TH. ERASTI D. Medici celeberrimi-QVAE CVM IPSE STVDIOSIs communicareftatuiflec, morte præ-uencus, iii lucem edere non potuit;

Dilputatio de Saporibus, quatenus hi vtiles fùnt ad perueftigandas medicament*’ rum vires,in qua ctiam alia? quædam vtiles fcitu qua?ftiones declarantur.

Epiftolade natura, amp;ortulapidisSabulofi, quiinPalatinatu ad Rhenumrepen' tur,acde vfu ciufdem.

quot;V Äi iam ab hinc trienniurn^, Serenißtme^ T^rinceps Slecdor, docdßtmi ^iri Th o mae Sr ast i olirrLi 'vxorem , mihimatrimonio iunxtßem^, atque^adeo eiufdemßcripta hereditario lure^ conßequutus eßm-)-, nunquam non in ammo habui ea typisdeßribenda curare, in communem ßudioforum omtiium ^tilitatem. (^Idquam rem duplici de cau^a impellebar ; prim,urrü quidem, ne clarißtmumillum ^irurn, eiusßriptaßup-primens, tanta iniuria aficerem deindeetiamne hof^mßudiorum amantes tantoßu^luatque emolumento deßaudarem-'. ßfuod quidem c ertepridem prßitfßm, nß ahaßsbinde mea me negotiola ab ea co-gitatione auocaffertLj. Alt ijcro nunc, quo temporminusfohto negotiis dtßi-neor,hocmeumconfliurrud/fferrediutiusnolut, aefub außieatißtmo felß.Tua nomine ^xor nbsp;nbsp;egoßripta h^c euulgareßatuimus, cumpluribus aliis de caußis,

tum uero maxime, quod cum omnibus conßet, quantaßdefemper, d?quot; obßerua-tia ^irtileprs.ßantißtmus ,primum quidem^ CelßTus, Auum,deinde Tatrem-gt;

tuum coluerit, ac ^enemttisßt nonßnenefario ßelerein pMicumßub ^IterÏMs nomine ederepojße ea^nos arhnrabamur-,pr^ßerttm cum nobüplane con-faref ^uäioremipßim, quifemperßUußrißimt nomtnù lt;veßrißudtoßßimusy oyßeruantißtmtisfutt ß^jitafiut longtore datun-LifuiJßec, idem ommno, quod nunc nos^aliquandopraßiturum, atcjue haßceßias eruditioneplenißimas elucu-igt;ratiQnei Qlarißtmo nomini ‘ueßro conßecraturumfuijße^. jßecjueparum et-‘vt ttbi bamp;c die ar emus moutt, quod ^ideremus CelßTuam bonarum lite-n^rum amantßimameße -, atcjue tnßtper ßum quotidienonpaucas in eü horos 'i’nipendaß omnibus te/iatumßacere, ßetanto nbsp;nbsp;honore ç^fauore eosproßqui,

^tnon leuem tott terrarum orbi admirationem pariot at que adeo talem deße^ in omnium animü excitare,^tfacile tntelligant CelfTuam nonfore minus

gratnm amp;nbsp;acceptiim humano generi, cjuarru olim nobtlipimi eins Maior ei rint, quin iam communepbi cumfurnmo t^optimoillo Komanorum encomium fuüpraclaris ^irtutihuspromeruijje, nbsp;nbsp;ab omnibus Amor 0“

ein generis humani nbsp;nbsp;appeüetur habeatur. (Jelebratißimos autem Celß^Tii^

Maioresquoäa^tinet^cumpraclarA eorum resge^A, gr ‘virtutesadmiran^^^ neminem clameße poßintj,ßioqueßlendorenon popintnon omnium oculosiii' que animos inpe conuertercj eaa hic recenßre faperßdebo, ac orationem mean^ iüue omnem conuertam nbsp;nbsp;Celß Auam ea qua dec et animi ßibmipione amp;

ßeruantia orem atque obßecrem hoc noßrum munußulum htlari exporredA fionte accipere dignetur-, aepab ipßomamp;t Au Aore oblatumßuißet'. acinfrperro-gamus^ nos quoque inpiam dientelamptpipere dignetur -, ad quam Vxor amp;nbsp;ego non minorem fidem^, gq^ obßeruantiam aüaturos conßdimus^ quam ‘vel

d^orippej'uelquiuis alius apperrepoßiti qui QelJ. Auam ex intimes animißen“ ßbus amitt 3 colitj ac ^jeneratur. A)eus Qpt. Max. Celß AAuam flurimos in annos[opitet^atque incolumen conßr^

NTER omncs artes liberales, quas Deus Opr. Max. pro immcnfainelFabiliq^fuacrgahumanum genus benignita-ic morcalibus largitus eft, nulla exftat, quæ cum Medicina depra:ftantiaamp; dignitatecertarepoflit. Nam vetuftateat-que origine: inucntorumamp;culcorümfplendore; fubielt;äi, circaquodverfatur, nobilitate.- doótrinxconftantiaamp;fir-mitate; neceflitate denique amp;£. frudu; facile omnes fuperan Caterum ne me ifta fingere amp;nbsp;abfque probatione diccre aîiquisopinetur, ftatui ea breuitatedemonftrare, quares tanta doccri poteft : idque non more oratorio, fed Medico potius aut philofophiCo, oratione fimplici fcilicet minime-que fucata.Valde namque ridiculcfcccrim,fi eloquentiam amp;nbsp;facundiam oftentare coner, qui neque natura ad earn rem faôius, neque excrcitatione ac vfu naturamfuperarcconatusfum. Proindevos,quadebeoobferuantia,oro,vt respotius, 1 y quam verba,attendatis-.amp;capita folum propolitæ caufærecenfentemaudiatis.

Origoartis Medicæ eadem propemodum eft, quæamp;hominum, Statim enim poft natos hominesquæriamp; coli cœptaeflevidetur.- quod amp;nbsp;ratio amp;nbsp;hiftoriâ demonftrar. Sane omnibus hominibus,præfertim intelligentibus amp;nbsp;dottis, confeflum hoceft, quod ab Arifto-

telefcribitur, artiumillas primas inuentaseflè, quarum opéré homines minimepotuerunt io carere; cateras,quæ vel ad voluptatem,vel ad ornatum,vel ad contemplatione potius, quam advitæneceflitatempertinent, per ociumdeinde fuifîe excogitatas. Quippccumdefide-rium finis excitauerit homines ad inueftigandas artes, ambigi non poteft, quin de illis primo loco foliciti fuerint,quib.maxirneopus haberefeanimaduerterunt. Certtiporroeft,corpo-ranoftra fie fuifleftatim ab initio conftituta.vt morbis amp;cruciatibusobnoxia forent. Quo-i5 niatn non folus cibus amp;nbsp;potus morbos générant, fed amp;nbsp;acr,aqua,excrcitia, labores, animi af-feâioncs: deniquetammultæacdifpares funteorumeaufæ, vtvitare omnes nullus poffit. Ergo ftatim atq; ægrotare incœperunt homines, ( incceperunt autem mox a principio ) at^ a morbis aaiones,ad quas fe faàos meminerant,fenferunt impediri gt;nbsp;de ratione, qua amp;nbsp;præ-fentemvaletudinemconfcruarentjamp;amifTam recuperarent, neceflitate coaélideliberatio-3 0 nés inflituerunt. Notum eft, adiones ab anima, vt a Caufa effcdrice proficifci,amp;: a corpore, vtinfl:ruméto,perfici; nec vllam edi poffeintegram, parte corporis, a qua editur, læfa. Quare cum abfque fanitatenecviuerefe, necagere aliquidpofleperfpexiflênt, quisdubiteteos mox ab initio fummo fludio indagare artem Medicam voluiflè, priufquam de aliis,quæ non ad viuendum, fed ad commodius viuendum faciunt,præcipue côgitatum fuerit? Argument 35 to vcl maximo illud fit, quod hodie etiam nulli funt, qui non medicarum rerum medenditÿ aliquam fibi peritiam arrogent. Quomodo enim alioquin omnes ad medendû adeo prpm-ptieflent, fi non tacitonaturæimpulfu propter vfum neceflitatcmqj cogerentur de hacte omnesfollicitielfe? Certumeft, exbrutisplurimafolo naturæinflindufibi mederi. Quis igitur neget infinite maiorem amp;nbsp;clariorem rerum ad Medicinam pertinentium notitiam 4onoftrisaDeomentibusinfculptam? Si qüis neget, ipfâ eumfacrahiftoria erroris coargu-ct. Primus enim homo eamhabuit rerum creatarum feientiam, quampofterieiusinhac vita optarc magis quam aflequi potucre. Quam vt poft lapfum fere totam amififlè conce-damus, non tarnen igniculosquofdamretinuifle dubitamus, quibus inueftigatione aeftu» dio fufeitatis potucrit oblitarumrerum reminifei. Quis vero dubitet, an ægrotanteS deinue*

rienda rationc ac modo cofukauerint fe a morbis vindicandi ? Truncus amp;nbsp;ftipes fiierit, noU homo, quiincruciatibushxrcns de vira incolumitateq;fuanihil cogiter: cumbrutasanb mantesiecusfacerevideamus. Ergo fi amp;nbsp;ægrotarunt olim homines, amp;nbsp;a morbis libcrati cupiuerunt,etiam derationeamp;via, qualiberarentur folicitequæfiuerunt. Nec fruftra quac-fiuerunt; cuminueniendifacultateneutiquamdeftituticflent. At mox ab initio cum mor- î bis amp;nbsp;dóloribus conflidari ccepifle certum eft. Quare ante alias artes de Medicinainuenien-daeosco'gitafleconfitcndumcft. Ethæcquidemmanifeftadocct ratio: qux fi cuinonfa-tisperfuadetjipfafadorumhiftoriaconfirmaripoterit. Etfi ehim neque iacra neque profana hiftoria tempus definit, quo primum aliqui publice mcderi incccperunt,tarnen ex vtra-quedifciinusjprorfusantiquiflimameiusoriginccfle. InDei populo fcmper extitiflc Me-dicosjcx Mofe.Salomone, Paralipomenis, clare perlpicimus. Etcnim Mofes cap. 50. Genef. refertloïcphum mandaflcfuis Medicis, vt corpus Iacob patris fui condîrent.-quodamp;fadum abeisferibit. ObiitautemIacobantcannospaulo minusjjoo. IdemMofes21.Exodicap« aperte percufioribus prxcipit, vtla:foceirationemfeucubatumamp; Medicationem præftent. Erantigiturtunc,amp;mulcoantefuerant,qui Mcdicandi artem profiterentur. Eduxit Mofes Ilrahelitas ex Ægypto ante annos ter mille amp;:amplius. Quodfi quis apudlecogitar, Vulne-rarios tantum feu Chirurgosfuifle.- non hos folos, fed amp;nbsp;Clinicos, quos hodie Phyficos no-minant, anteilludtempusinhonoreamp;admiracionefuifleoftendam. Resipfa demonftrar, non magis externis quam internis morbis vexatos hominçs fuifle : amp;nbsp;proinde non minus fo-licitelàboraflè, quo padohis occurrerent, quam quomodoillos pellerenr. Qtiod eo magis , fadum credemus,fi naturaliter om nes hue impclli homines, vt morbis amp;nbsp;dolonbus obfiftät, meminerimus. Ad hxc certum eft, Veteres Chirurgiam ab altera parte,quam Clinicen vo-catam dixi, minime diftinxifle : fed coIdemamp;Ghirurgosamp; Phyficos fuille. In magnisqui-dem vtbibus,qualis Roma fuit,affirmât Gal. alios Ghirurgiä, alios Phy ficen præcipue exer-cuifle: quæ partes tarnen non fic crant diuifx,vt non vtrilibet vtramq; callerent. Ante annos plus minus quingencos apud Arabes,vt ex Abenzoare coniicimus,Ieiungi ccepcrunt Chirur-gi,Lithoromi,Pharmacarii,amp;Phyfici. Et manferunttresilliClinicorumvelutfamuli. Lo-quordetempore,quoapud Graccos floruit. NamÆgyptii, vt IcribitHerod, multo antefic diftribuerant, vt vnius morbi autpartis vnus elTet Medicus. Vnde plena omnia Medicoruni fuifle ait : dum alii oculis,alii capiti, alii ventri,alii occultis morbis mederentur. At hinc non 5^ cfficitur,Phyficam inuentarn non fuifle, fed probatur potius: dum occultis morbis curandis aliquosdeftinatos affirmât, lam amp;nbsp;in 2,. Paralip, cap. ló.mentio habetur Medicorum internis morbis medentium. Salomonern cam non ignorauifle norunt omncs,qui vel hiftoriam Regum,vclalioseius librosattentepcrlegerunt. Sed amp;gcntiliumhiftoriamanifefteprobat, paulopoftdiluuiummaximadiligentia fummosRegesMedicinamcolerecœpiflc: vt moX oftendemus. Ecclefiafticusrefert Deum amp;nbsp;Medicum creauiffe, amp;nbsp;Medicamenta. An ad fo-Jos externos morbos profligandos pharmaca producit terra ? Non opinor. Quid ergo aliud docere voluit,cum addit,DeumMedicinxfcientia homines donauiflc,quam notitiamani-mishominum impreffifle rede vtendi pharmacis, quæ ad depellendum omnis generis morbos,externos amp;nbsp;internos, terram iufferatproferre ? Clariushocipfumperfpiciet, qui ob id 4-® Deum nobis inftillauiflehancnotitiam animaduertit, vt fuam erga nos paternam volunta-temdeclararet, acgioriamex mirabilibus, quæperMedicinamtacit, confequeretur. An non omni tempore voluit Deus propter beneficium hoc mortahbus datum prædicari ? Ego certeficcenfeo. Cogimurergoconficeri, DeumfalutaremhancartisMcdicætotiuscogni-tionê ftatim ab initio animis noftris inferuiife.No minus enim Jmo multo magis,mirabilis eft abditorummorborum,quamexternorum,fanatio: necminus ex illorum, quamhorura depulfionelaudatur Deus. Scio nullum hieadcfle, quicertioribusargumentisantiquita-tera arris Mcdicæ demonftrari velit. Quæ enim poffit excogitari verior ratio ea, cui lacro-fandum Dei vetbumteftimoniumperhibet.*’ Attamenamp;profanam hiftoriam hue vfqj didis confentanea tradere breuiteroftendam. Quod enim moxpoftdiluuium Medicinæ ftu-1'’ dium florere cœperit, poft vecuftiffimos Poctas amp;nbsp;Philofophos teftatur Suidas, dicens olim apud ÆgyptiosMcdicumIachenum nomine claruiflc, qui in curandis morbis exccl-■lens,at hoc nomine longe excellentior fuerit, quod Ægyptios docuitaccenfis ignibusdcpcl-Jerepeftem. Hunc fub Rege Senuo vixifle tradit. PorrodeSenuoRcge alio nullo, quod quidem adhuc audire aut videre potuerim,mentionem faciunt hiftoriæ, quam de eo, qui a-11 lias Chamfenuu«,noftris autem fimpliciter Cham vocatur. Hie Rheam vxorcm habuit ,ex qua genuit Ofirim, qui poftea Rex Magnus vocatus, amp;nbsp;pro Deo cultus fuit. Is lachenus propter inuentam rationem repurgandi aeris pro Deo cultus apud Ægyptios fcribitur. Mor-tuonamquetemplumædificarunt, inquoamp; fepulrusfuit. Quotiensdeindepeftis inuafit Ægyptum, eidem facrificarunt, amp;nbsp;de igne fuper altari accenfo,alios per vicos amp;nbsp;regiones vr-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;biura

De Medicinæ laudib. Oratio. 3 lgt;ium ignés accenderunc, itaque virus aëris exftinxerunt. Regnauit autcm Senuus cuni Rhea coniuge in Ægypto circa lyo.annum a Diluuio. Quod fi hoc temporelachenus illu-ftris Medicus fuie, facile inrclligi poteft, ante ipfum prxclaros alios viros exfiitiffe. Hic quia fortaflepluscæterisartemamplificauit, aeprimus modumpeftisarçendæpellendæq;repe-î nt,ni3ioresapud eos honores meruit.

Poft hune Ofiris prxdidi Cham Senui filius in medicina clarus exftitit: quem nonnulli art’s inuentorem falfo exiftimarunt, Significatautem Ofiris Ægyptiorum antiqua lingua multos oculoshabenteiTijfiue perfpicacem amp;: oculatum: vndeamp; Solemeum appellarunr, amp;nbsp;pro Deo,vt dixi, coluerunt. Cæterum duo Ohrides Ægyptii Reges fuerunt.- quorum alter *0 circaannutnmundii/óo. regnauit;quem nofter ( Pharaoputaturfuifle,qui Abrahamov-xorem rapuit) annis centum triginta quinque præceflit. Hic Ofiris,vcDiodorus Siculus feri-bitjSaturni amp;nbsp;Cybeles,fiue Cham Senui amp;nbsp;Rhea: filius fuit, fororemqj habuit Ifidem,quam ctian) vxorem duxir. Creditur a nonnullis Bacchus,ab aliis Serapis, ab aliquibus lupiter: Ifis autem fororamp; Ceres amp;nbsp;Luna amp;Iunonominatur. vterque Medicinæ peritus fuit.-licet Dio-dorus Mercurium faciat inuetorem : amp;: propter earn caufam ab Ofiride Saturni amp;nbsp;Rheæ ß-lio magnifiée habitum honoratumque feribat. Ifinnihilominusmultorum remediorum in-uentricem prædicant. Epitaphium eius,columnæ inferiptum apud Hcrodotum lib, i .habe-tur:in quo hæc inter alia continentur; Egofum Ifis ÆgyptiRegina.a Mercurio erudita. Ego fum vxor Ofiridis.Ego fum prima frugum inucntrix.Ego fum Ori Regis mater,amp;c. Ofiridis 10 ergoatque Ifidis, filiusfuit Orus, id eft, Apollo, poftremus apud Ægyptios Deus. Hicapa-rentibusMedicinamedoótuseiufdem inuentor a nonnullis putatur. Legimusamp; Apin Regem Ægyptiorum, quemamp;s Serapin nominant, Medicinæ inuentoris laudem acquifiuifie; quem aliquieundemeum Ofiridefaciunt. Nonmultum noftra refert, fiueidemfiue alius putetur,quando morishocapud vetercsfuiife conftat,vt,quifquis præclaro additamento ly artemauxiflctjVelaliarationeilluftrafiet, proinuentoreeiufdemhabcretur.GæterumÆgyptios præ cundis fere aliis gentibus Medicinæ ftudiofos fuifle, Plutarchus etiam declaratin Dialogo deratione brutorum vbi Gryllum inducit dicentem, /xV cxÿoAtS/xdxoq. Apud Aflyrios etiam antiquilfimam fuifleartemhancvel ex eo conftat,quod Zoroafter Magus apud Badrianos régnas, quem Ninfamp;: Semiramidis temporibusvixifle ' 50 fcribit Eufeb.lib.de præpar. Euangel. i o. cap. 3. primus earn magicis fordibus confpurcauifle fertur. Floruit autem Semiramis annis 800. ante bellum Troianum ( quod feptem annis an-tecelfit tempus, quo iudicauit Samfon ludæos. ) circa ætatem Abrahami; annis ferme 400. ante natum Mofen.PoftZoroaftrem femper feremanfiteius profeffio penes Sacerdotes.qui pulcherrimamartemfœdiflime contaminarunt,donecad Græcosfcnfimtranslatacft, Ab

5 y Ægyptiis cnim ad Græcos importafl'e Apollo creditur. N oti funt Ouidii verfusj Inuenlum Medicina meum efl, opifexqueper or bent Dicor-, amp;nbsp;herbarum fubieciapotentia nobis.

Huiusamp;: Phoronidis filius Æfculapius cam deinde plurimum ornauit,vtipfe etiam, quemadmodum pater Apollo diuinos honoresimpetraucric.-etfi in quodam oraculo, quod 40 apud Eufeb. lib.de præparat.Euangelica 3 • cap.4. cxftat,omnem hanc gloriam fibi foli vend!-, cet, hiice verbis;

Natwegeexfacra Tricca,cuitotamedendi i^rs, cui feß omnis parit er Japientia debet. ^uem materpeperit comprejja ab Apolline magnum 4 y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ilium Æfiulaptum, TMutim numeroque recept um.

Confiât ex recitatis amp;nbsp;propter vetuftatem non fatiscertum efle eius primum inuentorem, amp;nbsp;propter nobilitatemac dignitatem inter feclariflimosquofc^ de Inuentoris tituloamp; honorecertauifle. MercuriusTrifmegiftus qui paulo pofi Mofen,Iofuæ fcilicet teporibus damit, vtrumque, Apollinem videlicet arque Æfculapium,Ægyptios fuifle aflèritzac fèpul-Jo chrumApoliiniscum temploin raonteLibyæ memoratconfiitutum.Vtuthochabcat,Græ-cifuosfuifl’e feribunt; amp;nbsp;Æfculapii filios Podalirium amp;nbsp;Machaonem Græcos in bellum Troianum fuis nauibusfecutos affirmât Homerus. Ex quo perfpicere licet, quanti tunc ab omnibus etiam Regibus fièrent, qui in excolenda Medicina fiudiumac diligentiampone-rent. Circa hoc tempus Chiron Centaurus magificr Achillis, Saturni amp;nbsp;Philyræ filius in J y hac arte Celebris fuit; a quo etiam hodieherba Centaurion nomen rctinet. Plutarchus author efi,Homerumquoquc Medicinæ ftudiofum fuiffe. Pofthosin GræciafccutifuntÆ-feulapii fucceflbres longaferie, item Herodicus Selybrianus, Democritus,EmpedocIes, Pythagoras, amp;nbsp;tandem Hippocrates ille Cous,ab ÆfculapioiS. qui primus, authore Celfo, Medicinamafiudio fapicntiæ fciunxitccumanteillud tempusiidem fuif]entamp; Philofophi amp;nbsp;medici. Satis perfpicue, vt opinor, non ratione tantum, fed etiam authoritate hiftoriæ do-

cui,Medicinatn ab ipfomox diluuiocœptam eflèquæri.Etfî vero non ftatimad artîs canî formam reuocari præcepta potuemnt, fub quannncea videmus; tentauit nihi'ominus v-nufquifque pro viribus inuentis aliorum addere, artemque locupletare amp;nbsp;augere. Qua in re aliosaliisfelicioresfuiflèpareft: cumidcminaliartim quoqjartiuminuentione vfuveniiTc nemo nefciat. Eodemmodofinonomncs nanonesæqueftudiofxillius fuiiTeconcedatnr, non tarnen nullam omninorationem eins habuiflc putandum eft. Apud Ægyptios diligen-tius culta, apud aliosobfcurior fuit, donee ad Græcos tranfiit. Hi eam,ficut omnes bonas arêtes maiore ftudio expolierut atq; illuftrarunt.Primusintereos Æfculapius feriptis mandailc nonnullaputatur. In huius podca templis, quæin Pergamo, in Epidauro, alibique habuit, notata Ieruabantur,quxquilqucvtilia inueniflec: idquodin Apollinis quoque templis fa-ßummemorant hiftorici; amp;:rau!to ante apud Ægyptios idem obferuatum fuiflelegimus. Equidem ante inuentas lireras hieroglyphicis fignis notarunt remedia, quæ induftria homf num inueniflet,aut Fortuna indicaßet,viijsqueprobaflet. Ex bis,amp;fc7iptisaiiisp!urimiÿ,qux tuncexftabant.operafuacompofuit Hippocrates.Editaautem tunemultorum fuifleferipta dcremedica,exip/iusmonumentisclareperipicitur.Namin lib.deveceri Medicinaficferi-bit.’ Medicina autemiamab antiquo eft, amp;nbsp;via inuenta, per quam multaamp; probe habentia compertafunt; per multum adco tempus reliquadeinceps inuenientur, ft quis idoneus fit: iam inuentorumgnarus, ex bis procedat ad perquirendum. Quicumque vero bis reiediso-mnibufquereprobatis, alia viaaliaqueforma inquirere conatur, amp;nbsp;quid inuenifte gloriatur, falluseftamp;fallitur.lmpofi'ibile narnqueeft. Facitetiam mentionem fententiarum Cnidia-i rum,cótraquasfcripfit. Florueruntenimillo tempore fcbola:Medicaîtres,pra2aliis:Cnidia, Italica,amp;; Coa,vt teftatur i.Metb.Therapeut. cap. t. Galenus. Idem etiam putat duos illos li-bros, qui dearticulis amp;nbsp;frafturis inferipti funt, quofquefuisipfe commcntariisilluftrauit,ab auoeiufdem nominis Gnofidisfilio feriptosfuifle, Inepiftoiaquadamad Democritumfa-tetur Hippocratesfeadfinemarcis Medicaenon periienifle: ficutnec Æfculapium. Probat idexeo,quod Scriptorcstettentur,euminmukisaieipfo diflenfiflc.Exquibus verbis clarc patet, aliorum tune feripta vulgata fuiffe.-amp; Æfculapium quoquealiqua poft fercliquiflb-Audiuitnofter Hippocrates præftantiftimosaEtatis fuæ Medicos, pattern Heraclidem, Ela-pbumCbryamp;filium,GerodicumSelybrianum, Prodicum, Gorgiam Lcontinum,Dcnio-critum, Floruit autempaulo ante bellum Peioponefiacum,amp; Darii Hyftafpæfilii tempori-bus: vtexepiftolisipfiusliquet.Secutieumdeindefunt Diodes GaryftiuSjPraxagoraSjCbry-ftppuSjEraftftratus, Heropbilus,aiiique plurimi excellente doiftrina viri, ad Galeni vfque tempora: qui demum artem perfecitfecreditusfuit. Non debet boc ira aceipi tarnen, quafi nonegrcgiepriusillurtrataab Hippocratefuilfer.Quippe Galenus nonin vnotantumloco libereapertequefatetur,Ie nihil ad ea,qux Hippocrates nobis reliquiifet,addidifle,prærerv-^^ nam doétrinam de pulfibus;quam Hippocrates aut nefeiuifte,aut neglexifle videtur.Propter banc igitur caufam, amp;nbsp;quod, quæ concife, breuiter, obfeure, fcripfic Hippocrates, fufiusex-planauit,melioreq5 amp;nbsp;facilioremetbodotralt;ftauit,petfeciireartem noniniuriâdicitur, Qux namq; pofteriores adiecerutjca tanti no funt, vt obfeurare Galenigloriam nomenqj poffinr. .

Ergo manifefte oftendi,quibus autboribus ars medicainuent3,conftituta, audl:a,per 4^ feda fuerit. Neque mirabile cuiquamvideri debet, tarn vtilem, tamque neceflariam artem Diisinuentoribus adferiptam fuifteab vniuerfa vetuftate. Nonenim potueruntfibi perfua-dere tantum ab bomine boni proficilci pofte, quantum ab arte Medica adfe redire lubinde videbant. Quæ fanecaufaEcclefiafticum quoque permouit, vta Deo turn medicos turn Medicinam omnem manafle conftanterfcripferir. Quocirca Deosefle exiftimarunt non 4^ illos modo, qui primi inuenerunt, verum etiam omnes alios, quicumque præclaro inuento aliquo eandem auxiftent melioremque réddidiflent.Multæ cerce genres de eius inuentione inter fc certarunt.Gonftatautem Ægyptios amp;nbsp;Aftyrios multisantc Græcos feculiseamamp;S inticnifte amp;nbsp;excoluiiTe. Nam inter Zoroaftrem feu Semiramidem (cuius temporein magno earn honorehabitam demonftraui,)amp;:primos apud Grçcos Philofophos, Pytbagoram, Ana- 5® xagoram,Heracliturn, Democritum,annihaudpauciores i5oc.interceflerunt. Plin. lib./-cap.só.oftcndit inucniri, qui ab Arabo Apollinis amp;nbsp;BabylonisfiliorepertamaiTerantherba-riam,amp;:medicamentariam Cbironi adfcribant.Sedde hac parte nimis fortaftemulta dixi-mus. Non pofltim, neque etiam debeo, facere, quin boc loco m.oneam, Paracelfum amp;nbsp;difei-pulos eius,parrim infeite,partim impudéter, partim impie fibi veræ Medicinæ inuentionem 51 arrogare.An non enimturpis imcitiaeftjnefcire, iam olim veram Medicinam indagatam «feinuentamfuiftTe? An no incredibilisamp;: nullis feculis audita impudentia eft,aftèrere, nullos Philofophos vera naturaÜum rerum principia vidiflè? nullos Medicos artis fuæ fundamenta cognouifle? omnes turn Philofophos tum Medicos (neminem aliquando excipiunt)bardos, afinos, ftupidos,rerum omnium ignarosfuiffeî Medicos fupcrioresnilnifi carnificinamex-.

«tcuifTe? Pertinacîter ncgant, quatuor fimplicia corpora,ignem ,aerem, aquam, terram, na* tntalium miftorum elementa exliftere.- fed coelumamp; terram, quæquehis clauduntur vni-iietfa,exmcrcurio,{ficargentum viuum vocant) fulfureamp;fale primo mifta concretaque eflè.inque Hrc iterum diflólui. Huius opinionis, vel potius infaniæ, authorem primum fe fa-5 cic Paracclfus.ToIerari forte poflèntjii dicerent dumtaxat male, non etiam facerent perni-tiofc. Quid enim nouisfuis principiisamp; venenatis pharmacis aliquot hifceannis necisifti artifices pacrauerint, notius eft, quam vt hoe loco exponere opus fit. An non horribilis quo* que impietas eft, quod Deum, qui ante tot fecula ex mirabilibus, quæ per Mcdicinam largi-tus eftmortalibus,laudariamp;pra:dicari voluit, mendaciiarguentes,artis principia vera nullt Ï0 ad Paracelfum vfquepatefccifleafleuerate dicuntamp;fcribunt? Si nihil aliud docuitpriorum fecLilorumMedicina, quamperdereamp; excarnificare, nihil ex ea boni ad homines rediit. Quam ergo ex medicationibus gloriam confequi potuit Deus ? aut quo paâo non putabitur Velnondonaflemortalesmedendifcientia, vel non redam veramque rationem docuiflc? Quinon videtifta fine blafphemia cogitarinonpoffe, nedum dici,nihil vider, Quarepro-*3fanisiftishominibusmifîis,adpropoficumnoftrumreuertamuf . De origine,antiquitate,amp;!: inuentoribus artis Medicx diximus. De cultoribus cius aliquid adiiciemus. Etenim non abieda: fords homines, fed præftantifiimi amp;nbsp;fummi quiqj viri earn coluerunt, Principes videlicet,Reges,Monarchæ,amp;:Deorumfîliiputati. Et qui talcs non cenfebantur, vel hoc ipfo diuinoshonores confequebantur.-ac fi mortalium reliquorumconditionem longe fupera-^OuiiTent. Dignam, inquitHippocrat.librodeveteriMedicina, iudicauerunt, quxDeotri-buerctur; amp;;nuncitareceptum eft. Non vetuftiflimos tantum Deos putauifleartis adeo turn necefl’arix turn vtilis inuentores,fed etiam fux ætatis homines ira fenfi (îè affirmât. Neo eumfefeilicopinio, Namamp;ipfediuinosaflecutusefthonores, Errarunt illi quidemin eo, quod homines mortales exiftimarut deos,aut diuinis hononb.afficiedos ; at non peccarut in co,quod fummo in honore habuerut,ac neceflaria ftippeditarunt. An no enim ab omnibus honorari amp;nbsp;beneficiis ornariasquum eft, qui omnibus, quodcunq; vitx inftitutum teneant, cuiufeunqj generis,ordinis,conditionis,ætatis,fexus,exfiftant,quo denique loco amp;nbsp;tempore viuant, benefacerepoftunt? Idem certe hoc, quod ratio redum efte dióiat, Deus mandat; dum neceflaria Medicis fiippeditare,amp; eorum operlt;â, poft nominis amp;: auxilii Diuini inuoca-Jo tionem quoties opus fir, vti iubet. Meriro igitur non tantum vetuftiffimi illi, dum rudius ad-» hue feculum eflet, fed amp;nbsp;pofteriores Medicinæ cultoribus amp;nbsp;fummos honores, amp;: amplifli-maftipendia, decreuerunt.Etde Antiquioribus qtydemfatis diximusin fuperioribus. De Recentioribusnonlibetin prxfentiarccenfere omiua- fed paucaquxdam exempli dumta-xatloco attingam, Soranus invita Hipp.authoreft Coosipfi facraplurima inftituifle,pro-

J5 ptercollana in patriam beneficia.- Thelfalos quoqucamp; Athenienfesfummiseum affecifle honoribus, NamEleufinis facriseum iniiiarunt Âthenienlès,amp; honores Herculistribue-runt, amp;nbsp;ciuem fcripfei unt.- amp;, quod alii affirmant, ftatuam ei auream pofuerunt. Nemo eft, qui non audieritaut inepiftolis eiuslegerit, quomodo Perfarum potentiffimi Regis, auri quantum omnino vellet poDicentisprecesfpreuerit.-quod Grxeorum tunchoftiseilet Per-fa. Sic amp;nbsp;Afclcpiades a maximo Regum Mithridate vocatus ingentes eius pollicicationes pro nihiloduxit.AuguftusCæfar cum ab Antonio Mufa Medico clariffimo adiuturnoamp;peffi-momorbojfblius fereladuca: vfu magna felicitate curatus effet, ingrati animimemoriam ftatuam xreamiuxta Æfculapiiftatuam collocariiuffit. Exquibusliquet, non rudirantum illofcculo,fed florentitfimoillo Augufti Imperatoris tempore prxclariffimis eflehonoribus 5 affedos,propterdiuina ilia beneficia, quæinhumanum genus contulerunt.

Quxcumita habcant,mirum viderinulli debet,quod Philofophiomncspræftantio-res,quodReges,quod Principes, quodviriclariffimiomnium ætatumac nationumin hac arte excellerc ftuduerunt. De Philofophis dubitare nullus audet, qui antiquas hiftorias legir. Supra quoque monuimus Hippocratem primum difereuiffe eamaftudio Philofophix: î^’cumanteilludtempusiidemeflent Philofophiamp; Medici. Sednehodie quidemaliquisvel prxclarus eflepoteft Philofophus,nifi idem quoquefit Medicinx peritus: velinegregium Medicum cuaferit, finon fitfupra mediocritatem in Philofophia verfatus. DeRegibus c-xemplaamp;teftimoniafatismultaexftanr. Fuit enim hxedodrina longo tern pore in familiis Regum conferuata amp;nbsp;propagata.Non iam repeto, quorum fupra memini, fed Alexandrum Î 5 Magnum, Mithridarem, aliosque tales propono. De Alcxandri in arte noftra ftudio Plutar-chus fcribit, eum no tantum artis ftudiofum, adhortatorc Ariftotele, fuifle, verum etiam a-micisquibufdamMedicinamfecifle. Mithridatis antidotus fans probat, quamfucritin materia Medica probeexercitatus. Retinentadhucaliquot plantænomina Regum,aquibus vfurpatæinuentæque funt, vt Gentiana a Gentio Regclllyriorum: Lyfimachiaa Lyfima-cho:CentauriumaChirone Centauro. Iohannis Mefuci Abdelx Regis Damafcifiliilibri

in omnium manibus verfantur. Auicennam quoque nemo ignorât vnum ex Regis Perfa-rum principibus Régi cbanflimis fuifl'e. Horum amp;nbsp;fimilium plurimorum commendatio-ne approbanoneqj etb reddatur oranino clariflîma, multo tarnen plus ci fplendoris illud ad-dit, quod Angell Dei Medicinam faftiraïunt. Notumeft, quomodoThobiamdocuerit Angelus Domini felle pifeiscurareoculos paths; quo remedioetiamhodie inaffèdibus o- f culofum fimilibus vtimur. Qmn Eccleüafticus in commendationem Medicinæ illud ad-fcrt,quoddcaqLnsamarislignoquodamdulcoratis,Exodii5.Iegimus. Quidquodipfemet SciudtorChriftus earn non obfcure nobis commendauit? Taceboiamquod clariflîma! to* tins ot bis Prouinciæ earn ftudiofiflîme iam olim coluerunt,Chaldæi, Aflyhi, Ægyptii, Gra:-ci,Arabes, deniqueindietiara.-vtexStrab.intclligimus. Quocirca minimedebetis mirari, quodnullis vnquamartificibusmaioraftipendiadécréta apudPliniumlegitis. Quippelib.

cap. I. annua mercedeconduétos fuifle feribit Medicos ab Jmperatoribus ducentorum qumquagintarailIiumfcftertiûm.quæfummaiuxtafupputationemGcorgii Agricola: fupra 9COO. vncialium, feuThalerorum loachimicorum; Vngaricorumaureorumóoóo.afcen-dir. Idem Plinius feribit, Q^Stertinium Principibusfeu Impcratoribusimputauifle., quod jocooo.feftertiiscontentuseflfct, cum6ocooo,fibifuiflèntquæftuvrbis,oftenfisdomibus. Efficithxcfummafere aaooo.loachimicorum: veli4y45.aureorum Vngaricorum. Admi-rabilius efl,quod idem Plin.lib.^6.Gap.i. fchpfit, Manilium Cornutum pro folius Mentagra: curationeperfoluiife ioooo.fefl:ertiûm:hoceft,7i7i. loachimicosvnciales; vel4848. au-reos Vngaricos. Ga!enoBoëthusprovxorecurata,vtlib.adPofthumumteftatur,quingen-tosdonauitaureos: quipauIorainorisxftimanturmilleVngaricis. Sicamp; PcofematusEra-fiflratLim propter feruatum patrem Antiochum centum I alentis donauit,hoceft 51c oo.au-reorum Vngaricoru. Ne vero quis opinetur,folos vereres illos potentiflîmos Regesatqj Ro-manorum Imperatorcs ot bis dominos liberales erga Medicos fuifle, recentiora quædam at-tingam. Petrutn Aponum, quem Conciliatorcm nominant, quique circa annum 1300.hoc eft, ante annos 270. plus minus floruit, legimusftipendio 50. corotiatorum in Angulos dies conduiftum aliquando fuifle. Seri bi c etiam Cominæus Regem Galliæ Ludouicum ii. Medicurn fuum in Angulos menfes ftipendio 10000. coronatorum conduxifle,ip.Aimqj4.men-Aum('pacio,quibusciadfuif,vitamqjproduxit,ad 500C0. coronatorum, præter Abbatiasamp;: Epifeopatus ,quos fuis nepotibusamp;cogn3tisimpetrauit,accepifle. lacobus Carpen As, qui 1° ante annos non ita multos vita fundus eft,cum ex aliorum morborum, turn maxime Galilei curarione tantum lucratus fuit, vt morieps fupra 40000. coronatorum aureotum pra:ter argentum reliquerirDuciFcrrahæ: quemhxredeminftituerat. An nonfatis hæcdcclarant, quanta At Medicina omnibus aetatibus ac temponbus æftimata? Sane in legibus Romano-rum amplilAmi honores amp;: maiora Medicis præmia decernuntur, quam allarum artium li- 5^ bcralium profefloribus vllis. Ec mericoquidem liberalium ftudiorum Profeiforibus antepo-nunt: quum bi ftudiorum curamdumtaxt aganr, illicommunem omnium falutem procurent. Erquod maxime mirum eft, foliMedicxartiferuntur pepercifle Pyrrhonii illi dubita-roresidumalias omîtes explodendasdifputarent. Mirarer profedo Medicos tantifuifleo-mnibusa:tatibusapudomnes,fummospra!fertimReges, niAamp;cx verboDei,amp;exipfaartis4® conAderatione caufamperfpicerem.QuippeAc fchbitur in EcclcAaftico; Dominus Medi-cumfecit,amp;a Regeftipendiumaccipict. Scientiaeiuscaputeiuscxtollitjamp; Procehbuserit admiraiioni. Manifefte hîcvidemus, Dcum animos hominumhuc inclinarc, vt Medicinam,fux erga nos benignitatis amp;nbsp;beneAcentix illuftriflîmum argumentum,maximffaciant. Etenimpcropcrationem Medicinarum celebrari clemcntiamluam voluit. Hæcporroim-4^ pulflo non eft miraculofa. Non enim alia ratione homines ad opem Medicam qua:renduni incitauit, quam vt per eum modum amorem fuum erga genus humanum declararet, atque adcarum lerum contemplationem, quas MedicinaproAtetur,omnesinuitaret. Quoniain non folum circa nobiliflrmum fubiedum verfatur, verum etiam omnium propc rerum,quas afpedabilishiemunduscontinet, cognitionemcompleditur. Quid enimhomineintero- 5® mnes viAbilescrcaturasmaius ac praeftabilius Angiqueat? Vere dldum a Philofbphis eft, eum Anemqnendamefle totius mundicorporci; vt, quemadmodum adgloriAcandumdC celebrandum creatorem ipfe fadus eft, ita ipAus caufa vniuerfx res alia: Ant creata:. Omnia cnimhominiferuire Ac oportet, quomodo qua: Anis caufafadafunt,eatenus valent, quate-nusabfqj ipAs Anisobtinerinequit. Finis ergo cum longe illispra:ftet, qua: hunc cfliciunr, 55 liquido pater, homine pratftabilius amp;nbsp;excellentiusin hacmundi machina nil inueniri. lt;^a: resPhilofophosgentiles minimelatuit. Etenimnaturaduceviderunt, hominemaiusnihil Alb Sole exftare; tametA veram eius rei caufam non potucrintcerncre. Ncs carlitus cdodi feimus vnum hominem inter huius fluxi amp;nbsp;caduci mundi creaturas ad imagincmDeifa-dum efle. Qms ergo mirctur,Deum huius, quam aliarum rerum,maiorem habere curant?

Qnomodo ergo non fit artium omnium nobiliffima, quæ hominis vitam amp;nbsp;incôlamitatem tueriamp;conferuare docctî Athocpræftare non potcft, ftifi rerum vniuerfarum naturamamp; efficientiam fcrntcfur’; vtquantum quælibetcommodarcvclincommodare poflît, doceac Nonenim neceflarium eft, vt, quod propter hominem eft, ièmpcr iuuet, obfit nunquam. 5 Etenim amp;nbsp;Ixdentia nonnumquam profunc quod Ethnic! quöq^ intellexerunt. Quis porro nefcitjafublunaribuscundisnoftras vires labefieri vel confirmari? Quarenon circa Vnum dumtaxat genus inftar aliarum artium verfatur, fed pomœrium fine/que fuosmulto pro-tulit longius.dum rerum omnium naturas amp;nbsp;facukates explorât, vt quantum quxlibet vti-licatisaut damni adferre poifit, præuideat. Gonfidcratergo Medicus, quis fit cuiusque loci

*0 fitus, quæ ventorum amp;nbsp;aquarum natura amp;nbsp;conditio, qui mores hominum, qua: vilt;ftus ratio» quzomnium ibinafcentiumqualitas, cfticientia, proprietas : vtex hiscequimorbi quo-uis loco maxime régnent, amp;nbsp;qua ratione aptiflime turn arccantur, turn profligentur, col* ligar.

Summa eft, quicquid in hoc mutabili mudo continetur, cohtemplationi Medicoru fub* 15 icftumeft. Non enim faiutaribus amp;nbsp;vtilibus tantum rebus eos Deus pra:fecir,vt iis ad ianita-temhominum vtantur, verum noxiasA: perniciofas quoqnecenfuræeorumfubefle voluitj vtquomodo hx quoque vel vtiles cfficerentur, intelligcrent, vel aptecauerentur, proui-derent-.

Redeigitur Architedonicaîmperatrixqüc artium vocataeft: vtqux cxterisornhibus»' î'O Ædificatoriæ, Culinarix, Sutorix, Veftiarix, ipfi deniquelmperatorix imperet. Omnibus enimleges modumqueprxlcribit,quatcnusvfui eflevel nonefle poflint. De fjb’edo Sd materia omni, circa qua occupatur Medicina, diximus ; de probationum firmitate, deq; ne-* ceifitace vtilitateque vtdicamus,reftat. His enim tribus, fubiedi fci licet dignitate, prohatio-* num conftantia, amp;: vfu, fcientias alias aliis prxftaremonuit Arift. initio lib. de Anima. Mini* 25 meopuscffe animaducrto; vtcertis acfirmis argumentis Medicinam fua probare theorc* matademonftrem. Quis enim adeoeftrudis,quineiciat,quamde Elementis, de tempera*' mentis, de potentiisnaturalibus.earumqjoperationibus, degeneracione humorum amp;:fpiri* tuum, de partium fingularum natura, fitu.adione, vfu,folidediftcrant Medici? Quisdo morborumdifterentiis, caufis, effedibus fubtilius, verius, certius, diiputauit? Nullxin tota Jo Phyficademonftrationesaccuratiores amp;nbsp;firmiores reperiuntur illis, quibus omnes probato-rum Medicorum libri pleni funt. De qua re fi quern dubitare fcirem, non difficile mihf foret Infinitis prope argumentis teftatum facere* Non ob id verx fcientix non eft particeps Medicina , quia in ea omnia prxcepta diriguntur ad eff'edionem , veluti ad fcopura.- aut quia res mutabilesamp;fluxasintuetur. Etenim ne phyficxquidem fationescer* 55 txiudicaripolfent, fihxcratio valeret. Pura amp;nbsp;fimplexfcientia in fola renimfpeculationo

amp; perceptioneacquiefcit, fateor ; amp;nbsp;ob earn caufam Medicinam cxquifitiflimam fcientiam nonefleconfiteor. Sedexhocminimeefficitur, fcientiamnullomodocfle. Principiisitgt;-fifti't naturalibus, veris amp;nbsp;perpetuis ; quatenus natura conftantium rationes perpctuo verxSi immutabilesefle polPunt. Ex his conclufionesamp;prxcepta deducit fimilitcrftabiliaamp; ve* 4° ra. Quxfimutarinonnunquamvidentur,ideisaccidit,quatenus nimirummutabilibusrebus adhibentur. Quis ncgetimmutabilemprxceptihuiusefleveritatem, quo iubcmur hominem, qui ob redundantiam fanguinis acuto morbo correptus fit, fi xtas amp;; vires confient, fedavenavacuare ? At muka interim xgroto acciderepoifunt, qux fanguinem detraherö vêtant. Non inficior. Ill nd nego, rationes mutabilium return communes ideo falfas effici, 45quiaresillxnoneodemmodoiemperhabent. Limitationesquxdamfunt, quxficacci-» dunt,qux no minus verx funt ipfa régula,cuius funt exceptiones » cum generaliter accipiuntur.

• Summacfi, MedicinaPhyficxgetmanafororeftr VtDcmocHtoinEpift.adHippocri' vifumefi; ao(pîyiç, inquit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IdemHippocr.mukisinlo-

JO cis affirmauit. Equidem iiidem infifiens principiis return naturalium naturas, aftediones, operationes,proprietäres, vfus, non minus ftudiofe perfcrutatur -. quxdam etiam accuratius quam ilia examinât. Quo fit, vt prxclarus Medicus nullus elfe poffit,nifi qui egregie in phy-* ficis fit verfatus.• quod cum alii omnes, turn ipfe Hippocti in lib. de veteri Medicina his verbis teftatur; im'i'jolyi /LUi'i à.sa.yicéliove7tim7mmitfTÇa ipvffioç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7ia.vu onis'JiStcroq 05

55eiotloq, tiTnp'n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S^óv'jaivTromsitv^ Satisopinor,dare demonfiraui, Medicinamintet

artes liberales plerafi^ maxime demonfirationibus fuperbirc: atque ob earn caufam quoq^ admirabilem prx aliis omnibus exfificre.

De vtilitate artisMedicx ideo pauca dicam, quia omnia pro dignitate exponere is fo* lus forte poflit, qui cum Cicerone de Eloqucntiacercareaufiu Tam late patct eius vfus, vfi

omnes,cuiufcunquc ordinis, conditionis, actatis, fexus, attingat: amp;nbsp;fruélii cîus carcre nullus poflit. Quod cnim per cam efficitur,eft fanitas: qua præftabiHus nobis in hac vita nihil cou-tingerepoteft; quod amp;nbsp;authoritate, Sgt;L argumentis certiflîmis doccbo. Ariftoteles in propy* leoApoIlinisfcriptumfuiflerefert,?^cJ’7ogt;quot;TDÓgt;toqi'elt;i'. PlatoinGorgiaantiquûfuiflediôluui hoc ait, 074cq veiF.hà îtetAoy ytyécQiii' 'rçt'fw lt;hê', 'n» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àJVAaä.Pyth3'

goras loco eius, quod nos dicim us, falue, vgt;ic4gt;elt;Kdicercfolebatï quod nihil optaripofle ma-1 us amp;nbsp;przftan ti us arbi tratet ur. Max. Tyrius antiquiflimum carmen citât, quod lie habet.' vgt;«ra7r/)etrCMl»|W.ctxapû)i',jttêT»aeoi's'oi^'TD ÀÊiTTDiM^jomisê/oTas. Menandereodem modofeti* pfit, yx,êçî7 vy^loi Kfit-TÏ!» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cia. Qmnetiâ vifus eft quidam feribere, V itam feu viuere non

eflè vitam, fed fanitatem due rede valere vitam ede. Sed quid veterum opus eft tcftimoniis, X cumnullushodieviuat, qui noniudicet fanitatemmaximumefte humanorumbonorum?

Nullus enim iani iudicii intermorborum cruciatus viuerc optât. Probat, quod dicimus,fa-dum corum,qui vel propter infaniam fibiconlcilcunt mortem, vel dolorum vidi impaticn-tia fceleratas fibi inferunt manus. Quis ctiam non faepe ab xgrotantibus mortem optali audit? Sane ömnes fere, qui cum dolore aliquo diutius decumbunt, mortem cum eiufeemodi vitacemmutarecupiunt. Quarenonineptcqucndamdixifleaicbam,5/-ra(^Mv’é^(^«K,(xM* VB uytoqiiéfif. Qimrfum ergo,dicat aliquis, argumentis probare laboras, quod vitro tibi con-cedunt omnes Non hoc eft propohtum nobis : led magnitudinem amp;nbsp;excellentiam bonx valetudinisperhuncmodum declarandamfufccpimus.- vt quanti boni caufalît Medicina clarius intelligatun Etenim bonorum omnium, quæinter bona numerant homines,quxq» inhacmortalivitafolumvalent, autcaufaeft, autcondimentumilliulmodi, quoftnevixa quoquam expctantur. Bona omnia vel funt intra nos,vel extra nos : quæ fortunæ bona vo-cantur; vt liberi, vxor,opes,honores, imperia. Interna partim ad corpus referuntur, partim adanimumfpedant. Corporis bona funt,pulchritudo,viriumrobur,msmbrorumfirmitas, fenfuumintegritas,adionum conftantiaamp; perduratio. Ad animum propius pertinentinge-niifolertiaamp; làgacitas, iudicii acrimonia, cogitationum certi conatus, memoriæ fidelitas, morumprobitas.Communismaximeeft vita. Athancipfamfanitatiseffedionemefle,nul-lusncfcit, nifiquimorbummortis caufameflenunquamcogitauir. Nonobaliud.quamob vitam ciusqueadiones fanitatem defideramus. Sienimabfqueca commode vitæ adiones cxercere poftêmus, fruftra lânitatem expeteremus. Ratio eadem eft corporis bonorum o-mnium. Sunt enim nihil aliud,quamfanitatisefîedus. Quod quia nodus eft,quam vtindu-bium venire poflit, oftenfione opus non habet. Quid aliud, quælb, eft lanitas, quam fumma corporis perfedio amp;nbsp;virtus? Quid veto aliud eft virtus, quam vt Cicero deflniuit, in fe perfe-daamp; ad fummum perduda natura? Ad fummum porrorei cuiufqs natura perduda tunc cenfetur,cum,cuius caufa fada eft,apte,iucunde, facile, expedite, agerepoteft. Quippe Phi-iofophi quoque,vtex Ariftot. didicimus,cuiufqj rcifubftantiampotentiaamp; operationede-finiendam cenfent. Tuncergo fummam perfedionem corpus noftrum adepeum dicetur, cum abfq; impedimento amp;nbsp;dolore fuas adiones edit. Quod tunc fit,cum fanum,fiue naturx congruenterafledumeft. Sanitas enim aft'edio ilia corporis eft, a qua primo adiones fe-cundum naturam fiunt. Virtus igitur amp;nbsp;perfedio corporis noftri eft lanitas. Quare non alia 4*^ eftadionumconuenientiumcaula. Nec vero corporis duntaxatadionum caufa proxima eft fanitas, verum ctiam earum,quæmagis ad animum accedere,propiufq; ab eo manarepu-tantur,ratiocinationis videlicet,memoriæ,amp; fimilium. In caufa eft,quod fine corporis apta difpofitioneanimanehasquidemexercerepoteft. Equidemfrequentius, quamvellemus, cernimus, turn has, turn alias per morbos hebetari,deprauari, corrumpi ac tolli. Quæ alia 4^ caufa efficit deliriafebricitantiu, melancholicoru,furentium, amp;quauisrationedefipiêtium? Sinefanitate igitur,nec viuere,ncc lapere.nec ambularc, nec aliud facere valemus. Hac de ” caufa non male fcripfic Democritus.- Omnes homines oportet Medicamartemfeire, (quia ” res honcftaamp; ad vitam vtilis eft) amp;nbsp;ex Iiis maxime dodos amp;nbsp;eloquentes.-

’ ZcPöia« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;paulo poft.- Augelcit mens fiue intelligcntia prælênte fanitate.- cuius 5”

’ prouidentiam habere rede fentienteshoneftum eft. Habitu corporis ægrotantc, nccraens ’ alacritatem habet ad virtutis medirationem. Morbus enim præfcns vehementer animain ’ obfcurat,intelligentiam inconlenfum trabens. Si maius in terra iam didis nihil excogitari poteft,quomodo non confitebimur Medicinam, quæ omnium didorum caulâm parit, ma-ximorum bonorum authorem eflè? Quid quod non tantum impeditas adiones expedit, de-prauatafiÿ corrigit : verum ctiam mores emendat,animum ad virtutis amp;nbsp;honeftatis amorem erigit,mentem acuit,memoriam confirmat,omnes deniq; adiones perfediores eftîcit ? Ad-mirabilia certe amp;nbsp;prope incredibilia, imo diuina lùnt, quæ dicimus: attamen vera elle nullo negocio dcmonftrabo. Non dicimus ex ftulto fapientem, ex ftupido acutum faccre Medi-cinara. Hoc volumus,naturam cuiuslibethominis, fi modoperitiMedicipræccptis obfe-quitur,

lt;]uitur,arte aliquanto m cl i o rem reddi; quantum fcilicet vniufcuiufqj conditio patitur. Equi-dem ex antediótis pater,animam non line corporis di{polkionefuasadionesedcre.amp;: per bo-tiain bon as, per vitiatarn vitiofas edere. Sane quilquis pro mutatione temperamentorum, fi-tieperætarcm fiat, fiue per morbos eueniat,liue per aliam occafionem accidar, innobis mu-S tari mores, ftudia, cogitationes, nefcit, is vel puer eft, vel incogitans, vel imperitus rerum o-mniurn. Tanta namque eftanimi cum corpore coniundio tamqs arda focietasamp;: conne-xio.vtaiter alterius bonorum amp;malorum prorfus fiatparticeps. Qirsnon viditperfebres aliquosde'irare ? aut quis per bilis vftionem non deprehendit aliquosfurere ? Melancholia laborantium tot funtdelipientiae fpecies, quot nullus facile enumcrauerir. Taceo iam Epi-Icpliam, Apoplexiam,CataIeplïm, aliolqj morbos ex cerebri frigiditate ortos : qui omnes fe-reftiiporem inducunt. Sed fac ifta ignorari a plurimis, an quæ per ebrietatem inducitur varieras morum,cogitationum,alt;ftionum,conliliorum, latere aliquem potuit ? At hæc fieri ne-ceftariumeft, quia vel cerebri, velfpirituum,velhumorumin eo exfiftentium naruraper-tnutatafir. Pulcherrimehanc remexp’icat Arift.feót. 3O.Probl.i.inquoquæritur,curomnes

*5 ingeniofi Melancholici fuerint. Idem Philofophus mirabilemanimi amp;nbsp;corporis confenfiim in lib.de Phyfiognomia eleganter amp;nbsp;ingeniofe dcclarar. Nam initio argumento ex ebrieta-teamp; morbis fumpto, animi cogitationes pro diuerfitate temperationis corporis variaride-inonftrat. Deinde ex animi morbis, odio, ira, inuidia, amore, triftitia, gaudio,corpus ira animo compati, vt corpori animus per morbos corporeos compatitur,indicat. Tertio vtrun-que ex con fiderarione infpedioneque naturx operum probat. Ex illis quæ natura fiunt, in-quit,multo clariusapparet, ficellecorporianimumiunólum, vt vnius mutationesredudent inalterum. Nullurn enim animal corpus canis, exempli gratia, nadumeft, animam veto morefquefuisautcerui; fedin caninofempercorporeinhabitaranimacanina. Cumigicur prodiuerfitateanimarum varientcorpora, amp;pro differentecoiporum ftruduraamp; tetnpe-^5 rationefemperdiferepentinformantesanimæ, certum eft corporis ternperamentumconie-qtii mores. Idem hoc Gal. in hb. quod animi mores corporis temperamentum fequantur, pluribus oftendit. Nec minus id monftrat, quod alimentis omnia fere videmus animalia ci-CLirariacmanfuetiora fieri.Plurimumhicpoteftaerisinquouislocotcmperies. id quod non tantum bruta oftendunt, verumetiam hominum naturæ amp;: ingénia demonftranr. Hinc eft, Joquodgentium aliquæfuntbellicofæ, audaces,laborum, frigoris, famis, patientilfimæ.aliæ contra imbelles, timida:,ignaux, molies, efteminatæ,ocio luxuque diffluentes: aliæindu-ftrix,folertes,honeftatis,pietatis,virtutum amantes:aliæperfida:,impiç,virtutishoftes,hone-ftatis contemptrices, crudeles,barbaræ, amp;c. Quanta lit gentium pro regionum, aeris, vi-ftus,ftudiorum,amp;: cducationis ratione dilTimilitudo, vix poteft verbis exponi. In cade qnoq^ 55 tegione, pro varictate ventorum, aquarum, alimencorum, caloris,frigoris, quibus vrbs auc locus quilibetexpofituseft, magnam amp;nbsp;manifeftam efte morumamp;ingeniorum dsfterenti-atn vel vnus Hippocr.in hb.de locis,aere, aquis, abunde probauerit. Sed quid hie immoror? Habet vnufquifqi in feipfo.quo huius rei veritatemincelligat. An nonenim aliis rebus amp;nbsp;ftu-diis in pueritia,aliisin adolcfcentia, aliis in aerate virili, aliis denique in feneéf ute tenentur

40 deledanturomncs? At huius diftimilitudinis caufa alia nulla eft, quam temperationis im-mutatio. Mutaturautem ab acre, ftudiis.exercitiis, maxime veto cibisamp;potibus. Horuin porroomnium facultatem amp;nbsp;efficientiam docet Medicina. Quocirca poteft anifnum atque mores hominum emendate.- modoinueniatobtemperare volentes. QjiæcumGalenusin eolibrodemonftraftet,inquo docet animi mores temperationem corporis fequi,dilputatio-

41 nem histandemverbisconcludit.-Ergonuncquoq}velutirefipifcentesii,quialimennvirtu-tehosmodeftiorcsfieri,illosproteruiores,quoidanequiores, alios temperatiores,amp; auden-tes, amp;nbsp;ignauos,amp;. manfuetos, amp;nbsp;lenes, amp;nbsp;litigiofos, amp;nbsp;peruicaces fieri polfe xgre concedunt, accédant ad me, quibus vefei, quæ bibereeos oporteat,edocendi. Nam amp;, ad moralem phi-lofophiam proficient plurimum, amp;nbsp;partis ratiocinatricisfacultatesad virtutem prouehenr, vtiquetum folertiores memoriaquevalidiores, turn ftudiofiores prudentiorelqs effefti. Eos enim præter cibos amp;nbsp;potus, ventos quoq; ipfos,amp; ambientis aeris temperationes; qualia item locaeligere, qualia fugerec5ueniat,docebo.Hxc Galen.Exprædiétisomnib.manifcfteper-fpicimus, lanitatëomniû animi amp;nbsp;corporis bonorücaufara elle turn cÔferuatricem,tû repa-ratricem. Ad externa,quod attinet, tarnetfi per le no cfficiat,caufæ tame,fine qua acquiri non facilepbffint, aut falte codimenti ratione obtinet, fine quo deleólarenequeâr. Amplæ diui-tiæ, bene educatiliberi,honeftaamp;forrnofa vxor,imperiü in alios, plerifqjvidentur effediui-na:,pulcherrimæ,optima:res. Et fane noncontemnendam nobis vtilicatemac voluptarera adferre folent. Hæc tarnen om nia,quæ tantopere expetimus, læpenumuro non modo non deleâantnos, fed dolorem actriftitiamaugent; quoties videlicet inter cruciatusmorborum iacencesfrui eis non pollumus. Sicue fcbricitantibusnonnullisfaccharumamp;:mel,rcsdul-

ciflîmæ,plane videntur amariffimæ: ita fere, qux chariflîma alias nobis fuéte,per vchctnen-tioresoppreffis morbos oneriamp;dolori magis iiint, quam voliipcati. SanislucundabxcluflCj non xgris; quod Horarius his verhbus eciam docuic:

Ægroto dowini deduxit corpore febres-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

Qui vitæ libipericulum impcndcre intelligunt,libcnter earn, ß modo hönefte faccre liceret, hiß etalibus redimercnr. Quid vita nobiliusacdiuinius datum nobis ed? Attamen cum vehemeutiusnosmorbi torquec, aclongiore tempore dolores excruciantjhancquoqj ponerepotiuscupiuntægrotantcs, quam per eumviueremodum. Qu^odfiigitur morbis nihil magis fugimus, fanitatc nihil magis expetimus.- Sanitate ergo nihil melius. Sed hanc tum feruaretum reftitueredocet Medicina. Quis igiturnon omnibus aliis artibus anteponat? Cum apud ine cogiro,quid facere ægrotantes foleant vel fola Ipe fani tatis recuperandx,facile per/jjicio, quantum ca fit bonum. Nihil tam trifte, tam ingratum, tam fœtidum,acerbum, amarum, horridum, quod non fumant. Et quæ, cum valerent fola imaginatione concepta faftidium amp;nbsp;horrorcm,totiusquc corporis concuflïonemafFercbant,feipfos cogentes prompte deglutiunt, quo priftinx valetudini reftituantur. Magna profeóto vis cft Medicinx; cum eius opera amp;nbsp;beneficio amp;nbsp;viuamus, bene viuamus. Nam amp;nbsp;vitam vitx operationes eius auxiliocon/éruarioftendimus. Sipermultosabfquc Medicis fanariobiicias, cum Hippocr. inlib.de Arte refpondebo, maximum hoe efle lignum diuinxartis,quodetiam illi per earn fanantur, qui earn efle nefciunt. Etenim infeientes cafu quodam egerunt, qux feiens amp;nbsp;pru-dens lècundum artis prxfcriptum feciflet. Cum enim, quiequid fit, ab aliquo fiat, neccflàri-um cft.eos aliquid fecifte aut omifilTe fortuito, propter quod melius habere cœperunt.Idem hoceruditus Medicusex arte facereiufliftet. HancarcisMed cxneceftitatematque vfum,^^ cum Antoninus Pius cognitam haberet, prudenter mandauic MetropoHtanis vrbibus, vt lO. Medicos: MedioximtSjve 7.Minimis,vt y.ex xrario alant. Habetur mandatum in tf de excuf tutc r.1. fi duas. Sed amp;nbsp;Vlpianus in !. i. Æ de decret, ab ord. faciend, hortatûr Decurioncs, vt Medicosconftituant. Nulluscertenonintelligit,Reipub.maximeintercftè, vt vbique periti ^cdici habeantur, qui pro falutehominum vigilent.Qua ratione adduóli func Imperaiores, 5° vt immunitatem amp;nbsp;ampliflimos honores eifdem deccrnerent,maximifque prxmiis amp;nbsp;bene-üciis ornarent. Nee dubiumeft,quinifta prxmiorum magnitudine plurimosad eius ftudi-uminuitarevoluerint. Quodfortefortuna non accidit: fed Deo fie diiponente fadumeft; vt fupra demonrtrauimus. Auguftus igitur Senatu aflènticnte, vt refert Dion, toti Medicorum ordiniimmunitates multas, amp;nbsp;iusaurcorum annulorum, quod, vt idem Dionlib.48. fcribit, necliberto necingenuo vlli, fed Senatoribusamp; equeftrisordinishaminibus dum-taxatpermiirumerat,conceftit. Qui poft Auguftumfecuti luntlmperatoresplurimaineof-dembeneficiacontulerunt,proptereaquod,ficuc Vlp.ait,falutishominum curam agerent. Multahuiusreiadhuc exftantiniure monumëca; vt Titul.deprofeftóribusvrbis Romxamp;: Conftantinopolitanx, Tit.deprofeftoribusamp;Medicis,Tit.de Comitibusamp; Archiatris;id4® eft, Principis Medicis. Sic enim Alciatusreóte hoc nomen interpretatur. Lucianusquoquc in Abdicato fuo fcribit, Libérasciuitates honoresamp;prxmia Medicis decreuifte. Hinc Pru-dentiaprxftantes viri, vtfua Medicisdignitas feruaretur integra, exercitiumartis Ïudxisamp; illegi tim o thoro natis prohibuerunt. Nulla prope in felicitate alias laborat maiore Medicina, quam quod omnes eius fi bi noticiam arrogate audent; vnde vetfus ifti vulgares nati funt; 41

- Fingit fe üMedicum cjuiÇcfuk Idiot a, profAntts, ludtetti^ CMonachus^HißriOyRaJorff^nfis.

Quare nonimmerito videnturlurifconfulti difputarc,quinam Mcdicorum nomine comprehédantur. Vt fummatim omnia dicam ,pcritus Medicus vere vocari poteft

quo nomine GrxciApollinem propter artis prxftantiamfalutarunt. Namfuturosmor 5° bos multo ante qua fiant,profpicit, impendentes arcet, nafeentes in iplo ortu fiio exftinguif, tardos vrget,properantcs impedit, vehementes reprimit, fxuiores mitigat, furentes corripe-fcit,euentus deniqueprxuidetacprxnunciat. Idem femiputridos integricati rcftitiiit, affi-dos rccreat,languentes corroborat,femicnortuosiamque adorcum delccdcntesinhanclü-cem vitamque reuocat: cumque ipfa fubinde morte colluétatur. Per Medicos Refpubl. quo- 51 qucconferuantur.- dum viri boni in vita retinentur. Gregorius Nyffenus Medicos propter cafdem caufas putat in pretio haberi deberejquia fcilicet pro lalute hominum cum iplà motj tequafidcccrtare foleant. Author lib. de flatibus miferiam Medicorum cumfrudu, quiad omnes deriuari folet, comparans, inquit, si JV vamamç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S'io.

Plinii verbis tandem concliidam. Vnaartium Imperatoribusetiam impcrat,amp;’ca nullaeft fruâuofior. Vcru obiicicc forcafle aliquis; Si ars tanta eft, quî fit, qnod toties fine fuo fruftra-tur?quodtam multi moriuntut? quodplurimi tardeadmodum fefcrccolligunt.’Eccnim alii artifices raro admodum a feopo aberrantaut ipe fuaexcidunt; fed plcrninque voti compotes ƒ efficiuntur. Noneft nouum hocobiedum; fed exprobratum fuit Medicis ante Hippocratis ætatê. Ac rcipÔdct prxclarc Hippocrates in lib. dearte: Si quis, inquit, ab arte exigar,quod nonprofitecur,velarenaturali facuitatem poftulat,ad quam fada noneft, is nefeitirdànosa-nientes potius cfte,quam ignorances. Q^rum inftrumentorum facuitatem ars obtinuit, iis artifices fumus.Quattalibus cfficinequeunt.abarterequiri non debent. Morbi igitur.qui Jo pharmacis fiueinftrumencis Medicorum non cedunt, arte Mcdica fanabilcs non funt. Inter vrentia igné nihil magis vrit, Quod fi morbus aliquis vftioncm expofeens igni refiftat, igné is,velarcc,quæ igné vcinftrumenco vtitur, percurari non poterit. Hacdecaulà aphoriimo-riimlibrura his verbis conclufic, okcsw.

Sed amp;nbsp;Liicianusin Abdicatemonet, non ïy rede'iàü?-zi5'?:';)£i')i5 â«ô‘':'gt;'ilt;ai'accufari,cummalumeftâtiîzfçcr. Defedus artis aceufaritune optimo iure poteft,cum effèdioncm profitetur eorum,qux'perficere non poteft. Medici neciramortalitaté prxftarepoftunt,necomnium morborumeurationem polliccntur.- quaî duo impius iile Paracelfùs xtate noftra promittere aufus eft. Dilcipuli breui Magiftri vita de-tcrrici, nô audenteadem defeipfisiaditarc. luraquoq^ mortalitatis cuentusnon patiuntiir io Medicis impucari: vt ex Vlp. in 1. lllicitas. §. ficuti. ff. de offic. Præf poteft intelligi. Non bene etiamcomparatur Medicina cum aliis arcibus, quæ artificiofum operi finem imponunt. Hx namque materiam habent tantum pati habilem. Itaqj amp;nbsp;princi pium amp;nbsp;medium amp;nbsp;finis ope-risabs iola arte pendent. Medicina tabs ars non eft. Verfatur enim circa materiam viuentem amp;agentem.Naturanamq5cft,qux proxime morbos curat, vtdocuit Hippocrates; Medicus ty minifterdumcaxaccftNaturx,inftrumentacifuotempore congruentia fiippeditans. Finis fiueianitas,obidnoneftartificialis res,fednaturalis. Etcnim Naturaa Medico amp;: Medica-nicntis adiuta finem huncinduxit. Qiioties igitur Natura corporis, quia vel fradavcl aliter impedita eft, non facit officium, licet Medicus, quæ fui funt munens, fideliter omnia præ-ftet,imputari culpa ei non debet. Sienim incommodaamp; lapfus omnes corrigendi faculta-3û tem haberet, eciam immorcalcsferuare, quos vêllet, poftet. Ecfi hoc modo habet res, non ta-nsen laudari debet fadum eorum, qui, cum non onancs morbos fanari pofte audiunt,totam artem detpedui habent. Defipicntiæ cft,nulli vlceri remedium quærere vclle, quia ex eis ali-quamcdicamentisnullis percurari poftunt. Motborum non eft vnaomniumcôditio. Quidam omnino funtimmedicabilcs, vtfada Elephanciafis, confit mata feu nodofa podagra, } y cancrofa vlcera, cordis vulnera ad ventriculos vfq; penetrantia,amp;c. Aliqui ægre funt curabi-lcs,actamenaliquando fanantur,vc Epilepfia, Hydrops, Podagra,amp;c.PIunmi natura fuafa-nabilesexiftunt.amp;plerumqj Medicorum peritorum opera curantur. Et ex his alios Natura fponte iùa,fed tardius vinclt,a Medico adiuta celeriuspropulfatialiosfineminifterio Medici numquam.cum co,cito amp;nbsp;facile fuperat. Ex omnibus alii intcrficiunt,nifi depellantur,alii ad 40 mortem vfq; comitatur ægrum,pcr fe exitiofi non funt.Multorum natura Sc vis ambiguaeft; vtfalutaresnefint futuri an pernitiofi de principio intelligi non poffit. Multietiamperfecu-rabiles,minimtfqucgraues cum fint,cum corpus debilitatum amp;nbsp;fradum inuadunt, infanabi-lesfiunt. Primis remedia adferre nullus intelligcns tentabit. Reliques negligere.præfertim occidere potentes, amp;nbsp;fine ope Mcdica non cedentes, non eft hominis, fed bruti. Quid enim 4y talium negledus eft aliud,quam falutis propriæ defpedio amp;nbsp;homicidium? quam naturalium impulfionum contemtus.quamdiuini mandati alpernatio? Non fruftraenim Deus Mcdi-cinæ feientia homines donauit. Non fruftra Medicos præmiis afficeremandauit. Non ideo tot medicamêta producere terra iuffit,vt fpernerentur,no vfurparentur. Cur Medico locum darepræcepit,quoties opus eft, fi vtilitatem nullam adfert? An non præftat bidui Ipacio au-yo xilio Medici a doloribus Iibcrari,quam folius naruræ beneficio curari vclle, ac diebus deccra aut pluribus affligi? Mouere nos merito debet exemplum Regis Ezechiæ; qui, tametfi mira-culo fummo certus de làlute fua redditus fuifler, remedia tarnen negligenda non elfe cenluir, Scimusalimentisnosiuxta Deipræfcriptuminhacvitaferuari. An ergo non edendum quis putet,quia aliquibusingeftuscibus nil profuit? Rcda potius fequendaeft ratio; amp;nbsp;vtendum J y mediis a Deo nobis conceffis; vt ab ipfo tarnen fuccelTum omnem exfpedemus. His cum vfi erimus, amp;nbsp;nihihjmen profecerimus, Deo fie volente, fadum rede putabimus, quicquid confecutum eftiSi officium noftrum neglexerimus, itaq; pereamus, quin culpanottra acci-derit,quicquid nobis cuenit,negate no poftumus. Quia enim çerti non fumus de voluntate potnini, priufquam perada res eft, illud facerenos conuenir, quod reda ratio docet. Rede jgitur Ecclefialticus imprudentem efleafleuerat, Mcdicinas alpernantem. Ex eifdem re-

pondéré illis etiam poterimus, qui ex Plinio artemMedicamoppugnarcfülenr.'a Romanis vrbepulfos Medicos obiicientes. Quafi vcronibilinale, iniuftc amp;nbsp;contra rationemcgerint Romani. Si peccarunt femel, fadi corredione eirorem tellaci funt. Contrarium rationi fa-dum illudfLnfle,nehi quidem negate podiint, qui iftud nobis obiiciunc. De Plinio in prz-fentia nil aliud diccmus,qua cum non latis ptudenter ac vete fcripßflc, Pharmacorum com- 5 pofkioncs auaritiæ commentum:amp; vires mcdicamentorum icrupulatim,vt ipfe ait,collige-reac mifcere,non humanse coniecturæ,k;d imprudentiæ elle. At imprudente! bzc eum allé' ueraffe,ratio,feculorummultorum expcricntia,ipfumdeniq5 verbum Dei demonftrarunt. Vtenimalianunc mittam, quoniodo non falie icriplk Sirathus, nullum efle operum feu compofitionum Sepia ß arii modum aut finem, ü nó certa proportioneintcr fc miieeri opor-tet?Tantundem valereeiusdebetauthoritas,cum inconkantixarguit artem,quia noneif-dem fern per vfi præceptis amp;nbsp;remediis fuerunt omnes. Non artis hoe, fed hominü cft vitiura. Quidenim’anobid ars Mediea damnabiIisiudicabitur,quiaParacclfuscameuertcreco-natuseft,acpeftilentibus remediis candem infamant eius difcipuli? Nonarbitror. Catonis hiftoriam fi ex Plinio nobis obiicias,facilis erit refponfio. Primum enim non rem damnauit Cato ille,ièd Græcos artem exercentes: quod ipfemet Plinius teftatum facit. Etvtnon fcri-pfiflèt hoe Plinius, maior tarnen Deo, quam Catoni fides habenda fuiflct.Equidem vir pru-dens,aitSirachus, Mcdicumamp; Medicinas nonfpernet. Imprudensigitur Catoillefuit,fi Ipreuir.verum vtdixi, nonartem defpexiqfed GrxcoSjqui tune earn foliferccaliebantamp;cx-ercebant,deteftatuseft.quando Gensillainquit, luas literasdabir,omniacoirumpet. Turn etiam magis, fi McdicosÏuos hue milter, lurarunt inter fc Bar baros omnes necarc Medicina. Nos quoqs diditant Batbaros:amp; fpurcius quam alios Opicos appellatione fœdant.Hæc Catonis verba præclare docent, nonMediciiiam./ed Græcos Medicos ab co damnatos. Nee Medicinam iolam hoc nomine exiecrabilern eile voluit, led multo magis totam Philofophi-am.-ideft,omnes Græcorum hteras. Quihancremplenius cupitcogno{cere,amp;quancoo-mnem Græcorum Philo ióphiam attefqj omnes odio profecutus fit,intenigere,Plutarcbiim in vita Catonis Maiotis confulat, Suacerte Medicina vxori,fi!io,amp; forori necem procurauiu dum eadem his præfcripiit, quibus ipfe citra noxia vfus erat; nee cogitauit non eadem omnibus conuenire,propterea quod non vna fit omnium temperatio. Quod fi raaximain exteris rebusóua^Twnijfuiiïèt Cato(qualisfuerit,3pud Plutarchum,quihanc ipiam hiftoriam da-rius tradit,quam PI inius,reperles ) plus tarnen apud nos valere deceret rationem teftimonio diuino comprobatam, quam hominis dnti amp;nbsp;vitioiî falfa opinio. An enim ob id Philofophia amp;nbsp;artes a Græcis excultxconeulcandasfucrant, quia inter Græcos repcriebantur homines impii? Quanquam calumnia fit,quodde coniuratione Græcorum dixit. Cum enim audiuif-let, vt Plutarchus fcribjc, Hippocratem a Perfarum Rege multorum ralentorum mcrccdc vocatum,nunquamfeBarbaris, Græcorum hoftibusoperamnauaturum affirmafle,omni-um Medicorum communeiuramentum efledixit. Quæ hue vfq; diximusjfatis fcio refelli veris argumentis non pofte. Q^rc illud etiam nobis concedatur oportet, cum locum inter artes habere Medicinam, quern inter naturales res habet fanitas. Tanto enim ars quxuis eft excellentioramp;maior,quanto opuseius vtiliuseftacprxftantius. Atfummum locuminter 4° ea,quæ adhuius vitæ vfuram Deus nobisconccflit,fanitas tenet: vtquæaliorumomnium bonorum vcl caufa fit, vclcondimcntum. Quoniamper fanitatem alia omnia nobis funtiu-cunda,fineeanihil gratumacceptumq; fieri poteft. Quamobrem iure optimo antefertiir cunólisaliisartibus.Nonmclatet Medicos cum lurifprudentibus dedignitateamp;s cxcellcntia profeftionis contendere; amp;vtrofq}fuam alter! anteponere. Sedcontrouerfiahxc in verbis 4^ confiftitmagis, quam in rebus. Profedo maxima funt beneficia, quæ inmortales rcdûdant ex feientia iuris; necinferiora illis,quæ Medicina præftar. Et fi alterutra carendum foret,fad-lius forte Medicina, quam lurifprudentia publice carere poflemus.EtenimtctamPoîitiara amp;nbsp;focietatem humanam continue tuctur, amp;nbsp;ne corruat, prouidet. Qui temperanter viuût,amp; naturam fortiti funt bona, raro Medico habent opus.- cum iuftiftimi etiam patrocinio legum perpetuoegeant.Prodcftin vniuerfum omnibus; cum Medicusraro fiœul omnibus confu-îanfedplerumque paucis quibufdamopemfcrat.Prætereaconferuantur nobis opera amp;be-neficio legum,pax,quies, amp;nbsp;quæcumqj ad tutandam falutem nobis funt neceflàriaicum Me- , dicus tantum indieet,quæ ad fanitatis tutelam coducibilia intellexit. Equidem virtute legum inpaceviuimus, tranquille agimus,ab iniuria amp;vitutifumus, in fccuritatc illis, qCrflargitus P nobis eft Deus, fruimur. Quæ fi non adeftent nobis,nec fànitatcm tucri,nec morbos propul-fare facile poifemus. Adde quod deterret feientia iuris malos pœnis a vitiofis adionib. bonos aûtpræmiis ad virtute hortatur, inuitat, incitât; quorûmedicusgt;quatenus medicus cft, nihil facit. Quamobrem no bene faciunt,qui minus vtilc Iuris feientiam cotendunt arte Medica. Etfi enim per fe fanitatem non efficit inftar Medicinæ,fine ca tarnen nec vitam nec valctudi-

: nbsp;nbsp;nbsp;~ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aens

'nem feruare poGuraus (lad vfumamp;ncccfl'i täte dumtaxac refpicimus, mcrirolurifprudentià Medicinampræccdit.Siautemvtriufque Methodum,confiderandimodum, præccprorum conftanciain,argumentorumamp;probationumcertKudincmintuearaur, nuJla iam ratio eß-, qusc parem effe dignitate I urifprudentiam Medicina: oftendat. Imo difficulter arcis nomen, ^uod adiamdióla attinettueri poterir.Quodvelexeo perfpicuiimfiat, quodfolum Roma-num ins xnformamaliquamarcis concraótum videtnr. Gentes aliæ ex fuis legibuspcculia-rem feientiam non feeeruntnifî per legum feientiam tota Politicam xeu gtibernandi feicn-tiam, cuius pars eftiuris priidentia, accipiamus. Apud HebratoscerteiidemfueruntLcgis pcriti,Theologi,amp;Politici. Principiumlegum liumanarum, amp;Jdea, quæpereasexprimi debuit,eftlexdiuinaimmutabilis. Hancvcaliquaexparteimiceturiuslcriptu,valdemulta tamenineoinfunt,quænonfacileqiiadrenr. Cicero veri iuris veræqj iuftitiatiôlidameffi-giem nullam extare, vmbra tantum amp;nbsp;iimulaehris quibufdam nos vei affirmât ; nbsp;nbsp;vt his vta-

mur optât. Si de lureconfukorum libris integris hoc dicere potuit, quid ad fruftillatim colleras,amp; non fatis apteconlutas leges noftras diceret, h videret ? Magnapars iuris Impcrato-

^^rumamp;Regumdecretisacplacitistruncatisinnititur: in quibus ramen Üatuendis ixpeplus valu i c ratione voluntas. Hinc vulgo d ici cur, (etiam ab huius artis Profefforibus mi nime vul-garibus idipfurn ego quoque audiui.) Qui legem fixit.idem refigere quoq; potert. Ex eodem fonte manar, quod frequenter anceponitur plurium confenlus veritati: vtquæ lententia communis hen fuit ac valait,hodie priuata nuiloque in precio apud indices exiilf at. Vim le-° gis habere oportct,quicquid coniuctudine introduôfum eft; licet péri ci iuris cum lutc i cri pt ö pugnare oftendant. Nullum in Medicina præceptum iam verum eft,iam fahum; fed fempi-ternaefteorum veritas omnium. Numquam enim eodem motbolaborantes, cum non variant ncceftariæcircumrtantia:,diuerfavel contraria ratione curancur.Numquam calidum frigidum, verum falfum faâum eft; cum quod iuftum antea fuit,iniuftum fepe facfum ht a-pud lureconfultos. Audioquidemexfontibus virtutum lèu moralis Philofcphiæriuosde-duClos sft'e. Àt quid prætcr virtutum notiones inde hauferint, difcerc magis c upio, quam video. Hoccerrcconftar,nequaquam hc ex principiiscertisordinccertoamp;connexione firma deduâas efle omnes concluhones,vt in Med icina, Phyfica, dr propric appel la t i.s artibus fieri foler.Veriffime quidam ex lureconfultiffimis affirmant Icgucognitioncmfarragincm magiS

5® eireopmionum,quam feientiam velartem. Ariftor. DialedicamÀ: Rhetoricam artes proprie elfe negat,fèdA.u-x.uÉ.(ç nominari dcberc iudicat; axtium nomine dignatur, quatenus or-dine quodam tradi poflunt. In his ordinem eflè multo certiorem,quâ in legum ftudio,nullus putodubitat. Multo igitur minus pacictur iuris iftain, quæhodieexftat.noiiciam, arccmap-pellari. Medicinamquin hartem proprieiudicaric,amp;: feientiam non minus eftccrediderit,

5 5 vocauerit, quam Phyficam: quatenus rerum naturas, motus, eft'eâiones, amp;nbsp;caufas feruta-tur,contemplatur,probat,communibusinfiftensrationibus, dubitationecaret. Sicenini confiderata nil eft aliudgt;quam pars quædam amp;nbsp;propago Phyfices. Quid enim aliud eft Phy-fiologia,Patho!ogia, Æti'. logia, Diætetica, Therapeutica, quam Phyfica fpeculatio? Quid in his eft,quod non æque certum fit, atq; rationes Phyfica?? In fola Semeiorica conictftura re-gnat:qu.ætamcniraeftaitificialiSjVtadicientiampropeaccedat. Non debet autemaiiquis cogitare, me, cum hxc dico, de dignitate amp;nbsp;nobilitateprudentia: legum aliquiddetradum veîle. Nonenim obidfolum fcientiavnaaliis cxpetendamagiseft,quiafirmioribus rationibus fùa probat: fed vfus ac neceffitas confiderari debenr. Quis negat Icientias proprie nominatas artibus probationû firmitate præftare? At nemoadeo rerum imperitus eft, qui ob c-am rem putet maiorem in Republ.dignitatem efle veritatem contcmplantiurn amp;nbsp;nihil agen-tium, quam eorum,qui artes liberales, cuncfifqjtum vtiles tumneceflariasnoruntamp;: exercent. Ingenue dico,Iurifprudentiam,fi vetuftatem,fubie(fti nobilitatem, traâationis Metho-dum,amp; conclufionum aptam cohæfionem ac certitudinem confideremus,Medicina longe inferioremeffe. Namamp;fueruntolim genresplurimæ, amp;:nuncetiam funt, quænon minus

50 bene, pacifice ac féliciter fine Romano iure ad artis formam redaéfo vixerunt acviuunt, quam qui hoc folo vtuntur: amp;nbsp;minus fortelitium habent, quihanc iuris ariem nunquam co-gnouerunqquam apud illos reperimus, qui fecundiim banc omnia coguntur àdminiftrarc. Verfatur etiam lurifprudcntia circa corpus amp;nbsp;fanitatem hominis, amp;nbsp;circa res alias, quas Medici contemplantur: fed ratione longe alia. Tresfuntfanitatisopificesamp;:conferuatores,Na-

y 5 tura,mêdicus,lurifconfultus. Natura verc amp;nbsp;proprie praclèntem fanitatem tuetur, amp;nbsp;labc-faiftatamreftituit. Medicus idem efficiqquarenusNaturæinftrumenta ad operisperfeôlio-nem fuppeditat. lurisconfultus hoc folum prouidet, ne contra iuftitiam amp;nbsp;atquitatem male alicui fiat. Multo ergo propius turn efteélor, tum conferuator fanitatis fuerit Medicus,quani lurisperitus. Ratio eadem eft omnium aliorum bonorum. Etenim nechumani corporis^ necaliarum rcrumNaturam,proprietatem,motioncs,efFeiftg,confiderat; fedhocfoliimftK’

det, vt fine externa Vi cuiqi fuis tuto liceat vti. Ergo cedic lurisprudentia Mcdicinz vetufta-te,cultorum fplendore,Methodi accuratione, dcmonftrationum firmitate, amp;nbsp;confideratio-nismodo. Etlîenim tumhominis tum rerum humanarum omnium ferecuram agir, non ramen ica cas confiderar,vti Medici folenr. Hie enim finis eft, vt quantum quifque habet auc iurehabcrc debet, tantu ei tuto poftidcreacquirerelicear. Interim partes in Republ. prio- 5 res magno fuo mcrito ac iure tenentJurisperiti, vbi Romanumius mprccioeft, propterea quod corum profeftioReipubl.quæhuicfundamentoinnititurjæqueneceflàriaamp;magisct-iam vtilis exfiftit. lam enim diximus fine legibus nec vitam,nec alias res noftras faluas efle pofte. Prouident enim leges vtin pacedegantomnes, fuum quifq^ retineat,abiniuriafecu-rusagat, nbsp;nbsp;quoties res poftulat, Medici opera vti valeat. Nam hocetiam curant lurispru-

denteSjVt boni Medici honeftis ftipendiis, præmiis, atqs honoribus inuitentur, conducantur, amp;alantur. Hue vfq5fatiscopiofeacfolidemonftrauimus, Medicinam inter artes liberales origine antiquiffimam, inuentorum fuorum fplendore ornatiffimam, cultorum gloria cla-riffiimam, Imperatorumac Regumornamentislaudatiffiraam, rerumquas contemplatur nobilitateamp;multitudinedigniffimam, Methodiaccurationeamp; demonftrationumcertitu-dineadmirabiliffimam, mortalibuscundisnon folummaximenecellariam, verum etiam vtiliffimam efle. Sola namqj humanarum artium fanitatis ac vitæ cuftos eft, vim mentis he-betatam corrigit,indicium acuit, ingenium cxpolit,memoriam labefaclatam reftituit, animi mores ad virtut'em componit, morbos impendentes arcet, exorientes impedit,natos exftin-guitjvirescollapfasinftaurat, femimortuos alterot^^ pede fepulchrum occupantes in vitam^® reuGcat;dumquicibi,quipotus,aer,ftudia,medicamcnta,habitationes,exercitia,cuiq;con-ducant, aut noceant, lolaprælcribere docet. Intellexit hocprxclareCarneades, qui non priusaddifputationemprodirefolituseft, quamcaputEllcboropurgauiflîer. luftiffimc igi-

lt;pîyfV'iynçoiy^(piAÔtnxpoç, (troôeoç' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ßrf

-TO gt;9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(TüfpiVVÉ*

Al.iicap.lib.^.deplacitisHippocratis amp;nbsp;Platonisteftaturnullameflème-thodum quin poflic anni Ipatio perdifci.

At mulrac funt artes amp;nbsp;fcicnciæ, qux longiorem requirunt mechodum, quam Medicina: Multo igicur minori fpatio hæcperdifci poterit.

lo Obiicies: tarnen Hippocrates inquit Aphorifmo r. Vitam cfle breuem, artcm vetó longam.

Refpondeo,verum id ede: fed quod dicit fuperius Galenus,de eo intclligitur, cum tantum gcneraliapræceptatraduntur, Sivero ad vlumillaaccommodentur, rede cum Hip-' pocrate dicitur artem elTe longiflimam.

I y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De vtilitate Medicinæ multa dici poflènt, fed breuitatis ftudio a nobis omittutur, cuni

ea rés ab omnibus fere,qui de Medicina fcripferunt,copiofiflïme tradetur,verum ea fumma-tim ex ipfius Medicinæ definitione colligitur.

plus dcfinitiones funt variæ: varie enim ab Hippocrate,amp; iis qui cum fecuti funt,eft défini- • ta. Aliquando dicit, vt libro de Arte,Medicinam cfïè, Morbos ab îcgris in totum tollere, amp;nbsp;morborqm vehcmentiores impetus retundere, aut certe minuerejamp; ad incurabiles morbos manum non adhibere; vel eorum qui morbis vidifunt.curationem non aggredi,cum in iy confeifo fit Medicinam taies fanate non pofle. Aliquando aliter,vt libellode flatibus, Medi-cinam cfle additionem, amp;nbsp;fubtradionçm. Additionem eius quod deeft; Subtradionem eins quodabundat.Quæ definitio cxpoflra,amp; rationibus confirmata ell a Galeno inlibro cui titulus eft IntroduóIoriuSjfiue Medicus. Item ii.metho. cap. iz.

Aliter definit Galenus Iib.de opt. fed.1 tem in libro de conftitutione artis medica:,amp; in 3 0 libro vtrum Gymnaftica pertineat ad medicinam.

Varie etiatn ab aliis eft définira. Auicenna ait Medicina efle artem, quæ fanitatem præ-fentem conferuat,amp;: amiflam reftituit. Quæ definitio etiam Aucrroi placuit, fed addidit ille; Eifcnotitiam corporis bumani quatenus eft fanum, conferuandi, amp;nbsp;quatenus ægrotum re-ftiiuendi.

55 Verum hæ dcfinitiones omnesextraremfunt,amp;cumproprilt;,amp;aecurateeftloquen-dum,amp;perfeficonfiderentur,nondeprehendentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Certum eft artem Medicinæ non elfeaâionemaliquam.Sed additio amp;nbsp;fubtradio funt aiftiones; Ergo ars medicinæ non potcfteflcadditio,amp;iubtraâio.

Ratio; nam aâiones artium, no funt eflentiæ artium, fed dcfinitiones funt eflentiarum. 40 Ergo. Difterunt enim aâiones artium, amp;nbsp;ipfæartes, tanquam efteâus,amp; caufa. Atque hæc definitio potius coueniret medicationi, quæ aliud nil facit,quam vt addat amp;nbsp;fubtrahat. Nori reóle etiam diciiur medicina ars,quæ conferuet,amp; reftituar.

Primum enim rurfus dcfinitur per ea quæ agit. Deinde eumfinem non fcmper con-fcquitur, Galenus etiam ait in lib.Introduä:. medicinam non definiendam ex iis, quæ cum 45 facitaliud fequitur.- Medicinaenim proprie non confcruat fanitatem, vel reftituit, fedfacic quædam ex quibus hæc confequûtur. Exempli caufa: Medicus nouit febrcm accenfam eflè a putrefaélione, putrefaäionem oriri ab obftruflione : cogitat ergo quomodo poflit tollere obftruóTionem,qua ablata, cæteraconfequuntur. Ergo medicinam fi quis rede velit definite,cogitet quod fit ars,amp; habitus animi noftri,feu intelleduSjieu animæ,qui fit ftudio, amp;nbsp;cx-5° ercitatione comparatus. Ergo erit facultas, feu fiabitus quidam ingenii noftri, qui docetquoi pado,quaue ratione poifit præfens fanitas conferuari, amp;nbsp;abfens reftitui. vel, fecundum Hip-pocraxem: E ft habitus docens addere,amp; fubtrahcre,qua ratione id quod deeft addendum, quod abundat, fubtrahendum fit.

j Etea ratione definitioinftituta eft a fine, quxetiaoptima; Na eft caufa propterquam, quæinftituitnosquidagendumfîtinomnire circa corporis humanicrafinverfante. Et eft caniaqtixinformâtfubiedum,amp; faciteiuscaufa fubiedumvtconfideretur. Scopusenim, feu finis medicinx, eft fanitas.

Auicenna.AuerroeSjBrufianusmonachus,Conciliator,amp;aliiplurimi opinatifunt,mc-dicinam efie fcienciam, plerique tarnen non totam putarunt efle feientiam, fed partem earn quæ pradicadicitur inter artes rctulet unt. (feientix habent finem propofitum, feire, neque i® ampliusquærunt,artesverononvtfeiant,fedvtagantaliquid.) Galenus, omnefqueGixei inter artes collocant medicinam. Vt Gal.de opt.fed, lib.de conftitutione artis mediex,circa principium,amp; finem. Item vtrum Gymnaft.pertiheatadmedicinam. Ariftocin Ethicis amp;nbsp;Metapbyficis. Cum vero Galenus ipfam feientiam appellat,vocabulo (fcientia) generaliter vtitur,vt cum ex fententia Herophili,fciëtiam falubrium, amp;infalubrium, amp;nbsp;neutrorum vo- !ƒ cat, ftaiimaddit, Intelligoautemfeientiamçommuniter. Infumma,Grxcorumomnium fententia eft,earn efle artem,non feientiam.

Semper recurrendum eft ad finem : Sententia enim Galeni amp;nbsp;omnium Philofópho-

rum eft, Artes non redius, neque melius diftingui poffe quam fine, qui nihil aliud eft, forma,amp;anima artium.

Fines vero omnium rnethodorum non plures quam tres pofiii funt. rScire, j Agere, quod fir quoties poftadio-1 nbsp;nbsp;nem nihil relinquitur; quod pof

Omnes methodi finem habent lt;nbsp;fumus oftendere, quia habet efle fuum tantum in fieri,

Difcrimen inter adioncm, amp;nbsp;Fadionem (fi italicetdicerej hoceft, quod adio nihil poft ferelinquitjVteft videre i'ncantatione, amp;faltationc. Fadio (vt itadicam^ poftfeopus oftenditjVt id fcriptionCjScartificiis fere omnibus.

Quartusfinis effet is,que Galenus vidcturaddcrc,fcili cet Acquirere aliquid, vtpifca- 5^ toria, venatoria. Sedamp;ille referturad duos pofterioresillos fines, maxime vero ad tcrtiuin.

Omnis igi t ur ars,aut fcientia exiftit, vc aut feiatur tantum, aut vt in Adionem, vel opus aliquod cuadat.

Habet igitur finem vel agere, vel facere. Sednon agere:nam relinquitdpus aliquod 4° Collocaturigitur inter artes aóHuas no fpeculatiuas,feueasquædifcuntur,vtfaciant aliquid; Opus enim quod relinquit Medicina, eft fanitas,quæpoteft oftendi. Sed talcs funt artes ex omnium hominum fententia.- Eigoamp;medicina eft Ars.

Mirabilis igitur eft Auicênx diuifio,amp; no multo diflîmilis talf Animalium aliud eft ra-tione prxditum,aliud ratione caret ; amp;nbsp;fi item dicatur, Rationalium eft aliud rationale, aliud 45 ra tione carens.non enim diuifio eft facienda, in qua rurfum coincidat membrum diftinóH-onis prins fadx.

Scientiaalia eft Notitia,aliaquxad opusaccommodatur. Fines generales duo funr. Scire, Sdoperari,amp;quotfcopos habet operatic, totfuntartes. Obiedio. Atmultaefuntres in medicina contemplatiuxvbi tantum fpeculandum.Rcfponfio.Nullaeft ars,nullanotitia, 5® quænonfitfpeculatio,quxquepcrconremplationcmnon difcaturtota. Vt in anima noftra artem habemus, ita verbis, amp;nbsp;fcriptura exponimus.

Qualitas igitur in anima eft ars, amp;caufa Adionisamp; operationis, vtmuficanon eft cantatio,fed habitus per quern apti fumus ad cantandumffta medicinanon eft medicatio fed habitus, per quern apti fumus ad medicandum.

Diligenter diftinguëdumeft inter Theoreticamamp; Pradicam, qua: vtraque eft habitus. Hxc docens facere,iliafcirc. Similiter diftinguedum inter Theoriam, amp;praxin,qua; funtoperationesiftorumhabituum. Exquopetfpiciturperperam medicinam in pratfticam amp;nbsp;fpeculatiuamdiftingui. Non minus abfurdectiamfacient quiin praxin, id eft adionem, Theoriam,id eft fpeculationem earn diuidunt,cumhas tantum fint opcrationes ariis. Habet auteni

autcm praxis,amp; Theoriafèeodê modo, quo fines arris ad ipfamartemjamp;quemadmodum piætnifeadconclufionem. Conclufioenimnoneftparsprxmiflàrum, velfyllogifmi (proprie enimloquendoprxmiflàcfunt tantum (ÿllogifm us) fed efFerStus fyllogiftni. AtpræmiHæ funtpropter conclufionem, amp;tamquam caufæ, Quemadmodumigiturprxmiflæadcon-î clufionem le babent,ita artes ad aâ;ionesamp; arte fada. Medicatio igitureftquafi conclufîo.

Cærerum vbi negligentius loquimur ibi conclufionem pro parte fyllogifmi ponimus, itaetiamfitjCum adionem partemartis facimus; Adioenim noneftparsarris fed eftedus. Ars femper facit maiorem,amp; minoré,medicina eft ratiocinatiomaioris,amp;minoris;fed con-’c clufioeftipfaexhibitio. Etquamuis minor propior fcmperfic,conclufioni,non tarnenideo conclufio eft,velpars conclufionis, fed pars caufæconclufionis; itaetiam deliberatiodead-liibendo medicamento eft propior adhibitioni, non igitur eft adhibitioc Medicina,fi proprie loquamur eftars refediua, non fimpliciter fadiua. Ariftor.libro de communi animalium niotionc,id quod de fyllogifmo,præmiflîs,amp; conclufione diximus, egregie illuftrat,

Ariftotcles trifa-riam dicit fumi medicum : i. pro opifice, vt pote pharmacopcco, vel alio aftante, qui a medico iubetur.i. proarchitedo,vtquiiubet,qui feit artem.j.pro vfu peri-to,amp; qui ex vfu quodam medetur tan tum,licet feientiam artis non habeat.Vide Ariftotelem lib.j.cap. i.pol. item lib.i. de partibus animalium.Platon.in Gorgia, fiue Rhetore, vbi peritos negatefle artifices, qui artis totiuscaufasreddeic nequeanr.

Omnium medicorum fententia eft, omnem mentem, aut animam informatam.'eftc contemplatiuam,autadiuam,autertediuam. amp;:contemplatiuam nullam efleadiuam, auc cft'ediuam: quatenus eft contemplatiua: amp;nbsp;nullam adiuam aut eft'ediuam pofte efle con-templatiuam, quatenus eftadiua autefFediua.

10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;çContemplatiuar,

Et quidécôtemplatiuæ liabentfinem, feire, fed adiuac, amp;nbsp;eflèdiuae non tantum feirè, fedpraeterea aliquid.lta medicinam difcimus,non vtfeiamus, fedvt medeamurjilludvero 5î iterumdiuidcrein Theoreticam amp;pradicam planeridiculumeft.

Omnium artium theoremata ( vt amp;nbsp;medicina: ) neceftario requirunt hæc tria. Primo vtfintvera. Secundovtilia, adfinemfcilicetpropofitum. Tertio,vtfintconfentientiainter fefe,nimirum cum antecedentibus amp;nbsp;confequentibus.

Ponamus igitur partem medicinse, arque omnia eius partis theoremata, qua^ramufq} 40 an fint theoremata medica.quod nemo negabir.interrogcmusampliusan vera? Si vera, an vtilia,ad finem iihus artis {nam vtili'tatem theorematum meditamuradfinem aliquem) feili-cet eius cuius funt theoremata. Vide Gai.1 ib.5. cap. 6. de fimplic.med.facultatib. amp;nbsp;in memo-riamrcuocaquaeinexpofitionenoftra leuiter diôtafunt.

Sumamus igitur elle vtilia, ipfa igitur pars vtilis ad medepdum dicenda crit. Si igitur v-4î tilis ad medendum, non eft fpeculatiua fed praélica. Si non vtilis,non erunt theoremata me-dica,amp; cuius funt theoremata, non pars medicinæ. Nam aut funt theoremata medica, aut nonifi non medica, no pertinent ad artem.-fi medica, habebunt id omne quod theorema ha-bet,vt fint vera,amp; vtilia, amp;nbsp;confentientia. Ergo direda ad opus; quxcumqs vero opus refpi« ciunt funt pradica.

Faber, inquit, amp;geometra diuerfb modo confiderant redumangulum. Geometra quid,amp; quale fit; Faber vero no quid amp;nbsp;quale fir, fed quatenus folummodo ad opus vtileeft, îî amp;adfinem poteftaccommodari (quandores aliquaconfideraturperfe,pertinetad feienti-atn,quando veto quatenus ad opus vtilis,tue eft fubiedum artis,id eft fadum pradicum) vide Ariftot.2.mctaphyfdiftindio.s Nam finis fcientiarumcontemplatiuarum,eft veritas,aut veritatisconfideratio; Earum autemquæagunt,autfaciuntnonveritatiscognitio,fed opus aliquod. Igitur illæ confiderant adiones non res, quomodo per fe habeant, fed vt nunc funr, quem vfum habeant, Qui confiderat rcs in fe ipfis,dicitur contemplator, qui per finem

earum, quatentrefcilicetcscdemillæres fiint vtiles adopusatiquid, non ampliuscontempîa-tor,fedaôtorappelîatur. Hocîgiturdifcrimen eft inter contempIacoicm,amp;piaéticLim,quüd candem rem conliderantes, contemplator vc fciat, aâor vt agat, habetpropofitum.

PartitioMedîcinzvaldeeftdifficilis.-itaquevteam rcâc partiaris,diligcntiiîîmeeuob üasnecefle eftlibellum Galeni departitioneartis médira:,

In finelibelliiliius,ait mirum nemini videri debere, quodtam variasattulericdiuifio-nes:rosenimomnes varie poOèdiuidi. Sed noneftquod hocnosturbet. Quareveramme-rhodumfequamuramp;arcem fecundumeiuspropriam naturam diuidamus.

Confefliim ed omnibus, res per materiam eiTe plures, neqiie per formas poflè diiiidi-Omniaenimperformam vnûfunt.amp;diuifiones earum fiant a maceria, qiiæcllcaufa multi !f plicationis.Videndumigiturquæ materia, feuquodfubiedumartisnoftræmcdictEfit.

Diuifionesaliæ funteflentiales,alracacddentales: noftrævero eflentialesefledebent. Cuiufque vero rei elîèniia, eftmateria, â: forma. Ergo vela materia, vel a forma diuifio eftfumenda.

Materia autem aftiSfloftræffi proprie loquamur) nulla efl: accidentiaenim no habent^'’ materiamex qua,fediâtuminqua,ideft,inquainfunt. Huiufmodiigitur, (fcilicetmateriam ex qua) nec Medicinajiec alix artes habent. Materia in qua eft animus nolter,in quo eft no-titiaartis,quxnotitiadicitur Ars medica.

Materia circa quam,ideft,in quam explicatars opus fuum,eft corpus humanum, qua-tenus morbis amp;nbsp;fanitati eft fiibicfttim, animus nofter, vel nos ipii per ariem illam imprimi-mus in corpus il'.ud,per quod vclconferuatur,vel reftituitur.

Finis noftrae arris lanitas déterminât nobis fubicótiifn,fcilicet corpus humanum. Forma igitur hiiiijs fubiedi propter quam, id eft,fubie»ftum Medicina’ eft fanitas; forma vero, vc omnium artium aliarum,ita ctiam nortrx eft finis ('animaduerttndum, nos, cum dicimusfi-ncmeiuseftefanitatem, nondiftingucrefinemafcopo.fedfinem, intentionemamp;fcopum J*’ proeodem habere: nonconfideramusenim lolumartificem , led artem artificis, cuiusrei adeptio finis eft) quatenusf^nitatem introducerecupimus,cftlcopus: quatenus autemiam introduda eft, eft finis.

INunc videamus,quo modo poftimusdiuidere. Medicina non poteft diuidi per fe:eft enim quiddam indiuifibile,aftedusfcilicetanimi. Nôpoteftetiamdiuidia materia exqua,?^ quamnullamhaber. Neque diuidi poteft rationcfubieóhiin quo; id enim indiuifibile eft, quippe animusnofter. Diuidaturergo ratfonefubiediin quod,vel circa quod, rationefei-licet corporis humani. Quodfifaciamus, partes eiusei tint alia qua: caret oculura, alia qua: aliam partem,vel erunt qux curent morbos, fietqj diuifio a fine, vt fitvna pars, quæ febribtis, alia quæaliis morbis medeatur. Sed hacrationeinfiniia: fient partes. (lgiturmalcfaciunt,qm ‘’ diuidiint earn in duas partes ; vndeetiam dodores vtriufque Mcdicinx vocantur.)

Cum veto hoc fit incommodum, rationeformx diuidamus, intieniemufqjduasMe-dicinç partes : nam ficut fanitas fe habet diuerfo modo, iraetiam diuerfas partes habet; nain vel præfens eft amp;nbsp;conferuanda,vcl abfens amp;nbsp;reparanda. Fixe igitur erir diuifio. Omnis Medicina aut (alubris, autid eft,autconferuatrix, aut reparatrix eft. Sed nefic qui ^dem fatis accommodatam noftro inftituto habemus diuifionem.

Fit fxpejamp;nonabefTentiarei, fed a com meditate docendiamp; rem tradandi diuifio fu-matnr. Quod«iobisetiam in prxfentiafaciendum eft, cum non poflit haberi diuifio proprie eflentialis, vtpote neque a materia, neque a forma, atque accidentalis prorfus indigna noftra fit arte. Inquirenda igitur talis, qux fi non proprieeftentialis, ramen etiam non accidentalis, fed quafi media fit, alioquinon poterimusintegramartem per partesgeneratimtradareamp;J conliderare. Sed interim tarnen abeftentiarei non difeedendum,alioqui longiflime aberra-bimus, Repetendaigiturhîcdefinitioeft, equaintelligimus, Medicinam nihil aliudefte, quamcolledionemquandamtheorematumamp;notionum, fiueprxccptorum, qux omnia confentiuntamp;faciuntadhuncfinemconfequendum. Ergo quot erunt iftxnotiones,'tot55 poterimusfacerediuifionis partes,feu quoteruntoperationes,totconficicmuspartes.-notio enim omnis intelligitur in relatione ad aliquid, id eft, alicuius rei eft notitia, alioqui intelligi non poftet,nifi feiretur,cuius rei elTetnotitia: ficut amp;nbsp;res cuius eft notio, vCl notitia tantum in relatione intelligitur. Cum igitur medicina nihil aliud fit,quam talis collcótio notionum, illx,ficut res,quarum hint notiones,diuidipolTunt. Etcumres Mcdicinx fint varix, arset-

iamipfavarie poteritdi'ftribui {exemplum; res logica in definitiónem amp;argùmèhîànonem tanquamprxcîpuas partes diuiditur. Reóleigicur ex ipfa Logica in notitias definiendi amp;nbsp;ar-gumentandtdiuiditur) At res circa quas verfatur Medicina ita funt,velita lehabent, vtquæ-dam dici poflint naturales, vtq; earum natura perfpccta,cas confiderare poflimus ; vel confi-5 deramus vt caufas.quibus eogrtofcimus morbos, vel vt figna,per quae cognofcimus morbum prxfentem vel futurum, vel vt inftrumenta,per quæ introducitur fanitas.

Vno diuiib relatiuo,diuiditur amp;nbsp;alterum, potentia fcilicct, vt pater, quatehus pater eft, diuiditur:ita amp;nbsp;filius,quatenus eftfilius, poteft diuidi,vel diuiditur potentia. Ita quatenus res diatdunturincaufas,figna,inftrumcnta,funt ipfarum quoque,rerum notioncs,quatcnusca-■'0 rum funt notiones, itadiuidipofliint; fiueigitur dicaturhæc diuifio abeflentia, fiueabadio-nibus,fatis nobis fit,quod ita poflimus comprehendereintegram docendo. Sunt quidera di-uifiones tales ab aólione.vcl operatione fumptç,amp; non fiint proprie eflèntiales, quæ lumun-tur a materia. Nostamen hancrationem fequamur, amp;habeamusordinemtraiftanditotam artem, nifi accidentalem vclimus diuiflonem accipere aliquam, quæ eft indigna noftra arte. Poflumusillamdiuifionem fumercvel pro rationeaâ:ionum,quæ fumitura differentiare-rum, quarum eft notitia; vel pofllimus fequi illam diuiflonem,quam alii habent,qui Medici-nam in quinque partes hoc modo diuiferunt:

I, ^txzioÄofixa), quæ Naturam habet fubielt;ftum,amp; omnium corum, quæ ad naturaib re-rum pertinent confldcrationem,maximc vero conflderat corpus humanurai

to it, AdioAogt;iîd),quæetiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comprehendit,quæ caufas,afFeâ:uspræter na

lil, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J qux expliçat flgn^quæ morbum præfentem oftendunt, amp;: futurum in^

15 v. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lit«, quæ docet morborum curationem, atque in alias tres diuiditur par»

H, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quç medicamentis gt;nbsp;curandi rationeni tradit.

’io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sunt partes aliæquædam, quæ fubaliquo ex prædiftiscomprehendiquidempofluntj

I '55 Repetatur hiedefinitio Herophili, quæ bona eft, nosq; earn feruaremus, fl nobis me-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tliododcfinitiua progredi animus efl'et,fed fle adinftitutû noftrum deeft ipfl aliqUid, Quam-

I nbsp;nbsp;nbsp;üis tnim iciam, quid (alubre, quid infalubre,amp;: quid neutrum; non tarnen tota habeo artem.

I nbsp;nbsp;nbsp;Oportet enim me præterea tenerc modum artis quo propellam morbum,amp;: conferuem,vel

40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refte quoque dicitur a medicis,quæ confidcramus in Medicina,ea eflè, aut naturalia,

aut non naturalia, aut præiernaturalia. Naturalia vt corpus, lànitas,a(ftiones illæfæ. Non na* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

turalia,vt auxilia,quæ adhibeinus, item aer,cibi,potus, amp;c. Præternaturalia, vt morbi, fym-ptomata.Plæc bene conueniiinc cum priori diftributione; naturalia enim ialubribus, amp;nbsp;præ-ternaturalia infalubribus refpondent, amp;nbsp;non naturalia neutra dici poffunt.quia fcilicet natu-

45 ralia flnt amp;nbsp;falubria,fin contra morbos in nobis generent, præternaturalia fint, amp;nbsp;infalubria.

Hæc igitur diuifio continet ea quæ in arte lunt confideianda, folo modo adhibendi excepte.

Cæterumnos diuifionemfupraanobis pofitam feruabimus,amp; primo de Phyfiologicà Iagemus. Earn diximus nihil aliudefîê,qua tradationé fubicdi Medicirtæ,ideft corporis hu-

Somani, Ex quo perfpicitur ad hanc partem pertinereconflderationéearumterum, circa quaS verfitur Medicina,nimirum humanicorporis,amp;partium ipfius,amp;: vfusomnium pattiumj virium, natüræ, facultatum minium mcdicamentorum.

In hac parte, vt Si in reliquis omnibus tradanda, hune obferuabimus ordinem. primô indicabimus libres Hippocratis amp;nbsp;Galeni cam præcipue tradantes. Deinde nos quamlibcï '55perfuas partes generaliter tradabimus.

De natura humana, maxime primus; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Deanatomica adminiftratione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Dep!acitisHippocratisamp; Platonîs: qui liber non proprie quidcmhucpcrrinct,fcdta' mcnvtcumque habere locum poteft inter libres de Elementis.

Inrtrumentalium cxfimilaribuscompofitarum. Toiius corporis ex inftrumcntalibus orti.

Hisfi addiderimus confîderationem ciborum,amp;: medicamcntorum,habebimuspri* mam partem at us. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;./

Naiuravniuerialisapudphiloiophos nil aliud eftnifivisfeupoteftas quaedam quae o-’ mniagubernarji^git,generat,c rrumpit.Hæcdiciturabaliisanima mundi.abaliisldea, in' telligcniiatublunai is.Deus ipfc,cœli,abaliisaliter.Propneautéamp; rêvera nil aliud eft,qua® ord nat la Dei potertas, ilia facultas, illud iuftum,amp; mandatu Dei, quod Deus indidit omnibus rebus 111 prima creatione, vt ica agerent,quo modo iuflît omnes hoc facere,quod faciunt. . Etvtprimocondidit,italt;eruatadhuc omnia. Igitur Auguftinus,amp;ftholafticitheologipie tradiderunt,noudifFerre creationem aconferuatione proprie,amp; conferuationem nil alnid cllequam perpetuam creationem (Exemplum.ftaliquidattrahimus.amp;attradum ad corpus retinemus,ttincilla retentio nihilaliudeft,quamperpétuatratftio)Nam nififeruarentur o-tnnia,redigerenturinnihlium.

Haiclententiafuicomnium phdofophorum.-lcd quianofueruntilluftrariluminediuini-tus,nou potuerunrintelligere.Etlienim Ariftotcles miindumætcrnumdicac,cogitur tarnen dîceiefaiftum, amp;nbsp;fingere fuillcinitio materiam informera, vbidicit Deura,amp;natuiamnil f^ccrc h ultta,inrelligitde natura vniuerfali. Itéra inlibro de generatione quem explicans Auerroe.s eo dcuenit, vt diceret creatum efle.

Natura partie ularis eft,quae in rebus fingulisfingulari modo ineft. Qua: nihil aliud eft, quam principium,amp; cai-fa tius cui ineft primo, per le, amp;nbsp;non fecundum accidens, vt Arifto-telesdocetfecundo phyfic.quem locum (olus Simplicius reifte inteliexic,atque ilium fequu-tUs Schegkius in commentariis in Iib.6. Top.fol.i8. Simplicius in comment.in lib. x.phyfic texcuió. Sd/y. vno verbo Ariftotelesintelligitnaturam efleaptitudinerarerum omnium, quâiuntaptævtmoucantur. Ratio feminaliseft, vt Auguftinus,amp;theologi dicunt imitati hacin parte Ariftotelem,facultasindita rebus,vtpoflint hoc fieri,amp; non aliud, qua: oritur cx matcria,amp;forma. caeterum pro priuatione aptitudoponitur.

Natura magis pariieularis, non illa quam Iéminalcmrarionemvocant,rotamillani vim, quae toil cuilibcc ineft corpori, fignificat. Habet vero ilia feptem,aut oifto fignifica . tiones.

T eraperaracntura,atque huius tcftimonia tarn raulta extant, vt non poflint rcccnfc-

ri.In t partie. Aphorif. AphonQ4.H!ppocratesin fignificato maxime proprio poRiitrcmpc-ramentum.ltem AphoriLquodæicperhyememamp;æftacemnaturammutari.velakerari.

If, Facultatem naturalem quæamp;: in toto corpore, amp;nbsp;fingulis partibus ineftfî. EpiJ. Comment.5 Expo.primæ particule velfedionisAphor,7. Naturasaiteflèmorborum me-3 dicatrices. Item elle vim quandam quærebus inlitjamp;easrcgat, atquegubernet. i.Epid. t. Comment. Expof.Aphorif46,

Quinto de lympto.caulis cap.i. Si morbus, inquit, facultatem vicer’t,arger moritur, v-bimanifelle de natura agit.

in, Conflitutionem feuformam corporis,fabricacorporisx.Aphorif.inexpof Aphone rif34.Qui natura habent thoraces anguftos, naturaproniad phthifim.

nii, Jpfam formam fubftantialem,veliplam corporisfubftantiam. Huius habes tefti-mon;uminlibello,cuitituluseft, Quodanimimores-fequuntur temperamentum corporis. Eodem criam lib.dicitur Stoicos imaginatos elle lîbi naturam efle quendam fpiritum.

y, Idem quod innatus calor, qui quid fit poftea erit dicendum. ƒ. Aphorif iz.lib.de mar-5 core,Iibello de palpitatione. Item 4. Aphorif 37- Differt autem calor innatus multum a tem-peratura, atq5 etiam a tota fubftantia.

vu, Confuctndinem, inde confuetudo altera naturaamp;i acquifititia natura dicitur li-î-sbcllode Confuetudine.

Lib.dcfœtusformatione.lib.delocisafFeôlisvbidoccc naturas animalium efle indociles, id eft non egere magiftro qui illas doccat.

Repetantur hîcca, quæ fupra de theorematis diéta funr.Theoremata dicuntur omnia efte veilia; fi igitur cofideratio elementorû nobis eft vtilis ; eft traâ:anda.Cæterum quæri po-25 tcftvtrum Medico vtilisfittradatio elementorum. Vtilitas theorematum confideratur ex fine, fi igitur ad finem facit, vtilis erit. Finis Medicina: propofitus eft fanitas. Sanitas autem eftconfticutiocorporisconfurgens,veloriensexrautuatemperatura,amp; co nformatione partium, fecundu quâ temperaturâamp;compofîtionê omnes bene,aut male habent. Quod fi cb-poficumnô cognouerimus.tumfinccôfequinopoterimus. Copofitum aûtcognolcinopo-40 teft, nificognitis componentib. Componentiavetofuntelemëcorumqualitates, exquibus ternperaturaamp; materiesexqua corpusfir. Scirc igiturquid elementa,amp;quot fintvtile eft Medico. Item fi corpus reifte vel male agit,prout rede vel male afFedæ funt partes. Partes autem compofitxex dementis, quomodopoflintexelemctismutariamp;conferuarinecefleeft Medicum fi:ire, item redeaffeclam naturam debemus conferuare,amp;non redam corrigere.

Quædam igitur de dementis fi confiderentur funt vtilia Medicis, quædam non. Vc mouetur quæftio valde difficilis,elegans tarnen amp;nbsp;erudita: Vtrum cum ex dementis inter fe confufisgenerantur mifta, ipfa dementa in miftis feruentur adu,fiue virtute : Verum, fiuc hoc fiat,fiue illud : id cft,fiue in miftis maneat corum forma, fine no, nihil ad Medicum atti-net,qui folas qualitates confiderat; Cum Philofophi res confiderent, vt in fcipfisfunt,nulla comparatione ad rem aliquam aliam fada.Mcdici logicas vocant.

Quæftiones de dementis nbsp;nbsp;Medica:, quando non tranfeendunt vfum, eiufmodi quate-

Tradabimus igitur nos: Primo quid fit elementum: Secundo quot fint: Tertioquo-Î modo ex iis fiat miftio.

Galcnus definit ( r. de dementis cap. i.amp; 8 .de placitis Hippocratis amp;nbsp;Platonis cap. 2 amp;nbsp;alibi læpc ) efle minimarojpartem, cius rei cuius fit elcmcntum.amp; addit (in 2 cap. S.de placitis

Mippocràtisamp; Pktonis) qniddam quodfcituadprimeeft neccflariiim: eïTeelementômajl aliquid, vteft pars.Sieurenimparsellrclatûad totum,fieelementum(vt ira dicam} ad cle-'mératum. Deinde hoc quoq;confiderandum.- efle niniirum parremcius rei,cuius cil eîe-mentu,non quæ videatur,fed quæ intelligatur. Ai iftot.tde ortu amp;nbsp;inter.c.de mixtione.Si elementum eft pars minima,ergo alicuius ent elementum,alicuius non.Quod.n.ei, qui accura- 5 tiorem habet vifum elementum eft, ideft minima pars, altcri, quihabetvifum obtuftorem nonatqueelementum efîe poteft. Voxigitur, MiNiM.A,in[eliigenda,quodratione,non fenfibus fit pars talis. Quandodicimusquodnonpoffit diuidiin minorem partem, mino-rem honintelligimusquafttitatem,fed formam,ideft,qu£e non pofiit diuidiin alias partes ali' cuius fpeciei,fed tarnen vt nonpoflîtvidericompofita. Notare præcereaoportet j cum dica-mus,vcl definiamus elementum,efle intelligendum percomparationem ad id, cuius cftelc-mentum.- Aliud enim elementum quarenus corpus fimplex, amp;nbsp;aliud quatenuselementum. Sed qua:rataliquiscurnondicamusidemeflecorpus fimplex amp;nbsp;elementum. Dicimusigi-tur,quiacorpus fimplex non confideraturvr elementum,neceft elementum ,• fed quatenus confideraturquodpoflit ex eoconflarialiquid,eft elementum. Quæretitema!iquis,vtrum’f elementa fint contraria. Reipondemus efle contraria. NeceflTeeft enim principia rerum cflè contraria. Quod fi obiieiatur nos contradicerc Ariftoteli, amp;nbsp;omnibus Philosoph is, qui dicuntfiibftantiæ nih'1 efiecontrarium, amp;nbsp;elementaefle fubftantias. Relpondebimus Ari-ftotelem qutdem lib.de fenfu amp;:fcnfilibus apertedicere, üi: vere,igni,acri, amp;c.nihil efle con-trari«m,necignem'âëri,velaquæ efiecontrarium. Cætcrum,idcm etiam ait habere in feelc-inenta qualitates contrarias. Quatenus igitur confiderantur,vt fubftantiæ.non funt contraria; verum confideratavthabentiaamp;poflîdentiaqualitates contrarias reéte dicuntur etiam contraria. Elementumeftigiturtaie, nonfolumquatenus eftfubftaritiæ, fed quarenushabet qualitatem. Ignis igitur,acr,aqua,terra elementa funt,quatenus calida.frigida, humida, ficca. Actametfineceffecfteacumfubftantiaconiungiin miftioncvelmiftis; tamenafor-ma funt talia, non a qualitatibus illorum.

In igné non caliditas facit ignem? fed forma, quam indidit illi Deus. Forma aute nihil aliudeft, quamiuflusilleDei, quoiuflîtvttalisefler,amp;feitapropagaret. Qtiandoigiturea confideramus,vt funt talia,confideramus etiam formam: Qiiando vero confideramuscor-pora,quatenus habent earn nafuram,amp; eas qualitates,dicuntur elcmenta,quaratione in prç- i*’ ientiloco vfurpamus. Atquchocmodoverumeft,quatenus funt rerum principiaipia efle contraria. Nonenimconfideramusformaseorum,icdqualitates. Indepofièmus difputa-re,vtrum in miftis forma: eorum manerent. Sed quia præter rem hoceflet,omittimus, prz-/èrtim cum ea de realiquid fit dicendum in tradatione de miftis.

Sufficiat igitur hoc locofcire: Elementum effe minimam partem eins rei, cuiuseftele- 5^ mentum,non quæ videaturoculis, fedqu£crationedeprehendatur,ncquepofièelcmérain-telligi,nifi comparatione eoruro,quoru fiint elementa relatiue,ncmpe refpedu elemcntati.

Elementorum alia funt com munia omnibus corporibus, alia propria cuique corpori.

Elementa corporis humani (fi proxima amp;nbsp;propria fumantur, funt enim fimilares partes adhuepropiores} funt humores. (Hippocratesamp; Galenusde naturahumana.) Etfortaf-fis item dieet àliquis quatuor humores Ipccie funt elementa omnium animaliumfanguine prxditoriim,atq5itaeruntadhuccommunia. fcd nosdicimuspropriarefpedu generis. Pro-prium enim hïcdicitur elementum, ex quo primo vnumquodquefadum eft. Commune Vero non quod multis,fed quod omnibus eftc5mune,vt terra,aqua, aër, ignis. Prazter quem ignem nil inmundo eft purum ; neque etiam omnis ignis eft purus, fed is folum qui fub con-tauoluna:efieanimaduertitur; Pura enim ócfimplicia corpora non funt colorata, cum no-fter ignis fit coloratus. Deinde nofter maxime vrit, cum rariflimus amp;nbsp;purilfimus ignis non i ita vrerepoffit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

‘Communiaigiturquatuorfuntelementa, ignis,aqua,acr,terra. Curautemquatuor fint, Galenusalicubiconatuseftprobate, amp;nbsp;quidemmultoprobabiliusid facit Aiiftoteles, qüod etfi non ncccfle eft a nobisfieri,tarnen quia vtile videtur, ea de re dicamus aliquid.

EIementa,quaj debent eflê corporum principia, neceflario vim habent per contaduni i alterandi; abfquccontadu enim alterarenon poflênt. Cum igitur elementa alterare debent per contadum, necèfieeft vthabeantqualitates tadiles qua: polfint alterare. Sed fiomnes qualitates tadiles quæ alterare poflènt, id eft, quæ agant amp;nbsp;patiantur in fè mutuo, amp;nbsp;per fcgt; Confiderauerimüs, non plures quam quatuor inueniemus. Acutum enim iuxta acutum nil agit in ipfum per fc : fed calidum iuxta frigidum pofitum, fi fint æqualia,tempcrabuntur, fin^ alcerun»

aitcrum fuperec.frigtdum in calidum,ant contra aget. Solæ igitur hx tadilcîquaîuormuta-repoßnntqualicates. Acutum quidem bene fecabit,fed non mutahit.

Inter omnes vere bas qualicates maxime agit caliditas,poll eam frigiditas,quam fequi-tur humiditas, minimum veto ficcitas. Dux igitur priores habentrationem agendi, pofte-doresduæ,paticndi, comparacignefcilicet. Namfi lîmpüciterloquamur, omncsquatuoc font eftedrices. lam harum combinationes cum duæ lint impoflibiles,tantum quatuorelîè pollùnt. Itaque toteciam folummodofuntelementa, Sedhxcpræterrem.- fufficiatigitur nobis fcire omnem mutationem fieri ab iliis quatuor qualitatibus. Quod fi quis plura defi-derat, légat fupracitatos locos, amp;nbsp;librum de conrtitutione artis Medicx, lib.y.S.^.io.n. Vbi Galenusduobuspræcipuisargumeritis ex Hippocratedefumptis, patibiliaamp; mutabilia eflc elcmcntaprobat. Rurfusiampropriatradandaclientelementa, nifitertiumcaputfupereß fct de miftionc fcilicet,quo pertradato rem illani aggrcdiemur.

Cum elemcnta corporis noftri fint quatuor n umorcs ( ex quibus partes fimilares) amp;nbsp;illi , htimoresruriumexquatuorelementisilliscommun.ibiislcilicet.’necelîeeft fcire, quaratio-liefiantexdementisillihumoresamp;corpusmiltura, Necputandumcft,Medicoslentiréex iilis quatuor dementis commtinibus ftatim abfque inter medio fieri fanguinem (quod valde ineptum elfct; nam mu!txinterccduntmutanones,vt videre eft inlibf.4,capit,i5. de Simpl. nied.facult.)feditadifputant, quali ficfieret, quiaeodemmodo quomiftafiuntex primisgt; itaexmiftishihumores. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z

I. Vt ex dementis aliquid fiat Compoïïtum, necelTeeft vt conueniant. Namduoqux procnl diftita funr.nunquam generabunt certium.

III. Requiritur etiam vt ita agant,amp; patiantur,vt omnia maneant, amp;nbsp;nullum corrum^a-tiir.-Nam ficorrumperentur,nongenerareturaliquid exipfis. Si enim tranfit vnum in aliud, non manerillud,fed corrumpitur,amp; non poteft dici aliquid ex eo fieri. Cum igitur ex e-lemencisfiuntrcs,itavtiliisinfintelemenra,nondebentcorrumpi. Cum ergo conueniunt^ 3^ percontalt;ftumagunt,itavtomniamucentur, fed non plane corrumpanrur, vt ex omnibus fiat aliquid tertium.

ifte congrelTus elementorum ( quatehus elemehta funt ) amp;nbsp;adtio ifta dum inter fe agunc amp;patiunttir,vocaturredemiftio,propriedida : amp;vt redemonuit Scaligernon vemdefi-nitur,eftc vnionem mifcibilium.- fed eft proprie cóngreflus, adio amp;nbsp;perpeftio, in fe inuicent ? 1 ineum finem,vtvniantur,amp; dum cavnio fit,dicitur miftio, fada vnione, temperamentum. Mam fi finem alfequutx funt, terminus die extremus miftionis eft temperamentum: Miftio veto mutatioprxeedens temperiem. Qiixrendum igitur nobis quid lit miftio,qux ab Ari-ftotele lib. 1.de ortu amp;nbsp;interitu,ca.iö. dcfinitur die rnilcibilium akeratorum «lyacnii, Latine v-nitionem (melius amp;magisproprie quam vnionem) non rerminumi ledprogreflum ad ter-minum. Quædefinitio eft valde bon3,(edobfcura. Nos eam aliis verbisdefiniemus. Nihil ergo aliud eft quamdiuifiocorporum ad minimas vfquepartes.alreratioque, quamutuoin leagunt res,patiunturque,vt fiant vnum. Ergo cum dicimusefle vmtionemeorum qux mi-fcctur,amp; milceri poffünt,cum prius fint alterata,vt vnum fiant,ea oportet alterari,atquealte-rationonfitabfqueadioneamp;palfione, quxnonfiuntabfquecontadin NecelTe eft igitur, ^5 vt fe mutuo contingant, nec folum contingant, fed etiara agant amp;nbsp;patiantur mutuo. Præ-terea ne hoc quidem fulficit,fed oportet iftam 3dionem,amp; palfionem talem elTe ,quæ totius fubftantiam per totum mutet,ideft,agens ita efte,vt paticns totum tranfmutet,amp; contra.Ne-celTe igitur eft,non partibus quibufdam magnisfecontingere, fed vtad minima diuidantur» vtpolfit quiduis a minima quauis particula attingi : qux ita mifeenda funt,vt vnia fiant,no iu-50 xfaal!quâpartéalterenturvelmutëtur,amp;:reliquamaneâtintegra,fed debet tota pertotamu-tari. Oportet ergo ad minima diuidi.Cum ita diuifa in fe agut amp;nbsp;patiutur, fit mutatio quædâ, in qua nihil ipforum qux mifeentur, corrumpitur, neque integrum etiam quicquam ferua-tur,fed omnia vnum fifint. Si igitur multa diucrla vnum fiunt,neceftariomutantur; Si pror-^ fus mutantur non mifta dicuntur, fed corrupta,vt fi aqua attenuctur, amp;nbsp;in vaporem amp;nbsp;acrcni Î5tranfeat,non eft miftio, vel remilfio,led corruptio aqux amp;nbsp;aeris generatio. Non polTuntigi-tur mifceri nifi ea qux permanent. Cum igitur debeant mutari fimul amp;: leruari,apparet orgt;us elle vtquodammodocorrumpantur,amp;quodammodoferuentur.

Quæritur igitur iam vtrum aduan potentia feruentur? Quod adunori fetuenturex eo mamfeftum eft, quod non poflent elle vnu: quomodo enim quatuor adu diuerfa vnum effent? Nec elfe namque eflet ignem non elle ignem, nec aerem,amp;c»

Sedneceffitasexigitvtvnumquod^ fiatomnia quatuor (aliud tarnen magis,aliud mi-lius}amp;fuis qualitatibusitacoeat,vc ex omnibus quatuor fiat vna qualitas,qna: omnesqua-tuor contineat. Nonfatiseft vtfe contingantad minimas partes, fed vt eciamin fe agant patianturafemutuoeo vfque, donee vnumfiant,amp;: tarnen nullum eorumcorrumpatur.0-portet igitur imaginari in quolibet elemento efle materiam^amp; duas quaÜtates, quæ funt ifi e-lementisquatenus elementa,quodperfeplanum,amp;apertumeft: tam enimpaffiua, quam adiua qualitas duplex eft.Cum igitur coëunt in miftione,oportet imaginâri eorum quodlibet diuidi in minimas partes. Hac ratione fit, vt mifeeStur res, amp;nbsp;non fèfe mutuo corpora pénétrent. Deinde qualitas, quac eft in ifta particula, alterat fibi proxima, hæc rurfum proxi-mam,arque ira fit vt quaeq; alteret proxima, amp;nbsp;alteretur a proxima: Elementa enim non tota pertota mifcëtur.libr.deelemenr.3.amp; Iib.2. method. Exemplum vtficcitas.velcaliditasqux eftin igneagitin humiditatem vel frigiditatem, quæ eftin aqua, amp;contra.Ita debilitatur a-liud abalterius qualitate, vtad medium perueniant, amp;nbsp;omnia poflîdeant vtramqueparticu-Jam. Elementa diuiduntur in partes minimas; fub qua tarnen forma adhuc maneant elementa, amp;fcmperagunt in fibi vicinam,vt qualitas quæ in ignépénétrer in aquam, vtfemu-tuo obtundant, amp;remitrant tandem vtraque nonnihil,ita vt in aqua non tantum fit frigidi-tas amp;nbsp;humiditas, fed amp;nbsp;caliditas, amp;nbsp;ficcitas ( fed tarnen in vna magis in altera minus, quod in , dignofcëdis medicamentorum facultatibus maxime obferuandum eft) dum particulæ ignis recipiût humiditatem aquæ, nÔ ira recipiunt vt non magis fint calidæ amp;nbsp;ficcæ,fed vt no tan-tû quantum antca .• id eft,particulæ ignis accipiuntqualitate aquæ, non vt ignis efle definanf Qralibet.n. particula manet adhuc fub fubftantia,fed debilitata. Ira amp;nbsp;aqua ignis particuiam recipit, vt tarnen habeat frigiditatis amp;nbsp;humiditatis, nec prorfus fit ignis, fed in vtraque manet plus de natiuisjamp;obtunditur tantum vna ab altera, vtgenerctur vna qualitas quæ confiftat in temperament© omnium quatuor. Scruatigiturignis aliquamigneamfuamvim, fed non integram,verum vehementer debilitatam, amp;nbsp;vidam. Sed in refolutioneitem redeunt in ele-menta. Refponderi itaque breuiffimepoteftad quæftionem, vtrumelementa fèruenturin miftis; adefle nimirum,quia non prorfus fint corrupta,corrumpi,quia in vnum cocunt: per-cipitur enim in iis vis adhuc ilia, ideoquenon plane corrumpuntur.Q^madmodum ctiain fit in laâe,cuius partes omnes habent vimamp;alt;ftionévnam, dum funt coniundæ, fed euum * fêparantur habet quælibet pars fuam propriam, quæ tarnen omnes coniunëtæ confpirant P in vnam illam, vt inde etiam dubium appareat. Vt veto in ladis generatione non videmus ira corruptas efle partes,vt non poflînt redire in integrum, ira etiam in elementorum miftione. Non tota igitur per totain fe inuicem penetrate, quæ crat Stoicorû opinio, manifeftumeft: penetratio enim corporum eft contra omnium philofbphorum fêntentiam,atque etiamne fingi quidem poteft.- eft namque contra inftitutum Dei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

Huius aélionis amp;nbsp;paflîonis (dum quælibet particula cupit fibi proximam fimilem red-dere.dumque hoc facit,fe vniunt,amp; cofpirant,q uæ in amici tia amp;nbsp;confenfu, amp;nbsp;focictate coëunt) terminus eft temperies, id eft,dumaltcrum,fibi vicinum alterum conatur mutare,^^^ aliudin aliud agir,amp; abeodem patitur, dum ita pugnant inter fë, ifta pugna dicitur,amp; cum in focietatem coëunt dicitur miftio, cuius terminus vocatur temperies. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4”

Miftio eft afFeétus; omnes afFedus funt ad aliquid,Ergo, aliquorum eft miftio. Quæ igitur dices funt ilia ? Hoc ex definitione colligitur.- bona enim defini tio hoc præftat, primum vt 45 resipfæintelligantur; fècundo vt omnia confequentia: tertio vt refponderi poffitad omnia quæ obiiciuntur.Itaque opera danda omnibus modis,vt ea tamquam rei anima redeintelli-gatur.V num dicitur duobus modis; primum mathematice, id eft, continuatione fola.- fecun-dum a(ftu,feu forma.Mathematice vnum dico, quodeumque terminum vnum habet coni-munem,fèu continuatione vnum: vt fi in arbore virent! emoriatur ramus,is eft mathematice i'’ vnum cum arbore, fed non naturalitenanima enim eft forma arboris; quod fi eflèt ramus il-le vnà cum arborc,haberct eandem formam. Ergo mathematice vnum eft, quia ei cohæret, fed non per vitam, per animam, per adum. Rurlus partes quæ viuunt funt continuatæ arbo-ri non mathematicefolum,fed etiam naturaliter,quiaparticipesfunteiufdem vitæ amp;formæ. Sic vnguesnoftri tantum mathematice corpori cohærent. Poteft aliquid mathematice^ 55 naturaliter vnum efle: item quod naturaliter vnum, vno fcilicet numero amp;nbsp;vna fpecie etiam mathematice vnum eft. Sednonquicquid mathematice vnum eft, etiam naturaliter vnum efle oportet.

Certum eft igitur, ea quæ mifeentur amp;nbsp;vnum hunt horum modorum autaltero aut v-troque fieri vnû,amp;, fi non naturaliter, continuatione tarnen quæcumque naturaliter vnum etiam

etiam continnatione vnum funt (actu numero vnum naturalitcr intclligo, vt de vna arbore,non deduabus; nam non cit idem atlu, id elt,fpecic vnum, hoccftnuméro, quo omnia naturalicer vnum; etiain mathemacice vnum funt, amp;: aôlu, id eft,genere vnum ) His ira poft-tisnonerit diftieilelcire, quorum fitmiftio; mifta enim debenc fieri vnum condnuatione.

5 Ergo impoflibilc cft, vt milceanturverc,quorum extremitates non pollunt vnum fieri. Mix-tioitemeft corum quæ habent aliènes tcrminosamp;nonproprios: Itaque fieri non poteft vc niifccantur vere,qux non polfunt proprios terminos amittere,amp; terminum corn munem re-cipere,vi arida, humida,quænon polFunt fuos terminos amittere,verum humida amp;nbsp;liquida, amp;quæcumquc nonfiniuntur propriis terminis facile, fedalienisfacillime,

rc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111a veroquæfiniunturdiffi miter proprio,non pofluntalienodilficukcrfiniri. Proprie

igitur facile milcêcur humida, quia facile finiuntur alieno termino, vtaquainvafe facilere-cipitomniaamp;a vafealieno termino facile continetur. Sedfumentum in vale retinebit le-cum proprium terminum, amp;nbsp;non facile recipietalienum, id eft, latera vafisnon vndcquaq; continget,fedrelinquetmulta fpacia vacua. Aquafacillimerccipit terminosalienos.difhcii-15 lime habet proprios. Proprius.n.eius terminus, eft rotunda figura, led ilia recipit difficulter;

aer difficulter alienu rccipit, ignis difficilius,terra omniu difticillime. Terrea igitur cum ter-reis mifccri non polfunt,aquea cum aereis facile. Liquidoru propria eft miftio.reliquoru au-tem propter mixra,liquidadonantaliis vtpoffint etiam mixtionemrecipere: Terrea recipi-unt ilia vtfacile alieno finiantur termino, lllarurfum haeevt proprio continentur.

Miftio alia eft artificialis,alia naturalis. Sed ilia numquam vera eft miftio, fi fiat a fola . artc,cufimul a natura fieri poteft. Difputaturctia,anartificialisfolaelïepvffitin Alembico i5ncciolaars,nec Iola natura mifeet, lie fbrtalhs etiam in Theriaca fit- Arcificialislola, vt cum nnfccmus puluerem cum puluere. Naturalisitem diuidi poteft in perfedtamamp;inimper-fèdam. Imperfecta vt aqua amp;nbsp;vinum, item lac amp;nbsp;quæ polfunt iterum folui, item in nubi bu s amp;nbsp;omnibus meteoi is eft imperfeda miftio, Magis etiam imperfedta cft mctallorum, Perfe-ftaautem miftio eft omnium corpoi um animatorum,vt plantarum amp;nbsp;animantium,fortalhs Jo etiam gemmarum, de quo tarnen dubitari poteft, licet maxime accédant adperfelt;ftam mi-ftioncm.

Quomodoiam ex dementis hoc modomiftis inter le gencrentur corpora, delcribic Galenusex lentcntiaHippocratis,amp;tPlatonislib.8.ca. 4.dcplac,Hippocratis. Planta: parum nos alunt, quia lunt ftatim ex dementis mifta:, amp;nbsp;habent multo plures diffimiiares partes, b quam fimilarcs.

Philofophi omnes, tam qui mundum aeternum, quam qui fadum crediderunt,hac in 40 re nihil aliud rclpóderunt, quamiftapcrie,Slt;:ex elementis nonita cHc fada: Ieda Deo lie ercata, amp;nbsp;illis inditam vim, vt ita deinde alerentur, amp;nbsp;propagaretur. Cur igitur ex putredine animalia multagenerantur? Relpondetur, quia ei materix fit inditum,vt fi accederet caloc foils, earn formam iufeiperet.

Meteora amp;nbsp;Metalla ftatim amp;nbsp;primo ex elementis gencrantur tamquam imperfedc 41 mixta; perfede veto mixta non ita ex elementis, fedexcrcationclunt. Vbiautemdeperfe-dis dicimus,nonita intclligendum. tam ftatim cnimex elementis vtimperfeda fieri non polfunt. In miftis verofiunt omnia vnum, non tantii continuatione,fed amp;nbsp;naturaliter. Quia necefleeft, vt dominetur illis forma vna,vbifeita in vnum redegerunt iftæqualitates con-J iundxjdicunturvnaqualitas.

Temperamentum igitur eft clt; itio quxdam quatuor qualitatum in vnu,vcl vnam qua-litatem. V t elementorum qualitates inter le proportionemquandam habent,icatempcra-^1 rnentafiuntdiuerfa.lnomnivero tern peramentopcrfedo,amp;: per fcconfidcrato,lem per vi-uit calor,aliquando magis,aliquando minus. Is enim dux, redor, miftor amp;nbsp;audor totiui mi-ftionis eft. Calor autem non ageret,nifi aliis qualitatibus ita eflet limitatus; alias enim omnia confumeret,amp; in ficcam redigeret formam. Opus fuit ficcitate,qua: daret humiditatirermi-niim, nempcconfiftentia. Si calor ageret in lolum ficcum,femper fcruarct fuum terminum. Igitur humiditas accommodât terminum. Siccitas,vtconfiftat. Exemplum habesinequo

amp;frafno, præ frigiditatefrçnatur caliditas, amp;!: fi non adedet, deftruerct potins quam aliquM ædificaretcaliditas.Temperamentumicaquccftillavni[ioqualitatum,qu2e,dnm niifcentiit corpora,nondumcrant vnitæ, Exqualitatibnsnon poteft fieri compoficio. Temperamentum proprie diciturjquiacftqualitasquxdam expluribus temperaca. Vbi igitur tcmpcra-nicncum eft, ibi cffe oportet plura inter fe mifta.

Diffère miftio a remperamento, vt terminus ab aélione, itio a loco quo quiefeit, Tcla quiete,vel vt progreflus a quicte.Galen.lib. i .de tcmperam.cap.z.docet varias fuifle fentetias quorundade temperamentoru numero, recitatq; duas opiniones antiquorû,quib.ipfctern2 addit. Prima opinio fuit antiquorum, qui iudicaucrunt tantum quatuor efie, calidum amp;nbsp;fic-\:um,calidum amp;nbsp;humidum, frigidum amp;nbsp;humidum, frigidum amp;nbsp;ficcum, Sccunda fuitalio-rum,qui duo tantum tradiderunr,calidu(Si:ficcuin,frjgidumamp;humidum,atq;fuamfcnccn-tiam ita probant: Vbicumque calor eft, ibi neccflàrio humiditas abfùmitunicaque tempeM-mentum calidum ctiam ficcum eft,

Vbi frigus,ibi eft,imbecil]us calor (in omni cnim perfedo mifto femper prjeuaîere ca-lorcm cæteris memento, amp;nbsp;fi homo fere mortuus eflet, femper calidior tarnen,qua frigidior cxiftcrct) ibi fiunt concodiones malæ, generatur humores maligni amp;nbsp;innumcrat cruditaces-

Fieri itaque nonpoteft,vtcorpusaliquod humanum fitfrigidumamp;s ficcum,quiaibi’’ multa crudicas,ergo amp;nbsp;humiditas. Atq^ hate funt ipforum argumenta; ad qua: alii ita refpon-denr, quorum quidam negant,calorem neceftarioconfumerehumiditatem; quidam vero concedunt,fed aliter rcfpondenr.Priores,quifcilicctnegant,caIoremGonfumerehumidita-tcm,rc{pondenc; ficcus quidem calor conihmit humidiratem; humidus vero humiditateni conferuat: caloriscnim eftcalcfacere, non exficcare, codemq; mododcfrigcrc; fed tc verj” hçc eft inepta refponfio : etfi cni m per fc calefaciat, tarnen eciâ exficcat,coniccutione Icilicet vein fcholisloquifolcnt;exténuâtcnim. Qiia: vero extenuatalunt,exhalant, amp;itarclinqui-turficcitas.

Primo tcmporea:ratis corpus eftecalidum,amp;humidum, progrcfl'urctnporisexficcan: 5’ tandem generari frigiditatem.indc Icqui cruditatem, deinde ex cruditate humiditateni,attp ira tandem inrerire. Ergo quatuor efte temperamenta concludunt.

Réfutât Galcnus has opiniones, amp;nbsp;oftenditvnum die xqualc.planeq; temperatum, vbi nullum vincat,icd omnia fint xqualia. Quot modis ab co dii'cedatur, tot fieri ternperatu-ras intern pcratas; poteft crefeere nimirum vel calor, vcl frigus, vel calor cum hurnidiratCjVd 1 cumficcitate.

Athenxus aliteriudicauir. Isnegauitprimam qualitatem efte rempcratam amp;nbsp;arqiia-Jem,rcliqu3stresintempcrat2s. Temperatamfc!liceccalidamamp;humidam,atquehacvfus cftraticne. Morsconfiftitinfngiditateamp;ficcitate.- Ergo vita in contrario. Inquoconfiftir vita,illudcftoptimum. Atconfiftitincalidoamp;humido: Ergo illudcftoptimura. Atopti-'*’’ mum eft arquale non ad totam Naturam,fcd ad hominem collatum. certum eft cnim in Natura non poftedaritemperamcnttimfimplicitcrzquale; nam inter fimpliciteræqualia non cftaótio amp;nbsp;paftîo ,quam neceftèefteflè in temperamentis. Quum igitur dicimus, tempera-mentum , intelligimus id, quod folent vocaread iuftitiam, non ad pondus, id eft, quatenus hominiconucnit, idcfttemperatilhmo, talefcilicct, per quodexadiffime excrcerepoteft atftioncs.

Elcmenta omnia binas habent qualitatcs; Ergo ncccfte cft,ambas efte in temperamcn-to. Vincit caliditas,non vt fola, fed cum humiditate: frigiditas vincit,non vt fola,fed cum fic-citate.

Ratio Ga!cni,quafuam defendir fcntentiam,h£EC eft. Concedit, corpuscftccalidumJ cum ficco,amp; calidum cum humido. Quod vero cum vtrot^ extreme efle poteft, ctiam cum medio efte poteft: non cnim nifi per medium ab vno extreme ad alterum fit tran fitus. Ergo ctiam conGedcndum,quod fit calidum cum medio inter ficcum,amp; humidum.Ex quibus la-tisGonftat pofte dari ctiam temperamentum medium inter calidum amp;nbsp;frigidum ,,cum medio inter ficcum amp;nbsp;humidum.

Aucrroës reprehendit Galenum, amp;nbsp;ponit quatuor cum antiquis,amp; vnam tcmpcratatn: probat igiturGalenum male dicerequandam efte temperatamamp;acquabilem,eiufinodi cum non fit in rerum natura, neque fecundum pondus,ncquc fccundum iuftitiam. Tandem vero dicit pofte aliquamfecundum iuftitiam; atque profedo nullam aliam Galenus intclle-xit. De rdiquisadfert rationes; quia non confiftant qualitatcs agentes finepatientibus, id cft,ro‘a’

eft,materia,fine forma. Sed quia hate funt magis philofophica, qnam medica, ea relinqna-naus,licet facile refponderiadea poffic, fed refponfioncstranfeunt vfum. Nos fenfus docet Galenirationemcfleveram. Obferuandumtftillud: Temperamenta ifta mutahproæta-te,regione,3ërisconftitiitione,exercitiigencre,amp;rationeviélns.

î nbsp;nbsp;nbsp;Certum eft temperamentum eße quo immediate adionesomnes proucnianr, exreptis

iis,quæabinftrumentis profliiunt. Siigiturferuabimus temperamenta,feruabimusamp; aéiio-nes,amp; fanitatem. Sanitas amp;nbsp;temperamentum idem funt re, fed ea ratione, de qua poftca di-cetur. Vt præfentem fanitatem conferucmus,Sd abfentem reuocemus,ncccfle eft feire cuius quæuis fittemperamenti.

Cognofeendumprimumquod fit tempcramentum totius corporis, deinde partium fingularium; Noenimomnium partiumidemcfttcmperamentum;aliudenim neruornm, aliud venarum. Sedex hisomnibus oritur totius corporis temperamentum, quod vocanc medium.O!nnishomoeft:æqualiter,autinæqualiter temperatus. Æqualiternon quod habet omnia membra fimili temperamento, fed ea proportione, vt totum tern peramem urn (i-bi pulcre respondeat, amp;nbsp;ita confentiat, vt probe adionem obear. Temperamentum cerebri magis affine eft amp;fimileoflis hominis,quam temperamentum oflis hominis,oftisalteriusa-nimalis. Sienimita effet ccrcbrumtemperatum,vtcerebrumcanis, non poftet obiremtinus veladionem. In.rqualiter temperatum vt eparcalidumamp; humidum; corfrigidum amp;fic-cum,amp;c.non fimpliciterquidem,fedpro temperatura,quam habere debechuiiio ledeitin-pcratus,amp; proportione reliquorum.

Quod cuiufquefic temperamentum, amp;nbsp;vnde cognofeendum docerGalenns.hb.de temperam. It emin pnncipio primx partisartis paruæ. Gal. Si poftem exade temperamentum cognofeere, Æfculapium meeffeexiftimarem. Nosaccedimusquantum Komini lieer. 30 Cæterum fans non eft nouifle totius corporis amp;nbsp;omnium partium temperamentum, fed oportetetiam præïens temperamentumcoferuare,amp;:corruptum, vitiatum vel amilium reftituere. Scireiraqueetiamoportet, quibusmodisfeuinftrumentisconferueturprüfens, amp;nbsp;reftituatur amiffum temperamentum. Nec etiam fufficit nolle corporis, eiufqj p,-.rtium temperamentum,fed requirituretiamcognitiotemperamentimedicamentorum, alimen-torum,aëris,loci,amp;quatenuscommuterillud fômnus,vigiliæ,vita:genus,amp;omnia,qua homo aut lumit,aut eiforisadmouentur, autagir. Qua rationeautem iddifeamus, docet Galenits lib.de fimpl.medicam.facultat. Item libro de atténuante diçra,dealimentis,amp; multis aliis. Summaautemomnium illorura librorum hxceft; vt per experientiam exploremus fingula: fed quia erat impoffibilejinuenta eft ratio commodior, quacitra experientiam pro-pepoffemusaccedere.

Alimenta totafubftantiafuntnobisfimilia, Ergoexperientiafereinueniendafunt, fed per experientiam ratione amp;?methodoquadam. Praîtereaexcogitata eft ratio, quapoffimus adexpericntiampropeaccedere, flexploremusfapores, odores, colores: pratterca materiae confiftentiam, fubftaniiam qua fint prædira mcd'.camenta, vnde neceffarium eft feire gene-^5 rationemfaporum,qu ?d Theorema eft Medicum, Imprimis veto confiftentiaobferuanda eft,an lentum,vifcofum,friabile,craflum, tenue, amp;c. aliquid fit. Quod fit in quaque i ëris re-gione temperamentum,velipfis rufticis notum eft. Cxtcrum non acquiefeendum Medico in vulgari ilia cognitione, fed longius progrediatur neceffe eft, obferuetque quibus ventis regio maxime fit expofita,vtrum fit natura pluuiofa, an nocui halitus euaporent, terra qualis, anlcnta, fabulofa,montofa, paludofa, amp;reliquasqualitatesobferuet. Item,an multos ha-beatfontes,illofq;calidos,vclmctallicos,amp;c. itemanventumhabeataliquem, velauram peculiaremfvtfitinquibufdam locis, hahentibusventum aliquem certis temporumperio-disredeuntcm)aliquibuscertis temponbus. Sunt auræ,quae oriunturexhalitibus,quæcer-totemporeeterrisexhalant, quae funt pcftifcræ plerumqj. In temperamentovetocorpo-5 rum imprimis eft obferuanda ætas. Temperamenta enim corporum multum variantur pro aerate: pueh enim funt humidiffimi,fedhumidttasillapaulatim ficcefcit,vtvidcreeftin ado-Icfcentibus pueris multo ficcionbus. Qua de re legantur libri Galeni de tuenda fanitate.Pro temperamentis ætatum etiam morbi act idunt.- Alii enim motbi accidût pueris, vt Epilepfia, qui morbus piierorum eft proprius.pauciqj ab illo non infeftantur.Item fenibus fui funt morbi. Adolefccntia quoqj fuos habet morbos, vt patet ex Hippocratis A phorif nbsp;nbsp;s.particula^

Fneruntfempctamp;hodiequoqjfuntvarîæa:tatumd!ftjn(Stiones. Aftroîogidifti'nguunt «tatem hominisfecundumplaneras,quosillitribuunr. Primo cum homo nondum natus cft.fed adhUC in vtero matris dclitefcic, prima ætateSaturnum ci addunt, qui primo menfe f régnât. Secundo menfe Ioucm,amp;lie deincepsjodauo item menfe Saturnum, ideoqj partum eotemporeefle diftîciUimum.-nono menfe item louem,quo fit facilis partus.

Aliter diftinguunt.cum iam in lucem editi funt. vt enim antea a fummo,ita iam ah imo incipiunt femperq; per feptem annos vnum homini planetam tribuunr. Prima æcate,id cd, primo fcptenariojvel primisfeptemannis Lunam,quiaturnhumidiffirai. Secundo fêpten-nio Metcurium, quia turn incipiut pueridifeere,legere,garrire. Tertio Solem,quia iam afpi-rent quodam modo adhonorem.Quarto Martern,quia turn robudiacbcllicoii funt. Quinto fouem,quia policicam turn maxime vitamagant. Sexto Saturnum,quodfenio fiant gta-uioresamp;morofiores. Mathematici fèquuntureandem rationem feptenarii, fed planctas iltisrebusnonaccommodant. Dicuntverofeptenariumhaberemaximam vimimmutan-di corporis: fed protrahuntætatem vfquc ad nonum feptenarium.illicqj finem ftatuunt, vo-cantq; feptenos illos annos climad;ericos,fingulifq, feptem annis magnat mutationis pericu-lum imminereexiftimant,

Tertiadiftindioefl:corum,quiRempubIicamgerunt; apudGellium5cCælium, vbi diftinguuntur prout funtapci ad Rempublicam. Prima ætas inadolefccntiâmdiuiditurvf-que ad vigefimumprimum annum plus minus. Secund i in tempus militia: a 30. vfq^ ad40. annum. Tertianonampliusad militiam, fed Rempublicam gerendam poft 40. annum. Vndeapud Romanos in catalogoefîedicebanturii, qui annum quadragefîmum nondum attigcrant.amp;cxcatalogo qui plus4c.naiicranr. Ægypîiorum quidam Diofcolus nomine, dicit cor hominis primo pondusduarum drachmarum habere, amp;nbsp;fingulisannisduasacce-dere.eoufquedum ad pondus centum drachmarui^erueniar. Deinde eodem modo de-crefeere. Exquoappareriilumduas.Ttares tonftituuTe.adcrefcentem amp;nbsp;decrefeentem. Phi-lofophi duas, vel Ct exadius rem expendamus,tres ftatuunt xtates. Prima eft ea qua: augetur, vfque ad 18.annum fcilicet. Secunda qua: confiftic,vel in vigoretft vfquead 40. plus minus annum. Tertiaea quxdecrefcit,qui funtannifequentes. Proadioneenimcaloiisin humi-dumfiiintmutationestemperament rum.dum humidumdepafciturcalor.

Medici etiam diftmguuc per (eptenarium, non vt purent in numero vim efTe aliquam, ♦ fed in re. Septimo cnim anno res plerumque mutantur, amp;nbsp;feptenario omnia fere iudicatut, vt (eptem diebus,feptem menfif us,amp;c. Apparent cnim circa id tempus manifefte mutatio-nes in corpore. Circa primamxtatem fepii mo menie pucriincipiutdentire,circa feptimum annum finntmultoagiliores, née caput am pluis ita magnum habent refj-ieiftu aliarum partium. Deinde anno i4.mutantvoccm,amp;fcmcngencrant. Primos itaque feptem menfes •primam vocanra:tatem,feptem fcqucnccsannos a:tatem totins infantia:,quam tripliciterdi-ftingiiuc,atq5primum annum fimpliciterinfantiamvocant; Tempus veto a primoadquar-tum vel quintum annum nommant puctidam , etiam vfquead feptimum. Dehacattatuna 4’*’ diftindione videCoelium Rhodiginum.

Tertia ætas vocatur adolefcentia,amp;ad vigefimum primum durât annum. Quarta, iuuentus, vbinonamplus accefeitin longum fed fere in latum amp;nbsp;pi ofundum, idtft,fitcor-piilentiorvfqjadjS.annum. Qninta,virilis£Etas, feuconfiftensa 3S.vfquead45.aliquando ivfqjadqç.Sextaætasab hocteinporevfquead ƒ0. annumvocaturfenium (duosenim fe-45 ptenanos idferecomprehendit) Reliqui qui fequunturanniattribuuuturdecrepitis.Aiqiie iTiLitatio ifta confiftit fere in tempcratura ficcitatis amp;c caloris. Atq; vt a fine, quemadmodum ,philofoph^omnesferedocêt,incipiamus : Finis hominis eft vtomnesadiones perfecteob-eat; profuit ergo homines habere membra duraamp;iuftammagnitudinem.- amp;nbsp;membralia-bererobufta.Cum veto oportcat cum euadcrein iuftam magnitudincm,quia tabs naici non 5^ potuitjOecefTc fuiteum eflevalde humidumjatqueetiam paruuminifienimmollisadmo-dumfuiflet.apre omnia formari nequiuifrent.Generaturitaque ex fanguineamp;fcmine rebus .duabushuuiidis.amp;mollibus. Sed quia necefleerat vt membrafierentdura,atqueomnisdu-ricies a ficco ohatur, oportuit mollitit m tfle adiundam. Si per terream ficcitatem debuilfet fieri ficcusroponuifletmulfum terrei inferere: Qiiianon valdeadiua eft ilia ficcitas,fcd po- if xiuspafliua. Indidkergo Naturacalorem amp;nbsp;ficcitatem igneam, fedhicopusetiam erat me-diocritatc,amp; menfura; abas humidttas breui eflet abfumpta. Jndidit igitur tantum terrei, quantum faciscracadconfiltentiam, eodemque modo indiditetiam, quantum fufficitbat jgneiamp; caloris; I ta vt corpus mag'is,magifqi.cxficcet, donee membra robufta euadai,0cex3-deagetepoffinr, Caloritaqueapiwno anno magismagifque exficcat,aiquepartesomncs corporis

corporis quötidic fiunt ficciores: cumoflà puerorum fintinftarcafeirecentioris.- ex quo fit vc piieri curuos faepe habeant pedcs. Nam ciim marres cito eos doceant incedere, amp;nbsp;pedibus inliftere; mollicula adhuc ofiamolemtotius corporis fuftinerenequeuntjicaqiincuruatur. Primo feptennio cerebrum puerorûeo vfqueexficcatur vt aliquid rationis habeant, amp;nbsp;non-

J nihil difcere poflint. Quomodo calor agat in corpore noftro, longiufque exficcando procedat, hoe exemplo ddcipotelt Si globus demittatur per locum decliuem, in cuius medio fignum aliquod fixum fit; cum globus impellitur vt currat, fi lignü illudattingit, id eft,ex no-iho libito. Si vero currat longius, id non eft ex nollro propofito; neqj fieret, fi paratum eflet obftaculum. ha calor, quem Natura femel indidit, longius progreditur, quam natura: fit in-ïo tentum.Quodfipoiretmutari(inquitGaIenus)eIementatiü,id eft,fieri noua formatiojcon-

fifterethomo; fedidn6potuifl'e,inquit, Naturam. HinccommentatifiintphilofophiciE-thnici, Natura nonpotuille per indiuiduum;ideocuraire fieri per lpeciem,quod eft falfum.

Üifputare quid fit facultas,non eft Medici, neque adartcmeiuspcrtinec. Arque licet apud Medicos ifta de re difputetur, ramen non vt Medici,fed vt philofophi difputant. Quæ-riturvtrum facultas aliud quid fit ab illaiubttantia,cuius eftfacultas,feuabipiaanima:vel an facultas fit quardam facult;as anima:,an ipfa anima. Galenus in hac re eft valde varius,fcd tan-quam philoiophus. Ad nos vero hoc nihil attiner. Medico fufficitfeire quamlibet partem habere facultaiemattrahendi, retincndbalfimilandi amp;expelledi. Perpendaturquid fit the-' oremamedicum. Nouent item facultatem nilaliudefl'e, quamcaufam aaionum,amp;:dicire-latiue ad id cuius eft facultas, nempe aftionis alicuius.

Dicimusattralt;ftricem,retentricem,airimilatriccm,amp;:c. inqualiber parte eflecau fam,

. ^5 perquaraidfiat, lam fiquæramusquæ fit eacaufunonpertinet id ad Medicum. Per temperamenta æqualia feruatur lilæ caufa:,per corrupta vero corrumpuntur. Atq; vitiato tempera-niento, neccileeftcorrumpi aliquam iftam aótionum fiuefuntftionum. QLod nouiife nobis x fufti»-it,fiue fit iam anima,fiue lernperamentum, fiue aliud quiddam,noftra nil intereft. Nos teneamus, facultatem nonagere,nifiper temperamentum tamquam inftrumentumcom-

Î0 modum, vtexemplocuitrimaleöe benefecantis doccripoteft. Si anima fit qux agat per facultatem,necelie eft earn bene agere non pofie,!! habcat inftrumentum malum. Facultas di-citur reipedu ad adionem; omnes enim aftioncsfiunt ab aliqua caufa. Medici ponunt tern-peramentum;non quod velint obftinatedefenderc non efle aliud,fed quia eft immediatum inftrumentum,per quod omnes aóltonesfieri necefle eft. Tempcramentum corrigendum

Î 5 ramen. Anima vero no eft morbis obnoxia, itaque nec curari poteft; femperq; eodem modo agit, vbi eadem lunt inftrumenta, per quae agit.

40 Totfuntfacuitates, quotfuntadiones fpecic-.funt ehim correlatiua. Adiones autciift in genete tres iunt.Prima vitalis, qux fecundum Medicos fedem habet in corde. Secunda a* nimalis qux in ccrcbro. Tertia altrix, qux eft in hepare, comprehenditque fub fe gcncratri-cem. Hums fedem taciunrreftes, non proprie ramen, led tamquam inftrumenta; propria emm ledes eius eft in hepate. Animalis diuidirur fecundum Medicos in tres partes. Primum

45 in partem principem,id eft,ritionalem.Secundo, fen fitiuam. Tertio motiuam.Princeps pars rutlum tripliciter diuidirur in memoriam,ratiöciijationcm,amp; phantafiam.Motrix non in a-lia diuidirur,ilia fcilicetqux animalis eft,amp;pendet a neruis. Neque ctiam vitalis diuidirur* Diftribuiturveroex corde per ipiritum. Altrix diftinguitur ingeneratricem, augmentatri-cern.amp;nutricem. Haber vero quatuorfäcultates, qux in fingulis partibus viuenribuscorpo-^

, 5oris,fiueexmagnx lint, fiue parux, infunt. Primo vt quxlibet attrahatex mafia fanguinis,' quod Gbi eft familiare, vt magneti ineft vis attrahendi ferru fux naturx familiare; Barbare di-' citurElcéfiueattrahere. Secûdo cum nihil trahat propter trahere, fed propter aliqué fincm: Trahit igitur, vt rctineat. Attradio amp;nbsp;retentio nori funt diuerfa re, fedtantutn nomine.-Non enim alia facultate attrahimus,alia retinemus. Retentio enim nihil aliud eft,quam perpétua,

55continuaqitradio.Tertio oportet mutari, quoddilfimilecft,infimile, idcoqueattrahuntamp; retinent vt aftimilent.Quarto,quia in ifta mutatione femper generator excrcmenta; necefl« eft habere inftrumentum, per quod cxpellantur. Sed hxc de his in abftrado dixif-fe fufficiat ; iam ad corpus humanum ac:

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commodentur.

Partium corporis humani diuifionem integramcumiacobus Weckerus Bafilienfis, duabustabulis folio f4.amp;i5. ficut amp;prioribus duabusi2.amp; 13. fimilitcr,eleganter comple-’ xus lit, nos præccrmittimus.

Magnieft difccrdia de numeroearum.-fcdillanoncftneceflariaJicetfitiucunda.Si-milaresdicuntur.quæpofluntdiuidi in partes fimiles fpecie,vt adeps,pinguedo,caro,arteria, amp;c. Diflîmilares,qu£e in partes fpecieîimilcs non diuiduntur,vtmanus, digitus.

De humoribiBconfulelibcllum Galcninuperfeorfim editum, inquo tamquamin fumma quadamhabcntureaonlniajquæinaliislibrispaflîmdehumoribustradidit. Hu-U mores iunt quatuôr:Sanguis, pituita, Bilis flaua, amp;nbsp;atra, quae interdum naturales funt, inter-dum pratter Naturam; vt fanguis naturalis,dulcis,ruber, medioeris conßftctias, gencratus in hepate. Non naturalis,quihabetpituitam,bilem vtramquc, plus minus, admixtam.Sedhacc diuiiîononelt latis exada. Solusfanguis elt, qui nutrit pattes corporis: ifque confideratur vel per (e amp;: ßmpliciter,qualis non extat feorfum in rerum natura ; vel vt is qui eft in corpore buinano.

Difputaturetiam vtrum rcliqui bumoresinfint fanguini adu, an potentiazatquealii dicunt adu, alii potentia ineflc.Nullaenim eft particula,qua: non habcat admixtum fangui-nem,id quod exemplo ladis manifeftum eft,in quo tres partes adu manifefte funt,qu£E facile polluncfepaiarkôi tarnen etiamfunt potentia; quiaantequam feparentur, nulla eftparti- 25 cula, quænon onines tres contineat.Itain fanguineetiam humoresreliquiadu infunt,fed ita mixti 1 nter le, vt nullam nobis liceat accipere particulam, in qua non omnes trespropor-tionequadaminlint. Quodfireliqui humoresleparentura(anguine;non vfuifuntadnutri-end vllam partem.- ncqueenim bilis, aut pituitaa fanguineleparata nutrit. Cum igiturbile il flauam nutrire dicimus; fanguinem biliolum, id eft, tenuem amp;nbsp;qui multum in fe habeat p bilis, intelligimus.Idemqiiein languinecft diicrimen,quod in Jade.- inalinino vincitfero-fuin; equinum lacaliquid butyri amp;c pinguedinis habet; lac ouium parum butyri,multum ve-rocalei habet: itainalio fanguine plusincftbilis, inaliopius piiuitæ,amp;ficdeinceps. Partes illæ quæ atcrahunc reliquos humores,nonita attrahunt vt a fanguine prorlus feparatas;fed vtplus continentes iliiusfibi familiaris humoris quamalterius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55

Poller ctiam fanguis ita diuidi vt diccretur alius Naturalis,alius præternaturalis,qui vter-que fit vel fincerus, vel non fincerus.fed cumaliisadhucmiftus.Naturalis, fi fineerusfit,nu-ti it;fi non fincerus,non nutrit. Præternaturalis fiue fincerus fit,fiuemiftus,numquatn nutrit; fed inferuir aliquo modo; vt pituita motion! articulorum, amp;c. Nos confideramus in humo-ribus vel q uali tares pri mas; amp;nbsp;dicimus efie vel caiidos, vel frigidos, amp;: c. Vel qualitates lecun- 40 das; amp;nbsp;dl imus alios efie lentos,alios friabiles,alios dulces,alios acidos, alios olcre bene,alios male, vel aketationes eorum,vt cu dicimus alios codos, corruptos, aduftos, crudos,aliterq} îrfedos; vel effedus; amp;nbsp;tum funt vel naturales, vel præternacurales. Naturalium eft, vtnu-inant, amp;nbsp;vt mores rede forment,.vt atra bilis a Deo ideo addira eft, vt fit quafi fundametutn reliquarum.Bilisquae volubilis eft, ferc hominem volubilemfacir.Eftigituraddiiaatraqua-45 lifienum rcliquorum humoruro.Ariftotelesamp;Cicero dixerunt vixvnquamfuiflcprxftan-tes viros,in aliqiio genere,qui non eflent melancholici. Non intclligunt cos,in quibus abun-det melancholia, led vbi modum reneat.

Mores funt etiam adiones: cum ergo multaex aÄionibus cognofcenda fint, vt Si tempcramenta;ifa etiam ex moribus temperamenta cognofci poffunr.vt per temperamenta 5® mores, ficirem temperamenta per mores,quafi per circulum in fe redeuntem cognofcutur. Humores itaqtie quoad funt naturales, mores ferc; quatenus vero praïternaturalcs, morbos indicant.

De fpiritibus amp;nbsp;innato calorenihildiximus ; quiaante paucosdies expofitumeft, idlt;5p diligentfirime,quidfitcalor innatus,amp; ipiritus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55

Secunda pars w%Xogt;ix4Ïamp; oqTioXoTixt} dicitur; neutra enim rem integram comprehen-dit, cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de morbis Si lymptomatis agat.- «j7ioàogt;ix»î vero de caufis. Vtramque

igiturfubhacfecundapaneGomprehendimus.TriaillaGalenuslib.i. jMeth.Thera.capj.amp; bbrode fyniptoiii.çauüs cap./, vocac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Latine affect us feu difpofiiionesgt;

Qi^rendum primo quid fit morbus; id autemexplicare non potes,nifî quid/ànitas ûc^' notuinpriushabeas. VirtusenimNaturâpræcedit vitium:neque cognofei poteft, quidfic Oon naturale; nifi nouerimus.quid lit naturale.

Si igitur Galenum fequainur,ordiendum nobis erit ab iis rebus,quz omnibus homini-busfuntnotæ.vclanotionc, quaomnes homines lune prxdin de fanitate. Sanum veto efle iudicant vnumquemque,quando id,quod vult amp;nbsp;potcll potentia natural! facere,id facit fine impedimcntOjideft, quando omnibus corporis partibus rede Se fine impedimento vtitur, Dequo vide principium Iib.de dilFerentiis morborum.

Sanitas ergo eri t,vcl ipfa opcratio reda, vel adio non impedita, vel iplâ operationis cau-ï i fa. Hæc notio non cft principium medicum; nam hoe non difierret artifex ab idiota : fed ex huiusconfecutionemedicaprincipiadeducimus.

Q^d vero aóliones iplæ non fint fanitas, rurfus ex omnium hominum notitia colligt-tur;cumlGilicet is qui dormit fit fanus, licet nihil agar. Nam adio cum non fit, non cft. Ac lanicaseft, ctiamcumnonagimus: Ergo aliud eft lanitas, quam adio. Erit igitur qualitas corporis,per quam adioncs hunt. Et hoe eft principium Medicum, vel artis noftræ. Sanitas itaque eft aftedio corporis lecundumnaturam, qui immediate producitadioncs bonas* qualeseft'edcbent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

CumGalenusdefinithocmodo,fanitatêconfiftereinqualitatefeuaftcdu,feu)C5t'?aöxevy,' infert ex contrario. Ergo morbus eft affedus præter naturam,qui impedimento eft adioni. inquifiturus igitur dift'ercntiam fpecierumalio vluseftprincipio. Ent ergo morbus affèdus præter Naturam.,aquo primo Içduntur adiones. In hums definitionis examinatione tot lunc difticultaces, quotfercin nulla alia re in tota Medicina. Si enimdieammorbumefleafte-clum,quxritur,vtrum affedus fignificet quantitatem,an qualitatcm, an lubrtantiam, an re-lationem,0cc. Atque hoc feireintcreft Medici; quia vixtoilet quicquam, nifi nouerit, quid, ÎP ôiT'qtialc fit. Primo igitur expendendum nomen aftedus; de hoc enim nomine maximte lunc ortxcontrouerfix.

Aftedus Latine,Grxee hstGtojç. Vtar aiitem aftedus nomine amp;:difpolitionis,nam alias TraônuÂaftedioncmamp;aftedumnominauerunt. V tare go nomine aftedionis,aftedus,difi politionisj'ts^vxyj^s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vel ntp-fjutipiajc, pro eodem. △idSeoii' autem fignificareafte-

5 J (ftionem rcrum omnium quomodocunque habendum,Gaicn.principio de different, morb. iteminprincipiomeiho.docet. Et res omnes dieuncur elleaftedæ, aut fefe hoc modo habere,amp;c. Qux fignificatio vocisafteduscftgeneralis. Ariftotcles 5*Metaphyfic.difpofitio-uem elle ordincm rei,inquit,qux habcat partes,aiit lecundum locum, aut tecundum poten-ti3m,feu vires,aut fecundumlpecies. Oportet omni no dilpolitionem habere pofirioncm.

Ergo intelligimus in omni difpoficioneeftcordincmpartium.SedeamdifpGfitionem inomnibusillis parLibusin.-clligerecftdifticile.- vtinexternis rebus videmuspartiualiquatu difpofitionem; ica Se in intelligibiiibus. Illa qualitas,qux indc cxoritur,ex rebus ica difpofitis,' dicitur difpolitio. Et parte aliqua mutata,mutaturamp;difpoliiio,amp;' inducituraliqua qualitas. Exemplum habes in lapidibus,qui funt in redam, vel quandrangularc forma pofiti. Si notia ipliusdilpofitionis rcdeincell)gatur,omnescó[rouerfixloluécurfacile.Primaigiturha:cdifi politio dicitur lecundu locû,ficq} aliquado in acre, vt furnus eu eft procul in aere,fi feraturaft nospropius alia fiet difpoficio in acre quo ad locu, qua anrea fuerat.Ex hac ct intelligim’ quae per Ipeeies.leu potentias, feu vires faciant difpofitione,quod in exemplo de miftionc amp;nbsp;tem-peramentoperlpicitur.Fingiteeniminifta vnionequalitatesquatuor,interquascaliditasfe habeat vt 4. humiditas vt 3. Sec. V t hoc modo qualitares fint repreflæ, atque eocant in talcm hiSeo:», vt ex reb.ante cotrariis vnu fiat: Ita ex virib, id cft,efficictia quali tatii fit talis difpolitio amp;:ordo,itavtfimul omnes agant. Sunt exempli gratia,oulidumvt 4. humiditas vts.amp;c.Curq hoc modo agunt; dicitur eftc difpofitio inter has quahtates. Si finxerimus aliquam agerc vt y. videbimus mucatamdilpofiiionem,amp; aliam fadam. Et haec intelligiturin viribus,in

Î1 facultate,fcu potentia:ita cum auda, vel di minuta fuerit, Se aliter agit qualitatum earum aliqua; mutata cft dilpolitio. Tertia fpecies difpofitionis eftin fpeciebus; id eft, in iis rebus qux fpecieshabent inter fediftindas. Illa vero intelledu funt difficillima. Exempli gratia; vbiali-quisfebricitat; videmusin febricitationemultasqualitates: in primiscalorcm;deindccolo-Xempal!idum,iadantiam,fqualoremoculorum,dolorccapitis.lllçfpccies,formx,lèuquali-tates habent inter fc aliquam difpofitionem (id eft, confideratur in its difpoficio, vein rebus

fènfuiobiedis)vt qnædam fchabenr, vc caufa; quædain vt ctFccliis^quædam, vtaccidcns» amp;:c.DifpoGtioenimeftrpccierû,quæfuncaliæatquealiæformæ;fccunduni quam alixfunl caufx,aliæ effeäus. Hincdicimus.nunc melius habere ^liquem.nunc difficilius. AtquehoC modoconlïderaturaftcdusin Symptomatis,amp;in morbis refpedu iymptomatum; mntato cnim accidéte,mutatur amp;nbsp;difpohtio.Brcuitcr : DifpoHtio idem Latinis elt quod haÖecnj Grx- 5 cis,atq5 lignificatordinemin rebus partes habentibus. Partes autem trifariam intelliguntiir. Primo,re(peä:ufcilicctloci.Secundo,vifium (vtexemplo tempérament! dcclaratumeft, in quoconfideratur difpofttioiuxta vires, feu efficaciam qualitatum,quæ inter fcmiftx funtj l'ertio,rcfpe(ftu eorum qua» nec locum habcnt,necqualitatem,fcd confiderantur,quatcnu$ quxdamfuntformæ,amp;inter fcquandam habent^éoii'. Inicholisdepcndenciam vocant; vt i* cum morbos confidcramus, expendimus ipfas caufas, etfeótus, figna, Symptomata. AriftotelesTDt^iz vocat, quxnonpropriein Latino fermoneordodicitur, fed reótiuspolitus diceretur; quia •ro-Htii/ amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poiiere lignificant. Pofitum nihil poteft habere nifi habe«

at partes, Sed omnia polTunchabere difpohtionem, Ergo partes.fednon habent omnia partes eas quæfenfupoflînt diftingui; necefteeftigitur, vtaliarationediftinguantur,dequafu-iJ pradiâumeft. Non ipfac veto partes funtdifpofitio, fed qualitas ilia, qux cxcertaquadara partium pofitione oritur; vt videre eft in iis quae fenfibus funt expo(ita,quç transferenda funt ad ea, quae a fenfibus funt remota. Cum derinitioilia fanitatis amp;nbsp;morbi fit principiu,amp; circa principiafempermagisfitlaborandum.-nos accuratiusfingulaineaexpendemus. Bonadc- , finitionis proprium eft; Primo vt rei effentiam exponat amp;nbsp;diligeter quidem. Secundo vt rem i* itadeclaret, vt omnc,quodadeamconfequitur, intelligaturexdefinitione. Tertio,vtdo-ceat occurrerc omnibus illis,quae contra rem quæ definitur, obiici pofTunr.

△(ttSêoiê,Latine difpoüiio aut afteâus, quid fit, babes apud Ariftotelc obiter tradatum inprsedicarncntoqualitatis,accuratius verolibro J. Metaphyf.Eftigituralicuius rei,qux habet partes, ordo;oportctque pofitum aliquem habere difpofitionem. difpofitumenim cfTe, 0 eftaliquomodojvelordiucpoütumcffc. Galen.lib.i. meihodi,amp; lib.derationecurandiper latiguinismiifioncin cap^.amp;rlib.r.dediftcrcnt.fymptom.cap.i.docetinomnibus rebus cer-ni diipofitioncrn at veto non fempct fecundum locum effe poteft, Ergo amp;nbsp;fecundum fpeci-cserit.fnierpresGrxcus Atiftotclis, quern alii Alexandrum,alii Michaelem Ephefiumeffc put?.nt,rt.mcxemplis declatat.Secundumlocumpofitumhabentivelutiinexercituvbipri- 5® mum locum habent vexillifeii, vel ahi, fecundum hos rurlusalii amp;nbsp;ficdeinceps. Secundum vires: vt in corpore humauo funt rnultx vires; aliæ principes, aliæmiftx. Si iam pofteriorcs velint impedire primas,id ert,magis agcre, mutatur difpolitio, ve! proportio ilia virium in a-gendo. Aliud exemplum declaransdifpofitionem fecundum locum,fit ventriculus,qui vbi fecundum naturam habet,efte debet vacuus ah omnibus cxcremen(is,amp;excremcta debent fe extenderevfqjadvltima,vbicollc(ftaexcernantur. Si veto nonexcernantur,{ed regurgitant in ventriculo,vtmulrumfepe bills retro cedar: illafaciunt inventriculo aliam difpofi-tioncm iecundum locum; debeban t enim in alio efte loco. Facitint ergo iam morbu, quern ‘ infuoloco exiftentianunquamconfeciirent.EademrescxpIicari etiam poteft exemplo fpi-

rituum.fcu ftatuum,qui funt in cerebro. Omnia ea, quæ continentur in corpore, quæ non 40 co pertinent,vel cum adeffe debent,non adfunt,morbos difpofnionis fecundum locos effici-unt. fta virium; cum quxlibct fecundum fuam proportionem agit.quod fi alia plus agat, alia minus,mutataeft difpofitio virium, vt exemplo quatuor facultatum naturalium difei poteft. Si expultnx non agit, quando agcre debebat, aut retentrix, fit euerfio amp;nbsp;mutatio difpofitio-nis viriura. Item fi vehementius depellat,id cft,vtilia vna cum noxiis depcllat : item fecun- 45 dum vires mutataeft difpofitio. De difpofitione fecundum formam babes exemplum in fcbri,inquaeftfitis,pallor,amp;c.quæresfuntformæ, amp;nbsp;in qualibetea funt difpofitione, vtilla lit ca'Jla,illa eftedus,illa fcquatur illam proportionem,ilia aliam. Vt fids in fébricitante non efteadem cum fitiin non fcbricicante,quia alia eius eft difpcfitio.

