4

HI ST O R I A

DE VITA ET

R E ß V S GES TIS

ADOLFI II. COMITIS NOR-

DALBINGIÆ HOLSATORVM ET STORM A-

riorum : ex illuftri amp;nbsp;perantiqua Comitum Schaumburgiorum genre: Cuius deinde ftirpe editi amp;ijdem Schaum-burgij amp;Hohatij Comités atq; Duces.

Excerpta de Annalibus HELMOLD I, Presbyteri Butzouienfis^qui per eademtemporavixit.

Jnßne aâiecimuse Crancij Saxonia Synopßn ^qua gentü Schautn» burgtAprimordia,^^per continentesßanguinügradus ad auSiorü ^Jqae Atatem deduSta propago, tarn ^jerè quam dtlucide ex^ planatur.

Apud Andream Wechelum,

M. D. L X X X.

PRINCIPE ILLVSTRIBVS *

ET GENEROSIS DOMINIS, DN. HERMANNO. nbsp;j

AntiftitiMindenfi, DN. L H E L MO, PræpofitoHildesheimenfi, DN.

antonio, Decano Colonienfi, d.d.d. iodoco, Adolfo

amp; ERNESTO, ComitibusHolfàtiæ,Schàumburgiamp;

Sternebergç, amp;c. Dominis fuis clementiflimis:

I

S. D*

/

REINERVS REINECCIVS STEINHEMIVS.

JV tjsj (juibtü res praclaregeßas trdnßnittere adpoßert-tatem curaßuit, aliqui hanc peculiarem praßitere opera, ut abhißariaperpétua corporeßiunclas tacjuam inßituerenti Et exceüuere quidem in hoc argumetigenere uetcribu5:Plutarchus,ÿ£miliusPro'-bus,Qornelius Nepos,Suetonius J^linius lunior’. è recen-tioribus Paulus louius, Georg, Fabricius,Henricus Pan-taleon^ alij. Nec caret idinßitutuutilitatisfruälu exF tnio, Nt ne enim perßquarßngula,proponuntur tanquam

in uiuoßeculo amp;nbsp;uirtutum amp;nbsp;vitiorum exempla, nbsp;nbsp;itaproponuntur, ut cum illa

decus gloria,hacpernicies uituperiumßquantur, nonpoßit non in eamens de~ ßrri cogitationem atq-, curam,ut amare aSiiones honeßas, amp;nbsp;odißeflagitia occipiat. Enimuero omnium idi inß reSlißime conßlunt, qui in quo decurrere quaßuirtutis fiadio Jatagunt,de eo exempla aliorum ßmtlia ßbi proponunt. Sic enim,ut de inßnitis unumatque alterum attingam, G Epaminonda Thebani imitatioßummos reddidit bedatoresTimoleontemCorinthium, Philippum ÄPacedonem Philopeemenem ,ylrcadem‘. NenophonteaKJjia '^aßda.continentißimumImperatoremSci-pionem^ßieanum.

Cum igitur nuperßorte annales Helmoldi, quemßcerdotioperßunSlum (uulgb Preßyterum Cs Paßorem uocant ) in uico ButiÇoe agri Lubecenßs accepimus tem-poribus HENRICI Leonis, à quo illußriß. Ducum Brunjuic. Cs Lunaburg. domus rcliqua ell,in manuslumßßm,Cs id opera dedißem,'vt pypis prodirent,excerpß inde ADOLFi Ii.ComitisNordalbingiaHolßatorumCsStormarlorühißoriam.Digna enim uißa elî^quaßparatim ederetur: Htßquem forte integrum expoßtionis corpus defatigaret,in hoc uelutiammo diuerticulo ß rccrearet. Ndautem kacafonLIß hoc loco de jddolßo animus eß:Et quibus idem maioribus editus ft,quampoßerif^tem re-liquerit,inßa è Crancio dabimus. Hoc optarim,femper Germaniam noßram hcroif idius quamfimilimosprocreare: Q^ppe qui Cs rclgionisfiudioßngulari enituerit,Cs cumarmorumtraclationecumexquißtamin litteris eruditionem tu multarumlin-guarumcognitionemconiunxerit. Hcaperede ipfoexemplumacdocumentüliceat.

Aa q

, EPISTOLA DE DICATORI A.

^uales in toga, cjuales in armis Principes effe opart eat. Nunc de Nordalbingia,cui cu irnperio Âdolfuspr{cfuit^addo,intelligi ea ad Cimbricam Chcrfonejuni traélum,(jue Âlbis Qceanus Germanicus claudit. In qua Helmoldusgentesnominauit'.Holßi-' tos,Storniarios amp;nbsp;Ditmarfos. Eadem Caroli Magni armis edonitta,primum Fran^ cis deinde Principibus Saxonu paruit. Inquibus lothariv§, C^cj.Hollatiam^ Stormariam .^ddoljv Schaumburgio, quem nosprimum nominanius,attribuit. Nam Ditmarfiam peculiar cm turn Comitemßium retinuiße,ex Hclmoldo planumßt. Et qua poßmodo prouinciam illam mutationes exceperint. Grand us narrat, liquidius eo libella explanatur, qui de bello Ditmarßco[uperioribus annisprodiß. Manßt au-tem deinde Holßatia Stormaria^dolßßamilite. De qua cognojeere omniaple-nius volent cm ad Crancij expoßtiones remittimus.

Inßcripßautem hanc qualißunque indußria opellam noßram Excelßtati nbsp;nbsp;relF

gioßß. ylntißes,illußres Cs generoßDomini, quodàconditore .ddolßogenus nbsp;nbsp;ori-

ginem ducatis,neq^ßemmi herois memoru nonßudere ExcelJ. N. vehementerpoßit. Si enim externos ob virtutem admiramur, quanto magts hoe de domcßicisßeri con-nenid cum in illisßnis tantum cognitio inßt, hi decusproprium pariant atq^, cample-dantur. Me quidem vt appelleread hanc explicationem animum cceperim,tum débita illußrigenere editis,atq- inprimis der epub praclare meritis obferuantia, tu erga patriam communem Saxoniam pietaspermouit. Nota enim huius ingentes praci-puas tres,hoc eFl,Oftualos,Angriuarios Cs 'Weftualos dißinSlio vêtus. In quibusßin-gulis vt hodie etiamnum illußris Schaumburgia domuspoßeßiones retinet,ita griuarijsC' ^eßualis in Archiepißopis Colonienßbus principes aliqisot ledißimos dédit. Accedebat hoc de ExcelJ. T.peculiare, Adolfe Cames, qubdquo tempore yiteberga opt.artiumßud'qs opera dares, eadem academia me et tam alumnum ha-buerit. Proinde voluntate Excelf.N.dtgnabitur ojßcium noßrum dement i, neq^ßo iure vetereslaresßerojq^nepotesquaßpoßliminio refetentem'èv earçjy^o'/tedoex-dudet. Ego vbi hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noßrum non planeingratum fuiße perßexero, ad

maiora deinceps in illußris domus vejlr^ hißoria aggredi conabor. Habet enim illa in quem ingenium excurrat veluti campum amplßimum : Et dec esfcilicct,atq-, pius edpatria fada referre labor,ßecundum Poetam,pium itidem G cum ampitß.ßudu coniundum, in illußrium familiarum memoria celebranda operam

paner e. Excdß.N.bene amp;fdicitervaleat. Francofurti adNtadrum M. Nllbr. D. NIL

CI3. !□. LXXIX.

HISTO:

H I s T o R I A

DE VITA ET REBVS GESTIS

ADOLFi'il COMITIS NORDALBINGIÆ, HOLSA-

TORVM ÏT STORMARIORVM,amp;C. EXCERPTÂ Dï .

Annalibus Hcimoldi, Prcsbyteri Butzouienlis.

*

E X L 1 B R O I.

N diebusillisobijtCornes Adolfus ffuit hic inNordalbingîs eius Cap. ^o. nominis primus) habuitqjduosfiiios.QuorüfeniorHartungus vir militariSjhabituruseratComctiam. At iuniorfilins Adolfuslitera-rumftüdijsdedituscrat. Contigitaütimp.Lothariumcumgrandi expcditione ire inBohemiam, vbiintcrfcéfoHartungocümultis nobilibuSjAdolfusaccepitCometiamterræNordalbingorumjVir 'prudens,amp;indiuinisamp;humanisrebusexcrcitatiflîmus. Prærerfa-cundiam enim Latinæ amp;nbsp;Teutonicæ linguæ, Slauicæ nihilominus linguar gnarus erat.

Ericus,frater Canutiregis, natusdeconcubina,Daniaexturbatus, confugitin ciui- C a p.j-î. tatemSlefwich. Illi autcmmemores bonorum, quæimpendcrateisCanutus,rccepe-runt virum, parati pro eo ferre mortem amp;nbsp;exterminium, Quamobrem Nicolaus, fi-

liuseius Magnus, prxeeperunt omni populo Danorum, vt defeenderentad pugnam, 'vkor. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ktcolat

Ma^ni expe-cretus,peruius eratjimpugnaueruntqs ciuitatem terra mariqj.T une Slefuicenfes mile- ((ttio tn runt nuncios ad Comitem Adolfum, oft'eretes ci centum Marcas,vt cum gente Nord-albingorum ciuitati præfidio foret. Scd amp;nbsp;Magnus tantundem obtulit, vtbelloabfti- nhls 'fihutZ. neret,InterhxcComesincertusquidageret,confuluitmaioresprouincix.Illiconfu-lueruht,ciuitatifubueniendum,eoquôdmercibuseius(xpepotirentur.Congregato ergo exercitu Adolfus Comes tranfijt Egdoram fluuium,vifumq5ei fuit paululum fub-fiftendum, quoufqj vniuerfus couenirct cxercitus, eundumqj in terram hoftilem cum diligent! cautione. Scd populus prædarumauidus, retinerinonpotuit.Tantafeftina-tiorieprçterlapfifunt,vtvenientibusprimisadfyluulamThieuela,nouiffimiEgdoram TbieueLi fyi. fiuuiumvixattingefct. Audi to ergo Magnus Comitisaduentu,elegit de excrcitumille quot;j^ägnusboße loricatos,abijtquein occurfumcxercitus,quiexicratdeHolzatia,amp;commifit cum eis praUoexd-prælium. Et fugatus eft Comes, percuftiq} populi Noldanbingoru attritionc maxima.

Comes autem,amp; quotquot fugerant de acic,reuerfi per Egdoram faluati funt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap. yy.

Liitturætumulatum, ortx funt feditiones inter Henricum rcgisgenerum amp;nbsp;Adelbertû Marcliioriem,contendcntium propter Ducatum Saxonie. Conradusautem rcx in folium regnilcuatus, Adelbertum in ducatufirmarc nifuseft, iniuftumefleperhibens, qucnquamprincipum duos teuere ducatus. Nam Henricus duplicem fibi vendicabat principatumjBauarixatqueSaxoniae. Bellabantergo hi duo principes, duarura foro-rum filij,inteftinis prçli)s,amp; commota ert vniuerfa Saxonia.Et qindemAdelbertus prç- ddentaU sa. ripichs caftrum Luneburg cum ciuitatibus Bardewich, atquc Brcma, occidcntali Sa-Xonia potitus eft. Scd amp;nbsp;Nordalbingorum fines partibus cius appliciti funt. Quamob- ^Adolfus c.fi. rem Comes Adolphus prouincia pulfus eft, eo q uod fidem iuratam Imperatrici Rikcn- gt;quot;'•«1 fc amp;nbsp;genero eius, temcrare noluiflet. Cometiam eius, vrbesamp;feruitia Henricus de Badwide bcneficio Adelbertiaftecutus eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cap, 57.

PoftquamHenricusgt;generLotharijregis,auxiliofocrusRiken2eImperatricisdu- Henricus b4. càtümobtinuit, amp;ncpotemfuum AdclbertumSaxoniadeturbauit, AdolfusComes ^^tsaquot;o''nis redijt in Cometiam fu.a.Vidensautem Henricus de Badewid, quia fubfiftcrc non pof- ab Alberto. fet,fuccenditcaftrumSigeberg,arcemqjfirmiftimamHammenburg, quam Comitis Adolfi mater murato opereconftruxerat,vt effet firmamentu vrbi contra impetus Bar- nenrièus c. barorum.Hanc ergo domu,amp;: quicquid nobile fenior Adolfus conftruxerat,Henricus nbsp;nbsp;quot;S“

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A ■■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Habsiri^aar.-

tes tieflruPla.

HISTORIA DE VITA

fugain meditans, demoütus eft. PofthxcHcnriciis Leo coepitarmariaduerfus Con-radum regem,duxitqj contra eum exercituminTuringiarn,3G!ocum,quidiciciirCiU’ cebiirg. Bello itaqueperindiicias protrado, dux redijt in Saxoniam, poft non multos dies mortuuseft. Obtinuitque filius eins Henricus Leo ducatum Saxoniæ,puerad* hue infantulus. Tue Domina Gertrudis,mater pucri,dedit Henrico de BadexxddWa-gircnluim prouinci3m,acccpta ab co pecunia,volens fufeitare prefPuras Adolfo Com* iti, eo quod non diligeret eum. Poflquam autem eadem Dominanupfit Henrico,fratri Conradi régis,amp; alienata eft à negoeijs ducatus.acceffit Adolfus Comes ad Duccra puerum amp;nbsp;con filiarioscius,aduruscaufam fuamfuper''J/agirenfi terra, prçualuitque, iufliori caufa, amp;nbsp;audiori pecunia. Difl'enfioncs crgOjquæfueruncinter Adolfum Henricum,talitcr compacatæ funt,vt Adolfus Sigeberg, amp;nbsp;omni Wagirorum terra po-tirecur,Hcnricusin recompenfationemacciperetRaccsburgamp;tcrramPolaborum.

