DE VITA ET

REBVS GESTIS

VIPERTL MARCHIONIS

LVSATIÆ, BVRGGRAFII MAGDE-burgenfis, Comitis Groicenfis : audore Monacho Pcgauienfi.

ET ALTERA DE REELIS FRIDERICI ßu lt;!Admigt;rß, Landgraßj Turingix, Palatini Sa~ xontA 4 z^archtonis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OfierlandU :

au£iore ’johanne (garz^one nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

tßononicnji.

FRANCOFVRTI

Apud Andream Wechelum^

M. D. L X X X.

MAGNIFI CIS VI

RIS, NOBILITATE GENERIS, AVCTORITATE, DOCTRINA, di GN it ate amp;nbsp;virtute amplif loHANNi a Bernstein, damiano a sebot-TENDORF, DAVIDI PEIFERO, IC. HARTMANNO PISTORIO, illuftriCEleóhoris amp;nbsp;Ducis Saxon. amp;c. Confiliarijs prima-rijs, Patronis fuis perpétua obferuantia colendis,

S. D. '

REINERVS REINECCIVS STEINHEMIVS.

Etvs c// My forum nomen,vettis abß^ec^atißimavir-tutepartagloria, 'vetus deni/^j nobilium intente eadem ducumprocreatio. J\bon autem nunc in animo mihi eil, (jua auilorum monumenta prodita habentdeßnguliSj commemorando repetere: prieflitimnó enim earn operam alibi. Eil hoc minime obßurum, My forum appeüa-tionem.poß-cjuam tandem in Germania illi confédéré,ab Soraborum Henetorum, feu, 'vt Ditmarus, nominautt, Daleminciorum Mil’:(enorüdominatuali(juantißcr in defuetudinem vemße : quoad ab 'vrbe óquot; Marchia Myjn^e, quam condidit Imp^ GaJ. HENRIC VS AucepSjCelebrari rurfus ccepit. Näanteid tempus terram Myß niam^ öquot; Daleminciam amp;nbsp;Lomaciam, nbsp;nbsp;tertio nomine d Sorabis Sirbiam appella-

tam,accepimus : Q^dquidempoflremum nomen ita inualuit, 'vt, quodfubicila de l^iferto Groicenß docet htfloria,huius etiamnüatate in 'vju effet.Marchiam Henricus ^uceps cuidam ex eadem Widcchindiflirpe confanppüneo ßuo per mißt : Cuius etßnomenßciri certo nequit,poßeri tarne, qu^e noßra opinio eil, cam •vjq^ adßatrum Dedonisamp;Timonts, eGomitibu^'Wettinenßbus, famiHas retinucrc. Secundum Marchiam diuerß^ amp;nbsp;complurcs ali^ cœpere in Myßs dynaßia;, ac per has nob dit ai dluflris:de quibus hoc locoßingulatim dißeratur,infiituti noßri non esl. In Marchio-nibus autempoßrema Timonisfamilia, cuipoßmodoprater Turingiam amp;nbsp;Palati-natum Saxonia, amp;nbsp;Septemuiratus huius eSr Ducatus ceupoßhminio rcdijt,.d ma-ximarum -virtutum , amp;nbsp;rerum praclarißimegeflarumßama cyr gloria praeipue FRiDERic VS, quem alij Magnum, alij Portern nbsp;nbsp;Mdmorfum, cognominanf'. in

VIPERTVS GRoiCENSis, cnitucre. Hic annis ferme 2.00. prior in tur~ bulentumHenricorum IIII.amp;K imperiumincidif.iüe PßudolphfMdolphi \Hlberti,Caßarum,tempora attigit. H’’.runque'vtcafuspeculiares,ijquemirifci,ita euentis quibufdam non plane dißimiles, inßgnemßeccre, Ham Hipertus a maiorum fortunaaduerfapene exul, in Myfniaplane hoffes^aduena, Priricipatum ibi firmumacquißuit, eundemque etiam flijsreliquit. Fridericus 'verb cumpartas ibidem maiorum'virtute opes iamadijff et , amp;nbsp;adieilurus hareditatis iure Turtngiam hacpatris iniurißexcidit nbsp;nbsp;nbsp;de Ulis in dißrimengrauißimum 'venit, nec

A ij

'E P I s T o L A

nifilaborel^iurimo recuperarepotuit. ^ddatur huicalterum, (^uod Impcratorum benenolemianeuterflabilï^confiante 'vßfs efî: Qùm cjuidetn J^ipertus de Hfwr/-cis méritéesprtcclarißime eßet, Fridericus autem in imaginibui fuis, ^t remotiores omittam^ Fridericitm II. Cß.numeraret.

Caterum complexHs Plperti hifioriam elî expofitione lnctilenta auclor Cbro~ nid Pegauienfiti: de Friderid rebusgefiüexplicatiit Iohannes Gardon Bononienfis.

trat^uehifioriatypis editaefi: peculiaricommentarioFripertiuitampertrA-cîauit Ernefius Brotufius: Edjd cùmita'vul^imanibus tcratursvt Chronico Pega-uienfinotiorfit^repetere exhoc hiftoriatn earn volui: Qj^ndocjuidem Brotufiusar-gumento illijatisfiecifie nequaquam videatur,G' dulcius ex ipfiofionte bibantur aqua, jecundum Poetam. Gerte vt ne defide dubitationi locusfiit, e^re^iè auBorproamio Juoprafiitit. ._^duocatenimomntumeostefies, quividereatqucaudiere, denique etiam interfiuere, quorum ipfie aliquosfiuperfiites norit. Qj^nquamvbi aqua quoi dicitur haret,fuo loco non pratermittemus. Nomen audîoris in objeuro elî : amp;nbsp;deeo tahtùm hifioria expofitio coniedluram prabet, Monachum Pe^auienfiemfiufi fie. Cuiu^s laboremita deinde alios excepifie,vt vbi ille defijfiet,adijeerent, narratio-num docetfierics. Citaturenimde Friderico Barbarofia Francijci Petrarcha tefid monium: quempatrum vixtfie memoria, confiât. Verum ea attexenda nobis haud €xifiimauimus,amp;relinquimus hanc operam alqs.Necficrupulosè inquirinuss in ora-tionisgenus:eFl enim fui dißimilimum: cum alicubi laudarepoßis, alibi rurfus non fiolùmjupinam negligentiam ,fied mer am barbariem iure aceufies. Garfionis hifio-ria editiopofirema,quam quidem videre mihi contigit, incidit in annum is4^- Cuius exemplaria cum iam pridem defiderenturfiufiPipere earn mihi operam vifumfuit, vt iter urn prodiret. Qua autem animaduerfione aliqua de eadem hifioria indgeat, leólorii iudicio permitto. Sane qua in Myfiorum natione cernimus ver a iliafiumma-que ornamenta, toties iteratis, totque in perßnis ad viuum expreßis elogfis, vt qui maximecalluiße GarFfin, fulfexiße,videtur. In cateris cum eloquentianerui adhibiti conuenienterfint, non rarofidem defideres'. Vrfiujficari libeat,omninopa-neg^ricum quondam quam hifioricum agereficriptorem ilium maluiß'e. Qbueniebat hocctiamfingulare propofitonofiroincommodum, quod exemplar, in quod incidi-mus, perquam deprauatum efiet: Nec mihi infcripto alieno immutare temerè ali-quidvifumfuit. Qua inrefiquiddefiderabitur, in eas nimirurnalqfiuccedentpartes,vti profieratur correFlius. Sic enim G' in hifioria huius vtilitatem confuletur, G Principis,de cuius rebus gefiis hic expticatur, honos at que exifiimatio vindicabitur,

Dicaui autem hac,quanquam indufiria amp;nbsp;laboris alieni, nominibus vefirisanti-quitatis monument a ,magnifici nobilßimiviri, Patroni obfieruand.tum quod Frlyfniam velnatura vel lure, ficundum veterem Catonispraceptionem, patriam haberetis,tum quod ab excellente vir tute, atque in renipublicam meritis, apud eum creandis Imperatoribus fiomanis VIIvirumgratia locum ac dignitatem obtinere-tispracipuam,qui à Friderico IFlagnogenusGs'originem duceret, ^itaduceret^ vt cum nullo virtutumgenere huicfiecundus fit, tum verbplurimis, qfique maximis, eundemfiuperet. Gmnino hic animis omnium infitus ftimulus eFl ,vtvclnofiros vel eorum,qui imperium in nos obtinent, maiores, eorumque resgefias cognoßcere expe-tamus. Neque idinfiitutumvtilitatisfi'uFlu caret multiplici: De quo argumenta

cum

I

DE DI CATO RI A.

cum aîijplenius differuerintj ne^ue nos alibißluerimuSi denicjue eriam intelligentem fugere neminem poßit, quicquam hie rcget er emus, necelJe non ejje duximus. Crete-rum earn omnibus ^^^■‘ßngulis, qui ^goljunt amp;nbsp;debentyOgtdrim'voluntatcm, communi gatrire Germanite exornanda; f^vt ne deeße ogem C ogeramjuam gatiantur. Enimuero qudm hac garte ab exteris uincamur, quid ex dejidia noßra in gent em illi nofir am ßbißumant, 'xjt qute nofirorumßuntßbi arrogent id agertius efl, quam vt commemorationenoßranouainculcaridebeat. Tenet autem certa mede'vobisßß’s, njtantehaeßudioac'vigilantianon objeura eaminremincubutfiis, itadeincegsuel idea confiantiorem animum hue adhibituros, quo magis id qutedam neeeßitas eß-fiagitare videtur. Q^d ß etiam bane Magnificent, atque Mmgl. T'. uolun-tatem mihi nauarit, -vt ne qualemcunque ifiam obfieruantia nofir re débitafignifi-cationem imgrobaridam exifiimetis,id fiilicet calcar mihi addetis, ojt hoc genus oge-ras ojrgeam contentius. Equidem is fium,qui quod eEi in me ingenq Çqùam autem hoc exiguumfit,video )fiudiorum amp;nbsp;gatria commodis imgenderegefiiam : Idque infii-tutum d me commendatißimum habeatis, nequedgatrocinio vefiro defir turn gatia-mini,oroobfiecro. Ego clientis memoris gartes ,quagar eEi fide, fufiinebo, C' beneficium tantum trabali, quod aiunt, clauo figam. Magnificent, atque

^mgl. K. bene amp;nbsp;fieliciter valere ex animo ogto.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Erancofiurto ad l^iadrum M. EXbr. D. JT

CIO. IO. LXXIX.

H I s T o R I A

-DE VITA VIPERTL MAR-

CHIONIS LVSATIÆ, BVRGGRAVII MAGDE-BVRGENSIS, COMITIS GROICENSIS, auftore Monacho Pcgauicnfi.

P R Æ F A T I O.

Esta quorumcunqjpratftantiflîmorumlittcrismandari, vetcrum prouidafagacitasliisdecaufisduxitcommodum: ncqua videlicet vetuftatis aut obliuionis obliterationc fauotabilis corum vita per fuccedêtiatemporamortaliumanimis excidcret,quinpotius,fiqua fortia amp;: honeftafada attigiflent, in bis mentes audientium obleda-rentur, ad imitationemquoque eorum iugirecordationeinculcata proficerent. Cum igiturpaganis,amp;:vcratfideipcnitusextraneis,id

potiffimumfucritiludijjVtnonfolùm propriajfedetiamprædcceirorumfuoriimgefta probabiliafcriptis,obcommendationcmpcrpetuam,vela:difîcationem,confîôlalicet

nonnalla,pofteristranfmitrerent, curnonpotiusnosChriftifideliumnontantumho-hefta,fedamp; feliciageftafcriptisamp; omnium Jaudumpræconijs non effcrimus/’quörura vita muko probabiliotjgeftorum memoria longe dcledabilior,execuciopiorum ope-rum eftxikitfruóluofior. Igiturdc WigbertoMarcbione,Bigauienfisca:nobijfunda-f utcpMc»- tore, intendentes feribere, primo quidem proeeniem eius ab auis amp;nbsp;proauis paulo al-inft.tHtii no- tiusorainerepetentes,narrationem ordiamur. Denincquis,autvndeonundusfuenr, ftrum Mcom- fumraatim prælibacis,demum quæeaufa conftitutionis aut inftitutionis eiufdem loci, TOGfjX«,. diuinitus, vt credimus.occafionem dederit, quæue inftitutor eius,tarn fecundü Deum Xdquod indi- quàmfecundumfeculumlibcraliter ac ftrenue feliciterqueperegerit,quouefinevita canditm trat, Jcceflcrit.ficut vctidica eorum relationecomperimus,tum qui ab aliis audierunt.tum

.ntqtmmeQ . . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i r r n ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1.

forteali^uid qui viderunt, amp;intertuerunt, quorum plerolquefuperititesvidimusauxilianteDeo, JtßJtrartt. finiplicitcr,amp;: fineverborum ambagibus feire voJentibus aperiemus.

, GENE ALO Gl A DOMINf ViGBERTL

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mel RI cvs,rexTeutoniæ,Ditmarum Verdunenfem ÄrHerlibonemBran-

iffrZiix)»« fi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deburgenfem Fratres habuit. Herlibo tres filios,fcilicetEmeIricum,Vridelo-

nemamp;Heriibonem,qui Harlungi Fun tnuncupati,genuit. Ex bis Herlibo, fi-Norwege fibidcFponläta, Fobolem Fuam duobusliberispropaga-uit, quorum vnum Suctibor, alterum V7oltumnominauit.SuetiborScamboremamp;: Woifuitiuß^ eius Fratres babuitfilios. V/olFusLomeranorumadeptusphmatum,dcindeprouincia fortu,ta. pulFus,3dregemconFugitDanorum.Quivalidæiuuentutisvirum,Famavulganteiain ante compertum, üben ter fafcipicns, exinde robore corporis amp;nbsp;animi conftantia Frequenter expertum inter præcipuos Familiäres tibi afeiuit, filiam ctiam Fuam ei tradidif. ElapFoautem breui tempore, Fratres eiuFdempiiellæexFamavirtutisamp;proFperoFuc-ceflutamilIuftrisviriinuidia:IiuoretabeFcentes,iJIumaggrediuntur à fe fuitijuepro-pelJcre terminis, eadem fibi metuentesinpofterum poft mortem parentis. Vcrùtiilî~

„ uor edax,quiFelicibuscundanegat, ipfis plerunquc fuis auftoribus oroniaperdendi ,, occafionem adminiftrat. Commodumergoratus FoceroadhucFuperftitcüliorüeitis Jiuori cedere, paulo poft, vbi patrem'deFunduagnouit, militari manueoFdemaggref-Fus,occidit,cundifqucfibiFauentibusregnum,vtpotcgenerrégis, obtinuit.Secundis dcbinc rebus fibi Fuccedentibus, expræFata coniuge tres tilios tiifccpir^ Fcilicct Ocho^ Ktfrit ftaißt- nem,Hcrmannumamp; Wigbertum,pattern Wgberti Marchionis. Prxtcrea Bsifamo-rum regio Forte bellica ccifit eius dominio. Qui FcilicetWblFus tandem FenioFeuFre-ofiui». nbsp;nbsp;nbsp;quentia belloru attritus in tantum vuJgi Fauorcm,ob FuxFcIicitatisindiciü,emerucrar,

YCaiti

DE VIPERTO GROICENSI.

Tt nifi CO præfcnte, quamuis mliil agente, vcl in bello, vel in alio quouis pcriculo, pro-fpcra fibi arbicrarentnr non pofle fucceclcrc,acde eo prxfumerét, illo præfence,fe fem-perforevidoriamcôfccutùros: maiorem de felicitate quàna anteadefortitudineeius fîdiiciambâbentes, pervirumin vkima setatepofitiimnullafibipofleaducrfapræ-ualerefperanres. Deniqjexætatis imbecillitate nec equoinfidere valentem fuperaili-gabant, vt vcl lie in bello eos præcederet. Qui vbi naturæ conceflît, Barbari more fiio nariartrHm adtemplum Deorum corporedelato, fecûdum ordinem familiarura fuarum, quafiad præcinâum belli ftridis gladijs circa feretrumdifcurrebât,acflebilibus vtentes voci-bus.cxequias peragebant. 'V/olfo defunvlo,auunculus eorum,quos in Danorum pro-uincia occiderar,odium patris in filios retorfit.Cuius inuafionem cùm illi fuftinere dit-fiderentjà patrijs finibus ccllerut. Quorum primus Otho in Græciain declinauit, Her-mannus in Rulïiam, quot;V/îgbertiis vero in Balfamorum regionem, quæ ei paterna hare- fri.. dscateobueneratjàreliquisfratribusfcceirerat.Isigiturinarmisamp;confilio viguit,mul-taqjprxclarabcllifacinoramilesegregius cxcrcuit.QuainduftriafamiliaritatemDo-miniGofuuini, Comitis fenioris de Leigc,emeruit.Quicùm videretanimi alacritatc nobilitatieiusrefpondere,filiamfuam'V/jgberto,Sigenam nomine, elegantem facie tradidit,arbitratus,vt reuera fuit, ilium generis fui decusmonumentumqj tore : Incu- /’«'lt;gt;‘oû'o.j-iusdotemMorungeamp;Gaterflebecum fuis tcrritorijsamp;allodijsaccætcrisappêdicijs • conftituit. Reliqua vero patrimonia, Leigefcilicet amp;Sibichinrothamp;:Trachcnftcdc, duabusreliquisfiliabusadignauit. Tam felicipotitusX/igbertusconiugio.cxGadcrn filium genuit,quern tarn fuo nominequàmpatrimonio ditauit,qucmq5 longeprærtan-tiorcm paternis virtutibus, vt dare fcirc volentibusliquebit, potthumû rcliquic. Pra:-terea/duas filiasexDominaSigenafufcepcrat,quarum vnam HenricusquidâdeLcige duxit,alteram\V^ccnerusfenior de Veltheim , ex qua idem 61ioshabuitBerncrumamp; w^rntrasM Adclgotunijpollea Magdeburgenfem Archiepifeopum. Huie etiam Wernerq^extre-ma Bigauienfis villa: plateaiurehæreditarioceflerat. Wigbertus igiturfenior, Balla-morum,vtprxfatifumus,poflides fines, memorcùm patcrnævirtutisturn iniuriarum, quasinexpulfione fui fratrumque fuoruin pertulerat, frequenter barbarorum prouin-ciam,amp;prxcipuèvrbcm,quçPofdu\vic,id eft vrbsWolfijbarbarica lingua dicitur, in- f'quot;-curfu militari vexabat.prxdamqueincrcdibilemcrebroatportanscomprouiocialibus cuniftisindelargicbatur. Siefauorem tarn nobiliunàquàmplebiumadfidelitatisgra-liam fibiafciuerât.Cùm ergo tarn virtntisquam roboris enormitate adhuciuuenis pol-lcret,immaturamorteterminumvitæclaufitj^ü/igbertofilioadhucpuerulo.Domina Sigenatantiviricontubernioviduata, tatidem vix ægrc aliquantaconfolationcrece-pta,Comiti Friderico de Lcngcnfelt fe fociaripaftaeft,cxquofiiiumeiutdemnorai-nisfufeepit, filiam quoque, quam Ruggerus Comes ducens, Ruggerum, Magdebur-genfem pofteaEpifeopum, Fridericum Comitem ex eadem habuit. Is quoque vxo-refufeepta filiam genuit,quæOthoni Palatino de Witilinsbachnupfir,duofque filios edidit, fcilicetOthonemPalatinum, patredefunâo, amp;nbsp;Federicum Comitem. Hæc quafiper cxcefl'um diiâa,cùm tantæ Genealogix nobilitate noscogente, turn ob com-mendationemDominæSigenæ, quæ fundatorem Bigauienfiscœnobijfclicitergeni-tumcducauit,tam infig^e genus poftcritatis agnofeere cupientibus rugola fronte pau-Julumrelaxataleólorbenigniusaccipiar.

Anno dominicæ incarnationis m. Xl.

Peridem tempus HenricusImp.Auguftus, Conradi Imp. F.illius, qui Henrico Pio Kenr'iCMS lit. fuccclfir,rerum fummapotiebatur.cuiusinduftriædiuina coopérante gratia,fccurita-tepacisrefpublicafruebatur. Sub quo inter cæteros principes, VdoMarchiamStadi- rJo March. enfemregebat. Huiusobfequio Wigbertusadolefccns, patre, vt prxtati fumus,orba-tuSjàvenerabilimatredeftinatur : perquemhonorifice,quoulque adoleuir,cducatus, ' gladio deinde militari à tanto principe, vtpoteprincipum collega qiiandoquefururus, nobilitcraccingitur,acvrbc,Tangermundedi(fta,CumeiusattinentjjsabeodemMar-cliione,liberaliterinbeneficiatur. Ibatigituriuuenis corporis amp;nbsp;animi viribus opibufi K'ftrti qucfuccrefcens,dubiumconfilio,anaàibusefficacior. Cumque multam exhoftibus ftragem manu militari continuis diebus exerceret, iamque non minus quam hoftibus ipfis,fibi noris ac familiaribus efl'ct metuendus,vt,quod facile folet accidere,aliqfiando

A iiij

!

3 nbsp;nbsp;nbsp;' PEGAVIENSIS MON. HISTORIA

amp;Ieuitcroffendcrecauercnt: quia vittuslaudcm,lausinuidiam pariebatipfi,qui eins diligere videbanturprobitatem,exofam habebantvicinitatem.Quaproptcr nlerique Marchioniconfiliumdederunt, vtquoquopadojduntaxathonefièamp;pacificè, xV'ig-berrum à fe remoueret : co quod non fibi fuilq; tantum,fed eciam pofterispræcauerct.

Croi/c4 ofitr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»filgacitcrimplcrc feftinans, iuucnem amicccoo-

lan^u cum ncniens,municipiüfufi, quodin oriëtaliplaga fitumiuxtaElftram fl.nomineGtoifca, cum omnibus eiifldem adiaccntibus, quxeius iuris erant in villis amp;: fyluis, pratis amp;nbsp;pa-fermu^l‘iwe lcuis,eius potcftati ttadidit, pto mutationc tcgionis Balfamotum. Pro Tangermunde fcnniija. vcro alia bcncficiaad Norrmarchiam attinentiaeircftitiiit. Wigbcrtushisannuens,amp;: Orientemfeccdcns, fcilicet vbi eapofteavcrusacmcdullitusvifitaretcxoricnsex ako,ctfi non ftacim,quando tarnen voluit,in eiufdem caftri munitionem fe fuofqj rcce-nobücs quofqucin cius vicinia manentes, vtpote pacis impatiens, amp;nbsp;in malis af-(uctus, non finepernicieregionisinquietabat. Erant tune temporis pleriqjnobiles in Miitii. baeprouinciainfuisfinguli municipijsconftituti,fcilicethi:Bethcricusde caftelloTu-

ehern, Fridcricus de Ciicze, Ficelinus dcProbin,amp; eins frater deTrebniz, Hageno de Tubichin. Hi vnanîmiter conglobati, quia femperomnis poteftas impatiens confortis dit, Wigbertum tanqtiamfuævitaîfeuregionisinuaforem ociusremoucrefiintcona-ti. Quibusillenon fufficienscontrairc,conijcienfqjqualiterfuanô vfquequaqjperde-ret,tandem id poti/Iîmum ratuseft coiifilium,fiipfcêrcgioncad tcmpusfecedensliuo-h eorum cedcrct. Et cum fuis collocutus,quorum vnus H ertuuigus, eins miniflerialis, alter Petrus diéluserat, vtquafUcinfcio vnàcumvrbeGroifcapræfato Betcricofedc-‘derent, centum aflumtismilitibus ad DucemBoiemiæjVratiflaum nomine, le cotulir. A quohonorificêfufceptus, amp;nbsp;obtotiusprobitatisamp;induftrixnitorcmc’hnélisacce-ptus.facilcmfamiliaritatisaditumtampenes ipfumDucem quàm apud omnesillius

Arifcfttaci optimatescmeruit.Poftaliquod tempus,ficutipfccundis,quisautquantus effet,inno-'jaLrtfticn- gt;nbsp;kii CLim ctga alios Clinda fagaciter perpendendo crebrius animaduertift'et, in-iium rnflarn- tctaliacum Ducc colloquia: Mitati fatis,inquit,nou poffc mcfatcor, quodtantus vir, tanti nominisacpoteftatis, æquanimiter feras detrimentumamp;rabiedionemregijno-, minis amp;nbsp;audoriratis. Quod in hoc fatisapparet,qu!a Comités amp;:ingenui, magna pote-ffatc5lt; honore pr.xditi, anteceftoribustuisfubiureiurando, fidêamp;liominiumferuan-tesjtuo recufantdominiofubijei. Hoc quàm indeces amp;nbsp;incongruum fir,aperiam. Me-»•»X». mini quendam antccefforü tuorum Bougonem dici: cuius principatui non dica Comités alioftic nobilitatc opibufqj pollentes, imö Duces ac Marchiones militaban t. Is ad-

* Tericsir- cptusdominiumnomcnqjrcgium,inptouinciam* Seringorumfuumdilataueratim-

pehum, alijfqueprincipibusæquèpotentibusfamofioramp;eminentiorclaruir. Quare fi regij nominis detrimentarecuperaredefidercs, confidera iam oportunum tempus adeße, turbataq; refpub. vtüem amp;nbsp;cfficaccm dabit occafionem. Ego quoq;, quoad po-tcro, ficutconfilioita prarfto fum auxilio. Hrecamp;alia profecutus, quæarbitraretur vti-ba,p.itcfecit,ciq5 Dux in omnibus obtemperaturumfefpopondit.

Anno domini m. lxxii.

Ea tempeßateguerra vcl difienfio maxima eft exorta inter regem Hcnricum.prçfati Imp.HennciF.amp;SaxoncSjitavtfedaripofle diffideretur,nifi, quod abfit,fanguinisiu-dicio. Imperator verö animo gerebat in Longobardiamamp;Italiam expeditioncfacerc, amp;S3Xonü tumukuofamfadionem interim declinate. Wigbertusigiturconfummâdi,

fitam vßitt. quodanimogcrebat, negocij tempus fore ratus oportunum, Imperatorem paucisfuo-rumafiumtisadijr,feq;cum ipfoin vltionem'hoftium reip.cumlexaginrafuorum mili-

tum amp;nbsp;corum apparatu bellico, fnisetiam flipendijs militantibus profedurü fpodet, ea tarnen conditionCjVtfi regia magnificentiacæteriqj primates cum reip.probafi'entne-cefiarium,eiusmunificentia omnereftituereteidamnüinoribntaliplaganüperillatö, amp;rcmuncrarctobfequiü. Gratanter hæcprincipesamp;ipfe Imperator accepit. Adhoc il!e,nadusomniûbeneuoléti3m,fauftumq5tcpusarbitratus,vtaperircr, propter quod venerar,non hçctantû fepro reip.emolumentis,imópotiora,fi Imperator ac Principes eins confilijs afîcntirent,adurû allegabat. Cui ciim abfq; cundatione fuum afienfum fc Imp.farcrerur,illc intulit : Nil imperial! dignitati penitusofficcre, imoprodef-wmen. nbsp;nbsp;nbsp;fc,fi Boicmiæ Duccm Vratiflaum in regem paterctur,ac iuberetjcoronari,amp; ille 4000.

talen-

DE VIPERTO GROICENSI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

lalenrorumgazisrcgijsappenderec, Infiipcrfiliûfuum cû trccentisarmatisin expe-ditionemltalicarncum ipfodeftinarcc. Imperator aûtcùmiam deperturbationeftatus reip.mentefluduaret,amp;hosdeclinare, amp;illosimpeteredcliberaret: quot;Vi/igber tus dato facranaento peragendx cuna fexaginta militibus expeditionis,rcgiæ fponlionis omnes principes fîdeiüflorcsaccipitjVclididisfaôtacompenfaret, tû pro co, quod vitro amp;nbsp;vo^ luntariê fibi debitü fccerat tâti laboris obfcquium,tû ob fîdelitatis,quâ verbotenus prç-tcndebat,meritû,dignam eum omnimodis,amp; vt imperialem deceret magnificentiam, dignitatûbeneficiorû ab eo recompenfationemadepturû. Cum hacpollicitatione à rcgeamp;àPrincipibuscû falutationisofficiodimifliis, deinde ad Vratiflaum inBoiemia renerfus,quæ pro récupératione dignitatum amp;nbsp;nominis eius peregerit, intimauit, vtq; 4oob.marcarîiargenti tranfmitteretImperatori,amp;3o.llbrasImperatrici,in^uperamp;fi-liumfullna Borwicum 300.militibusinItaliamdeftinaret,Iuculcntarationeperfuafit. Ventuna eft igitur ad curiam Herbipolin vel Xi/irciburg : ad qua cum principes vndiqj folennitcrconueniffientjexceptis Saxonibus, DuxBoiemiac, Wigberto cû indida the- Kert;/’»/«* (auri quatitate prxeunre,proceribus, quos elediffimos habuit, llipatus aduenit. Impe-r3toreergoiubente,acfententi3 Principûaftipulante,perMoguntinû Archiepifeopu amp;ConftantienfemPræfulemamp;Wirceburgeniem, Vratiflausrcgali benediclioncfub- f^rdtisiau* limatur.ExîndeiuratacÛ3oo. militibus,vticondid:uerat,expcditionejConuerfusDux adWigbertu, quatenus cû filio fuo proticifcerctur, obnixe rogauit. Quod W^bèrtus nequaqnâintegrûfuaeiponfionifore refpondit,cùmeademperfe,quæamp;illelmper3-tori iuraueritztamen im petraret, vt à rege ftatuente, dlij fui tentorijs femper elfe proxi-niusfinereturzfe pro cei to comitem amp;nbsp;cooperatorem fore indiuiduû. Quod Duce pe-tenteà rege,ftatutum eft: amp;nbsp;impetrata Dux ab eo licentia, repedauit, poft recuperatio-ncm honorisnon immemor fuaefponfionis. Proindefidumacfamiliäremfbipra:o- F«/Mi mnibusconuenicnsWigbertum, eiuique fidei committensfilium, milites300. omni bellicoapparatuliberalitcrac decenter cum ftipendijsexpeditos, cum eisinaiigmen-tumregij cxercitusdeftinauir,cuiapud Vlmam,Sueuia:ciuitatem,occurrerunt.Qtu magisacmagisaccélérantes,amp;reliquumexercitumitinerefuperantes,primiiugaAl- hh piiim tranfuolanr, ac fuasexperiendo vires, Longobardiam barbarico moredeuaftanr, prxda,cafdeamp;incendio ciuitatcsamp;caftellademoliuntur, robuftosquolquccaptiua- goharJiam tos violenter fuo feruitiofubtjeiunt, gnaris quibufdam locorum mortem minitando, niß loca diuitijs referta denudarent. Mukas munitioncs in deditionem coegerunt: iam ad mille armatos exercitum adauxeranr. Poft quos Imperator Alpes tranfeen- ctfarkexpi-dens,compcrtisctiampatratisaudaderabhis,quiprjcceirerant, nonmodicaexulta-uitlætitia. Coadunata dehincriteque difpofitatotiusexercitusmultitudine. Medio- MMa»!.»» lanunji venir, amp;nbsp;à Confulibus à primoribusciuitaristampaciftcêquàmhonorifîcè fufeipitur. Quibus infuper auxilium ferentibus, fed amp;nbsp;eis,quosexdiuerlisfibi pro-uineijsafciucrat, omnes circumpofitas vrbes amp;nbsp;caftella, Cremonam fcilicet, Papiam amp;nbsp;Laudam, Mantuam amp;nbsp;Cremam , cum alijs munitionibus quadrienni obfidionc plurimoquclaborc, nee finefuorum detrimento tandem indeditionem coegit, prat- b'tmna rttei~ terVeronam, Hisperadis, cœpto itinere partesaggredituritaliæ: amp;:quoniammfe fummaruunt (Humanisenimrebushuncnumina crefcendipofueremodum J turbi- “ dam Romam , qux femper aut malis paruit, aut prauorum incurfus tulit, ie quo-que nunc Imperatoris offcniam incurrifle , nondum pcenituir. Imperator tam Ira—tb/idn. lici quàm Teutonici fîdens exercitus copia, Romam arda obfidione vallauit, amp;nbsp;ttiennio circiter in eodem ftatu durauir. Quo euoluto , quia cultores ab agris de-erant, alimenta quoque Regis excrcitui dcfeccrant, etiam patitur fatuam, veluti circumdatus alta obfidione , famem. Sed vtrinque frequenti congreffione fada, quia pari detrimento vtriufque partis belli fors dubia inuoluebat, neutra pars ab audacia defiftebat. Miffis igitur explqraroribus , ficubi ciborum copiam recupera-repoflent,Wigbertoclam a fuis exploratum miflîs, dcnunciatur,iuxtà in montanis vidualiacumarmentorumamp;gregiscopiaàquibufdamrecondita. Qui, vtpotcimpi-gcr,inexpugnabilis,accr, fociatisfibitamRegis militibus quàm Boiemis, ocyusad- ^«4». uolat.reperit, vtdetedû erar, vt peraliquod tempus tanto excrcituiindefubuenirctur. Cui f£ftinàterrerncanti,intimatur,erupifle Romanos,ac Regem ad pugn«îlaceffiuiirci

DE VIPERTO G RO ICE N SI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6

•notuit. Sed huius viii quilibet animaduertcrat ftrenuum propofirum, amp;nbsp;diligens ftu- ft-dium erga Regis obfequium, cni tranfada feptenni reuolutione temporis, milites tan-turn quinque èfexaginta fuis, amp;:ètrecentisBoiemorum, qui eins paruerantvöluntati, nb. nouem tantummodorefiduifueiant. Adeô parato amp;: inconcuiïoadfubcundaquarqi pericula animo, more barbarico in mortem précipites ibant. Imperator ergo ne quid infedum poft terga relinqueret, contra Veron^îes exercitum direxir, ad cuius auxi-liumvnàPctrusLeofevcnturum iuramento confirmauerat, datis interim obfidibus amp;argento copiofoin ftipendium cundis exercitibus. CumqsapuddomumTheodo-rici contraVeronamcaftracQnocaffent,DuxVeronenfiscôfiderans,licetferôjfere-giæmaieftati ad refiftendum non fufficere,legatos mittens,rogateaquæ pacis funt,fa-tisfadionemdeomnibus * omnimodisexhibens,amp;quoquopadoreconciliarimere-retur,donis amp;: obfcquijs fe parère promittens, vt fux duntaxatpoteftati feu ciuitati co-fulcumforet. Igitur Wgbertusob conucntionem huius fatisfadionis Veronamdiri-gicur:cuiusrcditum Imperator penes Theodorici domum opperitur. Aftabanttûclm-peratori Moguntinus amp;nbsp;Colonienfis Archiepifcopi,Halbei‘ftadienfis 5c Monafterien-iîsEpifcopi, Fuldenfisamp; Hersfeldenfis Abbates, alijque principescum Boiemico ado-lefcente. Interim de ''^igberco fermo habetur ab afl’erentibus ilium pra^ftantiflima; probitatis virum,qui certis experimentis omnibusin hac cxpeditione claruifl'et. T unc Imperator ait,hoc fe vellc certius expcriri,iuflitque eum, quafi femiplcne placiti ratio-nem indicaflet, fub ccleritate reuocari. Erat autem ibi inquadamdomoleoclaufus.