Galtnus non idem pervocabulumdifpofitionisintclligit. Nam Ariftoteles, difpofitio-59 nem hoc difterre ab habitu in prædicamento qualitatis docet.quod ilia fit mutabilisihic veto conltanSjpcrmanenSjUccfacilediffolubilis. Et Medici vocant morbos alios ftabiles,perma-nentes.fixos; alios leues,facile diffolubilcSjamp;c. Ariftoteles in quinto libro Metaphyficorum docet quid fit babitus,amp; récitât primum fignificatum eius, quod nil aliud fit, quam aiftus inter eum qui habet , amp;qui habetur. Etdeindeaddit allO modo; habirusdicitur^ixßstr;, quæfequucur. Ex quoperfpicitur habitus difpofitioncmefte quafi genus. Eft igiturhabi-, tus per quem res omnis vel bene, vel male affeóta eft, id eft habitû quendam habet, per quem vel oene, vel male fe habet. Difpofitio veroeft, perquamreshoc modo fe veladfe, velada-Jias res habet, amp;:c. ftatimq; fubiungit huiuffnodi efIe lanitaté. Si morbum neger effe negabit morbumefte,idell,habereMorbum autempalam cft efïèqualitatem, qua corpus

Corpus male habet ad aaionem. Neccdario igimr eft ’^-îcnç inter quantatem,amp; eins aaiohem-. Deinde dicit habitum efte difpofitionem,per quam bene vel male habemus,vtiuftitia cft ha-bituSjad hominem fcilicet,id eft.fibi tribuit homo,quae fibi conueniunt,amp; aliis, qüæ aliis có-Ueniunt. Omnes artes funt difpofitiones, per quas bene vel male fe habent ad adiones. Sâ-nitasqualitaseft,per quam bene fe habet ad adiones; morbusveroqualitaS) per quam male fe habet ad adiones. Et tales dicitAriftotcles habere partes.

Ex his intelligimus primo lt;h«,6«cny eflc nomen generale. Non effet autcm deftnitio, nifi adderetur *

Generaleenimcomprehenditjbeneamp;maledifpofita: Deindequia raorbi funt àccî-dentia,defîniri fine fubielt;ftonequeunt.Subiedum)gitur,fiue differentia eft (corporis huma-ni.) Ariftotelesfeptimo Metaphyf.docet, omnia accidentia propria dcfiniri per fuàfubieêla. Seddieetaliquis, fymptomataamp;caufæfuntetiamaffeétuspræter naturam corporishuma-ni. Refpondeo, abhisdiftinguicoquod additur (adioncs primo lædcns) PrxterNaturam) Diftinguit hoc a fanitatc morbum, (Primo laedens aótiones) Diftinguit hoc a caufis,qux non D pritnolædunt,amp;afymptomatis,quiaipfafuntaôtioncsla:fæ. Lædunt,id eft, funtcffeâus niorbi,non ipfi morbi. Intelligimus ctiam difpofitionem, non pofte fignificare lub-ftantiam : -7x^15 enim in ipeciebus poteft videri, in viribus tantum intelligi. Atque illam fi-gnificationem apud omnes ajitiquos habuit. Obiiciat aliquis ; Lapis in vefica eft morbus, atilleeftlubftantia. Ergo,amp;c.Repetanturhîc,quaededifpofitionefecundumlocumditta ° funt. Lapis eft in caufa alterius difpofitionis, quod fcilicet non poflit vefica vndique contra-hi. Ergo difpofi tio ilia eft morbus, lapifque eft proxima caufa. Et Galenus dicit no morbum numeri. Non ipfe numerus eft,fed qualitas,qua: in numero cernitur,vt in acie homines non funt ordo,fed eorum difpofitio. Homines enim non funt difpofitio, fed id in quo eft difpoft-tio; ita lapis in vefica non eft difpofitio,fed propter quern,id eft,cuius prçfentia talis eft diipo-

5 fitio. Quarto intelligimus, quomodo etiam omnis morbus eft in prima fpecie qualitatis, fit J\ct9ê(n«,vbicunquc tandem ille confiftat. Certum eft habitus amp;nbsp;omnes difpofitiones non fentiri in corporejed aéliones eorum fentiuntur : vt nemo fentit in fe muficam, fed videtuc efteiftus mufices; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vel affeótus non eft res ipfa,cuius eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed qualitas, vt exem-

plo lingua: difeitur. Denique inanifeftum eft etiam,peflimecos fentirc,qui putat Galenum 50 per JiaSecn^alterationemffeu mutationem aliquam,ideft,motumaliqueintcllexifle. Apud

Ariftotelemfemperfignificatqualitatem,quaeeft,5e;^i('7o5,ideft, * habetpofitum * eftita efle,non ita fieri. Nam fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft ordo * rempolitam * neceflario intef-^

pretatio fumenda eft de iis quæ {unt,res vero omnes funt,quatenus iam lunt fadæ, non qua-tenus iam fiunt,amp; quatenus funt,habent thefin. Gal.i.de loc.affed. Alteratio Veto eft motus, qui non eft,nifi dum fit,quil^9ecn$eflè non poteft. Sednurtcexplicandlirtteft, qua ratio-necumeaufæ,tumfymptomatadicipoftuntquarecaufai, quaîpletutn(ÿfunt fubftantiæ, dicantur 'jéaamp;ii effe vel affclt;ftus,amp; vtrum fym ptomata, quat cofi ftant in Icui adiœ ne,amp;: nihil aliud funt quam effeiftus morbi, fint affeefus.

De caufis cum Medici agunt, non agunt de materiali amp;: formali, fed tantum de caufis efficientibus morbum,amp;,licet rariflimc,de finali. Huiufmodi funt ferehumores in corpore peccantes aut qualitate,aut quantitate. Caufa igitur,vt humor, eft affeeftus praeternaturalis, id eft,difpofitio,quatenus habet in fe, quod facit aliam difpofitionem in corpore, quam ante præfentiam ipfius aderat. Caufa itaque dicituraffeä:us,non quatenus eft fubftantiadedqua^ tenus pars illius difpofitionis,qux morbus dicitur. Galenus in morbi definitionc aliquando ^5 includit,aliquando excludit permanentiam, vt libro primo de different, fymptom. dicit hoc differre paflionem a morbo,quod paffio confiftat in motu, amp;nbsp;habcat luum efle in ficri.li br.a. Method.morbum efle ex genere eoru quæ funt; fymptomata,qua: re vera non funt, fed dum fiunt,funt,dum fada funt,nilfunt. In finelib.i.Method. vbi réfutât Olympicum, quod male definierit morbum amp;fanitatem. Oftenditenimin definitioneipfumaddidilTe, affeftus 5° efle^9-5,id eft,ftabiles,permanentes.- quia, inquit, nomina morborum funt res, quas lua natura fignificant permanentiam, vt humiditas,ficcitas.

Ad hxc refponderi poteft,Galenum cenfuiffc in definitionc no addendam efle perma-nentias vocem,vel non requiri,quia ibi natura rei confideratur, quae habet per Ie permanentiam. Indifcrimine vero a paffione amp;nbsp;lymptomatis necefle fuit id addere.Meth.z.cap.j.val-55 deperfpiGuefeexplicat,itavtplaniflimeappareat,ipfum fibinoncontradicere.

Eft igitur morbus affeclus praeter naturam (non in abftraólo, fed in corpore humano) laedens aélionem primo. Additur autem lædens adionem, quia morbus eft quædam qualitas praeter naturam,amp; potentiaquædam, quæ non diftinguûtur, nifiadionibus amp;nbsp;operatio-nibus. Oportet ergo diftinguere ab aliis potentiis. Deinde non eflènt tollendi morbi, nifi lae-derent adionem.Galenus alibi diciti Nos adiones corporis praecipue cupimus, amp;nbsp;propter-

Cas iaftam inftrumëcorum ftruduram. Oculum enimcupimus habere non propter fe,fed propter vifîonem. Quod fiigitur morbus no impedirer adionenijnemocupeteteurafub-latLiin, Primo: vero additur, quia etiamcaufælæduntaaiones, fed non porno. Caulxc-nim faciunc morbos, qui lædunr. Lædunt igitur caulæ intercedente morbo. Exemplum babes in tegulis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

Aiuntquidam Galenum maledefiniuifle morbum,quiapofuerit genus valdeambi-guum, fcilicet affeélum. Iftudenim vocabulum fignificare caufasamp;fymptomata. Eavcro differunt plurimis modis a morbo. Secundo fignificarealterations, feu mutationem comu-nem in reb.omnibus; deinde éc rautationcm prærernaturalem. Denique qualitatem permanentem, fed id abufiue. Ergo non folumambiguo, fedamp;irapropriovlumefl'e genere. Re-1° fpódetur, argumentum valiturum efle, fî vera iunt, quæ dicuntur: quod cnim dicunt fignificare caufas fymptomata, nihil eft. Pofîtum nainq^ eflègenus cum diftinélione, neque melius daripoterat propter vocabtilorum inopiamamp;srerum infinitatem. Deinde genus etiam necefîè eft latins fcinper patere. Vanaigitur hxccftobicétio. Quod vero dicunt fignificare alterationemfèu mutationemomnibusrebuscommunemddabfolute, amp;fimplicitereft ij falfum: quia nuquam fignificat alterationem, vt ex Galeno amp;nbsp;Ariftotele patuit. Inftant vero; In libro x.de fymptom. different, cap. i. dicit Galenus omnia habere aftedum, ergo effe com-munem. Verum id quidemeft,fed non ftgnificatibimutatior^n, velmotionem, leddifpo-fitionem inter partes. Ex eodem loco probare conantur,etiam alterationem præter naturam fignificare; fed idem, quod antca, refpondendum eft. Locus eft quidam in principio libri de 2” ratione curandi per fanguinis milfionem, capit. 3. qui aliquam habet proba bi li taris fpeciem: ibi,inquit,affedtum ego per totum hiinc librum intelligoamp;xTçoTrîa?,id eft.egreflionem.atque hoc modo affeófus videtur motionem fignificare : led i bi per affedum intelligit difpofitio-nern,quæ fit cgreffi naturales terminos,c.’5lt;7Ç'0-TÎui,non qux fiat,fed qux iam fadta eft,quatc-nusegreftus fadus eft, non quatenus ille egreflusfir. Cicero quodam in loco huic fententitf 25 patrocinari videtur.- fed fi redius expedatur, nihil ad rem facit. Cxterum vtut fit,nihil ad nos attinet, cum nona Latinis nominibus, fed aGrxeis pendeamus. Quod dicunt abufiueidex iamditftis falfiim eflepatet. Adduntexlibroi. delocisafted.cap.j. quamquampcrabufuin vocarunt etiam huiufmodiaffedus. Ibi dicit morbum efl'e qualitatem qux fequiturexalte-ratione. Quamquam etiamearn motionem,quxadhuc fit, vocantafi'c(ftum,verumabufi-50 ue.-legaturinGrxcotextu.-TO9o5 enim non eft difpofitio, fed motus quidam.- vetercs enim per hoc vocabulum duointellexerunt; primum motum proptie dilt;ftum,amp;:quiinmotione confiftit; fecundo improprie,idquod poft motionem manet,qux eft difpofitio,vcl poft motionem fada difpofitio. Hine morbos vocat 7ra9»,fedimproprie; morbus enim permanet; 7nx0o$ non permanet,fed eft motus,cum morbus, motus no fit. Debuerat igitur Latinus inter- î 5 pres to9o5 pofuifte vcl paffionem, non aftedum. Obiicitur etiam, Ariftotclem aliter hoc vo-cabulovti,quam Galenumproqualitate fcilicet facile mobili. Ad id fupra eftrefponfum. Q^od autem dicunt non ornnem morbum pofte Ixdere adionem, ideoque non veram dif-ferentiam efte,qux primo lxdar,amp;c. idquc ex Galeno probant qui lib. de lotis affcd.air,vbi primum corpus fit cgreffum naturalem conftitutionem, nondum fieri aólionis lxfionem.4lt;’ ld ita foluitur;morbu.s confideratur dupliciter. Primo per fe amp;nbsp;in fua natura, id eft, fimplici-terSc philofophice. Ibi non vt fenfibilis, fed vt intelledu Ixfio etiam eius confideratur. Secundo, vt a medico, quatenus fubiedum: atq; turn fenfibilis eius confideraturIxfio. Addut prxtcrea no primo folum Ixdere morbum, led caufas etiam Ixdere primo adioncs,vtcum quisnimiumcibifumpferit,lxdiadionem primo.Ergo,amp;c. Refpondetur iftam cibi abun-45 dantiam vel malefacerefacultati, vel eo obefte, quiaeuinci non poteft. Si nihil prxtcrea ob-fit,niliquod euinci non poteft, adionem Ixdere non dicitur. Adioncsenim dicutur, telle Ariftotele,ad quiddam definitum. Ita ventriculus non dicitur male affedus, fiferrumcon-coquerenon poffit, vel aliquid aliud: fed tunc cum id nequitconcoquere, quod debet con-coquere: nonemra natura fadus fuit, vttantamconcoquatmultitudinem. Si vero incom- 5® modi aliquid attulit,pnmo difpofitionem prxtcr naturam effecit, qux poftea Ixfit adionem. Animaenim proxime per difpofitionem agit, non per temperiem, quatenus eft qualitas, fed quatenus talem efticit difpofitionem; vt fedio non fit primo a ferro cultri, fed difpofitione ciusferri. Multitudoprxterea iliacibi aut agitaliquid incalorem concoquentem, aut nihil agir. Si nihil agit,non dicitur Ixdere adionem. Si vitiauit calorem, non per feamp;: primo, fed 55 per iilam viciationem caloris Ixdit adionem cocodionis. Ariftoteles y.phyfic.text.ió. docet motum non effe ad fanitatemvel morbum, quia fint habitus corporel, amp;c. Sic habitus non lunt alterationes,aquibus difFerunt,vt quies a motu. Obiicitur, adiones multarum partium interdum effe Ixfas, qux tarnen non xgrotent. Si veraelfet igitur definitio, necelle effet o-mnes partes xgrotare, quarum Ixla eft adio. At multx partes habet adiones Ixfas, amp;nbsp;tarnen

ipfà?partes hint fanæ, vt accidit in pecle,qui moncri non poteft interdum, nulla faéta tarnen pedislæüone. Atqueidin paralyüetiam vfuvenir.

Refponderi varie ad liane ob’eclionem poteft; Primoenim poftet ilia reiicicum non fit niedica quæftio. Galenus enini libro primo de loc.afted.eam logicam quæftioneni vocat.

5 Deinde refpondeturetiaeas partes quæ obireaélionesfuas nonpoftünt, minime clTeianas;

Quod aütem dicitur fanas elle, quod vel temperamentum,vel compofitio, fint illæfa, nullius eft momenti. Itaque in paraly fi partes aluntur rion minus, quam antea, fed non fen-tiunt.neque rnoùcntur; viuuntialtem vt plantac: fed fi diu iftis deftituantur,refrigeiâtur tandem membra. Ifta per quam fit motus amp;nbsp;fènfus in pede, non requirebat tarnen ta-lem conferuationem neruorum amp;nbsp;omnium inter le iumftorum, led etiam iuxta ncruos fpiri-tusanimalesaut fiabftantialua,aut facultatepsrneruos tranfiniftos.Cumillinoninfint: deed: aliquid, vnde mutatur fanitatis.

Kcftatvnicadifficultas, eaquefere grauilfima; Symptomatalædunt adionem etiam primojuullomodo intercedente,vtacciditinterdû liominibus quibuldam, vtoculi percer-’5 tamaliquam caufam fiantfiaui. indcquicquidintuentur,flauumipfisapparet.QLiomodoid fiatintelligifacilepoteftexemplo vitricolorati,perquemperfpiciccibus omnia eo colore apparent, quo iplumeft virium. Sic fi humor interne mfit oculo, vt vitium externe fquemad-» ’ modum in febribus biliofis omnia apparent guftu amara vbi lingua eft afteda) cur igitur, in-quam,oculialienö colore itafuntinfcdi, amp;nbsp;propter ilkim primo apparent omnia eius colo-^0 ns, id eft, apparetflauumcoloremelfeimmediatamcaulam . Sedita videre eft deprauata, vel corrupta vifio : putantur enim aliter colörata quam funt ; læfa igitur eft aélio; amp;nbsp;tarnen color non eft morbus, fed fymptoma; id eft, aftedus confequens motbum : Morbusau-temnonlædichieadionemprimo, fed ilia flauities. Ergo lymptoma interdum primo læ-dit,amp;noneftfoliusiTiorbi, Itaqueilladefinitio non eft bona. Ad hoc refpodemusvifionem 5 oculi fieri immediate a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tali, qualem requirit cuiuique partis natura, ad obeundam

adioné,qux eft ei a natura indita, v t cry ftallino vel aids humonb. qui fint deftituti omni co-love.Eft enimaxioma,amp; principiumvniuerfale,quodrcciperealiquiddebet,neceftevt nu-datum amp;tpiiuatum eo fit, quod recipiendum eft. Cum igitur oculi humor debcatrecipere omnes colores j priuatuslit oportet onini colore (ita enim aer, atqueinde multa medi-50 eamcntacoquunturfeliciusinaquapura-.) fecit igitur Deus, vthaberet temperamentumo-mni colore priuatum. Cum igitur accedit color,neceftc eft eumelle pratter naturam,amp; face-re etiam difpofitionem præter naturam,eamque non fecundum loci, nec virium partes, fed fccundum Ipeciei. Alia enim eft difpofitio infpecie oculi, qua antea, amp;nbsp;non loci aut virium.

Soluietiam hoc modo poteft. Gaufa cur oculusfic videat, non eft color, quatenus co-Î 5 lor,fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colore fada. Obiicietur autem,quomodo poftit fieri cum ilia re-

quirat partes: hoc vero fit accidens, amp;nbsp;partes habere nequaquam poftit. Ad id dicimuscon-fiderari in fpeciebus.feu formisj non in partibus naturaltbus. Accidens'necefte eft in fubiedo eft'e. Oculus autem non eft fiibicdum proprie coloris,quia natura omni colore eft priuatus. Itaqueprxter naturamhoceiacciditjileigiturgeneraturautin oculo.aut habetfubieduni inquo. Sedin oculo non generatur, nifi is fit corruptus; at no eft corruptus.Concedendum Igitur, quod fit in fubiedo,in vitiofo fcilicethumore. IntelÜgimusergohumotê ilium facere ibidifpofitionem etiam fecundu locum. Color non tacit morbum, quatenus color, ted quatenus talem facit difpofitionem ,fpecieinimirum. Exempli gratia; Species fada eft flaudi qux nondebebateife flaua^

Cumfpeciesmorborum melius appareant quam fanitatis, medici morbos prins diui-dunt,quarn lanitatem, cotra quam in definitione fadum eft. Tot vero funt fpecies fanitatis, quot morborum, fedejccarent nominibus. Nos vero fpecies fpecialitfimas moiborum exa-50 minabimus,non quidem ad indiuiduavfque,quorum, vtpote infinitorum nulla eft feientia. Inter fpecies fpecialitfimas fæpe euenit,vt appareant differentiæ, quae tarnen re vera non func differentiae; vt mas amp;nbsp;fœmina fexu,non fpeciedifferunt. Æthiopes a nobis accidental! diffe-rentiadifferunt. Omnesillæ dift'erentiæfuntaccidentia,vtinflammatio alia videtur ctfeirt hepate,aUainpedore, amp;c. Inmeninge dicitur phrenitis, in pulmone peri pneumonia, circa J 5 pleuram pleuritis, cum eadem tarnen fit fpecie amp;nbsp;natura.Afticularis morbus in manibus chi-ragra,inpedibus podagra.incoxisifchiatica, in oimnibusarticulis arthritis.

Morbiverodiuidunturratione fubiedoruminquibusfunt. Suntautem morbiûi^^-igitur qualitates fimplices: per te ergo nori poffunt diuidi. Cum vero alias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acci-

dantratione materiarum: hie quoque ratione fubiedi, in quo funt, fiat necefleefti Adiones vero omnes fiunt per duas tantum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ted ex illis duabus tertia etiam

éxurgitambarumparticeps.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;È t

«. Ex , quæ cernitur in temperamento qua quælibet parsattrahit, reunct, amp;C. hue pertinet auâ rix,nutrix faculras,amp;:c.

11. Ex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ non fit per has qualitates primo, veru oporter aliquid aîiud efle, per

quodagat.Sunt.n.aâiones inftrumentorû. Adioncsnamqjfuntduplices. Priinæ,quæcon-fiftût in cemperaméto folo.Secûdæ,quç no confiftûtinfolo temperamcto,fed et cerca forma ƒ inftrumêci: vt ferrafecat lignu,amp; in (erraduo cofiderantur : vnü fubftatia ferri, quatenus du-ru eft,aheru formatio ferri, vt eft dentata. Sic et hîc,fi cofideramus fubftantia, cft, quafi cofi-deremus 2^8^011/, qiiæ eft in qualitatib.primis; deinde prxter banc cÔfideratur et formatio, quæ amp;nbsp;ipfa etiacft :^^9êcn5,quæ in pofitiiconfideratur,no in viribus, feu fpecie. Ita naturales adiones quandoque opus habent vtraque nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eaque ratione attrahunr,retinentjamp;c.

△laGgois igitur duplex cft. Prima,vbi opus no habet formaiione aliqua, amp;nbsp;fie agit fine altera difpofitione. Ergo necefleeft non folum temperamentum quod agat, bene difpofitum habcre,fedetiam inftrumentorumdifpofitionem bonam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duæfunt; vnaquse

cernitur in temperamento, amp;nbsp;eft fimilarium, altera quæ cernitur nô folum in temperamento,fed etiam in figura,amp;c.amp; eft inftrumentorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^5

Hippocrates h b. de ratione viâus in morbis acutis, habet aliquid de fpeciebus raorbi, vel demorbi diuifione. Ad diuifionem morborum inueniendam duo requituntur.Primum, ■Vtdifcamusquotfint2s^^.92cn^î, per quas afficianturaóliones corporis; quotenim ûƒ^9^07^;, totaétionumlæfiones. Secundo vt cum perceperimus duasin genere taies efte perpendamusquomodointerfedifferant; quod vbi perceperimus nullaampliushac in re erit difficultas. Duæ vetoiftæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ita difterunt,quod prima cft fimilarium partium,qux

confiftit in quatuor quaiitatibus, altera quæconfiftit in quatuor rebus, forma fcilicet, apta, numero apto,magniiudinc apta,Si comraodo fitu.

Videmusinexternis omnibus,nonfatiscnehabereaptam materiam, fedetiamrequi-tijVt ea fit commode formata. Ita anima noftra agit per duo inftrumenra.temperiem, amp;nbsp;for-mamillaminftrumentorum,velSi^^Ætwinftrumenti. haaurifaberagiiduobusinfttumcn-tis; vno quodamodo viuo,quod eftignis, quo croollit, fundit, coagulât; altero,quodeft mal-leus,velaliudinftrumcntum,fi quid aliud eft agendum. Sic anima noftra vtitur duobus in-ftrumentis, vno quafi viuo, ceu igne.id efttemperie, qua: attrahit,rctinct,nutrir,auget,amp;c. per hanefiuntomnesaftiones naturales. Non naturales vero, fed animales, vtfenfus, mo-t4s,amp;c.iftaomnia fiuntper nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non hanc proprie (quamuis hac etiam adefteoporteat)

fedpcr2,/^9lt;CTjHnftrumentorum. Breuiter,omnesalt;ftioncs anima obit per tempe-rici. Animalesveroper2^9?OTinftrumentorum. Quot modis iam poterie egre-dinaturam,feu ftatumnaturalem; toteruntmorbi. 1 emperiespratternaturam, amp;morbus idemfunt, quiatemperiesnoncftnatura, fed difpofitioiHaqualitatum. Qiiotics igitur ilia tempcriei, vel inftrumentorum IA/^9sai5poterit mutari; tot eruntvnicUique genera morborum. Prima confiftit in quatuor quaiitatibus: mutatio in qualibet tot modis poteft 4° fieri, quot funt componentes earn ; vel poteft tot modis mutari, quot modis potcrunt com-ponentes iilævariari. PoITuntautemita variari. Primum, vt vnaexhis quaiitatibus non lernet modum,vtcaliditas, vel humiditas fola, atqueita quatuor erunt morbi. Secundo ita variari poteruntjVt duæ fimul excédant, fed contraria non poftunt fimul excederc. Ergo ne-cefte eft calidum vcl cum humiditate, vel cum ficcitate, amp;c.excedere,amp; ficerunt itcru qua- 4^ tuor. Poteft igitur difpofitio tcmperici otfto modis variari.

Quaeritur vero,vtrum vna qualitas poifit fola excedere?Conftat vero nos fiepe hoc folum agere, vt calrfaciamus, velhumedemus folum, autexficcemus, videmufque, illisfani-tatem reftitui. Cóftat item morbum in foliusillius qualitatis exceflu coftitifte, id eft,fola qua-litarem contrariam exceffifte, qua qualitate reprelia,efFe(ftusetiam ceftauit. Illa: vero quali- 5® rates feu exceflhs, vel funt fimplices,id eft fine alio humorc, vel cum humore. Orientur itaq; îndepræterfuperiores odo finehtimore, alii o6to cum humore.

Dilputant vero recentiores nonpofle efle quatuor fimplices tales difpofitiones cum humore, amp;forfan nonprorfus errant, vt cum humidum affluit ad aliquem locum corporis, in quo fecundum naturam non debetefle : tunc adfert earn qualitatem , quam natu-ra habet illehumor, vt cum humor calidus in manusinfluit; Calidus ille humor ibiaugetca-Jorcm.C urn igitur caliditas alia vel maior in manu elTe non deberet,quam ea qua: ipfi a natura indita eft; quando eoufqueilla audaeft, vtmutata£X/,^9e(ni la:datadionem; morbus dici-tur. Si vero non lædat,morbus apud medicos non appellatur; quamuis philofophi id nomen illitribuant.ita cum caliditashumoris hieaccreuit,fi non tantum audafic,vtinftrumcntaim-pediat,

pediat,3idtür morbus fimplex.id eft,fimilaris^ Si nimirum humorvaldc paucïis c(l,fêd cali-diras tanta,vt dolorem exciter maximum,tune dicetur morbo fimplici,id eft,inteinpcriela-boraremanus,fcdnonhabetintemperiemfineaffluxu. Fluxus humoris femperadfcrt in-tempcriem,cumquis humor earn qualitatem, quam natura habet,fecumadferat. Si veto tam multus humor iît,qui eleuet,extendatq; manum,vtclaudi non poßlt,id ert,efficir,vt cutis üae breuior, qux in contraôhone extendi deberct, quod impedita humorc facere non po-tcft.impedit inllrumentum; nam cum claudttur, qualî rugatur, qux rugæ funt extendendar. Jnterdum affluxus humoris pauci,qui habet qualitatem intenfam, amp;nbsp;tüc dicitur morbus intempéries , cum aftluxuhmplex. Cum veto multus,fednec frigidus, neccalidusimpediens veromultitudineextcnfionemcutis,tunecftinftrumentalis. Verum cum vix vnquamre-periri poflît aliquis humor præternaturam, qui ficfolus, fed plerumquefolutio continu! ôs intempéries vna fit coniunôta, baud facile etiam ßmplices morbi inueniuntur. Accidit qui-demaliquando, vt homines nonnulli tantum naturalis, temperatæ, laudabilis,bonæ generent carnis,vt incedere non poflint. Hi habent quidem totius corporis aótiones impeditas* cum non polTîntincedere,velß;arc,velfedere, a moleiftacorporisimpediti: fed molesciuf-modi poteftelle line dolore. ItaqueGalenus de mole ilia dicit , ipfamelïê fine intempérie* led inftrumctum impedire.Tumores veto alii vix vnquam funt fine intempérie: imo lua intempérie fæpiusaéhoniofficiunt, qua copia; fierienimpotellhumoremaffluxifletam pau-cum ad locum, vt fua multitudme non potueritimpedire, fed intenfa fua qualitate ; vt cuni

ao bills affluic in partemaliqiiâcorporis,adeo cam excalfacitjVt ingens dolor oriaturantequain exulcerctur,per quem impcditur aélio, Senfus enim deprauate agit,deinde débilitas, vt plane ad aâiones fit inutilis. Dicitur huiufmodi cum affluxu humons, fed tarnen fimplex dicitur,licet alias,aliter vocetur.

In prima igitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intemperici (cilicct cum affluxu quatuor funt fimplices qua-

■’î tuorcompoûtx. Sineaffluxuitem quatuor fimplices,amp;quatuor compofitaî, lamciulmodi intempcticsconfidcrari poirunt,velin toto, vel in parte. Si in toto, dicitur febris. Si in vna aliquapartc,caliditas fit lædensaâ:ionem,diciturfimpliciter intempéries calida,feufquallor calidus.non veto dicitur febvis,nifi qiiisvelit particularem appellate febrem.

In f rigoribus cum frigus in toto corpore viget, opponitur febri. Si in parte, intem pe-30 rie! calidx in parte corporis. Sed fine in toto, fine in vno fit,non eft differentia fecundum ef-fentiam, nifi quod occuper vel vnum, vel plura, vel omnia membra. lamomneshabemus lpecies,Ôifi quiseft.quipofflt excogitari inintemperie,ideft,primat^.92(ni, tamendift'ert tantum accidente. Sccundahx'Qeai^, inftrumenti, fcilicet, habet duos morbos, quod non poflumusfcire, nilifciamusexquotpartibus^iâôeoi; ilia oriatur. Cæterum ex quatuor ori-35 tur: ex certaformatione,magnitudine,numeio,connexione,feucompofitione,leufitu.

Invenanon colidcramusnumerum partium, vtincompofitis. Illaigiturinlhumcn-ta,qu3t funt ex pluribus partibus compofita luam confiftentiam ex illis quatuor habenr.

Atquales fintfimplices ii/,9î.0i(Hçfincaffluxu,pcrfpiciturinfebriephemera,quæcon-ftatfinemateria,eltque intempenes.vniuerlalis fine affluxu. Quæveroadmixtam habent .43 inftrumentariam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id elf,compofiiae funt :x^9eo^?,eorumexemplum babes inbeâi-

ca,vbi caliditas,amp; ficcitas fummaeft in toto corpore. Item in putridis febribus cum materia. Patticulares illas raro elle fine inftrumentalibusdiximus.ln morbisconfiderandum quot fint fim pbees in vniuerlum; deinde quot modis mifccri pofflnt.

Inilrumeni.a quædam noncompofitafunt ex pluribusfcnfudi(linais,vt nerui, venx,' 45 arteriçj.igimenta (qux ramen non proprie funt inftrumeta) habent bxc etiam hot6slt;7ji',fed ca folafereconfiftit in confirmationc. Siconfiderarur in iplisfitus, is tantum quoad cum aliis coniungitur conlideratur. Numerus non poteft in iis confîderari, quae non confiant ex plu-tibus partibus. Habent quidam homines morbum tantum in fitu,vt cum luxationcaliqua non reâc funt refitcutx fingulx partes in fuum locum; cum fint cztera omnia fana. Cum di-53 cimusinhis4.confiderarifiô.9écnv, intelligimus vt vniuerfumdciis,quxfunt compofitxex pluribus. lniis,qux exvnafola partepcrfpicue, conformationem, Semagnitudinem; nu-merumamp;fitum tantum relpeétualiorum.

Quod veto hædifpofitionesaifiionem impedire pofflnt,exeo perfpicitur.Primo,quod formatio impediat, monfiratumefinuperexemplo cultri, amp;nbsp;ferrac. Secundo, fine numero

55 nbsp;nbsp;relt;fio non pofle aliquid fieri, quod eft compofitum, manifefium efi. Et fie de reliquis.

Q^dfit dißrimen inter ifîas aêliones, qux a temperamento^ amp;nbsp;illns ab inßrumento proßcißcuntttr?

Axioma eft apudphilofophos,amp; medicos, QLiahtitatem, ReIationem,amp; rcliqua Præ-dicamenra.noneHeprincipiaalicuiusadionis, fed folamfubftantiam,amp;qualitatem. Qiio- 5 modo ergo tu dicis per magnitudinem, feunumerum fieri, aucimpediri adionem? Deinde cum conftetetiam per formationem, magnitudinem,amp;c.impediri aftiones in omnibusin-ftrumentis: quomodo axiomailluderic verum. Nam etfidicamus quantiiatemnonagere VCquantitatem,fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illam, qua: inde oritur; tarnen iterum dubium orietur, qua racio-

ne fieri poflir, vc ex pluribus quancitatibus,poflicfieri dftpofitio, quæ agat,aut quæ ex quanti- la täte oritur,aut in ipla cernitur. Reiponfio.

Obferuetur in omnibus inftrumcntis.quæcomponuntur ex partibus pluribus, confide-rari 2!^S^cnv, per quam anima, id eft, totus homo agat, quæ confiftit in his quatuor, confor-maiionc,amp;c. Quod fialiquid in his quatuor mutetur, ira vc tarnen adio nondumlædatur; non eft morbus.-nequeenim quodlibet vitium morbus rede dicitur, fed id folum, quod eo- if ufqueaccreuit, vcadionemlædat. Atque Medicus easconfiderat læGones,quasfcnfusde-prehendit, non quas intelledus capit. Ideo Medici vocanc norabile,quod fenfu nctari po-teft. Cum igitur dicunt adionem eflelæfam,non fimpliciter læfam intclligunt, fed eoufqj vt iam fentiatur. Hoceft difcrimen,quod ifta i2/,a6êcnç,qua: in qualitatibus primis cernitur,non tantum eft aptitudo quædam,qua ipfæ agunt; ied ipla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft etiam agens quoddam, vel

adiua. Illa vero non proprie aófiua, fed fine qua anima nonpoteft sgere,ipfavero per fc nihil agit. Ifta, quæ in quatuor qualitatibus cofiftit, quam temperamentum vocamus, non eft tantum confenltisqualitatum, fed etiam coitio, qua agunt. Altera vero nihil agit, fedquafi mortuaeft: anima veronon agit,nifiperillam. Non funcprincipia adiua. Ergo ilia ïgt;^9£tn$non eft principium adiuum, fed fine quo non. vt exempli gratia, Aurifaber vtitur if inftrumentis duobus,quorum alcerum viuum, alterum mortuum vocabimus: viuo vtitur quodeftignis, inftrumentumnofolumperquodagit, fcdipfum quoque inftrumentuma-git.-mortuo vtitur maileo, quod nihil agit,fed ab artificeducictir. Vt ignis reóle agat,opus habet artificequi temperet, ne magis, autminus,quam par eft agat. perfeenimignisfemper idem agit.-ItaJiaSetnsqualitatum eft quafi ignis qui femperagit, amp;: nifi temperareturabani-ma, confumeret cibum, non concoqueret. Igitur animaalias addit humidicatcm, alias aliud, amp;c. Ariftoteleslibroa.deanima, ait ignem non elle,qui concoquaccibos,fed animam,que id per igncm facit. Libro de generaticneanimalium eodem mododeigneloquitur. Qtie-madmodum igitur artifex vtitur igne,qui conlumpturuserat omnia, vt maileo vtitur,quo contundat, Site. itaamp; anima, Sic.

Altera confiftit in qualitatibus, quæ funt principiaprimaadionum; necefle igitur eft Ü^OgCTii'jquæin ipfisconfideratur,efte principium adionis. Artifex re veraagit omnia,qua: malleus agit; led cum maileo. Perignem non proprie, fed ignis agit, ipfe tantum adtemperat.

Definitio hæc morbi non conuenit vtrique difpofitioni tarn fimilarium, quam inftru-mentanorum, fifubtiliterloqui volumus.-cum in inftrumentis non pi oprieagac,et-40 fi lædatur adio,Iéd non proficifeitur abea tamquam principio. Itaqucaliqui volunt poni (Impeditamp;lædic:) atq; tuncambocomprchendit.Sdomnibus morbis competir.Si veropri-mo lædent, non conucnietomnibus.-verumintell)gimusimproprie,quodnonJçdit tantum vt agens, led quod impediat. *

Quarationepluramorboru genera crût cu duo tatum fint diathefeos.perquæomnes adionesobiri lolent’Verüquideefthoc,amp;fubdiathefiinftrumentorum,hæcfpeciesmorbi5® poireccomprehendi,fed quiarurbaretordinem docédi.-Galeno.aucaudonhuiusdiftindio-nis ica placuit diuidere, quod ét fequentes pi obarunt. Res.n.mulro planius itadiftinda intel-hgitur. Poirumusigiturfingerediathefinineaipecievnionisfimilarium, amp;:inftrumenta-riorum,vtquæfimi lares re vera fint, vnæ etiam amp;nbsp;continuæfint. Inftrumentalcs,inquibus continuitas non i onfideratur,fed quæ propriediciturconiiguitas Exemplum babes vnitatis ii folucæininlhumentis,infcopisdiirolutis,vbi inligamento,quod cont net connexacaetera, fifecetur;diciturfadadiflolutiovnitatis in inftrumento.- Namtuncnon confideratur,vtin fimilari.led inftrumento,quo connedebantur. Vbi nulla fit commotio a ioco,amp;: pofitu,tunc diciturefte infimilari parte,noninftrumetali. Potelt conliderariin parcibus.vtfimilaribus, aliquandovtinftumentalibus; Quia interdumJædit adionem fimilarium, aliquandoinftru-

htentalium. Galenusincxtremotertiilibrimeth.docet, vndedifferentia: Vnitatisfumenda: fint. Diffcrentiæ illarum proprie ab eflentia funt fumendæ. Sed fiepius aliter difiinguimus,vt a morbis coniunâ:is,a fubieólis partibus. Ica aliqui accidentia,alii cflentiam,alii difficultatem amp;nbsp;benignitatem vlcerum,amp;c. fpeótarunt;amp; fie aliter,atquc aliter diftinxerun t. Solutio vnita* tis in inftumenco efi, cuius folutione no amplius ita probe connexæ funt, amp;nbsp;cohærent partes.

PolTunt perfpicuitatis caufa tria genera confiitui. Solutio enim aut eft fenfibins,amp;ma-nifefia,vt viilnus,auc vlcus,aut non fenfibibs, amp;nbsp;manifefta,fed intel!igibilis,id eft,aut fenfus deeo poteft iudicare, aut ibla rati o, amp;nbsp;in extenfione, replecione, diftenfione,erofione, antc-qtiam manifefta fit. Exemplum doloriscoIici.Nefcio an vllus dolor maiorhocfit,fi eft in ex-tremo. Multienim fibiipfi mortem confeiuerunt, amp;nbsp;tarnen nullaibi manifefta eft folutio continuiratis. Cçcerum monftratum eft a me in Galeno non poflefieri dolorem abfque folu-none cotinui. Grauiffimijacerbifllmi, amp;nbsp;maximi dolores in corpore humano oriuntur a flatibus. In fedlione enim magnus quidem dolor,fedis breui temporis fpatio fit,neque adeo.eft intolerabilis, vt is qui fit paulatim, amp;nbsp;longiori temporis Ipatio. Partes quæ viuunr, etiam fl longilfimefintdiftradæîamp;diftentæ, pofluntin priftinum redirelccum,inquoprius,ante-

quamdiftentæ eflènt,fuerunt. Manifefta verofitfólutio velabexterno aliquo,amp;:eaferevo-camusvulnera.vel ab internis caufis, amp;ea vlcera dicutur;gA.x.)i,Grxcis a trahendodiefta, quia vna pars hac, altera ducatur ifthac. Vulnus igitur abexternis, vlcus ab internis caufisfit,cum alias nulla fit differentia- Interdum per vulnus intelliguntur omnes cotinui fokitiones, etiam vlcera.Et cum Hippocrates dicitomnem morbum elfevlcus, non incelligit folummodo alteram fpcciem manifeftam, fed etiam non manifeftam.

Et Galenus probat omnem morbum qui confiât dolore efle vlcus,ideftcontinuifolu-■tionem. Alia eft diftindio cum differentia: fumuntur ab ipfa eflèntia,qux nil aliud eft, quam partium, quæ natura debebant efte continuæ,abfceflio ifta,amp;: diftancia,non aélio. Ifta conti-niiitasfolutaquædiftatalolucione. Dicemusiraque inter folutas eiufmodi vnitatesdifpofi-tioneraaliquamelfc, quæconfiftatinfuperficie,aut latitudincautprofunditatepartium. In figura vel quadrata.vel rotunda, amp;c. item efle aliam cauam, aliam rettam, aliam obliquam, aliam habere mirabifes amfraólus. Si naturam confideremus, dicemus aliam efle magnam, aliam partiam.

Diftinguimus ct per coiumftionem affeótuu alioru, amp;nbsp;dicimus viens aliud efle cruftofum, aliud fordidu,aliud limplex,aliud phlegmonofum.Sed hæ no funtddferêtiæ vlccrû,fedindi-cat atfeftus illis compofitos. Galenus etiam docer, aft'eétus qui per fe fubfiftere poffint,leor-fimperfeefle morbos, nondift'erentias aliorum morborum. Sic diftinguimus vlceraabæ-tate, CLimaliavetufta, alia recentia dicimus. Sed ætas tantum indicat nobis vtrum fine

nialigna.ncc ne.-non vero oftendit differentiam. Diftinguûtur amp;nbsp;ab aliis accidentib usvnde Chironia,amp;Telephia,amp;c.vocantur.

Quæritur vtrum omnes morbi fint comprehenfi fub tribus il Iis morbi difîetentiis.Ex-cogitarunt quidam multos, fed fruftra, quos fub hæc genera referrinon polTeexiftimarunt. Vnuseftmorbus, quivideturadnullum borum poflereferri: flauitiesfcilicetoculi. Sihu-lïiorcryftallinus, vel intermedii alii inficiunturcoloreflauo, vel rubro, vtomnia quæ infpi-cimusvideanturflaua. Quxftioiameft, cum immediata caufa huius morbi nihil aliud fit qua flauities, quo debeat referriifte morbus; quia omnes cofiftuntaut in internperic,aut in diatliefi inftrumentorum,quxconfiftit in quatuor qualitatibus,autinfolutavnitate. Non poteft autem hie morbus ad aliquem horum referri,quia non eft diaihcfis temperiei, nee in-ftrumenti,neccontinuifolutio.Videturpoflereferriadfiimilarespartes,fiadinftrumenr.*fe-quentur,amp;noneft difputandum:namineoeft Galenus; nectamen reprehendenduseft, quia non habebatalium locum,quo ilium referrct,necfuitetiamnecefie, vthuicfolivnum locumattribueret. Si vero debemus ad aliquem eorumreferre, referenduseftad temperi-

cm.- quia ex mutua qualitatum temperatura generatur no folum temperies, led amp;nbsp;obielt;ftum ipfa pars fimiiaris.Nam mutuis ill is congreffisjamp; in fe inuicem agentibus,amp; patientibus pro-j grediuntur corpora, (^od autem id,vel id tale quid fint,id habent, aura natura, aut a caufa diuiniore. Etiam fimilatium partium natura confiftit in temperie, fi confideramus quod ge-ncrethumoresiraafteétos. Cum vero non ita fint affêlt;fti,itavidetur mutatum temperamentum. Si vero proprie volumus confiderare, videmus ilium colorem nec ex calorc, frigidita-te,humiditate,ficcitate oriri,quia externe accidit,nec eft in partis fubftantiagenitus,fed eius parti externe acccifit. Siad inftrumentales,videbiturpoflcconferri adconformationem, vt oculihoc modo fintcrafli,colorati,amp;:c.

Quod fi non placent,poteft referri ad numerum,quia partes plures fun t in oculo quaiH ahtea, fcilicetillehumor Habensflauitiem accidentariam. Arque vtrumquereâedicitur, Si fortaffis melius quam fi ad temperiem referatur. Nullo alio modo comprehendi fub illis tribus poteft; non itaque mirum, nullum illi nouum conftitutum efîe genus, quod fortaflis vc-teribus in mentem non venir. Cæterum hæc difputatio parum habet veilitatis, fiue morbus ƒ hic fit foJus, fiucadhanc,velilium referatur fpeciem.

Quarrëdum primum quid fit eaufa. Secundo quotuplex. Tertio quid amp;nbsp;quomodo dif-1® ferai Plato (cui confentit Galenus) amp;nbsp;Ariftoteles in Caufarum differentiis enumerandis. Quarto,quç deferiptio caufie a Galeno.Quinto quot fint cauiæ apud Medicos côfiderandx. Secundû Ariftotelemy. Metaphyf Cauiàeft ad cuius eflèaliquidfequitur: hoceft, Gaula eft quidpiam,quo pofitofequitur aliud, amp;nbsp;quo non pofiro,ideflenon poteft. Quod facit vt ali-quid fit, cum abfit cum non adfit, nec illud quidem fit.

SecundumGaIenumprimoIib.deSymptomat.dilferentiis.Caufaeft,quicquidfuana-turaaliquidconfertadeius,quod fitgenerationemj ideft,quicquid partem aliquameidatr quod fit. Nempe,Caufa nil aliud eft,nifi aliquid quo pofito pars aliqua fiat, amp;nbsp;eo non pofito non fict.

Secundum Ariftotelem igitur quatuorfunt: Efficiens, quianififitquod efficiat.non î® futurum eft quicquam. Artifex eft aliquid ad cuius efle fequitur efle aliud.Materia,ad Mate-riaceffejVel Materiam fequitur aliquid. Forma; nifienim certa forma confiftat, id quodeft, noneft. Finis; Omnia enimpropter aliquid fiunt,inde omnium poulfimahæccaulàeft-Galenus, amp;nbsp;Plato ponunt interdum quatuor, Efficientem, Inftrumétum, Materiam,Fineffl. interdum adduntamp; quintam, Formam, fcilicet, quam Plato ideam vocal. Sed plerumque fub fine comprehenditur: Eft enim finis duplex apud philofophos. Primus, qui (Cuius) dici-tur;Secundus,qui Finis (Cui) appellatur. Finis (cuius) cftforma, qua:generataeft; perfedio fcilicet ad quam Natura tendit eius,quod generatum eft. Atfinis (Cui)noneftinipfare,red extra rem,vtvtilitas,amp;vfusreialicuius. Sic cultri finis cuius eft ad fecandum; finisveroCui nefeitur ab artifice. Nam alius cuenit, quiconfiderat finem noneum, quem artifex,fedeuni 1” adquemipfe cultrum deftinat. Finisigitur primuscuiufquerei eft forma. Finis Cuius eftin ipfa re. Finis veto Gui eftpropter quem vnumquodq; eft.lntelligunt igitur Plato,amp;: Galenus vtrumque finem fcilicet. Cuius amp;: Cui. Addunt autem ipfi inft t umentum, quod Ariftoteles omittit,fed vbique comprehendit fub Efficiete, idq; commodiflîmc,quia ipfum inftrümen-tummouctjfédnon motu primo. Efficiensenim eaufaeftipfius motus primû principinni, 5^ quod mouet,non motum. Inftrumentutn vero mouens motum eft. Ariftoteles j.Metaphy^^ cap. r. ftatim ab initio dicit, Gaufam efle ad cuius efle,Effentiam,vel naturam fequatur aliud. Cum igitur res taies quatuor fint, fequeturetiam quatuor efle Caufas.

Conueniuntitaque vtrique, quod fcilicet Ariftoteles fub Efficienteduas,amp;Plato cutn Galeno fub fine duas comprehenderit caufas. Ariftoteles fecundo Phy ficorum, vbi de eau- 4® fis tradat, oftendit inter caufas Efficientes alias efle remotiorcs, alias propiores.

Caufa eft,quæfua natura confert aliquam partem generationi eius quod fit (fuaptena- 4^ tura) Interpretatur ipfe Galenus alicubi, veluti eodem loco cap. i. vel x. amp;nbsp;ait, Idem fcilicet, quodperfe. Alibi, vt de caufismorborum. Idem quod primo. Ergo idem quod per fe, ôe quod primo apud Galenum. Apud Ariftotelem dupliciter dicitur aliquid per fe. Omneprimum eft per fe,fcd non omne per fe primum. Primû eft inter quod non intercedit medium, per fe,quodfua Natura ita eft. Petrus,Exempli gratia, eft animal, efthæcpropofitio perfc, 5” quia ex natura,amp; cflèntia fua Petrus eft animal. Sed ramen Petrus no eft animal primo, quia aliud eft intermedium,fcilicet homo. Eft ergo Petrus per fe animal, fed non primo. Homo vero primo eft animal. Galenus per fefemper fere intelligit id quod primo. Ariftoteles vero aliter fentit. Vt manus fecat non primo,fed per fe. Culter erit caufa per fe fecundum Galenum,amp; non manus; fedfecundum Ariftotelemetiammanusperfefecabir. Alii dicuntillajJ verba(fuaptenatura) fignificarequicquidperfuamnaturamaliquidfacerepoteft, fiuepri-mo,fiuefecundo faciat. Et fub hacdefinitionc ca per accidens etiam comprehenditur,amp;ea, qu£c,fine qua non, dicitur. Quia ftatim poft definit onem, illam récitât. Sed de hoc vtrum verum fitdubitari poteft, cum certo ceftiusfit nullum locum in Galenoinucniri, vbi per fuam vim, vel naturam dixit, perquemnonintellexeritperfe,quidemprimo. Quarenon

eft,vt bic aliter capiamus,nifi eert is argumêcis doceatur, hïc non eodem modo accipi. Quæ-libccenim didio pioprielumenda elt, fires id fcrat. Siigitur hîcnon eftica accipienda ilia Vox, necefie eft rem id ferre non polïè. Sed hoc nemo probabit: imo ipfarei natura vtinv-fitata accepcione illius vocis pcrfillamus, poftular,amp; flagitat Nam Galenus tantum eas cau-fascomprehenditilla definicione; fi perieita inteliigacur, omnibus illis quatuor conuenit, quxomnes perfc, amp;nbsp;primoaliquam partem generationi conferunt. Caufa proprie dicitur

. tum,cum agit, quæ non agic,non proprie caufa eft. Caufæ efficientes, quæ non primo agunt illæ font recnotiores,^ a'G.fteno v'oeantur per Accidens. Quid efficiens proprie dicatur Ga-leno,hlt;ibcsin i.de locis affedtis, vbiadfert proprieefficientisdefinicioncm. Alias veroetiam ’° remociffimum efficiens quoddarn eft, quod primo mouet,amp; no mouetur, vt fcriptionis cau

fa prima ani ma eft. Et fie Ariftotelcs incelligit, Sc reliqua ipfi funt remotiora mouentia. Defi-n tio eft, quo agente afficimnr,amp;: quo non agente non afficimur.-illud caufa eft apudomnes. Efficienscaufa Gilenoeft, quod confèrealiquampartem.

Cur igicur {ubiungit, dices, illam diftindionem, vt fua definitio intelligatur tantum de

„ Kefpondetur ad diluendam tacitam ebiectionem id ilium fecifle. Lentus enim humor non eft per fe, id eftjfuapte natura,amp; prima cauià febris,quia muka intercedunt. Sed obftru-‘éiionis prima caufa eft lentus humor,amp; obftrudio putredinis, putredo verofebris.

Neceifeigitur eft,vt hoc primo feiatur, quia Medici volentes reftitucre fanitatem,amp;c.

Caufx etiam funt cifedus feu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sunt autem caufx in corpore no Ixden-

tes primo,id eft, per lé, vel luapte natura,fed fecundo,id eft,per accidens,id eft,per interme-Jo dium quoddam.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rcftat vt vidcamus, quot fint caufae apud Medicos. Duae,fi rem refte expêdamus, in-

ueniuntur, Efficiens, Sc conleruans, quæ Sc äugens dicitur etiam. Id demonftratur exemples trahentiumeandemrem, iiidem viribus, quæ non mouetur. Genera veto caufaru m Effi-cientium funt tria,vel tres funt caufæ efficiences.Prima quam Galenus vocat'^jiCjtla^xfiza!»',

55 idcft.prxincipientcm. Secundameft ,antecedentem.Tertiara ideft,continentem,quæeftpropinquifiima. Dicunturetiam caufæ Efficientes aliæExter-næ,aliæIntcrnæ, Sc hæ funtvel propinquæ.vel remotæ. Præincipientescaufæfunt omnium notiffimæ, ctiam vulgo. Ita vero vocancur,quia primo incipiunt alteracioncm corporis. Præ-tereavbi nonipfæ générât morbum, aliam quandam caufam générant,quæ rurfusaham

4ohæcproximam,vthabcs exemplum in frigoredenfantccorpus,ôcc.Vocanrur ctiam euiden-tes,vt apud Cclfum,qui primo fie eas appeliauit. Aliquando occafiones ab Hippocrate no-nfinancur,eoquod reveranonvideantur caufæ morbi,fed occafionesagendi cæteriscaufis præbeanc. Velhoc modo, quiaipfæ per fe, amp;fuis viribus non fuut ita efficaces, vtgenerent morbum nifi habcant corpus valdedifpofitum,ideft, non polTuntagerenififuramaoccafio-

45 neoblata, hoc cft,nifi corpora fint valdeapta, vt per occafîonem.oporteatagere. Externa ab omnibusvocantur, quia extrinfecus accedunt. Non tantum omnes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex

terne accidunt, fed ctiam internæ,vt fomntis, vigilia, crapula, Scc. fed ilia vocantur externæ, quiaçqueeuidentesvtexternç.Internçduplicesfunt, Antécédentes,amp;coniundç. Antécédentes dicuntur Galeno,quçcumque alias non fint notæ, fed artifices cas cognofeunt; quæ intrinfecuslatét,Sô vu'gonotæ non Hint vt priores, ta'es (une humorcs,amp;c. Coniunda caufa noncftdiuetfaab Antécédente, fçpetameneftdiuerfa. Nondiuerfa,quodmotbusiamfa-éluspoffitfeparari illacaufa. Diuerfâcum amp;:generauitmotbum,amp;conferuatipfum. Prçce-dentium aliæ propinquç funt, aliæ remotç. Propinquç,quæ proxime antecedunt morbum. R.emotæ,quæ non proxime,fed aliud faciunt, vt eft putrida febris, cuius pioximacaufapu-^brcdo,putredinisobfttuólio. Obftrudionismultitudolcntihumoris, illiusinfirma,amp; debi-lisconco(ftio,autnimia cibi ingeftio. Obfttuélio, multitudo Icnti humoris, amp;c.funt caufx antecedences, fed non proximæ, nihilomrnus dicuntur antecedences, cum lateant intra corpus,amp; a vulgo non cognofcantur;amp; referuntur inter caufas, fine qua non, fine inter acci-dentalcs,in quorum numerum Galenus omnes referE,quæ non primo agunr.Sed parum in-tereft.Putredocerce prima habetur caufa. Per accidens fieri apud Galenura dicitur duobus

modis. Primo quando aliquid ei,quod agit accidit,vel quod patitur, non accidit ab eo,quod patitur vel quod agit. Vt fi quis fecat ligna, amp;nbsp;is idem fit ebrius, tunc dicimus ebrium fecafle ligna,fed per accidens. Secundo,alter modus includit etiam in fe modum Ariftotelis, per fe, cum quidem aliquid agit per fe, fed inter id quod agit, amp;nbsp;quod agitur, intercedic aliud, id eft, quia non primo, fed interueniente alio agit.Exemplum babes de tegulis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

Per accidens igiturintelligimus,quia non funt proximæ illascaufæ. Per accidens vno modo opponitur ei,quod primo,vel perfe fecundum Galcnum,id eft, fuaptenatura dicitur. Remotamaliquando caufam eflelegetis, finequanon.vcl peraccidens. Ibiintelligendum non per fe primo modo,fed fecundo, fecundum Galenum. Qui pluracupit de hoc (per fe) Icgat Ariftocelem lib.i. Analyt.pofteriorum.

Notetur teftimonium Galeni lib. i .de caufls pulf cap. i. quod eft apertiflimum. Qux-ftiohæc magna eft, fed révéra Medico non neceflària. ludicandumexvtilitate, amp;nbsp;fine, an V proprie ad Medicinam pertineat,nec ne. Difeeptantes inter fe eandemreminteliigunt, amp;nbsp;tantum de nominibus difeeptant. Si derebus cil,de iis eft tantu rebus, qua; vfum tranfeen-dunt. Dari ante caufam coniumftam teftatur Galenusin libello contra lulianum, amp;:etiamfi' non teftaretur,veritas tarnen ipfa hoc euinceret. Caufa contincns,qua; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a’Meyr,$, ,

aliquando.cohærens,continua, coniunda, coniundiua,adiunda,A:c. vocatur, Ariftoteles etiam huiuscaufæ frequenter facit mentionem, fed noneodem modo vfurpat, quo Medici: întelligitenim per earn caufam remotifflmam amp;nbsp;maxime generalem. Ad quam interrogan-do tandem fubflfterecogimur,qua; oranes reliquas caufas continet : Vere cotinens caufa eft in quolibet genere fumma. Medici per continentem intelligunt earn, quae eft eftedui proxi' ma,vt ipfa præfente effedus fit pra:fens,amp; abfente abfens; inter quam effedum nihil inter- ^5 cedit. Exemplum; Fingitepartemvitrialiquameflefradam, particula abfente fit apertior, præfente obftrudior. Clarius eft de dic,amp;; fole.lux folis caufa eft continens diei. Nomen hoc primi excogitarunt Stoici.vt Galenus teftatur in libro de plcnitudine, vbi contra Stoicos dif-putat,atque etiam in libello,vt puto, cotra lulianum. Et attribuerunt ipfl id nomen, non rei, quam proprie, amp;nbsp;vere dicitur flgnificare; fed fpiritu quendam excogitarunt, cuius vi omnia 5^ continerentur, vt quo anima cum corpore colligaretur, vt co præfente anima effet in corpo-’ re,non præfente abefl'et a corpore. Sed Ariftoteles in lib. deanimavanam illam opinionern efledocuit. Nonpoflumusimaginari, nequeetiam eft aliquid intermedium inter flgillum, imaginem,amp; ceram, alias non eilet forma. Ita non debet cogitari intermedium inter mate-riam,amp;formamipfius. Finxeruntfpiritum Stoici,qui contineretformamquamlibctinma-)5 teria. Contra hancfententiamdifputatGalenus. Athcnæus, Attalanusprimusinuexitin medicinam illam locutionem. Hippocrates non ita locutus eft,fed tarnen in externas amp;in-ternas diftinxit ; non enim erat mos ita appellate. Poftea methodici frequenter vfl funt ea appellatione. Ab Auiccnnaeftpulcreintroduda. Leonicenus poftea,amp;Manardus primo mouerunr,fêd tandem reliquerunt banc quæftioncm. Tandern refumpfit Fuebfius. Verum 4® vero fit aliqua caufa, quæ ita morbos contineat aut confcruet potius, vt ea præfente morbuS adfit,non præfente, abfit; docet Galenus lib. 6. de morbis Epidc. præincipientes, antécédentes,amp; continentes confiderandas,diccns, lib.deopt. fed. de iftis rebus eodem modo diflerir.

Deputridafebre, ait, putridum humorem cfl'ecaufam continentem. Si qux relinquiturin-temperies^cum iam oçcuparit folidum,non eft putrida febris.

Vocabula primo omnia artis funt explicanda, vt funt, accidens, paflio, iymptoma, E-pigennema.

Accidens dicitur,quiequid corpori flue fecundum naturam,flue praeter naturam acci-dit,qui equid in corpore humano reperitur, quod non eft de eflentia corporis.

Paflio fignificat quoddam corporis humani accidens, fiue fecundum naturam, fiue pratter naturam.

DifFerunt vero duo illa;eo quod paflio fignificat tantum motum aliquem, fiuc id fit fc- 55 cundam naturam,fiuepratter naturam. Accidens verononmotumtantum, fed aflèdum quoque. Paflioigituromnisaccidenscfl:,fednonomneaccidenspaflio. Habetitaqueacci-dens ie ad paffionem vt genus. Græci antiqui, vt inquit Hippocrates etiam, vifionem, audi-tionemjScc.deniqueipiamconcodionem, quiequid in motu fuam effentiam haberct, paflionem vocarunt. Atque fic omnesPhilofophivfurpabant, feddifcrimenfaciebantin-terpaf*

tcrpan'ionesefficientcsjamp;corrumpentes. Aâionesquædamperfedionesreifunt,alixveto aut res coTfutn punt,autreicorruptionem icqiiuntur.

Symptom;'! (quod vocabulum apud folos fcrc Medicos in vfu efl) dno fign!ficar,vc Ga-Icnusteftaturin primo cap.de fymptom. differ, vbifufe de hac re agit. Primum quicquidin corpore humano prxternaturamcft,fiueficmotio,fiueaffectus,fiuedi!'poiKio,vt hoc modo ctiammorbumcomprehendat (redinhaclignificationeraroadmodum vfurpatur) vraper-tio venulæ alicuius Spontanea,natura reóle S)C fecundum propofitum agente,eil quidda pratter naturam corporis, tarnen cum neccaufa morbi fit,fed potius morbü auertat, nec fit morbus aliquis qui læd.at aélionem, neefymptoma, quia non adeft morbus, accidens poiius ap-pellaridebet. Quicquidigiturpræternaturamfit,generaliter fymptomadiciiur. Quod au-tem fecundum naturam fit,id accidens amp;nbsp;non iymptoma eil, vt vifio non eil fymptoma.Epi-gennema, ideil,quodnafcitur, velcÓfequitur, nilaliudfignificatquam fymptomaproprie appellatum,dequoiamagemus.

Symptoma proprie nil aliud eil quam id,quod morbum conièquitur,vt vmbra corpus * fi opponatur corpori lucido; vel nil aliud eil, quam effedus morbi, ôî fie diftinguitur a mor-bo, vt morbus a caufa.Impoifibile eil proprie fy mptoma in corpore inuenfifaut cogitari non prxcedentemorbo.

I Aut affedus aliquis coniequens morbum, in, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quem morbus peperir,

n, Exeretiones, velfetentioues, vbialiquidexcernitur, vel rerinetur pratternaturam, quodnonpotcllfieri,riifipr.xcedatearnaliqua,quæillacfficiat, Ipiàexcretio.adiofcilicet ipfa, propriepertinctad teltiamfpeciem, adionemnimirumiæfam; fed excreta vocantur 35 iymptomata: Naminadionelxfaconfideratur, quod vel nimismultum, vel minus,quam pareil,vel deprauateexccrnicur, Sed hie confideratur,an excreta fint prxter naturam quan-titatetantura.velqua’itatetantura, vel totogenere. Totogenerc, quodfimpliciterdebebat effe in corpore, vt cum efiluit fanguis bonus,amp;: laudabilis, Qualitate, qux debebat quidem inanere in corpore,non quatenus no bonum,fed quatenus bonum, vt femiputridum.Quan-titate,cum nimirum etiam fi fit præter naturam,excernitur, Breuiter; fi vtile eft quod exccr-nitur,tum cxcrctio fada prxter naturam,toto genere. Si partim vtile, partim inutile, qualitate, Si vitiofa res excernitur,fed plus quam corpori conuenit,quantitate.

III. Ipfaadionum læfio,feuadiolæià. Hums ipecies funt tres. Vel enim prorfus tolli-tur,vcl minuitur,vel deprauatur,

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lam fi intelligitur quot fint adiones,tot amp;nbsp;Ixfiones comperiemus. Adiones in genere,

animales,vitales,naturales. Animalisfenfusmotionis,mcmoriæ,ratiocinationis,amp;c. Mi-nuitur adio, vbi acute quidem videt oculus,fed non poteft tarn diu durare quam antea. Deprauatur quum quis quae fimplicia funt,duplicia putat. Tollitur,fi oculusnil prorfus vider,

Î0 ' Detertiaparte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnium diffi-

Signum eft vocabulum relatiuum, quod intelligi non poteft abique fignato, non tantum fecundum dici, fed etiam fecundum eile. Galenus in libello Spurio, de Hiftoria Philo-J 5 fophica.vt amp;nbsp;Arillotelcs in lib. priorum analytic, exponunt fignum Philofophice, vel logice, amp;dicuntc'de * mentisconiundum,amp;c.

OmniaGgnaMedicefumpta, fifignorumeffentiam fpedamus, autfunt fignatarum rerum caufæ,auc effeda, aur connexa cum caufa amp;nbsp;effedu. Vt iris eft effedum fignum rori-dxnubis. Plcraque vero nequefunteffcdus,nequecaufæ, fed quiddam coniunduin vtriqj, vt tufiis cum expLiitione.

Si confideremus fecundum id,quodnos fpedamus,aliafunt falubria, quæcunqnefcî-licet, indicant fanitacem in toto; aut parte corporis, aliainfalubria, quæcontrarium often-dunt.

De falubribus amp;nbsp;infalubribus Galenus fcribit in lib.Artis paruac.Item de remper.Diui-dimusetiam fignarationetemporis, vtmorbumaliaindicantpræfentem,vtcognoicatniisî vbi,amp;qualis fit morbus;aliapræteritum,vt cicatrix.-alia futurum, vtprænofcamusmorbie-uentunijhucmodi x/'f'o-sas. De prognofticis Galenus fcribit in Aphorifinis,in com-mcnt.in lib. prognofticorum Hippocr. vbi ira expofita funt, vt nihil defidcres, fiue in aciitis, fine in aliis morbis. De his rebus etiam habes lib.de crifibus,de dift'erenr.febrium, prxfertim vero lib.dc locis aftèdis. De iis vero, quae præientem morbum indicant, oftendunt qualis fit morbus,ex profelfo fcripfit in lib.ô.dc locis affèclis. Signa febrium habes iib.dc d. ffercnr. febrium i.ad Glauconem,lib.3. de Crifibus,In methodo.

Totâ hæcdoârinapofTet ad quatuor capita reduci,fèdno3 pcripicuitatis caufaquin* que ftatuemus.

r. Videndum quxnamadio læfafit. Symptoma efleaôlionêlæfàm, fine quo fÿmpto-matenon poteftefle motbus(funtenimcaufe,amp;effe(ftus conuertibiles)iamantea diéîuin eft. Nullumigiturtamcertummorbifignum cft,quamfymptoma. Quodfiigiturrecleco-gnouerimus,quæ aâio fit læfa,quo loco St: qualis fit morbus,facile peripiciemus.

ir. Obferuandumquæexcernantur ex corpore; ex iis enimfacillimeiudicamus. Sedin his omnibus prænouifle oportet, quæfitcuiuique materiæ fubftantia. Nequeenimconfi-deramusfolum quantitatem,amp; qualicatem, fedamp;per fubftanciamintelligimus fæpequilo-cifint aftcdi,

iir, Expendendus dolor, vtobfcruemus quæ partes doleant, quouemodo. Qiiædani enim partes coeporis habent dolorem quali grauantem. Si dolor eft obtufus,hxret in vifeeri-bus. Silongus,inneruis.Silatus,inmcmbrana.

inr. Animaduertendum etiam vtrum tumoraliquisfitpræter naturam. Se an aliqua pars intumucrit, nec ne. Corpus igitur bene contredandum, vt reperiatur an aliqua fitduri- 5® ties, vel tenfio.

V. Notandaetiam funt propria accidentia, quæ morbuqualibet in parte priuatimcon-fequLitur; vtfiquislaborctpleuritide,laboratinflammationc, quæpoteftinaliquapartecon-fiftere.Sed non eadem habet accidentia,quæ ibi. Sunt etiam alia ligna coindicantia,vtaer, vidus ratio,vigilia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^

De (jttartaparte Medicina qtta Conßeruatina dicitur, quod prajentemßinitatem m corpore humano conferuet.

Pars hæc, ii rem rede expendamus,a Therapeutica no diffèrt,neque ab ea diftinguen-daeft,quod cum exipfa rei natura» tumex Galeni dodiinaintelligitur. In libelloGaleniad Thrafybulum, vbi vtrum gymnafticapertineatad Medicinam cap. a.disputat, Hocfacitdif-crimen inter confcruatricem,amp; curatricem.- quod Iccundum maius,amp; minus dicantur.Itcm lib.i. defanitatetuenda. Corporainquitnoftraefle inperpetuoftuxu, igiturfcmperaliquid effluere. Qiii igitur voletconferuarclanitatem, eum oportet ièmpertantum amp;qualitatisamp;'fî quantitatis reponere,quantum,amp; quale effluxit. Debemus igitur confiderare primum tem-^'peramentumeius, quod effluxit. Deindeetiam temperamentumeiusquodinlccumtfflu-xitreponendum eft. Si qualitasmutata eft, reftituatur,atque etiam ita de quantitate. Si id fc-cerimus,quafi per infenfibilia negotium tranfigemus. Habet itaque præièruatiua locum, vbi exiguumquiddam effluxit. Sed vbi magnum aliquidelapfum eft, curatiuavtcndum. Gale-nus hancrotam partem diligentiffimeperfecutus eftinlibrode tuenda fanitate.

Hocigiturloco temperamentum, quodinphyfiologiacognouimus,cft: ad iubiedum accommodandum. Atqueprimo temperamentumilliusfubieôfi, ideft,corporisconfide-randum. Secundo inftrumentorum ratio expendenda. Deinde vtrum aliquid fit in corpore imnnicatum præterid,quodeffluxit.Si enim nihil aliud fitimmutatum,Medicusineofolum H eft, vtcibum exhibeatca quantitate, amp;nbsp;qualitate, qua tempereturid quod effluxit.

Praeferuatiua ver/âtur circa rationem vi(ftus,aerem,replctionem, amp;nbsp;vacuitatem,exer-citia,amp;lapfusexiguos,vt funtlaffitudines. Item circa cruditatcm. Hucpertinentlibri de ali-mentis.decibisboni,amp; malifuccfdeatténuantevidusratione-Huiuspartisetiameft confi* deratio locorum, regionis, aeris, cxercitiorum, excretionum, amp;c. Exhis videtur verum eftê idquod

id quod quidam affirmaruntde nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodfcilicecccrpushumanum fethpètquot; argrcter;

Dicitur enim is, qui conieruat fanitatem coufiderarc femper paruum lapfum, amp;nbsp;perpetuimi fluxum corporis,cui femper aliquid decedar, Atquc fic eciam omnia cæcera in peipctüo efló defluxu,arbitraii funt quidam,vt Anaxagoras,amp;c.Sedad hoe refpondetur,nös (i velimus lö-f qui vt philofophi, vtq; ratio docet, de corpore humano omnino concedete illa ede in perpétua palTione. Quod Galenos aperte affirmât quoque in lib. de tuenda fanicate. Verum Medici id non curant,nifi ita mutetur, vt aótio aliquaiam fit Ixfa. Quod fi id faclum non eft, refti-tuunt lapfum ilium, aut vida, aut alia racionc, Neque Medici, neque alii vocant id lapfum, quia no curant intelligibiles,fedfenübiles lapfus, Verfi quidem eft corpora humana fempef 10 affici.fcd aftedionesnon confideranrur a Medicis,niftin magnalatitudine. Atquehocmo’ do fccundum Medicos negatur àeiTraôeia.

Inacutisiliorbis per totumpàroxyfmi tempus cibus non eft exhibendus. Qiiodfixgec ferre non poffitillam moram,tuncexhibeatur quatuor Boris ante acceffionem,vt (iciam co-coâusquandofitacceiTio. Incontinuis morbis detureotempore, quo paroxyfmuseftlei uiffiinus,amp; calor mitiffimus,amp; tempotexgrotanti confucto.

Pharmacum dicitur quicquid natura alterat,amp; aer,amp; quæ fecant,cótundunt, amp;c. quai mutaht,aUtcon(èruant.

Vaeuämusautem multipliciter. Primum aut venæfeâione, autpurgatione (quæ font perfpicua:,amp;frequentiffimxpurgationes) autinædia,autmoucntibus fudorern,aut medica-mentis difcutientibus,aut per vfinas,aut per menfes, aut per hxmorrhoidas. Arque fic vel vacuamustotumcorpus,vel partemaliquam.Inxdiavacuatperaccidens, amp;eanon(emper poflumusvti: multa enim fxpe id prohibent. Galenus/ö.Method, funt quidam ita affedh vt ft non decur cibus,primum incidant in febrim,amp;:c. Nec omnes morbi per inædia poflunc euacuari. In pituitofisinxdia eft vtilis; in reliquis non itidem.

Alterationis fpecies multæ funt,(ed poftunt-comprehendi fob his nominibus,quod,fei-}O licet,alia fpecies Gtconcodio, aliadigeftio,vel diftributio,ctt'aiB)cn5 (noui pradici nil fere pec hanc aliud quam concodionem intelligunt ) alia alteratio proptie dtda ( alteratio a Galeno vbiqiie hifariamdiuiditur,vt Ct Vel mntatioqualitatis, vel loci, proprie tame cum loquimur, non eft alterationis fpecies, fed motus,verum Medici fub akeratione ctiam comprehendut) quæ nil aliud eft,quam mutatio qualitatis in corporc. Alia pr.æparatio, irta autem non he vna 55 fcmpermodo.Eltetiam difputatio,anficconcodionecne.- item,anhumoresftatimabini'

Seddehacreitaftatuendum. Primumpræparationemfieri, quando craffa incidun-tur,vtcumdicimus,cibumpræparari ventriculo.fibenemanducamusatquemarticarnusia ore; attenuataenimfaciliusapattibus,inquibuscolledafunr,digeruritur. Secondo, fitet-iam præparatio,quando meatus * cum,fcilicer,vena aliqua obftrudaeft, ob qitam can-fam mcdicamcntum trahere commode non poteft. Sed hxc præparatio præccdit purgatio riem fere, non concodionem.

Tertio cum adhibemus detergentia, quibus humores lentos partibus adhærentes de-

1 nbsp;nbsp;^5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quarto cum humorcs acutiffimos retundimus,tempcramus,amp; benigniores reddimus

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per medicaraenta’f?rtx«e9^7iK^. Quæ vero pus mouentconcodioni *

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Concodio vero generaliter ornnern redudioncm humoris cuiufque ad benignum, id

I eft,fimilemfignificat. Specialiter vero cum humor ita mutatur, vtinfubftantiammutantis

I nbsp;nbsp;nbsp;5 ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Percurrantur iam omnes fpecies facultatum mcdicamccorum, amp;r apparebit omnes re-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vacuamus veromultis modis,feddtiofuntpræcipuagenera. Primu,cum totum cor-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pusvacuatur, fcilicct, pervenæfedioncm,purgationcm,fudorificumaliquid,vel menfes.

1 Alterum cum pars aliqua, vt per nares. Sc palatum vacuaturcerebrtim. Item cum fcaiifica-

1 nbsp;nbsp;55 mus,atq-,medicamenti3 epedore aliquid educentibusvtimur. Venæ fedio turn requirituc

folum. Primum vbi morbus eftmagnus. Secundo cum Sc vires conftanr. Tertiocum ætas neque puerilis, neep feniks eft. Sed obiicies fortaffis,nonabundare fanguinen-i.(Galenus lib.dccurandi ratione per venæ fedionem:item4. comment, deratione vidusiu morbis acutis,ÔC in meihodo) Ad hoc refpondetur. Vt morbus non fuperet, vena fecanda eft, ei lam-fi nonabundet fanguis. Idquecaufamalignitatisipfius, vein peftilcntefebri vehementix af-'

fccli îoci nobilis. Hîc tarnen exceptiont»; funt vt in peftiîenre ; quatnuis non ßnt proprix cx-ceptiones, quia neqiie in peftilentibus vires confiant. Secamus autem non fcinper vtvacue-nniSjfedvtamp;dchuemusabafFeéto loco, amp;reuellamus,amp;prohibeamus, nepoifit adeülo-curn fluere. In iis autem,qui nondumxgrotant,fed prxfêruari volunt,profeôlo languinetn nonelt;lucimus,nißcumredundat:IIlisautem quos Icimus breuitemporecolligerefangui-niscopiam,amp;morbiseflèobnoxios,aliquandoin veredetrahimus. Tempusvenæfedionis non eft dies, led omne tempus, cum vires adhuc bene conftant,quod eft in principio morbi. Vide Galenum de curatione per fanguinis miftionem. Casterum cauendum eft, nc ventriculus ßcplenus,velcrudicatelaboret.Ideo autem mane fere fanguismittitur,quia ventriculus tunceft vacuus, amp;: cibum per totam nodem confumpfit. In iisvero, qui nihil fere comede-runtante.nilvetatetiam vefperi,vcldeno(ftefanguinem mittere. Dicuntquidam, ftfanguis mittaturfanovifudebilitari. Id verononfoluminvifu, fed amp;nbsp;in reliquis fenfibus, fiita fenti-ant,fieri probabile eft. Si vero in plenis fanguinem mittamus, aut fanguis tranfpiret, non fo-lum non hebetatur vifus, fed etiam acutior redditur. Galenus ideo in lib, de fanguinis mifli-one capite 7. obtufum habentibus vifum, amp;: fanguinc redundantibus, venam fecandam prxeipit.

In purgatione quatuor fere funt confideranda. Primu virium robur. Secundo vtrum to humores ßnc cralfi lenti; quod fi tales fint,non ad purgationem accedendum,nifi incifi,amp; deterfi fuerint. Tertio, vtrû meatus aperti fint, alias fruftra exhibebitur,vt fi vena: mefaraiex funt obftrudx, turn igitur referandæ. Qiiarto vtrum aliqua fit inflammatio, in partibus vici-nis,mefara, ventriculo, amp;nbsp;hepate, tunc non purgandum eft.

Non rede Celfus, amp;nbsp;alii ipfum fcquentes, Medicinam ( hoc eft, hanc partem a quavc-ra Medicina nomen habet) in tres partes diftribucrunt, earn, fcilicet, quævidu curat, qux medicamentis, amp;nbsp;qua: manuum opera. Ex fine .n. fupra intelligi potuic vnam tantu eflear* tem Medicam. Pars certe non habet tres partes, fed tribus vtiturmftrumentis. Quæprxceflît parsplerumque vidus ratione vtitur, amp;nbsp;ita fere nihil, quod animaduerti poffit aconfuctara-tione,recedit,vt omnes norunt,mcdicametis vero raro vtitur, manuu opera numquam fere.

Cibus, amp;nbsp;potus necefiaria funt corpori, propter caufam, quia quotidie aliquid dccedit ex corpore noftro, q uod nifi reftituatur, viuere diu homo non poffet; V 1er a cnim 7. dies abf-que ciboad longifhmum, vitamprotraherenonpoteft. Cum igiturad conferuationetn corporis turn requiratur, curad curationem adhibetur? Nullus eft morbus, quiindicct,re-quirat,vclpoftulet cibum aliquem; inio quando exhibemus, tantum adhibemusfomentum jnorbo,amp;:quomagis nutrimus,eo magisetiamlasdimusjquantumqjadhibemus cibi,tatuin morbi fubleuationem retardamus, quia impedit naturam.* laspeenim morbos internos nec Medicus, neccibi,necmedicmenta, fed natura curat; cuiusadio fiacibo diftrahatur,itaa- 45 gcrecontramoibum nonpoteft,fedoccupaturincibo concoquendo.

Principiaincuratiua methodo obferuanda. Cibum non exhiberi vmquam nifipropter conferuacionem virium. Virtus corporis eft qux curat. Natura omnia facit primo,pro-xime;amp;: proprie,Medicus fecundo,fiue per accidens. Per cibum vero feruantur vires corporis, vndeamp;ipfi dicuntur curaremorbos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50

Vidus, feu cibus nemini fuit exhibitus, ni vires poftet conferuarc, Virtus igitur fola in-dicat cibum exhibendum. Scopus vero morbi quantu amp;nbsp;quale. Quale natura, amp;: caufamor-bi. Morbus omnisrépudiât cibum, amp;nbsp;docet non efteexhibendum. Febres acutx, quxdecimum quartum diem excedunt, dicuntur okexrecidentia. In cibo femperde-trahendum vfque ad ftatum. Cibum indicat virtus. Quantitatem virtus cum duratione morbi . (^alitatcm eirencia,feu qualitas caufx. Cibus neque calcfacit, neque frigefacir, fed relin-quit corpus quale accepit. Medicamenta vero mutant corpus, óc qualitatem. Inttrmedi-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;carneata

camenta, font quacdam media, quae amp;nbsp;alimenta, amp;nbsp;medicamenta dici poïïuntt qux font alimenta , quatenus ex ipforum fubftantia reftauratur noftra fubftantia : medicameta veto idco dicuntur,quatenus qualitate ipforum mutatur qualitas corporis noftri.

Praeter haccconfidcranda font aetasjcôfuetudo,regio,exercitium,amp;huius generis alia, $ flue de fobAantia,ûue quantitate,fiuc qualitate.

Tradiderunt banc partem Hippocrates in lib.de fraâuris,de oflïbus,amp; rocdica.Galen, * ® Methodo. 3.4. y. 6. lib.

Difputatio de Saporibus, quatenus El vtlles fint ad perueftigandas M edicamentorum vires: in qua etiam aliæ quædam vtiles feitu quæftiones declarantur.

T)Vt ABAM nupcr,cumGalcni rententiam,quamnosfequebamur,tamacerbe carpcbas, tereconditaquædamhabere,qiiacnobisobiiceres. Magnoproptereadcfidcrio, tuasob-iediunculas expeétauimùs, ad quas nunquam certe refpondiflèm, fi ad vnum me fcripfifics. Nunc cum aliis, atqueeciam auditoribus meis legenda exhibiiifti, ne illi tecum fallantur, led reólius omnia cognofcant,examinanda nobis erunt,qua; ad rem pertinere videbuntur.lnter-dum attingemusetiam apropofito aliéna, cum occafionem nobis præbebunt talia diccndi, D cxquibuscaufadilucidiorreddipoflit. Sequucus autcm fum ordinem tuum, nificumali-quando vno in loco expofui,quæ tu diuerfis inlocis de eadem re fciiplîfti. InSyllogifmifor-mam præterea,vt res eflet planior, redigere ftudui, quæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lcripfifiè tu céleri potes.

Quod planius nobis herbarum nomina fuggerit, quam facit lapor, magis conducit ad H medicamentorü facultates cognolcendas. At planius faciliufqj odor, quarn lipor, ea nobis indicat. Ergo odor,quarn fapor, conducibiliorefl: ad inueniendaspharmacorum vires. Si propofitio tua cft vera.efficiam ego colores,quarn odores ac f3pores,multo.euidentius docc-re, qua fint medicamëta quæliber poteftatc prxdita. An qui plantam aliquam piligenter in-fpexit,amp; colorem eius accurateconfiderauit, vbi eandem iterum vider, non mclius citiulq» agnofcir, quarn fi vel odorem vel faporem illius percipiat? Si non eft hoe in omnibus vcruin, inplurimis certe,nc in omnibus dicam,verum cft.

Sed dicquæfo,nomen ad rem præfentem quid facit’ An putas eum, qui nouit quono-mine plata aliqua appelletur,mox vim faculcatemqj ill i us peruidere FS i ira cft, placriq; omnes idiocæreâius ac doâius de herbarum viribus dilTcruerinCjquam multiMedici, amp;quamtu21 quoq; in hoe fcripto tuo dhputes.

lllud præcerea falium eft,planius ex odore,quam ex fapore,hcrbas agnofci amp;nbsp;dignofó. Equidem frequenter, imo quotidie vfu venir, vt quæ odor indicarenequiuetit,fapor indicct. Ergo cum nee propofitio,nee alTuraptio vera fit, de complexionc quid fentiendum nobis lit, vides. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5®

Verum enimuero placet aflumptionem paulifperconcedere. An bine confequetur, mcdicamentorum vires per odores feliciusindagaripofie’ Non credo. In caufaeft, quod baud pauloplures vifu,quamolfaâu,ftiipesagnolcimus,quarum tame facultates nobis colores nequaquamfelicius fignificantquam odores. Confirmatioqyamadiicis,tequeeftlu-bricaamp;falfa. Odorum,ais,difterentiænütioresfiint,quam faporum. Idem hoe non ita mul-topoftrepetis. Vndenonexcidifle,fedpra:meditatotibi diólum elle coniicio. Addo ergo Maiorem. Quodnotioreshabetdifterentias, plus adiumenti adfert medicamentorumfacultates inueftiganti. Ergopræftabunthacinrefaporibusodores. Vides,opinor,hicquo-que vrramqjpropofitionemfallamelTe. Nemo dubitatex coloribusconieduram aliquam de temperamento, lieer obfcure,fumi pofte. Nee minus confeftum eft, colores colorfimue 4® difterentias notiores nobis effe, quarn odorum, ac fortalfeetiam faportim. Ex tua erga lüm-ptione concludctur,p!ures nos vires medicamentorum cx coloribus cognofcere,quam ex 0-d oribus. Quod cum fit manifefte falfum,neceftarium eft,tuam propolidonem, ex qua id ef-ficiebatur,falfam efte.

AlTumptio non meo, fed Philofophorum ac Medicorum pratftantilfimorumiudicio 4^ prorfusfalfaquoqjeft. Inielligereexeodebebas, quod nominaimponerepaucisomninoo-’ doribus potuerun t. Quod tametfi naturae nihil adimit, vt tu rede dicis, argumento nihÜomi-nus eft, homines dodos non tam multas habuifte odorum Ipccies cognitas, quotfaporum. (Quanquam hic quoq; plura fortafteignoramus quarn fcimus.)

Non nelciores infinite plures efte,quarn nomina. Ethacdecaufa non potuiftefingu- 5® lis nomina imponi,haudinficior. Hoe aio, quæcunqjcognitæ lunt rerum differentia?, illas aut nominibus aut orationc ab erudicisdiftindasexpofitafqj efte. Clarius amp;nbsp;verius cft hoc, quam VC dubicari de eo poflit. Ergo fi qua res non eft aut nomine aut orationc declarara, no-minataq5 ea vel prorfus latuit, vel eadem efte cum alia quapiam propter affinitatem ac fimili-tudinem vifa eft. lam non eft multis cur oftendere velim, pcrpauca nos habere odorum dif-crimina,qua: fintorationc exprefla. Saporum certe plura fuas habenc appcllationes. Quin-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imo

im o faporum nomina indita funt odoribus qüoq;,inis przfcrtim,Gui nutrimentum indicare poflcvidencur, vt vel hacrationediftingüipoflent. Non obfcurepatet, minus commode rem in quibufdam fuccedere. Quis cnim,vt alia mittam, animo concipiat odorem falfum, nitrofum,amarum? Claudicat ergo tua ratio ifta non minuSjquam fuperit r.

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sane Galenusin 4. cap. de different. Sympt. ex Platonerecenièt idcirco veteresnori

omnibus rebus nomina impofuifle,quiaplurimas tantum adhuc ignorarent. lam res aliter habet. Nihilenimferenefcitureorumiquaefcin poffuntjhacin parte. Nifitufortallèplures quam omnes alii, quod tarnen liondum apparuit, odorum differentias pcrcognoueris. Pro-fedo qui verum fatcri volet,non de fe modo fatebitur, verum etiam de aliis, ertbro nos olfa-cere quædam, quorum odores verbis nullis eloquipoflumus.

Sed ne in re omnibus teftatiifima firn longior, quod fupra feci, hic quoq; vitro faciami odorum diiferentiasnbijemundiifiraæ fcilicetnarishomini,notioreselÏe concedam. An propterea vere concluferis, ex odore, quam ex fapore medicamentorum vires plenius com-niodiufquepercipi? Non arbitror, Saporem Galenus plura nos docere, cum medicamento-b rum vires inquirimus,quam odorem,affirmauit. Pro caufaattulit, quod odor iilius dumta-xat fubftantix indexpolïit cfle, qua: ad nares vfqj peruenit. Peruehitautem ea, quæ ab odo-racis rebus exhalar. lam non alia, quam qux a calore in tenuiflimum fpiritum cóueria eft,exhalât. Quam ob rem non de omnibus medicamenti partibus,fed de ea tantum,quæ fe ad nares diifundit, coniieere ex odore polTumus.

At vero perpauca reperiuntur corpora,qua: in Ipiritum exhalationemque tota conuer-tantur,nifi ignis vi in fumumfoluantur. Non enim partes habenteiufdemnatura: omnes,amp; ad expirandum hmiliter idoneas, qua: vehemêter oient, vt de inodoris taceam, quorum numerus eftmaximus. Et qua: odorata funt, tempore fæpe odorem perdunt,nullafcrefenfibili lubftantiæ imminutione fada. Quod cum fit omnibus hominibus teftatüm,probationchul-la eget. Quinimo iam dida planilÏÏme demonftrat. Nam fi aeque efient ad exhalandum partes omnes aptæ,in (piritü aliquando omnes loluerentur, nee odorem anteamitterent, quani tota in ambientem corpora difloluta diffipataq; forent;

Quæ odorem amittunt, quafdam partes in fuperficie extenuatas poffident. aut humo-rem tenuem codumqj continent,qui breui totus in vaporem conuerfus,expirat. At terrex 50 crafixq; partes, vtquæ nee dumexenuata: fint, remanent odore deftitutæ. Porrocenucon« felfumque eft omnibus veritâtisftudiofis,imocundis hominibus, inplerilqjodoratismcdi-camenLis,partes non paulo plures ineirc,qua: effluerenequearit,quam qüç atrenuari amp;nbsp;in va-poretnfoluiqueant.Hicrurfusnó ratione, fedfenfu opuseft. Accipiat, qui non credit quarri volet plantam, frudum, florem odoratum, alfcruet tantifper dum aut maxima ex parte, auc 55 prorfus odor cuanucrit, amp;nbsp;remanentes panes cum illis qua: expirauerunt conférât. Quod curafecerit, nos nihil non rebus confentaneum dicere pcrfpiciet.

Qua: hue vfqj diximus, clare oftendunt, primum quidem, non de omnibus medica-mentisexodorecetti aliquid colligipofle. Plurimanamque odorecarent,dequibusaliud nihil affirmare poffis,quam calorcm ea ignauum adeo habere,vrperpaueas panes extenuate 4'^ potuerir,autitatemnerata ab initio fuifle,vtolfadumexha’atiomouerenequiuerir. Deinde vero ne de odoratis'quidem omnitemporeodoriudicat, quippe facilius in quibufdam eua-nefcit quam fapor. Et cum vigenr,fuofi^ adhuc fcruant odores, nihil de illis partibus, quæ ad exhalandumnonfuntaptxnota:,certipronunciariadhucpoterit. Hocodoriudicatiblum, panes in corpore odorato quolibet contineri qua: a colore percodæextcnuatæqj finthade-45 nus, vtin aerem ditfundancur. Anvero aliæ in eodem medicamento fubftantiæ partes repe-riantur, quæ huc-ufque non fint elaborata:, oftendere nullopado valer.

Non fic ia lingua faporibufque tes habet. Non enim vna aliqua pars fola medicamen-tilinguamconangit,fed omnino omnesacfingulæpro fua naturapoteftateque fenfioneni in ipfa excit.ant. Ne hic quidem alio quam fenfus iudicio eft opus, Sæpiflime accidit, vt re ali-5° quadeguftata, plures lingua diuerfofqj eodem tempore (aut mox alios poft alios) nonnum-quam etiam contrariosfapores percipiat. Quodcertilfimo nobis eft argumento,plures eodem tempore medicamenti panes linguam attingere,cum interea odor non nifi vnus nares feriat. Ç^are cum nares folum extenuatas in halitum expii acafque partes, linguam autem prorfus omnes faporepræditas concipiat, quis tam eft iners, qui non guftatum hic odoratui 55 prxftareconcédât? Quod fi lingua, quam nares plures nos vniufcuiulque medicamenti po-teftates cognofcere docet, neceifario confequitur obiedum lingua: faporefue,plusadferre nobis hac in re commodi,quam obiedum narium fiue odores. Idem quia tu quot^ vidifti,itï eo tarnen acquiefcere non voluifti,credcrc me oportet,te aut non fatis intellexiiïe,aut ftudio' dilfimulaflc. Horum alterum infcitia:, alterum fi nihil aliud, certeimprudentia: argumentum foret.

Expofuiiftapauloverbofins.nontainen quam oportuit, quia omncs tues conatnsvnî f ere ifta ratio irritos facit. Hxc eft caufa,cur faporibus quam odoribns plus tribuehdum cunt Galeno cæterifq5 viris præftantilTimis putemus, non ilia, cuius tu mentionem facis,quod homo odoratum habet,telle Arillotelc, imbecillimum. Quamquam non inficias eam,difficul-tatemhincquoque plurimumaugeri. Tantoenim minus probe exaéleque odorumdilFe- ƒ rentias, quam faporum dignofcercpotell homo,quanto laporum difcriminadiiudicare cer-tiuspotell, hoc ell, quantogullatus eftodoratuin nobis præftantioracmclior.

Sequitur alia obiedio. Molchum amp;nbsp;Zibettum redius odorc, quam faporeiudicamus. Ergo plus tribuendum odori.Hoc te inferrevoluilTe vaticinor.Odorata olfadu potius quant gullu cuiufmodi fine, iudicari perlibenter fateor. Ita etiam fapores gullu certius ac verius di-gnofeuntur quam olfadu. Atquc Icmcl vc omnia dicam, fenfuum vnulquifqj certiflime de fuisobiedis ludicar. Cumfcire cupimus,quod nam exduobusaut pluribus mcdicamentis foauiusautin{uauius,acutiusautremiflîius oleat, quismireturfiolfadum nonguftumcori-lt;uIamus?Tuncenim non aliud, quamodorum diferiminaquaerimus. Ita medicamenta re-centiaabantiquiSjinregraaputridiSjVeraabaduIterinis, bonaamalisaptiffimediftinguim’i Atqueodorem hicnobisnon parum feruire.velex libre ad Pifoncm didiccrimus.

Cum veto illud a nobis quæritur,an MofchusZibettumamp; huius generis alia, velfum-pta vel il!ita,certi aliquid in corpus agere polfint, non contenu fumus odore, lcd fapori plus confidimus, nilîomninofimilcsparces taie medicamentumpoflidcre cognitum comper-tumqj habeamus. In Molcho partium eUediuerlîtatem, fapor apercedocet, licet quz odo-rciuncpræditæ,numerofacultateqjfortalTeanteceilant. Quarenonexlôloiudicamusodore,cum non quâ bene aut male oleant medicamenta, fed quibusmorbis medeti polîint,prx-cipuecognolcere lludemus. Quod longe aliud eft, quam cum odoris tantum caul3,vtrcli-quavnguenta,expetimus,amp;:interfeconterimus. Ergo fiilùm eft antecedens, ncc probas quicquam. Quod fi aliter tu accepifti,ad rem nihil facit,nec quod tu pittas,ex eo efficitur.

Hadenus argumentis te probafte opinaris, odori plus tribuendum elle in inueftigatio-ne facultatum medicamentoium. lam ilkid agcre videris, vt nos, quia aliter fentimus, non rede facereprobes. Non enim quo modoaliter tua accommodem video. Quam fclicitef hicquoqjlaboraris,moxpatebir. Sicigiturteargumentari voluifle diuino. f Oedipum me lubindc,non Dauum,cncoporter.) Odorpluranos docet, quam fapor; mals igitur tufacis, quiomnemnacuræamp; tempérament! cognitionem acceptamfers vni fapori. Repetis can-dem poftea fententiam (deconfequenteloquor) in tertia amp;nbsp;quarta parte tuarum obiedio-num. Nequetamenreperiesvlloinlocodiduma nobis fuilfe, folumfaporem indicareno-bis temperament! qualitatcm. Quinetiamin primaifta thefi, tuarcprehenlio valideconfu-tatur. Namodorihieetiam aliquid tribiiimus, amp;nbsp;faporem non necelfarium tfle explicatis verbis fcripfi mus.

Ita Theirs habet. Naturæac generationis faporum notitia ad cognofeendas medica-mentorumfacultates,multoquidemeftquamodorum (quanquampenefimilisvtrorunrqj. generationis modus effe videatur.) vtilior, non tarnen rjeceflariaprorfuscxiftit. Sanequod vtilit^temquidem præbetadalicuiusrciinquilîtionem, atcamenvfumncceftarium non ha-4^ bct,tale non eft per quod folum, quodquzritur,inueftigariquear. Qmppe fine quo aliquid inuenirinequit,idadeiufdemrnucntionemomninoeftncccflarium. Atqui laporcs vtilcs quidem,non tarnen neceflarios elTe ad perfpicienda.s medicamentoru faculrates, quas tem-peramentum parit,ex Galeni lententia redevereqjdiximus. Quid igiturin mentem tibivé-ncrit,vtlàporitantumnosdeferreaffirmatcs,nefcio.

Probatio cerre tua eft vana,ridicula.putidula. Nullam ais, odorum facts poftea mentionem ampliu5,Ergo lapori afcribis omnia foli. Quafi veronon licuerit mihi odorcs prærer-ire,qui defaporibus,non deodoribus,praccipue agcreftatutumhabercm. An proptereainu-tiles ludicareexiftimari debebo? An ideo faporiomniadeferre videbor? Poflem, fi odori nihil concedercm , altericuipiamqualitatipartem laudisiftiusadferibere. Deinde cum odo-5° rem non plane intitilem elle dixi,licet no æque vtilem atqj faporem conceflerim, rurfumni-hiJ conficis.Prxterea fi nullam prorfus odorum mentionem fecilTcm, an propterca nihil eos opera: prxftareçenfuiftém?

Addc quod cui forrafle oblitus,mox affirmas, nos in fecunda thefi odorum atqueamp;po-rum caufas indagare, amp;nbsp;de origine harumduarumlenfibiliumqualitatum in eadem agere 51 Idfiverumcft, non prorfusnullamodorismentionemfacio. Ita tuistemet rationibusfub-inderefellis, proquotamenofficiononmagnastibihabemusgratias. Etfi odoriscaufasin præfenti loco non ex profefloexcutere animus eflet, non tarnen prohibere voluimus, quo minus tu, amp;nbsp;quicunque vellent, id faceretis. Ex iftis fic expofitis dare vides,neque antecc-* dens, neque confequens tux ratiocinationis confiftcre polfci Quod cum fit manifeftum, negari

negari nullo pafto poteft, quin falfo tu nos accufês, quafi de medicamentorum facultatibus indagationcm obfcuremus.

Bonum fit tor talie hicquoque acumen tuum confiderare, argumentaqs expendere, licet vix ad forinamredigialiquam polTevideancur.Complexio tuahæc ert.Obfcuraturna-i turx medicamentorum indagatio,cum fapore content!, non etiam odorem in fuis caflis in-quirimus. L’benterhictibiaflcntimur.Eandem noftram quoquementcm efle,velexipßs thefibus docuimus. Nihil ergo erat opus,vt probare velles, quod ego iam ante fponte tibi dederam. Sed conlideremus medium feu caulam, qua probas. In omnibus enim naturæ adio-nibus, præcipue attendendaeft concodio. Hand fcio,ancumhaecfcribcres,dcccrtaargu-nientandi formacogitaris. Sicogicafti, talis,nififallor,eric;

Qnifquis non in omnibus naturæ adionibus præcipue attendit concodionem, is me-thoduminiiclligandi pharmacorum virtutesobfcurat. Porro quifaporecontentus noncti-am odorum caulas pelquirit, non præcipue attendit codioncmin naturæ adionibus; Ergo methoduminquirendi pharmacorumvires oblcurat. Nos,quianonexfolofaporctempe-*5 ramentum perdifeendum putamus, hoc argumentum, inquotamennon omnia placent, valere finemus. Pars prima propolitionis primæ, ita probatur.- Quodefficit vt res gratum in-graiumue fpirent odorem,præcipuein omnibus naturæ adionibus obferuandum eft, Atco-dio id perficit. Etenim odorata bene cócoóta funt,fœtida male. Ergo codio in naturæ adionibus diligenter amp;nbsp;ante omnia confideranda eft. Ex codione porro intelleda, iudicium de ° gradu caloris fine admnis erit facile. Ne videar rixari veile, atque minuta quædam fuperfti« tiolêconlcdari, ornitcammultaquælufpedamihiliint, acilludexpendam, quododorata bene concoda graueolentia veto incoóta feu eruda dicis efle. N imis cnim crafle vel indiftin-dcatedidumidmihividetur.

Ergo duo hic funt confideratione digna. Vnu, quod feetida cruda ponis eftè. Alterum, 5 quod cruditatern hanc in plantis a nimio calore fieri puras. Si odor malus femper a cruditate proficilcitur, nectfl'ario lequitur, vt,quænatura fœtida apparentnobis, cruda femper fint, necvnquam percoquantur. Tunchyolcyamus,teftes Caftoris, Sagapenum, Aftafœtida, amp;nbsp;infinitaalia, numquam funtperfeéta, femperque intra fines terminumq;perfedionis a natura libi præfcriptum,permanent. Etenim vnum quodqucexhis perfedum non antecenle-30 ripoceft, quamredefitconcodumdinumquamredeconcoquütur, numquamperficiun-tur. Dici tamnon poteft,ea fern per plus quam ipforum naturæ conueniatconcoqui. quam non poteft credi, calorem numquam ad maturitacem fuam ea perducere. Ncutro igitur modo cruda exiftimanda funt. Quod fi aliquandoeam perfedionemconfequerentur, vtfibi fî-mile producerenr, nec tarnen grauiter olerent, fufpicionem aliquam cruditatisfœtorfecerit 5 5 fortafiè. Quod cura eueniat numquam, iniuriam facis naturæ, ciulqj opifici Deo, cum cruda vocas, quæ ipfe eoufq; percoqui voluit, quoulq^ autoris iuflui parentia percoquuntur. E-tiainfœtentesplantæfuashabent, eafqueperfedas abfolutas concodiones. Nec minus probe luos habehr fuccos,pro fua natura elaboratos amp;nbsp;perfedos,at(^ illæ habent,quæ funt iu-cundilfimopræditæ odore.

Fiuftrate hicexcufaris,hominicomparataficdici. Certum enimteftatumque omnibus eft, ex odoratis panter atqj fœtidis, inueniri quæ calefaciant quæ frigefaciant hominis corpus. Quarc fi hæc partim ab imbecillo, partim a valido nimis calorefiunt, illa quoque ab vtroque fieri oportet. Quod fi non modo grauis,fed ctiam fuauis odor a maiore fimul mino-rcque caiorcgeneratuQalfumeft, bcneolcntiaa temperato fcumoderato,grauiterautem 5 olentia vel ab effbeto, vel nimio calore produci,comparatione fada ad noftra corpora. Aro-matum,Mofchi,Zibctti,mentionem tantum faciam. Quis non ifta a calore plus quam temperato,fi ad noftra referantur corpora, gigni conficeatur/Quis rurfus non violas,rofas,fri-gidioreseflenoftrocaloreconcédât? Nonigiturproexeufatione adferrehoc poteris.

laraillud conlideremus, quod cruditatern a nimio etiam calore nafcicenfes. Quid te 5odeceperitvidere mihi videor. Medici nonnumquam crudos appellantcalidosetiambilio-fosq;humores, tamerfi multo, qua expédiât corpori, calidiores exiftant. Sed hoc tua caufam nihilomninoiuuat. Etenim eiufcemodi humores,nouante crudiputanturnominanturq^, quam naturæimperiumdetredarunt,morbofqueincorporeexcitarecœperunt. Hoctem-pore, natura, non vt cos générer elaborate nititur, fed vt malitia eorum expugnata, ipfos re-5 5 digat in ordinem, ftudet. Crudi igitur tantifpef vocantur, dum fecunda, ifta concodione fu-perentur,hoc eft,dumeifrenesin corpore hincinde vagantur, necimperiofacultatisnatu-ralisparent.Cumprimum veroeos hadenus compefcuit.vt vel expeliere extra corpus, vel aliasfrenare polTit, concodi.aliocertemodo, dicuntur,qaam humorescæteri,quinaturæ triotum feruarunt, amp;nbsp;in hune finem generati funt, vtalimentum corpori fint.

Eodem igitur tempore, intra corpus humores aliqui funt concodi amp;: elaborati,amp; præ-

tcreacrudi, amplioreindigentes concoâtonc.non quidcmvtfiant, iamenimfont, fedvt malitiatn,quam induerunt,deponant, naturacque pareanr. Si 4. libriim Ariftot. de Meteoris ftudiofeperlegeris,videbiseandem rem, comparationead diuerfosfeu fines feu vfûs fada, codam paritercrudamquevocaripofre. TêAo$ jVv']oc£ii')o7«rxcnigt;,inquit Ariftoteles, jiâ/oii}s’''Te'sri9flo^'oiç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

Quocira alio refpicientes dicimus bilcm putridam eflc crudam, quam cum fanguinem dici-mus efle crudum. In hoc fpedamus perfedionem, per quam nucrire partes poffit. In ilia na-tutæ obedientiam ad expulfionem,

Quod fi in allio tales rcpcrics humores,facile patiar, vt crudos eos appelles, atq; adeo a calorevefiementiore hucperdudos opineris. Atvcrocum natiuum ailii,aliorumqjgraue-10 olecium pharmacorum fuccum crudum nominas, nihilo redius loquerisacfentis,qu2mfi rede amp;: fccundum naturam aftedos fuccos probum videlicetfanguinem,crudum nominale iudicareqj velis. An liiccus natiuusalliiomnis, qui in omni allio temporeque omni repericur, tarn eft efirenis,vt forrnæcius numquam pareat, fed perpetuo eidem refiliat hadenus vt ioi-perioipfura fubiicere fuo numquam valeat? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ly

Hocfidicicogicariquenonpoteft, ( non enim redundant plantarumcorporaexctc-mentiSjVt animaliu corpora, quod amp;nbsp;res, amp;experientia docent,acAriftot.in 13.pröble, icd comprobat.) multo minus illudverc dicatur, eumnoftro caloricomparatum crudumap-pellaripofle. Namnec frigidioreft noftricorporis calore, neceiufdem eftexereraentum, adionemiinperiumque ipfiusdefugiens. Si quidem intra corpus numquam fuit, nee futu 20 rus ctiam eft, nifi admoueatur. At tum medicamencum erit, caiorem Habens longe, quam noftereftvalidiorem. Hoc,tamquam inftrumento, natura vtiturad diflecandoscraftoslen-tofq; humores, amp;nbsp;hiiiufcemodi alia'bperaperficienda. Si ob earn caufamaliiifuccusciu-duseft nominanduSjCrit omnium calidorum,imo plane omnium fiiccuSjCrudusdicendus.

Fortafte pro te adduces Ariftotelisfententiam, excrementaamp; maleolidactudavoci z5 tantis. At hacobiedione aliud non efficies,quamquod Ariftotelemredeloquencem,tenou redeintelligercdcmonftrabis. Etenim exerementa, ôcquæin corpore noftrograuitero-lent,rede crudanominantur,eo, quo iam expofuimus, modo. Calor enimad certam vfque metamagei'eineadebebat, vtadbenignumftatumperduccret. At inalliohumorem,qui iamfinemfuumaflequutuseft,ne,fi pollitquidem,mutarcampliusvelitalliiforma. Ec quo 50 humores amp;nbsp;exerementa feetent illic magis, tanto hoc funt paólo crudiora, amp;nbsp;nacuræ aélioni magisrebellia. Itanamqj ifta coquioportet, vtpusinabfccifibusconcoquitur. Quanto v-numquodq5coquiturmelius,tanto minus male ölet, incaufäeft, quod corpori quod no fœ-tecaffimilatur,quantum ipfius naturapatitur,proxime.

At allii fuccus,quanto coquitur perfedius, amp;nbsp;ad naturam allii, quæ fœtida eft, accedit 3 5 propius,tantoredolergrauius. Nifi itafieret,neconcoquereturquidem. Siquidemconco-dio aliud non eft,quam rei,quæcocoquitur, cum ea, quæ coquit,affimilatic. Hæc vera cau* fa eft,cur exerementa corporis noftri feetida,cruda vocarint nonnulli,nihil autem aut parum maleolentia,concoda. Dccodioneenininonqualibet,fèdea,deqùadidumfuit, intclligi oportet, Quæ fimplicicer cruda funt, hoc eft, a calore imbecillo nihil perpef fa fu nt,ca tantum 40 abeft,male vtoleanr.vt plerumq; nihil oleant,nifi putredinequampiam concraxerint. Quod perfacileillis accidit, cum prasfercim abundant, aut alia quauis racione naturæ imperium de-treóHnt. Exem plo vrina tibi fit cruda,quæ tam non olcr grauicer, quam aqua fou tana, cui fi-milisfxpecernicur.

HæcegoinailiiexempIoeXponerepluribus volui, quia tu quoq; eopro exemple vti45 voluifti. Ratio eadem eft Meconii,hyofcyami,aliorumq; talium,quatenus odorem obtinent fiuegratum fiueingratum,quicquid tu tandem fencias.Poteris,fiquidcmlibet,hacderc fed-/3.problem.Ariftot. perlegere,quo rem pleniusperfpicias. Caufasbonimaliqjodorisin præ-fèneia exponere veile,neq; oportunum neq; commodum eft, vt qui noftra defendere, tuaf^î obicdionesconfutare,tantuminftituerimus.

Vehernen ter velim,te, quando in obiedionibus contra tertiam thefin tantopere con-tendebas, non pofTe ex fapore feu leui guftu infinitam quatuor naturarum in miftionibus df uerfitatem percipi,memorem fuifteeorum,quæ hic dicis,ex odore bono amp;nbsp;malo Codionctn attendi pofle, ex codioneattenta (verba tua funt) facile de gradu adioneqj caloris iudicium efle. Non enim minus fub fènfum fâpores cadunt,quam odores. Nec minus, fed multo ma-gis amp;nbsp;apertius in fuas caufas refolucre poffumus^vt Galen. Arift. alii, amp;nbsp;nos paulo ante decla-rauimus. Quinetiam tu non aliter hic odorum caufas inquirere iubes, quam per earn metho-dum,per quam fapores ad fontes fuos reuocamus. Potes hinc intelligere, quam candide no-bis iftainfra obiieias, quæ tibinon incommodare ex odore temperamentum inueftigact’ro, hic cenfes. Qued ad nos attinet, non erat opus vt multis probate contenderes, odores pofle in fuas caufas reduefi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Illud

îllud potins egiffeSjVC Galenum male contrarium tuæ fentenciæ iubere oftendiflcs, cunl fcilicet fapori plus,quam odori, confidendum, exemplo rofarum propoßto,demonftrarer. Ad haectu cur files? An quod reponeres in contrarium nihil inueniebas? Cur ergo non fate-bare,veritatiq; cedebas? Galenus eerce non exemplojquod ad declarandum propofitum ad-^hibuitfolum, (èdrationemotus,contratuamopinionemfaporiplus, quamodori, tribueré nos docuit. At hæcfupra funt expofita. Pone odorum omnes nobîs différencias efle notiflî-mas. Finge nos facile,imo facilime cuiufqj fpeciei caulam intelligere pofie. Verum nihilo-minus erit, nares non nifi de parcibus in vaporem folutis: linguam non de vna aliqua, fed dó omnibuSjauc (altem pluribus, mcdicamenti partibus indicium ientenriamq; ferre pofie. Ar-bitrorte, nificlaufisoculis,vcm,edicamencorum vires nos inquirere fupra docebas,iftapræ~ terirevelis, perfpecdurumtandemefle, quamfinticiuna amp;crudaquibusnosoppugnas. Si crudafont putida,purent plus allio tuo-

Plurimum tibi debebo, fi, quid ad rem pr-rfentem faciant quarftiones tuæ quæ hic fc~ quuntur,ex te didicero. Primaeft. Ancum Galeno putemusodorataomniacalidaeflè. AI-' tera. An dcfluuihm a ficco extenuatoper calorem in humido, odorem exiftimcmus. Nobis deodorcnon fecus mencionem facers propofitum fuit, quam vc obiter eum ad inueniendas medicamentorumpoteftatesjminusaptumeflefaporeindicaremus tantum.Quarefinecau-ia interponis hanc difputationem, Sed quia hue vocas,huc cundum,feu potius celeriter hac pertranlcundum erit. Vtrumquecredimus,fi me do per defluxum intelligis, non ipfum hali-^ tum, (èd in eo imprelfam qualitatem. Neque folum Galenum hac in parte (équimur, fed Anflotelemquoqjac Theophraftumidem docentes imitamur. Hicinlib.ô.decaufisplan-tarum,illecumalibi,vbide odorsdifputar,turn in 12.amp;v.fe6t.problem, idem planiflîmeamp;: explicatiffime docer. Ac noftræ non officie fentenciæ, quod frigida quædam (unt odorata. Tarnet fi cnim partes frigidæ in talibus calida.s partes fua quadam rations fuperant, nec calo-vis fatis ea medicamenta ad calefaciendum corpora noftra habent, ad odorem tarnen in cer-tis partibus generandum fatis eft il le efficax. Quanto enim effêdio quxlibet caloris eft imbe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

cillior,tanto minore opus eft quantitate. Atveroifificfentiamusdoceri cupis, quomodoin aqua locus exhalationi effepoflit. Deinde quomodo per ram loga terrarum fpacia odor niö-ueat vulcîires. Demum cur frigidaamp; crafla odorem fondant,cum ex ipfis nihil defluat.

5° Ad priotem interrogationem pueri pro me interrogati refpondebunt. Si reuera riefeisi quid de te dicam,dubito. Si nofti,fvuftra interrogas.

Secundaplus habet cxcufationis,amp;iamolimab Ariftotelis interpretibus motaïuid’ Quodilli refponderint, legereapudeofdem poterit, qui volet. Ego odorum fpecies abfquà fubftantiaperaerem diftundi multiplicarique haud credo. Nequeex tam longo interuallo vultures odorem cadauerum percepifleconcedo,nifi ventus aliquis partem vaporum eo de-! portauerit, vc Auicennaexiftimauit. Qiiiin venacionibus exercicaci funt, quam procul feræ homines præfenciant, quotics ab ea parce ventus fpirat,qua ad eas accedunt, norunt. Deci-pereeascum venatoresvoluntjoperamomninodant,vceaparteappropinquent,quaaduer-fum quidem ipfi ventum, feræ autem auerfum habeant. Quippe hoc modo proximeacce-dunt,priufquam odoreprodancur;

Equicantimihiaccidicfemper,vtequi longiflime animaduertèrent exodore equas, qiioties ab his fpiratet ventus, tardiffime cum nos fequeretur. Qui horum nihil obferuauir, vcnacoresqj interrogate non poterit,is in cadauerum,florum,aliarumque return odoribus fi-«emalisfiuebonis, vcntofpiranteexperiatur. Commcmorauihæcideo,vthicquoquefen-; film docere intelligamus, quid verum fit. Nemo enim hinc non inteiligit, in corpore tam-quam fubiefto odorem inefle, eumquea vento longiflime difpelli pofle. Non enim fi quali-lasodor elfer abfq; materia, ( ficut funt return fpecies,per quas omnia videmus) a vento mo-ueri vllam in partem poffet. Non impedit ventus, modo aer clarus fit,quo minus ita res cun-das cernamus vti cum nullus fpiraret cernebamus.

Fruftra hie fonum nobis obiecerit aliquis. No enim tails eft qualitas, fed aetisquædarti’ percuflio. Quare cum acre moto necefle eft ipfum moueri etiam ( fuo tarnen modo) quod non habet locum inodore.

Ac veto Homerus,inquies,de vulturibusäffirmauit. Quafi veto aut verum neceflario' fit,autcredercno.s moxoporteat,quod vel Homerus vel alius quifquam citra rationes con-traque experienci.iexiftim auir acdixit. Si talibus omnino fides adhibêda eft, illud etiam pró veto admittere cogemur, eos cadauerum odorem ante petcipere quam cadauera funr. Hoc enimexVmbricii Arufpicis peritiffimi teftimonio Plinius narrat, fcilicet triduoanteautbi-tiuovolarevbicadauerafuturafunt. Sedhuiufmodi Aftrologidiuinatofes credant. Quibus hauddifficulter perfuaferis,ea quænon funt in return natura, perindeagcre aefiiamexta-tentjcumquæfuçrunt quidem, non tarnen extant amplius, efficaeiter operari perfuafiffi-

mum habcant. Philofophi contra, res quaslibet ita, non fecus, agere certo fciunt, vt exiftunt. Deinde non expoluit Homerus, quomodotam procul percipere odorem potucrint,fedad-uenifïc tantum narrat. Poftremo non hoc vidit Homerus,fed abaliisaccepit ( niü Poetarum more fabulari voluifle putetur.) vt qui plus centum poft bellum illud annis claruerit. Sed ni-mismultahacdere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

Q^todprxtereadifficile putas ex Galeniprincipiis dicere, cur violx Nymphaex viti-umquedoresiucLindumfpirent odoremexfubftantia humida, frigida, crafla, lenta,tameft facile in Galenidodrinaverfato explicate vt auditoresmei,omnespra:claretc id.finefcias, docere poffint. Poterit idem tibi prxftare Theophr. lib. 6.de plantarum caufis,cap.iy. poterie AriftotJn fuisproble.hunetibinodum explicate, vtreliquam philofophiam taceam. Non lO indiges hac in te mea opera. Illud mihi monendus es,iftos flores non elle ablolute frigid os ac humidos,Ièd ad hominis corpus collates, dici taies. Quod fi per fe taies forent, nec infitus calot cæterasqualitatcs vinceret,alimcntum neq; coqneretur,ncqjdiftribueretur,neq5onini-no viuerent nutrirenturq;. Non poteft lenta humiditas prohibere, quo minus aërex amp;nbsp;exte-nuatæ a calore pattes effluât,cum præfertim flacceflere mox cernantur a defluxuifto. Quin-15 imoex ipfo glutine calcfaôfo, quo nil efttenacius, exhalare vapores ignorât nemo. Aucores prardiâi tam non dubitant hac de te, vt cum aëreis elaboratis particulis opinentur etiara terreas amp;nbsp;cralTas exhalare,quarû permixtioneodor in proximo minus apparcatgratus.Quo padoigiturmirum tibi videatur,fi ex Ambra,Mofcho, amp;aliistcnacibus,prxcereaexviolis amp;frigidionbuseciamplaniis,elaboratæ a calorepartes expirent?

Hæc temouent,vt an odor oLTróppoia. fit,qualcm Galen. Ariftoteles, amp;nbsp;periciffimi quiçp exiftimarunt,dubircs.Exquofacileintelligi potcft,quam facile tibi perIuadear,qLiifquisno-uialiquidadfett. Frudus teacflores, quosrepofitosin tuis ædibus îxpeviderepotuifti, ad-monere debuerunt,fubftantiam ex ipfis aliquam refolui,fiue frigidi finr,fiue calidi.Equidcni qui ex his odorati funt,cum odorem amiierunt, cutem rugofam vacuam manifefte habet. 25 Sicongenitumçaloiembumidunnftudaërcumcraffislentiiqjadeoh'jmoribus permiftum coquere ateenuareqj potuifle, vt odorem conci pereqeogitafles, quomodo idem exhalare et-iam faceret,minus dubitaftes.

Nullus eft frudus ita frigidus,nulla planta, nullum aliud medicamentum non lapide-um, quod non vetuftateflaccidum rugofiimqj fiat. An aliter ralefiat, quamperfubftantixp alicuius vacuationem? Ergo fi in non odoracis hoc etiam contingit,quomodo in odoraris, in quibus calor eft amplior,amp;: fubiedum magisapeum natum ad exhalandum, fieri non facili-meoptimeqs poterie?

GalcnideRoiàcxempIum,quodtuxcaufx obftareplurimum vidiftffacileteerudire potuiftet,fi veritatcmfciredcfiderafles plùra nos faporcs,quamodores,docere.Tucertehic palam faceris.fadum tibi Galeni in ditlimiles partesobtinentibus medicamentis non diljfli-ccre.Quod fi in hifee fàpotemplus conferre concedis,quam odorem,curin aliis non conce-das,inquibustarnen non eftæquemuitiplexpartium dilcrimen,haudfacilecaufamiuftam adduxeris. Et vt aliquam protulcris,parum profeceris. Pars enim maximapharmacorum ex natura diffimilibuspartibus compofitaeft. Jn plerifq5 igitur, contra quam probate voletas, 4» per fapores quam odores commodius feliciulq; temperamentum inquiremus.

Neque veto magno mihi hic opus eft conatu adprobandum, tes plerasq; ex diuerfis fubftantiis fiuediffimilibuspartibusconflarasefle. Ipfinamqûeoculi etiam hic omnem facile controuerfiam dirimant. Confidera,fiquidemadhucdubitas,eafolumnonofcitanter, quæ dida mihi hadenus funt,nec ampliorem oftenfionem requires. Si namque in plerifque 45 rebus partesquædam inueniuntut, quæinhalitum fôiutæ ,effluere in ambientem pofliint, aliænon poflunt, iam diffimiles in tali medicamëto partes ineflèconftat. Nemo eft, qui non in vna aliqua re, diuerfos aliquando comprehenderit fapores. At non poflunt diftindi fpecie fâpores, ineodem omnino inhærere fubiedo. Indiuerfis igitur partibuseos inpffe oportet. Ojaareex diuerfis etiam partibus compofitum erir. Eigo,cum,qui exercitatifunt,inomnino ƒ» plurimis rebus fapores diuerfos repenti animaduertant, certumeft, in omnibus talibusdi-uetfasincflcfubftantias.

Velim te plantarum naturam animo, fi oculisnonpotuifti,contêplatumfuiire,amp;quo-modocumnucrirentur, tumaugerentur.frudumqjproducerenqoblerualle. Antuformam iftamuneradiuerfaobire fine diiierfisinftrumentis cogitas? Sane vt ex confimilibus partibus 55 inanimalium corporibus,inftrumentaconflantur, perqua:fuasadionesexercét,irainplan-tis quoque rem habere verifimile,imo neccflàrium eft. Non refert, quod hic obfcuriora funt omnia,quaminanimalibus. Satiseftquod proportioncmaliquamoranes hicefleoporrere periti inteliigunt,confitenturqj. Galenus iftam in pharmacis partium diueriîtatc, non modo in tertio defimpl. facul. libto, vbiexprofeflb argumentum hoc traôtat, verumetiam alibi paiîun

De Saporibus difputatio. H paffim probat, déclarai, demonftrat,inculcat. Qirofic, vt minus operas pretiurh putem,pluquot; ribüs hic ortendere velle,præfertim vero cum ipû etiam oculi in plerifqj verum elle doccant; nectunegareaufusfueris. Quamquam eniminvltima tuarum obiedionum parte in dubi-wnreuocarevideris,nontamcninplerifq;inueniriearninficiaris. Quin etiam chymiftarura î authoritatecomprobas,quæhac in parte omninomultû valeredebetj cum lenfus/ationemi experientiam, habeat conlentientem.

Supra modis omnibus contendebas, odores aptiusnosad indagationem faculcarum in pharmacis perduccre, quam fapores. Jam cum ad concluJionem ventum eft, teque,quod maxime volebas probare nequiuide cernis,tantum egregie vriles eße ais.i d qiiod ne nos qui-’®demvnquam negauimus: vt ex iam ante diétis parce. Idem tibi hoc loco accidit, quod iHi» cuijcum amphoram inftituifl'ct, rota currente vrccusexiir.

Poßremo loco partem thefis aceufas, quas vtriufq; quali tatis caiifas propemodum eaf-dem efl'e dicit. Earn, quia rton miagni tumet faGis,necadmodum ferio oppugnas,haud ope-rofeconfutanda nobis viJafunt,quæ hacin parte obiicis. Difcrimcn odoris amp;nbsp;faporis in co-’î dionc Arißoteles primum, deinde etiam Theophr. inlibro ante citato cap. 24.0«: 25. fatis declarauerint. Innutrimenris verum diciseße, atnoninmedicamentis. Ratio eft, quia in multisvtMofcho,Maiorana,odor deprehenditurgratus,faporingratus. Videtur ratioci-natiotuahæcefle. Gratis ingratinon poflunteasdem cftecaulx. Sapor amp;nbsp;odor in multis medicamentishaiftenus pugnanr,vthicßrgratus, ille ingratus^ Nonhabentigiturcafdem caufas.

Primum faciletibiiilud dedero, non prorfiis eafdem eße odorum faporumq^ caufas; Hoc in parumaut nihil redolentibus.acfaporem niliilominus minime fatuum habentibus, patet. Nequenos eafdem otnnino.fed prope eaflem efle vtriufquc qualitatis caufa diximusi Quidi/crimennouifle deßderat, Galenum, Ariftotelemq; coniulat. bloc primum eft.

^5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secundum eft,quod eas partes, quxodorem iucundum obtinsnt, (aporemingraturrt

habere minime planü certumq; eft. In Moftho amp;nbsp;Maiorana partes amaras comprehendi a lingua liquet. At eafdem illas cxhalare odoreque fuo iucundc nares afficere, id nondum 1h quet. Ratio contrarium potiusdocuerit.

Tertium eft, quod nondum video, quomodo no idem calor, dura fubieiftas partes terJ jo reas peruric,humidumq;confumit,acficamarum faporem g'gnir, aliquasinhalitum con-uertat, quæcumfuifenfusorganofimilitudinem amp;familiaritatcm habeant,cum lingua non habeant.Quantumenimlinguastemperamentum,abolfaâusorgani temperamêcodifferr, tantum necefle eft obieâa quoq; diftèrre. Itaqj nihil prohiber quod ficcius eft, (exempli gra-? tia)quam vt linguæ conueniat amicumq} fit, olfaftus organo maxime efl'e familiare.

55 Poftremumeftquodvalde haltucinaris, cumaliamcaufam odorumvel faporiimins cibis,aliarainmedicamentisfomnias. Quoniam eiufdem generiseasdein omninofunrpro'* pinquifliraæ caufàs. Ergo fi alias eoru, qui in cibis,amp;: rurfus alias eorû qui in pharmacis repe-riuntur,ftatuas propinquas caufas cogeris, velis nolis,concedere,eos gcncrc difterre. Quod cumabfurdius fit,quam vtteconccflùrum fperem, abfurdum illud etiam fatearis oportet ex 45 quo ideonfequebatur. Quinimotuin obieclionibus tertias propofitionis, quamuisprotuo more dubitarevidcaris, nihil vetareais, quo minus faporum difterenrias ad medicamenta etiamextendamusjVtinamin casterisadveritatemfimiliteraccédas. Galenusin ndealimér,-faCiCapite i. difcrte affirmât, cibos eandem cum medicamentis facultatem habere, cum qui-bus faporeconueniunt. Vide quæfo, quam ad pauca,cum pronuncias, fpeôtes; quod Ariftot.-45 reprehenfionedignum putauit.

Parum feite Ariftotelis propofitum confîderafti, qui eum de odoribus^c faporibus nongeneratimdifleruiflcarbitraris. Non défunt authores, qui hoc nomine Ariftotelem Ga-lenopræferuntjCum de faporibus extremis difputant,quafi hic eosfolum,quatenusa(ftionis mcdicamentorum in corpus humanum indices funn ille, quales per fe amp;nbsp;in fua natura funt* î® copfiderarit. Non cogitaftianimaliaoranisgeneris herbis vefei.’ Quod fi quæcunq5 nutrite aliquod animal polTunt, nurrimeta nominanda funt,vana erit tua diftindio. Equidë hac ipfa de caufa ingenerauit Deus rebus omnibus fuos fapores, vt non homines modo, verumetiam cætera animalia ex fa pore odoreque fibi familiärem cibum confèftari.noxium autem fugere poflent.

Videtis hic etiam verbis Ariftotelis perperam a te intelleft:is,deceptus,ira fcripfifle.For-taffenonapud ipfumauthorem,fedaliumquempiam Icgifti,quod permultis occafionem crrandifæpe præbuit. Ariftotelesduaaodorum fpeciesfacit.Harum yna ad fipores pertinet,-quorum index eft amp;nbsp;nuncia. Inde fadum cft,vt eodem quo fapores modo in fpecies diduôlà fit. Altera non eft faporum nuncia, fed in illis plerumque fubiedis ineft, quæ faporem hâtent minime gratum. Iraq, non vtindices faporum flue alimenti,féd vt remedia quædatii

fiigidicatis vel humiditatis ccrcbri, aut ccrce voluptatis gratia expetuntur. Hoe pado folos homines odoresappetere tales alTeruit, quod bruta non niß nutrimenticaufaodoresconfe-dentur. Hacceftfententia Ariftotelis,quanec dixit ncclenlic non eafdemipforumvtrobiçp caufaseirc,quatenus odores exiftunr.Expofuiifta,quemadmodumalia quædampluribusin hacprimaparte,'né, cunïtu poftearepetis,egoquoquerepeteretotieseadem cogérer.

Haólenus operam te lufifle oftendi in confiilatione prima: thefis: iam poftulat ordo,vt ßmi!iter,qua: contra fecundara obiccifti, examinem ac refellam. Dicimus in feenndaihcfij fapores temperamenti proprietäres confequi; non a forma, nifi per mediû temperamentuni, fieri. Hoc tibi vehementer difplicet; nee tarnen contrarium probas. Etenim hoc tantum a-gere videtis, vr faporesnonexnudisfiuefolis elcmetorum qualitatibus nafeioftendas. Non tantoconatu opus erat, hoc vtoftenderes, quod nemo vmquam negafler. Egocertenum-quam dubitaui, fapores qualitatesefle, quæex varia ficci humidiq; miftioneamp;concofhone infubicóhs corporibusorirentur. Necaliisautgrauioribusadid probandu tefiibusindigeo, quam thefibus, qua; non modo, quodiam dixi, perfpicueprobauerintj verumetiam paruni æquumccnloremtedeclarauerint. infeptimathefi aliud non efiè faporemdicimus, quam îiaSûî afFedtioncmue in humido à ficco, per adionem caloris ea mifeentis amp;nbsp;concoquentis, ortam,qua:potefi:atcmobtincatguftatummouendi.QuidpoteftdicicIanusad te confutan-dum,cum ex folis qualitatibus abjq; materix confideratione fabricarenos fapores diditas? Sedpratftatargumenta tua cxaminare,vt quam apte tua probes, patefcatmagis. Si temperamentum, ais, fequunturfaporamp;odor, omne medicamentum crit fapidumatqueoliduni. Omneenim miftum, quatenus miftumeft, temperamentiviresferuat. Putotehiedeper-fede miftis loqui. Nam qua: fecus habent, nihil fortafle prohiber, nec iapida hec olida efie. Quid igitur obtinebis,fi omnia ifta conceflero. Noomnia,dices puto,f3pida amp;nbsp;olida funt,amp;: mifta tarnenfunt,ex quo fequitur, faporem amp;nbsp;odorcm non efle efieclus temperament!. Mi-rorte plurimum, quifupracontendebas, exodore temperamentum indagaricognefcique pofle, VC qui ab eo nafçatur, hic vero neges. Sed hoc iam a te demonftratum velim, medicamenta perfeâe mifta inucniri, qua; faporc omni prorfus careanr. Probe fcio teid nunquam pcrfclt;fturum.Vanum igitur amp;nbsp;putidum eftprimum tuum argumentum.

Vixaliquidinucnies, quodguftaripoffit, aqua minus compofitumraiftumq^. Eata-men non eft omnino infipida. At Galenas ca:rcriqj autores ita deea loquuncur. Er rcctc qui- P demiiliitaloquuntur; tu modo rede eos inteliigas,vide. Comp3rataaliis,qua:f2pores,ma-gis cuidentes naóta funt, faporis expers eftedicitur.- non quod reuera omnibus modis faporc deftituaturfuo. Linguanoftrafuumhabetpeculiaretemperamentum, necnifiexceirusiu-dicar. Quo fit, vtquæinfipidaipfividentur, fapidanihilominusamp;sfintamp;videriquibuidaiu aliisanimalibusqaeant. Sic Galcnus aliiq; omnes non dubitantaffirmare, dulcia non omni- 5 f buscadem cire,(cdaliaa!iis.Idcmdc carterisiaporum fpccicbuseftiudicium.-

Quod fiprcftiusargumcnti vim expendasjcacteris omnibus conceftis,non ramen vali-dumerit. Faciienamqjdedero, mulca faporis odorifqueprorfus expertiarepcriri Sicenim Ariftotelescenfuiireputacur. Experientia quoqjcorftcntircvidetur. Lapides enim muhos, amp;nbsp;quæ vehementer arefadafunt, cdore aefapore carerc videmus. Neep abhorrer ratio, qux in humido fere faporem, in ficco fapido abluto odorcm confiftere docet. Ergo vt rede di-xeris, omne fapidum efte miftum, ita non retro commeat. Ratio, omne miftum efic fapore pra;ditura. Non enim omneremperamentum fiueomnem miftionem fapor confequitur, fedcermni. Huiusrei caufa diximusfaporesconfequi,nontemperamentum,fedtempera-mentiproprietatem. Ratio eadem eftmodoribus. Hxetuexpendereantedebebas, quani î noltra confutare, aggrederetis.

Materiam habere diuerfas in medicamentis vircsatemperamento, libenter concedo, fi materiam patiendi foium,non etiamagendi principium ftatuas. Adio namq; omnis afor-maamp;- qualitatibus in materia manat. A lia ratio faerit,fi per materiam intclligas miftacorpora,cxquibuscocuncibusdeinceps21iafiant,vt ex butyro,fi;ro,cafeo,fitcompofitum,quodl2C nominamus.Talemnamqimateriamagere nemo negabit vmquam fanus. Cum Auicenna cibosagerequalftateait,materia,amp;tota fubftantia, nihil tibipatrocinatur. Hieenim agere ei dicuncur materia, qux aptam haben t materiam, qua: in fubftantiam nutriti couuertantur. Nec difl'encit interim a Galeno,qui roti tribuit fubftantia:. Gerte pocentiæ,quæ medicanien-tis a materia infiint, fquarenus fcilicet a qualitatibus cfficieritibus amp;nbsp;forma fubftantiaii mate- 5 Î. ria diftinguitur) omnes paftîuæ funt. Quare minus rede locutus videripotcris,etiamtunc, cum rede te fentire demonftraueris.

Cafiam amp;: cinnamomum primis qualitatibus no differre,falfum cft,tamctfi di/crimcn metiriproprie nonpoftimus.Siue enimguftum fiue rationemconfulas,difcrimeriinucnics. Mulca, ais,medicamenta funt,quæ fuauiflima guftui etiam videntur pari interuàllo diftare a calidiftîmo

calicltffimoamp; frigidiflïmo,qux adionibus autcfFedibus plurimum tarnen diftant. Si per adiones intelligis,non omnes, fed quas temperamentu producit, pernego vcrum cHc- Tam cnim non dignofcant in adionibus difFerentiam cxceri fenfus, quam non potuit rede afFe-da lingua dilcrimen in Gpore percipere.

Audiamus cætera. Si fapores fequuntur temperamenti proprietatem ; idem habentia temperamcntuni, eofdem habebuntfapores, amp;concra, quæ eofdem habent fapores,idem poflident temperamentum. At Opium amp;nbsp;Abfinthium eundem habent faporem. Ergo idem temperamentum. Quod cum feipfum refellat,palam erit temperamentum non habere vim tribuendi faporem miftis,fed contcmplandam quoqj materiam,a qua vnumquodque tenue 'lo autcraflum dicitur. Hæctua funt.

Si vel teipfum, vel Galcnum de faporibus difputantem, a cuius nos fententia in noftris thefibus non diicedimus,rede percepifles; non iftis argumentis nos oppugaflès^ Imaginaris tibi materiam quandam eile, in quam inuolet cafu qualitates elementorum, eamqj fuo quo-dammodofubigant. Aliter in miftionibus ratio habet, Nonenim qualiratesin materiam IJ omnis qualitatis expertem inuadunt, fed fecum adferunt. Hine fit, vt quod multum obtinet caloris ignei vel aerei, multum quoque habeat ignis vel aeris. Et quod multum ficci terrei, multum etiam terrx contineat.Hoc primumcogitaretccum debebas.

Deinde perpendendum illud tibi fuerat, medicamenta fere omnia non ex elementis primo conftarc,fed ex iam ante,imopluriesmiftis compofita eile. Corpus hominis Galcnus 10 non ex elementis,fed ex quatuor humoribus, vt materia propinquilfima generatum fadum-queoftendit, Hosrurlus humoresexciboamp;potu fados confiât, quos ipfos etiam ex fuccis terra: pronatos liquet. Etenimanimaliaplantis vefeuntur, planta: ex terra fuccumfibi familiärem attrahunt,amarum, dulcem,acidum,qualis fcilicet cuiufq; natura: maxime familiaris exiftir. Semina certe in terram conieda, dum fibi vtilem ac conuenientem alimoniam ex terra attrahunt,non pura elementa attrahunt, fed ex elementis compofitum fuccum. Eum fi inueniantjpulchrecrefcunt. Sin minus, contabefeunt amp;nbsp;tandem emoriuntur. Vixaliam ad-ferunt,cum Hippocr.tum alii, caufam,cur qua:dam vno in loco felicius aut infelicius proue -niant, quam in alio.

Quod cum Auicen. exponit,complexiones in primam qua: ex elemetiscoiit, amp;nbsp;fecun-î®dam,qua:cxiam ante miflis ortaeft,difpefcit. Exempla apudhuncamp;eiufdem interprètes inueniesaptiflima. Sanguinemtibiamp;exeo generatum lacconfideranda propone, lllenon exelementis fed ex pane, carnibus,herbis, vino, aliifque talibus iam ante miftis fit. Illa quoqj non ex Elementis, fed miftis multoprius fuccis concreuerunt. Cum exipfis languis genera-tur,nonex nudisaut fobs fine materia qualitatibus generatur, fed ex corum materia tranf Hmutataprocreatur. Quareiamcalidioramp;craffior,iamtenuior amp;frigidior, moxahteratqj aliter,(pro natura fcilicet materia:,ex quafic.)affedusapparet.Sicpromodofanguinis lacge-ncrari pinguius, craffius,fuauius, aquofius, nemo ruflicus ignorât. Ratio eadem in plantis frudibus obferiiatur.

Quamuis veto ex tarn diuerfis, at non raro pugnantibus partibus, res fiant, ab vna nihi-^®loniinus forma ira vniunturjinqivnamfocietatem colligantur,vt quam diufubimperio forma: continentur, inter fe pulcherrime omnes con fpirent. Retinentur autem in hac focietate, alixfaciliusalixdifficilius,pront magis minufqj permifla:fuerint. In abfinthioadmodum eftiftas partes difficile feparare, in lade perfacile cas diuclli fepararique pofle cudi homines norunt. Qujefitu,vtidebuifles, confidtrafles, facile ifto labyrintho,in quern teimprudens eoniecifti,expediuifies.

Opium amp;nbsp;Abfinthium eundem faporem cum habere fcripfilli, nonnupcrvtrumquc guftafli. Si enim guftaffeSjamp;rquæ Gal.in cap.j.lib.de fimpl. fac,difreruit,ponderalles,nec eandem,necfinceramin vtroque amaritudinem flatuiffes, Etenimlongealiterafficiturlin-gua,cumOpiumguftat,quemcum Abfinthiumpcrcipit- Qitodadamaritudinemattinct, J°noninficior, quatenusin vtroqueeademell, abeodem temperamentoprofedamnatam-queefle.

Tenuitas amp;nbsp;craffities materiæ,fi accurate loqui vclis.necfrigidiora nec calidiora medicamenta facit, fed qualitates in materia exiftentes. Verum efl, tenuiora facilius citiufque in corpora agere,penitiufq5 in profundum defeendere, calidtoribus amp;nbsp;craffioribus. Interdum J Î ctiam,quæ tenuiora funt, mediocriter cal id is minus calefaciunt, propter celerem per denfas partestranfitum. Noscertenullibidiximusin inquifitione de medicamentorumfacultati-bus, nonefîepræter alia multaetiam tenuitatemamp;craffiriem infpedandam. Ne hie qui-demigiturhabes, quod nobis aduerfetur. At quod te parum circumfpede loquutumefle probet, nonnihil habes.

Talc illud etiam efl, quod Galenum fcribis apolitis fuis principiis refiliille, cum ingclt; H

nii fubtilitatis caufam exponit. Sane fi Galenus fccontra te defcndcrc pôflèt,facile arguimen* tis te docerct, fc non a fuis principiishocin loco difeeffifle. Quod fzpc temperâmento ad-fcribcrcquaedara minus commode videtur, idcircoabco fadumfuitj quod prætcr id nihil adefle rebus certa dcmonftrationc cognouiflet. Non inficias eo, ipfum aliquando animad-uertiffenonomniumeaufasintemperâmento inueniri polTc, Sedexaliislocis, non exeo, quem producis, probandum tibi id frærat. Qui, quæ paulo ante de temperamentorum fsuc complexionum diuerfitatc diximus, exadcconfiderat ; rationcm fortaflê reddiderit non in-eptam,éuraliusalio cerebrum,fanguinem,fpi ritus, habeattenuiores vcl craflioresjvndeferc deingcniorumfelicitatcamp;infclicitateiudiciumfierifoict.

Sedhancdifputationem , vtpotefubtilioremin præfentialibenteromittam, atqjvitro tibiconcedam,opinionemquætemperamentumformam çlfererum ftatuit, amp;ab cofolo omncsnaturæaÀionesderiuatjrcdeiamolimcxplofamfuiiîe. Addo,neGalen.umqL'idetn in ea femper pcrfbtifîèjlcdaliam nonnunquam caufam quælîuifle. Pro confcflbpono,artifi-cem ac formam quamlibec aptius concinniufqj agere, cum inftrumenta apta habetquam cumineptadó inconcinna funr, Ncanunam quidem igitur,non melius exerccrefuas opera- ’S; tionesfentio, cum ccicbrum habet aptecooformatum, quam cum craflius eft, quam cxpc-dit.Fateborpranereainpræfcntia, cralîiticmatquctcnuitatemnonatcmperamento, Ieda virtutc corpus cifoimante prouenire, Abeademquoqjraritasamp;denGtascutis, aliarumque partium,nec non, ft it a liber (patum enim hie euro) acutus hebefq5 fenfus producantur.

'Quid exomnibusiftis vel cumGalenovcl nobifeum pugnats’Prorfusinutilis eft ratio-’cinatio tua. Non poflhnt omnia ad temperamentum referrii Ergo ne fapores quidem. Vel ftc: Ergo ex faporibus non licet detempcramentoconicduramcapere. Tu, fi potes, iftavt rcctccohæreantefficito, priufquamnobi^teperfuafutumfpercs. Noftradifputatio nonea temperâmento attribucre vnquam cogitatt;t,quac tu imprudcnter,ne dicam infcitc,fomnia-fti. Nonigitutnosremobfeurare, led iHuftrarcdifputsndoftuduimus. Tu veto etiam port dilputationem,nefcioquoanimoconGlioq5,tenGbrasofFunderefruftra contendis.

Recitabo aliud argumentum tuum .■ Qui affirmât laporem proprietatem confequi tetn-peramenti,non a forma, nifi per medium temperamentum emanate, isomncmomentuia in temperâmento ponit, formam ociofam facit,materiam nullum habere vfnm aflerir. Vos in fecunda thefi id affirmacis:Ergo in folum temperamentum omnia refertis. Negamus pro- P pofitionemtuamveramcfle. Earn vbi probaucris, erirquod tibi pro ingenio arque officio donemus. Fingis ira nos tibi relponfuros,vt argumentari tu foies. Sed tandemjCredoiVidiffi» nos non excludere formam,vt faepe feriptitafti.

Cur non aperteeam pofucrimus, quxris?Re(ix)ndeonosapertius in thefîbusponere necpotuiflenec debuilfe. Primum quia accüratior forma: confidcratio,inftituto noftronon 5^ cratneceflaria. Deinde quia breues elfe nOs in thefibusdecuit. Poftremo, quia fapores non rede ad formam,tanquam ad proximam medioc^ carentê caufam reduci vidcban.ur.Hoc agebamus,vt cur, amp;nbsp;quomodo, fapores ad perueftigandas medicamentorum facultatesco-ferrent, indicate mus. Ideo proximas eorum caufas, nonremotasinquirebamus. Quodad formam attinct,nemoambigit,reor,quin vnica ht inre vna,in qua tarnen fapores reperiun- 49 tur diuerfi,interdum etiam contrarii.Qtm fit, vt tuo etiam iudicio,in formam tanquam proximam caufam inter quam ô^effedum nulla intercédât alia, referri nonpoffint. Ira nam9 diueriasinrofafacultatesin vnumodorem reduci a Galeno non debuifleaiebas.

Ego mchcrclenonaut dubitaui autnegaui vmquam,formam primumefle in eunftis rebus naturalibusmoucns,adeoq; principcm caufam, cum aliarum omnium afFedionum, 43 turn faporum ctiam.Qua de caufa ne excludere ipfius adioncm videremur, m entionem eins inthefi facimus. Rurfusneincandem velutpropinquiffimam caufam referre eosputarc-ïnur,interucnire temperamentum, cuius proprietatem ftatim fequerentur, monuimus. Au-fim credere, te,fi aliquando pofitisaffedibus rem expendas diligentius,non aliter faccre nos debuific, affiimaturum.Quodvtfacere minore negocio poffis, aevt caufa tota liqucatma- 5® gis, paulo altius quardam repetere libet.

Infiintin rebus naturalibus,fiucquibufdam fiueomnibus,vires quædam amp;poteftatcs, quas a temperâmento nafci nemo peritus dixeritj qui prxtcr id, formam quandam fubftan-tiz cffcdriceminefîeillisfentit. Hoc cum dico,itaintelligicnpio, non pofte adiones,qua: a talibusvirtutibus manant, notiselementorum qualitatibus attribui. Talisofttorpcdinisfa- 53 cultas,qua:fecontingentestremulosreddit, Talis Echencidispifciculi virtus, quanaueso-nerariasavalidoetiam venro impulfas euidenter remoratur.- fimodo verum eft,quodde hac re feriptum reliquit Ariftotelcs. Talis fortaflê vulgo notilapidis magnetis potentia eftgt; qua magno ad fe miraculo ferrum attrahit, attradû retinct, amp;nbsp;qux pra:terea ipfum efficerc feimus. Dixi fortaflê, quia non nefeio, argumenta minime afpernandaproferripoflè,quaf aliunde vim hanc manare in Magnete probant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H«

He vires ctfi abfcj; ternperamento fubieâis rebus non infunt, fient necipfa forma quo-q”c,no tarnen per tempera menti poceftatemira infunt, vtcû alia: pîurimæaffeftiûnes, tum faporcs inelîe cernuntur. A t iam ante didas atfeâiones, illi etiam, qui prêter temperamen-tiproprietatem formamaliainnuîiam agnoicerç admittereque videntur, invnam duafiie î notas qualitaresreducipoflcnegat: veruinabocçultaqi^damnobis virtutejfiucatotapcn-dcre fluereqs fubrtantia afTeuerant.

Infiipoiibus res longe aliter habet. Notum efl:,non tantum dodisjfcd etiam idiotis,eos ab clemcntorum qualiiatibus faluaamp; incolumi manente fubftantia,in quainfunt,intend!, ternitei, amp;nbsp;in alias eiufdem generis fpecies tranimutari. Solem calore fuo viuifico varie fru-duum faporeSjCum ex arbore peridentium, tum decerptorum,permutare non negabis. Ac ns elerhentarcm non efleexeufes, ignern tibi propone. Hune pro adionis fuacin cibum arque médicamenta modo, varie eorundemfaporesintendere, hebetate, amp;mutare, nemo nifi ainerts nefcit. Idcmquoqueaeris, vcfl:ium,palearum,amp; fimilium calor fine ab igné, fiue ab aliacaufaeumconceperintjcfficit. Pueri hoc non ignorant, qui immatures adhuc frudus;

* 5 in fœno, paleis, ledis, aliifq; locis tepidis ea de caufa reponunt, vt fuauiores arq; ^d edendum aptio esreddantur. Putoetiamtealiquandolcgiflequacftionis huiusfolutionem,cufpoma gelata priftinum ac natiuum faporem fuum amittant. Ideo euenire hoc feribitur, quia calor, quificcumhuniidopermflcet, cxhalaritvidusafrigore circumftante. Hincamp; humidiora euaderc aç mox putrefccreeadem, fi quidem humorem cralfiorem obtinucrint. Nam quæ tcnuiofcm poflidebant humorem, eaarefeerepotius quam putrefccre, fcilicet humore cum caloreexhalante. Certümporroeft,casafFediones, quæaqualitatibus huiufmodiabfqjin-coramodorcrum fubicdarum intcnduntur,remittuntur,corrumpuntur,inquealias fpeci-cs proprii generis permutantur,ab elcmentorum qualitatibus, vt propinquis caufîs, genera-tas produdasqs fuiflTe. Corrumperç fortaflequeant calor amp;nbsp;frigiditasilla, quorum proxi-i5rna:nonfueruntcaufa:. Quaraioneiplam quoqueformam perderepoiTe certomodoexi-ftimentur. At intendere ac remittere, inque alias atqj alias ipecies, ( eiufdem generis dico) tranfinutarèjCitra omnem fubiedi iaduram, nullam vmquam potuetunt qualicatem, cuius non ortus proximae caufa: extiterunt.

Vixputote colores nobis obiedurum. Etfienim hi abelcmentorum luce,perfpicin-îo tate,amp;haruminopiafiue pçnuria,tcnebrisappeilatis,varieinterfeconcurrentibusoriunrur veriiis, quam ab tflîcicntibus eafundem qualitatibus; confiât tarnen has quoqj non ociofas adefle. Nam amp;nbsp;mifiio fine his fieri nulla poflit, nee ilia: conuenirc fine his queupt.propterea quod commune habentfubiedum. Qjtantum enim lucisigrieicft in re qualibct(nonde lumine externo quod abitded de interna quar femper manct, luce loquor. ) tantum efi étiatri Î 5 caloris. Ratio hxc efi, quod vcraquequalitasin igneitaeft infita,vt ab ea neutra feparari va-leat. Idem eft de exteris dementis pro cuiufq; natura iudicium. Hac de caufa ab elemcnta-^ ribus qualitatibus colores intendi, hebetarifeu rcmitti,amp; mutari,nihil,quodanimaduerti poflic,pcrpcflófubiedocernimus,

Neç fere non fimul mutahtur faporesatq; colores. Patet hoc infruduummaruratid-nibus,indecodionibus,indiftillationibus. Semperenim ferevno mutato,altcrvnamutagt; tuscomprehenditur. Hine fit,vt non rarodefaporumfuauitatciudicium excoloribusfacia-mus. Certe maturi ne fint frudus,an no fint,oranes fere homines ex colore atftimat. Quam-quam non inficier, minus elleiudicium ex coloribus de fubiedarutri return temperamento ac viribus tutumamp;cettum. In caufa eft illudfortafle, quod non calida modo elementa, fed 45 frigidaquoque,vtaqua,perfpicuitatepra:ditafunt. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

, llludquoqj veritatinon obftat,quod inexplicabilisiftacolorumineadem revarietas; pulchtirudo, perpetuus ordo, aptaque difpofitio, non poteft temperamenti adfetibi viribus. Nam vt colores oriahtur ac fint talcs, hoc ab dementis eft, qua: materiam fuppeditant,ex; quæ, vt fic dicam, fiant. At vt hoc in loco potius vnufquilqucnafcatur amp;nbsp;appareat, quam in 50 quouis alio, non eiementorum, fed formæ virtute fit, qua: materia: fuar partes omnes itadif-ponit exornarq;, vt vult, hoc eft, vt a creatore omnium iufta eft. Non minus hoc facerc no-uit,quam os;carnes,ligamenta,ncruos,ca:terasq; partes ex fuaqualibecmateria formate no-uir. Qua: cum ira habcant, nonpoteritdubium videri,quin,quæiamrecitatamodoabde-mentatibus qualitatibus patiuntur, ab iifdcm, vt proximacaufa, fada fint.

55 nbsp;nbsp;nbsp;Equidem quas forma lecumpoccntias inuexit, deque finufiidpromfit, dementorum

qualitares per fe mutate, non mutata fimul refubieda, niimquarh potuetunt. Inprioremu-tatione, non priuatio, fed aba eiufdem generis fpecies abeuntifpeciei fuccedit, Inhacvero cum fcilicet facultas aliqua talis perimitur, abfoluta priuatio confequitur, n• hil eiufdem ge-nerisfeponitur. Hicenimmutatiofiuccorruptio, ibialreratiofolumexiftit. Efiigiturinte^ îfias (fine altèratiortes fiue inutationes appellate placetj'difcrimen ptorfus riiaximuin,

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H £

Torpedo tangentes fc tretnulos reddit quouis tempore, duc caîeat duc frigeal aquî» t^inetiam in dcco, quoad vixerit,hoc cft,forniam,a qua ea vis prodit,retinuerit {Na mor-tuac cadauer nihil huiudnodi poteft.) idem poteft. Ridendi facultas in domine, ncc alacrior nec ignauior a notis qualitatibus efficitur. Loquor non de aâ:ione,quæ voluntati aliquo modo parctjfcd dccaufa ipdus. Hanc^andem duecalcat due frigeat homo,confcruat tantifpcr, f dumanimam feruat. Quod û corpus ab his qualitatibus eovfquclædatur, vtanimxapium porro ede domicilium dednat, non mirum eft, ipfa abeuntc, id etiam abire, cuius iplâ prima amp;proximafueratcaufa. Similis eft in cæteris ratio.

QuaigiturinrenospeccauimuSjdformamper medium temperamentum, vtproxi-■mamcaufam.infubiedisrebusfaporcsproducereaderuimus? Non Ariftocelesanimamca-1® lorcalimentumcondcereaffirmauit?Quisproptereaignorât, eamprimam veramq; cau-fam aélionum omnium in corpore exiliere? Ipfccerte aliter non putauit, deut eleganter fe-(e explicat i n i.de gen.animal. cap, 4. calorem inllrumentum animx tantum eflè apertilfime docens. Nec tarnen verentur Medici calori codionem, non répugnante Ariftotele, adfcri-bere. Equidem coélionis imbecillitatem per caloris natiui augmentum amp;nbsp;condrmationem V reôle depellere ftudent,quoties debilitatum intelligunt. Vides rurfus, nos immerito, hoc in locoetiam a te aceufari? Percurramusiam reliqiia.

Qui remperamentum fontem ede ait diuerfarum ex vno medicamento fluentiutn aélionum, formam ipfàm in miftis ftatuit. Vos id facitis. Ergo temperamentum formam po-nitis. Quad veto propodtiohicquoquefalfanon dt.Nemoprxterte vnquamnegauit,tem-peramentum fontem atquc caulam diuerfarum adionum elle. An meatus claudercjcalefa-cere,dceare,concoquere,pus mouere,mollire,abftergcre,ex alto trahere,mordicare, amp;hu-iusgenerisaliaplurima, non præcipuein temperamentum a Medicis redereferuntur? At horum duo, tria,amp; nonnunquam plura,in vno medicamento rcpcriuntur.Si omnium dixif fes, aliquiddixidcvideriDoteras, Attuncadumptiotibiprobandafucrat,quodnunquain ^5 •perfecides.

Quæ de matetix,formx,amp; temperamenti eoniundione addis,facile admittimus, modo materiam per fe principium agendi non putes, quod tarnen putare te fulpicioeft. Lauda-musetiam, quod non omnium effeduumeaufas in temperamenti viribus quxrendas clic iudicas. Quemadmodumilliid etiam,quod nonnullarumcaufam concédas. Ethis multo P ampliüs,quod idem noftras thelcsvclle condteiis. Quod difficultates didîmulanterprxter-iidc nos poftremo addis,pro more tuodicis. Nonenim aut debemus aut potuimus in ram paucis verdbus omniacommemorare,qua:cuilibetfomnianti oecurfuraviderentur. Deinde vt nihil dildmulaflè nos credere melius polies,tuas obiediones pene, quam nos deceret, ïuperftitiofiusrefutauimus. Icaque non prorfus inutilis opera tua fuit. Etenim quifallà do-cuerunt,m agnam perfæpc aliis, telle Ariftotele, occafionem prx buerunt, veritatem vcl in-ueniendi vcl planius explicandi.

lam ad tertiæ propofitionis obiediones peruenimus, vbi minus mihi laborandum video, cum Plera^ iam fint declarata. Et quod primura ais, hoc loco nos o mnem temperamê-torum noticiam amp;nbsp;rcgulam in mcdicamcntis fapori déferré, fæpe iam falfum ellè oftendi- 4®^ mus. Ipfa certe thefis nihil taie habct,fed hoc folum indicat, qui norit a quali temperamento finguli fapores generentur,eum fapore alicuius mcdicamenti probe pcrcepto, eiufdem tem-peramcntum,quoadciushominiliceat,agnofccrc. An hicperlolos fapores temperamen-tum intelligendum indagandumqj dicimus? Hue pcrtinct,quod mox quæris, quo fint referenda infipida, fi ex fapore perdifeenda omnia putemus. Pueros nouifle arbittor, candem efle contrariorum naturam. Certe ratio qux fapida indicate docet, eadem quid de infipidis cenfendii fit,monet. Nec turbare te debet,quod infipida omnia nobis putata, non xque funt frigida amp;nbsp;humida. Eft cnim hie, vt in aliis Ipcciebus, magna latitude, in qua non poflunt ex-quifite omnia diftingui.

Tolerabilius cft,cum quxris,an ita ex temperamento de fapore,vt ex hoc de tempera- 5^® mento, conicólura facienda fit, quamquam nodum habet quxftio cxplicatu minime diffici-lem. Supra quoq; eandem attigimus. Si fenfus aliquis temperamenti foret, vti eft guftatus faporum index, hand cundcr affirmare, eandem rationcm futura, fine ex faporibus de tem-periCjfiue extemperiede laporibusconiiceremus. At temperamentum non hoc modo fen-tiri, fed cxelFedibus tantum intclligi poteft,quantum eiusintelligcre hominem lieet.Tadus i5 nam^ exceflum qualitatum dumtaxat, nonproportioncm earundem percipit.

Verumtamen efto,ratio in vtrifq; eadem ponatur, vt quantum hinc caufx tux patroci-niumaccedatperfpiciamus. Confcquetur,ais,vtqnxidcm habent temperamentum,eun-demetiamobtineantfaporem. Deturhocquoqj.Ergomyrrham amp;nbsp;mcleodem faporeprx-ditaconfiterivos oportebit. Hoc iam non bcncadditura eft fuperioribus, liquidem prius probari

De Sapöribus difputatio. 61 ptobari©portebar, idcmomniDoeffeinvtroquemedicamentotemperarhahtum. Àtvche-tncntermctuo ne poHis.Eccnim ratio quam adfers, in eodcm fcilicec caliditatis amp;nbsp;ficcitatis gradu a medicis ambo poni, plane elumbis eftamp; euanida. Non enim ignoras graduumifto-rum magnam efle latitudinem, vt in qualibet infinite propemodum differentia? maioris mi-i norifqs reperiantur.in quo pro bando fruftra verbofior firn futurus Cum nemo id nefciat.

Præcerea velim dicas mihi,vnde nam cognorint medici vtrumq; calefacerc iiccarequc ïn fecundo ordine. An ex aótione, quam in corpora hominum vtrumque impreflït? Judicium hoe periculofum eftadraodum, cum exade metiri temperamentü hinc volumus. Multas namquedifferentias fenfusnon percipir, tantum maiores exceflus notât. Satpenumero ° ctiam,nili cauti ßmus amp;nbsp;omnia difpiciamus, quod minus caler, xquecalidum cenfebimusj propter tenuitatem fubftantiæ.

Sed nehichærere veile videamur, faciamus il ?os,q lii itaftatucrünc.no efle vlla in rcfal-fos,amp;vtriufquemedicamenti effeótionem ad amuflim perfpcxiflè. Nihilominus quod tii putaSjConfeóbarium non erir. Habet enim myrrha diuerfiflimas, non minus quam rofa, par-*5 tes, quarum vi peptica eft, meatufqj claudit amp;nbsp;aperir. Eadem quoque acrimoniam poflideti cuiusvirtutedifcutitefficaciccr. Poftremo infignem habetamaritudinem, quæ abltcrgcndi fîmul facultate pra:ditam eamdilucidc oftendit. Equidem Galenus,quimclJis partesnon adeo differentes ponit, hanc in myrrha pattium diflimilimdinem aperte fatis nobisindica-uit, cum poft temperamenti ipflus deferiptionem addidit, ineft ei ctiam amaritas.

Poffuntitaq; in myrrha partes effetemperamento virtuteque melliflmiles. Poteftex calidioribus minuJquc calidis, amaris, acribus,dulcibus, temperatura faóla fuiffe, qua: non tnagisflecet, quammei. Etflenim,rationcamaritatisfiucpartium amararumamp;acriûplus melleficcarecalefaccrecppotuiflct, impediturtamenharumadio a pépticisamp;emplafticis ha(ftenus,vt plus melle ficcarc ncqueat. Habet in certis partibus calorem ficciorem, fed ha-bet eadem in ahis partibus humidiorem, impedientem flccioris aiftionera. Si quod voIo nondum intelligis,Galcnum confule; qui hac rem in 3.lib.de Simpl.fac.cap.i6. exemplo So-lani amp;nbsp;Anthemidis pro more fuofufe amp;nbsp;perfpicuc expofuiti

Tam multis modis oftenditur, non idem pr«cifein vtroqj medicamento temperame-turn efle. Tu cum hafee faeultates quouis potius, quam in primarum qualitatum excefluni 5 ° concentumq^; referri fe pafluras arbitraris, bene malcq,; iudicare cenferi potes. Nam fl de foils qualitatibusintelhgiveliSjprobo fententiam.Si deeifdem,vt in certo fubicifto fibiaccom-modato inhçrcnt,loqueris,prorfus falfum eft,quod dicis. Quod vt verum videas,ipfum Galenum confulito. Ergo ad fcquentia pergo.

Quis quatfo affirmantes nos audiuit, ex fapore infiniram quatuor qualitatum in miftio-3 5 nibus diuerfitatem, aut qua proporpone eædem amp;nbsp;fubftantiz ipfis fubieótx inter ft concur-rant,iudicari guftui^ percipi pofle? Quam hoc rcéte ex noftra quoq; fententia hie negas,tam male in obiedionibusprimx partis affirmabas. Galenus nobis corporutemperaturas diftin-xit.Idem nos quotidic, dum hunc calidum, iftum humidum, ilium aliter temperatum dici-mus, facimus. An cum per ligna temperaturam inquirimus corporum, id profitemur, nos 40 ad exadam iftam qualitatum proportionem penctrarc.’Galcnus apertis verbis pernegapfeqj Æfculapioparem putet, li hucufiÿ pertinerequiret. Quxrimusomniaiftain quadam latitu-i dine: vt etiam medicamentorum temperamenta virelque.

Non obferuafti in ipfa thcfi, nos tux cogitation! aptilfime occurrifle, cum non abfolud tatnexfaporegraduumtemperamentorum noticiam, fed qualem addilcere homines pof« 4$ fcnt,nafci diximus? Cur igitur ifta hoc in loco adfers? Mihi certe vt verc a te dicuntur,ita noni parum fauent ad ea refellenda, quæ de codem in myrrha amp;nbsp;melle temperamento paulo ante nobis opponebas. Nam ft exade qualitatum fubftantiarumq; in miftionecongreflarunx proportiocernicognofciqjncquit, quod equidem verum efTclibcns confiteor tecum, quî potcris fcire,an in duobus illis prorfus idem lit temperamentum ? Si in quadam latitudine in-5 0 telligenda dicas, nihil contra nos probas,tibi vero aduerfaris plurimu, amp;nbsp;tUa ipfemet cofutas. lam quomodohoc fis defenfurus cogites velim,eandens ferrum non tantum habere ignis,quanrum flamma. Illud voicns omitto,parum eoncinnc a tedici,ignem habere ignem. Ita vero loqueris,cum flam mam,qux ignis eft,plus ignis habere, quam ferrum, ais. Hoc potius admiror,quod in rarilfimo fere corpore,in quo ignis flamma confiftit, plus inefl'eformse flue qualitatis contra omnium cum Medicorum turn Philolbphorum lententiam, atq; adeö omnium hominum experientiam dicere non verearis, quam in denfo. Qins flammam qua: tenuior eft pruna,magis vrere vnquam credidit, prxter te ? No propter denfam fubftantiam vrit ferrum Ignitum.quam flamma, vehementius,fed propter multum ignem,qucm in mul-ta concepit materia, amp;nbsp;quia plures ignis partes propius habet coniundas, quam accenfx pap k«autarundines.

Gradus ignis idem cflèin ferro amp;nbsp;palea ignitis,amukis creditur.- at plus in acrcvel paleaquamfenoineflèignis,cumvcraqueignemconceperunt,nemoputauit. Ignemprin-cipium cHe calidorum, iummeqj calidum omnes concedunr. Purum iraque fiue elementarem ignem, qualis in (ua ell fphxra, calidiflîmum maximeque ignem efle oportet. Atis ex o-mniumfcncentiaphilolophorum non arque vrit, vt hic notier. In caufa eße docent, quia ibi S raritfimus ht, hic autem denlus. Porto maceriæ denficatc fic,vt càli dit atis partes plures cogan-turteucohiungantur,amp;fcnßbusmagisexpofitafita0hocaloris. Sic Arillotelcsinlib.demi-ftorum atïèét. om. fjMXiçx. ■arî'Tnyi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, yxîl'ra, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piA^içTx.,6à.v^p)id«

}(^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Aiça/eà-ii TtvpuSii, otoi' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3(5:^ Â(9c$ vJkTcç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed nbloim-

pugnarciftalongioreoratione, ne iniurius cflè mihi iptî exitbmer. Notti Galchididum, y^pi^weaiu^ov

Saporcm plus de fpeciei proprietäre temper accipere,quam de temperamcnro,dicis tu quidem, at non Hrmept obas. Ira enim raiiocinaris. Sapor etiam habet alias prater tempera-mentum caufas. Ergo plus de fpeciei proprietate femperaccipit, quamde temperamchto. Si hxc tua eft fententia, fapore in re qualibet talcm fieri, qualem formaeum pro natufa tern- ’ 1 pcramentieiuscorporis,cuiusformaexiftit,gignir,fa6iledabimus. Non enim ahiid nos quo-queautdicimusautfentimus. Itaanimamquoqj cibosin ventrealibiq^conficeredocemus. Non ram en codion is caufam proximamaliam, quam calorem natiuum ponimus. Iscxa-maris non gignit dulcia, non ex acribus acerba. Ira forma rei cuiuslibet alium faporcm gigne-renequit,quam pro modo caloris quemin fibitubieólamatcriacontiner.

Poftremolocod cis, (namadexteraiam refponfumeft) etiamfides nobis, ßporem confeq ui temperamenti proprieratem,pro fubflantix modo, indicein ramen cum tempera-menti non potle center!. Probas hoc modo: Quod non incurritin gutlum,eius index non poteft elle tapor. At temperamentum non occurrit guftatui: Ergo tapor de eo nihil decernc-repoteriti AHumptionemexemplo eicutxamp;quarundaaliarUm plantarum confirma*:. Ver-ba tua fubfcribam,nc addiditle me vel detraxifle illis putes. Sed demus cum ex tolo tempera-menro prouenire, no poterit de ipfo adhuc ramen decerncre ; quia tempera mentum, in quo medicamenti vires funt, guftui non occurrit. Succus cicutx primo occurtu, quod eft in lingua, fuum non profert tempcramentum. Nam frigidus in co grada eft, quo poftea redudus adadum percipitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5®

An non fim ineptus, fiiftatuarefellcrc verbofc vclim. Si vera cftpropofitio,non poterit vlluseftedus index fuxcautxcfte, nifieodemquo eftedusfentu percipiatur. Quo cum abfurdius necdici,nec fingi aliquid polfit, tibi iftam tuam philotophiam baud muituscitraqj inuidehtiamomnem reJinquo. Data opera omitto,qux prxterca reprehenfione dignahic forent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;} f

Contra quartam thefin tametfi plurjmaprofers, hoftrani ramen ilU fententiam non labefadant. Autenimvt fuperiora,nihilrobons habent adprobandum, autextra propofi-tum dicuntur. Qux vt non omni ex p4rte lint vera,a nobis tarnen hoc loco non refiitabun-tur. Illa dumtaxat perfcqucmur .qua licebit brcuitate,qux propius ad rem accedere videan-tur, Primum,ais,nos omnem aólionem naturx medicamcntoruHi,cx temperamcnto,quod faporindicatjfcrutarij amp;nbsp;facilem polliceri fcrutationc. AigüAicntoiïosnitiiftoputas. (^od facile indicat primas qualitatcs, facile docet omnem medicam materiam in omnibus fuis 0-peribus eognofeere; pnmx etenim cognatas fecum trahunt fccundas,tertias,opinor amp;nbsp;quar-tas, Atqui lapores facile primas qualitatcs indicant. Ergo omnis medica materiain omnibus (uisoperibusperfaporcmcognitu eftfacillima. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41

Nifiplaneiftis contrariacontinerent thefes,ficutiamante apertiflirac demonftraui, cxcufari poteras,tale quid fingens. Hocdicimus, cognito per faporero tcmpcraroento, minime laboriofum hincelleprogrefium ad exteras facultates, qux a tcmpcratnento nalcuncur, inucniendas. A npropterea nulla re alia opus elTeaio? An adionesafortha' pfofluentes non fupraexcepi? Curigicurhxctunobistamimpudenter,neaccrbiusdicafn,adfcribis?Habes brcuem.cerram,vei am, quamq} iicgare non poflis, rcfponfioncm.

Sed quia cardinern totius cautie prxeipuum in hoc verti puras, non praeter rem forte fueritjpretfiijs tuaponderate. Tribusrationibusprobas,imoveriustcprobareputas,cogni-loperfaporestempcramento, difficulteradmodum cxierasabeodem natas facultates iniie-niri. Primacfthxc. Multi probat! philofophiacmedic! ineqdefudarut, amp;vixad mediocri- S ft tatem pertienerunt.Secunda hxc. Auitcnnxquidam dimidium artisdctrahurtt quod in hac parteimperitius verfatusputetur, Poftrema tails eft. Pugnantes de faciilratibus pharmaco-rumfcntentiæ,rem cftepcrdifficilcm docent. Vbi hafee tuas rationes vsnasA; inutiles eße ûftendero,quid tum dices?

Principio nego tibi vllum extitifle przciarum philofophum amp;nbsp;medicum^- qui cognito prius'

DeSaporibusdifoutatio. dj prius tetnperatnento alicuiusmedicamenti, multumlaboraritinpcrfpiciendis iftisfàcuîtatî-bus, quas ab eodem procedere inteliigcret. Nos ecrce non dealiis loquimur pharmacorum viribus,quain de illis, quas ratio amp;nbsp;methodus inueftigat. Fieri poteft,vc qui tcmpcramentum Velignorarunt,velde^cxerunt,bacin replusfatisdefudarint. TalesEmpirici amp;aliiquidarn

Verum enimuero in quo deceptus fis, video. Arbicratuses nihil effe di/criminis inter hancorationem; Facile eft medicamentorum vires per faporcscognofccrc.’amp;iftam; Tern-peramertto per fapores probe cogn(to, mmime difficile eft in dodrina fcriptifq^ Galeni ver-iatOjhincinitio fado, adinuentionem aliarum facultatum progredi. Illam nos veram nun-' quam cenfuimus; Hane vt veram approbamus. Nondiximusaliquando, facileefle per fa-pores tempcramentum cognofeere ; fed ncc ûpores facile dignolci a quouis poftediximus; Multa nobis ad hoc eruditione opus etiam nunc eft, cum Ariftotelis atqj Galeni opera hand rem pulcherrimeexpiicatam habemus. Adferrcpræterea oportet in omnino plurimis diligenter excrcitatum guftum. Quod ft Antiqui hanc dodrinar partem ita habuiftent expofi-, tam,non magisilli quam nos laboraftehr.

Hoc diximus, eum qui faporum differentias perlpedas habet, acinfuper houit,cuius Vnaquxiibetearumtcmperamcntifiteffèdus, de temperamen to ex rcdepercepto laporc iudicare pofte. Quis porro neget, peritum medicum hinc de aliis etiam facukatibus, vt de vî apericndi,infarcicndi,repellendi,denfandi,rarcfaciendi,concoquendi,purismouendi,amp;fi-* 0 milibus,facile conieduram facere poflle? Velim te, quae Galenus in fine y. libri de fimpl. medicamentorum facukatibus ifta de re fcripfit, legere amp;nbsp;con fiderarc. Quibus fi libet ea etiani coniunges,quçin prxfat.lib.io.eiufdem open's teftara reliquit.-vtinnnmeros alios locos prar-teream. Eft aliis quoquead harum omnium facultatum noticiam opus, fateor. Ad cognitio-nem temperamcnii nonfcrehucnos perducere,tantifperncgabo,dum rationes tuis validio-res audicro,qux me falfum fuilTc probent.

Quostantopercdefudaftetu feribis, cos vel dealiisquibufdam medicamentorum fa-eultatibus percipiendis follicitos fuifle, vel dodtinam de faporibus ignoraftc, vel in tempera-menticognitionsaberrafle oportet. Quantum inter fede hacre litigarintmulti, perfpicue fatis dcclarauit Galenus in i. amp;nbsp;i.libr.nuper citati operis. Si extitifle contendas, qui tempera-Î0 mentoperlpedo,tamen de viribus ab co natis dubitarint, no mukum euro. Nihil enim tarn certum,apertum,teftatumq; eft,de quo non dubitare aliqui volucrint. Inuenias etiam hodie,' qui Piper,Zingiber,amp; fimi!ia,per fehaud inftrenue homines frigefacerealTeuerant. Hos inter fi tu quoque connumcrari gaudeas, per me licebit. Satis habeo, fi dodi videant, primam tuam rationem nihil lententia: noftra: officere.

Î5 AkerafalfacftcuminiuriaAuicennæ. Nonenimquifquafficum,pratterte,acculauic impcritiæhacin parte. Nondefunt,probefcio, qui cum parum féliciter verfatum incogni-tioneleu agnitionefiraplicium pharmacorum affirmarunt. At perperameum de cognito-rum viribus, dequibus nos loquimur, iudicalTe, primus tu mihi auditus es afteruiflte. Aliud eft longiffimc,plantas non agnofcerc, amp;nbsp;agnitarum vires non intclligerc. Agnitarum hade-40 nus,dico,vt temperametum non ignoretur. Sic iam vides in altera te rations plurimum hal-lueinatumelTc.

Vkima tua ratio non minus falfa eft, fi de tali bus loqueris potentiis, quas ratio atq; method us indagaredocct. Nullam namq; de talibus litem inter dodos fuifteprobabiS, quibu^ non ignotum fuit temperametum. Extorta tibi c mariibus tela, quibus minaciter hie pugna-45 bas,vides: reqjincrmem nudumq; rclidum cernis.

Quod deinde feribis nos audacius,quam par eft,amp;Galeni fehtentiapatiatur, ex fapoti-bus temperamenta doccre, probandum tibi efir. Ne latum quidem vnguem a vcro,amp; Galeni ac medicorum przftantiffimorum omnium fentetiadifeeflimus. Vnus Galeni locus pau-lo ante citatus ex quinto de fimpE viribus me facile ab hac tua accufatione defender. Peius 50 eft,quodmoxaddis,nosdocereextemperamentocitraomnefenfuum pratfidium.amp;expe-rientiatfidemminimocumlabore omnes medicamentorum facukatescognpfei pofte. Ira-prudenter hoc iam toties,ne quid grauius dieam,afleruifti.

Norunt omnes Medici,qui Galenum aliquando infpexerunt, facultatum aliasrationc ac methodo,alias citra artem fola experientiacognofei. Ad hoc genus ex pertinêr.quas ideni gt;5atotareifubftantia, fiucaboccukaquadamabditaqjpotcftateproficifcifcripfit. Noscuni faporesvtileseftead inueftigandas medicamentorum facukates (propterea quod a tempe-ramento eftedi,eiufdera indices, vt effedus caufx fux,effent) diximus, non de aliis loquuti cenferi poirumus,quam de illis,qux arte ac ratione inueniri folent at que poftunt. Hoc fi noil fatis intelligebas,aut non cogitabas, potuit ac debuit quinta fakem thefis huius te admonere* in qua tales poteftates nominatim amp;: exprefte excipi videbas* Sed amp;nbsp;hoc tibi nos relponfutoà

aliquando rcdc cogitafti. Quamobrem valde miror,qiiid in métem tibi vcnerit,vt toties no-bis attribueres.quod nos nunquam vel dixiflc vel cogitaflc ignorare non pofles.

Mcdicamentum,niox dicis,nullum in corpus hominis agcrc,nifi ab infiro calore prius excicetur,propcereaquod poten tia taliafint vniuerfa, Galeno telle, non aélu. Quid Galenus dixent,noui. An tu mentemipfiusairecutuslîs,nelcio. Quidcaufamtuamiuuct, diuinare 5 nequeo. Ad rem præfentem facerc nihil, certo feio. Galenus medicamenta, qux vel intra corpus fumuntur,vel eidem admouentur, ac dedudione indigent, hoc a calore noftro acci-perc ait, vt attenuentur amp;nbsp;dillribuantur. Calida præterea propter qualitatis affinitatem ca-lefieri.

Non nefciuit Galenus, ilia cum feriberet, acria quædam, prxlcrtim vero humida, fi in r 0 partes corporis fenfilcs,cuteq5 nudatas inciderent,primo llatim oceurfu,amp; priufquam abin-genito partis calore aliquid paterentur,dolorem cxcitare.Sciuitnonminus,imomagisniul-to,ignem,calidum aercm,amp; frigida medicamenta per qualitates,quas aélu pollîdent,corpo-ranoftra alterare. Necillud etiam ignorauit,qua:dam, cumteruntur, vaporem emittere acrem,quiin oculos ac nares incurrens, ante has partes mordicet,quamabinfito earumea- ry lore vel attenuari vel calefieri potuerit. Parum igiturcauteprudenterque Iocutuses,cuni nullam in medicamentis qualitatem actuelle fcriplîlli. Videris mihinondum fatis perfpe-xiflcjcur amp;nbsp;quomodo medicameta dicantur potentia talia efle, vel quomodo a connato no-bis calore adum accipiant,Si qux in 3.de temperamentis amp;nbsp;cap.2o.amp; ai.libri s.de fimpl.facu. diiputauit Galenus,attente perlegere voles; nihil eorum quæ hic diximus, non intelliges. 2®

Debebas præterea interpotentiasdillinguere, vti cum philofophitû medici fecerunt, priufquam vniuerlîm pronunciares. Longealiter pipercalidumcil potentia,quam panis aut laduca. Sic magnum eft dilcrimen inter potentiam, qua fapores fenfiles elle dicas, ac earn qua cicutafrigefacereputatur. At vero quia noftra nihil refert, concedam inprtefcnd, nullum medicamentum antealiquidagerc,quam acalore innato adum rccepcrit. Dabo2î infuper iliud etiam,fapores eodem modo potentiainclîèrebus; quod tarnen in omnibus verum non elle,tu ipfe fateberis,fi pcriculum facerc voles. Nam qui in humidofunt corpore, cum primumlinguam attigerunc,abeadempcrcipiuntur. In aridisamp;in profundo fapores fuos pollîdentibus,rem aliter paulo habere fateor.Illa namqj humore prius rigari, hxc teri o-portetgt;quam apte in linguam agan t fuis làporibus. Caufæ notæ funt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jo

Tametli omnia ifta concellèro, nondum tarnen tibi quid profint, video. Negatear-bitror, non audebis,eos in ore fufeitariad adum oportere, Nulla cnim pars corporis alia fapores fentit fentireuepotell. Quarcpoteritnihilominusexcrcitatum guftum habens medicus, ex percepto fapore, fiue adu ante fuerit, fiuc in ore demum adu aceeperit, de tempera-mcntoveluti exefteduquodamdefua caula conieduram facere. Exemplaquæ protulilli, 35 perviinnobis incognitampotius,fiueper totius fubftancia: proprietatem,quam per notas qualitates, ilia pcrficiunt, de quibus hie tu fcribis.

Sed nc fim longior,argumentum tibi tuura oboculospónam,vt quam firmum fit,ipfe confideres. Medicamenta non agunt in corpus per qualitates quas adu polfident. Ergo non potellfaporperceptus index efletemperamenti aquogeneratus eil. QuæmoxaddisdcDi- 40 ofcorideamp;fcquentibus, nobis non incommodant. Quemadmodum neq; illa, qua:dc Ca-florio amp;nbsp;aliis quibufdam ab occultaproprictateagentibus,attexuilli. Supra dixi me talia prx-teriturum elfe.

Tandern fateris thefes non agere de iis,qua: ab occulta nobis potcllatc operantur. Mi-rcturaliusGur,cum videris, femper tarnen difiimulaueris. Egononmiror. Hæctua vclitn4J potius ferio tecum cogitafles,feilt cet imprudenter eum facere, qui veterum in iudicando in-genii celeritatem allequi nequit, rationes nihilominus fsepe friuolas amp;nbsp;confortas antefert experiential. Non tarn turpiter tededilTes, contortis amp;nbsp;plus quatn friuolis imo putidulis ratio-cinatiunculiscontra Galenitdodorum omniumfententiam,neenonmanifellamexpcri-enriam difputaturus, fi diligentius illa perpendifies tua verba, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5®

Parum me mouet,quod addis, nos in gullabilibusiflis qualitatibus nimium audaces eflCjCum verba fint inani3,pariqj a nobis facilitate contemni queant, qua funta tecitrara-tionem feripta. Nam quod euentum non refpondere promilfis ais, id omnium xtatura ex-perientiafalfumcompcrit.Quarenifi aliud tu probaueris,tefomniaflcputabimus.Porrovn-de formte rebus naturalibus tribuantur, aftrologice, hoc eil, imperite, dilputas. Nos de ca re, quia parum facit ad prxfens inllitutum, alibi copiofius agemus.

lam iliud reliât cófideremus,quod /cribis ; Nullius medicamenti vires aliter, quam ex-perientia longi temporis cognofei pofle, fi, quod il lis has vires dar,ignorctur. Addam ego, in mu-!tis, quod vimipfis dat,quatenus oportet necelfariumqueell, lciri,nempc temperamen-tum. De callbus enim nos folis locuti fumusin thefibus, ficut toties iamdiximus probaui-mus.