Hisveroinhuncmodum ordinatis, Adolfus coepit reædificare caftrum Sigeberg,

in/ianrat St- citixiiquc illud muto. Qnia autem terra deferta erat, mifit nuncios in omnes regiones, ï'Î^Ho,“Ziele- F13ndriamamp;HolIandiam,Traiedum, Weftphaliam,Frefiam,Yiquicunejsagrorüpe-yoteo!/gt;»« nuriaardarentur,venir€t cum familijs fuis, accepturi terram optimam,terrain fpacio-maHn?i”iet vbcrcmfrudibus, redundantem pifceamp;carne, amp;commodapafciiarumgratia. Dixitqs Holzatis amp;Sturmariis: Nonne vos tcrramSlauorum fubcgiflis,amp;mercati earn eflis in mortibusfratrumamp; parentum veflrorum ? Curergonouiffimi venitisadpoffi-dendum eam?Eftoteprimi,amp; tranfmigrate in terram dcfiderabilcm,amp;:incolitecam,amp;: participatnini delicijscius,coquôd vobis debeantur optima eius, qui tuliflisea de manu ini micorum. Ad banc vocem furrexit innumera multitudo de varijs nationibus : SC

affumptisfamiiijscumfacultatibusjvcneruntin terram Wagirenfium ad ComitemA-mizati, eo- dolfum,polleffuri tcrramjquameispollicitusfucrat.EtprimiquidemHdlzatenfcsac-rarn.j;/»«. cepcruntfedesinlocistutillimisadoccidentalem plagamSigeberg,circa flumen Tra-benam: Campeftria quoque Zwentineueld, Scquicquid à riuoSualen vfque Agri-mefon,amp;:lacumPlunGnfcm extenditur. Dargunenfem pagum W^eflpliali, Vtinen-frifZ^' femHollandi, Sufle Frefi incoluerunt. Porro Pluncnfisadbuedefertuserat, Aldenburg verb,amp;:Lutilenburg,amp; carreras terras mari contiguasdeditSlauisincolendas,fa-B«c», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diquefiinteitributarij. Poft hçc venir Comes Adolfus ad locum,qui diciturBucu,in-

crucotyran nenitque ibi valluin vtbis dcfolata?, quam ædifîcâratCrucoo!imtyrannus,amp;infulam nus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ampli!15m,Tm,gemino flumine cindam. Nam ex vna parte Trabena, ex altera W^oeb-

niza præterfluit, habens vterque paludofam Se inuiam ripam. Ex ca verb parte, qua terreflre irercontinuatur, eftcollisconrradior, vallocaftri pra:flrudus. Vidensetgo induftriusvircompetentiamloci.portumqj nobilem, cœpitillicardificareciuitarem, intfMnsM vocauitquc cam Lubeke, co quod non longcabcfl'et àvcteriportuamp;ciuitate, quam ab Adolfo Henricus princeps olim con ftituerat. Tranfmifitqj nuncios ad Niclotum,Obotritoru nZ/X nbsp;nbsp;principcm,componere cum eoamicitias,omnes nobilioresdonarijsfibiadcbadftrin-

obotritus. gens,vt omnes ci obfequi,amp;terra: eiuscompacarecettarent.Cccpcrun tergo inbabira* rideferta Wagirenûsprouinciæ, amp;multjplicabaturnumcrusaccolarumeius. Viceli-Viceiinus ofie puj quoqj facctdos inuitantc patitcr, amp;nbsp;adiuuante Comité pra:diareccpit,quæ Lotha-busImperatoradc5ftrudioncmmonaflerij,amp;;fubfidiumferuorumDeiiamolimipfi re.uiierat. cotam caftto Sigcbcrg contradidcrat.

Cai’.6o. Circatemporadicrum illorum ortæ(untresnoua:, amp;:tori orbi flupenda:.

dente enim fandiflimo Papa Eugenio, Conrado quoque Tertio gubernacula regni nernha^Jus, modcrantc, damit Bernardus Clareuallenfis Abbas,cuius famatantafignorumfuit Maeda- opinionccclcbris, vtdetotoorbeconflueretadeum populorumfrequentia,cupicn-’ bumvidere, qua: per cum fiebantmirabilia. HiciraquecgrcfTusinTeutonicam ter-ram, venitad cclebrcm curiam Franckenuordt, qub tunc forte Rex Conradus cum .'oaradus otnuiptincipum frequentia feftiuus occurrcrat.CümergofandusvirinEcclefïjspo-

fltuscurandisagrotisin nomine Domini propcnfîusinftaret, aftante regc,amp;:fummis piiteltatibus, incertum era t inter tan tas populorum cateruas,quid quispateretur, aut Mifiisc. cuifortefubuenirctur. AderatillicComesnofter Adolphus, ccrtiusnoflecupienscx XV/X lt;’pe’‘3tifgt;ne diuina virtutem viri. Inter bxc oflerturcipucrcæcusamp;claudus,cuius j^e^iator. nbsp;nbsp;dcbilitatisnuliapotuitcfTcdubitatio. Ccepitergo vir fagaciflimus intentarefolerter,

£ forte

ADOLF! IL COM. HOLS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

fi forte poffer in hoc piicro faniäitatiseiusexpcrimcntum caperc. Cuius incrcdulitati, velutidiuinitus edodus virDei, rcmediumprouidens, puerum prxterrnorem iuflitfi- Miraiuinra biapplicarizcætcrosenimvcrbo tantumconfignauit.Huncveroexhibitum,manibus excepit, oculifquc morofa contreä:atione viium reftituit: Deinde genua contrada corripiens, iuffiteumeurrereadgradus, manifeftadans indicia recupcrati tam vifus quam greflhs.

AudiensNiclotus,rcguIusObotritorum,quiacongrcgandus effet in brcuicxerci- Cap. rusaddeftruendumeum, conijocauitvniuerfamgcntemfuaro,amp;:cœpita:dificareca- tficbiut. ftrum Dubin, vc effet populo refugium in tempore neceflitatis. Direxitquenuncios oubin. adComitem Adolfum, commonens cum foederis, quodpepigerant, fimuletiamro-gansprxbcrifibifacultatemcolloquendici,amp;:confilioparticipandi.CumqueComes renucret dicens, hocincautumfibipropteroffenfamprincipum, illemandauiteiper nuncios,diccns : Decrcueram quidem clTe oculus tuus, amp;nbsp;auris tua in terra SJauorum, quam incolere cccpidi, ne quas patereris molcfiias Slauorum, qui olim Wagirenfium terram poffederunr,amp;cau(antur fepriuatos iniuftèhæreditate patrum fuorum.Quarc crgodiflimulas amicum in tempore necelfitatis? Nonne tetatio probatamicum f Hac-tenuscontinuimanus Slauorum,ne Içdcrentte,nunc tandem libctretraheremanum, amp;permittctetetibimct, eo quodfaltidierisamicumtuum,necrecordatusfuerisfoederis,amp; negaucris mihi faciem tuam in tempore neceffitatis.Dixeruntqjnuneij Com-itisad Niclotum: Quod Dominus nofterhac vice nonloquKurtibi, impedit ca quam noftineccffitas. Habcergoadhucgratiamfidciamp;fponfionistuæergaDominumno-ftrum,vtfi videris contra eum bellaSlauorumclàmconfurgenria,præmuniaseum.Ec promifit Niclotus. Dixit ergo Comes habitantibus terræ fuç,habere cautelam iumen- r»/«. torumamp;fubftantiarum veftrarum, nefortèrapianturàfuribus vellatronibus : de publico verb periculomeumeritproipiccre, ne qua improuifi exercitus incurfionein-noluamini.Putabatenimvirlapiens, repentinas bellorum iadurasfefe confiliocon-clufiffe, fed res aliter ceflerunt.

Sentions enim Niclotus irreuocabilem effeiurateexpeditionis profedioncm,clam CAP.64. paratnaualcmexcrcitum,tranfmiffoq5fretoapplicatclaffemadoftiumTrauen£E,per- nidcim,» cuffurusomnem Wagirenfium prouinciam, priufquamSaxonum exercitusinfunde-retur fuis terminis. TrafmifitqjvefpercnunciumSigcberg,eo quod promififietCom-iti,pra?munirecum,fed fuperuacualcgatione: Comes quippedcfuir,amp;nôcrat tempus congregandiexcrcitum. Illucefcente ergo die, qua Sandorum Iohannis amp;: Pauli paflio veiierandacelebratur,defcendit naualisSlauorumexcrcitusperoftiiimTrauenæ. Et ciuesLubicanæ vrbisaudito murmure exercitus,inclamaueruntvirosvrbis,diccntes; Audiuimus vocem clamoris maximi, quafi vocem fupcruenientis multitudinis. Mife-runtq;adciuitatem,amp;adforum nunciareeisimminenspericuIum.Scd populusmulta ' potationeebrius, ncqjftratoneqjnauibusadmoueripotuir,quoufqihollibuscircum- ciaJ/iZubt. uallati,naues niercibusonuftasiniedoigneperdidcrunt.lnterfeóliquefiintilliceodie ad trecentos amp;nbsp;co amplius viros. Rodolphus facerdos, amp;nbsp;monachus, dû fugerct ad ca-fi:rum,præuentus à Barb3ris,mille vulneribusconfoffus eft. Porro hi qui in caftro erat, biduo atrociffimam obfidionem pertulerunt. Duæ quoque equitumturmaiomnem Wagirenfium terram peruagantes, quicquid in fuburbio Sigeberg repcrcrunt, demo-liti funr. Pagum quoque, qui Dargune dicitur, amp;nbsp;quicquid infra Traucnam aviris dj'xh«». Weftphalis, Hollandis, cæterifqj extraneis populis incultum fuerat,flamma vorax ab-fumpfit.Feccruntque cædesvitorumfortium, qui forte armis obfifteretentaffcnt,amp; duxeruntvxorescorumamp;filiosin captiuitatem. Peperceruntque virisHolzatenfibus, qui habitant vltraTrauenam ad occidentalem plagam Sigeberg, fubftiteruntquein agris oppidi Cuzaîinæ, amp;nbsp;non adiecerunt vitra progredi. Villas præterea, quæ eran t in campeftribusZwentincuelde,amp;extendunturàriuoSualen,vfquead riuum Agrime-fon,amp;lacum Plunenfem,nondeuaftaueruntSlaui,necquicquaattigcruntdefubftan-tiishominumillicdegentium.Scrmofuiteo tempore omnium orcpertritus,quofdam sitjpcfJi f,», Holzatenfium, hoc perturbationis malum conflaffe propter odium aducnarum, quos Comeslatècongregaueratadincolendamterram. Vndectiamcommunisiadurçfo- ‘ nbsp;nbsp;•

H Holzati extorres inuenti funr.

A a iiij

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HISTORIADEVITA

CAP.67. Comes autcmnoflcrconuulfasreparansamicîtiasjfücitpacem eu Nicloto, amp;nbsp;cum cxterisorientalibusSlauis.NcctaméintcgrècredebatciSjCoquôdfœdcraprimavio-terrainfiiamattritionemaxima.Cœpitqueconfolaripopulum fuum,qucm vaftitashoftilisattriueratjOranscoSjnecafibusaducrfisccdercntjboccog-

Marcum«««!. pofeentes, quod Marcomannesoportet duramhaberepatientiam,^prodigosefle fanguinisfui. Inredimcndisquoquecaptiuisdeuotusextitit.

