■ Ss X s - Ä Ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s Se -

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden: • de rug van het boek • de kopsnede • de frontsnede

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- .-/je

Igt;iyIN^Rf^M LITER^RKM IN SCHO' la Tigui'ina profefrons,ad Riceardi Smythæi An glijOlim Theologiae profefloris Qxonienfi»

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duos libellos de Cælibatu facerdo

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tum, amp;nbsp;Votis monafticis,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;édita. .

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M. D.

i^ätidEpifcopo.^. Petrus !Adrtyr facrarum litc-rtirum profcffdr in fcboU Tigurinu, Gruiiü faliitcm Î Dfo Putrc per Icßint

S T f RPFtTAnA R olim O-xüiii.)Reuetsnde Antilles,Rege Anghæ Eduardo VI. eins no, '.minis adliuc uiuo,Pauli cpillola Jptiorem ad Corin, quo etiam té '(pore/u ciusGymnal'ii rettoreni (cu( quemadmodum appellant) 31 Cancellarium felicii'siinè agebas _____ B Et quum ad 7. cap. iam peruenif fem,ubi Apollolus de uirginitate atque matrimotlio permulta lcribit,ibi dc uotis,ut meæ rat.ones lerebät, copioselaCisfufet|Uedilputaui.Aderatin fchola fre-quensjiraoafsidue Smythxus,cui aifacrashteras ibi profitendas iuilu rcgis ,fuera’.n furrogatus.Isquxi mcdicebantur,nonfoliim attente audiebat,fed etiam quantum afl'equi poterat,literis confignabat .Idemqi ab eo factum eil cum eiufdem epillolx cap. 11. expli-cando,eademyilerlo Eucharilliæ docerem,quæue-i'iora,8t fynceriota elle credebammam cY’.emadmodû priusfecerat,eaquoqucomnia excepit. Verùm, quia illiÇutanimoturbido,amp;iudicio corruptocft)quæ di xetam minimè probabantur,quodam die,me nefufpl tantcmquidem,inauditotio!pfo, maxima turba fuse fadionis aduocata,tumultuose admodum eft aggref-lus,inftabat,ut mifl'adocendifunflione,quamilïa hogt; rafolebam quotidieobire,commutato inftituto,aA difputandum fecum de improuifo,ac tepentcd.lcéde Kin.EJO uero fatis intellexi totaux cam rem plcnam

effe P ericul i: nihil enim turn procliuiuj eraf, qulm ut oniniaiiifeditionem,amp;qui(iemturbuleiitifhiiniiïiexi icnt.Namilliusoperæpertotû auditoriü, qiiodeiat confertifsiiriuiUjIefe iiifuderant, para:æqaidui5 hcc rejtuibarcjatque milcere, quó ueritateni, qua;Ti non poterantcxtiiiguerCjOpprinicreni:, ubique fpargen-do,fingendo,amp; inculcando uittoriam à fc ftetide. Quare nolui eam accipere conditionein,quæ inihi fa-tis'iniquaott'erebatur.Nequeuifumefthomini furen ti,multaquefeditiosèdiéluromorcm gercre. Ncino fuifl'cttam cæcus quinjintelligere tuni facilèpotuerit ex tali di(putatione,uel ad fcKolam, uel ad hccJcfiani nullum fruótum deniqueredditurum:lï qmdem ncq; auditoribuSjiieque mihifatis conftabat, de quibufna quarftionibus eilet dilltrendum: etenimeas lil'quc ad ilium temporis articulum occultauerat,neqiic ut mos eil,in albo dilputandarnm qusllionum publicè pro-poluerat.Idtatùmomiies generatim intelligebamus . eum de facramento Eucharidiæ,contra me uelle difl’e rere. Atparum temporis conccdi uidebatur, ad tanta ni rein excutiendam.Hora quippenona iam erat ela pla,nec fieri poterat,ut una hora quæ reliqua erat, ea dilputatioabfolueretur,qusepoftea cinatiior dies agi tata,uixtandemconcludi pocuit. Adhæc id acce.ic-bacincommodi,neque iudices,neque moderatorei ullos fuilfeadhibitos,quorum iudicio atque arbitrio ■ totaca resgubernareturmullositem notarios deftina ‘ tos,qui bonafide iuftaque diligentia ea cxcipcrcnt, quz difccptando ultrocitroquedicerentur.Quoita-que omnia retlè,atque ordine tierent,attio illa in qué damcertum diemreiectaeft. At Smythxus notier fefe dam ex Anglia fubduxit,tantum abtuit,ut ad condi-ftum tempus difpucationihabendæpræfensadeireuo luerit.Louaniumautem uenit,amp;in me,duosnon minus ineptos,quàm uenenatos libellos de Cælibatu fa-cerdotura,amp;de Votis monatlicisedidit.Quosego t£i • accept,quando commentarium in epiftolam ad Cor. priorcm,iamiamin lucem dandum recognofcebam. Sed ut ne diutius quàm conllitueram,ea editio dift'er-retur,qu« non modó abamicis,amp;grauiflimisuiriï poltulabatur,fedimprobèadmodum cfflagitabatur, cxilt n.auifcntentiam meain de Vutis, amp;nbsp;refponfioné

ad Smythæum in aliud tempus differre.Idqüe in exp® fitione circa hnemy.capitis Icótoribus me aliquaiiüo præftitum ire,bona fide recepi.D einde otioluni quod damnactus,quae uifafunt meo fycophantæ refpondi, Caetetum quia putabam noftrorum hominura fludiu huius difceptationis cognolceiidx lam deferbuilfcjpc ne decreueramhanclucubrationem præfertim quod fcripta eflet in hominem iuxta impurumatque obfeu rum Cupprimere.Atque id ut facercm,nonnulli amici amp;nbsp;quidem ex praecipuis confulebantiueriim quod fta tucram,idperfequinonlicuit.Namquimeumcómen tarium aut perleoerunt,aut iam legut, me debitorem efle clamitant,amp; manuconfertuminiusquodammo-dotrahuntjUrgentq-, ut promiH'a dilfoluâ, amp;nbsp;meâ fi dé tandem aliquando libercm. Quotum tum iuftis tum flagtantiflimis poftulatis cum reluftari ulteiius ne-queanijid reddere,quod fum olim pollicitus,nunc de creui.Atqi teReucrendepater,Antiftesq-, doftilkime hums mei qualifcûiiuelaborispatronumelegi,quod pro meo iurepotuiffe facere multis nominibus videot Primùmquod te omnia ea,quçtum teporis geftalunt tnemoriter teuere nó dubitem.Nam eoloco Si autho-ritate tune eras, ut aélionibus üxonienfibus fxpius amp;interfueris,amp;prxfucris.Deinde quoniam ob tuas infignes uirtutes , egregiam eruditionem officia amp;nbsp;beneficia non uulganainmccollata,lum tibiquana ardiffimèae inpetpetuum deuinftus. Adhæc,quod nefariusifte Zoilus cuirefpondeo,non tantùmin me, aliosque bonos uiros afperrimè debachatur. Sedte præfertim,uirum,qucmeruditionis Si dignitatis ergo fufpicere debuilTctjin fuis tarne hil’cclibellis flagellât, lacerat,amp; conficit.Quamuis me non fügit,mirumir» modumeflefplendidumatq-, honorificum,pijs claris amp;doftis uiris,abimpiis,turpibus,8e indoâisraalè ai» dire.Quamobrem id uel nihil,uel modicè ipfes tâgit, Poftremô uero cùm tibinô folùm de reditu in patria fedetiam de collate epilcopatu gratularî cuperem, uifum eft id facere hoc meo cuiufmodicunque munu fculo,quod amp;nbsp;fi per fe ipfum rude,tenue,ac paruû elf, attamen dignitatis Senominis tuifplédore,cuiinrcri-bit,cultius,plcnius,amp; multis modisampliuseuafurû,

■«tque ratione quam in fcribendo ,amp; refpondendo fint fcquutus,nihil dicam,fi quidé i js de rebus in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prss

fationCjleftorem quantum fatis uifum ert , admonul Plunbus item nou exculabo llylum, non ea depreca-bor,quæ tuas elegantes aurcs lurepofsint offendere, neque multis operam,amp; ftudium meum commenda-bo:quoniam te cùm æquum,tum amicilTimum patrq nummeprorfushabiturum conhdo,necianè aliter at fectum,tiuàra femperantCa firnexpertus. Verùmi)»’» nitHisad ea uenio,qux non finemea fummauoluptï' tedctefæpiuscogito,fanè proeo,ac debeo tantùn» gaudij,amp;quidemfolidi ccpi de tuored tuinAngliäj quantum explicate nequeo, nee fî daretur exponeic, quenquamfacilecrediturumarbitrer. Qu,id cjujeris? tamfumlætuSjquàm qui maxime.lam plané uideoiil ftorumuitam,fecundarumrerum, amp;nbsp;a un er (a ru ni jii-Itar Euripi habereperpetuam quandam rcciprocatio nem,:taut in eis,amp; mortis Chriili,8crefurrcctionii ex prcflafpecies-.amp;uiua imago refplendeatifuntDei fet ui modo inpretio,atque fioncre,modô uerà piacula, amp;nbsp;oues madationi dell;inataî,pro Chrifti nomine: la« dandus Deus,æternumque pr.i:dicandus,qui depullis tenebris , Incem rurfus in regno Angliæ profuabo-nitate corufeare uoluit. Is elf,qui potenti lli mam Re-ginam Elizabetamad hæc ufque tempora incolume fcruauit,cuius pictate,fapicntia,iuftitia omnia melio rajamp;felicioranobisrcftituit.Ipfaenim religionemad puritatem Eu.igelicam reuocat, fuperlbriones in dies inagis magisqueamouct,amp; uerbumDei quod omniu bonorum caput eft,ubique per omnes tuas ditioii-'S inculcari,amp;prædic.!riiubet.VtinamilliDeuselargia-tur,utcaperft'dèabfoluatqu.i: reétèatt|; fanétifsunè inchoauitjUt nullztandemreliqnia? Amorrheoruin in populo Dei remaneant,quó ex animis hominum ra dicitus extirpetur fuperftttio ïillaqui Jem gratiaDei 6cperfefefapit,amp; eos habet monitores.quicùmfpirl tu, tumdoctrina pluriinum pollent. Inter eos au-tem pro certo habeo,te,quoquefideliteraclurü, quï tua eftinDeumpietas,amp; in iliam obfcruantia. Qjjod «d meattinetReginam,cccle(ïam, amp;nbsp;regn« n Angli-canumquantaprecumuipoflumfilioDei affiduè co . tnendo,ücfanè,adno.s deinllauratione uclira felicilk-niasé-

) ( t

gt;

1 s

1 } ü }

è It ■J

■

nuntii quotidis afreruntur.Sed inter cxteKt^ ■quæRt'ginæ maieftas in religione reftituédapræclarè gelsit,hoc bonis omnibus magnum habuiß'e moracti tum uidetur,rae autem prorfus'Uiaji i.» replet,ac mi-rificè confülatur,quödepilcopostum cgregia pieta-teinfignesjtumetiani doébifsimos ecclelijs regnifui dederit, quæ languidæ , ac propemodnm emortuse iam erant. Hbs nero tu quouuc iure meritoquc jdnumtraris, ut cui. N.tiadr a fit gubernanda . Quod ego non tibi eo nomme,gratulor, quafi ma-ioremaliquaiu dignitatem,honoremque ampliorem, quàmaateafis aliequutus.ltacnim te nunquamam-hiuiiïe certum fcio, qui digniiatum amp;nbsp;bonorum fa-tur admodum fucris. Cur autem uehementer gau-deam, id eft,quia probè noui quantum in paleftraec-clefiallica polsis. Noulquanto Audio uerx pictati» inftaurandxtenearis. Nouideniqucquum Rex An-glix Eduardus memoriæ fandifsima: alumnus tuus adbwc uiueret,quantaeumprudentia amp;dexteritatein ftitueris.Tu eianimum ad Deum pure colcndum acee debasjtua opera,amp; diligentia,uocibus Chrillianis au-ï :seius perpetuó infonabat.Tua dodrinaScinftitutio neille utrèdiuinus princeps,quis tener adolefcens in Chriftianifmopuro,acEuangelicisdogmaiisadmiri culum proieceiat.Taceo quatpublicêgefTerisOxonij dû ibi niagiftratû gereres,quæûc priuatim in collegio Chriili,cuipretras.Tacco quoq-, utbonafidè,cbarita teatqjindaltria pauperib.regjas eleemofyn'» diftribuc ris.Taceo i ■iq,hec,Sinoloi-.Kr«Ai;rTÔ(.defingulis dicere bed illud unfi tibi uerèaflSrmo.Hæc omnia tâ mihi, q cætcris omnib. qui ecclefise bene cupiût magna expe-ûationé de te niouifl’e,itaut lâ ferme pcrlpetlum amp;ex ploratum habeatur tuâ uoeationem foreChrifti ouib. iïiidnofifsimâ.Sic enini f^ttus inftitutusq; uideris,u nûlt; materi.'gt;peramplâ,amp;latifsimûcainpû nadus,ubcr rimç tuç doctrinç fümo cû frudu femétécopiofifsima fisiaituins/juù Chrifti fyncerus cultus longé lateq-, propagctur.Plâtabis tuquidé,amp; rigabis § diligent ,* si mè,r)eus uerô qui omni» boni fons ell perennis labo ribustuis,atq-,ftudi)slargifsimèbenedicet,amp;fpes inie daeft,nonaliaifta no tantû tricefimam amp;fexagefîmâ: fedetiacentefimâ meflem,inregnû cælorû ,pduduri-.

Fûdaraentû iain pofîtum eft ChriftusTefus fil ius Dei, amp;abitftus eftRoffia'.ienfîi Antichriftusiædificabis i' gituracriu$amp; incitatius quàm uiiquamantea, fupef Chrifto,non fœnum5autpaleas,autligna,fedauruiii, argentum,amp;lapidespretiofoi.Étfiabs te ianduduni jmpreflamorbitîfequaris inftar boni patrisfamilia^ de opuIentifFimo thefauro diuinarum literarum, qu« tibifummo ftudio fomparafti noui amp;ueteris infini-mentifalutariaJocumenta ouibus tux curse, fideiqj niandatiï efiufiirimeproferes:amp; iccirco catalenta qui but àDcoliberaliteradmodumes cumulatiisingeni» aè,acfolerter exercent amp;conduplicabis amp;fuo tempo reà Chrifto tanquam feruus, amp;nbsp;ueconomusfideliÆ-mut iuftis laudibut prædicaberis,quo nihil pulçhriut nihil prçftabilius expeftari poteft.Hæc funt Epifcope R.euerende,quæ pro co quanti tcfacio ex animo,amp;mJ gnoperè tibi gratulor,Deumque pattern Domini no-ftrilefu Chrifti precor,amp;obfecro,utquemadraolt;luin in crucetibihaétenus affuit,quando magna conllan-tiaextrapatriamuerbo eins potiut,quam impietati parebas,ita nunc fuo fpiritu atque fauore adfit iii ca fe de,adquamipfenuturuopcr Maieftatem Regina; te promouit. Vale Antiftes in(îgnis,ac pater in Chrifto lefucolendifsime.Atque meumlibellum tuo nomini dicari, non tantum in bonam partem accipiat, uerùm eo peftore atque fronte ilium exci-pe, qua ego ad te fum aufus mittete. Tiguri ii. Augufti.

AD R1CA.RDI SMYTHAEI ANGI. I LI-bellosDiios de Cælibatufacerdotumamp;Votis monafticis.

E V S pdter Domnitioftrile-fu Chrißi,(juuin iicritiftcm Eujit-À gclij fui curd in dies mugnificè il r!l liijlrarùf'.cilè[)atitur,utfubindc O Âa pmnultifurgant, cjuimulisarti-

reficrit prj:cl.trius triwwîpbatuîn/o Chrißiaiij; tieritd-tis ciiltorcs nitorcin cius,atcj; fynceritatem pHriw con-tcKplcntur.rueruntituij;fuperioribus tdinis baud pM~ a non minus bypocrit£,t]jtùmfuperftitioft, qiiiuducr-fus mini^lrorum Ecctefucfinélu coniugiu orctompro-cuci, tu bLifpbemo inusôiifunt quamutrocifimè. Sed Jkclcfia piorum è iiefi'gio ud manu bubuit nobiles, dtq; flrenuos diuinorumfermoiium propKgnatores, qui non fuo priuato nonû!ic,fedß^iritus fanéri, adeô firgerunt il loruminfinumfi'.rorcin,utdpcrt.èuiderimusiii eo cer-

taminisgenereDcum ftpieiitcs in aflutiu eorum coin-prcbcndijfe, atque proMidc ntù ine/fabili fapientiam fi~ pientiiim, intclhgentiam intelligentiuin perdidiffe, Cwmq; timentes DeMjn,qHt uiderantZuangelicte doélri^ n£ bofvs Dci auxilio fuperatos, fecu diccrent : Vbi fapi ensiubifcribd^ubi inquifitor buius feculitcr tinno quif-quü gt;(rbitr4rdur,denuà qitonpiü fxcit!i)tciM,qMt,eu de-

% PETRI MART, icUdttm fcliciter ejjèt, hatlcpugnam rur/înauiimtiti' Hdurdtcficce tibi Sinytb£us,dttddcünc,dtt impudcntb dixerimjindgK qudm uiribus fretus bclluin redintegrA ticimlbphifmdtiim infiruitjZyquot;nidnu^pro uirtbuf colt-ferit:eiq; tdmetß devft,cùm uerbiDcifdentid,tumcMlt;gt; reüè,ucreq;dicciuii,criudicdtidifdcultd5 nibilomm» fdbrili uerjiuid,G' ipfe contrd ueritdtem lingudin dciiiti cy qtidmqudm iufto prxlio no poßit uincere, turbdtA’ tdtncn infirmas,cr dduerfitrios Eudtigclij Cbrifii, qudH' do dliter nequit,uel bdculis drundineis confirmdt: robii' flis ucrà,qui nondd omnm ueittum dodrtn£,ut pâmii“ U,dgitdntur,Dco propitio,condtus dus minimè nocentlt; Omncs quidcm,quod dd ipfum dttiiiet,inuddit,quemdi‘ inodumlcrpentes,qui fiedent in triuijs,ut in eos, qui ßecf rètrdnfeunt,rcpmtcmfiüidnt.Vcrùin db huius inorßh' qudntumlibet uencndtis nemo peribit, nifi cui Deus hu-iusfieculi ob infidelitatem oculos exc£cduerit. nbsp;nbsp;Nf M'

tuen exprobrentur nobis dbtmpijs eyr fuperflitiofis ciil^ libclli,tdnqudm firtes Qrgrdues,ut qui nufiqudm pofiiH^ iure cdrpi,nec inuencrini ddbuc unum dliquem, qui eH contrddiccrct,dtq; refifieret,bdnc ego rejßondeadi prlt;)‘ uinddm fuficepimec cd pLme de cdufit quöd dduerfiA }nefi:ripficrit,dcubiq;mcum nomen rdbidè profdndA ZA' infedeturtbiecenimCbriflidni bomines ldudi,glo‘ riteq; ducunt,tdntum dbe^, ut illis quicqudin mouedtiii'‘ Dixit cnim Cbrifius'-Eedti eflis ,cum probrd iecerinti* uos,zy‘perfequutifi(erint,dixerintq; quoduis maluuc^' bumdduerfiimuos,mentientes propter me. Gdudcteÿ exultdte,quonidmmercesueftrdmultd eii in cielis.ii^ enim pcrfequutifiunt nbsp;nbsp;propbetds,quifiierut dnte uot

Proinde cum ex bis intcïligdmus,binc gradum d tni.nofddum c(fic ddfelicitdtem, conuida, ZA indlediif^ bypO'

ßE VOTIS ET CAELIB'. 5 hypocritarum alacritate multb maxima ridemus» idcir-co ratio mei nominis,quam ego penè nuUo habco loco, ad fcribendum me non impultt : fed,quodßm ueritus,ne nondiuturnumßlentiumlibris alioqui leuib!ts ey ine-ptis aliquam autlwritatcm apud inßrmos conciliaret-Caterùm,quoniam tacui aliquandiu,nunc dicendum arbitrer , cur tanto tempore defenßonem hanc dißttlerim^' Porro (ut ueriiin fatear) nulla eft ratio fcribendi, cMi» tarnen uaria or multiplex inueniatur, qua nùnus dcle-(ier,atqueß cum rabulis, cy fophijiis cogar certare^ Ptmihiuidcorynon ab re in fcribendo contentioneso-diffe,quandoquidcm, ut àfapientibus longé prudentif-fimè didlum eft : Veritas ajtercando fapè amittiturz quaq; alias paucis agi potuiffent, dum contendimus, ucrboßuscxplicantur,quoniamadhac, alidue decla-

rundit libidine aducrfarij trahimur, neqire per e«w no-bis licet compendia ordttoîiis perfequi:u!tdc boriC, qua infacris Uteris intcrpretandis opfimè colloc(trëtur,in fagt; phifmdtis,calumnijs,atqueconuicijs male pereunt.Hinc itaquc partim failum eft,ut ad rcjpondcndum Smytha:9 tamfcrô acceljêrim,

Quamuis cy aliud pratcreaßierit, cur mihi tam pa-rum arriferit hac iirend: quod fycophantam adeó ßul-tum,zy ineptumfum na{lus,ut in caufa,quam defèndeit fufcepit,ex ingenij penu miferrimo,nihil noui pro-firre'ualucrit,fed ea tat 'um habeat^ qua ab alijs Papa a-dulatoribus,cr Anticbrifh mcrcenarijs diéla, repeti-ta centies haÜenus fùerut.Qjiibus cum fit ab aliquib. n9

incomodè re/^ojum, opera meâfuperuacaneâ fore fuf^i crfbdr.Dtdici etià äßdc dignisJUum omnia^qua in mc Jt citjogè ante cogeßilfe in Lutheru4ilt;:et ea^du is uixcrit^ no Jjt dujKî edcre. Poß morte uerà eins duos hos libellot

inuutglt;iuit:priorc quidem de CMatu faeerdotu^ähtrS autëdcVotismoMfiicis,quëitppellatCofùtationëquor» ddmcoru articuloru^çy ita fuu inßitutii trailauit,ut [( in(cribendo u-dde ineptum decldrduerit.Óc'mde cutni» priori libro omnid fermé drmdfud confumpfêrit, no h'i bebdtpojlea quid noui ddferret in dlterontnderdciddï^ ld,q:iæpriaiaddiexerat,denuorcpetijt.Qudre induO‘ bui libeVis no habet leâor,ntft quod prouerbio dicitar, Bis Crambem-.crfacile uidctiilumdaospdrietes exeo^ dem caeno,ac lato fu£ ignordnti£ uoluiffe fcedare. Nf$ fcjî contentas^priorem libellum,quem nomindtim dduet fus nuUu tediderat, rarfas cxcudi uoluit, de titulo coiti' tnutdto,ipfum quoq; contra Petrum Märtyrern inferip‘ ft-Vbi tarnen ab initio dubitdui,dn de me, an de altéra qi’opiamloqueretur-.cumfuumPetrum Märtyrern Qf thufianumfdciat,^e^o Carthußanorum inflitutumnc per fomnium quidom unquam fufccperim:cuiiis rei tefti habeo in Italia innumerQS,?^^ in Anglia non paueos.SeU ipfeinanimii/minduxit,nihildieere,dut feribere, qain iiatim eum deprehendas mendacem : adeo ut quantiiS quantus efl,totus ex mendacijs conflatus luderi poßit,

Aceeßit pr£tcrea,quod etiam à feribendo me non nb hil deterruit,quosdam grauißimo5,cy‘ maxime dignitd^ tis uiros,mihi non femel ßiifße authores,ut hominem tatst male fanum preeterirë tacitus,atq; ßlcntio altißimo uM‘ eercm.iJam inter ctetera ipßusuitia, qute itißnita pent funt,id quoq; in eo deprehenderunt, quod cumßt aliO' qui omnibus partibus obfeurißimus, nomen tarnen ßbi uel inde qu£rat,qu6d tcplum Diante incenderit. Et eerie nihil aliud uidetur feribendo quteßuiffe, quàm yioepatriam fuam maledi{lisprofcindere,optimisqM-bus^ uiris mendaeiccr obtreélare,fynceramq; diuinar»

literdrum ucritatcm impie corrumpere. (iudmqudm, Dco grdtid,operdm lufit.J^dm ilîuilris btec patrid con-uicijs eius nihi[oefideformdtd:necdefdmd,diffiitdteûe inftgntumuirorum ttel pilus detrddlus eius contttmelijs: necfdcrtefcriptur£ ucritdi, qu£ conflintißimd efi, ull4 ex pdrtefi-dudulentis eius cdptionibus Idbcfdéidtd.

)

f J

Cum itdque db bis prteftuntißimis uiris non contemncn-dds rdtioncs ddduci uiderem, fum dliqudndiu cundldtus: fed tdmenrej'^onderedeniq;ftAtui,tum propter cdufdtn idmdprmcipiodüdtdm^tumctidmquid in mentent ue-niebdt,me promiftffè id qudndoq;fdéîurum,cuminepi ßoldm priorem dd Corintb. dnno fuperiori fcriberan: poilremô etidm quid ex duditoribus Oxonienßbus per-multi,quos 'm Cbriflo chdrißtmos bdbeo, ut idfaccrem, importunißimefldgitdrunt.Dumqj dnimdduerto fartent lßdelitdrumfuijfe,utcu Cdttdnæis aeteris^ idololdtris dßidue pugndrent,cr mccinnrcpcto/ompiwTO ex pd~ tribus dlioqu'tn mdnfuetißimos,ddd{los,ucllent,nollent, cum impudentißimis b£retieis in certdmen frelt;^uenter defcendere,meipfumego quoq; confoldbor, quod licet id uebementer cupcrë,no tdmen euitdre iuflè potuerim.

Infcribendo nibilominus,qudntumres pdtietur, era breuis,pr£fcrtim cum iniflli, qu£ftione dnte me pr£~ cldrißimd 'mgenid fudduerint d quibus nil fermé reliäu uidco,quod poßtt omnibus cdlumnijs dbboc monüro re noudtis dbundè Idtißimcq-fdtisfdcere.Vnde inteUigofo^ Ium mibi rclidlds pdrtes,ut qu£ db dlijs dode inuetd ßie Tut,Cd dd retegendds ifiiusfdUdcids dccomodè.

ßgt;cro,no pdrum bis coducet,quifunt inßrmiores, et per ; fe ipfos pr£cldrds ZX uerißimds i-nfcrprrtdüoncs cijut«« gt;nbsp;fcriptur£ udfris^btcreticoruobiedisdptdrenon udlent.

At(]i Ut noiird oratio ahsq^ ordinc diffoluta non ult;i‘ gctur,ßc earn eße diflinguendam exiftùnaui, ut primo I» COßgt;eilemus,quidnam de Votis cr prtefertim œlibatnl è diuinii literis conflituendumfit :deinceps quidnaini'' ifia quteßone à pijs hominibus de Patruin fententqs, Conciliorum iudicari debeaf.Poflremô ne Stnythcut oquot;* nino ignoretur,non enitn fe patitur obfcurum eßetquif' nam hic uixerit,pducis dcmonflrabitur:non quôd is ftm Apelles,qui eum fuis coloribus aut poßtm, aut uclK* pmgere,cumhiecmateriaprorfusomneopus, nedut^ tneum,fuperet : attamen uirtutis eius atq^ conlianti£‘‘^ Huemgultumdabimus,)tequisfirtè,cum iüum audiefH in nuptias ut uocat,Lutheranorum,tamßurce,atq; dignitatefui orisdeclainantem,ipfumarbitretur aliqii^ eßetertiumCatonemectelodelapfumin hanc infulat«, qui dejènderit uel ufq; ad morteßrtißime quæ prius io‘ cuerat. tdeoß fubfinem ob oculos ponemus illius pgt;alino diam,quam publicè Londini ad Paulinam crucem bd' buit.lnhccitaque tria Apologia uniuerfa dißribuetitf’ CyuafifaucteGeo cxplicata ßerint,le{lorem firtafi non poenitebit laboris,fi quem illi uifum ßerit noßris it' gendis impendere,

Sedprimum eorum qutepropofuimus,utfcilicetinHi JHgemus,quid fcripturc fanila de Votis tradaat, ey do-ceant,non poterit comodè ac diludidè pcrfici, nip priii^ monllrauero perpngulas quafq^ partes,quid ip/e de Vo tis Oxonij auditonbus propofuerim:d£inde,quó cauilHi obieita Smythtci fuis locis diluantur,cum mex feitte^ tite partem explicauero, llatimpdeliterfubijciam, qut aduerfus eamdoóirmam in fua diatribe is produxeri Adcrat quippe infchola cum ea traderem, zy quit t«’» diilafunt^ut tiidcbatur,excipiebat:licetrcßrendo eaU

) (

I f » r

lt;

II s it lt;

■)

lt;-r.

1« (ho libeUo,frequenter corruperit^c^ uitiarit. N4I« co plura nübi ufrribit,quie perfebrim, tiel phrenefrm nun^ quuminmenteinueniJJ'ent.Eiui äutc reprehenfronibtis anneéîù jlntim i{oilrin£ me£ defrnfronë.vtq; äßidua re-pctitio euitetur iJbrMwi Mocttm,Ego inqult;im,iUe obijcit. Ego refrondeo,qu£ frmper oceurreret,cr fèrmènecef-/arij ejfret,h£ not£ interponetUur, Affrertio, Obieëtum^ DefrenfrotqutbU'S dpertè uidebitur,quidfrngulo quoq; lo co agjiurtet perfricuè le£lor imelliget,quid ego afrerue rim:quid ille opponat'.quidq^ in definfronem Ùme adfi~ rutur. Adfrit Dciw Op.Mdx.idbort/«/crpto, ü“ Chriftiis afridtufui ljgt;iritiM,quicquid frribendum eft,cum ad honorem fui nominis,tu/m ad £difrcationë Ecclefr^regat, inoderrtKr.

Votum.vtafignificatione voeabuli aufpice-iTiur,eftquandoqucvehcmens defidcriuin;nó. nunquam ardentes precas : aliquando fanfta promifsio allcuius oblationis Deo reddendæ: interdumvero ipfares iamDeoex obligatione proinifsionis confecrata

Hicc quatuor fignifrcata huius uocabuliquifquis apud fefe diligenter expenderit,pulcherrima ratione failuni t* nbsp;nbsp;nbsp;dfprcbfrtdf t,ut eadem uoce omnia exprimantur: quan-

doquidem ita inter fe coniuniia funt, ut natur£ ordine «num iUorum alterum confequatur.Etenim cum homi-nes quippiam uchcmentcr cupiunt, pro eo impetrando •gt; confueuerut effrcacibus precibus cotendere: quo pro bent fuantbeneuolentiä,crgratuinanimu Deo,cuifup-plicitiit,ji quod precantur,eis cocefferit,aliquid Hit pro-inittuntfe daturas,quod nbsp;nbsp;pr£clarumfrt,cr quo maxi

rant, res uotiua üeo,cui nucupata fiiit,fanéla,obligtti addiila rdtnqiiitur. Co!jlt;ercnt itacj;ßbi mutuo i/K guemadmodu diximus, tdco uno Voti nomine oinnit iure ßgnißcätur.Scd antequa ultcrius progrediamurßt ßniedu eil in hac multiplicißgnificationc,quä uclnnUSt exmultiidijjiutandoampleólï. Certènode uchemctidf fiderio,no deprecibus, nee multu,niß quàtu erit nccelß rium de re fände promißßa difßutabimus nomine yoti'-ii de ipfd promißione, qua nos obßringimus ad aliqui^ T)co reddcndu.Vnde hocita cojhtutoßd quoq;addenda uidetur,morem uouendi apud uctercs etiam ante Icgei^ latOJn fi{ijße.l.ex deinde ßicceßit,quce complura dc Votis decreuit.Etinfacra Htebrcoruin hi]hria,patresfi'cqucn ter uouijße narrantur.Quin etiam Icguntur apud bonoS feriptores Gr£ci,R.omani,çr Barbari cum publicè,tunt priuatim uouißßc. Äc in Digeflis habcturtitulus de pollid tationbuseruotis.ApopuloautëDei ex uotoquäfoq; ofßerebätur uidimæ^uariaq; dona:mterdum etiam cer-tum uitte genus i n aliquad tcmpu^iut de't^iaz^trteis IcX lt\ofaicatejlAtur.'Puitetiamantiquitus,utpatet ex diui nis Uteris, et'aliud genus uoti ah Hebrieis appellatuiit quod omnino eßet occidendum,et'internecioni dandum,quicquid uiueret, in his qua; uoto nuncupabait tur:cietera,quie non uiuerent,omnia dcuaßinda, cf O' pes,qult;e inde coUigebantur, mancipandie fanduario. Hcq; poterat unquam cedere uUi hominum ufui quic' quid erat ita deuotum,cum tarnen in alijs VotorumgeM ribusper multa reßimerc licucrit,ut in UbroLeuiticipet ßneue traditur.J^tqs fub hac uoti poflrema ßrma coin-prehendi uoluit Deus Amalech,er Hierichuntina ciid^ tatem.ldcirco Saul, er Acham grauißime puniti funt, quodexdcuotapreedaßbinonnihilaußßerint retiner

re.Et ißiid ïicbrieorum dGrtccisrcdditur^xyx^ ^i/^‘^,guodcrPä!duseRfcquutus in epifloLx ad Rom. cdp. 9. priori t(d Corinth, ix. dc. 10, er rfd Gdidt.priwo. Et apud PatresChryfoflomiii de aiiatbematefusèfcribitf ßndeits probare, dogmata praua Heere quidem anathe-matizare: fed in hctnin« tale quippiain n.unquam eße decernendurgt;i,qi:()dde illorum extrema damnationei »lobWjdütn hic uiuimus,nihil poßit certo cognofci : cion tarnen Paulus ad Galatos dixerit:ß quisaliud uobisZ-uangeliu prtedicauerit,anathema eflo.Verùm de Chry~ foilomifcntentia modo non eit locus iudicandi,eùm hoc ßt in priefentia obiter diilum. Sciendum tarnen,tatinot hoc de quo nunc loquimur,non uotumßed potius deuo~ tum appellare. Hdtic ego fequor Votorum diilinilione iuxtafcripturas facras: zy-parum moror quatuor fcbo-lailicorumdißircntias:quidicunt,Votorum, aliudßm- niftinfti» plex effe,aliud folenne:aliud publicum,aliud priuatum: fcholaftic* quod iHaßnttta uotorum accidentia, utadfblidaineo-rwMt cognifionfin,ittcj'; picntiuim ucl nihil uel parum co-ducant. Addendum pr£terea eit, qUiCcunq^ de Votis é fcripturis haberi poßunt,ea omnia ex ueteri teitamen-to eße accipienda,cùm in nouo tionßt corunt mentio,ni ß quantum in Aéîis Apoitolicis cap. i s. cz i i.bdtctur: quod tarne non facit ad ilatum noilrum,quia Votrf qu£ fub lege fieri confueuerant,non ficerunt è uefligio pror~ fus abolita.Nam co tempore complures cteremoniæ Mo picic adhucferqabantur, quoad Euangclium eßet inuut gettwm, clarius cognitum : quamobrem illa Vota dc.r cipiendafunt,ad legem pertinuiße. Vt autem arbitrer, Votum nonincommodèdefiniretur,quafifit,fanâa,z:r défi

'i ß’otaneapromißio,quahominesDeoaliquidfeoblatu quot;‘“°« i I nbsp;nbsp;ros obilringunt,quod (td eins culutm,cr honorem face-

’l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A !

rc,certönouer'mt.Protmßionein fanélam idea Votait dLcimiK^quôd iîlam oporteat eßß ratiim,c^fin)um:u!i' de,niß pätcr,mdritiK, çx dontinui uottan illoru appt'»' taßent,qui erant in fua. poteRdteßabebdlur inndlidu/K^ ut in 'S^umcrii 4 Deo pracipitur. Adijeimus etidin tdneam, (iuid,ß guii id promißßet, (}t!od necejßdrio ex lege pr^eSidre debuerdt,iÜd proinißio rdtionem Vofgt; nonhdbuit:quocircdprimogenitd ex peeoribiii,eafi Deo a[iolt;juin dddiäd eßent, ex Vota non poterdnt firriutLeuiticii7.ßribitur, Deo^ diximm Voni^ nuncupdndum, ne fdtiélis, ut pdßimßeri hodie corßit' uit,ßuperßitiofe nuneupetur. Po^iremo cß ddditum, qute VotK offeruntur,oportere dd cultum Deifdcert, ne quit dut uouere, dut qudß uotd reddere dudedt, Deo no inteUexerit certo dpprobdri. Eft ergo Voti deßnitioßeu explicdtio,pinguiori ut diunt,t.\inerud tri ditd : qudmuii me no Idtedt Mdgillrumßententidrum itt 4. Dtft. js. ßripßffe, 'Votum effc telliftcdtionan qudit-ddmpromißionisßgt;ontdne£, qu£Deo,eydehis qilt;f Dei funt,propriè fieri debet, (ffud eiut deßnitione ideit co nonßdcile dmpte(lor,qul)d Votum dicdtnon effe pro tnißionc,ßed tefiicdtionèpromißionif.qudßno ueliteit td promißione priudtim, ßu mente uel dnimo nuncupi tdmeßeVotumffedoportereut iüißolennis teiHfiedtio etcceddt.At qudntum exß:ripturit licet coÜigere ueterii teRdmenti, Votum re uerdßiit promißio,neq; alia tefii-ßcdtio ddhibebdtur. Atque h£c deßgnißcdtianc uocifi diflimllione, dc deßnitionepr£ßdri libuit.

InEuangelioinquit, nihil legitur, quodadVotiti» pertineat.Hocperperam aSTcrebant ante cum onines Lutherani, è quorum colluuie cft loannes Calum U5gt; 18 contra fynodum nuperTridenti coaclam, proan-tidot»

I DE VOTIS ET CAELIB. Il tidoto nobis propinâs præfcns ?.c cnergificû uirus,fic : ineptit: Apoftolis crat igriotus crelibatus , fub puibus nidlaunquam eiac Vo'^rum mcntio. Hocqudmfit i falfum, amp;nbsp;perperam aOcrtum , uel hmcliqiitdius con-« ftat.qubd Eiinuchi quifefe caftraiierunt propter re-) • gnumOci pc; petiiamprofitebä'ur, ac uonebant Deo contineariam,i.it niinqoara dcinceps fas iUis elVet coi-tu uti,qiiemadniodi.im quibus cxecb funt tefticuli, i)» concumberc !ieclibet,nccbcet.lt;3j^to obfecro.orc de-(. nbsp;nbsp;negas uiLuangeUo elTe,quod ad Votuniattincat?

gt;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D E F E .N S I O.

1. eri Votorum mentionein^nifi coruni tantian, gu£ Pm-' 'J Ii« de more legis Mofaicte fufeepit. Nrcjj nul?! nunc löt'^ cuseii,utfandosuiros,^uostuLu[hcranoslt;ippellds ,4 ) ' tuis conuieijs ajjeram : cum illos uitd,zx fcriptu fdtis gt;nbsp;; tucantur,dc eoruwi in/igncm pietatem déclarent: ciMnq;

5 ' tuts tenebris uc malcdiéiis,nec infici poßit,nec ohfeura-( • nbsp;nbsp;nbsp;ri eoruin uirtus praclarißima : tmo cjuci mugis cos infe-

gt; i (tlicjuundOjUt eos propius,cr melius, quàm huHenus thæi de E« 11 ficeris, cognofeere ualcas.Sedad id uenio,quod ex Mut- «'‘uch*’-‘1 nbsp;nbsp;nbsp;th£0 udducis cdpite .19. Aliquosejjc,qui fe propter re-

' i gnum coelorum cdflrauerunt. Erf certè fententid nequd-i t qudmßgnificdtur,ut tu drbitruris, Punuchos de quibus lt;nbsp;5 bominiM loquitur, c ulibdtum uouere : fed oHenditiir, gt;nbsp;nonnuflos mueniri qui dd promouendum Eudngelium t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fdicius, ffonte,dc uolcntes Ù coniugio abHmediit : cum

‘ J neq; ab ipfu nuturu, neq; ui hominum probibitifiicrint^ » 'I nc mulieribus commifeeri pojfent.TußuHru contendiî,

cdftrdrc idem ejjc,quod uouere. At id, quum abs te no» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

; rede pKtet«r,cx eo fdcilè dppuret, quod cum Dom'mus J re/j?ondi]Jèt,wiierroglt;ttîK de diuortio.citru caufum udul ‘ \ terij non efjè 4 couiugefccedendum,ApoSloli dixerunt.

ßddiüum modumfe habet ctiufd hoininis cumuxoTf, non expedit inatrimonium contrahere. t^on dicunt,expedit homini uouere,fed non contrahcre matrienonium' ^uod eorii didu Chri3:ui no approbauit: imo dixit, ne omnitem ejje à matrimonio db^inere,fed eorutn,lt;iuibtif eR datum. Vides itdej; ß fcopus Chriliifßedletur, nihil de uoto did: cum Apo^loli ad quos Chri{iuit re/pon-dit,ßmilitudinem Eunuchorum proponenda, nuUa uoti mentionem ßcerint,ßed tantinn iudicauer'mt, matriino-nium bominibiis non eßße utile. Vnde cum agatur de ee tontrahendo uel non contrahendo, cur tu ad uotu hunt fermonem aßr'mgere niterisi Vrges Eunuchorum te-amp;es exedos. At in metaphoris,G~ßmilibus,fi ex antece-ientibus nonßjedesßnem, conßlium dus qui loqni-tur, ßed partes quafdam tantuminodo urgeas, perjàpè dedpieri^. Iiî parabola de uillico iniquitatis, num doce-ttturexalieno dare cleemofyttam numlaudandacdi-niquiias feruifraudantis donu'numfuumfnumpaupe-res,quibus damus, recipient nos in £terna tabernacubt, cumipßßequentcrcoirdemnenturadgehennam ? Nn; rn»» omnes mendici funt pij. Videndus ed, mihi crede, feopus^cr inde non recedendum. Status parabohe in en eß,ut non ßmus imprudentiores, quàm ßlij ßeculi, nc(^ minoris diligenti£ in nodra falute comparanda, quàm iüißnt in rebus mundanis. Docet etiam proximis bene-faciendum eße,quo fides noftra teftimonium habcat externum , unde appareatiudè nobis adiudicari £ternam tiitam. Si extra b£c fepta uageris, mordicus retinendo aliqua paraboU uerba,tibi dicetur merito. Extra oleis-Qj^amobrem cum hoc loco, quemhabemuspr£mani-hus id non caueas,dum ais,habentes re/edos tedes, net pofifie quidemfi uelint,concu)nbcrc, male colligit,

{j«i dbftinent i coniugio propter regiium cœlorum pro mouenium^lege uoti prohiberi irc«xorci« ducat,/io~ fui /werit:cKra tantum CbriSlusre/pondcrit ad id,quod Apoâolidixerant,conducere homifiifî mdtrimoniuî» non contrahat. Ncc licet fano nbsp;nbsp;fobrio thcologo dog-

KW conßrmare ex uerbitfcriptur(e,tiua: aliter,^ quidë uerè,atq- corainodè inteüigantur.Vertun fopbi^lica con fuctudo te quâdoq; non finit,etiam fi ttclis, 4 paralogifi-misabtbincre. idco pdrUcwUin nîftdpborcc tdntHra c4-ptM,z;r fine)n,confi.liumq; prxcipuurcffionfionii Chri-{li non cofidcras. Klitto pr£terea,ut in eo fiillarii,quoi ais,qacmadmodum, quibus exeili funt tefiiciili,iis con-cumbereucclibct,ncc licet; Siquidtmilîis pcrfiepc Itbe-ret quammaximè, fi pojficnt.Qjiod te nüror ni hiüorifs non obferuafjè,uel faite cx'ï'crcntiositb'-'t tatnenquan-doq;fiofculos, atq; id paruin tempe^iuè «furpd;. Et Kt

' nonnihildicainde tnhTlnnuchiipapi^icis, uidei-ede-bucras,illii,cr libere.ç::;' licere.Libet,quia femper in eo dem luto batret : licet ctiain,quia data pecuniolafuis epi fcopii,impunè,ac magno cumfcandalo làcclefia: perpe-tuofeortantur,

I Efaiascap.19. prædixit Chriftianos tempore cuulga ti Euançclij efleuota Deo nunciipaturos, cumSc, in-! lt;}uit,difïercns de Chriftiaduentu:Et cognofccturDo ) minus ab Aegypto,lt;Slt;; cognofeent Aegvptij Dominum , indieiUa-.amp; colent eum inliofti)s,amp;inmuncribus,amp;

Vota uouebunt Domino,«Stfolucnt.Et moxapud eun demuatem proditur bis ueibis,de Eunuchism aduen-( tu Chnfti t'uturis:Et non dicat Eunuchus, ecce egoli-, gnum aridum;quiahi’c dicit DominusEunuchis:Qui cuftodierint fabbata mea , amp;nbsp;clegerint quæ ego uolui, ' amp;tenucrint fœdus meum.dabo eis in domo mea,amp;: in lt;nbsp;»uns iHcislocum, amp;nbsp;nomen melius præ filijs amp;nbsp;filia-; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus : nomen fempiternuro dabo cis,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod non peribit.

Df uocdtionegentium per Chriiltmt ad eulmm propheta fcripßt iHo i^.cap. Sedcum ïudeisloquere' tur,ciui adhuc fub lege ueteri,ut pueri ßtb p^dagogo

!,•« uz ^^^^l’‘tittift‘,cuItumDcicomodoiüisdeßcribit,quoi(ijlt; ^^'^(^’^tcbantur,ntmirum per Vota zrßacrißcid. Cuntb taq- non ignoremM,ut apud Üanielem ßcnbitur, in dd' uentu Chriüi uiilimM cyßacrißcia ceffatura, ita G' VO ta non amplim durantßam induilo er reuelato Eiiangf iio. ç^uid enim uouebant patres antiquitiis, mßoblati-cneser uiilimas { eraliquoduit£cer:umgenusi qui' busiamßublat:5,er'Vota locum non habent,qiiantunt cxßacris Uteris confiât. Proindei^badeßriptio/ieuU âimarum,er Votorum à propheta inteUigitur ucrustt purus Del cultus, quem Chrißus in fßiritu, er ueritatt ßiturum pricdixif. Et apud alios uates identidcinßtpi fadum Icgas.tiain idem Eßaias alibi dicit, Gentes on ntl uenturas ad montem Sion,er ad Hicrußalcm, ut ibi Di-um colant.Et in Ezechiele cap. 40. ußque ad 4.6. deßri' biturEuangelij ^atus,per tcmplum indlaurandum, mh nillcriaßacerdotalia, er ■uiilimas carnales. Atquein t^alachia dicitur paßim oßvrendu cjß: Domino nnsTS qua: omniaßuclis, ut pro:ße firunt uerbaßtntelUgerc, uiélimas,ltbamina,er omnia ucterum ßaerißeiareuo-ees.Alter uero locus,quicap. ^6. habetur in Eßaia,tnd' nißilißime dcclarat aduentum Dominigentihus patt' faciendum : er ita pateßaciendum, ut umbra, ac ßgni-ficationes legis prorßus ßaeeßant. Inter umbras auteitt qu£ uerum Dci cultum reßercbant,ßuit quoq-, ut Eunil chus in Ecclcßa ißraclis non haberet locumiquoßgniß' cabatur,{leriles er inßoecundos bonorum operum Den uehementer improbari.Populus autem uetus nonßol'utH uerbt

I citdbatur,fcdetidmhdc p£dagogidcoimttcndatMfiiitil j ♦ lifdnâdrwntdiîionumfruâui. At ij, ut erdnt prtcpo^ ’ƒ fu prrSiitioue mifcrê dei:cpti,dignè Dco uiuere ne glexmtnt, intérim propulfdtii Eunuchis cdrndU-

' €iifdlfdm,deinentémque opinionem excutidt, dc decld-retEunttchiijCr cuiuii hommtimgenen, quod uidere-tut dlioquin iuxtd oeremoniM legii externes À Dco rf.

* obedire legi diuinic conteinnerent. QKdndoquiiicn* ut in Cbri^a non eümdfculus, nequefœmind, neque ßeruuf, neque liber,itd in eodein noneß Eunuchuf, neque multorum liberorum ßrülis. AUndtttontitt

‘ ßmiif. Exigitigitur DdMobßerudtionemlegifexßde/ ‘ idqueßub nominefdbbdti : dfque iüos prædicdt bedtor, ' qiu fe in ed exercuerint.Sed nunquid i^d beutitudo con ♦ cludëdu cft duntdxdt inßemine Abrdbte quodd cdrnan ?

J ' minimè.lmà tdldtepdtet,qudfidescfobßerudtiomdndlt;t '» toruTO ; unde in quocunque i^dßierint, feu dlienigettd, ' feuEunucbo,iüumbedtumßreEßdididocet. Cinidïu-‘ dieis tdndem proderit i.iëtdffè copidin fobolis, ckw le~ '' gern Dei conteinpferint ? uicißiniq; homini Rerili qttii ' oberitfud {lerilitM modo ßt fidelis, e:s‘ perßciendis uo~ * luntdtisDeicupidusl

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Senfu'S itdque Propbet£ ßtit ßerilitdtis conditionem

IcgK, mcliorcm lacivm habiturMi in Ecclcßa, (luïn^ illi, qui licetfoccundißnt, legem puc'luinq- Dei aßiditt ttiolaiit. Etfiuerbd £fdi£ diligenter expenderis, ui-iebis illum,non tdntim eunitchos^ucrum etidin atienoS, uidekcet d Rcp.tfrdclit,dicerc,ddtnittcdoi eße in Eccle^ am Dei, cum tdinen iuxtd cdtremonidf Icgis dlienigcnt rxcludcrcntur.Vnde quicquid hie uel dbs te, uel db aliji ie Noto conßngiturß propoßto er mente prophetic tni rum im modum efl dlicnummccj^ pdr eü,ut funddinentit adeö rutnoßs dogma de Votis conüabilirc nitamini. • Coüigite tantim ex hoc loco, quantum uobi^ datßiiri-tus author feripturaram, nempe fummam conßolatioiic fideliumtquôd in conßrenda falute per Chriéium, DeiH nihil moratur genus iuxtd carnem, ncq- uitia corporis Hue fane fßedat abenigenarum, cr euauchorum men-tio, qui erant apud ïfraelitas maxima contemptui. Et deniq- mihi uideas Old Deum no poiliccri cunuchisjmc nomine,quôd ßnt eunuchi,fcd quod obßruauerint man data 1^ uoluntatem eins. QjMmobrcm admittis paralo-gifmum, qui appellatur 4 non caufa, nt can fa. Arbitra ris cnim Deum cunilchis poliiceri pr^clarum nomen, cr locum in Ecclefid,quàd liberos non fufeeperint: cinn ipfe longé aliud in fua promißione reßiiciat, nempe f-dcm,c^ mandator urn obferuantiam.

t I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111. O B I E C T V jM.

Dicis,Apoftolos paiipertatem non uonifle, cum iJ colligatur, amp;nbsp;quidem rei£te,ex illo Euangelico; Ecce nos reliquimus omnia. Nam fi dicas,eos arteftu tantum return fluxariam poflefsioneni amandaflc,acnofl uniuerfas fimul facilitates in commune eStulifle, equid «gregij præ c.vteris Chriftian s fecifi'c dicendi flint, u( Petrus tam'audacfer dicerct.Ecce nos reliquimus om-nia,amp;fequuti fumus tc: quid ergo crit nobis? Deind« quart thrift us pollicitus eflec eihaud uulgarero nict-cedeni’

lt;tdlt;in,inqutcnst Amendicouobis amp;c. Quônâffl ftolmpleiTcnt apoïlolitunc id confilij Chrifti, Si uis perfiftus efîe, U3de,uende i5ie.Visnefacete apoàolos inferiores uitac perfeftiane, cjuàm étant illi quos Ada Apoftolicarcfetunt difeefsifle ab omnib. fuis ficulta

j amp;nbsp;nihil propriura!amp; alibi. Viidc ücuct apofl-o’.os ae- B. 2. eerfitos ad mu.ius apoftolicum deferuifl'e l'uas uxorcs,

I hucuinculii lixorijs annexos, atq',agglucinatos ciuf-j modi extulifîe uerba,quibui rnennniflet de coniugutn illorutn derelidione oCc.

\ }.iirorf!itièlt;}uidtibiinmente}nuenerit,utprouotô lune locum iidduxerii,(iui contends, ut in)iriinuidfigt;i ^**J^*‘

* tur,e((tt(ntl{;nHotonuncufgt;i(nda,adlt;ju£ dliotjuiniure de legibus non a^ringimttr;cr modo uocatlonis apofto

lioSfCr i«orc!»,cz deniq; unimû fudm,non poteft meus eße difcipulus. Atoj boc pd^îo mdxiUit cft alteri percu-

* nisDeieJ^ : cùm liceat alids percutientem reprehende rcjttt ChriSus arguit feruum pontificis, qui fibi immeri

i tôdedifJètali{pam,CÙgt;nit4q;apofl(jiifuttreliqucrunt4 t Domino uocdti,funâi [unt officio fidelütm dtfcipulo-' rum. VoIm« Cbrtôw ut fe prlt;difi(ntem per diuerßt lo-

. ^8 P E T R I M A R T Y .R I S' ■cdfcqiterentur:quàd fuis rebus inhjerentes,uel ilidtqii^ cunq^ irent,fecum trahentes minime ficere potuiffe^^ Sed dn perpetiio ita ab iÜis fuerint auutfl,ut cos nuitq“^ poflcd ufurpdiierint, quomodo tu probabis i Certè PO' tries pofl Domini refurreélionem cion natii,tum retibi^ ufusefl:iuitcniinpifeatu. Quando Chriflumfequinof potcrat,exercitium honeflum quod prius habuit, qttdH^ ad apoflolicu munus uocaretur, abfq; peccato repetijt' neq;,quod fcriptura trddat,unquä eins eritninis eflacd ApotP -ha- fltus Praeterea no ell dubium,dpoflolositaper orbetf t ucnit all- ifjg^io;^Ki:fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipflg daretur, ultra à pijs, uel peed-

pr^a. ttiarum,uci rerum qua ad uiillumfacerent,dcipcrenot renuermt. Ham Paulusgratias agebat PhilippenfibiKi

quàiiiiluiH inuijjèntelamofyins ^romptp etalacriäii^ mo.Atq; idem manibus fuis laborauit, unde mercedébi buit,pectmid quam lumbatur,poßidcbdt, zr eain tdii' quam fuatn no folùm in proprium uictum, fed etiam di cos alendos quifecum erant^erogabdi. Viq^ liecdtprd‘ diediUibuseudiigelium habere proprid ,ChriSlus fitii indicduit,quum diceret : Dignus efl operarius merceh fud:e^, Qui euangelio fcruit,de euangelio uiuat.Vt turdpojloli nonficabiecerunt pecunidS,utnuUdS uit' qudmhdbuerintyitanon ell credenditm,eos ita reit' quiffcuxores,utmatrimonionullomodo eis tfti licu(' rit. \m6 quoad uxores nequdqua fentiendum efl, fud no cdtione Chriflum uoluiffl dpoflolos diuortium db iHil

Chrift’ no fiiafit di -ftohs'cfnn f‘^oere:u\ uidelicet prorfusdiuiderentur,nec ampUttf eos uoca - cum eisuel thorum, uelbabitationem potuerinthabere wit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;communem, quum Paulus iHbedt,ut fl pars infidelisut'

litflmulhabitare, nondeferatur. Qtflpotucruntigititt bon£ uxores ab apoflolis abdicdri,fl pra:fertim und cn illis euangelium Chrifli amplellebdnttir^ Et in coitcilio

Niccnf

DE VOTIS ET CAELIB. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Niccrtôquid obflare potui/fet, ne prteciperetur flris ecclcfiafticii ah uxoribui difcederc, fi Chrifiiii uo~ cando apoftolos perpftMo diuortio eos ab uxoribui di uififfctiCertè ibi non crat cjuôd Paphnutius fe interpo^ nerett Reßiondiffent qUippe ith,fcjqiiod tentabant,du-thoritdte Cbriüi fdccre, qui dpoftolos d fe uocdtos db Hxoribu! um diuortio fcparafJet.Et profiüô fmbitur de Petro i?) Ecclefiafticd hiflorid, quôd Roi«ie «xorort fecum hdbuerit ; qu£ quum ubduceretur extremo fup-

* plicto dfficicnddi cldinduit dd iHdin, Vxor ino«o.r efto Tiomini.J^eq^fudficeffè relinquëdd ecclefiæminiilris,

*' ut ipfefingiSjdemonflrdt Pdulns,jcribens,Epi(copu d,e-berefuos curdre liberos, ut eos habedtfibi fubie^os in omni cd^itdte.Quodßfilios nÔ tenentur epifeopi abij~

1*' Domini circumduxifiè fororcs, inulierestqucin locum, Iieouolente,infrdtrdëlabimus.

f' î^eque poßiim ihteUigerc, quomodo fud relinquere, i* uël,nihil hdbere proprij fignificet,uouere,quattddtno-1^, dumhifopbifl£uolunt.Porrc)'mRcpublicdPldtonis,ut 5* i{)fe libro tertio fcribit'Cußodes 'cr'duxilidrij nihil bd-

bueruntproprij.,Andiceinuseospdupertatetndcbuiße fu» re-i' nbsp;nbsp;nbsp;uouere. Multi etidm philofopbidinorefcientilt;e incenp, linqucre.

Trfcfo de mendicis,qui licet in dicm uiudnt, nthil poßi-dcdnt,^:;' nihilproprij babeant, nihilominns haudqua-

•* quamuouerunt,[e nihil unqua babituros. Tu prtetcrcd reliquilîi Angliam, nepatereris quod tua perfidia coin méritafiterat.Extefcireuelim,dnuoueris inAngliain

t nùn redire l Equidem,fi relinquere fignifieat uouere,tu I* C” omnes,quos prius commemordui, diceremini uoutfi-

Jf.B rurfM ex te percunâarer, guum bit palinodu ((' cineris,teüatus^-ßs publice tedeponere qu^fdam piASQpinione!:anuouerisillM poühactenon ejfert‘ fonpturum ? Quodfiuouiffe dixerif, crûm in eafdcigt; ßs rmolutu^Jpfe quoq-,,licet femper in apoilatoi, ut KO cai,i]iuehgt;iris,omnium iHorum nis deterrimuf, ey no» f}unt!^ qujm Uli (ut loqti^rtuo more) uotifragut.Siti Kt ró dixerii te no uouiße, licet edf opinioncs turn reliqKl rifjium inde tntelligdf reliiiqucre, ac uouere plurimutH ètjc dill4re,neq; te iuftè coUigerc: Apoiloli fua reliqut^ rnnt ChriHum fcquendo, igitur uoto fuerunt obflnilK QUTris ime quidapoRolihabuerintprx ccetcris Cljfi fiianis^fiuotofeno abdicMcrintab omnibnt qute pol' fidebantfCr ab uxoribufiHoc habueri(nt,quc)d 4 Dotii no uocatißua omnia relinquendo egregiam preeflitcrut obedientiam. Quarefumjnoperefuntlaudadi^ quuin omnium Chriftiauorum pritni ficcrint, nbsp;nbsp;âlijs priccbt'

rum exemplum oHenderint.Verùm nonpropterea coK ßcitur,cos uel cilibatum perpetuum,uel abdicationelit 4 fuis rebus penitus uouiße. Vtq^ quod iîlißcerunt,oin' nes Chrißiani facere debent, ita mer ces er'premiiKHt quod iäis promißt Dominus , ut fedeantiudicaturifil' per fedes, exc. omnibusfidelibus qui ufq^ adfinem per' feuerauerint, promittitur : quemadmoditm epiilola ai Corinth, prior aperte docet: An nefeitis quod angelof iudicabimusferinde colligit Apoßolus,Chrillianos dC' buiffe inter fefe indicia exercêre, po tins quàm ad tribU' nalia inßdelium ßatres in ius uocare. '^^am ß tanta Chrißianorum dignitat, ut ßnt mundujn ex angelos iK-dicaturi,quomodo iHis non pennittetur caufas ßatrKtil eogneyfeerei Tatebimur ergo apoüolos quando^ ßilf abfj^uxorib. er fuis rebus, ut Chriflufequerentur,Ó'

DB VOTÏS ET CAELïB. 11 pi-ifdicrfrét. Sedduod iflorum omnium u[um uoto ^b-, dicarint, no nddoimi«.

I retfua^cj- darct (gt;dupcribw,nonflt;icilè cocedemu!:cùm f nbsp;nbsp;nbsp;tHos nufquum lcgMUtt diQ:rttxifJèjM,zr paupmbut di

D ftribw'ffè ; quod nn'nimc tacaijjciit Zudgelicte hiücri^, ( fifaiïuM rfjèt. Et certèfi Cbrijlus ab abofto'is rcquiß-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uißet,quod ab iBo adolescente,niß paruijjcntygrauifsi-

il mc peccajJent.Verü quid iuueni Chriftus priuatim iuf-ßt,neq; dfgt;oftolii,neque omnibus Chriüianis in uniuer-i, fum faciendum {)r£ce()it.î:nô,fifcri(gt;turas uoluinus con fulere,Petrumadhucpoftuocationentdon!umhabuij]e • legimus,in quafocrtts cius decumbcbatrct Niatth^us do ,j mtnuhi fequendo, quainuis teloneum reliquerit, illi ta-!( nbsp;nbsp;nbsp;men in domo fua magnum exbibuit conuiuiu: quod ccr

illa Vota à fe,quemadmodum tu tibifingis,abdicare. Et «tuno uerbo dicam,relinquerefua propter Çbnfttttn, nihil eft aliud,quant ilium rebus omnibus pr^ponerc, cuia^; amarefuper omnia,ita ut nobis patiamur, nibil , nbsp;nbsp;nbsp;impedimento ejj'e,qutn cum fequamur,cr coufiteamur.

J Poffunt igitur ab hif,qui Cbrifli funt difcipuli,pater,ma J nbsp;nbsp;nbsp;ter,domus,uxor,crfilij haberi,mod() propter ilia non

, aduerfetur: nà tum potiusfunt abijeienda 0Mnt4,^u4)tt J nbsp;nbsp;nbsp;ichriflo deficiendum.

, Et mirum efl,cùm Cijriftuj multa recenfeat,hoc loco J relinquenda illis,qui uelint federe indices inter eius di~ •f fcipulos,cur tu alia omnia dißimules, cr udco nxoren» lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b i”

ZX PETRI M A R T Y R I S exiiggcrcs:c}ttum par cm fa fit in omnibus: duam fi p^f^ fmii5effie,utdcbcs,cu')nrelinqt{dntur minifiris lc.ccl(ff^ pater,mater,filij,fi-atres,domus,agri,nec ijht Hits intet' dicatiSjimô nee diuitias,necfùorum cura^ti prouentuutil eur dxores tantum in uniuerjum prohibebitisiSi dix(tgt; tfs,propter curas,crfollicitudines ^zlt;lt;e funt in coniugi^i baud fané prudenter dicetis : cùm in diuitijs tuendis feruandis,longé fint maiores,atquemdgispericulofie., Idtemur fianè illos coniugatos,nonejfie ad minifivriuli idoneos^imô nec ad Chriftianifimum,qui cum uocantu^^ ad exnam,cr nuptias dominï,adeo coiugum amore pef uerfio detinentur,ut audire uocantem nolint.Verùm cO' gitate idem impedimentum accidere pofife in uilla emeii da,zy'iugis boum expcriundis,quod in uxore dueenda, uelretinenda. Qui taies ejje deprcbenduntur,exalb0 cleri deleantur:nec propter eos eâ necejfie, ut qui modt rate utuntur mairimonio,neq^ cura nimia propter ipsit occupantur,cius beneficia,cr commodo expolientur. Si enim opibus idcclefia: miniüri non priuantur, nequt àmatrimonio,quodfitEcelefia^icis aptHm,debcnt at' ccri.Cyprianus de epificopis,quos habuit collegas, que-rebatur,quàd auarifiimi effent, çy' fiordidè fiuderent db uitijstneq^ tarnen proptereafùitconfiitutum,ntmini-^ opes non babcant. Sed ad Chriilum redeamus,qui ne tantiem uxorcin,uerkmpatrem,matrem,fiororem,filioi fi-atres,domum,Gr agros recenfiuit: qu£ illius ucrba ,fi tuofienfuaccipiantur,ut de una uxore iüa uis concludt re,ita,z:r de omnibus locum habere debebant: quodu('^ rum efie non poteii. duia nifi uocatio finguLaris inter' cefierit,nemo potcgt;i,falua dei lege,patrê,matrè,liberoi «27quot; alia huius generis defcrere.ddi enim fiuoru,e^!naïi mè domtfiicorum ctiram no babet,abncgauit fidem, g/ infideli

infiddi çft dctcrior.HÆc cH uocatio communis,cui omîtes d{lringimur,nifî difertis uerbis contra eam Dcus ali (juid iuljèrit’.ut Abrahamo de facrificando filio,zy'de u-xore Agara cum ïfmaele abijcicnda.Et qui uolent ^elZ iicicumicientia caniunilum habere,non imitabuntur Apoflo[os,quando uocalioneineiufdem generis non ha huerintdicetfirtajjèdarentjquodnos «on conceßimtis cosfcilicctitafuareliquifj'e,utnunquä ilia rcpetierint. Itaque multis modis tua deficit argMnentatio,cr quocu queteuertas,tibihieretaqua.Prtmimenim baud reflè colligitur,eos nouifièjfifuarcliqucrintfiecundo non co ftM,eos ita reliquijjc,ut iiMUtjUdiM poflea ufurpauerint ; imo ficripturfi,uto^eniimus,potiusficcus indicantrcr demitm tcrtio,fi hoc Uli fi:cififint,non omnib.minislris i-dentidc fàciendu ex co probabitur,cu no difcurrcre co-gantur,nec uagari ut ApoftDli,neq; cum Ulis uocationë habeant ciiwdc m ge ncris. Vidcrisq; paralogifinu induce re,quem appellant àfecundum quid ad fimpliciter.t^on enim uocat Deus adfua relinqiienda, nifi quum ucl di-fcurrendum eii per orbein ad pradicandum , uel in perfecutione,ubipotius debeinusnos abdicare omnibus rebus noftris,quàm CbrifttHnitfgdrc. Maleitaque abs tc uerba Chrifii accipiuntur,quafi abfolutè, acfim-pltciter debeamus noüra relinquere.

lam difpiciam'js quid dcillo Aftorum Apoftolieo-rum.quod de Anania,amp;Saphyra mentionem ini tlendum quod hie quoq;Pctrus ciimimpruden-ter.tum indoftè,nc dicam impie,quodvere qucam.in ficiabatur,adVoti rationem percinere,amp; quiequj fpe-ftate,CUIUS fcntcnt’a,a'.ienaplane eft ab ipfius contc-xtus genuino fenfu, amp;nbsp;mox. Imoipl'c contextus fatis dilucide conuineit,iftosVoto fc obftrinxifTc, ciim ait: nonne agcr mancns tibi manebat ? amp;nbsp;uenundatus crat in tua poteftatc ?Xam quis alius horum ucrboruqu.v

Z4 PETRI MÀRTYRIS fo,poter!t elTc fcnfu$,quàm acte promilsioncm ac V« tumfaftumDeo deproijciendoante pedïs apoftolo xumagri uéditi integro prctio,liberamilHsfuiflejan Holucriiit uendcrcagrum,atqucdiuendtti pretiumdl rcapoftoli$,nétne:quamhbertatcmad;ra!t Votum. Et,quianonpoferis reftius à quoquam,qudm à te ipf» (lit haftantius dixit de Ciccrone)refutari, ideo te tuo traijciam telo.Inhanc quiim deVoto exordireris dilFci tatjonetn,Jiocpacto definiebas.Votum eftfacrofiinâ* ^romifsio, quanot Deoaftringimus,adpra:ftandfl•' aliquid.Cuiagoaddarniftud afliimptum , At Anania* amp;Saphyraranftc promi(erant,acobftrinxerant feali quid praeftarc Deo, nempe pretium agri uenditi, uou» bant igiturilludDéo.Qiiodfanftêpromirerant, «Scilb promifsiont obftrinxerant féaddilargiendûDcopre-' taim agri fui,liquet ex eoquod ca. ^.AAorum tefterut multos Chriftianos tutti temporis contuliiTe omnia fuain commune.iScnemini quicquam propriumfuiffi! quodquomodo fieret,nifi per Votum'? Acca. y. dicituf hos mentitosfuifiefpiritui fanfto,acDco,cftmaliqua cxvendito agro collcfti pretij partemrepofucrint ubi contra q-iâm promifcrantantea.Hoc conuincit quo' qug efleuerifsimumdefinitioVoti.ab optimis iuxtaac uetuftifsimis feriptoriSus in literas relata,utpotc,qu ficdcfiiiiuntiUud.Votum efttcftifiçatioquædam pt® inifsionis ipont.ineæ.quc Deo,amp; de his.quæDei funti propriè fieri dcbet.Luculentiui oftendit Aftorumeé' textus talequiddamfecilïcAnaniam «Scuxorem illius,5 ' Utopcra-’prctiumfit in coprobado quicquridefiidat«'

Cùm in fiera hifloria de Anania cySd(gt;hyra,lt;juâ aiquot; ducis, nuUi uoti nientio fiat^cfuid tu me aliéna fententii clamai affèrrefvter noiiru tandem aliéna dicit^Ego feciitor piiramfmplicemg^narrationem Luc£,necVotK (kmibinoninHeniatur,affingo:dntu,ciui prater hifo' ria f.ltim,ea c5minifcerii,cfu£ nec J})câat,nec traâatf era leiîioiSed hoc uellru esï perpetuü uitium,ut cùm expoiienda feriptura femper extra /îndin eurratis,alio^ qui rcila inccdunt,aliéna dieire uoeiferanini. Porrèp puru»*

^urHiw hißürue fenfum ci(ptitres,primùra uidijfes in .C((. i Lucd prifliuiKiiin ^cckßam prtecLirii uirtutibus ar-nittämdefcribi,^u£ tanta paceac concordia iunâafiie-rit,ut uiiton dnmwm,cr cor unu habuißi dicatur: ideocjf ßmul tantain credentiunt turban cohabita/Jè, quad fan« ab Icfaia prtediüum fitcrat,lKp'am «onpe cum agno babi taturum.DeindehancpacnnatqjCon{:ordiainuerc Chri fianam aliumfrailum fHc conjccutitm, ut nemo quicqui ror«in quie poßedfrat.ßbi propriKui cxißiinarit, ckm o-mn« Uli'S iam effent c5munia.t^am qui poßidebant agr(gt;^

' doinósue,illa KcnJcbdiU, prctw de/èrcbant ad pedes . Apoflolortm,ut infitiguios (iifb'ifcMfrcnt«r:quî ßebat,ut

inter eos egeret.Qjtis bine fana: métis coîligat^V» tuw intereeßilfe, cum inueniantur permulti,quifua ucn-

' Et in Italia monaebi lefuitte diufocietatem inter fe colue-I, runt abfciîuHo Voto,cum tarnen duamdiu in monaßerio , uiucrent,nibuproprij habcrentAnprinutiuaigitureccie p,imitiua fia licetbabueruntownid coiHMnù,(iontlt;tinè exVoto ne ccôeiùfue ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceffè eft id accidiffè,cu ex libera cbaritate potius nafeere

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boc obiter dicä)ßierit inter Chriffianos,no eft difficile co

i • ijcere.Primu uoluit ffiiritusfanilus declarare jliornm a-' nimos,qui credunt prorfus liberatos ab auaro,cr tenaci I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*fß:^lu diuitwrHm.-cr ita liberatos,ut parati fuit,qua ha~

I begint in cominnne confirre,fi ratio Chrißiana: utilitatis t id extgat,uel ea diuendere,ac pauperibus erogare,quum ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b s

26 PETRI MARTYRI5 quot;Dominuf id iufjèrif.c dcnique relinqucre patientà'J ufl aliquo inßrtunio,uel ab hoQ:ibu! rapiantur. 1/fn oiH' nia ilia cxetnplo priinoriim Chriflianorum funt nob^ ob octitos pofita,ut,cr ipß dU'uefcamus,t:tiain quum lÜ' iiitia: affluxerint,cor non adijcere.Fraterca ZT aliudac‘ ceßit,credentium ntaior pars ex pauperibuseratcoil' flata.iiam Paulus dicit,ttcc multosdiuitesuocatos,6 bis,quum egcrcnt, qui aliquid habcbant, oper^pro'tiutt duxerunt ßa comnunicare. CXüodut non fernere, ordineiujhfieret, Apoflolorum iudicio dilb-ibutionf» committebant. Hine erat tÜa oblatio ad illorum pedet, quiteotemporeßit etiameo magis necejfiaria,quiafi deles reliquis ludæis erant mirum in medum exofit. quot;Vnde nee fiuas operas locando pauperes poterant lU' erari, ZT eorum, qui aliquid poßidebant, bona fiubin-de aut confificabantur ,aut diripiebantur. Ad haeßi' ritus fianüus uoluit piorum fiacultates-inter Chriftut' nos cito expendi,quôd alioquiin deuafiationeTiti^ Vefpafitani, qua fiuccefiit nonmulto poüea,funditus4‘ fient peritura::m quo excidio Chrilhaniomnesàludili migrarunt ,ut traditpufiebius ,nec in iSa obfiidionedf’ prehenfi fiierunt : zT quia fiecum non ualuiljent aßot' tare fiua,confiultum fuit, ut prius hoc modo admoditfH pio inter fideles dißribucrentur. Nono tdiKoi cogf6lt;lt;' Inquofitn tur:fieduolcns, ZT ultro ad Apofhlos defirebat quifi (uerit pec-^ quc,quodcxdiürailioncfiuaruni rerum eoüegiffiet. nix amp;nbsp;Sa- itaque poßint isla: caufia illius coinmunioiii^ phyra:. aßignari, non cH necejfe, ut ad Vota conßgiamus.

Iccirco peccauit Ananias,er Saphyra, quod quum fuuti^ agrumuendidiffient, zT partem pretij attuliffient ad A' pofhloSjfic totum confierre in commune fimularunt, n(' que pluris agrum uendidiffè tcßntifiunt. Viderant Bat' nabat»)

DE VOTIS ET CAELI B. 17 , fwbdmjCKiMS 4 Lucaßt flütim fupcrius mentio, agrißti P prftiuiHjrfii Apoflvlos detulißejdemque ficiße coinplu~ res dlios.c^uare uoluerunt etiam ipß, ne uiderentnr mi-nu-s pij,qudin illi,tantundein fdccre:fed id non ucrè dtque fynceriterßcerttnt.Vndeinpeccdtd multiplicid incide-■' runt:dudriti(e,ambitus,hxpocryßeos, cr menddcÿ : cxfe arbitratifunt ApoflDlis,hoc e{l,/ßirituifdn0lo poßc iÜu-dere.Q»lt;e omnid mdld ex und inßdclitdtis rddicc in eo-

* rum cordibuf pwÜHÎdrMnt. Profncîc quid tnirumß Deus 5« 'ntfideles, dudros, dmbitiofos,hypocritds,crmenddces

I* tdntdm uoluit potètidtn oßendcrcfSi «e rè dcßdelifer uer-’» boDeicredidijßent,ncceßetdbeisitd miferc locus ddtuf i' dudritiie,fcd totum ddndo,ut profitebdntur, e:^’ ut cectcri fdciebdiit,dpudfcconßituißent^Deuin,cuius cdufd bis bo ' nis fefe dbdicduerdnt,non defiiturum ßtis ncceßitdtibus, neci[li,qui omnid intueturjexiflimdffènt fefdcilè pojjè im pozjcrc. Et non debet quifqudin moucri, quôd Petn« ' nbsp;nbsp;dixerit Andnidm frduddße de pretio dgri, qudß dliquis

lt; in qudnt neceßitdtem Andnius non dum ucnerdt, Etenint ‘ nbsp;nbsp;PetrusHlidit:Agcr nônnentdncnstibi mdnebdt ?uc-

' re,((Mt non deßrre:frduddßi tdmen dicitur, quàd minus ' ddret, ^«41« diccret : nec ißü Votißdus erdt, fed grdue tnenddcium circd obldtione}n,qudm ofßrebdnt.Si quis d-f licui diceret fe dcciindin dare, dtque tdiitum uicefnndm daret,isdedccimdproculdubio ß-duddret,etidm ß Vo-t turn non interccßcrit. Et pétri ucrbdquibus dit, dger • nbsp;nbsp;nbsp;mdiicns tibi mdnebdt,er uenunddtus in tud erdt potefln-

tS PETRI M A R T Y R I S capita, non ctgcr^mplius in cor um potc/l!tte,(f firctium diuenditiidm ßiijjet obflnilum. Idco coniàf cunt Cd qui à Petra dicuntur, cragrum libéré ueni^ tum, vquot; libéré pretium aUitum dbfque Vota. '1^ «trô aii,horum uerborum Petri non pojjc alium tjl‘ fcnfum, nifi ut de Vota nuncupato inteUigantur. ‘Thcologumper}pic!icem,fitualium fenlùmhîc non des,ergo aliuî non uidetl Q^re non potuit Petrus ttitni^ diceretciuis te cogebat,ut communesfueeres facultutesi Quid ßinulM te to tum agri pretium depO' Here, lt;juum bonam eius partem tibi retinueris { Qjü^ eflhtec hypocrißs qttum poßis candidé agerelißtt Eccleßamnondecentmonita Jßiritui ßanilo uerba dif^ polßint,utcredidifli. Si Petrum in bunc ßenfum siideri' mus iUa uerba protulifße,quid opus.erit Votol Sed»! ntagis rem tenca(,fac tibi aliquem dicere:nónneintt' grunt tibi erat uera cr/ana docerelnónne potuißi pH' ro acßyncero Puangelio inßeruirc i nónne tibi licuit,fii in matrimonio calîé uiuere l Q/iis obßecro bene iuß retexhisuerbis,teuouißßedocere,dut ßcribere errond’ uaui/Je tandem adulari Pap£,ac monachis,contempl^ Puangelij ueritate l uouijße impuré uiuere, fcortari, d macharilQuo modo tibi ßatisßaeeret hac argumeii' tatio i Tua mihi crede,nihilo eß melior. Sed ha;c mitU, Viderisprattereameam deßnitionemdeVotonon pro' bare: er adducis earn, quam habet M.agiüer fententiO' rum,qutim ego illam non taeuerim ; er rationem reddi' icrim,curei libentcrnonacquiefeerem, Et nunc abstt nihil audio,quod uel cam deßndat,uel meam confiitet. rgt;ixi uotum eße ßandlam promißionem , er c. neqot nuncretradlo.Verùm quid tu a^umis Ananiam çr^i' phyram ßandla promißjjc,hoc pernego, quia in AHii

ƒ ApollolorumChri^i.moiuatdidiffèfualegotfed uow^ ), dut promififfè non lego : nee aliquid mi tota hac hijagt;~ j, rw jfirton/lrdrc poterit,quod uotum necejjarió euin-fdt.. SidquidfdciMhuicmifero cttpiù,cui adfirre di

|j petirt Apoflolorum fignificat, nouere i çr mentirißfi-rituifaniïo,e{l Votum infringerci at que in commune

j, fua confirre,e/lVotum nuncupalfei Atfi concfJ^tiflr üauocumftgnifïcatioties pro libidine mntare, facile o-

Il mnw probdfck. HÎc uerô manifißißime in paralogif^ »«(»I dfj lt;tccidCTiH'!w,iM appellant, incidiüi. Ndin ^«««» j «idfrcï itt «loLittonc Voti mendacium intcrcrJfrf ,4c jj «loLiforon Voti fraudare, cr ad uouendum nooinem ,i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ba:c eadem tria locum habere in fimplici obla-

tione hypocritæ, ac mcndacis, oblationem huittfiaodi . nbsp;nbsp;pronuntiaRi e)fc VotwitirHcoquc non imincTÙÔ »joco te

Sophiftnm,quódaliqua indices cademinterfcfe,quiam aliquibusaccidentibusconfentiunt.

*' is teftatur, facratifsimam Chrifti matrem in fuo cum Angelodialogifmoextuliffe,nempe‘iUud: Quomod« ƒ fiet iftud, quoniam uirum non cogoofco ;aa Vetun* fgeftare .Et mor. At,inqiiis, nullahicfit prorfiit Voti ' incritio,fateor:quid turn quæfo SNullà raentio fit in hi»

)i nctbis:Ego amp;i pater unum fiimus, de confubftantia-)- Iitate patrisamp;filij.Visneigitur,liinccolligete , nonpof fe to tefiimonio rem illamconftitui,amp;rtuinci,contra Arrianorum harrefim ? Rurfus quum Chfftut aie-

penitutinferipturis facrismentio exprefla. Nónno i-laqueexeo inlcrre,cuiqutlic»bit, neclocum ilium, nee ullumalium pertinere adhberum arbitriumlaut illud (, ufpiam ftatui in lcriptura{Haud lecut argunientaban-jl nbsp;nbsp;*gt;r Arrianijconantes probate filium non *9e eiusdei*

JO PETRI JäARTYRIS lt;({éntix atque fubftantiæ, cuius pater, quod uowbif lumiftud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uoneflet ullo fcriptuf® fictA:

coproditum. Aduerfus quos Athanafius ftringeits tgt;' lamum reftè dicebat,non eflfe contcndsndum d e uo«' bulo,modô dereipfa conftarèc.

An beata Vtdicmn bê.itivn uirginm Domiiu itoilri matrc^ oir^ouo^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Df-Q pcrpetujin uirgiiùtatein, Euangeli'

nftatem^^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mo!iit: lt;^uicrcfirt iUam fùiffè iainii'

f^ovjätam,qtaim Angelus udeum aceeßit : nemo dutet mdtrinioniumcontridjit^fiui fecum inm Jlutuerit ob^iH' gi Vota ad uirginitatem feruandam . In ferijs rebli non lufit mater Dei : ßeiebat en'm per matrimonial^ coniuges tradersßbi mutuo poteflitan corporis. At uirginitatem Deo uouerCyCrtum corpus uiro tri-dere,quo paélo interfe confentiunt ? Decreuerat qii‘. dem Deus optimnsmaximus,utEcata;Mariä uirgini-tas non uiolarctur:quam tarnen uoluit nubere miro con-quot; ßlio:partim ut' nonnuUiaiunt, quo myflerium incarni-tionlsuerbilateretdiabolum, zyimpios, membra eiH' partim ne Dei filius ex coitu iüifito natus diceretuf' denique ut fanüißima uirgo lofephum haberet, noi tantitmpudicitiäßuä honeüumtegumentum,ßed etiii^ curatorem fidelem, infirmitatis nmlicbris, er educatio-nisincarnati redemptoris. Häc ego non afigt;ernor diui-n£ prouidentia: confilia, qu£ à multis piè ßcribuiM er piè refii-untur . Sed quum uirgo à Dro «0« pr£ßcntirct,aut uUo maodoßciret,ßeillamDeiini-trän fiituram,qu£ cxpeilabatur,iuxta curßum atqn^ nipremßub legeMoßaica receptumßuam uitam inRituit, er ut c£ter£ pucllä tuda ic£ gentis nubebant, ipßa quo-qii'

quenu^fit.Qjtii igitur uos hïcdiegity ut Vota cotnmi^ ^Bifcatmni { Dixit fané Angela : Quomodo Jîet iflud qMonwm uirum noncognofeofEx iflo fermone tamVotti poteflconfici, quant me hoc tempore i[b, ßtilJe feriptu-Xum.Sedißi,utAnaxagorai,faciunt quidlibet fx quo-libet. Audiuerat[ab Angelo, quod eff t conceptura, G' paritura: mterrogat,qûontodo ifli/ùtura effent^ quodlicet eßetjfionfa,non tamfft rfdîîMc uiri congref-fits admitteret. Prudent fané uirginis noüræ interro^ gatio. çx^ia ß conceptus er partus qui ei prardiceba-tur,prdinaria ufitatóne r^tione ßturus effet, dixit hoc obßxre,quoduiro «on dumadntifeereturtßn «cro rx-traordinem,acfitpranaturam,de modo cupit edocert: atque tacité innuit^quèd ß deprehendereturgrauida, quant.adhuc maritalis congreßus eßet cxpcrî,pK4or, C7 fama eius periclitaretur. Obfecro te, quid hac ai Votumine dixerim,ad roinb«)« . CumMofesinExo-do capite fexto, dicat : Quomodo audiet me Pharao,

quumßm labijs incircumeifus f An dices poße hine de-monßrari, Mofem uouißi labiorüm tndrcumcißonem i Profiäo locutionis forma eil eadetn. Beata uirgodi-^ cit,Q^inod0 ßet iflud,quant uiram non agnofeami Et Mofei ait,Quomodo audietme Pharao, quumßnt labijs incircumcifus {JSlicodemus quoque reßiondit Chri ßo, Qjtomodo poteß homo nafci,quumßt fenextEx tuadialeélica hinc quoque licebit infirre,tAicodemum uüuißefcneäutem,ßibiuis confequi beatant uirginent uouifß,fe non eße uirum cogniturani. Decet ne tan^ tùinthcologum,tammiferè m dialeilicam impingcrel Sed non eil mirum quia iUamiße non eil profißus, niß ufque ad Sophillicen,cr uidetur impoßturas uouiße, a~ deo iUas ubique magna religione perfoluit, Ri'xdJ«

JI PETRI MARTYRTS pr^ferea mihi excit4t,ciuiß ego tantum de uoce contig derein^ituerim. VocabulumVotiperme ualeat. SeJi^ tocii iam addudis rem te uelim oßmdere: quod fi /rccrii-«îf Hocc necduo mutabimus un-ba. Qux autem TOW 'DiAtmfiiv adßrSykuc nonconducunt:quonianti^ multi! diuinjc fcripturte teflimonij! euincitur^ßlium D*' tiusdem naturæ atque fubfluntiiC eße cm patre.Vndf^' cet uox homoußj,uel,ut ipße loqueri!, conßibßAnlialit^' tis,non habeatur ad uerbum in facri! literir. in ci! tanid rei manißßißime traditur, idem etiam tu de Votofr eiat,atque in loci! addudi! ran ipfam oßendas, cruoci eaußiinteiligamenunquamuerbodeireludari.

Quid pr^eterca de libero arbitrib' intempediuè obieef' ri!, arbitrer te ipßtnt ignorare. Argumentarii eitiiHi quotiei, inquit Chridu!,uolui cohgregarcßlio! ttioîi’ quanadmodumgaüina puUos^noluidi-Libérttm iÿ‘ turarbitriumquoadranhinchabetur,licet nec ißelu' eus,nec uüui alius inßripturd,uocabuli eiits mentionné faciat.Quad ad me attinet liber tatem arbitrij m/nqim^ in Uniuerßim negauLVerùm id ex addudis uerbistu lè colligi! euinci poße:quia hlnc, ngn habes niß'lud,eos ilt; credulosnobtißi Chrißum con^egareßtos : reß/kbäiil enim pro uiribus eiuiminißeriö.Qäi! autem nokriim gauit unquam itnpios Deo fe oppfinere,ac ualuntùte pfi ua diuini! conatibus pro uiribu! aduerßari f yiinamnii' gno noflro mato quotidie hoc non experiremur.Tu cupcre!,cr ex iflo,^ ex conßmiiibus locis more ?ela^\ norum docerenodruarbitriuperße ipßimpoßeuclm^ data dei ßcruare,uel diuina: uoliitati fe accbmodare,qiKgt;^ quum fieri non poßit, qu£ iüiia ed reliqua liba-U!' quoad hiec opera,qu£ ucrc Deo placcant,ciriudicio cin^ approbcif'

DE VOTIS ET CAELIB. 3^ approbentur^iioninfidtimuraliqHainelJè homini re~ ItqKJin rfdbuf libertatein in inoribiM atq; ciuîlibus aâto Il htbiK .In biJ uero qu£ ad aelcltein faluton pertinent, t| quemâdmodumfiiitaljè-ntiri Chri]lo,eiq;fiiuere incon ji gJTgundiJ eledd, nifj per fidritum eim luuemur, iace lt;( nbsp;nbsp;iKiw, per nos ipfos nihil pojjiimes, imo potins omni fhi-

(i dio nditerfiimur .Q«àd fi tu cotendus tibi efjè liberum, ilt; ^Kod per alterum potejl concedi, h.ind propriè loquc-f ris,defMultute, dftjj nixibus qu£ liber£ diet poßint.i^c I quefortaße dliu de cdufd fmpturii fandd liberi urbi-l, trij difertè noniueniiiiit, niß quad dÿt de hoinine dut 1 prrdifo propter peccdtuin, dut non pldiiè ddbuc injhi» rdto per Chriflum : in qwo Uin jnodiv.e tdmque tcnui.s f libertdsreindnßt, ut nomen libertdtis ne meredtur qui* (, nbsp;nbsp;dem.Attdmen,quodfcripturdfdcrd noluit ufurpdre,tu,

(, crqui tui nonfunt dißimilcs,plenis buccis undiq;,c:irdd i. ^nguU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mcrblt;t crepdtis :qudß moj arbitre niiiii,Q^

i, Deo,er fßiritu dinijuirum literdrüfdpientiorcs .Ideotj; ( ßu{h-d nunc obilrcpere uoluifii liberi drbitrij iidturdut I nbsp;nbsp;non eße negdnddin : licet in iierbis, qu£ commemordßi,

I. ü'mdlijslücisfcriptur£ nonhdbedtur.AtdeVoto,cii il nbsp;nbsp;itd res hdbedt,ut in libris Siioui tcflAmenti,ncq; rem, ne-

J que UBCdbulum poßisoflendere, dppuret, qnx ddduxi* 1 Jb,inini)nè tuum cdu fdin releudre.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VI O B I E C T V M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A. V«

I perfpicuè amp;cfficâcitcr meo huic inftituto dantlutfra glum.Adolcfccntiorcs, inquit, uiduas dcuita ; Cum, n

' luxuriate lucrint n iChrifto,nuhcoruehint,h.»bcntc$ S d'amnationcm, quoniamprimam fidem irritam tcce-j tvint.Qijid hic appellat Paulus priniam fidem, nififi-( demVoti! qua iftæ uidu.x perpetuara continentiam ' Deo confecrarunt, cum licclefiæ fumptibus alerétur: ( quam irritaruntcupiiitesnuptui dari.Et hinc afciuifl«

34 PETRI H A R T Y R lî cas {îbigehennefupplicifl aflerit Apoftolus.Hîc q“'' non comminifcuntiif Linheriftæ.quô Ce tueantur, nC cogantur fatcri fe reuiftos penitus his Pauli uerb'*' Nuncfîdci uocabulo hdem in Baptifmo datam,nut* diuTiiis mandatisob eruandis prarftitaminterpret’^' tur ;Quo nihilaliud cg:ft'e doétisiuxtàacpijs onmil* uideri queiint,quàm fuamprodidiire infcitianiiatqquot;* fc dcridendos, ijno deplorandos potius omnibuspf’ pinaflefEt abbi .Ad h.ec., cum Apoftolus daronet U'' duas à uotocontinenciæ edi to relapf3i,qttado, inqiquot;' illas hab etc dainnationcni.q’iiaprimam fidena irrita'* feceruntjiftePctrus imprudentsr, indocic.acimpit'* fie as it.loqui euni de Voto, atqiicadcb illudnonpt®' bare,iitpi)orf is rcprobet.Siqbidé pcrpr!mam,inqui'; fidein Chriftianilmum intellcxit, à quo ad ludailnquot;' sSepaganifmumuidue ille.poftquani luxuriate fueriquot;' la(c!Uierint,uel in dclicijs egerint, contraChriftft'l' fciuerint.ut, uelfic fefe ab hominü calumnijs uindiri'' hune ed'cloei iiliiis Paulini genuinum feuûimLutblt;' runi fequurus (Jaicm eolligi pofle aftruit ex eo, qub» conrextus teilatur, illas uiduasabijfle rctrbpoll fat^ nam quod idem pollet, atque defieerc à fidc Chriftquot; quemadniodum legimus, inquit, Alexandrum amp;nbsp;HÇ jneneum abijCc poft (atanam, cum à Chrifto refib' rent.Deinde iubet adolefcentiores illas uiduas nubef nec admitti ad uouendum, nifî fexagintaannos nata'' Etideb fîloquaturibi Paulus de Voto,aduerfaturill' prorfus, ait Petrus, tantum abeft ut id ftatuat .Adhï' raul'js.inquit primamfidem nonretulit ad fidé Vot'i quia illa non cft prima, fed fides data inBaptifmo .Pquot;' ftremb citauit Auguftinumin libro de Bon© uiduitâ' tis negantem hîcloqui Paulum de Veto, amp;aftrucntlt;i peccare, contrahentem nuptias poft Votum, uerasta' men elfe nuptias, non ftupra,nec adulteria quas init' Hæc effutiuitPctrus, dumhunclocû traftauit, diflb rens contra Vota.Qnæ quàm fint omn a erronea, fall^ atque contra racnrem (piritus finfti in Paulo loque»' tis.moxpalàm uidebitur, cum fingukr fcorlîm parts* fuerint exeufta; d'iigétius. Initio manifeftus eft iapfu* interpretariprimamfidem Chriftianifmii, atqueiih* uiduas dcfciuilfc d Chriftianifmo ad ludaifmum.usl paganifmfi, cumnullus «nquam exprifcisamp;probst*

Rdei auchorib.fîc interprctetur. fed côfpitâter omr.es de fide Vo«, quéadmodü fuprà eft oftenfii abundè.De Inde lt;)uód ait cûtéttus Pauli,abijfT« illas uiduas poft fa taaam, non ptobat eas defciuiife àfide, fou i Chtiftia-nifino, taraecfi idfign fiest abiic poft fâtànam apud Paulum loquenteni de Alexandtiamp; Hymiànaii deièotio , ■nciEt mox.Iam quod ex co colligit, hunc locunl. Si de “• y otó coritinéci.v uidùalis pofsit äcdebeat accipi, adùci faci vütoilh.q»Paulus ubaat deuitariadolcfcctulas ui-duai,quod^uelle fe dicatilUl nubeté, oftedit pto palâ feignarûellePaulinxniétis.Nôenim idcb dcuitati cas praicipit, ncc ob id uult eas riubcre,cjgt;uelitaftriÄasvo to uiduitatis nubeie.i'ed fimiles eisiuniorcs uiduas ma-* uultnubcrc,qi:ritâ facerc primam fiée atq^abiteiecrö poft fatana,quéadmodü abftruit,ia turn quafdâfecifle.

' res uiduis ptefiteri, Ôe uoueie uidualera caftitatem, * lion medb aliquot fc.iptura: loc s,qdi cxtimulaiitadvo ' uciidiim, ücChtifto «adem pollucati.cum dilierit de ' eunuchoru caftratiouc, fed fibiuiet aduerfatusfuifte:, I tumtotiet hortetur uiduas ut finenuptiis permaneaiit, ' nbsp;nbsp;nbsp;Idquodcumfit abfurdifsimum cogitate,nedum dicctc

PETRI M ART YRI J . incracauillacio eft, amp;nbsp;tergiuerfatio .Nauoculanrj^rff quahîc utiturPaulus, ufurpatur f.epè ut Græci tradui’’ ii;ce ccmparatiui, ut hicponatiir »ƒ«ƒ« viftt pro quoó cft,priorfidcs, uclprius data.Nam Græcit Tiwiiii priores partes duccrc lïgniiicat amp;nbsp;-aiicrt^xMil priorcni iac ulari, Tr^xnfiftj'î-iii præguftator, óe iiin' lia niulta apud cos reperiuntur .Poftremó quöd ä' Augt;’i!ft'num de Bono Vidiiitatis negate hoc loco Heil'* fuiire,deVoto,amp; tradcre,pe:carc contrahentempoftf ditum votum,nupti is' Miné illas elfe lieras nuptias, »’ ftiipra, Iplendidum Sc inipudcns eft mcndaciiun.

'quot;pai? Si cfuis eft locus in Uteris noui te(hme!iti,c{uo putd^ hisTd T' - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noRrifte Votu ccelibcttus poftecoiiuincere,Ult;i

jnothciini tru coittroiicrftäcftèpr£Jicjtur,ciuëin prs'fttituSmytlgt;' mcininit miUiobijcit.ucriiinùtjliit ftdft, oftëdereno erituf(j;äil(^ nntquot;~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^™iu intelligere omiics arbitror, quüfit4iu/l^

probdtioite aliéna ambigua in media adfierrexa oportt' at,ed,quie fiolida fidè fiuttfidiUar.t,no fiolafirma, uera fH* per/picua e/Jc. Pra^tereagraaiasadhacpcccatur,fianib guitas eins generis fàerit, cju£magis oppofitte parti ft ueat,ac Uli qu£ fiuficipitur defiendenda.Atqftjh uitia intf gumentatione modo aUata inucniri,cofido ine logé apd tißiinc demom^atura. Atnbiguitas loci de quo nuc tar ex quatuor pcndctuocibus,fidcm,primam, damtt^' tionem, abicruntpoüfiatanain.Quamobrcinneccfifte^ ad nodum explicandum, ut de bis omnibus ordine diet' mus.Aduerfiarius contenditfidem hoc loco accipiend£^ pro Vota c£Ubatus : cum tarnen ßgnificarc poßit c^ , ucntionemjCt'paëlam initam cumEcclefiia, quandoft' feipiebat uiduas.Ptenim eft euidentißimum, non potui/f^ m.tti-iinonium,cum illo jhtu confientire,ad quem acceiU' bant : ficilicet ut EccleCue infieruirentjÇX alercntur,ßgt;ntii omnes uiuendo .Qjfù muliernupta maritofiubdita ei%

I * «

I* )• (

'J y i 'i f t

f i

DE yOTIS ET CAELTB* 37 Zr necrffario illi parcre tenetur .Vidua uero, de ejua nuc loquiinur,fuoininiflerio Ecclefiie obedire dcbianncu-y4ndis debilibw,crigt;ifirmi5,iii informaiidis,^ uifitädii alijsrudibuscmnpuclli!,tummulicribus, adtjuM mini-ib-orumE.cc[efi£ non eratiuftus cr fieijuens accefftit. Hoceratpra:cipuummniflcriumuiduarum inEccleßa. Inppfr nupt£,cum fuis uiris habitant, edunt, zx bibunt ubiipfsuilumfùerit,cy'domcliica curate dcbcnt:c^u£ omnia cum lUa Eccleßaßica uocatione pugnabant.Adde, lt;}uod,ncgrauareturEcclcßa.par crdtjtjufinrtdraoAira in bet Apojklus,ut,qu£ m'rnin habcret,ab co aicmur.Non ergo dubium efl, eas,cjU£flc admittebantur, tantijfcr dît huiufmodi locum rctinerent, d coniugio debuiffl abflinc-re.Sedne aliqua turpia connnittcrcntur,pollicebanlur Ecclefla',interim fl caflè ac pure dflurds, non Voto, guo rgt;eo alfluid offerrent, diuhuyjuippc lege omnes «Arin-gimur ad pure cafleej; ui'uf nduin in jhtu, ey conditione, ^ua pro tempore agimus.ideo non potuit hoc uoto nun-cuparitdt dehonefliMè uit£, atej; coniicrfationis externæ paéhoneconueniebantcum Eccleßatut milites cum au-thoranttir, promißone, uel facramento nulitari ad h£c, uel iBa facienda,itel cauenda fefl a^iringunt, i^uoad fue-rint in ed mtlitia : eum tarnen Votum nullum edant .li£c

’ uerfarentur, cdlibes temperate att]; ca{lc,uiuerent.Qjiæ ' nbsp;nbsp;nbsp;ratio faiHi cum d Voto flt aliéna, iam uidcs,quàm locus i-

* fie pdrùrn inflruiat Voto affèrcndo.Et iuxta hanc inter-pretationcmfacile poteft intelligi, quid Paulus emenda-uerit.Eum iuniores uidu£ multis in locis ab Ecclcßa red perentur, forma ratione, qua diximus, alend£, otio, ' copia '/tidus,critifltis iuuaiili £tati cupiditatib. extimu-labantur,utflt, ad Ubidities, neq;flfl contincbant.lmo ut

5S PETRI M A S T Y R I S 41/ ApoJhlus,Ufciuiebdnt contra Chriiium,hocefî,tittfi îlicèdgcbït,cxfcortabdtur.Sicenim Hieronyniui.

eft interprctatui adGcrunfiam :crdepr(‘ henfe uolebant nubcrc,diebant^;,le ucUe rcccdcreà fuf’ ccpto tniniflcrio:quodperfcipjum non fiiiffèt datnni^^ Ic.Quiicnimiüdf proktbuifjct nubere,(jUando ucllcitl! JJlatrimoniumcnitnducrKChriüidnis innulio hcmiiilt; ddtnnabdtitr.Sed habebant iÜ£ damnationan, non ex ci ipuôd nubere ueBent,fcd ^uiafrcgerantfîdem prins diti crpd{luuioliiucrSt,quo fepcilicitæfiicrdnt in miiiifkrii cdiiè uiucrc idcj; non prdßdcrant in ldfciuià,crfcorttiti« nélapfe.CinxresCT' eoràhomnib. crcora Dro ilJdiii nubiles reddebat.Rtq;idcofignificanterPaulus dicit liabuiffe indicium,fiue damnationetn, noneuôd nubcd nellent,fed quèdprimamßdcm Ecclcjja; datamlafciuic* docrfcortando irritatn fcgjjènt .'Deinceps aliud qucÇ tnalumßepc addebatur, quad uidelicet nubendo poilß tanamibant,cràChriJiodeficiebant. NdW iiipaticntd contumeliie, quam ßbt nidebant inter Ghrißianos iicd ïnnflAm, quid cjjènt in fceleribus deprehenf£,uiros dud bant, nimirum ethnicos, çy à ChriHo abalienabantifl' Qjiamuisirepoßfatanam,intelligipoßit de impudicu Grfcortatione iuniorum uiduarum, quam admittC' bant, cuni nubere dctrcélarcnt,e:xfuis cupiditatibus, d îibidinibus,non efjènt refftendo .tdeô hac de re non tnH^ tùm contende)-i!n,eum utrunq^ poßituerbis ApoflcliiC comodari. lieigitur l.uiusmodi décidèrent fcandalaÜ Ecclcßa,conßituit Paulus,ut ttidua non eligdtur,niß feXt genaria,qu£ pene confeéia dtatc huiuftnodi fcortatioiii-I ns, crclancularqs tnrpitudinibus baud fit cbnoxia.'ÜC’^ quód intcrdiin: non reperiantur cranus libidincßßintiti jed quiaeß kumaiu nitd eoir.innnis cf ußtata ratio,id

* nbsp;nbsp;nbsp;Quôdß in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non contigerit, efi nccfßarium ut il

' Paulus duäußgt;iritus fanili non tantum annorum nnme lt;nbsp;rum ßquitar,ßd rcquirit ut £tatc anteaóla Pcdeßaßica. '! nbsp;nbsp;nbsp;uiduauna uiro contenta ßicrit,hoceü,fuo Icgitimo ma-

• «(ienttbus iudicauit Apoßclus occurrendum, ncc ulldi» • Votimcntionemßcit.Volunt, inquif, nubn-f : quid an~ Î fM qudin dcprfbcndcrcntitr infcortationib. noluifjcnt. (I placebat cnim tUw ca uiuendi ratio in Itbcrfatf, cz ccm-i modo «iifi«,cum qwibus bdbfrciU uoluptatesetiaincar-1 nbsp;nbsp;nbsp;«w coniunifliW.Dtcunt poßeafe mcUc nubcrc, cum bubc-

(- dicitiam, qu£ contru Chriflum dicitur,quia in eins igno d tniniam uergebat quandoquidem ab Eccleßa, Chrifli no-'I nbsp;nbsp;nbsp;mine, ac impenßs alebantur : er lt;]ttia Chrifli Euangeliit

d atq} religio propter earum contaminatam uitam male f‘ nbsp;nbsp;nbsp;audiebat, uel ab ipßf etbnicis : quöd obfccena, er turpia

!lt; flagitia deprehenderentur inter ea5,quas maxime dccuit y nbsp;nbsp;nbsp;pure acfanâèuixiflè.ïJon ergo hinc habetur, quodiüis

r quid ad matrimonium uidu£ itl£ confùgerent, ut ud ho-» nbsp;nbsp;nbsp;neflam rem, er plaußbilem : cum ad earn expetendam,

i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libéré lt;tc otiop impenßsEccleft£ : ucrùm ei defledebant

ii ^uod um durnndtionem boberent er À Deo er ab Eccle-opter uit£ iinpuritatein. Arbiträr iam planum

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

4o PETRI MA RT Y RI S eße,ßdem poffè ßgmßcarc hoc loco fa^lioiicm extcrtt^i ßuc conucntionnn cuWEccleßa de uitd^tantijßerdum uerldrcntur inillo Jhtu .Proptcr('‘ b£c uerba Pduliut nihil iuxtdbuncßcnßum adVolumßquot; cidnt, non cß prolixins cxccjucndum. Ef cum utdct'i' inifs de primd dmbiguitdte c^tiodd hdnc uocan,fidcm, alidtdßt interpretdtio pldnd crfdcilis, c]Udm ego uerio' rem itidico : cumß dnimddticrterimuf, qudmfcnßusiß dptior ßt nbsp;nbsp;commodior uerbts ApofiDli,qudm illc coitt'

munis,G-uulgo rcceptus : idm de dltcrd dmbiguitdte poj femus dgere,niß dlid interpretdtio in mentem uctiirt^ qUiC non minus, qihim prior, cß uerbis ApoßcU decot»' madd. Poteß enimßdes dccipi nunc eodem modo,q»^ fuperius dixit Apoßolits, cos quißuorum curum non h»‘ bent,ex mdximè domcßicorum,ßdcm dbnegdße, de inß delibus eße détériores.(Xnibus uerbis âccldrduit ißos, d fl non pdlùm, ex publicd profeßionc ù Chrißdiiißno cidnt, opéré tdinen erfdélis exprimere quùm fit tetmil CXindtiis ipßorufides,ut dlibi dixitiAiuntße no^e DcMiti) fed fadiis negdiit, Ud nunc ßcribit,ißds uiduds,quie priui' qudm db ccclcßd rccipcrentur, ntodcslie uidcbdiitur, d teinperdt£, poücd tdmen cum opibùs Eccleftde pdllicfr' ißent er ßußentdt£,ße conuertiße dd ldßciuidm,er imp»' ntdtem,ideoq; ddii^dtioncm bdbtre, quod priorcfidet» qttd orndtte uidcbdiitur, priußqud reciperentur db Pedt ßdirritducrint,nonitd purcßditUeq; uiuendo,ut prit» in dlio jhtu uixerdiit : qudß prioris iufiiti£ dc ßintitdfi oblit£ prßindinßdcm obliterduerint .Etßdne qudntuti quisq; mortdlitcr,ut dicitur,pcccdt, tdiitum 4 uiud rd fide recedit. Qho ucrà dd dltcrdin dinbigui-tdtem didlionis, Primdtn, uult Smytheus edtn uocem rt-fi’rrcfidemvoti prius ddtdm,duiduis,qu.imreciperc»' tut'

DE VOTIS ET CAELIB. 4t tMr.Vûigit eiii)« non rrccpt^« frtßc uiduäi,niß pritti, uo-uißcnt pn-pctMdjn uiàuitdtan:ciuiefidcf,(iuoiiiam po/kd non feruabdtur , dum uolcbant nuberc,uioldtricc5 iiScu pitti Voti cfficiebMtur,cttq;ddeo.ddmncitionm hdbcbdt. Alij ucro diligciitius cxpcnHentcs illdm uocem,Primd)n, inijuiunt cdm no intclligi de promißione Voti poUrcmà fdiii:^ illd,fi intcreeßilßet, tion cjßet primd,fed pofîrentd ßdes.üon enhn posl illdnt dliqu'am dliam ßdnn dederdt. Quurr cum appcüetwr primd,potius per tlldm mtcUcxc-runt Cbriflidnifmi projrßioncm,qud iüd: iiiduæ Idfdiiië-te J,cr nubentes extrd Clîn^lwni uioldbdiit, deßcicbdntq; drcligionçCbriflidnd,tndeq; proptcrcd ddinnationcbd-bcbdnt,dtq^ potlfdtdtidm ibdiit.Ciiidmobrem cnm in dtn pbibologid biiius ßermonis expefitio corum pulchrius quddrct, qui primdmfidcm intcUigut, Chrißidnifmi pro /rßionem in bdptifmo,q Snigt;tbtci expoßuio de fide prim

I d(tt(tp(TVot«gt;n,qMMnon«idftftinttm dcflituißuo finidd i mento,lt;j«o nno fe putdbdt inuidc probdre in nouo tc-I Jhinento ctclibdtus «otum fiiifße conjhbilimm? Nee I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fft quod is iddletjfe inucnificfiiffugiitm defignificdtione

buius uocis 'deines ; quid probeßciucrunt autbores illius ‘ interpretdtionis uiri utiq; eruditiotiisdbßolutißimlt;e « ' ^Mrpdhiqiwndpcf; pro copdrdtiuo, quëddmodïi ifie eomemordt:nee etiim erdut igiidri GrA’clt;e lingu£,ut eos • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunc doceri oportcdt db boc bomine,cui diu eft in ed lin

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gua UbordiiducrfuddndUjUt iÜis poßit lt;equdri:nd ddbtic

1 no tenet,nifißrtdße priinu rudiinëtd Grieciferinouisna-gt; inet/i nunc tum mdgnii eins ufum uidetur fibi uindicdrc. gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Speftd^unt dutë eldrißmti uiri,quis ufits eins uocis dpud

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adtiuoiungitur,utbic,cudicitur7r^‘gt;rii'nifflie. Et etni-

41 PETRI HARTYRIS îdeoq; w exifiiiiMucrunt in 'Ejccleßof Chrißi tà facile oh' repfiffc:lt;(t(^;ob id m fuâ interpretationê difcefferut adiKf du ucrbis ApoflDli,çrfdn£ doilrin£ cofaitaneâ. Ac iW cgp quoq^antca fumfecut!t^,qda£ iÜe interpretattonestf mentem uatcrint,quaru ab initio mcmini. ScdfacÂ quctibidare,quodtaméàmeno impetrabis, prmiâfi^‘ tdtttVotum perpétua iiiduitatii,3 promißionö Chri/Hatti nûin Baptifmo pofTckoc locoßgnißcari, quid objtt^^ inde lucraberisi^ibilfanè,cu in hac ainbiguitatc quif fHtutuf,nequaqpoßitgloriari,feVoti approbationc inü'’ tioteflamêto reperißc. atq-hicc deambiguitatehuiufH^ cif,prima,uolo fatis ef/è.Vidimuf enim,q, ß expoßtio Igt; theri,eyCaluini,etenim ij funtifliiia interpretationis lt;gt;ii' tbores attentius conßderetur,no minui q expoßtio de^^ to potefl ad loeit apoßoli acomodarùimô eß probabilio^ Qjtid uerô fgo per prima ßde accipiä, fatii patet in tna,ey fecunda expoßtione, quat c£teris uerißmiliorib er faciliores iudicaui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Um tertia fc oßirt ambigu''

tac,dehacuoceCodènationê.Qui Vota ca-libatusimpf ßuf fauet,qlegitimo matrimon io,exißmät hat uiduai iquot;' diciu corä Deo fubire,quod reliiio inßituto Voti anteif'' eeptotiä nubere confiituerinf.adeoq-, grauiter peccare,quot;' nißrefpifcantyCj- initu conitigiu déférant, omnino cuf diaboloßnt dänandtC.At alij uidètes matrimoniii ré Ham in omnib.GrChrißi teßimonio atq;Apoßvli uincidquot; eius indißblubile,niß adultérin intercelferit,aut difeeßquot;' alterius coiugis,yoto continëtite uidußis tantu tribueilt; nolunt,cußt reshumanituf inuenta,ut matrimoniu cof^ chrißi zx Apoßoli fententiä tefcmdat,cu uoluntof dimquot;^ omnibuf humanis inuentionibut prtefirenda ßt. Cogit^'^ prteterea praceptum Apoßoli c//e,ut nubant, qui no toquot; tüientjO,ßtmelius nubere,3uri.'Vndetametß conccdif illJi

t i J

)

DE VOTIS ET CAELIB. 4} ill4t uiduM lt;ju£fufcipieblt;tntur turn temporis in Ecclefi^, de cMatu,crhonejhteconuerfationispepigifJ'e,dUt/j‘ cwt uol«nt dduer/arij uouiffe^non tdinenfi dd nuptids tri fiuißint,inde fequi d Deofùijjè lt;i£tm„lt;tndlt;«. Veru diunt uoce Pdulu-t modo utitur,dd homines ejjere/i renduw.quod nnnpè utm db Ulis inconftuntes haberètur (T nomiue leuitdtis d plcrisi]; mdlè dudirent, ut du£ mu tduerint propoßtum,ciuod dd(o fdn{ium,çrpldufibile ui debdtur.Cumq; hoc frequenter dccideret düegëdo uiduds iuniores,ut in Eccleftjs moj inole/cebit, Paulus condtur occuiTerc,ne ifræ ofrcnfrones atq^perturbdliones in eccle fid ufuuenirèt.iJdm i{ldsfidcliufugiUdtiones,uidu£, qu£ fie ob infirmitdtem propofitu mutduerdnt.non frrentes 4 Chriflo diiendbdntur, cr pojl SdUiwm puuiutim dbibSt. Quemudmodum Smyth£us,quumrrroiicd docuerit, çr dd^dlinodidtn cdnefiddfiierit bisdddëius, utpoihranà tertio ddigenduSjdtquc uideret dogmata fud pdßim damnar»,banc noii/cre;is tgnomintam,non/b/«m ex Anglid difrefiitffed pollfatdndm ZT Antichri{lu»tdliijt,cuius tiihilominus tyrdnnidem dnted multis modis dbiurdue-

rdt,uelfcdbiurdlfefrnxerdt. Quum igituriBduoxnfi-poßitutroqiie rcfrrri,tdmddDeum,qudmdd ho-«tines,ftiam hic impeditur meus fdber, ne probet,ut perpetui cldmitdt,per VotiMM cdlibdtus non licere iu-xtd uerbum Dei ad nuptids trdnfire,quum de homi-niMH tudicio h£C ApoftoU uerbd,qu£pr£tenditintel-ligipoßintinecfinubdnt propriè Vottn» dicantur uio-' ld]fr,quum potius emendducrint frultdm promißionem. * ï^ibil cnim Deo poüiceri debemus,de quo nobis comper 'i nbsp;nbsp;nbsp;turn non fit,quid eo dclcëletur.At ei non placere prontif

44 PETRI M A R T Y RI S crfafpicntifiimè trdâMit Martinw Buccrus contra tnum pius ac doôiut uir,ç^nunq pro fuo mcrito lait dati^ cuius obitu hoc anno i r j- i.MfJ iadiurâ frcit Chrtfli fia,utfit câ in dies magis ac magis procul dubio fenfiri‘ lAodà fupcresl ut de postrema ambiguitate difigt;iciaintf^ fcilicctquid fit abire poit fatanam.'Putat Smythtcus idl^, fc,quôd à Voto defcifcere^adcoq; fi^rit,et injanit in ntatd monia,qu£contrabuturpo^ Votum nuncupatum,ut(^ confilta fiatanica non uercatur appcllare . Aquaftii' tentia quum homines pij iuxtâquc doilifiimi abhorreaid' poft:fatanam ire intcrpretantur,àfide Chriüi Cf täte,quam per Baptifmum tadux profiffic (ùerant fft' filire: quod fiebat ratione iam fupenus expofita. Vtucrà ego jentio, Abire poft fittanam à Paulo tur,pro eo,quod eft, impure uiuere, atquc ftortari pr£texiucontinenti£uidualis.acqüeàme quum de agerem,quicquidi{iedicat,uelAlcxandri, ucl Hymeii^^ faila est ullamentio^quoad prasfentcin loquutionem: nd Icgimusdeillishascuerbaapud Apo/blttm,quod poft tanam abicrint. Px)S quidem ait ad Timotheum prima t^‘ fiolacapite primo,à fide naufi-igium ficifjc, quem locutf ddduxi,ut olîendcrcm fidem pofte inteÜigi proftftio' ttcminBaptiftno,quemadmodum ibi Paulus de IlyinC' tta;o cr Alexandro accepit.Habet itaque locus iftead Pi' mofheum,de quo modo loquimur, multos ambiguitatcl, ut iam probatum eft-.quamuis ftciUimam uiam atquc fX-peditam ilium ittterpretandi,abfque offinfione tradidt' rm.Qji£ fi non placet Smythao,ut eH corrupti erptt' aerfi iudicij,ftaltem mtelligatfte ad fuâ fententiam conßf' mandä,locu ddduxiftè,qui multis alij modis pofiit accipii atc^ ab iüo expondtur,^' quifq- modus logé uerifimilio^ (ft dus mterpretationefi ab antecedentib.con/cquentH'' alijl

CT alijs ApaPDlifcriptii ac uerbis ipfws mens, de fenfus indjgatus fi(erit:no dtttein uel dPdtribus, uel dconcilijs ucl 4 receptd coitfuctudine:tjuibw omnibnJ qurfntKW tri fcKfiiiùim ßt,iplt;ando non folidè conßrmdnt,c:r protrfnt, ex fcripturis,quie docent,fnßits 4 me dicetur ßio loco. Doctii prxtered,ut i^crc/èrt,nec inficids eo,hune locum Pduli Voto longé m.tnifeß!ßimcaducrßiri,tdtitum dbejjc ut iib co poßit coßitui.tmö huneunumlocum fatis effedi ijhm conirouerßam de Votis facile dirimenddm,ß modo d;ijuos naéii rlfeinusaduerfarios.Dicit euim fe uellc iuniit res uidttMnubcrc,z:^ßlios procre^re^tif uidclicet fitbßgt;e eie aejhtu cdlibatus turpiter îabJtwr,et poslSaUtürf-bcantmult itc ut allcgatur ludwa no minor fexagenaria: qitonia l'un lores facile damnationc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uioletß-

drill pniKdiitürtfciMiciidOjCT'fcorfdndo.Hx’co/lrndHUt Votû pio-fI.irij?iinfaucrfari cxlibatusVotît,proptermagnié hibeat, pcriculu lapfus,atcjfiandali.Q_u()dß Votn ei probaretur dlia uia procuraßet bis malis occurri,q reicélioneiunio-rii. Quttt craltbi dicit,boc cjfad tori-nth.priore,fe nolle cuipià laijucH inijeereicjuib.ucrbis oflcndit,ceelibdtu qui doferuatur,liberu effe retinendH,nc quis ad ipfum ccg.t tur,ultra q poßit.Vern huic loco de quo adTimoth.fertbi

• tur,hicno^erfedrbitraturfatisfècilfe,quôdfingat aîiud ’ ejfe ad Votu calibatus admitti,zxaliud ad Eccleßie alimo - nbsp;nbsp;niampercipiendam.Etdeßnitfexagenarias'tantuex dc-

■ nbsp;nbsp;nbsp;nentia nuiicMpr nt.Nr c diiinudMcrtit, P.t«l«in no tantùnt

gt; iuniorcs uiduas r^eijeere ab Eccleßafuüentatione, uerùnt gt;nbsp;ftiagt;nincccßitatec£libatus.Cijtoniam,inquit,primamft , nbsp;nbsp;nbsp;dem irritam faciunt,cu lafeiuerint contra Chriflu .Seda-

t lijt,inquit noßer,in locis illasPaulus ad uouëdu ntdxtm« . aUicitiprafertim ad Corinth.ca. r, crChriüus rfd idi pro

4« PÈTRÎ MARTŸRIS uocat,cùm dehii cunuchis loquit:ur,(iuifepro tŸ rtg^ ealoruin cdftrdufruntrquomodo igitur fieri potefi,ut n«’ iô Votum clt;elibatus,niincupari prohihcatiPrimùm tefd reuelim dilhnilioiient,quam confiimfîi Je admittèdifH^' duii,tfel itd Bcclefidflicam alimoniam,uel ad uotît, nibÜo facerecaufam tuâmeliorë.Quoniam egoetiamconce^^ PaitluMhîcnonloquide Voto aelibatus, cüiunioreself^ iiât reijciendM. Jlt;!am hocgenut uoti,ut fiepe dixi, ei p ignôt!t.Do itaqfilit de uiduii tantu agere,qHe fiujkntîi^ fecipiantur ab Eeclefia. Sed qa ille aJmittebantur ea tientionefieii paëlo,ut celibes^cr pudicieitiuerët,ideo nelitapojhlut eatnoefiè nünorii q fiexagenaria{,proptd œtatis lubrieitatein,c5ficitur,ipfiam noUe iuniores ad M conditionesadigi,quib.auocentUràmatrimoltio.

ttelim te diligenter causâ expendere,proplerquâ reijC^ iuniores.’Dicesmihi^negrauetur^cclefiia.üon ine Utd Paulum huius quoq- rei mentinilfie mfiriui,ut fiuaderetfi delib. qui habcrent aliqtfOf uiduof ad fie attinentes, ut iV ipfialer€t,neconerarentEcclefiam. due fiententiaci’gt;^ accipienda eü in uniuerfum.tam de iunioribus,q degr'^' diorib. natu,atq; per hoc inteUigi uoluitfiolu dcflitutui^ defiolata^ fiiijfie recipiedat. At eu de letate prias ageret/ prohiberet minoré fiexagenaria recipi. zj'iuberetreijd niores,hatte profiâô aßignatcaufiam,q, laficiuiant eotfl Chriüu,deinde q, occafionê dent obtreélandi aduerfatitti etpo^fiatanâ abeant. Cu itaq;refi)ieiat iuuentuté tatem,no capacè,nifi raràfCelibatus^cfi^af aficribatet!^ fias,e£dem retinédefiunt Jiobis,neq; patiendu ut iuniotd necefiitatêfitbi uUà celibattts imponât, eu autè fiexagt^ rùe fiterint, permittât eis tune de eelibatu crpudicitùt cifiei eu 'Ea:clefi.a,no quidè uoto,fied eonuctioncatq; pa^^ inito pro co tépore, quoin monaficrio uilumfitcrit pt^i^

Umre.cittodfieri uides in coUe^iisfludioforlim Anglidt • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tjuib. no licet amplius i« focietate manrre,fi «xorcj dwxe

t itaej; potes liquido uidere,ut difiinélio tua fit fuperuaca~ ' nbsp;nbsp;nbsp;«fd.Qnôd cnim dicit Paulus ne iuniores abEcclefia coo-

I ftcnfttr alendot, propter lapfus periculu:ego itêdicode I ijfdè iuniorib.ne adVotu ddmittdntHr ob lapfus periculx, ! Quàdficaufa quâ Paulusaßignatdefiifcipiendis adali-I nonià uera eft,cr de admittedis adVotu debet ualcre, tS I prtn's eiusdèq;periculifit utrinqp-atio.Deinde libeterabs I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te difcerc,num «irgincs,qwif in mona/hrijs hodie recipui

î tur,ab Ecclefia recipiâtur.Cirtè ill£quoq;fe dicut ad Ec * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clefiàtranfire,utibifintuluiuàt,crEcclefi£ bonis alàtur.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et qu£ hodie fient monafleria utrginît,finge fiiifjè antiqui

) Ecclefi£ alantur.quibus adde,utfint abfq; coniugio. V«-, de quod uni parti attribuitur,ut iuuentus caueatur, ufi^ ( ad annum fexagefimum,alteri quoque oportet conuen^ I nbsp;nbsp;nbsp;re.Atq; ut rm dilucidiits intelligas„h£c Apoüolu inifio

, loco ad Timoth.animaduerto de uiduis cojhtueretfexagc ( nbsp;nbsp;nbsp;naria,et no iunior,qu£ uerè fit dcfiolata,cr bonu tefiimo

; nium habeat,ab ecclefia recipiatur alêda,pudicè uluat^et I «lebj, qiwdi« e/l in fito miniflerio. tuniores qu£ fe péri I clitdri (entiut de pudicitia,nubât.'iiam id cruultjCriubet I nbsp;nbsp;nbsp;Apo/klus.Qu£ deniq;funtiuniores,et citra periculu pof

1 tur,ne oneretur Ecclefia,quod no fiolu eR ut diximus, ia~ ( nbsp;nbsp;nbsp;teüigendu quoad iuniorcs,ucructiä quo ad grâdiores jm-

( tu. Sed fac luniorem efiè qu£ uelit ,çypofiit w uiduitate ( nbsp;nbsp;nbsp;manere,fi non habeatfuos,à quibus alatur,cùnt ab Eccle

49 PETRI H A R T Y R I S ûniueyfum confuUt Paulin omnib.ut manib.laborct, tjno non folîi ipft uiuaiit/cd etiâ habeant,unde fubueniât (ÿ nis. Qjipd mis uidun, de (^uib.nunc agimus, optime couf nit,cîi£tateflnt integræ,at(j^ ocinm tanq priefcntcm ali' duam pcRë uitare debcâ.t^^c e{i fana do^riita diui Ap') fk,li,qua nec uiduis,ncc itlli mortaliu œlibatin VotüftiA ft,im(gt;potiusipfugt;ndilu£idifmè prohibait. Et ncgua^ hicftyUtSmytb^in arbitratur,quifcmpcr argumentaf bricat fcphifica,Paulum fecum pugnarc, aut cîe Chrijw' J^am ad Corinth.adhortatur ad calibatti, fed eot qui poj funt,cr:iunq cuiquam kominum generi Votum obtrufib Chridius item Eunuehos laudauit,qui fe propter regnutH cxlorum caftraueruni,abßinedo d matrimonio: fed ut U» ucrent,nusq fuafit.Verum isle homo uocu fignificata pri} libine mutât,crß Paulus dicat de uidua bonum eße,utß( mancat,eitm inquit fuadere,ut uoucatiquia uouere oquot; flt;^ manere,illi eft idcm.Si dominus tradat effe, quifeipfos {lrcnt,illcßAtim dicit,calirare cH uouere. Si fcribat üc^ Apoßolus,uelim omnes cfß ßcut me ipf-tm, ille fubijeit, eum uelle omnes uouere. Atq- ita,cum ipfi omnia ßgniß-cent quicquid libuerit,cx quolibet colligit, qua'cunqßiH uidentur. Hon igitur ab iiduerfarijs illc locus dcbcret ad-duciiquin eos itnpudcntiai,ac pcruicacio’ fua: pudcretA’o * liint enim ex eo perfuadcre,Votii calibatus,Qrquide d iK nioribus nuncupatu,pium,fanHu,ac in Eccleßa retined» eùm hicPaulus nolit minorent fexagenaria ob lap fus peri culu rccipi,lt;:v'dicat fe uelle iuniores uiduas nubcrc, aeß hos procrearc. Qjaæ uerba fatis indicit,eu nolle in Ecck fia Chrißi talia uota nticupari,qucpn'iculo,cuius memi' nit,hommes reddat expfofitos.Tatit itaq^abell, ut proM huiißgt;nodiVota,ut iHa omnino fieri uctet. dicit Smyth.irU putareApoflolu,qdo fie inadat uiduis iuniorib.deillis ag!

, DE VOTIS DT CAELIB. 49 I gu£ prius uouerant.Quæ fané ilîum intemperiteagitât^

Quid ego ißiid exißimure potui, qui Paulu dicü Votü c£ libatus ignoralfe.Vc illU eu loquiaffirma, qu£ licet de^ creuerint in uiüuitateagere,poüea tamé,cufint adhuc itt nbsp;nbsp;'

uenes,animaduertut fe m periculo turpis alicuius lapfu^t uerfari. Hi's fané mandat,ut nubant, neq- patitur utàco^ nubio uUa neceßitate humanitus impojita reuocentitr, Sed uos qui adeb Vota iam nucupata propugnatii, dicùe

’ obfecro,iuniores uiduof ab quot;E-cclcfa: eleélione reijcics A-I. pofîolus, quo allegati Nstni ad mona/hriuint fi uruiitur, ait ne,ieiunent,orent, aut dormiant humi-idil taie propo nit: uolo,inquit,eM nubere,acfidios procreare.Sic impu ritati occurrit, nullim genut uiduarum excepit .Noit f iiim dWtJw cum dicere,quse non uouerint : fed in uniuer-fum fuamandata promulgat. At Smytkatu^, ut ueteranü Pap£ militem decet, eins dogmata uel contra facras Ute-rot propugnarenonueretur.ldeoq- putat,uocaread ma trimonium effe uocare ad carnit inquinamenta, er ad libidines.tüeque uidere poteji ibi effe uocationem Chriflia no dignitnijCTKcemiDfo impofitam .Siquidem tribula-tioneirt carnis habenthuiufmodi,fanéîam liberorum edu cationem,piam oeconomiam.Quib. inrebus homines ad exlibatu non uocati poffùnt Deo quam optime placere. Satisq-prodit homo impurus quidfcntiat de matrimo-nio, q«4ndo ipfum appeüare audet Jpurcißimam fcorta-tionciKjdiw ab bis initur qui Votum ediderint. scriptu-ra è ditierfo tborun: coniugalemfaniium in omnibus ap-pellat.Auguflinus quoque licet ad Votum c£libatus nimi um effet pTopcnfi«,{ongè aliter loquiturtut qui dicat ma, trimonium etiam poâvotum init«iTiJînnttme]Jè,nfq«e «flit «ppcilari ^dwkf riura, «cl inceftum,ut pojic« demo-iirabitur .Atq^ boe c/t, qwod ego ilium citlt;t«i ewm b«cc

50 PETRI MART y'R I S' publice doccrem : non ut negurèeum cum alijs,ht£c PdU' li uerba intcUigere de Voto. Quis obfecro me'id unt^U‘ii’' infieiutum efjè uudiuitt C^uamobrem tu quiperßepetiü» re{lèintelligii,lt;yf£piui, quicbene percepifti malitiof^ reponis, uccufundu^ cs, çy llupiditutis, nbsp;nbsp;nbsp;perßdiA

non egofalß. 'Verion Auguflini locum producam cH)gt;J opportunumfiierit :atq; tum uidebimus dnfals6,an citaucrim. t^unc uero adhucSmythtcns ueritatireb^' , fldtur, cyait, Apofiedum non uocare iuniores uiduitslt;lt;^ m.ttrimomum,nili ut non ßortentur .Vultcnim iHdspO' tius nubere, qu4m impure agcre.çyudp nos aliter di‘'^' mus : cum idem prorfus cenleamus : ey i^d de caufd c^hbdtus non admittimus, turn quod in fdcris Uteris nolt;^ hdbedtur,nequepdrfit ut Dei cultumexnoilro capb‘ fingamus; turn quia nolumus admitti ftupra, neq; inß' mos hominesjum marcs turn feeminas in periculo uerß ri,dequoApoüolusadmonct.Quica^èaccMes ttivl' re pojjunt,fud per nos utanturfeUcitdte,fcße bonis opi‘ ribus interim exerando.'Vcrùm fe liberos conßrucnt,il^ fl quandoque opus hdbucrint,Apofloli pr£ceptum deHi^ trtmonio contrahendo libère fcquantur iqui quidein UO' luijfet omnes effeutipfefiiit : fed quid id non omniuin,b met paucorum efje uidit,idcô fcripjtt,uolo cdsnuberc,^/ flios procreare, ne fcortentur. PxifHmo idin fatis b' quere Smythd;um,ty cohortem papi/Ucdin, quando lo(gt; hunc ad Votum cicUbdtus conßmnandum producunt,i^^ pro fc habere aliud quàm Pair um interpretationes non quid Patres dixerint in dogmate ßatuendo fpcâdK'^ ' dum eft, fed quid facr£ liters teilentur. Pje Patrum d»t[ fententia,pr£fertim hac in re^ quid fit cxiftimanium ifgt;l^ rinsoUendctur .interim tarnen fatis mirari non poftù'i«' (uriftedicat, nosita fcribendo, autloqucndo propiit‘«^‘

,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no^r.vn infcitüm lioâis riJcnd.tm, quafj diljicile fuerit

(, uidm quid Paires dixeriiU, çr uni Smythxo Hcuerit adi D nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reCorinthuin.CXü'fitoneuniiudicetuclhocipfo notitie

nedoilißi!gt;iu)n,quigt;dadeo fhideat PatruinJ'ententias con gerere,ut negligat interim expeiidere an cum (deris lite

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ris congruant- Hxc egt;l nona fapientia, qua fe uenditaf,

I Patrum ditHaprouteiflint obuiaftn'i^^cii’, regida,feii . fuq; diui;t£ fcriptune procul fubmoto : çx cum iudicio J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;penitus careat, dealiorum eruditione ut feuerißiwus ccti

, eltfatis.Vnde quia locus iam allatus antbiguiis efi,çy“po-tius contra te facit,ß rc^è/i(eritcxpenfu:S,idco te hortor

, autferipturam maxim£ negligentix aceufabis, qu£ tait'^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn Dei cultum in nouo Tefumento Dccleßam ctelauerit

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A S S E R r I Ö.

I ■ Nunc veró tria faut lt;[11$ in ifta quesftione iugt; t nbsp;nbsp;nbsp;dicocfl'einquirenda.Priiuum,anlegeuct?ru c£

Icrtiin cxlibatuin, ^monalbicas obleruationes. Alterumfi conti gent nonnullos Vota huiufmo •

' di nuncupalTc, an relcindi lt;^ueant .Pollreino an ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n i.

Ecflefiarü præfules iuftè requiranr,amp; admittîi’J cælibatus Vota, quando miniftros ordinant,^ ab his qui uouerint, obfcruationern promifsi“' nis exigant.Hæctria,fiexaminata,amp;excuiradiH' genter fuerint, nihil ambigu! fupererit in difput* tionc, quant traftandam lufcipimus.Quo itaqu' adprimum confentaneum eft, quando libertst' Chriltianafruimur,amp;fub Euangelij gratia uiuimus, ritum, cçremoniamque vouendi oiti'^' Vota qna - vendamcfTc : quandoquidem intelligimus quai” repoft Deototifimus obftriéii: arque proptereafpon' Chriftiad- te flagrantiqueanimo acdelideriocunéba nob'-’ fint eßefacicnda,quæcunqueadilliushonorempr^' mouendum,8c amplificandum viderimus cond” cere : Chriftumque iam non ignoramus viétii”’ fmgulareiTi,amp; donum unicum cfTe datum,qu” Deusplacatur,amp;rcconciliaturnoftro generi-A” quæ omnia cognofccnda,vt pædagogia quçdai” antiquorum Vota pro fuo tempore vtilia fucru” Quare vt aliæ cçremoniæ, quæ varié ac multipii' citer ilba amp;nbsp;confîmilia docebanqper Chriftuinl” blatæ funt, ira amp;nbsp;vouendi ratio debet facefccr^;

Qucmadmodum non opus cft,vt viftimas,priiugt; tias,aut donaria, de more veteri amplius voucJ' mus, cum Chriftus qui per hæc adumbrabatu' aJuenerit: itanoneftneceflc vtaliquam vitxf’ tionemmorc Nazaræorurn Voto nuncupeinui' Nam omnis vitae noftræ inftitutum apertifsii”^ intelligimus Deo deberi.Prçcefferût iam vmbr?' folidaamp;vera doftrina modó alFulGt : proptef^^ non decct vcquæ perChriftum funtabolita nuo reuocemus . Scriptura manitelbè prædic’^ Dcum non effe colendum nili ad cius præfçript^ Quare Votum licet antiquitus potueritvfui eflti cû ad legis cçremonias pcrtinerct.inodô explo®

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft

DE VOTIS ET CAELIB. 55 cft, quod literis NouiTcftamenti non coinincn -il detur, neque à C hrifto.neque ab ApofLolis pro-5! pofitum nobis vnquain fueiit.Nani quæ ad cul-1- tum Dei attinent ætate noftra, vfque ad leculi fi-i' nein Apoftoücæ iiteræ nobis tradiderunt.Quib. [1 addas.cælibatuni Se tnonachoruinVotapugnara 1« quàm manifeftifsimè cuir uerbo Dei .idcirco in :« eos qui fc Votis huiufniodi aftringunt, iure con-lt; uenit.quodManhæi fcribiturMandatuin Dei (' feciftis irntum propter traditiones ucftras ,Et la Il nè contra cælibatus Votum achter pugnat Pau-i/ lus priore ad Corinth, dicendo iquilquc fuam ha S beat,Se quæque fuuni propter fcortationcm : Me k lius eftnuberc,quàm vri ; qui non continent nuit bant : fi nupferit virgo.non peccauit, Se confimi-) nbsp;nbsp;lia. QuoadaliamonafticaVotafatis illis aduer

J cffiçi.pretio eniin empti cftis.Et ad Galat, primo Il detcrretfidclcsabinfîrmis,Seegenis mundi ele-[. mentis ; id quod etiam fecundo ad Colols. facit : ? vbi mundi elementa cfTe oftendit,Ne tttigeris, Il ne attredaueris,8c ne guftaueris ; quæ fi ad cære-gt; monias veteris legis referantur, Votum manitc-j ftè interdicunt ; cum ad antiquas cçremoniaSjVe lutidiximus,pertincat.Sin veroperça verba fi-I nbsp;nbsp;nbsp;gnificauit Paulus obfcruatlones Se cul tus ab ho-

; 8c infiniti alij fuperlbitiofi ritus, qui vigent in ino i nafterijs,Scpro Dei cultibus retinentur,quoino-' do non funt infirma 8c egena elemcnta mundi, t cum nullo teftimonio facrarum litcrarum,fcù ho • nbsp;nbsp;nbsp;minibus duntaxat authoribus obtinuerintt'Neqi

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d 5

lt;4 PETRI JH A R T Y R I S nibenturttÜs Votis, Sc quiôemin perpetuum/* diuinis inftitutis adueriari. Ad tempus quidé ab his abftinere,quç deus códidit, licet iuftis de can fis. At idvoucre, vt in perpetuum ab illis tépcres, minime poteft ex Deo effe, cü fis ignarus,an feW per boe vclitàtefieri. Lex antiquitus vota noigt; habuit ætcrnaj fed ad tempus .Vouebant quipp* aliquando certas oblationes,amp; abftinétias à ver-bo Domini fibi commendatas,amp; certum vitxg* nus ad aliquot mehfes, autannos .Verùm into tam vitam nihil, quod egolciam,!egüturvouiffr Qupd fanè de communi lege, atque confuetudi-neiritêlbgas mam peculiari mandato Simfondr buitperpetuo'elTe Nazaræus.ldemquc dicend'* cft deaüjsfi qui occurrerint in facris literis if* fccifie.Proinderitusifte vouendi,partim Apo-ftolorum doélrina, Sc exemplo nufquam coin-mendatur; partim contra illorum fermones fepiptaeuidêtifsimè pugnat.pt’çtereà,quotquot fidem Chrifti profitemur, eo ipfo toti fumus iU* obflriéli.Quiu igitur Voto nos rurfus ei tradi-must’Ridiculus porro habcreturfilius.qui tabu-lisobfignatis, atque teftibus vellet fefe patriæp» teftati fubdere.Ilium proteéló patcr,fi fapcret,itgt; moneret.Abfquccontraéi:u,vclvdlaftipulatic)nï) natnrç ius amp;nbsp;Dei authoritas te mihi fubiecitiqu* re pareas amp;nbsp;filij officium fedulo præftes,ad quoii faciendum etiam atque etiamte adbortor; etni feceris,quæ filium dccet erga parentes, in te potf cendo amp;nbsp;cartigando abfque tabulis Sc teftibus p* triavtarpotcttatc.Idcirco, qui Vota nuncupanti aut fc fateantur non cfTe Dei,aut i n tel I i gât, q uin* vouendo ftultè agant, dum quemadinodumdi-, citu’-, aéium agunt.Lege cauit Deus,ne Ifraclit^ primogenita expeçormus fibi vouèrent,non ali*

DE VOTIS ET CAELIB» $5 faneratione,niß quôd iurc fibi debebâtur.propte reà cuinnos iam Chrifti membra fimus, îkDco omnibus modis obÛriéti, non minus quàm pri-mogenitaantiquitus erant,non ell permiitendû Vtvoueamus ; Et libenterab illis vciim tcire, au ea vouenda cfle crcdant,quæ Deus fieri prçcepit anilla,quæmandatis eius aduerfantur. Scio, re-fpondebunt,neutraeffc vouenda.NamDcipraî ccpta velimus.nolimus, præftanda funt, amp;nbsp;fi cou trariadiuinis legibus nos voueremus cflefaélu-ros.voluntati eius repugnaremus : quod genus conatus omnino eft impium.Sic egerunt, qui vo uerantjfe Paulum interfeéluros.lta Herodes iure iurando promifit amp;nbsp;præftitit cædcm lohannisBa ptiftæ.Verùm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8c media conftitucrunt

efic vouenda.Quos tarnen nofle oportuit, quôd tametfimultafintidcircô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia non o-

innibus.neque omni tempore conueniunt.quib. item pofTunt homines ta bene,quàm male vti,at-tamen ilia eadein, cum vel expetuntur, vel repu-diantur,nunquam funt ei,qui deligit, indifferen-tia: quoniam tune autpromouentDei gloriam, autfaluti vel proximorum, vel propriæ condu-cunt.autfecus.Ideoquefi gloriæ Dei, aut faluti vel aliorum, vel tuse repugnant, funt omnino re-tugicnda;fin verô hæc iuuent, 8c promoueant, expetenda, cum ea præftarc potueris ; modo veils Dei mandatum laluum, quo ilium oportet te toto corde,tota anima,omnlbusqucviribus dili-gere, atque proximum tuum tanquam tcipfum. Qui enim dileéiio tua, quemadmodum Icxrequi rit,erga Deum folida conllaret,fi dum potes eius honorem arapliarc, nolis Y quç tua in proximum charitas,illi refugerc quæ ad falutem ci funt pro-ficualf Dcbucranc ctiam ifti animaduertere, d 4

^6 PETRI M A R T Y R I S vouendo Chrifti decretisSc Apoilolorum.qu» parum déférant. Certè cahocillorumfuperftitio fo tultu imiTmtantur,amp;peruertiintur.Nam Chn ftv.s aiebat clifcipulis, cuin fermo indicifiet dç iTiâtninonio non contrahendo, Non omnes capgt; unt verbû iftud.qui poteft capere.capiat.EtPau-lus. De virginibus præceptuin Doinini non ha-beo.Item,Non hoc dico,vt cuiquam laqucuin in ijciam. Quç oracula fatis oftendunt,voluiirc Dsgt; fpirituin,ut cuiquefemperliberum effet, velc»' libein viuere,uel ad matriinoninin fe recipere-quant eius uoIuntateinfeVoto obftringentesim nimè fequuntur.Sentiunt enim,amp;quàin obftina tifsimè defendunt,poft Votum cælibatus æditn à matrimonio abftinendum cfle. Atque hoc pa-dlo libertas imininuitur, quant in fua cælefti R«' pub.quç cftecclefiâ,Chriftus extare voluit.Qui’ ignorât orbis monarchas licet caro fint, amp;nbsp;fan-guis,niti pro viribus, vt leges à fe latç conftanteS habeantur,nequeliceatcuiquam ciuium profuo arbitratu illas rcfigcre.Quod fi quis tentauerit,in eum.tanquam Reipub.perturbatorem,amp; feditio fum animaducrtitur.Etnos, cum Chriftus dicat, qui poteft capere,capiat„cogemus aliquos inc« libatu viuere,hoc prætextu, quod vouerintfCu-que Paulus dicat, fe prçceptum Domini non ha-bere,quomodonos inducimus Votum,quo iain vertatur in præceptum,quod antea liberum fuit amp;nbsp;integrum Cum ille nolit inijeere laqueû,nos per Votum extorquebimus cçlibemvitam abhiS qui adurnnturYEtfiftatüitille virginem ininim^ pt . 'are finupferit, nos earn Voti caufareamac-cerfemus .’fliacriiegij, vel inceftus, fi matriino-nium iniucritf Incredibilis eft hæc hominuinar-rügâ£ia,iniü iiitolcrabilis, qua verbûDei nitûtuf corruinper'

DE VOTIS ET CAELIB. 57 corrumpere.Sedagant quicquid voluerint,ma-nebitin æternuin,amp; fuo roboïe atque ftabilitate, omnes creaturas quuni in cælo, tum in terra uin-cet.Sediftaquidmiraniur.quuin etiain aufi fuit bypocritæ atq; fophillæ in c onfi!ia,amp;arbitiariam optionéjDoniini præccpta uertere/dia, inquam, quæ Matthæ.ô.habentur de inimicoruni dilectio ne-Quippe docentconfiliu'.ntantû effc.nonaût ad falutêncccflariuinjVtinimicis benefaciamus, erga eos finius beneuoli, Scfignisatqueiudicijs iinici aninii voluntateni demonftrenius. Quid hoc aliud eft,quàni dignitatem amp;nbsp;locum Dei v-furparec’imo contra eius voluntatem omnibus modispugnare.Siquæ præceperit libera feceri-mus; Scvicifsim conftituerimus adfalutem ne-ccflaria,quæ libera 8c integra ille nobis rcliquitC’ Quod fl cosroges,eur tandem Votis ita fe obligent, pcrfeftionem prætcxunt,atque ideo fe afci-fccre fibi ifta confilia necelfario fcruanda per Votum, quod præftantiora fint, atc|ue perfeélio-ra bis mandatis,quæ Deus vulgo cuncdispræ-cepit. At huic fententiæ ut fubfcribcndum non fitjitaconfideremus.Quis vnquam fas cfle dixe-rit,exiftimare,Deum humanæ pcrfeclionis minus cupidum atque ftudiofum, quàmipfos homines Mihi certè non videtur,quumincætc-ris artificibus longe diuerfum appareat. Plus enim quifque illorum follicitus eftvt fuumo-pus ablolutum reddatur, quàm ipfa opera ft fen-fumhabcrcnt,per fefe curarent.Idcoqueftprimç partes Dei funt in procuranda hominis perfe-ttione,neque latet eum, quàmfimushebctiiu-dicio,quoinodoafferimusipfum,ea quæ minus perteftafunt,præcepilTe,amp; quæ hominem ua-leant abfolutum reddere, ea tanttimmodo con-d y

yS PETRI M A R T Y R I S fuluifle Cquot; quuin potius ^diuerfum ratio exigat' nempc, vt quæ minus perfeétafunt, nobis af' bitraria relinquantur ; quæ vero integrum perfeftuin reddunt hominem, iurc legis , amp;nbsp;firæcepti cxigantur. Alioquinfi hominesrcli^* ibi ipfis necciraria fibi faciunt, qûæ viderint o-ptima efle,licet ea Deus non præceperit, fapien-tius,quàm Deus.videbuntur fibi profpicerc. At' que hinc fpiritui fanéïo luculenta het iniuria,gt;‘ præterliteras ab eo nobis cófignatas hominis ab lolutionemconftituerimus.Is porro quum no' bis frequenter prxcipiat.vt fimus perfeifri, perfr' étioncmhaud nobis iuuidit, ncque liberam cfff voluit. Sed videant, qui hæc dicunt, quàmfib' perfeélionemfingant,quænobis à lege Dei mi; nimè præfcribatur.Nihil certô boni comminilc* poflumus,nihil fanfti,nihil iufti,nihil honcfti eX; cogitarc,quod perlcgénon fitpræftandû,amp;fina fpeciali.faltem vniuerfali,qua fumus iufsi diligC' re Dcum toto corde,tota anima, Scc. 8f ne con-cupifcas. Expendant non ofcitanter vtrum lgt;f» prællantius,cæhbcm elfe, an ab omni labe cupt ditatis animum feruarc mundum; vtrum déni' que fit perfeclius carere vxore, an Deum viribu® omnibus diligere, ita, vt in nobis cogitatio nul' la, nullusmotils, nullum opus dcprehendatuf, quod amorc Dei non fit accenfumT’Non cft difß' eile iudicatu quod quærimus. Permultos enii”, vidcas cælibes agere:at qui nullo pafto concupb cant,quique omnibus in rebus Dcum toto ped“ j rc,toto animo amp;nbsp;omnibus facultatibus diliganti nullos inhac vita dare poteris. Facile cftintelH'^ gere cælibatum,amp;coniugium gênera efie viw, i ac in utroque illorum polTc habere locum,amp; fui” ! inamfidcm, amp;nbsp;fummam charitatem, quamuiiii' uno i

DE VOTIS ET CAELIB« $9 uno facilius.quàin in altero, prout homines Dci ' donis,vela(ihoc,velad illud vitæ genus,magis inftruéli fuerint. Et quum vit« genera libera de-\ béant cuique relinqui,quôd non omnibus ea-5 nbsp;nbsp;nbsp;dem conueniant,neque omni tempore fint vti-

' rij volùnt,ne quod magis ad honorem Dci, amp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proximorum ædificationem conducere uideript

atque moleftijs huius uitæ haberi extra coniu-Ó nbsp;nbsp;nbsp;gium.V erùm hinc non eft colligendum falutaria,

donaDei,quærecenfuimus àcælibatu, velvirgi-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nitate pendereihaud ita rcs habet.Nam fi hæcvc-

t ræ caufæ illarum præclarifsimarum rerum effent, e«demnon contingcrènthis,quiiunélifunt ma-trimonio,amp; neceffe effet coniuges, vel illis pror-s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fus carere,vel tanta copia,vtvirgines, Sc cælibcs,

‘ nunquam habere. Quqdcxperientialongèdiucr I fum effe teftatur ; quum permulti reperiantur ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coniuges fide atque charitate præftantiores, quâ

do PETRI H A R T Y R I Î num coniugatuni.cælibi, vulgarem einem,amp; co-riarium, monacho, imó patri ino.nachoruin in-numerabiiium. Nec fecus Papbnutio monacho præclarifsimo contigir.Æquatns ehimeft, quoad Chriftianam fanéhtatem duabus mulicrculis, quarum vtraque vxor fuit. Proinde latis appa-ret, uirginitatem, aut cælibatum, per fe ipfa pattes non effe diuini cultus, nequepræftantiæ aut uirtutis quicquam addere. Sed interim fin-gamuSjUt ifti volunt, aliquid in eo abfolutiuS, amp;nbsp;perfeftius inueniri, quàm in coniugio . Saltern id velint, nolint, cogentur fateri, prüden-tiumhoniinum effe, priuiquam ad alriora con-fcendant,vendicare fibi,qux funt inferiora : alio-qiiin ft contendantadluDlimiareliélisgradibuS tnedijs.aut nihil efficient, aut infclici cafu gta-uifsimè lædentur. Scruent ergo prius manda-ta,deindc ft qua viderintperfeéli ora ultra Dei legem, ad ea nitantur. Quid, malum, eos iuuati quumnequecupiditates adhuc refrenarint, ne-que Deum toto corde dilexcrint, ea quae putant bismaiora.feupræftantiora, iaefare atque fefta-ri^Neque parum uidetur admiratione dignuin, quod.quum praeter cælibatum,alia quoque non-nulla fingant confilia Euangelica, tantum dceo vno folliciti fint : inimicis uero benefacere, ob-nerterc maxillain percutienti, non perfequi in-iurias,alitibus, quando licet defiftereferme ne-gligant.actalia nunquam voueanr. Quæ tamequot; Î1 at) illis præftarentur, longé magis ædificare-tur Ecclefia,quàm abftinendo à coniugibus. Finguntctiam,ncfcio quam paupertatem, amp;nbsp;de fuis facultatibus, nonnihil rclinquunt,quando monafteriaingrediuntur.Verùm quæ fitea paupertas iampermultinorunt.Ditiafunt cœnobia, amp;opu-

DB VOTIS ET CAELIB. lt;Ï1 Sc opulenta, ; vel eleemofynis adeo redundant, ut quoad vfus humanæ vitæ in illis mollifsi -mis ergaftulis nihil défit. Obedientiam quo-que vouent Abbati,feu præpofitis.quamnequc præccptum Dei,neque Chrifi:i,vel Apoftoloruin, confilium elTe.teftimonio feripturarum commi-nifei pofiunt.Imo Paulus vt fuperius diélum eft, apertè monet, ne ferui efficiainur hominuin. Et quis ncfciatmonachosprætcrca,cibis,vefti-bus,locis,conftirutionibus,amp;ritibusiinpijsVo-to fefe addicere:' Subducunt fe dominisfuis.prin cipibus,Reipublicæ,atqueparentibus,quibus ge nerali vocationc, ac diuino iure lubduntur. ) Quid aliud habendi funt huiufinodijquàin fugi-tiui ferui, iuvis diuini violatores,plagiarij,8cfacri-legi^ Nihilo diftant à le'|jhthe,qui Deo vouitj quicquidfibi occurriflet,neque cogitauit id cfle pofTe animal ob immunditiem non facrifican-dui'n,8£ contra Dei voluntatem promiflam obi a. tioneinpoficcadere. Mitto,quod vouendo iu-rant in aliéna nomina 8c décréta, hoc eft, Bafilij, Auguftini,Benedicli,8cc.quod tam parum Chri^ ftianos decet,quàm id quod fiebat à Cyrynthijs, Sc ab Apoftolo taxatur.Nec enim ferre potuit, vt fe diccrcntjVel Ccphæ.uel Apollo,vel Pauli. nbsp;nbsp;i

Etnefeio quomodoifti non viderint, Chriftuin fua ipfius morte ac fanguinc ab infinito præcc-ptorum onere, quæ continebantur in lege vetch nos exemifle, quo fub gratia, quàm libcrri-inè agcrcmus.Cui inftituto ac voluntati, qui votum amp;ciunt,uehemcn ter aduerfantur; vt qui Ic-fem fibi ipfis imponunt nbsp;nbsp;cam legem, quam

)eus minimè fanxit. Vnde quum Chriftus lege nos exonerate conftitucrit, ifti contrario ftu-aiomagis acmagis fe impediuntlege. Qui non

61 PETRI martyr H putatfatis efle præceptomm, quo ßdeles cxeï' ceanfûrjllediuinæ legis eltimperitus, Quod Ü m U i tn in, amp;nbsp;P lu fqu a m ferre P O fs i m U s, 1 e X P r æ ce-ptorum habet, curita noua lîbi accerfunt man' data ƒ quare potius fe liberos non feruantf amp;nbsp;cxfide,qusperdilecfioncm operatur,ca faciunt, quse honorem Dei,8i proximorum falutêm ma-gis augcreuidcrmtfSi nolunt recfè agere.nili lege adigantur,fe potius ad feruitutcm legis, quàm ad regnum gratiæ ac fidei pertinerc declarant. Et ignorarc videntur, eos qui tantùm fubleg« funtcomprehendi fub malediélo,utifcribitur ai Galatas. Scio iftud inficiabuntur, amp;c affirma bunt vnà cum Voti lege, atquc necefsitate, fe fi-dem habere,quaad'uoucndum adducantur. Gætcrùm hide pulchrè decipiunr.Nam qui pof' funt fide impclli ad nuncupânda V ofa,quum fed f)tura noua de Iquiufcemodi cultus genere necvlf um verbum eis faciatCEt fidei ea cllnatura,vt abfque uerboDeiminimè eonfiftät. Vndecon-{èdaneum quoque eft, hos'homines uöuendó pcccare. Paulus enim manifeft'èfcïibit,pcccatutf* efl'e quiequid non filerit ex fide.Nequeaud'ierf; daeftfophillarum adduélæ féntentiæ irttetprè-tatio : fidein uidelicet hocloco eonfci'entiam fr gnificarc : quod nihil ea réclamante ànobisfit' ri debeat. Etenim fidem non facilè oftendtfot in fa cris litcris pro confcientia-p*o_fitairl. Quod tiam fl fortè oltendi -qucat,’eumfua intetpreW' tione veliht,nolint,adhucjfenfusnofter manctin tegeriquoniain femper confeientia reluélabitm'i nutabit,neque certa elfe poterit, de vllo generf operis,quod acceptum Deo fit,nifi perfidem, verbum Dei formetur,amp;doceatur. Quarc cum illisnon conftet ex fcripturis Votafua pertine-

DE VO TT S ET CAELI B» dj rc ad cultum noui tcftamettti nefcient an Deo placeant, arque ira non pofcrunt ex fide voue-re. Quod fi rem paulô attemius uellent ex-pcndere, Vota fua èèiÂo^^n^riteîa/L' cfTc anitnad-ucrtcrentjquam Paulus ad ColofTenfcs notauit. Necmcdiocriterdolendum eft,hac audacia vo-Uendicælibatuinhodieufqueeô à pietate abet-Tari, ut propterVoti legem,quam temerèfibii-pfis accerfunt,non uereantur lanélis Dci præ-ceptis fefe fubducere. Quippe b fcortari eosvi-deris,quod ut fçpe,ita etiam impudentifsimê ad-inittunt,amp; monucriSjUt vitam adeo impurain fanéio matrimonio commutcnt.aiuntfc Voti re-ligione tcneri, amp;nbsp;hoc paéto irritant mandatum Dei ob temcrariam Voti legem. Nam iufsit fpi-ritusfanftus per Apoftolum,utqui non continent, nubant. Nec fecus vbi dicitur alicui mo-nacho,fuccurrcndum cfiTc parentibus, iuuandain patriam,opitulandum pauperibus ; dicit fc V oto iinpcdiri,quum ramen iftapcrtineant, citra con-trouerfiam,ad mandata Dci. Et qui domcfticos dcferitjUt Paulus te flatus cft,abncgauit fidem, amp;nbsp;eftinfidelidcterior. Quid aliud eritpropterbo-minuin traditiones mandata Dei contemnere,fi Hoc non fuerit^ Rogo autcm ut quiC^uis bæc aut îegit,autaudit,cogitetfecum,non hic difputari, an cælibatus sévirginitas capefcendafint, quan-doquidem,citra omne dubium, qui potcft ea con ditione frui,amp; illâ videt ad promouédû regnû c« lorûfibi conducerc,cum defiperet,tû nôreftèfa-ceret,fi eâ rcpudiaret. At in eo uertitur ciuçftio an hisrcb.amp;earù fimilib.uotafintnûcupâda. Quod nos ea ratione inficiari fumus,nc dei cultus ex ho ininû præfcripto inftituarur, 8c pro pietate

amp;4 PETRI M A RT Y R I S mus, vEifacræ literæ nullum efle volucrunt. Neque oportuit naturæ hominum alioquin if' firmælaqueosneélere.Satis eftundiqueprecipi' tij,amp;lapfuum periculis abundè fumus circuininl lati.Dchinc manifellifsiinum eftpijs hominibuS Voto non opus cire.Namfi dono cælibatus,aut virginitatisinrtruébifuerintjviderintque Dei E' uangeliumfepoffeper illam facultatein fpirituS inagis propagare,fponte lacient.quod fibi vifui” fuerit facicnduin,nec inorabuncur Votorum iK' cefTariain obligationem. Et quàm fitinconfub tuin ca vouere, quæ vt prællemus, queinadmO' dum cominuni legi non aftringiinurjra etiain nO cftinmanuac viribusnoftnsea perficere. Con-ftatuerô clarifsimè facris literis cælibatum.a’^' que virginitatem finguIariaelEe donaDei. Non omnes capiunt verbum iftud : Qui poreftcapef^ capiat inquitChriftus. Et Paulus ad Corinthio* capitefeptiinofcribit; Qtiifq; proprium donui® habet, aliUs l!c,a!ius autemne, ncque v'ult cui-quamlaqueuminiieere..Quando igitur fingub' reDeimunuseftcaelibatus.neque omnibus dä' turùllum vouere,quid aliud eft, quàm polliceri, fe laute vifturum alienis impends Eacito in in«' nu efte noftra continere ab externo opéré uÇ* contrahendi, vel feortandi: fed ne vramur,ne cO' cupifeamus, ne fœdas perturbationes Semotu* impuros patiamur,amp;; illis animo aflentiamurjd çræftare non pofTumus. At non ignoro aduef-larios arbitrari fe argute diluerehancrationcWi quum aiunt: Si ea alicuius momenti effet,pro' hiberetetiam ne in baptifmo, nos ipfos vouer^' mus DeOjfanélè viéluros, ac peccatis atquç- diî' bulo renuntiaturos. Quum hæc non fita fînt in noftris viribus, ea nihilominus vouemus, amp;

( men quotquot baptizamur, dono Dei ea efles confitemur . Cætcrùm qui fie ratiocinintui**

' nonfentiunt bona opera, aux à legê Dei prX-• fcribuntur,adfaluteni necertariaeffe: ideöquógt;o-T ' nines qui tinguntur in Chriftum, amp;nbsp;ei facranieillt;lt; 5 to regenerationis initiantur, ilia in animd fuo t conftituunt pro viribus præftarc t Nain •qil® - illoruineffetfidcs.nifi propofituin haberent fru* ■' élus congruos edendi Et Deus omnibus egt; ' leâisadvitamæternam,fi fuperuixerint,ut ré-' ftè viuant, amp;nbsp;fanéli fint elargitur, quum id ad ' nbsp;nbsp;nbsp;falotein confequendam fit neceffarium . Sed

nonitaeftdecælibatu,aut uirginitate . Sunt e-' nimhæcdonafingularia,neque oinnibusex X-quoconccduntur.Qujlibet habet proprium donum,alius fic,alius auiem fie. Vnde aliquis ex* gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lebs,aliquis coniurtxut fit oportet,proutfibida-

'■ tum à Domino experitur . Ideoque facile ui-’ deri poteft, quantum fit diferimen intet ea, de gt;nbsp;quibus modo quçritur,amp; de quibus illi garriunt.