Huncemittiad probandam eiusconftantiam imperauit. Dimiftus leo rugiebat: tota rsptni ani-frequentianrxlentiumadlocatutioraconfugiebat. Ilic infeius corum ,qtiæ2ereb3n-tur,ingreditur, amp;nbsp;cum leo contra eum relaxaretur,a Boiemico adoleicentc,quo cane* ret,admonetur. Quern ex improuifo in fe irruentem videos, gladiü à fpatario luo con-feftimacciperenitebatur:Sedille vbieummanucorripuit,proinermiDomino leoni feconftanterobiecit. Quod tarnen Wgbertus indigne tulit, de propria magisquàm dcalterius virtuteconfilus,retrahenfqLie militem, mirabiledidu, pugno Iconem ag-greditur. Atleodifturbatisiubismoxabcodeclinauit.Quainrcnilaliud,reor, nifi di-uinam prouidentiam, cm curaeft de omnibus, poftiimusanimaduertcre, vt Wgt;gbcr-tuSjCui tan ta in futurum prçuidit Dei dementia,ab inftantimirabili ter periculoeripe-retur. Ad Imperatorem deinde ingreditur,curreuocatusfuerit,fcifcitatur. Atillc,tuç, inquit,falutisgratia,quoniam beatum teforeiam experimentoprobauimus. Percun-danti veto diligentius tandem quod ad comprobationem fortitudinisamp;conftantia; fuærcuocatusfuerit, Imperator aperuit. Qustrebatdchincamp;abEpilcopisca terifque principibusreiveritatem. Quibuseademallcgantibus,ftatimablrnperatorecumftiis repatriandi licentiam pctijt, Sed Imperator concedere diftulit. Cumque obftinatius à. fuapetitionenonfle(ftcretur,iamqueabeisdiuertereddiberarct : Eft id, inquit, quod bonam laborumamp;damnorum meorum recompenfationempromerui? Pvcgi autem loquebatur,propter quern tanta pericula fuftinui.?En,quaIia recipio beneficia,qua’ pro regnitotiusemolumentisomnium reriim mcarumincurridifpendia, pratfertim proprié vitæ meorumq; diferimina? Cunólos obteftor hos Principes, me ante omnes pri-mum Alpiumiuga tranfcendifte,me inter primos tux tuorumqj falutis ac vidoria ob-tentuprqpugnatoremextitifle. Sc omnium, qux inhaccxpeditioneltalicaprofperè gelfifti,corum ego cum mcis prxcipuusaudor,fi dici fas eft,amp; incentor extiti.Suffice-re reor,tantos labores amp;nbsp;tanta ftipendia inaniter me confumfifle, milites etiam perdi-dific. Rcuercar igitur, alijs, non tibi,feruiturus, quibus fat videbaturin fuaneceftitate meam experiri conftantiam,non ludibrio ferç meam exponere vitam. Arbitrabar qui-dem fatis acceptabile tibi meprxbuiftefpedaculum, cum meisbrachi)samp; viribus in cxde graflarer hoftium: fed vifum eftfpedabilius, vt beftiarum demolerer dentibus. His amp;liuiu(modi verbis in Imperatorem debacchatus vtpote impiger, iracundus, in-cxpugnabilis,acer,amp; adhucarrogans in armis,ab eo digreditur,propter magnanimita-temetiam Impcratoriformidabilis. Quern cum nullis blanditijsautbeneficiorupro- fitrtigt;taeiti. midis fibi pofte fperarctalliccrc,cófu!ciusexiftimabat,vt per alios eum rnulccret,eiuf-que rigoremaniraidelinirer, quoru vei/ïois ille magis faucret. Moguntinum ergo cum cxterisprxfatisEpifcopisamp; Abbatibus,aliofqucprincipes,quóeumf3gacicerconue-

7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PEGAVIENSIS MON. HISTORIA

nianr,hortatur,amp; vt regalis crga fe deuotionis inftinólu,ac tluplicis remuncrationis intuitu , ^^/jgberto ex Ecclefiaium ac poteilatum rcditibus fingulialiquod benedciiini fua vice,vcdeceret,largirctur,obnixèdeprecatur:infuperadfatisfaciendum ’JJi,quan-tocyus opportunum foret, fe paratiffimum efle non dubitarcnt, quantum ipfi dignum decernerent. ïpfi igitur Wigbertfi profecuti verbis pcrfuaforijs alloquuntur, tandem-Rffow/z/Ä que, licet diu relu6tantem,flexcremagnanimum,ea tarnen interpofitapollicitationc, vtomnescumipfo repatriarentjfilmperatoraliter,quampromifcrar,ageret. Talisau-terctjsmn. tcm ttaditio beneficiotum folenniter ab omnibus prtcfentelmperatorefaófaeft.Mo-PTxmiami- guntiuus ijoo. tâlentorum beneficium,Colonienfis pagü omnem,qui diciturHorla, Halbcrftadenfis amp;nbsp;Monafterienfis, finguli ad trecenta'\S^igberto conccfferür. Reuer-tenti tandem çiderïi Imperator obuiamprocelïït,fequenegligenter in tam vtilemacfi-diflïmum fibi torique regno deliquifl'efatetur. Proinde caftellum nomine Leifnickcü plurimis adiacentibus in proprietatemdonauit: poftmodum ad curiam in Altcftede beneficnim trecentorum tâlentorum amp;nbsp;Domburg cum fuis attinentijs: poftea in curia Merfeburg habita eidem 300. talenta affignauit.Imperator deinde acceptis lt;à Duce Ve-ytronmi;! roncufi obfidibus cu argento,quod exegerat,quingentis fcilicet pateris,amp; fcutellis au-argenteis totidem, amp;: 4000. marcarum,tandem optata pace potiebatur. Ad que riftrtiutum cum filio Regis Boiemiæ, nomineBorwi, accedensAjTigbertus.licentiamabeundi quo Imperator confilium quxfiuit,qualitervt imperialem decebat honore, '' ’ Boiemumdimitteret.AtilIeinhoc,ait,fatisvidebitur,fiargcntuadftipendiumeifuif-qucfufficiensexhibeas,infuperduas pateras totidemquefcutellas,militibusetiamfin-gulis cum vefte duplici binas fcutellas largiare, vt regalem dccet munificentiam, infu-per quicquid virtutis apud te patraucrunt patri eiusliterisinfinues. Cuius confilium approbanSjdcnuoquamrecompenfationemipfemetinmuneribusexregalibusdona-

AEquitgf. rijspofceretjfcifcitatur. Atillenilin præfentiarum, fed cùmopportunû forer, fepoftu-laturum allegabat : hoc tarnen defiderare, vt eodem Boiemici Regis filio mediante, Si pro eo,vtconfidebat,fagaciter intercedente,eius patri, remuneranduscommendare-tur, vt vice Imperatoris eius feruitiumrecompenfaret, non immemorproprij honoris amp;nbsp;nominis, Wigbertofidcliteracfagaciteradminiftrante,nuperrecuperati.lta verb, quia prudenter fuggeflerat, Imperator fieri mandauir,cifquedimifljsvaledixit. Inde Boiemici Regis filius cum quot;V/igberto à rege digrediens folum natale reuifit. Vbi cater-ua procerum coadunata,dataq5 fandi copia, omnium reram fuarum expofueruteuen-tum. Apices etiamImperatoris repræfcntârunt,acmunera, quæ ab ipfoperceperunt. Deinde Bor\vimanuÀVÎgberticomprehenfa: Hune,inquit,Dominusimperator,pater, induflrix tuæ huius obtentu petitionis commifir, quatcnus deuotiflïmum eius ob-fequium,quodftrenuiflimc,mc telle, omni regno hadenus exhibait, dignarecompê-jtjuan'a yï- fationerémunérés. lubetigiturBoiemusRex clypeumexquifitiffimaopera,cçlaturis argento perfeélcdecoratum,arcum quoquecum pharctra, quænuperRex

Vng^rix tranlmifcratfdeferri,Si eidem offern,cum magna copia auriamp;argenti. Atil-

virtutis auri vei argent! fe pofleplurimumacquirere.Æflimansergo Rexpluraamp;fpo-tiora cura defiderare, alterum rurfus clypeum magis decoratum, amp;nbsp;potioribus onuftu scbachifiiei. doîiarijs.vnàcumtabulafcacorum,aurotedimita,lapidibus ctiâebumcisamp;chryftalli-

nis artificiofè fculptis.defcrri fecit.Sed nec ex his quicquam praîter tabulam ac lapides ' voluitcontingere. Tertiöiulïitclypcumfimilibus oncrari, fuperpofito cornu ebur-neo,infupcr xo.equos fabrefaélis fellis ftratos obtulit,fed ex his prætcr cornu nihil contigit. CcEpitigiturRexanimofluóluare,quidtanti elfer, quodoblatumfufciperenon

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;renuerer. Cuius filius magis, quàm pater,voluntatis eius confeius, clàm patternfuum

euocat,amp; vr ei filiam iam adultam collocaret,confuluit,multo fibi commodius forc,ad fuædefcnfionemregionisairercns,quàmfi RulTorum vel Vngàrorûm Regi cam focia-ntgt;(rii re^id \^igbertum igitur euocans,illam eiusfidei tradidit. Q^amilleeumgratiarûaélio-ne non modicafulcepit, iliaque infignia omnia, rege fibi annuente, camerarijs fuis rc-feruandacommcndauit,in pofterumfibi profuturaprouidens. Prouinciæveroillius partem,quam rexindotcm filiæfuçdclegaucrat,accipere recufauit,fed extra hanepa-gos duoSjNifen fcrlicet, amp;; Budefin, pro hac exigens impetrauit. Quibus fufeeptis vrbe Swortz

DE VIP E R T O GROICENSI.

*S\vortz nomine conftruxit,qux coniugi fuæ tutum foret præfidium, Profpcrisita * Bruufi* Wigberto (uccedencibus, ipfe tarnen profperitatis amp;nbsp;pacis impatiens, amp;nbsp;iniuriarum fi-bialiquandoabhuiusprouinciænobilioribusillatarum reminifcensjprardasnonmo-dicas ex eis frequenter ex infperatofuperueniens,agebat. A ccidit ergo,vtaliquando in fi„cs. vrbis Belgordiôlæ confinia tranfiens, proximos vicos fpoliando vaftaret, amp;nbsp;fublatis o- Beizern. mnibus redirct. Quod vbi Henrico,Mifnenfi Marchioni, innotuitjafTumtis militibus, Héricm,Mar ilium ab vrbe perfequitur, fed à Wïgberto conftanter excipitur. Congreffione faâa, figniferMarchionis Henrici ab Hertwigo,milite'ViZigberti,lanceaperfoflusoccubuit, alijfquc vtrinque cadentibus, tandemque aduerfarijs fugercin vrbcm compulfis, præ-dam milites Wgberti deduxerunt. Alio item tempore in quofdamvltionemfacerc cogitabat,quos clàm inuadere animo parabat. Medio igitur nodis in villam, quæ Lippen dicirur,venit,'vbi fuorum familiarium quidam miles habitabat, amp;nbsp;per diem ibi de-Jituit. Sequenti node cum eodem Zizam clàm venit : vbi infeftiflîmorum fibi Ekelini amp;nbsp;Hagenonis explorata prxfcntia, vrbem fuam S wortz quantocyus repetij t, eledif-fimisfibifociatis, ac Zizam ex improuifofuperueniens, comprehenditEk:clinum,amp; ze/tu cum 17. peremit, Hagenonemeumeaeteris inbafilicamBeatilacobifugerecompuI-fosciim nullo modo, vt egrederentur,minis obtineri potuiflet, proh doior,igne crude-

literiniedo, bafilicaconcrematur : fîcqueexirecompulfi, oculorum tantumlumine Ha^tna cura priuantur, eoquodadecclefia: afylumconfugificnt.Tandemnonfinemagnoregio-nis exterminio remeauit.

Anno domini m. lxxix. bellum fuitinter Henricum IIII.amp;Rudolphum Beüum ciuilt inloco,qui diciturFladechcim,vbi in primo congreHuSaxonestergavertunt.IbiVra-tiilausDuxamp;RexBoieraiæ regalemlanceam Rudolphiadeptuseft, quæexindeper- rratisiam. miflîone Imperatoris femper quemuis illius gentis ducatu infignem in omnifeftiua proceffione præcedic. Huic bello affuit amp;nbsp;Wigbertus bellicis euentibus femper infignis.

Anno DOMINI m. lxxx. Rex Boicmia:VratiflausSaxonesdifponensinua-dere,\VigbertopræduceperpagumNifen tranfiens,à WortzinvfqueLibitzfubitair-ruptionefada,cundadepopulatuseft,àWgbertoconfilioaccepto,vtdonecipfe quç circa Belgorerantdcuaftaret, apud ''J/olfineiuspraeftolaretur aduentum. Hæc dum Wji-ra. fièrent,fubitocundisin viciniapofitisfamainuafioniseoruminnotuit, ftatimqjcon-clamantcs ad arma, multa coadunantur millia, Boiemofquein anxiopofitosaggre-diuntur. Quibus in aduerfum totis viribus enitentibus, iam Boiemuspenèprimam aciem amiferat. Sed Wïgbcrto fuperuemente,Saxones in fugam conuertuntur, pluri-miseorumoccifis.ficqueremeandifacultas Boiemis ferropatuit. Interea Imperator ab Italia rediens curiam fuamBoiemo apudRatisbonamindixit. Ibicoadunatoexer-citu, Bauari cum Boiemis, cæterifque ex Germania gentibus,per territorium vrbis Widætranfeuntes, vfque ad munitionem nomine Mulfeniuxta Elftram fl. peruene- W4. runt. VbiSaxones Imperatori cum regeRudolpho,ante triennium eledo,occurrerut.

Bello commiffo, nec diu protrado, Im pcratoris exercitus fugam inij t, amp;nbsp;à Milfen vfq} KuMßvi-advillam Widechowc paffimproftratuscecidit. Quos Saxonibusacriterinfequenti-bus, RexRudolphusin dextro brachio grauitervulneratus, amp;nbsp;in Merfpurgdelatus, poft triduum cum magna pccnitentia, tantæ feditionis ac caîdis profperè fadæ, mori-tur,amp; ibidem honorifice fepelitur. Imperatoris exercitus vndique difperfus,ad fua,re-gerelido,quifquereucrtitur.ImperatoremVratiflausamp; Wigbertus, quodeidem bel-loaderant, per Boiemiam cumpaucis deduxerunt, nondum Rudolphi régis interitu comperto. Interim Bethericus de Tuchere Wigberti milites forteincurrit : quibus fu- Bithericus Je gientem infequentibus in villa Qintzc percuffus occubuit.Poft huius necem nbsp;nbsp;igber-

tus Herduigum amp;nbsp;Petrum milites fuos,qui,vt ante retulimus,cum vrbe Groifea ad Be- CroircaJri-thericumdiuerterant,admonuit,vtfidei fuxmemores vrbem fibiaperirent. Quibus ftatimeamtradentibus, duas turresfatis muniras in eaconftruxit. Sufeepitetiameo temporein beneficium à Walrabano, ZizenfiEpifeopo, pagumButfin, cum mille amp;nbsp;Wairabanut centummanfiseiadiacentibus. Hisalijfqucquam plurimis, quae txdiofum cfTetenu-merare,prxdijsSc benefieijs praeditus, præcipuum,inter huius prouineixnobiles vir-tutis amp;probitatis prxeonium eftadeptus. Sed quiavirtutem laus,laudem inuidiacom-

B

PEG nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MON. HISTORIA

itatur,p!eriqucprincipum ilium manifefto pcrfequcbanturodio,quoniamomnisplt;gt; Pebertus, teftas impatiens eftconfortis. Proinde Eckebertus, Marchiode Brunfehwig, temulus MarcbioKrS- eius,liuoretabcfccns,cum magnoexcrcitu parteseiusnitebaturirrumpere, iamqua caftcllumTuclietcttanfibat.QiwWigbcrtusaudito,luosftatim iubetarma capefl'é-re,il!umque nil tale opinantem inuadere. Cuius inopinato Marchio territusimpeta fugæprtefldiummeditabatur. Sedaduerfarijs perfequcndograuiterinfiftentibus,pu-gnapropeidcmcaftrumcommittitur. Ibi miles quidam Eckbe.rto acceptiiTimuslan-cea Wgbertumimpetijt.clypeoqueeius transfixojduos illi dentes excuiflt. Que Wg-bertusgladio ftatim tranfuerberans,fronte eius mediam débita talionc diuiflt, totam-que multitudinem Marchionis in fugam vertir.

gt;0- Anno domini m. xc. EckebertusMarchiorurfus multîplicatoexercltucogi'-tabatWigbertipartesinuadere: Sed inmolendinoquodamgt; antequamappropiarer, rîptrti vx»r turpiteroccubuit. Wigbertusigitur exconiugenobiiiiTima,nomineIuditha,Vratiflai,

regisBoiemorum,filia,duos (ulccpitfilios, Wgbertumiuniorem amp;i. Henricum, fra' tremeiuSjamp;filiam nomine Bertham, femperquc de die in diem felicioribusibatfuG-

Uemyratiit ctefccnsfucceflibus,itaVtHOUfolùmSaxonitePrincipibus,fedetiamipfllmp.Henri-vidcrctur cflcfotmidabilis.Quiiuuidiam conttacum cccpit liabcre quàm maximitj cumqjàftatutant£efelicitatismoliebatureuertcrejoblîtusiuftitite,necmcmorfuifidc’ lis,amp;hadenusconfortis in magnis ac frequentibuspericulisamp;laboribus.Tandemo-mnibus pro voluntatecircumpolitis,neabutereturdiuinitusfibiconcefl'atranquillita-

te temporis, Wigbertusiammeditabatur, qualiter apud DeûpoiTetfelix fieri,de cuius snio^iiurrt- miindanæfelicitatisenormitate homines liuoretabelcebätedaci.Tanquaergoipfum fuæfalutisaudoremaudiretcomminantemiPrteuaricatorcs redite ad conpoftmodum breui fundator Bigauienlis cœnobij futurus ipfo mifcrantc, qui quos prtcdeftinat, vo-cat,corde compundus eft, licet feió tandem ad fccôuerfus, ante futc mentisoculos,

quæamp;rquantacommiferit,reuocauit,quotiesfcilicetalicnadiripuetit,qi)antosc£edi-bus,incendijsacrapinisafteceiir)necfolùmfacultatibuSidignitatibiis,prçdijs,vrbibus, fed iniuper vita ipfa priuauent; amp;r,vt hæc omittam, quantum Romæ apud Jimina bea-tovum Apoftolorum,amp; in exuftionc balilicæ B.Iacobi in Ziza commiierit. Ex horum omnium recordationemedullitusingcmuit,amp;eü,finequonihilvaleatliumanafragili-tas,eiusdirigcreconfiliumomniindantiadepofcit. O quàmcfficax Temper cftfenten« tia.orc fanôtorum.imô lt;i Spiritu fanôlo prolata,vt vbi abundat iniquitas,fuperabunda-retgratia. Eo interiusfe vocante, Wigbertus à moribundavitiorum confuetudinere-fufti£atus,amp;diuina vocelapideicordiseiusduriciem penetrante, per confeflîonem amp;: pœnitentiam foras prodire commonitüs, ad Herduigum Magdeburgêfem amp;c rum totaanimi deuotione fe contulitiquibus fui reams enormitaté, amp;nbsp;fatisfacicndi vo-luntatem apcruit,vtpotetalibus,qui mederi morbos an imarum noflentiamp;ipforum^r-bitrium omnimodis,pro pofle fuofatisfadurus. Hi veió tametfi iudicio fuo amp;: audori-tate illû émendare fcpofle non diffidercnt, tarnen pro modo fatisfadionis aliquantulfl ci rclaxando.quod potiflimum atbitrati funt,ad liinina beatorum Apoftoloi û Roma,amp;: adpcdes Domini Apoftolici ipium venire blande perfliafcrunt. At iile nihil moratus, eô ire non grau iter tulit. Paucisergofecumairumtis,Romam,vtconfultumfuerat,de-uenit. Vbi proftratus humijimina Apoftolorum,qua: olim fanguine fœdauit, verte pœ nitentiç lachrymis irrigauit.Dehinc opportunitate ßbi data,ad Domini Apoftolici pedes præfentatur.Cui cum fumma deuotione itineris fui occafionem,amp;peccatorûfuo-

AmanJatur nimcnotmitatem acfœditatem exordine confitetur.Tum Apoftolicus ex fuorumau-3 Papa aei dotitatc prtedecefTorumjVcrte ac falutaris mcdicintc expericntia luculentiftimus, amp;nbsp;in ctmpéficüa- exhibcndafatisfadionismoderationedifcretiflîmus,quibufdamproinculcandadili-num- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gentius pœnitcntitecompundione prarlibatis.ad Patriarchs Hifpanienflum, vitte me-

ritoiPßetiam Papteadmirabilem,amp; apoftolictc audoritatis virum, eum tranfmifit, cretiori fcilicethabitoconfilio, vteigrauiorem itinerislaborem, velaliquam impedi'-mcntineceflîtatem, Deo difponente,ingercret; amp;fvtillius in omnibus obtemperarct prteccptis amp;nbsp;confllijs,confuluit. Ad hune etiam ardenti defiderio properauit,amp; eidem qutecunqj hadenus circa ipium geftafuiflcntjex integro notificat. Qui non ex propria fed Eccleliaftica cenfura imponens ei pœniteutite modum,fecundum magnitudinê erb * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minura

DE VIPERTO G RO IC E N SI. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo

aiinum prxcaucns,ne fortècucurniret in vacuum, nô vtexador importunas ergaco-fcruümjcd vt compalfione proximus,animum periclitantis per eins remigium ad por-tumlalutisrccurrercfeftinantis, hisfalutaribusinftituiwnonitis: Depublitcpœniten- « libus noftri temporisprxiudicium quidcmfacerevcremiir,qui vcinamcircntpœnitê-ïcs,amp; non magis irridentes: qui poftquam reconciliaci recipiuncur, veliufcipiuntur in Ecciefiam, diâîmulantvitam mucare pnftinam : SedqOianon incboare/cd perfeuc-rarc vera cft iuftitia.fideliiTimè confidera,quare tanta terrarum tranüeris fpatia.Potuit enimjmô dignius quàm ego dcbuit. Dominus Apoftolicus tibi dare peccatorumin-dulgentiam, fed labore tanti itineris voluit experiri patientiam, vt ex hoc comprobatd frudii paticntiXjtuxqueperfcucrantix,remiflioremiamàmefufcipiasmodumpœni-tentix. Potiffimumergoôcfaluberrimum iudicotuxdileâioniconfilium : eleemofy-oistua peccataredimc,quxû'çut ignis aquanij ea prxualent penitus extinguere. Cx-icriimîifü’ppeditatfacultas,cuifamu'ari debetbonavoluntasjtemplum Deoad venc-rationem B.Iacobi,cuius exulîîlh bafilicam, ex tuis fumtibus conftrue, amp;nbsp;illic Deo fcr-uitores.quantostepoifearbitraris, 3ggrega,fccundum Domini prxceptumamicos tibi faciens de mam mona iniquitatis paupercs,difciplinxrcgularisordinem conferuan-tes,vtCLim«avitaprxfcntidefeceris,impctrentürationibusafliduis,vtincœIeftiman-fionerecipi merearis. Adhxc Wigbertus, fi tua patcrnitas,inquit, iudicat fulïïcere, fex fratribus conuenientem poiîum cellam faceie,amp; eorum necefiîtati.qux (utîiciant,im-pendcrc. Gui Patriarcha prudenter obuians: Qui parte,ait,feminat, parce amp;nbsp;metet: quæinliilaritateamp;abundantiacrogaucrit, etiamabundcrecipiet. Ecquia tenor regu-larisdiiciplinæ inter tam paucosnonomnimodispotcritobferuari.fi vllomodo pofiîs, ad hos totidcm alios adde : quia vnàfacilius monaflicum volent ordinem. Maiore fi-quidemcgentmedicina maiorcsmorbi,grauioreslaborcsmaiorafequunturprxmia. Quicùmomniapropofi'cfuofefaôlurumjDeocooperante, amp;nbsp;vitam donante,pollice-recur.rcliquias eidem Patriarcha,hocen;,pollicem B.Iacobi dedit,amp;: Ecclefiæ reconci-liatum cLim pcccatorum indulgentiaiSc bcncdidlionedimifit.

Hisitafélicitertranfadis,ad fuarcgredicns,in vrbemfuam Lcifnickdiuertit. Vbia npirt» ftiiscum frequentia Jæticiaque fufcipitur. Quibus ex ordine caufasamp;euentusitine-risfuiaperiens, confilium cumeishabuit, vbinaminfuaditionclocuscocnobiocon- con/Hiutit ftruendoconuenienscfie viderctur, Cumquedehocdiuerfidiuerfè,quid potiÛîmum arbiirarentur,iudic3rcnt,prudentiores tarnen in idipfumconfenferunt,vt in viciniafiiç VibisGroiich, vbicunque conuenientifiîm um foret, profpiceredebuilfet.' Quqcùm eodem animi deuoto tenderer propofiro, villam quandam Hila didlain forte tranfibar, inqtialigneabafilicafitaeft, quætuncex vetuftatc lignorumpencdi'apfafuerat. Ad hancorationisgratiacumfuofamiliari, nomine Gilelero fecelfit. Huiusenimmoris cratjVtnunquamecciefiam,nifiorationcfada,prxterirer. Surgens igiturorationefa- Piet». da,mirabiledidu, fcrinium rcliquiarum, altari fupcrpofitarum,initarlibri diuinitus viditaperiri,amp;:exindecontrafevibrantcjplendore,viritammagnanimipedushorro-re perculitjVt in fuofiatuvix perfifterci^tuerit. lndedigrediens,prædidum fuum familiärem fcifcitatur.fi quid viderit.Qiio dicente,fe quidem nil vidifi'e,horrorem tarnen immenfum pertulifle : narrauitquid vtderit,aitque id in animo fibiefie,eandcm baiili-cam renouare.Qiiod cùm ftatim ex fuo fumtu mandafiet fieri, cœpto itinerc Groifch deucnir.Ibictiamcumexultationenon modicafufcipitur,impaticnfqucmoræ, defi-deriumac votumfuum,quodindefinentcranimo voluebat, prüdentioribusaperuit: quibus vifum eft,vt in loco quodam cminenti, eidem caftro adiacenti, Nible antiquitus, n\inclt;^lteGroifchid fieret. Sed altioriconfilioquibufdamcautioribusidfa- Kïtdnifth. nèdifplicuit,prudenterconijcientibus,fialiquando,vtpoftaccidiircclaret,idenicafl:ru obfidionevallaretur,iilum locum hoilibus fore refugium,Scinibi corn morantibusde-folationis excidium. Poilea plaçait, vtcisElil^am fl. vbi nuncvillaquxdam Wolftitz dida, Bigauicnfi villxcontigiia, adiacct (quiaille tunecitrapîateam fatis ameenusamp; ainpluslocus vacabat) hune operi tanto defignaret. Sed quia publica platea candis oc-caûoncm, feu necelTitatem frequenter tranieundi faceret, amp;nbsp;id ibidem Deo feruituris detrimentum ac ruina foret, eciam id confilium in irritum ceflit. Cumque diÜgenti

B IJ

PEGAVIENSIS MON. HISTORIA

I. confidóratione circumquaque cunóla prxuidifTcr, ad Occidentalem plagam Biga-uienfis villælocum,vccredimus,huicoperi diuinitusdcfignatum, perfpiciuntadmo-dum habilem, fed nonexomm parte fuæditionis.Quidam cnim Erpo diótus municipium habuiqeidcm loco contiguLim,qui tarnen hçredem non habuitjîbiquoquecon* fanguinicateamp;amicitiaconiundtiffimusfuit. Cuicùm fuum aperuifl'etanimum,ha-buiceumomnimodisconfentaneum, ipfe tarnen alijsillumbeneficijsinSaxoniado-nauit,vteiufdcm]oci proprictateffipenitusabdicarct.Iuffitigitureundemlocûcom-planari.munitionemqtioqjpcnitusauelli.