C A P. 68. Modicum temporis effluxit, quo Wagiren fi terræ de præterita calamitate rcfpirarc inüa- concclîùm cft, amp;nbsp;ccccnoua præliafurrexeruntab Aquilone,quæapponerctdolorem Eno dolori,vulnusvulneri. Occi(oenimErico,cui nomen eratEmun,remanferunttriage-nioiina tcgum, fcilicetSucin ciuEdcm Etici filtus, Waldcmatus Canuti filius /Cahutus filius. Qui ciim ad hue infamuli edent, confilioDanorum pofitus eft eis tutor /«boùi-oer. quidam EricuscognomentoSpac,qui regnum cum regia loboletutaretur.ruitquevir iKtn belli. illcpacificuSjCum tranquillitatecreditum fibigubernansrcgnum,nifiquódSJauorum tu'ioèrè«it furijs minus obftitit. Nam latrocinia Slauorum eo tempore folito plus inualucrunt. jobsiis. ScntiensautcmEricusappropinquarediemmortisiua:, conuocauittresadolefccntcs s«eno i-rici Tcgios,adhibitoqucmagnatum CODCHo, Sueindeftinauitadfegnum, Waldcmarum F.àt,.ttirtrtx amp;Canutumhçrcditate paterna iuftitefle con ten tos,ordinatifque taliter rebus,defun-^f,-».iti,s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Necmora, CaniitusMagnifilius,ruptacuratorisfui difpohtione, conatuS eft

noiiu^muiH,. ampere regnum, mouitqjcontraouenonempræliamagna. Porro walcicmarus par-\i'aideniarn) tcsSucoiadiuuftbat, amp;couimotacft vniucifaDania, amp;vifafuntmagnafighaincoelo Pmdi^ia. nbsp;verfusaquilonem,fpecies quad ignearum facula rum,amp;humanicruoris fimilitudoru-

tilantis. Nec fefellerunt portenta. Qiiis enim ignorât ftrages faiftas, fadas, inquam, in Adoifwabv eo prxlio ? Certabat ergo vterque regumafcifccrefibi Comitem noftrum, miferuntij nuncioscumdonatijs, pluraoifercntes amp;nbsp;amphora promittetes. ComplacuitqjCom-tranfttadca iû ad Catiutum, habitoque colloquio, fccitei hominium. Quodfaófumeftzelatus 7»m7i'uicon. Suein,aftumptaq;manuarmata, tranfiuitin Wagirenfem tcrrara,amp;fuccendit Alden-timiim’vi. burg,SedemoJitus eftomnem terram maritimam,amp;digrediensindefuccenditfubur-igt;]citnr. biumSigeberg,amp;quæcunqucincircuitueiuserant, voraxabfumpfitflamma. Hiiius Fihtierns,nit autcm mailfuitauthotEtliclerusquidamdcThcthmarfcianatus,qui diuitijsDauotu rM,fi,s,Adoi fub!cuatus,omncmfortcmdcHolzatiafibifociauerat,fa(ftufqueduóforrcgis,volebat / loflit. Comitemprouinciapcllere, terramque eius adderc regnoDanorum.Quodfadum cum innotuift'et Comi(i,tranfijtad Ducem,vtprotcgereturabeo. NeceniminHolfa-tiatutócófiftcrcpotcrar,eo quod increuiflent homines Etheleri,qui infidiabanturvitç eiùs.Quicunqjvoluiiret fieri homoEtheleri,vcniebatvtacciperet in muncreByrrum, ßdiicorru- cîypeum ,velequum,atqjdohishuiüfmodicorrupta, repleta eft terra feditiofis.Præ-Hroncwzto cepitergo DuxomnipopuloHolzatorum amp;Sturmariorum,vt ficubirepertifuiflent Adaijifrote- homincs Ethclcri, aut renunciârcnt homioio, aut prouiocia fcccderent. Etfaâùmeft ita : iurauitque omnis populus.ftaread mandatum Ducis, Scobaudire Comiti fuo. So-noifatiadef. cijtufqjcft fibivirHolzatcufis iu dicilla,fcditiofis omnibusautrcduÔis iu giatiam,aut prouinciapulfis.MifitergoComesnunciosadCanutum,fuggcrcnsvtquantocyuscû Ad„if„tca- cxefcituveniret,opprefturusSucin. Cuietiamoccurritcum quatuormillibusexpedi-jp*'op^^^^^’^'^l^-f^'^^^^’^‘^^5C^^r^^ongisabinuicemfpacijs. Morabaturautem »d.iucd'‘'quot;‘ SucininciuitateSlefwichjCumnonminimabellatorum manu.Videns ergoEthelerus suena. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pf iuccps cxcfci tus Suein,quia duplicat3 fiiut mala, oi ultufq UC cxcrcitus vcnit ad obfi-

ttbalhit.' dendum eos, abijt adCanütdmindolo, dataquepecuniaPrincipibusfeduxitadole-feentiam Canuti, vtrediret in terram fuam, ihfcio Comité Adolfo ,amp;dimitteretexer-

citum in locum fuum.Præfixisquoqueinducijs, fpopondit fe fine bellopacem Danis redditurum.His ad libitum peralt;ftis,rcdijt Ethelerus Slefwich.manèpugnaturuscum Comité, pcrcuftiirus eum repente. Eo vefpere quidam familiarium Comitis érat S!ciwich,quifcntiensca,qüæclàm parabantur, tranfijtcumfeftinationclacum,amp; ve-niensincaftra, dixit adComitem: Dcceptuses, ôComcs,deceptusatquepeffunda-tus es. Canutuscnim,amp; exercitus eius, in quorum auxilio tu venifti, reuerfi funtin terram fuam, amp;nbsp;tu folus hîc iaces. Ecce venturus eft Ethelerus diluculo pugnare tecum. Comes ergo iupr.i qu.àm credi poteft admirans impofturam , dixit ad fuos; Quandoquidem in medio myriex confiftimus, amp;nbsp;equi noftri afficiuntur inedia, bonum

ALFONSI II. COM. HOLS.

bofiuifteft nos Eine tranare, locum qjquxrcre caftrisopportunam.Scnnc,crg'ocxer-citus,animurn Comitisfinillralegatione concuirum. Müucpuntqjcaftradcioco, qui ditfiturCuningisho, vcrreruntqj ircrverfusEgdoram.rantaautcmfcIbnantiaprxtcr lapfi funtjVe veniente Comice ad Egdoram de quatuor msllibus expcdircrum,vix-qua-dringcnticunicorepcrtifuerinr,quosComesadbortans, ait: Licet francs.imicos noftros huiusignaros rei ftigaueritcafiis timor, mihi ramen vtilevidctur, nos hic ton* iifterc propter euftodiam terra: noftrx, quoufque diredisnuncijs, certius cognoica-mus, quid aólitenthoftes noftri. Statimquemifitnuncios, qui vcricatem perferrent. Quibusapud Slefwichcomprehenfis,amp;in vinculacoieäis,dixitEcheJerusadregcm Dominum fuum. lam nunc feftinandum cil, amp;eundum cum excrcitu, quia facile eft, vttradatur Comes iftc defolarus in manus noftras.QrioperculTojtraniibimusin ter-ram eins, amp;nbsp;abutemur ea prout libuerit. Er abierunt cum manu forti. Comes ergoirri-tatus,quianuncij iuxta placitumnonveniftent, aliosmilitnuncios,quivifishoft)bus cumcelcritatenunciauerutComiti. Illelicetintusmordereturfuorum paucitatc,elegit tamcn,vit tutis intuitu,confligere,dixitq5 ad focios:En tempus eftjO foci),quo com-pcriendum fir,vbilitviraudax, amp;nbsp;virturiscontinens, qui ruinas pronusexcipcrevclit. Sæpiiisrnihiquidcm ànoftratibusobieélum eftcuminiultatione, quafi cormuhebre

fugax habucrim, qui bellorura iaóluras plus lingua quàm manu propulerim. Et hoc quidem non imprudens cgi.quotiçs beila fine ianguine caueri poterant.Nunc auicm, quiaimmanius periculum indiget opera manuum,videreiamfaseft, fi fœniincus mihi, vtdicitis,infic animus. Quinpotius videbiris, danteDeo,mihicorincft'e virile: Ani-mæquior autem ero,fi veftra concurs mecumfucrit voluntas,fi defenfio ne patiixnic-curnconiuratamanufteteritis. Hocenimlocopræfidtumpugnxflagitat.amp;fugç’verc-ciindia,amp;ccrtiilimumpatriæexcidium.HæccùmperoraflctComcs,gratulatifuntfo-ci),grandiq;iuramcntofeobligauerunt, vtftarentfifmirerprofaluteiuimetamp;patnx. Præccpicetgo Comes eft'ringi pontem,amp; pofuit euftodiam in locis quibus permeabiiis erat fluuius. Venir autem nuncius, qui diccret hoftes tranfduci prope villam, quæ dici-turScullcbi. Fada ergo oratione ad Dcuni, Cornes ftftinauit pugnarc cum bis, qui WrM. tranidudifucrant, priuiquam vniuerfus tranfiretcxcrcitiis.Statimquevbicongrcfii i fuut,Cornes cquo deiedus eft,amp; fuerunt ei prqfidioduo milites,qui fubleuatum cquo reftituerunt. Et fuit nugnavehcmcns,amp; vidoriavtrinqs ambigua,quoufqj vouspartiti Comitisproclamauir, vt poplitéscquorum, quoshoftes infidcbant,fortiterca:dercn-lur.fadtimqjeft, vtcadenribusequis,feftoresquoqjloricati collabcrentur, gladijfque rtoftratumprotritifunt,amp;rceciditFthelcruSjamp;cæterinobilesautoccififuntautcapti. rtheM Quod videos Rex ex altera ripa numinis,amp;qui cum eoerant,petijtfugan),amp;reuerfus cftSlefwich.Sedamp;ComesreuerfiiseftjClarus vidoria,habcstaptiuosinfignes,quciu ga. pecuniadebitisfuisaliquantifperalleuiatus eft.Habuitq; de cæteropraccipuâterræ£uç diligentiam. Quoties enim motionis aliquid infonuit,aut de Danis,aut de Siauis.ftatim „a, collocauitexercirum in locis opportunis,videlicetTrauenemundæ,fiueadEgdcrarn. Tueruntq; parentes mandàtoeius plebes Holzatorum, Sturmariorûamp; Marcomanno-rû. Vocanturaûtvfitato moreMarcomanni,genres vndccunq5Collcdæ,quçMarcam incolnnt. Sunt aût in terra Slauorum Marcæ quamplurcs,quaiûnôintima noftraWa-girenfis eft prouincia.habcnsviros fortes,amp;:exercitatos pra-lijs,tam DanorûquàmSîa-uorum.Super hoso mues fundus eft Cornes honore Comctia',fecitqîiurtitiam popu- AJoi/fna. lo fuo, compacans diftîdcntia, Si. oppreflos liberansde manu potentiorum. Clerc fuit i appritnè beneuolus, quem nec in fado ncc inverbopaflus eftàquoqtiaminiuriari. Mukumverôlaboris adhibuitinedomandisrebellibusHolzatorum:gensenimlibéra

ceruicofa.gens agrcftisamp; indomita, detredabat ferre iugum pacis. Sed vicit cos al- thiOÄt« ei' tiorfenfusviri,amp;philofophatuseftineis.Multisenimpra:cant3tionib.ailcxitcos,quo-ufq;duceretfublorum,illos,inquam,onagrosindomitos.Viderir,qui vciuerit,faciem ji/itefaM a-gentishuiusimmutatam,eosfciIicct,quifolitiquondamfuerant,Sçuum caputabdere Jaruis, Et dcprædandis tendere decipulas, furari quç rapere non poterant, viderit, in~ quam, cos conuertifle mores,amp; reuocaftb grefi'us ad iter pacis. Nonne hxc eft muratio dcxterxc^celfi.? Poft hæc reconciliatus eft Cornes Suein, régi Danorum. 111e enim Cfçbris profperatas vid:orijs, Canutum cieeit de terra, amp;nbsp;ad Saxones propuUura,

HISTORIA DE VITA

rgt;f»tJnartH!. cxularc coegit penes nominatiflîmum Hartwigum Archiepifcopum, qui clariflimo g(.pgj.£fj_jj.y5^fyjjjgjj3pQij(.bathxreditatc.

CAP.yo. Hartwigus Archiepifcopus,proptergcncrisnobi!itatemdupliciprincipatuclaru$, Hartuic, Ar- magtio ftudioenifus eftpro recuperandisfufFraganeis Epifcopis, vhiuerfae Daciç,Nor-wegix,Suedia:,quosHammenburgenfiEcclefiz quondam pertinuifle,commémorât ' antiquitas. Sed cum obfequijs varijslargitionibus nilprofeciiTet apudPapam,amp;:

Cæfarem, neomninocareretfuftraganeis, aggrefTuseftiampridem abolitosEpifco-yceiiartAi p^tusSläuix fiifcitatc. Accitumergo venerabilemfacerdotem Vicelinum Aldenbur-tiîie72ji^quot;a-\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pccli confccrauit Epifcopum,cum effet ætate prouedus,amp; manfiftet in terra Hol-

zatorum jo.annis.Porroin MickelinburgordinauitdominumEmmehardum,amp;c5-fecrati funt amboinRofreuclde,miffiqucin terram egeftatis amp;nbsp;famis,vbi eratfedesSa*

* tante, amp;nbsp;habitatio omnis fpiritus immundi. Fadaque funtha:cinconfukoDuce,amp;: Comirenoftro. Vndcaccidit,vtamicitia, qua: erat inter dominu Vicelinum, amp;nbsp;Corn- . ftemnoftrum,deincepsturbatafit: Namanteaeumvtpatternvenerabatur.Tulitquc

Vteehnnm. dccimasoiuucsanniftlius,quxPoutifici nouoproueftirepoterant, nec dimifitexeis paruasrcliquias.