Sumunt prxter« fibi nos in baptifmo vouere. quod non facilè dederim. Separamur quidein à fatana,8£ Chrifto nos adiungimus, amp;nbsp;ad id eX

I Voto fieri, qua probatione demonftrabuntt’ præfertim quum Votum, fi proprie loquamüt, ' ncque accipivaleat,ncque ab iftis intelligatut, nifi de bis, quæ ad falutem non funt ncceffaria. Quis uero non uideat, abfque illis, qux in Baptifmo nos fafturos^conftituimus, falutem non baberi Patres interdum nomine VotiufoS effe in illis baud nego.Vcrùm fortaffe per Votum iutellexcrunt, aut pteces , aut uebemens defi derium. Id fi quidem orant, Sc uebementet o * Dtant,quibonafide tinguntur,utvidelicet poft-nac,Sc lanfti Chrifto fint, 8c iufte ptobeque ui «

66 PETRI MARTŸRIS uant,opinanturprçtercanonnulIr,vaWèabfurdi* fi liceac promittcre homintb.quæ bcmâ fide pr2' ftare ob’igeiaur:amp;Deo nó fit ras quipptâ ex'voto polliccriSed tantùm ell inter'hæc dilcrimé, ut ruinfitideosnonuidere.SiquidciT) hoinini non oinnianoftradebeinus.ut Deo.Propterea inulw fuperfunt,quæ donare,c0cedere,tr.utu0 darc,v£l velquoquoinodo impendere pofsimus hominib' citra debitum.'Vcrùm fi Deû refpicias nihil prof-fus habeinus.quod ei non fit omnibus modis ob' ftrièbum 8c obligatum. Non itaque inirum,fili' ceat iurare proximo, 8c alienum fit à Chriitiâ' no quippiam Dco votiere. Ncqtie dubium eft» iuramenta,ftipu!ationes, 8c promilîa, quibus aJ aliqua obligamur, Sc grata, 8c utilia elfe proxi-inis.obciuiîesnecefsitates,8chumanæ uitæ ca-fus i Nifî eniin hæc vincula intercederent, hu-inana focictas conferuari non pofset . Den vero tantùm abeft, uthæc placeant,ut facilê fit de Votis ita diéburus: Quishæc de manibusuC' ftris requifiuitî' Paébum feu fœdus inter me ac vos initum oft femel,ut fim Deus vefter : quo de-bueratis intelligerc,vos totos mihi elfe addiétoS» omniaueftramea cfle, ideoque meàuobis uni-cècolendum. Exigit præterea noftrum fœdus, X’t fitis mihi populus,quein fcilicet defendam, iu-uem,8c cumulem omni bonorum genere:qu* ficuthaftenuspræftiii, fie 8c in perpetuum fide-hfsimèi'eruabo. Præterhoc fœdus tam latè pi-tens connrmatum Chriftifanguine,atquein Ra-ptilmoà nobis publicereceptum,quid fuperelb quodmihiuel promirtatis, uel voueatisC’ Definite igitur,Scpotius, quæ facienda funt, ex otfi-tio fedulo facitc. Non défunt ircm alij, qui coiu-niinilcuncur,etiam quæ necelfaria funt ad falote

DE VofiS ET CAELIB* Vouendaefleilioc fariè confilio.vtaJ ea perfol-uenda magis,magisque incitemur . Et fingunc VotainftarcalcariumëfTe quitus extimulcmur, uehementius ad ea præftanda,qüæ alioquin abf-quc Vototaceredebuiflemus. Caeteris omifsis, Î^uæbîcdicipofTentjiUudtaniûiTiônere iftos vi-umeft‘utcaueant,nefuamipforum voluntatein inftitutum,atq; deliberationem pluris Raclât,qui Dei præcipientis authoritatein.quæ fane apuûV-numquenq; piv.præ omni creaturaualere debet. Quod minus attendere videntur, cum Voto fuo magis incitari volunt ad reétè agendum, quàm diuinæ Icgis ii'npuliu:quum tarnen vt ego iudico que Dei mandata non mouent,eû neq; Voti religio,nedixerim fuperftitio,efficiet,ut fânftèviuat. Nos ucro baud Gnamus nos perturbari ea fenten tiaDauidis.quæ ab bis vouentib.perpetuô iafta-tur.VoucteUco.amp;rcddite.Neqiilli» ité ucrbis, quæ in Leuit.Sc Numéris deVotis leguntur.Quo niam omnia eius generi s teftimonia Teftamentû vêtus refpiciunt-.in quo Ut erat eius téporis côdi-tio, multipliées ritus, Sc variai cæremoniæ fuc-runt defcriptæiquæ nuhe declarata Euângelij lu-ce,minimè funt retinenda. Quse neceflaria funt ad falutem, 8c fuam vim conferuant, non minus in nôuo,quâ in veteri teftamento,fubindc videas iniltcrisApoftolicisnobisinculcàri.Quemadmo dumfuntvniusDeicultus,deteftatio idolorum, óbedientiaerga principes,8c parentes,tiiftusmo deratio,manfuetudo,beneficétia in prôximos,8£ àliaid genus’.quæ cùm à Cbrifto,8cApoftolis nuf quamtaceantur.exiibimabimus Votum,quod ad primamtabulàmpertinerec,G adbuc extarct tani alto Glentio ab ilbs prsetcritû atq; fupprefsû. Alij lottaffc id Gbi perfuadcânt,fed prudêuôres quic^

fortafle id fibi perfuadeant:fcdprudetiorcs,quiqi pictateexvcrbo Dci,nó ex hominü traditionib' inetiuntur,id nó credent,ut quod hodie iftis viil' turcfTeprora Sc puppis in reJigione,incntioeiuS nulla prorfus fiat in Apoftoloruin fcriptis. Adda; inus amp;hoc,vidtimas primitias,oblationes,amp;inft tuta Nazaræorum multo magis fuilTc in inanibu* veteruin,qui ca voJebant,quàin cæli'oatus.autvi' ginitas in noftra poteftatc llnt.ldcirco non patK' mur,vtveteris teilamenti morcm ad fuuin inftit** tuinvouendi pertrahant.Attaincn quiainihi dU' bium non eft.permultos fore, qui nullo modof* tiatur his rationib.acquiefccncio Vota efTc irriW nolfra tépelfate.ideo eos q,fic animu obfirmaf''' ut Votii omnino ad noftra etiâtêporapertinef* velintjita ut fit res quoad religionem perpétua,^ immutabilis,quæq; ideo noftraetiain aetate lotquot; ' habeat,faltem hoc inonebo:primùm videant

Deum immortalem.ut fuain confcientiam, ac^' dem fcripturarum teftimonijs confirment: quo’ ego ficuti iam docui,ægrè fieri pofte arbitrot-Studeantadhæc,vtVotonon polliceantuf verbis dci aduerfentur.Caueant præterea in ad'* phoris,cuiufmodi eft cælibatus,amp; alia fiinilia,”! ilia voüeant,nifi falua Chriftiana libcrtatc,q'*’ liceateis,quumvruntur,cx Apoftolico mandgt;' to coniugio vti.Voucant,inquam, fetantifpeh*' ta viéfuros, quo ad vires à Deo ruppeditabu”' tur,amp; illud uitæ genus intellexcrint,aa illius blt;’' norem,amp; proximorum ædificationem condigt;' cere:non ut mercantur,non ut iuftificentur, o*’quot; ut vitam ætcrnain ex co habcant,vcl ut his uationibus fauorem Dci, feu reconciliation^^ adipifcantur,Sein ipfis aliquod fanélitatis ft® gimneonftituant. In ncccftTariis vero ad ftl”

DE VOTIS ET CAELIB» teiTivouendis(nainamp;ca Voto nuncupari pofle P obftinatè.vtdiximusaliqui defenduntjidfaltem gt;' euitarcvelint,ne volnntatem fuam diuinæ præ-lt; ferant:hoc eft,nepotius exanimi fui Voto, quæ * nbsp;nbsp;oportet, facerevelint.quàm ex obedicntia diüi-

P obilrifti.Neque fc vnquam eo rapi finant ih ullo * Votigencre,utDeo uelint caofferte,dequibus i( nbsp;nbsp;non iint ex ciusverboCcrti,quodei grata fint,amp;

■' placeant. Ac denique faciant quod volunt, nun-quam euincere potcrünt. Vota competere,nifi i' cnriftiànis imperfeftioribus, qui conditioni fcr-• uili ludæorum, quant cbriffianorum fint propio tes.Poftreinó tacendum non eft plærofqne inue I* niri,quifandorum virorum excmplo, à quibus ‘ Votum cælibatus nuncupatum fuit, duni uiue-* rent, conantur fuperftitionem uoucndi confir-igt; mare. Quafiomnibus idfaccrc liceat,quodin. lt;nbsp;nbsp;nbsp;culpatihomines fccerint,dc quibus nemo am-

bigit, quod grati Deo fuerint. At fi rationem il nbsp;nbsp;hancfequivclimus,iam nonà régula, amp;nbsp;docfri-

na fcripturarum , fanôlitatem Se iuftitiam ope-rumnoftrorummetièmur.fed àfaébs eorumno-* tninum , qui pij quandoquc habiti fuerint. • Q^od, ut fit abfurdum, pluribus explicate non ’ eftncceffe. Sit nobis femper ob oculos,om-nemhominem mcndaccmeffe,atque Deumjv-' numtantummodo ueracem. Si hominum opc-' raiuftaScidonea régula fuiffcnt, ad piè fanéfe-' nbsp;nbsp;queuiuendum,quid opus erat lege Cquot; Verùmut

homines in fuis decretis ,8c opinionibus 8c er-gt; rare poffunt,8c fxpe falluntur, quando præter ' fcripturas uel agunt,uel definiunt,fic ctiam in • nbsp;nbsp;nbsp;fuis aftionibus,8c peccare poffunt, 8c perfæpe la-

70 PETRI MARTTRIS fcripturarum difcedunt. Quid alioqui prohibé' rct.ne quifpiam dixifletPaulo, quandoPetru»' fimulationis publice argutbat, in Antioche»* Ecclefia:Qu'M,quæ(o te.Pâulê agis c” Nonnefe»' tishoc opus, in quod adeoftomacbaris, à F»' tro fieri, qui efl: Apofbolorüin fanftifsimus^ Non debes tibi perfnaderc ilium errarc pofTc. Imitare potius,qu3m reprehendas.quod ab eo*' eitur.Ad hæcPaulus cirra controuerfiamita 1^' lpondiflet:Non ab hominibus utcunqne fand'*' ncque à rebus geftis eorum pietatis menfura p'quot; tcndaeftrquçtantûàuerbo dei pendet.cubqu»“* nuncàPctro committitur,minimêrcfpon JctJ' dcotametfi euin fufpiciam,quod tarnen ab cofi*' non poflum non rcpreliendere. DefinantiU' que tandem hocgenerc argumenti contra nosquot;' gere. Nilî enim prorfus infifciari ”.elinr,quod(b*' bitur ad Corinthios priori çpiftola,nccefle eft»' dent,non omnes qui doélrinam fijpcr Clirillo W damentoædificarunt,rcébèacfarèfemper ædib' caflcmonnunq fœnum,intcrdü ligna,amp;: quâdoî ftipulâ fuperftruxeruntzquæ ad examé iudicij,** i-e?nlæ verbi Dei admota, non ualent confifter^' Ac dcniq; fi multos è fan élis hominib.uouilfe Ijbatû oftendêt,nos ité èdiuerfo poterimuscépl» res proferre,qui nô voucrût. Quamobré fi ex v»* parte contédatur,proptcrexépla,piû efle voue'* potcritpx alteraprobari codé argumcnti gencf* i.i.7- piû efie nô vouerç. Verû de bac prima quçftiou'i

quâinueftidandâpropofuiinus,anChriftianûh» miné iifubEuâgelio côftitutu,parfitvoucre,qu* quâ nôquâtû dici potcrat dixcrimus,tantû nihü» ujin? diireruimu5,vt pijs aniinis côfidâ fatisfad»'

Ï1

îf

J i

? (

( ) »

( t

I ) i

)

amp;qnid fccus.Audio.Sed ut conftanter inficiôr ; J M/’quot; tum placere Deo , qiiod mariifcfta fcriptura p’rôÜi,-' turn cft illi placcre . Q^ando Raptifnium irridtt il‘-li impensê, bapsifma adtnniiftratiim at hæfeti'co amp;nbsp;fchifraatico. Virginitas Mariie/obferuatiQ diei nicæ.dt mbkaalia quæ titra fci“ ptutn. uelutiper tóa-nus tradita à prifcis , am'plex'a 'cAt , cathôli'iÜïtitêfiiï Chrifti ƒ quiC'nullus fcrt tiiræ locus abundè'cphiiin ca«,placere Oco.-ita afl’erO fdbnÎTttis non nno fo'tö' ptura: fatræ , ubi CQnfiilitur paupertas, amp;nbsp;êf^ntiné'ri-* tia, aficiiero ,Vota probari Dco , illi^ue gratacffciid* ^ue fctipturan/'piopSlanf tarera, amp;nbsp;c. Et mox : Quod H. 8« exlegel)ei,inquis,nonelb,;uftumnon cft. Zudio. Sed quid-tibjxft,quutn hoc afl.etK,L®x Deàtpr«teptnfn-ne,anina'àiatun'i ? Vis.nih'l efl’e iuftunij Deoqtic gra-tuin,quoddon præceperit btüs ? Adèbn es fii^idiiï atqnc imperitus ?Iultunineerat,ac DeojgratuÄi j^qnod ' loauacs Baptj,fta. nunquac,-

cuftam.ueque biberit uinnmavvjfccraro ?, Qnis uer^ plus nficiabituridîiiftum, Bfcoüiiic grarùm funtb rpo-Wcaquaiu hoc ftoinine ipfe^X’htifto làùdibüs eualw-tur * At.qu^ lege cautuin eFat,ia.e ioanpas pxO-piifci,« ac titra dclcitum omnert omnilaus. uefcero^u,r,.ci-hit? amp;nbsp;orhiFc bibcrct potivS g'ênüsVcib'a: na'rfi lestlüf-' fit, oblecra tc,ut in spfis EceUfiæ Chr ftî^rbdlôàcn-lis omfua cfle..t communia^?,Eräfne.iftav.e:,wac,ta-» tultatum tojuiuunio iuftà. aç.pç.o acjept3.?,ad^,qqatn inuitauit'Chi'irtus omnes, quùm diiterit , fi pis per-feftus efle rbïdè sSc c. QUo-mà'hdato præcipil'Kr qir-ginitât amp;nbsp;c.-vlibatus , qiisc. .GhRiftus amp;nbsp;Paulus çon-fulunt tantuin? Nonne iuftum. ac Dep gratujn .erRt, qiiôdPaùlusmanuum ludorè’uiAum fibiacalijs pararit,gratis^ue Euangc'.iuna cbhiJWhàius'èft/QMæî.eiiut hâ:cfateret,infstt?Nunquid fili^prophctaxum in lie.ter riTeftamcntoarftouiftuiamp;afpero cultu, quâdam nio nathifrai formulam ëxprinaèbarit?Xinos idebHierbn^L monachot notât, cuni nnllalégéDei iiifTum id efietlEt quisiduitx inftitutum iuftumDeoquc gratum fuife negabit?Filij lonadab filijRcchab uinum nonbibebât, domos non æd ficabant,fementem non fercbant,uine ■ as non plantabant.net habebant ullas domos : fed babi

ijl tabcrnaêulis,nulls lege sd hoe sftriAi, fed fpquot; te parentes iuflui patris fui lonadab.Et tarnen id fa® adiéóflibndilplicuitJJeo, ut illacgrcgia penlarit feliC' ta^jinquiens eis,pro eo quód obediftis præceptolo^ d?^jpàtr.is ueftri.amp;cuftodiftis omnia madataeiu$(Nó' ait JTiihi obedifti s,lt;S:cuftodiftis omnia mandata mca)^ £éç)ftjs^iæpraeccpi uobis, proptereà hæç dicitDoi”' jius exercituum Deus ifrael.Non deficietuir deftirp* lopa^abfilijRechab ftans in conlpeiftu meo cundisogt;* b“»- lt;?lt;:«,

quot; Cûmfcripturd paßim Joceaf, non elJè Deum eolen^“ ' wu^tis hominum,fed (x prte/cripto uerbi eiui,i quoi' tiant dicdt, neq; ad dtxtrdin, nelt;j; ddßniftram declituiii^ dumefjè^ mirum tibi uidrri non oportuit,neque inerudi-tinßiitWf dut ineptum pronuntidre dcbuifli,quoi (' piftinftio go^uerim, nonefjioperd hominumDeo grdtd «orum que ue^0 tiu^robdtdnonfumnt,nequecultumeiusiH^‘‘gt; in faVp^U’ d'i.^t^iHiibßthdberidum, hiß conflot ex his, quæ ipfl ; teris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flimonio fcripturarum indtearit, dtque demonfirdritfi^' '

pldcere. Quod db eoßeriduplicitcr obferud uimui.Qi^ do_q((e enim difeytis uerb^ed folitm trddit,ex quibiit raqUe dlid operd,Grbonlt;t eflè-, cr iUi dcceptd, necejfliri^ conßeitür i Interdtem aero ßmpliciter ey dpertè dtnoi^ nuÜis exponit,qudïid’edelfeuelit.Quod tu pdrùm co/iß' deruns bdptißnum inßaßium mihi obijeis primo loi'^’ qudß ßripturis probdri non poßit. Veritrn enimuero

~ to cdlo'dberr'df. Èteü praßeilo mdgnum odium uerit^' ; tis,quouoS:pdpiflie Idbordtis: utquiddueürdstrdd^'’’ J nes, dixißem uerius, proditiones, conßrmdnddf, po^“'^ ( uelitiscum Aiidbdptiflis docere,non pojßeconflituip^', ' dobuptißnum è feripturis, quùm concedere omnid nbsp;nbsp;nbsp;‘

DE VOTIS -ET CAELIB. 73 cumudeô flagretis cup iditate conSiituciid£ dcretinend^

' mendadjs eam naiii cflis, ita modo non uercamini eandc * nbsp;nbsp;nbsp;cumopenbitsdiaboli,tum^allacijscrimpoffurKdeJèn-

dere,Çcrtè non potes inficiarc,'Bap!ifmum cireumeifto-nisloeo nobis efjc datu:(j^u,âdolt;iuidcid Eaul.ad Colo,ffèn. manifèftè fcribit.lain niji uelis npflros paruuioj infra co- ris condu-ditionfinjî/ioruM frrael abijcerß,quemadmodum lüi cir-citncidebantur in infantia/jcnofrrospiterqs adbaptifr inutnfateberis admittëdos.ÇiuidiObfrcro te^ in ifh-ratio ne pK^onitur' extrafrriptnrasi An ChrifrianiP^-umin-faïUesJta pertinere ad Deuin utfilios Hebricoruni dubi-tabisiAtidnonrelinquit ambignum Apoßolus, quand» inquit,iamnos eße uemm ïfraelem.Quarecntii.Deusfr(~ eritinon folùm ifraelitarÜ, uerùin etiam frminisi eortt De w, itae::rV^us eft nojier,cr feminisnoftri.Hoc eftfcedus cump^^tribusinitumperfideln,quod inpueris per cir-cuneiftonetn obßgnabatur:; qfiod idon in noßris baptis-moßeri dubitare non poffùnfU5,cum bdpttpntK, nue pro circuncißonehabeatur„Adh(ec,ßpdruuii-s nojtriscon-ceditMr,ttt dd Chrißum pertincdnt,cr propteredßnt Eç-

clejîlt;e mçmbrd nccnou pdrtùipes redfmpfio»jî,q«4i'e fxtfrnuWjqKo iwjhr (igilïi dotw htec muniuntur çon)în»rfntur,iÔM ttegabimus^E^s Chriftieffè id p/lê-dit^qupd ipft uoluit,ne probi{gt;crent«r itd fçuçnire circuncipotjmcrfdcriïmctttd objign^tioitcj çfjçdono-nmfeu prowj?ioniwn Deii,duigt;itarc nonpQjïunt, qui c-f iftoLtin (tdRomii, attenté leger'mt .Vbi feripitur Abrd-barauî circunciponci» dcccpijJc.pgilJuwt iufliti^ jtdei, qurttnpriushubuerdt in prifputip. Inm pcrJJgt;icu«w cjl qudlii tbcologiK bdberi dcbc((t,qui doccut bdptipnuw i» fdntium fxfcripturM non buberi.Dfi« iftius clt;ecitdtis

■ PETRI MARTYRIS mferrdtur^digncturcj; profua dementia zx tibi (y fttli* libies tui,è corde tantum Euangeïij odium eximere.

Scriptvrx Baptifmum prteterea eollatum ab hteretidi ratum habt' oftendunt (fuitt efje in Ecdeßa,(!uo ore affirmai èffripturii no po[' ^°ttlicptidóiUlt;edoceant,facragt;ni'

CIS collitn tatihn^y ffficatiam exminiftriinonhabere,ffdtantitti* uaïere. nbsp;nbsp;nbsp;ex inflituto, çy promißione Dei. üon potefi minißtr

uoluntatem irritam faccre,ßeuiteritatcmdiuinaminii^^ dacium conuertere. ideócjite tjuantumuis uitiatus^çrtd' ruptiM fùerit,modà,lt;iU£ChriPus inflituit,dgat,Sacrai«^' to nihil deeR,^uod ad eim naturam,cyueritatfmff)elld’ Iohannes dicébat, eejuidem baptizo a(jua,fed,ini)!d‘lt;’ tfeSrum eft, lt;juiffgt;iritubaptizat ïiis uerbispoteR uis intelligere, difcrimen inter miniftrum Baptifnti,C Qhriffum uerißimum frudut eitts authorem.Priedicaiiiii çy Baptizauit lUdasicycpiidem non infeio Chriffo^ntah» atiociuin miniffér. Ergdicabanf Baptizabanf iSiß^ lt;iuibusadPhilippen, tefftitur Apoflolus, (juöd inuidiäii'' pelicrentur,utChrifli negotium dgerent:ey eoruntiH'' nißrrio Paulus gaudebat : duod ßane minimè feciffèbf^ priedicatio'zy facramenta/ùiff'ent ab itiis contaminatt' E.« mo«tó theologe do(lißime,atque doceas ex Jcriptuf'^ ijkl non pöffè demonftrari. tJeq; plus in eo robotb

Pe n'rgini eü.quodinihideuirginitatet^ariteobijcct.Cittami(is^lt;^_ MteMiriei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if,i uelit: for taffè cón tendit Mari^ uiYgitiitati

.Dco plaatiffè, cuin tarnen illi non fùerit lege uliapYiet^' pta.Sed àuero logeaberrat.Deuscertißimodécrété luit matrem finj fui uirginemeffe,cuius mentioclarißii»^ fit apudpfaiam, ubi fcribitur:F,cce uirgo condpiet.ptO' inde cum beata M.aria nuntio Angeli fenferitfieforeit'^' trem Domini,acfando ffgt;iritufcecundandam,illico atit' Pal'

DE VOTIS ET CAELIB. 75 iMduertit priudtd le^eejjè, ut uirgo pdreret^ Ideo^; hac de re uetbu Dfi babi/tt, cnin è fcripturii, tum ex angeli fermone, ijuißgnißcauerat ei uiß/iritiK fan£li nonfetninis uirüis, naßeiturum ex eu Meßiam. Verum, feio, dieet, ut uirginitaeem poß partum jeruaret,uerbo Deinonfiterat Knperdtum,Vnde uirginitut.qua; partum fequuta e{i,iuxta meamfententiam, Deo non plaeuißet, Qjädißcde pr^ceptoueliußfu Det eoln»K^!ƒc^^^Kr, ip/ê uiderit.Ego nunquanfum infieiatus uirginitatem e^c£-libatum gencro-eiß uit£, qii£ telHmonio ßeriptnrarum Deoprobetur:nonq:t/deinoiniub.ß‘din eii duntaxat, quib. diuinitus uires ßuppeditantur,quiq;mtelligutße pof fe regnum Dei ea ratione prontouere. CL«i tgitur c^liba-tttm aut uirginitatem eligit,rein non fequitur aßriptura non proamp;dtrfjn. Arhitraturne adeo nos ßiipidos elfe aut ignaros diuinarum literaru, qui caput, -r. prioris ad. Co Tin. non legerimus,uel ChrijUfententiam,quando ait,qui \gt;oteß c(ipere,cdp«t^ Non hoc eft'infer 11OÎ confroner-fum,anuirginitas, uelcielibatus quandoq^ liceant ex uer bo Dei : fed an ex Voto fufeipi debeant. Eijuidei» negot ifle affirmât. Et tum de qualißt quieffio,iÜe ad quid fophi fiicè earn tranfCrrt. Nnnqiiiin dtibifduiiniK, Heere per Dri legem aut uirginem, aut cdelibein agcre ; cum facræ literie id genus uit£ in non nullis difertè prob ent. Sed de qualitate ac modo contendimus : An libéré, an ex Voti ne cfj?ifdtf,Hoc Kiqtwm,'3oc te probaße oportuit : quoa c« nö faciof,nihil agis. Proinde inutifo quule, in ^uid abeas quo dignus es cum tuis 'fophiffiiatis. Stdtu^ noftrlt;c qu£~ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiioniseft’.Anfcriptura noiiiTfJkmcnti probet alicubi

' QKid biiiic locum nobis opponis? Muria cum utrgo pe-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcrtjjèt, cti,im in poßeruin uirginitatem «tinplcxä eft :

^uid licuit,guia uires habuit, quia matrein Dei animai' ttertit decere. Quid hoc ad propoßtuin noftrte c/ua^flionil attinetißrtaße dices : non hoc uolui,fed nos adigi ad crt dendam Marilt;e uirginitatein perpeluam, etnn taintigt; id e^c facriiS Uteris non habeatur. Sed eadem refßonfwnti ^uam modo audifli, or alter ifle nodus diffoluitur. IShtiH lt;x 'Virgine Chrißum natum eßeßuculenter fcriptura cent : atque ideo reite facinnt,qui huic articuloßdcm bibent. De uirginitate uerô eins à partu, fateamur inln! extare fcriptu : fed eu diuinic liter te ipsâ nullibi tefletuf uiro comixtam, id nos minimè credemits. Et ß qui uoli“' rmtperfuadere Maria: uirginitatein postpartum corruptam, exigemus id ex uerbis Dei nobis probari-Qubdfl non potuerunt^Marite. integritatem relinqut' uius'in. eo fl:ttu,quo facra: Utero; pcrhibét, iüam fiUuwfgt; ltm,Deum, CT rcdfmpforon noSlrum pepertjfe.

bîc nouum articulum fidei condimus. At quemadmodui«^ traditiones nonJfernimus, qute cum Dei uerbo non pquot;' gaantyita perpetudm.'Eeato; Marite uirginitatem redp^' mus,ceu traditionem^ qult;e Chriflimt cr matrem dus dt' teat,quieqi nuUa ex parte diffentiat à facris Uteris.

De obferuatione uerô did dominid, quid hîc mihi oftr^' pis, quafi nulia dus mëtio habeatur in feripturisi eu ß' tHlt;i.capiteApocaUpfeos,de illo ita feribaturi fiti in ßgt;i^‘^ die Dominico, Paulus etiain cum ad Corinth, epts.prlo' i'e,prtecepit, ut pro pauperibus Hierofolymitanis coUt' dlawfaeerent una fabbatorum, per unam hebraica pbf^ flprimamdiemhebdomaditiitfelligit: qua eademl»^' done Maria Magdalene, atque altera Maria dieuntud'* Euangelijs, adfepulchrum Domini ueniffe una fabbalD' rum.Citiam locutionemMarcus difertisuerbis expr^ß^’ ' dicens : quic lueefdt in prima fabbati.Et in libro geiiff'’^

(um habetur, Btfaäum cftueßgt;ere er mane dies unus, Ulis uerbis dies primus indicatur .Aft^ue apud prophet« unus menjis,cr una dies menlls, zy primum menfem, primam dtem menfis ßgnificant.BisitaqueinnouoTe-jhinentofitmentiodici Dominici ob/cruati, nempe /e~ inelin Apocal-cr femel in Paulo ad Corinthios. Cura» tcnißgt;iritusfanäus uoluerit, utiam inde ab iuitio primi-tiua Ëcclefjæ,fabbati dies tranferretur in diem Domini- tun» fit m« citm,/icaccipito. Lege pfrpft«d, ei' nuntjuamdelenda, tatnmin fanlt;iiificandusejlàfîdelibusdiesfeptimus,utinhebdoma da unus habeatur dies cultui diuino publice deputatus: ^uod ex decalogi uerbis apertißimi cognofeitur. At guis nam deligendus eßet ex illo fcptenario‘'numero,pro tem-porum uarietate Deus reuelauit, atgue fanxit in ueteri Teßmnento, ut ide feruaretur,gucm modo fabbatum uo-camus, guémque ludai hailenuscoluerunt. C}Ma can» ebri/tuî nondum ueniffet, ut fumanum Dei beneßeium orbis creatio recolebatur: quacum ßaerit, eo die perß-ila,iureac merito illeutfanilushabebatur.Nuncuero, poüquam fumus redempti per Chrißum er beneßeium refurretlipnis quod maius eß prima creatione,in ipß) ca pitenoßro recepimus, idq;dieDominicoprimiimin fo cur lotu-dec/jratawywmt, idcirco ut memoria noßra reßiee- Aas ederit tur,erut cueremonia; ueteris legis,tanquam umbrafepo-nerentur, coinniatatai cßfabbati dies in diem Domini-cum, Proptercit cum hac traditio Apoßolica ßt, er itt perw literis commemorata, non eit quod uereamur ob-feruationem eins Deo non placcre. nbsp;Obijeis praterca

loartiiem Baptijlum comediße locußas, er mel fylueßre, uiiium erßceram non bibiße.dua de re hoc tibi feiend» eß, quod ijh lodnncs ficerit ad promouendum regnuta Dei,zr adißcationem proximorum.Voluit cnim maior»

78 PETRI MARTYRl« authoritate,atquead!niri(tione üidui ittfoUtiiudiicoii' calefimt doärinam attrahere. Vnde ß conßlium Deo probatum eR, at^ue iUi hiec pUcucrunt, idßento^' tite noÜTtc nihil aduerfatur.Ilt;!Ónne Paulus item diidti pgt; tius ^udm ßcctnddUzcmßdtrem meum,non canteddinti^ nestnicternumiPt tjuisnon uidedt longé plui eiß,proi‘ mum dd ßdlutem ddd!Kere,qudm iUum non o)ßndtre/^ fcdnddhzdrei Pd itdquc rdtione,(jud nobis frdtrum ijdcris Uteris commenddttir, omnid q-^oquc ifli probdti funt, zr Dt’O dceeptdf qua lüdm promouebdnt : praßf' tim cumßuppeterent uires atuinitus : zsquot; ßnguLiris uoci' tio, ernt ApoßsU, tum praatrßoris exigeret, ut tqadnH poßet diligentid homines ddChrißum trdheret.eiee debent exiflimdrc,ßbi peculidriter mandatum eße uerbi Det,cuiue-rfantur m Ecdeßaflico minißi'rio,utnonjid quat antjfed quaßoitalidruni^zrut omnibus omnidf' ant. Aflringimurq^ uniuerß lege charitatis, ut ita nosvi' uicem diligamus, quemadmodum Chrißus nos diltxH’ Proptered,qucmadmodum iüe neque crueem recußuih neque ullum poenarum genus ad nos redimendos, itatti^ cißim zr nos adßalutem proximorum, zr Puangelu 4«!' plißcationem,quiduis,mod0 poßimus, er opus fuenti debemus per/m-e. Atque ut loanni conuenerint ijli, tb readmodum uerbumDeioßendit,a quo appeUatusd^ Vox clamantis in deferto.Et ßdt de illo pradidum, injßiritu, er uirtute Elia mittendus ejß'tAUius pntc-red ßiit,ut panitentiam pradicaret,qudm non ßilüm »d b o,fed etiam multo magis exemplo par ßi it doeerè. OW' nes dutem quißacras Uteras attenté Icgunt, facilepoßiKlt;^ agnoßcere, quam deceant pceniteiitia, ieiunia faccus, ciiicium, er alia id gen us t qua cum de EJia, tum etiam éi loanne dicuntur.Vterqßgitur iUorum uitamßbiddt'

DE VOTfS ET CAELIB» 75? ÿt,di(juiimdiuinitus crat deftindtutamp;'bi facris literü

lt; bitcfecijfe dentonjlrare non poßii, quod in pr£fentia a-nice, ac maxime controuertitur. Ojcod ctiam fi de loan~

1 meliorem: cum illi fubVeteri tefiimcnto uixcrint,Grnoî } tantum de nouo dijfiutemuf, Licuit illii etiâ tune tHazd-il nbsp;nbsp;nbsp;reorum uitam GTUOtum fiufi:ipere,quod nobis modo non

lt; liceret. Ad hlt;ec,fingularia quidam faiüa non nuHorum i fanâorum minime fiant in exemplum trahenda : quafii li-ceat omnibus filium fiacrificare, quodfiacere Abrahamus

’ eratparatus:autignemde ceelo poficere,uthofiesdbfiu-t mantur,quodEliam fiecilfie nouimus. Et alia fiexcenta fiant 1 huius or finis, qu£ modo eommemofare non efi animus.

I Vidcoq- iam fiatis quoad £quum piumq^ leHorem de lo-j anneEaptifia ejfie rejfionfium. Eiuncad id uenio,quod , ais,in rufimentis Ecclefii£ omnia in comunefiuiffiecoUata „ione rerS - quando quisquefiua uendidit,necfiibiquicquamproprij inprimtK-gt;, retinuit : qu£ affirmas, neqiie tefiimonium, neque appro eceUfta, ,! bationemàfiacrisliteris habuiffie. Qupdfianèabs te dici , nbsp;nbsp;nbsp;uideo, quia parum animaduerteris diuinas liter as com-

I quam,fifii(iffiet abs te confiideratum,fiacilè intellexiffiès, } uerbo D« quamoptimè congruere, quod Chrifliani turn J temporis decreuerint commüni adminifiratione uiélum cuiq; pro necefiitate diRribui. Ea porrô charitate fideles f accendebantur,ut nemini quicquà deeffie uoluerinl:qttoi . fané uerè fiuit proximum tanquam fieipfum diligere. Tu ( uerô, die obfiecro, audidiine unquam^ negari à qtioq no-firùm,Heere fiua diftrahere, pretia fieu pecunias m media

fdciat, quodmagie ad honoretnriei promouendumjtf alioram procurandam falutem, conducere inteüexerit' üonpatiuntur humane res,utfeinperunus idemq; t(‘ nor,in adniinifl:dtione facultatum obferuetur ’.dtqueü uerßs tanporibhs fdtioncs uarix congrtiunt. ld autein ui tit genta, de quo modo[clt;iuiUärie primitiu£ fidelium clefiiC ßiMtn mctximè expediuijfe coprobätur. Ndm c«”* aierofolyimisChrißidni penè omnibia odioft ejjènt,bdbi tando ßinul,dcuniiuiuendo, noéiu diuq^ fefe mutuó ch''' doilrind tum precibus coinmunibue,ac exemplis, hortationibus confimnabattt.Addds prietereù tum tei»^ ris complurimos pauperes ex iudteis ad Chriflumfe coi' tuliße, quibus c£teri ciues maxime infefli erant, itd ittii' los dfyndgogos fdcercnt,dc uulgo deteßabiles. Vndep eperds elocdre non poterant,quibus iuflis mannum rtbus uiäitdrent.Oportuit igiturad tdlem multitudin(lt;* alenddm,eos,qui ditiores erant, fudsfdcultdtes tmpeoi^' re,quds,rdtione habita cuiusq; neeeßitatis,[melius dl^' buiuidcruntperEccleßam,quamß perfe ipjum qid^'t ßngittdtim eos erogaret. Quemadmodwn uidemiisii‘‘’ uitdtibus bene inßitutis,pduperibus ac mendicis )nultlt;gt; flius proß)ici,ß per diaconos Eccleß£, feu pubheos ß£ minißros eleemoßyn£ coUeéiæ diilribuantur,^«^ ubiquisqßudicioacarbitrio ßto largitur cuique uoluerit.Pr£tered non dubitarm, Deum ipßum tnei^ fanélos illos uirosdd idßeiendum, cum iud£orumàS^’ er domus paulô póü effent euertcnd£, ac periturtC oi'I’' dione,ac mißnro excidio, quod ab exercitu Romanon^^ impendebat.üon paßßa ejldiuina prouidentid, tentef^^ rire fandloru bona : qu£ ctiam lt;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrip’'°^

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uexa^’^quot;'

'• DE VOTIS ET CAELIB» Ôl J tiexabant,antè beÜum quoque diripebantur^cr confifc4 ! nbsp;nbsp;nbsp;bmtur.Prûinde curauit Jjgt;iritiis faniiiK, huiufmodifacul

tates eiidem opera ußbtii piorum infrruire,dum fmul h4 bitarent : exemplum admiratione dignum inde pr£-^ bert,(]uo docerenturßdcles,opes,crfortuniuhuiufmodi contemnèdof^cùm pro nomine Chrtfbdum ul- paupertvm, j neceßitatifubueniatur è ijuo charitat, quiefi-uäus eßß-^ dei,cruiiiculumhumanlt;e focietatii amplißime declare^ I

Il tur.Ctelcrùm iflA,guod mihi uehementtr dolct, negue tUt . negue tui ßmiles ♦ cfßicitis :gi(ibus eß fatis huic prieclarte hiflpri^e, y Oti ßuperlhtionem affingere, gua monachi fe iai!htant,nihil proprij haberc.Cumg; id merimt ßthonli* num muentum,abEuangelica perfciiione longißime ab-^ eß, guam tarnen uos in hoc Votigenere ßtam perpetuó, fedfalsà nobii obijcitn.'Verùm dge,hijhriam hancAilo-rum Apoflolicorum mentioncm Votifacere dcmonßrato er cedcmut: at idßacere cum non poßis, nugari deßnat. Ef denigue,ß per inßtam licet peruicaciam, animaduer-tito inibtutum primitiu£ Ecclcßa:,guod modo rcßers,ut , nbsp;nbsp;nbsp;diuinß literis nonfuißi- alienum, ita negue perpetuo ne~

tejßarium,utßemper er ubig; retineri debuerit : cum ne-^ ( nbsp;nbsp;gue omni tempore,neg^ omni loco ea contingant,gu£ tu

temporii primii iUii Chriflianis euenerunt. Cum igitur «d charitatem guod tum ß:cerunt pertineat, ut demon-ftraui,minime defiituebantur ßacrarum litcrarum teflimo nio,cum id facerent.Quamobrem cum totui iße locuf ad « nbsp;nbsp;tuum inßitutum minimè faciat, deiüo plura non dicam

guia etr ßuperiuf cum ageretur de Anania erSaphyra iß 'i, nbsp;nbsp;^onßmilia fcripß.Deinde obifcisßmö potius fabularii,ne

iH ßio gu£ de Chrißo, gui confuluerit adolefcenti, ß uellet jT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfeäus, ut fua dißraheret, daretg; pauperibui,

decipcr!S,Mi noilcm ijuandiiin offitndere conarii ius umtittii,c}Uirn traitamui.f^on cnim^ue tu perfuiifr'* ueUes,confiitu/n ibi fuit, fed praceptum.^t tnirunK^’ tiueruodo uos pcrfedianemab omnibus Chrifiaiiis Ix’' minibus rcquiri ncgctis, cum in uniurrfum per ditiin^, fcripturMi practpiaiur. Nonne Chrißus ait, Eßote pi’’!’

^Tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tieleliis perfe^us eßiEt ad Corin-f

Lon7oX'*’• lt;iliiO‘’l'fupfrebifratres ualcte,perjt^ Juitut tra eft!}te,confolätionem hal'ete,cr ad Colofs. 4.Vt/tetigt;P^ o' ’ Cfcomplctiin omniuoluntate De,.Et in Genefid' in fcrlptii- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coramme,ey'eflij perfribius. Vndcuos

r’snoaco- perfedlioiiem difinguitisapro’ceptis,nihilIdnèfacitb^' fnlitur fed liud,nifiquôdperturbati'S, e::/conßnditis, quiedoiüri'’^ precipitur. deuoluntateEe’ plané docuit,e7homines

cajhq- obedietnia i'dius auertitis, At doéliores, £neum,c^ caput ferreum habent, ad ueiira fophisnt^'l’ remdignißimam fontibus lachrymirurnexifimant!’’’’ iufmodißgmenta,tantum abcjl, ut illisajfentiantur. mm,prêter ilia, lt;ju£ adduximus, pcnnulta inucniuHi^ alia loca in fcripturis,quorum teflimonio palparepoff^' mus, nedu cognofeere, mandari nobis, ut ßmus perß“'^ Ne^uein alio ßtaeß perfeiliohtec,ntßut Deo pr£cipienti obediamus.ciuod cfui non fecerit,ex eo plt;*' care ani!naduertitur,ciuàdantcferat fuam uoluntiit^ diuinis mandatis. Cum Deus Abrahamo imperaret,iitl' terra fua egrederetur,proculdubio,ß non paruiffepgf^ uißmiifceleris fuißet reus,nec leuioris,ßcum filiuf^ eo adfacrißeium exigeretur, ipfum dare noluiifet. Df*^' lijspermultis idempoßit doceri. Sed ut ucniamus äiß pojklos,nónne cum uocatißint à Domino,ßeumßijlt;f noluiffent,proprio falutis fecilßeiit iailuraml t^erioß

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nus dubitauerit. Sed tu,cum eos dicas uouijfiChrilluitiß

^iienh,ncfeio quomodo^poflc.-i oblitus tui, ut mferita ui debim'K, ubi^ue clttmita!, Votum idcirco Itberum eljè^ ouód jub pr.^cebto non cudut. Vndc Apoftoli,iuxta hlt;ec^ ueitton uoucrunt, uclr.on fuit eis lik er um uouere,ciiM necejfiiriumfierit tpfos obedire prtecepto ubcuntis. Verumut ud rem ueniumus,t!on confilium fed praceptunt fttit,(iuod f hriiius udolefcenti dixit,utfefequeretur, bo-^ nis fuis diuenditis : utque lÜe id ncnf^ciendo gruuifimè peccauit : priefertim cum fierit abRerritns ab iSa Chrifli obedientia diuitiarum cupiditatc.Dixcris fortaffe^quent admoduTii tui ft niies in his uerbis haüucinari folent, non priSecpitDomimiS W iuueni abfolutèac fimpliciter, ut h£c faceret,fedconditione adickia,ftuellet efe perfe-âus. Quafinonoinnia D«prieceptaiflnconditioneho-mnibits aferantiir : nempè ut obediant fi falui, as perfè-äieffeuelint. Siquidemhumanaperfi'äio,feutea pofui musMcoftacil,utDeiprlt;eceptisobtempereinus. ï4an-datauero Dei omifia pertinent ad otnnestuerùln non- „,3 nudafi(nt,quie pauliariterà certis kominibus exigutur: pta uelutiab Abrahamo flq facrificium,cr ab Hieremiaut ci’.m l/raelitis profcifceretur in Aegyptum, Atquchuic adolefcentifingulariter abiciliofuarumfacultatum pr£ ceptaeß,quofuainipfus infinnitatem agnofceret .Ete-niïjtbfdnum eSl exEuangelica hifkria,eum cogitajfe, 0-mnia Dei præcepta fd/fe à fe impleta : it qua integritate multiiin fane aberat, enm plures in eo cupiditates adbuc fßi'Ht reftdiilt;£,qucc ipfum latebant. Proinde uolens Chri-fliis ilium fibi ip/i patefacere,inquit,Vniucrfa tua diuen-di:o,pauperibus dato,ac me fcquitor,/i pcrfeélas ejfe ue-lis,qwem;tdmodHWi tibi,ut qui parucris omnibus Dei ma-datis, iam te effe perfuades. Th mc nwgiftrtt»n cz noms*

$4 PETRI MA R T Y RI S Qjwrf cum ego tibihoc pr£cipiam,£quèac DfO purere debes. Atque h'mc deprehendere poteris, quanta» ddhuc abßs à uera ob fer uantia ,Gr débita crgaDea»gt; obedientia.iuuenis, bis auditis triüis abijt : nam diuitid' rum amorc tenebatur,Gr uni fenfit,uteß uerißfitib, quàmfruflr4,temeréque fe iaüitajfet, quod legenta-niuerfamàpueritiaobferuaffct.'Vides igitur ut ueflra» figmentum, de conßlio, aberret à feopo lociàtepto-poßtiiiJon itaque res libera exigebatur à iuucne,f^ qu£ necefßtrib ab eo facienda effet : quamuis non om»‘ bus ad falutem affirantibus ,tale mandatum propoiK' retur. Verùm Ecclefia uobisfophißis hanegratiant bet,quod ex pr£ceptisconßliaßceritis: quofaéiumt^ . utomnesmonachi,quemad!nodum tu quoque hoc M docesfm his perßilionem fuam ßindarmt, ac opinât* ßnt, quod ßopes or rerum fuarum poffeßionem abdicarint,uereperß£iiejfent,cu tarnen idneq^fempft facicndSßt,nequefemperfieri Deusuelit. Proinde«*' derint hypocritie,qua induftria,qu0ue authoritate, bat*^ intclligentiam exaddu{lis,ztr explicatislocisEuan^'

Derirgini- Ulextrahaiit. De «irgtnifrfle uero ac oelibatu, täte amp;:cx- tu in tranfeurfu attingis, ego quoque paucis rejfonlti' I'batu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expofub

Approbantur in facris Uteris ha:c uit£genera,modi) fit Dei donum,e^’ntilisinflituti ufus,quifit ut compb*' ribus liberum fit,aut uirginitate)n,autc£libatum‘‘it^ plein. Sed filtus propofit£ contentionis cii de Vot^' nimirum an ifbl uouere liceat,de quo quumtefentp*^ loqui fingas,^ nihil probes,uer'um perpetuo ad alia labaris, ex omnibus, qu£ dicis,tuam caufam quicquai» nonadiuuas. Nora entm dicendo fed confirmando cunturcontrouerfi£,Qj^£risdeme,qu£ lex Pauluni'f'' degtrit)

DE VOTIS ET CAELIB. 8$ demerit, ut fudore uultui, ac Idbore manuum, ßbi ipß, ü“ fuis qudtidoque uiüum qult;eßumt, dum Eudtige-lium priedic4ret,quumßbi ex eo uiuere liceret, fcito, id ßiffeillimdgndcrlittißiind lege cbaritatis imperatum. Qjtippe quum hoc uideret ad homines dUiciendos dd Eudngelium plurimum Vdlere , dtque id fdcere pofßet, certè fi id non praflitiffet,deque proximum, neque De-ipfum toto corde, totd dnima, O'omnibus uiribus DeP«uIo dilexijfct. Fdteorquidem,non potuiße ittum commu-niuUd lege d 'DeoEudngclizdntibits idtd,ßhocnonß- fuammui-t‘ffèt,d quoqudm codrgui. Siquidem licet ex eo,quod t^idgo propoßtum eü, his, qui Chrißum prtedicdnt, ex ^Udngelio uiuere : quique negdßent utclum Apoßolo, ' qui eum peti/ßet, culpdm excufdre non potuißcnt.

Nifw lege dßringebdntur,qud diäum eß,operdrium dignum eße inercede. Quis pr£tered iure potuißct ^poßolum non labordntem reprehendere ,ß ui£lum db £ecleßdfumpßßet,quum nemo fcidt,qudntumuirium, I cuique d Deo ßt cotldtum,neque omnes uidednt, qudti-do dd honorem Dei conducdt, uel mercedem dccipere, uel grdtis pr£dicdre. At ipfe Apoßolus,quiroborisd ßfo jiti coneeßi erdt probe confeius , inteUigebdtque ut dd religionem propdgdnddin expediret, Uberdlis, er ^dtuitdpreedicdtio, dnimdduertit fe lege iÜd dileilio-uisd^ingfutextdlento ßbi cammißo, tdntum ßuäus d‘tret,qudntum ddntis uoluntds exigebdt, er fdcultds I teddentis poterdt. Atque hdne edndemreßionßonem ’ uceommoddto ,ß fdpis, dd uirginitdtem, er c£libdtum:

^U£fiquiiudlcdtcd^è,puréqueobferudre, dtqueid in-(clligdt^dd Eudngelium promouendum conducere, cd ] debet dmpleiaij,ß legem chdritdtis fdludtn eße uelit.

tterbo Deifici-i non dcbucrit prcefiitit, ita çy ifte, owi Àlegecbâtitatis iubetnr,manendo in uirginitate^fetiin ctelibatu faciet. Garris item dcßlijs propbetaruw H' Veteri Tcjhinento ,amp;~inlt;^uis arélum ttiiium ü~ rum cultum nulla Dei lege fùijjc illis imperata : qui-fi facTiO liter £ non moneant in Elia,inAcbabo regtt tn aiiüuitis, Qz in complurtbus prophetarum fenteir tijs luâu^n pcenitentium , cinerem,cilicium, faccunti alia id genus, quando exßde,atque conhito cof' deußurpatafiierint,nonautem ex bypocriß Deo prO' bari, o' gtrata cjßc . Ad hæc nonne teß-atißimunt à Cbriß tm ipßtnßugalem,abßinent0inquefitißi ƒ at' que in oirnil'i's rebus uixißße, quàm moderatißime i ieiunauit ßinö,ac in ßolittidines, (nr in. montes adpft' c.s ßequenter ßecr'ßit. tgecnon de Apoßkdis ideiiti' dem legnnasin Adiis,ubifcribuntur,una in icistriiß) CT precibus perjeuera^è. Proinde- quum b£e,teäi' jKonio diuinaruan literarum, bona prcnuntientitfi er Deo grata, ßjßeriiantur,q»um pr^eßari poßinb ebaritatesacdilediionis lex,qua omnia agere pr£ciß iK - ^qute Deo placent,procul dubio uiolatur. Cicteriiif in his,qüod pr£terire non oportuit,caucatur qudHt' maxime, ut abfque bypocriß , ßcut diximusßant. Videaturque ne ipßs nimium tribuamus. Dixit enii^ Apoßolus ad Timotbeum corporis excrcitationemwo-dicam habere utilitatem : pietatem uero ualere ad oW-ma, In bis etiam ßeruandus eß modtts, ne incidawn^ in ea qu£ idem Apoßolus ad Coloßenßes repreheM quando inquit, qu£ uerbetenus quidem habent (iem ßtpienti£,pcr ßuperdlitionem , ac humilitateW i' nimi, er la:ßoncm corporis,non per honoré aliquetn expl(‘

DB VOTIS ET CAELTB. 8? ■ expktionem caraii, arripufitur interdum h^c, ut e-’ xcrdtiafidfi, pa-nitcntiie inditid amp;■ tefdinotiij : • quiin fidi'nt atque pa'niteiiMm m ftcrh Utens pr£-lt; cepta e/Jè, (;ui pietdam ßtpiat, nemo amtigrt . Et ' Lcet m Veten Lege mendo ßae Voti Kaz^r^orum, cr i» «ƒ« apud ueteres f erii\ cpiod u!t£ genus nonnihil

I «tccfdffrdt ad eorum mom, gui prophet-irtmifiHj dice-' bantur, attamen iHos propbetarum difeipnlos /ua il-I Id Mituta uouiße m'mimè confiât. Quod etiam ß ‘ nbsp;nbsp;detnonliraffes, mhil aduerfus meam ßententiam pro -

' ßciffes-.cjuum in pro-fentia tantum de t^^ouo TeflÿMen-I to agatur,z^ dißiutemus, an po^t aduentum Chrisli uouere liceat. PoRremo loco de Rechabuis ca Oc Redta-comminifcerii^ifiiie pro te faccre falso exislimas: nem- bit s.

' pe ^uod uinum non biberint, ciuitates non incolue-' ri«t, aut domos : uerùm tentorU,^^ quidem uaga ba-t bitarint, ^uæ tarnen eis nulla Dei lege mandata e-' rdnt, fed tantum à tonadab eorum patre impe-rata.

I Vrtdf con/i/fum puid«, efuum teßimonio proprette I hac probata ßerint, multa did paße, Dro plaecre, in fcripturis non eommendrntur. At uerum ubi

• nendacijtHammentemadcoßijßehebetatam,ntnon ui-dfri't ed, (jua; fa-iptura clamat, lt;fttàm apertißime ; pd -

I rentes obferuandos e!ßc, illisiiue obediendum , fi ueli-• ww f(Jt' Ionglt;fuij uper terra: neq^ coßderauet is Paulunt

I babeatretribu'ionë ProindccMnpdrfnu’amp;.opt neatob-fecjui,du nihil aduerftis dei lege prjeceper'mt, çt od nemo injiiidrt poteR,jlc}Mdë legitur in Dcealogo, iammaniß-JlijJimèdppdret,«jKdre Deo pfdCMeri«t,^u-eRecOdbUx

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

PETRI MARTYRIS ficerunt. Et nefdt, quid loquatur, quifquif dicit rum opera ex /cripturif non babuiffè teRimonium: daquidemnil aliudfùerunt, quàm obedientia erga trem,quie quum in Nouo, tum in Vcteri tejhmento rificè commendatur. Auguiiinu^ quoque fuper pf‘gt;^' tno feptuageßmo,te luculcnter docuifjc't,fj eum çonfM fes ^quidnóm in filijs lonadab Dfo placuerit, JaUt •' taque utifpero,ex omnibus,qune mihi obiecifti, patefit' dume{l,nihilteadduxtffe,quod ad fententiam confié' tnandam,quam tuer is, quicquam ualeat. f4am ontfi^ qu£ commémorait ,uel in facris Uteris habent difeT' tummandatum,atque commendationem:uelinde ficitur ea probari, ZTplacere Deo . Apparet manij(ió,qutecunque dixifti ad Votum probandum (i*; hil attinere, ubi jhtus noir£ controuerji^ pr^cip^ uerfatur,à quo maxime cuperem,ne in diffutando qud^ admodum fads,atque id more fophiß^irum tarn facile feederes,

Nihil inquiç, nobis Chriftianis licet uouere.quia”*' hil eft nobis,quod non debeamusante omnis Voti «lt;11' tionerapræftare.Veriim enimuerb dehisquatiamfquot;quot;* Dei,nonheetVotum nuncupate : non eft itaque li^'quot; tumulluni cdereDco Votum, Hjccratio tam eft’.ft'*' pida,amp;impçntè collecfta,ut uia mihi digna fit uifaW fola recitationc,tantfim abeft.ut refutarimereatuf^ quoquam . Nam duplici nomine errat ifte Petru’i 4umhcaigutatur'primûmaftruens,nonlicere Deo il' lud uouere, quod illiiis eft, quod^uo iHi dcbeturani* omnis Voti nuncupationem. Deinde quum afienh mhil nobis eiTc penitus, quod Deo non debcamus.f tiam citra Votum. Vtrumque iftorum aperte aduerft' turl’acrarura liteiàrum locis compluribus,ac Vota pf' . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcorui'’

K fibilia impugnat. Nam quod fcripturæ aduerfctur, j| ptocliueeritoftenderc. lacob enim ut Gcnefeos hi-ftotiaprodit,ucuitDeo,tumquodilliante Votumper

I' foluere tenubatur.tum qua: non debebat illi citra Vo-k tum. Hæcenimhabethiftotia:Votum etiam Houit di-, censjfîfuetit Deus mecum , Ôc cuftodictit me in uia ■/ per quant ego ambulo, (5c dederit mihi panem ad ue-“ fcendum, èc ucftimcntum ad induendum , reucrfuf-quefueto indomumpatrts piei profperè,erit mihi do-

I, minus inDeum. NônnçhocdebcbatDeofineVoto? Etquænunçiequuntur,minime :Etlapisiftc,qucni e-texi in titulum , uocabitur domusDei, cun(âorum^ue h quædedetismihi,deçimas oft'eramtibi.Videsne lacob ; uouiffe.quod debeat reddcreDeo citra omne Votum ?

ncmpeutdominusefletfibiinDeum)amp;pro Deo ucro amp;uniç0colcret tUum:ac quæ pta:ftare uoto nonaftrin-gebatur, n-mitum domusDei extruiftionem, de ora-ji muniquæDeus illi elargiturus efl'et dccimarum perfo-1 lutjonetn,Neceft quôd dicas,perperam cum fecifle, duni ha:c uouetitjuotum^ue iftud Dco difplicuiffe, quandoDcus illi exMefopotamiareduci apparens, ucl ilt; interpofito lureiurando polliçitus çft , ex eo nafcitu-tum,qui effet uniuerlb Ifraeli affertor amp;nbsp;feruator. Colliquçfcit itaquf exhis.quàmcrafsè hallucinatus fit Petrus Martyr,quandp hune tam futilcm, Si. neruoruna exprtem contra nota fyllogismum contexuerit.

P Dçinde quis non omnino cæcus,uclit unquam aftrue-te, nihil çffe ptorfus.quod Dec) citra Votum ,reddcre non debeamus. Obftringimûrne fine Voto nos caftra-, reproptcrregnumDei ? Omnes facultates noftras i-medium conferteî quæconfulit tantùm Chriftus,ac j uirginitatcni pet omnem uttam colere ? quod ut J fiat, hortatur Paulus , amiciri ueftibus ex pilis ca-melotum contextis? nec uefei carnibus , nec uinum aut ficeram bibcre , quæ fecit loannes Baptifta . Et. mox . Diuus lacobus Hierofolymorum Epifeopus ex utetomatris fanftus,uinumlt;Sc ficeram non b'bit, car-■’ nom nullam comedit, nunquam attonfus ef#, nec un-Aus unguento, necul'us balneo , fixis genibus in tan-tum k d

po PETRI MARTYRIS tum pro populo dcprccabatur , ut camelorrm duri' trein eis genua traxil’c crcderontur: quemadmocurt Kege^ppus hiftotiographus tcmponbus Apoftolo' rum uicinus.acDiuusHicronymus teftantur.Aftridû» reeratuirhic pier.tifsimus omnia bare Deo redder* fine Voto , ut ea ille uoiiere Deo nonlicutPet { Ef-fronrem efi'e oportet, imb cæcum potiui, qui hæc di' r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cat.Etmox Jam quod de primogenitis attulerit iftCi

JionpotuifieeaDeo uoueri à quoquam tempore leg * Mo(a!cæ,rccipio,amp;; cautam agnofco, qubd nemo Dea pofsituouere,nifi fua;amp;proir:decum primegenitaiu' xtadruinam legem non fuerint bominis,fed Dei,pol’ Ircuit ilia uouereDeo.Harc inquam,recipio,fcd quid i' ftacontraVotalNon lice:mihineuere quæDei lunt,ft' teorrAt cælebs achne fnm ; integrum eft mihi, ac h' bentm nuptias inirc, aut omnem nrtam meam caili' hemtraducere hoceft, lus meum.Annon igitur id P*® ttouerel’ccat mihi Sunt mihr prædia, funtagri, ac ft' ctiltates multæ, nunquidlicebit mihi bare omnia ueit' dere.fSc largiri e?enis acDeo uotum nuncupate paU' pertatis?QuodJ*ciTeApoftolos,fî:pràex Diuo AugU' ftinoeftoftenfiin.Curitaquetcnonpuduit, iftis in«' ptrjs onerareauditorium tui;m?,acpra;cipueeos quo' rum eruditio pofs J cum tua non iniquo ccrtarc Matquot; t:?Indiftcrîntia,inqtus,quæ Grarcis dicuntur ùjliifil* qiroties certbfeis , iTuftraturaDei nomen, obftting*' iij iilo Dei præceptOjDiligesDominum Deumtuti® ex toto corde,i3ctota anima,amp; omnibus uiribus, amp;nbsp;ib Irco faccre fine omni Voto.Falleris Petre.ac exorbiras. Iftoetcnimpræcepto tencmur fic dilige-e Dcum ex to' tocorde.amp;c ut omnr conatu illius impleamus manda' ta.Sed quid bocad confilia?Vlsnc omniajpenitus ope' ra,utuit-v inftituta efie nobis prarcepta ? Arbitrer te non adeo cæc’jtirc amp;nbsp;balkicinari. «Sec. Et alibi. Quotict verb 'nterprarlegendum inculcauic,iftud futile amp;nbsp;eluitj beargumentum^Debes omniaDeo, ergo nibil eft quo“ illiuoto dedices. Irrefutabilcm reputat hiir.c efic fyb logifmum,quum fit plané ineptus,amp; ftupidus.Quis «' nim iinquam dixerit.nos debere fic Deo omnia, ut cæ-Jibatum,uirginitatem,continentiaxn,paupertateni

' tatum noftrarum.Ä: id genus alia multas.neceirariöfde* ' bcamus c!,cum ea Chriftus amp;nbsp;Paulus confulant.lt;Sc c.

' j A/Jcrui equidem, nee muto ,led ruturn hdbeo,'VoU . I ChrijhMosmiiimèdeccrc:quia quumiam certo mtt lli-' i gMfud omnù pertinere ad TJeum, debent IJ abfqueVoto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libère,non modcgt;Jèi^fo!,uerùinetiaigt;t

, ; omnia qu^ habent infua potc/hte, in honore:n zrglo~ ’ 1 rwin eius tmpendere.VijdeJi quk nouerit ,aólum agit, \ lt;;«u7n id offer.it Deo, quod iain iSi debitum ell,cirob-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uere. î^eeno n àßntilitudinefilif, qui tabulis, nbsp;nbsp;nbsp;publico

feripto fua officia uelit parenti obilringere, quumfit in eiu'Spotcflite. iiictu,uiracutißime,caecutire me cla-

. I tur: deinde quod affieram,quiecunquenoflra funt,Deo De Votis • I deberi, Addifque hac mea ratione Vota 'Patrum, qui ‘ I «ixo-K/it ante Christum damnari : quod ut in me non , I quadret, facile poterat intelligere,ff qu£ docui,animad-

I ticrtiffies . Cieterum hoc nitio tu perpétué ltdgt;oras, ut ' ‘ I bù qu£ fcribK,ztr his qu£ audis,ftre nunquatn adfls.

gt;l ufos,utp£dagogiaquadam erudirentur,debito perpe-’[ I tuo CT nos,cr omnia no^ira deberi Deo, quo non modi , I iujj« legis, uerùmetiam çonfuetudine uouedi fe ac omnia ' I f«!t Deo addida no ignorarent.Vnde quamuisnunc Vota \ I non ffnt nuncupanda.inde tarnen mmimè comgitiir,anti~ . I cjuitiis ea non licuiffetpraferttm cumLuangelij tempore

PETRI MARTYRIÎ KdteridiUorum Notorum fitfubUta,quoad inaxint^' partem. Qjtidenimueteres poUicebätur,nifi «blationes, donaria^ uel t^azar^eorum iniiituta. Qjta omnia,qutim Chriüi oblationem adumbraren^’ quam Deo patri reprtefentauit pro noürafialute, pfi)’' fut iam euanuerunt. ïdeo non reilè facis, quando tiquorum Vota confirs cum tuit, nimirum ctelibitH* paupertatit, obediëntie, atque cum finnilibut, que io' eerenequeat ex fcripturit ret efie, quat uouere licc^ fiquidannequc ChriSiuf ,neque Apoftoli taUum rummentionem ufquam ftcerunt. Proinde infifftiV^ mentiris, quando me fingit Vota Patrum ueterum cfquot; p«grt(trf. Nlt;lt;gt;» tSoj «)ntriJ,cifroMoni^ï, crpeditg’' gijs Deui uoluit exercere,quibui not iam luce EiïitK' gelq corufcante liberauit. Sed tu ac tui fimilet, utij''' ergaueritatemindocilet, zr tardi quàm maxime bec nunquam uidiftit. Define itaque tandem in «»' Sradijfutatione mihi ea obqcere,que in 'feteritcjb^ mento quo ad hanc ceremontam fiebant, quum intelÜ' gerc poßis, nifi fin plumbeui,ea contra me non ^ni^' quam facere. Quum uero inficiarit ea non eße tienda,qu£ Deo alioquin debentur,aduerfut teipfri^ firenuè pugnat: ut non multo infiriut loco fiuo moH' iirabo : nempe quando cuidam interrogationi meert' fijondes, gregem tuum Papifinrum idcirco dileflio' nem inimicorum non uouere, quod ad illam DeiIt-gefintobjlriili.Çiu£ rejfionfijo planè,fiuerafiunt, mihi nunc obijeit, mendaeißima ejjet. Dicit enim ntt)' do Heere nobit Deo uouere, que illi preflüre, alioqui* aftringimur:zy rurfiut,fi qutc refitondes ibi confient) que modo contendii retraäanda fiunt, crmutaniigt; flirt

it It'

r c

II-

j-ï‘ )'

I' t'

K '« t,

DE VOTIS ET CAELIB» pj tum feippi uiciß'm toUant. Certè ntird eß ratio,^iui giiritus uertigmK mentem tuant, cr ceterortm infi^ ‘ delium exagitat. Sed audiamuf ^cur liceat uouerc, ut i^eputat,qu£ Deo præ/iAnda funt necejjarió. Qtto-niam,in(juit,lacobus 'm libro Genefeos duo rerun genera uouit:idcjiîyew)n ßbißrem Deum,ad quod lege DeVotoV» aiirmgebatur : deinde fe daturum decimal bonorum, triarchf i« q»lt;e Dei benignitate iUi obuenißTent, Qji£ oblatio ii~ bera,neque neceßaria illi uideturßtiße, Quare colligit dicendo:lam uides Deo nuncupari Votum de eo, quod omiiino pr^Randum füit. At ego de ie id fibre uelm,unde hoc exemplum habcM, ex Notto fiilicet, ait ex Veter i TcflAmentot Refigt;ondebit,exVeteri. Cur nonetiam pari eadémque ratione dicas mihi, quiali-cuit antiquitus uouerefacrificia, zy uiiHimas, nos huo-que igitur uoueamus hodic boues,er oues maliandat coram Domino ? IÇtônnc uides,ut fepius dióium eft, quimßtalienumätuacaufa,qua; ßebant in Veteri Te-jamento adducere , cum hominibus eius temporis e-^0 nunquam negauerim,licuilfi Vota nuncupate.

Hequemagni refirt,an dixeris eos uouiße,uel obfiri-tla Deo, uel libera, quum Grillos in uniuerßvm affir-mem,quemadmodum GT nos, nihil habuiffe in animo, in corpore,aut in ext ernis bonts,quod honor i, at que glorie Dei non eßet obligatum. Sed iUis uouere idcir-coifalicuit,quoeo ritu docerentur, cr aßueßcerent, ultro,ßgt;onte,atquealacri animo ea offèrre Deo,quäe bonori|nomtrti5 eius alioquin debebatur , Atque hoc fatis fupérque ad tuam rationem diluendam effipo-tuit : quamuis gt alia non deßnt, que tibi rejßonde-K queam . Q«ippc licuijßet nwbi dicere, tacobumnon ttouißeabfoluteacßmplicitcr,Deiimßbifire wi Deum.

94 PETRI M A R T Y R I S Ham fùifjèt impium hoc Votigenus. Eßet enim peri»’^ dcß dixijfet,Deum non hidxio pro Deo, ni/ihnecMti^ la mihi pr£lîiterit. Qjt£ fententia reuera fùtjjèt mia,tantumabeSi, utprodiuino euîtuhabo-idebuei^i' lt;juod RabbinosHcbrxaritin non fiigit : cjiii ad hoc e!‘‘' tandura fcribunt:fe, dum in aliéna terra degunt, no ptj' fecpuodaminodo habere Deurn loco Dei,qi'ôdilùc ipp^ non liceat Çtci'ificare,ci-fubinde mßcturare alias dcret^^ nias, quibut plcnè tejhri poß:!!t,De:im eße ßnuin DCitfquot; Volunt igitur,Ucob’arit rediè atquc crdine fecijjè, tmn i** ceret: Si rcdaxerit me l'ew, erit tmhi m Deum, hoc c^i iRuni coLmnÜi?,; jacrißcabo : it a ut hoc loco, Deuntl’^^ here in Deum,fignißcet iltum cxterno ritu, cerilsqßn'^ ficiomm genen b:is colere. ZtAbenüßa fcribit ißa intti‘ ligenda eße, quoad nomen fanclnia tctragraminatei' quajilacobttsnont'ouerit abfolutè Deumle habituriK^ pro Deo, fed ilium culturum iuxta ßgmficationem fiquot;' tli nominis rf\T\’'.'Vndein ea hiflvriapaulo fuperiusd^^ tur,e:^ rc'n”' ßabat/üpercam,nimiruinfcalä.Vouitil^ quefandus uir,fe culturum in eo loco Deum eo noiwtib eâque caufa, qt ratione, quod in uerticc fcala ßbi apf~‘ rucrit,acindc ftbitain magnißca promifent.CitiinC!' uerba aebra;a,ß quis ea ddigentius injßexerit, huepef funt habereßenßum, ut iflle particula fumatur pro co«^' tione,quam iacobus petierit,cr expeâauerit, aeßiH' xißettSi fiicrit Deus mecum,?^ cuflodierit me in uia i)h, per quam ego ambulo, nbsp;nbsp;dederit mihipanem ad cotic

ro m pace ad domu patris meißeritqi mihiDeus in CT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iße,qitem poßu in ßituainiCrit domus Dei,amp;~ii^

tune quod dederis mihi,eius tibi decimado dabo deciniatti Vouit itaque iuxta buiic ßenßum,locum, ubi erexeratß-piiiaHi

iHi Deus fiicrit pro Dro, loce{l,ipj'uin iuucrit, (juanai-wod«gt;n conuenu Deo, ea largiendo, lt;]U£ prius comme-morauerat, ut in uiaf-cttm effet,darct pariem, ue^ies,^

' ' pMificiim reditum, Hxc omnia commode appofteq; iu-'' xta hebraicam ueritatem ad if urn locum did po/fati,

'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mirari fatis non poftim, boininem, gui licet infcripturis

* diu'mis, aut paruin, aut nihil intcBtgat, infcholafhcis ta-men uideri uelis exercitatus, c^tiomodo uelfaltem ab Ä-quinatefeualijs,(]uifcribuntin 4-fententiarum, dijüt.

** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;) s.iwrt did!ceris,Votum dcnecefàrijs adfalutem nunat

*' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;püttHwt ,in complete, ut illi loquuntur, Voti rationem ha~

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;btTf.Nfc défunt ex illis, qui huius loci Genef. z $. ^uê tu

•'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;traças,mentionem difertis uerbisfccerint, docuerintlt;^ue

’’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;necefitatem cxcludere Votum propriè acceptum : lt;juèi

Lnt«r, ad tjuod non omnes afringuntur. Vndeguod U-cobus uouiffè legitur in Genef, Deitmfbifore in Deutit 1 intelligendum e^runt de Voto,ut diciint, extensè acce~

C^modo Kfrô tu ea uel non uideris, uel difimularis te r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uictiff'e,cogites qu,efo,ut aptid homines l'tat farina'queas ft».

*' t nbsp;nbsp;nbsp;excufare,à quibus haberi uis nbsp;nbsp;acutißimus, cr totus lyn

; ffMSjCum plané nihil fcias,nif mendacia, CT* pueriliafo-j phifmata.Dt modo tibi aliqrid occurrat,quod in me,quo

•' cunque modo credos pofè dich nil penfi babes, quàm ii ueldbfurdumft,uclridiculum,uelinl^ulfiem.üegasdein-de, nil ejfe in nobis, quod Op. in.tx. Deo non ft obfiri-flum : rogase^ num abfque Voto adigamurad caSlrandii

quot;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noj ipfos ob regnum Dei : ad confrendum omnes facul-

PETRI H A R T Y R I S Utes 'm medium^ dd ueßrs 'mduendds ex pilis cdmeloflil^ contcxtds ; cogdmurq- non uefci cdrnibus, neque hibere,ut todnnes Bdprijktficit. Uem^ dn D, Idcobus pifcopus Hierofolymorum omnid,cjU£ pr^flitit^Deo til’! queVoto redderédebuerit. Adhsecferèomniaidinfrf^ rins eß reßgt;onfum.Bt 'mfummd demonürdui,dd ed fitO' endd fideles dftringi,(judndo ui ßiritits fanéli confiint^, perfiidfifiterint,edco!iduccread honorem Dci,cfß‘ concefids uires animdduertmnt,lt;iuibus priejluri^uejquot;!' Qui eniin 'mtellexerit,hifi:e rebus Deum obleilari,c^^^ nordri,zx eds perficere ud'ueritfi renudt ampleäi,eerti fe decldrdbit, DcttîK toto corde, totd anima, er omnibH^ uiribus non dinare : ad quod mandatum lege Diuind,ii^ feriptura tefintur, uniuerfihomines obligantur.Quóilf mihi pr£ odio,cr imiidia,qua perturbaris, parùm aibi-bes fidem,Pdulum certe audios, qui ad Philippenfes qtgt;^^ to,mud mandatum Qei amplißi’mumjrac explicat decU' rationeiQuod reliqutim e^l,fi-dtres,qui£cunque[untitC' ra, qu£cunq;honefiA, qutecunque pura, qutecunqueoC' commodd,qui£cunque boni nominis,fi qua uirtus,fiqK^ laus,h£c cogitate,quo; erdidiciflis, nbsp;nbsp;nbsp;accepiftis, eydti-

difiis,z;r uidißis in me, h£c fiacite,^^ Deus pacis erit uo-bifiçum.Quidh£c Apoftoli uerba liberum nobis reli»' quunt, cum oinnia facienda ejfe iubednt, qi(£ pura, quf iufti, qu£ fanitd, qu£ accommoda, qu£ boni nominal dtqfidfiquafit aut uirtutis,aut laudis cura.Porro cuvi noürafit mfirmitos,fi h£c neglexerimus,Deum toto cot de non amamus.Piullum fané opus hominis dare poterif,^ quod, cum faciundum fufeipitur, non debeat ad honore hei,quantum fieri poteft, dirigi: quern ut ualuerit, qui' cunque non procurât,cum À lege Dei, turn a Pauli oddiC' âd explicdtione quom longifiinè difeedit : idq^ cum per-petub

DE VOTIS ET CAELIB* 97 pftttó committamuSiideo quotidièorarecogimur, utde~ bitano^ira remittantur.DelacoboautemfratrcDomi- lacobnsfr» ni facile fufpicari licet, non totondijjèeumcomam, ncq^ fer «iommi uinimbibiije,lt;ju0dfortaßeuotum Nazarteorumob/cr-uaret : (juod fo tempore fieri potuit,quando omncs legis m fjmnoni,c nondum penitus erant abrogatiê. lAulti enim adhuccircuncidebantur ; quim crPaulus Vota legaliafe dixit habere dijfi)lucnda,Atque ifH tacobo, qui îiierofo~ poil Christum primus fiiit Epifcopus, mcurn-bebat ut fefe ludtcis omnibus modis approbaret,cr fitj'ci~ piendum,gratumq; redderet,quo maiori efficacia,au-tboritate,Chrijium illis,cr eius Euangelium perfuadcret Qw«flt;e autem admirationi Votum Eiazar£orum fitcrit aqudaebri£os,utc^ conuenerit facr£fiiniilioni, non cit priefentis loei demonflrare.Adducor etiam, ut dc lacobo ilhidfacilius eredam, quad animaduertani,illum in Adis ApoflDlicis,Paulofiiifiè authorem, ut Votumcum alifi fufeiperet, quo indicauit, unicain hanc uiam fe idoncam putajjè,adfidem,ci‘grutiamcaptandam apud ïudjeos. Argumentu autê ducere ab his, quxfiebdt eo tepore in Eeclefia q«Oii4 luddicoj ritus,iä ipfe, quduiS ómnino hicfhipeas, uidere potes, qfit ridiculu, esquot; infulfu .Ete -nimßc ett'mceretur,nuc quoq; bomineseffè circucidédos, iiofaica ftjù celebräda,Gromnia Legis oner a deniq; fu-beüda.Ad meà rationè deprimogenitis, re/j}odes,tefate

rinÓ licuijjè, illa uouere,^no de aliéna,uerït defuo uot4 nücupare oportecitNo licet mihi uauere,qu£Dei sut,in I, ^:fateor:at clt;elebs adhuc su,integru ejl mihi ac liberum 'i t HHptk« inire,aut omnè ititü cMê traducere:hoc efl ius ( I ncïi:fHntmibif)r£d!a,''gri,facultates:nonelicet uêdere, ‘ I l4rgiriegfniï,crMotï( deo nuncufiare paupertató q«o4 ‘ I A(iolt./iój]e,demon{iraM exAu^ußiiio, Sjc te urbitruri«

rè cxpcdiuifjc. Veruw utfateris, prinloginita . cur identidê te,M omnia tua, Dei effè no faterisi An rat Chriflianos oinnesad primogeniture, ad l^cnediil^' né,atqi hiCreditatê eu lacobo,Efau reieilo efjè transamp;^. Sijùwti Dei cur nos uouemus: ifraclitaru atlas,eu lis adhuc ty'rudis elJèt, utfe Dei e^è difccrct, zj-fe iüi dcberi,ide6 fenccelJariô reddedos eß'e,iiouebät.^ ià hoc manifeflo feimus iträßuit ubra, rrs manct. QS^ chriftiâni abpi-Voto nos,izrnoüra,liberrimè,at(i; afaerittfl* Âprimoge reddamus Deo neq^nos lt;}uicquâ[babcrearbi(f^‘ niti funt amp;nbsp;mur,quod iUi no fit obRriélu. la{lis,nefcio quod,itnli‘‘‘',

* Dei funt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus clagt;nat,nos pretio magno èptosiz^'fiibijcit, 'i'

elbs ueliri.lt;Du3dßnoilri no fumas, ut Apoßolus ait, fis tardus,zrindocilis,id agnofee: zx queadmodu dicii^ fateri, primogcnita ex Voto non potuißße offerri quod einsßicrint, concédas etiam tibi non liccre, ut te confecres Voto : uel neges te Dei cjfe. Define, quß^’i tua iura fuperbé ia/}are,ac intcllige,ut ad Corintbioi betur,nos in uniuerfum omnes ob{iringi,ut fine edatitt^ ßue bibamus,fiue aliud quippiam faciamus,oinnilt;t^^ gloriam Deifaciamus.Videas etiam, oro, qu£tuaßt(^‘ ßätia:doceb.u paulô anted pofß homines etiäDco uont' róum'amp;% nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;necefdrio debcntur: zrexempluin Jacobiit^'

libatus on ducebostuerum hïc tuioblitus,fateris te agnoßere, no'* fintpr«:«- ücuiffeofßrri exVotoprimogenita, ciuàd Dciefènt,lt;^, P'*- iiïi deberentur. Dportuit certè grauem uirum,cadcnt,

pugnantia docere.Videergo,ne,ß pergas,talia conn«^' tere, non di/ßutator habearis,fed procax, zr impudfi^ uitilitigator. Qjiin potius fatciis cuiusque catlibatus»

■ cuiufque matrimonitim deberi Deo, z^ quenq- obflfl^ âum eßfe,ad altcriitrum eorum cligendum (modo fupP^' tant diuinitùs uircs) prout uiderit magis JDci gloriat^

DE VOTIS ET CAELIB, iUuflrari. Liber dieitttr ctlibatus comuni lege, quia neutrum prxciçiturxum neutrum omntbui hotmnibus, o-mnibiuq^tcporibus conuenire pofiit, Cgtcrumßngulii quibu-iq- konünibus, quando ad e/eilionem korumge-nertun uitteacceditur, alterum corum pracipitur, nimi-runn qitod gloriam Dej promoueat : habita nihil cmMireßgt;eäu ad imbeciUitatem carnis, cr pericula,fî qua imtmneant. Dicis praterea mefatli, qui praceptum ‘ diligendi Deuin toto corde,tota anima, cr omnibus uiri pJte™ tKjjtrtin latè accipiam : nbsp;nbsp;arbitraris mandatum iüudfie ccpti'i dili-

r/Jc mteSigendum, ut dicamus Deum toto corde, tota a- 8®^' nima,çr omnibus uiribus tum dtligere,quando omni * eonatu mandata eiut implemuf. At mibi tam perßiicuum uideturDei hoc ediâum,ut ifti tua interpretatione baud quaquam egeat : quam etiamß admifero, nihil tibi pro deffe inteÜigo. Non enim teadeó peruicaeemarbitror, «t inficiari audeof, huius mandati uerbis,hominibus prie cipi,utDeum diligant.Iam dehocinier nos conueniat. Nunc fx tuu definitione,illud a/fumo,quod ais,hîc iuberi utomni conatu Dei mandata impleamus. C^uomodo au-temidprieflibunt,fiea reifciant,qu£magis mteHigunt Tbci honorem iHuiiratura, prafertm (i poßint, modo «e lint,eafaceretSi te ratio ifbs, que alioquifirmißima eil, CT «ertjj tuis innititur,non permouet,'faitem ex definiti p, ggnUi» one amici mouearis,que ab AriJhteleinprimoRhetori amiçi. corum traditur, hoc modo : Amicus eü, is qui omnia ea, Atiftorilt» quearbitraturbonaelJèilli,qs^ diligit,ea facit propter ipfum. Audis, quidßt diligere ijHempùm, zx amicti lm effèiAn dubitaSjCa lege, de^ua nunc agimus,manda-ri,utftmus amici Deii Si bocfateris,uti debes, neceffàrià ^uoi]^ ddhùjuilrtngt ^uem libet ud omniu ea faeiendt

lOO PETRI M AR T Y R 1 S ni/ï proptcripfum Dcum.Satis iam uidere potes, tuätn nihil eßereleuatam,dum coinmen titia expoßtilt;”'‘l uel potius depraUittione, uerbi Dci iucundißimumi^''’* conatusesdiluere. Quid hoc,mquis,^d confilidi omnid penitus opera,er uitiC inflituta eße praiceptti:^-' fiUa equidem, cum ad opus obeundum uenitur, nuOii^*' deo, qu£ libera nobis relinquantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quisc^ utdi^'

mus,adid eligendum a^ingit^, quo magis uiderit^^' plificari,erornariDeigloriam. Veruinfi loquainuf^^ omnibus hominibus in uniuerßum,dUqua concédant niriconßlia,utc£libatum, er matrimoniu. Quianott^ mnibus pri£cipiuntur,neq; omnibus conueniunt. men ad hunc fcnßim, dabo eße conßlia, utaßngulis^' minibus,quibus conueniunt,aut quibus repugnant,bc(^ ea temereut uoluerint, uel rcijcere,uelampleili. poRhaic rurßts blatcrasße Voto paupertatis,quod ajß‘ mos Apoflolos nuncupaß'e,ut fomnium co/iß£ium abhgt;' minibus, non lt;i ßacris Uteris proditumfunditus reßigt;'‘' Quererispoßremo quodßepius auditoriameo culcauerim. iJ equidè me non àb re fieiße arbitror: do tu,acßmiles tuiadeo inßatuafiis, ac dementajlis«^ feras auditores ßalfa er peßßra qpinione, de operiM qute uocantur Çmoreue^o) ßtpererogationis, quil’“^ Vota,qu£ deßnditis, innituntur, ut nunqtiam fatistlß' berandos animos exhis erroribus,àquoquamnoihî‘lt;^ laboretur. üeque me arbitror parurn eße£iurum,ß‘lt;^^ nunc mea ifln, lucubratione, ßidtitiame corde tuo,qi‘^^ iRi penitißime inßta efl, n o nihil tialuero excutcreiQU.^ quameertö fciamßußra me canari, niß Deus eßica(b potentiq; caduceo Jßiritus ac uerbißii uirga te aßnfO' Ye^ feu ueterno, qua ^auaris excitaucrit.

i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obiedu»''

Virginitas, inqiiit, aut continentia à concübitu ram tlxorCjCft respcr Euangelium libéra : fed quisqiiis nouer eamDeoperpetuô diiraturam,facit eain ncccifariâ, «go contra Chrifti authoris Eiiangelij inftitutum abu titurEuangelio. Quispotefthîc feârifu, imb âlachry-mispotius teniperarel ciim uideat ilium à qiionônulla fpes tuit,Ecclcfiam uindicatutniri «b erroribus irrepfis inreligionemChriftianam, amp;nbsp;quem multiproDeoa-liquo fufpiciunt,colunt,âc uenerantur,tam diluedè fu-am prodere infcitiamcfafsifsimara? Abititurne is Euan-gelio Chrifti,autjeius I.cgé, qui quod libcruni cft, facit ncccfl'anumlNónnclibenim cft,atque integrum cuiqj anteeditum uotum,amp; initas nuptias,tonnubium con-irahcre,uelfecus, amp;nbsp;tarnen cum illud femel contraxérit ncceflariumeftilli matrimontum, obftringitur^uc ne- ' teflariô reddere debitam bcneilolentiam uxoripetéti? QuidergolNumhiii^ colli gis non effe licit um inire ma trimonium.aut ineutera abiitiEuangelto aut Lege Cbri fti contra eius inftitutionemïSub hæc,liberum erat Ana nîæjdcSaphyraîuxori eius agri diuéditi'prètiiirri, uelad ptdesApoftolorum abijccre, uel apudfefcruare amp;c. Et moxrDcniquc quem fugit,prifcos illospatres,quiMofî *^ iiixerunttemporibus.atque fub'.ipfiusLege,ft!tèTemper dferebusliberisfecifl'e nccelTarias, curtiDéo Vota riun-tuparent? quippe qui obftrinxcrunt Te per Votum, ad id pfæftandumDeô, ad qiiodalioqui pfæftandum nonc-’^ rant obligati. Ait cniraillis Deus perMófeh’Deuteron. îj.CumVotumupueris Domino Deo,noD tardabisred derc; quia rcquifetjillïid Dominus Deus tuns: amp;nbsp;fi mo-ratHsftie'ris,reputabitur tibi in peccattiifî nolueris pol-heeri, abfqucpeçcato eris. Quod femel egrcll'um eft de labijs tuisob(eruabis,5cfacies lient promiiîfti Domino Deotuo.iSc propriauoltiÀtate tua, amp;oretuoloquntiis es. NônneuellocushicuniueTfam Pétri Martyris Ttali • dofttinam aduerfus Vota temerè eftutitamconuellit, labelacit, amp;penitus exploditlNam vota deliberis reb. faifta.adeb non effe illicita, Deo ingrata, iScrumpcda o-ftcndit, ut doccat ilium feucrè exigere ea, fuppliçium^-, de nobis uouentibus eiufmodi lumpturum, nilï eaob-fctuauerimuSjhaud fccus quàm eramuspolliciti.Si non

toi PETRI MARTYRIA literetrèmlibcram iioucre Dec, fuiflenc omnii oetàrâ patrumillicitaVota.itquc CTegißetUeinab illis üli' «ita amp;c. Visne, inquit Petrus ifte, ciii princip s legéw^ tare? Quorfumifha Perre? Immiitat ne illeCbrilb leg*’ quiiüxta illius confilium iiouct uirginitatem;aut coO' tinentiam Deo perpetuam ?N6nr.e dicit Paulus (e uirginibus preccptuni Domini nrn habere,(ed coi/i'' utn dare? Vt ergo nolo printn. is rnegt; iuftâm legem mu' tare,ira cumVota Deonuncupo.Legem nullam immu' to,fed confilia tantum impleo Et mox.Qùarecum pcr^ gendo ait ifle Petrus,noiuit Chriftus cælibatum tibi tP fe præccptum,fuam prodit imperitiam,ac (ëfe doftis o' mnibus propinat deridecdum, imó defiendum potitK' Quis enim eft cum non deploraturus, qui putet ertbo' doxos ideo tueri, Votum continétiæ en‘epium,amp;fen)®l nuncupatumDco non eTc dirimédum,q'.iód uclint. auj «xiftiment.cælibatû cflc à Chrifto prælcriptu,aut iuiS” amp;nbsp;non potius confultum? Eteuimabeo Matrhæi 19.^ à Paulo cius Apoftolopriraia Corinth. 7.confiiliturcï' libatusfiêd VoTorum perfolurio iubetur,i'jxta iliudV’ uidicum,Youete(id confilij eft)amp;rcddite(hocpræccp'i Tantanc laboras Petre cæcitate. aut malicia, ut dic’J propterea catholicos afiererc. cælibatum eflcpræccp'“ i Chrifto, quOdpropugnentVotorum piorum faltei^ redditiönemefle præceptam?Tntcgrumac plané überquot; cfl'e dicunt,Votiere cjelibatum latqui craifl'um Votnquot;’ reddere,non item,fi:d neccfiariiim; fêd tclix cft necelfi' tasilla, quæaftringit-nos ChriftoarÄius inferuirc,*’ adeumpenitus coléndum adigit.

Virginitibf cjclibdtiK, iu Chrifliano libera mantfi debent,utMtae,ciMt opuf literit,abfj- uUa nota, infant ucl fu/picione peccati, quiiq; ad matri^onium femptf tranßrcpoßit:utljquando uerbumiflud cielibatusni”* capiat,jcd,ut Apojlol. dicit, aduratur, nonßt eipr^eclU' fmit matrimonij remedium,gt ob 'mduilam Voti neeeß' tatem,fldgiti^s maumeris, adultenjs, er fcortationtbuf ecclefiam poUuatVndeijiuiuultreli^ionemab errorib, repurgärt,

DE VOTIS ET CAELIB» lOJ refmrgare, ut ipfe JJiurcè, ac barbare loquens in eant irrepfi!,nccejjè eji ut Votii ht fee temerarijs, pro uiribuf rrfi)îit.Qnàm autem fis purior diffutator,z^cleganùor dialeâieui,quàm fiterisgràmatùus,ex co déclaras,quo J uinculum indiUolubile,quod matrimottium contraüwtn^ excepta ßmicationis caufa,fequitur,uis confirre etm tttceßitate,qu£perueüras leges indueititr,ad uirgini- scrjptura tatem,crcMatum,exVoto perpétua feruandatCum ft.uuit ma matrimonij nexus indiffolubilis, citra feortationis eau- quot;nbsp;j“ fagt;tt,DeumPatrem,crChriflum,atque Apofblum ha- bile: fed ta: beat,duthorem: Heceßitasuero c£libattts, autuirginita libatü non tis exVotoàuobiSdccerfta,necunum habeat exfacris literis teßiinoniunt. Quid inatrimonium coßäre debeat, veße ßmum,flgt;iritus fandus manifeüè demondrat. Sedqu()duirginitas,z?‘ciclibatus Vota fiant necejjària, vmeft quî nteramed hominum commenium. Quaigituraudacia fiosuf ßh interfe confirre audesi Prtetereänonßntis,utaue- ‘eitarium. ro aberres,cuwi doces,unumqucnque liberum eße, ante-quam nuptias contrahat,aut uoueatxttin fiepe ufu ueniat ut,qiii coniugio non ed adhuc adridtis, aduratur, laba-^i^r, ZT fcortetur foedißime, neq; ualeat continerc. idum appeSabis liberumt cum Lege adringatur ad ineundunt ' coniugium, quad pofleaex inßitutoDci citra feortationis caufam noti efldijJoluendum.Ex quo apparet,Deunt uirginitatem,(;re£libatum,perfeip/dnontanti facere, côîv.î’i nó ut uosßngitis. Alioqufut uult fanper à uirginitate, atq^ p 21 ct r e d i -calibatu patere tranßtum ad matrimonium,itauelietà matrimonio reditum pateßeri ad eatlibatum. Sed quia pro inde intellexit,poffehomines in matrimonio perß-äißime adipifei falutem, zx multis de caußs expedire, ut coniuges à fe inuicem non diuidantur,honeßißnnam L c-gern tulit,de non foluendis matrimonijs. E iHuerjo autent

^uôd uideret fiepc ßeri,ut (jui clt;elibes,zj'itirgiHes degHb matrimonio déniai interduin cgrant, ideô hberum/fVi' '' perejjè uoluitaditum ad coniugium, ne qui /unt infr' tniores cxcidant 4 lalute..De Ananid nbsp;nbsp;Saphyra,iam

fatim rcfpondimus : cr de prifcii patribus dudiuifli,quo-modo dernnonijs inferuicrint fut temporis, ç^uare de il' lis quiequid lt;idducM,quo ad rem noSlrani, fùerit, diciuir,extra oleoi.Potucrunt itaque illi ex rebus liberisgt; rionquideinuttu uis,fed,utfuperius declaratumeft,ne‘' çe(fariMfacerc,cumidtunc temporis à Deo concejfwH fùerit.Denide non ifU uouebant,dut ftbifaciebant nee^' faria,quitnonpoflint ab ipßs absque animiexitio feriii ri : quemadmodiim accidit de ucHro c^libatu: quem ubii qui extra utres ipfum retinere conantur,aut per hypocfgt; jin aß(mulant,in turpia, cr nefandißiina fcelera inddilt' cuius reinoio extra teipfumquempiam aliivm tefkntdi' ducerc.Vouebant fanè iUi uiàimas,oblationes,cr injhtHquot; tum tlt;lazarieorum : qui licet à uino, çrnonnullis alißdb fimerent,non tarnen ab uxoribus teinperare fibi cogebd^ tur.CiUieomnia,cum ex Voto Deo promißa eß'ent,isK( quaquam accufandus erat, c^uaft fxigeret illicita : lis eum pariter accufare,quodplerasq; alias cteremonid^ à quibus nos Chriftus liberauit,feueriter tum temporis S' xegerit.QuarenosidcircodixiChrifH, çr Apoßvli tentiie parum deferre,imö earn peruertere 4c deprauart^ ßquidem uirginitatem, ctelibatum, quæ Dominus C , Paulus liberaejfeuoluerunt, quo remediumlaborantib' perpetuo effet in promptu, uosiureuotineceffariaßts-tis. Chrißus dixit, quipoteß capere, capiat. Vosdicitisgt; imo er lÜe, qui non poteß capere, modo uoueritjcapd^-Nonne hoc eßplacito eruoluntatiQhrifiiadtferfariiV^ lus ait, prxceptuin Domini non habeo,j'ed confUunsi»-Quibi^^

(fiuibusuerbK cMatum confulit, non auten Votum c£~ libdtus.Vos autm cMatus, çr uirginitatis V ota prtedi ctitii,utresDcogratißtmdi.QuibusVotK,(juod libéra tfjidebuit,iameffiatur,uellrlt;(}cntentid,tamnecefj'ariu, utnißuirginitds,dutc£liblt;itufpronüjjd ex Vota fernen titr,quiuouerit leternùmfitperituruf. (Outfit,ut, quoi Pduluf dixittMeliut eft nubere,qudm un: cr, qui non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î

continent,nubant,quoad hos qui uoueruf,mcaffum pro-latu/ùerit:cn tamêApojklut aecuratifimu^ doilriuie fa-buarts adminifler nemiitém exceperiti Paulus ait, fe non habere ^uirginitatepræeeptum. Hocmoj £grè ßrtis: hocuoïtnalèhabet. tdeoq-haiK libertatem Chtiflianant noiipatiminifaluam in omni hominum ^encre : ratio iiemtnit'is,utperVotüm,qKod ipßfinxijiif, neceßarittm ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ■ gt;

»fficiatur,quod facrarimi liter ar um deeretoliberumeffe debuit.PaHlu{ait,fenor:e eupiamlaqueaminijceretuos

laqueos Votorum fine fine multiplicatif .Cur, quando a- Quid opot liquis uoueredecreuit,einondicitis : Chai'ißimein Chrt ‘^ret dui fhfiater,qu()d ca;ltbatiis,aut uirginitas tibi arrideat,hu-iiuq}commodißiwlt;e utt£facultatem,donûmque diuini-fw habeas tibi plurimùin gratulamur : calebs igitur, aut uirgo purè,caSiè,fan{leq; degas eu animoitum cOrpore: G',quô expedittores à coniugij moleft^s,ecgt; magis pr£-cibus, fludio, atq; doârina, cr probw operibus regnunt caloruinpromoueastattamenà Votoabftineicumhoc ’ gfnwj Cifrewom'ie,autoblationis,inTefi:Amento No«o;

f«b quo in prafentia Deifauore agiinus,uerbum Dd «5 haheat. Quin potius Chriüus,cy Apoflolus htec uolunta ria cr libéra ejfe ideo uolueruntiUtfçmper ualeamus eâ uit£ conditionem eligere,qu£ magis,tum ad Ulius honorem, tum ad noüram falutem conducereuiderimus. Hoc «oj re^winmw : Jjoc libertati Chr^atueconfonaf.hoc

lOlt;ÿ PETRI MARTYRi’S apoüo/icifiCr'Eudngelidf Uteris cfi maxime acomodati Quid bine oblêcro te, aut faluti hoimnum,aut diuitneglf Quomodo »■«‘f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NifciZ. Hocßfieret, cr jocietates pioru^f

focictates habe) i pofient, cr coüegia reüèinftituta, ubi homines amp;nbsp;coilcgu (juaindiuuellent,probe,acfändeerudirentur,CTquot; â ƒ quot;^h^eri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Itteras,^ ^uoad mores.Deinde fi opus effet, abfc^

pofftiït. uUa nota leuitatis,mcondantia;,aut peccati ad matrimo' niitm tranfi,rcnt.¥elix porrô fuit ecclefia, ^uando m bot rJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irafiituto permanfit: fèÛces fùerunt ciuitates, nbsp;nbsp;regiones

tjUie taUa contubernia olim babuerunttunde perpétué snS lebât benefandef eruditis ciuib.abundare, iüifq- pro id ceßitate,uel ad ecclefiä regëda,uel ad rempub.adimniflrü dameuocare.Vnaporro hnecedcaufa, cfuameueheind Colite'« terimpeüit,ut fcholafiicoru collegia tantoperè ditigä, O’ fcliolaftice pledar,crcupidpro uiribusmagiUratib.crprimctpibiii tuiâudatur fo^çfi(iata,tjuoniamin eisdegiturabfiq^uotorulaqueis, bon£ artes,at^; utiles dodrina percipiutur ; ibiq^ potell pia reffiu.bonoru uiroru tbefauru femper habere ad Mß num.Verùm duo cum primisdiligentifiimè curäda funt^ magiftratibui. Primüm,ut iUic fànda difciplina, r,lores,er integritatem uit£ florcat,maximóquelhiid retitteatur:dei'ndeutquialunturibi,uer£ ac Euangeb' Pclac'«ni ctereligionitoto pedorefaueant,er obediant. Atio^nif iaftant fe exeeielefia indegrauißimos hoUes experietur,cgt;'refi’i^' complere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minifiros perfidos, er crudeli animo, ac impotenl'

qu£ Smythlt;eus,er'fimiles cius,(fui funt firenui animorins^ uenatorés pr£cautibusobfurduerunt.Dicitmodó,fenigt;‘ uendo implere confilia.Qttis uerba Pelagij,crfenfu‘gt;n leflij non agnofcadLegem nano implet,dum uitam hunf mijeram uiuutat idis non fatis ek iadare fuperbißif quôd legem impleaiü,nifietiamifludidemprs:lt;l‘' cent

OE VOTIS ET CAELIB. 107 COifdf conßlij5,^u£ tarnen uolunt longé abfolutiorii tjTc pnfT!^tonii,guàm eil Lex omnibut poßta.SeJ^uam eft ridicula, cr/lolidd hare illorumarrogaiitia f Vte-rdnt Icngißime abfunt à eomplenda lege, ita produnt eo-rum adu!teria,z:r nefariie libidines, quemadmodteni im-pleàtcMatec.Uje:::;- uirginitatem,qua: pro perfiäißimls (onßliß habent. tîtne procul excpla quieratnus^eertè O-xonij aeltui ßyK!wßa’,qui)! tpßa quoq; ßuhßeÜia loquutur amp!ißime,de integra cy-illabata Smyth.ptidicitia.Iinpin ^dtn(hipra;ierea,quôd aßribarn dcdloribus orthodexis àpirdanë^qua patent à C/m^lo carlibaiu prarßcriptum,?^ iüfjtint,cuni tantu eontendät neeeßäriam ejßeuotoru per Aduerrinj ßoiuticncm.Sed iftehomo tanta uertigine labegt;rat, utiain voti.-m fa-«ßtteütt^cr planta: a}nbalent,quando mc dixißße talia o~ ‘ f'itiatnr.bJunqaäegoßüperfiitioßoshuius criminisinßmti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

latii,ouod Opus uouendi cdlibatum dicantabßolute ßunpli eiterq- necejrarium ad falutem:tatnetfi dum nolunt mini-üros m eccleßta ordinäre, nißt uoto co'libatus interpoßto Hotuhuiußmodinonßnuntomninoeßßeliberté. Vti cnim eccleßta no potefl carere mini{iris,ßc luxta eorum tyräni den,'Vlt;-)titm cMatus erit prorßus neceßariHtquädoqui-demnoßtniturpereosquisqattingereßacrii tninifltrtum Vc-baDaui nißpriascdlibatumuoueat.Qjtainuisego,cÙ!n doeerein uoueté hoclocoiéiudnondttigi:utquitantimdixcrim,per hos animorum crudelißimos uenatores,ca:libdtu qui liber sê-pereßedcbuitjtli Chrißi,tu Apo{iolißententid,ob uotum iam inuitis ßddlum ejße necejßdrium . Qjtis prteterea. tonmirettir,quumdudiathunc Smyth^um adducentein Dauidem,eùm inquit: Vouete,e:yreddite,atq; dudaciaco ftutdinterpretantem,'Voueteconßliu eße, Rcdditeuirö pr£ceptum.Vndetu acutißimeuir, qui iiel ipßo dßtedlu oud dijudicare potes ex qua gallina ßnt nata, quot;f x bw

108 PETRI MARTYRIS verbis Dduidis hatte diRinólionem colliges I Fingas, tibi non credere,ut re uerafidan nunquam habeo : tttodo confirmabis mihi,uouete eße conftliu‘m,çrreiÙdfi fræceptttinlittxtd tuum ludicinm, cmn Dauid aittferuil^ domino in timoré,eqtadem pariter dicam his uerbis dü^ canfilimn: nam priori loco ponitnr-.crhtecfentètia deinde additur:Exultate ci cum trcmore,quod affirmabo ejp frricceptttm, non alia fanè argumento,tiifi quod poflefio rtloco mducitttr.Porró,quèd attinctad ßrma inclindti^ nis uerbi^utnnq; modus eß imperantis.Sed fcopu Piaillai qujeß,attcntius intueamur.Aliqua populo Dei contigt' ratmfignis uiiloria, qua Dominus hoftes ifrael ^eiect’ rat,atque prollrauerat. idcóque populus tanto percepllt;' bcneßcio,utauthori eiusgratias ageret, prtecepto Urin-gebatur. QU£ gratiarum adlio, heet in animo print!«'* reperiatur, attamen et- uerbis,cr,prout illa tempora exigebant,ui^mis,atque oblationibus externiste-üificanda ‘erat ïdcirco pratcipit, ut uoueant, cr dant. Cteremonta cr ritus uouendi non erat in lege dt' feriptustfed utiÜotempotèeerat mußi,inleruiebatge«-tiardm aiïionibus precibus. Qùu)n enim ahqni^ uehementer petebani,^:^ precibus dbeb mpetrare con-tendebant,aliquid uoucndumßit.Flecttahpercepto äli-quo pngulari bencpcio,quia frpius crant procul à tabef-naculo,ubi folàtm madari uiïlimie poterant,ßerunt uo-ttendie.Quamobrem Dauid ut Dei propheta,impulfn* c£leftißiritu,quum commémorât populo datam dü-quam falutem,iubet,ut uoueanttçr pr£cipit,ut Vota nu-cupata reddant,quo perpólaptgratiarum aHio. Cate-rum iüi accidit, ut his quifuntalicuiusreiuehementet cupidi ; hi enimpbi uidentur earn per ontnes uias ^-an-gulosuidcre,quum tarnen pmper faÜantur: uaSnt:i-

, quitt miro ardore fligrat ccmßrmandi conßüa^ quacuique liberaßnt,crpoßca ex 'Voto ßant neceßi~ na,tcSiimonio dtuinarumßcripturarivm, in omni fenni iBarum parte,arbitratur fe nailum adßtam caußan ßr-mum argumcntum:licetineiilöcis diuerßi,cr ontnina «lia pertraélentur.ldeo non mirum e^%ß dum fecredit le porem cepijfe,cdnem deniquein reti deprehendat, No» itaque uerba Prophettc conßilentis,fed iubentiicenßmdai funt. Voluit cnim Dauid,ut pro’clarum acceptum bene-ficiit ifraelitte Deo afcriberèt^ quo prouenerat, quU ßquem lex requirit,demonßraturi crant,gratuergdD9 titinumanimum,uotiuis litandufidtui£imis,propterett ßccK utfaceret,quaß D« nomine imperauit.l^onpottiit uttamenadeo hic nolkrdißimulare,quitt fentiretexuottt diquatn conflitui neceßitatcmAdcirco exclamauit: O ß-lix neceßitits,quie aßringit nos Chrißo ardiius 'mferuire^ ucad eum penitius eolcndum ^digit.Porro no aliter pof~ fentlatrones,quimanicis,Qr compedibus iunceis uiniH t/fent,exclamare,O ßlicia,(:rbeata umculatquandoqui^ dem iBa difrumperent,quoties liberet,^^ folùm à fbdtis^ I2'pueri5exiflimarentur uiniti,quum reuera folutißimi agerent^çj- expeditißime. Sic ilios uideo,qui tarn perui-ciciter celibatus Vota laudant^O' deßndunt, quoties tU-fumßerit,fcortari,adulteria ßßgnarct uarijs libidinibt contaminarùçrcùm ne perfoinniuin quidè,autludu pu-tarint unq fe teneri uoto ctelibatus,niß eo uf ut cajium fanélumcjimatrimonium no meant,facilepoßeacantillät 0 ßlix neceßitas,quam uidelicet,quoties arriferit, uario multipliciq-genere impudicitiæ uincimus.At è diuerfoßt eile alios timidos,z^ fuperflitione ui£los audios, qui rent fèrià agunt,cr carntficina confeientite tniferè a^itâtur^ ß^uidet in obferuàdo huiußnodi Votoßu^tra luâari ac

UO PETRI. MARTYRiS ylt;cpe mßliciter adercjon^è diiterfa exeLi))tiXfe,(Ücrre^ O Mïjrlix neceßitiK,ciua cïm funus impiiro corde, cotiV^ nata. Miino,z^corpore immundo,ab imiocMoiic D« lli,religiofd,^urii cogamur deßflerc. O calamitoßa œa/ tdf.pertjudmpotufsneceßariunieii, Ui- uraniur, pio puroq; ïn conittgio liceat uiuere.C iniß-rrima nexß tM,(jud ilios etii'M qui non continent, ecdcßa criidelgt;ß' mi tyrduni aßr^ngnnt ad uiitendunabßj; legitimii nii^' tiis.lßtirum inßliciumtioces,quietiin3rem Dei fpiranti iy qnod uerum eß,non dißiMulant audiendjt/idlßeiit:»^ tua!,ac tu£farin£ honünam,qaifiiiudatis Curios cxtc!' na ßontc,ßed clam uiuitis Bacchanalia.

Pergit Petrus iftc.non Mm ratiocinari,q'iàmîn;pt'' i-ï lt;ontra uota inquicns.Qui uouent captanthinc pc'-'* ftionem.At iniunam facit Euangelio, tjtiisquis niJlit“* a’.tius ucrgere.qnàra illud inftituit.Id qiiod.qiiivotsn* cupatjfacici.ionlicct itaq; tioucra.H c quoa airuinpli'' quodq, probanti^um libi efi'ec,ut inquo argumenti iWquot;' card o uertitur,quamobrcm rcliquitincaftumfuifiq“™ facultas probandi illud ei non fuppetieritquippequo» ex diametro pugnct cumEuangeiio Chrifti, tantiiffl r beft.utcum eo pugnentVota omnia .Dicat enim ]ftc,quïficrct,ucille progredi Uelle ultra Euangcliuift rcclè dKatur,qui eaDeo uoueat.quæ cotifulit Euangf linm.nempe calfitatem , paupertatem , uirginitaten’i Matthæi 19. amp;c c. Et alibi.lam quod itificiatur e.t.lib*' tumpcrtinereadE’iangelicainpeifeAioncm necidp'* bare conatur, iierifimilc eft, imó certiira, nibil eum '• promptu habuilEc quo illudprobet.VüPnc fuo$âiilt;iil® res Pythagoræ difcipulos imitari, ut fat babeant, qu». « TOi ïÿx, ipfc dixit ? Certé hi non adeo repunt huWb nee apudilios tant.v funt fidei aeponderis iftiusMarfP ris diótata.ut his citra omnem turn aiithoritatenid''^ rationem finant fe dimoueri ab ea relig'on antea imbiberunt, quamque multis retro liçaamplexacft ccclefia.Et max. Vt animantes orno^f ,

DE VOTIS ET CAELIB. «t ^lex erant extra arcamNoe dil.iu o perierunt, ita quif-quis eft extracatholicamccclefîain, ab ca per hærefim, aut fehifma aliquot),diuulfus ,ac decifus: quails eft ifte Petrus Martyr in a:ternumdamnari,nifi earn tempeftiuè introierit,eftnecefle.Etmox.Curitâquc cxlibatus, auc /pontaneadeCertioufus rei uxoriæ.nonreft^ diceretur perfcilta!U!rtutiscfle,acpromouerehoBiincni ad Euan gelijpcrfeftiOnem)Deind« q'.iainobrein,dic mihi Codes Petre,non debeat ille uitæ:ftatus,ac inftitutum adperfe ftionempertincre,cui redduiirus eft Deus peculiar e a-liquodbtauium,quodexiniiutnfit,3i:aliorum longé et cellar prannLa.dcc. Et mox.Confilniin in quit Paulus do. VidéliiePetre maiorem gloriani in carlo erogandam uir ginibus,quàmconiugibus,aut uiduis t Auguftinus de Wnfta uirg’n tate, ret’utat illorum opiiTionem , Perre, q iamtupropugnas,quibusperfuafum eft, ftatum uirgi niscóiiubioauceferri debcre,folùni prop ter uitæ huius molcftias.nô propter maiu s air quod prarmium cari elle. Vtbreuisfîm.acreliquorumiicterum Ccripioruni miC-fas faciam de hacre fente,.tias, nônnc C hriftusinui-tat homines ad carlibatum Si uirg'nitatem,tanqu3rn ad grande deexiinium uitæ inftitutum,quvin inquit,qu:po teft capere capiat ? Et mort.Kedeo ad probandum cx-libatum,acuirginitatcm, ad Euangelij perfeétionen» fpcftarc quod negat ifte Petrusrquem rogatum pcrcu-pio,num illudd'catur meritb pertincread Euangelij perfeftionem,nccne,ciii Chriftus daturus eft.præmiu nauduulgare,fedinlîgne,amp; quodalrorumpiorum prx~ ini)s fit lon^è præftantius?perfriftar frontis oportet eumefic.fi idneget imó cùin indoiftum, tum impium . Quod ucrö hoc genus præmij donabit Chriftus conti-ncntemdcgentibus uitam, ipfe oftendit,inquiens Apo ftolis,quorum omnium nomine Petrus dixerat : Ecce nosreliquimus omnia, de fequuti fumus te : quid ergo eritnobis ? Amen Amen inquit Chriftus, dico uo-ois, quôd,uos qui fequutr cftis me, amp;nbsp;c. Et mot. Sub-harc.nónnePaulus dixit,unumquemq; recepturum mec cedem lecundum laborem fuum?Quis neCett plus labo-ris infumereeos,quiexpugnâtcsiomnem libidinem,amp; penitusab officio coningali abftinentes,carlibem degiit uitara^qu.imqui indulgent uxorum amplexibus ?Cur ieaquc non redderct eis maius aliquod □rxmiura,tan-gt;

til P E T R ï M A R T Y R IS qliamcultoribus arftioris, difficilioris, lt;Sc perfcelior*!' uitæamp; inftituti JNónneiftoruin cftperfeftior uita, folliciti funt, quæ (iint Dcminj, ut ilb placeant,qua® illorum qui folliciti Cunt, qiiæfunt münd) f quomO'^*’ placeant uxori f llli cnimauthore Augiiftino, ^jjdilica''* fupcrftindamentv'ii aurum,argentum, amp;nbsp;lapides p/*' tiofos.-ifti lignum,fœnum,ft pnlam. Corinth. tertiO' Könne ergo debuittepi'dere,inficiasire,cælibatwni,’* continentiæ ftatumprouehere hominem adperfefti®', nem maiorem, quàm coniiigatoruminftitutum ?Hi‘' ronymuslibro primo capite decimo quarto contrai'’' uinianum,colligit ex eo qiiodPetrus dicit.-Ecccnost“' liquimus omnia amp;nbsp;requuti,iScc. apoftolos accitosaJ^' uangelium etiamjUXOres,fi quashabucrunt, reliqiicri’*' cum tu Caluinumimitatus,negascæliba’tum,lt;ScVoti”'' eontincntiæfüiiTeeisnotum. amp;nbsp;c.

Si ^uif tibi indnu5,ctut crura præcidèret,ne(j; (luiciji^ operari,neque quoquam incedere polJès.îta etiam ttÓlt;r nUrum.fi argumenta,er rationes mcas dicas nihil re,quum eas mutilai,er detruncatas uel audiendo perd', peris,uel maliciosè ita retuleris. Non f nzi« fmpliciter/ in mea patet affertione, affirmaui, non ejje uotum tatuf,ut ipß fingitis,perßitiione)n T~uangelicam : fed tiones adieci,quai tu in omnibus con/i{tationibus,pro fide,neque attigifti,neque recitaiii. Si cælibatut,mqit^ ut nos uultis, perfiélio e^,er D eas ipfum non prtceepi^’ uosq- ilium perVotum facitis neceffarium,melius uidel’^' minifaluti ueitr^ confuluiß'e,quam ipfe Deus:ut quin«^ tisuUomodoitlaperfe{iionecarere,quam Deus uo^‘b non ut necefjariam,fed ut liberam,que}nadmodum ex^ matis,propofuit,Hocego aßerui pertinere ad iniuri'^'^ Deùquum artifèx quüibet abfolutionis operum fuor“^’ q ipfa opera longeßt cupidior. Mea itaq^ probatio ttt conßflit-.Deus no exigit à uobis c^elibatumßn quo eß

uosdecernitis)maxinM chrijllanorum perßdiio : At nos Probst,gt;r citlibittum nos ipfos ex Votoa^irmgitii^quàd exi- ubacî^aT {limctis per ilium uasßre, quàmcitriiUum, meliorcs: ini'.,r,am Igùur de ueßra perßilionepluieflis[oÜiciti,crmcliui con/btuitii,qu4m vfMS.Ndi« üleuobu ofimdit rem bane uthberaintat ipßuobii facitii e^im necejjàriam. Dti« firt utß uelitis, ea careatts : uosnon patimini ea dcßitui^ fitmq-nuUo modo uultii amittere.Promde ueHrte perß-llionis niitiorem curam gcritis, quam Deus ipj'e gerit, (^odutßt abßurdum, ne dixertmimpium, ab omnibus intclligitur. Ad h£c diccbam mirum ejje, quonampailo ßf'«, quie meliora ejßent, perjifhora, non iußerit, qw minus perßäa exigat. Certè, quialiquam rem bene curant,id cum primis prouident, qubd illam reddatper-ßlhorem : ideoq; ipfain maxime exequuntur,mandant, pr£cipiHnt, zr omnino requirunt. Si qua uero nv'noris noinentijiint,ea non ita iniquo animo patiuntur abejje.

Vosautemfacitis Deum, qu£ minus ad noüram per~ fiUionem attinent, legis rigorc imperaßetac illa,qu£ tios perßiUßimereddunt Euangelicos, non excgifje, fed reliquiße libera, iniuriam pr£terea luculentamßeri injur!» fit ßiirituifanilo,ß conßituamus hominis perßdione, fpiritui,faa citra liter OS ab eo eccleß£ afflatas. Vnde cuminfacris litefis üouiTeflimentfquibus noflro tempore Deiad- to nuncu-iasefl accommodandus, Voti huiußnodi mentionem non patur. igt;uieniatis,conßcitur,perßlt;dionemduobis quari, citra diuini ffiiritus magiflerium. C£libatum,aut uirginitatem poteritis 'm No«o Tfjfamenfo oßendere commendatam: Votum uero de bis nuncupatum,aut nuncupandtmt nus-qiiam indicabitis. Annón ideü,fefßiritu fanilo iailare ftpicntioremi conßituere Votum c£Ubatus ad Chriflia'^ •4m perfiUionem maxime condHeere,ciim fßiritus diui^ ' “

114 PETRI MARTYRI5 nut eius nufquam memintrid Taceo pr£tere4,quia ilt;ip' periut oftendi,quèm i/ii fdüantur,dtt perftiUoniafj^ ad pr^ceptaDci non pertinere^t^am quoties nobis cris Uteris dicitur,perfi{ti eftotet Ac ne arbitreris ui^i^' rem perfidionem requiri adieüum eft,ut pater ttejkr le^iis.Et Paulus non^el iußit,ad qaos fcribeiat, fèdi efßnt. ïn bis preterea qua docui^alibatu/m aut ui^' ginitatem ideo conßrmaui mandatis, qua 'm lege conl^' nentur,non elfepcrfecliorem,quódfiadiüaduo pri(^‘, dcïfiitpcr- confirantur:Diliges Dominum Detim fcéti ora' ca: coriJe/of^t anima,QT omnibus uiribus, or non concK^^, [

fclt;rs,li)ngè initcnicntur infrti iacere. Poterit etum quisf^i ( permultos inumire,dut uirgi}tN,dut citlibet) at qui j pcrfèlt;^ dilex(rint,ut lex pr^dpit, quiq; non concupii'^ ' rint,nuüos mueniet. Adieci tandem,ctelibutum matrim^

niûmquegenera quadamefjèuita: in quorum utroiji'^ i fumma Éuangelij perjèâio locum habere queat, quó^ uisinunofapèfacilius quàm inaltero. Atqueßctneiti^ afjùmpttm, quod tu clamitas, non probatum, probant' cumqûe tu rationes addudat non folueris, contra tt huefortiter dimicant, er atemian pugnabunt, quanln' Qui fit HB- quidem ueritas perpetuö manet. Atq; patet ex his,qttO‘ tient wltM modo rede dixerim: ultra Euangelium progredt,qui(^ ■ ^roeKdi '- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confuluerit,nempecitli' ;

bligationetentâtea recipere,qua,tttlibéra Euangelinnf commendauit.Certè,ut fapius dixi,nufquamEuang(lt’ ca liter a uel praceperunt,uel adhortata ßtnt, ut ißi'V'gt;' to nuncupemut. Sed, iuxta infanamgrammaticam hutilt hominis, idem ßgnificat uirgincm, aut calibem wutrti atque iflAVoto nuncupare. Proptereà cum legit in NO' HoTf^ttiento aliquot adhortationcs ad calibatum,Sgt; iiirgiti’

öÉ vofii ÊT dAÈtiB. tiy kirginitatcm^fhtim nijUnutt harum rerum ^rota 'ri.At bene pötiiit ex möribM fuif,dtlt;jiie exfuogtegefti-‘ cilèinteÏligeréjh'èc iiilerfefe ttoneffèeadafi, Qudttdó-guident tOi uirginitdtettt, aUt cdibatim fanfiè nouent^ cum intered loci, rtegueuirgihiMem uiudnt, nequefan-(Im cMatum priefient. Cuinitdqiietdntidn dißrnti feinuiccm,Smylhteus tioh debet tiiirdri,ß fcriptur^e ad Unum,eos oui paUunt,çrdahinnhiibent,hortdntur,de dl tcro «tto [trfffzit. MirrtKr pafius [eipfum, quihiecnon diHingUdt/ed perpetno,ut fophillie cótifueberltnt, nii~ fcedtcdlumttrr^. Eß dutcm nobis notùA dißfutdndo DifputaJo wrfgj'î peccdri, qudm ubi diucifutn dbeodetn

gt;*onfepdrdturiÜdncitdquemeiedoâlriaiepdrteinjütU- qu'Jmîdê qii^t,probduit:qnocired me ut drrbgdntem iniuriä cdr- amp;nbsp;dmersÄ pit,qitipythdgorie inßifnuda meo fcrmoni db audito- nondiftin-« ^buscirediueüm. lduitijgeaustionmibi,ueriimßbi,dc fui ordinit hootinibus tndxlmè omnium debet dfcribit iui,quodfeaelfi)tnni‘{ruttt,flitim fdtis probdtum cre~ 'btnt:QÿûntquecXdliquodePdtribus,qui homùies fùe-^

idea fepe Idbi potuetunt,cr Idpfî funt, dixermt^ Wr itd,çr itd fcripßt.'amp;,quod minus fèrendum eSt,ß Pd-P^,iieldlicuiusDecretl nuduw uerbumprotuîeriitt,fl-^^idonedmprobdtioneinßtorumßgmentorUm dlldtum Putant.Hoceä hominibus inititt, er ueUe rdtum efji (1^

Pytbagoricorum, ulvrie Noî Uèrô quuni feidmus EUdHgelicdm doârindm rtofi eßbdb homine,nun qudn diiitrdmtnr,reaè nos,dut ordine quippidm docuif fe,niß ufque dd uerbS Dei,rdtio,net quds ddducimus, re-foluetfiiius : dtque ibi dcmim flumus,ibi pttgndmusiibiß dmus nos no errdretfumtndque diligentia curdmus,nott M dd locd obfcuriord fcripturieargumita noflrd,errdti»

»LI , M AR,T Y RI5 ' fentcntiMor4culoram Dei,Auditores deducimiu, (}uo^' gnofcdinur Dei tuintij,non autein humanarum traditin' I «MW millier i, AudUores meos Oxonienfcs pr^edicdf,«'’'' u/q^ddco bumi repere,ut dilata niea temcrè admittätd' Q^d de re dliud ref^oudere nolo,nifi quöd mgentcs tid4 diu noäuq- Deo mco dgo^qui ieffècerit,uteoinpiKgt;'^ illorum indoUs,i^genij,dc.eruditionis-non peenitèdieiii^ gno jiiidioDidngelicdm doilriHd dmpleóldntur:cMUf^‘^ me Deus pro fua mifericordid miiiiftrum conflituit : fO? pro/ècerunt crpietdtis, zr doélrinæ, ut illis dcerbißiiigt;‘^ dolcdt,unqudm te dpud fe docuiffè, Verum de bis eqid^ nonlibenterloquor,fiquideindd cdufdm tnitiimè pedt neut:Cf uideo te no propter dliud hic dttigijje,nift qK^ dmbitione dtque inuidid,qud miferrimè Idbords, huci‘^^ imprudens pdßus es te rdpi. N4(n cmï Deus dliquis ueigt;^' menter dolet,is imprudens, er uolens,lingua eunt ptfl’^ tue» dgitdt. Deinde fdcito multos hk effè qui mihi crcddnt,dn inde ueritas doUrim jcfiimâda uidebitufi J'quot; arbitror.cùm Pdulus dicatad Romanos : Quid fi quid^, illorum non credideruntinunquid eoru mcredulitasS^ fidem irrita ficitiAbßt.Siuc igitur auditores crediderinl ßuengn,modö,quodimedocetur,uerbo D« ßiffiiltk tur perjßicuo nbsp;nbsp;certo,nihilo magis,aut nunus erit ued'-

Ideoq-fcito ämetalianonußqiadeomagnißeri: quifit^ momentum maximum habere arbitraris, non eQ: mirilt;^ dum,c'um diutinaconfuetudinedßueueris,no alia deeo» fa iudicare aliquam fententiam Patrum,aut Concilioriid ueram,niß quia ßdes ei uulgô ddbibetur,neq;ut oprortud earn reuocas ad examen fcripturarum.Difcetandem, cet ferc),pro ucritate,non ad hominum fenfiK,fed ad rum/flcndorem,luccmq; eextißimam tterborum Dcim^ US acian conuertcxe,neqi id^fcóles,aji homines affentii'

i' y if

y tl

if li i-

lt;

tur,än diffcntianf.dlioquiit 'm tanta.Ufirietatednimoru'nt: eris incertuf,ac nutabii, 'VcUem pr/gterea libaiter de tc fare,quo iure,quóue ratione me tanquam fch.ifmaticum, O'-äb eccleßa præcifum tanta nbie. profc'mdies.'Sgt;iuliase~, go fcripturasdiuinas répudia;facranicniürum perceptio ne,ut Christus ilia 'mlHtuit,e7ß:fqnentcr,crlibentißime utortomnes admitto traditiones,qua: neeeßaido, ex uerbo Dft conumcunturùn adiaphoritprteterea^ que eum uer bo Dei non pugnant,neque trahuntur-it} abufuf facile co fentio.Cur igitur ab eccùfta fuin prit;ciißis,AUt fchifmati^ ■» etui Qjiiafuper/htionibuireßßoiAtita ß^it ChriHu:, es-eiuf apo/kli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Forteineßc traducis,.quad, v

iPdpadcßcerm.Verumhocnoneliakteclißa difeede-titfed ab Antiebriflo ad Cbriflum b-anßre, es lt;* maligni. i ti«« fetu,ad ucraiit Dct cceleßain fe adiungere. Vcrùini beustu,fihocefi in crimen fcbißnatis mci{rrere,pur~ ga teipfiem . Tw «hw , non mmiu qttànt ego, 4 papa gt;nbsp;defciuifii, quamuis in prteß'ntia , ut.perßdut trans/u ^ -i ga,ineiuica/iri5,esfub eiut ßgnistniiitaretefingaf.

At non funt Komanenßum ingenia tarn parum na-futa,quin facile ßntolfaliura leutßimam tuam incour ‘ jlintiain. Imo ea iain deprebenfa eä . iVt cnint mi - -fignißcauit eS grauii , es ingenioßu uir,^ ita prsc tuafapientiainGallijstegeris,quaßßs uejßertilio, qui itecàuolucribii{Euangelicis ,nequeà papisiis quadru-pcdibusrecipiaris. Htc eil Diaboli triumphui in bo-»iinesperfidos,autadperditionemiUosuaß-a tentatione ■ follicitet:demdç,iUa perfilla,proditoresomnibuf exofos- Abdiario erdetcjhbilesrelinquat. Sed utad inliitutum reuertar, matnnio -quterisexme,cur abdicatio ufiu nxorii non dicatur ei'- ’'«'' ei’-r rn • nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' I ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcspenc-

je perjeetje uirtutis, ac promouere hominem ad Euan- ftæ uim-gelij perßUioncin i Huictult;eadntirabilipercontationi, tis.

fc pMcis rejpondeo. Quia ego ^eilo,^Uie per fei' pfa aliquid ajjè^uutitur,non qult;e tetn(rè,aut ^uejnaJinf dumlolt;]uuntur,^ Meidens et adiunâa Jùeriitt.vniit quumhodieaduirginitatem^cMatum nonfemper, i»w fjuàm rarißime confequatur lEM^ngelica perfiélioj guident tyrantiide hominum i/hiobtruduntur,non /j)iri' tuDeifuadenturùdeotUa perßUiones Euangelicat ej]i perfenego’duum Euangiliea perßäio,non ’m nugiißi in fide prteftanti,atijue iÜuftn charitate confifktt, Quin fepe uideat honunes, Mi dum fuerunt ca:libes, ui' 1ceruntperdite:^uumuerc) fe ad matr'monium contU' liffint,purßimeuixerunt. Quodega malmn,fimaliDgt;gt; dici debeat,tibi imprrcor,ut denigue impudicitiie ac bbi' d'mum tuarum perttefuSf^uia continere non uales. ad lUi trimonij portum confitgias. lam rattonem habet, eur. lt;' go c^libatum perfiiiionem Euangelicam effi neget»' quottiam cum maxima imperfitüione frequenter mueui' tur coniuntilus, Aliquibui ad fanilitatem condtidt, quid plurimof auferat ctcmis moleüiat tahquibuiii^' gt;■0 maxima efl 'tmpednnento, ne in Chrifliana philo)'’' phia proficiant,quando uel uruntur, uel non contiittul' Tu uero conarts diuerfum oRendere, quod Chrifluspf* eofit redditurui eximium^^fingulare pramium, quoi i^r\'nî ma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptorum mcTcedibus longißime pr^efiet. Sed Jwetuf

iusprjcmifi argumentum,utmodoquf{tionemodiofam,critiutilb non redd« deparibusautdifi)aribtispriemifsfan^9rum,miffiigt;itf‘' toni ciamus ( nam tantundem ratio tua efficit,fiue detur,fi‘^ negetur)adeoinfirmumeil,utcaufamtuamnullaexp‘‘’^ te adiuuat.Aßentiri propofitioni,quam affirs, mefing'l'’ illarn efji Chriftiani hominis perfiäioncm, cui DeufOiU' pliorem mercedem attribuit:Quomodo affumptum P*'“’ J balgt;is,çtelibatui potius illud effedandum,qu^ pned^l^,

de VOTIS et CAELïB. 119 ßdei nbsp;nbsp;fyncer^ chdritdtiiProculduhio hîc deßck: ndin

fii'^ptridnturißninconiugdtOflongtmeliora lt;judm in lt;^iibt/i^ddmittdtur bt^qualitM priemorum, coniugd fo au plus cûrd cotrcuerfid trd^uetur,q ctelibi,qui minus fidri cr chdritdtis hdbuerit. Cumcfi Pdulus dicdt,redditu-»■«w eße Dominum cuiij} feeundum operd fud^udim mihi ^bs tedemon^dri operum rddices,dt^ principid. No« potfrw profidó dlid oflendere cfudm ßdem, zr chdritd-^^■'cumdicdturddGdldtM,fides,^u^ per diledionem operdtur. Proinde,ijuid ijh, tdm in mdtrmonio,^u4m bt ^^hbitureperiuntur,in dlterutro interdum pcrfiäiord htterdumminuspcrßäd,intdligerepotes,fdlsc) dßunüf Df»»n eße reddituru mdiord pr^nnid cdlibi^^coniugdto. PoHhdc itd^; fedieris guit funt per fe, non dutë morefo-philidrum,tiult;e perdccidens contingunf. ditiindduer^ t‘«,d«oyîfclt;tn«prlt;f»ttortt)B,/îJ47UÙ ßt,proprie rcßi- eft jromif frredignitdtem fidci,çr chdritdtis, nondiuerfd uit£ ge~ o ‘cdend 1 ««■«t. Ciiterkm quod inßituißi probdre niteris,quid Chri- * t“fbuT* ftwPrtrointfrro^rfnrt omnium difcipulorum nomine, iftasl. OifKffritnofgt;if,^«iomnid reliquimus,quite fequere- Q«lt;gt;«nquot;-gt;’iurireßondit:Vos quifecuti eâis me,fedebitisfuperdno je^js *^^0 decimfedesiudicdntes,crc.nicuiderisoblitus,dut dißi- chrifto fgt;tutdre,promißionemhdncdd omnesChrißidnos pertine nbsp;nbsp;nbsp;rclin-

: num Pdul.dicit ddCorinth.priore,qu(gt;d efjentennun ‘I J, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 • 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ’1 u nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. neatur.

dngelos ludicdturi. Et omnff,qttof^«otHZ Cnri-fliim credunt,omnid fud debmt rclinquere:non modi df-fiäu,ne fcilicet Ulis nimiu htcredt,fed dnimi quoq;prtepd-fdtionemt quotics pro Chrißo ipßs carendu ftt,quèddmo dit interdum dccidit,qdo accerbic pcrfecutiones aduerftiS ^gclif proßßione excitdtur:uel ß nobis prdciperetur, qucddinodii ab Apoll, requißtußit,ut ed relinqueremus propti ßmus ad obediëdu,cromnib.reb.nollrit cedendu,

(. lib .P Ë T RT M A R T Y R I S uti neceßitM expofcet.Prientiu apoflolis, hæcficerint, protnißuell,cicreddltu:quodide nobis promißu, acrtti- ‘ dendii intelligitur,ßi uel idëßccrimus.cü opusfitcrit, ideßiccre habuerimus conditUtu^ßt Deus d nobis pofbtli uerit.QnanqtMmnonpoIßum ißumhominenßutis mirtl ri,quicxco quodapo^bluChrifto uocjti,eumßequcnii^ rcliqueruntuxores,putdtconfici,ßiceos fuiios cdlibci, ut ctelibdtum uouerinf.neque id aliter probat,nißt dietn-do. Qutd,inquis tu,an id non credis i Hoc afßeruit Ulf' ronyinus contra iouinianü.aßcrit hoc AuguRmus, Dicatid,c;’credat quißquis uolucrit : ego uero hocij’' Rclinqnc- fumcertoßcio,P.eUnq^ere,ferinoneLattnohaud ßginß' le uxorem care,uoucrc. Annonreileßeripotcfl,utquis,quumn(' uere'^æh- ßuoruin caußa cogiturirealicgt;,utß^pefit, uxt' batum. ßuamalicubirelmquat:crqucgt;ßibicundumeü,ff^ ficißcaturi neque tarnen uUum uotum c^libatus Dfo n«’ cupet ? Sed agè, hoc euincamus manißüißime, ex Matthäi decimo nono: E^lo iam,ßtcut uis, relinquere »• xoregt;n,idem eßße^atque uouere,uxorem poHhacnoHi traëlare,aut cognoßcere tanquam uxorem. Porro neeeß^ rium er’t,ßi couranter iß».ßtgnificatio retineatur, ut ttt’ dem ßimiUter in alijs rebus ualeat ,quien Chrifto iütc (■ numerantur : inter quas recenßentur,pater ,)Hater,(f filij • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;grammaticam erit

irem reimquere, aut matran ? Eiihil ßanc aliud,nißt UO' } uere,parentes nunquam poHhacße habiturum, aut tri’ daturumquaßparentes. ltemrclinquereßlios,eritui’ ucre ße pojlhac non habiturum illos pro liberis. Vides itaque demum in qute detrudaris abßurda i Hempeut h£ctuanota,qua: aßingis Apoßigt;lis,contri prlt;eccptum Decalogißnt nuncupata: quad mandat pi’ rentes, ey uenerandos, tttg'ßuendostliberößque ind’ tnort

. more Domini educandos, 4 PmIo difertè prteccptwnt ed, dt(]ue id, cjuod mctgis aduerfum te facit^equirit ab Epifcopo,qui iain ad Ecclefiafticum min^ium eß uo-atw^ut ad Tj/koibc«î«,cr Titum fcribitur. Ad htec, ff-tiaquoque ç^nauim reliquiße dicuntur. Vnde iuxta tnum Çenjum uouerunt /e podhac neque naui, ne~ que retibus ufuros . Qki tarnen poflea pi/eatum iue-runt,quàmChrifluirelurrexit. Proindcnonpoterunt euadere quin abs te accufentnr uiolati Voti. De-mde Chridus excepta jeortationiscaju^diuortium pro- andoAp» btbet. Verim Ct tuamjèquainur fententiam, quaties. a’- Hlolos di-/wMb'jKe/dDfowocdbùar ad aliquodmini]leriam,uel “ortiuni

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intCT jllos

eumoportebit,fteuientepcrßqtii{tione rclinquere uxo-ran, illico matrimonium rejcindetur, ßetqae dinar- non lulsit, tium, Nam quemadmodum tu ais ,relinqnendo uxo-ran i» huiufmodi ncceßitatibui, cælibattit Vota nun'-cupatur. Non oportet, mihicrede,perpétua reßiice^* Quæftio-re,quid Hieronymus,qutdueali/ Patres dixerint, autde ncs non dliquolocofcripturtejta,tuerint:fed oportet ipfas diui- Aintad Patt«/ùfrlt;«pfr/lt;TMt4n,4c diligenter uidere qùisnamfen-fusmagisconueniat,quifuedißentiat,ey à uero ßtre- adferiptu-Któtior;4/(o^»in femper tanqiiam fifhila fie fonabis,ut ras-abalioinfleris .Quôdque fttbifcis,me negando Apo-ß»losc£libatumuouijfe,Cdluinum fequi,bis temerita-temtuampatefacistprincipià quidem quad nefcias,dn ipf’permehocuiderim,anex iüo egregio doélo-, re,uelex Lutbero,uel ex Pucero, uel ex PuUngcro, pi/f O” eruditis uiris didicerim: deinde quod pudendum ar-bitrari5,cHm pios,tuminfacrisUteris eruditißimos ui-rosfequi : cùm tarnen ipfe perpétué feriptoris cuiufuis ecclefiafiici,modànoftramlt;etatem anteeeßerit, licetß- ' ne authoritate pronuntiet, aut afßrmet, fententiam

giùm teuißimi tu; ßttilißimi âdclucéf. At ^ucm if! morem ob fernem^ fcire cupis expcdùm paucif : prO' pono mihi ante omnia facrat literof, tfuat, ut féoM pol‘ fim, pro uiribut rimari, fcrutari non deßflo,i]tgt;«' ai eruam non fontnia hominum,fed ear{tm,lt;juantugt;n ßtquot; ri potrft, legitânutn fenftm. C^uî fit,ut à c^eterit fûfs hominibuf, imô à nuBif difièntiam,quantum i'*' teUigo facru litterat pojjè firre. Qtwd uerà tdlt;t' tumuirum,quantuseft Caluinui,ac fimiles eiu{,iMlt‘ diâit acerbù esquot; odiofis audes infeâari,didbolam rt' fert,^ ealumniatpijs hominibuf perpetuô firuit. C^crum uideamus adhuc,quomodo probare nitatufi quoi affumpfit : nimirum calibatum ,feu Votum Cnamika fiepe confiindit,çr, qM efi nobilk eiuf dit' teâica,pro eodem habet) perfiâionem Euangelùtd effie. Confilium, inquit Apofiolus, do : rrgo in maior gloria eroganda elh uirginibuf, quàm cotung^' but .Quif hùdiuinet,undénam hac argumentatio uii habeat i Sed ut in pauca refiaationem eiuf conjiquot; ram, 4 Smytheo rejfionderi mihi uctim , an pr^‘ eipiatur nobif,potitn uitam ponere,quàmChri{lii^' men abnegare. Scio, non negabit : quttm Chrifiui xerit,eum, qui amat animant fiuam, dlam efiè perditf' rum. Quod quum ita fit, dabo martyrem,quipt^ Cbrifio uitam po/ùerit, èdiuerfio calebs, aut uirgo tuatur. Vtri dabitur potior merces inpatriai Sink' gini dixerif', non fiolùm omnibuf Patribuf,uerùm tuif ficholafticis fiophtilis aduerfiaberif. Sin uero fti' mumlocum dederit martyri,fiacilèinde coBigeffpl^'^ pramif habere obfiruationem mandati,quàm confilij-Cur igitur tant inconfiultè argument arts: confilium nbsp;nbsp;,

de yOTii ET caelib; uj ginibttf, coniugibusiQuaft Deo magis placeat^ utconßliitfttc{attius,qHamut obferumiM pritccfita} kmcemisguàm aptrtißime tua fophifinata deprehen-ianlur. Burfus idem ßabilire canaris, quum m^uù, Chri/ius ^uum ad ctehbatum nos tnuitat, ad grande,ac exittiium opus uocarefe oflendit, (]uum dicit, ^nipo-teâ capere capiat. Difficile genus uitx 'm quibuf-dam calibatum effe, non nego. Hlt;lt;«d tarnen illum concéda ßc Dea ^atum, c^uemadmodum eft toto corde, tota anima, cr omnibus uiribusipßum diligere, «««r, ßeutimandatur extrema prtecepfo,non concupißcre. AdhucineodemuoluiturlutotCf licet parum ßliciter, procedat,attamen inde unit euinccre, deberi maius pr£-»lt;iunuirgini,lt;]uäm caniugato:lt;juia ßDeus reddet u-nicuiijue fecundum operd ßia, lt;juis non uideat,inquit, Wüioron eße laborein,cxpugnare omnem libidinem, quam ab uxorum amplexibus non abdinere I Red-ditur itaque iUi maius pramium, quad arâius, difßci-

Wgt;(«n «0» diffitfor aliquibus laborare difficultatibua: conlûgîô* ßdpium matrtmoniumfepe longé maiores habtre con- grau lores

Dngamus(uteßepoteä)pauperem,qHiquutn Uborespet snimaduertat fe aduri, neque poffe continere,ita ut pu-dicè,cadéque uiuat ,uxoremducit,liberos procréât: Dttmque familiam ßbi 4 Chrißo comm^ßan alcre findet, piurtmum diu noâûque laborat, deimque aßidue pi'fC(lt;t«r,Ht fuis laboribus det fucceßitm: is omnia hec ß patienter ferat,paupertatis, i«qKdm,»«commodd, wc-difcipIindm,crudftionön^Mf libfroruw pwin negli-

gdt,imö cMrrt pmntd euwddigentidjUtm timoré Dei rducentur,proculdubio negdtf «on potcrw,tdlon homi-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;er graues,sr arduos labores dd bonoron Dei fub~gt;

te5,twn duxijjèt uxorem,fed (utplteruj; ucsh-umfdciH^\ fcortdndo,zy'adulterM comnüttendo^ndturali cupidit^^ fdHsßcifJetmec magno laborc,quantum ad proprium n^' Hum fufjicmt, necelfaria fibiuni comparafjèt. At facicntibMfcripturaminatur exitium. Dicitur quipf^ à Salomone : Uieretrix pro/ùndafiuea:cr Pauluif^' gno Dei càm fcortatores, tum adulteros excludit-Alteri uero qui faniiè coniugium colat,crpro fuflent^' da familia plurimum laborat, in Pfalmo pronüttitU'ti quöd labores manuum fuarum fit tnanducaturus,habitgt;f r^que uxorem in/hr abundante uitis, er ßlios qo^r püntulof olete circamenfam. ïta, inquit propheta, bttttt dieetur uir qui timet Dominum. His tam expofritnnb «ó» c'arere magnis uariifque laboribus,crDeo fanè tislegitimum matrimonium.Exaltera parte nunc/^^' Hemus uirginem, aut citlibcm,qui donum contint'' tiaiDeoßt naHus . ïUum plané multis curis negoti^' rum atque famililt;e regende fentiemus earere, que otq ac temporis ei dabitur, utßudqs facræ doiif^' the,faer^q; concionibufhabendis uacet,er publieks cdHisthabebitqueßortaße expeditiorem mentem ad ftt Ettangelij traàandaster licet aliquibus laboribus non ct reat,facilius tarnen uitæ genus adeptus erit,atque doctU“ do,ef cónciondndoßequentiusßmö aßidue ßrßan nti-lior erinccleßif. Sed quod alterius labores atque ntO' leflias,er quidem pias er fanilas uincat, non facile dixt' rim. ■'Eieque dabo maioremhuic c£libi,quà)n coniugit-tosautßdem,autcbaritatem neeeßerio ineße. Id autti» àpqshominibus cumprimisintelligendum ell:,funttnaiit difßcultatem, aut laborem,‘noninhoc,aut iUogentf^ uit£ ponendam eße i Chrifiianis,fedmabnegando a(

mortificando feipfum. (iuod,cum omnibus credentibui debcatejjè commune, non eft,quôd quifquam id magit igt;tctelibittu,quùm inmatrimonio qu^at. mßnitire-periuntur in coniugio, qui multô plus huius mortifi-cAtioniSjÇy ubncgdtionis affcquuntur, quàrn uirgines, çj-quidecMatu ßbiuchemcntißimepldcent. ïsigitur chri-mugis in regno Dei laborat. quiunù cum Chriflo ma- ftimagîtia gis crueißgitur mundo, quodeunque fortitus fiterit ui-U genus. lAdior, deinde dices, merces iüis dabi-tur, qui foUiciti funt corwn, quee ßsnt Domini, ut idi pliceant, quùm his qui foÜiciti ßsnt eorum,qu£ßint mundi. Non docet Paulus iüis maiora deberi pr£-mid, qudmiUis ,ueluti dbs te additur: fed tantum ait, fodicitudinc iHos diUrahi, criüos nunimè. quodeucr-tit priorem tuam fententiam, qua pronuntiabas magis liborare ctelibem . Nrfin /î utrimque tam calibem, quàm coniugdtum uerè pium, çtr fanélum dederis, con~

lugi maioris labor foUicitudinis ob^epet : quia plus namp;i’cmper mundi foüicitudines excrutiant, quam eorivm qu£ Dei uitiofam funt’.qudndoquidemnifi quis reéîècauerit, illismo- not«-derate,dc prudenter utatur,uerbMn Dfi preeßcant, nefrudißcet:quod Cbrilius in pdrabola feminis in ter-ram iaéli de fpinofo loco docuit : atque iüe timor piós mirißce redditanxios-Verumbicuideo,in quo utphe-riquealijtuigregis,bdllucineris,Etcnim putas bis uer-b 'ls à Paulo mundum pro uitiofa re accipi: quum ip-fe mundi nomine prauas cupiditates,aut libidines minime inteÜigdf.fed tantum curas de neeeßarqs ad ui-ilum, CT ad rem dome^icam tuendam . Calebs ab his curis liber effè oßenditur ,coniunx uerô illis deti-neri, quod perinde non ita poteß interdum ,ßcut alter,facris prompte uacare,fed proptereà non imminui-

116 P E T R T MARTYRIA tttr neeejjàrià dus ßdes cr chéritlt;if ergi pter tjuem uxorntduxit.Niiitt cum dono uirginiutift aut cielib.ttu{ anànaduerterct fe deßitUtum,nc forriktin' tur,cr Àdureretuf,fubirétlt;jue curof Grdcterrimiit,C!^’ pißmlt;if, Ltboriofumconubijfufcepit tnilitutùftt.'crf’' licitudines inhone^ia, impulfut dileilione De«, cöttnW' tauitcumalijs honefti(iribuf,çrmcUoribHs, (judi hiiSgt;^ pLcrtuhiuemiitrimoniumfibiddiunâM.'Etidcircii tuil* fide tlt;intd(jue charitate poteil etuperfirre^quMid poteH faerk perpétua htcumbere. Cmc itiique tet mundi follicitudinet quAf Paultit memorat aÜih^' matrimonio, uitiofiit,AUt inuifiu Deo efje, peccutum pertineant : ftq'udem uox mündig qiteiii^^' Modum e^ dudum,hoc loco uiäum corpordlem,(^ rei fitmÜiärk curam fignificdt i 4 quibus curit ftnâui Calebs,quàd homo fit,prorßn eR alienus, uis iüis minus occupetur coniugdto, lieque te dixcrit, tnaritum figt;^‘ placedi U - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoinodo pldceat uxori,non cas re]^i(f’^

launt, ey ornântfefe,dc mdgnd UMitdte corpus Hunt, ut uxoribus formd,uultûque, ac muliebri plus comntendentur. 1^4 «ort funt ChrislidtionM iugunt, fed itifidclitun ,»iól}ium, (y lafciuôrut» corum. Sed Pdulus placcndi uxori foüicitudinew eut honeâdm,fanâa3n, prudentémque conuerfdtion(f^gt; qud iudis uijs pux coniugulis procurdtuf. Pten^’^' ru/m cauere oportet morofitdtem,nefit difficilif,^^^' nterè coniugctn fuâm afficidt trislàid : curdre qtKXi^ debet,ut Petrus piè tnonuù, ut infirtniori udfculo honorem defirdt : quod truximè fit, cum in his, nefla funt,quseqùe de pietate nihil mminuuitt, Mt

DB VOTIS ET CAELIB. 117' hgnt,beneUoIentM coniu^ah affentitur tt^tori : qmt [óUb (itadotcum iMtlta quotiJie 4cddât,guib. uniis coniugum fitilt alterum poßit aiit imtttre,Mt affîcere trifîitu,ne(^ panu efl^neque teuif tnometui : non tarnen haberi debet tx itJo (ttrarum Hiintero, quæ Deo di^liceant^ aut inter pecciüa cenfeantur. tinó ßob takiuitandat curat ^ni opus habet matrimonio, ipfum detreäaret, is ani-nom fuam Lederet, er Deo non leuiter dißgt;Uceret dum-ei»eex ßde, utque Dfo pUrè feruiat,fubit ilbs niok-^iat,magna Deivm profeqiiitur charitate,ac abudeum Wn uulgartm Init gratiam, Proinde Apoäohts ml diuiaotuit, atquein matrimonio grauioreselJefoUici-ffdines, er circa uiliora, quam in ciclibatu : quad ma-nißüiuspaulo infrà expreßit,cum diceret, carnis tri-bulationein huii^modi habituros : nilq; pretereafubie-eitjUHik tu coüigas, maiora pramia deberi ctelibi, quam (oniugato. id autemfalßo tu putas conßci ex maiorifa-nlitateuacandifacris. Sedobfecro,mihidicito,ßduus, tumopibm abundet, facilius eleemoßynat largiatur, ciiioneft qaàminops,numeade caufa plusiüi mercedisafßrma- maior nir-fcK^fSfrijÇu^moptj^w er paucat det eleemoßynat, Crnulla cum facilitate, quandoquidem uix habet, unde quippiam interdum queat dare i Certe Domini tefh-ntonio uidua, qua tantum duo minuta obtulerat, plut laudis meruit, quàm iOi diuites, qui opulentißimat ob-lationes inferebant. lam uides ad qua principia ra -tiones tua refoluantureut femel dicat difßcilioribus 0-peribus deberdmaius pramium : deinde tuioblitus,uelit mercedem potiorem reddi calibatui,quc)d expeditior fit, Crpaitcioribus curis dilirahatur. Audiuinonnunquam t^c quandam befliam,qua fe ipfam deuoret, fed earn nun quam nidi.At nunc intelligo, argumenta tua rßf taù

128 .P,ETRI /îA,RTYRrJ t^àippùtn^cUm feipfd 'muicem perdant, atque di^ollt'i'^^ ileque mukum me mouet, (^uod Angufluium addnetiC^^' *centeK,ecniugesiedißcarc lignum,janu/tn, aut pal('‘‘'''’ etlm c£libes £dificcnt aurum, argentum, çy lapides P’’^' tiofos : quia omnes fermé mtelligunt,quam Augufrif^^^ poßtioiriiloco parùm conueniat. Agitur qutppei^'* de doótrin£ dinerfo gcncrc,nondefl:Ltu c£libis gat£ uit£.Vndè cum difcedat inter pres à uerborum Locus Au- Jb)lifenfu,honnurumfierror 'm ceiÜigëdo accidat.îgt;^'^ guftini. nbsp;nbsp;nbsp;Auguß, in loco quem adducis,defide er oper. t. ci.

tn fua expofitionc, quam (ut audiuifii) non admitto, cet coniugatos omnes £dificare faenum, lignum,autff tam,fed tantiim illos,qui uxores nimio,atque ideo uitio^ profequuntur affcdlu : ncque dicit,uirgmes ejfe, autt^ kes,qui £dificent aurum,argentu'm,crlapides pretiof^' Sedpriufquam definam, opus effieuideo, ul mctpfuiti^, quodam crimine purgcm,quod mibi,ut foies, iniußß^^ impingis: quafidefendam c£libatumpr£/èrendttwi'gt;^‘ Quare cæli tfnnotiio,tantum propter uit£ hums moleflias : quni/ j batus aut refers,opinionem Augufiintis in libro defandla uirÿ«^' ; uirg-nitas tatemanififiifi'imèconfiitat.DcAugufiino autcm,CS'‘‘^‘ßl f quot;fcipéda ^i^ilgt;iis,quidego iudicem fentiendum, pr£cipue’ a t. iflum qu£flionem,fiio loco exponà. iiam deercui quemadmodum fum pr£fatus, ea tant'um loca,fcu nes,quas ex feripturis fanólis adduxeris,traëlarefeorß'^ : acdiluercipofteàdiilurus, quid mecum,uel quid coitlft me faciant Patres. It^uncad id, quod mihi afcribis,ß habeto: menunquam cogitaffie,dixiffe, aut feripfifie/^' libatum,aut uirginitatem pio alicui fufcipicndam,joliti'i obhuiusmundi curas, çrmolefliM {ùgiendas : nam l!0‘ effet procul dubio nimium fe amare, ac fua tani iim rere: cuifané propofito, quantum leges charitatis i^'

nerfentur, omnes plané inteUigunt. Ciuis no uidcjt Ckri flum nplicatißime dicere, propter regnum cj-ioruin eu Mchos Euangel^ ßefe caftrare f Sed eo loco regnum cte^o rum non accipitur, ut multi arbiträtur^qaaß ißi fefe con tinemtad obtinendam te ter nam uitam : aut,quemadmo-dum tu putat, ut habeant in ea mercedem opulentiorem. Hon hue ChriRus reßiexit : quoniam er itternam uitam Chriftianiif potefl in matrimonioafjequiterfi prtemia beatorum ßtnt imparia, eorum magnitudo noti pene! ldgt;iitum,er matrimonium funt metienda : fed,ut iam dp-ni,penes ßdei atque charitatis exceUentiam.Sed locutus eß Chrißuf depromotione, augmento, er amplification rteregni calorunti quam infer homines quotidie accipit, dun plures trtihiinturßnritu, docentur uerbo D«, orlt;lt;-honibui,crprecibu! iuuantur : qutbus rebta cùm c£li-

cxpeditiia uacare poßint,qtMin coniugati,ca can fis il lis qui UalentjGquot; 4 Deofiacultate continendi fiunt donati, uir^imtai, cMatuiproponitur expetendus. Qtiain ^riüi fètitentu fijc inteÜigcndam,Pauhis perjpicuè coin snonflrat. Pramiorum enim ci/eledin nuUam mentionem facit,fedfolùm, inquit,uirginem curare, qutefiunt Domi ru,utfianâ afitamp; corpore,erfifi)iritu,er ut Domino ad-bareat, abfique ulla diflraâione : qua conditiones atque uirtutes his maxime ufiuifiunt, qui perpetuis doârinis, precibuf, er diuints fiunHionibtn ad regnum œloru pro pagandu funtaddiéli. Non quad er in matrimonio Chri fiiano efie non poßint ilhe uirtutes : uerùm, ut diximtis, m cxlibattt atq- uirginitate er facilius er expeditius in-funt, Proinde non fientio uiro Chriiliano c£libaturn tan-tummodo expetendUjob molefitias euitandas : quanquam uideamgregem, quern tufiequerü, impudicorum fidcrifi-lt;s9rHm,ç3'monachorum, tdgenus uitlt;e, non ad fimélita-

ip PETRI M A R T Y R IS tem, ueîad regnum Dci augendum detorquere : tiuf matrimoniofe abdicalJè,ut motiius atq^ diffolutiii^^^ I tunt. Cittomuii non fum adeo {iultut,utàae^ confr itque propoßto régulant quam pij feqai debeât,ftatigt;^ fumendam,quant duntaxat ex uerbo Dei trahi oportt^ Hoc haâniuf di^utaui tecum, concedcndo pramia âorum in^qutdia, de qua fane quaüione nunquaüt iß ilimaui acriter digladiandum : citm âludtanpuf tranquiRo expeâare ualeam,quo nos docebit expH'^ tia, quomodo res habeat. y num tarnen te monebo, tiam atq; etiam rogabo, at ilultam fuperfHtiofant^ ‘’f' nionem de meritis operum denique abijcias, qua riculofißimelabores,hincßt ut 'm uotii,ßlt;pererog^!'- ' but, er dijßaritatepramiorum coinmetnorandis C fendendis ßequentißime uerferis. £a tajnen diuerß^ mercedis haäenut tibipermifßt, intelligereiamfaci^‘1^ nihil in caufa tuaprofeceris.