Anno domini m. xci. Diuina igitur Wigbertum infpirando dementia præuenicntc, eadem quoquecooperandofubfcquente, quia caritas in eodiuinitusac-cenfa, ociofa efic non potuit, qualicer deuotiffimi fui propofiti decenter opus inchoa-

rcr,ac decétius côfummaret,perdius ac pernox animi fagacifl'crebra meditatione vol-uebac. Commodumergoratus,vtafocerofuo Vratiflao, rcgcBoiemiæ, folatiumamp;: lt;„ vipeitiim confiliumeonquireret, nonneglexiteôvenire. Quilaudabilevirivotum, vtpotefui munifiuntia. generigracantcrcommcndaus, Icptingcnta cidemadmauus talcntadcdit. Quireuer-f'us domum Hertuigum, Magdeburgenfem Archiepifeopum adijt,inuitansamp;flagi-tânSjVt lococófidcratofundamenti, eicœmeteriorum benedidionesdarct.Cuniquo ctiam WalratnumZizenfein Albuin um Merfepurgenfem venire corrogauit. Qui conuenientes facerdocalisoHicij iura periuluunrjdataqjbenedidione W^igbertocon-fuluerunr, vt proprijs bumeris per duodccimangulosfundamenci totidcni copliinos lapidum primus déferrée, lcilicec imitandofavlum religiolîflimi principisConftantt-ni, qui primus acpotilîimus Ecclefiarum ChriftifundatorintcrPrincipescxtitit.Pa-ruicillelibens, fuolque omnes canto voluntarij laborisaccenditardore, vtnonficuc aliarum Ecclefîaru m fundario mercenariorum fît labore,fed manu militari, ac illis ob-fequen tiuminftantiacercatimferueret opus, ita vt infra tricnnium, vfquc ad cacumen turrium fine aliqua intermilïione alîurgeret. Curiam interim fibieidemopericonti-guam , in loco, vbi nunc hufpitalc fitiim eft,confiituit, capellam Deo Si B.Nicolao .eonfefforifl-atim conffruifccit.

Anno domini m. xcii. Dehincvtileducens,vtaliquemreligiofipropo-fiti virum inquirerct, qui fratiibus libi fociatis manum eidem operi fummam impone-rct.ofïicinasconrtiucret, præcipuédiuinum officium initiaret,cœnobiumSwarzadi-

Rera,prigt;fin( diiuifibinotifîîmum,vtpotciureligione præcipuum, adiens, DominumBeroncm, AbhM Pe^a- aliofque tres fratres, tantilaboris conlortes,ibidem impetrauit, cui fui cœnobijcuram deinandauit. Huicaliquandotriginca marcasad vfusfratrum impenfasædificiorum dederat: quas is balneatum lens, cinguloque dauern inneâ:ens,reliquerar. Tune quidam cxlaicoconuerfus,moribusamp; affutiaperuerfus : cuius fraudulctiam Abbasfum, eiiifiMntg- quiafimplicis admodum naturæ crat, minus notauerat: amp;nbsp;quia boni interdumquod fgnt diffimul:mt,mali veto quod non funt.omni nifu fimulanr,eundem præ cçierisfibi in miniftrum afciuerat. Is fient ludas huiufmidi beneficijs nequiter abufus,tandem op • portuniracem,diu rcor, pra.’meditatam,naôlm, eius Abbate balneum intrantedauem furtimfiirripuit,pecuniaq;fublataaufugit. Hoc Wgbertus€omperto,necmodopri-mùm Abbacisncgligcntiam exp^rtus,quamuisidexfimplicitate,nonexpraua volun-tate accidere perpendirtet, tarnen eum à fe rcmouerecogitauit, quia per talem virum locum fuum promoucrinonpofie fæpius animaduertit. At ille pollicitus, omne da-mnû quod acciderac reftituere,inducijs ab eo impetratis, ne videlicet tanti difpedij in-famiam incurrcret,addauftrum fuum redij t,amp; infra aliquod tempus à notisamp;confan guincis quantitatem argenti negligenter perditi totam récupérât, Rcuerfus deinde toto vitæ fua: tempore pro poflclaborauit,fratrum tarnen numerum nullatenusamplia-Aforj. uit,amp; finepaftorali benedidione fatis maturus lo. Cal.Ianuarij defungitur,amp; ibidem fcpelitur.

Vrit- Anno domini m. X c 11 r.’Dominus Wiigbertusomnibuspenèconfum-tid», Boftin« (.jjj focero fibi colla tis,denuô mi fit ad cum,ncc folita confolationc fruftratus cft. Tre-ccntaeniiTi ci talentaad fupplementum inchoacioperisiterum tranfmifit. Eodeman-noidem Vratiflausin venatuexequolap^us,fubicaneamorteobijr,virvtiq^infuoprin-,- cipatu

'cipatuomnibus antccciToribus fuis honoris ac potentiæ feudiuitiarumdignitatein-comparabilis, etiam Impcratori cunétifqj PrincipibusTeinonicis formidabiJis, regni tarnen cooperator fideliflimus, in muleis nccelhcaribus à rege Henrico régnante frequenter comprobatus, amp;nbsp;idco nô immeritô regij nominis excellentia ab codem lmp. fublimatusjrcgali quoqj circulo amp;nbsp;lancea primus in ea genre infignitus. Reliquit quinque filios,quorum vnus Borwi dicebatur, qui pâtre defumâo ducatum aliquo tempo-reobtinnit,alter Vdalricus,qui poftea Lothario régnante principatumadeptuseft.

Anno d o m i n i m. x c v. fumma manus monafterio Bigauienfis cœnobij împofita eft.Et Domini Bekonisinduftrialocumhbicommendatum non fegniter ad- iZi'quot;“ miniftrando gubernan te,plures oftîcina: ad vfus fratrum inftitutæ fun t.

Anno DOMiisti m. xcvi. vii. Cal. Augufti dedicatum eft monafterium Bigauienfis cœnobij à venerabili Domino Hertwigo,Magdeburg.Archiepifc.coopc-tâtibuscidemEpifeopis AlboinoMcrfcburgêfi,Xi/ahabanoCzizenfi,EzelinoHauel- x burgenfi, inpraefentiaDomini Wigberti, eiufdemlocifundatoris,alijfqucnobilibus quamplurimis, filijs quoq.; fuis Wigberto Henrico præfcntibus. Eodem die Domi-naIudithaComitifla,filia Vratillai,Boiemiciregis,coronata,amp;aurotextisinduuijsre- ïniithé, h-galiteradorn3ta,proeeftîc,amp;:coronamaurogemmifqueinfignitam,amp;cyclademauro tcxtam,inftarDalmaticæ,amp;preciofiflîmioperis,quamfubmantcnoferebat,ctiâaijro textOjinduta. Hæc duo infignia ipfo die fuper altare Deo fanâ:oquc lacobo dicauit. De quibusfcircvolentibus,fiquôdcuencrint,qu£cratur,ficutcomperimus,côronamqùî-dempofteadominus Wmdolfus Abbas propofleffionibusinTuringiacomparandis viW»ZfM Vtiliterexpendit, cycladem verb dominus Wîgbertus iuniorpoftmodumvicepatris . in Italiam ad Imperatoris obfequiu profeâurus, fuftulit, data pollicitatione, quanti va-leret, tantum argentum reftituere. BurcardusautemMonaftericnfisEpifcopus,cog-nominatus Rufus, cyclade confiderata 40. marcas pro ca dédit. Sed Wigbertus ab Ita-liarcuerfusmultisintcrucnientibus impedimêtis,easfoluerenôpotuitantefuûobitu.

HæceftautemfummabonorumBigauienfisEcclefiæ,quamDominus'V/igbGrtus MarchioinhonoremS.Trinitatisamp;S.MariÇjfandiqjlacobi Apoftoliconftruxit.Do-tauitenim earn ciuitateeidemadiaccntecum omnibus fuis attinentijs,fyluis,pratis,pa- hß'onaain, fcuis,cxitibusamp;reditibus,aquisaquaruqidecurfibus,molis,molédinis,arcis,cultis,in-cultis, pifcationibus,venationibüs,cû(âifq;qua:dici velnominaripoftuntvtilitatibus, excepta vna platearu extrema,verfus Seprentrione fita. Dédit præterea cidê Ecdefia: ad dotis augmentû duas villas, quarû vna Hilpertitze, alteraWurtzen dicitur,cû vincis amp;nbsp;pratis adiacêtibus,amp;: molendino,amp; in Stonfc 5.manfos,amp; deeem folidos in Lutzke, quibus ad illuminandam S. Mariæ capellam Juminaria com pararentur. Proceflu ergo temporis tcligionc fratru numero crefcentc,donauit Dominus Wigbertus,maiora, ad fratrum folatia, villas fcilicet has, Muchelitz, Boritze, Carlesdorf, Hcnrichsdorf, Lippen,cumpratisamp;pafcuis,amp;omnibusalijsattinentijseorum. Et inBorckwice 4. nianfos,amp;: Ecclcfiam in Luzke.cum decimis i6.villarum,amp; eeelefiam in Diemarsdorf amp;nbsp;in Suchesdorf nouem manfos. Quæ poft hæc ab eius filijs,amp; ab alij s plerifqj fidelibus Ecclefiæ noftræ Bigauienfi tradita lunt,congruo loco dicemus. Nuncad ca,vnde pau-lulumdigreflifumus,redcamus. Prasfatænamq5dedicationisfcftiuitate per dies quin-qucf01enniterprotenfa,dominaïudithaComitiflatotidemdicbusfingulismutatorio- »o»«-rum infignibus æqualiter redimitis non fine admiratione cunélorum adornata procef-fit. Omnibus igitur pro voluntatc domini Wigberti decenter ordinatis, cundifqj valc-diccnSjtotius concionis foluit freqüentiam. Dédit præterea ad ornatum pulpiti lapides feaehorum cryftallinos amp;nbsp;eburneos fculpturis infignes.

Anno dominé m. c. Dominus Bero, Abbas, hadenus huic loco ram pro Biffnif Afc. pofte, quàm pro noftTe profpicicns, tandem laborû fuorû præmia recepturus, migrauit ad dominum,amp;in antiquo fratrum conuentuiuxtaintroitum monafterijfepelitur.

Anno DOMINI M. c. i. Eo tempore regularis difciplinædiftridio, quas fc-cundum Hirfaugienfium inftitutionem iaih laudabilirer vbiqj propagari cœperar, prx exterisSaxonix cœnobijs apud Corbeiam, regalem Abbatiam, vigebat, cui tune Do- c,rbtiaS4-minus Marquardus Abbas,virvcnerationcamp; memoria dignus, prxfidebat. Hune do-minus Wigbertus adiens, eicundaexordinepandit, quibuseiusafficercturanimus,

B iij

IJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P EG A VIE N s IS MON. HIS TO RIA

viptrtM/i»- fcilice£quia*tœnobiifuiftatn5 ac religio haâenusminus qiiàmfperaucrat adrcgularis quot;tu mMaft”' diiciplinxficaugmentumproueda: hacfola tarnen occafionc, quod ad tantum opus T’a- initiandum cooperatorcsidoneos huiuspropofitinonhabcretvelhabuerit. Proinde quicquid eins prudcntiæ potiflimum vidcrctur, fefaÓturum pollicetur. Hoc tarnen fui obfequij frequentia fe omnimodispromcriturum, fiexcodcmfacrxcongregationis coliegio, quemeunque iibi iudicaret vtilem fore, cam aliquantis eiufdem laboris con-lortibusfccumdellinaret. Promiiitdeniqs, fieiuspetitioni tantummodofatisfaccrer, feadeorum vfusexprxdijsfuisfufficientia prarbiturum. Cuius in Chriftodefiderium aepetitionem Abbas,religionisaciufHtix tenax,gratanteraccipiens,totiusconuentuS fuper hoc conhlium ac voluntatem feifeitatur, Sc omnibus in idipfum cofentientibus, talemtantumquevirumintampiovotonon fruftrandum, cumeorum vnanimicón-fenfudominus WindolfusvencrabilisMonachus, ad hoc opusidoncusefleaevtilis, Nec immerito. Is cnim ob vitæ continentiam,amp;: rcligionis obleruantia tunc cuidamcellæ,cidcm Abbatisc pertinéti,prælatus erat, qui prælati Priores dicuntur, vbi confratribus fibi commiflis ftrenue prxfuerat. Antca ctiam fcholarum regimen narra-turtenuifle,litterarumquefcientialaudabiliterclaruiflc. Canonicatumquoqj inpræ-pofiiiiia,qu2cHilgeftatappellatur,habuerat, fed eo propter Chriftum po(tpolito,rcH-gionisamorcdeuiclus, apud Corbeiam eft fufeeptus. Turn autein Abbatempromo-uctur, alijqjfratres eiad folatium adiunguntur,èquibus Ludigerus, qui pofteain Rei-neftorfFAbbasexntit,inpriorcmcidefignatur. Plurimisetiamneceflarijsdonatuscft, ac inter extera his libris, Antiphonarioamp; Gradual!, libello miflali, Regula amp;pfalterio, quæ vfqshodie apud nos perdurant. PrztcrearcliquiasB.Vitimartyris.amp;aliorumfan» dorum, Dominus Marquardus Abbas ipfi dedit,eoqjfidei domini Wigberti fideliter commendatOjValedicens omnibuseosdimifit. Veriim cum diflenfio interregnum amp;nbsp;facerdotium non modica exotta tunc eftet, ita vt nullusiftius prouineix facerdotum K«-lt;c«sclt;. Impcratori Henrico communicare dignaretur, Dominus WigbertusAbbatemfuum MiMrHns ad Archiepife. MoguntinumRuthardum,quituncapudErpisfurterat, fecumeoad-ducens, vtabeodem paftoralibenedidione fublimaretur, impetrat.CumquoCmuI eiufdem ciuitatis Abbas nomine Burcardus codem die confecratur.Deinde dominus Wgbertus CU m V^mdulfo Abbate ad fua reucrfus,cœnobium fuum eius fidei tradidir, wd«4/î. vt loco animæfuçiHiusin omnibus vtilitatiprouideret.Qui locum fub fuaprotiidentia fufcipiens.quanquamadhucrudem,informera,incultura,prçcipuèDeum fibicoopc-ratoreraforccertiflîmus,velutaliquisexaratorfigilliperitifl]raus,prçdcccflorisfuipu« fillanimitatcm ex tam modicaoranium officinarura inftitutione perpendes, prioribuS ædificijsobliteratiSjpotioracœpitconftruere, qua: laboris induftria, liberalitatc quoqj domini Wigberti per omnia fretus, perduxit ad vnguem. Loco enim confiderato,in-formia feu paluftria locacomplanariamp; extirpari à veprium aliarumqjfordium Ipurci-ciefecitîorania dilatauit amp;nbsp;auxit, amp;nbsp;in Ecclefia fibi commendata tanquain figillo pcr-ftdi dccoris imaginera, vfqjhodie fui artificisatteftantem cfficaciam,fapienterexcul-pfit. Fratrum intcralianumerum ad40. amp;reoampliusampliauit, quorum quotidiano JaboremunicipiumilluddominiErponis,dequopracfatifumus,vallisacvallibusinex« pugnabili terrarum cxaggerationeglomeratum ita complanauitjVt hortus ibidem fieret, qui diuerfa fruduu tn amp;nbsp;olerum vbertate refertus, crebro ciuitate Dei eandem Ix-tificaret. Prxterea locum,qui vfq; ab co Abbatifdorft'appellatur,iuxta fluuium Wirain Oriental! plaga cœpit incolore,amp; arbores amp;nbsp;arbufta circumquaqs funditus euellerc,amp; denfitatc fy luarum extirpata dilatarc noualia: Vbi Ecclefia conftruéfa, amp;nbsp;curia vfui in-habitantium abundanter ditata,noftrisfratribusin perpetuum fore^’nftituit.Viliam etiam Bigauienfi vi 1 læ contiguam nomine Wolftitz ex proprio laborc ftatuit, cuius an-nualem reditum ad talentum adauxit. Locum ctiam quendam ad Occidcntalcm plaga eiufdem villç ad vfus fratrum odo fohdorum cenfu vtilem reddidit. Cuius induftham ac diligens in loco fibi commendato propofitum,Dom!nusWigbertus confidcrans,amp; diligenter approbans,ei liberaliftimus in omnibus cooperator extititjCunólifqs fuis ide fummoperc faciendum iniunxit. Qtiod non foliim co fuperftite, fed amp;deinceps deuo-tè compleueruntjtam ob Domini (ui diledionem, quamob fuaru animaru remedium, prxtccfcotidiana beneficia plurimaeidemcœnobioprædiaconfercntes.’qux congrao locodiccmus. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Anno

DE VJPERTO GROICENSI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14

Anno domini m. g., i i i i. Poft hxc Dominus Wigbertus noualequod-dam in Medèpurgenii diœcefi fecit exarari:parccfqi Franconiæ adicns,vbi Dominam Sigcnam,matremcius, inLcngcnfckfuiftcmaritatam nosantèretulifle,meminimus, plurimoseiuidem prouincia:colonosindetranftulit,quosprçfatumpagum,fyluafun- j dimsextirpata,pra;cepitincolcrc, amp;nbsp;hæredicarioiuredcinceps poflîdere: ac, vtridicu- 7ranccgt;,i^ lofumquiddam inferamus,quemlibetillorumcumfamiliola:fuæcontubernio villam vcl pofleflionem proprio labore cóiïtam,etia ex fuo nomine nuncupate. Plurimis ergo villis inter fluuiosMuldäamp;'V/iramlocatis, Dominus Wigbertusnondû dcuodiLjPpo-lîci fui pcrcælusjfedindcfefto labore ad opuspictatisanhclanSjVtfex falte fratribuscella • ibidem fieret congrua, quem locû parochiara efle omnium circumiaccntium vjllarû difpofuit.cumqs Bigauicnfi cœnobio fubicôlû fore,voluit. Quod quia fine cofenfu feu pniiilioneDominiAlboinijacîotiusc!eriMerfepurgenfis,neccfficiporuitautdebint, cum petitioncfuppliciipfe voluntatem fiiperhocconuenitcorû.Qui ob tanti viri erga religionem ac pi e ta ce, iuftè petita feu defiderata concedentes, côcefla cû audoritate totiusEcclclîx rata fore ftatuentes,annuerunt, vt Epifeopus dedecimis villarü omniû eide parochiæ attinentiü,fed amp;nbsp;aliarû infra Wiram amp;nbsp;Sundram fluuios in Burewardio Groifchiacentiumjpriuilegiûdaret. Cuius exempli caufa exemplar hîctranfcribimus.

In nomine fanóla: amp;nbsp;indiuidux Trinitatis, AIboinus,Dei gratia Merfepurgéfis Epi-feopns. Notû fit omnibus fidelibus, ta futurisquàmpræfe’ntibus,qualiter ego ob in ter-uentioneni Domini Wigbertiamp;WindulfiAbbatisdécimas villarü, quarum nomina cmictnßt. fubferipea funt, amp;nbsp;ca^terarum, fi quæ circa hæcloca adhuc inftituentur, ob remedium animænoftraîmonafterio Bigauienfi in honorem S.Iacobic5ftru(fto,amp;:prouifori eins Windulfo rradidimus:Scafflanfdorff',Octëtorf,Scarndorf,Monichroth,Luziki,Sno-erd,Zulaneftorf,BeIaneftorf,MilaniftorfiF,DrogiftorftjScazintorff,Wâdifdorf,'V/ç-fcska,Euerhardifdorf,MoiftorfSefcince,Kofowo. HæautemfitæfuntinBurcwardio GroiskainComitatu VdonisMarchionis, interfluuios'V/iraamp;Sunda. Adumanno crtifuJin^ iioj.indiebone il. y.Cal. Odob. anno nono ordinationis cius, confentientibusillius Ecclefiæ Canonicis Huberto Vicedno, DiecoldoDecano,MagiftroScholarum Wal- ‘ tberojamp;laicis Ludigero,Henrico,Gifilberto amp;: alijs clericis laicis quamplurimis.Ego Alboinuspropriamanufubicripfi. MifericordiaDomini plena eft terra. Siquisautem diaboloinftigancehuiusnoftræ traditionis impius violator extiterit, perpetuo fefeiat anathematis vinculo efle damnandum.

Anno domini m. c. vi. DominusWîgbcrtusCornescœnobijfuicônv nwdis non tantum in præfens,fed etiam in futurum prouidens,confilio Domini quot;Vi/in-dolfi Abbatis,cæterorumque fibi fideliflîmorum, decrcuit cundem locum iuri feu po-teftaciSedisApoftoIicæinperpetuum mancipare, quatenus eum inpofterumnullius fecularisperfonædominio vexaricontingeret. Proinde vicefua militem, nomine Lu-iionem,in agendis negocijs amp;caufis induftrium, fibiqucfamiliarem,ad Apoftolorum 4««». liininaRomamdirexit, qui Romanz libertati cœnobium idemallegationefidelide-ftinaret, amp;ab Apoftolicodarifuper hocipfatraditionepriuilegiaimpetraret.Dominus ergo Pafchalis Apoftolicus, huius nominis fecundus,beati Petri vicariam admi- Paielaiu il niltrans,cognitiscaufisitineriseius, audoritatefretus Apoftolica, cum figilli fui im-ptcifione Bigauicnfecœnobium hac priuilegij confirmationefanciuir. PafchalisEpi-fcopus,feruus feruorum Dei, fidelibus per Saxoniam falutem amp;nbsp;Apoftolicam benedi-dionem : Defidcrium,quodadreligiofum propofitum,amp; animarum falutem pertinc-recognofcicur,3udore Deo, finealiquaeftdilationecomplcndum. Wïgbcrtus fiqui-demSaxonicægcntisilluftris Cornes, in Merfepurgenfi parochiain locoprædij fui, ctmeisa-quiBigowiadiciruCjmonafterium profuafuorumquefalute conftruxit:quod mifTo vi-cefuaLuuoneipedabili militefuper B. Petrialtareobtulit, amp;nbsp;in perpetuum iuri fedis Apoftolicz mancipauit.aduocatia camé ipfemet dominus quot;'Ji/îgbertus habiturusjcxce-pit,pofteuaütpofteritatis fuz natu primus,fiquidê iuftèôc vtiliterEcclefiç prçelTe vo-lueritjfin aût,quodDcusauertat, pofteritasfuadefecerir, Abbas loci eiufdéfaniorico-filio fuorü vtilê fibi amp;nbsp;Ecclefiz eligat Aduocatü,quc voluerit.Nos ergo ei’ defideriû lau dabilejpfequentes,decreciprçfcntisaudori täte fancimus,vttäpfatuslücus,quä omnia ad eum percinentja, fub Apoftolicz fedis tutela munira femper amp;: illibata permancant,

B iiij

PEGAVIENSIS MON. HJSTORIA

fcruorum Dei illic degentium vfibus omnimodis profutiira, vt tarnen vniusaurei cco-fusannuusLatcranenfipalatiopcrfoluatur. Nulh omnino hominum Jiceat eundcia locum tcmerèpcrturbarc, aut eins pofle fltones auferre,minucrc, vel quafi pijsdecau-fis vfibus fuis applicare. Sane fepulturam loei illiusomninoI/beram elfe dccreuimus, vteorum,qui fcpcliri illic delibcrauerint.deuotioniamp;extremx voluncati,nififortècx« communicatifint,nullusobfiffat. Cbrifma,oleumfandum, confccrationesaltariutn fiue bafilicarum,ordinationcs Monachorum.qui ad facros ordines funt promoiiendi, abEpifcopo,incuiusdicecefifunt,ciiifdcm locifratrcsaccipiant.fiquidemgratiamat-que communionem Apoftolicæ ledisliabueric, amp;nbsp;fi cagratisac fineprauitatc volucrit exhibere. Alioquiàquouiscatholicomaluerintantiftitc,con(ecrationûfacramëtaâc-cipiant. Porto nullus ibi in Abbatequalibetfurreptionisaftutiafcu violétia praeponà-tut, hifi quem fratrescommuni confilio, vel fratrum pars cófilij fanioris fecundü Dei timorem, amp;bcatiBencdidi régulaelegerunt.Siquisaut,quodabfit,huienoftrode-creto, in perpetuum manfuro, contraire voluerir,anatbemateferiatur,amp; honorisatqj ofïicijfuipcriculumpatiaturjnifiprxfumtioncm fuamdigna fatisfadionecorrexerit. ObferuantibusautemhæcpaxàDeoamp;mifericordiaperennitctconfeructur. Amen.

Eodem anno Henricus Imp. obijt.

Anno domini m. c. ix. Hoe anno Henricus Rex, huius nominisquin-tus, Natalem domini Maguntia:celebrate difpofuit. Quociim PrincipesTeutorrici,

magno fuki apparatu, folenniter vndiqj eonuenirent, Wlgbertus ctiam cum filijs luis Wjgbertoamp;HenricoalFuit, quibus, prolidölor, cadcmfcftiuitasinludumconucrfa cft. Dominaenim luditha.ComitilTa,omnium venerationememoriâquedigna, Deo, wpj nftrti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piè difponente, pro bona libcralifiimaquc erganoftrum

coenobiumfuavoluntate, cum bcatis coniugatis in nariuitateluiSaluatorts Angelico carmine,gloriam in excclfis agno,qui tollit pcccara mundi,canitura,amp; in finu Abrahx cum requie cœleftibus pro terrenis fruitura, in fuo patrimonio, Budiflin dido, 16. Cal. lanuarii viam vniuetfaecarnisingreditur. Nuneijsigiturcclcriter vtrinque nnflis, qui huiusobitum nonfolum Domino Wgberto filijfque fuis, fedetiam BoiemixPrinci-pibus, dominæludithæfratribus, referrent,interim illiusexequijs abomnibuscater-uatim occurritur. Verùm dominus Wigbertus relatione tam trifti per nuncios accepta,ftatim à rege impetrataremeandilicentia,flebilemdcconiugisfuædeccfluqueri-moniamcdit:legatoqucquantocyusprarmiiro,quicorpusinterimadBigauicnfecoe-nobiumdefcrrifaceret,illudab Abbate Wmdolfocum honore,amp;à fratribuseiuscum luduSccanturitcfufcipitur, ipfe vero dominus Wigbertus cum fuis velocius confe-quitur. Quo tandemadueniente, Principibufque Boiemiæfimul occurrentibus, lamenta fiunt ingentia : fit concurfusepopuloru m frequentia, qui inter 4. dies vndiquo confluxerantjcx quo Bigauiae corpus allatum ferretur,amp;:continuefuperpofitumamp;in-humatum remanferat. PrætereaEpilcopum Mifnenfem,qui cum exequijs aducneratj dominus Wigbertus,amp; Alboinum Merfcpurg.amp;; Walrabanum Zcicenieminuitauit, quiftipatiordineClericorum,adueniunt, amp;nbsp;débita venerationedeuoieexequiarum officia perfoluunt. Q^o tandem titulo tantae tamque célébrés exequiîc, quo leólori fa-tisfiat,merebûturinl)gniri vel dcterminarifBreuiptorfus. Quid enim breuiusdici,aut verius potcritanobis audiri,quam terram ten ç,cineremcincri commendariîScd pro-culdubioinfpefingülarireiurredionisacregenerationisconftituti funr, qui beatcin domino dormientes in paccrcquiefcunt.Q^am regenerationisgratiamDominæno-ftrîcludithae concédâtredemtoranimarum hoftrarum, quicumpatreamp; Spiritufan-

ifoaxmtntS- f^^gnatDcus.amp;fc. Scicftdum tarnen quiain loco,vbi monumentum eiusfadurnap-

parctjibi corpus non iacet, fed in crepidmeakaris (andæ Crucis, qui locus indicio tali manet adhue notabilis. Idem enim altare tune in akiori loco pofiturn erat. His ita tranf-adis, Dominus Wigbertus lolita liberalitateerga noftrum locum vfus, pro fua:cöniu-gis animæ temedio fpecialiter afcribenda donauithæc: fcilicet mantcllumciuspre-ciofum, infigniteramp;artificiofè fatis auto textum, ex quo cafula optima fada cft.non tarnen ad magnitudinem eius, vtpotc in varias partes, tum vtiliter rum inutilitcr mutilati, cuius ctiam aurifnfium in alteram cappam pergrande tranfpofitum confiât. Addidit huic etiam fcrinium permagnum, amp;nbsp;fuperlatiuümj taai auto quàiu gemmifi

a

DE VIPERTO GROICENSÎ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16

gcmmisamp;eleâ:rodecoratiim : Prxrcreatrcspergrandescruces,ctiameledro,gem-mis amp;nbsp;auro infignes,amp; earum bafcsargenteas:inluper vrccolum argcnteum ad aquam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

bencditlamcongruum. Procter hæcduocandelabra, ÇræcoopèrefufiHquedecora, amp;óprimaminucibcuram principalis altaris, quam ex eins fupelledile finde tradunt, Si velamen optimum, quod analogio fummisinfeftisfuperponitur,inquoEuangeliui^ recitarifolec.Exhisomnibusqua’damapudnosnuncnonfunt : aliaenim tempore fa-mis expenfa funt,ctiam pro comparandis diftrahi contigit. Pi æterca ilia domina ludi-tliaciimadhucviuerct,cafulam' viridis coloris cûaurificiohuic Ecclcfiæ dederat, fed ScBcati Nicolaibafilicam tamaltaris quàmfacerdotis præparatura, Siduobusmaniis regalibus in villa Borçkwize donaucrat, ad vfus fcilicet Presbyteri, qui iugiter ibidem Minkrumfolenniacclcbrarct. Quisdemum verbis explicet,quanta non tantùmtrice-firaadie,fedetiam infra, dominus Wigbertus]iberaliffimus,ægrotis,cgenis,orphanis, i» egenas, Vidiiislargicndo,faini,nuditati,p3upertati,omniq5eorumneceflîtatilargèfubuenien-do,mifericorditerexpcndcrit,deniquequafrequentiajqualiberalitateipfum tricena-rium fuædilet1:iirKnæconii]gisexegerir,quisdicereamp;quisfcire mod us.^£t quia midi-i giiuratantafertiuirate breuishæcnortrarelatio poteftattingere, vifumclllcdorisifta priidentiæiudicioq^ relinquerc.