De Saporibus difputatio. 6^ nins. Hinc illud confequetur,te fine fruâu talia adfcrrc. Quid igitur bîc babes, quod nobis obiieias amplius?

R.eliquum modo eft, vt qua: contra quintamthefinmeditatus es, fimiliterexcutiamus. Putabammeexmariquodamabfurdorumeludatum fuifte.Achicmemergendumdeinte-5gro video, tamnoneftouumcuofimile,quamtutuifimilises. Non definis abfurda abfur-discumulare,falfaq5falftsaddere. Principiomirarisdiftîmilia hieeximi, caufamq;audire cupis. Nufquamenim taliaamethedo rationali inueftigandarumviriummedicamentorum fcclufateaniinaduertifle, Vttuodefideriofatisfaciam,curdiftimiliaexceperim,exponam.

Cum dixi faporem indicate temperamentum cuiusiibet medicamenti, non itaaccipi •c atedebebar,quafiqu£Ediuerfisiifq5perccptibilibusguftufaporibuspræditafunt, hinc exci-perentur. Sic enim perpaucorum medicamentorum facultates per fapores cognofeeremus. Rofarumexemplum,quoGalenumvfiimnoras,nofq5ficutaliisplurimisinterdifputandum vti übferuaras, fi modo auditu percipere potuifti, te ab hac fententia abdueere poterat. Siue vnus fiueplures in quolibet medicamento deprehendanturfapores, femper exquouis eo-^5 rum de partium illarum temperamento iudicium facere licet,qua:faporeeo prxditæ funr.

Pofita exceptio eft,proprer ea medicamenta, in quibus partes fâpidæfuntatque infipi-dx. Voco hic infipidas omnes, fine nullum habeant, fiue inperceptibilem guftui noftro faporem. Reperiuntur talia non prorfus nulla, Sæpenumero etiam vfuuenit,vt certæ quædam partes medicamenti alicuius, faporem admodum habeant acutum, quiqs guftum adeo mo-ueat, vtreliquarum partium (numeropluriumfacultateqj potcntiqrum) faporemfacileob-feuret. Intelligi explicariq; planius ifta res non poteft,quam fi cxemplis declaretur.

Si cum aqua multa,aloes aut fellis,aut rei amaræ cuiufpiam,non ita multum mifeueris, iudicabitguftusexamaritudinecalidumficcumqj eftè,quod oblatumeft. Necfallitur,itae-nim res habet, calidæ ficcarqj partes lingux occurrerunt. Sed fi biberis talem aquam, mul to ^5 plus aget frigidis partibus, quas non percepit guftus, quam calidis, quas folas perlenfit. Hue pertinet etiam Galeni exemplum de malo Cytonio, cui feammonea: mixtum nonnihil eft. Quamuisenim huius fapor, a Cytoniifaporeita tegatur, vtlingua hune folumadcfleiudicet, tarnen cum deuorata in ventrem funt, amp;nbsp;iam foluta eft Icammonea, adumq; recepit, multo plus agit purgando, quam Cytoniicaroaftringendoamp;cohibendû. Itapropemodumresha-50 bet in cunôhs.mcdicamentis, qux autinfipidas partes habent, aut lapore minus vehemente prxditas. In talibus iudicium ex làporibus fadlum falli, certum eft.

Si nondum rem fat is pereipis,aliud exem plum,illuftrandac huius rei gratia,addere non grauabor. Marinam aut alias fallam aquam, vinum generofum, acetum, aliofq; humores taies vi exiccandi præditos, nemo eft qui non plus in fe humidi,quam ficci,continere putat, fi 5 5 oculorum fit ftandum iudicio. Quinimo vifus prope folas humidas amp;nbsp;aqueas partes com-prehendit, ficcas amp;nbsp;terreas leuigneas,aut nullo modo,aut perquam oblcure perfpicir. Vbi vcroadionemeffedionemqj taliumobfcruamus, amp;niuko plusficcaretandem,quamhu-ineftare cernimus, illud fîmul intelligimus,vim iftam in aqueis amp;nbsp;humidis partibus inhxre-re non pofte. Credere igitur fentireq;cogimur, partes ficcas in aqueis tam latere multas, vt 40 in agendo humidas vincant.quantumuis oculorum acies ad cas vlq; non pénétrer.

Simili feremodo quodampoteftignauusaliquarummedicamentipartiumfapor, ab carum fapore, quæ vehementiorem obtinuerunt, haâenus tegi amp;nbsp;occultari, vtlingua eum no fentiat,ac ne adelfe quidem iudicet. Poft tint nihilominus iftæ partes, vbi foluta eft miftio, nec coercitæamplius funt,fedaétuiam pro fua natura corpus altérât acmouét,virtuteamp;po-4^ tentia fua exteras plurimum vincere. Si plura defideras,GaIenum in prxcitato îoeo, amp;nbsp;Aui-Gennam,qui eandem hanc materiam libr.z.canonis traétat, diligenter perlcge,nec facile ali-quidpræterea defiderabis.

Qui Opium frigiditate elcmëcari hominem interimere exiftimant, illi baud aliter fén-tentiamfuamtueriexpIicareqjpolTunt. Qui apud Turcos vixerunt, rationem vitae morefq;

50 eorum peruiderunt,affîrmant omnes, vix Opio aliquid ipfis efte familiatius.Neminem aiunt ita egenum eftè,qui non dimidium fuæ pecunia: in opium libenter impendat, praefertim veto cum in militiam profil ifeendum eft. Namexvfueiusalacricresadfubeundapericulared-dialfcuerant, quam noftri bibuli laudem vino liberalius epoto adlcribunt.

Bellonius Gallus (homo apprime dolt;ftus,qui multorum mores populorum vidit amp;nbsp;vr-bes,)quamquamnonita,vtTurca:, aft'ueuerat,pcriculumtamêeius facereaufuseft.Neceo deuorato aliud incommodum fcnfit,quam caliditatem in ore ventriculi,fomnum inquietio-rem, leuemqjcerebri perturbationem. Corrupto nomineantiquo 15Aphionhodie elegantioresinter Turcasipfum nominate dicuntur.

Iulius Cæfar Scaliger conftanter affeuerat, Amfiam, quo in nuper repertis terris ad vc-nerem ciendam vtuntur homines,opium efte: ac manfuro,os vrere, mentem percellere,tur-

bulenta fomnia côncitarc. Hoc fi ica eft, inquit Scaliger, haudalia rationc papaucr frîgiduin eft,atq;ipfarofa.

Hoc,deqüoîamdiKtmus,opiuniexalbopapauere ftillat, vulneratis leuitercapitibus. Quodexnigro paratur, perniciofum fortafle magis eft ; ficut nigrum hyofcyami feme noxi-um magis eft albo. Magna nihilominus bine fufpicio eft,auc non fccus quam rofa frigidum cfle. aut nonfrigiditace, fedabdica quadam virtute hominibus exitium adferre. IntelJigoe-am fpeciemabditæproprietacis, quæ non fubftancialem formam, fed temperamenti confe-quiturpropriccatem.Cuiegoquoquefententiælibentius,quampriori,fubfcripfero. Quitta fenciunt, illi nobisopii exemplum non obiieienr» Vtram lencentiam probes,nobisneq5de-cedetafiquid,necaccedet commodi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lO

Hxc pluribus non ob aliam caufam recitaui, quam vt non temere aliquid bic diiftum a nobis cerneres;nec fine caufa,quaedifiîmilium partium funr, vnicumqj faporem babere videntur.excepifte putares.Cur quæ ab occulta vi agunt (fiue ca formam,fiuc temperamen-tum çonfcquatur) exceperim, fatis notum eft.

Quæ mox fubiicisjfvt multa contineant,de quibus vera fint nec ne ambigi poifit) facile ƒ concedemus tibi. lamenim.nonexcipi audifti quæcumque fapores pcrceptibilcs babent, quantumuis diuarfos multofqj babere cogites. Fruftra etiam ad exempla reiponderim, quibus probate niteris, melius efle ab affèdib.ad faporesgt;qua ab bis ad aftèótus procedere. Non cnimvtrumfitpræftabiliusbicquærebamuï.FieripoteftjVtaliquado bæc,nonnumquamal-teraviafitpræferenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io

T andern præclare amp;nbsp;erudite,fi dûs placet,dubitas,an partium ifta diuetfitas reuera exi-ftat,autpotiusimaginatio tantum fit. Putas fortafle pbilofopbositaindulgere imaginatio-nibus,cum veritatem inucftiganr,naturamq; fcrutantur,ficut Aftrologi faciunt, quibus délira fomnia.anilefq; fabulæ maiorcm, quam aliud quicquam, voluptatem pariunt. An ira cuæ debisdifputares, mente aefenfibus carebas, vt nihil tibioccurreret, in quo iftam partium di- if uerfitateminuenires? Nonerat opus radicis meminifle, cuius carne pro farina vtunturho-minesin Hi.'paniolainfula,tametfifuGcuseius venenofuseft. Porrum confidcrarepoieras, quod finenoxa cditur,quamquamfuccum habet perniciofum. Poteras fanguinemtibipro-poncre,qucm tua te ars,tuique oculi diflîmilcs babere partes monent. Poteras in laifte,pote-ras in pomiSjpyris,refis,abfinthio,poteras in vino,in aqua noftra,denique in omnibus cerne- 50 re. Non tu aliquando lcgifti,aloën diligenter ac fæpe lotam, purgandi facultatem amittereî Siin menremtibivenir,partiumdiflîmilitudinëineaineflefacileperfpcxifti. Potuiteadcni rede compluribusaliisadmonere,quæ aliud lota,aliud non lota efficiunt.

Quid boclocoaliud dicam, quam fomniaflete, cum ifta ieriberes? Non ita multoante partem maximammedicamentorum heterogeneam eife dicebas, ac Chymiftarumtefti-monioconfirmabas. Iambuius,tuique oblitus, dubitari poiTe affirmas, an ita tes reuera ha-beat. Si hoc non eft euidenti return experientiæ repugnare, quid fit nefeio. Verumfiitares habeatjconfeârarium putas, elementa exfortuito atomorum concurfu amp;nbsp;non ex elemento-rummiftionegenerari. Ratio tua eft,quia miftio fiat per minima.

Ifta cum negligimus,fuccenfes nobis, amp;priusdocereiu bes, quomodo contrariivnain 4^ ftirpeeffeôtuspoflintadelemcncorum miftionemreferri,inquavnus fitconcentus. Perin-defacishic,atq; is, qui,cum nopoflètintelligere, quomodo vifio fiat,earn fieri prorfusnega-bat. T U namque,dum, quo pado diflimiles in vna ftirpe partes efle poflînt, fi miftio in minimis quoqj fiat,animo comprehendere non potes, an fit dubitas. Et cum earn in cunélispro-pe rebus occurrere animaduerteres, idcoque negate non anderes, hoc agis, vt non eo modo 4 ƒ fieri tibi perfuadeas ( aliis enim nullis perfuaferis) quo præclariflîmi Philofophi amp;nbsp;Medici fieri tam aperte amp;nbsp;luculente demonftrarunt, vt merito imperitus fit vocandus, qui non videt; delirus,qui cum videt,non acquieftir.

Minus iam miror,te Galeni de faporibus fententiam no approbate, qui,quæ tam func nota, teftataq; dodis omnibus, tamque folidis amp;nbsp;firmis comprobatarationibus, vitupéra-re: amp;nbsp;ridiculas illis anteponere fabulas non es veritus. MeminiiTe teeius hoc loco ièntentiæ expediebat,quamfupra ponebaSjVaniifimum efle eum,qui,cum neque acumineiniudican-do,neque celeritate in inueniendo,veteres æquare poflet,rationes nihilominus fæpe friuolas amp;nbsp;contortas experientiæ præferret. Nullus Apelles ta eleganter te potuiifet depingere, quam pulchre iciteqj turnet amp;nbsp;teipfum hie expteflifti. Ego numquam paflus fuiflem mihi perfua- ƒ ƒ deri,teiftasnugasintuofinufouerc, (tametfinon ignore, te fabulofis opinionibus impenic deleâari) fl no eandemrem iæpiusrepetiuiflès,rationequcconfirmare ftudtiifles» Hafcine egorefuremabfurditates? Iniciteineptet^facerem multo magis, quam fi commentus fuif-fem. No tanta eft tua authoritas, vt tibi citra rationes afleuerati credamus, quod fenfus, qUod feculorum omnium experientia, quod ratio, quod dodorum omnium conienfus, tamner-uofi»

DeSaporibusdifputatio. 67 uofefalfutTj ab^ürdumq;comprobauir,vtquiïn dubiumvocafeaufit, mcfiroprincipiorum de naturalibas rebus irnpcritiflïmus efle cenfeatun

Quodlidignaipfa perfe reseflèt, in quavelehodandaVcl confuranda aJiquid oper^e ponaturjneptus tarnen fiin,fi id hoc loco tentcm. Etenim fi quam maxime ifta partium inx-* 5 qualiras ex atomorum concurfu exoriretur, non ramen non ex faporibus redede medica-mencorum viribus, quas in concurfu tali nancifcerentur, conieótura caperemus. Oporteret cnim hoe, velaliomodo concurrentibus, huncvel alium faporem connafcifempen Non enim arbitror te hac etiam in parte,Deniocriti fententiam probate, qua doe uit, nihil prætcr vacuum amp;nbsp;atomos exiliere:cætera omnia videri tantum, reipfa non efle. Si [caffentiri oftem deriSjtamnonmirabor, fl AbfinthiumSaccaro dulcius dixeris,quam haélenus admiratus lùm,odores tibi, quam fapores, notiores elfe.

Quod te non vidcre fcribis, quomodo ilia in medicamentis partium diffimilitudo noil magis Democriti faueat atomis, quam Hippoçratis Elementis, facile credo. Cuienim nil nifinouaplacent,isillis,qux Antiquisreäredidafunr, mente non adhiber, quomodo opor-5 ter. Si vel Arillotelem eiufq; interprétés, vel Galeni vnicum commentarium,quem de dementis iuxta Hippocr^tismentem conferipfit, tanta perlcgiflês attentionc, quanta alias for-tafle ineptias perlegere (flquidem verum eft, quod mihide tequidamiamdudumnarra-runt ) foies, non diccres tc non videre, quod tuos omnes difcipulos praeclare intclligere credo.

° Rides nos,quos Hippocratica retenturos principia fufpicaris. Nos Hippocratis,Pla-tonis, Ariftotelis,amp;: Galeni retinemus principia; atomos vero Democriticas feu potius Curi-onias ridemus. In caufa eft, quod ilia certis ac firmis niti fundamentis cernimus, quod natu-ræ amp;nbsp;omnium ætatum experientiæ confentire videmus; has autem naturæ, fenfui, rationi, experientix repugnareperfpiciinus; vtnonpoflint argumentis certioribusveliliademon-

5 ftrarijVel hxc confutari. Ne mireris igitur, nos, qui tot tamq^ præclaris viris, non fueramus abfq; oftenlione fidem habituri,tibi mulra quidera afleueranti, nihil vero probanti, credere non pofle. Sed doccrinos prius conueniebat, ais, contrarios in vna ftirpe effeftus referri pofleadmiftioncmelementoruinperminimafaótam,quamatoraosrideretis. Vnicoadhçc vcrbordpondeo,non venifle nobis in mentetn, cum has theies difputandas proponeremusj, î° aliquemdeprincipiisiftisdubitaturum.

Parum feite profeflbrem te lacis Hi ppocraticæ artis,cuius principia nondum vera eße nofti. Fruftra intempeftiue operamhicnoftram expédias. Si ex Galeno amp;nbsp;Hippocrate difeerenon volebas, atqjex Ariftotelecognofcere pigebat,ex Auicenna faltem intelligere præclarc poteras. Qdnetiam fl, quæ nobis in ifta relponflone hueufq^ didla funt,non ofei-3 î tanterexpendeiisjvotidefideriiquetui compos fies. Parum feite etiam, vt id doceamus te, a nobisflagitas. Poteftenim ftirps vnalonge diuerfiflîmas habere partes,quatura tempera-mentanon fit necefleeadem eflè.Sanein homine aliter temperataeftearo, aliter os, aliter neruus,aliter cerebrum. Nihilominus ramenomnes conlêntiunt interfehadenus, vtvni animæ firaul pareant: eidemq; vitam fuam acceptam référant. Quid igitur prohiber idem in ftirpibus fieri? Equidem non minus eft in quibufdaln plantis amp;nbsp;frudibus,partium diuerfîtas nota, quam in animalibus. Sinoncredis,vel vnicumpomum,fiue aurantium,fiuecitrium contemplate. Supra quoque ifta dere nonnihildixiraus.

Decepit te,quod in vna ftirpe vnicam miftionem credidifti. Nifî fortaflèillud voluifti, quod magis credo, interrogate, quomodo in vna ftirpis parte poflint diflîmiles partes defen-di. Quodfiperpartemdiflimilemidem,quodnos,intelligis,fierinonpofledicemus. Quare ab aliis, non a nobis, qui in ea fententia numquam fuimus, declarationem hanc petere te oportebit, Sufpicor te fententiæ occafionem aliquam accepiflèex proble. i o4.1ib. i. Alexan., Aphrodifei. At is author tute fentceix, quifquis rande fuerir,nullo modo patrocinatur; quod facile probare poterit, qui eiufdem Icriptum illud attente pcrlegit.

SO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Verum egonon pofliim videre, inquis, quomodonon ifti magisopinioni faueatfor-

tuitus atomorum concurfus, quam Elementorum miftio.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ais? An te, qui tam cernis

acute, vt in ipfas pene return fubftantias introfpiçias, adeoq; oculorum acie hadenus pénétras, vt ex femine in terram proiedo amp;nbsp;putrefado, atomos effluere, amp;nbsp;alimentum fpecie nu-bis atomofæ, (agnofeis, credo, verba tua) ad le attrahere confpexeris, ifta non peruidilfe cre-J 5 dere debuimus^ Lippis oculis amp;nbsp;vix prima Philofophiæ ac Medicina: rudiraenta edodis ifta funtnota,quætuiingenii aciemhadenus effugerunt: inquononparumnoftram dete opinionemfcfellifti. Etdiflimulafletc,quamquam videres, crederenon audemus. Quomodo ex feminibus plantægenerentur, haudpaulo melius ex Galeno cognoui, quam ex atomofa tua nube imaginari potuerim. Locum in tertio capitc librifexti de placitis Hip-pocratis atque Placonisreperiet, quividere cupier.

Prudcnter (ânefécifti, lt;]uod contra fcquenccs thcfes nihil tentafti. Erenim inoppu’ gnationefextx occubuiflcs prorfus, tam manifefte réfutant te verba ipfius omnia. Scdprac-ftatfinemhîcfaccrc,poftquam nihil reftat,quod non fit confutatum. Vale. Heidclbergxad lt;licm zo.Iunii. Anno Domini, iy6j»

ac de vfu eiufdem in Medicina ; ad virum in omni præftanti doclrina eruditiffimum, D. Conradum Gcfnerum Tigurinum, Philofophum ac Medicuni clariflimuni.

O N fum oblitus, quodinpoftremisadte literismeis pollicitus tibi fum, ciariflîmcac ƒ præftantiffime Geincre, me, qux meaeflèt de ortu fabulofiiftius lapidis fententia, quo iamperGermaniam plurimi feliciflimc in fraduris oflium percurandisvtuntur, adtefcri-pturum cfle,cum primum locum generationis ipfius vidiflem,ac fingula accuratius explora-uiflèm. Ne igitur non fatisfeciffe officio videan rem, vt inueni, omnem diligentiffime explicate tentabo.

Die Aprilis 17. ad locum, vbi plutinlus reperitur, aliquot liberalium artium Magiftris, medicina: ftudiofis, comitantibus, exfpatiatus fum. Ad eum nos illufthf. Principis Eledoris aula:Magifter,quiiam ante locum perluftrauerat, amp;nbsp;vbi plurimus inueniretur, obfcruarat, deduxit. Deinde anno 1564. die n. Septemb. comitantibus tum aliis, tum D.Sigifmundo Melanthone Medico,pietate,virtute ac dodrina clariflîmo, collega chariflîmo, iterum exi- * ƒ uimus ; amp;nbsp;quanta potuimus diligentia omnia tunc quoque perfcrutati fumus. Eft is locus in itinere, qua hinc reda Spiram itur, miliari ger manico ab vrbê noftra diftans : luporii fulpen-dio nobilitatus amp;nbsp;clarus. Latiffimi ibi vifuntur campi fterilcs, arenofi. Arena alicubi alta eft quinqj aut fcx pedes, alicubi altior,multis etiam in locis minus eft profunda. Eft autcm arena iliatenuiffimaamp;puriflima,nihilomnino aliéna:fubftantiacac terra:admixtum habens,in- lO Ear agrorum; qui, licet arenofi fint, frudum tarnen ferunt. Per hofce campos paffiminnu-merabilis copia iftorum lapidum reperitur.- maxime cum a via publica ad vtramuis maniim paulum difceditur.

Hic,cum prope viam ad finiftram maiufculi lapidis veftigiadeprehendiffemus, perfo-dere arenam coepimus,vt radices confpicaremur. Erat in eo loco arena admodû alta. Qiiam 1 / dum vndique tollimus, maiorem femper fieri truncum feu bafim animaduertimus. (quan-quam hoc perpetuum no eft. Hoc enim anno circacundé locum truncum inuenimus, ma-gnitudinem eandem fcruatcm ad radices vfqj,vt arboris caudex defixus ibi videretur. Craifi-tudo paulo minor, quam qux vtraque manu plene eomprehcnderetur. ) Tandern folia lata fada,altitudinealiquotpedum,inuenimusfabarenaargillam pinguemcinereicoloris, ad P cœruleum declinantis. Hac cum rumpcremus, apparcbat ipfam ex denfato amp;: quodammo-do cocodo vel ex dimidio permutato fabulo concreuifle. Opinor ex permiftione pinguium, calidorum, amp;nbsp;fortafte fulfureorum halituum talem fieri adionclatentis in terra caloris. Ve-nas multas rubiginofo colore interlpcrfashabebat, vtferri venæ exiäimarentur. Non dubii tabamus fulfuris eas indiciu argumentumque effe.Oblitus fum iniicere in ignem,vt odorem } $ cxpenderem;tametfi tunc prorfus facerein animo haberem.

Pcrhuiusargilla:fuperficiem nbsp;nbsp;intraeandem) propagincs quafdamhuius lapidis in

omnes partes Ipargi, atque a trunco paulum ad latera,pollicis craffitudine,aut paulo maiorcs excurrere vidimus. In fuperficie duriufcula cum eflct argilla,mollior ftatim,ac pedem vnutn fodiendo defcendimus,apparuit. At cum lecundo inlpiccremus, nihil remittebat duritics, P etiam cum ad tres pedes,plus minus,perfodiflemus.

In media ifta argilia pingui, cCErulea,rubiginofis vcnis multis, vt didum eft, diftinda, «lultæ cochlex parux, albx, inanes, repericbantur ; quas in eadcm natas fuiflè ccrtiffimum cenfebar

ecnfebamus. Neqüe ehim tam alte vllo modo defcendere, ôi tam profunde in argiliam in-finuarefefepotuiffent. Quacumque argillæ frufta manibus rumpèrèntur.multa: bine indé fparfæinmedioipfius corporeapparebanr. Harum alia: lentis, aliæ ciceris, nohnulla: maio-remambitumhabebant. Vèrumita étant fragiles, vt leuiïîime digitiscontreôtatæinpuluc-y rem verterentur. Itaporro affabre amp;nbsp;concinneétantfadæ, vt nihil attificii deefleeis cogno-fei a nobis poflètjquod in illis,quas fupra terram reperinlusjinefle petfpicimüs.

CumpauloakiusfodiertdopenetrafTemus, mukaftatim aquainfoflàminfcrhe córi-fluxit. Neque follicitos ea tes nos valde habebat, quod trunci ( ita bafim lapidis appello ) radices, non multo altius in atgillam defeendere, fed fere circa eum locum finitecerneremusi Cum fecundo eadem hæc in eodem terme loco infpiceremus,atgillam, vt dixi ante, durio^ remamp;ficciorcminuenimus. Quinetiam cum altius multo perfodifiêmus, vix tandem hu-motemreperimus, Putauimuscaufamdiuerfitatishancefle, quod, cumprimoexiiflemuSi terra adhuc humidafuiflet, propter pra:teritam proxime hyemem,amp; nuper prçcederttes piu-uiascopiofasadmodum. Nunevero, cumtêcundoexarainauimus, rationiconiêntaneuni ’ y videbatur, vt terra tota aridior appareret, propter præcedentem proxime a:ftatem, amp;nbsp;diutur-namaërisficcitatem.Etenim adie25.Iulii,vfqueadpræfentem diem,vixfemcJpluit.Quam-uis enim nonnunquam per quarta hora: partem,inftar roris aliquid aquæ depluiflet,id quod ter forte faólum eftjnon potuit tarnen ab exigua ilia aqua puluis in fuperficie terræ totus ma-defieri.

^0 Poftexpenfam profunditatefti radicumiri argillaib dé truneó vndiquaquedefeenden-tium, rcliquas partes explorare incœpimus ; idque non in vno tantum, fed pluribus poftea fa-dum eft; quanquam non pari diligentia ca:terorum radices inueftigauerimus : quod fimili-ter in omnibus rem habere perfuafüm haberemus.Et fane verifîmile cft.cum in catteris nihit inuenirctur diferiminis, radices quoque fimiles fuiflè. Sunt ex hîs truncis, qui magnæ arbo-riscralfitiemæquenr. At non ex vno lapide folido,icd ex pluribus terctibuspartibus, ceu tamis quibufdam fimul colligatis conftanr. Eas interpofitum fabulum, quod fpatia intermedia replet,itaconiungit,vtvnumcorpusexiftimentureiiè, ptiufquammanibuscôntteétantur. Sed nec eadem omnibus eft partibus crafTitudo, vetum maiôres minorefq; inter feCe iundas cernebantur -, qua: in pyramidis tamen formam Vna faftigiarentut. Qua: res förtafle argu-î°mentoeflepoffit, vtnonfuperncfedinfetnéeosnafcidicamus. Ateum vnusfolus truncus furgit, par ferme eft ctaflîties vtrobique,videlicet fupra amp;nbsp;infra.- Vtanteetiam monui. Cunx fereadfuperficiemarcnxperuenere, ramosquofdam rotundoS, qualesad te iam ante ali-' quot mi fi, per reliquam arenam emittunt. Ab eo loco eandem fere magnitüdinem,fiue cral-fitiem feruant, amp;nbsp;raro fubarena, quam in fuperficie maiores inueniuntur. Quin etiam haud ? 5 infrequenter eadem eraffitudine, vt pollicis,aut digiti, aut maiore quantitate, ab imo ad fu-premam vfq5 arena: fuperficiem afeendunr.

Non eft difficile eosa reliquo fabulo intérnofcere; Nam Ärduriores coriglomerato fa-bulo, amp;nbsp;candidiores multo funt: amp;nbsp;plerumqüe refta per arenam furfum afeendunt, ae fi dé-fixifuperneeftentrinterdum ad latera déclinant. Vbi ad fuperficiem vfquepertigerunt, aut 40 nonprocul ab eaabfunt (quales multos vidimus, quos tamen fraótosefl'e veto videbatur co-fentaneum) partes aliqua:,vel ab hominibus,vel cérüis, quorum ibi ingens eft copia, aliifque animalibus, vel a pluuia amp;nbsp;ventis abfumpuntur. Sane dum adhuc recehtes fub arena occul-tantur,aut cum fuo principio,hoc eft,trunco continuantur, fragiliflimi funt, adeoquefriabi-lcs,vtinpu!uercmleuiadmoduraconfricationedigitorumcomminuantur. Quod cumdi-gt; 45 co non ad fabulum alio quouismodocoaftum fiueconglutinatum, fed ad eum ipfum lapidera, qui in arenæ fuperficie de fua radice auulfusiacet, atq5afolceXGoâuseft,referolt; latii cnim dixi,eos conglobata arena multo efl'e duriores.

Quæ hoc modo partes abruptæ, fuperqj arena: fuperficie difperfæacfoli expofitæali-quandiu iacuerunt,indutantur amplius,magifq5 albefcunt. Scdamp; cruftam, quam acircums JO lico fabulo, quafi nigricantem corticem quendam cohtraxerunt, magna ex parte amittunt? quidam etiam fcruant.Hanc amp;nbsp;a pluuia ablui probabile eft. Præterea arefado a foie humore, quo agglutinabatur,fua fponte fæpe deciderc certum eft. Ita namque fieri vidimus, cum in manibus noftris exiccari permitteremus. Ob has caufas,omnia ferme ilia fragmenta, qua: iti fu perficie arenæ reperiuntur, iis quæ fub ea conduntur adhuc, non tahtum duriora,verutn-J5 etiam vt plurimum candidiora fieri eXiftimo.

Oportet hoc in loco commcmorem, quod amp;nbsp;nobis Videte iucundiifimum fuit, amp;: ad rem prçièntem facit ora nino plurimum. Cum per campos illos arenofos vagaremur,amp; quid quolibet in loco obferuationc dignum appareret notaremus: inuenimus ex hoc geherc lapi-dcra,cuius tibi fragmentum mitto, ita vt fequitur natum, Craflitudo cius, vti vides, digitunS tnediocrem vix æquat,aut certe non fuperat. Longitude fuit quinque pedum (nam dum alt;b

hue integer in terra iaecretmetitifumus) æqualivbique era Hi tic, vtpoftremaciuspars,qux extra fabulum cernebatur,nihilo minor ea efle viderctur, qux trunco inferne fubennti con-tinuata erat. Dixifîcs baculum feu virgam fuifle fub arenæ fuperficiem a bubulco abfeondi-tam,Si non ftipiti paulo craffiori ex profundo afeendenti, manifefte,vt mox dicamus, conti-nuatusfuiüètjvirgainlapidemconuerfavideripotuifletnegligentiusintuenti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

Huius ftipes, aut radix, vt lie vocem, quani paulo crafliorem fuifle dixi, ex profundo afeendens,recla fuperficiem,vtifcreomncsfolent,petebat. Abeacura nonlongiusabeller, quampalmicem vnum, recuruatus,inque terramreflexus, per fpacium pedum plus minus quatuor fub arena latcns exporrigebatur. Extra arenam procurrerat pedem vnum, auteo amplius. Dubiumnon erat,vel iplalociinquo repertus eft, natura teltificante, quin vend 10 fabulum, quo opertus fuerat,difpuliflcnt. Eratetenim collisarenofus,proculabarbonbus, vtnihil ventorum flatusarcere impedireuepoffic, vndccumque Ipirent, Prxtcrea extrema lapidis pars,quæ extra fabulum apparebat,folum non vbiqueattingcbat, fed nonnihileleua-taerat, acfi vendfabulumaridius, cuiincubuerat, nuperdcpuliflcnt,ac fubtraxiflent.

Hueillud quoqs pertinet, quod, licet iam ab arena tegeretur, adhuc tarnen per vnius ly fere pedis fpaiium cerni poterar. Siquidem arena, quafi pro craflitudinis ipfiusmodo intu-muilfet,paulo altior cernebatur,eain parte,qua lapis pergebat,vt fabulum ci ceflifle,fpadum-que progrediendi dedifleputaretur.In cauia vero non hoc,fed humiditas fuit,per quam ei tc-naciusadha:rebat,quam vt a vends difiicitam facile pofler. Namarefadum fabulum inftar puluensdiflipabilecum fit,aflatu non magno, longe latcq} difiicitur. Cum humidumeft,GO- 20 hæretjnecdifflabileexiftit. Sanequa parte detectuserat, fabulum aridiflimum videbatur. V bi tegebatur, adeo crat humidius, vt vel ab ipfo lapide aliquid accepifle humiditatis cenfe-retur. Equidem ifti lapides cundi truncofuo continuati,humidiotes multofunc,quamilli, qui de trunco abrupt! exiccantur. Ex quo coniicere licet,eos nonnihil humiditatis a matrice, vel trunco, vel radice perpetuo fere haurire. A lateribus, quod humedari arque non potuif 25 let, facile difperfumeft. Continuus crat, vt in co nulla plane rima appareret, Vtprimutnds terra l’uftulimus,in fragmenta,flue partes aliquot diuifus eft. Nec praccaucrc, quin itaaccide-ret, pu tuimus, licet valdecuperemus atque etiam conaremur integrum conferuare.

Exifta narratione promptum eft intclligere, nullius eos animalis oiïa efle, vtcum alii, turn ego quoque deprincipio iuipicatus fui. Quod vero poros habent multos, ficut ofla, in- 50 de euenire non ambigo,quod ex fabulo concrcti fiint,cuius partes tarn exade co ire non fetn-perpoffunt, vt non poros meatufqjaliquos pariant. Eft tarnen inter poros, qui in aridis olfi-buscernuntur,amp;: eos,quiinhifcc lapidibus reperiuntur, magnum omnino diferimcn.-id quod libenter confitebitur, quilquiseos diligenter cum areiadisoflibus,vtego feci,con-tuletir, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35

Rotundam (eu teretem figuram cum longitudine,a loco generationis amp;nbsp;matrice, vt fic appellem,ipfosaccipere certumeft. Carene etiam plcrique omnes eainæqualitate craflitudinis Setenuitatis, quae in oflibus ineft, fedeandemfrequenter magnitudincm, vtex fupra commemoratis perfpici poterit, feruant. QmneciamcxtuberationibuSjamp;capitibusillisoflî-umin extremitate horum apparentibus,dcftituti omnes fuerunt,quotquot ego confpexi: ta- 40 metfi omnino multos viderim, eofq5 bene longos. Nodos feu capita multa habent coruna aliqui,fed non vt ofla in extrcmitatibus,fed in medio potius amp;nbsp;a lateribus. Incurui etiam funt, amp;nbsp;tarn variihacin parte,vt cum ofl'ibus nullis conuenirepoflint. Quodidcircomoncrcpla-cuit,ne aliquisdeincepscospro olTibus habeat.

Modus generationis eorumtalis mihi eflevidetur. Caliditasquaein terra ineft, ex pin- 45 guiillajdequalupraame didum eft, argdlaamp;: aqua fubieda, exhalacioncs,fiue halitus,fiue vapores, (pro eodem omnia hxc nomina inihiin præièntiaponentur,) craflbs,pingues,cali-dos,amp;,vtlufpicor,fulfureosexcitâtpltirimos. Hifubarenacercisinlociscolledi, multasfa-buli partes complcduntur, eafq ue pro viribus permutant. Deinde coniundim furfum ten-dentes perfabulum rarum,viam fibi,quapofliunt,aperiunt,acpartes,quascomprêhenderût, 50 fua pinguedine conglutinant. ( Supra dixi,cos nonnumquam ad lateraexporrigi,amp; oblique per fabulumferri. Noncnimfemper via patet furfum afeendendi. Attamenquianaturalua furfum contendunt.pars eorum maxima ad fuperficiem afeendit.) Ifta poftea fic mifta amp;nbsp;glu-tinata inter fefe,tum a fubeuntc infernecaloreplurcs femper calidos vapores fubminiftran-te, turn ab eo etiam,quifuperneafole in prbfundumpertingit, exçoquunturcacproconco- 55 dionis modo atqj menfura, indurantur albelcuntque.

Poceft fieri vtfulfurei halitus vaporefue caufafintalbedinis aliqua ex parte ipræfêrtim cum fuffitu fulfuris quxdam albefceremanifeftefoieant. At folahacde caufa cos albefcere vix dixerim. Aigilla,de qua dixi hofee vapores tolli,alba quidem amp;nbsp;ipfa eft, fed minus multo quam lapides. Nam ccerulca potiusquara alba cft,amp;rubiginoias multas habet venas. Deinde cum

uecum cxeodem fabuïo ipfa quoqjgeneratafit,colorera aliundeeciam traxiflc oportet.Tra-xitautera procul dubio a vaporura perraiftione codione. Non hegera tanien vaporesi quiabeatolluntur,aliquid dealbedine argillæretinere; amp;ficpluraefieqüa: lapides iftosal-bos reddanc. Ipfuraquoq) labulura arefadura âlbedinis aliquid habet ; vthacetiam decaufa Î facilius albefcerepolfint. Acquehosipios lapides, nuraquani æquecandidos elle, cura hu-midi adhuc funt, atq; cura arefadi funt, cci tifliraum eft. Hinc fufpicio eft,eos fui coloris al-bi nonnihil a fabulo obtinere. Solura fabulum ih eau (a non elTe illud raanifefte valide probat, quod in iplà etiara argilla longe codera albidiores cernuntur. Quæ cura ita habeanr,fa-cilecredi poterit, albedinis huius non vnicara caufara eXiftere,fed plures concurrere.

Porro ex folo fabulo eos nongenerari, notius efle puto, quara vtexplicatione verbofi-ore indigeat. Humorecertealiquo opus eft, quo conglutinentur fabuli partes.-quascohære-re, vniriqueperfefenonpoflenotumeft. Sanepluuiaraaquaraidefficerenulloraodocredî poteft. Non cnim facile qui ira cogiter, rationem attulerit cerrara, cur certis tantum in locis lâbulinafcantur; Curtereti longaque figura dumtaxat fingântur: Curinferne exargillaad fuperficiera vfqueluperiorcm,eademillafigura, vtnunquarafereextracircuraferiptioneni egrediantur,pleruraqj cotinuentur; quo pado aqua pluuia tantulas folura partes fabuli coa-gulet,ati^ in profundura vfqj feraper eo,quO fupra inccepit,raodo pergat.

Fruftra hic tritura iilud,quod in rebuscundis locum habet, cum retfteädhibetür, pro diflblutionehuiusdifficultatisobiiciatur, nonomnesfabulipartesidoneaseflè. Vt eriimid verum fit,ad hunc tarnen nodum difloluendum nihil confert. Permanet enim prior diffi-^ cuiras: amp;acceditmaioretiam.- quomodoidoneaïaptxqjillæpartesfabuli, qux in tereterrl hanc longamfiguramfolxrotundaripoterant, in vnumfemper ira locum coierint, vt icm-per vei fus inferiora,nunquam ( aut petquäm täriifi me) ad latera inter feie coha^ièrint.

Pluuia certe aqua per omnesiabuîi partes fimiliter defeendere, ac ab omnibusxque T combibi videtur. Ergo cum aqua pluuia non poifit credi glutinum efle huius lapidis,proprer enumeratas caufas,amp; abfurditatem rei,aliud quærendum nobis crit. Ât vix aliud, imo ne vix quidemexcogitabitur,praeteriftos,dequibus fupra memini,vapores atqjfumos.

Probabi!iorobideftnoftrafententia,quod Ariftotelemquoque nähere videäturcon-fentientem. Erenim a vaporibus omnia foflilium genera, fuccofqj concreros, amp;nbsp;prætercà la-5'^pidesconcrefceredocuir. Neque vero fieri pofle putö,vtexfolo vapore denfato ifti lapides fabulofijde quibus hic agimus,concrefcant. Nam fabulum inefle, vel öculorum amp;nbsp;dentium, fi mandentur,iudicio, adeo certum eft, vt fi qüis dubitet, is mihi in meridiana luce tenebras quærere veile putetur.Frigore eos condenfatos concretofq^ opörtebat. Hoc fi eilet,calore ite-rum liquari fundiq; poifentjid quod non efle verum pro comperto habeo. Noii enim magis 1Î ab igne liquantur,quam calcarius lapis. Quamobrem ex vtroque, vapore fcilicet illo pingui, calido, craflb, amp;nbsp;iabulo, inter fefe miftis ac percoótis concreuiiTe eos rationi confen taneü cft.

Certum porro illud etiam cft,non mifeeri tantum hxc inter fefe, vti viho aquam mifee-reiolemus, fed tranfmutari a calore amp;nbsp;percoqui, vt in formam quandam calcis, non tamert veram, abeant, partes iabuli plerarq; omnes. Nam non raro intégra: quædam partes fabuK minime permutatae,nonnullx etiam femimutàtæ, per lapidis fubftantiam difperfie reperiun-tur. Magis permutantur,aut certenon minus, fabuli partes, iniftiuslapidisgenerationeSc coftionc, quam terrain coâis fiûilibus, autlateribus mutatacerniiur. Ethüiequidem fen-tentiænoftrae nihil video repügnare. '

Q^iod enim fupra difficultatem habebat, nobis hon oificit. Dicimus namque vapores non ex omnibus terrae fubieélæpartibus eadem copia afeendere, ficut ex omni actis parte' pluuia de nubibus defluit,fed ex alia pauciores, ex alia plures erumpere. Quae caufa eft eui-dens, cur non omnes fabuli partes^ iilæ, inquarn, quz ttanfmutari poflent, ihlapidem iftutn conformentur.

Curauteminlongamiftath figüraihferetornentur, hincetiath fortafle cognofeipo-5 0 tcrit. Vapor ctenim copiofus certo aliquo in loco colledhs, amp;nbsp;fuperiora petens, per arenarri viam fibi,qua maxime poteft, (eam veluti petforando,äc tcrebrando) facit.-ac partes, qua: ih medio funt,cogit,conglutinat,vnit, aquereliquisvicinisfeparar. Ifta: fiemutata: partes pro-ximas fupra fe eodem modo afficiunt,donee ad extremara peruentum fit fuperficiera. Durai ita partes quædaracoguntur,amp;îacircumftantibus feparantur,inambitüfpatiura relinquitur Î y vaporibus (fpatium hoc raanifefte apparuit,vbicunqjeraergerecos inüehiraus) aliiiis afeen-s dendi,amp; fuperpofitas partes firaili modo perrautandi.

lamdumitacoguntur, iua Ipontefuperióresihcurabèntcs inferioribusipficquoqjäbi aliisdifeedunt, fpiritibufqj viamprtcbentprögrediendiaraplius. Vbi veröfabulura denfius cft, quam vt coraode penetrate fpiritus ifti queant, amp;nbsp;ad latus fpatiura eft,ad latus tum quo-que déclinant, Poteft hoc cx fupra rccitata a nobis hiftoria, de longo illo quem inucnimus k-

pidcjluculente intelîigi. Quanquamrariushoceuenireconfpeximus. Pleriquecnim reâà perptofundumafcendunCjleuiterque aliquandoincuruantur,vt nonnifi maximum circu-lum defcripturi fua ilia curuitate videantur.

Hune ego modum gencrationis eorum exiftimem potius, quamcum,quopiliatquc vngues generantur. Nam labulum ûc femper nouum fubire, amp;nbsp;pnus propcllcre, atquc vc in 5 COI porc excrementa,ita recens generarioporceret. Scdipfequoquelocus,nonitaeosgigni facile ôôliquidocommonftraueric. Non poiïetetenim fieri,vt non frequenter fuperarenefa-bulifupcsrficiem. imoplerumqj eminerentafubeunte fabulo protrufi. Acnullibihocvidi-muSjicd femperintra fuperficiem.aut in ipfa fuperficie definerc confpeximus. Quodfupra de longo illo diximus, huic non aduerfatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10

Sententiam illudeonfirmare etiam videmus,quodnoniftoinlocofolum,verumcti-amalibi vbi taies campi extant arenofi,illilapides inueniuntur, alias nnfquam. Quahinc itur Francofordiam,circa villam Qrbcrpborffappellatam,magna corum copia reperitur. Àu-diui etiam non procul a villa 0c(jtveijtdgft1/amp;propc 3ßClb6ltt/amp; Laiinoburgum campos tales eflè,qui permultosferant. Quinetiam apud pagum quem Altam ripam vocant,in fabu- ly lohiccis Rhenum, eofdemvidi. Quare cumnonnifi inarenofis reperiantur,fatisliquet,ex arena fieri. Siconftaret fimilÿier, talcm arenæ argillamin iifdem illis locis, vbipra^tereare-periri diximus, fùbieôtam eflè, qualis ea eft, quam nos vidimus; dubitari de fententia noftra minus poifet. Sane quia exteriorafunt inter fe fimilima,probabile eft interiora non multum diierepare. Gommoditatem nad:us,exploraboipfe, aut, fi per negotianon licebit, aliis hoc 10 imponam. Videnturcerte vtraq; requiri. Neepofte hunelapidem,vbialterum dumtaxat reperiatur gigni, vel ex iam didis liqueat.

Quare facile illis refpondebimus, qui alibi quoque fimilem argillam, id quo ego minime nego,repefiri fineifto lapide aflèuerant. Non enimeftfatisargillamtalem,amp;fubeaa-quamliitalibet,inueniri,dequibus vaporesfimilesefferripoflînt. Oporretpræterea mate-15 nam idoneam, ex qua ille vapor eidem permiftus taie quid efficiat, præfèntem adefle. Nec fatis eft fabulum qualecumque adeflè. Verum taie fit oportet, quod amp;nbsp;puriifimum fit, amp;nbsp;te-nuiffimum. Sane campi multi vifuntur plane arenofi, qui tarnen, quia non ex fimplici arena confiant, admodumfuntfœcundi. Ifiudautem fabulum neherbamquidem facileprodu-xeht, exceptis admodum paucis, qualcs funt tithymalli. Prætereafiin profundo fabulum 50 effecogitetur idoncum,terram fuperimpofitam ita raram efièoporterer,vt iabulum efi,qno vapores perrumpere, atque adfuperficiem emergere poifent. Et vt taies alicubi fub terra naicantur, non tarnen perinde vtilesfint. Quoniam experientia docuit illos elfe vtilesin primis, qui duriflîmi funtamp; albiifimi. Taies autem fieri, nifi fi expofitifoli fint, non facile pofiunc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 5

Vt igitur fincm faciam, breuiter omnia dicam, caufas efficientes huius lapidis, iudi-co efiecaloremfùbterraneumamp; iolarem. Materiam,fabulum elleaiominutum, tenue, purum,conglutinatum aealido,pingui,crafio(amp;fortafièfiilfureo) vaporc; quem n5 materia; tantum, verumetiam opificis aliquomodo rationem obtmerecenlèo. Locus generation! aptus efi fabulum, turn propter materiam,tum propter raritatem peruiofqj meatus. Vidimus 40 aliquot lapides inter fodiendum, plurimum a fupeificie adhuc abefie, quos frangi non potu-ifleconfiabar. Quodfinon fuperieôta arena craffior fuifie cogitetur, quam vtiter vapori præberet,in generationis motu taies adhucfuifie necefiê efi. Forma,non extra lapidem qua:-renda efi. Figuram, a loco in quo generatur accipere eos potiffimum arbitrer. Finis efi is,qui foffilium, lapidum, amp;nbsp;metallorura efi, quorum vfus aliquis nofci tur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

De viu porro lapidis huius dicere plura,quam did ici ex aliis,nec poffiim nec debeo. Po-terunt alii forfan plura narrare, qui frequenter pcriculum eius fccerunr. Ego ilia recenfebo tantum,nec omnia tarnen, qua: auditione cognoui. Id vbi fecero,quam de facultate eins opi-nionem habeam,amp; quo referenda omnia putem,breuiter indicabo. Éx ifiis eruditi facile ra-tiocinaripotcrunt,quibusin morbis vfus eius aliquis elle poffit. Vix medicament! alicuius 50 vires femel omnescognitxexplorata:q;fuerunt. Experientiaoccafionem atque caufamdili-gentius cogitandi de talibus femper pra; bet.

Audiuiegononpaucos, quiviüm eius in fraduris acrupturis minime alï^ernandum efle aflèuerant. Aiunt illi, fi quis fradum os rede m iuum locum refiitui curet, amp;nbsp;ex ifiius lapidis pulucre,emplafirum cü oleo, aut rofaceo, aut myrtino, aut mafiiehino, modieaq; ccra 55 concinnatumimponat,aceiufdempuluerisdrachm3m vnam,velpauloamplius,maneve-fperiqueinliquorealiquo iumat,eum intrapaucosadmodum, nonquidem dies,fed,quod admirabiliuseft, horas, ab omnidolore liberari; êispoft paucilfimosdies membro vtipoflè. Debet autem non femel tantum fumere,fedad minimum ter. Alii tribus deinceps diebus,ali! binis, alii ternis exhiber!iubent. Audiuipracterea arufticis, quorum in fodiendo opera vtc-bamur,

De natura Scortulapidis fâbulofiEpift. 75 bamur, vt fupra dixip’pfos aufbs fuifle filiis fuis exhiberc puluerem iftius lapidis frequenter: amp;nbsp;vna hac ratione rupturas inguinum pçrcuraflè. Emplaftrum quidam, non ex huius lapidis puluerc,quod tarnen vtilius mihi eflTe iudicatur,fed ex Gleranio contufo, amp;nbsp;fuilla pinguedine lubaólo coiaipofîtum fraólis oflibus impofuerunt, no minore, vt ipßquidem affirmant, fuc-S ceäh. Efficacius fit, lî pars maxima cm p la fin confier ex huius puluere,

Ccrco certius eft,eum ficcareplurimum poflè. Nampra; ficcitatc etiamlinguzad-motus perquam tenaciter adhæret ; is præfertim, qui albus eft, Si: a foie rede percodus. Non minus quam Bolus iï 1 e orientalis,amp; aliac quædam taies terra:, turn exieçat, turn adhæret lin-guæjamp;hisforraffeampliuseciam. Non dubitoquinvaporiljefulfureus,exquogigni eum ’O arbicramur, fuas vires ipfèquoquçhic conférât : vt minime opus fît in fabulinaturamfolius referre omnium effeduurncautas. Quodfîigiturruptis, amp;ilhs, quiofîaartuum confrege-runt, tancopere prodeft, propterinfîgnem facultatcm ficcandi, quo præditum effe confiât; iuuare taies poteft. PQteftautcmprædida,vtaiunt, non in hominibus tantum præftare, fed ctiam in brucisj vaccis videlicet,capris,atque equis. Dicuntur mire coalefcereoflahorum à-15 nimalium diff'rada, fi amp;nbsp;intra corpus exhibeatur puluis,amp; eroplaftri modoimpofitus fît.

Adftridionçmineo, qui foli expofitusfuifîet, guftu percipere nullum quiui, Quan-quam hocaffirmarc pofTum, ipfum non in parua quantitateemplaftro, defenfiuo appellato, inditum, quodadarcendasdeffuxiones ad pedis vlcus tibia: circumponebatur fupra locum vlceratum, mire id ipfum reddidiftè efficacius. Vfus eodem bis fum interea, dum ad te pri-O mum de hac re fcriplî,optimo fucceflu, in emplaftri forma, ( al iis præterea’adftnngentibus, amp;nbsp;fîccantibus admiflis) quod rupturac partium circa vmbilicum in grauidis impofîtum fuit, Vifum eftnoiificcandi modofacultatem emplaftri, verumetiam adftringendi poteftatem maiorerneflccille. Sed qua hoc ratione eueniat, facile intelligunteruditi. Hæc ferme font, quædeviu huiuslapidishabeocomperta. Dicomecompertahabere, nonquodpericulum ^5 ipfefecerim,fedquodatammultis audiuerim,vtnoncrederealiquidnon poflîm,

V t fatear ingenue quod fèntio, vim fàcultatemque ipfîus tantam minime arbitror efïe, quantamei tribueruntilli,qui fe periculum fecifteafleuerant. Non enim nefeio, quam facile homines imperiti artis medica: in iflis fallantur. Yix dubito Bolum orientalem minus ef-ficacemfuturum, fîquisadhæcvcimalit, tametfîmaiorisita fanitashominimultoconfier, î ° Valdeincrebruifîe vfum eius per vniuerfim Germaniam audio. In Pomeraniam vfque ma-gnara eius copiam ab equitibus,qui falutarem ipfîus vim exploratamfe habere mihi affîrma-runt, deportatam certo fcio. innotefeet aliis fortaflé rçgionibus etiampropter incredibilcm Vtilitatem,quam præftarcantedidis morbis diditant.

Fieri poteft, vt aliæ quoque nationes eundem habeant, præferim vbi terra fabulofa re-Îîpcriturexpofîtafoli, arboribufqjnuda, tametfînec vfum fortaflé norint, neegenerationis modum, locumqoeobferuarinr, Placuit hacpotiflîmum decaufa, tam diligenter eius natales defcribcrc, q uo alii façilius in fuis regionibus eundem quærerent ac inuenirent. Non au-deo commemorate,qu^ quanraque miracula de eo audierim. Plura non credo, quam quaf adfacultatem ficcandi, qua: fane perquam ftrenua in eo inefl,redc, apte, vere, pofTunç referri.Ergocumincerti nihiladtefcriberedecreuerim,nunc fînem fcribeii-' di facio ; præfertim cum epiftola modum exceflîfle iam quoq^exiflimariqueat. Vale.

Vatvor funteiüsfcripti,inqüodcvaporedirputât contrate Aducrfanus,prarcipua:5 ^^partesdeclaratione feu potius refutatione indigentes. Priinaeftjquod ex intet tis ftmpli-cium faculràtibus facile oftendi poHeait, Græcorum methodum incertain cifè. Aliera,quod vinum inebriate folacaliditate affirmât. Tertia continet dîfputationem degrauibus medi-camentorum. Poftremaeademq; præcipuaeftquod vaporem accidenscßeadeueiacjfub-ftan jam eflc ncgat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i ®

Et de primo quidem capite,minime opus eflè video,vtmuîtadicam. Non enim verbis methodus Grxcorumeuertivllis vmquam poterit, vtnon vniuerfade natura diiputatio ü-mul conueilatur. Demonftrationibus eftopus validiffimis ad rem tanram pcrficiendam. Taies,quia nullas in iplîus fcripto pofîtasinuenio.atqj excogitate contra yentatem Demon-ftfationesverascftimpoffibile, meritonihilprobatûeße aio. Nainquoddeincertismcdi« ly camentorum lîmplicium faculcatibus, cxemplo vini adfert, nihil ômntno demonftrat,amp; ad rem propofîtam parum attiner. Nonenim fi non omnibusannis, omnibusquein locisme-dicamenta fimplicia fimiliter efficaces liabent viresj continuo methodus Grxcorumfal-fa efE

Quippeiubet ilia methodus diftinguere inter medicamenta recentia, antiqua, media, 20 intereaquæ in montibus, incampis, inlocis paluftribus feu humidis,in ficcisamp; aridis otta funr. DUgri men eße docet, inter médicamenta ciufdem naturar, quaz in calida, amp;nbsp;ea qu« in frigida,atqueeriam in temperata regione,naca (tint. Quinimo hoc ipfiim,quod ifteprofir-mamento habet, eademilia methodus commoner, quaedamaliisannis felicius amp;nbsp;infelicius proucnire,efficaciora amp;nbsp;imbecillioranaft i provt annus fit frigidus, humidus, calidus, fi-.cus. 25 Pra:tereaexponit,quofingulorum viresmodoæftimandæexplorandæquefint.Monerpra:-terea,quodatevere rtdtqjdiâum effigradusfacultatum lacitudinem habere minimeim-perceptibilem,fed talem,qua:in quatuorpattes apte diuidipotuerit.GaIcnus enim ita eosin finelibri quinti defimpl.medicarn.facultatibus,diftinxit. Quoscum remitti pofleconcedi-mus,auferripoflenonîtatim damus.Hacipfadecaufa,notemcreacfinerationevtimurme- 50 dicamentisquouisinlocoprogeniti.s. Singulorumante vimfacultatemque exploranrpru-dentes Medici,ac im becillioribus aut temporis iniuria, aut vetuftate, aut alia quauis occafio-neredditisjtaliafemper coniungunt, quibus, quod deeffiliberahtercompcnetur.Harc cum nosfacereeademilla methodusiubear,acpra:terea qua idrationeaevia commodiffimerc-dtiffimeq5facer^offimus,perfpicuetradat, nihil argumentofuo aduerfariusobtmebit, vt35 maxime fit verim, medicamentorum facultatespro varia anni temporum permutatione Variari.

Prætereanon poterit idem oftendere, Arabes aliam fecutos fuifie methodum, abea, quæ a Grarcis nobis rede przferipta eft. Quod fi in particular! aliquo problemate non idem cum Grzeis fenfere,non propterea methodum totam aut labefaótarunt, aut non probarunt. 40 Quare nihil incommodât mcdiodo, quod medicamentorum facultates non ezdem pror-fus iunt omnibus temporibus ac locis. Exemplum de vino,quod non eadem omnibus annis, (iniildem locis) fuauitate nafeitur,minime oftendit, idem decæterismcdicamentiscun-dis tenendumefle. Nonenimfemper valetplantarumamp;fruduum comparatio. Annon quotidie videmus eandemacrisintemperiemnofimiliteranimalibusac plantis incommo- 45 dare ? Sane non eft eadem tempeftas omnibus vcl animalium vel plantarum partibus arque autnoxiaaut vtilis. Sed frequenter, quæ certis partibus obeft, alias plurimum iuuat. Quod no in his dumtaxat verum effe obferuamus, quæ ex partibus maxime diuerfis confiant ( Non obfcurumeft,frigidasqualdam plantas, calidiffimosfrudusfineleminefeire. Quin reperi-ridicuntur,quarum fuccusperniciofus eft, cum fubftantiafalubhs cxiftat)iedinilhset!am, 50 in quibus tantum dilcrimen non animaduertimus.

Ego fane aliquot iam annos ifta obferuans,nullam tam frigidam internperaramq; çfla-tem vidi,quæ non vitibus,aliifqi herbis quibufdam, faporem fuum integrum reliquiflet. Qui dubitat, is non ante mihicredat, quam aliquot annis diligenter vitium folia,germinatenella, capreolosac cortices deguftarit. Idem hocinaliis quoqueplantis omnibus tentarepoterir. 5 Quodadmeartinec,devicibus, origanonoftrate.acierpillojamp;compluribus aliisnon vereor id affirmare. De exteris, cum non fimi'iterpericulum fecerim, minus audaderpronuncia-uerim. Quodlilaporearum aliquando pauloeft dikitior acremifliot,gradus tarnen fuos, nonobfcure feruant. Quod,quomodofiat,illinon ignorant,qui latitudinem eos habere, nonindiuißbilem, qualis nec intend! parumpergt; neç rcmitti aliquantulum poiïît, didice-runt.

Si caufa huius quxratur, ifta fortalTc fuerir. Plantæ omnes fucci familiaris ex terra tantum fibiattraliWnt,quanto habentopus. Aefiampliusetiam attraxerint,quod,dum reôte valent, nequaquam faciunt, non tarnen amplius concoquut, quam pro fui nutritione fatis illis eft. Reliquum.tamquam cxçrementum extra fcfe expellunt,inque alios vfus vertunt. PofTec iftares prxclareexemplo hominis declarari, fi non plus ingereret fæpe quam ei expedit. Si nobis hominem lobrium amp;nbsp;temperantem proponamus, qui non nifinaturapoftulanteedat ac bibat, nec amplius qua ilia flagitat; intelligemus ingefta omnia pulchre concoqui, amp;nbsp;quod Vinci ab eius calore non poteft, veluti excrementum per aluum,veficam aliofq; naturales du-étus, emitti. Quod in homine rarofit, idin plantis, fi no femper, frequentiflimecerteeuenit. ° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Equidem quod de optima tantum natura Galenus reéleaffirmauit,eam, quantum ap-

petit,tantumetiamconcoquere,neciuftoplusvmquamappetere,de plantis fere femper verum exiftit. Homines optima temperatura prxditi,pofl'untetiäplus ingerere,qua natura fla-gitat,proptervoluntatem, quxaliquomodovencriculoimperarepoteft,plantæ, quxafola naturareguntur, no pofluntcum rede valent. qui has negateaudebitfuam naturam perhye-^5 tnemconieruare, isignemquoquefuamferuarcnegareaudebit. Impeditquidem easaèris frigiditas, vt crelcerefôrtafle,frudu{qj amp;nbsp;folia proferre nequeant, at vtalantur aliquo modo CO tempore non impedit,nifi etiam périmât. V nde reuertente calore alacriter eas agere,quæ fuperioribus temporibus folebant,videmus.ltaque manent in earum fubftantia fapor amp;nbsp;qua-litaseadem, qux fi propterconcodionem nutriment!imperfe£liorem,paulominus fit effî-î ° cax,vix diferimen Icnfu percipi poteft, In caufa eft,quod abingenita vi amp;nbsp;a terra,cui inhxrcnc tantum habent caloris, quantum ad naturam amp;nbsp;temperamentum fuum tuendum fatis illis eft,etiam fi externes nullus accedat. De talibus potilfiraum loquor, quas non quotannis in-termor!untur,amp; folummodo per ieraen poft le relidum reuiuifcunc.

De frudibus prxfertim maioribus, amp;nbsp;fuccum vberiorem habentibus, comparationc î 5 ad plantam ex qua prod!erunt,fada,longe alia ratio eft. Primum, quia frudus non lunt plan-tarum partes,fient nec fernen aut fœtus partes funt an!mal!um,fed quoddam excrementum quamquavtile. Qiiocircarede Ariftot.ini.deanimaI.generatione cap. 4.fcripfit,

Eandemhanc fententiam Galenus expreflît,in lib.ii.de fimpl.med.fac, cap. de ouorum facultate. Deinde quia fuccus,qui in maioribus frudibus ineft, propter copia non ira facile ab infiro plantas colore lupcratur,ac is qui inftarroris,per fubftantiam eiufdem fparfus eft.Hunccertecalorvn-diquccompledi,omnel^ etiam minimas partes eins attingere poteft,dllius non poteft. Nullus enim a planta calor ad frudum peruenire poteft, quam qui per pedunculum influit, per quem folum ei adhxret. Non igitur mirum eft,vitem,exempli gratia, natiuam fuam tempe-riem açfacultatem tum quoqueferuare, cum frudum elaborate conficereqj perfede non poteft. Non enim asque ad illud, vt ad hoc opus perficiendum, extern! caloris opera indiget. QuodTheophraftusvidit, cum ad faporem in frudibus generandum plus externum calo-rem ageredicir, quam internum. Cuius rei fignum illudetiam videturefle, quodvuarum amp;nbsp;amp;:cxterorumpropemodumomniumfruduumpartes, qux adpedunculumfunt, tardius 5 o maturcfcunt,quam qux a planta plus diftant. Et negari tarnen ncquit, calorem iuxta pedunculum,per quem folum ad frudum omnis pertingit,copiofiorem efle,quam cum progrcfliis longius pluri mafq; in partes diftributus eft. Hine amp;nbsp;illud ferme fieri dicat aliquis,quod idem Theophraftusanimaduertitacfcripfitjfrudusomnesaliquo pado plantxfuxfaporem mo-ftrare quidem, at longe euidentius hoc crudos prxftare, quam maturos, Etenim fuccus tab's 5 5 ex caudice in frudum effunditur,qualis a radicibus eft ex terra attradus,amp; in trunco fuo modo alteratus amp;nbsp;concodus.Hic autem a foie percodus faporem fuum mutât,quem,dum cru-dus adhuc efletjpoffidebar.

Quod fi expofitx rationes non fatisfaciunt, fatisfacere tarnen experientiapoterie, quae omni nobis ratione in talib. certior efle debet,prxfertim vbi nihil ei aduerfatur, fed pulchcr-rime confentiunt vniuerfa. Vidi Bononix biferas ac triferas vites, qux plerumque in media

llyeme virèrent,folia fruftufqj ferrent. Harufn folia, palmitcs tcncriores,clanrculasamp;:corti-ces.æftateachyemèguftaui, necinfaporedifcrimehvllumpercipereqniiii, etfi minus habere prædidaspartes humoris hyeme, quama:ftate,rnanifeftedeprehendi. Potuit quidem byemis efficere ftigiditas,vt huiusfruârus ad maturitatem non peruenirent, attamen vt non fuum vicis faporem feruaret,perficcrecadem minime potuit. Cum iftius rei caufas turn per-nefligaremiradiceseampretendifleintraa’dium parietesinlocumapluuia, nine tutum, nontamcnafiigoreliberumanimaduerti. Ex iftoexemplotumdidici nonquamlibetacris mutatTonem,omnes omnium planrarum partcslædere pofle.

Ratio fit,quia non fimüc omnes temperamentum obtinent. Quin ne floresquidem amp;nbsp;fruétuseodem remperamentoprædiu funt. Prunus fylueflrisfrudum gerit a erbum, ad- lo ft.nngcntem,frigidum,cuiusfuccopro Acacia longo tempore vfifumus.Exfloribus eiufdem firupum purgatorium confîcereioleo* Quoipfomonemur, nonexqualicuSquefruduum q,jorumlibctcruditateamp; codione, detotiusplantæ viriumimmuratione pronunciandum cflê. Qnin etiam conftatplurimarum tempericm ita eflea fuorum frudiium cemperaturadi-tierfam, vt quodakeri profit, alteriplur mumobflc. Caufahuius reiminime eft obfcura. ij Tentauit etiam Theophraftus earn exponere, vtinfextolibro de plantarum caufis videre po ten's.

Ergo non bonaeft ifta ràtiocinatio; vinum propter aëris aliquam intemperiem non fi-müiter hoc anno, vtalüs maturuit, ergo vites ahæque omnes plantæeodem modo vires fuas congenitasamifere, quas paulo meliori temporehabebant. Debentautem qtiacdiximusde noftra eademque regione accipi, in qua mutationes tantæ raro incidunt, quæ omnibus ob-cfleparctbasqueant,quodinScythiafrequentercontingereaudii. Deindefi aduerfariotuo demus,etiam quâmübet acris mutationem,pro fua natura planrarum vires Scqualitates cun-élasinrendere.augere,remicrere,debilitate,immutare:nontamenhoefequitur, quodinde confie! exiftimat, Græcorum methodumnoefleveram. Supra oftenfum eft, e.^ndemillani 25 merhodumhocipfum præcipere vtobferuemus, ôi. quo patio mutationes iftæ cognoicen-dæ fint paritcrdoccre. Proinde neque verum eft quod concludit, nequcexpofitiseonfe-qutur.

Alterum caputveftræ difpurarionisde gradibus medicamentorum fuir, de quo iam âliquiddicereincipio. Siiiafentithac deretuus adueriarius, vt loquitur, parumfe diligen- jo ter de hifce rebus cogitaftedeclarat. Tres partes flue menfuras in primogivducalidirhedi-camenti fimilitercaleficete pofle,arq5 vnam partem medicamenti intertiogradu calcfaci* cutis,exiftimare videtur. At res longe aliter habet,vt exemplo aquae tepidae feruentifq} docc-ri apertiirimeporeft, Sanefi inferuentis aqua: menfuram manus imponerc aliquis velit,is continuo le vri fentiet adeo,vt perferre nequeat. Hane in tertio fi lubet gradu aut quarto cali- 35 damponarnus. Noncnimrefert vtrum dicamus.quatenus haecres propofito noftro feruit. Siidem homo in menfuram aquæteptdx, hoc eft, in primo aut lecundo gradu calida:,ma-numinferar, nihil omninolatdetur.

Quodfiaquæhuiuscopiâtriplicaueritautquocümqjnumeromultiplicaritjfubftanti-am quidemaquxcalida:augebit,qualitatemcius nointendet,cfficacioremueredder. Argu 40 mento certifli mo eft, quod quocumqj tandem numero multiplicaca ea fir (modo qua; additur non fit calidiorquam prior fuiffet) non magis manum cum impofueris calefaciet, quant calefaceret ante. Acceflit quidem calorcalori,fedfimilis in gradu, ifqj iuoinfiibieélo proprio. Quod fi poflet aqua ifta multiplicatain feipfam ita coire, vel fic cogi amp;nbsp;denfari, ( ma-iienteeadem fempercaloris copia vel quantitate, vtfic dicam,) vtnonfuperaret menfuram 45 vnam: aut calor, qui in eaineft, poftet fuum derelinquere fubieâum,amp;coniungercfecura priore caliditate; certu eft, quod triplicatus calor idem efficeret,quod ilie,qui in vna feruen-tis aqux menfura ineft,efficit. Horum quia neutrum fieri poteft, led cuiquefubieólo kius rc-Imquiriir calor, amp;nbsp;aquae partes coire propius fiue denfari amplius non valent ; no augetur ca-IidrtaSjdum aqua multiplicatur,fi taólum confulas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50

Hocideo dico, nequismenegareputet, multo vino corpus calidius reddi, cum eft infanguinem conuerfum, quam pauco. Plures quidem corporis partescalefecerint aenu-triuerinttresfanguinisvncix, quamvna. Arnon calefacientamplius figradumamp;intenfio-nem caloris Ipetftemus, quam vnica vneia. Pari modo duabus aut tnbus aqua: tepidx partibus plures ablucre poteris partes quam vnica. At non calefacient magis in gradu feuvehe 55 mentius tres iliac partes, quam per le lingulae. Ita quoque multi vapores, plures capitis partes replentacfpiritusmagis pluribusque inlocis impediunt quam pauciores. Quamquamin Ipiritibus alia fortaftepolfit elle ratio. Nam poftuntarólius coireplurimumqj denfari, atque ita fub minori quantitate calidiores reddi. Sed hie plane alia eft ratio.

Si quis granum pipcris in orc mandere retinereque velit, percipictismanifeftam ex eo cahdka^

caliditatem.Siidemcentupliim pondus florum camomillaî autalterius cuiüfpi’amreifimi-lis mandée,longo interuallo minorem caliditatem fen’tiet. Ergo non ica res fchabet, vtaudä quantitatcamp; pondéré medicamentorum necelïe fit,eorLundem qualitatem quoque intend! amp;nbsp;efficaciorem fieri quam antea fuiflet, quantumeumque illorum pondus auólum cogi-5 tetur.

Verum ertimuerocogitetaliquis, fi auda medicamentorum quantitate noh augetur eorundem qualitas,qua:cauia igitur eft, cur tarn fuperftitioie obferuent Medici pondera in compofitionibus? Non eft difficile iftius rei caufam afferre. Quod dixinius haiftenus,locum ’ ° habet in fingUlis, fifingulaper feipfa amp;nbsp;feorfiim examinentur, non fi aliis permifeeantur. T une etenim alia aliis vires fuas nonnumquam communicant, ac alia alio turn facultates au-gent impediuntque, vt ex iifdem,quibus vli iam fumus,exemplis cognofei poteft. Si feruenti aquatfimiliter calidam, auttepida: fimiliter tepidamafFundas,neutracalidioraut fiigidior efficietur. At fi feruenti permifeeas tepidam, tuncamp;hanccalidiorem, amp;nbsp;illam frigidiorem reddi perfentifees. Incaufaeft,quod miftæinterféfe, altera alteri vimfacultatemque (uam ^5 communicat. Atque hæc fans funt ad intelligenda ea,quaquot;hîc propofita habemus. Non enimhuius, fed alius eft loci, iftius reicaufas accuratius exponere, lllud monere breuiter pofl'um,quamuis de aclu calidis exempla protulcrim, nihil tarnen a me peccatum efle. Siqui-dem par eft ratio eorum quæpotentia taliafunt, cum fcilicet haufta,amp;ab infito caloread adura perdudafunt. Simile quid in illis etiam vfuuenit,qux fermentantur inter fe, atque hocpalt;ftofuasqualitatesmutuo fibicontribuunt. Exillisquæ hicamp;dicenda videbantur,amp;s dida funtjperfpicere vnufquifqj poteft, nihil adhuc aduerfanu produxiil'e in medium, quod methodum Grsccorum infirmare pofte cenfêri queat.

Tertium caput ex fecundo natum eft,necillo amplius habet aut veritatis aut probabili-tatis. Nemo etenim pratter hunc affirmant, folam vini caliditatem inebriate. Namfivini caliditas abfquefubftantia eiufdem hoc poftet, poftet omniscaliditas. At hoefahum efte o-mnium fatculorum pariter Sehominum experientia tcftificatur. Etenim nullus vmquam proptercalidam intemperiemnudam ebriusfuit. Necacalidismedicamentisvlhs,quatva-porescerebronullosimmitccrentjcbriusquifquafaiftuseft. Ego qui Jem non nefcio, odo-rem lupulorum, amp;:alia plurima talia, fimilia ebriorum accidentia facere fblere. At folam caliditatem tale quid vmquam efteciffe, nec vidi vmquam,neclegi vfpiam,necaudiuia quoquam.

Nemo facile arbitror dieet, odorem lupulorum abfquc fubftantia in cerebrum reciph Quodfiquisitafentit, cundem confiteri,autfentire etiam oportet,caliditatem alupulis in acrem,amp;inde in cerebrum tranfmigrafte. Arid multoablurdius eft, quam vtrefutaridebe-35 at. Sednecitalupuli vlliaeremcalefecerint, vtæftatistempore calefitafole,atq;abigne a-pud fabrosaliofque tales artifices. Quin ne ficquidcmcalefaólusacrinebriar. Prætereafe-bris nulla delirium per folam caliditatem parit, fed cum biliofis aut aliis vaporibus calidis caput repletur. Raptum iftum bilis aut fanguinis ad caput eiufdem grauitas,fplendores in ocu-los incurren tes, rubcdo,tenfio,vrina bile,quç ei permifeeri ipfumq5 tingere folebat,carês,amp;i: alia huius generis infinita indicant. Sednequefiidatoriortim calor,qui exanimate multos potuit,inebriarealiquem potuit. Siteftimoniis remcomprobare neceffeputetur, faciledn rimetlitem Ariftoteles,qui 30, particulaproblema.r.oftendit,vinumioebriare,arqueita alios reddere taciturnos amp;nbsp;ineptos,alios hilares amp;nbsp;alacres,alios audaces amp;nbsp;acres,alios timidos,amp;c. quia fpirituofum fit.Sic enimfcribit.-o^/z2;3üt)'^K/gt;5.aiçgt;i'7)iîjUÆXoqii)i5;\5A'gt;Î5mu/4«,7j7cct’é?7, nbsp;nbsp;o

lt;54 7à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Trdôii JCjq' toI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îo iccTçoî (fictatl' ehof. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à oii'oslt;h'7n/u)ua.~

éw, Ó àlt;fgt;po('']oeAoMsv,oi*, $ƒ 'Tnni ct(f)poy, ó«Ts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ó Aéux.ÿÿ

De quarto iam amp;nbsp;poftremo capite vt aliquid dicamus^ res poftulare videtur. De quoÿ îc quiapræcipuafuifle videtur difputationisillius veftræpars,pluranos quoque dicereconuc-nit.Dicamigitur primo quid vapor fin Deinde fubftantiam efte probabo. Poftremo ad argumenta aduerfarii tui refpondebo.

Vaporem appelle corpus, quod Ariftoteles nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appellauit (inter àclfAv amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veï

diferimen notumeft ex Arift. eiufdemque omnibus interpretibus ) humidam ^5 exhalationem. Huius definitionem non cft vtcuriofe inueftigem, cumidatereétefadum fit. Sed amp;nbsp;res eft omnibus nota.

Eft igitur vapor nihil aliud, quam aqua attenuataa calorc, Nec difîcre ab aqua ratione alia vlla,quam quod eadem ilia tenuior eft amp;nbsp;calidior. Hæcautem caliditas,cum ei per acci-densinfit, cumprimum abeorecedit,coitinaquam,hoceft,denfatur rurfus, vti fenfus nos docent. Nam fi fubiicias aqux pleno vafi ignem, afeen^end ex ea vapori corpus frigidutfi

denfumqj obiicias, ftatim coire in aquam ipfum videbis. Et hoc fane modoà'J^z/Jk Arift. in Meteorologicis deßnit, ede Ïk^ioiv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiç à.îç^ 'TniuiM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Quiinbalneisfudätjiinumquam non inparietibus frigidisamp;fornice,calidos vaporesina-quam rurfus denfariperfpiciût. Eleuatiinaérem vaporcs,in rorem,pruinam, niucm,grandi-nemabeunt,prout ocyusaLittardiuscaliditatem,quamafcititiamhabent,amittût,autfrigori 5 maiori vel minori occurrunr. A n ifta non ccrcinirne probant vaporem aliud nihil efle,quam aquam acalorcattenuatam huerarefadam? Quodfi philofophorumhic teftimonio opus clleopinemur,faciuntilli nobifcum omnes. Et Ariftotelesquidem non aliud fenfit, quodex loco iam ante citato, amp;nbsp;ex textu yo, libelli de fenfu amp;nbsp;(ènfilibus liquide apparet, quo in loco ita fcribit.'êçi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aiTrtpttfyilixjf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jo

Non aliterautlocutuseftautfenfitin primo Meteororum ßc foibens: 0 'Z^'ttIcgt;gt;)y (àiip) jZUPoyirip v, âz\’oîoy xTpui' Jio iidiXiy çst-quot;Jaq il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nefeio an dici aliquid apertius poffît.

Græci interprétés non aliter hac de re locuti reperiuntur. Vt enitn alios taceam,Philo-ponus hzc verba Ariftotelis recitata exponens, intercætera, quæ ad hanc rem faciunt, hæc iƒ Ctiam fcripfit: 59 'Jo0Aoy'iSnófSkraJVi$àrp,/uéojtÀîpaiy^ C.hjC'Tïçm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 0Jb's Jtra. oior yin-

aii '^âLrnp'ti ûi ')-ó.']epov, ispos ùç tyAiup ■sj-a.yovopiy^' «Ts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« à.lfùç f srA^iiifp■ vJkîBî

«rèîjrctAjv d; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à.'lpn'i uSicrof ^e-TrloTs^, Âipoi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ncc mul-

to poft, in eodemlt;i bro bis feribit idem author, perinde efle quod A riftoteles dixit circa terram, aëremcflexî^'i/ji^i nbsp;nbsp;nbsp;vaporem, aefi dixiflet, îiJbjp cffcAe'^i^OiUfpis’^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i-Q

Si hifceatquealiishuius autoris teftimoniisvelim Alexandri aliorumque interpretiitn locaadiieere, longiorfimquam oportet. Sane Ariftotelcs in codemlibro manifefte afl'erit, vaporem potentiaeflè velut aquam. Quæ cum exponit verba Philoponus, ita feribit:

AjpuS^'ói^pSyAf cpjicn JïiyAjUH'WA^yOïC^iiy^Au']}!, lo nbsp;nbsp;nbsp;‘^-eppzoyATn'liôéTA^, x,Sifioy, fzsç^Ç-

ÄAußivu (fis T oyouniA, 'Jo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;')i'yy^]o^ iiSiiip. Exiftis manifcftû eft,re(fte a medidu i 5

efle,vaporê aquam efle per calorê attenuata,nec aliter ab aqua difFcrre, qua quod calidus eft, amp;nbsp;rarefaduî. Ifto calore per frigiditatêpuifo,rurfus coit, amp;nbsp;grauitate natiua recipit, amp;nbsp;quod ante fucrat,aqua denfafir. Proinde rede Ariftotjnlibro demiftorum afted.dixit, ab humi-discorporibus,cumfcilicetexficcantur,aquamrecederefeueuaporare.ATnp^'jojj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;my-

Tay'^^%iVmy^upAJivo/LdiijaiylovShip. mt/AUoyi'''0'n'lo v^p. if y^A^pui (Jiiylçztja^eiç 'óShip, tAjy'ltiló'ti^yf- j'^ quot;Jaj (n/ZÀêyerv. Vapor, inquit, ab huiufmodi corporibus dum exiccantur effluens aqua eft. Cuius fignum id fuerit.quod in aquam coit,fi quis velit colligcre. Quomodo ergo iudicauit colligendum vaporem,vt in aquam denfari eum conftaret ? Res minimceft operofa vel obfeu-ra. Norunt coci cum ad operculum vafisbullicntisguttas ex vaporegenitasadhxrerecon-fpicantur. Noruntbalneatorcs,vtantcdiximus, cumoccurfantemeumparictibusiubfiigi- }5 dis in aquam denlariientiunr. Norunt omnes mulierculæpropemodurn, vtquæex herbis aquam per Elambicum,vt vocant,e!icere confueuerinr. Pracclarc intclligunt, vi ignis vapo-res toi Ji, amp;nbsp;eofdem mox in aquam colligi, vbi capitellum minus calidum atcigerunt. Ex qui-bus cuidens eft fenfibus, vaporem nil nil! aquam efle a calore attenuatam.

Intelligicurexiifdem,quid Latini interprétés fibi velint,cum, an aqua vapor fit, qux- 40 runtinhorumlibrorumexpofitione. Necaquamdicuntefle,necaerem vere, iedmedium quid aërecraifius amp;nbsp;denfius,aqua veto rarius amp;nbsp;tenuius corpus. Verum hoc eft, cum de fitn-plici vapore loquuntur. Nam de co qui halitum ficcum admiftum habet,paulo aliter dicen-dum eft. Non enim fimplex corpus tunc eft,fed aliquo modo mixtum,

Hisitaexpofitis, vaporem fubftanciamaffirmare nihil dubitamus. Vtar autem ad id 4J probandum vnico argumento. Non enim fcio vter ftuJtior fit cxiftimandus, is nc qui abfur-da dicit,an is, qui, quæ abfurda efle omnes vident, pluribus argumentis refcllereftudet. Ga-lenus certe non probat accuratiorera abfurdarum opinionum confutationem cnxyS''^lÀ /Aif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;À^ÔTmy

Si aqua eft fubftantia,amp; vapor erit.Iam enim oftenfum eft ipfum aqua efle tenuiorem. 5® Porroaquam fubftantiam efle,author fcripti non negat cum elementafubftantias atque corpora efle concedit. Erit itaque vapor quoque fubftantia. Ex vapore refrigerato amp;nbsp;denfato, nulla alia intercedente mutatione, vel oculorum teftimonio, fit aqua. Ex eodem magis atte-nuato gignituracr. AtiftaElementaduo,fubftatia'fiinr.Ergo vapor quoqsiubftatia erit,aut fubftantia ex no fubftatiafier, quod ex eoru eft numero,quæ fieri nullo palt;fto queunt. Profe- 5J lt;fto Arift. in lib. paulo ante citato feribit, quod hue maxme quadrat,amp; quod veru efle omniu noftr,imo cuniftoru hominuoculi vident,corpora, exquibus vapores vel ignis vi, vel folis opera eflluunt, aridiora fieri, amp;nbsp;interdû in terra diflolui, aut certe tota in exhalationem verti. 'lÀS^^fAlA'myp^ôyaiiiÀéç^C^Kpiytlo^.f^'jÀji^i(fgt;cun^itj9jijA^if^, ']À^')^’)iyé]a^‘ Ex his intelli-gitur,corpora,ex quibus vapor effluit humidus atque etiam ficcus, fiue ab igne breui tempore,liue

pore,fiue ab ambicntis calöre longiore têpore euocctur,minui,exiccari, amp;nbsp;nonnutiquam iil puluerem redigi. Quocirca ß,quod exhalauit, corpus non erat, imminutum corpus eft, corpore tarnen nulloabeünte. Nihil itaqueimpedic, quin ciufmodi corpora propc ad nihiluin tedigantur, licet corporeum nihil ab ipfis reloluatur. Athæcabfurdilîîmafunt. Nec refert,

S quod exemplum attuli ficcæ exhalationis, cum aqua calefacla tota in vapores refolui cer-natur.

Nihil iam reliquum elle video,quam vt obiter argumenta perpcndam.quibus probaf-iefeputat, vaporeraaccidensefle,nonfubftantiam. Verbaeiushæcfunt: Certum eft Gale-num fpiritus vaporibus tenuiores aflerere, eiufque feétatores, quali corpora quædam ccele-ftia,ftatuere, adeoque idoneos ad animæ corporifqj coniunftionem, vt nihil aliud eflè calo-rem naturalem,feriptum reliqucrint fapientes. Adeo inquam, tenues ; vt folo qualitatis nomine dignos arbitrât! fint. Quapröpternequeexeuntfpiritus,cumnonexpellantur,quinre-. tineant ur in ipfo fanguinc, cuius pars funr. His verbis iudicas cum voluiffe ex loco Top. pro-bare, vaporemaccidensefie, vtfcntentiaatqj mens ifta fit: Spiritus magisvidentur eflè iub-' • ^5 ftantia,amp; pars corporis,nec funt tarnen.- Ergo multo minus erunt vaporcs fubftantiæ.

Sihaccratiocinatio eiusfuifledicendaeft, nonimperite modo collcgit, Verumetiam Scaligeriverba.ex quo hare omnia, paucis male immutatis, transferipfit, plane alio contor-quet. Atquebaudfcio,anfententiamiftamferrepoffinr. Liquebithocmagis, ficuramp;quo-modo aScaligero Icripta fint.breuiter commonftrauero. Cardanusvaporcs cotra Galenum fpiritibus tenuiores dixerat,quia cxirent ex corpore intus manentibus fpiritibus,vt ratiocina-tio tails fuerit; Vapores foras exeuntjfpiritibus intus in corporepermanentibus: At quod exit tenuius eft,eo,quodintus manet; VaporesergoIpiritibus funt tenuiores. Scaligerhicprimo reifte Galenum docuilTcoftendit, fpiricuS vaponbusmuko tenuiores eflè. Deinde ad argumentum Gardant refponder,non ideo non exite fpirirus, quia crafliores fint, fed quia ho ex-^5pellantur. Nonexpelli vero,quiafamiliaresatq5 cognati amp;nbsp;pars fanguinis fint. Vaporcscon-tra exire, non quia fua fponte exeant,aut propter tenuitatem cohibcri nequeant, fed quia a vi lecretrice tanquam inutiles amp;nbsp;peregrin! feparencur,amp; tandem veluthoftesexpellantur. Sa-neScaligernullam inhifceconftituitverbiscomparationemintervapores atq; fpiritus, vtri magis minulqj fubftantiae fint;fcd Galeni fentetiam défendit, amp;nbsp;Gardani argu mentationemi 3° inutilemelfedeclarat. Quodfi aduerfariustuusaliudhilceprobare voluit, ipfe quomedo fiio inftituto accommoder, videriti

Spiritum magis videri fubftantiam, fi vniuerfim accipi velit, perfpicuefalfum eft. Vapores etenim, vtpote corpulentiorcs,magis videntur efle fubftantiæ, quam fpiritus, qui propter tenuitatem corporis, naturam pene eorpoream exuifle videntur. Vndefaótum eft, vc 3 radiis folaribus cos quidam comparauerint,amp;: qualitatis nomine dignati fint. Si veto per fubftantiam intelllgat non quamlibet, fed humani corporis,fimilitcrfalliim eft. Sunt enim fpiri-tus corporis partes.Falium igitur erit quod dicitur,cos non elTe fubftantias, tametfi eflè vide-antur. Quisenim negetcorporishumani partesfubftantiaseflèîQuinimo ccntradiceret fi-bi,acq; etiam veritati manifeftae. Mox enim Scaligeri verbis confitetur iahguinis partes efle. Quare non modo fententiam ipfius verba iftaconfutant, fed noftram de vaporepulcherri-mecomprobant. Etenim fanguinem fubftantiam efle, non opinor, negabit. At pars fangui-nis eft fpiritus; Ergo amp;nbsp;ipfe fubftantia eft. Pars namqjfubftatix,omninofubftantia eft. Quod fi fpiritus eft fubftantia,erit multo magis vapor fubttaniia, fine fit vera nuper propofita ratio-cinatio,fiuenon fit vera. Quo etenim res quæqj eft craflior amp;tanro minus po.* 3 teftvel impsritiflimoeuiq; non fubftantia videri.

Præterca generantur fpiritus turn ex vapore fanguinis, turn exinfpirato 3ere,vt Galcno vifum eft. Ergoaut fubftantiamex non fubftantia fiericoncedet aducrfarius,autvaporent fubftantiam efle confitebitur. Addi iam didis illud etiam poteft, fi fpiritus partes fanguinis fint.eiufdem qiioq^ partes elfe vapores,ex quibus illi quafi nutriuntur,amp; propter quos illi par-3*^ tes fanguinis dicuntur. Redeitaqueex Ariftotelisfententia vapores aqueos,aquam attenu-atam vocauimus.Totigiturcumfintiniftaratiocinatione dilBcultates, vixmihiperfuadeo^ hoceum voluilTe. Principio cum legerem,fufpicabar ideo eum hate propofuiifejVt Scaligeri authoritate probaret vapores efle qualitatcs. At veto cum poftmodum viderem nihil rale a Scaligero affirmatu fuifle, mutatefententiam coadusfum. Dicit quidem Scaligcr fpiritus D corpora elfe, attamenita tenuia,vt quidam eosqualitatis nomine dignati fint. Quod cum dicit, non negat corpora efle, fed tenuiffima efle ait, amp;nbsp;ad indicandam hanc tenuitatem ali-quosipfosqualitatisnomineappcllauiflc,comparatione fada adcraflioracorpora. De va-^ poribusautem hæcintelliginonpoflunt.

Quidigitur voluitaliud? Egomcherculcnonhabeo quodrefpondeam,nififorrafld probare voluerit, pcregrinos efle vaporesj^: accidcrc corpori hiimano. Vcrû id non erac tant

opcrofaorationc opus. Ncmo nainqueeft,quinon vapores quoscxpellit natura,peregrinos atque etiam hoftes concédât efle. Si familiäres amp;nbsp;cognaci eflcnr.non eos expellcret Natura, cum rede valet. Vidcturmihi hoc voluiflcoftendere, vapores adcflcacabcflc a corpore pof fe abfq; eiufdem interitu. Id fi conftaret, confedarium cßc putauit, vtpro accidentibus, non fubftantiis,habercntur. Quomodoaliter propofîcoaptem.nonfatisintelligo. Cogitauieti-amipfumquianonperfe mouerentur extra corpus, fed expellercntur,probare voluiflecos noneflefubftantias. Verumquiaargumentumhocpoftcainducit,opinionemmutarecoa-dusfum« Vtveronihil omittam.acapite examinarciterumomnialibet. Spiritus vaporibus funttenuiores. Concedo amp;: addo : Ergo magis videntur vapores fubftantizefle, qualpiritus.

At dicawliquis,n6 videtur magis fubllâtiç corporis humani partes eße : hoc nihil nobis inco- i • modat.Non.n.q, no videtur corporis noftri pars efle, ftatim nc fubftacia quide efle iudicatur.

Quod additur ad animx corporifq5 coniundionem idoneos efle, li non huepertiner, vt probet, non exirefpiritus,quo pertineat ignorarcme fateor. Siue hue, flue alio pertine-ant,parum ccrteprobabunt.Mitto hie quod Scaligeri verba,non igitur exeunt, quianonex-pelluntur,fcdrctinêtur,amp;c. itatransferipfit, vt luperftitiofiores Grammatici nedu Logici ha- i f beat quod reprehedant. Nolo hie difputarc quomodo iritus cxeant,ac no cxcant,quia pratter réforct. Quodhoftes amp;nbsp;peregrinos ait vapores cflè cum Scaligcro,rcdcdicitur fi ipiritib. comparentur. Quodavi fecretrice extra corpus expellantur, (nolo hie inter fccrctriceraamp; cxpultricem diftinguere,tametfinon fiteadem vtriufqj ratio) nonaleipfis, parum refert. NamncexcrementaquidemvUaaliter vaeuantur,qua:tarnen accidentia proptcreanemo ro vocauerit.

Qua; poftea adiecit verba (Manifefttim hinc efle vaporem homini adefle amp;nbsp;abeiTe prx-tcr fubiedi interitum) cogitate me feceruntdeantc didis omnibus diligcntius. Non enim vndemanifeftum hoc fieret, videre potui. Equidemde veritate propofitionis, fide certis, non omnibus fimpliciter vaporibusintclligendafit,nihil dubito. At quomodo expratceden-1 f tibusliqucat, nonperfpicio. An quiaexpclluntur vapores .^Probabilitatcm habet oratio.Ac expelluntur fiepe etiam vtilia, quibus carcre omnino corpus ncquit. Quin propter eorum expulfionem fiepe corrumpitur. Sed defendi hoepoteft. Etpratterea caufaadeftalia,quia peregrini funtamp;: hoftes. At non omnesfunt talcs, ficutinequeoranis ianguisperegrinuseft» tametfi corruptusfanguisiam fichoftisfadus.

Verum efto, peregrini omnes funto, atqj ob earn caufim adfint amp;nbsp;abfint abiq5 corporis interitu. Inde ne ftatim accidentiaeos eflTenon fubftantiasconfedariumcrit? Minimcgcn-tium. Namamp;panis,vinum,poma,veftcsatque aliaplurimaadcflcamp; abeflenobis poflunt, quae tarnen accidentia fimpliciter efle nemo ianus dixerit. Si abfq; cibo corpus efle non polfe dicatur,neabfq; vaporibus quidem,addam. Poteft tarnen vtabfq; hocveliiloccrto vaporc, 55 itaabfijuchoG vel illo certo ciboefle. Iftaaccidentis defcriptio intclligendadeilliseft,qux per fe efte numquam amp;nbsp;nuiquam poflunt, fed tantum in fubiedo infunt. Quae alias rebus ita accidunt, vt eat um nulla pars fint, amp;nbsp;per ic tarnen fubfifterepoITunt, accidifle quidem ei rei, euiacccflrcrunt,rededicuntur,atnonproptereaperfeconfidcratavcrcaccidcniia,hoccft,in genere qualitatum continentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4®

Sequitur argumentum aliud. Vaporibus no ineft per fc motusamp;quics. Atquibushaec per fenoninfunt,ne fubftantiæquidem funt. Naturaenim reliquis(fcilicet nófubftantiis) inferit motum per accidens ; Ergo vapores non funt fubftantix. Toca ratiocinatio falla eft. Namabftradis fubftantiis, motus localis (dehoc enim motu argumentum intelligi debet) per fcnonineft amp;nbsp;fubftantiæ nihilominus funt. Eft igitur propofitio non vera. Vaporesquo 45 que mouentur. Habcnt enim naturam quæ principium eft raotus amp;nbsp;quietis. Gur paulo ante dixit, cos extra corpus expellijfi no mouentur? Siplaceteiideo negate illis motum,quia violenter interdum ab alio mouentur;necaqua,n«c tcrragt;nccaliud quidquam periemoueri defendiredepotcrit. Sanefalfumcft vaporesnon mouericomodo quonaturaliacorpora omniafunt obnoxia motui,feu apta moueri, vel pueris iudicibus. Mouctur etiam fua fponte 5 » , furfum,eo fcilicet modo quoleuiafurfum contendunt. lam demonftrauimus vaporem corpus efle inter aquamamp;aercm medium. Quatenusenim calidusamp;aqua tenuior cft,adaëris naturam acceditpropius. Quatenus veto craifior eft acre, amp;amiflbcalorc ftatim in aquam rurfus coit, aquæ naturamadhuc obtinct. Quarecum vtriufquenaturæ particeps quodam tmodo fit,pro ea portione vtriufq; motu per fe moueri cum ncccflc eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 5

Naturam reliquis motum infcruific cum ait per accidens, valdcloquitur obfcurcA: impropric.Etenim quibus infertuseft raotus, ca, motum cum habeant infitum,fiuenatura amp;nbsp;per fe,flue per accidens infitum habeant, mouenturtaut qux in fcmotum habcnt, no mo-uentur. Et hoe æque abfurdum, ac fi quid in fc calorcm hahere affirmes, amp;nbsp;calidum tarnen efTcneges. Rede tu refellifti,quod vaporem atque exhaiationem attralii ab vno aftrorum caloro

calorepoflît. Aqua atq; terra cum attenuanturmagis, quam Elementisiftisconuenif,quo-datninodo tune degenerate,atque acris amp;nbsp;ignis naturam afTumereincipiunt. Quo etiam fit, vtquatenusadeoruin naturam accedunt, eatenus etiameorumdem motibus moueantur. Ergo vtacratque ignisprofuanatura propter infitam Icuitatê furfiim mouentur magismi-J nufque vt ipfîs expedit: ira vapor amp;nbsp;exhalaciofupraaquam atque terram, quibus leuiora funt,fua fponte tarnen quoqueafccnduntjcum nihil eftquod vel trahat vel pellat furfum.

Cum meteetfgjc. lubftantias eflè negat, nulla mihi re minus quam rarionibus confu-tandus videtur. Quinimo ipfè mox fe ipihm planeac neruoferéfutât, cqm ait, fubftantia o-mnis per feexin:ir,alceriusadminicuio non egens,amp; necmagis necminusrecipir.His adda-Î o turalTumptum hoe. At meteaj^ ifta,pluuia, ros, grande, lapides, nix, metalla ( polTunt enim amp;debentha:c etiamfuo quodam modo, quarenuslcilieetex vaporibusamp; exhalationibus coalefeunt, inter meteœ^ numerari, quemadmodum Ariftoteles ipfaetiam inter hæe per-cenfuit) per fe fubfiftunt, amp;nbsp;vt fubfiftant,nullius ope indigent, ae præterea nee magis nec minus reeipiunt. An hincnonrcfteeoncludetur.eommemorataomniafubftantiasefle? Non * ƒ negabir,arbitror,ipfaperfefubfiftere, autfubieâum euiinha:rent aliquodmonftrare eoge-tur. Idnee terra, nee aqua erit; feparantur enimabiis,amp;:inaërem afcendunt,autexacrein terram defeendunt. Acr quoqj non magis quam terra vel aqua vt aeeidentibus ipfis fubfter-nitur. Mutant enim crebro loeum,amp; vna aëris parte relida ad aliam migrant. At hoc nullum accidensfacercdicet,nifi (quodpauloantereàe negatevifus eft) concederehicvelit,acci-dentiapetïèmoueri. Quidigiturrefpondebit ? Magis minulquefufcipere dieet ? Sic fanerc-/pondet. Si non feriptumabeolegerem, nemo mihivmquam perfuaderepotuiflètaliquem vel cogitate ahquid tale voluifle.

Aneritprxter hunc tuum aduerlarium quicredat aurumvnum , alioquouis auro, autetiam feipfo, magis minufq; aururn eße? Eft quidem aurum auro purius, at magis minuf-*5 queaurum non eft. Quodaunfpeciem habet, quæindiuifibiliseft, cotam habet aurieffen-tiam.Formæ, inquic Ariftoteles,vt numeri font, quibus fineaddas aliquid hue detrahas, fpe-ciempermutafti. Neccfttatiovlla, cur aliter de imperfcélemixtis aiitloquamur autfentia-mus. Non puto hominem inueniri tarn rudern acftupidum,qui non quamlibet pluuiam pro pluuiaeodemmodoagnofcar. Copiofioremvnam altera dieet, at magis pluuiam eflè aliam Jo alia nequaquamdicet.Sedpudctmeiftam pluribus rem confutare,vt ex animo loquar,prac-fertim cum Galeni fenrëtia in mentem mihi venir,cuius etiam fupra, aliis Galeni verbis me-mini: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eca'lb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{JLurn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ojrSdSïç

Itaque probationem audiamus. Imperfeéte mixta, inquit, diftimfta funt a perfeâe mi-xtis.Fateor,ergo alterius adminiculo egenr. Hoc ad illud confequi pernego. Quæfo ad quam' Îî remaliorum operam defîderac? Vtimperfeélaflnt? Atfuntiam talia. Vtexiftant ? Atquiiam idliabent, vt aliud fiant ? Hoc fane veile videtur, cum adiieit, imperfedum ad perfedû contendere. Quafl veto vllavnquampluuia,velaurum, vclargentum, fuafortenon contenta, homo vel bos vel leo efle expetiuetit. Materiam fi appetete alias atque alias perfediores formas dixiflTet.’toleraripoterat.lèdltippeciascaufæ nullas atculilîet. Verum ifta hoc loco fina-40 mus. Pluuiam qiiatenus eft pluuia,ncc magis nec minus pluuiam eflè quauis pluuia dicimus.

Poteft,vtiamdicebam,maioraut minor, frigidiorautcalidior, falubrioraut infalubriorefle i pluuia,magis aut minus eflè pluuia nonpoteft. Sciorededici, aliquando magis pluere,ali-quando veto minus. Atvnam pluuiam fc ipfa magiS aut minus, aut alia quauis magis aut minus pluuiam efTe nullus vnquam eruditus homo dixit. Aliud enim eft pluere, quam pluuia. 45 Cæterum dicuntur meteœra imperfeda eflè mixta,animalibus amp;nbsp;plantis, non fibi ipfis com-parata. Si mufeam homine imperfediorem dicimus, cui nulla in fuo genere perfèdio de-eft'Tameftaurum inter metalla perfedum. Pluuia interimpreflionesaqueas, atque abfin-thium,imo balfamum inter plantas,oues inter pecudes,gallus inter aues.

Fortaflè cum Ghymiftis opinarur alia alioruminter metalla materiam efle, nec fuam vnumquodquepropriamamp;perfedamobtinereformam, ficut animalia atque plantas ha-bent. Hane fententiam hoc loco refellerc nihil eft opus.Vtrum enim ftatuatur,caufà præfèns nequemclior, nequedeteriorreddetur. Semper naraquefalfum erit, imperfeda aliorum o-pera indigere vt illud fint, quod funt, tametfî alius ope egeant vt aliud fiant. Exempla decla-rabo: Ouum per fe fubfiftit,nulliuf^j opera ad hoc ipfum conduditia indiget, Nec magis mi-55 nufq; recipit ouum, vt vel fe ipfo vel aliisin fuogenere magis aut minusouum dici cenferi^ valeat. Sed nec imperfedum efTe, quatenus ouum eft, atqj ouis comparatur, cogitari poteft. Loquor de ouo,non de monftro oui,aut nondum perfedo ouo.Si gallinæ compares,imperfedum efle certu m eft. V t ad hanc perfedionem per ueniat,hoc eft,v't ex eo pullus generetur, ope aliéna indiget. An idcirco ouum non per fe fubfiftere dicemus? An ouoalio quouis magis aut minus ouû eflè propterea putabimus? Ouum ouo maius,perfèdius,fuauius,falubrius,

pulchrius, rotundius, cahdidius cde pote ft, m agis aut minus oiium eile non potcd. IHaad quanticatem aut quahtatem oui referuntur, hoc ad intenfioncm fotmæ, quaf curti^ tandem ea amp;nbsp;qual!fcumq5 putetureflepertinet,Eadefninca:teris omnibus eft ratio.

Vapor certe per fe exiftit in acre. Ncc magis minufq; vapor eft alio quouis vaporc; At-que fibi ipfi aut fuo generi corn pa rat us omninb vapor eft,amp; quidem perfeâus vapor. Quod 5 ft ex eo denfato cerra quadam ratione amp;nbsp;loco nubem fieri cogites, eique compares,imperfe-dus certe erit,vt ouum pullo, qui ex ipfo generari poteft, coparatum, imperfedum quid cfle diximus. At non magis propterea miniifqj vapor eft, ficut nec ouum magis minufque ouum fuerit,quia cum pullo collatum impcrfedum corpus voeari poteft. Cum igitur ratiocinatio-nisnoftra:propofitionem aduerfarius nobis dederit, ac negate aflumptu, ne ft velit quidem lo rede poftit,eflicitur neceflario vaporem ac meteœra fubftantias efle.

Pofthæc de fubiedo vaporis nefcio quid arque infeite fcribir. Aquam Sc: terram efte co-cedit. Qiiod fi in aqua amp;nbsp;terra vapor ita ineft, vt accidentia in fubiedis fuis y albedo fcilicct in pariete: quomodo vapor ab aqua amp;nbsp;terra cleuatur, amp;longiflimefupra terram atqueadco motes excelfos afcendii? An albedo aut accidens aliquod vifum vnquam fuit,rclido fuo lub- V iedo.aliomigrareiQua; hoc poflunt,ca certe perfefubfifterepoflunnidcoq^fubftantixfunt, atqj accidentia fuftineht. Accidentibushoc eftomnino a natura negatum. Exquoiteruni liquet, vaporem fubftantiam efte,contra aduerfarii alfeuerationem.

In illis quae mox fequuntur verbis,apcrire fefe incipit. Hadenus more praeftigiatorum, celarefenfumacmcntem fuamvoluilfe videripoftit, Vtilli celeritate manuum,oculorum aciem perftringunt, falluntqueaftantes, vt aliud agereputentur, quam reuera agunt: ita aduerfarius fententiam fuam,quam, fi deprehenfa ftatim foret,ridendam fortafte vidcbat,v£r-bistegereobfeuris voluiffcmerico exiftimari poftet, ft iftis verbis difputationemconclufiftet. Quia veto paulo poft itcrum probate videtut, quae iam anteaffirmauit, an hoc volueritam-higo. Vapor,inquit,nein fublimi quidem critfiibftantia, fed maftaautterreaautaquea,quae cuaporationeco peruenitac nomen a loco amp;adionefortitur. Quo fit,vt nomina qualitativ fint non fubftantiae. Horum verborum fentcntia,ft quid video, talis eft: Terra amp;nbsp;aqua rare-fada Si. in fublime elata.ibi quoque terra eft Si aqua,amp; per confequens fubftantia. Quia veto in aito eft ftue fublimi aeris loco,amp;eo per euaporatione feu expirationem penetrauit, nomen vaporis fortita eft,ftcut ft hominem,qui litcras Romamperferrefolitusftt,tabellariumRo- 3° manum nominate velimus. Quod nomen quianon fubftantiam hominis, fed officium at* que locum ftgnificat, rede dixerimus,tabellarium Romanum non efte hominem autfub-^ ftantiam.

Hane efte cius mentem atq; fententiam, argumentum videturdoccre. Ita enim argu-mentatur: Nomen vapor, terrac fiucaquæinditumeftabadione amp;loco. Atquxtaliafunt, qualitatis nomina finit, non fubftantiæ. Vapt r igitur qualiwtem ftgnificat,non fubrtamiam. Eodcmillud quoque pertinere videturquodfequitur argumentum; Etiamperfedemixta nonaugentnumerum quinq}corporum,fcilicctquatuorelementorum Si catli. Atquçhoc non faciuntjion funt fiibftantiar. Ergo cum nec vapor nec aliud quiduis tale numerum quinquedidorum corporum augeant,nulla erit pr:Kter haecquinq) enumcrata corpora, fubftan- 4® tia. Aftumrum probat,dum nullumeftediferimenintermixtaamp;elementaex quibuscon-flata funt,affirmât. Difcrimcn enim fumi a forma tantum cenfet.

Hxceftegregia, fcilicct hominisPhilofophia. Egoitarefpondihadenus, vt illefcri-pfir. Quomodo vera fint qua: hocin loco affirmât, vidcndumprorfus eritnobis, fiuefimu-letftuediffimuletipfe. Quod in aé'rem ex aqua amp;nbsp;terra attenuatis fublatumeft,amp;nosvapo‘ 45 rem (nunc inter vaporem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;exhalationem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liue^v/xtstair vel cwaGD^xfa.cni'non

ponodiferimen) vocamus,id aduerfarius maffam terream amp;nbsp;aqueam vocat. At hæcduo fubftantiae funt. Ergo quod vaporem nos vocamus fubftantia eft. Ergo caufa cecidit. Quod fi nomen vaporis non hoc notare contendat, refpondebimus nos de nomine non litigate, vbi derefitconfenfus. Deindefalfam efte huius nominis notationcm, quam ipfe fibifingit. Ne- 50 mo aliter vaporis nomine vfus repcritur,quam qualiternos vfurpamus. Poteft hoc ex fupra didis perfacile cognofei. â7^'lt;eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vaporigitur non eft acci

dens, vel aqua rarefada, vel acrcerto modo quodam affedus, lam ft vapor hoc fignificat, male facit aduerfarius, cum contra confuetudinem omnium hominum,genuinam vocis notatiönem peruerterc ftudet, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55

Velimfeirean halitusfeu vapores, qui ab aqua fub terra latente per fifturas feu rimas terra: afcendunt, necfuperficiem tarnen adhuceiufdem fuperarunt, vapores appellados cen-feat. Si ita nobifcum exiftimat, non ab acre nomen fortiuntur. Si tantum ab euaporando no* men iftosaccipcrcdicat, primum quidem vapores eftc concedet illosetiam,qui aëremnee dumattigcrunt. Sic ergo non habebit vaporhoc nomen a fublimi aëris loco, id quod affir-mate

mare fnpra vifus eft, fed a fola vaporatione. Deinde fubftantias eftc cofitebitur, cum qualitas nulla eiiapoiare.hoc eft, in va porem diflbliii aut refolui, abfquc fubiefta ftbi cui inbæret fub-ftantia, poiîît. Sane nomen hoc tantumdeminfuogenere iignihcat, quatumduohæccon-iunda nobis denotant,ftatuaa:nea,vcl,ftacualignca. Vt enim ha:c figuram arqj formam arti-5 ficialem vna cum materia notant,fic vapor aquam fignificatcertoquodammodoafteólam, nonipfam folumaqux affedionem. Itaqjvaporem afeenderein acremdicimiis, pluuiam, niuem, gtandinem per fefe fuperne defeendere affirmamus. Quod ft ifta per fe mouentur furfum ac deorfum, quomodo quxfo qualitates nobis diimtaxat nomina eiulecmodi repræ-fentant, non res amp;nbsp;fubftantias dénotant ?

Quqddequinq; corporibus pofteaadiicit, perindeeftabfurdum. Propofitionemft quisneget, propterea quod incorporeas fubftantiasexcludit, refpondere poterir,fedecorporibus hoc in loco diiputafte. De corporibus igitur didam accipiamus, amp;quam veraftt, quamque philofophorum difputationibusconientiataptc, infpiciamus. Nullaeft, inquic fubftantiaprxter quinquecorpora ilia fimplicia,quatuorfcilicetelementaamp;cæIum. Com-D pofttanamque omnia nihil funt aliud,nec ab his difFerunt,quatenus corpora funt,fed formis res com poft tædifterunt folum. Hîc tam multa occurrunt abfurda falfa, vt mirum fit, quomodo,non quidemdicere,ledpublicarefeuinuulgare ea aufus fuerit. Autnointellexitquod dieir, id quod nequaquam credo ; aut neminem ledurum putauit, qui intelligere poftet, aut cruditorum omnium amp;nbsp;philofophorum cundorum iudicia pro nihiloducit. Alitermulto Ariftotelcs cum alibi frequenter, turn in libro Metaphyf ». hac de re fcripftt.Piures fubftantias ftatim aprincipio libri enumerat,eafqj abomnibus citra controuerftam pro fubftantiis habitas afteuerat. Quinimo fenlibiles fubftantias efteaftirmar. Verbacius inter alia etiamhxc funt? ôuoAoySi'iMÆl'ott «3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oior Tivp, 7^ -, T «xAX«- /à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ï'KU'm. ']oL

5 hifce verbis Ariftotelcs rcceniet iubftatias omnibus notas atq; fenfiblies fiue oqozç,nec intra tam anguftos termines concludit. Animaniiaamp;:plantasamp;: horumpartes fubftantiasefte affirmât omnibusconfeftas. Aduerfarius mus fubftantias negat. Cumipfonefaciemuspoti-us figmentum nobis narrante, an cum Ariftotele amp;nbsp;omnibus rede fentientibus hominibus?

Parum prudenter cum hoc loco, rum in fcquentibus negat vllam efle ftibftantiam, ex-Î® ceptis quinqj fimplicibus corporibus.Et vt itaeffet,nondum tarnen cónfecift'et, vapores non eflefubftantias. Suntenimin numeroquatuorelementorum comprehenft, vtiamfatisfu-perq; oftendimus. Sed amp;nbsp;recitata iam ex Ariftotele verba non parum fententiam noftra confirmant. Curenim Ariflote'es poftquam triaelementarecenftiiftet, addidit,amp;carterafimpli-cia corpora? Si nullum efle al-iud exiftimaffet pratter terram,non dixilTet amp;nbsp;alia,fed vnius ter-Î5 rxmeminiiTet, autcerteinfingulariieliquumdixiflet. Quia veronon terrxfolum, verum-etiamaquæamp; fortaireacrisquoqueamp; ignis Ipecies noucrat alias, meritoadiecit 'la.x^ec, (mua-m.. Atque hoc eft quod fupra ex co titauimus, cxhalationem in terrx quandara tranfire Ipeciem, lt;n?r/çüt7oq /iA'j cixeb»;, (ÿa cfs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$- Necælû obiici poffer,

Fruftraquoqj obiiciatur,vaporem fine halitû quem Gra'ci«,7/X4jknominant,noftmplex corpuseffê, quia plerumqj cxhalat ionem habeatlociam. Quoniamfimplicia corpora appellat,qux feniuu iudicio ralia funt. Non enim alias, quam oqa-^gt;r7a5ytna,;,ifto in loco enumerate voluit. Ergo non modo fa lia amp;nbsp;ab omnibus philofophis,imo hominibus, negata, pro veris male fumit,vcrumetiam ft ea i 11 i vitro demus; ramen quod vult, non efficit.

5 lam reliqua videamus. Quæriin philofophorum fcholisfolet, an incompofitis feumi-XtiSjClemenra adu infint an potentia folum. Alii hoc,alii aliud fentiunt. Vtriquefuam opini-onem argumentis acriter defendere nituntur. Aduerfariusquid fentiat,plane hieoftendit, cum mixta nihil aliud efle, quam elemenra affent. Verum quiequid hac de re fentiendum putemus, hoe eft apud omnes confefftim, corpus hominis, exempli gratia, nee ignem efle, 5 o nee aquam,nec terram, nee aërem. Sed nee omnia hæc ftmul eft,nift omnia ifta certo modo affedaintelligas. Equidein resin mixtionc longe aliter habet, quam in compofttioneauta-ceruatione.Siquidemquxmifcenturpermutuamadionem paflionemque aliud quiddam fiunt,quam ante mixtionem vel ftngula, vel etiam omnia fimul accepta, fuiflent. Qui in Ari-ftotelis leftione aliquantu verfatus cft.ignorare no poteft, partes ex quibus per alterationem j 5 amp;nbsp;mutationem totumaliquodgignitur,non prorfus idem efle cum toto,quodexeofabrica-uitnatura.

Sed nec proxima cuiufqj compoflti materia eadem eft. Alias nihil impediret, quo minus ex quolibet quodlibet getieraretur.Quod ft difcrime ideo nullum inter mixta amp;nbsp;elementa ftatuendum iudicetur, quia ex his il la tamquam ex materia,per multiplicem alterationem faótafunt,neelementaquideminterfefediftinguidcbebunt. Namamp;horumquoqucvna

cademq; eft,vt Philofopliï docent, materia. Ica non iam eruntquin^ corpora, fed vnicum tantum; vel f cælnm amp;nbsp;cæleftia corpora excipere libet, duo duntaxat. V erum cum igncm a-liud eïTe corpus ab aqua dicimus,non formam tantum,fed cum ipfa materiam hoe modo af-feétam intelligimus. Simili modo corpus hominis a plantæ corpore aliud efleaffeueramus, îionrationematerixremotiflimæ, ex qua vtrumqjconflauit natura, fed rationemixtionis, 5 qua: alia in hoc inefl:,quam in illo,vcl,vt dicam planius, ratione proximæ materia: amp;nbsp;forma:.

Hane Ariftoteles iubetadferri cum de materia alicuius rci quatritur. Si quæratur, inquit in libro nupcr citato Metaphyf qua: fit materialis caufa humani corporis,refpodendum erit menftruum fanguinem efle. Paulo poft concludens, ait, AZiTslAey-yumjat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;']ïf

V t igicur elementorum nomina, non materia: folius funt no-1 o tationes,fedmaterixcertomodoaftè(fta:.-itaplerumquecompofitorum nomina non mixto-Tum elementorum, ex quibusconftant, fed certo quodam modo affeólorum acmixtorum ielemencorum nota: funt atq; figna.

Panem cumdicimusfanguinis materiam efle, aut aliud quippiam tale, nemo tarn eft inersjquinonintclligat,nosnondeformisfolumautaccidentibushorumcorporum loqui, t ƒ fed raulto magis de materia qua: formis eorum continetun An alicui perfuadebic tuus aduer-farius, fanguine, qui ex pane amp;nbsp;vino inter fe mixtis ac mutatis, gencratuseft, nihil ab eiidein differre? Ipfe fane in materia nullum diferimen ait efle, fed vna formarum diuerfitate res di-ftingui.Si de remota materia loquitur,tolerariforrafle poflitquoddicit.Vcrumficnihilpro-bat. Si de proxima,facileeriteum erroris arguere.Nam fi materia diuerforum præcifeeadem lo eft,modo forma abeflecogitetur, poterit in materiam quamlibet forma quatlibetintroduci. Poteritigitur ex quolibet quodlibet generari, modo priorforma de fubietftafibi materiade-pulfa fit.Quanta hinefequatur ret urn omnium in Philofophia conf ufio,nolo hie iam verbo* fiusexponere.

Reddenda pratterea erit adiierfario ratio,cur non ek omnibus vini panifqj partibus fan- i ƒ guis fiatjfi nulla in materia diftimilicudo reperiatur. Infunt enim tales ntwinulla:, ficut excre-menta plane oftendunr. Quæ,vt in pane amp;nbsp;vino funt pauciores, ita in aliis quibufdam multi-tudine euidentcr fuperant partes nutriendo corpori vtiles. Iftud vel caecis animis demonfttet magnam efle in materia vnius ctiam corporis diflimilitudinem, adeoqj diferepatiam talem, vtncquaqtiam ex quolibet res quatlibet gigni queat. Si, quod huiufee rei caufa exiftit, acci- jo dens efle aduerfarius contendat,parum in prælentia mea refert. Il Jud certe negate non aude-bir,inde fieri vt materia quaclibet aptior fit,amp; dicatur ad hanc, quam adaliam formaquam-libet fufeipiendam.

Quare raeritiflimo præferenda erit imaginationi huic Ariftotelis fenterttia ita feriben-tis; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SiTVi(twi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oTt ajulimynx.« 'jc^voju'lcSi' 'Stfalol', j ƒ

300) « vXm ^5 Toïç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;optai ’ó^'ni oïioeioo f oioi' (pXéy/xaloç 'Srfói'Ty) Cx» là.

yAuzïct 5Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex hifce liquet veritati Philofophia: nee non experientia: aduerfari, quod .

aduerfarius tuus fcribit, corpus humanum terra: ac cæteris dementis fimilimum, necabnf dem diuerfum efle. Nulla enim in tota rerum natura terræ fpecies reperitur, cum qua caro, nerui, vena:,amp;c. fimilitudine habeant, vti nec cu igne acre amp;nbsp;aqua. C^inimo nec ex his con- 4.0 iundis omnibus humanum corpus ante coalefcere potuit, quam infini cis modis, iifqj ceitis inter femutarentur,mifcerentur,alterarentur.

Homo non eft fola anima, tametfi hominis przftantiflima pars ea fir. Eft enim homo ex anima amp;nbsp;corporc partibus eflentialibus compofitum animal. Scio quid de homine eiusq; corpore alicubi Plato fcriptum reliquerir. Neque illud etiam nefcio, aduerfarium nihil inde præfidii ad figmentum fuum defendendum fperare pofle. Inauditum mihi hazftenus eft,corpus accidens efle homini. Si homo nihil eflet aliud quam anima, ferrifortaife poflet,vt corpus homini acciderediccretur. Atferritarnen nonpoflèt,vtpro veroaccidentehaberetur. Non enim quicquid alicui accidir, necpars eft fubftantix ipfius, id ftatim per fe verum accidens efle exiftimandum eft. Veftes,cibus,potus,homini hoc modo accidunt (pars enim fub- y o ftantia: hominis nulla funt ) non tarnen per fc ipfa fubfiftere ilia non pofltint, aut (quod acci-dentium ita eft proprium,vt corum cflTe nihil aliud fit, quam inefle, fi maxima: Philofophan-lium parti credendum fit) infunt folum. Sane orationes ha: dux non idem valent feu fignifi-cac : Hoc huic accidit,amp; hoc per {c,amp; in fe confideratum eft accides,quatenus videlicet acep densopponiturfubftantix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y y

Qiiæ de origine huius nominis, Homo,profert,cxtra rem funt, propterea quod nihil probant. Tam eft nobis facile ca contemnere,quam fuit ei comminifei. Qui locum datima-ginationibus,isfimiliapoteftplurimafingere,imoinfinita. Siapudomneshominesaegen-tes codem nomine homo nominaretur,non prxter rem fortafle foret,de origineeius diligen-tiiB cogitare. Ouja veto fingulæ genres fua quadam appellatione vtuntur, fruftra fuperftitio;

fins de tali bus inquiramus. Sciri nequit,quo re/picientes,qui primi im^oîuerun^ita animal hocnominarunt. Qwnnecdodianihdodifuerintconfiât.Itaqj perme facilecuiuislice-bit fua opinione liacin parte^audere ac frui. De eo etiam, quod fubiicit, corapoßta nil aliud cfle quam accidentia,cum tarnen elementa,ex quibiis compofitafuntjfubftantias iudicet,fa-y tismultafupradiximus.

Concludit tandem,perfedie mixta non eflepcr fe fubflantias,multo minus imperfedle mixta, vcivaporesamp;fimilia.Dignaccrteantedodis complexio. NamvtfuperiorafalfaelTe demonflrauimus, icaconclufioipfafeipfamnonomnino rudibus declaratfalfam efle. Mira ratio. Ea,ex quibus compofita,vt ex partibus conflruuntur,fubflantiâs efle fatetur, amp;nbsp;nihilo-* minus, quæ ex talibus fubflantiis coaluerunr, fubflancias efle negac. Ita ex fubflantiis flue non fubflantix. Eadem poterit via acratione, philofophix principia fecutus, fl Diis placet, oflen-dcre, exaliquo nihil, amp;nbsp;ex nihiloaliquid fieri. Non poteritenim ratio probabilis vlla adferrij cur fl illud fieri naturaliterpotefljhxc non poffint. Etfi horumalterum potefl Natura, poterit etiam Vtrumque. Quippe eadem efl vtriufqj ratio. Vtrumque ab fnfinitæpotentix caufa ’ i proficifei tantum valet,non finitx, qualisclTeponitur Natura;

Vaporem non eflequalitatem elementarem fubakernatam (xnigmatahæcefledicasj autmyfleria potiusfiprxeedentia non pcrpendcris) fed fubflantiam aqua tenuiorem.aèré autemcrafliorem,iamanteprobatum efl. Quxde Andrea Myliofcribit, eaperiocumdi-da fuifleviro illi ex tua refponfione intelligo. Quare nön efl, vt ea vel explicentur,vel refeh 10 lantur pluribus. Hæchabuiquæ in tantisoccupationibus ingratiam tui,fcribereifladerein’^ terlauandumplacuit, partim vtveritatiprxbercm rogatus teflimonium, partim vt cund^mmeergatehodiequoque cffeperfpicercs, qui olim in Italia fui.

THOMAE ERASTI MEDI-C[gt; DE QVIBVSDAM QVAESTIO-NIBVS AD CVRATIONEM PESTILENTIÆ PERTI-nentîbus, ad virum eruditione, pietate, prudentia clariflimum, D.

DEr GRATVM mihifuit, D. Ioan.Cratodoâ:iflîme,quod occafioncm mihi prasbuifti ƒ '*• de iis rebus ad te fcnbendt, dcquibusplurimorumaudireiudicium vnicedefidero. Ante menfes plus minus quinq5 petiuit a me Vir pietate, virtute,ac dodhna ornatiflîmus D. Con-radus Geinerus, vtdequibuldam quazltionibusadpeftis curationem pertincntibus breuitec ipfi tneam fentêtiam exponercm. Ego vero non ita breuiter ei reipondi, ied rationibus,qôa! turn mihioccurrebât, opinionemmcamcotriprobaui.StatucramenimnofoIiGe/heroJed lo alitsetiamamicisacviris doôtis, quorum mihi indicium minime afpcrnandum cenfcrem, inpi'imisautem mihi jpG Icnbcre. Quippede iifdem illis quæftionibus aliquoties ipfemet mecumiamdifputaueram. Necalia mihi tune ratio tomodiorapparebat meipRimexifta hxfitanonccxplicandi,quamvtdoólorumplurimorumfupereareiudiciacxquirerem. Sic cnim inuenturus videbar, in quo tutô acq uieicert m. Proindc idem illud icri^tum ad te nunc i F mitto, fiinuîqueenixiflîmerogOjVtquid in co probes improbéfue candide,amp; aperte propter comrnunein Sz publicam vtilitatem indicate ne grauens. Ent hoc mihi omnibus diuitiis charius aegratius. D. Conradus Gefnerusrcipondit mihi quidem pei humaniter, vt fo!et,fed breuiter,acq) ita refpondiqvt longiorem ab eo refponfione adhuc exfpeélem. Defiderio ineo plenefatisfeciflet,ß pernegotiaeitunclicuiflet. Cætcri,qiubusmifi,nihildum relponderunt» exce pris generalibus. Et pro refpofione laudes ferc relcnpfei unt,quas neque aliâs,multo mi” nus hoc temporeabipfis expeftabara.

Quamquamautem piopofitam mihi ate quaftionem in hoc fcriptocxprofeflb non tradaui, tarnen obiter de canonnihiJdixi. Neque difficile ci it vnicuiquc ex diélisanimimci ienfum in bar parte intelligere. Quocirca non hbet ea hîc repetere. De forraarura natura amp;nbsp;f originein traôtatudeoccultismedicamcncorû poteftatibus, earutnq; diderentiis amp;caufis, quem medico Antuerpienliamicoineoferiph, verbofeiatis ddlerui. Arquepeftem plerum-que (de ealoquor,quam aërisinternperies peperit) non line putredine interficere,in alio tra-élatu.quem de morbis vulgaribus abaëris intern pene f ufei ta cis in defenßonem thefium qua-rnndäcofcripfi.compluribusargumcntisoltcndi.Vtrumqjoportunitaccdataedercdecreiii. 5® Ergoin prçfentia hoc tantum dicampeftemjqualis hoc bienniofuit,amp;qualisplerumq) aëris vitio accidere confueuit, non tarn forma, quam maligna putredine occidere. Neqj enim fic corrumpi aërem exillimo, vt ipfius forma, vitx nodrac tamquam contrarix forma: adeo ini-mica fiat, vein dar vipei ei veneni interimat.Nonnedioea lcribiaquibufdam,ex quibuscon-cludcre probabilter poffis,talibus eum aliquandohalitibus complcri. At hi paulo aliter in eo-} 5 dem colleäifunt, quam qui ex intempérie ortifunt. Sicfermeaeremcorrumpiiudico,vtin corpus cacochymum, autcerte putredini obnoxios humores continens, receptus, leui mo-mentoputtefcaCjamp;humoresacque fpiritusfimilicerlabefaciat.Nonnumquamincordisfub-dantiam feinhnuatjipdusq;naturalabefadatahominem inopinatopcrimic, Portogradus fine fpecies reperiri plurcs putrcdinis,quarum aliæ aliis inimiciores dnt non nobis folummo- 4® do,verumetiam aliis animalibus, alibi quoquedemondraui.

Quamobremplushuicintentum debetemedicum edc arbitrer, quam formænefcio cniincognitæ,nifiputredinisidumgradum formamnominarealiquis vclir. Hoch ita ed,nihil difputo. Non cnim vel res, vcl curatio, fednomc folummodo ßc mutatur. Quoniam pu-tredo,licecexitiofa,manet,atqjvnihuicobßdendumeric- Equidcmcuidaputredine,conco-45 difqjputridishumonbus recipiuta:grifanitatem,quamuisnih!l ignora: forma: oppoßierint. Rurfus qui formte opponunt omnia, nihil proficmntj pnulquam putredinemextinguanr.

Sähe hac leÜûa fruftra form am tollere ß:udebimus,amp; fine früftu'omhia fecerimus. Vt enim ^eieriforma,putrcdinemanente,concedatur, tantum hxcnihilominus malignitatisretine-bit, VC périmât. Ccrcum namque eft i putredinem quamlibet caufa: putrefacientis quàlka-teiii, fi eà naturae àduerfaria exifiac, quocîâmmodo retineré. Siciit vinum vafis, in quod ih-îfufumeft, odoremacfaporem, fiquoimbutuminfigniterfuerit, recipitjfieféreputrcfcens humor putrefaciêtis caufie qualitaté fufcipit. Et, vt femel dicam, abfque putredine,qui in hac pefteobiret, neminem fuiflè audio. V bi medicamentispiurimi funt reftituti, talibus propè folis vfi funt,quaî amp;nbsp;prohibere humorem putredinem, amp;nbsp;putrefados iam exigere cum aliterj lum vero maxime per fudorem poflent. Nihil hadenus magis profuifle in ifta viciniainteb ligere potui, fucco Calendula: a primo ftatimprincipioexhibito.

Cæterumfiperformam aliquisaërem impurum, humorem acipirituscorrumpëtem intclligat,fateor CO exaâo paucioresfuperefle hoftesi Verumtamen non formam ifti veneni, fed malignac putredinis efficientem catifem tolli præcipiunt. Earn nos quoq; tollendam cfla minime dubitamus. Ateafublata nihilorainuspermanet in corpore putredoeademfpccic/ ^5 paremq^cumefFcdricefuicauiàmalignitatemobtinens. Puto fane illos, qui primi fudorera elicienti^harmaca fubinitium morbi praeferipferunt, hoc in animo habuiflè, aërem vene-natum extra corpus exturbare. Hocenim remanente, rede iudicarunt, reliquacuratiorleni foredifiieiliorera. Etenim ratioomnisdocet,caufamprius effedrieemtollidebere. Porro educi aër nulïo poteft modo commodius amp;nbsp;aptius, quam per fudorem, vt nemo non intelli-° git. Ego profedo vel hac vna rationc motus, talia médicamenta ( modo non fint calida val-de, iedauttemperata, autfrigida,amp;pra:tereaficca) vtquacfiEpiflimciènfibiliter profuiflo vifafint,nonprorfusexiftiraemnegligenda. Quamuisenimputrefadoshumoresftatima principio calibus vacuari minime eredam, attamen aërem impurum amp;nbsp;vitiatos abeo fpiritus feu vapores, ferofas atqj tenuiores fanguinis partes educi hoe pado fufpicor. Quod fi tune ^5exhibeantur,cumin his putridaqualicas folis, autcerte præcipucadhuccontinetur,pçrcura-bitur fere his ægen Cum craifiores iam comprehendit atqj adeo occupauit humores,prodef' feetiamcunc poflunt,fiviresconftcnt,tempeftiue,quanao,amp;quibusoportet,exhibita: Ac minus tn ulto iuuant, quam pleriqj putant;

Ex prxdidis haud ert difficile videre,in ca me efle fentenEia,putredini pra:cipue efle ob-3® ftandum,acque formam iftam veneni nihil aliud efie,quam putredinis gradum quendam, id quod ctiam Galeno aliisque præftantiffimis viris vifum eft. Addam epilogi viccdcfcriptio-, nemaceci,quodD.Gefnerusplurimum profuifleillis,quivfurparunt,fcribir. Afcripfiliben« tins, quia ita eft compoflta, vt fudorem moueat, neç calcfaciat tamen,quod mihi fane plüri-mum probatur. Vtilceerte fufpicorefle, quamuis periculum ipfiusnon fccerim. Valeirt 3 5 Chrifto lefu Domino noftro.Amcn.Die y.Fcbruarii, Anno. 1565.

Acetum deftillariiufficum Solano, Semperuiuo, Verbena, nucibus immaturis, ScCi 40 Hic liquor réfrigérât amp;nbsp;gratus eft fumentibus, per fe, vel cum firupo aliquo roborante, ita vt fubito refocilletægrotos. Nupercumvirgoquxdam tertio demum dieconfiliumanobis| peteret, acetum hoc dedimus,vnde cum melius circa cor habere coepiflct,fudorificatn pofteapotioncm dedimus. Sudauit. Conualuit. Multis ctiam aliis hoc acetum profuit. Huius vncia vna,autfefqui mixta thctiaea:,recentiori prx-fertim non adeo calefacit,amp; cgrcgic

mouet fudorem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

‘^TOncft, cur fingularcaliquod a me remedium expedes, vir dodiffime, ad peftiferas fe-bres, quas apud nosquoqucgraflari incœpiflè vehementeramp;ex animo doleo. Scd eft hæc calamitas nunc toti Germaniaecommunis. Vix vllus locus, quocunque te verras, a lue ifta vacuus reperitur. Etquonondum peruenit,eo arreperefenfimdeprehenditur. Vfusfum annofuperioremedicamentoD.LucaeGhyni, præceptorisolim mei, quod tibideferiptum mitto. Quo cum fruótu,nefcio. Dicam ingenue,haud parum me confecutum purem, û ne- ^5 mini obfuiflet. Perpaucicxcamultitudine,quxoccubuit, vfi vcl hoc, velaliis funrtemediis. Er qui vfi funt, plerirÿ omnes, vbi iam minus conftare vires incccpiflcnt, manum medicam implorarunr.

Sum in prxfenria magis dubius,quam vnquam fuerim. In caufa eft, quod nullam vn-quampeftem aliam vidi,vt Medicus. Nam cum anno 1^42. finonfallit memoria, Bahlea: me corripuillet, parum mihi tunc ifta curæ erant, vt qui animum ad hxc ftudia nondum ap-pulifrem,imonecogiraremquidemhifceoperamnauare, Proindequæantcannummepu-tabam feite, hoc anno me ignorarelibcnrerfateor. EtCenimhîcnonremanfi,iedcumlllu-ftrifs. PrincipiscolilioMofbachiumprofedusfum: eatarnen audiui,amp;per alios obferuaui, quxmenonimmerirodubiumreddiderunt. Qux ideocommemoro,vtintelligas,mcnon^5 ira promte amp;nbsp;breuiter ad quæftiones a te mihi propoiiras reipondere pofte. Ccgitaui hifee aliquot diebus, quantum per.negotia licuit,diligenter, amp;nbsp;quid cogitarim, ad te pcrfcribam. Deinde vero.vt non mireris, quod nullum tibi medicamentum,tanquamprçfensaccertritn peftis remedium, laudo ac pracdico. Ambigo certc, an decantata ilia a mulris remédia tanta cfHcacitatehuicmilorcfiftant.quantarefifteredicuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5®

Ergo de venx fedione.dc qua primo loco,quid ientiam,cognofcerc cup!s,ante omnia dicam.dcindeftmilitcrdealiis. Accipiomniadcbentdefebrepeftilentefeupefte,quarenus folaeft,vel cum bubonibus,anthracibus amp;maculis; nonquatenus vel pleurxinflatnmatio-nem, velalium quempiam morbum fimilem fecii habet, cuius rationeianguis videatur mit-tenduseffe. Georgius Agricola, vircxcellenterdo(ftus,fcribitinlibrofuodepefle; Veteres P Grxeos in curatione febris peftilcntis, quam alias peftem amp;nbsp;peftilentiam nos,Xo(/xo\illi vo-carcfolcnr, neepurgationis, necvenæieâionismcminiflè. Sunt qui Rafim,experientiffi-mum inter Arabes Mcdicum, vtrunqj hoc remedium fimiliter hlentio inuoluifte affîrmcnt. Quod fi eft ita,non peftîmcfortaftèquæritur, an in pefte venafecanda ftt. Quamuisenimrc-éle inuentis pofteriores baud paucaredeaddidcrunt; vix tarnen mihiperfuadeo,fummos 4® viros hoc remedium,quo tarn familiaritcr in omni febre putrida curanda vfi funt,quoque vt prxcipuofemperauxiliomagnopercconfififunt, tacite prxtcrirurosfuifte,fi vtilcamp;falutarc cognouiftent. Nifi forte iccirco nihildecoprodidiftecrcdantur, quia neminem de hacre dubiraturum iudicarent, vt qui has etiam inter putridas connumcrarint, idcot^ fimilibuscas medicamentiscurari voluennt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

’QuinetiamGalenusinr.cap. libridecibis boniamp; mali fuccipalam videtur probare, aut (altem non damnare venæ fedionem in pefte,dummodo virium imbecillitas abfit, Lau-dat ergo medicos,quod in ea pefte,quç tum graflabatur,amp; ex vitioforum alimentorum vfur-pationeorrafueratjfanguinemnonmiferint. Etenim nonpoftuntconftarevires, vbitanta prauorum fuccorum multitudo in corpore accruata eft. Cum vero in humoribus infigne 5° vitium nullum cernitur.ac nihilominus propter aeris labem feu corruptionem,a quacunque tandem caufa e3profcdacredatur,plurimos peftis inuaditaciugulat, minus fortaftfeimbe-cilles.funt per initiamorbixgrotorum vires. Quæritur ergo, quid in tali pefte faciendum cenfuerint veteres, cum prxfertim in principio libri fecundi de Naturahumana neque Hippocrates , neque Galenus venx fedionem aut purgationcm inter peftis remédia pcrccn- 5 5 (ucrint.

Puto (ane, quia nihil certi apud hos ifta de re inueniretur, in tarn diuer(as abiifle iunio-res medicos fententias. Nam fuifle aliquos legimus, qui femper a principio venam tundi vo-luerunt. Rationemfentcntixfuxhancattuliftcfcribuntur,quiahumorcsincordc,vclpro-pinquiscordi partibus putrefeerent, quo in loco raro alii a (anguine huniorcsreperircntur.

AdConradum GeGierum Tigur.Epift. 89 Addi hocetiam poteft, quod harcfcbris maxime omnes fimulhumores,non vnum tantum, vt aliæ putridædnquinare fiuc putrefacere nata cft.

Alii quidam, nullifanguinem mitti facile concedunt, cui non ad animi deliquium vfqj detrahacur. Extremis,aiunt,morbis extrema remedia conuenire. Huic tam copioiæ vacua«- 1 5 onivt plurimumcorporisrefrigeratiónem,fudorcm,amp;aluiprofluuiumfuccedere,amp;Gcve-ncnuraex corpore, fiueincorde, fiueinproximiseiveniscontineatur, fimultotumediici. -Nee alia ratione facilius ac melius argris confuli, propterea quod humores in corde, vel pro-pinquis ei partibus putrcfcentes extrahi non poflint per minorem vacuationem.

’° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fuerunt deinde aliiquidam,amp;hodie quoquenon prorfusnulii reperiuntur,quinum-

quam in bis febribus venam fecant. Non poteft,inquiunt,caufa mali,quz in partibus feu ve-nis cordi proximis continetur, per feiftam venam educi. Quapropter euacuantur boni fucci vnacumipiritibus,acmali interim in corpore relinquuntur, Vndceftnecefle,ægros, natu-rali calore imminuto,viribufq; labefalt;ftatis,interire, Qiiinetiam experientia fe didicifle aiunt, omnes propemodum, quibus in peftealiquando vena fuit aperta, occubuifle, plures multo

one 58. particule, Icribit, omnes in pefte ill a magna,amp; fere lolos luperftites fuifle,qui feipfos adcomedendum cocgifienr. Ex hoe loco omnes medici poftea confuluiflc videntur, vt ægri Viriliter edant. In caufa cft,quod peftiferafebris vna maxime fpiritus corrumpit, difiicit, perdit. Quos quia nouos amp;nbsp;bonos ex probo amp;nbsp;idonco alimento generari fubinde oportet, cum alimetum aut apta materia in corpore nulla fupereft, corrupto fcilicet circa Cordis regionem fanguine, neceflarium eft, vt ex ingefto cibo tabs procreetur. Gonftat namque hanc febrem vel folam,vel certeomnium maxime ex corrupto fanguine venarum amp;nbsp;cordis nafei. Quoni-am ergo arger ob hanc quoque caufam cogendus eft ad fumendum cibum, parum fane fue-iitrationiconfentaneum,fpiritibuspabulum,id eft, languinemnonduminfedum per vena:

Perfacile,quiflcfentiunt,adGaleniJucum,quiinlib.n. Methodi cap.r5.habctur,falu-berrimam efle in omni putrida febri fanguinis miflióncm ,refponderint. Etenim Galenum non de hifce,fed aliis putridis locutum dicent,aut faltem confiderandum refpondebiit,quod ab co adiedum eft, Si^uidemfiihiL'vetet. Vetate autem virium imbecillitatem,qu3rumante omnia fit ratio habenda. Qu^oniam facillime i n his febribus morbo fuccumbant,amp;!: nonnun-quam fubito refoluatur. Proinde prarftare, vt fanguis,proprium videlicet partium nutriments tum,amp;conuenientiflimafpirituum materia non cuacuetur,fedhocpotius agatur, vt apta amp;nbsp;idonea,pro eorum generatione materia largiter amp;nbsp;copiofe (uppetat.

Poftremo lunt adhuc alii, quorum amp;nbsp;ego fententiam, veluti rebus maxime confonam, modisomnibusapprobo, quifanguinelolisillis, quieoabundant tunc cumnihilimpedir, detrahi iubent, præfertim vero, fi per fanitatem aflueti fint venæ fedioni, aut confuetus fan-5° guinisfluxusexnaribus, vtero, aut alia quadam parte cohibitus fuerit. Carterum plurimain his febribus accidunt, qua: fanguinis milfionem prohibere poflunt, qualia funt, naufea, flu-xus ventris, animi dcliquium, amp;nbsp;huius generis alia. At illis, qui non fanguine, fed humoribus aliis venas habent plenas, quos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;medici appellate folent ( quorum fere femper pe-

ftis tempore longe maximus eft numerus ) purgationes,confideratis fimilitercircumftantiis, ^5 praecipiunt. Huic fententiæ præftantilfimi omnes Medici, antiqui amp;nbsp;recentiores, Græci amp;: Latinicum plerifqj ArabibuSjaflTenferunt. Nititurea rationibus firmis,amp;; reinaturxeonfen-taneis, vt poftea intelligetur. Nunc ante didarum opinionum firmamenta breuiterexami-narelibet.

Primi omnibus mihi modis peccare videntur. Non enim intelligere poflrum,quid pro-hibcat, quo minus etiam cacochymi, qui parum boni amp;nbsp;puri, multum autem habent vitiofi

fanguittiï in roto cotpote, perte quouis tempore corripiantur. Quînimo hi plerumqueprx cæteristunc periclitanturamp; numerocaitcrosfacile mulcumqj fuperant. At quislànx mentis medicus,hos potius detraéto per feétam venam fànguine, quam per pharmacum vacuare tentet? Haud rede ab illis dicitur.in perte tantum in corde, aut vicinis cordi venis,contetuin fanguinem putredine affici. Szpiffime alibi corrumpiturprimum.indequead cor arrepitla- f bcs. Fithocaliasfenfim, alias breuiadmodum tempore, cum videlicet fubitoamp;inopinato metu percellitur animus. Sic quibufdam terror pertis,putridos fpiritus ad cor attraxit, qui ab-fenteillo metu,amp; perturbatione hincorta, tardius illo peruafuri fueranu

Quod ficertolêmpcrfcirepoflemus,in qua partc,amp;quando languis corrumpi exitiali iftaputredineincoepiflet,atqueexeoportètloco veltotus,velparsaliquacorrupti iamfan-guinis,priufquam ad cor penetraflèt, elici. non dubium ert, quin fanguinis miflionc tune ple-rumque zger percurari, aut certe plurimum iuuari poflèt. At veto nos vt plurimum non ante pettis fetnina in aliquo effe nouimus,quam febrem adeffe fentiar. Sentit autem eandem ci-tius, cum per terrorem fpiritus ad cor reuocantur, amp;nbsp;cum bonis vna vitiofi eodem adducun-tur. Accidit aliquando vt qui pertiferæ febris feminaria in fe haberet aliqua.funeri obuius fie-rct,atque ex metu pertis, non multo port in earn febrem incideret. Exempla plurimorum re-citari portent, fi res portularct, qui omnes ferius febrem perfenfirtent, fi non per metum fiue terrorem putridi fpiritus ad cor ipfis attradi fuilTent, infeite, meo quidem iudicio, creditor a nonnnilis, terrorem peftis aut imaginationem pertem in corpore bene fano, amp;nbsp;a putredinis malignæfomentis libero,procreateportè.Sedhac derealibianobisertdifputatum pluribus: neqs hîc percenfere argumenta necerteert,quibusitafentientesconfutari portunt.

Nonertverum, quodprztereaaiebant, fanguinem circa corcolledummelioremac puriorem elfe co, qui in exteris partium corporis venis continetur. No enim video, cur non sequepoffît impuruselfein finitimis cordi venis, atqs in remotioribus. Poftremo pcrperani exirtimarevidentur, ideolempernosfecarc venam, vt corruptum educamus fanguinem. ! Optandum quidem hocforet,fi fieri femper polfet. At frequenter admodum fieri, non po-teft. Quin aliquando per eum locum educimus, adquem limilitcr corruptum fanguinem, fi alio in loco putrucrit,confluerc nequaquam velimus.

Qui ad animi deliquium vfque detrahere iubent, ii compendiofam quidem minime-que difficilem viam ad fanitatem monrtranr. V tina arque facile docere portent, ram elle eam 5° lccuram,quam ertbreuis. Qiiisnosccrtos redder, per largam irtam languinis detraéboncm, putridum omne, quod forte rclinquitur in venis, per fudorem atque aluum, abfquc petnicie argroti.vacuandum ? Si vel minima aüqua particula remaneat in venis, an non ea proftratis iam viribus languinem vniuerfum inficiet, atq; ficxgrum perdet ? Non fuir hxc mens Hip-pocratis, cum extremis morbis extrema remedia congruere dixit. Plus prarfidiiapud Gale- 15 num in i4.Metho. cap.io. quoin loco copiofam irtam fanguinis mirtîonem in pertiferocat-bunculoapprcbartècenferiquibufdampotert,habiturividebantur. Vcruntamenhîc quoqj generalis régula locum habet, fi vires patiantur,atque aliud nihil prohibeat. At prohibent vires moxcollapfuræ in tam perniciofomorbo,vt carrera taceam. Illud potius ex citatis Gale-ni verbis colligatur,licereexipfiusfententianonnunquâfebrelaborantibuspertifera venatn 4*3 fecare,quamuis ad animi vlqjdefeôlum detrahere non liceat.

Maioribus viribus opus habemus contra ill os, qui nunquam relt;rte mitti fanguinem in pertiferis hifee morbis opinantur. Nam amp;nbsp;autoritatibus fubnixa, amp;nbsp;rationibus fulcita corum videtur opinio. Et, quod me prarcipuc mouet, experientia inprimis niruntur, qui fie fendut, eamque fuæ opinionis faciunt patronam. Profedo nifi fuirtem nimis fatpe expcrttis,falfo ex- 45 perientiam plerumt^^ prartendi, in hac mihi fententia putauilTem acquiefeendum elfe. Car-teriim relellitur harc quoque cogitatiofeu imaginationon contemnendisacleuibus argu-mentis. Plurimum quidem oppugnat eam Galeni, amp;: praertantiflimorum omnium medico-rum autoritas. Deinde docét aperta ratio,argumenta,quibus ca nititur,inutilia elle.

Quod ad Galenum attinct,duos iam locos protuli : vnum ex i. cap. libri de boni maliq; ƒ d cibi fuccis. Alterumex 14.Meth.Medcnd.cap.10. Vtrobiqj ortendit Galcnus, fanguinismil-fionem feprobarc, liquidem vires non lardat. Qui attente Commentarios in lib.Epidcm. Hippocra.confcriptos perlegerc volet,plura inueniet tertimonia, fi tertimoniis Galeni con-tentuserteportit. OribafiusinlibrodeCucuib.amp;fcarificat.cap.io.(imprertafunthæccum ” Latinis Galeni operibus apud Juntas Venctiis ) fie feribit.- Et fane dum pertilentia vehemens 55 ” Afiam deprehendirteqmultofqj perdidirtèqmcqj etiam morbus attigifiet,fecunda morbi die ” remiflione febris fada,crus fcarificaui,duafq5 fere fanguinis libras detraxi, hacq; de caufa pe-” riculum vitaui. Pleri qj etiam alii hoc prarfidio vfi,fuperftites euaferc. Etant cnim plenitudinis ” ligna, llliqs præcipue laluabantur,qui fanguinem copiofum exhauriebant.

Paulus Æ2inetalib.a,cap.36.amp;:Aëtius in fcrmonei.Tetrabibh.2. cap.94-.exHufoha:G vetba

AdConradumGefnerumTigur.Epift. pi verbahabent.* ^tühmfanguisabundutpluiaqi(o,'venafe£îadetrahito. Eadcm fereOribafîusex eodemRufotransfcrip(itinSynopfeosfuælibrum6.cap.25. Citaui Rufi verba eo libentius, * quodvetercsGra:cosnonabhorruiflea fanguinis miHîone in peftiferis febribus manifefte probanc. Anteceflitenimæcace GalenumRufus,cuius ceftimonio hi nicuntur. Parumpro-5 habileeft,quodhicaquibufdamdicitur,Rufumnon deCuratione,feddepræferuationelo-qui. Si hoc fie verum,confcôtarium eft prorfus, Cifibafium,Æginecam, amp;nbsp;Actium fimiiiter intelligendos,vt qui verbis Rufi vtantur,amp; ex ipio iua cransfcripiêrinc. Ac vero verba,quæ in vcroq51eguncur,amp;rnoxpofi:il!a,quaccicauimus,fequuncur,pIaniflimedemonftranc,Rufum decLiracione agere, quicquid randem Rafis fuper hac redifpucaueric, auc quomodocunque 10 ipfeincellcxeric. De Auicennaamp;Auerroë^cæteros Arabes non legi, quare nihil deipfisaf-firmo} res eil noca. Proindc non potetunt hi le cucri aucoritate anciquorum,qui ferme cunôti nobis fauenc.

Nonloquor inpræfentia defebrepeftilencepriuatimficdiôta,qua:fcilicecabfq5pefl:e in quibufdam nafcicur. Jn hac fanguinem aucnumquam miccendum efiè,auc cercc quam ra-^5 riflime,præclarelcio. Oricurenim hæcexinfignicacochymia,abfque,excernacaulacali, qualisinpelle incelligicur, humoribusadveneniquandamnacurampcrmucacis. Quocirca non nifi in paucis repenûcur (nifi lames præcefieric,auc alia quxpiam iimilis caufa generalis) nec adeo lune concagiolæ,vci ea: lune,quas aëris vicium, cotnmunifue caufa excicauicm vera pelle. V^ires in talibus plerumqueconltare non polie,nemo fanusnefcic.Ideo Galenusin iib.

0 de cibis boni ac mali lucci Medicos laudac, qui paucis fanguinem milei ûc. Aliquibus mifîum fuifié ex lib.de acra bile facis ollendicur,

Meminic huius dilcriminis ( Icilicec pellis, amp;nbsp;febris pellilencialis, qua: excra pellem ali-quos priuacim inuadic) Galenus in duobus locis ; quorum aleer exeae in cercio de præfagio ex pulfibuscap. 4. vbifeieaex infigniorum Meditorum fèneeneia dilcernere aliène. Aleer in 15 Commenc.^.lup.hb.s.Epid.in lexcus 57. txpoficione habeeur,quem,quia ad rem propoficani conducicplurlmnm,adlchbereplacuic.ïip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3(5q'T5T’éoi3ui'â;^£xçci'fenoq

Quod fi ergo eil proprium huius febris fympcomacolliquacio, non cemerecereevenæle-tliofuericvlurpanda in huius curaeiQne.

3 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Neq^ plus eos iuuanc raeiones, quas adducunc, quam iuuare authoricatesollenfum eft.

NoUramcercefenteneiamnonoppugnanc. Quoniam cunclolummodo venam cundimus, cum amp;nbsp;viresconllane,amp; languis rcdundaCjOaeura-que oneri magis eft quam vfui,amp; præeerea æger venæ feciioni allueuie. Nec eemere camé poilelaplum primum diem aperimus venam, quod fufpeëtam habeamus cunc vitium conftaneiam. Quis languinera,qui nacuræ in pugna 3 5 concraexicialemputredincm occupaca:amp; dillencximpedimencoell, nonfublacum deera-dumque volee.^ Cerce co decraëto,alaciior amp;nbsp;robullior cfircicur, arque vni malignæ pucredi-ni coeis refiflic viribus, oncre alcero leuaca. Sic dum fuccumbere cam a duobus oppugnatam hollibus necelle erac, fæpenumero conera amp;nbsp;præcer omnium expeëlacionem viëlrix cuadir, Venenumqueprofligac. Proindemulcicudinis,fiuead vaf3,fiuead vires ællimecur, partem

40 auferimus, quo reliquos humores ftciiius regac, nec pucrelcere eos linac, quod euenirecunc cllneccflarium, cum omnibus regendis proptercopiam non fufficic.

Deinde, quamuis obllrudio öd exieialis pucredo per fanguinis miflionem non fem per tollancur,inducimus ramen per earn corpori frigidicatem,exiccationemque,quibus putredo non omnino nihil cohibeeur amp;nbsp;hebecatur. Raréfie per eandëm corpus, öd commodius pcr-45 lpirantfucciperniciofi,iidcmquefaciliusvincuntur,concoquuncur,acrefoluuncur. Quibus rebus cum in harum febrium percuratione vnice indigeamus,opeima fane raeione abundantem fanguinem emitcimus. Cauendum nihilominus ledulo dicimus, ne alimencum Ipirici-bus, quosperpecuo nouosprocreari ex incorrupcofanguineoporcet, vlla ex parce adimacur. Quamobrem non incommodac huiufeemodi languinis milfio, nec vires prollernit, fed ma-SoXimeprodeft, öd vc vires minus lasdancur a periculofomorbo, efficic. Minus enim ab vno, quam a duobus fimul hollibus,omnino oflenduncur.

Galcnus præcipit quidem, vt deploratos finamusiat nullo in loco iulfit pelle affeflis nullam afterremedicinam. Omniaiplius monumenta contrarium perfpicue probant. In ÿ. de Simpl. Medic, facult. non Armeniam modo terram, Icdalia quoque plurima atgris remedia J 5adhibitafuillecommemorat,quamuispræternominatamnuper terrain nihil aliud conferre videretur.Idemexi4. Method.vbi pellilentiæ eiufdégrauisac diuturnæmeminic,intelligi poccll,quemadmodum ex 1. cap.lib.decibis boni öd mail fucci, acque ex libro de acra bile eti-am cognofeere licec. Conltac qult; que non omnibus in pelle qualibet frullra medicinas aft'er-ri. Quapropcer non de pelle laborânbus abfoluce,fed de illis loqui cenfendus ell,qui dep'ora-teiam ægrocanc,quoique peritur os conllatjfiuepelle Iaborcnt,fiuealioquouismorbül.tha-lipremantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M 2

Cætefum quando pernicioh humoris pars ad glandulas depofita efl:, modo fieri a no-bis poflit,eam (èmper eligimus venam, per quam fanguis no ad cor adducatur/edabeodem longius ad afïèdam partem deriuetur, ficq} minore periculo æger laborer. Âdmoueri etiam tumoribuscucurbitulas, vel alia medicamenta fimilem potertaremobtinentiajtedc iubent medici diligentiores,ne expulfus humor in venas regrcdi retrahiue per venarum fudum pof- 5 ht. Quamquam non multum periculi hîc cflè videam, in plenis præfertim corporibus, ndt pratter amp;nbsp;fupra modum venat inaniantur, id quod maxime caueti oportet. Cum circa ingui-na tumores exoriuntur, poplitum.fiue crurum,lî ue pedum venas fecamus,aut certe cucurbi-tulas cum fcarificatione, vtexOribafio diâumeft, cruribus affigimus. Quodcum facimus, non ad cor putredinem adducimus, fed ab eo potius ad inguina abftrahimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ®

Plus fortafle periculi eftin maculis,vel exanthematis,quas a pefte Peftichias vocandas Mafia putat. Etenim licet aliud nihil efle videantur, quam pars putrefcentis hum oris tenuier, feu potius vapor quidam abeodem cxhalans,non tarnen reuocari earn materiam in venas v-tile fuerit. Certum eft,eas naturam ianguinis,cuius funt expirationes quxdam,adhuc retine-te. Quippe pro natura fanguinisputreicentis amp;nbsp;putrcdinis modo variant in fubfi:antiaamp; co- ^7 lore. Qrôniam ergo confiât,fanguinem ex venisexcl'jfum,magisfemper corrumpi,veren-dum certe efi,ne ifti vel humores, vel halitus ad venas retradi,contentum in ipfis ianguinem pefiime afficiant. Arbitrer non inuciliter fanguinem, qui ad eurem hoc modo peruafit, vel cucurbitularumappofitione, velfricationeacinundionemedicamentorum faculcaremra-refaciendi, diicutiendi, ac leuitcr ex profundo ad fupcrficiem attrahendi pofiidentium, va 20 cuari,prout vires magisminufue confiant. Verumtamen rarohxinpefiemaculx primo fta-tim die apparent,quo elapfo, non frequenter feóhoni venz locus daiur. Hxcenim confian-tibus adhuc viribus, hoc efi, mox abinfultu febris adhibenda efi. Quocirca non admodum impediunt ifia exanthemata venx fedionem.

H.TC, amp;nbsp;huius generis complura alia, non modo fecandam interdum venam probant, ^5 verumetiam rationes contrariam fententiam defendentium friuolas effe monfirant. Quan-quam ingenue fateor, me, fiin alterutram partem peccandum foret, cum ill is peccare malle, quinonmitti volunt,quam cumillis,qui tunc mittereaudent, cum necelfitas nulla flagitat-Puto namq; non frequenter opus efie venx fedione in correptis iam pefie. Aut enim non re-dundatfanguis,auttardiusadhibcturremedium,autreliquxcircumfiantixnon finunt.Plus 50 hîcaudaciam,quamtimiditatemnocerearbitrer (licetneutramedicum deceat)nifiabini-tio fiatim fecetur, amp;nbsp;is,cuifecatur, fanguinis miflionifeipfum antca afluefecerir. Equidem v-nafercconfuetudoprxftare videtur, vtnofiris hominibus venx fedio in hoc motbo minus nocerevideatur. 1 nhac pefie prorfus multi ex rufiicisvicinorum pagorum nullo alio reme-diopericulumcffugerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35

Porro, vbi non ianguis fed alii humores praui redundant, purganti Icniter pharmaco, a quo inutiles humores citra corporis agitationem educantur, vtifolemus. Quamuis enim propter alui profluuium, imocolliquationem, qux nonnumquam pefie affedisaceidit, minus tutum aliqui iudicent hoc rcmcdium, non difficile tame erir prudenti medico rede ipfo vti. Non efi verum,quod quidam fenfifie videtur,colliquationem proprium amp;infeparabile 4® efiè pefiilentis febris, de qua nunc loquimur,fymptoma. Non hiuus, fed illius, qux priuatim ira dicitur, ac citra pefiem quofdam apprehendit, proprium fymptoma Galenus dixit. Quan-quam minime negem, idem frequenter pefie laboracibus acciderc, ficut in hac prxfentiper-multis contigit. Attamcn multoplures huiufmodi nihil perpeffi funt. In caufaeft, vt cgoqui-demiudico,quod nonomnes fimiliter corpora prauis fuccisrefertahabuerunt,ac multi non 45 peffimeaftedi propter cotagiumcorrepti funt, quibuscacochymia nihil maliintulifiet. Vbi iufpicioefi, in corpore cacochymiam effe, quxirritaria medicamento purgante facile pof fe credatur, cauendum certe fuerit,ne prxparati ad fluxionem humores agitentur.

Nunc de fudoris prouocatione aliquid dicam, de qua magis fum dubius. Non efle eum ab initio morbi, vt hie plcriqj omnes faciunt, calidis valde mcdicamentis eliciendum,multa 5P demonfirare videntur. Si de medicorum,non antiquorum modo, fed recentium quolt;^ fen-tentia quxftio decidenda fit, lis iam dirempta efi. Confiât enim ex antiquis illis prxcelienti-bus medicis,nullum hocautfecifle,autconfuluifle.

Ex recentioribus ( non de imperitis, qui potius Empiricorum more, quam ratione ar-tem exercent, fed deeruditis amp;nbsp;dodis hie loquor) nulli etiam, exceptis perpaucis, iifqueno- 55 ftratibus fere,aliquid tale imperaffe inueniuntur. Oribafius,Paulus, amp;nbsp;Aetius ex Rufo vacua-tionem per vrinas,amp; totam corporis molem, fi res flagitet,prxcipiunt quidem, at non fiatim a morbi inuafione. Venam prius fecanr, aut medicamento aluum fubducunt. Deinde veto fignis aliquibus codionis apparentibus,quantumuis obfcuris,vrinas cient,fudorefq; prouor cant, VC rcliquias putredinis hocpado educanr. Vix mihi perluadeo, ipfos inhac febre,in qua

AdConradumGefherumTigur.Epift, 93 ^üàptzcordia magno xftu tenentur, amp;nbsp;in qualeuiserror certiflîmum äffen exitium,prxca-lidisillis medicamentis, quænunc plurimiinfrcquentiflimo vfu habent, violenter fudorenx prouocauifle,aut prouocare alios voluifle. Etenim frigidis,exiccantibus,abfl:crgentibus, in-cidentibus,paffim vti nos iubent.

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AuiGenna,qui ex Græcis omnia fiia transfcripfit, ne quidem Rufi medicamentum pu-

tauit in curatione vfurpandum,fed in praeferuatione tantum concedit, Quin amp;nbsp;in 4. lib. Ca-nonis.Fen.i.Traéti4.cap.y.odoresetiamcalidosimprobat. Galen.inp.deSimpl.faculc.cum de Armenia terra differi t, n on audebat earn, quanquam nihil poflideret calidicatis, in vinoj nißvaldedilutoamp;aqueo, febricitantibusexhibere.Quomodoergo vehemenji febre con-fliólatis calidiffima medicamenta » vt iis per vim fudorem euocaret, præicripiiife credi poterie? Equidem in genuinisipfiusoperibus nihil tale inueniripoffearbitror. de Theriaca adPifonem amp;nbsp;Pamphilianum leguncurjpoftea confiderabimus»

De recentioribus medicisnoneft res ignotaamp;ohfcura. In Italia petanhos vndecini totos,pra:ceptores meos, Viros fummos amp;nbsp;experientiilimos, diligenter amp;nbsp;faepe de cura huiiis ^Sfebrisinterrogarefolitus fui, quod vehementer certialiquidcognofccrecuperem: at nihil a-liud expifeari potui,quam vtendum poll vacuationem frigidis, amp;nbsp;exiccantibtis medicamini-busablqueinfigniadftridione, illispratfertim, qua:apoteftateoccultavenenis refifterent. Habendam rationem virium, corroborandum cor modisomnibus, amp;extinguendamcde putredinem. Legipoftmodum multorumdehacrecommentarios. Apudnullum, quod feiam amp;nbsp;meminerim in præfcntia, fudorem a principio morbi calidis euocandum effe me-dicinis legi. V nus D. Lucas Ghynus huiufmodi quippiam, vt mox dicamjaudabat. Nollra-tes medici nihil habent vfitatius, imo fi ha:c negligancur, n5 rede curari «gros lîbi certo pef-fuaferunt. Hoc indeadeo euenireopinor, quod venenum fedepellere, manente nihilomt-nus putredine, male credidcrunti

^■5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quod li rationibus res eft explicahda,hort poteft rtoh abfurdum videri, xgrum ah ini

tio ftatim morbi,pannis cortte(ftum,calidifq; medicametis hauftis ad fudorem cogere. Non enim iiegari poteft,violcntos fudores non modo grauibus morbis oppreffos, verumeciam fa-rtosmirifice debilitate. Galenusin i.ad Glauconem cap. 14. etiam robuftos,cum aîgrotartfj ex fudorecopioftoreirtanimi deliquium incidere fetibin Hie autem ad duas, tres, attp adeo Jo plureshorasargrumiubentfudarc, acutiffimoamp;periculohllimo laborantem morbo. Cerium eft irt fudore tarn longo amp;nbsp;prxterca coado.plurimos omninofpiritus refolui. Relinqun tur ergo fudorem coadum, amp;nbsp;virtutc calidorum medicaminum prouocatum non fine ma-

nem habere. Et quidem de illis fudoribus id dicit,qui vi morbi,nullo ad earn rem epoto phar-» niaco eueniunt. Minus, puto, boni effe poffunt, quos medicamentum calidum in exitiali H crudo morboviolenterexprimit. Intempeftarej.Com.i.in i.Epid.declarat.textus yy. per-niciofum aftèrit in ardentibus febribus per initia fudare. *Ncque de aliis ardentibus loquitur, 40 quam peftiferis, quas corruptus aër procreate potuit. Vidi ego aliquando idiotas putrida febre affedos cogere, vtipannisbenecontediplufculum fudarétjeolqjhocpadoin magnum vita: periculum adducere, vbi ptius nullum erat. Ac certum eft inde hoc accidiffe, quod fpi-ritus fuiffent refoluti, caufa autem morbi vacuari non quiuifler. Si in nort periculofis hoc fe-» bribus vfu venit,ad quas perferendas corporis vires longo tempore fuffiçiunt.quid in exitio-» fa hacamp; maligna fieri oportet, qua: paucarum farpe horarum fpacio vires omnes fubito labe-» facit? Nullus adeo eft demens amp;nbsp;rudis, qui noria fudori bus i ft is acgros vehementer frangi aq débilita ri intelligat, tunc etiam, cum aut nullis, aut frigidis raedicameniis elicitur. Multo, arbitror,magis noccre eos oportet, cum in lethali febre calidis medicamentis violenter euo-cantur.

Præterea noruntomnes j per fudorem tenuia folum amp;nbsp;aquofa excrcmenta irt corporis habitu colleda, cum fpiritibus vacuari, dum adhuccrudus eft morbus. Sane Galeuus hoc irt locis ptopemodum infinitis,ratione fimul cum experientia atteftantibus.docuit. Hac de caufa videri poteft in j. Apho.zs.afleruiffe, euacuationem per balnea fadam paruam elleffolam»-quefermecutem expurgate, pet carnes amp;nbsp;folidas partes difper^ excrementa nequaquam cducere,ob earn videlicet caufam, quod crafliora exiftant, quam fudorum materia. Ergo ca-Î Iida ifta medicamina, dum fanguincm agitant, inflant, amp;nbsp;quafi fermentant, fiue intu melcerc faciunt.fpiritufq; impellunt amp;nbsp;exigunt,quid,quxfo,aliud efficiunt,quam putredinem augetî Si in ferofa tantum, amp;nbsp;tenuioribus fanguinis partibus venenata femper confifterct putredo, ficut aliquando earn confiftere non nego, non male fortaflefudorifica abinitio omnibus of-ferremus.Iam cum in craffa fubftantia fanguinis,non in fero folo imprefla eft,fine frudu petf

fiidorcs educere cam tentauerimus forfan, priufquam eft extenuata. Multo nam que craffior eft fanguis,amp;; longius,qui in venis cordi propinquis continetur,a cute diftat,quam vt per cam diflipari pollit.

Tarn etiam fubitaamp; improuifaeft in hac febre virium difïolutio extinôtio, vt plerun-queinopinatoconcidant, amp;ficderepentemoriatur^gcr. Certe hoc omnibus fere in pefte 5 morientibus accidit,vt tune moriantur,cum adhuc niediocriter habere putantur,propter re-pentinum virtutis vitalis cafum, amp;nbsp;fpirituum celerem refolutionem. Vix euadunt, qui non conueniente cibo amp;nbsp;potu, etiam præter voluntatem fumpto, materiam eorundem generati-oni préparant,vt fupra declarauimiis, Nifi ita faciant, haud fuppetit fatis multaamp; idonea pro ipforum inftaurationc. Proinde non reéle coguntur tue a^gri fudare, cum fanguis bonus non r o eft a malo fecretus, amp;nbsp;ex æquo bonum amp;nbsp;malum vna cum ipiritibus vacuari necelîe eft, imo cum plus fpirituum,quam prauihumoris, difperdi oportet. Sane fpiritusperfudoresaffatim amp;copiofc vacuari,fatis indicant proftratæafflidacq5 poil largum fudorem vires. Craffiamp;in-quinati iànguinis nihil, autparticulam exiguam educi, probant accidentia, quæ fere omnia hunt poftiudorem détériora. Ncq; poflunt corrupta tantum per fudorem vacuari .propter-15 ea, quod vtilia abinutilibus nondum fecreta funt, vt ilia quidem retineat natura, ha:cautera cxpellat. His coniungitur altera ilia difficultas,quod videlicet non fua fpontc, fedcoadafu-dores iftos exprimit.

Clarius intelliget rem,qui nihil ex venis per fudore expurgari didicit,nifi quod in corporis habitumefFuium,ibidemq5,fi crairiufculumexiftat,extenuatum fit. Argumêto funt cum alia: putridæ febres, turn veto maxime ardentes .In his enim febris caufa no ante rigorem, hoc eft ante putridæ bills ex venis effufione,eiufdemq; per carnofas partes difperfionem, vnde rigor nafcitur, per fudorem vacuantur. Neqs ftatim poft rigorem, fed poft horas aliquod demum confequitur fudor vtilis amp;nbsp;falutaris. Q^ippe attenuari eftufam bilem a largo calore,qui mox rigori luccedit,prius oportet, inque vaporem conuerti. Aliter per fudorem eiici nequit, vt in 25 regio morbo laborantibus manifefte apparet. Non enim poteft in his bills flaua, quantumuis tenuis,per cutem totain penetrate, nifi temporis aliquo fpacioibihæferit,amp;: magis extenuata fuerir.

Addequodin pefte haud multi per fudores iudicantur. Qui euadunt omnes fere per decubitumhumoriscraffi vel adglandulas,veladaiialoca,liberantur,autpercopiofamfan- J” guinis alicunde fluentis vacuationem periculum effugiunt. Dicere non pofTum, an hue vfq; in præfenti pefte quifquam fit fanitati aliter apud nos per indicium fiuecrifinreftitutus. Gerte vix dici poteft, quomodo inchoante nuper morbo tarn crafTus humor,per fudorem ex venis euocari queat. Quippe bills flaua, quæ fanguine multo eft tenuior, non antepoteft euo-cari per cutem,vt diximus,quam fit ampliusextenuata. Quo pado igiturcredimus, eraflum 5 fanguinem per vim ex venis expulfum, mox per cutis meatus clici ? Nihil dubito, quin tenui-ores aliquæ partes ac fcrofi fucci hoc modo euacuentur. At quomodo per horum cxcretio-nem mox ab infultu febris tentatam,labes, quæ incrafl'o fanguineimprefTa hæret, tollatur,id eft,que d nondum fatis perfpicio. Non enim in his febribus,vt nunc funt,vnus aliquis humor tantum.ficut in aliis quibufdam pu tridis vfu venit,putrefcit,fed fanguinis mafia corrumpitur. 40

Præceptum eft artis Medicæ,vt qua natura fe exonerate tentât ( modo per conuenien-temregionem, nonpernobilem aliquam partem id tentet) hac vacuemus. Cæterumpars maxima laborantium abunde teftabitur; Naturam in hac pefte vt plurimum conatam fuifle, amp;nbsp;hodie quoque conari, corruptum fanguinem a corde ad glandulas propellere, interdum quidem inchoantefebre, nonnumquam horisaliquot anteeius infultum, fæpealiquanto45 poft tempore. Equidem ficut natura in febribus intermittentibus putrefeentem humorem ex venis in carnofas amp;nbsp;fenfibiles corporis partes a principio exccrnerefolet,itainhifee,cu ro» bufta eft,mox ad glandulas venenatum humorem deponere ftudet. Quomodo ergo no male facit, qui, quæ natura per patentes meatus vix ad glandulas detrudere, ficut cœpit, poteft, per anguftos cutis meatus,contra naturæ inclinationem amp;nbsp;confilium,per vim educere cona- 5® tur? Adiuuanda potius foret, vt quemadmodum ccepit, totum ad ea loca propelleret.

At conuenit,inquiunt3perniciofum humorem quamprimum,nulla occafione alia ex-pectata,a corde auertere,amp; ex corpore educere. Hoc nifi fiat,magno in periculo ægrû verfa-ri. Laudo voluntatem ac ftudium; at valde vereor, vt natura pofii t craffum humorem in corporis habitum efiundere, amp;nbsp;deinde per cutem euacuare. SiidpotuifTetpræftare, nonftudu- 55 ifiet fe ad glandes exonerate. Regio namque amplior,commodior amp;nbsp;familiarior cutis eft. At-qui deponere ad glandes in ccepit. Cur ergo hanc ipfius adionem, præfertim veto cum non fit infueta Naturæ regio, turbamusdiuerfacuacuatione? Hocconfequimur, vt deinceps ve-nenumperneutrumlocumcxpellerepoffit. Non adglandulas, quoniamabhoepropofito auocatur. Neque ad eurem, quia craffior eft materia, quam vt hac expellatur. Indicioefle queant

AdConradumGefnerumTigur.Epift. pj qùeant exanthemata, qua: culicum pulicùmue marfibus fimiliain cütèefflorefcünt, ex hali-tu feu vaporenata,quidc putridis humoribus expirât. Huncconfiât fanguineputrido,a quo eleuatur,multoeffe tenuiorem. Quicumpercutempenetrare nequear, quomodo, quxfo, craflus humor,ex quo exhalat,penctrare pofle creditur ? CÔgruit hoc etiam cum illiSjqua: de Î febriumardentiummateriafiuecaufafupradiximus,

Hicfiquisiam difputet,fudorisprouocationemhuic vacuationi,qua natura humoretu adglandulas a corde protriidere ftudet,non aduerfari.propterea quod vtraq; a centro ad cir-cumferentiamtendat; nonmagnoperecumeodehacrecontenderim. Nota res eft cun-' (ftis,nec poteft non ignarus artis noftræ difcrimen vtriufqj vacuationis,amp; quantum altera ah 0 teri impedimento efle queat, nefcire. Similiter etiam illis refpondere me hoc loco no eft ne-cefle, qui expulfionem humoris venenati ad glandulas fymptomaticam, non criticam,efte aiunt,atqueideoalteram illamhac non impedin'. Hoc volo,non me videre.quomodo humor craftus,qui vix per apertamamp;amplam venarum caiiitatem poteftadglandulofa corpora propelli, per infenfiles totius corporis amp;nbsp;venarum meatuspoffit ad cutem difpergi, nbsp;nbsp;per

5 eandem demceps cum fudore vacuari. Profeifto fi verum eft,quod Fallopius de fucco Gaie-gæepotoaffirmat, eumputrefeentemmateriamadglandulastrudere, nullum poterit hoc rcmedio certius,aptius,pra:fentius, efficacius tunc ofterri, cum eodem natura venenu trant-mitterecœpit. Sunt qui Calendula: fine Calthatfuccum, triumplus minus vnciarum pondéré ftatim ab initio hauftum, idem præftare aflèueranr. Eundem prætereacxcrementa cir-cavtcros muIiebreshærentiapercofdemfeliciffimeexpurgareaiunt.Proindelaudandama^ gis funthxc remedia,quam quté tahtum fudorem cierefolenn

Quodfi autem verum noneftjhocfàltemaffirmare aufim,minus eanocerecalidis me-^^ dicamentis,qua: alii vfurpant. At certum eft, t ali a ftatim a principio quibufdam exhibita pro-defleplurimum poflè. Quippe aliquando non fola ilia fanguinis pars inquinata eft, quæ ad ^5 glandulas tranfmittitur,aut in vicinislociscontinebatur, (^ociicacumautinpluribuspar-tibus vitium contraxit,aut non efttotusad glandulastranfmiffiiSjVtiliier per fudorem vacua-bitur,fiqLiidem nihil aliud impediat. Attamen hîc non calidis,fed vel temperatis.vcl frigidis vtendum fuerit,qualis eft aqua ex corticibus nucum viridibus defti 1 lata, quam aliqui mirifi-ceinhocmalocommendant. Ratiofimilis fereeftin fucco Veroniexmaris, quamherbu-1° lam confiât non adeocalidamcfle,vt vitari, præfertim ab initio,debeat. Tribuunt autem ei infignempoteftatemvenenum acordedepellendi, amp;neadipfumarrepat,arcendi. Huius generis etiam funt fucci vel décoda radicum T ormentillæ Serpentarix, Garent enim per-ceptibiliguftuicaliditate,licctftrenueexiccent. De aceto,limonum amp;citriorum fucco fru* lira dixero,cum vfum amp;nbsp;vim eorum in pefte nemo ignores

Porroillud etiamnonpoffumanimo fatis comprehenderc, quomodocalidusamp; pu-« trefeens fanguis, vi medicamenti ex venis expulfus, amp;nbsp;per fenfiles corporis partes cum impe-«, tudifperfus,nullum rigoremefficiat. Confiât enim in his fudoribus rigorem nonexcitari. Deinde manifeftum etiam eft, fudores hicepotum pharmacum multo citius fequi, quam in ardentibus febribus poft rigqres iidem confequantur, Quin plerumquecorpus totum largo 40 fudoremanat, priufquamex ventriculepharmacum cxiifle, in^ venas diftributum credi queat.

Non puto Mithridatiim.Theriacarn, eleduarium de ouo,pulucrcs, amp;nbsp;quæ h is fimilia ad fudorem prouocadum paffim exhibentür,tam breui tempore in ventriculo hxrcre,quara cito fudorem mouent. Nonenim pollùnt nullo, vel tam breui temporis fpatio difîblui, atte-45 nuarijin adum deduci,amp; tadem in venas digeri,atq uc in his crafTos humores hadenus extenuate, vt in fudorem vertantur. Quod fi etiam in hepate nonnihil morari concedantur, plus habebitpropofitacaufaperfpicuitatis. Profedo ifta mihi fufpicionem faciunt, nihil aliud per fudoresiftos vacuari,quam fpiritus, amp;flatulenta aquofaqs excrementa in corporis am-bituinhærentia. Confentirehuiefententiæ omnia ferevidentur, quacvelxgrisvelfanisac-cidere confueuerunt.

Haud alia eft ratio, aut non multum diuerfa in illis qui a principio morborum fpote fua fudant. Confiât eos non leuari eo fudore, fed fxpenumero pîurimum debilirari. Sequitur is aut materia: copiam, aut virium imbecillitatem, aut morbi violentiam, hoc eft, naturx coa-dx, non liberæ, adionem. Non enim antequam bonum a malo fepararit, Vacuare tentât. Ec ' 55 qux crudo adhuc morbo exiftente vatuat,non libéré, fed coade vacuat.Hunc naturx mo-tum non temere ac femper imitari medici debet. Idem fere de exanthematis fupra didis fen-tiendumputo.Tantumabeft,vthorumapparitioinhac pefte aliquemiuuerit adhuc, vtple-riqueomnesnon multo pofleorumapparitionemextindi ferantur. Videtur avaporequo- lt;nbsp;dam tenui amp;nbsp;putrido ad cutem fe difFundente nafei, manente intus craffiore fubftantia. Ec tunc fere primum apparent, cum magna ex parte fanguis eft corruptus, amp;nbsp;hadenus atténua-

tus, vt pars in vaporem fçluta exhaler. Hos vacuari quidem velim, at non mcdicamcnto cali-dofudoresciente, acreliquum fanguinem amplius conturbante. Valdeprobabilecft,non in fola cute hune vaporem confiftcre/edinreliquisctiamvifceribuscolhgi. Qmppefiincu-tem folam e fFunderetur malignus vapor, micior aliquanto fieret morbus, Vtrobique eas na-fei pofle ex Galeni teftimoniis,qua: in lib.de atra biIe,cap.5,amp;lib.Method. Thcrapcu.5.ca.u. î habentur, perfpicuum eft.

Ex his, arbitror,patet, fudores ftatim ab inuafione febris huius per vim adeo calidorum medicamencorum euocatos, no tam vtiles eflè,quam aliqui putant. Siquidem fpiritus vacu-antur,virés deiiciuntur,fanguisinflatur,agitatur,turbatur,magi/q; febris acuitur,quod fubti-le eft in fanguine excernitur, ficqs cralfiorintus relióta materia citius amp;nbsp;facilius interficit. le- lO circomagisvideturfaâumamp;confilium eorumapprobandum, quiabhismedieinis calidis abftinentjfiue fudent ægri ab initio, fine no fudent. Certum namque eft, fudorem fponre fub initiummorbi prodeuntem, diaphoreticum amp;nbsp;fymptomaticum, non laudabiletn amp;criti-cum eftè.

Quodfiomnino vtileputetur ab initio in hoc malo fudorem prouocarc, frigidispo-tentia medicamentis, qualia fupra iam quædam commemoraui, amp;nbsp;pratterca tenuibus ( quo faciliuspénétrent) atq} ficcandivim,incidendi,abftergendiqi poflidentibusmoxabinfiiltu, aut etiam anteinfultum febris prouocandum eum ( non quidem in omnibus, fèd in quibuf-damjiudicempotius,quam calidisillisamp;: inflammantibusmedicinis.Forfanetiamtertio vel quarto die, conftantibusadhuc viribus non inutiliter, aut minore faltemcumpcriculo, io non valde calidis medicamentis prolici poflet. Tune enim humor magis attenuatus, facilius naturæceflcrit expellenti. loan. Manardus in 5.1ib.fuarum epiftolarum, epift. 3. ficfacere iu-bet. Mihi quidem magis hæc ratio arridet,quam aliorum, licet hîc quoque non omnia plana videantur efle,vt ex fupra recitatis intelligere vnufquifqs poterir. Magis etiam probo, vt mox abinuafione,aut ante earn, eiufcemodi exhibeantur, dû putredo velin aëreinlpirato folum, 1 ƒ vel in ferofis tenuioribusqj fanguinis partibus adhuc inhærer, arque craftîores nondum occu-pauit,aut leuiter tantum comprehendit. illud affirmare vt verum nihil vereor,adpra:fcruan-dum corpus a pefte,amp;: expellendum acrem noxium, quem quis fortehauferit vel apud çgro-tos, vel alia occafione,antequamfcilicet fanguinem putrefeccrit,febremqueexcitarit, nihil pofte fudorificis iftis medicinis exTheriaca, Mithridato,amp;: fimilibus aliisconcinnatis vtilius 50 excogitari,amp;: certius adhiberi, Tune enim q ualitas venenata in aërea amp;nbsp;halituofa adhuc fub-ftantia inhærcns, non multo labore per fudorem vacuatur. Forte in primo ftatim febris infultu, autpauloantehuncexhibita, cum craftiorem fanguinis fubftantiamnondumalte comprehenditputredo, nonnihiletiamhæccalida profint. Cum veroiam inualuit febris, atqs æftus in prazcordiis percipitur,non prodefte, fed potius obeffe cenfeo. Videntur certeta- j ƒ liaatammultisidco probatavfurpataq^fuifte, quodaliquosiuuiftèobferuatumfit. Acfieri poteft,vt hi vel paulum anteuerterint febrem,vcl vna cum inuafioneipfius b!berint,amp;: fie pe-riculum cuitarint. Quod quia alii non aduetterunt,male vti iifdem non in tempore coeperuf, nempecum altius iampurredo infixa eft, ac febris hominem iam detincr.