TuquÔ€Xtenii«5cælil)atuniatq;contincntiani'‘'j tafti ex Athanaßo, fuifTc quendam coriariiim Akt»’, rum amp;nbsp;maritum.oraculo diaino Antonio ntonach*? quatuinrhinc lt;Jecerpens,fed inàoÂèadmodum £*j‘ ; tum,aut tontinentiaia nihil præftare nuptijs, quo^/j uitat attinct perfeftioné.Iftiid nemo pias äc doftm'quot;. ciatus eft unquam inempcpolTe efie,amp;rfui(re coniu?/' multos, quorum uita amp;nbsp;fanÄiinonia nihiloerat rior aitatontincntium,ä:uirginUfn:acproptereaA'' guftinus ait, dc bono coniugali, capiteuigeßmoq“*'' to.Noneft impar continëntiæ meritumin loinne.q niillas expertas eft nuptias ; amp;nbsp;in Abrahamo qui genuit : namutloannes in opère, itaAbrahara inl® habitu continentiamcolebat.Melior eft autem caft'' tatlibuni, inqiiit, quira nuptornm,quariimunamA‘’' bam habebat in iifu,ambas in habitu .• cafté eninii^^®. jugaliteruixit : haÄcnus ille. Hine liqiict, quamobH uira conitigiini queat a'iqnadoperniue grata «iTeD*^

DE VOTIS ET CAELIB. 23t «qii« cælibum amp;uirginum,non quod horum ftatus amp;nbsp;uicx inftitutum non præRct illis, nec quôd cælibatus amp;«irginitas non debeît anteponi nuptijs : Ccd qui con iuni el^,poterit£de,(pe ii charitace,atq- reliquis uir-tutibua penfare imd excedere aliquando cælibatum amp;nbsp;uirginitatcin,acßinulaliarura uiruitû chorum.Pro-indeniftoriailla de Antonio amp;nbsp;coriario, nihil prorCus muât caufami ft lus Petri, contendentis nota piorumni hiladferre pefeftionis.Quum enim cælibum.uirginû, autcontinentium lides,fpes,cbatitas,obedientia, amp;re liquaiid genus uirtutes queat aequo Marte ccrtarc cum •jfdemuirtutibiis côiiigum, quis niiîautimpudens,aut prorfus cæcus ibitinficias uitam illorum, horum uiia Staftabiliorem sP.e,atqueDco longé chanoreml

^ulla unquam rgo laborMÎ cupiditate extmuÜdi do inter qua purtvm etittm cMatim aiinuinero. Qutirccùinme traducemiuftè, tu ipfeinendaàj atquc potesiteeuftiri. In eumfinetn hiftorittm Antonij red taui^utuirginitdtcm, dut ctelibdtum perfefe, dc naturd, fud nô elJè Chriiiidnd perfedionem oiienderem. Qud in gt;'eno exiRmo,uel 4 ueritdte,ucl d dodorit uirorum iiidi (io me di/Jèntire. Semper enim dudiui ieiunium,calibd-tum cr uirginitdtcm, fùd ndturd uirtutum rdtionem minimi hdbere, ni/i opéré de re ipfd inüitudntur, esquot; diri-gdnturdd dliud bonum,quod fit per feipfum expetendu: id di,uel ad preces, uelad fanda {tudid, crc. Qjtàd fl tu idem non fentis,pro tuo mflto flupore, in luce clarifliina edligas.£buccindimeindoiflè ifla coOigere ex dilata hi-ftorid. Quid hoc dl iflflimma pcrfedio,ey tcqualis tant in coniugio.quàm in edibatu reperitur,nonne appofltè confeäum efl, neque matrimoiüo, nelt;^ aelibatui perfe-^ionem eflepropriam i Si enim alteru illorum fua natu ra perfllîio elfet,certè ineoia quo reperitur, perfeâio nein aiigcref :(èd ilbim non auxtt in dintoiiio,qui edebs

1J2 PETRI MART YR IS fTrff, cr pricdicatui c{l lt;i D« rcl^onfo ^quälii coniU^' duare bene feciuitur,fua natura calibatum non effip^' feäioneiH :ß quo4 atliiiet ad fidem,(ßem ej charitit^' qu^funtuera; perfeilionis Eua!tgelir.£ men fur£: Ai^^' niui cr coriariut fùerunt (tares, certc cofequitur,eteli^* turn non ficijfe Antonin Deogratioran.Verùin

, me laborare oportet, cum ipfefatearis quorundanf f’J' iMgrftorMin uitam,pojje nihilo ej]c inferiore,uita Çf uirginumiVnde mihi uidetHr,argumento euidentiß' mo (utdiale{liciloquuntur)àcoiugatisprobèfequi'*^ libatus natura fua eil perfeamp;io: ergo ifte c£lebs ed feilus. Quodßrcâèhocpa£iononargumentamur,t^ batuc perfe non erit perfedio ,fed iüam oportebit quierere. At ide homo LytKeus argutatur,ideo ißoif' quaripoße, quod nonnutti coniugati, licet operecen^ gio fcruiit,attamenhabitu uirginitatem,feuc«elibii'i^ copkduntUKunde merito ac iure dicitur quandoq;tlt;quot;'' Jugatns atquari C(elibi,quia uitä eins habitu,licet no oß re habet.Et Auguflinum,de bono coniugali,fententk^'‘ tus mihi products tedem, qui tequet Abrahamum in

. ptqs loanni,quißdt abfq^ coniugio. Qjtam ego Attÿ‘^' ni fenuntiâ pro me accipio. Nonne depijs crfandistlt;quot;' iugibitsmodb agitur^ alioqui ifle coriarius non pojßgt;^' quari Antonio, nißpius fuißet,Atquinampiorumblt;n^ num,ßßnt in matrimonio, uehementer non cupiant el calibes, er uirgines habitu,ßfacul{atem donumq^ cont^' nentùeàDo nadißnt, uideantq^fepojß uirginitate,^ cMatu latius regnum Dci promouere.lmö codeMlgt;^^‘ tu Optant in ctclo ejfe, ubi fandi neq^ ttxores ducunt,n(' quefandtie ntt bunt. Equidem pro certo habeo, neinint^^, elfe,mod6 ßt pius, qui feruitute coniugalium curarnfitt^' ßeripoßit,^/ Egt;eo placeat, liberari non cupiattatqn-in^^

Abr^hami,z^loSnif:iequatur Antonius coriario tielibatus itaq; nondtperfe Chrifiiand perfrâio. vic mi ^ittirfusoccurris.Acqudntur,qu9ni4tmquod uni dreft, ^uo ad uirginitatê,aut (d:libdtu,fupfgt;ltturßde,flgt;e,atqHe fbdritatf/eu bonis oprrib. indf confrquentibus. Vlt; rubtg fflgt;frcStdbor,dn dfßrmdrr dudrds,filusf.dei.ffgt;ei,çr chd titdtis hdbuijjc Abrdhdmu,q io.Bdpttftdmfzttoridriu,^ AntomumtVide,quid d^ds,fi negrs,iam non eruntpdtrs: ^‘lt;^fidcm,fpan,crçhdritdtë hdbt bunt lequdlent, zx dl-isri eorum, priefer iUds uirtutes,dccedct utrginitds,qu£ W tu decernis.prrfeüio cft Euangelicd.Qudre idm erunt ^^quabs^contrd teflimonium AuguJbni,Z3“ dduerjus hi~ J^tidm,qH^)n trdüdmus.Sin uerô dlßrmdurris,Abrdhd-wwn plushabuiffèfidci,CT‘chdritdtis,cùmtotdrdtio me fßKqumiidinodum tu,dtq;fcholdfbcoruimgrcx coßiiuit) ^(bdritalepmdcatßipcrdbit Abrahdinus !odnnem:cr quid plus habuit charitatis,plus oninino hdbebit mcriti. tguofcdthicmihiplusIcilor.ß à üidcdrddmittcrc uoccm \ rguméti 0‘rdtionciKinmi’i:quandoqüidcin id non dccidit ,q,itd cffic»cia. fentidm,fed quid iiîos oportet ex fud hypotheß, dtq; fuis principijs couincere,et ad cd,quie injnifeilèabfurdd funt deduccre. ArgumentÜ dutè^quoiUu nunc prctno,itd fe bd bet:ucl Abrdhdmo tribuit iße pure chdritdté cü ed,qu{ntt lod!tneshabuit,ucldiJ}gt;drent.Siparent,tum pcrßäior c~ ritïodnncs, quid iOi citrd chdritdtetn uirginitds dcce-dit,qudm per/èâioneni Eudngelicjm hic e^e contendit. Sin hdbedt Abrdbdinus chdritdtcm mdiorem,tuc hdbebit plus nteriti,q lodncs:ndnq; meritum,ut illi teßintur, non d uirginitdte/ed 4 chdritdtc petitur.At Augu^iinus, qué ille adducit ,pdris meriti finfjî- fcrtbit coniugiumin fcrubicnojcrco/ifùifntûi« in lodnnc. Nozi dutcm potuil eße pdris meriti,niß pdr utrinque ßscrit chdritds.

PETRI MARTYR! i Qttrfwofcro», ut arbiträr,iam ap[)aret,Euangelic^f^' fi{Honi,tà coniugium,^uàm calibatum conuenire,fn^ merè,fiue,ut loquuntur,fgt;er acciiiens,cum in utro^; ridtur.Nr^ habet uirginitas per fefe,atijue ex naturi‘K crinfeipfa,Himreddendihominem Deogratiorent,J' tantùm ex eo:qnod interdum illi coniungitur, nimir“^ fide,at(ji charitate,(]uod etiam idem eH in matrimonii^ r tiendtim.Qjiemadmadum fe habêt paupertat,çr fianinutragf.eonditione prr/râio Euangelica rep(’^ ^ueat'.niß uelisfacere Abrahamum Trancifco minofH^' rum inßilutore détériorent. Quod^ofnnibusmodif^^' tendis,uirginitatiSfC?“ Cielibatus conditionem,feußii‘'!^, pr£ftare mdtrimonio,facilè dabotat no eo nomine, ßt Euangelica perßäio:fed quia eß,quoad nonnuüolft cet non quoad omncs,uita expeditiorad regnum propagandum.Te uerà non fatis mirari poffùm, qni cédas omnes uirtutes ex tequo poße in comugato, 0quot;^^' libe certare,qiiod eß,ut ^fe mtelligo,iequales eße, uirginitatem fltttuas efji Euangelicam perßäionem-róßpoteiîutrinq; cumulusuerarum uirtutum eße,ii^^ fupereR matrimonio,auteMatui,niß utßnt utt^ß^*^ crconditiones,eiim quarumutraq-,ßare poßit eX Euangelica pcrß{lio,licet in una interdum facilius,f‘‘’^ in altera.Ciua de re iam me fentio plura dixißc, qit^^^' portuerit prudëtileRorùquamuis ijli Smythao pro(^ lethargum proßtndum, quo altifiimè Üertit, uix fatis diRum,

VT. O B I E C T V M. p Cur non tiouent,!nquis,utininiico j di bi reffjonfuni i!olo,Chriftianos iftud non fac«regt; De-præceptoadiilorumdileftioncm fint obftr'^'‘^(| Nunquid pcrindc Dci mandato aliquo obflring^''’^| Cbriftjaiii fiioul uniirerfa* opes fuas cfFundercpa“?

but, ic uKajp cxUb é tr»niïgere,ac cetera pera{erlt;,que nufpiamprjecipiuntur,fed tantum confuîuntur?Quare te non.pudet tam futilir ineptie,ac manis nugamenti? l’uduiâêtclt;rtète,quilabeamp;étate pietatit uindex cu-pishaberi.accornicun oculos,u.t nabet prouerbium, configis,coram conferto,ac ftipato doftotum uirorR tonfertîi.qui coaôus in Oxonienfi theologico Jvtufieo teprielegentem contrauota audietit.tamfrigidiê, amp;nbsp;in dîftitcm.iUâcontroucrfamtraftareyfi non cxuifleao-rontiaprorfus pudorem,ad inf^ar merctricij,amp;e,

^uidntdedileâioneinônicorunt non intetrogaui, qaonadmoiiM abs tefm{)liciter,imèfiigidè ponitur. Sd q«lt;/îiri,c«nj muttafînt iuxfd uejlramfententum confllùt ' ^^gelicâ,ut bfnfftcere inmico extra cafu neeeßitatii, »1« Olim laquimini, percutienti alteram maxiSam obuer tfroimurwi non perfequi:deßßere à litibus, cr conßmi-^,^uareifiinon uoueatisi Q«K«ttarneneaßruattdo À Ko^ijfortgè magirtedißcaretur Eccleßa, quàm abßiaen-doicomugibus'tantiimautcm circa tr^a itota pauper-tlt;itis,calibjtus, ex obedienti.e uerfanini quaß propria b'icßt Chrißianareligionis prora er puppis .}Ilt;cc fane ßtit mea quießio,ut^arbitror,non abßtrda,qMmuis tibi ßeritingratißima.Vtautcm pulchrc te dc iHaexpedie-rifjOperapretiiimeflaudire. Si non uones diteclionetn wt!ntcor«)n,^ttô(î ad lUam prlt;fcf{gt;to Drt ajlringaris, i]i«d tf oportuit pauUgt; fapra titntopcrc mihi obßrepere^ qui dixfriin non effeDeo aliqaid iiouendttm,quod omnirf qutfcuno; prfjläre ualcmus iÜi ex prxccpio lt;lramp;fdntnr J Nonne ibi afferebas quàmfortifsiittè^îicere ctidin iUa uo- Contrafei «OTjdMiCDcofnèntdfamp;itd'dtofonh’dJMfuotnmldcobi P/”™ - J t -L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-n- ■ I ‘'/'f f . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• thæusapec

pro(lucfbiB,(jui Dcmih uoutjfet in aeußbifore^ Magnoq- tifsimè pu conatu nitebaris argumentatioiiem cUdJcrf,qi(lt;tgt;n dc le- inat.

13^ PETRI MA R T YM S fentisreJ^ondendo,eaHondeberenuncupdri uoto, lt;1^, fub pwepto codant,Uott arbitror te nübi repente beneuplum,lt;tut furorem oppugnandx ueritatis depofri .. fe. VerHm,m banc fententtamdefcendis,ciuonidmdee)'^lt; ' ^ùid dliud rej^lt;wdercs:ey' pptiut hoc loco uoluifli puÿ^^ re tecu,m,Vertnmnus ßeri,zr ?rothcu5,V(^ drundo tis dgitdtd,(iud deßnere menddcij! quocfuomodo p^tre^ Mri.Dignusprofiüô et uotorumpdpißicorum dcßi^'^'^ qnonondecuit,uelßrtiorem,uel elegjntioran hd^eft pdtronunt-HÓnne fetttK dd meant qu£flioneM adhuc^^ non rCj^ondißelAnt nega illa,de c^nibus intcrrcgo, c^'*' ßui 'Edtangehcarße,atgt;jUeitatuos omnes fophißd(igt;^ß prouocabit:.(ut çaufam dic,qtiare ilia noti uoucatif, f'*** tanti ßnt ponderis,ac tantoperè faciant ad £dißcationclt;* lloit autem Opus ejl,ut modo tibi reßtondeam, lt;juo cepto alirtngamur,^uando poßuitfus,o~nidemi'.s adpß riainDeicortducerCjOpes noilrds in medium conßttb c£libes uiuereerc. Njw fatis,fuper^; id audiuiâi, ad multam nii^eam(ut ttereor) de eo cgerim:tu uefh terim audiendus^uißrmper oberras eadem corda. ßepißime dicis Deuni confulere,ut opes noßras relif«}^^ mus,lt;iuum nullibi hoc reperiatur confultum in uni‘*^* fum,jed aliquibus priuatim eHi Chriäo pr£ceptum: iii‘ mirum adolofcenti,quo fu£ cupiditatis prauitateiifgt;r latentem difccretAdem quoquerequifiuit ab ApoüoUb quum eos ad fe üocauittnempè, ut jhtim ße fcqueretttUfi quad fieri no potuit nifi fua dcfercrent,nèpe nauiin,(ii^^ tia,qu£ tune teporis trailabant.Qupd fi ab ijs preßtn^'* Honfiiijfi.-t,objk-inxiffintfiepcccatograuifiimo.ïdatitti* ucs in ccnfilqs no recipiendis,minimè auderetis dieere:ifi qua opinioiie,ut errctis,quicuq; paulo attetiusreconßi^^ râtfi'aedè intelUgunt. duis entm cu peccare no dicat, ij“* bomi'

DE VOTIJ ET CAELIB. 2^7 homme in ßbi prudenter,att]ue falubriter coit/ùlentem m dirrnolitfne dum ipßum umvm,Grfuminum Dr««», pree tipuè ß poßit,eiiquee ionfuluntnr efficere:ut uos de cieU-htu rflis perj'uaß,qui omnibus ilium poßibilem arbUret. tiùni.Sedhocintérimomißb,id libenter fàre uelimfCur tnt irridttts,quod uideri eupium ldbeßtileit£ pietatis uin-iex,clm talemßimetm,uel iflum tùuluin nunqueon etmbi-nerim,Quamuis inter alios,qui curant,zr admane.it, ut teliÿo injiiuretur,operain dedi pro uiribus, ut no effâ/t gt;nbsp;tofirrmuf.Hoc uerb quid obfecro eü uitijiüônne omnes «fil ü lege Dei aßriftgimur,ut pietatcm, religionemq^ far ^nmteilam uelimuslJgt;iequeuosipß negare poteSlis,in teligionetn perpetuô irrepei e uaria cr diuerfa uitia^ ^eexpurgarioporteat, Alioquiinuinea Domini quid tgerent i)perteiCiuare,ß odiofa tibi uidetur, çx arrogâs bac uocatio,teipfuin quoq; theologum effe nega.Cur no~ ntenproßtcrisßremitommis putas ridendami fortei-^0 me rides,qti()d hocproßtear,cr non prießem. PriinS boctibireßronfum habeto,id melius te poße lUos dijudi-^ate,qui me hoc loco efjè uoluerunt. Dei cum primis ludi '^io,deindeiilorum quoad doiilrindm,autß».bo,aut cadâ, nontuo cùm inuido.tum indoilo fuffragio. Preeterea ,ß qtte doceo lureuis arguere,quaß ad religionein inliaurâ damminimè ualeant,oportet fané,ut melioribus rationi-bns ag.»,quàin ilia; ßier uni,quas hailenus produxifii. De btde f ùm tefluris me contra uota ißt qua refers dixiffc in KifaoThcologico Oxonij,coram fitpato^ztrconßrto do äorum uirorum confeffù,quoinodo non es tui oblitus, ne que teipfum redarguis,qui paßim in libellis tuis m/hi non vere aris inj'ultare,quaß frigeain, nulliq; aut paucißimi au dire inc uelint,nift iuuenciüi,atque idem impentilSed ut parles tccum,adco tibi eR familiare,ut id captar» de in-duHria

iuSirii uidedrif.}nuiiùe,ât{j; odii},c}uo aduer/unt mfiH' lt;itiirif,aUqiim jinem,m9dum^ tandem ponito:cr Keris Opera mea non eUefadum^tloco tuo deieäusfiK' ris. Cum eium uenirem in Angliam,iam â docenda thei'^ togia publice per maiejk/em Regiam eras amotus,G'i^ tniuria^cùm fan£ do{lrin£ pro uirügt;us,(iucmuis inJod« erimperitiSfUedixerim,inlanis,reßßeres.Qisid maM tuareßert,anjtipatnmconßrtam(i; habeam audisorin* doilißmis uiris,an exhauiium tantumc^ fresjuentJtut* ab indoilis iuuenibusliiic ego,ut omîtes,oui mecut« gunt^teüart polfunt,nunlt;ju4m detein^uijtui,nun^»^ frm percuntatus. i^oßra intereß in hoc unum incumbid Kt Eitangelicam Chrifli doiirinam ijuifq- pro fua uirib^ net,er promoueat.tieque 4 nobis id reijuißturvs eji minus,ancorampaucis,ancoram multistcoram Jo^ an indoilis:iuenÄus,an fenibus docuerimus:fed an er falutaria:an [uperfiitiofa crpap^'ca.De his,theoligt;S'^ uenerabilis cogites,cjuandoij^t^i eßeferio refpondfidquot; in eo,mquam, iudicio,ubi homintim ßtmus, ambitio gt;nbsp;aflutia fophijkea nihil contra fiilmina,crtonitrual^ ualebunt.Atquetuncquisnojinim utriufque ßt er uerecundia,quibus me paßim blateras prorfns unitierfoorbipatefiet.

Qnod.inqu’t.fit et Lege,non fit ex fide,at uotlß'quot;'’ exlege,nenitaque tK fide prodcunt.Hic tiiarn pr”“' infeitiara in re theologica, ul qui oftendastcigno^‘j quid fitPaulo,fieri exleje.Aiit ut uerius dicjm ,il'‘' niifqusm apud eumlegi.Sub lege efieRoniin£m,i^‘* ' gc.epiltoln; illius habent;uult^ hominem «(Te fubl'?*' ex lege,qui iuftitiam feftatur ex opcribuilegis,’’“îj' cxfidc, Rom.9. Et quzrilfuain ftatuere iuftitiarn,' ' e!t,q:;am iaciit.amp;gloriatur et fefe fibi elfe,noneiP*‘’ smncrtitam.Et Uei iuftitia.hoc eft, quam ille helt;n'!‘^

iuftiticando elargitur.nen eft fubicftu». Oeniquc «juif-, ^uis habet perruafum,reviribus liber i arbitrij poflc abf ^ueDeigratiaadmlniculatrice implere illiusiufTajCi-trapue Üdem,amp;Chrifti meritum afpirare ad x'ternana falutcnjjteAè dicitur Paulo cfle fublege,feu ex lege.Vt cernas Paulum UfuID elfe,cùm hare fcriberec,ancithefîf dtquadam oppofîtionc interfidem, gratiam, amp;nbsp;legem: «tapudeum elfe cxlegelît nonelTe ex fide,iè contrâ Sed quomodo decebis tu illoi , qui uouent, hoc paâo cfTe rublegc.aut exlegelQuiscnimadeo carcutit,ô(hal-lucinatur, ut credat per iiotum, amp;nbsp;aliud quoduisilliua opusjiuftificari abfque fide,amp; gratia Chrifti,lt;amp; fieiufti ficitum,poffeDci mandata implere,uitam^ illam artet iMrafineOeiauxiiio,amp;Chrilli meritoaffequi {Qui eX legelunt,inquii,maledifto exiftuntobnoxij ad Gaïa. J. Vcrùmhuiurmod' Hint,qui uouent Deo,(ûntitaque ma Icdiâionijamp;execrationi obnoxij.ut fciainus.quim ira pii|fintuota.Alîumptum iftius bellæ Jcilicct collcftio-«is,neinpe uotarios onincs oneexlcge,quàm falfifsiraû tirc,uelidabundèluculentei'^, dciT!Onftrat,quod fupra diftum eft,de eo,quod eft,cffe ex lege,amp;fub lege,ut hic t«petcre,e!ret adum agere,amp; in caflu ni fudare.Petat et {aillinc,quifquis uolethuicrefponfum.

Lïfrtiwrtrgttwcftfo meo rcfircnilo,^mcntiarit,çri9 MÜèmetrdducdt,non tarnen in te reJarguenJo huiuf cri nùiis multim laborare ßidni. Satis enim a/fertio, quam pttfixi trßtltur ,me 'm fumma ex ro reßttaße uo -(•tfijUotl Chriius uoluerit nos uel mortefua,ab oneribus if^tteymßnitorum e/us ntandatorum ajjèrere: ciùus uo ^’('gt;tlt;tti,dc fiult;lio,{)ar eß,ut guif^uis pietate omatur,non fe oppoitat,imè till ob/êquatur.Sed qui uotient ea,qu£ li^ bera erütjiamfihi obferuanda ex lege,dc pracepto conßi t!tiint:quarefenon cxuunt oneremâdatorum: fed fgt;otius de induflriafe mugis impediiint.Atq; adieci ex diuina lege.^qii£ reliqua e{l,nempe morali,/tquis no intclîigat,fd-, Oi elfe prace^orum^eum minimè legern confideralfe.Vtt

140 PBTRI MARTYR li de coUigrhdmfatiuf efje^ut homines eonferunrent fe ros,(y in ea libertdtejb,rent,^ua roï Chrifbts donduif^ (üarentttr^ jide ddiunda chiirit(ite,ad omnid exeijuo^ pro uiribus,(ju£ agnofcerent,dd Deigloridm

' u OU tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niß lege diirmgantur, hac boifO^

^ènnu ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nolunt,fedecldrant/ublegepottuse/ffgt;J

uell« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ciuodutfiteuitdndum,Paulus

fub nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gal4t.inijuit,eos quifunt fub lege tnaledido %

olnoxios. Et ne i/U dicer ent Je ^uo^fide nouere,fuffilt;^^ huiufittodieis intercepLUoneniin fide,id condarefott^ quod non habet uerbum dei,cuipofiit inniti. Quart ex Euangelicis Uteris uotum adrui non pofiit,ad iSu^'“' cupandumhumanaratione,autfimalunt inflituto cit^' moniarum ueterii legis incitantur. Jfin funt adeo clari)(^ perfigt;icua,ut quicqd i^ fopbiftaotio fits adtterfius ed di cantillet(quod fané dico,quonidm in tanta caufa uidetur nihil ferio agere)fit dropha,c?'ftipulis, contexta.Sedfacito,me dixifiè,ut refers uota ifii qua (latis,non ex fide,fed ex legefieritquid hicpeccafièi»! Qult;efides in Chridum homines impeÜit, iam fub E»^' geUo cofiitutos,cr facre baptifino tindos,ut cneremoi'^ ueteris legis iam abolitas refumanttCertè dicebat ft circuncidamini,Chriüus uobis nihil prodefi. No pftt^ quifquam ex fide uouere,qtwm neque Chridus,nr^i^ fhli ufpiam uota probauerint.Cùm itaq^ rationem ficprotuleritn,(^explicauerint,quicquidmodô tu adfi^ ras de antithefi inter illos,qui funt ex lege,(y ex fidt» 40 non fufcipiam excutiendum:quia mihi non eftan'Hi'gt;i^’ qutefliones ad caufam ifiam non neceffarias trahere • Hoc tarnen unum dicam ,te adeo in controuerfia de lufi' ficatione à uero dijfintire,ut omnibus plané pi/sf“^'^‘ perjfticuufit ,te ne inteliigere quide,quid fit iuHfitätiO'

DB VOTU ET CAELLB» 241 Ex Umrn lt;lf re,quam fiinditiu ignore, non piiduü te li~ bfllum/crilgt;ere,cui nonnulli uolebant, ut ego ref^onde-ïtm^quibus 4dhuc uolui lt;ic^uiefcere,fgt;lt;irtim quèdnonar bitrer aduerfutn me nugjis,uel potius blaJ^emiM iÜ4( ejji tonfcriptas. Accédât Prtrwf Mxrtgt;r, qui fùerit C/erthu -fianut,(^dicatur 'Vermelinus,ifque tibi fe xvrecyuviil^ii fxhibeat.Ego enim inter Carthufianos nufquam uixi, ut in Itälia habeo infinitos teßes,cr hîc in Angliu non pau-(os.Ueque défunt in Gatlia,ubi tu nunc agis, qui hoc no-Kerint.Verùmipfe, quum fie mendaeißimuf, confituifU nfmberccuilibet,quicquid libuerit .ïdeóque mihi non rs ncritus ajfingeregenus uitte, à quo ego uixi tant alienuf, quimtuàbonouiro longifiimè didas.Dcinde, qu£ tua f!ifapicntiaiheffabilif,libruminfcribis,contra tuum il~ btmPctrum tAartyrcm,quemLucenfemfacts, quum ta-»ten ego fin Plorcntinus .Poftea ueri in progreffu di-fi’Utationis omnium aliorum ferme dida, crfententias, stque pro libidine citra indicium exagitas, cr nufquam nut fermé rarifiimè,tuieius aduerjarij ullam facts men-tionem.Putadineadcobardos,fungos,çr ftnpidos fire leflores, ut non inteUigant, quie nunc edididi, ea te Itngè ante multos annos male confarcinajfc t Ciute ut es neptuf,atqueftuporcipfofiupidior,quum ilia ftitueres, contra me fcribere,non uoluifii uUo inodo transfirmare, utfaltemfiecian pr£ fefirrent aliquam, uel fimplici-bus,C:rmperitis,qud contra me fcripta uideri poffent. ias igitur,crtllum,quern finxifii, tcplteyuyifjif/ tibi quartu.Sed adprefens negotium iam redeo. Vis fir- ^arc taßisexme audirc,quomodoki,quiuouent, fint exlege, tureft* qiKuepadoillisaccommodetur, quodPaulus habet ad Calatas,neinpe maledidisni effi obnoxios, quod fimt ex lege,quoniAm utipfe quoquefateris, ex Legefnnt, qui

2-41 PETRI MART TRIS L«gfm ipp« äggrediuntur exeijui fuis uiribus,ciii' ^ue fie pr^fîire nituntur, ut tomen ne^uegritiie,tt(gt; aue Chriüo hgreont. Atuotorios huiu/modi rfiè,» oppdnt,i]uodfide, out grotia non paf' fintoduouendum lmpeÛi,(juumin r.uangrlio tus locum non hobeot-.neque 'mJUgori poßimus, uel gr^ tio,uelfide,od eo fociendo, tjuee Dms uerboßuo non ip probot, Vnde,quumi{ii,guoadhoc,fide non ogifili fub nudo lege relmquuntur, e:y iure meritôque 'miet ü' los recenfendi funt,de quibui Paulus ad Galatos lo^i^‘ tur. Proinde iosn confiât, iüum uitiosè arguiidf' tum retulifiè,zj' uerèiüos,qui uouent,fub nudtlc ge, quoad hoc opus,relinqui,nifi dicere ueltnt, fe »n-thmhuntanam traditionem abfque firiptura,qmi^^ dgont,fe{lari. Pofireinô ergo Legem plus ^quoH^'^ offici danonüratum e{i,quod ea, qua: libera efie rant,z^figt;onteßeruari,quum fieri poßit, atque fitef^ dùtime gloriic , neeeßitate uoti fuperinduHa »B teptarum rerum naturam conuerterunt,

Porro quum niteris probire uotâ efle illicit«, P*u1usait,quocinon eft « fide, peccatum eft,L“tquot;* rum multarum hærefum Lernam egregiè expr’®''^ ac cum illo mifcré detorques locum Pauli, à fuo »‘‘'j uo (cnfu.Mon enim hoc agit ibidem Apoftoliis, nosfomniatisrnimirùm quicquid no eft ex fidetlit’’ gicâ,quæjbafis, amp;nbsp;fundanientum eft totius Clirift^ nifmi.id efTepeccatumralioqui confequioportejct' gemMofaicam entpeccatum,ut quam illead pronuntiat,non elle ex fide.Audi itaq-, gcrinaniirniquot;. Paulini loci fenfiim.’népeidiierti injcrimenjacuerct^^ culpam morte æterna dignam.quod molitnrholU®' nitéte feu refragrate fua ipfius cofeiétia . DifTerit*quot;'( Paulus ibi ds efu carnium.qux erant iMolauctitÄi

i Jolis immolarar.Toltns pcrfuad«rc Ko martij,ntilla ep-gt; fe omnino Ipeciem carnis per fe, ac fuaptc natura impu ,, ram:hoinini^-, ChritUano licere vefci quibusliber, mo di id fiat citra imbccillis proximi oiFenfionem, atqire fuzipfius confeientiaerenifum.l-Iinc cdiliud Agathen • fis fynodi axioma : quiequid contra confeientia fit,atdi 1 ficat ad gehennam. Quódautem àîc fitPaulinæ mentis gernianuirenrus, noncanthm ipfemet tontextus, fed optimiqiiiquc interprètes duna cundein cdilTcrunt lo t cumperlpicuè odendunt.Et mox : Qua; ibi dixit Pau-lus,extra illius fcoptim, nonfunttransferendaad quid-nis.Etmox:larn obfccrotePetre egregic nxf i'nfnasnt, lt;OTdi5^;cognitor,qui fcisan votanuncupenturDeorc • «laniantibus hominu confeientijs fimo qua fronte au-/ desilludde quoquani pronuntiare i quuniquar funt ho gt;ninis,ncmofciat,nifi fpiritus hominis, quieftin ipfo, dtfolusDeus fit liominum cognitor :at confcienriæ,in quis approbatie, velimprobatio, libetcnira tuis uti ( verbis,quibus tum diflerens vteb3ris,ex Dei uerbo tan I tiimpendet, lt;5ec. EtinoeVeruntamen donemus fiden» I hot Pauli loco inca fignificantia debereaccip.i,qua Pau ' ' lusufus cftHebr.il. amp;quoties de hominisiuftificatio-i nediiTcrit. Quid hint,quatfo, confeqiii oportet ? nun» , uotaefTc vitio danda,quôd non fint ex fidefBellaprofe ftd cófccutio h.TC. Cedo mihi,ob(ecro, quomodo ton uiacas, uota non effe cx fide theologicaf Nónne te pii-detut ex tua officina, qui in Angliamconcefteris, acci-t«s,élt;inuitatus falario non exiguo, afiertum. Si vindi-citum Chriftianifiaum, tam elumbis, nee uni, Anticy-• ris cligna,exiliat probatio bar:? Et moxrQuin hoe quo-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;queadmonuiHénonpigebit, turpiterper infeitiamh.,!

Paiilinoaxiomate, Quodnon eft exfide.pe.ecatumeft, colligunt omnium infidclifi acpcccatorum opera, clTe I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;veri ac proprid in cri men vertenda. Nam inueracundü

ac frontis perfriéfTsimx hominem efle oportet, qui ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erhniciini,aut alium quemuis peccatoobnoxium.pec-

elitantidcuita.ftipemclargiretur. Deindcuerbaifthie i* Paulo fieri quis nefcit,non de fide.quarprimaria eft vir ' tus theologica, ac qua; fiinJanientum ex extruendi a:di f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ficijfpirituabs in hominis anima. CoT:nt.3.Hebr.n.SeJ

x44 pétri jmartyru, de fide humanerû eperum, aut diftamine confciei’*/^ utafi'atim fuprà eft declaratum.Proir.de cfini cci’l'* incrcdulos 3cpeccatores multa ex fide,hoc eft,ex fe entia reftihonefti^;facer ejfalfum efle,eftnecefiy ■ mnia ipforum opera fieri non ex fide, id eft, adeô 0 refjîondentd, aceonfentiente'conicicntia, vt iilate^jl met. Recine itaq-, Petre Martyr, dum integrû eft, •J'''* perperam,inconcinnè,acmalèhaftcniis cecinifti.

QjMmuis hue multa uerbosc con^crat, utmeutu argumentimty nan tarnen cum his omnibus brvi^^. fiiaicmbustelgt;otesexplicare.Paulus apertißime hf' tw ; er quicquidnon ell ex fide, affinnat pcccatumf' Illius fgo fiententi£ hanc alteram addo : fed uota nöoli*^^ exfide,igiturfuntpeccata. Q^ocunqi te tor^ueas,ii^ nolis, ratio ha:c perllat. Sed age, uideamus guid prr fophifmata, tides hlc, tnquit, non accipitur à Paubf’ theologica u'rtute,du£ bafis ell Chriflianifini,e^f‘lt;'^\ mentum totius ledificijffiritualis : fed hoc locofig’i'ß^' confdentiie dillamen uel ajfenfum:cr ne pariun datur,addit rationes,quare incitanda fit huiusuoeb ficatio. Primùm ^uia nififie interpreter, Lutherinnquot;^' tabor,qui efi omnium h£refum Lerna, torquendo Paull à juo natiuo fenfu. Tanta fiât pratllantia tas traiiandi facras literal in Luthero, ut hie meop^^^^ cinio non infigeat.Sed tu qui ei tam facile obUrepb'quot;^'^ tuo,fjc perfuafum habeto,ei non parum honoris tatis cx eo acccdere,qubd à Therfitis ey rabulis,qii'^‘*^^^ turbo; tu uilißima pars connumeraris, conuicijs amp;nbsp;coaxationeprofcindatur. Eft iam eiits gloria, difiutnf^ ris heet,extra muidiam. Talcm profclió uirum in . Papijmi ha'refi,/iunqtfam fol uidit, neque unqilt;aigt;i(lt;^^'j fcio) uifurits efi. lüiim tu diets pro fiurcitie tui tarumhorefiem Lernamtqiicm nos hand iniuritl»'^ ,

't\

i»

(■

lt;■

II-

de VOTIS ET CAELIB. 24^ Plt;^fßnnui pelagianijini atq; ptipitui,quihiii duobus mort firis tu mpeitlißime ielcéldrii, fùlmcti terrißcum,z:r in-»i^unt mideum. At non patitur laciK^ut de ido uiro plutii dicain tlt;juem etß nonfequorin re ßtcrMenturiJf

tumen iußdf laudes nußqMmobß:urMi.Sed tant re-K^rtur ad mHdtutum. 'Detorqueri Pauli locum àgenuina ß'ifu arbitratur IRe, nißßdeißgntßcalioncm fequamur^ Sgt;Mm nonuÜi conßnxerunt.Videas le£lor,(iuàin ßt ûs uir Pjrutrfi iudieißoui non putet uerutn fenßim or propriit buberi pojjè, niß ab ußtata uocuiit conßietudine dcflexe-’■'inw.Ef guia nos per ßde inteüigimus,quod fanda fcri-ptMrd zx Paulus mtelligit,contortores cr perucrfores lo (o^um diuinaru literarum ab eo uocamur. Vides, ittquit, ’’°’tfignißcat uirtuteni theologicam,fedconfcientb£di-^‘»ten.HisenimfcholalUcorum flofculis pcrlibenter uti t‘lt;t:f{d iuuat hoc loco Protheum noflrum ßrtiter pre- ■’ lt;ï-'^^‘',qaömecertißimumßtciafdehacnoua fidei ßgni-P^ationetnamß fcripturam non oHenderit euidentißi-wis locis hoc modo ßdent ufurpare,ßc opinanti etiam P babeat confentientem expoßtorum turbam, qui, ut ho ^‘''^terant,eylabi potuerunt,cr fepM lapß /ùnt,nihil «'fdfini«. lieq- enim humani arbitrij ed,ut ide ßbi peT^ 1‘t‘idet, uerba Dri ßngere ac reßngere pro libidine^ niß ofttnia mfcripturis uelimus redire ad Anaxagoras philo- , ßbhiam, ut ex quolibetßat quodlibet. Vbi, inqtiam, uir io{iißime,m facris libris comon{h'abis,ßdein ßgnißcare (wfcientiam Iuefßcut loquerls, eius didamen ? Legos, quiefo te, priorem epidolam ad Corinth, odauo capite : ibiq; deprehendes Apodolum, cum agerctur de confcieil tia mfirmorum non turbanda efu immolata: carnis, nun-V*lt;^muocemßdeipro confcieutia pofuiffêtuerùm dixit f^ßisue,ac apertètçr nomine foiqaentue non femel eß

24lt;5 PETRI MART TRIS ufus. ïnquitenim^nonnuUi uero cumfmulachri fcicnti4,ufq; ad hoe tetnf.iU'Sttan^uamfîmulachrû latum cdunf.zx cofcien tia iüortim cmnßt infirma,po^ tur.crpaulà pôfi : Siquis conjpexcrit te,t{ai habesço''' fi:icntiam,inepulo fimulachrortim accu'mbentem,nô'gt;'^ confeientia cita qui infirmiK eü,iedificabitur ad CT deniq; : fie autan peccantes in fratres,ç2- uulneran^ coficientiam illorurn infiianam, in ChriRum peccatb-^^ his agnoficere potes Ptalum uoce confeientia: cùm opus familiariter uti, Atq- hune locum prateipuè add»!“' quoniam fermé ibi tradlat eadem qU£ad Romanos d^’^ tabat,cùm ea fcripfit,dequibiis agitur in prtefcntia.(^ re cùm fint loci confimtlesficut iii uno no abhorruit‘^^^, ce confcientiitfiepius repetita:ita no efi uerifimile, in altéra pro co nomine fubftitueritfidan.Vnde qiioi^fî inihinonprobabis Apoflolum taliconfueuiffèutiß^quot;'!' catione,fidem afjcucrabo hîc propriè ufurpatà.l^eiji''^, inouet,quôd feribis effi cofedlarium,fi fides hîc prolgt;fquot; fumatur, Mofaicam legem pcccatuM cjfi'tquoniaia Paulus dicitad Galatas,non efi ex fide. Déclarai oppi^^ ifia connexio quam inducis, ut nihil inteiligas,quid P'i’' ßi» li^gem }gt;on effe ex fide. Ponas tibi aliquantifitt^^ cum iSum quem citas ob oculos. Eo capite uoluit Apr tus dcmonUrare nos ex lege non iu^ificari, quoniâ {^' pketa inquit : lulîus ex fide uiuit : cr üatim fubdit : autem non edi ex fide. Ac ß diccret : Lf x noz» prop«''^ I^e'îuga-'* Iiobisiu{litiam,ç:r uitam exfide,ficut Prophète, tiir Leg'm iamadduxitfcdfi Opera prxdliterimus, que in O'S non elle ex funt.ïufiitiauerô^quamhabçmus pcrChridlumtde}“^

Propheta uaticinatur, edi ex fide. At lex zr iudlit“lt; quampromittit,ex oparibus cdl,cr non ex fide.H°^ luseo loco uoluit, coiiclufitq;, nos ex lege noniudlißst'

D£ VOTIS ET CAELIB, Z47 ^uèd ipft non ßt contenta ßde,ßed perßtäam abßolu^ opcrunt 4 fe de/criptorum per^dionanreijuirit, tdinüitiamfuamobtineitdain. Qjtod nos pr^Rare cinn ininimt ualeantnf, id frperrfl ut ex fide iuftificemur, ^«emadmodum Prophrta dixtrat : Hie edgermanus lo^ ci ad GalatM,lt;}uem induxifiitfenfits. £t adhtec, liben-t(r dabolegem ipfain,hoc ed,opera ibi defcriptajfi tis ademeris fidnn in Chridum, ^uemadmodum turn • ttmporis Judaei, contra ^uos Paulus dijfiutabat, ade^ »gt;erunt,(nam erant Chridi perfecutores) eße pecca^ U. Et eondantifiimè affirmoj quod tu pro abßurdißimo tnihiobijcis,meq-, cum omnibus mei fimilibus ineo flt;x~ dißimebaüucinariaßeris, lt;juôd omnia opera, gu^ abß-gueßdemChriflumfiunt, arbiiror efßepeccata. Quan-ioguid(momnisadio,cui deed conditio neeeßario re~ Quæ (iimt giufita,à fcopo,ZS-li iußüfineaberrat,atgue ideopec-cstum ed:guod (ànè definitur, non-eße aliud, guàm pcecità'” fie iberrare. Homines uerô aflringi sterna lege omnia * fui opera ingloriam Dei, cr Chrifii per fidem dirigere, palam fcripturatefiatur. Ouareoperainfideliumiure _ dieuntur, erfunt peccata. Negue folus ego, çr mei pmi l(s,exillaP àuli fententia, Omne guod non eft ex fide peccitum ed,colligimus,opera infidelium eße peccata : Au juftitk. fedidemnobifeumAuguftinus contra lulianum maxime centendit, aefortiter confiât. Heg^ te iuuat particula th lijpropriè aut uerè guam addididùcùm inguis nos ftlsb exidimare opera infidelium eße uerè, ac proprie in cri-mini uertenda.Etmim nos ea idcirco uerè proprie^ dici mus pcecata/]ute à fine iuftitM in feripturis Jgt;popto aber rït.Opórtuit ergo teprobare,operd ilia no dcficereàre do fcopo,cr ex neeefiitate regpto in aâionib. humants, fl demondratu eupieb4f,nos,utfingis,adeô hallucinari

Sed interim Hcdeo tenonpojjèi menliendo temperOft' quandocjuidcm talia opera nufguam crimina,^edtaittii’ii D iIferunt peccata diximuf. Teuero tantum theoiogum Sifcriintf peccatfi amp;nbsp;interpeccatiimc^’criinenlaterenondebuit.Ciuodf.K^ «nmen. uolucrK abuti uocibtit,guo magii grauaremur, litiam cyfraudcm fatis prodis. Niteris prueterea demon-flrare,fidcm in ifto Paulino contextu ßgnißcare conftif' ttam: lt;]uödßt Apoüolimens doccre,nullam Jjieciemt^ nis per/ùam ipjius naturam immundam cjje, modo (j^e offenfione infirmorim comedatur, cr ipßus cogt;ii‘' dentiSyUt eleganter locjueris,confcienti£renißim.ffit Hiro non latet, Apoßol-am uoluijße, ciborum quamlibetm turam ejje mundam, or cauendum ne inßrmi offènd^n-tur exemplo:et,ne quid contraßdem agatur. ^equeß'’ pter iil:a oportet utßgnißcatioßdei trahatur ad coßii^ tiam.PÜ enim ßtcilis cr aperta interpretatio,ß dixtfi^’ quando credimus ex uerbo Dei ptrjuaß, aliquent cilgt;Hgt;'‘ ejße mundu/m,licet ip/um ußtrpare. Dum Ueró ita no dtmus,nequeuerbo Deißumus perßiaß,comedendoß‘ cabimus,quoniam iüudopuseximpulfu uerjfßdeino'* proßcifcitur. Certè,ut paulo ante dixi, Pauli^ hoc M'

Aflanfuj'có confcientiam ßgmßcare,uocabulo eins fcientie nó ußistfedRomanosdocereZindebat,noiieffèfatisâdf^^' eft fans ad catUM euitandum aßenfum cuiußtis confcienthe '■ euicandum pemiulttefuntadmodumperuerße^cr ut uulgönno^*^ f eccatunj. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EtuideaspcrßepealiquosnoniiuH^iß*

uacommitentes, quseprauaeßeiüorum conßcientU’’^^ iudicattnec tarnen propterea peccatum ejfugiunt-ß tune reila GT iuSlaßeri à nobis Paulus o^endit, confcientiaßde uerbi Dci munita,Gr bene inilruü^ réclamai, fed potius ad opus efficiendum impellit. iafii,utarbitror,uides,Apoliolumperßdemnoifini^^^

xiffe^confitenMtn^ fed ipfißimdm pdefn,qua cuiiuque no frumanimai,çyconfcienÙM régi oj^ortet, cumabquid ^acîùnduin fufcipimiff. llt;!eque répugna Agathenf.Con- AgathéC rilio, dum ait, qùiçquid contra cenfcieritiani fit, ad ge- ‘ontiH“«' tenant adificat.Uocßtenim philofçphi CTethnici dice-fcnt'.Üoüer uerô quot;Paului altiui philofophatur,cr cumfi nominat,fane confcient:lt;e mtamfinnamq^ régulant imofirat,extra quant quicquid egeris, licét ntiUies con~ fcientiatuaconfentiat.peccauerK.QÙôdfifatis effetno~ flrrf rationif, zy confcientiæ régula,quid opus fuit legê, Ödiuinamfcripturam hominibus darl ? 'SJonàd confci~ entiamfeu rationem Deus nos renüttit,fed ad uerbum fu gt;im,quando confilium de fitgiendis, autexpetendis in no fris actionibus'inrundueR.Pro'mde tua metaphora.qua sôn:endis,fide'fignificari confcientià, nonillufiratur A-po^olifim:o,ucrilt;m potiùs obfcuratur,corrupitur,atq^ torquctnr.Quamobrcin^ôro te,fcripturâ finas, natiua et ßmplici uerboru figitificatione uti,quoad aitalogia fidei, f^aüafiripiurieloca non tead tropum adigant.'Néq^fa eili'dimouearis àdilucido planoq;fenfu diuinoruferato-t!iim,.athoritate quorumuis interpretutn, aut conciliât ritm. Duis pratereà na nüretur, adeà te cSfidere,atqj i« folefcere'q’tafi optinidinhabeas caufain,ut mihi tefingac lt;lt;o«urfjPu«/ugt;n de tkeologicafide .qu£firibit, intedexif [e:atq;dicas,nihil iade adhuc haberi, quod pro mefaciat cum nonfnn l^c(^Jir!lyvws^Ht: çr firiptura dicat, nentinê eanoffe,qua: funt honünis, nifi (firitum hominis, qui efi intpjTo?PriniHin bîcmoiifOjftil tetnihidonare, quad non prias rationeßrmißima obtinuerimfidcm,inquam,pro-pric 4c Jîinplicitcr àPauldaccipùdeinde ur coÜigâ, VoM rxjîiif nonf(ïc,quidopiMfft,ut fmconfdus conittiw?

ad me, fed ad Deum pertinent. Vacito illos,^uiuoii«lt;^' ^nämpulchcrrima,crJfed0/tßimahypocriß,dum‘i^ uent, funm animum compotiere, cptajî ad id folo iep', rio nominis, çy honoris Çci, addncantur : anpropten‘ ex fide Houebunti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rft ueftra pietaf,ut imhis,^

agimus, tantitm humanus animus, ratio, uel, ut dieigt;^ confcientiarp/fiiciatur,nuîlauerbi Dd ratione tiosuero ubilt;)ue conéaitt^imè affcrimus, nihil exf' de ab hominibusagi, nifi, tjuod faciundum fufcipin''’^ fx diuma fcriptura commendetur. Et ^uia, ut iaitsp pifiimè aixi, neque tu ualuiüi conirariûm probare,P' pturafanüa intiouoTefitanento nufquain uouenii’^' tum tradidit, ideà, ^uotiesuouemus, id abfquefide

15110 «xi- f^gt;fdimusfieri.Athocita^ue,ut,i]uodagimus,crii‘ß'^, gunt ad no fit,t:xJ^eo phtceat, duo requtri necelfitriô inteHigt”^ a- eib. Primùin ut fcripturarum authoritate genus

ri luftitA” ^pxrisapprobctur: deinde,ut animo fynceroacreileß 'at. Vtrum iïlorum ailioni defuerit, caret fide, cranigt;na,cruita did patcfi.Sed uos ab hac orthodox/if' ritate, plus^uant ab angue abhorretis : ztr didtis, td modo fcribebas, multa redè fieri à peccatoribus,G'^^ ethnids, ex fide, hoc eü, exconfcientia, redi attpte î”' nedi:itautfcriptur£iiuinittts infiiirata non ßntuotgt;^ adredèuiuendumufijueadeà necefiartt, quibusid’ luti didt Paulus ad Timothcum reddamini adomneof“^ bottum biftrudi ; poftquam multa funt bona opera, Utàuobis rede fiant,ut habeatis confdentiam redid honedi fujfidt,(juamuis nuUa fide, jfe, aut chariUHi in honorem crgloriam Dei nodri dirigantur. Op!' ‘ Pelagîus. (luamPaîagianàcapita. Pelagius ipfc nonefi inficiatm airedè agendum, faltem opus effc iUufiratione tncuti^ per!egemP)d,at(iuefcripturas,cjuagratiamappcllabii'

Iftw uerô âd hoc utcleanofyna iuüit fît cr reild/atif fît-pérlt;^ue f ft ut confcicntia boni 4tlt;jue hone/Üfînt pricditi, Videbitis âliquâdojtnihi credite,atlt;jueurfîro gt;Mrf^no »w-lo/fnt(rtiî,^Kemlt;ïdmoduw opcr4 ueüra fc tsteri pote-runt inDd iudicio ifîa, confcientiarcM çr honc/ti.Qnâ- C ^«ÂHt cr ipfe haud negauerim, grauiui ethnicos lt;y pcc-catores ddnjnlt;indoj, mfî cam filtern fecuti fiterintjiequt WddRomdtwjgfHt« accufintur,egerintcontrd ijuàitt Muricluminefdciundumiudicaucrmt. Hoctimm non tßfitis ad euitandum peccatum, c«m adfandîitdtem no-ftiorum operunt, quitdLege Dei exigitur, altiuf pri«-c(pium,q«4m fît humand ratio, aut naturalis confcicntU reijuiratur. Porro non potuilh efje tant hebet, (juin uide-fiiredif ftnis^ue iudidjsnon/dtKfadiuraeju^ dixeras. EtfiUm undiq^fcfe proiiurtt,(jHàin ififimtdfînt,cr pdrio» ftna.Quareinopsconfîlijad aliam re]fonfîoncm £(juè lt;ir««di(icd te conuertii.ClU£ ibi dixit Pd«lMi,i«qiiiîgt;noH extra illiiisfcopum tranffcrendafunt dd qHidMÎî.HÎc dilu te prodis non ejfe dialeiiicü, fed ut ego, cT for-iatihominespaßimmecum diftùant,fopbt/ldm. Qno-modonoit dgnofcis,Paulum fult;e drgumcntdttoniî pro-pojitionfHt priorrm conjlifuijjr, qHanddmodtHii opor-trt in «fro fyUogifmo,uiiiuerfdlem{ Ctwndicù, Ointte lt;]uodnonrft’’exttdcpcccdtuMt fftî cui (Etini dite rd fu-bijcitur : fed iwjirmi«, q«t ddbuc non inukd cognofcù fxfcripturis, jî pxcmplo tuo conieddtdbfquc Jidf co-ftifdit, tgilnr pcfcdt. Verbd ucr ô Pauli.funt^qui di-iMdicdt,ffdrrtt,condci)inrtti« f3:,lt;3uonidin non edit ex ;, fide. In bac drgumcntdttonc minorent pulcbrè bdbes pri 'I o«locopopt{,m,crpojledmdiorcm :fttdpndbonosferi * I ptoresßeri f(Cpif?imè ccrnititr. Quarep debuit tlld nni-* I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hcrfdlis propopt:o,Omnc,quod nS cjl ex jtdc pcccdtît cjl

ajl PETRI MA RT YR I 5 Mituto Apo^oli rèïîè ferum, neceUariuin cil,ut fempcrcotificiatur,(juoties atiquid lubijcitur, cjuod ac non fiat. Alio^iùcrpaulo negari potuifiit)uâco^^'^^‘ J xio,ianquam non légitima, ut tn cfua prppofitione iiiii' uerfali uteremr,qute re uera non ejfiet unluerfalis.^xit^' flo tibifintA{gt;ofioli,qui dum in fcriptii Euangelici^ tiobis rcliquerunt, uetus te/kmentum adducunt,fie‘‘^‘‘ flnnonia expcndantur probe, fiepè illos depreheiidei/ Scr’ptiirf hypothefi ad tbefin a,cendc re : nbsp;nbsp;qult;é ibi deprtuM td

tcr ^l'hf ' quadam re inter.dnmpronuntiamur, ad, pothefi ad membraChriüiuidehisutilitcr,dtquepru^tnicïaci(^' ‘ thefln aicé modari. Interrogatur Chriéius de diuortio,C‘rreJfoi‘^^

per ucrbd,qu^ circa Genefieos initia firibuinur. E Smyt’neu^, ZT dicdt : Domine lefu, iliafitit oratio, habuit Adamns deuxore fita Heudiidcirco non tct illam extra fcopum hiüorite trakere. Rogatÿ^’ demjeruitor noiler de refitrreélione, ait : Ego fiim Ot'

Abrahami, ïfaaci, iacobi. Dicat iÜi.fintihtd de illis tribus patriarchis quando fermo infbituituf ■ (Xuidtumdgifter extra propofitnm çy Mofeos,Ct‘l’‘' {lori£ iUiM applicdS hæc ad omnes defunâos l AtqHt ita nihilfirè licebitex fcripturis conficere. Nam fr’'quot; per dicetur, iüe locus tantum inferuitifti rei, de q'd tumfcribebatur. O pratclaram theologiam. Si quid nd-dticatur dtóium Abrahamo,ApoßLilif,dutDauidi,it»t dlicui prophet£, noüris rebus id nihil infèruiet. ni^t^ tandem, difce faltem iSta atatt, aliquid fané iudicate' Sunt quidein nonnuUa in fcripturis, qu£ non licet i« xemplivm trahcre, aut alio tranfjirre : quod priudtifuut atiquidiuini afflatus, quorum exempla fi uelit aliusU' furpare, pugnaret cum mandatis a lege in uniuerfrio prdjcripiis. vbi uerp tale periculum non immiiieti

’'OW juam pr£jintemfacu,âebft tx jcri-pturif dicere. Quanto magis hoc loco idfàciemus, cjuunt A Paula propojitio adducatur uniuir^'alis, fub cjuatîle fiiinit,!juod idem eft'/èrè,atciue id quod nos accïpimus ? Qui /îtjHtƒ rejjionfwnes prioresjrigeèani, hitc »iaconcretaßt,atque tota frigore conglaciet.:Expr/)~ f”'‘Umibiadhiec,quôdexmea officina tain clumbes'rd-hones prodeant. At ne pofthac erres, te nioneo ,fa-t^oithcolQgosnon o'pus habere officinis ad äliqUid fä-^gt;'tcandtm,quum in'drinainentario fcripturte* icideatitfd i^ftpirrque (elorumfîbi eße ad hoftès ueritatis çonfiei^n. ^^ot^prpptereapàratisdmiis à Jßiritu fati^o, lûf'entéri^ twtnr. yobis,mquam, opus eil officina Vulcani, in èjùa àui noi^ûque utià cum Cyclopibus, qui idntùm uno ocu-titfonis humante uiuiitur , arma inuentionum huma-’’‘‘gt;'um,fophifmatum,traß'tionum ,Jlropharuiit, z:}' ca-ptionum uobis fabricamini,dd mendacia tuenda, qute fu-ßopiffis, magno cumuefiro dcdecore,dtque fcandalo Ec-(leßa propugnare, peinde,quafifts Latini fermonis lt;‘lt;:errimusuindex,ità me rides. At confcientilt;e appro-bctio,uel improbatiotlibet enim, inquis, tuis uti uerbis, quibus tu diffirens utebaris. Qj^id te hic offindit, appro-l’ado,cr improbatioiAtißnrum uocuin apudbiinos au-thoreseil it/us.l^unquam egonuhi politam elegantêm-qKeorationemarrogaui,non quôdeam inalijs,aut ui-tupemn,aut improbem. Donum quippe Dei pr.eela~ ngt;n,z^inßgne,quid ego damnare aufiml imà ßepius ui-tia ntee orationis inculta: fum deprecatus,çr dolui quait doqiid mecum.quod ea facundia,cr eloquentia, qua me-renturtra(lareßacra,nonqueam.Tui tarnen femper a-dcofaciliscrgatheologos,ut ineisueritatcm,cumpri-uiis, cr pietatcmffieilauerim in ftcris literis interpre-

, 254 PETRI MARTYRTÎ tddis;orâtionis unà cultu,twddeo morJ^cr,frd intererdt,(juddo Um mdgniK et Ciceroniinus,^' uacum in aliéna fermone captas,in tuis copojitiofii'’' quot;nbsp;_ uerbis non adeo lutulentum fluere.Sed quia pudetgt;i'‘ bis ttcum agere,unum tantum dicam,ut prias tuos , ns,eßnibus Romanis exulare facias,ZTpofltd ciutt^' _ ûuospeUas ex urbe,fi Ccnforibusuifumßerit.Poßti^^ fis à urrborum cxamine,ad feria,confutifque fatls , ter^ut dum integrum eü recinam.Verùm mihi eâdi^^

, jàrtafiè doccri pofiàn,qui rccatationibus non fcmtMi, iùili. Portafiè dixùquoniam finjite recantandononi'’'''i erraffeJta,ut alia palinodia rurfusoptis fiierit.Atl^, credote adhortari alios ad recantationê,ut focios tosuidcaris habere mconfitjitie dcleuita^,noa ï*”' tua pap^ca dogmata multùm tibifint cordi,ut^i“^ PapamabAnglis,cradAnglosà Papacenties in ^ue horam fis paratus tranigere,modo firtune«^^' boris aliqua figt;es affulferit. Abeas igitur, qui Hiquot;quot;' es,cutn tuis recantationibus, ad quas neceffariv/m ut frequenter adigami)ti,quotquot hominum irad^^' nibus,qult;e inconjhntifiimie funt,nitimini. Qui uerbo Dei,quàd ^eterttùm durât, adh^ent, nequaijiu''' omni uento doih'in/e,quemadinodum tu,atque tue fi rine homines, agitantur. Qisid autem inter pias V. guliiniretxailationesinterfit,atque tuas paltnodias,t!t iUo prétexta,uel exèplo te defèndas, liquida patefaeets, fi locus ferret,ut nue ea de re agcrc.Sed ffero facile aifi ros id effè perf;ipfos,quifa^a poffunt à ueris diiudiciirt

lam illud Pauli ad ColofTenfcs î. ubi appellat illeti' tus .Mofaicüs Grxcè ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc ïft,fup«rftiti«'

•t nbsp;nbsp;nbsp;U(rfusuota£uangclica.. Quod de obfcruaijone ca;r^e' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

riaru|a,qux lunt umbra,inquit Paulus ,futuroruni , uc indofti,ac impij fuerit honiim's ca detorqUere, contra

(( ƒninidixerit,umbras hæc elTe rerunifuturarum, qui fa-If nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ras liceraSjiieli limine falutaùerîilinquam? Ddinda

’ ? quatduntqujdem rationemhabcntia fapientia:,infp-/ perftitiona. Grxcè ctenim eftiquot; i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® , hoc eft,

Dttolîcmihi'facleitdit uideô,^rinti()»,ut Apojhli mê tm in CO capitejceutido ad Cotoffctifc{,brcu!ter dt^; fuc

‘ nbsp;nbsp;nbsp;(inäeatt{it^ain:deindcutdcaonßrc!!taduataquoq;,dc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xpa

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quib.nuncagimuSjiüà'f^f^el^i«cr}iâ‘efgt;^'brtinerc,dcqua ftoliadCo

, iiclfubindd.Philof^his^f^pimtil^ts^uiùi.muiiii^’ eipirbat,Gr ab initio primicdpitisillius cpiftoLi profi'^, ^'^uic PmIuj noatdùtùin çircuàfionemiath'nôs baberr,’» 1, »gt;rfn« fdddnt^uçr'mn^^ indticm philofôphiam deprf^

ri animost iccirco in proccfju epißDlte,utrunq-torum ^'ft^üur^nonldtitRgt;ii,ütßn^it Sfnyth(eu1,t^ern»olli^ . f^teret ex^g/fdt^/èil/tiMn ^unecunqidlidôltrducrbî! * hotmuum mueitid ddniüdt,qu£ pratextu ^iui/ti cultu^iK ‘Jtàbhimtùr^ciùdmuK '^f^teiold,^ pulchra fint hum»^ I lùffipio^S/i iilucidior^fi^tiffidd fitt^xli^’' • -tiipitif pdites defcendamus, lt;}udi criifaiK. ^'ftt. lcdori ^‘b.eitlôsldtitntnbdopondmyijuidinillii fitdlèuidebit,^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'iudiciß pfn;ltili non c'dret,ciute ibi dieu,ntur,non o^'

, nid efière^endd dtiucicris legiicuercmônids.Pritnin^^ ■ 'cit^Videte^neguii UO! deprtedetur per philofophiditii ' fiidnejn deceptioiiént,iuxtd confiitutidrietii hôminunt,!^ i xtd elcmentd mundi,Gf Chriflum.ütc riM^ ‘'i/tuntur per philofigt;phidminuedi,lt;]udm mdnifißißi'''^' quot;[ ijuOrümndturdm^uiticlitintettigerey AugufiinuW DeCiuitdtcDeijUbiinuItd contrd Porphyriutn bxbdi ^uipurgdtionesperfdcrificid,cr fdniilidritdtes

' 'iitimi'nfiituebat:'tiecjuenosldtet,utfttis,PythdgordS ritnonuefi:icdrnihu^fdbiSfOuis,çrc- Pofiedlt;}Xlt;’^‘'‘ i r reprehenditMofiucdrumcdremonidrum obferudtioxf^ gt;nbsp;quum inejuittin ^uo circuncifi efiis (ircuncifion^y’i^^^ ' fitdbfguentdnibus,crc,Volebdntenimpfeudodpo/bl‘igt;^ trùdere cireuncifionem cfiè necefidrio rétinenddin,xtf^' . cr dd Gdldtd^,cr dd Pbilippenfet. Abrogdtionetii rô legti,prtefertim, lt;juodd clt;£rrinonids,poded,bn dttigif.Deleto quoddduerfus nos erdt chirogrdpho,lt;ix'^ erdt contrdriui» nobis per decretd, illud fujbilit è lu/fixum cruci,zr c.Pergitddbuc de c£ranoiiijgt; :

D’E' VTOTIÏ'BT CAELIB» 1^7^ ighur uos iudicttirt dbo,attt potu^aut in pard diet feßi^ ' ‘txt^tlunii,aut fitbbtttorum,lt;juté funt umbra rcru/in ju' Mirum,corpuitiuiein ChrißiQuad ueró po/kafeijui-' minimè ad ueteres caremoniof attinétjed potius ad fuperfitioiies^üelifcribis ,crpharifaii, in fuis traditio' ntbus mdu(lM,uel(utpotidScgofu/}gt;i'cór)ab Ethnicilt;S‘,çr^ pbüofopbi{,utfuperiuf dic^bamJnùedax.'Dicit cnimt'iie ' gifff «obiï palinam interuertat,data opera,pcr humSita-temçrfuperfiitionein Angelorum,inhis, qua nonuidit, fitHuosè incedéni,fru/ira inflatus à mente carnii fita, nee obtinem caput,cre.nie dicat nobis Smytbaus, quasfu-perßitiones,ac humilitates Mofaica caremonia erga angelos habuerint.Certè in tota lege ueteri nihil decultu an ÿlorumlcribitur.quarenéceffe eRhac aliud rej}gt;(cere, quim ritus ifraeliticos. Per^ù «ttibwe, zy mquit:Itaquefi lt;Kortuie{HscumChriJbgt; ab dementis mundi, quid qua-ßuiuentes 'm mundo decretis tenemini i Nc tcfigo-w, nf ' ^uilaueris,ne contredaueris:qua omnia ipfo pereuntu-fitficundum pracepta,cr dodrinas hominutn,qua uer-fgt;otfn«s quidem habent Jßeciem fapieniia, per fuperßi-honon ac humilitatem antmi, oquot; laftonem corporis,nón p(Tbonornn aliquem ad expletionem carnis. Qjtis non intelligatbacomnia noti pojjcre/picere legales caremo-* niat!quandoquidem in illodifcrtmine ciborum Mofäico-nm nuOafubibatur laßo corporis,ita,ut ei non habere-tur honor,ipfum fuflentando,aut carnem exhaujhm non rcplendo commodis,cr idoneis alimentis.Pauci enim ad-Kodum erant interdidicibiAmo dixit femd 'm Leuitico DrWjUtMrniHmMntumcoinderfnt, quantum defîde-raret anima eorum. Propterea neceffarium eft ea, qua hîcdicuntur,aliosritus,çrinuenta foomiwiMn/ßedare, «b qua corpus humanum 'mßgniter laderetnr. Ht ca-

ro ieiunijt, crabitinentijs hypocriticisconficeretuf gt;nbsp;1* • deó^ue fàtendum eft,Paulum ßmtd coniungere, fun^ue iibfijue ucrbo Dei^ßue Genfef,ßue ludtif lebant^dnütti.crrecipitdb Pzdcßa Chrißi,utritut,Ö tultui diuinos ^Uitntdcunque id nitercntur eloguef' tittfphilofophia,ey' uerißmiUr^itiotie, Ab bis oinnd»^ ßmul Apofijlui rcuocAt^ut Chriflum unum utfiatun^ totjm,capüti]ue noßr^ falutif, priedicat. Neqiie P^i*' luf hiiuerbii Iz^i 4 Deo latt maledicitfAUtdeträkUi ßquidem ßit fuo tempore necefßirid: neque philofr' phiam honoreßto,ey dignitateßioUdt, ConteniiiC' dd^uippc non eü^modo fefe intra fuotfinefeontined' Df nlt;ö«r4 dißgt;utet,item de Deo,quantum ex rebtu ert^ tis mdeftiUem eiiis^zr uim mdagare poteit.

men ei non cottcedatur, ut pro fuo cerebro,eyiniii*' in, Dei cultum inßituere nitatur. Solut ipfe Deus i« e^t audiendui,colatdüfque,ut ipßmet prtecepit, 10'' ut hominibus,Aut commodum,dutjpedofum uidetur. Vorrb ex hK,ut arbitror,liquet,Smythteuminimii^' rdfci,uel Cdluino prtefl!Wti,'nobillquenoßrorunite!gt;l' porum ßtcrarum literarum expoßtori. Si kdc Ricii ieiunijs, deleiluique ciborum accommodit, mihi,licetalijs de cdußseiodioßm,ßadVota,priff-timcMatut,crmonaüicit,qu£ in ea capite trddtintur,refiro : quum htcc omnia ßgmenta ßntho-minum, teïlimoniûinque uerbi Dei non habeant.

Deinde,ß adco ßiret fententia eins,de Mofaicisriti buiabrogatii ifluefje intelligenda ,cd caufa me repri' hendere non debuit,qui uauendi ritum,contendian,iii-‘ daicam eße c^remoniain, qu£ apud Chrislianos hodtt locum non habcat. Quocunque igitur fe uertat rito mecum de hii uerb/s Pauli digladiatur, Attainen, «t otitM

DE VOTIS ET CAELIB. ±5^ emnM,qu£ibidùunturab Apojkla ,fci4( non tffè ifh tdligtndadeiudaicis c^emoniji, iuuat àltquos ex P4-tribus dfcribere,quibus itletantum tribucndumcenfet, ut fcripturam fandam putet ad iUorum amußim dime-tiendam,nonèdiuerfo,eorumfententiM fcriptur(e nor-ma examinatidoi. Chryfojbmut iiïic habet iuxta tradia tionem bominum, iuxta elementa mundi ,crnon iuxta (hriâum.Tandem correptionemattingat^propter obfer Udtiam dierum,Soient cfLunam uocans,quemadmodum igt;tea,i]U£adGalatJ(eA,dixit:Cieomodo denaô con-umimini ad infirma, nbsp;nbsp;egcna elementa i No« dixit au-

iem iuxta dierum obferuantiant,fed totum omnino pr^e-fintem mundum inuoliiit, nt uilitatem ojknderet, ^ienim mundut nihil ualet^multo miaut ualebuntele-’^uta. Et mox : Coneiifiit primùm Gentilibus obferua^ iionibur, tunc crîudaicat aufirt. üamplura obferua»

,cr Gentes, cr ludiei, fed iHi quidem ex philofo-ff’ia,ijiiuerô ex lege,crc.tamifiAdeclarantfatisat^ue ^lgt;undè,non omnii,ijute ibi perfiringuntur,ad legales cg ^^oniaspertinui/JèjUtislefibifingit.lîa'c habet Chry-fifomus^qua iam retulijtomelia fexta. yeriim poflea i» J^ptiinafubdit,interpretanda iHudin httmilitate,cr fu~ f^fUtione angelorttm:Sunt nonnuUi quidicuntnon (’ortere per Chriilum reconciliari, qt ad patrem ac-^Jlt;^ere,fid per Angelos, zrc. ifiamneopinionem tri-uetSmythxut Veteri Legi IJioifisi Cédât locum,Vn-ƒ lantitm nephat coHigat, ouem fi dare non poßit, j'Xeatur librrè,h!c reprehendi hominum iitueata,quorit-. ^i^nque iHafiiermt.Et mox idem Chtyfo^. ibidem, tn his

nS uidit ineedêsiAngelos enim,inauit,novidit,^a. iU ajfiàtur iUoru fitperfiitione,dc fi uidiffet,c;rc. AtOi ’'’^’'f‘*t,tiixta priecepta,çrdoiilrinat hominü^Qitid diàsî

ïéO PETRI M A R T Y R r S inquit:'EtiamfiLcgemobijci(if ,eAtamcnipja tant ‘ ceps huntatid doürinit cft,elap(o uidelicet temporis ji'' pr£fcripto:t(ut hoc ideodicit,qu6d iÜam corrumpebA üut traditiones Griecorum taxat.Totum, mlt;]uit, but«*' num doÿntieü,^ c. Verbotenus,induit,non elpt^' ( cia,nontpftueritate.Uaqueetùm ß [ermonem the habuerif,duer/amur. Videtur enim talis reli^tolii^' ^uidan efft’,crinodefliK,eorpi^guecontemiiere. No»“*' Ég«o honore,ad expletionem carnisiDeus enim coif^' ri honorem [uum contribué, ipß uero lUo non cum «orr utuntur.lta foletenmquando dogma attinet. tninia, induit, carnem afßctunt, priuantes lUatn bo' nore débita, CTpoteßs,tem conceffam aufirentes:'^^ permittentes, utßgt;ontanee ißiimperetur.CarnemDd'^ honefliuit, HiCc ex Chryloßo'mo retuliße fit fi' tis. Nmhc aliquid ex Ambrofiio licet coUigerejCfifO '»•t' gis iße uel ex fuis ipfius te{libus,fefalfummteüi2ât.

Exponit iUud,in humilitateanimi, CT fuperslitione A”' , gelorum,craif.Qupdfitperiusfub nomtiiephilo/opbit cauendummonuit,nunc apertius docet ob-miandioiti db his,qui terrent fiapienti^e ßudentes h£c colenda 4quot; ferunt,lt;]U£ obtutibus adiacent, uel apparent, ut boruit detent£ culturis anim£ fubfirmamento teneantur cbb' gat(e,ne fefupra ßrmamentum tendant ad fuperiorei c£los,ad Deum omnium ddorandum,ç^ c. Die ob fin's Vbinàm'LexDeipraicepit inVeteri Tejhmento,iitfi‘ ßbiles creaturæ ddorarentur,(^uod hic reprehcitiliitfi fer it Ambro finis l Ef mox : Rnrfum de tud^eis dicit,^fi^ amp;ipßfub eleinentisferuiunt,non elementis. llocloit paganis. Etpo/t htcciyfus enim cultura ipfortint intf ritum générât,ijuia prieceptd,(^dolt;llrtnie nS Dci,fedho mmttjuntfin qutbus uatiafpes eß ; ^uippe cùm taadun^

DE VOTIS ET CAELIB. Zôl fuî creatoreminurhit errorhununuiyUtprohihensab vnitu Del fide, inu/torum deorum fuperftittonem indu-tit.'Etmox:l\inclefapientiie rationemhabere putMt, guù traditioni humante nomen religions applicant,ut ftligio appelletur,ctî fit facrilegiû.crcEx hii iam ma ■ tiifiüè apparetj^uàm i/icfine iudicio, cr infanèCalui-n«w,cr me profdderùsum /ui indices facrofiandi iUum eondcmnent, ey eum locum Pauli non in uruuerfum de nibiit Mofaicisdoceant inhlligendum. 'Ignofcat hoc lo eomihileâor, guôd prater infiitutum fim eitmremo-Mus inadducèdis Patribus, cds decreuerim certo (juo-dtim loco de his agere,niinirum, quando meam afiertio mot ab ißo Tabula,ficripturiSfCy rationibus firmifimis, Vquot;folidis defindiffetn. At nunc uideor quodammodo no fiffiffè paths : quod certè fiteor non debuifie fieri, cusn filut fim prafituf Sed, ut uerum dicain, tcmperare mi -hi no potui,cu iflum fenfire adeo petulater de hoc loco Pauli nobis infultarei cic tarnen cy ipfum uerborfi conte xtuin,cr Patres contra fehabeatlQjsarefi uocauHdc

Vo ta uefira,rctlè feci: quia ex uoluntate bumana, non ex uerbo Dei cultum ucuendi nunc ufur-patistcrperueftram paupertatem, obedientiam, ie-iunium,ey ctelibatum,quie uouetls, corpora ignominies ^ffi(itis,eyfuo deßituitis honore,

NecminOriimpudentia, amp;nbsp;impietate afleritjObniti f. |.4cG4. uouenteslegi diuinæ, quö fuas traditiones obferuent. Nani quod attinct aduotorum nuncupationeni,hominis non eft traditio uoiicre , fed confilium Chrifti,amp; PaHli.Q^oadredditioncm eorundem femel Deo nun-(upatoruni,prxceptisDeiobftnfti tetiétur uouentej, ut quxuouerint,peifoluant;iuxta bos locos fcriptur»: CiinuotHiau«N«rii Domino Deetuo,nontaidabis

rtddtre.amp;c.Rîdde altifiimo uotatua; VouetCjA'^“' dite Domino Deo ueftro, ornnes quiin circuitu offcrtii muneti.Si quiduoueri; Deo,non moreris'*. derc.-dirpliccc enim ei infidelis Si ftultapromifsiO''' «^uodcunqueuoueris,redde. Celebr*ludafclliu'M'' tu« J, redde uota tuj.Ruina eft homini deuoiareß^'’* «Si poft uotaretraètare.Frætcreo multos huius g«'’*'' locos,qui coniiincunt necellarni debereuota Dco”’’ cupata femel reddi.Euatît fatis itaqjperfpicuuniiiK’''* rc nonenereniti diiiinxlegi, qub contra cam ft»'“*** turullxhominumtradicionesiamp;c.

Mlrtim e^jtjuonwjo ntgare duJe^t^uqta itüc fiUMt traiiidonef,ftrd ut tofîlid ChriSi (y mes habèdttrcivin neq^ ChriflM,neq; Pautui uILtm sfttttio/K ufguâ fucut.Confulunt ijuidëhis, ut ctehbet uiudt,4M Mrgines,lt;td regnu e^lorum uendum.Voti eût neuter eorÛ uerbü alicubi fecit-t'^' ta fané loce citât Smythgui de uotis nuncupetis ter perfoluêdis : at ntdlun ex noua Teftamëto de quo têt um in prtefentia cocertemus.Quif un^ gauit /saffè uote perfoluèda, modo iuÛa e/fentf^^quot;“^ facultas uouèdifrit integfa çj- rafione tempori(i»^l manfît? Ideo autem ego dixi, eos,qui hoc paßoo^’quot;^' fe diuiiue legt fubducere,quoniâ ß uideris quetHpi^i'*r, erificum,aut momtchum impudêfer fcortantem,igt;‘‘‘^' menuerii ut deßftat,uel ß non potefl continerr,l(t^i‘^'' rem ducat, iuxta prteceptum àDeoper mulgatum ,{latim rej}gt;ondêt,idßbi non lieere,lt;lf‘^ etelibetumßntaßriäi per uotum.Sirgohîc quetalia reffo^a unq dantur bene monenttktrgid^l recufo.Atßfiequïter hoc accidit,Smytheunt rr oportet,ft pbarißeum effe, qui bominnm tredit^'”’ Kelit plus nalere,q diuiitamlegem.Certè

DB VOTIS ET CAELIB» leril,Dfü mandalje parentes bonwe tsfficiêdos ; ßlios^ aüringi dinino prtecepto, ut iBis otediant. Cuius mâd4 liß admonuerii iuuenem, c/uiparentibus inuitis nwna-ßtriumßt ingr^us,cr Abbati uouerit obedientiâ,nôn^ iierrjjgt;ondebit,cr^uidëpiè,fismythlt;ea credimus, iam uoti religione fe knpediri, nr patri obtcmperet {Qgi4 eüigitur, propter humanMiraditiones legem Dri con-tem)tere,ß hoc nonßteriti Proindehîc humana témérités bis dccipitur.Primùm in eo,quod iudicat uotaße hia nuiKupata, qun Deus prohibuit, firma effe, cum nuBo unquam tempore fiserintrata: (juemadmodum ef{,non obedire parentibus,c^ cielibem uiucre,ß continere ne-lt;l‘ieis:Dcinde, tjuod eo tempore uouere audet,Ruanda iam genus iliud cultus diuini ejl abolitum,

Sidixerisinihi.quod.Lutlieri cum fis myfta, Ärdifci-Pu'iis, difturumte nihil diibito , neminem abfque Dei c, haud vulgati dono polTc continentiam colcre, amp;nbsp;tiieri, tecumhoc nomine digladiari non libet : qiiando non ium nefeius libro Sapientie hoeprodi nobis axioma,amp; proloquium. Nemo poteft efle continens, nifi Deus dedcrit.At quid tum pofte«?Nurn hineprobè college-tistumpéda efie uota cötinentix?aut fas efte facrificis, Sijionnis mattimonia contrahere? Gerte indoäifsimu «llc oportet, qui eiufmodi exeo loconcftere conctur fyllogifmumtNemopoteft credere in Chriftum,fp«ra-re,relipifcere,Deum,lt;S£ proximum diligerc,forti,amp; in-fraiftoanimo aduerfaperpeti, mandata Dei obire, aut denique quiequam peragere boni, citra Dei opem äc tuxiliura, ergoharenon fünt, iuxta tuain ratiocinandi normam.dnobis fedulö pratllandaXipis hoc paclocol ligitunqcuipeftus fapitiimó,caput nó habet opus,ut h;lleboropurgetur?\th.«c,inqu!S,ad fahit: funt necef fari«,atq; àDeo pr«cepta,amp;propterea Dei,qquot;ô ea fer-Ucturnulli deeritpatrociniü.Hui'ifmodi quidda nó eft cótincnte; uiuere, pwpetuu^ uxoris catsre amplexu.

Cæterùmimpudentein,amp;:pudere nefciutn cPcopO’' tet,a|ui eat inficus reddéda ene nota neccllàrià cuîiquot;*’ lt;jui eaOeo nuncupauciit, poftquam tottam^; confp'^ «ui extent de hac re in facris biblijs loci, qu'boccl»’! doceât,amp; magispeccet quiOeo , quâm qui homin'''j lcruct fidem:peccet^-, qui adulterium admiferit, fidem uXori præftitamnonliberet. Vouerenécne«*' litjcuilibct inregrvm cfre,nemo nefcit. At nonitenin* tapetfoluerefcmeldata,lt;Scc. Quöducrönulli defit^’' ftè uiuendi facultasjuccunq^is ad libidinem lîtprop'quot; fus , ucl illudrnea qui dem fcntentiaafTafm rcuin^’’' qubdPaulus tïftatur, Deuin ncminctn pati tentarif®' prâid;qUodpotEft ferre, fed facere gt;inà cum tentât'^ neproucntuin,uelcxitû,ut qucat fuftinere. i.Corintquot;' lo.A quo nec illud.Gcnefeft alicni!m,nempe,fubKf’* eritappecitus tuus,nimirutti fceleris defignand',3iitp,* tranda: cædis fraternæ,(Si; tu dom naberis illitis Naiquot;’ mihi continenter iuxtauotum meumnonliceattraii®' cere uitam,finerer me Dcus tentari,fL pra id, quodft'' reliceat, nec facerettunC cum tcn;ationeexinini/'J prouétum,ut queattentationimcns meareniti,«’®'? uincerc.Rurfusfîncqueo, utmax mè uelim, omnerf intenderem conacum contincntcm tranfigere uitai”' confeftariuni efl'et meinuitum acrcclamantein pct‘’' re, neq; fubdi ditioni meæpcccatum, «ScDcminum illiuï nô clTe,quod pugnat ex diametro cum Geneft®' citato loco : neccumillo folo, fed cum compliirib'is*' lijslocis,qiia:pFoduntur in facris uoluminibus.ErU'’' icaque qui inficiantur homini non effe integrum, traducere cælibem, iScperpetuà continentem.Et m®*, C. J. Quamobrcm da operam, candideleftor, non in«'' genfer ut cafte uiuas.adhibelib'dinis defignandæanti' ■ dota;propellcprocul,que ad eam defignandamextii'”* lent .pelliciant,ad:gant:aut cum continentia fit. Ut ab* omnia bona,Dei munus, banc quoq; ardentibusàD*’ efflagirauotis: detum demum non eft, quöd ambig*i; te tradufturfi quatcnus fuerit necefle uitâ.NamCbt* ftusd'xit.Pet'te, amp;accip!etis. amp;nbsp;riirfus : Qiodcunq»* petieritispattern in nomine meo,hocfaciani Paulus citfe omniapofTeinDeo.qui eum roborat. Dcniq;ilb teftatur fe tcrüeum roga!le,ut libi a'jfe''rctur ftinwl*’ carnis .ac Dcfi fibi relpondiil'c, fufficit tibi gratia œ*’ n»*'

DE VOTIS ET CAELIB. 2^5 namuirtusin infirmirateperficitiir.Indicant ifta,pofle hominem continenteruiueremodó uel dum fe-dulo prccibus àDco impartir! fîbiambicrit.Noli ergo pofihac conqueri faifo de naturæ imbec41itate, feu de tamis tuæ In malum propenfîone, ut Hanc ttiæ libibtni oStendas.cauIeris^uepcr eam tibi integrum non elTe, tontiiicter dcgereuitam, fed tuam potius inçu(a,amp;; tra lt;lucfupinitatem,atqueinertiam,qui id noli»:qiiod pof hs,modótuo uolucris fungi oft'icio, ut par eft,amp;lic«t.. Cæterumbîe conuenio,compeUo^; Lutheri afl'eclas,£l{ wnfcftaneos quid captarent confilij, aut quid agcrét, upoftquam tixores duxitrcnt.iili» non liccrctper morbos reddsre dcbitam beneuoientiam,aut fugam arripa 'Wt,aut den'q,aliter contingeret,ut cum bis rem babe fenóforetintegrnm^Num caufentur hïc, nonpofle fe tontinenter uiuere . amp;ideö uxores alias, prioribuaad-hue fuperfl;itibus,atqne aura ucfeentibus a:therea,lice-r6tfibidiicere,citra omnem confcientia: læfionem,at-

pietatis iaAuram ? Arbitrer illos non cfl c ufque x-deà demsntatoSjUt boe illis uencrit unquam inmenté, Bteunque fucrint in multis enfsifsimè lapfi. Vernm a- ç;, 4 hûdè hafieniis de his locis d iTiruimus, nöc ad reliqua progrediamur; at que illud Chrifti âMatthæo his pro-ditumuerbis.br.'uiter expediamus.Non omnes.inquit Chriftus,capiunt uerbumhoc, fcilicet de (ui caftratio-neperperpetuam continentiam propter rcgnfi celorfi, fed,qu!bus datum Bit: Qui poteft caperc,capiat. Verba hicmiferè funt à Lutheran's detorta à fuo genuino ac «iti'jofenfu, a.1 dogmatis fui aflert'onem. quod euul-garuntaducrfus clcri cælibatum.cum ilia huric ftaruSt, acconfirraent: tantum abeft , utdeiiciant.arqucinfir-ment eiim, ut Luthcrani fplendide , atque impudent er mentiiintur. Nam qubd non omnes fint capaces carliba tils,aut perpetux continentif-fed illi duntaxat,quibu$ datum eft àDeo continentiæ donum, nemo it inficias. Sed hinc poffc ftatui c'cricorum connubia cP.clicita, nemo germinè pius unquam dederit: quippe qubd q ii taftè continenter nequeat iiiucre.inueniri pofsit nc-mo.Et moxiAt id,inquiunt, qubd illicb appingitCbri-ftu.s.nempc.'Qiii poteft capcre, capiat, dctcrrcntis eft, ac dchortantis ab ineundo ac cape cendo hoc tamar-(iiiouitxmftituto.r.t mox'Non eft autem q'uodputct C. lt;•

DE VOTIS ET CAELIB. quifpiifn,iiiol«ntins efTeattjiCoaftius inhunclocfiin' terpretamétum.quado pofle,amp;nópoflc,proeo quo® eft uellc,amp; nolle accipimus.lnpluribuj «niin fcripW* loei» necefTe eft ut ingcniièfateamur, fiuelimus jHo'“ jcnirinfi alTêqui fenlum, hoe genU» expofitioni» tere. Na en ait Chriftus,quomodopoteftit bonaloq® cfi (ïtis mali. ac rurfusrNon poteft mundii» odifTeuoSi pofte,amp;nó pofte, prouelle amp;nbsp;nolle ufurpauit. Vt «ft, nó potuifle illic Chriftft facere figna, propterco'quot; quiacciperentincrediilitaté.Tn hanefententiam Cho' Kusloquutus eftillud loannis.Qvareloquelammca«' nonagnofcitis?qutanon poteftis audire fermoné m*” hoe eft, quianon vulti»audire, cum liceat-Haudfco” accipi debet illtid loan.lïJProptcrea non poterant«*' dere.Natnloan.J’.legimus Cnriftiini afcripfiftein«'' dulitatein iftorumludæoriim eorumiioluntati.cmJ'quot;* citur,Nó uultij uenire ad me.utuitam habeatis, teftis uenire ad me per fidé amp;nbsp;refipifccntiam. Sed cfil'' eet, nó vultis. Alioquiquorfiï attinuiffet Chriftüiquot;'’.’ toties ad credendiï extiinulare.li integrum nó fiiiltf'* hs credere^Adde (paliat in crime nonfiiiflet illi» iicrt'* dum, quód non crediderint ,niiïiicuiftet illis credt'“' ?oftremApotuiftet illos credere, fed noluiflc, ueliHquot;“ Chrifti eft argumente,quod prodit Matthaeus lui bis;Hieru(âié,Hieru(âlé,quot;esuolui te cógrcgarf.^' cut gallina cógregat pullosfuos fubalis Âf noluifti^* it cógregari nó potuiftent hi,utlibétifsimè,amp;;nH’t'‘''* uol'jinét,Chriftus,qucm hoclatere mlnimè potuilÏ^'i qu^ppe omnifcius eft,in quo ócoés thefauri fciétiielii'’’ recóditi, niiq id operae infiimpfiftet, ut cos coPigU''' Proindc pofte,dinó pofte, prouelle, amp;nbsp;nollc.funii!''* lotis necefte cft,qucadmodumin his gHoq-^rNonp®'* ro celare Abraham quae gefturus fum.Nó potcro facer» qiiicq,donee ingrediaris illuc.Quocirca quifquisiiel’ti ac fcduló petat gratia amp;nbsp;donii continenti«,poteftuitgt; traniigcre cótinentem, ut hoe telum, quo fuasnefariai Lutherifta: tutati funt nuptia,s, illorü lam manibusfilt; prorfus cxcuftum.Acpropterca uidcamus iaro.q'-ib»» adhuc in hoe certamen dcfeédentcs fedefendat ariniS' Paul m adei!nt,atq-,ex cius arraariopctunt,quibu5«' mati pugnât. Pi opter fornicationé unufquifq, fuSiU® rem habcat.Hïc immeritö atq-,uanè acclamatiftiutl'’' ti tc granit er amp;nbsp;tttl't’terpcr«fta,il]ad üuidianfi. Dlu'

DE VOTIS ET CAELIB. 1^7 ttiopxin,ôc io bis diciteparanjncidit in cafTes prardâ petita meas.Nam nihil dubit0,qiiin doftifsimas qmC-queauditisjfemel autleôi’,quæiftiin hunt locum cé-minifcuntnr, depromüt^, ex iliius deprauato fcnfu di-fturttr. fit illaPlaiitina.PiiIhcrè dixti, Oelle narras : qn« dledere didtu ueheméter abftirda folebat ufurparî.Va tùm bis mifsis,r5 expcriamur.Habct ifti perfuafum, a-lijs^ coniturperfuadere.Paulfi hoc loco féfifle.liberiî eflcitq; intCjçrû.cuilibet côtrahcre matrimoniu,quan-«ioinfita libido efi pellexerit adVeneremrcum Apollo hisniliil eiufmodi uel fomniauerit, ut qui nuptiashis gt;ietbisnecpraccpit,n*q;côfuluit, quippc q, horum ii-^tunq^ex diametro pugnet cum his, qua mox apud cS ftquûtur.Nônnedifsideret Apoftolus àfeipfojpugnâ nô iniiiria extulifle dicédus eflet,fi nuptias aut pr« «5piflet,aut cófuluüTet, cum uirginitaté cóliilic dicens: ßeiiirginibusprjceptum Domininó habeo.côfilium autemdo. deinde optât onnes fibi effe fimites, id eft, Utrgines.Nónne ibidcmhortaturut mares, amp;lóemine, quiliberi iSe foluti fiint sl uinciilis connubialibus,his no lintalligarilQiiomodo itaq;aut confuleret,aut iuberet ouptias celcbrari ?Cum dicit, propter fornicationem ünufquirq-.uxoremfuam habeat,lt;5cc?Nónne ergocuiq; obfcuru elTe poteft, quam hîc tota,ut dici folet.uia, to to^;ca'lo abcrrent ifti egregij ardeliones,atqueinfi-gneiChriftianorumEpicuraci.dum locum huncper ca pillog,utaiiint,renitentem trahunt ?Sed longè aliud ftnfit Apoftolus,nirairum, non efte his,q^uipagan’rmo dcferto,ruanomina Chrifto dederant, diuertendum i fiiiiuxoribus.quas duxerant antequam Chriftianifmfi hicrantaraplexi.Hoc enim multis perfuarum eratne-cefiarib faciundumrde quo alij hxferunt plurimum , ac proptereà perliterasPaulfl cófulebant.quid effet illis faciendû.cii caufa cótinentia: uelreligionis pr.rtextu, C. 7. dtferéda: effent fuæuxoresan rctincndæ:Qiiib.refpon det Apoftolus,bonu cff'c,hoc eft cómodü eflc, de elt;pe dire,mulieré nó tangere hoc cft,à reddéda débita bene uolétia, ctia fiix ipfius uxori antcà duftæ penitus abfti iiere,at molcftia miiliebri amp;nbsp;follicitudine uacuus,quie tiusatq;cómodiiis Deo infcriiiret.Ceterfi ne ftuprurn dcfignet,autadult«riu patrct,habeat,hoc eft retineat, atq-, utatur duftaprius nxore ad eb ut hïc nihil prerfus

zés PETRr iURTYRIS fitfcriptum de ducendis uxoribus, fed retinédistan*® amp;nó deferendis caiifà rcligionis illis cöiiigibus, lt;!“** ante fufceptum Baptifrjia,amp; initum Chriftianiftnfi lt;!“' xerunt.Et proindeloc”sindu(ftus nihil onininofuftr* gatur Luthcrancnim exitiofo dogmati, quoconten' dunt ƒacrificis licere iixores Gucere. Etmox:Qw“ j quódïx'-»•èui qnohïcuerbov.tit'jrApoftolus nonhiy re tantùm fed taneercùuxtà efle,hærere tenaciter,a“' hærere.aut conlunft”fn ede fignificat ? ut ucl eiusetV' mologia ofccndat uerba feciOe Apololum, de tcnact' ter adhærendo uxoribus prius duft t, de^, illisnoni; bijciendis,non de ducendis.Poftrenabhot manifeft'“' mè conuincit ucl ipfcPauli contcxtus.ut qui haicha^d i ucftigiopoftadduftam fententiamÀLuthcranis.A“* afierunt facerdotiiai connubia.Vxori uir deb-tumt'“)' dat.fi.ni'itcrautcm uxcruiro.Mulierfui corporisp”** ftatem non habet, ut nimirum ahfquc eius cófenfua^ ' ftineat à reddende deb to,fed uir.Similiter uit fui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

poris poteftatem non habet,fed mulier.ut citraeii'sc** | fenfum no liceat i’li cotinentcr uiucre,amp;:c.nolitefrauquot; dare uos mutuo.Nonne móftrant haecPaulumin etof dioillius capitis difleruiflc de habcndis.id c(l:,retinu'' dis uxoribus? Id quod uel irrefutabiliter conuinctti i qubd.Apoftolusipfe Sole clarius oftendit,fe dif ciuilis 1 di coniiigatis, qiiando præfatam fcripfit fententiaiHi | cum hæcadiungit.Dico autem iionnuptis amp;:uiduis:bigt; num eft illis fific permanferint, ficut Ac ego, quamp;d fc non continent,nubant,amp;c. Etmox. Contcxiintrut-fui hunc.fi dijs placet,fyllogifmiim.plane clumbein,« betaccum.Paulus ait.X'nufquifque donum (bumhabet cxDeotVniis quidem lie, hoc eft, ut continenteruiuat, amp;; uirginitatcni tueaturralius nerh fic, hoc eft,ut ducat uxorem,cuin^; ea ducat caftamuita. crgo non licet om nibns continente! perpetuó uitam traduccrc.qifano« omnibus eft illud continétie donum impcnfum.utliic vult Apoftolus. (Tuarafutilisfit, amp;nbsp;imbecillls h«cra-tiocinatio, oftendit huius Paulina; fententi,K natiuiis fcnfiistde quoiateor perquatn libentcrcum doftifsi* mo qiiouis interprété,uirginitatcni efte donum Deip’ riccratque nuptias,feu caftitatem coniugalem, ut vult hoc loco Paulus. Aftrunq, à Deopofcenduin, ncc dubi-tardum.quin illc, quaeftin omnes biuocantcs cam'i' ueritatc

«critatc'propenfione atque benigniiare, Vocis noftris,-annuctjuxu lîlurf f hhlti.Fcritc Aacc-pietis, de lt;)i!O ftifiusfiiprà. Et mox: Scriiunt prætercà mei antago-D. niftæ, amp;nbsp;colluéiatores rationé ex his Apoftoh uetbis, Qabd fife non conf'nent,nubant. melius eftenimnu-l)cre,quàmuri.i.Corinth.7.Locus ifte irr^f'tab lis ui-deturmeis aducrfaiijs Lutheri confeftatoribiis : cum procliucfuerit,atque facileref.itare contextumexeo qucmuisfyllogifmum. Nam vult ut muliercs nondura nupt.t.ac uiduæ.quæ fc non continent,niibant,neper— trahâturad fcortationem.Quid tum poflea?Num ideà conuincas,utuirginesDeocoi fecrat.vacniipta:,acque facrifici pofi nuncupatûDeo Optirao max. uotii per-petuæ continentiæ, matrimonio fele dedant.alligcnt, amp;aftringant?Non certè, eftœ uerba Paulifolàmpett;-a tant ad nonpoll;citos,ncqucuoto aftriftos,Â:c.Et a-l'bi; Aliumnobis ftruxit Petrus fyllogifmiini, oppi-f' diiquàra ineptum,amp; indoftum.hoc padfo; Illud tantû uouendiimeft, quod cft in noftrapoteftate fitem ; fed liuiufmodi non ell c.-vlibatus,uirg;nitas, aut continen-tia,ut quæ funtDei dona: eut itaq; uoucâ eaDco ? Cui ptimùmhoc refpondeo ,nô igno-afleprifeos illos in-tegerrimosPâtres.utriulque tellainenti, hatcDei mu-«eraelfe,baud fecus quàm omnia bona. Rogaigitur illos curuouerint, quod nô crat illis liberû præftare, aut quodnon état fitum in illorum poteftate.Nunquidnô txigcbatabfllis Deusuotorum fuorum redditionem, Utfuprd diximusîAt exigitnc itle aut mala, aut quæ feit penes hominem non eircpræftarciDcindeconfulitfcri . pturauota cum ait;Voucte,amp;rcdditc,thriftus,amp;Pau lus.At confulunt hi illicitalaut quæperfolui nulla parte ab homilie poflunt?Deniq;UO tum; quod nuncupant homines Deo,dura baptizantur,«Sc fides,fpes,chantas, acreliqinüuirtutes omnes, ut omnia piè fafta funt dona Dei: non polfunc itaque prçflari .1 nobis aut non eft penes nospoteftas iliaprællandi.Nam fi pondus habe bitiftatua colleélio, eodem modo ilia mca noncare-bit.-quando neruns tuæ colledlionis in hocfitusell, qiiàd continentia fit donumDci,amp;: ideb non eflein no ftr.ipotefiatc pofita.Vcrum efl itaque , côtinentiamac uirginitatcm elle donum D ci, iuxta ici S.spictiæ 6 Et ut fciui.quonia aliter côtincns elfe non pofl'cin, ni fi Drus

T7O PETRT MARTYRIJ detjamp;hoc ipfum er»t fumma fapientia fcir« enïmelfrt ltocdonufli,adij dominüiamp;deprecatusfumillufn.D'’' centh.rcuerba non Biodó continétiam efle donüD^'' lt;nbsp;fedetiam illam abeopreeibus «(Te atnbiendam amp;p°' ftulandam.Id quifquisardenter, indeGnenter.acpic^ c«rit,Bon patitur repulfam, fed exorabit indubièiuiW illam Chriftipollicitationem,Petite,amp;c.Oninis quip* titaccipit-AcrurfusIacobusait: Si quis ueftrum indi' get fapientia,poftulet i Deo,qui dat omnibut affluequot;' ter Ärnonimproperat.iSc dabitur ei Froindc licetcoquot;' tinentiaacutrqinitas fint dona Dei, fiint tarnen in nO' ftia fita: poteftate , quemadraodum omnia beneftd*' quatenus licct illaimpctrarcprecibus iDco, atq-jf»*“ tateiti obferiiandi eadé, femel nuncuparo de hituotquot;' Bxcufium eft itaq; è manib.Petri hoe telum,amp;c.

HÙHâfmnealühuiutqu^eliionisdf, in Entab^ta cotendat turbiifitti.Scd no fecut iUi ic{idit,lt;i^^ ahis quilabyrinthum ernnt. Ham quo magif p®; ficifeuntur, to mapt er pertufidtur, fyfibi ipßi exigt;* impediunt.Cum negiire no poßit uvgimtittè çy tum dona D« effc^uideturidß^onte, (y ultrô ueüeß^j rt.Sed.utuides,optime leflor,itAhiee dotu Del «jjf ce Jà ut tarnen ea omnib. dari exijlimet neceiftrio, dô ea udmt,ey pftant.Semperq; clamitat ea pofüe ([' fei» noSra poteilatf. Qÿare concludit : nemiiietlttj}^ iÜis fruftrandum,fi ca precibu! nitatur impetrare, «u *• âs acquirendis laborem no recufèt impendere, nè funmtd rft eorum,qute nobis modo fophüHcd huinsl^ qudcitas proponit examinsndd. in-tmiim udde ddmii'O'' ißtan parkm cSJîderaffe inter dona Dei notißintum 0quot;

ncnorJ rlt;i i:^nodoimpcrfi:âè,utfokt pci nt’hs. dcoitttijialiqud don4 Deiadfalutem ejjk tiecr/pi'i^’ ûiftinft.o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chri/Uitniscoinniuiik'-^^^

DE VOTIS ET CAELIB. X71 chctritM, patiêtia, cr idgtnui.'E.diuerfo ^ûtfüt ad faïiitê iw neceffària, ut propheti4,ge lingHaru,uit edëdi miracula/^nUdi tcgrotos, crc. Qita ut peculiarit fuitt, ne^; dÙtur omnib.ne^ omtdbut ^tdètib. omniq; têpore promijjafiierut. Cû ita^ ueri fi^cuSitdtè,lf fumdtur in uniuerfum^ut eft ciclibit,uirgi ^gt;zrconiug(itorü,neceUàrià effe adfdlutê,Qrptinere ‘‘dprimu donoritge/ttu, ideb-tjuilibet pro ea impetrÛda dfbet or dre nutend ßducid,quöd deternu^ pater eâ ßtele ^itmcrjfunu:prout iUä exißimdueritcoducere,aut in tdlibatu,dut in uirginitate,dut in itiatrimonio. N f e r^î noflrii quieq Deo prtefcribèdum. NÛ ad quafcunc^ pffrffï ueljjgt;ecies caftitatii iam enumeratat dcfcèderif^ MHd edru eft adfalutê necejjaria.\mcgt; uirginitat er libdtus inter dona Dei ftngiilaria ccfentur,qu£nequda o»t'tib.couenidnt,ne(iiOmnib.pr£cepta(int.Propterea ft ijuised prccib.conetnrmpetrare, firtaftelabordbit incaffinn, illü hominé Deut^ ut fieri poteft,deercuerit fttndu colere mdtrimoniu,ut de ntultii patridrehif in ue ttriTeftdntëtonegari'nopotcft. Häc dißinäione cum ^thttus nÜîi didicerit,dut attiti cofidrrdrit,omniri di ft’utâdo confùndit, dtcf; paßint turpißimc aberrat-.mul-' ta^referittur ab co logé aliter, q ego unq uel dixerim. uel cogitduerm.Putdt me ita coUigere: Caüitai uirginû tutcalibum eftdorvlDci,igitur rumpëdd[uni uotatcii iineprorfiuf aliter diëlufit nempè, ctelibatus eft donu D« no comune omnib fidelib.nSad faliitè necejjariu,igi turcMdtumnondebemua uouere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aillentip/é

dicit me concludere, huiufmodi uota rumpenda effie, (lonoput fiierit, eciuidemnontwgarmex his omnibuf confte^uifinw.1 coniunüis. Vota enim dehis rebus nun cupdti , promittenda non fiint, haberi debent

17'*- PETRI MARTYRIA aoud Deum pro ir/itii. At iûntn huiui qu^ißionisp^'' tent modo non agitaui:pofleä de iÜit ßiientt Deo^cjiif^ j tum necißdM requirit utdebimui. Sed ifte magmu iidi äicui cjult;eßi9nem,(liilt;(nt appellant,^uia efi, camcfHt' ftione,an e{l,permi[cet. Primtim ego trailandum fufit' pi,an uotum inter Chriûianos dandum ßt : pofleii,‘i'' hec uotj cMatui nuncupafa, rata ßnt necejjâriô fef' uanda.Quare licet id,lt;Juod ipfe in[ert,ex omr.ibuf p‘«‘' tibutantecedentisiamàme declaratis,fedab ipfotvquot; expaßtis, confecjuatur, ipfe tarnen bis peccat. Prinittfl quad antecedens,non totum, req; difitnilum, fed colt;f^ Jum çr mti^ilatum arripit: deinde quod non in tenftit^ mibihtec obij:it,quum id,quod ab eo inducitur, nonß 4 me diäum,niß cum priui,qute modi trailantur, exfgt; fui,ac dilucidaui. Eß itacf; mta ratio,ß cuti dixi tCteli^* tus eX dontt Dei ßngulare adfalutem no neccßariK^' non omnibiu commmodum,neq} omnibus cammunejÿ' turnuditsipfum debet uouere,pr4fertim libéré, ibßlgt;^ tè,abflt;^ulltconditione:cum ignoretjanßatushuiufinO' difalutifue conueniat, uel poühacfemper poßito'^' gruere.Deinde quam eHiBud extra oleas,cum dicit,tt( derein Deum,jferare, proximum amare,patientesef' feinaffltólionibus ,craliaidgenus ,abßp Df/opfW'’ poffumus, er^o iila noiifunt, iuxta meam fentetiamß du!o pr^Handa.Primiim uide,quomodàfe torcjtieat. E' go ex illo antecedete integro er perfeäo coßeiodgittf calibatus non eß uouendus. Ipfe uero concludit, ifltt funtà nobis fedulô praßanda. Profeüo nunquam ego ‘io cui,c£libatum,ab bis qui donum eius habent, ey eobc' . neutipoffunt,non eßepr^HandumfedulotVertuatri' | dtdi non uouendum- Cur tu argumentaris, ergo iüa «of funtànob'sfcdulôpr£^anda,cuindicerc dcbtteris,non

DE VOTIS ET CAELIB. 27J funt uouendaf Fortaffe hoc dicere nolutt uir circtmffe^ dut, neftcum pugnaret, qui/uperiut dixerit, nos ideô non uouere diledionem inimicorum, quôd Lege Dei ad iHa aftrbtgamur, fed interim niff hoc pado concludat, nihil contra me dicit, cum ego non de obfcruatioi:e,fed ieuotoagam.Quod/j hoclocopt ufuthacuafficieuet idutia^attamen infra fentcntiie fua; oblitusm'hi obijcit, nos in Baptifmo hicc omnia bona uouereiquo! citnSpnt in no/lr4 potefrate,non crunt,utc5c[udit,iuxta meä ra~ honfm frruania.Ciuàm Suite ifra confrruntier cumc£~ iibatu!cum,ut liquida apparetfktec ad falutem pr.tne-(elfiri.i,(y omntbut, qui acre Chriflianifunt,c0munia, (^iideuincetpmilitudoeorum,qucetamdiuerfrfunt or diniflPratereà là effatim docui fi perius,nos in Bapti- „on di fmopropric nououere,nippuotuintcBigatautpreces cimurpro-Marientißimu depderiu ca prafrmdi, quaadregene nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uou«-

Mum in Chnflo pertinent. ideoq;pdem,if}'em,ckarita-tempatientiam, zx conpmiles uirtutes, cum requiran-

J Ur necefptrio ,crpiit perpetui frudus regenerationis, omntspdeles pro uirili pro’ftare debettnunquam ta^ie, ntegoiuiko,uoto ullofunt nuncupanda fquidem ca,ue

I limiKjno'iiniMj Deo debemus. At contendit parem uoti quoq;deberccPerationem,quonià redderc uotum nun tupjtM adfaluiem neceffariu rfr,utmulta loca feriptU' re attc/lantur.Btfi pdem hominibus datam uioLffe,cri mini uertitur, ut in adulteries, multo magis id efl, in his

I iamnàdum,qui Deo no reddunt,qute uoucrint.Sed quia 1 utaflenimui uota in nouo Teflamento locum non ha-1 btnt,quomodoptnt perfoluenda! Primùm neceffe efl,ut I «Jiqwd extare demoflres, pofleà poterM progrciii ad 0^ 1 Ärndfnd«, qua de iBo exiflimat credi oporlere. idcirco 1 tantiffer Urita erit tua probatio,quoad reliqueris «infci

i74 PETRI MARTYRIS ! guum, an uotu cScedendum ßt Euä^clij tempore- i nülfi probes id oportet honüiium uerbiiyCfuoniâ ritVf^ I eultits Domini,uerbo quoe^dimno co}irmandifiii'‘t-^^. tutjjèmuno uerbo etia rejpondere, uota ea m ejfeti^ nè^,qu£ de hts nuncupätur, quje uoitere na licet, admoiuMjùit'm Legeueteri de prim^enitis, O'boi', funt,ueäer ctelibatus,pauptas,et obediètia.Sed hoc in altera parteaffirtionii traâandîc diff'ero,He'gt;'^, rejpofîone,qu£ ià aUata eft,acquiefco: ninürH,qnèi^*. noiiro tèpore, no ßnt uota cor à Deo rata, ideö/rnllf de Ulis pj'oluendis agitur. Quad no ita eß de adultß^’ äutdepßdia in homines comißa:quia tüa Uteris f« M,tl( ueteris Tefiamiti,et damnàtur,cr prohibetur-erdm ad ceremonialia ut loquittur,fed ad moralit cepta ptinèt.CÔcedo itaq; iio inuitus,eü qui à Dw 7 cit,langegrauius pcccare, qua qui uxorêadulteiiojf^' Ut, Verùnt hoc, quid ad uotic ßcitl Monent quidem diuina litera j^irituale matrintoniU inter Deu les eius iniri,queadmodu,quoad corpora, inter uiriij(/, uxorë. At aliquidfub Euägelio Dw uoueiidunißb^ hil prorftts habit. Et qu£cuqi tefiimonia SmythaiH'^ ' ducitjfemp ea ex ucteri TeUamito ad caufamderh^^*' ldi^,du citât diiiin.is fcripturas,partim adducit elt;i ‘fquot;! cotra fe ßciüt,partiin ea, quad caufa funt dretnol^', ina. Paulafcio ad Corint. pijs hominib. ßpificerefi^’^ no permiffurUfUt ultra uires lentitur,iionquidct»P‘^' priiK: nSquoad eat tëtatio quis leuißima nos ualetili‘' co prodlemere.Verùm inteBigidus iß Apoßolus de'^^, rib. àßiiritu fanUo coUatis, quoi /uppeditatiir copio^^ D« eleilis, utßipra modu no teiitentur : cr ipß | eßquicutitatioiie ßcitexitu.Qjiaij'entctiaitaproi’'^, ßcit,utad meàcaufam nihil did potueritaccÖtneil^' 1

tiiu.QuSJgaliijuisiiiuêjo c^elebsßctitaturf Ut aduH tapmt,uùieat^fiuci(JiiMi periculû immncre,lieM iüifanâZ piir4tat matrimomUyUt ibi certu. crßiele txi lu rtperiitt in tètationr: nelt;^ patitur Dfin tèt4n eîi,fit pris U4!eat. Smyth^ut intelUgit, quia donii largietur t4li94tut:ego ueri aller utrû dico füturü.uel ignés cupl iitttis noxios i» ipfo Deusreflinguet,fî eu cahbê uolue fil,ut infufcepto injUtuto ualeat pfeuerare,Cei gloria Çr Suageliu prom0uèdo,uel pace eins cöfcienticc in fan

nitrimoniocöcedet. Qj^d Nero hueßciat locus ex Locus tn ^■(*p Genefeos,Adteerisappetitus eiuSitftu domina ^is illius,ne w ßcite intelliget,nißqut nouerit/ophi~ ftsshis uerbis abiitiad Itberu arbitrM aduerfus gratia ^^‘flicoßitHendü:atq; hinc eliciuoliit,ßtü eße in ma^ cuîuslibet^ut appetitus^ et eupiditates peccati repri ^’hquoties,quomodo,cr quâdo uoluerit,er oès arbi-» ^lt;tlt;'turßon{ines,pro ipfori(uolut4te,ac iudicio,domi~ J!®’ tße innata prauitatis. Qjta ut ßntßlfa quilibct i» f^pfo experitur. Veru quidê e]i,hominè Dcigrati4^cr ipiritu iiregener4tu,fiepiweßicere,utpeccatu, quod rx eifere no potefl, w in fuis mebris perpetui atiquid ’’‘‘'lecömoueatfmortificctur, cr^quèadmodü Paulus di ff bat ad Korn, in fe m regnet.Verùm ut natura iiojlra ui iwaeü,^ corrupta hoc homini p feipfum no cögruitt

i«xt4 ingem^quod 4 fuismaiorib.traxit. Deus aut in Geneßdoco abs te adduHo^natura humana uitii de-feribit, quädo inquit: Appetitus eius,uidelicet peccati^ ni te: fetter enón prauos iBius motus experimur,et uel igt;'gt;prudetes,4liud^ agètes, prau^e eupiditates inuadüt: qua ttiä,ßgratia Dei non adßt per Chrißu, neceßdrii ^aualent : mß ueliinus^ue ißi Pelagiani fentiiint, exi~ ßimare henuaein adbue aea regeneratum , per feip *

' X7lt;^ PETRI M A R T Y R I S /mw p^lJè umuerfdtn T::eilegemferudre-.cotra.quêpct' uerfumerrorem fcriptttra ubique réclamât. DefcripH itaq; hominifnatura^quécpcrperuàà peccato,cr cuptditatib.agitur,fi:biecit Demlegè.z^ inquit, DcW* nlt;tberKeiuf.ita er.iinperßiturictempuiindicatiuiinot^ ! Praice tij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^)«' noblsproponi cofueueriint. Hoocdld^ (

ciund^û {it. ^otnouèt. Ut nihil iant tt^HuS propriamq;ßgnificätiotf per eof uuleatrctincre. iÜii pinde eft, Tudomiiulxf^^ peccito, appetiiui eiui, acft diceretur, polestite^^

uclis,peccato doniitwi_,et ftimulos cim reftinguere.Hf' Deü dilt^es toto corde, tot.i annna, ey omnib.uiiilgt; i^^ hts hotninib. acft dicat'ir,Potes modo ueln diltgere Pf* toto cordc,tota Mtgt;na,c:r omntb.uiribus.CÏi tatiten'l^^ prteccpta ßc poi.atur, ut inteüigamus quid requititt“' à Dei lege, quidßciat ad homiiiu aâionts corrigh^f Nü trfmcnfeqaitur, neq^ ftgniftcatur iHis uerbis,tiofri^ ' quêq perjeipjuiftapoße.Kiß enim Dcmgratia Cbri' ßi iutierit,uel minimu mandatii nnnq abloluitnti{gt;^‘‘^^ ) eft lex ad cognitionè peccitti,tttq; nos ad s. hriftu til dagogusadducattcr quólciimm,quid nobis deßt,^igt;‘^' ûeà DeoßtpctendSf^orandupcrChrißüDomini'^^^,, ftrii. Cuius gratia qui co^ecuti futtt in regenerationt/^^ quo modo peccato dominâtur,nS tante it a pcrfcdlè admodit lex reijuirit. Atq^ idea fcmper clamât, ttobisdebitdnoflra,(yc.îlt;orütq;illud{oànis,q,■ mus quia peccatu nohabemus,ipft nosfeducimiiSiCt''! ; ritas m nobis no cil. Sed redeamus ad pfcudcthco'ng'^' j Chriftianiis iâ rcgencrattts nô ex juismrib.nature li cato corruptie, ßd per gratia leju Cbrqii habet, til

DE VOTIS ET CAELIB, 277 Uni adurenti domi.'tetur,ne fe perdat, üut in damnaticnê prtecipiM:lt;juod in ijs facit,quos ad fcortationcs çj^adul-tcria comittcnda impulerit. Hoc nos hbentcr damus : gui tnim uxom ducunt,nfgtidg libidini fraetut !axant,fed ha ndlo fandoq; rcmcdio coiugij diuinitus 'müituti fe tuen-tur:guod eu /iteiut Dfo parent prieeipiêti per Apofloltt, Qgi non e3tinent,nubât:/{guidë melius eß: nubere,g uri^ Quare Um loca ad Corinth, guerbaex Geneß addudla, itequag perfuddent in manu effe omnium ctelibatum fer-*^are.’rune,inguit,adigar inuitus peccare,ß non ualeo lù biditti re/iilere. Quaß ducere uxorem fit peecatü. Ad ma b^imortim adigeris^guando continere non uales, non ai peecandum.Sed obflat uotum : nam ei guiuotum nuncu-puuit^peccatum eßmatrimoniu contrahere. Verum dice tesß modo liceret uoucre :ç^f uotum de re licitafiàf-fet nuncupattim :fed cum utrag; défit coditio, uotum non obßat,guinpareasneceßitati. Neç; adhiec tacendumeß guàia in eo plurimumfallaris,gucgt;d cùm dicitur homines pcrfeipfos non poße mandata feruare,aut iibidini reßße fe^aut pudicè agere,concludis cueüigià confegui, recla-inaiitem cr inuttît peccareiguod minimè uerum efl. Qjd ^»iinfeortantur, inuitinon coguntur,fed uolentesGquot;ul- Qni’TcortS (»■ôffcont,igt;K(„4ntcr poüuuntinterdidla libidine.lmà fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;°

tentareteos tmpedire,autreuocare, uehementer ira feerentur, Atg^ hiec iHoru peruerft atg- efframata uolun iigt;f,fufßcit ad rationè peccati (ut loguuntur)adualis con ßtuendam,ad guam no reguiritur,utper feipfos gucant feusagereßoeeib, pudicè ercontinenteruiuere. C^uot terfacimu» enimfunt,guelt;tnobisuolctibus guotidiefiunt, guoru ta quorû op» »!ntoppoptunonpoßernu^eßiceremullusferméeflgui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;°quot;

kbenter et cupide no dormiat, guàdo 4 fomno inuaditur: giüuis negueat iUi nonpareere,nec in manib.eius pofltît

^7$ PETRI H A R T Y R 1 ï fit,ut uigilet.Ciuôdfi dixcr!i,hanc quant ddduco,ej]tgt;^‘ : tur£ neceßitate,idfatebor. Sed intérim addam longé . iori neceßitdtenoselfepecMtofubditos,peruitiatäclt;^' ' ruptdmq-, origmem, q neceßitatibm naturteßmusobtiD' xij.Ciui enim fdnam theologiâperceperunt,ultra ßtebuntur, neminem eße qui per feipfum à peccatif diri quedt: quiq-,fuK uirib. poßit ed qu£ Deo grata filb ditt udcua peccdto pr£lidre:cùm tarnen omnes quie^igt;‘’ i(gunt,uolentes agdnt,O' non cod£li, ed^ de caufa torüqui alienifuntd ChriS:o,ddtribunaldiuinureipf*quot; ' aguntur.P'q dutem,quoniä reeldmdt,aduerfantur,amp;éii’ lent,ob multa qu£ in feipjls perperam ßeri fentiuntA Chriflo adkærcnt uoluntdte,ac ^iritu, ideo à peccata^' foluuntur : zx ca qu£ natura fua peccdta ejfent, afcributur,‘fieindepeccatononconcedut,iiti}icorpo^^ fuo mortali dominetur. No cnimßiiritu ac mente probant ea, qu£ cum lege Dei pugnare inteüigunt. itdqjequitur, utaduerfarii putant,ex infirmitateiieli»'' potentia liberi arbitrij,quempiani inuitum,coail}un!,^^ recldinantem peccare, pr£fertm quoad externa faäat fdnili enim, ueluti diximus, quando naturali fe imp^ uincifenferint, commoueri, Graduri, non ita pmtiuntuf cupiditdtes in fe ttincere, ut ddulterijs,uel fcortatiottib^^ fefe^contaminent : fed propoßtum à Deo matrbno/iij medium ampleäuntur: al queitd Deivm fentiunt exitn^» fici/Je in tentatione, dominantiirque peeeato cj“ eiut ‘‘P' petitui. Suadetuero Smyth£nt, c^alij fuaferiintaiite (' pfum,utc£libesdd ßangendum libidinum impetiif,G' flammas re^linguendat certis remediß utantur ; ncitip^ uidiußugalißimo,ieiunijs er caRigatione carni5,crptf 4, cibuf,qu£fine omnia utlaudabilia,(:^ excrcitùtpidß tii uebementcr probo. Sed ab eo qu£ro,cùm eaßntvutbi biupi-oiii‘

DB VOTIS ET CAKLIB. 270 propte crcxpoßta, cur illif uotarij ficrißci tio taan tttr^.cur,uti uulgo dicitur, ita fc turpitcr fubiade uinci ptt tiattluri Autmpè na uoliifttutiretnedijs,gu^iflc propt natfi/ut nugM fionos ejp: iiüelligut (ju£ ue,’:dir,ati.]; cu. Kidcrit ß hà pharmacii tjuandotj; paru proßcijfe,potiult; cupiditatib (quemadmodu fanta eßt)laxanl ha uclint intre coniugiu.tîaDciK in reprob» ßiifMii cos tradit,quifc non rite coluiit, quiq^ fuamgra-fwt««, mere liberalem inijericordia in mérita er fu^ P^terogationii opera commutant. Certè/piritus[anéliu n‘‘fquà(qi(odego fciâ)bi5 qui no contincnt,qui(^ adiirit iiir,talia propofuit remcdia:fed omnes iüos per Paulum ^ii-indiûmatriinoniu ablegauit.Pctite,et accipietis^e l’‘gt;t DoMinus:er,quicqd petieritis patrè in nomine meo^ dabit nobis. Has ego jententtM ut àjpiritu faniloinpt-gt; cris literis prolatas, ampleâor^ uerißimas eßefateor.. Qu-ss tante ut redèßaneq^ inteüigamtis, opus eü ut alter bgt;ms ipud Paulum tn meittê ueniattubi dicitur, quid pe~ ^tniit^quenfadinoiÜt oportet,ncfcimus.Propterea ft qu£ pctmdifunt,ignoramus,fi€ripoteâut interdum roge-

‘ !W5 noxia. At Deus,qui bonus efl^ er noÛri amâs, mnn idc concedet ? Hoc ejft irati cr crudclis Dti, non hene.-pci cr dementis, dÿum aufcm nondat quie funt no~ ^i‘t,eruidetnonexpedirc,quomodo erituerum illud^ Qutequid petieritis patrè in nomine mco dabit uobisiüe ceffariardiporrôdiSlindio rerumpetendarum. Altqna fiitinjpiritualia funt, zr italt;firitualia, ut ad falutem re- {j'èo pèt£ ^utraruur iteee^rià : ueluti e^ renußio pcceatorum, rur. Iiberatio ab ietern.t morte, atque uita felix deniq; per

' Cbrislum obtinenda. Ciue omntd eledis ft.dehbiisq;funf promiifa uni cum medijs^per qua Deus ad ia.t fiios per--''■rc't,utfides,fpes, chantas, bona opera zsr hiuifmodù.

Htecabfoluteacßinphaleralffq; uHaconditiortep»!^ lantur zy'clui ueraßde in nomine Chrißi ea petit, oi»quot;'' । «odMdÙMr.A/ùwerô/MUtmtnimc ad falutem nece)ßf‘^ j ut liberari àfebri, quum laboramm : aut ditari, ^itu»ir । m;« pauperes- K^ec à Df o petenda funt, non guidé ea tacrineoncußäfide, quôd ea omninoßnt nobis da/itl^‘ quamuiiperjuaßßiinum exßde habere debeainuf, abfque dubio a Deo noiiro audiemur,nosq^ dira coïKt^ uerßam feruabit, licet no fortaffeeo modo quo ipfinun^ uebmtu,quejnq^ orando petimM. Fropterea quiefuntl^ iui generis,petenda juntea coditione,quam dotninufäD' cuit nos dicens : Fiat uoluntas tua.Vtautem ad caußttf^ deam,quando cislcbs petit, ut in tentatione libidiniiiti^^ uetur,crab aduBione quam patitur, cxitnatur,quoipgt; fiulat,no eß ex earü rerum genere,ßne quibus tetern^f^ lufiionpoßithaberi. Ca:libatuseflgenus uit£ in quot^ ftpius, ut ßicile conceßimus, maior facultas promoutti' di Euangeli!iin,pcr pricdicationem, doilrinam, lia, quàm in matrimonio : licet id nonßt perpetuutitfCf j quoad omnia hominum genera : non tarnen eii ncccßt' num, quâdoquidem falus in matrimonio quoijf obtintti poteßfCr regnum Dei per facrum minißeriu amplißt' ri. Froinde iHius donum minimè petendu eß libéré, uUa condttione. Verùm addendum e^l, Si Deus talestiol uelit,crß eßicacius quàm in matrimonio eins nomenß mus fanäißcaturi. Atq^ ita inuocando ueraßde certi ef-fc debcmus,DcMn precibus noßris minimè dcßturu, ne‘ que permilfuriim,ut ultra uires tentemur.tmoß uoluerit nos in c^libatu uiuere,fuppeditabit ad ipfum purum ct- i üumqi feruandum robur :ßn uero c£libes eße noluerit, | elt;itw concedct pudicitiam.qua pacata ey tranquilly con-fcietuia m matrimonio uiuamus,qu£ etiä proculdubio eji

CE vorrî IT CAELIB,' 28t tidfingularc donum, guod nulluf habet, niß cut Df«j ro/iceffèrit :cr de hoc in Iibro Sapientiie fcribitur juh no tnineSalomonistcjuinon c£libum,aut uirginum conti nëtiam à Deo petijt, uto^uie ncque fuo regto Jkitui,exi-pfo enim Meßiat erat nafcituruc,neque conditioni Vete-fh populi conueniebat. Et,utfermonem paucii abjoluâ, Kimifeilè apparct, ifla. !oca nihil euincere contra meant fnttentiam, cum ulla promißioßngularis à Deo non ex~ tttdenoflro calibatutideóque non poteßeße firma ß-qua nos credamuf omnino audiendos, de iÙo genera obtinendo. Quiqueremediumhabet paratum,cr f^ofitttm,fi conqueratur, Deum fe non audire, neque toncedtrequod petit, utàtentationibus, qute cMatunt »«pediunt liberetur, non euadit, quin iüum dicatur ten-tgt;in.ïion enim eß noßrum Deo pra;ire,ßed potiusiUim Excentern fequi:ciimquec£libatus,crmatrin:onium, er tliagenera uit£ fint in manu eius, tuum eß iHud inß'tu--ium ff qui, quod abeo tibi concediturfCritt eo conari pfquot;!) uiribus pure ac fanâè Deo infieruire. Sed ibi putat fiiüe homo captiofus, me tenere medium, quando con-^ tugein opponi:, aut ggrotam, aut abjentem, aut alio mo lt;lo impeditam, ne uiro debitam beneuolcntiam reddat. ^iiibierit, inquit, faciendum uiro fii aduratur ? Nwn» uxorem priore fupcrfiite ducetf H£c ita obijcit, quafi huic Achiüi mufearum nihil poßit reffionderi.TSle-queprx furore, quo aduerfusDeum tnfanit,poteß di-fifrnere quantum fit difcriminis, inter c^libatum, que/tt uouendum fuadet,crmatrimoniu. De matrimonio quip peIntuit Deus,ut qui non centinent,illud ineant. Ipfum preterea uoluit indißblubile, nifi adulterium intercede-rit : e}' cuique prohtbuit,ne cum aliéna mifceatur. Vnde quisquis m hos neeeßitates fncidit,nequaqua illaseßfibi

181 PETRI WARTYRIS^ fdbricatutlu/Jùiijuippe fuitiDco matrimoniu ctm eo indigerrtxui ftituiyÇrgeneri uitlt;e h£c périt annexa. Non itacjue ipfcßbi uinculum iniecit,P Deo talis necelfitOis continèdi tune ei efi impoßta.QS^ ßfideliteriüum oi auerit oittninó audietur, cùmtdii H-tione faluin fieri nequeat. tsq; audaâer dicere pot^r’^ inhanc neeeßitatem nonpr^cipitajjè^uer'tim inc'V ordinariam uocationem À Deo propofitä fecjuendo. antem dubium efl,Deum his,f}ui fe uocantem feeuuf^' nunquam deelfe.Qui autem uouit cMatunttp^duf^^. crnoneontmeat,,pergatqi Deuin precibus temeftK gare,an dicere po terttfea Deo conieäum in haf tatest Profeäo non potent. C^uiti potiuf Dm dixerit : Qjiis htec requifiuit de manu tuai Votum uoTfjkimento nußejuam pofui. Deinde ne^ in natUtquot;^ in Veterifuaß alicidfi, ut cMatum,aut uirgiait^'? guifuoueret. ideoi^uecumhoctuumVotumßthoH^'^ irritum ey nullum eß. Pretcrea autem cum tibi triinonij refiigium patedt,quid me tentaiquoti‘llt;^r ßra obtundisi ii.ee ego in aßßrtione mea,ut loco ßo tur clarißnne retuli.Quorßim itaque ifle impoßot,(li‘^'' nunquä ea cuiquam in mètèm ucnerint,itli5 gloriaWb^^^ cum ad meant reßtonßonem non habeat quid regttAt uiciiße quamßultißime ia£lat,z:x' expedlat, ut ui gumenti potius ßateamur,licere fiortari, adultt^’^, TocusPau- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuflo matrimtt'^v

Çhriflo,qui mecorroborat,nQn ait,fc omnia AnPaulus uelit,pojße facere:ßepiuscnim cum Romainire omiiia po- uilßt,prohibitusßiitußqueadtempus,quoadeos ep'r lueriv. , lamjcribebat. Optaßßct pretercà ßbi.aufcrri lUi/iui“'* car ft if, quod tamai eonßecutuf tion eS.Quin Cf i’fßV HO)

DE VOTIÎ ET CAELIBk tgj non poteratfame ijuod uolebat, fed cogebatur dgcrc ^uod oderat : quèd 'm eins carne bonum minimè habita-nt. Omnia tamcnpotuitin Cbrifto, qnitad faam Apoßo beam nocdtionem O' propriam falutem pertinebant.Ad bacanimaduertere oportuif-^ tjuod priuc dixerat,fehis tontent’on effe 'm quibut eraf.Qrfenoffe ethumilent effè çr exeederete^y^ faturari, (y efuriretcT abundare.f^pe fiiiriampati. Nc fcoc uida-etur ex iaiiantia dici,adie-cit, omnia qu£ pojJet,femChriflopoJJc, qui feconfir-iHaiierit. At iüiPelagiani ubique torquent,crucifi-ÿtntferipturof. Ham quacuaque occaßoiie modicula ex xerbis accepta,liberum hominis arbitriu uellent omnipo tns conßitueretdcß quid gratis Dei unquam conccdut,, td itafaciunt,ut gratiam in natur am tranßorment,quant f’bifnguntinilarcuiusdam habitus, aut ucHis uniuer^ falls,atque communis, qua;ßt m acre penßlis,ut qui uult indiiere, per fe ipfum 'mditere ualcat. Et eleäioni diuine fermé nihil tribuunt,cr quamuis id uafrè dißimu le!it,omnùt uiribus humants fcrmèafcribunt.iîacfanc ieeaufanostam pctulanter infcélantur, quando uerba (Ihriüfquibus dixit apud t.iatthMm: non omîtes capiut tierbuin ijhd,qui poteß capere,capiat:ßmpliciter accipi iiws afßrmätes munus hocfeipsu caßrandi propter Euä geliit, neq; omnibus hominib. conuenire, neq; omnib. in genijs cjfe utiletciuod hanc facultate Deus non omnibus, pro cuiufq; arbitrio largiaturAlU ucrô audent dicere neminem mneniri poß(‘,qui caßc,ct continenter uiucrc ne-queat.Et licet gratia Deifateantur id hominib.cocedi,e-am tarnen omnibus expoßtam clamitant : cr eos tantü di éiitant,donu continentia; non habere, qui ipsu no uelitit Caterùin ab eis hoc libeter audirem, An omnia Dei dona itaßnt comparata, ut quilibet habere poßitex cis quod m 4

cunguç uotuerit^QuK ne/ciat dona Dei effe régna,dini’ Don» det tias,pulchritudinê,z^robiir corporisi^jutciameontK! noftra^'oquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nofira potejbte no effe: r.epe utfmius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

externaf,crciniead corpuicrcarnem attineant,c^i^‘ ! circo non debere con fern ffiritualibu^. Sed helt;c dicerf, eß nihil dicere,^uando(]uidem 'mßiritualibui uideor wj hi deprehcndere,non fccu: euenire.An putabunt ifipop turn'mined facilitate, ut fcientiam legis, zromniutntt-rum diuitidi UiM tantam hdbcdm,qudtd 'Paulus fuit donatusiCertè non eß. Cinamobrem non omnia Dci^‘gt;‘ itd codocanda fuiifinnoitra poteß^te. Quia tauten funt hibriaeanguitlæ, rurfus elabi conantur,dc diccref'' lent : L^a funt dona gratis data, feu gratuita : nos antt«^ loquiinur de ctclibatu, ejui eÆ 'inter dona gratum facielt;gt;' tid codocandus. In erroribus ißorum nullus eßßnis: per abyffus abyffum muocattquandoquidcm nulld opefi feu dona, excepta C'orijio,nosgrdtos Deo faciunt. ( potius quia fumiis Deo grati per inedidtorem,indeß ; ut dona ab eo nobis tribuantur. Sed iam operiCpretiin» e^:iluindudire,quo}nodo uerba h^c Domini, nemft' Non omnes capiuntuerbum ißud,fedquibusdatunteil' Quipoteid capere, capiat : qu£ plana funt ac diluent exponat, hoc eß,obfcuret, uitiet, atque comimpat. P'l' D e uerbis j«M)w fingit, nos dicere,his uerbis, qui poteß capere c(ilgt;i Chnfti qui at,Chrißum uoluillehomines deterrereàctelibatu: pöteft ca- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;'k,,«

Chrißu hor tan eos qui poßut. Primu, inquit, no huius rei sut capaces. vbi oportet 'mtelligas è diuerfo alu quos capaces effe,de quib.illicà fubdit,q poteß eapetect pidt.î^b itdq;,ut tße inetitur,aioChrißu deterrere,fed‘gt;‘^ hortari^nimiru iUosqui dotto huiuûnodi prtediti frerint

de VOTIS et CAELIS* ZSf fioniam fubtilißimuivir animad’iertit ob^hre ßbi uer cotendit,hoc loco accipièdum efjè pro, UC uthmc tropuin dffirmct,non rejpicit, ut dc-, circunjkntias uerborum Chrifli^non ad eu, lt;iu£ t^£ccßcrunt,netjtie ad ea,qu£ cotifeijuuntur:fed tantùm quidam fcriptur^e loca inducit,ubi ait,pojjè,pro ucl ^lt;'y‘iccipi, Quod etiamß e^o d^re-n^non proptcrea con-^gt;ncitur^hancßgnißcationcm hoc loco cjße [ufcipiëdaA. ^‘d enitnß alibi hoc modo futnatur, numßs.ttm hoclo^ tritintelligendumlSi o/.às uobii traiißibßi.iitiatori-dixcrit in compluribus diuinießeri-ptura locis.£^,ßumiturpro ßgnißcaticiuuin itacfue di~ corpm meumjn ßacramentoBucharißi£,ut ^°lt;]‘lt;iniini,conficicndo,uerbum eil,pro ßgnißcdt,opor^ ‘iccipere,ontn es ibi cLimatis,omnes contradicitis,ne À 'lt;^^dimpanatione,ueltranfubjhntiatione difeedere co 2‘‘nini:qumn tarnen uelitis, nolitis,ex antecedentibus,co ß^Kcntibus.cr circumßi,ntijs,hifloriie can£ Dominidey f’f ueritate natura: hunian£,qu(eßdt m ChrißD,ex capite ßxto loannis,cr ex naturaßacramentoruinßriiiiter pro ^‘^tur,uerbum cli,accipiëdum ibi eße pro ßgnißcat. Pro gt;^dc,ciuod tu,ac tui ßnulcs non patimini, ut alij quamuis ^tefaciant,curipßtamßacile,acßne ratione ußtrpatisi friintm uobis ex antecedentibus,conßequentibtis,circimt flxiitiß^uerbis textus,cruiuisrationibiisprobädu»i fitit hoc loco uerbum poßeßdemßgnißcare^ ^uod ueRe. Po-ßta ne troput uideretur durus^coinodumfiußet alia pro-dnccre loca,m quibus talis inctaphora ußurparetur.quoi Itos in exponendis Ulis uerbisc£n£ doininicie diligenter obferuauimus.Qnarehoc tibididlum habcto, quoad ra~ tionibus non cuiceris,ita hoc loco uerbum illud accipien-ium,etianiß mille alias mihi ßententias adduxeris, ubi po

X9lt;^ PETRI MARTY RI ƒ te R,ut contendis uccipidtur^nihil quod ad remltuâp'“ ; probaS:i.b!arratio fané EuangeUâæ plurimum nbsp;nbsp;nbsp;j,

facit.üam fi rationem adhortaadijequatnur,lon^èt»'i j ficatior adhortatio,fi dixeris. Qui pote^ capere, df^ Îuàm dicendo,Qui uelit capcre capiat. îbi e/iim adhcf^ itur omnes,qtti pofiûnt:hîc uero libérant uolentib-ûuet optionem,ut fac!St,quod libuerit. Cùm fe£lerK,qui uolunt ibi Chrifiu dcterrcre 4 ctelibatu,t^^ iis potiut,Dontinü ülis uerbis adhortari ad uitamd^' cur non idgen ns adhortationis ampleäeris^ quod efficacius eUèMtto,quod Faulus ait,Quen^ fuulgt;‘‘^^j donum,aliuiKfic,al:uiHautemfic.EtChrißiS adietitgt;r quibus eâ datum. Quibus diligenter hmc atq^ indtdr rôtis,maximè conuenit,ut pofi'e,hocloco pro fuaß»‘r cifZT gormanafiguificatione accipiaiHus.Nâdiciti‘'^‘ Chriihis,Non omnes efiècapaces.’deindeuultadhott^ no dicere,qui uult capere capiat.Hoc enim effet ofi^, fia no refirre,crfibiperinde elJè,analiquis capdißquot;quot;'! copiât. At fi dicat,Qui potejlcapcre, copiât, o/kuddi adhortationefuo eos tantü excludi,qui no pofunt. amp;nbsp;, mum fiibijcitfedquibus datum eïl,ubi diferiminis collocot in dante,non in accipientibus.'Deinde Pàul»') inter pres accedit,qui oit,quenqftium habcrcdonii:£^‘, libotum no uultpracipere,nonfigt;lùm quia no habettfi^ datum Domini,fedneloqueucuipiâneiîot.Qÿii ejjèt loqueus à Poulo inie{ins,fi quicuq^ ucllct,pofft‘‘^ te qui polfet,zrnon uellct,laquemn fibi ipfi neficret,’''^.