Anno domini m. c. x. PofthæcdominusWigbertusdefuæconiugisobr itutandem vixægrè confolatione recepta, necclfarium ducensalteram libiquodam*-modo matremfamiliâsprouidere, reliôfamdomini Cunonis,nobiIi(ïîmiPrincipis de Bichelingen, nomineCunegundam, ducereftatuit. Quæcùm propofitum viduitatis Aitirtnuftu adhticanimo volueret, amp;eius petition!annuereprimo dubitarct,poffmodunihabito c» enm fuis fanion confilio, quoniam multos potentes inuafores prædiorum fuorum fuf-tinereiam non poterat, quorum abundantiameivirfuus relique rat, etii non volunta-te tarnen necellîtatepetitæconiugij copulæconfeirft. Eorundemenim impoi tynita-tegrauitervexabatur, quorum fraudulentiavir eins nobiliflimusoccilusfuerat, clam contraiusamp;fas, nil ab eisvtpotefuis liominibus male fufpicatus: quorum vnus Edcl- £.W?«r«siU gerus de Ilfeld, alter Chriftianus de Rotenburgdiccbatur. Eins ergo confenfudomi-nus Wgbertus comperto, fatis hilariter,nec folùm eius fclici coniugio potitus eft, RotcnWjj, imoperfuaûtei,vtfiliamfuam pra:alijselegantiflimam acfamofiffimam, nomineCunegundam, filio cius feniori, Wgbertofcilicetdefponfaret. Qiiodcùmimpetraflet Vtriquc, videlicet tam matri quam Hisse, vnà nuptias folennes pater cum filio fupra camp;mm. quamdicinunc poifitliberalitercxhibiiere. Reliquasverbfororcsquatuornobililli-mas Saxoniæ amp;Turingiæ principibusdefponfauere.Ea demum vicilTitudine coniu-g’ipaéfum,amp; fide à prædidla matrona firmatumeft, quod fi primo cademComitifla paSiaJota-naturæconcederet,dominusWgbertusamp;huiushxredeseiuspatrimoniumobtine-rent. Habebatautem intercjeteraprardiafua AbbatiaminconfinioSaxonixScTurin-giæOideflebcndiôfam, quam præomnibus fpecialiterDominiWigberti, manti fui, ohMen curædominioquecommendauit. Eius enim resvaldedilapidatæfuerant,religioque defirudafub regimine Luperti,Abbatisciufdemcœnobij, cuius irreligiofitasiamdo-mino'ViTigbertoinnotucrat. Quo meritôdepofito,induftriæ domini Windolfi Ab bâtis idem locus defignàtur, vt eius flatus i11o coopérante, priores vtilefqs fratres i bi pro-uidente, aliquo modo recuperaretur. Cui loco cum aliquandiu pro pofic fne« v ti Ji ter prouidifietjpertæfustandemduplicislaboris, (quiapluribusintentusminoreftad fin- « gulafenfus) penfanfqueexeiuslociprofpedu, Bigauienlîscœnobijdefccfum, com-ult; modius vifume(1:,vtaliqucm ibi praeficeret, amp;fuum exhoclaborem releuaret. Qua-proptcrdominumLudigerumapudCorbeiam impetrauit, cuiusinduftriam iam pr-i- Ahh^ uUef. dem expertusfucrat : quia ßbi præftitus prioratum apud Bigauiam ftrenucfatis admi-niftrauerat. Hiccidem cœnobio prælatus, crimper multos annos præfuiflct, in Ie- ' rofolymirana profeètione , Conrado rege Cliriftianorum cxercitum ducente, in nernhanh» cornitatu domini Bernhar.dijComitis de Plpzeka , * 11. Id Martij féliciter obij t. Præ-terhxcpotertatisimó fclicitatis incrementü domino Wigberroperidcmtempusac- r'/or^finbitr ceirit,qd’’VifoquidadeVifenburgk,nobi!isac pdiues,eieófanguinitateiundus,ad ex-tremadeuenienSjipfumomniö prxdiorüfuorumhxredemrchquit. Is congregationc ßuuit.

e

DE VIPERTO GROICENSI.

Cuius aducntu amp;nbsp;dolo quafi præfati comperro, ad præfidium confugiunr, amp;nbsp;Rex Wig* bcrcum quidem in Praga, Borwi in WdTcgrad obiedit, eofque per feptem dies fortißi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-i

mèreluâantes tandemobtinuit,amp; captiuos fecumabduxic, eofque inHammcrfteih rifeitnunia. cuftodixmancipauic.

Anno domini m. c. xii. 'wigbertusfeniorcompcrtishiSjqux accide-rant, grauiter doluit, nulloque aliopadohliumredimerepotuit,doneevrbemLeif-nickamp;pagosNifenamp;Budeflen, vnàcum vrbeMorunge, régi tradidit: qux omnia ftatim Hogero, Comiti de Mansfelt, fibifamiliariflimo,in beneficium Rexconcef-fit. Wigbertus iunior relaxatus, non muko póft cum Rege in Turingiam venir, MomfMuK vbi eum municipio quodam Ekehardbefck , alias Eckersberg dido, inbene-üciauir.

Anno domini m. c. x i i i. Rex ergo manifefto iam odio Wgbertum feniorem infeäatus, Ladiftao fibi auxilium ferente.Groifcamdeliberauitinuadere. Aj/igbertus quoque iunior Nuenburg vrbe fe fperans inbeneficiari, regi contra pa- riptrti^siu-tremfiiit auxilio. Wigbertusautem fenior elediffimosquofque milites cum apparatu bellico, amp;c militaribus inftriimentis inraunitioncmvrbisaggregauit.Cumqueabex-crcitu Regis eo ventum efl'ct, Ladiflaus cum fuis fubitaaggreflionenifuseft vrbem t^Jisiaui expugnare, fed vitra yoo. fuorumamifit. Rex autem expugnationem omittens,poft oäo dies i.nde tranfi) t,amp;: Nuenburg vrbe quendam fibi familiärem inbeneficiauit. Sic- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

que Wgbertus ab eo deficiens,ad pattern redijr.

Anno domini m. c. xiiii. Wigbertus igitur denuo Regis aduentum præcauens, amicitiamcumSigefrido, Palatino Comité deOrlamunde,amp;cumLu-douico.ComitedeTuringiapepigir. Qui obnuiufmodi apud warenftedecondixe- or!am«nJ. recolloquium,Quorum contra tis infperatus aduenit. lili ciim impares armis ac militumnumeroadrefiftendumei-fent, Ludouicus fugiens euafit, Sigefridus Palatinus occiditur, Wigbertus multis rlt;jgt;trtuslt;i vulneribusfauciatusjcaptiuusabducitur, amp;inLeifnick cuftodiæmancipatur. Dein-deWirciburg in curia coram principibus habita regi reprxientatus, ab omnibus ca- damnatur. pitali fententia adiudicatur. Traditur ergo àd decollandum cuidam militidePlifna Conrado.Qui cum iiiifaperficere morarerur,amp; in campo eius necem difterendo,nun-cium Regis meliorem ^liquem expedaret, interea cundi Principes Wigberto iu-niori fuggefterunt, vt Gtoifcam cum omnibus paternis prædijs ad reuocandam mortis (ententiam pro partis fcilicet redemptione regi dcuotus oft'erret. Quodciim EiujJim a»-fccilfet, X^igberro quidem vitam indulfit, fed in munitiftima vtbefuaDrunls eum referiiari per triennium circiter mandauir. Quo comperro Wgbertus iunior amp;:fra- uhm. ter eius Henricus contra Regem ad Saxoncs fe contulerunt, amp;: ob hoc cum Lu-douico Comite rei maieftatis adiudicantur. Per triennium ergopatre in captiuita-tc pofito, fyluarum latibulis, hominum deftituti folatijs, inftar ferarum fe (uofquc tuebantur.

Anno domini m. c. xv. Interim Henricus Imperator infolentja: fuæ modum nefcicns imponerc, omnes PrincipesSaxoniæ, cenfu ante inaudito cunäis indido , vehementer infeftabat, ita vt Epifcopum de Halbcrftat Reinhardum, amp;nbsp;Palatinutn Comitem de Sumerfeburg , amp;nbsp;Fredericum de Arnsberg, Rudolfum Norrmarchia potitum , fingulos fuis dignitatibus priuaret, aliofque fibi fauentes jneunJeou-fubftituerer. Qua iniuria vnanimes cominoti, cum Lothario , Duce Saxoniæ, amp;nbsp;Wigberto iuniore amp;nbsp;fratre eius Henrico exterifque ab eo iniuriatis pariter aduna- riftrtm amp;nbsp;ti, multaconuenticulafimul habuerunt, amp;nbsp;tandem iuxta Cruciburg fimul conglo- Hranewj/r«. bati initum fœdus iuramento firmarunt. Inde proficifeentes caftrum , quod Wal- crîutt.beyg. lebeche dicitur, ad iniuriam Regis ædificârunt. Ex quo Hogerum Comitem o- Ho^ew mnibus modis infeftabant. Wigbertus veto iunior iuxta Guntorf nemoris latibu-Io fe occulens, ex aduerfariorum frequenti inuafione neceflitati proprix fubue- ritexUium.^ niebat. Mcnfe iam Nouembri opaca fyluarum folijs deficientibus illuftraban-tut: quarum latebras fibi ratus deinceps haud forc tutas, ad Adelgotum tune Ar- tum Architf, Afagiteburr, Cunegunao CCitiuti,

I

1

PEGAVIENSIS MON. HISTORIA

cedercthyemare, quem brumanonfineretfubdiolatitare. CuiusneeeflîtatiEpifeo-pus eompatiensjmilfo nobili viro, nomine Adelberto, Wgbertum vnàeum eoniuge, amp;nbsp;quodam Suidigero, alioque Brunone, fuifque quinq; minirterialibus, vitra Albiam in vrbequæLuburgdieitur, feciteolloeari. Cuiusprxfedusvrbis,nomine Pribron, adhucpenè paganus fuerat, c6 qubd vitra Albiam illis temporibus rarusinueniebatur Cbrirtianus-Quodfadum vbilmperatoriinnotuit, adeuriamGoflariaîindidam Ar-chicpifcopumeuocauit, ignorantem erga fe dolose agi. Cumquo Wigbertusadeu-

riam legatum ex fuisdeftinauit, quatenusliquiddefeibiageretur, peteumrefeiret. Clinique feroiameflet, ex quo porteradielmpcratoreumfrequentiaPrineipumerat jnii diî /tm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reipub.rtatu tradaturus quidam Arehiepifeopo familiaris à fuo nepo-

te, qui in regis erat minirterio, ert clàm praemonitus fcilicet Archiepifeopum régis cir-cumuentum fraudibus, amp;nonfolùmfequentidiedeponendum, fedetiameumfuis omnibus capiendum. Quibusille compertis, ad notitiam domini fui eadetulit : amp;nbsp;ille nil moratusjiniprtusnoótistenebrisjignorantibusaduerfarijs, amp;celeritercquisafcen-fis,Magdeburg ante mediam nodem cû fuis aufugit. Mane fado,fadum Rex compe-rit, contemtumque regiæ maiertatis grauiter tulit. Qiierimonia ergo de hoccoram -principibus habita,quorum fauoreilliusalebaturaudacia, Archiepiîcopusabfensdc-ponitur,amp; vltio ficdde Saxonibusteipub.contemtoribusillicodecernitunExpeditio-jertfti. nbsp;nbsp;nbsp;ne dehinc port 40. dics.fcilicet 4.1d. Februari) fuis omnibus indida, apud Walebufen

fuum adunantcxercitum, Saxonibus è contra pro porte inidipfumcnitentibus. Ven-tumeratadtempusindidura, adlocum, qui Wclfesholtz dicitur, amp;nbsp;ibidem propter hyemis afperitatem, ac niuium importunitatem, bellum in crartinum difTertur. Node RMartus tranfada, fubtempore primæfurgentisaurorç,ReinhardusEpifeopusinterMirtarum W”?- nbsp;nbsp;folcnnta verba fecit ad populum.monens eoSjdiuinam implorare clementiam,fatis af-

firmans, Dcuminuocantibusin veritatenunquamdefuirte. PeradisMirtarum folen-

nijs regis aduentum conrtantilîimèprærtolabantur,amp;ad defenfionem libertatis ôc pa-triæ fc viriliter cohortabantur. Imperator adueniens, fuas ordinauiracies,amp;inprimo congrcrtxiHogeruscumfuiscollocatus, prior omnibus à fuis paululum cum quodam Ludolforemotus,amp;audacixiadantiamiungens,folusequodefiJijt,amp;manugIadium ßMBumcum eredum gerens, in Saxones praîceps accurrit.QuemWigbertus iuniorduobusfibi vifirte iu. (ociatis,Conrado amp;nbsp;Hermanno fratribus, viris valde prxrtantibus, aggreditur forti ni-cufpide in eius pedus vibrata. Qua per Ludolfum confeftim extrada, Hogerus Wigbertum enfe commotus impetijt, fed idus, clypeo ilium prûtegente,cartàtur, rta-timque gladio per medium caput reuerberatum Hogerum prortrauit, amp;nbsp;nitentem exurgere,limboloricx nudatumgladiotransfodit. Sublato ergoclamore,cuneivtriuf-

que partis confeqiiuntur,amp;Saxones pro patriavihliter agentes, hoftes nee fpe nee timoré enitcntes,quafi ones tantofuroreaggreflî funt, vt 30. feu lo.ab vnoSaxoncoc-eum berent. Tota ergo die pugnatum eft, amp;nbsp;nox interueniens bellum dircmit. Ira Rex VîâusfugatuseftàSaxonibus, totanoôlemetuinfidiarum ibidem perdurantibus. Vi-dores vbi portera die Regem in Boiariam fugifl’e eompererunt, ad fua redierunt.

Anno domini m. c. xvi. fundarum ert àvenerabiliAdelgoto, Arehiepife. Magdeburg.cœnobiumHallenfe, quod dicitur ad nouumopus.LudouieusCornes

iteSfonathus. A rnoldus Coma Mo-

AdelberttfS Archieffife, Uogunt, y^rramotus, Prodigta.

n^JadeCrof- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îllodicente,femilitumciusinfolentiam cauere,faltematrium ûbiEccle-

ûæ concedi flagitabat.Quo annuente, cundisinviciniapofitislignorumamp;lapidum abundantiam ei conuelientibus,infra 14.dies tutumfibifuifqueicdificauitafylum,amp;: circumquaque podca violenterinuafafuis dimirttmilitibus in beneficium. Nouem fe-vjuccijfus. ’ rèdehinctran/âdishebdomadibus, vrbemDewin pcrinfidiasoccupauit,tantumquc

auri

DE VIPERTO GROICENSI.

auri amp;nbsp;argenti veftium,cquorum ae cæterarum rerü ibi abundantiam diripuit, vtfin-guliexeiusmilitibusfuamindcrGleiiarentinopiam.Hacigiturvrbcpotitus,z4.inbrc-uicircurapofnafubcgitmunicipiajdcindeauxiliumferente Adelgoto, Magdeburg. Ger»r«lt;/«,lj ArGhiepifc.amp;GertrudeMarchifa,matrefcilicetreginæRichnif£e,opitulante, duobus millibus militum Groifcamobfeditamp;obtinuit. Archiepifcopus AdelgotusciirnHal- Gro./«, berftadcnfi Epifcopo Palatino Comite Fridcrico, Wigberto etiamamp;Ludouico, Numburg obfidione vallauit,amp;adiacentem Turingiç prouinciam grandi ex parte va-ftauit.Cumqueaddiripiendapabulacircumquaqiie difcurreretcxercitus, Henricus cognominatuscûcapite milita per infidiasintulit eis incommoda. Q^nproptcr Wig-bertus amp;Ludouicus cum cçteris nobilioribus per fe ftatuerunt,addireptionem pabii-lorum occupari, vt eidem poffent infidiari. Quem cùm obuium haberent, fugientem inniunitioncm Arnsberg perfecuti comprehendcrunt, amp;nbsp;ad Archiepifcopum catte-rolquc principes producunt. Q^o audito vrbani Numburg tradiderunt.Imperator ctiam his compertis, Wigbertum fenioremamp;: Lüdouicum, Burcardumquoque de vi^eriuscS Mifnaàcaptiuitaterelaxaretûcdcmumcompulfuseft,prorclaxationeHenricî. Wg-bertusergo dimiffus,Groifcam reuertitunfeddum ab vrbanisabcaarcetur, miffolm- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a;.

pcrator Legato,vtei reftitueretur, mandauit. Exinde Leifnick V/jgbertus cum excrci-lupetijt:fedcaftellaniseirefiftentibus,multotandemlaborcmultoquetemporecon-fedo Vrbanis expulfisjeamobtinuit.Eodê tempore ab Adelgoto Arcliiepifcopoprx- Ldjnicium. feffuram looo. clypcisamp;yoo. taleiitis pr.'-iditam in beneficium accepit. Omnibus igi-tur luis ei reftitutis, ad curiam V'crmaciæ indiólam perrexit, amp;Imperatori pro fuorum rccüperatione grates perfoluit, C-z vt Marcliia Luzenli ab co infigniretnr, promiflis 2’000.talentoriim.eXorauit. ImperatorvtilefibiforeratuSjVttantævirtutisvirum cum talibeneficiofuxfamiliaritatiafcifccretjdignitate,quamaffeótarct,infigniuir,acdein-cepsinter reliquos Principes tam honore quamfamiliarirate parem habuit.Sedantc-quam remeandi liccntiam ei concederet, cappa Dalmatica, tunica, fatis decentibus eum donauit,qux ornamenta Monafterienfis Epifcopus, rufus B urcardus, Imperatori obtulcrat. Ita Wigbertus profperis fi bi fuccedentibus regali munificentia infignitus ad propria rem eauit.

Anno domini m. c. xviii. PafchaIisPapafecundusobijt,quïpriuiIe-giumBigauienficocnobio primustradidit,impetrantehoeWïgbcrto,eiufdemcœno- *'' bijfundatore,pofi:modumMarchioneLufatix. ProPafchaliGelafîus,quiamp;:Iohannes, ciiaßm. conftituitur. Qui mox ab hæreticis expulfus, cum fuisinGalliamfugiendodcucnir.

c®i^gregatumeft. Iterum aliud concilium fubeodeminFritillare.Saxonescumciui-busMoguntinenfis ciuitatis oppidum Oppenheim violenter impugnantesdeftruunt, Ofpenhtimü amp;ex omni parteflammisconflagrantibuSjfere ad xooo.hominumvtriufqjfexusperic-runt.CaftrumetiamCuphefc in hacformidineSaxonum,nó fine morte plurimorum, amp;nbsp;vulneribus innumerabilium, f unditus euerfum interijt. Henricus Imp. quintus de Italia reuertitur. Poppo de Henneberg obijt. Inundatio fluminum fada eft.

Anno domini m. c. xix. Gclafius Papa fecundus obijt: pro quo Cali-c^LArtw 1’4. xtus, Viennenfis Epifcopus, à feptem Cardinalibusamp; rcliquocleroac Romanis, qui cum Papa Gelafio expulfi apud Gallias exulabant, amp;nbsp;ab vniuerfis Gallia: Epifcopis, Pa- cö«,»»«, i« paconftituitur.Conuentus régisactotiusregniprincipum fitapud villamEckfteinfu- ßfrij ^eßd-per ripamfluminis Mogen. Synodusapud Remenfem vrbem à 4jo. Epifcopis amp;nbsp;Ab-batibus fub Papa Calixto celebratur. Eodem anno Adelgotus Magdeburg. Archiepifc. gdtbur^.

tara Deoquàmhominibiisacceptabilisobdormiuit in Domino.

*^-1^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Al« nbsp;nbsp;- Ai-.r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r r

Anno DOMINI M. c. X X. Rugcrus Adelgoto in ArclîiepiicopatulUCCCi- elel^oti /uc* fît. Colloquium ab vniiierfisregni Teutonici principibus fuper diflenfionercgniha-bendumFuldæcondicitur.Quomiffisnuncijs, Rexcumfuæparnsaflentatoribusrei negocium omni qua poterac arte, obfecrâdo,pollicehdo,Wbrmaciam différons, pau- w«-//../»« r-a. cisSaxonumadregem,reliquisomnibusadpropriaredeuntibus,conuentioniscorum propoßcumdiremit. WclphoDuxBauariæobijt.FridericusPalatinusdeSaxoniaob- dsuamt. ijt. Beatrix,reliaaPopponisdcHennebcrg,obijt.

Anno DOMINI M. c. XXI. ErlingusWirccburgenfisEpifcopusobijt.Sed «yîM-WwE

centmtie de nioxottadiftenfione tam cleriquamplebis,parsRcgi faucnsGebehardum quedatn, altera vcróFriderici, DucisdeSiieuia,amp; Conradi fratriseiusDucisnihilominus aiixi-lio fréta, Rugerum conftituit, qui amp;nbsp;paulo poft ab Epifcopis, Moguntienfi, Wormaci-enfi.SpirenliEpifcopatum dercliquit expulfus. Sol acre fumofod: fcetentioblcnratus, 8c quafi in fanguinem conuerfus, ab hora dici nona vfque in dicm tei tium iolito (plen-dorecaruifle.vifuseft.

Anno domini m. c. xxir. Cardinales duo àPapa Calixto miflï, regem cum omnibus partis fuae fautoribus apud Wormaciam excommunicationeabfoluQr, ipfo turn Rege omnem priushæreticam prauitatcm, propter quam fucrat excommu-nicatus,abiurante,amp; ecclefta: Catholicx fidem amp;nbsp;oboedicntiam promittente.

Keinhardi An NO DOMINI M. c. XXIII. Rcinliardus Halberftadicnfts Epifeopus

Haiber-ftad. obijt,pro quo Otto conftituituF.Theodoricus,EpifeopusCiccnfis,ex improuifo occi-‘lhur,proquo Richwinusconftituitur.LudouicusComes,Reinherbrunnenfiscœno-i.,.dau,e»s bijfundator,ibidemMonachusfaâusobijt. Henricus Marchio iuniorobijt.proquo Turin^^. ante -mortem Mg-9Jachus,

fibi metuentesjin coilemTreteburg de cunâisfinibusfuisconueniunr. laroqucciui-tatem Erpesfutt, vbi tue Epiicopus forte manebat, cum zoooo. irrumpere parant, coe-ptumque perpetraftent opcre, ft non idem Epifeopus, vt erat vir natural! prxditusin-genio, prudenti eos auertiflet confilio. Eo tempore iuxtaWormaciamapparuerunt animæ inftar cxercitus équités amp;nbsp;armatz,vagari,quæ fatebantur, fe animas multorum militum nuper interfeótorum.

Anno domini m. c. xxiiii. Quomodo inprxeedentibus, pro pofle noft'e,retulimus Domini''^igberti Marchionis,Bigauienfis cœnobij fundatoris,no-

biliflimam Gencalogiam,tum etiam à puero in virtute animi amp;nbsp;corporis induftriam, amp;: Myinia,anti. quaJicer in hac prouincia, quæ Sirbia dicitur, in prædijs amp;nbsp;beneficijs tarn in pace quam quitmsirbia. nbsp;nbsp;ßeJJo acqLiifttis,tandem præcxtcris ditatusinualucrit,principatum quoqucac mo-

narchiaminLufitz,fed amp;nbsp;præfeâuraminMagdeburgobtinuerit:^ interhæcquàm feruenter in Bigaugis amp;r aliorum cœnobiorum tum fundatione tum cooperatione ^ro fuorumenormitaredelivtorum,Deoamp;fanâis fatisfacereftuduerit,cundifqueterre-nis opibus diuinum cultum prxtuleritiModó dicendum reftat, multis tarnen breuita-tis caufa omiihs,quam beato finedecefterit. In villa Halle, vbi aduocatiæcaufasadmi-niftrabat, dum hyemali tempore pernodarct, in ipfiuscanticinio nodis, omnibus ex

fecuritate,peradique diei Ixtitia,grauifomno detcntis,paleam ad militum lediftetnia f r«m.«ce»- nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;illucncgligcntctietodificdam,focuscxviciuo lare corripuitjamp;cumaliquan-

diu ignis inualuiflet,folus Princeps expergefadus fomno excutitur,impatienfqi morç filenter tum, vt erat feminudus, iurgens, nudis plantis conculcando paleas extinguere aggreiTuseft.Quod amp;nbsp;omnibus infcijsperfecit, amp;nbsp;femiuftus ftratum reuifit. Ex hac vftionepaulatimintantam imbecillitatem deuenit, vt ex eo nunquam conualucrit.

Manefadomanifeftisindicijsresinnotuit, qiiæ tam compaflîonequàmadmiratione cundosafFecic.ExindeadfuamGroifcam feiubensreduci, prins ad fuum alylum, vt antèfempcrconfueuerat,Bigaiiiamdiuertit: Vbi inter manusfuiseumdeducentibus, tandem ex intimo cordis oratione fufa, ne fratres fnæ imbecillitatis præfentia nimium

folicitaret,Groifcam pergit. Vbi tota hyemeingrauefeente morbo, tandem exterioris hominis pertçfus importunitatem,totum fcconuertit ad Deum, qui folus interiorisho Wörtern par«- niin IS fauat in firmitatcm, Vt cius ab in tcritu pctpetuo vitam redimerct.Mftfo ctgo uutt“ cioadfilium fororisfuæ,Rugerum Magdeburg. Archiepifcop.aliofque vicinosEpifeo-pos, Arnoldum Merfepurgenfem, Richuinum Cicenfem, Goteholdum Mifnenfem /owe ne^os. nbsp;nbsp;vener.ibilem quot;V^indolfum, Abbatem fuum,quæfiuit ab eis auxilium amp;nbsp;confilium ad

animæ fuæ remedium. Qtii confiderantcs cum in defperatis rebus agere,poftmulta com-

DE VIPERTO, GROICENSI.

compaflîonis Âr confolationls alloquia, habitum monafticaî rcligionis cum aflïitnere, ° confukum inicrunt.' Qui quam libenterac deuotê eiufmodi confilium animaduerte-rit, ex (equentibus coniici tfieHus potent. Statim inpræfcntiaeorundemEpifcopo-rurneum deditionegladij,tammilitaria quàmomniafecularia perofus abdicauit. Sc-quentidieBigauiamalIatuSjCumluôtumaximofratrumeftfufceptus: habkuqjfufce- nftrtHt î ptOjCummagnafpirituscontritioncregularispropofitivotumcoramakariprincipali, præfentibus fratribusfecir,moxquc intermukorum manusdeduduseft. Deinceps vt lùm/. dicitur, tantaabfcruafttiaobœdisnciam exequiftuduit, vt ncc cibi nec potus quic-quainfumere,nullique fuorum fed nccàfiliofeviderivelvifitari,nifipermiflîonedata, confcntiretjobœdicntiæ filentioque fummopere vacans. Ita poft aliquot dies Deo voyante folutus, cum magnafrequentia Epifcopisamp; LaiciscxequiasperagenhbuSjitavt -*^quot;’quot;'*/^'’» ^‘nguliEpif^^opi ßngultsdiebus proeomiiTas facerent, honorificê terræ commenda-

Sc in medio fui monafterij inter vxorem ac filium Icpelitur. Eadem die prxdium, HuoddiciturCarleftorf,proeiusanimatraditum,conftat. Tranfijtautem XL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Càl.Iunij. Cui fuccedente filio Henrico, duo Comités Adelbertus Hfnwwp.

amp;Conradus Marchiam ciusinuadunt, quam etiamali-

quandiu idem Adelbertus übtinuit. Sed Lo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cenrai/ut

thario rognante, Henricus in cius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cemitti.

■ gratiamrediensjcara nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;.

gt; ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rccepit.

Mistoriæ de viperti groicensis vita

F I N I s.

NONIENSIS, ILLVSTRISSIMO FE^

DERICO, DVCI SAXONIÆ, TVRINGORVM MiHinenfium Principi, S. P. D.

.1

AuÄoris ƒ j'nftitutura.

-vt (^ui omnem offer am atq^ ingenium ad 'virtutem contu-liUent,hos amplißJaudibus profeauerer. Hand enim[cio^ quid 'virtute praflatius in rebus humants inueniri que at: ' quando qui earnqgt;oßtdent,ßlifunt diuites, ßli -fruuntur j rebusßmßternis'.quodßiquivrbibusf)rlt;sjunt,eaßerint pr^diti at que or nat i: hos non cumßummu 'viris comparoj fedfmilimos Deo iudico. Plus ter centum anni aguntur, Italiam cum nobilißim^ domus tu^cfamaperuaßt. Nam •vt. a redeneo iiio,queDq immortalesSaxoni^epriceffe voluerunt,ordiarjhaudfcio, cuinamprincipi tarn amplt adhibitißnt honores, cum ^rchimarfallus Imperatoris Pomani PJeclor,pladqq^aureatiantelatorTurin^t^eLantgrauius, amp;^rchiman-drita, aVlifmc Marprauius^ nbsp;nbsp;Liminarcha decretusft. Is etßin tarn altohonorum

enüs 'fuadä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fjetmonfolum Lipßa literarugymnaßuminßituitßed Dalterum

‘’°: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DßordiiCconferuauit.Excaflißima'vxorefuaduosinlucemßfcepitßlioSjFedericu

BciLpoftc- nbsp;nbsp;Wdhelmum. Federicuspatrt in Ducatu fucceßit,qui h^ereticoru in Bohemia mal-

le^i,^ffiuerißimusperfecutor,liberosreliquitErneflu^Albertum:hinequaquam abauo pâtre dep^enerdrunt.Siquidemillepaternismuneribus ornatusßaxonue

Dux declaratus eFlßmulqj Turingi^e Ntiß^e imperauit. Albertus 'veroiußu Ma ximiliani, quod ex omnibus Imp. e i principatu de tuier at, eu exercitu aduerjus Morinos (qui D Flandri diAi} D Aduaticos(quihodie Brabantini}profeAuseIî.Q^ ^ff^epi^afacinorafecerttfuo loco exponentur. Erneßo quatuorßuerutfilfquiprimu in lucem edit us cH, Federico, delata eA dignitypaterna. Alius (quem Erneßu vo-cant} ArchiepifcopatusMagdeburßßsmunereac Germanite patriarchatu decora-tus eA. Quisßlentioprietereat Alb er tum, .Mrchiepißopum Maguntinenßem?cuius quantaßt autoritas,res ipfa oßedit.Illi adijeiam loannem prtncipcm,certe omni “vir-tutugenerepraflante, Q^dloquarde Georgioßatruele tuo, quemde Latinisliteris optime meritum,omnes afßrmantlEx quoßt, vt inpr^eßntiparetis munus fußineat. Quid de Henrico, qui Nullam magis egregiam, quam ojtßb Maximiliani Cafaris ßgnis milit aret,nauare operam potuiEFItec quanquam it a/int,tu tarnen antecedis il~ lußrißimeprinceps, qui de tegrandequiddampoUiceris. Non enim (idquoddßa-tribustuis cAßaAitatum) aßudqs literarum tuum illudßngulare aediuinum Ingenium /eiungendum putaß i.Ille ipfe Plato, à quoomnis.Mcademicorum familiaema-nauit,tum rebußub. bene eße arbitratur,ßqui cas regant, adliterarumßudia Ingenium conßerant. 'i'antorumprincip'um ac tua dignitate, “virtuteque compulfus, Federici Magni hißoriamßcripß,eamque nomini tuo dicaui, quam cum legeris,reliquis GermaniiCprincipibus eins legendte copiamßacies.

iOHAId-

IOHANNIS GARZONIS

BONONIENSIS, DE BELLIS F R I D E R I-

Cl MAGNI, S E V R E R V M S A X O-

nicarum^ Liber primus.