Parum euro, quod quidam de fua exper-entiaiaditanr, fcribuntque, Scio enim quatn 40 vana fint eiufcemodi. Viri graues amp;nbsp;cruditi, qui meri to prædicarc de fe talia poflent,non plu* ra afierunt,quam ratio didatveraefte. Efto,vitarintmortemaliquiexillis,quifudorcmpro-Jicientemedicamentovaldecalidofuncvfi. Anhineftatimredeconcludetur, vtiliaeftcamp; congruentiahæcmedicamenta? Nonarbitror. Variis cafibus quofdamamagnismorbisli-beratoslegimus. Nullus tarnen medicus,jegrosfuxfidei concreditosita curare tentet, vtil-4; lifanatifuntjfi modo non fit amens. Peraccidensinnumerieuaduntcum exhoc,tumcxa-liis morbis. Si alios eodem modo percurare velimus, homicida: redius, quam medici appel-lemur. Galenusinopere,quod defacult.fimpl.medic. fcripfit,fufedocct, quomodoexpe-rientiamedicaminum vires demonftret,acquomodoquod pcraccidenseuenit,diftinguen-dum fit ab eo,quod per fe fit,indicat. Sieur remediuro nullum femper iuuat; ita nullum exx- ƒe quofempercunótos perdit. Aliqui fem per,quamuis per accidens id contingat,cuadunr.

Non admodum dubito, quin aliqui pefte apprehendantur, qui fanguinem prorfus a-quofumhabentactenuem. Sanecumfanguinemmittimus certishominibus, aliquando eum ita aquofum ccrnimus,vt fibræin eo nulla: appareant, fed in aqua rubra folummodo te-Ix araneorum fimile quippiam immutare videa tur. Frequenter hoc in aliorum, amp;nbsp;femel in y y meo i pli us fanguine confpicatus fum. Accidit hoc fere poft diuturnas pluuias, cumlt;^ mul-tum bibimusjamp;paucofolidocibovefcimur,pra:fcrtim vetofi perhyemem fiat, amp;eaexada fanguis mittatur. Potuit ergo fudorificum pharmacum tali exhibitum aliquando profuifle, non quia illo tempore congrueretmorbo per fè, fed quia accidiffet illihominitunc habere fanguinem aptum,qui in vaporem permutaretur,amp;: per fudorem vacuaretur. Habentaliqui forte

AdConradum GefnerumTigur.Epift. 97 forte tam patentes meatus, vt craflîufculus qnoque fanguis per cos penetrare valeaf. ^nt quidam a natura itafaóti, vt ab omnibus fere morbis eos fudor liberet- Si ergo in hominem aliquis incidat,qui vel o mnia h^c,vel aliqua ex his habeat j ei certe pharmacum tale profue-rit,a!iis prope omnibus noxiiim exiftens. Vnde multo plures ab eo lædi, quam iuuari omni-

Qui hoc padofanitatireftitutos enumerant, iîmiîes mihi illis videntur eße, qui ana-^ themata in remplis numerant,acex numero coniiciunr, cunétos id eflecqnlecutos, quod a tutelaneius rempli numine,eihnicorum more comprecati funt. Vtenimomnesirti, quia-nathemata pofuerunt, cafu quodam compotes voti fadi fint, atque id precibus fuis fe impe-° traiiiflè credan t no tarnen aut recte hoc fidum oilendi tur, aut ideo pericukim efibgifie pu-tandi funt,aut fandi homines,quorum opem implorarunt, ob earn caufiin opem tulifle ere-di debêt, vt qui auxilium a fe petitum forte ne refeiuerunt quidem. Si quis numerate omnes illos poflret,qui fimiliter auxilium ab homine mortuo amp;nbsp;iando expetiuerunt, neq^ tarnen im-petrauerunt, multo plures hîc,quam ibi,effet reperturus. Sic ß audaces ifti Empirici percen-* Î îëre nominaeorum,quibus nocuerunt, tam expedite poflent ac vellent, quam paucos quof-dam,quosfuapoiiusfortuna,quamhorum medicorum (fitamhonefto nominefuntdigni) peritia,expericuloeripuit, in orefemper habent,acidentidemnumetant.' procul dubio pro reftituto vno perditos amp;nbsp;occifos decern aut viginti numerate nobis cogerentur. Notum eft Diagoræ didum in caufa fi nili ; In pefte facilior eft excufati©,quam in aliis morbis complu-io ribus. Namquipereunt,fiKuitiamorbiintehifleputantur. Quiaducrfàntibusmorbo, medico,amp; mediçina, vix euaferunr,a medicis fcruati ftulte aliquando creduntur. Quocirca non tam quid aliquando in hoc morbo fiat, quam quid rationi amp;nbsp;rerum naturx cofentaneum fir, diligenter confiderandum exiftimo.

Inepramagiscftillorumiadantla,nedicam fatua, qui certis remediisfe omnes, pau-iy ciffimisomninocxceptis, percutaffe, autpcrcurarepoffediditant. De pefte labotantibuS loquor,quos,fi mcdicinis non vtantur talibus, mori fit necefle. Ea eft peftifetorum morbo-rum natura, vnde nomen fortiti funt, vt fempct plures e medio tollant, quam viucre finanr, quantumuis apris remediis occurraturmalo. Plerumqueenimnaturam vna cumremedio fupcrat,vt atgtum occumbere omnino oporteat. Equidem nullum eft temedium, quod mi-50 tiffimumetiammorbum in omnibus (Sefemperextinguat. Qiioraodo ergo ifti omnes fe cu-rauifte a pefte oppteftbs affirmareirapudenter audenr?Nifi forte in paucos quofdam,eofque perfefeconualirurosinciderunr,amp; nihil operxptecium agendo motbum ie perniciofumex-pugnafl’e infeite credunt. Quanto redius ac verius Galcnus, qui terram Armeniam ita pro-fuifte fcripfir,vt omnes,qui curabiles cftent,euafiffe dicat,non anteomnes, qui earn fumpfif-31 fengperfanatosaffirmer. Faciliustoleraripoteranc, fipræfctuatos omnesdixiffent, quitalia vfurpauiflengquam pefte iam prehenfos pcrcuratos fuiftc.

Obieruatione dignum hoc quoque eft,quod non omnes peftes vnius ciufdemque nà-turæfuntacmoris.Vrcærcraliîc prætermittamdcqifubiedo tantum aliquid dicam,certum eft ipfum aliquando virus in ferofo praecipue humoreinfiturn effè, aliquado in crafliore fan-40 guinis fubftantiainhærere. Prioris generis eftca, quam fudotem Anglicum plurimi nominant. Argumento eft, quod fere is fudor inhumidts regionibus humidacorpora poft diutur-nanfacris humida intempcriem vexauiffe fertur. Legt qui affîrmaregvernaculum eflè motbum maritimarum quarundam regionum ad Occidentem fitarum. Non mihi adhuc legere contigigqui exade hune fudorem deferiberer. Nec vidi autaudiui, aliquem, qui eo labo-41 raffet. Multi fe ex eo laboraffe aiunt quidem; accum de morbi natura,moribus, inuafîone,li-beratione,fymptomatis,a me intertogatifuiffent,hoc tantum refpondcrunt, nifî odonis,vel fenis, vel quinis diebus copiofe,ptopemodum ad animi deliquium vfque, fudent, pcflîme fe-cum agi.Hos non fit mirumfudorifico pharmaco peftis tempore percurari. Videntur enim in talibus venç omnes plenaeaquofi fanguinis efte,qui facile pe fudorem quouis tempore eli-yo ciatur. Ratio non diffimilis effè videturcorum,qui veto illopeftiferofudore Anglicocorri-piuntur.

Explicata hoc modo ilia fimul videatur quæftio,quanônnulli quærunt, vtrum præce- ' derealterum debcat, fanguinis miflio, an potiusantidotus per fudorem venenum vacuans. Quod fi monftratum fit,rede fudorifica,etiam calida,pefte comprehenfis offèrri, fie forte a-îî gcndumfuerit, Quando corruptusfuccusvniucrfusadhucintravenascohibetur, tunefan-guinem ab initio mitti oportere puto, fiquidem fanguinis miffione a^grotus indigeat.* qua tarnen indigere videntur, cum propter aeris intempeiiem peftis nataeft. Mox quæ cor corro-borangvirefqj reficiuHt,ac veneno refiftere,idemquecxpcllere poffunt ex fententia illorum, qui fie fentiunt,offerenda erunr. Etenim parte vitiofi humoris vacuata,facilius natura,ab an-tidoto adiuta, reliquum diffipabit. Qui primo loco per fudorem vacuare ftudet, nec educere

ve^cnum totum poteft, Sc fanguinem poftea mittit, is putrida excrementa, qu« ad eurem extruférati advenas retrahit. Certeinmagnoverfatur2Egerpcriculo,ne, quodpauloante ciim laborenaturaexpuleratex venis,abiifdem recipiatur. ‘Deindefi vente multo faiiguine repletæ diftentxque fint,amp; is medicina calida iudorem proliciente infletur ampl)us,tunc aur non bene continebunt fanguinem \ienaf,autputredocerteaugebitur.Quoniam in ifta com- 5 motioneamp;agitationefanguinis,fpiritijsamp; putridivaporesfaciliusamp;penitiuspermifcebnn-tur,fangumêmq;,vndiq; inficient. T acco quod dcbilitatæ a fudore vires poftmodum diffici-lius iuftam venx feftionem admittent.Proinde multitudine præfente,auferenda caprins eft, deinde antidotus offerêda, præfertim vero calida. Nam frigida minus afFeret periculietiam ante detraólam multitudinem exhibita. Cacterumnuperdixi, calidasantidotosnonvideri l O mihi temereofterendas, nifi inipfo mox principio proponantur.

Quod fi vel tumor, vel carbunculusapparuiflet, curationem a veux fedionefimiliter aufpicater. Minore quippe tune labore prohibere poflumus, ne venenum rétrocédât, inque venas fe iterum infmuet. Verumtamc fi ab initio natura perfudorem féliciter vacuareincœ-perit,quod in prxfen ti febre per quam rariflîme acciderepuro ; tune ab initio antidoto fudo-15 rem mouente,fiue calida, fiue frigida fit, adiuuandam efle arbitronquo reliquum aptius ex-pcllat. Sed tunc,vacuato fcilicet humore noxio vniuerfo,non magna fit futurafanguinis mü-fionis neceflitas. Præferuationis gratia magis, quam curationis adhiberetur. Quanquam hîc etiam nonnihil periculi video t Sed hæc extra rem dida funt. Quoniam dubito adhue an vel omnibus vel plerifq; ægrotisfudorificummcdicamentumprxlcribi, feuimperarivtiliterac rede poffit. Calida quidera perpaucis, amp;nbsp;in primo tantum principio febrisexhibendaiudi-co. Frigida etfi minus obelîe pofliint, quocumquefebris tempore, conftantibus adhue viribus, offerantur, ab initio tarnen vfui magis fore videntur.

Incæterisantidotis, quxadfrangendamacretundendammalignamputredinem,ad Corroborandumcor, amp;nbsp;ad confirmandas vires adhibentur, faciliseft nodus. Nihil enim 25 prohiber huiufmodi quouis tempore exhibere, modo citra naufèam faftidiumque fumatur. Si ventriculum perturbatura vomitumqj motura videantur, paulo longius, vel ante, vel poft vente fedionem ofFerenda forent. Haud enim obfcurum eft , quam raultis venx fedio ventriculum rede affedum conturbet. Si abfque faftidio fumi po ffinr, atque paulo ante apertio-nem veux haufta fînt,non tantum roborabunr,fed prxterea ne ventriculus a fanguiuis mifti- P one aliquid pro moreperpetiatur, perficiét. Non fufficit autem femel hxcremedia obtuliiFe, fi magnopere iuuari illis xgros ve’imus, fed fxpius, iufto interpofito fpatio, repetenda erunti Ccrtefiprimumtalibusfit corconfirmatum, alacriusafe portfedam venamvitiofumfanguinem alio depellet, vbi alterandoeundem minore cum periculo natura fubiedx partis tandem fuperet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35

T Ota hxc quæftio, ficut alii multi errorcs in peftiîentix curatione occurrentes, ex hoc fonte manauit.quod aliud venenum efie creditum eft a perniciofa putredine,aut quod vene-nofam qualitatem ex fanguinedeleri pofte cenfueruntaliqui,remanente nihilominusputre-dine. Q-iinorunt iftarenondifFcrrehadenus, vtalterumfinealteroex corporeexturbari queat,fine multo fudore hinc feextricauerinr, atque ad alias etiam quxftiones pluies expedi- 40 te,rede,acfoliderefponderint.Profedoinalîisfebribus,in quibusvnusaliquis humor, non tota fanguinis maiFaputredinéconcepit, nullus temere putrefeentë humorcm, ante^pfius vel codionem, vel ex venis eiedionem, per fudoreexigere tenter, nec fanguinis miflioncni tune quifquâ fudore cofequi debere opinetur. Quoniodo ergo hic, vbi vniuerfi humores fi-mul (no in omnibus corporis partibus, aut no fimiliter in omnib.) afficiuntur, de talib.dilpu- 45 taremus,fi no perfuafum haberemus,difiugiifta feparariqj pofte? Sed de his alibi pluradixim’.

Vnicumreftareadhuc videtur,vtquiddc Theriacx,amp;Mithridatiantidotiexhibitione fentiamfEuphorbiimentionem,amp;fimilium aliorum , nullamhîcfacio,quoniamapaucis probatafuifleperitis video ) breuitercommonftrem. Cum febrisadeftnotabilis,raroexhi-benda huius generis calida medicamenta cenfeo. Ratio eft, quiafebris hxc, vt tangentibus 5° mitis amp;nbsp;lenis appareat,interiora plerumque valde vrget vritq;. Deinde,quod in hac pefte no-ftra obferuatum eft, multos poft horum fumtionem de caliditate amp;nbsp;inflammatione prxeor-diorum amp;nbsp;pedorisconqueftosfuifte. Poftremo,quod præftantiftîmos medicos non vti ani-niaduerto. Germaninoftripropemodum folialiquidhîcaiident, propterregionisfrigidita-tem, vt fufpicor. Analiarumnationum ad feptentrionem medici eademvfurpent, nefeio. 55 Arbitror tarnen, quia in fudore Anglico profuilFe talia compererunt quidam, ipfos mox ina-Jia quauis pefte vtilia exiftimauifte. At ita res non habet,vt fupra indicaui. Prxicns namque peftis in craftaparte, non in tenui amp;aquofa fanguinis fubftantiainhxret.

Hue pertinet,quod ex veteribus neminë talibus vfum fuifle legimus, prxter authores ibid.e TheriacaadPifonemamp;Pamphilianum, Quamuisenim Paulus Æginctaamp; Aëcius,

Ad Conradum Gefnerum Tigur.Epift. pp Theriacamex Galcnoin profliganda peftevtilemefle fcribant( putarunthosduoslibrosa Galenofuifl'econfcripcos) neuter tarnen in curationeadhibuiflèdeprehenditur. Nam Paulus poft traditam defcriptamq} curationem, tantummodo addit, Galenum ipfam commçn-dafte, fcilicet in prædidis libris. Aëtius vero in loco fupra citato, vbi febris peftilenris curati-onem docet, Theriac£e,amp; fimilium medicanainum calidorum mentionem non facit, fed in I. Serm. 4. Tetrab. cap.ÿô. tale quid ex Galeno refcrr.

Sane non eadem eft ratio veneni haufti amp;nbsp;peftis.Nam ibi ft educatur venenum,pierun* que conualuit arger. Quod vt non fit in omni veneno verum, in plurimis tarnen verum eft, illis pra:fertim,quæ ab occulta virtute homines necant. Hic putredinem tollere oporter, nec, qui ægrotat,ftatim conualuit, acre, qui earn intulit, vel exado,vel confumto, vel pcrmutato. Non fatis etiam perfpicio,an probe ratiocinentur, qui certa quardam medicamenta peftilen-ti febri vtiliaconcludunt, propterea quod venenis aliis aduerfentur. Non enim quæ vni veneno refiftunt,omnibus refiftunt,vt omnes norunt, nifi forte generali qualitatc, vt exiccan-do,exempli gratia,refiftant. Venenum, quod ab acre humoribus infertur, tunc fere vene-num fit,cum perputredinem tale fadum eft. Raro aëraótu venenatus ita eft, vt inftarviru-Jentarumbeftiarumoccidere fuavencnofitate homines poftit. Similiterenimomnesocci-deret,quemadmodumhæcfacerefcimus.

Ergo cum non omnes interficiat aër in pefte, fedillos tantum, qui vel humores,vel fpi-ritus, velcordis fubftantiamaptamhabentadputrefcendum, non nifi perputredinemple-* ° rumque mortem afferr. Equidemmulcicuminfediscohabitant, ipiritum cundem inqui-natum,aut ëerte cundcm aërem per inipirationem, quern alii, qui in eodem loco verfantur, attrahunt,amp; fæpe largius ac longiore tempore citra offenfionem attrahunt, alii s per eundem ilium hauftum periclitantibus. Cur non illi fimiliter pereunt ? Quia nihil potuit hauftus ab ipfisaerputrefacereincorporibusillorum. Quoniam ergo per putrcfaiftionem nocet, hæc *5tollendaerir. Quodficalidismedicamentisexafperaturpotius,quamleniatur:acuiturma-gis.quam hebetetur.- augetur citius quam extinguatur : baud crit vfuseorum vtilis amp;nbsp;faluta-ris. Non enim fads eft aërem malignæputredinis effcdoremfuftulifte, quod in aliis forte necantibus venenisprxcipuumeft, fedipfam quoqueputredinem, fiueeffeétumauferreo-portct,liquidem tutus elle arger debeat. Ipfamet putredo venenata eft, etiam fi aliud nullum 5° infit virus. Nec tolli ergo venenum porcrit,manenteputredine, multo minus auda eadem auferetur. Illa ergo remedia praccipue pefti aduerfantur,qux venenis refiftunt,fimulque refrigerant ficcant, hoc eft, putredinem extinguunt arcentqj, ne videlicet vno modo iu-uent,altero autem lædanc.

Ad Galenum quod attinet, fic fentio, nunquam ipfum tarn calida medicamentafebri-?5entibusinpefteexhibuiire,autexhibendacenfuifle. Etenimne Armcniamquidem terram, nullius caloris participem,iiî vino tenui non diluto offerre aufus fuit.quamuis vinum hic maxime turn vtile, turn ncceflarium eilecognofeerer. Sic enim faciliusamp; ocius terra arida amp;nbsp;cralTa diftribuitur,atquead cor vfque pertranfit. Pofteriorcs Medici cum aceto amp;: aqua ro-facea,qu£emirificecorrecreat,obeafdemcaufas,puto,mifcucrunr. Nihilcertedubito,quin aut fecum ipfe Galenus toto,quod aiunr, carlo pugnet, aut non fint abeo conlcripti illi libri. NonenimexcidifleipfiputOjquæinvtroquefcriptafunt. Neque perfuaderemihipolTum, ipfum poft totlabores,amp; tor opera a feconferipta,hoc ipfum fero tandem, fcilicctin extrema ætate fua,addidicifte.

Ridiculum eft cogitate, eum virum, qui in tam graui amp;nbsp;diuturna peftilentia tanto iu-dicioamp;ftudiocunólafolertilfimecxplorauerat, hxetandemitanude fcripfiffe. Tamfæpe peftis illiuslongæ meminit, ac fympromata curationelqs argrorum recenfet ; Theriacam aut inutiliter,aut vtiliterexhibitam nulquam dicir. In 9. SimpJ.lctibit,folam Armeniam terram quibufdamprofuifle. Hand puto Galenum in alia pefte, quam in longa ilia, de qua in tam multislocis mentionem fecit, Romx fuifle. Qtiid quod ad Pamphilianum fcribitur, auto-5oreÆlianoMeccio Theriacam Romanos vfurpare primum in pefte Roma:fæuicnte incœ-piflè? Vt femel dicam.- Galeninon puto eos libres eflelegitiraum partum, Vtitafentirem, primumeffecitEpiftola dehacre lulii Alexandrin!, qua:inter Andrex Matthioli Epiftolas extat (quam te legifle non dubito) deinde vero etiam alia. In quorum cenfu amp;nbsp;illud fortafle ponatur, quod autor ad Pifonem cap. 15. fuccum abfintfiii ait atram bilem contemperare, amp;nbsp;J 5 quafiedulcorate. Vt enim hic fingere interpretationem, quavtcunqueexcufeturac lenia-turfententia,nonvideatur difficile, non tarnen id Galenusquoquemox fenferit. Equidem inlegitimis operibus eins nihil fimile vidilfe me recorder, vt interim taceam, eum pro more Galeni minime indicate, quo tempore morbi Theriaca fuetitvfusin ilia quartanariorum curaticne.

Haud me mouet multum,quod Paulus, Aëtius, Auicenna,GaIeni elfe putarunt, amp;: ex

his tamquam îegitimis Galeni opcrîbus, teftimonia citarunt. Oribafius,qui bos ornnes longo temporeanteceflic,ac fub luîiano claruit,nullam, quantum ipfe mcmini, mcnciontni eo • rum facit, quod certe efficit,vt eredam,vel fufpicer (altem, ipfum non vidifTe eos, aut no pro Galcni operibus agnouifîe. Profeefo fitantam Theriacaelaudem atque efficaciam fciuißet a Galeno adferiptam fui(re,vix præteriturus fucrat, cum depeftis curatione diflereret. Si ftiuit, s neevti voluit, non probauit. Cum enim de curatione peftiseadem ex Rufo in Synopfinfu-am transfcripferic, quæpoft cum Paulus amp;nbsp;Aetius indein fuos libros transtulerunt, vix (ilen* tio GalenumprætcriuilTet, fiquidemeos vidilTet, autprolegitimis Galenilibris agnouiflet. Non parum probabile eft.poft luliani demum tempora conlcriptos ambos fuiffe. Hoccer-tumeft,noncongruerehanc fententiamcumea, quæin cæterisGaleniferiptisextat. Proin- io de nee Paulo, nee Aëcio,nec Oribafio, vtiam monuimus, nee Auicennatperfuaderepotuir, quifquis tandem authorefleputetur,vtTheriacainharumfebriumcurationevterentur.Ta-metfi enim Auiccnnainlib.de vitandisincommodisinregimine (ïue redione fanitatis eue-nientibus, exhibitionem ipfius approbate videatur; in Canone tarnen fuo, vbi ex profeftó, amp;nbsp;eum ratione tra(ftaTomnia,longe aliter fentit, vticx fupra diclis perfpici poteft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ly

Aduarius antidotum Hippocrati attributam defcribit, eaque ipfum in pefte A th enis gralïante v(um narrat, amp;: corona ob earn rem ab Athenienbbus donatum ait, quæ ipfa quoq; admodum calida exiftit. Quod fi in prælèruatione vfus putetur, non valde miror. Si, quod fcntio.dicendum mihi eft,fabulam eflê arbitrer,quod de ea feribit, f ci licet Hippocratem elle ' authorem,amp; inpefteAtlienis fæuientecurandahacvfumfuifTe. Mirumnamqueforet,fi præter Aduarium, feriptorem recentem, nullus Gra:corum aut Arabum deprædidaantidote aliquid refciuiftet.Qui compofuit, Hippocratis nomen ei præfixiffe videtur, quo com-mcndabiliorem redder«. Idem in librisfaditatum olim fuifte Galenusmonet. Q^idigitur miri fit.fi Galeno fupra didi libri,vt alii pcrmulti, falfo adfcripti iam olim fuerinr.

Rccentioresmedici,AuiccnnamlëcutiTheriacam numquam, velfalteminquantita- ^5 te exigua,non ad mouendum fudorem, vt hodie faciunt multi, fed ad hebetandam amp;nbsp;exiin-guendam m-alignam putredinem,poft vena: fedionem,admiftis frigidis amp;nbsp;cxiccantibus fuc-cis,aliquando imperarunt. Quinipfeauthorlibri ad Pamphilianum, non exhiber, vtmalani fanguinisqualitatemperfudoremhuiusvi vacuet,fedvteatnexinimicaamicäefficiat. Verba ipfius hçc (unt; Xpxçp'i'n wiMb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P

Kfif'iiinx.y àZÂ”ê^oi5têlt;S’lt;rà quot;ilüùà/niTnMy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tpuail/TrDiÔTvnç.

Quamdiu in kalia iplefui, a nullo, prætcrquam a D. Luca Ghynopræceptore meo, vira optimo,crudito amp;nbsp;exercitato commendari calefacientia iftaanimaduerti. Is mihi, quatn-uis fc numquam vfum diceret, medicamen ex TheriacaSt Mithridatico compofitum miri-ficeprædicabat,ex narrationeCelebrisviri ,quiinpeftequadamNeapolitanaomnespericu- 35 Îoexeminet,quiante24-. horam ebibiflènt. Fueratautem is,quitam multis dediffeferebatur, non medicus,fed mercator. Quod ideoaddereplacuit,vt minus mireris, fi eofueritaufusvti homo art is mediex im peritus. Multos an paucos eo fanauerit, nefeio. Qui ei dederat, quiq; vfurparatjidem laudauit etiam, cum forte laudatorem alium non reperiret.

Verum cnimueto,dicataliquis,efto,nonfcripferitiam fazpenominatoslibros Galenus; 40 a dodo nihilominus viro,vel duobus, fi placet, conferipti funt, quorum autoritas non efta-fpernanda, Quod fiergotantocumfruduiftitheriaeamexhiberividerint, nonprorfusab-furdum cenferidebere,fi amp;nbsp;noscarede,amp;cum fucceflTu vfurosquifpiam affirmer,credat,(pe-ret. Profedo hxc ratio,amp;prxterea Pauli, Aetii,Auicennx,ac recentiorum quorumdam medicorum autoritas amp;nbsp;exemplum, mequoque permouerunt, cum minus diligenter caufam 45 examinarem, vt putarim non inuriliter exhiberi, prxfertim quoties natura per fudorem ten-taret fealleuiare. Principio prodefTe feribebatur mihi ( Mosbachium, vt dixi, fccefTeram,vt præfens obferuarc non poflem ) quod facile tune credidi. At reuerfus cum diligentius omnia inueftigarem, temnonita, vtfperaueram.inueni,tametfirecenseflèt noftratheriaca,amp;vix annum excciriirsr,qualisfrigidiorefle a multis creditur. Quofadum eft,vt accuratius fingu- 50 la deinde perpcnderim, amp;nbsp;nonnihil dubitare incœperim. Neque me nuper dida ratio nunc ita ficut prins mouet.Et cur no moueat, fupra fatis expofitum eft. Author ad Pamphilianum audita recenfer. Is ad Pifonem comperra fibi narrare (è fcribit.Egonon quid vnufquifq; affir-mer,cum non confentit ratio,fed quid verum fit,cx ipfa re propofita inueftigandum eflè, turn hîc,tum alibi iudico. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55'

In prxferuationc valde vtilem efte vtranque antidotum, certum eft. Hîc enim cum ex-perientia confentit ratio, amp;acceditfummusprxftantiffimorum medicorum omnium con-ienfus, ncc quicquam vfum eorum impedit, (icut cum prxfèns eft febris, Theriacam tu turn reddereabaerisnoxa,ipfequoqueAndromachusdixit. Galenusin/.cap.vtriufquelibrido ântidotis,thcriacam in vna tantum re,in morfu fcilicet viperarum,Mithridato prxfcrt,in cz-teris

AdÇonradumGefnerüiïi Tigur.Epift, loi teris omnibus luneîlli noncedere, imo prxftantiorem in pîeri^que vetienis aliis effe affir-mal, Autor libri ad Pifonem inftar ignis purgatorii cuiufdam feribit theriacam corporum noftrorum vitia expurgate,putredinem futuranl arcere,prxfentem amouere, videlicet exic-cando amp;nbsp;abfumendo redundantes humores,attenuando craflbs,calefacichdo frigidos,con-5 coquendocrudos,amp; diflîpando malos amp;;noxios. Quæcumper^ciât caliditateinfanisnon con(picuaamp; molefta, autcertc nonnoxia,meritocommendatur hicvfusipfius, fi iuxta me» dicorum præcepta fumatur. An autem febre correptis ad èiendum fudores exhibendam» Vel alterutram,vel vtranqs antidotum arbitreris,valde ex te feire defidero.

Scripfi de iftis capinbus tam verbofe, non Vt te doccrem, cui omnia notifiima multtJ * ° antefuifiè certo fcio,lèd vt meipfum exercerem,amp;,fi interrogarer, haberem quod refponde-rem.Cogitauinamqjfæpedehifce, atfcribendioccafionemtuiam dedifti. Scripfi ergo vt tnihimctcomiTientariurnferuarem. Et hæc primacaufàeft.

Altera eil, quod vehementer cupiotuam atquealiorumdodoruni dé omnibus figil-latim fententiam cognolcere.quó vel fie tandem inueniam,in quo animus tutoacquiefcerc ^5poific. Non me vnquampuduit, amp;nenuncqüidempuder,etiam publice, quotielcunque ores poftu!at,errorem agnitum confiteri. At pudetineodem perfiftete, nec melioradoeen- ç nbusafientiri. Qnapropter libéré léntentiam te, vbia veritatedefledtereeam videris,repre-hendereiubeo, infingulis etiampartîcUlis. Etenim fîin vllomorbo periculuraafferterror, in hoc aflFcrt, vtpoceperfepericuîofiifimo. Quocirca minus hïc etiam qnam alibi, vbileue peccatum fine pernicie aut incommodoægri committitur, errare velim. Cupio ob earn rem ex te, amp;nbsp;aliis dodis veritatem cognoicere, vbi ea me adhuc later. Spero etiam diligcn-tiaraeruditorum in haé reexplicandaminimeiûfruâuofàm cenferipofle,innoftrapræferï

tira Germania, vbi Empincorum more plurimi.methôdo perpauci morbos curare ftu-dent. Ipla certe rerum,de quibus agitur,natura arque ratio vberiorem lon-gioremcxplicationemdcûderaremihivifaeft. InChrifto

ID r s T r ne librum de morbis annofuperiore edicum a Comité Montano Vincentino/*

E R. Vidi.amp;nuperadmodummediocriattentioneperlcgi. S P.Curtamlcrolegifti?for- lO talîe vtinutilcm,amp; leétu indignum contempfifti? E r. Nequaquam. Qnî enim contcmnc-re potui,aut faftidire,cüm quid in eo continerctur, nondum cer to fcirem? Ocium ôi tempus defuit.Cum enim fubtempus nundinarum Pafchalium c Francia Onentali domumprofi* cifcerer , Francofurtum negotii cuiufdamcauiadeflexi. Hîccum proftare librum forte Fortuna vidinem,nouitateinfcriptionis feu nominismotus,chartaseiusaliquotinfpexi,ftatimq^ animaducrti Argenterium,Fernelium,Fuchfnun,reprehendi. AcceffitPetrusLongusBibli-» opola Venetus,ainicus meus, amp;nbsp;me quoquein eo pcrllnngi monet. Itaque emi,domumque reuerfus conglutinatori coinpingendumdedi. Moxab iiiaftnllîmo Principe Hennenber-genii ad thermasEmfenfes vocatasdieis. iuniidemumægerredii. Antcquam exeo morbo lane qua m graui mefatis recollegiflcm,inFranciamiterumabirecoadusfum,Poftrcditum to conualarelupelleclilemoportuit,vt huccûfamiliacommigrareni. Quxdeindepoftquatn bue veni.occupacionesmeimpcdiuciint, facile cogitate potes. Maluiflèmeertetemporius legere amp;expendere. Sed quid de eatuiudicas? S p. Non tantum mihi vel doófrinatarrogo, vel autoritatisvfurpOjVtfertelententiâhacderedebeain. E R. Si eumperlegifti, facile dices, quid tibi videatur, quicquid tandem in ipla re inlit: non emm f enforiam a te fententiam if nuncpoftulo. Sp. Authormihi virdüólusvidecur,amp;inGaleni leétionemultumfanc,diu-que veriatusiliret non videatur mihi ludiciu femper adhibuiile, quale Galenus poftulat.Me-thodo interim elegante omnia traä:auitacdilpoluiL,nec faepc limites trän fi liuic. Ego certeex eius leâione libri frudtim mihi percepifle videor. Hoc fere folum difpbcuit, quod in repre-bcnlîonibusaliorumnimiseftagreftiSjamp;vehemenspræternaturamltalorum:Soientenim jO modelte A grauitererroresrefellere, neceorumauthores aquibus numquam lacelfiti fue-runt,afpeieamp; bar bare excipere. ER.Nonproculabesameolênfu. Poterathievir, nifime falluan’muSjdoClrinælaudeclaruselle,amp; gloriahincparta pacihcefrui.liconhliumquoda-liis dédit.capei e iplcfciuiiîet: Scribit enim in fine tertia piafationisnec defuille,necdefutu-lam Icribendi nxateriamexcitatis ingeniis,liquidem ea,quaGalenus vel non aitigit,vel mor- j f tcpræuentusnon abfoluit,peiricerc,autqua;obfcure,dcprauatcque trâdideritexplanareide-niquerepugnantemübiconciliatevelinr. Si,inquam,in lus ingeniumcxercere,itaquecele-bre fibi nomen pararemaluiflet, quam vanam gloriolam ex aliorum iniedationc, contem-pruqj aucupari, voti lui compos fieri potuiliec. Dum enim alios confiitareftuuet,ca plerum-quedic t,qu.e fortafle numquam dixifiet,fi argumentum Icribendi non litigiofum elegiflet. 40 Nunc in magno videtur peticulohærere, ne quam doótt inx opimonem, ac laudem expete-re videtur,maleduendilibidineturlusextinguatapudinieil!gentes,amp; bonos. Quidenim bocelt,quod impotenternimis virospræclaredoCtosdtquere literaria optime mereriftu-dentes,propter vnum, alterumquecrrotem ( quorum iptos reos agit quidcm,at nondum rite pcragitje numero dodorum cxpungit,inertes,anictes, ltupidos,barbos,aw'cqff9gt;iTV? pronun- 4^ ciat; a ledione librorum,quos conlcripfetunt, verms, quia tadis non potelt, abiterret. Quin-etiam vitailongiorem vluraminuidifleeisvidetur, quosoJiflecccpit. Quidenim habuiflba-nimi,ac optauiife cum putas, cu ad fine primæ præfa t onis dolere fe oftendit, quod nulla lege ficipfiliceatinillosanimaduertere,quiaduerlusGaicmplacitaicnbere, ac dilpurarcaudet, quomodoinquifitoribus concefium ell cum omnibus agere,quosha:reticosefle indicant? fO Ignes certc, gladios, ac reftes videtur Ipirare oratio, durn libi multam irrogareGaleni repre-benforibus,lcriptaeorumflammisablumcre,landioiubus quibuims prob bere,nequistalia fcribat,concefium non elle conqueritur. S p. Videtui in ipio ft itim limine repugnantia fcri-bere. Hie enim cupit lege cautum, ne cuicontra probatos authores icnbere liceat, cum ad fi-nemtertiæp æfaiioiusomnibusfacultatemconcédât, Galenum fibirepugnantem concili- ff aridi,deprauatumcorrigendi,amp;quajfortcdefintaddendi.lneadem Galenum hominemfu-iire,labi potuifie.adeoqueinanatomicisnonlemcl tantum aberralle affirmât: vttaceamquç in progrefiuoperisinhancfententiamfcribit. Er.G.iudeatluoleniu Monranus.Nefpcrct interim fenobisperfualiirum, vtmaiorapudnosfuiuialit Galcni, quam veritatisautoritas. Libenter ei print ipem inter Medicos iocu tribuimus, ducem, amp;nbsp;pratcepiotem agnofeimus, parem

parem ei neminem fuifle confitemur: at fequi eum veritate pofthabita, vbi firme probari pOquot; teftdiflentanearebus fcripfiflejnondumdccreuimus. Iranamqueveritatisfumus amantes, vt ne cum eam deferturi fimus, cum Moncanus inquificoris inftar cruces amp;nbsp;gladios intcntare nobis cœperit. Sed Deo gratia eft, quod, liceatincenforiamfellam nulioSenatufconfulto,

5 nulloqueplebifcito, nullodeniquevtlImperatoris,velPrincipumaliorumrefcripto (quod quidem ego refcifcere potuerim) eue dus ipfe femetipfum collocarit,poteftatem tarnen car-ceris amp;nbsp;gladii arripcre no potuir, Quæ res fortaflein caufafuitjquod tot daros viros.quia alb termultarenonpotuit,conuiciisobruere, (fedeformarenoneft veritus. Seddumalios foe-dare ftuduit,feipfum potiffime dehoneftauit. Odifteerroresdebemus,non homines, a qui^ bus’pratfertim læfi nunquam fuimus. S p. Quid fi caufam fe iuftam habuifle vehemenuæ iftius refpondeat? E r. Quam tandem adfert aliam ab ea.quam attulit ? peruerfas, inquit, o-piniones,amp; exitiofa mortalibus dogmatainuexerunt. Verum poterat,ac debebat demoftra-tionibus pötius,quam couiri is, amp;nbsp;barbarä ifta vehementia prauas opiniones confutare,quod Anftotelem,grauefquealios fcriptores fccifle videmus; Saneredius fecifl'et, fi Cenforiam ib b lamdign'tacem (quam inconfulte, vt opinor,amp; nimispræcipitanterfibiarrogauir) cum mo-

deftia amp;nbsp;fuauitatc condiuifler. S p. Argenterius fortafle eum exacuit, ac inflammauit, dum neGalenoquidempepercic. E R.Negarenon volo, quin ArgenteriusimmodiceGalenuna carpere ftuduerit,amp; fumma diligentia omnes occafiones taxandi captauerit, adeoque pluri-ma,qux apte interpretando excufare pöterar,me!iora facere non voluerit ; tarnen a crudis il* lis conuiciis abftinuit. Et vt Argenterius petulantius egiftet, quid hoc ad Fuchlium, Alexan-« drinum,ValerioIam,Vegamjalios,attinet? An alienam hi culpampræftabunt? Deindetefta-buntur fcripta mea, nullum afperius verbum in ipfis inueniri, nift cum aliquo difputauerimi aquopriorlaceflitusfuerim. Sp. AnnonParacelfumfaepeduri(frtradaüifti? Er.Non in-ficior. At homoille,fiue mores,amp; vitam eius fpcdes,fiue ad dodrinam refpicias,monftrum,i amp;nbsp;fæua peftis fuit. Maledicentia quoque in eo tanta fuit, quanta fortafïe in nullo mortalium deprehenfaeft.Sicentumlibroseiusperlegas, amp;conuitia, quæinimmeritoseuomithomo fpurcus,feiungas,non reftabunt libri decem,in quibus aliquid doceat. ItaÏi qui,quantam car-nificinam hïc cum fuis difcipulis in Germania exercuerit, amp;nbsp;nunc etiam per eofdem. exerce-at,nefciunt, defiderabuntinmcfortemodeftiam. Germani, amp;nbsp;qui norunt, quibus illefuos

Î0 libros maledidis,conuiciis,calumniis amp;nbsp;mendaciis inferferit, quantam^qj lanienam inuexe-rit, menimismollitercumcoegiflèdicent. Abeotempore, quo Medicina exerceri cœpit,' tot maledidis onerata non fuit.quot in eam monftrum il 1 ud exfpuit. Nee ego contra eius fa-naticos,amp; monftrofos errores vnquam calamum ftrinxiflèmjfi non crudelem illam mcdica-tionem,frequenceifquehominuminterfedionesinfpiccrecoadusfuiflèm. Hxc fi viti illt

35 doéb(fimi,atqueoptimialiquiintelligünt, non tantum me excufatumhabebunt, verum et-^ iamftudium, amp;confiliummeuravaldecollaudabunt. Sedamp;Montanuscenfor, fiiftafci-uit,acnihilominusfcripfir,mepro defendendacaufa continentemonftra in arte Medica pe -perifle non minus prodigiofa,quam in Paracelfo inuencrirn,peflime amp;nbsp;molliffime dicam,facit. Quippe Paracelficorum immanem audaciam imprudens non parum confirmauit,amp; ob

4'^ id fcclerum illorum parcicipem fe,reumq; fecit,fi iftorum gnarus,talia fcripfit. Ego vero eer- -to fcio,amp; fi opus erit,infolubilibus argumentis demonftrabo,fumma hac in re iniuriam mihi fieri. Quid dico mihi? Grauius multo in alios quofuis,qui in illorum carnificum manus inci-dunt peccat; nee tam in mc,quam in illos,quam in Rempublicam,qüam in Deum ipfum in-quot; iuriofus eft,dum peftes illas audaciores reddir. S p. Cum hoe apud meconfidero,non habeö

45 aliud, quo eum exculem, quam quod res noftras ignotas ei elfe puto. ^E r. Ego quoque ita fentio. Sed age quid putas eum ad inconfideratam iftam acerbitatem incitauifle? S p. Gale-ni amor fi non accendit in eo zelum hunc, quæ res,quæ caufa,quzue occafio eum impulerir^ nefeio. E r. Si abfque maledicentia non potuifletdeclararefuamerga fcriptaGaleniopinio-ncm,incuam fententiammefacileprotraheres. lam cum modefte, amp;grauitcr idem eum fa-

Jo Cere potuiffe, nec tame voluifte, cogito; aliud eum inflammafle nolens etiam credere cogor.

S p. Quid hoc eft. Er. Arbitrer ipfum eodemmorboillolaborare, quo Argenterium affeftum luipicatur hb.i. c. v. Quippe metuere videtur, ne gloria, cuius eft fitiêtiffimus,con-fequi non poffit, nifi contra i 11 uftres fcribar. Vt fic putem, facit hoc primum quod adco foh-cite conquirit ex omnibus angulis quod accufet,vt aliqua prorfus leuicula, amp;nbsp;ad propofitatn J 5 diflertationem vix pertinentia producat. Audi quacfo bellam excufationemll^JoIim hoc, inquit,annotatum inter Fuchfii errores, fed potius eftedocumentum hominum,vt feiant fe efi fe homines. Pocerat autem totum hunc locum, in quo Fuchfius forte fui oblitus eft, prteteri-re,cum ad reipropofitædifquifitionc nihil conferret. Deinde quod mihi (noloenim nunc dealiisloqui)affingit, quæneccogitaui vmquam. Etcnimlib.i.cap. 12. audet (nefeio qud pudore,aui qua potius negligentia) afleuerare,mealicubivoluifleprobare,morbumnonefä

ferelationem, quia fit alterado: quæmanifeftaeftcalumnia.Lib. 2. cap.itidemii.ait meli-brum de optima fecla omnibus aliis Galeni libris anteponere ; quod ipfum etiam in mentem nulle tempore venir. Lib. etiam 4.cap. z 8. feribit me morbos inftrumêtarios negate morbos cfie,amp; qualitateSjquodæque vanum eft. Denique lib. 5.cap. zs- affirmât, meopinarifolutio-nem continui in partibus fimilaribus diuifionem, feu diflèârionem efle temperamenti, quia 5 fcilicetaiicubiaffirmauerim vnitatem duplicemeflè, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcilicet 'îvç omj'c^îo^.

Nihilineo loco aliud docui, quam quod paffim Galenusdocet, videlicet duas efledoloris cau fas, continui folutionem, amp;nbsp;intemperiem violentam fubitoue faólam. Quod autem folu-tio vnitatis, quae in continuitate,feu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;partium fimilarium confiftit, temperationisea-

rufitdiffedio. ( Quî.n.temperatio,quæperfenecoriturnecinterit,induas partesinftarcor-poris diftrahatur ?) tä abfuit procul ab omnib.meis cogitationib.qua poteft loge abcfle,quod logiffime abeft. Quod fi eadê æquitate alios traótat,qua erga me fubinde vtitur; facile intelli-gët,quiiudicio,amp;eruditionepræftât,quantûhuiceenforifideifit tribuendu. Confirmât hoe qnoqj fufpicione, quod in primapræfationecoparatlnquifitori Epifcopo,quafianefcioquo Doólorü cocilio fic ei demandatafuerit cenfura in eos, qui Galeno contradicerc audent, vt a y Pontifice Romano demandatur potefias certis quibufdain omnes illosinquirendi, quicius autoritati obludari audent, fiue quos hæreticos eflè dicunt. Quid quod Hereuli monftro-rum domitori cti'aAoTP)' feipfum facit lib. i. cap. 19 ? Quid aliud de fe ipfo iudicarc, ac fentire quitalia publiceiadat,cenferipoteft, quam dodrina,amp;iudiciofctanto aliis efle doä:iorem, quanro Hercules fortitudine aliis præftantior fuit ? Sed videndum ei etiam atque etiamcen- 20 leo,ne,dum vultvideri,amp; appellarimonftrorumdomitor,ab omnibusdodisvoceturmon-ftrorum genitor. Si cogites prjmum eiusfœtum efle (ipfometteflc) in quo tantum fibi arro-gatjomnino fufpicari cogcris,eum infano quodam,laudis amp;nbsp;glorix Audio a;fl:uare. Poftremo auget opinionem maxime,quod lapfus nullius moment! nequaquam exeufat amp;nbsp;tegit,fed eos quâtum poteft,exaggerat,amplificat,atq5 ex mufca,vtdicitur,elcphantû facit. Si veritatis, ac 25 publicæ vtilitatis amorc motus, nulloquc gloriæ œftro percitus errata refellere voluiflèt, at-gumentorum pondéré cum philofophicagrauitate ac modeftiaconiumftafacerctentauifiet. Nunccûmontanaamp;ruftica defpicicntiaeorumauthoresinfe(ftatur,indignofqi vociferatur, quorum fcriptalegantur.valdeverifimile eft ipfum exiftimalïetantofccandidiorcmappari-turum, quanro alios nigriores oftentaflet, hoc eft tantum fibi fplendoris, amp;claritatisaccef- 5^ f urum,quantum aliis detraxiffet. Spvd. Dicmihi, oroteplurimum, nullum ne ipfeerro-rem in hoc opère commifit? E r. a s t v s. Imo multis amp;nbsp;craffis featet. S p v n a. Si ira habet reSjimprudenter fane egit, quodnonapudfêcogitauerithominemfeeffe, errarequepof-fe.- neceft veritus, ne qua ipfe in alios afperitate vfus, eadem ab aliis rurfusexcipiatur. Er.

No debemus vitia aliorum imitaii,fed virtutes fequi,nec videre quid alii meruerint, fed quid 35 nos dcceat. ignofeendum ei eft,fi dum primum partum edidit,iufto morofior fuit.- Solent e-nim iuuenculæmulieresidemfacere, priufquam feaccommodate didicerint. Fœtus cette primoafpeólupetelcganseft, venuftafatis membrorum fÿmmetria ornatus, tametfiteftx patres maculis,puftulis amp;nbsp;vlcerib. miredeformatæ cernantur ab iis,qui nudatas intentis ocu-lis diligentius explorantur. In caufaillud elle potuit, quod permature eum edidit. S p. Audio 4® virû elle matura aerate, vt nihil ab eo præcipiranter adum vider! debeat, amp;nbsp;multis iamannis priufqua eniteretur hune ipfum fœtû,parturiuifle. Er. Vt,vt ifta fint, nos no decetaliorû tut-■ pitudinê detegere, fed multo magis pulchritudinë comendare. Qu^oniam igitur Montanus in hocopere cum malis multis coniunxitnonvllabona, æquiffimisanimiseicenforiamdignitatem,quam fib! nemine imperante,vel cogente,oftercte,arrogauit,(quamquam vtcum 45 glotia,amp; honore fuolongo tempore conferuet vnice cupimus)permitt!mus,dummodo cam modeftia,vt pareft, philofophica temperet.-neceiinuidebimusauguftum,fublimemque thronum, fiquidem nos alios patiatur in fubfelliis fuorum pedum fedentes libéré pronuntia-re, fentire de rebus ab ipfo iudicatis. Hanc fi nobis poteftatem denegabit, pro cenfore non facile agnofcemus.Hæchabuijquæiam tibirefponderem. S p. Quid igitur? nihil ne refpon-5'’ debis ci? Quæ fcripfî,public! boni caufa fcripfi, nec aliud in votis habui,quam vt publicepro-defienr. Gloriam ex eisnullam quæfiui.Quid enim ea mih!,aut quando profit? Vt multi boni amp;nbsp;düdi ftudium, conciliumque meum probenr, quid ex eo capiam commodi? Ætatis partem optimam vixi, amp;nbsp;diutius vixi, quam olim fperarim. Si quid reliquum eft vira: quod in v-niusDei voluiÂatepofitumeft,(ego enim caufamhabeo nullam,curlongioremviramexpc- 55 tam,qu! fatis longo tempore fpeótator huius fabulæ mundana: fui, amp;nbsp;mcliorem iam olim vi-tam expedaui ) hoc in pace tranfigere cupio. Quamobrem decretum apud me fuit,me con-tradicentibusnodeberequicquamrefpondere, nifiParacelfialiquisperniciofadogmataco-nareturdefendere. Adreliqua,quodattinet,femperputauinumquamdefuturos,quimea defenfuri effent,quatenus rebus confentanea,amp;: vera nouiflent, Qua: talia non funt,non mo-dpnon

do non fcriptafuinèopcojfedconfutan maxime, vniceqjcupio. Quisenim omnibus Gtisfa^ ciac,amp; iinc errore omni de rebus obfcuris fcribat’Qui fapiunr, ita omnia legunt, vt quod verum eft,probenc,quod falfum cft,damnenc,acnegiigant feu virent. Hunc egoanimum in le-gcndis aliorum fcriptis habui, nec in quemquam verbum aliquod grauius cogiraui, qui cirra 5 conrumeliam aliorum, quod ipfivifumfuiflct,fcripfiflevideretur. Satis efl’epurauirtudiofos monere,amp; deinde fuo cuiufque iudicio permittere,amp; quod vnufquifque elegiflet, fequere-tur. S p. AtMoncaniisfufpedas redditomnes tuas aduerfus Paracehum éditas difputatio-nes, dum fcribit baud pauciorain eis monflrainueniri, quam in illotu deprehenderis. E r. Fallens plurimum.Qiiippedum in illismonllrofadogmatainefleconccdit, nonomniada-mnac,licet in continenus caufæ aflertione, de qua præcipue videtur loqui, me a fcopo errate pronunciet quidem.at non prober. S p. Saltern nobis tui,veritatifque liudiofis bac in re gra-tificare.vt rediusiudicarecontrariafcriptadifcamus, minufque feduci nos fpeciofis rationi-businpofterum patiamur. Adde, quod ipfa totilluftrium virorum.,quosautorbicimmeri-tonimis,amp;indigne, acduritertraftat nomina,hocabs tcpetunt,vteorumexiftimationem aliqua ex parte afleras. Etenim pleriqueiam vita funfti funt, Rondeletius, Fuchfius, Argen-terius, V alcrióla. Iulius Alexandrinus ea videtur iam elFe ærate, vt fi maxime velit, non poflit hoc certamen fubire. Chriftophorus a Vega longius abeft, quam vt mature acciperc huncli-brumpoflit, cumconftetcumdifficulter anoltrishaberiadhuepotuifle. Tuigiturmerito tui iplius,atque aliorum patrocinium fufeipere teneris, vt quidin tora re verum fit, aut non, iuuentus perfpiciat,ac in pofterum meliora deterioribus relidis ampleéli difeat. Putat Mon-tanusin naturampeccareomnes, quinon probent Galeniomnia; quæmibinimisduravidetur feruitus. Equidem inter legendum hoc animaduerti, eumaliquandovix, interdum nullo modo, nonnunquam maiore errore admiflo fefe explicare voluilïè ex diuerfis Galeni fententiis.Tacco.quodeumerrauiflein Anatomicisfaretur, quia fronte nulla negate potuir.

15 Et quid hoc eft? An Deus ita dedit vni Galeno omnia,vt nec errare inftar aliorum hominum potuerit,amp; nihil rcliquerit pofteris vel quærendum, vel corrigendum ? Sedecce iam me re-colligoncfcioquoimpetuabreptum. Putauienimde principio vix quicquaminhoc libro reprehendipotuifle. Cum audiuiquæintcdamnaritiniufte, alia quoque inmentem vene-runr,quæmevtdicerem,quæmodo dixi,impulerunr. Summa eft, re oro vr poftquam dubi-Jotarecoepij mihiamp;per me aliis rem toram exponas plcnius. Er. Dicamingenue; propofi-tum mihi ab initio f uit,nihil ei relpondete, vt qui iudicarem doclos omnes, qui noftta cum Montaniscontuliirent,facilevifuros, quiddiftentæralupinis, Sed vnum hoeprxeipueme permouit,vt an inhibere hominis a nobis lacclfiti infolentiam oporteret,mecum deliberaue-tim,quod tanta audacia me tot monftrorum autorem publice proclamareaufus eft, cum ne Î5 vniusquidemvelminimi intotohoc opere fuopotuerit conuincere. Acceftit deinde alte-rum,quöd ex diuerfis regionibus ac locis viri doôtrinæ laude celeberrimi liter is miftis me co-horrantur,vt maledicendi nimium luxuriantcm hbidinem pro viribus comprimam,ne longius ferpat. Me tarnen maledióta eins non commouerunt, vt qui pluris non æftimem, quam fibilumanferis. Quodfacio, pratcipueob idfacio, vtParacclfiïèdratoresintelligantjquam 40 non potuerit vllius nos erroris conuincere, quanquam multos ipfein hoc libro fuo fparferit, ac feminarit, atque itacriftas erigeredefinant. Morcm ergo tibi geram. Ataliorum patrocinium nequaquam fufeipiam, propterea quod eorum libros, quod fanóleaffirmare poflum, partim nunquam,partim olim,partim non ita,vtoportet,legi- Alexandrininihil vnquam in-fpexi,Fuchfiipaucavidi, Argenterii multopauciora,Valeriolx plura,fed obiter tantum per-curri,nec eorum,quxlegi,nuncmemini. Fernelii libros de abditis rerum caufis attente exa^ minaui olim.- amp;nbsp;poft annos aliquot etiam Medica quædam expendi. Chriftophori a Vega li-brum habcoquidem,amp;: ineoquædamlegi, led perlegendiociumamp;occafio concefla non-dum fuit. Quæideo hic refero, vt cur eorum defenfionem mihi nolim imponi intelligas, amp;nbsp;fimul non rede Montanumfacerevideas,dum mehuius, velillius argumentis perfuafum

30 hoc vel illud aireucrauilFc pronunciat. Poteft fieri, vt a pratceptoribus meis Bononiæ talia au-dierim.Sed nec quia hi dicerent,necquia ex aliis ipfi haufiflent,fidem eis adhibui,priufquam apud mediu ruminauiflèm,rebufque conlentanea inueniflem. Non enim ftatim credere fo-Iitusfui,quicquidapraquot;ceptoribusautaliisaffirmariaudiui. Qui, qua felicitate mea oppu-gnet,vidcrit, de aliorum erratisreftiusiudicabit. Etfienim Ferncliummultaperperam in-Î nouafle non inficior,rum Argenterium cupide nimis Galenum taxauifte, faótiqj fui plerum-quecaulâm nullam iuftamhabuiftc non negn.- tarnen cum quomodo me traólarit Criticus nofter,confidero,facile hue propendeo, vtiniuriam eis fafta in nonnullis locis fufpicer. Scio ctiam,qua: iufte alias reprehendi poteranffnon tarnen ab eo confutata cffe. S p. Si conftitu-tum eft ea duntaxat perlequi,quæ in te nominatim,vt falfa damnat,patere me perfonam eins induere,quo melius rem omnem intelligam. Quia etiam facile in noftra ifta collocutione

cueniet,vt vnius difficultatis cxplanatio fecum trahat (vel in animo mco ii^enerct ) dubiutn aliud, quod fortaffe extra ilia lit,de quibus tibi differendum duxiff;i,peto vt illud etiam explicate non graueris, E r. Placer. In Ariftotelis Galenique dodrina certius nihil eft, quam morbum efle ad aliquid; Qiiomodo ergo tu hoc argumentis quibufdam tibi oppugnandum putauifti? Sed omiffis tribus pofterioribus argumetis (quatuorenim adfers) primum magno J , vitio laborar. Quippe Ariftotele's 71 Phylic. 3. demonftrathoc argumento fanitatem ac morbum non elTealterationes,quia fintadaliquid, tu veto probare vis morbum non efle Rela-tionem,quia lit alteratio. An non manifeftehoc cum fententia,menteq; Ariftotelis, ipfaque adeoveritatepugnat? Quienim poflitalteratio terminus alteraiioniscenferi, cum necelfa-rium fitalterationemnonampliusefle,cum primum terminataeft, atquealterationeadhuc durante terminus eius exiftere nullo modo poteft. E r. Propone argumentum, vt relt;fte 0-mniadeclarentur. Spvdastes,Rclatiodefententia AriftotelisV.Phyfic. non eft princi pium, necterminus motus. Morbus eft principium amp;nbsp;terminus motus. Calorenim,qui paulatim audits eft eoufque, vtadioneslxderet, habuit initiummotus,aefinem. Erast vs. lam verba meaviciflim audi, amp;nbsp;an hoedixerim, quod Cenfor Montanus fomnia-uit,obferua. Sane Ariftotclcs relationem rede, ac vere negat vel principium, vel rerminum motus efle. At omnis morbuseft motus principium,fiuecaufa,atqucetiam motus terminusi Cum enim alteratio difpofitione permanentem attigerit talem, quæ adiones oftendat, morbus diciturefle. Inhoc argumento duo funtmedia( quae breuitatiscaufaconiunxijeaufa motus,amp; terminus motus.Quare duo êt funt argumenta, quorum prius eft; Nullarelatio eft caufa, vel principium motus. Omnis morbus eft caufa motus. Alterû tale eft; Nulla rclatioeft motus terminus,feu finis. Omnis morbus eft motionis finis. Minor primifyllogifmi eft perfe notaamp;concefla,exmorbi definitione. Definitur enim quod fit li/^Seorsadionem primoIx-dens. Qitarc caufa eft motus, nempeadionis læfæ. Nulla igitur eguit probatione. At alterius fyllogifmi minor,quia non acquemanifeftavidetur,probata eft a mehis verbis.- cum enim al-teratio difpoficionem,amp;c.Difpofitio permanens ab alteratione induda eft motus terminus. Klorbus eft difpofitio ab alteratione induda. Malui ponere nomen alterationis, quam motionis,quod generalius eft,vt Galeni verbis potius qua meis vterer. Vbi nam, oro te, in verbis mcis reperitur, quod Montanus falfo mihi adlcribit Morbum efle alterationem ? Quisnon nouitcontradidoriaaffirmariabeojqui morbum alterationis finem efle ait, amp;nbsp;alterationem 1® eflepariteraflerit? Simulnullopadofunt, vel efle poffunt motus gt;nbsp;finis motus: fed altem exiftente, alterum non exiftere prorfus eft neceflarium. Quid in tota ilia epiftola magis vrfi, quam morbum elfe rem permanentem, amp;nbsp;non motum? Credidicxl urn potius ruiturum, quam aliquem inuentum iri,qui me in il lis epiftolis affèueraret docuilTe, morbum alteratio-nemefle. Atrepertuseft ComesMontanuspublicus Cenfor, qui publicofcriproidaflèrerc J5 aufuseft. Quamrede, ipfeviderit. Sp.Nonficintcllcxit,ledputauittenomenprincipiiv-furpauiffe pro principio vel initio temporis ac generationis, vt hie fenfus fit ; Morbus eft initium alterationis amp;:eiufdem quoque terminus. Tu autem principii nomine vterisprocaufa. E R. Cum in tota ilia epiftolahoc potiffimum egerim, vt morbum demonftrem a motu toto generediflerre, non fine caufa miror, quod huius me criminis reum facere tentarit Monta- 4® nus. Return duo eflegenera ex Galeno docui, quorum altero res exiftentes, amp;nbsp;fadæ conti-nentur,altcro motiones, amp;nbsp;alterationes, ôdomnino quæcumquc non funt, nec efle pofliinr, nifi quamdiu fiunt, comprehendantur. Ac morbum no in hoc,fed in illo genere collocatum demonftraui. Argumentis etiam multisamp; indiflolubilibus oftëdi morbum fientem nullum cfle,fi abfoluteamp; proprie fumatur verbum fieri. Quomodo ergo fufpicari Montanus potuit 45 me principium ibi accepilfe pro initio motus.^ An initium motionis non eft motus ? Deinde cum nonpofuerim folum nomen principii, fed ei addiderim nomen caufte ( fic enim fcripfi; Morbus eft motus principium,fine caufa ) omnino vidiflet,fi viderc voluiflet,me per principium, amp;nbsp;caufam idem in tel ligi voluifle. An non hoceft quatrere quod accufes, vbi tarnen nihil eft acculatione dignum ? An lufta eft Cenforiahæc virgula, amp;nbsp;non potius incurua amp;nbsp;con- 5® torta? Sp. Efto fane, errauerit in hac parte: an propterea non rede damnat, quodhic morbos rclationes efle negas? amp;nbsp;in fine epiftola: de curatione, morbum amp;nbsp;fanitatem ftatuis cum Ariftotelcadaliudefle?vt Montanusaitlib.x.cap. ii. Er.Videamuscontradidionem.In loco ate citato haec Icguntur. Ariftotclcs morbum amp;nbsp;fanitatem ad aliud referriait libr. 7. phyfic.3. Qiixnam eft hæc diflenfio cum morbos relationcs non efle aio,amp; cum morbos re- 5 5 ferriaflcro’Ôculatioreseftis, tu amp;MontanusCenfor,quamego fim,fidiflenfionemhîc aliquamvidetis. S p. Annon pugnantiafunt,mpcbumrcfcrri,amp;nonreferri ? Er. Imo veto vtrumq; rede dicitur, cum ad diucrfarclpicimws. Sed vbi hæca me dida inueniftis ? Ego enim recordari non poffhm. S p. Inlociscitatisvtrumqj reperitur. ER.Sitibincgauero,vn-dcprobabis^ An tu pugnarc cenfes,referri,amp; non elTerelationem?Video Montanum,aut faf

fa amp;nbsp;finuofa vfum eflè régula,aut negligcntcr adhibuifle. Relatio eft acciden s,feu qualitas ilia vnapardcipataa duobusabfoluns, propterquam inter fereferuntur. Vt fi albedo vnaad ali-am aldcdinem referatur propter ftmilitudinem ; relatio erit fimilitudo albedini vtrique acci-dens, flue inter eas interueniens, eafque inter feconneétens, amp;nbsp;deninciens. Relata veto funt 5 vtrac]^ albedo quarenus fimilitudine participant. Ipia autem fimilitudo, quæ eft relatio, non referrur ad aliud.fcd eft id quo albedines inter fe rcferuntur. Si enim referretur alia relatione, neceflario referretur,amp;ilia rurfus alia, ficqj in infinitum res abiret. Ex his facile peif'picis rede meaffirmare,Motbum, qui eft qualitas abfoluta, difpofitio fcilicet,non efte relationem ficut nee ha:cvel ilia, relatio eft, antcquam fimilisei alia albedo oriatur. Etquemadmodiim Io albedini aceidit, vt alii fimilis fiat, ita morboaccidir,vt referatur. Aliud ergo longe dicit, qui morbum non efte relationem dicit, hoc eft, qui accidens illud eftè negat, quo referri poteft, amp;nbsp;qui morbumreferri feu relatum eflè ait; cum non fint idem relatum, amp;nbsp;relatio. Sieadcm eflent,cumrelatuomne ad aliud referatur, etiam relationem referri ad aliud oportet necef-fario,quod fieri non poflè oftendi. Qua: quia Montanus non animaduertit,facile putauit me bpugnantiafcribere. Mirari interim licet morbos non eflerelationes,amp; referri tarnen fatea-tur, vitio mihi vertat, quod laudi fibiducit. Si tibi libet confiderarcverba Montani hæc (le-guntur lib.i. c.17. ) Plenitudo.quatenus eft morbi caufa,relatio eft ; quatenus veto humorum redundantia, qualitas eft, qua: difpofitio dicitur, facile perfpicies quam eleganter, ac proprie dehifce rebusloquatur, vt alia taceam. Profedo mihi fi propofuiftem itain ipfius fcripta in-0 quirerc,vt ipfi noftra eenfere libuit,quam multa,quamqi vere plerifqj inlocis,amp;. in his verbis poflemoftedere negligenter, amp;incaute abeo affirmata efle ? Verûaliônuepropero. In prx-fentia fufficiat, dare aperteqj demoftrauifle Montanum iniuria mihi facere, cum meaic fcri-pfifle morbos altcrationes efle. Necmelior eft altera accufatio du me mihi contraria de Relatione morborum tradidifse, ait. S p. Cum de hac re diligenter cogito, quomodo eum cx-i5cufcm apud meipfumnonrepcrio. Quippevixeftcredibileeumnonvidifleinquofignifi-cato nomen principiipofueris,præfertim cum nomecaufx adieceris.Dcinde qui potuitopinante in illisepiftoJis morbos altcrationes facere, cum nihil ftudiofius probes, quam eosin generefubfiftentium,fadorum, a.'Tihav oyrav,vtGal.inMeth.Ioquitur,contineri? Valde probabilccfteum fibi perfuafifle excrebra reprehenfione (èvberioremffudummefTurum 50 gloria:,amp;obidanxieconquifiuifle,confulteq5moxarripuifrequicquidoccurrit,quod accu-laripofrevideretur.Hucpertinereilludquoquevidetur,qnodaIicubifcribit,inftitutifui efle, Fernelii autoritärem quacumq; ratione poflit,infringere. ER.Sialiqua efletmeaapud dodos exiftimatio, non admodum affirmare dubitarem, tale quippiam ei in animum venifle. Sed parum noftra refert,quo confilio nos inuadat.dummódo veritas declaretur, amp;nbsp;intelliga-Î 5 tur. Quareadfecundum caput cenfurac fux accedamus. S p. Alterum accufationis caput eft in lib. i. cap. II. H ie enim ait tevna cum D.Chriftophoroa Vegamanus dedifTeargumento ab Argenterio addudo,idem iilud laudare, nouaqj ratione a definitione morbi petita confir-inare,hoc modo ; Quod eft difpofitio,fiue no habet vel fècûdum locû, vel fecundû po-teftatc,vel fccundû forma,morbus non eft. Sed qualitas in intern perie alias exuperans, no eft difpofitio,fiue no habet 6eoiy, vel loci, vel potentiæ,vel formte, fiquidë per fe conf îderetur. Ta-lis igitur qualitas morbus non eft, cum om nis morbus talis fit difpofitio. Sunt ergo tales qua-litates, non morbi, fed mot borum caufæ.E r. Hoc ne feelus illud grande eft, quod totidem arteMedica peperit monftra, quot nobis Paracelfus genuit, acenutriuit? S p. Imo vero non eft vnicusin hocargumentotuoerror,fed plures. ER.Quinam’Recenfcnobis. S p.Negas 45 caliditatem, frigiditatem, amp;c. fuperantem alias qualitates in vitiofatemperie morbos efse, quia non fint difpofitiones :amp; caufas interim morborum efse concedis, ac fi caufæ difpofi-tiones non efsent. At Galcnus tam vocat caufas diipofitiones quam ipfos morbos. Deinde aduerfaris Ariftotcli, qui caliditatem amp;nbsp;frigiditatem proexemplisdifpofitionum ponit. Po-ftremonon fôlum a ratione,verum etiam a fenfibus alienum te déclaras, eum caliditatem amp;nbsp;S 0 frigiditatem difpofitiones efle negas, quia pofitionem non habeat. Quid enim eft, quod ma-gis poflit vocari difpofitio, quam qualitates primx ? aut quid eft, quod magis præ fe ferat or-dinem amp;nbsp;difpofitionem partium ? Equidem in primo libro determinatum eft,difpofitionem cflcordincm,amp; diftributionem pofitionum,quac ab agente in patiente ponuntur.Vnde afle-, rendumeftqualitates iftasmultomagispofitionem habere, quam tuas proportiones. Illx J 5 namque funt res pofitiuæ, cum hæ potius fint imaginariz. E r. Putaui te mihi portentofos, amp;nbsp;prioribusfèculis non vnquam auditos errores, imocriminaftupendain Philofophiam amp;nbsp;Medicinam commifTaobieôturum, cum me non mente folum, verum etiam fenfibus fpo-liares. Verum nihil przter portenta inanium verborum,amp; rerum monftra audiui. Errorem mcumnuIlum,Montanigrauiffimosrecitauifti,quos paulo poft demonftrabo. Altius nunc repeterc me quzdam oportet. Quod autequam aggredior, illud primum obiter monebo:

falliMontanum,cüm me, v-tirafentirem, Argentcrii argumentis compulfum audaâ:er ni-mis affirmât. Nam quo tempore ilia fcripfi,nihil Argenterii videram, cxcepto libel lo de con-fultationibusapudxgros. Vegaquoquetunc nondum fcripferat,vtopinor. Quidproh =pluresdereeadem cogitantes eadem (entire,dum natura eadem manci^ Deindeconfidcra« re te velim, quam curiofe amp;nbsp;follicite Criticus nofter quælîerit quod carperet. Nam circa ii 5 nem commentarioli de caufa continente morborum cxplicatis verbis dixijne ad ollcnden--dam caufam continentem accuratione ifta vti voluiflè,quia lubtilius amp;nbsp;exquifitius dican'ur, •quam mihi de propofita quaeftione dilïcrendum duxerira, Monere folum obiter volui, polie aliquemaccuratius ifta tradareamp;: expendere : mihitaméà)q);/2êlt;aiillameftèneceftâriatn vt qui fatis iudicarim efsc ita ea de re dilpntare, vt Medici lolent, qui non libenter a lenruum to iudieioabeunr. Falfum igitur vides quod fcribit, me hoe argumentum prodefendendacau--facontinenteadduxifse , cummevti eo nolleprofefsuslim. Si in reliquadilputationetot monftra prodigiofa rcpperit,cur non illa potius,quaï dróta volui, refellcretentauit, quam te-lum conatus eft, quo me turn defendere, aliofue Ixdere nolui? Vehementi gloriæ, laudifquc ßti æftuans arripuit fortalle quiequidearn extingucre vifum eft, priulqua canone fuo explo- r ƒ rare fatis potuit. Itaq; cum fe hïc aptam materia inuenilïèputaret,auidenimis haulit. Vereii-dum autem eft ne fubdulcedine ingens 1 atueritamaritudo. Equidem non multo poft per-fpiciet, opinor vter noftrum vera Icripferit, aut monftra pepererit, S p. Ad rem ergo iplam acceditomemini enim ita rem habere. E r. Principio videndura eft quid lit temperamentum, vt ex veris principiis veram eliciamus cóplexionem Temperaméii vox (temperiei,tem- r® peraturjCjtcmperationis par ratio eft) apud Latinos idem aliquidlïgnificat,quod moderatio, lèu modus,amp;: mediocritas, ug-rç-d-rw Græcis dióla. Vlurpatur abiildc non infrequentius pro qualitate ea exprimenda quam z/gt;ält;r.r Græci nominant. In qua lignificarione Medici viutur, amp;nbsp;nos deinceps vtemur. Galenus ft equentiffime nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquando etiam eux/ctenar ,amp;

Tftcwvocat. Nomenlaciuspatet cum apparatumamp; ftrudturam quoq^ compte henditinftrumentorum,ficutamp;nomen(ru;€(P(»dotlt;,amp;ct//zoi'i'% quibus Ariftotelesinterdum 'vfuseft. Qui fuperioribus aliquot leculis Medici florueruntcomplexionerh appellarunt,voce minime ineptaquide,fcdLatinis in hoc lignificato non vGtata. Seite hoc locoMontanus aflerit latius dtffiindi nomen miftionis,quam temperamenti, quod miftio etiam de corpori-busefl'eratur, Tempcratio de foils qualitatibusaccipiatur (nosmiftionisvocabulumfæpius vfurpabimusinhacdifputatione, pro Iola qualitatum mutuatemperationeleualterationc) Eft enim temperamentum mediocritas primat urn quatuor qualitatum,qua: eft nominis ex-politio. Denomine fatis; nunc de re ipladicendum. Definitionem temperamenti, quam Montanusnofter ex Auicenna,amp; Alexandreatculit,doébomncsfcmper, vtveramcollau-darunt. Temperamentum ( inquit Auicenna)eftqualitas ex mutua qualitatum elcmentari J f ■umaâioneac paffioneorta. Cumeniminterfeviribus fuisaguntaepatiuntur, prouenitin totoqualitas, quxdiciturcomplexio.Sic Alexanderdifcrimegenerationisamp; temperamenti declaraturus air, Temperamentum elTequalitatem vnamillam,quæ poftmutuam primarum qualitatum adionem ac paffionemrepreffisiam contrariisearum exceflibusquibusfe inuicem hoftiliter oppugnabantin materia fubieftaexiftit. Haud aliter vetcrcs omnes tem-4? peramentum nobisdefinierunr, Omnescertevnam quandamqualitatem detiniendotx-prefserunt aprimis quatuor differentem. Qualitas hxc vna quæ terminus eft, ac finis mutux achonis,amp;paffionisprimarumqualitatum, neceffario aliaeftabipfis, amp;obidanonnul!is quinta qualitas dicitur. Si enim temperari dicuntur,qux ad mediocritatem deducuntur,nec tarnen prorfus corrumpuntur : fequitur omnino, vt mediocritas illa diathefis quædam fit in 4 ƒ carumomnium vnitate, acrcpreffioneconfiftens.Nonigicurvel frigiditas, vclcaliditas, vel humiditas,vel ficcitas,fed abomnibus his diuerfa eft. Quod vt planius ac melius intelligas,diligenter apud te ipfum confidera, quotnam res in temperamenti ortum concurrant, amp;nbsp;quo inter fe difcrimine diftent, ac facile te ex hac re, qusc obfeura amp;nbsp;intricata alias videtur, extri-cabis. Sunt loco primo quatuor primae qualitates. Secundo, ipfa inter fe atftio amp;nbsp;paffio,fiue al- f tcratio. Tertio,alterationis huius terminus. Cacterum iplae qualitates non poffunt vocari temperamentum, cum fint eins caulae. Necalteratio, feu adio amp;paffioilla, qua le mutuorc-primunr, atqjfingula: aliarumvehementiamhebetant,duminimicitiamdeponant, temperamentum cenferi poterir. Ita enim inter le diffcrunt vt motus,amp; eius terminus. At raotu exi-ftente terminus non eft; ac termino exiftenteimpoffibileeft motum elle.Quod li ergo fimul f f effenumquampoterunt, quomodoeademerunt? Temperamentumquoqj diathefis, amp;nbsp;res permanens eft, cum ifta adio amp;nbsp;paffio motus quidam fit, hoc eft, fiat lolum, amp;nbsp;nullam fadi partem feruet. ( quicquid enim in motu fadum eft corruptum eft. ) Quocirca ne quidem fingere nobis licet, quomodo pro eifdem haberi poffint. Reftat igitur vt temperamentum confiteamur diuerlum elle a qualitatibusquatuor, a quibus permutuam altcrationem effi-

çitun quod Auiccnnàr, Alexandro, amp;nbsp;omnibus erudîtis femper placuïr. S p. Fateor ingénus nonpoflealiud ex Auicennæ,Alexandriqj verbis elici,quomodocumquetorqueantur.Nec deipfarei veritatequicquamdubitOjCÜ aperça ratio ira nos cogatexiftiinare.Cæterûquiaalii quidam, amp;:Montanus nofteraliteriudicant,cupiohocipfumpluribusrationibusdeclarari î pariterac probari. E r. quia facile mihifadueft, fatisfaciamtuodefiderio.tametfinonvi-dero cui fatis effè poiTir ni,cui,quae diôla func, non fufficiunt. Quis enim ambigit, quin terminus motus toto genere dilïcrat abipfo motu, cum terminus fit res permanens, motus autem nonfic,nifi dum fit? Deinde fieri nulla vipotefi, vt velmotuexifiente, terminus cius exiftar, vel hocexiftentemotus fit. At tempcramentum eft motus finis, ac terminus: Æquecertum

* ° eft eftèótum aliud eile ab elficieute caufa. Vt enim nihil ex fe ipfo Ec ( feroper enim id quod ex aliquo fit,ab co difcretum,amp; diftinölum eft,ex quo fit) ita quoqucnihil leipfum efficit, fed a fe,aliud. Etenim eftet, ac ageret, priufquam natum eflet : in quo manifefta contradidio eft. Sed confiât qualitates quatuor primas per motum, feu per mutuäinter fe aifiionem, ac paftt-onem, diathefin, quam temperamentum vocamus, efficere Quidigitur ampliusrequiras?

D Sp. Et quid vetat quo minus quoquealiaaddas quibus hocipfum argumentum illufiretur? E R. Quando ita libet,fiat. Confeifum eft cundis pro vna,eadcmq5 re fignificanda a Medicis ponihæcnomina,fanitas,conueniens naturx corporis temperatio, f tu verodefimilarium partium fanitate potiiTimü dici putato, quæhiç dicemus ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hæ

porro voces omnes non vnam aut duas qualitates tantum fignificant, fed mutuum inter cas conicnfumacdifpofitioncm dénotant. Quippe,vtharmonia,vel et ncentusvocumaliudeft: ab omnibus vocibus.quibusconfiftit; ica temperatio qualitatumaliudeftaqualitacibusinui-cem tcsnpcratis, amp;nbsp;ad certam mcdiocritatem redadis. Incelliges plenius, fi quid in mifti corporis generatione eueniat gt;nbsp;côfiderare voles. In vera miftionc, cum ex dementis miftum ali-quod fit, vt exempli gratia, caro, duo quædam neceftario fimul contingunt. Nam dum iplà

^5 elementorum corpora in carnem (quæ nullum eft ex dementis, fed abomnibus diuerfa res quædam) opera qualitatum coalelcunr, amp;:nouo communique aâui.ièuformæfefubiiciut: ipfæ quoque qualitates per mutuam aâionem,paftioncm.qj remiffæ ccnlpirant, amp;nbsp;commu-ni quadam difpofitione, quæcrafis vocatur, veluti forma quadam cohibentur.Etquemad-modum Garnis materia aliéna eft a fingulorum elementorum materia , ex qua tarnen per al-î ° terationem nata eft, ita qualitaium quoque ddpofitio, quæ repreftas qualitates deuincit, ac vnit,diuerfa eft omnibus qualitatibus,in quibus confiftir.Quod cum Cicero vidifler,præcla-re fcripfit (anitatem elle co rporis tempsrationem, cum ea congruunt inter fe,quibus confta-mus. Confiant autem partes fimilarcs non vna,vel duabus, fed omnibus quatuorqualitati-busin materia rite temperatis. Cætcrumnegarinonpoteftquin congruentiahæcfitquali-tasquædamdiftindaaqualitatibusprimisamp;itî omnibus æqueinfideat. Quoniamigituro-mnibus vocabulis,quibus tempericsreprimitur,non vnadumtaxat,velduæ qualitates primç fignificantur, fedaliaabillisomnibusdiftinéfa rcpræièncatur; merito dicimus temperiem non elfe primarum qualitatum aliquam, fed ab his ortam, amp;irihis, velut in fubiedo con-fiftentem difpofitionem. Dico velutin fubiedo, quia non nefeio fubieélum proprie vo-

40 cari, amp;nbsp;efte partem, cui, tum ipfæ qualitates, turn ex earum alteratione nata temperatioineftj Sialioexempledeclaratumcupis, itaferefehabettemperiesadqualitates, in quibus fpeâa-tur, vt fe habet acies ad milites, aut forma domus ad parietes, fundamentum amp;nbsp;tedum, fiue materiam. Quisporrodubitat, an aliudfitaciesamilitib’hsinaciemdilpofitis.? autquisdomus formam no intelligit differre a figura partium, quarum eft figura,amp; difpofitio? Si diftin-“^5 gui neges, concedere te oportebit partes domus difiedas, amp;nbsp;quouis modo iaeentes domus habere figuram. Domus itaqueerunt, amp;nbsp;non erunteodem tempore: quod fieri non poteft. Adde quod elementorum qualitates,fiue integræ,fiue remiftæ ponantur efte,per le augeri ac minuipoflunt, quodtemperamentoperfenoncompetit. Longeigiturdifièrunr. Sedquid eft argumentis opus in rc data? Quis,quæfo te,non intelligit, qualitates illas omnes, quarum -1° ratione corpus noftrummouctur,amp; alteraturplurimum diftare, neceafdem efte poftecum

iis,quarum ratione idem non alteratur, fed quiefeit ? Equidem non minor eft diferepantia* quam inter motum,amp; eius terminum,leu formam ab eo prodult;3:am,fi hoc dempferis,quod illæfimulcflepoftunctempore, illænonpoftunt. Ateertum eft propter qualitates primas corpora noftra per fe alterari,amp; propter temperamenta quiefcere,non autem moueri.Certifi fimo iggt;curcerciuseft,temperamentum efte qualitatem diftinâam a quatuor primis qualitatibus, fiue fimul omnes (umantur, fiuevna velduæfeorfumabaliisaccipiantur. S p.Ego fanede hacren!lampliusdubito:attaméfcirecupio,anpræter Auicennamamp;: Alexandrum cæteri quoquepræftantes Medici amp;Philofophiconfenferinn

E R.Quilquis hâc caufàm reifteintellexit,nce veritati feiens, amp;nbsp;prudes opponere fedecre*-Bit,non dubitabit,quin idem alii, præfcrtim vero Galenus, Ariftoteles fenfetint* Quia do

Auicenna, amp;nbsp;Alexandro diximus,de G a leno, amp;nbsp;Ariftotele quoque adiiciatn, poftquäm id te cupcreanitnaduerto. QuamquamcurdeGaleno dubites, non video,cum omneseiuslibri tertimoniorum pleni fint. Quid enim aliud cenferi poteft voluifle cum medicamenta toties dicit agere, vel qualitatibus reliquas fuperantibus, vel toto temperamento ? Aperte qualita-tes a temperie alias facit.Idem ftatuere cogimur, cum propter liiotrtcox/etajcut certos peculiar!- f teragere, velpatialTeuerat. Neimaginariquidem alitereumïènfiffepoiïumus, quotiesnil aliud efie tern periem eontendit,quam formam fubftantix, quam animam.quam facukatem animæ, aut potentiam corpus gubernancem.Nemoraihi perluadebit Galenum vfque adco inertem, amp;nbsp;ftupidum fuifle, vt fanitatem, vt animam, vt facultatcs omnium operationum no-ftrarum authores, amp;cfFcd:orcs putarit nihil aliud efle quam patibilem qualitatcm a con-trariisinfralt;a:am,amp;perftridam. An Ariftotelem non legit? Aneiushacdcrefentcntiam,amp; probationes vfpiam reprehendit ? Nequaquam. Probauit igitur in libello,quod animi mores fequantur corporis temperationem, ab euidenter apparentibus argumento petito achter ad-uerfus Ariftotelem pugnans pre bare conatur qua? diximus. Etfi autem quod vult, non con-ficit,non ramen non docet nos,qua: in hac parte mens eius fueht. Huius generis fententias in I i.devfupart.9. demultitud.3.deniquevbiquereperics, vt fijperuacaneum merito videatur pluracitare. Fortaflein progreflu difputationis plura, velnolentcsdtarccogemur. Quin idem docuerit Ariftoteles, nullus ambigit in eius letftione verfatus. Quamuisenim totidem verbis non dixerit,ramen ex doótrina eius rota neceffario concluditur.Suffieit nobis vel vnus illcexfine7.Metaphyf.locus,vbiexemplo,BA,iÿllabæ negocium plzclarcdéclarât.Sedin lö lib.y.phyfic.cap. 7. idem verum eftë demonftrat, vt (uo deinde loco pcrfpicietur. S p. Tempus eft vt crimen obiedu diluas. E r. Satius fucrit fortafle phus videre, quid Criticus noftcr hac de re lent iar. S p. Bene mones; nam vifus mihi eft non a te folum, fed etiam a ieipfo non-nihildiftentire. Noftereftevideturcum lib.i. c.rh/^'fieawexSimpheioaflerirformamefle, quæpoftalterationem, fiue paflionem, amp;patibilem qualitatem proucnir. Deinde cap. 10 ait t/ calorem,qui poft calefadionem in corpore ineft, formam efieexalterationenatam.Deniq} lib.zcap.j. hæchabetzTcmperiescftqualitas, quxex omnibusillisrefultat, mediocris,amp; moderata. Qtii hxc ita volet acciperc,vt verba fonant,non putabit aliud eum fenfifle, quam tu (entire te demonftrauifti. At veto cum qua: roox cap. 4.lib. z. fequûtur intueor, aliter eum exiftimauifle iudico. Sic enim ibi 1eribit.- Dico ternperiem non efle qualitatem quintam a ph- Î ® mis quatuor diuerfam,fed ex omnibus illis refultare, amp;nbsp;vnam ex illis eflenon fummam,atqi intenfam, fcdremifTam acrefradam. Etcap.moxiz. eiufdemlibri: In diiputationc contra Fernelium afteruimus, inquit, rempcriem non efle cone entum qualitatum quatuor, fed me-diam illam qualitatem, qux ex miftione oritur. Item : Non eft proportio inter qualitates primas,fed medium illud, in quod definunt pcrada miftione. Et paulo poft.- Ad argumentum } 5 dico temperaturam nonconftareex quatuorqualitatibus, led exmiftionequatuorqualita-tum exoriri, vtrtdelenfilTe Auicennamdemtmftrauimus. Etidcocumdeducit.- Ergo nulla qualitas eft per fe temperatura,ficuti parietes non funt domus, nee tedum, nec fundamenta, pt rperam fit dedudio ha:c. Nam domus vere cóftat ex ilks. At tempcries ex quatuor qualita-libus non conftat, fed vna eft ex illis: vt patet mifta omnia confidcrantf. Cum ha:c, inquam, 4° di'igenrer examino, videre mihi videor, eumfibinon conftare, dum alios tentât refutare. E R. Hue amp;nbsp;ilia periinet, qua: lib.4.cap.^8, habem ur. S p. Exciderant, E r. Nihil peccatum ate eft: Nam fuo deinde loco fortaîfehæceuamexam'nabimus, aurhisexplicatis infpicie-mus. Montanus faepe accufat alios, quod ftudjo vel gloriæ aucupandi, vel alios redarguendi fadi fine ca:ci. Quidipfi eucnerit,neicio,iedg auiter hîc, amp;nbsp;alibi cum errarefeio. Vix dixero, 45 anieiptumintellexerit,dumha:cfcribebat. Temperics, inquit, eftmcdiocris,amp;moderata qualitasexmutuaprimarumqualitatumadionc,ôcpaflioneorta. Quzroigiturextequa:-nam fitilla qualitas mediocris? vnamne dices ex quatuor, an abaliis diftindam ftatucs.’Re-fponde proipfo,poftquamteidfadurumreccpifti. ipfiits verbisrefponde,fi potes, vel,vt libet. S p. lam dixi, eft vna vel duæ ex quatuor primis. ER.Nominaeam. Sp. Quia in bo-J® na temperie nulla excedit,vix habeo, quod (ecurus dicam. In vitioiatemperie, quiafemper aliquaczteras luperat, tutiusnominatepoflem. Er.Nihilhîc difficultatis. Arbitrorenfin mediocrem abeo dici,noneam,quxad pondus aeftimatur, led quæ in homine quolibet fano comparatione ad intemperiem fada Ipedat ur. Efto ergo,fi ita placet,caliditas. S p. Bene habet. Sit ergo caliditas ad medium talc reduda. E r. Vnde vel a quo eft mediocris reddita? 55 S p. A mutua inter Ce adione,amp; paflione. E r. Dum hxc ita ad mediocritatem per adionctn redigeretur,annon amp;nbsp;alia: tunc agebant,amp; patif:bantur,amp;ad mediocritatem iubiedocon-uenientemdedudæfunt.? Sp.Omnino.Quippenonefletfadamiftio,mutuaqucadio,amp; paflio, nifi omnes rautuo Ic reprefliflent. E r. Cur ergo folam caliditate vocas mcdiocrem, A: temperatara, imo ipfam temperationem. Si tres rchqua: huic mediocritatem tradidilfcnt, nec ruxta

neciuxtaproportionemquxquefuam fimiliterpaflæfuiflent, tolerari fottafTepoterat. larn cum ömnesïccundum analogiam egerunt, amp;nbsp;perpeflæ funt, vnde hanc pracrogatiuam fola caliditas acquifiuit? S p. Quia cæteris præftat pótellace, Sc viribus. E R. a viribus haclä fuiflèchancdigniratem,babuifleteam antemiftionem, feutemperaticnem. Dico tibi tem-5 peratam vocari caliditatem, quia eft ab aliis ad hanc moderationem coaéla, Sed idem pafDs funt reliquæ.Gurigitur non fimilitcr vocantur,amp;ponuncurteiïiperamentumefl(.? Nihil bïc excufat excenùs.cum ex æqüo omnes fint, pro fuo fingula: modö rctüfjc,amp; hebeta tat, hoc eit alteratæ, ac temperatæ. Quare cum affeélio hæc fit communis omnium, vt ex atquo omnibus infitcur vni tantum, vclduabus tribuit? Sp. Non habeo quod dicam aliud; Caliditai IO eftvelutdomina, amp;nbsp;gubernatrixaliarum, ideoipfi pratcæteris hune deferimushonorem.

E R.Haud exiftimo Montanum ira frigide refponlurum; non enim cüi qiialitati ihaior fit hâ-bendus honos, quatrimust fed quid verum fit inueftigamus; Si propter dignitatem amp;nbsp;eiteef-fum caliditas pro temperamentoeflet habenda,in ficca.vcl humida intempérie tranfilfet hçc dignitas ad alias qualitates. Deinde temperamentum clîet caliditas, priuiquam temperare-15 tur. Imaginärequalitatesquatuor conuenilfcadmiftionem, fed nondumagere,acpati cœ-piflè. Annontum eademeftipfoium proportio,dignitasamp;t excellentia,fi inrerfecompararô velis,quae poft factam miftionem cxiftit,hocexcepto,quod ante miftionem fincerasamp;lum-mas habent vires,poft earn debiliratas ? Profeélo fi miftio reéle âb Ariftotele tradira eft, fate-ri nos oportet ira elfe.- nullâ.n. ex qualitatibus corrumpi, fed leruari Oportet, reprelfis earuni 10 viribus. Er. Gur ergo ante miftionc caliditas non erat temperamentû.cum eandem ad abas haberet dignitatis comparationemi S p.Quia nondum crac temperaraamp;t ad medium redu-éla.opinor. E r. Rededicis. Quippea temperatione nancilcicurnomê. Intérim Icireopor-tet, longe aliud elle fi dicas caliditatem eflè temperatam, quam fi dicas.eam elle ipfum temperamentum. Deinde cum idem accidat aliis,redir prior quatftio, cur calid; cas Iola vocetur 2 J temperamentum; Nullam enim in temperatione habet prxrogatitiam, licet in aliishabear;

Sednobis detemperamento negotium eft. S p.Quoniam intempéries omnis deriominatuC a qualitate reliquas fuperante; conlentaneum rationi videtur, vt in temperiehominibus con-uenientein qua caliditas fuperat alias certo quodamgradu, fimiliteracaliditatcappelletur. E r. Plurimum dilFcrunt denominari, amp;nbsp;elle. Non veto quin hominis temperiem obaddu-30 dam caufam, calidam voces, at fuperantem caliditatem ftatuere ipfum tern peramentum ef fc,hocilludeft,quodnegamus. Sicutcalidum, amp;nbsp;caliditasdifferunt, ira quoquediferepanc hæduxenunciationes; tempcramentumhoceftcalidum,(5i,temperanientumhoceftca~ liditas,fitie caliditas eft temperamentum. Quando temperiem hydromelitis,fad;amellis,amp;: aqua: comparationeaquofam efle dices, vel non àquofam, nullus te reprehendet quafi male 35fislocutus. Atquandoaquamelfehanctemperationemdices,autcontra, omnestecoargu-ent. Sp.Sihxcadcanonem Ariftotclislib.7.Phyfic,cap. 3.admoueris, ócdiligenterexpen-dcris,pcrfacileintelliges,cur temperiesdicaturcalida,amp;:noncal!ditas.Sratuam,inquir, non dicimusxs,aut lignum, fedxrcam.autbgneam. Eodem modo, tempeiamentum cabdum, aut frigidum reéie dici mus,caliditatem,aut frigiditarem recte non diciniuS; fimilis enim ra-40 tio eft figurx ad fubic(ftum,amp; temperamenti ad qUalitates,in quibus primo ineft. Inconfide-rate hilce de rebus difputat,qui,qux in hoc loco ddferit Ariftotcles, non perfcóte priüs iritel-Icxit. Quid porro.dicam nihil occurrit : videoenim temperationem, fub qua ad certam me-diocritatem redaóla qualitates connexx omnibus quatuor ex xquoconuenire,nonmagiS calidicati,quam rcliquis competere. Er. Vc certius veritatem cognofcas,quxro ex te fecun-,45 do loco, an putes caliditatem fuperantem reliquas intempérie qualitates fecundiibypoihe-fin confiftentem in parte corporis noftri,tempcramentum dici pofte Ponamus reliquas trés qualitates, poftquam caliditas deb i I i ta ta eft amp;nbsp;domita, extinélas efle,caliditatemque folara remanfifle: Quxroiam,anfolaexiftensdebeatappellaritemperamentum? Sp. Tu ponis, quod fieri nullo paóto potclt. ER.Netehocimpediat: omncsenimdocendicaufii aliquan-5° do per hypothefin,qux cfse non polsunt, efse ponunt vt propofitum ficclarius demonftrent.

SpvDASTES.Si vocabulum temperamenti nihil aliud indicat, quam retulhm efse, amp;nbsp;debi-litatum, non video, cur non polfic, ac debeat temperamentum appellari; Etficnimipfaie-ipfamhebetarenonpotuit, nihil tarnen vetat, arbitror, quinabaliisfralt;ftaiam,abfqueiis,a quibus fraóla eft,permaneretabs poftit. E R. Nondum ab aliquo probatam vidi qualitatem. Haliquamprimam, quxfolaabfqueadmiftione contraria extitifset.fradamdiupermanfifse.

Sedhuiusquatftionistraólacio ad inftitutumprxfcns non admodumpertincti Seito igituc nomen temperamenti nobis idem nunc fignificare, quod Grxeis x/jxojç, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a,

S p. Scio concentum, qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a dicitur non in fola graui acutaue voce ineftc,fcd qua-

litatemefle,qux in omnibus fub certaproporcione iumftisintclligitur. Quarefiidemfccurf'»

dum analogiam lit tcmpcramentum in qualitatibus primis, quod concencus eft in vocibus, audaâ:er rclpondeo,non polTc. Quod enim non feipfo, fed aliorum virtute, ac bencficio, in-ftarconcentusfubßftic, id abfquecalibusimaginabilenon eft. Er.Redefcntis:quippecem-peramentumeftqualitasillajcuifeomnesjtamquamcommuniaduifubiecerunt.quarqnefi-mulomnesinamiciciamutuaque confenfionedetiner. Infrada ergo dici potent .-tempera- 5 mentum appellari.auteftenonpoterit. Quocirca cum nequefola,neq;præcipue fit tempera-ta caliditas in miftione reliquas excedens, fed vna cum ipfis in banc certain temperationem confpirarit,aut potnis coada, detrufaque fit; nullo pado temperici nomen fibi Ibla vendicare potuit. Sp. Cogitoquid refpondere polfim. Er. Vtcogitandi ampliorem habea.sanfam, quæro tertio loco an excellentem iftam.patibilem qualiratcm an impatibilcm efle velis? S p. ’ ® Nonteintelligo. ER.EftnecaliditasillapatibiIisqualitas,lecundumquamcorpusalterari,amp;: moueri fo!et? an vero tails,cuius rationcquiefcat,alterationiq; obnoxium non fit? S p. Peri-culofaeftrelponfio. Si namqueratione eiusalterariaffirmauero, temperamentum noneftc inferes, cum iuxta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpora fint immobilia. Si dixero rationeipfius corpus quiefcerc,

ac immobile efle, quia nimirum fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, feu qualitas in prima Ipecie qualitatis pofita, de ’Î

refponfi veritate ambigo. Etenim caliditatem non pro viribus fuis calefacre in quibus cft,aut quxattingit,quantulacumqueeflefingatur, nonmihi tutiuscflcvidetur,quamairererc,ni-uem efleatram. Qmd igiturfupercft,quamvtdicam vtrumquerefponderi pofle. Nam qua-tenus temperata eft, ac infrada qualitas, temperamentum exiftit, amp;; ratione hac corpus im-mobilefacit. Quatcnusautemqualitaseftpatibilis,eatenusalcerabilecorpusreddir. Er.Er-go vna amp;nbsp;fimplex hæc qualitas, Infrada tarnen, quolibet temporis momento patibilis eft,ac non patibilis, corpufqj fubiedum eiufdem ratione fimul omni temporis pundo, adu amp;nbsp;vere alterabile eft,ac non alterabile. Dico vere, ne fortalfe effugium qu£eras,dicendo ratione calb ditatis illius alterari,at eius caliditatis caufie, qua: in pariere eftjnon alterari, aut fimilcquidpi-am. Vtmaximefingas, nil tarnen cfEnges quo te extrices exiftolabityncho. Nifimcomnes mei fenfusfallunt, numquamhoc Montanus affirmabit, banccaliditatem excedentem, quam temperamentum vocat, fimuleflepatibilem qualitatem, amp;tcmpcramentum. Sp. Quid 11 alio, atque alio tempere duo bæc eflè dicam?E r. Fruftra dixeris ; Qua namqj vi fub-i'nde ex non temperamento fieret tern peramentum, amp;nbsp;contra ? Deinde quo tempore caliditas ifta temperies foret,corpus alterari ab ea non poflet, amp;nbsp;dum patibilis eflet qualitaSjCorpus 5® vel non elfer temperatum, vel temperies ifta non confifteret in pluribus qualitatibus, quam duabus,fiduxexccderent,veltribus,fivnafolafuperarec. Sp.Dicamcaliditatembancre* miflam efle,ac miftam.- amp;nbsp;proinde a fimplici, amp;: pura cal i dira tc, quæ patibilis fit qualitas, di-uerfam exiliere. ER.Magisteintricas, amp;: veri acfaninibiladfers. Primum enim fiqualitas percentrariarumadionem hebetata non eft, iamamplius, quod prius erat, fcilicet patibilis 5 5 qualitas,fednaturamutatainaliudgenustranfiit, acex patibili qualitatc temperamentum effedaeft, neceflariuraeft, vtmutatiobxc omnibus ex æquoacciderir. Omnesenimboc funt palEe,non ilia folum,quæ cxrcris poten tior videtur. Quarc in quauis parte quatuor con-tinebuntur temperamenta. Sp.Noriomnes limulcxcedunt, Icdfiimmum dux. Er.Ao inferiores non funt debilitatxamp;fraclæ? Sp. Nonnego. E r. Ergo funt etiam temperamen-4® ta.Iameniraprobatumeftxqueomuesmiltasamp;infradas efle; quod ad boc attinet,difcri-men inter eas nullum efle. Quid binecfficieiur aliud, quam corpus noftrum elfeimpatibile fadum,cum temperamenti,feu dipofitionis,habitufue ratione alterari non poflit. In ardente quoqj febre nulla erit ratione audi ca!ori.s altcratio. Excedens enim caliditas non eft patibilis qualitas,fed eftipfametinterapcries,feu dilpofitio.At difpofiiionis caufa no alteratur corpus. 45 Prxtereanullainbocmundorepcrieturqualitaspatibilis: Nulla.n.reperiturfincera, amp;non inifta. Ignis certebic nofter,li Ariftotcii credimus,purus non eft.- fed omnis in aliéna materia ineft. (^id ergo fiet aliorum elementorum qualitatibus ? Quomodoetiam calefacietcorpus rationecaloriSjfidifpofitio eft? Cacterumomnes fere firailariumadiones opera caliditatiscx-erceri,acp£rficiquisnefcit?TibidicopatibiIemqualitatem,lernpermanereboc, quodeft,fi- 5® uefincera, amp;miftionisexpersponatur, fiueconfula, amp;remifla cogitetur.Ideoenim iuxta temperiemquiefeitcorpus, quiapatibilisqaalitasnoneft,fedprodiuerfaearumproportio-ne,mutuaque adione, ac perpefllone in fubicdo cxillit. Non poteft ab omni ratione amp;nbsp;veritate alienius quicquamferibi, acdici, quam caliditatem f ratio eadem eftreliquarumtrium qualiiatum ) infradam,amp; quouis modo bebetatam, patibilis qualitatis naturacxuifle.difpo- 55 fitionifque proprietärem induifle.-de qua re etiam poftea dicetur. Ex omnibus bucvfquc didis itademonftratum eft, præpollctem in temperamento quolibet qualitatem( flue vnapo-natur, fîueduæ, femper eadcmmanctratioJnuIlopadoclJeipfum temperamentum. Sp. Non contradico amplius. E r. Manifeftc iam vides, rede Auicennam, Alexandrum, Gale-num, Anftotelem a nobis exponfeum temperamen tu dicimus efle qualitattm ab omnibus

Anatome Libr. V.Comitis Montani. 113 quatuor primis diftindam,licet in bis tamquam in fubiedo infideat,Vides etiam icre Arifto* telemcradidiflefyllabam, BA,diuerfumquideHeaB.amp;A;Eftenim, Ba,totutnquoddam quod non cftidem quod fuæ partes fecundum Äriftotelisdodrinam, nifi per totum intelli~ gaturaceruus.Deniqnevides ipfumquoqueMontanum reól:efcripfilTeinhsiocis,in quibus y eüanobis,hoceft,a veritateftarearbitraris.QuippercdeexSimplicioaflerit,tempcramen-tum,fcu £A^^9êcni'efleformam,quæpofta!terationempatibil!umquaIitatum proueniat: Dif-fercenim apatibiliqualitatequalibet. Reétequoqueaitformam eile poft calefaéli-onem,feu alterationem exortam. Non minus bene loquitur, cum tempcriem dicit eile qua-litatem mediocrem, ex omnibus quatuor refultantem. Sp. Si licet, iniiciam aliquid. Er. Licet. S p.Dumdehacredifterentemteaudiuiinmentem mihi venir,quodMontanuslib. z.cap. 4.adlocum Äriftotelisreljîondens concederevidetur, itatemperiemnon folumag-gregatu efle quatuorqualitatum, fed aliud aliquid: ficut, B A, fyllaba non tantum fît A, amp;, ß, fed aliquid aliud, eefi cur etiam caro non fit folum modo ignis,amp; tetra, amp;c. fed aliud aliquid. Velim ergo feire, quæ fit inter vos difîcnfio. E R. Nulla efset,fi in his perftitifset. Verum non * J eft hoc infreques apud Montanu, quod in fequentib. videbis, vt cotraria de eadem re fcribar. Quinimo de hacipfa reloquens, in 4,lib. a. hxclegis.- Dicotemperiem non efsequalitaccm quinta,a primis quatuor diuerfam,fed ex omnibus ill is rcfultare. ( nota quod dicit. Ex omnibus, quodinpræcedentecap. 3. itidemdixerat)amp;vnamexillisefse. Annon inpaucis hifee Verbisfibicontradicit? Sp.Nonintelligo. Er. Cur temperiemqualitatemefsedicitexo-*0 mnibus quatuor refultantem (fie enim ipfe loquitur) qui poterit hæc qualitas vna ex illis efse? Annon quod ex alio nafeitur, diuerfumeft abeo, e quo prodit? Inficiari nullus poterit, nifi fortealiquis infeite purer,aliquid ex feipfo nafei. At efto,non fint diftinéïa, id quod ex aliquo fit, amp;quodexeofic (quodfimplicitereftimpoffibile) anobidreólediiftumfit aMontano, temperiem elsequalitatem intemperiefuperanrera?Dicit fieri feu refultareex omnibus qua-tuor. Si ergo idem funt,id quod fit,amp; ea ex quibus fir,non vna erit ex quatuor, fedcrit omnes quatuor; Non enim ex vna magis,quam exaliis ortum eft temperametum. Quare,fiue idem ponatur id exquo nafeitur, fiuedifterre dicatur, vt re vera amp;nbsp;necefsario diffcrunt, femper ramen manebit verum, aliud efse temperamentum a patibilibusqualitatibus. Sp. Nunc demum perfpicio contradilt;ftionem,amp; tanto magis miror, quod non femel tantum fie eft locust tus. Nam cap.n.ait temperiem non efleconcentum quatuor qualitatum, fed mediam qualitatem ex miftioneortam;amp; hanc deinde affirmateflequalitatemfuperantem.Atquifupe-rans qualitas non eft ex miftioneorta,fed præfuit. Er. Intelligit inmiftionefradam amp;he-betatam effe. S p. Scio,fed male interim loquitur. No enim fit ob hanc rem alia, quam prius fuit; Hocenim maxime competit patibihbus qualitatibus, vt magis ac minusrecipianr. Sed 5 y magis amp;nbsp;minus non mutât fpeciem. Quare cum genere differre temperamentum, amp;nbsp;patibi-les qualitates ipfemet fateatur nobifcum,omnino fibi contradicit,dum qualitatem remiffio-remfadam, aliud a fè ipfa,nemperJ^'öeoip ex pluribus ortamaflerit. Er. Tale eft illud etiam,quodex eodem cap.cirabas fupra, eflè medium illud, in quod miftione perada qualitates quatuor definunr. Qualenamautquidputabimus hoc mediumeffe.? Qualitas in mifto 4-0 excellens,quia excellit alias,medium non poterit exirtimari. Si per medium nos velit intelli-gere mediocritatem virium in agendo,non eft hoc vnius, aut duarum tantum qualitatum,vc iam faspius audiuimus,fed ex atquo omnium. Sin qualitatem aliam ab omnibus aliis quatuor diftindam putauit effe hoc medium,compofita lis eft. Sed hoc non vult, fi ferio nobifeum li-tigat. Quidautemreliquumeftaliud,quamvtin feipfasdefineredicamus. Quamuis abfur-4y dedicividetur,demusnihilominus benedici: Quidhincadeumlucriredibit.? Nihil. Omnes enim in fedefinent, hoc eft omnes temperatæ, ac virium parte priuatxerunt (quide-nim per medium intelligat,fi non hanc virium perftridionem intelligit,diuinare nequeo) amp;nbsp;proinde omnes temperamentumerunt, non przpollentesfolum. Quicquid tandem velit, femper verum manebit patibiles qualitates effe ac perdurare, licet vires non intégras, fed rc-Jo tufas habeant. NegatautemMontanus,idqucrede loco eodem, tern peramentum efle quatuor qualitates fimul omnes. Imo grauius, minufque accommodate loquitur his verbis. Dico temperatura non coftare ex quatuor qualitatibus, fedex miftionequatuor qualitatu exoriri,vt rede Auicennam fenfiffedcmÓftrauimus.Enunciationeshacfunt; Temperamentum non coftat ex quatuor qualitatibus.Temperametum oritur ex miftione quatuor qualitatum. jy Temperamencu eft media ilia qualitas, inquamiftioneperadadefinut. Tern pcramentii eft vna ex his qualiratib.alteratis.Vehemérer velim aliquem adefle, qui has nobis enunciationes Vere conciliaret. Ego.n.non poflum cofentientes reddere omnes,licet aliquas lenircpoflim. Si non conftare ex quatuor primis nihil pcrpeffis dicat,re61:e quidem dicit, fed Argenterii ar-gumento nihil refp5det,qui depaffis,alteratis,amp; miftisapte loquitur. Si de his intellig’t,ma-nifefta eft inter enuntiationem primam,amp;: fecundam contradidio. Deinde,fi temperamen-

tum eft qualitaSjquæ poft miftionem exiftit,fsuex miftione exorta eft,alia erit ab illisquatUf orjamp;omnino exillisconftar. Sicutenim caroexquatuor clementorummiftioneortaaliud cftabelcmentiSjamp;exipfisverecoftaredicitOr.ita etiamferuacaanalogia(caroenimfubftan-tiacft. Temperamentum autem accidenseft)dc qualitatibus fentiendum, amp;loquendum eft. Denique ft ab omnibus eft diucriaamp; poft mutuam omnium aiftionem ac paiftonem or-ta qualiras,no poteritvna elle ex quatuor.-Cotradiiftoriaenimfunr; Tempe ries eft vnadum-taxatexillis quatuor, amp;nbsp;Temperieseft qualitasex omnibus quatuor miftisorta. Sedaudi quid refpondeat Argenreno fic concludenti.- Temperies conftac ex omnibus quatuor, Ergo non eft vna fola ex eis, ficut necdomus eft expartibus eius aliqua fola. Domus, inquit, vere conftat ex fundamento , parietibus, amp;nbsp;tedo. At temperies non conftatex quatuor qualitatibus, fed ex vna ex illis, vtmifta omnia conftderanti pater. Argenterii argumentum hoc eft: Res nulla,quæ ex plurimum miftione vel compofttione oritur,fiue ex pluribus concreta eft, ftue ex pluribus conftar,eft aliqua vna exhisgt;exquibusconcreta,velcompofitacft. AtTcm-pcrics ex quatuor primisqualitatibus inter fe miftis,amp; vnitis exorta eft. Ergo nulla ex his qua-htatibuscenferipoterit Temperamentum. NegatminoremMontanus, fed male negat,cum 'î*

' amp;nbsp;vera ftt,amp; toties ab ipfo etiam Mótano affirmata.Quid enim,quxfô,aliud ftgnificat,Tem-periem ex quatuor qualitatibus refultare,quam ex his ortam cftc,amp; exeis conftare? Profedo inter has duas propolitiones, manifefta eft cotradidio : Temperies oritur ex miftione quatuor qualiratum, amp;, Temperies non oritur, aut non conftat ex qualiratum quatuormiftione. Quomodo etiam conftftit domus forma in apta compofttione fundamenti, parictum, amp;nbsp;ts éli ,amp; non conftftitTemperamentum incongruaqualiratum fubcertaproportione conue-nientiumvnione feu confenfione? Si illamartis,hanc natura: eftè refpondeat, non facit hare differentia in ea parte difcrimen,in qua nos inter fê comparamus,amp; conuenire dicimus. Sed nimisiamdehis dtfeeptauimus. Nemo eft, vel intra modum dodus, quicxdifputatis non manifefte perfpiciat, quas compedes fibi iniiciat homo hie, dum inftar aranea: fe ipfum ex-haurit,vt telam texat,qua mufeas minutiorcsirretiat, hoc eft inanem vulgi applaufum, amp;ne-feio quam gloriolam aucupetur. Solidior, amp;nbsp;diuturniorlaus fuilfet, ft ablq^ monrana ilia, amp;: afperaalioruminfedationevenarieamfciuilTet. Sp.Qmdadobieda aduerfariarefponde-bis. ER.Qiii, quxdiximus inre!lexit,refponftonealia non habet opus. Cætcrumvtrespla-niuscxcutiatur,agedeuoremushanequoquemoleftiam.Principio illudrepeto, cuiusfupra Jo memini, me hoc argumente non conatumfuifle probare, caufàmcontinentem in morbis nonnullis dari, Quin palam dixi, difputationemillamàx/iiSd«. tanta non egere, propterea quod decotporeacaufa dumtaxat quarfttum fuiffet. Adftnem ( cum ad probandum talcpri-us produxillcm) obiter folum indicaui,me ft quis eiufmodi obiiceret,non contenturum.- ne-quevel Argenterii vel Vega: fcripta turn temporis adhuevideram. Quare imprudenterad-3^ modum Montanus ait,me laudare, nouaque ratione confirmare voluille, quod turn vfurpa-tnm hifee virisnonfeiebam. Feciflem,ft fciuilTem, ftcut nunc probo,amp;collaudo,ft ira fenfe-runr vt iVlontanus eos fenftfle Icribir. Sudabit,amp;algebit Montanus plurimum,antequam argumentum a definitione,non morbi ( quo itidem perperam affir mat ) fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pctitum

refellar. Sed ad rem.Negas, inquit, caliditatem,amp; frigiditatem, amp;c.rcliquasin vitiofatem- 4Q periequalitates fuperantem,morbos effe, propterea quod non lint difpofttiones. Nego certe præpollentem in temperte caliditatem (hancenimproexempio, vt fupra quoque fecimus, nobisfumemus) morbumefle. Etideonego, quianoneftdifpoftcio,fcuSi/.gî9ê7J5,fedpa-tibilis qualitas.Q^d Idea vera ratione abhorrés dico? aut qux monftra prodigrofa pario? An verum non eft qualirates patibiles,quoadpatibiles funt,nö cftedTpofttione; ? An veium non 4S. eft ratione patibiliumqualitatum corpus noftrumaltcrarijamp;difpofitionum ratione quiefee-re,amp; non alterari? An verum non eft caliditatem vno,eodemque tempore fubiedum in quo ineft, non pofte fimul amp;nbsp;femel calefacere pro viribus, amp;nbsp;no calefacere; Hoc eft contraria per fe ftmul in eodem fubiedo agere ƒ ( nihil prohibent earn per accidens contraria ftmul agcre:

' dequononloquimur) Anverumnoneftcaliditatem pro viribus continenter agerefeuca-lefacere.^Nonarbitrortedidurumeam aliquando dormire, adionemque fufpendere,aut inhibere,cumfemperfitadu.- nonenimdealia, quamquxeftaduloquor. Si verafunto-mnia hæc,qua in re tantum fcelus admift.^iterum ( non cnim me pœnitet aut pudet veritatis) amp;nbsp;duo, caliditatem,amp; qualiratespatibiles reliquas non folum in vitiofa,fcd etiam in laudabi-h temperienecpræpollentes tantum, verum inferiores quoque, quarenus carum rationeal- 55 teraturcorpus,nequefanitatcmnequcmorbosefte.ideft,nequetemperies, nequeintempe-riesefte, fedinhis congruenter, vclincongruenternaturæcoèuntibus,tcmperiem,amp; intem-periem, ßue fanitatem, amp;nbsp;morbum ineffe. Quid vero.»’An in putrida febre non vehementer mouetur,alteratur,affligiturcorpus.?Nonnegabit Montanus, arbiiror. An non rationepu-tridicalorispatitur,amp; alteratur.? Nehoc quidem inficiari audebic. Quippe putxido vaporc

per fudores,amp; aliaratione qualibet vacuato, definit illo modoaflligi, feil alterari, /eu incale-/cerc. Quid ex bis fequitur? S p. Sequitur ncceflario caliditatem illam nSefle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam

Egovero ad hunc vfque dicm putaui (inquaopinioneplerofqueeflefcio, an Mon-5 tanus ita (entiat ncfcio) iuxta folam temperiem corpora quicfcere, at iuxta morbum akcrar i. Etenim per morbos afHigi nos percipimus.per fanitatem nihil patimur. Huius rei gratia Ai i» ftotelesinproblcm.fanitatem,quietem,amp; morbum motumdixiflèopinatusfum.-óe ita ohrn apraîceptorummeorumvnoedodusfui. Er.Qui teitainfticuit, locum Ariftotelispaulo ante citatum nonintellexit,vbi temperiem perfeótioni,amp; ortui,intemperiem imperfeärioni, ^oamp;interitui comparât. Sedfatis eft nunc fcireomnema^giöjoii'bonamacmalam, motus efle terminum, aefinem; ac proinde eins ratione corpus non moueri. Cum congruit naturx, in ftatu eft ac quicte reóte operandi, amp;nbsp;fine moleftia. Cum non congruit, in ftatu nihilominus eft,atcijlaborcamp;molcftiaagit. Sp.Quæeftigiturcaufa, quod per morbos tantopereex-cruciaraur? Er.lamaudiuifti. Inexcmplopropofitomanentescaufamcfledicimus, pu-*5 trem caliditatem,qujE corpus contra naturam calefaciendo exagitat, congruentemque eins temperiem magis magifque diflbluit. Toto illo tempore, quo hoc agir, agendo, amp;nbsp;viciC-fim patiendo vfque eo peruenit,vt priore focietate foluta, nouam cum primis qualiratibusa-micitiam contrahat,idcft, nouam temperationem in omnibus fubiedi partibus ingenera-ueritinatqualis, amp;fiensadhucefttemperies, quacabfquefenfuamp;dolorcaliquonon exiftir. ® Cum fada iam,amp; cundis partibus imprefla eft pugna,mutata tum eft prior temperies,amp; noua exorta eft corporis naturæ aducrfa,amp; inimica. In hedica febri fpecicm huius rci,amp; exemplum habes. Elfi enim intempéries illa non congruit naturæ, non tarnen extra latitudinem eam,cum qua,vita,(eu anima in corpore inhærcre poteft cxiit omnino. Itaque viuunt hedi-ci aliquot fæpe annis,amp;: quidem finedoloris fenfu omni, fi nullus alius præterea morbus ad-* 5 fit, aut hedica induda putris non extinguatur ; non enim poteft natiua caliditas vllam cum putridacaliditatefocietateminire, vtin hedicavidemusaliénacaliditatem (fedfimplicero) certo modo per mutuam adionem ac palTionem cum primis qualitatibus conuenifle.vt nulla ampliuspugna inter ipfas animaduertatur. In caufa eft, quod dum caliditas cum qualitatibus permifcctur (ficiamliceatloqui) fubiedumquoqueputridum, videlicet vaporemfiue 3° humoremcumfubiedoqualitatum jfiuccum corpore permifeerioporteret. Non enim eft imaginabilc, quomodo putrida qualitas fit in corpore non putrido,id ert, proprietas abfque fuopropriofubiedo,quodtarnenMontanumnonpudetaffirmarelib.2.cap.37. Quocirca diu(upereftènonpoflunt,quicum hedica putridam habentconiundam. S p. Atfæpelabo-rarunt aliqui per annum, amp;nbsp;ampliusfebre putrida fola,amp; fanitati tandem reftituti funt. E r.

35 Si continua non fit,nihil mirari debemus, cum intermiflionis tempore infita caliditas fepof fitrccolligere,iterumqucconfirmare. Incontinuisgrauiusoppugnatur. Jntemperiesquoqj particulares (atqjetiam vniuerfales,modo febres non fint) diuturnioresefle poflünt. Sp. Cur Vero adeo tarde intempéries æquales fiunt ? Vc enim alia raceam, multi fæpe longo tempore febriunt, nee tarnen cædefinunt in hedicasfeu fadas. Er. Particulares intempéries citius fiunt æquales,quam vniuerfales: Cor etenim propter robur infitæ in ipfo caliditatis vehemc-ter refiftit oppugnantibus qualitatibus; Quæ fi debiles funt,nihil proficiunt; fimagnis ipfum viribus aggrediuntur,prius corrumpunt,quam inter fe ad noui temperameti ebnftitutionem coirc poffint. Hoc enim tenendum eft: vt temperatio fiat noua,amp; fada,qualis eft hedicain-temperies, mutua alteratione multa opus efle. Et propter hanc caufam nonnifilongiore 45 tempore, qui natura calidus amp;nbsp;humidus eft, frigidus amp;nbsp;ficcus efficitur. Ratio eadem in aliis quoqjtemperamentisvalet. Sp.Semperigiturfiunt,amp;fadæfuntnunquâ. Exquofequetur, ne morbos quidem efle. E r. Nihil minus. Alibi demoftratum nobis eft, fieri, pluribus mo-disdicL-necomnequodfit,nonetiamexiftere. Non funt àmçKm,, morbumaliquemfieri certomodo, quatenus/cilicetinfubiedo abfque caufæ fuæpræfentiaperdürarenequit,amp; 5 o eundem ctiam alio modo fadum efle. Etenim tripliciter dicitur morbus fieri, fadulque ef-fe. Primo proprie fit morbus,quandonondumcft,fedgeneratur. Secundo, quandoincre-mentum capit. Tertio, quando fine fua cauiä non poteft permanere,fed ab ea adhuc depen-dct. Totidcquoqj modis fadu dieimus morbum. Primo,qui iam exiftit, non autegencratur folu. Sccüdo,qui noampliusaugetur.Tertio.qui ablata caufa fua perfeucrareaptus eftincor-y 5 pore. Primus modus fadorum,amp; tertius fientium coincidüt,amp;vni acciduiït. Permulti enim funt morbi, qui amp;nbsp;fadi, amp;nbsp;fieri rede dicuntur : quicumque feilicet caufis fuis ita fubfiftunt, Vtcis abeuntibus in corpore perdurarenonpolfint. Hi tales quatenusadiones lædunt, iam funt, nonfimpliciter fiunt; Quienimfimplicitcrfit, noneft,ac proindeagere non poteft. Res enim quælibet fie agit, vt exiftit, vt rede dixit Ariftoteles. Quocirca neceffario confiteri cogimur,omnem morbum,qui adu iam oblædit adionem, exiftcre iam,Vadumqj efle, non

autem fimplîcîter, feu primo modo fieri. Idem, fi cum caufa fua e medio ftatim tollatur, fieri dicitur, quacenus non poteftfe ipfofiibfifterc, fed aliofiibfirtit) fcilicct caufa. Vtqux fimpl:-citer fiunc, caufa générante ablata fieri ceflànt, ita hi caufa ablata non quidem definunt fieri* quia faóli funt,amp;:ixdûc, feu agunt,fed exifteredefinunr.Et hoc modo intelligere oportet Galenum, quando ait in Meth,Therap.febriumaliquas fieri, aliquasfaétasefie. Ficntcsenim 5 vocat, quxfadae quidem funt, cum adioncsaóluoblardanr* fed a fuis caufisadhuc pendent. Quippe defebribus ibi loquitur,quz iam funt,amp;: curatione requirunt. Quomodo.n. inter fe-brium fpeciesponatGalenus, qua:nondum exrflunt?Febrium,inquit,alixfuntfadar, vtE-phemcra:,amp; Heâicæ,alias etiamnu fiunt. Quis no videt ftolidiflime Galenu diftinguere fientes febresab Ephemeris, amp;nbsp;Heóticis, fi de fimpliciter fientibus accipiatur locutus? Equidem Ephemeræ,amp; Hcdicar non minus fiunt primo modo,quam alia: omnes. Similis efietdiuifio hæcilli. Animalium alia fada fünf, vt homo; alia fiunt, vtbruta. Quis non videt differcntias tales incidere ? Non ergo hac ratione leu differentia diftingui a pucridis pollunt Ephemera:, amp;nbsp;Hedicæ, fed alia nempe quod hæ fine caufis fuis * vt Medici loquuntur, fubliltunt læpe, quod in putridisnoncontingir. Propriediuiditur genus per contrarias differentiasin contra-rias Ipecies: At 6eri propric, fadtimquc cfic non iunt contrariz differentiz,leu fpecies febrium,cum omni febri accidcre polfinr, nee vlla poffit fada fingi, quz non prius fieret: vt hîcde fientibus, amp;nbsp;fadis loquimur. Quz fic dicuntur fieri fadz, non eodem tempore vtriufqj funt capaces. At, quæ tertio modo fieri, amp;nbsp;primo modo fadz dicuntur, dehiseodem temporis, pundovtrutnque vereacredeenunciaturdtadcfebrepkuriticoruin vnoicodeifiquctem- A? porc veredicimus earn fieri, quatenus a phlegmoneplcurzdependet, amp;nbsp;fadam quoq; effe, quatenus adiones cordis Izdir. Idem hoc locum habet in inzquali intcmperie,quod Mon-tanus quoq; Galeno ac veritati conlentaneum efl'e afleruit. Cum enim de ina quali intempérie, quzdarn przclarelcribat, inter alia quoq; adargumentum rede refpondet, quo aliquis forte probare tenter,inzqualem internperiem morbum non elle, quia cum fiatjamp; fada non- V dum fit, dilpofitioeffe non poflir, quz nimirum fadaeft qualitas. Vci ba eius hzc funt lib. 2. cap.^8. Dicendumeftintemperiem inzqualemomninocfiedifpofitionvm, quiaiamfada eft,amp; lzdit,amp;: dolorem infert,nondû tarnen confirmata, ôc conftabilita : quia tunc eft zqua-lis intempéries. Et iddilcriminis eft inter inzqualem,Sc.xqualcrnintemperiemy quod eft inter difpofitionem, Schabitum. Sp;Quaratione fit ifta fixio.? Er. Occupât alienus calor principio partes in fuperficie, eafque calt faciendo muiar, przfci tim vapores, Sc fpiritus,feu flatus in ipfis exiftentes. Czterz, quz profundiores lunt, naiiuamque temperaiicnem rcti-nent,aduentitia caliditatem,cum imprimens caufa abiit,momentofeie reftinguunt.Exem-plo tibi rudi rem depingam ex Galeno iplo. Admoue manum igni tantifper, dum vehementer doleas,Sc mox ab igne reraoue.ftatimq; eelfabit dolor. Non cellaret autem,nifi caufa eius J;5 quz eft morbus, puKa iamdiet. Habtmus hi : etiam Monranum confeniicntem cum 19, ca. ciuldemlib.ficfcribit.-Refpondeo Sctunelzdiadioncm, fed quia cito tollitur, nonvideiur elledifpofitioprzter naturam. Ext. autem deloc. atfcd.2 hoseiia leues affedus Sc cito per-tranlcuntes inter morbos reponit Gal. vndepoft multa horum afteduum exempla addir. Sicetiam afficialiquem dicimus,cumaliquidextrinfecus accidir,vel calefacicns,vt ignis,vel 4:1? refrigerans, vt nix, vel contundens, vt lapis, quo feparato protinus finitus f ucrit aft'tdus, nc-mine propter hoc dicentc,partem non fuilfc affedam,quod in ipfa nulla fit relida difpofitio, Exhocexemplofacileintelliges, quomodolcLiiterimprcfladifpofitioabeuntecaufa, virtute partium nondum alteratarum moxdeleatur, quz fi caufa longius cgiflet,paulatim remotio-res etiam occupatura fuilTet. Iam verocertum eft tanto ftabiliorcm quamlibet qualitatem ef- 4^ fe,quanto plures partes obtiner. S p. Reliqua eft vna difficultas, cur in fpiritus adco celeriter introducatur fada difpofitio? In Ephemera enim intempéries fpirituum non depedet a caufa. In humoribus quoque putridis intemperiem die fadam oportet, cum funt pu tridi. E r. In caufa eft laxa,Schumida horum fubftantia,inquamfe facile turn qualitates, turn corpora infinuant. Sc vndiqucalterant. Idcircofacilequoquead priftinum ftatumreuocanrur, fi non ƒ 0 funt ex toto corrupti,vt humores putridi. S p. Redire tibi iam ad propofitu licet. E R.Often-di dare fupra,putrem calidiratem,quz in febribus putridis corpiis torquet non die intemperiem, fed intemperieicaufam. Totanamquecumhumoreputrido tollitur: quodfierinon pollet fi in certam temperamenti formam cum czteris confpirauiiret,ac in ipfis corporis par-tibus iam,vt in fubiedoinfedilfct. Idem affirmât Montanus lib.i.cap.7. his verbis:fieum rede 5Î intelligo; Dico difpofitionem illam inefle caufz,Sc in corpus a caufa imprimi, Sc cum in corpore tuent imprcHa, tum ôccorporis elle difpofitionem, id eft, morbum. Qualitatem caulz ait,no prius morbum die, quam ab ipfa corpori impreflafit. At putris vapor fic aufertfecum caliditatem, vtin corporc minime remancat. Deinde (quod longe maius eft ac Montano miiiu.'-credibile videtur* quia non reda régula, fed Lcsbiavtitur.earaquc rebus, non res

rc^laeaptat) fiquàin maxime corporiiärainhxreretj arque eumcaîterisinamicitiamcoi-’ ,uifler,vtinhedicacontingit, non tarnen effet temperamentum, fednihilominusmaneret, quod prius fuit,patibilis nimirum qualitas. Mutata qualitate vcl vna,vel duabus,mutari tem-pcramentum e confeffis eft, quia in hifee primo ineft; at ipfas temperamentum fieri, ex iis eft /5 vnum, quae non poffiint fieri. Temperamentum enim, vtdemonftraui , non eft vel vna^ vcl plures, veletiamomnespatibilcsqualitates, fedinhisprimisineft. Verba Ariftotelisaliqua hue afferam,vt iteru audias ; Eti^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rt, y'n aüü'm’é^fà.M.oiairta,

'O Ajt-xpwç, i:gt;^Qiw(ietç g.’tni'' «Â\à')4yi'Éfl0tt/ ’lns^ euj'laq lt;p^ti'pfeamp;vy (jS^uv TiVâTl* âvctyJO),

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tIw otoF%/gt;jU’Ô, îjîwo^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;§a-oq-»pa-

quot;7^1^. rie^Tou/To, fzctçji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, àtp’ai/iMoiieQnf ■^nipuice'lot^y. Adftripfi

.GrxcaAriftotelis verba,quodin LatinisexempSaribusmultis velnonlegantL)r,vcJ corrupia amp;!:inuerfalegantur.Quoniamigitur,inquitieaquxvocâtur,n'eqpp{àfuntalreratio-nes,neqjipforumeftalteratio,aut generatio, autvllaomnino mutatio,manifcftiimeft,quod î5 aechabitus, nechabituum abiedioncs, receptioncs alterationcs fiinr, Atficri quident iplos, corrumpi quibufdam alteratis neccffàrium forte eft, quemadmodum amp;nbsp;formas, amp;2 figuras ficutcahdis0«: frigidis,authumidisamp;ficcis,autca,inqmbusprimoinfunr. Nam ho-4:um qu.elibetvnadiciturvirtus,amp;vitium,aquibusalterariconttngteid,quod eashabet. Jn his verbis omniahabes,qiix diximüs.Sic.n.ratiocinaturdn illis,quç ad aliud referiitur,quatC“ âo nusnimirûreferütur,nccalteratio,necgeneratio,necvllaomninocftmutatio, quodinlib. 5-demonftratû fuit.Sed virtutes Sc vitiacorpôris,tû animi referuntur ad aliud: quod paulo ante -probauit. Ex his concluditnunc.’Ergo neqj habitusipfi,neq;eorû amiffiones,auracquiütio-nesiuntaltCfationes,fiueaIterâtur.Sequiturcoclufio;habitus virtutes,amp; vitiaqtiaEdâ/unESp, .Quomodo igitur, cû prius nô effent,oriuntur? amp;nbsp;cum nunc fint,paulopoft inrereunt? Er. Id explicat ipièhis verbis: Sictit inquit,forma iubftantix, qux u/iij ab eo vocatur,amp; exterior forma, feu figura, quam fju)p(()luj nominal per fe non generantur, corrumpuntur, aut quouià modo alterantur,fed aliis quibufdam alteratis funt vel non fünt:ita etiam habitus per fc nullo modo generantur, corrumpuntur, alterantur; fed aliis quibufdam alteratis exiftunt, vel non •cxiftunt.HæcinMecaphyfic.fufiusexplanantur. Sp. Qiiænamfuntilia,quibusalteratis, Si ^0formæ,amp;habitus,acdifpofitionesfunt,velnonfunt? Er.Hocetiaminhis Verbis, breuiter -quidem, fedclare fatis docetur, dum ait: V élut calidis, Frigid is, humidis, ficcis, aut in quibus primo infunt,ei'oFs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;01 i/ÿffoq'Zgt;/’iô7ûiÇ. Si ea alterentur,in quibus primo confiftunt.Quod

hac ratione probat: Virtus vitium,bonus Si. malus habitusiilarum funt rerum termini, amp;: moderationes,quæ per fe indefinite acinterminatxfunt,hoceft,a quibus corpus (iameniin

- 35 decOrporis habitibusagimus) infinitealterari folet, ac poteft, fi non habitu, vel diipofitione ceufrxnocohibeantur. Suntautem taies qualitatespatibiles. Has cum terminent habitus feudifpofitiones, neeeff’ariumeft,vtinhisprimoj veluti in fubieftoinfint. Et quiainhifeé primo confiftunt fanitas,amp; morbus,ideo his alteratis ilia funt,vel non funt. Et quod in his in-funtjipfepauloanteoftenditeitataverba, hisverbis;

ideopofteaviderurrepetiuiffe. Quammulta hîc habeas argumenta, ipfeiam vides. S p. Colligam,fipotero. Habitus non alterantur. Qiialitatespatibiles alterantur. Habitus perfenon oriuntur,nonoccidunt,nonaiigentur, non'minuuntur. Qilalitates omniahxcpatiuntur.Habitusfuntdefiniti,amp; terminant: Qualiratesprimæfuntindcfinitar, amp;nbsp;terminante aliquoegent. Habitus funt termini. Qualitates funt terminate. Er. Ancre-45 dibilc cenfes, Galenum hxc vidiffe,legifle,ihterpretatum fuifle, nullo in loco reprehendiffe, amp;nihilominuspatibiles qualitatescum Montano temperamentaputauifle? Non arbitror. S P. Nec ego. Etfi hoc itaeft, non tarnen non reéte reprehendit te Montanus, quod eas qualitates caulas cocedis, Si difpofitioneseffe negas. Galenus .n, difpofitiones elfe aflirrhatelcri-bit. E R. Scio,amp;: rede feribin At non rede ob id me taxat Montanus. Etenim caufa,morbus, 5° fymptoma,diipofitioncs quidélunt: atno vno modo,feu vniuoce,veru,/îjçjÿ‘à', feu, àcp’boj.

Morbus enim proprieeftcorporis difpoficio:caulâautem,quatcnusefficit, feu imprimitcor-pori morbum,amp; (ymptoma,quatenus eft effedus morbi, difpofitiones nominantur. Ira fole-muscaufam, corpus, Si vrinam fana vocare,Si vocauit fieGalenus, quiaillaefiîcit, hoc in le habet,ac proinde,!anum dicitur.-vrina autem fana fignificatfanitatem, vel effedus eft fanita-tis. Vocaturitaquecaufàquoqjdifpofitio, feditanominatüramorbo, quem tfficit. Quarc tam non debet reprehendi, qui caufam morbi difpofitionem corporis proprie non eflè diçir, quamnonpotefterrorisaceufari,qui caufam fanitatispropriefanamdicinegat. Quod nort fit corporis difpofitio ex eo liquet,quod non inhæret in corpore,fed in ipfa caufa. Quod cura ipfemet Montanus fupra confeffus fit,minime opus cft,vt multis argumentis aftruere coner.-Etenim palam fcribit, qualitatem, quam caufam vocat, in ipfo fubiedo fuo, non fn corpore

ineflejpriufquatnimpreflacifîr. Hzc cvimfuum fubiedum defcrere,amp;in corpus tranfmi-grare non polfit, numquam erit corporis difpoficio, fed fidiipofitio fit, caufic diipoficio erir, dequononrixamurinternos. Sp.Nondumrnefatisexplico. ER.Planiflîmumfaciam,fi potero. Omnisdifpofitioeftqualitas. Atcaufaeftdifpofitio. Caufaigiturqualitascft.Ncgas hîe aliquid? S p.Nihil. Nam amp;nbsp;Montanus idem affirmât,dum non humores,aut lapides,fed î horumqualitates, amp;nbsp;vitiamorborum eaufas eflè ait. ER.Qualitasiftavelinftrumenralem afficit morbum, vel fimilarem. De organicis morbis, eorumque caufis poftea, nunc de intempérie lis cft. Erit ergo qualitas ifta fine eaufa, vna vel duae ex primis quatuorqualitatibus, A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nempe patibilis qualitas. Sed demonftratum nouifti qualitates,quarum ration® corpus per fc

amp; primoalteratur,non poflèefledifpôfitiones,vttergiuerfandi,autinficiandilocusomnis lo omnibus fit pra:cifus. Hinc clare perfpicitur,de eaufa, morbo, amp;nbsp;fÿmptomate nomen difpo-fitionis non vniuocecfferri, fed eo modo, quo diximus. Peffime igitur Montanus lib. i.cap. 14. affirmât,diipofitionem verû efle genus, quodde morbo, eaufa, amp;nbsp;fymptomatc ficenun-cictur, quemadmodum animal enunciatur de hominc, capra, leone, amp;nbsp;cæteris animalibus. Quod quam fit abfurdum licet ante didis maxime fit euidens, tarnen cum hcri in/.Polit, le» I5 gës forte fortuna in locû inciderim quipræfcnsnegociûpulchreilluftrarcpotcft, eu tibi rcci-rarevolo. AétS^/jw\euJa.Véir,o'n'^^ cùi'jrJi/ ‘^cS'TBïj'lo J^i/euTefoy/Io S^« to nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'meui'la,) tb jmooi», ti

Latere, inquit, no debet, quod earû rerû, quarû fubieda fpecie differunt, quarumq; vna prior eft, altéra pofterior,amp; alia deinceps,aut nihil omnino commune eft, autvix. Glare ex his perfpiciSjdefinitionem aut genus commune nullû habere,qua:fecundum prius, amp;poftcrius dicuntur. Vix nomen commune habent. Quamquam hoc etiam IfjuünyviJUâi de ipfis efferatur. Qui talia vult reéte explicate,fingulas fpecies iêorlum explanare cogitur, quod in animae dc-claratione fecit Ariftot.Sed hçc in Metaphyf.fufius difputantur. Sufficiat hoc loco indieaffe, quam non reéfe Montanus nomen diffiofitionis de eaufa,morbo,fymptomate, ficpraedicari îj fcribat,quomodo animal de hominc,leone capra enunciatur. An non eaufa,natura prior eft morbo, amp;; morbus fymptomate? At homo non eft prius aut poftcriusfiuemagis, aut minus animal^quam capra, leo,mufca,pulex. Minime certe leuis cft amp;nbsp;vulgaris hie lapfus in co, qui fibi autoritärem iudicandialios,amp;condemnandiarrogat. Quid hie iam requiris amplius? S P. Ariftoteles tarnen caliditatcm, amp;nbsp;frigiditatem pro cxemplis difjjofitionum ponit. E R. J® Ariftotelem in exemplis ponendis plcrumq; ncgligentiorem fuiftenemoinciuslcdioneli-brorum verfatusnefcit.Siquidemhasaliquandoqualitacesvocatdilpoficioncs, fienominat quiafiifcitant, efficiuntuedifpofitiones, velquiaabeis promanant. SicinMetaphyf feribit ( quod a Montano eciamannotatum eft lib.a.cap. 12.) caliditatcm cflefanitatem, autpartetn fanitatis,aut fanitatem ad earn confequi. Aceipio etiam Regulam,quam ibidem tradit Mon- J 5 tanus,nos non tarn verba refpicere debere,quam ipfam naturam rei intueri,amp; fequi. At natura caliditatis eft, vt fecundum earn corpus aJteretur, amp;nbsp;difpofitionis natura eft, vt fecundum ' cam quiefcat. Numquam igitur caliditas aut fieri, aut eftc poterit difpofitio, nifi naturam fu-am prius exuerit, amp;nbsp;caliditas efle defierit. Qupd an amp;nbsp;quomodo fieri poffit, Montano cogi-tandum relinquimus. Sp. Saltern negarenonoportebat, caliditatcm habere pofitionem. 40 Quid enim magis poteft vocari difpofitio,quam prima: qualitatcs? aut quid magis prx fe fett ordinem partium.^Equidem determinatum eft in primo libro, difpofitionem elfe ordinem, amp;nbsp;diftributionem politionum, quæ ab agente in patiente ponuntur. Quare multo magis pofitionem habent,quam tuæ proportiones. Illa: namquefunt rcs,cum ha: potius fint imagina-tiones. E r. Caliditatem pofitionemhabere, id cft,in fubicóto fuo pofitam eflè nullus negat. 4) Sic enim amp;nbsp;anima pofitionem habet, qua: tarnen ob id nec qualitas cft,ncc difpofitio. Nobis deeapofitione fermonon eft,feddeillaloquimur, quxeftqualitasdeterminansqualitatcs

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpus altérantes,id eft,fecundum quam corpus definit alterari. Hoc modo,fi qualitates pri

mas oftendes pofitionem habere, eris tunouus, at magnus nobis Apollo tarnen. Ordinem præcipue in primis qualitatibus cerni,ais. Confideta quamlibet per ie^Sâ diflerentiam feu or- 5® dinem partium eins nobis indicato. An tibiimaginaria: funtrésilia:, quarum ratione bencac male habemus, inque ftatu aliquo permanemus? Si hanc opinionem ab omni natura, amp;nbsp;o-mniumeruditorumfententiaabhorrcredixiflet Montanus, redius equidem fuiflètiocutus, quam tune feripfit, cum quod nos rede, amp;nbsp;confentaneenatura: affirmauimus, ab omni fen-fii alienum efle aflerucrit. Sed de his ei lis cum Artftotcle,Galenoq^ efto, ex quorum nos fen- 5 5 tentialonge aliud demonftrauimus. Quod dicit lib.i. cap. 7. declaratum difpofitionem eflè diftributionepofitionum. Oedipo habet opus, non Erafto, qui diuinare non didicit. Quam-obrem prius refpondere non pofliim, qua quid fibi velit intellexero. Interim hoc feio verum non efle quicquidadferatficumiisqua:follde adeohuevfque demonftratafunt, noncon-fentiat. Declaraui hadenus quid fit Temperamentum, ioquibusprimo confiftat, quid, amp;nbsp;quomo“

lt;jnomodo 2 paribilibusqualitatibus différât,quidquid tum Philofopiu, tum Medici prxftan-tiores de hac qnxlbonc (cnferinr. Oftendi fecundo loco Montanum hac dere impriidentcr, amp;fa[femultaaffirmauide. Deniquc argumenta, quibus noftram fentcntiam oppugnauir, fcopas difïôlutas effe demonllraui. Nihil igitur iam fupereft, quam vt alia accufationis capita examinemus. S p. Noü feflinare. Nondum ad omnia rcfpondifti. Réftat Veg-se defenfio. E R. Dixi menS vellcaliorumcaufamagerenifi forte obiter aliquidattingam. Vegæautem doiärina amp;nbsp;virtus ea eft, vt meo fubfidio non egeat. S p. Caufa communis eft,nec plcne ex-plicata videbitur,antequamargumentisomnibus fit fatisfaótum, contra quofcumq; tandem fint excogitata,nifi hominem certum iolummodo fic oppugnent,vt ea res ad alios non perci-neat. E r. Ergo fialiquidcommunehabes, promiro. S p.Lib.4.cap.28. Vegæ argumenta duo adfei t. Prius tale eft: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a, quatuor qualitatum non eft vna, vel dux qualitates, fed

condeccntia.feucongruentia.quzinter omnesquatuorexiftitnaturz hominis conueniens. Eodem modo «.^uTÇ'ia non eft exccfius alicuius qualitatis vnius, vel duarum.fed indecens ilia proportio, quz in omnibus quatuor ex zquoconfiftit. Atfanitaseftoxgt;/z,z«5?ia, amp;nbsp;morbus àz«7çgt;('at,Sanitas igitur non eft vnaquzdam qualitas, fed communis ilia qualitas, perquam omnes quatuor in vniratecontinentur.quznaturzfitfamiliaris. Et morbus noeftexcedens qua!icas,fed communis ilia omnium alFeclio,propter quam contra natura inter fe vnirz funt. Alterum tale eft.quot; Si fanitas eft przpollcns in bona tern perie caliditas, amp;nbsp;mot bus eft eadê hzc caliditasmagisauóha, fanitatifq; fines egrefla, nondifteruntmorbi, nififecundummagisamp; minus. E r. Non argumenta hzc, quz fane bona amp;nbsp;vera funt, vt ex fupra didis liquido pa-tetjfed refutationc Montani requirebam. S p. Principio dicit Turifanum (quem plus quam Commencatoremappellant) fimileargumentumfibiipfi obiecifle, amp;moxidem reiecifte his verbis. Sed hoc nihil eft. Nam figura permutata eft immediate Izdensadiones. Ergo eft ægritudo. E r. lam de fimilaribus difpuramus, de organicis poftea difteremus. S p. Argu-^5 mentum Turifani no minus valet in fimilaribus, quam in organicis. Nam in fimilaribus non à/iêTç’j'ct qualitatum, fed plus nimio autftz qualitates primo Izdun t adiones. Sed refponde-bo preflius. Sanitatem vocat Galenus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft, virtutem, amp;nbsp;morbum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, id

eft, vitium. V t enim virtus animi eft mediocritas, amp;nbsp;vitium eiufdem exccfius ac defeblus, ita fanitas corporis eft mediocritas ; morbus aute huius mediocritatis exccfiuseft, aut defedus, 5^ Sic ergo in corporis virrute amp;nbsp;vitio res comparata cft,vt in animi virtute amp;nbsp;vitio comparatam

nouimus. At Liberalitas eft mediocritas,Prodigalitas exccfius, Auaritiadefedus.Snamquz-ras, anProdigalitasamp;: Auaririafinta/tgTfi'o) quzdam, an pofiuslvis cauiz? omnes refpondebuntà^g7ç’fa4efie,non earum caufas. Sicetiam habentfe fanitas, ôc morbi, vt lib.i. cap.6.amp;ii,demonftratummeminifti. ER.Sihzcferiofcripfit Montanus,nefciens tarnen qualiaefient,excufatumhabeo.- fin prudensacfeiensdi(ftauit,nonlaudo. Quidenimeftjt^-'3ttrD(pf^êU',vtleuifiimedicam, fihocnoneft? Debebathabitum habituicoraparare, amp;ea deinde,in quibus habitus confiftunt,itidera inter fe conferre .-quz inter fc vel nefeiens vel feiens confundit, itaque fucum leiftori facit. S p. Exemplum adferre voluit,ideoq5 ad amuffitn, inquit,noloreuocare. Er.Itaneperfundorietraólarelibuit, propterquzaliosreprebedir, 40 ac amentes amp;nbsp;éwoqoamp;fi'lfe's facit? Refpondeo primum,non per omnia congruere,quod ad prz-

fens inftitutum attinet,afFeélus animi amp;nbsp;corporis. Sed quadratecomparationem quam pro-pofuitponamus,amp; quam non reifte pofuerit,infpiciamus. Supra ex Ariftotele,amp;ipfametrci natura oftendi, habitus, feu difpofitiones, determinationes, amp;: circumfcriptionescfle rerum perfeindefinitarum. Quodenim per fe finitum amp;nbsp;terminatumeft, circumferiptione alia non habet opus. Omnis igitur difpofitio in i 11 is rebus ineft primo,quas terminât. Sanitas, amp;: morbus, fiuetemperies, amp;:intemperies(defimilaribuscnimloquor)funtdeterminationes primarum qualitatum,amp; in his primo inefie intelliguntur. Sic Liberalitas,Prodigalitas,amp; A~ uaritiadeterminationes funt aliis rccte, vel non reifte dandi. Nam quibus, quando, quomo-do,quantumdareoporteat,definiunt,amp;inhisitidemprimofpeiftantur. Debebatergoipfos 50 habitus cum habitibus cop3Lare,amp; ea,in quibus temperies intempcries confiftunt,cum il-lis conferre,circa quz libcralitas,amp; oppofita ci vitia verfantur. Vt ergo plane rem intelligas, ordine tibi ponam ante oculos,fi prius monuero,excefium amp;nbsp;defeiftum temperiei vel fanita-tis non habere nomina propria, vtinvirtutibusferehabent. Pro excefluitaqjfeuprodigali-tateponamintemperiem calida, amp;prodefc(ftu feuauaritiaponamintemperiem frigidam. Î S Sic ergo collocari debent Habitus ; Prodigalitas,liberalitas,auaritia,intempéries calida,tem-peries,intempéries frigida.

Quibus,quando,quantum,quoraodo dare oportet. Caliditas, Frigiditas,Siccitas,Hu-miditas.

Moncndus hîc mihi cs ante omnia,me no fic comparare calidicatem,fi igiditatcm,amp;rc, circumftantiis,quibus, quando,amp;G. vt temperies liberalicati, amp;nbsp;intempéries calida prodiga-litati, amp;c Jed tantum oltcndere voluifle, circa quæ habitus verfentur. Nuncargumentum Montani repetam, amp;nbsp;vitium eins ftatim comparebit. Quemadmodum nullus rclpondebit, Prodigalitatemamp;: AuaritiâcaufasclTe'nïsâAtgTÇ’i'a«, fedipfasmeta/wT^i'os.exceflumfcilicet, 5 amp;nbsp;defeótum efle affirmabit : ita nullus caliditatem amp;nbsp;frigiditatem qualitates modum natur« excedcntes,caulàsnominabitintemperiei,fedipfafmetintemperies calidara videlicet aefri-gidam exiftimabir. Hie vides eum no habitus habitibus,id eft, Prodigalitatem, amp;nbsp;Auaritiam, intemperiei calidæ amp;nbsp;frigid«,fed ea in quibus did« intempcries conliftunt,cum Prodigalita-tcamp; Auaritia,habitibuslcilicet comparauiireJdquccotra, quam philo fophum decet.Siifto to modo argumenti totius partes collegiflct, vt ego feci, omneseius falfitatem perfpexiflent. Maluit ergo dilperfas, Sc diuulfas ponere, vt vitium facilius lateret. Debuit in hunc modum colligere: In corporis virtute amp;:vitio, fi ue fanitateamp;morbis fic eft res com parata, vt in vir-tute, amp;nbsp;vitiis animi. Ergo ficut liberalitas eft in dando mediocritas, amp;nbsp;Prodigalitas excclTus, Auaritraautemdefedus; ita fanitas fimilarium eft mediocritas primarum qualitatum. In- if tempcries calida exceflus, frigidaautem defedus. Quarc ficutprodigalitas, amp;nbsp;auaritiafunt «ittg'ïç’icq quxdam in erogando,n5 autem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illus caufx; ita intempéries tum calida, tum

frigida funt «;«7çgt;('oq, feu ipfamet vitia temperamenti, non autem horum vitiorum cauf«. Si iam ea circa qu« verfantur vtrique habitus,rede coferre veils, ita colligcs; Quemadmodum frequentataadiodandi,quibus,quantum,quomodo,quando oportet,libcraiitatem generat ( quomodo habitus gcncrâri pofliint, ) amp;nbsp;crogatio nimia, vel intempeftiua, amp;c. Prodigalitatem, nimis parca veto auaritiam.- ita quoque générant prim« qualitates congrua proportio-ne conuenientes fanitatem leu tem periem, amp;nbsp;inconuenicnter hac vel ilia proportione concurrentes conftituunt hanc vel illam intemperiem. ExEthicis,opinor,dudumdidiciftia frequentatis adionibus bonis,amp; mailsproucnire virtures, amp;nbsp;vitia, nec ignoras difcrimen in-ter bonas adiones, qu« virtutis habitum antecedunt, eumquegignunt, amp;nbsp;qu« eundem fe-quuntur. S p. Probeintcllcxi omnia. Vehementer certe mirer, li non vidithæc Montanus; Scribit enim virtutem alle animi habitum,feu dilpofitionem,qu« adiones noftras modere-tur,amp;temperet, circumftantiasomnesadmediocritatemreuocando,vtdemus(inexemple liberalitatis manco ) quibus,quomodo,quando.quantum.amp;c.oportct. Si in horii omni-1 uin mediocritate, amp;nbsp;«quabilitateconfiftit vir tus, nullum certe vnum ex his fuerir. Citra con trouerfiam, inquit ( amp;rede inquit) eftliberalitasmediocritas amp;nbsp;«qualitas erogandispecu-niis, adquam conftituendam multaconcurrunt. E r.. Pergamus iam, fi quidem caredum poft quod abdideratfe Montanus dificdum,amp;fatisper(picuumputasrcdditum, vt latere poftidporrononpoflit. Sp.Peruiumfadumceuleo, vtconlpicifacilepoflit, quifquispoft id fe abicondcre deinceps volet. E r. Quid ad fecundum argumentum Veg« relponfi nobis adfers? S p.Futileefleaio,amp;:falfiirimum.Etcnimqualitasmed!ocris,amp;modumcxcedens funtlpeciesoppofit«, amp;nbsp;interfccontrari«,cumalteraexhisnaturalisfit, alteraprxtcrnatu-ram. Naturale autem,amp; prxternaturale contraria funt. E r. Quid audio? An qualitas fecundum magis,amp; minus a feipfadifferens in contrariis collocara eftfpccitbus? Ancaliditaspa 4® tibilisdumretula,amp; perftnda eftpatibiliseftqualitas,amp;:alterabilis.-amp;eadem validiorelfcda in aliam contraham fpeciem tranfiit? amp;nbsp;non modo non eft,quod fuit,verum etiam contrari-urn fuum fadaeft? Quxifta eftnoua,amp; vereprodigiofa philofophia? Dico tibi qualitates primas elle per Icindcfinitas, nec mutate naturam luam quando debilitantur, aut roborantur, hoc eft, cum magis amp;nbsp;minus recipiunt. Hac de caufa egen t habitibus, a quibus determinen- 45 tur ad hoc vel illo modo agendum,cum per fe idem fem per,amp; folum agant. Caliditas,cxem-pli graria,nil nifi calefacit pro vihbus fuis, fine fumma fi t fiue ima, hoc eft, fine fincera fit, fiue mifta, infraóta. Scdperdilpofitionem,qu«exipfiuscumc«terisconfenfionccertaori-tur,detcrminata, vel circumferipta, Hi quafi lub iugum quodda detrufa, vel chylum, vel fan-guinem generat ex habili materia. Et cum nulla res Ic ipfam hoc modo definiat,ac terminer, 5® rurfus liquct,non iplas qualitates temperamenta cfle,fed id,quod cas terminat,ho5 eft,inde-finitas ad finitionem,amp; confenfionem mutuam conftringit,inque ea conleruat. Perftant igi-tur in fuo robore argumenta D. V eg«, cuius dum n«uos aliquos quxrit, vt retegat ; fe ipfum nudat, turpitudinemquefuam omnibus oftcntatj Vt fimia nates. Hicrurlum vides quantum hallucinatusfitinhacre Montanus, dum patibiles qualitatesprimas in difpofitiones Meta 55 morphofiOuidianatransmutât, amp;nbsp;ex tertia qualitatis fpecieprimameffici Icribit (errore pudendo fane) lib. i. cap. 5. verba h«c funt; ExhocGaleniloco habemusdilpofitionem fieri expaflione, primam videlicet qualitatisfpeciemextertia; quod omnes Categoriarum ex-pofitores annotarunt. Gxterum ncexcidilfe ei putcs,repctit lequcntc cap.10. Quinara expo-fitores adco funt improprielocuti,vt ex paflionc dilpofitioncm nafeidixeriut ? Nó expalfio-ne,cco

ne,cc« motu difpofitiones pronafcuntur,fed poft eam,quo modo Galeni verba, cum alrera-tionemfcribit ad permanentem perueniredifpofitionem, hic interpretanda fint, alibi diligenter expofui, y erum hoc obiter,illud magis audire aueo, quin am interprètes fpecies prx-dicamenci vniusvelpluriumcenfuerint, ac dixerint inter fe permutari nullam inaliam conuerd? Rebus in vno prædicamento contends accidere aliquid pofte, quod ad aliud perti-neat nullus ignorât. Par ratio eft earû,quæ in vnius pn-edicameti fpccicb. diuerfis collocatur. At ipia prædicamenta,vclvnius fpecié vna ex alia fieri,nullus vel credidir,vel fcripfit,nifi for-taftê aliquis Montani fimilis. S p. Male igitur hanc difputationem concludit, vt video, cum ait, veriftimum efte Galeni decretum, iedecim qualitatumexceftus intempéries amp;nbsp;morbos * ° efte,non caufas.- quippe bos eftèjqui primo aóliones impediant. E r. Quis dubitet, eum fal-

fa ex falfis concludere? vbi enim dixit Gal.eminentes qualitates efte temperameta ? aut fede-cimqualitatcs cæterisantecellentesfedecimeftè temperamenta? Nullibi. Longe aliter vbiqj, (Si in loco,qui nuc occurrit locutus eft,libro fcilicet tertio de iymptomatum caufis cap.i. dum ficfcribit: otj üc^cStgt;'reayô,paiyçüi;)^éi'ûii''loia.S^']tç x/acns, « •Æü («Tiottî?*ÎSçpàç’êp/«,-* y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aMoiaoiewç (nTîûiy,

7oq7B')-Ép^4«plt;?)i;^=-lt;ü)y,amp;:c.FaceturhîcGalenus, caliditatem, quæ fupra qualitates alias eminec plus cæteris conferre ad ventriculi temperamentum: at ipfam temperamentum efte no con-cedit: etenim talem, quandam ex omnibus ortam qualitarem temperametum aperte vocar, amp;nbsp;caliditatem principem partem obtinere concedit, quod nos quoq; lempervrgemus: at temperamenrumefte nec dixit, nccfenfitvnquam. Toto igitur carlo errat Montanus, ilex diiputatishancconclufionem fequi opinatur. Æquefalfumeft,quodhosexceftiisqualita-tum ait adionesprimoIxdere; nonenim excellentes iftae qualitatesprimoIxdunt, ftddif-pofitio,qua: pro qualitatum præpollentia defeftu alia atqj alia oritur,ea eft, qux aftionura vitiolarum caufaeftprima,amp; medio carens. Si nouiflet Montanus,quid difpofitiones confe-^5 ranta0lionibus,amp;quo modo earum caulardicantur efte, non toterrorcs haein recommifif-fet. S p. Sequeretur abfurdi hoG,fi resita vc dicis tu,haberer, quod non feiremus, qnibns nominibus morbi fimilares appelladieftenr,quotqi acaufis eos nominarioporteret. E r. Futile eft, quod adfers: annon enim intempéries vocamus calidas, frigid as, humidas, ficcas pro vincentisimmiftionequalitatis, modo amp;:menfurai’Deindequç rerum fcquercturperturba-tiojfi maxime a caufis morbi denominationem acciperent.^ Nihilinillis accidifte video in-commodi, qui iam olim a caufis appellationem fortiti funt. Nihil abfurdi video euenturum, fi a caufis nomen accipiant etiam fimilares morbi. Sedvt tandem hanc partem concludam, dico tibi peftime eum pro eifdem numerate (idemq} fignificare non pofte) quæ li bro primo cap. 9.amp; r I. pro eifdem ponit, quod ex antediélis fiicile perfpicis. Priore loco ait: Calor non feruansproportionem,calorpræternaturam, calorrecedens afymmetria, calor excedens, caloris exceflus, intempéries calida idem fignificanr, amp;nbsp;vnaeademqjeft difpofitio. Idem, vc dixi, repetit cap. ii.vbi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum ox^^/xe^fctnimisleuitcrconfundir. Dehacrefatis. Si

nihil aliud habes,ad alia procedemus. S p. Commodum mihi nuncincidit, quodhicvelim mihi enarrari. Dixifti amp;nbsp;demonftrauifti, Galenum nominedifpofitionis vfum efte, vt voca-40 bulo/s)£?;^gt; quando decaufa,morbo,amp;:fymptomateefterridixit.Recordoraucem, Mon-taniim lib.i.cap.y.affirmare, folum tertium genus fymptomatum inter difpofitiones nume-Tarijaiftioneslæfasôccxcretiones præcer naturam palfiones efte potius quam difpofitiones, propterea quod eflentiam fuam habenc in ipfo fieri. In eodem libro cap. 29. fcribit in oratio-nequaaffrrmacur,fymptomadifpoficionem efte, contradiftioncminuolutamlatere. Quo-45 niam alt;ftio (inquit) in generatione eft, nec partem vllam habet vel temporis momento per

manentem; difpofitio autem eft motus terminus,amp; res permanens. Cæterum inter fympto-naatacontinetur adio Ixfa.Sedatur contradidio,fi dicamus, Galenu ex trib.generib.tertium folu inter difpofitiones enumerarc,qudd proprie in difpoficione cófiftit,velutiflauus color in arquaco.Reliqua duo genera difj^oficiones no funt, fed in alio genere collocacur.Libro dein-P de tertio cap.y.ex /.cap. lib.de fympt.difter.aic: Prima conditio numquam in adionibus Içfis

nec in cxcretis amp;nbsp;retentis reperitur, led in tertio tantum fymptomatum genere. Altera veto quxeft adionumlæfio in omni fymptomatum genere quandoquereperitur. Namadio amp;nbsp;lacfaquandoque amp;nbsp;excreta recentaque amp;nbsp;nudæ etiam qualitates adioneslîcdunt.-quod licet aliquando per feamp;primofaciant, a morbotarnenfemper pendent. Er. Tuplusquidem Si protulifti, quam ad pratfens inftitutum pertineat, non tamen fccifti male quod in animum

mihireuocafti. Eftenimexplicatioillius quoqj rei non tantum vtilis, fed prope necefta-■ ria. Cum Galen.dicit non morbum dumtaxac,fcd eius caufam etiam, amp;nbsp;fymptomadifpofiti-ones efte pratter naturam: non de fob’s accidentibus eft locutus, fine de tertio fymptomatum genere, verum etiam de reliquis duobus generibus. Quinimo de his mulro magis, cum magis princifaliter, amp;propriefymptomatanomincntur. Adio certe laela e^oqpiTws, vtipfeait.

fymptotnaappellatur. Quarc cum nullo in loco Galenusledoremmonuerit,tertiumgenus veriusfubdipofiiionec0tineri,amp;nomcquodlibetßrapliciter,citraqilimitacionempolituin magis id femper fignificat, quod propric amp;nbsp;primario defignat ; caufa nullaexcogitari poterie propter quatn prima duo genera excludantur. S p. At diïpofitio dénotât rem permanétem, aólioautcm læfanoneft, nifiquamdiufit. ER.Rcäehocdicitiir quidem, atquxftionem 5 nófoiuir. Cumenimfymptomaficdicaturdifpofitio, quomodofere vrinadiciturfana,non opushabemusquzrprevtrum res fitpermanens .Satiseftfeireadifpofitione, qua: morbus cll,pendere,eiufq5efFedum,fignumueelïè. Quamquam 6fubtiliteragendum cft,quodtarnen caufa non poftulat,hïc quoque permanentem qualitatcm deprehendes,quæ partes ha-bei^t^er’^Jbscomparabiles. Exemplum eft cxcretio dyfenterica, (velaliaqua:Hbetadiolx- to fa ) cuius forma fi comparctur cum fluxu alui fimplici vel diarrhoea, ratione caufx, affeâiq; loci longiffimealia videbiturefTe. Confideraturergodifpofitio,amp;qualitashæc,noninfluxi-onc foi a, quoad eft fluxio, fed in eius forma, quatenus talis quxdam fluxio eft a tali caufa, lo • coqueproueniens.Videfnehîcetiam dormitauiftèMontanum ’amp;dumGalenum quoqj rc-prehenditimmerito,meritoipfumcoarguipofre?quid veto dieet Montanus, fi hîc etiamc- ‘ ƒ umfibicontradiciïrcdcmonftrauero? Sp. Quîhocdicis? Non enim video. ER.Faciamvt videas. Annon æternum,amp; inuiolabile principium, hoc eft ; Quicquid adiones primo lardit, eft morbus? S p. Ira omnino eft. Idem conftanter quoqj a Montano aftirmatum eft lib. 5. ca. 26. amp;nbsp;deinde repetitum cap.27. Er. Annon in omni morboduoha?ceflèoportet,vtfitafte-dus,fiuediathefis,amp;vtalt;ftionem primoIxdat? S p.Hocquoqueneceflà:iûeft,vclipfoMon-10 tano tefte. Quippc ex loco,amp; verbis Galeni hb.deditfcrentiis fymptomat.cap. i.idem afi'euc-rar. lib.j.fuOjCap.y. EkASTVsJam ergo vide an rede coUigam.- Quidquid aólienem primo lædit, morbuseft5 Atomnis morbuseftdifpofitiojamp;quidemtalis, quæaôlionesprimolæ-dat. Sp.Quidhicnegaripofl]t?Eftcnimbona:dcfinit)oni5proprium, vccum fiiodefinito Cüuertatur, ER.Putasneomnemdifpofitionemeflerem permanentem? S p. Omninopu- if to, necmememiniaudiuifle vmquam aliquemdodumextitiftèquiidin dubium vocare'quot;. Moncanus certein hoclibro faepe,conftanterqueaffîrmat, amp;nbsp;ex Ariftotcle, Galenoq; probat Jib.i.c.5amp;:c.29iamp;alibi. Er.Vtinhacparteipfeconftansfitnefcio,atGalcnumtitubaniein facit. Ait enim loco a te iam citato Galen, nomine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtipro motu alteracionis, lib.

delcc.affed.z.cap.2. VerbaGal.funr. Semperigitur neceft'arium eftintiperequidemaba- jo dionis læfieinftrumento, deinde autem quxrere quis fie oftenfæ modus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îiibi

yivofApvifÂ/jtnyTofJtxtvipjBySi'ÿ'mi)numquiddifpolitioftabilisüt, adhuc fiens,necdûftabiliratcmadept3. Hoc in loco proculdubio,inquit,difpofitio;/.ow^;, eft motus terminus. Difpofitio veto fiens eft ipfe motus, vel adio.vel paflio. Mox Gai. cxcutaturus, ait propter nominuminopiameum paffionem vocauifle,vtquifequence quoq5ca- 3 ƒ pite paffionis nomen pro difpofitionepofuerit. Egoverono memini pro alteratio-ne viurpatam a Galeno, amp;nbsp;contra nomina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;millefies pro dispofitione^feu

morbo abeopofitafeio. Hicinfuperfententiaeiusnonpoftulauit, vt nomineabuteretui? E-quidem hoevoluit morborum aliosefte fados, vtablata caufa nihilominuspcrfeucrarein corpore pofl'int: alios abfqj fuiscaufis permanere non pofte. Et horum duo ctiam funt modi 40 velordines. Quoniamaliiineoipfolococaufamhabenthærentem,nonaliundeacccrfiint; alii autem aliunde earn fubindefufcipiunt,atnon diu retinent. Quid hic eft, quod Galenutn cogat nomine abuti.^ Deinde obliuiofus eft Montanus, qui idem hoc, quod in pi ælênti loco Gal. tradit Iib.2. cap. i8. affirmât difertisadmodum verbis, qua: fupracitauimns. Nullam igi-turcaufam habuitGalenum hac in partearguendi.Sedhacc obiterdidafuntc. Omnem dif- 45” pofitioncmdiciseflepermanentem ? Sp. Dico. Er. Credisne adionemvnamlæfamlæ-derealiam primo nullo interucniente morbo? Quid hie hxres? Sp. Ipfe non credo iam,licet aliascrcdiderim.AtMontanus idexGalenopalamaffirraanteprobat. Er.DeGalenoUm non laboro.

LT Ippocrates fuit ex HeraclidarumgencrejdefGendensproximeabÆfcuIapio, qui -*^primum de hac arte fcripfit. Habuic Podalirium amp;nbsp;Machaonem filios, a quorum altero natus eft Hippocrates.Ipfe aut ab Hercule fuit Hippocrates oftauus. Plures fuerut eius nominis. V ixit tempore Pcrdiccæ,qui fuit auus aut proauus Alexadri magni. Circa ide tempus floruit T hucydides,quo tempore fait ilia peftis magna, quam fuccenfisignibus Athenis deleuit Hippocrates. Vixitergo tempore belli Pcioponnefiaci, amp;nbsp;Dem ocriti. Hippocrates primus, tefte Celfo, feparauit medicam artem a philofophia. In Coo, Cnido, amp;nbsp;Rhodo fuerunt ce-leberrimæ medicorum fcholæ. Videlib. i.devitt.rat.in morb.acut. Poft has tres in Italia orta eft Medicorum fchola. Vide Suidam amp;:Soranum. PoftHippocratemfuccefleruntfilii Hippocratis, qui putantur quaedam fcripfifle, qux hodie annumerantur Hippocratis operi-bus. Aphcwilmosautem Hippocratis verum opus efle,inde patet, quiafingulxfententix in Hippo Gratis operibus reperiuntur. Aipoel^feft leparare: aphorifmus quiddam leparatum, circuciium quidabaliis, vtPhilotheusfcribit,optimus Aphorifmorû interpres interomnes qui Aphorifmosinterpretatifunt. Aphorifrauseftfermoquidam,qui fepararpræcedentem amp;fequentem,hoceft,neccumpra:ccdcnte,neccumfequëte cohzret.Galenusdicit, Apho-rifmum eflè fententiam breuem , quæ paucis verbismukacontineat; dicitur etiam oratio pauper,rebus ante ditiflîma. Aphoriimi funt fententiæ breues,turgentes magnis rebus. Con-^ tinet hoc o pus fum mam artis Medicæ fub verbis paucis, vt mox patebit e primo Aphorifmo. Videntur ita breuitervcteres fua complexi, quia magis ftuderent rebus, quam verbis. Quæ tota vita Hippocrat. cogno uit, congelfit in hoc Aphorifmorum opus,in quo comprehendic ’’ 5 præcepta maxime ncceifaria.

Primus Aphorifmuseftquafîproœmiumtotiusartis medicæ, quianullo alioinlibro 3 O totam confcripfit artem flcut in hoc. Ideo in aliis libris non ponit proœmia. Oribafius amp;nbsp;Phi-lotheus inter Græcos præcipui interprétés,maxime Philotheus. Vitænomê multa fignificat. Hoc autem loco tem pus, amp;nbsp;traétum vitæ noftræ. Vide 9. lib. Methodi Galeni adû primum, veladum fecundum, amp;:c.Sicutfigilium rundumcerasefficitamp;imprimittalemnoram,ita anima iunda corporieffleit vitam. Vira, inquit, cftbreuis fl compareturad artem Medicam, 3 5 fcilicet exercedam amp;nbsp;difeenda. Breuis eft fl quis arte Medicam exade velit addifccre amp;nbsp;excr-cere. Occafioprxceps. Hæc fequeniia verba probant quod vita comparatione artis fit breuis. ( Nam occafio cft breuisob materiæ circa quam ars verfatur inconftantiam, puta corporis,quod velut quolibet momento mutatur,amp; femper in motu eft.Præterea periculofa eft ex-perientiaobfubiedidignitatem. Noeiiim circa lapides,coria,lignum,inquibus, finonlcgi-40 time tradentur,non multum eft pofitum; fed circa humanum corpus verfatur. Denique iu-dicatio, quæ ipfamet eft ratio, quod velut arbitra deagendis iudicet. Difficilis cft, quod qui-dem tot fedarum diuerfitas,amp; opinionutn in arte medica multitudo fatis oftendit, quæ ideo eft,quia veritas inuentu difficilis admodum exiftit.) Vide lib.p.de Placitis Hippocratis amp;nbsp;Pla-tonis.dicit, quamuis artem vnoanno addifei pofte, quod verum eft fi loquamur de habitu ar-45 tis: fin autem loquamur de vfuartiSjiam vita illiusrefpedu eft breuis. In habitu tantum con-fideramusfubiedum,amp;fubiedi paffioncsinfpecie. Cumautemvtimurarte, conflderare hæc oportet in indiuiduis etiam, quæ magnam adferunt difficultatem. Occafiones omnes rei obferuare eft difficile, ex periri aliquid de quo non fatis conftat valde periculofum eft. lu-dicare autem cur hoc vel hoceueniat difficilimumeft. Ergo cum ars adeo fit longa, fiveli-3 o mus earn exercere,vita autem illius refpedu breuis,ideo totam breuibus Aphorifmis tradere voluit,ne tempus inutiliter tcreret. Medica ars tanto fit difficilior,quia no habet folum vnum vniuocum genus, vt reliquæ artes.

Habet autem vnum zzjiy'ç'èy didum, quod non vnum fimpliciterfynonymumeft. In arte medica confideramus omnia in hoc inferiori mundo, quia ad fanitatis conferuationem.

aut corruptîonem omnia prarcife pertinent. Ideo que a Medico etiam omnia conGdcrantur. ïnteranimalia nullum viuaciusefthomine, amp;elephante. Videlibellumdelongitudine breuitatevitæ Ariftotclis,vbidocet,curvitaarborum fit longiorquam vita hominum.Sub-ieélum mcdicinæ eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ficut dicuntur multa fana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; alia quia fint fana, vt corpo-

rajalia quia efficiant fanitatem,vtmedicamentajalia, quia fanitatem indicent, vt bona vrina. Medicus non res omnesconfiderat in mundo inferiore fimpliciter.- fedquatenusadfanita-tcmreferuntur. Artem efle longam tribus probat, i. quiacogiturvtioccafionibus.a. muit i experiri.-expericntiæ vero temerariæanimalis interitus finis eft. dcxtre indicate. x.oqpà$eft pundum temporis ad abquid agendum accommodatum ; eft tempusîllud, quo commode aliquidagitur, vel non agitur, vt allocuturus principem aliqua de reobferuabit occafionem i o commodam. Nec enim ipfum alloquetur cum eft iratus, aut cum eft in leôto, vel cum eft in menfa,aut alias occupatus. Sicetiam eftoccafioobferuadain curationibus. Nam certo tempore licet dare medicamentum, fecarcvenam,amp;c. quaoGcafioneelapfanonliccbit hocfa-cere, fi (verbigratia) prinsfumateibum,autfebricitet,vtfecarevcnam nonpoftim. Occa-fiocognitu pcrdifScilis eft, inquit Stephanus Athenienfislib.i.adGlauconem.Eftenim ma-15 ximemomentanea. Cum enim corpora noftra fern per fluant, amp;fubindefemodisvariis ha- ; beant : occafiones obfcruare,amp; oaptare, eo quod funt fjcpe précipites,amp; non diu durant,difficile admodum eft, ficut in acutis morbis videre eft. Vide lib. fêxtum Colled:. Auer, vbi di-cit nullum fe perfedum vidiftè medicum prêter quendam Abenzoar, quihabuit pattern medicumaquodidicitfeprimum agensa:tatisannum, viditmoxprimùmpattem medici- i® nam exercentem per totos annos 40.Prxfidia etiam diuerfa cfle,amp; alia fingulis occafionibus neceflè eft. Non igitur occafio, qué maxime prxcepseft, fcmpercomprehendi poteft, ne fi quisipfam iuxta fequi amp;:comitatiqueat,itavtaptum prælidiuraoportuneadhibeatur.Hinc fit vt non tantum infortunia,Q:gt;eiqi fruftrationes idiotis, fed optimis quoquc medicis cucnire videamus.Expctimentum eftpeticulofum, quia fubiedum eft valde nobile,amp; propter hoc 25 pcriculum boni medici tarde amp;confideratequidcxperiuntur. x/gt;i(n5fignificatrationcm,amp;: ratiocinationem qua quid aquolibctfitfadnmratiocinamur. Obhascrgotres caufasenn-meratasvidctur Aphorifmosdereraedicafcriberevoluifle.i.cumoccafio fit præccps, vtex iis difcamus quomodo ccrtis quibufdam fignis earn venari dcbeamus.z. deinde cum experi-cntia fit periculofa, vt nos doceat quomodo fine pcriculo magno quid experiri poflîmus, 3. jo denique cum indicium fit difficile,vt illud per artis régulas in opère hoc traditas acuat,nc alia ex aliis dcducentes in errorem delabamur,amp;e. Vel ctiam ideo ifta pofuit, vt cum hæc ita ha-beât,aliostantomagis ad huius artis perceptionem excitet,amp;qnafiinflammer.