ApoRolus effet accu fondus,qui iuberet, qua fent,modà uellent.Hacomnio tefiimonio reôiè iudicf fotis demonftront,ex uerbis induâis hoberi,noift)]^' ’ manibus nojiris calibatus obferuationem.Sed huttePf gianum od extafin mir or: qui quum citaffet iüud

, quinto,Non uultis uet ire ad tne,ut uitam habeatif,defuo addat,Pcte{iisadmeuen!reperfidem,crreßpifcentiam, d fcdcùmhccat,non uultK:alioquin ^uid attinuijjet Chri-, | fium loties âlosad crcdcndum extimulare ,ß integrum , ' nbsp;nbsp;nbsp;ttoii e/Jèt illis credcTi iAdde,(juàd alias in crimen non ßiif

( I nbsp;nbsp;nbsp;fetillis uertSdum:.lt;]uàd non crediderint,niß licuißßet iliiî

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sfeiere.Alq^iiiud Ihtim lAatthieiadducit,iïierufalê,ilic

: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pußosßios ßib alis,e^noluifiiiEt addittSi Chrifli»

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flut edomtiißius nouifßetjllos no poße congregari,ßvel

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffirfttfro Pelagianum ißum elße,no pudebit, (juia hodie a~

I «O'O ab illo minime difcedunt,cim gratiam, cjuam ponut I nbsp;nbsp;nbsp;ßciant omnibus communem,(]uam acciperc ßt in cuiufj;

j potefiate,ita,ut hoc modo uel parum,uel nihil dißet à na. if nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ittra.Pelagiani planeß cjuis bene fententiam illorum dif-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nirat,minimè talem gratiam negaßcnt.Sed itlis nüßis,di

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;casobfecro,(juis efl noilrum, (jui pofsit ad Chrißum ue--

j itirc perßdcm zxreßpifcentiam, er ^uum id in manu I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiafit,nolitlAn adeo gratia: Chrißi es aduerjarius,tit non

ƒ confirmes in manibus eße hominum,pri:ißtuam ad Chri~ H ibtm conuertanturlSi hlt;ec in manib.eoru/m ßtnt,ciir Deit f, j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i'ogamus,ut Ulis mentem illuminet,cr cor aperiatllUi tä-

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tum rogandi cßent,ut cÖmttnia ha'c,ct qu£ uulgo ßnt om

priore,Animalii homo non perapit ed,cjui£futit Dei,neq; rnm pote^,guöd äultitia iÜi lunt.Citm dum regenerati ßiiritualia non percipii!int,(]uo}no‘l‘gt;' po/][tint credere f Cumq^ exfidcßt iuflißcatio,cogegt;i^^‘., ni^i homo ißt dicere,homines pojße iuflificare feipß^' ] ßnonpoffcntßncjuitJIUsnon pofßet in crimenuerti-^^^ ■ cum Deo ipfo uult dijßutdre:uerum iam ipfe reßron«^ ‘ poßintne inßdeliumparuuli[eipfo$ ab originis liberareîCertè no poßttnt.Cur igitur HIk in damnatioquot;^' non tantum in crimen uertituriExeo guod hoinint^l’^!' cdtis oltwxij ßtntßRe uult efßcere,illo$ poßße feipß^ rdre:certe lt;}uif.p ualet femet ipfum occidere, cuw Jefeamortuiinonpoßitexcitare. quot;Voluit Chri^bifß^' Hierufdlem congregareßpfd uero noluit:ergo in^tiitf' tieUepotuit.Hit funt abnegantium grdtidm Chrißiir cherrtmiC argumétationes. tioluit Kierufalemßoc pid hypocritdru fynagoga id ßeri,gud tarne inuitii,^^^' ßm^ciuos uoluit, congregduit,neq; uoluntati eiut reßflrre.Quii eil:,qui ad Chriüum uclit ddduci,niß P’’“quot; dominui uoluntdtem eiM immutarit, o' ex mdla boK^ ftcerit ƒ Ciuoad eil in nobis cor lapideum à Deo ßumus duuerß. Propterea neceßarium efi,ut ille prin^^ carneum m/èrdtjqucmddmodum dicit Ezechiel, ceant nobis illius prteceptd,0'uoluntdtes,quie antetbjf^ cebant.Non labordt Chriilusßuß,rd,qui feidtomnef Pquot;) fe congregdre,quos ille iuxta fuam clc{lionem,dtqi deflinationem dggregare ßbi uoluerit.ïnterim tatnenf^^ ftd hominis uoluntas iure dccufatur,licet dliter no po^ Quod enim aberrat à lege Dei,oet‘/m ed pugnat,^ii^‘ uis nequeat ßbi ipß reli£ld fecus dgere,c'um turpe eil,^“^ ab honeflOfCr iuflo difcrepdt.Quimautem iu{lè,lt;iut(‘gt;'^ Deus dccußet homines in ed infinnitatedcitnbeciHiß^^

DE VOTIS ET CAELIB. Xgp poftto5,non cft priefentif loci excutere,dtq; iÜis, qui dili-^tiuer cpiflolam ad Romanos legcrunt, non eü necejjà-•iHin'Srd tarnen hoc eR in Smyth^o admiratione dignunt ^uidutfalfa confirmet,ea producat,quæ longé magis O' f^lfafmtjOabfurda.Quidin prafentianitebatur proba ftlOinnes potje,modo uelintclt;elibeselJè,quodut docui-»MSjiilienum eü àfcriptura,ld,ut conjbibiîiat,inquit,ho-»tines poße,o' credcre,o’ re/tpifeere, ita ut nemini non bac facultat.Clue fententia,ut hjeretica eü, ita 13 amp;nbsp;f ft abfitrdior,o'i facris literis alicnior,quàm eadec^e probâdam a/]umpferat. Nam clt;elibatus 4 U ffßeneratis affumitur,qui per jßiritum Chrifli receptum »‘res aliqtiaihabent,quibus Jßiritualium poj^int fieri co-potfs.Crfdcrc uerô ac refipifeere, cùm prtmùin homines igt;!eipiunt,erantantea in morte, neque ad fiiiritualia uel “itelligenda quicquam uirium habebant.At his hominib, »ßiuenit,quodetiamlapidibus,quiä montibus altifiimis prtcipitanturihi enim primùm leui motu cadunt, deinde obtjiunto citatius rapiunturipoüremà ingenti ruina de-ddtint i« uallem,aut in barathrum obfcurifiimum. Itrf lyS Wifoitur ab initio paululum quiddam fecus diccre, quàin teuera habeat,fed quo pergunt ulterius ad fiua uel confir fnanda,uel illuRranda,in grauiores errores décidant, ut detique lapfu euidentifitmo,fefe in apertas herefes con-ijciant.Deinde quafi pulcherrimè atquc appofitifiimè lo-(ttm iftmn Matthie i traâarit,ac expitcarit,iaüitat je teln fcoc è manibus mihi excuj^ijfi'. DicM,hunc ejJèTheologo-', rtt«Hfftorow,lt;jMÔd lt;tlt;i eius impreßiones omnibus arma:-excidant.0 filicempapiRarumTroiam,qu£talem pr» pugwtorfin habeat.Telum quod mihi extortum gloria-tur,ciintdiuinumfitfi(lmcn ,jophifinatis nefeit cedere, fedmui{limi,o'injuperabile perjb.t,teternum^ durabit

Z^O PETRI MARTYRIA licet prit dolore atq- inuidict papiüäC rumpMtur. MU ro attendendum e]t,quoinodo Hercitleum ifaiu robur,^“ liud teluni diuini annumêtarijjCiuod pro nobis acriterpf^ gmt^coneturfdcereirritum.Propterßuprn fudin tixornn habedt,inquit Pdulus^cr qu£q^ fiium niruW'idf^ bidterdt Smyth£us,nos omnein ui^orite hdbere, qudglorieiniir,edq; non dmn partatneque ßbi tentpt’'^' re poteB:,quin Ouidium poetum prorfus failuin di cdfiißmum Ingenium ddducdtdeArtedmdndt,c:t'i’llt;^ quoqipr£ßdMmfdnd;fu£ theologie non contemneii^ Tdinen adßerid uenif.QX ut demonßret Pdulu his noluijße contmetuldre„uelpr£cipere indtrimoniu/i^oquot;* nibus qui ßtnt in periculo,ne fcortetur,dit:ß Paulus cerct,oinnino feciempugndret,qudndaquidetn potiusnU ginitdtem conßilit,dicens:Deuirginibus preccpturnio' mini non hdbeo,ßed conßlittm do. Acßubdit : Volo eße quanadmodum ego. Nozi f ft /zoc uulgaris dcu)iti»ilt;_^ preuidiße tdntu periculu gt;M,cr cduere,ne mdgißerg^‘‘‘'' d icdt pugndntid. Qjiis pr£ter hune tdntum muh uulußd duertere Hoc esl ßtpere.Siquisdodlißimus, diqueßquot;^ iudicü theologus dicerct Smytheo^ob tudmßripiditäteiib dtij;ßultitidin,qu£ß) à theologicis queßonibus trail^'^' dis dbßineds,redie Uli proßdto preciperet. At idepoß^^ ß dliqud beneuolcntid,cychdritdte ditäus diccret,opu^^ Smytheo tdntum dodrine dc pietdtis in re theologusdif quxfliones eins fdcultdtis comodè trdddrct,crquédibgt;ie-duminibic^concclßim,ego fané minime iuiUcdrauß“^ dodum,^ piusn uiru protulijße pugnätid. Prius eitiffi i» bebdt id,quod reuerd ißUis impentix couenire intelle^^^' deinde Uli bonu optduit,quo cd dcflitutus.Pxßicit itdqiu Pdulus priori loco comunem hoirunu imbecillitdte,a'ti^^ potißimuldqnitur^quib.dbddiilterijSyO'fluprisperitiib^ iwtxi’

DE VOTIS ET CAELIB. 29t iubet^ut in matrimonio dégât. Quod idë in friqiioclt;; aprrtius prteci{gt;it,dicêdo:Ciui no continent,ntt ^tnt.Poüea uerô dum laudat clt;elibtttu,ut flitit conditio-^^/rlidorem,ipfum omnibm hominibiK optât,neque func agit,an fit eiuf obferuatio,nel pofibilis,uel impoßi-lgt;ilii,Atclt;; huiufmodi eiui defderin ad magnam uehemen ftmij; charitatan pertinet,ut ad Ro}n.inquit,Pro fratrib. tlt;Ki{fecunhm carnem optarem efè 4 Chrißs anathema: ubi nonßgt;edauit,an idßeri po/fet. lam arbitrof ex his li~ qxtrelatiSjin nerbisApoßvli nihil ejfcpugn£, ad quant tuitanJain Smyth^um tantopere laborare oporteat, ^dgitatta}nrnnodos,ubioinniafuntpcrJjiicua,Gt'ipft luceclariora.Qu^re fußgt;icandu eß,eum tenebras obfcu-tißimas m oculis habere,nif ßrte,ut vidcatnracutHS,qu£ /boni fuperuacaneâ inférât de Apoß)lifcopo,ci'tanqip quîi fn«-ßncgotiointerßerit,nos,quosappeBat,fidijs placet,ar- rit ftopus ^^llones,docet,ouidnâm Corinthii per lit eras Paulo fcrip nbsp;nbsp;° *^.*’*’

lt;l^ßcijfentipaganifmo,crChrillonomcndcdißcnt,uxo ad Corint. fts,quas prins habucrant, dimitterent.Cinibus rejfondct i^pojhliis,bonum quidem ejß,ac commodum homini mu l‘trmnontangere,hocell,uelàpropri.i nxorc abfline-fc.Veriun ne ßiipra deßgnentt{r,quemlibet fuam debere, quam prias habuerat rctincre. Quare nos damnandot pT^onuntiat, qui hunclocum intelltgamus in uniuerfum quoad ogt;nnes,citm Apoflolus tant'um loqueretur de uxo-nibus,qutt iam duëheßiffent,nS aut de inducendis. Cluia quid ijtedicat de Uteris Corinthiorum ad Paulum, conie-

beant. Deinde,quum infra de his luculenter agat Apofro-lus,qiii ad Cbrißum conuertuntur,iubcatq;fr pars infrde-liSjCohabitare uelit cSfideli coiMge,nedifcedat, aiit repel

2.9i PETRI W.ARTYRI5 iaiur,ui(lclur ab'initio locjuigeneraliustt.empe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

mnes,lt;]uijutit m proiliui,ut fccrtciur,aut adulterijt lgt;‘'‘ luantur.Qjtod ne uidentur obfcui'é dUlum^infrd idem dpertiu^,qui non contint nt,nub^:nt.ïion opm

nece/Jàrià yUtfingatur, Apoftolusnb initto coniugati'5,ne fcilicet unus altemn dt'(crdt,quid,ttoi^^‘‘^i turn, ut dixitnui, hoe deinde dgit de mßdeli coniuge, quoad onmes ex Domini prtccepto iftiid indddt,titK‘'^^^ tnulicre non difceddt,neq^uxor à uiro.Cùm itafjitikfi^^quot; ieâurd,qud ifliße opindi:tur,ç/ ddnùtti potcß,Cfgt;‘dl“' Nf g,- JMOtterf nos debet,quad Stnyto^ us dddù deuO'^*’

, quod ßgnißcdt ddhd-rei-ejïrtiûter. tgt;ldnt habet ë;^;'rv,non è;)(_£alai.E.t uerbuM itpud boiugt;gt;‘‘'‘ thores,nonfoliigt;.:ßgnißcatrempofjeßdm ante fed etiam occupo,adduco,dcduco,^ applico.Seq^i’ß' cris Uteris talia ßgnißcdtd defunt.Siquidein laeobt feribitur, iilt;Ai

tur hic ApoHolus de opéré iam pcrßdlo, quod qiiif^‘‘‘! hdbuerit,retinedt,fed de co,quod uult,ut pij ßbi per pattentiam.Et im.ad Timoth.cd. s. ‘’'x k-«‘

sHÎc quoq-non loquitur Paulus de tintore,f '' prius perciti ßterint cbferuädo,dc retinedo/ed ittißr cùmuidercntd Paulo fumptam ultionem. Pt loans tr/ivitiff (i f TOf) vièfgt; ‘^8 ƒ XM viü/J. No exi/Üiti-^^^^. eH is,qui credit,uitdm,quam prius habucritrctinere,r credendo iüam ddipijci.Me plané tempus deßccret,/!'quot;' cutiones huiußnodi uelim undiq; corrddere.QuU obßAt,uirfapientißme,qum Paulus dicdt,cuic!(nq; culum imniinet,d jcortatione uxorcm ducdtiEA‘^ tcH hoc ßgnißcareloßendmtis tam effe banc quoq; uerbigerinanam ßgnißcationemtcr fenfus cil admo''^^^ tonfentaneuSfCÙm Apoßoliis di/ertis utrbis idc/it pr

DE VOTIS ET CAELIB» iuiedt.Dcinde qu£ jcquuntur,minimè Cectn 'mdicàt,licet iiSmythituf/ùlsô pcrfuâdere contendat, cxeo quod j'cri buur:Vir uxori dcbitam bencuolentiam rcddat, quafi de Koßreturhicdeconiugatishaberi [ermoni. Attmhi po tiuî utdet{tr,ut, cùm propter/bmicalionent matrimoniu iufferic his qui uerjantur m pcriculo,flatmi dcofficto co iugitorum pr^cipiat, cr de eo prlt;efertim officia quo fcortitiouuertitur. Idcircomoxttdiecit^'üolitejrdudare inuicon. Vrtmion itaq^matrimonto eos copulat, deinde Mt qu^faciêda Jiiit in coiugio,ad cUitÂdM neffiriM co-tumAtiones. bJeq; intemperante5,crquidduruntur,fcu fcortütur, ad uigiliM,ieiunid, preces, ut facit Sittythatuf, ibie^auit,qtiô 4 congreffiu muliertl temperare poffient.Si fgt;ot paâo,qucmadmodum nunc expofuiffienmut inter-pretati Apoliolum,cer[è fmplicë textum fequiinur,nihil Abiiodi admittimus, neq; ificertof conieilurax captatnia. Ne tÂiticn aut moroffiaut difficiles nînùu habeaihur, Smy d)iuni,zyqui cum cofaciunt, diuinajfffi cocedamusfqit/g ramiisqfnoflrat fententiee quid offifiat eorum conieüu-inferprefatio tcaufam eorum fatte minime facit me liorem, Nai« ad cccludendum quod uolumus, ducendant jciucet uxorem effie ob periculum feortationis, çy adulte tiffatis efl,quod ifti nobis ultra largiuntur.Si enim reme liium contra libidines eÜ,kabere,uel, ut uolunt, adheere-feteitaciteruxori, nonne idem pr^Rabit ea quam duxe-, fW/ùm antea iSam non habuerisl Porrô qui retiituit diu 1 nbsp;nbsp;(«« pecuniasffi lUis utatur ad res neceffarias comparan-

I acquiferitlCiuis non miretur eorum fubtilitates,qui tain I nbsp;nbsp;multa dicunt,ut nihildicant ? Mitto,quod,ut dixi,Paulus

I difertèiubeat eos, qui nô c5tinent,nubere.Curfi ibi eum I (rrrepojfuntfhic adeà fctorquent,ne utemab iUo au^ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

Jwitó { Atium uerà locum, quo robußißime aiiuef'f‘1^^ rum 'mfania expugtuitur, ita molli brachia Smytho^^ tmgit,ut cum dicas ambulare fitter ariflâs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

frium donum habet à Deo, alius quidem Jlc, pc. Foteß ex his uerbis aliquis, modi)ßt alicuius elicere,cuique dißribui dona, pront ipßuelit À fanäo,crnonpro ßio ipßus arbitrio t Oportetß»^^ inodum ejje rudcih,^^ hoc fibi perfuaßrit : /«lt; in eadem ^pißola ad Corinthios dicatapertißi’»^’^ ritumßtnüum dona partiri proutipfeuu/tsnoH^quot;^^' dicit,prout ipß ci prtefcribimiis. Aliati enim ditur ut pttdicc caétéque uiuat in coniugio : ilii tuf non conucnit ; A.Ueri uero datur, ut abfqucindtf^^ nio caße fyncereque Dro feruiat : iilinuptix no'r necelJàrite : atqiie ßortaßis ad matrimonium, risfamilitsque regmen eßet ineptus. i^on eniin leutt^^ contemnendim fJonm Dc:,ßeß- in matrimonio‘'^ modè,fanclè,dcpiè gerere.Clu.cgt;dß quisque | donum habere pro ßsauoluntate poßet, cur dixit f*’''' lus,proprium donum effè cuique datum, uel aßign^^^quot; Debuit potius dicere dona htcc^lt faucret ißontl^ t^' poßtioni, omnibus cßße communia. i^emoauMitt^^^ uidetpropria opponicommunibus.Atnonitaloq»'^^’ cum tarnen ad perßuadendum ctelibatwn in imiiiafi'’^ nihil jiiijßet ualidius. Hanquain ci hoc excidit ' iüiperpetuö inculcant. Omnes poteHii eße c.(lilgt;v uelitis : Dona iüa, nempe uirginitas, er ca-libattitot^' nibus communia ßunt, omnibus liberè propoiiunttttßl quisq; modo uelit, capiat: ßcadhortatio pcrfellaßijß' çr compléta. Citterùm quando er Christus ct■AP®' iiolus uerba proßerutit, quibus demonßrant Hqtiilor non omnibus cxlibatum fuadete, cuod non otmutt

DE VOTIS ET CAELIB. âlumfa{{ifint,guid iSlos oportuit, eorum fcmiones t^nt miferc torqufre^ tJon erant iBi profcâà ant ^ipitct, aut trund, dut lapides, ut ht fuis uerbis non fenjcrint ilium fcnfum, quem nos lt;juoi]ue fentimus. Quicum iüis occurrerit, cauere debuerant, ne rem fie profanèrent, ut adhortJtio uidcrettir fi-igida: (juod dc-cidebat prafeferendo, c^libatiein non conuenire omnibus, cum tarnen omnibus efiet communis. Quod itaque tierba fie librarrnt, caufa fuit, quia de indu-^ii O'data opera docere uoluerunt, uirginitatent 'SX ealibatum ad quemuis non pertinere . Hoc fibi Kilunt ilia Chrisli uerba, Qt^i pote^l caperc, eapi -

: O'fmiliter Pauli fenteHtia,Qnilibet propter fin-pJ'ii« fuam habeat. cf : Q^isque proprium donum ^’^bet.atqueiUud .-Hsce non duo,ut laqueum uohis ùiijci '^n,necnon: Quôdfiqiii indecorumuirginifii£piitet lipratereatnubendi tempus ,cgt;'fie oportet fieri, quod facial; non peccat. or deinde: Qui fint finnus in sarde fuo non habens necefiitatem, potefintem autem ha ^fits proprite uoluntatis ,or hoc decreuit in corde fuo, w feruet fuam uirginem,bene facit. In quibiis pofiremis ^pafioli uerbisillud eâ confideratu digram,quoddi-sit, Pt necefiitatem habet, aut non habet, l^^am inde col ligituraliquibus nuptias ejje neceffàrias. Haberi etiam “d) eodem, Melius elt nubere , quoin uri. An tu piitas, ‘ê'gt;ota)fefigt;iritumfandlum,qui hontm uerborumftiitau l^ar, i^as loquendi formas , fi acccipiantur firnpli-pliciter, or iuxta uocum fignificationem, demonfira-nonnullis necefiarios effe nuptias fcr non pofie o-”gt;aes per infirmitatem uei aduRionem c^libes ejfe {

tur^ufqud ud femel ifta doceri curauit, qu£ SmythiU^i dut eÔplicei quaß notißimaßnt, perpétua nobis oii/ dunttatfemper fx proprio capite, nunquam è diuinisH' tcris.Conßderet autein ledor, qiiàm dilute inrcrpreteiHf ac tradet ide nofler locu, quem habémui præ manibiiS' Qttifq; proprium donum habet à Deo:fateor,dit,cii'igt; omnibui dodis dona hæc effe Dei,et ideo ejße ab iüo clU* petenda, tum etiam precibus impetranda, Sic ctrbitratut fe fdtis frdße, atq^ obit : eiq; fatif ed unum aut altertiso^ fus contorts intcrpretationis adhibuiffe tcdem. CurtK^ conßdcrantur ea qus prsccdunt, ex quibus facile did poteß, quidnam uelit Apodolus ? Volo, dixerat, omquot;^ eße ßcut ipfefum,quemadmoducrdccimoqudrtoiii^lt;gt; rinih.priore, Volo autan uos omnes loqui linguii,ni^ÿ^ autan ut prophctctis.VeUetquidem Paulus ontnesh^i habere dona, qnum tarnen fciat non eße in manibut cd que poßtum,utßbi,quod uatuerit,eligat : quumßid«^ I laiidusßcerit, qui alios pofuit apodolos, alios propbC' tas.alioseuangelidds, zrc.Quandoitaque dicitur,Vigt;ligt; omnes elß‘ ßcut ego fuin, datim fubijcitur, quid objict, quo deßderium dus non impleatur, nequeßt poßibile,iii quilibethochabeat. Qu,ia,inquit,propriudonumqnif' que habet à Deo,alius quidemßc,alius autcmßc :iicoii bet quifque contentus eiße propria forte, pnefcrtim cjd । utrinque falus condat, of d Deo datusuterq^ approbß tur. V'on tarnen inßcias eo qu'm,ß quis exidimaueritjc tnagis sdißcaturum proxiinos, aut regnt^ DeiproitiO' turiimin cic!ibatu,Deum rogare debeat, utßbi donutu eiufmodi largiatur.Ctuod ß non impetrarit, icq- !abi ni' dent, etf aduri fenfant, itauteiiis turbctnr confcentit, etv Ù pietatis cHrfu,^^^ d fandis exercicijs impediatur, mi triiiioiiiuiii

de VOTIS ET CAELIB. 297 ffimonium ineat,atlt;j; illo Dei donoßt contentai : c^uem-odmodum Donatm linguarum dono, quum inteüigeret f'^po/l'e Dei populum magii ædificare prophetando, déduit oritre,^uo prophetite donum impctraret : non enint omnibui Chrifltanis fiât commune: ac,ß non ualuiffèt ob ^nert,oportuit illum fuo dono linguarum uti : no tarnen

MEcdeßam turbaret, fed opportuno tempore atijue lo(o,zr,ut iubet Apoüolut,prophetâti cedere. Honfunt ad falutem neceffarid : idea noneflopui, utcuilibet toncedancur. EtfanePdulo uidemitino fuiffedetrailuni iimulum carnif, c^uum tarnen id tird Domino petijjßt, ^^“ftjuippe in hoc petitionumgenere fuos eledos non ß’xperexaudit.Qjiüd fi tantopere libeat aduerfarijs ejli pfttinacibus,^ htcc uerbd urgere, V0Ï0 omnes effe ficut t^o fum, dudidnt etidin eundon Apoüolum ad Timo~ tbeum Cd lolt;jiiendiforma utentem : Volo, inquit, iunio-fts nubcre: lUum urgcdnt, tUum interrogent, num con~ trariaprdcipiat: Ç^uibui rejfiondere poterit feconfcntd nea loqui,iion pugnantid : quid ex beneuolentid, er fitdte quaergduocdtos Chriüidfficiebdtur, eos uellet 4 xioleilißcuris liberos:fedquiahocfieri nonpoteß, V quifque proprium habet d Deo donum, ideo uult iu-niores, er quotquot de cailitate periclitantur, nubere. lüit (i{ntclarißima,per/}gt;(cud, facilitt, neque uUa ex par-tepietatem labefadant. Qnid oportet nodumin feirpo querere l Exiflimant aduerfarij, er adntudum inepte, proprium donum referendum ad uoluntatem accipicn-tium : quod quifque lOud habeat, quod propriè aefingu-Idriter fibi delegerit : quum Deo potiut quam homini libera diüributio fit relioquenda . Vtri magis piè fcti liant,'iudicet pius ledlor. iUi dicunt, (Quifque habet i Deo proprium donum,id fcilicet,quod fibi propriç optd

298 PETRI MARTTRIS , runt, er elegerunt. A Dfo quidan fdtentur dai,r iuxta cuiufijtie uoluntjtem, deledlum atcjue quaß frf donrf pendcitnt communiter omnibuf cxr' Plato, ta : ut Plato ad fincm dccinù de Republiea ;

mos uenientes in hancuitam,propoßttf ßbi mitlliir tibus, pluribùsque uitlt;e generAus, ejuodmagii pbitif' rit expetere. tlle quoque fatetur hac dari à Dfo/'*** ea proponat. Atque etiam, ut fabulatur, adeß PfOr ta ejui ßiadet, ut cjuifguc fapienter, quoi melint eligat. Suntne iRi pradari theologi, qui nihilo Chrißo, aut eins gratue tribiiant, quam philofophil^ conccßcrint, quan tenuiter aditiodum, er tantùiH f'' opacas umbras creaturarum nouerunt ? NoJ cimits D« arbitriumrffc, dona ßta cui uoluerit^^' bucre : er eum,qucm uultmatränonio iutigere,(llt;*\ ue ^atuit citlibcm uiuere :ad hiec expetenda ritu impdlit,eique ß(ppeditat uircs ad uitam coneeßeritypiefanReque colendam. Ecquis de btt adminiilrationc, er diflributione conqueri pattrit-Conqueratur etiant pcsin humano cor pore, qu(iilt;^^^ ßt mantis : er )nanus,quod non ßt ocubis.

tterba Pauli agnofeere ad Corinthios,ubiattrilgt;uit^^ lus diuino ßnritui libtram dißenfationem dotioruf'i er quenque oflendit debere contentum efje partiotiti dtque gradu concefßo. Agnofcamtis, obfccro, fcntcliy* numen potentißimum,tani ut rebus que ad rcgcntt^' tionem er falutcm funt neceffarie,quàm in dotiisq»^ à uobjs dicunturgratuita. Vicißimque attendamui manarum utrium, er noßri arbitrij magnam iitfrrtU' tatem, er attr:buamus Geo, qtiemadmodum par e^,Cl eledioitem er fabitem quam habcmtis per Chrillti^i er douorumfuorum ei libérant difiributionentpcnitl' tamtii

DE VOTIS ET CAELTB» ' 299 tmiii.Si earn fatcmurautorein eljc,utquifciuelt;(ut di-ucs,Mtfortif, dut nobilis,dut fonnofut nafcatur, tto pro torim qui crantur/edpro fud ipßui qui eos fingit, uo~ lun!dte,quidaml)igi»tu{de kisquiedd falutemzx dond ßiiriiiidlid/j}cilant,idm coiutderc: quum ifta longé ma ÿi q;ùin ilia noîlru cdptuitt,i!oftrd{q^; uira cxttperait i Non périt hoc pdclo,ftcut i^ti cldmitdnt, humanæ uolun Mit natura, quiti potiut cir rabordtur, cr confirmatur. i^MiDeusitd illdm fuis doiüscr gratia conßrtnat,uf-^teô,ut,Grillis qu£ ßbi conceßa ftint,dekâetur,il-probet,iHdDeo aJcribat,Gr tSisbeneutatur. Quôdß qucreLu carnis cr humand rationii uelint fedataf, zr Querelis •‘tquiefcentes diuinis iudicifs,in bis quiregenerati non humanæra f’M, id fru{lrà tentant : quia nun quant id obtinebi- p“quot; igt;ir,itt DciM humand prudcnti£ fatii^aciat. Qjtà ue- teft fatnfie fû ad pios, non ell ncccßarium multum ßtdare, Ndw iK/i «fr« pietatii rcgulainfcquantur,diuin£cur£dt-

adminiîlrdtioni fefclibenter fubijciunt. Scdad no-,ltrum reuertamur aduerfarium. Tandem uenit ad locum mitigandum, irnô, ut reéliM dicam, corrtmtpen-Ao», qucm maxime uidet contra fe facere, Ciui non continent, nubant. Mirtwi eß, quàm ßtbdole conetur tda,ac ridicule euadere. ißa, inquit ,mdndduit Apo iioluf non adbuc nuptis,c,~ uiduis, Qjais adeo cacut eß, ut de hoc ilium monere oporteat i C^ui en'mßtnt alioqui apti matrimonio, niß qui ttondum ßnt eo a-Uricfi i Qjtaß nero Chrißianui quißquam , nedim Paulu(,iubeat ilium, qui habet uxorcm, uxorcnt duce rclQuiiherclènon mirctur Smythaum tantum uidiße, patrimonium ßdicet pr.ecipi, aut innupti!, aut bis qui funt in uiduitate i No; admodum itupidos, ac he betcs exigt;limdittt, qui de hoc cßeinus admonendil

300 PETRI M A R T Y R I S Addit prteterea hmcnonfcijui,crfdcrifià5, cr hilf uotum cMatUi nutKupâtimmt ,liccre matrimonm* concrakere: quèd Paului de iüistionlogudtur.Vnitiii^ exApolloio hdbcat, non dielt. Oportet lUi credcre.f^ commijjct eftiequitM, qua PapiR^e tradunt oportcre 1^' cTdf literM interdum moderari, dc regi : ut non .uerborum,ut lolt;jnuntur,j'ed fenfu Pccleßit inteDigdnif^' tjuie eüjuperfcripturdi, er fitperc^luin er terrain, fuper lefum Chritium. Dicat iüe, quo unqudin locoP’i'' Imeorum mentioneni fecerit,qui perpetuum «oMfii’* cMirtumlQuos quum nunqua dttigerit, quoittodoiHo^ dieltexcipiiParte Paulus eratadeo ^upidui,ut ijnn’quot; isie locus eßet nidximè idoneus ddeosexcipiendos,nt^ ' cipc^enturmiferiuotifrdgi^ut tufempereosdceufn,^'^ no :fenferit,dutoblitusfiierit,hanctuam mfei-eren^if^ ' ranaam exceptionem : autß uidit, de indußria, ut retj iüppreßit. Et neeeßeßait, ut Smytheuis,ernonni^^i quieum prtecejßrunt, hune Pauli ntißeruni lapfum piiane ßud qudin dcutißima corrigerend. Hunc uides, quo loco res htereat : t-ios tibi non ere dintus,tu probas. Quareargumentum noilruinuti ciepitßni“'^ ildt.ftäbitque eeternuin, cum uerbum Dei omnibus rebus pereuntibus perire nequeat. Ad hlt;ec utJtsb-ret, quàinego abßirdum paradoxumque dogma tutai in noilra potelldte non eße ut prceüemus, idcèque «lt;’'* uoueiiilum,me remittit ad prißcos patres ueterisPtjh-menti qui multd Oeo uouerunt. Interroga, infb eos, cur idßceriiit, ß non licuitl Addit pra-terea : Df' US nónne ab dlijs exigebat,ut Vota rfdderent ?

iuxta tuam ßententiam rem iUicitam exigebat. Scriptutt coßilit Votd^eÜ inquit,Vouetergt;eo,et redditeiet ftPdu'tus iUa cofuluerut.üu illi,quae no licent,cofultb^‘‘

DE VOTIS ET CAELTB. ^01 UÎcadeo exultât noßer,htjearbit)e;M mepropina/Jè omnibut ex:biliindum,ne dum ridendum. Vrmùmuelm Dteminiffe lediorem,m aßfertione me banc rationem addu xijje,necjuiiijuim uniuer/tdemj'ed utfingularia gutedam uo[it perrcrtngerem,ciu£ dixi in manu noftra no ejjc prit filtre,priecipuè Jfieâans uirginitatem,cr Cielibdtu,de qui lnKagmi(f,nonqucgt;d omnia qult;e ueteres promittebant, iti)uendo,reddere non potuerint. t^unquam planéfumin fieiatui,m potejl2tte,uel arbitrio pif hommis iam regene-^ rati fiidre,uidiimam Deo piè maàarc:oblationes aut deci ^Mofime,atq-aliaidgenuf.Erant iÜatumßdei fanila (xercitia,i;y à pifs exerceri piè poterât,ut hodie tw quo ^iießonteac libéré fitcpe accedimus ad laudes 'm ccetu fa-eroDeocelebrandas,e:^adcomunionem Eucharifliie eu ceteris fidelibus pereipiendam:ßmiliter nîtquam negaui, w manu ejß hominis regenerati,per Chrißunt,quißgt;iri tifDeiiamagaturelecmoßyam exßdepauperi dare. Verum cur i/k. uouenda n5 ßnt hac tëpejlate, rationes priuf lt;tdduxi,neq; iüas nucrepetere oportet. Qjto uero ad hoc itrgumentuin,illa ego uota damnaui, pro qu ibus ißi tan-iopm pugfiant, eaq; dixiextra no^ram poteflatemßta qitodßero exhis,qt.£diximi!S,iamßattsapparere. lion aliud ergo coiiclull hac rdtione,quàm ca:libatimt,ZT uir-ginitatein proprié non eße uouenda. Hec uideXe poßiem, (juare nuhi Patres ueteres adhuc obifciattcitm ueteri Te-Hamcnto uota femper coneeßerim. Proinde uideat ipße, contra quem ifiA dicat.Q^uomodo autemßcriptura dixe-rit,Vouete,cr reddite,fuperius explicaui copiosé. Illud item quod impudenter aßumit,Christum cgt;'Palu uota co fuluißl’,no femel negaui,ut nunc pernego. Cgt;uarc cS fein per idc canat,nec unq probet,re 'mßfla deniq^abibit.Rur fus ut uideatur Deo muhu defèrre, caflitatis don ti ab lüo

}01 PETRI MARTYRI5 cjJefilrtur^quodhocScdomandixerit ialibro quem utcommemorMi,dec£libatuminme locutunf v eonßatjfed (gt;otius de ciiâitdte coiùugijyqud illi uehctu^quot;' ter opus erdt,edmq; neceffdrium eft, ut eoniuges i iiiftinterpetdnt, Quod ucro dicit,donu ciélibdtiifi^lf^“!^ giiiitdtis precibus impetrdndum,pro ut Chriilus Petite O' dccipietis,dd rem prlt;cfentcm,ut inoftrdtwlt;t Q ’ nihil fdcittquumDeus hoc genus donidiRribudt,cui luerit.Non Umen htec obft;Mt,quin uti dixi, dliquii n fit pctere d Deo,ft iudicauerit ddgloridm eius conduit uirginitdtis,dut cdlibdtus munus, Quibus nunc addo, oportere,ft ddeptusfùeritjÜud purum cdftum^ obfti^ re.QUQdftnon.fuccefferit,0'incotitinenteruiudtur,^ confcientid turbetur^cum tanto dninttc periculo ng lu(ldndiim,fed potius dd nidtrimonij retnedium conftÿ^ dum. ïtdque nuÛd teld,ùt i/k pricdicdtjO uideri c ntdnib.noftris extortd,fcd itd robuRè pro ucriutt gndt,uteius etcoftmilium erroresfùiîditus iuguletitA ut omnibus pdt(fidnt,pror/us euifcerent.

Tmpudenterquoq;inficiansillud pfalrni fic reddite,ad nos Chriftisnos quicqiiam pcrtinere,'*' ad ludxos tantfim,lt;Si:Iudaicauota ; qiiafi uerö uoiiC Deo quippiam, cxrcraoniale quidda effet,ac ludx'S f culiare.amp;nonpotius morale,pcrtinens ad Dei cult“*”,' ac omnibus proinde commune oranis xtatis, ’shotninibus.

Nunc tdndem cœpit iuguluin cdufa dtttngere, ftigidè,qudmuc pducis fdcile cognofti poteli.^t tioncm contrd me dttulit,nift quod pdtrcsdiftrit coWi«^ pro ft/h,re,Votliego dixi,c£remoniä ftifte dittiquitcp menti,o fth lege.odnte lege ftrudtä,ftd qute Chrift uenientedbierit,ct obftlcuerit.I^'iultdsq^; dt’duxi robul^

DE VOTIS ET CAELÎ«. 305 ßnnofq- rationef,contr(t c^libittuf, nbsp;nbsp;uir^nitatii uota,

5«4î nô refiUit^neq; ad ßtü fentrntiam probandain, q, in xouo ftiiu euitngelij notiere liceat,quicq ex feripturis etf~ ßrt'lAc iimrepreîiendcbât,quàdabfqiratione tneis di-udim ßde ddkibm,quajl eßfem Pythagoras, de quo ^ißipuliaiebàt,ip(edixit,nee eius dodrin£ aliâ rationè f^ddendam ejjè exi/litndbät.Sed quis non uideat hancar-fogantiànon in me,fed m iüü cddere^Qnomodo bic tan-^‘’■gt;nrcm,qudproponit,cofirmduititduïlo fanè ctrgumcn-to.Voia ego dixiad antiqnu tefknnenltvm pcrtinerciquia ”«$5 in facrislitcris,iuß ibi ea repcrio,c:riit itlic apparet (i’reauidiinae ob{ationes,o-cieremonias aliquai uerfnbö. i‘‘gt;’,qu£0)nnid Chri?Mm ucnturuitdumbrabant.Vndecit fflt;^it£saccefferit,umbrae intelUgunturccßiffe.Dixietiam iUif opta non effè,qiicd per nota Deus Patres ertidire uo ^‘lt;erit,utfu(t omnia iüi afcrib estent,et fefe ultra ei addiee-fi^tiquaptedagogiitfideles Chrifîi non isidigent, cùm id fercopiamffirtt»sTâ,uangelici,i::r literal Apofiolicas et-pertifimèfint dotULlIas ego rationes antea nonfolùm po f‘d,fedimiltiseonfirmdtionibiisconli't,biaui.lfietâtùmdi- dici „on citjuouere non efiè opus ceremoniale,fed moralcmeqi ui p ofs it m o det,qiiàdfimorale eljèt,rationcm prtecepti haberct.l^cq; ealeoput hoc dico,quoad reddendum, ne cauHletursucrùm de ipfo Ii0iteudiopere,quod ego c.eremoniain efiè affirma. Ran contenditeffi' uatuin moratein,et benam. At nil ad bonos iiifiigt;s,cr fimdlos mores pertinet, quod lex Dei non præ ceperit,autexprefiè,aut quemadmodutn ifti locuntur im plieitè.Quare notiere fi ad hoc genus reriim pertineret, fiiffèt pricceptu.Neqiin lege ueteri quicquam mihi demo äraueris mor ale,quod ad pr£ceptum n 0 pe rtineat. l^cq; utmonui,te oportet cofitgere ad uoti perfolutionc, cuin prdfentiadc ipfaeius niincnpatione eotc!;damus.Qjuèdfi

504 TETR.T -MARTYRlS dixeris cteremonias quoque omnes ßeb pr^eceptoßijßfi ! tebor,at non femper in omni loco,cr tcmpore.Non enif^ femper fifla celebrandd,non ubique clt;edenda uiditnn, w’ omni tempore,fed tantum odauo die circuneißo abhibe^ da.Jtd ego dico ßsb prtecepto ßdßße ctercmoniali,ut bo«^' nes tnterdum quippiam Deo uouerent, nempe quiM 1 pro aliquoßngulari beneficia ejjènt gratite maxime rt)^ Votu qu o- rcnrfif.aKtquum dliquidardentifiimèpeteretur.ldeeq;‘^‘ modo ia cituràDduide,Vouete,neq;tuexillisuerbis,utfupf’‘“‘^ ge'ïub* rJ ^lt;^‘^uillt;^iit(s,magisconfilium,quàm prteceptum demot' «ptum M {lrdrepotcris.Verumquidetnell,Deumneq;remuoiK'* dam,neq; tempus uouendifiAtuijJè:ideo iudicio humaH'^ quisob^mginonpoterat.Sedcùm omnes inteliigtftK^ boe efjè genus diuini cultus omnib.hominibus eomu/tt,^‘ gnoficebdt id ad fe quoq; pertinere,ut idud pra/hréttlitf^ quomodofdut quando idfidcerct,minimè priejertberetuf-

li tn ttniuerf im Uto de ftcrificijs ojjcrendii coinprehen^^ hantur. Nam dicere,Votum pertinui]Je ad legem ueterf'* crnon ßiiffe præceptunt,efl dbfurdti,ö‘pugnttnM dm lex non ftt,niß prtecepta.Tainetß in librii legit ijitt'' dot]; infertM ejfefitear aliquM promißiones Euiingelilt;^^ aut narrationcs.Attameß propriè loqui uelimut, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

legii,non funt nifi præcepta. Hoftn autetn controuerp^ ; flutuf hie eß,q,uotum ego cteremoniale antiqutt legit eeptum fiiijje affirmo.Smyth. uerb ztrctercmoniale «lt;■,?ƒ eße et prieeeptuin,fed legi illud inferit,ut confiHu iilq;ßneuÜardtione.^tqua licentia idßteiat, dieere no^ poterit,nifi pritter piélorum,cr poetarum, quorttmiü^ artes non proßteturjicentiam bareticorum erfopbi)^' ritmfe dicat ufurpare-.quorum hominain genitt paratK^

tgt;E VOTIS ET CAELIB, 305 I tfitjuid UK fingere ne in uerum mcidnt.SubijdtjUofu co-I «unf effè omnibus ftatibus,cr hominibus cuiujuis legK.

Hoccontra me,obfecro,factt f IQum fiortafjc obfeurum arcanum erat^nifi iain ifie reuelaret, c^e-tnonialia præcepta in lege naturae pern!ultaextitifie,^Uiß Chri/h aduentufunt dclcta,cr per ueritatis pra-fentiä ab-fogtita i Mundoruin fané animantiu)n,cr immundoruttt ; inhifioria Noah fitapertamentio. Circuncifio tempore

Abrahanü fiât inßituta.Et confuctudo madandi uiäimas fub antiijuißmis patriarebis ad cultum detect facros ritus pminebat,^Ute omnia cùm c£rcmoni£ fiterint säd£ pro ^tmpore,^grata Geo erant,licet uetuflute pracefiirint !/ioftticam legem,er tudaici populi conflitutionem ^at^ Keloi}tnibus,uel certè multis Gentibus communes fiierint Nein CT Aegyptif er tfmaelita circun cidebantur,er Eth deianimantes deofacrificabät.Sed hacomnia po/lChri ftiaduentum debuerunt facejjere: nifi dicere uelis, adhuc retinendum moretn facrificandi hofiias,quodfiàt comune omniatatibominum, er omnibus legibiK.Etenim à fan-élis patriarebis ijh facrificia boü, er pecudum,manarnt sd omnesgentes, licet infide’es lüis abuft fiierint, er ejua ^bantiijuißimis Patribus acceperant uni uerotj- Deo e^fe •)firenda,ea multis idolis,er fané dete/hndis facrificaue rint.lta etiam uouendi ratio ad omnes fermé nationes edl ! dmuata,lt;jua interim nos minus atque inflituto facrificaii iifunt pefiimé abufie. Conjht itaque ut argumentum ad I iuélum caufe tua malé infcru:at:quandoquidan ex anti-quuite,cr ex eo,quà d laté patuerit uouendi ritus, pro-iareconatus-fis, eum rem fùifjè moralem, er ut arbi-trorlegis naturiie,non tantum legis JAofaica, idcoq; pro-pterea retinendum fanperpro cultu Deixum fiert poßit rem antiquißimam fiiijße,fed qua tarn in lege natura.

3Olt;^ PETRI 'JI A RT Y MS ^iiMi hl lege î^lofaicit pertinuerit cjranontM chri' X ilunt ttdtimbrdntcs^zj homines deuitii perßäiori iH' ßituentes. Nemo iUque nonuidet, qudm pdrum ßcerishoc tno mßrmo ,dtquc leuißtmo drgumento,lt;igt;' fl qui uclit in turbd tuorum numcrdriver hi omnibtu dereÀPdirumfentcntijs,fidcmque fudtn homintm id^‘ bisconßüiiilire. Qwdut non pdrftt,neque Chrillh' num decedt, cr partim alias dixi, Grfùo temperefum fifius dillurus,

JI Implldentius fané, amp;magisimpium eft, quod illi''’ attexis,netnpe,nonideo nobis uouendum ciTe.qu^'^ fanlt;ftiuouerint,quianon funt,inquis, omnia faÔJ faquot;' (ftoruniimitandajnecprotinus faneftumpntaiidumdb quodfanâifecennt.NamPctrusfubduçens fed Gt'’' tnim conuiftii Antiochia:,impellens eos ad ludaifoquot;quot;” nonreété fecit.nequeiiihacre eft imitandus.Nónnceft hæc prodigioia inrcitia,amp; inipia malitia?Nunquid nifefta;ftupiditatis eft,inficiari Petrum in confitti’’^” Chriftum, amp;nbsp;in agendo pœnitentiam imitanduwtlft, quödis Begaueric Chriftum, ant faifto fuo impult’’,' gen tes adIudaifinum?Excordemprorfiis ne dum ttf'^ rem efle oportetquiafferitjDaHidis refipifeentian”” etfe ideo fcquendam, quód is peccauarit, defj”'quot;’' do adulteriunijAc cædem.NonfuntlioneftèfaftadiuO'' rum imitanda, quöd vitia eorum funt fugiendaîDquot;' Imitatio «efipotes,deliquilFeillos fanftos uouédo, quod nunî Patrfi tiuo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cedeinus caufæ,hcrbam4porrigemus,amp;‘'

Q«hmî primis dicendum cc!ifeo,de quibttsndin fuidif intclligerem,qutim hanc rationem aduerfariorunt Ira me in alfertione induxiJJem.Patres uetcris tejhanetttf non l^e{laui,neque Paulum^qui in Aâis Apoßtlieh W-braico more uotafufeepitfed eos poReriores,quifrl’ E' uangelio uouermt,prji:fertim cghbatum^obedienM mini'

DE VOTIS ET CAELIB, 307 minibus,quièus alioqui communi ittre obüriüi non er Ht: Mr).'Bernardus,z^complureseiusdeingeneris,tiHi uel a,qu£ recenfui, uouerunt,uel eos qui uoMffènt, latidib. miris extulerunt.Hos cquidem iitcunc^ uolui excufire,ftl iti nihilomint^ dogniatis ueritate. Dixi homines ^ijjè,ne iiw omnia illoruni faéla in exemplu trahcnda, cùm non jiraper,ucl quoad opera,tiel quoad doarinant,aurivin,ar SentHm,autlapides pretiofos tedißcarint:attamen,quilt;( abrijium /ùndamentum reiinuerunt,fieripoiuijj'e,utfiiit ßruaßnon tarnen in co,quod malèfecerunt, ejjè imitan-^os.^adieciabbominibusnoneffébenc uiuendi regttld Petendam,quum oninishomo fit inendax : z:rf exempla nircfum fanéiorum fatis effent ad homines infrmandos, non infumpfjftfi-H^ra operam f.rendi legem per ^^ofen,!oquedi per prophetas,Grper Apoftolos.ifie uero ^ni‘lblaterct,fèrtè nec ipfenouit.Bona operaDauidis,Pe ^‘)G'Pauli,qu£bonae/Je, per uerbi Dei regulam in-tdligiinturego negarem imitandaiQuando hocunqMm

Omnia quidem opera dixi non imitanda, cr reÂè ‘hxhtuuerèquinunquamdcfiniieffefophijbx^quod lini-’‘ei'l'alitir dixi, quafi particular itei- enuntiatum refirs. ^Jf^dftfiireueliS:qu£ opera ßtnilorum imitatione di-£'’-‘Jint,cum ea legis in/àcrahijhria,ucl oculis conian-lgt;laris,è regione fiiedla D« /ege«»,©quot; fcripturse in/Htutio ’'nuquac^ uideris ab his non difcreparc, cu ingentigni ^tinaélioneimiteris.VndePau.aiebat,imitatores wfi ^jkteiueru ut fane intclligas,adiecit,Sicut^ ego Chrifii, ^gt;d igitur cauillaris,me dicerefaila fanäoru fequi nda eljè,cùm ego de his tantudixerim,quie teflimonio fcri f^^^tefeu diuinoru pr£ceptoru probari nequeutlCli od ^quot;^fogas^uf olkndâ fanâos ifios uouêdo peccdfie,im[ or idaffatimdemonfirauerim.£t Mnum nno

3o9 PETRI’HARTYRIS uerbodicam,ilUomnef peccant, qui Deo cultamexi’i' bent,ab eo non requißtum,nequc in jacris Uteris batui/i. Vt autcm uotum cxl b.itus,obedienti£, nbsp;nbsp;p“'''

pcrtatis,qu£ uos tantop erè deßnditis, hue jßelt;Uent,i^ fatis fuperq^ docui.

Nunc iam fecundo loco ui dendu eft,arl cu uota nuncupata fuerintjta feruari debcant,utl'’' ui non pofsint.Et primo loco infcitia amp;nbsp;inipudif tia quorundain occurrir.qui uolentes probarev” ta cireindifTolubilia.itainquiunt : ucl prudenlÇ' uouillijUel temerè.Si prudenrer obterues,amp; rc“' das piè.quæ prudenter proinififtirfin temerc Öl’' feruando pœnas des méritas tuæ ftultitiæ ate/®' meritatiSjHi ut funt imperiti, no animaduertiH'' ignoratione auferreuoluntariu.quod velipla'”*’ ralis philofophia tcllatur.Et licet no omnis ig'’*’' ratio culpa cxcufet,nihilominusvoluntariüii’’f/ dit,quod in i«rametis,amp; promifsionibperfpif'*, apparet : quia fi per ignoratione, amp;nbsp;imprudent» re illicitam,amp;inhoncrtam fumus polliciti,eaf.‘’'' debemus prseftarc Nam Herodcs quod inalé iquot;' rauit Pfaltriafjiniulle perfoluit; optimelati^*®' cilTet,audita immanipetiti one, fi dixiiret.Meo'*! ramento fum deceptus, qui te nunquampnt’^! petituram,quod fic iniuftum efTet.Ideo caput’^^ nis non do’.quod fi re putaflem petiturain, taleiuramentum mihi cxcidifl'et.quodnuc uf'” prudcns,ftultum,amp;temeranum uehementert’ j teftor.ÄtDauid piè prudenterq; mutauit, Q»? incog'tanter iurauerat,de occidendo Nabalo;-. miliaque eius funditus delcnda. \'’erùin contemnentur Etc exempla,quod taniHen’»^' quàin Dauid iuramento coniticucrunt, ie '' roi»'’

DE VOTIS ET CAELIB, 309 rosiniufta:cuin,quiuoucntcælibatum,autuirgi nitatem,rcm uoucant natura fua non inalam.fcd quæ in facris literis coinmêdctur. Nullus autcm ïft qui dicere aufir,peccatum eflc cælibein uitam îgere. Proptereà vt intelligatur, quàm adduélû wgumcntumfirmum fit.lifeet quodain vtifimili. lacito aliqucm ciuein cuiufpiain Reipub.iuramê to inteiyofito proinififTe uicinæ ciuitati, fc datu-tuminfràannum tela, fagittas, 8c anna quædam termpreti»: interim ucrocontingat inter iftius t'iri patriam, amp;nbsp;uicinam ciuitatem inimicitias a-deo graues excitari, vt bellum inde fecuturû ap-Pïtcat.Quis non dicat iftum ciuem impiè ac fcc-leratè aélurum,{î ftet promifsis^'Licebitq; illi iu-timentuin non feruare,nempè,qudd rerum mu-tatæ fint conditiones, cum tarnen priufquam vl -læturbæacciderent, nilpromiferit, quodhonc-ftum Sciuftum non eflet. Non autem alia de cau-exeufabitur à periurio, nifi quôd pofterior o-bligatio non ualet priorcm, quæ validior dlab-togare.Maiori fané debito quifque obftringitur, nefuæpatriænoceat, quod vinculum ftatim eu ligat à uitæ primordijs,quàm ut altcri priuato fi-dein data feruet. Ideo fi promifsio in exitium pa-triæuergat, irrita elf habenda. Ita fe rcs habet de VotocæTibatus, quem cumaliquis imprudenter vouerit,rcs quæ promittitur,Sc nonefta eft,8c iu' fta,cuin in facris literis approbetur: atfiprogref-futéporis mutentur côditiones, Se ifte,qui vide-baturfiibifortis.incipiataduri,mente, ac côfcien tiaperturbari,labaturq; fubinde,nequc precibus obtincatjUt mundè.cafteq; agat in cælibatu, iain fi non ftet voto,atq; promifsioni.bcne facitiquo-niam iusvoti,autnouæ promifsionis haudpo-' tcft abrogate antiquiorc obligationé illiusmâd«

31 o PETRI MARTYRIS^ ti.quod perPaulû jpmulgatû eil,Qui nó cótinö nuDat;Melius cft nubcre,5uri.Et ConciliûTolƒ Concilié tafiüóétauüapertèpronuntiatjCertis cafibusno Tolctanu. gjpg ftandu iuramétis: quod idé Auguft-afleritin Anguftin. epilb.qua fcripfit ad Seuern Mileuitanumepifc?

fe quadoq; àiuraniéto recedere.Quare cuproW' finius.quod poftea deprehédimus uerboDciäfl; ucrfan,neq; promifsio,neqi uotu, ncq; iurara^^^ poteft effe ratü,quia priusÖeo fumus obftridi^ vllishominü inuêtis. Et duo in hoe gencrepr”' mifsionû mala fimul cócurrunt, q illas irritas ciût.primum eftlgnoratio,quanon animaduerti mus id,quod poliicemur,aut efle tue iniuftû,aut mutatis reb.iniuftü fieri. Atq; hoe genus ignora-tionis tâti elb in matrimonio eótrahédo.vt, putabatur liber, poftea dcprehêdaturfcruus.m’ trimoniû ftatim irritû fiat. Quare nó mirum fiat-cidat idê in voto. Alterum prjetereà malû eftq“® votum irritatur,quialabefaétamus hoepaftoia’ Dci,quod ante omnia iura oportet loeü habe«' Ideó fi,vt illud faluû maneat, votum imprudêtcr feu temere nuncupatu infringimus,nó furaus, yt aduerfarij voluut, perfidiæaecufandi.Peccât ni-hilominus, qui hoe paélo teinerè vouent, ex co, quód ni tuntur eul tü Deo prçftare eitra fcriptura. 8c illapollicentur, quæ pofsint in ipforûpcrnidiî vergere.Vtq; in lumma dica, vel cæiibatü fcruare potes.velfeeus. Vtrü volueris elige. Sipotes,iU' xta Chrifti ,amp; Pauli eonfiliü eælibs uitâ agas. V« rùm duo tibi eauenda funt;primùm,utcûopus fuent,abfqivllahæfitatione,propofituin mutes; deinde,ne ad hoe,licet voueris, te arbitreris cogi vinuncupativoti.Nâ Chriftus 3c Paulus iftavo-lunt CiTe libera.Neq; tu debes tuo cxemplo Chri ftianani

ftianam lib create vllo modoJabcfaélare.Ideoqj fi vbueris,licet pofsis in cælibatu viucre,videas ta-■’ïé pcrmultos faftu tuu in exéplû traliere, eosqt gt;nfirmos,quiqs adurutur,amp;labuntur,nollc ob id ■■cmediu matriinonij vfurparejTte videat cælibc pront aliquido vouifti.debes errori occur ’’ere,ant cófefsione publice teftificadojc no face ft quod agis,religione fuperftitiofa voti, aut quo ■’'crearis tibi æterna premia. Nec effet incôfultû, üvideres tuis verbis paruin credi.vtvxoré duce ■ ''5s:cû Deo löge fit gratior multorû infirmorû fa cælibatus cûillorûfcâdalo, autpfaua

P crfuafione. Quod fi nihil bine cft periculi dono bbi côceffo libéré fruere,atqi regnû cçlorû pro vi billis adiuîa.Exeinplû huius doélrinæ pulchcrri Wûnobisrcliquit Apoftolus.Is eniin,cû eo tépo f^circûcifioadhuc effet res indifférés, eu viditfc pfrciiuuaiepoffe ChriPci Ecclefiâ.circûciditTi ■^otheum amp;nbsp;codé confilio totondit caput,Sc vo-tafufcepit,qucadinoduin fab lege fiebat : qui ta-•uë.cumvideret circuncifionéTiti exigi, vt debi ad faluté neceffariâ, fortifsiinê reftitit, ncqi palTus eft, vt Titus circûciderctiir : ficut cpiftola âd Galat.difcrtè habet. Ita qui cælibatû voucrût, il vide rint fc in eo poffe pftare, atq; fie magis Ec-dcfiæprodeffe,in eo maneant. Vcrû fi iure voti, qualîratûhaberi debcac,illûàfcaniinaducrtcrint 'dgi,omninó reclamct. EtPhocius Graecus in' t5rprescûilludexponitPauli,devirgine,qàpâ- , trcfeniaripotcffinodo necefsitatë no habcat: p oc-us-pscefsitaté exponit, nifi cogaturexiffitnare Dci legeillicitas effe nuptias. Ac fi dicat, quâdo iudi • 'ai'ct.îutfuadereturhocnoininelîliânôelocarc, quad nuptiç lege Dei effent prohibit^, tûfiliâ nó deb« at feruare virginé.fcd elocarc, ne ffilicct luo

3V PETRI MART Y RI S cxéplo falfum dogma cófirmarct.Hoc ego dic®i non quo illius cxpofitioncm probein, quoniain pcrjNecefsitatein.aliudeolocointcnigêduinpjf tcm.fed quo vidcas,iuxtal'entcntiamcius,nóel' fc cselibatum, aut virginitatcm cum pcriculoftl-fi doginatis rctinendain. Sin vcro cçlibcm uitaW qukin quis vouit,feruarc non poteft,is non tantu vxorcin ducendo non peccat, fed ad id faciundu aftringitur,cum de inatrimonio contrahendoab bis,qui non continent,præceptû cxtct. Quodc' tiam aducrfariorû leges,pontificiæ,inquam, no-bis confirinant-Nâ per cas licet vxori è monaftc-rio virum fuum repeterc, quantumuis oinniavo ta folénitur,vtloquunturuouerit.Ncqj alia ratio ncm adducunt,nifi quod in eius potcftate nô lue rit voucrc citra vxoris confenfum. Idq; cûitafit, qua fronte negate audent,Deo amp;nbsp;legi ciusnonii ccrc,cos,qui vouerunt,cximercàvotilaquco,cn aduruntur,Sc non continent,ncq; ob iniirmitato polTunt.Nonne Deus,amp; lex, priufqua vouèrent, illos habueruntfibi oblfriftos ad matrimoniuin ineundu^in nili continerêtt'Ccrtè,hoc eft.piusho ininib.quàm Dco,amp; legi eius tribucrc. vxorina' ritum peteft ^uftè à voto rcuocarc, Deus aute,amp; praeceptuinabipfopcr Apoftoluin proinulgatii tantundein nópotcrunt:’Fingito aliqué cflcqul vouerit xenodochio, aut nofodochio fc ininiltra turü proprio labore, fuiq; corporis officio. Sicu contingatin morbuin grauifsimuminterirainci dere, ut proinilTum jniniftcriü nö ualcat praefti-rc,an accerfetur criininis violatae promifsionis-Nc2ât.Etaiunt,cû excufari,quianópofsit.Curi-dê’non lfatuunt,quido quis aduritur, amp;nó coti-net^cuin morbo longé grauiori laborct,quiinil le,qui ab egrotantiu vcl peregrinoruin obfequio impeditur.

de votis et caelib. 315 impcditur. Et fi petgat degere abfq; vxorc, péri-bit quoad animum, cuin ægrotus illc,fi velit pau peribus minifl:rarc,quandoquidé male valet, tan tûmodo quoad corpus fortaife interibit. Cur, fi-cuti aiunt.quâdo ille aegrotat, neqs poteft, ut vo* 'ierat,xenodüchio inferuirc,apud Deum exeuf* lut,quia eius voluntate fit contentus: nô itidé re fpondëtdeillo,qui ob infiriTiitatein,amp;lapfus,nó Valet,quéadmodum vouerat, cælibem uitam du tcre^VcllcrquidéSc ille modo abfqivxore efle polTet.fiquidë multis curis atq; moleftijs eflet li-beratus: uerùm obftat illius incôtinentia amp;nbsp;adu-ftio.Porrô debuerût de hoc dicerc,Deum eiu« Vüluntate,atqi animo contentû effc.Sed côfueue tuntinfirmum huiufmodi fie monerc: prcceris à Dco tibi dari uircs,pulfes,petas,Se impetrabis,ut cælebs pofsis viuere, amp;nbsp;voto nuncupato fatisfa-ccre.Quare non idé occinunt ægrotanti,qui pau peribus vouerat inferuire;’Ora,puira,pete à Deo firmam valetudinem, quo pofsis, qucmadinodû vouifti,pauperib.miniftrare:atqi interim in ope-repergCjimpctrabis, nedefinas votofatisfacerc. Profeâo debui t vtrinq; par efle ratio. Sed ideo i-ftinoluntadmittcrefimilitudinéquôdfint reuc raPelagianijamp;inarbitrijnoftri facultarepofitu exiftimëf,utcôtineamus:5cgratiam,cælibatusqj donuin res cômuncs faciût, quæ à Deo concéda, turomnib.modo fuo arbitrio cas eligant,amp;reci-perevclinf.quodeftjgratiâin naturâuerterc.At-queitidem dicût de ilia, cua iuftificamur, gratia, amp;nbsp;regeneramur, eamita propofitamefleomni bus,vt quifq; pro fua voluntate câ queat adipifei. Precumuerô,authumanæ inflrmitatis vtcunqi meminerunt,potius ne vidcantur iftanegarc, quôd re ucra illis multùm attribuât, cû totuin fit

Chryfoft.

Scholia Græca.

Axnbrof.

314 DE VOTIS ET CAELIB. pofituin,quantum exiftimant, in liber« arbitriO' Vtq; feexcufent, incptifsimé nobis obijciûtP«“ lum,qui ter Dominum rogauerit.vt àfe ftiniulus carnis auferretur: quod licct à Domino nô obti' nucritjci quippe rclpcdit/urficittibi gratia me’i tarnenhaudquaquam deftitit cælibatumretine' re.Itaputantjhis, qui voucrunt, efle faciunduffl, vtDeum in tentationibus inuoccnt:amp;àDcoiW petrabûr.vel liberationem, vel facultatem rcüft^ di.Atiftisprobandumprius fucrat,ftimulumlt;^ nis,Sc angelum Satanæ, illo Apoftoli loco fignifi care aduirionê.dc quanuncloquimur: cû Cnr)'' foftomus feribat ftimulum carnis ibi fuifle dolorem capitis, amp;fcbo!iaGrq:caintclligant ri cathenas,vinCula,carccres,flageira,8c afflid^'®/ nés quas Paulus cuangelizando fuibincbat,idtii potilsimùm àludæis, qui carne illi coniundie-rant.Neq; Ambrofius difsidet ab bac interpret^' tione.Sedjnterim.vtnos expcrianturhunianoS demus aduerfarijs,per ftimulum carnis,quodvo Junt,fignincari : quid fané contra nos exeo pf® ficient f Nil fané aliud quàm Paulum obtinui^ gratiam refiftcndi,fie, vtnon laberetur,noni®' continenterviucrct,neq; aduftioncs pateretoh quæ illius vocationein impedirét. ludicabùntn' ifti omnibus promifeué dari ca omnia quai P*®' lo fiant côccffaf Illi procul dubio multa DeuS gitus eft,quæ alijs minirnè tribuit. Vnde fi ali«!’® fint,vt permulti re vera fiant,qui à Deo id nó o^' tinent,quod vos dicitis Paulum impetrafte,q®’® oblecro agerc debctCNum parère mandate,4^®® dicitur, Qui non continent nubant f Proculd®' bio fi nô obedierinr, Deum tentabunt, vt qui medium infirmitatifuæ oblatum contumac'’®^ afperncntur.Acccditadhæc, quod votoruiur®

DE VOTÏS ET CAELIB» 315 figionêpotius Papiftæ fingere fint exiftimandi, ’juàm quod rc vcra earn façrofanélain vclint, aut rcipfa tant! faciant,vtpræ fe ferunt. Nam amp;nbsp;Pa-pæipfi vota relaxant, atquepræfeélis monafte-riorum ea perinittunt irritare : quod tarnen, vt fiatexverbo Dcipati non polTunt. Idautemaquot; liunde non eft,nifi quod Antichriftus efFert fefe, prç Omni eo, quod dicitur Deus, aut quod coli-

fibi nititur arrogare,quæ verbum Dei pof-fcnegatpertinacifsimè. Quodvplucidiusexpo-natur,nonobrcura proferemus exem^Ia. Qui monachatum voto nuncupant.non folum tribus ilÜsvotis nominatifsimis fe obfl:ringunt,fede-. tiam vouent iuxta rcgulam Auguftini, Bafilij, BencdiftijfcuFrancifcifevifturos. Atpcrmulta funtin bis regulis, quæ ab ipfis portea immutan-tur,amp;longè aliterfiunt; diciturque abiftis rc-gulas illas in manibus amp;nbsp;poteftate præpofito-ntinfitas elTe, vt multa quean t relaxare. Iftos li-betpercunftari,cureadcmrationc præfidi mo-nafterij nonliceat votum cælibatus remittere, cura ibigrauior fæpè vrgeat r.ecefsitas , quàin inal;js,quæab co relaxanturt' Ilæc fané fpiri-tualiscft neccfsitas,amp; vita Ipiritus bîc pericli-tatur-Rcfpondent vota efiediftinguenda,cum alia fint, vt illorum vocibus vtar , accidenta-ba,amp; alia fubftautialia.Nominefubftantialium tria ilia figjnificari voluut in vno ouoquc feré ordine vfitata , caftitatis , abdicationis facul ‘ tatum.amp;obedientiæ. Rcliquauerô ,quxcon. tincntnr infingulis regulis,adaccidentaliapcr-tinere fingunt. Ideoquc ifta, feu minora fi-nunt relaxari, alia vérô pi ædicant perpetuô elfe retinenda inuiolata. Primùm de iftis ve-, liin feire , vndénam certi fint, Deum banc

PETRI M A R T Y RIS fuain diftinélioncm admifTurum.cû non tantuW illatria voueant.fcd fimul oinnia quæ contincn-turin régula,quam profitétur.Adhçc,fi quisino nachus.ut quandoqs vfu venir, efticiatur aut epi-fcopus,aut cardinalis,iâdefinit eflcpaupcr.deli-nitobedire prselatisillius ordinis.aut inftituti, definit, quæ continentur in régula, quam vouit, obferuare : nihilq; fuæ profefsionis retinet,pri-terquâ coloré vellis, que minimè vouerût. Qü’' re manifeftifsimû cil, vota rclaxari etiain ca, qu* fubftantialia ifti appcllarût. Non eft itaq; firmad lorum diftinélio. Etreligiovotorum fermetoti rcuocatur ad cælibatum.quafi fit à monachis.îl’ epifcopis,àcardinalibus. Scab ififo Papafid«P*’ rumbona præftandus. Vbiuero interrogant^^' Cur in CO vnico rclaxâdo tanta morofitas, amp;nbsp;dif' ficultas adhibcatnr. Cum nô pofsint fe alitercX-pedire,ad ipfiusrci dignitatem effugiunqamp;Dtn aflfirmant, nil pofTc offcrri gratins, aut cælibatu, autipfauirginitate. Etncidtemcréuidcantur»' Hierenym, fcrcrc,Hicronymumfemperhabétinore,adE“'. ftochium,quiait: Audafterdico,cumomniaplt;’‘ fit Deus,'boc non potcft, vt virginem poft ruina fufcitet.Sed, vtprimùm dcHieronymo rcfpon-dcam, mihi parùm videtur curandum, quàm aquot; daélerdixcrit.fcdquàm verè fpeélandumefta'quot; tcntifsimè.Quod cnim attinet ad corpus,!!}''”'' pæum, Sc mcmbrorum gcnitalium integritatequot; Îuas virginitatis clauftravocant, falfifsiinum r' gt;cum ilia non pofic refl:itucre,qui corporaino' tuoru extrcmo die à buftis, 8c cineribus fit eaturus.Quôd fi forfitan intclligat,vt puto intquot; ' ligcre, Deum non pofic facere, quin pucl!a'u ' rit corrupta.quæ uitiumpafia fit,idfacilê eedam.Sed hoc virginitati cum infinitis al'J’P'j

DE VO TI s ET CA ELI B. 317 utis crit commune. Non enim poteft Deus face re,vtquiheri fuitebrius,omnino non fuerit c-brius. Imo poteft hoc ad omnia, quæ iam prætc-heruntapplicari ; cum vulgo iaétctur.Deum nô poflehoc vnum cfficcre, vtinfeéiafint, quæiain fadaftierint. Deinde iftos meminiire velim à veto cflcalicnifsimu,quôdtam côfidenter affirmât Deo nil prçftantius offerri polFc virginitate,cum Chriftusdixerit inaiorem charitatein neminem habere, quàm vt animam fuam ponat pro amicis. Weirco qui vitam offert Deo.ficut martyres, Ion gèplus dant quàm virgines. Quodfietiamiftis darem.virginitatem efîe rerum omnium præcla-tiftimain,nihil efficerent. Neq; ob idprobarét re hxationem in cæteris votis poffe cócedi prætcr-^oïinin eo,quo virginitas, aut cælibatus nuncu p3tur. Quandoquidem vis votinonexpcnditur Ptnes dignitatem rei promiffæ, fed penes obliga bonis vinculum. Nam quicuipiam promifit de-tcin, non minus capræftare aftringitur, quàm fi mille fuiftet pollicitus. Alioqui Saul peccatuin luumfacillimè purgaffet, dicendo: Qux confer-Wi expræda paucafuerunt animalia,quæ ad fa trificandum retinui, non ut mihi fint vmi. Vndc ocuinalijs conferanturquæ internecioni dedi, vt Deus mihi præccpitjfunt minimum quiddam âuod rcmitti,amp; condonari par cft,cum tanta prç iterim. Adamus quoq; potuiffet exeufare vnicü Pomumfe tantummoao deguftafi'c,quod leuicu loin,fi rem ipfain côtemplens,vidcri potcrit.Sed quia in prçceptis res non attenditur,quam lex iu oet,fed tantùm vis obligationis, amp;nbsp;obedientia, quâdebemus Deo,rcfpicitur,idcô futiles,amp; inanes hâbentur omnes huiufmodi prætextus. V cr-bumDeiâdiunclumquibufuis rebus quantum-o *5

«is leuibus amp;nbsp;minimis pondus addit maximum-Itadevotis iftos cenfere oportuit, non vtdignitatem rerum promiirarum cxpenderent, ditcn’ do,aliaquôdlcuiora eompleélâturrelaxari fercælibatus aiuntSc virginitatis votum perpC-petuô feruandumefTe inuiolatum,cumfitderç prçftantifsima. Sic d(cendo longé fallunturiquii Çromîfsionis vis in omnibus exæquo eftefficaX-

quot;nde apparet,q Papa corruptè agat.qui cuin re-ligionemvotorum vt facrofanftam odiofifsim^ vrgeat,attamen ça relaxari permittit,amp; fibi qu2-dam rctinet,vtyotum religionis, caftitatis.pers' grinationis ad limina Petri amp;nbsp;Hierofolymâ: quç, vt vult,remittit, non tarnen gratis,vel fine parue prctio.Et poftremo ne videatur nô omnia poft, quandoq; etiâlegiturinbiftorijs cçlibatuSjamp;vif ginitatis votaremififTe. Namfecitolim exmoua choiamdiuprofeflb,quifufcepcrat ordiné,re. gern amp;nbsp;maritumiitem ex monacha,reginâ amp;vxo rem,ad pace regnorum,vt præ fe ferebat, cond-liandam.Quod cumitafit,curprohibet,neidein fiat pro falute animi cuiusq; cum Chriftusamp;vi tæ amp;nbsp;fanguini fuo non pepçrccrit in eo rçdimen-do^Sed gratia Deo,pij iâ minas eins cóteinnunr, amp;fucos deprebéderunt:' Quare no iudicantfibi opus efie vtpergant Romain,cum vidcant,quô(l ille fibi tantum licçre prædicat,omnib. Chriftia-nis ex verboDeiparitereficliberû. Ex adduffis itaq; apparet^manifeftifsimé.confefsioncquo-q; aduerfariorum, votorum vincula, non tam ef-fe ferrca,quemadmodum ipfi fingunt, dum contra miniftros ccc!efiæ,aut monachos, qui vxores ducunt,prout fibi opus cfic viderint ad falutein, audacifeimé fe opponunt. Præterea qui honeih de caufa vxorem ducit, minimè vereri debet, ne voti

DE VOTIS ET CAELIB. ^19 voti nomine coram Dco reus accerfatur: quoniâ kgcm irtam feruandi cælibatus ex voto ipfe fibi afciuit,cuinàDcofibi nonefTetimpofita: cuius tanta eft bonitaSjVt infirmitatenoftraperfpefta, iieq; fuæ quidem legis baud intégré,perfeéleóuc cbferiiatç nos,modo in Chriftûcredamus,côdê-net. Cû ergo remittat Deus quoad fideles de fua lege alioqui iuftifsima, curindignabitur, fi nos ipfi bene inutaucrimus leges temerarias quas vo uendoVobispraefiximusT'Deindeadrem adhuc inagispatefaciendânô grauabimuralio teftimo-nio aducrfariorumvti'.Suis legibus ipfiftaruunt, Votainonafticaée fimilia,que nuncupatafuerint ante décimumquintû,vel dccimum oébauûan-nmn, irrita elle : quodaiunt ideiredfentiendum. efre:quôdiilaætatc homines adhuc iudicionon ''aleant.Quiddannón idem conftituetur.quando Uouêtes,licctviccnarij fint,aut triccnarij, périnée ignorant fuas vires,diuini cultus rationem, 8c iiaturi votorum, atq; illi qui funt vel duodecim, vcl tredecim annos nati^Paulus ad Timoth.præ «pit,ne ad minifterivan Eccltfiæ recipereturvi duaminorqfexagintaannorfi. Qjiidigitur iftis inmentem venit qui contra eius inftitutum quin tuindecimum,autdecimumoclauurn annu pra:-fignnt '! Certè quoad viros, qui funt robuftiores iiiulieribus, amp;nbsp;in quib.calor ad procreandu ido ; neus tardius reftinguitur feptuagefimus uelo-fiuagefimus annus debuerat conftitui. Quo ctiä tepore licet obferuatio cælibatus reddaturtacili-or,eu tarnen cenfeo nulla ætatevouendum.Neq; Paulus,vt fupradiftü eft fufius,in eo loco fcripfit illa verba de voto cælibatus nuncupando. Quæ baftenus dicbafût,dilucidê jpbât,Chriftianos ho mines votis huiufmodi, fi ea tortafle nûcuuarint

310 PETRI MARTYRIS quod miniinè committere debuerât, fie non obftriólos, quin pro fua ncccfsitate cótrahereï* leant matrimonium. Sed vnum cxcuticnduinfu-pcrcft,quod à fuperftitiofis amp;nbsp;Papiftis nobis frt-quentcr opponitur. Si licet inquiunt mutare vo-tumjicebit Sc matrimonium pro noftro arbitno defercrc.Na vtrinq; promifsiofit, vnafanc DcOi altera ucro coniugi. Et par eft vtrinq; ratio,cuiHi iuxta noftram fententiam, tarn caelibatus, quàin matrimonium fint quædam conditiones rauitæ. Adhæcnos dicimus, inter ifta duo in2-''i • mum efte difcrimen.Quoniam matrimoniuinno

efle refcindcndum.nifi iuftæ caufe intcrcelTerint uerbo Dei prsecipitur: De votis autem eiufmodi longé fccus acciait. Primùm fua natura cumfub nouoTeftamentodegamus, irrita funt. Deinde præcsptum vrget,vt,qui nó cótinet.nubat. Quire vota liæc li cet fo lucre, 8c fi aduramur,folui de-bent.Matrimoniauero nccefle eft, vt rataconli-ftant. Ad haec.falfum eft, quod fumitur,nenipein coniugio promifsioncm tantum ficriintercon-jugcs,cumaddaturiuxta inftitutioncm Dei nU' ptias illas iniri:qQç diuina inftitutio difiblutionc prohibct.Poffentamp; aliæ complûtes adduci ratio nés pro bac noftrafentcntii côfirmanda. Sedcû camiftafatis abundeq; côfirmafic vidcam.abi' lijs corrogandis modo fuperfedebo.

t. Verùpergâ ad reliquaiftius Petri argumcM,quiliof paftonititur refellerearguinécumhoc catholicorum. Quifquis uouet,uolens amp;nbsp;fponte uouet; teneturigituf quod uouerit femel,faltcm piè.obferuare. Hic,inquit Petrus.deiïdero eorum , qui fie celligunt, prudente. Nam multi dumprimum uouerint, arbitrabâtiir fereiit gratii»

DE VOTIS ET CAELIB. Jil graum ûco inprirais promictcre,acfefe pares præftî-doiioto ) fed falfó, amp;ideö ignoranter uoiiebant, non uoliintariè.Quis cft tarn acquis auribus,piè IcftotjUtfe tattamincptè argutantemiTollitne eiufmodi ignoratio uoluntatis confenfumiNiinquid Ananias amp;Saphy-tauxor eins rem gratampromifcrunt, cum pretium a-gri fui crogarent ApoftolisfEt raox: Sum adultioris x-tatiscumbaptiftno admoiiear.-do fidemDeo.rcnuntio fatanærpoftealabor,nechbcro fidem.Nunquid nolen» ac inuitus hæc fum pollicitus? Seruitus, inquit, ciuilis impcdit matrimonium incundum, ac dirimit contra-ftum.Cur itaque imbecillitas, amp;; inualcntia uiriumad tcfiftcndumlibidini non debeat impedire uotum edé-dum,amp; editum dilToIucrc^Rclpondco paucis.crroretn (óditionis perfona:,qualis cft illaferuitus, prorfusad-iierfari confenfui quo contraheretur matrimoniwm,at fcruumnon cfle fui iuris,ut liccat ei fuo arbitrât«, cum 'itbt,inirenuptias.Sed imbecillitas uirium hominis ad relîftîndum libidini,atque cam fuperandam huiuimo-dinon cft,quæ remoretur, aut impediat hominem, ne gt;u'tuninuncupet,aut nuncupatum ne pracftct. Quiaut quot;Itró ac fponte uouet, italicebit fibi precibus donum tontincnthï, ac auxiliiim euadendi inter certandum fu pcrior, impetrarc àDeo. Vtfruftrà totics occurrant Lutherani orthodoxis,non pofte hominem cafté, accó tinenteruiuere, quia dono continendifuetit deftitu-tiu. lurans, inquit Petrus ifte, contra Legem Dei, utfeccrunt HerodesjÄ: Dauid , adpraeftandumno» eftdeuinftui, imó debet rcfcindcrc iufiurandum. Ergo quifquis uirginitatem ,aut continentiara ab omni coituuouerit,acpofteàuri fefefenferit, non obligatur ad prxftandum , fed ad dirimendum potius uotum. Ktmo tamparum uidit, quin cernât qudmparum con-fiftathic arguraentandi modus. Quandoquidem antecedens conftatefle uerifsimum, confequens uerbfal fifsimum. Quis enim aftriieret aduerfari alicui diuino inandato,ut uoueas,amp;perfülua3 uotü continétia: fi u-titc fenferis:quéadmod«pugnat cum le ge improbe iu tarc,amp;improbû,acnefariüpra:ftare iuramétum, cuius generis erant luramcntaHerodis «ScDauidis? At inquit Petru5,aftringita(ftumuftione,id eft libidine uiftû có trihcrcmatrituoaiû,ctiaiaft uocU nuncupauerit conti-

ncntia;:qiiiaPaulus iubet,iit,qui fe non continent sno' bant.Proinde n;fi iilud feecrit,peccat, Sc idcö dirimert debet uotum; tantum abeft,ut tcneaturilludpra.'ft.itt. (^noties fupra diólum eft,illud Pauhniim, juxtauetert Catholicorum dolt;ftorunifententiam,pertinere dunts xat adfoliitos Sc fui iuris,nó ad obftriftos uoto. Qnnd nifi iïcintelligatur,neccne eft, id omnibus locis fcr'ptu ræacuerrctur,qui docent aciubent, ui uotapiaomiii* præftenturUco bona fide,lt;Scc.

Ad premif Quoiic^oaccepi,nünintidubitof)iosle£ior:ißci' fionisfir- lèd-ituros:nempè qu£ ultrapromittintin,dut uoiicmitf) cpn'rVtu^nó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rotitidinrequirerc, tam naturlt;e uoti, quai/tiio'

titra. ßrarum uirium. Si citim quis ne/ciat-, an ad honont« Del uergat, Ztr ad falutem fttain freiat, quod polk' cettir 5 iiéinque i^soret, an queat protHare quod pro-mittitf non promißt uolens. Quandoquidem uoliin-tarium, ut docia, teftibiis uel ipgt;ßs philoß)phis,rt' quirit notitiam. uïc tarnen uidco Smythaum ,qnD^ aßumpß euidens, manifesÏMn conuicijs exagi' tare curn tarnen id nullis rationibns conßttet. inteS' rogat,an ifla ignoratio confei/um tollat uoluntittamp; Confenfum ibi aliquemßteoriatnon Uberum, cruolit^ tarium, cum débita eegitatio CT feientia non intercédât. Etiam qui ßtuißuit, confenßon uoluntatis adbi■ bent:fed cum iufla ratione,atque notitia,eyitidicio careant,nthilquod poUicentur, aut pacifcuntur,ellrt-tum. Sententiani aduerfarij conßitare,ut ißeßcit, riii culum eß : qui tantiim una aut altera urget interrogn-tiuncula, quaß ßnt, quee nos afßerimuf, tarn perßncui

DE VOTIS fer CAELIB» 32J p/p: ut necratianibus oppugnari Meant, De Ana-»ùi ZT Saphyra non addenda funtplura, cam fnperiuf fberrintè ßc demqnflratutn illot non uoni/Je, Q«o4 iJem rßrej}gt;onfum de hit, c(U£ tu perpetnô aßßeris.nos inbaptifmo neuerepatqueid nonprobas. Eeque ali^ foßei te gerit, cun agitur de ignoratione ßeruilit ^^ndittonis ^ejuæ matrimonium, licet initumfit ,diri-’’“f : lt;]uod tu faterit iure fieri, cum ea ret iinpediat re-lidßtum confenfium, Sed ignorationcni interim no^ ^‘limbecillitatisnon uitpoffeirritareuotuin nuncu-f‘“um,lt;]iiöd non itaßmut libidini fubie{ii,ut ferui fxtemt dominit. Qiiare plurimum àuei'itatedifice- 1 cum longé plus honiinet bis ajfcélihitt 4 natnrtt ^quot;ßtit obnoxif ßnt, ejudm omnibus externis tyramns. ^‘l‘flt;ngt;ijßtinualtdu, quodaffumis,precibus not poffc ^''P^tTdre, ut à tentationibus liberemt(r,uel tit eat '‘ini^mus, tarnen nunc non oportet de eo pluribus age,-^^jcumfiiperius multa ßntin boc argumenta diäa. ^^per idem occinis, Lutheranos falfo dicere, „o/i P°ßc celibes uiuerc , qui diuinitus prtedili non fiie^ ’'W dono Cielibutus, Verum tuam confittationem tan~ ^lt;lt;•'gt;1 conuicijs, non feripturarum teftimonijs com -quot;luiiif. ïrrifione pr£tcrea tibiperfuades,teargumen-^'‘'»ifoluijßeäme addniium , ex collatione iuramen-iiOquot;uoti. Ktaitjeandemnonefie rationenhquèdiu'-fanie/ita iniqua, cum alicui Dei mandata adtierfcn-’ ^'lt;gt;',nonfintperficienda. Sed uouereac pr£ftiire uir-amp;'^itatem,uelc£libatum,nulliDei pr£cepto aduer-blur,(^dß dixerim,Dei iufßu non debere feruari (elibatum ab bis, qui non continent, er aduruntur, KtPauliis tefiatur,illicó ad ßiü figmentii conßgit,dicitqf

iSx non ejje intelligenda quoxi uoucntes, fed tdnttiin ii ceeteris,qui liberifiint,hilt;igt;ere locum. Alquciiilquot;^ probatione,qua nis oftendere, cælibatum feruxre,ci‘’’‘ lxpßbus,cr aduflione,minimeuduerftri cuipixmdi«f‘ no mxnddto,mifcrc delirxs,^^, ut cbfiieueruHtßß'i^^ petis turpißime,quod in principio eratprobunduwß modo inter nos eS controuerfwm.Si ego dxrem, eßeobflriilosuoto,qucmadmodiim tu tibi nuncßwiiß mittrimomum inire nequeant^definita effet lis^C^m^^ fupercffet controuerßa. Sed hoc dumnon prob^tibiß mis ut conccffum^ quodeS propetotiiK diffutätin' mts cxput.lpfe locum oftendo,quo prtecipifuriquodiio affcro.'Tu Sdtim dicis. At qui uouerutffuiit excipieiiili' Cfquot; utfophiffa,exccptionem in eo fiicis^de quo contend' tur. Sic nullus error unquam è fxeris Uteris reuitiUp/ fct. Et ne uideuris hoc non fenfiße, ad finem addis, ßc intelUgatur,quod Paulus dicit, pugnaret cum ont/ii' bus feripturæ locis,m quibus docetur, omnia uotii pi^i bonaq^ßde praffäda effe. Atiam centies diximus, qUiC tu cit.sSjCX uetcri fumi TcflamentOjçy citremoii'^^ effe,qute uigcbant co tempore,ac noflro minimifuutfi' tined£. Deinde tibiaccipis uota ciciibatus effe nos nudtis nominibtu oflcndimus effeillicita.ldcircènf ßi meliores ,firmioresq; rationes habeas, tacendumtilf^ potius cfl,quim it a incaffumloquendum.

Porrö quód ait,fi potes feruare continentiara, fe'U’’ fed uidc,neputes tcui uotiaftringi ad fei-uandfi,fcu»li quid te Deo per uotii præftare,quodaliäs no teneris'l li facere. Que preterit q iftud fit à uero alienülVienin* uoti obligari uouenté euincunt loci cóplures.quodlU pràtii exfcripturii,t£) exprifeis amp;nbsp;optiaiisauthoribut adduxifflid'

ITE VOTIS ET CAELIB» 32J idduximus.Deindeperuotumad continentiain aftrin gi hoininé,quâ anteeditumredderc nôtenebatur, fed Untùm ad eam feruandam inuitabatur à Chrifto,amp;Pau lo,apcrtifsimuin eft.Nara dicit Paulus, fe Domini præ-(ipcumdeuirginibus non habere, fed confîlium dare, ïalfiimitaque cft,quod ais,debcrc necsifarià cælibem iccontinentemeam ducereuitamper omnia,lt;uiconti gitdonum continentiæ;uc de quo Paulus nullum ha-bmtdominiprpeeptum,fed confilium duntaxat fe dare aftruxit.

ïiolonuncagere,lt;]Mm fidditer mca retuleris,qiio-riininhoc e^fet fruüra tempus conterere ; pr^fertim ijuù leâor ex aßertionc préfixa,uidere queut htec, qutt moiiô nctrriK,quomodo dijjcruerim. Ad id uenio, quad ‘lt;i!,tccogt;npluribus ex lacis diuinæ fcriptur£ probajjc, kminesudigiiureuoti,ad idprlt;ejînndum, quaduoue~ tiat.Eu quum nuHa fint,niß ueteris inürumenti, par efi, ntdeueteri tempore tnteUigantur. Idea, quum iUa loca perpetuà iadaf,adum dgis.Neque unquam ego fum inß wtitSjdecdibatunon extare tiUum prlt;eceptum priua^ te, vßngulare : quandoquidem res eft, qu£ non omnibus in uniuerfuin,im(gt;paucis admodum, utuideinus, conueniat,fed potins è dinerfo^matrimonium DeuS aperte pracepit iUis,qui non continent£t abfque controuer-/iaquicunqne nonfentinnt fibi concejjùm dontmt c£li-batus^neque nident fe per ipfnni promoturos magii, quim matrimonio regnum Do, legi commnni relin-quuntur obnoxq,qnam ab initio Dens promnlgauit^ s^uum dixif.'tion ek bonum hominem eße foîunr C£-libätum nero iüi dixi neeeßario pr£fiiindum, qui çy ui-i resdiuinitus habuerit,cr per ipfumanitnaduerterlt./e poßeCbriüiEcdeßammagisqH^m matrimonio £cli-'

516 PETRI MARTYRIS ficarc.tiiimß hocprießArenollct^conuittcercMr älgt;[f ulli tergiuerfationc,Deum non .tmare toto cordc, nimd,atque omnibut uiribus .Apoftohts uerô dicit,fc'gt;lt;’* haberc prteceptunf.cluid nihil inuniuerfnm dehocgi^ iiit£,conjlitui potcâ,uel cft con/iitutugt;n. ScdexiliK^''^ pgt;-lt;ecepto,lt;]t{o Geum djiringimur omnib.modis diligi^^’ ijuodii ccrtos homines necejjiiriô conclnditiir, fub pricceptum cadere,

Vcrurntameninrebus promilcuis, qu.ilis eftuo^’'j dcrc Deo,libera debent cfl'e omnia.iiiqiiit.Ncc * cuiquain uouere perpetuam caftitatcm, feu contw'’ tiam.nec tanq rem necefl’ariara ad Ialutem,fcd adîtP^ foluni,donee potueris prarftare,amp; tanquanare» ferentem, Accipe iam candide leâor egregian’l”’®' probationem. Paulus inquitjcircuncidit Tiinotli'quot;''’] i non quöd neceflariain arbitrarecur circuncifio'’'®’ | falutem,fedpromifcuam amp;nbsp;indifferentem nolcbat circuHciderc , quàd iiidaii id exigèrent ! tanquam adfaliitcraneccffariain. O tenebras Q“'®'quot;* pcftus fapiat.hunc tam crafsè ceciitienttin,prouinii'j* labefaiSatæ fidei, qualis uideri ctipit,libentcraoip'':quot; turlEftné Cbriftiane leétor, uirginitas ficreipi““’’ fcua,quctnadmodumerat tempore Pauli citcunciiioƒ jTiothei,quæficbatne imbccilles infîdejudei ofrt”ƒj rcntur,amp; offenfi refilirent à fide Cbrifti 1 f I fuiffetfaAailla circunciiîo fpeaflequcnd.eiuftiti’^i“ ; lu is ætcrnæjnon fuifict illi dïnabilis,amp;inaxiinèGtquot;' tibusIQiiibiuPaulus dixit'poft celebratiim ab Apc”*!' ' lis conciliuin Hierofolymis , Si circuncidamini, ehrt' [ ftusuobis nihil proderit. Hoccine fcntitdoâusd^pi''’ ■ de ca-’libatUjUirginitateautcontinentialVt fi hwu’' i ueantur (pe confequendi amplius præmium cilcIhÇ gloriæjfccutn ferent damnationem illarnîücindenl* j motheum non circuncidiàctPaulus,quandoid (adtquot;' fuiffet citra proximi infirini fcandalum, nulluiu adoi', fiffet facinus malum,quod non cgiffet contra ullaaifi*' Icgcin. At qui editum uotum non perlbluitipeccatirt® »aiitercontra uariaPeimandaCa.îirgo'cQllatishitf'i

DE VOTIS ET CAELIB. 527 tri longé eftalienaà propofitoillius, utcuiique obcam fibiblandiatur,d; cri lias tollat.

Morf tuo, lt;jiie dilttcijè dc intégré i tnediéidfiint, (ijutniidinodu'M mAifertione patetyinnoluii ^mutilds. Tgt;ocv.iaùmlicm Ulli qui ctfiibättiinuoiicruntjicet non tfiSè fgm'nf m uotonnncupando,cMes uiuere:mo- c°i'hi dàçrdonun/lntnaiHidd hocncceijitriim^ç^idintèlle- tpm quib. Xfrint (tii rcgni»» Dci promouendum conducerc.

Scdciiutioiiesddijciendasrecenfui, quarun uni fiât, ne ^^îcant putirent iure uotiad id genus uitte adigi: Hamß tincrc. (elibattuneccßariiabciiexigerctur eo wnuiie, qtiöd ^ouerintjreclamaredehent^tyreluéiarùficut ßcit Pau-bis,qui quum uidit ciratncißonem lt;cdiß:arepoße,it~ que non cxigi ut neeeßariant, iliatn aahihuit circunci-doidoTimotheum. Atquwncxigereturquaßui, cy^it(~ telegif^nobiit cedere,necpaffii^e{ï,!itTitus circuncide tttur. Quid ob/'ecro cü inijh coHationeabfurdif qiiid WfpftjW itateoportucritexclantarc-p.es cRutrinque promifciiauelindißvrcns,ca‘!ibatuscrcircuncißo,pro- . Wm tcmpc^iate fuit. Atquehac libera uclmdifßrmtia ra amp;io icfirco dico,qu6d iüispoßinthomnesuel bene, uelntalè difi'erétia . Wi.Et qua folenthuiusgeneris , hbera ßruari dcbriit, »equefunt aflringenda neceßitate,ut qui libet^utmagis eauideritad honorem Dci conducere,dut minus, conß-bum atquepropoßtummutare libéré uelcat. Etquodai fneattttiet,neq; dd tempus talia uaitaida cen!'eo,quantifii id tu mhi afcribas.Dixi quidem his,quißrtaße nuHomo (io (iddnei uclint,uteredant uoucndifacultatcm in Tuâge lioprcrfusextin0lamcfß',acfttnt prodines ad uota,utße falte iioncätjUtfc liberos cfßr arbitrabeturad mutadaqmi Deo fx xüto dicjrim,cH la niderint honore c: eionà Dn

exigere.Sedqncdad remdttinet,exmedfente/tM,iiiiK‘' ^uar» dixi uoucndim. Atque in hac parte aJJèrtionisU» twn docui^nt ß poßint, e:}- conducat, ctelibatum ßeruet^t non dutem confultti ut uouednt,uel dbfolutè, uel ad teni' pus.Qjidre rideds, quantumuelis , ineómque pro^'‘‘ tiottem ironicè appelles egregiam, qute ab exeinplo li deducitur, quando earn euertere non potuifli,ß‘l hue uelis, nota, perfltit : ac eiw totd uis in eoßta eit, , dum res liberx funt,libéré prteßnripoßint.

meneadeiH nonfuntdandie, quando requiruntur iteeef' fario, nempe ui Legis, dut iure uoti. Paulus ita fegeßit, qui libéré circuncidit Pimotheum : fed quaß coadtü Lf' ge Titum circuncidcre noluit.'Videtur iili mirunt ginitM^aut oelibatus componatur cum circunci/loiie-, Veriim intelligere debuerat, in eo ißn effcßmilia, ‘1quot;^^ CrreéléjCT' praueprteß:3,ri,feußeri poterant. DffK' tu ipfe nühi aliudßmile in iflA collatione demon-

{lras,quodegononddduxeram. Ndw dic/s circuncißo-nem tune temporis faéldtnßgt;e aßequend£ iuiHtite, lutis lt;eternie,füiß'e dainnabilem. lUud idem ego dico dl (xlibatu,ßquis eofferetfeiuilitiam aßequi,qiMmlgt;'‘‘ bemus perfidem,dutfßeret eins merito uitam ateriunti qu£gratis datur, proculdubio erit damnabilis. T» ro quia Pelagij non potes obliuifeffemper operibtis,^ tuo potißimum clt;elibatui tribuis utm mereiidi iuHitin’quot;! uitamlt;etemdm,e:^ premia in catlo ampliora,necnoigt; propter opera, er c£libatum,Chrißum ipfum,dcmof‘ tem eiusfacis fuperuacaneam. Adh£c,ßnem uideris eoi^ e^-^libatusmaiora premia inclt;elo. Quetnßner ius ' * nemnequeàPaulo,nequed Chriflo didicißi-jeduelß bifingis^el mutuaris hominibus. Viide inter merceoi rios ueré einumerari potes, qui nil aliud in fuis operibUi

DE VOTIS ET CAELIl. 519 fanüi cMatw eft^ 'ttdocetChrißi(^,regnumc£lorum,ntmpe mterrii am-fl‘ficandum,cr protendcndum ad latißimos fines do-^^‘iid,pr£dicdtione, attjue infiantifiimis preciigt;us,ad cMatus,his,quibus dtituieü,eô condueit, quoi ^ultis curisiüos expeditosreddat.Tu uerô mteUigis re-JNW« cdlorum,quo fiudmur in leternd pdtrid : qttdfi qui ctelibes,ibi potiores pdrtes eo mérita fint hdbùu-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Atque itd quid Chriftus per regnum œlorum uolue-

^‘^utmultddlid foies, mdlèpercipis. Ueque Pdulus ,fi ilium reâè infigt;icidt,dlium fcopum clt;elibdtus d Chri • I^conHituit. Vtdenique rededm dd coUdtionem pro-f°ßfam,ddhuc in ed eR dliud fimile:quid uti tu dicif,Pdu-citrd fidnddluneinfirmorumfi circuncifionem Timo-^quot;^iODtij]ßet,non peccdfièf.itd ego dico, non peccdreil-qui ft uidedt,fe nihilo plus dedificdre Px:clefidm,zr ^°^r'mainpromoucreper cielibdtiim,qudm per mdtri-''’°'’i‘trgt;i,imèfirtdfiè minus, clt;eltbattm omittdt, cr md-^^unonio iungdtur,quo uidedt fe melius rem gefhirtm. '^«nnotrein quum omnid bdcfimilid intercedant, dp -^'ßimdßiit colldtio,quam propofii. Cdterùm malitia, cr °‘^‘‘im,quo contra ine,imà contrd ueritdtemldborat, te uidere non pdtiuntur. Qjtôdque dfferis contra ud-’■'‘‘Dfi mandata illum peecare,qui cMatum, quem uo-f’'‘^Abijciat,inane ac nullius ell momenti, quum man-' datum nuHunt profèrri pofiit,quod hoefadîo uioletur.

^‘tinfepius indicatuni ell,ad tefiimonid ueteris Legis ^i'^^tmjrullràconfiigias.

CititPhocium Græc'.im enarrantem ilia Pauli ner-^iQui ftatuit in corde fuo frmus,lt;!fec. Quepcrftia-nm darctnobij,non efï'e feri:ar,di;Hi notum co«tinen~

530 PETRI MARTYRIS ti«, fi (ontinga,tuj autuioTentia Icgum nosad idad'* gi.Nônnc te l'ebet pudere,Pctrc, illi'm ûriptorcinpr’ te cfrarejq’fi adeu nthil fubleuat caufamtuam, uteâpi’ nè deprimat,atq',burn! dei)ciat?Habct enim is bxc 11« ba,qaa: amp;nbsp;f ipra c;tauimus,in iiliidPauli.Si niipferitu'f go,nonpeccat.Virgincm intcll'gi“,non ilUmlîeocon-fccrataiHjfed tnnvptampuen3ni.îllactenim,qua’iâ(lt® confecrata efi,finupfcrit,adiiltênim inducit Clirift‘’gt; cuinupta cft.Vidésnepiè Icilor.qudin indigniis l.tift' Petrus,eut fidesbabeatur,qin tam dilucidè, tain^^ucii'’ pudciiter in cnritut,illum feriptorem dfc ftarc, qui’J' werfus cura ftat gr.auitcr f

Meut non re(irt,cjuîd alibi dixerit i]k Pooeititfd nnncantniaducrtietimneDt'yUt pater non feruet virginem : guod ei alioqui facerc liatit,ß neeeßitif pßßrtaße imponeretur,ciMß per Dei Legern nitptii W eßent licit£. Jmó ß quis hanc iSi fententiam nitercturoi' trtidere,non debet ille^nquit,ßliam feruare uirginen. Quidautentnuncdttinet,ßinexponctidoPaulo que aberrctlCÙm àuero deuiat,eum non fequatnurqn^' admodu ego iiiterpretationcnt,quam adßrt hoc loco, approboßed id notaui reâè ab ipß) iudicatum, quoli»' terpretando attulit deneeeßitate, qu£ poßet oriri cx P’quot;'^ ua opinione,qua exißbnaretur lex Dei coniugia nnpeo-bare. Atque etnn co idem eße conüituo deneeeßtUK, qu£ apiid multos nafeitur exuana cxißmatione, de bis uetts conceperunt.ihec fané caufa eli, curcumcie taui. Sedquii tenonmirctur adco multadicere de Pbo-ció,qu£ alibi dißeruerit pro tua parte, quum nihil al reß)oiide.ts,quod ego pro mefaeerc hoc loco dcinonßri^' ta l QJild aliud id eli,quàm pr^tereundo dißiiniiU’'^i quodfotuere non poßisl At nefeio quomodo uideor «H' bi preeter ordinemßciffe, qui cuin tüo loco non foleavü fc.'-ip.'oris alicuiuf mentioitein faccrc,nunchuiuiPhocil mend

DE VOTIS ET CARLIB, 531 maniiterim. Sedcaucbo poßhac ut ordo feruetur inte~ ga-,ideôi^ue plura de ißo Phocionondicam:quiuerba mterpretendo Apoßvli, ^Uic ddduxiûi,cMn alijs er-dliqud^ Hircines excipere audctj^uum neque Pdu-bu^ncguefcripturtt uliibi atiufyudm exceptionitmen-tionanfdciat.

SiabCqueuxorijiinquit,confcnfu «ir qiiifpiam uo-tumnuncupauerit contincntia:,irrjtum cft uotiim il-!ud,amp; rcuocandum, cur itaqiic non liceret rcuocare hominem à uoto, fi fe non continet, ac uratnr, quura id iuheat Appftolus ? O argutulum caput, Qjiem non. mifercfcat tanta: infcîtiæ ?Qni^ non cicploret miferiX iUixrt rcipublica:,cui pr:eficituruîr talis, ut Chriftia-’'“quot;i’''hg'0ncm iScficcm ab crroribusrcpurgat, ac ucn dicctîSed excutiamus liominis huiua argumentum i-ftnd . Simaritus, inquit, uotum contincntia: ediderit abrqucuxorisfu.-econfenlii irritandum'cfluotum illiid Etgo reddi nôdebet uotû hominis,qui fenon continet, iUturitur.Validum atquccflîcax iftud eile argumentum probabit ad Calendas Gra:cas . Nunquam cpim 'omiincethæcaVqnam inter fc habere fîmilituduiem, •utaflinitatcm .Nam marito nulli licet uotum conti-OcntiæDeo nuncupateabfque confeniu us/oris fuæ, eo qubdisnonhabetpoteftatcmfui corporis,fed ilia. Ët Paulus prgcipit, ut|uir debi tam rcddat bcneuolen-tiamuxori,necfe inuicem fraudent illo debito.At no-•Jerencmocogitur,fedcuiquclibcrumeft,libeto liltem foluto, an uelit,nécnc uoucrc.Se4«b edito femel iio to refilire fas non eft. Maritus noiftft fui iuris ut uo-Ucat continentiam abfque confenfuuxoris.Id cn'm ad-nerfaturlegi Dei à Paulo euulgat«. Et ideo illud uo-tuni,quodfineconfenfuuxoris fit,irritari prorfius debet. Sed nunquid baud fecus incafiiim c.idere debet uotum liberi hominis, amp;nbsp;qui fit fui irris folutus ab O-mni ninculo connubiali, quandp fe non continet,amp;u-ritur ? Quuin Lex Dei diuerfum præfcribit, quando iybcMitbona fide rc«Ïdantnr u«ta ? Piidiiiffet ergoPe-

PETRI M A R T Y R i S trum huriCjC non omnem pudorem éxuiflet, tan« ine-ptumac imperitutn nefterc argumentum, corani tanta hommum doftorura concionc, quanta tune Oxonij in gymnafio thcologicoad cumptarlegcntcmaufcultan dum erat congre gata.

Mm riittonis uis in eo craf.plus âebere legent, c eeptum Dei ualere,ciudm ius uxoriunt ; fed ittud eâtiinti ut uotum abroget,fi guis abfgue uxoris confenfu citlibd-turn uouerit.Cur ergo idem non ualcbit Lex Dei,giilt;£i«-bet non continenti,ut nuhat, cr prædicat melius efenu-bere,gud)nurù ideóguenon oportet expe^are CaMsi CrieciU,ut drgumentum probetur,guod efl cffcdx, tyc-uidensdminoridd nidius.Si udlet uxor irritdre uotum mdriti recldmdndo', multi mdgis idem poterit prtet' I ptum Dei fecus iubendo. Verùm tu homo fubtiliß'nuc itl j guds ungudin Cdlendds probdbis hominem efe hberum, dutfuiiuris.itdutmdn^tisDeinon fît fubieâust Semper hoc tibi fumis,guafîgrdtis id fîs dbldturus.Dicis tered non effè conftrenddm fîmilitudinem hominis,tjuifî inconiugio,cr quifît dbfgue uinculo connubidlis^^-'ß ego hdcpdrtedrgumentumcoitneiüdm. ^on itd funtl’e' bes,uttilifîngis.tgt;ldmcdmfubieôlionem qudm hdbeim«

P^^^eeptd Dei,quum illd confîro, quam habent 'm-terfecomuges. Qupdd hoc fequutus Vaulumdd^omi-nos cdpitefeptimo:quifubieilionem uxoris ergd uirum, compardt noür£ fubieiïioni ergd Legein. Sed guis to hdnc colidtionis rdtipnemin co argumento non feiftfî} qudegodminori dd mdius fum progrefîùs : ideo rds in tud confîitdtione. Velfortalfe drgumenti uim it-prehendiftiicr quid^utdme.proppnebdtur, difficiliusut-fumcft,qudmut tUttd poffes éluderc ,iudicdfti effe turbdndmn, lt;3- inuertendwin. N«nlt;

DE VOTIS ET CAELIB. 5^3 ^fätioitfmtrMsfi'rrc^niß leélofadhuc monendus effets ftt non ofcitâter notet, guid 'm cake huim obieélionis ifle : magnant nempecondonem dodorum tiiro-’i^i^nmihidocenti 'mgymnaßo thcologico adfitilfctcùm fantcn paßim dcblatcret,pucros tantum, cr adoleß:entes ^^»teaudiendum conucnire. Qnodßtnenonproptereä ^‘‘'0, (juôd id ticl pili facia, ciuot,uel qui ad fcholà meam ^^ccdant. Sed tantùm h£c refera,utfluporhuiui uiri de-P^ebendatur,q uo fcribendo mcndacia pugnantia cr ua-Kfeipfum latet .l^ugatur etiam circa obiedlionis initia, ^tplorando Rempub. quaß •fniferam,cui ego pr^ficiar ad (^briilùnà religionem e^squot; ßdeniab erroribuf repurgan~ ^^gt;n. Nefeio profedô quàm iilc fomnict, me hîc habere, ’^dalicubinunquamhabuilfe rerutn publicarum praß-linram : niß miniHeriÜ ex’ obfequium TE.ccleßte,at{t fcho~ ^‘^,ißi bominißt praeßeRcipub.fcd hör um mendacioru, inepta locution^ magi^iun habet fobun 'muidiam.

Tandem exhiber nobis exemplum,quo conuincat,li G. 8. '«t uotafoluere propter imbecillitatem noftram. Si ïgrotus,inquit,aliquis uoto fefe obligaret,ad fcruien-dummorbislaborantibus, «Staft'eftis inualetudinario, *utinlt;irmario,atque contigcrithuic quoq; morbo affi tbnónne aflFeftahfCualetudo àuoti folutione libcrum tumreddet ? Cur non itaaduerfa iialetudo mentis ad 'iincendumlibidinemlibcrabit hominem à debitopra: ftandi uoti i ArgumentumIcuc, amp;nbsp;folutio facilis.Nam taiquibus ifta depromitur collatie,nihilo minus funt difsimilia qudm quf funt difsimilima.Quod enim prio tiponiturloco,impofsibilcefteftu elVnon iteraquod pofteriori. Quiamente nemo adcó imbecillis eft, aut • eflepoteft, ut nonualeat, modo uclit liberate fidem, »tquepræftare quod promifit.Quiapetentibus datur facultas pr.iïftandi,ut Chriftusaic; Petite,amp;açcipietis, amp;c. de quo fatisfuprà : amp;nbsp;Paulus ait, Fidelis eft Deun, qui non fînet nos tentari (upraid quodpoteftis. Déni-

Çlut quemadmodum Deus Paulo pofcenti *uferretur ftimulus carms dixit,fufficittibi gratia namu)rtus in infirmitateperficitur : itahaud dubièls' ccisitisadftuprutn.fufficitDei gratia,utfortiter qu*' ant refiftere, roodb cam fedulè amp;: pié pofcerent. Cuj inquitPetrus ifte.noniubentægroto illi,ut pergatcquot; uite extremepericulo miniftrare egrotis, amp;nbsp;ualetuJi; narijs,atq;intcriniprecib. falutcm petit ? quéadmo'^“ impotent! fe continerc à coitu prateipifit perfiftere W eelibatu,'atq;aux)liri continéteruiuendi i Deopred^ poftere non ccfletfRelpondco hfc duo nihil habere in' ter fe adînitatis.Quandoquidé corpore egrotiisfalte'” cumuitæmaximodiferimine,nequit ullo paftofflin'' ftraremorboaft'eftisjacuotu preftare,nidmétetann' i amp;affeiâu,quod proiniiît,quod illi fatis erit. Sed inudi' dusamp;egrotusaniinopcrbelîepoteft uotnexolucreDe” inodb uelit, ôtfuo non defuerit officio. Cü iicröiwn' tit,nec infiminominis theologis,illudPaulinfi,qgt;is’'’ garit.auferri à fe ftimulû carnis aliquod incita»Tientngt;® carnis adducitur,quoprobet,confugiedu effenobisn“. diuinû auxihû poftulandum.quotiesad libidiné tainur,quô uirtiité, acfacultâtcuincendi tenrationéaj fcquamur, illc conaturitalocfi hunccludcre,utn!hilni dcatur eis fiifl'ragari, fedrefragari potius.Né eniniin' tellexit,inquît,Paulus,ibi per ftimulû carnisaliquod'” citaHientû ad ftuprû aut fornication?, fed perfecudo' nei,afflißione5,carceres,liincula,cathenas,pljgaS|hp' dationer, quemadmodu grçcafcholia, inc^uit,interpre tantur.Refpondeo.has omnesferè interpretationes*' pud OecumcnmjChiyfoftomûjThcophylaiftÛ legi''* ractfî loanncs guida Grecus.amp;Tlieoderctus întellexe runt per ftimulu carnis,laboré,amp;negotiû,quolt;l ill« h' dem cócionati exhîbuerûtAlexandcr,Hymeneu5, lij fidcihoftcs.Hicron-y. libre î. in epiftolamad Gai»'-grauifsimfi exiftimatfuiiTe capitis doloré, que fubin-® erat Paul. perpeffus.SeduliusHiberniêfis uircxiiu'?”'' rudicioni$,ac uenerâdf antiquitatis nomine fufpicr”' dus(erat enimannoDomini4}o.)non dehistantii,'”“ de lege mébrorö luculétcr intcrpretatur.PriinafiuiD' Auguftini difcipulus alios afferit intelligere titilliu”' ncs carnis,licet ipfc mauelit,ut deiugib. affeâib.in'* li gatur.C£Ccru,quid opus eft ta multisiNo cnimret“'

DE VOTIS ET CAELIB» lerit qiiicqfîue dcli!s,fîue deillis intcnigatur,ç^ad no-ftrûinftinjtû attinct.QuâdoPaul. docct oporterc affli dos.ijualiûunq-jfucrit ilia affliftio, côfugerc adprecû prefuiû.Etpropt«rcà dicûtthcologi maximi nominis 'lUotiesprouocamurad libidine, omnib. dr maxime iio toobftridis follicicndu,acfarjcandû efTcDeû precib.ut 'lliiis auxilio i obcratieuadât fuperioresin eo certami iX.^liinccoronétur.Cû Petrus iflc aHcrit locû hucPavi liâ fuis partib- aôtra nos ftarc,eô ç, Pxul.Deû intcrpel-lansnô crat auditus.t'cd rcpuliapaffus, errat toto cado, terra. Xâ dclïnófuerit auditus, ut ftimulus ills tiprorfus auferretur, quodpetijtter, qtiiiid illi m.txi-•»opcrc crat incSmodü cft tamé ei tanta gratia data, ut plr luorit omnib. infultib. rcfiil:cTe:ac uirtus illiusbinc ’blolutior eiîefta eft,acDci potîntia illuftrior rcddita ^iU’refiqtijspetituslibidinisprouocaméto.Deûprc-Hrctur aufcrriid fibi,forfitânô exorabit,q)CÔniodo fît Jpturaillitétatio ea.Dabitur tarnen à Deo auxiliû ut fuf ^oatrcfiftere,ac uiftoria reportarc iuxta illud Chrifti, ^®J'tt,amp;:tabitut Æec.Q^are dû hocteftiraonio ficindo fttabufiH eflPetru5,non opcrSfolùtnlufIt,fedfu.^pro 'liditaiiditonbusimperitiam.

Simile ijuod adduxi,iit non ignordre uideris,in eo ßtu ^flilt;inàdfdltètequdltshabèddeji rdtio pcriculi etfalutis Wmit^dccorporisAdel} ßmorb. corp oris Voticxecutio gt;iiceßirepdtitur,multomdgisadt(flio rtldpßus,qui con-tbi^unt dono cdflitdtis deilirutis, nuptids iÜisßdciunt zx licitdset neccßirids.Hic tu neminê eße contcndis,dni no poßituotum ctelibdtusprtefidre^jodö uelit,crofficio no dcßt.Tu hdc dicendo grdtid uertis in ndturdm,qud ponis omnibus commime,qudßDeusnon(!t qui eßxcidt,i(tdb eo petdtur,cr ut oßieio no deßtnus : quod fané mdnißßü eß,ut nof^in omnibus efficidt. Seduos dicitis,fdcidt homo,quod htß;efl:Dcus no poteritno ci e/ßpropitius.At que ita ucßrdfententidßomo cß Dcus,crpoteß feipßtin ßluumfdcere,modc)uelit. ylt;e dUtekominLßßdcidt quad lufccß^cisniniljilinfehdbcat, quodßtbonü.Juxtd Pauli

TETRI MARTY RIS fententum 'Sein ^uèdnon habitat 'm me,hoc eji,itt mea bonum. Et licet conettüni ueflragratia praueti^^^^ hîc fiîcum facere, urjlrtvm pelagianißnum oculis no ualetis fubducere. Quis enim non uideat ißoSfi/Miiii^ uolunt fuam gratiam prauenientem omnibus ade/ff,lt;^^‘f id,utloquuntur,fuffîcieHtcr, eos 'm libero arbitrio re falutem {t^o enim reduiritur,iflorum iudiciont pofsût ttQluntatemnoflram 'mßc{lat,ne^ opus eß corde carnd Ezechiel:ßtjuidesn licetcuiili^^ atrntumY f^ßfpß^gt;^corcarneumßbifacereg^atiam reeipienda-

Necunquam explicantißi homines, ^ussdetaninto ßroutueht, utadmittat,utrecipiat Deigratiam. C«'”? tagt;n mfeliciter circa ißa errent,identidem errant de ris Jßiritus fanäi donis,ut eß uirginitas et clt;elibatUS,Qÿ libet,iftquiunt,btecpoteß,modo uelit : fatis'eß,utoretß petat à E)eo u'tm reßßendi tentationibus : quaß Dens omnibus eandem uim orandi ey petendi qualibet effess^ ter. l?ratereà undénam hauß thane doârinâ. Certè Cbrn ßus non dixit, cum apoßolis refßonderet, îion otnnesd piunt uerbum ißud,orandum efß hominibus, ut uerbwnt huiupnodi capiant.Simpliciter extulit ,Qui potejlcape' re,capiat. Tue fane fiât locus dicendi,ß qui uideant ß ne poße capere,Deum precibus fatigent. Paulus non minns uidit quim Smythaus,licet ftbi uideatur totus Lynceus.^ cùm diceret. Qui non continent,iungantur matmtottie. CrsiAelius eß nubere quàm uri.cr:Pater,ß no habet ne-ceßitatem,feruet ßliam.GT: Eion htec dico ut laqueuvt ne bis mijciam,Gr deniq;:Propter feortationem, quilibetbe beatfuam:hac,inquam,omnia cùm Paulus diceret,nn[-quamadiecit,utißefaeit,Petiteylt;:yaccipietis:precescen tratêtationes huius generis, remedium idoneum funtldi mquam,Pai/(us non dixit, fed matrimoiiium iitilcnt amp;ß

DB VOTIS ET CAELiB. 357 iKfitrcw portum ab hit tempc/laUbia demonftrauit. Et 4 pij^procutdubió Kerum dcprehenditur, Deum non ßne^ ’'f los tentari fupra id ^uod poffùmus. Qjjia uel dat uires *i^altb^tumpureferuandum, bisquos adipfum uoca-'^‘^^^nelmatrimoniu cisconfulit, quodittidebent arripe ^f,qui fe labi uident,c^perniciosè aduri. Aegrotati/i u» *® «on fatisfaciat 'mpeditus morbo, no iubent, ut pergat **'iu)tiptri'ecutione,ordndo Deum pro fanitate ac uiri-adipifcendis : aiuntc^ iÜi (ufficere defiderium. Cxlibis *^0 mifcrè aduftijCrfrequenii fcertatione uulnerati nS quot;^ffrenturjOretJnquiuntjCrpergatmfuo Ctelibatu : e-^^nliteteriuon pereat, non iungaturtnatrimonio, quo-^‘‘tmfentd uouit : nelt;p iSi ualeat in connubio reélum de-fiieriuin,quo cuperet,ntodó uires ad/üiffinttabfq^ u^orc At quamuis ita rigidi funt,patianturmeuel unum '^^^’^ogare.Quoinodo dicunt impoßibile fadu,ut agro mniflret in nofodocbio ? üónne prccibus cius conce-^‘ po/Jèiit 4 Deo uires? Arbitrer,id non negabunt,cion ui multi ab horribilibus morbis repente fuerint fana ^‘■Vnde,fi fieri potcft,eur non imperatis icgroto, qui uo~ quot;‘^fipauperibusinfcruituruin, ut pergat ipfein opère, ^eum oret,ut fibi det uircs. Aut,fi remittilis huic, citr tionmagK citlibi,qui fiuccumbit oneri,zâ“ de ^eterna falu-^periclitatur ? Hic iam fuum uirus pelagianum ulterius irlarenon pofiùnt, uidentes non pofifie fieri, fcilicet na luraliter. Nam,fi Dei potentiam Jfieâes, nuHa e/t hîc im-pofiiiilitaf^ ut agrotus al'qs miniflret : fiocrus enim Pétri fibri uehementer laborabat,furrexit, cr minifira-

Lucasrefiert.Quareiüiquum dicunt eljèpofiibile nulibet ut fianilum aelibatum cuüodiat,quafi Pelagiani, boc naturaliter mteDigunt, Nam fi potentiâ fiueÿratiam D« refigt;iterent,eam quoq^ in ifgrotâte corporaliter ffie~

eße cdtijam : quid tam 'm i^io, quàm in ilio eft mftnnitiH: tcim ifte, quim iUe p ateä fanari precibm: tain iamp;e, Ule uoto eä aftriätm. At isit^qn^illorumeil prdpoSeri , iu^itid,!:^ charitdf, unum finunt^dlteriem urgent, Ium fttnèqui uerftiturin grauiore pcriculo. Qn,äreft-Ium idiüis relinquitur,ut dicantyfeopimri bdtum i quolibet natur aliter feruari pofte: tegrottntti» ' wro ftbi ipft ndturaliecr non pojje reftituere uiresdittf^ ; niRrandumftcuti uouerat. Hoc rft iUud arguinentutn/’iquot; j tile,ad quad rc/^onftonem aiebds efte tMnßacilem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

fdcilit eft, utpelagianifmu tuum, quod niterit oceultttG prodiderit. Cum Pdulu citarent, qui ter Dominu rondrit pro ftimulo cdrnis,dixilocüad ran uonfacere,^«^“!^^ [ amp;i)fiuluin carnii Paulus logé aliud 'mteUigat,q adujiimit) ! de qua in pr£fentidloquimur.^eq- Smyth£us,lie(tftlgt;tr i fit menddciorÜ, homo natus ad perdendas faeras litt-rds,id negdre aufus eft.Totus enim à Patribus pcndct,!!»' quodego dieo,nondißitnulät.Sed mdeputatroburfe‘‘’'‘' gumento cociliare, quod ex iSio loco falte codigannif^ i» | omnib.afftiélionibus,qualcfqualesfi,erint,precib.clf^^ Deum conftigiendu, quo iüas poßimus dbfiß däito

Afflietxonu Pb(cetmihih.ecreguld:uerùm diuerforugencrufr^ duplex ge- dfftiéliones. Qtiafdäcniin ipßnobisdccerßmus,neq;tf^ gimur edspati,n!liuebrnus. Cotra qudsparatu prcp^ reinediu d rieo kabe:nus. Talis eft c£libatus,qui adufti^ nes Cf Idpfus habet eoiunilos. ‘Hon iubetur hocgenitfH^^ t£gt;fed quifq^ prout uult,illud ftbi dccerfit:quod quäiloivt efttutum,mdtrimonMnon folumdDco eft propoß‘',ii( rumetid eo cafu imperatu. Qjtareft no obtinemus traK' quiUitate in ctelibatu,ueUmusq- pergere, dc Deunt, litt» pr£cipis,fatigdre nottris precibus, eum tentabtinustqu^

in re grauißmta f ft culpa. Sunt autan alia affUdionet rt aduerfî cafus,guos Dem ipje nobii infligitfÇj' firedos im forut, neq; nof iüos ultra afeifeimm. Hie eSl orandu, hic promißioties hdbanui,hîc exßde preces ualemus ßtnde-re.At calibatu quando femel aut iteru petitm eß,neeji pu fu(,aut callui impetratur, qua ßde orabiiycutibinonßt promi/fusiNefeis an Dem te uelit 'm numero coiugatorîi eMu. Imo cum tibi no dantur uires,adureric,z!r labe ni,uidcs fatis manißUe ad matrimoniu te uo cari,Paulus ^iitur 'in hoc poHeriori affliiiionu genere uerfabatur,

eUgrauia pati ob Euangelij pr^edicationê, cj-ß Snata dotnini noßri ïefuChrifligeflAre 'm fuo corporc.id ^'rco orubat, cz data eft illi gratia, ut ferre pojfet quie DfWi im ferenda impofuerat.Promde uide q rationabili-^etquot; ego dixerint,Paull locu adduau,minimè ad noüru in ßitutuftcere.Praerea diim tribulationes,Ht umcula,car (eres,corporis morbos, atip alia id genus pq uiriferunt, nirtus Dei magis declaratur:qu£ iüos 'm his aduerfts con fiâtes efficit,ç^ feruatmeq^ iUorü mens ob hec po'duitur, eötaminatur,fed redditur potius er mitocentior, ö* P«rior. At q obftinatè durât in aelibatu ijnmudo,ibiqi in feliater aduritur, et labitur,neq; in uirtute proficit,tieq; D«potêtiaqu£adfalutêeil,ineo declaratur. Quare/i uideat feaDeo no audiri,debet in portu matrimonii ^tantonaufragioferecipere. Ideo fumteïlatus,quodft Paulus de hoc genere ftimulicamisloqueretur,de qua i'fodo agimus,cotra meos adurrfarios,no contra me face f^-Cittia Paulus no eü auditus,ut Simulas huiufmodi ft-biauferretur.vt itaq; iHiprecesno proßierunt, ad id nâ proßierut ut liberaretur, ita nec alijs proderut,ß ad c^tt batu no fintuocathlmo ait Smyt.proftterHt,qa data eft il ^^^^atia,usftrrepolfft.Duqftoereftgt;odet,no a'iaduertit fentionêno eftèinjlitutu de leiii têtittione,fcd de aduftioe

340 PETRI MÄRT Y R I S turpi (JU£ incntem fiedet^turbet, impfdidt^ A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r'^

dlis exercitijs, ut funt prccei^ inuocationcs, dia.,cx qud ctidm lapfus frequentes oriuntur, quie lo Paulo tribuerenefas oirtnino ejfrt. Et in funtmAdebo^ homitiu genere agimus, qui dono calibatus deitiiAtifr”^' liifi[einel,iteruin,dc fiepius orauerint, cum uidedntiK”^ fuceedere,mdtritnonio iungdiitur nece/fr ejt.Noit AiAt«^ ^audbor ddre,illos qui uocdti funtdd ctelibë uitÂ, (‘‘»‘9, cumfruHu regni cxlorum agunt, nondebere inde dimouerijuel ob qudmuis leuein taitdtionem reßltrtdp itduocdtis ordre licet, cum tentdtionemfenfrrint, ex fide agant uerbi Egt;ei,qui neminem in fua uocationedt ferit. Cutufinodi etiam concederepo/frm fitiffr Paulunijr iareueltm,locumiAmdddu(iumde hoc Simula cArnigt;gt; de quo modo agimus,accipiendum. Veriim tuncApoß^^‘ fadium non ejfrt in exemplum omnium trahendiiitt, non omnes eadem habeantdona quee illi cocejfr frefrUj' Sed,ut dixi,locus longé aliter eft inteUigendus. Veriiquot;gt; tereadumprofrcuti fumus aduerfarioru expofitiottd«) ledlor cognofcere potuit,de qua loquamur aduHioe,^'*'’ ue de tentdtionisgenere,propter quod no amplius in efr Ubdtuperfijlendum cenfrmus.Quibusaddo,quéd,cif’^ nemini pofrit ejfr certum,nifr reuelationejjngulAri,de^'’ no c£libdtus,itn ipfum perpetuo, an temporis aliquojlgt;^ tio frthdbiturus,ideo nemo fr debet uoto perpetuecdHi' tatis obttringere. Apparet igitur euidentifrimè,qu.ïopt‘' mè quadrare propofito frtnile addudlum de agrototty^ cum ApoHoli uel nibil contra nosfacere, uel potim uerfarijs qui eum produxerunt,mirificè obcjfr,

Cur,inquis,difpen(ant ( tlio enimuerbo libentet tor, quod multi inhacre ufurpanc) abbates,epirtop,'' AcrcliquiEcclcCepic-fccti cumonacnisutisiuniafolu’' proini^^quot;®

DE VOTIS ET CAELIB. 54t J)romifcuè,ac titra deleftii uefcâtur quibnslibct, alia^f. multahuius generis, quæipforûordirns amp;inf!:ituti régula præfcribit.omittant, idq; foeiunt ne corporis pe-reatincolumitas,authomo de uitapericlitecur,aut ob Ituiores caufas. Cur itaq; no dilpenlânt cû uirginitatis aut cælibâtiis uoto, quoties homo aduritur, amp;nbsp;dcani-mæpericlitatur falute?Re(ponfio eft facilis,obuia,et irt promptu;nô quanitn inter dificrendû attuliftirnempe difpélare dos folitos in rébus leuiufeulis, ut quas né uo uerintmonachijlicet preferibât illorû régulaharum re rufnob('cruationé,his qui eas féruarc citraincomoduin queunt.Atmonachi ac monache folent polliceri fefe ui tamdufturosadregulæ illius præfcripturn.Sedin illis, ntmpe uirginitatis amp;nbsp;cælibatus, atqjcôtinentiæ uotis, ‘’ôdi(penfarc,nccpofle,fimaximè uelint,nt ad que per petuàferuaada fefe ultro obftrinxerint, quorû^; obfcr “ationetnlex Dei fubinde cxigit,q«emadmodû eft uo-tupaupertatis 8i obedientip,ut aitD.Bernardus.Quod tum tu conftanter perneges,quid aliud facis, q quèdin Itntentialonge ablurdifsima manespertinaciter?Vtin tt dicâtur uùlgiydetritü illud adagiü,Cuniaqua fauces ftrangulat,amp;c.Et mox.Purrb (jgt; ot(ijcis folui obedien-tiâmmonachi cû fit abbas,ùel cpifcopus,acpaupcrtatis uotüjcumquis exmendicantib. creaturF.pifcopus,aut prouchiturad cardinalitiû: cur ergo ob falutem anima: tius qui uritur, nô feinderetur uotû obedientiæ amp;nbsp;cæli t’stusillec c Lutheri officina profeâa (unt,mûltarfi hæ rcfumfœdifsimaLorna. Sed ccdo,mi Petrc,quaobrcm hrcincogitantius «Scinconfulthis cftutifle l'athabueris, intérim nullo uerbopenitus interiefto de probando, Nitnquid didta tua nulla necratione, nec autoritäre fiib luxa titubare, imb pro uanifsimis nugis haben, ut par tft.necefTe crit?præfcrtim quoties falfa pro ueris affirmas, amp;nbsp;confeflàab omnib.catholicisimpudenter diffi-tCrisiProinde nos hæc quæ pro ueris obtrudere cona-ris,cii fintfalfîfsima, intereatéporis donee tu eaproba lictis uel faite pro tua uiriliconatus fucrisprobarc,di-Hillefat habebimus. Quan do id feceris, mut os nos non roperies : nec putes beftias nullis cómunitas cornibus. tertè quifquispoft editûpaupertatis aut obedientiæ Uotû fit abbas,aut epifeopus, aut cardinalis,non libera abijs uotis,fed man et inijfdem loluendis artriftus.

AtjinquiSifnonachis amp;nbsp;fratrib.non tcnetur moit gerf* re, utiabbati,uel præfîdi antè tensbacur ;ac loto piUquot; pertatis ei iam (uccefsit opulencia. Pcrbellè tu qtiiJe® philofopharis.-quafi uerö qui ad illiufraodi afpiraritdi-gnitatein amp;: opulentiâ, nô pofsitdeinccps paupei'Mtt amp;nbsp;obsdientiâ,ciiin iitrunq-, dco uoi!erit,colere amp;nbsp;îxtt* ccre.Nônncpoteft aliquisin maxima facultatu copia rcijcere ac abdicate otnninb reriim proprietité mcntCi ac animo fuo.acpcrinde res fuashilariîerâclargiterero gare cg«nis,atq; fcccrint illi quibus in cxordioEcclcnÇ ommafiiifle cômiinia,amp;nihil proprium Aiftaapcft.te-ftahtiir ?Deinde qoi abbas crcacur, aut alius quifpiâfi' praîfectus.nôliberatur à uoto obedientiæ, ut qui De* uouit foli.ç}, effet fc abncgaturus,Â: Chriftü feciituriiü id quod implere potcftiam liber ab obedientia fratrib. praiftanda,quia iam ei parent. Breuiter quifquii uoUft obed'Cnti.iDeo,amp; ciusuicem gerenti prarlato incœi'O bio aliquo,id facit lUKtapræfcriptioné fuæ rcgiilç.*!quot;* nô exigit à quoquani pr.rfefto obedientiam, fahéqu* cœnobitarum ulli pr.vftetur.Et proindeuotum illui^ obedientie non propt er ea dici ciebet foluijquódabba! qui fit,non obcdit fratribus.

Dixfrdm Pcipiüitru potius ejjè hypocrißn cired uot^, q religioptm coruin cbferuiitioné:qutindolt;juidë,ubiuii( tur,coruperfolut:onè relaxant, cr,utuulg() dicitur,fitc^ le di/p enfant,uno uoto c£libatui excepta oruir^initiitif' 'Hicmctii aduerfariutciuiturpiß'ma barbarie alio^i‘‘^’* in feribedo m loquendo lahorat,ßngitfe non ufiirü bodiffenfandi,niß q,-/neillo audiuerituti. Dicereieui» eu magna eloqucntije fiiis iaélura ueUe Hylufuirnidm^^ tere ad uerba paru latma, quibuf mea fluit oratio. VetH eu hoc lette ßt,ulteriui nolo pcrfeg.Quis hic no animad-uertat, in uarias cr multipliées figuras fefe tort/iieatiHC nota relaxarifateatur en Papifmo s’ Printit cauiSaturelft res leues, ciuasq^ monachiuoto minime nunctiparinf.Q' ideo circa eas illoriitn abbates çy pr£l(itospati,«tfl^'[

ittdecrttiiMtregulii ccxnobijhabeatur. Quid xttigii coiunélu cr propriu inüitutis Carthuf. ex quo ^^fimilia iüe ine/ùijjè auduâer metititiu eil, q carnes nniederei Si tame ex illiî aliquis efficiatur Epifcopus

•W Cardinalis, ueftem ßrtaße retinebit:at reliquit firtnè ^nniaqute adeiußnodiordinépertinent, reijciet. Quid ’^‘^^^(ißanis magis propriu, qpecuniaf4ie quidèattitt ?'’■lt;inedueiiutipoßint.Quod tarnen per Pont.Ro.paß-/['quot;‘dJeinusrclaxari. Quit nggarepQtcâeofdè Fratici-ßitnos notiere obedieiuiasn pr£latii ordinis D. Francifci

fill morté^Dzcdt nunc iamp;c quandofiunt cpißcopi, aut ^‘gt;^iiiitalcs,an id a!npliuspr£ilèti[lli Krrô eu ßnt pr£ ilo

Sinyth£o acuti,rclpondere folent fuo ipforu uoto ne l'^^^potuiffè fe fuhduccre ûbcdienti£ Pap£, quem aiunt ^'’inib.iure prfcßc m Eccleßa Dei. Proptereà ß ei uißm

ß liherare ex ülii copedib. adflriäos eßc,ut iüi fu 'lt;gt;trrobediat, Sed tarn cotra eos q cotra Smyth'^ü-adhuc

argument u àmeaÜatu. Cie facial h£c nota paße •■fKiXijn' narijs de catißs,cur in nehbatu funt adco feuert, tarnen ibi perieulü ßtmaioris rnomèti,et grauiorii ia~ ^“raiCauHlatiir itè me no probare qu£ dicoiet no uidet tasèfuieffl manißßa,nec egere jpbatione.Qui no ßitRo t^^ßriaße no uidit et ditißisnos zr potattiß.cardinales, ttinFrancifcanos,tü Dominicanos,tu Rencdiä. Vtar igi tiir cuiHo tä craßo hominefyllogifmo, que uulgo appel lautexpoßtoriudn his hominib. obedictia erga pr£lato s ßi ordinis,er mendieoru paupertas relaxatur : h£c funt ab eis nota nuncupata,ufq; ad morte pr£iläda: igitur ua reLtxantur.ïîis rgo nefeio quid apertius dies poßit. Ex enfant fe tenen obedieniia Fap£, lt;t quo ßc eximuntur ex iHis uolis. Itidem ego dico c£iibcm, qui non continet, 0. bedu'iitia Dsi U’;;£Ti, ist mammoruo copuiecur : quant

fèruitutemfîue obcdientiâ ergd Deumper fuumt/oM non potuit excutrre, dm fcrmo Dei £ternuinmMt, W dubito mirari Icilorê^cr forte iidufeare,qubd bâe prdcc ptum de matrimonio cotrahendo rcpetdmddcôfi'e^ueit-tcr.Scd nürdri dcfuict,fi huvx anmadua'terit cfciiido-rite campum, in lt;juem non modo non Smythieui^Heruni partie gnidem infcroru prteudlcre queant.iiini^ non ridcat,dim audiat kunc noQ:rü dicentem, montuboi (luifunt cpifcopi,ctutcdrdindîes, non dbfolitinbobditn tid: uoto,quonidm,inqutt,dd edin Dfo pricfldndd fn/iti' ÿriditQjtid distHdncnc illi,cùni inonachi fieren t, uoni' rnnt obedicntiâ ? Non drbitror. Omîtes qtiippe bciitim^ obslridifuinns dd pdrendum Dco. vbi efi illd tud ftrdlis reguld,qud fupoius contrd me utebdris,ncn!p^^^ fdlutcm neccffdrid non cdderefub rdtionem uoti iili dicunt profedô fe uouere obcdientid,nimtriimprdt!d tisfuiordinis, ztrregulx : iiqudeucdfiitloquunMr,id mdiord per bedtifiiinum abfoluuntur. PrfCforrt id etidin ek Smytheicd theologid dignum, quôd confiÿb iüos purpurdtos in tdntd opitm dfiiucntid,benepofiefi’'^ mo cr defiderio pdupcrtdtem retinere, qudin tempcrdtè tdudnt,cr egenis opes fuds diftribud»t:utinre diuino omnes qui ddminiSlrdnt Ecckfiiis,dd idfideietidnttf fint obligdti. lnterrogd,qutefo te,doàor cruditifii'r-i,'^’'' dinum mdgifiros,qudndo hxc ignords, don fis tantus^^ mdliel-inlegcPdpifticd, num tdlempdupertdte!n,fidiid duntdxdt mentis çy dnimi uouednt,qui dd fodetdté«t(’gt;‘ dicdntiummotidchoruredpiuntur. t^ónncuides fffugid cfjc mei drgumenti robordiQudre no ftdtui^P^' ri eddemq^ rdtione, iÜu qui non cotinet, cr uriturftm ' rimoniü eotrdhdt,poffe dtiimo cdüifiimè uiuere,dtqilt;‘l fiâu zy' mente defiderure, ut Geo td mdittulsè ddh^ti^b

regnu promoueat, q quilibet uirgo feu cieîebs; Ibi fitffieit tibi pMpcrtM animi, cr ob edienti£ comunii quie Dfo exbibenda efl. Ea diâs fätisfieri uotis: ilht prédicat

e^e contentü. Cur idem non dicii in altero qui ob P^lt;lt;^ccptu Deinon cotemnendu,fefe iungit matrimonio ï ^°cexofficindEutheri clamitiis effeproßäa. Certèni-ifigratiii effèm,fi per ilium uirü Dci me proßciffe ne ^'^quot;m.VtinÂ tu quoq- didiciffès ex eo, neq; fiçuerfareris ‘’^fopbiflitrit perßratii cifternis, qu£ uerbi dei aquas no '‘olwcontincre.. Inde tibicomparas adeà infana CT deli ^^i^litibus inçitaris,ut tantü uirum nominare audeas mul ^‘gt;nm bicrefumfcetidifiwâ L ernâ, quem omnes pij pro ^'^“flrißimoEuangelq Chriflihabentinftauratorc. Dem antiqußhoc eft fophiflictim obtines,ut cum non poßis certis fcripturtc tcflimonijs, aut fanis rationibus ea ‘title prolata funt refiüere, muidiofa tantü eo nomi-reidere coneris,qucgt;d à Luthcro ßnt inueta. Equident l'fKauelimpremere uclligia, luculentißime poffem 0-fi^i!lt;lere,nil in utroque tuo li^Üo firè habere,quod non * ^«cblieis^£c':gt; qs,Alphonßs,Eighijs,ca;terisqi buiufmo-^‘ptilibufßeris fußfuratus : crfccdiora reddideris, quiß iHi minus male fcripfcrunt-Aliena itaqueß tibi adimeren ^^r,nudus ut cornicula,ridereris, qua: plumis n 0 fuis an-^ta uoluerat effe con/ficua.

VIII. O B I E C T V M. G. Non admitto.inquit ifte Petrus,uirginitaté, aut con tincntiam à re Venerea, tanti efle ducendam, ut non fit (luodilb ex æquo refpondeat.Perbelle ille quidem amp;nbsp;fitisarroganter. Q_uidfiisnon admittit uirginitatein amp;nbsp;continentiam tanti cffe ducendam, ut non fit quod tumca componi pofsit, nunquid illud conuincct,non tiieca eiufccmodi^At age, candide leftor,amp;accipe uct baSalomonis cadere. Omnis, inquit.ponderationon tft digna animx cótincntis. DifpiceiamfeduliS,piele-

Äor, nfi hic 1 OCHS per6jadcit, tjiiod Petrus h cait fe ac.mitrcre.Citerilt;rn finge continentia non elle rcb»’ alijs oniinb.fuperioréacpreilantioré. Quid tû pcftW' Num hint colligas diCpenfan pofl'e d quoqua ciiiu uoiientclaut uotum pontinctie ob aliudabquod coiquot;' modum rumpendu clTeiStupidü (ànè oportet efle h®' miné,quificargumcntatUr.Abundè fuprd euift'jn'*lquot; perfolutioné uoti pii exigere utriusq;inftruméti f«'quot; pturâ.Proinde pcncs honiiné fuerit nulluni rigor« '^'1 us iurislaxare.-tantu abeft, ut cuiqua per fe liceat ill'-'“ dirimerequodPetrus Klefecit.amp;alibi.Pro tenihilpi®' fusfacit,quodai5tandé,nótxnaturarei,aiitd'gn''s'* eins pédcrc obligandi uim fed ex promtfsionefaâ’ “' ! patetdcAdäamp;Saule, inquis,qui ob reculas minin«’' cerbâsdcdcrûtDeopœnaSjUtprodit fcriptura.H?''quot; , qua nihilprorfus iuuâttuâ causa, fed catholicJp“““' prouchüt.Näidebiiotauirginitatis dccelibatusobl'P* Tcaireucramus, qgt; qui promifernt Deo ca prsft»''’® pcrfoluere,obligent ad ftadn promifsis .Etideoiib® ligâdipédetâ ^pmifsione.nedu apmilfaircidigud*quot;’

E4 Je cdufa fui pertraHui, ut dicn-rm uut cMdtum non efji tdnti, ut nihil ei pofsit ri, c/uoii cum aduerfarij nrgare non poßi)it,pe^^'‘^' ta genera uotorum,uei relaxari, uel conunutdri,!“quot; re quis tmretur,(iuare in uno uoto c£libatus duri. Et mihi ipß dunt hoc mirarer, ^uorundä rc/l’»quot;’'' Oppo fui, gui di~erc aufi funt,ideà in hocgcnerc hilre)nitti,guôduirginitiis,autc(elibatiu omnibus' praftentgu^à nobis Deopoßintofferri.Quodfjßf'^ fum in afßcrtione mea luculenter demonßrani,nei]iitd modo repetere oportet. Qeterü SmytheiK modi nitiH'l

Ecclefafli confinttare,niHnueniri,guod uirginitatemaut eus n»c cil icguct.Etuerba,utdicit,Salomonisadducit ijiCanGne, nbsp;nbsp;capite 16. Qud in re non femel bisûe peccatßedfbl'

m ' ccon- guamteriuJtercprehendipiJteft.Primum ex ubroir feriptuc. non eß canonicus,uult dogrna conßnbilirc,guodutp boni tbeologi^^lj^; iitdicandum relinguo.Deindt

de VOTIJ et CAELiB» 347 î’«ncyrcitSitfoi»onWjCMjn HieronymiMCquem (tUoquihit bct(gt;ro DfOjCr priefertim m hac de VotK quififtionc)di-ctit jùiljc confcriptü lt;i Ic/wyîZz'o Siräch : quod etia ex ipfo bhro poteR 'mtcÜigi,cu in prolôgp,tum in cdp. nbsp;nbsp;Quis

prietfreî no itideat, no pojjeiifcribi Salomoni, cùm adß nein ibi tnentio ßat Simonis fummi facei-dotis,ßlij Oni£, qni circn tempora Machaba-oru uixit. Sedomonë autent iotigè eam £tatc pr£ceßijj'e,netnine latet.Tertio errat, ibi putat agi de uirginitate, aut clt;elibatu,cü loquatur au-iorde uxore prob a, erudita et fan£ia,quam maritus cuin nnHa alia re,ß fapiat,unquain coinutare uolet. Quod uel lt;tiiio Tyra difcere potuit, quado non tantü habet ingenij ntpoßit perfeipfum di]ßicere,quid in eo capite is.quod titit agatur, aut quid paulo antè ßt dilt;Hu,quidue inox di eititr. itaq; deceptut, ex locus adduëlus nil pro co fa-citùmo pro me robuflißtme pugnat^t^am cum agatur de nxorecotinenti et bona,dicaturq; nuUä ejßepoderationi iHiiCqu-andä, uideatSmyth£US,nißßitprorfiK lufciofus, quid jequatur. Ego no died,ne tantii hoitunë in/b-iiere ui dear.'E.it aut calainitas multu deploranda magttlroru no Uforum, qui,ß contigerit,ut Magifler fenten. aut Deere

aliqs anteßgnanus papiflica; aut fophiRiae faëlia nis,in adducendisferipturis facris errauerit,quëadmodu fepius errât,omnes ad eudëfcopulu impingut, et locie ex feripturis citatum ab infilicibus iüis autoribus ußtrpant, nihilJpcëiantesan itainßnteIrabeat. Quareiureacme rità pecudes diet poßitnt, quarum ßuna ßaltarit, aut ali-qui) deflexcrit, omnes eam abfque ullo deleélu è ueRigio fequuntur. Attamen ut ne illu difßutatore timidu arbitre mur,quin ualcat abfq; oinni periculo concedere,uirginitate no pricflare oinnib. qu£ Deo 4 nobis offerutur,illud, qwduicr certarationeadduda exuerboDei extorß,

(iltrô dicit fe uelk dctre. Tdcito,dit,itd efje, num ob id ko» tum calibdtus irritdbitur^qudß ego itd concluCer!m,cmn db initio ufq^no dliud urgedm,nifi eos qui tdmfdcilcs in-ueniuntur in dUjs uotis moderdndis, mirum ejjecurinn-no iflo fint ddeô morofii zr ajfieri tyräni. Adhuc no äjfir tur cdufid-tÜion enim confiitdui, quam uulgo ex dignitJte c£libdtuf,dut uirginitdtis ddducunt : primum deeldüdo, iüdmnonefiererum omnium prajldntißimdin : deinde quodobligdtio cuiuficunquc proinißionisd dignitdterei promifid; uimfiidm non(brtidtur,fied ex uinculo cfinf^ promlßioni5..Ad hoc iStedicitßd pro me nihil fdcere/d pro opinione catholicd : qudfii uno uerbo meßdcint bdrc ticum,cr fiefic cdtholicum prtedicet. Sed bene hdbet,quöd quumeiut iudiciumè fcripturiinonprodedt^interpiof nuÜiui f monte nti.Cur pro te iäd ßdciunttQupnuw,igt;* quit,ei(iaumidm e^ fcripturdrum teRimonio,perfib‘' tionem pij uoti exigi,zr ideo,ut tu dicii, obligüdi uh det d promißione. Si pendet d pronüßione, dicebum eÿt, quid tu mihi opponis,in uoto cielibdtui nihil reldxdri, nt reldxdtur fiepißime in dlijs uotis,præter rei prontijfi di-gnitdtem l Htc mdgis piß:e te mutum uideo. Alid uotd re-IdXdri non potes negdre,uel,ut diunt,permutdri.

dpud uos promißionis ius non e^ inuioldbtle. Et dd pronüffie dignitdtcm confiegere non poteHis. Primut^ quid uirginitds non omnibus rebus pne^ldt : deinde qnh ex dignitdte rei uis obligdtionis non pendet,fi qud ihipo nendd fit : quod idcirco dico, quid nos modo fub Ettdnpt lio in uotis nullü uim ponimus. Vos dutem qui uim tdtddt fit uotis efie uultis, nuÜu debuerdtis uotum remittere.V^ rum cùm uotd pdßim commutftis, reldxetis, dutn po^ed impldcdbiles efiis in uoto ctelibdtus, ue^din eut» fiypocrifim,tiim tyrdnnidem retegitis.

Rex Aragonum fantftitnonialem.autmonacham fum-mopontifice relaxante , atit difpenfânte cum ilia, du- 5* xituxorctn.ad conciliandam,inquit,paccmregnorum Curitaque non difpenlàt item cum uoto contincntiai obftriftis üt contrahant matrimonium, cùm maior fit hibendaratio lâlutisanimorurn,qua: per uota percli-clitatur,qi)àm extcrnæ,amp; ciuilis pacis ƒ Hic ingenue, quodfcntio dicâ,perpera egifie Epifcopû Romanfi, cil hocpafto ills relaxarit,ac copiam fecerit régi nonnam duceHdiinuxorem.Non cft enim faciendum malum, utindc ueniat bonum ; maxime cùm incertum fit, an Jndefitbonumillud confecutürum,necne.quod genus tftpaxciuilis,ad quam conluendam ac componenda m fount,Regem Aragonumnonnam duxifTe uxorcm .

Vtquein fumma dicam,quis dixeritpenes hominemef femortalcm,in his laxare ius,quæDeilex cxigit ,qua-liafuntuotâHnnocentius tertius Romanus pontifex capitulo.cum ad monafterium , ncgat penes Epifcopû Romanum elle poteftatem difpenfandi cum uotis con-dnentiæ,paupertatis amp;nbsp;obedientia:.

Bine uotiuirginitatisrelaxittioncm cum 4 Cxleßina tfrtiofdäamjcirem,t}ui Conjhntidmexmondfterio Pd-nomitdno Dpo dicitam eduxit,c!r Hoin'co fexto impe- reUxatio. fitori uxorem dédit,(juà iure doti5,regnum Sicilite ultrd ^hirum obtincret,merit() dicebdin hypocri/im ejjc, qud idâdnt pontificij,nôn iufl£ religionis obferudntidm,qud.

ßngunt uirginitdtis uotum tdnti fdcere : fi guident dlud;quumuoluertnt,nonfolliindicunt reldxdri pojjè, ed etidm rcipfd dijjàluunt. Hoc non tdiitùm in exempla lt;tdduélodliquispoterituiderc,fedindlijs hiflorijs idon reperiet non femel dccidijfe.ldeo non inepte colligo,con trifuperfitionum definfores,uotum uirginitdtis non cf~

fe oinnitto indiU'olubile,c'uM fui Romani Epifcopi^^f^^ henJintur quandoque illud uotum remißjfc.Smyth. gt;ui( femihi opponitf diffinitque fortiter, Pontificem num indigné ac iniuftè fecijjè,quidicatainDeouirÿ' nem matrimonio copularit. Verüm non habet omna i' lios Thcologos, licet fute farmte ,fibiconfentientes. N4WpLeric^ucfcbclaflici faäum probant, i/uandop«' blic£ falutffeu pad regnorum confulitur. At Smytb^'^ ftc uideatur fine ratione loqui,addit nonefièfrdetd^ mala,utcueniantbona:quafi conRet malume^e,f K^' to alioc^uin obStridi matrimonio iungantur.

hoc c^fcmper id pctcre,guod efi in principio I nitio ufque noflra dijfutationisprobanduml Addd, j »o/( effe penes hominem'mortalem ea rclaxari,lt;i‘^^ iiM,GrLex Eteiexigit. C£teriimhocprobanduniidt, ius er Legem Dei talia uota exigere,quod utfupd d(quot; monfiratumus ,exfacris Uteris fieri non pote^-Si'‘^quot; tem quemadinodum ait, ïnnocentium Tertiunt dicet^» hoc non eSl in poteRate Romani potificis,ut uotacen-tinentiie, paupertatis, çy obedientia relaxet, quotidiéfit ,obedientia faltem, cr paupertas remittitur in Epifcopis eyy CardinaUbus,qiti ab ordinibus meH-dicantium eximuntur i Uic quidnam re/fondeat Ito-teus non habet, nifi rurfum nobis obedientiam Deum obtrudat,eiy‘tninii paupcrtatem,ad qua i^of hucaStringi contendit.Sed hoe,utfittilefit, ey ineptum paulo antèdemonürauimus.Q_uarepatet,ut arbitrot’ papiilas,non effe tam morofos 'm uotis relaxandis ,uti' pfeeosuidere uoïuit,quum uotumnuUummueniatui'i

eiiam ex his,qute fubfiAsttialia uocant, ab eis quan doque non remiffuin, aut commutatum

Alitid argumennim iftius Pctri,non minus ineptû,5 q prieraiudi.Deusnô imputâtnobis,quæ côtra illius fi untltgéjCUritaq; ilia iniputarctnobis.quænoftraftul titia admittimusjdûiiota nücupatnus Deo,ac foliiim’ poftealiftiusarguméti majoré,quâ uocant.fic probat. Pau. ait,né quod uolo bonû hoc a§o,fcdqi'olt;l odi ma-lû,illud facio.Vbifatetur fc,inquit, Petrus ifte,peccare amp;:taméinitio cap.proximijaß'eritniillä damnationem effehis qiiifimt in ChriftoIcfu,iSt no arobulât fecundû carné.Id^, interprct.atUr,quod Deus né imputet,quar a lioqiii funt ucre lt;Sf propriè pcccata.Hic error logé tur-pior.eft, amp;nbsp;luculétior priore illo côtra uota,fi quid tut piu8,amp;luculcntius cfTcpofsit.Quis enimuerè pins, amp;nbsp;doftuB mcdiocritcraircret,Paulum peccafle,faite mot taliter,quum ogcrit,quod nolucrit,hoc cft.qiiando 110 lucrit,non concupifcere,ncc pr mas illas titillationc s Écprouocamenta carnis ad peccandum fentirc : amp;nbsp;ta-inenconcupiuetit, amp;;ea.s fenfent cxtimulationes etiâ niuitus,acrcnitensmente?Eftne cuiquam iiitio dan-dum,qnod uolens,nolens,acrcclamans admittitlNôn-ncHoluntarium omncuitium,prîefcrtiiB aftuarium,amp; perro-nale,acfola uoluntatc peccatur fPotcr'itncDeus rniuftus ac erudelis,abfit bla(pliemiaucrbis,mcrità ui dcri,(l id ucrtcrc iiellet mihi in crimen,illius^,nomine de mefumerc fuppliciura,quod ne ipfiusquidéauxilio amp;nbsp;gratia munitus queo crtugerc,qu.ituncflq; uclim,ac annifusfuerira?Nônne in calce cap.7.h3betApoft.hunc «pilogû,Igitur ego ipfe mete fcruiolegiDei,carne aût ItgipcccatilCuiusfententiæhiccft fenfiis germanus iuxta ucnerâda:antîquitatis feriptores. Ego ipfe Paul, incuis at fimihû perfona diflerui haftenus abeo faite loco,Lex ijjiritualis eft,Â;c. métc feruio legi diuinæ iu btnti,ne concupift.i,quia nôcôfentio côciipifcentie d« lîderijs,nô lino peccatfi,id eft,fomitem peccati primi tumpœnâ,tüaliorum fegetem.acfcmijiariü regnarcin corpore mco mortali, ut obediamcis. Carne autem legipeccati.id efl:,quod adinferioris anim.u portion«, acuimattinetjhabco amp;nbsp;expcriorinme fomitépeccati ac ftimulos carnis,qu.x follicitant me ad dciignâdùali quid fceleris acuiti), Lex membrorum répugnât legi mentis mea;,hoc eft , uires inferiores non parent ui-ribus fuperioribus,hoc cft,diôlaminj lationibus œ«,

EtEucrarriiis Bilichius uirimpensè doAus, ac ingenio pcrquâ feliciJnterpretatur.Nóne omnegenus admilTo ruin,atquc culparum harret in mente ? Nó'nne hare (oh ut pcccat,ita benefacitïCaro e ft officina (piritus, ut re ftè ait Cyprianiis.Qiia: ergo Paulus tunc adtnifit, non crant contra Dei legem ullam, Nam quumlex cauet ne concupifcamus.id acc'pi debet de mentis, acuolßtatis concupifeentia,non de carnis primo affeiftu, amp;nbsp;infultil quemfenfit Apoftolusinuitusjamp;ideo ml contra lege Dei patrauit.Et mox.'Harc autem fententiaPauli,Nulla ell damnatio his qui funt in Chrifto lefu adRom’an.8. adeo nihilpenitus PetriLutherani fuft'raga'-v.r opinio nijUt illirefragetur uehemcntar,amp;: perfpicuè. Si enim aut concupifccntia in recons baptizato harrens .autih liusprimuSjUt uocant,motus.cui mens libéré non ob' fcquitur,fcd renititur omni conatu , ac molimine,ue-li at que prefsèloquendo fit pcccatum, Uerum non eh fet tunc Pauli hoc axioma,Nulla eft damna:io,amp;c Q’|5 enim effet condcmnatio.fi proprie quod culpa cft,non fitiSi dixiflet Apoftol.Dcus nihil imputât,his qui funt amp;C’ res effet extra omnem contrqucrfiam.Sed cbm ait nulla eftdamnatio,his, amp;c. indicatapertb, necipfam quæhæret in niiper baptizato concupifcentiam,nccaf fefttis illius inu.oluntarios,,quibus menshominis non acceditjcffe eondemnationcm coram Deo Chriftianis baptizatis,ucrb crcdcntibus,amp;non ambulantibus fe' cundumparncm.id cft,non obediétibus illis carnismo tibusjfcd cos mortificantibuSjUt uiuerent in a-terniim Roman.8.DeniquePaulusaftruit Rom. 6.peccatum e-xiftentibus Cub gratia, non dominaturum.Et quidhoc fit,refidentcmin baptizato concupifcentiamcffcpro-prib peccatum,acprimos illos aft'eftus ucrè offe petca ta renitentibus pro fuauirili, (inon fit peccatum illis damnariiVcriim faceffant hæc,atque cxcutianiusafsû-ptumhuius argument!,quod eft hoc.Curitaqueiropu tarentur àDco,quar no (Ira ftultitia admittimus, duni uota edimus,iSc poftea dirimimus^Hlc defidero ctiam huius acumen ac indicium.Nam ut demusilli concupi feentiam in baptizato,acaft'eftusilliiis , quosinuitus fenfit Paulus effc ucrè peccata,non tarnend Deo irnpu tarsnunquid hinc confequi oporteret, ilium non im-putare uotorum d:remptioncm,que uoluntariè ac fp6 té con-

contra illiuslcgem committitur? Quis enim dixerit Pcrinde iudicare Deum illa inuoluntaria atque hæc uo Iuntaria?Quorfum citauerit illudpfal. i4X.Nonintres iniudicinmcum feruo tuo domine,quia noniuftifica-tritur in conipedlu tuo omnis uiuens,non plané uideo. Namfitplanè uerum, ut eft uerifsimum, quod pfal-

(ts regius illc habet : fed accedat oportet commoda e-iU8interpretatio,ncmpe,quàd mortalium omnium nc Wofit cumDeo ita compofitus,in cuius confpeftu ft el eft,angeli,funt impuri, iuftificabitur. Vel, nemo ttaducens hanc uitam mortalcm comperietur abfque ®nini genctepcccati,ut carcat «tiam quotidianis,amp;ue •’ialibus culpis,iine quibus hanc uitam tranfigit nullus

Pheiain ilium fer ip fille u er fum,qut)d nemo dum hîcni *'ut,afléqucturpcrfe(ftara illam,amp;omnibus numeris •wcilutam iuftitiam.qua diligitur Deus prorfus ex to-

Corde, de Cota anima,amp; c. citra quoduis genus remo ^l’utimpcdiraentijUt caro non concupifcat aduerfus *Piritum,ncc ullafutura fit penitus concupifccntia car ’’■s.dequa Apoftolus ad Philip 5. ait:Non qubdiamac **Pcrini,aut perfeiftus fim,fequorautem, fî quo modo '°niptehendam,in quo de comprehenfus fum d Chri-°Icfu.flKciuftitia,non ad hancuitam,ubi cognofei-

Pquot;'’ex partei. Cor.75. amp;idcoex parte diligimus,quia ‘P^ognituranemo diligit unquam fed ad futuram per qua cognofeerausDeum facie adfaciem,ficuti ' tdda:c feracceptaD. Auguftino,cx cuius lucubratio-ca mutub fumpfimus.

Poffèin loc loco,z^ non iniurid, conqueri de mutiîd'^ conßi p mei drgumèti rrcitatione.Sed ciuid ^^’'^uitittißiideo,cr hoc pdßimfit,uel infcitid,Hel mdlitid. '^»1^0aduerfdrio,ideo flutuifuperledere nuncd ^uere~ ^■^octdmenleàoriconfulo^utfemperin hii obieélif, “^iffertionem meditt recurrat. Non inficiortme dixiße, non mputdre fuii^qute contrd legem, fnbinde co-

’ 354 * P I'- T R. ï W A R T Y R !ƒ mittunt.Qtiii jl cm rccjuireret 4 fanélis,lt;iiim hic uiuSt, ungiteiti obja-uari,nuüi u^çiam ejjèntyqui fabitë quereitiur.Q^ödß de lege fua qu^e alioqui Jdttëli/linii e^yüeus pâtitur,ut altquid reldxeturtCr condonetur i» uiuftinëîorti:n,etrtè longé minus inquiret in fuos les,ßi lege deßexerint, non Dei, fed quam ipß per tC‘ tnerarü uoiaßbi impoßuerunt.Arg^umentum eßdm^' iori ad minus, Longe enim ßtnflior eil Lex diuiM, qu,im ca,qttam ipß nobis adinueniKins. Sed i/be priintnit negat, Dcnm non imputare ßan{lis,dum hic uimt, qux alioquinßia natura funt peccata. Id ego conf.r' maui,quia Paulus in (eptimo capite ad Romanos,eV' piditatis motus licet incogitatos, tiinatos eins itnpe' tusßmcitationeßqne ad peccandum, qiwm appellaU'tt, quemadmodnmfnntuerè peccata,cißque ollendijfctß detineri,qucmadmodum Oquot; fanëlis reliquis ußi uenit-ut poilea demon^aret, Chrißi bénéficia nos inM-ri,atque inde confoLttionein acciperemus m noilrisniil-lis, ad principium o äaui capitis, inqu it, NiZ f/)f dta-C'jpidita- nationis his,quifunt in Chrilto lefu . Quod autntt ÄuiHtquot;''*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccata,non tantim ex eoliquet,qiioi

|gt;c’^ rji; 5 ue P^^wZkî Cd itu tiocat, ,fed ctiam ratione conßtLt, quoniam eè funr pte Legi diuinæ reludlantur,contra iüam injurgnnt, Zf ’ nos impellimt. Et cum. toto corde, e:^- tota anima, (f omnibus uiribus Deum colcre debea;nus,ç;rnequaqiiam (oncupifcerc, obPeant hi niotus, er hat mcitationrs, quominusidpr£ßenius. Quarc à peccatorum nume-ro eximi non debent. Sniythaus uero fophtßica’fuicnoif poteüobliuifci,^neminem inquit, aufurum dicm, Paulum pcccalfe mortaliter ex eo, quod ageb.it,i]iit noluilfet. Quis unquam à nie audiuit,Paulum ibipec' caßemortaliter f Es!neßMüin argumentum,peccat,i-

DE VOTÎS ET CAELIB. 555: titurmortaliter pcccat {Nonne hoc eil 4 genere ad for-^,uelpartes eins defcendcre affîrmando? etuis non »ütiü foedißimum hîc admitti pardlogifmutni tJiultie fgt;nè func peccatoruin ßnn£,prmMU habemus iiatu- «tomm f^torruptionem,(::r inßtunt uitium db ipfd procréa- O’s«»«*' quod peccdtum originale dicimus, idque nißper ^riftum condonaretur,iit ipfa morterclitiqueranur *itrna,demde ab ilhnatiiia comiptione, quant ex A-^lt;otto contraximui, er nobifciim perpétua circumß-fonus,prauafempercupiditates,motus,er incitamen-^^^halant ad peccandiim, qutc er lt;lt;nbsp;peccato naßun-^’‘iamp;ddpeccandum impeÜunt,er peccata funt, quiitn diuinte, ut dixi, aduerfentur. Sed credentibus in

^^’riüiimnon imputantur: quia utditPdulus,Ntbileß ^mnationir bis, qui fiait in Cbrißo lefu - Tertio lo-^°wens,autuoluntdscedit hisprauismotibus,erpec-, qiijt fuadentur ab illis,approbat, quod eil pecca-

^quot;f^'egnare in corpore mortali : atque hocgenuspec-f«« uulgo appeSantur mortalia, eradualia. SÛntque ^boegenere iüa peccata,de quibtts Paulus etiamdi-quod qui taliafaciunt, nonhabent partem in re-

S'^o Dci. Pojfim etiam inter partes /ficciéfiie pecca- ' ^bud itla,quiedixi, recenfiere prauitatem confiuctudi-’^ Ktl habita confirmatdm,er prteterea peccatumiH l^iritiimfamHum. Vnde quüibetfacile intelligit, quant '^finita fit ijkicolleiHio. Qui primis moiibus prauis agi-^Wur,peccant, ergo mortaliter peccant.Non aliter cil, *gt;quefidiceres,Smythieus eß animal,ergo Smythatui iifinus.Fateatur itaq;,niß uelit eße aßnus,argitir.cniii q‘lt;od in metorfit,rMÜiuselfe momenii. Quodq; m4-ÿt tnireris, adeo uidetur ignariit,ut pcccalam agno-ftre nolit,nifi quod uoluntate, ont elciUione corn-

356 PETRI M A R T Y R I S mittitur:lt;juod,ut oftmdimufyctd tertiam fèrmam,feli/^^ dein prccati pcrtinct,nanpe quandomcns alfentitiir,if peccatum rcgnat in no^o mortali corpore. Audebit^^ gdre uitium originis peccatum c/JèiNon arbitror,i]K‘^ licet reuera fit Velagianui,tamen uideri nolet Pelagifi^' ilator. tdeoq^firtajfie hoc noluit cauere,c!{m dixit, efi peccatum a£luale,fieu perfionale,oportere ut à uelu'^ täte profidficatur. 'Verùm hoc quid aliud eü, quHntpot' tenta uociimfingerelCumq; peccata qu.edam intro^'^' cit perfonalia,uidetur innucre,alia in!teniri,quieno[flt;^ in aliqua certa perfona. Qj(ad haud e^imirunt.QJii’'^' nim accidentia ftccrunt in P.uchariflia fine fubieéto ,fif' tajfic qdë aliqua peccata conflituunt extra perfonaf-Ptt' catum eü in bomine,quicquid Legi Deiadutr/àtar,fi‘^ prodeat à uoîuntate,fiue ab alijs ciu; ttiribuc: qui totui ad id fit conditus,ut Dewni reftrat,eiuiq; fit quaquauerfum ab dut uo!untate,qute fuinmtLexeûf* difccfièrit,peccat.'E.tquum peccatum tiariotbabeaiiui' turM,Gquot; partes,ucluti dcmonürauimus,non licet,ut fus ell Smythieus,cx qualibet cariim quancunqueâlhtu infèrre.Deusiîliuidetiir crudelis,c:r iniuüè agere,fiiit peccata uertat hominibus,quiie non poffùnt efiugere. Gquot; qu£ uelint,noUnt,illis accidunt.Cluerelà dus fi fet,'Dcum oporteret uidere,quomodo fie dcfinderet,ult;iii peccatum originis in quodnolentesincurrunt,grauitet piiniat.Certèarrogans efio'fuperbus,quih£cloquiâi( det,quafi alter \obus cim Dco diJfiutaturus.Deusinqiut erit crudelis,fi nobis ifU uitio uertat. At nónnedixfauié d qui crediderit in Chriilü,talia non imputât in peccata nonquafi natura fua peccata nonfint,fedqiwd ni Chru (h nobis condonentur.Duo proinde inducis,quortmu-utrunq;falfiim dt.Primum , Deum ejfiecrudelcttifib^t uteri-

DE VOTIS ET CAELIB. 3^7 incrimcn uertmt,aut peccatum. uti iuRè pecca~ («7« originis 'm paruulis, qui nequeunt iüud cuitarc, Aigt;mnatur,ita iu^è coram Deo hac habenlur, ut pccca-tâ,quuii! etus legi répugnent, çr damnationem tnduce-lent, ntfiper Chriâum non imputarentur. Et quia Pau-rutadfinein capitis lÜius dicittEgo quidem mente feruio Lfgi Dei,carneautemlegipeccati^exißimat iße acutus Werpres Paulum fe à peccatoeximerc,quaßearclu-Hatio mentis peccatum au ferai : quum tarnen adßnein siipitis duntaxat Chrißo acceptum refirat Apoßvlus (ondemnationis ablationem : neque propterca dicitin peccatum non efß:,uerkm déclarai uifidei, qua mens communita,ßeri,ut peccatum compefeatur, ne ferait latins,neue tam graue reddatur, ut partem non ha-iifiiiiiMs in Pegno Dei.Non dixit ad Pomanos peccatimt ''°« ft in uelh-o mortali corpore, fed non regnet. Pro-'«dc peccatum non eo fitnditus tollitur, quod illi reß^ ßtur fpiritu, fedßangitur, e:^-debilitatur : affequimiir-^xe/firitu cr gratia, ut nihil fit nobis damnationis, ^amfententiam rurfum Paulus cautc profirt : neque *lt,in nobis nihil eße peccati.fed damnationis, qute pec-lt;^atum jequitur, nifipcr Chriüum condonetur,fiuc ut ^‘xi non imputetur. Htec ut pia funt,cr menti Pauli-x^cQnßrmia,italt;^gt;eà dodlrinaPelagiana ^lftintndeóquc nollro Smythlt;eo placcre non poßiint.

etiam non eR audiendus cum Ariflotelico more, ptiinos iüos motus prauos attribuit infiriori parti a-xiin£,quafinonhabcamusinmente,feu 'm ratione pri-xios motus 'mfidelitatis, fuperbilt;e,inanis glorhe ,cr a-lia id genus uitia,qu£ ad partem animi rationalem, non xd mfiriorem Jfedlant. Sed in Sophißico capitc nun-^xamhererepotuitfpercarncmin facris liter is toium

358 PETRI martyria , hoi/iinetn qtilt;intuflt;iHantuf eft intelligi,m uerfum,^!^ hucnone^rege!terdtu^,ne^;per Chriüum D,f Ißiicrardo Tiillichio,non e{l,guod ego tibi

Bucet j« {Jhùd. 3ucerus,cmtequdmnobistndgnimjuideßd^ reiinqueretyfdtii w ßio libro de Aéiis te/htmnfecit, qudm iUc d fcopo diuini ultiird abemrit.Sed^nid ego uirian tamprj-claruüt tit'! ptt^' pofui,c!ä tetntumodo fcriptd illoram qui tu£ farinerquot; rint,prde c£teris pldcent^qudntumuis dodlißimii düißim.’s. Q^uod no eft mtrumtnäm e:^ aftni pluriffr^* pdlcAf^qudmcinndmumft ei'Sutrunqüe appoßta^tißt rit.^iteq- 'mterim is uides-epotCil, qtùiit nil pro ft

Cypiiânus Cypriattidiäum,quo dit^cdrnem ejfteJßiritus oftie‘t’‘^’'’' Quoniani ft «ro ad hoc ell deputdtd,quemcldntodiiitit‘’ tus homo,ut ftt ftiiritus officindftdeo uitioftunt ell,amp;t’‘'^ cdtumqi:icquidmeoftt,e^moueturcontrdftbri[a!lt;f’^‘ të.Sed operie protium ell^prietcr htec audire, ^ftdelit^ pri’ceptfi nobiiinterpreteturpr£ceptum,ilt;oit concupiftrt-t!^'^^^' non concu Ugaidum, inq!tit,iftudelldecupiditdtibus uolnntdtit) non de carnis primo aftvilii,cr inftdtu,liiecftinèiftiit‘tt terpretdtio,tdm eH Dei pr^cepto dccomadittd,ut ipftt* euerM,prorftnsq^ inane^dc fuperudcaneum redddt.i^'f^ de eolibenteruclim intelligerc,cum qiiis idtn cocupift^ uolittdtc uxorem proximi,quódndm prjcceptum uiohf-Certe ft Chrisium hiterpretcin judidmus, tUe docebit, d ad mandatum,quo prohibetur adulteriuin,attinere. Nlt;lt; »n^ttifjDjiffu»nfmcechaberii-.ego antem dicoU!gt; bif,qui uiderit alterius muliereni ad concupiftendainiU^ iammoechatus eH in cordeftio.QuareftiallatamaSnft fequamurexpoftitione}n,prieccptuin, tlt;ton moccbiiberitgt; Gquot; ^on concupiftccs,idcm crunt inandatum.Jtem,fiqii!‘ cupidt opes proxiini animo,ut dicut,firino,G' dclibera-■ to,b

DE VOTIS ET CAELIB. 55-9 to^ peccdt contra mandatum,Non fitraberii. Quorfunt fr^opracipitur,Non cocupifces rem proximituiiSiquis •Ion f«pMt deRinato animo ultionem fumere de proximo,quod eß: irafci ei,nam ira definitur uldonis eupiditas peccatin mandatu,îion occidcs,ut Chriûm expofuit.

^are eu ißd omnia ad ekdionê uoluntatis,aut ad oput ^(fTuntiir,fingularia De i habêt in lege mandata. Viide mß uelimus,prteeeptum,iioit concupijees, ejjefupcrua-iHud aceipiemui latum contra omnes prauos ho mims motui,quos Dok in nobis odit,fua ipforu natura, f^^perChrisiit credentibus condonat, C^uemadmodum pffKendatum itlu fummitm legis,Diligasdominum deu pixeeptà

fx to;o corde,c/c.omncs motusrequiritm nobis, diligesDe-^ßmi!ios,Qr lcgi,ac uoluntatifu£ conßrmes.i^is duo- um ex toto /••Wiinefdf/î teneiitur homines «è Dfo ]nedij,hc ut nemo quantumuis fandius negarepoßit, quin fubmde f^‘^^et,cum neq- omnes bonos motus pneflet requi/itos,

•^”1 f’ab:tur,quomodo ißt primi ad peccâdu impetus pec ^ß‘‘ß''t,ßue peccatié proprie,ßue ut iHe dicit, preße co /’'•eraueyij^^ quomodo ßt inteHigendiem, quod Paulus %^i/}i! cfji damnationis his,quifunt in Cbrilio lefu,

Heet ilia fua natura fint peccata, tarnen credenti-quot;On imputantur,qitia non tamgrauia funt, utfident Ï““ “^/hficamurjaut prorfus excludat,aut ita débilitent, « di(W adhuc habenas retinet,neq; finit iflos motus hominibifs approbarferper Chhiflu habet,ut qua npeccita non imputentur,nasq; hocpadlo condenatio-quot;‘^Kadamtis.Priuoluueró admodu eflquod iüeafièrt, non fcribere,ut nos dicimus,Dcum uidelicet ae ^’’db-nonimputaredànationë,fed bis,qui funt in Chri-I i^fu,nullam effi condemnationë, quod ipfe intelligit.