SN o remporcFedcricus fccundus,ImperatorRomanus,artatcm agebat, Vitigitis , Saxonu m rcgis, cui ob res geftas Magno cognomen Wafc/W«» fuit,familiaTuringiæ,Libonotriac,Mifna:,fimulqueLufacix,quæ regiones funt Germanix,imperabat. Confequentibus temporibus Albertus atque Henricus, qui parente orti fuerunt Henrico, bis ter- Ditteri™* nsprxfuerunt.Siquidemillejruringiam, hicLufatiameumMifna ntnndf.au. rexit,acLibonotriam.HenriconullifUeruntlibcri virilisfexus: Al-

bertofilijduo, Federicus amp;: Theddoricus. Forteitacafus tulit, vtHenricusanimam Theaäoricui propcextremis (vtaiunt) labris teneret. IgiturFedericumatqueTheodoricumadfe nbsp;nbsp;D'quot;'”*'

acciriiubet. ApudquosinhancfententiamJocutumaccepimus: Madevirtute,iuue- Oratio Düte-nes,multosannosMifnç,LufatixacLibonotriximperaui:amp;: iraimperauijVtmaiorum noftrorum nobilitati reiponderim.Nunquam ab illis degeneraui,nunquam genus no-ftrum dedecoraui. Nam cùm hoftes bello perfequerer, nullus vnqua me fubij t timor, ftrenuimilitiSjôd boniImpcratoris officiafemperfimulfumexecutus. Siquidemfica-ftris locus capiendus erat : fi exercitus inftruendus ; fi vrbes expugnandx : fi cum hofti-buscollatisfignisdimicandumzfi vis frigoris atque hyemisexcipienda,quishçc meelc-gancius fccit/Quoties cum Vindelis ac Sarmatis (quos noftri Bohemos ac Polonos votant) figna contuli,toties viôli,cxfi funt,amp; fugati: vt arma cefiârunt,ad paeem animum verti. Chanta tranquillitate, quantoque ocio vlx fint regiones noftræ, nequco verbis confequi:eas nemo vnquamvelminimoIatrociniovexatasaudiuit.Quifeflagitijsco-taminârunt.fiueinfimojfiuenobiliefientgenere, ineoseftfeuerè vindicatum: quiad me venerunt legati,amp; humane accept! fiant amp;nbsp;benignè, amp;nbsp;ampliffimis muneribus afîé-âi.Inhuncmodumrem nbsp;priuatam amp;nbsp;publicam conferuauiatqueauxi. Vrbes, quas

quiuis vrbeculas dixiflet, ampliffimas reddidijfubditorum noftrorum falutem exteris O virumpit. tebusfemperporioremhabui. Subterramfodiinueniendiargentigratia, optatisfor-tunarefpondit:omnemoperam,ingenium,ftudium,vigilantiam, adeorum.quiimpc-rio meo feruinnt, vtilitatemcontuli. Nunc quoniam mihi de vita decedendum cft, il-lud vosadmonitûsvolOjVt alteralteriusftudiofus exiftat. Avobis,quôdvterqueapud mcliberorumfuauitatemobtinet,mihifuccedetur:quarefortemamp;conftantemfufci-piteanimum. Diu mihicognita cft virtus veftra, ac perfpcda, nulla fpe dccido, quin ij f'uturifitis,quaIesopto.Prioribusannis,mi Fcdericc, àWenceflaoBohemorumregc Imperator aduerfus Sarmatascreatus esiqux in eo bello egregiafacinora feceris,haud ttx b««».’ meadilabunturmemoria. Reportafti tu ampliffimamdchoftibusvidoriam.Necvi-deo, Theodorice, quin mihi de te bene fperädum fit, qui in quam ftugem cuafurus es, maximaabadolefcentiadedifti documenta. Nam qux ad ftrenuum militem fpedant, ca tu calles,qui xtatem virtutefuperafti. Adfit vobis memoria,quod non infimo, non ignobili, fed regio eftisgenere: quare regijs moribus fitis ornati,necefleeft.Egoper meas (fi qux funt) virtu tes, exempla edidi: nec eft apud me dubium, quin quxgcffi, ea fit omnium mortalium fama celebratura. Cùm finem dicendifecifl'et, qui apud ipfum maximo étant honore, Libonotaoosamp;Mifnenfes ad feaccerfiriiuffit, atqj italocutus fertur : Etfi viri optimi, diureipfacognouerim,quinunquam fidedeeefleritis, tarnen A^/gt;r»wlt;» quod fum à vobis poftulaturus,id vt non modo non inficiamini, fed faduros fpondea-tiSjVosobteftoramp;obfecro.Non vosfugir,hominibusdiuviueredenegan,exquoipfis relinquendum eft aliquid,quo fe vixifie teftentur. Plura bcllageffi: exteras genres,po-tentiffimos populos, clariffimos reges prxlio fubegi, hoftem femper fuperaui, proftra-uique, nunquam ceffi, nunquam referre gradum fum eoadus. Qux homini optanda eftjcamfumconfecutusgloriam: fenexfumamp;grauisannis: expleui naturamviuendi

C iij

XJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO. GARZONIS DE BELLIS

iatiecatc: brcuifum vitadeeeflurus : Chriftumoptimum maximum,MariamquccœU reginam, vtmihi incoclum afccnfusdctür,quibus pofîbmpitcibuSjobfeero.Quaro illud peto:vt hos, qui me cognatione atcingunt, iuuenes vcncremini, obferuetis, cola-tis. Hi funt,quibusregni meidominatüm principarumqj tradozeorum ftudiopardatis. Ipfosquippe futuros mihi facileperfuadco,qui imperium non folùm confcruaturifint, '3of, fed eciamauâuri.Vtorationifinemimpofuit,nemo pocuiclachrymascontinere,quod principem integrum,caftû,grauem, amifiiiri effent. Tandem cum mœrorem ludum-que dcpofuifrent,refpôderunt:fefe eos fore,qui voluntati fuar, û cafu de vita exiret,pii-frMciu nimè defuturi elfent. In hune modum Federicos imperium adeptus cft : atqj abomni-

princeps vocatus: Tbeodoricus veto in imperio focius atc^adiutor didus. Haud mul-to póft Henricus migrauit de vita, ac magnis funeris im penfis ad teroplum, quo maio-res fui elatifuerant, elatus. Ncqueo oratione confequi, quantum laudis in regno benc £iu/(iemac gctendofibi iuueucsvcndicauctint: quando in tanta poteftatefiefeadhibuerint, vt

IlLiialia ab his, quibus prxerant ciuitatibus, defiderata fit poteftas. Nam vt incredibi-Icm eorum Itberalitatem filentio prxtcream: nullum virtu tum genus eft ab his prxtcr-miftum, vtquiuisdecoelodclapfos arbitraretur. Ad eosex diuerfisciuitatibusLegad gratulacum mittebantur,quosmaximisatqueampliifimismuneribüsafficjcbant.Qux Aibirti inui- rcs illis noii mcdiocteodium apud Albertum patrem,quiTuringiçimperabat,confla-‘^'quot;‘'‘’• uit. Nam vtliberosintamalco atqueampio dignitatis graducollocatosanimaduertit, Littertad adcoslitcras inhxcvctbafctiptasperfcrtiiuflit: Quod Mifnenfiumregnum,cuiiurc Myjntnj». præficîcndus ei aiu, ptatoccupaueritis filij, magna me tenet admiratio. Henrico frater eram. Nó me præterit, quibus caufisaddudi Mifnenfeshuiufmodifccleramachinen-tur. Haud impune illis erit,quorum confilio,alieno minimeabftinuiftis. Diu raihi nota eft Mifnenfium inlolcntia,quilibertatemreliquis rebus potioremhabent. Ad quam vs Otto Ab En- mencem erigaut,atq} extollant, Otto,quem Endanumefleaiunt, plurimurahortatur.

Quin illud mihi grauius ferendum eft,quód vobis,quibus per attatem nullus eft reruro vlus,principatum detulerunt. Accedit quod eos,qui noftrç funt ditionis,quàm amplif-fimisprofequiminihonoribus. Hasliterascum Princeps, quiue apudipfosautoritäre poterant amp;nbsp;voluntate,viri praeftantilfimi, ac populus Mifnenfes legiflent, non medio-cri, quod Albertus tantamtemeritatis notam nulla lacellitus iniuria fubiflet, qui in liberos amp;nbsp;Mifnenfes nimis acerbo niteretur odio,funt admiratione perculfi. Igitur Mif-Myiotnßum nenfes,netantum atiimodolotemcapiat,refpondent:quandoHcuricivoluutati motc gerant,quitùm animam efflaturus eflèt,Federicum amp;Theodoricumhaeredesinftitu-erit:fefe, quililius mandataexequerentur, facramentireligioneobftridos. Nccarbi-tretur,eos fuæ liber tat is immernores,vt no malint fub eius principis,ad cuius fummam prudentiam magnus vfus accedat, exiftcrc: quàm ab homine nec prudëtia, nec vfu ex-cukojgubernari.Quare fi liberis fuis principatum detulifrcnt,nullo dolore afficeretur: ill os efte,quibus parendum ftatuiflent. At principes,ne parentis odium fibi concitarêf, ad eum literas perferri curant,quibus ilium docenr,nullum in i p fis hærerc crimen,nec triier^A. vllatemeritatelapfos. Hi’cdum Friberga:fqu£evrbsMifnxeft,argentiminerifq5opu-lentifruna)geruntur,allatx funt ad Albertum literas: quas cùm legifTet, nulla voluptatc affedus eft. Igitur legatos ad principes mittit,vt fîmul,quorum apud Mifnenfes magna oiicriandia cftautoritas, hos conueniant,ad Lipfim vrbem,quæ Libonotria;caputexiftit: vbide rebus ad regnum pertinentibus habendum erat confilium : cundiproficifeanturmo-fabula. nbsp;nbsp;nbsp;neant,ipfe confeftim aderit. Nomen hæc regio à Libonicis populis vetuftis,vcl à Libo-

noto principe, qui rcgioniimperauit,fortita eft.- hi populi à Cornelio Eudofijnuncu-Conuentus pantut. Huud multum interim tempus fuit,cùm omnes Lipfim venerunt.Tandëmul-i.ij’fitnfis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verbis vitro citroqs h a b i cis, ira ab Alberto fuftineri non potuit,quin in principes gra-

uiter inueheretur,ac fuam vocaret hæreditatem legeagnationis, quod Henricus eifra-terextitiflet. At principes Henricum cafuifrcfententia,rcfpôdent, vteivitafundoab ipfisfuccederetur.-pèriniquum elfe,amp; non ferendû, fi Henrici voluntati deeffent. Ean-bdtnricu, protuhfrefententiam,funt qui affirmant, quendam Henricum Schonbergenfem, qnódis Mifnenfibus ftudebat. Vtenim Albertus ira fuppreffit:Non,inquit,tibi ex ani-TOpp«,/«. mo cxcidanr,quæ in Vitigiiis familiam beneficia contulit populus Mifnenfisiea fuerut, quibus

FRÎDÈRiCI MAGNI LIB. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i6

quibus ilia in mukum pocentix euafi t:Turingi«'im ditionis fux fecit. Fcdericus primus, cum in Italiam cxercicum traieciirct,ad Mediolanum amp;nbsp;Florentiam caftra pofuit. Non tefugicquantam in Mifncnfium prxfidio gloriamadeptus fuerit: multas JtaHxvrbes obfedit,quas tandem vi fubegic. Scatutum eft Mifnenfibus ac decretum.vt Henrici h se-tedicatem liberi tui adeant. Abiecifti tuomnem humanitatcm,qui filios,ob camfingu-larebeneficiumcollacum, incredibili odioprofequeris. Quodliillis bellum indixeris, necftudijs tuis obtemperabunr,nec deerunt, qui tuendos (u fcip ian t, etfi fuperuacaneu cft,quando vterqjeafit magnitudineanimipræditus,quin imperium fuumperfetueri polfic. Turn Albertus ira percitus, quod Fortuna fua dcipccFa elfer, in Turingiam fe re- Albtrtii^uu cepicatqj animo agitare cœpit,fibi vt liberorum ex Mifna pellendorum daretur facul-tas. Igitur l aud tutum ratus, fi folus in eos impetum faciat, cum lohanne principe (hic Ud. quidcmMarclrix Brandeburgenfi prxerat) colloquium habuit,huncvtfibi, quicum liberis beiluluFcepturuseflcr,prxfidioForet,prccibusobfecrauit. Nullameflevrbcmgt; BrMiJditig. quxillorum n t drtionis,ad cuius mœnia non figna prope inFcrat.Facile eos pofte oppri-mi,fi agros populecur: vicos exurat:arbores fuccidat : hominum pecorumque prxdam agat. Qwd fi cum exercitu vim rcpellere adnitentur,Fe cum magnis copijs,quibus ab-undarer,prxftó Futurum, qui illorum conatus comprimât. Nee vereri quin breui fit eos Fubimperio Fuo reda-ft urns. Libet mihi Mifnx, quxregio eft Germanix, fitum paucis exponere. Hxcad Albim flumen pofitaeft. Ab ortu Solis baud longé abFuntVindeli: àmeridieBohemi:àFcptentrioneSaxones:aboccafuLibonotriaett: cui fines Sala amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Muldanusamncspræfcribût : vkraSalamTuringiFedeshabent.IneamultxFuntopu-lentilfi.mçciuitates,munitiflimaq5caftella.HancolimCalucones,Danduti,PtoIemço tefte,inhabiràrut. Libonotriam veróHertbanx,Eudofi,Variniatq5Suardonestcnue* runt.Quipofteain vniuerFumSorabidiéliFuerunt. Regio adeoinomnifrugûgenere fcecundaeft.vt totiFerècircumiacenti rcgioniadabundantiamfufficiat: huicnonFru-menti modo eft magna copia,verumetiam vini,m ellis pecoriFqj. Cùm igitur principes parentem cum manu haudquaquam côtemnendaaduerfusfe contendere,amp; famaamp; îiterisacccpiirenc/epentcad Lipfimitercôtenderunt: vbi,quosfibiofficijsamp;bencuo- PriiK,fTi Jt lentiaconiunxerant,principes complûtes ad feeuocariiubcnt,quçipfis animo fenten-tiafcdear,exprimunt,FeFeincertosconfilij,parentinecumexpeditismilitibus,idquod eft filiorum ab orani humanitate abhorrentium,(e obijciant, vrbefqj Sgt;i. caftella ab irru-pcionibus tueantur:an voluntate in deditionem proficifeatur : at in fummum dolorem adduci.cùm quos Henricus hxredes inftituit,eos exhxredare pater adnitatur. Nullam rem elFe.qux illi admirationem præbear, quâdo fefuturos, qui Henrici teftamentum reipfaexecututi cirent, facramenti religione obftrinxiftent, Ipficùm ingenio amp;côfilio pra:ftarenr,nequiddetrimentirefp.caperetenixèoperamdatent. HenricusEndanus, cuiincapiendoconfi'iofummaeratprudentia,amp;:indicendo fides: Nullus(inquit) ma- dtmtxiw* ximi principes vos Fubeatmetus. Cliriftusopt.max. prxftabitauxilium,propulF3tcpa-tris iniuriam:cui fi ob perpetrata Fcelcra efletisin odio, xquiori animo Ferrera. Quis eft tam iniuftus rerum xftimator,quera tarai diflidij caufa lateat ? pace veftra dixerira, Alberto ex vililfimo fcorto,cui Catharinxeftnomen,natuseftfilius: illiushortatuadhûc »t**/*»« principatudeferreconftituit.Eftis principes,amp;CO corporisrobore,eaanimi magnitu-dine,vt parvis (fi pater dicendus eft) impetû excipere polTitis : quotics cû cius militibus fignacontuli, toties cûipfis proFpcram pugnâFcci. Ad vnû omnesexfifunt : mihihanc prouinciamdepoFco, nec reeufo omne impetû belli in meconuertere. Dûhxcagun-tur,nuuciatûert principibus,Iohannem BrandeburgenFcm,quem Albertusnecelfitu- amp;ranJtnhiit-dine(vtfupràdiximus)coniunxerat, cum copijsinagrumMiFniacûiterfeciire,cunda igni Ferroqjabfumpfiirennagnam vim hominum pecorumqjabigere.TumFedericus tyciMia. tantam animo concepitiram, vt eiusiulTuTheodoricus cum exercitu ad vlcifcendas illatas ciuibusiniurias, proficifeeretur. Oppidanivbiprincipemcum prxfidio proFe-dumcognoue'runtjpatcFada porta ( nam femœnibustencbant)fubitôcrumpunt,ho-ftesadoriuntur, plusfexcentoscecidcrunt : reliquiinFugam verfîfunt,quibusomnis prxdaademptaeft.PrxeratexercitL:iTbeodoriciIacobusSchonbergius,reimilitaris lacobusSebi. fctencifltmusûs nihil commilîr, vteo prælioreprehendiiurepoiret. Intereanunciatum eft Thcodorico, hoftes nou longé ab vrbe Luca Lulatix caftra pofuilTe : quo ipfis x«f4.

C iiij

X7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO. GARZONIS DE BELLIS

ab Alberto ( nam copias Mars minnerat ) armatorum fublidia mittenda eflent. Vcrùna ThcodoricuSjü in hoftem,antequam numero fieret amplior, impetum faceret, tutius cxiftimüns,IacoburaSchonbergiuminfecretumabducit:Multointerfe,ancnmlïo-ße figna confcrendacflent,confilio egerunt. Tandem in liane fententiam inclinacum efl:vtlcgatiadlohanncm Brandeburgiummitterentur, qui caufas belli feifeitarentur. Rc.;j.compofica,Legatiadlohannemperuenerunt:quidignitatepr£cftabat, italocu-fùi. Litur; Vehementer admiramutjCur nulla fada belli denunciatione, Mifniacos i.. nbsp;nbsp;, qui Federici principis imperio fubijciuBtur, peruaftandos duxeris. TuHenri-

inter vos padi eftis,ne alteraltcriusagris,vrbibus,caftcllis,velminimam iadu-..îFerret. Defciuifti à fidc,cuius milites latronum ritu, Federici agros populati funt, k,e:.û£iquc cius oppugnare vrbes. Neque tu ignoraSjquo animo,qua fide,quaconftan’ tia 'u maiores veilros Mifnenfesextiterint:quidefuoergaillosftudioamp; perlcuerantia, t\L...uifiicilimaeranttempora,nunquamrcmiferunt. Tanram iniuriam abstcpræter i„.i,dam nobisillatam,principes noftriferrenequeunr,quare fatisfaciasoportet:Sinin .entiamancs, tibi illorumvefbis bellum indicimus.loannesiraincenfus: Si,inquit, L: .‘xnfibusamp; Lufatijs,qui amp;nbsp;Mifnenfes funt,bellumintuli,miraridefinite.Haudabs ----- Mifniacumagrumàmilitibus noftris fadaeftirruptio. SiquidemnonnullasVin--,-.-gt;.umvrbcs,quximperiomcofubijcicbantur,fuæditionisfecerunr.Quisilludnon i:;.quo tulerit animo, cùm Federico imperium me minime confeio tradiderint? Mihi pi ofedo iure optimo fuccedendum erat, confulcndum illi fuit exiftimationi mcæ, ad earn omnis cura fuareferenda:acceditipfa quam mccuminijt padiOjNunquam le rc-gnum,quoad mihi vita cótingeretgt;occupaturum. Quare fi belli ftudia mihi deponen-da funt, prouideant, vt mihi iadura refarciatur. Turn legati, non efle Mifnenfium re-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpondent, vt quæ fccunda pugnaparca funt, ea languore amp;nbsp;defidiaaddud;i,rcddant. Si

Vindelos vi fubcgcrunt,cos merito imperio fuo feruire. V erum Sarmatarum ac Slefia-taruni poteftate ac ditione liberaros fe fummopcre,cur eius rei mentionem fecerit, ad-mirari. Federico fub ea conditione regnum traditum, vt Alberto prxfidio elTet. Opti-mum quenque principem, fi parens in filios alieno eflet animo, ad componendum pa-cemomnes rationes fuasconferre: abhorruilTc eumabhacfententia, qui honellilli-mos filios, nullaque virtute egentes, acerbiffimo odioprofequeretur. Fortunam belli ancipitem elTe, faepenumero robuftilïimum exercitum parua manu profligaturn : nee àqtiibusbellafufcipiantur, ipfosocio vacate. IntereaTheodoricuscumvalidilflmo KtirtMiä. exercituinagrumDoberlochium peruenerat: ad cumfe legati receperunt. cui ciim quodaccepcranr, refponfum reddidilTenr, ab vniuerfo exercitu eftad armaconclama-tum, ornniur?! manus ad gladium lanceamque pruriebant. VcrtimTheodoricusac IacobusSchonbergius,cuiusconfilioamp;fapientiaadremmilitarcmvtebatur,fefeàpu« gnacontinuerunt.Infequentinodefnamcoelumalbefcebat)cijcopijsprofedi,quin-qtie millia paflhum ab holle locum callris ceperunt. Tertio poll die fub lucis exortum Theodoricus curare corpora milites iulflt^cofqueaccerfiri.-Atquevtbono animo pu-gnamcapelTerentjhortatus ell:Non illius virtutis bellicæ, non militaris difciplinx.non præteriti temporis famx, cum fub Henrici fignis militabant, memoriam abijcerent : fe eofdemelTe, qui tot ampliflimas de hollibus vidorias reportalTent, fibi in memoriam rédigèrent. Ipfe quantum in fe eflet, amp;llrenui militis,amp;optimilmperatorisofficiafi-mulexequebatur. Theodorici oratione railitumanimi vehementeraccenfifunt.Igi-tur omnes,quadringcntis prarmifljs equitibus.qui lioftes ad pugnam allicercnt,armati atqucinllrudiprodeunt, Hæc paucitas effecit, vt ipfi nulla interpofita mora, caftra egrederentur, manumqueconférèrent. Inter congrelTionemTheodoricum cumcx-peditis legionibusadefle, qui lohanniscopijs prxerat, ex exploratoribuscognolcir. TumTheodoricusquo cgregiam fratrinauaretoperam,acicsinllruit,quemquemi-litem, cuius virtutem pluribus prælijs didicerat, fuo loco difponir. Imperator hollilis, necircumuenirctur,metu pcrculfusgradumretulit. Ar Theodoricus,cuius animus ad conferendum manumferebatur, cos milites, in quibus confequendævidoriæfpem cóftituerat,hort3tur ; Hollem perfequamur, quod eius animum fugiendi magis quàm pugnandi cogitatio fubeat. Vix Ie in caftra retulerat, ciim Theodoricus affuit. Imperator hollilis, quod animum recepcrat, copias inaciemeduxit. Diupugnatumeft æquo Mafte.

FR ID ERI CI MAGNI LIB. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li

Mlt;irte. Tandem intracaltracompulfuseft. lacobus vthoftein praslio profugumfein caftra retulifle animaduettii: Hand cundemur,inquit,Theodorice, vidoriam nobis fortunaprorendit: Stationesoppugnemus: nimirumexpugnabimus, quodpeditum multitudineabundamus: amp;abequitatufirmifumus. Vixfinemdicendi fecerat, cum Theodoricus quinq; equitum millium manu, ac pari fere numero peditum comitatus, hoftiumcaftraingrefluseft: ad quæquicuftodiam habebant,il]foccurrunt. Sedcùm vis vi reijci non poftet,nccati funt, hoftium fupra tria millia occifa, fupra fcptem millia capta,cæterifalutifuæfugaconfulucrtint. Theodoricusnode militibusfuismalcmcj-rereturjCaftraipfisdiripiendaconce/Tir.Vcrùmtam memorabili vidoriala£:tus,ad Fe-dericum nuncium cum lireris mictit:quibu$illum docct, hoftilem exercitum àfe fupe-ratum, proftratumqj. Federicus non mediocri exiluitgaudio. Erat is ea tempeftate Pi-caftri,quævrbsadEhftrumamnem Ina eft. Sfquidem paucisantcdiebus cum maxi-miscopijseocontendcrat, quod Albertoimperatori fuo fuppetiasJaturoillucdiuer-tendumerat. Is quantum laudeTheodoricuprofecutus fueritnequeoorationecom- ßr„m. pleäi:iHumfemperextitifte, inquo fpem omnem fidemquclocafret,necfuaeumfe-felJiftetopmio.Necvereriipfumjfiætateprocederet, QJ^aximofapientia,fuperiori d»-Africanocelcritatc:ei,qui poftcafuit,fingulariconftlio,Paulo,rationeacdifciphna,C. Mario,virtuteprxftaturu. Intereaequitesduo,quicùm prælium in malafpeefTecog-nouiflentjfefe fuga proripuerant,ad IohannemMarchionêvenerûr,nunciantes exercitum vidum,cçfum efTe amp;nbsp;fugatum. Eos,Imperatornc ex prælio,cùm aduerfam fortu-namvideret,profugcrit,an cædecasfusfuerit,latere. Igiturne catam cladem acceptam BranJenb»-inultatn relinqueret, maximum ex equitatu ac pcdiratu coegitexercitum, atqj in Lu- sicusédUm fatiosperucnit. Inearcgionevrbscft, qupniincolæLucam vocaot; Eiusmentionem fupràfecimus.Curaagrumpopulatuseilet, amp;prædashominum pecorumqueegift'cr, tucairru» caltra ante portam locauit, diu cam obfedic. Sedcùm in poteftatcmfuam minime pof-fetredigcre,quodipfam Federicusfirmiftîmisprælidijsmunierat, fitusprætereaincx-pngnabilem faciebat,exercitum abduxit,atq5 ad oppidum Haganum, quod id Theo- uagana te»-dorici imperio fiibiiciebatur,oppugnandum peruenit:ipfum nodeamp;:interdiu torme-tisverherabat. Vtviditidfruftra inceptum efl'e, robuftiftimos milites, acrcimilitaris fcientiiriraos,ad feacciri iubef.his magnam vim argenti aurique ft nodis ftlentioin mu-rum euaferint, feque prxeipiti faltu in oppidum immiferint, ac necatis cuftodibus portam aperuerinr, polliceturife cum expeditismilitibuscófeftimaffuturum,atqueintra-lurum. Illi imperatafaciunt. Intempefta nox erat,cum armati muros fcandunr,ac fune, id quod tutilîîmurn vifum eft, de ipfisdemift'o per eum in oppidum defeendunt. Qra cuftodibuspra:erat,CafparMalticius,adelTehoftescognouit.-eosadmonet,nevocem emittant, quoad vnum omnes fupplicio mortisafficerentur.Ipfirctrorfum,ne infpi-ciantur, fe recipiant.Ciim clamore fublato ftgnum dedcrit,eductis gladijs in cos impe-tum faciant;.cogantur omnes vita decedere, ne ab his in poftcrum, aut vis aut fraus timen poffit. Dura fecuribusfreti,portam effringeremoliötur,Cafpar voce fignum edi-die. Accurruntcuftodcs, prxlium conferitur: haudquaquara parhoftibusdimicatio fuit, quod cundi occidione occifi funt. Ad portam extravrbcmeratlohannes cum commilitonibus fuis equo armifqs inftrudusatque ornatus. Vbiilluxit, oppidani, qui-ueineorum prxfidium vénérant milites,porta effufi,in hoftesimpetumfaciunt. Alios trucidant,alios in fugam vertunt,alios capiunt. Sunt qui lohannem captü fcribant,fed cognituminprirtinamlibertatcm reftitutum.Tantx ftragishoftibusillatç,CafparFe-dericumatqjTheodoricum participeseft'ecir.Federicus paucisequiribus afliimptis,q, priJnici w-reliquas copias ad Eliftrum reliquerat, ad Mifenam vrbem contendit, quo Theodori- ^Hantia. co(fiiracafustuliftetjpræfidio effet. Dumhxcgeruntur, non mediocri loannes,quod adeum exitum,que fibi propofucrat,petuenire non poterar.iraexardcbat: deos,quod gi^shtHan-rerumfuarumcurampofthabcrentjincufans.ItaqjliterasadPrincipcmEberhardum, quiCherufcisamp; Afcaniçpræcrat,inhancfententiamfcripfift’efertur:Quantabeneuo- £h,rbard»s Jentia,quantifq;officijs,pattern tuummaioresnoftrieobello,quodprioribusanniscu ^quot;»c.Anhai crudeliflimishoftibusgeftitjcomplexifuerint .resipfadocuit. lllorjjpræfidiofuperior difeeflit. Ad complures Germanite principes, neqj tu id ignoras, ab eo legati mifli funt, prxfidij implorandi gratia : cundi f e efle refponderunt, qui cogitationcs fuas alio con-

■ IO. GARZONIS DE BELLIS tu!iirent:ne(]uaquamcisobefle,aquibusnunavnquanifihflentiniunaIaceflin,Atn)a« lores noftri regnum veftrum ilbi defendendum fiifceperunt, pluris patré tuum, quàm aiiorum principum iniurias exiftimantes.Noli perDeos immortales ingratitudinis no* tam fubire. Quo in ftacu res Alberti fit,te fatis fuperqj intellexifre,puto.Superiori anno camMifncnfibus fignacontuli. Fortuna improba, vtfuccumberem, effecit, cuius res /upcrioreficconfueucr.at. Ipfepræliumaduerfushoftesnullum fecundumfacio,tanto in me fortunaexarfit odio. Qnare fi quid precibus apud te pofium, Alberto egenti atqj inopiauxiIinmpræfi:a.Tccum precibus fraternis ago. Contendamus cumlegionibus cxpeditisinMifnenfes, binifqueconfidaniuscaftris. Haudvereor,quineosbrcuifub-aâjuri fîtnus, atq;addeditionetn compulfuri.Eberhardustummiféricordia commo-tus,tum OC bcncficiorum memoriamabiecifle videretur,adduôlus, Albcrtum auxllio iuuandum ftatuit. Igitur exercitu ex quatuor millibus hominû congregatOjin Mif-iitbur^un). nenfem agrum profeâus,primùm ad Ilburgum (fie i11 i nome efl:,quod Ilba Cornes cx-truxit) callra pofuit. Duorum itinerum altcro adeaftrum illi veniendum crauterreftri, quod ab amne Moldauo non longé aberat : Aut per Albim flumen nàuigandum. Hoc eitutiusvifiimeft,quôd terreftreiterpermultisinfanisfubftrudionibuseôrûjquiFe-p:t!;-isb„r-rS derlei parebantimperiOjCratrefertum. Igiturnauiad vrbemVitigisburgumprimisfc jr»i-'utberga. inteudentibus tcuebrisperiienit.Elpttccratquidam Bcmardusaguatus Eberhatdi.Ad saxbttE? Iiûc vtfibi tutumpræbeattranfitumjoratummittit. Bernardus metu territus, vtneFe-■ nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;derlei odium fibiconcitarer,feil!umvtillucefcerct,voti compote fadurumrcfpondir.