Galenus vult nouum cfïe Aphorifmum, qui in fe confilium contineat, fcquentia connncrc videntur tacitam obiedionem.Ergo cutabimus,diceret quis,êgrotos,fi occafionc obferuaca 3 5 redeexperimentis vtamur, amp;nbsp;reéleiudicemus. Refpondet. Haec tria nonfufficiunt, fedre-quiritur infuper,vt aftantes,amp;: ægroîus faciant officium,nihilqj fit externum quod nos impe-diat. TÀ Nemo eft qui nefciatinêgrotis, vtconualefcant, multumeftc pofitum. Nam fêpe adeo lunt pufillanimes,vt propter pufillanimitatcm medicamentis nihil proficia-mus; alii funt nimis confidentes, amp;nbsp;non obediunticcirco Medico, putantcsfe adeo confit- 40 matam habere natura, quæ facilequemuis morbum vincat. Quidam natura funt adeo molliter educati, vt nihil corum, quæ ptéferibit Medicus faccre velint, ideoque fæpe pereunt. Aliifumuntquidem; fed poftea non fibi tempérant a noxiis. Aliilibenterfiimerentfednon poflunt,amp; ftatim reuomunt.Talibus non médicamenta afferenda:fed tentanduman eibo amp;nbsp;potucorrigi morbus poffit. Adftantes fi non faciant officium,lépeeuertunt conatus Mcdi-45 ci,fi nimium, aut minus parum dentjvel non iufto tempore, amp;c. tam medicamina, quam ci-bos, amp;c. Tà 0gy ( V t habitationes idoncæ, aut turbarum plenæ, vel iis vacantes, ) non debent etiam impedirc. Externa quæ nihil admodum ad rem pertinent, amp;nbsp;raro accidunt, vt eft ; fi quis ægrotus fit in conualefcentia,amp;: nuncietur occifum efte filium,aut taie quid,com-mouebitur, amp;incipiettriftari, e qua triftitia facile relabeturin morbum. Sic ctiam fi quauis 50 alia de caufa terreatur, vt quia domus arder,in morbum priorc, quem fere vicerat, relabi po-terir, Ifta vocat externa,quê non femper cauere polTumus. Galenus in partes feptem, Oriba-fius in quatuor diuidit hune primum librû. Poteft tarnen docendi caufa in duas diuidi. Nam fere tantum de vidus ratione in morbis, amp;nbsp;vacuationibus agit. Ordo duplex eft, naturalis amp;nbsp;artificialis prope infinitus ; hic fi aliquis ordo fit,eft artificialis. nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 5

KoiXîa. aliquando pro qualibet cauitate, vide infra Iib.6. Aphorîfi 20^ crebro autem prô vcntriculofumitur,hic pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tertio vcntricuIo.Turbationes vocat cufiuntexcretioncs»

In Aphorifmos aliquot Præleéliôhès. i2^ amp;nbsp;contenta non quiefcuntvtprius. Operamdabimusvtvacuemus ficut vacuat natura. Natura vacuat quantum amp;nbsp;qualia vacuari debent. Ergo medicus hoc faciat ; fin aliter aggredia-tur,nocebit,no proderit.Sed dicat aliquis vndefciam qualia fint vacuanda,amp; quantum,amp;rc. fubiicitid coniiciendum effe exanni tempore, regione, amp;c. Redundarcflauam bilem intel-S JigemuSjfi fit jeftas,regio calida,aetateflorentea:ger,ac tertianaægrotet,amp;c,Similiter deaJiis humoribusiudicare nobis licet. Videlib.i,de natura hominis, Aphorifix. fib. 4.Epiftolam ad Democritum,amp; libl de humoribus. Docere ergo vult quomodo humores qualitate peccantes vacuarepoflimuscitraerrorem. watnj generalius quiddameft. Summaeftne vacuemusquod nonlxdit. Idenim fifaciamus,peecabimus,finocentiatoliamus tantum,iu-uabimus.Infpontaneis] Exemplonaturæprobatfenaturxconformiadicere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si

fit frigida regio,non cogitabimus acrem bilem redundare, fed pituitam, Anni tempus, non tantum autumnum,ver,amp;c- fed ctiam ipfam temporis conftifutionem,a:tatem,qui3 pro çta-tum varictatc variantur humores. Ipfe morbus, quia hoc in morbo tales, in alio alii generan-tur humores vitiofi, qui purgatione opus habent. Spotaneæ excretiones aliquando vi, amp;nbsp;ro-5 bore naruræ, ( amp;nbsp;fie proprie func fpontancæ : cum enim vi morbi fiunt quodammodo coa-étæ funt) aliquando vi morbi, acredine humorum, amp;nbsp;qux a natura fine morbo, amp;nbsp;a natura f per morbumfiunt,non autemartificiofc.Vacuationesfymptomaticaretiamfuntipontanear. PofTumusetiamvocarcnaturales,quatenus artificiafibus opponuntur, amp;:fiuntfineopera Medici. Medicus debet imitator elle naturae rede agentis ; debet ergo fieut etiam natura va-0 cuare qualia oportet, hoc eft, noxia, vt fi pituita moleftet j non vacuanda erit bilis, amp;nbsp;contra; ficctiamdealiis humoribus. Artificiafisigicurquemadmodu naturalispoteftobefte, amp;pro-defte,prout abartifice nimiruminftituitur; fed quomodo inftituidebeaciam didum eft. Va-forum inanitio.] Quidam hæc acceperunt de'quantitate,amp;c. Vt fi vena; iedio fiat vt fieri debet , prodeft; fin minus, obeft. Per vafa intelligit venas, amp;nbsp;arterias. Vacuatio venæ inftituitur propter copiam, non propter qualitatem fanguinis. In prima parte videtur de cacochymia, in fecLida de plethora agcre. Sed Galenus,Oribafius,Soranus, Rufus, Philotheus hæc de fola cacochymia accipiunt. ( Et in prima quidem parte videtur de iis locutus purgationibus, quae a natura fola fiunt. Cumvero dicit; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;:e. deiisquæ Medici operafiunc

videtur egifle, amp;c.) Hine dubitatur cur ergo vocet x£i'âctgt;/elt;«»,alteram aurcm vacuationema-fio notet vocabulo. Cum enim diucrfis vtitur vocibus,videri poteft etiam diuerlas notate vo-luifle, nimirum qualitatisamp; quantitatis vacuationem. Natura vacuat qua:iam ex venisin ventrem deuenerunt, idco vocat. Medicus aurem vacuat humores qui adhucfunc in vafis, ideo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;earn vocat. Per quantitatem inteiligunt Medici humores bonos, pro-

bos, vtiles,fola quantitate peccantes,qualitate autem, amp;nbsp;fi non fit abfque quantitate, tarnen 35 humores illi potiflîmum qualitate pcccantjnam quantitas nonfuiflet naturæmolefta, nift nifi humores haberetqualitatcm prauamadiundam. Quale ergo eft purgandum,quantuni autem vacuandum,

Habitus bonus dicitur qualitas quædam ftabilis, fiue fanitas optima, Nam in hac fimP lares funt optime tcmpcratæ,inftrumentales autem redifiime confirmatäKicquofequituc vt corpus totum fit firmum, amp;nbsp;vires fint meliores, quam in aliis corporibus. Rcfiftit hoc corpus maxime omnibus caufismorbiferis. Nam cum fit in medio, longiflimc abeftabexre-mis. Tempore Hippocratis qui fe ita excrcebant,raro vocabantur Athletæ; erant qui nihil a-’ liudin vitafibi propofuiflent,quam vincere incertaminibas Olympicis curfu, faltu, pugnis» Iuda,amp;c- idcoq; vt eflent robuftiffimi,operam dabant.qui hoc modo fe exercebant,fçpe populo fpedaculafaçiebanr. Nutricbanturprimumficubus,quiapotcntiffimenutriunt.Vide Plin. Cogebantur ad cibum fumendumjamp;ipfi feipfoscogebanr, fuerantqj admodum vora-ces,amp; fe infarciebant ficut farcimina infarcimus. Illi deambulando concoquebant, non fta-timacibodormiebant. Vide lib.5. Methodi; non bibebant inter edendum, fed poft coneo-dum cibum bibebant. Vide lib. ad Thrafybulum deoptimo corporis habitu, orationem fua-^ foriam ad liberales artes difeendas. Item Plaronis lib.?.de Rep.amp;Polit. Ariftotclis, ab omnibus iftis damnantur Athleta;. In hoc aphorifmo docere voluit quod ih poftremis verbis dill citqr,nullam vacuationem debere elle extrem am, necrepletionefubitam efteamp;exrremam dcbere;fed modum in vtroqueferuandum. Inftitutum probat fic: Si periculofumeftinopti-mocorpi ris habitu redundantiamtotamamp;fubitofoluere, periculofius erit in minus bono hoc attentare: vt in Athletarum optimo habitu prxditorum corporibus periculofum eft;vide infra Aphorif.27. lib. fexti. Ergo in aliorum adhuc periculofius, amp;c. Periculolus eft bonus Athletarum habitus cum ad fummumperuenit, alias minimci Athletasdici volunt, quod

fintx^Ä(0(miferi.Cumenimad.ccrtaminadeuenirent,quotidie vulnera,amp;plagascxfpcâarc cogebantur.Etiam hoc nomineitafaginabâtur,ne polïcntabaduerfariiscomprehendi.Duo

• funt pericula in his corporibus.i. vt vas aliquod,amp; prsefertim in pulmonibus rurapatur. Nam natura ea tantum fecic Hrmiora, qux ad longiora loca extendi debebant. V afa autem pulmo« n utii cum tantum per pulmonem diftribui debeant, funt minus firma. Vidc de vfu refpirat. 2. 5 Nefubito calor fuffocetur. Gum enim corpus eorum fit plenum, calor non poteftdifflari: Sic præ multi fanguinis copia Apoplexiacorrepti fubito extinguûtur, Sicetiampericulum eft pieu ri t id is, peripneumonia:, amp;nbsp;aliorum morborum qui ex plenitudine oriuntur. Sanguinis copia bona eft, quæ nee vires grauat, nec vaforum ruptionem molitur. Corpus continue mouetur,hoc eft,attrahit,concoquit, aflimilat, amp;:c. Cum nô quiefeat recidic in deterius, quia io vel rumpeturvcna,vel calor fuffocabitur,amp;c.numquam quiefeit corpus, quia fempernutri-tur. Soluendusergohic habitus, hoceft,aliquid detrahendum, vtnutritionisiterutn fieri pof fitprincipium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nequetantüvacuareoportebit, vtvalâ exinani-

ta quafi concidant,amp; eorum latera fe m utuo contingant. T alis enim vacuatio pcriculofa eft. Qiiæritur vtrum hi homines poftintnaturaliterefurire. Calor corporis noftrr agens in cor-pus tffici t, vt perpetuo aliquid exhalet,ita venæ exinanitæ ex aliis attrahuntgt;donec peruentu-raeftad veoas hepatis, amp;nbsp;inde os ventriculi, quod fenfibileadmodum eft,amp;iênticiftamfu-(ftionem,quædicitur fames naturalis. Si ifteiudionisfenfus ab aliis fiat caufis,nonerit fames natutalis. Nunquamvlliushominis corpusitarepletur, vtnihilampliuspoflïtaccipere,auc in 11 lud ingeri. Eft ergo in fummo,quâdo venæ propemodum totæ funt repletae, amp;nbsp;nihil am- xo plius polîunt abique periculo recipere. Efuriunt ergo etiam naturaliter, quiain venis tantum eft adhuc vacui, v t poftint plus cibi aflumere. Ad vitandum periculum talibus cibus non of-ferenduserir,amp;copia fanguinis venar fedione detrahenda erit. Sequitur iam in AphorifiSin ergo copia detrahi tali in habitu dc beat,num rota fimul detrahi debebit? Refpon. Non debc-re hoc fieri,quia vires debilitantur. Oportet ergo cito foluere, vt venæ vacuatx abf^ pericu-1 lo iterum polfint nutriri. Exeinplo Aihletacum docere nos vult, quid in fimiiibusnobis agé-dum fit, vt fana feruentur. Corpus nunquam quiefeit, quia facultates naturales in perpetuo funt motu,contraquam animales,autquxlunt voluntarix. In venz fedione fi multumva-cuetur,etiam vacuantur multi fpiritus,amp; fie vires collabuntur. Vetat Hippocrates, ne puru-lentosquidem humores,autaquam in hydropicistotam fimul vacuemus,quiacumiftisma- J® lis mukum boni vacuatur etiam. Vide infra in expofit. Aphorif.2.7.hbri lexii. Metitur vacua-tionem coftantia virtutis,quod in toraarte,amp; in qualibet vacuatione.quomoducunqj ea fiat, obferuari debet. Quantitas ergo vacuationis magis aconftancia virtutis lumitur, quam a copia materiæ, quxvacuari debet. Ergo vires tempérant, amp;nbsp;quafi determinant vacuandimo-dutn,amp; limites.Hippocrates creberrime vtirur exemplis, quia hæc docedi ratio inaximeapta } 5 eft Cum volumus aliquando extremevacuare,quod interdum fiel 1 debet ( nec fieri prorfus nunquam debere dicit Hippocrates) tarnen illa? vaeuationcs admodum pcriculofa: lunt, propterea admodum circumipeélenobis agendum in hiiee. Extreme vacuamus, cum va-cuainusadanimideliquium.vtaliquandoin vcnæfedionc. Hodievix quhquamitavacuat, cum adeo vehemeter fint periculofæ. Repletioncm cflè periculofam,fi nimiafit,infcquenti- 40 bus explicabitpluribus. Cum duo fint,quædifficultatern pepercruntinterpretibus.i.aneiuf modi corpora plena poftînt nutriri. Reiponfum eft ab us polie; loqui enim ilium decorpori-bus non fimpliciter fumme plenis,fcd qux funt natura furnrne plena, fi adhuc femel nutrian-tur. i. Si nonextremæ vacuationiextrema repietiûachiberidebeat, quomodoidpronun-ciatumficverum,quodiciturcontrariapellicontrariis,autcuraricontrariis. Refpon.Quan- 45 titas vacuationis non folo eoquod vacuandum eft, fed etiam a viribus ipfisiudicatur. (^lod ad rem ipfam attinet, certe vacuationi quatuor graduum opponitur repleiio quatuor gradu-um. Quia autem in viuente corpore hoc agendum eft, vt Icruemus vitam ; vita autem abfq; viribus feruari nequit: Idco non tantum vacuandum, quantum materia, qua: vacuatione o-pus habet flagitat, fed quantum vires concedunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50

In hoc incipitagere de repletione feu refeétionc, cum dicit Medicinam eflëadditio-nem, amp;nbsp;detraôf ionem ; définit earn quatenus ars eft in vfu confillens, quatenus docet detra- 5 5 here detrahenda.amp;addere addenda. Additio ôe deiradtiofercin tribus confiftiqPharæa-ciSjCh'turgia, amp;nbsp;vidusratione. In hoc Aphorifmo vique ad vigefimum fere de viôtusratio-ne tantum agit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diftinguûtur fient iudicium, amp;aibitnum. Vide com

mentaria Budæi. Jieq-marbitriumfignificat, eftitidicium non exquifitum eius qui fe inter duosinterponit, amp;:cuiqi vtatquitas poftulat, tnbutt. Conuentusimpetit etiam votât

quiainiisnonexquifiriffimeagitur. Sicut arbiter feconftituit medium inter duos litiganteî, vccuiquetribuatquod æquum videtur.- ita viólus intermorbum, amp;nbsp;virtutemquafi médius conftituirur. AioqTTj auem no tantum conliftit in folo cibo amp;nbsp;potu,fed in fex rebus non natu-rahbus etiam: in cibo amp;: potu fpecies diaîtæ funt tres, plenus vidus,conueniens fanis a quo vi-ƒ resaugentur,mcdiusa quo conferuantur,tenuis,in quo nonnihiliam vires debilitantur. Hçc tertiainquatuorfpeciesdiuiditur. Intenuem ümplciterdiôlam,amp;tenuilîîmam;amp; priorrur-fusinexquifitetenuem, vel extreme tenuem. Sic etiam differunt inter iemorbi. Morbi alii limpliciter acuti^alii ex decidentia.- ßmpliciter qui tq.finiuntur, ex decidentia qui xo.aut plu-ribus finiuntur. 3. peracuti qui 7.finiuntur,4,qui extreme acuti,qui ^4. Boris,vt in quibufdam 0 anginis, aut quarto diefiniuntur. Vocantur ex decidentia, quia in alios decidunr, amp;nbsp;mutan-tur morbos.V ideannot. in prognoft. Tenuiflimus extremeeft nihil; tenuilfimus,cft melicra-turn: tenuis exquifitus,iufculicarniumcumaliquatulopane,Sifolumfuccumamp;:cremoiem ofFeramuS) eft ac h ius carniu ofterremus ; tcnuillimus vidus eft aqua cum iaccharo, vel hor-deocüôFa. lam veniendumad moiborum fpecies, acutusamp;peracutus. Acutusj quibreuia fua tempora habet, hoc eft, breuis eft, ft natura fit etiam periculofus. Abfqj hoc enim acutus nonefti Vterq) horum vel fimplicitertabs,velexacberalis dicicur,amp;habebimusquatuor.His adderepoifumusacutum exdecidentia. Videlib. 2. Galenidediebusdecretoriis fubftnem. Peracutus eft morbus, qui tantum ad feptimum diem extendiiur, qui longius procedit ftm-plicitet acutus dicitur.Exaóteperacutus eft, qui vfquead diem quarturn durât; nonexaclc 10 peracutus, qui ad feptimum producitur. Exaiftc acutus vocatur, qui ad rq. producitur ; non exacleautemqui vfqjad viceftmum, licet ille etiam ftt acutus. Eft ergo acutus iirnpliciterdi-lt;ftus, quando non vitra viceftmum diem durar.-exadeacutus, quandonon vltradccimum quartum; peracutus,quando non vitra feptimum; cxaólcperacutus,qu3ndo non vitra quar-tum diem extenditur. Acutus fttnpliciter,qui intra 14. aut feptemdecim dies finitur,qui vitra iy extenditurjcx decidentia acutus dicitur. Si excedat viceftmum diem.dicitur longus. Dicun-tur ex decidentia acuti,quia tanto tern pore, vt non occidant hominem durare nc queunt, nift inaliammorbifpeciemtranfeant. Acutus exadeeftquiintra 14. finiturdie. Anginaamp;qux-dam Apoplexia,cftexadeacutus morbus. Iuscarnium exquiftcetenuis viduseft, ^extreme tenui vicinum. Aphorifinus hie etiam in poftremis conliftit verbis. Vidus tenuis fernpereft jopericulofior, quamnonita tenuis. Patet hoc exemplis. Namin moibislongis lempercft periculofus, quia vires non poftunt durare vfquead tnorbiftnem,ft longo tempore tenuitcc cibetura’ger. Si quisfanusmulto tempore tenuitercibaretur, ferre hoc non poilet, quanto magis igit.ur, qui longo tempore ægrotat. In morbis acutis non fem per vidus tenuis eft peri-ciilofus,quia lunt breuiores: fin auiem exquiftte tenuis offeratur vidus,etiam in iis periculo-3 Î fus erit.QuidçnfahabentcorporaJongiore tempore famcrnpolTunt ferre,quia non multum exiisexhalat. In acutis morbis non fempcr hoc eft,quandononeftacuriflirn us.Sunt quidam italaxi,amp;rarum habcntco'poris habitum vtintratriduum magisdebilitenturquam alii qui fortemultisleptimanisatgrotarût. In quibufdam,]id eft,inbreuilfimis,amp;in quibusçgrormn vires adbuc confiant. Gram’s eft.] Licet inftituens fecundum rationem, tarnen eftgrauis amp;: 0 periculofus,fi fcilicet fit nimis tenuis. Multo ergo periculolior eft, fi abfque ratione fit inftitu-tus. -lt;5^ TO Alt] quafi fubdiuifio,quia fupra dixerat in longis femper periculofus, in acutis quibufdam periculofus,^: rurfus in lis ipfts acutis qui eum requirunreft grauis amp;nbsp;moIeftus.Gon-fiderandum femper,quo vidu æger opus habeat, quod fiet fi cognouerimus, quo morbo la-boret,amp; prtcuideamus etiamftatum. Si vires conftent, amp;nbsp;morbus breuis lit futurus, tenuis ei 4Î fufficerepoteritvidus: fin minus,aliquantoplusolFerenduraetit. Simoibuslongior fttfu-turus,cibus non adeo tenuiserit efferendus, fed liberalius aliquanto nutriendus erit. Si mos-bus duret vitra 40. dies, tales fere ficut fani nutriendi erunt.

^pboriC 50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

Dodrina huius Aphorifmi etiam prxeipua in poftremis verbis continctur. Semper minus periclitabituraeger, fi error contingat, fi paulo plenius cibetur, quam fi nimis tenuitcc cibetur. Doceihoc, vtfimuscauti amp;circumlpediincurationibus. Vix vllusxgrotus vidii exquifite tenui vtens,licet rede ilia fit inftitutus,non peccat. Senfus hiceft; Si tenui vtens vi-Î y du aliquem alium errorem committat,qui non in diæta, fed extra diætam eft, ramen ille error multo eft grauior,quam fi paulo pleniore elfer vfuSjVtfiquisfurgat aut irafcatur, tenui vidu vtens,multo maiorem committer errorem, quam pleniorealiquanto vtens, furgat, vel irafcatur,aut aliud quid faciat,quod fit peccatum,amp;c. Vel fic etiam exponipoteft: In vidu tenui ægri delinquunt,quia fæpe coguntur intempeftiue cibum aflumere.Vt ft ab initio æger vidmenuiflimo fit vfus,cuius ratione vires hadenus debilicacx fint,vt in ftatu fulFerre morbi

vitn nequeantjtum Cxpc accidit, vt circa ftatum eos cibare cogamur, Sc in co pcccatur, quod non fierer, fi ab initio plcniore paulo viélu efient vfi. Vide libr. de vidus ratione in Acutis, amp;nbsp;lachinum in hune Aphorifmum.J Senfus Aphorifmi hic eft; Virtus valde tennis cft pericu-lofior, quam paulo plenior;ratio eft, quia errores contingentes in exqnifite tenui funt maio-res,quatn contingentes in vido paulo pleniore. Idautem, in quograuior eft error,deterius î eft,amp; periculofius eo, in quo minus grauis eft, licet idem fit error. Læfionem quanq; facilius fert robuftus,amp;: vires imbecilliores funt in iis, in quibus viétus valde tenuis eft. Ægroti fere femper tempore morbi peccant, amp;fere in viduetiam. Errorumin morbis longis non facit mentioncm,quiaminus periculofi funt. Qui vtunturtenui viôtu, illipeccant,ficutaliifere omnes,fed magis læduntur; ratio eft, quia funt imbecilliores ob vitftum tenuem, amp;nbsp;per con- ® fequens ab erroribus, quos committunt magis afficiuntur iis, qui pleniore paulo vtuntur.fa-cit mentionem tentiium diætarum, quarum tarnen altera tenuior fit altéra. amp;nbsp;fenfuseft, ma-gislarduntur ab erroribus,quos ægroti committunt,qui exquifite tenui viôtu vtuntur,iis qui tenui tantum,no autem extreme tenui vtuntur. Comparât paulo tenuiorem,non tarnen malum, paulo pleniori, non tarnen malo. Sani ægrius fertint errores quos committunt, fi tenui- ' J us cibentur, quam fi liberalius ntitriantur. Quid ergo mirum fit, hoc idem in argrotantibus accidere.Vt fi homo laborare aut currere debeat fanus,qui non bene fuerit cibatusprius,ma-gis lædetureo, qui idem faciensbeneprius fuerit pranfus. Totus Aphorifmusnon loquitur de erroribus, qui in ipfo viôtu, fedqui extra viôtum ab ægrotis committuntur. Nam alibi do-cetidem Hippocrates in acutis morbis debere potiusdetraôlioniftuderemcdicum, quam addirioni; amp;nbsp;rationem addit, quia fi minus ci b i aftùmpferic quam debeat, poteft ei plus addi; fl nimiumaffumplerit, no ira commode poteftdetrahi. Comparatinter fe duo reôla,amp;inor-bo conuenientia,dicês,illud rcôtum,quod ad paulo plenius déclinât,eft tutius eo reôto.qnod ab eo déficit, amp;c. Circa ftatum, amp;nbsp;in ftatu minimum dare oportet, quia tum natura pugnans cum morbo maxime eft occupata,amp;: propemodum ctiam oppreffa. Impedietur ergo a cibo, a morbi coôtio ne viôtoria, fi occupeturin cibi coôtionc, amp;nbsp;pra:tercanjultagencrabunturet-iamexcrementa.

Morbus acutus celeritcrmouetur,amp;:grauia habet lÿmptomata,hoceft,pcnculofuseft. Sunt morbi habentes fymptomata fæuiirima,amp; tarnen non funt acuti, quia longi funt, vtco-lici,amp;c. Extremi feu acutiffimi funt,qui funt breuiftimi,amp;accidentia habentficuiflîma,amp;:ve-hementifti ma, vtvidere licet in ftatu. Acuttftimuseftquiftatim h abet accidentia vehemen-tifllma. Extremaeftfere omnimodaincdia. Ciceroliunc Aphorif ini.Deoftîciis adumbrate voluifte videtur,cumdicic, Gogi medicos in morbis periculofis vti curationibus anc pitibus.SicfercfaciuntChirurgiingangrænisquando membraabicindunr.Medici ra-riusadeiufmodi remediaconfugiunr,nifi tempore peftis, amp;c. Jn hoc Aphorifinofereloquitur de viôlu.quanquametiam dcaliisremediis inteliigi polfir. Vide 11b.5,Gai. Method.cap. 15. in quo hune Aphorifmum fans exponit, cum dicit')'lt;iyt'T6ioM, amp;non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fatisoftendit^®

non delolo viôlu,ièd etiam aliis curationibus fe loqui.Si quis intelligatdecibo.hicfenfus erit; Si quislaboret morbo acutiflimo (nam pert^ctTOi/öcwuÄTO,, extremos morboSjintelligitper-acutos , (cuacutiflimos) qui intra quatuor autquinquediesfiniatut, huieprorfus nihil cibi otferendum toto morbi tempore, mfiadmodum fitiinbeciilus.,amp;’rum offerenda eritaqua cum faccharo, amp;nbsp;aliud nihil. Hic tarnen obleruandum, non dtbcrc hune Aphotifmum in-telligi de febre peftilentiali,cuius alia eft ratio. N im ibicibuscerta de eaufà offerendus cft. Hic Aphorifmuseft qualiparsaut rnaior propofitio fcquentis/. Extremis morbis extrema conueniunt remedia. Peracuti funrextremi rt orbi. E go peracutisconueniuniextrema remedia. Oftèrendus ergo cibus acuuftimus,hoc eft,extreme tenuis.

Particulainatiua,equa huncepræcedente penderepatet. Quantomorbus eft rGmiflîor,amp;minus acutus,tantoplcniorem v ôlum exhibebimus. Sin ergo morbus fit finemhabiturus circa 14 diem,dabimusptifmam,amp;panem vfq5ad ç.veln.diem.- poftea5S cum non procul abfit morbus a ftatu; vel nihil, vel Gltem minus cibi ofteremus. Vide Gal.lib. dedecretoriisdiebus fubfinem, item libr. z.iiem lib.8.Method, cap. 3. Videntur in morbis quibufdam vehementiora fymptomata acciderc ante ftatum,nÓ auteiti in ipfo ftatu. oJTiitjt ftatim,hoceft, circiter primos quatuor dies maximas concirationes fiue fy mptomata habet, amp;c.'Qui no n adco funt acutided poft dies demum aliquot ad ftatum per-ucniuntgt;

In Aphorifmos aliquot Præleôtiones. up ucniunt, in iis liberalius panloægrotoscibamus. Si enim extreme tcnuiflimo vidu tumvea-mur,2Cger,priufquam ad vigorem morbus perueniat,morietur,, ôi:c. oxi/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc addict

ne quis putaret in omni acuto morbo extreme exquifitis remediis vtendum efle. In regioni-busnoftrispauciacutis laborant,nifi loci ratione.Acutorumfuntduæpræci'puæ caufx.i.ma-5 terixqualitas. i. loci dignitas,vtfi in corde,cerebro morbus nafcatur. Si materia fit acris tenuis, turn natura toto cönatu in idincumbit,vt vel expcllatjVel faltem dilfiper. Ita etiam cum in membro nobili eft morbus, natura ftà'tim infurgit, amp;nbsp;ftatim vel vfneit vel fuccumbit, amp;cc. Apopledici vel pereunt mox tertio aut quarto die,quia motrix facultas in cerebro périt, vel mutatur morbus iri aliud malum,vtinparalyfim. Male quidam interpretanturhos morbos deletalibus, quos Medici non nifi cum præfationecurandos fufeipere debent, ne medicamenta alias bona infamentur, Loquitur ergo his duobus in Aphonfrais de morbis, de qui-bus adhuc alia fpes eft, eoscorrigipofle,

Supra locutus fuit de morborum genere,hic autem de morbi tempore, qua: fcilicet vi-étus ratio adhibenda fit in quouis morbi tempore. Hicergo non de genere amp;nbsp;natura morborum loquitur,fed quinam cibus ratione temporis xgro debcat ofterri, primum autem de fta -tu. Si in ftatuofFeraraus,turbatur natura,hoc eft,reuoCatur ad cibi concodionem, amp;:auerti-turapugnamorbi, [in quo concoquendoautvincendo,nuno temporemagis, quaminftatu, occupata eft] hoc eft,fi natura prius fit vehementer affliifta,amp; infuper oneretur cibo, tan-quamnouooncre,fuccumbit. Eodem fere fit mqdo, vt natura fuccumbat, quomodovide-musignemextingui,filignanimismultaimponaturei,itavttandemfufFocetur. Certefi ci-bus,cum a natura imbecilliore coqui nequeat,crudus per venas difpergatur, augebitur vitio-fa materia,amp; morbus grauior erit. Quid fit faciendum ante ftatum, fupra obiter docuic,cum diceret,quanto longius abefTet morbus a ftatu,tanto liberalius cibandum efle atgrum.

30 InhocAphorifmoaddit,quodinfëptimotacuit: non tantum morbus, amp;nbsp;tempus, fed etiam xgrotans infpiciendus ent, [amp;ipfius confuetudo] nam morbus fxperequiritvi«ftum certum,xgrotus autem eum ferre nequit. Hæc omnia eo pertinent, vt circa ftatum,amp; prxfer-tim in ftatu minimum xger nutriatur; caufaeft,quia nullo tempore natura tarn eft occupata, quam in ftatu ipfo. Vires noftrxfunttriplices; Animales,vitales, amp;nbsp;naturales ;amp;hx funtino-35 innibus morbis confiderandx,in primis veto naturalis amp;nbsp;vitalis. Sunt autem validx.cum ca-lorem infitum habent validum, cuius miniftcrio vtuntur in fuis aólionibus exercendiS, amp;:c. Decaloreautemiudicamusexaftionevirtutis.Siaiftiovirtutis vitalisbenehabeat, refteca-lorhabebit. Vtut fit paruuspulfus,tarnen adhucxqualisfignificatroburvirtutis naturalis.Vi-goremintelligimus ex codioneamp;excrementis, amp;appetitu.Infebribusin primis ex alui ex- 0 crementisamp; vrinis. Virtutem animalem colligimus conftare e motufacili, fenfuum perfpi-cacitatc,amp;c. Si conftat ifta facultas, ergo fpiritus, amp;nbsp;calor, quibus ceu inftrnmentis ea vtitur. * nbsp;nbsp;In ciborumoblationeconfiderandus eft morbus, deinde vires xgrotantis, tertio xgiicofue-

tudo. [amp;morbi tempus] Vtriim videlicetfuerit/olitusantea multum,autparumcomedcre. Quodfipeccandum fit,hoc potius modo peccemus, vt ab initio nimismultu, quam nimis

45 parum demus. Poft ftatum, fiueindeclmatione liberaliuscibarenonislicebit. Tenuiflimus viftushieintelligitur circaftatum refpedueins, qui datusfuitab initiomorbi. Namverfus ftatum fem per oportet viclum imminuere. Videtur no in omnibus acuds morbis vehemcn-tiflima efle lymptomata in ftatu,amp;c. Vide 4 4. Commentât. Galen.in lib. i .de ratione vidus acutorum.

In Aphorifmo odauo dixit fimpliciter, in decimo autem quafi illatiuc concludit quod inodauofimpliciterdixerat. Tempusquoadtempuseft, non fimpliciter indicatquantum 35 cibiorterêdum fit: fedfacultasaflèda.Vide lib.deoptimafedaadThrafybulumcap.SQ.amp;fe-quentibus, amp;nbsp;lib. IO. Methodi. Vide text. ^5. lib.i, de vid. rat. acutorum, qui locus cum prx-fenti Aphorifmo pugnare videtur. Nam ibi dicit debcre nosaugere cibum vfquead ftatum. Quidam vt hxcinter fc conciliarent, ita expofuerut duobus a ftatu diebus,id eft,citra ftatum duobusdiebus: fedeftfalfaexplicatio, fequereturxgrosnutriendosefleinftatu, ficutnütri-bbancur fauicaus tempore,amp;:c. Alii dicunthanefententiam Hippocratis non efle generalehi,’

fedloquieumtantummododepleuritidc, ineomorbo inquit tanto plus cibi ofFercndiiæ, quanto magis fputum augetur. Vera fentcntiacft in quibus materia non continetur tota vfcp ad crifim, vt videre eft in pleuritide,amp; (ïmilibus.Vide Galcnum in vltimam fentcn tiam lib. 3. de ratione viä:us acutorum. In pleuritide tanto plus olFerendum, quanto plus expuitur dua-bus dcc^fis: i. vt vires roboremus,quo eiici per tu dim queat materia.2. quia pt ifana, no tan 5 tum cibi, lèd etiammedicamenri rarionem habet. Quæri poteft an idem fit ftatus codionis, amp;nbsp;accidentium, hoc eft, an coqui poflît materia perfeéle, cum accidentia funt vehementiffi-ma. Non debet hæc quaeftio de morbo frigido, omni morbo calido, aut rnorbo matera non habente in telligi. Intelligi ergo debet de plerifque febribus,aut morbis acutis omnibus putri-dis cum inflam matione,aut fineinflammacione,dc his qeæritur an fimu! procédant codio, Si. fyraptomata. Cum accidentia funtgrau’flima,morbuseft fixpemitilfimus, quandomor-bi tempore maten a paulatim vacuatur, vt in pleuritide,amp; firailibus. Cum morbi materia tota continetur, fieri poteft vt accidentia fint grauilfima, licet morbus fua natura no fit magnus. Quarritur vtrum quando morbus eft fummus,ficut in ftatu, etiam fit fumma putrefadio. Vide cap.8. artis medicæ. Codio eft qux facit ceflari putredinem. In ftatu codio eft optima,er t ii go putrefadio minima, necvna cum morbo augetur putrefadio. Vrinæ ab initio magnam indicant putredinem,poftea vcro minorem,in ftatu minima. Materia ab initio in febribus tota rebellis eft, in ftatu non item.-indicant hoc vrinar, crifes, pus. Non ergo procedit putredo cumcodione. Nonloquimurdecodionequatenusprarparat humore in alimentum,fcd qu£E eft in morbiferis caufis. Duæ funt codiones, vna permutatio materia? naturæ aduerfariç 20 in cam formam, vt natura illi iam dominetur,alia amp;nbsp;magis proprie cod'd dicitur, quat cibum concoquitjVtcorpuseonutriatur. Mutationumnaturalium noeftpyogreftus retrorfum, fed femperantrorfum, doneedeucntumfitadelementaqua'iam infeinuicem poffuntmutari. Quæri ergo iam poteft,fi caufa morbi, materia in ftatu maxime eft euida,amp; benigna,cur accidentia fint grauiffima. Refp. i. quia materia tunc magis agiratur,amp; coquitur,ideo magis af- 25 ficit. Cum ergo maxime coquitur, maxime mouetur.2.tum etiâ eft fubiilior, acrior, amp;nbsp;mor-dacior effeda,amp; attenuata,ideoq; magis nunc poteft imprimere,quam prius ad hue incrafla-ta.3. quia vires nonnihil funt imbecilliores quam prius, amp;nbsp;corpus facilius accidentia fentir,4. quia in ftatu calor eft magis concitatus. Nam eo tempore natura infurgit contra morbum,amp;; ipfiuscaufam,amp;ex!pfacommotioneomniaaccideniiacti3mcriticafiuntmaiora.5.quiacir- 30 ca ftatum tora materiaa natura euida mouetur,i n reliquis temporibus ea tantum,qux putre-fadaerat, mouebatur. In fingulis paroxyfmis noua col hgitur materia vt alibi videbimus. In continuis febribus quia materia eft intra venasconclufa, ideo non poteft fimulexpellfma-gna tarnen ipfius pars expellitur, nifi in maximis contineatur vafis. Aliud eft fieri morbum, aut putredinem maiorem, amp;nbsp;deteriorcm. Maior fir quando manet quod eft, tantum auge- 3 5 turvt fit infalubribus. Deterior nt,quandoaliam induit qualitatem,quæpcior eft, vt ininia-lubribus morbis fit. Pus fit, quando materia, qua: in pus vertitur, corrupta fuir. Pus eft effe-dus quidam natiuicaloris, atnonfolius. Ingeneratione puris natura iam vicie putridam qualitatem, amp;c.

Paroxyfm us habet in definirione fua periodum. Quid ergo fit periodus,fciendum. Pe-. riodusvtpatetexlib. Gal.demorborum temporibus, eft pars detcriortotiuscircuitus. Eft autem reditus vnius ab vno principio ad idem illud principium. Eft circuitus quo morbus ali-quisabvnopundoad idemredit pundum. Vtfihodie hora prima te inuadatfebris, amp;re-deat poft biduum, vcl circa eandem vel aliam horam, vocatur tom illud intermiffionis tem-pusperiodus. Periodusinduaspartesprincipes, inacceffionemj amp;:remiflionem diuiditun Acceffio,irriratio, amp;nbsp;paroxyfmus dicitur,amp; cotinet partes fui tempora 4. i.

lt;naut vocantGræci,cumprimum incipit frigere, amp;hæc pars proprieacceflio dicitur. x.Inar- 5® qualitatistempus,quadopartimfriget,vtinexterionbus,partim etiamcaletininterioribus.3. Augmentum, quando totum corpus calet, amp;nbsp;prxeipue circa pedus.4. çtxcns nbsp;nbsp;àxidt,quan-

doeftiaminfummo,Arquafi ftat.Remillioaliquando habet partem vnam,aliquandoduas. Sin ergo per periodum intelligamus integrum tempus periodi, tum in continuis febribus numquam cibus effet dandus, quod eft falfiim. Intelligit ergo per periodum tantum partem 55 eius peiorem, qua: acceffio dicitur,in qua non cibandus eft xger. Quintum tempus déclina-tioeft, quod no continetur fubacceffione; fextum tempus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Principium eft in pleu

ritide generale quando nihil expuit, augmentum gt;nbsp;quando fcmicoda, ftatusquandocoda. Nam vniuerfalia tempora prarcipuc cruditate, amp;nbsp;codionediftinguuntur. Docuir fupra quo-modo generali ratione cibus fit exhibendus; at in 11. Aphorifmo dicit in principio, non generali, '

In Aphorifmos aliquot Præleôhiones. 131 tali, fed particuîari, cibum non offerendum, quia nocet vt fupra expofitum fuit. Nam in pa-roxyfmonaturamagisocGupatur, quaminaliistemporibus. Nonigitureiplus negotiicibi oblatione offerendum. Nam non concoquet rede, amp;nbsp;fic cibi conuertentur in excrementa. Vide lib.io.Gal. Methodi, vbi docetaliquandoinacccflîonibusægros cibandos efle, hæcta-3 mcnindicatio non fumitura morbi natura : fed potius ab ipffus argroti confuetudine. Docet etiamquanam in parte paroxyfmi tutiflime exliibeatur cum cogimurid facere. Vtinanimi dcliqaio, in corpore arido,amp; fqualido, in eo qui multo tempore no comederat. Accidentia circa argrotum diligenter obferuanda. Si in principio non vehementer contrahantur,amp; mi-tius tempus fît rcliquo.redius ab initio, quampofteaexhibebimus. Confiderabimusetiam quonam tempore lymptomata maxime fint mitia, amp;nbsp;turn cibus offerendus.Confideradum edam quando caior vehementiffime arefaciat. Vide fub finem lib.n. Methodi. Si cibus circa ftatum offeratur,duplicantur natura: labores, amp;generanturrnultaexcrementa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ozaoa]

Nill hæc verba addidiffet, intelligere quis poterat tantum in primo paroxyfmo abftinen-dum a cibo effe, fed vt vera fit, non tarnen congruit propofito loco. Non enim dicit in paro-3 xyfmo primo,ied in paroxyfmis. Videtur fic intelligi debcre non tantum in paroxyfmis febri-hbus a cibo abff inendum, fed etiam in aliis morbis, qui paroxyfmos habent id obferuandum effèjVt funt podagra,dolorescolici, amp;nbsp;quidam affeótus melancholici. In intermittentibus fe-bribus debemus expedare antequam cibum offeramus, in continuis autem in de-clinatione cibare poflumus,quia declinatio non eft pars paroxyfmi,quado acceflio vt in quo-^0 tidianis redit citius, tum in declinatione offerendus cibus vt ante acceflionem concoquatur.

N oftri homines vix vnius diei ferant inediam, idco in declinatione fere funt cibandi, quando febris longa eft, vt horarum 34. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Kft'TxçïcCTii'intclligit olk/zIcu vigorem,feu ftatum. eq viémi, morborum proprictates indi-cabuntacceffiones amp;nbsp;ftatum, fine febris quotidie, fiue alternis diebus, fiue quarto demum die accedat. Morbi natura obferuanda, hoc eft, vtrum fitacutus amp;nbsp;breuis,anlongus. Nunc autem docet, nos a principio mox cognofeere, vtrum fit morbus breuis, an longus futurus.

3 ° Nam rede cibare non poterimus.nifi nobis confter,quam longe morbus a ftatu abfit. Si materia frigida amp;nbsp;crafla in parte aliqua ignobili fit colleda, morbus erit longus,quia natura cum non fit molefta admodum.eam negligit. Sin autem in nobili parte,qua non poffit carGre,coI-leda fir eadem, breuior erit. Nam tota natura contra infurgit vt earn expellat. Ita ft materia fit acris amp;nbsp;tenuis qua: morbum gignit, etiam fict breuior.- quia talis natura: in quacumqs tan-

3 dem fitparte,m3gis eft molefta,quam frigida,amp; crafla,amp;c. Cum dicitur in acceffionibus nihil dandum, intelligere nos oportet etiam paulo ante acceflionem nihildandum. Nam qui duabus aut tribus horis ante acceflionem cibum obtulerit, eodem fere modo,ac fi in ipfamet accefllone daret peccabir,quia cibus interea no c5coquitur. Quado fit flatus futurus,cogno-feemus I. e morbi nacura. 2.. anni tempore, feu conflitutione. Morbi propter aëris conflituti-onem, non propter nomina partium anni oriuntur.Vt fiepe a:ftas frigida inflar veris, expe-dandiergomorbi, quifolcntinvereaccidere.?. Incrementum periodum.4.’6^(poqw^p*, qua: vbi morbus aliquamdiu durauit,accidunt. ƒ. Excrementa,quæ poffumus fub 4. compre-hendere,vt fputum in pleuriticis,vrina: amp;nbsp;alui excrementainægrotis aliis,amp;c. eq quia aliiacuti,alii peracuti,alii acutiffimi, alii acutiex tranfmutationc, quando tenuis materia ex-^3 halauit, amp;nbsp;craflior pars rem anet. Vt fi quis exquifita febri tertiana laborer, quæ fola bile flaua excitetur,dicemus morbum breuem futurum. Si quis angina laborer, dicemus breuiflimum fore morbum. Pleuritis fere 14-finitur,rarifflme ante hunc,aliquado tame poft hunc definit. Prout angina in talib.vel talibus cofiftit mufeulis, breuior aut lÔgior erit morbus. Quartana-rius quibus diebus nonfebrit,quoad cibi quantitatem attinet,tantumdem ei concedendura, 3Q quantum tern pore fanitatis comedere foiebat, in hac tanrum nos laborare oportet, vt pcculi-areseicibospræfcribaraus. Pronunciatumgenerale, æftasomnes morbosbreuioresefficit, hicras longiorcs, fi fcilicethiemisamp;æftatis temperamentum naturaliterhabeat. VerSc Au-tumnus fe habentad proportionem æftatis amp;nbsp;hiemis. Omnes breues morbi oriuntur ab hu-more calido tenui, iogi a frigido amp;nbsp;crafTo. Æftas autem cum humores calefaciat, amp;nbsp;atténuer, Î3 breues effîcit;hiemscumrefrigeretamp;incraflèt,logiores. Calidistemporibus oriuntur morbi calidi a flaua bile, amp;: fanguine oborti. Frigidis frigidi,ab atra bile,amp;c. Adolefcentia breuiores, fenedus longiores habet, 3. eft Periodoru fiicceffiua incremeta. WJbtzis nihil aliud eft quam WiSûtffjç. V t fi quis tertiana laborans hodie hora prima, poftea fequens paroxy fmus hora décima inuadat, amp;: etiam longius durer ,intclligo non procula ftatu abelTe febrim. Non tarnen femper ex anticipatione tali indicate poterimus : ideo neceffura eft anticipatio fit maturior.

deinde parôxyfmus fit diutarniôr amp;:grauior,tumdehiqucindicax ftatutn non proculàbcfle. Sitardius accidat,amp; morbus fit concodus,indicat in declinationecfle,amp;ftatumpræteriiflc. Quo mobiliorcft morbi caufajtäncomaturior fit periodus. Fit autem mobilior, fi materia lit tenuior. Quæ febres eadem horainuadunt, plerxqs funt diuturnx. Quo incrementa perio-dorumfunt maturiora,amp;vehertientiora,tantoftatuspropinquior efle cenfenduseft. Quo 5 font tardidra, mitiora, tanto longius ftatum abefle feiendum erit. ’é^fpoqi'ó^et, font,qua: in morbis poft principia apparent, vt figna cruditatis,amp;codionis, vt videre eft in excremen-tis,amp;:c. Sunt qua:dam figna,quæ fèmper cum morbo inuadunt,amp; cum iplo difeedunt, vt pa-thognomonica. Principium morbi quot modis fomatur, vide lib.de crifibus Galeni. Excre-menta alui font ventriculi, amp;nbsp;iftteftinorûexcrementa; (udores excrcmcnta font habitus cor- ° poris. MTiKst-] intelligit quatuor primos dies. Qui tertio die fputum codum expuit in plcu-f itide,non durabit morbus vitra dicm feptimum, amp;: proinde e fputo nos vidus rationem in-ftituere poterimus. Qiio enim citius in omni morbo apparet codio, tanto breuior erit morbus. Pro rationelongitudinis principii, etiam reliqua morbi tempora (tint longioraaut bre-uiora. ttÎüotax, aquoïâm,tcnuem amp;:crudam exfpuitioncm vocant; fed TSuÉÂoy Ipuium æqua-Ie,crairum,amp; coélum. Nulla corporis pars adeo tenuem habet tunicam, ficut oculus, ideo humoresinaliis corporis partibus externisquantumuis tenues,amp;acres,nonpoffuntcfflue-re,nifiinpus conuertantur, amp;nbsp;ferroaperiantur. Interiorespartes contrahabent, necadeo crafla cute teguntur, alias humorcs in iis contend transfodare, aut effluerc non poflènt, nifi aperirentur,quod fæpeabfque animalis interitu fieri non poftet. Si folum cruentum, atrum, autftauumexpuatur, indicio erit nobis nihiladhucefteconcodum. Sinverofit mixtum, feiemus naturam concodionem iam aggWftàm eflè,nondum tarnen rede concoxiflc;quod fi fit album amp;nbsp;tenue,iam eft codum. Si flauum expuant, fæpc euadunt: fi cæruleum, raro; fi atrum,nunquam. In morbis capitis excrementa font,quæ per nares, aures efiluunt,amp;: pus ct-iam cum caput eft vulneratum.Excrementaamp; alia figna enumeratanon tantum indicant, quâdo fit ftatus futurus, fedetiam an crifis futura fit hona, an veto mala. Vidc expofitionem huius Aphorif.lib.i.de Crifibus Galeni. Crifis bpna fempereftinftatu,

DocuitaddiætæinftitUtiotlemconfcrrÈlnorbinaturam, morbitempus, viresægro-'tantiiim,ætates etiam conferremonét.Nam vnaætas alia cibifubtradionem ferre poteifcia-tilius,quodinhocdocet Aphotiftho, inftituendumfciliccttalem vidumjqualiscuiiibetæta-ticonuenit. Hic ergo aliqiiid de ætatibusdicendum erit. Ægyptii ftatuerunt ætatem hominis loo.annorum.vt Plinius refert,amp;putaruntfecunduminctementum,amp;decrementij cor- îi dis durare vitam hominis, cum nafeatur efle ij.J. amp;nbsp;augeri vfque ad 50. fingulis annis duabus 5. poftea decrefeere icerum, quod eft fatuum. Solon yo.annorum ætatem ftatuic hominis. Peripatetici diuiferunt in duodccimfeptimanas, quod etiam Varro fecit ex Hecrufeorumli-bris,hoceft/4.annorum.Plato ftatuit Si.annum efle hominis ætatem,quiaconftetquadrato maximoin numeris fimplicibus,amp; putauit efleclimadericum ; alii 49. quia feptenarius in fe 4® multiplicatus.effîcerer. Quæde climaderico anno dicuntur,non font magnimomenti. Natura hominis hanc feruat periodum, vt 9. menfibus excludat fœtum,in hominibus fiunt eer-tæ mutationes poft feptem annos,non propter numerum, fed quia Deus hæc indidit natuiæ, vt femper poft feptimum annum fieret mutatio, hadenus dicere polTumus feptimum annum eo efle pehculofiorem, quia ad eumdeuenicns natura facit mutationem, quafirotain 4î quandamiam circumierit,amp;eo curfu abfoluto iam quid machinärivelit. In fecundo fepte-nario mutatur vox, in tertio prouenit barba,amp;c. Per noucnarium in nobis fieri mutationes, naturalibus argumentis doceri no poteft, fed per feptenarium, quod etiam e facris literis pa-tet. Vide Salom. Authores non ealdcm in partes ætatem hominum diuifcrunt. Auicenna in quatuor partes; Adolefcentiam vfque ad jo.annum, poftea vfqucad^5. amp;innonnullisv/q; 5» ad 40. facit ætatem confiftentem, deinde fenedutem vfque ad 60. poftea in extremam lene-dutem. Adolefccntiamdiducitininfantiam, i. in tempus concuflionis, quando mutatur Vox.3.pubertatis,cumcrefeitbarba.4.intempusfortitudinis. Aftrologidiuidütætatemho-minis iuxta Planeras. Extat hac de re carmen authoris incerti. Pueritiam, dicit Varro, quafi puram dici,quia nondum vlla fcelera patrarint pucri. luuenes aucem a iuuando, quia iuiiarc poflint Rempubl.in rebus militaribus. Hippocrates interdum in duas,in earn quæ crefeit, amp;nbsp;earn quæ decrefeit, aliquando in tres,hoc loco in quatuor. Galenus fenium in partes duas di-uidit,interadolefcentiam,amp;ætatcm confiftentem ponit intermediamiuuentutem. Quod ad res medicas attinet,vix mutantur vfque ad 14.annum, ideo fere ad eum vfque extendunt puerorum ætatem. Crefcitpucr inlongitudinem vfque ad annum i/, in cralfitudinem amp;: robus

robur vfquead 30. po'ft ilium annum przterpinguedinem vix aliudquidcrefcir. Per fcneS hoclocointclligit primum fenium agetes,non decrepitos;nam illi ieiunium, feu ciboriim o-innium fubtradionem ferre nequeunt; idco cum multum concoquere no poHinr, fæpe iunc cibandi. Caufa huius rei manifeltaeft. i. Senes habent calorem ignauum,qui non bene con-5 coquic.^.habent corpus claufum, c quo non multum effluereporeft. j. abundant humori-bus pituitofis amp;crudis,propter concodionemnoperfedamconcodis. Quia:tatefuntcon-fiftenti calorem vegetiorem habent,quam fenesxorpusctiam no adeoeftcompadum, nec adeo mukos humores pituicofos habet, ægrius fenibus,facilius pueris tolerant inediam. Pueri omnium minime apti ad ieiunium funt,quia non tantum reponendum eftin cibo, quod ef-fluxit,icd infuper etiam oportet augeri illud. Corpus etiam illoriim eft fere aqueum, amp;nbsp;pror-fus apertum, ideoq} non minim, ft ex eo plurimum effluar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui ammo amp;nbsp;corpore

promptusamp;alacnseft, fvach’r. quifunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habent cor calidius, vt docetur in arte

Medica,amp;c. Tales pueros etiam in morbis, amp;nbsp;aliquando in acceflionibus ipfts nutrirc nos o-portet. Non ergo morbum,virtutemamp;alia : fed etiam aftarem in vidiisprxlcnptioneobier-

15 uare nos oportebit.Sicut inter pueros alii facilius alii difficilius tolérâtinediam,amp;adoleicem tcs,iuuencs,conûftentcSjôi: lenes. Nam in omnibus eadem eft ratio.

Hie Aphorifmus nihil aliud cohiihere videtur,quam rationem Aphorifmtpra;ceden-tis. Siparticula gt;^,adicdacftet,videripoterätoratiocontinuaeire Inomniæcaie hienie Ôi Vere plus tibi olferedum,quam «ftatcvelautumno,quodhîcdocerevuk Hippocrate ri poteft an calot ht maior in iis,qui funt infra decirhum quartum, an vero iis qui fupra 14. annum funt. Comparationem facit inter cibum,amp;calorem cibum concoquentem.Nam icm-2-5 per elle oportet p'üportionem inter cibûamp; caloiem. Vbirnultusamp;magnuseftcalor, multo eft opus Cibo a quo foueatur ille; alioqui fuffocabitur, amp;nbsp;corpus pehitus diffluet, ac diftolue-tur.Videtur no tantü rationê iuperions afferre voluiftê, fed hoc infuper docere voluiflé, qua-cumep occaiîone natiuus augeatur calor, augendü elfe nutrimencû quoc|5. quia vt prius dice-batur,inter eibu,amp; caloré temper elle proportionc oportet. Vbi calOr miiitus eft, multo opus 3Ö eftcibo.-increfcentib.pluiimuscft.-etgoplurimo talibusopusefteibo. Maioi probamr; Vbi multû defluit,rcponendü multû,ni velis corpus cofumi; at vbi Rjultus eft calor mukû dlt; finit: ergomultumreponendum, alias corpus diffluet amp;confumetur.nonpoteftaucemreponi, nili cibo; ergo multo cibo eft opus. Minoré accipit pro confeffo, quod in crcfcéçibus fit mul-tus calor. Alibi docet,quo quis propior eft pnncipio generationis.tanto curn elle calidiort m 3 5 amp;quolongiusabcoabtft,tantofrigidioremefle. Videhb.Gal deMarcori amp;cap.2.!ibi.dé tuenda fanitate. Homo nalcitur paruus; quod fi debeat fieri magnus,nelt; eff um eft,fit ab initio valde humidus, alias non poterit dilatari,amp; omnes in partes extendii quod fi prxterea debeat extendi,neceifum eft. habeat calorem, qui partes comunftasextendat.vt intercjCterasqua-litatesdominetur. Hinc eft quod philofophidOteruntquJcquidcrelcit calidüm tflc,hoceft, 40 inctelcentibuscalorem catteras qualitatesfuperare. Non tantum oportuit hominem crelce-rc,{ed etiam robuftum fieri,ideo ligamétis amp;nbsp;olTibus opus fuit. Natura ignem,hoc eft,c.. 1 idi-tatem amp;nbsp;ficcitatem indidit animali,vt partes cxficcatione opus habentcs,exfic« aretjquando vitra quam opus habeant exficcat, amp;nbsp;crelcere non poteft, id iam fit pratter natu' æ intém um. Nam vbi partes quantum latis eftexfîccata: funt, natura ferre poflet, vt nonampliuscxficca-45 rentur fed hünc motum impedire ncquitudeo ad iènium animalia pcrducuntur,ac tandem quoque ipfam ad mortem. yïp'ti'Ti] Cocraria argumencatio. Vbi paucus eft calor non multo ertopusiibo; inlenibuspitum eftcaloris.'ergo, ôcc.Probacurmaior; Vbicumcp calori pau-co multum fomiteminiieis, ibi calorextinguetur, ficurfiligna miika licet ar da paruoigni imponantur,eundemextinguût,firepentepræfertim amp;confertimhocfiat.Minoi p'obarur 5 o afigno: Vbi mukuscftcalor.vehementes, amp;nbsp;ardentes fiuht febfes, licutincieicentibus, in fenibus numquam, aut raro iâi tem eiulmodi febres vifuntur. Ergo in iis calor no eft magnus; Rede ergo didû eft pauco cibo fenibus opus cfle. Vidc hiftoriâ Halicam in qua legitur qué-dam Hugolinum eû filiis quincp inclufum carceri,amp; fame necatum,ibi obleruatum eft natu minimum tertio, akerum quarto, ipfum autem pattern odauo demumdiemortuumefle. J 5 Sicpomacalidioraamp; minus terrcftriacatterismagisfiunt rugofa,quiacalor in ipfispartes de-pafcit,amp; abfumit: ideo flaccefcunt,amp; fiunt rugofa,amp; nô ampliusadeo funt plena, quod ideo fitquianihil in locum eius quod e»^ ablumtura reponcrepoiTunt. Videturhincconfequiin pcflîmis febribus plurimum cibi offerendum, quia calor in iis plurimum abfumit. Relp. hic fermonem eflTe de co calore, qui non tantum poteft diflîparc, fed etiam reponere, vt eft lolus calor natiuus Ôi. naturalis. Fcbrffisautem licet multum diflîpct,non tarnen repentic poteft^

amp;proindemultum cibum quem reponat, nonrequirit,amp;e.GaIenusamp; Ariftote’es varie de natiuocalorcloquûtur. Ariftotcles aliquandovocat ipiritum pertotum corpus difperfum, aliquando vocat naturam animatam, aliquando quali animal quoddam cflè dicir, alias dicic in lémine eflcfpiritum amp;nbsp;calorem qui faciatvt fernen fiat fœcundum. Videlib. delpiritu,lib-debreuitateamp;longitudine vira:, amp;c.Galenus aliquando vocat remperiem Icutcmperatu-ram, aliquandodicitiftum calorem eflèanimatum, aliquandoprimum animæinftrumen-tum eirCjaliquandojVt in libro de rigorc,fubftantia per le mobilem,fæpiflîme vocat fpiritum, aliquando exhalationem benignilanguinis. Inlib.detuenda fanitate vocat ignem. Per calorem miftum fignificatur lùbftantiaquaîdam calida. Cum autcm'Jo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimpliciter amp;nbsp;abfq;

f/x(pv]ovponitur,qualitatem tantumintelligerc poflumus,vtcum quatriturvtrum puei i aniu- ® uencs habcant maiorcm calorem, intelligimus turn dequalitate, non autem de calore inna-to, qui certe maior eft in infante, quam in adolefcente, quia mox ab ortu incipit decrefcerc, amp;quolongiusviuithomo,tantomagisilledecrefcit. Quxriturergoquodnamfîtillud5«?quot; pxiv ip.(^u]or. refpondetur lèmen cum menftruo. Calidum innatum eft quod nobifeum nafei-turjfemen amp;nbsp;fanguis menftruus vocatur calidum,quia calor in iis reliquas fuperat qualitates. Quod per cibum amp;: potum in aflumpti locum reponitur, non eft quod nobilcum natum eft, fed quod in eius locum fuccelfît dicitur etiam calidum innatum, quia facit opera calidi inna-ti,amp; ci valde fîmile eft, amp;nbsp;fit quafî eiufdem cum eo naturx, licet aliquanto fît imperfelt;ftius. Sic res habet, ac fî quis vas haberct plenum vino generofo, quotidie autem auferret ali quid, Äraffunderctpoftea aliquid nonadeo generofî, fîparum aftundatur,eft idemamp;non idem iO vinum, non idem quia ignobilius ci eft affufum, amp;nbsp;cum eo eft mixtum, licet hoc fenfus non percipiant ; eft quodammodo etiam idem vinum, quiafere eundem habetaffeôtum, quem habere poterat etiam prius, antequam cum altero mixtum elfer. Si longo tempore fîc alFun-datur,peribit tota eius generofîtas,amp; quafî lênefcet,tandem vertetur in aliam vini ignobilio-ris fpeciem, aut forte in acetum, hoc eft, penitus emorietur. Sic fere abfumitur calidum nati î uum, amp;nbsp;in abfumpti locum aliud reponitur, donee tandem homo fenefeat, amp;nbsp;prorfus etiam moriatur. Galidum ergo natiuum eft calor ille, qui in lêmine, amp;nbsp;menftruo ineft. Subicduin eius fî fît multum.multusetiam calor erit. Vbi autem fubicôlum illud humidum in quo ineft decrelcit, etiamiplècalorfit minor. Corporanon crelcentiahabentcalorem multomaio-remiisquæcrefcunt; fednonrantum habent calorisillius benigni, amp;:natiuiconfîftentisin materia humida, amp;nbsp;diduôtili. Quod in loçum abfumpti reponitur, eft acquifîtum,amp; femper imperfeéhus eft natiuo, quo fit vt e diuturna ilia repofitione tadem animal totû fiat imperfe-lt;âum, amp;nbsp;deniqj ad mortem ipfam pcrducatur. Vide cap.j.lib.i. degeneratione animalium, amp;nbsp;tomum lècûdum dilputationum contra Paracelfum. Quidam putarunt eum calorem,qui in locum abfumpti fuccedit, non elfe elementarem, led elfe cxleftem, quod falfum eft. Si J 5 enim defcendat,defcendet cum materia,vel fine materia; fine materia dicerc non polfumus, cum accidentia non fine fubiedis fint: ergo cum materia. Si cum materia: ergo ilia in corpore noftro nutrietur,ficut alix corporis partes,amp; fic falfum erit materiam cxleftem elfe immu-tabilem,amp;;c. Eft igiturelementaris, no autem cxleftis calor, qui fuccedit in abfumpti locum.

- Is calor qui reponitur,eft etiam aptum animx inftrumentum,minus tarnen aptum, quam fit 4® ipfe calor natiuus vt diximus,ac tandem progreflu temporis ineptum fit inftrumentum, vt nc inftrumentum quidem anima: fit amplius, amp;per confequens animal interirefitneoelTum. Calor qui in fingulis eft membris,eft quafî ignauus amp;nbsp;dormiens, amp;nbsp;no poteft exire in aâum, nifiadiuuetur calore e corde egrediente, aut influente lingula in membra. Æftateobrarita-tem corporis calor eft minor, in hieme autem cum pori funt clauli,fit ille auótior. Omnes fa-cilius concoquunt hieme,quam xftate,exceptis extreme Icnibus.

Argumentatur a'confumptîone corporis, cibum elle multumpueris offerendum. In 5° U. argumentatns fuit ab eo quod alius alio famem facilius fert,amp;:c. Eo tempore plus offerendum oibi, quo calor in nobis maior eft, in hieme amp;nbsp;vere audior fit calor: Ergo turn libcralius homines cibandi. Quxdidafuntdetemporibusannidiuerfis, intelligenda etiam funt de locis, amp;nbsp;eoru varietate. Nam qui funt Septentrionales,magis comedunt iis, qui Méridionales. Caufam vide expofîtam in lib. j. de vidu aeutorum, amp;c. Caula eft quia aër frigidus eir- 5 5 cumftans claudit meatus cutis, amp;calorem quafî in corporeincludit, equo concodionesre-dius perficiuntur. Sic putei profundi in hieme funt calidiores, quam zftate. Nam eoncludit meatustetræ, amp;fîccaloreterraeuaporarenequit, xftatcautem cumpropterxftumaperti funtmeatus,caloromniseuaporat, amp;reliquamanentfrigidiora. In vere multus calor eft in nobis,nec ita confumitur ab acre. Cura autera ab zftatc tota calor raultus confumatur, licet inautumno

in autumno fit act frigidüs amp;nbsp;claudat meatus cutis,tarnen hoe folum efficit, vt calor amp;nbsp;fpiri-tus qui fuperfunt,nec ab æftate funt confumpti,non cffluant. Sunt autem pauci, Sc propterea no adeo multo cibo indigent in autumno homines,ficut in verc. Calor infitus etiam pro fan-guine Sd fpiricu fumitur. pro fanguine, quia fanguis eft materia natiui calot is, fpiritus autem ƒ ideo fie vocatur, quia naturalitcr temperatus, conferuat naturalem calorem, amp;nbsp;quafi vnum cumipfofit. Vnuscalor naturaliseft implantatusamp; confiftensintempérie cuiuiuispartis; Spiritus e corde influcns etiam dicitur calor infitus, quia hie fpiritus cuiuis quafi dat fuum a-ólum,amp;: viuificat. Nam calor cæteris datus membris eft nimis ignauus, nifi excitetur a calore cordis, lam facile patet,qui Calor augeatur hieme. Ventres funt calidiflimi calido innato eo, ‘ o quod (olebat cfllare, nempe halitus benigni cibi amp;nbsp;potus,fanguis, See, Calor ergo qui fingu-lis membris eft ingenitiis,non fit maior in hieme,quam xttate, fed calor influcns, amp;nbsp;calorem cuiuis corporis parti con; tlTum excitans. Naturafunt calidiflimi, id eft,naturaliamp;tnarurx conucniente, nonprxternaturali. Namarftatefuntcalidiflimicaloreprxternaturali. Vel lie poflumusintelligcre: hieme ventres funt natura calidiflimi,licet per accidens ( vtin fènibus) * 5 eo tempore non lint calidiflimi. uTi'oi/zaJt/’S'ntTBi] Per hiememlomniluntlongilfimi, ergo multus cibus eo tempore offerendus; valet confequentiali antecedens cumprioribusiun-gatur. Calor hieme poteft multum concoquere, quia multus eft, amp;nbsp;quia fads temporis habet, cum fomnus fit longilîimus.-videnturlongiores, quia nodes etiam funtlongiores, nox autem eft frigidior die,idco magis calor colligitur intra corpus. Caufa videtur, quia per hie-mernfcliciflimeconcoquimusjamp;magisaflumimus, ideomultiafcenduntvapores,amp;:fpiritus ligant; ideo longius dormimus, quam æftate, amp;:c. Calorem quo maior eft innatus, maio-rem requirere cibum argumente funt pueri,amp; Athletx.qui propterea tanto cibo habet opus, quiacaloripliscftmagnus. Somnus a partibus extcrttisintra vocansad interna calorem habet quandam cum frigidoaëre limilitudinemjideo pcrlomniiin coebohr peiftchior, quam 15 tempore vigitiarum, quæautem inexternispartibusconcoquenda funt,eaperfomnum fiut deteriora.quiainfbmnocalorpartes externas deferit, per confequens non poteft infertiire concodionieorum, quæ funt in externis corporisparnbus. Qriiaautem concodiocibi lie quafiin corporiscentro: ideoper fomnumquo tcmporecaloreoaggregatur, beneperhei-lur. Somni longiores fiunt potius a frigiditare ipfius cerebri, quam calore, licetfomni tem-pore diutius circa interiora calor hæreac. Quæri poteft,an ventres hiemefintcalidiores,S^: num codio fiat hieme melior quam æftate,amp;c.Nam contra habere videtunquia plures fere hieme laborant morbis frigidis quam æftate; quod fi laborant morbisffigidis, abundant hu-moribus frigidis, amp;nbsp;funt per confequens frigidiorcs, amp;c minus etiam concoquent. Pituitaet-iamredundathieme.quialimilisefttemperamentohiemis, frigidaamp;humidafcilicet,vt do-55 cetalibiHipp.Redundarepituitamhiemedocentvomitiones pituitofæ,expuitiones,faliuæ, mucus e naribus amp;nbsp;eiufmodi alia.. Ad concodionis perfedionem hoc fpedat, vtgeneren-tur humores vtilcs,amp; calorem habetes iuftum; cum autem languisgenereturtalis,qui fit nobis maxime familiaris, cum generan tur fanguis amp;nbsp;pituita, generantur duo humores, quia alter fimplicitereftvnlis, alter fecundum quid vtilis, nempe pituita. Non ergo pertinet aliud 40 adconcoébonem veram,quam vt genercturhumores fuaues, equibusnutriripolTitcorpus; Sigeneretur humor quo numquam nutriri poteft corpus, diciturea generatio fimpliciter priorepeior, vt cum bilis atrx aut flauæ multum generatur. Codioperfcdilfima generac fanguinem fere folum, minus perfeda, fanguinem cum mulca pituita generans, quæ tarnen adhucinfanguinem verb polTit.mala eft,quæ cum (anguine generat humores qui in fangui-45nemvertinequeunt. Quod ergohiemefitfanguiscurnmultapituita, idnonargumentoeft codionem no elle bonam: fed tantum id inde fequitur, non elle earn perfedilfimam. Æfta-tc acris aduentitius, hiemenatiuus calorabundantior eft, æftate fuperatus eft fanguis, ideo adfanguinem benignumredirencquit; quiain natura non daturregrelfiis; Pituita autem cum nondum fit fanguis, fanguis ramen bonus fieri poteft. Bills calidior eft pituita, fed calo-ÎO re acri,non autem natiuo, Dicitur audüs calor hieme,non quia calor fingulis membris con-celTus fieret audior: fed quia natiuus cum calore lingulorum membro rum iundus augetur. V idetur etiam æftate plus edendum quam hieme; Nam ideo edimus, vt reponatur quod dif-ceflit, in æftate autem plus decedit quam hieme. Ergo plus comedendum.2. Idem æftate de-bebamus magis efurire,quia maior fit refolutioij. Hippoc. alicubi femel in die in hieme cden-ƒ 5dum,bisaurterinvnadieinæftate, Refp. cibi non fimpliciter æftimandi funt erefolutione corporis. Eft autem cibus ofterendus,prout poteftconcoqui.i. ne calor,cum eftcopiofior ab-fentccibofeipfumconfumar.i.abfeniefomento,afrigorefulFocetur./.vtpræparemuscor-pus vt fiat robuftius, amp;nbsp;facilius æftatis ferat iniurias amp;nbsp;æftus; ideo plus hieme comedendum^ quam aliis temporibus; ita natura corpus hiemeamp; verefacit robuftius, ficut quædamani-malcula comportant æftate, vt habeant quo vefcantur in hieme. Sæpe ergo propter caufas

iam expofitas copiofior offertur,amp; non tantum ideo vt reponarur qnod ahieraf.In «■ftare au-tenifaepiuscibandifunchominesquamhietne, quiacalor aftate minor eit, amp;proinde non potcft ferre homo fine incommodo, fi femel miilcum ofFerarur. Ergo dnabus atit rt ibus vici-biisaftatenon tantum ofFeremus ob calorem imbecilliorem, quantum lemelinhiemeof-ferremus.Licetxftate plus confumatur corpus, quam hieme, tarnenaftate non ita cfurimus 5 ficuthieme. Infebribusetiam noncfurimus,quiacalorfebrilisvitiattemperan!cntumnati-uuthoris ventriculi, vt licet id fugatj non tarnen fentiamusi Hieme fit naturaliscorporisdiF folutiojamp;infenfibilis, inxftateaucem fcijfibilis, vtvidereeftinfudoribus.Dicuntquidam maiorem hieme diflolutionem fieri gt;nbsp;quana xftate, quod tarnen falFum videtur prorfus. Hieme tantum abfumuntur excrementitia: alEate vero v eil ra pariter cum inutilibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°

Docerenunc inftituit, qualisdebeateilecibusquiofFertur, amp;docethocexemplofe-bricitancium. Aphorifmushiceftquaficonclufio,quianullam einsrationem adferr. Aliile-gunt Tiäfftzf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non -toot. Vide lib.S.Methodi,in r .de tuenda Fanitate -, vbi femper le-

gitGalenus TOcreqh'«)'?oq, nouTOOT, Videlib.i.ad Glauconemcap.13. Vtintelligamushuius Aphorifiniveritatem,confideranda Funt principia artis Medicac. i. fimilia fimilibus confer-uari. z. contraria pelli contrariis. illa corpora magis alterandaelle, quat temperaturam ha-bent morbo diflimilem. 4. naturalia feruanda, pratternaturalia eflè tollenda. Huie lubditur, i-o febris eit prætcr naturam,crgo tollenda. Ex fecunda hypotbefi contraria pellunturcontra-riis.febris eft alFedus ficcus iic calidus; ergo pelliturhumidis amp;nbsp;frigidis. Si quis fiigidus inci-dat in morbum frigidum, tarnen hon admodum calefaciendus erit, nam paruo calore acce-denteredibit ad naturalem fuamtemperiem. Si autem frigidus fit ptarter natura calefaélus, hic multumeft frigcfaciendus,fidebeatad natiuum temperamentum fuumredire.Confue-tudoeftalfedioacquifitanaturaeinftarfchabens. Pueros dum nutrimusfrigidisamp; humidis inter febricitandum,conferuamus natiuum ipforum temperamentum,amp; fimul pellimus fe-brim. Quaeritur,cur fepius in febribus calefacientia amp;nbsp;ficcantia olFerahtur, vt videre eft lib. 11.12.amp;!ƒ. Methodi. Refp. Cum refpicimusadalFeótum folum, lèmper cibusdebetfrigidus amp;nbsp;humidusefte,fi non fcbrim,fedcaufamipfius,autaliquodaccidensrefpiciamus, aüquan-domutandaeft vidusratiohiepratferipta, vtfiquisfebricitet, amp;nbsp;fithydropicus. Caufaamp; morbus aliquando funt contraria,amp; caufz vel fymptomatis maior aliquando ratio qua ipfius morbihabehdaeft.Cumfebricitansfyncopecorripitur,tumvinogenerofo,autaliiscalefa-cientibusreficiehdusehr,licetiifdemfebrisaugeatur. Quxripoteft,curnoneciamin Apho-nfmis pofuerit frigefacientia prodeftezgroto,fiue fcbricitanti,cum non minus illis indigeat, 5 quam humedantibus. Refp. Id perfe nocumefle.quod fébricitantes iuuenturfrigidis. Hip-pocratem autem adeo vulgaria, omnibufqj nota fuis Aphorifinis inferere noluifte, ideo alte-rius,quod non zque notum eft.nempe humidorum tantummodo meminiftc.Hoc enim no-runt omnes homines febrimefiTealFedum calidum,amp; proinde frigida poftulare, non autem perinde noruntaffedum eile ficcum,ideoque humida febri laborantibus offerenda elFe. Eft 40 autem febris non minus afFedus ßccus,quam eft calidus, quia nulla fit febris, in qua natiuus cordis calor non nimium amp;nbsp;przter naturam exficcetur fimul amp;nbsp;calefiar. Quod fi forte ipfum cor nimium calefiat,naturalem humiditatem tame,quz in ipfius calore ineft, nondurn aini-ferit, ne febheitare quidem animal dici vnquam poterit. Confuetudo quzdam natura eft acquifita, amp;nbsp;proprietas vfu induda, ncc eft in rebus inanimatis : vt Ariftoteles docet in Ethi- 45 cis, fi lapidem furfum fzpius ieceris,nunquä alFuefiet, vt furfum cadat,ficut naturaliter deor-fumfertur. Conluetudointerdumeftfignumproprietatisnaturalis, vtcumdiciraus, quoF-dam certiscibisdeledari,aliosabiifdemabhorrere;loquimurdeeaconfuetudine,quzeftfi-gnu. Sumitur deinde pro caufa.quz no fit congenita, fed propter frequentes adus acquifita. Adhancautemrequiriturvoluntas, equopatetinanimatahaudpofFead aliquid aflüeficri. Oportetautem elfepropenfionem naturalem przeedentem confuetudinem, quz crebris adibusacquiritun Sicagcris inter agendum etiampatitur,vt fi biliofum velimusafFueface-re ad laducam, ventriculus coquit, 'amp; aliquid ab ea patitur, quod fi diu fiat, tandem qualita-tem acquiripquam prius non habuit, cuius rationeladuca ei eft arnica. Hze qualitas in ven-tricukimintroduda eft confuetudoamp;caufaproprietatisnaturalis, neceft nobis congenita, 55 fed aduentitia,amp; propter frequentes agendi amp;patiendi adus introduda. In morbis vtriufqj confuetudinis, tarn eins quz eft fignum, quam eins, quz caufa naturalis eft pro-prietatis ratio haberi debet: quia in hoc femper nobis incumben-

Non fatis eft (cire Medicumcibi tantum ægroro offerte debere, nifi etiamfciat vtrum cum fimul vna,an pluribus vicibus offerte debeat. Difficile admodum eft cognitu, quomo-5 do hac in parte gerere nos debeamus. Putat Galenus vires, amp;nbsp;humores indicate vtru cibum offerendum partiri,an limul offerte debeamus,de quo vide commentât. Videtur hic Apho-rifmus admodum pugnarecum Aphorifmoio.lib.a cuius explicationem,amp;conciliationem vide infra loco citato. Cibum difficultcr ferre eft cundem difficulterconcoquere.

Nuncexemplo temporis déclarât quod fuprain 17. docuerar. Qiio tempore cibidiffi-culter feruntur amp;nbsp;concoquuntur, eo tempore ci bi diuidendi erunt in partes, vt in zftate, amp;: etiamautumno. Gerte omnes fere qui in zftatevfque adfacietatem iaturantur, nonparum b læduntur. Hiemc cibifacillime feruntur, ergo non opus eritcibosita partiri. Calornaturalis halttuofus ac benign us in æftate propter calorem circumftantem euocatur, extraneus calot lubingrediens non iuuat, led potius perturbât concodionem. Si ver fe habet vt plethora, dubitatur cur in vere multum cibi debeat offerri. Reip. refpedu æftatis amp;nbsp;autumni ver habere rationempIethoræ.Poffumusautem offerte multû, quiacalormultus eft deinde vtpræpa-remus,amp;quafimuniamushominêaduerfusfutura aeftatis incommoda. Cu humores in nobis liant femiperfeóli, qui tarnen adhuc concoquipoterunt,amp;pituitoftj tum non multum offerendum cibi crit,fi pratfertim vires non admodum lint validæ.

Videturetiamhic Aphorifmus fupra expolitus; hicautemvidetur repetitus, vtquafi cpilogi loco fit traclationis de vidus rationeab Aphorifmo tertio huculq;, quo epilogoquafi tranfituin facit,amp; viam fternit ad tradationem de purgationibus,quæ lam lequicur. Crifis eft proprie lila perturbatio, quaîpræcedit ilium lubitaneum morbi motum ad bonum vel maso lum in iplo ftatu fientem, amp;:c. Repetiit hoc loco caput maxime necefiarium difputacionis de vidus ratione pineqj offerendus cibus nolentibus,nec etiam dandus rogan-tibus,nifi aliquod accidens nos cogat id facere, de quo in lib. lO.Methodi.

Hadcnus de vidu ; dcinccps de purgationc. Redit iam ad vacuationes, docens quan-do non fit vacuandum. Supra autem docuitquæ fint vacuanda, amp;c. x/xwpizct] Ctifisdicitur per fimilitudinem iudiciorum, quando natura tandem vincit vel vinciiur. Plcrumque tarnen abfolutepofitum hoc vocabulum bonam fignificat crifin: reliquæ crifes non fiedicun-40 tut abfolute: led fere cum hac adiedione, mala, amp;nbsp;imperfcdacrifis. Circa crifim non debet purgatio inftitui. Nam ne cibus qiiidem tunc dandus eft. Summa eft » debemns natutam tue inquiété retinere,non autem auocare a propoftto,aut fatigare.Si perfeda fueritcrifis,nihil a-liudagemus; fi nonpetfeda, quodfequente Aphorifmopraccipitur, agereoportebit. ff/xoun] Non prohiber cibum offerte port crifes,led irritamenta vetat amp;nbsp;medicamenta, amp;c._ lt;xp-na5,idcft,perfede iudicarc,eodem fere loquendi modo vtitur Hippocrates in libro de hu-moribus. Videcap.s.lib.i.decrifibus. Crifisbona ha:cdebetfibiadiundahabere.z.vtfiat per vacuationem ( nam qua: fit per ablceffum, bona quidem amp;nbsp;ipfa eft, non tarnen perfeda, quiamanet aliquismorbus)2. vt fada fitmanifefta praecedente concodionejc quo patet extra ftatumcrifim bonam elle non poffc. Nam in ftatu tantaeaufa morbi perfede eft con-50 coda.5. Vt fiat in die dccretorio, quo die fcilicet natura vacuare conatur. quod dicit per locu conuenientem debere vacuari, non eft neceflarium. Nam phrenitis aliquando perfeóte iu-dicaturper vrinasjfic febrisardensinterdum pet vomitum,vrinas,aluum; aliquando perfii-' dores vacuari folet. Licet omnia rede habeant, vix tarnen vmquam foluitur morbus, quando crifis die fexta eft fada.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^horiß il.

Eft complementum lùperioris Aphorifmi. Si crifis fit fada imperfeda, oportet educe-rc qua: non funt vacuata,amp; quidem per loca conuenientia,amp;c. pém] Si fcilicet vergat ad lo-y nbsp;nbsp;ca conuenientia,vt fi humores impetum faciant in pedus,non oportebit per pedus vacuare.

Facile enîm in cor incurrent.Si quid fit in inferioribus partibus,quod impetu faciat ad caput, remédia capiti admouere non debes. Si repat humor ad inteftina,vias vrinarum, habitû cor-poriSjiuuabisexcretionem.Sinonad’iOca conuenientia vergat, tum retraheieoportct.Siad inteftinavergatmateria, amp;nbsp;in inteftinis nullus fitmorbus, iüuabimusnacuram.Silaborcnt intefl:ina,dabimus operam,vt per fudores,amp;: vrinas vacuemus. In omni transmutatione fub- 5 ftantialiexcrementa fieri oportet, cumautcmtranfmutationes fubftantiales fiant multxin vcnrriculojhepate.habitu corporis,amp;c. dédit natura cuiuis parti vias conoenientes, per quas pofiuntvacuarijVtventriculodcditinteftinajfauccs, hepatifoUiculum fellis, Jicnem,rencs, yenis vafacmulgentia, meatus tunicarum, amp;c. habitui corporis cutim, pedori afperam arteriam, amp;c.femperergo vacuabimus per loca conuenientia. Mouentdubitationem, quo- lo nam tempore fit purgandum, quia Hippoc.dicit non deberemoueri naturam circa crifim. Quxritur ergo an in principio vel augmento id fieri debeat. Nam in declinatione cum natura iam viceritjfrufhra purgamus. De hac re vide lèquentes duos Aphorifmos.

^phorif. 21, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15

QuidfincîTETrevafcireoportet, hoceft, dequacodioncloquâtur,amp;rdequacruditatc, quid item epya. Quidam poil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diftinguunt, Sc faciunt duplex præceptum. t. vt

concoda purgemus, i.. vtnoncruda moueamus. Non cruda vocant aliquo modo coda. Addunt ex 1 ib.x. Aphorifmi 19. exemplum, vbi dicit Hippocrates prædidiones in morbis a-cutiseflenonomninocertasjibidicit Galenusplerumqucincertas, amp;c. Permouereincelli-guntincidere,perludorespellere,amp;c. Senfusaucemefi.coClatantumpurganda,femicoda vero per fudorcs, aut alio aliquo modo erunt vacuanda. Sed hoc modo non poterunt appli-caficum fequentibus [ neque in principiis,amp;c.] Redius ergo ficut alia habent cxemplariale-gimus, amp;nbsp;lenfus erit, vt nec moueamus, nec purgemns cruda, led tanturn coda, Quxritnc^S quidam num codio medicorum, amp;nbsp;philofophorum fit eadem : fed quatftio inept a efi. Nam eadem codio ert, amp;nbsp;natura femper coquit. Ideo Ariftoteles4 Meteororum cap. 2. egregie liancrem indicat, diccnsefiè perfedionem, quam efficiat natiuuscalor inhumidoamp; iicco. Hxc perfedio interdum eft natura amp;nbsp;fpecics, interdum non. Coótio eft petfcólio, hoc eft, forma induda a calore natiuo, ita vt humida, amp;nbsp;ficca certo modo fint mifta. Hze forma in- 5^ duda aliquando eft natura, Sclpecies, vtcumex fanguinefitcaro, aliquandocftquædam qualitas, qua: certum in natura habetvfum. Huiufmodi qualitas tftin humoribus, quific coquuntur, non vt fiant pars corporis: led vt hoc vel ilio modo rcpcrentur, vt naturæ facilius obediant. Exempli gratia.- Cumcoquimuslegumina vt fiat puls, miftio ilia, Scelixatiodici-tur codio: fed ibi non eft forma, feu natura, quia manet eadem lubftantia: led eft induda )5 qualitas, ob quam poteft edi commode. Non mutantur fubftantia:, fed forma inducitur vti-lis ad aliquamrem,manet prior natura. Sed quandofit fanguis, fit alia fubftantia ac natura. Frudus ergo cum maturantur, non fit in ilia codione noua natura, fed inducitur alia qualitas. Inpriorecodioneeft nouamutatiofubftantialis,maturatioautem eft tantumcodio, in qua mutatur qualitas. Hoc loco intelligimus pofteriorem codioncm, quæ fimilis eft mutati- 40 oni, in qua non acquiritur noua fubftantia, fed inducitur certa qualitas, vtobtundaturacri-monia, amp;nbsp;quod tenue eft, fiat denfius. Prima ergo codio eft ciborum, altera eft humorum, qui mutantur, vt non fintinimici corpori. Sic humores putridi concoquuntur, ficorrigatur corum acrimonia,amp;:rcdiganturlub imperium naturæ, vtpoftit cos a bonis Ieparare,amp; ciice-re. Exhisintelligiturdequaloquamurcruditate,nimirumdcca, quxeftoppofitalcçûndx 45 codionis fpeciei,quam fimilem diximus maturationi. Primæ fpeciei feu codioni opponitur fubftantia contraria, vt pituita eft cruda refpedu langui nis. Refpedualterius,qualitascon-trariadiciturcruda.Vtfifitincraflandushumor, tenuiorhumor diciturcrudus, fiqimium fitcralTuSjdicimuscrudumeffeobcralfitiem. Idemintelligendumeftde calidoamp; frigido. Pofterior fpecies in duas diuidi poteft fpecics. i. quando res fcmicorrupta reuocaturad prio- 5? rem naturam. x, quando non poteft reftitui. Exemplum prions. Vt fi vinum incipiat acelce-re,poteft corrigi, vt maneat prior fpecics. Vbi fadum eft acetum non poteft reuocari. Sie in humoribus res habet. Si fanguis inci pit corrumpi interdum, fed Icuiter, vt natura poffit refti-tuerc feparatisaliquibus partibus.Interdu corruptio eft fada, necpoteft reftituiin integrum, quianondaturregrcITusacorruprioneadhabitum: fed poteft tarnen aliquando induciqua- 55 litas benigna. Emendantur in concodione hac multa,interdum incidimus,interdum incraf-famus,obtundimus,acuimus,amp; ea omnia dicuntur codiones. SccGda codionis fpecies quafi primæ inferuit. Omnis codio procedit incraffando, amp;nbsp;codacraffiora femper fiint, quam cruda. Incaufaeft,quicaloragensinmateriam,femperaliquidin vaporem vertir. Mirum eft de hoc aliquos poffe dubitare,cum tarnen Gal. in x.Prog. Comment. 33. ac lib.4' de ratio-ne vidus

In Aphorifmos aliquot Præleéhiones. 139 ne viélus acntorum Commentée, idem docear, quo fir,vt cum dicimus, aliquid tenuius fieri percodionem, nos valdeimproprieloquamur. Obiiciuntalii, quomodopercoélionéfan-guinisoriatur ipiricus, qui fanguinemultotenuioreft, amp;efpiritucordis, animalis, qui ctiara tenuior cft.^.kcm chylus eft tenuior pane,carne, amp;c. 3. frudus maturi tenuiores immatu-5 ris.4.item e lignis oriuntur vermes molies per codionem. Ad hçc omnia refponfio eft facilis: quod de fpiritibus dicunt, falfum eft. Nam fpiritus non fimplicicer e fanguinc generatu r, fed dum fanguis oritur vapor eleuatur, qui in corde demum coquitur. Non ergo fpiritus eft fan-guis.fed eft vapor. Is habet partes ct niudas inutiles quæ feparantur, amp;nbsp;fit craffior fubftantia. Chylusetian\efttenuior, quatenusaliénaeidem funt admixta, ipfaautemchyli fubftantia pane aut carne, e quibus generata eft, tenuior non eft fada. Muftum quando concoquitur fit vinum. Vinum autem fit craflius, quod ad vini fubftantiam attinet, quamuis accidentium refpedu,tenuius aliquando videatur. In codionefæpe aliéna feparantur, amp;nbsp;tum concodum quod eft, tenuius videtur, non tarnen eft. Debemusenimvnacompararc fubftantiam ad fe non ad miftioncm. Animalis fpiritus fit tenuior ob aërem attradum,amp;c. Si dicas multos ede-^5 re ficcoscibos tantum, amp;nbsp;tarnen chylum fieri liquidum ; rcfpondendum erit hoc ideo fieri, quiamultumhumiditatisin ventriculu contineatur; fin autem omniafimulconfidere3,fub-ftantia ipfius eft craffior,quamantea erar. In maturatione dicimus fem per eftluere mu Ica,fieri autemqua:maturanturtenuiora, obacceffionem nouihumoris, quiconcodusfacit, vc appofitione fiant molliora. Gum dicuntur vermes eligno generari, negamus, fed dicimus *■0 ex humore fieri. Concodionis fpecies funt tres,maturatio, elixatio.ailatio; his tribus tres op-ponunturcruditates. Cruditas aliquando eftedus eft codionis,amp;;c.

QVædam ab initio capita præmittenda funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loco, breuilfime tarnen iis

radis e quibus frudus ad nos redit. Infcriptio indicat libri argumentum,indicat enim illa nos percepturos quem euentum morbus fît habirurus. nôcertumcft,anProrrheticorumli-ber fît Hippoc. Difcere hoc e libro poffumus, qua ratione prædicerepoftùmus, quem euen- £ 4; tum morbus fît habiturus. Vide Hippor.viramaSoranodefcriptam.Videlib.?. cap./, dedif-ficultatefpirandiCial. vbienumeranturgenuinilibriHippoc.item3. Epîdem.Comment, i. Librihu. affirmât hune lib. elfe Hippocratis genuinum. Continet profundamamp; grauem prognofêos author. dodrinam. Tertio de argumento dicendum, quod generaliter exinferiptione intelligere poffumus. An morbus fànabilis fît vel non,num fit a:ger moriturus,quo tempore,amp; quo mo- mentüpe-50 do,vel num fuperuidurus,qua die, vel quo modo fit conualiturus. Non docet omnium mor- ciahut ex-borumeucntuscognofcere, fed tantum acutorum. Videinfra lib. 5.Prognoft.38.amp;Gom- preffam. ment. Gai. in prog. / Lb.i.in hoc opéré. Vide cap.;?.lib. j.de difficultate refpirationis Galen. Q/forum Ergo hic figna,e quibus iudicare poffimus de fine acutorum,amp;corum, qui ex acutis fiunt ex-fpedabimustradira. Dealiismorbis nihil, vtchronicis,mulierumaff'edibus, amp;: fimilibus.quot;^^^ Docet ex fîgnisapparentibus in acutisiftacognofccre. Signum eftnotainægrotoapparens, glt;gnum in fenfus cadens, amp;nbsp;indicans rem infenfibilcm,i. quæ tune non fentitur. Eft autem artifi- çiutdfit. ciofum ex pado amp;nbsp;conuentu, vt limes in agro, aut naturale. Sic in fefto Martini crux, gla- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;du-

diusamp; chirotheca hic appenditur, oftendens quemuis turn liberum efle, amp;licerecuiuis in-grediamp;egredf,amp;c.Detalibusnoneft ars,confiftunteniminvoluntatehominum. Naturale veleftcaufareifignificata:,aut effedus, aut ab eademcaufa venir, a qua res fignificata oritur,

Taîiacrgolîgnahocnominealiud fignificat quiaperpctuoillud, quodcftresfignificatacoquot; micanturamp;cum eaquafiindiuulfecoha:rent, amp;c. nulla alia fingi poteftconnexiocum reli-EJfeRiu. gnificaia. Si vidcamusfumum procul,ignemintelligimus fubefle. Sividcamusnubesatras, dénias, videmus ibipluere, licet pluuiam no videamus.Interdum ctiamnotaveleftelFeaus, xemp » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtfi velperequisiridem videnc,dicetfcrenitasfequetur.Nam quodeftcaufafere- S

•ntrù. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ûitatis.eft ecia. caufa Iridis. Talia in morbis infinita funt,qua: nee funt caufa, aut elFeélus mor

tis, led ab eadem caufa,a qua mors, inducuntur, generantur amp;nbsp;fiunt, vt e Iputo m'gro pleuriti-corum,quod non eft caufa mortis,ntcctlcdus, cum mors nondum adfit, fed ob eandem ell caufa,ob quam mors afFerturjOempe ob extinólionem caloris, mortem vicinam eflecolligi-mus.Hzcßgnafuntmedica,dcqüibusloquiturHippoc.in hocopere. Sunt lî^nacoétionis lo ’ ö«rcruditacis,falutisamp;mortis, autfuntfignacrifeos.i. inexerementisconfideramus.i.cuni ex his,tum e facie,decubita,voce,refpiratione. 3. poftrema vide in lib.de crifibus. Continen-tur tribus generibus, nempe accidentibus excretis,amp; operatiombusla:fis,de quo vide bb. de Ordnt^ua Jocisaäcdis. Taliafignaquidfignificent,exponitinhoclibro. Ellfercordo,quifuitinA-pliorifmiSjferuauic tamencum qui fibivifus eil Optimus. Quzriturquoerdine legendusfit H hic liber in arte mcdica. Vide ünc primi Coment.de Meth.diagnoftica,prognoftica amp;nbsp;thera-peuQca; funt partes tres medicina:, vtindepatete loco citato. Prognolbca pars tantum con-trespartes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibuspratfentia,prætcrita. præteritorum autem cognitiononadmodum abis

prodett, fed Medico fere tantum gloriam parit, amp;c. Et futura cognofeimus. Przfentium co-dignotio,potiusaddiagnollicum,quamprognollicumpertinet. Curaremorbum 10 nio'-bi^ad poffimus arte.nilicognofcamuseum.Prztederc ergo debet prognolîs, vc videaniuSjan hibeantur fànabilis morbus fit,vel infànabilisiinfanabilibus enim remédia non adhibemus, nilicü pra:-fatione, neægernimium crucietur .-fæpehoc modo quid adhibemus etiamin dcfperatis. (}wßter~ Prognodicacrgoprxccdittherapeuticam, quæpollrcmaeft. Nonquidemllatim ab initio dtneliber anægerfit moritutus,fcimus,hoctamene morbicognicionefc!mus,vtrum aliquando litcu-A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natura, nec ne? progrelîu temporisautem dieet Medicus, vel moritururn ægrum

obie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut cuafurum, licet non fimpîiciter ex fua natura fit incurabilis. Sic podagra curaripo-

Elfonem ta tcfljnon autem in eo,qui iam pedes nodofos habet. Pradici ergo reóle delcribunt,prius mor-cita?»re bum fulficienter, vt cognofeant antequam curationem tradant. Interpretis officium elle f]gt;onßo. Gal ait,obfcurasdiélionesexponerc,videComent.a.expofi. 56.11b.i.Epidem..Iceminpri- J® Aîorhicu^ æo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ment.de fraduris,amp;: in i.lib. 3. Aphorif, Verbaobfcura amp;i. fenium auihorû cxponc-

rahilcs *'» bantg^ntiamomiffiscaufis, ô^hocaitexpofitorisofficiumelTe. Vium tarnen ait obi inuifl'c, rabtlesfiüt caulà: amp;nbsp;demonllrationcs iam adferantur. Difcrimcn facit inter expofitorem, amp;nbsp;eutn Interprété lt;31^' diexodon rem tradatfufe ordineqj in peculiari libro. Debetexpofitor hoc facere,li-rfßsatem. cetnonfîtvcrafentcntia. Hadcnusenimexpolîtorisfacitofficium,fieiusfalfitaremautve- 35 F.xpnßtor ritatemdemouftret,facithocnonquatenusexpofitor,vereexpolitordicituramp;pröpric. Si qyjj tarnen nimisaccurate deplacitis authoris difputet, omnino non facit expofitoris boni ^1^‘er^'is nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in hoc opere eft, quod non fit veriffimum. Caulâc amp;nbsp;demonftrationes ad-

Palamfal decipicntibus indicés fuis paralogilmis amp;c falfis ratiunculis, amp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4?

’Prefatia- Vtiturprxfationeforfanproptet Methodicos, quincgabantpræuifioncmfuturofum necurvta- pertinereadMedicum. Medicinaftiqjofficium aiebantinhocpofiium elle, quodinbenc-ualentibus,przfentemfanitatcmconleruarc,autin£rgrotanribuscorruptam reuocare debe-ret,fed potiusad vates,vtGal.cxponir. Oftendirergo,vtileeire,vtlic exercitatusinprzuifio-ne futurorum,tribus rationibus. i Nam ægri Medico prom ptius parent. 1. Medicus etia prz-uidendo, quz funt ægrotantibus euentura,facileobuiam ite poterit in tempore.j. Deniq} in-ternecionis crimine vacabit, amp;c. i. quz ad id faciunt, vt æger lè committat Medico, amp;nbsp;obfe- 5

quatur, vtilia funt. Ex prædidione colligit a:ger,Medicum atgrotantis naturam nouille. Ergo feobfequentiorem exhiber Medico, amp;fic morbus facilitistollitur, amp;c. at præuiliofuturo-rum hoc facir,crgovtilis eft. Optimum eft Modicum ftuderepracuifioniamp; pra:didioni,nam arger fie iudicabit,Medicum exade morbum cognofeere, amp;nbsp;erigetur in fpem magnam, amp;nbsp;le SpeibenA libentercommittetMedico.Ægrifzpe magispropterfpembonamconualefcunt, quamob 55 tnmorbis mcdicamenta. Spiritus enim reddunturalacrioresin benefperantibus,amp;totanaturafacihus fuperat,in raalefperantibus torpent omnia.Medicoetiamcrédit, libcntereiob-tKedttm^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perat,amp;fimùlfpeplenusfaciliuseuadet,quamalii.IntemploApollinisobfolamconfi-

dentiam funt fanati,qui fanari aIiâsnonpotuerunt,vtGal.teftatHrquodamloco,proptcrquc bonam fuâ Ipem, oblata fumlèrunt a Medicis,qufe alias numquafumfiflènt. Bona igiturIpes

etiamrcdditxgrosobicquetiorcs, amp;c. Cumfpiritus funtalacriores,ietiamnaturaalacrius oppugnatmorbum,amp; icgerfaciliusconualefcit. Non videturfcripfifle propter Methodicos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pri

yide cap.4. lib. qui Medicus feu introdudorius infcribitur apud Gal, Methodicæ ftóla: I hc- fattor.is ex miforLaodicææ Syria: fuit author primus,accepta ab Afclepiadeoccafione.AtHippoc.eumpp/?zw»'?w, î pra:ccflît4oc. annis. Forteintelligitpermethodicostaies, quitiim fuerunt eiusiententiæ,

cuiuspofteafuerunt Themifonamp; ipfiusfequaces, qui rcieccrunt caufarum inquifitionem.*^“’^'^''^’quot;* Taies enim etiam fuerunt Hippoc. attate,licet cum Methodicis n5 idemïènfetint per omnia, qui aliquot fxculis poft Hippoc.obitum demumortifunt,amp;c. /z?^^5m,prouideiniam ligni-

•ficareait Gai. vt lit non tantum prouidereeucntum, fed etiam ad ilium aliquid facerevtre-

* ° tie fiat, quod przuiderat. ’On“]eft ƒ«A67âp,quod ipfum eft àaitÉU' exercere. Vide i. Epi- nbsp;nbsp;nbsp;Aïa»

demitextuputo48. Oportet cum diligentia, non obiter tantum curare, vtpoftimusfutura pra:uidereè!«: prxdieerc,amp;c. Vide Aphorif 19. lib.2. vbi dicit, periculofas, nonccrtas üc tutas efleprxdiôlionesinacutis, ideodifticilceftprxdicere.Dubitaturcrgo,ân velit Hippocrates hoc loco, vt præuideamus tantum 1 fed tantum verba repugnant, dicit enim ideo ftudédum

’ prxuifioni prxdiâioni, vt xger fc iibentius nobis committat. Si nihil dicamus, qnomodo_ fe magis poterie nobis xgercommittere? Vultcrgo,vt prxdicamus prudemer tumjCum feili-cernobilcum lingula pcnlicauimus, non tarnen ftatimabinitip, lcdintraclucurationisde- Q^nhdo mum prædicendum. Signa enim tam falutis, quam mortis, no ftatim ab initio apparent lern- p^ddicef e per. Cum Icimus qui lit morbus amp;inquaparte,iam poterimusdicere, quomodoxgrumin- d.f(gt;eiiKns. ualerit, amp;nbsp;omnia lymptomata recenlere, qua: ipfemet xger amp;: allantes rcticnerant. Omittuc autemamp;. reticent ægri non tantum ea.qux difficulteragnolcipollunt, vtfuntmoiboium fe-des in profundo corporis pofitæ, earum caufscamp;aftectiones, fed eriam fxpecaulas T«^K,'n:ptî,eaq; accidentia,quæ ipßsmet fenlibus cuidencia funt,amp;c. Quæmnt quidam, an lie prxuifio futurorum,amp;an diuinacio, amp;£num diuinare nos velit Hippoc. Cicero ait dcdiuina-tione.quod inter homines verfetur diuinatio,amp; hoc lit ab omnibus hominibus creditu, idco nobis nodubitandum elfe. Sed reuera dubitarepolfumus. Ariftoiclesnonputauit ellèdiui- »e finttiit, nationes,lemper enim tales prxdiólioncsrefert in cauläs naturales, vt in temperaturam taüa 'PrAd. tiio refett,auc quia fortuito quid fiat,auc quia fxpe circa id verlàçnur muito tempore, quod nobis «z’Wf.v4-in fomao fepe occurrir. Alii rctulerune ad infpirationem diuinam,talia fomnia,quod rclutat

JO Ariftoteles,nam litaliseffet, inljjirareturpotiusfipietibus boms,quam citraexceptionem omnibus.Videlibrum de memoria amp;nbsp;reminilcentia. Vbi fumradicit fpcrariamp;imaginationey/^,^/^,,^^ apprehendi,amp;:c. Memorianon praefentium,fed fenlus eft. Eft ergo prxteritorum. Ars Iperan- nbsp;nbsp;nbsp;or um

di amp;:diuinandimultum inter fedifterunt.futurorum eciamnoneftmemoria,amp;c. Diuinatioleutentia non datur vt ars. Futura enim neceffario aut contingenter eueniunt,de neceilariis non loqui- ^'i^fdein

51 murhocloco. Contingentiaquatenusparticipantnaturamcommunem.etiamhicnonlunc’^'^-^quot;'''”*'* controuerläjVt an homo hominem generaree. Sed de indiuiduis, vtqualem ha:ceditura lie infantem. Medici prxfagiuntcum caulx naturales iam incoeperunt: Sicetlam Nauta?,Agri-colx,Policici. VideComraent.Gal.in lib.Prorrheticorum,vhidicit Mcdicum non prxntin-ciare, nili cum caufx incceperunt eile, qux ab aliis non j fed ob paruiratem a folo medico in-

40 telligi pofl'unt. Exemplum ibi proponitur dephrenitide, vtcum adeftprincipium, dicamus, homo iIle eras furiet,amp;c. ita ex vrinis de cruditate,falute amp;: morbo,amp;c. Politici cum äliquid Politici videront accidilfe inter principes j tum ex paruis iudiciis ill is, quid moliuntur, amp;nbsp;an bellum nbsp;nbsp;nbsp;prtfi-

fitfuturum intelligunt,obortamnebulamparuam,nauta:qui ventuslltflaturus, amp;:c. Talia^'*”^- _ auremnonvocaruntvaticinium.- nam vaticinium veteres eörumtantummodoelfeiudica- ‘^^*^**’^gt;*

4Î bant futurorum, quorum caufx penitusignorafencur,vtfi quisvideat auem hoc modo vo lare, prædicatfuturum bellum,amp;c. Hancdiainationcmrifit Ariftotcles,amp;omninoridenda eft. Ec tum eft prophetia inter Chriftianos,amp; oraculainterEthnicos Refponfio.Eft abir fpi-rationeveldmina,vcldiabolica, nam diabolus non amilitingenii acumen, freut homo,amp; vi -derevifuiincelleiätis poteftmulta , antequam alii hxc noueront, funt etiam Dxmonesagi-

3^ Icsadmodom, namquævidentConftantinopolifada, moxeahora hicrecenfere poffunr, lema qoxfortepoft menfem demom alias homo hic auditorus eilet. Taleergo vaticinium vete agtbtat, rum eft potius, palfio quæda animi,quam habitus vel ars: qui miracula feceróc,hic folû potu-crunt, cum fpiritus illos impelleret. Ergo Apoftoli non fuerunt tali habitu aut arte præditi, vt Qttandà ex eo hxc facerent. Vates hodic fxpe falluntur. Galenos qui ex caufis proxi mis,qux iam age -^pofloU

3 y reincœperunt futura prxuidebac, numqua fe deceptû in prædicêdo air. Hippo, vult li prædi-cimus,vtexcertacaulamedica,infenfusincidereprxdicam’.Videlib.2.prædicationtiPror-.^^^^’quot;^’, rhecicorûjamp;c.Numqua voluit Gal. vares appellari. Vide lib. Erafti cocra Srathmionê,amp;:c.Fe- „ ' ceruc veteres dupHcc diuinationê, Arrihciale, vt auiu garritu amp;nbsp;limilia, amp;nbsp;no artiticia'ë,feu na dicarUfu» turalê, amp;nbsp;iudicabanc per infpirationé Deorum illam fieri. V idelib. Plutarchi,Cor oracula de- d^tnèium^ feccrint. In Placone lùrama fuit eroditio.- qui autê hodie volunc elfe Platonici, f cre nihil pras-

Diuiaatio ter meras habcnt chimaeras. Sic vocarunt mundum animal, amp;nbsp;quo quifqj mirabiliort finge-nù caufà repotuic, tantomeliorPlatonicuseflevidetur.Spiritumillifingebant inilloraagnoanimali ^firo^pLto prænunciaret futura,amp;c. nicoi.

Altera caufa,obquam prxuifioni prxuidcrc debet Medicus,qui videt. Alteram przui-fionis vtilitatem periequitur. Cum enim Medicus ægri afièdionem exquifita ratione agno-feit, turn quofdam prohibebitaffèlt;ftus,qui cam aiFedionem fiue morbu fequi folebant,quo- * rundametiamprohiberemagnitudinem : deniqueomnibusrediusprofpicercamp;przcauc-repoterit, ficut bonus gubernator per futuram tcmpeftatem,amp;c. quod fit futurum in mor-bo, reólius poterit occurrcrc. Ad quam reddimur apti, vt faciamus facienda, iHi ftudendum Medico. At prxuifiotalis eft. Ergoeiincumberedebet,amp;c. Exartenonpoifumusmetho-do morbum curare,nifi eum cognoicamus. Quomodo enim conirarium illi opponemus, fi eum noncognouerimusqualisfit? Expræièntibus autem iymptomatis, quomodomorbus H fitfolitusmoueriamp;dcfinere,amp;:c.colligimus. Ideoqs nihil omittimusad eius curatione per-tinens. Videlibrum de ArtePhppoc. Morbus aliquando anteuertit naturae adionem, vc iunt peflimi,deindc3egerfa:petardiusMedicumaduocat.3. Deniqiiemorbus fuapte natira ci-C«r Afedi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft, vt cancer in aliquo loco, vbi excindi nequit propter vafa aut fimiles circ ; • tEiP-

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tias,amp;c.Si hæc duo non func,tum Medicus quern cognofeit morbum, eum enamci’tu' c va io

feraarotot let,11 curabilis fit, fi videat nimium moueri, occurret in tempore, amp;nbsp;retardabit,amp;c. Vr polfi-refltiMant, mus igitur omnia facere, quz morbus poftulat, ad fui fublationem, debemus ftuderepræui-

fioni; Cum i.nimis magna copia humorumeft.z.cumturgenthumores,cum acquiefcerede-bent. 3.Cum caufàmorbiin loco valdenobilicolligitur.4. Cum caula morbi habet aut ac'

Obha:cenim4.augeniurmorbi. Siveniamus ad pcftilen if x»r. tem,noncurabimusvtalium, lèdextinguemusmalignamillamputredincm, quandoma-Praxißo gnahumórumcopiaadeft, amp;perconlequensluffbcationispericulum, mox ea feda tolle-futuro^ü nius. Ex przfentibus cumfuturaprzuideamus,redius curare poterimus. Fieri non poteft.]

Si poteft rede curare futura przuidens,cur non omnes curat ? Refpondeo : Curabit cum elf nem 'vulis. ' - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. _

curabilis morbus. Cum autem quidam fint incurabiles, opus eit prædidione, qua non eilet }0 opus,fi omnes poilènt curari. Prædicendo oftendemus, nos non in culpa efle, amp;nbsp;nos tutabi-murabinfamia, Molietur]ideft,inftituetcuranoncm,amp;facietqua:dcbet,amp;c.Redeinfti-tuerecurationemamp; fanarc differunt. Sæpeenim rede agendo turn finemnôconiequimur, alias poflemusreddere homines immorcales. Aliæetiamarcem artes non iemper aflcquûrur fînem, vt Orator non femperperfuadebic. Medici eft eafacere, quxadmorbi iânationem pertinent, fi modo ianabiliscft. Si fieri poifetjVt omnes ægros fanaremus, melius eilet ianati-ontfoliftudere, quam pra:di0tioni,amp;c.

In hoc textu exponit, cur moriantur quidam fine culpa Medicorum, deinde qua: ipe-debeamus infingulis morbis,amp;: deniq^ tertiam przdidionis vtilitatem oftendit.ncmpe Aom nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod Medicus przuidendo amp;nbsp;prxdicendo, zgros morituros aut conualituros eile, omnem

hac ratione calumniam vitabit,nec fuipeólus eile poterit, quod forte fuaculpa intcrierit çger,

WZ. Sic. Aliqui non vocant Medicos,nifi cum zger deploratus eft. Alii vocant,fed antequam ex- 4y ploretur morbus, qui arteexpugnerur, moritur zger, hi moriuntur ob Medicum non citius vocatum. Si in tempore morbum cognouiflet,remedio morbi incrementum inhibuiflet.Ta-tX/M Iesfuaipforum,non Medicorum culpa intercut, oportet confiderare quantum fuperetmor-oèfcr- nbsp;nbsp;nbsp;nacuram amp;nbsp;quatenusific enim przdicemus an fit vidurus ncc ne,fi error non committa-

ffanaa in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;........ _ nbsp;nbsp;nbsp;.

xta 1/eie namq; morbus aliquando non ita malus,amp; tum paulo poft zger moritur,nam in morbo hoc , erat quiddam diuini, nec poflumus id e corporis fignis, fed aliunde oblèruare. Vide Gale, de y y exGd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veteresdiflènferunt. i.intellexerunt quidam iram Deorum,amp;ficexponunt,confi-

Curhami- t^^rare oportet.anhicmorbusa Deofitinflidus. Réfutât Gal.noneflcdicendumquodno-nu mmbù bis vidctur, fed an authorisinucntis hoc fitconfentancum. AtHippoc.nullibi facit caufam ebnoxii morborum, iram Dcorum. Nos feimus prouenire ab ira dtuina, ob peccatum. QuofdaDe-usimmittit mirabilimodo,quoldam naturali progreflu. Per peccatum redditi fumusidonei, vtzgro-

'’targrotarepoflïmus. MedicusChriftianus hortaridebet sgrum, vtprecibusa Deofanira-tem ti bircfticui petat.Vide Ecclefiafticum, Primo ad Deura,deinde ad Medicum eft fugien-dum, VC morbus pellatun Aliiexpofuerunteflèamorisquendamaffeólum,quidamemmla borarunt ob amorem, qui nullis remediis curari pocueruc; talem aftectum vocarüc diuinum

S quiddam eflè. Vide hiftoriam'de Antiochi filio, qui Straconicen amabat. Galenus ctiam bac expofitionem reiiçit. Vide lib. ad Pofthumum,vbi Gal.iic cladem curauit. Alii per diuinum 3 • die.s decretoriosauteorum caufam intellexerunt, quod etiamimprobatGal. Hippoc.ait ob-feruandü efl'e diuinü. Loquimur ergo de eo, quod ali^ubi tradidit; at in fui.s Jegicimis lib.nihil

lt;0 dixit quod hue transferri poiritjnificælum lit terra,quem diuinum vocant. Pervocem hanc, diuinum,inquit Galenus,ambientis conditionem intellexir,velut in 3. Aphorif. cum ait.- fi hi-ems aquilonia fuerir,vcr vero auftralcjfebresacutx lient, xllace lippitudines, dyfenterise, in-primismulieribus, amp;:iis qui natura funchumidiorcs,amp;’c. Videlib. i.Epidem.Comment, a. textu 4.Cxlum erat proccllofum amp;nbsp;liibnubilum, vocatibi cailiim aerem, amp;nbsp;alibi femper di-uinum vocatcælum. Monetergonontantum confiderandam motbi magnicudinem, fed ' Scofue

Jjeciamanaliquidpeculiareamp;mahgnumhabeatabaere. Hocannopleriq5 pleuritici, quar Hiptxxtù-to die funt mortui,licet ab initio non magni facerent morbum,qui videbatur cfle paruus. Vi- tu, ^^»d-dendum an morbus habeat occultam etiam malignitatcm, temporis aut acris,amp;: vidus ratio »tonitie ncconcradam, Diuinum] ideft,obpræcedcncemacrisamp;vict'jsrationem, equibusmali-gnicas talis huraoribus induóta eft, amp;c»

Poft pracfationem ad rem ipfam deucnit, oftendens, qua rationecertisefignis j3ra:uh deamuSjamp;prædicerepoflimus. Ordinemleruatferefic,vta notifîîmisincipiat, öi in proce-mio eorum quac in medicacura fiunt,hunc ordinem libi ipli prxfcripßt. Diagnoli] eft autem diagnolis prælèncium cognitio,teftc Gal. in Comment.lib.i. prognoft.textu quintogt;amp;c. pro-gnofiamp;rtherapeuliconftat Medicina. Legendumergoiliudprocemium. Nihil notius facie, ab eius ergo lignis, quzGal.teftevimobtinentmaximam, amp;c.incipit. Eft autem optimus acgri vultus,quando fui fimilimus permanet: vel,facics eft optima, quando ei, quæ,lecüdum naturam eft, limilimaexiftit. Et viciflim decerrimus, fiquam maximein contraria veitatur. Ea vero,qua: inter optimum etiam dcterrimumhabentur,ficiudicabis. Sipropioralintopti-mo, meliora,lidecerrimopropiora, peioraexiftunt. Mediaauteminterha:cfunt,qi æpari vtrinqj interuallo,ab extremis diftant. Optimum ergo eum vultum eile dixit, qui fit ei limili-mus, qui fecundum naturam lit. Pellimum vero vultum per figna amp;nbsp;indicia peculiaria, no-bis iam in fequentibiis exponet. F.acies occurrit Medico primum, deinde omnes facile ipfius / nbsp;nbsp;mucationes obferuantur, nulla etiä pars corporis eft, in qua facilius appareant morbi amp;nbsp;ligna nbsp;nbsp;nbsp;infa-

certius morborum amp;nbsp;animi,quam in facie. Nam facies confiât e valde diflimilibus partibus. ctemarb»-i.carneis,oHeis, veruolis, amp;c. Ergo incidunt in earn magnæ variationes, intantadiuerlitate A?»'* \ cutis.2. pertenuiseft,amp;vicinaccrcbro. Cutis faciei videtur nihil eile aliud, quam caroqux-Ç^“^^'’^’ dam exiccata, amp;nbsp;multo magi,s coniungicur carni, quam in aliis partibus. Quod ergo carno-fæ partes patiuntur facilius,apparct in facie,quam in alii.s partibus qnibus cutis non ita conti- tù. nua eft, lîcut in facie. Mutacionc ergo in carne faóta, moxapparet in cute faciei: hæcenim continua eft,cum lubiedis faciei mufculis,amp; practerea valde tenuis cxiftit,quæ cutis quçdam Q^ado cé-clTe videtur: llcut languis amp;nbsp;f pi ritus affedi lunt,ita apparent in facie, li fanguis fit mulco fpiri- lor fit

45 tu plenus,non tantum ruber,fed viuidus amp;: floridusell calor faciei. In aliispartibus in quibus dm tnfa-cutisqualidiuifaeftacarnibus, noitafaciletranslucct fanguinisfpiritus, autaliorum humo “ƒ• rum color, lîcut in facie, cuius cutis quali cum came continua elfe videtur. A ffedum cere-bri tanto facilius facies indicate poteft, quanto ei eft propinquior, ideo hoc videmus fxpius J,], eucnire. Trium principum vilccrum feu partium aftedus, maxime in facie apparent: in di-partib. nd»

50 gnotioneamp;prognofi, Icmperanotiftimiscftincipiendum. Secundumnaturam] commu-/««Ze nem hominum. Monet Hippoc. non lolum de communi natura omnium, fed etiam de pro- appareani. pria vniiis cuiufqj prxeepta arris confideranda elTe. Et cum ait partes alFedas confiderandas elfe,cum beneualentibus, non aliénas intuen debemus, fed eius ipfius, qui affeduseft,amp;c.

Si prius nouillemus qualis xgri fuilTet facies,antequam xgrotaret,non necellum eilet ad f^^'carepoffit; munem naturam confugere. Quidam fere femper pallent,alii rubent, alius acutum nafum Quädodd habet,quem videntesjputamus ob morbum adco acuminatum elle.Cognofeen-dum ergo hoc ab aftantibus, amp;nbsp;ft non poftimus,demum ad com-

Oftcnditfignafex, perquæ facies maxime diffimilis faciei fani hominis deicribitur: iCleminifle debemus eorum, quæ prius dida funt, nempe debere nos faciem conferre ægro-ti cum ea qualem fanitatis tempore,qui iam ægrotat.habebat. Nam fi natura fimus fit illi na- Î fus,aut aquilinus, vel fubredus ; tu etiam in morbo acutior erit, nec ita main tunc eft fignum, ac fi morbi in hæc acuties ei induda eifer,amp;c. quæ partim vifa, partim tada deprehendimus.

F M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defcribitur cadaucrofum,nam hæc in nuper mortuis videntur figna. Vo-

pocratica cantfaciemHippocraticam.inquahæcomnia,autpleraq5apparent. Eftpericulofa,quialo-ftAnalogi giftime diftat a fani hominis facie. Epilogiftica ratio eft, cum e notis, vulgo per experientiam * ® fmns Ö £. quid concludimus: analogifmus,cum e metis caufiseftedum cocludimus. EftEpilogifmus pilogtfmus fi dicam,facies cadauerofa amp;nbsp;periculoia,nam experientia id docuit; cum veras caufas indica-dtfferunt. rtms,analogifmuseft. Vide4.derarionevidusacutorumCom.44.Itemlib.dcfedis.cap.y.

amp; cap. I .lib. de Compof fecundum genera. Analogifmusinquit Galenus, quæ ab cuidente aufpicatur,reiobfcuræcognitioncmfaciens:Epilogifmus veto communis ratio eft,amp; omni-flumdtfiri aflenfuconfpeda,aut concefla. De Epilogifmo amp;nbsp;analogifmo manifeftum difcrimcn. ”0^ ft a fits Epilogifmus fere'loo'n, analogifmus Io ho-nadferr. Acutusnafiis in extremitate gracilencus fiatacuttu exiftit,quod ita accidit, cum partes ofleæcarnofæ humidiores inter fe coniundæ funt, tunc ofleæ ob fubftantiam terreftrem perfiftunt, carnofæ autem humidiorefq; facile confumuntur,amp; in feipfas ob fpiritus amp;nbsp;fanguinis inopiam collabuntur. Hie ergo artedus,fub oculos ca-dens,cognitu facilimus eft. Ai t autem Gal. accidere hæc iymptomata, vel ob aliqua caufam confumentempartesanimalium carnofas, velob debilitatem natiui caloris, qui nequeatin. 'extremas corporis partes extendi.fed in vifeeribusfolis adhuc exiguus fuperfit,amp;c. Nafus a-Flumores cutus eft ob extenuationem amp;nbsp;abfumptionem a calore fadam, aut ob refrigerationem; hæc ejuado ab fieri figna dicit Gal. alibi etiam ob humorum tenuitatem, ob expultricis robur, amp;nbsp;retentricis 5 fiimantar. debilitatem,amp;c. ablutio humorum fit,cum fint valde tenues,quod fit,cum calor magnus eft, Exténua ponfuntaperti,quodfitintemperiecalida. Extcnuatioduplexcft,criticaamp;fymptomati-ttoduplex, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Yi morbi fitgt;non ob externam caufam;tunc enim nonadeo mala eft,amp; de hac loqui-

tt^lt;ptndin æur hoc loco. Nafus acutus indicat confumptionem magnam fpiritus amp;nbsp;fanguinis fub cute dtcet. hærentium.Collabiturergo nalus, namomnespartesquafitumentob fanguinisamp; fpiritus Cadaueda ad ealoca concur fum. Omnia ergo cadauera, nificolligantur in iis per accidens flatus, funt

curappa- magis collapfa,quam alia corpora. Nafus alias in extrema parte parum habet earnofi, fed car-rtantcel- ^lagine tegttur,amp; turn fpiritus autcalor exficcatur in ea parte,amp; abfumuntur; relinquiturer-r I’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pallidus Su acutus nafus;ficetiam in quibufdam cum irafeuntur valde,amp; fanguis amp;fpiritus

S« ipfiacur abeunt, hoc fit. Si iam cum fpiritu amp;nbsp;fanguine etiam carnes abfumantur in aliqua parte ficut 55 nes abjit’ mantur.

fit, quando collabuntur tempora, cum fubieóli mufculi iam funt abfumpti,amp;c. adhuc maius K-alum eft: nam calor eft magnus hoccfficiens,amp; pauci fuperfunt fpiritus, alii in abfumpto-rum locum noui fuccedunt, aut partes nequcunt attrahere fanguinem amp;nbsp;fpiritus, quia nimi-um funt refrigerataï,amp; debilitatx, aut q uia ob debilitatem nimiam noui fpiritus generari ne-queunt,quod etiam malum indicium eft,aut natiuus calor non feextendcrepoteft ad eas par 4® tes, fed fere circa principes partes tantum eft colleótus. In oculismultum fpiritus amp;humoris

canKjuid eft;caui oculi fiuntobeafdem caufas,ob quas nafus acuitur,amp; quanto humidiores molliorcs-ßgntficent. queipfonafoexiftunt, tanto etiam promptiuscauaripoftunt,amp;c. Cum ergo celeriterabfu-Oi'w/ör«»« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reftituuntur intra diem, cum non affluunt fpiritus, vt prius, aut oculus iis non

-vndeßjtt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficut prius; prius penuriam fpirituum efte, alteram non nutriri partem indicat, fimul

^ura cftr^^ Gtiam abfumuntur maius malumerit. Oculiprofundiusiacenqcumhumoresamp;fpiritus fitgefiant a quibus turgebant, aflumpti funt calorc maligno vt fic maneant excauati. Aures fi quis ab tnactitù. initio morbi frigidas habeat,quod tadu cognofcendum eft, amp;nbsp;videantur breuiores redditar, Aures cur auricula retrorfum fleób. ( AojSo?eft, quicquid in aliqua revclfummum vel infimum eft,ô^ Xr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;äiTO TV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod earn partem apprehendimus cum manum admouemus)tum ƒ ”

fpiritu amp;nbsp;fanguine priuatur auris,amp; quia aures funt cartilaginolae,facile in iis ifta abfumuntur, cumque funt exiccatæ, facile eontrahuntur, vtcoriacia omnia. Collapfa tempora] quiafpiritus amp;nbsp;fanguis cum carne, quæ inuifibilis eft, confumitur. Hi mufculi habent neruos, amp;nbsp;fi-bras nerucas fatifquemultum fanguinem, amp;nbsp;cum confumuntur, fiunt velut fouexquxdam, nam acalore confumente quafi euaporant ; in auribus , quæ funt natura frigida:, etiam 55 ftigus apparet. Cutis dura] Coria enim exficcata fiunt tenfa,contracta,dura,amp;c. Si quisergo ''^Mtisdara frontem habeat, turn vnum e fignis iftishabet. In Epidemiis dicitur, omnem exte-er ten/â. nuationem primum laxare, poftea tendere ; cum quæ in cute funt vacuantur, cutis fit laxior, ad Vt cumexvtrequodeffunditur; cum autemfolida pars vacuatur, contrahitur ficut corium obte^tone adniotum igni, cu recreatur parsjimpletur fanguine. Si ergo extcnuatio laxat,quomodo fict tenfio

tenfio hxcprimis diebusfebris. Cutis circa fronte.] Gonfumptio magna adeft, cum inftar^^*^^ corii fît contenta cutis,quae tantum vacuant, primolaxant, cumautemamp;natiuahumiditas ebieEho. præfertimlcntaetiamabfumiturjtum pars durefeit.Contrarium facit nutritio. Hic loquitur (^utüdun» de vacuatione fiente per vehementem caliditatcm,abfumentem fpiritus amp;nbsp;fanguinem, qui- etrea

i bus partes nutriuntur. aridttas in caufà eft, v t indurefeat amp;nbsp;contenta fiat. 6. fîgnum. De colo-repericulofiflîmaha:cfuntfigna,fi ab initio morbiappareant. Siautem longo tempore ho-tnoargrotcCjnonmirum eftcorpus confumi, partefq^ extremas rerngeran. Sicut ergo nbsp;nbsp;nbsp;cua^onc

morbos diuturnos talem fieri multum non adeo periculofum eft, ira nec in terra frigida, hie- f^icagatur. me,fcne(ftute. Nam per morbum minus periclitanturii, quorum natura: morbus conuenit, Palltdus ioautactatiauttempori,amp;c.quamquibusnoncompetitaliquacxhisratione,amp;c. Aphorifli- color.

bro fccundo, aphorifino 34. amp;c. etiam inpra:diäionibusextatha:c fententia,tum pallidum nigrum tantum ibi pofuit colorem, hic autem quatuor. Si non in particula, fed in tota fa-

cie appareat talis color,tum eftpericulofiflîmum. Pallidus eft miftum quid ex albo amp;nbsp;flauo feuviridi. Hicaucemeftliuidus. eft autem color quidam ex virorepallefcens. fit ob extin- color in fa 15 ébonem caloris natiui, praefertim in iis,in quibus multa bilis eft. Niger] in iis qui fuffocan- ciefipeap-tur,autin quib.fanguisfurfumferturaliquaoccafîone, tu verefînunteffluere per carnes fan- parti,ç^in guinem,quirefrigeratus ibi talem cfficit colorem. Talis etiam apparet in contufione color,

cadem decaura,quiaeffluxitamp; refrigeratus eft. fere in omnibus cadaueribus hic colorappa- ^’TodfieckP ret, non tamé femper in facie,fed in aliis partibus,vocant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ctt. Cum partes fere funt ^i^mbeûs

mortuXjtumfanguis facile efïluitevafis,amp; fie fit ifte color. Prout fanguis eft craflus, pituito- colorinfa-fus vel aliter affelt;ftus,magis vel minus nigrefeit, aliquando plumbeus cum plus habet candi- de epuando

Sunt peftîma, fi non fiant ab externa caufa; tum enîm non adeo malum hoc eft. A d- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ditergo hie quandam corredionem.- Si figna ob morbi vim adfint, tum moritur xger, fin ob nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

alias caufas hxc in facie oriantur,tum periculofa quidem funt.- prxftaret quidem ne tales propter caufas, vires ab initio morbi exfolui, minus tum periculum eft, fi ob externam caufam, 3° quamfi morbi malignitatehxc fiant. ToTmcLM.ouffijpt.ûoiin. non tarnen ftatim ex iis pronun-ciandum eft , moricurum eftc xgrum. Recenfet tales caufas externas tres. Cum igitur '^cftriptA ifta apparent, turn oportet etiam alia figna confiderarc, vtvrinas, fputum,pulfum,amp;c.e^^^'^'^''^‘^ quibus intelligemus, vel obvigilias,aluiprofluuium , amp;nbsp;quamlibetimmoderatam vacua-tionem, velobinediamhxcapparere: quxdam naturxtales funt, qua:nifihabeantcibum ç^ripHidâ 35 fuotempore,talesmaculæapparenr. Vide lib.io.Methodi exemplum deiuuene, qui ciban- ined:äfer-duserat in ipfaacceffione. Qui habent multum flaux bilis,in his apparent talia, nificibentur renepue-fuo tempore. Videi. de vidusacutorum. Fitetiaminiis, inquorum ventriculomultaflaua acris bibs colligituramp; régurgitât ex hepate in ventriculum, necininteftinumdeiicitur.nam mordetur orificium ventriculi, inducitur facile leipothomia, oculi cauantur, aliquado etiam Epilepfia quidam corripiiintur. Caufa huius mali non eft naturx proftratio amp;i: ablatio,ficut in iis, in quibus ob morbi vim ifta apparent, ideononfunttarn periculofa; quia autem fieri poteft, vt ambo concurrant, nempe externa aliqua caufa, corpus afficiens, tum etiam febris confumens,diftindio fumenda erit e fubfequente die amp;nbsp;node. Si enim a fola exterio-rc caufa, tabs vultus extitcrit ; corredionem per diem amp;nbsp;nodem adipifeetur: fi veto ex affe-45 dione in corpore, tum vel talis permanebit » aut etiam deterior euadet,amp;c.

lux'n.amp;c.] Gum a tali caufa fiunt, ob fubitam iram, vehementem terrorem, nam in his fpiri-tus tantum retrahuntur,amp;paulo poftiterumin partes effunduntur; radix enim facultatum, ipfum cor adhuc firmum eft. At in alteris abfumuntur, amp;nbsp;noui reparari non poflunt, ob debi-litatem virtutis.Cum primum alui profluuium fiftetur intra 24.horas,calor fefe colligere po-5 ® terit. Gum ob morbos ifta fymptomata fiunt, tum natiuus calor admodum debilitatus eft,

amp; cor non poteft regenerate alios fpiritus,quibus, nutriantur partes. Natura ergo non fufficic concoquendo morbo, vt extremas partes reficiat, nouofqj fpiritus amp;nbsp;fanguinem ad eas mit-tat. Si fputa bona appareant, amp;nbsp;naturx vidoria in excrementis, tum iudicabimus no ob moc-bi vim,fed propter aliud quiddam accidifle: prouidebimus ergo ori ventriculi aliquado, Vi-Î 5 de cap.6.1ib./i. Methodi, vbi iubet vinum generofum exhibere. Vna die nodeque] cum da • bis cibum, fi vigilarit, obferuabis poft i4.horas,qux fit fada mutatio. Si fint ifta figna propter externascaufas, omninofietmutatiointrai^.horas,amp;c.quodfinon muteturtacies,autfi-gnaetiam détériora fiant,tum vi morbi hxc figna adfunt. Semper tarnen malum eft priuari languine amp;nbsp;fpiritibus, etiam in fanis, amp;c. peflimum veto cum ob mprbum. Si enim primis ««Vx?-tribus diebus potuit hadenus abfumere fpiritus amp;nbsp;fanguinem, tum non tantum fupereft r o - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

bôr'iSjVC vincere poflît morbum, morieturergo. Inter initia^ fcilicet acuci moibi; initinm in-très primos dies. Alias princip'ïimî.pro infu’cu morbiprimo, amp;nbsp;cft breuilfimuin.

2.pro primis tribus diebus.î.tocum tempus quo caufa morbi adhucefteruda. Hicin fecundo fignificato incelligi debet. Neq; ex aliis fignis] finonpoflis infpicere lotiumnonexceptum, (. amp;nbsp;alia, amp;:c. tum debes interrogate.- quæ ergo pofliimus ex artccognofcere, non debemus in- 5

terrogare, fie enim videbimur mirabiles,fi feiamus quæ ægri fciunt,nobis dida non efle. O-mnia ergo funt confîdcranda,fpntum,pulfus,amp;c. amp;nbsp;ea tantum interroganda,quæ ex arte co-gnofcî nequeunt, ttt dicemus,tuvel vomuifti, autvigilafti, prout nobis videbitur ad hoc vel f Mfl« ae J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;æger,tum autem felibentiuscommittet Medico, fi taliaaudiat.- fi nonpoflî-

mus diftindedicere,quærcmus, num vigilafti, aut non comedifti ? amp;c. Si per indicia cogno ’ ° , feamus alia,non eft nccefl'um interrogate.- aut fi interrogemus, fie interrogabimus, ac fi vidif-d flmus.Summa eft, vtcum ad ægrum venis, faciem contemplate, fi fit fimilis fani faciei, fàlu-

bris cft morbus,amp; indicat robur naturæ:fi autem fint ifta figna fimilia peflimæ faciei, non fta-

ptomata, fin autem vi morbi fiunt, eum moriturum dices: nam natiuuscalor non coquet morbum,qui primis ftatim diebus ita nacuram diftinxit.vt extremas partes non ampli us pof fitviuificare.Cercefi morbus nonpotuitabintegro adhuccalore vinei, quomodocrudusa TaUwna- dc5jiitatovjncccur.?Talesfunn.fcbresfyncopâles,dequibusii.Methodi,amp; i.colliquantes 3. putredinc æriigmofx bilis oriunturj. quæ ex certo motu atrïc bilis ori-untur.Rariflîmeenim exhiscuadunt,qui obcercum motum huius bilis febricicant,nÔtarnen

in omnibus apparent hæc ligna,nam qui fuffocantur, in iis potius oculi prominent, cum fan-In ijftibue 8^quot;^ aliqua occafione furfum vergit. Vide 12. Method! cap. 6. vbi dicit de tenuitate humo-ecftlt ali- rum,amp;imbecillitatererencricisamp;roboreexpultricis,amp;c. Acciduntha:cfymptomata,cûde-tjtiadofro bilitasretentricis,humorestenuiores, amp;febriscalidaadfunti nam ob dcbilitacem fubinde mineant. aliquidinuifibiliterexcernitur, maximecum humores admodum attenuatifunt. Deinde febris facile çonfumit tenuiflimos humores, ac minus tenues extenuat, amp;nbsp;lie fere numquara vacuatio definit,ficut in continuis vomitionibus,alui fluoribus,amp; imtnodicis vrinx vacuaii-

Quid facies fignificet ab initio didum eft, fi n on ob excetnam caufam talis fada fit; iu-bet autem expedare fpatiu m vnius diei, fublatis illis externis caufis. V ide part. 2. textu75.5 lib. 6. Epid.dicit malam faciem, etiam in paruo morbo efle perniciofam, diligenter ergo fem-

f^ttomodo perinlpicienda erir.longi morbinoroutanturfubito,oportetautepracuidcreMedicumquas chronici cito fiût, amp;nbsp;pratter expedationem. Mutationes autem in chronicis etiam obferuari poflunt abægrotantibus amp;nbsp;aftantibus. Morbi etiam longi raro finiuntur per crifin,fed per diflolutio ■ ncmcaufic, ergo nonprædicere in iis pofliimus enfin. In longis etiam multifariam erratur, 4° ergo prædidio futuraeffet fallax. De acutis vide lib.2. Aphoril. 19. denique alibi docuir, qua: fint in chronicis cxfpedanda; ideo de his in przlenci opéré non agit. Tarnen prateipit in acu-tis,amp;nondiciteamt31emefficerefacicm. Refp.no percipit in acutis, nificum virespofl'unt ferre, aliasmihimequa:riturcur poft triduum fitminus malahæc faciès, fifitobexternam caufam, quam fi ab initio ob morbi vim. Si quisdecubuerit per dies plûtes, amp;fuccedat talis 45 faciès, videtur quod minus poffit recolligereæger, quam fi ab initio fuifîet. Refp. quæ paula, w» dm fiunt,faciliuswrrigi poflunt,qua quçfubito.Si ergo talis facies primo fiat,robuftisadhuc wfi perteti viribus,oftedit morbum naturæ elle moleftiflimum, fi progreflu temporis fiat,indicatur qui-lofies. demmorbum malumefle,nonattamen tantum, vtfubito ta'em faciem inducere potucrit.

Hicaliam addit Jimicationem ad priores. VideComment.i. Prorrheticorum de morbi prin- 5° cipio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;videtur abundare,nam in aliis non legitur.De quibus didum] an ob caufam

aliquam manifeftam, hæc facies talis fada fit. Dixit quid facies fignificet talis prim is diebus tribus.-nunc exponir, fi poft tertium diem apparcat, quid agendum fit. Hie oportet cautum cfleMedicum, amp;quærerenumaliquid prxceflcrir, pofteareliquafignaconfiderandacruc. Siob Vigilias amp;nbsp;mœfticiam talis fada fit facies, no ftatim dicendum,talem efte moriturum. 5Î Si primis diebus fiat vi morbi, poflumus dicere abfq5 aliis fignis, eum morituru efle. Si enim ab initio ftatim morbi malignitate talis facies induda fuit, turn no tantum roboris fupereft, vtnaturaiam debilitata morbum vinccrepoftit,qua: ftatim ab initio abeodemproftrata fuit,amp;c. Cum crgoabinitioadhucvalens morborefifterenon potuit,quomodo nunc debili-tata eundem concoquet amp;nbsp;fupcrabit? fi poft triduum non fimpliciter hcebit. Perprincipium hie

Explicat.inlib.i.Prognoft.Hippoc. 147 hicmanifefteintelligittresprimosdies Hippoc. fiantiquior morbus fuéritttiduano,i.fiex-ceflèritprincipium. Inquirendafunt] numaliquacaufa externa adfuerit.- fiadfuerit, non adcometuendum.finonadfuerit,neetumquidcmpronunciarequidpoterimus, nifiprius nbsp;nbsp;nbsp;_

Kvyluj nonce^')^ Iegendum.fi lueemfugiant,amp;c. kKAiznytii, finefpiritu lucidirate. ÈpUfgr/^i-Recitatii. fignainoculis apparentia, quorumeaufie adferendæ, namepilogifticam vnam caonintù pofiumus adferre, quia hæc funt, præter et contra naturam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratuvel

Fugalucis] fifiatmorbiratione,nonobextcrnam caufam, omhcsfanicumintuentur magnamlucem,tumdcbilitanturoculi;quidergoinfanisobnimium fplendorem accidir,id in ægris ob paruâlucem ce accidit. Loquitur ergo de iis, qui conluetum lumen inrueri etiam nequeunt, vtell lux diei per feneftras Ingrediens, Si fumus mordet oculos, aut adelFet oph-thalmiâ,aliaefiètratio, amp;c.Perniciofum] nam taleaccidensfitobcerebruminflammatum, TriflexrA aut ob fpiritus viforii penuriam,aut ob magnam debilitatem vifiuac faculcatis,amp;c. Magna lux nbsp;nbsp;nbsp;.

difiipat fpihrum viforium : indicatur ergo nihil aut parum fiiperclTe iftius fpiritus, cum diiïi-paturaparuolumine, cd ergo infuus fpiritus, amp;nbsp;facultas multumdebilitata. Nonfimnlacci-dunt omnia,nam caui oculi,amp; tumentes, quorum amborum hic facit mentionem, nfiquam fimulfunt. Lachrymasfundat] non ob dolorem aut mcefticiam,fed rationemorbiacuti,amp; x. præter volütatem, malum eft. Vide yi.lib. 4. Aphorif. vbi dicitur, quid fit pratter voluntatem. Limitatit. Legituretiamin4. Epidera. àjt5/cn'«»5proâ^zîj£?oq/)2TO)$. Malum] namindicant retentricem T{atiodft‘ non pofl'econuerterenutrimentuminfubftantiamoculi, (edcaloremcolliquantemidcon-uerterein vaporem, amp;nbsp;humiditatem: vel fignificant imbecillitatem fummam retentricis,

^5 quærctincrenequit,quæ retinerefolitaerat. Inmoriturisfereportrcmoretetrixinterit, hinc LachrjmA fudoreSjlachrymæamp;fimilia.j.Peruerfio] vniusautvtriufqueocu'i verfusnafum,velfurfum, nbsp;nbsp;l‘^d.ora

cum non feruant fitum naturalem,in quamcumqj partem trahatur malumjnam cum fic hoG,necefleeft mufculum oculi,a quo prius mouebatur,conuu!fum,aut refolutum cffe.cum enimcontrahitur,contrahiteumineam partem:cumrefoluitur, tumabaltcromufculoin Oculorur^t.

5® oppofitara partem trahitur. Habetautem oculus fexmufculos,aquibus mouetur, amp;adhucperue’ßo eftfcptimus,qui facit, vt oculum fixum habere poifimus.Cum hoc fit per morbum in oculis, 'v^defiat. indicatur cerebrum valde laborare,amp;perconfequensatgrum valdepericlitari. Habetur et-iamin Epidem.5, amp;:Coacis prtedidionibus. Item.n, amp;ti. t. Prorrheticorum.4. Si alter fiat minor oculus,tumindicat,extinguifaculratem, a qua regifur, Gal.teite, Si fit minor.- mi-

^5nor fitobabfumptionem fpirituumamp; humorumamp;reficcationem eorum, quodrumfit, 4. cum coéfnx valde debilitata eft,cum in altero tantum fit,tum vel Vna tantum parscerebri eft OettU cur male affeóta, aut refpondet afteiftioni alicuiusin eodem latere vifceris, vt fi lien maligneaffi-ciatur,turn finifteroculusmagisextenuatur: nam natura non poteftvtriqueoculo ob intus grauiterlaboransfuccurrere: vifeerisergo,quodtraxeritinconfenfumcerebrumafFetftum,

40 alter oculus indicat.Q^ipfis] fi no tantii venulx, fed intermedia fpatia fint rubra.fRubedo tant^ wi-Gal.teftc, praccipuecopiamaut inftammationem fignificar) cum languis valde aitenuatus nor fiat. eft,inflammatusexfudatin oculum,aut cum cerebrum eft inflammatum, aut cumadeftco- 5-pia, quæ exprimitur per venulas,amp; per rubedinem efficit, turn etiam malum eft; fi enim folæ vcnulæfuntrubrx,nonadeo malum,cumlæpe fiatfcrcin cerebriquauisinflammatione,ni-

45 fiexteraetiam fignaadfinr. Venx] Inoculorumalbo, fi nigricentamp;: liucfcant. Ferein mnibusfebribus venx rubent,amp; fit cum vaporin caputafeendit, prxferiimin calidioribus, ß^et.' fi fanguis in venulisliuefcat nigrelcat,dénotât refrigerationemfanguinis, nigredo turn et- 6. iam avehementilfimo calore fieri poteft,fedraro: nam fæpiusextindionem caloris quam n'-miam vftionem fignificat. Cum ergo extra venulas non efFunditur,fed in iis liuefeit, turn ex-

50 tinduscaloreft inoculo vicinocerebro: Ergo amp;nbsp;cerebrum patitur ob extindum calorem, ^^ßß*fßi, non ergo facictofficium,amp; homo fuffbeabitur licet nihil aliud adeflètmali» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cflexcee-

mentum quiddam ex alimentofemicodo,amp; poftea corrupto,eft album fadum,non allimi-latum,amp; fimilc quiddam puri, hæc fordes eft languinis imperfeda tranfmutatio, quo oculus debebat nutriri,qualis fercpicis eft.generatur etiam e materia lachrymarum in oculis coda,

Î5 amp;nbsp;apparet prasfertim iniis,quicerebru habentplenu, vt in pueris dormictibus, cu per oculos cxirc velut mucus nequit,coquitur a calore calido,in iis fxpe qui humidius Cerebrum habet, tales fordesapparent. Malum] Indicaturdebilit3salteratricis,lcucodionis. Eft fimilisma-tcriaeiusfordibusjquasdentibusadnafcuntun Videlib.4.AphoriC5^. nonpoteftalimentum coquereadfluens,licet perparum adfluat,prxfertim in acutis ferefemper, nam fanguisille a-liraentarius a calore prxternaturali magna ex parte abfumitur,ficertemultuafflucret,oculi

8. non eflent caui: Cum ergo quod pauculum efl:,nequit coquere,eft valde debilis. Oculi in-Oeuh cur ftabiles.] Qai continuo (unt in motu, amp;nbsp;in omnes partes mouentur. Malum ] Namindicat ’quot;■'^^''^'móuctilpiritus valdein cerebro, amp;ideopericulurn fecuturi delirii, velquia acuti vapores C'uidB^r pungunt mufculosoculorum,ideoqucmouentur. Cum autem talesvaporesadfuntincerc-te» bint, bro,magnum eft ctiam incendiiim,amp; per confequens magna adeft caufa, cum cerebrum fit 5 O u;i lur abas frigidum,amp;etiam magnumpericulum.Vide Prorrliet.Comment.i.textuli.EtinCoa-cis pra:dicl:i. vbietiam fixorum oculorum facit mentionem,fiunt obconuulfionem,cum o-jiuntf.xt. ixincstendunturmufculi, d^illeaftedustetamorefpondetproportione. loquitur deoculis, nondepalpebris,qua.’fi moueantur, fiepe non ita malum. Vocanthuncaffedumequum,fi tarnen per morbum accidat,amp;: non natura feu confuetudine,etiam non bonum: cum autem *®
9. muiculimouentur, quiadhxrcntdura:membrana:cerebri, pelfimum. Promineant.] Ob Of«/« £■» laxatos mufculosamp; neruosviforios, quafi extra fuum locum procidunt, aut quiafpiritusamp; iumtar vaporesingrucntes, eum quafi extrudunt, fic tarnen fi fiat, vtin vomituamp;Lfimilibusmoti' ow ne Pius,rum non a;que malum eft, ac fi ob relaxationem mufculorum amp;nbsp;neruorum id acciderct, cumfuntrefolutimufculi, turn fit liicaffedus a capite, ergo cerebrum valde afFeâum eft. ^5 Oi ul. tu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caui.] id eft, magis quam per initia efte viderentur,ium oportet maximam adtire ino-

mentucu piam fanguinis fpirituum,qua’ non facile poterit induci, primo triduo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;otoy^a«/.]

Apud Gal. non loquiturhaîcverba, ergoabaliquoinfertavidentur. hate fententia etiamin ’°- ProriheticisCoacisprædidi. poniturnonlucentes: Ergoextinâuscalornatiuusamp;: (pirnus. Æ«r/* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;klugen feinamp;t)bincfdjon3£broc^cn,àAa|U'7rù’$,quales alibi xAMLupv's, id eft, cum in ocu- î»

ZzwM lisnilulappaict..2. Cumoculusclttuibidus, fitoculusà/zaupoî.oblcuritasvnacft fine oculi

turbatione, alia,quando eft oculusturbatusscum eft hebetatio fine turbatione oculi, ôéappa-ObCeuri dtJone,tumfpiritus valdeimminutuseft: fi fit turbatus, ramenetiam fpiritusabvft, vapor miftus in oculis. Extrema ergo débilitas adeft, nam mifta amp;nbsp;corrupta funr omnia. Sic calor cu-dpor invrinacxtinótusfifi.'jtumficturbida, amp;nbsp;nihil fiio loco, vt prius maner, led omnia diffluunt 25 tendat. fineoidine,amp;: fuiit confuia. Sicetiam inoculo. In acuioautem hæc fieri nequeunt fine ma-O «/.' tpttagnaceri-briaffedione. Totiusfaciei ] Etiamin Aphorifrnisdehacred dum. quatuor iunt mali, croceusjliuidus, plumbeus,niger. In quibus flaua bills abundat non in venis faciei, non facile fitpluinbeus,amp;:c.

’TTnp'-tmv dicemus apparitioncm potius quam fufpedionem. Cumxgrinoncxadc clauduntoculos inter dormiendum , videtur oculus retrahi ad fuperiora, amp;nbsp;fic album ap-paret. Malum] vixenimperdiemvnum,autalterum fuperuiuunr. Hoclignumpoftre-35 mo recicatur, quia non occurrunt talia, mfi cum iunt vicini morti, eft ergo ex iis qi x poftre-moaccidût.Sic cumobexternamcaufam fiat hoc accidens, non ita malum, vtfiobfamem, triftitiam,purgationem, amp;c.aut ob aliquod pottns fpiritum ianguinem abfumere hxcet-

poftunifacile iterum claudiicum ergoeft exficiccata aut conuulia palpcbra, no amplius ficut 45 prius extendi poteft, inferior moucri nequit,ranto deiei ius fignum eft, fi oculus femiclaufus moucatur, rum enim conuulfionisfignum eft manifeftiftimum, amp;:c. Prxter fuperiora ligna, etiam dormicniium oculos infpicercdebcmus, an Icilicet palpebræ non luntclaufa’. Signifi-catlummamcerebri debilitatemamp; conuulfionem mufculorum oculosclaudentium. Vide Gal. explicat.Imbecillitas fiincaulaeftiuxta alios,potiusclaudereiur oculus. Neruiquive- 5® ' niunt ad mulculos oculorum, conuelluntur. Si non conuelluntur ad iupcriora, etiam appa-retaliqu’ddeinde, quod raro fit.- poftit forte etiaadferibi refolutioni,amp;dicerepoflumusfa-culratem adeo imbecillam elfe, vt nequeat amplius oculum contrahere, aut claudere palpe-bram. In hominibus fanis multi mufeuli agunt per quictem, qui non agunt per vigilias, ideo clauduntur oculi. Sic mufeuli aguntetiam in refpirationc, amp;nbsp;multi ftrident dentibus, quod 55 non fic nifi mufeuli contrahantur aliqui. Deinde aliiquielcunt j amp;nbsp;hoc fit tantum in quibufi

dam,non in omnibus, amp;:c. Siue fit in caufa ficcitas neruorum, aut débilitas fa-cultatis, Icqmtur cerebrum valde debilitatum atgrum jnorti vicinum eftc.

Duo adhuc faciei fignaâdfertjpoftea tranfit ad alia, quæ in corporeapparenf. Peruer-tantur] ideft, curuafiant.Vide49.lib. 4.Aphorifmorum,amp;c. vbiferercpetiturautlegitur

5 cademfententia. Reliquorumfignorum] Sihxcfolaadfunt, vixpoterimuscertiquidpro-nunciare,fiautemaliaetiam, prxfertim figna détériora iamenumerataadfint,amp;in Aplio-rifmisctiamexpofitajtumpronüciarepoterimusquidcerti,nempemoriturumcOèiûpalpe- LAbrttm bram viderimus conuulfam, diftortam, amp;c. ] Haétenus de conuulfis partibus nunc fi labia] fußgt;efum, iam derefolutis fi iacent ore aperto,fufpenfiim,id cd, refolutum, C3ndicantia,id eft, pallida,

Ïo amp;c. Peruerfio,inquit,iftarum partium,quandam intentionem conuulfifieanijaut reiolutio-nem in altero mu(culorum,oculos claudentium, iuxta Gal.indicat, amp;cc. Si bæ partes conuel- L’.miutio. lantur non vi morbi,fed ex affedu in facie exiftcnte, no ita periculofüm. Cum autem vi mor-

ægrum.praîferiim fi virium débilitas adfit. Idem per refolutionem ob morbos acutos,fignifi-y cacur,nam etiam hic vehemens affedio eftin cerebro. Frigida amp;nbsp;pallidaj nam calor natitius ijnid indi-ita imbecillus amp;;extinólus eft, vtnequeatamplius ad labia extendi, mors ergo vicina. Pallor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enr

indicatrecurfumfanguinisintroadeor,vtiniisqui animideliquiumpatiuntur, frigent, tcr-gt;^‘*^^’ refiunt, amp;:c,fi prastereafrigidafint,iamextrememaliim eft. Oportet videre anfintconftan-tia figna, quod fpatio 24. horarum difeimus, amp;nbsp;deinde an cum aliis coniunda fint. In animi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aU-

deliquiq, ifte pallor non ita conftans eft, amp;nbsp;fit viribus nondum ita proftratis. His addi poteft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»»

ödfanguinis. Ab initio amp;nbsp;toto morbi decurfu, bxc obferuabimus apud xgrotos, amp;c. cum fa- pareaM. cies Hippoc.apparetab initio,indicat morbum dominari naturx, certum ergo naturam eße ƒ» vidam,licet ad hoc aliquantulumrefiftat. Si progreftu morbi hoc fiat, non ita oftendit natu frrgrejfit.

2.5 ram effe vidam, nam qui diuægrotat,amp; parum edit, neccfi'arioconfumitur, prxfertim in acutis, humoru, fpirituum, carnium, confumptio fit, licet cor amp;nbsp;vifeeranon adeo patiantur. Polfunt ergo reftitui calores externarum partium,calorecordis nondum paflb. Cum ergo fit progreiTutemporistalisfacies, noneftcertumvtrum fiatobeordis calorempatientern, verofiathxcconiumptio, ficut in fanisfebrientibus. Si ab initio fie fiat, fit ob vitiatura cordis Quet 3*5 calorem , eoenim faluo,non poftèntintratriduumexternx partestantopereconfumi,quia ejutfigna monuitfupraefleobferuanda figna totius corporis; poft ergo faciei figna, nunc alia percurrit.

Semper obferuandum,ne fît ob externamcaufam,aütxgcr{taconfueueritdecumbe-re.'quxrendum igitur,3n vigilia,vacuatio prxceflerir,vel nii fic fi t folitus dormire. Sxpe enim addormientes venimus, quidam pueri vixdormiunc nifi proni, alii fupini, quiaficadfueue-runt,aliioblaterumdolorem,amp;netuquidemadeopericulofum.Oportetobferuarexgrum cubantem,qui cubet in latus alterum.( Non enim debet cubare fupinus,tamquam refolutus: [itperic»-40 cum enim incumbitlaterumalteri, lumneceiTarioadeftrobur facultatisper mufculoscor- lojm. pus firmantis,cum vero in latus cubare,aut vettere fe nequit,ob fummam debilitatem fere id fit,quod certe malum eft: nbsp;nbsp;brachia aut crura paulum reduxerit. Sificeum deprehenderc

bonum eft,fic eni m amp;nbsp;fam cubant : probat epilogiftice,caput habent parum inflexum ad am teriora,amp;nondormiuntplane diftcntiscruribus,fpinaetiammediocriterdebet efleinflexa, laadabtiii 45 inftar medii arcus. Nam mufeuli fereomnes no fintprorfus tenfi, nccomninolaxi, amp;: mem-braquxpoffuntdiftendiamp;icontrahi, habent mufculosoppofitos, quimufculus contrahi- Dtcubttm tur,alterumlaxar, fic vt digiti non debent cffeextenfiinpalmam,amp; no contraâi in pugnum, talisc»rfit turn enim mufeuli habet medio modo. Poteft etiam hoc de aliis corporis partibus dici, non tantum de brachiis amp;nbsp;digitis. Ideo addit deberetotu corpus molliter poficum efte, id eft, me-

5° diam figuram in decubitu fcruare,vt nec extentum fit nimis, vel contradum. Corpora enim molliora non folent intend!, amp;c. vt videmusin pedibus: hxc figura omnes mufculos in medio habet,i. nec prorfustenfos,necplanecotraólosmufculosamp;incuruatos,iftacubandifor- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

ma habet,amp; omnium in hac minime defatigatur vlla pars,qux hoc modo cubât. Media mu-Iculof urn forma numquam aut tardiflimefatigatur, i. pars omnium minime fatigatur, cum Dicubitm S 5 eiufdem partis mufculi,necfunt tenfi,nec incuruati nimis. Qui fupinusiacet, non poteft me-frpinu^ diam retincrefiguram omnium mufculorum,funt enim dorfi mufeuli extenti, amp;nbsp;fere etiam nbsp;nbsp;mAlut.

pedes,amp; per confequens laborant, amp;nbsp;fatigantur. Laudabilis eft fitus in latus alterutrum, amp;c. primo incumbendum in dextrum latus, poftea in finiftrum : mane autem antequam furgas, turlus cubandum in dexrum, vt quidem voluerunt veteres, fedifta non videncur magni mo- Impreb/i-menti, nam incubandum potiuseilateri, ficut adfueuimus, quodinterrogandum eritexx-

groto. Reduólis.] Vtnonhabcantextremamfiguram, amp;ßncnimiumcxtenfx, decubitus inægrisümilisfanorumeftoptimus. Eft ratio cpilogiftica;analogiftica eft, quia mufeuli non defatigantur,amp;indicio eft morbum non cogéré mufculosvtfuam mutent ftguram,talés val-de vigcntur a inorbo, cum mufeuli fuam mutant figuram naturalem.

Decubitum bonum defcripfit,quia non omnesfciunt,quomodofanidebcantcubarc, non defcripfit faciem ranam,quia hoc vitro notum eft,quæ fit reda faciès non autem qui bo-, nusfitdecubitus. Videlib.i. demotumufculorum,vbiinultafuntaddccubitumpertinentia. quot;cttï*ifw in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fere fua fponte fupinum iacet, fed ramen in tali dccubitu mufeuli extenduntur, qui

alias nonextcndebantur,amp;grauiorautdifficilioreftetiamrefpiratio.Siquisnonpoifitinla-un tus cubare,tum mufeuli ita funtdebilitati, «Sd facultas mocrix, vt non poftintcorporismolem l-v.ire (iU inlarerecontinere,amp;c.Nucdocet,quifintvitiofidecubitus. îtoûToràyxOoy.] Hocdicitcosa* tjuandjctt parationepræcedentis decubitus,qui erat optimus. Minus.] Nam muiculi multi hie funt ex-tenfi,habcntes exrremam figuram,quicontrahfint funt muiculicontradi,quiextenduntex-^De^uttw tend.deinde refpirationem difficiliorem facit hie decubitus, nam in latere facilius refpiratio Cfyateniu fir. Vide 6. fedione, problem. 4. dicit optimum decubitum adiuuarecodionem Ariftotclcs. hoc loco co Hippocrates hie confiderat decubitum, non quatenus alia adiuuet, led quatenus fit fignum lideretftr, bonum vel malum.-docetequibusfignisdebcamusdcmorborum euentuindicarc , quoad iO decubitum. Et hie quafi médius decubitus inter bonum prius didum, amp;nbsp;fimplicitcr malum.

Nuncdefcribit malum: fi xger fenequeatfuprapuluinarcontinere,cum fupinusiacct, tƒ fed décidât a pukiinari ad pedes, VC aftanteseumrurfum attollereinpuluinarcogantur. Malum.] Nam animalis facultas eft debilitata, ergo pondus corporis deorfiim deicendit, prx-fertim fi puluinar aliquando fit altius. Animalis facultas,] i. corpus regens, velutcxtinda A^abolitaeft. Virtus muiculorum, non poceft corpus in akiore loco continere, ficutprius. fucuerint,quidam enimeciamfani,quotiesfercicvertunt,icmpernonnihildecidunt.

procliuus.vtaparcealtioredecidar.Grauius.] Illoquodpruximepræceflîtjamp;cratqua- ». médius decubitus. Ergo hic iam eft malus, licet nondum pelfimus. Naturalisfacultas co-coquatur quitcaulasmorborum,cumcrgoilia adhucvalct,nondumdelpcrabimus.

ß. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sequitur iam fignum aliud, quod non tantum animalis,fed etiarn naturalis facultas vi-

gnahtepro tiatx, vcplurimum talis ctAva/xo?, fie ob os ventriculi malcaftcdum, vt lupra patuit,eo autem pofitade non bene habente ,codioperficiredenon poterie,Asintcmpcrieifignum eft. Indicant viti- 4O faculcatis coquentis, nempe alteratricis,forte alteratrix ideo conftare nequit, quiamali-guum quid in corporis profundo later. Quomodoiftam mquietudinemamp; alia mala parit. Certe ore ventriculi male affedo, quæ codio bene percipi polfit, neutiquam video. Pedes Zrw;74/w.nudos.] Si valdecalidos protendat, vtfaepefit in febnbus, vtrefrigerencur nihil admodum mali, vt fi humor calidus ad pedes decubuerit, ob quod fiat, non idcirco totum corpus labo- 45 rat; fi autem non fint calidi,amp; ramen arger ferre nequit vt fine tedi, rum adeftmalignitas occulta in morbo,qu3e inquictos amp;anxios reddir argrotos, amp;ifta nudaiio etiam obeft.nonpro-dhviriMfin deft,malignitasiftainprofundocorporislatec,ôefequentibus.«tA)i.] Cumfubmdemutâtfi-turn decubitus, amp;manus,ceruiccmamp; crura non more folitocomponit, fed has partes inx-quaiitcrdifpcrgit,fedet,iacet,amp;c.Cum£egerhocafteducorrumpitur,fignificataftedumin-ƒ0 terne latentem, ob quem ægri quiefccrc nequeunt. Fit harc inq uietudo lacpe ob aft'edum os ventriculi, cum roditur ab acribus, aut alias prxter naturam afficirur, vcl talis inquietatio ct-iam ob virium debilitatem fit, tefte Gal. nam quomodocumq ue cubent, in omni fere pofitu amp;nbsp;loco fe grauari lenriunt, idco que alium fempcpquxrunt. Inquietudo Icmper oritur a cauû maligna, prælèrtimexiftente in parte nobili. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55

Per jtjfzoV,''tantum malum, quod iam fequitur adhuc prius, amp;nbsp;plane mortale eft, fi fem-per hier aut hians dormiat. Dormimus hiantes. i .ob coniuetuduiem.i. ob narium obftrudi-onemi

onem,cumeniînrerpiratiofitnecefîaria,natiiraomniafacit,vteamconreruer,finunaratio-ne fieri quear.3. quia multi opus habenc vehementerelpiratione.vtebrii.amp;aliâsbenerepleti, qui vix pollunt per narcs iibi lacis sens actrahere : qiiod ti autem hiice de caulis iam diens, ht-ans dormiatjid non valde periculolum cft.4.. ob tefolutionem claudentium os mufculorum,

5 qui fuum ortum a parte fupcriorumfaucium habenr. Etfi ralem obeaulâm xgerhiansdor-miat, vel vigilet, magnopcriculo tarnen labium granirace fua deorfum fertur, cum mulculi funt rcloluti.Sietiam inter vigilandumos aperturnhabeat,adhucpeinscft. Vide Vefal.Iib.2. cap.15.item cap.y.amp;2o,lib.ii. de vfu partium,de bis mufculis. Simufeuli hiadeofuntdebili- frttratio. tati,qui adeo funt vicini cerebro,totum corpus eft valde debile Si os inter dorraiendum fem-

® per hiet, turn hoc debilitacis eft lignum mufculorum os claudentium, licut paulo ante etiam de mufculispalpebrascommittentibus eft expofitum.Vide fupra expofit. prog. ’ 4.lib.z. La-brum inferius non eftgraue,amp; ramen non poteft fêorlùm trahi, idco maxima débilitas adelK Decubitus taÜs etiam litim facit, nam ingreftus acris continuus exliccat fauces, quod non fit fi per nares actrahantur: deindelinguamfœdat,deficcat, indurat, amp;in fcbricitantibus etiam

15 dénigrât; nam fuligo non poteft vacuari per os commode ob aerem femper occurrentem, amp;:fordesadhærentesdentibus,itaexficcantpræferttma'ftatc, vcvixampHusabradipolIinr. Fere tales furgunt,amp;: os eluunt,quia amaror amp;nbsp;iirnus quidam fentitur. Poteft etiam quid ma-li ingredi in tali cubitu,vt pulueres ex rabulatis, cineres, culiccs,amp;c. Cuidam adolefcëti ebrio ingrelTus eft ferpens fie dormienti, qui poftea cruciatu magno eft extindus : furn us etiam ex

2.0 luminein conelauiapud ægrotos ingrediturintalidecubieufios hiet,acfæpeexcreiT!entain pedore, qux per Ipiritum reiiciunrur, dénigrât. Debet os mediocriter aperturn elfe, fie vt ni-hilfubingredipofiîc,racioncmufculi,vchabcancautretineancfiguram mediam; præftatta-men omnino cîaudi, ne quid ingrediatur, plus enim hinc boni quam maü, eclaulione, amp;nbsp;di ftenfione mufculorum oritur. Loquitur deeo oris hiatu in quo mufeuli contrahentes funt re- htgt

2 5 foluti, aut aperientes os funt conuulfi.x6;^!'o-7of,a verbo, quod eft hiare,dehifeere, amp;c. vigilamtb, VndeK€;^TO-Tt?proftultishabentur,quioreapertolcmperincedunt, Sizgeraliquando ficdormiat, non ftatim mortale, nam amp;nbsp;fanis aliquando accidit. Si vero femper, cum adeft débilitas tanta,vt mufeuli lintrcfoluti. Pervigüias mufeuli plusfacultatisrecipiunt, quam inter dormiendum,debcbant tarnen adhuc tot vires remanere inter dormiendum, vt os claudi

îo poffit;fed vixtantumfupcreft viriura, vtmandibulapervigilias claudi polfit, clauditurta-incn,feddifficulterpervigilias,amp;:c.

35 Crura reduifta.] Verfus nates. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a auJ amp;nbsp;quod eft fleéto, curuo.

que vix vllus fie cubât,nifi deliret,indicat ergo fere delirium. Eft figura violenta, idco nÔ diu durât,inlanit ergo,qui amp;nbsp;adeo turpem amp;nbsp;difficilem decubitum eligit.

In omnibus addendum,fi non fit adfuetus. Super ventrem. ] Vel delirium fignificat, vel dolorem circa ventrem. Eft eiufmodi decubitus,qualem prudensnunquam eligit, infant ergo tantum eligunt,pracfentibus prælèrtim medicis aut ali is honeftis viris. Eft quafi aftedus 4y quidam animidelirantis,aut fi cicra dolorem ventris amp;nbsp;delirium quis ira cuber aliisprarfen-tibus,magnam impudentiam talisdecubitus dénotât. Interrogatus ergo, anconfueuerit ira cubare pronus, aut doleat ne venter,fi non propter hzc ita decumbat, iam fere dicere pofiu-mus delirium adefle.

Poftremum eft dedecubitu.quod polletetiaminter fequentianumerarî. Acutolabo-rans circa fcutum,cupit quiefeere; fi cupiat eredus federe,quid magni fubeft, a quo ad id im-pellitur,vt fedeat eredus, vel inquietatio, vol anguftia in refpiratione, vel delirium v t nefciac $ y quidagatiquidameredifcdent,vtfacilius refpirent.Siautem hoc malum eft in Ieuibus,mul-to magis eft in acutis morbis. Morbus enim débilitât, amp;nbsp;deinde fymptomata. Omnes peri pneumonici funt orthopnoici.nam ignis mpulmone eft: ergo non poteft commode fatis di-latari amp;nbsp;fatis attrahi aeris,amp; hoc fymptoma eft proprium pcripneumonîæ.Videtur ergo non ter{ptrent. adeopericulofumeire, ficutin aliismorbisacutis, quibus non proprieitacompetit. Gal.ali-ter legit ob caulàm didam, nempe in peripneumonia elle malû,vt in acutis peftimum, natn

vocat morbum vehementiffimum eflc, quibus alicnum {ÿmptotnalioc accident, delirium indicar. Caput cum corde laborare, fi o b difficultatem rcfpirationis in ftatu furgat ægcr, tum pcius eft aliis acutis,quam peripneumonia,in qua illud frequenter accidit ; fi autem ob aliam caufam,amp;c,fcilicetxger in ftatu furgat,vt ob minimam inquietudinem, delirium, tumpef-fimumeftinperipneumonia,namoftenditomninoextrcmameire, amp;nbsp;plane incurabilem. nam in peripneumonia nunquam tanta eft inquietatio aut delirium, propter quod arger furgat in ftatu,nifi omnino fumma fit,amp;c.

Si audias dentibus ftridentem, prxterconfuetudinem, prardices delirii mords peri-culum eftèjplerumque enim vtrumque fieri folet per acutos morbos. Si autem iam deliret amp;nbsp;ftridai dentibus, dices mortem proximam eflè. Stridor dentium ipecies quardam conuulfio-nis,conuelluntur enim temporales amp;nbsp;aufpicatorii muiculi,ex vno latere magis,quam altero. Perinde ac fi duo afpera ligna inter fe affricarentur. Stridor eft affedus conuulforum mufcu-lorum osclaudentium, ergoipiorum cerebrum eft affedum, amp;nbsp;humoresfêu vapores adfunt Furor qu'i acres cerebrum ftimulantes vttalem motumefficiat. Si humor fit valdecalidus, etiam furor fit, vel cum taies vapores incidunt in membranas eafquepugnantes vellicant, cum voluntas non ampliusmufculos regit, fed inuitis nobis ficcontrahuntur, amp;nbsp;tunc extrema adeftcere-Cerebri brümbecillitas. Fitprarcipuefomnitemporejamp;c.Qinlibetaliquampartemcætcrisdebilio-lafttnÓta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habet, fi ergo mufculi mafticatorii funt debiliores, qualibct e caufa facile Ixdentur, pra:-

talu f^crdm perfomnum,quandovaporesmultifuntincapitc,hosmufculosmordentes,quosifto conuuifio- motu conanturexcutere. Per vigilias difcutiuntur, per fomnum fere retinentur, amp;nbsp;cum (x-r.ti raro i» pe hi mufculi funtnaturadebiliores,eos ferrenequeunt.Cerebrum male affedum primo eos ttrd u ac- mufculos conuellit,qui conuelli prx cxteris aptiores funt,hinc fa:pein morituris digitus con-uellitur non facies,quia natura erat digitus debilior,amp; minus potuit cxteris iniuria: refiftere.

fanitatis tempore aliam partem,alia citius laedi videmus. Hine alii podagra,alii non uulßont laborant,aliietiam peculiaribus morbis laborant, obeaufamnuneexpofitam. Quidam fem-ßnt tnpri. per nidaut, quia eorum mufculi claudentesoculum funtdebiliores, ergodefatiganturcito, ngt;Ü6bno- amp;nbsp;quicquid influit moleftimoxfentiuntamp;mouentur, quodinaliisnon finquodeftnida-tio in oculis,eftftridor dentium in dentibus. Furorem.] Nam indicatvaldeinflammatumee-inembranx;amp;fitinfania,quandoftridoreftcumdelirioiaman-lüntäent ’^^’^riseftmorbus,necfignificatdelirium,fediamadeft. Sridorfinedeliriofuturudelirium

' indicat, amp;etiam periculum mortis. Stridorvero cum delirio, mortem iam viçinamelle de-nunciat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^

Vlcerum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quidam acutis laborantes vlcera habent vcl in morbo vel ante morbum nata,qua: dili-

conßdera- genter Medico funt obferuanda. Ex vlceris temperie amp;nbsp;calore prxuidebimus an fit æger mo- 4® fto- riturus, an vero morbus nondum eo procefterit. Nonmorietur nifi vlcus fit fadum aridum, liuidum, pallens, denudandum ergo vlcus amp;nbsp;mutationes obferuandx a medico. Deinde vlcus non amittit colorem natiuum.curn nondum vicina mors eft, licet morbus fit infanabilis fua natura. Sciemus ergo licet moriturus fit, nondum tarnen moriturum, nifi vlcus decolor fit. ob debilitatem codricis vlcus non nutritur, nihil enim amplius adfluit : ideoquefit ficci- 45 us,amp;obextindionemcaloris induciturhiccolor vlceri. Non vnus tantum color in vlcere apparebit femper, fed prodiuerfitatehumorum in corpore,amp; pro Ixfionis modo ac menfu-ra,color mutabitur, amp;c. Alii putant ob affluxum humorum ad vlcus id fieri videtur, tum ob calorisextindionem potius fieri, dicit enim fi fit ficcum, ergo non adfluunt multi humores, alias non ficcum eflet, licut Hippoc.efle ponit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5®

Nulla in verbis obfeuritas eft, amp;fcntcntia fatisclara, caufa autem obfeura. Oportet Medicum etiaminquirereamp; confiderare,quidxgeragatmanibus,namquafivenaturfae- 55 pe,alias abigunt velut mufcas,nonnunquam de pariere quid legut aut vellunt. Floccos,amp;c.] Taliafunt in valde acutis malain vehemente capitis dolore, peripneumonia,phrenitide. Af-feda hic eftphanrafia amp;nbsp;oculi; cum enim velut pulex apparet, putat xger ante oculos, quod eft in oculo. Si confier mens, non facilefaciet hoc a?ger, affedi ergo funt oculi amp;nbsp;ipfa ratio-cinatio. Vide cap. i .lib.4.de locisaffedis, interdum ob ipfum caput aft'edum,alias ob crudi-tatem

tatemventriculi,cum vaporescraffi nbsp;nbsp;obfcuriinfluuntinoculum, amp;quiefcuntinhumore

vitreOjtum impediunt traieólionem aliarûimaginum. Si macula fit in fpeculo, turn omnes imagines talem liabcbunt. ica fi no fit vapor pellucidus in humorc vitreo,aut albugineo, cum id fit. Si vapor fit mobilis,videtur die extraoculum quod eft inoculo,vt pulices,mufcæ,ideo y conanturabftergere.qux intra nos hunt non videmus, nifi inter ipfam rem, amp;cryftalloidem humorem fit fpacium, nihil tale poteftconfpici, namoportetvtillumineturmcdium. Na-

poresmultiautepulmonibus,autcerebro, vtinphrenitide,pulmoniaamp;:febriacuta, Arc. amp;nbsp;tale cfticiunt fimulachrum.cum feilicet purus in oculis humor exhalationem illam cocipir, abeaqueinficitur,definituradoculos. Etiamfanisliominibusaliquando caliaapparent, by **

^5 foratæ.in fuftufioneiamipfitunicæ eftaliquidaffixum. Quifani funt mente non fæpefaci-^^* unticum enim bisaut ter fruftra abfterferunt, defiftunt cogitantes eflè in oculo. Solem ini liens,poftea videtur fibi binos orbes,aut alias res videre. Ægrotantes autem, cum non tantum oculus eft afiedus,fed etiam phantafia,cum no poffint incelligere vitium eflein oculo, fem-perpergunr. Malum.] Nam vehementisin capitemorbi fignum eft, quiiam corruperitra-y^y,,'^

tum non apparebunt,quia humor vftus melancholicus in iis maniam facit. Hare apud ægt os funt obferuanda.Gal.dixit fpiritum animalem lucidum effluere,amp; aërem mutare,qui poftea JO exrenfus ad rem vilam, fit inftrumencum ipfius vifionis.Si quis funem excentumlongum in altera extremitate tangat,in omnibus partibus fentitur ; ita (entit cerebrum, quando atiingit illud acr illuminatus. Sed non ica habet. Si fic fieret, non fieret vifio per tenebras, cum in re-motiore loco ignis eft, cum enim licet acr circa oculum non illuminatus fit, tarnen videmus ilium ignem. Anima in cerebro fentit per neruos, inftrumenta fenfuum proprie non fenti-ÎI unt. Vide 8.de vfu parc.cap.7.amp;lib.7. de Placir.Hipp.amp; Plat.cap.6.amp; g.itemin principiolib.

13. Mçthodi,vbi dicit requiri duo ad ienfionem jinftrumenti fenfus alcerationcm, amp;nbsp;eius per-ceptionem, quæ fit in cerebro, non in inftrumenro ; inter dormiendum non percipit anima: nam facultas animalis eft magis con: rachi. Si quis meditabundus alterum videat, nefeit lb ilium vidifle licet imago in oculu aut fonus in aurem fit ingreftus; qua percipiac cerebrum, vix 0 dici aut in telligi poteft, cum quæ dida funt de fune extento vccumq} rem explicant, quæ alias oblcuriftîma eft. Animaquafiextenta per neruos inftrumenta fenfuum amp;quafi percipit altcrationes. Sicad motum duo funt necelfaria, imaginatio concipit, voluntas imperar,vt fi-atmotus.Cum igituroculuseftalteratus, amp;animanonintclligiteumeflealteratum,delirat scger,amp;c.

Nunccrelpiratione docetfigna capere defalute ægroti. Pulfus autem ignorauitaut neglcxit,ideo prxeipue agit de refpiratione paffim. Re/piratio habet vfum,vt feruet innatum Ref^iratio J o cordis calorem, ca ergo læfa pro læfionis modo periculum eft. Vide lib. de vfu rcipirationis,

amp; lib. 3. de læfa refpiratione, vbi hie locus explicatur. Non recenlet omnes difficultares accidentes inter refpirandum, fed cas tantum, quæ certam habent fignificationcm,nam alias i n Aphorifmis, in 4. amp;nbsp;6. Epi dem. amp;nbsp;in 2. de viâus rar. acutorum perfecutus eft. Si rede di ft in» guantur, raro fallunt. Refpiratio eft motus compofitus ex infpiratione amp;nbsp;exfpiratione, per Expiratie n quem refocillatur Vitalis calor: nifi enim ille fit cum hoepermiftus, non amplius eft Vitalis,

per exlpirationem fuligo educitur, ne calidior circa cor hærens, calorem vitalem extinguat. Tresfunteiuscaufæ,neceflîtas,inftrumentum,amp;facultas,nece(fitasquiareparatiocaloris ƒ equiritur,funt autem inftrumenta,nares,palatum, Arc. quæ mouentur,cum adeft facultas il-læfa;nonrefpiramusnifiquatenusneceflîtas vrget,ideomodo raram,modomagnam, fre-quentem, celerem rei'pirationcm habemus, prout maiore vel minore refpiratione opus ha fitat/tr.

bet vitalîs câlor. Cum facultas eft Ixfa S^. cerebrum non facit officium, tu m vel intercipitur

refpiratio,licet neceftitas adfit, vt in magna apoplexia; aut impedite refpiramuSi Vide libruin Sptratto- dedifficultatercfpiradonis. Difterentix tresfunt primacfpirationis.i. magna cuiopponitur

p3fua,2. frequens,crebra denfa,cui rara.j celeris,cui tarda.Magnitudoin fpacio motus,crim ferentMi arteriamultumdilataturinpulfu, pedus ininfpirationc. Infrequendaamp;radtatefpeäamus 5

tempus,quod interfinemexpirationis,amp;principiuminfpirationisintercedit. Cumemm minima quics inter exfpirationis finem amp;nbsp;principium infpirationis datur,tum ilia quies inter expirationcm amp;nbsp;infpirationc interceditceleritate. Ambulans dicitur facere paflus magnos, cum plurimum diducit pedes, amp;nbsp;hoc poteft facere tarde aut celcriter; hæc enim in tempore confideranturj frequens cû fxpe pedes promouet,frequen ter incedit, qui quam primum ad i ® murum feu alium terminum fibi præfixum perucnit, nulla inrerpofitamora, ftatim regredi-tur, fiue iam celeriter vel tardemcedat, paruos aut magnos paftusfaciens. Contra inceditra-rius, qui aliquamdiu iuxta terminum ad quern quiefeit. Si celerrime iter faciat, amp;nbsp;indefinen-ter,nullaq;interpofitamora,eritcelerisamp; frequens: fi in fine aliquamdiu quielcatamp; tarde procedat, tardas fimul amp;nbsp;ratas fticiunt ambulationesèSc non fiepe repetit :frequentia in ere- ff bra repetitione confidcratur,raritas cû interponitur magna quies.Geleriras amp;nbsp;tarditas in ipfo motu quo fciÜcetipfafit cxfpiratio amp;infpiratio,confideratur. Frequês.] Crtber, denfus.cum nulla interpofita quiete, poftvnamrefpirationcm, moxaliarepetitut. Eft autem nunciiim quoddam refpirationis. Si ergo in morbo acuto frequenter quis refpiret, fignificat hoe dolorem aliquem adcfle,alias non fic refpirabit,nam vna refpiratione magna taniû attrahic,quan- io turn fufficitrefrigcrationi cordis aliquamdiu. Si autem ob dolorem non poftît pectus didu-ci fatis, vt attrahatur, fit inde frequens. Dolor eft in partibus, quæ mouentur in refpiratione, aut in iis qux eas attingunt,vt fi tumcret lien, hepar, amp;c. hx dolentes frequentior em cfficiut refpirationein,non enim tantum deducimuspedus, quiainterdiduccdumoftcndimus partem do’entem,veluti os ventriculi.Parum ergo diducimus,ne dolor magnus oriatur:parurn i ƒ autem fic attrahimnsaerisjideoqi frequenter eft refpirandum.vtfrequentiarecompenfemus ^leurtttco jj quod in parua infpirationc attrahi nequiuerat,amp;c. Pleuritic! fpititum valde frequentem rnntj^ira- i-iat,en(;,amp;;fipc,^tusmultumdiducût,tenditurpleura, amp;nbsp;dolororitur.Frequens.] i-foliiofre-

quëtior.Si digitus inflammetur, etiam dolor oritur, cum arteria in eo mouetur, (£’6 f/c nbsp;nbsp;nbsp;/

C6^UcFe(/curaenim eft tumor, occupât partem, inquaarteriamoucnlblebat, ptrmoium jo

panes tumefatftæjquafî concutiuntur. Si arteriæ motus elfet in noltra poteftate,etiam effice-remus tue frequentem, minusq; paruutn propter dolorem, ficut in refpiratione. Non omnis denfa eft parua, fed etiam magna, vt in iis videre cft, qui fe mukum exercuerunt, prxfertiin cum inflammado fimul dolor adeft, vt in peripneumonia, pleuritide.in qua turn ob dolorem non licet fpiritus magnostrahere, nihilominus ramen maioresfacimus, quamfifolus 5 ƒ Crebra doloradefl'et. Si crebrofpiretamp;mediocritermagnosfpintus ducat, cum dolore fimu! adeft do'fia^^'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plcuritici, haberet fpiritus magnos, amp;nbsp;non adeo crebros. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i. incenfioncm.

Septo fuperioribus,] Corde, pulmonc, aut in cauitate. Magnus amp;r ratus.] Frequens reipi-ratio diuiditur in paruam amp;nbsp;magnam.celcrem amp;nbsp;rardam. In acuto qui habet fcbrcm,rara d: 4® parua non inuenitunnam acre multoeft opus réfrigérante qui in parua amp;nbsp;rara infpirationc attrahi nequit,(ed femper vcl magna vel crebra,q uia multo frigido acre in tahbus opus eft.-id-MagnaÇ:^ CO hic nonmeminiteiusquænonaccidit. Delirium.] Nonauimaduertunt feopus habere, rara/ptra (edobliuifcunturjanimuseniminaliudefttotusintentus. Vide lib. i. dedifficultatefpirandi.

ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fpiratio fit rara amp;nbsp;fimul parua,turn ea natiui caloris,qui fere nulla refrigeratione opus 4y

ficft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habet, extindioncm fignificat. Et cum rara amp;nbsp;parua fimul eft, hand dubie quoq; ft igida crit.

qui inter ambulandumferio quid cogitant,aliquandononnihillubfiftunt,ac fere fimilc quid iis accidit quod delirantibus, qui magnos aut raros fpiritus trahunt. Si attentiflime quid quis cogitat,rariftime fpirat,quod magis in aliis obferuamus, quam in nobis ipfis. Qtiod ergo nobis fanis hic accidit, idem mente mods euenire folet, magnitudinc refarciunt illararitatcm. y® Omnis delirans trahit magnos amp;nbsp;raros fpiritus, ergo quidam trabens magnos amp;nbsp;raros fpifi-tus delirat, non autem omnis ; qui enim aliquam in rem valde cogitantes funt intend, edaro hoc modo fpirant,licet non delirent. Tales amp;nbsp;vniuerfaliteraicntes,particulariter feu per ac-Sptrtfuifri cidens tantu conuertuntur. Animus non poteft vtrique rei fimul intentus efle. Frigidus.j Sii-micur hxc differentia ab eo quodexpiratur in acuto morbo,fiue fitparuus,frequens,magnus j ƒ tndtcei nbsp;nbsp;''^ft'a'''gt;s.fi fir frigidus fem per indicat mortem proximam,expiraturfuligo,quxca Iida efie

debet:fifrigida,tumcalornatiuuseftextin(ftus,admouemusmanum,vtfentiamus,an fit fpiritus calidus aut frigidus. Extinólio eft manifcftiflîma cû eft magna, frigid a rara: fic.d.mul-ta fuligo expiratur, quæ debebat efle calida. Dubitatur cur fpiritus fit frigidus, cum cor calcar prêter naturam.difticile eft refpondere,dicunt ob cerebrum frigefaâum exireacrem c cerc-

bro, qui refrigeret cum qui e pedore paucus exit. Circa cor æftus quidem eft, fed corde pau-lo remotiorcs per quos fpiritustranßcantequameffletur, partes funtrefrigeratæ.- ergofpiri-tuspermcanscaliduslicetadhucrefrigcratur, antequam ad fauces perueniat; iftarumcrgo partium,quæaliasnaturaca:terisfLint calidiorcs, caloreextindo,necefleeftparumfupereîlè 5 in corde calot is natiui, ideotÿvicinummortiægrumeffe.

lt;0 Quæfitbonalpiratio; eurvoiowEicvocat naturalem fpirationem. Ëa veroindicatneqj iboraçcm,neqj cor,pulmonë vel prçcordia,aut partes his vicinas,vt ventriculû,iecur,licnem maleaffici* Cû igitur ex his nulla admodû afficitur,neqj tanta caloris copiainfeftat,vt premi videatur ægerfibi: necetiam contra inßtus calor extingui, tumcerte magna fpes falutisin morbiseftacutis. Iniisenimobfebriummagnitudinêgt;amp;obinÄammationepropriedidani pericula llxcimminent, lam dicitur,vt non tantum mala pr£cdicere,fed ctiam praeuidcre bo-15 napolîîmusj nontamenftatimdicemusconualiturum gt;nbsp;qui bene fpiratr poteft enim paulo -poil: Ixdi fpiratio. Ex mala autem fpiratione prædicemus mortem, quia non poteft facile bo-nareddi, Itcuc botta mala fieri potert. Ægriiio pofluntadco ittculpatam habere refpiratio- „emortegt;a nem, vt fani : fi autem fit tam bona, quant elfe poteft in acutis, turn indiçat rem non peflîmo prxditA-loco fitara,inacutispræfertim, qui febrim habent. oem Trî/peTOcn. ] Hocadiicitvthosacu-»»«».

30 tosdiftinguatacouulfione,tetano,amp;fimilibusacutis,quifunt abfquefebri,coniun6tam,ad-iundanijVtirtapoplexia, epilepfia, amp;:luntimpropricâcuti; propriediôtusacutus, vel eftfe-bris,aut cum febri,amp;r ex fua natura celeriter mouetur, amp;nbsp;ad ftatuni cito peruenic. Vide lib. A-phorif vbi dediftinclione acutorum faciseftdidum. Loquiturde acutis, quiintra 40.dies dcfinunr. Ex acutis nafeuntur, qui ad 60.80. dies durant: id fere fit eu iî qui initio acute çgro-tarunt,decima quarta die non intégré indicati funt,fed motbi reliquiæ funt rclidæ. tunc enim non tantum talcs, fed etiam aÜquando chronici fiunt motbi ex iis qui ab initio crant acuti,vt hydrops,quartana. Oftendit ergo fe de iis hic loqui,qui nafeuntur ex acutis,amp; cum finiantur Malarut» intra 40. dies; nam fi ex acuto fiat quartana, marcor,tabes, fuppuratio, hydrops; no niukum fignorum erimusfolliciciderefpiratione.nam poteruntmori ægri, licet commode fatisrefpirent.

30 bi enim diuturnitas in res paulatim abfumit, idqj tanto fit facilius, fi æger velut fenex, natura iamdebiliorexiftar. Indieat morbumnondum vehementeraffîcerecor, autmembra vici-na,cuni adel^ libera refpiratio: corde autem adhuc valide, bona fpes falutis eft, licet nô fit cer-ta fpcSj nifi adfit cum fignis coftionis. Mala ligna fere femper certius lignum funt, quam bona, nili fimul lintmulta.