PETRI MARTYRIS . quonUnt ab iüis abeR culpa, condemnationéin^n^ pit,quafi fit idem, quod peccatum.Sed hiecgrauif lucinatio. tJam condènatio fiequitur peccatum, e/l ipfum peccatum.Pecatum 4 nobis proficifcitnr:clt;^''‘^^ natio àüeo iuftifiimo iudice,qudmillepro fuangt;ifigt;'‘^^'^ did fuffiendit in his,qui perfidem funt membra Chrii^i quos Paulus ab inttio capitis oilaui confolatur. Cu , antea cfiendiljèt miferias or cdldmitdtes,quibus uelnoif tes adhuc fubiacent dtvm funt in corpore mortis,ut .fint deniq; animo iubef.quod licet hæc habeant peccata Cf quidem ucre peccata,ut Paulus ea difertè apptHitu^t’ damnationem tarnen iUis non fint allatura. Quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

fii benefici’tm quotquot ignorant,non paruain parte no , ftriCredeptionis obfcurdt,ceabrogant.Vndend efibaa qu£fiio,ut multi nos ridct,de lana caprina,fed quabeim explicata nobis mortis Chrifli benefidu maxime eontt» dat.pt licet Pau.hic peccati no imputandi baud meud'it' rit,tamen difertis uerbis in quarto capite mentioitetn tO' ties eius ficit,ut de co nemo iam, qui uerèfit Chrifliannt pofiit ambigcre.Quierit poflea,quid fitpeccatuiftin no bis non dominari, ft primi motus uerèfint peccata^ hacincpta quiefiione oflendit,fe no poffe intelligete, pto catum inefiè homini,cr ei non dominari,cùtn ex iUbud' bis Apoftoli coüigatur nobis ineffe peccatum. Quoffr^^ enim prohiberet,ut non dominaretur,fi nobis noinqr Sienimabejfietà nobis,nihilefiètpericuline dottùnart' tur,Sed quum infit,magna femper nobis imminet lab' contra ipfHm,ne.cedamus, erfitnamus ipfum dominate quod fit illudapprobando,er eiusplacita confedandO' 'fiione[t dominatus cxtcrnus,de quo nunc agimuSjfid tO' tusadanimum, uircso- illius,er membra corporis pf' tinet. Vnde licet quifpiam tyrannus,aut rex dominari

DE VOTIS ET CAELIB. 391 po/]èt,in quibtts non beer et, peccatum tarnen niß nobii mfitfdonunari nobis non poteü. Pingit deinde noRer, ß dare bos malos tnotiK,!2rprauasincitationes eße pcc (ata,er à Deo no imputari crcdentibus.Atindc fequi ne gatßcum pariter uotorum non imputaturum uiolatio-gt;gt;cin,quèd h£c non ßt inuoluntaria, quemadmodum iUi Ktotus abßque rationis arbitrio in nobis excitantur. Sed ^oeobijeiendo rurßisin idem impingit,quaß nos dixe-tinus,illos primos motus,uel impetus prauos eo nomine « Noa imputari,qu6d minimèßnt uoluntartj.üoc certè no ’ Pßamus.'üam ctiam non uoluntaria imputantur, ut de ' ofiginis pcccato ßatis liquet, fed caufa non imputationis । ^krifiuseSl, tarn à credentibus perfidem apprebenfus. ^‘‘que paralogifmum bic admittit,dum accipit non cau-fampro caufa. Redit ergo meumargumentum,erma-ut ab initio. Quodßremittit de fua lege ob infirmi-^atemeredentium, er multa eis non imputât, qute alio-peccata effent ,'cur non patietur asquo ammo le-2™ illam uotorum In/ringi, ijuam nobis ipß temerè pficßximusi Ambigit quorfum ame fuerit citatus loci» (Pfalino,Rle intres in indicium cum feruo tuo Dami-’^,quia non iuftificabitur in conffciilu tuoomnisui-

'ffHï.QMKjn^Uf pfr omiiidßthypocrite, ita fehïc^uo-^‘iefingit dubitiire,c]uu/mre uera noiiignoret, ^uó/pèsent. Quod quia probe intcllexit, idea primo loco uer- ' l’artauidisàmeo fcopo uoluit defledlere. Sint, inquit, fa uera:fed accedat commoda intcrpretatio,qucc lutm ilia fft? Homo ,inquit, cunt Deo coUatus iuflißcarinoit poteß.Quoniam in conjßeäu Det ucl ipfc {IcUtcfunt im itiMtidiC, Semper ci placet ad Pelagianos diuertere tan-quamad hoßiitiabene ßbinota,crußtata.Hominci» qmppe [entit ita iußificari poffc.quód omn w nbsp;nbsp;nbsp;[«nt tit

\tge âd ungtiem fcruet,utß Dcui ex lege cum illo difc(' ptet,Uitleatßtbßßvre.Atß cum innocmtU ipßus firitur,ttm futctur cum non poße iuflißcuri,^ À tie Tiei plurimum diflct.Sed nobis dict(t,(jUMdo rc^uip-uit ufßium Df (W nbsp;hotnine,utßbi pur eßet, uut

ltd ut tuntd eins eßet puritM,iuüitid,z3“innocentid,lt;lii^ td e^ Geii Certè hoc nußamm poterit oßendere i( DW, fiiiße prdfcriptU'Qjidre non erdt,lt;]uöd pr^curctur t.-to pe]-e Dauid, ne tdle iudiciufubiret.tExlege nobißu tur in iudicio Dei, cutnea declt(raucrit,cjuid db hoiniM prd;ßdri uellet. Gauid dutem qui probe intcllcxit,miiii' nein qudntuinuis itiRum fdtiélum in huindiio conßt^ àu inueniri,quiprieceptorum diuinie Legis non fit quum dd iudiciimt Gei cdufd fiierit deldtdßdeo riin dttt» tè precdtur,ne feueriter dgdturfecum ,fdtetürijiie in tit contentione,neminem eße,qui poßit iuflißcdri. Exploß itdque utdbfurdd priori expofitione,dlterdm qMigt;t‘t‘l‘ ßrt,(:^ eß Augvßini, libenter ddmitto, qtid ißtituxiiin eonßcitur,quum ed iudicet fepoßi releudri. tJnno, in-quit rcperitur dbfque omnigenerepeccdti. Sultein Icittt

qiiotididnas ciilpM in unoquoquedcpreheitdcs. tfii ßiiit ucrißimd. Sed reßondeut Smythteusidgilihotß^t-liumßngulo quoque dießnitneßbi peccdtuin dottündri. conßcntitne perpetuo,i:::r'dpprobdt mulos inotusiî^onuf bitrorhoceumueüc dicere,quumhumdnus uires plnrii fuciut,quùm conueniutorthodoxo.Quôd ß Dduid rtßit xitueiriules,utisleloquit!tr,c^quotidiundsculpiis,ßiit quibushHmunduitdnontrunßgitur,uerbu eins pro itit fucient,qucgt;d quum ub bis occultis,ncmo ßbi oinnitio cd-uedt,nemoq; lUu undiq^omniq- expurteuuleutco^no-ßccrc,merito pfultes diuinit cxumcn deprecutur. Aamp;ec imprudcns upertè dißccdit in meum firntentid}n,qudtt

de votis et CAELIB* ^6^ quot;® ‘format neminem efje^e^ui dum i{iuit,afjequdtitr per-

dbfatiitdméji iHßitidin,itlt;i ut caro non concupifcät '‘'^i^gt;‘fus/piritum,cr omnino prahlet id,quod manddto i^gcdi beum toto corde,cj-c.prdtcipitur.Et addit,hcec *^(iiiuftitia,qtMmPMlutperfequebdtur,quuinadPhi ^^Ppi^nfes dicit,n0n quad perfiäusßm,fequordutem, l’ ^ino modo apprchendam: fed iiiquit non eße banc iußi

prlt;efentis uit£,fed alter ius,ubi uidebimu^Dcum fa-'•f ‘tdfadem.uîc me non poßum continerc,quin ad ccc-^'*»igt;nant(s toUam,^ quodammodo exclament. ïam tan-

Smyth£tK bene loquitur,reilè fcribit, ZX bteris,dtq;At(guüino cofentidSi enim utfdtetur nue toütra perßddm, GT dbfolutdin iußltiam ell,^ edro con ^'^pifeit dduerfitsßgt;irittim,cur non concedit ißtim cupidi (^tein natura fua eße peccdtum,qudndoquidem iußitiie, ^qdiemperßila: aducrfaturlSi feribit nonimplerià ^obis dît bîc uiuimus,pr£ceptu ut diligamiis Deiiw toto ^tirie,Q‘c.cur no conßtetur nos in eo peccare, eu pecca gt;i«nßt à prtccepto Dei recedereiSed ijki, non ßint,mquis pt£ßntis uitie.Çiuid ad me? Eion reclamodex tamëexi-gif 4 me banc iuflitiam,bâc illo pro’cepto pcßuldt,o'qui ^b eo deficit,dut dbcrrdt,peccdt. N4gt;» pecedtu apud Gra: W dicitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tIk, ctTts ^^v âiHXgTXvetf) ,quod cli d~

berrareàficopo.Qjtemadmodvm mm,quinon attingit fiob!t,in dUquà partent dberrdt,itd qui no per/îcit nbsp;nbsp;ab

Ibliiit pr^eeptd Dci,dbcrrdt crpcccat. No eße aut huius tiitii banc iuflitiä,cÖcedQ:fiedquädoabittadeficimus,no peccare nos,uel iUâ à lege Dei no requiri pernego.Q^a omnia cît melius,q œleri homines'Dauid pcrjfiiceret,ela mabat,No «zfrej in iudieißenc. Quodßno e^huiusui tetätaiuflitid.ßqiiterascurcâDeufpr(eccpcrit,Auguß. nosdocetjimo Paul.ipße.Pro'cepta haec ideo ejjè poßta,ut

quâto bcnejîcio Chriüus nos affvcerit.'Deindc ut fciantnl qu£ et quanta iuflitia uotis precib.roganda lît:ut‘ji‘l‘* opera bonafacimus,uideaimis quo fit eollintandumd!^^^ ge enim declaratur nobis,quodgenus opei-u Deo proit tur,Qr de uolutate Uhus reddimur certiores.tü 0 itaqf^ üra data funt praicepta,licet in hac uita perfidie abjolu' teq- no obferuëtur.îïâc e_go coronidêhuic defcfiotu

Friuoltim eft illud huiiis Petri Martyris,ncc dignui” rcfutatione.cjuod aitnon elle intcgruni uiris, .lUtf«' minis, ante quintumdecimum, ucldecimumoto’'''’ ætatis annum nuptias inirc.quôdnon ante cxpc«“'quot; babere queant.quid ualcac humeri,quid ferre reculé'’' Quarc ergo non liccret,ucl,prouelt;dioris atatis uiris » lœminis uota continiétia; folucre,qui ea ediderfit,ptr' ufquam probe habverunt expericntiam uirium Cui amp;nbsp;procindtü eft d medioej-iter doifto,quodreif“' deatiir.Nempc nec hîc permitti.iit quis uoueat ,ant£5 dicat,fe explorafle uires fuas.ac pcfitcaturnih'ldiib'' tare, fc pofte quod uouerit,Deo bona fidcpræftarc d“ quod cbm feceritjuoto ultro fcfcalligat, amp;nbsp;efficitn^quot; ccat,quod antca licuit.Vt non babcat quod conqiif^' tatur,nec in qtictnpofsit.pr.Ttcrquara in ipfuin,‘U“' hæc,ut dicitur, faba, ft refilicrit ab incepto ,necfidel'’ libcraucrit unquam.

Quia meam rationem inuertit,eamq^ perturbatè rtci tat,iljlâpriinureponam.vfus fum aduerfariorutcjHino-^ nioià quibus decernitur, ut uota nuncupataante ficiitin qumtum,aut decimumodlauum annum irri ta fint : neq^ad eamietatem homines adhuc rerum finit adinodu imperiti. Hoc ab eis, quumita conflituatur,çrcaufâée' creti fit imperitia.quarc non debeant iUorumuot^

DE VOTIS ET CAELIB. 3^5 tffè irrita,qui pcriuJe humanoi uires ignorant, cr natu-ïam uotorumnonintcüigunt,cx t(dhuc ucri cultiuDei omnino ignari funt,atq; puerorîî tredccim,aut quatuor-decim amorui Si potciiinipcritia,iuxta iUorum decretü qu£ per £tatm accidit,uota in-itare, curnoçy iUa igno ntio qu£ fx ruditatc diuinarü rcriï inuetcrauiti Sic ego tnem argumentum induxi. Audiamui nuncquidcStra iHuddißeratur. Dicitiftc infuafeilapapiftica hunceffè »iorem,ut non priui uoueant q dixerintfe uires fuas ex~ ploraffè.Uoc ut luculentum fit mendacium, duo probare poffùnt.Primùm nufquam ab epifcopis de hoc interroge ^ijiibdiaconos, qui funtpropémodum adolefcentcs ,cùnt oriinâtur : quibus tarnen ex uoto ibi édita nuptias irntcr-iicunt.Tuam tpßiM appelles confcientiam, cr qiheras an te qtiij^iam requi/iucrit, quum ucl fubdiaconus, uel iiaconus, uel presbyterficres, ut uires tuas cxplorares { Alterum quofalfitas affùmpti demonlîratur,cü,quod ta l'tetfi ab hominibus pietatis ignaris quique facras literof traâarunt,cr per letatem fcfe uix norunt,dica tiir,quôdfe explorduerint,id fatis critiQuid ilii noffè po terunt,etiamß uirginitatis [eruandte facultatem ad ali-quod ljgt;atium temporis fe ßrtafje uiderint habere,aut ha biiijj'e,num illud donum ipßs perpetuô fit concedendumi QKitrf quum neque interrogentur,nequefeipfos explo-ratos habere poßint, partm quod pietatis uertefimtigna ri,partim quod à nemine dira reuelationem fingularan fciri poßit, an perpetuô danum calibatus àDeofit habi-tiirus,apparetnoncfieueruquod inrejfionfione pofita efiaHatu.'tJotabit praterea leâor, quanta arrogantia di eaturisqui uouet,profiteri fe bonafide praHare pofje

1 Dfo quod uouit.Certè hpc quod ifle dicit, nusq ulli proft tentur,neiUiquidèquifuntinmonafierijs. Deinde cùm

PETRI MARTYRIS ifin non fint ad ftlutem necefària, er Deui tttoiioti concédât, modo non Idrgiatur, ejuid homo profiten poteü, fe fiäurum, quod non in fua,fed amp;nbsp;P*'' manu pofitum feire debuit ? In mea prictercd rdtioK leges Pdpiiticiii reprehendi, qu£ decimumquintam,^»^ decintumoélctuum annum prlt;efiripfcrint, ac ed ititt uirgines dedicentDeo, in Ecclefiamadmittiinteiui opibui alendas, quum Paulus uiduam nolucrit nùno-rem itatu quàm fixagenariam admitti. Ad hic i^enil affert,fed magis quàm pifiis efi mutus: ut qui neS‘‘' re non poßit fuas régulas quas uocat Apofioliciii,(jf‘ potius à facris Uteris apoflaticas.

Quanquam tertiaquæftio ex iain didis facile dilTolui pofsit, vt ex quibus apertè confequatur, uotum cælibatus non eße per Ecclefiafticos prs feélos exigendum, ne que ab Iris qui facris ordim bus initiantur,neq; à cæteris quibufcunqs-CN^in finon eft Chriftianorum vouere,vt primoloW ftatuiinus : etfi licet huiufinodi vota iam editair-ritare, quod altera quæftionis parte probatû eft. confiât perfpicuè, quod tertium erat, votahtiius generis non elfe à quoquam extorquenda.) Nihi lominus ad rci planiorem euidentiain,non grau» bor ad hoc idem confirmanduin, Scalia complu-ra argumenta proferre, quæ tarnen attingam bie uifsimè,quum ad eorum pondus perfpicienduin nô magnum lecloris indicium requiratur, quod fatis perfe dilucidafint 8c perfpicua. Primùmre-ducere in memoriam oportet, Paulum, qui funi-ma cum pietate,atq; adeô vera doélrina ecclefias plâtabat, ad Corinthios dixifle, nolle le euipiam laqueum inijeere. Sic enim cælibatumlaudauiî, vtilluin

DE VOTIS ET CAELIB. ^67 vt ilium à nullo hoininum extorqueret.Nam fi id fccilTct.iudicabat laqueûhominib. inijci. Qnod, vtApoftolicapietatepræditus erat, indignuinfa ftuexiftimauit.Dicancicaq; nofirorum temporû epifcopi,num alio confiüo velintEcclefias regere,quàm ab ipfo Apoftolo plantatç fuerinrc’Duq» Votaexigunt lioclie in Ecclefia, quâdo miniftros ordinant.fæpè illos adigunt ad idpollicendum: quod efTc polFer contra Dei înandatû. Nam cùni noncontinentibns,Schis quiaduruntur,præcc-ptuin fit matrimoniuin, ab iftis videntur exige re,vtpolliceantur,fe Dei prçcepto non obtempe Wturos ; amp;nbsp;vota quæ poftnlanr.aut exigunt, non Poffuntappellari nifiteineraria. Sicïephthe ma-vouit.Potuit enim fieri, vt qnod fibi redeunti à '^iftoriaprinnun occurrerct, animal effet diuino f^crificio non idoneum,fientilii vfu veniflehi-ftoriafacrarefert : quandoqnidemprimam om-nimnfdiam obuiam habuit. Qnain fi Deo facrifi-tauit,vtftultè promifso ftetit,fictemerèac'ma-l^vouit.Extorquendo prætcreà votum cæliba-tus à iunioribus , difeeditur ab inftitnto Pauli, ^ui viduas non minoris natu, quàm fexagena nas recipi voluit. Iftiverô à monialibus adhuc pnellis,amp; ab adolcfcétibus tam monachis, quàm clcricis taie votum exigunt. Proinde quumtan-tus Apoftolus iuuenes ob ætatem lubricam ad matrimoniuin ableget, quando ait,Iuniores vi-duasvolo nubere,quoinododicûtifti,fubdiaco-nos,autdiaconos,quantûuisiuuenes,àmatrimo nio volumus abflincre.Se vouerez D eberent ppr ro epifeopi Paulos inEcclefia agere,atq; cû donu cælibatus nemini pofsint clargiri, votû eius à ne-mine quoquam deberent exigere. Patrem non vulcPauluSjfiliâfuara innuptam fcruare,nifi eius

^^8 PETRI M A R T Y R I J potcftatem habeat voluntatis : amp;nbsp;oftcndit poflc nccefsitatcin vrgere, vt illain nuptui clocet, quz intelligenda eft, fieam deprehenderitnupturirc, itquc in ipfa vel aduftionis, vel incontinentie aniinaducrteritindicia. Necvideo qua confci« entia.quaûe fronte audeant nuptias rem adeo laudatainin facris literis prohiherc generi vni-ucrfo miniftroruin Eccleliæ, ordinitam amplo, atque tam latè difîufo, in quo veluti fatis nain ni non fuerit, illatum, amp;nbsp;monachos, amp;nbsp;mona-chas adiecerunt, Epiftola vcrô adHebreostho rum coniugij appellat -rimcv svnxai

Ncq; fatis illorum prudentiâ queo mirari, qui cû nuptias interdicant ininiftris È c cl efiç.illo s aiunt oporterc carné inortificare:perindeueluti prçce ptû inortificationis adconiugatos nôpcrtineat. Porrô qui faéla carnis fpiritu nô moriificât, çter-nâ uitâ nunquâ poterüt viuere. Vnde aétû eritci tra controuerfii de parentû, auorû,iuxtaqi maio rû noftrorû falute.à quib. per inatriinonialegiti' tnafuinus procreati. Ifto Pauli teftiinonio Syrici us papa eft abufus qui primus, vt videtur, decre-tûapertèinftituitde perpctuo cçlibatufacerdo-tû,quô d fpiritu faéla carnis mortificare dcbeant. Hâc ille fentétiâ pro arguméto adduxit fui decrc ti:cû tarnen Paul.id omnib.fidelib.pr^cipiat,fiad çtcrnâ vitam pertingcrc vclint. Alioqui moriétur qui fecundû carncm vixerint. Cauillâtur aduerfa rii,inatrimonia, vtPaul. ctiâ tcftatur.multafccu traherc impedimcta, quib. neq; fidelitcr, neq; fe-dulô miniftratur Ecclefijs. Refoôdetur, baud ne gâdû effCjVt Paul. inquit,moleftias aliquas,amp;oc-cupatiôesbaberc inatrimonia:fcdillavicifsiraco fiderarc oportet,multisalijs côpcnfari cômodis. Tollû tur à clero fcortationcs magna ex parte : amp;

DE VOTIS ET CAELIB, 5^^ fi quæ cotigerintjiuftiori po te rût ratione puniri, cuhodieridcâtur,velabhis quividétur honcftio rcsjolerentur prçtextu humanç infirmitatis. Ad hæc fæpè fairta periclitatur pudicitiç minirtrorû, quosin hiftorijsfæpè legimus fuiflecoaftos vti Canonica purgationc, aiit depofitos à füo mini-fteriojcumfe purgare nonpoiTent. Athonertate Watrimonij facilètolluntur huiufmodiprauæfu fipiciones.Prætercà cû magna diligétia cducatur Écclefiaftici paftoris familia.filijque amp;nbsp;vxor eius pièfanéleq; continétur in officio, difcunt aliqua 'xparteminiftri.quomodoEcclefiam quoqjdc-lgt;eant adminiftrare. Atq? hanc rationé Paulus no oiiiifit.quâdo dicit,nó elfe idoncû ad Ecclefiâ be »eregendam, qui fuæ familiæ nô _ffierit prudens gubernator.Cumqi tandé oporteat Epifeopû ho 'pitalem efle,nô incômodè poteft per vxorc,ac li beros obire officia:quç omnia fi femper velit per fainulos agere,fepè minus reftè curabûtur:amp;gre gîmagno famulorû,atq; amplo patrimonio erit opus,quæ vt feruum Cnrifti pofitû in minifterio Deccan t,aliorû efto iudiciû.Mitto,quôd fi conti-gfrit pia amp;nbsp;prudes vxor, non modo illi erit adiu-toriûad familiâ regendâ, fedetiam iæpé iuuabit ^onfilijs non pœnitendis'ad reŒcclefiafticas ge ’’^ndas.Quod qui mihi nô credit, Gregoriû Nazi ïnzenu légat, qui matré fuâ narrat in Ecclefiafti-tis curis pattern fuum Epifeopû fæpè iuuiffe. Ne que debet quifquâ fufpicari ex his,me ftatuere o • •unes Epifeopos amp;nbsp;paftores debere elfe coniuga tqs'Non eejuidé fie doceo.Quisq; vtatur dono fi 01 a Deo cocefib cum eratiarû aétione.Tâtùm rc

cenfere volui,quibus cômodis Deus recompen f'tfidcliûpaftorû Ecclefie coniugia; que alioqu

370 PETRI MARTYRTÎ afFerunt. Qui locus Vt euadat clarior, atqusadc^ certior côferamus quçfo paftores couiugatoscû his.quihodieiaftitantfuuincçlibatuin. JftüS vi-debis otiofos.muitisfaccrdotijs oneratos.dedi' tos uoîuptatib.luxu Se fallu fumptuofifsimos,tacites Sc mutos.atq; nô rarô facrarû literarum im-peritos.Non côcionâtur,fauiu gregé oonpafeû^ in quenq; annû ter quatérue fortaisis inagno cü honore,g!oria 8c ornatuMiflaiB faciunt.quotidi* autem boras nefeio quas Canonicas mursitit,amp; hîcomni pietate fibi videntur pulchrè defun-fti.Vita vero funt itnpurifsimi feortatores, adul-teri,ebriofi, atque per omnia fermé contaminati. Ita fe habere maiorcm partem Romani cleri, amp;fe ftatorum eius, omnes fermé inteJligunt.Quèdfi qui fint pauló honeftiores, quoad ciuilem exter-namq; conuerfationé.licetpaucifint.tamen illos ipfos baud uideas carere vitio facerdotioruaccu mulatorUjSc otij. Nó enim afsidué, uti debcrent, populii fibi credit’j pafcunr,8c docent: fed,uti ia-ditare ipfos non pudet,amp; fibi amp;nbsp;Mufis, nonautc Ecclefiç viuunt.Ediuerfo autem permultospof-fumus oftendere paftores aftridos coniugio,qui non foliim cafté fanéf eq; ac puré viunt, fed etiam omnibus bonis attib. inftrufti funt, perpetuddo ccntinfchola, autprædicant in Ecclefia,amp;fep^ vtrunq; faciunt : babent familiam piéacfanttcin ftitutam, frugaiiter viuut, benefici funtin quoi; cunque pofl'unt.afthclos confolantur.xgrotosyi fitan,amp;infumma,quæ Chrifti funt,Seouium fib* coinmiftarum, ea diligentia fummaquærunt,atque adeo prçftant. Nequehæc à medicur.turin iniuriam cælibatus atque virginitatis'.verùra m cumfinein folum commeiuorantur,vt vel iplaeX perientia düceam,nô efte tanta impedimenta ma triinonij

DE VOTIS ET CAELIB. 571 trimonijjVt quum Ecclefiæ ininifterio féliciter obeundo non pofsit coniungi.Sed vereor,nc qui Paulo non crcduntjiftis quoq; cxperiinentisnon multuin tribuant. Cxterùm quicquid fenferint, nonrefcrt: quandonulla ex parte deinôftrari po left,quodprætcxunt, videlicet nuptias ordini la^ Wo adueriari. Iltis addainus, Paulum ad Timo-tbeumnotalTe vt doétrinain dæmoniorum, pro • bibitionem nuptiaruin.Neque funt audiendi pa-piftæ.quumaiunt.feininimôiudicare nuptias iin puras, vt Manichæi.St quidam alij hæretici feçc-yunt: deinde feillas non prohibere, nifi tantùra lllis. qui font Ecclefise miniftraturi. Animaduer-tant obfecro^Paulum,quum dicit, nuptiarupro-^ibitionein doélrinam efle dæmoniorû, nullam Wcepifle caufam,nullum ftatum, Sc nullum gra-•^uin hominum rcmouifle. Ideoq; omni humano g'neri,fimundæ funtSc puræ, concedi debcnt. Paulus tertantùmuidit, ne plus dixerim, quàm ifticognofcant. Etfividifletalicui generi liomi-nuin iuftè nuptias poiïe prohiberi, id nobis pro-tuldubio indicaflet : at ia neq; in illo loco aa Ti-[Uodjeum, neque quum matrimonium præccpit 'ncontinentibus, amp;nbsp;liberum alijs fecic, ad Corin-^hiosunquammonftrauit. Quisigitur volet per-‘Uadcre,ilium quofdam exceptos voluilTeC' Mani thæi q^uoq}, licet malè fentirent de nuptijs,nô ta-®en illas omnib. prohibebant, fed tantû fuis ele-«js,qui erât in Ecclefij s corû ceu miniltri: illis ve fo quos auditores appellabât côcelferût.Neqi de bet ecclefia, quâdo hinélioné ccclefiafticâ patto-fibus.presbyteris, aut epife. mâdat, ab illis horre rccôditionib.qua» inter cçtcras diuina feriptura uô excludit, fed inter alias quæ probantur, enu-uierat. Quis aût ignorât Sc adTimotheum, fle ad

PETRI MARTYRIS Tituin, epifcopum defcribi vnius vxoris uirum, qui domui Riç bene præfit, amp;nbsp;filios habeatfubic' étos cum omni caftitate ƒ Sæpiusetiamufu ve-nitjUt ad Ecclefiam regendam, quæ iam ferè ubi-quelatifsimèpatet.fitneceflarium iuuencsiniti» rifacris. Quomodo illis ætate lubricacælibatus prçcipiecur,cùm Apoflolus iuuenes uiduasteftc turfeuelle nubere,acfiliosprocreareC'Etneino eft, quantum arbitror, qui neger Ecclefiam magno numero miniftrorum hodieopus habere. Cumq; pauci fint qui cælibatum reuera pofsint amplefti, fatis conftare arbitror, male faftum, ut uotum de illo præftando,tanta obftinatione,atq; adeó violentia cxtorqueatur.Nam cx hoe peruer fo dogmate,quantam plagam accepcritEcclelia, illi non ignorabunt, qui fibi ponent oboculoS quàmplurimos viros, amp;nbsp;prieclaris dotibus orna-tos,qui admodUm eflentidonei ad Ecclefiam regendam, nolle eó fe transferre, quód laquuü hu-jufmodi, ut fine vxoribus efie cogantur, minim^ patiuntur fibi neélË Atque ita Ecclefiæ Chrilh multis optimis amp;nbsp;pijs ininiftris deftituütur. Vn-de poft illos primos aureos paftores, quib. licuit cfTe coniugatis,pefsimis quibufq; hominibus adi tus patefa^lus eft ad facrum minifteriuin, qui nil penfi habent ea vouere, quæ nunquâ in animutn induxerunt, ut bona fide præften t. Hoc fané malum Legi illi de celibatu miniftroru acceptum de bet referri.Quam tarnen homines impurifsimi at que obftinati, eô vfq; tueri ac defendere audent, vr dicatfatius elTe clerico autmoiiacho, poftqua vouerit.fcortari autadulterium cômittere,quàin cótrahcre matrimönium. O vocem horrendaWi ab oinni pietate alienam, amp;nbsp;inter blafphemiasno vulgare. Vitia,imo fceleraamp;flagitiapræferrcau-deiit

DE VOTIS ET CAELIB. 375 Jent mandato Dei.Rcceptum inorem,amp; vctuft* tem nobis obijciunt : quum tarnen Ecclefiæ pri-mitiuxtemporibus innutneri. deinonftrari pof-fint Ecciefiarum paftorcs ScEpifcoui fuifle mari-ti.Quidqucd ScGrscaEcclcfiaJino penôtotao-rientalis adhuc ad iftas cælibatus leges noncft idaéla. Mitto de Germanica Sc Anglica quàm feto admoduin inirtuminorem conceflerint : id. ^uepotius per vim quàmvltronco Sc volenti ant Wo. Qua in re vt ponlices Romani',tyrannide in-to!erabiliufifucrint,exeoapparct,quód efle vo-luerunt dominofuo (cuius tarnenvicariöS im-pudenter fc praedicant ) aulleriores.Is iugum le-quot;e nobis rcliquit, amp;nbsp;fuaue : non tantiim eo nomi •’s, quod gratiamSc fpiritum fanftum credentials aiHat, quo amp;fpontanei rcddimur.Sc ukronci ea facienda quæ præcipiuntur,,fed etiam ca tiufaquddiugograuifsimo infinitorum præce-ptorum legis quibus tenebanturveteres,nos exe wit.Ideonondecuit, vtprælati Ecclefiamillius tain graui Sc importabili iugo votorum onera-tent : præfertim quum hoc Chriftus ab apoftolis non requifiuerit. Nam qui diuortiû mirificé dif-luafit.quomodo à fuis apoftolis cos vocando re-quifiuilTct diuortium^Iufsi quidem funt vt fc prç dicantein fedarentur, quod facientes ad tempus vxoribuscaruerunt. Atillis nufquam legitur in-terdiclum ne vxoribus comraifccrentur. Quin pqtius eas circumduxerunt fecum , vt epiftola prior ad Corinthios teftatur. Et Eufebius in Ec-clefiafticahiftoria commcmorar Petrum Rom« fuam habuiiTe.quam, quum ad martyrium duce-retur.adhortatus cft,vr eflet memor Domini. Ne quePaulus interconditionesepifeopi Sc diaco-ni reccnfuilTefjVt cITcnt vnius rxoris viri,ac filieft

374 PETRI JMARTYRrS habcrcnt fandè inftitutos, nifi xudicafTet Eccicfijsplerunquc coniugati praecflent: Hoquidem leges de his ferunturquæ plcrunquf accidunt, non autein de his qux rarô.Qupd fi c* libatum putaflet ex maiori parte feruanduin an» niftris Ecclefiæ, nô de vxore tainepifcopi qu”quot; i diaconi, tam difertè fcripfilTet, fed potius de fi'®' rutn uita cælibi. Sed ab hac Pauli defcription' lantùmproceres Ecclefixdiffcntiunt,vtmaritos ordinäre in Epifeopos prorfus noluit,nifi exyx® | hs confenfu, u quain fortè habeant, à coniugÿ®' lu prorfus difeefferint. Dicemûs ne hoc elfe apo-ftolicèagerc, an de induftria regulis apoftoH®*® reluéiari Soient iaélare idco fe nolle homines côiugatos ad facra promouere, partim quodwa-trimonium quantumuis purum, facrum ininifte-rium impediat, partim verô quôd nuptiæ fiy^ infirmorum, ScadEcclefiærcgiinenfortes adhi-beri oporteat. De primo fatis antè rcfponfuw cft. De altero verô quoad infirm itatein, non «fi quod nobis fucum faciant : quandoquidem uide musantiquos patnarchas,apoftolos Chrifti,^ martyres complûtes, neenon bene multos epifeopos magno fuifl'c animo, amp;nbsp;viros fortifsimoSi quum vitam fæpé a comnia pro nomine Chrißi. amp;nbsp;diuinis legibus conftantifsimé pofuerint : qui busnihilominusfucruntlegitimæatqueiuftzv- ' xores.Neque hîc,fi proprièloqui volumus, redê fit jnenrio fortitudinis, quum ilia verfetut cire* erauiadifcriminaiufta decaufafubcunda: ptæ-îcrtiin vt Plato inquit, de Republica, vtrefta ri-tio amp;nbsp;fententia conferuetur. Potius detemperan tia fuit loquendum, quæ in abßinentia ab hoc vu luptatum gencre propriê locum habet. Sedcuin eaderain matrimonioquoqs locum habest, fru- I llràil- 1

DE VOTIS ET CAELiß. 57^ ftra illius raeminiffent. Verùm his don emus ut dcfonitudtnepro fuoarbitrio,licet indo6lé,lu-fjuantur. Gerte adhuc non potcrunt inficiari.per multos fuiffe athictas Chrifti, qui tarnen non ca-ruenintnuptijs. Sed ifti cos videntur appcilare fortes,qui licet alijs grauia onera imponat, ipfi ta men nedigitnlo quidem eavolunt coinmoucre, quiqj ne tantilluin quidem ferunt ob regnum cai lorum propagandû,ncdum aut vitam.aut faculta tesventatis Chrifti caufa velintponere. Etfi mo do quæras curfuam iadent fortitudinem,refpon debunt,quod vRores non duxerint, cum interim »durantur,fcortcntuf, amp;nbsp;praceptum Domini de mitrimonio ftrenuè contemnant. Neq; fuum ca libatum eo rcfcrunt, quo Chriftus Sc Apoftolus mlTenint : nempe,vt regnu Dei proinoueant. St-quidcliterasfacras non difeunt : non docent po» puluinverbû Dci,neq; illum,vtvidetur,vnquam mntdoéluri, cum citra nomen Sc titulu ob omni genereminifterij abhorreant: tantum aliquando miflant, atq; propter tarn grande opus,dicunt ne minem ex facrificis oportereefTe cóiugatü,quó(i Chrifti corpus in mifta confidant.Nulqua verius Çuàmliîc, licet imprudentes loquuntur. Nam in mainiflafacrificireréconficiunt corpus Chrifti, quod eft Ecclefia: quatn perdunt, lacérant,deftru unt 8c cucnut,quod eft cam conficcrc, Tantaquo tdigine iam tenentur obfufcati,vt fc non putent, autdicat inftitutos miniftros Ecclcfix,v'tpafcat, vtprædiccnt, vt doceant: fed tantum ad corpus Chrifti conficiendum, amp;nbsp;miflandu.Nam h îc pro* Mmamp;puppim totiusrcligiocis cofiftituunt. Po-ftreino autemloco clamitant Ecclefice parendû tlfe, qusE non poteft crrarc. Sc àmultis hincan-uisauemirconiugia miniftris. Atfibi fumuntid,.

PETRI H A R T Y R 1 î tjuodfimpliciternon eft danduin : nimirum.Ë«' cleßim nunquam errare pofle. Tunç non errat, quùm quæ decernit, ex verbo Dei ftatuit. Sed » aliter in fyhodis ab ea definiatur,quàin habetfer* ptura ChriftijOues talianon audiunt. Nequevfl' quarn accidit, Ecclefiâ in vniuerfuin errare.Seni' per enim multi fut mut pij 8e doéli viri,qui tradi' tionibusrcclainarunt, quas verbo Dei Icnferunt aduerfari. Etenim in fynodo Nicena, quuin iain tentarent àmatrimonij vfu arcereininiftros,qu* vxoreshabebant, reftititPaphnutius virfanflü' fimus.Sealioquiçælebs. Et quuin eainlegeind«-monftranetiniuftam , oinnes denique patres m fuain fententiam pertraxit. Videbat plané uirlan élus ex diftraélione coniugum àfe inuiccinfet“* turam efle feortationem. Sed quod tunediabo' lusobtincrc non potuit, poftca tarnen euicit,^ nuptiæ funt adeinpta:, enm minirtris, turn etiaW ' inonachis,amp;virginibusDeodicatis. Atquetquot;**' Ji ordinantur.ninvxore.fi earn babuerint,fcfeab-dicarint : 8c ordinati qui fuerint in coniugio fiat» vxoruin vfu,quantumuis Icgitimo, non difeed^' rint,à gradu fui minifterij deijciuntur. Quare il» non funt audiendi,quicotenduntPaphnutijlen-tentiam nequaquam efle contrariam decretisde cælibatu, quæ poftea funt induéla, quod ille '’C' tuerit folùm diriini ea matriinonia, quæ iam to” tracla erant : deinde fuiffe tantùin prohibitum, ne contraherenturab bis qui ad munus ecclefiâ-fticum effent allccli.His quippe refpondemus, priraùin, diferimen hoc tantùin non efle.vtPa-phnutij fententia nô (let à noflris partibus. Nai» ex ea doceturEcclefiâ, matrnnonij ftatuineius generis non efle,ut cuin facro minilterio pugnet. Nam fi hoeprobari potuiifet, veritas fuiffetprçfe

DE VOTTS ET CAELIB. 577 renda pcrfuafioni Paphnutij.Deinde ratio,quam adduxit,ncconfcquercnturfcortationes,tâci eft momcnti.ut perfuadeat his, qui funt in eiufmodi periculo, vt ad matrimonium confugiant. Nam vtilli obhocmaluinvxoresfuas retinere dehne runt,ita,qui non habent,eas ducere poterunt, ne in idem malum incidant.Et deniqs.vt d xinius,eô Ventumeft, vtfuum graduin minifterij retinere nonfinantur, qui proprijs vxoribus vti voluc-rint, Sed, vt redeamus, vnde fumus digrcfsi,Ec -defiam dicimus vniuerfam nunquam .errarc, in quafemperfanéli 8c doélirepcriuntur,qui decre tisimpijsnon confentiunt: quamuis interdum, inio frequenter pauci fint, ac numero impiorum obruantur,sèvincantur. Eliætempore resin Ifracl adeo erant corruptæ, amp;nbsp;quoad principes f^gni, amp;nbsp;quoad facerdotes, amp;eosqui propheta-locos occupaucrant, vt Elias iudicaret fe v-’’uin relidum cfle.quiDeum verè colcrct,cum ta *®«nvitrafeptem milia fuperefient, vtDeus mo-qui non curuafTcnt genua idôlis. Et Anti-ïbriftus nonne à Domino Sc à Paulo demon-ftrîtus eftadeô nrouebendus, amp;nbsp;potcntia,amp; pro digijs futurns illuftris,vt clcdi quoque, fi fieri poisit, fint feducendi, Sc rem eô peruenturam, vt l'lius hominis vixfidemfit inuenturus in terrai Etcumiam tempore Pauli cæperit myfteriumi. niquitatis opcrari,vt habetur ad Thefialonicen-fe.haudmirumeft, fi non folùm exadio voto-rum cælibatus, fed etiam quàm plurimç aliæ fu-perftitiones cæperint abhinc multis annis,imà I WfubipfisinitijsinEcclefia gralTari. Qiiæ ma lïnififalce verbi t)ei amoucri,amp; repurgari non pofTunt. Quodoro Dominum noftrum lefuin Chriftû, vt bcneficio fpiritus cius quàm primùm

57ß PETRI MARTY RI S fucccdat, Amen. Patere iamfatis exiftimo/quid in hacdifputationc fit, quantum iudico ex lt;iiui-nisfcripturis, dicendum. Exquibus demonfilî tum eft, primum ad Cbriftianus homines non pcrtinerc vt voueant. Quod licet in vniucrfuin e-intcJlexerim, Scfortafi'enon omncsita exifti-mentjUeqs cum illis nimium pugnare ftatueriin. Attamen omnino deVotis illis tribus vbiq; Papiftas celebratis, vcrifsima eflc quç docui aÄir mo.Alterum.quod fccüdo loco probauimus, elh Eiufmodi Vota,fifuerintimprudcntcrcdita,no clTe rata,fed quem Übet Cliriftianü opörtere cre» dere fe liberum effc, vt id cxpetat,quod magis ad fuam falutem, honorem Dci, ac mädatorutn eins obferuationcm magis conducere aniinaduerte-rjt,quantumuis impij réclament, amp;nbsp;votoruleges importuné obtendant. Tertio ac poftreino loco manifeftü reddidimus, neq; ab Epifcopis, neq; a prçfeftis Ecclefiç talia vota debere vel extorque-riveladmitti.quâdoaut ordincs facri conferun-iur,aut quis prç fe tulerit, fe veile aut virginé, aut celibem viucre.Nunc vero iuxta doftrin? ordiné quem auditorib. propofui, fuperefletvtaduerfa-riorü diffoluerem cauillos.amp;obicdla.Sed quonii recitando, que mihi Smytheus oppofuit, omnia ferè iam funt amp;propofita,amp;foluta, ided fi nüc idé quoqs tentarem,iuttè pofiem videri aéhim agere. Qttare fi defifto.nequc illam parte adiicio, leßor nulla iafturam facictiquem rogatû vclitn,vtqux haftenus diftafunt, boni conlulat.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I, O B I E C T V

At laqueu’non debet inijci hominibusfait P.iii1d6 fedperVotrm inijcitur laqueus.J’roinde continentia ncn eflr vouenda.gt;Jiifquä caiictPavlus nc laqucusiiiij-ci3tur,fcd priinaCorinthiorii fcptinio,Porto hoe adv, til.cateH

DE VOTIS ET CAELIB» ?79 tilitatc ueftram dico,non ut iiobis laqiieum înijciâ, fed * »d id quod hone ftum cft,amp; facultateaipræbeâtfine im pedimento Dominû obfecrandi-Senfusuerb Pauli eft, ipfiim nolleinijcere laqucum,hoc eft neccfsitaté conti ncntie lut celibaatushis,quos hortatur.atçg inuitat ad telibatû amp;: ad pcrpetaam cótinentiam.Quid enim hoc effet aliud, qudm pra:cipcreca:libatuin,amp; arcere bornites à rentedio,nt illaqueeiiturinfirmi amp;adVener?pro penfi. amp;c.Et mox.-iam quis cogit quenquam uirginita tem,aut continentiam Icruare, nifi is fponte earn prim toiieritDco, qui exigit illius redditionem ? Hoccine eftlaquciwn.utinterpretarii indoiftc Si impie horninl inijcere,cauerc ne ineat connubium, poftquam feVoto •ftrinxerit, amp;cx re licita fibifecerit illicitam ? Nonne hqueumfibi potius inijcit, quisquis Votiimrefcindit? Qpadereaudi Salomoneminhæc uerbaeriimpentcm: Daqiieus fortis eft uiro aliquid de fuis (anftificare, amp;nbsp;poftcaquamuouerit,poeniterc. amp;nbsp;moxsTenon putet ’fttuerelaqueum homini V oto alligato inijci,cuta arcs ’nrànuptijSjac cogitureffe çarlcbs.

Ciwn ratio aiduilafjt ejfxdcißimit, conatur Smy -‘ l^wuiiriji modis eldbi, fi poßit.. Verkin quo ptura nodum aréliiK neâit. Principià dicitPauhi'm '^xfquam prohibui/Jè cuiquam ittijcilitqueuin. îJeque ) in aUdtoargimento non affivmiaPdulo. id pr£

^pi,fed proponi fdnUum eim inorem,pidmq; modeflidm initdnddin pdfloribu! cr Epifcopis noßri temporii in ^egmdd Eccleßd dicdt,ß dudet, Pdulum non eße imitdn-dum. Quodßncßdiehdffinndre, cuinipfednuldo fbi-iKhominum cælibdtus, dut uirginitdtis Votum requi-fiuerit cur noilri tdntd inildntid id exigunt, db his, quosordindnti çy nißt precStetur, quenqudm non or-dimnt t Ad hlt;ec in Lrge diuiKd hoc mdnddtunt conti-

380 PETRI MARTYRIS neri,quisnonintclligdt, üudnctoquidcm proxinorumli lutem iuudre dcbemus,noimpedird Ciui uerô Lqucoi inijciunt ,bcnc multos aucrtunt 4 falutc confe^uetidti. QndretncritècriureCeilegcm uiolare dicentur. liquet igiturr,on ejjèliiqueum inijciendum,ex diui/u !(• geccliigi. CoUigiauttmf Imo paßiminPfahnis, cri» Prophecis dißertis uerbis reprebcnduntur impif, ßmplicilfus, O'fanéîis hominibus relia o' laqucostcn-üant. Deinde ipuod maxime optabain,ultr6 dat la^ueut» iPaulopro necrßitate, atlt;jue pr^cepto fumi:cri^i‘^ fatetur noluilßcirdicerelaijueur», neuidmlur pracipi-re calibaium,oarcerekomities à remcdio, ut iHa^nt' entur itßrmi. Uis guie dédit probe animaduerftsj»-cilè f^uaiitumuis hebesântelligit, ut i^i pecccnt, qui uo-tahuiußnodi extorquent : quando quidem iHineceßi-têimponut clerici;,monackis,et^ai.âiuiotiia!ib. utànu-ptijs abflineant, eôsque lt;t ranedio ßepc neceßario ar-cent : quod e{i, utSmythæusfatetnrJaqueum iitijcere. Paulus dutein id facerc noluit, o lex non patitur, id qulsquam ita falutem proximi impediat. Ç^ua itaque audacia id modo in con/uetudinem abi/t I Sed acutus homo ft bi uidetur inueniffe rationem, qua pra-ßdes Ec-cleßarum tueatur, cum ait, nullus eorum cogere quern-piamad uirginitatem fcfuandam,nifi prius ipfcfpoti-te fua uouerit. A t isla dicendo, nihil dicit : quia qitoil ego conqueror,eSl,noüros'E.pifccposhodiein papatu nolle admittere ad Pccleßteminiüeriumuüos,qui prius non uouerint.ofe ad id exi/liment cogi,ut c^elibatum [er uent.C^is adhortabitur aliqunn impunè uel abfq-, culpi utfeipfumfu/fendat, autfe in ardente ßammam conij-eiat, quaftpofteàfe ualeatexcufare,quàdnonipfeillur» aut fujßenderit, aut in ignem conieccrit,cum ispotiiu

DE V0TI5 ET CAELIB« 38» heper feipfum,quctmuis iilius hortdtu admiferit^ impij faccrdotes perfuafiUhitßlijf! ,fubtraila débita »lintonid pdrmtibui,qute in cis jufltntdndis fiiiljit im-pnijcndd,templo ed confecrdrent : ChriSius buiufmadi ^‘‘gt;^f^^ßionesnon ipß5filiii,qiiitdmcn crimine hand Wuerunt, dfcripfit : ucr'um faccrdotes ipfos qui fùe-buius K ali caput, acerrimè cdfli^auit. ita cqui-licetiftos, quiuoucntaccufandos elfe arbitrer,dt~ fometi citra ha-fitationein affirmo contra Epifcopos Romanos,cr alios autkores iftirum legum, iniurid^ agendum elfe, quod laqueum infirmisiniecerint, poflea aditum haberent ad matrimonij remedium, ^gt;gt;»1 eo fenferint fibiopus elfe. Ndmß légitimasinie-^ntnuptias, decreuerunt cleri,ßue ChriilianieE.ccle-l’^jbi noui Phdldrides,ut ignonùnid notcntur, à fuis ^^ijciantur minißerijs, cr ad extremum ignibus cre-^^ntur,quo magnocrucidtu,uitdmßniant. Quisne-^‘‘tepoterit,hoc elfelaqueum inißere inßrinisiII-

Chri^ianam labefailarei Porrô nutlns,ni-r^niinumiuxtaatquc Smythteus,crplumbcum,critn-P‘gt;^cntemhabuerit. Adducit locum ex uigcßmo capi-^^^ouerbiorum ,Laqueus ßrtis eiluiro,cito aliquid ‘‘^fiiisfani}ificdre,çy pofleaquam uouerit pocnitcre. QSffl»/oci«n aptid Latinos uulgata receptâque tranf-latiofc habct.Ruina efl homini dcuotarc fan{los,ey poft U Ota rctra^are. Hebraicè ucrô cß.

^^unlkrus ita reddidit,oßendiculum eß homini, qui de-i«gt;rat rem Deo fanfiißcdtam , poil uotum qu£-dt reddi liber. Septuaginta uerô interprétés, ^xyif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tl iJl'iii’p lt;iytciaix.t,p.nK yà.^

3ÖX PETRI MARTYR 15 celcritcr ^uippiam propriorutn fattilificave, ijuid poS-^Utun uotum fiterit cditum paenitere contifigit • Poßeffi^ ^uc^liii ie hdcfententia referrcjèd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ledaran con^

^tui dut onerarefuperfluK ideo cocejjô uerboruiufett fu^quemSmythceufcitduitjiiuidifceßiffe uidetur tentid Jeptudgintd interpretu,no g, ipfe hoc dtiiindJutf-terit,fed qd expoßtio Cyrilli, in qud incidit ßrteßrtusi ittumeô deduxittii enim c^uum Gnecushomo cdm editioiiem, non ldtindm,neque hebrdicam eßßtti!' tui,eotdmen,utdixi,conceß'o,nihil contrd me dgM, fcîô pro noilrd pdrte locut ijk for titer pugndt. Si Sdtomon docet in uouei:do,qudiido tempore legii iiß' cere licuityCduendum ejfe [dqueu,i!e fdcilèfe homines di ed obflri ngerct,(lU£ pojied detreildrent pr^eildre, ijnii nuncfdciendum eil Eudngelij tempore, fub cjuo uotd, id demonitrdui,minime conueniunt i bonite mdgis uotor» ibi cduendi funt Idquei.Ab initio itdlt;iue,ium. t/lebunclo cumddduceret,duo eonßderdredebuit.Primum,^ß^ t^uum hoc in Vcteri Teßtonento fcribdtur,dd noUra no-tdcomprobdndd nonfdcit.Altcrum,lt;juod Lu^ueum jnii' dcteße cdumdum,lt;iucm ego noßro tempeiv toUcniiiim contendo.Latlueies tune erdt,fdçilè,cité,inconßie^'^'^’ feu temerè uouere.Vnde Ttdbbini uotum noluerunt rdtum,nißore dedifertisuerbis pronut!tidretilt;r:lt;]i«s^ tûntis leues fdcilésqueßnt cogitdtiones dnimi, men eo tempore,quteuoto nuncupdbdntur,non perpetud,fed tempordrid,Ht uiélimit obldtioiies, obß’’' udtio Ndzdrteorum dd dliquot dntto$.îiunc uero W' {lè Idqueum dicimus, uouere certum genus uitie,pgt;'‘f' fertim quoi nonßt in nofird poteflite, Hintte itd po^^' ceri,utperpetuôßtreßnendum.Vnde^ui tdlid exto^“ ^uet,dc certis hominum generibtis, euddere'tion potß’

U^ueum illif miferii inijcidt,(iuo(l Paulus utaniß-tcllatus cütfe noüe facere. Ätgue ànm no^lri ta-miniilris obtrudunt,monacins,c^lan£limonia~ ^°‘^snondnimi(duertunt fein Euttn^ello facere, quoi inter ludaos antiefuitus,utfieret,licetonere ^^gt;^lgt;remrrrntur,iDeoeoncelfiimcä.Iiton enim ab genere iKiiünuin extarguebatur , tit uouerent, ^•tittuis ufus uotorum tum teinfgt;orisfrecjuens fiterit.

tolh-i ccclrfiam ruere polius uolunt pati, qiMin abfqucuoto aelibatus adnüttere. liuerim ttonen Wer neglt;(nt,fe cuiquttm inifiere laqueum.

|,I’orràtufîccolligi5 contra nota,quiuoto exiftis al-S^tgt;ls,cius^ue uiolati rcus.Iilc non debet aliquam le.-Ü^mcondereiquipoteftatcmidi faciiltatem implendi *’'nnequitfuppcditare.At Epifcopi, amp;Ecclefixpro-’^'■'bnonpofluntcuiquam dare facultatem implendi ‘*libatiislegein;nondebent itaque de eo ferre legem. “CUIS eft relponfio. Nam tu ipfe uouens adimis tibi

ineundi libcrtatem. Et Deus ipfe fett legcm,ut femel noueris,pr.'eftes,inquient,uoiietc,amp;reddi ^'Domino Deoueftro.Namhiclegeperftringeris ad P'rfolucndum, quod uoueris, amp;nbsp;Deus illiui legis au- . ^horpoteft.et uult,nifi tu tibi dcfucris uim ac faculta-*cnicam implendi elargiri.QuodueröEpifcopilegem dccælibatu tulerunt.id fecerunt,ut metu fupplicij adi gJntur uotarij ad ftandum promifsis, amp;nbsp;ad præftandû *gt;ota(ua,quorum DeusexigitinLcgc fua impletione. Non quod aliäs ibi obligati non effent ad perfoluendit ciyoduouerunt.nifi epifcopi legemcdidilfent ciufmo di.amp;mox: At quanta cflhatc,Petre, tua infeitiafquanta cacutientia?Qnis enim tielitideo aftruere proceri-busEcclcfïæjproptcreanon li cere Legem ferre de fer-uando cælibatu,poft nuncupatum de illo uotuin,çj, illi titqueant luppeditave uim amp;copiam tmplédi ciufino-

dl fanftionem? Quin baud fecus colli çat,fas non efli regibus, amp;præcellentioribu5 magiftratibus ciuilihni leges condere, quandoquidein necilli poflunt nobil fuppeditare faculratem feriiandi eas femel ab eiilatai: Q^od aduerfatur Paulo ad Komanos tcrtiodecimo, artruenti nos deberc morera gerere illis, non obiram fotilm ideft,ne fnHlftemur,autpleébaraur ab eis,fed cc ara propter confci en tiara,hoc eft , ut ilia nonU’da-tur,n6sue excruciet ob admtftuin fcelus. Deinde Salomon ftc habet, per me reges regnant, dcleg'ira con-ditores iufta deccrnunt. Nónne Apoftoli (inxeruni Legem , ut Gentes abftinercnt ab efu idolothvto-rum, i (4ngiiine,fuft'ocato, amp;nbsp;fcortatione, quiim tarnen hi nequiuerint dare facultatem implendi Lege« earn? Quis inficiabitur Paulum Leges tuliftc, quum alils,tnm prima Corinthiorum capite undecimo.cùm necilli licueritimpattiriuim aut poteftatem eas fer-uandi ? Suffundi itaque rubore debes Petre , qnbd tamindoiftè contra uoca fis ratiocinatus,

Quun Mor audit Legem à nuUo fèrendant, re non poßit facultatem iUam implendi, duo per fefe gnofeet afcribenda. Vnum,ß homines nonhabeant per naturam poteflitem huiufmodi ßbi coUatam, Aite-rum,h^cdehomin^uselfe di£la: fiquidem non poteH euiquamfanoinmentemuenire,iflndeLegcà Deo data e/Jèaccipienda, quum Deus arbitratu fuo queat bo-minibus uim concedere,ut nihilpeccenttZ^nuUiMde fuis mandatis tranfgrediantur, quanquam hadenus id nonfecerit,neque ulli tribuerit,niß Chrijh, quem unutit femper exceptum uelim,quum hacde re quicquam pro-tulero. t^eque uUa extat promißio ,qu()d tanta copia gratis cuiquam fit concedenda. Omnes quippefumut edoi}i,ut oremus ,Remittas nobis débita nodret. Ita-quequumdidum de Deo non intelligam, nihil adme attinet,quicquid Smythæus obifciat de Paulo, quile-

DC VOTIS ET CAELIB» ^SjT ges tulericpriefertim ad Cor'mthios e^ifioLt fgt;riore ca* fite undecimo : Qttia quum iCliis leges non minus 4 Dfo latM eße iudicemus,qu4in per Mofen ludaica, male ißicadit,quod mihiallatrat per hoe legumgenus. ids.ódautemannotaui primo loco,libérât magiilratus ab hac régula. ï^am illi quum leges tirant de rebus ex* ternisduâè fuas leges, qu£ conducant ad pacem publi-san,fèrre poßunt,ut de ue{ligalibus,deannonainß* ffitda/eu exportanda.de monetis,contradlibu5, ey fex-sentis huiufinodi,qu£ poteflutem uoluntatis', aut quem* aiuntjliberi arbitrij non fuperant. Atcahba-lits quum requiratur à Deo,mundus,purus,cri'mpollu* j nbsp;nbsp;ab his non prlt;eßAtur,q»i aduruntur,crfubinde

^buntur,non debet cum his conßrri,qux ad ciuiles, er» quot;^loquuntur,morales adliones pertinent. Vnde appa-leges latas à Paulo, crclt;eteris Apoflolis,qu£ coHi* ^untur 4 facris Uteris,me non aßernart, quum fint fiiiri ‘ttfanâi leges,neque prtefcribere magilbratibus ctuili-fuas leges non firant,qua tarnen ad calibatum uf-I'tefenon extendant. Quia neq^ Paulus erga filiam po-‘ejhtem huiufmodi concefiit parentUut qui non permit-iHum feruare filiam uirginem,fi necefiitas urgeat,etfi poteßiitem uoluntatis ei us non habeat. Qua tameu duo ji aceeßerimt, non,inquit,ad uotum illamadigat,fed eant feruare poterit.Sempereô figt;edlauitApoüolus,ut quoad ^^libatum liberi feruarentur homines.Quod fi neque pa ^entibus conceditnr hac poteRas adigendi ad uota, neq-^^S‘^atibus,neque proceribus Ecdefia dabitur. Hue '^^indeaccedit,quôd abfq- matrimonio effie, quandoque f°JJetmandata Dei aduerfari,nulli autem potefinti créa

Heet aliquä lege firre,qute diuinis mandatis repugnet enim uerum femptr aßipulatur HFro,ita iu/iu,cum in

38lt;ÿ PETRI MARTYRIS ßü frnpfr oportet confeitùre.Proinde ßiuolä [unt, de legtbus p^uli çr ApolklorH,ijU£cii de legib.»flt;iÿ^^^ tuunt Siiiyth.âdmoduimfophi^icè eauiSat/ir.Qÿo^l pfutn uidiße non dubito,ideo aUa utitur siropha âd me!tinfirrMm,foUdd^; rationein corrtonpenditm • mquitjUon epifcopihuius legis ßeruntauthores- Ipß^' nimeß,quidixit, nonete,çrreddite. Deindeepifcopb po^t(judgt;n Kotdrij,nt eins uocc Htdr,fe obürinsierint, gcs de Cielibdtu, condiderunt.Non ^nód dntea iSiifonT feilt ob^riüi dd prieflrtndnm lt;jHod uoucrdt^fed ut incutercti{r,^nóne rcdderent diligentiai,(juad uoto nini cupafßnt. Siijtiis attendat his,qute modo dßvruntHT, femper lt;i popo orflatii pr^fentis qute/hoius arumddu^' tet aberrdrc.Non enim in prtefcntMgenuturfCf deplo‘gt;'lt;f titr tyrdnnii,qud exignnt Epifcopi,qni pertinent dd R® rmmdtn eohortem, nt uotd imn édita feruentur, quaiido qnidemdckacuiolciitia,cj-iniußHiafuperiusin altert parte huius diffntationis conqueßi fuinus. Verti contf't ülud impium decretÜ nunc dicimus,qiio fki,tueritnt ficrlt ordiiiib. adiiinHumejJeuotiiin cailibatus, necunqpdtlK tur no uouentes aut réclamantes initiari. eademdi dacia uolunt priefiâi ntonafleriorum,cr abbates, td I’d monachi uoueant.Alioqui in monaüerqs eos non ßrunt idemq^facerecogutfandimoniales.CtnerirMrita!^

bis generib.hominumuota huiufmodiobtrtidatur,cit ea ebriftus ab Apoftolis no excgerit,et abfq; i!lisd^{gt;lt;^‘ floli fua tèpefh.te mini^os ordinaucrint.QM igitnt po tejhte ecclefiafiici tyräni facrum minus conceßiwi adit' dißcatione potuerut oncrare fuperßitiofa iiouëdi necefi tatet Adhjec non reffondet Smyt.licet meä rAÜoni fuft' perit cofiitandä. Alibi caufatus e(t,facro miniäcrio mt-ximècomctiirect(libatu,tymatri!!ioniüparumdecere-

Sed ibi(iuoiliUtcadatc4ufa,i}}firius,Deofauenteaudic~ nus.Vnu tamê obliuifci nolim,quod hoc loco debUterat ïieum nê[gt;e authorem Lcgis uoti rcdd€di,et (gt;ojjè,cruet lefuppeditarc uires ad ceclibatùpr^flâdû,Qjiod ut et ca trdamutjdMnis uerbifdebebat oüëdere.At id nu^faciet cüin fanila fcriptura nuj^ia habeafur cicltbatu ejjèvouè du,nc^ itidë ucUe Deü omnib.uires cocedere ad perfeue f^dncaüèabf^; nupti/s.Cluaproptercùm ha:c duo non fmt demonjlrata,par eâ^ut deßnat tandetn fuis ß^en~ ^is ueritati obürepere,

îrinolura prorfiis eneriie,^ ais uxorem amp;libe R. 4. *osplurimuni faceread colédam hofpitalitacêjad qua 'MrcitandaEpifcopi,amp; Prarsbyteri obligantur,ut i.ad TiinotU.j.Non enitn oinnia,quæ liuc conducnnt, funt l’citi.Cur furari hoc nomine,aut fcortu aliquod nutri H non liccret.Die, fi potes,cùm bine nonnihiladiumé tidimanarec,quo exerccatur hufpitalitas.

Qjianciuam ego etiam hof^italitatismcntioneßcmia comoda rccêfui,(juib.matrititonij refarciüturmo ^flie,attainéifle hocfolÜ apprehettdit, c£teris omttibut P’'tteritis. Quoniâdeindiiltria nofolÜucradeprauat, Ad etià integra CT perfeiila,quàtu potc{l,muti[at.Ciuod fnmmo ßudio ßnne ubiq; faciat^no tarnen eins cau^ kwl piloredditurmelior. Duo quamhifumpßuera ^^itegare non potuit,ab epifcopis zx pajioribtis requi ’''ktt ßnt hoß)italcs,quoniä id Apoüoli Pauli teßimonio ^io conuincitur,cr ad hanc humanitatë exhibendam bo quot;‘«’■«m uxorücuram z^-diligentiä plurimü coducere.ißx ^'^expugnare no potuit,nideantus, quid tädefophißi ^^gnificus aduerfus nos afjèrat. Cur,inquit,fitrari hoc ; ’«»nine,autfcortumalerenonliaeati Et quaß captio-

ta. Hf c di'aï prrindc,qu2/i non omnes uiJeant, ri et âdh^rcfcerc ad fcortaÇut fui faciunt)etgrauepeett tum effe,zx ea lege diuina prohiberi. Demonflret auteiti ipfe nabis uieißim^diuina lege interdiüü effCjUe minif^^ Ecclcjheßat mar-tus: atij^ tune exempla fua ad pr^/èntf caufam,ut uolucrit, applicct.Sed ille ut cü cgregiusptt^ tor prineipiffempir hoc fibifumit, minigt;ierio jacro al' diüos enormiter peccarejl uxorem duxerint. niinquam ab eo probatum ßt^quiequid tali primipioaf' fuat^rumofo ßridamento nititur.tlt;ol}mpr£terea,ut'gt;(' äorem lateat,quomodo ijk femper à flitu controticrfi^ defieclat,(]uod in hoc tertio ariiculo agitatur. Probat^ nos annitimur,idmalefailum ab Epifcopo bullar'Mi,^ eins creatuns,ut decerneretur,ne miniiiri eccleß^f^^^ gui c£libes eße noluerint.Ploc tollendum eße modo tenditur^uotumq; huiußnodiab ordinatione nünißrora disiungendum. Atifle qualinonaudiat,femper peccatuin eße huic honunum generi fi matrimonia iw^^ tur,quia uouerunt.Qttod çy ut demonilrauimusßlß^^ f ^jCr etiamß daretur,ad id,quad modo agiturminitat^ pcrtinet.llle contendit obligationi iam contradhefii’l“ nos aßirinainus,?^- oflmdimus cum rationib.tum feript^ ris obligationes huius generisnon ejje itjferponendas•

Illud Paull eft iftis ueluti anchora, ut uulgodicil'’' letjtotius domus,ut cui in.iitunturjCuiufq-jfiducianH' ximè fulciuntur,quód is habet primo ad Timotheufl* tertio his uerbis .Oportet Ep feopum efle i niusi»”'! ris uirum Nam hune loeû accipiût,perindeac ficreafj Epifcopiis,a'Jt faterdosneq leat quisq.nilîfucrit »1'' tus uniusvKoris.ut exiftimât feioli Sc iiidoétifsiiui^^'j IcscétcSjclero præceptas elEe hoc loco nuptias,eii ill'“' fit cómentura uauifsimu.quemadmoduinrtatiiapa'^' feet omnibus,non prorlus carets amp;nbsp;ftupid'S, qui red’ ac fuo ipiurummerito dicdtur l»lio uidicare.Et

DE VOTIS ET CAELIB» 38^ Quamobrempaucis difpiciamus , quifha fîtlocihuitit natiuus ac gentlinus fenfus, iuxta antiquorum amp;nbsp;ma-xiinè idoneorum fcriptorum interpretationem, amp;c. Poftquam autem commemorauit prolixas interpretû fententiasjitaconcludit; Liquet itaq; Apoftolum nihil D, minus fenfiflehoc,quem diflcrimut loco,quàmpEffcri bere utnon eligantur in epifcopos nifi mariti,nec epi-fcopis aut facerdotib. pcrmittcre uxores ducere,fed ca nerene quis digamus creetur epifcopus ant facerdos, dfc. Etmox:Nemo eftquinon libenter dabitnoftris E. t, •duerfarijs temporibus Pauli ex laicis coniugatis, qui «irgincs duxerant,nec gemino connubio fuerant copu latiadmiflosfuifle,amp;fubue(?tos adfaccrdotij ordincm ftdnon itabigamos,aut qui prius facris erât initiait ot dinibus,perraiflb$fuifle uxores ducere,fimulque facer dotalifungi officio. Etmox: AdTimotheiim «SiTitû I nihil prorlus difl'erit de presbytcris âc facris initiatis, f'dtâtùm exprimit qualesfînt eligendiepifcopipreC-hyteri,ac diaconi.Vt bigami non eligantur, fed aut cæli hts,aut uniiis uxoris mariti, ut fuprdabundè dcclaraui mus.Qnidhocadpcrfuadédum,licerehis quiiam funt «pifcopiiprcsbyteri, diaconi uxores ducerc ? Eftne idc dicere,eligatHr ihÉpifcoputn, facerdotem,üel diaco-nuin,quiunius fuerituxoris maritus, nô itempluriumt àducat uir uxorem unam, qui iam creatus cft cpifco-pus,presbyter,aut diaconus?Canones Apoftolorüpra: upiunt,nequi iameft epifcopuspresbyter, autdiaconus uxorem ducat.Paulus cauet ne i$ quiplures duxe-tit,eligatur amp;nbsp;ordinetur, quemadmodum fuprà fufiu« declarauimus.Nônne ergo meritö puduiflet te, l’etre, illosrepudiarc Canones?caufaris cos aduerfari Apofto lo,tumnihil minusfaciat.Exorbitas rurfusPetre, cum »is,Paulum uelle prima ad T'moth.3.amp; ad Titum l.in-guientem.-Opotet epifcopü efle uniui uxorisuirü ,uc presbyter! ducant uxores amp;nbsp;de coniugio eorfi ferrele-gé.Nâ quo modo uult ibidé Paulus utpresbyteri ducSc uxores,cum l.Corinthiorum y. uelle fe dicat oranes fi-tut feipfuni,ideft,uirgines, interprété Hieronymocon tra Hcluidiu.Et loties hortatur ac inuitat ad cxlibatfi. NSquidexuno eius ore frigidu amp;nbsp;calidum^Deinde qui fieret qusefo i/t i,adTimot.3. Ferrel legem de facerdo-tum connubio,ut tu airetis,cumtantùmadmoBeacTi-

590 PETRI MARTYRIS motheum quinani amp;nbsp;cu'ufmodi inailgiirareturepiT^®'' pi,presbyter! amp;nbsp;ciaconi?nulla interim penitus inculW' ta dehis qui anted étant epifcopi,prcsbytcri nel diaco' ni mentione?Nec minus erras quâdoais uclle PauluWi ciim dicitiV^oloioniores uidiiasnubere , ut adolefcen' tulæuiduænubanc, nihil obftante uoto edito, amp;ide^ tollenda elTc uotaiuniorum iaccrdotum, quia non e» fcrino illi ibidem,ut fliprd dcclaratû cft,dc illis uiduiSi qua: uoucrunt,amp;;uotumfoh!erunt, fed de fîrailibusâ' l,)s.Nec id limplicitcruoluit, led illud farius efi’eindi' came, quàmaucpollnuntupata uota refiiire ,autft“' pfum committere.

Si noRra luuls ancfjortc uerbi Dd,ut c^tije cü, innitittur, rndmèfluHuabit: : udufi, Cr traditionibui hominum inwt-uritur,femp»'iâ^‘‘'‘'' turfupcrjlitionum (empedlittibus. Ideà^quàd no^ram de honeflo miniflrortim coniugioyfùleidWifi*^ bii Apoftoli ad Timotheunt adTùum^prudoitii^K^'^ li drbet,iio!i uitio. Vt autem id iure meritoq;ßd, ui^^' re ledorßciU poterit, modo intelligat, nos coÜigere, ut Sinyt hautfingit. Equidem rttinquant locum fieacccpi.quaß PaulusibipruecipiatomrtstP‘' fcopos,omnesqi minißros Eccleßte^maritos cßßtp°^^^' rrJ pcrhide quaß eis aliter eße non liceat. Oinnes auditores,quiaderant,uoco teflesteraffèrtio mlt;a dô aperit,quidtiam fenßerim. Alibi extant de inatri’»quot;' luo prtecepta,ut alias retuli.Primô quidem iHiteß cenda uxor, qui fe non fentiunt ad cdibatum uocatob neque uident fe in Eceleßa opertcprettum ßduros, aul regnum Dfi magispromoturos ,ßaelibes mati/etin^' duoniam hi contmunilegi fubiacent, No.’i cß hominem ejße[olü, crefeite atq^ midtiplicantini. nbsp;nbsp;bitt

\ n[crif;tur!iinuenituritlc]iiilt;mcxce(gt;tut. Ciÿarc cuiuf^ ifui.qj/ît ordinis,fpip:opi«, prejbgt;ter, aiit diâconw, il-lifubidcct. £x.hii ßntihus cr confmilibui matritno--”11 pTifcitptn colligunl-ur ti nobis: non, ut ifteßbuhtur, ucî'bw «d Timoibf uWjCr ti(iTitum:ciiis tlt;imfiib4uî

f'iifirtt frinnatiliterfitnHJtW. Dieuitt enim pronobts ffJlinMmum contr.t fos,qui arbitruntur, cotùugiutn

1 t'ftopUM maritiim admitttt-.uos nupti«« procul .-t mini-omnino tffe uuUis. Paulus dat epifeopum effe pof-^

1 Rinlt;lt;rit«m:aos id non patiinini, cr maritos bodie ordi narcnonuulti5,m(] abuxoredecreuerintMiiieto.AU

\ i'am ab ro, cil ordinatufßeril-,iußepojjcrctinlt;ti? Qnt fÜgitur.df bf t clJcfobrius,neque uino deditus. idem iiôn-\ nslicebitpoflquam ßcrit cpifcopusf£tim anùei opor-'j tftHon e^e pereufjoran: In eo certè perfeucrabit etiani

MwfpifcopiH. üoj^itâlii eligiturttwnne item nw-iiebithoßitalis î Et c um de omnibus lUisconditionibui it^dicendam tiidetu,quid uojilliwn,cagt;n ordinaturddi-gitis,»« ampliusßt maritus. Et ittud,antas uxoris,. non,quemadmodam tu interpretaris, interpretandnm EpifeopM»

1 mßoiquaß pnriori uxore definiéla, alteram ei Iegitimè iucere non Uceat. duippè fecundoi nuptias in millù poteft ah« 1 Cknflianorunt ordine damna, licet Patres quaneoque îû d«««s«. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t 1

991 TETRI MARTYRIJ uiJetim 4 feciindif nupâjs epifcopunt prohibere: CiüH M nenPattlat iüis uerbii tria alia poßitinteüigiuetiijfe-Vnurn eâ, ne epifcoput uxores phires eo/iem tempore habest,(juemadmodam multii Hebneif îicuit:lt;}uifitti Chrifliatiifmiim ßiiffent conuerfi, ut tune fapèfifb(it,ob muttitudinem uxorum non ehgebanturrpifcopLAKjut huit« expoßtionis Chryfofiomits mtin nit,ne me corin' xiffe illâ puces: crita niemnit,ut non improbet.ld^;:li‘ fertè^tetur, adeô nuptus effehonorabiles, utcumiUif ad ßndum epi'copjtmihronumlieuerit aßumi,lt;juoi nos non pcrmittitii.Altera interpretatio efl, ut ah epi‘ feoporti or dîne arcexntur, qui diuortio dato priori Ur xori,quod apud Hebraos, et apud Ethnicos leutßimis île caußs ficbat,aUeran fuperinduxerint. Taies enm «o:t poterant eligi: Etrationem adfert Chryßoßomus, niam ifi meßearn uxorem, qua dißreßit, abi/t^p‘gt;ti‘^ proßtquicharitate,quißcabiUa uoluerit feparari.'li Graei Chryfoßomus habet «« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod male ah ‘

qui interpretantur, mortua. Tertio loco his additur 0“ alia non eontemnenda expoßtio, quod epifeopun deli-’ gendunt obpudicitiam cajiitatemc^beneaudirecpor' teat,ita,ut,ß ßut maritus, unius uxoris ßia ßertt, eum alijs muheribus per ßortationes,uei adulteria coM mixtuf, ueritnt fua contentas uxore uixerit. Bai tu terpretationes eßripturx uerbis oppugnaß potes.l^d aliud certö feio in medium poterit adducere, quam tres:qut utinhoc rediè fenßerint^alij uideant. Certe dui rum mterprctationum,quaiS primo loco retuli,Chryß‘ ßomum habeo authorem, Qjfod etiamß non eßet, a^' buc eas proferre auderem, quoniam dum in ip/a coute^ tione de dogmateßimus,hon oportet iadare, aut uoeiß ran Patres,Patres,niß quantumiHi ex fcripturis lo' quuittut’

DE VOTîS ET CAELIB» 395 ^Kuntur.SeJ ukS adhuc rejlare uideo,(iuod ex hif Pauli uerbu 4 quoùfi pio debet coUigi.Si Paulu't epijcopivin nmtum efje p^titur, quid eim refert, anfcâite, anpo-ftfiduxerit uxorem quàm epifcopus fùerit conHuuiUit iquiJem non uideo, curßt ntaior culpa uxorem poflei ÜKcere, quàm retinere ac uti ea, quam prius habuerif^ Nâw quicqutd ißi afjingunt immundiM ntammonioji tti ^Ifé.ç^graui cum eiui iKiuria,totum id ft tum effet itreddenda bereuolentia débita. Qua res. cum à Dea Pecipi4tur,etmundaell,cr pura. QutppeD^jm cwZ-piiHi/fH pfcc4fKW nufquam iubct. Proinde cum epif-j fcopo concedatur, etiam duin infuo cüordtne, uti ma-tdnuiiio,quid per uerbum Dei poteH obtendi,quô non litejteidem mttrûnoitiumcontraherei Sienim perle-concedatur alicui fùndo uel pradio uti,certè mß difertè caueutur noua emptio,nuilus non dieet eidem li ftrefitndum çr pradiuin emere. Vndeßc urgebo fophi ^4$. In ordinefacro concedit feriptura diuina nunifirit quot;fxin connubiffCr nufquain prohibuit,ne uxores duce-^^xtdgitur id eis per diuinat literas licebit.Qjian cr ip^

I )gt; Cattonifla inficiari hoc non audent, ex Pcclefîaflica ^[if,lt;lUimpoßtiuam appcllant,dimanaße, qaicqtiii

I l’icefiprobibitionis.EtdenitjiSmythaus,quanquama-i ^fè eüferox^ Uinen concedit Pauli tempeflate licuiffè ’’Wfitoï ad epifeopatum affumi: quodß intelligat, mo-j iorelinquerent uxorum ufum, quid noui nobis conce.-1 nbsp;nbsp;? Q«id ewm oportet Pauli tempor«* commem«r«tre,

1 turn hodie quoque id uju ueniattCfabfque uüa contra-1 ^iflionr pcrmittdtKr^Sin uero itjtelltgiîtj ut par efl,Pc-miniflrot turn temporis habuiffe uxorumfuarunt iitni fupereß huinana traiitione contrdrtum pofi-

394 PETRI H A R T Y RIÎ , cr itnimirlt uer^4t,âc uerbo Dri jpertè repu^iut/ »» bisnieritàtiixatur crrcprehcrtJitur. Neijtie funt, qua Sinytha;ut adcôfingit Jiftare, m'tflirü illti,(!iii' eligitur epifcopuf,höherepo(fc uxarentiCT'iß nonhd-bucritjicere iüi earn dncerc. Cu,fîcilt;tidem9iijirituiimii tantaßt inter ißjeonexio^ut qui habere pote{î,ei duc^ reqttoq^liceat. îgt;iuptiteßquidem quando fuperiteniiin^ nil immundititc ajferre poßunt. Ob Cttnonet Apoilohr« grauißiine tumultttatur, çj- tne uche:nenter aceußt, i eós publice doceiido,ut Apoßoloru Canonesrecipei'Oi^ luerm.Sed iielitn miht dicat.an ipße iBos recipiat'F‘»^^i ut eft inco?itans,reßjondcbit,Maxime. At incapittHO' no ibi pvtceipitur^ut epifeopm, er quihbet exßctrdo' tali cäta!ogo,qtii dßat adintmßratiom ßterotu inyStrio rum,ß non coinmunicauerit, uel dient cdufjin,ittl muniectur, C erft' ß ndmißerit hanc legem,iiiiHici (titß fe excoiKtTMnicatut,cii ßequetißimi adßt fu£ lolati'icie ,er nreji comunicct, neijsrationtibtlt^f' fam dient,cur abßineat i cÖmunione. In i o. eapitc ibi mandatur,ut omnes fideles, qui Eccleßam ingredtun tur.fcripturas dudiniU:,perßeuerit m ratione cd ‘iliß,0' cotmnuniceiit, alioqiiin communione pritientur. Dic^tl ifle,nn ecclefi^ßin; PapiHica ennonem hunckodießt' uum uelint, nedurecipiant, Canonefexto matdalurnt quis epijeopns,aut presbyter, uxorem propriampri' textu rehgioniiabifciat: er ß nbicccrit,ut exconttt’it' cettir,dcinumq:,ß perßeueraiterit, utdeijeiätur. Locui ißenónKC fntis reutneit, eos., qui tiocabnnturad Eptßo' patumpot({i/ße licite fuirfi uxoruin conßortium retint' re’Atq^ bine rurßuf patet m.itrimonium non ndei (ut iß fingunt) fncro mimflerio repugn-ire, quodi-imdeiiioii' sfidtun: efi ex Paulo, ideóqueddconßrxini:d::in

^Pufe^hiSitpocryphiscatJQniluft.vtrùm aihtic propre : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ulteriu'ituideamufq;, nam ifiicanones tifj; adeà

^^yth£ofgt;lacettnt. Capùcî s.habetur^ut Concitia cfgt;i-Poporum bii 'm anno cekbrentur,tem pore nimiru Pcn^ *^(ofte{,(^O^obri menfc, uîc fcirc uelim^an cccleßa P‘‘pißica recipiat ifta Canoni. lion recipit cü wrfßnt

epißoporn concilia. Vie Gregorio li.'izi‘inzcnoJi ’‘(ruteßetifte canon, elui nontantu fïibterfùgicbatCon ^lium cpifcoporu,fedfcribereaufiK c^l, ut habetur in 'Jxj'iain eins epißola, fefere nußum un^uam uidiffe bo~ ^nexitum epifcop-tim Conciliorit. Canones profeâô ^iß lt;tbApoflo/is,ut iüe ueßetme credere, fùijjent con-f^ipti, non minus in cenfu diuinaru literarum habendi ^■tiit,at^. Apoflolorum epißolie. Qtjid enim priuilegif

aßignari pojjet epiftolis^^uàm canonibus,fi Apo-fioß ßiiffeiit authores ex tegiio, utriußj; generis fcriptu-’^^iAt^uisunquam catalogofcripturaru iflos Canones '‘'»nimerauitiVerùm adhuc id libet addere,^uèd in s.ca quot;one fcribitur:Si quis epifcoptis,auf presbyter, au f dia-I WN«j fandiiin Pafch£ diem ante uernale ai^uinoiliurn 1 ^'‘igt;tltfdieiscelcbrauerit,abijciatur.lflecanonfi lt;lt;b Apo ^lis fkißet conditus,(^is locus rclincjui potuit conten-^‘^gt;ii,(ju£ tempore 'Viäoris,Polycratis, nbsp;nbsp;Irentcicon-

Epheßni more iudacram pafcha celebrabat, pro-ducentes loanis Apoßoli traditionem. {eomani ßecus,ia dabantij- Petri fui Apofioli uetus inßitutuin.Sane Apo.-fiolorum Canoneshanc de lana caprinaqiiieSîionem iam dtfinieratß nati fitiffent. Perniulta quopii in cis alia pof ff« indicare c^uibiis cominccrctur, tarn ßtiße tß,t decre ab Apoßolts c.'lita, t^tiàm Smytkecum ejjc u'érum ^‘eleiii ,cr confsantem theologtm. Proindemihi defnat peilhac tamßitili de caufa obikeperemeque me répété

PETRI MARTYRIS re cogat,^Ute ipfenut wilt admittere. Vt dutem ucfvt* fit,me dixtffe boe loco,ApoHolum ferre legem,^ud cp‘‘ fcopii liceat uxorein ducere, tam audiuifiii, o' ^U£attuli,confi(tdtum e/l.Potuit c^uidem StnythdUfi^ cxmeaudire,Paulumhïctulif[e legcmdeconditioni^ bui ad cpifcopum requifîtis: inter quai iüam rcceiifiiifgt; utßt unius uxorii uirtex qua robuftè cotßcitur, ut {lt;tpiiKdixi,matrimonium cumfacro mimfteriotiniip»' gnare,fed cum iÜo pulchrè confentire.Lex uerô,lt;juàii^ bentur uxoref ducere, cum optu habuerint, aliunde,»^ pdulifupertui wtauiydccipitur.t^ec tamê ratio, adducis, uerè confinnat, non potuijfc Paulum decon' iugio ineundo legem uïlam ferre, qubd ad Corin ‘ tbios dixerit,fe uelleomnes homines effèßcutfe, ^uod îiieronymiis,utdi5,interpretatur,uirgines- Paralo^ip tntis enim hîc adnüttitur ignorationis elenchi, QJ^d (' nim adducis niladuerfum me ßeit. Ex eo enim (}uod^‘( fipoflolus,'Volo omnes eße,ßcut egofum,tdntuin etici' tur,eum uehementer deßderdff'e,ut omnes coniugio rerent. Sed quid hoc inteîligitur cum exceptioneß fit' ri poßit,ut declarant qu£ fequuntur, ideo cu hoeft ont tribus impoßibile,nihil obßdt,quo minus lege ferre pof-fitde coniugio,ut incontinentes,cr quiadurunturidud ineant. Noluißetquidem omnes aut uirgines, aut citli' bes er nihilominus præcipiebat, ut mutuam iniiicein bt tteuolentiam redderent. P.tßßrmam loquendifedlart uelis,ab iüo audis ad Timotheum ,Volo iuniores uiduit nubereiüquot; ad Corinthios,Nolo uos omnes loqui linguiit quawn dubitdmMinteUigenda,ß detur,er ß opusßt' rit.tJeque nunc ad propoßtum ßeit, quiequid ife de M nioribus uiduis cauillatur : quia negare non potefl, idst ibi à uoto abüerreri, cumfubdatur caufa, quodlabat' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiir,

lt;« uMè dbfurda ne detejlnhiliaincidant'Vtue-rô Hieronymut nunc in exponenda ilht fententû Pauli, N olo omîtes ejfe fi eut metpfim^fibi fumât, iüum fitiffe wrgigt;um,älijs iudicandum relin quam. Pquidem tùp esc feripturis mihi aliter probatum fùerit, nonficilè dabof t}ult;imuis,utnunc,de co contendam, non efiopuf. Nm edmeam conüabiliendamrationetn tantundem eü, u-^ Irumduorumponatur.

Qui cüuxore eft.follicitiis eft qu*: funt mundi,quo- B* »• modo placeat uxori.â: diuifus eft.Expcndc iara candi-deleftor, quàm noncongriiat cum fàcerdotali funftio ucalligari nexibus uxoris, coniugis, libcroTUin,totius familiae, acrerum domefticarum diftrahi curis,amp;c. Et B. mox.xumBedam citaflet, inquit,duo ex bis Bedae uer-bisanimaduertifle crit operæpretiumralteriim femora lia ilia linca quæDeus prpcepit, ut Aaron amp;i fui filij cum clTentin tabernaculo«amp; fanftuario miniftraturi indue tentiadiimbralTe, acpræfignafleperpetuam continen-tiam miniftrorum noui Tcftaméti,qui Deo eflentiuei ter in edibus noftris (acris operam daturi.Alterum eft, Chriftiim.quando dixit, Qui poteft capere,capiat,inui tafle,ac cxtimulaflTe Apoftolosalios^, omnesad feruan damtiirginitateraperpetuam.Tantum abeft,utab illo uita: inftituto quenquam deterruerit, utaftruit Lu-thtrus,amp;c.

îamuirtu tnaleficum incipit firpens euomere^eufn nititiirprobare nuptias minifierio fiçrp baud conue-^ nire. Principioq^ lt;i pauU teftimonio incipit,lt;jui dixerit, tos cjui etm uxore funt, de ntundo fallieitos e/fe,cy' cogi tlt;ire,^uomodouxoriplaeeant. Etcumfit Græcarutn

Uterärmn imperitut, Latins uerßonis errorem ßtjtii' titr,m ^’(4 legimui, Et diw.fu^ eß, Qijlt;e «crtrf, ut Pdtt' tmo fenfui parum congruent, o^uilibet doätif per ft' ipfumfutts inteUigit. ^{Icj^tumucutiuifte fophift4,ut hecfuoargument0 non folùm nos uulneret^fed etùiit Vauto, çrfuis Apoflolorum Canonibns iialdèft contU' metiofue. Nam f tain partmt, imo nikil, ut dcditcit fX

»ünißerio Ecclefecoit' fentit, imprudenterfedt Paulus, ^ui ad 'Timotbeuin, trad Titian inaritiepifcopi conditionem inter cetc rat annumerauit.Et Canones Apoiïolorumguidma/t' étant epifcopo,cr presjytero, ne uxorcs fuas abijcM, aUotftii deponanturiCauittatur ife, me fepè adigere A-poflolum ad contraria,quado alfrno, ilium certogent rihonttnumpriecipere matriinonium. Nam,intuit,twit potuißct alibi dicere, Voloomnescffc,fcut tneipfunt* Etnur.cnon uidet,f ex iilo loco, cfuem citât,uerèfc' quatur,nuptias cum faeris ordinibus non conueiiire,^^« turn pugnarefecum, c^ui epifcopuin maritum^fed unint uxoris defcribat. OeusiéH detfaniorem mentem. uero mterim locum interpretemur, quern contra no-' {tram fententiam adducit, quamuis^ de eofuperius aliquadiiitijùerint. Curare quiefur^t Kuindi,crquoquot; modo quit uxori placeat, non efl, uthoc loco acdpitur tb ApoHolo , peccafum. Alioquin omnes coniugati rf ilatu falutis excluderentur. Quique funt in con-iugio non improbantur Dfo, quod rerum pertiticH' tiumad bane uitamaliqua tangantur cura. Id enim aliter fieri non potefl,cum uxori atque familie fit pro • /fiiciendum. Nequeetiam Dfo diflgt;licet,fi uirproui' dcat, ut intel-fe atque uxorem diledio ey- amicitia be' ne cobtcreat, Qgîî boc fludiunt neget Clmflianis ho' ninibiis

DE VpTIS ET CAELIB. 399 minibuii ï^uUitiphnè^qui coniugij leges è fcripturis didicerit.CÛmque htecaliquamcuram cr diligentiain exigent, non inficiahor en afferre quippiam diftra^ dioiiis,utne totirebus diuinisuacemus, quod in uir-ÿniMe aut ctclibatu facilius liceret. Ideô dedimus tlje beatiores in praniouendo regnoDei,quifunthis cnris tique niolcüijs utcui, qiiôd uirginitutis aut c£~ libtiit!donum habeuntAdcóque Paulus,eosquificß,^ äifunt, ut ita maneant, adhortatur^ Veruntamen bine non e/jicitur, matrimonij hjtc incommoda Ec-tlf/îic mintjierîo repngnare : cum etiam fuas matri-^ monium babeat utilitates, uti fuperius recenfui, qult;e Wü^fîo bono eße poffùnt miniflris. At quis ißos non nirctur,quificfingunt, fe curare, minißros ab omni-biif curis extra diuinas fieri aliénas ? Et boe præte-xtu eorum matrimonia fuüulerunt, cum intérim fi -nanteos magnam fimulorum turbam curare, magnas opes, tir ampUßimas diuitias, aulis inßruire, ad -tnini/irare beÜa, tradare mundi negotia, çj- alia ii gemu, qua maxime ah eorum munere fiint aliéna. Vtn, quafo te , pie ledor, magis animam à re-bus diuinis aliénant ,hiec ,anfiandi matrimonij qu£-dam leues inolediite, qute tarnen interci multum ba-bent commodi adiundum ? Taceo alias parùm bone-fits curas, ne turpes dixerim, quas minißris relin.-quunSfUt perpetuarum uenationwn , ludorum aléa conuiuiorum, exadionis, lupanadum funt, cr nihil prorfus dicunt nofiri Catones. Tantum honefla er fanda matrimonia in fedantur, qutela-craliteræinuUo Pcclefix ordine remouerunt. Mari-tutn,inquiuiitßtidere,t'.t uxorip!aceat:athîc nilpec-citiir ■ iSi ueràquotidie ticbilibas^CS' principibus infer-

làunt extra fuam uocationem.imô fefe inJittMui, amp;nbsp;ritràcontenjuntfuieamiciejeu concubine turpißi»^ ftudio effe grati, at^uefaedißimiplacere. Et dumhie grauitcr peccant,nóttne deberent hac 4 fe pr^cidere,tt fanflum inire matrimoniumiVerum fua uitia palpant, cyhicfuntplufquam Mitiones,tjuitarnen acerbißimt profcindunt eccleßailicorum connubia,atc^ iÜa ontnic» tutu prohibent, (juaß Eccleßig minißerio dedecoroß» Vides itac^i Apoßolum non taxare coniugij curat,ut uh tioßaetätunt dicit, lUis non nihil à dtuinis amtnum dißfi hi-.guod idem poßis dicere de occupatione prandij, cx ' Hde,dutßjmni. Qnodßreßonderit, nonpoßenosi^ih ^uid natureßnt neeeßdria carerefitebor : led idettti' dem regeram, multos eße ad miniüerium Eccleßabe' neappoßtos Z3' idoneos,quimatrimonio,ßdebeantbo neüè ictatem agere, carerc non poßint. oäendit Paulut bis,quipo/ßint, qüanam uita ßt expeditior : non tamen faerumminiflerium matrimonij ufu expoliat^ Hum i^ à facris ordinibus hominem arcebunt, qui propter iml’i ciUitatem fui corpufeuli non poßit ieiunare, aut délita' tioriuiHupotuejiOpui habuerit,ßalioquipietate atij; doârinaplurimùm ualeatt Hon arbitror. ißais nihilomi uns curas fiequenter edendfbibendfatq; Mendt modio' ribus prjeßantioribus alimentis, atq^ huiufmodi de' ficiasnan negabunt à facris meutern er corpus inter' dum non leuiter dißrahere. Quod cumßc habeat, cur inmatrimonio exagitandoßntadeo uchementes era' eres,non poterunt defendere. Sed iamuideamus altera eins rationem ex Beda colleäam in locum ExodiJemo raha linea, qu,e Deus mandauit facerdotibus ut indue -rent,ßgnificant perpetuam continentiam minißroruni MUS Tefiamenti. dÿore eis non licet uti matrimonio»

DE VOTrS ET CAELÏB. 40t Hi me rationes buiufmodi affèrrèturtquoirifu^iquofûe ticbitinos SmythfUf alioejtà petulantißimut exclturett Drwuj tawf/j « aUegoricant hJe interpreMionem ef-ß ueram, utfeinoraba conttncntiam,feu caß:tatetn[ii-ff^’datum fignificent, Nonne ab eo ufejuam efl animttd-in coningio tjnoq; /uant ejje caßitate fnamqi ^'’^(ntitim^Qoninges pracul dubio ab adulierijs, eyua-bbidmibt» debent fibi temperate. Q^are nihil ida f^oralia caßitatis, qua nunquam ne in fenefia quidè ^ythteui induit,elericoru matrimonia fmpediunt,quan dotjuident iUa,ß qua alia, debent effe caßißima. At di-%^edam fcribere,absq; hac perpétua caßitate nemi-uelßcerdotiamßufcipere,uel ad altarii minilie poßc confecrari,id cÂ, fi non aut uirgo permanfe-^‘^,lt;tut contraria cumuxoreconiunüionis faderaßol-'*^‘t. Beda,licet quandoq; non male feribat, non tameit n contra ueritatem quiequam dixerit,debetaudiri. Ce ^‘’^oportet Paulo,qui nequaquam dixit,uUu debere fol“ *^^^flt;edera initiconiugififi fit ordinanduf epißoput. ^fiiiat er Caitonet Apoßolorivm,quos naßer Smythaut P 'finifacit,in quibiu pracipitur, ne religionis caufit ^i^pifeopuf,uel presbyter uxorem abijciat. Sedante chrißui eü audiendus,qui facros ordines inter ea ^quot;^fuit,propter qu^coniugiu dinmipoßit. Itaq^ iant quot;quot;ifeßum eß,locum Exodiadduflumnon auferrecle^ coniugium, etiamfi detur quam poflulant, allego-^gt;^tlt;tfemoralia perpetuam caflitatem adumbrent.

fernen fjgnificationem,Ht necefjartam,quii me da f‘°2eret inuitumün huiufmodi umbris cuiqs licet pro f '^to ludere. Ratio ucßiinenti huiut in contextu fit J^denioiiflratur. Noluit quippe Dominits quicqu.ita turpe, autobfccemi aecidtrt dum mmißrabatur

4Oi PETRI MARTYRIA in tabtrnäculo. Propt erei cum multa çr lt;i teuitis,CJ‘ ftcerdotibui ßcicnda effent in hofiijs mnélandis, exco' ri.tndifJiiUiindis,/iruendis in altlt;iri,cr incendendis,ci(' uit Dem, ne unc^uum carnii eorum turpitudo reuel^C' tur:ßc enim fcriptura loquiturN nde potitu ex hocloco fitiffet deducendum (p.iceBcdiedixerim) in opere ft' crorum omniaeffecum decorohoneüiergrauiteri-genda. Athmßttisdehocinepto atq^ridiculoargunen to. Quod äulem pofihiec adifcitur,Cbrtffugt;n,qu.indoii xit,Qtÿ pote/î cdpere,c.ipijt,4 clt;elibatu noabücrridß fe difcipulos,imopotiusddhortcttumfi(iffead eitmcäpe ffenduntjiieq; aduerfum me quicquam ßcit,neqi ‘tduft'

l'u$ noüros.'Vtrunq-, enim uerum tft. lUis quip-pe uerbis eos adhortabatur, qui bus dn-tumcffet uicißim illos,qui-bus dutii non erat,poteil dici à cxlibatu deterruiffe.

AfriiÄibus, inqiiicPetrus ifte, Ciïlibatus kgcigno* fc«,uidcÜcet à fcortationibus.adultcrijSjfornicationi-busjamp;id genus slijs. Quorlum bæc Petre? Adeötibl f arum eft l'ali5,aut bon; nientjs,ut uelisideo reijeidtquot; here legem cjbI barns,qubdmulti ex ca:libibiisgt;amp;uoM rijs delîgnarunt fa-pnis qiiæreeenrueris criminai Quin non rtijeiseodem nomine diuinam legem dceatogi. cum contra earn tocies qnotidie peccctur? Infirmui» certè oportqt efte, qui bis capiatur, irretiatur,aut illa-quectur retibus, qiiaiaranearum telis liint iinbecillio-ra.Caufaris obftare legem c.'elibatus,neidonei ininiftri præfintEcclcfijs Chrifti.pcrpcramid quidem.Narafi tales defint Ecclelîæ, non eft lex illaciiipanda, fed ho' minumprauitas. Et habet Eccleh’a (laus fuperis) idogt; ncos niultos,qiiiprobe orficijs fuis deiunguntut. Aitl binon

bi non nidenturidonei, nifi tuo more concionentut,amp; pr*legant,hoC cilj’ediilôatque totisuiribus concntur pia quæiiis « medio funditus tollere, ac furrogareamp; lubftitucre in ipCorum locum impia dogmata.

ReguIamegofumfecutU{,^Uie in Irgthifhimiitiis amp;flincienJn, cr ap^robandii retinetida cjl ; in lt;jui-IfKiprMpuèid/peéliitur, an augcdnt uiiiatCr iÜisdent occo/ioiiein: a ii uirtutcf confirment,cr probiMan fta^ lgt;iltdnt. Proiit fchabere in his deprehenße ßterint le^ ab homirdbuf feruntur, aut confirmantur,aut '•brogantiir. Nfc d'wm ratioticm polJutnut adduce-gt;'c,ctirfi(bindcin Concilijs multa conüituanti«r,quo-«d ritui, uel obfei-uationef illis admodum contraria, Î«« anticiuitiit ßebant, niß quad uetufliora ideo ße-^»nt abrogata , quia Ecclcßa inde accipiebat detri-’’’(»turn. 1/iiie fublata eß fcelerum admißorum con-f^^ßio publica, qu^ßit primiitemporibusmufu, Pau-lii^iJHoquemorem aboleuit admittendi uiduac iuuenet ci Eccleßa tniniflerium, non alia de caufa, quant ^uod incontinenter uiuentes denique 4 Chrißa alie-^ »areniur,er po^lSatanjinirent,nonferuando propo-^ /’tum aut pdàum cum Eccleßa inituim Chrißus e-tim «ffcmni traditionem taxatiit, qua fuadeba-turßl^s, utfud bona templo confecrdrent,quoniam eX ^0 fequebatur miferoi parentes débités alimtntis, er ftceßariafußentationedetiitui. Vides itaq^meinfiatn njitatam^ régula induxiße,qua leges hotnifiü,ßue trlt;lt; •iilion« uel probantur, ucl tmprobantur,cü de neutrit t’tbiuagitur,dequibus uerbu Deinilcößituerit. Atijf iencmedocuit Paulus obfcruationem,quandoin Ec-

tleßa. inc^uit omnia debcreßm, non folùm cum decorf Cr ordinc, fed etiam ad lt;edißcationem. Qjiare cum eri hac lege c£libatui 4 tyrannis Ecclepæ lata,multa uiile^ tnuf ^uo tidiè nafeigrauia malayeam iure contendo «b' rogandä, CumuerimihiobijcK, identidem faciendum de diuina lege,cum in earn lt;]uoq; uarijs, muUipUcibuii^ tnodiiquotidie{gt;eccetur,delirare,ne tnfanire dixerim, te ofiendis, qui hominibus par ius tribuat in leges ijegt;? pslatas,Gr'meiis,quaf Deusipfecondidit.

rat humanus leges po(fe pro arbitratu hominum ßi' cr reueHilat nonitadiuinas-.qute adfalutem neeeßarm co tineant,cii humante folitm de medijs cr neutrif rebuf ferantur. H(ec difcrimina extra te, utmihi perfuadeOt ttullus ignorât. Conilatitaq^ in legibus ferëdis ab Ecclc ßa canonem^quem adduxi,deillarum utilitateuel dam“ no £fiimando iurenonpoffeimprobari.Adiecireuera, neq^ me pudet,per haclegem calibatus accidere,ut per multi,qui effent alioqui idonei miniflri, à munerefacro capeflendo abüerreantur,ut qui non facile tolerent U' queum flbi inijei’-e^ plerunq} uidere ejfe lUos ad uonen' dum précipites,qui de caUitate bona fide pruflanda ni hilferio cogitant. Smythéus negatita effe. Experieutm rem doceat-.rogentur^ complures cr doiJi cr re animum ad eccleflailicam fitnilionem non appellant’ Si,quod efl,flteri uoluerint, ut plæruttq; fatentur, non reperies mcfalfum teflem. At quia firtaffl uiditßc ha‘ b ere,ad aliud re flonflon defleiltt dicitqifl Ecclefla mint ßrts bonis cr pijs deflituitur,neqi lex célibatus eSaC' cufanda,fehominuimprobit.-K. Prauitatis rninilhorum (ulpam itniuerfam in legem célibatus non reijeio.

probe noui,cr aliunde iüam oriri po/fe.Tuuero quomo do interim mibi ofiendes banc legem non efle bona par'

DE VOTIS ET CAELIB. 405? tm'cMfe defiilusißiiKiQuod quumitafit, quid ek ^t(od tâtoperè ainiiemini eam abrogureiittHuf Deigra efiè ecclefiiam bonis mini{lris,uerùm id mi-nonuideri.Vtinam ita efièt,tibenter uelim caufii cade ^t,modcgt; mhi (blidè probares ecclefilt;e,non deefiê bonos P‘gt;fî!gt;res.Qt}otumquenque reperias, qui populum fiedu-lo rudes,uel plieras catechiz^Uïmà ne legib. Suidon ad ijîa facienda tuifacrifici hodie pofiûnt addu-^■^in ueàris miniftris tanta deprehenditur imperitia, ^nelegere quidem pofiint,qu(efuntmaterna Imgua co f^ipta. Mitto,quàm uita çy moribus parum ædificent, Cmultùm lædant Chri/h membra. HÎc profiiilô déclaras ^^papijliruomniu impudentißimu,quiecctefiä crepes '“In bonis abitdare miniaris,cü itli,qHi tuifunt ordinis érfarithe^no uereatur fuoru tempora infilicitatem,quoi lt;“lhancpartepublicèdeplorare.Calumniaris præterea mini/lros docendo, uel, ut ais,priclegendo, uelim

P« omnia tollere, atq^ pro illis impia dogmata fubßitue ’■f-At quid aliud perpetuô inculco,q ut Cbriflianum uul pafcatiirfacrisUteris^nonhominu traditionib. qtae quot;^bu Dei oppugnêtfldco mea dogmata infedîaris. Sed ^jfam nunc fado ijhm contentionem. Dcmonftra tufi P'gt;tes,ueßrarum ecclefiarum minijlros diligentes eße i« ^gt;'‘tdenda populo faltem fua doi^lrinaf!gt;iónne aides pafio i« «tHMcr/o papatu, licet ab ecclefia percipiat ampla ß‘pedia,nunquam uel faltem rarißime populum fibi cre-ditum docerc Nionachos habent mercenarios ,quosad nnciones babendas conducant.Curant fibipratcrea fa~ 1 mßculos,qui uno aut altero obulo dietimaccepto in fuis parochijs mißent.Verum,quid ego ifiud accufo ? Bene P^teejfe ecclefilt;e,populum Dct bené curare, bifuaues bo nines totum in mijja ael cantanda, uelfacieda fitum eße

406 PETRI MARTY-RIS uolunt.Qÿpd quid fdciÜimè ßcn f)oteSi,?^d quouis ne-buloiie,[gt;rteßiri,proptcred Smythdu^tantdtn copùtn bonorum miniürorum idâdt bodie inueniri.

Iftis eniniperfiiapjm eft,Pauhini eorumfiifFragâti opinionijCÙm hæc refert.Spiritus autemmanifsftèdi-«it,quia in nouifsimis tcmporibus difcedent quidi ä Ä dsattédcntes fpiritib js erroris.d: doftrin.-E dæmoiiio rum in hypocrifi loqucntiunj nicndaciiim,dc cauteria* tain habcntium fuâ confcientiâ.prohibentiu niibsr’’ Exiftimant enimin crimen hoc loco ucrtipncrcriptu ecclefia; de fâcrificorum cxl;batn,perinde acproccrei» amp;pra:fcfti eccleSæ Chrifti prohibuiflcnt nuptiasclC' rOjUclutt îx fefepcnitus illicitas amp;nbsp;inipuras.(4tit»’'^f' E. ». rorcmEucratitæjamp;horuniantcfignanusfeupræiulTa tianus tutati fünf,amp;c.Et moxrVidcs ergo métcni Pauli fuifle nofâhærefeos innrereManich.-eis,Eucratis,amp; MarcioniftiSjthriftianos omnes âmatrimonio , tanq d reimpuraarcentibus .Quod ciim nullus proceruinec clefiæ nnquam feccrit,côftat,fruftra abuti aduerfario* noftros hoc teftimonio,quo fuumillud conftituâtdo-£ gma,quodaduerfus clæricorum cailibatum tantoper' moliiinrur Chriftiano orbi obtruderc,amp;c. Etinox: Num quifq ex proccrum ecclefiafticorü cœtiiaftruxit uagnamimputas cfTc nuptias,ac ex fefc illicitas penit’ cü ianxerint,ac cdifto uetuerint,ne ex clcro quisqdft fceptis facris ordinibus alligetur uinculis uxorijsiN» ne alia fuit iftis mcns,alioq; oculos reieccruntfiiogt;,cu tulcrnntillamlcgemiNimirum ut der ici, qui ultrorc-nuntiarunt iuri côtrahendarû nuptiarû,deo^;fpôte ftitatis nûcuparüt uota,quoüeo mûdiusac trâquilli’ fernircr,preftét data illi ndé,necpfidie détacerbasp®

I. J. nas?Et alibi .'None eiïronté acçxortépudoris,teprodi deraSgCÜ intcrprælcgédd diceres præfeAosecclefiar?3 lacis Icgib.cauétne quis continenciæperpétua: obftti-«ftus uoto nuptias contrahat,dar.arenuptias? Deqiiib. Pau.I.ad Timoth.4.. mcminit,dicens, illos,phiberenil berc?Otcnebras,eftne id dânare nuptias,doccrc uoto alligatos debcre necelTarièpræftare, ac pfolucrequod , uouerint?Tat!anorû,jManicnæor'i,MartioniftariiinbÇ refis cft dâu.ire nuptias tanqimputas,malas,flt; oninib.

DE VOTIS ET CAELIB» 40% ilUcitas.amp; niox: Vidéfheiâ Petre.quos traduxerîtApo ftol.iUoadTimoth.pronûtiato^AtManichæuSjinqiije» nôintcrdiccbatomnib.nuptiasjfed tanti'i fuis elcéiis . Vbihabes?dicamabo,tuum ,id eft uanum cominen-tumnulliu! fcriptorisprobatiauthoritatc fubnixum. Quis nórefpuet? Verü fi donemiis id tibi.quJd hinc rc fetesadiumcnnad tuû dogmaalïerendft^Vetucrût tfti nuptias in fuaiuratisucrba câq matas, Cfe,prfiis illicita» fjucmidmodiî déclarât ucterumauthorû teftimonia.

Lf^ decielibiitu latam excufas ,jjuèd nofißt ea de (Mft [iroinutgat(t,guiiß eccfeßteproctrcs nnptiM ut illi (itm pcrfefe ddnarint.blâm inquis,cum tietuerÜt,ne quis tx ckro 4fuficptisficrif ordinib.i»îligrtur u'mculis ÿgt;xo ris,eoßgt;eßarant,nepe ut clerici,qui ultra renuntiarunt iuhcontruhendctrum nuptùru,uota^ caßitdtis nücu pa tunt,prte/kut ddtâfidem,nc pcrfidiie dent pœnas.Vt bre Kibuscapleâar dicend.i,de duob.opcrtepretiufn duxfi le-iiorémanere.Primùm quids uerbisiflos dicere nuptius « frfe nâcffè lUicitM, nbsp;nbsp;mmundcu,ne eu .Murtioniüis

^ucTittitis^et^ Manichteis düntntur,fed re liera exiflimarc »uptias aliqud cotaminatione atq^impuritate no carere, Ci»od.n.fanilu ejl,honordbtle,atqj impoButü,curcertagt;

hogt;mn!i,ei^no (blÜ honefli}'iimo,fed etiâamplo,et loti patèti negantiSi dignu eü,atq}honorabile,ut loquu dtr,ßcerdatiu,nuptia certè eu mud£ ßnt,et fanita^iUuii nö dehoneflaiut.Quare cum miniüris eccleßa matrimo nid probibeät,ßipfos produt,cpüas non iudicët udeo pu fiti e/ß cttq^ bone^as,utßngunt. Addâ quoq^ id,eos plus

PauluAs dânat doëtrinâ qu£ prohiba nubere, ijÜ hubere quosdÂ prohibët:cur no eiuèfentëtid codeninÂ tiir^ipfenuBosexcipif.ißiquaßerret, eins uerba contra hüt,et quodämodo corrigut,ueluti ipjë oblitus ßerit jua lege clcricûs excipere.Atqui hâc exceptionë ejße itdktbë dâ,ex ïBius ftript is nus^ probant, C^uarc ip/1 t(.!!ii p abri-

4o8 PETRI- MARTYRIA Citifunt,ne^ Spiritumfanilum,uel A{gt;oßvliclt;lt;^ rititem habent,qud eain tueantur. Hoc MteW dgere licedt,neque ullutn Dci prieceptum,net]lf^ . h tamßnna mtinfli[utio,quam honünes deant. lingentcnmifemperaliquodhominuing^’^^ cipieiidum,ueldliquod tempus,aliqucm item ttd pro Jud libidine uim diuinarum legum,dtquegt;'^ê‘’^ einoUient.QHti''gt;nitdquePdulusiüdm do^lrinttifi nibus prorjus dlcribdt,nibil excipiat, neq. uUift ddducdt,qud deßndi poßit,mdnißflu , uosfrnfl^'‘‘ ntque tdiitd conßngere.Alterum,quod adinoneit^''^ ß^gt;^ß,morefolit° ^'quot;yehæum plusqudm fopf’‘ß‘‘^‘,quot;quot;‘if ^^^ejtAtumdiJ})ut‘‘itonis.j^oneitim qu^ritur

edibatus reddendd finf-nâm de eo fdtisfup^îi ^amp;mus:ßed dn debeanteceleß^Cut iüe dicit) d'inibus facris taie uotum ddiungere. Sifdltem reU(ÿgt;^l integrum his,qui ordiiuntur protclb,ri,dc rdnnis minusfùifjètintolerdbilis.t^dm per Ancytà Syno diim conßitutum fiiit,ut qui fie recldmafiixbl'' pofied duxijjènt uxores,defuo honore,uel^ilt;^gt;^'’^ ijcerentur.Proinde,quim ifii ord'tnes confirenaop uelint ordindtos obüringi uoto, quoit. odo Je deßttdet^ quod inagno zx dmplifiimo ordmi hominum mâtru»^ nium non prohibejnti Subideednt ituq; ddmnâtiotii ” li,cumexecrdbilemdoélrindm,feu quemidniodmit ' dicit,dtemoniorum ecclefite obtruddnt. Vis omnem Pduli dceufidtionem m hteretieos deriudreidc inter dliob dum huius criminis damms Mdtiicheos,me perUrin^'^’ quà deos dixerim fie pofie defindere eddem rdtione, pro uobis ipfi ddducitis:quid nuptids non omnibus, l^is eleftis tdiitùmmodo prohibueriint.Dniteqtidrib''^

DE VOTIS ET CAELIB, 409 (go id habcämxdlitmniamq- meum hoc eßecommen tiiiit,^uod nuÜius probdù authoris teftimonio poßit oiië ^i.Ciuilgt;ui Thrafonicis ucrbi5,pr£ter id cfuod mentirii, i( declares Au^u^inum obfcitanter admodum legifjc. 'Vnd(fujpicandumrclinquis,cju£ teflimoniafubindeci-'Plt;ttrum,non cd te ab ipfis fintibui hdufilfe,fed corrlt;lt;-ßSß db Eckijs, Cochl£is,crhuiufmodihotninibui tuig fdrine.Quà tdmen uidedi^me nihil ßngere,Augnflinum ^‘tdidi^qunn licet in multii locis potutßem ddducere,td-Wftt fx jKotui tdntum ero contentu^ mpudentem cd-btmnidin tudm refeUere.Primu^ locui habetur, in fecun-do libro de AAoribia Mdnich£orum,cdpite decimo oiUd-f^ftubihec leguntur. Hicnon dubito uosejjecldmatu-’^°!,inuididmquefdlt;!luros,pcrfeëldm cd^itdtem uos ue-fxntenter contmendare ,dtque laudare ,non tarnen nu-ftidi prohibere.Qudndoquidemauditoresue^ri,quorum apud uos fecundw e^grdduf,ducere, atque habere «on prohibentur uxorc5,c^c.!.m clarè uides, quidnam ^gujbniK deillii dicdt,quiiUos per nouem dnnos audi Kit,ittipfede feteftaturAdemposUllam Manich£orum (xcufaiionem,non inde conuincit eos de nuptijs male fen lire,quod iUas ßmpliciter prohibednt,fed quoflßliorum procreationè ddnent,edqi in fuis matrimonijs qua maxi né caueant.Hoc itaq^nomine accusatur Manich£i qui ta »len alias fuis,ut ita dicS,laicis,uxores cocedebdnt,eas tä tüinodo ab eledis remouendo.Sed idc,ut fecundu locitad itcam, clarius hoe tradit in epifiola 74-dd Deuterin Epi feopu ubi ait, Auditores aut,qui appellatur apud eos,çy' carnib.uefcuntur,Grdgros colunt,ct ß uciluerint uxores babêtquoru nihil faciüt,qui uocatur eledlLUoneanimad U(rtis,quod inlcäioneretuli,nonßijfe uaiwmmeunt (omtnentum,fed Aiiguflinum me habere, cuius nitar au •

4lO PETRI MA R T Y R I S thoritcftd Ne fis poftbdc adeo pivccps ad iudicddâ,ilii£ nefcis.E^o itsrô ideitt,lt;^uod tue dixi,modà quoqidffinno Vt iüiptis eleilis tiupüdâ prohibuerunt, exteris uerô eo eefferunt^nempe auditoribusiita uos uxores d elero fßti' hÔ:is,reliquis intégrât crtiberM permittendo. iüi detcjb bantur minatrimoiiijs prolem, etconccptumiVostiiiin talcs curât adeo aj^ernainini,et h'aducitis,ut ininillcrio facro indignas putetis.Atcj^ita in matrimonio atifrêio eleilis,ucï elerojUtric^ contra uerba Dei peceatis. Ndut habet feriptura,homines per matrimonia deb ere crefe-re,^inultiplicari,ita eadê habet eonnubii landicurs!, rf facris ordinib. non fie difidciT, (juin utia iungi poßbit îionexcufauilAanich. quosniihiconfia,tbotnines fijf pefi/èrosifed tantü hanc tua definfonent, ontniii^; p‘lt;f jhrumcofutaui, qua i:os putatifs abfolui,ut ne doUt^ ucüra uideatur 4 Paulo profcifd,unà eu doârina deino niorü,cy hceretieoru, ideoqs parum te iuuat,quointox aiebasiFac ita ejfc de M.aniehcis,utfnxit Petrus^nihil fc«c habebit hinc adiuinenti,cü iUi nuptias uetuerintfibi iuratis tanqtnalas,cr iüieitas.Nlain ut initio dieebai»,tt intcrrogabojcurvos iüas prohibeatis clerieis,nift pro iHi citisaliquo modo habeatis,corü faite ordinilNonopor-tet,ut hinc ad uotum cofitgiat,c'uin tantil nue d^utenuß de lUo decTeto, quo uultis abfq; nota huiufinodi ntmino ordinari. Quadftitutunon pertinetad ius dittinücuitt PauLmaritum patiatur epifcopusn,ct Aneyranafyttodiis abfq- huiltfmodi uoto j miferit aliquos ordinari. Elrrif:;) quireclainando erproteßindo fiiijfent diaconiordinati jipoâcaduxijjènt uxores, ut antea dixi,nihileisfaHdt erat,q, eptfeopus licentiâ eis dediffètjatq; hoc ht lo.etip-eiusCocilij habetur.Proinde eu tâtus laqueus ab kumatta praisiiptionefiterit ortiH,illü dixi uerbii Pau. ad Tintot.

DE VOTIS ET CAELIB» 411 ßdlfe tlt;txatum,quib. prahibentes nuberc per^ringütur.

Scortari malis,inquit, q matrimonium contrahcre. Quid Bain mi îgt;oncIHoccc probat tibi,quivoto præftS «iojobftringerisjfas efie nuptias inirc,ggt; alius fcortetf Quis dixerit lîcere mihi furttî dcfignare,aiit cômitte-rtadulterium,fî alius maudit mœchari,q fandum co-^tahere niatrimoniû,atq; furari.q abfq; ullo flagitioui Um tranfigere inopem, amp;nbsp;piâfVtrilq-.uitio dat fcriptu UineutrumitaqJieet.Sed difpiciamuSjnû minus pec-tetßcerdos,aut uoto obftriftus quilpiâ,cû fcortatur, aut fornicatur,an quando aCcifcit fibi in locum uxoris folutam foeminâ?Minus peccare,qui prius illudadmit dtflagitium.qquihocpcfterius, uelhinc maiiifaftum Euadit,q, quifquis uoto obnoxius ftuprum cémiferit, fuiitttis eft,ac integrumeft illi,utcûmlibuerit,definac tiufmodi tranfigere u)tam,amp; cam in caftam commuta Ujquod nonperindc illieidcmlicet coniugi.

Dum lego,quie iHe mibi nue obl}re(gt;it,exiRnncire no polJùm^tUum^diint tdlidfcribcrct, non hdbuijjè cerebri pMeSjUel ut dieitur,uentriculos inuerfos.Equidein illos igt;uiuxi,qui mihi re/iflerent,!n koc dbfurdü,uf potita uel lentfcortdri miniérum,q mdtrimonio iungùetfdteretur i»inus peccdre fdcrificum,qui firnicdtnr, q qui uxorent ^udt.Et nune ijle me intcrrogdt,dn uelim contrdhere nu ptid(,q, abus fcortetur,crdn liccdt cuipidmfùrdri,quo-nidm dltermachdri uelit.Qiiid hitc dd remfdciutf quor f«m tu diuerfds per fond,: mihi mem ords,cùm ipfe de uno fodan.]; homine loqudriDico enim potius efjè mdtrimo niuiii expetetidum,q fcortdndum. Et cî«i» itd fentio, Çe-qtlt;orApollolu!n,qui ditdungdntur mdtrmonio,/i no co ti!icnt,ifledutem audet dffirmdre^potius clerico fcortdn iû/j no cotinedt,q ut ducdt uxorem.Vter noftru reilii» loquiturydutfentitfNunqudm dixi me uelle inire md~ trimoniiiineonomine,ucledcdufd , quid dltcr feorte-

4îi PETRI JM A R T Y R 1 S tur,fed ne ipfe fcortetur.'Cinid mihi tu nunc obßrcph' filtero i Alter fibi ipß cdue4t,ego mihi cduerc debeo. Quidprxteredfùrtimentionem fdcii,qtiaßdixcrim KC uelleßtrdri,quonidm älter comittit adulterium i Siintnc tfla pdrid,lùrdri,cr uxorem duccret Si pdrid ißgt;.feccrii iamexcufariito pefei,^um dixeris nnptidf naturd fudcf femalds or iüicitdf. Sim dixeris non cljèparid,fednii-ptids eße fdn{lds,uide qudm dbfurdè dtque fophiüicè ilt; gumenteris. At dieet, funt mdl£ nuptitc pofl uotum: Mi» ex illd promißione redduntur illicite. Audio et hle tetigt;‘ dium teneo.Cur uosiÜd promißionefeuuoto,^uod ordinandis exigitis,tdntdm iniuridm cf eontumelüf»' ptijs dlioi^ui fanßis fdeitis,ut poRed ueilro iudieiOib^^^^ non naturel fud,malie,et iüicitlt;£ redddnturiSifar.dtß'^^ 1}oneflee,dc puree,cur aliquoshomines uultisfeillii‘^‘^‘ ueßrd impid lege,illos eèddigititgt;'^‘ poft uotû poßedßueilramfcntcntiamfcquiuelint,fciudiecnt»i‘' feortari, 4 ntis peccdrefcortdndo,qudm uxorem dueendofVelbi»^ ttxorem du nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apparct,qudm iÜd ueRra. lex crimpia ßt,C'M‘‘^'

dd,undc tantum oritur monRrum, ut fcortatiotietti dareeogdmini,priematrimonio.'Hoc tdndé cxp‘'^‘quot;’'^!t erdt à Smyth .ut fua hdnc no uereretur profirre i^on erit adhecc inutileß)eädre,ut uerba iîlius pdrujgt;^* confentidnt.Primùm dicit,clericum,qui ne fçortetiir,Wit trimonio tungitur,dfcißereßbi loco uxoris folutantflt;^' tninam.Qu£ forma loquendi cum indicdtfentireeoti‘gt;f' âionem lüam noneffe mdtrimonium .Atpoßtlt;t ^‘^^’ eum qui uoto obnoxius fiuprum commißt,fuiiugt;'i^ ut cui fit mtegru,cu libucrit,definereXyM ßt, ut élus uoto,fl uxorc duxerit,iuxta hanc fententiattt noup fui iuris, neq- amplius iÜi fit integrum, cil libeätdtfß re:Dicdti^e,quißcloquitur,quarcnoßt ampbutfrt^.

DE VOTIS ET CAELIB. 4IJ ri{,qult;irenoßt illi amplius integru deßfitre.'tio poierit ftiné alia rationê reddere,niß quia matrimonium cfi coït tradu.Sienimmatrimoniu nonelfet quodinitur^utiüe uidebatur innusrc,adhuc fui iurù effet,eiq^ effet integru ut defifleret. Ne autem me effugere quippiam fuJpicerûSf tuaipfiusuerba recognofce,quibusadfinë diets:Quoi non perinde iüi eidem licet coniugi. Coniundiionem iUi bîcapertè uocas conitigium.Difas itaque aliquado cùm [entire melius, tum magisconfentancaloqui.

Addufti funtprifc)Ecclcfîæ procercs,pieledtor, no modo facrorum uoluminum teftimonijs, ijs^ue illu-ftribusadmodum, f«d rationibus quoque nonnullis. «cc leuibxis quideni ipfîj, ncc contemnendis, qua: ex feripturafucrint petitæ, ut legibus cauerent, ne quis cætu coniugum facrificiis crearetur . Nam facerdo-dbusuxores ducere nunquamufpiam licuit. Tarnet-filt;)uianteà cônubia inierunt, quàm in den album e-rantrelati,pofteàfacrisfueruntinitiati.lt;Scmox; Non ïftrccens carlibatus bis obtrufus, ut multi impuden-termentiuntur . Cæterùra quorfumhis fubnixus con tendo perfuadere calibatum facerdotibus, epifcopis, amp;nbsp;diaconisV, on effe nuper iniunftum aut demanda-tiim, cumin promptu fînt teftimonia longe uetuftio-rahis, quibus facile atque dilucidè fatis reuincatur. Canones enim ab Apoftolis proditi luculenter docent, uclillorum temporibus nonlicuilTe facris initatis u-torem ducere,ut qui fie habent :Innuptis etiam qui adclcrumfunt prouedti, præcipimus, ut fi uoluerint, Mores ducant, fed leftores cantorésque tantum modo.Conftatne ex bis coercitos fuifle (acerdotes epi-feopos, amp;diaconos ab uxoribiis ducendis, etiam A-poftolorum etate,id^ue illorum autboritate, qu.x’ omnibus ucrè pijs facrolânfta ôi fiiipicienda efie debet, nedumparhabenda craffb buic Lutberano errori, mot j. talibusanimis penitus exigendo, exturbando, ex^tru-dendô? amp;c. Neceft quöd nobis obijeiant facerdotes Orientales,quorumnonpaucos tempore epifeopatus fui ex légitima uxorc liberos fuftulilTc proditur. Nam

ipfis non parum'rcluftattir, quod Socrates Conftan-tinopolitaniis memoriæreliquithisiierbis . Ego quo que cognoui inThelTàlia confuetudinemaliafn.Cum quidam clericus ante clericatum légitimant uxorcm ha buiffet, quia cum ea mixtus fuiflet.abdicatiis cft.cum I in Oriente cunfti (pontanea uoluntate,amp; non aliqua necefsttate etiam epifeopi feipfos abftineant,plurimi etiameorum epifeopatus tempore ex légitima uxore Elios babuerunt ,Hæc Socrates ille. Vnde liquet, quod nonfiierit mos in uniuerfîs regionibus Chriftianis, în omnibusEcclcfijs earundcm,ut quiuxorem duxe-rit, antequamafeitus fueratin albumclericorum, con-cumbere cum fua uxore illi ôc licitum fuerit.ae fi* •nul muitere cleri fungi.

5i procnrs ^cclcßteadduäi funt,titdis,tc/li}nonioß-crurum literdrum,z^rationibus inde petites, ut rint, non eligendos miniftros è clt;etu coniugdtorü,uicija-non cfl, quèd dtnplius tecum rixuri uelim, de bac areni tibi ctcdam. Sed prins h£c teßimonid feripturarii, quibas txcipitur,ut ne mariti ad facrum mini/kriü eliguntur, 1« mediu producito.Si Paubdd Timotheum ç^dd TituntniS ritos ddtnifit, quomodo ißi docebunt unqudmèfdcris li-terisjndritos excludendos i Ctuiddamndt ißt itnprudens fdnilos epifeopos, qui tempore epißopdtus ßn fuds retinucruntt l^ónne hoc vR illos ddmndre,ßcon-u'mcdntur ßci(fe conlrd fdnila ß:riptur£ tcSimonidl tJon eH itdquc d proceribus Pcclepie conflitutuM tx uerbo Dei tdlcdecretum,ciim iuxtdidem ucrbum Efi ßntddntißi, quotquotconiugdti ßdcrumminißcriuobit-runt. Sumis pr^tered tibißdcerdotib. nuncjud licuijß res ducere: quod tdmen noßi, me no ddturu, niß fortittf et robuße id probducris. At iflt mos eß perpetuus noitrs fophiß^jUt tdqud mdgnus principij pctitor,seperidßbt

DE VOTIS ET CAELIB, 415' fimtjt ^uaß uera nbsp;nbsp;nbsp;conccf.N^quoâ illi quâmaximè pro j

bädumßiit.Cumqi ml profèrat exfacri-s Uteris, per quod oltcnd(itur,mim^'os non poßemaritos eff'e,iitm petit fuppetiiti À temporis uetuß^ite, äddudisque nonnuUii conalijs,d!itiquiint eoncludit fiiißi' c^rlibatum clcrico-nm tn Eceleßa . unqucon negäuit ipßum fiiijji Mtiquitus obtrußum ïmà nos hoc ntdximè dolemus, Minufó ziz^nid fiiiffc fuper dgro Domini dmdlo uel inimico bonUne fuperßeinindtd. Cito, keu, pimium cito inualueruntpernicioßc leges, dut potius tyrannicdedi-Ud. Sed meminißc oportuit Cypriuni teftimonio, unti-(jUitn conßuetußnem,ß uerbo Dei non confentidt,nil fffè, qudm uetußdtem erroris. Scripturis itdque pitg-nes,non temporum diutinu confuetudiw . Alioqui ß KetuSdte deleiiarii, ignorure non debes, diuinds literds omnibus dlijs con^iitutionibus humänis eßß antiquio-fes. Pergit i^e, dtquc mihi Cdnones dpofiolorum addti-. % qui fdcidt ßudem, nonlicuiße ntini^lris uxores duce-ff ■ Ciÿ. tdinen Cunones contrd illos proceres Eccle-iitias mdximè ßdciunt, qui ßdtuere dudent, ne dd fd~

cnsordines muritiddmittuntur : quum apolbolorum Ca canonesA^ nonesntdritos non ßolimdmple£ldntur,(yr i)i ßdcrisw- poftolorfi. dinibusßndnt, uerunietidm imperent, ne mini^let' cdit~ {drcligionis d, ßtduxore dißceddt .Eligds itdque tibi «-fram uolueris : dut Cdnones iSlos udlere pronuntid, ud ädtue irritas. Si udlent, mdrUi inter mini^rosßun-to, zx uxores ßuds rctinento . Neque üdtudnt tui froceres, ut ne mdriti ordinentur. Sin uero bis Cd-noaibus nos minimè teneri drbitrdris, quid eos mihi obtrudis,qudfi nübicrtibi non ßt pur ins in iHdquie^ ßioneiMitto quidßiperius luculenter ofiendi eßeper-aultd dlid in quibits noUes ipße Cdnones ißos adnüttere.

Sed nunc ad illa id mihi uenit in mentem,^uôd, ut ipfe citât,er leilorum, er cantorum mentionanfaciant, ^uäfi apoiiolortim tempore inter ordinesfacros aut ledores, aut cantores recenferetttur. Sunt, mihi crede, or dines i^f pofiapoüolosinduilitnufquamßtin facrislittris notii Quos ordi Teüamentihorumordinummentio.Epifcopos,presby' nes diuinæ teros,didconos reperias : c£terij funt afçititij, er ab ho-^noCiint tninibut inuenti, Non quöd apoflolorum tempore non ejfent qui logèrent, aut rccitarent quippiam in facro c«' tu,autquialiquid eanerent. Verum hac ad facros orii-

poftoloru ordinumtui Canonesapoiiolicimeminerint,feprodiiiii commenti gij'g commentitios, Mitto pratereà Zepherinum epifco-

pum Romantmi in fua epiftola decretaU facere iamp;os apo üolorii Canones feptuaginta cu tarne folùm quinquagquot;^ ta recenfeantur. niimeri tanta diuerßtas detfoß' firat illos elje adulterinos. Namß propriè dc legitime ab apoüolis fuiffent editffumma diligentia conferuatos h^' bercmus,erdeillorum numero eerto conkaret,Pgt;‘0’*‘

Canonic£ apodoloru extant epiRolte,neque de idario^ SocT»tis hi numero ambigitur. Quauerb Socrates refert in[M bl' ftorii. fioria, nonparwn pro mefaciunt. Primiim ipfefatctiit plurimos epifcopos epifcopatus fui tempore liberoSr ftulilJe. QuödquumiUi fecerint,er nequeiniUa hif^' ria,neque in facris literit taxentur, quare uolueriintpto eeres Eccleftlt;e,quos commemoraf,ex fuo capite,fiiaq; tra ditione fancire, ut nuÜut maritus epifcopus aut mini^^^ tligeretur ? Quoduerodicat,clericu/minTheJJäliafr'l' fe ^dicatum, quod ctem uxore, quam ante ordit^î^ne duxerat,rem habuiffet, peßimum refert exemplu, etià Paphnutio autore, de quo dieetur,dainnarif^ tuit.Js enim omnino fenfit,non e(}e abducendos

DE VOTIS ET CAELIB. 417 facris emnt i»itidti,üt nefcortationib. ueladtd Afrijs omnia implcrëtur, Demumq- cùm narrat in Orten ♦f «laximam partem facerdotu, aut epifcoporum ab uxo

fuii ab/linuiffe^nil contra me facit.'Nam addit,Abf-uda neceßitate,fed ß)ote. Quii enim ignorât ex Pau-^o,coniugesali(iuando poffe temperare ßbi à^trimonij i(fu,Dcimq- darealiquibuf, uthocdiutißimefacerepof-fitti Vtinam ha^c lib ertof quam itte refert, nuncP. ccleß£ gt;'flt;ideretur,nempe ut neceßitoi! O'nota effent ablata, ^mobrem ex his qu£ funt nobis obieila, nudam pror fus accepimus plagamtfed tu potius^tuaq; fuperfiitiofa 0-finio efl non parum labefaâata.

I»m quando dicis iugum Domini efle fuaue, Aleue, •cproinde non debereid infuauc amp;nbsp;graue iftis tradi-tionibus hominum reddi, quisnegac iugum Domi-liefleleue amp;nbsp;fuaue hisqui uerè credunt amp;nbsp;diliguntf Necilludpiæ fanftæque traditiones, qiiales funt om-nes, quas Catholica ampleélitur Ecclefa, rcddunt aut iiifiiauc,uttu perperamac falsoquereris, aut graue, fed fuauiuspotius amp;nbsp;leuius, quando conducunt uel adeiusintellcftionem, uel impletionem omnes. At doncmus rcddi iugum Domini hominum mandatis accrbiu5amp; grauiiis . Quid bine erit tibi pafoeinij contra Vota ! Hæc ex humanis tantùm pendent tra-ditionibus laut ut edantur, aut ut præftentur? Quis efttamcæcus, Petre, præterquamtu, ac tuæ farina: a-11), utdicat uotorum nuncupationem, quam Deus in fcriptura conlulit toties, feu redditionem eorû, quam Deus præfcribit a( lubet, hominis effc conftitutio-ncml Deinde cum uis, iugum Domini nolTe tantùm mandata, fiiugiuocabulo complcfteris totam legem Dei, cæcutisplané ôi turpitcr nallucinaris Coryphc -iim amp;præfiiltorem ueftrum Lutherum intelligo imita tus. Nemo enimnifi Libcride cæcior aftruet defertio-nem dcabdicationcm omniumnoftrarum facultat-.m,

4lS PETRI MART Y R IS ac canin Jem commiinicationem ciTe prarceptum nufqiiam exigatDcusinfcripturâ ut Chriiliani difcc-’ dant à fuis facultatibus, nt nullas orrtrlino pofsidcanti fed utique fcrè earum dominos cfl'c permirtit,ut his pro arbitrio cleeraofynas elargiantur. InAâis tarnen Apoftolorum legimus illud in ipfius Ecclefîæ rudimen tis fecifl'e non paucos. Vt breuis lîm, ac multa operafü' pererogationis niiflafaciam, quia de hisalio libelloe-gï abundè, quis cælibatum præfcriptum elfe fatebitue cnmhoc cflet amoliri uellc nuptias,acicas damnare, Jaqueum^iiehominibus inijcere? Quanta igitur eft hæc impcritia, quanta^ue impictasaderere legemDei nofl'e duntaxat mandata ! Nónne in iftos nugatores plusquamnugacifsimos compct t illud Apoftolicuni, profitentes fe elTe fapicntes fttilti tafti flint i Rur-l’u s, Vol ente s cflc doiborcs legis, non intclbgentesque loquiintur , neqiie aJÎrinant. Cæcus es, Perre, amp;nbsp;dut cæcorum, erras quàm turpi fsimè nefcius genuini fcri-pturarum (enfiis. Sacra ftrîptura tibi eft Lcfbia régula), ut quam cog s tuis fubinde inferuirc dogma-tibus, non contra dogmata tua hiiic accommodai.

Mf'rori/Kopo^worenrgrfre, Domini ttSSfil-unri ea coniiitutionc, ^ua ntinislriiuotumperpetuicf libdtuidecreuiftKfitnut neiniiiem ahCqueillii coniitio-ne pntinmini ordituri. nd id a^rinxit Chriâuf, ucqneufqunm Apoflolicts liter£. Vnde cum uo! iÜM feriiitutem nddideritii, iurè mcritóciuc nccufantiiii, «t (jui legan Dei tradUiotiibus ueftris reddntis grauiorein. Chriilus nutem iugum fuum non hoc tnntùm nomine uoluit e(p: Icue, quod uiJjiirituildn£lißdes, jjgt;(S, ritM afflentur, quibui uolentes alncrcs cfficinmttr ad cn obeundn qua mandnntur,uerùm etinm quod nb in-finitisnosab[olucritlegdlibus ritibtif, quo! proems Uli tui Ecclefi£ fuie traditionibus no tantum numtro fi etii pondéré him ferine adnequauerunt.Qiia de reAugnjii-nnx

’’iw CQiiqucrcbatur dicens, iwsferè conditionÜ aeterio-^'^’ifeiios^qudmunquam ludacifocrint. Inßituluin Chri y dr indu^ict impcdiunt,ut ne locum habeat,fcd potiut ^P^fuitnt tyrïnidem coflabilidtit. Ad bitc affirmais omna ^‘^ditioneSjquas Eccleßa catholica fanciuit,quam procul

Papijiicam 'mtclligis,iugum Domini potins redde-^^biaiutacfuauius. Poffianhîcrurfus de te quterere,fi

ita habet,ut tu dicis, quid AuguHinus de fuis temport lamentabaturiNum cicrnnoniie ritus, aut traditiones

•'J’ iSius (Ctate ufque ad nos imminutie funt,an auila:? Cer dlo iant deffinilo concilium Chalcedonenfe habitum

^^i^onftiiitinopolitanu unum atq; alterum,Eateranen-r/«fgt; IHBocrnh'o, Gralia multa:mf,nitieqi conßitutiohes Roîn^Bor«»! pontificum funt adieâie. Quie omnia fem-quot; f'^wcragrauiora multiplicauerunt. Quum n-go fart-ide uir de fuo tempore conqueitus fit, quid effet

fi^una^ obfecro te, fi nofirahac letate uiueretl Sf4 ^oc«ifcjprlt;ftfrf4 dicito, quinam ratione adduceris,ut a(,traditionef,quie hodie retin(ntur,iugumDomini

leidere fuaiie ac leue I Hanc niteris affirre,quôd turn ai *»teüizendum melius, tum ad melius implen^n iSiud iti i^nconducant. PrimùmabfqueiniuriagratiieGrIfiri- Tradîiîo-^non uidetur poffe dici, ut, quod illorum efi:,hu- nés huma-*’4nw traditionibus aferibatur . Deinde fi Lex Dci oxaiiprx-Kon facit ad boc, ut mandata impleantur, fed potius ob tranfgreßiones efl pofita,utq- delidlum abundaret,at- g eiida 'quot;n e! ^ne idea gratia GT ffiiritu Chri^i opus fiât, quomodo præftanHa oancuim attribues humanistraditionibus,utconducafit ’

implendum iugum feu legem Dominic Plitris igitur e-tunt iuxta tuu fenfum bumanie traditiones, q lex diuina. Qgbduero dicis traditiones facere,ut iugum feu lex Dei melius intelligatur,ncquaq tibi facile cocefferim, citm ku

Irdditiones uerbi T)ei notitiâ obfcurcnt:lt;]uod Chri fium non latuit^qui ob id fcribM cr pharifgos uchanm-ter increpduit, quod fuii traditionibu^ D« man JrftKm i'' ritiiTnfdcerent.Et hodie 'm Eccleßd id inoleuit, ut,dum ri tibuf,c£remonijs,cr figni^s humdnitùs 'muentii populunt occupaM, pr^iedicationem Euangeli^ç^r publicum fcri-ptururum mtcrpretationem contemnatis. Atquetandert eà uentum eß,ut, c«w jignificationes rituum dtq; ßgno-rum à populo ignorentur, et f£pij?imè 4ßtcrißcis qui en utuntur,plebs infulsc ßupeatad ßgna et charuilcres, ele mentis mundi affigdtur, tàquot; omnia un bis occultiiycruci-bus GT geßiculationibus tribuàtur,ita ut noßra faliK ele~ mentis mundi prorfus uideatur aUigata. Gicito qui[o, quid ad intelligentiain uel obßeruationem maiidatorum Dei conducit,ß pafcha magis uno die, quàm altero cele-breturi Qiut de re traditionibus tam uchementerultro ci troq;aéiumeSl,utea contentioneorbis terrarum pene concuteretur,Qu()dadolefcentul£,acpenèpucllseinin9 na^erijs receptæ perpétuant uirginitatein uoueaiit,0' Eccleß£ ilipe alantur, quomodo ex ußa fuit ut melius lex Dei 'mteüigeretur, aut impleretur? Lex Dei plané pro-mulgata per Paulum non unit ab Eccleßa recipi nif ßxa genariasß nunc ßat contrdrium,ut re ucraßt, certèhoi nihil facit ad legem Dei intelligendam,niß ßrtaß'e,ut nb gr um album reddit manißßius, utqûe tenebric magis lu-cem declarant. Ita 'm prtefentia cum uos cenfeatis è diuer-fo faciendum quam fanciat diu 'ma lex,ue^ra impia irait tione monßratis, quam reiiumßterit mllitutumßiritus fanili. Etißaconfecratio iuuencularumtanmadina-iorem obferuationem mandatorum Dei conducit, quantum demonfirauit Paulus,ckm diceret eas contra Chrißu luxuriare.lmplentur fané omnia fcortationdgt;iis,cj

De votis et CAELIB, 42t Mk pofc fanMitt itur, ut ApoftolM£tute fua fieri uide ^lt;^t.Ctuid rurfiK ad mandata Dei uel implenda,uclintelli ^mda conducit ea traditio, quaftatuitii, ut ne facrifictti ^^deat mijjdm facere,nifi tot ac talibut ue^ibus prim fiie •■'t injlruäuf i Ilt;\oriar,ß uel ipfe facrificui quid propriè f'n^ula quaqi idarum ueftium fibiuelint,intclligat.Dent ^ne quid ad legem Gei u cl implendam uel intelligendain iuuamurji is qui uiduam uxorem duxit,uel priujqua or diiietur ad minijicrium, uel ante baptifmum, eaq; jit iain nortua,non poßitad facrum minifterium ordinarii Hoe habet uejira traditio. Et rac print temputcf J}gt;iri^ fin deficcrent, quàm omnes ueHrof traditiones recenfere ndeain, qua; hodic in Papißiea Pcclcßa recepta: ßmt, zx lt;^bferuatitur: ex quarura ußu neq^ meliores efßcimur q'iia lt;!lt;) uitam,neq; illu^'lramur quoad intell:gentiam :ßd potins percaspietalis impeditur curfus, er doóirina qu^ fitmnum debet in Eeeleßa locum habere, ab 'qcitur, Go-ttispr£tcreà,uttibi uidetnr,fdtis liberaliter,himandf

I tfiidittonej iugum Gamini aggrauare : Sed inciuis,id nil 1 prorpts facerc contra uota,cùin ilia pendeant a iure diui 1 no,(]«oer fuadentur,er reddi pracipiiintur. Non poj?» 1 «i'cdcre.tf d(Jfö eße obtuftim,ut non uidcasquomodo con 1 trj nota faciat régula quam adduxi: nempe iugum Chri-l ^i)lt;JKod nie uoluit eße leue,à pafiorib.Eccleßlt;e aggraua-1 ttSi Df(K,(}Hfmrfiîmod«Mi tu dicis,uotaÇolùm confuluit, 1 curuos illlt;t prtccipitis i Cur ipfe modo noretines pertin4 I eiter tua diferimina inter pro’ccptum erconßliumlGettf 1 tum wotuw, qKonddmocÎM tuaßirmat,tantuntodo(onft( 1 Ittfritjccrtè Unto iugum eins uos aggrauatis,quätö prf-i frptHin drbitrnmintgrnnins conßlio.Qjiödfi dixeris,nH 1 «imc Hotit priCcipimiMjCMr igitnr legon twIiftWjUt nuHits 1 lt;lgt;pj woto CffiibntHJ fw«icHplt;lt;to minißer EcclefiießatsHe

gare hie non pote^K,qnm fdciatis necejjirium, i^uoi li' berum Dens uoluit, id non quoad paucos er ignobi‘ * ks,fed quoad ainplißimiim ex nobilißimum Eecleßa; or-dinc}n.Êr£tereà quod ßeribis me afßrmare, iugum Domi ni eßße^tantum nojß mandata, er in hoc ii:e imitatum Dt therum noftrum,ut uocas,pr£ßubtorem,utuerumfatear, non mtclligo quid balbutias.Sacramento plané eontende re poßem, nußquam me talia protulifße,neqi te ullo in loco apud Duthcrum,uerba qu£ adfirs legißße.Quareapo-logiam de huiußmodi Cententia idcirco pr£terco,quod il-’ lam neq^ dixerim,neque nunc bene mtclligam,neq; arbitrer id âme requiri, ut diuinationibus utar. Scio quideiii me in Opera ßupererogationis non ßemcl inueäum : ut qu£nonpoßunt abßque magnaßuperbia, er' nüßericor-di£ Chrißi contumeliauelidilari,uel deßendi. Pro Hilf quidnam tu alibißcripßeris,neßcio :ßed tantum uideo qu£ modo attingis, infirmißima eßße ad illa conßrmaitda. Et quoniamdehis latius dixi ('uperius,me nunc uno uerbo Abdicatio cxpediam.CÙin itaquepropriorum bonorum abdicatio-hono riiin ,ifj» qu£ris,an fgo pr£ceptam efße con{lituam,dicolege an fit pr.-E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoad omnesnon eßepr£ceptam.Adole-

ceptuin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conßulebat, impe

ratam fiiiißccontendo,atqi iÜu peecaßegrauiter,qui cant CbriRo petenti er iubenti non pr£Riterit. Aio etiamci, qui uideritßllam ad honoré Dei conducere, erßead «i» uocari non dubitet,pr£cipi iure-uniuerßalismandati,Di liges Dominum Deum tuum ex toto corde, ex tota atü-ma, omnibusq^uiribustuis.Quomodoenimaliquis hoc pr£ßat,qui,ciim poßit, id non uultßacere,quod uidetß-rf Deo fuo gratii er honorificu I Quod idem er deeali-, batußentio,ac de uirginitate, quandift ad iflauiresDeiis elargiiur.l^eq; obßatme£ßentcnti£, quódPaulusdicat,

DÊ VOTIS ET CAÈLIB. ,4i^ pfiiceptli Domini fe non habere. Quanta id 'mteÜigit in ^uiuerfum. No cnw» omnib. ifta genera uitie pr£fcribun ^‘ii'tjed iÜK tantu qui pojfunt, quiq^ inteüigunt, per htec D«nomenjèiüujiraturos. QMcÜnonßnteademino-»titibuf, idea Paulin conßliu dat, ut quify} uideat quantu quid honori Dei magis co^ucat. Atq; itafta-^xndg nuptias tninimè codemna, neq; cui^iam laqueum '’‘‘joioiquandoquidë nupfiie funt ogt;nnib.licitic,atq^ ab o~ ””•1 bominu ordine poßunt contrahi. A quibus tarnen ab ß^^bit^quicunq; fe uiderit,cr œlibatin donu habere^zjquot; “Vqsooniugio regno Dei magis paffe prodeffe.Laquens “fi’ó inijcitur à uobis, qui cæltbatu ab his qui ad iilu apti funt,nota nuncupari, zyuotofaiio prteilarico-

Cigàd uerô Icgan ipfam melius quàm tu, intelliga, '’‘^^‘lt;pparet,quod ego pricceptu fummum, Diliges Do-quot;’*'gt;«1« Deu)M tuum toto corde, tota anima,cr omnib.ui ^‘^us,unde.tota lex pendet cr prophette, omnibus modis ^ueorxùnt tu illud miris fophifmatib. coneris diluere atq; ^’’^uare.Quifnà uero ad htecfitfcripturie fenfus genui-'‘‘u,tain tu potes ex meis diélis colligere, quad ego igno^ ‘'go ex tuis uerfutif mteüigo,ut fenfib.illius tu ab '^l^i'is. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;allegorias etiam confilas dogmata qu£

’f^d,probare niter is. 'E,tquâfalsàmeinfmule5,quàd ^bfamfacras literas,ut Desbiam regulam,id fatis docet, omnib. iam manififlißimu effejfero,nuüos ejfe, qui ^^ÿ^qnos,genuinum fenfumuerbiDei rimentur,nos ^’'‘^fniperàtraditionib. adfcripturas prouocamus, ut us maxime uelimus obedtre,atq^ Inde corrigif quid ^’^Utisrcfè dixiffc couincamur.'Vos aut fanila fcriptura '‘^ßfneabutimini ut Lesbia régula. Nrf quicquid tradi-'^'^uetrituuipf uobis cofinxiftis, id ex Dei ucrbo cÖfir' '’^^^minirnè curatis.'etß ^d interdu ßrtaßis inde petitiSg

4X4 PETRI MA RT TRIS tant ad caafam ueiirâ facit, terra cum clt;elo habet com-merciu.Sathabeti5,modô una uel alterauoculauideatur ^dt ad uejïra contenta, lt;:y impudenterfiiia nendacù.

ProditExodi codex, nemini è turbaludcoruliciiifle carnib. agni pafchal s uel'ci, niiî qui rênes accinâosha-buifler.hoc eft,cafte tiitain trâfeg'iTet.Annon jgnur ci caftius debeant noftri (àcerdotes uitam traducere, quo facrolânftum noftri feruacoris corpus,qiiod côficiunt, atq-, confeftum edunt,præftaragno illi typico!Ciiifuc £init,quod Achimelech i'acerdos nolueritpriusDauidi amp;nbsp;fuis panes propofîtionis comedendos (ijppcdifarc» quantumuisinedia aborantibus ac f.une, quiintelbti nierint (c mundos fuifte à fuarum coniugum amplexi-bus.nedu alienariim.Quid ergo nónne par eftfacrifico’ huiustéporis maiori côt'nentia cômendari.atq;rcdiini I rl, ut qui non typicos illos panes contreftant atque ne fcuntur,fed ipfîfsimamrem per hofee adumbratâ, nem pe uerum Chrifti corpus contingunt, confecrant,olfe-runtDeo pro uiuis amp;defunftis,præbentaliis.denique edunt.Hortabatùrne PaulusCorinthios,uc abftinerent à cotnmercio connubiali, quo operam darentprecat o nibus perindeaefi côcubitus quantumlibetlicitus, amp;nbsp;infra nuptiarum cancellos coercitus prarpedimcntoil-lis foret,ne pre dignitateDeum comprccarcnturlCnm itaq, huius etatis (àcrifici nunquam non obftringuntur elfe idonei,ut Deumfatigent precibus fîbi cred'.ti gre-gis nomine,qub ilium eis propitium reddant, atq-, quo tidie dcuincianturEuchariftiâ confecrare, acconfccra-ta uefc',quis ibit inficias,debere eos perpetub excolcre tfitæ concinentiam,q'iô Deum femper follicitent.cum precationibus ijsqua;populum illi commendent?

ldi» boc bco Sntythieiti nititur ex facrK Uteris oSeit-(lere,non conucnirecim 'barris ordinibus matrimoriiuM.

nuÜum teüiinoniu po!fet uffiam inuenire, quoii aperàs tzr explicatis uerbis dicatur, aut ex pro^lfo tra^ âetur,quüdfupereji, tentât ex diélis aliorfwn If eilantU

DB VOTIJ ET CAEL'B. 41jr id coHigere.Primum argumentquot;, deducitur ab ïfraeli ^ii,qui iubebantur acànüii renibut agnum typicum He gt;‘f.Qiiid certiefidei,dut folidi roborii hoc babct^Eic aUe-^orutotduii rationii conilat : lt;]ult;eutinfinna/it,nun~

putaui Smythieum cclcbcrrtmum theologum, ut ft Pgt;'ofiteturinlibclli kuius inferiptione latere. Qjtoad it-l‘‘m hgbitum nil ex hißvria coÜigitur aliud, (judm Deum '‘°luilfe,illo5 paratos cr expeditos ejje ad iter faciundum fiotim,ut ex Aegypto exlruderentur '.e^uodeanoéîefù-^‘tnm probe feiebat. Vides italt;]ueuno uerbo me dieere P'^f‘fijfe,niltuam allegoriam efficerequum alio eilet ^‘^oria.Sedquiafcio multos CT pergraues autores dele-^‘ttos iSa fgnilicatione,quam tu adducis,ut rents fuccin

eafiitatan re)èrant,hicfigo pedem, CT.qutero, eo po-f'‘oatqueconceffo,quod a/jumis, quid inde fisajjèquu-^lNónnc,utfepc dixi, eoniugium quoque fuam habet ^o^itatem : quandoquidem iHic cy uaglt;e reprimuntur li ^idines, ej aduLeria uehementer damnantur f Deinde ’•‘’Wf rnfföigM omneî Chrifiianos oportutjje iUis au-

Ecclefie timporilus, quando legimus, fideles quoti-die communicaffi’,matrimonio et nuptijs prorfui caruif~ f^ßtuahiecargumentatiorobufte concludereti Sedad ’^^ßanientum ipfunt urtusredeo. Nonne Aaron familid-^ntfi«î,Mxor,inqMa»n, c/filij crfililt;£ facrificiorum car ^il’us,çyaliis oblationihus perpetuo uefeebantur l qua onnia fi{eruntfacramentaueterislegis,ut iÜcpafihalis ^^nus,de quo tu loqueris.Et tarnen abfque nuptijsetrma ftimonio non uiuebant. Ad hac quando Aaron ipfefolue filt;ngcbaturfacerdotio,atque ideo quotidiemini/habat, ßquidem non erant adhuc uices per Dauidem Salomo Nein in/litutf, quomodo obfiecro te, quum haberct uxo-oper^in liberit i Non cjl Icuw qwxftio, ut i«

41lt;^ PETRI M A R T Y R î S A»gu ftin. qua plurimü Ltborarù Aitguftinttf, quæftione « i.

teuiticum: ç^inca cum non uidcretur ßbi ipfe plané ß tiißcißeinfecundo ^etrailationum cap. ff-deedrur-fMagit. QUarecumpotucriiiuxta Augulhnifcntentia, fummiis.iÜc facerdos, qui quotidiè ingreßttruf erat tabc naculum ad iuge facrificiutn manè acue/ßeri offerendum, atque ad ßiffitum faciendum coram Domino, libe-rii operant dare, cur ey noRri miniüri tempus non po-terant inuenire, aptum ußui matrimonijt Quanquant hic non dicam quam Augustinus, er alij quidamßntbal «'s cum'quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;putantes concubitum cum légitima uxore in

xorcinue- 'VeteriTeflamento,ffijße interHla, qua:hominem red-teri lege derentimmundum,ut feriptura loquitur ufque ad ue-non redde Iferam.Verùmdehocpaulôpôftfortafisnonnikildi-cam, t^unc ueró ut rem propoßtam aoam.ex tuo ar-gcsifnmiin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-i i,- ■ nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c a„

dos. gumento aio, nibilaliud elici, quamoportere propectu ros in c.elum, quod maximèßdelibus conuenit, dum p-cramenta percipiunt, mens enim illorum per fidan in ciclu fubleuatur,omncs coercere fuas prauascupiditates, quoißpropter uoeem, Lumboru,ad Venereascontrahe re uoiueris, nihil habebis hinc aliud, quàm effeneeeffa-riumut non diffluant,neque uagæ ffnt,feduerbo Drt conSlriihe, quoad coniugatos intra iußi matrimonij fines contineantur.video te prtetereà,duplicem collationê in hoe argumenta facere, Prima eft noStri facramenti ad agnum pafchalem, in qua licet concedam,facrainen ta Euangelica præStare quibusdam prterogatiuis cr eon ditionibus facramentis ueterum, utAuguflinus non fiemel dixit, non tamc patiar,tantam contumeliam patribus ne teris Teflilmenti abs te irrogari. Videris enim /bituere,ii-los tantummodo habuiffe umbras : cum re uera,i)itereos quififiritupr^diti erant,ipfum eundem Chri^um fide perceplutit

DE VOTIS ET CAELIB, 4x7 perceptumfùiffcconftet, quem cr nosipfißdefumimuf. ÇiHod mibinunc obiter dixiffè fuffîciat. Nam qult;ellio~ nem banc modo plcnè traâare,plu'; temporis require-ret,^' plus prolixitatis,quùm nunc adhiberi poßit. Venn boe tantum died,non eße me folum,qui hoc tribuam fteramentis Veterum. Nam Paulus ipfe priore ad Co,-wh.cap, 10. ait,illos eandem'efcam manducaße, quam Msmanducamusßfirituale.ttem nobifeum eundem bi-^‘ß^ßiritualtmpotum. Etneambigas, adiecit difertis gt;lt;erbis,illospcrccpißeChriüum. Namait:Bibebant de /l’irituali confequente eos Petra : Petra autem erat Chri-fius. His cum nihil apertius did poßit, abunde,ß fapiat monitum puto,nc poflhac ueterum ßaeramenta ita co-temnas. Altera tua collatio cB, quad mini^ri prlt;e cte-tcris debcant eßeeaili,quöd corpus Chri^i non foluin fdant,fed etiam, ut uerè dicis, conßeiant : non enim ^ptiuspotuit ßgnißcari tanta corruptio, atque perdi-tio,quantam in ßtas mißäs peri^am confecrationem, ffu excantationem fecrctam panis ç^uini inuexerunt. Prbnùm non negabimus, miniürosEccleßa:ca:terisde-lgt;^nfdndiorcs,ey'caßiorescß'e,necnon omnibus uir- Miniftros magis ornatos, cum doccant alios : unde non folùn uerbo ,feduita etiam illos oportet eße formam commißi gregis . Sed id,quodtu uiderisper iRa in- esteris ef-iiuere, minime dabo,fummam dignitatis minifirorum i^^ oportet. in eo ßtam, ut pancm or uinum , quemadmodim tu diàs, conßeiant . Pinis utique facramenti eR Eu -chariHiie, ut edatur, bibatur:quum,ut rem non Abufus E« fxtr4 ufum non ßt facramentnm : neque a- chanftiæ. liter èßacris Uteris unquam poteris euincere. Vos autem idei ifticonfedioni, ut loquimini, tantum datis, quoni-ain inßnita lUic miracula per uedram mendaeißimam

4i8 PETRI H A 1 T Y R I S trdnfubftàtiîtionë fingitis: qu£ ontnid, ut mcduciâ [unt, nosqudtnlongißtmeabducuntùucritate. Qttidcfinliiid, quiefo te,ß facras literM uelis coitfulerc^ddntiniP.rdreß-cydmeiitd,qudinucrbdEudgclij recitdre 'm fdcrocxtu, f^fdcrdinenti pdrtes, hoc eji, pdnem uitiun dd iitdii-ducdndum bibendum ßdchbiK proponcre, tncino-ridm Jiominicæ mortis repetcitdo f Quodßobflrepds etidin propter minifleriumhuiufmodioportcre iUosqid fdcris priefunt, dbfque coniugio eße, ut fud cdüitdte c£' teros uincditt,rcj'ßondebo,tctuldliudcx illorum jùn-âione de prdemineiitid poffccolligere,qtlt;dm pareffè, utipßcictcris temperdutius dgant : non timenuiomni-nô ßnt dbßque coiiiugio, quum Paulus ad rimotheum ddTituinmdritosquoquc admittat ad fanélum ntiniße-num. Atque, ut pauds dicam,cß de coniugio, ut deopi-bus diuitijsq- buius mundi,ut de cibo çr egt;otu, dtque alijs id genus. Clericis quidein concede, mortificandds e/fe cu^ piditaies circdhacpric ctcteris : non tarnen dabitur,eß fe cogendos ut abßque uUis opibus cr facultdtibus de-gdnt : decetque non ßslum ut d crapula, ebrictate )t‘ bi teinperent ,fed etiain ab mtempe^iiuis cr comeffàtio-nibus, compotationibus,utque feieiunijs tate cxcrceant frequentius, in matrimonio ettam ttmp^' rater degant, ut patitur iUorarn natura: conditio, non M m en co prorßus,quum opus habucrint,abüineant.Secu» do loco raaonem adducis ex uigeßmo primo capite pri-tni Samuclis, ubilegimus Achimelechu faccrdotein, cum diccret liauidi,fe non habere niß panes propoßtionis ad nidnum,quos iUi efuriëti dare pofßct,cos tarnen ß datum tcrcabdtur,ß pueri mundi eßß:nt a muliere. Sacerdos, nt' quis,i^efanàospanes darenoluit,nißcertior fieretde mundiiia illorum à coiugum amplexibus,neiü aliemriu üóitne

DC VOTIS ET CAELIB. 4x9 Könne itaque par efl,fdcrifiroSt gui ipßßimam carnem Chrifli comeduiit,cr pro uiuis er mortuis ofjirunt, nta-iori caflitate ornaniQjttd iflä. diferimina nunc ita opor-tuit exaggerari inter laicos g- miniilrosiücnne utriq; comendunt lziichariß£ idem facramentum? Ctjeodfi lai-ci hodie non faciunt fingulis diebus,antiquitus tarnen co iitedebantiprtcfertiM in Rcmanaeccleßa ut Auguüinui tefliUur,er Hieronymus,G' Pcclefiaßica hiflc'ïia. Quod ueroais carnem ipJamChriSid fäaifictsojJvrri etiam pro defiinilis,peßin:um refirs ueürum exemplü,G tarum maximarumqi fuperflitionu/m ßmentum.Chriftut ipfe obtulit femetipjum,neq; eR,quod alium facer dotent quo patri offiratur. ipfc facer dos eft G“ hoftia, Cutin epift.ad Bebraos legitur,una hoßa consumauit winia. Quod ft per oblationem feu facriftcium intellexe ris nteinoriam lUius hofti£,quam ipfe in cruce obtulit,G' pro illa gratiarutn aäionesßiba non funt propria mini-fris,cùm etiam per tineant ad omnes fideles,qui unà cunt tilts communicant.Prteit quidem uerbis tnini{lcr,fed non ftlusillam memoriam celebrat.Pr£ces quoqueftmul ab omnibus fiunt,qui funt eiusdem menfie participes. Vertt quipietatem uUam ftgt;irant,G'fapiunt,nequaquampro iofindis orant,ne purgatorij conftriiiliät errorcm, quê tuflidtè deftndedo,nefcio quie aufus es deblaterare in do tninum Pioilorem Coxum regia maieRatis eleemofyna-ti^m,Qxonienfiis Academia turn temporis moderators, tß; uos loquiminfcanceUarium. Qua ab Ulo cum uir fit Sruu^piuSjdtque doiliftimus,ego nunquam audiui pro ßrriiquum tarnen omnibus Ulis dijfutationibus, quas tu '^ommnnorat,femperinterfieerim.Quare,uel illa tibico finxUH,quum fis Vulcanus mendaciorum, uel faltem ita ttarrido inuertifti,ut pro uerbis läius uiri,qua tu refirs,

430 PETRI MARTYRIS quantum ego arbitror,à netnine haberi dcbeant. Jgt;lecpotuitjanèille,quumundiquete fit longé doâior, ita loqui,ut tu ilium loquentem facts.Sed ab 'tngenio deduct non potes^quod tibi cum Harpÿs commune eH.