Ca p, yt. nbsp;nbsp;-ïn diebus ill is congtegauit Dux cxercitum,vt abiret in Bauariam, amp;nbsp;tequireret du-

H?Br,c.,5 Leo catum, qucm vitricus fuus, Heinricus, frater Conradi Regis occupauerat. Venitergo adeumDominusnoftcrEpifcopusVicelinusLuneburgi,rogäs vtfemperfolebat, pro tten, liauari- Epifcopatus fui promotiouc. CuiDux,faciam,inquit,quod hort3mini,fi ad nos refpe-dum habere volueritis. Ad quem Epifcopus,paratus fum, ait, propter eû, qui fc humi-

bis.cui dominus amplioreni inter principescontulitmagnificentiam,tageneris,quam

^njfeßtmtbui g^’TidcmauuDucis. AnimæquiorautcmfadusDuxait:Qniavidemusvosoboedién-

tes cft'e volunta ti noftrx,oportet amp;nbsp;nos fmditati veftræ condignam gererc reuercotia, amp;petitionidecxteropróniorcsadeft'e. Sed quia nunc inprocindufurnusitineris,amp;: ordinatio veftrar caufe prolixius tempüs requirit, damus interim Vobis villam B uzoe, quam petiftis,cum fua pertinentia Dul2aniza,vt acdificctis vobis domum in medio tcr-ræ noftræ,amp;: prxftolari poftitis reditum noftrum. T une enim propicio Deo difponen-disrebus veftris propenftus inftabimus. Rogauitque Comitem Adolfum,, vthuiedo-nationi prarberet aften fum. Cui refpondit Comes,ex quo flexus cftad piëta tem, dccet

’larTß^' volun tat! eins occurrere ,amp; pro pofte noftro ei fuftragari. PoftTeflionécrgo, quam dominus Dux permifit Epifcopo,amp; cgo permitto. infuper cedo de medictate decima-

rum,gt;vtcedantin vfusEpifcopi,nonexdebito,fedexgratia vcftrijCoquodresEpifco-pales needum ordinatæ fint. Commifit ergo Dux euftodiam tcrræSIauorumatquc Nord3lbingorum,Coniiti noftro,compofitifq; rebus in SaXonia, profedus cftcü militia, vtreciperetducatlim Bauariæ. Porródudrix, domina Clementia, remanfit Luneburg, fuitqj Comes clariftïmus in domo Ducis,amp;ofticiofus in obfequio dudricis,pa-tcrqscófilij.Qjjamobrem vencrabantureumprincipesSlauorum,maximcverö reges tusenim.quiprofugusexulabatapud Archiepifcopû,côflatode Saxonia conduditio exercitu,reuerfus eft in Daniam. Et addici funt ei omnes pcnc, qui habitabant luthlan-dia:. Hoc audito, Suein contraxit maritimas copias, tranfmiftbque mari, Venit ad ciui-tatcm Wibergarjamp; comraiferunt reges prælium,amp; fufæ funt copiæ Saxonumj amp;nbsp;ad in-ternecionem deletæ. Canutusfugalapfus venit in Saxoniam. Poft modicum tempus, rurfum venit in Daniam, amp;nbsp;receptus eft à Frefonibus, qui habitabant luthJandiæj ve

AduißinCa- nitqueSuein.amp;pugnauitcumeOjdebellatumqjadSaxonesfugcrecompulit. Cuicre-P^*- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Holzatorum itinerant!, Comes nofter bencficus extitit, præbens condu-

Q j, dum,amp;c£ctcrahumanitatisofficiai

N(c/or«/ir' diebusautem, quibus Dux aberat, venit Niclotus princeps terra: Obotritorura addominamClcmentiam dudricê, Luneburg,amp;c5queftus eft in facie cius,amp;:amico-tfiDucis,quiaKyciniamp;Circipanipaulatimrebellarecœpcrint,amp;obnititributisiuxta bellet. moremperfoluendis. EtdeftinatuseftComes AdolfuSjamp;populusHolzatorüamp;Stur-z^in/»«,/»»- mariorûjVtadiuuarentNiclotû.amp;coercerentrcbellionêcontUmaciû.Abijtqj Comes pnlarium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fiaiiduilif, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum

ADOLFI II. COM. HOLS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

ctim duobus millibus,amp;amplius elcdorum. Niclotus quoque contraxit cxercitum de ObotritiSjamp;abicrutpariterin terram Kycinorumamp;:Cirtipanorum,amp; p^ruagacifunt tcrramhoftilcm,omnia vaftantes igncamp;gladio. Fanumquoquecelebcrrirnum cum idoIiSjôzomnifuperftitionedetnoliti funt. Vidcntesautcmindigenæ,quianôeften[cis vires refiftendi, redemerunt fe immenfa pecunia, defedumqj vedigalmm integraue-runt cum cumulo. Tunc Niclotus dcledatus vidoria gratias Comiti retulitampliffi-inas,reucrtentemq;profccutus eft adextremitatemfinium fuorumcautidiniamcxcr-citui adhjbens diligentiam. Abeo die firmatæ funtamicitiæ in ter Comitem amp;nbsp;Niclo-tum.habueruntquefrequentiuscolloquium Lubekc, fiucTrauenemundæ, procom-modis vtriufquc terra?. Fuitque pax in terra Wagirorum, acccpitquc pergtatiam Dei ad nos idmpridem,quöd ciuitas noftra Bardewich magnam diminurioneni ciunim pa tiaturpropterLubicenfeforü, coquödmercatores oêscócoinmigrent.Jdcconqiie' runturij, qui flint Luneburg, quod Sulcia noftra deuorata fit propter S ulciam, quam cœpiftishabereTliodcfto.Rogamusergo, vtdetis nobismedietatcmciuitatisvtftrx ■ Lubeke,amp;Sulcia:, pofl'imuiqj tollcrabihusfcrrcdefojationemciuitatisnoftiæ. Alio-quin præcipiemus,ne fiant mcrcationes de cætero in Lubekc. Non enimfercndum eft nobis,vt propter aliéna commoda,defolari patiamurhacreditatein patrum noÜrorum. SedcumrenueretComes,reputans incautamfibihuiufccmodiconui-nrionetn,man’ dauit Dux,ne dc csetero habercturforum Lubike, nec eftet facultas emendi, iiue ven-dcndi, nifi ea tantum qua-adcibum pertinent. Et lulfitmercimoniatransfei ri Bardewich ad fubletiandam ciuitatem fiiam. Sed öefontes lalis,qui erant Tbodt llo ipfo tempore obturarifecit. Etfadum eft verbum iftud Comiti noftro, amp;nbsp;terrx Wagirenfiin trecentos manfos rcfignauit Duci dandos in dotem epifccpij. Porto décimas tcrrxTe . cognouit Epifcopo,quarum tarne mcdietatcm recepitin beneficie, amp;nbsp;faóf us eft homo Epifcopijcxccptistrccentis manfis, qui cum omni integritate tam rcdituum.quaindc-cimarumluntEpiicopi. Interfuit bis rebus agendis Dominus Ludolfus,præpofii us de Cuzelina,amp; dixitad Comitcm,prçfente Comité noftro AdoltoiQjioniam Comes terra? Polaborum benefacere cœpiterga Poncificem fuum, decct vt noftci Comes no fa-ciatminorem partemfuam.AmplioraenimdeipioprxfumcndafuntjVtpotcdchomi-neliterato, habentefeientiamrerumDeoplacentium.TuncComesnofteriecutusfa-ftuinComitisPolaborum, rcmifitdebeneficiofuotrecentos manfos, quioblatiiunt per manusDucis in dotem AldenburgenfisEpifccpatus.

Poft hæc abijt EpifcopusnoftcrGeroldusad Ducem propter colloquium prouin dale, quod laudaturnfueratErtheneburgjamp;euocativenerunt illucPs.egu!i Siauorum ad tempus placiti.Tuncadhortante Epifcopo,Dux habuit verbum ad Slauos de Chri-ftiamtate. Ad quem Nicloius Regulus Obotritorfi ait : Sit Deus, qui in cœ'is eft, Deus tuus, eftotu Deus nofter, amp;: fufficit nobis. Excolc tu ilium,porro nos te cxcolemus: Et corripuit cum Dux de verbo blafpbemiæ. De promotionc veróEpifcopatus.amp; Ecclc-fiç,nihil amplius eo temporeadum eft,co quod nuper Italia rediens,totus qua ftui de-dituseflet. Camera enim erat inanis amp;nbsp;vacua. Redeuntemergo Ducé Brunfwieh pro-fccutus eft, amp;nbsp;manfit apud cum diebus multis. Dixitquc ad Ducem ; Ecce iam toto an iioincuriaveftrafum,amp;ficvobisoneri,inWagiramquoquc veniensnon habeoquod manduce. Cur ergo impofuiftismihi onus nominis bnius vcl oftieij ? Melius mihi mul-to fuit ante quàm nunc. His prouocatusDux, accerfiuitComitcm Adolphum, amp;nbsp;ha-

buitcumeorationemdetrecentismanfis,quiohlatifucrantin dotem Epifcopij.Tunc

defignauit Comes Epifeopo in polfelfionem, V thine amp;nbsp;Gamalc, cum appcndicijseo- Pojftß.onei , - rum.Infuperprçdio,quoddiciturBozoe,adiecitdu3SvillasGüthcfueIdeamp;Wbbitze.

In Aldenburg quoqs dedit ei prædium commodum fatis, nbsp;adiaccns foro. Etait Com-

HISTORIA DE VITA

es. EatDominusEpifcopusV/agiram, ödadhibitis viris induftrijs arftimarifaciatprz-dia ha.c,quod defuerit de trecentis manfis,ego fupplebo,quod fuperf uerit, meum erit. Venics ergo Epifcopus,viditpofreffionem, öd habita inquilitione cum colonis,depre-henditprardia hæc vix centum manfos continere. Qjuamobrem Comesfecitmenfu-rari terram funiculo breuj,öd noftratibus incognito,prçterea öd nemora funiculo men-eß.. Ef icafecit maximum agrorum numerum. Perlata ergocaufa ad Ducem, adiu-dicauitDuxEpifcopo dari menfuramiuxtamoram terrcehuius,nccmenfurandaspa-' 1 tides aut fyluasrobuftiorcs. Multumergolaborisadhibituin eftinrequirendisprxdijs his. Non per Ducemaut Epifcopum requiri potuerunt, vfque in hodiernumdiem. Hæc autem,quæprardixi,conquifiuicGeroldusEpifcopus,quotidieinfiftens principi-buSjOpportune,importune, vtfufcicareturfcintillaEpifcopalisnominis in Wagira.Ec a dificauit ciüitatem öd forum Vthinz, fecitque fibi domum iliic. Quia autem congre-gatioClericorum non habebatur in AldenburgenfiEpifcopatu,prætereamquæerat Cuzelinx*,qL)æ alio nomine dicitur H ogercftorff, annuëte Duce feciteos tranfmigrare

Archiepiieopusin partemEcclefiæfuæpronior,callidis fponfionibusdeduxicvirum, promittens acinducians,ac tempus redimens. Mandauit autem Rcuerendiflîmo viro Epponi praepofito,ne penitus retraheret manum à fubfidio noucllæEcclcfiâ’huius, fed fubuenirecEpifcopo, tamin perfonis,quamincxtcrisadiumentis. QuamobremEpi-fcopusnofteraccerfiuitdcFaldera Brunonemfacerdotem(is enim defundoViceli-no, Slauiadccefl'erar)amp; tranfmificcLim Alden burg,vccuraretfalutcmpopuliillius. Ad quod nimirum opusille diuino fufeitabatur inftindu. Videratnamquenodurnavi-fioneChrifmalein manibusfuis, de cuius operculofuccreuerat nouella plena viroris, quæconfortata validam creuit in arborem. Qiiodnimirumprofententiaeiusitaob-uenit. Statim enim vtvenit Aldenburg, aggreflus eft opus Dei cum magno feruore,amp; vocauit gentem Slauorum ad regenerationis gratiam, (beeidens)Ricos amp;nbsp;deftruensri-tusficrilegos. Ecquiacaftrum ödciuitas, qua: olim Ecclefiaamp;fedes cathedralisfuerar, deferta erat, obtmuic apud ComicenijVC fieret Saxonü Colonia, öd eßet folatium facer-doti de populo cuius noftet linguam öd confuetudinem. Et fadum eft hoc nouellxEc-clefiæ non mediocre adiumencum.Siquidcmaedificataeft Ecclefiahoneftifliraain Al

Domus Dei in medio nationis prauæ ac peruerfae,annoquafi nonagefimo poft excidiu prioris Ecclefiæ, quod contigit occifo Godefcalco pio Principe. Et dedicata eft Eccle-lia à Pontifice Geroldo in honore Sanóli Iohannis Baptiftç,aftante amp;nbsp;omnem deuotio'-nem adhibente nobiliComité Adolfo, amp;nbsp;DominaMachthildieinspjjflimaconiuge. Et præccpit Comes populo Slauorum, vt transferrent mortuos fuos tumulandosiii atrium Ecclefiç,amp;: vt conuenirent in folennitatibus ad Ecclefiam,audire verbum Dei. Qtiibus facerdos Dei Bruno iuxca creditam fibi legationem fufficienteradminiftra-uit verbum Dei,habens fermones conferiptos verbisSlauiciSjquos populo pronuncia-ret opportune. EtinhibitifuntSlauidecæteroiurareinarboribuSjfontib. amp;lapidibus, fed offerebantcriminibus pulfatos Sacerdoti,ferro vel vomcribus examinandus. In il-lis diebUs Slaui quendam Danum fuffixeruntcruci.Quod cum Bruno facerdos renu-' ciafl'etComiti,illevocauiteosincaufam,öddamnomultauit,tulitquegenusiliudfup-° plicij de terra. Videos ergo GeroldusEpifcopus, quia in Aldenburg pofitum effet fun-dametum bonum,fuggcffitComiti, vt in pago, qui dicitur Sülle, fulcitaretur Ecclefia. Er miferuntillucdeFalderenfidomoDcilanumfacerdotem, euius fpiritusfitiebatla-bores amp;nbsp;pericula in prædicationeEuangelij, miftufque venir in fpeluncam latronum, adSlauosqui habitant iuxta flumen Crempine.Erac autem illic pirataruralatibulum familiare. Et habitauitinter eosfacerdos,feruiens Domino in fameamp;fiti,amp;nuditate. Hù ica peradiSjOpportunum videbatur vt çdificaretur Ecclefia in Lucelcnburg,amp; Ra^ thecoue.