Tradidit hadenus ligna ab açcidentibus corporis; nunc ligna ab excrementis e corpore, amp;primo numerat fudorem interea. Sudoreft excrementum aqueumtertiæcodionis, quodprouenitin mutationefanguinis in membra, cum membra lànguincmattrahunt, tum fanguinisillx partes,quar non poffunt in carnes amp;nbsp;membra mutari,qu£c funt excrementa ter- Excreme-tiac codiottis. Vide lib. i. de fanitare tuenda cap. 12. in tertia codioneeft aqueum excremen-ïurnamp;:tcrreum,alterumfudor,alteruni quod adhacret cuti: aqueumaliquandoinfenfibiliter effluit, amp;nbsp;tarnen non vocaturfudor: nihil eft aliud quam vrinaî ilia pars, quæcumfangüine “

45 permiftaeft,amp;,cumelHuic, fudoreft.Sudorisergomateriahumotcftpotulentusincibisamp; . , potibus. Omnis ergo humor aquofus nutrite non potens materia eft vrinx amp;: fudoris. Gene- 7”'*-ratur etiam e vaporibus ,-cum multi ad cutem euaporant, amp;nbsp;cutis fada eft frigidioV, cum denfanturinguttas, licutinbalneis videmusinparietibus. Potus etiam non totus in vrinam nbsp;nbsp;nbsp;potm

amp; fudorem conuertitur, quia h.ibetinfe partes nutrirepotentes. Calor humidus eftefficiens»/« tottuin caula fudoris, ficcus etiam, fed exiernus, non internus, Vide lib. i.de flatibus, amp;nbsp;i. de morbis, f»dor^ defudorisgcnerationc. Cumin ventriculoamp; hepatecoquituralimentum, cum feparatur aquofum, amp;vel a renibusattrahitur, velcumfattguinepervenasdiftribuitUriamp;fudor fit.^^^^’^^ Per fanitatem non fudamus, li nihil agamus, aut fi no Verfemur in nimio calore; fieadem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caftf

materia,cur no fem per fudamus quçri poteft,ficut ct mingim’? Refp.Magna copia eft vrinx,/«. minor pars huius cû lànguine per corpus totu diftribuitur, ergo in vno loco no multu colligi-tur,ergo a leui calore poteft in vaporc couerti. Cyathus plènus aqua in aliquot dicb. foli expo-fitus vix exiccabitur,elfufus aut in tabula cito exiccatur: ita accidit in fudore, qui làepe inlènfi-biliterträlpirat. Cû calor natiuüsimpetufertur,amp;hanc materia verfuscutimpropellit,ante^ Sfider qui quäinvaporevertaturtumfudorfit. Interdormiendumet natiuuscalorfoleteo propelleie.A'’^’ tnateriam redundantem,prxfertim cum in cibis in ventriculo coquendis non amplius ocem

Sador ifUi patur. Aliquandöobimbecillitatem retehtricisfit fudor,quieft valdepcriculofus. DifFcrcn-ßtftncH- cix a fubftantia,craflus,lcntus: aquantitate,copiofus paucus, particularis vniuerfalis; a quali-tatefenfibili, colore, fapore, odore; qui fœtec, indicat puiredinem circa cutciîi,item a tadu. Frigidus aut caiidus fudor, item a tern pore,diei Si nodis, dum morbus crudus in principio, auginento,ftatu,dccIinatione,indiedecrerorio,ObferuandaetiamfGrma, anguctxmagnx Î vel paruæ fi nt, Sudores omnes ficcant corpus,nam auferunt humiditate in corpore exiften-

1 Qt tem,Slt;:aliquandovti!iter, alrasinutiliter fit, lubcthicobferuare, quatenuseuentum fignifi-dorii coL cant. Vide lib. i,defan{tatctuenda. Si fudor flauusapparet, humores fubcute hærêtes,fiauos rtpofiit fignificatjfi albus,pituitamfub cuteelTe. Videlibr.3,dehiftoriaanimalium,cap.5.quodqui-

damcruentumfudanc,quiafanguisiravitiatus.vtferetotusinferum fitconucrius. Poteri- 10 Sfidor eur nbsp;nbsp;nbsp;j excipere in pannis si in vafis,vt videamus colorem, Hic quinqj fpecies ponit, e quibus

i^osctiam alias vult intelligere. Primaeft optimifudoris , qui quatuor conditioneshabet, e ' quibus duasHippoc.ponit.r, quod fit in die decretoriojiudicatorio. Videaphorir,36.1ibr.4.

Si ante diem decretorium,cum adhuc morbus eft crudus, 1. qufexterminat febrim, nam ef-fedus eft optimus. 3, debet fudor vniuerfalis efle,Si e toto corpore fluere, nam adeft febris ve-15 fudor heiiienSjSicorpus totum afficit; quod ergobunc morbum vniuerfalem tollit, debet vniuer-der^lüeC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nempefudor, alias pars tantum caufacmorbifica: perparticularemrollctur, Sexger ‘

fidebeat. facile in recidiuam.incidet. 4. Eritcalidus.’frigidusenim fiue particularis vel viiiuerfa-

lis fit,femper malus eft, Boni etiam funt,] Adhuc bonus eft,cuius tres funt conditiones, i. ex totocorpore,2,febrimfaltemminuat, finontotamtollat. 3. fitcalidus. Nontollitextoto, quianonfitindecretotiodie,ergotantumdiminuit,ideononperfcéleb')nbseft.AI(quan-non cola fuit co-fitNper to nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiiperfuerunt partes lentæ amp;c craflæ, nondum eu;â:æ,aut quia non lt;01is copiofus erar.

tafer-vni Videlib.4.Aphorif 36. dediebusiudicatoriis. Cumhomofcbricitat,iuuicalorinfiuense uerfiilem-, coi'deinfingulamembrainomnibuslocisnatiuumvitiac. Aliquâdopiodit ctia.nmdienon25 fudorëva iudicatoriofiidorbonus.Efteciamtertiafpecies,cumalleuiatmorbuui, lednon proditeto-

to corpore,turn etiam bonus,minus tarnen bonus altero, qui c toto corpore fluens,morbum minuebat.cum e totoquidcmcorporeexit calidus,fed morbum non tollitaui minuit, quar-ta fpecies fudoris conftitui poteft,amp;eft fere .ambiguus,malus tamen^quianonnihildcbilita-tur: nam vna etiam vacuantur fpiritus. Contra inutiles. ] Nec boniWee mali non fluit e toto 30 corpore fudor,amp; non minuit febrim. Si nihil fit. ] i.nec tollat,nec minuat.vel non c toto cor-porc profluat. Vide 36. AphoriC4. lib. fi fudor non minuat febrim, in acuta mortem, in mitio-relongitudinem fignificat. Non eft bonus,nam nihil confert. Sudor particularis videtur bonus. Vide 3 8. AphoriCbb. 4. morbus eft in vnaaliquaparte; eigoeiuspartis fudor debebat prodeflè,qui e parte laborante tflluit, Refponfio; Sudor hic in acutis malus pocius quam bo- 35 nus,in aliis autc morbis particularibus aliter habet res: in acutis aiirem etiam vniueriaiis morbus, debet ergo vniuerfalis elfe, alias no domi natur natura toti materiæ in omnibus part ibus. At aliqua vna pars inflammatur interdum, vt hepar,ventriculus, licet ex eo loco pi odeat non vtilis eft, nam fi ob reótam aâionem natura prodiret, prodiret ex omnibus locis. Deinde licet vnaaliquatalisparsinflammctur,tum moxcçteræparteseiconfcntiunt,quoficcum,non 40 tantum pars inflamata laborer, fed etiam reliquæ vt fudor in talibus vniuerfalis potius, quam particularis effe debeat. Indicat ergo materiam in eo loco vel effe multam, aiu 1 etentrietm valdedebilitatam,talis fudorparticularis.Peflimi.] Aliasduasrecitatfpecies.Primaeftfrigi-dorum,fiue fit fudor particularis,vel vniuerfalis. Vide 56.1ib.4. A phori', vbiraiioexpofita eft.

Materia potulenta eft calida, nam primo in hepate alteratur, poftea eft cum calore in venis. 45 Ergonatiuusdebilioreft,quamvtexteriorcscalefacerepoflit,fifudoifrigiduseffluit. Sica*.

difperlus eft,amp; non poteft i. calefacere ob fiiam debilitatem, extrema frigent,Si hæc materia per eas partes träfiens,facileabiis frigefit. i. Dvindecum humor frigidus eft dif

perius, per corporisnaDiciim, ôd ludor adhuc calidus permeans perhumorem hune rngi-du tn, refrigeratur, cum amp;nbsp;fie frigidus fudor. j.cum cutis ob aliquam cauiam eft frigida, tune 50 licet fiidor calidus ad eamperueniat, in cute turn refrigeratur. Sedin iisquæ ftraguüs teâi fiint,fierihocnônpoteft.4.cum humorfrigidusin corporecolleduseliquaturacalore, amp;nbsp;expeliitur ad eu tim,etiam fit frigidus fudor. In acutis magnus eft calor, qui fi non poHît cale-facere materiam, tum indicium hoc efi, ingentem elfe humorum copiam,aut natiuum ca-lorein non extendi ad calcfadionem corporis partium. In acutis ergo fudor frigidus fere 5 5 fiftr fiidor mortem denunciat, licet e toto corpore profluat. Cumverofebrismitioreft, tum facultas fiî^idiis in nondum confumpta forte progrefi'u temporis hos humores coquerc pöterit; morietur xger, ^tcudipert nam fere extindus eft calor natiuüs. Si ab copia,morietur rurlum, antequam coquerc mor-cnlofiui, [juoTpoJfic. Morbusetiamfaiubrisobtemporistradum,fieripoteftinlànabiliSjOammulti

pofiuni fieri errores. Longe facilius ergo acutus occidit, in quo fiidor frigidus apparebit. Si cälo«

calot febniispotuitfrigidumamp;pituitofum Iiquaregt; quomodo frigidus eflè potent ille fu-dor?Refp. Galor poteft aliquando haólcnus calefacere, vt liquet, non tarnen calorem impri-mere,vt calidus prodeat fudor. Ita folis calor poteft liquefacereglaciê,nó aut cam aquam ad taótu calidam reddere. Nonenumeratomnes fpecies, quas tarnen incelligere poffumusex

5 iisquas hicpofuit. Sudorem circa caput fyncopenfignificare, ait Gal. Et fi frigidus circa ca- Suditr put exeat,turn non tantum iyncopen fore, fed iam etiam incipere fignificat, Gale. teftc,valdc pcrniciofam lyncopen, ft circa pedus aut pedes, non femper malus. Particularis circa caput inprimis perniciofus,quod experientia conftat, nam in acutisrariftimeeuaduc. Harum partium fudor cu reliquac non fudant,indicat raoleftiam cordis,iß qua prompte fie fudant, nam

tG omnium fere vifeerum affèótiones, cito amp;primo in facie apparent,quz fere nihil eft, quam indurataquxdamcutis. Natura malaamp;bonamittit,cum ergo cor aftedum eft,turn ficutfa-nitatis tempore plus/pirituumianguinis, humorumadfupcriora mittebat, etiam nuemittit mal4,amp;: lie exprimuntur per cutira, quæ circa iftas partes haerent, amp;nbsp;fit fudor, hie autem cum indicet cor valde aftedum effe, intelligimus iam fere adum effe de hominc, pra:fertim in a-

Videtur hoc no efte Hippocratis caput,etiam Galeno tefte. Turn quoqj funt mali] Setl 2'0 hoi: no erat neceffum repetcre. Miliiinftar.] Nec hocdebebat repetiilTe, fiueguttas magnas, vel paruashabeat, circa caput femper malus. Miliaris fudor eft, qui habet granulabullulafqj inftargranorum milii, velcuiusguttulxflauefcuntinftarmilii. Prior tarnenvidetur melior expofitioqui cum magnisguttisdiftluentibus prodcunt, font boni fi per totum corpus efflu-ant. Perphlegmonem hie intelligimus quamhbetincenfionem, noninflammationem tarn ’ 2'5 tumafanguinefadam. Fiunr ergo ob vehementem xftumautob exfolucam reten tricemj

Tranfit nunc adconfidcratïonempeóloris: hypochondria vifeera præcipuacotinent, Hj/pochon Jo quae in morbis confiderantur. Poflumusmulta indicia lanicatisamp; mortis colligerecxhypo-chondriis, nifi fu ft'oeentur, aut alias acgri cito intercant, femper in hypochondriis indicia oc-currunt. Male conuertitur præcordiorum fitus, quia præcordia funt ieptum tranfiicrfum, amp;: ?gt;pÈva,5 vocant, quia hxc pars læfa ftatim inducit deliria* Vide lib. de locis aifedis,reliqux partes non inducunt deliria; ficutippms. Conferreharc pars videtur plurimu ratiocinationi, nam

3 S hac Ixfa mox Ixditur ratiocinatio, nam per nemos fextx coniugationis, coniugitur cerebro. Septum tranfuerfum prxeordia amp;(p/)’i'25fepeidc funt. Hypochondria quida ilia vercunt, qux font partes ad latera vicing offiilii,quib.cingimur,no ergo hypochondria.Hypochodria alias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

cam parte,qua: fob coftismedofis, alias vthic, quicquid in hypochondriis cocinetur.Eftfpa-tiumdevuolaterevfqueadaltemm] i. quodelHeptotranfuerfo,vfq;advmbilicum, cum

40 contends vifceribus,in dextro hepar,in medio ventriculus,in finiftro lien.i. cumnullodolo-re afficitur. Nos vno verbo dicere poffumus ea hypochondria efle faluberrima,qua: naturali-ter habentibusfintiimilia. i.eftmolle.s.eftxquale.xqualiahicnonfecundum vnamtatum qualitatem intelligi debent,fed qux naturalem eandemq} affedionem habent.in caliditate, (irigrU indoientia,gracilitate, intentione ,tum ilia pars nacuraliter habet. Mollecum nihil rehititur ne haben^ 4-^ taâ:ui,amp;noneftienfum.Æquale,quodæqualem habeatakitudinem,amp;cum nullusapparet ünm cott» tumor, dolor indicat caufam prxter naiuram adefté,quæ fit vel intemperies,aut foluat conti- dttiones. nuitatem,inarqualc eft, cum aliquid prxter naturam adeft, altemm attollcns, alccrum depri mens, nifi forte fecundum naturam aliquando,altcra pars fit peótorislongior,aliabreuior. Si hx conditiones adfint in acuto laborante, magnam habet ad fanitatem Ipem ; nam in his vi- Dolsrù

50 fceribusfitcoóbo. i. quodeftinflammatum, ] Tumeritdolor.2. Si doleat.] Nonduinflam-piurüJn»t matum fit,ob intempérie m magnam,aut copiamhumorum,amp;flatuum, qui pariuntfoluti- cau/i. onem vnitatis,qu.x duplex cft.qualitatis amp;nbsp;quantitatis. 3. Siabiqs dolore fitextentum, fint fla-tusamp;humorcsintendentes nontamen,vtdoloremfaciant; necenimomnemintenfionem-''' dolorfequitur.4 malum eft etiam hypochondrium, fiinxqualiter dilpofitx partes dextrx,

Î 5 comparationc finiftramm vel contra, amp;nbsp;videtur peius cflè, fi tumor in dextra fit, turn hepar, dextro hj-in finiftrarantum lienlaborat. Siinvna parte femper molle, in altera durum, in vna parte ƒ ofZîOi/nt» doleat, in alia non; etiam diciturinxqualeeflehypochondrium.-xqualeeft i.cumadvifum/’lt;f’'»c«l«-nulla eft inxqualitas. x.cumad taâumxqùalitermollcsfuntpartesdcxtræamp;finiftræ.3.cumy’‘”■• nullus percipitur dolor in nulla parte: ita fi vna pars frigeat, altera caleat, non eft xq uale hy-fochondriumunhypochoiidrio eftofficinatotiuscoäionisjamp;morbicoquunturafacultatcy

quæ maxime viget in hypochondriis. His ergo male habentibus, arger in acutis prxfcrtim non poteft non in magno periculo elle. Dextræ partes cotentas ob mobilitatem vifeeris, mains malum indicant, nam diutius officiolienis carcrepolTumus, quam hepatis, licetneuiro, tempore multo carcre poffimus.

’TulCatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘Ea-thj , id eft, expedare oportet, nam mala non rede fperamus, fed potius timcmus.

»» hjrpocho Pulfarioindicat: velperJijpwjöovperturbationem intelligerevidetur, quanontantum arger, ^ndtcét’^^ etiamMedicusturbaturfarpe,ideft:,periculofamaliquamaffcdioncm,talipulfationeor- ® tam,quæamp;:argrosamp; Medicos turbet. Delirium.] Nam fepto tranfuerfo cerebrum facile co-fentit.Prompteigitur ab ipfolaboranteamp;pulfatodeliriuminfcrrur. Inlpicicndi crgooculi an celeritcr moueantur. Dixit pulfationem talem vel perturbationem vel delirium fignifi-caremunc veto exadius déterminât, docetqj quando delirium, quando item fola perturba-

Octtlorttm tio futura fir. Sumitur vero hare determinatio ab ocülorum motu. Et fupradidum eft, ocu- '

lorum mufculosin primis ccrebn aftediones fentire. Cerebrum veto lepto tranfuerfo, ori ventriculi,aliifqj neruofis membris cofentir. lî funt valde inftabiles, erit deliriu ; fi naturaliter habeantur,tantû eritturbatio.Quida palpitationem pcrpulfationcintellcxerunt,alii motum arteriarum inhypochondrio politarû. Arteriæ omnes habent fpaciura, in quodilatentur amp;nbsp;conrtringâtur. Hocfpacium fi occupetur ab humoreaut tumorealiquo, tum percipiturmo-tus, qui alias non percipitbatur, fentiturinqualibetinflamraationccarnofa; narainfu-perficic cutis,non fcntitur,quia ibi non eft arteria,fit maxime quando pus generatur tu enina eu m materia calefit, admodum inflatur etiam fpacium illud in quo arteria moueri cofucuit, intcrcipiturautanguftiusredditur.-talisergo pulfatio (pulfationeinhypochondriis,obmotum arteriæmagnæ, fpinamperreptantisjinhypochondrioindicatmagnam inflammatio-ncm,aut diftentionem partium jllarum,vicina; igitur partes,vt iecur, ventriculus, perturban-tur, i.in pcriculofam alFedionem incidunt, aut prorate delirium infertur.Tutbaricorpus to-tum poteft fine delirio, amp;nbsp;delirium etiam elfe abfquemagnaturbationc; ob incenfionem 9»' /’’y fanguinisinarteriis,etiaminflaramaturcerebrum,amp;deliiiumfitmagnum.Poteftpulfusab

trgrisamp;Mcdicispercipi. Arteriainflammatamagna,inflammäturomncseiusrami,aliquan- î* dolentiturinbiliofistaiispulfus paulocommotis, prarlcrtim fi fit ventriculus vacuus. Tur-

batio fit ob morbi vchemendam, ocuh inftabües funt,oculoruni motioncs non tantum hae 'in re/edinaliis morbis omnibus,in quibus dcliriifufpicioeft, exadiHïmenosobféruare con-ucnit,cümmembranaeccrebrifuntinflammaræ,amp;pungunturavaporibusmordacibus,fta-tim communicantaffcdumoculiscerebro v!cinis,amp;citoilli hoe(êntiunncrgoturbationon 5 5 tantum in parcibus iam inferioribusconfiftit,fed afcédit ad fuperiores, eft ergo delirium non finipleXjfedgraue. Furor eft infania finefebn proprie, ideovcberflienterdelirareGal. hic fi-gnifteare ait. Maniæ nomme trifariam vti tur Hippo, i. Delirium dénotât in quo furiantur, û-cut in phreneticis.2 Defipientiam quamlibet cum febri Sd line febri, licet non fit vehemens, vel lit etiam vehemens,oriturqs a flaua bile vfta,quæincercbro continetur.j.fignificat etiam^-® mire mclancholicum delirium. V ide lib.6. AphoriC x i. Hic lignificat vehementem defipien-tiam obfpiritum natiuum calcfactumamp;rlanguincminarteriis, amp;adc3putfublatum,quod fignificat vehemens delirium ; poteft ctiarn indicate mi tins delirium. Spiritus vitales amp;nbsp;artc-riarum fanguis admodum funt alfedi in tali pulfatione ôc delirio.

Pftlfàtio in Pulfatio fit ob motum arteria; magnæ fpinam perreptantis. Nunc aliud vicium deda-hypochm (pAê'y|t«ii')î.'nontumorafanguinecft,fedrâcenfioabfquetumore hiceft. Oedemaidem

Osdema turam ttimorem appellate. Recentiores vero Medici eum tanturamodo tumorcmitavo-dolens, nbsp;nbsp;cant,quidolore vacat, amp;premcnti digitocedit-.quem vero tumorem recentiorc\Medici in-

flamraationem voc.mt,eumH’ppocrates œdcmadurumacdolensappellat. Gai. tefte) ple-rumque non dolet,propric fi fumatur,{èdferc calidus tantum.Oedema dolens eft phlegrao-

Duntiet ne, teil tumor a fanguinenatus. Durum fit tribus modis, ficcitate,repletione,congelatione, treicaufi. nonobficcitatemneccongelationem,ergoobrcplctioncm.Pcffimum] nam in hypochon-, nbsp;nbsp;nbsp;drio vifeera multa continentur, lades, arteria amp;nbsp;vena magna. Si orancs ha; partes funt in-

flammatæamp;:tumefada;,periculum eft maximum; fi pars tantum,tum vel dextravelfiniftra eft inflammata,amp; comparatione harum lien cum fit minus principale membrum, minus eft periculi fi laborer, quam fi hepar laborer; hoc cnimgrauius aifedo,vixpaucisdiebus viuerc

Explicat.inlib.i.Prognoft.Hippoc. 15^ poteft animal. Inflammationes in licne fientes, fiunt a fanguine crafliorc amp;nbsp;frigidiore, ideo-que morbus minus eft acutus, quamfi in hepate fiat.’ fietiam hepar inflammetur,vniucrfus fanguis in corpore inflammatur. Liene laborate fæpe per annum fuperftes manet adhuc ani-malis fanguis,qui continetur in licne,influit ex hepate amp;nbsp;poteft inflammari, poftquam cx he-^pateiam egreflùseft, Quandocitra acutum morbum inflammaturlien,fa:pcçuraripoteft,amp;: nbsp;nbsp;morhk

ferefemper. Dolcns.] Non meminitdoloris, videtur autem intelligcre mflammâtionem acutum. hypochondrii in parte interna,nam fi in externa parte efîèt, rubra efTer. Inflammationesfini-ftrilaterisdicunturpericulofiorescfle, quamdextri, vtinpleuritide, quiafuntvaldevicinx

! cordi, amp;nbsp;idco hoc facile inflammatur : ergo amp;nbsp;lienis inflammatio debebat periculofior,auc xque periculofa eirc,atq; hepatis. Refponfio. Intelligunt eas,qua: funt intra thoracem finiftri laterisjlien aut extra thoracem eft,ergo amp;nbsp;eius inflammatio,non periculofior cft,quam fit hepatis etiam extra thoracem exiftentis. Si altera pars inflammetur, ] i.vifcera ibi contenta. Per OedemàiÀ œdemata hypochondrii intelligit Gal.Vifcerurhtumoremin hypochondrio contentorum, hj/focho»-nam fi rautculos aut cutim etiam cum mufeulis intelligamus tatum, turn hoc non ita pericu*

■^^iofumeft, pars enimnec eft princeps, velnobilis. Si pars altera fit inflammata tantum, fieri poteft,VCeuadan facilius tarneneuadet,fi finiftra,quam fi dextrafit inflammata.

Acutus morbus non tamdiu mauere poterie,donee coquatur,fi ab initio fit inflamma-0 tio,fiuedolens cedema in hypochondriis. Hunclocum non fimplicirer, fed cum limitations accipiendum Gal. monet. Si fcil.incefnagrauiterafiiciantur,autinflammenti)r,viertie-cur, ventriculus, lien, peritonæum, initio morbi,tum cito fecuturam mortem : Si enim foil , mufculi inflammentur, vixeorum inflammatio earn inferre poterit, nifi admodum infignis e.a fit,aut magna viriu m debilitas adfir,auc Medicus male curet, vel ipfeinct æger erratum ali-^5 quod commictar.

ProanofHcum jf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z

o J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JumfirS

Si febrishabeat,nondecrefcat,fedperfiftat,amp; continue eumvexet. Tumorumprxter prater nà-naturamaliqui i. refolutioneinfenfibili. i.eodione, cuminpns vertuntur.j.tranfmucatio- tur^lt;juu‘

3 o ncex vno in alium locum. 4. indiiratione finiuncur,cum in Icirrhum vertuntur. Ergo etiam inflammationes hypochondrii fic finiencor aliquo ex his quatuor modis; Si non fit vehemes, reloluetur,aut magn’ in acuto no refoluetur,aut inflatu vertetur : nä acutu ladiu nequitfufti-nereæger,donee refoluatur,vt,n.refoluaturmultoteporeop’eft. Norefideac.] Vni’folutio- mortn «-nis fpecies, q uia totus humor finiatur per refolutionc, quod forte per febrim no magna acci- t utti no re^ 35 dat,vtpars lake refoluatur,fi vererefolucretur,ct propprtioncminueretur. Minor fit tumor, fil»atur.

cum tenuioribus parcib. refolucis crafte manct, amp;nbsp;fiefit feirrhus. Si no fit muratio in feirrhu, quod his verbis innuit, lyy'Jo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;febris maneat, turn pus generabitur. Si

enim fanguis præter naturam in aliquam cauitatem effundatur, fuppuratur, vid.lib. 6. A pho-rifao. (Omnis tumor præter naturam curatur,fi humor a quofueratgencratus, difiiciacur.

40 Si hoc non fiat, fi ipfi humores aliquanto temporis fpacio in loco, vbi cumorem generarunt, cunólentur; tum per qualitatem futura eft tnutatio interdum ad putredinem, vt in cadauere, cum nihil ad concoiftionem natura molitur; interdum vero cum feil, vires valent, in pus mu-tatiofiet. Rede ergo additur, nifi defiftat oedema, cum eniminterea difeutitur, luppuratio non fit) quo vacuatoliberabituræger; quod nonfiet, nififebrisnon fitmagna. Senluseft,fi 45 tarn diu duret,non fiet feirrhus,iam enim exfpiraflent tenuiorcs partes, reftat ergo alio trans-fcrarur,vel pus fiat. Tumores cum febri durantes mediocri ad .ao.dies, non funt valdecalidi, ideoq5vixante20.incipiuntfuppurari,namquifuntinipfopedorcinloGomagisCalido,nort ante 14..diem fuppurantur. Si autem hi vix 14. quomodo illi qui funt in frigidioribus Iccis, tarn cito fuppurari polTent.i’Si refoluerentur intra hoc tern pus,imminuerentur, fi in pus ver-

5 o teretur,etiam aliquid difcuteretur. Hominis xcas fere quinqj partes habet,inter quas vna 7^ XSt9êçnzo%i., qui fequuntur Itu? àxjUÎtZ. Sunt illi qui iam incipiun t decrelcerc,amp; faciunt omnia operaiuuenum.fcd inibecillius,abanno36.vfq;ad49. func/ts^x^^om«, qui iamdefecn-duat. X5t9iç7i/xlt;, non eft confifto,fed fubfifto,id eft, nonnihil decrelco.

55 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PrognoßieUm

Aliam rationemfolutionis tumorumadfett, nempetranfpofitionem ad alium locum, 7quot;umor^ per fluxum natium. uó-pTa, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;c.] Prasfêrtim in hepate, aut lienis inflam matione. Scdfilutiepiiti

hoc fit i n I. periodo dieruin decretoriorum, i. in primo feprenario, plerilque fanguis erumpic tranjpoß. primisfeptemdiebus, paucis nonoamp;vndecimo, pauciffimisdcctmoquarto; namfidiuti- ^*®*’*’*’ Ms duict,non poflTumusfeparare fluxum enaribusinam in inflammaiioue extra venas in car-

nes effluit,amp; cum iis infigitur,tum difficilis eius cft redirus in venas, vt in caput poflït aGédc-fi»xw per re;debet ergo fieri antequam fit impadus,nam poll feptimurn admodum raro fit. Vide Prog. »(jrfi) epiti jj[j j Prog. /1. quibus hoeeft futurum,incipiuntdolerecapite, amp;nbsp;oculi obtenebrantur; nam caputtransfert, quemcum naturanequitferre, vacuatpernares.

' nbsp;nbsp;nbsp;Capitis dolor.] Repente obortus in decretorio die,amp;c. indicant naturampellcre ïànguincm f

Cur caput affedo loco verfus caput. Dolor fit ob diftenfionem membranarum. Caligo oculorum !c nleat. vaporum craffitiem in oculos. Intelligimus, fi pridiexgernihilhabucritin capitcmali, amp;nbsp;ifia in decretorio fiant,naturam tentarecrifim per nares. Galenus ait in aliis haberi exempla-

ribusinprimis pcriodis, nonfingularinumero, inprimisperiodis, i.inprimisduobusqua-ternariis,intelligerc nos oportebir.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prognoflicum

Hisquifunt.] ( Docctabætatcquando fanguinisfluxuprædiccrcdcbcamus) Infravi-gorcm] tum.n. (namhaca:tateGal.inquit,fanguinisplurimûadeft,facultasitemvalcntior, amp;nbsp;calorcopiofior,quam in aliis exiftit) languis abundat,amp; plus ebullit,amp;: vires magis viget, quaminaliis. Poft non admodum vtilem talem folutionem per fluxum fanguinis fperabi-musjficutiniuucnili obcaulamdiiftam.

Tumorii Aliustumordurusamp;dolens, alius mollis amp;nbsp;non dolens. Hunciuniorcs Mcdicipro-duo gene- prie appellat Oedema, quia poflunt efte cum acuto morbo ; nunc agit deiis qui non adcoca-acu- J funt,amp; quid faciant in acutis,cum in hypochondrio, amp;nbsp;parte inferiore apparent aliquan-^hnt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;finiuntamp;calidusminuspcriculofi.(talistumordiutiusdurât,quiafrigidioreft,

calore codio fit, minore autem cum periculo eft, quia dolore vacat, amp;nbsp;vires non cxfol-Oedema- uit)grauts amp;nbsp;moleftifuntmagis.Oedemapropriefumptumeftaflatu,autapitmta,aquofa tar,v)r,M præ(ertim,cum funt a flatu, non valdepericulola funt, nifi fint fymptomata. Crafliorpituita penculofa. efficitfcirrhum,ficucetiammelacholicusfuccus. Aquofa pituita no facit febrim,deinde non jyjjîore, qui poft 6o.diem fuppuratur. Intelligimus P purum hoc loco,fed quodconftctcpituitofofanguine.Tumoresfrigidi, qt-ädo ßnt ’’°*' tame fine fanguine,fed a languine pituitofiore, tales humorcs non fiunt duri, nifi tsnfuin dura. nbsp;nbsp;nbsp;quid fit, amp;nbsp;quod in partem cauam influxir, vt veficam earn tendat. Sic enim tympanitediiri-

tiesfitin cauis non in aliisi fie aquofus non facit duriiiem, fi fit per partes Iparfus, fed tantum humor cralfior id facit, dolor in his tiimoribus fit ob tenfionem, quia partes a feinuicem abs- } 5 cedunt, quod in molli fubftantianon fit,tales ergo funt fine dolore, amp;nbsp;tales cedunt premen-ti digito. Duo fignificant, tardiim iudicium, amp;nbsp;periculum non magnum: nam vires non cx-loluunt propter dolorem qui non eftconiundus, cum natura ob vifus fenfum male aftici-tur,ficutindurismoleftfiqjOcdematis,in morbisacutis,fanguisamp;fpirituseodcfluunt,amp;cor

Tturi hu- qtiafi fpiritibus otbatum relinquitur. velhinc igitur quam Oedemata prxfertim inacutis 4® Morapeto peticulofa fint,videre licet. Edam febres non adeomalignas habent hi tumorcs.qua: profter-t«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncrefolentnaturam.- cum duris autem coniungitur vehcmcns dolor, qui profternit vires.

Hine patet per hypochondria Hippoc. intellixifte'partes eas quz fubiacent tantum no-this coftis vfque ad vmbilicum, nam qua: funt fubipfis, vocat hie reliquas ventris partes,amp;c. Siexpedandaeft fuppuratio, ergo Oedema non eft fimplex. Talenamque fuppurarinum-quampoteft. Si febris interea ceflct,turn humor ita frigefadus eft, vtnonfitlpesfiippuratio-nis,amp; fi alias vacuetur,etiam non fuppurabitur: cum autem febrisadeft, amp;ncn minuitur tu- 5® mor, turn fuppurabitur. non negat pofte etiamcitiusfiippurari, fed inquit ad fummum 6o. die incipient taliaœdemata,fipriusno incœpcrint,cumlupraProg.35. decedematiscalidio-nbusageret,nifi febris definerct,a die xc.fore fuppurationem corum dixit. Nuncauremde frigidioribusagens,fexagefimumdiem corum fuppurationislimitempofuit. lam alia edam inter hæc media incidunt qui quadragefimum diemaliumterminum iuppurationishaben-tia, pro vt plus vel minus calidi aut frigidi participant, tardius fuppurantur, quia funt frigidi, nam pars minima fanguinis eft,qui ob humoris frigiditatem,amp;: aquofltatem difficultcr fup-purari poteft. Non folum veto œdemata qui in hypochondriis fatigant,fi tarn diu durent lup-puraturaait,fcdetiaca qua:inrcliquoventrefunt. Hineautemcolligituretiamhypochondria clTe quafdam ventris partes, quod fi ^o. die nonincipiatfuppurari, nequidem iuppura-lionis

tionis fpes eft. Sanabicurxgervelpeffuppurationem,qux6o.diefinonincipiat,fruftrafup-‘7’/«^//4Z« puratur,vel per vacuationem. Pus eft humor quidam médius inter vere conco(ftum,amp;: vei e putridum.

Hicpcrconclufioncm quandam repetit,quædecalidisamp;frigidisdixerat:bicdicitß magnusßr, fupra vero qui totum praecordium hypochodriumoccupat-.etiam tumores molles ficpe interitum adferunt, fed tardius minus frequenter,quam alii.

Dixerat candem efle rationem reliquarum ventris partium.-poteratergo quiscogitare ctiam in reliquis partibus ita fuppui^ari tumorcs.Sed reliqua: partes ventris minus calida: funt, amp;ferefrigidiorfanguiseo fluit, à.Tnça.tni ■, tumor qui in pus couerfus, foueamfubcutepara-uir,amp;tpartes a. fcfc feparauit.Hic pro tumore fumiturflicet fouea nulla adfit.amp;partes nondum flut extenfæ.Partes fub vmbilicofuntin loc©frigido,ergoiniisfuppuratio vix fit,i. tardius«S^ rarius, fanguisetia ad calidiores partes fluit,non facile ad artusextremos; tales ergo tumores in iftis partibus minus fnppurantur quam in thorace, qüia fanguis minus calidus eft, amp;: etiam ipfelocus.

Sanguis fub vmbilico tardius ia pus vertitur, amp;nbsp;et ibi raro per fanguinis fluxum foluituf talistumor; fed in fuperioribuspartibus exiftens, vtin hypochondriisfaciliusperfanguinis fluxum foluitur. In fuperioribus, ] i. in tumoribus fientibus fupra vmbilicum; non tantum tumor infpiciédus, fed an fanguinisfluxuautfuppurationefûluipoffitiôc fi fuppurationepof* fit,qualisnameafitfutura«

Quomodo amp;quales fint tumores qui fnppurantur, videndumraliquandoforas abfeef-fus vergit aperta cute,alii intro rumpuntur, alii intro amp;nbsp;extra. Si foras tendens, i. fit paruus,in optimt no-acutum tendat, amp;nbsp;valdeforas vergat, optimum eft.- nam vitiofi humores debent a nobilibus excedere foras,fi fint parui.2.bonum eft,nam non magna pars debilitatur Sc extêditur.7. multum foras vergens in acutum tendentes, indicat hoc robur facultatis j foras tumorem expel-lentis, nam natura validaeft humorem foras protrudens, amp;nbsp;humor ipfe calidus eft 5c tenuis, alias no ita in altü tolleretur. Vide lib. 6. Aphorif. quia autem calidus eft, efficit moi bum bre-

uiorem.Magnæ,lat£E,amp; planæ,amp;c. funt pelfimæfùppurationes inter easquæ foras vergunt, nam non funtita malæ, vteæquæintrorfumrumpuntur. Tumor magnusindicatmagnam caufam,amp; multos vitiofoshumores.Lataindicatfrigidiorcmamp;magispituitofammateriam, quæ non prompte cédât naturæ,aut forte etiam naturx debilitatem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cet,

Nullus eft bonus] nam ruptio fit in partes multo nobiliores,amp; deinde medicamentum iis commodeadhiberi nequit,ficut extcrnis,i. ex iis rumoribus, qui intro rumpuntur,tü enim pus ingrediturin cauitatem ventris, vbi copiofius colledumeft; cumexitumnon habeat, afcendunt vapores putridi ad cor, amp;nbsp;multa mala pariüt fi intraperitonæum fit pus colleéfum. Pus amp;nbsp;languinem aliquado per media ofla tranfponit natura, cum licet nos ignoremus viam. Si pus per inteftina delcendat,ea abradet,fi vcro in ieiuno amp;nbsp;tenuioribus quid puris fit,turn id alimoniæ diduólionem vitiat, atque in ventriculo codionem débilitât, dyfenteria fit ; fi in ' ventriculuminfluatjcorrumpunturcibijqui cumeo mifcentur.Siueergopusferuetur in vôtre,vel inteftina ingrediatur,lémpernoccbit multum. Optima] id eft, minus mala, finedo-5 lore fcil.cutis. i. cum in mufculis ventris, amp;nbsp;in cute nihil malieft, id eft, cum fie ad interiora rumpitur,vt nihil relinquat mali in mufculis,quod taétu pcrcipiemus, amp;nbsp;ex colore, nam fi fit mutatus in eo loco,vitiata caro fub cute eft. Pellimum eft,cum intro amp;nbsp;foras rumpitur, id eft, PeJ/imà quando rupta eft interior amp;nbsp;exterior pars : fie enim geminatur malum, nam nec federn, nec ptpptira-velut initium refedionis vllum natura obtinuit reparandis ruptis, quo tanquam folo firmio-ta iaciat fundamenta repletionismam caro nouagenerari nequit ab exteriore cutegt; autinte-

tiorequxéftpeffotatajnon ergorcgcnerabitur,quiadeeftfundamentum.'vlcus ergo non fa-ncfcet, amp;perpétuafanicsgenerabitur. Communicat]ideft, non relinquicviciummeute, vide 4i.lib.6. Aphorif vbi dicit pus aliquando non apparcre ob craflîtiem loci aut puris. Ar-gilla debet imponi loco fufpeóto, amp;nbsp;quo loco citius ßccefcit,ibi pus in profundo continetur. Tale pus cum intro illabitur,fa:perigoremadfert. Si feiremus fubelle pus, forte fecarepof f femus, alias quis fecaret?

Notas quatuor boni puris tradit. i. candidum.i.arqualc.j. leuc.4.vtnon foeteat. Habet ° «W» nou tarnen femper aliquid foetoris. Pus eft quiddam non omnino expers putrcdinis,cum fingiiis quatuor, pej-iocuminflammatumdifperfus eft,amp;iam extrafuavafa pofitus eft, nonmultotempore fuam temperiem, quam intra vafa habebat, feruarepoteft. Vide Aphorif, 10. lib. 6. mutatur igitur,aut etiam putrefeit ficut fere alia omnia alienoinlocovehementius calefiunt. Gurn jgitutnatiuuscalormultumafuatcmperiereceffit, velutincadaucre,fanguisputrefcii;cum ^5 veroaliquidadhucroborisobtineGpermiftaquaedamcommutatiodecaufanaturaliamp;pra:-ternaturali efficitur. Caufa enim naturalis concoquit,pra:ternaturalis putrefacit. Ac v ti a ma-gis harum exuperat, per cam neceffario figna coIoris, odoris amp;nbsp;eonfiftentiæ accedunt 5 ergo M«- nonfimplickerafolo calorcnatiuo generatum, fedhabuit comitem alienum ac putridum. freffiiiens. Materia concepit principium putredinis,antcquam a natiuo alteraretur.ergo adeft odor ali-

quis fœtidus. Omniaenim putrida funt fi quæ natura fua non funt fœtida, necper admiftio-nem feetidæ rei, cum foetcant ea, certe putrefeunt. Cum ergo fanguis non fceieat fua natura, cum feetet,putrefeit, quod minimum fœtet,fit fi calor natiuus maxime vicetit in generando pure. Natiuus calor cum agit in fanguinem femiuiciatum,amp; cum non poteft ob vicium con-traiftum intégré mutate,confert ei qualitates eas, vt quafi fiat firaile ei alimêco,a quo pars nu-triebatur. Æquale.] Non fit alia pars craifa, aliafubtilis, hoc enimimperfedam coclionem arguit,debet sequaliter tenueefle,non vna parte tubrum altera non,vna feetens,altera no,iSec. tuncnatiuus omnibusdominatur partibus. acqualiterlcue] nofitafperum, ficenim non intègre dominatur. Album.] Nam debet fimilitudinem habere eiusalimenti a quo pines nu-triuntur,aluntur aute partes alimento albo;indicat abfolute natiui caloris dominium in hanc ? ® materiam,amp; alienum calorem parum egifte. Si nigrum,natiuus non potuit mutate vcl ob im-becillitatem aut materiæmalitiam;fialperum, turn non protfus dominatur natiuus, eft ergo malum, non tarnen pelTimumadhuc. candidumamp;inarquale, bonum eft fed non optimum.

re generetur,nam pus in iecoris carne amp;nbsp;in renibus generatui candidiflimum ,cum tarnen hç 3 ) partes non fint albx, fed vna quæqj pars aflimilat fibi alimentum ; iuuenum animalium carnes funt albiores, nam feniorum funt nigriorcs. Caro hepatis amp;nbsp;renum non eft candida, vena: quæ in his partibus funt, non poflunt pus efficere, fed fit a carne hepatis, debtbat ergo efic rubrum pus in iftis partibus. Cum quid putrefeit fit album vt videraus in fitu, nbsp;nbsp;nbsp;ghUV

vnamp;fcfjtmficfjtfî» Puslaudabilemultocandidiuseftfemine cum tamenfemen generetura4O t glandibus albiffimis,non ergo videtur color femperrefpondcre parti mutati.Coclio przei-pLie fit a neruofis partibus feu fpermaticis,cumqj hæ partes mutant alimentum ( vis akcratiix in ventriculo amp;nbsp;iecore molitur concoâionem,mutans alimentum in iecore quidem ad fin-guinem, in ventriculo vero ad idoneum fanguini humorem) efficiunt id album, vt co nutriri poifint fecundum Medicos; fitus feu caries etiam albefcit, amp;nbsp;velut capillamcnra fuper rebus 45 apparent, vt videmus etiam in atramento, videtur ergo a putredine fieri ifta albedo. Situs al-befcit,quia multus aër recipitur amp;nbsp;mifeetur amp;nbsp;quafi congelantur cum vapore. Muka putrida etiam non albefcunt,vt fitus,quia aër non ficcum iis permifcctunquatdam putrida pctius ni-grefcunt,vtpomaputrida,pyra,amp;c.bilis putrida etiam non albefcit. quoties humor aptusnu-trire partes corporis,a natiuo aut fimili ei alteratus eft neceflariocandefcitjfi akeretur ab alie- 5° no,induit formas valdediuerfas,feu colores, prout multudifcedit, aut parum a natiuo, albefcit. nam omnes corporis noftri partes albar funt magis amp;nbsp;minus, fifubftantiam confiderc-mus,amp; de partibus fpcrmaticis nemo dubitanfed de carnibus etiam no eft dubium,narn caro feda in laminas tenucs,apparet alba fi fit abluta. nam quod abluitur,non pertinet ad fubftan-tiamcarnium, eftperindeacfiquislinteum intingatinaquamrubram. Vcruscarniscolor55 no apparet ob humorem admiftum, caro iecoris amp;nbsp;lienis etiam albefcit, lien nigriore langui-'

afpafeat. nutritur,idco nigrior eft, amp;nbsp;pus quod in liene erit, non erit tarn album; cor amp;nbsp;iecur etiarn Lten cur candicant, quod patet cum coda funt, non tarnen albcfcunt vt caro mulculorumi non ergo mgriorfit. pus album tantum eft, quia a fpcrmaticis akeretur fanguis inflammatus, nam in quibufdam mufeulis generatur multum pus,amp; nonpoffumus dicere fieri a partibus Ipermaticis amp;nbsp;fibro-; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fisr

fis, fit crgo a calore natiuo cuicumq; parti conceflo. Pus ergo non fit album amp;nbsp;bohum ratio-ne/pcrmaticarum tantum partium, fed etiamcaloris natiui. taie pus bonumeft, indicatin' enimidalteratumefleanatiuoautquieinondiflîmilisadmodumeft; aliasnonalbum faif-fee, quæ pars alimenti in vulnere conuerfa eft in carnem, amp;nbsp;mutata a folo natiuo, alteraquaî

5 fuppuratur ab vtroqj caloæ:oranis fanguiS,antequara partem nutriat fît albus,quia eft altera-tus a calore natiuo partium. Sic etiamfanguis ad vberafluens, cumin lacvertitur, fitalbus, quæcette albedoa folo natiuo calorein fanguinemagente, eidem inducitur, amp;c. Si color non fit natiuusjtû fanguinem non ita in album conuertit,amp; ille non nutrire fie poterit. Si caro albefiat^ 10 mamillarum effet nonalba tum lacgeneraretur album a calore natiuo, quamquam fortaftè

ÇËC AMVs opus in Iibros,amp;ccrtas partes, vtcommodiuscitareteftimoniapofîimus. Par-‘^ticula J^,indicat cohærere ifta cum fuperioribus. Hydrops diâus ab aqua, quia vna fpeci-es eius totam ventris cauiratem aqua replet. Tympanites nothus hydrops, quia nunquam eft fine aqua,licet plus fit flatuum,quam aquæ. Afeites autem plus aquæ quam flatus habet.Ter-tia fpecies eft tumor vniuerfi corporis, excitatus ab humore aibo inftar laâis. duæ priores fe-35rctantumventremamp;partesinferioresoccupant, fuperioresautemtabefeunt. Anafarcaautem ferctotumcorpusxqualiteroccupant,ideoq; omnesintumefeunt. Omnes feremo-riuntur, quiexacutomorboincipiuntlaborarehydrope, quandoincipita parte vacua,amp;c. nonfir,nifi hcpar fit per confenfumaffeélumjnunquam'omnino hydrops generator,nifi fan-guificationis officium intercidat. SiCuti autem ventriculicoftio magis minùfifc læditur, ita etiam in hepateaccidit. Aliquando enim hepar per fe proprio afteólu, aliquando per con-fenfum aliarum partium afficitur,vt probum fanguinem non amplius generate poflit. Cum tarnen proprio laborat affeélu, multo magis impeditur fanguificatio, quam fi per aliarü par-tiumlaborantiumconfcnfumafficiatur; itacnimnonpotefthydropsfieri,afficituraliquan-^^ do, quiamorbicaufaminfehabet, autquiaaliarumpartium aflèétiones cotnmunicarifibi*' 45 patitur. Confentit aliis quia funt vicinæ,aut quia magnis venis,neruis, arteriis quaficolligan-’^^^.

turhaepartes,qu£e alias non adeofibi fint vicinæ. Sic autem iecur per magnas Venas Copula-turlieni,ventriculo,amp;inteftinis. Sic quoqueos Ventriculi cerebro confentitcadem decau-fa,amp; contra facile etiam cordi,quia vicinum ei eft 5 iecori etiam ventriculus confentit facile, quia multas amp;nbsp;magnas ab eo venas accipit, eiqj vicinus eft. cum affedus aliarum partium re-cipit hepar,dicitur adhucfieri,amp; fi nondum hepati fit firmiter impreirus,curabilis eftj fin autem in ipfohepate fit hydrops, vixeurabitur. Duxfpecicshydropisfolentpoftacutosgene- Tartaitm rati, r. cum afficiuntur partes inanes,id cft,lumborum ; vt ftint inteftinum ieiunum, laftes amp;nbsp;nes hoc lo‘ inteftina tenuiora. Vocat enim partes inanes,quæcunqj inter extremam thoracis coftam, amp;nbsp;co. femoris offa habentur. Nam inanisvideturomnistalisfedes,fieam cum fupernisinfetnifqj partibuSjVtrifqjoffeisConféras, amp;ornnistalisflaccidahabetur, nificibo amp;potufueritquis repletusjquascingimusfunt inanes ab offibus. Lumbidicuntur ob mufculos duos vtrinqj vnum.qui fic vocati funt. Mali. ] Nam non tollunt febrim, amp;c. morbus qui fuperuenit alte-ri,atque cum non tollit,eft malus:fi iam etiam dolorem inferat,adhuc multo peior,amp; morta-liseft. Plurimi.] Vifleturigitur veile, aliquoS nonabhis partibusóriri, fed hoc non vult; o-mnishydropsex acutogeneratus fit, quia hepar aut primo aft'eótüeft,autpartcsvacuz, quaî

funt acoftavltimavfq^ ad os ilii.Inanteriore parte regio bate fere eft fubvmbiÜco.- inhispat* tibus funt tenuia inteftina,lades, mefenterium,rcnes. Vult ergo poft acutû fieri hydropem, vnaaiiquaaut pluribus hifee partibus inflammatis, cumfcil.earundem inflammatio hepati -communicatur,aut debilitate ipiohepateprimarioaliquo affèdu»

Slgnahp Traditfignahorum hydropum. Pedesfiuntoedcmatofi,eftincertum fignum,nam et* dropiepsr iam fine hydrope fit, quadohepar eft afFcûum. Fluor diuturnus,] Hoc eft proprium fignum eonfnfnm inflam matarum vicinarum partium ; nam his inflammatis debilitatur hepar. In omnibus di- ° wd»/»»» ^jsp^rtibusinflammatis vena:debilesfitint, perquasiecuradfetrahitalimentura.nonigi-^/repr^m Icruireampliuspofliintvifceriaddidudionem, neqjmanetinieiuno,tenuioribusquein-ßgnnm ta- teftinis alimentum; nam cum ab eo tamquam debiliagrauatur,ftatim id bmne deorfum pcl-iit hjdro- lunr,amp; non poteftattrahere autretinerefirnguinem.i.fit ergo fluor, i. debilitatio hepatis, reti^ ncrefanguinem non potentisobinflammationeravicinarum.xobftruiftioabinflammatio-

Diarrhœa nbsp;nbsp;f^étajob quam ci bi difthbui ncqueunt.3. ciborum corruptio Sc plurima bilis generatio ob

‘^h^d^o inflammationem perpetuo expultricem ftimulantem. 4. Humorum toto ecorporc propter has partes inflammatas Sc doloris confluxio ad has partes, bis ctiam inflammantes fiunt ob-ftru(ftiones.2.non poteft ergo humor diftribui,ergo in inteftinaefFunditur.3.ob haue inflam--veter mationemetiara vicinçinflammantur,amp;corrumpunturcibi,amp;fitplurimumbilisarrodens, in hoc fin- fiteigo fluxusperpetuus,amp; venter nondetumefcir,quia nihil educitufaquxibict lleôhæ.illa xnnon de- enim aqua noneft inintcftinis. 4. quiapropter dolorem illarum partiumomnisgenerishu-tumefcat. mores toto e corpore confluunt Sc iftum fluxum pariunt.

, Ciipiditasfcilicettufîîendijamp;c. Adio partisIxdinequit,nifiinftrumentum quoper-ficitiir aâio, lædacur ; fanguificatio ergo non lædetur, riifi Ixdatur inftrumentû, quo fânguis perficitur. Nunctraditfignahydropis profcâi primo abhepate, feu ob hepacis proprium affectum. Tuffiunt, quia iecoris moles incumbens7a?5 lt;ppei7i,anguftiamm pulmonefaçicnonJP diffimilcm admodiim ei, quæ fit ob defluentem e capite matcriam, vt magis cupianftuflire quam tu fiiantmam iriitantur tantum, amp;c definunt experientia in difpofitionis cxquifitiorem notitiamdidudiamp;fentientes, quam réméré quid fe per tuffim reicéturos fperarint poftea, nihil enim expuunt, nifi aliquantulum ferofi tenuifi]} humoris, qui cuiufiîam fudoris inftar c

vafis fanguinem continencibus in afperam arteriam quafi expreflus fuit. Videapliorif. 35. lib. 7«j^j)!w«/6.irem.47.1ib.7.hicnonloquiturdeca,dequainaphorifmis./.obexternarncaufam,amp;:de- ' tlt;tfuntcan fluxionem in afperam arteriam fit tuflis,amp; turn nihil eft mali. x.ab ipfomec hydrope ftatim ab A initio. 3. quia hydropis materia rccipicur per meatus in pulmones, aut fit ob extindum calo-rem hepatis,amp; eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hydropis; hic loquitur de ea qua: eft cum hydrope. Signa patho-

gnomonicaamp;: ffuz/ê/'petJovTOdifterunt. Suntetiaquatdamcritica, tuflisde quainaphonfmis 4? loquitureft,exaftidentibus.noneniminomnihydropecft,amp;malitiameiusindicar. Hicfi-gnum eft pathognomonicum. videcap.6.amp; 7.1ib.5.delocis affedis,cum inflammatur hepar, tumcomprimitdiaphragma, fipartesgibba:, velfimactenditurdeorfum, amp;quiaalligatum eft fibris, fecum trahit feptum trafuerfum, Si. fentitur fenfus peregrinus: infuigit ergo expul-trix, vteiiciat, quia autem nihil inuenir, fittuftis inanis. Tales cum fiepe tuflîunt,tandem 4 J definunt, licet irntentur. Hoc modo in ventriculo fit fingultus amp;nbsp;vomitus, cum quid mcle-ftum pcrcipit. Sic omnes partes aliéna ad fc depellunr.Sicin thoracecum aliquid impedit rc-fpirationem, tum infurgit,amp; vult expellere, at hic nihil poteft, quia nihil eft in alpera arteria, quod eiici pofl'ir. Et pedes intumefeunt.] Quartum fignum,quod tarnen non proprichunc hydropem indicar,nametiam inhydropeapparet,ficut in præcedenteprognoftico vidimus, ƒ 9 fit hie tumor ob fanguinem aquofum,qui a natura eo dctruditur,ideo fere fem per primo pe-furpedu destument. Venter non deficit.] In fuperiore hydrope diarrhoea perpétua erar, quænectu-tftmeant. morem autdolorem tollebat: hic veto dicitventrem ficcumeflè: alimentumeniminladi-bus. Sc tenuioribus inteftinis, quz nihil adhuc pafl'a funt, ficut in priore hydrope diutius reti-netur. Cum enim firma fint,eo non grauantur, vt in priore,amp;:c.nihilqj nifi dura Sc ad necef- si i.difficulrer dciiciunt, cum Ie ipfum venter cogit comptimendo inteftina, aut cly-htc non de- fte^^ibus adhibitis.i.in caufa eft abfentia caufarum illarum, quas diximus iij alter o efle hydro-itciat. pe. Videntur ramen ea:dem caufæ etiam in hoc hydrope valere,extrema forte excepta.cum, enim hepar fenfum hebetatum habeat, non poterunt ad hoc propter ipfius dolorem, qui id-circo raagnus^flenequit, e toto corpore humores fluere, ficut in altcro vidimus, x. humidi-’tasob

tas obquamexcrementafacilius cxeunr, dimittitur in locum vacuum inter peritonaeum amp;nbsp;inteftina. Si enim aqua in inteftinis contineretur, non tantum venter intumelceret. Sedo igi-tur petitonato, aqua effluit inteftinis no vulneratis, videlicet ob harte fnflam mationém hepar omnem exugit humiditatem,ergo excrementa manent dura.at haec ratio etiarn in altefo v4-5 leredebebat.Dolor qui propter inflammationcm fit,facit diarrhœam,hepar autem non lêrt-tit malum,licetfitinflammatum,nifidiftendaturmembrana,cuiinuolutumheparcft,nort enim fentitur aliquis dolor ponderis. Si inflammatio multum durauerit, amp;nbsp;hepar debilitaue- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

rit.etiam fequetur fluxus ventris tandem.hincaiunt Medici cum inflattimatione iecoris, ple-rumq; fluxum alui coniundum efle Extra hydropem femper merum, in hydrope autem ilia humiditasiæpealiopcllitur.Videlib.i.cap.y. Celli, vbiexponitur,amp;c. Oedemata,] Poftre-mumfignum hydropisabhepatenati, aliquandoin toto ventre, modo in hacvel ilia parte (vniuerla fere cutis intumefeit hie, nam pituitofonutriturfanguine, amp;c. inprimistum pedes intumefeunt, quilongiflimecalidisapartibusabfunt, pofteafubrepit accidens, illiidcirca , , ventrem omnem) modo apparent,modo nomdumcomprimitur manu,fit fouea,amp; poft-ea refurgit tumor fi fit œdematofus, fia flam non cedit digitis, aut fairem non relinquitur fouea,ficdiciturfubfidere,amp;rurfumtolli, veloriunturtales humores,amp;pofteafuafpontei-terumabeunt,amp;interdumfitfæpius. Ab initio tantum hoc fit; cum enim hydrops eft con-firmatus,non amplius difeedunt tales tumores. Hoc lignum in altero hydrope non apparcr„ venter enim ibi nunquam fit minor,in hoc definunt humore v^cuato, alióuc miflbd

Nihil habet commune cum antedidis ; poteft tarnen fortalîe contirtuafi, vt dicamus id hydrope etiam refrigerari caput, led in hoc lecundo libro nullum leruat ordinem; nue trans-5 it ad alia indicia in corpore apparentia. Vide 48.1ib.^, Aphorif amp;nbsp;lib.7. Aphoril.i. Hie clarius loquitur quaminaphorifmis. Rigor in ardentibus fatpe bonus, amp;c. in rigoreetiam latera cutis vniuerli corporis frigida eft, in chronicis quibus hieme praefertim lenes aliquando af-fiigantur, non eft mirum extremas corporis partes refrigerari. Carnolx enim baud funt,amp; proculavifceribusabfunt. Siautemtaliain acutis fiant cupericulum adcft,vtquidein apho-rifmis expofitum fuit,indicator ignem efle circa cor, qui lie linat latera frigere; alia aUtem iri-flammatio circacor,fpirituS,inftarcucurbitulæ,amp;fanguincmeopeftrahit.Relinquurtturer- Cttr fipé go exteriores frigidaî,quae indicant grauiflimum morbum circa cor elle 2.0h debilitatem na- txterna tiui caloris non poteft extendi ad extremas partes,frigent ergo. Cum ergo his duobus modis tantum frigeant extremae, internis non frigcntibusvalde malum eft, maxime fit caput fitfri-^35,gidum, in quod tarn multa: arterix amp;nbsp;venx ingrediuntur. Oportet enim extremam contra-dionemfpiritusamp;fanguinis, aut debilitatem caloris adelTe, fietiamipfum caput refrigerari debeat: nam propter hxc vafa poftremo demum refrigerari debebant; nä in quolibet aftedii ideo facies facile rubefcit,amp;c.

'4® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Progriofticum

Nunc docet qux fit optima corporis conftitutio in acutis morbis ; quz fit pclfima in a-.cutis conditio docuitflam huic optimam opponir,in qua fcilicet corpus xque calidum,amp; xtp molle,licet enim in ardentiflimis febribus force fit xquecalidui-n,non tarnen eft xque molle;

4.5 Galidum eft magis in acutis,quam alias. Molle crir, cum nulla in parte eft inflammatio, aut a flatu tenfio. tenfio poteft elTea materia diftendente indicans, crudos adefle humores, qui at- cattÇa e? tenuetut a febrili calore. Poteft etiam tenfio elTea minima ficçitate qux eft pelTima in acutis; tndtciui»^

Deindehocètiam bonum (Morbi vis cum facultatibusconferenda femper erit,fi modo in prxfagiendofallinolimus. Cum enim facultates morbolunt valentiores,amp;error nullus commitcitu r; turn xger certo curabitur,cótra fiet, fi morbi maior fit vis quam facultatum. Sicut autem onera fereutes, ab iifqj grauati vix moucntur, at fi onus leuius eft, facile mouen-tun ita etiam in facultate animali res habet. Cum enim valida eft, corporis onus fert facile, fi -verodebilis, ab eograuatur,amp;difficultcr corporis partes fubleuat ) fi facile de loco in locum vertipoffit£Eger,tunc enim eft facultas motrixvalida,amp;mufculifunguntur officio. Sic etiam fi quis facile furgat,animalis facultas eft qux fert,corpus autem quod fcrtur,robufta igitur eft. ideo hominem dixerunt ’ex (pépofnis «P^pOjt^wi^conftarc. Spiritus amp;nbsp;calor infitus bene habet^ «um xger facile tnouetur,

Si totum corpus difïîcilius moucatur, cum hoc cft periculofius quibufdam aliis fignis I fupra didis. Ifta grauitas tu fere percipitur,cuin æger cupit ambulare,aut etiam cubans,crura alio transferre. Similiter etiam cum manibus quid capere aut dimittere vult. Item in ceruicc 5 amp;fpina ea percipitur,dum corporis habitumfecundumeas partes commutarc tentât ivel fic cxplicabimus.periculofum hoc eft nifi a peculiari ægritudine exiftentein his partibus fiat,fed ratione acuti morbi accidat; nam fi propter proprium membri affeiftum accidat, non pericu-lofum eft. facultasmotrixnonampliusredehabet:namnon poteftobirefuam aiäionem, ergo vel fpiritus funtimminuti, amp;nbsp;calor defecit, ergo etiam vitalis, amp;nbsp;animalis facultas labo-10 rant. In Italia quidam vifus eft bene habere,quod ad reliqua attinet,pedes mouere non pote-rat,amp;tum moxaltero die mortuus eft, amp;nbsp;vrinaîfubvefperapcflîmæ erant. Animalis facultas eft quafi fuperatdificata vitali amp;: naturali.- iis ergo latfis, non poteft animalis bene habere. Gor 4- intra fegaudere amp;nbsp;irafei facit, ôcc. extra fe pulïùm ; ita quxlibet pars princeps aliquid intra fc, g, Pg aliquid operatur. Si pulfus Sc cuftodia natiui caloris non habeant rede amp;nbsp;nullus peculiaris fit affedus in corde, indicatur nobis facultatem vitalem collabi. Sic de ca:tcris,amp;c.

Si pratter grauitatem corporis.] Tradidit prius indicium languentis motricis a qua mu-fculimouentur;nucadditalteriusfacultatis,qua:extinguitur,propriaindicia.Liuefcerenam-quefignum eftcaloreminnatumextingui, qui emanat e corde, idcirco nonfimpliciterdi-cit,liuiditatem grauitati partiumaccedentem, mortemindicare,fed «ontinuo,amp;fincvlla cundatione, propteiea quod vtrivfijue facultatisintermorientis figna iam appareant, etiam Lifior in digitiliueant,pracfertimraanuum,tummorscftpropinqua.Videquædidafuntdefacieliui-acutü da.Iiuorincuteinacutisapparens, fit ob extindionem natiui ealorisquicuftoditurabinflu-e/tttdßgni- ence cordis,fi ergo extinguatur in membris externis,cor eft affcdum,ideoqj falutis nulla fpes adeft. non enim tantum minuitur natiuus, led extinguitur. In fuperioribus colligimus naturalem Sc vitalem male habere ob male aftèdam animalem 5 hicautem videmus vitalem col-lapfam elfe. Si Melancholicus fuccus cum pituita inferius eiiciatur cum excrementis,funt et- 5®. Lifiorulii iam liuida, Sc fepe in crifi vtiliter vacuan tur ralia: nos autem de eo liuore qui in digitis Sc \/nr guibusapparetjloquimurjCumprxfertimnullaeftfufpiciOjübcontufionemfadamjauthu-n/wrwM/À morcm,qui ibi fub cuticula hxreat, fieri. In moriturientibus fepe apparet liuor talis, quia re-tentrix finit effluerefanguinemeo, i. ad cutim, qui refrigeratus fubcuteliuefeit, vocantma-culas mortis vulgo.Vngues funt pellucidi, ergo facile demoftrant nobis calorem fubiedum. î Infebricitantibuscum fpiritus Sc fanguis verfus cor contrahuntur, talis liuor ibi apparet. guuenrli- Si citra frigus externum fiat,extinguitur calor cordis, qui non fufficit pro fouendonatiuo ca-Mjeant. lorcjcuilibct parti conceflb. Cor author vitx affedum eft, ergo mors expedanda eft.

Videtur hoc mirabile, cum nigredo fit indicium perfedx extindionis non tantum ifl-choatXjVt liuor. Pars in acutisnigrcfcic, vel quia materia in earn decumbit,vel quiaemoritur. Si fiat ob materizdccubitum,aliudq; fignum falutareadfuerit, non eritpericulum: contra, digiti ß nbsp;nbsp;nbsp;abfinr,amp; pars emoriatur,amp;c. Si fint nigii,videndum quomodo reliqua fignahabeant: 4J

j^afnß ßene ß;jenjyj|ynafqrafneomittereviciofoshumores, quorum decubitus extinguat Sxpeaccidit in venenatis morbis, vt ob robur natura: adextimas partes materia detrudatur, amp;nbsp;extinguat ibi partis calorem,internx autem retinent fuum ca-lorem,amp;:nonpatiunturmateriamretrocedere. Si tantum liuefcant, non indicatur decubitus humorum in iftas partes, fedextindio caloris. nigredo hoc etiam indi care poteft, adeoq? ipfilfimam mortem,nonautem turn,quando reliqua figna bona funt, tunc enim decubitus Nigredo viciofihumorisin eas partes cuocantur,amp;fpcscft, naturamcriciceperabfceflum eo detru-mA- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;viciofos humores. nigredo autem abfq^ fignis criticis peior eftipfo liuore, citra omnem

enr controuerfiam. Liuor no poreft efte fignum bonum,aut crifeos.vt nigredo, melior ergo ipfo nequeat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liuorindicat non materiam decubuiflealiquam,alias pars intumuiflet,amp; extingueretur

ejjebonum caloreius, amp;xgrilenius haberent; deinde non poflent vngues vel digiti tantamhumoruna (ignunu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;copiarain ferecipercficuttotamanus,autaliudmembrum. Vide S.Problc-

Retradioncm harum partium videtur intclligerc, cum contrahuntur teftcs, quodfit, qUia fpiricus fanguis vaforum maxime arretiaru decrahuntur ad cor, fequütur ergo amp;nbsp;va 5 fa,amp; ipfum pudendum. In omni enim vehemente atFedu cordis,ad cor contrahuntur fpi-ritus amp;nbsp;fanguis,ideoqjtum rigor etiam fit. Cum igitureoconfluunt, turn valde cor affedum eft.quod non poteftnon magnü efle malum-, Alii vcram conuulfioné lefiium Si pudendi in-telligunt,acturn laboresamp;:doloresindicari» Pofluntconuelli, habentenim mufculos: Con-uulfio enimeftdeprauatio motus animalis,qui nóperficicurabfqimiifculis, amp;vbi animalis motus non eft,nequidemeiusmotus deprauatioeflèpoteft. Conuellunturteftcsobmulcu-^^/^ los cremaderes, iufpenforios, qui fint vafislpermaticisinuoluti. Habet etiam pudendum/fr»^»fM, vtrinque mufculos binos.facientes aderedioncm,amp; exprellionem humoris, qui elt in virga.

Nullaparscorporis citius conuellitur tcftibus, nifi aliquæ partes fint vaide debiliores. nam omnes fere mulculi habent contrarios.quos fratres vocant, alius enim digitum claudit, * J eius frater oppofituSjdiftendit. Soliaucemmufculiteftiumamp; pudendi non habent oppofi-tos, vt cum contrahuntur,non habent oppoficos,a quibus laxentur, fed laxantur tantum gra-uitate pudendi. Facile igiturleui de caufa hi conuelluntur,nam in aliis partibus alter oppofi-tusmufculusobfiftit,neconuellantur,nifiadmodumviolentafitconuulfio. Cum ergo per acucos morbos conuelluntur,indicium naturam grauitcr laborare, hofqj labores primo has io partes fentire,amp;: paulo poft futurum, vt etiam reliquz partes conuellantur, quod fine dolore fieri nequit, indicant periculum mortis; nam non tantum cor, fed etiam cerebrum eft affa-dum. Harum conuulfio eft initiutn conuulfionis futuraï in aliis partibus. Pofltimus hoe co* gnofcere ab adftancibus, nam nunquam infpicimus teftcs, prxlertim in adultioribus.

.Siquisdormiatmaneintertiamdiei partem,amp;c.] Pfopohittresfomnifpecies.equibui , deeuentumorbiinacutisiudicamuSjinfcquenteproponitquartamamp;peffitnam. Qiiicquid fomnuminducit,facit hoe.quiafpiritus iedditquietos amp;nbsp;immobiles, amp;quod hoe nó poteft, tiueat.

3° nonadfertfomnum. quiequid reddit fpiritusinquictos.vigiliam facit. Diurnus fifiatmane ante meridiem.eft adhuc vtcunque tolerabilis, fi fiat poft meridiem peior eft. Somnus no-éturnus eft optimus. probatur epilogiftice,quia fiunt hxc (ècundum naturam amp;nbsp;confuetudi-nem,nonigiturmalafunr. i. friguspellitintro fpiricus animales noólu, adimic ergo concra-dionemcaloris, amp;nbsp;reddit quietum. 2. adiuuanttenebrx, in quibus non cupimus videre.ï.

5 quies,nam pertenebras nemo libenterambulat.quiefccdo ergo facdiusobrcpit. 4. perdiem fatigati, fpiritus multos coniumfimus, ergoreliqui fe recipiunt ad fomirem, vt ibi auedi fuf-ficiant operationibus alterius diei. 5. vefperi etiam liberalius cjcnamus ob la''»orcs, afcendunt ergo vapores ligances fpiritus. 6. plurimum adhoc facit ipfa confuccudo. OS has caufas ergo nocturnus fomnus eft bonusjamp;obfiiniles.lnterdiu contra habent omina. G ifjrexagiratïpi- minmbö-^°ritus,amp;;lux,amp;:motus,amp;:reliquamagisturbant. Si turn poft prandium quieicamus, etiam fa- ««/.

cileobJormiemus, no tarnen itaquietevtnodu.proptercaloremamp;lucemdiei, vt maxime aliud nihil eflet. Inprimis autem confuetudo hic obferuanda. vide 11 br. 2. de vidus rat. in acue. textu 4 5 .Si velimus dormireinterdiu,minus nocebit,fi mane hoc fiat. Tei tiadiei pars continet fere s.horas vfque ad ro. ho 3 tempore. Hic enim continuatur cum nodurno, non ergo 4Î prorfus malus; fi fiat a prandio, maluseft. i. ob lucem non quietedormimus.x.quia magna eft inquietudo amp;nbsp;ftrepitus intcrdiu.7. non fiint profundi fomni. 4. quia contrado calore clauduntur pori corporis,qui debent efte aperti, vt excrementa vacuentur. pinguefeunt ergo qui interdiu dormiunt. nam excrementa fi benigna funt, amp;nbsp;exhalare nequeant, partibus agglutinantur.fl veto maligni fint humores amp;nbsp;vapores,qui exhalarenequeuut,neceilum eft eoscorrumpijamp;multosvariofqjmorbos (proutvidelicetcorruptifuerint)gigni,amp;:c. p Effi-cit codionem inxqualem, nam modo in interioribus partibuscalor, modo in exterioribus eft. fequitur ergo dilfimilitudo in humoribus. 6. Motus caloris introrfum amp;: extrorfum fem-perquidmaliadfert. Cum enim contrahituramp;cxporrigitur, quafi frangitiir calor. 7. diurnus auget catarrhos,quia fere fedentes dormiunt,amp; inxqualiter fit codio ciborum.V ide Æ-

Î Î ginetamlibr.i.cap.97.Siquis adfuetusfit,cumdiurnus,nonitanocet,idcoconfuetisconcc-ditHippo. Et Celfus libr.a.c3p.4.prxfcrnm ficcioribus,vt corpus humedetur,amp; noneua-cuetur in fummo xftu. Cum fit matutino tempore, turn alimenta funt coda, amp;nbsp;adiuuat vi-cioforum humorum codionem, quia no funt intègre codi, prxfertim vero iuuat xgros, qui per nodem dormirenequierunt, donee aurorx tempore act frigidior fieret, amp;c. quodnaru-rx diiCmile eft, malum eft, quia naturx quadam turbationcm indicat. Si mane dormiat ii4

tertia diei paree, minus malum eft, non tame prorfus omni vicio caret, boni fomni tantuna Epilogifticam rationem adfert.

Si non poteft dormire,fpiritus fint exficcati, amp;:eXCalfadi valdc mobiles, ergo delira-bit, nifi hoe accidat ob dolorem. Si fine dolore fiat, cum fint excalfadi amp;nbsp;exficcati, omnino delirium fequetur in ægrotantibus amp;nbsp;alüs. ita qui fani habent mobiles lpiritus,femifatui funt, amp;nbsp;quam primum leuiter incipiunt ægro tare, val de delirant.

Hic non multum difficultatis. Alui excrementa naturalia funt rccrementa alimenti fumpti,amp;in ventriculo codi. Hepar per venasmefàraicas exfugit ex inteftinisquicquid eft vtile,eo modo,ficut trahit magnes ferrum,at quod relinquiturininteftinis,eft recrementum alui,de quo agitur.Si bona fint.J A confiftentia,qualitate amp;nbsp;tempore,quo deiediones excer-nuntur, dignotionem facit optima: deiedionis, in fequentibus etiam alias quafdam conditi-onesadiiciet, amp;c. venter inferior fanuseft.i. Molle, non debet omnino durum eile vt lapis» nec adeo humidum,vt diffluat humidum, non tarnen nimis, omne tarn eft molle quantum humiditatis habet. 2. Debet molle cfle,vt fit confiftens, eft ergo inter liquidum, amp;nbsp;durum iO molle medium. Cohxrentiaadditur,vt limitermollitiem.Celfusdicit, vt lint figurataconfi-ftentia propria figura. Cohxrens,]i.xquale: namcraflumamp;humidum numquam interfe cohxrebunr.Inxgrotis fxpealixiunt partes cra/Ta:, aliæaqucx. Non tarnen contraria deie-dio mox inferiorem ventrem contra naturam habere indicat : fiepe enim ex hepate amp;nbsp;liene quidineum influit, quod non tantum odorem amp;coloremicdetiamconfiftenEiamexcre- if menrorum immutat,licet ipie venter inferior bene habear.Hoc idem illabens cfficere poteft etiam, vt non feruetur coniuetum deiedionis tempus. Optima ergo deiedio non tantum inferiorem ventrem bene habere indicat, fed nihil etiam didis e vifceribus, in eum dccumbe-re,amp;c. quod vero excremêtum pra:tcrnaturam habet,aliquando male afFedum,aliquando materiam aliunde in eu decumbere indicat. 3. Debent exire folito tempore.] Nam natura valente,feruat fuam periodum in omnibus rebus,amp; venter fic facit officium,ficut certo tempore comediturcibus amp;coquitur,ita deiiciturexcremctum.Argumentum,naturamamor-7ref vetp- bonon oppreflam fi periodus feruetur. Inferiorem ventrem quifub thorace cftintelligit.i. tresapKd caput.i.ihoraxj. venterhntelligithicin ventriculoamp;inceftinis rede fieri codionem. 4. Re-/jjonJeant quantitati affumpti alimenti, non debentpauciora, autplura excrementaefle, }5 quam feratcibus ingeftus. Sunt tarnen cibi ex quibus perparQ excrementi generatur, omnia enim fere in alimentum conuertuntur, fedexoleribusfere tantum quantum ingcrit, quia excre p^rumhabentbonifucci. Inacutisautemfereoptimifuccicibosofterimus; paucaergode-infehabët bentexcrementaefle,amp;hxcdeexcrementisprimxcodionis. Aliasflauabilisamp;atraetiam mifcenturcumprimxcodionisexcremcntis,qua:debentredemifceri, amp;indicaturetiam 4° fecundx codionis excrementa benehabere.quicqiiid etiam vitiofum eftin toto corpore,fiE-pe cum excrementis critice eiicitur,amp; rum excrementa non pofl'unt iftas conditiones habere. Loquiturdeiisquxxger per totum morbitradum excernit. Si aliter habeant, morbus valdeaffligit naturam,alias naturalis facultasinteftinorum, ventriculi amp;nbsp;hepatis,non admo-dumlxditur. Molle non liquidumaut durum. Tertius venter valet, nam fic alteratcibos,fi- 45 cut fanitatis tempore,quod non facere poflet,fi multum laboraret.

ex- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inter liquida minus mala deiedio erit, qua: exit fine ftridore. Deiedio fit liquida, quia 5°

didudio ex ventriculo ad hepar no eft fada, vel quia deiecore aut lienein ventriculum quid i’iterdum vtiliterfir, cumfcilicctfineftridore,amp;pedetentimdeiedioilla fit.-interdum vero male,cum fymptomatice,quid crudi eiicitur,nullaqj fitdidudio,amp;c.liqiii-fit quia alimentum relinquiturin inteftinisnondiftributum pervenas, autquia alius d ßrtbMtio humor eodefeendit,non diftribuitur obobftrudioncm,autquia heparnonattrahit.fi ob ef- 5^ nem ejuid fufionem in inteftina humoris mali fit liquidum, no nocet. Stridor indicat permiftum mul-inupedtat,. tuæ flatum,magnacrgoturbatio adeft. Non frequenter,] i. magna copia,nani facitvtobco-animo linquamur, amp;nbsp;crebra furredionc defatigemur, nimium etiam vigilemus.

Etiam mali humoris eiedioni crebra: vigilia amp;nbsp;defatigatio accidunt,quanto magis ergo iftud fier,fi quid etiam boni deiieiatur in crebris illûdeiedionibus, amp;nbsp;vires collabuntur, febrifque deteriot

Explicat. in lib.2.Progno(l.Hippoc. 16^ dcteriorfir. Infomno etiamfclicius codiones fiunt; per vigilias ergo morbus non coquatur icabene. Si liquida per iufta interuallaexeant, valida eftexpukrix, quæpotcll cxpedareiu-ftum intcruallum,amp; excremcncum non adeo eft acre,vt ante tempus ad fui expullionem vir-tutem irriter, vide quæ alibi de ftranguria diâa funt, quæ cum his conferri hocloco debcnt.

5 Sicrcbrodciicianturaluiexcrementa, fît velviciointclhnorurn,obdebilitacera acdolorem eoruin, auc ipfius excrementi.lnteftinorum,cum vel parum tolerate nequeunt; excrementi, quod fiiaacrimoniafemper vellicat,amp;inteftinaabradit,velutindyfenteriafit.Crebraamp;pau-cadcicdio, fi non aliter, faltem ob furredionem crebram nocet. Simultum crebro deiici-^'’^*^'^'®''^; tur, licet malum id fit, quoddeiicitur, tum animi deliquium inducitur, multoqj citius fi cum malis etiam quid boni vacuetur. Vide Aphorifmum lib. 6. aphorif 27. In omni tali vaeuatio Calorù'tia neeftluût fpiiitus multi,amp; fimul vacuantur,influens autem calor qui in fpiritu velut lubiedo uut [ubie-inert,amp;: totus morbus dirticilius coquitur.

Hxc verba nempeconuenircdebereexcrementaafliimptiSjamp;c. non videtur necefla-ria elle,cum idem fit prius didum.tantummodo ponit numerum deiedionum, quod etiam Galcnusimprobar.Cenfecenimoptimamdciedionemelle, fi more folito amp;nbsp;confueto fiat, ideoqj fuperuacanea verba ilia,bis auc ter die,nodu femel,amp;c. quz non funt eædem apud o-mnes. Quidammoderateamp;:ordinateeduntamp;:bibunt,ferefemclindie,quiplus,bis,quifi-neordine,etiam fine vlloordinedeiiciunc. Deiediomaior, mane debet efle potiflimum, nam velperi liberalnis edimus, amp;nbsp;conficitur cibus, incerdiu excrementa defcendunt ob mo * turn Öd Ixpius excernuntur: inter dormiendum non,amp; licet defcendant, turn non Icntimus, ergo cum pluscdimusjpluscolligitur, Sdirritatio nonitafentitur, idcomaioreftmatutina ^5 excretio.

Quod interuallisirtis exit fiibaudi cralfiora.] Naturalis cruda codio femper incrarta-

3 ° tur, vt in extcrnis etiam patet,pyra dura, coda mo liora funt, ergo falfum hoc ert. Item ex pa-ne,carne,amp;c.chylus fit, nec ita crartus vt ingefta.Omnia fiunt humidiora non ob codionem, fed miftionem humiditatis. nam fi pomum poITet fineaccertionehumiditatiscoqui.non fieret mollius amp;: tenuius.incodionelêmper aliquid exhalat,amp;incraflatur,quod coquitur. Cu ergo natura morbi caufam concoquic,quæ ert crafla aliquado amp;nbsp;terrea,permifcec humore,vt

5 5 æquabilem faciat,amp; cum hoc facit,concoquere dicitur. Status non poteft eire,nifi vires con-rtcnt.quantum coquitur caufa morbi, tantum de liquiditate excrementorum decedit.

40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Significat bilem in hepate tanram amp;nbsp;raiera generari, quantum oportet, nullamque ob-

ftrudioncm adefle, ficut in idçricis, fi fit fub Hauum excrementum; fi qua conditio ex enu-raeratis defit, non amplius optimum eftcxcrementum. Accipithunccoloremeflauæbilis permirtione. Vide 5 lib. de vfu part. cap. 4- Flaua bills nullam partem alit, fuccus autem me-lancholicus,adhuc vtilisertepoteft; nonigitur rtatim eiicitur, quod port codionem inlienel relinquitur, per inteftina eiicitur. Bilis ftatim eiicitur in duodenum intertinii fub piloro. Ve- ^ingantur. ficula autem nutritur a (anguine, qui cum bile permiilus eft. in inteftinis amp;nbsp;ventriculo mucus quidam gencratur,ficutcnaribus fluit,vtfitarmamencariuminteftinorû,quçadmodum fcnßbiliafunt,amp; facile abfqjifto muco læderentur ab acribus cibis. Propter hune autem mu-cum tardeadmodumdefeendent excrementa,nifibdisvellicansinteftina, cogcreteadeor- Btlûincor

30 fum eiiccre excrementum. Fiunt ergo fubfulua excrementa naturaliter habentia, fi bills ma-ior fit copia, fit valde tindum amp;nbsp;om nino flauum excrementum, fi nulla fit flaua bilis obftru-dis meatibu-s, vt in idericis fiunt alba canum inftar, funt enim reliquiæ eius quod album eft. Talcs longe tardius excernunt,quam fint foliiialias,cum bilis in inteflinainfunderetur. Ide-rici vix quarto die deiiciunt,cum alias quotidie foliti eflent deiicere,nihil enim ftimulat inte-

Î5 ftina amp;nbsp;irritât ; etiam nonmhil nigricant excrementa naturalia, nam etiam aliquid fucci me-lancholici ipfis accedit.Quicquid fua natura non fœtet, incipiat aut foetere abfqj alius fœtidç rei admiftione, tum certo putrefeir.- cibi ergo cum non fœteant, pateat autem omnia excrc-mentaaliquantulum putrefcere,ftercus non eft fimplicitercodumacalorenatiuo,fedquan-turn potuit,non enim eft materia nobis congruens,aliasnoftri pars fieri poflet,aliquantulum tentiaquid, ergoputrefeit, qux valdefœtentfupramodumcommunemputcefcunt.Animaliavehe- indicent,

menter ficcanonvaldefœtentiaabiiciunt,putredo enim amp;fœtor maximein humidisfe exe rit. Animalia valde fœtida,excrementa amp;pe bene olentia deiiciunt,quia excrementa deben cffc contraria amp;nbsp;aduerfa iis,a quibus excernuntur. Sic Martis ftercus nobis bene olet, male Martibus, noftraautem fuibus amp;nbsp;aliis grata funt: cum cibi nobis aflimilati per omnia neque-unt, nec recipiant apparatum naturalem, accipiunt aliquid malignitatis; cum ergo in intefti- 5 nis,qua: funt calida,iilic diucontinentur.non mirum fi putrefcant,amp;c.

Loquitut de rotuildis lumbricis hoc loco, ficxeantcum bonis excremencis, cuin ad crifin tendit morbus, bonum eft: fi ab initio, aut in augmento exeant fit ob malignitatem in corpore exiftentem a qua fugantur : cum aurem fuperato morbo exeunt, tum natura omnia noxia depellere folet. Vide xó.aphorifiJib. 3. Tria vermium genera,vide lib.5. de generat.ani-malium apud Ariftotclem. E pi tu ica adhærente inteftino, cum coquitur a calore,fit vermis ille quem latum vocant. vide libr. 4.de morbis Hippoc. in fine vocant tineam amp;nbsp;lenea, quia I5 fit tenuis amp;nbsp;latus inftar fafciæ. Generantur vermes omnes eputredine aut ex aliis animalibus, vide c. r ^.lib.j.degenerationeanimalium. V ide finem libri de formatione fœtus Gai. Generantur a putridocalore, qui partes aptas tandem viuificat./.omnes vcrmesab initio morbi prodeuntes, prodeunt quiaaliquidmaligniadeft.z.infebrepeftilen. etiam malum: iudicat enimmaximamputredinem.j.fi perfuperiora exeant, quæiùntmobiliorespartes,etiama-lum.4. in incrcmento fi exeant viui,minus malum,quam fi mortui, tum enim hoc fit, quan-

do a fummaputredine occiduntur, narn a calore natiuo non occiduntur, viui indicant ma-gnam putredinem, quam fugiant,immo tantam, vt ea fint occifi. Si per infetiora fub crifeos tempus exeant,bonum eft, eft enim fufpicio non ob malitiam, led naturam pellentem cxire. \Aficaridi$ Numquam funt fimpliciter boni, melius tame eft cos deorfum a natura, quam furfum pelii, 25 ijuid indi funt enim pratter naturam. Alterorum duorum lumbricorumexitusnihiladmodumfigni-

ficant nobis nifi quod Afcarides indicant putredinem in cxcremitateinteftini efle.

Conclufio de bonis excrementis, fi ctiam accedit hxc ventris qualitas ad bona excrc-menta,prorfus nihil erit hie mali, venter non debet efle diftentus,amp;non fit emaciatus amp;nbsp;con-fumptus. Mollis opponiturintentoacreplcto,corporatusveroabfumto. Vide 35 aphorif lib. X. vbi pofterioris partis caufa exponitur,amp; eins expofitionem. habeat venter tumorem,i,car-nofitatem, amp;: turn fit mollis,i. non multum renitatur taólui.

Quæ fint laudabilia per acutos,docuit. Inter ea autem alia optima,alia minus bona, nulla tarnen malaiiamtraditquatmalafint excrementa. Sunt indicia codionis frueniis in ven- 4° triculo amp;nbsp;inteftinis, per accidens ergoaliarum partium tantum indicant affcdioncs, per fe autem ventriculi amp;nbsp;inteftinorum, amp;i. mefenterii, amp;:aliquo modo lùmmarû partium hepatis, bilem,quatpermifcetur,quatenus aliquid per venasinfunditur in inteftinaet-excre iana per accidens fere totiuscorporisaffèâus indicant. Non ergo fimpliciter credendumex-crementis,vtcertilfimis fignis.fempcr,i.nifi valde mala fint,valde album, valde viride. Ma- 45 ä/utndi. Inmcft inquit r2^9(^apgelt;v,i. qui non femel arque iterumegerit, fed continue egcrit. Aquofa cent. cruditatemautobftrudionemfignificant. adeftmagnafericopia, amp;calor natiuus nonmi-Sxcremen feetferum hoccumhumoribus. Inobftrudione tantum pénétrât aquofa pars ,amp; retinctur ajMofit val quod craflius eft, in acuto peribit arger, antequam crudi humores coquatur. Albicans,i. ficut ^ndtcènt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteft,nam fi nihil admifceatur,(untalbaexcrementa,quod chylus non potuit at 5°

trahi,amp; ab hepatein fanguinem conuerti. Si album,!, nihilfubrufi habeat ftcrcus,malum eft.’ nam i. ob ingeftos ci bos al bos talia funt, amp;nbsp;tarnen nihil eft mali, vt fi lac, olera, amp;c. ingefta funt, totam codionem no optime peradamefleindicatur. x. obobftrudionemmeatuum, per quos bills in inteftina effunditur.3.cum nulla obftrudio eft,fed bills ob aliam caufam alio ex- feconfert, vtininflammationehepatis. Significaturergo,autobftrudionem, autalicuius 55 crementa partisinflammationemadeflTe.;^Affl/)oi'.] DuofignificatapudGrxeosharevox, amp;nulluLati-t^ntdfor num nomen vtramqj fignificationem exprimit fimul,pallidum amp;nbsp;viride fignificat.Pallidum tendant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;permiftionem flaua: bills,quz fi fit vfta, viriditatem efficir. A deft ergo flaua bills multa Sgt;C

vfta. Oportet autem valde talem efle, amp;nbsp;turn demum incrementum magnum huius humo-risadeft, Bilis aquofa pratfertim permiftacum excrementisefficit ea pallida. Color flauus cum

cum vritur fit croccus, cum autem ei quid nigri permiftum eft, amp;nbsp;vritur,fit viridis. Viriditas etiam a frigore fit,nam eft quafi acceflus ad nigrum, quod fit a calido amp;nbsp;frigido. quod a frigi-do fit, longo tempore fit, amp;inacutis non poteft tanta frigiditasefle, vtindefitnata frigidi-ras; prouenitergoaiamdidainacutis. Spumofum (vide lib./.aphorif )excrementumet-

5 iam malum, vide quid Ipuma fit lib.y.aphoril.H. a vehemente motu, vt quidemvidemusin externis rebus, veluti cum venti maris fludus hinc inde mouent amp;nbsp;agitât, amp;nbsp;a calore magno fit fpumaiacalorevt in rebus bullientibus.nam calor atténuas partes aqueas, facit easeuapo-rare,amp;inaërem conuerti. In Epilepticis ob vehementem thoracis motum fpumaeft. Indi- , cant Vel magnum flatulentum fpiritum, quodnon fitin acutis, nam confumitur a calore, fed

’° fit obmagnamperturbationemmanacalorcolliquatpartes, Winterfe agitat, ficutfereinter ^eatar. cbulliendum accidir» Rubrum excrementum fit a bile rubra, qua: eft tfenuillima pars lan-Ä/Ar»-guinis, iamconuerfi fere in bilem; diftertafanguine, quod concrefcit,hxc autem pars non hraquti^ concrelcit.Superat ergo eum in acuto hie tumor tarn calidus,cum rubent, quod non bonum cft in acutiSi

Maólenus de fimplicibus malis. nnnc de his quæplures conditiones malas habent,i. de compofnis. Duo genera videtur hic depingerc, paucum album; lenta amp;exiguadeieâio,4 modicafitconfamptione, aliaseciamciborumlencorem efficic. Etvifcidum,] Deindepaucum vifcidum,fubuirideamp;:læue,quic(]uidecorporeexccrnitur, Ixuetcddiuir, quia velæ-qualem habetcocoélionem, vtnuilaeiusparsnaturx alcerationem fubterfiigcrit, autquia propter vehementem couûimptionem nulla pars matenæ manht, quai no fuerit paffà. Sicuc ergoquod falubfe eft,falubriusredditur cumæqualecft, itaetiam quicquid malum deterius efficiturdîfimulæqualeexiftan Talisenimæqualitasvel naturæ elaborationem, vel morbi affligentis malitiam indicat prout cum aliis bonis aut malis fi g nis coniunda cft. DifFerunt autemhæcduo,ratiônem3ioris amp;:minoris,namexcrementum paucum glutinofumamp;can-didum fit a calore non valde maligno, quod aurem cft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XSM Aao Vjûc taie ob maio-

rem calorem,autquia pinguedo vetuftioramp; vclutfemiputnsexiftit. Suhuiride autem vehe-mentis confumptionis indicium eft ; hæc détériora prioribusjpaucum amp;nbsp;vifcofum ob coUi-quationem, nam calor eliquans talc efficit fi cfièt multum j a ci bis prouenire poterat. Si fit album,pinguedoeliquatur.Sifubuiride,tum vel lolida amp;nbsp;vetufta pinguedo, velcarnes eÜ-quâtur,autetiamacceditputrcdo. finæquale.adhucdererius erir,namæqualitasaliasoftèn-ditdominiumnatiuicalorisinexcrementa;cumautem pugnaeftintervtrumque caloremj fitinacqualitas. Cumvetovitiolaamp;:fimulæqualia,iamprorfusdominaturcalorpræterna^ summ,nam fi inacqualia eflent,natiuus adhuc faltem aliquid ageret,

Licct facpeapparcateliquatio,non tarnen fcmpermoriuntur, licet periculofc ægrotet. Nigrum] Nigra deiedioafincera biletingitur: Liuida verocummodicamodicepermifce- nbsp;nbsp;'ƒ*'’ƒ**

tur. Pefiimaautem deiedioeft cum pinguedoab innacocaloreconfiimitur. Graueolentia vero putredinis indicium eft,amp;c, Hxc Gai. Fit 1« ob permiftionem fucci nigri, vt cft melancholicus,atra biliSjfanguiniSjVide li b.4. Aphot ifi 11. Atra bilis eft melancholicus fuccus vftus, 5 amp;iamacidus redditus,vtterramfermeritarspolfit, dequoetiammufcænonguftant. Si hic fuccusfîtatra bilis, qui eftpertniftus,morietur, z. obvftioncm, amp;nbsp;ob frigus,hic autem non defrigorefermo eft: nam in acuto tantum non eft,amp;c, j.trigus efficit nigrorem ,vtvidemus in carbonibus extindis. Si ab vftione fiat in acuto, maximum periculum eft. Eliquari poteft Eliquari velpinguedo, velcaro, velcarnesfo'idæ.z.filolapinguedofoluatur, nonitapericulumeft5'»««

30 magnum: cum carnes etiam eliquâtur, turn eliquacum rubefcit. Liuens, colorfiifcius,plum-beus,cinereusfit etiabifariam.-1. obadmiftioncpaucam melancholicifucci. x.ob extindio-nem natiui caloris,autobcalorêadurente, amp;nbsp;tarnen in nigredinemcouertuntur. Eft.n. liuor quidam adingredinêgradus.a:ruginofa,obaflationêfiaux bilis. Videi3,Problem. ƒ. vbi diciteÆr«^lt;( calorem fœtorem augere. Diutius retenta extreme exficcantur, ideominus fœtent.-contraf«*^lt;’^lt;

53 accidit in excrementisveficæ,hæcenim quo diutius retinentur,tantofœdioraredduntur.

Hadenus de iis quæ vnum fantum calorem habetitrnunc de Variegatis agit.HabuimüS qux fintoptima, pofteaquæ illis proxima,deinde mala,amp; quæ peffima, Hadenus de fimpli?

Vart! cob cibus fpóci'ebusegïtexcfementorum,amp;nonadmodumcxpofuitdiuerfos colores. Bifariam ^deticwtHT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;variegata i.vnius colon'sexcremcta,altero dicaiio modocoloraca. t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vnica

cutisnafeuntur. Confiât erofiônem fiepe a bile fadamefie,amp;: ramenta cruentaexiilfe, citra magnupericulum.Refpofio,fiobdyfcnteriamtaliaexeunt,multiferuaripolfjnt. Hieloquitur de excrementis,qua: funtaccidetia alius morbi, vt vehementis febris:nam indicant mor- ^5 bum ob quern iftafiunt ramentofa, valdemalignumefle. Si quis acute febriens, ramentofa deiiciat, dicimus exulceratainteftinaeffe obhumorem acrem erodentem. Si tantum dyfen-.. reria,nihilaliudprarterdyfenteriamconfiderabimus : fifiantobaliummorbum, pluraiam, amp;nbsp;non folam dyfenteriam confiderabimus,pendet enim ilia ab alio morbo acuro. Certe cum hoc modo vritur bills a morbo acuto,tumcalor natiuusadmodumproftermtur , amp;nbsp;arger in 30 maximopericuloeft. Ramentofa.] Cum partes tunica: inteftinorumabradunturlatæ,inftar numi, crucigeri.medii bacii,fere ficut fordes qua: abradun tur,a corio a coriaceis. nunc often-dit,quac fint variegata. 'Valde biliofa indicant morbum valdc vehementem effe. fi fola effent bjliofa,iam minus mala eflent,quam fi fimul cum aliis,aut per viciffitudinesdeiicerentur.

Prognofticum hoc facile eft. aveiAte^O^eftfurfum volui,coliibere,amp;c.Nuncpra:cipuede co flatu quifine excremetfs exit, fi fine ftrepitu exeat, optimum; fi cu f Irepitu, indicatur prç-9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terea magnam flatuofi fpiritus copiam adeffe, aut mcatuum anguftiam : cotra veto fi abfque 4®

ftrepitu exeat,Slt;:c. turn vel dolorem fignificat vel deliriumtcum enim pedunt aliorum in prç fentia,non firtis quid agant, aut quomodo fe gerant, intelligtmt, delirant .n.alias hoc no facerent, amp;c. nam cum dolent circa anum, ob dolorem exprimimus nobis nolentibus. Si non doleatamp; exeat cum ftrepitu, volenteficægro in præfcntia Medici, turn aut natura impuden-tior,aut ita familiaris eft Medico,vt no eurer ctiamfi pedat. Præftat exire cu m ftrepitu,quam 45 rUimge rurfumadfuperioraconuertatur. videlib.3.defympt.caufis,cap. 3. Flatus eft humor craffus neraüo. infpiritumflatulentumconuerfus,amp;fitacaloreimbccillopotenteagitaremateriam,non au-tem difcutere,idco in magno æftu amp;: frigorc non fiunt flatus,fed cum calor eft mediocris. Sine ftrepitu bonum.] Nam fignificat paucumeffe, amp;laxuminteftinum feu meatum noclau-Cur mAlû fum.contraficum ftrepitu exeat. Vel ideo bonum,quia paulatimamp; non cum impetuexit,amp; 5® ßi.ßflittw expellirur a natura rclt;fte amp;nbsp;paulatim, non autem violenter agente, cerre qui cum vi exit, fem-rettnea perexcitatftrep’.tum. Rctinereflatum,eft quiddam pra:ternaturam,ideoq; malum. Natura „cum dominatur amp;nbsp;reóle agit,paulatim femper agit, non violenter.cum naturalitcr flatus exc-^^‘'natura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter dormiendum, turn exeunt nobis non comprimentibus. Si retineantur in cor-

Utertxe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aatus, difcuiTcnt, amp;nbsp;facile nocere poterunt,amp;c.

Flatusînterdumdolorem aut etiam tumorem cfficinfi ergo nouus amp;nbsp;fine inflammatio-netumorgeneretur inhypochondriis,aut dolor,tumgcneratuscftaflatu,pra:fertim fi inten-tiof

5folueredicitHippoc.)tum etiam illecolor,auttumorillecedematofus, quern jtJp-ra/zavocat in hypochondriis euanuilTet : liberata enim iam funt caufa efficictetalia accidentia, vt tumor; nam caufa eft ablata per hanc vacuationem tam doloris, quam tumoris in illis locis, vide lib. ,^iaphorif.75.itemlib.3.defymptom.caufiscap. 3.quidpropriefitborborygmos.i3opj2opuy/4ö5 non tantum fpiritus indicium eft,fed cum humorepermifta,amp;c.

In primo libro fere fine exado ordine de Hs qua: in oculos incurnint egit ; poftea de ex-crementis,amp; fere omnia qux folent in zgrotis obieruari,de alui excremens dixir.- ea.n.primö * amp;nbsp;per ie cancu inteftinoru 3d vêcriculi afiedus fignificac, aliarü aut partiü cantumodo per ac-cides. Cuergo no itamulta poifint fignificarcjnûc ad vrinaru noticiä, quæplurimû faciut ad dignofcedos morbos vniuerfales venofi generis. Eft aut vrina optima,cu nequaquaincodus humor cü cocoöloapparer. Supra Prog.6.amp; y.huius lib.ideiudiciis facultatis animalis ege-ran nunc vero de iis qiiæ a naturali facultatefumuntur docet. Ea vero alterans amp;concoques, Huiusergofacultatisin ventreindicia ex iisquæ per aluumreiiciuntur,agnofcimus. Eins au-tem quæ in hepate amp;nbsp;vcnis,ex vrina. In his enim indicia clara funt partim optimæ, partim me-diocriter bonæ, partim etiam mala;, 3d item peifima: codionis, 3dc. ficutetiam in ventris ex-crementis indicia talia apparent, Suntaütem morbifereomnes in venis 3d arteriis,qui ori-untur ob Vitium humorum, qui corruptiinducüt morbos, vrina indicium eft alFeduum qui

5 in vafis continetur.ideo rridka plura fignificai,quam alui egeftiones. Hippö.amp; Gal.nuiquam tradiderunt mcthodicetotamtradacionemdevrinis,fcdiparfimhincindefuasfententias,amp;: quam vim haberent expoiuerunt Extat libellus de vrinis Galeno attributus, at non eft Gale-ni,licet pleraq; ex Hippoc.amp; Gal. lint excerpta,videtur elFe Oribafii.Scripfit etiam Aduahus quædam,inter qüz non iunr omnia vera.Dcfcribiturhic vrina optinaa,bona,laudabilisiqua;

3 o per fenota funt,omittit,q'aia ftudet breuitatirqua: non necefiTario confequuntur.ilia ponit. 11-laeftoptima.j Nampromittitfccuritatcamp;: breuitatem. Vrina eft materia ianguinisaquofa Vrin^ in Cibis amp;poCibusingefta,altcratain hepate 3d bile tinda,tranfiéns per renes in veficam.Non difFertafudorenifiloco. Quicquidcibiaquofihabent, idetiam vertiturin vrinam. Qui bibunt etiam vinum nigrum,albam vrinammingunt,quod fine alteratione fieri nequit. Vrina non tantum ferum fanguinis, fed etiam quod in eocontinetur.fignificatur. i.amp;vel in extrema fuperficie,amp; nubes. 1. vel in medio,amp; fufpenrfhm dicitur.j.vel attingit fere fundum,amp;: hy-poftafisdicitur:amp;hocnominequicquidinfundofubfidit,vt calculi, pituita,hypoftafisdici-ttir, 3dc. quod in vrina eft, Trapu^iço.i^voi'. ludicant de qualitate humorum ex vrina 3d facultate virium. Subftantiaaqueaamp;quodineacontinetur, duæluiHpræcipuçpartesVrina:,Eft £x -vrinü etiam fpuma, fed non pra:cipua pars, in aqueafubftantia. Confiftentiaamp;color inhypoftafi ttfdi-idem fere,amp; in vtrifqj odor. Videtur nullam facere mentio.nem aquexfubftantix. Sedeft ne-ceflârium,quæ vrina talem habeathypoftafim, etiam confiftentiam habeat mediocrem amp;nbsp;rede coloratam: fi autem poftet talishypoftafiseifecum mala confifteheia aut colore ;haud dubie etiam additurus eilet, oportere fubftantiam amp;nbsp;colorem etiam rede habere. Vrina.]

45 intelligittotum, aquofam fubftantiam amp;nbsp;contenta. Videtur eifeeadem caufaalbedinis in fe-dimentofquicquidalimentiinfanguihis generationenaturx confedionem refugit, fiibfi- i,gtvrtnà dit in vrina; non igitur ficuti fanguis ab ea eft comutatum, nequeetiam ficut pars caufe præ- pane. ter naturam vllius particeps eft,quod enim mutari aliter non potuit,id non calori rede agen-ti,ied potius materixinhabilitati afcribédum eft, 3dc. fic natiuus calor panem in ventriculum ingeftum,in chylum 3d fanguinem couertir, minime vero auenam 3d alia qux in fanguinem vt vertantur, minime funt idonea, amp;c. ) Idem in femine, öd pure. Vide Comment. Gal. in 45-Prog. lib. i.Hy poftafis Ga!.tefte,nul la apparet,fi tenuiter vrinatur,copioia vero fi largius, exi-guaverofi mediocriter. Ac in morbis biliofis magiseftcroceaamp;paucior, in iis autem qui a crudis humoribus fiunt, magis candida 3d copiofior. Si hypoftafis alba fit, turn calor ea ge-

Î5 nerans eft moderatus, ergo non intemperatus erit qui hoc efticiat. Lienis in partium xquali-tate, afperitate amp;nbsp;lubricitate,cuius partes omnes funt xquales, vel funt xqualiter afFedx,per omnia fimiles ; item quod no diuulfum 3d difiundum eft,vt nullus intercédât humor aüt flatus Ixue dicitur,non fit vrina angulata.fic inter nubem amp;nbsp;nubem,qux diuiduntur,cxlum ali-quando videtur. Æquaîe.] quodpartesxqualeshabeqlxueautemetiamdeeoquodfuper-ficiem non alperahabecdxuicas proprie defuperficie,lxuis quando hypoftafeos partes çquar

liter aflurgunt in pyramidem,æquale de æqualitcr craflis vel tenuibus dicitur partibiis. La:uis eft cum a flatibus non difpergitur; xqualis, cû calor natiuus æqualitcr toti materia: domina-tur. Non ftatim ab initio femper tabs debet vrina elTejfed cû incipit talis fieri,talis debet ma-nere;fi ab initio talis fitjquarta folüctur acutus morbus.*fi demum quartadie,in fèptimolblue-tur.Videlib.4 aphotif.yî. Sidie(êptimafuturafitcrifis,quartadieapparetnubccularubra. Aqucafubftantia, femperantehypoftafin coquitur. Infubfl:antiacraflîtiem,tenuitatem,amp; mediocritatem confideramus. Nihil melius quam fecurum, i. non periculofum, amp;nbsp;brcucin fore morbum. Vrina fècuritatem promittens,fignificat morbum efle abft^^ pcriculo,citoque intégré exfoluendum, nec amplius recurfurum. Ha:e autem indicat in morbis vaforum hoc ipfum,amp;:c. fi mingatur aliquando cum hypoftafi, aliquando vero pura, i. abfq; hypoftafi,tuc ® adhuc bona eft, non tarnen æque bona vt prior, nam natura nondum omnem morbi mate-ria;n vicit adhuc; partem autem coxiflè,eft bonum,non coxifle totam, non eft.

MORBORVM NATVRAE MEDICATRICES- HIPPOC-LIE. VI. DE MORE. PO P VL. fèct. 5. aphorif i.

XJ A T V R A appellatur omnis ilia facultas, quæ animal aut voluntatis nutu, aut citra hune deSjmpto.^iegit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30

caußcap.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confiftitverohxcin débita ex quatuor elementis temperatura.

2.aph.t3m. A b hacaélionesomnes dependent. Talis autem dilpofitio, in qua inoffcnlc omnes corporis noftriaftionesobeuntur, fanitasvocatur. Quamobrem noabsrefueritfanicatera

^al.art' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Huiusmodiautëfanamconftitutionem corporisconlëruarenonpoflumus,finecon- j ƒ

uenienti modo earum rerum quas non Naturales appellant. Aërcm enim ad vitalis caloris recreationemneceifarioinlpiratuattrahimus. Alimenta ad fubftantia:noftra:, quam calor natiuus continuo depafcitur,nutritionem amp;nbsp;corporis noftri augmentum alTumuntur.

Motus ad ealoris noftri vegetationem,alimenti diftributionem, excrementorum pro-pulfionemamp;membrorum roburconducit. Quiesdefatigatis exercitio partibusfolatioeft, 0 attritas vires recreat,concoftionem promouet.

Somnus cibos conficit,humores concoquit,animi argritudincs obliuionc delct, mentis infaniam corrigit,animales fpiritus vigiliis exhauftos renofiat, amp;nbsp;totum corpus huraeótat.

Vigiliæanimalibusaftionibus edendis neccflàriæ funt, amp;nbsp;ad publica priuataquevitx munerarequiruntur,corpufq5 exficcant. Et quum iam fingula:ctiam corporis partes nutriri 4 ƒ debeant,quicquidlufcenutritionibus inutile fuperat,id pro excrementocclligitur, debitoque tern pore amp;nbsp;congruis meatibus expurgatur.

Huiufmodi funt mucus,fputum, vrina,feces alui,fudor, infenfibilistransfpiratus,men-fes,ha:morrhoides, lemen. Qnprum fi vel vnum prxtcr iuftum tempus amp;nbsp;modum detinea-tur,mox animal noxamincurret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yO'

Prxteriamdi(ftaamp;animiperturbationesrecenrentur,quibuscum varieaffieiamur, fi modum excefrerint,faeile morbos accerfunt,adeoq; mortem ficpe,cuiufinodi funt Ipes,me-' tus,gaudium,triftitia,ira,verecundia,amor,odium,amp; fimilia.

Hæcfane omniamcdiocriaeflcoportet,vtlanitasGonftet. Sin autema mediocritatc notatu digna fiat declinatio : Natura: ftatim damnum infertur, quo fi aótiones ipfius latdan- ƒ ƒ tur,iam morbus appellatur.

At quiafanum corpus ex fimilaribus amp;nbsp;inftrumentalibus partibus componitur. Simi-larium vero fanitas in quatuor primarum qualitatum com modcratione confiftit, fane in ea-rundem dyferafia morbus inuenietur.Nempevelcalidavelfrigida, humida vel ficca natura: modum manifefte exeedcnte,idq} vel fimpliciter vel compofite.

Rurfus cum adinftrumentorum fanitatemetiam requiratur decora eonformatio, numerus, magnitudo amp;nbsp;compoficio partium conueniens; profedo quicquid in his peccati fue-rit, idipfumpro morboæitimabitur. Similiter ad probam confticutionem partium tamfi-milariumquaminftrumentalium opuseft, vtvnitse amp;continuatz maneanr. Siquodenim î vnionis incidat diuortium, baud dubie amp;nbsp;illud morbus erir, vtrifqj communis, Ambæ enim diuidi, diuelliamp;rumpipoflunt.

His ita conftitutis videamus omniumne morboru aut nullorum omnino an vero quo-rundam tantum Naturz fint médicatrices. Si omnium dixerimus, fane fruftra medicina ex-cogitata foret, in quam tarnen tot przclara ingénia, tot iam fzculis defudarunt. Et certe vfus ° ipfeoftenditquoldam cflè affedus,quiNarurz vim contemnant. Nam fortem apoplexiam 4^* foluereimpoflîbileeft,Prztereaprofundumveficz,cerebri,cordis,præcordiorum,intelbno-^‘’f^'^quot; rum tenuium,ventriculi,iecoriSjVulnus, lethale. Similiter quoq) cum difciflùm fueritos,car- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'9-

tilago.velneruLis, velgcnr particulatenuis, vel przputium, neqjaugeturneqjcoalefcir. Si quodinteftinorumgraciliumdifcindatur, noncoalcfcit, ËxquibusperfpicuumeÜ, nono-mnes morbos natura curari.

Sin nullorum elle aiferamus: certe id abfurdiilamum fueritgt;fzpius enim zgrotât animal, cum tamê nullo accedentc extrinfecus remedio fua fponte conualefcar. Reliât igitur vt quo-rundam tantum medicam Naturam elfe ftaruamus.Quod cum ita fit, quinamhifintmorbi, quos natura per fecurct, quinam rurfus, ad quos Medicinz minifterium requiratur.- tandem ecquos atfedus fol a ars ab qj naturæ prxfidio tollere poflit; an vero vlla fint vitia.quz ram ar-tis, quam Naturae leges alpernentur, ideoquciniànabiiia dici raereanrur, paulifper inquira-mus.

Morborum vtpauîo anteattigimus,aliifimilaribus, aliiinftrument3libusaccidunt,alii vtrisqj communes exiftunr. iidcm vel fimpliccs vel compofiti.Similarium eft temperies vici-atagt;eaque aut nuda qualicas,aat cum affluxu fubftantiz qualitate przdirz. Nuda qualicas vel toti corpori,vel parti tantum accidir. Totius corporis intempéries calida,vt febris,vftio a lo-le,ab igné; frigida, vt congelatio corporis;bumida,vt laxitas aut muciditas corporis. Sicca intern peries totius vt maralmus. Intempéries vero partisalicuius vt velcalor nimius, vel congelatio, vel muciditas,vel ficcitas manus,pedis aut alterius membri.

Intempéries cum affluxu fubftantiæ vel calidæ,vt phlegmone, eryfipelas,carbunculus, phygethlon,furunculus.Vel frigidæ,vt œdema,vitiligo;Humidæ,vt hydrops,làrcites, alcites. Siccz vt fcirrhus, lepra, pfora. Atq; harceftmorborumqui fîmilaribuseiieniunt,diftributio.

Inltrumentalium partium ifta funtvitia, videlicet incedens conformatio vel numerus, yel magnitudo, vel collocatio. Conformatiolzditurquotiesvel figura vel cauitas vel afperi-tas, vel læuitas partis a natural! modo recelTerir. Figurævitium vel intra vterum fit amp;nbsp;con-natumdititur, velcxtraidaduentitium appellatur. Cauitas vitiolàeft cum vel finusnimis ampli func,vt ventriculi,thoracis,lcroti mmia capacitas,pupillae in oculo, vente in varice, ar-terixinaneuriimatcdilatatio. Aut nimsum angufti.aftridi, obftrudivel oppleti. Angufti vt thoracis coarclatio ad phthifin procliuis. Aftrifti vt pororum cutis denfitas ex ficcitate,fri-gore, balneo aluminofo, afpera; arterite Si. œlophagi compreflio ex angina. Obftrudi cum venae,arteriae,inteftina,vreteres,cutislpiracula,abinhærentematena, velutinfanftuminus funt peruia. Oppleti vt ventriculorum cerebri in apoplexia, vteri in mola, veficæ in calculo, bronchioruro pulmonis in præfurente catarrho repletio. Alperitasconformationemindc-coram reddit,cum lingua,fauces,cutis,vnguesexa'peratae funt.Laeuicasin vitio eft,cum ven-triculus,vterus,inteftina,vtretinerenon poflintjlubricafadafunr.

Numerus inltrumentalium vitiatur, quoties vel abundat vel défit aliquid. Abundac vel res naturalis,vt fextus digitus,rertius tefticulus,germen carnis in naribus, nympha in collo vteri.- vcl res toto genere praeter naturam, vt verruca, lapis vêliez, lumbrici, callus. Defir, quum veldensademptus eft,velosexe(ftum, veldigitus, aut manus amputata.

Magnitudiuis morbus eft vt fi lingua,caput,digitus,auris,pcs,crus,oculus vel maior vel nainor fit, quam naturae cohueniar.

Collocatio ineptaefteum velinfitu vclin confenfu peccatur ; fitu quidem vtluxatio artuum,dentes prominuli,ramexintcftinorum,vclomenti infcrotumprolapfi. Jnconfenfu,cum mutua partium focietas læditur, vt in ftrabifmo. In hoc genere eft quoque vinculum

•^5 linguæ, Sepudcndi immodicum,coalcfcentiadigitorum, palpebrarum, amp;nbsp;cum fedis vulua: oris labra cohzrenr.

Similaribus vero amp;inftrumentalibuscommunis affeduseft Iblavnitatisfolutio, quae quidem in carnofa parte exiftens vlceris amp;nbsp;vulneris nomen habet. In ofte fiffio, fi in longum; fradura,fiintranfuerfumcontingat. Punlt;ftura,incifio,contufio,ruptura,vaforumdilatatio,

Compofitorum varia eft ratio: Intcrdumenim fimilaris fimilariperinifcctur.vtcalida velfrigida, nuda intempéries ficca:authumidx;nuda:ex quibus fit intempéries coniugata. V el rurfus qualitati kibftantiæ additur, ficqj pro diuerfitace affluentis humoris vcl eryfypelas, • vel phlegmone, vel oedema vel feirrhus. Qua: tandem inuicem commifta pro commifto-rumconditioneappellationemfortiuntur, vt phlegmone eryfypelatofa, vcl œdematofà, vel 5 feirrhofa dicatur. Inrerdum fimilaris infttumentario iungitut, vtphlegmonein manu obor-ta,intempéries amp;nbsp;tumor partis figuram vidant. Aliquando fimilaris communi copulaturvt vlcuscum calorc.Nonnumquamcontingitinftrumentarium infttumentario concurrerCjVC inluxatitionefitus oflium figuraq; partis peruertuntur.Acciditctiaminftrumcntariiamp;rcommunis coniunótio vt di ftorta manus amp;nbsp;vulnerata. Eft quoqj vbi omnia tria conueniunt, puta ® in vulnere phlegmonofo,folutio continui cum vitio figura: ( per tumorem )amp; intempérie ca-lida homidaque componuntur.

Acquia fymptomataquædam vulgo pro morbis habetur vtparalyfis, hydrops, itfterus, excitas,furditas,delirium, lethargus, tabes aliaqj multa. Non abs refucrit amp;nbsp;horum difFercn-tiaspriufquamprogrediamurob oculos poncre. Cum morbus fit afFetftusprimumamp;pcrfe aólionem lxdens,fequitur adionis Ixfionem velut eftedum morbi amp;nbsp;iymptoma perpetuum efl'e,qux quam diu adcft,etiam morbusadeiîèdicitur. Ex Ixfa adione alia fequuntur, qux vel partium fubftantiac vel excrementis inherent,vt ita triplex fit fymptomatu genus. Adio-numalixfuntanimales, alixnaturales. Animaliumalixfenfus, alixmotus, alixprincipes. Senfusporroquinqifunt,tadusjguftus,odoratus,vifus,auditus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10

Motiua adio tantum eft vniformis. Principes funt imaginatie, cogitatio, memoria. Naturales fundionesiuntappetentia,concodio,diftributio,fanguificatio,nucritio,attradio, alteratio,retentio,expulfio,cordis arteriarumc^ puliatio, qux licet fub motrice locaridebcrc videatur,tarnen quia arbitrio noftro nequaquam paret, nec excitarcaut impedirc cum veli-mus,nequeamus,rede ad naturales aóbonesrefertur. horum inquam fi Jxdaturaliqua, na- ip fcicur pro vicii magnicudine vel abolira prorfus vel defic-ens, vel deprauata fundio. At qux ex Ixfis adionibus fymptomata iuccedunr, funt vel fimplices partium aftêdus vel cxcremê-torum vitium. Aftèdus partium fimplices func,autvifibiles,vtcolores fcedi inidero,autol-fadiles,vtfoetoresamp;vndus,autguftatiles,vtfaporesingrati. Aliiauribusobuii, vt aurium tinnitus.ftertor faucium amp;nbsp;pulmonum, dentium ftridor, ventriculus rugitus, inteftinorum } ® crepitus Taduioccurrunt, fcabrities,durities,rugofitas,mollitiescutis. Vitiumcxcremcn-torum, velcft in corum fubftantia, vel quantitate,vel quahtate. In lubftantia fi id quodcxcer-nitur toto gencre prxter naturam eft, vt calculus,arena, lumbricus. vel eum non excretum, fedipfaexcredoprxrernaturamert, vchxmorrhagiaexnaribus,ore,vefica,aluo,vulncrcfa-da. In quantitate, fi quando largius vel parcius iufto quid excernicur, vt vrina in diabete, in 5 5 ifi'huria,dyfuria,ftranguria. In qualitate, vt in fluxu muliebri,fi fanguis tenuis ferofus,dilutus. Huefpedantomnes dcfluxioncs in os,fauces,pulmones,albus fluor mulierum.

Perueftigatis iam morborum amp;nbsp;Symptomatum difFerentiis inquiramus, quoru mor-borumNaturx fint médicatrices, fumptoabiis, qui fimilaribus partibus acciderc pofTunt exordio. Suntautem hi vt fupra didum eft temperiesvitiofa, eaqj vel nuda qualitas, velcum 4® afifluxu fubftantixqualitate prxditx coniunda, Nuda qualitas vel roti corpori vel parti acci-dit, eaq5calida velfrigida,humida velficca; Nudamremperiescalida totiuscorporis vt fe-bris, vftio a foie vel igne. Et quia fe ftatim in limine febris offert, priufquam indagemus qua-5^ , tenus ilia Naturam medicam agnofcatjUecefleeft vtquotuplexcafitcognofcamus.

Triafunt, tefte Hippocrate,quibus corpus humanum conftat,ncmpccontinentia,con- 45 tenta amp;nbsp;impetum facientia,hoc cft,parces folidx,humores amp;nbsp;/ptritus, quorum fingulafebri-um fubieda efle poflunt. Quare amp;nbsp;tria funt prima febrium genera pro fubiedorum numero. Siinfpiricibusconfiftatcalor, Ephemerafebrisdicitur, fi inhumoribus,putridaj fininpartibus folidis hedica appellatur. Ephem era duplex eft videlicet fim pliciter fic dida, amp;nbsp;qux plu-rium dierum vocatur. Putrida trifariam diuiditur in continentemcontinuamamp; intermit- 50 tentem. Continens qux amp;nbsp;fynochus nominatur,triplex eft;accrcfcens,dccrefcens, amp;nbsp;in eo-dem vigoreconfiftens. Triplexquoqueeftcontinua, quemadmodum amp;nbsp;intermittenspro humons (pecie amp;nbsp;paroxyfmis, tertianx, quotidianx vel quartanx nomen fortientes. Hedi-cx f riplicem quoque diffèrentiam habent, vel enim Ephemeras, vel ardentes febres, vcl no-biliorum partium calidos aft'edus fequuntur. Hxc fummaria eft febrium diftributio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 5

An igitur febrium omnium uaturx fint medicatriccs,primum nobis excutiendum eft. Ephemerx fine cum in fpiritibusvt materia diffipabili confiftant, plerumqj foliusnaturx beneficio,per fudores vel madorcs prius curantur, quam vel Medicus fere aduocari vcl adef-fepoffit.Nec videntur neceffaria efle ad febris huiusdepulfionem molimmailla baincorum, fridionum, vndionum qux Gal. tot verbis lib.i.ad Glauc. cap.j. amp;nbsp;8. methodi inculcat,cum fuis

füis Grxcishxc fcripfiflê vidcatur,quibus lauari, fricari,vngi,in deliciis Sr quotidianumerat Addc qnod finito paroxy*”010 qui ipfam fcbrem finite iolct,hæc adhibei 1 mandat. Eueni-unt profedo amp;nbsp;iltac febrcs 111is firpe populis quibus baîilea, fridiones, vndioncs ignora funr, ne dicam infueta, qui tamen non minus belle conualefcunt ab Ephemeris, quam illi quibus 5 Grxca remédia admouentur,quæpotinsrcliquiismorbi difeutiendisaut prifcruationijic malumrecurratautindecerius vergat, facerc videntur. Si laflitudo Ephemeramfulcitauir, certc natura calori quem labor amp;nbsp;motus pratter naturam cociliarunt, vna cum fudorc finem imponitiextrudendo vaporem cum fuligine per eurem,idqjcitraMediciminifterium.Quod Wiqurîm eftinmufculis,ligamêtis,tendonibus,neruis,articulis,ficcitatisamp;attritionisid ipfa ‘0 quiesdemulcet. Siabebrietate,abira, furore, intenfacogitatione» gaudio, fpe.mœrorc, metu, aliifqj vehementioribus animi affedibus, accenfis fpiritibus febris gigaatur; vbi vapor fuliginofus per eurem diflïpatusfuerit, ceiTat febris,nihil conferenread curationem medico. Si quisobexuftionem# frigefadionem, denfationem cutis, afperitatem aut ficcitatem eiuf-dem aut cb nimium (ômnum febricitet; cum fere hæ caufx foliram tranfpirationem inhibe-B ant (licet natura poros cutaneos dum fudoremmolitur, aliquantum relaxet:) videtur tamen æger vt putridx pcriculum euitet, medici opera plufculum indigere, quo cafu balneum, fri* dio.vndio, vt cutis rarefiat amp;nbsp;mollelcat (vbi natura no fatisfacit) m ulrum contulerint. Quo-ties vero dolor, i'ÿncope, cuacuatio nimia, vigilix aut ci bi calidi Ephemeram generariint,o-mnis fpes in Medico eit j vt dolorem leniat, vires per fyncopen aut euacuationem lapfas refi-0 ciat,fomnum concilier, vidum refrigerantem prxfcribat. Sic quoque fi a cruditate nidorofa orra fit febris,vt corruptus chylus vel furfum vel deorfum educatur ( ne putridam fufcicet ) amp;nbsp;ventriculus roboretur,potiores medico partes incumbunt. quemadmodum etiam in ea quç abadenuminflammatione dependet, medickeft inflammation! Öd vlceri vndeinflammatio oritur profpiccrc, nihil aut minimum natura conferente. Cum autem fames velfitisEphe-

-^5 meram prouocarint,naturanihil,medicus’parum,coquusplurimumadfanitatemfacit. Ex quibus planum fit ne Ephemeras quidemomnes naturam per le curare pofle, fedin quibuf dam Medicum naturx prxftare: quamuis interim paroxyfmos natura fola vt inchoat, ita fo' la eofdem fem per finit, qnafi inarcnamcum morboconflidaturadefeendens.

InEphemerisplurium dierum( quasfynochosnon putridasvocant) quia metuitur obdiirationctn putredoetiam; Mediçi indultriaad venx fedionem amp;:rationem vidusrc’ quiritun

Sequitur humoraliumdifpofitio, quas,quiaputredinis participes funt,putridas appellant,amp; pro foco putredinis vel intra vel extra maiora vafa (inter alas amp;nbsp;inguina polira) difiin-guûtur. Si intra vafarotam fanguinis mifcellam putredo corripuerit, mUciturfynothuspu-35 trida ( vel febris continens) eaq; triplex, fi feruor a principio ad finem vlq; eundem vigorem feruet, àxjuaçrxt), fi magis magifque accrcfcat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,fin cotra decrelcar calor,7ra,£^x^lt;«,-

çîxJî nominatur. Quod fi vnus tantum humor intus putrefcar.continux nomen fufccpit,eaq; rurfus pro humoris natura triplex. fi bilis putréfiât, tertiana continua -naZtrcs dida ; pituita pu-trefcente,quotidiana continua;melancholia corrupta, quartanx cotinuç appellationem ob-40 tiner. Cum veroextramaiores venashumorem putredoinuafit, intermittcnsfebrisexcita-tur,triplexhxcquoq5;abilequidemaccéfa, tertianaiadulci pituita, quotidiana;avitrea«'7nx-Aoç, a melancholia quartana inrermittens originem trahit. Atqj iliac rurfusfunt vel exquifitx, vel nothx. At quid inhispotefl Nature.^Pci fxpe profedo vfu venir, vtnedumlynochos pu-tredinecarentcs,verum etiam a putredine dependences Sc continuas quoq; naturarobuftior 4.J perfanarir, expulfa per crifin putredine, per nares,per aluum, per vrinas, per eurem, per vtei rum fibi viam molita. Quia tamen in tanto alfidiioquc ardorc, Naturx viribus, neadfinem vfqj perfiftere poflint, non immerito metuimus: fuccurrit folicitudo arrificis, variofquemo-dos pcrquirit,vt incendium vel exftinguat,vel fairem mitiger,dum cralfaatténuât,’\enta intî-dit,vilcida terget,obllruda refetat,tranfpirarioncmvacuatione per commodas vias fada ex-50 pcdit,codionemiuuat,partes debiles firmat,putredinemcorrgic. Hxcautem omnia triplici artisinftrumento,putavidu,medicamenri.samp;manus opera adminiftrac.

idemdeintermittentiumeuratione fiueexquifitx,fiuefpurix,fiuefimpliccs,fiuecom-pofitx exiftant, fentiendum. Nam naturx non facile obediunt nifi artis auxilium implorer, ad fubminiftranda ea, in quibus ipfa deficit.

jy Nuneporroad hedicas progrediamur, quarumcaloriam nonfpiritusmodo authu-morum mafl'am, fed altius infinuatus etiam folidas partes inuafit. In quibus quid natura, quid ars prxflare polfit perfcrutemur.

Hedicarum mia funt genera vnum quod ab Ephemeris febribus ortum duxit amp;nbsp;acau-fis'OiyxyJlt;xpx77X5t?5,triftitia,ira, lalfitudinenimia vnacumfolisferuoredependet. Alterum quodfebres acutas amp;: ardentes male curatas excipit, perquashumiditas lubftantix cordis

magna ex parccabfumptacft.Hx vcro non tantum Hedicæ funt,vcrum cdamiUae^flTxaJ'öï-Tertium genus diuturnos nobihorum vifcerum atfcdus, calidos przfcrcitn vt eryfipelata auc phleginonas,pulmonis,thoracis,diaphragmatis,ventriculi,hepatis.coli, renum„veiicar,me-I- fenteriiautvterifequitur. Sciendum quoque hcdicarum aliquot elle gradus. Namquxex-quifiteconûftuntatqjadjtMt^oTA^to/vel tabemperucncrunt, non modo curatu difficiles, fed S amp;nbsp;incurabiles omnino'funt. Quæ veto non diu cœperunt, fpemcurationisfaciunt. Siquz autem medio modo fe habent,pro vt autprincipio aut confiftentix propius accedunt, ita vel facilius veldifficilius confanefeunr, Quidigitur infanabilibus hcdicispoteritNaturp? cer-te nihil prorfus per felê. Cum enim calor innatus diu adhuc temperatus eft, humidum lu um illudoleofum, primigenium vtfealat, continuo depafcitur, adeo vtnifi tantundemautam-plius quid ex coueniente nutrimento quotidiein abfumpti locum reponatur, animali omni-no pereundum fit. quid futurum putemus, vbi calor ille in igneum (quod in omni febri ac-cidit) mutatusfuerit? Hoc autem calore natura vt inftrumento opus habet,cum ad alias,turn adnutriendi augendiq; corporis fundiones, quifiobintemperiem febrilem ineptus eft; na-turæ ad alimoniam nedum ad augmentum animantis feruire minimepoterit. Et cum eau- f fam intemperiei natura in heéticis, quia habitum corporis occupauit, nec concoquere, nec cxcutere,quod in aliis febribus fiepe iolet, poffit: non eft quod a naturahedicam curatum ni ^eremus. Quamobremomnis inartefpeshæret. In cuius folumpoteftateremedia confi-ftunt, quibusfebrisiftaprofliganda venir; qualiafiintvidus ratio humedans amp;nbsp;refrigerato-ria cum balneorum vndionum^ commoda adminiftratione. Reftat intempéries ilia calida, 10 quara toti corpori folisxftus vel ignis introduxit.vftionem a foie fadam,natura fortaffis vm-brofo,frigidoq5 kgt;co per quietem amp;nbsp;frigido potu lanauerit, fed vftulationcm ab igné impref-fam non ita: vix enim fine cutis contradionc,e7:coriationc, aut fimili folutionc continu! ac-cidere poteft,qux anisofficium requirunr.

Hadenus nudam intemperiem calidam totius corporis perferutati fumus. Offert fe iS frigfda,humida amp;nbsp;ficca. Si frigore vniuerfum corpus obriguit, calor naturalis robuftior fefe a centro adcircumferentiam expandens, reftituere fubinde per fefe folet, pofteaquam iliud in aërem temperatum illatum fuerit; aliquando etiam medicinam implorât.

Humida intempéries totius laxitatemquafiquandam amp;muciditatcm corporis générât. Ad hanc natura ficcandam fine artis miniftcrionunquamfuffecerit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50

Ad ficcam vniuctfi corporis intemperiem qualis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nihil /pei nec in natura

Vbi vcro partem aliquam corporis nuda intempéries,puta vel calor nimius, vel frigus, veihumiditasaffiixit, a natura fanitasexpedari poffit. Sinariditatemcmbrorum Iqualleat, artis beneficium accedere neccflceft. Sed nudx intempéries partium rarius accidunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;} 5

Sxpius autem vfu venir vt intemperiem particularem alicuius fubftantiæ affluxus cali-dx,frigidæ,humida!,aut fîcczcomitetur. Sediam nonamplius fimplices morbiaut fimila-res tantum funt.- fed etiam inftrumentalcs amp;nbsp;compofiti fiunt. Nam tumores magnitudinem partis déformant. Sicalidus humor affluat,phlegmone,cryfipelas,herpes,anthrax,furuncu-îus,phygethlon,phyma,generantur. Exhiseryfipclas,fipurumeft,naturafubindeperfedif 4° cutit,furunculumquoqueperfeplerumqjfanat. Verumadherpetem,anthracem, phyge- nbsp;nbsp;a

thlon,phymaamp;:phlegmonen etiam exteriorem medicinam in fubfidium vocat. Atinreco-ditis inflammationibus, phrenitide, angina, pleuritide, peripneumonia, nephritide, aut qua; aliisnobilioribus vifeeribus acciderepoflunt, necnominepcculiaridonatxfunt, naturave-lütfibidiffilatotamfearti permittit. Hxcvenxfedionehumoriscopiamminuit, influxu- 45 rum fanguinem rcuellit,influentem deriuat, ilium qui influit cuacuat, dolorem mulcet, fer-uorem reprimit,partem roborat,maturationem promouet, reliquias matériel diffipat. His accenferi poffint aneuryftna, gangraena, fphxrclus, tumores amp;nbsp;ipfi calidi aut ex calidis origi-nem trahentes. Aneuryfmacnim tumor eft fanguinefpiriiuofoplenus, qui ex aperta, rupta vcl vulneraraarteria gignitur, quotiesintegra cute vel per cicatriccm rurfus vnita,corpus ar- ƒ 0 tcrix,quod propter continuam pullationem glucinari no potcft,diuifum manct, quale Thœ mas lungelingus Antuerpixin pedoreinftar mammz virginexhabebat, amp;nbsp;Italus proxene-ta in poplite-oblongum. Gangrxna eft paideulx incipiens, amp;nbsp;adhuc fiens mortificatio ob in-flammationis magnitudinem fufeitata. Sphçrelus vcro mortificatio eft iam abfoluta amp;nbsp;con-firmata membri fenfu vita^ prorfus deftituti orta plerumq; exgangrxna propter inflamma- j; tionem inualefcente. Vidi tamen totum ferotum friglt; re fph.xrclatum, amp;nbsp;vtrumqj crus gelu emortuum dccidifle. Nullum ex his affedibus naturæ maieftatem vcncretur, foli Chirurgiac fubieda. Imo vixaneuryfmati manus adhiberc audet medicus difficultatc, amp;nbsp;imminctis hx-worrhagix periculodeterritus.

Q^od fi frigidus humor in particulam dccumbat ; œdema, alphus albus, vitiligo ena-Icuntur.

Morborum naturæ médicatrices. 17p fcuntur. Oedema rato n.irurafponte curat fîuemorbifiue fymptomatisrarionem babeat, fcremedicinam fociam afeifeit. Si morbus eft,humidicatem partis j quam natüràimpoten-tior tollere non poflic: ars ficcannbusatq) diflipantibusmcdicamentisabfumic,membrutn-quefirmat iis.qiiar leuireraftringunt.Sinlymptomafuerit,nifiipliuscaufa,nempe vifeerisa-S licuius morbus,ficut in hydropc, tabc, cachexia,prius auferatut) nihil nec Natura, nec ars öe-demaii profuer n Alphus albus amp;nbsp;vitiligo Aetix4i'diä:a,pituitarfobolesexiftunt,amp;naturarfolb US imperium contemnunt; Sed fufeipiente natura? partes mediCina,obediunr,excepta ilia vb til'ginis IpCi ie m qua cutis acu puncta,non fanguinem,fcd laóleam humtditatem profcrt.aut cuiispannicoloLneo afperiore confricata; color non rubefeit, fed albus manet; velftpkira *0 corporis loca obhdeat j aut vetuftius fitmalum t tuttccnim minus fpei etiam in medicina habere cenfemr.

Jungîturquôque intempéries cum humid« fubftantia: acceflù vtiri hydrope,afciteamp;j fircite, tn Jcite humor intra vacua peritona:i Ipacia tamquam in vtre colligitur. In farcite per vniuerfum corpus fubtercutem humor diipergi,tur,eftquc veluti totius corporis oedema,cuî 15 rcttdlime Latinum intercutis nomen quadrat. Natura aliquado per fe hydropem curat,cum fcilicetfaburram perinteftinadeturbat,tefteHippocrateaphor.i 4. feet 6. Abhydropehabi-ro ft aqua e vents, in vetrem fluxerit loluitur morbus, amp;nbsp;apho.29. iedt.qui leucophkgmatia deiinetur, ft Fortis ventris fluxus fuperucnerif,a mot bo libcratur, videlicet ft caufa hydropis Je’tiorfuerit, putaeximmodicahatmorrhoidummenftumqueprofufione, exfluxumuhe-i o bri.ex frigido potu. Quamquam ne ficquidem vnacum tumore ipftus quoqj cauia,nempe ieenris retrigeratio tollatur,qu« vt ante tumorem erat,ita SiH poft iplum reftat,nouumque tu-morcm attollere potis eft. Multo minus tali ventris fluxu grauiores hydropis caufa: exftirpa-buntur,qualiseftepolftthiemorrhoidummeftumqueoinnimodafuppreirio. Scirrhusieco* ris,vellithis,autinteftinorum pulmonis ventriculi inteftinorum vel alterius vilcerismagnus ^5 afFeótus,a quibus iecur per confenfum afticitur,

Nam vbi hydrops dylenteriam, alFed:ionem coedacam, iienteriam,orthopnoeam,i(fte-rum, cachexiam, febreslongas, dolores podagricos autcoxendicos conlequitur, ad medici-namconfugit,fummamqueartificisdiligentiamexigit. Quosenim morbos priufquam hydrops accedcret , Curare, dum loli eftent, natura non potuit : quo modo acceffione hydropis 30 audioseofdetn naturat faciliorcsforeputabimus?cum alioquitam contumacesplerumque fint, vt natura* atque artis ft mul imperium conteinnant quod in tympanite, in hydrope alio inuererato.ant eo qui morbos acutos aflèquitur, ant qui habitum corporis corrupit,videre lieer, Suicipitur.n.in his fruftra omnis medicatio. Sub hoc centu no male coprehendas hydropem vterinum,hydrocelen,abfceirus omnes amp;c collediones vt atheroma,melicerida, in qui-35 bus liquidiot iubftantia latct. Ad quorum curationem ars rcquintur, licet abicelTus ex calidis tumoribus relidti, exeia peracrimon’am purls cute, læpefponte,erumpanr,Se hydrops vteri-nus ftatis menftum periodis, rcclufo vtero fubinde exhauriatur,

Aliquandoficcafubftanriaintemperieiacceditvtirt icirrho, cartcro, elephantiafi,lepra,pfora.Scirrhus exquifi tus eft tumor durus doloris fenfus expers,ex craflo lentoqj fucco interdumaprincipio natus, frpius tarnen per chyrurgotum imperitiam a calidis tumoribus vtinflammatione aut eryft pelarc plus iufto refngeratis fulcitatur, idqs tarn intra, quani extra corpus contingcre poteft. Nam in liene amp;nbsp;hepate frequentilfimus eft. Qui extra oritur,quan-quam non ftt exquifttus,nec vetus, quia tarnen geminomedicamento aifatim amp;nbsp;emollicntd amp;nbsp;diflipanteindiget.-numquam foil naturæ,imo vixartificiadiundto paren Quid igitur ft ex-4-5 quifttus aut vetus icirrhus euaferit J

Tune fane moliarc quantum potes, nihil efifeccris. Intrinfecus in hepateaut liene con-fiftentem, modo no ft t exquifitus.nec diu cœperit, natura remediis adinta aliquando euincit, conferentead hoc plutimum c ilore animantis humido.fpirituum renuitate,vifeerum quali-curacp laxitate, vaforum quæ in illis funt, amplitudine amp;nbsp;meatuum per q uos expurgari poft 50 funt,vicinacommoditare. Cancerquemlatentem veloccukumvocant, nequeenimdeex-ulcerato loquimur, inæqualis eft tumor cum dolore pungenti late fe extendente, aliquando indoles quoqj amp;nbsp;ftupidus, ex fanguine atrabilario in particulam im padlo a quo cutis ex cine-ritiorubetautfubliuetamp; venæai ro .'anguine vndiqueturgefeunt. Prima cancri rudimenta neaugefcant,prohiberc liccr,tcfte Ægincta, amp;nbsp;Galcnus morbum per fui initia fæpe fe fanafte 5/ affirmât. Sed vbi in mole.m infignem FatisattoIlicur, nemo fine manus opera potuit curare. Hocenim malum propter fucci craffitiemnon confaneicic, vrpote quod nec repclli,nec dif-cutiqueat, nectotiuscorporis purgatione cedat, tamqj maleficum, vt mitiora negligensremédia vehementioribus irritetur 0^ excandefcan Immocancros in ptdloreobonos Aerius omnino deploratos pronunciat,qucmadmodum amp;nbsp;cosquiincapiie,col’ö,humeris, fubalis amp;ininguinibusgenerantur. Suntenim Ôd hi incurabilcs* Nampraiterquam quodperfeóle

tolli no poHiint/h^morrlingix timor incumbit,neexeaxger inter medicantis rtianus perçât. Etquicumque inpenitiocibus corporispartibus confiftunt.vtpotein intellinis, in vtero,in , palato, in ano, aut oculis.- manus opère coi 1 i proprer fitum nequeunr. Quare non im merito a cancrisoccuItisabftinendumcfreomninoHippocraresmonetapho. }8.par.6.cumaitcan-crosocculrosomnes meliuscft non curare,niiîeosexcipias.monenteGaleno,qui in fumma 5 corporis parte hærent,amp; quos vna cum radicibus ipfis refecare pollis. Si per vniuerlum corpus amp;cutem atrabilarius humor dilFunditur, elephantialis nalcirur, in qua cutis inxqualiter dura,crana,afpera (lupckcns, ex rubore liuefcés, fquammola ôâ fxpe vlcenbus fœda cuatiir, velut vniuerfi corporis cancer. Sr recens adhuc maium eft vt nihil ex lummis deciderit,nulia infcftaritexulceratio, neque cumoret plurimum emineanr;lola faciès quodammodo fit de- lO coloratior,fed ira vt non adniodum deformis appareat-.curationem, iubente Paulo,experie-mur, Alioquimorbovidis manus admouenda noneft. vnde liquecnectn cancro, nec ele-phantiali naturam quicquam potfe; li quid lt;pet eft, ars præftare debet. Lcpi a amp;nbsp;plora,atrabi-larii quoquealFeôtus,fedcutanci tâtumcumpruritu.afperi, quibus corpus paulatiroablumi-tur. Lepraquidem akiuscircularibusqueerolionibus ( telle Paulo) cutcin depalcitamp;pifci-ummodo fquammasexferemittit.Piora vetolummamcorponseuremexed?t, variasligu-rashabens,furfureamagis,quamfquammofaexlupetHciedcicendunt. Sedne hacquidem cutis vitia naturae loli obtempérant, tarnen artis mandatis morigera, cum puigantium phar-macorum, vndionumqj extergentiumapparatum experiuntur. liefern polliniamp; huegan-glia,ftrumx,fteatomata,quippcdyriora{unt,quam vtperlediflipariqueant, vix ahud quara chirurgia: imperium agnofeentia.

Recenüris hadenus fimilarium partium alFedibus proxime inftrumentalium vitia fuccenturiantur.quæ quatuor funt,nempe conformatio, numerus, magniiudo collocatio indccora. Conformationis vitium eft quadruplex cum Hgura vel cauitas,aiperitas vel Jseuitas particule a naturali modo receflerit. figura vitiataeft in varis aut valgis qui crura cantioriun modoextrorlum , in varis quiintrorfumcontortagerunt. Equibuscaputninusrotundum, ' oblongum,autacuminatum eft, figurât defcôlusreftituerenaturanullos, mcdicu-spiurimos poteft, præfertim fi ætas adhuc tenera amp;nbsp;olïa cerea fint. Sæpiftime enim obftctnces,nui trees, matres deformia infantum membra manuamp;falciis fingeic videraus. Atvbi adoicuerinr, non ira morcm gerunc fingenri duriora ofia. Figurât vitium in diftorto otc per alicrius maxil j o læ paraly fi n, in diftorto genu,manu,pedcpcr luxationem,ars emendate poteft- Cauiras viti-atur cum finus vel meatus nimis ampli funt, vt ventriculi, thoracis, let ou nunia capacitas,dilatatie pupil 1 ac in oculo,venæ in varice, arteriar, in aneuryfmate. Aut cum rur lus iidem finus vel meatus lunt nimis angufti, afttiéli, obftrudi vel oppleti- Angufti vt thoracis deprclfioad phthilinprocliuis. Aftritti vtpororumincutcdenlicascxliccitate.frigore, balneoaiumino- 5 ƒ fn. Alperæarteriaî amp;nbsp;oefophagieomprclîîo ex angina, Obftrudi.quum venæ, ai teriæ.intc-ftina,vretercs, cutis fpiracula, meatus veficatab inhatrente matena vdut infaidu minus func peruia.Oppletivtvetriculorumcerebri, inapoplexia, vteriinmolaveficæ,incalculobron-chiotum,pulmonisreplctioex pratfocantecatarrho. Ex his cauitatis morbis mmiam am-plitudinem aut anguftiam,fi a natiuitatefint,nee natura, nec ars corrigere poteft, Sin veto ad 40 uentitiafintvtvétriculidilatatioex voracitateautbibacitateairueta,ampîitudocctuicisvtcii-ni amp;genitalium ex partu,item earumdem partium coardatio virnedicamcntorurn induda.-vel naturx beneficio vel artis lubfidio iuuantur, Aftriélionem pororum ex iiccitate, frigoi e, balneo aluminofo aut fimili allringenti medicamento, compreflioncm alperæ arteria: amp;nbsp;œ-fophagi ex angina. Inteftinorum graciliumobtumorem aliquem in iieo rnoibo natura amp;nbsp;45' ars moderantur, Obftrudiones cauitatum faepe natura: robur, vel conlumendo vcl expellen-domateriam infardamper feexpedit: aliquandoartificis minifterio indiget. Oppletiones ventriculorum cerebri in apoplexia, vteh in mola, bronchiorum pulmonis in catarrhopra:-focante, vis naturæ expultrix non raro euacuat. At in calculum maiufculum qui veficam replet, nihil natura iuris habet .-qunrnfolamchirurgiamagnolcar. lam vero fi lingua, fauces, yp palpcbræ,cutis, vngues,aut fimiles natura Içues partes exafperétur,conformatio Ixditur, qux mala arti magis, quam naturæ obtempérant. Sicut amp;nbsp;Iscuitas vitiola partium natura alpera-rumvtventriculilîcibum, inteftinorum fi chylum, vterififemen retinere nequeant,non Naturam, led artem medicam requirunt.

Porto numerus inftrumentalium partium inter morbos reccnlêturquoties velabun- y ƒ dat,veldeeftaliquid. Abundatvelrcsnaturalis,vtlèxtusdigitus,tertiustelliculus, germen in naribus.vtnymphain collo vteri, vnguisinoculo, velres toto genereprxter natura abundat, vt lumbrici, alcarides,lapis in vefica amp;nbsp;renibus, in palpebris grando. hue refer verrucarum genera,callum,pus aut alia abfcefluü contenta. Decftaliquid numero, cumdcnsadem-ptus,cefticulus autosexfedum,brachia,manus,crus,pesamputata lunt. Addefedus vitium^ referri

-X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

rcférri potcft ophiafis,alopecia amp;nbsp;phtilofis in quiBus pi U defluunc a capite aut palpebris. Res naturales numeriexceflù peccantes nàturaauférrenumquampotuir,quaproptér medico id munerisimpofuir. Exiistamenquæpræcer naturamomninofunt, quædam perfeipfatollit, vtpusinpuftulisaut abfceffibus quibufdam per maturitatem /ponte erumpentibus, lum-5 bricos,alcarides,arenaslapillofqjexrenibusôd veficamunitioresfæpedctuibar. Verumvbi contenta abfcefluum alieniorcra fubltantiam ex frigido humore adepta funt vt maturefeere non poffint: tune medicina luppetias venir,iicut adcalcuios vciicæ amp;nbsp;renum maiores ad verrucas,myrmecias,acrochordonas,callos,cl3iios,thymoscxfcindeildôsfucciuTir. Atdcfedus in numero,dentem euulium,teftem ex(ètlum,digîtum,aurcm,pedcm,nafum, crus aut aliud * ° membrum mutilum,ncc Natura,nec ars iupplere vmquam potuit.

Quoties pars aliqua maior aut minor,quam ex vfu fit,cuaferit, morbus in magnitudine appcllatur. Si quid magnitudinem debitam eXcefîit, vt fi lingua adeo excreuit vt intra oris limites continen nequeat,fi nafus vitra labra propêdeat,fi labra,auris,digitus, manus, pes,ct us* tefticuli,genitalia,vberaaut alia denique pars fupra quam naturae conueniat,adau(da fint; ni-î hil hprum ars, nihil natura in o.rdinem redigere poterunt. Garnis tarnen incrementum in vulncribus aut vlceribus euenjens, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocant, Medicus,non Natura compefeit. Si

quid contra infra iuftum modum defeôtu ahmenti, vel tabe imminutû eft; idipiùm aliquan-do Natura, fæpius tarnen Medicina infiaurar.

Colloeatio feucompofitio ineptaefi,cum velinfinivelinconfenfuaut copulatione 10 peccatur. Situs peruertitur in luxatis dentibusjoculifque exertis in entcrocele,cpipîocele, v-(cri atqueani prolapfu. In confènfu vitium eil.cum mutua partium focietas læditur vt in lira-bifmo. In copulatione, filigamento aliquo relaxatoautintenfo aut dit'rupto motus partis oflrendatur.Huclpe£lantvincuîum.linguçôlt;pudcndiimmodicum,coaIeIcentiadîgitorum, palpebrarum, amp;nbsp;cum labra oris, vtcri, fedis coherent in iis, quos ajTiims'Sjquafi imperforatos (quibusnatiuum vitium erat) veteresappellate folebant. In his malisnfiiil Natura valet,cum omniachirurgix fubiiciantur. Et hxc quidem de morbis, qui inftrumtntalibus partibus ac-cidunt,dixifl'e fufficier.

Sequitur affedus vtrisq; communis, quem vnitatis folutionem vocant .'quae pro fubie-do, natura amp;nbsp;modo appellationem variât vt iam vulnus, alias vlcus, aliquando pundura,in-Î0 cifio,contufio,attritio,ruptura,fradura,fifiura,valorû dilàtatio,tranfcoIatus,aj/açD^i7i5,ero-fiodicatur; non raro quoqj nomen ignorer. At quid in hoc communi morbo agit Natura? lànepermultum. Namipfadiuifiisparticulas, velutglutinovnit, carncmgenerat, cauaim-pletjCallum produeit,alienafeparat,cicatricemobducit. Ergo omnia perficcrevidetur. Non equidem. Nam diftantia vulnerum labra addu cere,pus amp;nbsp;lordes cluere.fitum membri efflu-5 Î xioni pun’s idoneum feruare, frada ofia apte componere, lacGis partes rite obligate, vafoi urn vulneraamp; erofioncs fanare, minime i p fa poteftjhxc munia Medico relinquit. At neruorum, venaru,artetiarumqueper tranfiierlumfadasincifiones, vaforum dilatationcsvt varices amp;nbsp;aneurylmata : Item, arteriarum vulncra fane ncc Natura, ncc Medicus contrahere vel vnire redepoflunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hadenus fimplicium morborum triplex geniis per fpecies amp;nbsp;dilFcrentias perluftraui-'

mus: amp;nbsp;quid in fingulis Natura,quid Ars prxftare pofiir,expendimus.Confedarium videre-tur compofitos excutere. Verum cum illi nihil aliud fint, quam fimpliciumvariz inter fecomplicationes,qui fan’s fuperqueexaminatifunt; fuperuacaneura foret,illorumperquifitione tempus terete prxfercim cum ex fimplicibus compofi ti facilllime

Obilis ifte nofter xgrotus, natus eft annos plus minus triginta: habitu corporis tenui po* tius quam carnofo: caetera fanus fuit ; folum caput catarrhis amp;nbsp;pituitç obnoxium fempcr fenfit. Hodie quoque os perpetuo madet pituita multaaquoia faporisexperte,nonnunquam fubdulci,aliquando fubfalfa,raro fubamara. Defluiteadem in ventriculum osqjipfius lie ir-rigat, vt nihil omnino plerumque litiac Is lo. Nouembris anni 68. a eoena cadens tempus dc-xtrumimpegitlapideaefcalae rat nihil admodura inde fentitmali-quippefurrexit, acinenfx iterumaccubuit,iterumqjbibit. Deinde rigor cuminuafit,vtfeconfcrre in ledum cogère-* tur. inquomultishorisnon potuitcaleheri; ex publico holpitio poft dies 4. domumiuit: vbi moxcœpitnonamplius agnofcere aftantesvlque ad finem menfis. Caput quoque toto fere illo tempore eredam fuftinere non potuit.- ac dexter mulculus ex ofte pedorisamp;elauicula cnatusmamillarique temporis oflisproccfluiiraplantatus, frequenter contrahebatur,vt caput in anteriora finirtrorfum traheretur. Eodem illo tempore mandibulainfcrior itaconuel-lebatur a finiftræ partis mufculis, vt vehementer finiftri lateris dentes ftriderent, Diftorque-batur fimul bucca, inq; finiftro latere verfus aurem trahebatur. Cattetum non manfit, neque hodiepermanet trada, vt infpafmo canino vfu venire videmus, amp;: in capitis conuulfionca contradione mufeuli pauloantedidieuenit. (Manebatcnim caput in anteriora finiftror-fumtradumad finemparoxyfmi:qui breues tarnen fuerunt) fed breuibusintcruallisvicif- J* firn trahituramp;laxatur, nuncetiaquoties paroxyfmusrecurrit. Brachium finiftrum rigidum efficiebatur: ac lingua; motus impediebatur. Omniahaecfine magno dolore contigerunt. Gircafinem Nouembris de doloredextri temporis, totius cutis capitis,amp;mufculorum cer-uicistenfioneconquerebatur.Adhibitis remediis, Icilicet purgationibus,inundionibus,ca-taplafmatisjfomentis, veficamexcitantibus, bene habuitper duos plus minus menfes. Dein-de cum vinum muftum fiue recens liberalius bibillet,redierunt capitis, bucca: amp;mandibulç conutilfioncs:qu3:poft vfum remediorum plurimum mitigatxiterumfunt. Vfuseftguaia-ci decodo per aliquot dies, ex quo magnum frudum percepit. Etenim capitis humiditas multum i mminuta eft.- ac morbus redd uns mitior: attamen raalum non eft prorfus ablatum. Quippc redit per interualla buccarum in latere finiftro conuulfio, amp;brachiieiufdcm lateris 4® imbecilliras,vtfortecomprehenfanonpofiiccontinere,cumdolorealiquocarpi. Reditin-terdum d le odauo,aliquando citius, nonnumquam tardius; amp;nbsp;modo leuior modograuior eft paroxyfmus. Quofxpius recurrit, eo leuioreft, vtinterdum omnino contemnendus vi-deatur: atcumdiuemanfic, grauiusaffligit. Qmnamp;r poftfumptucibumraroamp;lcuius: ante cibum autem frequentiusamp; grauius inuadit. Cum vehementior eft,velutifulgorcm antco- 45 culos cernit.- ac federe aliquantifper cogitur.Cum leuior eft,fulgorem non videt: cumt^ ambulate conatur, mox euanefeit. Durât breui tempore, tuneetiam cum grauiflimus eft. Ac-celfit iam aliud malum.-quod videlicet in vehemente paroxyfmo difficultatem anhelitus parieur, nec expedite, ficut prius refpirare poteft. Tenfionem præterea prope perpetuain vtro-que latere percipit, licet ea nonfitadmodumgrauis. Aliquando pratter manusfiniftrx im- 5® becillitatem, de qua didumfuit.mhil fere fentit; quo tempore obferuauit vaporem calidum ex finiftro pede elcuari, totumq; corpus permcare; inprimis autem reda afeenderead man-dibulam vfqjfiniftram,at{]^indc in finiftrum brachium defledcre,animaduertit. Dumpa-roxylmus durât,calet brachium,amp; intumefeit manus nonnihil cum remittit, redit ad naturalem calorem, iterumquedetumefeir. Anteparoxyfmum feroperfenfum famisamp;moleftia: 55 cuiufdam in orc ventriculi percipit. Efuriuit a morbo plurimum, vt vix latur fieret; amp;nbsp;nunc quoqi ftatim acibo iterum videtur efurire, tametfi non ficefuriat, vt cogatur edere. Sitit minimum, vt totum etiam diem finepoiutranfigcrc poftet. A frigore plurimum lædi expertus eft. Matrem habuit, quæ ipfa quoq; ex cafu in confimilem morbum incidit, fed raulto gra-uiorem; quæ deinde Epileptica fada eft. in ventriculo nullam notauit moleftiam gt;nbsp;nifi quod

efurit facile, amp;nbsp;poft cibum liberalius fumtum grauitatcm pcrcipit. Cum mane in ledo mukum fudauit, aliquotics deinde paroxyfmum luperuenifleobferuauic. Alias quot^ ante-cedit aliquando fudor paroxyfmum: at non iemper.

Dubium non eft,quin hie morbus fit ( ac notari debcat) fi mplex conuulfio. Quaquam enim epilepfiæ vicinus eft, ac in earn facile tranfire poftet, tarnen epileptica conuulfio nulla cernitur. Confiât enim mens atqueratio. Aprincipioquidem la:lafuitratio,la:fiquoq;fen-fusfueruntaliquaexpartej verum non fecuta fuit totius corporis conuulfio, qualis inepile-pfia accidcre lolet.Scmper enim caput mouere,partesquecorporis alias fermeomnes potuit-tunc etiam cum caput fufiinerenequiret. Solct interdum, raro tarnen, Epilepfia folum ca-putconuellere.-fedreliquatunctotiuscorporis membra immotaiacent, acfenfusatqueratio amittuntur. quod hie numquam accidifle intelligimus; exterum conuulfio cfiEpilepti-CÇ, qux per conlenfum fit.proxima. Nam amp;nbsp;breuis efi,amp; viciflSm partes contrahuntur ac re-laxantur.finonomnes,aliquxfaltem.- præterqiiamquodratioiamnonlxditur.Forteetiam non tameftentiaÄscaufa, quam loco diftert ab Epileptica conuulfione. Quoniam confiât *5 non pcrinde ladi ccntrumipfumvirtutisanimalis,vt in epilepfia. Quod fi fie res habet, in caufa erit non kntus amp;nbsp;craftus humor, led tenuis amp;nbsp;vaporofus -, qui magis vel quantitate, amp;nbsp;fubftantia, vel qualicate alia quauis Ixdat, quam lentore amp;nbsp;craftitie. Etenim fieri non poteft, VC humor craftus tarn cito, vel ex neruis excutiatur, vel difeutiatur, quam funt paroxyimi ifii breuesj vt iam de inopinata, amp;nbsp;plane repentina inuafione nihil dicam. Confonant hinc fen * tentix, primumquidemexpericntiaquxaflatulentishumoribus fxpe talcs morbos excicari demonfirat. Nouimus iam com memorare,qux Galenus aliifqj prxftantes Medici hac de re fcripferunt: ledreuocarcin memotiamilludiolum volumus, quod in parcicularium membrorum momentaneis conuulfionibus, quasnofiri homines in fua lingua frampf/vocant, vfu venit; atqj in Epilepticis aliisq; perconfenfum excitatis conuulfionibus contingit. Paro-2-5 xyfroi funt breuilTimi.- fubito inuadunt, fubitoque rurlus foluuntur. Conuulfio non eft perpétua,fed vicilTim inccnduncur,amp;: relaxantur exdem iliac partes,qux afficiuntur; ficut in fter-nutatione,tufti, fingultu fieri perfpicimus. Brachium finiftrum nunc nonconuellitur, fed debilitatur; intume-citmanus, acmoxiterum detumefeit. Percipitur vapor totumperua-denscorpus, quirepentedifToluituriterum. Fulgoresquoqjantcoculos apparentesquem-30 admodummodorecitataviXredeakoreferrepollumus. Pituita femper apparet tenuis, a-quofaamp;vaporofa.- quxperfudoies foluitur maxima ex parte. Tcnfionislaterumquamali-amcomminifccmurcauiam’ fipoftfudorem fcquiturparoxyfmusaliquando, idindeadeo accidit, quod materia non eft omnis excreta: amp;nbsp;quod, qux cralfior erat, eft attenuata,inquo ftatumpermutata.

35 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si de modo, quo fiat, quxratur,refpondemus fic propemodum fieri, quomodo fpafmf

particulates parcicularium membrorum fiunt. Rcpletur nerui rari flatu, extenduntur, mole-ft i a afficiuntur; quam dum replete nicuntur, contrahuntur ac laxantur,ficut os ventriculi in fing iltmaut cerebrum in morbocomiiiaii per confenfum nato. Quis nefeit fimili quodam-modoratione ac modo nemos in rigoribusfebriumconcuti moueriq} licet hie humor acri» ’ 40 fit in caufa ftigiditatisillisneruorum, inpropofito noftrohumorumacrimoniafitnulWEr-go fine a materia, fiue flatu replente neruos dilatari amp;: contrahi dicamus; fiue a fngiditate al-labentis materix eos Ixdi putemus; fiue ab alia maligna, amp;nbsp;nobis incognita qualitate eofdenx olFendi exiftimemus : duo hxc femper vera effe comperiemus. Primum eft hunc morbunx fpafmum quidem eflc,ac non perpetuum. Habet enim acceffiones; amp;nbsp;nunc in acceffionibus quoq; non eft perpétua contradioifed breuibus interuallis contradio amp;laxatio fibi inuicetn fuccedunt. Alterum eft, non fieri hunc morbum ab humore craflb amp;nbsp;lento in neruis infitogt; multo minusa neruorum intempérie. Fit ergo vela flatu ex tenuiaquofaqj pi tuita nato im* petu in neruos irruente, eofque percellente; aut alio modo replcnte ac contrahente: vel qua-Iitace moleftance,vel frigorc, quod magiscredo, pungenteac Ixdente: cumprxfcrtim con-

Locusaftedus, vtexprxdidispoteftintelligi, videturefle, nonprincipium fènfusamp;î motus, fed neruorum fecundx, tertixqueconiugationis propagincs aliquot; vna cum aliqui-bus neruis,qui in brachium finiftrum inferuntur,amp;: fuperiores mufculos intercoftales: a qui-bus fpiritus difficultas oritur, qux interdum in paroxyfmopercipitur. Etenim neque totum J ƒ caput patitur, neqj fenfus amp;nbsp;ratio nunc adimuntur; multo minus totius corporis membra vel conuelluntur, velrcfoluuntur. Ex medicorum fententiaprope omnium fit Epilepticaconuulfio cerebri ventriculis oppietis,aut neruorum principiolxfo. In cafiinoftro corporis par-tesplurimx nulla in reoffenduntur, fed pauciffimi quidam nerui, feu mufeuli nunc folom-modopatiuntur, Delabitur etiam perpetuoferchumoraquofuSex capite in fubiedasfauces,os amp;nbsp;linguam, vt ventriculi cerebri, in quibus Epilepfix caufam contineri pleriq} omnes

Medici iudicarunt, nullam vidcantur obftrudionem pari ea in parte, qua fccerebrum exonerat in palatum feu fauces. Ideo autem videntur nerui pati facilius,quia natura funt fua im-becilli; quod ex eo colligimus,quod amp;nbsp;matrem habuit fimiliter laborantem: amp;nbsp;atger ipfe co-fitetur, Ie a prima pueritia pituitofum phlcgmaticumue fuifle. Quod porto pituita aquofa cx cerebro deftiilans fauces repleat, ac in ventriculum delabatur, osq; ipfius irriger, lie litim f reftinguat, frigefaciendoqi famem creet : (aut hxc omnia efficerepoflit) controuerfia care-re cenlemus. Neque tam putamus ventricule condolere neruos, quam os ventriculi credi-mus netuis cofentire. Qui ppe fenfus ille famis tune etiam eft, cum paroxyfmus neque fequi-tur,neque metuitur.Et quis miretur cerebri neruorumque atfedum propter fympathiam ab ore ventriculi percipi, priufquam eo vfque audus fit, vt motum aliafque tales potentias ma- ° nifelte lædere feu deprauarepoflit ? Reliquorum omnium fymptomatum caufic, ex iam di-dis a quouis intelligi poflunt.Ergo morbum putamus eflè, quendam fpafmum. Caulam ar-bitramur eire,aut flatum,aut alias tenuem pituitam, fubftatia vel quaJitatc fua neruos latden-tem; quampropterfrigidam cerebri internperiemcopiofamnafci incapite,amp;afublatisin-ferne vaporibus pra:fertim ex ventricule, augeri probabileomnino eft. Lædit autem neruos 5 ideo tam facile,quia a natura imbecilliores elle videntur. Aflèdum locum non exiftiraamus cerebri ventriculos, fed neruos quofdam peculiares.

Curatiojficut nuper fcripfi, in eo confiftit, vt materia ilia pituitola vacuetur, aliquo fa-miliariremediojamp;nonfinatur in cerebro pra:ter modum colligi ; quod tunc fict,fi cerebrum corroboraretur,neruicumcerebroexficcentur amp;confirmentur, accocodiopromo-ueatur. Remedia erunt partim fumpta, partim admota. De exercitie amp;nbsp;aliis hoc mode fa-ciendis nunc nihil eft opus multa repetere.

Catterum ipfa morbi amp;: corporis natura poftulant,vt principio corpus totum purgetur, non obiter,fed fummo ftudio, quod deinde taleconferuetur. Porto remedia duolunt, qui-busapteôc commode obtineripolTe videaturifta corporis amp;nbsp;cerebri exficcatio, poft puiga-tiones,amp; fanguinis milfionem, (quæ cum non multo ante fada fit, nunc repeti nulle pado debet) fcilicetpotus guaiacinidecodiamp;thermarum. Illudprarclareperfudorem exigeto-mnem aquofam pituitam, fipra:fertimincoquacurcinnamomumamp; macis. Hoepade ventriculus lædetur minus,amp; fudor profluet facilius, cerebrumqj cum neruis roborabuntur melius. Huius rei caufa: etiam betonicae folia incoquenda fuerint, liquidem aeger ferre faporem } ® polfir. Præterquam enim quod capiti eft vtilis, etiam vrinas vacuar. Quomodo autem eo v-tendum fit, amp;nbsp;quam diu.iudicabit pracfens Medicus. Potus in menfa fit ex fccundo decodo pro more,attamen in hocquoqj cinnamomum large incoquendum,paflulac,zuch3rum,be-tonica, amp;fiquidaliudferrepoteft; lictamenvt fuauis litguftui, neefaftidium moueatbi-benti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;} 5

Thermæ prodefle quidem poftunt, fi in ill is lauet, proptcrea quod caliditate fua vapo-rcs, atqj humores fub cute contentes attenuant,amp; viribus metallicis adiunóbs, etiam potenter cxcuteeuocant, vt vlcercturplerumquetota,amp;ingcnsfcctidi vieiofiquehumeriscopia émaner, ac veluti exftillet. Tarnen fitim mouent ac bibere cognnt plus quam parfit, amp;nbsp;male huiccontieniar. Si in potuficexhiberentur,quomodo in Italia exhiber! lólenr,at(]^virclarif- 4° fimus Andernacus in fuolibelle doccumirifice profuturæclient.

Quomodo autem bibere debeat, poterit etiam prüfens Medicus, qui in Italia farpe vi-ditadminiftrari ab Andernacoadiurus,copiolêdiligenterq; exponere. Poftpotum,quum ab eius potu corpus atqj venæpurgatælunt, vehementerlaudem embrocham, vt nimirumper aliquotdics in caput exalte caderent, quotnodoibiinvfuelleaudimus(loquordeferinis) 45 quo amp;nbsp;nerui,amp; cerebrum plenius corrigerentur.Quod fi purgare initio non videantur,admi-Itione zuchari primum tenranda res eft; deindeetiam ta!e,in duobus aut tribus primis pocu-lis,fopita facultas facilius excitetur. Sed hxc omnia prælcns Medicus dilpicict.

rit vti. Si thermæpotæ féliciter per inteftina,amp;veficam iterumvacuentur, remcdiumcerte 50 experieturpræclarumamp;clîîcax. AdinfelTum quodattinet, poterit is potumfequi. Quam-quaraegoinviris Principibusamp; aliis aufuslum manepotumexhibere, a prandio lotionem liue infellum concedere fummo amp;nbsp;felicilfimo fuccelTu. Imo in ip^ aqua nonnumquam ma-nepotandasexhibui multisordine diebus pari fuccellu. Sed hie circumftantiæ confideran-dæ..Si nuG vti malit thermis,poterit poft annum vti decotfto guaiaci, a quo non poteft abhor- 55 rerc, cum omnes etiam pueri facilime potui eius alTuefcanr, fi pratfertim rebus gratis medio-crirer codiatur: fingulis enim annis operam dare oportet, vt totum corpus amp;nbsp;pharmacis put-gantibus, amp;nbsp;illis quas per cutem vacuant expurgetur femel.

uere,Djaphœnico in folida forma,amp; fimilibus. Muka recenrui,ne vnius continuus vkis fa-ftidium pariar. Item quotidie mane vti debet vel nuce myriftica condita: (prxftantiifima: funt,qua:inlndiisrecentescum cörcicecondiuntur) myrobal. Chcbulisconditis,conferua florumbetonicæ, corcicibus citriconditis: amp;nbsp;huius generis aliis. Ventriculi quoque osfxpe 5inungendum,amp; vtfempercaIeat,ftudendum.VtendumetiamapophIegmati(misinterdum, quibuscxcerebropituitadetrahatur, Itemlotionibus capitis accomodatis. De his omnibus formulas deinceps confcribemus, cum eorum vfus non ßt,nifi poftgeneralem illam, de qua fupraegimus, curationem.

Interim nullo non tempore debet vti aqua pro vcrtigine, Epilepfia, aliifque talibus ca-pitis morbis arcendis compofita: cuius defcriptionem quoq; tradam cum aliis formulis.

Quia præftantia tua per Dei gratiam nihil amplius fentit ex partibus inferioribus aicen-dere ad caput, ventriculus officium facit, corpus rede fclicitcrqs nutritur,atqj vnica brachii, amp;nbsp;deinde buccarum conuulfio remanfit: fupereft, vt nunc illud curemus imprimis, vt caput apituita liberetur, quse reliqua eft, ac cerebrum corroboretur, vna cum neruis.

* 5 Caput amp;nbsp;nerui a pitui ta,qua: caufa eft conuulfionis adhuc permanentis primum com-moda, aptaqî vidus rationc, deinderemediis exficcantibus amp;nbsp;difcutientibus, fumtis amp;nbsp;ad-motis liberabiturjfimulque confirmabitur. In vidusergo rationefugiendaciborum varie-j:as,amp; copia.Fugiendi ctiam cibi,qui difficulté!' concoquûtur. De quibus omnibus,cum alias fcriptum fit fads, nuc nihil dicam: Icdquomodoaliisqj remediis, amp;quodiameftcolledum * o diffipari amp;nbsp;vacuari debear, amp;nbsp;quomodo ncplus colligatur,cauendum fit, exponam.

Profuerit ergo primum, vt tua præftantia fæpe caput ablui lixiuio curet, in quo herbæ, quæ in fcheda notatx funt decodæ fint. Mox a lotione calidis pannis fricetur fuauircr dum bene redeq; omnia ficcentur,amp; non exponatur prius aeri, quam rede exficcatum fic,amp;r pori nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

iterum fint claufi. Valde autem conducit,fi in fine lotionis.cyatho vini calidi,in quo 5.1. Aga-*-5 rici décoda fit, abluatur.

Secundodebet interdummanetotumcapntfuftumigioexpuluerefuperlapidemmo-larem ignitum afperfo ficcari amp;nbsp;roborari. Mirabiliter hocpituitam cerebri neruorumq; con- fuffttmigto fumet,ac deftilladones efficaciterfanabit.

50 rctur:itemqjnodu facculos tenerefub naribus,vthorumomnium vapore intracaluariam saccuUo-rcccpto,redundanshumiditasdifcutiatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Prodeft etiam, fi ex oleo ad hanc rem defcripto fingulæ gutta: calidx in fingulas aures Oleum pro infundantur,cum amp;nbsp;cubitum iturus. Mox funt eædera bombyce odorato obrurandae,amp; po-ftridie diligenter eluendæ vino calido, vel aliter cxpurgandæ.

35 Vtendum etiam illis quae per nares amp;nbsp;palatum vacuantfuperuacancos cerebri humo-res,dequibus alias quoque didum fuit, quantum res poftulare vifa eft.

Perosfumendaqua:fint, partimanteadiximus, partimnunc ctiamdicemus,fiprius monucro,fcarificationes fcapularum minime negligendas efle.- ac veiperi nonnum quam pedes ex aqua abluendos,in qua incoxerint herbae odorata: cum largo fale.

Vt aluus quotidie rcfpondeat fumme necelfarium eft. Proinde ad earn rem vti oportet omnibus antchoc tempus praefcriptis. Inprimis autem vtilitatem demonftrabunt excre-mentorumperleuia pharmacavacuationes. Igiturfingulis,velodo,veldecern,velfexdie- puiuùpûr bus fumere debebit tua præftantia vel de confedione, quæ, vt ego arbitror, non erit infuauis guftui,vfq; ad drach j.ante reliquos cibos mane;vel de puluere purgatorio drach.i vel feiqui- ‘IPrunet cÿ 5 drachmam; vel de prunis,ac palfulis, quantum ad aluum ciendam mediocriter fatis efle vfus docebit.

Ad hæc lumcnda aliis diebus mane,amp; antequam aliquid cibi fumas, pars de nuce mugt; fcata,veldrach.r. vel amplius pulueris,quem pro hoc vfu fuperiore tempore defcripfimus.

Quod fi omnia hæc itafient,amp;caputcontrafrigusmunieriscommode,femperqjfati-3^^ ctatemfeu repletionemcaueris.- habebitres, vtequidemconfido, optime. Nihil etiameft quod te grauatefadurum exiftimcmjftudui cnira vbiquequantum licuit, vt medicamenta non efl'ent ingrata.

Porto debet curatio hæc tota inchoari a confedione, vcl purgatorio puluere, quo corpus expurgetur, amp;: nihil inferne afeendat in caput. Horum deinde vfus erit continuandus J 5 tantifper dum omnia remiferint,amp;membra omnia confirmatafucrint.

Poftremo vtendum eft per interualla ficut in priore fcripto monui,aqua ad vertiginem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*5

dcfcripta, quam parari eleganter curabo, amp;nbsp;defcriptam ctiam tuæ præftantia: tradam,vt vbi-cumqucjamp;quandocumqjlibet, parare ipfe tibieampoffis.

Thûmds Er aß iis oE^èdiciis Stephana EJ. Pharma^ copœo Heidelbergenß, s. P, D.

Qy Æ obitcf aftte aliquot dies de limplicibus dixi,quç pro theriaca prscparanda nobis exa-minandapropofuifti, eanûc paulodiligêtiusmeditataamp;fcriptocoprchenfa petêti tibi exhibere placer. Facio ideo libentius quod de mea fententia alii rcftius fie iudicaturi,amp; ficu-bi rem minus reôte artigi,magno Reipub. bono facilius te admonituri videntutjquo errorem cauere,amp; meliora femper eligere fineomni labore poffis. Nihiliam de theriaca per fe dicam, ’* talis nepræpararipofiit,qualisilla fuit,quam Romanis Iraperatoribus Ândromachus, Ga!e-Rus,arquealii præpararuntj fed de fimplicibus Medicis qmbiifdam quid fentiam,præfertim vero de fubflrituendis in locum eorum, quibus caremus, tantum exponam.

Detrochifeis fcyllæ nihil habeo quod dicam, licet fcylla noftra non fit vera fcyllajfed Pancratium potius,ex Math, fententia, Diofeor. eflè videatur; vires tarnen eafdem prope ob-tinet. Credimusetiam orobum referre, fernen hoc ira in officinis vocatum,nccitamuitum in hoc pofitum cenfemus, vt de eo pluribus difputare necefle fir,

Viperarum paftilli, quia ex kalia funtallati.merito rede apparat! credutur. DeHedy-chroi pailillis coniedandû ex fimplicium reliquorû examine amp;nbsp;célu.Piper vt cætcra omnia fitpra:ftantifl.vegetum,acre,plenumnoncariofum.De Opiofiiudicandumellex Dioicor. lib. 4.cap. 6o. certumeflrioftrumvixvlla in relcgitimum referre Opium. Noftrum meconium cft,non opium. Atque vtinam non fit Meconium peffime adulceratuni.Si ablque adul-terioMéconiumliaberipoffit, poteritpro Opiofubftitui. Etpatariporerata:ftateanobis,fi de theriaca paranda fuiflèœus certiores redditi; in hoc mcdicamento, quia mukum eft pofitum,iudicomultaefi'econfideranda,amp; diligenter cutandum.vtquam optimum Meconium fairem minimumqjadulteratum nancifeamur, antequam conficiatur Antidotus : indicium ex Diofeor. verbis fier. lib.4.cap. 6o. Scordiûnoftratefumipoteritvtpotereccntius, quarn quod aliunde aduehirur, at lacis eft pollens, fimodoficcolleôtuni amp;: natum annocalidoamp;: ficco, nonhumidoamp;pluuiofojidquodmaxinaeeltübleruandum in herbarumtaliumcol-leótione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3®

Semen Napi debet fumi iuxta Gal. filueftris; Math. iudicat domcfticum amp;nbsp;dulce fumi debere. Quippe Andromachum dulccvocare. Filiumauttm amp;: Damoctatemnon addere filueftre.kem Diofcor. amp;nbsp;Plinium domefticura, non autemfiluellie, comendare contra venena. Sednomagnircferrearbitror,vtrumponatut. Ntcadmodumvalereikaargumenta opinor, apud eos præfertim qui Gal. diligenter legerunt. Fuit enim theriaca a Gai. non vti 5 5 nouiftudio, diligentia, cognitione, felicitate, minulueeflScax, at prællans cornpofita,quam abaliis. Ego fane propter acrimoniam filueftre fernen cum Gal. prxtulenmdomcfiito, vc ignauiori. Nonfequicur venenis nonrefiftere, quia Diofcor. lib.4.hanceifacultatem non adfcripferit. Nec fequitur fi ueflris Napi fernen Antidocis non mifceri,quia domtflicummi-feeri fcripfît. Sed hic facile aflentiar aliis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4®

De Cinnamomo rcs mira videtur Scaligero, amp;: quidem rede, fi quid iudicare hic valco, no vllo iam in angulo terrarum reperiri, cum notior hodie fit orbis, vbi Aromata ilia nafeun-tur,quam Romanis fucrit hic nofter. Certum elf Romanos illai um terrarum nullam,noftr.'C ætatis homines magnam habere notitiam,omnia perluftrafïe,cunólaobfcruaire,iino i nuerti-gaffe; nec tame Gal.cinnamomû reperiflè. Itaqj aut defiit effecinnamomum.aut non colitur 45 amp;nbsp;diftrahitur amplius.Hoc poftremum cum incredibile fit, propter ipfîus pretium amp;: nobili-tatem,prius autem a nemine didum fiuconfedarium eft certe, cinnainomi amp;: caftiæ plantas, veleafdem, vel minimum diferepantesefle, atque vnius corticem proalcehus frudu , feu cortice vendi, aut forte natalibus, amp;nbsp;nafeendi felicitate tantum inter fé differre. Sane Galen, cinnamomiramufculosincafiæfruticefevidiftelib.primode Antidotisteftatur.Quç omnia 5® hucfaciutjVtficafiambonamhabeamus, Antidotum nihilodeteriorem fieri apparcar,quam fi cinnamomum verum haberemus. Placet nihilominus,vt per cinnamomum cafiar prçftan-tillîmæduplum accipiatur. Damocratesindefcripcione Cypheospro cinnamomo carda* inomi fernen a quibufdam pofitum refert.

Pro Opobalfamoponit Cordusoleumcaryophyllorum,aliioleûnucum Myrifticarum.- 55 amp;nbsp;horum vt fêntentiam probo, itaillorum no improbo. Certum eft tamé oleum caiyophyl-loi-uinmagisigneumamp;calidûefîe.quânucisMyrifticæ.Hancdefcribûteodem prope gradu calidicaus ôc ficcitatis Arabes,quo balfami fuccû Graeci. Caryophylli,vt nô modo Paulu.s do-cet, fed guftus perfuadet, longecalidiorcs minufq} fuaues funt. Flabet ét Myrifticàé nuces, plus,pinguedinisgratîe,eoq}nominecommendanturamplius, amp;:inherentcorporifacilius.

Oleumfiucpingucdinem hancpunéta;oftendunt. Caeteiümhicdeoko,nonexpreOo, fed perchymicamaftcniextraóto.IoqiiütUGquemadmodumex caiyophyïIiselicicófueuic.Cer-tu.nertiantam olei caryophyllorumquâtitarcmreddcre Antidotum,cabdioremiuxta, «Só carioré,haud étmcIiorénucumrtiyrifticaiumolco.Qnocircahocpotiusvlusfuerit,priEièv-5 timcumexcmpkim Iralorumhichabeamus, qui in præparanda Thcriaca facile hadenus laudem prxcipuam obtinuerunt. Porrobaudgtaiiate in eorum fententiainpedtbiis qtioqj ierim.qui odoratilîîmum liquorem, qucni ex Indiis iam aducherecœpcrunc, amp;nbsp;Balfamum vocat, propterea quod per multas Bal/ami facultates habere compertus cltpro Baiïâmo fub-ftituendiim cenfent,fiquidem haberi is a te polfir.