Vt enim de illis dicitur,ita tu deuoras, qutc potes:alia tie Cito Chri fègt; foedas,polluis, contaminas,quatcunqueuUo modo at-fti non po tigcris.t:iuncfipotes,uel unitm tefiimonium profiras, tell à facri aut exEuangelio,aut cx Apoftolis, unde didtceris,car-tuVf'oiïbr- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti hodie àfitcrificis ofivrri pro uiuis, mor-

tuis. Quod ß fieri nonpoteil,deßne tandem inenttrt. No« quidem me latet,confiueuifie antiquitus in eccleßi dum communia celebraretur,pro omnibus'Deo grattas agi,qui 'm religione præcefiifient,quôd dignatus ff-et ufique ad finem iüos confiantes in fide firuare. Viautem à panisuUis,de quibus 'mcertifiuinus, rentur, pr écart nunquam uetuftifiimis illis ecclefii tetn-poribus ufiitatumfiiit.'Verùm his omifiis, ad Âchînte-lechum ueniamus,de quo tu, tuique fimiles tot ac tanM iailatis. Qjtomodoexeo lococoncludis tu,illum que-

îliftoria

Dauidis amp;

Abimcle-

shi.

fîuifiè de Dauide,anpueri eins mundi effent ab uxoruitt fuarumamplexibuslïd fcripturanondicit, ipfeboctua 'mterpretatione aßuis. Domo aberant, neque uerifi' mile e^,fecum habuiffc in itinere uxores, quum Dauid facerdoti dicat, fe expeditè,ac pcnè occulté arripuijfe^' ter,puerifque certum locum condixifiè. Fingebat etiuu regem fibi clam aliquid mandajfe faciundum ■ Promue nonefiuerifimile deuxoribus magis quàm de alijs mtt-lieribus fitifjè qu£ftionë.Dicesfortaffe Dauidis iiite^'^^ mores no uifos finffe pati,ut de illegitimo coitu,fiuefio’‘ tatione qu£rcretur.Facitaeffe,nonfolùm pxo Daui e interrogat,fed etiam pro eius puerisiquos ex uerbis Uidis intelligerepoterat,toto itinere non iuifie cuin

DE vons ET CAELIB» 431 lt;}uoi:bfcnte,aliquidßrtaf]e peccare potuiffènt.Praterea ^U(id etiam de d/w inimunditid cjit£rerc potuerit,guâ de cÔplexu Icgitimæ Hxoris,cx co licet coijcere, q, mulieres lt;IU£ fluxum menüruum patiebântur,m lege fi;erunt im-nundie,i((i- itd igt;nmüd£,ut quicuno^;uel illM,uel uefiimê ti,uel jellti5,uel siratum earum attigiffent,mgt;nundi effi-cerctur. Quod idemconßitutum erat de mulenb.qu£pe perijjè{it,quoad abtjfjènt dies à partit in lege definiti. Cîi it‘iq;totaline contaminationes4 mulieribus elJè poßmt, qitare tu,qu£ diciitnr folüinodo ad Icgitimum congreßu toniugum detorquèsiPrtefcrtim cti ex lege domini certit locum oflcnderc non italeds,qao(ßt hcbraicam iieritatem ffquaris)probes matrinonij ufum rcddidiße coniuges im Gundos.Scio te uiù citin multis ex ueterib. in eo efße hal-lttcinatum,quödißiusreiputarist'nLcuiticomet]tionent ficricap. ly, Veriim qu£ ibißcribunturyCtuifafuntmiil uiticide-tis hue pertinere,deßmine dicuntur,qiiod ex dormiëtib, claratur. Interdum efflnitAndcuoluitlex, uthomines redderentur Immundi. De coitu autem cwm uxore,ne uerbinnquidein licet uerßo Latina dus meminm-it. Sed ibi translator po dus egit paraphraflen,q mterpretein: qu£ addidit ex fuo, minime fenfui uerboru legis coueniunt. Atq; de hoc tibino addued idles cometaria Hebraica^ut poße, neq^ MunüertijCr Vaulü Phagiü,uiros liebraica: lingii£ pe-ritißiinos-.quoniam telhmonia huiußmodißortaße conte-neres.Moncbo tantü Cardinale Caietani{,Stetichu,et Va dplu,quos nos potes diccreLutheranosßdc uidijße^ac in dicaße.Quodß me roges, quare deus in lege uolucrit so nialcjUt ita died, feme homines immudos rcddere,no aut légitimée eu uxore cogreßu,reß}odercilicet id in pr£fen tia explicare, ut res poflularet nimis longum eßet) uno uerbo: Caßts ille,de quo loquimur,quum in fomnis acci'

PolhitiosS ditnobis,ingudm,crmprudentibuf,cruolentibuf,res finemdfj'equitur,âdciuanjùititb mûdos red nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conditd.NecfZJfwfernen homini ed decaufa eR lt;tt

tio legitimd fequi non poßit. Deinde bine dppdret noßrd inßrmitdfindm quinoiirdrum rerum deberemtuejfe lio tninfedfq; itd in noürd potc/kte bdbere, ut nobis nolm tibus dut imprudentibus non exciderent,propter pecci-tum eö redddi fumus,ut multd quec noUemus,inuiti p'i' tidmur. duod uleildb humdttd perßäione alienum, ft( dtim immunditid legis notdtur,extimuldt nos, ut liberi-tionem ex corpore mortis huiusuehementius optemus, Bdiidemqi rdtionem immunditiei mulierisd pdrtu,cr fiuoris tneni'irui poßuntus dßigndre.Hdc fditè ptedego-gidueteresinlegedocebdntur.aisetidm dddere potf! cdfum illum noilurnum fepedccidereob turpes c'ogitd-tiones^quie interdiu pr£ceßerint,dut ex mtemperdntid, ucl cibi,uel potus,qu£ culpd non funt udcud,ldeo hdcint munditid in lege demonürdtd, Deus nos uoluit culpsru huiußnodi ddmonitos. Hzc dutem uitid,ciim dd coinugd' le Opus non neeeßdrio ddh£refcdnt,ideo inter iminttnds non rccëfentur.yerùm tu quum Hebrdicd nefeids, ejno folusßmo cum multis erraucrisßdcile quoddhoedtneue nidin impetrds. Adhuc tdineii uideo drgumentum ,quod ex fdüoAchimelechfuel fx i/ld /fgc ddducis,quie teüdri uidctur,congreßüm legitiinum cum uxorc immunduxt reddere,nihil f^èdd tudin cdufdm hocnoflro tempore pertinere.Quonidm fdtedris,neceffe eH, legdles immM ditids ChriRibeneficio, er grdttd minime nunc bdbere locum.Dic obfecro,ß forte ßrtund murem dttigeris,dtit cddduer, nu tibi ed de cdufd iudicdbis db Eucbdrißiit pe^ (eptione temperdndumlld tdineninlege ueteri reddidit homines

DE VOTIS ET CAELIB, 433 Cur î.irer kainiiifsimmundos.Quoäßhtecper £uangeliumfubia facerdotcs lifuntjCtiamß durent congreßßum legitimunicum uxore nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„j.

w/fgfiw)n«ndàion peperijjè, curhdcunam interalitis ce, huai -nif idhuc uigere,nimirum,ut noRro teinpore coniuges ftrano». fo{t légitimant commißionem reddantur immundiiPro-ßtli etiamß olim ßtb lege ßc ßtjßt, tarnen hodie debere »luscenferi liberi. At cum fub lege,ut dixi,no ßterint im inundi,certe nunc multo minui pro immundis haberi de-ket-Ex Dauide autem,ciim in itinere eßßet,potißmu qu£ l’uit facer dos de immunditia multerum^ciuöd ea dornt ßa-^luiscaueatur,quam dum peregrinando in diuerforijs komines efße coguntur.lbi enim facile ßt, ut mulieres ob Pvorem mcnllruum immundie,aut non dum, quantu lex l»‘£cipit,à puerperio purgat£ miniilrädo aut ipfos, aut cibos attingant,unde qui peregrinabantur,im

quot;utnJireddi potuerant.Poüremo uehementer admiror lt;}nontodo ipfe non uideris,hanc ipfam rationem, quam P’'igt; ff itdJKcw,gt;n4xtmè contra te ßtcere. Si enim dum ha-ki^n-untfuam uim hte legales immunditie facerdotibut '^^^lùitàmatrimonio ab ftinendu,hodie ckm fublatteßnt ^‘loi'eminiliros Eccleßicßc arcetis à coniugio l Nc mifc» ^‘xeris,quontam ucteres habuerunt fuas uices,zr diu po ^^‘intàfacro miniäerio uacare: qaod noßris non acei-^i^quiaflringuntur quotidie minillrare.îdon uos abfol quot;‘l kec reßonßo.Primum quoniam fera fiierunt illte ui-^^tfacerdotumperDauidem ei' Salomonern inßitutte, liquidem antiquitus cogebantur fire quotiiiè facerdo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

[^tminißrare. t^eq^uices illte facerdotales ideo fiterunt ’'‘»tdit^qunjiadmodum uos ßngitis,ut miniHerij tempo ’^ffacerdotes ab uxoribus abßinerent. id enin f feriptu-f^uerbisnufpiamhabetis.Sedpotiusid uideturßailum '‘f ititer miniilros Dei certus ordo ßruaretur.Vnde qua: .

ItbctfamîlLi corum ad honorem nüniftrudi Deo inferdtt ddmttmtur:quodnonß{iffit,ß perpétua units aut älter in täberiMculo faerd peregißet. Omnibus uifum esl, ut honor hdberctUr,ç^nuÜd fdcerdotdlis fäiniliderät prietereundä,mdximc ciim ex obldtionibus e:^ fdcnßcijS dliquid emolumètifemper HU fdcerdoti,qui minißräbät cordm domino,dccederet,cuius omnes,cum efjentper tfi cesdidlributireddebdnturparticipes. Conducebät pr£-tered htec dlterndtio fdcri miniHierij dd hoc, ut far,ulii Claque ddretttrß)dtiiim,crquies,ut rem ßimiliärcm fi-cerdotes poßent ddminiürdre.Ncq; uideo quoinodo äbs te uerè dicdtur,noRros miniHros debcrc quotidiè ficris fuiHionibus incumbcre.Te ipßum rogo,quädo eras Oxo nij,qß-cqueiiter populo ßterdmenta minUlrabäs f Quod ft tibi udcdbdt conuittifSjCr compotationibus, ut cetefi tdcedm,firè quotidic intcrelfc,dic quaifo,quoinodo tioti udcdßet uxorem legitimÀ habere fCertè quilibctextuis congcrronibus,dum h^c ttia leget,facile dieet fecum, ai populum 'Phalcras,ego te intus er in cute noui. Sed iitü finemfaciam de hoc argumento plura dtccndi,qu£ attu-li,paueis coUigam.P.'imum accipis Achintelechum inter rogaife,dn mundi eßent ab uxoribus, quod in facrotex-tu non habctur,quum finipliciter dicatur à mulieribiis. Sumisprtetcreaiuxta legem ueterem fitiffc iminundtiDi legitimum congrcffuni dtm uxore,quod nufqiiam patc-ris deinonllrare.Vis deniq;conficere propter hatte im-inunditiaindebcrenoHros minißroseßeabfq; cottiugito cim potius iflA de caufd ueteres facerdotes debuißet eßi eielibes,quoru tepore ille immunditilt;e legales habuerut locu,qu£ noüra tempelbate funtper Chriflum fiiblatii Ad hijlóriamAchimelchiadijcis Pauli ucrba,qua:feripfi( in ’.ad Corint.ed.7.l^efiaudetisinuican,ntftftquidai tetnptti

t^t,nullus Chriflidiiorum licite pojjèt ßua uxore unqudnt '‘tiDicitCbrillusin is.Luc^eiOportetfcmper ordre, et

dcfdtigari.Et Paulus habet prioread Thejjà-^nicenfes capite quintotSine intermißionc orate.

I tenone^dicendum,intellcxißeApoSlolumpreces coin tinnes,çxquotididnds,quando ait Corinthijs,licere'ut a-liquando uaceiit ab opéré coniugij ob preces:fed loque-

. ^itnriehis,qu£interdufummdreligioneindicutur ob tliijudm neceßitatein populi,uel eccleßa:, quje magni ßt tn)ntenti,Atq; ita eße patet ex eo,quàd iilis ieiunium c6 'nn^t.Scimus autein, cùm apud Hebroos, tum in Eccle-f'nnoüraconfueuiße aliquas preceseruchementes,Gr ferias interdû ßißcipi:in quib.ieiunabdtur:ibiq;propheta ''innebat,utß)ofadethalamo fuo egrederetur,uolebatq; ßntlißcari ieiuniÛ,et ad cinerem,et ciliciû oinnescoßtge te,^iià inagis ad Dominum inßrtitudine clamaretur. ^oeprecum genus haud quotidießt,neq- ulterius, q ai igt;!wndiem,uelddbiduum,ß:uad triduum ßimmumex-trahitur. Pit etia ut quâdoq^ priuati homines, ob aliquas caufas inßuafamilia preces inflitudt,er ieiuniÛ ad ditjuod tèpus,utEflher domi ßta fecit,Dduid 4 Nathane propheta correptus,et Achabus ab Elia reprehenßts.De bisitaqiprecib. credendu eHiPaulü tu egiße.Näli decS mumbus er ußtatis ibi loquerctur,oinnes,ut diilum eü.

430 PETRI H A R T Y R I S Chrißuni dcbcrcnt uxoribus citrere,cum ointibufiUtß' (la fcriptUTii priecipit,aßidue fit orandum. Dmo pr£le^ rea in illis Pauli uerbis debuerant annotari-.unum, id ab Apofislo non iuberi,ut lt;t coiüugibui fiat, impmt ijuidê ut fie mutuo ne lraudent:deinde monet,pojfie intercedert alit^uam intermifiionem,aut uacationem ab opéré coin-galiyfied qua: non fiat nifii confienfiu mutuo: çy addit parti culam,fi quidjfiubijcitq; ut ad idem rcuertantur:qu£inii cant nonfià ifific diuturnas iUas preccs, de quibus agebat. Alteruin,quod prxteriri non debuit,edi, quod additur i( iuniuintdicit enimt'Vt ieiunio et preabtis uacetii.Siquidc utabjHnentia ab opéré coniugijßc etiam ea,qu£ efiàei-bo crpotu,iuuatpreccs,iüasqiredditcontëuores. Viide cùm Paulus ijh duo iungat,cur Smythæus creius compli ces tantinn à mini^ris aufirunt inatrimonium, non auté cibum nbsp;nbsp;potuml Ptenim fi ratio ualct,quam ex bis Apo

Jkli uerbis adducunt,ita de ieiunio eft tntelligenda,ut de fieparatione à complexu coniugum.Prit itaque fiacrificis ita perpetuô ieiunandum,ut perpctuô carendumuxori-bus.Si autem rcjfiondeant id human tin naturam miniinè pati,ut fiemper ieiuneturfidentidem nos diccmus, nonpi ti candem hominum naturam,utfiint omnino ablque «-xoribus, Qjtod nimis,proh dolor,firmiter probant, fa-crifiearumaßidui lap/its,cr continua adufiiones. Proiit de ficiantdoéiipijq-miniilriquuin habuei-int contuses, tempora captarc, fiuas adlioitesad fitnilionem iniun-âam fie adaptare,i{tcr' non fit uxoribus perpetuô ca-rendum, neque à fiuficepto minifierio defitfkndum. Patanur quident coniugalc opiis,cibu et potum oniiiesq; uoluptates corporis,quantumuis honefixs,,mentcm naît nihil diflrahere ab attentivne atq; contencione prec», fum tarnen inde no fiequatur ab his perpetuô abßinendu: quoi

DE VOTIS ET CAELIB» 437 iUoialioqui iMerdwin lt;tdunM»‘tutaltetU)n diemßcri ^ebet,ntntirutn quitiido mauvißudiouidetweffc oran-•îiiw. Hoc nwdo WHcnr« Deuinpgt;teccpiße iiiExodo, Cl«« nbsp;nbsp;nbsp;defcenfurtü in montan Sina,lt;y legem latwruf,

^onßiciaidusq;, ac audienduiab nnitierfo fopblo, ut ^[raelitie uejies laU4rent,atqi triduo ab uxoribut abfli-quot;'frent.Argumentatui eü itaq; Smythteiit d fecundît quid lt;‘lt;lfimplicitcr,tit ainntdiale{li:i.Ex eo en'mi quôd Apa ßolus monet,ut aliquando abftineatur, itte colligit fem-f^’^e/fe abftinendum,c^cimnino matrinionio carendû, ^‘iWiocinari putat fibi licere.Bt ex eo,qubd facado* ut dicit, pr£ ceteris debeant eße ad preces perpe~ tw mtenti^ab uxoribiK oportere jemper arceri. Ef «ort *‘‘det eadem ratione,ut demo nßraui,fiiiße Ulis perpe-^Ko îff«Jwn(/M)n. Potuißem hic etiam commetnorare in~ fimtum eße numerum tüorum, quo'^ißi dicunt faeerdo-^«i uixter, aut qtiater in anno publie.ts preces corâ populohabent,nec^feaiiintadida/hvigi Ciuatcopoir 'fbit Smythieumuelillos exalbocleriexpungere,uel '‘^natrmionium concedere. t^am fummota caufa, non ^ßueeeß^triunt ut retine.itur eßeäui.Sed quoniunt tHe ^ib£c lam occaluity^ pr£ ßlice obduruit, eajattiori-expendenda relitiquere flatui,

tandem aftruis,Eccle(îain catholicam (qudd ea K, i,-l’onhoctantiim tinim dogma, fedreliqua omnia dam-“ll,aberrate atq-jamplefti errata fubinde,qiiod facit in ‘”c,inquis,controuerfia de ccIibatuclericorum.Quàin II'erres hîc Petre turpi ter,uel quxhîccompcndio fub-l'eftunturreuincunt.Nônne promifit Chriftus, qu: ue l'Os eft,portas inferorû,hoc eft, hærefes amp;nbsp;iiitia læti-*cca, qutbui itur ad inferos, non efle prxualituras ad-

438 PETRI M A R T Y R I S ucrfus Ecdefiam fuam?Quomodo itaq; uniucrfe fîmul Ecclefie aberrabunt afide Chrifti?Quid enim eft Eccls fîæ portas inferorûpræualerc,fi id non fitiDeindepol-licebatur Chriftusfe futurum cumEcclefia ufq; ad fine mundi. Quomodo liberafl'et Chriftus banc fidcm,atq; ftetiflet promifl'ofierrauerit,atqjadbiicerretEcclefia uniuerfalis amp;: catholica ? Poteritnc ilia à fidei ueritatc tota rccedere, cû quaperpetuô eft ipfa ueritasiAdhæc promifit Chriftus Apoftolis fuis,fe his demifl'urumrpi ritumueritatis.qui omnia eos do caret, at que maneret cumeis in æternum. Hoccine eft fpiritum ueritatisad-efle indefefsimEcclefip,pati eamlabi in fœdos crrores, totam^ue àfide amp;nbsp;picrate defleftereiPoteruntneilluc irrcperc , ibique graflari funefti crrores contra fidein Clirifti.ubiueritatis (piritus præfîdet acfedet à gubcr-naculis?Accedit his,quod Chriftus, ut author eftPaulus tantopere dilexitEcclefiam fponûm fiiam, ut pro ea fcfelitaret Deopatri. Et tarnen paflus eft eam tam multi s retro annisadeö crafsis amp;foedisimplicarierra-tis ?Eftnehoctam fiagrantis amp;rariamoris fpecimenl Poftrcmo Ecclefia,ut aitPaulus.cft columna amp;funda-mentum ueritatis. Qui ergo fieret ut illauniuerfacrret amp;præuariceturab ipfa fidei uericate?Quin critnefun-damento ueritatis fupcrftrui hærefis,aut columna;,amp; bafi ueritatis innitiimpiiis amp;nbsp;exitiofuserror quilpiamJ Nónne inter fe ueritas amp;nbsp;falfitas pugnant ac diuerfa runt,utinuna fede morari aut confîftere nequeant? Nónne fefellit nos Chriftus,cum dixerit fe fore in medio duorumuel triumin nomine e,ius congregatorumî fi ut fynodiin quibus multic fucrint congregatæccntu turia: hominum àfideaberrarint, quandoqua: tutuiç fimiles damnatisjdecreuerunt. Precatnfne eft Chriftus pro Petro utnon dcficcretfidcs eiuslExoralfeeum quis ibit inficias poftquamipfedixeritpatternfuumfefein-peraudite, amp;nbsp;Paulus nunquam non exaudiriprofuare uerentiaiProinde die mihi,quomodo catholicæEccle-fia;,pro qua Chriftus orauit, qui non eft palTus repul-lam , fed femper impctrauit quod petijt, totcenteni» annis fidcs defecifletiEt mox; (^uo igitur ore fueris,qui dixeris cælibatum (àcerdotum, monachoruni, amp;nbsp;non-narum, quern ab ipforum Apoftoloriira,imö Chrifti temporibus hucufque'Ecclefia approbauit, amplexa

«ft, exerçait,bonx uitæ mortaliû adiicrfarifNunc cxcU ïiamusPetri iftius tcftimonia, quibus fubnixus aflc-^ niiterrarc catholicamEcclefiam.Allegabat illiidMat-thæi uigcfimoquarto. Sargent pfeiidoprophetæ ôt pfeudochrifti,'óc dabunt figna magna, prudigia. ita utinducâturin errorem,fi fieripoceft,ctià elefti. O ho «gt;'ni5 cecâin{citiani,quiqiiod de temporibus Antichri ftitantnm,deti, tune tuturaperl'ecutione,ôc tentations diftum eftjUt Chryfoftomus optimè interpretatur, [mô contextusdpfc palàm edocet : it id refert ad noftra «æc amp;nbsp;propria tempora, cum tarnen fi fpeôatet ad hoc ttmput,nihil hinc habefct prorfus futf ragi j ad fijam cô ftuuendam opinioneinplufquam impiétifsimam.Natn ïageiam tain magna fieri figna amp;nbsp;prodigia ab impijs pfeudoprnphetis, iScpfeudochriftianis, qualis tu,Pe-’tSiCs,utfifieri poteft , fcducantur etiam elcÀi, quid •umuishincinferre, cathoücamEcclefiam errare infi-JefQuam fpecicm, quæfo, bonæ amp;nbsp;iuftæ colleftioni» quot;abetnæc ratio tua? Nónnehis uerbisuoluit Chtiftu» fignificarc eleitos non po.Tculla ui tentatiOnum fcdu-dîEt ideô docet hiclocus totam Ecclcfiam non pofle trrarc. Diuus Chryfoftomus cnarransillud Pauli,Nam ■’'yfteriiim iniquitatis agit, lt;5çc. quod tu allegafti,quo probes Ecclefîam uniuerfam errare, fie habet; Nero-ftetnhic dicit, tanquam typiim Antichrifti gerentemi nam ille n olebatreputari D eus. IdemhabetTheophy hftus. Primarius Auguftini difcipulus intelligtt Anti-thrift! pra.’cûrfore$, quia iam Antichrifti funt,ut ait loannes, multi. Adde his qliôd Sedtilius Hibernienfis fit,hoc dixiiîe Paulum,quôdAntichriftus opereturpet membra fua myfterium iniquitatis qui falfis doiftrinis pèruiumfaciuntiter eius.lam die mihiPctrc, quonam paftoliceat tibi ex hoc Pauli contextu colligere catho licam feuuniuerfalemEcclcfiam errare in Cnrifti fide? Kunquidprobè fie collegerisiNero typum gerens ^n-tichrifti operabatur tempore Pauli myfterium iniqvi-tatis, ergo catholica feu uniuerfaEcclefia errat in fide? Vel Antichriftus iam agit per fua membra myftcriuirt iniqiiitatis,igitur tota Ecclcfia aberratà fidciQun un-ijuam audiuit autlcgit huiufmodi argumentum uel à nediociiter doâ;o thcologo contextum?

Ciim ia.lt; obifc!f,(tpertè dcmonftrdf, cjuid pefEcclC' flam intellîgM,nimirutK coüuuiem Rontanorum ponti^ ßcum, cardtnalium, epifcoporum. Gquot; magißrorum no' ßrcrumjynodos quafciinc^ cr abß^; utto difcriminejcri pta Patrim, addof etiam coufenfum aliquèprincipum, er popeÜi, feu plcbecuU parum 'm uerbo Dei per ue^ ßram,tiegUgetiimne an malitiain dixerim, doil^eace-rudit£. Klin intt'tituditum hominum 'mdigeHam euw Hcclefiam appelles, non pateris eam uHo modo htßn'tt' lari ororis, pKiefertim quoad fidem, gquot; ea quxfuntad fa lutem neccifaria. Q»a in re ut uehemenfer erres per^ multa ßeile demonflrant, qu£ in bac tua Ecclefa fhe' hn Eccïe- runt fepiiii Cir décréta cr fecepta. Per cam purgato' ha pofsit conüitutum,cultits imaginuin confirmatus,igt;t^ uocatio mortuoriim conflabilita/acramentum Euchari' Site mutilatumjyrannis Pap£ adnüffa, idololatria de-teflabilis erga panein itinutn 'm eucharißia itiduH^ mißarum priuatarumabufus,G' dentq^ me tempus defee ret,fi ueüè o mnes eius fœdos Gquot; turpifiimos lapfus cotit memorare. Atqi cumfæpe Concilia pugnent cum eonei' lijs,cr Patres cüPatribus etiam in bis qua; adfidematte nent,quomodo aberroris labeabfoluesEcclefiàfipe^ ißos tuas Ecclefiampergas ml eilige ret At fi per Ecele' fiam accipias uocatos per Chrifi:um,qui uerbo Dei ut fi lido fii-moq-,fiindamento innituntur,G‘redlamfae^‘^”*‘ forum adnuniftr-tlionem retinent,nei:p dtfcipltnamZ'lt;*'* gelicam coittemiiut(qu£ fané congrcgatio non loci^}^^ catbedrispteq; buius irMtidi rebus eS alligata)ea reu^^ ita nonpoteft errare, quin Hatim à ffiritu peruerbutu Donünireuocetur in ui.tm.Cotifiatquidcmipf‘f‘}‘^‘’‘l^^ ex bomiiubuSjCui cü adhuc grauentur carne, faifiists a

de. votis et caelib. 441 ^Uctintur i ticro: fed id non eft pcrpctuum^cr ubi conti nonmu'topoß einendatur. Atcfiitafrcilè concedo

P’X'tMinferoriiinaducirfufhitnc D« Ecclcßam non prit '^‘•dfre.Quàdßearn tium Eccleßam, quampotiuf Ec-dicitf,reßiiciamut,niinquamipfam uide portis infei-orumnon fuccumbere, tant in dogmatii prau:s opinionibiugt;quàm in corruptione nbsp;nbsp;turpitu-’

^’lumorum. CiupdnoniKodè R.on:£bodieapparet,cr '^^cclefij!,quieàE.omanaptndent,ftd etiam inEccle l’‘“«ß(in efi, qu£ olimßiit inter ïudteof, Cuiutextema Pwqujrn pontificcs,facerdote!,fcyib(e,pharifti refe-Afbant admodtmfadata erat.ClUic enim ^it religio^ er ^xinutcnltiif ita deprauatuf,tit idololatria, hy pocrifit, P^ßeutiofaniîorum prophetarum ubiq; ferme ob-^‘’^xeritftii^is er piß,qui uera erantEccleßa, ubique ^^preßit, CT cofic«/clt;tfK) Nonne f4 Eceleßaßtit qutc abiecit, dantmuitq; ipßUS do^rinam, hoc eil, er Apeßolos à fe adgentesui per-rc‘iiio :ilt;m proptikti Qko tarnen tempore fanäi fterut purum Dei cultuin retinere coiatt funt : neque ^efin-uat prophet^, qui er t orrnpfos reges, er uitio^

Pontifices, mahsq} facerdotes gr.iuißimis increpatio ’’•i’iK Dfîjioüîifjf exagitabant. duod zr noßristeinpo ^‘biiscucniße, quis non uideat f Cum emm plantata' ab ^poftolis/uißentperorbem paßiin Ecclefia, diabolus^ hper feminaßetßatim tißzania, uarijq- ac multipliées ororcs ab Antichridli minidlris ubique ß\irgcrenturf fia ut maiorem partem Chrijiianißni occupauerint, quemadmodum apud Hebratos minima pars homiuMtit fique abiedla er contempta mundi tudicio ßtnam pfo/iffbjtK)- dodlrinam : ita noßro tempore qui bene ßnferunt, er impijs abußbus dum augerentur recla-

442- PETRI M A R T Y R I S tnjb.fitt,cum pituciorct cflent, numero, o' täte mundana ßepißime utncebÀtur, Huncjtiâ t.^metidf-' fiit-ût,(jui reélè fenferintyOquot; nbsp;nbsp;nbsp;puram Chrilli doâti'

nam uel ufif^ ad ftnguinem cr mortem defenderint- Nf' inter lUos o'bypocritat aliunde poteftdifcrimèitc' cipi,nip ijuód ut ifli uerbo Dei,ut uniço folidoCjißi^^^' mentofemper nitebanturße iüifemper conatifuiitbii' tnauM traditiones, o literii diuiiw repugnMeS deftii dere. non e{l,cju(gt;d ebonites Chrißum nonliberäf' fe fidem, jj Ecckfiam tam diu permipterrare. Id f«'”’» titfoles.fàlfànobisaffingis, quodueram Chrifli fiam m erroreiâcereaßeramus. C^äi enimpoteß inf' t ore manere ille fanilorum catus, efui nihil amplt-âi uultut ad falutem neceffariumjO (fuap Dei cultingt;t ^uod ex faeris Uteris non decn-patur{ Erras etUin, ^uod arbitraris nos dicere ßmul uniuerfas orbis E.ccle' ßas erraffe, ac nunc in errore uerfari, tjuod eontrouer'^ flam de uotis ciclibatusclero tyrannicè obtrußs, ctMÎ nobis hoe non dicatur, neejue uerè dieipoßit. Sii^uidtili imuimerjehodieperorbemfunt Eccleßain Gracia, fit Aß.:,in lndia,o' alijsprouineijs,ubi nümßris licet UXO‘ res habere. Tu uero per catholicam o uniuerfalem Eü cteßam maxime mtcUigis Papißieam: ejuaß omiies,ijiii ettmeanonßciunt, abEccleßa Chrißißnt alieni. ^cc tarnen Deus Eccleßam Europa noßra credendits (ß dei'eruiffe,cum femper in ea permultos excitet,cjuire' ßlit impietatifirtiter clamant, fcribunt,O coiicio' nantur Quin o in tpfa TridentinaßynodoßeruntpO' ilremo Iempöre, cjuibus ca non probabantur ,lt;}iia iBic aUa füllt. Beami etiam,c,ui partes crant EccleßaRo-muUa lüi reßiterunt, crreclamaruitb Germahi junt fubßecuti, o Dani o inßniti peite aüj principatus.

DE VOTrS ET CAELIB» 445 prindpjtus Inclytiim pofieahocregniwt Anglilt;e Rd-fuper^itiond atque tyrannidii it^nm féliciter obiccit. Per uniuerfdm Ualiam CT GaUdm funt in-numrabiles catui piorum atgue fdnilorum homir-l’Kittj^uireéiefeittiunt. Et ante noftra tempora Grufti Pcclepa, hoc efi, Conjiantinopolitana, in nudtis Romanis epifcopis reftitit. Sedciuianimii îongum effet omnia recenfere , ^ute hue pertineitt, idea mihi temperabo,ne Jim ninüum prolixuf. Leélor in hi-liorijsmultaperfeipfum frcilè poterit obferuare. Mi-biuerô nunc fatiserit uno uerbo dicere,Chriftumli-^eraffefidcm fuam, net^ue pajfum ut porta inferi con-**■lt;lt; ueram Eccleßam praitalerent, licet in hypocriti-externa paßimregwut triumphcnt ubi zi-Zlt;titta uincunt bonum fernen , qt palca funt plures, grana tritici. Cumfuii nihilominui eü Chri-«j^«c adfinemmundi,quemadmodum fuit abA-iawo ufquead ea tempora, qutbui èuirgme digna-txf eünafci. Eccleßam ueram nunquant deferuii,li-eet hypocrißs pharißeorum eyr feribarum, humana tra ditiones pontificum, cr idololatria in populo ac externa Eccleßaficie palàm gra/faretur, obtineréntque emnes illa peruerfa legii interpretationes,quai Chri-ftitt i» Matthao prafertim quinto fexto capitibu! V alibioppugnat. promißt ^^iritum fanâum Eccleßa •itque fuis fidelibus, iHitmque dedit,à quo diriguntur t« omnettt ueritatê, quando ex illo agunt.Sed quia no fein per i« omnifenfu er aäione,ne pij quidem illo Jpiritu a-^untur,ideöinterdum errant. SiePetrus efl iapfuicr Pauli correiltoneoptK habuit.Ita Cyprianus de baptif-tno repetendo, quado fiiiffct da tut ab harcticis perperà feißt,ey nece/faria ßit aliorum fanilorum emendatio.

Aliaq- permultd huiM generis fi.ciiè occurrunt, (jua C' witto.Sed hoc pro cn-tißimo habendum eftjicros Chri-ftt catui, elefîcjrum, tne^uatn, fanéiorum, non deferi, ut uerfentur in erroribusnoxijs. Ita cummultee Ecclc' ßte penè tota Ariana' effent, quoad tuimcrum hominM cr epßcopor/{m,fub \fatente imperatore atq; alijs qui' biffdam principibuf, attamenfemper Eccleßa Cbri/li agnouit,ey- confeffa eü ueritatè. Coltmna uerôc ßu datnëtum uei itatis lt;i Pd;lt;Zo dicitur,quia ffiritui ChriHi er ucrbo'Deißrimßiineinhieret. Hinepetendumeffui I iam diximus, apertutn CT certü dißertmen inter uerM Ecclcßam,cr hypocriticam. Vndeucflrapapiflica ff' nàgoga.cum uerbtim Df i paßhn auerfetur,er abroget, qualii ßt^ manife^è feprodit. Miraris,quomodo ff per fiindanwnto ueritatis htereßs fuperffruatt{r,avt exitio' fus error : cum nos hoc non affirmemus, adißcari poffe, hoc efl,uerè conßci,concludi,autinfen-i hterefes C f%gt; tiofos errores ex uerbo Dei, quod eff foUdunt Eccle/i/t ßindamentum.l.icet inteidnm fuper ipfo chrifio, idßi, ab hominibus^qui credunt in iUum, er ipfftm profitetur, aliquiC doärinie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infrudluof^potuerirt tnd'

lèædtficari. Et Paulus priori ad Corinthios dicit, alios inueniri,qui auruin er argentum, nbsp;nbsp;lapides pretioffs

tedifcaiit’.alios uerb qui ligna foenum, c7 ilipuLn» eX' trtcunt Sed tufinem utriufq^ ecdißcij cogites, qui Hidc' fcribitur, er inteÜiges,quàtn malè uobis, ac ucllris do' ärinis confulatis, quotquot ita contentiofè fupcrüitio' nes defenditis. NoJ «ri'o iKw ij«i nonnthil errant adiff eando,er ruhilominusfitndamentum, hoc cfl, Ckrifiuiti, feu uerbum Et ci retinent/altem quoad prima noflrieff' futts capita, Dei mifericordiqm non nrgamiis cum Eau-lo,Hcruntamcn ita, ut lUee prault;e lt;lt;c inutiles illorum do' {IriM

DE VOTÎS ET CAELIB. 445 ffrr (f ec opiniotus ignc diidnie reuehtion^s, dtq; iudi-(ij con^umanttir. Attamen nos, cjui dauern fcientit tuli-

, cr ipp non itUratii, nea; ali/i intrare pernuttitii: tmôjr-ciuètcr ueritatein cogmtam oppugnatis, noncü, nifî jententiamnuttjueridi, guodita falutem uobis pol-Itceamini vdh-a ignorantia runuum cü, gt;nihi crédité, inexculabilis.Veritatem cr jilfitatem.uttpfetibi acci-pii,plmmùin inter fe pugnare concedo.An uerô in ea-detnjede eomorari po/iint, quoad eiui diuerfas partef. Bonnegauerm. duemadmodumin Ecclepd quoad ex-' ternum af^edum multot e/Je,qui decipiantur,dabo:cr ^xrfiu alias proferam, ninüruni cledos,quiab errorefer gt;i'intur:et/i,quonidm funt homines, perinfirmitatemld hantur interdum in error es,ufque in finem minime defe-' •■“nfur.E/l fané Chriflus inter fuos ut obijcis, prlt;efertim Ruanda in eiui nomine conueniunt. Atfynodi,quds mihi ^onmemorM,nonfemper quoad omnes partes innomine tiominicongregdbantur.lbimulti fepè exagitabantur „^5 fynoâi pflt;««w affedibus, quodnegarinonpotefi,cuinlegamtn conuenifit igt;if)nodo Nicena qu£ habetur fanäißima, epifeopos, in nomine conuenerdnt,adeöfit;ße impotentes,ut,quoddmmo- Oomim. iorelida eaufa, propter quam dcceff£rant,fefe mutuà ptojcindere cœperitit libellis aceufatorijs Conflantino priticipi optima,qui praßdebat,oblatis. Et in Epheßnd fynodo CyriHus Alexandrinus, cr îoànes Anthiochen.ui patriarebæ ita inter fc rixati funt,ut fe inuicëdeponerët ecexcomunicarët. nicésne,quicquidinhisCoctlqs eß ßiii(,habeniit eße ut à Chriflo decrctüfdüi’f potins re-uocM,qu£ ibi adafunt, ad uerbti Dei, ut illo tanquam Lydiolapideßcile deprebendas, qu£pnt adulterina, qult;e legitiina^Putauit fe Cypnanus cum fuis epifcopis in HoitiineDowint conueniredd fynoduunqua tarnende-

44^ PETRI MARTYRIS finitum eft,t^uodpoüoportuitretraélari. Secundd Epbe ßnafynodm ex^intabcttur in itomtne Domini conäd» er tarnen Eutychetis errorem confirmauit. Quidir cam de Ariminei^fynodo ,qult;e cum Ariofecitidefe-tlindaliicena,ubi cultus imaginumturpiterefidefeit' fits} Ojias ita fynodos erraffe quandoque ideo contigit, quod non omnes qui accedebant, femper confenferint, er uerè conffgt;irauerint, idq; in nomine Domini : quod illifoUfreiunt, quibus nihil aliud eüuiuere, quàm ipff 'Dominus. Quttrelocus quiabs teadducitur, maxima flat à nobis, quia numerus nünimè ffeilandusefliuut dignitae illorum qui confentiunt er petunt. Nlt;«w tiamff duo ffntaut tres,modo uerè credant,zrinnoini' ne Chriüipetant, audiuntur. Propterea cum fetnper aliqui boni lint,pij,fandli,ac eleili ,quià Domino pc' tant, crinnominetllius conueniant,etiamfî damnentut ab exteriori Eccleffa numeropßimd,er ffle/ididißiind, noncontemnuntur i Deo. Scio Chriflum pro Petroo' raßc,utfides eius non defiçeret,quæ tarnen non ita fem-' per fiât conffans cr folida, quin interdum pt lapfus-proEcclefia itemorauit Chriffus,Gr edlauditunquo'-niam,utfum teffatus,uera Chriffi Ecclepa elciHorum ctff quandoque offufeatur , nunquam tarnen relin^ quitur in errore : quod in Petro, quern commemoraSi, liquido apperet. Quod uero ais monachorum, no/t' narum,cr facerdotum uota cælibatus,a temporibus ufque Apoüolorum cr Chriffifitiße probata,cerl(gt;fci'‘ to me tibi non credere : ideóque uel probes,quod iaäas, ueldepnostamfittiliaeyTihrafonica blaterare. DttW Ecdepamhanc externam errarepoffe o{lenderem,fi locum ex Matthäi u igepmoquarto citaui, non id iniu-ria feci : cum ibi dicatur ufque adeo inualituras effe tentatioiies.

de VOTIS et CAELIB. 447 tentationes gt;nbsp;ut fedticantur, ft fiet i poßit, etiam eleéîi. DeMe adieci, fidein .ideà eße liibei!tól4ndant, ut Cbri Ulf dixerit, Qu^indoßlim hominisueniet, putdfne «Jfi« inueniét fupcr terrami Etc mihitua ßbrilia fo-phiftica obitrepiSfCt iil.i contendisreijcienU in extre^ nlt;t temporu ^cjuando Aiitichri^iui app^truerit quaß ««HC nonßtextrem.1 h.ora giiod tune mlt;iximeßct, ««Hc bona ex pafte non poßit acciderc. llli iJJem Pa--tresj^uosut fententije tu£ ßuentes adducts,fcribunt ^'itichrißiim fuos habere pfteewfores, nbsp;nbsp;fua mem

bra,per (ju/cagatfCr coepißcopusfum iniquitatisab ibpoßolicis temporibus cxercere , cum multi pfeudo-^poftoli,crpfeudoprophetie, atgue ßllaces priedica-tores Eecleßam tum temporis turbariiit, çr ßmplices uitiofadoärina feduxerint. In me clamas ,guôd ipfe fin pfeudopropheta, crfcdti^lor. Verum utlis noßra fi!iiatur,ad communem iudicem adeamus, netrtpi ad fa~ eras Itteras. Cupio equidem explorari diligentißime, stnubiUa uerbi Dei certa recula abarem, nbsp;nbsp;ibicorri-

gitionrecufo. ycrùmtu,cumad traditiones erhomi-r-um commenta fcmperterecipias,cuiufmodißsßcile t'rodis,Chriftus,in^uis,illis uerbis, ut feducanturfß ße^ ri poßit, etiam clcili, manifest' oßendituüa ui tenta-tionumeos nonpoffefeducitat-jue itadoceinur,Eccle-' pamtotamin ßdenonpoße errare. Quid hiecobfecro, ßciunt aduerfum mc,qui utrunquefateorl Ele^tos enim aio, licet, ut homines, t^uandoque labantur, non tarnen inerrorc dcferi,faltemcummo}iuntur:extrema nem-pè ilia hora non deflituuntur mifericordia Dei, çf ßeiuid errauerint, corrigunt, çr agnofcuitt,quid ad falutem ßt neeeßarimn. idq^ nondubito Cypriano e-ueniffe,cum deniclue pro Chriüi nomine uitam poneret.

Lit enter etiam coneedo ,MamEccleßlt;imnon enviffe. t^amfeep’ui dixi^permultos eße bonos er faniîos, gui ue ftra horrendte fuperflitioni je opponunt,er, nt poßunt, uehenuntißime reclamant.'V tq^ päucis dic4in,gnteeunlt;p citaui.aut ex tJilt;îtthlt;eo, aut ex epiiio'.a ad Tbeßaloni-cenfes, quô probarein Eecleßam, ut de ea tune loque-bar,extertorem errare poffe,guicquid ipfe cofingas, er reâè,er appoßte adduxi.Qjite tu dum accîpienda eße tantùin de extreino teinpore,cum Antichriflus ueneiit, affirmas,ßuflrä labor as. Uam fi tune bona Ecelcfiie hu~ ius externa: pars, imô maxima fitUi poterit, quare nunc præfertim cum ad ea tempora quotidiemagis aceedS' mus,non poterunt feduci multi,qui uerfantur in Ecdc' ßa,imc) eorum maior pars. Eas hodie in Afiicam,Epbe' fum,Smyrnam,'tiierofolymam, erquot; uideas, quomodo iUic habeàtEcclefit Chriüi. Videbis plané,quàm bene mul taparsearumfùlli ac feduci potuerit. Si Nero tempore Apoiloli crudebfiimè Chriüianosperfc0uebatur,qii0d hodie fiicit Papa cum fuis fatellitibus,fiquidem is nonne igne,ferro,fiammis, erquot; omni poenarum er eruciatuunt genere in profeßores Euangelq feuit i t^ero uoluit ut Deus coli-.hodie Papa ut Deus adoratur : iUiq^ ad pedes ofculandos in ipfo templo Dei homines prouoluuntur. NÓnnepfeudoapofiolqpfeudoprophette, acmali concio natores tune omnia conabantur uitiareatq}eorruinpe' relCurhodieidla negos poßefierüSi dumuiueret Pan^ lus Galatarum Ecclefia pene fedudla erat,qua diu bene eucurrerat, quare hodie bona pars Eccleßie nonpotud eße deeeptal Si Paulus dieit fe timere, ne Corinthiornm Eeelefia,quam illeeupiebatChrifto,ut uiro eotungere, uirginë caüam,0 ferpenteut Heuafedueeretur,quidiUi ritmß hodie, quolt;i Apoflolits tintiiit, bona ex parte nß uetuu

DE VOTIS ET CAELIB» 449 BenùfNon ego tant infulfè coUigo, quant ipfefingis. Ko iico,Kero pcrfecutus cü ücclcfiam ergo iÜa qu£ eß ca tholica,feu uniiierfalis errat, 'Vel,Anticlmßui iä operator myßeriuminiquitatisperfuantembra, ergo tota tcclcßa à fi ie aberrat.ïpfe mihi bac impingis:quàm ue re Dominus iudicabit. A t dixi^cum Chrißta nos monue-rit,tantain ßre tentationcm,ut ßeducantur fermé omnes etiam eleäi,ßßeri poßif.cumqi ab eodem fit dii{um,Pu tasßliiu boniinii cum ueneritfidemfuper terrant inue-niettcße manifeüum,bonam Dcclefite partem, imó maia remß externam refigt;iciiis,cy non contrabas ad eleilos, rrrare poße. Ndin (/«oJ Chriflits pradixit ßre,non tan-ßm poßibile cflfied omninofiet.Et ne ißa,qua: adduxi, reijcerentur prorfits, quemadmodum tußcis, in extre-W‘1 tempora,oßetidi tarn Antichriflumoperari ccepiffe KySeitii intquitatis ufq; à temporibus Pauli, Quad qua ratione tufolum ad Keronis perßecutionem reuoces, no Mleo:cum loannes agens de malis dogmatibus, qua: de ^hrißo ßargebant pfeudoapoßoli, dixerit fua temperate multos Anticbriflos eße, duamobrè toto hoc tua tonatu,quoadrauim ußq^ inme clamafli,i:ilaliudcsco f(cutus,quàmutmédacia tuamagispatefcccris, Quä-^aamutnoii ignores,locumillum adUbeßalonicenfes ttiaximc ßgnißcare Papißicam tyrannidem,hic te mone iio.Qjud enim uoluit aliud Paulus,cum diceret, qui tenet,teneat adhuctid efl,uigeat adhuc aliquantifpa Ro-»innam Imperium, quod modo rertim potitur, donee de gt;itediofiat,cr inclinettquod tune contigit,cum impera-tores deferta Koma, Conßantinopolim caperunt colerequot;, deinde maxime, cum imperium ad Germanos translaté tßßaltem quoad nomen,tü filins lUe iniquitatis erper-ditùnisfefedecLarauit m templo Dei,Pdpa inquam,qui

4$0 PETRI MARTYRIS tapit ibi federe, atq- pro Dro coU er ador^ri. Myfle^ rium (juippe miquitatis dpromt temporibut eapit opt rariyfed occulté: uerùm /ub Phoca uerejefe manifeüit' uit. Videitacji Smyth^ce, utidubetie conjentijtttuerbii Apofioli. Quod fj achuc ii:tcU:gire non potes,Deut tibi cordis oculos dtgnetur apei ire.

Neciftoiuni canfam qu'cqiiam .uuat, quàdPaphn« tiusfânétiis ille epife ipiis dinur.ferit lynodo Nicenat» ne interdiceret epjfcopis presbytcris,amp;diaconisu(uin fuarumconiug'im, qujs iluxerantantcquam tacrisini' tiarentur ordinibus. Nam ur fynodus illa nó conabatut lege caucre,ne quis iam faciis initiatiis ordinib. cótra-hat matriinonium.itaillc huiufinodi quiddamnS fua-fit,fed tantfi ne clerici arccrétiir ab ufu dk: cónicrcio fua-Tum cóiugum.quaspriusqinclericorü cœtiimreferré tur.duxerât.EtproindcadtierrarijS quod ifte fccit, nihil omnino fuffragatur. Hiftoria fic habet, nc quister-giuerfcturdicens,nie ren»banc bonafide non atrigilîe. Synodus corrigerc uolés hominum uitâ, amp;nbsp;in ecclefijj cômorantium,leges pofuit,quas canones appellamiis, in quorum traftatu uidebatur quibul'dâ legem introdiX cere,ut epifeopi,presbyter!,diaconi,amp;: (ubdiaconicuni coniugibus,quas ante cqnfecrationé duxcrant.nôdor-mircnt.Surgés alite in medio Paphnutius confelforcô tradixitjhonorabiles confeSus nuptias,lt;5k caftitaté efe dicens concubitu cum propracó'Ugejfiiafit^ concilio nc talcm por.erét Icgcm, graué allerés efle caufamquaî autepifeopis, aut corfi coniiigib. fornicationisoccafio exiftcret.Ethec qui dé Papnutiu’,Iicetnoptiartim effet incxpcrtus,expofuit,fynodusq, laudatrit (cntctiâ eius, amp;nbsp;nihil ex ha c parte fan ci uir,fed hoc in uniufciiiufq;ult;r luntatcdimifit,nô innccefsitatc.HaftenusCôcilijuet ba,unde liquid à confiât, nihil omnino dixiffe huncepi feopum de uxoribus à clcro ducédis, qv.æ tes mine cou trouertitur inter Chriltiaiios, fed tantum de côcubitu cumantea duifiir. quàm erat clerici afcripti atqjaccerll ti inalbii fâcrorum miniftroruEcclefia:. Atprepterei in cafiim adducunt adtierlarij mci hanchiftoriam, qub pcrfuadcrcnt nô eflenefas feuillicnft,ut cpifcopiipreP b) ten

DE VOTIS ET CAELIB» 45! byteri amp;nbsp;diaconi matrimonium contrahât.Qjjod ntin5 licitumftiilTe uel Græcisipfis,atlt;];adeà eccleiijs Orien talibus legimus.Namdehacre Côciliuin Ancyranum,

I quod primo Concilio Nicenoprius erat,ut author eft GratianuSjfic meminit.Hoc diligcnti obfcruatione eu-fto dit Onentalis Ecclefîa, ut poft adeptum facerdotiû defiiniftapriori uxore cû qua facerdos faftus erat,fi alteram duxerit deponatur,amp;:c.Etalibi.AbuterisPaphnu G. ygt; tij fententia, quo ftatuas impium dogma tuum contra uotoru obferuationé, qua: nihil tibi luftragij porrigit, Egitenimiftcin co Nicenoconcilio cû coaiftisinillud Patribusjut nó cauerent ullo edifto aut decreto,ne fa-cerdotesredderét debitû uxoribus, quas duxerâtante ptiusqfacris initiarétur.Dixerat enimhoc effe laqueos 'llis inijcere,ac uelutiin præcipitium eos dedcre,quod prohiber Apoftolu s. i.Corinth.7. Sed quid hoc ad rem ■nter nos côtrouerfam, cûlitigemus ac difputemus,an S't'iam funt facrifici,arccri debeât à ducédis uxoribus fftne. Sunt etenim hæ duæ quæftiones longe diuerfæ, Anfacerdotibus permittédus fit ufus uxorû,quas duxe Mntantcq facris erâtiniciati,qluod fynodiilliperfuafit Paphnutius; amp;, An liccatfacrisia initiatisuxorcs duce tt.'quod cûfcripturafacranegât cath'olici omnisftatis,

Hißoriam Paphnuti/ célébré ait Smyth£Ui,nibil pro-^^lfc}Kftr«e cauficquèd iîle non de uxoribus dnceiidit J faertficis poüquam effent initiatifacrésquippiam ege-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut ne arcerentur ab iÜarti ufu, quas priai habae^

^“t'C^omodo no animaduertit ifle diffutator egregiat hinc fequi ufum connubij rem non effe aliénant

* f^^o miniüerio ƒ quod iUe prias nitebatur probare, ^^dudisrationibus ex habita filioruni ifrael cam pafch^ ^debant,quos oportuit accinéios efferenibai: argumêt» ftetnarrepto ex hifloria Dauidis, cui non funt datipa-^^^propoßtionis,niß mundumfeàtmlieribui pro/èf-effet,Item allato ejlab eo probatio, quodPaulm, ‘‘^^^‘icetur ieiunioGT precibuifdixitfficere cuiugibia ali quantifier deßflere à reddenda beneuolcntia débita.

Oimrt iüa rationes cjuorfum i noftro tkeolo^o fuiK aJJuéftemó/tne utdemonftmret Ecclefiæmtmftros de' bere uxoribuf carerci QJiôd ninürum ußis coniu^ij inu nerifacrononconueniat. Nhmc audimus Paphnuciuin longé fectisdecernentem-Nec ego in pra-fentia curo,‘)it Icqtutur de uxoribiis duélis, an de uxoribus ducenditlt; quot;lantiim colligo ex eiitf didis cotugale opus non re cumfacriî ordinibus,neq; «b tUis ncceffariô effedtffo' ci.tn.lum. y^ônneuideSthac fententiataos illoscrteruii' ri a; ietes.c^uibus putabM,feomnino euidurum cos tuos, cum pe/-peluô debeaiit conßctn e, utloifueris, corpus Chrißi dcbeatuq^pcrpeiuo orarepro populo, ac miinjtrarefacramenta oportereprorfusab opère cou iugii abftinereiVerùm ifla c}u£ uif.t funt te nwuere, ino uerunt ßrtaffe aliquot Patres illius t^ict ni Coneilii,0' proptercà uoliuffcnt illain feueram Icgem promul^are,-Sed ut tiides,cf3,tei is,PaphnHtiusreditit. Vnde fequi' tur^illas tuas rationes non fùtfje ualidas,lt;2- firmas, ‘juê' admodum tibiperfuades. H/«c tioftracaufa releuatur, licet iüel'uauls hontoid inficietur. Cumqipt ut aßnus, qui portât my^eria, cr ea non mteUigit, ucrb t hrtius (aniii confeßoris adducit, quibus trßatiir, caflitateitl eße cum propria uxore concubitü,e^ non fentit quditl ttelhoc ipfum contraßeßiciat, qui fuperius coten-eb-d, nonpotuifjedari Dauiii panes propo/itioniSy nißmuil-dus fùijjet uel à coitu cum lujla légitima uxore. Ca-üitacem id dicit eße Paphnutius.iße pronuntiat iirnuut ditiem.Ad hate non ''entit, dum ijla narrat, aliafe mihi dare^quee fuperius nunquam je daturum clantabat. Pj • cebam emm id effe laqueum mijcere,p cogantur,qiiio-pus habit uxor lb us,ab illis abblinere.At nuc de Paphitu tio inquit,ut eins utar ucrbis, dixerat enim, hoc ejje U-queos

DE VOTIS ET CAELIB, 455 lUiinijccrc, acueluti inprtedpitium eosdedere^ ^^od prohibet Apojl. i. Cor'mt. 7. Aiebam ego eu Paulo ^^‘teÛnon elfe inijciendum,quod idem ijknuc affirmât, f‘tphnutium tueatur.Superiui uerô prorfus negabat, lt;}ui uotum cafiitatis introdHcunt,e^ neceffàrià coniü

eum facrii ordinibuijaqueum inijeere cuipiam.ldé *^‘‘quenegat,et affirmât,ut conuenirefbi animaduertit, '^'^fVertitmnusiufiißimepoteilappellari.Atque ut in ^ßndaeiß confingendis,nufquam fibi ipfi déft,lcripturâ Rcïrfjn c«m omnibus catholicis te/kitur affirmare,nunq initiatis facris uxores ducere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h£c sut huiut

^lt;fb:aniportentalQuandoexfacrisUterisunq hocde-^°n^rauit,aut demonjirare poteritl Admittunt faerte U

Waritos ad facros ordinesiquid reffrt, an prius, an P°^(afiant maritil Votum dicis obüare.At uotum p ef-ß'^äiuino iure ordini facro annexum,nonliceret ordiuii ^’^utifuisuxoribus.iiam uotumfufeeptum cum ordini-impedirct. At cu-m initiatis liceat uti uxoribus, ut di-^t'Paulus,ut dixit Paphnutius,ct ut ipfe quoq- affirmas, t‘‘ttet,dum ordinantur miniüri, non elfe neceffarium ut «otum edant. ç^uAre nihil impedit, quin ordinati Girant uxores'ducere. Atque quod ex Concilia An-'^ßano adducis, deprehendes non pc habere, uti re-J^!,p canones eius probe difculferis,imc) uehemefer con tepugnare.Sic enim habet canon decimus. De diaco-'’'i,quicuq; cu ordinantur,p 'mipfa ordinatione prote-l^tifunt,diccntes,uellele habere uxores,nec poffefe co-iinere,hipollea,p ad nuptias uenerint,maneät in miniffe tioypropterea q, is epifeopus licentià dederit.Quicuqfa Bf tacHerut,et fufeeperut manus impoptionë,proppi co tinentiam,p poffea ad nuptias conuenerint, à minifferio icIJare'debebut.Ex ^0 eanone,probe potes intelligere„

454 PETRI MARTYRIÎ de iure diuino,aut fcripturarum authoritate, ut tu falso iacidbdt,non e(Je coniunilos facros ordines cum uoto et tibat!is,quMdoquidè,ut dudis,pofßtnt diaconi abfq;iHo confecruri, o' epifcopuieis poteâ dare Licentià. V udefi nuptias cotrahant,in miniücrio mancnt.Audisnepoitfit croî ordincs fufeeptos potuiffèdiaconosuxores duceret et in nuptijs perfeuerâdo ininiâraretQjiid tibi uidetur ! Si poteRepifeopus dare licentià,hoc nos qu.erimus, ut fiat.Qnando per iHud conciliu,quod adducis,hocliceit, quomodo tu dicis id no pojje fieriiatq^fcriptura jècus de cerncre,nimirii his qui facris initiati funt,no fit fus du cere uxorètdeinde quis ßrinentu,uouendi ctlibatu iaiit obrepferit in eccleßä eo tepore,conßdcrandu ell tarnen, q humaniter iße canon loquatur.Qtii inquit,proßßijite r:nt,o‘ non reclainarmt,fi poß ordinationë ita fufeepta ad nuptias trafiu erint,deponantur.Solu priuat eos iitini ß{rio,quod quidë iniuße facit,ß ex uerbo Gei uelitnus iu dicare:attamë illa matrimonia non dicit no effe matrimo nia,neq;iubet ut dirimantur,quëadinodu uos clainatis.Tët inCanone i;,. habet idëconcilium,quotquotuir^initatë poUicitam prlt;euaricata; funt,proßßionc confëpta,inter digamos,idc{l,eos,qad fecudas nuptias träßerint, haben tur. nie quoq^,no dicit,h as coiuëiiones no cfßa matrmo nia,no dicit effe diueüenda,uel no habenda rata.Solu co flituit,ut qui ita contraxerint,inter digamos habeantur. H£c de Ancyrana fynodo,quoniä tu iüä pro teadduxifli dicere libuit. üitc ad Paphnutiu redeo, de quo ftmto fie rat mflitutus.Prudens illius oratio caufain attulit,ne mini ilri cogerentur 4 proprijs uxorib.abflinere,fcortationu euitationë.Quæ ß tune ualuit,nunc etH ualere.debet,ne uota ccelibatus cum facro tnini^lerio coiungätur.quonia lUoruin occaßone omnia turpibus libidinibus implëtur.

Öfifldf ii Paphni{tiut,^uoniä ut ipfe fatmi,reólè fane^j Tel}gt;onJit,ut epifcopi,prejbyteri,dittconiqj no iuberctur iproprijs uxoribui,ctudf antea duxerant,fepardri ,dbs tc libcnter petcrçm,ut falte conciliorum tuoru tnconßa^ tiam agnofeeres. Nain fententia Papbnutij,(^u.e tu laudA ftit,zs' probata in Nicena(ynodo, po/lea refeiffa eïb^ ^pore,inq,Syrici eptfeopi Romani,et Innocetij.Papb tmtiuf autuerè reffoditidut male. Si male,quart Nicenii nncilium prabuit affenfumlSin ucrè,cur poßra mutaue tuntlCertè in Concilia Carthagin. f. cap. fo. mandatur f‘ictrdotibus,diaconis,cr fubdiaconis,ne fuis mifeeantur ^xoribus.ütcc certa certius démontrant, neq- fynodis^ ftf lt;Ji Prftn'fci« effe conßdendum,cim inter fe frequentißl ^epugnent,i:^coüidantur.Confitgiamusidm tandem ad f^ipturasiin iüis fiindamentum folidum ac flixbilecaUo-lt;^^us.QjMd It uel unqfaccre Smyth aus in animu indu-^‘IftjCehas horas, ce hlt;ec uerba non cogerer ita perde

Vt autem nan obliuifcatur letor,quare huius confif ßris Qhrifi fententhe mcminerim,non me pigebit denua ’^epetere.Conflitucram demonßrarc,totam ecclefiam no ^erare,qnod femper boni uiri ßierint in ea,qui réclama^ '■‘W aduerfus abufiis,ce leges tyrannieas, quit quotidie P^omulgantur per Antichrißimembra, aut in fynodo ^icena ißeßcit,ce iUißlicitercecidit, quoniamßtit au ^itus,licet alijsinterdum non tarn commode accidit, qui er numero fuffragiorum,et potentia impioru uineütur.

Q^ando ueroallegas illud Dei oracului«, cjuod He prophets fe folum relichum conquerenti fiebac,Re l'tjui mihi feptem milia uirorum,qui non curuauerut ?enüa ante Baal, quo perfuadeas catfiolicam,amp;Uniuer •»lern errate ecclefiam,quidaliudfaciâ,quàm quodte ^'ridendum,autpotius deflendum omnibus uel me-' •liocriter cruditis »nre theologicapr opina s' None hifi

PETRI MARTYRIS locus eft.trito illiadagio,fuoipfius gladiohunciugit* lo,fuoq,tclo?Namifte fuis iplïus diétis rcuincituropti mèjUt quæfuuminftitutuinadeo nihil prouchanc,aut fubleucucnt.ut illi exdiametro répugnent. Nam hoe pafto licet nobis colligcrelt;Cûm tempor« periculofîf-limo,amp;: quando ferè omnes defecerantafide Chriftia na,ac Helias propheta fuerat conqücftus,fc folum de-reliftura fuptfrftitcm.qui ucrè crederct,ac coleret dc-um.Dcus reliquic Cbi feptemmillia uirorum,quiidc-iutn Baal non adorauerunt,crgo toCaEcclefia catholi-ca nunquam errat in fide lt;nbsp;Quando enim tota erratet, cùtnnc tunc quidem efret,quando maximè fæuit ten-tatio , amp;nbsp;pet(«quutio ? En Petre, tu tuo ipfius laqueo captus es.

Ilim 'm noflrdm fententidm,licet impruäenf, iHf aJmi randuf diideiliciK difcedit:cr ita difeedit, ut idmi pror-fui affinnet,quodego dico.'t^unquam,utaudiuilli5,G' 'm dfjèrtionefZX m deßnßonibus aUaM, ego docui, totd ecclcßdm 4 ßd( dberrare^quum 'm ecckßa quoq; cantine antur fanai,Gr cleiti Dei,qui pendent à uerbo eins pif“ rißimo.Atq^ hi nùnimèßc aberrdiit, ut m erroribus re^ limqudntur.Licet iïïd eccleßd Idrudtd comutorum,rlt;tfo^ ram,un{loruin,ut funt pdp(e,cdrdindlet,epifcopi, mond chi,er mdgiRri noflri,ldmi£ ßnt,ulul£, piloß, er ono-crotdli.Tdles erdnt Eliie tempore,in regno decent tribuit fdcerdotes, leuitie, doilores,er populus,qui eif aßentie bdtur. Adco uitidrdnt Dei cultum prdUd dolt;ilrind,erida loldtrid,utidmnilfdnifupereßct. Publicè receptuserit cultui uitulorum dureorum : fdcerdotes ex alia ßirpe, qudm Leuiticd elegebdntur:interdi£lus ernt cultus d dea prafcriptusmequecuiqudmerdt tutum per crudelitdté regum,^}quot; fdcerdotum,tllum profiteri. A ttdinen feptent miUid uirorum intered fupererdnt integri,er fdnéli, qui tdmen ldtebdnt,no dgnofcebdtur d prophetd,folui D fM iffoi

PETRI M A R T Y R I S 457 ®05 nouerat. Die ^Utefo Smythtee, tjuot hodie tu ejjè pu ^'^»^Utindo extcriufadei E.ccleßteßc eSl corruptd, qui

uefiroi mifßu priuatM deteßäntur^idololatriä ima amp;num,facrdmentum ruchariüiæ mutilatum,mortuoru »iuocationem,cr dlids huiußnodi peßesiSunt procul du ^‘onulta centend gt;ttillidhofmtium,ßomnes recenfere t’°lßs,quißntinAnglid,Genndnid,Gdllid,itdlid,Scotid ^ngdrid,illyrico f:s'c. Qui tdmennoiidgnofcuntur,^ P^itUdlct Bdbylonicd eccleßd,mifere decipiens, ZT inßli ^^tfdeecptd.Hincdis,concluditur,totdm eccleßdtn non ^dre.Fateor: qudndpquidcm pij,GT de£li,Gr qui uocé

dudiunt, ueftros dbufui dcteßdntur,ucßrd uo teijdunt,Grfuperlittioni unit!erfie,qudntum pro inßr

cdrnii eis licet,udle dicunt. Neq- mordntur exter-' W eccleß£fdcicm,aut hominum inuentd ,feddd uerbi

feguÜ omnid expendunt. At uideor mihi dudire Smy cldmitantem:ßßc pergas eccleßdm nobis confli-inuißbilcm,cuinonddbis certum locum, neq^ certos

P‘gt;fipres.Reß)ondeo,nDS quidem feirehomines, quiuerè “ fonteccleßd,ejße de uerßdri in mundo, dtq^ idea npn uiue sV” ^^ßne loco:prtetered twtds habere certds,quAus inter-^lt;^(1 poßitit,ab his,quiß}iritu dei, er uerbo Budngelij '•on ducuntur.tion eß uera eccleßa ut drbitrdmini,cathe ^’'is,titulis,perßonis, er locis dUigdta ,ßed in omni loco ^ßtyideo cdtholica dicitur. Quando poteil libentißime tttiturmitiiliris,tdntùm dbeß,ut iHos contemndt ,ßdcra-gt;nntd purd,Grßmplicid maxime cupit:eudngelium de-’’Kjue dcDei uerbum nunquam non Icgit, aut audit, aut loquitur,neej- dißciplinam,Gr cenßiras,qu£ proficifcan-turexuerbo Dei,contemnit.}n quocunq; catuißi,licet zruigent eccleßam Dei eßefatemur,dc tali congregatio

gis Ecckß((m inuißbilent,qudmuisdicamusno pofßcer tosßciri,cji(i nämucreßnt ecclefiæ membra,guîuefifiè in ea uerfeiitur: not£ attamcn eius congregationis, qult;t dici potCil cccleßa,ut eas recenfuimns, ZSquot; uißbiles funt, era pijs bené dißcerni pojßint. ApoüolorumtéporepO' tuiffetuidericcclcßainuißbilis: nam templo deflitutae-rat publico,pet domos ßdelium clam conueitiebatur.ct-remonijs multis caruit,ornamentisßacerdotalibus,catbe dris,erpr£claris locis:guum tarnen eo tempore foerit « clcßa ualde nobilis, er illußris. Similiter cim Patres in Aegypto effent,uel m Chalda:a captiui,non defhtitinter illos ejße Dei eccleßa limo ßcut ßdt ßab Apo/blis clarißi-ma,ita in Hits captiuitatibusßrtafje Deo magis placuit, ^uàm m domcfiico luxu,cr apparatu. Nonne tufateris iliam conqucAum cße,quödßolus eßet reliéius, qui ue-rè crederet,zr Deum coleretiNon potuit fané id fußHu ri,mß tum publice obtinuißßnt religionis uitia,queiitad-modum hodie quoque inualuerunt. Opto itaq; tibi Smy' th£e,atqucid ex animo, utuißtationisdiuime tentpusß riöagnojcas,iamnonunusmißßtseßlElias ad arguenda papißic£ßynagog£ uitia,erßc arguenda,utßalce diiiita xat uerbi Del eametant. Quare deßnas,obßcro,ßbulis argutijs,ürophis,erßophißmatis ueritatiiam rutilanti reßflcre,aut allatrare.Sepoßtis afß'dlibus,oro te,aliquä-tiß)ercaußa!nexpendas,er redeas adßacrarumlitera-rum iudicium,quod ita uideris hadlenus abiecifße. Atq^ Deumprccare quam diligentißime,ßßrte dettibi locu pœnitenti£,quam ego cumomnibus,qui Chrisboinßi-ritußeruiunl:,ßyncerißimo corde, cranimoßaterito tibi ' cupio, Deùmquc rogo, ne te im tenebris iacere diu pa-tiatur.

DE »VOTrS ET CAELLB. 4^9 ßcutinunc de Uli'S dif^utumus, O' pr^fcrtim monafliçUj fm ci£libatiis,nulld habere fcripturarum, aut folidarum rationum firmamentd,quibus nitantur,o' aßirtionem meaüatatn fatis definderim,atqi no^lri phrcnapafic ina teologicj; Smyth£i obieila confittauerim, poßem uidcri pijs honünibiis caufeàme fufceptte, abundè ßattsficiffe. Herum quia in eins rationibus diluêdis omifi Patrum fen tentias,o' Conciliorum décréta,qu£ ifle pro fe adduxit, hac quoque parte illi uidebiturfatisfaélumfirfan »elipfe,uel eins amici clamabutit,me bonam dij^utatio-His huius partem uafrè uoluiße dißimulare. Igitur uolui ‘“nticrimintscauereinfamiamto'tnodö conflitui de Pa ^ihus,dc Concilijs,de I)ecretis,de Decretalibus, o' po-ßeemj de Scholafticis dodloribus perßiicue fcribere, ^Hi(luemecum,quiduecum illo faciant.Qjtorum ego di illt;tnoluifuperius refirre,prout ab eo paßim recitdban- Obferuate ne mihi f^pitis idem efßet rcpetendum.t^am partim i

^»ty thieo eadem alicuius ßententia Patris,bis, terue addu elinr,partim id,qttodab uno ex Patribns didlum ßiit, in

quoq- idem haberi teflAtur.Et cum eadem opera uni ‘^éq^aliis rej^onderi poßit, non comittendum putaußut ende reßionßone ledlor eßet mhißcquctcr obtudcndtcs.

nifum eß iequu,ut grauis oßanila pugna,qua pri '’’otoco efacris ßripturis dimicatu e{l,perm!ßcerctur at cbßnderetur admotis O' Pätru et conciliorti acieb.

enim quum humana fint, atque illa diuina,longé piwàfe inuicem diflant,quàm ctclumàterraiEuncor-‘liuem fcruaße uideo Augutlinum quum aduerßis Pela^ ^^■enos dißutaret.Priori eniin loco, qu£ dicenda erant ißcris Uteris probauit,et dcßndittpoflea et Patru ßentc (toproßadduxit.cyuin o'aduerfariusmeus à princi-plo fui priini lib.uidetur hue ßbi ordini pr£figere.Veru

Ut f/i impotës,m fentêtict, propofîtoci^; non mäßt:ctcnin Duo decla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dtuina tum humdndcomnufcuit.Ego tamëpri

rSdafufci- uf^itdm4duniuß:umsq-'PdtrisduthoritdMn examiMn-piuntur. ddindcceddm^pâucuLi priefdrippertcprctiumduxi.Pri-mùm quidcnt quid cduß£ßierit,cur db Apoßvlo^^* temporibus uirginitdi tdnto in honorefifcrit. Alterum^ dutem qudntum tribuendum ßt iudicio Pdtrum.^t de pri cri qud:Rione,Cur tdnto in pretio uirginitds ßerit,\cäiir-fd und efß: potcß, quod Chrißus dixerit,cßßc quosdd E» nuchos,quiße cdßret propter regnum c^lorum.Et in cd fententidm,perinultd Pdulus hdbet m r.cdp.prior.epiß-dd Cor.Htecfdnè Pdtres femper hdbueriit in ore.Scd«f cogitdre oportuit,quemddmodunt ejjent inteüigédd. Prf«/. Iduddt quidem uirginitdtem,et cdlibdtu: feddddit cdutiones,ex quibus inteÜigi poßit,quidßenferit.PdtreS^ dute uerbd quidem dccipiunt,fed cdutiones^c^tcperäine tum non ddmittu nt. üdm Pdulus (ut de iüo prius dicdin) prudentißimecdutißimeq-ßcripßt. Bonum eil, inqidb homini mulierem nondttingere:fed dddit exceptionein, Attdinen dd uitdnddm ß:ortdtionan,quißq- ßidin habedt, et quaq; fuum.Poiled coniugibui ßtddit,ut ordtionii cM fd dd tempus ßecubent,interim tdmen ddiunilo tcntperit~ mento. Rurßm dd illud ipfum conuenite, ne tentet uoi fdtdnds propter intemperdntidm ueilrdm. Ait prdtered, uelim omnes elße,utego ßumttemperdt tdmen fermonein: Qjiißque donum ßtum hdbet d Deo,dliusßc,dlniSdii-temßc.Porro uirginibus cruiduifinquit,dicobonunt ea,ßßc permdn/crint: fed ßitim dddit edutionein: Qui non continent, nubdnt : Et melius eit nube-re,qudm uri : Solutus es dbuxore, noliqudrereu-xorem . SubijcittSi nupferit uirgo,nonpeccduit. Poftronö, 'Vciiffn^ inquit,uos eße ßne fbUicitudine: fed di'

DE VOTIS ET CAELIB. 4lt;J1 fed adhibet rurfw cautionem : Nolo uobisjdquetim inif~ eere. Si Patres has cautiones urfißent, non ita incitajfent homines ad CiClibatu. Chriilns etiai» cùtn dixijjit effè qui fe ca^rarcnt quô latins propagarent regnum ctelorum ; ^“timadditexceptionein : Non omnescapiunt ucrbum hoc,quaft diceret, id non omnibus coucnire. Si Patres ita flsiffènt loquuti, teitiperamenta orationts no reticuif-ftnt, nunquam fecuta fuißöt ea mala in cælibatu qu£ noi xidinus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Altera eau fa c^,cur tantü datum fit caliba

^‘ti, quad iUo tempore omnibus in lacis graues er ant per fecutiones.Chri^Hanierantplcrüq; mfitga cj- ocinKroi quodammodojornnibusq; bonis euertebantur Minus au^ Im molefin ek in perfecutione,ft quis folus figiat,quant f (ogaturfoUicitus ejfe de uxore GT liberis.

Tiertia caufa eft, quia illis temporibus ChriRiana reli-^‘0 graui labor abat infanùa. Cùm enim horis anteluca-”i^et in tenebris metu principum ad hymnos or fynaxes eonuenirent,populus coepit fufticari iHos uti inter fe pro tnifcuo concubitu amp;nbsp;nefaria libidine,ut autor eft iuftinus Martyr in i. Apologia. Atq; dehac infamia ueteres mul ^tradiderunt. tmoïuüinusait,iuuenemquendam Ale-^itndrinu huius fuftiitionis delenda caufa egiffe cum chi-turgo^ut ab eo lecaretuntllc reff ondit,non licere fine ar hitrio magiftratus aut prafidis. At iUe noluit.Uoc autem fècit iuuenis, ut populus intelligeret, Chriftianos quiduis potiuscogitarequàmlibidines. Atq; eagratia magnum numerum alcbantuirginum ex c^libum.

Ctuarta caufa eil, quia bona pars eoritm qui accefft. tunt ad ChriRum, erat ethnicorum. At illi maxime fem-pcr fitfficiebant uirginitatem ex edibatum. Pontiftcent enim Kiaximum oportuit unius uxoris maritum e^e, 'êlamitiicam 'Vniuiram.Sacerdos Cereris abdicabat fe cott

PETRI M A R T Y R I S iugio, fed amice e^affcntienteconiuge,ita utabüinC' retprorfusabomniuirilicontallu ufque adofculumji' tiorum.ïii Digejl-de DonationibMinter uirim cruxo-rem. Lfge Vitricui : Facile diuertimus ,fi facerdotiiM interueniat. Qjiit nefeitapud Romanos in honore fuiffi Veftales uirgines, zs- uirgines lunonis Achaicf,cr Du-n£Scythic£,(;XAppollinisPythij Hlt;ec habet Tertul-lianus m libro dePrieferiptione contra ha;reticos,de Mo-nogdzBMjCTMï adhortatione ad tJionogamiam,^ Hiero nymus ad Gerontiam. Sed addit hieropha/itam Atheniê-pum euirari folitum,ut [acerdotes etiamCybeles. ll£co-mniaànuüo ix mplo diuinarum legum profeüafunt. aihilenimeühuiufmodiin facris Uteris 'Veteris Tejli-menti. Prant autemh£c omnia in ufu apud Bthnicosey ab iKs traduila funtad Chriflianos.

Ciupdadalterum attinetde Patrum iudicio, ijuonii aduerlarij noflri, nbsp;nbsp;in hac caufa, çy in alijs controuer-

sijs,femperprouocare folent ad eos:pronuntio^hi non uideri hominis elj'e Chrilliani,adhominH indicia prouo-h feriptu- c4rf à feripturis DeUlioc enim efl iniuriam facere j^iri-ris non eft tuifanilo.'tiamfidesejlexauditu.auditusautëexuerbo, prouocan-^ \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r _ nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Suraadpa- Dei,nonexPatribus. EtadCorinthios,vtfides,inlt;iutt, tres, «f/îrd pt,non ex fapientia hominu,(ed ex uirtute D«. Et adTimotheum, Omnis, inlt;iuit,f'cripturadiuinitus in ptirata utiles efl ad docendu,ad refèllendum, ad increpa-tionem,Gr ad inflitutionem,qu£ eft in iujhtia, ut integer ftt homo Dei nbsp;nbsp;ad omne opus bonu inftrudus. Hiec uer

banotandafunt diligenter. Quatuor enim funtindodri naEccleftaftica neceftariatut doceamusuera:utreft’ll4-mnsfal/a: ut injtituamus ad uirtutes: ut arguamus uitia, Atcf^htec omnia petendafunt è facris literis. Etutiftadi-eamapertius, quict^uidjttinifter agit adpopulumftd uel addoginata

DB VOTIS ET CAELIB. 463 td dogmatit pertinet, uel ad mores. Et dogmata, uel ue~ fa docenda funt,uelfalfa rcfiUendatmores autem uel boni nilituendifunt,uel mail corrigendi. Ua pcrjèdlus erit bomo Dei, ut nihil ei deßt uel ad dogmata, uel ad mores. Eft etiam locus alius in eodë capite:Literas facras didtci-fiftex (juib. habere potes falutem.El£c perjßictie docent, non ejje prouocandu à fcripturis ad Patres, id enim eßet f^ouocareàcertis admcërta,àclarisad ohfcura,aßr-

ad infirma. Patres enim,(iuäuis erant fapictes ztr do~ ^fiot multa uiderüt,tdmë homines erat,et errarepotue-^nt.Etillud potißimZlfieflandü eß,Patres non seperco-ÿ'nere inter fe,e^interdu ne unu c^uide ipfum conuenire fieit.Sed htc aducrßarif rejfiodct : At audiëdifunt cü om-ntsinterße cofentiitt.Idosautdicimus,non idcireo audi-^ndoseßc^ inter ße coßentiant,ßed quad coßentiät cu uer bo Dei:ut did poßit illis,quod didü eß Samaritanie muli ^:lä no credimus propter fiermonë tuu,ßed quia ipfi ui-dinus. Ela etfi omnes inler ße Patres coßenßerint, tamë no ficionushäciniuriä ßiirituißando, utiüismagiscreda-^ns,quä uerbo Dci.lmo patres ipfi nunquä ita fibi credi *‘oluerutidß;ßriptisßuis tcßitißunt,noließe eu honorëß bißed tantuCanonicisßcripturis tribui.Qjiare qui àßcri-pturis prouocat adPatres,prouocat ad Pa tres contra Pa

IdAugußinusmultis m lociscofirmauit:Vt, cuobie Auguß. dins eßet Cyprianus de Baptißmo h£reticoru,rcßfiondit fino habere Cypriani Eptßolas pro Canonicis ßcripturis fidiÜudßetantu tribuereuerbo Dei.Et ßaquot;pe reprehëdit fos.qßcriptisßuis plus £quo cocedcbant. Etcu Hierony.

‘haßet tres'aut quatuor Patres de reprehëfione Petri, re ßgt;5ditßequoq; poßecitarc Patres,ßed malle prouocare ndßacrasliteras.BaßUusin Nloralib.suma so.ca. it. ait: Si onine quod non eß ex fide, peccatii eß, fides autem eß

tx auditUyäuditM autem per uerbum Dei,ergo ijuie^K'^ non eR ex uerbo Dei,peccatu eil. crin oratione Deco/t fißione ßdei:Ldpfui,mquit,ejl i fide,cr crimen maxim^ fuperbiie,uel 4 fcripto rfcrderc, uel non fcriptum adnut' tere.Et addit prob4tionem:Qui4 olies melt;e uocem nielt;^ audiut. Nec ailringimur,inquit,ut alios audiuinus,!)“^''^ paHorem.Vt^ magis etiam confirmaret fententi4ni,ii^‘' duxit locum ad Gal4t4s:Teilamentum hominis nemo mit tat,dut fuperordinat.Quodft hominis teildmèto,itgt;q‘f‘^gt; tantus defertur honos, quanto maior defirendus ejl te^'^ tnento DeiiEt in expo/ttione fymboli, qu^ afcrihititr Cy priano,poil recitationem Canonicarum fcripturdtf*-his,inquit,colliguntur,qua;cunq; funt ad falutcnt rid Et cotttra Aquariçisfemper prouocat 4 confuetusi' ne ad facras Uter4S,crdd ea qud Chriflus ip/egeßit.Et m epifiold ad Eompeium multa habet in candem fententid^ Hieronymtis etiam in Hieremiam cap. 9. Maiorcs,inquit, non funt imitandi quoad errores:fed fides petenda eH èfi cris literis.Chryfojl.ad Hebroos cap.7. Sicut quireguM tr4dunt,non habentopus ut tradant mille uerfus,fed pan cd quddam, unde rcliqua inteUigantur, ita fi nos teneremus tantum literasdiuinas, non tantiimnon laberentur ipfi,fed etid alios lapfos reuocaremus, idq; probat ex eo, qubd Chriftus dixit, Scrutdnüni fcriptur4s,in quibuspu-tattseffèuitam æternâ. c^:Erratis nefcientesfcripturaf. Et citât locum Pauli: Qudcunqi fcripta funt, ad noflrant dpi^mam fcripta funt, utper patientiam cr confolatio-non fcripturarum fitetn habcamus. Poftremó adducit ea locd omnid qute 4 me citata funt paulo ante. Et in oratione de profiâu Euangelij,in iÜum locum Pauli ad Philip. Siue per occdfionë,fiue per inuidiam etc. Si hdc uerba,in quit,teneretis, po^ctis hdreticis occurrere. Scd in epiß.

f«Abraham rej})3det, Hiofen habent,cr prophetat.HÎc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ijj;;

fcripturù, quàm fi quK refurgat ex mortuK:et addit, ”0» tantùm uerbo Dei mastii credendum efjè, quant ho~ ^ibui mortuis,Jed etiam magii quàm angelii : ut ?au~ monuit’.'Etià ft angelui de c£lo docuerit uos aliud EuS ielium,quàm quad nas docuimus,anathanaßt. Ad h^c^ eil Eccleßat libertatem fuam eripiendam no e/fe»

At Ecclefta femper iudicauitper uerbum CTfßiritum.Sic etiam nue earn lt;equit eü libéré iudicare.Qiùd enim l^^eruntäntiquißimi'iüi fcriptores,cùm nuüi adhueeßet ^«trestSi tumEcclefia iudicabat ex uerbo cr fßiritu, cur ’’Wc quoq^ ita non po teil iudicareiNâ Patres iuuare cer ^e uotebant Eccleßtam, non earn libertate fua priuare. Sei ßlentdiccre, Apoflolorum temporibus infantiam tantS ßi/ß Ecclcßtie; earn autem poileà magis magisq; promo-'«jj'e.liec non reßUendafid ridenda funt,ytinä en'm na liceret ad iSorum apoilolicorum,dico, temporum pe ^esinfimos accedere. Verum,ßteriteaEcclefi£ infantia nultis. At ß illi tum promouere potuerut Eccleßa uer ^0 zrßiiritu, cur non etiam nos nunc poffumui earn eo-^eni pailo promouere {Multa enim femper funt in Eccle ß« qua uel milaurari,uel toUi debeant,iudicando perfpi titum diu'mof literaa ea, qu£ Patres conßituerunt,uel iHis confentiendo,uel ab eis difjentiendo,prout in adultio fe atate iam ßimus Eccleß£,quäm iUi ßterint.Sed ißi qua ^io aflimant PatresiSi lt;etate,nos etiam aliquando fittu gt;^ifiimus Patres: os' fcholailici iUi qui fiteruntante quin-ientos autßxcentos annos, nunc erunt Patres : çy ita Petrum nuSus unquä erit certus numerus. At dicunt,fcri-pturaa obfeuras effe, eoq; opus eße Patribus mterpretib.

Sed Patres ^uoq- obfcuri erattatq^ idcirco opus erat Aïlt;f-gißro fmtentiarü. CùmauteinMdgiiieripjèobfcurusui da-etur,opus eratmßnitii propècomentar:js.Atc^bine natte fuut complurcs feilte opmionib. inter fe difidentes, ut alif Scotiße,alij 'rboritiil£,tilii Occt(inille,alij dlif na ntiiiibus dicerentur. Nr^ «ere negari potesl/epèerraf Patres con fePatrcs.Cypridnuserrd-tsitde^aptifmohiereUcarttiVef d^no^cVeï- delAonogiimidt^'y^dUter.Conciliaetiamfe-rant. amp;in- pè erraueru!it,utfuprdplurib.docuiinus.Traditiont5po terfe quan ftremo intcrdu errant,O'inter fepugndt. Ephefna tra^ ‘^nant'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^bri^iianipafcha celebrarent decimaefnartd

LuiiacumIudei'S,edmó/;ddloanneinEudngelilldCt'dpa ilolïi refèrcbant. Contra Romana trdditiofùit,ut ne Chri fliani celebrarent pafcha nif poil decimamquartam Lk-* nam, ne uiderenturciem tudeis conuenire. Atejue huiut traditionis autores faciunt Petrum O’ Paulin». Vtracjite f ft ApoHobca : tarnen utraque probari non poteft. Ipfr «erô Panormitanus de EleîlionibiM, cap. Signifieafii, Magis, dit credendum idiot£,ffcriptura/s afferat, ciuant Pdpe O' toti Concilia ,f{dbfque fcripturis dgant. Homa Canoniftd, qudmuis in alijs multisfepè errduerit, tarnen hoc uidere p otuit. Paulus ait,quum aliquis prophetdt,fe-deant c£teri,O' iudicent. Prffr« quum interpretaturfri ptura, nonne prophetantt Nos ergo quaft federe oportet,o' de iHoru diiiis iudicare. Sed tum faltem,inquuint. Patres probandi funt, quando omnes inter fe cofentiunt. Pnà ne tum quidem femper.Nam Ephefini Concilij ^.con fenfum fuiiulit confenfus Concilij Chalcedonenfis. ln[y-nodo Conildnimopolitana, fub Leone imperatore erat confenfus de imaginibus toUendis. Sed ille confenfus inß nodo Nicena i.fub ïrenealio confenfu fublatus efito'd^'^ ipfe confenfus pofteà etiam fublatus confenfu Germanica fubGt-

DE VOTIÎ ET CAEDiB» 4^7 fub Carola Magna. Sed addam probationë per induiho-itemnonfempfr efjèie fcripturisiudicandumex Patri-bui:fed Patres potins ipibs iudicandos effe ex fcripturis. fdij Patres dicunt iuilificationem eße exfide,non ex ope ribus : alij ad iuRificationem multuin tribuunt operibus, Ciuishanccontrouerfiam difceptabiti Verbum Dei.Pau bn ad P.omanos aif-Ae^iimamns hominem iuflificarifine operibus legis.tüec dici pote^,Paulum eo loco tantii age tcdt c£remomjs.Agit enim deea lege,({U£ oilendit pec-

c/Uieq; iram opcratur:amp;' addit nos iuilißcarigra attingit decalogum : Concupifcentiamjnquit,non ^ognoui, nif] Lex diceret,non cbncupifces.Pctrus repre-benfus e^ à Paulo, cfuàd fimulafjèt, cr fe àmenfa fubdu-^ßet.püclitigatUieronymuscum Auguftino. Hierony-’’“‘f Petrum cam Paulo ait ßcegiß'e,quafi decompofîto ^^(a fiiißetgeSla,utexreprchenfio!icPetri,ïud!ei qui *ierant,rem omnem melius inteUigerent, Augußinus no poteUßmulationem aut mendacium admittere in fcriptu

hic erit iudexi Verbum Piei. Paulus ad Galatas^ ^W,inquit,reprehendendus,ßuc rcprehcnfus,quia non pede ambulauit ad ueritatem Puangelij. In hatc uer ba,Tu es Petrus, cy juper hanc petram tedificabo Eccle-ßow mcam,alij intelligunt,fuper petra, id eil:,ßuper Chri

fuperfidem zy confißionemPetri : alijautent fiperPetrumipßim. QuishanclitetniudicabitlVerbum i^ei.Paulus ait, Pundamentum aliud nemopoteß pone~^ ’'^,t!ißquodpoßtumeil,Iefus Chrißius.ScCpemortui in f^ipturis appeOantur dormientes. Id alijad corpus re-ßruntjulif ad animum.Quis hic erit iudexilVerbum Dei. ^briftus dicit latroni :Hodie mecu cris in paradifotet Pait blt;sait,Cupio dißölui,eteffecu Cbrißo. Daniel cofitetur fnata fra. loco Origenes ait, eumfuiimere non

4^S PETRI MARTYRIS fuamperfonÜ/edaliorum. AuguüinushunclocÜ citât cotra Pelagianot, ut doceat,netninem cffi miiocêté-Quii iHa iudicabitiVcrbum D«. Paulus ait: Omnes cauerunt,cregent gloria Dei.cr loanttfs: Si dixmmtit, quod peccatii non habeniui,nofipfos dedpimtK,^^ ueri-tof in nabis non efl.Paulus ail: Ciuis Itberabit me de cor-pore hoc morti obnoxioiïd Ambro/ius ZSquot; Auguit. in‘tr pretantur de Paulo regenerato. Alij de alijs non regetU' ratis diiüu putant,nec poffe conuenire inPaulu.Quif fententias iudicabit,nifi ucrbum DeiiScribitur eodein loco, Niente feruio legi D«, At non regenerati mente non feruiunt legi Dei .cr âddit :J:^on quod uolo bonum, boc ago : at non regenerati non poffunt ucüe bonum .CT dif.Gratia Dei per lefum Chriflu dominum noilru. t^on rii hominis non regenerati agere Deo gratias. müeM-ri]‘ putabant Chriftum rediturïi in terras, nbsp;nbsp;inter homi

nes regnaturum mille annos: çy in haefententiafuit P-lt;-pias,Lalt;ilantitis, Apollinarius,irenicus, luflinus,CXlt;tlij‘ Eoî Hieronymus nafo fiiffgt;endit,ey appellat fabulain I«-daicam, Hanc controuerßam facile dirimit uerbuin D«-PaulusaittRegnurnDeinone^ efea^potus .cr^bri-flus ait: Regnum meum non eil de hoc mundo .Gquot;, in te-gno patris mei neq; nubent, neq; matrimonia cotrakent.

B. J. Cgt;prw«i G“ Auguft.temporibus Euchariilia tradebatur infantibus:id hodie non fit, Vtrum autem melius fiat,lier hum Dei iudicabit. Paulus ait iProbet feipfum homo, G ficdepaneiilo edat,^quot; de calice bibat. At infantesfe pro bare no pofiùnt. Multa pofifim praitereà commonorare, in quibus Patres inter fe diffentiunt, ubi neceffefit, indicium referre ad ucrbum Dei. Ç^Mpropter uideat Smy-thatus meus, q prudenter feribere potuerit:ad korugno-tnonem Gquot; amufiim fenfum Riblioru exigamusfacrofan-

DE VOTIS ET CAELIB, 4lt;?9 {{orugt;n:horu in edijjèrendis facrii uolunùnib. tudiciü fe~ demur.Sed uduerfurij noâri, dum ßc Patres obtrudut,ni hil (juterunt aliud q ut doininenturfidei noSlrte. Id autent Paulus noluit:!:iolutnus,in(fuit,dominari uobisnomineß dcùhoc eß fo nonune, quôdfidem uos docemustnolumus iominari uobis auferendo ueib'os fubflantias. a^re Pa très ob id,(juc)dßdem in Pccleßa docuerunt,ßc donünari p4r non ed,ut lt;]uiclt;juid dixerint, aut ßerif)forint, non li-mt contra [entire, id enêm non donünari ejjèt,fed tyran nidem exercere. Augufiinusad Crefconiumgrâmatictvin lib.i.Nos,induit, nuüam Cypriano facimus iniuriâ, cùtn üusquaslibetliterofà Canonica diuinarumßripturarit ^utoritatediRinguimus. Neg,- fn/wßnecaufa tant falu~ f’ti uigilantia Canon Pccleßaßicus conßitutus e^b,ad que ^irtiprophetarum cfapo^olorülibripertmeant, quos omn'mo iudicare no audeamus,cr fecundum quos de cie^ terts Uteris uelßdelium, uel inßdeUum libéré iudicetnus. l^Cbdantinus 'm fynodo l^icena hortatuseß epifcopos, M décideront oinnes controuerßas fxferipturis Canonic '^i^ipropheticis er apoiiolicis,cr aiycoinjßiratis,ut quot;Pbeodoretus in fua hißoria teßatur. Pt Augußinus con~ traPauüum Manichioumlibro ly. «p. s-Scriptura, in-^‘lt;it, tanquam in fede quadamfublimiter conßituta eil, euiferuiat omnis ßdelis er pius 'mteUeäus.lbi ß quid ue~ Ixt abfurdum mouerit, non licet dicere, autor huius libri xon tenuit ueritatem : fed aut codex mendo fus eß,aut in-terpres errauit, aut tu non inteHigis. In opufeulis autent pofler!oru,qult;e libris‘mnumerabilib.cotinentur,fod nul

tnodo illi facratißima; Canonicaru feripturaru excellentie coaquantur, etiam 'm quibufeunq^ eoru muenitur eadem ueritas,longi tarne eß impar autoritas.Itaqi in eis (i ^uaßrti proptereà dÿônare putâtur 4 uero, quia no,

ut diéla funt,inteüigutur, tarnen Uberwm habet ibi leüor auditórue iudiciu,Mo uel approbet, cjuod plaeutrit : nel improbet, quad offenderit.'C^ cnéla eiufmodi nifi nel eer ta ratione, uel ex iüa canonica autoritate dcfindantur,ut demÖ^lreturtfiue omnino ita e]Je,ßue fieri potuifiè,^nod uel dilfiutatum ibi eft, uel narratu,fi cui dijfilieuerit, aut cedcre noluerit,non reprehenditur.'E.t ad Hieronymufit in epijiola i^.Hancmgenuam debeo fin-uitutem fcriptu-ris diumis,(iua eas folas ita fe^uar,ut cofcriptores earuiit nihil omino in eis erraffe, nihil faüacitcr pofuijfe,non dn bitem.üulla autem antiquitas-aut dignitas peffoute tanta e/l,ut pofiit præfcribci-e ucrbo Dei. Siue nos ipfi,inqnit, Paul, fiue angelus de cælo prlt;edicauerit uobis aliud^an gelium,q nos prtedicauimus, anathema fit. Ataduerfarij noflri femper clamât,annos cr tempora er fiandlitatëP.lt; trwM.Sed h£c omnia nullu momentu habere debent contra uerbum Dei. Cbriëlus nbsp;nbsp;apo^oli nunquain citabant

Rabbinos er Patres, quamuis multi effent doëlifiiini : fed omniadocebantè legeerprophetis.Hicron.(«Pfaun^^ lib.is.cap.Sf.Vt nequaö fiflinent abfq^ ratione credere, fed imitentur t^athanael,quidomini uoce laudatus efl:Ee ce uerè tfraelita in quo dolus no eft: qui Chritiu autorita te fcripturarii quiercbat, er de prophetis cupiebat agno feere dicensidc Nazareth potell aliquid bonieffelZTtamp;^ fen[us : Quomodo mihi MefiiÙ adducitis de Galil£a,ô’i Nazareth, que ego de Rethlec luda fcio effe pr^emiffuin I Apofloli igitur er apofiolici uiri ita filiosgenerabut,ut de feripturis fanélis inkruant. idê fuper i^.cap.Mattb.in iUd uerba : Ef uenietfuper uos omnisfanguis qui effiujut efl à fanguine Abel iuüiufij; ad fanguiné Zacharia-Aglt;^ de loco cotrouerfo,quifiiâ iHe Zachariasfùerit occifus^ Jertcmplü eraltare:erinlirtilloruftntentiä,^gt;*l^^

DE VOTIS ET CAELIB» 471 flH« fùijjè putrem 1oan.B(iptiihe,gui fùerit occifu(,quài Chri/lumannuntiajjit. Qjia de re itd inc}utt:Hoc quia de fcripturii no habet autoritatë,eadem facilitate contemni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

tur,qua probatur. Et his uerbis occulté perlîringit Bafi-liiim,quierat 'mea fententia.ïta ir.cap.AÜ. cùm PauliK itpud Theffalonicenfes priedicajfet ChriHu, illi no ilatiftt habueruntfidein eins uerbitjfed cofuluerunt fcripturat^ ^nitafe res haberet. EtadCorinth.cùm dixiffet ; Eunda^ tnentum aliud nemo poteß ponere, niß quod poßtum eâ lefusChrißus,addidit, alios fupei-xdißcare,fed no omnes «urea^argentea, aut lapides pretiofos,fed alios fœnu, »liosßipulain.Cionlego Augußinumlib.;. Dedoélrina Cbrißiana plurtbits locis,ubi agit de interpretationeß ri pturarît, uideo eum nunq Icitorem remittere ad Patres.

^i quidyinquit, occurrat in fcripturis obfcurü et difficile, id confer cum alio loco fcripturaru uel apertiore, uel ß-ttùli. Tumß fx uno loco plures fentetitc poßunt clici, lÜä ^agis amplcéîcre,que magis uidebitur £dißcare. Tertio fite,inquit,ut Unguis inürudus accédas ad interpretatio »em fcripturaru. Eit enim fepè, ut quod in uno idiomate Ito mtelUgisßnteüigas ex altero.QMtto ne pigcat conßf lere uarios interprétés: na quod unus reddidit obfeurius, id alius fepè expreßit planius. Quinto cbßderande funt diligenter onines circuflantite. Sexto uidendum eß, quid anteceffierit,quid fequatur. Sed in primis,inquit,nunquâ oculos dimoueasà fcopo fcriptoris. Hac ratione cfuia piitauil Augullinus facillimè ad fenfum et intelligentiain fcripturarupoffeperuentrL Quanq nihilimpedio, quin iuucnes confuicre etiâ poßint uiros doèliores,et interpre tes.noc tarnen meminerintteos quicîiq; ßnt,et quantüuit doéifnon poße pr^eferibere cotra apertu uerbu Dei.E^ pulcherrima cpillola Cypriani ad Cteciliu lib,2.. epiß.f,

N on ciirctndu eft,mquit,ciuid bie aut iüc fenferit,fed clitid Cbri{dii{ frcerit er docuerit.Agebaturco loco contra A-quartos,qui 'm cclebrutione cœnæ dontinic£ aqua utehä-turpro iiino.EosCyfiriMits reprehèdit,q, facerent cotra uerbu Dei, Hodie Papi/lie non quidêaqua ututur pro Ul no,fed lacérant nbsp;nbsp;mutilât facramcntu,^^ alteram parti

populo eripiüt: neq; cogitât 'interim quid Chrifttis docue rit autfccerit, fed tantü quid aliquot homines contra tier bum Domini decreuer'mt. It a prifeis illis ïudaoru tempo ribus,cu omnia expcderëtur ad feripturas,omnia erâtft na cr mtegra, Cum aut cotrouerß£ reuocarcturad Rab b'mos,qui fedebât 'm cathedra Moft,omnia erât uitiata et corrupta. Éoéj; pharifei reprehëft funt à Chri^lo, q, ptO' pter traditiones fuas uiolarët mandata Dei. Ad htCcquH aliud qu£ritur,q ut animus poßitacquiefcerelAcquiefee re autë animus no potent niß in uerbo Dei, Sed uerbuw Dei,mquiunt, obfeuru eü. Eßo ; nbsp;nbsp;Patres ctiâ fepèfuri

obfcuri. Quapropierfemper uacillët oportet animo G“ c5fcientia,qui ancorâ ifläßbi aujèrut. Hune ordinë ethni ci quoq;fcriptores fecutifunt. A notiorib. enm,mqtii«b proficifeendu eil adignotiora. Qu£autëad rcligionëat tinent'ßde tantu nota funt,no fenfu. Atfidei feriptura no^ tiorcs funt q Patres. Pides enim eß ex auditu,autàus aute ex uerbo Dei,no ex uerbo Patru. Sed 'm primis animad' uertendu eil,quod habet Paulus in priori ad Corint.Spi' ritualibus,inquit,ßgt;iritualia coparantes. Piâ animalis ho mo nô percipit ea qute funtJfiritus Dei. Paciëda eßer^o coUatio, utffiritus naßerffiritualib.confirmetur. QJiii autem tam eßßiirituale, q diuin£ liter£ i Proß{l£ enbo sut immediate,ut ita dicâ,àßgt;iritu Dei. Sed Patres quoq;t aiunt,funtß}irituales. f'ateor:erât enim ßdeles cz recette ratiiSed quoerant ffiritualesl Certèno quatenus eratP^ tres,fed

DE VOTIS ET CAELIB. 475 ^(^!,fedquatenuserStChnüidni. Uocautcomunecß ^nib.fidelibtK. Et ut fitermt Patresßgt;üales:n5 tarnen ita P^'orfui eràt ßuales, ut nihil haberet carnis, aut afji£t:it ^KWditi: no enim femper aut loquebàtur,aut fcribcbant^ ‘lt;‘(t fenticbät exßiritu. Pugnant etia interdu inter fe:ita ^ofaeiunt facrtc liter£.Addo,in Chrifto no eß maßultis^ ^^qifcemina,neq-ßruus, neq; Uber,fed tantu noua crea-^Ufa.SpiritiK enim Dci no aütgatur perfonts,ut in hocßt S'föd fit rex:in illo,qu(gt;d fit fubditiK:eß en'm comunis 0-^nibus. Habet Paterßiiritu Dei ,fednoeo nomine, 1^fit P^ter-.habet iuuenisJpiritiiCei,no tarnen idcirco q, fit in ’‘^itis.Auguß.cotra Donatiß.lib,i,cap.3.Qu,is nefcit fan fcripturä Canonica tarn ueteris q noui TeSiamenti, ^^tis fuis terminis cotineri, eamq; oinnib. poslerioribus ^pifcoporiï Uteris ita praiponi, ut de iUa cmnino dubita-Uetdifeeptari no pofiittPpifcoporuautliteras qiitepoß ^ofirmatum Canonê, uel fcriptie funt, uel fcribuntur, zr poquot;fcrmonèßrte fapientiorë cuiuslibet in ea re peritio-tis,zrper alioru epifcoporumgrauiorëautoritatë, do-^iorumq; prudentta, CT per cocilia feimus debere repre bendi,fi} quid in eisßrte à ueritate deuiatu eß.Et ipfa con silia qu£ per fingulas rcgiones,uel prouincias fiunt,ple-^artoru cbciltorum autoritate qutefiunt ex uniuerfo orbe Chrißano,fine uUis ambagib. cedere : ipfaq^ plenaria ßpe priora poßeriorib.emendari,cu aliquo experimeto teru apei'itur quod claufum crat,cr cognofeitur quod la iebat.Et cotra Maximinu Arrianum epife. Nunc,inquit, »ec ego Nicenu, nec tu Arimincnfc debes tanq prædica-turus profirre conciliii. Nec ego huius autoritate,nec tit illius detineris.Scripturaru autoritatib. non quorucunq-proprijs,fed utrifqi comunibus te^ibus pugnemusnit res cum re,cdufa cum cdufa,ratio cu ratione coneertet.Et dt

Bono Viduitatii.Qjiid ego amplius te doceam,qua tjuoi tipud Apo/hlum legimuf i fanâa enim fcriptura noftrie doârinieregulitmfigit,neaudeamwfaperep}u[qudmo-porttat j'dpere:fed fapiamU'!, ut ipfe ait, ad temperatt-tiam,ßcut unicuiq; dominus partitus eitmenfuram ßdei. Sed obiiciut nobis, Paulum in Epi/hla ad Timotheum ap pellare Eccleßam columnam Veritatis. Fdffor : eR quu dem columna Veritatistfed non femper : Verum tjuando nititur uerbo Dei. Et Eccleßa dicitur à Græca uoce KixKà^xt : exeitatur autem er euocatur uerbo Dei : G“ ^uä diu ex eo agit, tarn diu eß columna Veritatis. Quid, ergo abijcrnusPatresmihilrninus. Sedminuimusßuper fiittonem multorumde authoritate Patrum, ^uiiüorufU uerba eo loco et numero habent,guoß eßent uerba D«. Ululta Uli guidem fcripferunt,çy inuenerÜt, qu^nos for taßfenuncjuammuenifßemus. Non tarnen ita omnia feri-pferunt,guin oporteat nos iudicare atc^ expendere (luid feripferint. in iudicando autem de rebus obfeuris duo no-- bisproponenda funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quorumalteruminteT'

num cß, hoc eü ffiritustalterum externum, hoc eftuer-bum Dei.Tum ßadh'fc Patrum etiam authoritas dcceffe rit, ualebit plurimùm. Sic 'm caußs ciuilibus oratores, « tarn conßrmata, addunt argumeta alia à iudicatis,e.tqttr interdum plurimùm habentponderis.Iudex tarnen fecun dum ea non pronuntiat. Legibus enim uiuitur, utinijuit Demoßhencs, non excmplis.Hinc inteVigitur illudAU' guüini contra epißvlam Fundamenti.Non credereinfm-quit,Ettangelio,niß me authoritas Eccleß^e commoueret. Hicfemirißce ia^ant aduerfarij,cs“clamant,mdiore^ eßeauthoritatem Eccleßte,qudmuerbi Dei. Et proß-runt regulam dialedlicam : propter quod unumquodque eit talc, iUud ipßum efl magis tale.Sed propter Ecclefu/i^

DE VO TIS ET CAELIB. 475 ' fft^uiunt,cretiimus Euangclio'.crgo multo mägis creden-^UiKe/i Ecclefiit. Excutidmus lUäm regHlam,Gruidc4-‘ nm quantum pro illis faciat. Pr£ceptor in caufa /ùit, ut ^(Tgilius effet poeta : ergo praeeptoriBefiât magii poe itiquamyergUius. Propter uinumaliquiieftebrius aut fiiriofui : ergo uinum ipfum magis eft cbrium aut fimo-fum.Curiffi,non fequunturiQuia 'm caußs efficicntibut régula non tenet, nißßt er tota caußa, er proxima, nonreinota,dut'mflrumentdlK.Eccleßa autem non eft to t‘i caufa,cur credamus Euangeliotaccedit etiam ffiritm, fne quo nunquä creditnui.Conferuantur quidem feriptu flt;e'mEccleftd:er'db epifcopo dutmdgiftrdtu coferuantur tejkmentdffed ed nee epiftopuf nec magiftrdtm mutare poteft. Etotarius dut tabellio feribit däd er contradut, Cr'mterdum feriptd apud fe retinet. tÇlon tarnen maior ft des habetur notdrio,quàm te/htori, aut contrahentibud. Sed diccre folent:h£retici non credunt feripturis. Atqui id ipforumftt uitio non ftripturaru.Et ludæi obftinati ne tibrifto quidem credere uoluerunt,dutApoftDlis.ld autë ipßsuitio uerti debuit,non Chnftv, nec Apo/hlis. duid quod ne Eccleft^ quids uolut crederei Nam poft Nicenä fynodum Ariani etplures erat, et pertinatiores,quàm un quam ftiir ant antea.Sed qui EccleßäftAtuunt fupra fcri~ pturjf,eant ipft ad Turcos,ut Eccleß£ duthoritate ac nomine eos mducat infidcm.Cypridnus de ßnguldritatc cle ricoru habet locum pulcberrimu. Si totum, inquit, quod gerimusadhoc tantümodo gerimus,ut domino placea-mus, profedo hoc folu erit iuüit, quiequid uoluerit, er iujferit,et probaucritDominus,cui placcregeftimus. Ni ctt p.r«t no poßmtofemetipßsfcire,quidfuisdominis pla ceat,niß dominoru fcquantur imperia, er utiq; homines hominufnniliu ßbi non ualeant utilitates agnofeere, niß

47lt;$ PETRI MARTYRIÎ\ ticce[)mnt,(]uod obfcruêt, multà ntdgis mortales nelciut immortalis Dei iuftitùtm comprehendere, niß ipfe tùrum fuarum dignçtur iudicid detnonRrare. Qtiäinob^ rem iüi gui ßigiunt fcripturof, ey colunt Patres,mihino uidcntur theologi did pofjc,fedpatrologi. Nojdutniidi cemui,guod guidam ohm ethnicuf re)ßondit,non curäre ße minutai Mos Geos, modo louan hdberet propitiu ; id nos no tantifacimus Patru fentetids modo fcripturie 4 no In templis bis fdddnt. Quamobremuidemusolim laudabilemßißb non funt le conßtetudmem, ne guid legeretur 'm Pcceßd prêterfcri-pdtrds Cdnonicds: idg; condlio Cdrthdginenß tertio de--Canonî^^. lt;^lt;^tum eß. Pt 'm fynodis guu/m controuerßie eßint ultrô Concilium dißgt;utdti£,epifcopipoflremoßententidmpronun-Carthagi- ddbdittè fdcrisUteris. Cuius rei exemplum luculentißi-tium mumhdbemusdpudCypridnum.JüdmguumcontroueT' teretur 'm condUo de Bdptifmo hicreticorum, epifcoptis guifguefententidmßidm probduit tefl'tmonio fcripturd-rum. Deinde guum uolumtis 'mfldurdre Eccleßdm,hi gu4 ddtierfdrij ipßmultd deprdudtd ejße cofitentur, nihil con fultius cSl,gudJtt omnid reuocdre dd primd Eccleß^ prin dpu,zy'religionis primordid. QudndiuenimconftlH-mus in concilijs e::r Pdtribus,uerfdbimurfemper 'm iff-dim erroribus. Itd in Rebujßublids ubi dliguid colld-pfum e{l,boni dues ddiit operdm,ut id reuoceturdd pri-nid initia duitdtis çy- fiinddmentd,ßbondfiierint. Sed ne longius dbeumus d propoßto,dduerfdri/nobis per-petuo obijdunt uotum. idprimùm uidedmusdnex uer-bo Dei obijddnt,dnßne uerbo. Siidobijddnt exuer-' bo Dei, omnino cedendum efl ; finßne uerbo operdpre tium eR uidere,in guem ßneohijcidt,et guid uehnt.'Üdin ß uotii üdtuunt zx cultu Dei,guo homines iuflißcctur,et cteltflia prtcmid mcredntur, eßdpertd mpietds,necßrri ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteß.

DC VOTIS ET CAELtB. 477 poteft: iußißcamur enim gratis,cx fide,non fx operib.et fternafilicitasgratiiilatur. Quodßdicent,feinuoto tdißcatione tantum cjUdn-cre,nc id ^uidetn audiri debet. Certit eß enim ex eo fccuta eiße nutgnam piorum hotninu fuerßonem. Verùmß contra uerbu Dei uotum obtruda ^Hfjßrendum omnino no e^.Supra ante pluribut uerbis iocumm, uotum cælibatus inueäum effè contra uerbû ^ei.Qj^obrem uideant lUi cfuemadmodum tolerari de-beat.His iam conßitutis,uenidmus adßngulos Patres, ut pjtfjs plu» Wiiedmiw quid illi deuoto c^citlibatufenfer'mt,Certe,ut æquo tri-^‘foduerumefifateamur,eosinhaccaufa habennts ini- buerunt ^Mores.Statim enim ab Apoßoloru temporib nimiutri-^“iceptumeßcielibatui.Quibusautemdecaußsidfaäü tui. ß^ifupra multis uerbis docuimus.'^on tarnen huiccauße da prorfus iniqui ßant Patres,ut omnes contra nosfaciat

enim potenseiiueritas,utetiäabinuito interduex oftoij tofqueatur.SumemusautprincipiumabApoßolistnam magna ex lt;j‘lt;odammodoßtntPatres Patrum.ïlliautemprimu,quis parte con -ßßnt fanäißimi,tarnen no ajßernatifuntconiugia. bnô P in-edimus Ambroßo omnes babuerüt uxores,praeter Io «««ê er PduZijDi.Ni«« in iUa uerba Pauli, Deß)ondi uos dni uiro uirginecaßttm exhibere Chrißo,hlt;£c,inquit,re-ßttnda non ßantad corporis caßitate. Nam ita exclude-Remits Apoßolos ab eccleßa ]i)ei,qui omnes pra;ter loan-iKnt Qr Paulum habuerunt uxores,cr tarne pertinebant

ecckßä.Paulus ergo inteUigit caßitatanjßiri(us,ne ec ^eßa inßeiatur idololdtria,aut adulterio hlt;£reßim,et pra ^‘truopinionu.Sedß)lentdicere,Apoßolos,po{iqueniß-ßntad Cbri?lum,repudialße quodämodo uxores,Grab il btrum confortio abflinuijJe,Qui ißiX dicunt,ßta tantii di-cunt,nihil probanftmo abfurdè, er ßne ratione dicunt. f^niß mterceßijßet adulterium nuRo modo licuitdifee

478 PETRI MARTYRIS deredb uxoribus.UecChriüut ucnttinmundum ut fr' ceretdi’Mrtid:fedpotiiKmonct,ut ^uos Dem eoniuH' xit,homonefrpdret. Qudnqudm itd Arnbroßum d' töhoc loco,non utprorßts conceddm in edm feitteri' tidnj.Vnäc enim friebdt tlle,Pdulum non htdttiiße uxor^ Nicolaus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pdfr« eo longé dntiquiorcs putdnt hctbuijfr-

a iaconus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicemits de didconiiiHicoldtis didconm btt'

habult vxo buit uxorcm,ut apparet ex Eufrbio er Clemente.Sed de tem. eo poß plttrd diceinus,quum uentum erit ddChnentent^

Philippus didconm er uxoremhdbuit, er filidf.dÿ^i^i Ji^ctmuT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;référant in numerumApoflolorumyerütit

Eabuit vxo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multum refirt.Hoc certè ex bis exnnplis intcBi-

Ignatius nbsp;nbsp;erj»«o„io. I„rlt;r reliduos Pdtres primus occurrit tgMtiue

Cuius epifklte erß numerentur inter apocryphd,temen eds diligenter excutietnus. Prat epifcopus Antio-chenßs uir fdnlt;!l!ßimus,er conß^ntißimusmartyr• R cum Chrißi cdußd condemnatus efßet ,er obijeere-turbefiijs, magnd uoce inquit : ßumenttm fum Chrt-üi,oportet ut bcüidrumdentibusmoldr, uti»ue/uär mundus pdnis Dei. In epi^old dd Philddelphienfeb Nort detrdho, inquit, de cueteris bcdtis, qui nuptißeo-puldti fiterunt, quorum nunc memini. Opto etti»t Dfo dignus dd ueßigid eorim in regifo Dei inueni-ri: ßcut Abrdham , tßddc, ideob, ßcutlofephus, E-pi4î, er ctetcri propheta::ßcut Petrus,erPdulus,amp; reliqui Apofloli, qui nuptijsßteruntßoeidtitqui nonli-bidinis cdufd ,ßd poB^critdtis ßurrogdndit grdtid con-iuges hdbuerunt. Primitm ditße commcnddjß uirgint-tdtem,ßed non itd tarnen, utquiequam derogaret mantis.tmo optat,ut ipß contingdt, ad iUorum accedm ueßigid. Q^rematrimonium nihil impedimento eii ed iterudt»

PETRI MA RTT RIS 479-, ^ternain falutcm. rnumerat 'patriarchof, quifantilia-fittr cum Deo locjuebantur jacie ad facicm, çr Pro-phetM,crAl’OÜolos,lt;juicrßgt;iritu fanfJo erantpræ-diti, ^populo proponebant uerbum Dei. Stillos iionmpeditbat 4 janiia fiinilione malrimonium, cur »line cum facro nunißerio non conueniati Sed dicunt fe fiieflare oportere diuina : (y ilii diuina fjieilabant, ut ^ui maxime dicunt fe pra:dicare, atgue utinam pruedi-went : illi tarnen pr^dicabant aßidue. Sed mitto Jgna~ luftinus I nbsp;nbsp;fiMW,©- uenio ad lußinum Märtyrern. Is i» fccunda A-

pologia, cjuam dedit Antonino imperatori,lt;juum male audiret Ecclcßa propter Gnoilicos, O' Carpocratia-nos,^ui uxores habebant inter fe coinmunes, ita rejfon Jff. Sunt multi in ecclefia,ciuife ca^rauerunt propter fegnum ctelorum : uerùm Tfoc non ctiiuis datum ell.

Siijuidem o ^ui iure humano duas uxores ducunt, pec-catoresfunt, iudice præceptore noßro, o ^ai/ßedlant tnulicres,ut alant concupifcentiam. Et mox : Et multi in titroijuefexurcperiuntur egreßi annum fexageßmum, ic feptuageßmum, lt;]ui à teneris difciplina Cbrifliana imbuti perpetuam caflitatem conferuauerunt. Htc de ca-flitate uoluntaria mentionem facit,nuBam df Hoto. Imo •W(}«if$,rtMm uotum nommât in ijuaßione 89, fateor: Sed uideamus, quid dicat. Tradlatur hißnria deßlia le-pbtbf. Verba autem eiiis funt hate: Permißt Deus il-Idin immolari, non quaß humano fanguine deleâare-tur,fed quo documentumß^tueret polleris, neunquam (mprizdrntcr Dfo Hotd nuncuparent ' Multa eiiim me-tuenda funt abfurda in eiufmodi uotis imprudentibus: qu£ ne eucniant, projfiiciens Deus, permißt immolari filiamiepthe, Quod quidemnon fiiit antegreßi conß-lij uel Dei, uel ipßus Iephthe,fed accident imprudentis

KotiHiec uerbaßaducrftirij cxpendercnt^nonitdhom-nesadigerentaduotdjUnde uidemui tot maldincccle-fidin rcdundaffc.Sedobijcicnt: At ^Uteflionc uige/tntd prima addit etiain infuperdemottachif. Eftotfed pri-mùm eo loco nuÜa eâ mentio de uotii : deinde hoc adio illcts interrogationes non elJè tuftini. ïd nifi probauero, nolomihiguifquam credat. üam quaetate uixit ïujÜ-nui ! Anno Domini 1S4. ƒ«amp; Antonino. Ef Mme» quæRione n. ©■ so. citât Origenem quiuixitfub A-lexandro Mammte^ Anno in. Videmus ergo Origenem longo pofl tempore fequutum eße luftinum. Hic Atmen quifquii ciitcum ita citat^ac/imultoantè pr^eeßißet. Adh^ecmentionem facit de Manichdis. At Kanes author eins fedhe multo poH uixit fub Aureliano , Anno 160. ut etntum anni omnino inter-fùerint,inter eiim,ey' ïuüinum. Et quteflionc quinqua-geßma fecunda ad Orthodoxos negat ißiiße uerum Sa-muelem,quem maga excitauit.Atin colloquia cum Try phone ïud£o, qui Uber ïuitini eflßne omni controuer-ßa, ait ßiijß Samuelem. Euißfe er non fitijfe funt con-n- tradiüoria. Quare liber ille Interroaationumnonui-Uionyiius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o .

Corinthio «««’• ejje iustini. Proximus fft DionyßusCormtbio-rura epifco rumepifcopus,quiepifloUmfcripßtadGnoßos,inqua P“’ monuitPinytum iüorum epifcoptim,quiiamtuinc(x-lt; nbsp;nbsp;nbsp;perat eiufmodi quippiam meditari, ne lugtem caßitatis

ß-atribus imponeret, quodiüifirrenonpojfent,erei‘ tatur ab Eufebio, ern Hieronymo de uiris iüuMus, ittnxMt hune fequitur Irenieus. iSe hac dere neutramin partem multa feribit, Aliqua tarnen habet,qutenonni-hil pro nobisfaciant,libro primo,capitenono deMarco quodam, quem ait fùifjc maleßcum,crmagum,zf praedHgiatorem. Efficereenimfolebdt prteliigißgt;gt;^^‘*‘‘

DE VOTIS ET CAELIB. 481 fww in calice ruberet,dc ßfanguis effef.e^ de paruo calice cum magna Jj^edantium admiratione magnum im-plebat-DecepitetiammuliereSjCrcat iüexitadadulte-fia. Vnde (juumuenilJitinAfiam,zrdiuertiffètaddia-conum ^uendam, eiuc uxorem corrupit mails artibus, CSquot; abduxit. E4 pofl-M lt;^uum egißet poenitentiam, re-fiituta eHecclcß£. Ex hocloco coüigUur, illiim diaco-num non folùm habuifjèuxorem^jcd etiameam domi fit£ habuliße. idem lren£us Itbro primo,capitc trigeßmo pyóno,Ait,'ratianum (^ucndam dißcipulum iu^lini, lt;jui ^uandiu preceptor uiuerct,(juum ße continuijßet in offi-^ioypoücaelatumßuperbiaeequajße matrinonium fcor-tlt;ttiont.Et quid aliud noflrifaciucaduerßarißimö ifli ma-^inonium miniHrorum fl).tuuntelJèadulterio,çj“fcor-latione deterius. Quid eil conßentire cum Tatiano^ß i’ocnonefll Et utne hoctaceamjibro ßecundo,capite ^‘idrageßtmofexto,idem Irenaus ßcribtt^quum uniuer-f'ißcriptura ^prophctica^ CT E«lt;tngff(cic in aperto ßKzrßne ambiguitate,crßmiliter ab omnibus audiri pcgt;ßint,^r f. V/dMzit hcec uerba pro nobisne, an pro ^^iißaciantilllipopulo eripiunt ßcripturas, Irenauseas ^ult ejße in aperto,cr ßmilitcr audiri ab omnibus.’Venia

nunc ad Clementem Alexandrinum. lî i« ßecundo , ^ii‘i'opadagogicapitedecimo,ßcribit in huncmodum:

fwnmd oportet Chriflianos,aut matrimonium contra nus. ^fgt;'e,aut,ß qui non contrahant,munde ac pure uiuere, Üac oportuit papiHas adßuosßacrißcos accommodare. N«« ßi pure er munde non uiuant, Clemens monet,tu contrahant matrimonium:illi autem contra ßbstuunt.

^antumuis enimßgt;urce,ac impure uiuant, tarnen eos non patiuntur uxorem ducere. Sed ueniamus ad apertio

KX! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l7rXri^,!7rt/9^X,V , Et de philippin

TiCS d'JyiXTifXS' tivJ[^K;ill £^ilt;Aunl,V. EtâllO loco,PM hit inquit, cfuoque non e^ ueritus in cjuadamepifiol^ nomindre coniugem CMm.Ed autan epijiola e^ad Pbi-lippenfef,in ijua ßc aßatur uxorein fuam: nbsp;nbsp;nbsp;rà ae ai-

yy^ffie, Qjtjin alio loco ad Corîniinos,ait,finott circunducere, quainutsalioqui liceret..Sic enimatt: tJon habco poteßatein »■fi.tKfHp yvi/xtiix circundU'^ cendi,ßcutcrcieteri Apoüoli,çy fratres Domini,C Cephas f Clemens ergo tedlis edi, Paulum habuijßu-xorem. Sed bîc aduerfarij occurrunt, dicuntâ-lios Patres idnegare. Et in earn fententiam citant Am-broßum, Chryßoßomum, Uieronymum, Augudlinant, Theophyladlum. Primùm ^uôd ad autboritatem atti-net,nemo unquam exploßt Clementem, guaß uirum malum,aut non reHè fentientem. Deinde quaro, qiiui» tgnatius , cr Clemens propiores Aposlolorum rem-paribus fiierint, c?' rem omnem fcire facilius potue-rint,cur non illis potius ßdes habendaßt,quämhis, quilongopodt temporejccutifuntiCertèquandoiitlde fùrto Uelde hoinicidio teflimonium dicendumedl,ma-gis iÜis credttur,qui propius adßcerunt, niß impro^ bi,autmalitioß eßße arguantur,quàm alijs,qui fcire non p otuerint. Sed hic Smythxus meus clamat, locum ilium Ignatij impoßura alicuius hatretici ejße depraui-tunt quo facilius perfuadcretur,licerefacerdotib:isiii-cereuxores. îiam Oxonij inquit,in bibliothcca\A\i~ gdalenenß m libromiris uctujiatis,non excufotypis, fed manu perpulchris charadteribus exarato non iK-uenitur nomen Pauli. Pulchrant edl,quumaliqHiio-bijeitur ex Patribus, quodfoluerenequcas,re)^onde-re,io-

DE VOTIS ET CAELIB; 48J rejocunt ejjè dcprauatum db hlt;eretico. Et nonnihil mi~ ïor cur Clemcntem quoque non ciitfui ßtdicere, de-prdudtum effè eodein modo, Uunc dutem crrorm m Igndtio, cur dnte hune Ariftirchum uidit nemo i Tumille h£reticus,quonomine,ubi.dutqudndo fuit? HjcfdtiseftSmyth^o dicere,fiiiß'edliqucm,SediUe d-liquis unde tantum naiitU'S eil potejhtan in libros, ut unus omnid excinpldrid , quæcunque ejjcnt, ubi-que terrarum potuerit corrumperei Veriim ut ßte-rrit dliquii omnid exemplaria corruperit quo ed conßlio corrupit i Vt facilius, inquit, perfitadere -tur,licere (acerdotibus uxores ducere. Elt;lt; cdKp inter-pofuit nomen Pauli. Eidiculum. Qttaß minmßtpon-dtris in Pétri nomine, quàm in Pauli,dut quaßnobis non ßt fdtis , ut docedmus matrimonium non abhor-tfreafdcro miniiierioyß probari poßit,Petrum uel folum habuijfe uxorem: dut, quamuis toUas nomen Pauli, quaß Ignatius non apertefçribat,Petrus er c£~ teri Apofloli domini. Sed ut intelligas, ledor, quanta dehinc Smythdo fides habénda fit, ego quum ejfient t^xonq,uidi in bibliotheca Magdalenenfi librum ilium, quem ide ait, mir té effè uetufiatis, er multale-^i,er multd cum alijs exemplaribus contuli.Qjiid quie-tis ! Inueni librum non modo non ita miré uetuftum, ut Smythdus prédicat,fed etiam multis locis corruptifii-ntum. Sed ut redamus ad inditutum,quamuis inquiunt Ignatius er Clemens fint magna: authoritatis, tarnen uer ba Pauli iüorumfententiam non probant,Elamß in epi-ßold ad Philipp.uxoremfuam inteüigi uoluißet, rf« ain dixiffet potius in feetnineo genere,qudmygt;'éatgt;, Hîc fgo non poffum non mirari utUe idos eorrigere Grtei

fcripta,(]uuin cr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Clemens ßterit Grlt;eciK, (S’

pr£fertiin Clemens gr^cè doiUßimus, eSquot; in oratoribiis maxime uerfatus, eS“ tarnen Pauli diilione no fit offènfius.Proprium enim cR Atticorum mafiulino genere uti pro fioenüneo.Sed dirent ßrtafje,Paulum coiit muni potius lingua ufum efifiejquàm Attica.An ucrô e” pifiolam Pauli ad Titum non legerunti Naminilltte-piJblaficficribitjApparuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^zs'c.

Modern prorfius modo,quo hic uxorem fiuam-dicit ffiota.Ptcertè Paulus fi uirum aliquemeo loco tutelle'' xifièt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eum potius appellajfiet,quàm sri’lvycp.

IPiufiquitmcnimfi-atrem av/vyof/fialutauit. Adhtecquo-tiensfialutat aliquem,eum ueluocat proprio noimne, uelitadeficribit,ut intelligit poßit,quem uelit. idM-temhoclocononfit. yxorem autem fuamita appeSat tv^vycfj, ac fi earn fiuo nomine falutafièt. Alterum au-■ tem iBum locum ad Corinthios,Non habco potefljtdei» fororem mulierem circunducendi qtc. fuperius ex-plicuimus: Scd dicerefiolent,illa uoce,yv^x/aa,aliain quamuismulieremfigntficari,non uxôrem. Cur ergo Ambrofiu s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘tuluf fororem mulieremiCiuid erat opus, ut ad-

deret mulieretn^ Qjtafi uerô uir aliquisfoleatdieifo' ror. Effet nug(,tio,ft ita fenfiffet. Scd uideamitseiui loci circun/ktntias. Qjice erant itla; mulieres, quas PaU' lus dit,fibi licuijfe circunducerelAmibrofrcßödetßiße diuites matronas et pias,qu£ de fuis facultatib. uidit fib miniflrabant Apofiolis.Quid ergo agit Paulus eo loeo ! Ait,fepoffepro fuo iurepetereab ecclefia, utres fibiai uiilumnecejjàriafuppeditentur.Ncqueidfolum ,fede-tiam ut mulier,quam pofièt circunduccre,fi ucüet,ab ee-clefijs aleretur. ïta enim projfieilum erat alijs Apoßolis.

DE VOTIS ET CAELIB* 48$ mulieres iU^ it4 erant diuitet^ut Apoüolot alerët omnia iUis neceßaria fupptditarent, quomodo iJÎA ^öfentiuntcum inflituto Pauli- Quare nonoportuit tant ficdtClementein condemnareterat cnim cr pius uir, cr ^tiquißimus,cr iUis temporibus,ut iflifacilius fcire po fuerit.Sed obijciiit^Quid ergo dixit Paultts^Volo omnes fffe,ßcut ego fum {Nrfni ƒ marituf fuit, uideri poteH ai ^Patrimonium pottut hortari hiiuerbis, quàmad c£~ ^batuin.pacilis eRre/ßonßo.ilabuit quid^ Paului u~ ^orem: fed cam reliquerat Philippis ex confenfu, ut fxpeditius prtedicaret Euangelium. ïtaque habuit u-^orem,quaß non habcret,ut quamuis effet maritus, ta-Picn uideri paßet ctelebsi eôquefeproponit exempli ^oeo,quem imitentur. Sed quid re/fondent Clementii ^‘unt,Patres quumfcriberent inhareticos,uiolentius ^°''ßjßferipturas. Ita Clemens, inquiunt ,quum contra Tatianos,^^ Eucratitas fcriberet,quacunque ratione il-los uolebat opprimere,Accipio libenter,quod dicunt,G' (’cto,utmihiquoquetantundem concédant alio tempo-ffjKt mihi quoque liceat dicerc, Patres interdum urßßc ßripturas uiolentius, Sed redeamus ad Clementem » De tlicolao citât hifloriam,quam etiam narrat Eufebius. Ait ® epim,cùm haberetformoßßimam uxorem,c(iepiße mali *iiiiire,quaß laboraret Zelotypia,eum autem,utfe pur-garet,adduxiße uxorem in medium, dixiße publice: falt per me,er nubat cui uolct,acß iUi dediffet libeUum-fepudif.Htecautemeius uerbaalij perperam intcllexe-runt,quaß iUe fenßffet uxores communes eße oportere^ AtqihincnataeßfedlaillaJ^icolaitarum,qui tuebantur kxorMincojn)«««jf4to«. Excufaturtarneliicolaus,quia çolait«/ iHi eum aliter acceperunt,atque iUe fenßßit. Eoque uxo rmretinuit, ati^ exfaßlwpr0(reauit,qua,utait Cte,

4SÖ PETRI MARTYRIS tnen!,uirghes permanferiint. Idem Clemens réfutât iHo' rum argumentum, qu iex7- capite Pauli ad Corinthùts probare uolunt, non efjccontrahendum matrimonintiu Ita enim colligunt:Bonuin e/l i^lierem non tangere,er' go malum cil tangere, ld reßitat àfîmili. Paulus,inquitf, oJlauo ad Corinthios ait,Bonum efl noncomedere Ht' nés. O' non bibere uiiium. Qj^are ft ex altero loco imfe* dire uolunt matrimonium,ex hoc,inquit, impediant,nt quis edat carnes,aut bibat uinum. Ntq; doceat, nihilef' fe obfcoeni in matrimonto,citât k^c uerba Pauli,Sanlli' ficaturmulierinfidclisperuirum fdelent. Quare ma' trimoniurn nihil mpedit,inquit,fanHitatem. iBiautenl dicebant,f e noUe nubere, quid iam faüa effet refiirre-âio. In refurredione autem, inquiunt,neq; nubunt, contrahunt matrimonium.'Verum quidem eß,ir:quitiie: Sed hoc etiam additur,P.egnum CeinoneftefcaofO' tusio'efca uentri^o' uentcr efcaiçj- huncohancdt' ilruet Dominus. Quoretquoniamiamfaiiaeßrefurre-Hio,nec edant po{ihac,nec bibant. Addit pr£teTeafiaf' fe maleßcorum. O' magorum,0' eorurn qui angelos (f dtemones colerent, abßinere à carnibus, O' uino. orf Venerca lo'oHudit ad locü iUum Pauli ad Colcffenfesquot;. He tetigeris,neguilaueris,qult;e pereunt ipfo abufw.quit funtfecundum priecepta O' dodtrinas hominu,qU£ßt' dem quidem habcnt fapienti^ tn fuperßitione O' htaid lita!e,o negldlu corporis,non in honore ad expletiotté carnis. Qui deteilantur matrimoniii, chrißum fibi pfd-

Qntte ponuntpro exemplo.Chriüus,inquiunt,nonduxituxo chr:ftm rr Wjf rgo nobisno licet uxorem ducere. Paremm eß,iit non Aiixe- pc,.Chrifli uitain imitemur.Belpondei Cletnetii, rituxoremn c er r ,■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

iuxta c:k- Chrißo ßeijje caujas pecuiiares, ne uxore duceret, mentein. quienobisito fiit. Adfcrtautcintres. PrtinimChriflunt ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ mijlt

DE VOTIS ET CAELîB» 4Ô7 fci/fr matrimonium c!t Ecclcßa,eo^i »on curaffe Qwitrf fjMM Plt;«p4 ÇX efgt;i/copi uocant feJponfosEccle-» fi£,abutuntur ea uocc, cjuie proprtè ChriHo conuemt^ Chr^iu enimfoliu eß ji'onfiMEccleß^e. Et Pd«/t«ait^ dejjfondi uos uni uiro uirginem caSam exhibere Chri~ 8o:Mfi diccrct,Ego (um pronubus t^ntü,aut parttnym^ pb«f, nonßon(uf. Et lo4H«rf B:ipti8lt;t fe uacdtamieun H’onßfKonßonfum- Alter a eau fa erat, guôd nikil effet iniperfeâioms in Cbriflo,utopuf habmet adiutorio.V-Xorautem adiutorium efl uiro, non tantum ad propa^ Sandamffbolem, ucrùm etiam ad multos ufus kumanne «if« Ttrtù autem caufa ff.it,lt;^uia uxores ducuntur, ut piTentibu^ morituris furrogentur Itberi. chriflu^ autem uiuitin leternum-.^uare noneratopus utfibi liberos forogaret, Et nos, cum erimus in patria, non ducemus UXores’.i^uoniam uiuemus in leternum, nec opuf habe^ bimus lùferis,aut uicarijs gui nobis fuccedant Addit Cle ^ns pnetereà-.Apoilolt feripferunt epiffolas ad Eccle^ P‘U,eas^ plenas omnium rerum ad falutem neceffaria-tum. At iÜi nufguam prohibent nuptias, imè potins do-I ^ent guemadmodum colendlt;efint. üam aduerfar^ß-itbantur, in ueteri Tefiamèto licuiffe eontrahere matri ; »‘onium,fed nonlicere in nouo.Quapropter ducit argu

Kitiitum fX eptflolts Apoßolorum. Ad htec, mariti, in'quot; guitfdeliguntur epifeopi, presbyteri,cr diaeoni in no -«O Tfôrfmtnto. l j tHißtebantur: fed hoc addebant, eos gui ita creati ßiffent miniflri i« Êccleffa, fiatim repu-diajfe uxorestid guod Papiüie etiam hodteßeiunt. Cle me/isautem,imô uerô, inguit, Eccleffa admittit epi/co-pos,presbyteros, diaconos utentesmatrimonio citrire j prabenßonem. Vtentes, inguitgt;matgt;imonio, non tan-; tùm gui uftfint, Qj^ibus uerbiirefellitur iÜorum ßti-1 , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M »

468 PETRr MARTYRtf’ le commentum. CitabSt porró UlorciomllieyTatM», O* eiufmodipeßef ï-uigeliumfecundum Aegyftios.Q3lt;4 qujle^crit, Naz^rteorum/tean Ebionitariim, an aliud, ne/cio.Sedin lUoSalome(ïc affatur Chrißium. Quandiu nobii m9TS dominabiturfChriilUi- re/j:ondet, quandiu uoi mulieres parietif. Ergo,i»quit!t,ut mors ne ampliuf do tninetHr,tollenda funt coniugia. nlcpofjumui Uerèdice re Euangelium iÜud effe fuppoßtitium. Sed Clemens aliter rejpondet. Chridlus, inquit, his uerbis non prohibet part urn, fed tantum oßendit euentum, mortem donwii' riß mulieres pepererint. Q^ia qui ortum habet, ne-ceße eß,ut en interitus conßcquatur.Atq; idßet, ini^uit, ußJi ad tuUcitm. Sed redit ad Euangelia recepta. Hico-bijciunt parabolam. Citii inuitabatur ad conuiuium,re-ßgt;ondit,ße,quod uxoremduxißßet, nS pofße uenire.Ergo, mquiunt,non licet contrahere m4trimonium,quia auer-tit nos à conuiuio clt;eleßi.Kefiiondet Clemens:ille,qui di-eitur duxijje uxorem,ßgnificat hominem mundanis cu-ris,crcogitationibus implicatum, quiqueob uoluptates recufatfcqui uocationem Domini, lila nos moranturi conutuio Dei. Alioquiß ob earn caufam non licet uxo' rem ducere,eam ipjam ob caufam non Itcebit uiÜam aut boues e)nere,autterramcolere. JSlamilliquoq;feexcU fari uoluerunt, ne uenirent ad coenam. Sed obqciunt a-liud aliquanto in Jßeeiemgnuius ex Paulo. Qjji ßue uxoreeß,cogitateaquießint Domini, quomodo place-at Domino: qui autè duxit uxorem cogitat ea,quiefunt mundi,quomodo placeat uxori : diuerße enimßintnM-Her er uirgo Qtia; uirgo eü,curat ea quxßint Doniitù, utßtfanüa corpore er ßgt;iritu:qu-e ueronuptaeß,curat ea,quie funt mundi,quomodo placeat u^ro. Ergo ntu trimonium^inquiunt,prohibet, ne poßimusplacere Do' mint'

DE, VOTIS ET CAELIB» 489 •»«O. Hîcfciredebemui exhiiuerbis Pauli nihtlaliud foffè colligi,niß maiore qnadam cura impUcari mari-I foî.gwm c£libes,Scd cum onu’.ibui nonßt datum,aeli-lgt;cm uitam uiuere , multi fatiits eß hoi (jualefcitiiq; cu~ ßtbire,guäm uel uri, uel aperfè fcortari. Duobut fniittpropoßtis incomm^dif, id eligendum cfi,(]uod mi ledit. Nam necquigrauiter uritur, poteß animum ^ducere,ut ß)iritualid cur et, çr ea (ju£ funt Domini: ^uandoquidem dißrahitur, ziquot; uehementer anime per-turbatur : nee qui aperte ßortatur, er idcirci laborat f»ßmia,poteß ^dißcare Eccleßam Dei.Clÿin er mari' fjn habet quidam nutnera,quie ey Domino placent,Gquot; reiuntadgloriamDei ; quale eüpiè educate liberos, inüituereßnüUam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aiitem Paulut di-

rnaritum follicitum eße de mundo, cogitate Jebe-quot;^tiMundum infacris Uteris bifariam inteüigi. Inter-enim accipitur in deteriorem partem pro peecate: Sed ita hoc loco non accipitur. Interdum pro cura qua-de uiftujcr alenda ßmilia. Atc^ hic eß ßnßuPau-li. Hac autem cura damnari non poteß, modo ne cum diffidentia coniunilaßt. Nerùmdicent.atminiüetab °»snibiK,nedumabtßiscurisfolutufG'liber eße delft- linô,inquit Clcmens,non eil neeeße. Nlt;tm ißt cute matrimonialesfunt quadam meditationes, (T quaß pteparationes ad regendas Ecdeßas ; er ideirco eligi-tur epifcopiu maritus,quife exercuerit in alenda ßmi -lia. itaque cura iBa non eß tanta,ut poßit aueUere à co gitationererum diuinarum, gquot; d cura Eccleßte. tdq; ex Luca mteBigi poteSl. Zacharias g Elizabetha étant coniuges : G tarnen étant iußi ambo coram Domino, erambulabantßnereprehenßone. QuarematrimoniS aonimpedit pi« cogitationes.Et addit ClemenstQui eß

ùt matrimonio non poteil Deo gratitu agere! Non po-tefl foUicitui efje de his c^Utefunt DciiPotcjl, inlt;luit. muiternupta non poteüfnnâa effc corpore cr j]gt;iritii( Certèy intjuit,potefl. Nam amb£ fanâie corporeac jj’irt tu effe (fueunt, led pro fua portione, ut htecßt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut

ttxor,tila ut uirgo.Sermo autem Apofloli non eji in md' teria neceff tria, utloefuuntur diale(iici,fed tantitm it hii,c{ute ut plurimum contingunt. Nam cjuod Paulus di' citßominum uitio accidtt mterdü^non nuptiaruni. tits' mines enim non femper prudenter contrahunt matri' monium. Ducunt enminterdum uxoresnon ChriHùi' tiaiùnterdum oculii magisducunt, ty digitii tjuam iU' dicioautratione. Indejuntdifirafiiones CT foüicitudi' nes^ut mundo er coniugiplaceant. Atß guif i Dro pi» fantluinj; matriinoniim petat, nonitafuperfluiscurit onerabitur. At Clemens libroj, Strom, aperte mentions freit de uoto,ubi ita definit temperantiam.

t^i !rclt;i,uxTis vwi^D'l-lac natTiX ler iiiv aiati'Kiyiail, nxTx Ttjv i^MXayicuf.inquit, hoc eß, ex profeßione,aut ex uoto. H;ec autë continentia, inquit^ no tantü eHin re Venercat'Xgt;xànal 71t{gt;1 rljV yKHsossw^KK'iTTi^l tùr aif HXÎ ejsçi rill'Quem locuin primiscogitare PapiHas oportet,cum tantopere urgent uotit caßitatis. Verum bis locus euitari utcunque poßetefed eH alius in fecudo libro multi clarior.Sic enim citât ChriSi uerba, quatubiferiptaßntnefeimus. isrxAti/

yó.uxs l-iil (ici.rfO^Sri^ t nxi i {».y yxiaiffus^iali yX;aÓTj;. t KXràc Ti^dâmiv 'cjvav^ix! 'i)/.isX0yijitxs (.tè ySftxt «yx.-JiIX(0.1 veria. Qjiiprofcfßis eüfenon duflurum uxo gt;'ota ro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;maneto. Erant ergo Clementis ^tate pro-

gtcühm° f^ßiones cafticatis,c;y uota.Pateor.ncc ero difßcilis.linn uj toruni. turn inceperalit hominesdeflederc à uerbo Dei. EwnJ primis

DE VOTIS ET CAELIB» 4^1-pfimisillii ApoHolidstemporibui.t^ui cum donum h t-i(rent caUbatUfyuiucbjnt cæltbesfed fine uoto. Poftei fgt;'ant ijui profit er entur etiam coram Ecclcfiafe ueÙe id ^frectehbes. Adhuc tarnen nota non exigebàtur 4 quo -fjUitm ; into f! quit iÜoru, qui hoc paâo uouiffent,pofte.i ^“xifiecuxorem^non erat ei fraudi.Erat enimlegitimîi ^trimonium. Pofleà tarnen ccepit male audire, utBa - Bafilius. filimhoc genui matrimonij inceüum appeÜarit.Qÿan-

Auguüinus multii rtttionibia docet,huiu/modico Augiiftia. itaüus elfe légitima matrimonia, quamuii mterceßijjet Xotitm.Ettemporibmlufliniamtmperatorii,utapparet fxeiui ^uthiticis, minillri,qui pofi uotum duxiffent u-^9te5,deponebantur tantum 4 miiùHeriomon diürahe-^itnturàmatrimonio.t^unc cy exigunttir uota^çr ma-

fflt;non di/fitebor etiam tempore Clementis apud pau-cos quofdamcaepiffe confuetudinem uouendi. C lemès ta ^cnaddithanc cautionein: qui fufcipiunt uotum caüi-iaiiStUideant ne per impietatè fufcipiant-.hoc efi^ite ob -fcoena patent effèmatrimonia,neue alios contemnatuqui «xoreJ dwxerwtt. Vtruno;in Papifias conuenit: namçr Witrimonia fada amp;objcana effe clamant, çy fe, quia celibesuiuunt,multb putantfanâiores cy meliores ef-' le,qHimaliosquiuiuuntinconiugio. Clemensautê ma »et,ututerq;agatgratiaf Dcodedonofuo. Vtrunq-e-nim,(y calû)atiK,çy matrimonium eji domm quot;001. In 7. Strom^.tfit, Petrum adhortatwm ejfe uxorê fuam, eum lû t d 'ceretur ad martyrium, lt;y earn his uerbii com-peûaffè,Heus tu,memento Domini. Talia, inquit,funt Apoflolorumconiugia,utfibi mutuo fintadiumeto, Gquot; mutuofe cohortenturad martyriii. Nunc uenioad Ter- Tertull. tumanam.Hic cduerfarij noüri multa inueniunt tfed ut

49i PETRI MARTYRIS forex,produntur indicia Çuo. Qdàsenimfidtitle Tertul Uanuf^Certè presbyter Carthdginenßs cinitdtis, ut^'p' paretex Hieronymo de uiris iüuüribut. Etcum eßet presbyter hdbuit uxorem. Df co ß guis dubitatjc' gdt eiiu librum cfuent fcripßt ad uxorem ßtum. Ergo il b tempore presbyteri hdbcbdittuxores. Sediwiinimii tndgnd fides iUi hdbedd efiinhdcre: Idpfusenim eß dd Montdniflds. In cxî?or^rflwwlt;tjfdffûd/cm, guein libru Hieronyinm dit,fcriptum effe contra Ecclcßam, GT iti lib.de monogdtnid damnat fecnddf nuptias. Veteres an tem etß multum trüiuerent uirginitati, tarnen libeifter eoncedebant primas nuptias. SeeSdas autem uix grè dabant,idg;ßguisfe noncontincret.Uas auteinnu-ptias Tertullianus nuüo modo dabat. At Montanifhe IS gius ettâproueilifunt. Damnabant enim in uniHer/tm omnes nuptias. Argumentum autem, guo TertiiHianut fecundds nuptias damnabat,inane eß,z^ ßiuolum. VU' de,mquit,eligunturepifcopilEx monogamis.Ergo ont' nos ldtcos,inguit,oportet eße monogdmos,nt impediaiit eletiionem epifeoporum. Ndmß omnes laid fitertntbi-garni,non erit, unde eligantur epifeopi. Hoc argumentii fi Pdpifi^ urgere ueUeitt,prohibèrent omnino oinne nut trimomum. l^amapudeos epifeopi non eligunturnifi ealibes.Sed utitur aliodrgumento no magisfirnWi^uam ell illud, guod modo retulimus. Oportet,inguit,onmes Chriflianos efiêmonogamos ,guid omnes fumusfacer' dotes.Sacerdotes autem oportet eße monogames. Chri-^ üianos autem eße facerdotes,probat ex eo guodfcriptu eß: Veciflinos Deo noilro regnum CT facerdotium.Sed in libro de uelandis uirginibus, ait,fiiißequafdam in clefid uirgines Oei. Etinlibro guem in fcripßt, Exhof' tationem ad caflitatem,appellat guaßdam uirgines ordt nat-lt;f

DE VOTIS ET CAELIB. 493 Mm. !(ƒ Pipiflte ita interpretantur acß effent ab epifco poconfecratic. VeriimiÜemos non eapit ante tempo-^ »■lt;« Ambrofij, cum Ecclefia tarn otium er pacem naäa fffet. Certum autem cii, librum iUam de uelandis uirgi ^buf nihil minuf ffeüare, quùm uirgines ab epifcopis ^onfecratM,lt;]uod ifli putant. Hoc enim eft eitu libriar-Z'tnKntum. Nirgincf Cdrthaginenltu‘tnuent(rcintcm~ piuntaperto capite. Idfatüum cumi guibiffdamrepre-beitderelur ex Pauli uerbis ad Corinthios,Carthaginen fts reffonderunt, locum iüum Pauli intcUigendum e(Je fontiun de nuptis mulieribui,non de uiginibuf. Tertullia italt;^ probat uerba iHa Pauli pertinere ad omnef, er uirgines, ^uam nuptaa in ccetu facro uelari oporte~ ctiam in codem libro, quad pro nobis nonnihil MAnuita,tnlt;juit,er coaüa caffitas ingrauißima mala P^otrudit:hinc enim fit, utfanünæfatpè debeÜent itifiin ^^tyirgines,mlt;lutt,ciu£ inuita er coaäte uirginitatem ^olunt,nefiicinui prodatur,f^pè curant aborfum.Hic Pa pißa negare non poffunt,multo5 effe ex facrificii er fan ^intonialibuifuis, qui er coaHi ita uiuant, er fiepe 'm ißafcelera er flagitia labätur.lnlibro deMonogamia ‘‘‘Ipfychicos (ita enim uerè Chriftianos,quafi animalet M carnales,uocat,quèdfecundaf nuptias tertiatq^per^ WiHornt) ita ficribif.Apud uos epifcopi etiam fiunt di-^anü-Ex quihus uerbis hoc poteß colUgi, uel ueteres no itaintellexiffe Pauli uerba ad Timotheum, ut ea hodie tnulti 'mteHigunt, uclcerte cum aliqua èTritnida nbsp;nbsp;tno

drratione intellexiffe.lta cum Paulus monuiffètjtu neo-phytusdcligercturepifiopus,tanKn adhibita modera-tiogt;u,er Ambrofius Mediolani,er t^eäariu^Coniianti nopoli,utcrqicatechumenus erneophytus creatus eß epifiopus. Qtÿsd ante ad fiecundas nuuptias attinet,,ui. •

quot;494 PETRI M A R Tï R I S duTertuUianuiaduerfaripbi PauHlocuad TinwthcS, ubi ait fe ueUe uHu4f iuntore» nubere, ßlitu procréé re. Q»irf a uerba ad hue moîum interpretatto-.Ad f4lt; dingit,incfMt,(iuales fupra denotauit,iuuèculaf uiduof, ^ult;e in uiduitate depr^henfe, nbsp;nbsp;aliguandiu affrdatie,

poflciuam in deliciji habuerunt Chriflum,nubcre uolût babrntes indicium,^uôd primam fidem refciderutjlbtui utdelicet,4 qua 'm uiduitate 'muent£,proft:lj£ earn, nen perfeucrant. Propter quod uult eat tuibere, ne primM fidemfufcept£ uiduitatis poflearefeindant. Et hisuer' iis alterutrum horum omnino 'mteUigèdum e(l: uel P^u lum ueUe eat nubere,quamuis uout[Jent,idq; magis TcT' tuÜianui uidetur fentire-.uel,fi no de uidùis, qu£ prof^' f£fint,fed depmihbus agatur,tamen Paulum cas lt;luolt;^ ueHenubere, nepoüeà fidemdata refcindât.H£cquo^ fententia contra aduerfarios noflros ßciLHam iÜi iuuè' culat ey“ penèpuellatpernültunt uouere, cr m pericu-lum incurrere. Qjfare in utramuis parte fentètiam Ter' tuüiani acceperint, contra iUoruiit 'mftituta fÀcit. idetit TertuUianut ’m libro de Anima, ait uerba iUa Domini, Crefeite cr multiplicamini hucutq^ durarCjCr confecra rematrimonia. Nihil ergo turpeaut fadum ellinnu' ptifs,qu£ uerbo Domini confecratur. Papift£ tamè ets, ut impurat,lt;y' fpurcas damnant. Venio nunc ad Orige-në, qui uixit fub Alexàdro Mamm££,cr prruenit uf^ ad tempora Philippi. Eum nimio quodam laboraffejiu diocaüitatis,ieftiinonioeil,qucgt;dfe ipfum cailrauittid enm eum feeiße,author eü Eufebiut-.quod perperam fd âum inulta poü Cocilia damnauerunt cr prohibuerüt, ne quis fe ipfum execaret.Qjiare mirum non eß,ß quid Origenesde hac renonredè fenferit. Uomelian- if^ N'Ànte;-. aitßugefacrificiujn non niß à uirgine aut ctlt'

DE VOTIS ET CAELIB. 49$ ic^i-Jlanpoffè. Per iuge autem fticrifidum intcïligit prrces;quj/] duere uelit,neminemprecaripoffc mfi c^-^em.Qontri ChriflutapudLucttm iubet, utfemper

Paulutad 'IhefJjlonicenfes.Stneinternüßio-induit,orate, f^tq^htec uerbaadomnes Chrifiûnot pffnnent,non tantum adcielibes.Quarc ß Origenesre ' ^îconigeret,Hulli Chriüidno liceret coiugtum inire.Ve '■*gt;’15«idê eß, Paulum 7. ad Corinth.monuiße coiuges^ Wptecationis (y ieittuq caufa temperarentßbi ad tem Pw fx confenfu. Non tarnen ita monet,ut «i ƒ? inui( êdi-f^fdant, quaß eu ßnt in coiugio precari non poßint. De l'fiyiuaüt precib.eo loco egerit iâ ßtpra docuimui. Itii-aMcm tolerabile eß,qtiodhabet idem Origenes ho~ ir.in Lucam. Primut,inquit gradua cil ab omni co quot;’ÿo abflinere/ecudus unat tantum nuptiac experiri-ut '®’iiilt;nx apudfe uoueat ey üatuat,ß quid coiugi huma contigerit,nolle ße fecundas nuptiiu inire.Secundte ''’‘i»ßnquit,nuptiie ut excludunt à miniderio Eccleßie, excludunt irfgno cielorum. Sed adhibet mo--^^«iionemttJon quidem inquit,ut proifcientur in igne, tantum ut neßnt in regno Dei. Ita meditatur tertiit, quem locum nonfatis prudenter, nec ex authori ^“tt uerbi Dci.Sed 'Traüatu ].sgt;.in Matthieû,cû expo-JW c uerba Pauli ad TimotheûtSeruabitur ante per fi ofii generatione,ß pßiterit infide,Atl,hiec uerba non f^ff^inteUigi/ecundii litera.Necji enim mulierßnqitit, l^uatur propter procreationëliberoru. Qiiarei/ta tor ÎJlt;ff d aUegorii^ut animut qvi pepererit, ey produxe Optra bonj ,fcrueturper ea quaß per procreation^ fi^ioru.iîoc uerôferendûnoed.Qvidenimtandèindi-

I I”« ejl in uerbis ApoftolilEgerat ante de mulierib.uel-‘ffecafincatu tacere,nec poteflate exercerein uirot.