Interim ad Federicum,quemad MifnamiterfecifTcnon ignorabat, nuncifi cum Jitetis mittit. HisEberhardumeû valido exercitu ad Vltigisburgumvenifieadmonet.Vtfibi tucum prxbeattranficumjpoftulaflc.IllumjquantumconicâuraconfequipofletjMif-nenûum agrum igni ferroqî abfumpturumsatqj pecorum hominumqs prçdam aólurö. îpfc rebus fuis côiular,fc vercri,ne agnati Eberhardi ftudijs, quod hominû multitudinc abundetjobfequi cogatur. Ipfum Ilbæ calirum pnmum in poteftatem fuam redaéluru. Hasliccras cùmFedericus accurate legilFet/ufpicione ne Eberhardusoppidopotirctur, adduâus, cum copijs atquc oppidanis ad Albim, quo îlii ûccurreret,pr3euenit. Infupet îienncuj-En- HcnricumEndanum,quifubfuisfigniscum plurlmiscohortibus milltiam miJirabat,ad MuiLn Muldanum,vtomnes eiusaccolas,qui partimPlifncnfes,partim Sorabi,partim Prçto-toit. ' riani nuncupabantur,fumptis arrais,ad Ilbæ caftrum deduceret,vbiamp; ipfc cû Jegioni-bus expeditis adeflé pollicitus cfi;,monet. Primum iili ad caBrum quodda,quod incolæ T)or^an«m, Dorganum,olim à Dorgeberto Satrapa conditfi,nominant,per Albim iter fuir.Vt cog-nouit Eberbardum agris diripiendis,vaftandifqj intendere, ad Hcnricum,vt relifto ad oppidum præ'fidio cû cætero cquitatu ad fe accederet,iiteras perferri iuffit. Nondû ille baud procul ab hoftiû caftris caftra habuit. Hand pugnam,lt;^ .«JnZ * milites de via fefiîerantjcdcrc ftatuit. Veruntamenvtomnes armari inftruôliqjeftent, quando collatis fignis cûhofte ftatuifîet. In fequenri die per pratconc edixit, cùm tuba fignû daretur,procédèrent. Cundi Federici obtemperârûtvoluntati. Verùm fenode in dié inclinâte,an hoftes,quorû artus lenis fomnus corriperer, adoriretutjdiu confiliû agitanSjtandé congrefiù abftinuit, tu ob militû paucitatem, turn q,graui itincrislabore confcéti érant.Erant in caftris eius cêtutiones,amp;: animo amp;nbsp;corpore pra.ftâtes: qui cùm ad conferenda cum hoftibus manu oblatam fibi occafionëintuerentur, tela vibrabar, militûinfuperanimiad pugnaincendebantur. Igiturcenturionû iulTu tubieen fignum dédit. S ubiato clamore, ad hoftiû caftra contendunt: rclaq5 côijciunt. Quibus ftationû cura euftodiaqi mandataerat, confeftirahoftesadefleEberharde denunciat: cuicùm caftra egrediedi nullaeftet potcftas,ad ea tuenda animû vertit. At Federicus milites,ne animum contrahant,demittantuehortatur,q,magnushoftesmetusinceflerit. Verùm Eberhardusfeacri defenderat animo, atqjhofté omnibus viribus repellereconabatur: vtrinq; acriter prxlio concurrebatur, cùm puluis ex loco baud diftanti ortus velut nu» be induda implebat omnia. Federicus Hcnricum aduétafte exiftimans,haud fallus va-tes fuit. Bene (inquit) res fe habet. Nunc optima fpe pratditus fum. Haud nox aduenta-bit,cùm hoftilib. potiar caftris. Nolite cômilitones meianimis deficere. Quifqj no modo fibi,fed alij quoq; animû aft'erat. Exuite hominem caftris, præda in veftra manu eft. Hacorationemilitumanimi vehementer accenûfunt. Erat inexercitu FedericiHen-ricus

FRIDERICI MAGNI LIB. ’ I. ' nbsp;nbsp;nbsp;50

riens Stella Lipfcnfîs; hic, quod faciniis memoracudignum cfficcrcftudebat, primus hoftium caftra ingrefliis eft. Hunc militum multitudo eft fubfccuta,hoftium plus qua- “ tiiormilliacæfafunt, quinque milliacapta, milites ad diripiendacaftrapaflimdifcur-runt. CaptifuntEberhardusacRemigiusErotinuSjdeduóïiqueadFedericum. Con-leitopixlio Henricus affuit. Tum Federicus fubridens; Si (inquit) Henrice aftuiffes, ingentem prædamfeciffes. Sed nenouimotusaduerfusipfumexcitarentur, militem triduum in caftriscontinuit: Vt nihileffeanimaduertit, quo in fufpicionem inciderct, infft copias inhy berna proficifei. IpfecumpaucisequitibusadvrbemFribcrgumiter contulit. Vtloannes BrandenburgenfisEberhardicopias profligataSjipfumqjvnàcum pkiribus nobilibus captum ex nuneijs cognouit, non mediocriseum terrorfnuafit. ^‘'quot;‘quot;■2’' Non enimipfius opes aGdiuitiæadeôinfigncs erant,vtilliusredimendi fi bi eflet facultas. Infupcr populus Cherufeus, qui nunc Afcanius dicitur, odium diuturnum, amp;nbsp;iam inueteratura in ipfum habebac. Qiiofaólum eft,vt vrbem obfidione foluendam duxe-rit:animumquc adpacem cum Federico amp;nbsp;Mifnenfibuscomponendam verterit. Ve-rnmquoniammeliorifeconditioneanimaduertit, folutionem fimulauir. Siquidem nobillbus quibufdam,vt nodein proxima villa, quo à Mifnenfibusprehenderentur,fe occultarenr,edixit. Edixitprxterea,vtexpeditorummihtumduo millia, baudproculà p.a!udibus,quôMifnenfesgt;fiadpræliumfaciendumegrederentur,autcomprehende-rent,aut de medio tollcrent,in locis abditis delitcfcerent. Ipfe in fequenti die, luce prima ab-vrbe caftia moucre vifus eft. Mifnenfcs,quibus vrbs tuenda data erat, non par-ua,quodfubicaobfidioneliberatieffent, admirationeimbuti,nequaquam vrbem, nc perdolumcaperecur, cgredi audebant : vtilluxic, ex mûris folirudinem in caftris pro-^peffant. Qu£dihgenterfpeculetur,fpecùlarorempræmittunt,quôfe loannescontule-, lit,quid ei fit negocij,quos in confiiium adhibeat, conquirat. Specularori prim urn ad loca,vbi milites Ioannis iuffu in infidijs fubfidebant,iter fuit: illis obequitat, incertus an totiisexercitusillicinfideat. Vt retro in vrbem redijt,amp;qua:infpexerar,referr, repente Theodoricusquofdam fortis extreme iuuenes,qui caftris ignem inijeiant, proficifei iubct.Reliquumcxercitum bipartituseft, üâ alteram partem non longe à militibus, quos Joannes in occultolocaueratjiuflitconfiderc: quoinexploratoexeuntesoccide-rec: Alteraln, quee illi fubfidio effet atque adiumento non multum ferunxit. Ipfe magna arnacorumftipatuscateruaproximum cliuumconfeendit, quoreseuafuraeiletpro-ipeclarurus, Cum caftra flamis conflagrarenr,eö fe retuliffehoftes Johannes arbitratus eftiqm dum ipolia colligunt, cos facile,fi quos in infidias collocauerat milites, ad itinera infidendaniittercntur,capipoffecxiftimauit. Igitur militibus qui apud ipfum erant, vtarenaexpcdirent,iuffis,eoferccepit. HæcTheodûricusexcliuoprofpe(ftans,vtIe-gionesdtix,quæ Johanni occurrant,per conuaIlemproficifcantur,edicit:Cum his verb,qui caftra incendcrant, vt confeftim in vrbem redeant, per nuncium agit, monet-Quc,quoillis,ne in hoftcs,quos Johannes fubfidiariosvocabat, in antrum recondit®s, incidantjVtendumfititinere-.quodfiantrofecontinebunt, neminem, quantum in eis Juerit,egredi patiahtur. Rebus ita compofitis, cum reliquo exercitu ad itinera infiden-da,quo Ioannis Icgiones ducenda: erant,profedus, cum non multo poft Joannes eo cii copijsaduentailetjob equorum hinnitum, armorumqj fremitum infidiasacdolu for-mid.inSjtecrovertititer. Extemplo qui per conuallem iter fecerant milites fefcilli obij-ciunt, nec certaminis vllam quidem moram faciunt. Theodoricus quas filentio conti-cnerat legiones in aciem cduxit. Diu congrcffi funt. V erùm loanni hand æqua dimica-tiofuir. Ex prçlio profugientem paueifubJecuti funtéquitéspeditefqj fuorum:cecide-rune ca pugnaduo millia,duo capta:haud procul fuir,cum à peditibus duobus ex equo prodratus eft. Nulla alia caufa cuafit,quam qubd eos,vt pietatis, clemcntiæ.humani-tacis partes fufciperent,precibus fatigauit. Principio noiftis Theodoricus Lucam fe re-tulit, iuffitque ad Fcdericum literas perferri, quibusdeprofperapugna àfefaffacer-tioremfecit.Isciim easlegiffet,incredibili exiliensgaudio:Abi,inquit,quilitcrasdctu- Merisima» Hfti,ac nunciaTheodorico,quae ab ea aôba funt,mihi grata extitifte, fed ilia multo fore graciora,fiadcasvrbes,qu«'EJoannisfubijciunturimpcrio,exercitumadmoueat,cone-turqueeasinpoteftatemfuamredigere. Infuperagros ferro ignique pcruaftet, quos obuios habuerit hoftes, ad vnum necandos curer, quibus potictur, vrbes Sc diripiat Si

31 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10. QARZ. DE BEL. FRID. M. LIB. I.

iraacoßertü incendio abfumat. Intercactera adFrancofordiamcaftraponat, ipfepaucispôftdi«-lt;4 FM*««, quiillifuppctiasfcram, cum manu minimecontemnendaadero.Thcodoricus, quo in Federici voluntatem concederet, validiffimo in vrbe relido prxfidio, cum rcli-quoexcrcituadFrancofordiamcontendit, ipfam diu obiêdit. Vtviditexpugnationi difficilcm (Nam in co dies propetrigintaabfumpferat) ad vaftandos agros omni fuit cura intentus. Ex quo tantus lolianni pauor iniedus eft, vt Theodoricum ex difeordia valdc acerba,atque diuturna,in gratiam induccre inftituerit.îgitur qui inducias pete-ret,oratorem ad Theodoricum mifit.Is non effe in fua poteftate eas dare rcfpondit, ad Fcdericum iterfaceret:quicquid abeoinftitueretur,fefcratumhabiturum. Acceflil orator Theodorici fentcntiæ:vt autêlegationem expofuit,induciasfibidaripetijt.Fe-dericus in oratorem oculos conijciens:Quoniam (inqui t) non femel,fed fæpius vidi amp;nbsp;fugati eftiSjCxercitus veftri occifione occift,agri peruaftati,vrbcs obfidione cindx, ad

petêdas inducias veniftis. Nulla vos iniuria lacefliui, mihi bellum indixiftis, antequam in Mifnenfcm agrumà vobis direptiones fièrent* Hæc erant agenda cofilio : nunquara ' vobis fortuna afthlfit,quoties nobifeum fignacontuliftis,tories vidi,perculfi,ac maio-ri parteexercitusamiftà confternati,profugiftis: vt mihifratriquemeoimperiumcx-torqueretis, nullum diferiminis genus vobis defugiendumputaftis. At ne dementia: vidcar abieciffememoham,duorummenfium inducias impetretisvolumus. Oratorc Jacobus SebÔ- dimiffo, deinducijsloannidatisTheodoricumcertiorcm facit, aciacobum Schon-bergium,vtin caftris miiitcmcontineat,quôdei ad Haganumvrbemproficifcendum AÆü Haga- fit j per literasadmonct. Islocus erat, q^üo Nobiles permultiloannisamp;principesipfi ”iiran:iebur'r conucnturicraiit.Cùmprincipes, quodfuumdebelloconfiliumforet, expofuiffenr, Ioh.quot;jnnesEberhardi, quemcaptumoftendimus (eratisquideminfolensamp;:arrogans) mentioncm habuitjindignurnefl'e, vttantusprinccpsincatGcremfordidumconijce-retur.qiiód inter captiuos facienda effet diftindio. Turn Gotardus quidam Libanotanus (huic Endanoeratagnomen)itaconcionatus eft: Exiftiinauite,ôloannes,hu« contendi/re,quiconditiones pacistanquam àvidoribusacciperes. Atquantumcon-ie(3.urapoffumaflcqui,inhancvrbemprofeduses,qui vidoribuscas dares:An principes noftros tantam temeritatis notam fubiffe arbitraris, vt captiuos tibi reddendos cu-rcnt’Nihil à te prxtermiffum eftjquö principum noftrorum poffes imperium euerrcre, ft durius aliquid accidiffet, omnem in ipfos crudelitatemadhibuiffes : optatis tuisfor-tunaminimerefpondit.Quas clades acceperis,animo agita.Hacprationeloannes vehementer commotus eftjomnifq; infolentia ci ex animo excidit:igitur in hanc fenten* tiam reiponfum rcddidit:Qupd me non folùm pra-lio fuderitisffed caftris quoqs exue-ritis, nulla me capit admiratio, ciim ftnt incerti belloru exitus. Si me prxlio inferiorem difeeffurum autumaffem, nunquam manu cqferuiffem. Nec vos à me diffentietis, qui-bus fi fortuna aduerfa fuiffet,eandem fubiffetis calamitate. lilud prxdico,illud denun-cio,ne maxi mæcuiqs fort uns credatur. Cui quondam fortuna afpirauit, cogor pacera petere,quas mihi coditiones fubeundas ftatueritis,haud rccuiauerim,modó abhuma» nitate minime abhorrcant. Nulla fumimprudentialapfus,ipfemifericordiaaddudus, quod parens vefter fefe regno «à vobis fpoliatum affercbat,hunc impetü belli in me con-uerti:vtei fubfidio effem,non poftulabat,fed flagitabat,quód cum domo veftraconfti-tutam neccflîtudinem longe antequam vosnati effetis habebam. Non referam qua: mihi beneficia contulit:qua: ft memoriadeleuiffem, quiuismecrudelitatepræditum, ferum» afperum,inhumanum exiftimaffet. Nondumfuain memeritafum aflecutus, Sufeipite per Deos immortales meam exeufationem.Quid loquardeEberhardo principe, qui vt parentis veftri faluti dignitatiquefubueniret,àvobispr£Eliofraduseft.?Is claufusintenebrisj cum mœroreamp; ludu mortegrauioremvitam agir. Eumobfecro tamafperocarccrcemittendumcurate. Pliiradicere parantem, haud fuftinuerunt principes. Tu inter eos pax confeda eftiea in lias conditiones conuenit:Omnis difeor-diaè memoriacxcederet.-Inpofterumfemutuis profequcrenturofficijs. Eber-hardus fub ea conditione.vt auri pondo fexdecim foluerentur,prifti-nælibertatireftitueretur. loannesfiliam Federico in ma-trimonium traderet. Extradum eftlioc bcllura in annos duoS, menfes nouem.

î?

BONONIENSIS, DE BELLIS FEDERI

CI MAGNI, S E V R E R V M S A X O-

nicarumi Liberßcundus.

Nterea Albertus,ciim,quodantcatentaucrat,idparumprocc- Hbtrint. derer, incertus confilij, vtrum omnem curam fuam ad componen-dum cum liberis pacem coferret, an bellum inftauraret, iefe in Tu-ringia continebat. Ita enim propofitum illis ex fententia ceiTerat, vt nonnunquam rebus fuis diffideret,ac defperaret : tadem eositerum belloprofequendos ftatuit. VtigitiirregionemLufatiorum,Mif-nenfium,amp;Libanotanorum,cuiFedericusTheodoricufqueimpe-rabant,ditionisfuæfaceret,Adulphum Naflauum,cuiperid tempus delatum erat Ro-manumimperium,conuenit:huicreliquævrbcs,caftella,agrique,quibusliberiimpe- nnJitfiiinS iabant,ab eo venierunt,vtquorum poteftas late patebat(fiquidem magnam Germaniç partem complcdebatur) hi in paupertatem inciderent, miferique redderentur. Verùm Adulphus cùm emiflet ære alieno, in multum potentix euafit, vt ne Deos quidem ira-tosfibitimcndosduceret, HaudprætercaparuaelatusIxtitia,quôdinBohemos, quibus cum bellum fufeipere ftatuerac, facile patebat aditus. Paucis póft diebus Albertus lefe patrix reddidit. Tum ipfum, qui fieri poftet, vt quem ex impudico fcorto in lucem iufccperat, filio ( huic Ludouico nomen erat ) Turingia hxreditate obueniret, cogita-tiofubijt. Etfi res ipfa admodum difficilis eftet,nec mediocri egens confilio,cos tarnen, qui inter exteros infignes erant,fibi conciliabat. Id optimum faduexiftimans, qui an-nospubertatisegreflierant, nobiles ad fealliciebat,hortabaturquc, vtadremmilita-rem incumberent: qui ea prxftitiftent.cxterofque antecellerent, hos maximis mune-ïibusfeprofccuturum,nonfolùmrecipiebat, verumetiamvitropollicebatur.Complûtes in auratorum equitum numero adferipfit, amp;cospotiftimum ,qui nobilierant genere. Forte ita cafus tulit,vt ludos militates ex induftria pararee. Perraulti conuene- e,» lun runtjumfpedaculitumdimicationisgratia.Famaeft alios lufilTchaftis, alios'gladijs, alioslapidibus,aliospalçftra.Vtludis finis impofituseft,ex omni multitudinefexaginta adfeacciriiubctiuuenes: qui quoniam longeante alios cgregie dimicaucrant, abeo baltheis aureis, gladij s militari bus, calcaribus aureis, caftcllis, agris donati funt. Prin- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;•»

ceps(cùm ampliffimis verbis iuuenes gratias egiftent) huiufeemodi orationem habuit: Egregia virtus veftra, quam hodietna die prx vobis tuliftis, prxftantiftimi iuuenes, ef-fecitvtmaximafim vobis beneuolentia obftridus.Q^x à meaccepiftis munera,ctfi debiliafunt,atque exigua, ea quxlo bono iucundoqueanimo accipiatis, in pofterum maiora amplioraque acceptuti eftis. Optima rei m i li taris i ec i ft is fundamenta,in ea per deos immortales incumbite,hxceft, qua fortiftimi viri cceleftium numerum auxerur. Inhunc maxime modum nomen veftrum immortalitati commcndabitis.Necquic-quam eft ex omnibus rebus liumanis præclarius aut prxftantius,quàm vos ea prxditos efle virtute,quaà patria hoftium impetum poffitis propulfare.Illius amplitudinem non folumconferuaredebetis, fed etiam augere.Semperverumdecusineayirtutepofui, qux patrix falutaris eilet,earn vos facultatem habituri eftis. Quare pergi te v t cœpiftis: quantum in me fuerit, necconfilio necvoluntatevobisdeero. Plurainhancfenten-tiamdicerem, ni voseos, qualesopto,futuros confiderem. Hxceóreferebantur,vc Ludouicuminftituerethxredem. Atiuuenes quod vitiumroboreflorebant, tantam principis liberalitatem non admirari non potuerunt. Quifquefeeumfuturumpolli-cebatur, quivtinvirumvirtuteprxditumeuaderet, nevllumquidemlaboremdefu-gituruseftet. Qui verograuipremebanturfenedaf non enim ad quem exitumresipfa peruenturaeftet,eoslatebat) bis huiufeemodi fpedacula dolorem mœroremqueeffc-rebant. Hxc dum agebantur, Adulphus PhilippumNaflam (erat hiequidemillipa-truus)cumlegionibusexpeditisSueuorum, in agtum Libanotanumproficifeiiubet:

D

5} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10. G AR Z O NIS DE BELLIS

monctqucvtcunólaigni ferroque abfuraatjCiiVtatesoppugneCj principes fubmoucaf, atqiie omnem regtonem in poteftatem fuam rcdigat. Philippus vt hçc Adulphi volun-tari concédât,per Turingiam ad Citicam vrbem (olim Citto conditam) venir, inde pO’ Bor»o;p. pulatoagro,tugnrijfq5amp;villisactemplis ignicrematisadBornium contendit.-ibidies aliquotftatinahabuit; adEliftrumrcaertitur. Tandemnonlongc«àPicaftro,vbinon-nullæ Federici copia: bybcrnauerant, cum cxcrcitu confedit, Hæc poftcaquam Fede-' riconunciatafiint,confeftimLipf;mcumcxercituitcrfecit. Theodoricumque, vtre-liquascopias ad Picaftrum admoueret, monuit, quod eo profedurus cHet. Theodoti-cusenixcimperatafccit. HauguitiHS,quiadPicaftrumeufl:odiamhabebatImperator, tantum ei hoftiliexercituiterroreminiecerat, quod nee egrediaudebat, necmtlitcm in aciem educere. Igitur qui excrcitum hoftium luftret contcmpleturque, filentio no-ólis emictit,caftra vbi fint locata conquirat. Egredientem baud ccepit parua admiratio, quod agro pcruaftato, non nifi folitudo effet. Nec à fufpicioneabfuit, quin hoftes locu infidercnt,exquoimpetuinipfumfaélopræhendcrerur. Cafuyillicuhabuitobuium, ex quo intelligit,exercitum ingenti prxdahominum pecorumqueaóla, ad Aldenbur-AMargum, guni vrbcm contendiffe, nec procul ab Eliftro amneftatiuahabere. Aldenburgitim

Cauritani à Choris velCauptis Ptolomæodidis, incolunt,nullius principispotellate fubiedum,opulentumquidero turn fuis opibus turn agrorum fertilitate oppidum. Se-natoresvrbis, vt in curiamproficifeendumeft, effedisvehuntur.Matronisinfolcnni I pompa,nonnififtratispep’iam tapetibusadtemplumeftiter.Incolarumvoluntatem, V t inde frutnentum atque om ne genus commeatus portaretur,conatus eft Philippus ad fealliçcre. Non longe ab vrbecollis eft, ineofita eft arx firmiftimis munira pra:fidijs. Hugo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hugo cius præfedus,qui partes Federici fouet, vt ex nuneijs cognouit, Philippum pro

lt;f/«f AWt- hofte efie habend um,repente in vrbibusamp;caftellis,qua: ad Plifiinamamnem fuarfub-crant ditioni, expeditos milites cum fundis amp;nbsp;iaculisamp;alio generearmaturximpo-fuit: Bornihum vrbem, quae non multo ab Aldenburgiodiftatinternallo,magnavi magnoque telorum prxfidio muniendam duxit.Poftero die ad Philippum legatos mi-fit, quibuscaufisipfèaddudus, ad aliénas terras peruaftandasvim fuam expreffiffet, nulla belli denunciatione fàda, feifeitaturus. Philippus nequaquam iram fupprelfit.

Phi- Noli modo non legatorum verba auribus admouit,fed capi etiam eos iulfit, ac torque-ri,necariquc.Exlegatisquondam, quodmagno vifuseratingenio^ fummaqueindu-* 'utrmamus ftria,(hmcFIsrmanrioKaynuto nomen fuit) ad fe deducendum curauit, euroquein fecrerum abduxit.TumitalocutuseftiQiiodFedericus de parente male mereatur,non tefugit.qui tres propeannos pluribus eum prxlijs opprefierit. Federico nihil eftcurx^ nifivtpatrem paruis opibusacfacultatibus reddatprxditum.Quishancoffenfioncm pertulerit, quis tolerauerit? Quare nullam magis egregiam nauare operam poteris, quam fi aut hpmini perdito amp;: nefario potionem,quacpoto,decedat,dederis, aut mihi Viuum tradideris.Neque ego ingratitudinis notamfubibo, quinmaximisofficijstua ifta beneficia remunerabo. Turn Hermanus,prius,inquit,de vita decedam,quamàmc fidesfoluatur. Magnum Sueuis dedecusinuris, quicumeollatisfignispatenticampo dimicareinfueritis,ad venenum,idquodefthominisinfimoloconati, acnullofplen-trepiiiui. dore vita:,nullaquecommcndationefamxdefenfi,declinaftis.Quod fialiquapollcres virilitare,non veneno, fedgladio aüt telo Federicum appeteres. Qui veneno honorem petunt,hosadAquiliosamp;Vitelliosrccidiffedixerim:Libonotanusfum,cuiusconfue-tudinis eftcumhoftemanum conferere.In pofterum de veneno infundendo ne verbum quidemfeceris, educirogladium,tein Federicum conferto. Cognofees virifor-titudinemifortem mihicredeamp;conftantemfufcipeanimum, baud quantotefcelerc inquinaueris,intelhgis,qui ins legationis non folum verbis, fed reipfaviolafti. NecFe-dericus legatos omni fupplicio interfeiftos, inultos relinquet. Romani Corintbum, to-tius Grxeixlumen,quod eorum legati fuperbiusappcllatierant, extindam effe volue-runtme tibi quidem impunê ceder : ipfi dij vindices fcelerum de te exquifitiffiraum fu-mentfupplicium.Quod verb,ni voluntati tu.xparuerim, tecapitemeo potiturum,af-firnias:SequarHannibalem Carthaginenfem, cuicum à Neroneferro vitaeripienda cft'er:Vtcre,inquir,Marte tuo,Hannibalfum,nulloterreorletbo. Philippus tatam ant-mo concepit iram,vtipfqm in vincula conijeiendumduxerit. Interim qui fugaeuaft-rant

FRID ERICI MAGNI LIB. II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34

rant legati, adFedcricum veniunt, nunciantes Hermannum à Philippocaptum.llle lanci viri cafum non dolere nonpotuit, quemvtvindicavet, omnibusftatuitviribus Philippumconciderc. Hæcinftituenti nunciatumeft, Philippum cum copijs in agru Bornianum perueniil’e, vaftafle atque non longé ab vrbe confedifte. Ex quo ad Bor-nium, VC cum Philippocongrederetur, excrcitumadmouit.Duummilliumipacioa vriihricitx. Philippi caftrisaberatjCÙmvrbis primates ad feacciri iubetzquacprofedionisfuæfub- Mquot;« fitcaufaexponit,feconGlioagitafte,quicumhofteficpra;liocongrefl'urus.Quarecum non minus de ipforum, quàm dcfuaagaturfalute, ad pugnæ præfidiumeirobuftiffi-mosmilites,quibusabundant,conferrent.Corroboratoexcrcitu,intervrbemamp;Phi-lippi ftationes confedit. Duorum dierum quietemfumpfit, tummilites vt arma expédiant,iubct.- qui leuis armaturae erant milites,vt hoftium caftris obequitenr,eofque ad pugnam alliciant, præmittit. Ipfe cum reliquoexercituipforumtergisinfiftebat. Vix demanddtûlîbimunusobierant,cùmqui ad caftracuftodiamagebant, quanta maxima poftunt voce,inclamant adelfe hoftes. Qui cæteris ætate anteibat, Sueuus quidam, Subriftire,inquit,Libanotani, fi viri eftis,nunc operas virisdignas édité, nunc in acie ftate.an Sueuis Libanotani in re militari prçftent,fitnunc periculum: vtrorumque vir-tus enitebit. Hxc vbi dida dedit, ipfc vna cum cæteris cuftodibus in equum aflilijt, atque inhoftesfeconfertmecillipedem referunt, quin fubditis equis calcaribus, fein mcdioshoftesmittunt, memorabilem eduntpugnam. IntereaFedericushoftium caftris appropinquauit: qui manumconfercbant,neinterciperenturfulpicioneaddu-fti,gradum referunt,permulti ferro vitam amittunt. TumPhiIippus,vbiFedericumin acie ftantem compertum habuit, edixit, vc milites parati inftrudique in hoftes impe-tumfacerent. AcFedericus, vt illorum impetum fuiexcipiant,commoner.Diucon-traóhimerat certamen, cum Philippus militeni ne animum concrahat, demittatque hortatur, eum victoriapotiturum. VerumFedericus, quod hoftium pluresexequis pcoftrati erant, vulneribufque affecti, le prælio fuperiorem futurum animo præfagie-l’at. Igitur capita ad fe accerhri iubet. Vt diu inter (e fermonera contulcrunt, acies in-fttuunt, amp;nbsp;collato pede concurrunt. Inclinabant Sueui. Tum Philippi iuflutubicen receptui cecinit. Sueuorum mille interfccti funt, ducenticapti. Haudaffirmauerim, quodquidam annales habent, Fcdericum ne vllum quidem dehderafl'e militem, plures tragula confixos. Fuere nonnulli, de quibus magna Fed erici erat opinio, qui caftra hoftium oppugnanda cenfebant. At Federicus edixit, vc pugna abftinerenc. Siquis ciusiniuITuoppugnatumeaproficifcerecur, vt in hoftem animaduerfurum. Ciimigi-tur fein caftra retuliflet, Philippi triumdicrum induciaspetentis,vt corpora fepelien-digratiain vnum conferrentur,voluntati obeemperauit. Hæcacceptaclades elFccit, vt Philippus rebus fuis fapientius confuleret, nee temerê amp;nbsp;fortuitö fibi fubeunda eC-fetdimicatio. IntereaFedericus,quicapugnadefeoptimèraeriti fuerant, milites in prætoriumacciriiulht,atquehuiufcemodiverbalccutuseft: Quantainrebusbellicis Cquot;”'quot;’ virtutepolIeantSucui, proximèintelligerepotuiftis, eacladeillata, vt caftraminimè egrediaudeant. Eö peruentumeft, tantuseftipfisterroriniedus.Quamobremnolite commilitones mei fortunæ ( id quod eft critum fermone prouerbium ) fe præbenti de-eflc,amp;oblato cafuad confilium fleéterc.Prioribusdiebushoftiumftationes adoriri, atqueoppugnare ftatueratis: ne caftra egrederemini,prohibui, quód ex vobis alij vul-neribusaffeólierant, alios pugnæ laborconfecerat,pauciintegriamp;recentes. Plures«a nobis dati funt ocio dies, petamus hoftium caftra, ea oppugnemus. Nobis in manu eft vi(ftoria,languori ac deftdiæ,vt exploratores referunt,fe dederunt.Pudendum eft Sue-uos in agris veftris tam opirais, tam fertilibus, vt varietate fructuü, Sc magnitudine pa-ftionisjcæterosantecellant, ftatiua habere. Quare pœnas aut morte, aut turpi dependant fuga. Hac orationeimpulfi, prælium capelTere ftatuerunt, Sc quales fe gloriari fo-liti erant,eos fe præftare. Igitur tripartite) excrcitum inftruxit : nam qui non multo erac corporis robore.ac animo demiflb,his vrbem tuendam dedit.Qui verb rem militarem oi^pugnati» callebant,hosad ftationes hoftium oppugnandasfecum duxit. Reliquos vt triariorum munus fuftinerent,inftituit,quö fi quidaduerfi ill is eueniffet, ipfi præfidio elfent. Re in hunc modum compofita, Federicus Impcratorem cum legionibus expeditis fefe in hoftem conferee iubet. Haudprocul ab eorum caftris aberat, cum Philippus ab explora-

D ij

5^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO. GARZON IS DE BELLIS

toribusdeipfiusaduentuccrtiorfit.Igicurfadluoptimumratus.vtmilites inflrutli at-qucatmati cadra tuten tur,boftcmque tantum repellant,per prxconempronunciatiSi quis ea cgrcdia tur, isfciat pœnam (ibi cfle conditutam. Vt ad cadra vcntum cd, vtrinque tela conijciuntur. Federici Imperator militibusanimumafterreadnititur,earn pra: ic ferant virtutcm,quam tot Iccundis prælijs præ fe tulerant. Hac oratione commori,in cadraprofiliunt. Res gcrigladijscœptaed.Eopræliovidoriapencilmperatoremfu-id'er,ni Philippihortatu Sueuianimumrecepiircnt.Vtrinquccompluresgladioadin-ternecioncm caeduntur, ac line vllo refpeâu pietatiscxtinguuntur,atquelmperator portam, quam patefeccrant milites, in potçdatem fuam redegit. T urn vniuerfus cxcr-citusin tentoriaimpetum facit. Nequeo orationeconfequi, quantumfanguinisfudc-rir.Quippe quantum dextræ ad ctedendum valebant, tantum interficiebantur. Philip-pusdefperata vidoria, cum paucisequitibusprælioprofugus Aldenburgiumperne-nit. Imperator! eumfubfequi, baud fuit in animo. Satis fuperqueerat, quod eumca-iftiia. dris exuidet.Hac vidoriaelatus,Bornium exercitumdeduxit. Tulitin ca figna iniJita-riacomplura.galeascælatas, vafaargentea, auriargentiquevimmagnam.Vafagaleæ-queMihiameiusiuffudeportatafunt, atque indiuiDonati templo locata. Iiitcritdis paucis diebus,Philippus ad Adulphumliterasperferri curat,quibusfe prxlioprofliga-tum exponir,cxercitum ca'fum,impedimentaqueamida: Quareli bellum indauran-dum curet, mittendum fupplementum e/Ie,mittendamqueindipendium pecuniain. Adulphus qui mentem fuam ad Mifnam fubigendam contulerat, audita excrcitus cwrç«, ot- dfagc,repcnteGeorgiumOttingenfemeum indnitaSueuorumacRhenenliummul-