*

A DOL FI IL COM. HOLS. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

tbccoue,amp; abierunt i H uc Epifcopus Cömes,amp; ftgnaueruntatria xdificandis Eccle-fils.Creuitergo opus Dei in quot;'J/agircnfi terra.amp;adiuuerunt fe Comes amp;nbsp;Epifcopus ope vtcaria. Circa id tempus rcædificauic Comes caftrum Plunen, amp;nbsp;fecit illic ciuitatem amp;;forum. Etrece/TeruntSIaui, quihabitabantinoppidis circumiaccntibus, amp;vcne-runtSaxones, amp;habitauerunt illic. DefeceruntqueSlaui paulatiminterra.Scdamp;in terra Polaborum multiplicatçfcilicecEccIefiæinftantia DominiEuermodiEpifcopi, lon:^ amp;Henr!ciComitisdeRacesburg. Veruntamen prxdas Slauorum necduminhibere poccrant, fiquidem adhuc mare transfrcrabantj amp;vaftabanc terrain Danorum, nee Kactsbur^.' dutnreceircrantapefccatispacrumfuorum.

Dani femper bellis laborantesdomefticiSjadforinfecabeïïanullam habucre virtu-tem. Nam Suein, Danorum Rex, amp;:viâ:oriarumprofperisfuccelIibus,amp;Cæfaris au- scim„,à,n’ thorita te firmatus in regnum, gente fua crudeliter abufus eft, propter quod vlcifcente tgt;anos,juf,j Deo,nouißimaeiusinfccliciexituconclufafunt. VidensautemKanutus,xmulusçius, murmur populi aduerfus Suein,mifit vocauit Waldemarum,qui fuit patruelis ÔC ad- git tyrannit.

I iutor Suein,amp;: foeiauir eum fibi,data ci forore in coniugio. Certiorergo faélus de auxi-lioeiuSj innouauit aduerfus Suein confilia mala. Cum ergo efl'et Suein rex in Seland, tltmari cen^ venerunt improuifi cum exetcitu Kanutus amp;WaIdemarus, vtdebellarenteum.Ilie Itquot;'““’’-ergo propter crudelitatem fuam defertus ab omnibus,quia non habuit vires confligen-di ,cum vxore Sc familia fugit ad mare, Sc transfretauit in Aldenburg. Q^o recognito, Adoiß infX’^ Comes Adolfusvehementerextimuitjvirumfcilicetpotentiffimum,Cuiusfrertumin maxillis populorum omnium Borealium nationum.repentedeiedum. Cupienti ergo tranfire per terrain fiiam multam exhibait Comes humanitatem,diuertitque in S^xo-niamadfocerum fuumConradumMarchionem de Within, amp;manfitillicannisfere conroJin, duobus. In tempore illoDux noller Hcinricusadijt curiam Ratifponx, ad recipien-dum ducatum Bauarix. Siquidem Frcthcricus Cæfar eundem ducatum patruo fuo Hawin« abftulit. Sc reddidit duci noltro, co quod fidelem eum in Italica expeditione, Sc exte-risnegocijsregnipcrfenferit.Etcreatumcftei nomen nouum,HenriGusLco,DuxBa-uariæamp;Saxoniæ. Peradisergo rebus ad votum, Ducem curiaredeiintem, adierunt Principes Saxonite, interpellantes vt ficrct Suein auxilio,amp; reduceret eum in regnum fuum.Promifitque Duci Suein pccuniamimmcnfam. Colleóta ergo maxima militia, Expeda,» Duxnofter hyemali temporereduxitSueininDaniamjamp;tftatimapertxfunteiciuira-tesSlefwich Sc Ripa.Non tarnenvltr.iprofperaripoterant innegocio. NamSuein gio- sitfiicKm. riatus ficpilTimcapudDucem,quia venientem fecum exercitu Dani vitro eflentexcc-pturi. Q^od iuxta fententiameius minimecefiit.Nullusenimin totaDanorum terra quot;nbsp;fuit,qui reciperet eum,aut occurreret i 1 li. Sen tiens ergo ille, refragati fibi fortunam j Sc omnes refugere à fe, dixit ad Ducem : GalTus eft labor nofter, melius eft vt redeamus. Qwdenimprodeft,fivaftauerimus terram,amp;fpoliaucrimus innocentes.^ Volentibus

PiftiH in pâ» nobis cum hoftibus confligerc, lociis non eft,co quod profugiant à nobis. Sc tran leant ad interiora maris. AccCptis ergo obfidibusduatumciuitatura,exierunt Dania. Tunc ßdrand'i't!-Sueinaliaviaamp;confiliovtens, ftatuit tranfireadSlauos, Sc vtens diuerforio Comitis Lubike, tranfijt ad Niclotum Principem Obotritorum. Præcepitque DuxSlauis in nù/oi«« Aldenburg,amp; in terra Obotritorum, vt adiuuarcnt Suein. Acceptifque nauibtis pau-cis venic pacificus Lalande, Sc inuenit cos gratulantes de introitu ipfius, Co quod ab in- taiandt. itio fuerint eifideles. IndetranfijtinFeoniam,amp;addiditeamfibi.Dehincproccdcns inrcliquasinfulasminores, donis atque promilfisaddiditfibi quamplurimos,caucns infidias,amp; contUtans fe in locis firmiflimis. His ergo recognitis, Kanutus atque Walde- '^aidtmanti marus venerunt cum exercitu,vt expugnarent Suein,amp; eijeerent eum de terra. At ille confederat in Lalande,paratus ad refiftendum,fimul etiam adiutus firmitate locorum, mediante Domino Helia, Pontifice de Ripa, amp;nbsp;Principibus vtriufque partis, difeordix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;antißei

adpaceminclinatxfunt. Sc diuifunl eft regpum in tres partes. Etdataeft Waldcmaro Iuthlande,KanutoSeland,SueinScone,quxvirisamp;armisprxftahtiorcfTeprobatur. Cxteras inlulas minores partit! funtcuilibet pro fua opportunitate. Et ne padionesir- dtißa. ritarentur,iuramentorumadhibita funt facramenta. Pofthxc Kanutus amp;nbsp;Waldcma-rus fecerunt conuiuium maximum in Selande,in ciuitate qnx dicitur Rofchilde, amp;nbsp;in-uiiaucruntcognatum fuum Suein,vt exhibèrent ei honorem Sc recreationem, Sc con-

Bb

folarenturcumfuperomnibusmalis, qux irrogaucrunt ci indichoftisA:belli. Atille crudclitate, vbiconuiuio afl'edit, Sc vidit regesconuiuas impauidos, amp;nbsp;omni fufpicioncvacuos,cœpit rimari aptum infidijs locum. Tertia ergo die conui-uijjcùmiam tenebrxnodisadeflent,annuenteSuein, allati funtgladij, amp;infiiientcs canubc^dts. jegj^Qs jncautis,Kanutum rcpcntcconfodiunt. AtvbipcrcuiTorleuauitidurainca-'«'aidtmaruf put Waldcmari,illefortius cxilicns,lumcucxcufl'it,amp; faillante Deointcnebriscla-

pfus eft, vno tantum vulnere faucius. Fugiens ergo in luthlandc, vniuerfam'commo-uit Daniam. T une Suein contraxit exercitum de Selande, amp;nbsp;infulis maris, Sâ transfre-in manu valida, amp;nbsp;commiffum eft pra:lium non longe a Wibcrgc, Sc occifuseftSuein in die ilia, amp;nbsp;omnes viri eins pariter,amp; obtinui t Waldemai us regnum Danorum, Sc fi-

cum,fecundum quod reges fccerunt, qui anteeum fuerunt.

IndiebusillisLubicenfisciuitas coniumptaeftincendio, Sä mifcruntinftitoresamp;: carter) Iiabitatores vrbis ad Ducem,diccntcs, Diu eft, ex quo inhibitum eft forum Lu-bike, autoritatc iuflionis vcftræ. Nos autem hadenus detenu fumus in ciuitate bac fpe recuperandiforijinbeneplacitogratiæveftræ : ledneca:dificianoftra,mulcofumptu elaborata,nos abire iinebant. Nunc verb confumptisdomibus,fupcruacuum eft rejedi* Ecave in loco, vbi non fini tur efle forum. Da ergo nobis locum conftruendi ciuitatem, in loco qui tibi placuerit. Rogauit ergo Dux Comitem Adolfum, vtpermitteretfibi partumamp;rinfulamLubike. Q^dillefacerenoluit. TuncædificauitDuxciuitatem nouam fupcr flumen Wochenieze, nonlongc à Lubeke, in terraRacesburg.cœpit-que ædificareamp;communire. Et appellauit ciuitatem de fuo nomine Lewenftat,quod dicitur,Leonis ciuitas. Sed cum locus ille minus eflet idoncus Sc portu amp;nbsp;munimento,

f imferat no Hcc poffct adiii, nifi nauibus paruis, Dux iterate fermone cœpit conuenire Comitem Adolfum, fuperinfuIaLubicenflamp;portu, tpultafpondensjivoluntatifuæparuiflet. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tandem vidus Comes,fecitquodneceflritasiinperabat,amp;refignauiteicartrumamp;in-moditatibus noua: ciuitatis, amp;nbsp;cœperunt rexdificarcEcclefias Sc mœniaciuitatis.Ec tranimiiit Dux nuncios ad ciuitatesamp; régna aquilonis, Daniam, Suediam,Norwe-giam,llt;ugiam, offerens eis pacem, vthaberentliberum commeatum adeundiciuita-tem fuam Lubeke. Et ftatuit illic monetam Sc teloneum, Sc iura ciuitatis honeftiflima. Ab eo tempore profperatum eft opus^iuitatis, amp;nbsp;multiplicatus eft numerus acco-iarum eins.

CAP.87. His fermediebus accerfiuit forti/rimusCxfatFrethcricusomnesPrincipcsSaxc-obfidionemMediolanenfis ciuitatis. Opus ergo fuit Ducemnoftrumnegoeijs thoiantn/e. publicæ tci folcnnitcr adcfle. Quaproptercccpitfopircdifcordias,qua:erantintraDu-HtnricusLto catum, fapientcr præcauens, ne tumultus aliquisconfurgerctinPrincipumcxtero-^buquot;piiî‘lan- rumqj nobilium abfentia. Tranfmifiisautem nuneijs,vocauitregem DanorumWal-demarum ad colloquium, amp;nbsp;iunxiccum eo amicitias. Ec rogauit Rex Ducem, vt facc-tTàm'Zhlm fctfibipaccmdcSlauis, quifineintermiffioncvaftabanttcgnumcius, amp;pa(ftuscftei cut» 'UM- amplius quam milleMarcasargenti. Q^amobremprzeepitDuxSlauosin prçfentiam ^i‘'r^ótsia ^uam venire, Niclotumfcilicetamp;cæteros, amp;;adftrinxiteosprzceptoamp;iuramcnto,vt unlatncinia. feruarent pacem tarn Danis quam Saxonibus vfque ad reditum fuum. Et vtpadiones j-gf æ eflent, iulfit omnes piraticas naues Slauorum perduci Lubike, Sc nuncio fiio prx-fentari. At illi propter folitx temeritatis aulum, amp;nbsp;vicinitatem Italien: expeditionis.

paucas admodum naues, amp;nbsp;eafdem vetuftiflîmas obtulerunt, ijs qua: bello aptz erant, Arioifuscum callide retentis. Igitur Comes, per manum feniorum terrxAJ/agirenfis, Marchradum Niciotofccde- fcilicetamp;:Hornonem,conucnitNicIotum,amp;exegitabco*cumbencuolencia,vtfidem terrzfuxexhiberetillibatam. Quod illefidedignacompleuit. Inbuncmodumrebus HtmiciL.ee- compofitiSjprofedus eft Dux in Longobardiam,cum mille, vt aiunt, loricis, habensin

res.