Quonijm,incj!lt;it,mulier feduÜd fuit nonuir: cf AdM prior ßrmatus eß,deinde Eua.Tatnc ne mulieresfe co» temptdt er fpretiU putarent/eruabuntur,induit,perß Horum procre^(tioaei»,crC‘Qiiid ergo eß ßliorumpro' creatio c4ufafttutiii Hon ; Chrißuf enim rßfolui, ^uem iuflilieamur,cum fide ßerit apprehei^us. Libero-rumnutem procreatio medium tantum efi nd fulutetn. Tantum enim abeß,ut id mulieribm obefje poßit,uthoe medio Dekt utiuelitad iüarum falutem. Uaoperabo-namediaguiedamfuntaduitam eternam. Hon^uode» uitam aut falutê promereri poßintjed quod tnedia td»' tiim ßnt,in quibui oporteat uerfari. Haß quic uelitpif gradui aßcèderc,gradua iOi media tantum quadam funi afcenßonii,non cauße. Ham cauße ßunt uires motui,ßgt;i' rituf. Ita inteUigendtis eß locus iUe Pauli, nec eß optu ui confingamut aüegorias. it certè no paruin cß,ß mdter patienter ferat dolores, f iflidia ciborum,periculd täte, labores in edueSdis Uberis: nam earn per hdcc Deut per-ducit adßalute,qu£ tarnen partubut ey educationi libc rorum nen eßßcalligata utßertlibusty'orbit modo ß' dem in Chrißum habeant nonßt conferenda. QuodaU' tem Origenes ait abßurdum ßre,ß hac ad liter am intcl ligantur, quod pace tanti uiri dicatur, ipß mihi uidetior abfurdui eße- fed habet alia bona,neq^ enimßemper er' rat. I« it.caputadRomanos inhiecuerba'.Obßecrouos ßatres, ut exhibeatis corpora ueßra hofliä uiuamjßan-äamiDeo placcntem,erc.Hontanti(m uirginum corpo ra ßtnthoßia uiua er ßanßaßmquit: namalioqui exclu deremut aliquos Apoßolorum, qui habuerunt uxores. Ham qui uiuunt in coniugia,ß orent Dominum,er moderate uiuant,poßunt illi quoq^ eße hoßia uiua. £t uir-ginesß impudetUere^ auare ,ac diffolutè uiuant ,non peßunt

6e VOTIS et CAELIB. 4^ poffuut nbsp;nbsp;nbsp;hoflia uitu cr fanüa, quetmuis fint uirginti.

enim in tädintii non tdntlm ßteäabat facerdoStnn ef-ftt ex genere mundo, fed etùm num quid uitij aut mMu effet in pedibus,aut in aliqua pitrte corpora : iU non f^tii efl uidere,num quis celebs uiuat, fed etutm uiden-e/l,un in eo ftatn munde uiunt.Et idem in h^c uer-

lt;(d Rom. Ne quit plus fapi.it, qudnt oporteat fopt' ^^'•^^Jfld4m,inquit,plus fitpiUnt, qudm oportet, de qui -

Paulus loquiturad Timotheum: qui difcedent à fide ettendentes ffiritibus erroris, habentescauteriatam co feùntiain iprohibentes nubere, ^c. minus autem ft“ P‘unt oportet, qui fcortuntur, çr uiuunt in 4.-^ulterio. idem in Matthteum horn. x4' exponmî uerba de phariflt;tis,qui f ’debant in cathedra tJiofir,de jxtbtis a ft, eos coUigare onera importabilia ,crea im~ poterehumeris aliorum, ipfos autem noHe ea nedigi-to ijuidem attingere,fic inquit :Hodie qui non habent ra tionem humanarum uirium, intponunt hominibus onera ÿrauia er tntolerabilia:Sunt autem iSi, qui cauterio in^ «flam habent confcientiam,prohibentes nubere,cr co^ ntdere cibos quos Deus creauit : çr aggrauant iuguin Domini,quod ipfe lene cr commodum effè dixit.lpfi ue to interim,inquit,ingurgitant feuoluptattbus,crnecc4 fié agunt,iiec fabric uiuunt.Et traäatu feptimo, in htec tlt;erba,Quos Deusconiunxit,homo ne feparet,Matrimo xiton,inquit, ita efl bonit, ut uocetur gfatia Dei. Ham Paulus,inquit, Volo omnes efjeutegofum:fed unufquif. i donum fuum habet à Dro.Qsod Paulus Grrcf dixit ):‘tejafta,id interpres Origenis reddidit gratiam. Nlt;w fi uir omet uxorem fuam,ut ChriHus amauit Ecclefiam: CT ttxor obtempérét marito, ut Ecclefia Chriflo, ea efl xtagna Do gratia: non enhn fit fine fingulari beneficia

498 PETRI MARTYR! S Dfi.^fîi^êTraâiitu u. inhifcueibci, Kcddite quifuii Ç£farif,Clt;efari:zrclU!eJyeifv.n(.Ticoyait,hominëcon' Jlare ex diuerßs patiibur.ex corpore, aniina,^ inferio ribuiuiribui dmmte:cy dddit,komin'' poffe reddere ^utt . Del funt, Deo,cr tdtmn feruire neccßitatibut naturce^ Vt cum colimui Deiî,reddimult; cjuod debcmus Dfo c«»* euramus utilum,igt;eflitum coniugiuin,reddimus ^ute Ct' farii funtXdfari. Sed funt ctuidum pharifeiintjuit, lt;]Ki Molunt nos reddere ueéligal Cceftn, hoc efl, feruire nC' eeßiMi natur te Et htcc ciuidê haHenus bene. Quôd tem Trailatu 7.ait,quadam effe bona ßmplicit er,f^^' iampermißdadduriti^mcordis, t^in eogcnercponit matrimonium,probari non poteü.Jtiam bonS cä^nejuitt mulierem no tangere :ueruntamcn propter durif id cot' dis additur : propter feortattonë unufjuifc^ fuà habeat, fuum. Eonü efi, ejuod Paulut ait, Nolo oinwt fßeßcut egofunt’.ad duritiam tarnen cordis ftibdit,llt;’ic' tins eß nubere,^uàin urt.Hlt;ec nec bene dieu tur, necfet ri poffunt. Ex bjî inteÜigtmus, ejuanto iudicio in Pufrwil feriptis uerfandum fit. Quod tamè poüremoferipft Ort , genes de nuptifs,eas bonum eße, non fimpiiciter,feddi cordis duritiem, quaß fint ahoqut malæ, ft natura earn ffe{letur,inde poffet uideri origtnent habere,^uöi Itu cum priori ad Corinthios lußtffct, ut coniuges,^ui ai tempus à tnutuo congreffufibi temperaßent iciunif ef prccum nomine,ad id ipfian redirent,idß ait,non ex M periomandaffe, uerùm iuxta indulgëtiam. VijuseßijS uerbis Paulm aliciuid peccati aut tätij nuptijs inurere, quando earum ufiii putauit indulgentia opus eßTe. Atß genuinu fequamur fenfum,res longé aliter habet.t^am uocem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non redlè aecipiunt.Vtenim AriSote

CAELIBJ 49^ tfl,re^lmn ludiciu f^ui:idcirco svypufiiet'ixslaudamut, Cr To tTiieni!! lt;rvy),vu/iinoi/ dicimui. avyyvKfjtii ueri ngfrinvigdg Tttf/ éjr/fticut’f. VerfjturtN^ tirca itquü^cf fummit im remirtit, guod fepißimefum' ni efi imuria. Hon ergo pcccato conniuet.tantitm id tu-iotur (luod cjhsquu, Nö cogù Pd«/j« coiliges utfibi tent pfretßed tequu dicit,ut id ad temptts lida)ft,ieiunif er p^feum caufa.îiS item iubet necefpiric priccepto ut ad opM coniugij redeant,fed K«rx avyyvüi^iii’, quad re du f^naqi confeientiaex eequo poßint faccre. Si Dfi« fo» finentite donumßt elargttui,uideantqj iUiiK ufu regnu iuangelijße poße proferre^no impedit Paulus, quin ita nmeit.Sed intereiß nolint,aut no poßint, oüêdit quid Zierat,er itaUceat,ut durittem eordif n5 oporteatprie-ifxere,ut Qrigenes er ßmiles eiuf ßrte fomniarunt.Sed nrm mißumfaciimut, er iuxta atatis at temporU *^dinen,uideamui quid Cyprianut aßerat. In Zifc. gt;, epi-fiola ‘t.qute nomine cü primii eiut.çr quorundä aliorii ^pijeoporu ad Pompomü jeribitur, de qutbufdam ßacris *^tginib.agit,qug cü marib.mmiü ßnuliariter uerfaban furiquia nöjalü und degebâtßub eodé te{{o,uerwn etii toié ledo cubabàf.nec tarne lUieob iduolebât minuihtt l’en uirginef.ldeô in Eccleßia oricbàtur uaria ßcandala, ^voduir Del CyprianiMiiö ferisinbiec uerba tandem ^itpitiQjiôdß feß: ex fide Chrilio dicauerüt,pudicecr fine uUafibula perfeuereni fi autperßeuerare no-lgt;uit aut nö poßunt, meliuf eßut nubatit, q ut in igneni fiudelttqi caJat. Hisuerbh indicat, quädoq; fieri ut ae l^lgt;«tnsno feratur,uelg, nolimut uelq,nÖ poßimui. Er-Jo nö eü tarn clarü,ut aduerfarij uolunt^oés poße uirgi CT celibes maner eß uehnt.iiamquandoe^ fieri po-^^ßqitemadmodum uiquit Cyprianut,ut non ualeamut.

Deinde ilUs qug r.oltnt, uelnonpoßint, fi(aditttupti4i,e((fq' docei longè magis cöducere,quint ut ob delitiitrunt laf àuiam i» igttem ceijciamur. Atqi ut intelligamuhiUum node quibufuis loqui uirginibus, ent nomina tm alloquitur, qug uirginitatem proßtebautur, dicendo: Chrifim,cum uirgirumfuim,ßbi dicatamfGquot; Cr |•ln^lit^ft^fl!g deflinatam iucere cum altero cernnt, qudm indignlt;itur,cr irafcituritiioxqi addit,QUM qu^ hoc crimen adnußt, non metriti fed Cbriflt adultéra eS-Atc^adextremwn idmagiipatefacit. Qugfe,inquit, femel caßrauerunt propter regnum cglorum, Dw ptt omnia placcant.tigcfatis indicant iüa diila effe de uir--ginibus^quae tum temporis pro facrishabebant. No»f^ wen aduerfarij cauiÜari definunt: Primùm inquiüt bac de nelatis nen effe inteUigenda. Qjiid iUi norunt eo teni pore morem ßnjfe, utfanüimoniales uelarenturl quanto pofiea indudum fidffe arbiträr. Scripßt quident T ertulianus olm de uelandi^ uirginibiis libellum/edin quem fcopum,iam fuperuu expofui, neqi hic opus eflre pfi rc-Certum id omnino e{i,Cyprianum hie ueli nuUi facerementionem.r)icuntpoftea,nondeijshiecfcrpuH tur uirginibus,qug in monafterio degerent, 0quot; uni cu' adg infacro coetu uiuerent, Qttap Eccleßa, cumnoH dum pacem haberet{ub Valeriaiio ey Gallieno,quib^ unperantibus uixit,cr mort Utes eß Cjprianus,uionajlt ria adißearet, ubi tiirginum caterug ßmul concluderet tur.iion ßc agebatur: fed ß qua eratuirgo, qufß eonfecraffetßn fuis manebat gdtbus,cr priuatim, uel a' pud fuos cognatos unam aut alteram eiufdem uoluntt'^ tis fecum habebat. Verum facito,monaßeria ßiße. Si uo tum editum erat,quid refert, an in monaßerio,an m pt

DE VOTIS ET CAELIB, Joi fcrt.SuntprtetereaquidititntàCypriano folùm de illii ùrginibusagitquienonhabita ratione fuarum uirium^ temcrè uouerant. Hoc quod nob^ dant accipimui: cr qiiU}nctnteaprobaueritriU5,nuUumdefuo dono certurn rlfe,quint diufit prrft ueraturus,(ciant^ omnesfuis ui~ ^ibus^fenon po(fe cor habere cailum, fatis liquet cteltbit tum atque uirginitatem non ejjè uouêdant.f^d enim c5 ditione ijlof fiulJè dicunt^non omnes effe manififtè probtt ^imus.Ciuareutuotumiüarum Cypriantteftimonio aï hritKm,iyß nolint,autß nonpoßintirtuirginitate du-^lt;t!'e,priecipitur eis ut nubant,ßc aliorum uota hoc tefli-^onio abrogantur,tjr ipßs nubere.ß opus ßterit,conce-ditur.Sedmiiltodehismagis miranduni elt,quiblate-^‘tnt,duo hîc à Cypriano inßitui uirginum genera, qua-fitarunt quasdainfaciatunàiactrccum mafculis,quas SXAuiter coarguat: alias uer6 nubere pofl uotum,crillas

'mceaas,tumChrißiadultérasuocet.Quxßitliolo-sam non potefl habere. Non cnint de uirginilus,qute nu fßnnt,loquitur Cypriattus.Namß nupßßent,utidface ’'^'tt,monendte non erant. Cur dixißit ,aut perfeuerent *^lque fabula,uel ß non poßünt,aut ß nolunt, melius eß nubantifuaderétne id quodßbi uel mceßus,uel adulte ^nin uideretur.Ex uerbiseius id folum coüigitur, quaf-dam ex illis uirginibus iacuiffe cum diaconis, uerùm inte fe pr^dicaße uirgines,cr exhibuiffe fe'obßetrici-^nsprobandas or inßiciendas.Quibuslicetßrtaßiscor (gt;ore,neque corruptie, neque uitiataßerint, his UerbiS ^yprianus fuccenfet.Si fuperueniés maritus ßonfam fui niderit iacentem cuni altero,nónne indignatur etßemiti IM Chrißus cùm uiderit uirginem fuam/ibi dicatam, cy ftnâitati fuie deßinatam iacentem cum altero, q indigjta

^OZ PETRI MAR T Y RI S bantur,((c turpibus coniunélionibus fe poUuebtint, adultérai 'mceftas appellat, no matrimonia contfii' x^ntjfcd quiafub nomine Chri/ti,ac pro/ißioncfand^ uirginitatii fcortabantur. At ß matrimonium iniuijßtntf jç g ncq;incc^liis,neq-adulteriaconiimélionesillM appfl^4

fet,ß quidem ipfat fuadet. C^nid uerô de illis dicejnus,qi^f uotuin non propriè nuncupaße eiußnodi uirginesßedß turn propoßtum decretûmue aniini, ut non matrimonio uterentur,quod tarnen propoßtum mutari poterat,amp; deo Cyprianum itaßtifße de illis loquututPrimu dicinttu eos diuinareßlloruq; comentum parum uerbis Cypriani confentire.DeindelUos rogamus,utßtblatis uotis, tait propoßtum uirginum facrarum in eccleßa hodie quoß; ßnant,ut libera maneat uoluntai,zy' mutari poffet, cunt uel adgloriamDei,uel ad animteßtlutein magis expedit. Cauillätur po^emô nonnulli eas publice in eccleßaßd tantum apud feipfasuouilß.Qw hocßciunt ? An adße^ runtlEßfacile quiduis fingere. Sed e^o, ßcß{erit,ut di-cunt,uotum ßue apud feipfum quis nuncupetßue publice,quoad obligationem perinde eÆ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominui in lib.

Humerorum cum de uotis egit, huiufmodi fubindicauit difliniHonem,Scio quidemCanonifltts difcrimen inter uo turn folennzatq; priuatum pofuiffe,uerutotumid cómé tkium eil. Sciendum tarnen,hîcCyprianum in iß^ epiß. expreßis uerbis non memintffe uoti:quamuis in libro de habituuirginum mentionem eius faciat.Exquo tamêlibro apertißime deprehêditur,non fitiffe uirgines illiU in monaflrrijs. iJam grauiter ibi reprehcnduntur, quod ai nuptias irent,cfconuiuijslafciuisintereffènt. ïnlibeHo u'eró deßngularitate clericoru,ßue Cy priant fit,cuius in fcriptionem habet,ßueAugußini,inter cuius opera circa fifturßue cutufuis alteriusPatris,ita difertis uerbis ha

rgt;K VOTIS ET CAELIB» jof ^«»r;St quii habet matrem,uelfilidin,uelfarorê,uel c3 ^gem,uel cognatdnt,ßc hdbedt,ut nuÜd dnciUd interfîtt

dliqud ingredidturextrdned.Cii/m coniugeiflelocus elericum hdbitdre cocedit,uerbdq; td dpertd funt, ut ne^ Zlt;iri nequedt.Sed quid uotoru uirginitdtis dut cdUbdtus publicoru,cr folenniü cum dliqud epi/coporu cSfecrd-^ioneidin pdulà dntementioncmfeci'mus,oper^pretiu)n ^uco dentonRrdre,qudndo conqcidßUd capißc.Cipmor ^fdéium fub Confantino.Utenim k lege feucra correxit MEufebiui Ciefdrien.teßAtur in uitd eiuf, lib.4..qud cdue ^itturdpud Prißcos,neflerilis,quiq^ libcris cdreret, effet h/tresfcecudi.Vidit enim pius imper, dliquos effe,quio-ptdrent quidc liberos'.ueru ob ndtiirx mbeciüitdtê iüis

fuccedere.'Vnde iudicduit mdignu,ut ueluti delinque ßspunirentur.Etdliosejfednimdduertit, qui dbflinerèt

eöiugij$,nS quid fucceßione librorum detreildrët, fed uehementë philofophhe Chriltidnte dmorc. Vnde neq^

^ot puniendos,dut mulâdndos illd lege putduit, ut heere ditdtëddire no poßent.Hoc ubi ndirduit Eufeb. illico fu l’iecit,mulieres dd perpetud uirginitdtë fe deo cofecrdffè xecno dd fdcerdotiü Dei:dc fi diceret publicè in ecclefijs gt;'ecipiebätur:quod no eit credendit dnted permultdsfècif fe,cu lege non folußnffent notdtlt;e,fed h£reditdtib.dlioq. ‘idfepercinenttb.expolidtte.Conieélurdttiedproponere volui,utcddidile{ïoresdeilld,utuisufilt;erit,iudicët.Sed ** Athdtidßum producdm:Is in libella de Pdßione cruce Domini,quiecuq-,inquit,prontißmus Egt;eo,id noßrd non funt,fed in £re Dei:ddeo,ut ft quid inde fubtrdxermiM, hdudqudqidfdcidinus,ueluti qu£ noßrd funt ufurpdtes, fed ut qu£ Dei funt,fdcrilegio deprscddntes. Cur ijht dieu turde qs noinindtim,qu£ Deo prontißmusi Nonne dbf-que noärd promißione omnia qua: habemus in ^re Dti

504 PETRI H A R T Y R I J funtfCertènihil cft tjuod ab co non acceperitnuf.Quare omnianoRraiSiabfolutèdebcntur. Quid hîc facit^no^ amp;ra prottnßio-j\n indicat.,non promijjà no pertincread DominumiSi fie rcs accipiatur, quid Paulo rc/bondebi-miK,qMi omnia, inquifnoßra elfe,nos Chriftfet Chriftu Tiei.Quarc omnia quoq^ noftra ßue promiferimus ,fiue nonpromiferimuis,T)ci erunt.Subdit praitereatOmncs proßßi fumus,c:r omnesdebitores fumus proßßionisa-deo ut neceffe ßt perfoluere,uirginem quide uirginitatê quamproßißt eil,continentes ucró continentia^cÓiuga-tos pudicitiâ,mutuamq; inter fe charitatem, cr honoré. In fumma omnes necefje e^l ut perfoluätfidem ergaDeu religionem,iuflitiam,äcfirtitudinem,nenosuclutingra tos cj- 'miurios Anani£ Saphyr£q; exemplum oceupet. Omnes nos effe ait proßlJbsißrtajfe putat, in baptfmo quemlibetnoilrumuouiffe.Quodßitaeü, etibi omnia noflra Chrißo uoMmui,nihil fuperefinobis,quod poßea uoueamus.î^omê quidem in baptifmo damuf Chrifoifd aliqua ibi nuncupari uota fcriptura no dicit.Concedo ta men omnes qui baptizantur,proßteri ChriAi ßdem, amp;nbsp;wtam ßdei fufeepta confentancam. Veriim licet ißi non proßtercmur,ncq; unq poUiciti effemus,ad ea tame ueh mus,nolimus,lcgc ftmus aßridli. Reddatvirginitaté,qit^ illam proßjßi eA,reddat,fed libcrè,cy'quàdiu in coßita fi(erit,caAc uiuaf.prætcxtu ChriAi autuirgindatisnon abutaturlibertatelafciuiendo erfcortando. Virgotna-neatpura cy‘ftnAa,quandiu ferre conditionem iSampa tcA.Quod ß non ualcat,liberum ßt cifanAuni coniugiiu Coniuges quoq; reddant ßbi mutuô pudicitiam,ehartta' tem,er honorem,ctiamß hæc difertè non fiicrint poSiei-ti. Ab ipßs enim id lex coniugij exigit. Quod idem aßr-mo deßde, rcligione, iuAitia, er firtitudine reddenda

DE VOTIS ET CAELIB. 5’oy Dfo.I/b ow„M iüideb(inii;,ut ut non fnnuî ea poUicitî^ ipfi uouerimus.Atq} ita efjè uerbii,(jue fubdit, oHë dunt. Nam eyhancob (dulitm prius Apoflolicus iÜe fer~ »10 conßrmatiK eïl'ReJdite omnibus dcbùum,cui ue£li^ lil,ueàigid,cui tiinorem,timor(m:cM honorem, hono-tem.ljbt que Pmîus iubet reddi, an /umus antea poUici-ti,uel ea uouimus! Quifque debet officium facere, quia Dn«,Kt fieret f mandauit. Quare fie ffii placuit profif-fwnesautpromiffà’mterponeref Adhec omnia fatiser plusfatis ex tegis imperiofumus obitriUi. nbsp;nbsp;idem de at

tarnationeuerbi.Q^unquam hooiinum uirginitatem feruare homines docuit,eamcfiuirtutem putauit efiè pofii ^dem^Hecfi de populo Hebreo dicâtur, uerafunc-.quut uemoanteChrifium iniüagenteuirginitatem aut celi-fgt;itum fuaferat.Atq; hoc permultum ad meam interpre-titionè hifiorie lephiheßscit.Solus Chrifius hoc uitege-'tuslaudai'it.Sinucrô idinuninerfumde omnibus poptt capiatur,baud facile adnüttetur. ^am apud Rbmanos Mrgincs uekalcs in pretio fierunt, crapud Aegyptios, O' Atbenienfes taie genus uit£ à nonnullis colcbatur. Se ^uiturmox,crait:Scrnator errex omnium Cbriilust tamita humanis affidlibus infinuauit^ ut cr impubères pueri,banc tante excellentie uirtutein ffiontc gefliât totaanimi alacritate profiteri.Hocitcm cautifiimè legen dum ell.Nam zx ipfi canones pontfficij,cr concilia non nuîla prohibuerunt uotum ratum haberi,quod nuncupa ium effet ante pubertatis cr mature uoluntatis atque iu dicij annos.I^on enim minoris momenti,eam prom fiio -»fl» effpe duxerunt,quMt teffitmentafint, cr ceteri con -quorum firmitatemcrconffuntiam tuüum æ-tatis tempus requiritur.Sed Ole idem Pater ut libi ode ^irginitate quedam feribit duriora nempe ; Quemad-

^6 PETRI MARTYRI S modum enim per mdritum corpus poUuitur,fic çy éliones mundM£ anitnamßmul zr corpus continentis, polluunt. Gicit, ut dudimus, corpus coniugts lt;i marito poUuùdt non ita diuin£ liter £ docent : imo hdbent ittß-delent coniugem dfideli fdnüißcdri. Propter ea, ijuum opus coniugij fanélificationcm interpondt, multum i-beâ, ut contdnùndtionem, dut poRutionem inducdt, Proir.de his pdter,quumdliter loqudtur quùm Apoflo-vs, noncß: hoc loco dudiendus. Virgines dutem fdcrds tum temporis hdbitdße ßeorßm,neque ßctßßetdliquo loco cldiißds,dutcodäds, td o^endit, quod is Pdter mox fr-hijcit-.Si ords , dut pßiüis dut legis fold fcdeto, ne quis audidt,ntß tu fold, dut- niß hdbucris concordent undin, dut duds uirgines. auod idem mdnißßius indicant, qu£ aliqudnto poßed fequuntur. Si fdnUus uenerit indomumtudm,ßc illumexcipe,utßliumDei. Dicit cniniDominus:Quiuosrecipit, merecipit. Si itigre-didturuir iufius in domumtuum, cum metu, er timoré occurres lüi, er procumbes ddpedes iHius interrd: non enim ilium ddordbis,fed Deum, qui mißt iüum. Hine uidemus iRds uirgines minifkrium hojfitälitdtis hd buijfe,dtque Dez' uiros confueuiffe fufeipere, qui hue er iîZ«c ob Udrid ecclefi£ negotid difeurrebdnt. Quod enim aliud nüniflerium uel uidu£,uel uirgines, tum temporis hdbuerint,non facile poteß eognofei.^irum uero eß^ in eodem libella habetur. Poßea enim qudm continentü proßßd es,corpus tuu fdndtißcatum eä,templumq;Dei fdilum. Quid ergo,ß non proßffr eßet uirginitdtein,uel continentiam, ZT'Chrißo tarnen credidiffet, in frndo coniugio,dn corpus fuum non habuißet fandiißcdtum et Deitempluin ? Certè Apoßolus in fuis epißolis corpora Chrißunorum ctiam coniugdtoriim tcmpla D«

DE VOTIS ET CAELIB* 5'07 lt;ppfUduit. No» rnjffî dlicubi coniugdtos excipit, (^u'm tripßtemplum'Dcieff'entfZ^fdndificati. Quod ^ue omnium Chrißidtiorum cd, cur uirgmum pcculid-yiter ejjè dffirmdturiEt quod mdgis cd ddnürdbilc, tdn-dem ftndus ii uir exclumdt: O contincntid gdudium ^ophctdrum,ApoJklorumglorid : 0 contincntid An-^clorum uitd, amp;nbsp;fdndorum hominum corond. sunt hucchypcrboU'S plend,nequedd dmußim ueritdti'S con-ßflunt. Apoßolifdite coniuges hdbuerunt,Gr prophetic. Qupmodo ergo uirginitdt efi iÜKgdudium glorid^ ^orri) cum hoc uitægcncre cdruerint, triflitid potiuf çy deiecore funt dßcdi. Quid prdftered cum uirginitdte co tuunc hdbent Angeli,quddoquidem corpore cdrenti Vn de non mdgis illi uirgines qucunt dici,qß quis Idpide cie^ cumdppellet.Vcrùm ijs omißK,cldußild cius libeüi dudid »ius.lie declines igitur db ijs ßermonibus,neq^ dd dextrd ueq;dd ßniflrdm.Quifquis enim hos fermones duditos co tmpjcrit, condemndtio mdgnd eritilli.aicßdlud Pdtris huiusreuerentid,fuiedodrintedtqueßennoni tribuit ni-tniiim.HocDeißermonum eß,utßcmordicus retinedn-tur,neuelddßnidrdm ,uel dd dextrdm declinemus. Quis prtetered mortdlium commindri poted, dut debet ddmndtionemillis,quidßuisucrbis reccdunt/ Si d-diedum eßet, qudtenus propono D« uerbum, di-uiiios fermones,dc fdcrds literds uobisdßiroftolerd-biliter eßet loquutits. At qudndo fuis id fermonibut dfcribit,non poted piorum ledorum dnimos nonof-frndere. Sedqudttdo idmde AthdUdfto fdtis diximus, SdßliuseddddHcedus,quidodrind er eruditionc di-(luseßmdgnus. is libellum fcripßt de Virginitdte, tibi proßßionis^diferlememinit. Sed dgens de uirgine, qui£ in eoß},tu pdru Chrido intégré feruidt, ßtq^ curis

mun(li,cy prduii affîâibut contdminatd,itd fcribit.HJäm p dbieäo uiri iugo, nbsp;nbsp;dd ititdin dd qnd conjerudndit dcf

miu, et proo-ednaoru Uberorumgrdtiafd^ld efc,inutilis et pro/è/Jd’ uirginitdt’ pudeitdd fùtura eß, totd res dttmii plena eP, dum nbsp;nbsp;ineruditis cogitdtionibus anv,nu,ey

fttißts cxultdtionib. corpus corrumpit. Et longé fané pr^ {Idbilius eßetßpfdm uiro coniunildin ad iiitam gubemd-^1,0“ qtiod ad opciti rei domeüica: ßrenddin conducit, td lionii uice pro pra^ßHura ipß rependere, er liberos fe-num nutritoresdd generis fuceeßionem bonos produce-re.'tiilpro nobis did potuitdptius. Nondißentitiß uer-bis à Cypriano, quando longé prießabilius inquit ejße tiu here, quam ita uiuere. Hortatur poßea uirgines huiuß tnodi,ne uagenturßequenter, neue accédant ad nuptds, er per omnes dißeurrat angiportus. Deinde,inquit,(l uir go Dei curat,quoKiodo pldceat domino, nihil ^uod ei no pldceat,debet fdcere,neq- palam,neq^ clanculu : quin fuos ipfius cogitatus caüiget oportet. Nam qua hoc non ficerit,neq; Chri^o ßionßd eü,nequeho.riiui uxor:fedin oculisßgt;onfi opinionetn uirginitatis captatuirgineo hd-bitu,quo fe per pompa uenditat. ïmo Chrißunon leuidffi citiniuria,cùmmagishominü qeiusocutos reuereaW-Coram homimbus pudetiBain non dgcreuirgtnefn,cunt tarnen clancultl multó aliter fe hdbeat.faltem quoad aßi' ßus et cogitdtiones. Atq^ mox,ut feuerius admoneretutr ginem,fid occulta et motus aninù baud latere, ilia uiden dit,nonfolùm à Deo,uerùm er ab inßnitd quodaimnodo angelorum muliitudine qui pijs hominibus perpetuo ad-fun t,er à Deo ^nittuntur ad uaria minißeria. £t addit cu qs er Patru/tti fandos ßiritusmuUus enim horum efl, inquit, qui non ubiq- omnia uideat, non oculis corporalt. c^nis,ucrü incorporali uifu uniuerfa in cognitions com

DK VOTIS ET CAELIB» pft})er.dens.Certehocde/}gt;intibufbedtis,ut obiter di~ flt;un, non debet concedi. Siqnidem in 'E.faia dicitur : A-braham nefciuit nos,z:r ifrael nos ignorauit: ideale il-reliflis ad inuocädum Deunt à piis„ut narrat prophe ^lt;gt;,eöß(gicbatur..Solentdiccre, fanilosuidcre, lt;]ult;ehic *guntur in diuina ejjentia, qua:ßteeulum fulgentißimu ^fi,in quo apparent omnia.Sed ipfmietfatêtur Schoîafli-^kßgt;eculum iüud no elJè nature,fed uoluntatis. Nam ibi fanât uident,quantu iliis Deus uoluerit ofltndere. ^lioquin non diccreturad Epheßos,notamfaäam prin ^ipib.i^poteâatibuscIfemultifirmëDei fapientiä per ^^clefiam.InDei enim cifentia ilia potuifßnt contèplari. ^fd ad ui)^inesredeamus,de quibus inquit ^afüius quo-démoda eorum oblitus,qua; primo loco reâè dixerat, ad uoluptatetn carnis déclinât,ueUc nuberetfed prte ^^^ere nuptiof incajjum,cifin inceâu coniugium ampliut ‘tire nequeât. Ad quod probadum rationëgeminam ai ducit. c^arum prima eft,quia inuero legitimacy conifi-ÿo ftituit iudicium rationis anteuerterc debere cupiditit ‘r»tuoluptatis,quod ißis non accidit,cum defiderio uoltt ptatis uiâte nubere uelint. Cùm itaq; ubi fie agitur,iuiia fbnubium non pofiit intercedere,ait iftAru, nuptias no ef fs nuptias.Et ad confirmandu quod dicit,afirrt locim ex ’•‘«J Corin, cap. 7. ubi de uidua,fj uclit nubere, dieitur, tubat,fed tantic in Domino.ld iUe interpretafur,prieeu-fsiudicio rationis,no cupiditateuoluptatis,fuperante,at que anteuertente. iudiciu hoc rationis effe pu tat, ut quis prudenter apudfe confiituat expedire at^ honefium efiè procreare liberos,iîlos educare fan{lè,atqi pie familiant infiituere.At non ita fenfit PauLquando ait,meliits efi nu bere,q uri,cr qui no continet,nubat, erpropterfeorta-tionëquif^fuâhabeat,lt;:^qutccy fuuin.NuÙa câinhit

yio PETRI M A R T Y R I J uerbis liberorum procreandorum mcntio. Attjue prociil àubio fi hac reguLi uteremur,infinite matrimonu refcin derentur.Nubere ad hlt;ec in domino minimè fie aceipitur, fed ut fidelem uirumacapiat^neq- tali copuletur coniU' gio ,propteriji(odà fide ChriHi faciledefeifeat. Altera eiui ratio efi, quia,inquit,uiuente priori uiro, malrimo-nium quod fubfequitur, fit irritum,quoniam muiter lege coniugij tenetur quandiu uir eins uixerit.Chrilluf au tent nonmoritur,uirgo ergo, qute iïli ejl deffonfata,nunqua foteft akeri nubere, qtium dominuf nunquam moriatur. Hoe argumenti genut ab aduerfarijs /requeiitifiimè iada tur,quum. tarnen fit admodumfriuolunt. 1^’iatrimonium ^uippe inter nos er Chriftum metaphoricum nbsp;nbsp;er

rituale, atq^ uiuente uiro Chriüo non licet nobis aliu ui-rum fuperinducere ineedc matrimonij genere: alioqui» fcoriaremur, ut Deus fèciffe coarguebat üebrfos, qui deos alienos fibi ficerant.Atmatrimoniu altenas generis^ ^oad camem minimè prohibebantur co/ttrahere. Certe Chriftus non folitm uirginum, fed omnium credentiu uir e{b,qui tarnen inire matrimonia externa po/funt. NÓnw de omnib.fidelibus Paulus aiebat iDeffondi uosuni uiro uirginë ca^iam cxhibereChri/loiEt ad Ephefcitin dixif fet exlibro Genef.Propter hoe relinquethomo patrëfuu ■ermatrè fuain, er adharebit uxorifutfioc addebat ejfe myfteriu magnum in Chriftu er in Ecclcfia. Quibtts uer-bis demonfir at inter Ecclefia er ChriRumatrlmontücf-fe,fed myfiicti er ffirituale. Qum er in eadem epifi-firi-bitur.Eiui adha:retfcorto, unu corpus effKitur,qui uero üdhæferit Deo,efi unusfigt;us. At omnes perfidem Cbrifo adhteremus,no tarnen prohibedafunt matrimonia.Siue-ra effet ifioru argumentatio, confequeretur ChriHu fieri adulterü,quod longè abfurdißimu cfi. Facito duos coiiiu gesex

fx m«^Ho cofenfu arguere caftititê. Certè inter ßc uo ^ntes,ut ifli uolunt,cu domino matrimoniu initur.Ergo gt;»ulier gu£ ßc uouit, efßcitur jßofd domini, ut iüi uolüt. ^^re eu prior maritta uiuat, needumßt mortuiK, Chri fiui ijuod dbßtrdißimu effet,cr blajfhcmum, efßcerctur adulter, ^uod nouü matrimoniu cum alloua cotraxerit, priori uiro eiiM adhuc fuperfiite. Hoc argumenti genere

eß Augu^. ut poßea eu ad ilium uentu ßterit, demo ^uguftin fi^itbo.Quid eß quod addit no multo pöß:ilt;ullu{ adeofit riofuf ßt fdcrileguf,ut impoUuta facerdotè petulâtU).ma~ fgt;ibus cotingat. Sacerdote uoedt uirginë,qua: uoto fe ob-^nxerit.Locutio iHa uerbif apoßolicis aduerfatur. tu-

fnimPaulus,utmulierinßlctio dißcat,neq; autoritatê uirum exerceat. iiullut uero ignorat,facerdo tiu ^au

^oritatè,e^ poteHatè non uulgarê haberc,aos unü habe rillt facerdotè Chrißu lefum, quia unicu etiamßacrificiu riuf mortis agnofeimus. Cumqßonorc hunc nec facrißcis ^niiePapißicis nec nollris miniüris demws,quäto minus rii'ginib.aut mulierculis dabmusi Inßeruifße primo tèpo-»■f uiduas amp;nbsp;uirgines Eccleßte,no dubito. Erant hofßita-faniloru pedes lauabätmon tarnen proptéreà facer

dotes crant.ldeo Patres cu nec ex Euägelto,ncc ueteri ex l'ellamento h£c hauferint, id fupereß, ut ab ethnicis in ^ccleßam introduxerint, apud quos etiam mulierculis ßt ^i^dotiacredebätur. Stalim poflea uirginiscorpus tëplu lt;^ppeüatP)ei.QrquodomniuChriflianorueR,uideturad eerttigenus uiticßoc eß ad uirginitatc cotrahcre. Sed au diamus,quàm mox adferibat coüationem. Sieut Adam fe Ken per nuptias pra:fentis uita; fuit, ita fernen füturi fecu liper uirginitatis incorruptionem Dominus ßät. An ita dillumhoc intelligitur,qubdclt;£lumnon rcplcndimt ßt niß uirginibus f Hoc niß uelit, qitorfum isla diciti ,

ViJetur pofl aliquot uerba correilioncaddcre. No« p’’^ cepit Dominut,fnquit,ullibi uirginitaté, neq^ u^quit)^ ptiat interdixit. Eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilia fmnonis aUati noiiuHitcof

reâio,fcd tarnen ea deberet ubiq^ addi:cr quod ipfenune facit,d nobif ubique deberet priefiari. Qu^it pr^tered, quomodo eotuingat uirginitatem acquirere : uc re/lgt;ofgt;' dendo uerba ufurpat, qu^ ad Romanos ex Mofe habf^ tur. Ne dixeris 'm corde tuo, quis afcendet m calum, bo( efifChriflu detrahere: out quit defcendet in aby[fiM,bot eJl,Chriamp;u reuocare lt;i mort»trfVfr«»i quid dicit iPrope teuerbum efl 'm ore tuo,cr w corde tuo. Iion,inquit,0‘ portet ut de uirginitate ita dieas, quafl uel 'm clt;elu, abyflitm,uel ultra mare fis ituriu,ut iUam adipifcaris.pft prope tejjoc efl/ecundum naturam tibi mgeneratur uir ginitat : amp;nbsp;in teipfo fecundum naturam occultatam repe ries : at^fi uis earn apud te manere^fiahbatu age, maneas id quod natus es, neq; moueas manum ad taäum uiri,

Htc defidero aptiorem doélrmam, uirginitatë ficilicet eflè donum Deccr neminë ülam capere, nifi cui data flc rit. Atq; ut mquit Pauhu : Quifiep donu fiuum habet proprium. ii£c,inq,defideraui,ne quis uirginitatë ipfamhu manlsuiribustribueret. Oportet de gratia rieiluculeti-tius ate^ amplius loqui,non fiic aridè ac ieiunè, quafi àno bis tantii dona i{ta penderent,cr omnib-indiffcrëter fint expofita. 'Verùm in fuis qu«e^ionib. nimirum quail, u. quarit de ijs qui feipfos Deo deffionderunt, de'mde pro-flfiionem irritamfacere conantur.Talem, rejfiondet, ui-rumJfieilare oportet, uelut eum qui peccauerit in Deu, Crquis orabit pro eofAdducit iUud, quod primo Samue-lis cap.i.habetur. Si qui uir in uirum peccarit, iudicabit, uel arbiter erit ei eloh'tm, id efl, iudex. Aliquis enim po-tr^ fe ut arbitru interponere, at^ ofltnfo perfuadere,ut

cliqua honeHa fatisßtäione pt contmtut. At ft ^uKm ^rum peecauerit, lt;juls interponrt feipfum i Nemo enm Potfft Dfo pr^fcribere, ut ojjrnßm animït deponat. ^9

ibi ucrbii bis difcrimen 'mter peccata coflituere. No» famcn proptered deßierädum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quif 'ut Deum ipfitm

pn(lt;irit:fed ibi morehominu eft loquutut. Quando agi-ti^lub aliquo prmcipe,ß quis 'in proximum peccet/aci-patronum 'muettiet,qui profe apud principe agat : fei , ß crimine befa maiejlatis ipfe princepsfit ojjèi^ui, non ftcilè 'mueniuntur,(jHi dudcât pro eo principi loqui.Vo^ fumma Baßliwiftoi gr^uißimi criminii t^xare, Ïfwd non reâè iudicauit. Nam huiufmodiƒ urantur,aut ^ortentur,potiutdebentnubere:neijue [unt reprehen-^^fidi quum uerbo Domini pareant. Pergit i{le,atlt;j; iOos Kccatfacrikgos'.netiueuult utßresfratrumiÜis ampliut *Plt;riantur,neqi ß acceffcrint gratia teäi ob frigw graut ^^ttrgens. Vehementer fatis h£cdicuntur,ßd uereorne »o» multié Chriüianè. Quidß ßigore,ßtme aut ßti pre--^iitur,iüos non releuabisi Proßäö Chrißiana charitM aliter ßtadeLDicitur quidè ab Apoüolo *. ad Tbeßß i’lt;]uen(j^deberefe ßibducereab omnifratre 'mordinati *»ibuläte:fed no priecipit ne laborantib. extrema neeeßi no ßdjueniamtti.Pudeßaciedi quidë ßtnt homines hu^ ^‘ftgeneris,qui ambulant 'inordinate, ut 'tn uiam redeantt uerßari cum iüis debemus anitm caußtifed officia cor t(^ionK,precuzy'opitulationi5 quoad neeeßitates iüis gt;^0 debemuf temcrè ßtbducere,cu proximi effie non deße-I gt;'‘tt,De'i»dequieR.tf.detcmporeflatuit,quoadmittendi [’'n ad uirginitatis profißione iuuenes: er maturä ^tatê, Criudicif confirmations expediari iubet: quad hodienS *biq;feruatur.Exigit prittereàutqui funt'm poteibate

PETRI iîARTYRlS offirentibu!,amp; jïib aliquot probatiitcSlibut: cunt U* men ctduerfarij tioilri parcntibui ignarii GT nolentib. ii fepè numero fäciänt.Nam uiolaremandMDeipro [uii tradùiohibui nihili pendant. 3aßlio adiungendm uide-tur Gre^oriiis t^àzi^n'iienuiJs in oratione habita 'm Gregorius nere öorgoniie fororiiitafcribit.Induo diuifaeîluitd, Nazianïc - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qruirginitatem.tttec fublimior eß ac diuitiior

curiores. Et mox.'Nf «tr» horu uel Deo penitu^,uel mutt doconiungitrurfusq;di(foluitita ut hue propter natura propriam peniiusfuitfiigiend£,iUa autem nimis laudan da. ïhec re£lè fcripta funt à liazianzeno,neque nos quic quaniltedunt, imo pifceptam caufam maxitnè iuuant.üe que minus à noftra fententiaßant^quie poß hjecßt^üm ßi bijcitiVerinn mens efl qute nuptijs cr uirginitati rede do tninatHr,zTtanquâ materia rationi opiflcih^cadaptat, ^aduirtutem operatur. ißn quoq-probantur : nentpe nuptias er uirginitatem materiam eflè uirtutisßta ut neu triem iftorußt uitiofum,acmentem po(fe utroq^ iüoru rc Hè uti, Hoc duntaxat in ijs uerbis dcßdcro,ut doni dei,ßi ritus,autgratia mentio faiia effet, ne 'm potefhie mentis h^ceffepoßta uiderctur.Sed quod mox additu efl, omni no d“ citra ullam exceptionem^fecipimus^Carni enim co glutinari nequaquam feparat à/firitu: neq^ li qua caput habet uiru,ideö caput primu ignorât, fed parumper mu do }niniflrat,et natura’,quantum lex exigit carnis,feu iBi potius,q carni legem hanc tulit,Deo.ïllud efl notädu,ße ri poße,ut mulier,qu£ in matrimonio efl, duo habeat cd pita,ueru non eiufde ordinis,Chriflu fpirituale quoad ui tarn ctelefle,ermaritu ut ceconomicam regat.Eccleßaue ro non potefl caput habere papä.liamEecleßa, quiUc~ cleßa efl,ad uitam aternafßeHattquam ab uno capite in flut

de votis et caelib» 51^ fliiifibi,cr non ab ullo mortaliu expedare debet, Sed ai ^fegoriü redeo, qui in oratione habita in Jùnere patrii, ^‘(iîiazianzifueratepifcopt'ii,eiuf uxorem, hocefl,)nd ^^fuâ hoc nomine laudat, quad patri fuo magno fitilJèt *iiHméto,n5 folu in re domeflica regenda, uerùm etiâ in b-cclejiajtica. In oratioe fitnebri de Baßlio ßcribit: Res ma efi uirginitas, angelis aggregari, ac abfq; iugo eßß^ ^^ituneq- folitari(e:nàChrifti itlâ uocare cun{tor,qui cum deberet ob nos natos,ex uirginc naßcitur,ut uirgini lege ßanciret. HÎc ctiam non facile admitterê uirgini-^‘‘iehomimcsangelisaggregarij.Nam etcoiugati queut patria eu angelis coniungi, tüeq; Chriflu noui fanxiffè uirginitatê,cum ilia non pr£ceperit:niß forteßgni-jicetur poß ebrifli aduentu uirginitatè coeptam ejjèlau-'^^ri. Qjiodutßtintelligendü fuperius expofuimus. Ai ^‘(cin oratione ad uirginë exhortatoria : Materia uerô ^orporalisadmixtionê corporu inùenit:nâ femper fluidii

certis difereuit Umitib.lege nuptias fancies. Quid ß peccato Ada perfeueraßet,neq; materia fluidaßiif-ßt,morte ac uita ßbi mutuo fuccedentib.an proptereà de fijlfemus inter homines omnino habere nuptias i Adiecit ^eindettjuptia: funt indiciu perturbationis,ca{litas ueramp;. ßledoris.Hoc quoq^ in uniuersu no efl ueru-.qHâdoquidê ß^ipoteüut aliquisnon perturbato,fcdintegro fanoq; ^icioad comugiuadducatur,atq‘ prima hommi dattg ßntnupti£,priufq prauis affedib. cocuteretur.tdleq- caritas indiciu cd fpledoris animi.i^o enim folu cupiditate wnis accedimur,ß'd metu,dolore, inuidia, nbsp;nbsp;ira moue

^ur.'Poßea,mquit,olim cu lex eßet et umbra,tu primatu babebät nupthe.'Poflq cmigrauit litera, fubindudusq^ eß ßus,tunc affiilßt cadimonia.iî£c nSßc accipi debêt,ceu ßtis crlitera cadßate ac uirginitatè difcernâtur.Virgini tas er matrimoniu cujfu eße poßut, nbsp;nbsp;rurfus cu litera.

Seduiienturqurtndoq^ij Pâtres oinna qui fiter un t unie Cbrisli aduentum fitb licera concludere'-omnesq; uicißm qui posl Chrtüurn uiuuntfiib /fiiritu. C^tiôd ut 4 uero fit AuguH. alicnü Auguftinui in Ubeüo DeSpiritu zxliterapulchrè acutilifiimè declarMit. Vertun mhomelia feu orutione quiimhubuitdetcntutione phurif^oru crferibdrii,qut rogttrunt,ct!i qualibet de eau fit lieeret alicui dimittere it-xorctn,dum ea uerba illi occurrerent, quibus Apoüolut ad Ephefîos aittMagnum hoc fixeramenttm, dieo in Chri HumcrEcclefiiantfinquit, uidcturmihi fiermo bicfiecutt-dos reijeere nuptixf. Si enim duofiunt Chrijli^duo etix-tM riti,dua quo^ uxores.Si autem units ell Chrifius,unu cd put Ecclefi£,zrcarouna,fiecundte nupti£ ref^uuntur. Quad fit fiecudas prohibeo, quæ ratio erit tertiarumiPri' legis fiunttfiecundie mdu!gentilt;e:tertiie uerô pnuxri-cationister quod ultra htec fiuillutn magis, q aliud quicq. Certèfieiitentia ifta damnanturfiecundie nuptilt;e, ac tertue apertifiimè mprobanlur.QMd eu aduerfiarij nofiiri non fint concelfuri,haud nobis irafici debent,ft aliquxndo P4-tres nos quoq- repudiemus. Veru in eadetn oratione habet : Non omnes capiunt uerbum iflud,fied quibus eH da-tutn.Hatc audiens,inquit,nihil hteretieu patiaris,ne'ue nd turat inducas fiue terrelires,fiu^irituales,fiue medias. Sunt enim quidam adeô male a(fi£li, ut arbitretur quof-dam omnino ejfie natura peritura,alios autem fialuande, nonnullosuerà itahabereficuteosliberu arbitriumud ad meiius, uel ad deterius impeUit, aliuq; alio plus minut^ ue idoneu effè.Hac in Marcionitas uel Gnoflicos citraco trouerfiam dicuntur,qui taies natur as fingebant fie boini nés partiendo.Nos uerô quofidamfiatemur pradeflinatos qui fieruabuntur : alias uerô coneedimus reprobos. inter hos nihil eft medq. Pr «eter cà na atiribuimus nature qfif uamur.

Hemur, Mt pr£deßinatißin!K, ueru meree fimplicigi diui tumii'ericordite. Vitiatâ alioquin totâ hommumtidturi in Adamo fcintm. Quipr£dcfti»âtur,ex unaDeibonud teitide funt exêptüreprobi uerà in Çua natiua corruptio gt;te deferti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libero arbitrio, imà grati£ gu£ per Cbri

flum cil,falu[é homininn afcribîmuf. Sequitur moxtCunt Ueràaudisquibi datum efiiadde,datuquidtmijs quiuo-‘ luiit,^ qui aßeittiurttur.Etenim cü audii : üon ejt uoleit tif,neq; curreiitis,fcd miferentts Dei,tibi cotijulo, utjér^ monem hune accepter. Quoniâ entm nonuüi Juntqui ob iujhtiâ proprium tant magnifiée fentiunt, ut totÜfibijpfis ncceptu référant^ ac nihil fiadorifisos fermo hic docet, $i erfeoMM Uetle diuiiio égeat auxilio: feupotiu'^ eligere uti ha diuinü quid,cr clemcti£ fu£ donÜ exiftat.Quàd entnt faluamur partim èxnobif, partim ex Deoejjè oporteL ^roptereà i}tquit,no uolentisfioc eft,no folü Uoleiitis currentit,fedexDei nüfcrentis Deinde quoniâ itelleex ^eo efi^merito totum acceptü firtur Deo.Quantiiciinq* mtm eurrerigt;s,qtiatitwmcunq; certaueris,mdigebii eo qui wonà pr£bet. iqifidomintt!£dificaueritdomum,in ua^ nutn laborât qui £dificant eantt iiifi dominits cuftodicrit ciuitatnn fiufirà uigilant, qui cudodiunt eam. üoui, in-qait,g non leuium ed curfim, nec potentium beÙum, nee pugnantiu uidoria, nec féliciter nauigantiü portiK : fed Del e il uidoriâ perficere, cf nauim faluam in porïît de-ducerr.ti£c feribit üazianzenus, uidettirq; omninô uetle uirginitaté c£libatum effe in uiribut ntanu no-^ /ira:hoc eft,noi donu huiufmodi effi habiturós, modo u^ limuicfajjèntiamurtin quant fententiâ non queo defeett aere, quia tunt no erit eorum qui pojfunt, ut lûquitur dó Kim ;,fed eoru qui uolunt. üec quifq^ habebit propriuni donu, ut Pmük teflatur,fed iUud quod fibi elegerint, amp;

guod omnibus cjl expo/itam,ß ipfum uelint.lSIc^uc fùif-fet eidem Apo^l-olo timendum,ne cuiquam lacjueum i«ij-cerct.Potuißent enim abßj: uîlo pmculo,quicult;ji uoluiß fent eiuf conßliu fequi. Deinde multô minus concéda,fd- nbsp;nbsp;nbsp;,

lutem noiirdm partim ex nobis, partim ex Deo ejfcme^ ue-,‘baApofloliadP.om.'iJone(ße uolentis neq^currètis, accipio ita,ut interponi debeat p.irticula,folu :quia citri udam exceptionè Dei efßeßalutem noßerä credo : longeq; melius ac tutius htcc Auguüin. traSlauit. iitiius tarnen ad nioncre te,leéîor,uolui duplici caußa:primu ut cognoße-res,in quo difßenttamus-ä l'iazidnzeno,dedmi kuiußno^ di perceptione: deinde ut ctiam de caußaßalutis ntftra in teiligas,ut cautè atq- cum iudicioßt Icgendus. Venia nita Hilariui. adlUlariumPiflauicnßu. epifc. qui hacdere admadunt pauca,quod ßciain,cftlocutus.lnCanonei$.ßupert]iattb. ubi de triplici cuniichorugenereagitur,fcripßt,probiiri nbsp;nbsp;,

admodum tcrtiamßarmä eunuchßeius nimiru qui ßgt;e re~ gni ctele^is talis eßße decreuerit, cui nos fimiles eßici,ßi ü tnen pojßegt;nus,admonuit. Pcce is no 'mquit, Si tarnen ueli tnus:ß poßimus inquit, rationchabens uirium cuiufq; na firum.ln Pßal. öa-.quia illud erat expoßturus,Tibi redde-tur uotum in Hicrußale, ait:Cernimus nanq^ nudis phila-faphos corporib.algere:ipfi etiam coniugiorü ußu magi-ßtri abßinent:ha:reticißcco panis abo uit'ut.Sed quis tdif detn otioß huiu: propoßti profidlus eßt i To tu hoc inane atq^ ndiculu csi, er cum ipßsßuperßitionis caußs nüjcri bile.Deo ergo uouenda ßunt,cotemptits corporis, ca^liti nbsp;nbsp;j

tiscuüodia,iciunü tolerantia;atq- idea ait, Ettibiredde-tur uotum in yierußale.tfla indicant abßinentiä à coniu~ g'o apud echnicos,utßuprd docebamßtijße in pretio,non apudHcbratos uetercs:deinde ißius eptßcopi tnnpore laH in Ecclcßa uota contiii^ntisefidjßejitßcepta : quareid re-

DE VOTIS ET CAELiB. 519 inhonoré Dei fiant. At quî Deo placcre pote^ quad eins uerbo adnerfaturtQuod uero in e[gt;iftold pria fc ad Auguüinit fcribat hac uerba circafinem,fciat fian-aitastiM jratrem meum,cuius maxime caufa hinc difiefi-/gt;muf,cum matrofia fua ex confenfu perfcfiain Deo con-tinentiä deuouijfiCi non e^ magnifaciendü : non quafi eo te^npore talia uota ignore aliquado nuncupata,fied quia nie Hilarius non is e^, de quo modo agimus, Nam ifle Pi âauorum epifeopus multi grandior natu cR Augufttno. ïuit enim finex,Gr grauia pajfius esl fub Conùantio. Au-guilinus uero floruit fub Honorio,etArcadio,ac Theodo hio, Quarciuuenis 'erat,cum iflefenex efièt. Atqui pri-enisepi^ola:uerbis Patron fuum appellat AuguRinum: quodnonjecifletfi ambo fiiijfent epifcopi,c:rAuguftinus

1 fo minor natu. Tuit itaq; ille,ut ex pofteriore illius epiflola ad eundemAuguflinu colligitur,Syracufanus.At que inultominus recipienda sut,qu£ fub eius nomine fieri buntur adAprafilia.Totum quippe id efl inane comentu quodetiä non ualdenafiuti facile pofiintdeprehendcre, . SucceditEpiph.Cypriusepifc.Ciuemutegoconcefiflrim „fus habere nonulla de uoto,qult;e ficut fiacris liter is no confiai tiuntdta quoq; à me non admittutur,fic efiJj iß«m uideo multa reHè ficripfiflè,quib.pofiint Smyth, praua dogmata reuinci.Primii ut aliqua refird,cotra Motanilias h^re fl 4-i.lib.i.i.to.ita ficribit : Noj «erô no neeeßitateimpo-niinits,ueru cum bono cofilio adinonemus,exhortâtes eu qui poteilmo aut necefiitatë imponimus no potenti, neq; reqeimus ipfum à uita. Sant‘lu enim uerbu omnib.pr^di-

1 nbsp;nbsp;nbsp;cauitjUt debiliu infirmitatë portaniis, uelut etiâ ipfie fian-

1 suteiufidëdoni.Iunioresi’nqtuiduasrcijce.Notabis'mhis uerbis iHu diccrc,neinini necefiitatë imponi ; cjKÔd nofiri

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D i

no fäciut Vapiftæ^qui nenünêuolut prdindrefCUÎ no pror fui matrimoniu mterdicdtur,ct ita interdic(itur,ttt ß

Cd cotrdhdt,iüudmdtrimoniüpro irrité hdbedt. î^onitd fùitdntiquitus. l^dmcliorib. tanpoributetuxoréducere licuit fdcrii initidto,Kt poßed deinonRrdbo : nbsp;nbsp;poücrio

r'ibui qudndo idm ßtpcrflitio cocpitinudlefcerc, mdtrimo nidnüniflrorum non refcindebdtur^ß ed iniuiffent'.fd iUi tdntit ujcI d nùniRerio ßio ccjßdbät,fcu deponebdutur, ud non potuerunt dd ulteriores ordines promoueri. Po-fted captum c{l ittos excontunicdre,^ mdtrimonid con^ trdild diffoluere, dtque dcmum iUos mifcrè truciddre, mni priai tormentorum cf pocndrumoenere diuexdtos, itdrespduldtim indeterimdecidit.Etquuin inomiiibtti fermé conditionibui lt;i P4«Zo cùm dd Tiinothcum, tim dd Titum enHmerdtii,at itd dicdm, facile dijfenfetnr,hdc undin firmißimdm uolunt, cr perpétué inuioldtdin hdbe ri. Bocnoneflimponerehominibui neceßitdteinlcrKi Pduli uerbii utdrjdqueum inijcerdDicit bonos pdßores cohortdri cos quipoffunt, non dutem imponcre neeeßitd tem no potenti.Smyth£usdUtem dicit omnespoffe, minem mueniri,qui fi uelit,ç^ 'Deum precetur,nonpof~ ßt. Epiphdniui ueré bicindnißdle dßerit,dliquospo(fe, dliquosueré nonpojfe.Et quodmdximèpro nobisfdcit, ’Pdiilum inquit reddrguere iUos qui non funt eiufdem do^ ni.fcilicctqudndofeobRringcredudentdUtdd uirginitd tent, dut dd cd:libdtum. Ndm dicitßuniores uiduds reijce. nicmihi tu notes primùm, non ejjè omnes eiufdem dont quodd no^iris dduerfdrijs fuduiter irridetur. sed iSte4 Pdulo didicit, qui dit quemlibet proprium donum bdbc'-re,dlium quidem fjc,dlium ueré ßc. Vdlednt igitur hi Pc-Idgidni, qui dona expeél'dnda eße derident, oinnid uero mnoßrisuiribusarbitranturpoßtatuel ßuUadond con

DE VOTIS ET CAELIB» 5ZI ui fcripturarum ddiguntur^ ta. in nobis'poßta efjè f^£dicant,quàd illd 'Dem omnibus expofuerit. Captant, gt;n^uiunt, qui uclint, non qui pojjùnt, ut nofter feruator ^ixit. Deinde non excidatunnotare, quad Paulus dica-lur ab Ppiphanio, eos re'qcere, qui non funt eiufdem do-• eùm Smythxus dicat iuuenculas àuotii iUis Pauli uer non prohiberi,fed tat'um ne ab Eccleßa alantur, Certè ^tgt;ofl.uthîc docet Epiph.tü de iugo cxlibatm dut uidui-imponëdo,uel no imponendo,rei/ciendo,dut ddinit-*^dofcribebdt.ldëEpiphdniusdduerfusCdtharos,hteref. ^9dib,i.tom. i.Re Herd enim non fußeipit fanda Dei prlt;e ^‘eatio pofi Chrißi dduentumeosqui mortuafuauxore Jècundis nuptijs coniundi funt,propter excellente facer-honorem de dignitdtem.Et htec certè fdnda Dei Eç ^^fîd cum fynceritdte obferudt, Sed adhuc liberos gignen uniui uxoris uirtvm no fufeipit: fed eum qui feab und. ^ôtinuit,dut 'm uiduitdte uixit,didconum,çr prefiiyterît, O' epifeopum,ct' hypodidconu,maxime ubi fynceri funt ^itnones Ecclefiaftici.At dices mihi omnino 'm quibufdam ^ocis adhuc liberos gignere prefigt;yteros,didconos cf hy-podiaconos.At hoc non e{l iuxta cdnonem,fed iuxta ho-utinutn mente,qua; per tempus elanguit, ey propter mul titudinem,cùm non inuenirentur mmidri.Hunc locu mi-ffiobijeit Smythteus,fed mutilatu. tion en'tm adduxit po-fitemam partem, ex qua elicitur nonßiijfc hoc ubiq- fer~ fiatum,ut prclbyteri,diaconi,e^ hypodiaconi fe contme-t‘eM à proprijs uxoribus, cr folùm id innuit obferuatum itbifynceriejfent cdnones. Quo loco demondrat non id exuerbis Deihdberi,fed tantum exEcclefjie Canonibus, fteldecretis,qu)e ut iüdßcit,ficetiamrelaxare deberet, c'umuideat eainpernicieuergere. Deinde aliam caufam iiffert,quód permitterentur multi cum uxoribus mifeeri,

frotter multitudincmjcilicct, Chriüianorum, e^^nod nonfdcilèmîni^eriuininueniretur. Qvodfiium locum habuit, coudre hodie non conceditur f pdßitn opiu; cfl mi-niftrii, fed non pdßim mucniuntur cj^td cdlibes uiucre poßint : nifiuelimui dicere, noflrd tempcn-d cffc meliord temporibus Epiphdnij.Si tune non poterdnt Cdiwnes bique ferudri, nbsp;nbsp;ferebdtur eorum uiôldtio, quôd multi-

tudine tniniûrorum effet opu{,qudre tndgisnunc taies cdnones,id eß,hoininum inuentd ferudri poterunt i t^on pronuntidtEpiphdniushocloco ilia matrimonid diriine dd,neq; ob id iüos e(fe d fno minifterio deponcndos.Tan-tùin dicit, Canones apud iüos nonßiiße fynccros. Quid fl deuerbo Dcifcripfijfct, permultum reßmt. Sed quan do de canonibus tdntùm dgitur, cum multi eorum idin re ßixerint, non e^lres tdntifdciendd, utdduerfarij idâât. video pratered hic eum nuUdm uoti fdcerc metifio/icm, qnôd fuerit fderis ordinibus ddie£lum,ncque dudimus il-los eum dccufdrc, ut uoti nuncupdti uiolatores, quod ho diepdpi^læ cldindrenoit definunt. Idem dducifus Apo-flolicos hier. «i. lib. i. to. ». Eo^qudmtrddidiffet poß uotum edibum uirginitdtisdutuiduitdtis coniiingimdtri^ monio no licere,fcd eos qui hocfdciunt peccdrcßc tame dddiditiSedmcliuseft iudiciüqudin condêndtio. Qul^^ ntm,ut ne cofitnddntur dpud homines,occulté feortâtur, et fub folitudinis dut cotinentix ffecie libidine curât,non dpud homilies hdbet confiifionë,fed dpud Deum, qui det occultd et redarguit omnê cdrné in fuo dduëtu,prcmt quifq;peccduit. USelius eftenimunü peccdtÜhdbcre,amp; no plurd imelius eft Idpsü à curfu pdlâ fibi uxoremf‘(gt;gt;’f re fecundü legem,et ex uirginitdte multo tèpore pocuite-tid dgere, eyr fie rurfus dd ecclcfiâ mduci, uclut qui umm operdtus eß,uclut ldpsu,z^ fidiüum,ct obligdtioigt;eop‘lt;^ habenteiff

DE VQTIS ET CAELIB» 525 htibeniè,crtion ciuotidie occultii iaculis fauciariabim-frobitdte,lt;iuteexdiaboliopminjvrtur.iiunc ego locu ^uando deuoti'5,ed ratione prodtixi,ut oßendere, P4 tres no adeo /ùij]ê rigidos,iit hcdic/unt noftriCdtones, lt;1 tarnen Bacchanalia/'a;pè uiniitdfii cnim marrmonia pojt Votum inita paßim clamitant,n5 nuptio/s ejje,ßed inceftut etea dirimunt,ncq;,firre uclnnt : cutn ueteres matrimc-viailla rata habueriKt, licct pcccare dixcrint,fcd femel, tos qui poft uotu contraLunt. Et /jkîkj fentcntia teftè ci-tauiEpiphantit. Qupmodo uerô hacdecaufain 'neSmj thaus excanducrit,ex his liquet uidere, qUit mihi ftcobif cit. P^ecEpiphanq uerba tu tibi calcuUl porrigerc^tibuj;

arbitrarif, quôd dicat melius efft uni obnoxM elfe,quàm multis noxis,ac uxorë dHcere,quod abfq; pcc-catideftgnationepoftDeo dicata uirginitatë fieri pofte i»ficiatur,q occultis fauciari iaculis,du'n: fcortatur quoti die ac curat libidinemfub folitudinis ac continenti{e,ut ii ait,ftgt;ecie.Scd die tnihi quafi-onte hanc eius polleriorem fententiâ,qute tibi alferenti Voto aüriëlorum nuptias ef-feueraserlicitas nuptias uideatur aüipulari, proftras, cam quit paulô aiitè illc aüruxcrit conts-a tuam impiant opinionem reijcias i ESoccine eftfas nbsp;nbsp;itquum i Hoccine

Veri d(ftrtorem,z:^ labefalt;lîata:fidei uindiccin,qualem te haberi percupis, Petre ftcetl Quis uerc cordatuSjÇy^ uel mediocriter eruditus in thcologia tibi adhibebit fidein, poUquâ te non pudetfic trailare optimos quosq; feripto res,et primarios Ecclcfio'CbriftiPatrcsiut tu demü ilîoru. fententijs accederefrlùm uclis, cit tibiutcunq; uideantur patrocinaritAt quoties tecu pugnanttpugnantfcrè fern-per^nihiliducis,ac contanptui prorfushabcs. Aftniitne hicEpiphanius peccdre,quifquis 4 nucupato Deo colinc tiauoto init nuptias, aefatius eftiut diuHa uxore uno, q

jhkIcm implicctur peccatts ? visne h'mc coUigere, nuptidf ei celcbrare lieer e, qui uirgmitatem aut continentii Df» 4(idixf«f ? ï^unquid futius diuitibui quicquam,qudm iii~ ppibui furripere,licet utrtinq; neftis jit qt iüicittem ? lAi-nusfldgitium cjjèab edito contmentiæuoto fiuptiMcoit-trahere, quùmfcortari or libidinè curare folitudinis Cf cotmentiæ jjgt;ccie,aflruere hîc Epiphaniumfateor.Quii tum poflea f Nttw idfo ajferere eum dices eiußnodi ni{~ ptiasprorßis uacarecuipal CfpenituseßelicitaslutM hincdogma tuumimpium Ratuaslüunquidqui melius ejje ^ornicari, quàm adulterium comittere dixerit,is pro tinus fornicationem tanquam rem licitam admiferitiW lo authore, non funt facienda mala, ut eueniant bona. Pro'mde quum malum fit uotum difiôluere, ut palàm te~ ilatur hîc Epiphanias iuxta Paulum, i. Pimoth^i s- qnis nonuiderit obbonumquod paritur^e fint nuptiafiUai malum non ejfie defignanduiHtCc aduerfus me SmythaiUt candide le{lor,uti uides,magno fupercilio diäauit: fed iu^è nunc fupereji excutiendum Primtim ’m eo nunq afje rui, Epiphanium faceremecum, quod dicat ejfie pecca^ tum matrimomu inire po^b uotum edituSn,/! opus habeat quis matrimonio, er aduratur,uel in ficortationem laba-tur. Quienim peccaret,ciimpotiusobediatmädatoDel ler Apobl:olico,cr remedio utaturfiibi diuinitus propofi-to,cùm nuüiein uotum ut ratum fijt habendu,nullaqi pro' mißio fimna,quie uerbo D« aduerfietur f In eo itaq^ mecti no conuenit cu Epiphaniotfied tantu 'm eo,^ illas nuptias et ueras efifie dicat,etlicitiis.lmö 'mcotincnîib.quifie afirin xennt,cr no üant promifjô,fied ficortätur,eaf perfuadet. Nea; häc eius poftcriorë jëntentià citaui dißimulato prugt; ri eins diflo. Scio enim,et propo/ui auditorib.illu eü mul tiialijsexPatrib.'meo errare, q,pcccatu efie dicat,uotu huiußnodi

PETRI M A R T Y R I S $1$ huiufmodi uiolare,cûm opus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;male iÜu id refir-

re in traditioncs Apojhlicus,cùm ex facris liter ii non ua leatfudin fentetiMnconßrmare.De'mdc propofuihune Pittretn difcritnenponere inter inter iudicium,in^,Z:t‘condemndtione}n. Ncgd fi potes,illum dicere,quod egomaxime contendo,hus nu ptÎM cjjf uerds nuptiùs.Peccatum ^uidë ibi unu fdtetur: Cf datiHos femel peccare,fed tarnen cum fuo matrimo-tiio inito ecclefiie pojfe reconciliariper aliqualë pœnitê-lUum dixifcribere.üunq tarnen dedi,facienda rfiè mala,ut eueniant bona,crfi peccatum arbiträrer ai ntittiin nuptifs po^ uotum ineundis,nun^ iüas fuaderè. Ncç in hocfum uel cum P,piphanio,uelcum quouis alio Pâtre,ut dica peccatu efie taies mire nuptias ,^fiuel tu^ Uel iÜt hoc affirment.Px facris Uteris oportet ut nos uera fintire danonflretts.Sicaut traélo Patres,guemadmodu fepius cantejbr,ut quie dicunt uerbo Dei cofentanea, ul nis^tdicitur,ambab.ampleëiar:ctetera uerô fi pugnare (umfacris Uteris iiidcro,fdcilc reffiua.Meipfum uerô aut fintentiasmeas nihil moror: unicum uerbum Dei tantii fitJfiiciOfQjtèd uerô mihi fempcr obijcis,^ uelim uideri labefaélata religionis umdex,iniuriâ mihifacis: quando quidénunqmehociailareaudiuifii. Ciuamuisidomnes praflire tenemur pro uiribus. Ambireaut ut uideamur tales,cu reipfa nihilfaciamus,hoc uitiofum effet. Quarc define te obfecro, tamfutiliter oblatrare. SiEpiphan.di-xit facienda mala ut eueniât hona,ipfum accufa.tn me lo cü no habet ifh, calitnia.tllud enim apud tefirmißimufUh tuito,id Chrifliano licere,imô conuenire maxime,ut non cmnia,qu£ à Patrib.dicuntur,jh.tim admittat.Quod çr 1 nbsp;nbsp;te ipfum facere uideo,qui poüeriori parte fententià Epi

itm conceâere,omni{gt;rorfiu caret lt;equitate. Nrc iflrf tM fimilitudo hîc locü habere poteR,^ua diets nunusejjeßd gitiu feortari^^ adulteriu coinitcere : ac minus maïu elfe diuiti ali^d furripere,^ pattperi.Qupniâ hîc duo peecd-ta fmul coparas. At mire nuptias etia poR uotu peccatu ejjè,nondumihi deinonilrafli.Qjtodß Epiphan.hocdh cat,aut AuguR.ego no dicotne^ id faerœ lilerœ dicunt,i ^uib.foUs mca fdes,çr omniü jan£iorum pendet. Qjtôi uerà Patres perpétua,ut iaflas,inecum pugnent, tant ex multis dcm5jiraui,etfum dennoflraturus effe falsu.Ilt;W interim facit ißt Epiphan.qui nuptias iSlas, utlcgintnJS adntittit,et'eas licet no bona ratione, bene tame confuht incontinensibtis qui uoto fuerint ob^iâi. Sed nunc ad Chrifoß.uenio.ls fuper Genef. horn, n.cit deEnoch age ret,nuptias ofltndit,minime i’di ßtiffe impedimëto,quanii nus uel Deo placeret,uel uirtutes acquireret:Deum^ te ßntur adeo bonu,ut nuptias nunq ßterit in mundu indu-ilurus,fj homines iüis fiiijfent ladedi. Eleq; tätu innoxiai elfe teßititr,ueruetiam magnte cofolationistquädoquide infanu impetum natur £ c5primunt,et nauim ßliciter tu portu adducunt.Verba eius ha;c funt.Placuit EnochEieo ■ poHq genuit Nathufala. Audiant mariti etuxores,Ct fcät iufli uirtutemtnec putent nuptias in cau/a efè^quoiitt nus quis Deo placeat. Nd icdrco diuina feriptura fente atq; iteru idfignißcauit,dices, Genuit Mathufala, placuit:^ idem ingeminat,ac rcpetit,diccn5, Et placud poüqgenuit,ut ne quis arbitretur obßAculH uirtutisefe coiugiu.Quia ft fobrij fumus,neq;educatio,neqi coiugiu ite^ aliud quid nobis oberit,quominus placeamus Dto. Ecce enim,Gehic eiusdem natura e{l,cuius eis' nosfuin^ et neq; lex tradita,erat,neq;fcriptur£ docebät,neq;alni quicq ad honeßtitis fapientiaq; ßudiü impell(bàt.!gt;!ainp

DC VOTIS ET CAELIB* $17 liupti£,dikile,uel puerorum cducatio pr£peditttenti( ß fent in uirtutii itinere, netjua^ in hanc nojlrä uita nup-tidf 'mtroduxiffet uniuerforu dominui,Ht ne teporalibui crmaximè neceßarijs nos Itcdmt.Scd i^uia no folu nikil nobis obfl:int ad philofophadn Dco,ß uoluertmiis effc fo brij.fed magnam ddßrut confoldtionë,du coprithunt in fanum naturtc itn petti,nec tnrbari,qtiaß mare ßnunt,Cei £ßciunt,ut nduisßliciter in port u dppellet,ideo conioLt tionem hatte humano generi tribuit. Atq^in eadchom.de ^oha fcribcs,eadë propemodü habet:ita enim loquitur.

erat tstoha annorii soo.etgenuit tresßlios.Videtinqtf iteru alium iußü cum uxore etßlijs, qui bona operando pIaeuitDeo,et dißlicente omnib.uirtutis uiä elcgit,et ne que nuptijs,ncq;ßliorum educationeprohibittfs eß.For to flupêda eft ineffdbilis nüßericordia Tûei,et prodigioßa hominu,qui tit erät,ingratitudo.Bece enim sooédnnis ui Xerat iußus ille,Grc. Bt moxtErudite uoßmetipßs,cr uir ^utii eura dgite,ct pro magno habueritis Deo bene place te:^neqßdomusgubernationö,neq; uxoris cura, autß Horum, neq^dliud quicq pra;texamus,quod putemus fatis ejße,ad exeußandd noßram negligentem, deßdem^; uita. Eiei^ßigida illa uerba profiramus,et dicamus,mudanii{ fum,et uxore habeo,ct liberorü curam gero, qui multii moseH:,utitddicdt,ßquando coshortamur itt uirtutu labores aggrcdiantur,uel ßudiuin adhibeant in ßacris li~ teris Icgendis.tion eft hoc meum,dicit.E!unquid renun-tiaui ßeculo ? niinquid monachus ßum^ Quid diets homo? An hoc ad ßolos monachos pertinct,ut Deo plaecant? Et mox:'S:iunqiiid,dic oro,iuflo huic uxoris conßuetudo, uel puerorum cura fuit obflsiculoiObßccro igitur ne nosmet ipßosßaüamustßed quanto magis huiußmodi curis impli-camur,tdnt() magis remédia ex lediionediuinarum ßeri-

yiS . PETRI MA RT Y RIS fturamm [umamuf. tJonne ut illi eiufdem ,cuiM ms fumus,fiiermtiutur£, cr c.ldcmm homiliadc'ßeäto Vhilogonio,tejhtur eum uxorem z^ßliam habuijjc,uo~ catumq; ad fanilum epifco[)atum,ne^ impeditutn ijs cU' ris,quonùnusfitnélionem créditantfiliciter admini^f^“ ret.Prgterea hont.4. in ilia E.failt;e ucrba.Vididominuft' dentcm fuper folium excelfum,oftêdit Efaite,tJloß}Abr4 hamo nuptiof baud fitiße iraudi,quo minusDeü uidctitti ftnt^cum eo fanùliariter collocuti.(^a de re uerbahaf fcribit.ÇiuishîcloquiturlEfaiasillejßeilator cielcfliit'^_ Seraphim,qui cum coniugio comertium babuit,ntctaine rxtinxitgratiam.Aufcultaflis prophetam,zxaud^s P’quot;*’ phetam hodie:Exi tu,^ iafuphfilius tuus.ücc ijk tetpr^tercurrere.Exi tu,^filius tuus.ïtine filium iat prophetalSißliuni habebat,habebat nbsp;nbsp;uxorein, ut

intelliga^,non effè malas nuptias,fed malam eßb fortatio-nê. Sed quoties eu quibusdâ de uulgo differimus,dic^ttt: Curnonredèuiuis^Ciuamobremnonprteüasmores ab fblutosiciuî poffuMfmquiunt,nifidiuertamab uxore,ni fiualedixero liberis,nifi uälereiußeronegotiaiOMob' rem^num obüatmatrimonium? Adiutrix tibi data efu-xor, non infdiatrix.Annôn habebat uxorem prophetal Neq; tarnen ßiritus gratice obflubat coiugiu,fed eu uxo' re couidu habebat,c^erat nihilonünus propheta.MofeS none uxorë habebatl Et tarnen is peträ dirupit,aerë ini' mutauit,cum Dra colloquebatur,diuinam iram cohibuit Abraham none habebat uxorë,or tamë pater faâus e/l, gètium Grecclefæ.Deinde ne hoc tantum inVeteri TeS-accidiße fußgt;iceris,ex nouo Petrum,e::rPhilippu addueit en eô uenit, ut nuptias uel fuo periculo fuadeat. in bac aut uerba fcribitiQuid autë Petrus bafis ecclefi£,illeue-hemens amator Chrifli,iüe fermone indodus,en rhetoru

»E VOTIS ET CAELIB, 52^ ^lilorjße im^eritus,(iui tarne philofophii obturauit ot, ^e,quigrlt;ecanicamfapientiaminon aliter qaranearivm ^^lam dijroluit,qui terraruin orbem peragrauit,qui fage ^ni^mißt in mare,O'pifcatus eß orbemiauid autem ait ^‘lt;lt;tngeliumilngrefßK cfl îefus ad focrum Petrifibriciti ftnt.ybi focrutßbi oquot; uxor,ibi çr coniupium.C^id aut ^hilip.nónne quatuor habebatfitiat ? Vbi uero quatuor finite,illic cruxor,Qr matrimoniu. Quid igitur Chrißutl A uirgine quidem natut eil:,uerum ad nuptiat acceßit,ae dottum attulit. Non habentjnquit,uinum,Qrlt;tqHä uertit uinum,uirginitate nuptias honorans,dono id,quodße ^at,comèdàs:utneabominerii nuptiat,fcd oderisfcorta iionè,meo periculo:nä lt;go Jßodeo tibi falute,etiäß uxo-tenhabueris.ProJßice tibiipß.IJiulicrß proba ßterit^ad mtrix tibi eib. Quid igitur ßnonfiterit commodaifac iüi ^ommodam.Annón ßterut uxores bonie,ß)nul çr mal£y Hehaberes excußationemiQualis erat illa Job i Sed Sara ftatbona,z^c.Jn epiil. ad Timoth. illud traüans, uniiK itxoris uirum.Paulum ait, b£c ßcribendo no ßtncire lege quominus liceat epifcopum nö coniugatumaßßtmere:ßei nodum coflituit.ludai enim plurcs uxores ßmul habue~ tanfquod Paulus in epifcopo non cenßet ßrendivm : aut vult unius tantu uxoris uiru eße,quod inteUige ,nepo(l primä altcrain ducat.Vtranq; interpretationem adducit ftntq; in medio relinquit,neutram confiitando. Atq^ haic funteins uerba.Oportetigiturepifcopu irrepreheßbile eße,unius uxoris uirum.No hoc ueluti ßtneies dixit, qua ß no liceat abfq- uxore epifcopufieri,fed eins rei modunt conßituens.Judatisquippclicitum erat,etiäfecundo ma-trimonio iungi,e^ duas itidê habere ßmul uxores:hono~ rabiles enim nuptia.Quidä uero hocita inteUigut, ut fei licctad epifcopatum is ajß(matur,qui unius ßterU uxoris

vir. Adhtec itlud traéids, 'Filios habentê fubditos cu omni caßitate,qu(eritfiiÜcquiducit uxorè foÜicituseHeorii qn£funtmundi,zy'epifcopuin foUicitudinehuiußnodi carcre c3ucnit,quomodo inm dixit uitius ttxorkuirumi Primkm rejßondet id intcüigetidtim:,tttßat epifcopus u~ xore idra dciùntld,Kel quamuis habeclt;t,fu ccu no babes Tertio inquit, nuptias quidé aliqud baberefoUicitudinè fedgradui epifcopatits non objUrc^neq- à regno e^laru cxeludere:atq; nuptias ipfas cü diuitijs confi:rt,et ita feri bit:Si igitur qui uxorein dux:t,follieitus eft qu.e funt mü dbepijcopum autë buiufmodifollicitudinc taiigi miniir.è conuenit,quomodo fuperius dixit,unius uxoris uirumi Quidâ ut dixi, ilium,qui poü uxoris obitum cofiituetur cpifcopus,fignificaT: iüecïligunt.Alioquilicet cum, qui uxorêbabeat,quafîno babentem cfJc.Tuncnempeijhii ritècoccffit pro tepore,i(cpro rei natura,qu£ tune ine-rat,Licet enim cam remboneüè ac licite capere ,ft quis uebt.duêadmodum cnim diUiticedifficile in regnum ca-lorum introducunt.fepc tarne id diuites plurimi ingreßi funt,ita ç^g-nuptia: licct difficultatis in fe plurimu babedf, ita tarnen ajfumi poffiunt,ut perfidiori uitlt;e impediinëto non fint.Reddit etiam aliquanto poßea rationë,cur dixe rit Pau.uniusuxorisuirum,ciimprius optauerit oinnes ej]eficutf:ipfuin,contineilti£.ncmperatione.Ciuiinquit rem noluitfîein angußum contrahcre.Potuiffietenim dit raexigendo readdeffierationcadducerc,itaut ccclefue carituræ effi uiderètur epifcopis,cùm iuffirit per ciuita-tcscpifcopos,ue’pr£ßytcrosconßitui:qiiodtamdbodie noßt. Vt enim magnas et latas habeat diccccfcs in magnit alioqui ciuitatib.epifcopos no conß.tuu!it,ct uajixs dice~ cefesuißtare,alq; obirc nequcunt.Verba Cbryfosl.lw funt’.lccirco ait,unius uxoris uirum,cùin certèalio in loco di-

^oUxerit^Volo omnes homines ejjè peut cr meippitn, ^^onünentite fcilicet ratione.tgiturneinitnguflum nimis f‘tinconeluderctrcm,fiexaaißimain uirtutem expetiß. ptjccireo moderatiore admonitione mlt;duituti,ne ex ^fjj^eratianc p(rpâ£ iHius inueniendte uirtutis,ecc'eßie fine epifeopis ejjènt. Oportebat enim,ut antca dixit, per fingulxsciuitates conflitui pr^fules.Audi denilt;liquid ipje «d Vitum fcribat'.Vt confÜtueres per ciuitates pne/byte-

, (juemadmodutn ego tibi priccepi. In epiP. uerô âd ’^itum lcribés,ubi rurfus illud explicit,Vnius uxoris uir Hoc induit Paulum dicere,ut os obturet hiercticis,qui nu ptiasut rem malam damnabant.Ciuod utfalfum ß[,hinc fnincitur,ijuôd epifeopus unius uxoris uir eligitur. O -Jhnduntur ergo nuptiteßne culpa. Deberent hoc non le-Wer p(Ttranßre,lt;]ui etß uideantur nuptias comendare, opus tarnen coniugij dare noluntabf culpa peragi. Cer tèß(juidibißtlabisnone^aâioni procreandi,fedho~ fninum uitio afertbendusn ; quod idemacciderepotefl, Cr fæpijùmè accidit edendo, bibendo,uefliendo,zy' alia peragendo,ciU£ ad cultum corporis pertinent. Ad hac ita citra culpam Cjße nuptias inquit,ut poßit aliquis cum ets ad sâiilum epifeopatus thronü affumi.Magnàuim ha bet,quod inquit,Cum tllgt;s.C}jièdft expefläda eßet mors uxoris,uel ft abdicanda ea cßet,iam no cum ipßs nuptijs fedabfq^ illis ad eptfcopdtum,qui coniugatus eß ajßtme-retur.lnterpretando poHea quod inquit,Vnius uxoris, i'd arb’tratur diäum, quia non uidetur futurus bonus prapoßtUS h -rtif/ àniXêtvattlt ivJtliA'iKtgt; tfvX«» ivfinei/i.tn ufu eraiit diuortia,qui^ priori uxore di mifafuperinducebat altera,uidebatur cu priori fatis in-humaniter agere,neq^ beneuolentiam erga cam feruare. Vnde ob cam caußm à muitis male audicbattlacent qui-

TETRT MARTYRIS dcm,lnqint Chrifoftomus,per Icgemfecundte tarnen ut noüii eauittationib.^-fujpicianenünbnè ca^ rent.Epifcapumucrobeneaudireoportct.Hincapparct multos ex Patribus per fecudas nuptias non accepijjè tri)nonium,lt;juodiniturpoß:obitumpriorisuxaris,u!ru illud,quod initur priori coniugc adhuc fuperflite.üamß inoriaturpriusHXor,t:oneadecaufa uialatur charitas ergain ipfain,ß nouum contrahatur matrimonium.CHin uero dimijja ea ç^adhuc uiuente^trmt-jttitm aliud ini tur,ibi de beneuolëtia coniugali aliquid uidetur iftifitiiui tUin.Verbailliushtccftm’.Cuuisreigratia etiam huiuf-modi homines in medium adducittobfiruere prorfus i)t tendithareticorum or a,qui nuptiaf damrtant:oßendcnS earn rem culpa carere,imà ita ejje pret[ofatrt,ut cion ipßi etiam poßit quijßiain ad fanëluin epifiopatuf foliu fub' uehi. Cafligat hoc ipfo etiâ impudicos du non COS per/nit tit polt fecundas nuptias ad eccleßa: regime dtgnitatél^ pajhris aßumi.'tJam qui defiin{llt;e uxori,uel ut melitdhit beturin Grteco, wfo'f rif^Tiix^tivm/j^beneuolenttatlt nuUä feruajße deprehenditur,quo paëlo hic eccleßiepT‘^ ceptor eße Optimus poteritflmo quib.criminib. nSßbu citur 'm diestîHoHis.n. profiëlô omnes etiâ per leges je cundie nuptiiC permittutur t multis tarne ea res aceußatio bus patet. NuSam ergo occaßone præbereßtbieäis pn ßilem uult.Scribit praterea is Pater homiliam contra ïud£os,Gentiles,Gr ba:reticos,cr quum aduerfus idos a^ git,qui nuptias damnabant,Chrißum ad eas aceeßiße te-fliturtneq^ßollim accejUß‘e,imo et uinum conuiuis donaf feaße nüraculo 'mßgni, zT primo produdu, qitodßacere utique noluißet,ß deteßidgt;ilis res^t coniugium. Pojki ßmul coßrt Moßen Gr'Eliä,quoru units uxorë et liberos habuit,alter uero catlebs uixit,qui tarnen ambo Deoße runt

DE VOTIS ET CAELIB» chari, netj^ cælebs i» rebiu gerendis coniugdto fi it »uior.Defcendittid Petrum, quem columni-m qutencatt ^defi^ fiiiffe tell^rtur,iUum tarnen coniuge,r fiiifje de^ taunflret. (iuare c5cludit,folùm innnes pr^textuf c^Ji iÜorii excufatiotieSiquifecaufantur Uo pofje terfede i:i neee.quoduxoreshabeät, Itaautéfertbit. Vocjtuteß Jefui ad nuptiAt.'Venit,tiel non uetiitfCcrtum quid ne-^ tef Qttölt;lt;jt ucnit,quomedo ergo nupti£ maUi^ior. po-^ tts excufare.Ego autem nondied, qtiod tantitm uencrit, fed quèd crdoiufecumattulcrit. Àquam in uinutn ma trfftif.Nf excufes te propter nuptidf: 'Dominus ttim nu-ptijs intcrfiiit, ZS“ nuptiM hone/lauit t nbsp;nbsp;tu nuptiAS aï'“

diets nuptiof ohlÎAculum effèadpietatemi Hul^ bun cniM ad pietatrm eiî objiaculum. Vis cognocere, quod nihil nocet habere uxort m cr puerost Mof 'es nón^ Ue «xofoM habtdt Gr liberos ? EIias nónne uirga e-^At e Nonne Mofes m itina c clt;elo deduxit, Könne eHas louent è aelo deduxit t Könne Mofes coturnicei ad^ uolare fecit e Könne Elias uerbo c^him clauQt? NÓn-»e Jf/lofi Dewj locUtus eil ? Könne cum Elia con -uerfatUs eft ? Könne îAofes mare diuifit er tranfduxit populumlNömte eUas curru igneo in ctelu [ublatus efti i^n nocuithuic uöginitAs An impedimenta füerunt itti MXorzy liberie yfHiftiEliAmturigam inaereeuidifti ^ofen in Mari uiatoremivide er Petrum EcciepAco-lumtiain, quid amp;nbsp;ipfe habuit uxorem. Vnde ergo li^ quct,quoduxoremhabuit? Egodico Kngrefjuseilleju^ Adfoertm Petri,amp;• erat iBa infirtnA,cr tetigit earn, ç)“ teliquit eamfebriS,Gr ftetit, Qr Miniflrauit. Vides, 'ü-Petrusuxorem kabuidVbienim foerus, manifeftü, quod ibi er uxor.Videsquöd Petrus uxorê habuiti ^e iaeufes nuptius.ü^e diet ne quis pr/ttexat uel ux»

534 PETRI MARTYR IS rem, nd liberos, uel militiS, uelnegoti.itione,uelopiß' ciKm,uclfcruitutê,uel diuitiM,uelpaupertdtetit. Super Matthicam uero 7. homilia, cum ad perfedioaem udt ttrfilJet auditores, inqiàcüo proptereà extrudo te in fo litudineSfia quib. monacbi uerfantur: Imo iugt;bis,cr mo nachts omnia Dei niandata fuiit communia prater co/i' tuibium. HÎc natandum, Chryfoflomum non dixiffe uo-bis:f :d prima ufum eße perfona:dixit enim nobis,cvpre' hendendofcipfum,neq; excludendo cleru. Qjialoqilcdi firma indicat, epifiopis atq; presbyteris,cr diaconis li-cuiffe connubia, qua tarnen ait monachis non cancedi. Primam fcntentia huius partem recipimus: alteram uc' ro non admittimui, Connubia inonachisnon licere: ntfi firtèfic accipiasjllorum ßatu ty conditionsfalua. iioil enim qui/jiiam fimul cr maritus cr monachus crit. Sed, qui monachus eft,licite,fi opus habuerit,ftatiim mutât, cr iuxtauegt;bum Deimatrimoriium contrahit.Hectie-rofunt, qua dicit : Non f^o te in montes ac folitudines ire pracipio.fed fiugi eße, ZX aquum iugiter ac mode' fium, uel in medio urbis habitantcin. Omnia fiquideia mandata legis nobis funt monachis^ communia, pra' ter connubium : quanquam hîc quoquebeatus Paulus adinonct, per cundla monachis aquare nos cupicns. Ef »« epiüolaad Theodoriim lapfum poßcriori habet fi' rè idem de monachis, quo-d Hits luiptianonliceant. Sei ut dixt,hac in parte minus redè docct,neque in (entert' tiam ehts cundum cenfeo,c urn longé ficus uerbum Dei fiatuat. Verba eins hacfunttnequeßÜus tibi(ôrtèpet' fiuaferit,dicens: dtiihil de nonaccipiendauxore Dominus pracepit. ^iec me tgnorare confiteor, quod adultC' riuin intcrdixit,non nuptias uetuit. Veriim in te adulte rij noiMn accipict,fi uoluerisunquain, quod abfit, nu' ptias

ptrft cogitdre. Etlt;]uid mirum,fi nuptite taies (Juibut offènJittir Deus,adulterio comparnnturfEt mox : Ate^^ utillud répétant,(juod inprincipio popii epifloLe.ß »« litia tàncula mgt;u tenerent, lt;}uis tibidefertionis crtmen obijcerttlUunc autem nil in te penitns tui iuris ell,guip peqMÎ tanto imperatori nülitareccepiHi.NamßnM-lierproprij corporis non habet pote^atem,fed uir: mul tàm4gisbi,qui Chrißopotins quint ßbi uittunt,con-ditionent corporis fui habere non po/Jiint. N««c w»« ad Ambrofum ueniamus. Inpriorem epiUolantad Ti- • mtbeum tertio captte ,ubi agitur de diaconis ,ut ßnt ttnit« uxoris uiri, Hoc, inquit, ideo uult ApoHolits, xe conflitutum Del tranfgrediatitur. ^ni enim homi-ni dédit Deusunani uxoremberedixit^ illis ter cimt fecundis nuptif nullus benedicitur. Hîc etiant, ut nH~ biuidetUTtAmbroßus adfecundas nuptiasrejficit, qua tontrahuntur à diuortio ,nonpoßobitum priorisuxo^ fis. tiain lUa, qua ßc fichant,iuxta quofdam cano-^ »es Ecclefiadica bencdidlionenoninitiabantur, Ita ue^ tlt;gt;fcribit:Eaqult;c minus dixerat de ordinatione diaco^ fwtw, nunc fubiecit. oßendit etiam, ipfos unin; ttxo • tis ntaritos cfie debere,ut hi ad ntinifieriunt Dci eli-guiturqui non funt egrefii conjlitutum Dei. Homin* f«;m unam uxorent decreuit Deus, cum qua bene^ dicatur. biemo enim cum fecunda benedicitur. Et mox •• Vetfribi« idcirco conec/fum cü Leuitis aut Sacerdotibus uxeres ad ufum habere , quia multum tempus otio uacabant à mintjlerio aut facerdotio.

Multitudo enim erat facerdotum , cr mdgfw copia teiutarum , cr unufquifque cerfo tempore feruie-‘ batdiuinis corenionifs [ecundum inHitutum Dauid,

H/c enim uiginti quatuor clalJes conüituit facrrio* turnout uicibtK deferiiircnt. Vniif Abia oilautm clalfcin babuit^cuiui nice Zacbariat ßingebaturfacerdotiojß-cut cotinetur in Paralipomenonjta ut tembore quo u5 tllos contingcbatdeferuirc àîtari,domorim: ß^arum uge rentcuram.At ubitcmpM br.nünebat mincflerißpuriß' cdtialiqiiar.tis dicbui accedebant ad teinplum offcrre Dfo. î^unc autem feptcnt diaconat eßß oportet, amp;nbsp;ali quanto; presbyteros,ut bini fint per Eccîefias : CT umff in ciidtatc epifcoputtac per hoc omnes à eôucrtu fœitti Mabflina e debere, qitianeceße efleos prafio effein 'Ecclefia quotidtè, nec habere dilationem utpcdlconuen tu Icgnimè purtficentur,fient ueteres. Omni enim heb-domadaofferèdum eß,etiatnfi non quotidte'ptregrmii', ittcoli; tarnen uelbisinhebdomada:etß non deßnt çl* propèquotidiè baptizêtur tegri.^iamueterib.ideôco-ceßun e{i,quia multo tempore in templo non uidebM' tur,fiederantpriuati.Si enim plebeiihomir.ibtiioratio niscaußa ad tempus abüinere fie pnecipit, utuaeentora tionitquantomagis Leuitit autfiacerdotibuf,quoidie no ûuq; pro plebe fibi comnvßa oportet oraref Mundioref ergo efifie debent cteterit, quia a flores D«fiunt. ita uult etiam rationem reddere curiam fine uxorib.efifie iubean tur minidri. Qjsod ideo fiacit,quia circa illatem pora Si~ riciui R.omanus epificopus,hoc u ehementer urgebat int' pium decretum. Sed Ambroßj pratextus audiamus. In ueterilegeßteturfiacerdotes çyteuitasconiuges ha-tuiße,quia longum/fiatiti otij habebant, neq^fieduH co gebàtur mintllrare. üam fiterunc dißinfli fiacerdotes tf l^uitteinuigintiquatuorebffes àDauide,utint.Pa~ ralipomenii ca.i4:legimui.ÿnde,inquit, poHquamfiu^ uice ßtnfli eri(nt,domMn redibantscum^ ibi diu poßent

DE VOTIS ET CAELIB. ?37 t^c4mn;ijhi-io libcri, uxoribiK tsr ßmi'M poterdnt o~ Frramdare. Cu uerô admimfleriuwn rcdeunditnt e-

purffic4btiMi:cr cum ßinflionera fujm obijßentl furfurdoinum redibitnt. Ver'mt., mguit, modo in Ecele-ßit Cbrißi non ita res habet.Sumus itfiiduè fniniflraturit i^oceßornnihebdomadtc femel aut itetu cr nonnmqni pro pereffrinis. Qjiere oportet feiït^er eße pr-e/io,maxime cu/iepèfitt nobis agroti baptizattdi. tAçtJjnofter ttomeriif tnagmti eü. Septem quippe diaconos effe opor ftt,cr aliquot presbyteros,ita ut bini ad quanq^Eccle-ftam deputentur, ideoq; propter paucitatê mimfbeorumt crfrequès aßiduumqi miniÜerium cScludit abso; canin ÿbus debere effe mimßros. Ex ijs multa quo adhiftorià tHorurn temporum licet coîligere. Primùm no ßiiffe làif-falt; priuatas quotidie innumerasjit funt hodie, Semel aut iteru mhebdomada,noquotidiehabebatur coena,Deinde pcrepinos tametß ftciebatttiter,noluißei facra eommunioite abflinere: imô iUis aduenientib. qnando^ oportuit mimßrare. Tertià frequenter /eg^otos frifreba ptizandos. Diffèrebant quippc multi facramentü regc nerationis ad extremum uit£: Yndefiebat ut icgrotifa-Intari baptifmo tingerentur. Poüremô uideas,tum temporis no fùiffè grcges facrificorum,uthodie habentur. ^ed in Mediolanenfi urbc qua: tanta cft,feptem tanta trat diaconi cr aliquot presbytcri cû uno epifeopo. At K«nc uideamus quâti ponderis h£c ßtratio. Primo fi ua leat,niliuuatPap£mancipia:non enim Lmfuntpauci frc)ifici,fedinnumerabitesin unaquaq^ urbe. Adh£c, multi iüorum epi[copi,deeani,magni canontei nbsp;nbsp;pr£-

lati nô cogHUtur frequëter miniürarc. Imô, ^ui funt ex iHis lt;tliqi(dnfo feueriorcs,uix in anno bis aut terfuà im-puram Mifram frciut, Curergofr c£libatui aftringutui

538 PETRI M A R T Y R I Pauci non [untfCrfretjuenter non miniürant. Qÿî ßt ut Ambroßdnum argumtntn nil dd cos pertincdt? Qjfdm-u:s rdtio cd infirtnd cft çr commetitij. üon cnimob d Cdufam diftinxit Ddttid Leuiticdm tribuminuiginti^ t^udtnoruices,utudcdrctillis operdmddre libcris,amp; tndiore ß-ucrentur otio ad res domeßieds curdndds. nihil minus cogitduit Dduid. quot;Vnde hoc Ambra fius noiiit i Solùin dicit, dt nihil probat. Q_ttidfccijjèt Aaron db initioiquid ßlij dus, ciui ^uotidie minijirdbät, indne, inquam, cr ucjßeri? nónne uxores hdbueruntl tiónnclibcros procrcdbdtfQ^i hæcfdteri nolunt,db ip-fd hiflorid codrguiintur.l^itttr ddio coiùugdlis ß tempe rdtèintcrpondtur,fdcrum minifteriuin nonmpedit,ne' que homines reddit impuros, ut mimftrdrc non udleant-Qÿid enimfecijjènt Leuit^ dcfdcerdotes ante Gduidis inuentum,quo dafjes inflitituitîFuerunt long,è alidcdu fe qult;e hune regë moucrunt tid hune ordineininüituen' dum. Primùmotio Leuitdrum occurrere uoluit. tntdn^ td enim multitudinc facileßdfjet, ut multi d minißerio fe fubducerent, niß per uices hoc modo JùifJcnt digefli. Dum uerôfud nicequjeqicldßisminiftrdredebuit,om' «es Idborisßebdt participes. Deinde dmbitio Jokt m ijs frequenter Je ddmijeere,dum und fimiliduult dlij prlt;e-ferri. Hoc neaccideretuigintiqudtuor dafjes inilitut^ funt,cr cuiq^ ill trum proprius locus efr aßigndtusjtd (# oddud effet eldßis Abite cuius mentio habetur Luce; pri mo, in qud Zdcharids pdtcr lodnnis Judsuices habuit. Peccdt itaque hoc argumentum,què)d pro cdujd non nj-jîgndt uerum caujam. üititur etidm idem Ambrpffus,cS frrmdrc hoc dlio argumêto: quid P.tulus mandduit lak fis.ut dd tempus dbflinerent à çoniugdli opéré, utuacd fçnt pfeeibus cr ieiunio. At, 'mquit,Jdccrdotesperpe-

tM debent orare pro populo : igitur perpetità conff-nit utimatrimonioarceantur. Dr fcrfc ratione aliÂs dixi ^uid tniki uideretur, cum fententium Grigeiüs excutc' reinuf. Ideà nuncuel illi repetere, uel affcrre pltirâ fu^ perfedeo-Verttm in cadem epiflo'a ad Timotheuin ca^ pite quinto cum de uiduis agitur, in quit, Aàolef :eiitulat uiduof à profeßione arcendaf ob lubricam ictat em, cui fidesßiciie adhiberi non debeat : prtßertim cum exempla prtcefjerint multarum, qu£ nomen non opera ui-' iuarumhabebar.t. Necßcile atidendum eß promitte-te,quodßt difficile preüare. Qÿèdfî habeant, hquit, boc deuotionispropoßtum,apud fe babeant,neq- tetnerè polliccantur,quod praflatußt difficile, Ua uero fzribit: Juniores uiduas deuita. Prohibet adoleßcentulas uiduae m haefufeipi profeßione.Lubrictc cnim atatifidesßctle udhibcri non debet-.quippe cu quarundam exempla præ fedant, qutc pofi profeßione uitte deliciaru oblcâatio-«f nomè,uon opera uiduitatis habet, cf couerfa nuptifs foUicitantur.cr paulo poH-.Uabentes damnatione quia ptimamfidemirritamfcccrunt. Quid maneattaleso-fiendit, ne facile audeant,quod implere difficile eß: aut ß animus eß huic deuotioni deditus,apud fe interim te~ neatiquia dicit,teinrrarium effepofiteri, quod adbucitt uenili ataticredinon dcbct.Qamnationi enimßt obno xiuSiqui ab hoc déclinât,quod redè feccrat. Qÿantu m enim laudabile eß, ßimpleat,quod ultra uires cius creditur, tanto magis puniendus erit, ß hoc audeat ftbi imponere prtefumptione temeritatis , quod ferre non poßit: nec ad ueniam debet pertirare, qui àprimor^ dio infidelis inuentus ell. Et mox : lam enim quic.-dam deerraueruntpoßfatanam. Qt^oniarnquat fu-pra dixit de huiufntodi contraria er iHidta , per-

ducent eMad mortem, iddrco conplium diit çr pr^ei*' pit fit fieri (]!{ie licita fient. Keliut eR enim domut eurd futegerere,(fu4m in aliéna domo adnlari. Et muit» ex-pedit nubere,lt;]uàmfieb bona CT pù profeßiofie netabi litermcedere. Plus autemeftcumpudoremiimbutui'' dumi^ufrere, qttiin inuerecuttdè ctmotio aliéna Uten fiilia expeâare. In ijs eiut uerbis licet aniwtare, ittum in eo contra nosfiicere, quôd putatiUoi uiduat uou^lfie, dC quibufPaùliK ibiloquitur,quafî tuin temporishiec nota extiterint.Sed in eo,quod inquit,Apoüolum nolle,ut poflhac huiufimodi profeßiones tuuemtm recipiantur, prorjM mtcumfrcit. üotenthunc locum itti, qui aiunt, Paulum non prohibuijjè nota iuuenum,fied tantum uo' luilfie,ut adoiefcentuÎ£ uidu£ à ftipe atq; alimonia Ec~ clefiie excluderencur.EÛc Ambrofius profeßionis à qua exduduntur,difertè mentionë fecit: or caufamaßignat lubricam a:tatem,cuifides non fi t adhibendaiCT temeri riü aitefie promittere, quod tam difficulter pneftetur. Dumq- inquit, fi propofitum huius deuotionis habet, a-pud fie i?aheat,idem,quod ego,flatuit.Seruetfe libérant, dbfiq; nota apudfie ipfiam fiatuat id genus uitae retinere, q::od rune ferre pot eft, neq^ fie uoto aut profeßioneob' flringat. in epiftolam nero ad Corinthios, du lÜud intern pretatur,Defpondinos uni taro uirginem caftam exhi' A, «. nbsp;nbsp;nbsp;here Chrifto,aifirmatomnesApo{iolos praeter Paulüamp;

ioannem- fiiifte coniuges. Qua de re quid fientirem,fiupe riuscxpol'ui. Scio pernMltas huius fandi Patris affièrri let:tentias,qu£decerpunturexlibeUode uirgine lapfia. E.ts fi omit to, nemo debet mirari, quia liber iÜe non eß Ambrofiij Poiiusefideclamatio qult;edam,qua:eadëpro pemodivn tota extat apud üieronymumfiub titulo epi-fim£,Admatrem,Gt' filiam. Neq^hoc latuit Erafimuin, qui

riE,V'OTIS ET CAELTB. 54t fuifigax nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßiit in ijs /ùcis deprehcdendis. QUit--

ffuenio ad libros eius tres, de uirginibus, quos omnin» fins efje^nonfolùm ßilus oüendtt,uerùm etiam Hierony nigrauißimum tcüimonium.In primo libroait, uirgini tatem non^offe imperari,fcd optandam eße, ç^aduo-tuin,id efi,ad precesps''tinere,non ad magtüeriian.Ver tgt;a iUius hlt;£cfunt,(iu£ ab epi'copis notari uelim, qui ab ijStquos ad [acros ordines promouent, omnino ciclibatii rxigunt,Non eiiim imper ari poteßuirginitds,mquit,ßed opteri. tiam qu£ fupra nos funt, in uoto magis qudm m iHagiUerio funt,crc.Sed cur iHe, obfecro, hancfuam uo ttm non audiuit, auâdo Siricif papa decretum tanto ftw dio propugnauitit^nus etiam reîîè fcnbit poUcà, ciim nirtutem hane,nempè uirginitatem,principalen eßeuir tutenafjîrmat.Siquidem ChriSianorum prtecipute uir~ tûtes fides /fies,chantas cenfentur.Ad hiec,jitemi(r ca^ Uitaten effe uirtutem- fed quec non tantum ad uirginet tterùn etiam ad uiduas,cr coniugatas pertineat.Virgi-nitatem autè perfe ipfam uirtutem nemo dixerit. Ad^ iitpr£tereà,tücc folùminmartyribusreperitur,fed c-tiammartyres frcit.Q^ fibi uelit ijs uerbis, non eü fit-tileuidere, Qnomodo enim uirginitasmartyres ficiti Si putet eam,qui!e,ne nubat,uult potins occidi, licet non cogatur eo coiugio, quod fibt proponitur, Chriflum ab^ negare,uel coniugem mparis cultus admtttere, uiderit ipfequid fentiat.^go iÜam non ea caufa martyrem dixe ïim.tmo arbitror,nifi quis affiatu fingularife ad caliba tumuocatû fentiat,uideat(^ in eofepojfie Deiregnü ma gisquàm in coiugio promou er e,opus effe,ut cr paren-tib. Cf principibusparcat. Qnâuis illosnonpojjum nS accufare parentes cf principes, qui matrimoniü impe-rent.Qfiia mter Cieteras himan£ ttitse aâiones,hatic mi

542» PETRI MARTYRIA ximc omnium conu cnit liberlt;(m e/Jè. Proinde iUi no re-Hè lÀciunt. At ^uifunt in pote/late purcmum er domi norum,lt;iuidoiÜorumuoluntati,faluiiiamaUätis con-ditionibui,cedunt, cbrifiianèac piè ßciunt.yferbi uero Ambrofijhitc funt.Tufbror ftnUa uel mutis tacita nto ribm petis, utaliquid de uirginitatedicamiu-ne ueluti träßtu^uoditm pr^ßriila uideatur, qu£ prindp^lii ed uirtiü. Hon enim ideo laudabilii uirginitdf,quici m imr-tyribiis reperitur./ed quia ipfä martyres ßeUt ere. Ac' cufai prfterci V eßalium uirginitatem,tit incrcenariä-Ham immunitates offerebantur itlis, er pretia dabaU' tur:quod profeâô nihil aliud erat,quim caßitatem ucii dere. A.tß accufatio hac ueraßt, quad negari minime debet,maximè m epißopospapiflicos, decanos,abba-^ tes,canonicos,cr magaos prlt;elatos coueniet.Hä iUi quo iqs c^libes nS uiunnt ab aliä caußim,ntß ut opibus,ac di gnita tib. eoÜatis ßuitur. Alioqui nuptiat quemadmodü cateri appeterèt,cum à ßortatiomb. non ahäimant. va feribit Ambroßiu, cumfaceret mentionem uirginu Vf-ßie,er facer datum PaUadù : Conferuntur immuiùtates, offeruntur pretia: quaß no hoc maximum petulaiitiicßt indicium,caßitatem uendcre, quod pretio promittitur, pretio foluitur, pre tio addicitur, pretio adnuineratur. Hefcitretinere caßitatem,qua: uëderc folet,erc. Dfin-de ueritus,neuirginitatem, extoUendo mirismodisnu-ptijs detrahere uideretur,ait,fe matriinonia no damna' re,fed tantum,quod melius eß attexere. Verba eius hac funt:Ho «go quids difßtadeo matrimoniu,fed uirginita' tis attexo beneßeiu, ere, Sed in fententia no manet. Nd« cum ob td male audiret,quàd facras uirgines prohibcret nubere,ita fe defcndit.loancsdicebat Herodi, Tibi non Heet uxaremßatris tui habere.}Üe régi hæc dixit.cure-.

DE VOTIS ET CAELIB. 5455 £0priuatii hontimbMidem nondixerim ? Qujbu4 uer^ iismanifeüè docetjenoliüfji, ut uirgines Dco confecr/t te nuberent. C^uontodo ergo non damngt;(t matrimoriai guomodo uirginitdtcm non imperatt (juam tanien praci pinonpoffecui^fpjulôfuperius tcüdbdtur.Sao (juidre fiondeanteduerfarij propofitiones iÜMno eße uniuer-fileSyCjuib.affirmdtur, mdtrtmoniu non damnari,çr uir ginititèno imperari:fed cotrahenddsadeos,(]ui nonuo Kerint.Atcu nota ipfdcdujea no duferSt, propter qutU tMtrimonii prd:cipiuntur,certèilld; fententia uniuerfdli terinteHigidebent. Etenimqui uouerütf^pè tio conti^ nent,cr multo flt;cpiM urunturAdeocf; dum caufa pr^ce^ pti nutrimonif mdnferit,prlt;eceptum habere loeit oportet.'Eßitag; matrimonium honorabile in omnibui,u tai Üehreoi dicitur. QJilt;^ nerba uniuerptliter,cr citra ul~ Um exceptionem proferuntur.Mittè quód in fuis his li-UisAmbroßtts librorumapocryphorumteßimonio uti tur.Profert enim exemple Teclte, guaß^cuin adhuc puel U ejfct,4 Paulo inßituta:ad uirginitatem-.guie neg; in A-His Apoflolicis,nelt;ji in alia uUa feriptura diuina legun -tur.ldeö quaficilitateadducuntur, eademebtemnipof-funt.Scribit etia in templo üierofolymis a/feruatas fnif-fe puellas uirgines, ejuod item in diuinis libris non habetur,neg- à lofephoalicubifcribitur.llabeturßrtajfe in apocrypbis:at cafidem nonfreiunt.Et cum ad }icbra:o-rum inflituta non queant accommodari,non funt ueriß-milia. Venit poß h^e ad illas uirgines, qu£ f ?j'e,cum pe riclitaretur illarum caßitas,ex altißiniis locis pra'cipi-tarunt,iieldcicccrunt inignes, aut merferunt inßumi-na-.iüarum'qiß^a minime reprehendit ,fed encomijs er mirislaudib.effert.Atß aliu occidere no licet, neq^ßbi ipßfascrit intrufi« affene. Simfonis exempiuin t

y44 PETRI MARTYRIS quicguäm prodr^:cuiniji pngulirif Dei ajfliitut cer--natur.Qui non eo ualet,ut cateros homines 4legis Jiui-n^e obferuatione débita eximat. Ad htec, taxabatur i quibufdam Ambropus, guod uirgines admodum pueBat Dfo prfffrc nbsp;nbsp;confecrarLAd quam accufitioni ita re'

fpondet: Deifteerdotem opor 'ere (Juide in hoc negotio rationem eetatis habere iN er urn,inquit,non amoruin.tit caPitatis,grauitatis,coit{lantiie,educatiorgt;is, GT conp-milium. QJiod uero ad annos attinet, eorum caul^a nu!' losexcltidendosÀuirginitatis profeßiane. Imà,inlt;juit, exoreinfar.tium er lailentium perfecißilaudem.Eta' Itbip;riptû.ait'.Siniteparuulosad me uenire,Quap D4 tiidfCr Chripus de uoto calibatuSiaut uirginitatis i» ip tocis .agerent. Deinde quôd tetatem non exiHimetannis ineiiendam,^uoadhac nota, procul dubia aduerfatur Paulo, qui uÙuam recipiendam ad Ecclepreminijieriü fexagenariameße uoluit. Qjiibus uerbis tetatem annO' rum apertißime demonürauit, Ambropq uerba hac funt: Aiuntetiampheriq; maturiorisatatis uirgines cßeuC' landaf:neqi ego abnuofacerdotalis effè cautionis debe' re,ut non tenure pueUaueletur. Spedîet plané,pcHet utatein facerdosjed pdei,uel pudoris: Jpeâet maturité tent uerecundite-.examinetgrauitatiscanicicm, morui» fene^am,pudicitia: annos,animos caüitatis-.Tum Deinde P matris tuta cuüodia, coinitum fobria fedulitas. Si hucpræÜôfunt, nondeefl uirgini longaua canities. Si défunt,differatur pueîla inoribus,quàm annis adolepé-tior. tion ergo ietasreijciturflorentior,fed animus exa minatur. Et certèTeclam nonfenc{lus,fed uirtus probe uit.Et bine quid plura contexamtcum otnnis utoi habi-lis Deo perfedlapt Chriüo,G'C. Et mox duo iBafub-dittcpi!nlt;inia,Ex oreinfantium, ar laUentium perfect

ÄI l4H'.!eiN:CX,Sinite p^truulos ad meucnire. \Jlud ueri pwlarum e^t^uod aif:üo: omnia nona, Chrifius WW docuitydetejlAmiü-iqu^ndocluidcmipfeuta fû cre-dentibui.fi^iuinGquot;nojira,jieanondocuit Dominus,iti' redeteftainur.Verißima profeâôfententia eß. Sedcur iw no/i perßati^uando confecratosuirginesprohibet nubere,nccnonciujndo Siridj papte impiutn decretunt defenditfArcipio ab eo,ut dialedicè agam,maiorèpra^ poßtionem'.deindeminorcmaddo : Chrtfiumno doïuif~ ß uota ifla uirginitatis^necy prohibuiße dicalis Deo ma trimonium contrahere. Vndeconßcituructahuiusge'-neris tff-: detcßanda. Ita fcrihit Aanbrofîus.Kos cnim na ^aomnia,ciua Chrißusnon docuitßuredSnamus.Quia fidcltbusuia ChrißHsefi. Si igitur Chrißus non docuit, ^uod docemus,etixm nos id detcflabile iudicamus, e^^c. foßemex hoc au thorc multi plura decerpere :fcd ne ßm nimius ad Hieronymugt;»uenioAs maxime omniu ex Hieronym. ^atribus nobis aduerfaturAdcirco paulo accuratius de illoagam.At(j;prim!imea commemorabo gu.e pro no-ßracaußadicit.'pofieànontacebo,utiUiaduerßetur. Pri quot;lùm in epißola ad D metriadem Çde iUa hguor qtue Pieronymi eß citra uliam cStrouerßammam altera po fierior habetur, gute nomine Hieronymi circumfertur, •b guam inter ipßum er Augtißinu dißidiiim ortum eß, gute re ucra non fitit à Hiei otiymo coJeripta. Doflrf gut ^em eß,cr elegant, uerùm Pelagiano dogmati pluri-»limßuet : unde iÜam nonnulUlulianiPdagiani ßiße putant)in ea inguam epißola ad nemetriadem,gu£ont »ino Hieronymi eß,habetur,ßmiliam cæledlem ange lorum,i guibufdam,gui non bene fegeraut dekone^ari: Jmbus iubet,ut aperte dicatur, uel ut nubätjj non poß-IKot totinere, uel fi nubtrenoluntiut contineant.Difce

Ht ergo in eatuiem fententiam cum Cyprkno, Ppipfnl“ nioj cr Baßlio. Nfc iuiMt,ut nonnulli cxcußtre coiun^ tur, dicere i(id prolata effe non de fcicrisuirginib-fedde quibufuis alijs,c}u£ nondum uiris effent collocatie. Q«ilt;lt; «frtw dehoneffat aliquê ordinon^tüß fiterit tntÜît ußri-ptui. i^uSiis turpi utta infamaffet Apoßoloi niß inter e^ osßi'.ffetannurneratits. Vifcolaßici etià noninfamantMquot; aliquorum turpi uita, niß cj' ipßßholaßicifferint. Ef feribendo ad Demetriadem iam Geo con/ccratam,ill‘tt comemorabc^Uiefiffceperàt eädemprofeßionem. miquoq^pjrumualetexcufatio.qua dicitur Hieronynt-ßrtaffede t-o uelatisloqui:qHoniäßueabepißopoue-Ium acccpißent,ßue non, modo profeßio autuotum in-terceßiffet,noffr£ caufafatii fauet Hieronym.qui eii nia dat ut niß contineät nubant. id aut no e^ prtetereuirnt, quofdatn hic dicere, Virginu ita conßecratarü matrimo-nia minimè ßuffe antiquité refeiffa, licet reprehèderef tur.Notàdum quoqiHieronyin.propoßti,neinpe uirgini tatis mètioncmfacerexuiui hiec uerba funt:Sanilîî( uir-ginuni propoßtii, e:3‘ ctclefli; angeloruqffamiliie gfotia quarundam nö bene feager.tiü nomen infamat. Q^ibiH aperte dicenduin eßutautnubät,ßfe no poffunt conti-nere:autcotineant,ß nolunt nu here.in eptflola adocea num interpretatur iüa uerba,Vnius uxoris uirut Cbry-fo{lao!iK,de ijs qui ueniètes ex ludeis plures uxoresba buiffent,atq; kos ait, Apeiüolum noluiffe ad epifcopatü promoueri. Adducit quide alias interpretationes, ue-ruin iflam nÖ confùtat Atci} hec eius mrba funt- Primai ChrifiiBccleßa de ifrael reliquijs eogregabatur. Scie' bat lege conceffum,e^ exonplo patruirckaru, ac Moß familiaripopulo nouerai tn nuiltis ttxoi ib. libcrgsffae . gerc. Ipßs quoqi faardotib. hiiius licentiic patebat arbt triltia

DE .VOTIS ET CAELIB. f47‘ trium. Prtecepit frgo «e eMiiemlicentiitm Eccteßte fibi Uendicentßcerdotes: nt bina pariter cr trina coniuÿtt fortiantur,fed utßiigulas uno temporc uxora habeant. Et cofrrf louiniamim /ib.i. SamueUm ait no priciudicaf fe {juic^uirginitati,quàuisuxore duxerit,(y procréa^ rit liberos, diitn intaberr,aculo uerfaretur, ^3quot; domino ^uotidieminißraret, dtjaß.ait, no multi hodiemariti nßifcantur in epifcopos-.cr paulits no dixerituniut uxo risepifcopu effcdebere.Sicautfcribit: Samueltuitritut in tabernaculo duxit uxoremtquid hoc ad praiudiciunt uirginitatis^quaß no hodie quoq; plurimifacerdotes ha iedt matrimonia,cr Apoßolus epifcopü defcribat unius uxoris uiru kabentè filios cu omni cadlitate. OUendunt htCfidiusatatemaritosßequenter eledos ßiße mini^ firos 'E.ccleß^. Ciÿarit pratereà quîfierct,utlapiiKi)i riedionib.epifcoporü prteterirêtur uirgines cr calibes^ tcmaritieligerëtur.P.tadhocuariè multipliciterc^re^ /jgt;ondet. Primo ait,non tot repcririuirgines,quot Eccle /iarum epifcopiacminidriquotidierequirutur. Deinde inquit,uirgines cateris uirtutib.no effe interdit pares naritis. tiamepifcopiînon folùm oportet caßum eße, fed etiam eruditum,aptü ad docendu,non uinolentu, no percußorem.quiqi bene fuiefamili^e prießt. Permulti an tè repel iuntur calibes ac uirgines,qui uirtutib.eiufmodi tpifcopo neceßärijsnÖ ßnt pr£diti.Ad hiec,inquit,uul iusin qs eledionib.fie^uentcrerratmeq; meltores aut »lagisidoneos eliÿt’.cüqi in populo maior pars eoiuga^ fitfUolunt potius aliquèfui ordinis habere, q uirginê aut ctelibe. Verba hac fnnt: Eliguntur manti in facerdo tium,nonnego:quia nonfunt tanti uirgines, quanti ne-^eßariffuntfaeerdotes. tiunquid quia in exereitu fir-tifimus quifyi eligèdus ed,idcirco no ajfiuinentur in-ßniiiorcs, cii omiies fiirtes eße non pofiin t iSi cxerd --

tut uiributtatttùm coKfl.irrt,e^ non eti^m numéro mî' titum,4bijcerenturimbecitliores. N«cc7 fciundiruntf crtertiariumuirium gradua effumitur, ut tueba C mero exercitut (omplcatur. Et quomo o, in-'uies. fec-^ucnter inordinatione fdCerdotaliwr^o negli^ùur(T mantns dffnmitur? Quia firtè tcctcra opéra non Idët tiirginitatj congruentid.aut uirpopntacur .ci- noiicß, eut r{luii'gini’tif wßmit^aut rcrtè ip/a utrgini.d(parit ei/i!perbiain,cr dum libi ci ppl^udit defola corporis ca ftitcae^tiirtûtes Cietercit nfgttgii.'Non ßuet pauperes, pecunu cupidior eft. Euemt interdum ut triîiior uuhiU ddduilimfupercihum^tnceffuspcmpurumfcrculis fiini lis offendat populum:cr quid nihil habet, Ojtiod reprc' hendat 'm ttitd,babitvmi}olu oderit, ineeßum. ttiulti eligütur non amore fut frd alterius odioAn plxrittpißf fidgium mereturfold f.mplicitds, er alteriusprudetire

cdUiditati quafi mahtite opponutur. ^Jonnuiiquaiit cf rat plebityuulgiq; tudicitîjer in facerdotibut comprobä dis,unufquifj;fu!s moributßuehut non tarn banü, quint fui'ßnulem qult;erat priepoßtum.Euenit dliquoties ut ma riti,qu£ pars maior in populo eß,mantis quaft fibi ap' flauddnt,^^ incofe arbitrentur minores non eße uirgi nibut,ß inaritum uirgini proférant. Quteuerbaliqui' do monflrdnt,illa tempeßate EccleßdsmdritoS epijeO' posnon detreäaße, imoßbi tales ut plurimùm expeth t(ißeAnijs,qu£huiUsqirecitdui,nobis Hieronymusnorf aduerfdtur.Sed contra louinianumßmper r.obis obijei' tur.ldcircöaliqudnto prolixiusdeillis eiutlibris dgam. Et primKin td teaor,liierony!nu,licet clericis, hoc eji, miniflris Eeclefiæ matrimonium adimat, id tarnen iure diHino,fdcrarum,ntquam,ltterdru teflimonqs non aßi-ritjUcritm quadam potiies congruitäte perfMdet.Et in

DE VOTIS ET CAELIB. 549 flt;intinitobferu4uitrMh£cinciuilibri'S.Primùm,eumnu piijs propemodum omnibiK uMè fùijje iniquum. Secu» do,tc/limoma fcripturarumndmodiim perperam abeo lt;^fuamfententia)n trahùPofiremànequefutsatnicis ett in iÜo f :ripto fatufeciffe, uerùm non leuiter eße perieli tatum. Primùm facile eftuidere, quando matrimonium (Umßlijs çy radice arboris,uirginitatcm autè cant po-.mii: er rurfu^s inatriinonium cum fiipula G' eulmo, uir-^initatein co tritico çy boniigranii eomponit, Nam j/îtt folcnt alferuari, zS“ in horreo conditalia u er à pereunt^ comburitntur. Certè non tanta eü inter uirgines ey' ioniugatos dtflantia:,ut ij abijciantur autcomburantur, ali/ uero in calefti regno [eruentur. Verba antetn dus lgt;acfunt: Sum arboraautfegetis contumelia eft, pradiai ç;- ßiijs^ culmo cr arißii poma praferantur ey pu äustvt poma ex arbore,pumentiim eßipuhdta uirgi-nitas è nupti/s.Scribit pratcreà,Cro te,lt;/uale illud bonu e^, ^uod orare prohibet, i/uod corpus Chrißi accipere aonpermittitiCiuandiu tmpleo officium mariti,non impleo ChriSiatii. Qt/id hinc ahud coÜigas, t/uàm con-iugatorii preces non audtriiCisé/i ad communionan corpora Chriffi aditum non patere,ne(/i uerè Chriüianos ^aberi poffè, qui maritorum officium implere non défi erint. Inquit etiam, qui uxorcm non habens credidit, C liberàtoniugij fernitute uocatus ep à Domino, iUe e]herèferuus Chriffi. Qjianta félicitas ep, non uxo-ris feruum eff'e,[ed ChriffUnon carne feruirc,fed ffiritul

fie dicuntur, quap^qui coniugatus eP, uerè feruus Chripi effe non paßit ,crpt infelicißimus,quem uxo-ri fentire oporteat,ita ut non poßit unus atq^ idem uxo ri CT Chripo,quap contrari/sdomintsobfequi.Qjuibus td bief,tnq»t,in baptifmo mortuus c/i Pharao, cr f

P E T PJ M A R T Y R I S uniuerfuf eiuifuffàcatui exercitiK,cur Aegyptumnir^ fus ^Utcrimus! çx poii manna angelorü cibum, cepe, allia,pepones cr carnes uarias fufpiramiK?iiis uerbis quic ^uid ad Chrijlum pertinet-,ad uirginitatè feu continen-tiam ab uxoribus detorßt. item Mofcs cum uidijfet uifto nemmagnam ey' angelum fiuc dominum loejuentemin rubo,nequaquam ualuit ad lüum accedere,mß folui/Jet corrigiam calceamenti fui,zr abieciffet uincula nuptia rum. Igitur infcripturis ubicunq; uocem [oluendirepere ri5,ea erit ad nupiiarum difjolutionem referenda.Defc' cundis autem nuptijs,qua\ Apoiiolus utiq; probaiiit,jic fcribit: Melius eil alterum tertiu uiruin nolfc, quant plurimos,id efl.ut ipfe ait, tolerabiliiu eßum honiinuni proHitutam effe,quàm multis. proilibulum igitur fecuit dos nuptias uocat, nec eas meretricijs amoribus melio-res efje iudicat.Etquodeflgrauius,addit:Simulconß' der a quod qua: duos habuit uiros, etiam ß anus eil, decrepita,Gr egens,llccleßaßipem non mcretur accipe re. Si autem panis tile toUitur eleemofyna, quanto inagii tile panis,qui decalo defcenditiquem qui mdignèman-ducauerit,reus eß uiolati corporis qtfanguinis Chri/ti. IStónne ijs uerbis docetßHos, qui nuptias iterarunt facri corporis Domini participatione indignos exiihntaril Scripßtquoque, Chriflus cum femel ucneritad nuptiatf femel docuit ejße nubendum. Hac fané omnia fccunda' rum nuptiarum apertißima conuiciaßinc. t^eque tuttianus grantor a dixijßet pro fua monoganùa, quettt tarnen Ecclefia ea de re damnauit.Atque cum ißa dixf rit Hieronymus contra fecundas nuptias, quidfani ab flt;’ de miniflrorum Eccleßa nuptijs expeitabimusl prefef' tim cum etiam de nuptijs in uniuerfum adeo dare pt»' better nonbene fcnßfße. At quomüdofcripturasßequen-

DE VOTIS ET CAELIB, toquot; adduxerit pegt;perjm,cr ea iu)ti rarà hue citauerit, ad pTiefens negotium minimèß^eäant, iam dicen-dum eil. Traiüuns locum ilium Afioftoli,3onum eü ha-mini mulierem non tangcre,mfert,ergo malum efl taubere. tiihtjr enimhonocontr.arium e]î,nijj malum. Si uutemmalumcßcrignofcitur,ideàconceditur,nema.^ loquiddeteriut jiat.£tex cociuodPaulus inquit, 'Bo-ntrttteii hominifîc efje,iücinfert, ergo malum eil ho^ mini nonßc eßi-. Hoc utique gettuf argumentations a;.^ quiuacatione pcccat. Cum enim docuijßet Paulus ob prüfen tern neceßitatem,lt;:::r moleftias,qu£ coniugioßunt annexie Bonum cjße komim mulierc non tangere, qua~ ft diceret,utile, commodum, ac magis expeditum effe, bine lÜeà contrarijs conctudit ! malum effe mulierem tangere: àtquc malum intcUigit, non minis expedi.^ tum,mcommodum,autinutile,feduitiofum çirpccca-‘ turn : quo fenfit malum non eil eontrarium itli bono, de quo antecedens mtelltgendum eil. Et certè argumen-ta tio à contrarijs, non quoad genus efl ualida ,fed cum iuxta propriM differentiiis deducitur. Non enim li^ cctitacoRigere, Calor cflqualitds,ergofliguf non eil qualitos , cutn iitraque iflaßrma i« codent genere pul-ebrè confentiat. Heque licet argumentari,ßlius efl ro-bujlus, ergo pater non efl robuftis : fieri enim poteil^ utpatercr filmseodemaccidente,feuqualitate coin-nMiniccnt.Itj debuitEieronym.cocludere itgitur malie rcmtdngerCjdMt nonfic effè mcoinmMum efl,inutile, aut minus expedite. M ctt perperà coUigat, mt rito ciin I «rgHmentntiorfpndtcttKr.Ncq; iüud prattereundum efl. I nbsp;nbsp;nbsp;qiiodmoxadijcit. ^iunqfubieciffetPaulus, Vnufqitifq;

PETRI 5IARTYRIS yiihcdt.^ïicuiictur Chrißianis omnes alias matrimony con:rahendicjn)M adintere, prater unicamfcortationi: ciun tarnen aliqui poßint uxores ducere obfilioruitt procréationem,uel ob aha uitæ auxilia. Tei mox ha“ bet : omnis hac ciuailio efi de his qui in matrimonio funt deprebenßjdit eis liceat uxorem dimittere. Honita funthtcc Apoüoli uerba c5trahenda,'qudß Cf qui Cliri fiianil'unt,n5 poßintitiircmatrimoniü.Pacito^Pduliide Hits foße interrogatum : attamen rejßondendo ampHß' cat doßrinam,cr unàcumiüisomnes alios comprehé' dit,qui eodemremedioopus habuerint.ïd pratercà,Me lius eü nubere, quàm uri,ßc accipit. ideà inquit mcliiis eü nubere , quia peius eßuri. Tolle ardorem Hhidi' nis, er non dieet, Melius eü nubere: melius enimßmper ad cotnparationent detcrioris rejßicit, non adßmplici“ tatemincomparabilisperfeboni. 'Vclutßdicerct,nte' lius eß unum oculum habere, quant nulluni : mehus eü uno pede niti, er alteram partem corporis baculofu' {lentare,quàm frailis cruribus repere. Et mox ad Apo-ßolum apoflrophen ßtciens ,ßc dicit : Si per ße nupti£ ßtitt bonte,noli illas incendio compararc,fed die ßmpli“ eiter ,bonum eß nidgt;ere. Su fßeäamihi eü bonitos eius rei,quàm magnitudo alterius mali malum eße inferius cogit. Ego autemnonleuiusmalum, fedßmpliciterper fe bonum uolo. Ua ex eo,quöd Paulus dicit,Melius eütui here,quàm uri,nuptias concludit eße malos. Ruifus ex“ ponens hiec uerba Petrt : Similiter uirt cohabitantesiU' xta fctentiam,quaß infirmiori uafculo muliebritribuen tes honorem,crc.Siabflineamus nos, inquit, à coituho' norem tribuimus uxoribus :ß non abüine.imus,perßi' cuum efl,honori contrariam eße contume’iam. Quis in' terpretationem hanc non uideat, longtßime aliénant ef-

DE VOTIS ET CAELIB. 555 fe ifenfn ndtiuo i Sequitur iUud Pauli : Si quK coup de-ransuirginemfuam bfciuire,C!'c. Id ßcexponit:Siquii conßderatjnquit,uirginem fuam,id e!l,carnem [uam la fciiiire, crebuÜire in libidine,merefranare fe poteS» duplexai itli incumbit neceßitM,aut accipiend^ coniu-gii,itut ruendi,quod uultß,ciat:non peccat,ß nubat. Pa ciat,inquit,non quod uult,fed quod debet.No» peccat, ß ducit uxorem,no tarnen bene facit. Primùin uerba Pau li non reélè interpretatur, ea transferendo ad pro priant cuiuusq;carnein:cum Paulus de iÜo agat,qui ßliam aut dliam mfua poteüate pueBam nubilê habeat,quie iarn nubendi atatem excefferit. Et nürum eil quotnodo ad-dat,eum non bene licere,ß marito collocarit, cum Apo ßolus longé feats pronutiet: dif :rtis enim uerbis fcribit, eumquimatrimonioiÜamcoittngit,ben€facerc. Quad itaque iHe dicit, ifle negat. Salomonemq^ in Pro»c) bijs capite i;,. dicentem : Stiüicidia hominem cijcere de propria domo,ßeexponit: quot;Vxor aßiduis iKgotifs, quotidianagarrulitateßeitperplucredomum eiuStcr rijdt eum de ledibus fuis,id eß,de Eccleßa-perinde atq^ inEccleßa Dei nonpojfit effè, quiuxoremttraledicam, garruïam,aut iurgiofam domihabcat. Adducent etiam id,quod ad Romanos fcribitur:CiKem ergoßudumha^ buiflis in tttisfm quibits nunc erubefeitis-.namfinis iBori ntors eil. t^uncautemliberatiäpeccato,fcruiautemß di Deofrudum habetis i« fanihficationcm.finem uero uitam aternam,CAc.Puto,inquit,quqd er nuptiarumß nis morsßt:fruäusautemfanilificationis, qui uel ad uir ginitatem, uel ad contineittiam pertinet, uita penfetur eterna. QupdPaulusde peccatisgencratimßxitdBe lt;(d nuptias detorquet:atquehacfententia nonraoJo nuptias damnat ,fcd. zs’ coniugatosad deßgt;crationemfere

554 PETRI MART Y RIS adigit.Et: hiec ucrbäAtagifratres uo3 morUficd-quot; ti ejUs legi per cprpiti Chrifti, utßtis altering, gui ex mortuii refurrexit, ut ex inortuis fruâificemus Dfo. Cü enim effemui in carne,paßioncs peccatoru, gu^l'uiit per lcgê,operabdtur in nwmbrii noftris ut fruHißcarent inorti H£c,inguam, uerba ad coniugiu nuptioi trahit,gueinadinodum alia etiaitfh^c tejtimonia-.lnfelix go hoitto,guii me Uberabit de corpore mortis huius l eü dânationis ijs,quifuntin Ckrißo Ir/u^quinofecundti carné ambulat. Qui fccundü carné funt,guiè carnisfunt fapiüt. Prudetia carnis mors e(l,cr inimicitia aduerjus Deu: legi enim Del no fubijcti^nec potefl. Qui in carne funt, DfO placere no poffunt. Qÿid hiec,obfccro,uel ad côiugia,uet ad uirginitatè ftciuntlüo fané magi5,g bac alia,gii£ tamé hue torquetiPr.tires debitores fumtisnon carni,ut fecundum carné uiuamus. Si enim fecundU car né uixcritis,moriemini:(i aût Ißiritufida carnis morti' ficaueritisaßuetis.Qj(icunq;enimJfirituQei aguntur, ht funtfilij 'ùci.iî£c interprétas Hieronymusaif.Sipru détiacarnis inimicitiaeüinDeü,crgui incarne funt quot;Deo placere no polfunt,arbitror,cos,guiferuiut ofßcia cÖiugali,gu6d prudentiä carnis diligàt,lt;y in carne fint: à gua nos reuoeàs Apoflolus inguit, Obfccro uos permi ferieordià Qei.iit exhibeatis corpora ueüm hodliam ui uamfinélatn, Dro placenté,rationabilé cuit um ue/lrl!, ut probetis gtitedu uoluntas Deibona,beneplacengt;, Cf perfeéla,Dico ettint pergratià,gu£ data eß mihi,omni' bus gui funt inter uos, nonfiapere pltisg oportet fapere, fedfapereadpudicitiam. P^onad fobrietatéingnit Hie ronymus,ut in codicib.latinis legitur,fcd fapere ad pudi citiam:ßguidem Gr^cè fcriptum cdl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri so:'

DB VÖTIS ET CAELIB-uita införiftätione dc renoudtione pofifufceptü Baptif-nium in genere à Paulo difium,ciuaft peculiariter ad uir Zinitatè çy- continentiain pertinentem introducit, iüud, fliobferuatudigntmt,cjuod Grlt;ecam uocein non fobrie-titem,fed pudicitiam/ignificare contendit, G' Latino^ rum codicum in eo leiiionem reprehendit:cuin tarnen co ßtt,eä uocê magis pro prié fobrietatë ßgnificare, guàm pudicitiam,er eant àboni'Sfcriptorib.ufîtatim 0- /rc-^uètiut pro (obrietate poni.lHud etia guod ad Corinth, habetur epiftola priori:Egoß-atres non potui logui no-hifut Ißiritualib.fedßcutcarnalibus, peut paruulii in Chrifio ; lac enim potum uobis dedi, non eßca, nÓdum e-rimpoteratis/ed necnunc poteflis: adhuc enim carna-eüii,iUud,inguam,ita explicat'.Qui animalii eft, cr Uon recipit ea gu£ funt /ßiritut Dei, ifte no perfeélte ca Qitatii cibo,fedrudi nuptiarum laâe nutritur. Necnon taßententiä,Exoperib.legi{no iuftißcabituromnis ca rojradandoaif.Opera legis er nupti£ funt:unde ma^ ^edicuntur inea,gui non habetßlios: guce tame cocedun quot;nbsp;tur etiâ in Euangelio. Sed aliud eft indulgcntia infirmb-iatitribuere,aliud uirtutib.pramia polliceri. Dicam e-^odnguit,nuptiatorib. meis,ßc inßpientes eüis, ut cunt ftiritu coeperitis,carne confummemini ? Hec fané uerba Manifeüam nuptift contumeliam ftciuntiguas etiam ite-hementer ledit, cum inguit : Omne perfeâum do^ num de/cendit de furfum, ubi non funt nuptie. Igt-f«»quot; uidetur inferre, nuptiof donum Dei, aut donum de furfum non effe. dÿod ut Paulo aduerfetur ,illa uerba teftanturtVclimomnes effe ßcut ego fum -.Sed guifgue donum poprium habet à Deo:alius guidemßc, alius uerô ftc. C^ibus uerbis aperte docet, matri-monium guogue donum Dei effe. Quod poftcà ui~

PETRI MARTYRIS dhts Hifronymuf in epiflola ad Pammlt;tchtnm,fcrip/jt, fc etiam nonmßciari,nuptidf donum cffe Dci.Sed cjUi' le donü iÜXf fingat, ex eo demonßrut.quöd locum ex e^ pißolut poßeriori ad Corinth.adducit^ubi de inceßo re • ßpifcente fcribit Paulus:do!iate ei,er confolaminiter ß cui ejuid donatis,er ego. £t ne ptttaremui,inguit, dotiü hominis eontemnendum,addidit:Nam er ego,ß (luiddo uaui,donaui propter uos eoram Chriüo. Vult igitur in fumma dißcrimen effe inter donum er donum.Et uirgini tatem putat donum, ^uid habeat mercedem, crprie' inia:nuoti.if uerà,t]uôd habeant à Dfo conlonationein: quaß Deus ad id cjuodibi uttiofumer turpecßconni-ucac. At hoc modo perinulta peccatorumgenera poß fern dici Dpi do«rf. Poßent er alia innumera locdferi' prurarum coliigi ex illis libris contra touinianum, taolenter ad uirginitatem er nuptias detorquenfur.fei ß omnia uelim adducere,non parùm juj'cipiam laboris, er ledloribus ßrtaßisero moleßus. Proindehispaucis ero cor,tentus:qui libros eos diligenter euoluet,per fe ip fum multi) plura er longé abfurdiora deprehen det.W di) fupereß, ut explicem tertium : nempè Hieronymuin neque fuis ainicis ijslibris fatisfeciffe. Pammachit^cum uideret hocfcriptigenere multos offèndi poße,uoluitli brosomnino fupprimere-at id ittinonfuceeßit. Voxc~ nim einifßa nefeit reuerti. Qjtod itaque fupererat, cum effent euulgati ,fcripßt ad Hieronymum, ut uel emeiu-daret, uel explicando leniret : alioqui iüum in aperto ucrfiri dißriininc.Scripfit ergoiüeapologiam:fed uo-luit uideri defendcre,quod fcripfcratxum tarnen artifi' ciorhetoricomitiget multa, er excufet uarijs modis. Principiö quidem in hac apologia non comparât am-plins nuptias cum uirginitate, ut malum cum bono,ßi ut

DE VOTIS ET CAELIB. 5’5'7 nünuf bonum cum maiori. r)einde ait, fcribêdi eße Ji Herfa genera. Scnbimit-s,ift(juit, aliquâdo utdoceamut, ncnnunquam ut aduerfarios refettamui.^t atiud ait,effe ioceredifcipulmn,dliudadtierßmu}n confùtare. Nam iit pugnando præ calore certaminis, multa interdû ex-ciduttt,(}uieadainußimfo!id£ ueritatKnonßntdire-Hat loquimturq; pugtiantesmn femper quod fcntiunt, fed interdum i^uod neceße eft dicere, ut cMf£ inferui-ant. Pofteîrhetoricatur ,^uaft excufatione huimmodi fton optit habcat. B.iec,inlt;}uit, dicerem ft uincendi üudi» ^uippiam contra regulamftripturarumloquutuf eftem^ iKt(]ueitd idfefrceredißimulat,quod maximèftcit.Ko pratcrea ut à quouis argudtur, ubi fuo ftnfu fcribit, amp;nbsp;quodammodo agit dcgmatiflcn.At ubi commentato-fiiofficio fitngitur,fenonreprehendcndum exiftimat, quandoquidem id tantùmfcribdt,quod fcripturat, quat mterpretdtur,exiftimat ftgnificare.Atij; ita no ftbi uult imputari quæ habet, fed fcripturi5,que talem intelligê fiamojferant.'Hocautemquàm pièfiat,ali/ iudicent: quod ad me attinet,ut meam caufttm releuarem,nol lent in diuinof literoi culpam quamuit minimam tranf-fetre.Ainbroftum deinde ,Niäorinum, TertuUianum, O' pherosq; antiquiores Patres eademfecum dixiffe co ttndit:quaftßlfa dogmata hoc nomine pcßint excufa-fit quod cum alijs errauerimut. Quamuii dicere auftm ex ueteribui,quos ddducit,nuUumfitiff'e,TertuÜiano ex cepto,qui ea de cdufa damnatui e{l,à quo tanta contu-melid nupti£ ftnt ajfef}£, quanta à Hieronymo. Sed il -lud eftgrauius,nec fcrri pote{l,quód Paulum ait, ad Ro manos,ad Galatas, amp;nbsp;ad Pphcftos pr£ certaminis ftu-dio teftimonid quxdam detieteri Teilamentoftimpftfte, qu£ aliter in fuis locis, aliter in ipfnts epiilolis foneut.

558 PETRI MARTYRIA Vidmut^inquit^exemplci citptiud^qitæ Apoßolo lt;id ui' tloriamferuHt^cr infuiilocis nondimicent. Qtàdhoc quælb,aliud £{i,quim Apofioliduthoritiitcm coucUercï fedhîc üitui modumßcere, ne uidear plus içquo Hùw infeélari, quem alioqui ut érudition çxfâtifiuin

Uirû fuf^icio-neq- iftct ideo attuli,ut de iUiuf dotiis quicq detrlt;(hom,fedut ojlehd^m non effe mirum,fi coiugu nù ttt/hic Tc.ccleßlt;e quandoq; adimat, cum de nuptÿs tant p^t rùm fané iudicauerit, utq- iüos libros contra louinianu, cumfiepeobijciantur, oèsmteÜigant, quo locoßnchd' bendi. Hec ego primus htec 'm Hieronymo f igiÜaui: fei ^aßnui alioqui eii» maximus admirator notauit. Qubdß aduerfarij noüritibris ijstantumßdei cenfeni adhibendum,cur ei no credunt,quando in fecundo libro efumcarnium,çr uini potü propemodu omnib. fyncerit Cf pifs ChriHianid adimittCur etià iUi no parent,quatt' do in epißola.ad Hepotianum fcribit,clericis non Heere diuitias, opesùe uÜoi poßideretno aurum,non argentum non amplam fuppeUeélilemiCertè hodie noßri epifco-pi atqs facrißci comeduiu affatim carnes, bibunt pretio ■ ' ßßima uina,funt ditißimi,ac ceufatrapte auro gemmitqs fiilgent, ac fupeüeflili propemodu regia funt mfiruäi. Ciubdßputät ßbi Heere in ijs authoritatemiUiusrepit diare,nobK etiäconcedat,utdenuptijs clericoru iHuin non fequamur.Contra Heluidiuquoq; ey' m epißola ad' Gerontiam de monogamia ßmiliter fcripßtfey nuptijs atqs coiugatis ualdeßiit iniquus. Nerü de iUo iam fatis'-Au^nRiia. Auguflin.ueniendu cenfeo. MultafanèiUeha^ bet:fed ut ordine quodam agatur,primum oflendä,quic de uotis ChriflianH in genereferipferit tSecundo quidna ; tradiderit de uotis huiufmodi,nimirum uirginitatii,aiit caHbati(S,poüreino uero loco aiijeia qu£ feripferit de matrimonijf,

DE VO TIS ET CAELI B. 55^ tnätnmotiijs, qua(equuntur iftu nota. Et quoad pnmü J« Pful.7ffcribès,Vota Chnftianorupc partitttr,ut qua dainfaciatommb.comunia,nonnuBauegt;-ûpriuata. Cö- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

denos.HomiUa deinde tertia infeâo Uatiuitatisqua^ dam uota mimerat inania G' parut ponderisiVt cü Dco nonuÜi uouêt oleu,cereos,ieiuniü,uel aliquid buiufmo di:zrpercunflatur,qu0dnäßtuotü Deoacceptißimit: ^tq;reßjondet,iüud eße optima, atq^ praü.intißonum, quo lût uouemus id,quod ipfe redemit, nempe nos ipfos, V animos noflros. Et de hac eadê re agens ad Armenta tium R.ipjriu,inqHit, Deo [cipfum debet homo,eiq; red dendus d},utbcattis ßt,4 quo accepit,ut ft.Deinde fen-tcnfwm hanc ex co probat,quod iußerit Dominus reddi ^eo,quafuittDei,ut Cafariquafunteiusreddèda fut.