Philippo in prxfidium mifit. Cum vterque copiasconiunxifletadBorniutn, ificuirnii G«®quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I Z' J • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iquot; ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Vtca potirctur,oblidionecingendæ negocium lutcepit.Quanqtiam ah ea cumcxerci-[u uon iongêconfcdinct, ipfam tormentisnodeamp;mterdiuverberad'et, cities tarnen, liTaigt;bjeß„n. Federicum fide amp;nbsp;animo erant fingulari, nullus perdringebatpauor. Obfidio ipfa etlidura eilet atque afpera,earn tarnenoppidani nihil penderc, quod Federictiin omnibus rebus potiorem habebant. Veriim magna vishyemisadeoSucuospieme-hatjVtlmperatores exercitum abducerecogerentur. Paucis pod diebus Aldenburgiu I ■ nbsp;nbsp;hyematum contenderunt, Adulphumqj vt nouum militem cis ad belli prçfiditim con-

fcrrctjitcrismonucrunt. Interea legatos pro petendis triginta dierum inducijs,adFe-/fl/o Mtn- d'ericummittuntiquod ad componendampacem omni fint cura intend, Aldenburgiu jpfotgj,, jggaticonueiiiant.Quicùm conucnificnt.humane benignequeaccept!lunr. Turn Philippus huiufcemodiorationemhabuitiNunquaminanimummeuminduxi, viri Libanotani, vt Adu!phus,ctfi ilium cognatione attingam,vos bello profequerctur. Quod fi ipfum ad fententiam meam traducere potuiflenijprofedo res mcliori loco da-ret. Nequenefcijedis,quantumvrbibus atqueagrisvcdrisexbellisdamnafintfugge-da.Tories nobifeum fignaconculid!s,multisclacl!busperculfifumus. Nondum bello ' fupenoresd!fcelfidis,in fine dabitlaus,permulti!npræliomortemoccubuerunt: Cla-riflimis vins, quos fi fieri poterat, immortales efie oportebat, orbati fumus. Qiiod fiin mea potedate fitum fuiirec,nequaqua inter nos manus cóferu!ireraus,mihi in Adulphi fententiam concedendum fuit. Si ager vedervadatus ed, fi ædesvedræflaramisab-fumptæ, fiadmccnia vrbium figna propeintulimus, fieasobfedimus,nimirumabfu-musàculpa,voluntat!a!!cnæfumobfequutus:vtvtilitarcmpubl!campriuata’antepo-ncrem,nullum genus mortis mihi recufandum putaui.Princeps Albertus,hanc,quam iniuria polfidctis regionem, venum Adulpho dedit: hie raagnam vim auri exoluit. Sua repetit.- qui fi hac occupatione fe relaxaret, quiuis eum nulla mentecondarcarbi-traretur, magnum Romano imperio dedecus inurcret. An vos eosedeexidimatis, qui Adulpho.quiomnem propeGermaniam,Pannoniam,Bohemiam, fub imperio luo redegit, refidetis? Hac fi edis mentefbonaveniadixerim^aniliterdefipitis.Ve-drum edyviri Libanotani,quantum dudio amp;nbsp;fidelitate confequi potedis, incepto ab-lidere. Accedite fententiæ mex : cum eo redite in gratiam : quæ inter nos extiterunt difeordix ac dilfidia, fempiterna deleantur obliuione. Ipfe, vt rem pauciscomple-(dar, priusde v!t3,quàm de fententia decedet: qui Romani impcrij decus atquevti-litatcm fibi defendendam difcepi.t.Quod fi iure non potcrit, armis tuebitur: quam amplidimumexcquitatu acpeditatu cogitexercitum idatuitquamfibidij daturifunc

experir

' FR ID ERICI MAGNI LIB. 11.

experirifortunam. Vt Philippus oration! fuæfincm impofuit, Otto Plugius, quiapud ^“o Pßi»-Libanotanos fummo crat in honore, in hunc modum refpondifte fertur : ii, quae prorulifti verba, cum his , qua: abs teprioreannogefta funr, confentancaeftenr,viri Libanotaniexculationemtuamaccipercnt. Nam quod infeftiflimo ineosodiociFes, maximadediftidocumenta, qui legatos fuos vinculisac verberibus, acqueomni fup-plicio excruciates, necandos iuflifti : quid abs te crudchus fieri potuit? Quod vero aisregionem Libanotanam Romano imperio fubijci, quod cam Albertus'venum Àdulpho dederit, ex quo Federico decedendum fit: verba funt, atque ineptiæ. Quod fi in fententia permanferit, Adulphum , quod ei fummi imperij ins datum Ik, regnofpoliatutumaftirmas: Haudtanta noscapit mentis infania, vt cos nos eft'e arbitremur, qui Adulphi impetum excipere valeamus. Multa in Italia atque Afia bclla ab Impcratoribus gefta funt: nunquam corum voluntati defuimus, maximas hoftium copias noftro fanguine ac fudorefuderunt: atque inimico f'erimus animo, turn nobis prxter iuftjtiam, bellum inferendumduxerit: ci Deitm benignitatercli-fiemus. Nonlanguor,nondefidia nos in oppidis atque agris, quxditionisfuntFederici, mendis occupât. Nullatcdubitatiocapiat, quinbi fimus, quaies patres no-ftri, qui Quintilium Varum cum tribus legionibus de medio fuftulerunc. IIIo in-uico earn regionem incoluimus: nec tu ignoras , SueuostuosàSaxonibusinde pro-pulfatos. Sed vt rem paucis abfoluam, tibinoseosforepollicemur,quinunquamfi-dedecefturi fimus. Federico corpus animumque addiximlis. Igitur infetfta pace, quifqueintedafuadifceirerunt.Poftero die Legat! vrbe exceflerunt. Philippus rem oinncm, vtada erat, ad Adulphum deferri iubet: ex quo iracundia adduöius, ad-uerfus Libanotanos comparatociimexSueuis turn è Rheni accolis exercitu, expe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fv-

ditionemfecit.Igitur perTubantinorum agrosin Libonotriamducens, ibi primum “°' ad vrbem Cygnçamexercitumduxit.Fuit haec vrbs tunc Imperator! fubdita, à Cy- Qs”'**« gno conditore dida , poftea ab Henrico primo inftaurata : vbi triduum ftatiua ha-

buit.Ibiparteexercitns Philippo tradita, cum rcliquis copijs ad Fribergiim conren-dit.Inde per Cammannos iterfecit. Eft haec vrbs Marchioni Mifnenft fubdica, ab Octone, tempore Federici primi, obopulentiffuTiatn argenci venam, mûris circumda-ta.NecprocuIabeacaftrapofiiit, quodadipfam poteftatifuæfubijciendampropenfo fcrcbaturanimo. At Federicus vt ex fpeculatoribus, Adulphum vrbera ipfani obfef-furum,accepit,repentèNicoIaum Hauguicium cum manu minime contemnenda, quieamtuendamfufeiperet, filentionoôiispræmittit. Cliuus non longcabeft à Fri-bergo, fub eo foflbres foftam admodum altam duxerant, inueniendi argentigratia. Eins rei infeius erat prxfedus quidam Adulphi. Is incliuicacumen, vtvrbismcenia amp;ficumcontemplaretur, atque coin loco caftraponeret, cum his quibuspræerat copijs, euafit. Vix boraintcrceflît, vtcliuus concidit : earuina ipfe vnaamp;copiæopprel-ixfunt. Adulphianimotantuscftpauoriniedus, vtextemplocaftradeferendaduxc-rit.Turncommilitonesfuos.adfeacciriiubet.Ego,inquit,figradumrctuli, nulla vos admiratiofubeat:nonenimabobiidione abduxi exercitum; Vertun tot exiftuntcu-niculi occulci, vt nifi rebus noftris conluluerimus, eandem profeótö fimus fubituri fortunatn: quare conceditc in fentenciammeam. Præmittenduscftfpeculacor, qui locainquibusconfidamus, caftrisidoneametetur. Cum igirur is loca diligenterin-fpexiflec, non longcab vrbe rcculiclolidumeirefokimznullifquerefertumcuhiculis: cocumexercituiterconuertit. Intereaoppidaniin mûris præfidiadifpontint, iubent-que, vt per vices Vigilias agantcuftodes. Infuperdeligunt, qui nolt;fte intra pomérium mûris obambulent : ß quem habuerint obuium , qui nequaquam edat nomen, illico comprehendant, fciicitenturque quid caufae fubfit, cur noôle ad pomeria con-tenderit. At Adulphus, quod iam vrbem oppugnareftattierat, tormentadifpofue- FanJmiht-rat, in muros faxa ingenti pondéré emittebat ; quo faólum eft, vt magna pars mu-ri cum fragore baud paruo procideret. Confeftim oppidani, peregrinique alte-rum ex lignis, tenaci terra , virgultifque miræ latitudinis murum extruunt, qui faxorumjiftus poftet excipere. Vbi hoftis, quod tentauerat, fecus ceftliTe ani-maduertit, Adulphi iuffu gradum retulit, profcâufque ad aliam muri partem,

D iij

37 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO. G AR Z O NIS DE BELLIS*

qu2 ab ruina non exiguo fpatio aberatjfcalas admouet,confcendere adnititur : qui ad earn partem cuftodiam babebant,ilium dantpr2ccipitem,alijsventremjalijspedus,ali-isbrachiumhaftistransfigunt: aliosinfaciem vmboncpcrcutiunt: quoiótuexmuro prolapfis, crura, ceruicelque infringuntur, nihil fuit foßa;, quod cadaueribus non im-pleretur. Ex quo Adulphus,qui à tcrgo non aberat,pra;cedentibus receptui cecinit: at-ohi^^ionü que omnescogitationes fuasad vrbemfame macerandam contulit. Annum vnö men-«/«tarwrÆ). fes quatuor traxithæcobfidiOjCÙmiuuenisquidam, qui vrbcmincolebat, exocculto in hoftium caftra proficifcitur. Ei Adulphushii conueniendipotellatemfacit; Simihi, inquit,Imperator,prxmiumfuerit, te omni, qua vehementer afficcrismoleftia,libera-Trämfuga bo;diu hauc vibem obfcdifti,nondum cius compos fadus CS. Acquicfcc confiÜo mco, àquofi tefeiunxerisjomittendatibiprorfuseritobfidio. Aquxduólus, per quem non-•locet. nunquamaqua invrbemfertur,non Jongêaportaabeftzineumfi milesingrediatur, non modo ad mœnia vrbis penetrabitjVerumetiam in vrbem tranhbit: non abfum ve-rirate,tu periculum facito. Adulphusiuuenis verbaauribusadraouit,fpondensfemu-neribus amp;bencficijscomplexurum. Igitur militesduo è fuis cum illo mifli, qui aquæ-duduminfpiciant, amp;anitafit, confiderent. Illi re diligenter infpeda, nunciant iinie-nem nullo inendacio contaroinaffeveritatem. Itaque militestricenosclypeum, gla-dium,fcalprum,malleum,fecurimiiibetfumere,atqueaccenhsluminaribusaquxdu-dum ingredi. Vt ad murum ventum efl:,fubftiterunt,fubitôininfringendamurifundamenta, omnemoperamconfetunt,breui ingens lapidum mukitudoamotaeft: vix aquaïdudumegrellî erant, cum magna pars muri corruit: Illico Adolphuscumexpe-ditislcgionibusaffuit:oppidani,quohoftisingreflumprohibeant, accurrunt, ingens contrahitur certamen. Atrox cxdes vtrinque editur: fedcumvisvireijcinonpolTet, Adulphusfiquidemarmatorummultitudineabundabat,vidoria potituseft. Oppida-ni complures ex prælioin arcem demigrant. In fequentidie Adulphuscaduceatorem adarcisprxfcdumpræmittitj quivitamfortunafqucomnium, fleam velinttradere, polliceacur. Pva:fedus,nemolerte ferat,reij3ondit,fl priusad Federicum rem ipfam de-tulerit. Erat Federicusper id tempus in Miina : vbi vrbem captam, arcemque in fum-mo effe difcrimine,nec pofleilh efle pr£efidio,quód Philippus cû maximis copijs tranf-triJericut itus infederat,cognouit,pra:fedum, vt earn traderet,literis monuit. Pluris prçterea ho-^arc^aman^ æ’nes,quàmarcemcommilitonefquefuos, quorumvirtutempluribuspraelijsdidice-nor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rat.ækiinabat.Hicigiturquodomnibusin columinibusresfuaslicereteiferte, in bo-

AMfiperfi- namfpemaddudus, Adulpho arcem tradidit. Cum in vrbemeundi venifl'entjAduI-phus portas,nequisingredi,autegrediqueat, obferuari iubet. Prazco eiusiuflu, vtqui arcemcgreffifuerant, confeftim omnesarma fubexituvitædeponant,edicit: idedi-di non paruumtimoremillisincuifit.Vt tandem animos receperunt, inftituunt egre-giam mortem occumbere, fed cos Mifnenflsquidam,cut multumtribuebant,dehor-tatuseft. Armis inhuncmodum depofltis, eos Adulphusadfe accerflt,atquenifiintra dies tres grandi æreredempti flnt,vnumquemqueturpiter,ignominiofequeperitu-rum,fefacramentircligioncobftringit.Hxc vbi Federico,quernillorum vifendorum fummumcapiebat defiderium, nunciatafunt, ftomachatuseft,amp; molefte tulit, quod paucæ ei crant admodum pecuniæ,necquiipflusimpcrioferuicbant, quod per tot annos exhauili erant, pecuniasimperareaudebat. Ex quo Legatos ad Adulphum mit-tit,querentes, non elfe Imperatoris Romani, fide decedere, feeiuscommilitonibus I^pófionefideicfl'eobftriduro. Adulphus, qui in Federicum hoftilemgerebatanimum; Q^ae,inquit,protuliftis verba,apud me pro nugis babentur.Ni die craftino,quern necis captiuisdeftinaui, pecuniæ foluentur, cundis moriendumerit. VtLegatiadFederi-cumredierunt, quo in captiuos Adulphus eifetanimo, exponunt: ipfumdevitapo-tius,quàm de iententia deceifurum. Ni xs grande exoluatur, ad vnum omnes peritu-ros. Federicusin captiuos mifericordiacommotus, quod fua caufaid diferimen inci-ƒ.,» deranr, Legatos ad Adulphum iterum roittit,qui eius verbis, fl captiui reddantur, tres vrbes nobiliflimas, Grymin fcilicet, Rottlitium , Lufniacum , qua: non multoa Multanio diftant, polliceantur. In hunc maxime modum Adulphi lenita eft ira. ' Cùmlegatiamp;captiuivrbeexceftîflent, ad Federicum concefferunt; quosvtintuitus eft,haudlachry mis tempcrauit. T urn ita orfus eft:Quam vtilitatem, quod emolumcn-tum.

FR ID ERICI MAGNI LIB. II.

turn, qucmfruidum.commilitoncsmci, quibus vrbem noftram tuendamdcdcramiis, confccuti funt, improbafortuna, quæ fortiflimis viris, acdevirtutcoptimcmernis, femper fuit inuila, atque infeda, crudelidimenegauit. Si Fribergium amifimus,ab-cftisvos.àculpacommilitonesfidelifl]mi. Biennium ab bodeobfeifum elk nunquam ipfumfuxditionisfecid'ct,mfortunaipfaviamaperuidet. Quanta vos bencuolcntia.

amorc, caritate, compledamur, quiuis hac coniedura eoniequi poteft, cum vos tribus ciuitatibuspotioreshabuerimus. Nullus nobis fcrupuluS, nullaquedubitatio in-ijcicur, quin Deum munerc eas repetituri fitis. Quæ feciftis, prudentiflimo cuique probata funt, non femper hoftibusfortunaaftulgcbit.Nonincruentam reportârunt vidoriam: Siextremacumprimiscontexcnc, baud multumalleC'Utifunt.Huiufmo-di verba commiliconibus lacrymas excufl’erunt, ipfifquedolor vocem includt. Hxc dum gerebantur, Adulpbus literas ad Philippum curat perferri, quibus ilium docct, amp;nbsp;Friburgiura, Si arcem in poteftatem fuamredegifle: quare fitbono animo. Paucis poft diebus ad Fonteiam,quampaulöantcobfcderat, regrefius diucamoppugnauir, quod Federicus robuftiifimis militibus cuftodiendam dederat: fed fame oppreifi vr-bem in Adulpbi impçrium dediderunr. Indecùmad Picaftrumcadrarooturuse/Tet, ad oppidum, quam LucamLibanotanorum vocant, iter conuertit: non enim.par-ua ei (ufpicio inerat, ne ab oppidanis exercitu damna fuggererentur. Igitur oppidum oppugnareadnititur: vt animaduertit frufi:raincoeptumcfle,quódipfumFede-ricus ftrmiilimismunieratpracfidijSjbyemsprastereaappetebat, copias abduxir,fequo inSueuiamconrulit : vbi ampliflimumnumero coegicexercitum,quodineunrevere inLibanotanoscicadramouendaerant. Sedcertiorfaclus,quodaduerfusipfum Albertus, Pannonicus princeps, expeditionem parabat, nequaquaminfententiaper-tnanfit.Veruntamenmagnamcopiarum partem ad Philippumjqui per id tempus Fon-teiæftatiuâbabebat,fubeaconditionc,vtfefeadillumadiungerent, properarciuflic. Paucis diebus quieti dads, quôd de via felli erant, ad Lucam abierunt. Equidemfian-nalibusfidesadhibendacd,peditum erant vigintiraillia,equitum duodena. Hxcvbi. Federiconunciatafunt, fufpicione,nchoftis primum vrbiscomposfieret, deinde Pi- rriiièncMt caftrumobfideretjCLim numero amp;roborevirorû eßet inferior, exLibonorrijsamp;Mif-nenfibusprotemporecongregauit exercitum. Infuper qui in ciuitatibusbylgt;ernauc-rantmilitesjcudodijsrcliótis, vtadLipfimconuenirent,edixir. CelebratisMidarum

folennijsjCÛdiChnftum optimum maximum, vtipfisdchoftibusdct vidoriam,prc-cibus fatigant. Ipfo vtfc eos præftarenc, qualcs prioribus tcmporibusprxflitin’cnrj pkiribusveibishortatur. In fequentidic Picaftrumperuenit: vbi nodcm vnaniocio dcdit, fublucis cxortumad lioftium caftraprofeduscft, quibusciimappiopinquaf-fet, copias in acicmeduxit,cofqiie in præliumexciuir,nechipiign.amcretrcâ«îrunr. Adeoactiterconcurfum efljVtfremituspugnantiumPicaftrifitexauditus.Diuviófo-rianeutröinclinatalletit: Libanotrij,quödcgrcgiam Federiconauare operaminfti-tucr3nt,equis calcaribus concitis maximo impetu in boftem ferebantur, vnumquem-■queobuium ferientes. Suciii quanqu-am feillis obijecrent, cogebantur tarnen pedem referre,qiiodgrauibus vulneribusacccptis,mortem occumbebant. Quofaflum elf, vtperturbatoordine, prxlioprofugi, deferta amp;nbsp;auiapetierint, quibus nullus fug.r locuspatu!t,bioccidioneoccififunt. EapugnaPbilippuscaptuseft, vnaquepermul-tinobiles. Federicus Picadrum cum vidore exercitu reuerfus, intcriedo paucorum dierumfpatio,adLipfim contendit :prxibant ipfum, qui cquis vebebantur armati, exuuias in pilis godantes. Sequebantur vindi captiui. Vt Lipfim intrauit,quicqiiid FrUtrki fj. auriargentiquefuit, in Thomæ apodoli templopofuit. Podquam Adulpbuscopias vidas ,cxfas êefugatas, ac Pbilippum captum re(ciuit,ad reparandurn exercitum o- i-«. mni fuit cura intentus. Ex quo militescomplurcs ad eas vrbes,quas ditionis iua’fc-ccrat,tucndas eius iudu proficifeuntur, vt ipfc qiiamprimum oblatam fibi occafionem putabatjfubfequeretur. Verùm probibitus,quodeiab Albertograuid'imabellainferc-bantur,cumreliquoexercitufeinipfumconferncumquodumcollatisfignisdimicar, interncitnr,iuquodrederico maximam pcperitlætitiam. Qiiineoruitanimo,vtvrbes amiflas breui rccepturus cdet. Igitur Pbilippus, vt acerbi quicquam atqj incommodi ei jiunciarctur, acudodibus in ipfius confpedum deducitur. Turn Federicus,quo nunc,

' Ji» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO. GARZONIS DE BELLIS

Ä»r»«/OTK/io inquit, tuafefeiaftabicaudacia’Inquemabs tc fiet impetus? quemlegatum madan-dum iubebisfQuasvrbcslatroniBustuisdinpiendasconcedes.^Niquxadmeiureac-linentoppidareddendacuraueris, maximo tibieritinfortunio.Philippumtancuspa-uor, tremórqj omnium membrorum cepit, vt diu hifccre non poflcc. Animo tandem recepto,quæinmea,inquit,funtpotcftate,oppidorum compos fies: Fribergijredden-di, quando in aliéna fit manu, ne mentionem quidem feceris. Paulo polt Philippus in îiufJimfit- carccrem in Rotliciana arce dcmittitur. Vbi cum aliquot dies manfiflet, cuftodü frau-defugaeuafit:adColditiumpcruenit: vbiafuisfummacumiucunditateacceptuscft.

‘ AdcôFedericusilliusfugammoleftètulitjVtcætcrosnobilesfordidilfimocarcerein-cluferit: atqueamotiscuftodibuscius, fores firmilîîmispræfidijsmunierit.Intcrea AI-°’ de quo paulo ante meminimus, fummi imperij ius defertur. Ad eum tu m PhiJip-pijtum Federici verbis literx afferuntur, quodhunc Adulphusnullalacelfirusiniuria regno depellere fit conatus,vrbibusfpoliauerit,cladibusafFecerit. Quarevtaliquando tantis laboribus modus llatuatur, fux raaieftatis efle. Id facile fieri poflCjVt opera fua Philippus alieno abftincat. At Philippus fe in maximum difcrimen addudum, vereri-quc nehis vrbibus,quas Adulphusin imperij Romanipoteftatemredegerat,priuarc-tur,affirmabat.Qiiareferendaseifuppetiasftatueret,nedeImperatorisdignitatemi-jn^fniuTn nucrctur. Albertus, quod ad omnes dolos, amp;nbsp;ad omne confilium,vel cogitandum, vcl oMrfiitüt. explicandum prudentilfimuserat, vtriufquc literas amp;nbsp;diligenter amp;nbsp;accurate legit. Igi-tur Federicum bono refpondit elTe animo,eum nulla fpe decidere, quin amifla oppida fine idu gladij fit recepturus: Sead Bohemiam breui iter fadurum, Fedcricus ad eum diuertat, Philippusaderit, pacis intereoscomponendæfecuramonufquefufceptu-rum,âtque vt oppida reddantur,curaturum.Fedcricus hoc refponfo accepto,non mc-diocri exilijt Ixtitia. Haud multi dies interceflerunt, cum Albertus Aldenburgium perucnit, ad Federicum vt ad fc iter intendat, nuncium mittit. Concclfit Fedcricus m Alberti fententiam. Nulla liquidem interiedamora,eocontendit: aboppidanishumane benighcquecxcipitur. At Albertus erga Federicum collocutiones familiarilîî-mas,complexufquefummxbeneüolentixfallbindiccsfimulat,fcqjpollicctur,quan-' tumineofuerit, acceirurumdefideriofuo.Haudmultopöfthofpesaduenit,Federi-cuni ad lumendumcibuminuitat.Interea Albertusquendam exarmatis, quosadcu-ftodiam corporis non folùm in bello, fed etiam inpacehabebat,adfeaccerfit:huic fi Federicum necauerit, magna argent! aurique prxmia ftatuit. Igitür auaritia captus fe-fercm tranfadurumfpondet. CœnabatnobililTimusprincepSjCumlatrodillridogla-FrUericipi^ dio in triclinium ex occulto interueniti qui cum Federico erant robullillimiacfidelif-fimi milites, hominis miratiaduentum j repente furgunt,atque in cum conuiciafaci-unt. Nondefuetunt, quifelatroniopponerent: vnigladio brachiumtraiecit. Milites ira pcrcitijlatronem prehendunt, difcerpuntque. Hofpes ne tan ti fceleris confcius ha-beretur, hofpitioFedericum abducit. Intcreatantifacinorisfamavrbemperuafit, ad rem vifcndammaximusfithominumconcurfus, hofpitiumoppugnatur : ingrediun-tur. Vt Federicum nufquam intuentur, in milites impetum faciunt : alios vulnere affi-ciunt, aliosdecidunt, alios prehendunt, alios infugamvertunt.PofterodieFedcricus mutata velte,ac nullo comité, vrbem cgreflus eft, ac per nemora auia Picaftrum terre-llriitinerecöceffit.Infequentidie,quibusapudipfumprxcipuaeratautoritas,vtadfe accedantjcommoncriiubet. Parueruntilliprincipisvoluntati.CiimomnescialTedif-fent,quantaminiplumamp;commilitonesfuoscrudclitatemhoftisadhibuerit,qüiueim- _ petusfadusfit, exponit: baud procul abfuilTe quinab Alberti milite occideretur: fe eum fore, qui pofthac null! Imperatori fit fidem habiturus. Nunquam in co principe fpem collocandam,cui Ingenium non eft laudabile.nequelene confilium,qui içuitiam meditatur more lconis,qui amp;nbsp;vi amp;nbsp;animi fuperbia fretus, prxdxauidus,gregem inua-dit. Se nondum efui potuique finera impofuifle, cùm miles ftrido gladio, vt ab co occideretur miflus eft: le commilitonüm fuorum beneficio lcruatum. Cùminhxcdc- . flendaprolabcretur, fteteruntgrauiflîmiviridiumutuaadmirationedefixi, omnesin auaritiam,qua vehementer impediebatur, crimen contulerunt. Enimuero fi à veritate abefle volumus,fatebimur vnam elTc auaritiam,cui fi etiam adieceris fuperbiam,haud

Mrwfl TüJix. nbsp;nbsp;nbsp;inficias,qux officium omne peruertit.Tandern omnium eô,vt in Albertum vindi-

caretur.

I

FR I DE RI CI MAGNI LIB. IL

carcturjnchnaruntlentcntiæ. CùminhocftacuadPicaltrum res eurent, Albertus ca-pnuos,quód Federicum incolumem petijfl'c Picaftrum refcierar, è carccre cmittiiuf-fit. Hi fc patriæ rcddiderunt. Nee parua prætcrea, ueeflenequi eum tan ti fccleris aiito-rcmarbitrarenturgt;lu(picioneadducebatuf. Philippum vcronefidedcccdat,neanimo dcficiat,nc vllus ipfum fubeac timor, vcriim vrbesacqjarces fibi tucndas purer, quód ei ingcnces copias in præfidium breui fit miBurus,certiorem facit. Poftero die ad Friber- priitr^a im. gum,vt ciucs ad amicitiani amp;: confuctudinem fiiam traducat,proßcifeitur: eis tributo-tum immunitatem tribuit. Rebusita compofitisad Boemiamdiuertit. Hxc vbi Federico nuciata funt, nullainterpofita mora excrcitum comparât, atqjad Fontciam caftra ponit. Interca Albertus, princepsTuringius, vtfilium Ludouicum, quem extra matri-monium natum diximus, inftituerct hæredé, fe principatuimperioqj abdicauit. Earn tem permulti inimico tulcrunt animo. Sed pracmio corrupti, nequaquam in fententia manferunt. Haud multum temporis intcrceftir,cùm Albertus in Erfordiaextremüvi-latdiem morteconf'ccit.Confeftiminterproceres,quodalijLudouico,alij Federico pracniiif^ principatum deferendumcenfebant,eftobortacontentio. Vbi bis de rebus ad Federi-cumallatus eft nuncius, Theodoricum cum multitudine armarorum ad Fonteiam cir-cumueniendam mittit : ipfe in T uringiam itcr in tendit : repente infinita expeditorum TriJerid i» militum multitudofefead eumadiungit.Exquociuitates compluresdicionisiuçfecit. Qm Ludouico ftudebant,Erfordenfes,Comitem Vinarix.ComitemGlichouicnlem, lionnifi prælio fuperatos dimifit : quibusadfugam pedes auxiliofuerunr. Secundoad Albertum Imperatorem proficifeuntur auxiliumorantes; bauddefuit Albertuscorü voluntati. Nam quem ex Pannonicis coegerat exercitum, illis ad belli prxfidium con-tülit. Interim Federicus vrbemGothiam, quondam à Gottbis condit.am, oblidebat. Cùm Icgiones Alberti in Turingiam peruenerunt, cunda ferro incendioqj abfumen-tes, tandem cum Erfordenfibus, vt tutiores redderentur, fe coniunxerunt. Ea tempc-ftatc Comes VinariXjdcquo paulo ante dix ijErfordenfibusimperabat.Corroborato iuhunemodum cxercitu,in vrbis Sangerhaufenfis portis confederunt. Diu earn obfe-dcrant.cùm incolç occultum nuncium ad Federicum,vt ipfis copias in præfidium mit-teret,proficifciiubet. Paruit bicillorum voluntati: namqux ipfis prxfidiocftent legio-nes expeditiftimasduceTbeodoricornittcdasduxit.Necmulto poft ipfe Gothiamfub ittiperiofuo rcdegit.Ntaliquotocio datifunt dies, cum vidorccxetcituin boftesiter confert. Quod vbi refciucrunt,abvrbecopiasabduCunt,atqjinvrbern Vinariam pro-fugiferccipiunr. NecvcftigijsabcftFedertcus,vbieosfeinvrbern coniecifle animad-ucrtit,biniscaftrismodico inter fe di ftantibusinteruallo, ne cxitusinclufis ab vrbe, neue aditusforisadauxiliaintromittenda efiet, in portisconfedit. Tandem eius compos faduseft. Vi ne an deditione incertum babeo:hoftium alios occidit,alios cepit. Comes Vinarix cum permultis Erfordenfibus captus eft,amp;; in vincula coniedus. Ex Alberti exercitu milites complûtes,mirum fuga euaferunt,feqj ad vrbern, quam Saizam vo- slt;ii.*. cant,contulcrunt.QuicumErfordenfibusamp;ComiteGlicbóuienfi, vt cis prxfidium mitterentjperoccultosagunt nuncios.Eo prxfidio adarcem,quam Hedorisbergium vocant,cafiraadmouerunt. Annum propcobfederant,neceam imperiofuofubiece- X“*quot;' rant.Exquo Federicus,quod multitudinebominumabundabat,ad earn oblidioneli-berandam diucrtitiquod omncsferc (e fuga proripueruntiqui operas fortibus viris di-gnasedant mortem oppetierunt. HazccùminTuringiageruntur.Tbeodoricuscopiis Sueuorumproftratis,Fonteiam,Fribergium,cornpluraqjoppida,quxadeosdefciue-rant,in poteftatem fuam rcdegit.Ex quo ad Li pfim in hy berna contendit.Cafu accidit.