Crumn^e,

none præfidij, feceriintque machinas multas,Ärigniumiaculationes.Nouiffimèex-pugnatopræfidio, Cxfarconucrcitexercitum ad Mediolanum: Dux veto accepta li-ccntia, reuerfus ell in Saxoniam. At Comes Adolfus rogatus iuit in Angliam, cum AJoifitg-M-cognatofuoDominoReinoldo,Colonienfielelt;3:o,quifunduseftlegationepublicaad Regem Anglorum. Et contriftati funt cam Clerus quàm populus terræ noftræ, propter An^UcaT diutinam abientiam boni Patroni. Slaui enim de Aldenburg amp;nbsp;Mikilinburg, compo- Slauirideunt tes fui propter abfcntiam Principum violauerunt paccm in terra Danorum : fuitque terra noftra in treraore à facie régis Danorum. At nofter Epifcopus Geroldus,tum per GtrolJus aH-fc turn per nuncios iram regismitigare ftuduit,inducijstempusredimensvfqueadad-uentiimDucisamp;: Principum. Rcdeuntc ergo Duceamp;Comité, prxfixum eft collo- aèmicusLet quium prouinciale omnibus Marcomannis, tam Teutonicis quàm Slauis in loco qui dicitur Berenuorda. Rcxquoque Danorum Waldemarus venit vfque ad Erthene-burg, amp;nbsp;conqueftus eft Duci omnia mala, quae intulerantfibiSlauiprxuaricatores i^nnunlt;u. mandati publici. Et timuerunt Slaui venire in pratfentiam Ducis,eo quod culpç fuæ cf-fcnt eonicij.Et dédit eos Dux in profcriptionem,amp;: fecit omncs fuos paratos efl'e ad ex- Slauiprojcri-pcditionem tempore meihs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f“-

Circa id temporis rogauit Dominus Geroldus Epifcopus Duccm, vtfedes cache- Cap.^o. dralis,quæ anciquitus erat Aldenburg, transferrctur Lubeke, eo quod ciuitas hxc eflet JEpi/copatus populofioramp; locus munitior,amp; omni prorfus aptitudine commodior. Quod cum pla-cuiflctDucijCondixeruncdiem,quo venirentLubeke,ordinaturideftatuEcclefiæSc Lubtcam Epiicopatus. Ec deiignauic Dux locum,in quo fundari deberet Oratorium, in titulum Matricularisecclefiæ,amp;areasclauftrales,amp;ftatueruntillicprahendas duodecimCle-ricorumcanonicc viuentium. Porto tertiadecimaPraepofiti eft. EcdeditEpifcopusin ftipendia décimas quafdam amp;nbsp;tantum de rcditibus, quos foluit Slauia, quantum prx-bendisfufficcretperficiendis. Et dehgnauit Comes Adolfus villas opportunasprope Lubeke, quas ftatim Dux obtulit in vium fratrum,amp; de teloneo, cuilibet fratrummar-casLubicenfismoneta::infuperalia, qux priuilegijs confcripta funt,amp;inLubiccnfi continenturEcclelia. Et pofuerunt illicPra:pofKumDominumEthelonem,cuiusin paginafuperiorimemoriacftcumlaude.

Poftquam tranfierunt obfidionis quinque vel eo amplius anni,Cæfar obtinuitMe- Cap. 91. diolanum, amp;nbsp;eiecit habitatoreseius exilla,amp;:deftruxitomncsiurrcseiusexcclfas,amp;: MeMani muros ci ui tar is adxquauit folo : Sc pofuit earn in folitudine.T une eleuatum eft cor cius nimis,amp; timueruntomniaregnaterrarumadfaraamnominiseius.Etmifitadrcgem ixcid^m. Francia: Ludouicum,vtoccurreretfibi ad colloquium apudLaonam, quæ eft in ter-raBurgundionum,iuxta Ararimfluuiumadredintegrandum vnitatemEcclefiæ. Et annuit rex Francia:. Praeterea mifit nuncios ad regem Daniae, amp;nbsp;ad regem y ngaritr,amp; fmatittBei». ad regem BoiemiXjVt venirent ad conftitutum diem: infuper omnibus Archiepifeo-pis amp;nbsp;Epifeopis, amp;nbsp;fummis poteftatibus regni fui,amp; rcligiofis quibufquefolenniter ad-eflemandauit. Grandis ergo expedatio erat vniuerforum, ad tam eelebrem curiam, quo vterque Papa, amp;tanti terrarum reges conuenturiferebantur. Tunc abieruntfi-mul Waldemaruscum Epifeopis Daniæ, Hartuwichus Archiepifeopus, Geroldus '^aiJemanu Epifcopus,amp; Comes Adolfus, cum multis Saxoniæ nobilibus,ad praefixum collo-quij locum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aubitpifi.

FuitinditbusillispaxpcrvniucrfamSlauiam,amp;munitiones, quas Duxiurebelli Cap.;»!. pofledcrat in terra Obotritorum,cœperunt inhabitari à populis aduenarum,qui intra-uerant terram ad poflidendum earn. Fuitque pra:fed:us terræ illius Guncelinus, vir fords amp;nbsp;amicus D ucts. Porto Henricus Comes de Races burg,quæ eft in terra Polabo-rum, adduxitmultitudinempopulorumdeWcftfalia, vt incolerent terramPolabo-rum,amp;diuifiteisterram infuniculodiftributionis.EtædificaucruntEcclefias,amp;fub-miniftrauerunt décimas fruiftuum fuorum ad cultum domus Dei. Et plantatum eft opus Dei temporibus Henrici in terra Polaborum, fed temporibus Bernhardi filij eius RtmharJut, abundantiusconfummatum. AtviriHolzati, quiWagirenfiumterrampropulfisSia-uisinhabitabant,deuotiquideminEcclefiarumconftrudione,amp;hofpitalitatis gratia, midumanti-feddccimisiuxtadiuinum præcepturolcgaliterperfoluendis,rebellesexiftebant.Sol -uebant autem menfuras paruulas iiex dcaratro, quod fibi dicebant permiflum pro le-

Bb ij

It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HIST o RI A DE VITA

uaminc, cum adliuc client in terra natiuitacisfux, pi opter viciniam Barbarorum, Si remplis belli. Terra aiitcm vnde cxierant HoHati, pertintt ad HammenbiHgenfem P.irochiain,amp; eft terræ W^agirenfis prouincia. Videas ergo Geroldus Epifeopus, quia Polabi SeObotriti, qui erant in medio camini 3eft:uantis,(oluercnrdccimarum fuarum c. k-gitima, propofuit à fuis rcquircre fimilia. Communicato ergo conliiio Adolfi Com-itis, indomitos Holzatorum animos exhortatorijs per litterasvcrbis tentareftuduit. /idEccJcfiamergo Burnhouedc, quæalio nomine Zuentiueld dicitur, vbihabitabai M^rchraiiM. Matchradus fcniot terræ, nbsp;nbsp;fecundus poft Comitem, cætcravirtusHolzatoruni,

Litters c,rroi mißtHtcrasinliunc modum. Geroldus Dei gratia Lubicenfis Ecclcfia: Epifeopus, Aiadiioij* vniuerfis ciuibus ad Ecclellam Burnhouedc pertinentibus falutem amp;nbsp;debitara dile-*”■ dioncin. Quoniam per Dei voluntatem Ecclefiafticamihidifpcnlatio creditaeft, amp;nbsp;diuinalcgationead vosfungor, necefle eft vtabonisadmelioravosperducereftudc-am , ab his qua; funt faluti animarum veftrarum contraria, vos abftrahcre totis nili-busclaborem. Deo fiquidem gratias ago, quod multarum in vobis apparent virturum inlignia,quod videlicet hofpitalifatiamp;alijs mifericordiæ operibus propter Dell infifti-tis, quod in verbo Dei promptiffimi, amp;nbsp;in conftruendis Ecclefijs follicitieftis, inlcgiti-mis quoque, vt Deo placitum eft,caftarn ducitis vitam, qua: omnia ramen obferuata nilproderunt, fiexteramandatancgligitis,quiaficutferiptumeft: Quiinvnooften-f'lttrifTifla- dit,omnium reus eft. Dei cnim præceptum eft : Décimas ex omnibus dabis mihi,vt be-fittibi,amp;longo viuas tempore, cuiobedieruntpatriarchæ, Abraham fcilicet,Ifaac, amp;:Iacob,amp;:omncs qui fecundumfidemfadi funt filij Abraha:, perquodlaudcmetiam amp;nbsp;premia sterna conlccuti funt. Apoftoli quoque amp;:apoftoliciviri, hocipfumexore Dei mandauerunt,amp;:fubanathematis vinculo pofterisleruandum tradidcrunt. Ciim ergo Dei omnipotentis proculdubio hoc conftet elTe prseeptum, Sgt;c fanètoruni patrum fit autoritäre firmatum,nobis idincumbit negocij,vt quod vcftrç faluti deeft.no-ftroin vobis opcreper Dei gratiam fuppleatur. Monemusergo, Si oblecramus omnes VOS in Domino, vtmihicui paterna in VOS cura commilTacftjanimo volenti, quafifilij obedientia:acquiefcatis,amp;decimas,proutDeusinftituit,amp;:ApoftolicaBannofirma-uitautoritas,adampiiandumDcicultum ,amp;adgcrendum pauperumcuramEcclefia: detis, ne fi Deo,qus ipfi debentur,fubtraxeritis, amp;nbsp;fubftantiam fimulamp; animam inin-Htifatorum tcrituui mittatis ætcmum. Valete. His auditis tumultuofa gens infremuit, dixe-ebßinatio. nbsp;jiniiquc fc huiccouditioni feruili nunquam collafubmiftiiros, per quam omne pene

Chrifticolarumgenuspontificumprefl'urs fubiaceat. Prstereahocadiccerunt,non multum aberrantes à vcritatc,quód omnes pene décima: in luxus fecularium ceflerinr.

^dDucem. At ille praecepit fub obtçntu gratiæ lux omnibus Holzatenfibus de terra Wagirenfi,vtfolucrcntEpifcopo décimas cum omni integritate, ficut faciunt in terra Polaborum,Obotritoruni, qua: rccentius incultxfunt, Si amplioripulfahtur formidincbelli.AdhocprxceptumHolzatiobfti-natis animis dixerunt,nunquarn fc daturos decim3s,quas patres fill non dedifienqmal-iiiflituiumjt- kfg potiusfuccenfisædibusproptijsegrcditerram, quàm tantxferuitutisiugum fub-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ire. PrærereaPontificcm,cum Comite amp;nbsp;omni aducnarum genere,quod dccimarnm

foluit légitima, intcrficerecogitabant, Si terrainflammata, transfugerein tcrramDa-norum. Sed prauarum molimina rcrum, Ducis noftri, regifqueDanorum prxpedie-runt innouata fœdera. Laudatum autem fuit, ne quis transftigamalteriusreciperet. QtiapropterHolzatenfesnecelfitateconftridi,prarfcntcDucecumPontificctalcpa-(ompofitio. duminicrunc, vtfacerentargumentationemdccimarum, amp;foluerentde manfolex modiosfiliginiSjamp;odoauenxilliuSjinquam, modij,qui vulgo didturHemmethe. Et ne fucccdcntium forte Pontificum innouataspaterentiirangarias, rogaucrût,hot Ducis atque Pontificis fig ill o confirmari.

Cap.pj. nbsp;nbsp;Filij Nicloti, Pribitzlaus atque Wertiflaus non content! tetra Cycinnorumamp;Cir-

cipanorum, afpirabantadacquirendam terram Obotritorum, quam Dux cis abftule-Piüient rebM ratiisfc belli.Quotum infidijsrccognitis,GunzclinusdeZuerin,prxfcdus terre Obo-'cun'-eiintio ttitorum, intimaiiit Duci. At ille pofuit eos rurfus in indignationem amp;nbsp;iram, amp;nbsp;venir lienrtciL.eX‘ cum exercitu graui in tefram Slauorum hyemali tempore. Porio illi eonfedcrant in vrbcW^uflcA niunicrunt caftrum contraobfidionisimpetum. EtprxmificDux Gun-cchnum,

eclinum, amp;nbsp;fortifTimum quenque, vt prxoccuparcnt obfidionem, ne forte elaberen-tur Slaui.Ipfe veró quantocyus fecutus eft cum reliquo exercitu amp;nbsp;obfefla eft munitio, in qua fuit Wcrciflaus filius Nicloti, S)C multi nobilium, infupcr vulgus promifcuum '^‘nistaut mulcum valde. At Pribiflaus fenior natu,cum numero equitum tranfierat in abdita nc-morumjperculTurusdeinfidijsincautos. EtgauifuseftDuxgaudio,eo quod Slauiob- Pri^it-iai firmatisanimisexpedauerunteuminmunitione, amp;nbsp;præbita fit ei facultas obtinendi cos. Et dixit ad iuniores de exercitu, quos prxliandi ftulta cupido incitabathoftem 'ïiemicus Lt» prouocare, amp;nbsp;fufcitare Bathalias: Quarc quodfuperuacuumcft acceditis ad portas * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