*0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Myrrha omnis noftra,fi modo Myrrha eft, vel erga/Ïma, vel caucalia, vel his ctiam de-

terioreft. Qtioniam vero aliam nequehabemus, neque fperare facile poflumus, noftram ita defecaram,vt nupertemonui,admitterecogor, Math.odoratumliquorem, quéBahamum vocari nuncdixi, ftaótenputatefle. Quod ïi eft, ac haberi quiret, aptilhme pro Myrrha po-neretur. Qu|; de Myrrhx purgatione hic dixi, de Galbano, Sagapeno, Opopanace, te etiam b intelligereiubeo.nifipuriorahxcfortenancilcipoffisi

Rhaponticum veriim nunc Venetiis venditur, ex Ponto aducótum. Aulcenna Rheu-barbarum pro eo ponit, quod certe odoratum cum (ït, amp;ciufdcm c urn illo generis planta vb dcatur elfe, non inepte vbi illud decft,ponitur. In quo tarnen id obferuari velirn, vt maxime adftringens, amp;nbsp;crudum appellatum eligatur*

Radices quinquefolncommunes inteilexerunt CrarcijdcTormentillanufquamfcn-pfifleeoslufpicor.autfaltem ndiil me de ea legere apudiftosmemini. Ego tamcnnonvalde referreexiftirao, vtraexhis Antidoto mifccamr. Siadftrilt;ftioquxrirur,m vtraqdneft vishe-betandi venena; tnbu-turhæcetiamabomnibus recentioribas.maximetormentilla'. Cala-mintam montanarn hic primus,opiner,oftendi nafeentem, qux h in aprico loco coliigatur, amp;nbsp;anno creueritcahdoamp;ficco,nonpluuiolo,qualis hic amp;fuperior fuit,non fit incommoda futura. Gal.priidcnter moner, vr, fi non exfuarcgionc herbxomneshabcaniur, vbriciliceC feliciifime proueniunt,quo anno nata: fint obferueturi

Pro cofto cum alits ferme omnibus zedoariara ponerem. Quod fi Angelicam odora-tam aliquis malit,cum Math.duplum fubftituercm, propterea quod citraomncm côtrouer-30 fiam imbecillior cft guftatu, qiiam fuifte coftiis antiquis icribitur. Habet enim hæc radix le-uem amaritudinem cum acrimonia,non tarnen exuUerante, qualem in cofto Gai. ponit, amp;nbsp;odoremfpiratvaldeiocundum.rnagis hæc placer, quamHelcniunK

DePetrofelino MacedonicolegaturGal.mlib.r.de Ancidotis, vtneputemusnefaser-fe,aliudeiuslôcoponerc* Quia veto Petroielino ex plurimorum fenrentia caremus, (nec 35 eius plantæ fernen,quam fie voeâmus, nec a!terius, quæ videri pctroielinum poftit, tantam poflîdet amaritudinem, quantam Gai. petrofelmi femmi ttibuittotam hinc Antidotum a-marioremreddiair) Gai. fmyrnioin 8.de fimpl. medicamcntoiumfacultat.ealdem pro-pemodum facultates adfcribit, poftêthuius feinen pro illo poni. Eftautem Smyrnium her-ba, quæ alio nomine Romanis olufatrum nominatur,tcfte Manardo,ex GaL in Italia non cft 4° infrequcns.Hicmevidificaffirmarcnon pofluno

luncum odoratum nuper proponebas nobis recentem,odoratum,amp;aCrcm,quo vten* dumcenfeo.Raro taies reptriuntur.vocantofficinælquinantum.

Spica Nardi tua,nec fapore, nec odore vllo erat prardira, itaqj hoc ci accidiftè fufpicor,’ quod fua ætate Gai. quoidam facere foliros fi ripfit.in /. de A ntid. nempe elixam prius ad nos» 45 mifl'ameffe.Quxrenda igituraliafucrir. Qiiippeinueninpoterit.

Styrax quam nobis oftendiftijoptrma non erat. Potent autemdefeeariamp;purgarijVtfu-' pra de Myrrha eft diâum.

Thlapfios fenaen velirn efte legit'mum ô^acre. taie autem, non vifum mihieftnupef illudquodate nobis proponebaturconfideiadiim. Nifiplurimumfallor,poteritproconon 50 male fernen Nafturcii in Antidotum indi.Nai n amp;nbsp;fi)poramp; odor vtnulqj idem ferme eft,amp; vi-detur genere non difcrepare: vires tam habent fimiles quam vixalix dux plantæ,id quodau-thorfcriptadevrraqj planta conferentimoxliquebit. Adhæcilludetiamaccedit,quod Dio-fcor.vtpotefimilis naturxfacultatisque herbas mox poft Nafturtiumthlapfi ponit. Poftre-mocomendat idem fernen Nafturtii contra terpentum venena,atqueadeofiiffitufugarefer-55 pentes pofte affirmât lib. 2, cap. 149. id quod inrepropofita maximum momentum habet. Proindccû Thlapfios femme veroamp;: bonocareamus, Nafturtii autcmoptimûhabeamus, rede puto hoc pro illo fijbftitucmus.

Malabathrifolio cûcareamus, poifetNardifpicapro eo poni. EtcnimGal.lib.defym. mcd.facult.7. nbsp;nbsp;nbsp;firatlemhabcrefacultatemNardoafteuerat, Similiter fereDamocrates

înlib.dc cofnpofît. modicam.compcnd.pergenera.y.cap.iô.proMalabatrliOjNardumgan-gitidem fubflitiierein compofitione acoporum iubet. Aliqui cafiam ponnnt, quod non iin-probarim,nifi iam ante,bis, amp;nbsp;femel duplicara,pofica fuilFet: longe mihi videtur optime rem confideraflê Cordus.cum partes æquales fpicx RomanXjôd Maçis ponit. Itaque idem vtfadas tii quoq5 confulo.

Pro lemnia, Bolusorientalis, qui nihil pwtatur aliud quam terraLemnia efle, poêndus crir.

Pro Amomo (fi no fit pofitum oleum caryophyllorum pro Balfamo) hic poncrcm ca-lyophylla,at vt indico optima ratione. fin aliter,poffet poni galanga maior officinarum. Aco-tus veruseft calamus aromaticusofficinarum, vtdodbiam omnes propemodum tertantur. Pro carpobalfamoponunt alii cubebas noftras, quorum fcntentix nihiîhabeoquodaddam vel detraham. Non video tamê cur non liceat caryophylla ponere, cum oleum horum pro opobalfamo quidam ponant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Pro Acacia fuccum fumachfiue Rhoisponere. Magisenimad naturam Acaciæac-cederc videtur quam prunellorum fuccus. Pro gummi quod antiqui,ex ipna adftringentc fumebant, non debet Arabicum vocatû noftrum gummi poni, fed gummi filueftrium pru-norum, vel ccraforum acidorum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OÖfV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Giui.mi cffi-

cinarum non ex adftringentibus modo arbonbus, led ex quibufuis collectum ,non eiufdem prorfus naturae eft,acraro adfiriófionisparticepsdeprehenditurefle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2,9

Pro Daucocretico videmur exfententia Gal. in 6.de fimp. medic, facult. Item in x. de alinl. fac. vel paftinaca filueftrem,vel carui fernen fubftituerc pofie; vtrobique enim fimiles ferme viresillis attribuir. Pofi'et ctiâfortanisMeum,quodGermanicevocaraus^awiirÇ 'poni: verum id pro Meo pofitum iam fuir. Ergo, fi cui libet, poterit non inepte forfan, radi-cem eius herbæ ponerequam Imperatoriam aliqui, nos magiftrantiam hie vocarc lolemus. Certelocum Daucietiam cretici noninlfrenue tutabiturin Antidoto valenter attenuans, vrinampotenterciens amp;nbsp;menftrua,flatusvalidilfimedifeutiens :rcfiftiteadem vtpieriq^pu-tanCjVenenis non fegniter.Odo ratæ Angelica radici hie locum efle no arbitrer quia,acnmo-nia in ea talis, qualis in Dauci feminibus inelt,nulla percipiatur.

In paffcillis fiue trochifeis hedichroi,fimpliciavel habemus in officinis,vel funt a nobis iam 3® antecxaminata,exceptis perpaucis, inter quç efl: marum, pro quo fumit Cordus didamum Creticum. Alii fumuntpufillis foliis maioranam, fed quia amp;hxc ingreditur locoamaraci, fyfymbrium ponipofleiudicant. In qua fententia eft Math. exDiofcor. Gertumcrtdida-mnum acriorc amp;tcnuiorem efle maro, Iraq) pulegium malim quod didamnofimile a Gal. fcribitur,prætcrquam quod non eft xque lenuium partium. Sane Diofcorides in eadem fen- ? 5 tentia videtur fuifle. His addatur amp;nbsp;illud, quod non nifi inueteratum didamnum habemus. Et cum pro amaraco fiue maiorana Italica, quæ noftra longecft gencroCor, tu noftratum a-maracumpofueris; præftaret, pulegio acrimoniam,quaein noftramaioranaetiamprxftan-riflima defideratur, compenfare.Et nihilominus pro maiorana ponenda erit parua illa.odo-rata pufillis foliis (non ea quæ pinguiora habet maioraque folia, amp;nbsp;minus eft odorata) quæ 40 vocatur a noftris mulicrib.^îid Lateran/ vel ficin OJîaiCMn.Pro alphalatho rede ponit Cor dus agallochum,fiuelignum aloes. Præftathocagnocafto,vtego arbitror.

Procalamo fumecalamum aroraaticum officinarum, velacorum verum Diofcori. idem enim fimt. Si cupisangelicam odoratam incompofitionehabere, poterithicapteponi. Et mcaquidemfententia,redius hie poneretur angelica odorata, vtquæ non fit tamcali- 45 da,quam eft calamus aromaticus officinarum.Gal. certcafleritcalamumodoratum Græco-rum de quo hie agitur, amp;nbsp;de quo Diofcor.lib.i. cap. 17. egit,temperate calidum elle,non tarn acrem vt eft officinarum calamus fiue Græcorum acorus.

Proxylobalfamo placent fantali flaui odorati. In Italia plerique cubebas probabanr. Math, pratter hæcetia pedunculos caryophyllorum ponit amp;nbsp;agallochum.- ego non minore 5® ratione hoc in loco nucis myrifticæ florem, quern macem fere nominamus, pofiturus videar; verum fi fantail fint eledi amp;nbsp;odorati, facile his fim contentus; fi non fint optimi, certe non putemtepræterremfadurum, fimacimnucummyrifticarumcorticcmprohisfubftitues; vel macim amp;nbsp;fantalos æquali pondéré coniundos pro xylobalfarao iniicias.

Pro opobalfamo hoc loco ponerem oleum catyophyllorum,quiaquantitas eft exigua, 55 quæ theriacam ingreditur.

De aliis omnibus didum eft. Vnum hoc adiiciam, fi fupra pro calamo ponas calamum Aromaticum officinarum fiue Acorum Diofcor. pro quo tarnen malebamus Angelicæ ra-dicemponbproamomopolfeangelicæodoratælocumefle. Valdevelim, ramprxftantiamp; tot facultatibus nobiliffimisinfignitæ radici locum in Antidoto aptum inueniri. Pro amomo pofle

ConfiliorumMedicinalium Liber. 189 poflcvtiliterfumicaryophylla,fi fupraangelicafumptafit,nequeacoruiti repeteré pîaceàr. Hxchabuiquæ in iftatemporis breuitatedeparandanunctheriacadicerem. Propternego-tia non mihi licuit, ante hodicrnum diem calamum in manum fumere, ned um cogitate de his rebus. Proindeoro te etiamatquectiam, vtmoram hanc feras arquoanimo; faciliusim« 5 petraturum hocabsteconfido, quia non ignoras me fcre toto ifto tempore, quomeamdc hifcerebus fententiam tibideclararedebueram,domoabfuiHe. Caetcrum diligentercaueas velim,mihifolivtcredas. Quinpotius alios D.Dodorcs, inprimisautem D. D. loannem Langium, viruminomniprxftantidoétrinaeruditilhmumaudito, quotheriacaiftatuaco-cinne præparata locum dignitatemquefuam apudquofuistueriqueat, amp;eapræter quæa lo.bene retleque præparata thcriaca, merito expedari poffunt. Medicamentahmplicia,de quibus mentionem hic nullam feci,ea mihi probata funt tunc, cum vna cum D.Doftonbus nuper omniaordine examinarem, Dequibus admonendus præterea vifus es,eorum tantum hic memini. A Math.fentencia,cuius in hac remeritiftimofummadebetefleauLhori(as,nûti temerevelegodifcedojvclaliisdifcedendumiudico. Vale.21.Decemb.1564.

C YmPToMATA,dequibusquereris,acraftoôcflatulento, pituitofouefpîriruincerebto ‘^colleâo nafcuntur omnia. Hinc enim veluti motus quidam vel fufurrus oritur. Hinc ocu-Jidextri caligo,palpebratumqucgrauitas, amp;ad mouendumdifiîcultas, quaeafomnoexper-redojvbi accidir,originem trahit: fed amp;nbsp;blena feu mucus ifte,quiper fomnium in oculis col-ligitur, occaftonem ab eodem fumit. Qtiia enim noâu propter claufos oculos vacuari nc-quit.fedibiexcoquituramp;craftefcit,vtin puensfolet.maneibidemapparet. Excreationesil-læcopiofioresmatutinx, quin ab aquofaproficifcanturpituita per (omnium in cerebro a-2-5 ceruata,nedubitari quidem poteft.Huius parsahqua in peéloris regionem defcedens,cura in flatumvertitur,punlt;ftioncs illasmembranarumcfficit. Omniaergoexhumiditatepitui-tofa cerebri perueniunt. GoHigiturautem in cerebro hic humor propter eius inlîtamhumi-ditatem. In calore amp;nbsp;frigore nullum animaduerto excclTum notatu dignû. Augent eundera hepatis caliditasfolis*inuadêtvapores ira ferefurfum pellens,quomodopgnisfumum pelle-3° reiblet. Quodeomagisfit,quoaluuseft durior,acproinde minus per aluum fpiritusiftifla-tulenti.ac materia ex qua generari folent, vacuantur.

Ex his curatio facile intelligitur. Nam aluus lubricanda erit, hepatis calor temperan-dus.autfakemneaugeaturprouidcndum. Humoresin cerebrpcolledi, partimeducendi, partim exficcandi.Qbüd enim affedio oculi non ex vaporibusinfcrne afcendentibus,amp;: vc-3 5 luti per cerebrum tranfeuntibus folum efficiatur,ex eocertum eft.quod in altero folum ocu-lo percipitur noxa. Qlt;iippe experientia multorum feculorum docuitex vcntriculo exhalan-tia,fl in oculos influant, vtrumquefimiliter infeftare, Admodum probabilc eft abs iocinore potius eos tollt in dcxtram cerebri partem, indequc in oculum penetrare, Cæterum vt capr -tisexcrementahæctuto reôlcqj confumantur, purgandum priuserit corpus totum, deinde 40 caput, ac tandem ad exficcationem reliquiarum deueniendum. Quo fadoamp;capitefimul roborato nihil fupererit faciendum. Ecenim vixputo fie elle latfum oculum, vt ablata caulà aliquidibi remanfurum fit curationis egens. Siautereftetquippiaaquaextergétc, amp;nbsp;atténuante, non magnolabore auferctur.

Ergoprincipioconfulo, vccatapotiis infra *defcriptis,caput eu toto corpore, bis aut ter deefl ât-45 purgetur fpatiodierum plus minusquindecim, poftea vrendum apophlegmatifmo, mane firtptie.) per dies aliquot. Debet autem is in dextra oris parte praecipue mandi ac teneri per horx ferme fpatium ore prono,vt ex capitedetradus humor effluat commodius.Poft hxc ligni gua-iacini decodum vfurpaii poterit.quomododefcriptus eft ipfius vfus a medico Vlmenfi.

Prodeft item naribus,ociilis, ore, exciperefumumpuiucrisdefcriptifuperignitumlä-

ÎO pidismolarisfruftum,confperfi cumacetirofaceimometoantepaftummane,amp; caputfub-indelinteo calido leuiter fricando exficcarc. Nec mtnus vtilitatis puluis alius adferet,fi deeo pondusdrachmx i.autampliusmanefumatur. Sicfacilefietcaput abhumoribusliberum, qui nunc molefti funt, abfq; omni partis vllius incommodo.

Porrovttale deinceps conferuetur opera eft danda, vtvidus ratio fcruetur quae caput minime repleat,cruditatc.s nullas generct,aluumlubricam feruct,hepar non inflammet, ateg S 5 vaporum alTenfumin caput prohibeat quantum fieri poteft. Ergorepletiofugicnda,cauen-dumqj ab omnibus, qux ægrc concoquuntur, quacque fumptagrauant, ac naufeam faftidi-umque pariunt,qux Ipeciaom enumerare non eft necefle. Debet enim quifque falutis fuse a-mans,apud fe iplum obferuare, quidfux naturae maximeconueniat,quid iuuet Ixdatue. Illa autfcm qua: caput repletepoftunt,ftudiofe vitandafunt,vt funt eçpa,allium,raphanus,finapi,

nucesoleofx,aromatumcopia,vinageneroüamp;antiqua. Arcetacapitevaporcsadftrîngcn-tia,in finepaftusfinepotufumpta,cytonca,d’acyconium,malaamp;pyraauftera,mefpila,corna, amp;huius generis alia; profunt etiam qux per vrinasvacuant initio paftus accepta, cichoriuni herba,amp;: radices,pctrofelinum,radices fœniculi,anifi,afparagi codi, vinum abfinthites amp;: fi-milia,- aluum lubricum feruat multa cum ciborutn, turn medicainentorum genera, quorum Î aliquot feorfum notaui in charta,* cuius ti bi quoq; tranfcribendi copiam faciam. Hepatis caloretn maxime tuto reprimit,vfus conferuæ rofarum amp;: violarum, fi quis eo ante reliquos cibosvtatunitcmfiparumiulepi vel rofacci, vel violacciexaquisredediftillatisodoratilquc parad noex fuccis,antealios cibos fumar. Æftaci mifceri cum aqua bugloflî vel endiuiz, vel cichorii, velboraginis, velfoncanapoterit. Prodefteotempore,fiquisituruscubitumbibe- lO rit; caput poftrcmo fi a frigore fic tibi pûtes defcndendum, vt no incalefcat nimis. Hæc funt qux in przfentia annotanda vifa funt pro fympcomatum amp;nbsp;morbi fupra didi depulfione.cal, luliiannoyo.

■p X illis, quz rccitata nobis funt,hoc primuni pater, caput a prima pucritia fluxionib. ob-■^noxium fuifle. Huicfanguiniscrebraexnaribusprofluuia, deinde oculorum caligines, vertigines,diuturnidolores,acdiftillationestampertinaces.ortumhabucrunt.Etnucetiam partim propter imbecillitatem cerebri,ex frigiditate humiditarequeortam,non fatisalimcn-tum proprium concoquentis, partim propter vaporumex inferioribus partibus afccnfum, partim propter humoris amp;nbsp;ianguinis vicium,fic repletur quotidie caput, vt a deftillationein (ubiedum pedusnumquamhberctur. Admodumcertcprobabileeft,ventriculum non fa-tis probe cibos concoquerc, vaporefq; capiti icm per fubmittere ; id quod vcl ex co intelliga- 2 ƒ tur,quodfæpecolidoloribusconflidatur,quos hoc anno bis iamfenfit,amp;: quod nunc props memoriam perdercfibi videtur.Nec mirum id eft,cum in occipitcperpctuos ferme dolores multis iam menfibusfcnlcrit. Quamquamenim alias leuior fuir, vt nuncetiam cftjaliasgra-uior,attamcnveftigium aliquodfuirclinquit, amp;exquauisoccafioncrcdit. Q^dideofit, quia amp;.imbecillum eftredditum caput, amp;c materiam dolorisfemper habet aliquamprarfen- J® tern. Ad hxc accedit, quod hepar calidum eft, ficcumt^ vapores ficfercpcllit, quomodo ignis fumum in fublime tollir.

Laborat nuneprope biennium cxtuflîadmodummolefta,quzexdiftilîatîoncaquoamp; pitujtz nata fuit: liberatus ab eafuit per menfes fex du exerceretur in peregrinationibus.Poft-quam exerceri defiit,excremenraqi vacuari aliter non potuerunt,jn lubiedum thoracera de- 3 5 ftinareiterumcœpcrunt,tunïmq;rcnouarunt.Nuncrcsefthuculqjprogrefta,vt permodica interualJaquiefcatamp;lentamfallamquepituitamexpuar. Acceffitprzrereanuperfanguinis ex thorace feu pulmonibus eruptio de quo nunc maxime quzrendum videtur, vnde profluxeri t, amp;nbsp;quz fuerit efFufionis caufa.

Sanguinem intra vcnasamp;:atterias,vtin propriisreceptacuIiscontinericertumcft.Pro- 40 inde cum magna eius copia cfFunditur,neceflc eft, vt ve! ex vena, vel ex atteria aliqua cxicrir. Exireautem ncquit, fi non autrupta feu diuifii fuerit exe/a, fiueerofa, aut certefine vulncre apetta. Quamquamenimexudate nonnuroquam fanguinisaliquidperrarefadasvaforum tunicas poteft; non tarnen multusamp;craftus, hoc padoprofluit, Sedpaucus admodum,amp; valde tenuis atqj fcrofus. Nofter zger multum amp;nbsp;crafl'um reiecit. Quocirca non eftcur pute- 45 mus,eum per tunicas vaforumfudorisinftarexcillafle,fednccdevulocratisautfcdis vafis cogitate pofliimus, cum nihil talea:grotonoftroaccident. Arteriamquoqueruptamnon efle nihil dubitamus,cum propter duplicis tunicæ robur amp;nbsp;firmitatc non facile rumpatur. Quod fivenalisvocataartcriaruprafuiftet, longe maxime fecutafuiflet refpirationis difticultasamp;S forteextinduszgerfuiftet. Nullaquoqueadlunt erofi vafisalicuius indicia. Nonenim tarn 3o potuiflet multus amp;craflus ûnguis ex erofo vafc eifluere, nec ta cito fiftitur, qui ex tali exit vl-cere, idcirco necefle eft, vt vcl ruptarn vcl apercam venam aliquam exiftimcmus in pedore, vel in pulmone, velinalperaartetia. Quodrupturanullaadlit, ex his videtur pofte doceri. Primum quod tanta crafti languinis copia fimul excrctaeft, quanta non potuiflet ex venula: paruz ruptura, aut ex magnz venae parua rimula prodire. Oportet fane rupturam magnam 5 5 efle,amp; in magna vena ctiam fadam fuifle, ex qua tatum ciftuat fanguinis. Deinde quod mox fupprelTus eft fanguis fua fponte.vt Iputum poftlelqui diem nihil fanguinis in fecontinuerir. Qnomodo potuiflet autem mediocris venadiuila fic folidari, vt nihil indefanguinis emana-rei? Quod fialiquidexcidiflet,hocautem reiici, cum pituitaautin pus verti oportebar. Horum cum neutrum fit fadura, fans liquet diuifam non fuiftc venam vllam, cum languis rcii-

ConfiliorumMedicinalium Liber, ipi ccretur, licet vitra dies plus minus quindecim terfanguinem eiecerit cum tufli. Quocirca videtur aflerendum omnino efle, ex referato venz alicuius ofculo omnem ilium fanguinem prodiifle. Venamdicimus pulmonis, quzcunque tandem cn fit.Namexafpera arteria, ram multus,abf(^ pure.abfque doloris fenfu,eum vehementi tuifi profluerenon iblet.Nec peóto* 5risvenamapertamautdiuifamcrederepoflumus, proprereaquodabfqj omni dolore exiit: quod is,qui iecunda ac tertia vice excretus eft, calidus admodum fuit : quod confertim, in magna copia reiedus eft. Etenim partes thoracis fenfu cxaóliore przditæ funr, quam pulmonum caro, quz propter ambientem membranulam, in quam iolam exiles nerui diiperft infertiq5 cernuncur.obfcure fentir. Conftat etiam fanguinem ilium, qui ex pedoris venis ef-ÏO fluxitgt;manifefte calere tunc non poife, cum ad linguamamp; fauces peruenit. Certumamp;illud eft,ilium non poifeconfertim eiici,fed ficexpui,vt pus in pleuriticisexpurgari videmus.Pio-indecum non fine tuih exierir, neceifeeft vt ex pulmonibus eum erupiffedicamuSjaut ex ca-pitedefeendiiTeatbitremur. Qnippefolethicquoque,cumingutturaftatimirruit, tulhm cxcitare.

15 Atverodefluxiifeeum excapite,argumentisquibufdam videtur monftrari pofte. Pri-mum, quod caput fluxionib. obnoxium iempcr fuit. Secûdo, quod antepubertatem crebro fanguis ex naribus profluxerit. Tertio,quod poft decimum quintum annum, quo tempore exnaribus non amplius cifluxit, expeclorccumaliquatuihreieduseft, vtzgrotusputat. Quarto, quod Temper poft vacuatum fanguinem caput viium eft habere melus ac leuius.

10 Quinto, quod etiam a fcariiicationibusmcliufcule caput hübet, quodq; non per nares arque purgatur nunc,vtantea purgari iolebat.

Etfi hzc all quid videntur probareamp;confirmare, nihilominus alias eftè non minus fir-mas rationes,quz ex capite non exiiile doceant ianguinem, quern nuper tribus vicibu^ cum tuifi rciecit. Non cnim potuiliet tanta eins copia in arteriam influere, vt interim nulla ipfius 15 particulaexpueretur, nuliumqifuifenfumfaccrct, priufquaminpulmonesdelapfus fuiifer. Deinde qui potuiilèt quæfo in arteria, aut vbi tamdiu harrere, vt concrefeere iam inciperet, acdemumreiiceretur.? Addequodeiedionemipiiusvehemens amp;pcrtinax tuftîsprzteftit. Item quod multus,confertim ruber,feruens abfque palati amp;nbsp;faucium dolore ac icnfu,vel li-tillatione profluxit cum impetu, amp;nbsp;quod reliquum tuit,iua (ponte fere per arteriam aicendic îo in faucesj iicut ex terra aqua fcaturit,tcllente eum fpiritu,qui efflari folct, ac expellente natura per arteriam ad fauces. Per narcs quoque nihil exiit, quod tarnen plerumqj rit, cum ex ca-piredefeendit. Quod cnim prima vicetindæ leuiter nares fuerunt,ab impetu Sc multitudinc îânguinisex arteria in fauces erumpentis profedum videtur.Replenturenim fauces, vt facile aliquid ad narium cauitatem percrahatur. Quinetiam emundione aliquid ad eas necefla-55 rio adducitur. Cum ex capite fluit,excreationes fere perpetuz,cum tufli non magna, infigni palati titillationeadfunt,quorum hic nihil fuit Przeeflit quoque tuflîs molefta aliquot men-fium:amp;: cum ægrotus nuncetiam tuftir, videtureamex imo pedore educcre. Quibus ex ca-pitedefluens inguttur, fanguistulfim parit,illifietuflïrevidentur, quariin fummopedore tuftîs hæreat,non ex profundo adducatur,

40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Argumenta quoque fupra dida leuia funt,atqj hoc folum oftendunt,quz ex capite va-'

cuari alias folebant.non vacuari amplius. Iraq; cum (olebat excapite fanguis effluere, vel per nares,vel per fauces,meliushabebatpedus. Nûcilla vacuatione^upprefta,transfertallohu-mores naruratcum autem pulmones propter continuanm tulfim debilitcntur, propter eundem ilium motum facile recipiant redundantem in capite fanguincmjfacilc quoque fa-4y dumfuit, vtreferaro ofculo profluxerit. Nec mirum hoc cuiquamvideripoteft, qui modo nouit mulieres aliquas propter retentos menfes. amp;nbsp;mutilata membra habetes.fimiliter non-numquam ex pedore fanguinccopiofumreiecirre,ac melius deinde habuifte. Poteft etiam fortaflè ex corde per venaient arteriam fanguis in pulmonis bronchia influere,qui tuifi deinde reiiciatur.- quo tempore, przièrtim cum fanguis multus influit,fumma fpiritus dilficultate 50 laborare necelfe eft, vt a fuftbcationis pcriculo minimum abrint. Quod an de noftro zgroto affirmari polfit,vt nondum fans liquet, ira nihil hic ftàtuimus.

Ergo liciudicamus fanguinemillum,qui tertionuncapparuit, exapertoalicuius venas ofculo inpulmoneexiflentisjprofufum efle. Quod fa:p;ustflluxit,incaufafuitvaforumim-becillitas. Ëtenimeum rere'ntrix virtusredditaeftinfirmior, per breuiainterualla, amp;exleui jyoccafione malum redit. Vndenoneftmirum quodpoftremo exieritaliquid, cumdefca-mnodeûliitæger,amp;pedusconcuffit. Intérim non dubito, quinoccafionemauxeritfangui-nisacrimonia iScialiedo. Nam zgermanifcftecalidumamp;falfumelfeperfentit.

Caufa:apercionisexhis,quænuncdidafunt,abfq}negotiointelligipoflunt: foletenim vaforum ora relerari a fanguinis multitudinc,aut fufionc,ab imbecillitate facultatis retentri-£is,afanguinisvitio mordacitatçuc,amp;caurisaliis (imilibus, vt inflationefcucopiofoflatuin

co exiftenti, a quo amp;nbsp;vtres, amp;nbsp;vafa rum pi videmus. Mukum in pulmonibus fanguinem con-tineri inde coniiciat aliquis, quod facile aliorum membrorum copiam propter imbecillita-tcm,amp; diuturnum motum,quo violenter propter tulîîmagitatur,recipit. Fundere fangui-nem tu alia, turn maxime motus folet. Quod fi prarterea crudus fit, amp;nbsp;in flatum verti, partes ipfius aliquæ prompte poffint: magis funditur magisq; intumefcit,aG diftendendo venas ape- 5 rit. Equidem vix, puto : dubitari poteft, quin talem acgrotus noftcr habcat fanguinem, qui in ipii Kum facile permutetur. Noncnimnon poteft fanguis poft tarn longum Sc pertinacem cararrhum.perpetuamque fere tuflim crudus gencrari,dumfomnus,quies,colt;ftioimpediun-t u r ,amp; pituitofi humores vbique cum languinc mifeentur, qui ad flatus procrcandos aptifli-ma funt materia.

Adeftetiam infanguine lalfedoamp;acrimonia, quænon parum poteft moleftaeflevc-nis. Sunt ergo omnia fere in noftro ægroto, quibus recludi venarum ora feimus, vt de caufa ambigere nobis non liceat amplius. lam cum conftet fanguinem ex venispulmonum crum-pentem,fi non probe expurgctur,fcdibimanensputrcfcat,vlcus parerecuratudifficilimum; operaomninoeftdandanobis vt prohibeamusillam languinisexvenis eftlifionem. Prohi- ^5 bebimus autem,fi Sc copiam minuemus, Sc ne pulmones rcpleantur, quiqueinipfis contine-tur fanguis fundatur, feu in flatum vcrtatur,procurabimus. Hoc autem obtincre difficile erit, fi catarrhus perfeuerct. Siftedus ergo is inprimis fuerit. Hoc fado, codioncs futursc funt mc-liores, minufquevicii contrahet languis in venis contentus. Demumpedusafordibuspur-gandumjamp;’modis omnibus corroborandum erit, vtdeinceps tarn facile humorcs aliunde 20 in ipfum irrumpentes recipiat: quibus hxc rcmediis perfici polie cxiftimem us, nunc iä commemorate breuiterinftituimus.

Principio totum corpus erit vaeuandum venx fedione, deinde pharmaco leui fiepius rcperito,ne lacdatur pedus ex violenta purgatione. Quod corpus purgationi prius idoneis SC conuenientibuslyrupisprxparandum fit,* per fenotum eft. Ergo ante omnia accipiatbolum ly infra defcriptum,v t eo melaraicx extergeantur. Deinde vtatur per dies quinque fyrupo fimi-literinfradefcripto.Demumfumat 5.z.pilularum,quxibidemamp;notatxhabcntur.Verum-tamcn non fatis eft femel accepiflê, fed debet lyrupum priorem iterum per triduum fumere, amp;nbsp;quarto die totidem pilulas. Mox interpofito alio triduo, tertio eafdcm pilulas rcpetcre. Poft harum pilularum vfum valde vtile fuerit 5. r. theriacx bonx Italicx, aut huius noftratis } d indeeodo,authyflopi,autbetonicx fummo manehaufifle. Toto corpore fiepurgato, caput priuatimpurgandiicrit apophlegmaiifmisamp;crrhinis. Poft hxcfithermispoflecvtiCcllen-fibus, valdeprofuturas ideo fperarernus, quod multis hoc padolaborantibusprofuifleeas feimus. Siue autem vtatur thermis, fine non vtatur, nccelfarium omnino erit, vtexercitio, matutinisfridionibus jlotionibusvefpertinis pedum, leuibusamp;frequcntibus pharmacis al-uumfimiliterfubducentibus, nonnumquamctiamdiureticisleuioribusvaporeshumorelqi a capite auertantur,extraque corpus cducantur,ne videlicet in cerebro aceruentur.Celledos autem diffipareamp;: expurgate oportet lixiuiisexficcantibusamp;roborantibus, pulucribufq5ca-piti infperfis, aut facculis, aut confimilibus aliis futfumigus odoramentis. Per interualla re-pctereeaquoque erit vtilc,quibusfuprapaulo purgari caput diximus,nempeapophlcgmati- 4° fmos Sc errhina, inprimis autem vtilia erunt errhina. Horum om nium exempla infra in aliis medicamentis prxlcribemus. Ante omnia autem vidus rationem fic inftitui oportet,vt quoad fieri poteft excrementapauciffimagenerentur, amp;: caput minime rcpleatur. Ergocibis v-tatur boni fucci, Sc in quantitate parua bene nutrientibus Sc temperatecalidis, nempe carni-busauicularum,pullorumcolumbatum,hxdorum, caponum, gallinarum, veruecum,vitu- 45 loru,ouisrccentibus,forbilibus,hordeo,oryza. aucna,ciceribus,fpinachia,cichorio, buglo-fo, boragine,paflulis, amygdalis,prunisdulcibus, nucleis pini,iuribuscarnium,cicerum ru-brorum,cum momentocroci,pyris codis cum afperfo zuccharo,infine menfx codis cydo-niiscumzuccharo cydoniato,amygdalisdulcibus,pineis nucibus,amp;fimilibus. Gonueni-unt, pukiculx ex pafl’ulis,amp; panis micis, item ex lade amygdalarum confedx ; vtatur in vna 50 menfa non multis cibis,fed duobus,aut ad fummum tnbus ferculis crebrius aflatis,quam eli-xis carnibus, vtatur prandio, Sc exna j Sc tempore intermedio, quantum poterit, fibi a cibo potuquecaueat.

A bftineat ab illis omnibus qux caput replcnt,vinis gencrofis, finapi,erucx Icmine, na-fturtio,raphano,cxpis, allio,aceto multo,carnibus Sc pifcibus falitis, vel in fumo aliterue are- 55 fadis. Pifcibus vti poteft marinis, in locis lapidofis degentibus,amp; carnem mollem, ac friabi-lem habentibus,vt funt truitx,funduli,lucii,lalmones,percx, Sc marini prxdidi. Ab his quos noftri vocant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;abanguillis,tincis Sc fimilibus caueat. Haleces benemaccrati, vtfa*

lem omne amiferint no funt prorfus damnadi: in fumo exficcati nullo pado, admitted!,fugb eda ladicinia,cafeus,caro,fuilla,amp; qux ex pafta paratur,bcta, braffica, amp;nbsp;qux hui’ farinx alia funt.

funt. Item aromata omnia exceptis caryophyllis, nuce mufcata, amp;nbsp;huius flore, quem hodie vocant macim.Duo poftrema genera imprimis funt vtilia.ficut nux mufcata condita,chebu-li conditi, cortices citri conditi, conferua rofarum, conferua betoniex,amp; confeâ:. diambræ, ac diamufcijaromaticum rofatum tabuIatum.Rad.helenii zuccharoconditæ, ficut amp;nbsp;ecingii

5 maximi radices fimfitercondita:. Dehifcequotidiepoteritmanefumerealiquid, Boris tribus, aut duabus ante paftum, faepe etiam po fl purgationem corporis,amp; capitis, lambat firu-pumdehiflopocum lirupo de glycyrrhizamixtuin.

Caput ieruet ita tclt;flum,vt neqj praeter modum calefiat, nequea frigore lædatur, atque auftrosfrigidofqi ventosfummoAudiodeuitet. Cumprimumfenferitfrigefieri,caputdili-o genter operiat,amp;: noftu quoque contrafrigus commode muniat, tegumeto, feu vitta ad hoc parata. Nec minus interdiufolicituseffedebebit,nefrigoricaputexponar, Manepeólinet, panno calido confricet. Quod fl fuffumigio prius impoflto pannos calcfaciet, vtilius iis caput confricabitur.-vtetur frequenter pedum lotionibus vefperi, maneautem fcapularumSc brachiorum fridionibuscalidis: vtiles eædem vefperi quoqjfunt, fl ante pedum lotionem * 5 fubgenubus deorfum pedes fricentur tantifper, dum cutis rubere amp;nbsp;calere incipiat,moxin calldam demittat. Scarifleationibus vtetur fcapularum, amp;nbsp;fupracubituminexteriorebra-chioruin parte fingulismenflbus, etiamextra balneum fudatorium, quorarovtedumfuerit, vc humores deorfum reuellantur. Vniceprodeft cauterium circafinem mufeuli: deltoidis in bf achio excitatum,amp; fic feruatum. Efflueret enim maxima pars humons cerebrum occu-io pancis, Sóinpeiflusdeflillantis. Pofl'etetiam fieri coin loco quo collum capiti coniungitur.

Sed calia tunc demum tentare licet,cum totum prius corpus,deinde veto caput etiam purga-tumprobefuerit, accæteraremediafuperaremorbum nequeant. Operaquoqueefldanda, vt quotidiealuus excrementa fua depouat. Id fi lua fponte non fecerit, irhtanda fuerit glande , aut ratione alia fimili. Exempla talium rerum prasferibi aliqua ægroto curabimus. Singu-^5 lis prope fepcim anis vtatuç aut pilulis,auc alio idem pratflante pharmaco leuiter fubducente, quorum exempla aliquot fubiecimus. Semper poA purgationes fuffumigiis mane vtatur,no-lt;Au puluenbus capiti infperfis,coronali videlicet,futuræ, lixiuiis per interualla,pro more con-fueto,caput abluat.

Bis quoque in anno ad minimum pharmaco valentiore corpus purgetur ; amp;nbsp;femel fal-5 0 tern, aut in haciuuenili aclt;tate,bis vena fecetur, exterior videlicet cubiti, feu humeralis vena, autcerteea qua: mediana vocatur. Singular! Audio caueat, nenimioautdifficiliconcoftu ciboventriculum repleat, neue generoium vinum copiofius bibat. Si poflet per ventriculi infirmitatem,amp;: colici doloris metum a vino prorfusabAinerc,aut raro bibere, prxfertim vi-nofum; confuleret fuis rebus pulcherrime. PofTct ergo vel tenui ceruifia vci,vel aquam cum Î î zuccharo,prunis,cinnamomo,maAicheamp;maci dccolt;Aum pro vino vtilitervfurpare. Cer-tum efl vini vfu caput pluriraum repleri, amp;nbsp;catarrhos adaugeri. Paret ergo ex diiAisamp;fi-milibus aliis fibi potus fuaucs. Quod vt fit fadu facilius, exemplum adferibere in chartapla-cuit.

Quod fi thermis vti Cellenfibus decreucrinpoA corporis primum, deindeetiam capi-40 tis purgacionein,vt diçtum fupra fuit,illo fe conférât, va fque ligneum, quod tiriam aliqui vocant, amp;nbsp;qualia illo in loco vfurpatur ab omnib. in hypocau Ao poni curet. Cum lerenum cx-lum efl, non efl necclle, vt calefiat hypocauflum, nifi frigus matutinum id poflulet. Exorto iam foie feneflrx amp;nbsp;oftia aperça finc,dû in folio fedet,vt locus perfletur. Cu nubilum,aut plu-uium efl cxlum faciendum erit idem ; cauendum tame ne aer per feneftras ingrediens caput 4 Î feriat. Quamquam fi commode teólum fit, non facile turn Ixdi queat, cum in folio adhuc fedet. Pauloantequamexeat, claudjnturforesamp;feneflrx, excipiaturqj xgerlinteopanno longo, amp;nbsp;corpus exficcct, mox in ledulo ibidem pofito hora vna plus minus quiefcat, medi -oeriter teclus; hoc tempore iterum licet immittere aerem,ea adhibita cautione,qux dida efl, ne videlicet caput ab aere feriatur nudum.

5 o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lauec initio fic,vt aqua non nimis caleat,fed in ea tantum no frigeat. Cauendum enim

modis omnibus,ne caput nimium incalefcat. Cum talcquidfieri animaduertet,mox frigida * nbsp;nbsp;eiufdem generis aquafolium temperet. Initio per horam dimidiam manelauet, deinde am-

plius, vtadhoras circitertresvel4.afcendat. Aprandioleuiore horisfere quinque iterum ingrediatur in folium, amp;nbsp;primii mofam in eo breuiorem faciat, paulatim diutius infideat,VE J f iam monuimus. Mane amp;nbsp;vefperi in ledulo po A balneu quiefcat,deinde cibum fumat, eum-que fimplicem,nec nimix quantitatis, fed potius intra iuftam quantitatem. Lauet hoc modo feptimanisplus minus quatuor. Sicorpusexulcereturabaquailla, vtplurimis vfu venirefo-let,cum primum reualuerit,lauari definat,attamen paulatim,non fubito.

Admodum quoque foret veile embrocha iAius balnci, quam Duciam vocant, vti .• fed quia nunc acr efl frigidior,differri hoc remedium in fequentem annum prxftat, quo tempo-Bb

reartificiali potcrit vti fi longîus ab his amp;nbsp;aliis congruentibus thermis abfit. Potiisquoq; ha-rum aquarum præfertim vero, ß per vrinas vacuentur, aluumqj fubducant j miiifice pcdori conducitjinquareconfuetudmemaliorumibi lauantium.præGipueobfèruabir.

Poft vfum thermarum diligenter ftbi caueat ab acre frigido,amp; humido, ne caput eo iX-daturjatqueilia vfurpet remedia, quat fupra pro exficcado amp;nbsp;roborando capiterecenfuimus. Interim quoqj imprimis det opcram, vt ventriculus retfte valcat, probe concoquat, vapores non tarn multos in cerebrum fubmittat.Proderit ob hanc rem,poftquam cœnauerit amp;nbsp;pran-fusfuerit,vtnecedere,nec bibereampliusiam velit,puluerisdefcribcndi cochlear fumat, quo vaporum in caput afcenfus prohibebitur.Curet ctiam, vt poft balnei vfum per integru men-fcm ad minimii accurate viuat,amp; innullo quo ad eiusfieri poterit ,delinquat.Reliquaqiio 'O modo perficiantur, fatis eft multum a nobis expofitum.

Inconferua betonicae autcummyrobal. chebulis, autaliistalibusaccipiatfrequenter §.ß aut ^.i.pulueris cornu cerui vfti,aut tibiarum cerui vfti,quo vno remedio iuuabitur omni-noplunmum, acteftimonium ei præbebitaegrotus, fpero,optimum, vbi eo fuerit vfus.

PVELLA nobilisannosfere 15,nata,laboratdiabctc,amp;diuiameomorbolaborauit,itatarnen vt poft vfum acidularu in jttrdjcnfclôt/ non nihil remiferit, nunc autem rurlus exa-fperctur. Diligccer circumftantias inquires,nullum caliditacis renum potui fignum animad-îo ucrtere.lpfacerteperpetuoraagisfrigercirca eorum regionem, quamcaleat. Quaîtiturdc caufa huius mali,eiufque curatione. Adprimum reipondeo fieri non poflc,vt vrinae excrctio oblxfa fit,fi partium earum, per quas ea naturaliter obitur,fecundum naturam habeac. At de vcfica non cft,cur hic cogitemus,fiue attrahere,fiue recipere dumtaxatlotium ponatur.Non enimpoiret tantum attrahere,fimulqueintolerabilemillamfitiminduccre. Inrenibusergo, ÎS qui praicipuehuicmunerideftinatifunt, vtferum emagnisvafisadfeattrahant, vitiialiquid ineflè vcrifimile, adeoqj neceftàrium exiftit. Nifi ita eflet, tam non attraheretur ferum eaco-pia ad ea loca nunc,quam non attrahitur in hydrope, aliifq; aqux in vafis amp;nbsp;hepate colledio-nibus.Dum naturaliter affedifunt, tantum ad feattrahunt quantum debent. Simaioradfic (cri quancitas, earn in vafis relinquût, vt fxpe fieri folet. Sed necattrahere videntur in hac pu-40 cl la, cum calidi taris eorû, vt dixi, nullum exftet indicium. Quid igitur, an ab hepate intem-peratoilio propelli dicemus? At non reci pient, fi valent. Cumin omnes partes me verfo, nihil inuenio,in quo tuto acquiefcam,in hoc quidem cafu.Scio quid Galenus.quid alii tum ve-tuftiores, tum recentiores feribant; vidi ipfe quoque puerum,eundemquepcrcuraui, qui ca-lida renum intempérie laborabat. Sed hic nihil talercperio. Caliditas multo minor, quam 45 quæ vi tanta trahere polfit.manifefte pevci pitur, hic nihil caloris fentitur. At hepatis calidio-risnonobicura adfuntindicia; quarein hacfententia nuncfum, laborarequidemrênes in hacpuella intempérie frigida potiusquamcalida, led ab hac folavrinæ tantum profluuium fieri non arbitror. Heparcalidiusfaéhumfufpicoromnem, quarad ip{umperuenit,humidi-tatemccleriterdepellere ad rênes. Hos propter debilitatem contentiuæ facultatisnulloferc 50 tempore retinere. Quod cû fit, neceflàrium eft,vt perpétua fit eorû attraôtio,licct alia ratione immodica forte non fit. Trahunt igitur, fed quia trada pro more continere non valent, nec carcrc tarnen eo quod naturaliter trahere folent, volunt ; continue trahunt, amp;nbsp;quod trahant, inueniunt. Hinc tanta potus excretio oritur, Quac fi ita habent, certum eft hepatis intemperi-em corrigi,amp;: renés corroborari oportere renés ccenim non tam ob intemperiem, quam af-Si fluentis fubinde humoris ferofi amp;nbsp;frigidi copiam dcbilitari amp;nbsp;grauari.Quamobrem viétus ratio inftitui debet, moderate calefaciens amp;nbsp;adftringcns;qux cclcritcr alterantur,amp; penetrant, minus conueniunt. Profunt etiam alimenta medicamentorum naturam participantia multo magis quampura pharmaca, Adeibos quod attinet, conducuntmaximeoryzaamp;milium, amp;nbsp;auena,fi in lade vel amygdalino coquantur, vel vaccino,in quo tarnen prius chalybis ignitifruftaextinda fint. Deindeprofunt pedes vitulini amp;nbsp;fuilli optime codi, omphacioque Bb i .

feu agrefta conditi. Carnes afTz magisprobantur quam elixæ.Omncs ramen agrcfta,vbi fie* hcommodeporeft,condienda:;fal amp;aromara vitenrur. Ouamediocriter duracumagreftâ laudantur. T ortæ vocaez ex contuâs amygdalis, ex eifdc pultes fadæ conueniunt; quem-admodum amp;nbsp;cydonia,amp; poma omnis generis, fubacerba feu aufteracoôta. Commendan-tur maximeprLinafilueftriaamp; cornacondita. Bene quoque facit vua ,qua: Ribes appellatur. lacacidum, quod exempto fit butyro,comeftnm potumque iuuar. Vtilc quoque eftvinum rubrum quod aiiftcritatis eft particeps, amp;nbsp;crafliufculum apparet. Confert maxime aqua co-d:acumprunisfilucftribus,amp;interiorequercuumcorticedecodla,quo remedioferc ioloali-quando morbum ifium in puero curaui. Potent pro noftra puella incoqui maccr, feu macis muolucrum nucis myrifticz. Deinde fuauiratis,amp; vtilitatis gratia permifeeri, quoties bibere • ® cogitar, poterit vei fuccus cydoniorum absq^ zaccharo, aut faltem no multo paratus. Confi-do maximein firupoex confolidaemaioris radice, amp;prunisfilueftribusprarparato; quoetfi non fum in hoc ipfo morbo vfus,ea tarnen felicitate in affedibus huic malo fimilibus vfurpa-uijVt non verear affirmare plurimum hie quoque profuturum.Ec hacc de talibus,quibus ego folisprincipiocurationem tentarem. Si nihil proficcrem; ad pharmaca demum, trochifeos, ^5 cledaria, pulueres, confedionesmedicamentofas defeenderem; quorum eadem effet vis, qua: eft in iam didis. Catterum non opus fore ralibus mihi perfiiadeo, fi cum iHis qua: reccn-fuiac fimilibus, fer io morbus oppugnetur. Siaquaferreaalicubirepeiiretur citra acrimoni-am, cavtendumcenfercm. Acidulis curnonfidam, multamemouent. Hocintcrim filcre non debeo, multum prodeffc vomituma multo potti cxcitatum. Quare vcl inidfrequenter fieri, fimodoargrotansvomerecitrapericulumpoffit.

Hepatis regio inungatur maneamp; vefperi vnguento, quod figno A. notatum eft. Tert'o autquartoquoquedieabluaturlocusfpongia in aqua, vcl vinocalido madefada calefada amp;cxprefla,iterumque inungatur, vtprius. Quotidie bis inungi lente, fed diuinfricari debet, 25 mane ac vefpcri. Simili modo inungi quoque debet renum regio bis fingulis diebus linimen-toB.amp;imponipoft vndionem debet emplaftrumC. fignatum. Hæc fi cum diligentia fier, citius opinionefânitatem recuperabit, fpcro,nobilis ilia virgo.

Quod fupra oblitus fui dicere, hie monebo. Si puella deledatur herbis ex aceto,fale,amp; oleo,quibus vulgo nobiles per Galliam, amp;nbsp;Italiam initio cænae vtuntur; condiatur endiuia amp;: P pimpinella ltalica,(noftri fanguiforbana nuncupant)quæad hunc vfum paffim expetitur; la-ducaetiamamp;cichoriihortenfis folia przeoda comedipoftunt, itemqueportulaca, fic tarnen vt femper admifta fit pimpinella cuius mentio fada eft, amp;nbsp;in aceto paffuizprius madu-crint. Melius tarnen eft abftinere, aut rarius attingere. A labore, fcalarum afeenfu, faltationi-bus,amp;exercitiisconfimilibusdiligentercaueatjfifalutis fuacamanseft. Si ventriculumdcbi- 35 litari fentiat.admoueri feutumdebebit, quod eumconfirmer,acnaribusfubinde, violas,ro-fas,acetum rofaceum,amp; odoretur. Ha:c hâbufquæ deaffeduraro dicerem,femelenim tantum in puero folum vidi amp;nbsp;curaui: at cum aliis morbis iundum facpius animaduerti. De cau-faeius multo plura dicendafuiflent, nifi capita dumtaxat attingereconftitutum habuiflem.

2. Mardi, anno 80. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40

T) Ve R nobilis Gallus ,annos natus circiteri./.habitu corporis gracilis, amp;nbsp;macilentus ad- 45 modum, niger,fubtnftis, aliquot iamannisinterdumfenfitdebilitatemquandam,vclut

«xÄLi7j)lt;,pofteamalopaulatimaudo grauius habere cœpit.-dem um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feuAeiTre^î^

;:^(zcorreptusaliquotiesfuit, finecaufæeuidentisintcruentu. Syncopennondum perpeffus eft; quodquidem intcliigere nos potuerimus. Idem feabie iam diu laborauit moleftafads: ex qua nondum plane conualuit. Ante animideliquium femper amp;nbsp;alias frequenter queftus 5° eft de doloris cuiusdam fenfu in ore vctriculi. Dexcrum hypochondrium finiftro multo ma-gis tenfum eft, actadui manifeftius remittitur. Cor manu, pedori impofitaeuidcntilfime tnouerifentiturmaiorecontentione, quampromotuarteriarum. Sic propevideturmoueri acfiflatupicnû, diftcntûqjreftct.-Iamamp;fi,nullaineius motudeprehendi a nobis potueric inæqualitas: quemadmodum nccinarteriisvllanobisapparuir. Vrina:fubftantiaamp;colore ■ laudabilesvifxfunt, inquarumfundoarenulx amp;:veluti cineresmulti apparuere.nonnum-quam materiam in eis confpeximus,craflam amp;nbsp;multam,puri,quam hypoftafi fimiliorem. E-dit,bibit,dormit,amp; commode,amp; pro natura: fua: cófuctudine : nifi quod per morbum nunc vifus eft liberalius appetere, ac nodu minus aliquanto quiefeere, Queritur de magna fauci-tttn ficciiate ( licetexpersfit febris ) vt aliquando frigidacolluerccogaiur, Verfus auroram bene

bene fans dormir. Tufficula etiaminani vexatur, propter tinllationem in faucibus perce* ptam ; vt nobis retulir.

Ergo cum animi defedus fit fubitus virium lapfus,neceflum eft, vt eorum aliquid mu-taricogitemusinquibus vires confiftunt. At in fpirituumiufta quantitate,amp;qualitate, nee 5 non congruente folidarum partium feumembrorumtemperamcnto,confifterc eascertum eft. (Quocirca vel congenitum membrorum calamp;rem vel Ipirituspati fcquicur. Cæterum vt in membrorum vitiis,accidentis huiuscaufam quarramus,nulla nos res mouet. Quippe figura,numerus amp;nbsp;reliqua culpacarere videntur, amp;nbsp;motus cordis qui manu percipitur, naturalis videtur.-cum amp;æqualis omni tempore, (nam amp;anteamp; poft cibumcontredauimus,vt nihil inexploratum relinqueremus) inaneat,amp;arterixnaturaliter mollesarquabiliter etia pulfent, acmorbidaeaftèdionisfignuminfc habere videantur. Temperamentum autemadeo cele-ritereoufm non mutatur, vt animus deficiat. Corripit eum affedus inopinato,nulla,vt dixi-mus, cauia morboue praccedente ; in fpiritibus ergo mutationem fieri nobis perfuafimus. Et-enim exfolutiones amp;nbsp;deliquia inducunt ipirituum infignes, vel alterationes, vel euacuatio-nes,aucdiiïïpationes,vclincerclufiones,autfuffbcationes. Euacuationisamp;diflïpationisfigna in argro noftro nulla fe nobis ofFerunr. Quoniam dum optime valere videtur,hilaris eft ac Iç-tus,ncc vllo,vcl animi, vel corporis motu perturbaturgt;deniqj cum nihil minus mecuit,repente inuaditcum aftedus. Anxietasamp;dolor in ore ventriculi tantusnoneft, vtciusracionem habeat.-neceopræfente,fuccedit Temper animi defedio. QuzresfacitjVt minime putemus, rpiritumperturbatcmotum,autexcordeconfertimad os ventris proptereiusdoloremaccï-tumiymproma hoe parère. SednecfiiiTocationis, autinterclufionis,aurextindionis, indicia vidimus. Qjiamobrcmalterationem eos pari cenfuimus. Alteranturporro fpiritusaliquan-do fimplici amp;nudaqualitate,ficucinEphemeracontingit; nonnumquam peradmiftionem inimici halitus. Et in xgroto noftro prior modus locum non habet; vt amp;nbsp;prædida oftendunt; ^5 amp;nbsp;illud prædarc probat, quod malum non fenfim augetur, fed ccleriter inuadit, amp;nbsp;mox ite-rum foluitur. At (implex intempéries tanta, quanta vires deiiciat, non tarn celeriter reftingui folet: quod Ephemerae fat is declarant. Alterantur igitur ab halitu quodam inimica qualiiat© prædito. Ergo certis temporibus (pihtum vel halitum malignum in parte aliqua corporis col-I'giconiicimus.qui cxinterualliserumpens,os ventriculi,cor,deniq5 caput etiam laccflat.Si-3 o gnum huius eft quod fubito generator hoc accidens, amp;nbsp;celeriter iterum definit, amp;nbsp;quod turn fibi caput repleri, amp;nbsp;non nihil accendiaduertit. Quinimoftrepitum, velutaquxbullicntis tantum percipit, vt mirentur adftantes non eundem audire. Flatum hunc melancholicum efl'eiudicamus; videturenim corpusatgri generation! huius fucci maxime obnoxium elfe» quod prsEier corporis habitum gracilem,colorem liuidum, amp;nbsp;quodammodo plumbeii, mo-res ingenium illud etiam probat,quod parentes ac fratres,( quos circa hancattatem confimi-li prope morbo laborauille audiuimus ) fimiliter temperati fui fie feruntur. lam quia in fple-nis regione nihil vitii deprehendimus.at in altero hypochondrio, tenfionem (eu replenonem manifefte obferuauimus,ex hoc potius, quam illo flatulentum hunc fpiritum mala qualitatc pratditum prodire ftatuimus. Nec mirum hoc videri poterit ei, qui nonnullis hepatis ac de-xtri hypochondrii vitio,nullo interim morbo in lienis regione apparente,melancholicis deli-riis infeftari animaduertit. Ex his patet.quifnam iudicio noftro fit locus in quo caula mali ori-tutjlicetgenerationis feuaceruationis modum nondum expofuerimus. Videtur nobis melancholicus fuccus in noftro adolefcentccopiofior in hepate generari, quam vrafplenc o-mnis attrahi poflit,ac perfedius elaborari,amp; concoqui. Ergo circa hepatis regionem reliólus accedentc venarumeius partis obftrudionepaulatimcorrumpitur, amp;nbsp;in flatumdilfoluitur: qui deinde in cor amp;nbsp;cerebrum irrumpens fymptomatiscaulaefficitur. Nonexugiturautem omnis a liene, vel quia tantû copiam expurgate non eft aptum natu hoe vifcus; vel quia morbo aliquo debilitatum intra modum trahit. Nobis vtrumque effe pofte videtur, tametfi iecur potius, quam lienem accufandum putemus, quod in fplene morbus nullus fe prodat, iecoris intemperiesa toto corporis habitu,colore,moribusnimisclarearguatur.Hanciecinorispro-prietatem qui naturalem amp;nbsp;congenitam ftatuet, a fcopo non prorlus,nifi vehementer falli-mur,aberrabit,vtexantediólisliquet.Hisita conftitutis,manifeftaeftcurationis ratio.Quip-pedanda erit opera, quantum fieri poterit. ( nam naturale hepatis temperamentum baud facile mutatumiri perfpicimus) vt huius fucci minusgignatur in iecore. Deinde vtquod geni-J ƒ turn fuerit.afplene tocum expurgetur,pleniulq; elaboretur. Tertio fi quidexpurgari non po-tuerit.id vt leui pharmaco ex interuallis per aluum cuacuetur. Denique, vt os ventriculi,cor, ÔCcerebrum lumptisamp;admotis apte, confirmentur. Primumefficietalimentumvfus, ex quibus cocodis minimum huius humoris generari folet: ac caufarum illarum, propter quas muhiplicare con{ueuit,deuitatio. Alterum confequemur, fi venæ ad lienem pertinentes tarda libcrentur, He reclufa: vôft raentur, ac vj feus ipfum roborctur,quo facilius ao largiiis attra»

hat. Quibus ïnftrumentis hxc perficienda f]nt,dicemus, vbi de inani illa tufficula aliquid nio-nucrimus.Huiuscaufa nobis videtur efle vel fpiricus acris amp;nbsp;mordax, exthoraccafcendens. (quiamp; ficcitatisoriscaufacxfiftic) vel tenuis amp;nbsp;paucusaquofus humor ex capite ftillansac laryngis feu faucium mufculos laceflens,fiue humor fit, fiue fumus, qualis interdum fébricitantes quofdam hoe modo tuflirecogit, nequevalde acris eftnequemultus.Quarenon ad- ƒ modum folicitos nos habet.

Quid D.Cnodi vs,amepetat,pcrleótislitcrisin- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i y

I. De puluere,quem D. Wirfungus mifit, haud male coniiciût Medici, eflè cum ex cha-mxdri herba, chamxpity, centaureo minore,amp; aliisquibufdam talibus compofitum. Exfic-cat is valide admodum amp;nbsp;ftrenue, amp;nbsp;vrinas ciet, perqj cas excrementa venarum pulchre va-cuat. Vfum cius in valde calidis amp;nbsp;biliofis pcriculofum efie confiât. In humidioribus amp;nbsp;fri-gidioribus no n Icuiter eum prodcfïe poflè,docet ratio, amp;nbsp;profuifle eum experientia compro-} Q bauit.

Verumtamenquxftio hic oritur no negligenda, vtrum, quæ hoc modo vrinas promo-uent, amp;nbsp;per eafdcm ex venis cxcrementicios humorcs expellunt, totumque corpus haud fc-gniter ficcant, capitis intemperiem humidam exficcare, atque corrigcrc fie poffintjat nullos porro humorcs qui ad pedes defluant, generent.- vel fi hoc præflarc nequeant, an per vrinas } 5 cduceregenitos ibidem prauos fiiccos atqueapcdibus abducere valeant.Medici,quorum confiliovtitur,neutrumeffîcipoflèpcrfuafieflevidentur. Authorislibriad Pifôncm. (non enim Galeni eft fœtus ) teftimonio non rede vtuntur; cum non hoc dicat, quod ipfis dicerc videtur, quarauis paulo licentiuslocutus videtur. Si namque hoc fcnfifleeum purent, nulla medicamentaepotaprxtcrtheriacam,amp;mithridatis antidotum,podagricosiuuarc,citraca 4® pericula qux ibidem commémorât; falluntur certe plurimiim. Fallitur non minus ipfc quoqueauthor, fihoefenfit. Putoego eum de illis folisloquipharmacis, ( aliter quomodo fides ei potius,quam amp;nbsp;rationi,amp; confêntienti omnium facciilorum experientix habenda fit, non fane video,) qux exficcando tantum amp;nbsp;roborando iuuabant,non autem de illis,qux fi-mul vacuando profunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 5

Ad propofitam quxftionem fie ego refpodeo. Pulueres talcs capitis intemperiem con-firmatamautnumquam,autcerte admodum tardecuraturos; cuiusreicaufa fortaffe prx-cipiturxgrisvtper integrum annum fumatur. Ratio fententix mexeft, quodhuiusmodi pulueres, qualis hic efl:, de quo loquimur, nihil habentinfcdulcisamp;grati. Irat^ poftfangui-nis in hepate confedionë, quicquid hucufq5 pert ranfiit, cum ferofa fanguinis parte, vt exte- ƒ o racxcrementaacria, amp;rtenuia,adrenespropcllitur, ad caput non afeendit. Etvtparsaliqua fanguinipermifta ad cerebrum fuftollatur aliquando: tanta tarnen canon eft, vtfanguinetn cfficiattalem,qualis ipfeeft,calidum videlicet ficcumque.lam nifi tali fànguine nutriatur cerebrum , intemperiem adeptam amp;nbsp;fadam non facile rurfus amictet. Hacdc caufa guaiaci decoftum cum tenui dixta longiore tempore potum plus prxfidii in talibus malis adfcrre 55 mihi videtur. Quippe paulatim fit, vt natura alio cibocarens ex ipfo guaiaci dccodo fangui-nem efficereconctur, atque fanguis guaiacinusfliceatmihi fie nominate )quodammodo efficiatur. Certe qualitates eum guaiacinasinduereomninoeftnccefle. Quocirca non eft mirum,quod partes tali fànguine poftea nutritx ficciores reddûtur,aut fàltem ab excremen-tis, qux in fuis meatibusdifpcrfa habebant,libcrantur.Q^d fi veto iftahumorum colledio inccrebro,

ConfiliorumMedicinalium Liber, ipp in cerebro,non ram cerebri culpa,quam ventriculi, amp;nbsp;vicinarum partium vitio vapores per-pecuo multos ad cerebrum mittentium euenirer dici non poteft,quam fruóluofus futurus fit diuturnus vius talium medicamentorum. Ego D. Cnodii res non fatis habeo compertas,nifi quod memini cum de ventriculi imbecillitateconqueftumaliquando mibifuille. Tuncc 5 corporis habitu,proceritate,amp;corpulentiaeum mcdiocriter calidum quidem.fed magis ramen humidum corpus habere conieci. Quamquam parum diligenter de iftis rum cogita-remiquodconfiliuma me ierio non peteret, fed obiter folum quacdam interrogaret. Caite-rum inde fufpicio aliqua mihi nunc etiam nafcitur, hunc amp;nbsp;vicinasei partes cerebro plus ex-crementorum tranfmitrere, vel tantundem certe, quantum ipfum talium generet. Id fi effet verum, nihil cundarer polliceri ei magnam vtilitatem ex huiiis pharmaci vfu, modo nihil aliudimpediat. lamenimdixi, mihi temperaturam, amp;:carrerascircumftantias neceffanas non fatis elle notas, vtqui fcirenumquamopusbabuerim,

Sed obiiciat hie fortealiquis, hac rationenon multum eum iuuandtim. Poffe enim re-liquum excrementi, quod ab ipfo cerebro proueniat, amp;nbsp;a puluere illo vacuari nequeat, pro-* 5 pterea quod ad eas regiones, ex quibus is vacuare poteft, non defeendat; ( lie enim affeéium elfe cerebrum pono, vtexcrementa pluracolligat, quam per vfitatas vias expurgate valeat, quod tarnen nonad ventriculum tranfmittat léd ad pedes deponat) ilium metum parère, quem author ad Pifonem propofuir. Huie ego refponderim,facile hoc caueripoffe fi lingulis menlibus,prærcrea bis aut ter,(inrerdum veto plures,nonnumquam rarius,ac lemel tantum, proexcrementifcilicetquodcolligitur,copiaamp;:qualitatc)aloe velrofarumfucco,cui3garici aliquidpermixtumfit, velalioquopiam in hunc finemprarparato pharmaco leniamp; luaui, cxcrcmenta capitis, amp;nbsp;reliqui corporis vacuentur. Ego fane fob's purgatoriis ralibus fuauibus grauillimosarticulorum récurrentes cruciatus,tuminprincipibus,tumpleheiishominibus, Deo adiuuante,percuraui,poftfudoresamp; alia quaedam remedia opportuna. AUiiefcit caput, ^5 vbi quis taubuspaulo vtitur,frcquentius excrementafuaadinteftinadeponerc, priufquam cumimpetuinarticulosdetrudantur, quotemporeinprimisprodeftprædiôfipulueris vfus, V elim etiam cum Aetio fermone /i.cap. y.purgatoria mifcei i, vt per aluum etiam expurga-rentur limul excremenra,amp; per vrinas.Talis eff Antidotus ipfius ex Hyperico, vel ea qua:ex centaureis fiti fiquidem huic agaricus,aut limile aliud permifeeatur. PrxHiterit ramen, feor-30 fumhrcexhibcri,neiemutuoimpedianr.

Ergo fi non videarur cerebrum excrcmeta fua ad eas venas depofiturum, per quaspul-uisprarfenseducereeacumvrinispoflit; medicamentishocconfequemur fortelenibus amp;: fuauibus. Interea puluis corpus exiiccando roborabit, amp;nbsp;ne copia vaporum in caput exmfe-rioribusafeendat prohibebit, atque vel hacratione vtilillimuserir. Si velinfuauitatefua, vel Î 5 aliadecaufafuminonpoterit,promp(uamp; facile eritei, qui, exquibus, amp;:quoraodohicfic compofitus, nouitaliumconficcre, qui facultate non Gt forte inferior futurus. Habeoego delcriptionem a Medico Italododiffimo, quern louis puluerem vocabat, quoapaucisan-nis aliquot percuratos afferuit. Huic Domino 'V/irfungi perGmilis eft, amp;eadem habet, fedp!ura,c( nftat enim ex 8- fimplicibus,cum D. Wirfungi ex 6.tantumcompofitus Gt.Prar-40 terea non eft par ponderum in vtroque ratio, ôc acccdit nofter magis ad Aetiidefcriptio-nem.

Deprimocapitedsxifere,'qu.'Ediccrepotuitcircumftanriarumignarus. Certumhoc eft,aut no efle veram autoris ad Pifonem fententiam, aut non lie efleintelbgendam, vt praeter theriacam, nulla abfquepericulo vfurpenturremediafruófuofeinhocmorbo. Etenim 41 Gremediisaliis hoc ipfum præftemus, quodthcriacaprxftat, exGcccmus, cxcremcntacon-fumamus,corpus roboremus per aluum atque vrinas,qux redundant,amp; difcuti a natura ne-qucunt,educamus;quo padononperindeproGmus, acGiheriacam infuauemedicamentum Gepius exhibeamus’putotamen.G quis hac vti vellet ac poffet, amp;nbsp;per internalla purgato-~ riis vterctur,eum magnum inde cotumodum perceptuxum efle. Quos ego adhuccurandos 5 o fufcepi,amp; obfequenres reperi, (quorum profedo minor femper eft numerus ) fobs purgato-nisleuibus,prolpcreadmodum, Deo eft gratia,curare tentaui. Ifta enim vtfacerempotius, quamvtdiureticisvtercr, omnia fuadebanr.

2. De Atrophia mufculorum pedis fruftra plura dixero, G prauus ibi humor continetur (propterdoloresfrequentesamp;magnos, amp;nbsp;partium debilitatem probabile eft multos adea J 5 k'cadefeendere, amp;amufculisexcipi) amp;fotuamp; leni manuum mollium contradatione feu fridione paulaiitn cot« Gimendus. Debent autem manus prius calido oleo,fcilicet chamçmc-linoautaliofacukatem huic non diffimilem habcnte,perungi. Nec funt initio fortioraad-moueda, fed fatis eft nutrimentu Icuiter attraxifle. Cu primu corpus fuerit redditum Gccum, amp;nbsp;minus humorum delabeturad pedes.omnia talia fua fpontedifparebunt. Débilitas eft in neruispræcipue propter co mbibitos huraores laxioribus rcddicisj illiscxGccatis, officio fuo

mufculi reéle fungentur. Hæc mox, atque literas mihi traditas pcrlcgere licuit,fcripfî,nc alia négocia forte impedirent. Die 9. Februarii, Anno 1566.

Tbomoi Sraflus D. loanni Qiodio (Jancellariooy^mber^enß, Domino nbsp;amicofùo honorando s.D.

Ipfa die Id. Martii, qua die mane in periculofam incidi fubito dyfenteriam,tua: mihi li-teræ rcdditæ funt. eas curaheri perlegiflem, putaui ad eas mihi aliquid nunc elle rclpondcn-dum. Morbus enim, Deo ope. max. gracia fit, ira remifit, vt fcriberc iam meditarique poflim; ’® declarabo autem quædam forte verboiîus, plulcu lum otii in hoc meo morbo nadus,vt mihi ipfi,amp; memoriç hacin parte feruiam potius.quam vtcuiquam contradicam.Scio vixnocen-tius aliquid efle argris acuto morbo laborantibus, vbi in mora maximum fiepe periculum eft, altcrcationibus iftis medicorura inter fefe. Scio illud, pluribus aegris plurimum quocÿ pro-fuiffe eiufmodidifputationes. Vbi morbus dat inducias,amp; arger,eoprxditus eft iudicio,vtin- ’î ter difeeptanres arbitrari poffit, non poterit fane non prodelfc, fi omnia perpendantur accu-ratius; quar cum in noftra præ fenti caufa concurrant,non inutile forfan erit,quædam penitus introfpicere. Senbisergotepuluere vfurumfuiffe, nifîduo quædâteadhucimpediuilfent. Alterum eft, quod me prius admonendum de temperatura, cæterifquecircumftantiis puta-uens. Alterum quod Medicos tuos non tantum in fcntecia perfiftere animaduerteris, verum io etiam rarione accommodateeandem confirmare obferuaueris. Ad me quod attinet,neque propofui cibi puluerem ilium,nec propofitum fciui,priufquam per D. Stephanum Cirlcrum noftrû me interrogares.an tuto eo aliquis vti poflèt.Egocum mihi temperaturam tiiamgt;vt cç-teracognituneceftariaignotaeflèfcirem, generatim refpondivfumipfius(exceptiscamen valde calidis amp;nbsp;flccis.vt poftea patebic magis) tutum cfîcjîimulqj quomodo prodefle poîïet, f declaraui. Vifa eft mihi tune,cum hic te viderem,corporis tui ea temperies eflc,quæ non im-pedireceius vfûm. Et ne nunc quidem aliter fenfio, quod ad temperamentum attinet. Sed quæftionem nunc longe aliam proponis, de qua mox dicam, vbi prius de Medicorum tuo-rum opinioneacfirmamento,quoeosinniti feribis,aliquid dixero. Defcndunt,inquis,opi-nionem auchorisIib.adPifonem, nontamob Galeni aucoritatem. (noneflè cum Galeni P noftri nuper dixi ) quam fencentiæ veritatem.’Etenim cum proba codio a iufto proficifeatur teperamen to,mala amp;nbsp;vitiofa,ab iniufto,3lt;: deprauato neceflê efle, vt corporis ficcitate quæ lima fit caloris, auda, calor quoque augeatur. Quo fado codionem fieri detcrioiem,humo-resquevitiofosattenuari,amp;:fluxiliores reddi,vtea facile confequancur incommoda,quæ author ille commcmoret.Compcrifle etiam fe vfu amp;nbsp;experientiarem ira habere. Cæterum the- J 5 riaeæ ac Mithridatii vfum,talia minime parère incôm moda, quod temperata magis fint medicamenta. Hæc fere funt, quæ de ipforum fèntentia fcribis.

Cur auchoris lib.ad Pifonem teftimonium contra ea quæ ipfc nuper fcripfi producanr, non fane video. Tam aduerfatur author ille fententiænoftræ, quamqui numquam vixit. Quinimoprobac eammodis omnibus, vt exfequentibuspatebit. ÉquiderrA nifi nobifeum 4® pulchre con(entitet,id quod nuper etiam fcripfi; communi primum, deinde fibiipfi,poftre-moprobatifïimisfcriptoribusamp;: plurimorum fæculorum expericntiæadueriaretur. Ecenim quæcumqj remedia fuperuacaneos humores in corpore velnonfinuntcolligi, velcolledos per conuenientes vias,citra vllius partis offenfionem vacuanr,ca damnare nullus poteft.NuI-la namq; alia eft Methodus curandi eos morbos,quos humorum præfentia excicat,quam vt 45 veleuacuentur,vclcolligi prohibeantur; fi quidem copia iuanocent; vel deniquealterentur, fiqualitatefolaobfint:amp;: ne fruftrahic multa dicam, ad propofiram quçftionem no multum conferentia, humores podagram efficiêces fua redundantia amp;nbsp;copia morbum gignunt. Tolli ergo præfcn tes oportet,aut necolligantur,cauere,fi quidem percurarc morbum vclimus. Et-enim fi vel non finantur aceruari amp;nbsp;generari, vel antequam ad pedes defcendac,per vias con- 50 uenientes educantur extra corpus: certum eft, eos pedes non efle læfuros. Hæccum pul-uis ille velipfis teftibus præfter, præfertimfi, quieovticur, leucaliquodamp;fuaucpharma-cum fæpe fumat, quomodo non pugnet cum ratione, qui conuenire neget? Porro quod fe-cum ipft pugnaret authorille, fi ica fentiret,cx verbis ipfius perfpicueparce. Cum enim dixif fec,quam vcilitatcmtheriacæpotusadferatpodagricis,liinftatuautdeclinatione,eavtantur, 55 atq; tales plurimum iuuari, f^er fuauitatem continentur earn bibant, rationem hanc addit; CXiîk7ra»5.'JoL|7/àyj7i3t,'7rï£x'TÎà7^ô;gt;çJ’y, xsd'^hMOÄ.luià.gt;Âoiin aijnf/ioif'loL lAAKUty nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VOOTI/m'IoS 01 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;çnvfc'oi, TlMfßp’Qn 'TBIIS

7o5 (pog^vxzi)Av£lt;gt;tyvec5^, 5lt;x,ê^fiwaAioxov-îa. lt;hi tIuj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TiSTay nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;volt;ni-

Xît* T» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cf loTi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;9 TOky *îîgt;^gt«'J’. 59 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^jfpeqivcra, to t^t'rlà. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yp.§ Jf à p(\ù,

'éTf^?ryA\ê'7«=C^5/)t éa. Inhis verbis apertiflîmeclocetthenacam vcilcm eflèidco,qLîia redundantes bumores diffipetjcolligi eos no finar, corporis babicum muter, feu altérer. AJia ai.rcin medicainenra,quxboc prxftarenequeunt, fedexcrementis non vacuatis,hoc tantum agür, i neadpcdesdelabantur,omnino vetat. Nullus,opiner, tameftrudisamp;imperitus, qui putec authorem hune ilia remedia hic damnade, quæ non minus quam theriaca excremcca discu-tiunt amp;s vacuant, cademque hmiliter eolligi non finunt. Certe ratio ipfius qua theriata ton-gruere docet,fatua inepta forer.

Contradicerct etiam,fi aliter ïcnfiflct,probatiflîmis Medicis,Oribafio,Æginetar, Tral-liano, Aetio,amp;aliisrecentioribus.Ercnimomnesifti antidotes talcs præfcribunt,amp;: peran-num integrum bibereiubent, acpra:terea conftanter affirmant, plurimos ex vfu talium intégré percutâtes futile. Et Paulus Ægin.lib.y.cap.ii. Antid. taies quinqjordine defcripfir.qua-rum vnam qux exfeptem rebus confiât, ideoq5 ri^T^Z.inferibitur, cum Oribafio com-munem habet. Difoentia ramen eft in ponderibus,deinde in eo quod Paulus Trixag'nen i ponitamp;Ariftolochiam longam,proquibus Oribafiusfernenpetrofclini, amp;:Ariftoiochiaia rotundam habet. Monet tarnen Paulus, aliquospetrofelinum admifeere folitos fuiffe. Quae apud Paulum primacfl, û^9Lzog9tÂXiS('nominatur,eadem apud Trallianumquoqueprima efl.Q^nmquam hicetiamnon nihil fit diferiminisinponderibus, amp;fimplicibus. Etenim Trallianusno habet Anagallidem,quam Paulus ponit. Sed Paulus corallio caret, quodidco ° mirer, quia compofitio nomen ab eo inuenir. Sufpicor certe librariorum culpa orniflum fu-inê.lnvtendi modo etiam non confentiunt prorfus , licet vterqueiubeatpotionesj6;. ( tot nimirum quot dies habet annus ) fumcre. Tralliani modus requirit fere biennium, arque ab ipfis Ian.Calend. inchoat. Æginewabæquinoôlio autumnali principium fumereiubet, ac menfibus plus minus. zp.abfohnt.Finieturiuxta cumpropeannovno,nifiiubercta2 . iunii ’•S vfquead ftnem Auguftiintermitterepropter æftum. Hoc tempus apud nos, vbicalor non tantus eft,nec fimiliter,vt in calidis rcgionibus,vrget,breuius conftitui pofler. Qiiin amp;; Tral-lianus in fequenti antidote qux ex iifdcm confiât,nifi quod pro caryophyllis, pæonia, amp;nbsp;corallio,gentianam recipir,cfi baccis lauri excorticatis,ab autumno incipereiuber, fic fcribens;

5° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Äii-yetv: fatiuseft temperamentopræditosfrigidiore

ftatim ineunre vere,calidius autem fortitos lempcramentum in fine autumni aufpicaripharmaci huius potionem.

Ex his verbis Alex. Tralliani ill nd etiam liquet, aliquatalia medicamenta non omnibus cahdiore temperamento praeditis obefle, fed illis tantum nocere,qui valdecalidifunr. Sicin-5 terpretaturetiam Galenus verba Hipp.quibus calidis naturis interdicic vini potum; Mihi,inquit, in lib. 5. de fanit. tuenda cap. vltimo Hipp, id videtur, non abfolutc decalidis fed de naturis fumme calidis dixiffc. £t profeólo fic funt au t horum verba intelligenda,cum calidis no-xiaefTedifcuntpodagricaifta medicamenra. Ægincta infincdefcriptionisprimæfua: anti-doti ex corallio nomen adeptac,ne ficcos quidem laefos hinc fuifle afferitjfi liberalius édifient.-40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;temperamento ptç-

diti,inquit,amp; ratione vidus arapliore,feu libérait ore vfi, no funt exltjnuo hui’ medicamen-ti vfu laefi. Quod fi non læduntur facile ex eius vfu aridi homines, ^necuidem calidiores pau-lo, fi praefertim non fint ficci admodum, ex vfu ipfius otfendentur.' Quoniam hxc medicamenta,qucmadmodumamp;D. Wirfungipuluis,muItoficcantvalidius,quamcalefaciat.Pro-^5 inde cum temperamento nunc tu fis frigido, non calido,vti ex Medicoium tuorum fenictia fcribis.- cur metuere temperamenti ratione, vfum eius poffis aut debeas, minime intelligo.

Defcribit praetercommemoratas antidotes Trallianustcttiam, qua permultos etiam fanatosferibit. Aetius quoqueex Philagrioaliquot rccenfet compofitiones,eafq;admira-culum vfqj laudat. Illam quxexccntaureisconftat, adeo falutarem affirmât, vtquofdam per JO annosquindecim hoc morbo oppreflbs fic reftituerit, vtfuis inccdere pedibus potucrint. Meminitetiam euiufdam qua Tetrapharmacumvocat,atqj Myfterium appellatum dcfcri-bit,qua: tarnen non eft eadcm«cumea, quamOribafius Diatefiàron, quia ex quatuor fim-plicrbusGompofita fuit, nominat. (Defcriptio huiusapud Oribafiumlib. 9.fynopf.cap. 6z. amp;apud Paulum eodem modo lib.j. cap. 77. extat. ) Licet ergo plures Aetius, quam alii pro-i J ponant, earn tarnen, quae diacorallium a Paulo amp;nbsp;Alex, inferibitur, amp;nbsp;ab vtroque caeteris o-mnibusantefertur, nondefcribit. Ex iftis omnibus manifefte probatur, authorem libriad Pifonem nihil tale cogi tafle, cum fupra diéla verba (cripfit, vt qui manifefte cu ratione,cum feipfo, cum probatilfimis Medicis, amp;nbsp;certa multorum fieculorum experientia pugnat. Addc quod verba ipfius apertiffime contrarium docent. Quippe ilia tantum damnant remedia, quas huraores intra corpus finunt, cofque ncc cuacuant,ncc diflîpant amp;nbsp;difcutiunt,nec etiam

Hue pertinent ilia quoqj Galeni verba,quae in lib. f. de tuenda fankate cap, 5. leguntur. Non vetem etiam necis viuis, *qua: mellc condiuntur panes vti, maxime quibus fuipicio eft calculi in renibusgignendi; autpodagracalicuius, articularifue morbi impetusfutun. Porro vinum.huiufmodicorapoficioni, aptiflimiimeft Sabinu, autfirailealiquod.lniiciturautem in id petrofelinum. Atque id folum articulanbus fatisfaciat, iis veto qui calculo laborant,ec-iam aliquid beronicae,autcofti,quiinGal!iisnafcitur,ertimmifcendum.Vocätautemher-bam illam faxifragam.Qui verocuriofius id medicamentum componunt,etiam ipicæ nardi aliquid iniiciunc.Sunt vero,amp;:ahaquaedam, quibus vrinam mouendi visineit. Verum litn -plicem poiioncm pleriq^ex vinomellequeconficiunc, adicóforuta: pipetifqueexiguo.Qriid adhæcGal. verbadicenc, quibus talia ienibuspodagheis, quinoniunt, natura amp;nbsp;corpore, plane gra-, ill,î\ridoamp;ficco,( quale tuumprofédo non eft,niii peraccidens tale nunc lit, propter longos dolores fiiötum. At fi vel 4. menles valeres, mox reciperes carnes plus lacis ) im-peractaliurn medicamentorum pocum,nullun)que incommodum inde (entire cos afnrmat. Grai ilesautemamp;macilcncos, corpus, amp;:pedcsnimirum liccandoingrauiirmium datum perducereait.

Si libetrecenriores etiam atque Arabes cum Grreis coniungereiapertior res fiet.Sauo-narola récitât fimilcmex Hermcccquodamdeicriptionera.- In Montagiiana.’confiliisl!mile quidrJam reperitur,atquein recentiorum multorumlibris. Mcluæ quoque m curapodagrx a ( aufifrig daiubctxgrospcrfanitacem vrinam proliciencib.vti. Q^iidinlibrofecrecorum Galenofal(óad(criptocontineatur,notiimeftc Medicis piito. Keliquiautorcsfercpurganti-biis malunc vti. Nee poreft dubitari,qu!nmodohïec,modoillamagn profinc, protit materia in vna paree magis quam in alia concinetui. Ego vtraqtie iiingenda tlL exiftinio, iilis rationi-bus adtluólus,quas nuper actigi,amp;r ntinc quoq5 breuirer repetiui.

Cumergoautorislibriad Pifoncmientcnnanullam re ipfispatro.'incrur, nobifq^ad- ^5 uerfetur,led contraiplos omnino pronobisftec.- vidcamusnuncanratiocoruni aliq. id^o* tra nos concliidar.Coétioperficirur a moderato calore. Reétclane. Ac puluisilte nunindu-cetciio c.srpori calorem immoderarum, fedpociusamiftum rtftituet. 1) cunrenim re frigi-dioieinfaclumefte, quam vtconcodioreófeperfici poftir, Eit ergo ptlicnda primum ifta accideniaiisfrigidicasgt;amp; reuocadusnaturalistalor. fiet hocaptiflïmepereuacuacionem fri 30 g:dæ piriiitæ il li ns, qiiæ amp;nbsp;concoótionem viciât,amp; pedes molcftia afficit. Audiuimus eiiam lupra (uctos non lædi abhorum vlii, modo non (c nirnis tabefaciant ieiiinis. Jeceft necelTe, vt qtiodcxcreincncacorporisconfumitexficcecqi,idfcmpere!iam pardumlubftanciamarc-f,ilt; tat. Qiioni ; m ifta (iccitas a nutrimenti qualitate,amp; inopia prxcipucindiicitur.- pharmaca pi iufqtiain hasliccent, corporis excrcmentaprorfusdilcutiunt.lncauiacft, quod non facile 3 5 alirneiifum fiunc.idquoddepuluerenoftrocercumcft.

Fruftra es go aiunt calorem augeri.anóla ficcitare. Qiiod fi effet abfolure verum,neceC-lariotincumin te incrcmencumaccepilfcccalor, quantum ex doloribusacceftirficcicatis. At fiig'diorem l efiinul, amp;rficcioremreddiium aflet unt. Non ergo cum ficcicatefempcr atige-turcilor, Vernni hoc eftineo corpore quod calorem notatudignumobtinuitvnacumliu- 40 mi'iiia e Hoceinm lt;1 a|ftfcat opera amp;nbsp;aftionis caloriseuideciusoftcndat.quam dum viscius a' 'htiinoreqiiafi vinèl«^batiir.Qiiod deindead(unt,caloremamplioicm faóluni,humo-lesaitenuarc, lt;Sr fluxilcTmfl^is reddere,verequidem redeqj dicirurab ipfis, atcau'xnoftia: mmirneobitac. Nosenimnonhocagimus, vtexcrcmentaineonullacoll gantur, colleda d (liptntur,corpus roborctur,conco(ftio promoucatur,intempcries Frig«da profl.'getur,calor 45 refluuarur, amp;nbsp;deniq .e vtomnesadiones naturales redeperficianiur. Theriacam dicunt remperatam eife. Quoiudice, aut itiditio? Guftus longe aliter fententiam ferre eos coget ;o-ptia fèn vues cheriaca: reclamabunt huic fentêtiæ. Author libri ad Pifonem, qui velue ignem campurg itoi ium efledicit, cumetudicis omnibus appcllabunt ad alios indices. Nonnefcio quid de chcriacx calore cenfuitAuicenna in tradacu de medic, cordis. Hæc vtveraponan 50, tut, tern peratam tantum negat, fed in ordine fecundocalidapronunciat. Atnepuluisquide noftet mtilco cahdiorert, ficciorpaulo videri forte poffit. Profedofide compofitorii viribus fie volunc mdicare, fient nos ratio iubet amp;nbsp;Galcnus cum alibi paflim, turn in toto opere, qui de medicamentorum compof. fccundum loc.infcripfit, docet, necogitare quidem, ne dumdiccre audebunt.theriacam bonam, amp;adulcamminusvelcalidam velficcameffepul- 55 nere noftro. Si ilia ergo conuenit,hie qUoque. In eo differunt, quod illa per fudorem atqj cutis mearus, excrementa educit, hie per vrinam potins vacuat.

Equidem Paulus Ægineta manifefte, amp;nbsp;claredicic, eiufdem generis eflè has antidotos eiim iheriaca amp;nbsp;Muhtidatio, amp;iifdemetiamconuenirc. Qu®dfiergotheriacamprofutu-xam cibi fperant,pnluetem quoq^ uunc profuturum fperare debent,aut faltem non metuerc, exeo

C onfiliorum Medicinalium Liber. 203 cxeopîu':pericuIi,quamcxtheriaca.Cum enimdixiflet Paulusübrofcilicet terrio cap. 78. theriacam fn’gidioribus tantuni prodclîe.hæc addie e-Telt;lt;bi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^ leqi eipn-

oujTV yifo's UTnzp^i/oTx.i'/icQ'i tIcm'n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;CC. Re-

éliuscerte Paulus,quodautoradPHonem indidinde ponitdecalidioribustantumamp;: ficci-5 oribus allèrit, atque talibus,neque antidotes illas calidas, nequeiheriacam idoneam efle af-fi. mat; vult cnini cabdiores tantum a vino abftinere,fi ab vfu aquæ non lacdantur,theriacam illisminimcconccdit. Quibushancconcedit,iifdemetiam ancidotosillasconccdir. Atque ex hoc loco verba auihoris libriad Pifonemfunt interpretanda, cum aliter accepta defendi rede ncq leanc, vt fupra demonftratum nobis fuit.

Hxcrefponderenunc volui amp;nbsp;potui, antequam multi feirent me meliufcule habere, non ram vt Medicis ilhsrefponderem.quamvtmihiipfiiftacofignarem, quo alias,cum me« ditandi minus conceditur ocii ac temporis, ad manus haberem. Medicos illos neque de facie, nequealitcr noui; ex tuis autem literis coniicio eos magno ftudio tenen falutis tux, atque remedia minus vGtata non facile ob earn caufam admittere. Ego nuper cumteexhigida lt;5 caufa laborare intellexiirem,puluere te illo tuto vti pofle fcribebam, de re alia nulla folicicus. Gum enim fcriberes Medicos tantum autoris libri adPilbnemteftimoniopcrmoueri, quo minus tibi vfum eius concédèrent; non fine caufa putaui impedimentum aliud nullum adet-fe. Nunc veto aliter rem habere video, fcribis enim te Nephntidi amp;nbsp;calculoobnoxiumefle. Longe ergo alia eft hxc quaftio,an puluis ille a calculofo, calidofqj rencs poflidentetuto lu-20 mi poftitabea, quam nuper mihi perD, Stephanum propofucras. De haccrgoiarndiccre mealiquidoportet.

Tempcramentumcorporistuinunquam valdecalidum, fed temperatum, fiue non multo tempcrato, calidius atque humidum in adolefcentia fuifleobiter conieci.cum tecum aliquando cœnarem. Hociam frigidius fadum facile credo, ficcius multo fadum fit neicio. Non enim corpore macilento propter moi bos fado, necefleeft fubftantiam quoq; partium ficciorem efte redditatn,nifi quantum xtas cuiq; adfert mutationis. Probabile tarnen eft, vi-giiias,inediam cruciatus diuturnos,curas, triftitiamanimi,corpus non nihil arefccifle. Ergo frigidius iam amp;nbsp;ficcius,aut fairem non xque humidum, vt prius, ponatur cfiTe. Quod ad hoc attinet, vt fupra non iemeltantum monui, pulueris vfum tibi interdicerenonpolfim. Ac 50 quod addis te Nephritidi amp;nbsp;calculo fubiedum efte, hoc eft, quod me dubium reddit. Quo-niam diurcucapharmacaraliaincalculofisamp;f Nephriticis nonprofunt, iedobfuntomnino plurimum,nifi Medicus fummaprudentia in adminiftrandisipfis vtatur.

Ergofi renuminflammatione, aut doloreexalia caufa orto, quam flatu diftendente laborafti, aut laboras adu, abftinendum tibi abiftopuluercomninocenfeo. Quod fi veto 55 neque his neque calcuio'laborafti, fed ea tantum mala metuis, non video quid impediatte pergere. Attamen non ante incipias, quam corpus exquifitiffime fit præpurgatum. Materia amp;nbsp;caifta podagrx proculdubio in te eadcni eft,cum calculi materia. Quamobrem fi renes nullonotabilivicionaturaliter laborant, dubitari non poterit, quin eadem opera fis a motu calculi fimulliberaudus. Ego fane puluercm habeoleuitcrdiureticum, eumque cum aqua ♦0 herbxcu'ufdamcxhibcreloleoillis,quiexcalculo fxpcdecumbuntj^quater in menfe; atque hoc modo omnes fere,qui crebro ac acerbe dolere foliti {unt,aut nuiïquam poftea, aut certe rarius multo leuiufqj doluerunt ; fed tarn ftrenue vrinam prolcdantfa fuadere nulli poftTum. Proinde fi adu nodum laborafti,ficuc diidum fupra fuit,confi Jenter vtere;fin adu amp;nbsp;reuera nephriticus aut calculofus aliquando fu.fti, ab eo vtabftineas confulo.

45 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quid ergo,dices forte,faciam? f mper neiftis infernicruciatibusero fubiedus? praftat

certe ex pedibus dolore,quam ex renibus: cum prafertim hie dolor non abfq; periculo vitx accedat,tllc periculofus nemini fucrit,aut certe perpaucis, quibufdam ex tanta laborantium turba. In prafenti cafu nullu fcio remedtum aptius amp;nbsp;tutius, qua frequeter amp;: prope quotidic vti pharmacis Icuiter purgantib.Ód ficcantib.ét, vt olLibus vftis,cornu cerui vfto.corallis vftis, 50 amp;fimilibusrebusaliis. Namficetiam liberariporeris abvtraqs affedione. Atfificcannbus fobs vti veils, cum ea non fint efticacitate, vt multam matcriam difeutiant ; poflis certe tibi periculum create, vt author libii ad Pifonemrede refert. Quod fi cum ficcantibus pariter amp;: crebris purgationibus,q ,ix guftui non ftnt infuaues, ventriculo non fint noxii,eumq} non fubuert3nt,non moueant f3ftidium,morbum expugnare longiore tempore coneris; voti cer« 5; tecompos fies. Equidem histe,quamquam minus fxpe, vti tuncetiamoportebit.Gum D.

■^irrungipulueremvfurpabic. CogitentergoMedicideformaaliquavnavel pluribustali-umpharmacorum. Devidusrationenupernihil, amp;nenuncquidemaliquidfcripfi, quod neqj petitum hoca me fuerit, neep fit neceft'e. Poteft namque hzc ex omnium commenta-hisaquouisdeicribi. Hocfoluinmonere volo,itaearninftituendam, vtcorpus plusiufto nonûccetur,idquod ex fuperioribus intelJigi facile potuit. fads eft, fi cxcremeta confuman-

turjiumidaqj partium intempéries aliqua ex parte corrigatur. Medicos illos tuos, quos propter communù Ihid a amo amp;nbsp;veneror, meo nomine plurimum falutes veliin.ac nioneas ec-lam orOjiie putenc proprer fe,quos non noui,fcnpta hatc eflè magis,quam propter nreipium, Vtanteadixi. Diczo. Martii in leéto,

De podagricishzc dico.- Qnicumqueaut fene.sfunt,aut circa articuloscallostofaceos concretos habent, auc ærumnofe vjuunc, aut ficcam aluum habent, hi omnes lain fieri non pofl'unt, Humana arte, quantumego noui: fanaui quidem hos optime dy enrtnæfi luccel-lcrint: fed alix cliquationes valde profunt, qux ad infernos locos repunr. Qiii vero iuuenis eft amp;nbsp;circa articulos nondum tofaceos callos concretos habet,amp;: accurare viuic,^^ amans eil laboris, amp;nbsp;aluum bonam habet ad obediendum proftudiorumratione; biclâneMedicum naclus intelligentiamhabcntcm, fanus fieri poterit.i. Hippoc. diiÜum hocadfinemadie-dum eftjVt quantum in hoc morbotollendopurgationesvim habeantconiiiieres. Dyicnte-rias ait,amp; reliquas cliquationes eos nonnumquam pcrfanare,qui tofosiam duros amp;: concretos habent. Multoeigo magiscos fànauerinc, quibui. hi nondum adlunt.vidctur autempa-rumintereile, fine aitemoueanturiftçpurgationcs, fiucfuaiponte eue niant, vu dyfcnteuac inuius nobis fe mper oriuntur.

Gentianx, Raipontici, Mei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;an ^.i.

Hyperici, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;an. g x. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3*

Fiatpuluis fubtiliflimus.primo menie g. quotidiebibcnda eft exaqua tepida. Poftea tanturn ß. per totum annum. Singulis mcnlibus femel iterumq}purgandifunt. Bibendum vinum gencrofum decofto Mailiches dilutum.admifcendus interim agaricus pulucrizatus, adaluum magisciendam, prxfertim m plegmaticis.

. Rad. Ariftolochixrot.verx, Gentianx, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

■ Raipontici.i.cantaureimaioris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•’

' Centaurei minoris, Chamxpnyos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;an. p. xquales.

Vfus eiuseft fere fimilis. Peranni partem quartam fumenda eft g. i. quotidic, ( frigi-diorcsamp;humidiores.corpuscxcrementisplenumhabentes,perdimiditimannu ficiument vulius) perreliquum tempus, g.ß. tantum fument, fed hxc prudentix Medici rclinquuntur.

Thomdi EraHui D.Joanni Qiodio QincellarioQy^mber^enß Dom. nbsp;nbsp;dmico [do honorando s, d.

T Itéras tuas,virclariifime antctriduumaccepî, adeafque nuneprimum refpondendi '*^mihi conceftaeil facultas amp;nbsp;ocium. Pharmacum vidi, legi amp;: diligenter examinaui, au- 55 thoris in eo componendo indicium amp;nbsp;induftriam, plurimum amaui. Q^acris tu, an vfum ' ipiius tibi tutum amp;nbsp;ventriculo tuo innoxium exiftimem. Ego vero abfolute hic relponderc non debeo. Hoc tarnen valdc fum admiratus, Medicum ilium, de quo icnbisaulum fuilic abfoluteaffirmare aloen ventriculo noxiam eile.- Non vidcturisGalenumlcgiire,qui vti-1cm iSe bonamftomaeho hue oti ventris efleaflerit, non vno tantum loco ait, 3(34'

GonfiliorumMedicinalium Liber. 205 ^^V^TîKp^jUazovei'Trsf-naA^OjaitGal.inlib.fcxtodcfimpl, faculc. Acceditetiam ratio idem comprobans. Quippe eum adftringat,purgatione detcrfione fua minus ofFendere poteft. At non omnibus prodeft. Hoc fane confiteor, fed ex eo tarnen abfoluteamp; fimplicitercon-cluderenonlicet, ventricule cam nocere, dumfolummodocertoalicui ventri incommo-5 dat.Galeni fententiam,qui fecuti funt Medici omnes Græci,amp; Arabes probauerunt. Ægine-ta,Oribafius, Aetius, addunt, minime nocereeam poife, etiam fi quotidiealiquis ea vti velir. Neqj enim a catna fumtam cibum corrumpere, nec ficim inducere, vt alia. Additam cæteris purgantibuSjhoc przftare, vt ftomachum minus lardant. Mefucs tarnen fanguinem pro icc-re,adapcrtis venarum ofculis, ventricule nocere, termina ciere, -hepar Izdcre, difficili (ùa purgationeafl'cruit, cumpauloanteeandem, vehementerlaudaQiflèt, accatterisomnibus purgancibuscum Galenoprartuliflèt. Attamendeadulterina amp;praua aloe ilia præcipuedc-oentintelligi. Amaritudinisfuaecaufa ventricule earn non nihil infeftam eflepofle, nullus * dubitat quiamara omnia ex Galeno didicit eidem inimica efie. Sic nihilominus vfiim bena: amp;nbsp;légitima; prardicat, vtnullo infanabili morbo tentari ilium aflerat, quiinfrequentilfimo 15eamvfuhabeatjfenfusquoqjabeaplurimiimacui exiftimauit. Qiiainre, cumfummusfit confenfus omnium, amp;nbsp;cxperieniia contrarium non ollenderit, fed hoc ipfum confirmer etiam hodie,meritilfimo mirer, quid in mentem illi venerit, qui aloes vfum ventricule fimpli-citernoceredixit. Equidemquæcumquepurgantia osventrisfiue ftomachum roborant potiufquam débilitent,ea vetriculo damnum dare nô polTunt.Omnia enim ori magis quam X O fundo molefta funt,cuius rei gratia aromatica amp;nbsp;odorata illis admilcuit omnes xtas telle Galeno pluribus in locis.

At Galenus inquit aliquis ante Mefuen noxiam,imo exitiofam alicubi elle dixir, vt qua: ad tabem deducar quoldam, In lib. y. de tuenda fanitate cap. 9. fenibus dari earn minime iu-dicatconfultum.Ratio eft, quiacumftrenuecxfîccet, (eftenimficcain 3.gradueumvix 25 calidalitinx.ordine) fenesautemventres habcantexxtate ficcos, confulitrede pruden-terqj vt aliis potius aluum ducant pharmacis. Altera caufa eft, quam ex 10. cap. lib. 6. eiufdem operis, amp;: ex lib. 8. de mcd. comp. fecundum locos cap. x.intelligerc licet,quod fenes ventres fere frig’dos habent, amp;nbsp;pituita frigidacralîàqueplenos. Pituitam vero talem aloe ex Galeni fententianoneducit. Praeterca propter eafdcm caufasdamnateius vfumin S.lib.decom-30 pofîc, pharm. nbsp;nbsp;TsTV^.cap. 1. non abfolutc,fed in ventricule puro, amp;excremêtis vacuo,ma

xime vero,fi is intempérie calida ficca.vcl ûcca tantum, vcl ficca amp;nbsp;frigida fit alFedus. Hos enimmorbos äugetcrebraaloes futntio, propterfacultatcmfeuefficacitatem, quam inca ineflediximus,minimcignauamautinftrcnuam,amp;quodintcmpericsfolaabfquehumori’ bus vitiofispurgantibus minime eget.

35 Cætcrumlufpicor hoc ipfum voluifle, cum vfum eius noxiumaffîrmauit, nempetibi damnofum eflè. Gaula;enim mouere duæpotuérunt (puro namq; te non nifi mane fumere. Etenim fi cum cibo aut a cibo lumatur,quod aliqui olim,amp; hodie quoque confuluerunt,nocere omnibus poteritplurimum, vtegoquidemrationibusnequaquamleuibusÄsinanibus pcrfuafus iudico) primaeRquod temperaturam ventriculificcamamp;forfan etiam frigidam 40 elle putaritjfane in vltimis tuis li t er is tali te nunc tempcramento efle,ex tuorum Medicorum fententia fcribebas. Quod ctfi de multis partibus habituqj corporis verum fit, de ventriculo tarnen non eft ncccftano idem ftaruendum. Altera eft,quod Gal. putauit, ac dixit.- aloem pituitam craftam non expurgate, fed biliofos tantum humores. Teautem cralTam amp;nbsp;frigidam pituitam aceruare,non dubitauit forte, quemadmodum ego quoque arbitror; fed ad pofte-4y riorem caufam facilis eft refponfio, vtenim Galenus in bilofis ventris alfeólibus tantum vfus fit aloc,eamquepituitam, vacuarepofte noncrediderit, docuit tarnenexperientia tot iam (eculorum valde,earn commode pituitam etiam ex vetre amp;nbsp;inteftinis extui bare. Adde quod Oribafius arque alii ide iam obferuauerut,id quod ex i.lib.Synopf. Oribafii,c.i7.amp;: lib.y.Col-Icd.eiufdemautoriscap./.demonftraripoteft. Eademeft Arabum fententia, Auicennæamp;S 50 Mefuei. Hic enim de ea fcribitjbilem amp;nbsp;pituitam ex ventre amp;nbsp;ex capitceducic, horumtÿdo-loribus opitulatur.

Galenus etiam nonnegat, hiera;amara;vfurpationem vtilemcfte tunc, cum piruita crafta in ventre,vel in tunicis ipfius colleélaeft. Sed h ac ratione cinnamomi, amp;nbsp;fimilium ei adefteopinatuseft. Quod fiincilaprius crafta pituitaexhiberetur, educereeam ex vcntricu-j y lo pituitam omnino credidiffe videtur in lib.y.Meth.Therap.cap. 11. Veruntamen vt dixi co-ftat nunc omnibus,vt affirmatum reifte ab Arabibus quoque fuit, earn in atfeiftibus pituito-fis ventriculi,amp; capitis vtiliter exhiberi. Sed faciamus verum cftè, quod Galenus putauifte videtur, an ideo non tibi profucura fit ? Expertus ipfe es ex eius frequentiore vfia magnu fru-äurn.vt ergo pituitam non abfterferit,bilem faltem colligi in corpore non fiuit, quo faiftum eft,aut fieripotuiftet, vt pituita ad pedes delabinori potuerir, Vix enim humor craftus cod«»

tn dirur.nifî dudorem habeat bilem,vias patefacientcm. Scd quia ne quidem renum calcigt; In laborafti xque,aiK crebro,aucgrauiter poft huius vfum, minus firmamenti rennet ha:c ratio. Quamquam atercbinthinapcrfeótumhoc fuiftèdici poflit.

Ad alteram caufam difficilis magis eft refponfio.Ecenim ficco ventriculoinimiciftima ) eft aloe,ex omnium fententia. Quod ii ergo ventriculus eft ficcus haótenus, vt ex hacintcm- 5 perie minus probe videaturmunusfuumobire;dubium non eft, quin minus conueniat. Ec quoniam fcnbis ce hoc anno animaduerriflc ventriculum dcterius folito concoxiflc, fufpicio mihialiquanafcitur, leuistarnen. Quippe egohumidum tepotiusventriculum,quamfic-cum habere arbitrer, illisconicôturisinduâus,quasdetuo tempcramcntoinprioribuslitte-risattigi. Fortenimiaipfius abfterfionenonnihil lædiiurab ea venter. Cumcnimamaiifli-ma Gt, maxime deterget, amp;nbsp;quaG abradit ah ipGus tunitis interdum nonexcremenra modo, fed etiam vtiles fuccosipG adhxrefcenres. Quocirca non cum cibo eft fumenda, fed mane, vt dixijcum cibus eft tranfmutatus, amp;nbsp;excremenris vel in ipfo genitis, vcl ex capite delapGs, velaliundeattradis in ipfum oblitx iunr tunicac. HaneipGus in detergendo efficaciratem,vt corrigeretaurorpharmaci,ieminis piylliimucaginemadhibcri, opinor, prudcndflimeper- ^5 ccpic. Quod fl hac ratione non eft infeda, videri poflec fortafle frigiditate iua obeffe. Etenira aloe telle Galeno, vixattingit z.gradumcaloris. Jam in præparationc rccipit mucaginem Jeminis pfyllii,amp; prætcrearolàsretenres, quorum ratione magis videtur fngidius fadum, quam ratione chamarpityoscalidius.Corrigi hoc incommodumperfacilepoflet, velomif-Gone leminis pfyllii,vel adiedionccinnamomi, vel G pro fuccoboraginis aquaecinnamomi d Jli 1 lata- aliquot vneia: fumerentur.Compofitio alias raihi mirißceprobatur,amp; iudicio acri pracdiium fuille docetipGusaudorem,quifquis tandem illefuerir.

Qiiod G videaturomnino venter elle Gccior, quam vt fatistutumiudicari hoc phar-macuin polGt; fuafenm ipfeetiam, vt minus Gccante aliquo vrercris, fed vtdixi, vixpiito tc adeoGccum habere ventrem,inhacpratfertim florenteadhuextatetua. Qj^iareabhcicdum, mil aliter infticuam,ribi non cenfeo. Hoc tarnen ronftrmo ribi,te prudenter fadurum, G non fcmpervnohoc vtare, fed alia quoqueGmili faculratepotentiaqueprxdicavfurpes, amp;qui-demfrequentius interdum quam hoc, G modoillanonxqueß,icent,amp; venter nonGtxquo humidior,quod ego adhucfulpicatus fum. Parari autem rale pharmacum poJGtexmultipli-ci fol. rolarum rubrarum infuGone, qux moxcum Grupoex omphacio, (quod Agreftam a- JO liqui barbarevoc,int)apparato,coquaturdum iuftami raflitiem adeptaht. Poftremoquo-ties libet,infundantur pharmaca,vc Agaricus,fol.lenx,Rhabarbarum, qua proportione res prxlens videtur flagitare, in aqiiam vel rolaceam, vel aliam ( licebit quidem ex his amp;nbsp;Gmili-bus anteain aqua coquerc, quo magis vires luas in earn omnes deponant) vbi ea phatmaco-rum vires combibit,cum ccrcaprædidi Grupi quantitate milcetur,amp; in duplici valcadaqux J5 illiusconfimmationêcoquitur. Poreft hoc modo ex ahis firupisprxparari. Egoexfloribus prunorum Giueftrium talcmhic Grupum iubeo concinnari, quimiriGceconucnitmorbis talibus,amp; gulliii non ingracus eft, led non minore voluptatc bibitur, quam xftateaqua pcr-mixta cum iulepo Gris calorifq; cxringucndi caufa hauritur.

S!cputoego,mctuæpetiiioni abundefatislecifte. lamadillud venio, quod fubGnem 40 lircrarum, de Medico adiecifti. Ego vos carcre Medico nelciui certe. At noui hominem Fri-Giim,quieciamnuncBononix non line laude luaartem publicecxercet,adcoqiin vtraque parte féliciter mihi vcrlatusefle fcribitur, chirurgialcilicetarq; phyGca vocata. Is propter religionem abitum parat,amp; hiceflein Palatinatu cupic.Si ergo videtur,ego eum vocabo.Nu-peradmodummihifcripGtdehaciplarc. Puro fane vos per Germaniam non reperturos ta- 45 lem, quails is eft de quo loquor. Venice autem mox atque acceperir meas lit eras, ni G vehementer failor. Hoc addereideo libuit,vt videres me bene cupere ei iam Reipublicar,qua nun-quam ramenoculisafpexi. Deus opt.max. teclcmentcrreipiciat amp;: procegat. Amen. Dic/i. Man, Heidelbergx.

Libet hie verba lulii Cxf Scaligeri,qux in libro De fubtilitatc ad Cardanum cxcrcita- 50 tione 160. fedionej. reperies, adfenbere, nequidomiflum videriamepolfit. Sicautemis fcribit; Qui negant aloe iecur ofFendi,expcricntix fcutica digni funr. Hoc per annos amplius quadragintacompertumhabuimus. Quamobrem Mefux meiplum afcriptorem ftaruinc-celFario. Nolo commemorare, quodnoniolumab empincisacpharmacariis, fedetiama Galeniftis,inpericulaamp; morbos aloes vfuconiedos exemimus e pernicic manifefta.

QVa M laborcs grauitcr, amp;:quamfxpe expedum dolore, D. CnodiCancellariehono-randc,partim vidi,partim ex ce,at(^ aliis incelicxi.Ec G vero ftatueram, ptidem meam ad tede

tedccurationemorbi tui rentcntiamperfchbere, fcmpertarnen impedingadhucfiii. Cogi-tauicdani non opus eflefeftinatione, proptereaquod ante hoc tempus viderem teadhibere malisrcmedium nullum pofle. Nunccumociialiquiddatum ell, conaborperfpicue omnia tibi declararc.

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De morbi huius natura minime eft nccefle vt mulra dieam. De caufa quo^uc mali ne-

que tu dubicas, neq^ alii dubitarc poflunt. Etenim color, tumor, doloris natura, vrinæ craflx, crudx,amp; humorem crudum copiofum continentes,in vafis fundo,fangiiis,ex dimidio albns amp;nbsp;pituitofus, ratio viélus, otium perpetuum, animi perturbationes amp;nbsp;cura; deniqj ipiâ vdee-rum temperies, manifefte demonftrant, pituitofôs humores in pedes delcendere, doloreiqj illos excitare. Nequeobfcurumquoq^eft,vndeamp; quomodo tantam crudi humoris vim col-Icgeris. Etenim ventriculus cum male concoquat,tu vero non modo liberalitcr edas amp;nbsp;bibas, fed etiam varios in eadem men/à cibos ingéras,amp; corpus interim non exerceas; fieri non po-tcft,vtnon cruditates generentur. Qua: cum naturae incipiunt eile molefta:,ad extremas partes detrudit. Solira namqueeftpituitoforum excrementorum non nihil ad articulosdepo-nereproptercertum vftim,Quocircamirumnon eil.quodinmagnacrudorumhiimorum copiareplenturartiGuli,præièrtim autem pedum. Quippeacaloris fonteabfunt longius, amp;: loco ad excipienda excrcmenta pofiti iunt valdeidoneo,amp; naturaquoq; funt debiliores, ae-rifque iniuria: magisexpofiti, cæteris partibus, Addc quod motus etiam adiuuat grauiorum humorum vfum, tune præcipue cum ex labore fatigati lunt,

Sed his hoc loco miflis,illud confideremus, quod tu folura petis in pr^e/êntia, quomo-’ doabhocmalopra:feruaripoflis. Pracieruacionileilaliud, quam fuga feu ablatio caufarum morbosexcitantium. Caufæautem duaefunt: membrorurndébilitas, ôehumorumcopia. Hoc ergo videndum nobis crit, quomodo humorum inutilium copia toilatur, amp;nbsp;deinde pedes corroborentur. Et licet in hoc non fit parum pofitum, in i 11 o tarnen plus nobis efi elabo-randum. Quippe h uiufcemodimorbi, propter folzm partium imbecillitatem,n5admodunt molefli funt, fi non accedat redundims fuccus aliquis. Præcipuum ergo ftudium elfe debe-bit,vtpituitofihuraores,quiiamin magna copiaadfunr,expurgentur. Deindevtnulli ahia-ceruentur. Hocficaueriomnino non poterit.proximumeft, vtcxcorporeeducantur,priuf quam,vel copia, velqualitatenaturæmoleftiamexhibeanr,

3 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ergo vt confumâtur,amp; difeutiantur c rudi humores,qui in omnibus venis collefunt;

opuscft.vtcorpusanrediligenterptirgentur. Quibus autem pharmacis hoc peragendum fit, non eft difficile cognitu, Vacuato corpore, ligniguaiaci decoôlura tibi bibedum video mul-tisdecaufis. Primum quod vix alitertantam copiam vacuari pofiè video. Deinde quod remedium hoc efficax eft ad abftergendos,incidendos, amp;nbsp;difeutiendos humores frigid os. Præ-tereareborat idem,fimulcum alias corporis partes,turn maximeprticulos, ex fluxionedebi-litatos, Adde quod vix aliud pharmacumfelicius habicum corporis purgar,dum ex omnibus partibus fudorem exprimir, amp;nbsp;per eum contentos fub cute humores vacuar. Soli ti etiam funt,quihocgenusiemediivfurpant,libenterfamcm,fitimq; tolerare, quibusin piiuitolâ podagra nihil eft vtilius; amp;nbsp;quod caput eft rei, non facile quifqtiam alio pharmaco tamdiu vti pollet abfq; fumma moleftia. Leue autem pharmacum mhil apud te cfficier. Graue non poterie abfqj offienlionc, longiore tempore vfurpari. Nec eft vllum tarn potens, quod ex venis exhaurire cruditatem tantam poffit. Et fane vereor plurimum,vt neque radix Chyna:,nttquo altera ilia,quarn Salfam pai iliam vocant.pracftarevaleat, quodcupimus.

Ptoindeprxparatis priushumoribus,amp;corpore purgato.velimte huius lignidecoélum per dies plus minus 50. bibere. Quo tempore dandaerit opera,vt aluus,quotidie excremen-ta fua reddat,amp; oótauo autem fextoq; die eadem leni pharmaco citetur. Vbi iam corpus hoc modo purgatum fuerinreftituendis viribusintenti eriraus,amp;: membriscoólionis roborandis, prtefertim ventriculo,id quod fiet partim fumtis,pattim admotis, de quibus poftea agemus. Tu vero nihil tarn cauere poft vfumligni debebis, atqjrepletionem corporis. Permenfem 5° propevnum,pauloedere tcoportebitliberalius, quam inter bibendumederes, quo tempore tarnen vino tibi vtilicebit. Quantitatem cibipræfcribere certamnunc nonpoflum. Nec eft necelïe,præfente D. lobiherio,aut Medico alio. Satis eft monuifie, vix, imo nc vixquidem, partem ci bi quartam eius,quem per fanitatem in vno foies prandio, paftu ve fumere,tibi con-cedi pofte. Qiioniam fi cibi fatis olFeraturjnumquam illam.quae in venis cumulata eft, pitui-5 ; tarn naturaconficiet. Cæterum poftquam ab huius remedii vfu, per dies aliquot, imo fepti-manasvires recollegeris, dethermistibicogitanduerit. Nam nifihocagatur vtvelutireno-ueiur corpus totum lemel,vix aliquid fperem. Velim autem te no folum in illis lauari,verum etiam in potu fumere: quod fi haberi poterunt,quam ad vtrumque fit vtilis,optimum erit; fin minus,potu prius corpus erit purgandum ac roboradumjdeinde pedes quoqj lauationecon-firmandi. Praeftantiffima ad lauandum çtit aquanitrofa, falla amp;nbsp;almnniola ( ferreaad vtruqj

vtiliseft)a(îpomm vcro'acidulæ. EtfonsGeppufenfîsjamp;quiin fi ni bus Bohcmîaf adoppiquot; dum Agram confpicitur, atqs aÜi quidam vtriquc v(ui pulcherrimc ferait, quas habent vires foris vrbi V eshxuicinus ncfcioji ferrum parciciparer, quod certe fufpicor; ex co quod fere torus ille rraétus fcrreum quiddam continere viderur poHe eflc vtiliffimus. Bibcs iplo ex prz-fcriptoD.j^Icheriiperdiesplus minus ij. Deinde totidera fere lauabis. Quamquam nihil veter, cum rnancbiberis,amp;per vrinamvelaluum reddidcris, vclpcri ante cxnam per dimi-diam horam lauari.

Hiicepcraclis, ventriculuseritfouendusamp;roborandus, fiquidem nondum redevi-dearur habere. Quomodoautemamp; quibus remediis falus eins procurandafit, poftca dicc-tur. Nunc illud docebo, qua vidus ratione poflis confequi, vt hoc morbo vel nunquam, vel lt;® raro amp;nbsp;Icuiter acgrotes. Qirppc fumraa fpes eft, fi poft corporis purgationem ab cxcrcmcn-tisomnibus,quzddm huculqj pracfcripfijftruetur iuftaratio vidus; aut nullos aut paucos dc-inceps colügendos humores,qui raorbum renouent, etfi cnim pedes ita funt de bib tat i, vt vix proprium alimentum rede videantur concoquerc ; fpcro tame, amp;nbsp;ex przdida, amp;nbsp;paulo poft dicendacurationc commode confirmandos efle. Magno ergo ftudio agendum hoc erit, vt ^5 humores fuperuacanei nulli aut certe pauci gencrentur. Deinde vt ft qui gcncrati fu nt, rem-peftiue educantur. Prius illud confequemur, fi ventriculus officium f acier, arque in cibo amp;nbsp;potu nullus error committatur. Carrera cnim vifccra videntur non male affedaeile, pratter cerebrum,quod forte eft humidius. Quamquam ipfum quoque per accidens tale videatur efte. Pofterius aficquemur vfucxccrorumpharmacorum leuium, quænaturz non fint gra-uia neeguftui ingrata.

Ergo ad poium quod attinet,conftat in co tc przeipue pcccarc, dum nimium bibis. Et-enimin multo potu natat in ventriculo cibus, amp;nbsp;nunquam rede coficitur. Idem facile priuf* quamconcodusfit, pervenasfld ventriculum pertinentes, ab epate exugitur. Quod caput ctiam repleri tunc fitnecefte, cum ficin ventriculofluduatcibus, nullusnonvidets fanebi-bendum non eft,nifi cum bona pars ci bi ingrefla eft, non mox ab initio paftus. Fugiendus et-iam potus, poftquam cœpcrit in ventriculo coqui,nce inter paftum vnum atqucaltcrum bi-bendumerir.Qiianquam vcrocertum eft,vinumncruisfaciliusnoccre pofte,quam aquam, amp;!:vtialiquiaffirmant, percuratos efle nonnulloscx lolius viniabftinentia; puto ramen ego non ram propter vini qualitatem,quam ipfius potus copiam cucnifle. Etenim fieri vix poteft, Î® vtnonplusbibat,quivinumbibit, quamisquiaquam. Nocent autem maximepotentiavi-na ante cibum, vel mox a cibo haufta. Quæ mediocria funt amp;nbsp;temperate bibunrur,non modo nonobfuntillis,quibusventriculus eftimbecillior, pratfcrtimcapitcnoncxiftcnrccali-do; fedetiam plurimum profunt, omnelq; prsetercodionem excretioncspromouenr. Maxime ergo caueto, ne ieiunus aut poft cibum bibas. Deinde vtparumbibas videto. Vinum 35 autem album tenue maturum efto.

In cibts hoc eft prxeipue obferuandum, vt non permifeeanrur cibi varii in vn a menlâ» quovixaiiquideftmagisnoxium.Rcsipfadocet, genres, quzlolisferepiicibus autcarni-bus vtuntur, falubrius agere nobis, qui longe vefeimur melioribus cibis, mcliorequein aerc viuimus. Deinde videndum eft, vt ventrem nunquam expleas. Didum cnim ante fuit, nihil 4® in hoc malo fame amp;nbsp;fin,feu abftinentia, eiTc vrilius,nihil rcpletionc pcrniciofius. Et va’idc effet vtilc,Iemei tantum in die edere, fiquidem paulatim te poffis alTucfaccre. Nam repente a confuetudinerecedere minime confukum eft. Ex cibis autem conucniunt facilc.s conco-du, amp;;qui cxcrementis vacant, quosfpeciatim com memorare non eft necefle hoc loco amp;nbsp;tempore, Icio enim notos eos tibi efle partim ex Icdione,partim cxaliorum rccitationc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

Pifees plcrique omnes mali,quamuis funduli, trutæ, amp;nbsp;fimiles,fi itapraepararentur, vt noftrares folent, hoc eft, fi in vino elixentur, minus noccre poffint; nocct etiam multus accti vfus. Nocentquz facile caputferiunt,vt allia,czpe, nafturtium, finapi,raphanus. Nocet ho-rarii frudus omnes, a quibusabftinuifte tantum prodeft, quantum nullus facilecrcdanpyra coda, conccdipolTunt videlicet auftcra in finemenfz. Conccduntur ctiam hoc tempore in- 5® terdum amygdalae, pingues cariez,piftacia,pafliilz, nuces auellanx, fi pareus amp;nbsp;rarus corum fit vfus.ftrobuli vocati frudusin hoc ordinc locantur quoque. Omnium maxime nocct im-moderata Venus,amp; largior vini potus,comparatione fada ad cibu. Vnde vetercspodagram finxerunt, Bacchi amp;nbsp;Veneris efle filiam, nocct etiam nimius fomnus, amp;nbsp;maxime diurnus.

Hæc de ratione vidus attingcre breuiter volui. Dccxercitio nihil dico,quod nec vaect 5 5 tibi,nec poffis,nec ctiam debeas nue pedes exerce re. V biautem corpus nadus fucris purum, amp;nbsp;pedes robuftiores fuerint redditi;valde vtile erit,ante cibum mane excrcitio vti moderato. Eflèquoqjhabendam aluirationem,vtquotidiefuadcponatcxcrcmcnta,perfceft omnibus notum. Hac de caufa, amp;nbsp;quia de vacuantibus aluum mox plura dicam, hancrem totam prx-terii. Si banc vidus racioncm feruarcftudebis,oon facile materia pro morbo iftoexcirando colligctur,

ConfiliorumMedicinalium Liber. 209 colligctur, præfercim fi vêtriculi Gmul habeatur femper diligens ratio, dequa nonniliil pod-ca quoq; dicendiun mihi erit.

Si poflèt aliquis abiqj errore in viélu viuere,amp; excrementa, quæ ex quotidiano alinien-to necelî'ario pronafcuntur,apte vacuaretur: nullus haberettalib. pharmacis purgantibuso-5 pus. lamquia proprer magnos amp;: frequentes errores, amp;nbsp;propter non vacuata excrementa, ncccfle eft viciofos humores coliigi; necelfarium quoqj eft, vt ii paulatim femper expurgen-tur, priufquam morbum faciant. Etfaneinpurgationibus iumma ferelpcspofitaeft; vtamp;: ratio docet, amp;nbsp;alias ex Hippocrate monftraui. Ç^amobrem quoque operam dabis, vt aluns femper lubrica fit, atqueexcrementa non finantur circa primas venas, inteftina amp;nbsp;ventricu-* 0 lum coliigi.Nequevtendum vno femper pharmaco cenfeo,fed pluribusamp;diuerfisîficenim amp;nbsp;felicius humores praui expurgantur, amp;nbsp;minusea contemnet natura. Vnienim afiueta tandem negligit eius aâionem.aut ab eo plurimum læditur,a quo plurimum abhorreat. Ergo amp;nbsp;aloe poteris interdum vti cum terebinthina. Alioqui femuncia,(aut paulo minus ) tur-pethi pinguisinlai3:ecoqu3tur,atq; calidum bibatur. Egregie hoc facit, atqj fine omni mo-y Icftialentamcralîamquedetrahit pituitam. Quodniiifiatintuo corporeamp;morbo,haudita mulciim iperauenm. iccircoctiam aloe tua parum proficit, quodcraflîorem pituitam non detrahat,

J-o B. Jrempararipoteritiulep, amp;cumaqua aut vino, deeoperinterualla tantum fumi, quantum poflît duas aut tres fedes iuftas mouere. exemplum deferibam fub B. littera.

Celebratæquoquefuntolim, Arnuncqiioq^ commendantur pilulæfeucatapotiapro *■ƒ comitépodagricopræparata:,quxplurimoscgregieiuuairefcribuntur. Horumdeferiptio-nemadiungereprxdidis placuit.

Quod fiquandoeleâuariovtmalis, nehocetiamcareas, deferibam exemplum quo non fine magno certoquefrudu fueris vfus. Licebit autem femel fumere drachmam/ plus minus, prout mouere expertus fueris. Non enim ab eodem pharmaco omnia corpora limi-yolitermouentur imonecidem quoquecorpus; codem femper modo abcodem afîiciturre-medio.

Non puto opus efie vt plures deferiptiones addam,cum,quia facile eft iuxta hos exempla plurafacere, turn quia ad D. Folcherium alias quoque de talibus icripfi,inter qua: illud quod ex fiiueftrium prunorum floribus paratur, præelariftime facit. Ab hermodaâylis puto H abftmsndumcunéljsefle, tum quiaignotum nobiscftmedicamentum ,amp;proeovenenata radix nobis venditur.tum quia multum ventriculo nocet,telle Ægincta amp;: nonnullis aliis.

Habenda quoque ratio eriç capitis, quod fricari calido panno quotidie fere debet, mane feilicet, antequam progrediaris inaerem,odorandx funtres femper fuaui odorepræditæ. Abluendu fæpc lixiuio in quo betonica,flores camomiliæ,hyftbpus, rolæ rubrx ficcç bullie-40 rint. In fine lotionis poculo vini calidi perfundatur,in quo abquid fol. fenæ, amp;nbsp;agarici conci-fi bullierit ptius; mox calidis pannis diligenter amp;nbsp;exaéte,blande fricando exficcetur, vt pan-ni taies fxpe mutentur, nec vllo pado frigefiat, antequam plane fit exficcatum. Pratftat ergo vcfperiantecænamlauari, cura non eftexeundum domo, autcerteiisdiebüs, quibusnon. habebis neceftè ante prandium exire.

iam duas plus minus de puluere hoc deuorare, qui paratus fit ex cornu cerui durilfimo vfto, ex olTibus aut boum aut ceruorum vftis, maxime ex citris amp;nbsp;daólylorum nuclei’s,mandibulis lucii pifeis vocat eum noftri) vt fint fingulorum partes a:quales,corallorum vftorum, aut eborisvfti,pars diraidia vel tertia. Hisaddanturcinnamomi, macis, caryophyllorum par-yo tesa:qualcs. Tanta autem fit horumaromatum ad reliquospulueres portio, vtamp;odoreamp; lingua percipi polîînt. Hune puluerem vfurpabisquomodo voles. Vel enim cum panetofto vel cum zuccharo mixtum, vel cum confema rofarum antiqua,vel cum conferua betonica:, quemadmodum conuenit, vel cum iure carnium, vcl alio quouis modo. Maioreft pulueris huiusefficacia,quamquifquâcredat facile,qui non eft expertus. Nequemctuivllumex eo ƒ y incommodum poceft, vtquinocere nihil omnino poflît, ac ventriculo tuo profuturus fit plurimum.

Dcbetetiam ventriculus fæpe oleomaftichinoamp; abfinthiiritcpraeparatomaneinun-gijprxçedcntcfomentotali. Ablinthii, rofarumrubrarumfolia ,mcntha:crifp. folia(cuiufi que manipulus cfto ) infundantur in vinum generofum aut Maluafiaticum,inq^ eo maceren-tur per noóletn. Poltridie calefiat tegula in ignejamp;Jçutn bene calet,inuoluatur pars herbarum

dimidia panno lineo,amp; fuper tegula benc ca!efiant,calidxq; ori ventriculi adtn oueantur; vbî refrigefcereincœperint, alt;imoueatur pars altéra herbarum, eodemroodo,amp;: priores intérim calefiant herum. At ne comburatur pannis,vino in quo macerarç funt herbæ,pannus le-uicer alpcrgatur. Cumlexies velc3:ies hoc modo foueris , moxcalidoo!eoinungi,amp;im-pofita calida ftiipa te vefties, ècc. Poteft hoc hngulis feptimanis, aut fæpius fieri, amp;nbsp;queries 5 grauitas in eo percipitur, aut minus probe cibu confeciffe videbitur. Valde quoque hoc tem-poreprofitdeeleduario, provcntriculo iublitcraD. defcriptofumerequantiratemdimidii oui ,aucdtiarum regiarum nucutu. Si libet admifeeri aliquid fupradidi pulueris, poterit.

Fouere etiam hepar interdum poterit, amp;nbsp;poft totum inungi eifdem oleis,amp; eodem modo, parum cnim reifte ipfum facit oflicium, amp;nbsp;fotu opus habere videtur, oleis tarnen permi- f feeri aliquid camphorxadpenctrationcm oportebit, Dixiffemaliquid decauteriisintibiis, nifi narratum clfctjiam rein vtroquepede habere. Sane valde probo, fedfada veiim poftge-neralem illam vniuerfi corporis purgationem, thermarumque vfum, quamquam non reprehëdo confilium,quodcitiusexcitareplacuit. Scripfiferequæmihioccurrerût protuo morbo curando. Nihil dubito,quin fis ex hac mechodo Confequuturus, quantum optare re depolfis, fi modo cam non neglexeris.

Sequunturremediorumformuh.

Agarici elcdiiT g.i. turpeti pinguif 9. ij. nucis mufcata:,zingiberis an.^.ß.in-fundantur in aqua betonicx,amp; meihx crifpat, amp;nbsp;fuper calidos cinerespofita, Vferueantparum,amp;moxvalideexprimantur. Huicexpreflxaquæadderha-barb.optimi^.iiij. fpecierumhieræ, diacolocynthidis5.ij. Diagridii rede ■ '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præparatig.iem. cum firuporofarumiolut. fiat mafl'a, amp;formenturpilu]æ

c cx^.i.quoccuiq^libec.Nonaucemformaridebentantevfum.

. nbsp;nbsp;nbsp;■ Z/.. Turpeti pinguifs.vnc.iiij. Agarici præftantifs, vnc.ij.fol.fenatvnc.i.Trita

infundantur in aqua cichoreç vel endiuiæ, vel etiam fontana.exponanturque foli calido, vel ad fornacem calidam collocêtur, vel fuper calidos cineres per triduum. Poftea colentur,amp; aqua alia (uperinfundatur,iterumque fie vt dixi foli exponantur. Hoctoties fiat,vt tandem nihil amplius adfeextraherepofi fitaqua, idquodguftusdemonftrabit.

, Omnes has aquas collige, Aradieifto zuccharoq. f fiat luîep. aliquid in iâceulo fufpenfa teneantur, perpauciflimum fier, fuaueamp;odoratum pharmaeum,fi aquacinnamornicxcipiatur, vel faltem rofacea bona; fed ilia mclior eft,nifi • . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cinnamomum optimum, vna cum prædiiftis in rofacea maceretur, Poteft ct-

iam acui cum fcamonea. Item pro zuccharo fi firupus rofar. folut. accipiatur, fietefficaciu|^, amp;nbsp;minus placebiroculis.

Sirupusßu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliud.

Myrabolan.chebulorum,turpeti,agarici an.5. ij. rhabarb. vnc. i.rad.helleb. nigrifol.iênatan, vnc.fem. pulpæcolocynthidisj.iij. rad. iridisflorent. g.ij. , zingiberis,piperislongi, cinnamomi, macis an. g.i. Macerentur in f q. aquz per triduum in lococalido,in vafc vitreo.diligecer obturato, poft hoc tempus diftillcnturper Alcmbicum vitreum. Humor colledus cum firuporof. folut. mifeeatur, amp;iuxtaartis legem ad firuporum craffitudinem coquatur. Hic - ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ctiä firupusex aqua cinnamomi pratparatus fuauiör fiet,acui poterit vt prior.

Qatapotiaßu Pilula Comitis.

Agarici, abfinthii, corticum myrabol. chebuloru,amp;: citreorum,colocynthi-dis colleiftx, hieræ logadionis an. 5. i. fern, cum fucco cytoniorum Sr betoni-catconficiantur; finguhs feptimanis fumatur drachma.

■, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eleóluariumpurgans-

Cinnamomi opt. 3. ïj. çaryophyll. nucis mulc.galangat, macis an. 5. i.lpecic-

ru diamufci dulcis ’^.iiij.fpecierû eleól.de fucco roGru cort.tnyrobal.che-bulorum cicrinoru an. 5. i. fem. turpeti pinguifs. 5. i. rhabarb. opr. vnc.fcm. zaccharialbiffimijamp;aquæpolypodii.an.îb. i. falis Ammon. 5. (è.fiatfccun-dum arcem elcduarium.

1/.. Conferuacbetonicæ vnc.i.fcm. Nucismufcatæcondita: numero ij.calami aromatici conditi, zingiberis conditi an. 5 .ij. myrobal. chebul. condit. num; ij. piftachiorum recencium g.fem. feminum eucurbitx amp;nbsp;mclonum an. 3.1. fem. cinnamomi opt. ^.i.xyloaloes 9. ij.fem.caryoph. macis,an. g.ij. feminis aniforum 3. fem. cum iure,in quo calamus aromat. conditus eft, fiat mixtura confiftentiæiuftar.

Vnumadhucfupereft, vt quo pafto pedes roborandi,doceam.Sed de localibusomnî-Ï5 bus nihil eft vtpluradicam. Sunt enimvbiq;obuia,amp;:cundis nota. Cum humor omnisab-fumtuscft,imponimuseiufmodi, quxficcare, amp;aftringcrequeant. Componanturexgalla, acacia,phu,malicorio,hypociftide, radicibus geraniorum,gladibus, erica,frudupinaftri,amp; fimilibus aliis. Inprimis confert,fiin decodo erica:,amp; pinaftri fraótu pedes aliquandoablu-antur. Cum femeletiam difcutere opus cft,ceratum ex bryonia ab A etio pofltum, commo-o dum fit. Mirum in nrodum exficcat ac roboratlapis ille,qui inftaroifiumin fibulo hicpaffim reperitur,qao ad fraduras oflium, vulgo nunc vtuntur omncs fere. Huius puluis fi cum oleo vel butyro,amp; radicibus geranii coólis, apte milccatur, amp;nbsp;vicecacaplafmatis pedibusinduca-tur, ficcos exficcat, vtcutem rugofam reddat.vtendumeo non eft, nifi confiât nullum iuc-cum inpedibuscontineri, qui reficcatis in tophum indurari queant. Quamquam pericu-ium hoccaueri po(fit,fidifcuticncia permilceantur in iufta quantitate.

De fedantibus dolorem, cum paroxy fmus infeftat, idso nihil dico, quod vix vmquam idem pharmacum cidem homini bis profuifle animaduertimus. In caula eft quod pro varie-tate tcmporum,anni,a:tatis,conftirutionis,c£Eli, exercitii, animi affe(ftuum,cibi,potus,atque aliarum talium rerum fuccivariigenerantur, vtnumquameodemmodotemperati, pero-mniahumores in pedes influcre videantur. Quocirca eft ha:c res praifenti, amp;nbsp;omnia oculis infpicienti Medico committenda. Deus optimus maximus pro fua benignitate, ad Samfti fui nomiuisgloriam,amp; multorumvtilitatemlargiridignetur, vtamp;redevtaris remediis,amp;effi-caciterillaoperentur, morbumatc dcpeIIant,quoalacriusRcipub.ïcruirepoflîs,pluribusq} prodelTc. Amen. Heidelbergx die . Martii,anno 1567,

Conßlium 10. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

r Itéras tuas D.D. Folcheredoftifs.inquibus mihicafumdefcribisviriornatiifimi, amp;:cla-■^nifimi luriconf Domini Chriftophori Fabii lugclii; quæq; diem fecundum lanuarii ad-fcriptu habebant, quinto dcmu Mardi a fratre tuo acccpi. Quo in loco hxferint,nefcio: ve-runtaméjCal.Febr.a Principe Hennebergcnfe vocatus,abii in Fraconiam: vnde i4.eiufdem 45 menfis primum redd. Nunc ergoadcafum viri illius optimi, amp;nbsp;tui, ficut Icribis,amantiflirai fepofitis rebus aliis refpondebo.

Tcmperaturam videre mihi videor calidam amp;nbsp;humidam, fic tamcn,vt caliditas ab hu-miditatelonge fuperetur. Hoc enim corpus molle, plenû, glabrum, flascidum , excremen-torumalui humidorum, acfudoriscopia teftificanrur, quodqjabacris humidiuspermuta-50 to fluxioncs,catarrhi,amp; fymptomata alia augentur. Equidcm tarn crcbro fanguis ex naribus videturpropter admiftionem ferofi humorispraccipuefluerc. Calorem aliquem indicant corporis conftitutio,amp; virium in caloribus talib. facilis deieólio feu diflolutio. No magnum hie efle exceirum,illud in primis arguit,quod putridis febribus raro præhenfus fuit,quod cer-tefieri vixpotudfet, ficumlargohumore calorvberiorconfociatusfuiflet. Hancintempe-55 riem iniocinoreefledubitare non poffum, cum apud me totius corporis conftitutionem, amp;nbsp;fudores vndiq; émanantes confidero. Quo amp;nbsp;illud facit, quod poft fomnum,in quo præter fudores,excretiones naturales omnes cohibentur, cxcrementa habet compadiora, amp;nbsp;natu-ralibusfimilia. vacuantur igiturquxdcinceps confequuntur,exvcnis; noncontinebanturin inteftinis.Proindeprincipium aliquod ficatfedum colligo; quod epar elfe Medicus reifte inftitutuSjUefcirenonpoceft. Nonnego interim ventriculum adiuuarehanctandhumoris

generarionem,atqtic cerebrum ex fublatis infernc vaporibus eofdcm augere. Nam vt de hu-midaterrapluresaicenduntincaslum halitus, qiiarndeavidaamp;rficca, ita ex corpore nimis bumidoplurcsquoqj ad cerebrum tolluntuT flatus, Argumencoeft, quodaugencurcatar-rhi,quotierisaluifluxiones,vel fpontefupprimuntur, velartecohibentur. Exiflahepacisintempérie, dumcaloreflètmaiorjamp;viâus ratio liberior, fccutaeftfcabiesilladiuturna: amp;nbsp;quæ alia paiTus eft ægetji'uperionbus annis accidentia. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Quæricur ergo,num poflît hæc intempéries principalium membrorum corngi,amp; qui-busidrèmediisobtineripoiTevideatur. Adpriusrefpondeo, emepdationemintegram for-taflè impoftibilem elle, correôtionem mediocrem, adcoqj fymptomatum alleuationem no-tabilem, qua atgercontentuseflepoirit,non efleimpoflibilemlHaud nefcionatiuum tempe-ramentü,exGaIenifententi3gt;mutaripoflèin melius: verum Jogo^d id laborcjacfumma diligentia opus efle pariter feio.. J^eç dilputo ti.unç, v trutn prxleps çempsramentum argri con-genitum fit, an aduentitiu. vtrum lit, perindehabebit curatio. Eteuirn babitiimçonrraxit,ac naturaleiartifaâum cenferidebet,etiamli expftaua vjelus rap’oneaccidiircponatur. Si por-ro quæratur,quib.us remediis alJeuatio malorumprpeuramiaftt, exliccantibus refpondebo, qtiænequc calefaciantvehementer, nequefrigida finttamen. Ad ftmtisacidipotum quod 3ttjnet,non difplicet mihi quidem,fed valde vcreor,.Yt,quodconcupifGimus præftare quear. Decoiftum certeguaiacimodisomnibuspratfero. Caufasexpppçr^-, vtriufquefententiat nimis foret longuin, amp;nbsp;apud te fuperuacaneurn. Tu fxpe prudenter rimes, ne ex huius vfu de-co5b hepar infl.innnetur, vtfudores minus prouçgt;çentiir.-quæ tarnen me non terrent. Prius enimmalum caueripoteritilîis modis, quorum facitmentionem. Sudorisprouocatiomo-léftaquidemcft) fateor; attamccommodi plus, quam incommodi tandem adfert. Probarc etiamtormentillæradicisadrniftionem, fiferrepolfct,(eftenim ingrata guftui) pröpterea quod magna vi prædita eft roborandi. De Myrti baccis nihil habeo. De Sallà parilia certi nihil affîrmarepoflum, quia eanumquamvlusfum. Hoc video, colorem abcainducifubtu- ^5 benrem,craftum amp;iurbidum. Certumefteam minus ligno calefacere; at ingrata ne fitme-tuo. Hoc fi non fit,omnino admilceri eam velim. Galangam pi orius laudo; t.ui tarnen in ca-fii nçftromacimprztulerim propter facultatetn roborandi; aut cette cinnamomumpropter fuauitatem, Screcreandi poteftatem. Velimautemdecoôtoeumficvti, vtmane tantum fumeret hauftum fudorificum, non vefperi. Deinde vt aqua, qua in paftu vtetur, paulo 5 o minus effîcax fit ea, qua fudores eft prouocaturus : aut prorfus eadem. Tertio, vt pane vefea-tur bis coého eu anifis, fœniculo amp;nbsp;fimilibus: Ergo cum femicodus eft,ex furno extrahatur, tranfuerfimque diflecetur,amp; inlpcrfis feminibus ac faccharo rofiicea madefaifto rurfus crati-culçimpofitusinfurnuminferatur, coquiqjpcrmittatur. Quarto,vidtusrationcm tenuem quiderh, at non exadam illam vulgo vfurpatam feruare eam velim. Edat ergo alam puili, di- î 5 midium columbum, par ouorum, aut turdcllam, aut duos pafleres, aut ti es, aut fimile quid-dam. Sedin vnopaftu vnum prædidorum addito pyrocotlocumanifisautpafîulis, auta-mygdalis aliquot, autre aliaconfimili. Sintautem carnes omnesafiæ potius quamelixa:. Quinto,nolim eum domi latere,fed ad negotia exire,capite bene tcólo corporcque veftibus apte munito. Quin ne conuiuiis quidem interdicercm,modo amp;nbsp;parce edcre,ficut diélum eft, 40 vellet; fuoq; potu contêtus cflet, fi carnium loco pifcibus mallet velci, vt lucio, truta, fundu-lis,perca ( modo in aceto coâi bene fuerint ) non grauate concedercm. At hanc rationem pen menfes duos plusminus obferuari cuperem. Nihil dubito, quin ex haeviuendi régula , ( quæ moleftiam et nullam pariet, cum diebus pauculis ea fuerit vfus ) plus fit acceptu-ruscommodi, quam fi pro more decode vteretur per 4. aut 5. feptrmanasabfqneomnifer- 45 me cibo. Pro fingulis vne, ligni limati, non tornati ponerem fingulas tfe. aqua:; amp;nbsp;decoque-rem’addimidium aut paulominus. Cumhauftumatutino milccrem cochlear aquæftiilar. cinnamomi. Poft hoc tempus vinoei vtendum puto,quod vrinamlcuitercitat,ac vidusta-tiouemedicamentifqjcorpusexficcare valcntibus.- dequibus turncogitabimus, cum, quo-modo hæc fucceflerint, intellexero. In pra;fentia folum hoc monebo, vt ad ficcum declinet 5o cibi om ncs,quoad fieri commode potent.- ita tarnen, vt non fint concodu difficiles, Potus fit quam paucilfimus quouis tempore: vt appetitui natural! no plene fatisfiat. In principio mcn-ix numquam fi poteft fieri,bibat, led cum prope dimidium cibi, ( aut faltcm partem tertiam) comedendiingefferit. Dum hæcfcribcrem, rediit mihiin mentem hiftoriade vxore Boe-thi: quam Galcnusincap.8.lib.depræcognit,adPofthumumdelcripfit. Et fane, vtquædam 55 font difparia , ita permulta funt in ca huic noftræ caufx fimilia. Quinimo anxietatem quoqj quam a fumpto cibo arger nofter, nodu prxfertim, lenfit. (nunc enim an tandemfentiat ne-loio ) fimilem ci fufpicor fuilfcjcuius.in code libro cap.2, memini t,eodcmq; modo curari po-tuilfe. Qpjppe atteritur multorum ventriculus a cibo comefto vt arftuare cogat patientes, dum,ex ventreexierit. Minusmoleftumhoc lymptoraafuitinterdiu;atnonnumquam

tarnenfudorem eiexpreflïtinteredendum, vcfcribis: afFedufq; infiniftrapotiflimumfaci-ci paree apparuit. Dumligni decoóto vtetur, nóndebet intermittere vfum medicamenti, quod DoótorCt atoconfuIuit: quo partem humoris féliciter diici intelligo. Poteriteo ramen aliquantorarius vti, fi minus eo feopus habere animaduertar. Interim dum guaiaci deco-

5 ótum bibetjVtiliter admodum excipiet ore,naiibus,ocuhs,auribus,fumum fuccini albi;mane , poterit accendijVel carbonibus imponi. Nee minus, imo fortalïè multo magis iuuabit fumus iubfcriptipulueris,fiinftarfabæ,cûaliquotaceti rofaceiguttisinlpergatur ignitolapidi mola-ri, amp;nbsp;fumus excipiatur. Quod ita commode fiat. Fruftum veterismolæignituminvaferer-reoponaturintravasligneum,inqualibetancil)æhicaquamhauriunt. Hocinterpedes me-dium collocetur, vt caput inclinatum fupra lapidem fitum fit. Debet autcm humilius quam pro more federe: ac pannus circumducendus cd,qui fupra caput colligatur,ne fumus difper-gatur. Infperfopuluerefinatur primus impetus diduftopanno cxhalare? amp;qûod *reliquum fiirgit,excipiatur. Cumfumare definit, infpergatur noua materia: ôôhoctantifpcr fiatdum lapis candet. Si non lufficit vnum,habeanturduofruftâ. Si ferre commode poffit,per horara' ^5eovtatur» ‘Demumcaputcalidislinteis, quæfumum eiufdempulueriscarbonibusinfperfi

exceperintleuiterlcubiandefricandoexficcêtur. Mirifice reficeabit hoc remedium redundantes in cerebrohumorcs. Si profueritvfusiigni, poterit deinde vti cum ratione viâusex-ficcantechalybeato vindjautchalybe aliter præparato,amp;quæ alia videbunturvtilitarem alla-tura. Quæ reltanr, in illud vfque tempus reiicio, quo me de fuccelTu certiorem reddes.Nam

O prb circumllantiis inftituenda deinceps reliqua erunr. Vale.Heidelberga: 7. Martii.

^.Thuris mafeuli, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;betonicæ 30,3.1.

ligni aloes veri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cinnamomi,

lùccini albifs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;macis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

maftichis puri, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caryophyllorum,

fandarachæ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftyraciscalam. an. ^.ij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

fantali odoratils. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Mj^t-'e-^atcxomnibuspuluis. i

' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thomeis Eraßui.

pOftquam przfentcm te vidi,virclarifs. arquehumanifs. fatcricoadus fum,metuumafïê-âum non cognouiffe, Sufpicatus fui faciem puftulis amp;nbsp;ficofis tumoribus fuifle defor-matam.' qualesinillisapparent, quihcparcalidum quidcm,fedhumidum aut certenonfic-3^ cum obtinent,’ acintemperantius viuunr. AtotoTr-xp'^f-n^cdocuit, hancifi facie rubedinem

(cutis .n. in rubro liuefci^ no fine tûmore aliquo,leui tamé,a fanguine terreo,melacholico,v-llo,cuius caufafit hepar,no ta calore qua ficcitate nimia peccans,origine traherc. Quare tota euratioinhoc priniumconfirtit, vthepatiscaliditasamp; ficcitasinprimis alccrentut. Quo fado non crit difficile humorcs fub cuticula colledos difeutereamp; extergere.Quod hiemegra-40 uiuseftmalû,exeoaccidir,quod abaerefrigidocutis tendituramp;denfàtur.'vthalitusilliusfan-

guinis non æque, vt per zftatem poffin t exhalare. Et eum hepar excrementa ilia excoda, amp;: lalfedinenonprorfuscarentia, adfupcrficicm propellat, maxime vero in facie oftentetficuc facerefolet,mirum non debet videii, fi noninducaturfîtismodumcxcedens. Plus tarnen hic proded vidus ratio temperata. Sienim tuaexcell. vinoiecurobrueret,ficut multi folent, 45amp;pereum modo falfi humoris acbiliofi plus gencraretur, non poflet non pars maximare-

trocedere ad inteftina,^ vcntriculum,eiiq5 in locis fitim excitare no (atis tolerabilem, Quod nullas indeadiones partium aliarum ofïendi animaduertifti, argumentum cerium eft hcpa-tis robufti,quod viciofuih vftumq; fanguinem adfaciem, amp;cutem procrudit, in venisaccu-mulari,aut in partes principes colligi non finit. Non tarnen non aliquid ad ventriculum quo-J.o queafeendit, qudcl’cx èo Hquet, quod fputum manealiquando valde faliuin efleintellexi,amp;

amarum quoquenonnumquam apparuifle audiui, Generaniur ambo hi faporescodem ferme modo, amp;nbsp;ab eildemcauîis magna ex parte. Iraq; vidus ratioinftituenda, quæhumedec citramanifeftam calcfadioncm. Cumnontamcaliditatis,quamficcitatis vitio, quicquid hic mali eft.pronafci videatur. Nimia quoq; refrigeratio parum tuta eft. Quantum enim ad J 5 curationemhuius mali adferretcommodiitantum, imolongeamplius, ventriculum, qui

primus medicamenta excipit, amp;abeisadhucintegrisalteratur debilitaret. Satis igiturfuerir, fi manifefte calefacientia omnia videntur, prxfertim, quæ ficcandi fimul facultate funt pra:-dita. Particulatim rccenfereomniaalirnentatumvtilia, turn noxia,minimeneceflàriumeftè arbitror.cum hoc nullus ignorer, tu autcm maxime noris qua: calida fint, quæficca.autnon talia exiftant. Vinum tenue præftabiJius vtilius eft ai^na, modo fit auftentatis amp;nbsp;aftridicK

nis expers.Maximetamen prodcflet aqu^cum paflulis parara, fîcut fratertibi (cribet. Nam amp;nbsp;iecur humeélarc, amp;: ventriculuni non laedcrc poflunr. Maximum ex remediis erit fuccus portulacx ex contufa herba exprtfrus,amp; cum fuccharo ad firupi aur iiilepi codus vt exprimi poiîîc,cufa herba, aqua purafontana, vel buglofll, vel endiuiac, vel laducæconfpergi debet. Sirupushic autiulcpus mifeeatur cumpotuordinario. luuabic non minus fideeolumacur } coch.r. velaherumcumhauftuaquaralicuiusexmododidis, inicioprandii, amp;cumvoles tcadfomnumcomponere. Confère etiamiulepusrofaceus,amp;ex aqua vel endiuiz, vel ladu-cæ paratus, quomodo parari ex violarum aqua folet. Hepatisautern regio, mane, incerdum amp;nbsp;vefperi,debet inûgi vnguéco infra defcrjpto.nô calido quidé,(êd ieuiter tepido. Et hçc func pharmaca,quibuste velim pcrhancæftatem vci. Vefperifatpiusfuccoia vtendum laduca, lO Cum aceto non acri,fed in quo maduerinf paflùix,ipfe turn optime intelligis. Generalia quo-que vtin morbis aliis quibuslibet præcedercdebent venae fedio ( non tarnen copiofa,fçd no-fîrishominibus vfitata, vtad y.autS.vnc. emittantur Jamp;Ieuispurgatio,quxamarosamp;:lalibs humores a tunicis vêtriculi,inteftinoru,amp;: c venis meiaraicis detergeat, optima fuerit ex fuc-corofarum incarnatarum parara. Suecirofarum fubrubrarum accipimusvnc. xij. facchari if vnc. V coquimus adeonfiftentia iulepi,amp;: vnc. ij. velnj. ex aqua borag. vel bugloffi vel endi • uiaeexhibemus initio prandii.

Iph autem faciei hæc admoucrcoportet. Vefperi infricetur oleum violaceum.co modo paratû, quo poftea notabitur, amp;nbsp;poftridie frigida, vcl ex fabarum floribus dcftillataablu-atur. Velparcturlinimentum exalbuminibusouorum, amp;nbsp;vefperi fimiliterinfriceturIeuiter, lo fed dm tarnen cuti rubenti,amp; poftridie eodem modo abluatur. Ad hanc rem conducit aqua ex aHinæ, auricula mûris, an. M. i. amp;nbsp;ouorum albuminibus, trium vel quatuor per balneum Mariç, dcftillata; debent albumina cum cotufts herbis optime mifeeri. Admifccre alias foleo abfterfionismaiorisgratiafuccum lapathifcurumicis. Scdpoft venæfedionemamp;corporis exrofaceofuccovelrhabarb. deterfionembisterue repetitam valdeprodeflet, vtriquenafi zf pinnae mane admouiffe hirudinem ( vel iuxra nafum cuti) qua; fçculentumilium fanguinem exfugerer. Adhæreredebcnt,dumcxplcta décidant.

Cû fuperiora fcripliffcm, nec tamé remedia adh tic addidiftemjtuae mihi,litcrç vir huma-niffîme,redduntur, inquibusmertdeadmoncsdctotovaktudinistuae ftatu; Etfienimo-mnia nuper przféns expofuifles, arque ego rede memoriae mandaftcm,gratiftîmum tarnen, jo fuit cas videre legere. Didici enim me niillms eorum, qûx ex te audicram, oblitum fuifle, quodgrarum fanemihi fuit.Particuîarem vidus rationem D.Danieli fratri didabo, additis lubinderationibus. Dulcisaquæ balneum prorfus iuuat plurimum, fed calidius elle non débet, quam vtinco inCdensnonfrigeas. D. lefus exccllentiæ tuae benedicar, amp;conatusno-ftrosprofperaredignetur.Amen.orotuamhumanitärem,vtlummumvirumD.lohan.Stur- j ƒ mium ex me quam ofticioftfEme refâluiarc dignetur. die .2 2,. lumi.; 8.

Oleinympbçæ, vnguentifantalinî. rofacei, an. i. oleicydoniorum, g.îj, rofacei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.nj.

albumin, ouorum ij. fucci plantaginis, lapaihiacuti, an.parum, fulfuris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß.

Mifceanturamp; diligenter agitctur, poft modumfitnulad confumtionem dimi-dii bulliant. Denique colataferuentur vfui.

y• olei violarum,( vel nymphçæ ) ex aqua fontana decies, ex rofacea bis abluti q.v.vtg.ij.veliij. Infundatur pulueris Iridis per totam node vncJ.poftmo-f dum in hoc oleo bulliant radie, cucumeris hlueftris vel aïînini minutiftîme concifi,dummollefcant,amp;penedifloluâtur,pôftearefrigeratatumfuent,ex-primaturoleura,amp; veiperiillinatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

ÏÖ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. -r

TZ?Ratertuusmenominctuo,vircIariftîme,orauit, vtquamihi vidererisafFciftionifaciei ra-tione medicaturus, indicate tibi non grauer.Ego vero tibi, ii modo poffim, cum volupta-teßmgratificaturus: necmagis quicquam doleoquam quod præftare nonpoflum, quod vterque cupimus. Quantum potui ex ifatrisingeniofaamp;diligenti narrationeintelligere,ma-’ î Ji Iptcies eit impetigo quardamab humorevftofalfoqucprofèóta. Eftautem humor, vtcon-iic:oinTqualis,hoceft, craflus, cum ferolo miftus. Vtrumautem is in facie propter diutur-nam amp;:inueîeratam cutis intemperiem corrumpatur, an iamanteficcorruptusadfaciem confluât, dr.bitarifortairepoteft. Audio enimnulJadefici,autaljaqu3piam adioneolfenfa quciij fed amp;nbsp;m reliqua corporis cute,pedoris amp;nbsp;hypochondriorum,dextri pratfertim puftu-hsfubindeefumpcre,quæhumoreexliccatoinfquamuIasautcruftuJasabcant,audio.Qiiod fi ita eft,fieri vix poteft,vtcaufa malinonconfiftat in hepatismtemperie; fed necfacies curisgt; poft maium adeo longum immunis efle poteft. Puto igiturcalidam amp;nbsp;liccam iecorrsintem*-pericm,languinemadurerefalfumqjreddere. Hiccum adfaciemalimenticauläattrahitur, magis ibidem aduritur, amp;nbsp;hanc ob caufam hic luagis, quam aliis in locis pullulas illas fufei-^5 tat. Quam rem amp;nbsp;cutis illiusquoq;denfitasadiuuat,humorum tranfpirationemimpediensJ

Hsecde atfedu eiufq; caufa, quæ fi vera nobis pofita funt, facile eft dicere,quid fado fit opus.

Ecenim hepatiscalor comprimenduserit, acûccitastemperanda, nedeincepsfanguinem adurat.Faciei quoqs cutis ad priftinam temperiem erit reuocanda, abfterfis primum puftulis amp;nbsp;furfuribus. Cæterum quibusiftaremediis conficienda fint, hoe illud eft, quod te maxime quxrereputo. Vfusaliquadofumluccololanimaioris,quodin filuisvmbrofisnafcitur, cura pari pondère fucci laducæ, amp;nbsp;cum faccharo in firupi formam codât, atque ante cxnam co-' chlearis menfuram exhibui vel quotidie,vel alternis diebus. Ante prandium ad quant, dimi-düouiexhibuieicd. fubfcripti,amp;iij. vnc. aquæcichorca:,autendiuiæfuperbibereiulfi. Foris ’■egionem hepatis ipunxi vnguento ex fantalis cum oleo nymphxæ, amp;nbsp;rolàceo additis granis 55 aliquot camphorç penctrationiscaufa; amp;hifce remediis fxpenumero voti,compos tàdus fum,acnonlemperreslucceflit. Aulus fum aliquando EpifcopocuidamexfarailiaCampe-giorum, cui fimiiia modo didis remediis nilprofuiflent, exhibere vinum llillatitium, in quo pingucsamp;fucculcrxladucacperhoras iz. aut pluies maceratxfuilTentmaneduab. auttrib» horisantecibum.Eteuentusdocuitrae rederatiocinatum fuifle, Idem deinde cum portu-40 laca (quælenitertufaimmittidebet,vtfuccum remictat) tentaui,licctnon perfedemorbuin abftulerit,Erant autem hiægri carnofi admodum amp;nbsp;corpulenti. Simadentioresamp;ficciores fuiflent, vix aufus fuiflèm faccre. Licebit autem in his quoq; vti, fi fuccus aliquis minus cali-do vino ifto pcrmifceatur, qui tarnen renuium fit partium. Nam his caufis motus fum. Re-nicdio opus eft qiiodin vétriculo non hasreat, fed niox ad hepar lèpromoueat, ipfumque re-

■^5 frigcret. Frigidtim fi fit, in ventre altcrabitur. CralTa fi permilceantnr, idem continget. Te-nuia calida cito penecrantia calefacient magis, quam fuccus refrigcret admiftus. Quare cali-dum tenuiflimum, amp;:quodinipfoitinereautmox atq5iecur attigit difroluatur,amp; frigidum' fuccumquem ex herbis exfuxitrelinquat,eflecontienit. Cum aliud nullum occurrerct tune,' hoc accepi. Non dubito aut pofte aquam ex frigida planta elici,amp; iterata deftillationein du-50 plici vafc fic attenuari,vt idem prxftet, tu pro tua prudentia facile temperabis. In lolani fucco cautio eft adhibenda ne nimium refrigeret, tametfi nihil inde mali ortum deprehendere po-tuerim.

Adfaciem admoucreoportet, qua: vim habent ft tenue extergendi amp;nbsp;ficcandi citraca-liditatem. V fus fum in tenerioribus carnibus Jinirnento, amp;nbsp;partibus arquis butyri recentis lo-

S 5ti,terebinthina:Iotæ,amygdaî.dul.olei, adipisanlerini, ftyracis liquida:cum g. i.autz.cam-phorx ad dediuftioncm intra eurem: pollridie decoflo furfurum, aut ex floribus fabarum a-qua, vel dccofftolomentorumfabarum abluiiufli. Indurioribus corporibusadhibuialiqua-lulum hydrargyri in fucco limonum diu macerati amp;nbsp;exrinlt;fti,€x frigida iterum abluti. Hxo cum non profuerut.aliquid fem.hyofcyami permifcui. Maioribus vlüs non fum ; fi enim hxc pon contuliftènt, curationemnonmagnopcrefperaui, quod ad fortiorafinepericulonoft

videnturpofletranfîre. Compofitionisrationem quia intclligîs,nihil addoampÜus. Docuit meamicusaliquandocontumaces impetigines curare illitione humorisillius, quiinputa-minibusouorumtranrucrlim ( vtcocifolent) aperçus poft oui fubftantixahlationemcolli-gitur,- amp;nbsp;prxclarcconculit. Cauià eft nota. Lcnitenim, refrigerat,incraftat,amp;non nihil defic-car. Hæc feftinanter nunc fcripfi. Nuper enim a fratre tuo monicus, obliuioni tradideram (vt î fumnullaraemoria)quod nerurfus, fieret inter multas occupationes paucula exaraui ; o-mnia tamen ccm prehcndi,qua: volui. Dominus lefus æterni Partis æternus filius. Dominus nofter lefus Chnftus te leruet incolumem, Amen. Die 17. Odobris, Anni / 5 7 7-

y.ronfflorum nymphæae, (vcirofarumalbarum recent.) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lO

■pRæclaremorbumruumdefcribis, amp;nbsp;ex fluxione capitis origîncm habereoftendis. Pri-mum enim deniium dolor te frequenter vexât: poftmodum humeri cubitiq^ acmanus dolent: tandem genua, imoiqj pedes malum corripir. Etfi veto capitis dolor nullus pratec-dir. ( hoc modo accidir, quod cerebrum robuftum maximam materiæ partem extra calua-riam pellu) negari tarnen non poteft,quin in eo malum incipiat èc inde fefe paulatim ad ar-ticnlos fubiettos extédac. Dolor in atfeèlis articulis eft vehemés; quiaqui ad cos confluût fuc-ci tenues lunt,amp; quahtatemagis, quam fubftantia, flatulentiaquepotins quam craffitudine feucorpuieniia diitendunt partes, in quas fefeinfinuat. Vbi iam propter dolorem plureshu-mores aitraéli funCjamp;r flatus magnaex parte difeuflï, tumor apparet, cruciatufqs mitigantur. Nunquam certe vidi m il iis, quibus articuli mox propter influxum craffioris humoris turner, acerbos adeo dolores,atque in illis quos flatus tnagis,quam humor excruciar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5®

De caula moi bi cgregic quoque coniieis. Eft enim bilis cum pituita non crafla, fed fla-tulenta.Sicnimcraflîor(autmediocrispituita)pertotiamannos pedumaliorumquemem-brorumarticulosinfcftau)flet;tumores,rophos, aliqua fimilia accidentiapeperiflct:necad priftinam magnitudinem figurâmes poft paroxyfmos adeo crudeles amp;nbsp;diuturnos femperreft. iflênt.Etbilem adeffedcnionftrantcalorinflammans, amp;luteus cutis color,ierolârque bilis 55 cxpuftulisruptisefflüxus. Aluiduritiesin paroxyfmoamp;excalorelcdifeudccubitus. (nam amp;hocreé1:econiicis)amp;cxpaucitacccibiprcccipncnafcirur. Partesaliar, caput, cor,vifccra, alui nihil admodum patiuntur,quia vel humoribus,qui malum adfcrrepotcrant, liberantur, vel eorum nihil ad ea defettur. Quippe ad externos artus Natura vifcerumfirmior, quæ no-citurafucrant, propellit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4®

Hispolîtis(dequibus, vtegoquidemiudico,dubirarinonpoteft)facilefueritcurati-onis feopos inuenire. Nam protui andum erit, ne taies in capitc humores colligantur, amp;nbsp;fî prascaueri id ornni ex parte nsqueac, ne in articulos infundancur,prouidenduro. Primum efficient idonea viâus ratio, tempeftiui fudores, amp;nbsp;capitis conuenientes lotioncs. Pofterius amp;nbsp;his,amp;frcquentibiis, fed blandis purgationibusconfequentur. Adiuuat propofitum arriculo- 45 rumroboratioamp;dolorum, quiineisinterdumoboriuntur, mirigatio. Dehisergobreuiter fticendum. Quod ad vidus rationem attinet, puto cam te feruare oprimam, vt qui feiam te non nifl ncfciencem peccare. Quare nihil hic habeo,quod addam, fi monucropaucaqux-dam. Primum vt aromata fugias, amp;nbsp;non nifi in pauca quantirate ci bis permifta vfurpes. Deinde vtgencrofa vina,tamquam rem maxime noxiam vices: amp;nbsp;ne facile vinumieiunus, aut 5® varuo vcncriculo, auc ftatim a balneo bibas; tertio,vc anifo, fceniculo, cumino pratenfi vtaris incibis,amp;poftcibos( vbioccafioerit)incruftatisfaccharo. Vcilequoqjeft, cœnamfemper clauderefuccocydoniorum, aut pyrisaufteris codiscum anifo,aucipfis cydoniisconditis, cumhaberi pofliint. Prodeft non minus,vel manein lcdo,vel in laconicomcdiocritcrfuda-re.ventriculo ieiuno. Nontamennonpoterisconferuæ rolarum, quantitatedimidiiouifu- 55 mere,prius quam in laconicum ingrediaris. Idem conftucit etiam poft balneum aquæfaccre. Maximeautem iuuabitlotio capitis fingulis feptimanisante prandium, lixiuioex vitium aut falicûcinereconfedo: quodtamênovaldecaleac. Sedopuseft, vtcôtinuelixiuiumexalto in caputdefluat, caputqjleuiter confricetur. Necpriusceflàreoportetinfufionem,quam panni calidi adfint,abfque intermiflione, quibus çaput blande contredetur, fricetur,dum

probe exficf atuni fuerir.Cauenduin interim eft accurate,vt non multum calefiat,amp;s ne mox paft cxficcaiionem aeri frigido exponatur. Quare non debet lixiuium füpra modum caLre. Sin in eodem incbquantur roCx lubrx, folia Icnx, ferpillum betohicä,amp;: agaricus, valentius exficcabit.

5 Purgatioipftituinucautappetente vere,autcuminuafio tnorbimetuitnrfeuexpeiftà-tur,poteritiuhiinc modum. Duævnciæ falfatpatilix recentisincifæ,inq; mortariomedio-crirerconcnfrr,riiacerentur perhorasio.auc24.inîb.aquæPofthoc tempusignelento bulliantad abfumptionerafb.4; tumaddeepiihimuf,ol.fena:, an.vnc.fcm.hcrmodaâyl. veriçontulîvnc.’j.vel vnc.i.fem. ^turpeti^Jij. rbabarb.5.i.(^inondifpliceanc)amp;:peroó^a-^° uamhoræpartem buh'iantampiius. Rcmouemoxab igne,amp;b€nete(fta ferua dumrefrigt; gefcant; demum colentur. Cui placet cum poftrcmis illis medicamehtis ventriculi, amp;nbsp;fapo-ris gratia addere cinnamomurri cohtufum.faccharum, paflulas,ei licet; debet enim quifque pro naturx fuxmodo temperate. Cumvfudecodum hoc abfumptum fuerit,vt ftatimdi-cetur, nouum parari debet. Quod vt plus habcat virium ,paietur ex aqua in qua recrementa

15 feu medicamenta prioris(amp;:cum tertium inftitucturfecundi) bulliehnt. Viushuiusdeco-ûi eft, vt vini loco in menfa bibatur. Sed aduertere oportet ft nimium purgat, vt parcius bi-batur,amp;: reliqua cis vino cxtinguatur, vel in prandio tantum,non autem in ccena vfurpetur; Omnino enim,vt didum eft, quiiqj confideraredebet, quid ferre poffic, qux fui corporis fit proprietas, amp;nbsp;quo modo erga rem quamqueaffedus fit.

10 Per reliquumanni tempus vcipoteris fubindc vino abfinthite. Accipiesdolium 7. vel . é.menfurarum noftrarumcontinens, amp;nbsp;herbas, quas in charta defcriptascernis,* inde vino vasreplebis,amp;vbi obturatumcxadeperdies tó.autii.manferit,vtieopoterisvtdicam. Mo* nendus es prius, decodo antca didoexfalfa parilia vtendum ipaciois. autplurium dierum,pro naturætua:modo, feufacili autdifficilitoleratione. Viniabfinthitisvfustahs eft^

35 Qmicntaculum manefolentfumerc, iuftum eiushauftum feu mediocrepoculumebibunr. Qui non folentientatein prandio,cum primum bibere volunt,tantumdem hauriunr.Eft hie cciam quantitas mcnfuranda,prÓut corpus aBèomagis,minufuemouebitur.Sufïîcit,fieo die quo bibitur,ter aluum rnoueat. Poterit bis,ter, fa:pius,quotidie, rarius, femel tantum eo m fe-ptiraana vtixum depletum eft doliolum,nouum ex recehti materia parandum eft, vafe j -rius

JO diligenter aqua feruente piirgato. Miraeftliuiusremcdiivisin podagra: præieruatiohe, vt muittrumhreris teftatum facerepoflum.Ex Polonia, Pomerania, Boruftia, Marchia, amp;c. vt vicinas regiones ftlcam admemillis. Vinum pafiulatüm fieparatur: In doliolum lègmenca corylorum ( aqua prius per multos diesmaceratà,fopeqi mutata ) induntur,vt fundus open-atur, hacc palTulis integuntur lotis,paflulae itcrum iegmentis, itaque fit dum vafculum fit pie-

55 hum. AfFufa deinde aqua pura,amp; vino pari vel impaci quantitate repletur vas, amp;nbsp;obturatum iefuatur vfui. Qui volunt contufi cinnamomi adiiciunt quantum liber. Necenim velhoe vel aliaaromata nocent cum aqua miftafaporis conciliandi.aut aquae frigiditatiscorrigendç caufa. Sirupis nullis opus eft ei, qui abfinthite vino vtipoteft.Paraiur ex moris rubis (Germa-ni appellant, fCl'C/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;) vinum fragrantiffimi odoris, eodem modo quo paftu-

latum,fedabfq; aqua. Thermalû ieuaquarumcalidarumvfusinhocmorbigenerc, quota laboras, non nocen fed vehementer prodeft. Ego nullum reperi ad mitigandumarticulo-rum dolores iftds certius amp;nbsp;melius. Iubco igiturægris,fi non polTunt toto corpore infidere,vt dolentes partes in ea habeanr. Sed debet tantum falis incoqui, vt guftusclare falfedinem per-eipiat.Sicabfq;doloreamp;breuitemporeprxteritparoxyfmus. Succuscydoniorumextritis'

4 y amp;nbsp;mundatis exprimitur, amp;nbsp;vel fie, vel cum modico faccharo coétus fcruatur,fi accurateob-luratumfit vasin quocontinetur.Bafilca: Ji,Nouembrisanno 15 8 2,.

'yr IR quidam non maiorum modo,fed etiam’propria virtute,pictatc, prudentia, eruditio-ne,clarifs. arque amplifs. de fymptomatisquibuidara vehementer qucritur,quæiam hic recenfcre Volo.

y y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Patitur,vt ipiê quidem affirmât, quandam capitis aut cerebri quafi conculfionem aut

vibrationem, potiffimumftans, vt decafunonraro metuerit. vertiginem ipfc aliquando efle putauitjcum tarnen nihil omnino volui appareat, quantumuis intends omnia oculis afpi-ciat. Præterea non tranfire videtur ei fymptoma, vt vertiginofis citius tardius videmus. Mul-tominus tenebra: ante oculos apparent, cumpratfertimiis fereoculi obtenebrentur, quitus vertigo Ycheiuens molcfta eft, amp;: a craffis vaporibus orta. Dum igitur nequcipfe fiW vol-

ui videtur, neque alia volui modo vcrtiquc vider, ncquevllainrcfenfusfum lardi cogno-fcantur.verciginem eiÏë nó credere potui. Fateturenim arger fymproma, dtim ftat,pcne perpetuum pofteaquamccepiteflemoleftum, nequequiequam ei vidcri, niliquodcerebruni quafi concuciaturleuiter,vndemetuerecogatur,necadar. Pedum tarnen titubationemnon queritur, fedinterdumquaiidefatigatilaboreeflent, inacceflionibuseos fibi fentiriait. In- i terrogatus, anillo tempore aut pauio ante in reliquo corpore aliquidincommodi fentiar, nihillëfentircrefpondet, nifiquadam anguftiam circa regionem oris ventriculi, amp;nbsp;quad principium quoddam animi deliquii;ftatim vero ac recumbitjfeu fupra leótulum fe compo-nit,nihil prorfusmali aut incommodiintotopercipitcorpore tantifper,dum rurfus furgit. Ita neque noâe neque die,dum iacet,aliquid mali fentit,minus ctiam dum fèdet,quando vel i o ftat vel ambular. Dum etiam velequo velcurru vehitur, nifi cibo amp;nbsp;potu ventriculum habc-at nimis oncratum amp;nbsp;diftentum, immunis amp;nbsp;liber eft ab omni hoc malo. Mane cum furgir, non continuo inuadit cum,fed poftquam indutus eft,inambulauir, amp;nbsp;negotiis.quibus plane propter Spartam quam gerit duriffimam,obruitur interduin,ac cingi tur in mediis etiam ne-' gotiis: cum cogitationesamp;fenlus habet diftralt;ftos, amp;nbsp;rebus aliis intentos, nihil fibi mali ad- ff elleaducrtit,nififolusvciferibat, vcllegat, velmeditetur,aliquidfedens. Aciboquoquenihil fentit antea quam ferecoftio in ventriculo fit perfecta. Malum non eft perpetuum, fed interualla habet interdum longifiîma. Menfes aliquando, feptimanas non raro intégras pluies, nonnumquam dies aliquot prorfus elfe fibi liber videtur. Q^od inter iacendum,equi-tandum, amp;c. a cibo nihil malipercipiat,iam eft fiipradidlum. Triftis eft fiipra modum, dum to hoc fymptomate vrgetur, prxfertim vero quando lolus eft, metuit plurima prxter rationem; interrogatus etenim, cur vel triftetur vel metuat, aut quid metuar,nihil habeat quod refpon-deat,nifi quod apoplexiam fe timere, nonnumquam epilepfiam, interdum hydropem dicit; Aluum habet lubricam fati«.;amp; excremen ta, quae ipfè vidi, t umida, inflata amp;nbsp;plena erant, nigra,amp; mali odoris. Vidi autem dum diarrhœalaboraret. Ruduspatiturcrebros, neque alie- tf num vel odorem vel faporem animaduertiqpatitur etiam fymptoma, quod aliqui ventriculi ardorem (aut ipfius oris ) ego oxyregmiam quondam efle cenleo. Deft il la t multa ip fi pituita in OS, quam per fputum mane reiicit fineincommodoifapor neque aridus in ea, neque falfus (fedfereinfipidaeft)deprehenditur. Vrinacolore amp;fubftantiataliseft, qualisinbenetem-perato(habitarationeharum regionumvidusconfuetudinis,amp;:c.) eftèpoflît: contentafunt 30 xqualia iatiSjfed raro cohxrent,fed a flatibus in totum vrinæ corpus difperguntur. Sunt pra:-tcreafemperquafiarenulxinca rubræ,amp;pallidæ,amp;quafi aduftorum humorum quidam ci-neres.Operationesomnesci^vtis habet alias integras,fenfusacutiirimos, ingeniumfolertifs. Scacerrimum indicium. Cogitationcs mire mobiles habet, varia fibi fingitphantafmata, amp;nbsp;vt in fummadicam,corpusxquabilitertemperatumvidetur,nifi quodhepar, cuiusplurima 5 5 fnnt indicia, pauio habet calidius vna eum cerebro. lam vero eft exceflhs 1 Ile mediocris, vt vitium vix appellate aufim.Per cutim,vt in pedore, ventre,interdum oriuntur macula: qux-dam fatis latæ, flauefcentes,qua: aliquanto poft rui fus enanefcunt.

Hxcferefhnt, quæ egoanimaducrtendoamp; interrogandocognofeerepotui; fedobîi-tuseram,quodpermultosannosplarimisiifqj validiffimismedicamentis, vthoc a fè quic- 40 quideftmali depelleret,vfus eft, maxime veto purgationibus; capitiadhibitûfinapifmum intellexi. Confedionem Diatrion pipereon habet, qua penequotidie mane vtitur, in quo pliira,quam in medicamento a Galeno delcripto,aromata ineflearhitron in continuo etiam vfu pilulas maftichinas habuir,amp;c.

Rcliquum iameft.vteflentiam morbi locum,afledum, amp;nbsp;morbicaufaminquiramus. 45 deindecaufas,modo fieri polljt,fymptomatum omnium adferamus, (hocenimanobispe-tiit) poftremo,vt quanam ratione curari morbus illequeat,indicemus.

Principio morbum efle melancholiac quandam fpeciem nemo dubitabit,qui fympto-mataenumerataconfideraritjamp;imaginationesmelancholicasintelligit, vtpluribusnon fit opus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ o

Locum affedtim cerebrumefle, idquoque controuerfiaamp;dubitationecaret. Gum enimim3ginetur,cerebrumautfpiritus in eoinordinateitamoueri, vteidecafumetuedum fit,imaginatio autë virtus (fiue mauis adio) fit cerebri; conftat cerebrum aut eiufdem fpiritus affedos eflèjtam enim fuperfti tiofc hæcneque diftinguenda.neqj explicanda videntur, modo eorum,qua: ad rede curandum pertinent,nihil omittatur. Efle autem huncin ccrebro af 55 fedum non per eirentiam,fed confenfum aut vnius,aut plurium, aut omnium corporis partium , ex eo intelligi poteft, quod non femper durât morbus, led interualla habet interdum longiflima.

At caufa horum malorum feu huius morbi fpiricum aliquem aut vaporcra, nohumo-rem elle hincaliquis colligat,quod cclerrime turn venir, turnabit. Nequeenim tam vehementer

Confiliorum Medicinalium Liber, up menter ab co vmquam affliólus eft. vt fi fe in îedukim demiferit.non continuoab omni male liberatus vifus fiisric. Addequod fa:pe,dum feria traétac, repente folicitatur, cum nimiruin fpiricus aliis cogitationibus exercet. Caput quçqj non fit grauius, non diftenditur, non doict, neqj in facie doloris aliquam mutationem aduertere potuimus, ex qua humorum aftluxutn * 5 iudicaiemu.s. Ex bis ipfis,amp;quodnetinnitumquidemauriumfentit,perfpicerelicet,vapores iilos eflevalde tenues amp;paucoSj quique facilime vcl auertantur accrebro, vel rcloiuan-tur.Conieduratn hoc quoque facit non Icuem, quod licet imaginandi potentia.quæ non re amp;nbsp;fubieôtojlêd cogitatione leu ratione tantum alenfu commun! differt,affclt;fta fit, fenfus tarnen exteriores nihil patiantur, Haiftcnus igitur omnia funt aperta, amp;quod motbusmelan-ïo cholicus fit, a quo hæc fymptornata manât,amp; quod phantafia Ixdatur, amp;nbsp;quod vapores quidam pauci atque tenues fpiritibus animalibus in prioribus ipfius ventriculis permixti, caufa eius morbi fiant. Vnde porro hi vapores in caput afcendant,amp; vbi gencrentur, ex didtis quoque cognolcere prudens Medicus poteft. Si nam que per le amp;nbsp;primo fiueper eftèntiam {hic non tam exaéfe difputo) aftèélum eft, totumq^ corpus melancholicum non eft; facile fequi 15 videmus, vt vel in mefenterii venis,vel in liene,vel in vtroquecosgenerari oportcat. Ego fane ex vtroq^tolliarbitrerhifceconiedurisperfuafus. Ex vrina latis fatisconfiât, humores aliquo modo aduri. Non poffe autem alibi, atque in mefenterio, nifi plane calidils. corpus efl'e putemus,tam facile aduri, exeoquisdifcat, quod amp;nbsp;obfirudionesibicaloremhepatis augentes facilius fiunt,amp; materies quæ aduratur ibi copiofior eft amp;nbsp;aptior. Aduritur enim fe-10 re pars chyli incoda, quæ ad progencrationem fangainis eft inepta .■ in noftro aute ægro cre-dibiliushocipfumfacit,quodcalidifs. vtiturmedicamentis, vtDiatriopipereo, quodmul-tum edit atque auide.interdum etiam nimium bibit. Hinc humorum cruditasoritur, qui in mefentehum attradi quibufdam venisobftrudiones pariunt,atque vel mora, fi no obaliam caufam,Iongiore aduruncur. Confiât autem ex omnium medicorum poliriorum fententia, ■»J quamexperientiaturndocuitturnconfirmauit, caufamm.elancholixillius, quamideohy-pochondfiamvocarunt, in hypocliondriis generariabinflammationeearumpartium, auc certeobfirudione,ratione cuius caloraugeatur.Porro cum nulla hiedeprehendatur inflam-matio,icafere,vt expofui,cosgenerari ptobabileadmodum efi. Quod vero lien quoqj taies vapores contineat,generer, amp;nbsp;aliquando capiti tranfmittat,nemo eft, qui negare audeat. Ex 30 ventricule certe vapores plurimos eleuari crediderim,verum non eius naturx,vt mœftitiam, amp;nbsp;timorem, amp;nbsp;imaginationes melancholicas efficiant, fed potius alia quçdam afférant cere-broincommoda. Per ventriculum tarnenplurimumeosin caputafeendere, (probabilc lane efi multos in ventricule ipfisalios coniungi) ration! admodum conlèntaneumi videtur. Nullaenirrteft viaamplioramp;expeditaroagis, perquam qua: in inferiore ventre continetur, 35 ad caput afeendât, cumpræfertim ventriculus ex vicinis illis fibipartibus eiufmodi vapores facile recipiar,aliquando etiam attrahat.