VtDominiexnatiuitatis facrain templo diuiThomxceicbrarentur. Is cùm adt flet, q, rcligiofiffimus eftet,à milite quodam interfedus eft. Extemplo fama percrcbuit,id fa- CÄlt;tei. dum Philippi bortatu. Id vbi Federicus ex 1 , quot;gt;cijs cognouir,nulla interpofita boragt;Li-pfitnvenit,amp;in templo Diui Pauli Apoftoli t beodoricustumulatur. Ibiq; Philippum pw.y./,;n^. Cygnauiorum, Aldcnburgenfium amp;nbsp;Camannorum prxfidio, Fonteiam poteftati fux auxiian». fubieciflecomperitzDeindeLucamcopiasduxifre,atq5in portisconledilfe. Exquole-gatosinTuringiam,quideledumbabeant,mittit,ipfe cum Libonotriis Picaftrum pfcr-uenit.In cam ciuitatemcùmomnisexercitusconuenifl'et, inPbilippum iter in tendit, lt;0 animOjVt fua manu eum occiderct. Cùm vterq^ exercitus diu congreftus eßet, Im-

ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E

41 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IO. GARZONIS DE BELLIS

ci's peratorcfquc fuis animumadferrent,Philippumpugnantemanimaduertit, hie eft, in-” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quit, cuius proditionefrater meus morte occubuit, baud imptine fibi erit. Igitur in no-

bililFimum acrobuftiflimum cquum aftilijtjcumquccdudo gladio in Philippum con-citat: nec illepugnamdetrc(âat.pugnamdiupugnauerunt,cùm Philippus pluribus ac mortiferisvulneribusgrauatus, cxequoprolabitur. Subitoquæfubfignisfuismilita-banr,copiasfamaperuafit, Philippumcæfumefle, cxequoprolapfum : omnesterga dederunt. Quibus ctiam Philippus vrbes ab fe captas tuendasdederat, ij vt interfc-

dumintellexerunt, ipfisrcltdisadFribergiumconfugiunt. Quoniameotemericatis deuencrant, vt ipfum tueri minime diffiderent. Fcdericus veto quod ei ciuitaces reli-dæfefedcdiderant, inTuriugiamregrefl'uscft. IbicomperitLudouicumcomparafle cxercitum,quod Albertus magnam vim Gallorum illi in prxfidium mifcrat,quoauxi-lio Caloncm oppidum obfedcrat. PrartereaErfordenfesamp;Comitem Glichouienfem «ad Herciniam, ( id eft fylua nomen) caftra pofuifte.Exquoiracundiaadduâtis, cum Ludouicomanumconferercftatuit. DcxtrumcornutenuereLibonotaniamp;tMifnen-fes,finiftrum Turing!. EtfidiucollatisfignisdimicafTcnt, Fcdericus tarnen prxliovfus eft fccundo. Prxerat hoftilibuscohortibusBobemusquidam, cui Schonbergo crat agnomen:hie captuseft, ßcincarceremconicäus. Hacviâoriaelatus,adErfordenfes animumvertit: ac priusconftlio,quod humaniflimi eft principis,quàmarmis agendum ftatuit. Igitur ex iplis quofdam,qui magnæautoritatis erant (nam eos per nunci-umadfeacciriiufTerat) in banc fententiamalloquitur: Non fum nefeius, viri Erfordenfes,quanto amore Ludouicum,inccrto patre natum, compleótamini, cui vofract-ipfos«addixiftis,oppida,quæmihihaereditate obuenerant,fubilliusimpcriorcdegiftis. Qiiod fl id quanto vobisfuturtimeft'et per,iculo, cum animis veftris confidcraueritis,

ntmirum aliéna fiiiirecis voluntatc: lam coadieftisfubirefortunam, cuiusmemori-ani perliorrefco. £x aninii mei fententiaiuro, vtegodcErfordenïibus, fi pofthacin eandemcuramincumbent, exquificiffimumkippliciumfumam.Quo temeritatisad-duób eftis, qui cum Federico,cuitot vidoriasdehoftibus dij immortalcsdedcrunt, manus conierere audeatis? Sucui bello fortiffimi funF, eos tarnen non femel, fed fx-pius pra Iio fubegi. Proxime Alberti cxercitum, cum quo Norici, Heluetijque fe con-iunxcrant,prælio fudi,caftris exui,ingentique prxda fum potitus.Qiiç cum ita fint,dc-cedite à fcnrentia.acccdite defiderio meo,confulite faluti vcftrXjdeijcite de prineipatii amp;nbsp;imperiojcxpelliteincerto patre genitum.Quod fi in fententia perftabitis, bellum parate,qui pacem pari non poteftis. Erfordenfes, qui infeftiflimo in Federicii crant odio, fe ad eos.qui opibus,armis,potcntia valebant,de ca re relaturos rcfpondent.Necvcre-ri,quininipfumfuam first voluntatem collaturi. VtigiturrcgrefTifuntjFcdericiora-tiouemexponunt,qui fe populoaddixcrant,armis,inquiunt, decernendum eft,quod Fedcricum terror inuaferit. PofterodieErfordenfesamp;Federicus inter femanus con-feruerunt. Nunquamacriuscaftracaftris collatafunt. Quippegeneracfocer, fra tres, ciues infeftis haftis fe mutuo petierunt. Eo prxlio res Federici fupcrior fuit. Erfordenfes LudouicumComitem Glicbouienfeminfyluas equoabripuerunt. Reliquiarma abijcientes fefe Federico permifeTunt : omnis fere Turingiæ populus à Federico in de-ditionem receptus eft. Ipfc paucis poftdiebus, quod reficiendus eratexercitus,ad Mifnenfesdiuertif,Fribergum,quodaSucuiscaptirmdiximus,recepturus. Ciiniigi-turftationesantevrbempofuift'et, caduceatorem pracmittit, qui ciues admoneat ad vnum omnes,niin fententiam fuam concédant,Sueuosexterminent, vrbem tradant, perituros.Fribergum fui iurisefte,adfeatcinere. Ciuesatquehi pociftimum,quipluri-mi fiebanr,non ad fe fpe(ftare,qui vrbem tradant,refpondent : femel Albcrtolmpera-tori fidem fuam conftantiamque præftitifie,non efte confuetudinis, fe ab ilia defeifee-re,quin in eos,qui cam violaHent,ab ipß » ueriftîmè vindicatum : necpareftehis, qui vrbiscuftodiamhaberentjiniuriam faceiv,quineosefte eavirtutepratditos,quiaraif-fam breui rccepturi forent. Fcdericus caduceatoris verba mente agitans, tormenta idoneislocisdifpofuit. Breui procidit magna pars muricumingentifragore: ambibat murum fofta mirx latitudinis, atque altitudinis : ea iuftu Federici oppleta eft. Co-nabantur obfefti miihhbus hoftem fubmouerc : qux in portis crant præfidia diipo-fjta, parum proficiebant, quod tormc^icis telifquc ida moriebantut. Verùm fofta

F RID ERI CI MAGNI LIB. II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41

oppktarnilitibusFcdeiiciadmurostranfitumdedinmagnaparte dolabrisfubruerac, . cùmruereincepic. Acobfelîiaddefendendâvrbê,quæ.op«seranr, nihilprætcrmiîte-bantituquiapudFederiCÛ militia milicabat pedices nonnulli, quanta maxima poflunt voceincl3manc:Refcrtecommiliconesgradum,mœniacorruunt. In hçc verba vccor-ruerunt, adeo excicata cft puluerca nebula, vt multos cùm oppidanos, turn holles op-prcfleric. Vtfedataeft, tollitur omnibus ingens clamor, nun quam acriuscócurlum ell-Nam quo magis oppidani iac ul is,ca ta pu 1 ris, baliftis,acq5 omni celorum genere repellers nitebancur,eomagisfcfeinferebant. Plus mille hominum incerfetlûeft.Federicus defperatoingrell'u,ad alteram murorû partem,quæ à ruina multos palFusaberar, fcalas admoueriiubet,magnumqjnumerûmilicucôfcendere,feqjin vrbem immittere. Vix murum confcenderant, cùm holles vrbem cepiflerumorcmanauitiquo faólum ell, vt SueuiciuefqjpedemretuIerint.TumFedericusinllare,vnumquemq5obuiumferire, animumfuisaffcrre. Mars ipfe ex acie optimum quemq5pignoratur,compiuresmetu mortis côpulli,abieâis armis, in loca abdita fe conferunt. Qtiibus nullus fugæ locus pa-tuit,ad Federici genua procidunr,errati veniam petentes. T u princeps clemcntilTimus in eos mifericordia commotus,nequis pollhac feriretur,per præconem pronunciauic, quôdiplifuoexemplododli, arrogantiæpœnasdedilTenr.bueui vtarmis depohtisintra biduum vrbeegrederentur,cdid um. Permulca:ciuitates,nunciaca Fribergijcladc, lèFedericofpontepermiferunt.Tandemad Aldenburgiumcallrg pofuitiannûpropè Aidcbur^â. iikîdobfedir, quôdà ciuibusfortiflîmc obli llebatur. Eli non longèabvrbearx in colle munitiinma,quäexpugnareell3ggreß'us : fedcùmviidefîîccrediffidebac,adinfidias. confugir. Igitur milites (quorum virtutefidebat) ad feconuocat, his li arcis murû fean-dant,accullodibus autinterfeétis aut prehenfis, earn fibi tradanc, magnam vim argenti poliieetur. IlliFederico obtemperare cupientes, interdiu in fyluis, quæ ab vrbe haud ptoculaberant, delitefcunt,limulqjraurorumaltitudinem contcmplantur. Secunda vigilia infidias aggrediuntur.Qui ca^teris ætateanteibac,omnesinfecretumabducir, ocatqjvtcôfertismanibusmutuamdentfîdem, fediligenterfpcxilTemurorumambi-tum, cos elle euftodes,quorum animos cófeftim timor lubibit: feprimum qui murum confeendatforc. Resinhunemodumeomponitur: eratnoxintempella.tum nullam emittentes vocem,cx fyluaabeunt. Vt loco eis accommodo perfpeólo in mœaia eualé-runt,paululum morati,fcalaslineas,quarümextremisilligatæerâtmanusferrcæ,fupe-riorum murorum parti inijciunt. Nimiruinqjuibus Fortuna aftulget,id quod ell in pro-üerbiocelcbracum,ijnulloegentconlîlio. Cuftodes, qui in murorum cuftodia étant, advnum omnes necarunt: Alios in caputamuro précipites dederunc, alijs vitam Ferro etipuerunt. Non muko poll Federici Fgna admceniadepofuerunt.Egocullodcsvei ntéte vino alienaca FuilFe crediderim, vel fomno oppreflbs. Hoc maxime modo Fede-ricusarcepoticus eft.Jpfe antelucano tempore cum Icgionibus expeditisintroroittitur. Infequenti node ardentilFimas Faces in ciuiumtedaconijciiuffitiquæflammâincen-dij euomebant,corum ruentium Fragor vbiqj audicbaturiFama eft certia prope partem vtbisflammaablumptam.CoaCliFuntobfelîîacmœnibusinclulifededcre.Qtninper- Aidehir^i iinaciaperftiterant,eorumbonadiripuit,reliquoscutospræftitit.Quæproximaerant oppida,ne eandern cogerentur Fubire Fortuna, metu pcrculfaclaues ad quercus depo-fttaseidetulerunt. ReluôlaruntautemaliquotannisCygnæjamp;Camanni,nefcfuædi-tionifubderent :quoniam hi iuris imperii lemperFuere: Fed diuturnisincurFionibusamp; chtnmicinm multipliciincommodoaftedi,infententiaeiusconcederecoadiFunt,adFentienteLu- àFriAtrUoin douico Bauaro Imperatore, qui has vrbes Federiciadminiftrationi commifit. In exitu annuserat,cùm de integroinTuringiam vidoremducitexcrcitum. Caftella démoli-tus, vicos incendio confumpfit, agros vaftauit, arbores Fuccidit, turres ad Folu euertit. Paucis póft diebus in ErFordiam iuFeftiflimo progreditur odio. ErFordenfes ei obuiam «‘o-prodeunt,precibus orates,vt modum iræ ftatuat,quæ vt fupprefla erat,alio reFerret co-gitationes fuasife Fateri,è reda via declinafle, hoftibus Fuis prxfidio fuilTe, efle clemen- neribitó fact tiæacprudentiæFuæ,iplorumexcufationemfufcipere.Federicuseiscriminacondona-uit,iufficq5,vt quotannis maximis ipfum,amp;: aquibus ei Fuccederctur, muncribus proFe-querencur,ac Irngulos iureiurando adegit.

FINIS.

E i}

45

IN H I S T O R I A M DE VI-

PERTO GROICENSI BREVES

NOTATIONES.

NiA de Viferto hiftoria quiedam hiudfatii explicata habeat, vifumfuit notationem de bis vaam at que alteram nofir am adycere : Vt nefcilicet qtiifiiam le^orem atten-turn(crupulusremoraretur.

Princi^iä de genere Fipertiregio relinquo omniainmedio. T^q^enimnjhilocori autgentium maiores eiusprimi rerum fotitifint^'uelalibi me legere memini, velde-finirideau^lorisnoflriex^ofitionibus foteH. ^uodßcuitamenearnlequiconieSiuramlibetori-

undum Piper tit fuijfi à Germanist populis antiquifiimis,eoy^ Teutonise nomen alludere-.quippe quod à Teutombus profedtum au^oryspeculiariteraccommodaretraélibus videatur.,quosaly Nordal-htngis attribuunty hoc eil Hol[ati^,Stormarilt;e, Ditmarfist, quemadmoditex Helmoldoplanum fit^ nihtlreclamarim, Enimuero.Ditmarfos à Teutonibus conditosfiubium nullum eil,acfidicasTeu-tonas rtparios aut continentis incolas^nempe a regionisfitu.Eil enim edr ip fir urn (fi Saxonum lingua lAAï(c\yconîinensj(drlocuslittoralis. ApparetautemfamiltamefimaioresVipertivarÿsia-Elat os cafibus etiamfor tun a 'varia rempub.atq^ ip fam regiam dignitatem gefijfidgt;db belloru quo-dam indomitofiudio fides crebro mutajfi. Hine entm eil, quod Herlibo primus Brandeburgi, quod \llolfus primitm in Pomeraniadeinde in Dania confédéré. Nec improbarim conicEiuramyHerli-bonegenitosfilioscommune iflud Harlungorum cognomentumd'veterum Harlungorummemo-ria ofuos ex Al fiat ia in ea loca tranftuliffe perhibetur Carolus eMAgnus, edr à quibus mons Harlun gorumfiodte {JMarianusnuncupatus,in annalibus cel€bratur,repetyffe. In ijfidem Herliboni altert magnum cum accolis Henetis 'vfum fingularemq^ beneuolentiie coniunclionemfuijfi, augur ari tn-de vertfimiltter poffumus, quodfilium alt er urn Heneto nomine Suetibor appellart 'voluit, ^ui it a in paterna ’vefligia fiuccefsit,vt ex eiufdemgentis lingua edr ipfifiUofito nomen pofuerit.Ad alt er urn Herlibonis ficundtfiliftm,Suetiborisfratremfi^olfum, abaduerfiin Danis exily cafiu regia ibi dignités redÿt, efi idem tumfamilisi Balfamorum region em Inam it a annales nomin ant} acquifiuit: citmpofieaetiam FtpertoF.manfijfet,natus illo ripertusalter,fiaElapermutationeab Fdone StadenfiGroifiam in lt;JMyfirumfinibus comparauit. Minime aute htc nob ’tsprxtereundusficru • pulus erat, quern pleriq^ de Balfamorum regionefibiiniecere. Ha Brot ufius hoc nomine Halfatiam acciptt: J^ainrequas'velrationes 'vel conieHuras fiquatur,incertumeil.Egohoc,quod^stlri( nullas habet,amplexari maltm,nimirum Balfimorum regfitonem idem territorium effi,quodhodie etiamnuminCM.archtavcieri'vocaturYlA's Balfamerland, oder BalfarncrWcichbildtj^i fhtuio Balfiiimo, qut in agris colleHus in alter urn fiuuium Vchtam infra Stendaliam fi exonerat, Conuenit enim hifi or ia Vdonis Stadenfis: includunt alij di fine Balfi mor urn regioni Stendalia, Ofterburgum,\^rneburgHm,edrc. lt;^ccedithucpraterea,quodhabet Helmoldus lib.i. cap.Sÿ. de genttbusab Alberto Frfi in defilatos Henetorumfines collocatis : Aufirale,inquit,littus Albis co te-pore cœperunt incolere Hollandi aduena, ab'vrbe Saleueldele {reEliusfortaJfe Solt-^'edel) omne terram pain fir em aty^ campe firem ter ram, qua dicitur Balfiamerlande (dr CMarfichinerlande, ciuita-tes fidr oppida mult a 'valde, 'vfiy^ adfait urn Boiemicum poffederunt Hollandi. HaElenus Helmoldus. Cat er urn 'vt ad mentionem de maiorum Viperti in F^ordalbingis Teutonia regno redeamusfiquts huieforfitan indefidem derogandam exifiimauerit, quodgentesifias À Carolo (JMagno hellofib-aclas,exindeinSaxonum permanfiffedttione,ac famt lia Btlltnganaparuijfi confiât,is econtrario (dr ad ea animum aduertat,qua de gentium ifiarumferocia paßtm auEiorum monument is prodita funt. Inde enim fieripotuit, 'vtpacUlegestamfiriElenonobfiruarint. ^uare'vt veEligalestam Eranc'ts quam Saxonibus fiuijfi non negarim, it a «h-ruwfiioj/ eos retinuiffe,multa docent. Neque à ve-ro altenum eEi, eadem excaufa magifiratus quos 'veUent legijfi, at que in his etiam regiam dignitatem,forte 'veterum Saxonum exemplo, admifijje. Ditmarfis quidem Henrici Leonis temporihtts Comitem peculiarem habuiffi,ex Helmoldi htfioria euidensfit. Et Hordalbingorumfinit im'ts Obo-tritisHenetisnuncregesnuncPrincipesimperafficertumeEl. Tt deTiperti matoribus idamplius jufftcer, regiam eorunt dignitatem tantummodo arbitrariam extiti/fi, Jeu qua àpopuli Jtfiragys abfqtte 'vllo bar edit aria [uccefitenis iure penderet. Eodem enim retulerim, quodjedestoties muta-rint, citm fcilicet domifortuna incertafiarent. Vt autemfiirpispropago reElius intelligatur,fiem-ma hie breuiter Jubycio.

FRATRES.,

Vipertus.----^Cunegunda,

CunonisBich-

Alterumyin(iuodanimaduerßoneoptssvidebaturßeexpugnataabJmp.CaJ.}:}i.viKsco iin. vrbe RomayCrat. l^am hac parte vt auHorts noßri expofitw praclara eil,amp;fortitudinis heroic a laus débita Viper to tribuit urßa in eo tamen,ei[uemadmodum dicitur^aqua haret,quod nec tempo-tra in rerumgeßarum Çerie dijHnguit,dr‘ in Cajarispoteftatem Htltebrandum Pontificem tumper-tsentß^dt^tnter eos pacis conditiones initas^affirmat. Hoc enim cum Ann ah um conjenju perpetuo ptg»at‘.nec credtbtle eÜ^mperatoreni tot ac tant ar um iniuriarum^quibus ab Hiltehrando affeHus tßct^memoriam tamfa ctle deponère potuißi-.aut quem iam Clementis Ill. nomine Ulifurrogarat, femottereper contumeliam voluiße.Brotußus in CommentarioJuo de vita Viperti,geminam Hen-triei Cafiris aduer(us vrbem Romam Htltebrandum expeditionem inculcat : prima captum hiieM^ah Cafare ingratiam recept um : altera ver'^o it er um in poteßatem redaHum^ Saler num in extlium miffum^ait. Sed hocfcilicet eil -aruxâ .arux« Kaäaifiä'^, ßcundum adagium.Tantum enim vna annalesmemorant.Nt^'^^trelegatus à Cafare HtltebrandusSalernumfuit^fedRomaabRoberto quot;^fmannofiafare in hybernis agent e,abduHus, iflhic deinde fedit. Hocfatis confiât ^afirepoli Romam captam in Germaniam r euer (umwinde in Italiam denub inuaßffeßd iam Htltebrando de-funHo. Fuerat nbsp;multis annis ante, extrufus nimirum ifihuc Principum aduerfiriorum iniurqs'.

Verumperidtempusarmanonexpedqtfedcriminum.,quoruminfimulabatur,expiationemPon-tificem popofiit'.^M cum ad hoc fi iniqußimumprafiitifety Imperator vt tum id^ necejfaria qua-dam toller antia difitmulauit^ita rei indignitas penetrafie animumgenerofum altius videtur. Cuqj Hiltebrandus à nouis iniurqs non ceffaret^Henricus ea tandevfis vindicatione eit, vt Synodifen-tentia damnatum de Ponttficatu deturbarit. A quo tempore citm is Saler ni ageret, et fi infana qua-damperuicacia anathema in Imp.tertib repetiyt,tarnen iam moriîurus eo opprejfus confcientia ter-roreperhibetur,vtper legatos ignofcißbi ab Henricopofiulârit.

In rcliqua fumere mihi Umarn haudlibuit. Ftßhoc dißimulandum non erat, quadam de Viper-to ab auHore omiffa. De quibus ciim expoßtiones altorum extent luculentiores, vt inde repeteren-tur omnia,fatius ejfe duxi.

IN.ALTERAM IOHANNIS GARZONIS HISTORIAM,'

N OTATIONES.

* De Iohannis Garants hifloria idprimum repeto, non plane earn cum annalibus conuenire ; amp;nbsp;apparet ipßm magis eloquentia ofientanda^ quam rerumgefiarum veritatifiuduiffe-, quippe quod ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F tiy

4y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN IO. GARZ. HISTORIAN!

inßitutum Çuum handplane j» pre ami o dißimulArit, Noshîctapita inde duo re peten/fes, pr/n/ttm de jam 11/a. F R i D £ R i c i, 4 Iterum de d/j^tdj cum pat re hellique a h eo ge ft i caujis. De ncutro emm Garz,on re£lè expücauit^cum (pu/dem hiftort£ huius partes fermé preeciputefint.

Fam/lia F r i deR.i Cï,(j/iemGar'lipnMagnum^alijForten/dr Admorjumcognominant jta fehabet. T i m o n e aha/zo^proauo Conradoratie OthonejatreDitterico^Marehionib/isMjfienfi^ • biis^exprofapia '^idcchindi, Regis Raxonum^jenttus H e N R i c v s, cognorr/ento (^alletssdrll-luftris^ ‘vxores tres habuit-. Conjianttam Auftriacam^ Agnetem Boiemteam (fi Elizabethem Mal-tttiamfteu vt altj,Lichtefteinta. Liber o slat ttm é prima amp;nbsp;tertiafuficepit: e.x illa quidem Aleer-T V M çfiDittericumjognomentoSapientem-.exhacFridertcumjognomentoRtgorolum.Acqui-fiiis materum 'virtute prouincqsadiectt Turingiam dquot; Falatinatum Saxonixy quam vtramq^ poli Henri ci Landgrafijmortem,obmatremluditham/ibtçtendtcabat.Filiorumtamamansfuttj •vtlotisannis 20. antemortem pofteßioncscueisfiasdifiertitusfit. ^uaindiuifioneciim Alberto T//rixgiaceß{fict,Ditterico Öfter landia çf C^lArchiaLandftergenfis^ FridericoDrefda^Hapna çfi aha ó'ppidajpft Mjfiiamfibi retinuit. Addidit hocinfttper efi pecultarein Alber turn beneficium.,^ nuptias ei conciliauit Margarita,Imp. Cafi. F R i d e r i c i 11. F. Av nati Alberto Itberifuerc: Dicemanus,Fridcricue dtquot; Elizabetha. .^ibttsnos é Chronico Myfienfiadijcimus ILenricum, Fhi de tn de in Cunegundani Jftbergiam Albertus deperfi, tandem à Margaritafuga iufia hanc a/xoris loco babct,d'fili!im indegeniturn Apdllonium(eu t^lbertumper Imp. Caf.Rhudolphum I, referri inter legitime concept os curat. Aliquante pbLl hoc cum matre ojita defunLlo,tertia quot;vxore Adel-heioem, 'viditam Arnshagen(em,ducit,fed nihil inde liberoruprecreat. CiimDitterico, Alberti • fi’atre,connuptafuitl-î€lenaBrandebiirgia,é quanatusErtdericus,cognomentoTuto.InfilijSegt;il-bertt Frtdericus,Henrici auidominatitficcefJorexcepity'vtChronic.'Neoftad.allerDicemanus Eri-dcrtct Tuionis.patrttelis,'utidcmLL£oftad,drMyfienfe Chronic. Htcenimex'uxoreHildaBauarh ca jobolem nie//am(iifiepit. .^ui tertio Alhcrtifilto Henrico traQus cejferint, legere me nufittame-mint. Habet tarnen hoc Chronicon Myfnenfe, oppugnattimpatris Alberti, quijoefi Brandebtirgico \^nhaldtjs vteretur, bellD,dr fintbus turn eieHum cognomentum inde Extdis accepijfe, Cui additur à recenttoribus, nuptam etfuijje Heduigem, Henrici Duds Glogouienfisfiliam, indeq^ (littm illinatum Fridericum, quifine Itberis decefferit. Dereliquorumftatru, Fridertci d/^Dicemanifio-iugijs it a annales expltcârunt,‘vt Dicemanno lutta, Bertholdt Hennebergenfis F.Friderico ^gnes Carinthiacad“ alterat^delheidist^rnshagenfis, coniuges trtbuantur. Dicemanus liber or unt nihil relt quit : Fridericus èprima contuge Fridericum Claudum, ex altera Fridericum Grauem Elifiibetham (uftulit.

Hac dim it afint, impingunt tripliciter Garzonts expofitiones, quippe qua DittericuSapientem Henricum nomtnet,dRfiine liber is deceftijje 'velint, deniq^ ettadejucceßionefamilia à 'vero aberret-.

.^odadfecundum caput attinet,de dtßidq inter Albert urn dn Fridericum F.ac belli, quod con -fra e lindem nbsp;nbsp;A D o l igt; h o Cafgeftufuit,caufis,de his it a annales plffiq^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim plané omnes

conueniunt) explicant. Cum eb nbsp;nbsp;nbsp;infanijffet in Cunegundam fiebergiam Albert us, vt Margarita

coniugis cadem agafoni cuidam impcrartt,ille ex eofacinore diferimenfibi anceps metuens, hoc reelins fequitur confilittm ,'vt omnino earn declinandam duxerit, dr dMargarita, quodei(lrueretur periculumfietexerit. Ifipn po tuit non hac inde •vehementer perturbari-.nec mor a, ctirn aliter (e(al-tiam efie nonpo(feper(])tceret,fiigam clandeftinamparat. Adhanc vbi inftrucla iam omnia effent,. liber or urn amore nonnihildctineturiin quorum complexu dum nimia eït,dentqfin dolore extrema genamFriderictmordicus apprehendit, atq^ •vulnerat: Vt co tanquammonumento (empiterno de matris calamitate, df figo ipfum amore,commoneretur. Tlon defitit, •vtpardtbusdeejféferénun-quamfilet, ominihuicatq^,prafagitionieuentus. FtenimFridericus, ingeniopradttusheroico,te-fiificaribocdefepoftmodo(olituspalamfuit,cum caterasiniurias, quas cumulareineumpaterno ccfiarct, (act lé tpfi condonaret, mor fus fe mat er ni adeo obliuifii non peffè, ujt neq^ cicatrix ip(afibi difieriret. lamq^ inde ab ipfisfermé adolefcentia annis à paire aliénai us, ciim is rei indignit at e auger et perutcaciore in Cunegundam dr nothum Apollonium amore : dr proceres ipfipartium ft udifs diftracli, alijpatri,alq Frtdericc adharerent,hoftilia audet: Epifeopum quendam, à cuiusconfilio - pracipuépater p (nderet,interceptum in vincula coniycit. id Albertus vindicaturus, rurfus infiliu Comitern Keferbergium fubornai,per eumqfinpoteftatem redaFium,annum integrum ''^artper-gaincuftodiadetinet.NampofthoctempusFridertcusamicorumoperaelapfusell'. ciimintereaea creutffet apud exleros nominis fam a atq^ exiftimatione, vt à L on gob ar dis ad rempub. ip for umge-rendam euocatusfit. Lfiec domi ilh deinde blandé ar rident isfortune (ucceffus defuere. F ojlquant

tntmf

I

N O T A T I O N E S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4g

iujju Rhudolphi Caf. tum pâtre pacem fecit, Henrici ani demortui proiànciant [dccejjor exct~ ptt-.amp; tndepâtre odto in eum noue exacerbatOyaliquantop'oîi oppreßum hune ex inßdtjs capit. Hoc cum improbaretur Calarijmprebaretur Principibns, Albert »1 à Friderico dimtffuSyita ad tngeniÜ redit^vt filtos tant extreme oderit-.multa Apollonio not ho largitusfit, dt' ctttn alia,fîlijs repugn antibus alienârit,,tHm Turingiam,, ejuandoejuidem Nobtlitoi amp;nbsp;eiuitates iurarein Apollonip quot;verba nol-^ent, (dr ipfefil^s earn tnuideret^ i^dolphoßhudolphiJacceJJoriyVendiderit. Indegrauißimum in Fridericum bellum motum^n (alutis (Ir fortunarum huncdßcrimewjummum contecit-.ipuippe qui mox inter initiafinibus omnibus eieFius fuerit : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;for tuna procslla vbi ipfitandem fedatafuit,

it a rurßs fr at rem corripuit,,^^ ex infidijs Ule cafits /tt: denique in patre conßdens, hunc ex iufa Hei vtndicatione in miferim extremaa coniecit.

F at et ergo hinc alter Gar'^nis lap fus, qui belli huius caufam ab DittericiSapientU, quem Hen-Ftewn ipfe nominal, tefl ament 0 extitiße ait. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tametßalicubi idem pene fateri videatur,lfeber-

ÿam tarnen non reFle Catharinam,'vt neq^genitum ea filium nothum Ludouicum,nominauit.

^uapratereaanimaduerßonisalicuius indigebunt, le Flor ü iudicioçfr diligentia committi-, mus. Sane vt (ua merit 0 GarT^nißuo it idem inflitutoferuienti, laus trtbuitur, ita hifioria 'verita-lempracipue ex noßrispetendam annalibus flatuo. Hoc tantum de orationisgenere,quo vtitur, odijcio.^td ciim amp;nbsp;copiofum ßt, çff ft is terfum,alicubi tarnen ita quafi degenerare,vt non plane Latina linguaproprietalem tueatur..^od tamenutrum Garzoni^ an exemplari, quednaFlinos dtprauatißtmum eßemus,afcrihendum ßtßubito.

lt; nbsp;nbsp;Cater tim vt de lt;yA.archionum ijptyfn.familia, quam fupra perfirinximus, omniaßerent pla-

tdoraßemma ex nominumJerie, quam tbi dedimus,apponere hoc loco vißtm fuit.

TIMO.

Conradus.

Otho Diues.

I

'Dittericus,

Fridericus nbsp;nbsp;nbsp;Fridericus Elizabetha. Fridericus.

Claudus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Grauii.

Fridericus

Strenuus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Fridericvs BeHicofus,primus Saxon. Dux, dr ere an dis Rom.lm-peratorib. FIlFtr.

FINIS.

I