vrbisjamp;ftruitispericulavobifmctipfis.? Fruftratorijfunthuiufcemodicongreflus,at- „usQbit. queruinofi. Quin potiusconfiftite in tabernaculisveftris, amp;habetecuftodiamobfi-dionis, ne quis elabatur. Noftri verö ftudij erit per Dei gratiam, Vt fine tumultu amp;nbsp;fine ftragcvrbepotiamini:amp;ftatim prxcepitexabundantinemorelignaconduci,amp;apta-ribellicainftrumcnta,qualiavideratfadaGrimmæ,fiueMedioIani.Fecitquemachi- MaAinM-nas efficaciftimas, vnam tabulatis compadam ad perfringendos muros, alteram verb, quæ cxcelfior erat, amp;nbsp;in turris modum ereda, fuperexaltauit caftro, ad dirigendas fa-gittas,amp;ad abigendos eos,qui ftabant in propugnaculis. A die edimjquaereda eft hxc fabrica,nemo Slauorum auius eft proferre caput, autapparcre de propugnaculis. Ipfo tempore Wertzifiaus grauiter vulneratus eft de fagitta. Qj^dam verb die perlatum eft Wntisiaui ad Ducem, qubd Pribizlaus cum turma equitum apparueritnonlongèàcaftris. Ad quemrequirendum tranfmifit AdolfumComitem, cum cleda iuuenümmanu, qui AdoifmC. totadicpaludes amp;nemoraoberran tes neminem inuenerunt,delufi àdudore, qui ma-iorem hofti,quàm noftratibus fauorcm accommodauerat.Prçceperat autem Dux pa-bulatoribus, nequoquam exirenteodie, ne fortêinhofteminciderent. AtHolzato- «ƒ/'»»lt;ƒƒ* rum quidam ,vt funt ceruicofi, non curauerunt de mandate ,amp; egrcffi funt ad frumen- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tandum,amp; fiiperucnicns Pribizlaus,amp; irruens fuper incautos,proftrauit ex eis ad centum viros,reliquifugeruntincaftra. QuapropterDuxiraacriterinftimulatuSjferuen-tiusvrget obfidionem, iamquemunimentaclauftricœperunttrepidareminaci ruina, amp;fufFoflîonibusdilabi. Tune Wertifiaus omni fpe meliori depofita acccptocondu-du,venir in caftra ad Comitem Adolfum, vt acciperet ab eo confilium. Cui refpondet Cornes: Seraquidemmedicinxconfultatioeft,quandoa?gerdefperatuseft.Pericu- ƒ’•lt;«• lanuncimminentiadebuerantanreafuiifepræuifa.Quis,quæfo,tibiconfilium dédit, vt obfidionis pcriculum incurreres ? Magnæ fuit amentia; ponere in neiuo pedem, Vbi »«.

Uon fit diuerticulum, vel vlla euafionis molitio. Nil ergo reftat nifi deditio. Si quod po-teft elle compendium falutis,foladeditioneapprehendendum video. EtaitWertzif-laus: Fac pro nobis verbum apud Ducem, vt fine periculo vitae, amp;nbsp;membrorum da-mnojadmittamur dcditioni.Tune perrexit Comes ad Ducem,amp; alloquens eos,in qui- nbsp;nbsp;nbsp;,

buspendebantconfilia,manifeftauiteisnegociu. At illideguftataprincipisvoluntate, hoflt. dedcrunt manus, vt quiconque Slauorum dedilfet fe inj^oteftatem Ducis,membris amp;nbsp;vita potiretur,ea tarnen conditione, Vt amp;nbsp;Pribiflaus ab armis difeederet. Tune condu- ■Didueit tan-du clariifimi Comitis exierunt de munitionc Wertziflaus, amp;nbsp;omnes nobilcs Slauoru, amp;venerunt ad pedes Ducis vniufcuiufquecnfisfuperverticemfuum.Etfufcepiteos ' Dux,amp; reclufit in cuftodia.

PerfedadedicarionenouimonafterijjtranfijtdominusArchiepifcopusSegeberg, Cap.514.’ amp;nbsp;iIlic vfus eft diuerforio Comitis Adolfi. Poftquam autem venir Lubeke, fufeepit eu Dux,amp;Epifcopuscum magna gloria,amp;aggrefli funt opus dedicationis, amp;nbsp;obtulerunt ’ finguli voiuntaria cordis fui, Henricus Dux, Geroldus Epifeopus, amp;nbsp;Adolfus Comes, dederuntqs przdia,amp; reditus, amp;nbsp;decimationes in fubfidia Cleri.

EX LIBRO il.

A V DÏ EN s Henricus Leo Dux,labefaiftari res in Slauia, contriftatus eft animo, amp;nbsp;Cap. 4.

■^mifitinterimroburmilitumZuerin, ad cuftodiendum earn,amp;prxcepit Adolfo • o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïrTi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;T1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zr» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

0^:tnaionbus deriolzana,vctranlirentllo'we, amp;efleni:tutamencaftri. Polt parat.

hæc congregauit excrcitum grandem, amp;nbsp;vocauit cognatum fuum Adelbertum, Mar-chionemorientalisSlauix,amp;: omnes fortiifimostotiusSaxonixin auxilium,vt redde-

Bb iij

14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rlldlUfvIAUhVllA

'^'aiJcmarui rct Slauis malum quod feceratit. Sedamp; Waldemarum,regem Danorum,adduxitcum naualiexercitu.vtvexaretCüsterramaricjj.Etoccurrit AdoifusComes Duci cü omni

Nordalbingorum populo iuxta Malacowc.Dux verb vbi tranbjt Albiam,amp; attigit ter» minos Slauorum,fccitWcrtiflaum PrincipcmSlauorum fulpendiointcrfïciprope vr-bem MalacowCjCo qiiöd peft’undauerit cu m frater eius Pribiflaus, praruaricatus fu-critpromiflïonespacis, quaspadus fuerat.EtpratccpitDux AdolfoComitiper nun-cium,dicens:Surge cum Holzatisamp;Sturmarijs,amp; cum omni populo,qui tecum eft,amp;: prx’cedite Duccm vfquc in locum, quidicitur Viruchne. Idem fadurus eft Gunzeli-nuspræfedustcrræObotritorum, amp;ReinoIdusComesThetmarfix, amp;nbsp;Chriftianus Comes de Aldenburg,qui eft in Ammerland, terra Frcfonum : hi omnes precedent tc cum armatorum numero, qui ad ipfos pertinent. Tuncabijt Adolfus Comes cum cx-terisnobiÜbus, qui fecumdeputatifuerant iuxtaimperium Ducis, amp;nbsp;veneruntinlo-

vcinh,oigt;ß. ciim,quidiciturVirurhne, amp;diftatabvrbeDiminfcrèduobusmiliaribus, amp;mctati fun t ülic caftra. Porto Dux amp;: cætcri principes morati funt in loco,qui dicitur Malaco* wc, fccuturus poft aliquot dies cum rcliquoexercitucumveredarijsferêtibusviótua-Jia ,quxcx-«rcituifufticercntcopiofc. VniuerfusveröSlauorumexercitusconfederat

ÄwTj’jdHiez in vrbe Diminjfueruntque principes corum Cazemarus amp;nbsp;ßugeflaus, Duces Pome-j-anorum, amp;curnhisPribiftaus,autorrebellionis, miferuntque nuncios ad Comitem, volentes pereumadmittiadconditioncs pacis, amp;nbsp;promiferunt tria milliaMatcarum. Rurfumaliosmittentes,promiferuntduomillia. Ecdifplicuitverbum hocCoroitiA-dolfo,amp;: dixit ad fuos : Qiiid vobis videiur, ô viri fapientes ? Qui heri promiferunt tria millia Marcarum,nunc otferunt duo millia. Verbum iftudnoneftqHxrenspaccm,fcd adduccnsbellum. Miferunt ergoSlauinodufpeculatoresin caftra, cxplorare ftatum exercitus. Aldenburgcnfes verb Slaui fuerüt cum Adolfo Comité, fed infidiofè. Nain quxeunque gercbancur in exercitu, remandaucrunt hoftibuspermanusexplorato-rum. Dixerunt ergo Adolfo Comiti ,Marchradus fenior tetrx Holzatorum, amp;nbsp;exteri, qui intellexerant verbum abfeonditum : Auditu certiflîmo compcrimus,qubd hoftes noftri prxparentfead bellum. Porrb noftrates fegniusagunt,necin vigilijs,necincu-ftodijsdebitam adhibentdiligentiam. Adhibeergo cautionem populo, coqubdDux turumconß' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et diflîmulauit Comcs, cxtcriqucnobiles,amp;dixctunt : Paxamp;fc-

lixnrcjßuit, curitas, emortuaeft enim vircus Slauorum. Defecit ergo in exercitu cuftodia. Moram autem faciente Duce.dcfecerunt exercitui alimenta,amp;r deftinati funt pueri, qui debc-rent ire ad exercitum Ducis propter vidualia afterenda. Quibus primo diluculoiter aggrcftîs,ecce in afeenfu cliui apparuerunt cunei Slauorum cum populo innumerabili, tamequitumquàmpcdituro. Qiiibusvifis, retorferepedempueri, amp;cJamorevalido

dormientcm fufcitaucre exercitum. Alioquin omnes mortem fomno copulaftent. Perturtemeri Tunc viti illuftrcs atquc militates Adolfus atqucReinoIduscumpauciflimisHoIza-tenhumatque 1 hetmarlienüj|p,qui force lomnocxcitimatunusaccurrerantjexcepe-runt hoftes in defcenlu cliui, amp;nbsp;contrita eft prima acics S'lauorum ab eis,amp; pcrcufterut eosvfqueadintcrioraftagni. Qiiosc veftigiofubfecutafccundaSlauorum acies, opc-ruit inrtarmontium,amp;pcrcu(liluntAdoIf us Comes, amp;nbsp;Comes Reinold US j Ärfortifli-miquiquececidcrunr. Et obtinuerunt Slaui caftra Saxonum, amp;nbsp;diripucruntprîcdas caftrorum. Porto Guncelinus amp;nbsp;Chriftianus,amp;: cum cis amplius quam trecenti milites chnßianus. conglobati in vnum, continebant fe in latere pugnx, ignorantes quid agerent. Formi-

dulofum q uippe erat congredi cum tanto hofte,omnibusfcilicct iocijs aut interfediS) aut in fugam diftedis. Accidit ergo,vt cuneus quidam Slauorurn veniret ad tabernaeu-lumquoddam.vbimulti erantarmigerijamp;equiplures. Q^ibusexpugnandis ciim Valentins inftarcnt.armigeri clamauerunt ad dominos fuos,quorum globus fuit cvicino. im/'ZsrahJ Quid ftatis, Ô fortiftimi milites ?amp; quare non fuccurritis feruis veftris .^rem vtique tur-piftlmamagitis. Quiconcitaticlamoreferuorumfuoruminfilieruntin hoftes,amp;quali jbndunt. nbsp;nbsp;excofurore pugnantes,liberaueruntpueros fuos. Deindecaftris fortius immerfi, dif

ficile didu eft,quantos idusdederint,velquantasftrageshominumfecerint,donecvi-dricesillas Slauorurn acics difijeerent,amp;:recipercnt caftra, quxperdiderant. Denique mifeuitDeus Slauis fpiritumvertiginis, amp;cccidcruntdemanibusoptimorum militö. Et audierunt Saxones,qui eranc in latibulis,amp;r egreffi funt, amp;nbsp;refumpta audacia fortitcc, infufi

A DOLF I .11. COM. HOLS. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ly

infufi funt hoftibus/amp; percufl'erunt cos attridone magha nimis, amp;: replc tns eft campus ille aceruis mortuorum .Et venic Dux feftinanter, vt ficret fuis prçfidio,amp; vidi t ruinam, quç fad’a eft in populo fuo,amp; quia inortuus eft Gomes Adolfus,ôi fortiflimi quique, amp;nbsp;tu refoiutus eft in lachrymas multas. Sed dolorem eius mitigauit copiofior victoria,amp; ex-desSlauorum maxima,qui ad duo millia amp;lt;quingentos connumcrati funt. Prçcepit ergo Dux,corpus AdolfiComitisconcidifruft:ratim,amp;afl'umcondirioperepigmenta-rij,quo poftet circumferrijamp;patrisinfcrrimonumcntis. Etimpletumcft vaticinium, quodcecinitpridie quam pateretur, fæpifiîmcrcitcransverfum : Ignemeexaminafti, °'””’-amp;noneftinucntainmeiniquitas. gt;

In diebus illis venit nuncius in terram Slauorum,qui dicerct Duci : Ecce legatus re- Cap. y. gisGræciæcummultocomitatuvenit Brunfwich,Ioquitibi. AdhuncaudienduDux cr«-egreftiiscft SIauiam,omiiroexercitu,amp;profperisexpeditusfucceflibus,alioquinpro- “'cumi,, ‘ pter Comitis mortem importunam,conLiocata fortitudine,omne robur Slauorum co-iumpftftet.vfque in finem,amp;feciftetterram Pomcranorum,focios Obotritorum. O-mnis ergo terra O botritorum,amp; finitimx regiones,quæ pertinent ad regnum O botri-torum.aftiduis bellis, maxime verb hoc nouifllmobello, tota infolitudinemredada eft J domino fcilicet fauente amp;nbsp;dextram pijftimi Ducis confortante. Si qux Slauorum extremxremanferant reliquiae,propterannon.-epenuriam,amp;:agrorumdefolationes, slauorum tantainedia confedi funt,vt congregatim ad Pomeranos hue ad Danos confugere co-gerentur,quosillinihilmiferantes,Polonis,Sorabisatque Boemis vendiderunt. Poft-quam ergo Dux exiens Slauia,dimifit exercitum, vnumquenque in fua, corpus Adolfi ß. Comitis perlatum eft Mindin, ibiquefandadeuotionereconditum. Cometiamvero fuhura. tenait Machtildis vidua eius, cumfiliotenello. Et immutata eft facies terræhuius, eo quod iuftitia Si quies Ecclcfiarum fublato bono patrono, penitus infirmata viderctun Jpio enimfuperftitCjclero nihil durum, nihil afperum videbatiir. Tantus erat fide, bo-«itate,prudentiaatq5confilio,vtvniuerfis videreturconftrudusvirtutibus. Hievnus debellatoribus Domini, amp;nbsp;certe non infimus, in funiculo fortis fux vtilis inuentus eftj extirpans i d o 1 ola tr ise fuperftitiones, amp;nbsp;f aciens opus nouac plantationis, quod frudificec jnfalutem. Nouiftîmè perado boni itineris curfu,peruenit ad palmam,portanfque vc -xilla in caftris Domini, ftetit pro defenftone patriæamp; fideprincipum, vfqj ad mortem. Rogatusvtvitaeconfuleretfugaecompendio,vehementerdeteftatuseft, manibuspu-gnans, amp;nbsp;voce Dominum orans, mortem libenter excepit, ob virtu tisamorcm. Huius «mulationcinftigatiilluftresviri, amp;nbsp;optimi Ducis boni fatellitcs, Gunzelintis atque CKtiu'inm.