Sed quæ caufa eft, quod a cibo non ftatim afeendunt, ventriculum ita claudi, (loquor deloco fuperiore)vt nihil in caput euaporet ex cibis, dumcoquuntur,nemo fanæ mentis dj-xerit. Nam amp;nbsp;fomnus plerifqj (arque ita a natura ordinatum eft) ideo poft cibum obrepit, amp;nbsp;40 rudusfiût,licetetiam biberecdcrcqjcum volumus,quantumuisclaufusfit,amp;recipere eum cibos ac potus confiât. Hinc etiam intelligi potcfi,cum a cibo non tentetiir eo lÿmpto mate, vapores fub ventricule alicub! generari, neque a cibo impeditoscaput peterepofte. Delie-ne diftÎGultasmaioreft, queminplerifqjramumvenxad os ventriculi mittere, exanatome apparet,per quem eiufmodi vapores afeendere tunedeberent; fortalTeex liene nihil eorura 45 vaporum afeendir, fed ex folo mefenterio; fortafte etiam illo tempore no poteft. Nam dum ventriculusariftecibumcompleébturinIcqjcontrahitur, finedubio oravenarum, quæin ipfum pertinent, conniuent Si claulâ funt, vt neque per ilium vena: ramum aliquid tranfirc confentaneum videatur, Argumento eft,quodcum nimium edit bibitue, itavtroqjcontra-hinequecorrugar!tantum polfit, vtoravenarumclaudantur.- lÿmptomaetiampoftcibum, 50 patitur,antequam Icilicet ex ventricule chylus exierit.

C ur autem equicandum,aut dum vehitur curru,nihil fentiat mali, in caufa eflê poteft, quod caput fere eo modo,tum concutitur,quo fibi concuti exiftimat. Quo fit, vt turn non a-nimaduertata morbone,anabequitationefeuag!tat!oneid fiat. Fieri ctia poteft, vttumrc-foluantur tenues il J i vapores. Sunt etiam ex clarilfimis Medicis, qui inter equitadum os ven-55 triculi mirifice exerceri amp;confirmari purent, vt n5 debeat admirabile videri,quod illo tempore aut no tranfeant, aut certe abfumantur. Quomodo vero amp;nbsp;cur os ventriculi inter equi-tandum confirmetur,huius loci non eft pluribus explicate. Hoc fatis fit quod equitationis amp;: vedionis fere par eft ratio.

Dum iacet etiam quod nihil lèntitmali, in cau^ fortafte eft quod os ventriculi magis clauditur,amp; nerui minus laborant quam quum ftatur,lèdetur aut ambulatur.inter ambulan-.

dum veto quia plus Euiusmodivaporum abfumuntur, minus moleftiarum fentin Scimus pfïctereaeameflevaporum, prxfcrtim tenuiumamp;leuium,naturain,vt fcmpcrfurfum tcn-tlant.inter iacendum verolt;iacctautem plecumqueïupinus ) non caput,fed peäus atqj venter furfum funt. Itaque verifimile,côs tum non caput,fed refta fuperiora petere, fl verum eft, quod in problematrbus quidam affirmant,bru ta in capite brcuiores ideo quam velliomi 5 nes in capitevel ipfa in tetgorehabeant, pilos habereimulto magis quæ bic dico vera efle po f fant.Addoetiamquodquifqueexperitur,camcorporispartcmquæfurfumeft,duminlcdo iacet,magis fudare quam contrariam,proculdubio non obaliam caufam, quam quod vapo-resiftiufmodifemper furfum, numquam in obliquum,niflimpediantur,feruntur. Alias ctiam caufas in problem. Arifl, inuenies. Cu vcroamp;qucndamquafl cordis morfumflueangufti- lO amquandaminterdum fentinfieribocfymptomaporeftabiifdcmhumoribus, maximeve-ro cum ex licne per os ventriculi ad caput aicendunt,iplumque mordicant, vcl etiam ab aliis in ventriculocontends. Ncqjenimfemperhoc priora comitarur, fedaliquando ipfiscon-rangitur.Ex his omnibus intelligi Êt facile poflit, cur non fl;atim,acfurrexit mane,iymptoma ipfum inuadar,fed paulo poft. Quare his omilfls ad curandi indicationes veniamus,cum pre-1 Jquot; fertim ncmohominumpoffit melancholicarum imaginationum caufas reddere. quaripfe attulijineum tantum fincm attuli vtclariifimoatqueampliifimo viro fatisfieret;cum cnim '' praefens omnia hæc pluribus ei explicaflem,voluit etiam icriptis comprehendi a me j^quo alii,

qu£c meaeflet hacdcrcientcntia,pcrfpiccrepoflent.Satiscertcprud6ntioribus fuiftetdixifle im3ginationeseflemclancholicas,a fpiritibus ieu vaporibus melancholicis incerebroexci- to taros; placuit tame,vt bene de me merito viro gratificarer, pluribus omnia explicate,prudëti-bushxc nifnis multa, iraprudentioribus ne fans quidem hie videbuntur omnia declarari. Curandiindicationesexfupra diftis nullonegotioeruipoftiinnfienimperconfenfummorbus eft cerebri, pendet adhuc afuacaufa,hoeeft, avaporibusincaputafeendentibus. Si igitur eorum gencratio prohibcatur,aut fi id fieri propter malos hinc noftratium mores amp;nbsp;vi- 2 f ÖUS rationem peflîmam nequeant,afccnfus corum in caput impediatur; liberatum fe a mor-bo continuo arger fatebitur;prohibebitur eorumdem generatio, fidabituropera, necrudi humores lentiquegenerenturin ventriculo, fed chylus exquifite elaborctur. Fiet autem hoc fi fuo tempore arger cdat,bibat,exerccatur, fl eo ordine amp;nbsp;menfura, fi eius qualitatis cibos fumât,quos ei fumendos ante biennium fuafi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 o

Si veto eorum generatio prohiberi ncqueat, a capite funt auertendi. Vfus eft ante aliquot annos,vt mihi indicatum eft,ligaturis,fricationibus, purgationibus, amp;c. fed fine fiicccf fu magno. Quareconfului ipfe,vt vtereturquotidie, cum respofcerct, medicamentoaliquo leuitcr apcriente,extergente,incidete,amp; quod fimul,vel per aluum tales humores bladiflime, vel per vrinas educeret. Cu prarfertim per vtramque viam natura non adiuta,magna parte e- 3 ƒ ducerefoleatjabftinere ctiam iulfl aperpetuo calidiftimorummedicamentorum vfu,ne magis ac magiscalor illis in locis augeatur. Prarcipue vero netemere forti roedicamento purga-ri fc pateretur.fiiafl ; cum ilia talia facile malurp propter multas occafiones exafperent, fed vt invereamp;autumno commode prorei ncceflitate blando medicamento aliquoties repetito confului. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40

lt; nbsp;nbsp;Medicamenta veto tria quæ tum incîdanr,amp;: aperiant mefenterii obftru(ftiones,tum hu

mores illos abftergant, ne tarn facile adurantur,ac tandem vel per aluum vel vrinas educanr, compofhi;amp;:in iis coponendis fpedaui, vt quantu fieri poftet guftui non eftênt ingrata. Quo-niam vero omnium defcriptiones trium non occurrunt, a pharmacopola tertium peti poteft exrhab.rhaponti.anifis, maftiche,lacca,amp;nefcioquibusaliis compofitum, voluiftem et- 4ƒ jam plura dicere,eaq5 maximimomenti, fed temporis anguftia prohibct.24. Februarii, nbsp;5 8.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Conßlium 15.

C E X T A iam agitur hebdomas,vir prasclarifljme,ac humaniftîme, ex quo fafciculum litera-‘^rum cum libro a Doólore Camerario tibi miftb Heidelbergam ad te ferendum iuueni cui-dam Tigurino dedi; at num acceperis ignore. Nunc vero etiâ fi nihil erat, cur te quam otcu- ƒ ƒ patftfimum in fecundadifputationumtuarum parte editioniprarparanda, intcrpellaredebe-àm J tarnen cum deiuueneillo Tigurino nihil ad hoc vfque tempus intellexi,refcribere volui. Interea prarftanti eruditione ac pietate infignis vir D. Fabius lugelius, alias Chriftophorus Iulius I. V. Doift. mei ftudiofiftimus atque amantiffimus T. E. olim Bononiat quam familiariifl-mus,morbis mukis toto quafl vitae curriculo conflidatus, fcribendi occaflonem auxit,qui etiara

iamcum Henneberga hue tranfires, tecum Reipub. Nor.caufade medica prouincia hic fufcipiendaegit. Fretus enim tum mei, turn tui amicitia, vtriufq5 auxilium implorât; meutn turn in coûlio dando, tum in fententia mca tibi communicanda arque perferibenda: tuum incognofeendorum morborum, medicamentorumqueeligendorum accurato nobiscora-municandoiudicio, fefefplendideac munificentiffimetuam operam ( cuius reifponforem meconftituo) compenfaturum pollicetur-.fac itaqj per otium vt nobis rc patefacias. Ad morborum cognicionematquecurationem deßderari imprimis morbiprincipii, progreflus ac pracfentisßatusßjbiedißue argri naturae caufarum procatarâicarum exquifirani feientiam latis liquet. Quapropter opera: pretium eflè duxi cum in hoc corpore multi j graues arqj in-? tricati ßntmorbi, illa omnia in quam breuiffimam ( vtpoffum)hiftoriamfiueenumeratio-nemcontraßere: qu!dhadcnusaól:umfit,recenfere,meumquc(quodquam tenueßtnon igaoro) iudicium aperire.

Excellens hic vir ætatcquadragenarius, temperaturafanguineus, corporis habitu pIc« nus,mollis,glaber,flaccidus,Iaxis poris,in pueritia a morbis vtpotecatarthis, fcabie, tumori« . nbsp;nbsp;bus præter naturam.alui folutionibus, amp;nbsp;id genus aliis, quibus tenera multoties infeßari folec

Abhoc tempore inßgnis infuo corpore (cuiusrei caufam violcntacac frequentialui cohibitioni aflcripßt)fadaeß mutatiojnam ßrabiecum totiuscorporis, tum in primis capitis firt prchenßis, Scabiei capitis ßicceflere vlccra manantia qua: totum feptennium ilium mo-^^L^uflimecruciarunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Anno veto 14. literarumaddifcendarum gratia ablegatus, aerem vidumquemutauirs prauiori cnim vidu eft vßjs,amp; loco ccruißa:, quam a tenetis biberat.vinum immaturum.ari-dum,ac multoties corruptum biberecoadus fuit, deinde etiara frequenter frigora maxima tulit; vnde inges icabies per totum diffufa corpus,qux toto tempore, quo in Germanix fcho-’•5 lis vixit.difpellinequiuit.

Vigefimopnmo xtatis fux anno in Italiam profedus,v.bi propter acrem ßcciorem,vi-dum meliorem,hbertatemforfan viuendi maiorem,aliafquecommoditatcs,quibusinGer-maniadeftituebatur,fcabieliberatusfuitiattamenfrequentem cerebridebilitaiem, amp;c3tat-rhos perlenßt, vchcmëtibus narium hatmorrhagiis nonnumquam prehendebatur, a quibus 5 o amp;nbsp;in Germania liber non fuit,a caloribus Italicis foluebatur viresadmodum, acceflit adhxc alui lubricitas prxter naturx confuetum frequentior. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Ex Italia in Germaniam reuerfus variis conuiuiis ac conuentibus inrerefle cogebatur,quot;' vbi ob prauaniatqjinordinatam Vidus rationem, crcberrimasifthicplus nimiovßiatascra'-pulas corpus cruditatibus magnisimpleuit.-fubfequutx funt venarum mefaraicarum obftru-diones,vrinç crudar,abfque Icdimentis.alui fluxioncs,amp; tandem vniuerß corporis fudor no-du temporeconcodionis, inßgnis laflitudo cum inquietudine moleßilßma, vtprx hisgra-uilfimis fvmptomatibus ßnguli« nodibus multas horasinfomnes traduxerit; fudorhic no-' durnus non facile ceflabat; quod ß quiete atqj tegumentis leuitcr fudorem prouocaflet, integrum duraflet nodem, Corripiebatur amp;nbsp;interdiu,nempc in cœna amp;nbsp;prandiojin ccena prx-4*^ cipuefudore, qui figillatim faciei ßnißram partem infeltabat, hoc modo decemcontinuis' annis,afldidusfuic. Ad hunt pioleftum fudorem depellendum vfus efi. tempeftiuis purgati-onibusfangu!nisrniißone,amp;fcarificatione.atquamuisdiuinhorum vfupcrfeuerarir,tameni nihil profeciticorreptusctiafcbri fuit tertiana bis terue,quxillQ hoc fudore fiberaile videtur.

AbannoD.yS. alui deiedionesfadz funt folitocrcbriores,nimirumquotidie4.5.6.ôC 4-^ feptics eum adrequißta naturzcompulere. poft fomnumnaturales, deinde fingulisvicibus liquidiores, atque crudiores egerebantur fedcs.

Qiiando ob ciuiliaaliaquenegotia extra domumoccupatus,ftdcsfvt multoticsvfuuc-nit)cohibet,rugitusinteftinorumq5tenßoncs percipit,corripiturquctenefmoacdiuturno. Poft feeeßus violentam reprellionem fentit catarrhos excitan,qui tum temporis ad fa-50 ciem dilabuntur,atqueeamacuuminftarpungunt5indead pedus decidunt, quodanguftia atque dolore prcraunc. Identidem hzc pedoris anguftiaac dolor affatimeumviriumpro-' ftratione, amp;nbsp;leui lipothymia redir.

Quanto hic catarrhusvehementiusdecidit,tanto hint crebrioresegeftiones.ßquando a pedore ad ventriculum labitur,in inteftinis diutius retineri videtur,inde diffunditur per vi-, J J feeraatque membra exteriora, excitât paßim variis in locistenßones,palpitationesfimilcs hypochondriacz melanchol. fymptomatibus in orificio vetriculi molcftiam, cum zftus fen -fu, cuifupcruenitofeitatio.multigenerantunn inteftinisflatus, qui interimcitius, interini tardius,artamenßnemo!cftia per federn erumpunc.

Adftringentibus ad alui nimium fluxum fiftendum cum vtitur,fiftitur quidcm,fed non abfqj magno incommodo atq^ dolore per diemjlcquuntur cnim omnia ea,quqlpontaneaßj!

• rctentioncm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E e 3

Ab co temporc quo fudor,cuius mcntio habita eft,ccfrauit,fatis quiete ac placide dor-mit;acfimulatq;parumamp;:quam minimum in cibopotuqjdeliquerit, vigili« ac fudoresrc-dcunt pro cxceOu vehementiores amp;nbsp;mitiores.

Domi in cibo amp;nbsp;potu fi delinquit,parum peccat. cibi quantitas edendi appetitum non explet,domi parce bibit, ieiunia folito diuturniora non fert, nam ftatim in vcntriculo mor- ƒ fiones fentit, mœrorc,ac indignatione fimul afficitur.

Infomnia humoribuj in corpore pcccantibUstefpondent, nam quanto plurcshumi-ditates àquofa: fuperfluunt, tanto magis, aquas, pifces, cancros, atqueaquofaphantafmata numquam vifa fomniat; aliquandoanimalia nigra nonnunquam choJericainfbmnoob-ueniunt,Temporumaerifqjalterationesmagnam in corpore inducuntftiutationcm; tem-pcftatcs, pluuias,aeris perturbationes futuras præièntit : tum temporis etiarn dcfluxiones to-tum inuadunt corpus,amp; in primisvero caput, amp;nbsp;capitis plerumqj dimidiapars turn temporis cxulcerationisienfum percipit;fluxuscatarrhufq;commouctur, qui ab eodem latere, vc plurimumapartefiniftraadinferioradcfçendit, ac alui folutionescatarrhofq; reddit mole-lliorcs. Vfuseft thermis Carolinis,at nullo cum emolumento potusiquidem non obfuit, fed iif a lotionc catarrhi euni ftftere cocgcrunt, opinatur iefe non rede expurgaturo tuifleante iheimarumvfum. ’

Gonfuluithorum membrorum caufaD.Cratonem,quitta illire/jjondit.-Nondubium eft,flue intempéries fit in hepatc,fiue in vcntriculo, amp;nbsp;inteftinis, quin, cum tamdiu durarit, ea iam habitum contraxerit:itaquc curationem difhcultatcm habere magnam ; Medicus re- 20 deinarieinftitutus dubitare non poteft. Hepar fuiflecalidum ab incunteaetate, amp;■ multos vapores mififlead caput,qui corrupt! fluxiones atq^ f€abicmcxcitàrunt,nullum eft dubiumt illud fucceflu temporis fadum ac frigidius,minufqi ad fe humiditatis e chylo traxit,itaquf Sc aluusfluidior, quemadmodumhocdeclaraturaGal.;a. Aphorifio.amp;5}. Hepatisautem caliditatcmnatiuumcalorem ventriculi intcftinorumcorrumpere, notum eft Medicis.- 2 J iraque non minim, ft flatus amp;confignatalymptomataconfequantur, cumchylusin intefti-nis vel eorrumpitur,vcl ftipticorum vfu excrctioncs rctinentur.

Indicatio curaciua prima eft, robur membris addcrc,fiuc tcmpcricm partibus nutritio-niferuientibusreftituere, amp;corruptaincodionibus rcmoucre. Hoc an thermae, vel vfus li-gniguaiaci, autftilteparilixpracftarepoffic, faneapudme ingens eft dubium. Cum autem 50 præmifla optima amp;nbsp;cxadiffima vidus ratione ( qua: ft in nullo corporc,in hoc eft ncccflaria) fêcundum Auicenna; dodrinam no aftridionc, led vacuaiione hie fluxus curandus fit, mea fententia nihil conuenientius vel vtilius fieri poteft, quam fiquotidicvelaltcrnis ialtcm die-bus Rheubarbaro ifto modo vteretur.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C^.zacchariinaq.cinam.difsol. ^.iij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Conferuzrofarum quantum fads, fiat confedio in morfcllis

pondo drachmarum duarum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40

Sumat de his vnum iciuno ftomacho, tribus horis antecibummon cnim folum vitio-fos humoresamp; maxime biliofos,quiintempeftiuealuum irritant,edueeret} fed ventrieulum achepar in priniis roboraret.Vt autem robur maius addatur,foris quoquequzdamadliibcri poflentjVidcliccr hoc Vcl fimile vnguentum:

... • n . J comar. abfinthii» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■' nbsp;nbsp;nbsp;' lignialoes,

fantalorum 30.5,1. rheubarb. 5.ß. maftich. g.ij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50

Olci cytoniorum, vel olei amygdal. in quo flores prunellorum filueft. lunt macerati iij. vinioptimi^. ij.coq.ad viniconfumptioncm,amp;detur in vitro. Hoc vnguento mane in-ungatur totus venter, amp;nbsp;pannus duplex lineus applicetur. In hieme poteft addi parum olei nuc.mufc. amp;nbsp;maxime cum lienteria molefta eft.

Caput autem atque pedes contra hyberna frigora probe muniantur, amp;nbsp;ne fomnus no- 55 durnus vllo modo impediatur, caueat. Si quoque roborandi gratia fumcrcc conferuam c floribuscichorii hoc modo przparatam, non inutile futurum arbiträrer.

X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confer, rofar. an. ß.

fpcc.aromat.rof. fidel, difpenfatij.i.ß. corail.præpar. j.i.mifcc. Vtaturetiamorbicu-lis ex zaccharo, maftiche, amp;nbsp;corallis faftis. Hadenus D. Crato.

Hoc Docl. Cratonis confilium quam diligentiflîmefequutus eft, arque vfu morfel-Jorum,fi tertio vel quarto quoque die vtatur morfellis, feplurimum alleuationis percipere y ariîrinat.-amp; quamuisplurimum euacuenr, tarnen eandein fuperfluorum, tam paucisdiebus, quaîante fuit,recolligi quantitatem inquir,ita vt fi vel femel afiumptioncm huius medica-mentiinteræiferit,ftatim omnia mala recrudeicerefentiat. Aftringcntiaatquetorroboran-tia aluum quidem fiftunt ac indurant,fed non finemoleftia/ymptomatumque quorumdam excitationc.Quäuis omnia tolerabilioraquoquomodofint, atqueD, Crato optimeconfu-J O luerit; nihilominus cû vt feruitus hæcilli valde taedioià fit, fie eum a muneribus tam hic No-rimbergæ in fenatu quam foris in rebus publicis obeundis fuo ingenti cum damno detineat, atqueetiam cum remedia D. Cratonis ad mali featuriginem extirpandam, velmorborym fæuitiam commode reprimendam,vt a negotiis fuis non impediatur, nimis debilia fint; vali-diora poftulat.Resipfaetiam hoc exigere videtur; nam infignis ilia humiditasinpartibusnu-I y tritoriis,capite, toto corpore contenta,quotidieque ob partium niitritoriarum ,accapitis debilitatem in naturalem humiditatem antipathiamqj, regenerata,accoiltda,tantaeft vt ne validiffimis frequentibniq; purgationibus expurgari queat, quod ex facili toieranna collige-relicet; nihilemm velparumapurgationibusalfi'gicur. poftea mihiretulitieïe tenuiftimis purgationibus valde expurgari.a vaiidis debilirari, fed vires cito recolligere: addequodfa-10 cul tares partium colluuie horum humortim obfefiarum obtundantur ae opprimatur, Qua-propcerinteromnia remédia, quæhuc pertineremihi videntur.iudico, velacidifontis, vel ligniguaiacicum ia!faparr)gl(a,radic.tormentillx, baccismyrtiamp;galanga vfumei conueni-re.voluntas ac defiderium ad l’gni decolt;ftum magis.quam ad aliud inclinat;inquit enim matrem fuam, cuius temperaturæipfus eft,magno cum emolumenro fimiliumfluxionum gra-y tia decodlo ligni guaiaci vlàm fuifie. Secundo laborat amp;nbsp;hernia fatis magna, partim hydero-cele,partim iarcocele,adquamirominuendam ligni decoélum profuturumdixi,tertlo ther-marum incommodo.tempufque longum, quo a negotiis domoabeflecogeretur, ab earun-dem vfii ilium deterrent. Verumenimuero duo hichabeo, quac ligni decodum in hoc corpore quoquo modo mihi luipeôtum reddunt, nimirum hepatis innata caliditas, amp;nbsp;ad fudo-}O rem procliuitas,metuendum enim foret ne hepar calefaô1;umpIurescatarrhoseKciraret,a-liofqj induceret affeé1:us,neue ludor ligni decoéîo prouocatus.poftea difficulter auferri qui-ret. Ad hepatis caliditatemaugendam quod attinet, fperarem meeam miftionefaftàtparri-gl ajjiSzaliariim reprefttirum-acccditamp; humidiras magnaincorpore,quænimiam ligni ca-liditatem obtundere poftet; fudotis cauia vellet adiieere tormeniillam, baccas myrti, amp;: ga-3 î langam.

Reftat,vt tuum falutarc confilium ac accuratum iudicium nobis per otium aperias: ma-turatione non eft opus,nam in fine Mardi, vcl A pril is principio vellet feie curx committere. Hxc illi legenda dedi,quapropter vnum, quod eum forfan oft'enderet,omifi j nirairum, mc ex multis indiciis colligcre,ilium gulx plus nimio indulgere, multum ci bi ingerit, amp;nbsp;femper 40 inodóvetfatur, continuo ftudetaclcribit.Hacetiam de caufa ligni decoótum potius, arque aliud quippiam,fuafi;hac enim in opinione funt homines ligni guaiaci decoólum, quam ex-quifitilfimam viólus rationem poftulare, in therm'is nimiam licentiam edendi Öd bibendi fi-bi fumync Germani. Obfecro vehementer.......\reliqitum deeß.

P) Wenceslaus Lauinus Morauus, atinos jtj.natus, laboratmagnis amp;nbsp;fercperpctuisalui ■^“^‘obftrudionibus.hiemepracfettimfrigidiore, amp;aEftatecalidiore. Aliis enimtempori-bus aluus folito more vtcumq; fluit; fegnior tarnen eft, fi ad ea qux vfitate ingerit, rcfpiciat. yo Vrinas habet cofiftentia mediocres, fubrubras, fæpe citrinas cum hypoftafi tenui.modo ma-gis, modo minus vnitas. In hacaliquandoconlpiciunrurarenulxtenuiflimx,iummitatiin-natantespuluerisinftar, quxmoxlubfidunt. Suntexderttcrudxinterdum,amp;pinguedoeis innatatjfedimentumq; habent cralfum.filofum amp;nbsp;fabulofum. Interdum ob frequentem circa hypochondria amp;nbsp;vtrumqj latus compreftionis lenfum mœftuseft, acnoiäu a ventriculi ƒ y amp;nbsp;renum dolore plcrumq; circa medium noftis exciratur, vt inde ad auroram vfque vigiler.

Qux licet modo vehementiorafinr,modo rr- tiora, nunquam tarnen ex toto fie definunt, vt noncontinuispunóhonibus,amp;quafi rotm nibus vexetur. Huius debilitatis in virtute expul-trice caufas.quiaalii aliter exponunt,meamquüquelententiam audire, confilium^ falutare fuppeditari fibi a me ciTpir.

me opus eft oftcndcrcjcum amp;nbsp;ægro idem vidcatur,amp; per fe manifeftum fit. Etenim fluentc aluo recliusjomnia fere ceftaut. Rede îgitur de caufa huius obftruólionis quçriiur. Earn ego non tam in debilitate virtutis expukricis quxrendàm eile arbicror, quam in rctentricis robo-rc,feuvtvcriusdicam, innimiahcpatisattraâione, vclfuótione. Dum cnim immoderate humóre'm ex vcntriculo amp;nbsp;inceftinis emulgetamp; exfugit, atidiora fiuntcxcremcnta, quam vc Î propelli apte queann Accidit hoc amp;nbsp;fanis ( fua quadam fanitate ) multis quibus hepar natura fledit ficcius, turn præfcrtim, cum vel labor vcl inedia, vcl calcfactio,vcl paucitas potus accedit. QuUm ægris etiam aliquando propter fimilcs caufas idem vfuueniac,a neminedu-bitaripoteft. Quodporro iftaalui ficcitas fæcum retentio per conftitutiones ftigidio-res amp;nbsp;calidiores xgrum magis vexat,n5 obfeuram habet caufara. Etenim frigus denfans cor- i o pora,caloremvilcerum plurimum nonauget folum, verumetiam acuit. Non minuscerte veraeftHippocracis fententia, ventres hieme,amp; verenaturacalidiflimifunt,amp;c. deventri-culo,quam de hepateaccepta. Et quamuis fubieóta magis augeatur,quam qualitas intenda-tur.non tarnen non acrior quoq; redditur conckifus in vifccribusóalór,in illis przlerrim,quibus a naturaacrior obtigit. Æftas fubftantiatri non fxpe aUgct,intalibus,at qualitatem miti- 15 ficcexacuit. Vtroqueigicur temporeinhepatecalot haétenus augetur, vtvalidiushumo-rem ex inteftinis ad (c per venas pertrahat,ita(Jueipfa cum cxcrcmcntisqux continent,cxfic-catjVt fatcum expulfio difficilior reddatur. Si conieclando fallor, idedfallor, quia atgri temperamentum,corporifq; conftitutio, mores quoque cum aliis circumftantiis me prorfuslatent. Sane fi ob aliam caufam fiat,non facile explicatiim vidctur, quodin mediis conftitutio- xo nibus anni malum hoc vel non affligit, vel mukoleuiusvexat.

Quod fi caufam inuenimus, perfpicue curandi ratio cognofeitur. Quippetemperan-dus eft hepatis calor, vtendu m cibis humidioribus, magisque inteftina lubricantibus, potusque plufculuih indulgendum.ln primis autem cauendum ab aftringentibusinitio cibi.( Vki-moloco non obfuerit forte aliquid huiusmodi fumpfifle ) fed lubricantia aliis pracmittenda. 25 Particularia nonaddo, quia nota funt omnibus, Clyfterum quoque vfus non eft intcrmic-tendus. Sed ex incerualiis longioribus cu necefiitas poftulat,adhibcdi. Prxftarctante inftru-mentum habere, quale apud me eft, amp;nbsp;butyrum dulce concrctumque per id iniicere. Poteft autem fibi quifqj expedicillime amp;nbsp;facilime iniicere j vt nullius minifterio ad id egeat.

Cattcrum prodeft plurimum aliquamdiuvfurpare autvinum abfinthiiauteleduari- jo urn,quo aluus leuiter proritetur, officiique fui admoneatur. Prodeft, inquarn, a quacumque tandem caufa malum hoc pronatum fit. Hac de caufa non grauabor adfcriberc vinu, mif-furusetiam,firespoftulabit,clelt;ftariiadeundemvfumdefcriptionem. Ergoparetorvafeu-lumfculagena.quasexadeclaudipoffit, quæquecontirteatduasfcrcmenfuras Bafilienfes. DebetainemlagenahxcCollum habere craffum, vellatumadeo, vtmanus inferi, hetbz 55 commodeimmitti rurfus eximi valeant,fimulque a fordibus, qUoticslibec repurgari apte poffit. In banc indantur herbz infra feriptæ, eisque fuperfundantUr menfura vini mcdiocris (talcfi noninucniatur, aqua dilutivfuserit) menfura,!.Bafilienfis. Claudaturpoftaccura-te.nctranfpiret, aeper horasplus minus xo.quiefcant.Cum res poftulat, bibatur huius vini hgt;uftusmcdiocrisnianecumientaculo.Quianteprandiumeflcnonfolent iuftumeiushau- 40 Rum hauriant in prandio,cum bibendi primum adcrit appetitus.- quomodo fcilicct, Germa-niabfinthite, autex aliisherbis przparatis viriisvci coniueuerunt. Qitinonabhorretaba-maritudine,quam ci conciliar abfinthium, is vel vnoilfoporucontcntus elfe potcrir. Quia veto differt homo ab hominc, alii maiore, alii minore indigent ftimulo, tantum quifque haurirevnodie, vnoquehauftu folum quantum ad excitandam virtutem cxpultriccm,vt 45 bis deiiciat,fufficiet.Etpotfcftquivuk quotidiccitraomnem vlliuspericulimetum vfurpare, velakcrnisdumtaXatdiebus,vel etiam ex longioribus intcrualliSjVtcuiquecommodum crir. Cum exhauftum eft primum hoc ( quod fere quarto die, vcl hauftu contingit) eluatur vas diligenter, ac noua imponatur materia. Silibet aliquot diebus intcrquicfcere,intcrimquealio quodamrcmediovti,liccthocquoqjfacere. Hatcdcprzfenticafu feribendainprzfentiapu- 50 taui. Bafilezdici4. Decem.Sj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;thomtu Eraflm.

rad.mechoac.gcnuinz, turpeti cledi an. 3. iijß. agaricifubtilit.incifi3.ij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^

Mifcc, contu fis prius omnibus crafto modoi cxccptis ablynth-agar.' fenaamp;anifis.

Nolui oftendere.quo paóto ex alui illa obftrudione rcliqua fy mptoraata prarcïpue pro-mnnenr, qnia ncc obfcuruni eft, necadcurationem admodum facir. Hoe autem taccre non deb£o,pra: tbribus iameflêinitia, adeoqueradicesiamaliquasiaótascflè, (velfeminafparia) mela nckohx hypochondriaeæ. Quarc maiore ftudio caucndum, ne incremcntum capiant, 55ódiflici!iuspod:modumexcirpentiir. Occurreturautcmhoc amp;nbsp;fimilibus rcniediis vtrique malo: nee maioribus nunc opus effe arbitrer.

XJO^’^’5^^f’'o^3^t)Emberg,nata annoscirciter i.temperatura ncccalida, necfrigida '^^prtEtermodiim,fedficcioripaulo,atqueina:quali, (nam hepar ßccum, cerebrum frigi-dum, corcaiidumlatis, ventriculum frigidum achumidumnadavidcrur) defequentibus iympromatibusconqueflafuir. Ante menfesprope 14. correpta fuit vehemente tuffiexdi-ftillationepituicæ,quacumlaborafletto.plus minus dies, amp;pituitofa multaexpuiffet; febris * 5 earn inualît,cum rigore amp;nbsp;dolore dcxtri Jateris fub mamma, ac finiftri inguinis. Duo hi dolores ab eo tempore perdurarunt: (femperen!maliquidpercepir)amp;aliquandoßcexalperan-tur,vt nee incumbere in latus dexttum poffit,nee tadu facile f crat-,amp; ahçro horum dolorum audo,minuitur alter. Cum vehementiusdolet, videtur (entire murmur aut ftrepitum, aeft ex folieaaquid in ea loca infunderetur : quem ftrepitum maritus etiam fe audifle ait. Duo-*■0 bus pollinenßbusiuppreffifunt menfes, venterqueintumelcerecœpitpaulo minus, quam cum fertvccrum, (cüappecitusdeuidioneacfymptomate qiialiaprçgnanti alias accideiät) vtfegrauidatamopinaretur, PolHeptimanasij.a menfibushabitisdolorlateris dextri vehementer audus,ac refpiratio adeo difficilis reddita eil, vt fuffiocationem metüeret. Expuit primo die cum tuffi lànguinem,altero cruenta,amp; pollea pituitofa non mulra. Sexto languincm *•5 mihr,ac leuiushabuit, ventrifqj tumor ex eo tempore dccreuit. Poll menlcs quatuor alios menfes parce fluxerunt; amp;nbsp;inde ad feptimanas 9. iterum fe ollendcrunr. Ante feptim. 3- iu-fta copiaprodierunt (lednigriores amp;:craffiotesfolito.)denique menie nondum exadoiterum apparuerunt. Circa 12. Cal.Ianuarii, cumfinillricubitivcnamaperuifier,fecundoin-ualîteam furtbeationis mctus,dequa fupradixi; éSicruentapaucacum expuilîet, redius ha-5° huit. Idem paflaell tertio circa 1 4.Ca!.Fcbruarii, amp;pollremo8.Id.Marfii. Sedhac vice nigra, picuitofi,crafià,amp;: len ta,expuit,cruenti nihil reiecir.Durat hæc molellia per quartam ho-læ partem,atqj cum llrepitu reipirat,qualcm fpiritus per humorem perrumpens efficir. No-dufemperautpollîomnumcum horroreaccrefeit. Secundoviiaellpercepiflelcnfumrei alicuius per afperam arteriam aieendentis, quam leuiter tuffiens excreuit. Ex capite defluere 55 hancmaterianiiudicat,hispetfuafaconie£turis. Prima ell,quod caput frequenter doler, po-tiffimum inmutationibusaeris, nonnunquametiam vertiginetentatur. Altéra,quodclarc percipitfanguinem in fauces dcfcendere,quemfoIolcreaturciicirablquetuffi.Tcrtia,quod etiam per nares crebro dellillat. Denique, quod, cum multadcllillauifleanimaduertit, thorax totus grauatur : ac naufeam per totam diem (equentem fentit. Extra paroxyfmum hune 40 nontuffir,nificum aliquisindar ahorumcatarrhus moledar.

Pofl menlîum fluxus coeperunt intumefeere pedes (pleni funt varicofls amp;nbsp;tumidis vc-nis) tumore œdematolbcuminu pedis ruborealiquoamp;dolore. Ac finillcrquidem multis iam annis vlcus habuit: ex qua ichor mil kus emanat. Quoties vicus hoc clauditur (quod tue fereacciditcum ægrotat vehementius) non quiefcit, donee nu fus aperiatur. Pinguia, ca-45 lida nocent; licca amp;nbsp;temperataiuuant. Ante menlèstresfaftidirccœpit omnesferecibos, amp;nbsp;fins intolerabilisfere orta ell. Affligit earn grauius a meridie amp;nbsp;nodu, cum oris magna ficci-tateamp;amaritate. Cum editaliquidautbibit,quiefcit. Duabus pollhoris iterum amarefcere exficcari os incipir. Aluus facilis ell,acquotidieexcrementa deponit, interdum naturalia fa’peliquida,flaua,viridia,aliquando etiam mucofa.Vrinatquasvidfmediocritercranttin-5 o dæ, nullam habentes veram hypollafin. Frequenter folent cfié, vt retulit, tenues amp;nbsp;aquofa: coloreócfiibllantia. Valetudinariafemperfujt,acpareefemperedit. Anhelitusquoqj diffi-cultas, amp;nbsp;lcilicetpollafcenfumfcalarum, autambulationemlongiorem,(etiamrelpiratio vetusquoddam amp;nbsp;durabilemaluni ell) matrem habuitaclbrorem, quæexphthifimortua: funt. Altera quoqilororlànguinemlæpeeiecinac fimilibusfermefymptomatibusconflida-Î 5 taobiir.

lam conllar nullam cffccaufim.cur de rctentione mêfium dilputemus, cum fua fpon-teeoeperint profiliere. De tumore etiam ventris eiiilq^caulafrufira fimusloliciti, cum longo iam tempore nullus fuerir. Probabileaueem ell a fiatulento fpirituexficcarumfuifie propter retentos menles. Is nunc cum (èrofap’tuita pedes inflar. Arguméto ell, quod poll menlcs vacuatos ccepere intumclccre, öc quod ad vefperam tumor maior ell, mane femper fere Ff

minorexiftit, acfâepe ex toto fere abit. Necmirumeftnonprorfustolli, Naniamdltisannîs propter viens finiftripedis defeenderefolitus eft illiusmodi humor acflatus nunc propter copiofiorempotum plusin corporegignitur. Doloresquoqj dextrilaterisamp;hniftri in-guinisaflatupronafciexrecitatisconftat. Necaliamob caufam vterum ac ventrem inta-muifle,vt iam dixi verifimile prorfus videtur. Reliquum proindeeft, vc caufam hftidii ac ii-tis.deindefuifocationisac fputi fanguinis caufasferutemur. Etenim eflentia moi borum,qui fympromata hæcpariunt,non exploratecognita,remcdiuin rede pratfcribi non poterit.

Ergo cum fieri nequcat,vt adio naturalis vlla lit impcdita,inflrumenro eius naiuraliter habence; atque inlhumencum appetitionis cibiamp;potus principale fitos ventriculi, minus principale gull amp;nbsp;fauces; necelfariumeftin his aft'edum conliftereprætcr naturam. C;rtc rum frigiditas oris ventriculi contra,quam in partibus aliis omnibus fieri folet, appetitionem nec collir,( nifi prorlus maxima fit) nec minuit: fed deprauat potius,acfupra naturæ modum auger. Qiiarevelcalidius fadum oporret os ventris vcl humidius. Hisenimduabuscaufis lasditur hæcadio. At de humiditate cogitate non licet propter infolitam litim.- quæ lie ita-tis caufa eftaffedus. Quocirca calori tribuere nos oporter. Si porro hxc fei mexqualis eftet, atvefperiacnodu, curn plusinfe humorisaepotus continet venter, prxcipueafliigitfitis. Deinde cum litiac naulea iundaeft ingrata amaritas, quam certumefta flaua bile eflici. Monftrant idem biliofcdeiediones, Qiiamobrem billsaceruatio turn cibi faftidium, turn lititncreat. Hxc vero non a ventricule, led ab hepateg’gnitur. At non generaret, li non elfet vitranaturx modumcalefadum.Quomodoauteminhoccorporealiterlicpotueritcalefie-ri, quam propter obftrudionem venarum mcfenterii,opinabilcnoneft. Ergoharum vena-rum obftrudio c^lorem hepati conciliar. Hepar caltfaóhim languinis pattes calidtoresin bilem conuertit.' Hxcin ventriculum eft'ulade icitappetentiamonfqj amaritudinem indu-cit; eadem in caput exhalationes mittens dolorum eiuldem fit caufa.

Relpiratio limiliter Izdi cum non pollit inftrumentis eius non la:fis,impofîibile eft nul- ^5 lum in parcibus relpirationi feruientibus morbum inhxrere. Sed prxter anguftiam nullus eft excogitabilis in hac nobili Matrona. Qux cum in fauc!bus,ore, afpeta arteria non fit, ( nili cum luftocationispericulum illud eftprælens, quodlam quarto fentir) in pulmonibus,earn quxri oportet. At nullam elfe aliam mihi propter multaperfuafi, quam flatumcralfum, qui femper fere dolorem aliquemfulcitar. H'cenimamotu commotus pertl.oracem dilperlus 50 anguftiam illam eflicit. Signum eft, quod mox per quietem iterum ledatur. Quod paroxy-fini etiam tempore propter anguftia faucium, artt laryngis propemodum intercludatur fpi-ritus,per fe darum eft, atque ex eo perfpicitur quod ftrepitus in ea parte lentitur, amp;nbsp;leni tulîi-cula materia laryngem obturans reiicitur. In eodifficultas maiorcft.vndc fanguis tile,qui tertio hanc difficilem refpirationem attultt ( poftremo amp;nbsp;quarto cruenti nihil confpedum fuit,} 5 vt antedixi) promaner. Sanguis in venisamp; arteriiscontinctur. Is prxter naturam ex eisegre-ditur,vel quiaofculavaforum rcferan[ur,velquiapervaforum tunicas exludar,vel quiavafis continuitasfoluitur, Fithocquoties aut difrumpitur, auteroditur. Inçgrotanoftraoportet primum modum elfe. Namquæin exfpuitione apparent, diapedefim non elle caulâm fir-meprobant. Hadcnusetiamnecruptura,necerofionemcire in pulmonihus,illudeuiden- 40 ter déclarât, quod extra paroxyfmi tempus non tullit. Si adelfer vlcus, necellario fanie conti-nentergigneret: ac proindefempertuflirecogeretur. Siin capite ruptumauterofum vasef fct,continue fanguinis aliquid deftillarer. Ex capite autem potius delabi in fauces amp;nbsp;pedus quam ex thorace aut pulmonibus prodire demonftrant ante dida: amp;nbsp;quod cum horrore hie paroxylmus amp;nbsp;poft lomnum inuadit. Interim certum hoc eft,magnam elle naturx inclinati- 45 onemad phihifinrvndecumque venire putetur.

Quid igiturfacereoportet? Principiotollcndaeft mefenterii amp;nbsp;hepatisobftrudio mo-deratecalidis,amp; fubducenda leuibus pharmacis,iam colleda bills, quxqueinterimaceruabi-tur.Rcieratis venis minus generabitur bills, minus quoque ab eadem infeftabitur os ventriculi. Sic amp;nbsp;redibit appetitus cibi, amp;nbsp;tolletur molcfta ilia fitis. Illaetiam, qux in pedes delcen- 50 dunt,excrementa fimul educentur. Prxleruabitur quoqueaphthifi,fi materia, quxex capite folet in pedus defluere, alio deriuetur. Nam prohibereeius generationem inhacxtate, amp;iftanaturx propenfionc, vixaufim fperare. Deriuabitur autem commode ( fi modo fieri poterit) cauterioinbrachio fado. Fieri apte poterit corpore prius ex interuallis repurgato, vt paulo fupra faciendum monui. Certe vt caput folum non fit in culpa, fed thoracis quoque 55 ‘ natiuaimbecillitasamp;conformatiöpericulum adiuuet (dequointelligens nullus dubitaue-rit) vixtarnen,aut fcrius faltem vlcerabuntur pulmones, fi excapite nihil acrjcdat. Roboran-dumdeniqjfuerlt caput, cerebrum, thorax, pulmones iisremediis.quæ poftea defer! bentuc Gcrmanice. Cauterium in finiftro infuper pede imprimere, vel vlcus apertum relinquere o-portec; ne humor,qui per cum locum exire folet,intra corpus claudatur.

1) Oderiores tuas litcras, Obrechtc dodifTime fimul amp;chariflîmc, reddidit mi bi popularis '*■ tuusNagerusputo diey. Septcmbris. Tardius cnimfuam(upeliedtilcm, eamquemadi-5 dam rccepit. Qna?ris in bis cur fœcida in byltericis nanbus adraocaiiiuent, odorata noceaiir, amp;nbsp;ccontra,inferne fubdita hæc profmtjilla offcndant.Ego verû tibi dicâ,vel non efle abio’u w vera,quæ de hac redicuntur vulgo a Medicis,vel eaufam mecuentus huiufce nefcire. Qiiod cnim odorata quoqueori ac nanbus impofica,adeoque deuoranda prædita, (quæ cumq; fci-licct odore acuto prædica fenfi hadenus, vt prx vebementia molcfta fint, ac vehemctius nos 10 moucant) vt quæ ex aromatibus,mufco,zibetto componuntur, non magis conducanr grain odoredonatis,certocomperi. Quarecaufaminquirentiha:cvifaefl maxime verifimilisamp;: confentanea, quod videlicet fœtida ilia virofo amp;nbsp;inimico nobis odore fuo valide fpiri tus pcr-celiât,acvelutiiôpitas facilitates maleolentiaquadam exftimulent, adque augendum excitent. Quo fado fi vapor ex vtcro afcendens rcprimatur amp;nbsp;difcutia tur, quod fieri oportet vi-15 ribus redintegratiSjCÛ natura hoftem adgreditur, facile fieri, vt paroxyfmus remittar. Quod autem vim difcutiendi fœtida ilia habcant, calorequeamp;partium tenaitatc fint dotata, extra controuerfiampofitumelïèreor. Cur non idem,inquies,leuiter odorata præftant? Refpon-deo,vt iam dixi,ex vehementer odoratis quæ funt,idem efficere. Non calida folum amp;nbsp;tenuia elle oportet, quæ natura a malefico ifto vaporc oppreflam irritent, fed violenter agere, ac tu-20 mu!tuarie,quod ab iis folispoteftac debet expedari, quçomninovirtuteinfigni acceleriter agente ornara funr. Nam quægrata nobis funt, ea nos confirmant quidem, fed ad expellen-dura noxia non fie incitant,vt quæ confertim, amp;nbsp;vi quadam agunt, propterea quod ingrata amp;nbsp;inimicanobis funt. Mufeusigiturqui,cum bonuseft, odoris fuauilfimi vehementiâ non minus nos permouet, quam quæ odoregraui molefta nobis funt, merito iuuat hyftericos, fi .»J velnaribusadmoueatqr vcldeglutiatur,cum aromatibusacetoqjmiftus. Verum quia fœti-dorum experientiam habemus,amp; magis obuia funt, natura denique minus talibus aflueueri-mus, (opulentiores enimfcminæ omnia feremufeiodoreimbura habent, ficqueodoribus talibus alîueuerunr, vt eis non commoueantur) hbentius amp;nbsp;confidentius his vtimur.

Subiieimus autem odorata,quia familiari calore partes eas calefacere amp;nbsp;laxare cogita-30 mus,turbare nullo pado aut vehementius mouere tentamus, Hæigitur familiaribus demul-cendæ,fuperioresnonvfitatisaddepulfionemnoxiorumirapellendæ funt. Habes quid de hacrefentiam.

Ad quæftionem,quam dedifiindione læfarum adionum in prioribus moueras,breui-rer rcfpondi, Lauateroq} noftro ad te perferendasTigurû mifi. Summaeft, nô effe dignam, 35 dequamultadicantur, cumnonfitvera diuifio, (hæcenim eft generis in fpecies per difte-rentiascontrarias tributio) fed per accidentiaquædam,clatiorisdodrinæ gratia,fadadifclu-fio. Quippeinter ablatamamp;diminiitam eft feremaiorisamp;minoris folum differentia. Cum vero intenditur adio fupra naturæ modum,aut aliter, quam perdebilitatem,læditur, depra-uataappellatur. Si reftride vti nomine velis, nocompledi lub eaintentam nimis adionem 0 fortafledabo.Sinautem vitiofam quamiibetfignificet ( quo in fignificatu Gai.ac Medici a-lii vfurparunt,cum hac de re fermoncm facerent) quæ nec abolira fit, nec debilitata; non video CUC accufàri Gal.debeat ac poffit. Volunt enim vna voce,tum nimis audam amp;nbsp;intentam, turn aliter vitiatam coraprehcndere,præfcrtim cum præclare videret, no omnemadionern fie poffe intendi, vt vitiofa nominari ac cenferi poftèr. Quæautem hadenus angeri poteft a-45 dio, ea cumablqjmorbointendieoufq} nonpoffit, nec tarnendebiliorredditavideripof-fitjquo alioeam nomine redius notauifletî Intêfam nimium vocaredebebat inquiat aliquis. Ego veroduabusdecaufis cum noluiffe itanuncupatearbitror. Prima iamdida eft, quod cumomnisadiopoffitaufèrri, acdebilitariacdcprauari,non autemomnis poftet nimium intendi,imo paucæ funt,quæ nimium intendantur.Quas cnim tum recenfes ex Argenterio, 50 atq5aliis,nonredeomnesinhocordineponantur, deprauatas non fine ratione appcllauit, quæ citradebilitationem non rede fièrent. Altera eft, quod deprauata amp;nbsp;diminuta fimul ef-fcpoflunt,licet ratione diuerfa id eueniatfhincrurfus liquet non ficopponi diftindas illas a-diones.quinaliquandocoincidere poffint) eu diminuta amp;nbsp;nimis intenla fimul cogitate non liccat. Poteft cnim aliquis débiliter videre, amp;nbsp;fimul,quæ videt,rubra,alba, flaua,nigra, perfo-55 rata vidcre.Quæ cum fit clara,patet docêdicaiifa GaI.adiones læfas fie difpefcuiftè,amp; de no-minibus fruftra rixari.qui hac in parte negotium ei faceffint. Vale, Bafilcç die zz.Septembris, %». Mittam has etiaraTiguruminondum enim, puto,abiit inde Lauaterus.

Complicatis litcris adanimumacciditdiuifiofympromatis,cumtribuirurinaâ:ionem lîcfàm,in excreta amp;nbsp;retenta præter naturam, amp;nbsp;corporis afFedus. Quid hic? An non excretie amp;nbsp;rctentio deprauata, feu excreta amp;nbsp;retenta, fi accurate loqui oporteat, fub aédione læfa contineantur’Equidemdcprauateagit Natura,quotiesexcernitautretinet, quae,quomodo, quandoexcernere,autretinerenodebebat.Attamendocendi caufa Galeno ficdiicrimina 5 repiacuit. Similishuic diftradioni feu partition!eftilia quoque difledio. Nccmereturilla maiorem reprehenfionem,quatn ifta; cum neutra lit vcradiuifiofed quædam dumtaxat per accidentia feparatio.

quot;[7 Tfi me omnibus pro viribus confulerc deberepræclare intelligo, D. Stephaneamico-•*^rum maxime amp;nbsp;fidelillime; huic tarnen ægroto hacetiam decaufa libentius confulo, qued me tibi in eogratificari fimul animaduerto.

SiverborestotafitexpnmendaJaboratajgrotushicfpecie quadam melancholia:by-f ochon driaeç. Etenim morbi acccflîo,amp; qua: poftea ei accidcrunt,amp; hodie ciiam apparent, amp;:quod natura alias minime triftisfuit, fatis probant, veram melancholiam nonefiè,cum piæfèrtim temperamentum corporis non confentiat,eftergo melancholia flatulenta. Ve-rumramen adelljVna cum vaporibusturbidis.oblcuris, amp;nbsp;plane melancholicis, magna capitis repletio:apiiuitacopiam flatuumindicatlubira inuafiopartium, tum lefrigcratioearum 20 demj'ubita quxdara calefadio,capitis perturbatio,leuis vertigo,amp; quodfæpe aliquid cadere fibiægerin capiteopinatur. Etenim flatulenti,fcuvaporofi,crairiquefpiritusrepcntinaim-pulfioimaginationem talem efficit,dum loco vno rtlido fubito ad alium transfettur. Pituitæ miil(jtudinernindicantcapitisgrauitas,frigusoculorum,lachrymæ,amp;;huius generis alia. In priniisautem.quodpofteiedamenaribuspituitam, leuamentumaliquodmaîorum,quam ^5 quambreuefentit. Probat idem vidus ratio præcedcns, pra:fertim veto quod alique tante mot bum diebus,imo fept!manis,appetitum cibi nullum habuit,amp; mhilominus edit, atqj turn pt opter fitim, turn propter anni tempus liberaliter fatis bibit. Probabile fane eft, multum interea pituitæ natum,Se in caput colledum fuiffe.

Loci afix'dilunt duo. Vnuscftcerebrum partim a pituitaincoaceruatagrauatum,par- 50 tim a vaporibus rnelancholicis (cu flatibus turbidis oppreflum. Alter eft hypochondrium fi-niftrum,Iienisq; tota regio. Nam circa ha:c loca percipit grauiratem,amp; doloris aliquid,qui ea in parte ad fpinam vlque dorfi extenditur. Magna certe hie nafeitur melancholicorum ipirituum copia,qui oicitationum, nutuumque frequentium caufaexiftunt. Qui hoc modo non vacuantur,ad caput feruntur,ipfumquereplcnt,acdeindccogitationesmelancholicas, 35 metum actriftitiam infolitam pariunr. Pars ad cruraamp;teftesdelati, infoliticaloris caufa: fu-erunt;amp;: prout vel fubito in partem aliquam irruperunt,aut celeriter ex aliqua abierunt,calo-rem aut frigus earum procrearunt. Exhalationes naque ifta:, nonnumquam inftar bullien-tis,autferuentisacetimordete, calefecerequecertaspartesfolcnt, quôdingulafrequenter, qui his morbis laborant, pcrcipereconlueuerunt. Interdum non tarn fuaaciditare,quam ad- 40 miftione multae bills partes aliquas inflammant,vel inftar carbonis vri featgri conquerantnr. Hinectiam pruritus in extrema virga amp;nbsp;leminis profufio irritata virtutc expultrice, teftiurr, amp;nbsp;vaforumleminalium oritur. Poftremocum lidem in cerebro celeriter de vno loco tranf-mittantur ad aluum, pra:fertim quando in ventricu!os ipfius irruut, fymptoma efficiunt, quo a:ger arbitratur aliquid in cerebro corruere, id quod ante quoque monui. Ex his caufa: intel- 4 5 ligunturaccidentiumnon modo enumeratorum , fed Si aliorum,qua:adferrehie morbus fecum folet multiplicia,0i varia,pro varia atgrorum,Si circumftantiarumconftitutionc. Melancholici iftivapores vix vmquamgenerantiirinhypochondriis, quinaluiduritiemindu-cant, fiibitaneos calores Si fudores vel totius corporis,vel aliquarum partium. Profluit tunc fndor calidus vel frigidus pro natura excrementorum,qua: in ea parte continentur. Pituitæ 50 caufa Si gencratio breuitereft indicata. Melancholici autem flatus gencrationis caufa eft, tumhepatiscaliditas, turn venarum in melenteno atqueliene obturatio. Hac permanente non facile cedit morbus. Ego caloremhepatis hicnonvaldeimmoderatum efleputo, nihil-queintelligo mail in dextro hypochondrioab a:groto perceptum fuifle. Quocirca ad lienis amp;mefaraicarum venarum obftrudionem referocaufam. Videndumergo nobiserit,vtSi 55 cerebrum a pituitapurgemus Si, ne fxpeac multaregenerentur prohibeamus. Deindevt ■ \ loluaraus obftrudiones lienis ac mefenterii. Sicprohibebimus humorum Si vaporum col-letftionem. Quo faóto non admodum conqueretur de his mails a:gcr. Proindc reftat vt nnc eodem modo exponam,quibus putem rcmediis obtineri Si perfici,quæ dida funt,pofte.

Degcnerali vidus rationenihildicara, vt qux Medicis oninibus fit nota, Atbitror autem

Confiliorum Medicinalium Liber. 22p tem argrotum femper habere apud Ce mcdicum,cuius confilio pleraquc agat. Cauebit ergo a ci bis coólu diHicilibuSjaromaticiSjCaÜdiSj ficcis, falfis, flatulentis. Nihil cft proba codione melius amp;: vtilius in hoe morbo.Pinguia,amp; iufcula exhibita in ea quadrate,vt fluóluent in ventre, morbumaugent. Profuntplurimum poma dulciavel lubacidacum zuccharöcodaab initiomenfïc: verumtamen caueredebet, ne multumcalidaedat,anifiszuccharoincruftatis confpergat. Vuç padie dulces omnis generis, prima dulcia conueniunt, carnesq; deinde gallinatum, vitulorutnehxarpotius, quamaflx. Vinum tenuealburDqueello,quamquamlon-gillïmc praeftaret abeo prorfus abftinere. Sedncceruifia quidem prodeft, nihadmodutn tenuis, vt Emberenfis. Aqua; delcriptionem vnam amp;nbsp;alteram in fine adiiciam, quibus vti pófletvtilttcr,fiquidem venter ferrer, A paftujCum non volet ampliusbibcre,cohc. i.pulue-Cis infrafcripti capiat, quo vapor a capitearcebitur.

Etquoniamaluusargris fere femper adftringitur propter validorum vaporumin ventre collcétorum copiam,a quibus excrementa inteftinorum ftrenueexficcantur, danda opera eft, vt ea fit lubrica. Hoc autem medicamentis efficiendum, qua; ventriculum no multum ’ calefaciant, exficcent^, id quod omnibus purgantibus pharmacis adefi'e folcr. Mifcenda ergo quxhumeólantaut lâltem exficcationem prohibent. Ventticulus autem femperconicn-titcattcrispartibus,inhocmalo. Vndehiczgermodoappetit, roodonihilappetit,ac ruétus habet, nunc plures,nuncpauciorcs. Vidi ego,qui in hoc modo ( amp;nbsp;Deo adiuuante percuraui aliquot, inter quos Ludouicus luniora Bemelberg. ) attoniti triduumôr: amplius immotis omnib. membris iacerêt quiq^ no tantû nihil ederet icd neqj viderct neqi auditer quicquam.

De medicamentis ira cenfeo,fi videatur virtus ferre amp;: mcdiocris adefie copia fanguinis, venam interiorcm fmiftri cubitifecandamputo. Deinde corpus medicamentis leuibus femel iterumqspurgandumexftimo.vtinfufione fol. fenæ in vino cum 3.!. agaricifaétæ ad vn. iiij.. In hac anifi amp;nbsp;fœniculi femina decoquenda erunt cum cartetis propret flaïus.

ûbor vnciac fingulæ, hoc eft dure. V tatur hoc,fi nihil impedit,tribus aut quatuor diebus,poft-cainfpergetcapitipulueres roborantestemperatecalid. Vtaturetiamlixiuio, inquo décoda fint folia maluarum,camomilla;,meliflsc,betonica;,an.p.i.rofa: rubræ p.ij. fol. fenæ p, eoqj caput abluatur; lixiuium non valde calcat,amp; pili fint breues. Inter abluendum lixiuiura fem-

Quod fî corpus videbitur mcdiocritcr plenum efte viciofis fuccis, vclim loco purgatio-40 nis prædidæ talem fieri. In vnciis iij. didæ iam infufionis diifolui debent 3. ij. confed. Alker-mes vocatæ,quæomnino vires hic habet infîgnes,amp; adiedis granis féx fcamo.corredæ cum vncia ß.firupi rof.fol.vel de pomis fo!utiuis(fî ira paratur) fiat potus. Hoc fumpto poffer æger perbiduum aut tridium fumere fupra feriptam potionem dempta vncia i. infufionis fenæ, vt eflenttresfolumvnciæ, quam pararituncinfcroladismalim. Deindeiterum fumeturpo-45 tus cum confed. Alkermes. Sic alternatim tertio repetatur hæc confcdio,intericdo firupo-rumvfu.

Caput eo modo quo idum eftaliquotics abluatur, vt bis in fepiimana velfemel tan-tum,amp;foueaturlien vt fupra. Vidus ratio fî poft has purgationes feruabitur,amp;æger hoc ftu-duerit, vt aluus fît lubrica;experietur leuamentum motbi,quale vix aufus fuerit fperare. Dc-;bebit ergo medicamentum vnum arque alterum, vel plura habereetiam familiaria, quibus frequentervtaturantecibum,modohoc, modoillo, nevllumci veniat infaftidium, amp;in hacrecôfîftitpropetotacuratio. Vereor fanevtconualefcat, nifî taie quid egerit vfurparit-uc,amp;curverear, feio. Iammultosenimhabuiægrostaies, vt non prorfus nihil didicerim. Ergo aluum oportet habere lubricam, amp;nbsp;ineûfinem haberealiquemfîrupum fuauempræ-ƒ 5 paratum, de quo fîne obferuatione certi dici tantum fumât, quantum ad promouêdas duas fedes fufficit,aliquando duobus diebus fumet, totidcmqi intermitter, vel vno intermittet, ac quatuor aut tribus fumet,interdumpluribus intermittet. Summa eft,frequenter fumerede-bet,fed ita vt certos dies non obferuet, verum quoties, amp;nbsp;quando opus habebit, habebit autem femper fere.

Sirupifol amp;diucrfähabeatparata, quoviciflîtudineilia faftidiutn vitet. poflunt in firupi forma,in pilu-/tenits. nbsp;nbsp;larum, in pulucrcjinelcduarii forma. Poceftetiamfumere,vtei Jibet,amp;cuquibuslibet.NoS

hie habemusfirupuraex floribus prunorum filueftrium mirificeaccommodatumiftimalo. Habemiis item cxrofarum infufionc alium fimilicer apparatum. Poffet talis ex fucco pomo-

PhIuû. rum dulcium parari,qui valdecongrueret. Infrafcriptopuluercfurn in quodam nobili a Ro- J fenofeliciflimcvfus, quiperannosplurcsquam24. ex hocmorbofrequentiflimeamp;grauif-fime decubuerat.Eo fereper dimidium annu eft vfus, at(ÿ in vino,inotfa,in ferçulis, amp;qua-cunqj cum re,amp; quocumqj modo po tuit, (umpfit.

Practereaprodenteiomninoplurimum,fiduabus aut tribushoris mane antepaftum fumat de radicibus Eringii marini conditis zuccharo, aut fiquidem non ingrata ei fit amari-tudoderadicibusHeleniifimihcerconditis,autdecorticibuscitriconditis, autdeconferua radicum, vcl potius florum buglofli. Hifce fi vtetur vt eft diótumj bene habebit,lpero,breui. Nale Giriere chariflime atque honorande,

Q^^ethodtageneralis curandipodagram. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

pODAGRA M motbum cfle,qui a decubitu humorum inpedes eorumuearticulosoritur, notum confeftumque eft cundis. (^lem qui rede, hoc eft, Methodo vult curare, ad duo 2^0 refpicerecogitur,adpartem, vnde humor is adfluit,amp;: ad naturamhumorisconfluentis.Pedum feu partium recjpientium nulla eft hie habenda ratio alia,quam vt pofthumorisdifeuf-ftonc corroboretur, ne tarn facile vndecumqj dclabentes fuccos in fe ftifcipiant. Non cnim vclcalor, vcl dolor eorumhumoresillos ad cos attrahit, quoties malum hoc redit; licet ali-q lidhorum primoparoxyfmoaliquando occaiionem attulerit. Dcindccertumquoqjeft, i $ humoresmorbihuiuseffedores fcnfuminpcdibusnonnafci,aceolligi,fedexfupcrioribus ineos partibus defluere. Quare videndum eft,qua: nam fit pars mandans,fine colligens. Hac cognita nil reftat,quam vt ne porro eoaceruet. Non cnim partes vllæ a is fuecos ad partes alias protrudunt, nifi ii velqualitate, vel quantitate molcftiam partibus créent, quasoccupanr. Quifquisigiturvelgenerationem corum prohibcre,velnemoleftipartibus fiant,cffi'ccrcpo- J® teft,ispodagræ paroxyfmos rede curare nouic. Ca:terum nulla videturaliaratio hoc ipluin cfficiendi, quamfi(qua:quotidiecolligunturexcrcmcnra)ex paruis interuallis,priufquain fcilicet ca copia colliganiur,quam vel qualitate, vcl mole nocerc poflint,cx corpore cducan-tur. Nampcrdifficile, ödinplurimisimpoftibilc eft,generaiionem talium fuccoruminhi-b quot;nbsp;re,turn quia plerumque incertum eft, vbi öepropter quam caufam generenturj turn quia, 5 5 vel natiuumveiacquifititium temperamentuni, fi radices iamegerit, mutare non licet. Nolo de bac re plura nunc dicere,nec partium fingulorum cxemptis fufiusexponerc. Nam res adeo eft medicis intelligentibus nota, vt ridiculum fit,hoc eis veile perfuadere. Impends au- * tern fruftra coneris iftius euentus caufas declarare. Taceo iam,quod plerunque incertum eft ex quibuspotiftimum partibus humoresifti tales profluanr. Quw fit vtpropevna hxcnobis 40 rclidafit ratio et via, talesapedibusfuccosauertendietarcendi, vt vacuationealiqua cos extra corpus educamus, priufquam naturae molcftiam inférant. Hare ratio multiplex eft. Nam amp;nbsp;tenui vidus ratione,vini abft!nentia,fudoribus multis,vrinarum prouocatione, fan-guinis larga miftione ,cauteriorumimpreffione, alui denique citatione, aliquipcrfanati,auc iimauiSjprarfcruatifunr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4S

Quod proba vidus ratio maximum hie momentum habear, in dubiumvocarinon poteftjfi præfertim ab initio morbi adhibeatur,conftanterq; ad extremum vitae vfij^ fcruetur. Sed quia hocomnibus difficile eft,amp;: de Germanis vix fperadum, de hoc remedio plura non dicam,hoc excepto, quod reliqua omnia fine modiocri vidus ratione ( nam exada, vt dixi, optandamagis quamfperandaeftjparumprodciïèpoterunt. Profuit nonnullis a vino abfti- 50 nuifte, ledillis folisprofuit, quibuscalidiamp;biliofi humores inpedibus doloresconcitaue-runt. In Germania, vbi magna ex parte podagraapituitofishumoribuscxcitatur,vinimodc' rati vfus non obeft, fed potius confert. Non cnim alia de caula nocer,quam quod fanguinem humorefq; alios liquat ac fluxilcs reddir.

Sudoribusquoqjperpetuisdiffluere amp;tabefcere,nonftmpertutumcft, cumgrauio- 55 rum morborum caufafacile fiant. Hue accedit, quod lis qui facile fudant, non licet cildcm vacuare,licet molcftiam,quam coniundam fere habcntjfacileahqui contemnanr,

Euacuatioetiam pervhnasparumtutaeft, nififortaflein valdecarnofisamp;pinguibus, renefque minime calidos a natura coniccutis. Nouiqui pulueris diuretici vfu, (cum Sc alia quxdamadhibuiftent^pertotumaiini fpatiumabinuafionc ptxfcruati func, Óc horumalii cauteita

ConfiliorumMedicinalium Liber. 25t cauteria quoque imprimi fibi paffi func,alii eciam akium bepe cicarunc, alii prxrer tempcran-tiamin viólunihil adhibuerunr. Solo diureticorum vfuquiconualuerit, neminemnoub Eadem propemodum ratio eftcaineriorum. Etenim multos eis vfos iciojcd abfqj purganti-um crebra vfurpationc parum adiutos ob.feruaui,tamctli contulifle inficiari non poffira.

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Leuker per alüümhumoresvacuaniibus non in Italia folum, verum etiam in Germa

nia,omnium ordinû homines, li fncdiocris accederct vidus ratio, vel omnino a paroxyfmis præferuatoSjVel maxime adiutos vidiplurimos. Necaliud docet ratio, f^iiaenim redundan-tiumhumorum proereatio inhiberi vix,imo vel vixquidcmpoteftjamp;in hacnölha régione plerumque pituita, p'rxaliis humoribuscum fanguineaugetur, qnxaliarationehullafaci-liusexpurgaripotcftquamaluum fubducentibus,quod nullus nonintelligit: nullaquoquc meliorexcogitaripotéil ratio, quamhorumfrequens vfurpatio. Quod li vrillas pariter eadem prolicianc,amp; temperantia vitx coniüdaiit, aliaquenonnullaex prasdiólisadhibeantur/ quin maxime neceüario profuturaiint, fllongiore tempore vfurpentur, nedubitari qui-dempotcft.

15 ’ nbsp;nbsp;Départe mandante dum difputo, etiam dcliiimorum natura amp;rqualitate, obiterqui-

dem, fed quantum iatis tarnen videri poffit, diflêrui. Quippe pituitam fere euro pauco ian-guinemiftam,inarticulos amp;:pcdesconfluereofl:endi. Qtiod fermefemper flatus multi lt;nbsp;uni hisiungatur , vel in alFeóto loco ex eifdem his induits generenturj controuetlîam nullam habet.

io Patetigkurex omnibus iam diótis,vfum medicaraeiltórum pituitam euacuantium maxime commodarc. Génerantur hæcin ventriculo venifquemelaraicis,amp; in hepateplurima: continetur, Hincfitvta leuionbuspharmacis exhislocis facilimeextergaturamp;partimpeC aluum,partim per vrinas vacuetur, antequam per venas in corpus diftribuatur. Sedlxpefi-' eri hoe oportet, dum amp;nbsp;qux in venas rapta cft,iam diHipetur,amp; nätura quam generat, ad al-uumdeponereadtuefi it. Indealteiumquoquepcrfpicitur, quantum Icilicct pondus in ifta curatione habeat temperantia in ciboamp;potu.

Qui guaiaci decodo hie vtuntur,idem habent propo(itum,quod nos diximus fpedan-dum. Sed non cogitant hi (de illis loquor, quieofolole curaturos fperanthunc morbum) pereum modum iHa olum vacuariqua: in venas penetrant,tenuiqueillav!dusraticnefolu-30 ta, mox iterum eildem fuccis corpus repleri. Eadem ratio eft illorum, qui thermis confidûr, nifl quod hi non caueant,quin in earum vfu redundantesôc cxcrementitii humores quotidie proueniant. Conducunt quidem hçc remedia,quatenus quod aceruatum eft aliqua ex parte abfumunt, fed ne mox iterum colligantur, non prohiber.

Quæret forte hicaliquis, quibus putem pharmacis adarcendum paroxyfmos huius }5 morbiadeomolefte,adcoq}facile,acfæperecurrentis, vtendum. Scioperdifficileeftepur-gantibusquantumuisleuibusjcontinenrervti. Sed reseoufquemedocuerunt, apudnoftra-tes,qutbus ablinthitis vini lapor luauis, amp;nbsp;iucundus videtur, minus hie efle difficultatis. It.i enirn lapor, odor abfinthii ingrarum purgantium faporem,amp; odorem tegir, amp;nbsp;obfcurat,vc fine labore eis vti abfq; naufea, quanturauis longo tempore polfint. Cum abfinthio igne lic-40 co turpatus agaricus,mechoac. radix,folia etiam ienx,mifcenda funt ea quantirare,quæ cui -que conueniatgt;amp; vinum abfinthites parandum, eo modo (aut fimili) quo in 4. parte Antiparacell. me parare folitum efle docui pag. 119 - amp;214. Minime opus eft vt hoc in loco vel huius vini, velaliorum purgantiumexempla defcribam. Hocinfuperdocebo,conducibilius vix aliquidelfe, quamfideprincipio curationis xger, poftquamex interuallis medicamenii.s 4 y mediocribus comode purgatus fuel it ( femel enim ne validiflimo quidem pharmaco refte purgaueris horum quemq; ) per tres aut quatuor feptimanas ex guaiaci decofto. Sed hic me • diocrem,non exaélam illam amp;nbsp;tenuem viótus rationem requiromec vt domi manear quuni aer calidus eft amp;nbsp;feruens,poftulo. Pofl'unt qui validi funt bis, qui imhecilliores mane tantum fudare.-fedparciuspranderequam cxnare debent. Quigrauius amp;longiore tempore labora-50 runt,vtiliter per dies aliquot decodo purgantia mifcet, vt fenam,turpethum, hermodadylos.^ At his fudare noeft neceire,fed pro potu eo in pradio amp;nbsp;cxna vti oporter.Facile hicerit caue-re, ne nimixfiant purgationes. Hxceftgeneralismethodus curandi podagricos, quxrati-one inuenta, vfuquecomperta mihieft. Qui artis medicx non eft ignarus facile particulari-bus accommodate feiet. Nee vnihuicviæ per purgationes leues elle infiftendumintelligetr y y fed enim hue ex recitatis plures, prout circumftantix polcent, coniunget. Bafilex. Calendis

Septem. 82. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Demiflionefanguinis oblirus fum dicere. Hxc larga faciedabisin annö,quandomul* tus cum pituira fanguisdefcendit. Sxpiusparoxyfmuincipienteliberaliorefanguinismilfi-one ( ad vnc. 18. aut 19.) ftatim inhibui. Sed habenda eft ratio xtatis, viótus, tempcrationis^ temporis feu anni,conftitutionis,vt magis vel minus minas,

T) Ofteriorcs tuas literas, Obrcchte dodiflîme fimul amp;nbsp;cliariflîme, reddidit mihi popularîs tunsNagerusputo diey. Septembris. Tardius enimfuamfupel.'edilem, eamquemadi-dam rcccpit. Quæris in bis eut fœtida in hyftericisnaribus admoraiuuent, odorata noceant, 5 amp;nbsp;econtra.inferne fubdita hæc profint,illa ofFendant.Ego vcrû tibi dica, vel non cfle abiolutc vcra,qux de hac te dicuntur vulgo a Medicis,vel caufam me euentus huiufee nefeire. Qiiod enim odorata quoque ori ac nanbus impofita, adeoque deroranda prædita, (qux cumqj lt;ci-licetodorcacuto praedica fenfi hadenus,vt prac vehementiamolefta fint,ac vehemetiusnos moueant)vtquæexaromatibus,mufco,zibettocomponuntur,nonmagisconducantgraui odoredonatisjcertocomperi. Qtiarecaufam inquirentihxcvifaeft maxime verifimilisamp;: confentanea, quod videlicet fœtida illa virofo amp;c inimico nobis odore fuo valide fpititus per-cellât,acvcluti fopitas facilitates maleolentiaquadam exftimulent, adquc augendum excitent. Quo faólo fi vapor ex vtero alcendens reprimatnr amp;nbsp;difcutiatur, quod fieri oportet viribus redinccgratiSjCÛ natura hoftem adgreditur, facile fieri,vt paroxyftnus remittat. Quod J autem vim difcutiendi fœtida illa habeant, caloreque amp;nbsp;partium tenuitate fint dotata, extra controuetfiampofitum elle reor. Cur non idem,inquies,leuiter odorata præftant? Refpon-deo,vtiam dixi,ex vehementer odoratisquæ(unt,idemefficere. Noncalidafolumamp; tenuia elle oportet, qua: natura a malefico ifto vapore opprefiam irritent, fed violenter agerc, ac turn ultuane,quod ab iis lolispoteftac debet expedari, quçomninovirtuteinfigni accelcriter 20 agente ornata funr. Nam quæ grata nobis funt, ea nos confirmant quidem, led ad expellen-dum noxia non fie incitant,vt qua: confertim, amp;: vi quadam agunt, proptereaquod ingrata amp;nbsp;inimica nobis fiant. Mufcusigiturqui,cumbonuscft, odoris luauilTimi vehementiâ non minus nos permouet, quam quæ odoregraui molelbi nobis funt, merito iuuat hyftcricos, fi velnaribusadmoueaturvcldeglutiatur,cum aromatibusacetocpmiftus. Verum quia fœti- 2 5 dorum experientiam habemus,amp; magis obuia funt,natura denique minus talibusaflueueri-mus, (opulentiores enimfeminæomniaferemufciodoreimbuta habent, ficqueodoribüs talibus alîucuerunt, vt eis non commoueantur) libentius amp;nbsp;confidentius his vtimur.

Subiieimus autem odorata,quia familiari calorepartes eas calefacere amp;nbsp;laxarc cogita-muSjturbare nullo pado aut vehementius motiere tentamus. Hæ igitur familiaribus demul- } « cendæ,fuperioresnonvfitatisaddepulfionemnoxiorumimpcllendæ funt. Habcs quid de hacrefentiam.

Ad quzftionem,quam de diftindione læfarum adionum in prioribus moueras,breui-terrefpondi,Lauateroqjnoftroad teperfcrcndasTiguiümifi. Summaert,nôelfedignam, dequamulcadicaniur, cum non fit veradiuifio, ( hæcenim efigeneris in fpecies per dilFc- J $ rentias contrarias tributio) fed per accidentia quædam,clai ioris dodrinæ gratia,fa6ta diltlu-fio. Quippeinter ablatam amp;nbsp;diminutam eft ferc maions Sd minoris folum differentia. Cum veto mtendituradio fupranatiiræmodum,aut aliter, quam per debilitarcmdæditur,dcpra-uaia appellatur. Si reftride vti nomine velis, nô compledi lub ca intentam nimis adionem fortaffedabo. Sin autem vitiofam quamiibetlignificet (quoinfignificatuGal.acMcdicia- 4® lii vfurparunr,cum hac de re fermonem facerent) quæ nec aboliia fit, nec debilitata; non video cur acculariGal.debeatac poffit. Voluitenim vna voce, turn nimisaudam amp;intcntam, turn aliter vitiatamcomprehendere,præfertim cum præclareviucret,nÔomnema(ffionem fie poffè intendi, vt vitiofa nominari accenferi poffer. Quæ autem hpdenus augeri poteff: a-dio, ea cumabfqjmorbointendieoufq; nonpolfic, neç tarnendebiliorredditavideiipof 45 fitiquo alioeam nomine redius notauiffei? Intéfam nimium vocaredebebat inquiat aliquis. Ego vcroduabusdecaufis eum noluilTe ira nuncupate arbitror. Prima iamdida eft, quod cum omnisadiopolTitauferri, acdebilitariacdeprauari,non autem omnis poffet nimium intendi, imo paucæ funt,quænimium Intendantur. Quas enim tu recenfesex Aigenterio, atq5aliis,nonrcdceimnesinhocordineponantur, deprauatas non fine ratione appellauit, 50 quæ citra debilitationem non rede fièrent. Altera eft, quod deprauata amp;nbsp;diminuta fimul ef-fepoff'unt,licetrationediuerfaideueniat(hincrutfusliquetnon ficopponi diftindas illasa-d!ones,quinaliquandocoinciderepofiinr)cûdiminutaamp;:nimisintenfafimulcogitare non liceat. Poreft enim aliquis débiliter videre, amp;nbsp;fimul,quæ videt,rubra,alba, flaua,nigra, perforata videre. Quæ cû fint clara,patetdocëdicaufaGal.adioneslæfas fie difpefcuiffe,amp;dcno- 55 minibus fruftra rixari,qui hac in parte negotium ei faceffint. Vale, Bafileç die /z.Septembris, 8a. Mittam has etiamTiguruminondumenim,puto,abiitinde Lauaterus.

Complicatisliterisadanimumaccidicdiuifiofymptomatis,cum tribuitur in adionem læfam,in excreta,amp; retenta prætcr naturam,amp;: corporis afEedus.Quid hic? An non excretio,

Confiliorum Medicinalium Liber. 232 tiodeprauata, feu excreta amp;nbsp;retenta (lîaccurateloquioporteat)fubactionelæfa continen-tur? Equidenideprauate agit natura, quoties excernit, autrecinec,qux, quomodo, quan-do exccrnere,aut reti nerc non debebar. Attamen docendi caufà Galeno fie diferiminare pla-cuir.Similis buicdiftraôtioni feu partidoni eftilia quoq; difledio. Nec meretur ilia maiorem 5 reprehenfioncm,quara ifta,cura neutra fit vcradiuifio, (edquædara durataxat per accidentia feparatio.

Agnafÿmptoraatumfarrago apparetinvirododrina,virtutc, amp;prudentiaclariffimo D. Chriflophoro Fabio lugclio;vt enim prxterea fileam,vertiginelâcpe, coryza,amp; gra-uedine rentatur; dolore infuperaliquando in pericranio, et cute faciei, acraufeulis pedon's pungentera percipit, grauitatem itéra pedoris, amp;nbsp;anhelitus anguftiam fentit tantara, vt vix gradus afeendere queat, maxime poft cohibitam diarrhoea,qua lîepeafficitur. Ante fomnum ^5 tufiiïplerumque sum vexât, dumcibumamp;potuminiiciac vnacumlentapituita. Acciditei præterca frequens diarrhœa,qua: fi cohibeatur aut fponte fua,aut pharmacis,fuperuenire fo-letnonnumquam tenefmus acerrimuscum vehementibus torminibus, amp;fumma virium proftratione. Hxcdiarrhceaferepoft vnam,alteraraueaprandio horam incipit,ac tanto ci-tatior eft aluns, quanto capitis fluxiones funt maiores. A purgatibus etiam leuibus valde pur-O gatur.amp;deftillationes poftea grauiores amp;nbsp;vehementiorcs fèquuntur. Semper autem prius capitis moleftias, amp;nbsp;defluxiones præfentifcir. ludicat aeger caulàm eftedefluxtonem ecerebro, quam pepererit immoderatumfrigus,quodin adolefccntiaait feeftepaftum. Vfuseftgua-iaci decodo,ex quo obfcruauit pituitam craftîorem,amp; magis adhxrelcentem fadam,amp; pro-indeexcretu difficiÜorem.V fus eft thermis Carolinis,amp; nefeio quib. acid u lis : at non magno cumfrudu.Exaliorum confilio,guaiacidecodoaddidithcrbasnuperexficcantes, amp;exter-gentes; ied malum rediitvt prius erar. Cibuminplurcs partes difpertitus cft,amp;exhocvifiis cftrediffime habere. Cumenim materiadefluensacrisvifafuiflct, contemperans ratio vi-dus maxime hebetare acrimoniam, amp;nbsp;obtundere mordacicatem vifa eft. Rede hoc dicitur; at caufae interim non occurritur. leiunium difficulter fert propter ventriculi rofiones, mœ-30 rorem, indignationemque.Pars finiftra capitis amp;nbsp;faciei magis afficitur, Hæcferefuntfym-ptomata, quævirumhuncprxftantilîimumexcruciant, quantum egointclligere cxrelatis potui,quæanteannosaliquot D. Dod.Volckerus,amp;rnûcD.D. Joachimus Camerariusferi-plèrüt.Volckerusamenilaliud petiuit, quavt fententiameadicerem,anguaiaci decodovti poftet. Monui infuper, amp;nbsp;præter id quod a me petebatur, vt xger vteretur fumo caput cxfic-canteicuiusdelcriptionemfimulmifi. AddidihocetiamfidefucceiTuadmonerer,me, qua rationccorporisiliaredundanshumiditasconfumipoftet, libenterconfilium meum com-municaturum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;*

Ad rem quod attinet, extra dubiumpono omnium malorum caiifam elfe cerebri humiditatem. Adiuuant hanenonparum ventriculi quoque humiditas. Eftenim corpus, vt audio, molle, amp;g!abrum magis qua hirfutum, amp;nbsp;moles carnismagna fatis,imo nimia for-laflc. Certiftîma funt fententix rneac arguine ita, quod caput fxpe dolet, quod dtfluere hu-moresipfefentit, quodpofteadiarrhœaamp;: reliquafÿmptomata fentiuntur, quod humida: conftitutionesfuntmoleftioresmulto, quod tanto eft diarrhoea copiofior, quanto catarrhi funt maiores,quod vertigines, amp;nbsp;coryzas, fèu graucdinc ta crebro fentit,quod pericranium amp;nbsp;faciei cutis, amp;fæpe etiam mufeuli thoracis punguntur, amp;:fubfequente aluifluxuomnia rnitigâcur,auttollûtur, quodfempermoleftiasaliasanimaducrtitpixceflifrecxcapitefiuxi-oncs. Quod fiamp;infaucibustitillatio,amp;:frequens deglutitioadfînt, nihil ad perfciâamcerti-tudinem defideraucris. Si ventriculi, aut iecinoris tantum effet foboles crebra diarrhoea nec capitis moleftiæ, nec fenfusdefluxionum, nec peôtoris anguftiaadeffent. Scribituretia poft 50 fomnum cxcrementa effe compara amp;naturalibus fimilia.-quofcilicet tempore capitis fluxi-oncs funt parciores.Sed non folum cerebrum laborare cenfemus.Fieri enim nullo paâo po-teft,quin pertotannorum fpacium non fit inconfenfum pertraâus ventriculus, vtdeiecore fileam. Itaque facilius deftillans materia in vcntriculo imbecillo putrefcit,ac cibos corrum-pit; quanquam pundiones in pedore amp;facie oftendant, acriraonia omni non carere mate• riam ex capite primum prodeuntem. Ex his manifefte apparctqux fintcurationis indicatio-nes.'Etenim fluxiones aluicum doloribus ( quos partim adharfionefua amp;mordacitate materia inteftinis adhærefcês,partimflatuû copia excitatur.tolli numquâ poterût,necaliafym-ptomata cauebuntur, mfidefluxio excapite vfitatafiftatur. Siftihxcnon potuit, frigidaamp; amp;nbsp;humida {peccat aurem magis humiditas) cerebri intempérie perfèuerante. Quocirca hçc critprimocorrigenda,habitapriustotius corporis ratione. Quiavero confirmatatocannis

intempéries habitum contraxifTe videtur, vt radicitus tolli eam non tantum difficile fît, vc~ rum eriam impoffibiie videatur. hoc reftat vt curemus, ne tanta copia in ecrebro colligantuc humores,amp; qui colliguncuhblandis pharmacis, priufquam malum aliquod grauiusfulcitare poffint, educantun Confèquemur hoc vidus ratione conueniente, capitis amp;nbsp;ventriculi ex-ficcäiiionc,amp; corroborationc,frequentiq5 colledorum excrementorum vacuatione,quçnec ventriculo, neepartibusaliis molcftiam pariat. Indicationibusinuentis remedia fpeciatim funtaliquapræfcribenda, qux,quodoptamus pratftarepoifint. Primum ergo vidus ratio inftituenda eft, qux nec multum humedet, nec tarnen humorcs deftillantcs acuac fed acri-moniara eorum obtundanr.

Maxime igiturconucnienthordeum,aucna,oryza,milium, panicum,pr£cfêrtim fi cum lO ladecoquantur. Vixaliusefteibusvtilior, Pedcsquoquefuum,vitulorum,veruecum (modo fint perfeél:e codi) competunt. Carnes reiiquac,aflæ potius quam elixar edantur.Oua nec fint mollia prorfijs, necdurilfima. lufculis vratur rarius. A braffica,beta,fpinachiis abftineat, nifi hacc olerain duabus aquis coda fint, vtraque abieda. Cibi fini mcdiocriter falfi-at aro-matum conditura nirnia vix prodeft, Vinum proderit vêtus, minimegcnerofum,imbcllum, 15 at probe maturum. Conferret maxime aqua cum vino mixta,eo modoparata,qui in fche-da inferta literis continetur, aut alio fimili. Non improbo,fi per initia fzpius, at parce edar, dum humores adhuc fiimulantventnculum amp;intcftina. Cerebrum vix vlla ratione redi-usexficcabitur, amp;corroborabitur,quam (uffumigiis. Namcomelhin ventriculoprimum, deindectiaminhcpatealterata,amp;cumreliquo fanguinc mifta,velnullomodo, vclcx'gua fui parte, amp;nbsp;reçu fa virtute ad cerebrum perucniunt. Forisadmota propter os craniivndique inceriedutn n*hil adniodum prxflare valent Sola fuffumigia per nares amp;nbsp;palatum ad ipfiim vlque penetrant, pro viribus fuisalterant. Quamobreinhis potifiimumconfidcreopor-tebii.eifqjdil gentcrlongioretemporevti. Quomodoaucem vturpari debeanttalia,ôc perib notumcll, amp;nbsp;fcorfumdeciarabitur. Vtilifiirneadhibenturomni tempore,pratfertim auicm z], maneafomno perhoram vnamautlongius. Poft tumumfiimendumaliquid, quod ventriculi calorcm augere, fouere, eiufdemque robur conleruare polfit: ad quam rem mirificcto-duxerintnuccs myriftica:in India recenter conditæ, item myrobalanichebuliconditi, item cortices citn abfque alba ilia carne coditi. Item e'eduarium,quod fub finem defcribere ccn-filium eft. Item confedio ex fimilibus rebus parata.Debent autem vniuerfa ad atgripajatum }o amp;?guft:umcemperari,atqueillofrequentiusvtidebcc,quomag:sdeledabitur.Infineprandii amp;cxnx vehementer profu'fle multos iamannosconiperiopuluerem, cuius defcripciopo-ftcaponerur,fi ciuspoftcibumaucpotumcochlear vnurn plus minus accipiatur. Prohibebic ne cam multi ad capuc etferancut vapores, ccrebiunique iia celeriter repleant. Si liber etiam admotisconfiriiriare,contulcrit maximeemplafttu ftomachicum Galeni cum diacydoni- 35 tc,oleoabfir.*hii, amp;maftiches,amp;aromatis paucisconçinnatum. Qupddccruftapanisvo-catur,pofteapricdidisadiiciendjmcrir.

Adalia remedia fenfim dclabenteshumorescitramolcftiamcducfncia quod attincf, non mih difplicetquodaD. Cratoneprxlcriptum eft.Etfienim quxfitcxtradiorhabarba-I I tuics facit mcnrionem,aut quo pado pare' ur, ntfcio, tame cum profuifle audiam.impro- 40 bare nondebeo. Huicalia addi poterunt hoc modo parata. Qimm erumpent violæ Martite, de''-rptd'ii'’i4 foliola tundidebent, inmortario marmoreo aut lapideo, amp;fuccus expiimi-Snccih'iiusvncixxij cum vneiisv.facchari (plusminus aduciatiacchari proguftatuxgro-tantii) coquantur ad mediocrem confiftentiam. Huius fiimuntur quotieslibet cochlearia tna vtlquuuur initio prandii. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45

Eodem modoparetur fuccus exdccerptisfoliolis florum prunorum filueftrium, pru-norum domefticorumamp; Peificorum, qui omnium eft iucundiffimus. Seruanthi omnes odorcm amp;nbsp;faporem, primus etiam calorcm violarum naturalem.

Przftantiffimus omnium fit ex foliis rofarum incarnatarumeoprorfusmodoquoeft didum. Vixaliquid hocfuccofubcxlo hocpoteftcxcogitari nobilius. Norunt omnesnos 5° rolarum fubftancia in conferuis, faccharo, modis aliis, fucco item, aqua deni«^ vti ad corro-borandum cor,cerebrum, vifeera,nec pofte harum vfum,ficut nec prxdidatum,continuum etiam, vlli obeftc..

Quoniam vero purgatrix horum fuccorum virtus facile exhalat, nifi diligenter caucas, oportet nos ftatim a codione in vitra angufti oris diffunderc,amp; oleo ad altitudincm duonum 55 -tranfuerforum digteorum fuperinfufo accurate claufum fcruare. Cum,qui in vno vitro fuit, exhaultus eft, ad aliumtranfire licet: hac ratione per annum integrum fere conferuabitur.

Nonalienus fimabillis, qui his fuccis aliquid rhabarbari, vclinprincipiovclpoftea lt;umvtieisplacet,admifcendumputant.’ nam przterquam quod vires eorum auger, etiam roborarepoteft. Hocaffirmarc nihil cundor, hosfuccos amp;:abf(^ amp;cum rhabarbaro cicra omnem

Confiliorum Medicinalium Liber. 23s omnem noxam vfurpatum iria quolibcc, ctiam fi quiseos per totam vitam fermequotidic fumerer.

Hxc habiii, quæ de viri ornatiffïmi argritudihe nunc mihi occurrerunt. Si certiora co-gnonero, melioraforcafleamp;conucnientiora reipondebo. Quantum ex relatiscolligcre po-5 tui, res ita habet vt piæfcripfi. Dominus amp;nbsp;Deus nofter lefus Chriftus conatibus amp;nbsp;confiliis no this clemenrer benedicat. Amen. 11. Dcc. 15 8 5.

XJ On eftnecefle.puro, vt de natura morbi,quo tuadignitaSjilluftrisD. Comes, affligitur, inulta in medium adferam: eft enim nil aliud quam podagra: vel ( quia pedes,genua,co-xendicumalterum, manus, cubitos, humeros,eodem ferme nonnumquam tempore infe-ftai) arthritis,aut morbus articularis. Hie porro morbus dolorem habet comitem ab humo« 15 re in articulos confluente natum, id quod tumor eorum tads probat. Sed nec quis.aut qualis humor ifte fit,obtcurumctlcircumflantias confiderati. Quippeconfluxitiampridem mi-ftus humor, pituita fcilicet aquofa, amp;nbsp;flaua bilis, feu tenuis, amp;nbsp;calidus languis; quod corporis temperamentum,animi affeâus,ratio vidus,excrcmentorum vacuatio qualitas, calor,tumor, doloris ipecics, morbi deniqueaccelîio, frequens reditus, amp;nbsp;longitudo manifeftiflime to deifjonftrant. Sane cerebrum arquocalidius eft; hoc magiscor: maxime autem hepar caler, vndc ncceflunicft non lolumbilem prouenire copiofam, feddeftillaciones quoque g’gni plunmas. Equidemdefluxiones picuitæcxcapite numquam fermeceirant(afcendentibus continue mukis vaponbus ex fubieólis membris proptervifccrum caliditatem)quod perpétua expuitiolatisdeclarat. Adiuuant pituita: colleótionem ventriculifrigiditas, comeftioli-gt;-5 beralior,amp; ocium,concodionem porro non rite peragi, amp;nbsp;proinde mukos crudos humores coaceruarieuidenter moftrant.Etenim tumores tarde augëtur.-dolores funt mitiores, quam qui a foils calidishumoribusfufcitantunfarpiusrecurrit malum; durât longioretcmporeinon fle rubet cutis, vtincalidistumoribusfblet. Admiftameffeinterim partemaliqiiamcalido-rum humorum, calor, amp;nbsp;color indicant: amp;ferelolentcraflbrumamp;pituitoforumduccsefte 3° tenues,amp; calidi humorcs,qui cum iliis permifti ad articuloscontendunt. Hate, inquam, cum per fe fint adeo clara, vt vix dubitari de iis polEc, pars mittens, feu ad articulos propcllens,in-quirendafuerit: nonenim paulatim in articulis congeritur humor morbi efFe(ftor,fcd ex aliis partibus in eosconfluit, licutantediximus. InhisfluXionibus triapra cipueconlideramus, partem mittentem,partemrccipientem,amp;materiam. Naturaficeftcomparatum,vtcorpo-risnoftriparteSjCum vclqualitatevel copia humoris alicuiusfeoftendipcrcipiunt, eumafc repeilant. Inde fit vt firmiores femperaddebiliores protrudant,dum ad aliquam ventum fit partem,qua: vel propter débilitai em.velobftrudionem, velcaufam aliam necrctropellere, nec viterius detrudere queanr. Hine adeo eft,q ’od alii pcdagræ,alii chiragræ.alii coxendicis morbo.alii renum calcuiis,alii vcficx vitiis.aliialiarum partium,vétricuÜ,thoracis, dotfi.amp;c. 4® mal,’s obnoxii mag’s fiint.nrout hanc vel illam partem aut natura,aut propter accidens imbe-cilliorem naiftt fuerunt. Éx hoc iundamenro ilkid eciam affirmatum eft.podagricos vluaces plcrumqtiecfte. Nam partes reliquas corporis cum membri.s principahbus ita firmas hater, Vt fingulx a fe noxios fuceos remouere amp;nbsp;ad pedes vfque demitrere valeant. Quis autem ambigir, qi in ptincipum partium robur magnum ad conieruandum viiam momentum habear? Cxterum pais mittensin tua d gnitate videtur caputefte; crenimcapitis grauitas, ceruiejs, acfpatularumd. lorprarcedere, cumquealiquu frigorisfenfuamp;horroredcfluerc materia foleaqvt exteintelligcremihi vtfusfum. Prxterea non in magnum fubicotumorem pA'slxlatolliiur,necmult3E fimulpartesconfeftimafiiciuntur,ficuteuenirefolet,quotiesper vciijasinfluit. Nccdubitoquin amplitudo tua, fimodoanimumaduertit, (quodfinondura fadum eft, deinceps fieri debet) in capite mail initium elle fenfent. Perpetua quoq;pituitç defluxio in os amp;nbsp;tauces oftendit per dorfum amp;nbsp;fpina eiufmodi exerementa frequeter defeen-dere. Addequod vix alia p.ars vlla prxter cerebrum tantum poftet humorem colligere, quantum aliquot retraótisiammenfibus in membra influxit. Eqiiidemcaliditateiocinoris, vtab igncquodam,vapores ad caput aftiductoiluntur ,quos propter calidicatecerebrum prompte p rccipitjaccoadosafciterum deturbat; Ergo pars mittens eft cerebrum robuftumexiftens, recipientesfuntarticuli,materiacftpituita,cuiin defcenfu.dum per mufculosfiib cute fertur, ßnguis tenuis ac biliofus ( quem natura a fe alio libenter mittit J coniungitur, Quod ad articulos potius,quam ad alias partes deponitur hxc materia,duplex eft caula. Prior quod imbecil-lioresfuntarticuli cæcerispartibus. Àkera,quod Natura fobtacftmucum quendam adarticulos ceriivfuscaufaablcgare. Q^circa aiirumnonert,quodin magna crudorum humo«

rum copia rcplctiturarticuli, præfcrdm autem pedum : vtquiacalorisfontelongiusabfint, natura dcbiliorcs, Si ad recipicnda excrcmenta formati, locoq; ad id idoneo pofiti, adeoque aetisiniuria: magisexpofiti fint. Hisaddipoteft,quod motum ctiam adiuuatgrauiorum hu-morum deiccnfum, tune præcipuc,quumcxlabore defatigati fuerunt. Penetrationismo-dtîscft taJis. Cumccrcbrnmvclqualitate.vcl quantitate humorumirriratur^confurgitvirtus 5 expukrix, eofque extracaluariam eiieitad vicinascapiti partes: hxrurfusad vicinas propel-Juntjidcmqjfaciunt aliz,dum ad articules feu debilem, fufcipcreqj idoneam partem detrufi fucrint.Hanc(quiavkeriusabcapropellincqueunt, nedumretro pcllivaleant)rcplcnt, in caque dolorem, amp;tumoremcfficiuntmaiorcm autminorcm, prout multi (une, velpauci. Repletur primum cauitas articulorum.- fi enim hæc non repleatur, fed per carnes tantum,amp; i o circumiedas partes materia difpérgatur, no ex arthritidis gencre morbus talis fuerit, fed affe-dus alius; ( habet enim hic morbus ab afFcdis articulis noméj amp;nbsp;proprietaté fuam) motufquc impeditur.- deinde implctur amp;nbsp;membranz, tendones,Iig3menta,przfertim ex pcrioftio ena-tagt; partcfqj aliz. Et quu aliquandiu hic fzuiit humor ( fzuit autc tato amplius, quanto eft ca- . hdio r) feiifim exteriora petit pars calidior,amp;: vna fccum ducit partem aliquam rcliqui excrc- i y menti: vnde tumor magisapparct,acmitiorvtplunmnmefficitur dolor. Quod fi dolor val-de acerbus, amp;nbsp;co rpus plénum, amp;: cacochymum fit, plus vel ad affedum locum, vel ad alios articulesattrahitur. Quzvnaeftexcaufis, quod,cumfzpcnumeromalumindigito pedis incipit,mox ad alias partesaliofq;articulosextenditur. Altcracft,quodhumorexparte mit-tentenonconfertim amp;fubito,fed paulatimextruditur. Quodcumfit, mfcnfibilisferccftde- xo fluxus per mufculorum patentes meatus.cum autem femel, amp;cumimpctu ex capitceiicitur in partes fubcutanc3S,non fine magno horrore,aut rigore,przfcrtira quum calidi multum li-quoris admiftum cft,defluit.

Ex przdidis manifefte pcrfpicittua przftantia, quz fît morbi cfîcntia, qnz caulz,quz occafîones,quis gencrationis modus,amp; ratio przferuationis quz fit. Quippenil aliud eft prç- x y fcruatio,quam ablatio caularum dolorem hune excitantium. Quocirca m duobus przeipue confiftit, inroboratione articulorum, nefacileadfe aduenientes humorcsfuperuacaneos fufeipiat; amp;: colledi humoris vacuatione,priufquam in articules illabaturjhoc eft, antequam mittentem partem grauarc incipiat. Optandum certc cft vt in mittente non collig3ntur,(êd per alias vias a Natura euacuentunquod fi obtineri non poflît,proximum cft vt cos extra cor- 3 o pus educamus,priufquâ vel qualitate,vcl copia moleftiam corpori,autcapiti exhibeant Ergo quum gcncratio illorum ex toto prohiber! nequeat ( vix enim, imo ne vix quidem ventricu-h.hepatis, amp;nbsp;capitis confirmatziamamp; pugnâtes intempéries eradicari poterunt) hoc ope-ram dare oportet,vt in capite non coaceruentur ea quâtitatc, qua cerebrum adexpulfioncm folicitent. llludantc omnia procurandumeft,vtcorpus ab humoribus crudisamp;: pituitofis j y, pariteracbiliofîsquinunccolledifunt, repurgetur.- Fruftracnimhisrclidiscztcratcntarc-mus. Corporcabhis purificato,alterum hoc agendum cft,quoddixi, ncitcrumfimilcsrcgc-rerentur. E)emum,quodfubindecolligitur,pharmaciseducendum crit, ncadcaputalccn» dens malo nouam occafionem prse beat.

Quibusporropharmacis redundantes humores vacuandi fint, notum cft, amp;nbsp;formulas 49 habet tua przftantia iam ante a clariifîmis Italiz Medicis przfcriptas, quas ego velut optimas meritoprobaui. Corporeexquifiteadmodum purgato, ligniguaiaci decodum tibicenlê-rcm bibendum (nififubuenirctvtabeohepatisamp;vifccrumaliorûcaliditasaugcatur) multis decaufis motus. Primumquodvix video,quaratione alia tantacrudotum humorum copia vacLiahpoflîr. Deindeqtiod hocdecodum mircefficaxcftadabftergendos,incidcndos,amp; 4y difeutiendos humores fngidos vnacum calidis cxcremcntoruminftar permiftis. Tertio, quod idem articulos,aliafq5 partes corporis ex frigidadefluxionedcbilitatas egregieroborat. Quarto, quod omnium feliciifime corporis habitumpurgare vidctur,duracx omnibus par-tibus fudorcm elicit. Quinto,quod alia huius generis vcntriculo magis noccre videntur. Po-ftremo.quod nullus facile naulèat ex huius remedii vfu longiore. Quare quum leiie pharma- y o cum n.hilfitcifedurum, quantouis tempore vfurpetur: cfficaxautemamp;infuaue nonfacilc poflit longiore temporefumi, quod hic fieri oponctjhocmihiaccommodatiflimumvifum eft. Nam amp;nbsp;efficacitatem habet, amp;nbsp;fuaue eft, arque ob id continuari cius vfus abfquefaftidio poteft.Metuendum interim nobis eft, neûimiû heparinflammet, atque exficcet,ficutiam monui. Scdhuicoccurri duobus modispoteft, vtproaquafimplicidecoquaturinaqualcuyy decodo hordei, atquein fine adiicianturherbzrcfrigcrantcsaliz. Alter,vt non cxhibcatur nifi mane ad proliciendum fudorem,amp; quidem fic cxhibcatur, vt firupus violarum vcl endi-uizpermiftusbibatunautpauloante huius potum forbcatur. Potcrit ctiam poft fudorcm’ conlerua rofarum fumi,amp;: hepatis regio hnimento refrigerate Icniri, quz certc potenter cius calcfadionirçfiftaQU ^içuidcçeduiQ vidçccturrad.chynz, au(falfzpanlûç magisconue-*

rire-,cum eo non pugnauerim. Certum cft.bas minus exßccareamp;■ calcfacere: fed non minus codum cil (quantum quidc ego adhuc videre potui) ftrenuehuniores pitnitofosabfumere. Quamobi é fi viendum bis viderecur, Jongiore tempore vtendû eis foret. Ergo b decoâum ligni malice tua digitas bibere,poflct eo modo quo dixi mane tantum ad proleôtandum fiido-y rem bibcre per duos menfes plus minus. Et viétus ratio obfcruanda fuerit ea, qua fern pet vte-ris,tantum decibiamp;potusquantitatcaliquiddctrabendum. Si décoda proximediôlamagis placent,etiam in paftueis vti oportebit, tempore non multo breuiore. Et poft eorum vium permenfém integrum eademvidus ratio ferme feruandaerit, quamipfe decodorum vfus requirit. Requirit autem tenucm admodum, fîcut nemo ignorât. Intérim fîue boc, fiueillud ° vfurpetunfummo ftudio elaborandum eft,vtaluus quotidicexcrementafuareddat, corpus-

Corpore toto ficmundato,alterumilludprocurabimus, vtnetanta inutilium humo-' rumcopia generetur. Quoditaconfequemurfireftituendis viribusintenticrimus, amp;ven-triculo roborando ftiidcbimus: quæ partim fumptis, partim admoris perficientur.

* î Inter fumpta admota totam comprehendo vidus rationem,feu rcrum non naturali-um obferuationcm. In ci bis igitur hoc eft præcipue obferuandum, vt non permifeeantur varii invnaroenfa: quovixaliud cftmagisnoxium. Gentescertequæfimplici, eoq5peftimov-tuntur cibo folo,falubrius degunt nobis,qui longe vefeimur mciioribus,aereqj falubriore fru-imur. Deinde videndum eft, ne ad fînictatem venter repleatur; cum repletione in morbo ta-li nih’1 fit nocentius. Ex ci bis conueniunt faciles cocodu amp;nbsp;excremenris vacantes,quos fpe-ciatim cnumerareaólum effet agere. lam enim hoc ab aliis egregie præftit um fuit. Quare ge-neraum dumtaxatquædam recenfebo. Fugiendi cibi aquofi, frigidi, vifeofi, concodu difficiles, putrefeere parati. Prætereaquæ ex pafta fiunt alimenta,itemque falita, amp;nbsp;fumo exficca-ta. Pleriq UC pifcesnoftrarcs inutiles funr,exceptisfunduIisvocatis,Trutis,Thymalis,Percis,

* î Luciis,Salmonibu5 paruis amp;nbsp;magnis; fi fie prarparentur ex vino amp;nbsp;aceto,vt noftri (oient. Nocet multusacetivfus, Nocent quæfacile caputreplent,allia, cepæ, nafturtium,finapi,rapha-nilt; aromatum multitudo, flatulenta amp;nbsp;calida, vina gencrofa, amp;nbsp;fulphurata,ficut condire noftri parum falubriter folenr. Nocent frudus horæi omnes,nec alii crudi profunt. Concedun-etiam vua pa{ra,pingues carieæ.amygdalæ non inueteratæ,piftachia,ftrobyli.Nocet maxime

50 omnium vinum generofum liberalius fumptum.maxime cum ventriculus eft vacuus,amp;: im-moderarata Venus. Hineveteres podagram Veneris amp;nbsp;BacchifiÜam dixerunt. In Vénérer illud tarnen obfcruatione digniffimum eft,non minus officere articuliseius abftmentiam in-tegram,inafluetisamp;:coniugatis,arqueimmodicumvfum. Qiiienimaffuetiautconiugatî i æcace integra vcl raonachi funt fadi, vel alias abftinuerunt, grauius multo ex articulis labora-

51 runt. Qui hoc maloobnoxii nonfuerunc, aliis grauiffimis morbiscorrepeifuerunt. Neceft ncccflevtG.11. autoritärem hac de rein 6. hb. de loc. afEadfcribam, velcxperientiampluri-morumadducam. Cogitet vnufquisquc quantum intercaftratos amp;noncaftiatos inomni animalium fpeciefiediferimen. Semen ergopræter conluerudinem naturæ motum reten-tumjilludprxfertim, quod exacri ôe biüoioauraliter vitiato fucco natum eft mirthee totum altcratcorpusamp;virusquoddam humoribvsinfènqatqj amaritudinemhomini,atfionibuf-queeiuscunélisiuducit. Exhocquoque noôturnæ confequunturpollutiones, quæficartt-culos, adeoqjvniuerfi corporis vires débilitant, vrnihil magis. Quemadinodum fluxiones alui fponcaneæ plerumque vehemendus multo affligunr, quam pharmacis excitatæ mediocres purgationes,ica ferme res in ilia vacuationchabét. Sicut autem exercitiummodcratuin mirificeprodeft, iniempeftiiium, autmodum fuperans fummelædic; ira moderataamp;licita cum feminaconfuetudo in afîuctisvtiliffimaexiftit,nimiaimpenfc nocet. Somnusquoque nimius, præfertim diurnus plus obeft,quam credi facile poffit.

Quodad pot^m attinct, confiât in eotuam Præftanriampræcipucpeccare.- id eft, ni-mtsfïepebibere,cómparationeadcibumingeftumfada. E^quoillafcquuntur incommoda.

îO Primiim quidem cibus in vëcriculo debili amp;nbsp;frigido veluti^natans in multo potu nunquam rcdcconficitur. Demde.quodfaciliuscrudus adhuc exiftens ab hepatecalidoper venasad fundum eius pertinentes exfiigitur.Tenio.quôdplures ab covapores ad caput tolluntur. Bi-bendumcrgotuæDominationi, cum bona pars cibi ingeftaiam eft, non mox ab initio pa-ftus.^yitandus quoque potus, cum in ventre cibus concoqui ( œpit: hoceft, inrerpofito inter ' î ƒ’prandiumamp;ccpnam tempore non eft bibendû,nificaufàmanifefta potum poftulet. Quan-quam vero ex antiquis aliqui conftanteramp; vereafferuerintjuonnullosvini abftinentia ab hocmorbo libérâtes ex toto fuiftè.' nonaufimcgo taméautortibihuiusreiefrc,propter ven-triculi dcbilitatcm,amp;flatuum multitudinem, quinuncetiam fubindc generantur in ventri-culo'pariter amp;nbsp;inteftinis. Vinum ergo vt bibas confulo album, tenue, vêtus, amp;nbsp;maturum, amp;: poicQùa omniæfugias. Quoniam maxime taiia oftèndunt neruos, præferti m quando vel an«

te cibum, vel ab initio paftus,vel mox a cibo bibuntur. Nigraquoque (quia craffiora funt, SC magis terrcftria facilius obftruunt, diutius in ventre morantur,plus flatuum generant,cxerc-tiones naturales fegniuspromouenc, amp;ad rem nullam vtilia funt) a me non Jaudantur. Si in aliquibus locis rubrum inueniatur,tenue, maturum, fuaue, fupradidis vitiis carens; concedi poterir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

De viôlu fatis. Decxercitio fruftra nunc dixcro.Cumpedesvalidioresrcdditicrunc, exercendifuerintlenideambulationeantecibum, vtaluusquotidieexcrementa fiia depo-nat. Summequoq;ftudendumefthilaritati, tanquamhoftesnoccntiflîmi fugiendæfunt animi vehementes perturbationes,ira,triftiua,amp;fim!les alia:. Fugiendxcura:,folicitudincs, intenfiores cogitationes omnes,imprimis frequentes meditationcs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i ®

Veteres Graeci mirifîcelaudaruntfuasquafdamantidotos, amp;nbsp;noftra xtatcaliqui feli-çiflîmetalibusfuntvfi. Exhocgcnerefuntdiacorallium antiquorum, Puîuis louis rcccntio-rum,amp;hifce confimilesalii.Iubéthospuluerespoftprxdidaremediapcrintegrumannum vfurpare, vt anno dimidio quotidie drachma deuoretur, deinde dimidia drachma per reli-quam anni pattern fumatur,atqj viniparum generofi fiiperbibatucNon interim non volunt i ƒ coidem fxpius purgari, vt didum eft. Verum ego taies tux prxftantix non facile propQliie-rim. Nimiaenimcaliditashepatisnon patiturdiuturnumtaliumvium. Totnobis dccodi-dafint, vtvelnon humor colligatureffedorhuius morbi, vel priufquam noccrc articulis poflît,educatur. Quod fi vel decodo guaiaci, vel rad. Chynx, vel falfae parilixvti quotannis libeat, non eftdubium, quinpiurimum profuturumfit. Diurctica quoqjetficgrcgicdi- zo uertcre,amp; ab articulis abducere nocentes eis humores pofTunt, confulere non audeo. Metuo cnim ne plus renibus, qui ex frequentium calculorum generatione plus fatis debilitati funt, noceant, quam articulis commodent. Dearticulorumroborationeiupcrcft,vrdicamusali-quid. Sed hoc non ante tentandum eft quam humor, qui influxit in eos, totus abfumtusco-gnofeatur. Quappe fi quid relidum fit, facile in tophum fiue porum induratur,amp;!: immedica- z f bilem reddit aftedum. Ergo humoribus diffipatis,pedes in decodb cricx,frudu pinaftri,fol. quercus, geranii, gallarum, verbenx, betoniex funt ablucndi, amp;nbsp;mox olco linendi,in quo a-cacia,hypocyftis,malicorium, gallx, glandes amp;nbsp;fimilia incoda fint cum fale. Efto autem oleum vel rofaceum omphacinum,vcl myrtinum,vel cytoniorum. Poflunt ex cifdc aloes cum hypoeyftide, acacia,lycio,glaucio, (Arabesatqueofficinx Mcntbamvocant) fanguine 30 draconis,pulucribus aliis abftringentibus, linimentaparari, qualia maxime placcbunt. Effi-caciftj me exficcat lapis fabuli, qui hîc palfim reperitur, fi cum olco myrtino,amp; geranii radici-bps codis puluis eius mifeeatur, amp;nbsp;cataplafmatis vice imponatur. Sicdcficcat, vtcutem ad-modumrugofamefficiar. Quocircavtendumeononeft, priufquam conftet fuccuminar-ticulis excrementitium nullum amplius contineri, qui reficcatus in tophum indurariqueat. 3 f Qj^anquam periculum caueri pofîît, fi cum exficcantibus difeutientia permifceaiur : in quo cafù ceratum ex Bryonia ab Aeiio defetiptum valde contulerit.

Conferreinfuperplurimum (blentthermx,quxcunquefalem,nitrum, amp;alumenha-bent. Sed quia calot hepatis ab infelTione rcuocat,ac pocus earum non valde vfitatus eft, no-lodceisplurafcribcre. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40

De dolorem fedantibus.quum paroxyfmus infeftat,ideo nihil dico, quia vix vnquam idem pharmacum,eidemhominibisptofu!freanimaducrfumeft.Incaufacft,quiaprotcm-potum anni, xtatis, exercitii, cibi, potus, confticutionis cœli, aftedionum animi, amp;nbsp;dicrum, circumftantiarumalii,atqjalii fucciin nobisgenerantur. Quamobremhxcrescommitten-da eft prxfentijamp;oculis omnia in^icientimedtco.Faxit Deus opt.max. vtquxconfuluimus 43 cfficacia fint,vt nomen eius fandum ex co collaudetur, amp;: Reipublicx atque ecclefix com-« modum inde adueniat. Amen. Die 30.Mart.ann01575.

TGnosces mihifpero,fiinmorbotuo,rcobfcuraamp;iudicatudifiîciIi,nontibi(atisfacio.E-'•‘quidem fimilera fialiquando cafum vidiflem,autlcgiflcm,maioreconfidentia pronuntia-rem. Nunc quid agam aliud, quam vt exipfis fympto matis motbum eiusq; caulam peruc-ftigarcconer’Deduobusnuncpotiflimumconquercris,de cordis veluticompreflîone, qua inmotufuo impediatur, Putasenim debilius iufto moucriac fi ligatum foret. Alterumde quo que-‘

quo qucreris, amp;nbsp;fere prxcipuum eft difficilis refpiratio. Ad prius quod attinct,cxpJoraui ego nuper(amp;priuseriam quando afteucrabas cum concuflionefi«: vclini tremorccormoueri) artcriarum motum,fed nihil corum,qua: tu percipere te affinnabas, deprehêdcrepotui. Mi-rum autem eft.motum cordis deprauatum in pulfibus non cxprimi,cum pro eius motu mo-5 ueantur arceriæ hoc vel illo motu, vt qux per fe non pulfcnt,fcd nee manifcftam, feu notabi-lem imbccillitatcm animaduertere potui: licet proxime dum tangerem,celerius Iblito pullà-rent. Interim nihildubito,quin pulfus amp;nbsp;minores amp;nbsp;debiliores, amp;nbsp;maximeinarquales tü in te ipfo aliquando fentias.qui tibi femper adcs,amp; fubinde explorare eos potes. Hoc tantum vo' lo,cordis illud malum non cfte continuum, feu perpetuum, led incrementa quzdam amp;nbsp;de-I o crementa, adcocy intermifliones habere. Qua: faciunt vt fu/picer, caufam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod in cor

de fentis, quocumqucnomineappellare velimus, non efte aquam in pericardio contentam; magisenim continuum eirec. Taceoquod perdifficileeft,exfignishoccognofcere, amp;:afla-tulcnto.crafloq; fpiricu diftinguere. Sed quiequid hic fit, certum hoe maneat, cordis tremo-rem palpitationem,addeetiam debilitatem non habere necefiario adiunótam refpirandi dif-15 ficultacem. Frcquenteradmodumnul!aeftapuda?groshacderequerimonia.Etquisnefcir, tametfi propter coranima!iarefpirent,ipfum ramen non efieorganum quo anima refpiratio-nem cfficit.’ Non igitur eo laborante neeefte cft refpirationem lacdi, nifi cerebrum fimul pati-atur.quale hic nihil cft. Gauiaergo m inftrumentis huius funiftionis quæri debet.Sed inner-uis óó ihoracc nihil eft vitii.ficut nee in faucibus amp;nbsp;collo. In pulmonibus igitur eft. At non pu-*•0 co tedetubereulo leu tumore,velcompriinendo,vel replendoanguftiaminuehcntecogita-

re. Neecacarrhi feu deft Uationis notzvelpræccftcrunt, vel nunc apparenr. Quid igitur di-• cenduni?Katnosarteriævenolt;x,autafperzp!enoseflecenièovelaqux,velcraififlatus. At aqua fi tanta in eis conunerecur,quomodo non rufltm. qux nulla adeft,cierct ? Deinde fi pe-ncardium maxirne,aquadiiÏertum cordismotum tardaret.autquouis modopræpediret (vi-ly drtu’. aucetn tardiorem potius quam eeïeriorern inotum eflïcereaqua) non tarnen refpiniti'

. niimpedimcncum illaadfcrret.Probabileaucemcftab vna,eademq;caufatum cerdisaflè-dum,tum diflicilcmrefpirationcmcffici. Exquoquidfequatur,autquidfufpicer, przelar® vides. De curatione iam ante diótis nihil addo, nifi quod radix mechoaca egregie aquas vacuat. Ea fi in vino abfinthite vfurpetur, etiam plusproderit quatenus abeodemrcuicdio 5 o etiam obitruóliones vifcerum recludi folent, lo.Deccmb. 15 81.

J Luftris ac generofe t). Baro, vidi exeretiones ill as tuas per vrinas fadas, quas alii ob alias 55 '‘■caufits,qu.'isnoeftopiisperceiifere, euenirecrediderut: audiuietiam ex tuaDignitatequx mcfcircoporfuit,ficercc.mfenteritiam ferre deberem. Omnibus diligenter coniideratis,nihil reperi, quod non iarn ante in piunbusmaribus, aefeminis obfcruauerim.Eftenimhzc excrctio nihil aliud quam humorispiiuitofi,Sc crudi vacuatio, poftquam.naturzfuavel qua-litate vei quantitate moleftus eft redditus.Qui muliebreprofluuium,feufluorem album no-40 tauerunt, fimileiymptoma videront,hoeexcepto,quod non cum vrinis, fedfeorfuminipfis frequenter promanat mulieribus corruptus ifte humor. Sed, ficut dixi, non minus his quatn viriSjCum vrinaaliquid per vefieam expellitur. Contingic aflis nonnullis incaute viucntibus, ocioièque degentibus ( przfêrtim podagra, amp;nbsp;chiragra vehementius laborantibus ) vt ad ar-tus defcratur hic humor, amp;nbsp;in articulis in mater iam gypfo amp;nbsp;calci fimilem dégénérer. Maior 45 eius aut minor copia colligitur, pro diuerfitate vidus, generantis caufz robore. Habçt autem res hoc modo. Cum hepar vel natiuo, vcl acquificitio temperamento reddicum eft fri-gidius, amp;nbsp;homo interim poft labores, amp;nbsp;negotia in quieteagit, ac nihilominus liberaliter vi-uit,non potefttotaingeftorumquanritas inlanguincm verti ,fed relinquiturparsaliquaim-pcrfeda,qux cum fanguinc per venas in corpus diftribuitur. Hze tantifper in venis,amp; in ipfo 30 etiam corporis habitu(foletenim ex venis in carnes pars aliqua tenuioreffundi) permanct, dum incipiatcorrumpi, aut naturæ quouis modograuis ac molcfta cffici. Tune enim virtus cxpultrix incitata per aluum in diarrhoeis per fudores,per vterum, per vrinas, per cutis Icabi-em,amp; tumores, per articulos in podagricis, cum fanguine per nares aut hxmorrhoides vacu-are tentât, vt a partibus pnncipibus non fubmoueac, amp;nbsp;a maiore periculo hominem præfcr-3î uet. Cur in vno.per vnam, in aliis per alias partes Natura inutilcm iftum humorem extra corpus eiiciac, vcl a vifeeribus ad ignobiliora membra transférât, notum eft mcdicis omnibus» Quod per fudorem tepe vacuecur,ex eo poterie tua djgnitas in telligere,quod omnis hzc craf fafexin tuis vnniscontinetur.facilecum vrina per pannosquoslibcc pénétrât.

iam vero quod fzculencus iftehumor, quem Naturacertisinteruallisquibufdam per vrinamcxpurgareccepit, non fit aliud, quam crudus humor, quodquenullo modo pus fit,

nullaîndigctprobatîoneapud illos,qui inter hune,amp; inter pus diftinguere didiccrunr. Nullam eni m veri puris conditioncm habet,nullus in eo lentor eft,nullus fœtor, nulla puris qua-litas. Deinde tanta huius copia temporeexcrctionisredditur, vtß maxima vifccrain pus rc-loJuta cogitemus, nonei fufficiant. Taceo quod multis aliquando menfibus nihil cius appa-ret.Quatideohicatrigi,vtomnesinrelliganf,nullumhicexulcerationisdextrircnisadefleß- 5 gnum.Qooniam rotusrenfin inpustabefadus diflblueretur, tantum generate non poflet, quantuman vna node prodit. Qui renem exulccratum vidit, amp;nbsp;quantulum puris quotidie effliierccumvrinafoleat.animaduertic, plus aliquidnorequirat. Nee argumentialiquid habet illud, quodinirio huiusexeretionis rendexter dolet (nuncßnifteretiamgrauariperci-pitur, quoargumento intelligimusper huncquoq;materiamiftamnunctranfire.Jquippe materia confertim in reneinfluens,principioleuem in eo obftrudionemcfficit,cumque re-plcndodiftendit, amp;grauat.- fed mox via patefada rurfus remittit. Itaque non eft,quod tua dignitas.illuftris D. Baro,ex hoc defluxu aliquid metuat mali, dum Natura ( quod hue vfqj fecit J inutilem, amp;nbsp;crudum iftum fuccum ex corpore educit. Millies plus maliexpcdandum foret, fi intra corpusremaneret.Quantifper Natura fuis eum temporibus,amp; interuallis expel- 5 let, vnum ferme hoc metuere poflumus, vt videlicet acrimoniamnadus vrinæ vias exaipe-rci,doioremq5 feu vrinaeardorem, amp;dcmum veficæobrafionemcxcitet. Vtrumque non femel tantum vidi, EpifcopusWormatienhs ex nobili familia Bctendorffluperioreanno defundus,permulcos annos citra omnem moleftiam,magno fuac valetudinis commodo häc cxcretionem perpeiTus eft.’quod in aliisquoque vidi. Aiiiquotiesin vidupcccarunt,ncque 2.0 contra ardorem biberunt aliquid, facile iênferunt, quantum proba vidus ratio in hoc malo iuuet, Sed præftat rem omnem methodo clarius exponere.

Vrinaperid temporis, quo tua dignitasab hac excretione feu paroxyfmo libera eft, fempercrudiuEulaapparet. Inipfoautem paroxyfmi temporemagna admodumcrudihu-moris copia reiicitur.Certumeftigitur concodionem nonfieripcrtcdaminhepate,inquo i 5 eiuicemodi humor generatur,amp; coquitur. Et cu codio fiat diminuta,non deprauatajnecefle efficicurcaufam huius euetuseflecaloris iocin-orisaut venarum eiusdcbilitatem. Necmul-tum refert vtrum affirm atur, fi modo meminerimus hanc intemperiem non efle admodum grauem. Nec valdc quoque cum co pugnauero, qui maiorem in oblatis fiuc ingeftis culpam hscrere, quaminiplohepatiscorporecontendat. Quippecertumeft, varictatemamp;copiam }® diuerforum ciborumin vnaraenfa,amp;: potuumnon parumaugercmalum pofle. Contrahi porro facile hoc potuit vitium in eo qui tot annos in militia contriuit,vbi vidus ratio feruari nullapoteft, cum naturalisaliquaadeft habilitas. Equidem huius aliquid adeffe per Natura ex eo toiicio.quod in adolclcctia quoqj in cute multi hepatis non fcliciffime concoquetis indici.i apparuifle audio. Ergo cu huius fecis in corpore la tantu eft aceruatû,vt Natura ferre J 5 amplius nequeat,cum fcro per renes amp;nbsp;veficam vacuareincipir,ad eum modum,quo in aliis per diarrhoeas, aliafquefluxiones exonerate le (blet. Q^od porro hanc viam fcruat Natura, amp;:nonperaluumpotiusvacuat, incaufa efievidetur quodgenerofus D. Barooliminrene dextronephriticafymptomatapafluseft. Abhisfacilepotuttficdebilirari, vtperhunc,tam-quamdcbiliorem locum coeperitfefe ab infeftantehumore, liberate. Quæ vna cum non fit 4® inconueniens,nonvidetur abeareuocanda. Curfubinitium huius exeretionis rengtaue-tur, ex ante didis perfpicuc pater. Nec mirari debet vel etiam poteft in artis noftrx operibus verfatus,quod, etiam ex il lis humoribus, qui extra venas iam in carnes eft'ufi erant, aliqui in venas rurfus fubcat,amp;: rurfus eä regione, per qua expellere Natura redundates amp;nbsp;inutiles fuc-cbscœpit, moucantur.’ hoc enim tarn eft frequens, vtpro Medico haberinonpoffit, qui id 4^5 nefeit. His declaratis perftcile eft vifu,quid nobis agendum indicetur. Nam fi ab hepatis intempérie frigidiulculaomnishichumor fuperuacaneusortum habet, ilia corrigenda fuerit. Verum quia hoc fadu in iuuenibus, nedum in fenibus, perdifficileeft.duo reftant ad qu'C rc-fpicere pcrpetuocogimur. Alterum vt Natura quantum cius fieri poteft, iuuctun amp;nbsp;fuo tempore regeneratosiftos fuccosvacuarepetgat. Alferum,vtdeturopera,neacrimoniamac- 50 quirant, itaq; vias per quas expelluntur, Izdant. Totam igitur vidus rationem calcfacere,amp;: humedareoportet,itainquam,vtnoninflammet,crudo(q;fiiccos,acres,falfosquereddat. A ficcâtibus ergo cibis cauendum erit. Fugiendus ob id aromatum creber vfus, falisquoqj amp;: falforumfeuiàKâmentorum fercomniuin.Necgeneroiavaldevinaconducut, pratterquam quod initio menfæ alicuiusvinihauftus commodate plurimum poterit. Copia quoque ci- J5 borum,præfertim plurium amp;nbsp;diuerforum in vna raenia noxia eft. Quanto parcior eft amp;nbsp;fim-plicior cibus,qui alfumitur, tanto redius amp;nbsp;facilius coquitur, minulq; huius crudiexcremc-tigenerar. VtpaucisomniacomprehendamjVitandahæcimprimisiunt;aromata,falfa,allia,cepæ,fumo indurati pifees amp;nbsp;carnes,raphanus,ca(cus,crudi ftudus. Vtendum cibis probe codis,amp;: carnibus iuniorum animaliuœ,vinis raaturis, aufteritaccq; carcntibus, Nec inter

cxnam amp;prandiuin minusfeptem Boris interponere,necvmquam ventriculumadcore-plereoporter, vülineappecenua plusedendiczna finiatur. Maxime autemproderitjnitio prandiiGepeduo,auttriacochleariaforbcrefirupiinfradefcripti. MirificcnamqueBepatis temperamencum, atq; roburconfirmat. Quodfiautem contingerec in excrctionedolorem Î moueri, duahus ante prandium horis,ante cxnam vna tantum ( vel fub ingrefliim lecti ) fu-mere oportebithaudumdccoâifiiniliteritidcm infra notati, velduas,aut tres tabellas con-fedionis, quæcum iam diólisdefcribetur. Omnium horum Natura alimentumpotiuseft, quam roedicamentum. Vixenim pBarmacisindigetalfeótus, quantifperinbumoreinutili cxpellendo Natura officium fecerit. Si Bac in re cellaret, aut vino aliquomedicato, aut alio * ° rcmedio excitanda forer, ’dc quibus nunc agerc non eft opus. Certum porro cft,vfum i hermarum non pofte mil maxime prodefle,amp;: multorumpharmacorumlococfle. Scddehac recoptofe fcribam, cum quales Fabarix lint expifcatus fuero. Datum Bafilex 16. Martii Anno I i 8 I.

TN fcripto tuo refers,te anno 47. bombardxglobo iam defatigato in latere dextro Tub coftis •*^noihis vetfusdorfum contulionem perpeflum, amp;nbsp;vefperifanguinemminxifl'e. Poftillud tempus lxpe,prxfertim veto poft motum aut calorem fanguinis miftum cum ftranguria re-diifte, amp;r lubfidentem in vrina fanguinem, nigrum, craffum, fxculentum apparuiftfe. Hung dolorem lateris cum ftranguria, amp;nbsp;veficx dolorcper interualla repetiuifte, ac tandem anno 66. lapides duos (quorum alter mihimift'useft) excreuifte. Vxoredeindeduda dolorem re-diiftc,atqueinter meiendum vifum aliquid in vrinx meatum illabi, quod no line dolore vri-nam fupprimeret. ConfiiluilTc te deinde fedorcm calculorum,eumqj calculum adefte, nc-*■5 gauift’c,pulueremquevtendumrcliquifte. Alium non multopoft interrogaium , paruum calculum prxfentem indicafle, amp;pharmacum exluccohmonumconcinnato (in quoalte-rum ex fupra didis calculis diftolucrit extra vcficam) per fyringam aliquoticsfrulha mit cif-fe.HuictertiumParacelliafleclamfucceffiire,amp;catheterc non magis exteris calculnmdc-prehendifle, led medicamentisex Antimonio, aliilquevenenatispBaimacisiiateexcarnift-Î® cafle, vt in membris nunc etiam virulentam fentias, amp;nbsp;noxiam eorum poteftatem. Tandem verovxore libcrifquerehdis, iftincprofugilTe. In prxfentia lie rem habere Icribis. Motum alicuius rei in velica de vno latere ad aliud fentire reais, ac ft lapis, leu calculus clic:, prxler-timinterdiuquum vel federe velfurgere tentas. Tunc enim ita delete te,vt citra dolorem progredi nequeas. Et hxete in collo veficx folummodopercipere. Noduautemcuumin dextrumlatusrecumbas, atqjfivrinainreddas.ficfatisteredehabere.AtcumtevetcL.non finedoloreidfieri, amp;:ante veficxcollumfimulin alterumlatus aliquidcadere. Vrinamte inrerdiu nonnunquam reddere guttatim magno cum labore,aliquando earn prorfus fitppri-mitantifperdura flatus (quifemper fere inter meiendum commouentur) aut cxcrementa prodierint.- tuncenimcopiolefatisprofluere, cum dolore tarnen. Vefica ferme exonerata 40 crefceredolores,amp;invirgaamp;perinxopturitumfufcicaritantum, vteaspartesIcabere, feu fricarecogaris. Vrina fubturbidaamp;crafta eft, acrubet,acfi cereuifixfxces permiftxeftent; vt dtim recens eft, apparent in ea ramenta quxdam alia,quafi ab inteftinis,aut cute abrafa client,interdum rubra,leu cruenta. Poftquamfublederinr,infundocernitur alba,lcnta,amp; vi-fcofa materia. His ifto modo habctibus,quxris,quidnam mali te habere purem? id eft, vtrum 4Î calculus fit. Deinde peris,qua ratione depcllendum eura morbum arbitrer. Ad primam re-ponfioexpeditaeftamp; facilis, minimeqj dubia. Quippecalculumadefleplane videturdubio carcrc, cumfigna calculiadfinteuidentia, aepropeorania. Primum enim longo tempore ( videlicet abanno 47 ) hucufqj effluxit vrina turbida, crafl'a, in qua humor fanguinolentus, vifeofus, cralTus fubfiderc, amp;nbsp;vrinx difficultatem concitare folitus fuir. Quis dubitet ex hu• J® more tali in corpore robufto calculum tandem generari? Equidem humor talis in vrina longo tempore apparens, fiprxfertim difficukcrlotium reddatur.prxindicare omninocalculum futurum folet. Galenus certc ex Hippocrate monuit, ex pure calculum aliquando con-crefeere. Taccoia peregrinationes,Iabores,vigilias,prauam vidusrationem, qux dolorco-licus, amp;nbsp;tandem paralyfis membrorumconlecuta fünf. Accedit illud etiam, quod duo lapi-j S des excreti iam fuerunt, in vefica nati. Etenim hunc,quem ego habeo,in vefica genitum tam eft certum,quam quod certiffimum. Si ergo exdem poftca caufx roanferunt, qux prius fuerunt, quomodononiterumconcreuifleputabimus? Atpermanfifle poftea, amp;nuncetiam permanerc fcribitur. Iam quod ad figna prxfentem calculum indicantia,nullum fere deeft. Adcft fenfus poderis ; percipitur motus eius de latere vno in alterum;animaduertitur illapfus incollum veficx.- conlcquuntur obftrudio ciufdcm,amp; vrinx ftillicidium,adcoqi fuppreffio.*

redditur lotîum cum dolorc, amp;quum redditur, fæpe flatus, aut aluicxcrcmctafimulexeunr. Vcficapropevaciiata,augetur dolor propter attritionemlapidis; pruritus in perinatoamp;virga cxcitatur,vc fcalperc cogatur,cxeunc ramenta,feu furfures cum vrina. Quid ergo deeft.’Non dubito quin prxter volujitatem quoqj fxpépræfertim quum mingere defideras,coles eriga-tur,amp; infletur. Quamquam nonnullis contra accidit, vt prxter lolitum langueat. Subinde ƒ quoqjcupiditatem mingendiadefletibi æque probabileeft: licet hoc non itamultum référât. Summaefl:.- vixputonosvlliusmorbi ramcertapofl'ehaberefigna,arquehuiushabe-mus. At non cffluit per Aillas vrina, inquis, vt humedet me infcio pannos. Hoc accidens in quibufdam e(t non in omnibus. Accidit enim illis, quibus calculus in vcflca: collum illapfus idem illud non cxaélc claudit,fed rimulam aliquam rehquit, perquam exflillarevrina poflît. i o Jn plurimisnoneftprarfertim fl tunicisveficacadhærcfcat, quod intuocafùcontingit. Dices nullas arcnulas,nullafue lapidis particulas abfceflîflè.Hoc quoqueaccidcns eft non generale, fed fpccialc. Quippe quibus lapis in vefîca coalitus rudimentum in rcnibus accepit,aiit quibus ex materia friabili concreuit, arenulæcum vrinaexirc lolenr. At quibusex lentis humo-ribiis in veflca ab initio coadus fuit,nihil tale vfuuenit. His,quod tibi quoquecontingir, eue- Î nire illud potiusfolet,vtvrinas craflas,fubturbidas,humorevifcofo,craflo,lt;ubcinereo colore plenas, mingant. Quarc quod tertio loco adducis ad probandum calculutp non elle, calcu-lumefle maxime probat. Noneftopusputooftendere tumorem noneircfrigidum, amp;nbsp;durum , aut non eflecarunculam in veflea natam. Quifquis enim rem examinât, præcedcntia confiderar,qu£EÏymptomata tumorem,autcarunculamconfequipoflint cogitât, nunquam in animû aliquid horû inducer,fi, inquä, modo dida apud le perpendat.Cur ergo nó eodem fempermodoafficit, (inquicsforrafl'e) licalculuseft?Refpondeo, quiacalculus clb Huius enim proprium eft moueri, amp;nbsp;proinde non eodem femper modo Ixdcre. Sed grauior manct difficulraSjCur cathetere comprehendi non potuerit? Refpondeö ideo hoc accidillc, quia qui indagarunt non fatis induftrii, nimifqj rudes fuerunr. Quamquam cxcufareeos poftit, quod 2 5 dextrolateriveficæ omnino veluti adnatus videtur. Intelligitur hoeexeo clarilfime, quia cum in dextro latereiaccs,liberiusmulto, Äffinedoloremingis, acquiefeis. Siincauitateli-berevolutarctur, eademefletplerumqjvtriufqjlateris conditio. Ergo non tantum fignaad-funt,amp; certa,amp;: euidentia geniti calculi, fed etiam adfunt qua: futurum potueriini przlignifi-care,quxaugmentum eins nunc indicant. Credo ad primam petitionem me aperte amp;: vere 30 refpondifle. Quare ad alteram tranfiretempus eft. Si lapis eft,inquis, fcirevchm quomodo tolli poftit, (tollendum efte etiam idiotac omnes intclligunt) medicamentis, an chirurgia. 11-lud optandum magis foret: hoc certius eft remedium. Sed vt pharmaca vefica: calculosco-minuentia abfque periculo vfurpantur, ita feftio pcriculo non caret, nifi ab artifice perito, amp;: exercitatoadminiliretur. Valdc autem vcreor,vt pharmacis opere pretium fimus faéturi.-35 quod fieintelligetur. Calculus contrario modofoluenduseft, quocftcompaólus. Atcoa-lt;Àus eft ex materia lenraamp;cralTa, a calorcvcficar partes tcnuioresfenfimdiftipante, Screli-quasind iranfe.Ergo fi pharmacis foluenduserit.eiufrnodi eile oportet, qua; fine calorcex-ficcantein profundum lapidis fe infinuent, partiumque cohaifionem foluant, aut carum co-tinuitatem, veluti perforando, conterendo, amp;nbsp;diuidendo, aut qux indurata funt per hume- 40 ftationcmiterüemolliendo. Medicamenta qua: alrerutrum prxftarc debent,tenuium vaide partiumefleconuenit,abfquecalore,amp;euidentificcandipoteftate; Lapidisenimmeatus perquam anguftifunt, vt non facile aliquid intro penetret. Exoluiturctiamvirtusmedica-mentorumperosfumtorumantequam adaffèólum locum perueniant: amp;nbsp;in ipfa quoque veficapropteradmiftionem, vrinxamp;craftxpituitxcum vrinaconfluere funt folita:. Plus 45 efficient infufa perfyringam, vefica priusexoncrata. Inter quxplunmum laudattir oleum fcorpionumaRafedefcriptum,cuius egoexperientiamnullamhabeo. Peros fumtacora-mendanturplurima,vt videreapudGræcos,amp; Latinos vnufquifquepoteft. SirupusaRon-delctio mihi vifus eft maximeaccommodatus,amp; omnino tutus. Conducit etiam vinum, in quopernodemraphanusmaceratuseft.quemadmodum fuccusraphani cxpreftuscumvi 50 no miftus a nonnullis verifimilirationelaudatur. Perfuadcrc mihi quidam aliquando tenta-uit vinum hoc, fi lapides in capitibus limaciarum, qux fine cafis humi repunt reperti, in eodem diftoluti prius fuiftent. Ingenue fateor me talibus nunquam vfum fuiftc, quod omnino perfuafumhabeamlapidemveficxdiiToluiremediis intra corpus no pofte, propter indica-tasnupercaufas. Si quis de principio rem tentât, dumpufillusadhuceftacmollis, non de- 55 fperem curationem, fi prxlertim ex compaftis arenulis in renibus concretionis initium ccc-perit. Atquigrandioramp;duriorcftiamfalt;ftus,nccexarenulis,Ientohumore, velut glutine eft: coaófus, fèdex lentapituita partibus humidioribusdifcuftiscoaluit,remcdiisnon facile vl-lis fuperabitur, dum in vefica remanebit. Quippe nee rctineri pharmaca longo tempore in vefica poflunt, nee finit affluens ftibinde vpinapro nattirjc fux viribus agere: quomodo extra

vefîcatn ca^îculisafFufaagerepoffùnt. Si centare Übet vtraq;, prins oportet corpus rotumex-quiüce purgare, ac humoris tradi ac lend generationem quatuna fieri poteft^prohibete.Nec ceflare oportet leuioribus phai macis pituitam a ventriculo amp;nbsp;inteftinis quotidie detergere: neinvenas ingrefiusper renesadveficampermeet. Qnibushæcfîntremediis perficienda, 5 non eft Opus commemorarc,cum longereftiusD.Wichiusnofterpræftarevalsat. Inter alia valde purificato prius corpore laudarem thermarum, aut fontis alicuius acidi vfum, qui hac vi polier. Necdubito,quin in vicinia noftra cales habeacis, mihi non facis eognicos. Si nihil aliud hts efiîcerecur,hoc fakem conlêquemur,vc ad fedioncm corpus eflèc paracius,amp; lapis a vefica y cui eum adhærefcere orrinino arbicror, facilius fèpararecur. Ego enim in lèélioneper induftrium,amp;excrcicatumartificem nullum video mains periculum,quam ne vulnere fado lapis a vefica auelli nequeat. Acqj hoc illud capuc eft, cuius facpc ac diligenccr admoneri arci-ficem veiim, antequam manum admouerec.

Summa eft, me nihil proefjsdubicare, quincalculo vefieziabores. Puto aucem,eufn v^lutiadnacumcfle dextro eins lateri. Comminui medicamentis pofte vix mihi perfuadeo. ï5 Vcendum tarneneiscenfeo, quæfeparare polTint, corporeprius toto diligenter vacuato,amp;: pituitaab inteftinis amp;nbsp;ventriculo fubinde abfterfa; quæres imprimis calculi incrementum prohiber, atq; curationem non parum adiuuat. Demumadfedionem veniendum,fi nihil obftct, arqueperiti artificis detur poteftas. Præmoncndum autem rcor, adhxrcrecalculum vsûcx tumex,fient paulo ante dicebam,ne forte fedio fruftra fiat.

QVidam annos natus plures 40. pauciores veto 50. huius anni menfe lulio in cphemerain incidit nodu.- foluta febricula fen fit pulfum nonnumquam intermittere integra pulfati-^5 one. Verum fanguinemilfo amp;nbsp;corpore leuker purgato nihil præterea fen fit. Poft hoc tempus die 27. Septembris idem in Laconico fudauit copiofe horis fere duabus anteprandium,amp;in prandio fenfit potu capuc implcri,etfi neqj plus more folico,neque auidius biberer,quancum-UÎS iolito magis fidrec. Sequenti node dormiuic minus qqiece,amp; poftridie mane animaduer-tic pulfus illam incermiffionem rediifle. Ergo per dies aliquoc magna diligenciaaccenciftime 3° obleruauicomnesinpulfn mucadones, quas nunc commemorate cencabo.

Primum obieruauic pulfus valde efte inæquales magnicudinc, paruicate, raricace,frc-quentia,carditace,celericace pariter, amp;nbsp;inordinacos.Etenim mulcas fxpe habec puliadones a:-quaies,poft quas nullo ordine feruato fequuncur modoplures,modo pauciores pulfationes, aliquando ccleres, frequences, paruæ, modo rara: ac cardte. Ec aliquando poft taras amp;nbsp;tardas 5 aliquot pulfationes intetmittit,nonnumquam poft xquales, interdum poftquam mutatus ad celericarem amp;nbsp;frequentiam, paruitatemque fuit. Eodem modo poft intermiftîonem rediens plerumqueæqualis eft, aliquando celerioramp;frequendor, cumraritatenonobferuauiteum rediilTc.

Videtur interdum non ex toto, fed ex dimidio fblum intermittere, quo tempore vndo-o fusapparet,quafiperarteriamvndaquxdamdecurreret.

Intermiflionis interuallaadmodum funtinçqualia:namfa;pe poft centum pulfationes, poftducencasamp;fèxcentasdemumintermittic, aliquandopoft fexaginta, autodoginta, aut triginta, aut viginti,aut duodccim,raro citius intermifit. Accidit etiam,vt horis quadraginta amp;nbsp;pluribus nihil fenferic qui hoc affedu laborat. Plerumqj a prandio amp;nbsp;exnaaliquot horis liber cft,amp; cum a fomno expergifcitur,atqj immotus iacer. Cum moueri incipit malum redire fentit,amp;,quod mirabile eft,alias numquam minus fentit,quam cum aut loquitur, aut ambu-lat,aut alias mouetur,tuflit,fufpirat,aliudue tale quidpiam agit. Contra veto eum attente ftu-detjVel cogitat, fxpius amp;nbsp;clarius fentit. Cuius re i cauia forte putetur effe hxc, quod tunc non xque obferuet. At,vt hoc aliquando verum fit, verum ramen lemper non eft: nam quicquid ‘ J o horum interdum agat,nihilque de puliu cogitet,animaduertit nihilominus. Summa eft, nec tempus, necintcruallacertaeftè, nifiquod plerumquea prandioamp;cxna minus autnullo modo moleftum eft malum, amp;nbsp;poft fumptum prandium faepe nihil ad exnam vfqj fenfit, fx-pe horis tribus aut quatuor a prandio malum rediir. Sic a exna vfque ad ortum fer« folis frequenter fibi vifus eft liber efle, aliquando etiam nodu cum vigilat, fentir, fed fere ex longio-5Î ribus intcruallis. Sumpfit xger cibum mane, aliquoties prxter confuetudinem, vt experire-tur an eo iuuaretur, fed nil profuit exiguus, pleniorem non fumpfit, nec eleduaria,aliaue re-media roburcordiafferentiacontulerunt, fed perindc fere habet, fiueieiunet, fiuecdatali-quid mane. Nec potuit hadenus iudicarc,an vllis ciborum generibusiuuetur, autlxdatur. Cum ad facuritatem edit, redius fere habere videtur. Doluit etiam aliqua ndo ventriculi os nodu ex aqux potu, alias ex nefcio quocibofumptoi fed cordis affedus ex hoc nequemo-

lkgt;r,neque dctérior eft redditus. Solitus eft alias arger multum,facpc, facile fudare, cum in-tcrdiujtum etiam mane poft peraólam eodionem.Hxc vacuatio aliquatndiu oeflaucratjfed ante inuaftonem huius mali iam redicrat, amp;: durante malo fudor nihil profuit omnino, licet vrina liberiusprofluente malum remififle nonnihil aliquando videretur.Dum abeft malum hoc, fufpirareacofcitarecrebriuscogiturpatiens, flatuum per aluum minus exit, aehbilus f aurisfjniftræ, quivixantea percipiebatur abeoaliquantum auâuseft. Senfiietiam hypochondria aliquando,prxfercim flniftrum,inflari aliquantum,amp; Icues dolores ex flatu fub co-Ilis finiftris mendofis.

NullamaliamtotiuscorporisadionemxgerIxlâm,alteratam, autdebilitatamfentit, ca excepta, de qua mox dicam: fed edit, bibit,appétit, concoquit,dormif,mouctur,médita-tur,Ixtatur, triftatur, vt prius folcbat. Vt femel dicam, nihil omnino fentit praeteriftam pul-fus intermiflîoncm: quin necolorem quidem vllius partis, autaliud quodpiam accides mu-tatum nouit.Vnicum eft aecidens,quod vel non fenfic antea, vei certe non obferuauit,quod hoc iam loco exponere tentabo.

Cum principio pulfum intermittere animaduertit in carpo arterix motum obferuauir, dura, vtrum a febricula liber effet, explorarc voluit. Poftea veto cum omniaattentius con-hderarct,deprehenditeodcmtemporispundofercquopulfusintermittitur,iâum quedam fieri fub clauicula in profundo ad f pinam, quem manifefte fie percipit,vt tangent! arteriam, ipic non tangens dicere momentum pofiit, quo pulfum intermittit. Ex hoc iôlu feu impulfu, quouis loco amp;nbsp;tempore, fine quiefeat, fine moueatur, feire poteft, quando amp;nbsp;quoticc pulfus intermittat. Porto qualis fit ifte idus eifi difficile eft verbis expninere, conabor nihilominus quam potero elariffimedeferibere. Similis ifte iftusvidetur impulfioni, feu incurfui flatus craffi in partem aliquam molle cauamq; confertim ac iemel incurrenti, ipfamqj extendenti, veluti fi in partem aliquam inteftini, fubito flatus irrucret,ipfàmque diftenderet, ac mox itc-rumcollabifineret. Ingulafimilequidpiamaccidit, cuminofcitatione flatusmultuscraf-fusq; lemel totus exit,nifi quod in oicitationecruptio diu durât, hic non longius durât,quam arterixpulfatiovna. Magisacceditruâ:us,cum brcuiseft,ac(piritusex ventriculofimulin fauces erumpit. Videturenim aliquidfubiro repieri amp;nbsp;attollfac mox iterum collabi, quem-admodumarteriadiftenditur, aciterumin fcconcidit. Conringitaliquid fimilein fingultu quoque,atramen non xque vehemes eft in hoc lympromatemotus,ncc in regione oris ven- î ® triculi,fcd loco altiorepercipitur. In externis rebus nihil occurrit.quod propius naturam huius accidentis référât, quaquodinebullitionecraffialicuiusfucci,aurpulrisvfu venirecerni-mus.-vt enim hic inter bulliendum ex ruptis bullis cum impetu flatus exilic,liefere Ipiritus aut aer ex corde extrudi,amp;: in earn partem, in qua fola fencitur,impelli videtur.

Pucauerim ego nil aliud efle, quam maximam, vehementem, vioicntamqjarterixpul- 3 5 fationem, diftcnfioncmuc, nifiin vnica illatotius corporis parte Icntiretur. Verum vtres fit clarior ,primum quid adum fit, exponam j fimul quot amp;: quales mutationcs per integrum menfem,quificlaboratobleruauerit,rcferam. Tertioquiddeaffedu,paritcramp;locoaffedo fufpicacusfuerim,commemorabo. Poftrçmoquid de caula huius accidetiscogitarim,breui-terrecenlebo. DieiS.Septembris, vtfupradixi,cumpulfuminccrmitterepercepiffetxger, acprxparato mox corpore venamz^. die fecuiffet, nihil admodumprofecifleviius eft. Die poftea fecundo Odobrispoft prandium quieuitafledio, vt nihil ante prandium fequentis dieilcnferit. Die quarto pharmacum mane lumplit, amp;ad horam vlq; prandii more folito habuit. A prandio eius diei vfq^ ad horam odauam fequentis diei, hoc eft, per horas circiter vigintiduasitcrumnihil fenfit. Aprandioiterumceffauicmalum, fedpauloanteexnam re- 45 diit,ac fumpta exna iterum quieuit, vfqj ad horam quintam matutinam diei fexti Odobris. Cum e ledo furrexiflet,amp; ouum forbile haufiflct,bis, terue fenfic: deinde vfqj ad horam ma-tucinamtertiafeptimidiei nihil animaduertit. Cuobdormiuiffec deinde iterum fenfic, poftea ex longioribus inceruallis ad prandium.- hoc eft, ad horam vfquc decimam. Hoc die nihil ei profuit cibum fumere. Vfuscnimcfthocamp; fequentibus etiam dicbuseleduario cordial! /o amp;nbsp;pane Martio, fed fruftra. A prandio iterum ceffauic per horas quinq; vel lex. A exna ad horam vfquc fextam matutinam die! odaui, nihil fenfit, quantumuis circa mediam nodem ex ore ventriculi plurimum doluifler. Deinde cum circa fextam bis lënfiflèt,abiit,ac hora vna ante prandium demum rediit, amp;nbsp;per interuallafatis longa affecit. A prandio ad horas viginti ceffauit. Die nono poft prandium horis quatuor rediit, atque a exna icerum per horas odo 55 celTauit. Similiter fere die decimo omnia hahuerunt,nifi quod mane panem ex iurccarnium cdit.nulloiamcncumfrudu. Eadem properatio fuit lêquentium dicrum vfquc addeci-mumodauum diem Odobris; hoc exccpto.quod dicdccimoquarto,amp; decimoquinto cum vefpeti cubitum iret,idum illum fenfit,abfqj pulfus intermiffione Integra, qui tarnen langui-d!or,.vndüfufÿ reddebatur. Obferuauit hoc idempoftea Ixpius cum propter motu aliquem

pulfus eflct fadus maiorac vehementior. Dieprxdido decimoodauo aprandio ceüauic tnalum,amp; ad horam vfqj fextam matutinam diei vicefimi rcmanfic; hoe eftjiotis plus minus quadragintaintermifit. Senficdeinceps toto die leuiteramp;ex Jongis interuallis,etiâ puftfiim-ptum cibuvfquc adhorâcznæ. Ab hoc teporevfqjad finemenfisfimiliter fereabiitacre-gt; diitjVtdefuperioribusdidiimeftdicbus.

De afFedUjk coque afFcdo ambigo non parum. Certum hoc eft,cor fimul cum artcriis quiefccre. Nam fi manus altera, finiftro pedoris lateri, alteraarteriæ admoue3tur,manifeftc fimulquiefcerc percipiuntur. Proindedubium non eft,quin cor fit aftcdum,amp; perhocane-rixquoqiaffitiantur, vtquæ pullàndivimomncma cordeaccipiunt. Certum non minus I© hocefle videiur.aftcdiim non cficprimo amp;nbsp;per lecftcntiam in corde. Etenim tarn multa,amp; tarn longa interualla non habercc. El quod intempérie cor nulla laborer tanta,propter quam pulfus inteimirtat,cun hoc,quod nuper dixi, oftendit, turn illudctiam deraonfti at, quod a-dionullaalialæfaeft, pi'a:terpulfum,amp;nullapercipiturfacultatisvitalisimbeciliitas. Scio quidGalenusdontermittente ptilfu cum alibi, turn in libro primo de difterentiis pulfuum ij cap. 12. icriptum reliquerit; at vtrum cum noftro vfu ea congruanc.nondum iatis video. Dixit enim ex inacqualitate rantatis paruitatis coftare intermitten té, aut certe ex raritarib. ex déficiente exparuitatibus. Hicautem frequenter, imoplcrumque intemitrit nulla précédente raritate, aurparuitate.autinxquahtate.ficutetiampoftintcrraiflampulfationem ple-rumqi redit xqualis, amp;nbsp;fuifimilis. Çhiamquam veto hoc non eft perpciuumdtc tarnen ple-2 O rumque acctdit.vc qux inrernnifionem ftquuntur pullationes, nihil ab 1 is différant,quæ candem præcefleru nt Quofitvtputem ilia ciiam nonomninoconuenire propofico noftro ca-fui,qua: in fine quarti capitis lib. 2. deprxfagit. ex puHibus retulit.

Ergovtad inftirutum redeam,non videtur cordisinremperies aliqua huic accident! caufam praeberc, Qumimo ne inftrumentaiis quidem cordis motbus,prxiertim fixus amp;nbsp;per-^ aj mancnsefle videtur. propter eafdem caufas.Proinde neceffarium eft, vr velarteriis confenti-at, vel propter inf uium humorem, aut fpiritum fic afficiatur. Quod fi atterix cordi vicinte fic laborarent, vt t ordi affeftionem fuam communicareut.non poftet no imbecilhus agerc. Ego fane cxiftimo fpiritum ftatuofum in cordis cauiiatem infuudi..... Reliqttadéfunt.

A Dolcfces annos natus plus minus viginti duos,corporis habitu mediocri,colore amp;nbsp;pil is ni-■^gris morbu talc pantur. Annus iam eft fexcus.ni fallor.cu in dextra parte capitis, feu fron-tis dolorem percep.t. I, mane vbi furrexiftct,acccdebat,amp; per horas tres paulatim augebatur, 35 vtacerbeadmodumeumaffl geret. Abeotemporeimminuirurfusincipicbat.vtaliistribus horisfequentibusomninocuanefcerct. Sequenti die cadem hora amp;nbsp;modo accedebat,auge-batur,affl gebat,decrefcebat, vt plane ab omni male liberates efle puraretur.Hanc periodum vbi feruaflet diebus plus minus oâo prorius abiit. Occupabat autem dextrum fronris cornu, demittens fefe ad dextrum vfqj fuperciliu,quo in loco dolor eft inaximus, cum ad fummum 40 excreuifte videtur. Poftanni quadrante rediit,eodcmqj modo, ordine, circuitu, quo didum eft. Et ab eo tempore fingulis annis quater, interdum quinquics, amp;nbsp;proximo anno fcxics codem laborauit, Durauit proximis temporibus aliquando decern, aliquando quaruordecim dies. Locusaftedus no intumefcit,nifi quod nuper fuperciliuintumuifte vifum eft. Neqjcolor ipfiusitamutatur, vtpercipipoftit. Si calida manu frontem premat atqjfupercilium, plu-45 rimu iuuatur. Calidis Icniri, frigidis exacetbari dolorem animaduertit. Si tat de furgit, rardi-us accedit dolor:Si citrus furgat, citius quoqj dolet.Scmper.n. quo tempore a grotat,a fomno dolere incipit hora vna plus minus. In reliquo corpore nihil omnino fentit mail. Semcl puto, aut bis ad fummum, pridievefperi, quam dolere incepiflet, leueminaffedo locodolorcm percepit. Sequentibus diebus nihil animaduertit infoliti. Ipfe, quiaeandem fereperpetuo 50 Vidusrationem feruat,inerrotcm in vidurcferrenonaudct. Eademrarionenonpoteftae-ris mutationes pro caufa adferre,propterea quod in omni temporis conftitutione vno eodcq} modo le affici putat: nam amp;nbsp;fcreno amp;nbsp;pluuio cxio, calido amp;nbsp;frigido acccdere eum ait. Vide-tur etiam ex corporis quadam inxqualitate amp;nbsp;triftitia prxeedente aliquot ante diebus prxfa-girepofte. Cur potiflimum ilia pars fronds doleat, caufam ipfe refert in cafum: ait enim pue-55 rum fe frequenter in earn partem cecidiffe. fixe funt,qux de fuo morbo commémorât. Cu-pit autem ab eodem 11 beta ri. Quia vero curatione cognitio prxeedit, inueftiganda erit mor-bieffentia,eiufdemquecaufa, vtabipfisindicationefumptacurationemredeinftituamus. Dolorem de quo quxritur lt;y m ptoma efte nemo nefeit. Fit porro dolor omnis,aut ab intempérie vchementiore,aut continui folutione. Prxfcns dolor apoftcriore caufa oritur : nullam etenim intemperiem tantam percipit xger a qua tarn acerbus gigni dolor queat. Ecfi namqu«

cabdis magis gaudet quam frigidis,nullum tarnen frigus prxcipuum fèntir. At veto continui folutioncm eflè quæ fit per tenfionem,p!anumcft. Necelîanum itaque eft, vt caufam inqui-ramusextendcntem, partes quæ tenduntur. Dolor cum ad fummum incrementum per-uenic,tam eft accrbus , vt crebras ex oculolacry mas exprimât. Quamobrem magnam eflè, aut faltem vehemcntemtenfioncm oportet. Ergo cum tumor in afFeda parte nullus apparc- 5 at,nifi fuprafuperciliumexiguusadmodum.amp;cutiscolornon varietur, temperiesautnullo modo immuretur,aut vix, amp;nbsp;fcx horarum fpacio pcriodum ille fuam conficiat: fatis apparerc arbitrer, non humorem aliqucm, fed flacum poti us vaporofum tenfionis huius caufam exi-ftere. Nonenim tamcito humor refoluipoflct, maioremqueintemperiem partiadfcrrct.

Ipfa quotÿ lociromprelTio alleuiationem aliquam paries oftendit fpiritum vaporofum, non Jt o humorem eftecaulam. Qujppefiabhumoreinfardotcnfio ilia fieret,pars comprcfta magis doleret,autcerterjon minus,vt cum ratio docet,turn experientia probat. Ex comprcffione,a qua iuuari argrum dixim us,illud eiiam addifcimus,caufam doloris non intra, fed extra calua-riam contineri. Flatum vcroiftumfub membranis contineri oportet, acin angufto loco: nonenim in carnofis partibus tantum facile peperit dolorem. Putoigiturfubmuiculofron-15 tisprarcipue,amp;foftaflefubipfa quoqueoflavcftientemembrana. A teamen pauciorem hue lubingredi oportet. Non enimmultus tam cito diftolui pofte ibidem videatur. Sifubextre-macuticu!atanturncogcrerur,in tumorem eamattollerct, vtfuperciliumattollit,quo inloco laxior eft cutis, amp;nbsp;ab ofte magis deduci poteft. lam igitur amp;nbsp;morbi eftentiam, amp;nbsp;eiuidem caufam inuenimus. Reftatiamvt periodorum caufas perquiramus. Efteaduplcx: namamp; zo cernsanni letnponbus accedit, amp;cufnacccftitfcxp3cnehoris fingulisdicbuscurfumfuum perficit. Ergo quia non eft perpetuus dolor, conftat flatum in aflèdo loco non generari, fed aliunde ad cum acccdere. Etenim aut ex alimento partis,aut huiusexcrcmento aut alio quo-piam huiuore prxeer naiuram coin loco reperto generari cum tporter. Atnullumho-riim fieri poteft. Parsenim ca vtamp;cæteræperpetuo alitur, autalimentum prafenshabet, z f Quare non ct 11 s tantum djebus,fed lemper dolcrct.Sinuliter de excremento nutrimenti di-cerepofluinus. Nonenimcurcertistantum ternporibus ibicolligatur, aut ftaccruatum fir, cur tanta ipfiusparsdumcaxatfingulis diebus in flatum vcrtiturdntclligi facile, exponiqj potent. Si humorem alicjuem ahum ibidem cogiremus colligi,qui quotidiein flatum conueria-tur, manet cade difficu!tas,vndefc)l!cet is humor eoperueniat. Melius ergo multo, amp;vcri- }o us flatum aliundeacccdercdiccmus. Eftenim hoc amp;nbsp;ration! confentaneum, amp;nbsp;fieri facilius poteft,amp; quotidie ita accedere videmus. V bi veto gcneretur,colligaturuc difficile admodum rft videre, prxfcrtim cum de nulla totius fui corporis parte quacri poffit. Ego, quia hi inc dolorem inxqualitatem quandam corporis prxccdere fen tit zgcr,qualis ante febrium acceffio-nes percipi folet, amp;prxterea triftior fitfolito, corporifqj habitus indicatnon parum melan- 3 5 cholici in co fucci generari, circa hypochondria fpiritum iftum colligi, exiftimo. Qui hypo-chondriacamelancholialaborant, iiperpetuoargrotanr, fcdpermultosfaepcmenfes rede valent. Vt igitur non femper in talibus aceruantur vapores capur perentts amp;nbsp;mclancholicas imaginationes inducentes: fed aliis bis,aliis ter, aliiscrebrius in anno quolibet hæç cueniunt; ita h 1 c quoque rem habere credidetim. Sane quia ina:qualitatcm iftam in corpore inferiore, 40 non in capicefenrir,circa thoracem, ventremq;flatusiftos colligi vcrifimileeft. Quo vetoa-lioinlocoeos coll giputemus quaminhypochond.riis,autmefentchi venis,diduperquam difficile eft. Gigniturexcibis craftus,incodufq}(uccus,quicummultusiameftcollcdus,ob-ftrudionem in rnefentcrio parit. Abhac,iccinoris amp;nbsp;vicinarum partium calor audus flatuo-fum fpiritum crafTum quotidie ex cralfiore humore generar, qui cum neque tam multus,nc 4 5 quetamprauusfitvtdeliria mclanchohcainduccrc poffit; facilefit, vtaccrebroincxtcrio-rem capitis partem protrufus in earn frontis partem quz maximeimbecillaeft, colligatur. Hancautem partem imbecilliorcmfrequenscafus inpueritiarcdderepotuit: affirmâtenim asgerfequoiicsfere cecidifTcteam capitis partem foloimpig'ftc. Qriodhuiufmodi vapores fui fum frequenter cöntendant,caputqj occupent,probarione nulla eget. Credibilc quoqj eft 5 o in dextro potius hypothondrio, latercucgigni, quam in finiftro, propter admirabilem vnius latcrisconfenfumamp;t reditudinem. Ergoquo remporein hypochondriogeneraturiftefpiri-tuSjSc caput petiutriftitiam aliquam parit, fed minime notab iiem,quia nômultus admodum eft,neqj vtin melancholicispaffionibus,aduftus.Vcrifiii!ileilludetiameft,cundem inter dor-ro iendum potiffimum caput petere propter notas Medicis caufas. V bi iam a fomno furrexit, 55 amp;nbsp;calor innatus fefcrurlus ad membra fSd fuperficicm cxtédit, vaporofi ifti fpiritus excernun-tur. Qm,quialcues funt aliis cerebri cxcremcntis comparati,per luturas cranii cxeunt, amp;nbsp;fub cure repentes ad partem earn frontis deponuntur. Certum eft,eos non intra,fed extra calua-riam collcdos dolorem parère,amp; exfuprafcriptanarratione liquet. Quod fi quisaliam viara inueniat, per quam aptiushuccommigrent, non repugnabo. Eoin loco quumcoquuntur,

ConfiliorumMediçinalium Liber. 247 extenfionem, fimulq-, dolorem tantifper faciunt dum aloci caliditace attenuati, re'ôluti e-uanefcunr.Hoc tempore a dolorcimpeditus minus edit,ac bibitægrotus. Itatit vtaffeétiohy* pochondriorum concoctis arque digeftiscrudis humoribusfoluatur, eaquefolutanullaca« picimateria(ubminiftrecuramplius. Vefperi taies vapores, noduquemagisalcendereinca-5 put, hocetiam fignum cft, quod femel, iterumque cubitum iturus pridie quam eum dolor inuadcrctjca in parte dolorem percepit. Quod pofteanondoluit,eius caufac multa: pofTunc adduci. Prateipuaeft quod calor in profundum (cfe recipiens fecum taies vapores trahit. Fie-rihoc fàepecuminaliisquibufdam, tuminmcipfo animaduerti. Ergocum quzriturcura fomno dolor ifteincipiar, paulatimqjauâ:usacerbillimecxcrucict,acfenfimiterumratione certadccrefcat.relpondendumcêfeoideofîcii , quod innatus calorpoft fotnnuminomnes partes extenfus extra cerebrum eundem ilium fpiritum expellat,ifquefenfim in locum illnra imbecillioremcolligatur, amp;tandcmacalorelocicxtenuatusdifljpetur. Fieri poteftetiam vc ïs (piritus paucus quidem ft t,at valdccraflus: Hune eum a calore partis magis attenuatur plus occupare fpaeii, magiiq}exfêdendo maiorcm effieere dolorem. Vbi iam adfummum fit ra-*5 refa(ftus,abeodem calorepaulatirndilFolui. Hoc tamdiufttquamdiucxhypochondrio materia fuppeditatur.Hincetiam fit,vtaliasgramor,alias tenuior fit,modo plurcs,modo pau-ciorcs dies perdurer. Colligitur auteminhypochondrio, dumobftruâxfuntipftus veux. Obftruâione folutaceflat aftedio. Siquæratur ampliuscureettis annitempotibus fiatifta obftru(ftio,amp; vaporoft fpiritus generatio, non verofcmperadfit;hoc tantum refponderim,to-^0 tiesrecurrerc,quotics materia idonea,amp;iàtiscopioiàcollcdaeft. Argumentoftt, quod non quater folum in anno.vti ab initio cum recens morbus eflèt, fed quinquies, amp;nbsp;fexies infefta-tur. Neque dubito,quin,fi viétus rationem deteriorem feruat,frequentius co fit laboraturus. Colligitur ergo materia pro obftruâione generand3,pro viâus ratione citius Sc tardtus,cer-to tarnen tcmporisfpacio.vt in aliis cunâis morbis vfuuenire videmus,qui per circuitum ali-quemrecurrerefo'ent. Quarequi plurahic viderecupit, isquxdetalibusaprobatis autho-ribusferiptafunt, perlegat. Non temcrein viâusrationem potiusquaminacris mutationes vt caufam, refcro; expertus enim eft in omni aeris conftitutione ipft accidiftè, vt ex eo labo-raret; neque propter aeris mutationem aut leuiorem, aut grauiorem cum meminir fuiftc. Quare diflimilis eft eius ratio, ab eo quem author libri de theriaca ad Pilonem narrat, Auftri 30 flatum ex capitis dolore prxfenftfte, domi licet decumberct; neque adcephalxamreâe,aut heraicraniam ( quamquam ft quis ita vocare velir, non multum aberret) referri pofte vide-tur,fi quæ horum morborum propria fit natura accurate zftimetur. Arqj hxc de morbi hu-ius natura amp;caufis fufficiant. Adçurationem tranfeundum iamerir. Curatio huiusdoloris erit pra-feruatio.- Vbi enim partem amp;: roborauerimus, amp;nbsp;ne ad earn flatus iftedeponatur ca-35 iicrimus, quod cupimus, iam obtinuimus. Et de roboratione turn aliquid dicetur, cum, qua ratione colleâionem ipftus prohibendam putem, expofuero. Prohibebitur ipfiusin caput Golleâiojfi opera detur ne in corpore generetur.Non generabitur,modo vera fint qux fupra diximus, finullanrfieriobftruâionemin mefenterioftnemus. Ficthoc, ft viâus rationem conuenientcmferuabitxger,cruditatemfugiet,abilllisquxlcntum,craflumquefuccumge-40 nerarepoflhnt, acfolent, abftincbit. Quoniamvero tam inculpate viâurus non videtur, vc non multum huius humoris in corpore colbgatunproximum en t,vt æedicamento eum ali-quo per interualla repurget, partim per aluum , partim vero per vrinam educendo. Practerea vtilis ad hanc rem erit eorum ciborum, amp;nbsp;medicamentorum vfus, quæ farân hberare, inci-dcreabftergereqjhumores tales, itemq; vrinas Icuitcrciere poflunt. Vraturergo cum cibis 4y capparibus,aceto,fucco limonum,arantiorum,fuccoberberüm, amp;nbsp;ipfisetia fruótibus ( Ger-manice appcllantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;S*ïUrhng/ ) itemcerafisacidis, quævulgo nomi-

namus,ac malis acidis coäis, iteraque prunis acidis; Ab bis enim aperietur obftruäio faäa, amp;nbsp;fieri prohibebitur. Prodeft etiam vinum interdum bibereabfinthite, atqueid quodcum carduo benediäo, amp;nbsp;quod cum faluia paratur præfertim fi non fint noua, Gaueat cafeum, 50 carnes,amp;pifccsaridos,amp; durosjegumina, pifeeslentos,fruäuscrudos,amp; in vniucrftimqua: difticulter concoquerc poteft.Edar fuo tempore,amp; modo,vt non inferciatur cibis venter,fed mediocriterfolumfatietur. Vinovtaturveteri, tenui, nonvinofo. Sitaleftt, diluâtaquain quafolia aliquot cichorei herbæebullierint. Valdehoceumiuuabit.Sumatper interualla, fingulisfcilicetmenfibusvelfirupirof folut. vneias aliquot,vtleuiterpurgetunvelfirupum y y ex multiplici florum perficorum infufioneftbi fieri eurer, vel ex floribus prunellorum fiiuc-ftrium ( Germani vocant (Scljftbcn) ftmiliter præparatû,vel caftîç aliquid ante paftura ex a-rundineerafæ edat,vel pilularum comunium.quas pcftiletiales appellant,5.!. vel maftichina-rü,vel tertiä, fiue dimidia drachmæ parte puiueris rhabarbari cü ouo forbilifçpius deglutiat, velterebinthinx^.ß. fimilirerablorbear cum lulepo viol, vel fol. fenx^.ß.in hauftumvini infundat, per noäem in loco calido vas bene teäum feruet, poftridic percolatum bibat.

Proderitctia, vti (änguinis miflione femel in annojaut bis,amp; pridie corpus leuirer purgare. Item iuuant cucurbitulæ appofitæ. Quæ omnia facienda funt, non tarn propter prardi-dum dolorem,quam proprer mecum melancholia: hypochondriacæ feu flatnofæ.

Port aliquot annos rediit idem ad mc,amp; conqueftus eft: de dolore quodam ventris,qui ipfipoftfumptum cibum horisaliquot oboriatur,amp; portconfedum cibum difpareat. Appa- 5 retvelhincTecdenosde fupcrioris morbi caufa difTeruifle. Fit enim flatus irte in mcfenterio, amp;nbsp;cum per venas hepar attrahere aliquem fuccum incipit ex ventriculo, in intcrtina motus cfFunditur, doloremque parit. Neque alia hie ert opus curationequam fupradida, nifi quod mane porter nucis mufeata: faccharo conditx dimidium edere, vel myrabol. chebulum fic conditunijVel faccharum rofaceum vetuscum puluerecinnamomi,amp;:anifis faccharo incru- ® rtatis.

Quxritur ctiam nunc de fcabie, qua: circahiemis initium farpe cum inuafcrit, amp;nbsp;rede-unte arrtaie iterum reliquerit. Fit ea propter fanguinem vrtum amp;nbsp;falfum, proptcrea quod hi-cme non facile expirare vapores ifti poflunt: vnde in fanguine fub cute retenti eum vidant,amp; corrûpunt. Proderitergofubautumnifinefanguincmittere,amp;corpuspurgare,vtarceatur. Quamqnam fifupradidam curationemfequatur,minimeverendumeiputem, vtfcabiesci molcftafitfutura. Nuncautemficcurabitur. Accipiet^./. caflixinarundinc. Antccænam fradaarundine, aut per medium fecundumlongumfiflaeradct cafliam, amp;abfqjfcminibus edetjpoftea moxca-.nabir. Pertridie hora dimidia ante prandiumvbi priusmcdiocrem fecc-ricdeambulationcm,vcnamiecorariamindextrocubito curabitfecari. Deinde per triduum mancbibet huncfirupum,qaeminchartadefcripfi.Porthoc,medicamcntumibidcmanno-tatum fumet. Portea vefpericubitum iturus,ad calidam fornace,vel ad ignem calefada parte vnguenti ibidem quoqj defcriptijfediligenter inunget,cubitumqucibit. Hoc fado per triduum aurquatriduum in balneo fudabitpaulum, amp;nbsp;diligenter

feexterget. 'Si quidnotabilefupcrfit,per aliudbiduumfc inunger, iterumquefudabit, ôefle benehabebit.

INDEX RERVM ET VERBO-RVM PRAECIPVE NOTATV DIGNIORVM, IN VARIA OPVSCVLA MedicaThomæErafti D. locuplctiÆ

Chiron Cent aunts ^magiß er Achillis, Saturni amp;nbsp;PhilyroF. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Chironi Medicamentaria adfiribitur

Chirurqi amp;nbsp;Phyfiici olirn iidemfuerunt

Cbryfipptts

Cydoniorumfiuccus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;217,} g

Ctbtts cfipotus nonfilum morbos générant,fied dr aer, aqua, exercitia, labor es, antmiaffeHliones

Ctbtti quomodo exhibendus in acceßione particu -Zir/

Ctbus tenuis exquifiitus ,iuficuli carnium cumali-

£ lementum quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17,55

f x Element is qua ratione qao^ fiant nbsp;nbsp;25,40

Empedocles

Emplaßrumexgeranio contufio d“ fiuilla pingue-dinefiadisofiib.plurtmum prodeft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j}, j

Ephemerafiebris

Epidaurus

’b^SiiCri^

Epigennemaquid '

Epilepfiiapuerisproprius morbus

adEpilepfiiam remedta accommodata 784,5^. 185,2

in Epileptietsfiuma cum videatur 171 8

Error es odidebent,non homines nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10/, 10

Erafifiratus

Excrement a aquofia quidfiignificent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17Q, J

Excrementa quorumdam animalium cur hont fint odor is nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;170,5

Color Mger tn facie fiepe appareil amp;nbsp;in ali is cor-porispartibus

Concoh^ionisfpeciestres nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;139,20

Cor auH or 10110. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;166.,-1,'î,

Corporis temperamentum cofiequitur mores

P A des cur cerebri affeiius indie are pofiit 143,51 in Facie cur morborum figna facile appa-l-?335

Facies Hippocratica

Facies puftulis de- ficofiis tumoribus de format a hepatis calidt indicium eit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2/7,34

Facilitates quot fint

Fehr is tertiana a bile accenfa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ 77,4

Fehris quotidiana a duld pituita accenfitur

V7,4^

Fellepficis octili Thohiapatri curati

Foettda in byfiertcis naribus admota cur iuuent, 0-doratanoceant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-227,5

Frigidis t empor ibfiigidi mor bi ah atra bile Fruclus horarii podagricis obfunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2oS,4i

Fouex infade quidfignificent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 4,5 4

JJermodaFlylis non temere vtendum in podagra

Her odieus Selybrianus Medicus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y.^2 9

Jlerophtlus

Jlippocrates primus medicin am aßudiofapientia ßiunxit 3,58. exquibusfcriptisopcra fua composer tt 4.y4.adfinem artis medic a fc non per-uentffeteßatur 4,25. quosmedicosatidterit 4, 2 8. quandoßoruerit /, 3 o. 123,10, doUrina de pttlßb. aut neglexit aut nefeiuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4,}^

Hippocratt honores Herculis tributi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eide

ßatua aurea poßta 'ij

Hippocrates Per far um regts pre cesfer nit 5,38 Hippocratisfilq Podalirius cf Machaon 123 .lt;ƒ exHtrundinibusaquaadquidvttlis 785 53 Homerus medicinafludioliis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3,36

Humor es quatuor jo,\G. quado abfumatur 144 25 Hydrops nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16? 37

Hydropsfißtin hepate eJi incurabitis 163,51 Hydropisßgna per cofnfum inanium partium 264,8

Hypochymaquidfit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;153.20

Hypochondrtorum confderatiovtilis nbsp;nbsp;nbsp;757,30

Hypochondria qua contineant 7 57,40 Hypoßafs in vrtna nulla apparetß tenuiter vrina tur ; copiofi verofilargius -, exigtia verof me-

214,2/

Lapts Jabulofus, qui in Palatinatu reperitur, in ßaciuris^f rupturis muit urn poteß yz^^j.ex vaporefulphurio gigni videtur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JitiQ

Lcgcm qutßxitßdern refigere quo^poteß j 3,77 A6lt;77B0ü/Xlt;Ct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;187,47

Lepra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSo,is

J\.Y\tMtquid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14g }^i

Lienisinßammatiocircamorbumacutum

Càîechoacaradtxegregie aquas vacuat nbsp;23^?,28

tMeconium ( 86,23. pro opiopoteritfuhfiitui 24 xjÿledicina inter omnes artes liberales depraßan-lia eif dignitatecertarepoteßPhyfc^ger-manaforor J^OfZ-quidpraßet S,lt;)\yy 'verfiiur circa mat er tam -vitientem agent ern 11,24. •vtrumfcientiaft anarssóy?,. vtrum recdJ di-uidatur in Theoreticam nbsp;nbsp;Pr a^ team 16, zo

CM edteina partes quotfnt nbsp;nbsp;nbsp;i^iÇtyQ.ioyS

C^Jedtetna definitiones 15,23. eius opus eJlfii'-

Jftsmultorumremedioruminuentrix 3,16.

epi t aphium columns infcriptum ibid. 18 luUpiconfeLlio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;210,20

Juramortalitatiseuentusnon patiuntur medtcis

tmputari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w^icf

ancJiJedicina metho dus breui tempore pofit addtfci

CMedicina tres panes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;140,77

Medica art is origo eadem qua hominum 1,76 CMedicinam çfrnedtcos a Deomanajfeteßa-turEccleßaßes

CMedicinam qui coluerint

Medtcinam ejjè arte ejfecîiuam probatursy^zG tMedicarum pradtJlionufundamentu 141,5 (ƒ in Medicina nullumpraceptumiam veru, iam falfitm ßed fempiterna esi omnium eorum veritas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77,2 r

Medicus çf medicame utaa Deo créât a 2, ? rfquot; UÏJedicus qttaconfiderare debeat

Medicus per it tss vere vocari poteß Alexicacos so, ty^.miniß er natura ii^z-f.quidproprießt 27 Di

Octilifèmidaufiquidfignißcent 248,50

Oculorum peruerfio vndeflat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i47,2 8

Odorataancabda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;53,15

Oedema quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;160,27

olera multum exerem'itorum infe habent sS'i, 5 7 oleum chamameltniiatrophia mufiu'orumpro-

defl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^99,54^

oleummaflichinum dr ab/înthii nbsp;nbsp;nbsp;20 9,57

oleumfcorpionum ad calculi dolores plurimum valet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;242,46

O/’Zö vix aliquid Turdsfamiliarius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 5,4 9

Orf hiantecur dormiamus [ape

Orusofiridisatq^ljidisfilius },2Qgt; inuenterme~

dicinaanonnuUuputatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.zi

Oflrisfioflrex Magnus vocatus

Ofirides duo C^egyptiorum reges cuando re~ gnarunt

Morbi curabiles in eer tie incurabtles fiitt 743,2 ƒ CM or bi omnes breues oriuntur ab humoreca-lidotenuidongiafiigidodreraffo 731,54 lt;iMorbt omnes in venu dr ar ter iis oriuntur ob Vitium corruptorum humor um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17 5,14

(Corbos qux generent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1,2

Morborum non eÜ omnium vna conditio 11,35 Morbis extremis extrema conueniunt remedta ^’0,}5

CMorbificacauffanonfiempertotaper vniuerfia-

TTpaturafiecundum medicos quidfit

JS(atura curat morbos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11,24.

Migreda a contrariis caufiis fieripotefi nbsp;nbsp;14 7,48

TSiotitiee omnesfunt vel eontemplatiua,adiuie,ef~ fediuA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17,50

'2iuxmofcatacondit4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185,47

l^eum aqua ex corticie viridibus difiillata 95,28

tum

Pharmaca leuiterpurgantia

Pfnlofophi dr Mediciantetempora Hippeer atis ii-dem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^2,9

Philotheus optimus aphorifimoruinterpres 123,17 cpuaioAoyiiui 19,18, eiuspartes Pilula C omit is