Bernhardus,quorum vnus Zuerin,alter Racesburgprçerat,feceruntamp;:ipfi opus bonum in funiculo partis fuar, bellantes prælia Domini, vt fufeitaretur cultus Dei noftri in genre incredulaamp; idololatra.

FINIS.

3

«oê Sc»

B b iiij

lé

SYNOPSIS DE PRIMORDIIS

ET PROPAGATIONE GENTIS SCHAVM-

BVRGiÆ: E Saxonia Crancii

/zA. s. cap. 2^.

■ PE.KÆPKECI-VM fucrit, ComîtumdeScowenburgamp;Holfatiscli-ncam retexcre, quantum peritiittiturexpriuüegijs amp;littcrisrepcr-tis : nam feriptorum nemo fuit, qui eam diligenter referretin littc-ïas : Vndeveniam debet ledor huic feribenti, ficubi fortafle in cius lineæcommemorationeimpegerit. Igiturinitiumbuiusnobilitatis cft ex induftrio amp;nbsp;forti viro militari Adolpho deSalingïleüei qui dumcœtusimpcrijagcretur in Minda, frequensaderatinconcilio Imperatoris. Annales Mindenfium commémorantConradum IlLfedratiotempo-rumnonpàtitur.nam ifteConràdus Imperator inftitit Adolphum iecundum Holtatia pellere:quod fiioïoco diximus. Erat ergo Conradus 11. Imperator/ub quo Adolphus meruithonorem Comitis,inftante Mindenfl Epifeopo : cui plurimum apudlmpera-corem aderat conhlio auxilio, pro iuribus EccJefiæ: Dédit i lli Pontifex feudum, de quoeuminueftieratImperatorJndeeft, vtvfquehodieprogenieseiusnonrecogno-fcatfuprafeprincipem.citra Imperatorem. Poftea vacante Stormaria amp;Holfatia,Lu-derus turnDuxSaxonia; Adolphoeius ncpoti,autfortepronepoti (intercefleratenim anni plurcsquàm centum) conculit cam quoque ditionem. Huius filius minor Adolphus fucceffit in vtraque ditionemam maior Hartungus in expeditione Boiemica per-ijt. Hic eft Adolphus, qui ca;fusell à Wândalisin obfidione vrbis Demyn. Huiusfilius Adolphus,primi in Holfatia nepos,vireratmagnificus:quipulfusHonatia,militauit in terra fandazrcftitutuSjiterumpellitur ab rege Danörumifaduseft Cornes Stadenfis, fiiniuit in Scowenborg. Huic erantfilijBrunOjConradus, Adolphus. Bruno præpofitus Magdeburgenfis,fit Epifeopus Olomuccnhs: Conradus fucceffitin Scowenborg : A.-dolphusrcdijtinHolfatiam, puer, vtHoIfatiferunt,impetratus à nobili domina, quod diximus. Sed Mindenfium annalestradunt, ilium ab Holfatis vocatum, cùm iam pau-latim vires refumerent. Hiceft,qüi vidoriam obtinuit in Bornehoucdc,fugato Dano-rum rege. Idem militauit in Liuonia: in fine ingrefl'us eft ordinemMinorum.Huic crant fili) Iohannes amp;nbsp;Gerhardus,qui ditionem Holfatiæ funt partiti : nam Conradus patruustenebatScowenborg, Iohannes Wâgtiam, Gerhardus Holfatiam cum Stor-maria acceperunt. Vifa eft Gerhardo iniqua partitio, quôd longe vberior effiet pars Iohannis, bello rem dirimere tentabant : fed interuenit compofitio, in qua vcrifimilscft Gerhardum de fucceffione patrui in Scowenborg, qui prolem no reliquit,quietatum. NamfilijGcrhardiillamditionem poftea tenuerunt. Ex hoclocolcindituramborum Jinca:Iohannes in Wâgria,qua; ab Oldenburg in Lubicam,per Todeflo.Plone,Zege-bergeomprehendit vberiorem totiusditionis partem,permanfit: Filiumreliquitlo-hannem,cum aliquantis fratribus: in quibus Iohannes fccundus reliquit tertium, cüin multisfrâtribus, cognomento Largum : Ex hiS fratribus erat Adolphus, inZegeberg cæfus : Tertius Iohannes reliquit Adolphum,in quo ftetit linea : cuius morte ditio l?in-/ nenberg cum pertinentijs venir ad Comités in Scowenborg: quod fuolocoreferc-mus. AdlineamGcrhardi multiplicioremtranfeamus: GenuitHenricumamp; Gerhardum. HcnricüsinHolfatiapermanfit, multagerens; GerhardusperuenitinScowen-borg: amp;diuviuendoc£Ecitatepercutitur: vndenomencontraXit, vtcarcuscognomi-netur.RedijtinHolfatiam, Lubicæ finiensvitamiReliquitfiliosGerhardum, Adolphum, Henricum, Ottonem: duo nouiffimi inScowenborgremanséretumulati in znonafterio Rintelen : Henricus reliquit Henricum filium eius nominis tertium : Gerhardus autemtertius,cùm effet præpofitus Lubicenfis,fubdiaconus,apoftolicadifpen-fatione mortuis fratribus duxit vxorem, amp;nbsp;genuit ex ca lohannem, in quoftetitilia linea. Adolphusgenuit Adolphum, Ericum, Gcrhardum:exquibusEricus, magno labore amp;nbsp;armorum c5tentione,aduerfus Ducem Brunfwici Henricû obtinuit Epiieo-patum Hildefemenfem: Adolphus manfit in Scowenborg : Gerhardus in Holfatia.

Hic

PROPAGO GENTIS SCHAVMBVRGIÆ. ' nbsp;nbsp;i?’

HiceftiHeGerhardus, quicuniIohAnnefratrueleGerharditcrtij ftiio,inThictmarfia pugnauit inftdiciter, anno vicefimo fecundo poft mille treccntos. Henricus tertius gcnuitGerbardumcummuItisfratribus. Hiceft,qui cognominatuseftproreruincla-ritudinc Magnus, adolefcentia eins cenuiffimaferiurfuiffcjVtprætervenaticos canes, nihî! poffideret, H,endesborg moratus. Vidit in eo fpecinien magni ingenij vir milita-risjVtfercur; idem,qui AdolphuminZcgeberg perdidit,quitradinsGerhardoiumê-tiSjCum inftruxit ad miliciam; cxfus cft in lucia. Adolphus in Scowenborg, cùm fe in-terponeret bello fratruclium fuorum inHolfatia,ibicapitur,amp;£Erefuoredimitur.Is genuit Adülplium, Gerhardum,Simonem,Bernhardum amp;nbsp;Occoncra. Ex Adolphis, (incertum quis) erat qui duèda vxotc filia Meftiwoi Duds Pomerania;,fc Ducem fcri-beret Pomerania; : vt te ftantur, quæ extant litterac cum hgillis. Adolphus primogeni-uisfucceditinditionepacri inScowenborgiGerhardushtEpifcopusMindenlisiAm-boperiêrunt itincre in terrain fandam,diujfislocisamp;temporibus; Simon haftiludio-iniîrmatus, moritur:BernhardusfitpræpofitusHamburgcnfis-.OctopatriamdiEioneni gubernat. Magnus Gerhardus rcliquic filios Hcnricum cognomento Ferreum; amp;nbsp;Ni-colaum, vindices paterna: necis. Nicolaus dliurn non reliquit : fedfratri fuperftes per-ucnitadeatempora, vt morte AdolphiinWagria,intcrucntuprincipum, præfertin» DucisSaxoniæ, amp;nbsp;mulcorum nobilium amp;militarium, daretComitibusinScowen-borgtresprçfeciurasad AlbimiHatesborg,Pinnenberg,BermftedervtWâgriaiunge-^ recurHolfatiæ. Henricus reliquitfiliosGerhardum, primum SlefwiciDucem ex hoc genere, Albertum, Hcnricum. Albertus fine prole perijt, Henricus cligitur Ofnabur-genfisEpifeopus, fed non perueniradcorifecrationem : Octo in Scovenborggenuic Adolphum amp;nbsp;\i/ilhelmum,in pueritiamorientem. Is accepit, vt conijcio, ditiopem primus in Holfaria, genuitque filias quinque : Adolphus filius, is eft, qui militauitfra-' truelibus in Holfatia,cùm magnam de Danis alfequerentur vidoriam in Holfatia. Gerhardus DuxperijtinThietmarfia: amp;reliquitfilios,Hcnricum, Adolphum, Gerhar-dum:amp;: filias, quarum vnadenupfitTheodc|rico dcOldenborgComiti, exquanatl funt,Chriftianus,Mauricius,Gcrhardus.In Scowenborg Adolphus genuit Ottonem: . Is,moriente Adolpho Duce,in Holfatia contendit ad fucceftionem:fed Chriftianus do Oldenborgjiam Danorum rex,pra:ceflit eum,vt potentia,fic fauore: V nde fadum eft, vt Octo accepta pecunia conquiefcerct. Filij eins multi, Adolphus, Ericus,Erneftus Epifeopus Hildefemenfis, Otto, HenricusEpifeopus Mindenfis,Bernhardus, Antonius, Iohannes'. Viuunthodie, OttoinPinnenberg,Henricus,Antonius,lohannesî hiçfolusfiliumhabetludocum.Chriftianus reliquit filios,lohanncm Da-

norum regem,amp;Fridericum Holfatia: Sleiwici Ducem. Hie

eft ihtus rerum praefentium. Nontemoueatledor, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

fi qui prxteriti funt fine nomine : Sue- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ceffioquatfitaeft.

I

I

Appendix.

y od deejje de àchaumburgttzgentu propagtnejy^opji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

cianamp; ^'tdebatUTs de eo non debwmi4^ nondoanc commoniüo-' nemnoflramfiibîjcere ^effemrecentioribtu 3 qui inde Qom^ it es Oldeburgios, prApotentem Kegum T)aniamp; ac T)ucum HolfitiA, ' nbsp;nbsp;nbsp;c.familtam deriuent. Quo s htÇententiamp;fuA au£toreS)quamp; monume-

ta(equanturjmeprétérit. Niß forte inteliigi omnia de maternigene^ risfat U malimus. Nam T'heoderico Oldeburgio (fer hardt eiusßliant 3 qui primus ex Holfdtia Comitibus T^ucumdignitatemfamilitt ßA conctliautt, connuptam fuijfe, hocque matrimonio tam Regurn DaniA ^T)ucumJrlo fdtiA3quàm Comitum Oldeburg. quihodiere-rum potiuntur3 edit amßirpem3Conflat,Quanquamnequepaterna à me origo ^elnegatur 3 'vel omnino in dubium ‘uocatur.Etßquibtu pro hac propugnareßententialibet 3 hos equidem r o gat o s magnopere 'velimi nbsp;nbsp;auctor es nbsp;nbsp;monumenta3 quibusida aßruitur3quamprt-‘

mum in lucemproférât. Sic enim SchaumburgiAgentisdecus ^in-dicabitur3 ^^ßngularehißoriA GermanicAlumen accedet. Qrancius ^^etropol. lib. 2. cap.jo. hAc habet ; Lat amßbolem reliquitmoriens quot;^edekindus(quot;Rex Saxonum3djnafla aAngriuartorum) exquibus erant fbmitesde Ringelheim deque Oldeburg3^c. CAterarecentio^ rum 3qutbus idem affeueratur3teßimonia3 inque his fohannù Roceri, qui Oldeburg.familiA conditorem facit Reginbertum fWidekindi ? '^tgberto F.pronepotem3 omitto. Neque hoe coroüarium noßrum, quodnequeabtnfiituto alienum 3 neque omnino inutile fore 'vi-debatur3le£toriimprobari3 melioraabalqs

darifOpto etiam atq^ etiam.