Koneta eo debutt reddi Cafari,quia eius imaginem ha-buif.CT' quifejinoflrûm,ci( ad imaginé Dei fiiéiusßt, iÜà Deo reflituat oportet.Çîuanto magis imquit Auguftin. imago reddenda eil,cum promittitur ? cum etia no pro^ mißa illidebeaturüdcmin Pßl. uf.itlud exponens, Va tamea Domino reddam, Clÿa uota, inquit,redditurui estquas uouißi uitlimasiqua incenfa ? An iUud rcßgt;icis, quodpaulóantedixiili,Caliccm falutaris accipiam,cr itoinê Domini inuocaboiEt per calicem falutis intelligit ßrtem aduerforum pro nomine Domini tolerantiam. }ftc calix cfl, de quo Chrißus Apoilolos interrogabaf, dicens: Poteßis calicem bibere, qncm ego l ibiturits

PETRI MARTYRIS tton?adiit er fdcripcium laudis^quod itiuocando turnen Domini offerimuitheec uotafunt ChriHiiinifini. Prfte^ rea in Pfal. sf. exponens hiec uerha, (n me funtuota mee rcdd::m Idudes tihi,mquit,'Vouete reddite Do mino Deo uefiro.ClMd uoue/ttisiquidreddiitiitAnfir^ fc anim.tlilt;t iüd qua offèrebâtur-ad arms aliquando? tede offertis:m te eü.quod uoueat er redddf^ De coraii ared profertduditincenfum' dealtarioboitie confderi^ tù profer facrificii/mfideit quiequid profen, eccende eharitate.l^ecdiuerfdfcriplit in Pfal.$o. inmeffntuo' td mtd,qii£ reddam laudis tibi,noli,inqtat,extrinfecuf, J^uod mdües^pecui requirere. Hdbes in te quad occiddf, dcrificium Deo ffiritui contribuldtttf, cor eontritum, Crc. Hec omnid que AuguHimu de uotis Cbriüianorû in uniuerfum fcribit^pia qiiidem funt,dttdme ß qui! de uoto propriè loqudtur,non poffùnt recipi, Omtus cnit» quide uotis dliquid ffdtuunt:,uoluM edtdntùm raincu' pandd ijs de rebus,que alioqui nonßnt débité, AtoM' nid que Auguüinus commemorauit preceptis diuinù comprehenduntur. Clÿis enim cH, cui nonßt mdddti«», ut Deo credatHllißdat ? er charitate agdt Omnes preteredfeipfos,erquicquidfunt, depoffuttt Deo de-bent off'erre,mortißcatio quoque dffeàuum edrnalium, er grdtiarum afiio, cr inuocdtio nominis diuiniiujfu Deiomnibusefipreceptd. Cluudmobremuota iflaque ficdb Auguüino predicantur, ut omnibus Cbriüidnis communia,ß propriè loquamur, uotd nonfunt, uerùnt dnimi firma propofita cr fanila décréta poffùnt appel' lari.Secudo loco feribit de uirginitatis aut celibatus tio to. \tlud autem,ut animaduerto,triplex ab eo comneino ratur. 'üam uel efi uirginum, hoc eü, illarum que noii~ dummatrimonium contrdxerunt,uel efi coniugum,qKi wutuo

DE VOT.IS ET CAELIB» jél ' mutuo conlenfu uouerintcontinentiam, uel uiiuarum, ^tta poü comu^is obitum ex Mto nuptiin non répété-rc deilinarint. H^c omnia uotorum genera uult Augufti nui firma nbsp;nbsp;ualida efje, ita ut grauifiimè peccetu,

^ui poft ea nuncupata, matrimonia contraxerint: ita ut in Itbro primo de adulterinis coniugiji ad PoUentium clt;t pite ï^.aftirmct eum,qui uouerit aut uirginitatem, aut continentiam,non debere uxorem duccre,quamuis,cutn fitinfidelis, ad Cbriüum fepromittat acceffuram: quiit non funtunquam mala committenda, ut bona cueniant. E'tidem Pater in Pfal. sj. de fandimoniali pronuntiat,fi nupferit,Chrifttadulterareputabitur. Ptinlibrode Bo no uiduitatis^aitjapfti huiufinodi effegrauiores adulte tifi'.Vnde in epiïlóla 'ad Armentarium Kiparium,adhor tatur iÜum uirum multis modis, ut continentiam, quant nnü cum uxore uouerat,prieftet:cf inter caetera inquit: l‘tgt;n uouiflijiam te objtrinxiüi, aliter facere non licet, t^éueproptereà ademptam libertatem quoquo modo te flaretur,addit:I^on eftgrati'Janda libertai,qua fit ut no debeatur,quodcum lucroreddatur. Atq;jubiungit,fe-lix necefiitai,qu£ ad meliora copeEit. nbsp;nbsp;nbsp;uir Dei fieri-

bit^uthomo deceptui.nam, ut de poftremis i/s fiententijs, quod e{l,dicam,necefiita{ ifta fiequentifi.imè non ad meliora,fied adfiœdifiima compeEit. Neque neeeßitat eft, quam nobis ipfie Deus mnuttat, fied quam homines te-merefibiaccerfiant. Et libertas quam Deushominib.co-eeßit non eft abijcienda.Elud etiam non omittam,Augit ftinum arbitratumejje, uiduaslEasde quibus Pauan in epiHola priori ad Tirnotheum agit, qua cum laficiute-runt in Chriftftçr nubere uelint,damnationem habet, continemiam uouiffie. Quieinterpretatio ut non fit ne-ce/fiariafiuperiuf lueulenter oftendi, Credit ctia Ut in It-

PETRI ;MARTYRIS bra defanila uirginitate cma initiu tcflatur, Mari-tm Donuni matrê uirginitatem uouiffè, atiji iDi de caufa dixijjè,ciupmodo fiet iflud,iiuoiud uirtim neii cO' ^tu)fco?lßud,uero qfîtabfurdum fralè oès intelligunt. Pritnu ea tetate inter lud£os en nota non fucrunt: dein' demdtrinKDÙüùincontraxcrat'pofltllud coiitrdâmn eontinentiam ei uouere no Ucuit.Et dniea fî uouijjet,n9 potuijjet iure uüo côtrahere,mfî uoluijjetmtintdreht dcre, dc fdndld promißione fui corporis uiro potefidtëfî cere,lt;juè pofîcd noÜctdd congreffuntddmittere. ton^^ mdiorisfidjjc cdndoris mdtrê Domim credimus, ut uolucnt qtiippid fdnéiè pronüfîff'e,quod in dnimonon haberet re uerd præfîdrc, Qzjz’ hdäenus aUdtd funt eX Augu{lino,fdlud eiusdigr.itdtedc reuercntid,ietfepiuf dtttei demo!ifîrdui/dcris Uteris non confentiunt.ldeà en dd illdin normatît exdmindtd non confîfldntfî aobii iure nonrecipiuntur.llîud tarnencduf^noUrd hdudpdiiuit infertàt,quàd in lib. de Sanild uirginitdte cd. 4-0. Gquot; 4'* fcribtt,dum Pduliƒ^ntëtiam adducit : Velim omttes efîe, jicut ego fuin: fed quifq- propriu donS hdbet^dlius quids ' fic,aliusuerofîc:Ciuisergo,inquit,dondtifîdiClundi' ßribuit proprid unicui q^fîcut uult ? Nempe Deus, dpui quem non efl iniqidtds : de per hoc qud ille dquitdte fi“ cidt dliosfîc,cr dlios fîc, hontitù nofjedut impoßibile, dut pldnè difficile eft. His Herbis oflcdit,caftitdtis G trimonij donü Deum cuiq^ dißribuere,ut ipfe uult,ito ut ipfî uolumus. CZttod,fî creddinus dduerfîdrijs, eü fnlfum (G deteftdbile. Ni iüi fentiuntfîonii ca üitdtis dut cdH^^ tut ejje oinnib.comune,qudfî habednt ipjum quicunq; uo lunt,modà petdnt,ey' Deu pgt;ro lUo obtinendo precëtur’ rdcilUmd effet iffa cdufd,^ nuîlo negotio cogiwfci pop fet,eur dlios Deus fîc,dUosfîc fàcidt, Id dutê AugußPt-

Mbßriifum ßLcit,0‘ impoßibile, aut omnitto difficile co-^nitu.Sed nunc ad tertiu ueniatnut,mnüru quid iÜe Pater cêfuerit de matrimonies,qua pofi iüa ucta cotrahuH tur.PrimÜ iÜe abip/js oès pios abflcrretihortafurqi ittos 5 uouerüt,nefe matrimonio implicct: quin cr cotraâut nuiufmodi prograuib.habet peccatii. lUa tarnen coniu-gia P confequàtur, firma cr rata uult effic,nec refcinden da uÜo modo exi/limat.Clua de re firilit Sjq.io. ca. libri de Bono uiduitatis.Alios quideait,aliterfenfiffe, nempè quiuoluermt hac non ejjematrimonia,fed adulteria: quos Ole ait,acutè quidè,fed no confideratè dicere. Hos ab iÜis ait,ffie{iari-.oës qui no inire matrimoniû pietatif rrgô iîatuerintjllicomaritum habere Chriüu.Cuml^ ui uentecöitige aliudmatrimoniû cotrahi no poßit,ita foï wUigerf ; Chriüu^ amplius no moritur,ey“ mors iHi ultra no dominabitur:ergo,pofi: uotü, quo ille ß.{ius eft uir uo uentiuffi noua nuptia fuperinducàtur,n5 fut» légitima, fed pro adulterijshabebûtur:cû Chriiîus qui erat ffion fut adhuc fuperéesfit.lîoc,inquit,fi daretur,eouincere mut facile rc abfurdifiimâ,nempè Chriflû effe adulterû. Q«od «t blaffihemû e^,ita nuSo modo efe admittendû» Rfj aût ita explicatur:Si pia mulier uiro coiunéîa mari toaffentienteuoueat continentiâ,iam tum ex iflorû feit-tentia cum Chrifto matrimomû imit, idq^fiicit adhuc pri oreutuo marito:crgo ChriHus miuria,cr quidè no uul gari afficietur,ut dieaturadulter,ß uerafit iHorum ra tio.Deinde nemo ignorât,omniÛ cofenfu pofteriores nu ptiof digniUtc priorib.cedere:femper enhn priores mugis laudâtur cr comendâtur. At fi uotû in ipfo matrinto nio nuncupatÛ,aut altéra coiuge mortuo ,nouû efl cum Chriflo coiugium,efficietur indigniorem efie coniunâio nem cum Chriflo,quantetwn defitnâo mariio. 'Veritm i4

5^4 PETRI MARTYRIS ex CO inijwt coj'e([Hitur,lt;iuo‘i iüi no uidentyuxores etii cum fuis uiris in mutrimonio funt coiutiâ^ maritü habe re Chriftu non quidan carnalcm,fed jfiritualcm. Nrfttt ^irituali coiunâione uir cft Ecclcp£,atq; per iHarn ont' niumeitii mentbrorü. Quici-ßcdeijlis coiugifsopinau' tur,ciug uota cofequuntur,ut illaputent adulteria, non ßnunt eu coalefccre,led refcindüt.'Vnde eu alter ex cck iugibi» comparent ßbi uidet ereptatn,matrimoint( riir' fut contrahit:atij^ cû id priore uiuète uxore ßtciat, ucrû comittit adulterium. Sicautemconcludit : c^uapropter non cjutdem po/fum diiere à propoßto tneliorelapfaslî nupferintfaininatyädulteria ea ef]e,n5 coiugia. tlS»' modo uerà Smythaut e:^ eins conßmiles aduerfus iHa cauillenturyOpertepretiÜ eS audire. Clÿoniainenimlo' cum hune de uotis agendo non leuiter urfi,quandoquiii efl apertißimiis contra cos,qui matrimonia poß uotunt J1.4. ^.6. initacontenduntefferefeindendaßdeömeodiluendoini t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rißce fe torquet Smythaus. Inquibuteiutuerbisßoin'

nia ueUem reprehendere iBius errata, nimiunt proeß dubio prolixus efjem. Verùm lUa tantummodo attingam, qua:maiorisuidebuntureße nwmenti. Etprim'umquide luculetrrmentitur,quödait,menegaffeyRugußinumf«t tire, Paulum de uoto loqui, cum ad Timotheum feribit, quafdam uiduas ueUe nubercyatt^ habere damnationent quod primamfidem irritant fecerint. Id ego nunquaitt fum inficiatus ut qui probe nouerim quätum AuguHmti^f Uotishuiufnodi trtbuerit. Hoc-folùm his uerbis tutebar eßendercyä Patribus hat nuptias non fitiße habitas irri' tos. Vt aut Augitflin. zy coplures alij ßnt hallucinati, a' dec) multu tribuèdo uotis^ex his uerbis, quajupenusd latafutyßeile poteß colligi Dolet Smythao Augtß-uerba,quib.pro raus zyfit tnishabet twptMf, quaspoH ustuttt

DE VOTIS ET CAELIB» Uotumtiliquicontrahunt,fi£piusmci'S inculcäuerhn au-iitoribus,etintn-in tacuerim fententiam eiutdem,qua di (itur interire,damiMri,peccare cos,qui tulù meuntcSiu gia.QM:nretuminiu^lè queritur, tuni ctiSmcntiiur. Mentitur quidem quad tacuerim,quid Augufi. iudicarit deittonuptiitrum contrailu.'DixienimapertèiUuin ar-bitrdripcccatum intercedere.'Putatenimgrauë cfje cul-pamiuotodeßcere.Scd quantum htcc fenientia dißct^ uero,nunc non e^ danoflrandum,cùm id iä antea fand atq; iterum declaratumßterit.S£piusßrtajje quam uel-let Smyth£us,altcrä eiusfcntentu partem rcpctij.Cluod fadumitteiniuflè accufat, ciiin illudßt dodoris pricci-puim Opus,diligenter er f£pius inculcare,quie (uperfli-tioß dißimulant, z}quot; eebtum maxime cupiunt. 'Etßquis ißius Ariiiarchi libettum ad amußim expendat, citwi ter GT quater eandem rem faeiU inucniet repetijfße.i^on poß funtifl:t!ocafatisànobisdemonlirari,cùn:àud}:ris te~ nebrionibus omni,quo poßt(nt,ßiidio oecultcntur. 'tiiti-tur deinde caufamojkndere,c!irAugufl.dixerit, has nuptias iio eße adultcriamcfcilicct Juliana iiidua qiiic ßeuo to obßrinxerat uidualis cotinenti£,ad quam hunc librü fcripßt,exißimaretfccundas nuptias in crimen eße uerte das,uel alias quaslibet eße malas.Vt ergo illi cximeret o-pinionem impiam Cataphrygum,qui cenfucrunt feeudas nuptias impuras eße etr illicitas,htecßcripßt,neue ample âeretur htcreßm Tatianorum, Montanißarum,cr Ma-nich^orum.Potuit ßrtaße htec caußa eße, qult;e Auguïli-num in hanc dißiutationcm deduxerit.Sed quod irtam ad ducat rationem, quareputet Augu^linus nuptias ratas eße poli uotum,omnino alienum e{l:quandoquidcm iUe tres alias adducit rationes,utuerba eius aperte docent, Prima dl,ne Chrißus eßieiatur adulterßt qua ei per uo-ü

PETRI MARTYRIS tum nupferit )jgt;iritualiter adhuc uiuete uiro,ttlterti ne fe cund£ nuptiic putcntur priores primis:tertia, ne ß hitc matrimonu refcinddtur,altercoiunx,(jui no uouit duat alter um uxorcm,priore adhuc fuperflite.îî£c ego receii fui ex to.ca.G'tu tres ibi bus rationes inuenies.Adhacft lulian£,ut ipfe affirmas,uoluit perfuadcre,necxifiiinaret fecudas nuptias,aut ullas quaslibet ejfe malas,cion poffia iflii,rumdifertèmcntionemfaciat,zrhasquoq; uoluit d oßendere non effè malas,licet peccatum in eo iudicet, uoti promißione uiolatapnatrimoniu contrahatur. N«-pfi'xî tarnen ipfas, qu£ poft uotum ineuntur,ueriis C nas effie probat. Alioqui ft,quod ait,non ell uerum,et mi Lefunt ill£ nupti£,zy‘refcindend£ ut uultis.AuguH.per mendacium,(y quidem pernitiofum atq- peftiftrum fua-dcret îulian£,uth£reftm cuitaret.Optio datur tibi,utrii uis elige.Autuerum,autfalfum Auguftinus dicit.Si ueru quid me calumniaris,qui eius in hoc utor teftimonioiSin falfum,quorfum mi’n authoritatê Patru obtrudis l quos don uifum ficerit,uel ex re tua iudicaueris,falfa dixijfe in ßmulas,ut uera probent. Licebit igitur mentiri,cj quidé perniciosè,ut uerum probes.vbi ergo erit ilia tua régula,qua contra Ppiphanffiuperius utebaris,non eßefacie-da mala,quemadmodum dicitApoR.ut eueniàt bona f Et ß hoc non cft uerum,ilù nempematrimonia poft uotunt inita effèrata ter légitima, cur hodie fie cA uulgà ufurpi tum,Gr 4 theologis ftntêtiarijs,z:r 4 iure pontfficiol Hoc idem illi dicunt,quod AuguR.dixit. ç^uanquain fuffugin inuencrunt,ut diftinguant uotum folenne 4 fimpliciiGrin ßmplici uoto fententiam hanc folion habere locum defi-niant.Sed ifta uotorum diäributio,quätum apud Deum ualeat,qui ubiq; eü,cr omnia uidet,atq; audit, fiue prt-uatim fiuepublicè folennitérue agantur, ipft uiderint:

DE VOTIS ET CAELIB. ^67 ^0! etiam deinoiiRrabo mfrtt fuo loco nonfibi conßäre ieuoto folëni^cjuod hominem prorßts mhabilem reddat tld contrahendum.Hoc autem uerèdicere pojfum extm te neminë uncfUitm audiuifre^efui diceret hoc, Augußin» mentitumeße,ut ab htereß tueretur lulianam, ad quam fcribebat.Tu uero quanto periculo,quantaq; temeritate hoc affirmes, alijs pijs uiris excutiendum relinquo. Aii Augufbnu nunq hoc fitiffie diilurü,nifi incidi/Jèt aliquii graue,zy quodèreiüiusuiducemaximefinjjct. Quis te hocqu^fo docuit indogmatismentiendüejjeob aliqui conuincëdam aliam hærefim.Uieronymu ajfirs pro exi-plo,qui fiterit miquus nupti/s, zy tantüin tüof non dam-narit,cu in louinianit zyïieiMdiufcribit,zylaudat uirgi nitatem.Tum Auguflinum, quireqcere uidetur Ubernm arbitrium,cu pro gratiaDei contra Pelagianos dimicat: «t Ilio» paru gratite uidetur tribuere,ciim liberum arbi-trium affiritcontra Manich.Vndeid.ctiam coßlijtibi ui deturfecutus,cùm ait nuptias obfiriiloru uotis ueras efje nuptias HicuelimSinychtee,utaliquätuluintcrnos htec fepofita diffiutatione,ratiocinemur.Si Patres dcderimU'S ita lubricè,ut dicere uideris,etfcribere zydijfiutare,prie fertim citrn de dogmatibus in certamen uenitur, ft etiant qute non funt uera,pro fe adducant,zyqult;e aUoquinrg4 rent,quomodo iUis poßimus, utuos fieri uultis, haba e pro facra ancoralEt fi fcripturas,utfuperius dicebas, ad aniußim iUoruin debemus exigere,ubi tandë erimusl Cer tèfemper timebimus nementiantur,ad aliquid ßrtaffe, quod utile duxerint perfuadendum. Cur mihi femper oc-cinis cedendum eße Patribus f Certè Sinythtee cha -rißtme,patereetiam te urgeri,ut diëlis Augußinidéféras. duodfi ab eo uis defcifcere iRo colore , quod nentiatur, ut aliquid ueri fuadeat, mihi quoquc non

f6S PETRI M A R T Y R I î dccruiit colorct^cjuo Patrum duthorildtem detreilem. P.turf.id,$,cjuândo cj^o iUorum iudicium repudîo,noni‘ fli: utorfiilionibus,fcd cdtididèdtque apertèiUos errajft dico^quôd efjènt hominestcrid probo,nonfiiciiQrgt;'be‘ toruin fchcmdtibus/cd quad uerbo Dei,hoc eSb/dcris U-tens dduerfentur. duare deftttds obfecro te, poflhde W-lid coiifingere,neq; illos tdm officiosè mentinfdciM.Cer tè quod ajjirs de Hieron.pdulô dntè desnoflrdui,q in hdc re nuptidrid errduerit:quem tantum dbeR,ut dica exeu-fditdum,ut eum grauiter in eo dogmate peceajjê no dubi tem.Augu^.uerà contra Pelagianos,nihil unq dixijfe le gi de libero arbitrio quod nonßt uerißimu erdignü iter na memoria. Dum enim falute noiiram totamgratie del per Chriüum dfcribit,zx libero arbitrio tantü dare non uult,ut feipßtm ualeat regenerdre,crinft3,urare,Gr^pec tt5educere,crfentit optime,ey feribit chriflianis literisquot; maxime confond. De libero aut idem arbitrio bquitur' in Manicheo5,iuxtd iUa qua hab uit à fua prima coditio ne.Puit enim à bono Deo creatus homo,no à mdlo,utUia nichei fnxerant. No» rf«t de libero arbitrio in iüi^ libris cotra Manichieos loquitur iuxta corruptionem, quepo flea fiiitper peccatü inuedla.Et ne ijh putes à mefomniit ri,eundcm Augufl. legos in P^etrad. Sed uideor mihifatis uidere,quid te in hunc errorë induxerit. Cü in fophiflicii iasn inde à pueritia confenueris,z^ittd pro fumino artiß^ cio docednt,exfalfis uera coïligere,tuo pede Augu^inu Cr alios cädidos uiros metiris,quafi or ip(t,cn ex re prit fenti ejjè uiderint,nihil ueriti fmt mctiri.Quód uero Au guft.dicat in pfal. S}.Virginëfdn{limonidlem,ft nupferit adulter am reputari,nihÜcum his pugnat,que modo feß bit. HÎc enim dicit^no effè adulter am in ipfo matrimonio contrado pod uotum,fed nonnegatuideri, cùm narret.

aliguos üafeiu:rc,âcidco iudicare ilhn nupÜM non eße ratasßcd potius adulterU dicenda.HÎc rent exett:d,c[ do definit:in codones fuper pfd. oftendit (^uid à mnltis

repiiMur.'Tüntum i/h htterfe pugnant,lt;^uantnß diccré Swythd ärgumenta nullius momenti funt,licet ab aliciui ius igndris crfuperßitiolis reputenturßrma.Ad inc de niij; paru attinet,quid tu cum Erafmo certes dodiß.uiro çr omnino uelis hune librum de Bono uiduitutls Augufli no äßercre.Quotiiam ß uiceris,ttdhuc maius roburaceeß feritad noürâfcntentid.Hoc tarnen uideo rationes tuas contra Eraf.tam eße leues,ut eas ille uirß eßet ßiperßcs tfel minimo digitulo eruditionis fua tncoparabilis,facile /ùerit,utaranearu telos dißedurus. idèA uguR. epifl. 70. ^uain ad Bonifacium comitem fcripßt,cuiusc^i pars in de cretis habetur i7.q. z.c4.Noî «oü/aji« . Oflendit comité hunc,quireipub.'R.om. in Aphrica negotiagerebat, pro uinciam iHam fua militia defindendo à Barbaris,pofi obi turn prioris uxoris in animo habuiße monalleriu ingre-di,et monachus abdicare fe mundanis curis,neq;amplius implicariconiugio.ciua de reita loquitur Auguil. Bios nouimus,noste{lesfmus,quodnobifcum apud Tubunos de animo cruoluntate tuaßicris coDocutus.Soli tecu era mus,ego,crßdterAlipius.Igt;!on enim exißimo tantùm ua luiße terrenos curas,quib.impletu5cs,ut hoc de memoria tua penitus dclere potucrint.Blcmpc omnes adus publi-cos,quibus occupatus eras,rerinquere cupiebas, er te in otium fandum confirre,dtq; in ea uita uiuere,in quafer ui Dei monachi uiuunt.Vt aufem non faccres, quid te re uocauit,niß quid conßderalh o/kndentibus nebis, qudn-tumprodeßet Chrißi ecclefijs,quod agtbasß ea fola intê tionedgeres,ui definfe ab infftutionib.barbaroru quie tarn cy trdnquiüdm uitdin dgercnt,ßcut dicit Apo^otus

y70 PETRI MAR T Y RIS in omni pictate,cr cafitdte.Tu autem ex hoc mumio rti-hii qn£reres,ntli ^u£ nccejjarta cfjcnt huicuit£ fuilett’ tanj£ tu£,itc tuorum,itcciii£lui balthco caflißim£ conti‘ tienti£,^inter armd corporalia l^iritudlib.aTnnis tutiii^ ßrtiitfqi munitus. Cum ergo te ejje in hoc propoßto gdU dereinu!,nMigdft!,uxoremq; duxi/h.Sed nauigaffe cbe-dienti£ ßtit,ijudin fecundum apofîolum dcbebiifftibiiniio ribus potefiAtibus.Vxorem autem non duxißeSyniß fußt ptnmdej’erenscontinentidinconcupifcentiduiiius ejßes, Quod ego cu coperi/Jem, fdteor,mirdttis obßiipui,cregt; 1{£C indicant duoßbi propoßuißß comitem :nempe conti nenti£ obferudtionem,^' mondßicam uitam. Ab altera tjkrnw.ncmpe 4 monachifmo ilium Auguß. gt AlipiM reuocdvuntexifiimdntesipfum plus militia ChriK cccle^ [ijs proßituruin,(judm in monailcrio.Quorum conßliß ille dcquieuit^dtcj; tantum contincnti£ uo'.um atnplexiu eil,quod tarnen poßea fuperatus cupiditate uiolauit.At-que uotum hic interuenißße,non ego ßngo, fed Augußini uerbapartmadduâa, partim adducenda indicant:Cf gloßßt decretorum loco paulô ante citato expreßis verbis affirmai : quamuis ßeiffe uotum fimplex teicetur. Vtueri) matrimonium quod fecutum ell uotum,ßmunn ratumq; oportuerit manere,h£c qu£ adiecit Augußiniis demon/lrant,ß enim coniugem non habcrcs,diccrem tibi quod zj'tribuno diximus,utin fanâitate continentia ui uires:adderem,quod tunc fieri prohibuimus, ut iani tf, quantum rerum humanarum falua pace potuifiès,à reb. IcUicis abArdhcres,(y' ei uit£ uacares in focietate sââo ru,cui tuiic udcare citpiebas'Sed ut tead ißdm uitänSex harter,coniunx impedimento eß,ßne cuius confenßone eontinenter àbinon licet uiuere. Qh'^ iUdtuauerba Tubunenfia ducere non debcbas,illatibi time»

DE VOTIS ET CAELIB, JTt Umcn nihil eorum feiens hinocenter zj fmpliciter nu-pfit. Atq; utinam pojjès ei perfuadere contmentiam,utß Hf MBpfdiwf Uto redderes Deo,guod ledebere cognofeis Sed f cum ilia agere non pûtes, ferua faltem pudicitiam coniugalê:^^ roga Dcum,c^ui te è necefitatib. eruit, ut ^Hod non potes mod ö,poßis älilt;^udndo,Gr c. Ex his ma ni/èüè colligitur comitem iflum uouijfe. DicitcninAu-gulb.ut citduimus,lt;}uia erfi tu earn poft illd tuet uerbaTu bunenftd ducere no debebas. zxc. Et mox: Vt ftne tmpedi nento redderes Dco,lt;juod te debere cognofcis,z^c.Uiec iuo loca uotum h!c interueniffe luculenter oftendut-Poft ^uod iam editum Auguü.uult matrimonium, cjuodfub-fe(juutum eft,integrum erftrmum permanere.Ac de illo fdtis idm egimus.l,eonem eins nomints primum iam libet «udire.Is eptil.sr. ut^hdbeturmlib.Concil.6f.itdfcri hit. Dicente enim Apojhlo,ut inter dlids Chriftianifmire gulds is epiftopus ordinetur, (juem unius uxorisuirum ftift'e,dutejfeconftiret,tamfdcrdfemper habita eit iftA praceptio,ut iam de muliere facerdotis tiigenda eadöin teÜigaturferuanda conditiomeßrte iÜa prius^ in matri monium eitts ueniret,e]ui aliam non habuiftet uxorcm,al terius uiri ejjct exporta coniugium. Quis igitur dißimu-lare audedt,guod in tantifacramëti perpetratur iniuriai cum huic magno uenerandoq^ myfterio,ne diuinie lt;juidc legisftatutd deßerint ,(}utbus euidenter eitdefinitum, ut uirginem facerdos aeeipiat:craltcrius thorum neftiat coniugis, qui£ uxor eitßtura pontificts. Ex fcdc Leonis decretali epijhld,utuocant,duo itidentur coUigi. Primitm pofte eam,lt;jui adhuc maritus ftt,in epifto~ pumeligi.-ijuoniamdicit:Qucmuniusuxoris uirüßifte aut efte conftiterit.Bicc indicant fententia eiu: pofte eligi tarn iSum,qut ftt,qudm illum,qui ftaerit unius uxoris uir.

^7^ PETRI MARTYRIJ AlMum c^^ordinatuin po/Je contrahere matrimoniunt not ({uidcm alterum,utßatdigamustneq^ cumea quiclt;lt;{ terum uiru habucrit: fed cum uirgine.J^am dicit, Vt rti^ de mutiere facerdotis eligendd eddem inteüigdtur ferud-dd conditio. Nunc dd Gregoriuin epifcopum Rom.eiut ii'jminis primum.Is fcribens dd Petrumfubdidconu Sici-lite,inquit,dnte trienniu omnium ccclefdrum fubdidco-ni Siciliie prohibitifiterunt ,ut more RomdUte ecclefue, fuis uxorib. nuUutenus mifcerentur,quod mihi duru dt^ impiü uidetur,ut qui ufum cotinëtiæ non inuenit,ncq} fütate proiKißt,cüpetlatur d fud uxore fepdrdri, dtq; p^ hoc^quod dbfit,in deterius cdddtAndeuideturnuhi, uti prtefenti die omnib.epifcopis dicdtur,ut nuUufdcerefid» didcontim prtefumdnt,nifi quife uiidurum cdftè protttife vit. Qjtdtenus zrprlt;eteritd mdld,qu£ propofito mëtii dp petitd non funtAiiolenter non exigdntur,cr futurd ntdld cdutè cduedntur.Qui uerö poll eundem prohibitionetit, quic dnte trienniu fuëld ell,continenter cim fuis uxorib. utxermt,ldudddi,dtq;remunerddi funt,et ut in bono pet munednt exhortüduEos dut qui poUprohibitionë fdëld dfuisfeuxoribuscontincreuoluermt,ddfdcrum ardiné uolumus promoucri. Quid nuÜus dd dltdris debet minifit rium dccederc,nifi cuius cafiitds dnte fubfceptumtnifirriu fùerit approbdtd.lî£c ctidm hdbentur in decretis diH. t-linde multd licetinteÜigere.Videmus initio quomodo de cælibdtu leges obrepferint,quodd fubdidconis per Peld-giu^quipr£ccfiit Gregorium,pr£ceptu fiât in Sicilid, ut fuisuxorib.qtiMidm hdbebdt,no mifccrcntur.Quiderit ficcrc ccnird Nicenum fynodü,nifi hoc fùeritilbi notue-runt,fcpdrdri miniftrosdb ufu cr comcrcio fudrum uxo rumiifii pr£cipiunt,ut fepdrentur.Vidc intercd no fitijfi uotum cQiiiunëlum cumfdcro ordine .'Dicitenim Gregorius

DE VO TIS ET CAELIB. 575 ioriut^Qui ufum cont'ntcntiie non inuenit, neq^ caftitatè pronu/it. aotundumetiam eftd, RomanaEccleßd, tiiu cum prdTcepto tum extemplo iftam tyrdnnidê dimd-ttdJJè.^Jdm hîc fcribitur : ut more Ro.Eccleßte.lSIon enim orientdlii dut grtccd Ecclcfid huiic moré hdbuit, ut mßi docebo.Po^emo Greg.licetddmodufuperflitiofiK,uidit hocduru eße er dlienu d pietdte,er prout potuittuiteba turmoderdri.Sed tum propter editd decretd O“ Cdtiones nott tdntZ ßrtdße potuit, qudntu uoluißet.Ex ^uo etquot; c5 pluribui dlifs Patrib.permultd poßentddhuc ddduci: fed ^uid prolixitdtts rdtio hdbendd e^, ideo à Pdtrib.idm di~ feedemui : er ex cocilifs nonuUd deligemus,lt;]u^ dd prg-sètem cotrouerßdfdcere uifdßerint.Et in hoc feriptorü gnere, primS dabimut locum Canonib. dpoRolorumon fmè g, eorum dutoritdifirmd ßt : permulta enim ibi feri-buntur,ciult;e rdtionüi.illoru tcmporlt parum congruunt. Ptde numero iSorü non eß eddan oinniit fentëtid.Sed ut dduerfdrijsgrdtißcer,db ipßs inchodbo:lt;judndoquidë iUi huiufmodi Cdnonibmihil no tribuüt.Proinde in e.Cdno-neßc {ldtuitur:Epifcopui,dut preßyter, dut didconus u-xorem fudm prtetextu religionis no dbijcito:ß dbijcit,fe-gregdtordcomunioneß perfeuerdt,deponitor. Ilio Cd-none prohibentur minißri Eccleßte deferere uxores : tdn tttmdbeß,utmdtrimonideiufmodi ceuddmndtd ßntre-fcindendd.SedoperdpretiucHuidcre,guomodo huicloco adeo per/pteuo ßeum fdciunt in decretis Grdtidni dif. ' ^i.cdp. Omnino,dutoritdteLeonis noni : ubi exponUnt, uxoré no abiiciendd,nmirÜdcurdfud:ndm ei debetur er uiilui,er ueflimentu: non tdmen itd ut iÜi de more comi-feedntur. Qudm ridfculd hæcßt inferpretdtio, er à ger-mdno fenfudliend,Cdnonipfc pdtefdcit:in guo fcribitur: Prdtextu religionis. vitidbdtùrne cultus lyei, imminiie-

574 PETRI MARTYRTS battirue religio Urgimdoegmti uxori uiilumcr uejli~ tmniîion,arbitror. î4am ifla iubemur tul extranets dart ß opus habuerint. iSos potius corrigithtec lex, lt;jui puU-bdtttreligioaêbaud pojße fèrre,ut minifler Lcclefi^uxo-rf uteretur, cr hoc pr^etextu ab Ularum confuetudine ab ßuiebant.Canone jj. manißftit funto res epifcopi,ft modo C3' priuatas habet,manißftt etiam funto do}ninicie,ul priuatas quide res cpifcopus, cum moritur, guibus uult, cr ^uomodo uult,relinciuendifacuUatem habeat : necjue occafione ecclefiaflicarum rerum intercidat res epifcopi: ^ui nonttunquam uxorem, çr liberos, zr cognatos, CT feruos habet, tty-c. Oemonlbrat hie locus quàm apertißi-mè, licuiflè epifeopis uxorem haberefecum uel ufiue ai mortem,ciim teftamentum faciendum fiiilAn concilia An Cyrano Canone decimo,ita feribitur : Giaconiq^ cùm or-dinätur,ß in ipfa ordinatione proteflati funt,dicentes ttel le fe habere uxores,nec polfe cotinere,hipoileaß adnu-ptias uenerint, maneant in ttûniüerio, propterea quoi epifeopus eisUcentiâdederit, GTc. Duo funtquehtcpre cipuè annotamus ; unumexeufationê banc admitti, quoi non poßint continere, quant hodie noflri aduerfarijtast-topere auerfantur: Qui dkunt inmanu cuiufuispoftttem e^e,utcont'inedt:qua in re,ft am eisßcilfentueteres epi feopi, utiq; ßeproteflantibus dixißent t quideauHlamini uos non poffe? petite à.Deo continentiam :iàKtu:tis,co-nentini, nbsp;nbsp;ßtccedets'm uobis eRfttum t quare definitefic

proteSari. Älterem annotatione dignumefl, epifcopum dieilicentiam ftc protefiantibus dedilfe. Quod indicatfi crum ordinem cum celibatu non eße necefiario coniun-£ium.Quamobre}n in fuafacultate habet Ecclefia, ut um culii huiufmodirelaxet. Etdccimonono Canone eins coit tcilijßc fcribitur:Quotquot uirginitatem pollicitam pre uaricati

DE VOTÏS ET CAELîB. 5'75 varicati funt, profißiotte conttmpta^ inter Jigamof, iä rü,(jui jiifecundM nnptiM tranficrunt,haberi debebunt, Cr c£tera-HÎc dUa paeitd^qui uotum cdüitatis uioldruntf noitaffkiimtur, mil (faodloco digamorum habitidd Ec-tlefkißxdi fùnôhones nonerdinabaiitur. Non Mmen uUd fttentto ßt cotrdâi matrimonÿ refeindendi. f^eoaeßtricn Conc.Nea fe-tterà cffciltumcdp. ßchdbet:PreJiytrr, ß uxornn du ‘‘ xrrù, nbsp;nbsp;ordine fuo depondtur: cjuàdß ßrnicdtiit ßie^

rityUeladulterium commiferit,extra EcclefiaKabijei de-tetjçy ad pcenttenttam redigi, nbsp;nbsp;clt;eteia. Aduerfitt hune

canonemreâà Papiflie fadunt : tfuoniaM faerißcos uel •tdulterantes,uclfcortantes ne deponunt guident: eos ue-rà gui uxores duxerint, non modo ab Eccleßa egeiunt, fed etiam crudcliter occidunt. Hlt;tnc ueterum Canonum i’ationem habent QMduero in Nicienafynodo accide- Cocilium fit, repeteremultis non oportet. Noruntguippeomnes, Nit«num , Paphnutium uirum fan£iißimum,cr aliogui ctelibnn,ibi pr^edicaße, nuptias in omnibus honorabiles, atgue di-xtffe, confuetudincm facerdotum cum uxoribus caflitd-tetn eße : negue coinmittendum, ut minißri d coniugibus diuelierentur, niß ueBent omnia impleri fcortationihus: guid modcgt;experimureucnilß’,gudndofententia huitts «tri DnconffmptdfilcTrfi’if’Sii. Concilium Gangren- camgren. ff,Ciinonf primo ßtlmine anathematis eos fèrit, gui nuptias damnaucrint ; er Canone guarto, illos gui difccr-«ttnt prcßyterum coniugatum, tanguam occaßone nu-ptiarum, guod ojß'rrenon dcbcat, etab eiusoblationefe dblhnet,^^ c£tera. Hie locus demonRrat, fennonan ße-ridcprfßbytcro,gui cumuxore fuaadhue uerfaretur. Nitm/Î earn abdicaßrt à ß, iam caußa nuBa erat, cur propter nuptias miniüerium eins cuitaretur. Qnonc tton decimofexto {iatuitur . du'cunguc ßlij à paren-

PETRI M A R T Y R I S tibus pr^fcxtu diuini cultia abfcedunt, prafertim fißde-leseoshabiierint,tieciue illii débitant reuerentiitmprlt;er fiant,anathema Jint. Cur huiut concitii ucteentna audiunt tnonachi horttm temporiîf lt;jui ßlios a Chriftianis paren-tibm abftrahunt,zr eotipßs muitte ad monaüicam pro-fißionem admittunt t Canone 9. çy 10, illi anathema iudicantur,(iui nirginitatè uel cont'mentiam profißi, uel iiuptiM abotninabiles habeat, uel in coniugio poßtoS uituperauerint per arrogantiam. Et mox Cantme i t- K habetur anathema, quiputaueritßanila propoßto con-imentùe conuenire, ut pallio utatur, tanquam fX e 0 iufli tiam habitums,et reprehendat, uel iudicet alios,^ui cum reuerentiabirrhis utuntur,Gr alia ueflecommuni qutt in ußt ßterit. Aduerßatur ifle Canon monachir,^ui cucul-te ueßitum fanólum prtC clt;eteris exißimant,ita utnonnul lis perßtadeät, ut dejùniîi faltcm cum ßta cucuUa hunten Cöcilium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;monachumßaciat, uel ad tribunal Dei

Chilcedo- uefle inutata nonßnt agnofeendi. Concilium Chalcedo-• eil fe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nenße Can. 15. uirgines Deo dicatas ey monachos prohi-

bet nuptias contraheretciuod fi ßcerint,maneant excom-municati : ^uam tarnen feueritatem concedit iHud concir lium,ut epißsopus ejueat mitigare. Atq; hucufq; matr'mio Cöcilium niahuiußnodinonßcntreß:^a.inCarthagin.autemcon Carthagi. cilio Canone i.manißfte decretumßtitcotraßententiam

Paphnutij, quamfynodus üicena fccuta eü. Voluerunt enim Patres illius concilij,ut epiß:opi,preflgt;yteri, zy dia-coniomnino ab uxoribusabflinerent. ciuoddccrctuau-torem habuit,uel Aurelium epiß:opum Carthaginen.ucl, ut in quadamglofla ibi notatur,Eauflinum epiß:opum Ec cleß£ Potentin£ prouincite Piceni, legatinn Eccleßa Ro manat, tiecmirum tale dccretum in eo concilia fancitum, quum habitumßt, ut ex temporußtpputatione licet col-ligere,

DE VOTIS ET CAELIB. ^77 Ugere,Siricij epifcopi Romani lt;etdtc.Cocilio deittde Car^ thagmicnß tertio, in quo z^Augu/Unuf dd/ùit,decretiem faélùm eft parum admodum pium, cf diumis Uteris mini mè congruiimSic enim habetur iÿ.Canone:Placuit, ut le dores quum ad annos puber tatis uenerint,cogantur aut uxores ducere,aut continentiam profiteri. Quis hîcnon deßderetPatrum idorum prudentiamiAn qui pubes eß^ t(doleß:ens, inquam,uel quaturdccim uel fexdecim anno-rum,ad uxorem ducendam cogi debet i c'fi noluerit, digi ad continentite profißionem ? NuUus profidô ea £-täte deprebendere poteß,quas habeat uires,aut quàm ef-ßcax Deidonum 'm ipß) futurumßt. Deinde quum genera uit£ libera efße oporteatßam (ub ncceßitate coUo eantur.Concilium i.Arelaten.Canonei.itaßanxit: afßi- Cócilium tni aliquem ad facerdotium non poßc in uinculo coniugij eonfiitutum,niß ßierit promißa conuerßo.His etiam uer bis non leuis iniuriaßt nuptifs : quandoquidê phraß fcri pturarum er Rcdeßadica, conuerßo, qiiando 'm bonam partem fumitur,no eß niß àpeccato. Qttdre uidetur hoc decretuminnuerematrimoniumpeccatuineße. Conciliu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Toletanum i. Qnonr 1. fccic de re ita ßatuit : Placuit, ut diaconi,ß uelintcgri uelcaßißnt,er cont'mentis uitlt;e, etiamß uxores habeant, in miniderio conßituanlur. ita tarnen utß qui etiam ante interdidum, quod per priores ante nos epifcopos conflitutum ed,incontinenter cum u~ xoribus uixermt,preßyterij honore non cumulentur :fi quis ueró ex preßyteris ante interdidumfilios fuos fuße périt,de preßyterio ad epifcopatum no admittatur.Duo ex ido decreto coUiguntur: primu interdidii coniugif u-fum diaconis aut preßyteris no multo antea prieceßiße : alterum,eos qui uß ßijßent coiugio, prtcßrtim ante lüui interdidum, noßißeä munere fuo deiedos, Sed tantum

f73 PETRI MARTYRIS cauebatur, ne ad eminentiores gradus promoueretttuf» Sedpo^ h£c uideamus,quàm uariaerpugnantia tra-

dantur inConcilijs de £tate uelandarum uirginum.ïnß-nodo Calcedoncnßcanone ir-fic ßcribitur : diaconijßant non ordtnandam ante quadraginta annos, i::xhoe cum di Chalcedo- hgentiprobatione ßaciundumßmtuiittus. ïamhïc aperte Concilium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apotiolo,qui epiSlolaadTimocbeumprio

C. 'iar Au - ’■f “oquot; nbsp;nbsp;nbsp;admitci nißßexagcnariam.C£ßaraugußAnivm

guftanum nero Concilium Cano. s. decernit non ucUihiMuirginet qu£ /c Dca uoucrunt,niß quadraginta annorum ftrobi-^‘^^tate,quamf;tcerdo} comprobaucrù. Scd Gratianuf qu£ adduximia ex Caledonen. Concilia 17. quxft. » cap. Diacanij]a,recenfuit:ubi gloßä,qu£ dicuntur,camp;ntrahit adabbatißä ; quodc^innanecommcntum. Qupmä Cf.-farangußunum de uirginibuf b£cfiiuuit : neq^ in aherit-tro iflorutn conciliorinn inentio ulltßt abbatijji. Sed co Concilium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dilßentiunt, ita etiam inter feße non coit

es arthagi - gfuuiit. Ndw j« Carthaginieti. 3. concilio décréta 4.ß( ni efle. J. habe:ur : Item placuit,ut ante i^.annos £tatis ncque dia com ordinentur, ncc uirgines conßecrentur t^e, [am cf 4 ßexaginta ey 4 quadraginta annorum £tate deßeiunt. Et adhuc in ijh. ßententia non manent,quoniâ inponcilio Conçilium Mileuitano Can. 2,6.ßc eß decretuAtè placuit,ut quicîtq; Mileuitanû epißcoporu neeeßitate periclitantis pudiciti£ uirginalif, cü uel competitor potent,uel raptor aliquis formidatur, uel lgt; aliquo etiâ mortis ßcritpulo periculofo copÜélaße rit ne non uelata mortatur,aut exigentib. parèttbus, aut his ad quoru curam pertinet,uelauerit uirginè,feu uela-uit intra uigintiquinq} annos £tatis,non ei obßt conciliu quod de iüo annorum numero conüitutum cß. [am nee vigintiquinque annos retinent, cr res eô deuenit, ut adhuc pucll£ ad conßecratioiKs huiufmodi admittantur.

Et ex if s concilif ucrbit fuperSlitio declaratur tant eo tent pore mualui/Jè, ut in uclo ntultum fanditatis coUocure-tur. Qj^odiniixitnè confirmât decretum Gelasij 14.. ^uo Gehtîj de* fie üdtuit :Deuotis quoque uirginibus, nifiautin Epi~ ^eetum, phanùrum die, dut in albis pdf ehdlibus,dut m Apofîolo-fum ndtalitijs facrum minimè ueldinen impondtur : nifi firfitdn fîcutde baptismdte didunt eft,grdui Ixnguore correptis,nefime hoc munerede feculo exednt,i}nplo-rÀùbuinonncgetur. Quit non uidedt,ifios idmlt;equdfii uelum hoc fuperfiitiofum bdptifmo {Nec minus ed ridcn dum,lt;juod ifteidem Gelafius Cdno.tf. fiefcribif.'Vidudt iutèuelare Pont.nuUus dtientettcfuod nec duthoritds di-H'md delegdt, nec Cdnonumformd pr^efiituit cfc. Porrô fi authority diuiitdrum liter drum jfiedetur, neefueuir-gines ueldndds effe, ufe/udm poterit demon{irari.At non tctntùm de dnnis pugnd eft inter concilid, fed etiS de md~ trimoniocontradoiueldtisuirginibus,dnfittrefcinden-duwt. Ndw irt Areldten.Concil. t.cdn. a.hitcleguntur: nium nela-Df pue[lis,quie feuouerunt Deo, cf prdcldri nominis (Jrcore floucrunt,fipoü uiginticrquinejuednnos lt;etd- denduV. quot;nbsp;tisddterrendsnuptidsjfionte tranfierintfidcu/hdiêdum Concilium ejfedecrcuimus,utcumhis,cumlt;juibus feobligduerint tommunione priuentur : itd ut eis poduldntibus pœni-tentid non negetur: cuius panitentùe communia multo tèpore dijfirdtur. At Innocëtius primus in epifi.i.cd.11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® nbsp;nbsp;nbsp;“

longé dliter uidetur ftitucre.Sicenim loquitur: ïtêquæ ChrijkIfiiritudliter nubunt, pt 4ficerdote ueldtur,fi po fitduel nupferint publicé, uel occulté corrupts fuerint, no eds ddmittèdAs effi dd dgendÀ panitctid,nifi w, cui fe, iunxerdt,dehdc uitd difcefièrit.Si enim deomnib.hdcrd tio cufioditur,ut quxcuq} uiucte uiro hdbcdtur ddulterd, nec ei dgcdd paenitètiiC licêtid eoceddturnifi unuuf ex eif

580 PETRI MARTYRIS âejùtiiluffùcrit,ciuanto magis de itta tenenda eü,lt;iult;flt;iit te immorulifef^onfo coniuitxerat ? poflea ad hutna^ nof nuptiof tranfire elegiti Sed ifte idem in u. Canotie de uirgme lapfa^qua: uelata non fùerit, aliquanto mitiuf lo-quiturfic fcribens-.Ute nero qult;e nec dumfacro uelamine tedlue tarnen in propoßto uirgmali femper fe ßmulaue^ runtpemanere, licet uclat£ nonßierint, ß ßrte nupfe-rint, his agenda aliquanto tempore paenitentia e^ : qui^ ßgt;onßo earum à Domino tenebatur. Si enim inter homines jolet bon^ßdei cotradlits nulla ratione dißolui,quM to magiiißa poUicitatio quain cum Deo pcpigerunt/ol-uißnc uindiita no potent? t-^amß apoRolns Paulus,quit à propoßto uiduitatis dißsefßrant, ßxit,cas habere con-dcmnationem,quia primamßdem irritant ßcerunt,quin to potius uirgines, qu-eprioris promißionis ßdem mint-mè feruauerunt? c^c. lî£c demonflrant liquida ßuperßi-tioncm,qu£inolcuit circa uelumuirginum dedicataru. Idam utrinquepromißio intercedebat de uirginitate fer-uanda,ßue datum,ßitenon datum faijjet uelimi.Et tarnen diferimen tantionij Patres poßuerunt.lßa docent,tnno-ccntiumßto illo décréta duodecimo epißol£ fecund£ coit cilia Arelatenß, quod paulo ante citauimus, repugnare. tgt;tam Hind, Virginibus qu£ poß uigeßmumqumtum annum, idcirco uelatis, nam ea £tate uelum dabatur,ß nuptias contraxerint, pœnitentiam concedit, quam ifte illis,utaudiumus,ncgat.Djßetprofi{l() moleftum, cyual dè prolixum, ex concilijs crepiltolis decretalibus ponti ficum omnia rcßrre,qu£ circa iftam qu£ftionrin autuer boDeiaduerftantur,aut abftirda funt cr ftuperHitiofi, aut inter fefe quàm euidentißime pugnant. (^uareGra-tianum in Decretis,qu£ confarcinauit, quoad hoc nego-tium,aliquätißierexcutiam.Di^. i7.ca.Diaconus. CiM retu-

DE VOTIf ET CAELIB. jSl retuliffèt Lat'mè decretum, hiecadiecit:llU quiuxorcshii bcnt,uel acdperc uolunt, nec diaconi, nec facerdûtesfic^ ri poffunt,ntß continentiam profiteantur. Si itcrô diaco-nui 4 minimer io celfare uobtcrit, contrdiîo m4trimonio, licite poteß uti. Nam etft in ordindtione fu4 cailitatî! ua turn obtulerit, tarnen tanta eß un in facramèto coniugij, guàdnecexuiolatione uotipoßitdißölui ipfum coniu-gium. QtMtn fuatnßntentiäcanonefequetßeconßrinat, cuiuf uerba funt ex Auguß.defumpta,et À nobis/ùpcrim adduda : Quidam nubentes po^luotwm afjerunt adulte-roseße:ego autem dico uobis,quôdgrauiter peccant,qui talcs diuidunt. Et idem habetur canotie proxim o, qui in-cipitjSi uir, Sed po(lea contraria üatuunt liieronymui, Hicolaus or Calilluf. Qjtam pugnam Cratianus animad uertens,adfinem dißindionis addud^e ßribit : H/c di^îw» ^«fndiwn cil, gHÔd uouentium,alij funtßmpliciter uo-ttentes,de quibus Augußnus zir Theodorus loquuti funt: ttlijfunt,quibus poU uotum bcnedidio accedit confecra-tionis,uel propofitum religionistde quibus Hieronymus, l^icolaus cr Caliüus fcripferunt. Hlt;cc Gratianus.ln quibus duo ntiror : primùm dislindionem hanc fimplicis uo ti cr folennis,qu£ßiuoU eü,ilium tanti facere:alterum, quôd pugnat fecum. üam ut fcribit in huius diüindionis initio, diaconus, qui uotum folenne citra controuerßatn edit,quumordin4tur,matrimonia poileacontrailo licite poteß uti,propter uim quam attribuit facramèto con-iugif,Atque uotum illud,quod infua ordinatione mini-ßri nuncupant,eßefolenne,non tantum confirmare pof-fum thcologorum fcholaßcorum, de quibus polled fua locofcribam,duthoritatc,fed etiam uerbisgloß£,quieha be ntur in ißa diHinèlione fuper canone. Quidam. Ver-baeÙK hteeJunt:Trihftf jnodis uotum folennizari,uel

per ord'mem, ucl per habüiMt, uel ex eo tjuiJ fo -ram aliquibut tcftibM deuouit fe alicui religioni. £x ijS facile apparet, guàm Gratiania parum ßbi eoniliterit. DiHinäione autent uigeßmaodMit, capite PriCterea .fX amhoritate concüij Arelätenßs quarti,ßc feribitur : PU-ruitut deinceps non ordinentur diaconi coniugati, niß qui priuf conuerßonis propoßto profeßifiierint caßita* tem,crclt;eterit. Duohic notäiidaoccurrunt : unumeli, quod ait deinceps non pldccre,ut ord'mentur coniugati abfque proßßione caflitatis ; quod Micat, ante hoc de-cretumfaiium id licuiße: alterum eü, contumeliam ntf‘ ptiaruin canoneijlo aperte contineri^quum dicatur,iti' ß conuerßonis propoßto caflitatem prius profiteantur. In eadem quoque Dißmilione, capite De bis quos uoluit tos, t/iatrimonium Opus carnis magna miuria uocatur-Sicenim feribitur : Quibus autemuoluntas propria in-terrogationis tempore deßderium nubendi perfuaferit, MttTiiao - coneeßam ab ApoHolo licentiamaüßrrenonpoffamus: niura dici utquum proueiiæ(Ctatis in coniugio poßtirenuntia-o°uP«ar- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confenfuoperibus carnis ßgt;oponderint,aii

nf»? * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facros or dines agirent, ey- Cietera. Legatur Pauli epillo-

la ad Galatas,ubi difertis uerbis opera carnis recenfet;ne que in eo catalogo matrimonium ueleius ufus reperie-tur. Qjia ergo fronte ifteßc fcripßt, quum ipße nupM Csuft cur ßnt,ut habetur ad Hebr^eos in omnibus honor abiles ! At RccleliaRo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DiïtinÆone.crf. Q. DeSyracufante.quitexM

natu À de- estPelagq,antecefjorts Gregorij^uerißma cau/aexpri-ro eaege- mitur,propterquam Romana Eccleßatantoperelabor^ uit, ut mini^hri calibem uitam exigèrent. ïbi enim feribitur,eleâum à populo fidffr nouum epifcopumSyraeußs, quiuxoremcr liberos habebat.Requirebatur a Romano epifcopo, ut eameleilionem ratam haberet, R nero tergi-

PETRI M A R T Y R I S ter^iucr(abdtttr,^ plufqud annum diâulit, antequam U lam probarct. Su£ uero cunilationis caufam affèrens,itlt;t fcribit : Ob hoc autan,gtiàd uel perfonje qualittu,uel fu~ pcrfles uxor, autßlij noftros animos diutius ab eins ordi nationefu/ßenderct, quantn ad cautelam humanà perti^ net,integro penè anno diiiulimuf, opinantes in meliits Syracufanoru proiienire pojjèt eledio.Sed cjuu in uolun tatisfu£proporito irreuocabiliter pcrßiterunt, t:y nullus eü alius in eadem repertus £ccleßa,nifi longiorib.ad-huc temporum dijfèrretur ß)atijs,ne paulà amplius infà-nirmt,inter huiufinodi ambiguitates iUud confultius iudi sauimus faciendum, ut congrua prouidentia caufam pra pter ijuam principalis cS^itutio babentê ßlios uxorè ad epifcopatus ordinê promoucri prohibet, falua di/pofi tione confilij, muniremus. Qÿa de re fummo ftudio ab eo icjn SyracufantC urbis epifcopo, prius q ad epifcopatum fStingeret ordinari, huiufmodi exegimus cautionë : per qui cr fuam fateretur, quâtula effet prefentis temporis, habita reru defcriptione, fubflantiâ, nbsp;nbsp;nthil unq per fe,

aut per ßlios,uxori,ßue guamlibet propingua cr do meßicam,uel extraneam forte perfonam de rebus audeat ufurpare EcclefejCtt uniuerfafui epifcopatus quaßta tê poreEccleßte fue dominio fociaret : nihit ultra id quoi modo defcriptit eß,ßlqs fuis,uel heredib. relidturus,cr'e. Gratianus addit,Eccehac authoritate cledlus in epifcopS non prohibetur habere uxorè ey ßliosquot;E.t mox : Siue ergo prefbyter,ßue diaconus,ßue fubdiaconus ßterit,appct ret,i^ in prefatis ordinib.conßituti licite matrimonio uti po/funt.£t Gloffa interpretdtur,£x tempore : Quia non Gloflà dum erat indiäa continentia nünifh-is altaris, In hoc teUgijdecreto pluracontinentur nona/fernanda.Pri: mitmufque adea tempora Ubertatem eledionis epißo.

594 PETRI MA RT TRI, S porum intégrant populo manß/Je: alterum præcipMitI caufam ciclibatuf clcricorum, hune potißcem Romanum exiflimitß'e,conferuationcm Reclefiaflicarum facultatum. Tertium notantamßdßßeneeeßitatedecreti iamrecepti de C£libatu, quin potuerit initigari : ut iße VclagÜK ctiM epifeopo Syraeufano earn rclaxauit : poßremo uidemiH . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cautionem hanc^ qua: à prudentia humana profecla e^,

non ualuijße cobibere priclatos Eccleßte, quin ßacultates etut imnùnuerent. Niim nbsp;nbsp;nbsp;i/xon er Uberis non largiuti

tur,in cognatos erogät, ßcpenumero in fcorta er jtephinuj rios.DiR.trigeßmaprima, canone Aliter. Stephanut Pilt; padißcrimciioßendit quoad nuptiaiclericorum,quidue mter Orientalem er Rontanant Eecleßant interßt, dicit-que: Aliterße Orientalium traditio habetEccleßarum,lt;t-liter huius ßanila: Romaine Eccießx. Nam earum ßacerdo tes,diaconi,aut ßubdiaconi matrimonio copulantur.ißiuf . autem Eccleßte uel Occidentalium, nullui ßacerdotum, lt;lt;nbsp;ßubdiaeono ußque ad epißcopiim licentiam habet coniu-Wnitkrigiumßortiendi.Ex hoc decretocoUigitur,miniürosO^ (^nt có^tra^” Eccleßx matriwonium pojße contraherc, quuin here. . dicatur de iUis, Matrimonio copulantur,de'mde ßubda-tur exaduerßo, Sacerdotes Occidentales licentiam no h.i here ßortiendi coniugiumNeque audienda eftgloßa qu£

; , interpretatur,Copulantur,id efl,copulato utuntur. Sexta f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;apertiut liquet ex canone, qui hunc pr£ce^

dus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;er4 ßextd ßynodo fiiit conüitutus. Ita enim habet:

Quoniant in Romani ordine canonis eßße cognouimus traditum, eos qui ordinati ßunt diaconi uel preßyteri, conßteriquod non fuisiam copulenturuxoribut,antß quum ßequentes canonem Apoflolicte diligentite,cr con ßitutionesßacrorum uirorivm legales nuptias amodo ua-lere uolumus, tiullo modo cum uxoribusßuis eorum con-nubu

DE VOTIS ET CAELIB. 58$ ««fcw di/Joluentes, dut priudntes eos familiaritdte dd in-uiccm in tempore opportuno. Qjticunque ergo diligens inuentui fùerit,m jubdidcondli ordinatione, aut didcond U,dut jdcerdotdli, hi nuüo modo prohibeantur dd tdlent dfceuderegTddum, pro uxorisfu£ eohdbitdtione,nec e-tiain tempore ordindtionis futcprofiteri caflitatem co-gdnlur, lt;juôd dbflinere debednt li legdlis uxoriifdmilid-ritate. item oportet eos ^ui altdri minijlrdnt, in tempore obldtionis fdnôiorum continentes ejjè in omnibus, utd I)eopoßint confequ!,qu(efuppliciterpoüuldnt. Si quit igiturprlt;efumpferitcontrd dpojlolicos cdtiones dliquos prejbyterorum cr didconorum priudrc lt;i contdâu,^ i comniKtttoMf legdlis uxoris fu£, depoitdtur. Sinuliter o' prefigt;yter, dut didconus, qui religionis cdufd uxorent fudm expeüit, excommunicetur : fi ucrà in hoc perntdn-ferit,dcpondtur. Cdnoniiamddduâo Grdtidnushæcdd-dit: OrientdlisEcclefid uotumcdfiitdtis in minislris dltd ris non fufcepit.Vnde licet drgumentó o quidemfirmif-fimo probdre,miniftris iRis pofi: orditidtionem licere con tTdhere. ï^dm id fi eis interdiceretur, uel fitcri ordinis, uel uoti rdtione fieret. Ex uoto nuRum ejl impedimcn-tum, qudndoquidem,ut inquit Grdtidnus,cr fiextd fiyno-dl« tefidtur,non uouent : faeer quoque ordo nuRum hd-betconiunéïum Cecum tidturd fudimpedimenttim mdtri-monij : quid didconus, ut fidnxit Ancyrandfiynodus, qui dumordinesfufcipit, prote{l:dtur,fe nonpoljè contine-re,uxorcm ducendo o' mdtrimonto utitur, o in minifle rio fui grddus permdnet. Coüigitur itdque liccre mini-Uris Orientdlibus po/ifufceptos ordntes iné-x mdtrimo-nium : quandoquidem ut oÜenfum eil, neque d uoto,ne-que ab ordine mpediuntur. Leo quoque nonus,ut habc-turineadem ji.diH-capiteOmninOflocumbedti Pauli

tpißoht priore ad Corinthios t]uo dicitur^l^ónnf pt Miilierej te^tatem habemuf fororein mulierem drci/tidurcndi, Su*ebâriquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftolortm uxoribus, ^iidt

poft^oli,«- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habui/fc putat, ut mmcde prie

ïantuxo- dicationisab ipßsalercntur. Ne^uegloffadißlntit:itnô lt;®* gt;nbsp;ait, 'Ducebant enim fecum uxores, ut feruirent eis in ci'

1gt;K parandif, cr i(t ab cd pafccrcntur, cum effent päit-peresdemercede prlt;edicationis. Eatnunc SmythicutCf alia papte mancipia, clament que uelufque ad rau'nn,Pau liea uerba, non poffeuUo paäo intcHigi de uxoribu^t cum eoruin Dew tfrrczitw in fud decretd contra eos de-finiuerit. Statuitur prttereidi^.} . cap. prcffyteri,ex Concilium Agathenßs Concilij fententia, in kiec uerba : preffyteri, ■ Agathenfc. diaconi, ^3quot; ßubdiaconi uel deinceps quibus ducendi uxores hcentia modo non eff O'c. Aduerbium iüudIAO‘ doconuincit argumento certifiimo,preffytcrdcr dia^ cond antiquituf uxores ducerelicuiffe. Eadem qtioqtie diß. canoiie,Le{}or,AudaciamiraPapam uidemus per-tnißffe bigamos promoueri ad facros ordines, contra re-guUm Apojhlicam :ßc enim ßertbitur ex decreto Hürti ni:Ec£lor ß uiduam alterius uxorem acceperit in leilori tu permaneadautßncceßitof fùeritffubdiaconus ßaf.ni-kilautemßupra :ßimiliter ß bigamus fferit. Nfc ^«ic-ÇKitm releuat iflim audacidm,quod hic ßcribitur.nihil au jyucius Pa- ßupra. Quoniam, ut gloffa hic teflatur, Lucius di-fauit ciim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cKWt P4norn«fdno Archteptfeopo, qut fiitbi-

bigamo ut gamus. Hiccuerb eo attinent, utuideamuf Antichri^um fieret epi- »n^jorem ßiarumlcgum rationem habere, quam uerbi fcoput. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p^fi^xat utbigami ordinentur,contra Pauli fcnlcn-

tiä,non quidè Germana z^uerä fed ut ipfe interpretatur necpatipoteli,utminiflri Ecclcfhe uxores'ducant, quo fua decretaßrma er muiolataferucntur. sed opertepre-tium

DE VOTIÎ ET CAELIB. ^67 timeßaudirc, contumelid Xnnocmtiiuaffîcidtnu Innoeïtïtt»

»1. difl. ca. pro{gt;ofuifli,flc fcribit : Netjue cos ad facra officia fiu flt admitti, gui exercent etiam cinn u~ xore carnale consortium : guia flriptum eH ; Sanâi cflo te,lt;juottiain ego fanilut flim,rgt;icitDominMDeus ueflrr. Primùmhîcnotetur,uflim iuüi coniugij appellaricarnale confortium: deinde male torqueri ad nuptias iHud praceptum Dei, Sandi eflote, quoniam ego fandut fum InLeuitico enim fcribiturcap. lo. cwmDfK^ 'tiebrais, nefllios faos idolo Molocho immolarent, prohibuiflet, neue ariolos en Pitkones confedarentur : er repetitur fubfinem eiuficm capitit, cum tnterdixi/Jêt nuptias tnce jks cum matre,cum forore, er huiufmodi perfonit con-iundis. Quamobrem fententia ea nihil habet commune cum iuüis coniugifl,nifl uclimus à fanditate omnes Chri fiianos,quiconiugati funt,excludere. Qjtisprætercàne fcitfacerdotes ucteris legis iuffu Domini debuiffè cum primis ejjè fandos, guibus nihilominus nunquam inter-iidum/uituxoresducerel Pergit in codent décréta in-nocentius, er ttit : t^ulto magis igitur facerdotes, ciui-btis er facrificandi er orandiiuge officium cd, fern-perdebebunt ab huiufmodi confortio abflinere. Quia/i contaminatus fùeritcarnali concupifcentia, ^uo mcrito fe poffl exaudiri credits cumdidum flt,omnia mun-da mundis^, coinsjuinatis autem er infidelibus nihil cd mundu,fcdcoinquinataefl corum mens er confcicntüt ere. Admodum impudenter cotanünari affirsnat camali cupiditate illos,cjui matrimonio utuntur,er exaudiri eorum preces non poflè . Cluid contumelioflus in sna-trimonium dieere aut fingere lt;juisquam potedi Qtui faeient, qui uerfantur i« nuptijs i eo die quo matrimonio ufl fitucrint, kou duJwUur «ruwt preces?

Dcflßcntigiturab orando: dut,ßttoluerint ordre,con-iugibui dfbitdm bencuolentiam non rcddent ? Pr£cldrtt certè dodirind eß, quam iRe Romanut epifcoput hocjw décréta fanxit.Ntitto prieterea,utaliéna loco ciiecA-poflolumdicentem: Omnia munda mundi5,zy'c£tera^ Quid htec ad rem ? LoqucbaturibiPaulmde cibortiM ftue omnium externaru rerum mdißrrentia, docens eos qui mundi funt, lefu Chriß ßde liberum habere creatu-rarumufum,ncqi{e illii contaminari. At èdiuerfo cum incredulitate uel perfidia homines poUuti ßicrint, o -litnium rerum ufum eße Ulis inqumatum. Tam prüden-ter argumentatur iße Papa, utex loco quern adduxit,ef-ficaeißimefententiaeius conucUatur. Si omnia funt mun da mundis , nbsp;nbsp;uxores quoque mundtscr pijsmîniftris

tnundießnt,ncceß'e eß. QuemadmodumAntichriiliszf hypocritis,quum immundi fmt, contamtnatomquemen-tern habeant'er confcientiam,ceelibatusutiqueuelipflt;t uirgmitat eß fordidißima. t^ecmagis prudcnterpaulo pàü fcribit adhunc modumtquo'd apertius declarauit dicens,Quiautemin carncfunt,Deo placere nonpof-funti Vos autem iam non eßs in carne, fed inßiri-tu. Vlt;e coniugatis ißus nocentißimi ïnnocentij fenten-'tia, fi adhuc in carne funt, ut Deo placere non pof-finit. Pst enim deßerata falus eorum . Paulus hac ad Romanos fcribebat ,non adcielibes,nequeaduirgines: uniuerfam illius Vrbis Rcclefiâ alloquebatur: cr de omni bus in Chnilo credentibus,fiue coniugatffiue ealibes effent,hac pronuntiabatiVos autem iam non eßs at carne, fed 'mßiritu.Verü quid ego coqueror, hunc Papam diui narum licerarußiff'eimperitu,ckm fx nbsp;nbsp;luce clariusap

par eat, ilium quoque conciliorum non minus ignarum I Rionenim tenait id, quod habetur diftindlione trigefi-mi

DE’VOTIS ET CAELIB* jSp nd (jnarta, capitc Kieettdfynodus, qui.{ Pdphnutius di-xmt,quum patres üiceni tentarent auellei e miniih-ot lt;nbsp;conuigibus. Dixit enim, honorabiles elji nuptias, cr i concubitumcum propria coniuge,caßitatanappellduit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. •

tioncontaminationem, non consortium carnak, uel ali-quod huiufmodi conuicium,ut iße papa mcntiendo cont mintfciiur, qui has fuas blajphenüas à Syricio papa di- Syriciui dicit,qui ante quatuor uel quinq; annos Rom.ecclefiâgu bernauit.is enim ut habetur eadem diil.st.ca^ flurimos, nentitur Deumfacerdotibus tàtùm antiqute legis dixifje uerbd illa,fanéli ejhte,quontam ego fanâus fum,cùm,ut ofiendimus,ad omnes'ifraclitas pertineàt, idëq-ca.Qjùa, nfum matrimonq non ueretur appellare obfcanas cupi-ditates.Vtq^ 'mteüigatur,q crudele ac tyrannicum fùerit eius ediâumJSud reccnfere bonafide no grauabor. Hw ttfrfcw confcribitur.'Et quia exëpla pr^efentia cauere nos præmonent mfi(turum,fi quilibet cpifcopus, prlt;e/byter, aut diaconus,quod non optamus,fiicrit talis inuentus,iâ nuncfibiomnempernos indulgcntia: aditum intclligat obferatum,quia^o ttecefiè eft,ut abfcindatur uulnera qult;e ßmentoru nofentiunt mcdicinam. Hortwn potificii uelligiafecutusefletiâ innocen.i. quoniamc^dchacre Innocen.j. crudeliter fl!Uuit,cr diu'mas literas peruersè adjuumin-fiitutum detorfit,ut habetur diH. is.ca, Dccernimuf,ubi fcribitiQuiinordinefubdiaconatus crfuprauxoresdu xertnt,aut cocubinas habucrint,officio atq; ecclefiafiico bencficio careant.Cùm enim ipfi templum cruafa Domi ni,Crfacrarium figt;iritus fanélidebeanteffè,z^dici, indi-gnum efl cos cubilibus es“ tmmunditijs deferuire,çy'c. Po firemis ijs uerbis adPauli Sententiam uoluit alludere,qu£ ad Rom.habetur: Non (w c«bt/ibiK eyy impudicitijs, atq; ijs epithetis mdtnmoniwm ornât. Deinde eu oinnes Cbri

f^ni tcmptafînt flgt;iritu{finâi,cru4ft dotiûni, ufAp^' flolicit liters teßintur,iuxta ƒintentiatn huius innocét^ Felagiu« prohibrbKntur matrimotiium cotrahcre. lüud prtftcre^

O£currit^uodmdiJl.i4..fcribitur,clt;i.fi-dterniteitif,EX‘iii thoritatePcld^ij,(juidequodatnfic rej}gt;ondct epifcofo Florentino.Huiut latornn fccundas cjuidè nuptM cxpff tum nonßtijfe didicimu^:cdflitdtan tarnen cum priori no ferudffe coniugio. Ed quamuis multd fint,qu£ 'm huiufmo di cdjibus obferudri canonicè iubeat fublimitdtii autho‘ ritdf,tarnen quid defiüus noftri temporK, quibus nonfo Utm mérita,led corpora ip fa hontinum deficerunt diHri Hionii iBius no patitur inanere cenfura,cr aetof iüiuf dt quo agitur fiiturie mcontinentiie fu^icionem aufirre ii-gnofcitur,ut ad diaconatiK ordinem poßit prouehi,con' cefijjè nos nouerts.Micenam uerô auciBam eius, de qM fe pofl uxorts tranfttum flios habere confèffus eft, iubc' mus ut tua dijfofitione cuiquam monaïterio continen-tûtm proßffttra traddtur,çr c. Si ckricus ifie poil obi-turn uxorû rurfiu matrimonium cotraxiffet, ut papa tn nuit,ordinarinonpoterat.Sedquia cumanciüa fcorta-tus eft,ignofcitur,çr ut diaconus fatyconceditur. Quoi Clofli q«4m iu{lumftt,ledor lt;equus expendat. Certè Glolfa ü non tdcuit.'tîam 'm eo locofic habet: Ecce cafus, ubi plut iuris habet luxuria,quant cafiitas. Quia caftus repeüere-tur,ficotttrdxilfi:t cum fecundatfedßrnicator nonre-peBitur.Deindefdcito rationem,quapapaefl aiduâiu, utfcortdtorihuicignofccrettnempe^quid deft (lus no-. üri temporis, quibus non folùm mérita ,fed corpora i-pfa hominum deficerunt,iuftam er bonam /ùiffe-.cur ea^ dem tyrannis ikis Romanenfibus perfuadere non po-tuit, ut matrimonia ecclefia miniHris libéra facerent ad hatte atatif noamp;ra infirmitatem fubleuandatitl

DE VOTÏS ET CAELÏB. f91 Mtf/è certè comparatum eil,ut in prmitiuaEccleßa,-ubißjiritus erat robuHiör, matrimonia effent concef-famunc uero m tanto defiäu ac inßrmitate ßnt pro-hibitd.Inepti proßäö ifiifunt medici, quifanis mede-antur, illis,quos fateantur agrotare,remedid fub-trahant. Quopr^etercaiureuitiatamanciüam ab keto fuo in monail€riumdetrudunt,utuel inuita proß. teatur cc^atem, er uicißim hero, qui earn corrupit, ignofeunt, er äd altiorcm gradum in cccleftam pro-nouent { Siciflàcolumina eccleßd ius dicunt, ut mi-frricordiadtgnos magis premant : er qui grauius pu-niendießent, abfoluant. Primis uero temporibusrent nonßc habui/fe in eccleßa, tdmetß multis firmifque ra-

tionibuseonßrmaregueo,tarneniUis omißis,ero con- Gratiana» tentus Gratiani tefhmonio diH.^um^uageßma fexta ca-none Ofius,ubi teßitur, complures cpifcoposj^omanos natos partim ex epifcopis,partim expreßytcris,nec nonexdiaconif,crfxhdidconis. lUi autem fiierunt O- Multi epi-ßuf ,Bonifacius, felixt Agapetus,Theodorus, Sylue~ rius, Deus dedit, Felix, Gelaßus, e3' Agapetus. Et ne

firtä/Je cMilletur,hos procrcatos, ^uum parentes adhucfacrum minißerium non fufcepifcent, au-iiaturipfeidemGratidnus in pcnultimo cdnone huius ss. diliinéïionis,ubißcfcribit:Quum ergo exfdcerdo-tibus ndti 'm fummos pontïficcs^fuprd legdntur efje pro-mQti,nonfunt intelligendi deßrnicdtione, fed de legiti-mis coniugijs ndti,(]ult;c fdcerdotib.dntc prohibitions ubi

I cere probdntur.P.citïè itd^uc dixiinus, prima iBd atatCf cü uigeret fdnâitds,mdtrimonid clero ßiße libera, t}ult;e nunc minifiris maxima tyraitnidc prohibcntur. Viceß- , mafecundd .4. «'rcd/incm, ubi de iurammto dgilur,

Grdtidnux in hanc [cntentiam fcribit. Aliquando iufliM deeR iuritmento,quod tamc feruari non fgt;rohibetur.'VC' luti ckm quij^iam po^i uotum cafiitatis duxit uxorem iu rcimentofirinans,nunquitm feabea difceffùrum:lt;}uod uis .micituntßt,ciuia iußitid ei probatur dec/Jè, tarnen an thoritate Anguflinini feruari pr£cipitur,^c, Glofa diu arguit,zy‘ reïlè.QMa poflquam uxorem duxit, iußü eil luMmenta utcumeamaneat.Quamobranquodiurauit,^iuilnnt illicita nó Qrlicitumfùit.lieq; id admitteiidumeftjuramenta iüiei debent fer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruari.Sed mox idè Gratiatmfcribit: nbsp;nbsp;etiâ

idejuod iuratur,aliquando uitiofum non fui natura, fed excaufs extra uenientibus,uelHtic'um aliquii poiluotu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

cajlitatis iurat alicui,fe habiturum earn in coniugem. Nlt;t habere coniugem per fc ipfum malum non eft: tamehuia exuoto eilpernitio/ùm.llocautemiuramentum,etiainfi iRicitum fit,non tarnen feruari prohibetur.Sed de uiola-tione uotipcenitentia ei iubetur indici,crc.Hoc etiam to coGratianui labitur,ftiituendo iuramentum iUicitumftf uaripofte.Ver'um i« eo reéièfentittcjuôd matrimonitint contraàum poft uotum cenfetno ejjèrefcindendu/m- At Gloffa diuerfum ftituit.I:iamfîuotu,inquit,pr£ceftititi-ramentum,potiuf uotum feruabit,^ iuramentu fetptens, Vthabeturextra.Quiclericiueluouentes, cap. Rurfm ÇXua uerô lege prohibeantur nùniilris eccleftte matriwo nia,quamuisanteaexplicauit Grat, priori decretoruw parte,diil.fS. idtamenrurfui hac poileriori parte qu£il,j,.ca. Sors,repetit,dicendo:Antequam Euangebn clarefceret,multapermittebantur,qu£téporepcrftilio' ris difciplinie penitus funt eliminata. Copula nanq; facer- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

dotalis, uel confanguineorum ( confanguineos appetl‘^^ confobrinos,CT ftmiles)ne legali,nec euangelica,nec A-poîtolicaauthoritateprohibctur:Ea:cleftafticatantêleg^

DC VOTIS ET CAELIB» 595 pf/jttiM 'mterdicitt(r,cr c. CiuÀmmra ejl huiusuiriclt;e-atMi qui difaplinam pùilerioris ecclefia noftrlt;e, 'nt~ quant pcrßiliortm appellet,quum omnia atatc no^a quod attinet ad difciplinam, uideamiK coüapfa. Voriint ne/imu5£quo longiorcs^onulfo Gratiano, cum eiuide-creti5,libruin'Decretaliumaliquantil]^erexcutiemui. parum u6 Primùm occurrit,de Conuerfione coniugator(im,capite eftpcrfe-primo,ubi Alexander Tertiui ita referibit. Vtrum laicut 1”^*°* uxoratus,qui priefentibus facerdotibus crmonachiij- Alcxan.j. gnorante epifcopo,de licentia nbsp;nbsp;permißione uxorii )«o

na/krium ingreißus,proftßioneinßcit,uxorc in feculari babitu remanente,neqtie tranfeunte ad religionem, aut perpetuum continentiam uouente,db epifeopo fuo poßit ad tborum reuocari uxoris,an iüa compelicndafit continentiam obferuare.Dicimus quod nifi uxor ad religionem tranfjerit,aut perpétua caflitatanfrruare promife-rit,uir pote{t,et debet de monaüerio reuocari. Cloffa in quit,hoc intelligendum,quando talii eßuxor, qu£ non poßit infeculo effè abfque ßtjßicione förnicdtionis,crc.

Si caufa h^c uera e^t,ut uotum irritum fiat,propter uxa risincontinentiam,curetiamnondebeat locum quoque f}abere,quando ipfe qui uouit,aut labitur, aut adurituri Certè non aquurn eR,ut quijßiam falutem fuam pra falu tealteriu! negligat.tiec moueri debemus,quôd uotum di catur nuucupatum epifeopo infcio:quia eius confeientia Mmcrefßcaciam uoto nonattribuit.Etquumißeaßen-tienteuxoremonachisçy' pr^ßyteris ajhntibui uitam monaßicamßt proßffu!,non tantum uotum,fed etiam fo lenne uotum nuncupauit.ln codem titulo deConuerßone coniugatorum,capite fecundo,idemAlexâder ita fcribit:

' Verùm pod confenfum legitimum de prtefentilicitum fftalteri,altero etiam répugnante,eligere monaftrium

5^4 P B T R I - MARTY R IS ficutquidimfaniiidenupt^s uocati/ùeruntfdummif^ do cartMlis commiflio non interuenerit inter eos, Oquot; altert rrinanenti, ß commonitut continentUm feruire noluerit,licitum efladfecunda nota tranßre. Qtfif bic nonmiretur,matrimoniutn,mititHtum faneDei,ßc ßt-eilè di/ß)lui propter hominum inuenta f Nemo ignorât tare diuino atque humano per uerba, ut loguuntur, de pr^efentijmatrimonium contrahi, çrfirmum ejjè. Quo-modo ergo feparet homo, tjuod Deui coniunxit i Ne-quereßrtß copula c4rnis,uti^e loquitur, non inter» ceßit:qui4 non ea,fed conßenßit utriuique coniugum le-gitimum facitm4trimonium.Citiodß non ita e^et, inter Ntariamcriofephumnonßiiffct coniugium, quoi tarnen er diuinlt;e literlt;£,er omnes Patres,omnéfque febo laRici theologi,uerum matrimom'um ßiijße teßttntur. Adhtecitacolligo. Si licet inßitutum Dei propter ho-minant inuentum dißoluere, cur à maiori nonliceat monaßeriam deferere, quod ab hanünibus înuentunt e^, ut matrimonium contrahamus ? quod à Deo non tantiem eß inue{tum,fed etiamijs,quiaduruntur,aut ■non continent difertis uerbis iuffumtPrieterea uideant i-pß,quomodo concédant alteri coniugiein, qui extra mo* naßerium relinquitur ,ut nouas contrahat nuptias. Nam certè quam prins uinculum maneat,ß hoc fiat, congenùnabunturmatrimonia. At de nota ZT uoti re-demptionecapite.Pxmulta.^. Intanta.Aufus eUlnna-centiusconcedereuiris,utuotmn peregrinationis Hie-rofolimytan^e fufeipiant muitis, cr reclamantcbus tt-xoribus ; er ita feribit : în tanta quoque neeeßitatepo-puli Chrifliani, ne terrie faniix impediatur fubfidiuiu, uiri prater uxoram aßenfum huius peregrinationit propoßtum uouere libère ualent: cr quoi uouerint, Itberè

tommoiitnd^.Aduerfaturhoc deaetum ex projèjjà il- citra c# Il fententiæ Pttuli,ûute habetur ad CorinthiospriorL «-eapitejeptimo. Vbiltcetdederitconiugibugt;s,ntaliquan- pofsic uo-tij}gt;erittterdum ablbineant rf coniugali aüione^id ta- tum pere-nifn ptTJKifffrr nolutt,nili ex confenfu.At ifte uelab'm-uitis abUinenliam extorquet. Pugnat etiam cum de-freto,Situ abüines n. quteilione jecundayCrabAu-gu{liiiodefumptuine{l,mlibro de Adulterinis coniu-iugijs, ttafcribente: Situ abßinesßneuxorisuolunta-te, tribuis ei ßrnicandi licentiam peccatum illius tu£ itnputabitur abüincnti^. Reßüit item alteri ca-noni,ut habetur,trigeßmo tertio quaflioiie quinta ca-pite,Qupd Deotqui textus quoqueAuguüiniefl,qui ait, t,ïulieri qu£ conßenßu mariti fui uouerattüamfi nunquam tenuifßs eius a/fenftim,numerui nuüus te de-ßndiffet annorum. Sed quid hîc agas { Papanelt;^ue

Paulum, neque décréta, neque Patres,quum uifumßte- maimvoto rit,quicquammoratur.Gloßa quoque in hoc loco fcri- continttî« bit, cafum hune ejfe/ßecialißimum,ut uir poßituo-uere prêter uxorif licentiam. Et coUigit hinc, aliquod uotum reperiri maius uoto continentiiC. Nam propter continentiam non licet uel ad tempus uouere inuita con- Alaxand-n. iuge. Hoc idea libenter commémora, ne canoniÜ£, uel feholaßici dicant, ut quidam aiunt, ob id non pofjèrela-xari uotum continenthe, quod ea nihil matusiaut melius inueniatur. în titulo, ç^i clerici,uel uouentea tnatrimonium eontrahere poßint.In ca. Veniens,fcTi-bit Alexander Teriius, Marcum h^remitam ßbi pro-pofuiljêfîoannam cuidam uiro abfrntißdedata,fe nupttt ram promißffe,qu£ poflea de feueritate ipftus plura audiens^ei nqluit copuiari. CS ita^ timeret ne iHi aubert

^^6 PETRI MARTYR! S cogeretur i« manibus illius heranit£ contin£nti£ uot» promifit^non tarnen locum autueRem mutauit.Ciup audita,uir aliam fîbi copulauit. Nos itaq^attendentes tutiiit elJcjUt pr£fata muiter poilfidem çr uotu/tmpliciter ob latum,matrimonium contrahat,t^uàm ßrnicationii rea-tum incurrat.Nlandamus quatenuf,fî pim non proceßit, ßbi de fide mentita,Gr uoto uiolato,cogruam fatiifaéiio nem indicas,zr ei cui uult,nubendi in Domino licentiant tribuere non poilponm. In hoc décréta hune Alexandru probo,quûd poil uotum nubendifacultatein concelfirit Sed id ncqueo no damnarc,quod cùm ille arbitretur, pec Papa uotü catumcommittiuotumuiolando,ç^ ob earn caufamißi cónnétia: muUerifiati^failionem indiciMbeat,eitarnen cocedatfa-lelaxAt. „,cultatem nubendi,(::rquod ex eofequitur,uoti nuncupa-ti uiolandi. AtGlojJainhoc loco reddens rationë,cur plt;t pa uotum hoe relaxarit,ait:Qu,ia perturbato animo uotum emifit-.extimuit quippef£uitiam uiri,cui fidem dede rat.Acfimilcmcafumadducit ex Decretis .17. q.i.cii-Gonfaldus. Is fiât pr£jbyter,qui femel infirmitate aefir-uore pafiionts preffus,fe monachü ßre promifit: at pofi quam conualuit,noluit fieri monachus.lbi Papa iubet,ut in fuo flamp;tu finatur efß,nec ei moleßa ulla ob huiufmoit Tne“amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fifrret,ßperturbatio animi poil uotum ir-

ritumfacere,ac corporis infirmitas,cur non idem conce ditur qs,qui uouent imprudcnter,nec mteUigunt ,utfu£ falutiparum confulant,utq} talia uota diumis legibus ad ■uerfenturiCertè grauior eil infirmitas animi, quam corporis morbus'-cr ignorantia nonminus,quàm perturba tio excufat.At in fexto,de Vota erVoti redemptionedi-fiinilio poniturfolennisuoti ztrfimplicis, ut ßiatur,fole neuotumimpedire,ne matrimoniuin fic contrahaturi firmum fit ç^iMlidum:finnplex uerà nuptiof pofiea initat

DE VOTÏS ET CAELIB. •}^‘7 tninimè refâttdere. Textus eâ Bonifacij Oébui, ^uietùindecLfrlt;tt,^uibusdeciiupi uotum folenne ap-pcdetur, çy aiMÜud folum uotum debere dici fokn~ ne,quantum ad matrimonium poüea contraäum diri~ mendum,quod folenmz^tum /ùerit per fufeeptionan faeri ordinis, aut'per profißionem expreßam, uel ta» citam failam alicui de religionibiK per federn Apo -ßolieam approbatii. ißa indicant folennitatem hatte uoti remefJècommentitiam.Ciuiamonachorum ordines in-uenta funthonunum,crminiilrorumgradui natura fua nonhabetcælibatusuotum annexum. t^eq^ Bontfaciue ab initio fuæ huius confiitutionis hocinßciatur, quum di Voti folen caf.üosigiturattendentes,quod uotifolennitas ex fala nitasta.-tA (onßitutioneeccleßteeümuenta,crc. Quodiccircömo quot;nbsp;iKTf uolui,ut it!tciligamus,ciimßäaßth£cdiftinâio nbsp;nbsp;nbsp;àone

uni conceditur,nempe,ut matrimonium non refeindat, alteriquoq;concedendum ejfe,Quodnequis credatme ßnxijfe,.audiat Ciclejîinum j.cap.Kurfus, qui clerici uel CjUftin uouentes matrimonium contrahere poßint,qui ait: Arbi tramur e^uàd ßmplcx uotum apud Deum non miniK ob~ hget,quam folcnne,z^ c. Uatc iflitts papte uerba indicant quanti ea diftiniiio facienda ft. tieq^ pratereundum ell, quodhîc adiecit Glofa. Eteollige,inquit,exhoc,quoi hic dicitur uotum ex fui natura non dirimere ma -trimonium ffedeonflitutio fa£la fuper uoto,ç^c. Dj-flutet ergo iam Smythteuf uel ufque adrauimeumiftis CanonillK,crPatribus,an contraria poR uotum,uel ex D« uerba,uel ex natura uoti debeant refeindi. Vt audi-mus, aliqui eorum negant, ifte uerô cum nonnuUis alijs affrmaf.quanta cum ratione,aliorum eüo indicium.

Decreueram ab his Komanorum Pantificum Decretali» bu iam difcedere,nif unum oceurreret,quod iüorw»

impietatem,(ttqueperucrfumiudid!{gt;n maxime p^ifefa-Alexand.;. cit.ldeàqucidnoniudicauiprcetereundum. De iudicijs Alexander Tertiu: in ca. At ß clerici de Adulterijs, .. pronuntiat,adulterioraipßa inter teuiora feu minora cri. adiïltcr’a^ fftift‘(cenfenda:ß!l,tuitqueut epifcopo liceat deillii poß in;erIsu!o alic^uam pomitentiam cum clericii,tttloguitur.diffenfa~ ra criminajY. Eth.èc funteiuiucrba: Deadulterißuero,Qraliii criminibui,gu,efunt minora,poteiiepifcopua cum cle-ricis poil peradam poenitentiam dijß^enfare, e^c. Hue rem perduxit uotuin c£libatui,ut adulterium, guod Paulus teilatur à regno Dei excludere,'interminora crimina numeretur. Si miniiler pofl adulterium com-mißum,loco fuo relinguatur,quomodo iuxtaprace. ptum Aposlolicum bene audiet i Certe non tantumgre-gi Chrißi, uerinn etiam exteris grauißimo fcandalo e-rit.At ego quid hocmemoro,qiium itti bonamfamam, et fcandala, ßisque deque habeantiHunc hisomißis,äi feholaßieos theologos accedendu/m arbitrer, ut quid nam ißi hac de re fenf mnt, excutiamus : quorum prin-ceps quum ßterit Petrus Eombardus, tàagiüer fenten-M »giftet hdrttw uulgo appeUatus, ilium ante alios coSocabo, diil'm{iione,Quarti,fic ait: Votum eß teilißcatia qu£dam promißionis fßontane£, qu£ Tieo,?^ de his, qu£ D« funt,proprießeridebet. Sic iße uotum deßnit, er ab eo uidetur ineptè addi-tum, teüißcatio : quum uoti ratio tota conßßnt in i-pfapromißione.Teßißcatio qu£ fiat aliquoexternofi gnonaturamuotinonmutat.Etin libro t^iumerorum, quumdeuotoagitur,nou uidemus uUamexternamte-ilificationem requifitam. Pergit uota diHinguen-do aliud commune facits ç;' aliud fingulare.Commu-»f illudarbitratur,’quod omnes in baptifino. faciunt, eum

fKW Diabolo, pontpis dus renuntiant, Singulare Mtem proprias aliquas promißiones reß)ici(,ut con-tinrntiam,cyßimlid.Pr£terrafingulare uotum m pri-uatum, er folenne diducit: additque ilios,cjui priuatum continents uotum fecerint,nondeberematrnnontum contraherc. Etcnim fi contraxerint t mortaliter pec-cant:non tarnen (eparantur : lt;]uid probari non poteü, ouod occulté faäim eil td“ s^t'Vt ratio hlt;ec imbeciUa ßt, non eß opus longa demonflratione, Quistfepißi-mèaccidit,utuota priuatalt;]ueantprobari, zxilli,qui uouerunt,feuouiße non diffitentur,e::rtarnen horim tttatrimonia , quum ßiermt contrada, in fuo robore permanent,ut Auguilinus tejhtus cR, er 'm Deere-tis,ac DecretalibuSfUt oüendimuSjnonfancl eß defini-tum. Df fcw autem, quifolcnniter nouent, eos dit,nul-lo pado coniugium intre poßc, quibtts non ßolinn nu^ bere,fed çr uellcnubere,damnabileell.Ad quamfen-tentiam confirmandam, er Attgufti««?» adducit, 'm li-bro de Bono viduitatis, capite nono, er Apoflolum quando ad Timotheumdeuiduis feribit: quasdantna-ri ait, quia continentsßdein prmam irritam ßccrunt, id eß,uotum,nel 'm uoto uiolatoßdem, quam in baptif-mo proßffi ßtnt. Jflieó libentius recito, utsmythtcus rabula importunißimus clamare deßnat,nos ineo loco perfidem mteÜigendo profißionem Baptißni, per-Uerterenoihaexpoßtione fenßum Apofloli.Iamhicui-det noilros homines illius mterpretationis non ßißi m-uentores,cùm iüam Betrits Bombardas nunc afierat.Sei cum uelit,eos qui uouerunt,ßolenniter ,ß matrimonitvm contraxer'tnt,ßeparari animaduertit decretum Innocen-lq,quod habetur lo.eap. iüius epische ßbi aduerfarit

PETRÏ MART Y RIS Idautem ut eluJat,oper£pretium eil audire. Htecfunt dui uerbicNon eHigiturpnetermittendSt tjuod ïnnocê tiut Papa deuiduii ejquot; puellii decreuit, qua Chrißo ßgt;i-ritualiternubunt,fîpoilea pubUcè nupferint,non eOfäd ntittcndMadpcenitcntiam,nißbi,quibu5 fc iunxerant, de mundo receJJirint.Si enim de omnibuf htec ratio cußo ditur,ut(juiecune^ueuiuenteuiro alteri nupferit, adultéra habcatur,nec ei agenda paenitentije licentia conce-ditur,niß unui de iüiißterit defitniluf, quanto magii de illa tenenda eil,qu£ ante fe immortali Jßonßo coniunxe-rat,C!r pofi hoe ad humanoi nuptiat tranßnigrauiti Atté dequodnoh folàm coniugiuni talibui negare uidetur, fed etum locum pcenitcntia;:quod non ita mtelUgcndiua eß,ut aliquando excludanturà pœnitentia, quadignaitt poenitenciam agere ueH'nt:ßed ilhenon funt admitteitda ad pexnitentiam,quie ab inceitu^ copula difcedere nolue rint.Qutapoi'lreligioni'S propoßtum non poteil Deo reconcitiari per panitentiain,qu£ ad habitum fu£ pro-fißionis redire neglexerit. Tunc Ule cuiße iunxerat,ä deßindns erit,quuin ab eiia illicitbs amplexibns hac pe-nitu^recejßrit.Qjium ergo dicitur,eainonelfe admittê dofad poenitentiam,nißhi,quibusße iunxerant,de mundo receßßermt,ßubaudiendum eit,eis: tune enim uiri eiS de mundo recedunt,^^ deß(nguntur,cum ab eorum con-cubio ißic ße aliénant,er c.Dx bis facile eil uidere,ut Mi* giüer ßententiarum decretum innocentij torqueat.lUeßit né inatrimonium huiußmodi non reßeindebat. Ham mant banth£nuptiie,quoaduiuebantconiuges’.non tamenre conciliabantur eccleß£,niß alter eorum fiâffèt defitnâut ■Hon ßdt Innocen. adeo impeditus imgua,quin dicere p» tueritihuiußmoditumdemuad poetiitentia recipijndas, eitin deßeruißßent coniuges,quosßbi afciuerant.îîuc itaq; mittamut

wifMmiM cum pu uiolenta expo(itione:cr quteramiif de fcholdflicis thcologis,cur uotum folenneßituant dirime re iniitrimonium,p contrahdtur.Ex eis alicjui rcipondct id propter fcaiidaluficrùalij ucro caiifàe/jctcfltinturec Schohftiei (lep£ jhtutum.Poßrcmöpint,^ui dicaiit,hocita effe, folenniteruouendo corpus ipfum Deo cxhtl.camus,cùm in uoto priuato iüud tantum promittamut.Ethanc [enté tiâXhomdt ampleâitur in 4..Sent.fcnbendo,ubiait,pro Thoa»« tnißionemfdäitm de re cjuapiam non transftrre rf poßef foredominium eiut,(jtioadearn reipfa tradat, fed adhuc in eitu potePite manere, vnde c3cï:idit,(]uidpmplex uo turn promißionem tantum cominet. tUud ho dirimeremlt;i trimoniiim,lt;}uodfee]uitur, in cjuoipfumcorpus reipfa toniugi traditur. QJto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-td hoc,uidetur dicere ,ßri ,

tiu! ejje uinculum matrimonif,^ uoti pmplicK,cian in uo topmphcifolumpat pronußio:in matrimonio uerb tra.-dalur po/feßio. At in uoto folcnnftjuia non promittitur fed re ueradatur,utitKjuit,proprium corpus, neijf am- L«o. pfi«i in poteilate uouëtis remanet,ideo iUud per matri-monium non potcR coniugi tradi, cum pt alienatum.Ce terlnnThontiefe opponit Scotus,crait:lta inpmplici uo seotut to corpus tradi,ut in folëni,Et decretalis, quam fuperius adduxmus,in cap. Rurfus, dui clerici, qui uoucntes tontrahere poßint.’depnit ,pmptex uotuni apud Deunt non minus obligare,q foUne. At qui tucnturrhoma huie decretals relpondent:quoad î)cum utrinq; pcccari, cunt uiolatur uotum,pue i[ludpmplex,puc folënc ßerit.Atq; ita concedut parem utrinq; ohligationein.Sed quoad ge nus paéli,cr quidem inter homines,uel in facie,ut loquii tur,ecclep(e magnum alprunt efp difcrimen.Sic inter fe feifiicontendut.Sedquodattinet ad diuinaslitaros, quid uotum diäet à promißione,qu£ Deo pat,non poteß de»

lt;$QZ VETRl MARTYRIS mopßrari^ijuterunt deinde fcholtiflici,an in ult;)tis poßit fi en reldXdttoXt rejßondent,neminein uouendo pojßß' fefubdueereipotf^ätefuilegitintipdjhrii'.quiß tiide~ rit per nnncuputuin uotum dhquod maius bonwm impe-Qüomo- diri,potejl,etdebetuotum ipfwnrelaxcire,uel, utiiunt, do uotum dijßenfare.Q^dmobremcocluduntyreLixationeininuo poisic re- tisnoneß'efaciendain,nißobboiiia}Jequutionem,?ro^ Thomas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum qu£runt,4n m uoto folenni eafiitatii difiien'^

jari queat,in refßondendo 4 fe inuicetn dißidcnt.Thoiti^ in 4..Sent.refirt,aliquos putalJ'e,nu!ld bic poffe ddri, uel db tpfo pdpd relaxationem:quiä huiujmodi uotum nuüi poteiï recompenfdtionern habere alicuius boni exceSeit tiorii.Dicitur enim in Bccleßalkco cap.i,s.No e^ digtui ponderatio anima: continentif.Bthancj’cntentiam tue-clotTade- turGloffdDeßAtumonachorucd. Cùin ad inonafleriu cretdlmm; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidiljcntity^papamßiituitpoffèrclaxare

quia bonum publkum multo melius eft,q priuatumSit-deß utilitas ecclefi^^aut regni,aut prouincilt;e hoe poßu~ let-in uoto quantumlibetßilenni potentßeri à Papa rela xatio. Sententiam uerö Eccleßaflicißcinterpretatur,ut anim£continentkßatcollatio,nonad quoduisboni genusfid confirtur,inquit,cum fanitate corporis,eiusq; ui Tnemas ^‘^:gt;^^^^^^'^i^‘^°^°dis,propterquie nullus excufatur ab P u goat ic- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ob^eruatione.At non manet inßia fentetia Tho

turn, nwr.N(i!wi« fecundafecundiequa:ß.S3. cùinhaederea-gitfiecum pugr^imeqi aliam ut uideo, addueit rationem qiiàm pap£rcß'oßim,qui loco iamadduilo de flsauiuo nacborum, ca.Ciun ad monaflerium, ita inquit:quiaab-dicatio proprietatis ,ßcat cr cufiodiacaßitatisadeoeß annexa regiifi monackali,ut contra eam,nec etiam fum mus pontfixpoj'iit heëtiam indulgere.Etaddit Thomas M in Leidt firibilur cap, .7, equod fimcl fani^ifieatu eSt Domino

DE VOTIS ET CAELIB. 6o^ Dojnino n5 pote/l ultra in alios ufus commutari : ideoc^ homo Deo confccratus quandiu uixerit,Ho poteß cuiuf-piam authoritate confecrationan abdicare. Solennitat autem uoti confecratio gu^edain eü uouentis: propterea per nullum prielatum,ijui f jlenniter uouit à conjecratio neatqi à.caflitate poteü fubduci.Atq; hoc pcculiariter in tellijit de monaflica profißione fu/cepta. Quia licet fa-cris ordinibus uotumfolèna caflitatii adiungatur,tamë idnon cßperfe,uer'um,utait,per accidès.ïdeo ibi papg facultatem concedit uoti huiufmodi relaxadi. Sed quoad monachos penitus negat. Ad id uero quodafjèrebatur de publico bono,quod priuato fit priefirendum,rejfondet ïitiipublicis utilitatibuf rebus humanis ejfe prouidendü non aut itlis,qu£ Deo confecrata; funt,ztr mundo iä mor tu£,itd,utin ufumhumanumÙDeo conuertantur.Ve-ru ß ratio hicc ualeret,non fiter at concedendû, ut aurei calices eccleßarum,qui iâ,ut ifli uolut,funt confecrati,ué derentur pro redemptione captiuortim-.quod tamèlt;:^Pa treSjCr canonica décréta ßeri uolucrut .Sed quid ego de his uaßs loquorlNÔnne hodie uidemus epifcopos cr car dinales,quos maxime facros iudicant, reliUa priedicatio ne uerbi Deffacramétoru adnuniilratione,atq;cura ec-clefiarum,folu addiilos eßead aulas gubernandas, ad régna,prouincias cr refpub.ddminiürandas,nec no ad mi Utes confcribëdos,et bellagerèda,propterqult;emultô ma gis, q propter nuptias à ßvu facrarum rerum homines alicnanturiPetrus de Palude primo fententiam iUamre-firt,quießAtuituotireldxationem,quöd bonum publicum priuato ßt præfèi-endum : cy- affcntitur addenda, multo melioremjDeôque acceptiorem effe obedientiam, quàm caßtatem,uel cæUbatum. ideo^ Papie iubenti eiuf modi nuptias iß, qui uouerunt,effeobtemperandum.

B onjuen- At'Bonduenturddubitat, crpoR mulcdin eampirtem Albertus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc uotigenerenonpoßitrclaxatio coce^

di. Albertus etÎMi Nlignus indem negat,et exeinplu af-Apocry^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matthäi Apofioli,i^ui cum Deo cSfecraffetuir

ph3 hifto- gincm Iphigeniamregiseuiufddmßliatn,alterq^ rexui-ru Matth, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«xoran cuperct,poUtceretttrq;fe cum toto re

gno ftdem Chrißireccpturum ,ß uoti composßeret,no~ luit uüo puäo aßentiri. Prætulit ergo uotumfolenne publico eccleßheac Euangelij bono.Ctuo tarne dd facros of dines dijpcnjdtionem admittit.'Videturq; Thomas fenten Henricus tJawjudtn poßeriorem ab Alberta,tjuem pr^eceptoriha Gandauen buit,accepijJ'e.Heiiricusdutem Gandauenßsquafi. s-ßi '' Quodlibeti dcritercontendit,po{ßuotumhuiusgeneris rcldxari:negat(jißrtiter,niHnuenirimeliuscdßitate:at(li id ex diuinis Utens probatsblam Paulus adCorin-epi?.- «• cap.r.concedit ijs, gui funt in mdtrimonio,ut ex cofenß dd tempus dbflineant,quo Udcentprecibus.CiUdmobreni wcliufc^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;continentia dirigatur, ceumßne,

tinencia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meUores.liäßnis perßilione mcdijs prtejkt-

Quieq; Deo confecrata [unt,fdtetur non debere ab eo a-lienariifed intelligit in ufus malos er uitiofos, in quoru

fenßimatrimonium noneücoüocandum.Eccleßaßci ue rö ß‘nteiitiam,nimiriini continentis dnimie,null4 eßcpo-derdtionem,ßc interpretdtur,ut per continentiain intcl-Ugdt,omnes in uniuerfum uirtutes. EtuHa ßquidem uirtiis C a^'ctanus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquo uitio no reuocet.Cdietanus dutëCardi

nalis inter fcholafticospropemodumrecentißimus, tum in Comment.ßuper ßecunda fecunda Thomtequ^^- st-tu in fuis ciuodlibetisdißgt;utando,Anpap£liceatuotumß lenne continentia; reLaxdre,à fuo Thoma difcedit,atqiß tetur id liceretquodq; attinetad decretdlem,de Statu tno nachoru/m-Quumadmonafleriumtait,conditorem ca-nonif

nonifpojjecanoneinterpretari, actnitigare. oflmditq; interprctationem fcumitigationê, haud/emelperponti^ fees Ro.jdhibità. Ndm aitthoriMe iîlorum rex Krago-nwjM fX moziijyîfno eduiHui esî,i« quo diußteraf.cr non tantumdd regnum promotiu, ucrùm etiam matrimonio Xeijxjrun» iunâuf.QaiKZXCitlefiinuti. ConSlantidtnRogeriSici- Rtpx uotû luregKfiliain,qu£PanbormiuitamfanHimonidliu pro côtinenttx ßjjd erdt,è mondüerio idin quadragenuna euocauit, col nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

locduitq- in mdtrimoniÜ Henricho 6. ciu^ nominii impe-ratoritunde po/lednatufeflpridericmfecûdui. Adid ue rôquod Albertui Mag. attuUt de S. Mdtthteo dpoftolo, Gquot; de Iphigenid,reßgt;odet cum Apocrypha ifta fint,nullu habere momentu ad oppoßtam fententiâ conßrtnandä.

Decretals uerà iam allat£ interpretationè huiußnodi co ntinifciturmonpoljèquidemuel Papæauthoritate fieri, ut monachiK,qui flatutn fuu retineat,relaxetur,quo aut propriaqueatpoßidere, autmah-imoniucotrahere. Sed id Papit licere dit,ut fx monacho no monachüfiaciat. Et de re cofecrata Deo,q,alienari iam non poßit,fatetur,ni fi magna neeeßitas interce/Jèrit ; nam tum potefi: mutari, inbonum quidan,no in prauumzxcorruptüufum.Ad-

tum efl,ïnnoccntiui t. fuceeßit, author illius Decretalis, innocét,«« Cùm ad monafleriü. Ncc eft uerifimile, inqMt,latuiße il- cæ\jftinà* lum,quid erga Confiantiam egerit eiu^ pri£cejßor-Erdt e-nim tum temporii Cardinalis, nuptiæq; ill£ célébrés/ùe-runt,ncq; in angulo, ß:d Ro)nlt;c imperator matriwoniu il lud,utloquuntur,confitmmauit.ciuarenoncflcredendti töum Uinocentiu, qui fuceeßit, fua noua dccretali coflitu tione uoluifße damnare quod Cieleß.if.cius praicejjôr fice rat.çyuare cocludit Caietanus, cum mtcUcxiffirefcriptn fuum kac adhibita moderatione. At, pace Caietani dixe-

rogantde- pifdorKejJe,utcducdtnejui præcejJorisCecretum dU-cra» fuo- quoddbroget.Hifloriic'Romdnorum Pont, zreorunde» •efforu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;docent, utfepius hoc^aäunt fiierit.

Sed quii non miretur Cdietdnum hunc undcum fuo Tho md definire,irritum effe uotum,zr omnino reldxdndum quo dliquif obftrinxerit fe dd dbflinendumicertisqui.-_ bufddin cibii,ckm experiètid docet,id cedere in fiericitlu ^eolo°o- Certèdebuerdnt multi) mdgisiudicdre irntum,^“ rumpix- omnino reldXdndum cMdtus uotum,ß dd'mteritimt poftcrnm dnimi uergdt.Etenim dnimui longé pluris qui corpus fd sudicium. ciendum eft.Vult dd htcc Cdietdnusfdcros ordines,mitri monium tdnt'um de congruo, ut loquitur, impedire, hoc cfi,non ex ndturd fud, fed Ecclefidftico iure.Et pre/hyte-roî, didconosq;fcribit priufqudm Decretum illudferet, An'ordo Ta potuijfecontrdhere.ïdq; probdt ex diß.s■gt;..Grdtidni,A~ Mr epnfti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Orieiitdlis: ubifcribitur preßyteros crdidconosin

matrimo - ludtrimonio copuldri:tdxdtqßllos,quiexponut, »iura impe copw/dfo mdtrimonio uti:dtq;oftendit,fi{ltmi id eße co-mentum.Ei dddit,fi ndturd fud ordo fdcer coniugiu pro-hiberet nuqudm potuiffent ord'mdti reldxdri dd nuptids. Verkm theologi ct Cdnoniflte uni fecus deßniunt. D««-* '' nbsp;nbsp;nbsp;df dliud drgumetum ddfirt.Si ordo fdcer poß contrdâu

mdtrimonium fufcipidtur,illud non dirimitdgitur neque contrdhendum impedit. Quid mdior uis exigitur, utcoit trdhendum mdtrimonium impedidtur,qudm ut idin con-trddum dirimdtur. EI deniq^ conceditjpoßepdpain etii ßne cdufd iuß3,,ut loquitur,diß)enfdre,ut preßyter uxo-remducdt. Acillud mdtrimonium iudicdt omnino rdlu hdbendum effe-.tametß pdpdin dicdt, ß iußä^non inter-ceffcritcdufd,peccdre. Atßrdtioneiddgat,neq; ipfepec rat^ne^ inutrntionium uitiofuin eß, Qudi hucusq; uddu-ximui

DE VOTIS ET CAELIB. 607 xtwi« df fcholdüicii theologis fatis eße arbitror. üâ fuf-ficiuntdä pjkndêdu, (juàin iüi duminucnta honiinumfe ^uuntur,cr4urrbo Dn, zj inter fefe difjèntiant. Quin crlt;tlicjiMndo,ßcut docuimus, aliquis eorumfeenm difer tii uerbii pugnat. Nue id tantum fupereß, ut ex hilhrijs aliqua hueJßeäantia eoüigamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mitto Apojbli- g,

ca tempora, quibut,ex diuinis Uteris manifefiè apparct, hiftorijs. lieuijjè 'm coniugio faera miniüeria excreerc. amp;nbsp;ad id ne nio,quod paphnutius loeutus cft in eoneilio Nteetio, ubi confuetudinem inquit miniflroru Eeeleftte etim uxorib. rffècaflitatem.Quia epifeopi,prefiiyteri, diaeoniad-hueuxoreshabebant, idea à quibufdam in ca fynodo cœ fi-ôpus. ptumefl agi,ut matrimonia ilia diuiderentur.Quid ctiim opuf^ißitid tcntare,nißfitißet iÜucusqi eoneeßum- E« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

febins poü hlt;ee Ubro fexto cap.4*- de NiUgt; quodain epi-fcoponon uulgaris nominiset' fan!,litatis,feribiteum, splrido e-dumßeuißimaperßecutioneoinncs dißcrgerentur,un4 piuopus. cumfuaeoniugefugiße, Libro quoque 10. cap, f.idcin tradit,Spiridonetn fuiße eoniugatuin, cfde matrimonio fußeepiße Ubcros,Gr addit,non proptereà iüum fuiße mi iiorem quoadßanäitatem cteteris epißeopis, qui tum tem portsfloruerunt. Qupd aßeribere noiioportuiffetfßu-xorcin i« fpi/coprft« ßeeum non habuißet, Sed uoluit go crates. Eußebius iUis uerbis tantain huiusuiri ßaniiitatcm oRcn- lu ftinian» «Irre, ut nee matr'monio quiequam ßiarit Unminuta.

Socrates quoque Ubro f. ca. 1. ßujehiRorUe multos tra-dit in ipßo epißcopatu libcros proereafße. lufliniantts im-perator ad h4c,qßuit alioqui Canonu LceleßaHicorum obßcruator accrriinus,in coRatione ßecuda tit.a.in authê ticis preßyterorit, et diaeonoru matrimonia,ß ea cotra xißet, no reßeindebat. Sed tantu,quia ia Pap£ tyrranis e

Cuiui tdmclegi,ut Gratiiinuf teflatut eft,'Ecclefia Ôrien-Albertus »0 eilaffènfa. AlbertiK Crantzu^infua Saxo Crtntitis. lib.4.cap.4). nctrrdt,conciliu centum çj- trigintitepi Nauelerus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mdguntitefub Henrico j. habitü,cuiLfo $.in

Vauclerui generatione js. Anno Domini K. LXX. commémorât Gregorium 7. quipriui Hildebrandut di-cebdturmondchutClunidcen. Romæconciliu inftituiffc: ht quo decrctum de c£libdtuminiflrorum promulgduit. Sed cùm clerici per Germdnidtn reludldrentur, Mdguit-ti£ mdgno cum periculo resgefld efl, itd ut Archiepifco-pue Uloguntinu^cogereturdeniq; db mcaepto defiflért. Tdntd enimfeditio efl ortd, ut clerut turn db Archiepifeo po,tum 4 legdto uix mdnut db/îinuerint,dtque Huldttrici epilcopi Augußini quidd epiftold extdt bac de re dd Hi-coidim pont.Rom.eim nominis primum, qui de œlibâtit clericorum decretd mdgno ßudio promulgdbdt,qud cum iUo pontifice Huddlricui uebementerexpoftulduil,qult;gt;i uxores d clericii ddimeret, cùm Deuf in lege fud coiugid fdcerdotib.concejjèrit : ne^ bdncftidm uoluntdtem unq reuocdrit. dddit, Chriüu in Eudngelio comenddffè qui dem eunuchos, qui propter regnum cielorù fe cdßraret, fed dddidifjè,non omnes huiufmodi uerbum cdpere. Q«' potcii cdpere,cdpidt. Obiecit etidin Apoüolum, qui feri-pßt dd Corinth.Deuirginibut præceptum Domini no bd beo.Qudobrem potiuf iudicduit Roinditi epifc.)ùijfe de-ricos dd continentid hortdri,qudm tyrdnnide uiolentd il-hff mdtrimonio dbdicdre, cùm ex Old prohibitione libidt Vdijdotut. nibut nefdndit dtq;jfureißimis Bccleftd cotdminetur. Po lydorut Vergiliui in uitd Edgdri régie lib. 6. fcribit/dcrf dotetinAnglid fudtuxoresufq; ddilludtempiM,bocfß dd dniwnt ù Üjriflo ndto 9 so. retinuiffCiContrd utq^

fret paulo ante decrcuiffènt. Kenricut etiam ïiuntingto-ntnlîslib.7.rcfirtannoDomini noi, fubHenricorege tint nomnis primo,Anfelmu archiepif. Cantuarien.Lon ^ini habuijjê conciliu,(itlt;o ckricis Anglic nuptiat cjua il- jo, Cre. lt;«r lisanteanon crantprohibitie, interdixif.idcy nÔnullisad dinalis P»-fmundidcq; uit£ pertitjere uifum efl:: alijs ne- PS rô admodum periculofum,(iui uerebantur ne,dum uitam puram ultra uires appeterent,in horribiles immundiciof ad Chrifliani nominis turpißimu dedecus inciderent.An-no deinde if.ciufdem regis Henrici Ioan. Cremenßs car-dinalis pontificis Ro.legatus, c^iium in Angliam uenißet, Londinifynodum epifcoporu coegif.in qua cùm de uxa ribusclericorufeuerißime tradaret, inter cietera dixit, fummum eße fcelus,facerdotê à latere meretricis ad corpus Chrißi conficiendü furgere. Sed ipfe cùm die proximo corpusChri/hi»fua Milja c0ßcißet,noäegutßeque ciemsn»«» batur,madulteriodeprehenßuseß:Gritadeprehenl'us,ut res i rege nfglt;lt;rf,4Mtoccaprf fallu non potuerit. Qadrc fummus redirait. bonor,(jHi ei prius ubiq^ habebatur, in fummum dedecut illius recidit. Redijt ergo Romam Dei iuüo ivdicio graui tibtrtas. cum ignominia. Deniq; anno ig. eiufdm Hcnn'ci caufa htec rurfus Dondini alia eß, de uxorib.adimendis clero :

poft multa,cenßterunt epifcopi,rem comittenda eße Epifc.Tr»-reghquipoRgrauem çy diuturnâ deliberationê eßccit, “erenfi». ut clerus uxorcsàfe pecunia, créa no p4ralt;t redimcrct Lambertus prttereà Schaphnaburgeßs monachus infua franco» ft. hifloria fcribit, Germanit atq; Galiit epifc. ufq; ad Hil-debrandum,quifiiit anno Domini 1074. ƒ«lt;««xorej reti nuiße. Qi«n ftidgt;n comanorat epifc.Treueren, habuiße m matrimoniofororë regis Ruzenoru. b dnnrf/tb.Frdn-eorumChüpericu regem,qui prius Daniel appellabatur, kgitur tx preßytero faHu eße regem,necno Orofg li.v.

cap. 18. iktrratur Conflättfem ex monacho impertttoffHf Cóftans ex j^délumfùijjè. De Coüantiauerà tnoniali,quomodo i Ci monacho nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iunélajùerit matrimonio eu mperdtore, priuf

diximiM.Ex hiiiorijs complura potuifjeiit alia coUigi:[(i îj£c,utiiidico,fulfic’'unt. Quainobrempaueahlt;ec folùw nus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(tddendd: E,inhormitatuts magni nominis CanO'

nifl^ Mm Sicului, deniq^ Cardmalii Ecclefite Romd' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n£ fcripjit, clcrieos non aßnngi iure diuino ad continefi

tiam.Ei mox fdtetur je arbùrari, profalute animariM, Eccle/i£ honeüdte, falubre admodum ejjc jlAtuere,ut clerici nolcntes continere, poßint contrahere : quad ex-A en eas Syl p^i^ntia doceat, ex lege illd contmcnti£ eßrilum pror-uius. fumcontrdriumfequi : quum hodie clerici jßiritualiter non uiudnt,nec mundi ßnt, Çed illicit o coitu fe commacu-Icntgrduißimo eoram peccato : ubi cum proprid uxore caflitdiejjèt. Qjtare deberet Eccleßd 'mjlar boni medici Taber. Stap. dgcre,qui cum experientid docente,medicinam animad-uertent potiM officcre quant prodcjße,edin tollit. Aene/it Syluiut, qui poßeafiât Piut i. »t Platind inquit, aiebat, uxores magna ratione clericis ablatM; inaiori ejße iüii rt jhtuendat. idemq^ in epijkla quadam ad loänem Fontenf fcriptd,qu£numero ell iit.fcribit,Pdpam,ßuellet,pojji _ . continentiamclericorumrelaxareAdcobui Faber Stapiu-Erafmns. , r . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' r

lenjts in commentarqs juts, commémorât ad tempora uj-que Gregorij r.adhuc prejbyteris er diaconis licuijße «-xores habere, atq^j^tum apoHolicum nuptiarum Grad retinuerunt, neo; addulli funt ut mutarent, quum tarnen Ecclefi£dli£dgamidmreccperint. Vnde clerici incontinentia lapß, in pedicas diab oli inciderunt. Erafmus deiti-que in priorem ad Corinth.cap. 7.ait, £tate Pauii cùm in ter innumeros etbnicos perpauci ejßent Cbrifliani,firtiiß fe commodius erat, à matrimonio abßinere. Nunc muta-

DE VOTIJ ET CAELIB. lt;î« tis rebut, baud [cio an magis expédiât fanHum connu-biwin,çr immaculatü thorum fanélè pureq- colere,etiant faeerdoteSjß gui non continent, guando horum tant ingens ubtq^ numerus eft,z^c. At uerà quum ah initio libri huiut triafim poUicitus- priniu ut ex diuinis Uteris de nu-ptifs cr uotis Smythjeo rej^onderent : alterum,ut fx Pa-tribus adßrrem, quid qs de rebut [enßermt, nbsp;nbsp;in quibuc,

uelmihiueladuerfario meo fuffragatißiermt’.pojirema, ne leâores authoritatem Smyth£i pluris quàm mereatur facerent,reccpimedeiUo quoq^feripturu. D«o iÜaprio ta iam ad umbilicu perduxUnon quidem eo acumine,co-pia cr éruditione qua traâari po/fent, fed quantum pr» fua bonitate Deus largitus efl.Et credo ßre,ut pq corda-tiq; leitores ex his qute feripß, quicflionem banc uel intel Ugant, uel occaßonem accipiant addendi plura nbsp;nbsp;tncliai

ra,quibuseafententia quam deßndo conßrmetur.De-tertio uerà atq- ultimo ledlorem admoneo,ne à memultit expeiUet. Ndw, Ht modo in mentem uenit,ß hoc hominis ' portentum fuis coloribus pingendum fufeiperem, iußus Ubri modus excedereturtcf multa dicere cogerer,quie,li cet,quum uera fmt, nbsp;nbsp;iüum audire conueniat,me tamett

ea faluo pudore feribere non decet. Quare preßis ac tact lis omnibus his quæ ad turpitudinem eius uitic Jfeàlant, id folùm attingâ,quod, ß uel fanéiifimis moribus eßet or natus, quiddam in ecr eH quad iurepoffet feriptis eius o-mnemfidem abrogare.ld autem eß, mgenium eins incott fiintißimum,cr animus uento quolibet leuior.

Si quid aliud,certè côüantia maxime decet theologu. Vtßrmafunt,zrcertißimaqult;etra£lat,ita inipßs eunt oportet,ut in petra er in rupe quadänunutißima mmo-biliter üare. Qui animo ßc nutäti funt, ut ad omnent nentum ratemMcQmmodent,non (ut prophetic Dominû

loannem Chrißui laudans, ipfum ait nonfidlfe arundiné uento agitatâ-.ç^ ad Ephcßof admoncmur, ne omni uen-to do£irinlt;e circufèramur. A4 Cor'mth. ^uoq; poüeriori Pauluiait,tiuncubileuitateßum ufus{ Aut num qu£cogi to,fecundu carnem cogitoiutfitapud me,quod eil etiant etiamtcr quod cfi non non- imo ßdelis Dem quod ferm» nofter erga uos non Jùit etiam cr non.aam Deifilim le~ fus Chriaus,qui inter uos per nos pr^dicatus eli per tne, CT Sgt;/Mlt;lt;n«»n,4c Timotheum, non fidt etiam cr non, fed etiamper ipfumfiiit. Dehacprxtereà con^antia Deuf Hieremiâ cap. i.admonuit,dicens: Ecce ego coflitui te ho die quaß ciuitatè munitam,columnä ßrream, çr muru»t teneurn. Huius cofiantiæ Smyth^us ne micam quidem un quam habuit : unde in ßdei doginatis adeoßequenterfett tentiam mutäuit.Que animi eius inflabilitascitra contro uerßam indicat,uel, iüum ea,de quibus loquitur, er qui afßrmat,no inteüigere:uel,ß utcunq- inteÜigat, erga cd» fam parti a/ßei. ç^uot « unum imperiti£,alteru. uero im-pietatis adferibitur • At q^ß aut femel, aut iteru u-trlaßet in ßde,potuifß'tßrtaffe,quäuis non citra grauißimu eiuf uitiü dißimulari.Veru d feipfa tarn ßepe difceßit,ut nunq apud feipfum uerèßijße poßit credi. Vnde no SmythiUS did debet:f ed meretur ut Oxonij doilor Vertumnus, dut dodor Proteus à fuis papifiids fodalib.iufio cogruoq; tio minefalutetur. Nam primo tempore fophißiee cmnalijl fcholaflids thcologis proßfßus eSi: er à fuperßitioni-bus iadabundè magis quam ßrtiter üetit, ut à mond-gt; chif ey abbatibus in clientela retineretur. Ad pauli pbü coram rcuerendißimo domino, D. Eatimero fan-dißimo uiro,ertumgrauißimo Vigornienßepifc. nunc uero martyri nobiliß. magna cotentione iußßci^tionent per folamßdem abßi operibus publice in feholis docuit,

ftnuare,ac per ilium regite maieilati commendari.Sed co ^llgrcjJójUtrcconciliarcturdoflorib.crabbatibus^quos oßrtiderat poRridie in auditoria publicè fententiam mit tauit :deindc,cùinßub inclytieatq^fan^lißimic mcinorite Edouardo rege,quo pro ilia aitatefol nunquam mieliore pr«!c(pri?t uidit,pictM in regno Anglia:,ac euageliea do (Irina injki,urarctur,aud(batfaber iße mendaciorum fe-feueritati opponere.Exciderantq^ itli fcripta quicdam et diéla per imprudentiam,qua: reuera ßrri non debebant. Ad quorum definßoncm uocatut, cum ea tueri nonpof-fetjtum Londini ad crucem Pauli, tant bit Oxonij è fug-geftu pro fua confluntia palinodiam cecinit. Verum neqi fic infententia permanßt. î^on enim ferre poteratfeàl theologica profißionc fummotüineq; illi ueniebat in me të,q theologicte proßßioni txMtJtifDcraiMi’e dodor pa-rùmconueniat.^oindeciimpermulta uariaq; mouiffèt trans marc außtgit.’Louanij diu effe non potuit. Lutetii uenit,ccepit docerepublice,fedßiguitinam quo diutiut peregrinabatur,eà dodrina dus in deterius proßeiebat Ad extremum fe in Scotiam contulit,ubi cum aliquantu-lum fi(ißet,coepit cum tgdere.Quare utfult;e ßigte niedere tur,ad folitum remedium confi(git,nimirum ad inconfli tiamicy’adReuerendiß. inChrißo patrem er dominum D. Arcbiepifcopwwi Cantuarienfem ThomamCramme rum,fingulari pietate ac dodrina inßgnem,quehonoris caufa nomino,fcripßt:illi enim incomparabili paßori,ut Rccleßa Anglicana maxime debet, ita ego propter exi-tnias illius uirtutes,er erga me cximia mérita,fum ptrpe tub deuindus.Ad talem,inq,prtefHlemfcripßt, cr quids ualdèfupplexipromittebatq; fepodhacreligioni,quam Edouardmrex propagabat,erAnglicana Ecclcfia pro,

6l4 PETRI MARTYRIS ßtebatur, non folùm obfequentem zr morigerü, fei etü ßrenuum propugnatoréforc. ciu£ hucufq; retuli,certii et firmil^!'-’rîi teßimonijs comprobabo : adducamq; no a-lienos tef£ti,fed propria eiui uerba:quô appareat, en, q fetoties palynodijsinuiàreflitueritfnon foin multotief erralfè,uerùin etiâ fine mente loqui plerunq; cofueuij/ê, et nunq propeinodit penfi habuiffe,quid affereret, quid-uediceret. Porrô quißcfaili funt,negotiu religions pro ferio no habent.^tiuftæcaufefquàdo eâdefrndendâfit fceperint,minime df]iciuntur,fedfuii diatribis et palyno dtjs modo in hSc,modà in iUâ parte editisdeuorât feipfo! et ut J^ladianitie proprijs ipforugladijs coneidutmecmi rum,quiaGedeonë,Qrpopulu Dei,ueritatë,mquam, Chrißi faniid Eccleßam oppugnät,dum tantû pecunias uentrè,Qr qua; fub uentre funt confeiiantur, Ncg,- iüoru quicquam,refert,ß ex eodc fonte dulce zy' amarü propi nent,ex orefuo ßigidu cr calidujfirent. Atq;ßmuta~ bilitas hec fentëtia: anùni^ in coflantia,tantu ipft Smyt-nocerct,ferri,ac dißimulari utcuq; pojßt. Sed oinnib. fr rènocet.Quidenimijs exèplis offènfuipopulusapudfe iudicat aliud,q theologos impoflores efße, q pro libidine ßdei dogmata dicant,ncgêt,propugnët, deßruät,ßgät, reßgant,mille modis pro temporu et comoditatis oc~ caßonc in re facra,et diuinis Uteris ludant i Q«o damno quidnóm,ohfecro,grauius,aut exitiaUus Eccleßa poteü acciderelQuädo, Smyt.'àtepore quo primu doctor eße cœpifli, ualuit quifquam inteÜigere, ac certo feire,quid-nam ex animo,çy ferio docercs,quidûe de qu£flionibus hodiecontrouerßscredcresiCertenüquä. t^amut Proteus in omnia hucufy te uertifli, ey omnib. ad eoril exi-tiit,no a;dtßcatione omniaßericonatus es. Quapropter hoctuii inßitiitu detnigrandißcqueter d tcipfo,itdutmo

DE VOTIS ET CAELIB. lt;?!? iè fis togâtus,modô[)âlli4tus,chamæleon,et polypus nul lo modo eücxcu/andü.üâfi nolens,etimprudens itafiit cis,te rerum theologicaru femper imperitu fiiifiè o{ten~ tails es data opera, quód utenditforo cëfeas,iâ notheologus,[edcircunßraneus habertdebes. Poâre-wô CMM» ijs perpétua uerferls palinodijs duab.fellls fie iis,ç3'Punica Gracaq^fide loquês,ac inflar trocbi modi) hoc modi) illud do ces,quid qu£fio,tibi tua tpfius loqui tur coficiêtia^SediHâ fiorce autrari cofiulls, aut loquentë nunquâ audis,ut q ad élus noces obfiurduer^s,Quare loco élus ipfe tibi loqudr,crquld tibi tandèfit euèturu diuina fco.Et ab his quiucritatè puritatcm^ profitentur Euan-gelicam, cr 4 Papiftis cultoribns Baal excides, lt;lt;c «nfl-ur uejjiertilionis, qui tantum in tenebris uolitat,crdqua-drupedibus, zy 4 uolucribus reijcieris,parti utrique tum odiofius.Verùmiain omißis aliorît deteiudicijsteipfium audiamus contra te loqucntem,

JietraSlationn ad Paulinam crittem r.pn/iini à Ri -thardû Smytbico tbtplpgiit Dodort profejjert editie anno Domini i r 4 y, tdibui Maijt, explanatio lucida O' aferta ab eodem habita Oxonij eodem anno, nouo CaUn.

M primum Londino decc* W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oxonium ueniflcnijpau

cis poft diebus,quàm c Paulie no fuggcftu concionatus cfsc me in primis St ante omnia aperte,explû cate, plene hîc apud uos enarrareac di-

PETRI M A R T Y U S uulgarc oportuit,quS paulô ante ad Paugt; linam crucem publice în maxima frequê* tia, ÔC celeberrimo conuentu legerâ,pro-felîuscp eram, retra(flationem camcB no mancam aut mutilitatam,fed totam,a in tegram uobis proponere. In quo tarnen meipfeproriusfefelli, penituscp decepi. Etenim quod in mea oratione maxima habuit pondus momentum, illud ego prætermifijÔÈ^ præteruolaui, vtpote qui tria mibi fimul ÔC eodem tempore decla* randa explicanda propofueram. E qui bus primum erat,vtpatefacerem, ÔC com monftrarê adionem illam omnem, qua in meorum librorum erroribus conuellê* dis 6Creprehendendis impenderam, pa* linodiam non efle, fed retraóèationem: fe cûdum autem erat illud, vt fatisfaccrê qs, quos meæretradationis calumnia male perfuafos accepiin ea efle opinionc quæ iàcramenti, quod appellant, altaris, vim negat 2C violat(in quo fane adeft verum Chrifti corpus,6lt; verus ianguis)necnon fiCbaptifmijamp;lotioniSjid eftlauacrirege ncrationis. In iftis autem explicandis ani mi contentio magna in primis ÔC acris adeô me à reuocatione mei erroris abdu* xit,ôô auocauit, vt in ea recantationc, fie Olim eânûc aperte voco, enarrâda âf pu blicanda

DE V0TI5 ET CAELTB. dl7 blicanda baud multum operæ Maboris, vteram polbdtuSjpofuerim. Qiiôd ad prirnum attinet, quandoquidcm me re^ . tradafle, non recan taffe afl'erui, mtelb'ga tisvelim,nonalio me nommeid fecifle, quàm vf,quod erat à me patratum,cxcu^ farem. Tantundem enim fignificat retrax datio,quantum palinodia,liue, vt loquû tur, recantatio :atque tam latè patct hæc, quam ilia : vtriusc^ vis nominiseadêeft natura par amp;nbsp;fimilis. lam verô permulti, qui vndicß circunfufi ad me audiendum confluxerant, vt accept ab honcftifsimis viriSjCœperunt ex eo colligere, me à pri-ftini 8é inueterati erroris mci ueftigqs nondifcedere, fed veteri dlfciplinæ perti naciter inhærere, eamcp pugnaciter pro^ pugnare atcp defenderCjpalinodiamque meo nomine publicatam, aut meam non cfTe/autme coadum SCimpulfum eidem affenfionem adhibuifle. Eos autem tan» topere de me erraffe,moleftè quidêfero: moleftifsimê verô, eos mea obfcuritate in dicêdo lapfos cfre,amp;mea culpainfrau dem ac errorem indudîos. Qga de re vo-bis in præfentia legere inftitui meam hâc recantationem, quameandemnuper ad Paulinam crucem cdidÉ Cui equidenon inuitus affenfus fum, fed earn fpontc ac li

^l8 PETRI MARTYRIS bcrèfumcomplcxus.Etlanè quo vobi's fit cxploratum amp;nbsp;penitus perfpedum, mcam hanc efle difciplinâ,meam doóri^ nam, meam fidem,cam ego, quantum m me ent, quantum® viribus meis cofcqui potero,amp;ïn prae(enti,ó(^in poftcrum,fi tempus ÔC occafio tulerit,afleram attp de fendam. Atqui hoe loco à vobis vehemc ter contendo, amp;nbsp;'i'n Chrifto feruatore no ftro obfecro vos, atep oro,vtnequehinc meam orationêmalè ac finiftrè torquea* ris,ac dcpraueris:nclt;p inde offenfionem captetis atc^ ampiatis : quippe qui vim caenæDominicacnon eleuem autimmi* nuam, nee baptifmi authoritatem violé neep aliud quicquam,quod;infacrofan* dlis etcanonicis literis cotineatur, certe quod neceflàriô fit credcdum.Quod VZ' ro literas fcripfi ac difsipaui,ex quoad Paulinani crucem meas opiniones et' rores reuocaui,cas^ multipliées Sufvarias quibus rne vehemêrer meis excuiare vo* lui, palinodiam dißimulaui, vndeno' minis mei tuendi, ÔC famæ retinendæ ma gis ftudiofus,quam doeflrinç aperte Z' nodate tradendgfuifle videar, qua cqui* dê ex animo ÓC cupide omni cogitatio ne profiter! cupiebam, quicquid, inqua, vel illis literis, vel alqs îcriptis meis con*

DE VOTIS ET CAELIB. fi^nauijVel prçledionibus tradidi, ucl a* lias expofuijidomne fufpcdîum habco, ô^mcndacîjjac errons fuîpcnfiimamp; am-biguum.Quod verô hoc tempore docen dum fufcepi,id quidem quoniam fundi-tus penituscp inueftigatû accuratifsime proba^ÿçxploraui, perluftraui, verQ elle agnofq?|.^ritum vetuftate prouerbium eft J Amicus Socrates, amicus Plato, fed magis arnica veritas. Veritas ampletffen da,veritas defendenda, veritas afferenda veritas docêdaeft. Necpmei nominisra tio ac ftudium, necp aliorû de me opinio SC expectatio,neq5 amicitia eorum, quos vel charifsimos habeo,ne(^ alia res vlla, cuiufmodicunÆ ilia fuerit, tantum aliquâ doapudme emciet, vt veritatem erube-fcam. Non me præterit, quid veritatis au thor dicat:Quem mei meorum^ dicfto-rum puduerit,huius pudebitfilium homi nis,cum in fua,SC p a tris, famftorumcp an-gelorum gloriavenerit.Nunc ergo ad pa linodiæ amp;recantationismeæ lecftionem

SanÆfsimus ille propheta Dauid,Viri fratres,fcriptûreliquit : Omnis homo mê dax : quibus verbis fignificauit, omnem hominem fua natura corruptaamp;vitiata, procliucm ferri ad mendacia. Qiiæ fane

PETRI MARTYRIS fentcntia, quam fît vera, vctuftifsimi' pari ter ac optimi' authorcs,quos habuitChrp ftiEcclefîa, clarifsime teflantur; quippe quiadvnum omnesj'n fcn'ptisS^monu* mentis fuis errauerint. Vnde Auguflinus ille, ille, inquam, dotflor cclebern'mus in cpiftola ad Marcellam fcripta defe ipfe prodidit. Vos,inquit,qui me multum dp ligitiSjfî talem me efTe aflen'tis,vt nunqua in fcriptis erraffe me dicatis, fruftra labo* ratis,nec bonam caufam fufcepiftis : faci'* k.me ipfo iudi'ce, fuperamini ; quoniant no placet mihi cum a charifsimis meis ta lis exiftimor qualis non fum. Ex quo per ipicere licet,fantflifsimum ilium Pattern Auguflinum non grauatim errorem in fcriptis fuis agnouifle, Sd confeffum efle. Id quod non verbis folùm teftatus eft,ve rum etiam in libello quodam huic rei de* ftinato,plurimos reuocauit errores fuos, pafsim^falfum fefuiffefatetur amp;nbsp;often* dit. Eum autem librum Retracftationum infcn'pfit. la tandê mene puderet errores ft^lapfus mcos confiteriin meolibello, que edidi dcTraditionib.r’Egoncmecxi ftimêconferendûcum hoc Patre eccle* fiæ Chrifti celeb errimo,8C docftore vetu* ftifsimof'An ea re in nullis noftræ religio nis myfterijs Auguftino fidem habituri cftis

de votis et CAELIB eftis, qutainaliqui'bus crraujt, errorescp fuos multisinrcb. litcns prodidit, amp;mo numentis confîgnaui'rf Ambrofius,Hie* tonymus, Chryfoftomus, Hüartus, Cy-» prianus, Ongcncs, Tertullianus, quot* quot dentqj cxttterunt vlla ætate amp;me' inoria chrdb'anæ ecclefiæ docflorcs, ali qua ex parte in fcriptis fuis errauerunt,la pfi funt,decepti funt,falfi funt, quod fane îllis qui eorum libres diligenter ÔC cum iudicio legerut, non eft obfcurum. Quid mirum igitur,fi mihi idem quandoep vftï veniatf Aut quorfum meorum erratorû me pudeatf quidue ea ipfa erubefeam cô fiterifAnnônvt optimus quiGçfummo dolore affcdlus eft, propter mea in hocli bello errata,itanunc mecum vnà læ;ari, magnam voluptatem caperc debet ex eo, quod ad veri agnitionem in hac con* trouerfia de traditionibus,decretis,ritib» cultibuSjCçremonijs humanitus inuentis ôd excogitatis peruenerimfEcquis non videtmeiureacmeritô vehementer ex-eufare deberemeam infirmitatem, culpl que deprecari, atquc à vobis veniampo ftularefQuamquidem impetrafle me à Regia maieftate non diffîdo : turn prætc reà idem confecutum efte me ab honora tifsimis illius confiliarrjs facile fpero,

Quorum dementia 6C benignitate mi/ hiindultum ÓC permiflumeft, vt hoe lo co errores meos oftendam, 8gt;C hærefes in Ubro de Traditionibus, quem nuper in lucem edidi ad hunc ferè modum in fcriptum Inftitutio compendiaria, in qua declarantur vera quaedam necefla* rio credenda, omninóque obferuanda, cum interim in facris literis non habe* antur, fedEcclefiæ ab Apoftolis per ma/ nus tradita fint, à Richardo Smythaeo theologig dolt;florc amp;nbsp;profeiTore édita S)C diuulgata Qjjem ego libellum reuoco, improbo, conuello,abijcio, mendacq impictatis coarguo , propter mulri^li ' ces, qui in eo continentur, errores : e qui bus confeftim quædam particulatim re/ cenfebo . Qiio ^faxflo veram vobis do/ (flrinam, amp;nbsp;vniueriam de bis omnibus, quæ ego in eo libro tracflaui, difciplinam tradam,^ aperiam, vtinde cognoièa/ tis,quónammodo à Chriftianis homini/ bus intelligenda fint, nequisin illis er/ ret,6C decipiatur.

In primis quodin libro meo deTradi/ tionibus, de pontificum authoritate in Ie gibus ferendiSjamp;decretis ianciendis,qui bus populum obtemperare oporteat, ad huncferèmodum locutus ftimzDebere homines

DÊ VOTIS ÈT CAELIB homines mâdatts amp;inftitutionibus pon* tificum in omni re licita,iufta, amp;atqua parère fub poena damnationis acternæ. Atque item haec Matthaei. Qpod di* cunt, facite, quod autem faciunt,nolite faccrc,docui,non ad ea tantum pcrti* nere, quæ in facris literis continentur, fed ad alia etiam Ecclefia: décréta fpedla re,amp;ad Leges, quç fcifcuntur à miniftris, prxtcr fcripturac facræ authoritatcm: e* tiamfiijdem illi, qui Ecclefijs regendis, Verbo Domini difpenfando, amp;nbsp;facra* mentis adminiftrandis præficiuntur, iu* re fuo abuntantur, Qc lucrum priuatum quæftùmque feólentur : Qiiodque præ-tereàtradidi, magis efle confentaneum rationi, vt populus obfequaturôC obe* diat dccretispontificqs, inre indifferent! 6^ media , quam vt domino fuo feruus obcdiat,aut patri filius:eóque omninq modo Chriftianos aftringi ad omnia pre ftanda, quæ fciuerint, 2lt; iuflerint ponti fices, quo fubditi obligantur, vt obtem pcrcnt regibus, in rebus quæin fcriptu ris non continent,modo illis ne aduerfen tur ac répugnent, hæc,inquam,omnia in præfenti â me iam comem orata, vt errata reuocOjVtfalfacoarguOjVtimpia códêno

Ag primum quïdem aflero,amp; affirmo, t3 PontiHcis Romani,CUIUS nunc ius omnc mcritifsfmó aboletur amp;abrogatur,quàni aliorum vel epifcoporum, vel miniftro* rum authoritatcm in verb o Domini præ dicando ac diipcnfando pofitam efle,no fn legibus iubendis, aut fcifcendis decre* tis praeter legcm diuinam, id eft, nouum amp;VetusTeftamentum,amp;præterconfen Conem authoritatê Regis atcp populi» Secundo aflèuero atlt;^ adeo confirmo, nullum aut epifcopum aut minifterium Ecclefiae ius habere aut homines cogen* di,aatconuentum aliquem folenniterce lebrandi, aut leges ferêdi, aut décréta fan cicnciijfine authoritatê facrarum literaru, nifi amp;nbsp;pnnceps amp;nbsp;populus'aflèntiatun Quodfiquando«^ eiulmodi leges pro* mulgan'nr,nemo illis aftringifur obedire»

Tertio affirm o,in illis regionib. in qui bus eiufmodi leges latæ fuerint, amp;nbsp;Regö authoritatê confirmatæ, earum Legum vim pcndcre non tarn ex epifcopoi Qnii tu, quam ex iuffu principum.

Qiiarto affero tarn intra hoc noftrunt regnumBritannic,quam etiam alibi,quo cunque Regis noffri imperium amp;nbsp;ditio pcrtinet, nulla nec legem, ncc inftitutio* nein, nee decrctumbcclcfîafticû ne mi' nima

DE VOTIS ET CAELIB» nimaquidcminre vel tantülum habere ponden'Sjâquocuncp authore profedla finr, nificadcm autRegiaemaieftatis edi ÓO, aut publico totius regni conuentu (quodParh'am êtS ap pellamus)ïàna'ant »

Ad hæc quod in libro illo meo, quetn dixijdeTraditiom'bus fcn'pfi, (àccrdotio rum décimas îjs duntaxat débitas efle, qui Euangelium prædicant, ncc cuiquS fas efle aut licere, decimarumfrucflum ca pere, qui non inferuiat altari, id eftquot;, non concionetur verbum Domini,fed crimi--neviolataîreligionis adreddendos ôdre ftituendos frult;fîus,quos perceperint, ob ligari(quæ quidêfententia,vt verbo prae fe leruntTcdifiofa videri pofsit aduerfùs Regiæ maieftatis edida, ôd huius regni leges,qug nonnullis Ôélaicishominibus décimas concedunt:quaderc,fiverboru ratio curiofèinquiratjnolo nein animo quidem aut tacita cogitationc id ipfum propugnare)hocvos oro obfecro^, vt îiceat mihi verba male collocata candide cxponere:me videlicet Laicos non eo a* nimointcllcxifle, quo regni huius legi' bus aliquid derogarem:fedlaicos appel* lafle pailores ecclefiafticos,SC facriheosî qui cum décimas accipiant,amp; eisdem tantur SC fruantur, tarnen officio fuo, pro

Qijodautemamp; inlib. illo mco deTra ditionibus, Si. in co quem inferipfi de Sagt; crificio MilîæjDamafcenum fecutus ô^a Iios auth ♦ antiquos , difcipulos Chhfti quofdam canoncs amp;nbsp;régulas condidifle, quos in vnum Clemens cocgcrit,eos^ perinde retinere o portere vt ab Apofto* listraditos,nec minorem illis fidem ha^ bendam eße quam fi in facrisliteris conti nerentur,poftremo de illis nefas clfc am^ bigere aut dubitare:nunc multa leÆ’one cariim rerum, quas anteanonadmodum animaduerteram perfuafus, fàteor atque etiam profiteer,et prçme fero,eâ dotfîrp nam vanâ,filt;flam,iniquam,amp;Chnftianis confeientijs intolerabilem efle: et illos ca nones Apoftolorû nomine vulgatos, ab Apoftolis nonfuilTe confe(flos,nec colle ôos àClemête.Et quamuis ab illis coferi ptifuiirent,eostamcn non ad aliud qua ad ordinê et eutaxiamvalere oporterc,ô^ ad aliquod tempus, non in perpetuû du^ rare,èquibus permulta hoc tempore om nino ièruanda non funt.Eos aüt canones qui adhuc in Ecclefia retinentur, vim diuinis legibus æqualem amp;nbsp;parem ha^ here, non eft cogitandum.Nequeenim aliqua religione obligant confeientias, aliter

DE VOTIS ET CAELIB» lt;Î17 aliter quâ vt res ab hominib. inuentæ ÔC ordinatç:quæ ctia tolli poflünt QC abroga fi per magiftratû fine vlla religtonis viola tac confcientia.Qiio ex genere alia etiam permnlta funt quorû partim iamdudû fiigt; blata funtjpartim funt interfe pugnantia.

AdhaecineodëillolibromeodeTragt; ditionibus aflèruijChriftum amp;apoftolos multa tradidifie Ecclefig non fcripta,qu£ tamê nobis firmiter credenda, SC diligen ter obferuanda fintfiib pœna gterne con dênationis. Ex quib. nominatim multa cômemoraui cuiuimodi fiint ifta, Tele^ fphori, vel vtfolêtloqui, Quadragefimæ ieiunium, quo interdicitur hominibus ui no et carnib. Afièruatio Sacramenti in pyxide:eius^ receptio de manu facerdo tis : Lauacri regenerationis luftratio : Lp nea ilia veftis câdida, qua poft baptifmû infansinduitur, quæab imperitis facrifi* cuits chrifmale dicitur Jnfantis terna im^ merfio Olci confecratiofinfantis baptiza ti vncflio Altariû fanlt;ftificatio:côiuetudo precâdi,'adOrictê:Buffîtus altariû ManuS lotio:cofefsio:Saeramêti eleuatio :Aqug luftralts côfediotopinioilla qua addudi homines crediderûtduodecimApoft.du odccim articulos fidei côpofuifle, hoc eftjpro fe quêq; particulâ aliquâ fymboli

6Z3 PETRI iîARTYRIÎ confccine,amp; alfa denicp id genus infînita Eodemmodoloquutusfum de canonp buSjinftitunSjdecretis pontificum,(yno* dorum,conciliorum.Hancautem dodri nam,quaiftæ traditiones obtruduntur fùb pœna aeternæ condemnationis ob* feruandæjUanam cfle,falfàm,iniquam, rannicatn, imô onus elfe confcientiarum indïgnum prorfus quod doceaturprædi cetur,defendatur,aflero,atqucaffîrmo. Ad eundem modum quod de rebus cre* dendis dixi,multaeflènon comprehenfa facn's literis,qùæno minus crcdêda finf, quàm quæinuerboDei cxprefsè conti* nenturjtn quibus temere amp;nbsp;inconfidera* tè multa recenfui ex fllis,quæ ante dixi,2lt;J multa eius generis alia, quod ad multa, iiel potius quod ad multô maximam par tem quæ in illo libro congefsi,attinet om nbsp;nbsp;nbsp;|

ni aiTeuerationc affirmo,ea falià,uana,in* iufta,pcriculofa efle,amp; onera Chriftianis confcientijs non ferenda. Verùm tamcn crat,quod dixi, in his tantum,quæ neceP fario colliguntur,6C ut aiunt, confequun* tur ex ipfa ferie, amp;nbsp;contextu facrarum li* tcrarum,quæ fi uerè loqui uolumus, in il* lis contincntur; quamuis difcrtenonex* primâtunquo ex numero perpauca funt in meo libro : pauca tarnen quædam re*

DE VOTIS ET CAELIB» 619 f enfui,qualia funt,Baptilnius pueronim, Dcfcenfus Chrifti ad inferos, Virginitas Mariæ,Trinitas perfonarû,Procefsio fpi' htus fandlijôô alia non mulra.

Quoniamautem veram intelligendifa eras literas-SC germanam rationem,digni tatem authoritatem à cçteris aliorum l'cri pris diftineffam elle, eo^ alijs no fcriptïs traditionibus,(quac per obferuationem multorum annorum, Ecclefiarum, cano* rium,decretorum,uagæ Si. erraticac inuê* tæ funt)credibiliorem,rolidiorem, Si au^’ guftiorcmeffe declarareSC exponereco îritui, equidem hoc loco profîteor ôd af* firtno meam in his fîdem certam Si ftabi* 1cm,quæ ad me tam de feriptis traditiont bus, quàm de non feriptiS referebantun

„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r: r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f tas lacrarO

»nftinctuSiarnarulanctiIpiritus conlcri* lit cr âiu pta,quod ad Hdê noftram attinet, ira am* plecîlenda Si credenda eft,ut de eauel du bitarc, ucl quocuncß iudicio commutare quippiam,uel quacunqj poteftate corri* gere, vel addere ei aliquid, vel detrahere, nefas fit. Itacp fub pena æternæ condem* nationis credenda eft,nec minore pericu lo in uitac inftitutione obferuanda,à Deo omnipotente tradita, à fpiritu fantffo in* fpirata, à nemine mortalium authoritatê

6^0 TETKI MARTYRIS I fidcm naôa, SCidcirco à ncminc viO'^ laiKÎ3,niÜ seta num perire velit,

ptuns ad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,. nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tepu s man pturæ loos tradxta lunt,vt elementa qug^ data fir.t. daiTi amp;nbsp;initia, quibus infirmi in fide tan* quam manu duccrentur ad altiora,ad ali* quod tempus, non in perpetuum dura tu ia,fide iam incrementum capiente co* firmata,haud aliter, atque illorum author liatuit,abrogata funt, amp;nbsp;antiquata. Quæ ad edendum aut bibcndum,quaec^ ad te* gcndacapita,autretegcndapcrtinebanr, ad ordincm ôd decorum fpedlantia, ad tempusretinenda erant,nô,vtLex quæ* damætcrna SC incommutabilis, in per* petuum retinenda.

cris^iilerVs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ill facHS litcris ad ver*

amp; obferuanda funt, quoad ex conte^ xtu facræ fcripturæ verc colligi confer qui polïunt.

Traditionesfub nomine actitulo Apo. ftolorum vulgatæjà quibufdam autho* ns necclFa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° -i j j

rio non col ribus cildem attributæ,de dogmatis,qug hiba’tam? fi^^ris liten's non habentur exprefle, amp;nbsp;fide di- nequeexillis necefiario poffiint colligi, ; Squot;®' ne.cex illaium contextu confequuntur.

DE VOTIS ET CAELIB» legitime interdum in dubium vocari, in-teidû negari, interdû repudiart poffunr, præfertim fimagiftratus intercédât.

Tribuunturmulta Apoftolis traditio num nomine, ab illorû vfcp têporibus du ■ da, multa vetuftifsimorurn authorû titu' lo lcgûtur,fida,fuppofititia, vana, fuper' ftitiofa,falfa,ab illis confida, qui fuâ vole bât authoritatc extoUere: vt epiftolæ Cle mentis, Anaclcti,Euarifti,Fabiani, aliac^ nonnulla authore epifeopo Romano, bC eius fraudis focijs édita : quæin Ecclefiâ ab illis inueda funt,quib.ftudio erat pi ç^ textuamp;fpecicantiquitatis tyranntdèRo manæfcdis euchere.

Ecclcfiætraditiones,fiucreuera anti' quæfint,amp;longa côfuetudine ab primor ipectan^’a drjsEcclefiæÔtabApoftolorû tempori' è iâcrisiita bus tradudae,fiuccitrailia têpora ex Re c'iVfarvr®’' fponfis amp;nbsp;Decretis Romanorû pontitieü coïKcia. inuentæ traditæ,fiue fynodorû QC Cori ciliorû authoritatc côfirnaate,de V igilps, deîeiuntjs,deGenufledionibus,deSuf' fitibus,dcVndionib.deBenedidionib, cgteris^ id genus ceremonqs,amp;rinb.no alios ille obftringût,quâ eos qui illas rece perûtieascp defuetudinc cótrarijs legi businquauisRep.per magiftratûauterz ri poffe nô eft dubiû. Procjî illis alij ntus,

PETRI AïARTYRIS tradin'ones, canoncs, cæremontæ ,non incommodé, fine peccato aut fcrupu* lo confciêitaereponi potTunt. Atcp ab his quae iam dixi, Regiæ maieftati vel bonis amp;nbsp;iuftis de caufis,uel etiam fua benignita te nulla de caulâ,integrum eftfuos abillo rû obferuatione exoluere ac liberate. Et quifquis hoc paeffoerità Regeliberatus, vti poteft libertate fua fine metu, aut feru pulo confcientiæ,no aliter atlt;^ in edilt;flis, ilatutis,SC promulgationib.ciuilibus fieri folet. Secus autem longe fit in illis rebus, quac præcipiuntur aut prohibentur infa* cris literis, Nâ ab illis nemo mortalis exi' merequenquam poteft, finepeccato graui vulnere confeientiæ.

Hæc ego firmiter credo, amp;nbsp;certifsinia fide teneo, quâtum ad traditiones uel no feriptas, vel feriptas amp;nbsp;literis proditas, quantumep ad ea omnia pcrtiner,qug aut alius quifpiâ, aut ego ipfe docuerim, feri* pferim,concionatus fim his meis alTertio nibuSjôd fidei vobis iam expofitæ contra ria.C2uôd fiquis pofthac,quodDeus a* uertat,doceat,côcionetur,prædicetquic quam his aifertionibus côtrarium, credi-tcmihfoptimifratres amp;nbsp;certôfcitotefak fam elfe illam dodlrinâ, ôd impiam, dia bolicam: eum^ quifquis erit, nefarieabu

DE VOTIS ET CAELIB. ti facris li tens, contra ueram,pin-atn, fÿn* ceram,integram,catholtcam Èc clefiæ di-' fctplinam. EtinhacHde, quam fex illis meis aflertionibus complexus fum, con* ftitui,optimi fratrcs vitam meam ponc-re,ô^ in ca propugnanda, fi erit opus, iu* uantc Deomeipfum omnibus pcriculis cxponerCjfi me Deus co vocauerit.

Nunc venioadalterum meumlibellS de facrificio Mifiac : in quo præcipuus fi* dei noftrae articulus,amp;ad rcmifsionem peccatorum,amp; falutcm noftram maxime pertinens,fichabet:lcfum Chriftum fer-uatorcm noftrum pretiofa mortefua,Sd cffufionc facrofantfii fanguinis in cruce humanum genus redemifie, peccatano-ftra expiando, amp;nbsp;patrem iratum placan-do, 8C chirographû, quod crat cotra nos fcriptum delendo.In quo facrificio ferua-tor noflrer lefus Chriftus, fi cuti Paulus ad Hebræos apertifsimè teftatur,non erat fa cerdos fccundum ordinem Aaronis,quo ’ niam fuit ex alia tribu, 8C quoniâillud fa-ccrdotium crat imperfctfium. Si inutile, utpotequod nihilad pcrfecfiioncm pO' tuit adduccrc. At fcruator nofier ïcfut Chriftus facrificium in crucc abfolutifsi-mum fecit amp;nbsp;pcrfecftifsimum, ut unico il-lo facrificio per ipfum femel pro pcccato

^^4 PETRI H A RT Y R I S fado,Opus nonfucntjVtautipfc, autalia crcafura aliud facrificium pro pcccato fa ceret.Ob caniqj caufam,vt Paulus ait, fa^ cerdos appellatur in ærernum fccundum ordinem Melcliifedech,no autcm fecuri' dum ordinê Aaronis.HancomnesCbrP ftianifidcni teuere dcbcnt, ÔC earn fine vl la dubitatione palàm ac publiéeconHteri fub pœna æteruæ condemnationis, Si pro ea in difcrinien venire, fi res ÔC occ2^' fio tulerit. Qiiæ fane dodrina longe facra tifsima,5Cfideiuoftræ maxime neceffa' ria, liadenus àmeparùm fuit diligenter confiderata. Quemadmodum magnæ eruditionis viris,in re fimiii multa ferf bentibus vfu venire folct, vtaliquando aliquemin errorcm prolabantur. Ita ego in illo meo libro de Sacrificio Miflæ,non fatis confideratè fcripfi, Chriftum non fuilTc faeerdotem fecundum ordinem Melchifedech, cum feipfum offerretpa* triinaracrucis pro peccatis noftris,fcd fecundum ordinem Aaron. Prætercà au tern Chriftum obtulifle corpus fuum ad placandam iram patris fecundum ordb nem Melchifedech, non pofte intelligi de viditna,quam patrifuofecitin cruce, fed tantum defttcrifïcio quod celebrauit (ub forma panis amp;nbsp;vint in cœna. Cui fern tentiæ

DE VOTIS ET CAELTB. lt;^55 tcntiæ Pauli dodrinamanifcfl-ifsimerc' pufTtiat, tam.i'n epiftola ad Hcbræos, quam alijs multis in locis contra quem, præfertim Dei (piritu,quod non dubiro, præditumjncquc deccc,ncquc volo quic quam vnquam vel tradcrc vel traditum defendcre. Quocirca illud optimi fra* trcs , humanæ imbccillitati imputate, meæcp negligentia:. Tum enim magis quid ipfehaberem in animo perpendi, quam quid immutabiliveritaticonfenta neum efletnnagiscp propofiti defendetv di ftudio du'cebar,quam fimplicis vcrita^ tis inquirendæ. Ad hæc in co libello afle^ rui,ia crificiu Miflc non modo ipium eflc corpus Chrifti,vcrumetiâ candemipfam cHc oblationê corporis ÔC fanguinis Chri fti,quâipfefemel tantum fecitadiram pa tris placandä in ara crucis. AiTcrui præ^ tereà iàeerdotesin Miiïa quotidie con* tinenter ofFerre, non modó idem cor* pus Chriftijfed etiam ad eundem finem amp;afïe(fïum,inquêfc Chriftus patri ob* tulit in cruce. Ex quibus verbis nifi cautè prudêrer^ inrclligâtur, magisep candide atqj alio fcnfuaccipiantur,quàin quêipia præ fe ferunt, colligi poiTct facrificulos in hac parte Chrifto ipfi æquales ôd pares cfTc: hoc eftjôd facerdotes cHe fecundum 4

PETRI H A R T Y R I î ordmem Melchifedech, amp;nbsp;plaçare indP gnationem cælcftis panis,perindecruci' hgcntes Chriftum in cundem finem SC uium,in quê Ce ipfc in cruce obtulit.Qyæ fane dodrina blafphemiaintolcrâda çft, amp;nbsp;auribus Chriftianis indigna. Chriftus enim,ut ait Paulus, femel fub finem fecu^ lorum ad tollendum iacrificio fuo pccea' turn ueninamp;f femel oblatus efi, öuuno fa* crificio omnia in perpetuum perfecit. Sc mei enim ipfe fe obtulit in crace,utnos rc dimcret, codem utdelicet ipfo die quo paiïus eft,neqp anteaunqua oblatus,neqi poftea offerendus,nifiin(acramcnto tan tum Sc commemoratione.Sic enim Chri ftus de vltima cœna fua loquitur: hæc quotiefcunqp feccritis, in mei commemo rationemfacietis. Semcl pro peccatis no ftris mortuus eft,femel pro iuftificationc rclurrexit. Vno facrificio perfccitin pet' petuum credentes,nunquaamplius mo* riturus. Sacn'ficium^ eius adco plenum, integrum abfolutu fuit,adeo^ Deo acee ptumamp; gratum,utpluribus vidlimis ód facrificijs ad pacificandum Deu non fit opusmeq? pro præterin's tantum pecca* tis vnumhoefacrificium fatisfuit,fed e* tiam pro omnibus peccatis quæ futurä funt ufque ad extremum iudicium.Nunc pluribus

DE VOTIS ET CAELIB* pluribus facn'Hcqs pacificatorfjsnon cft opus, nccplunb. opus eft facerdonbus: adillud,iilud vnum atc^ vnicum refpicc-rc,mcntcm^ cogitationcm conucrtc^ re,6C illius faïuftifsimi, intcgerrimi, purif-fimicp agni memoriam fubindcrepltcare oportet,qui turn femelin perpetuum of-ferebatur. Attamê ea,quæ paulô ante c6-memorata font, me fcripfifle Si afferuiflc negate non pnflùm. Atcp vt iam tandem ad me rediens nullo modo probo,ita Au guftini aliorumcp dotftifsimorum uirorS exemple, ca reuocare, nbsp;nbsp;retraeftare, ÔC

prorfosabijeerenonerubefeo. Meam e-nimipfiusopinionem fequens facrisUtc ris non fan's inftrucftâ, primùm, vt eft ho minum natura ,erraui : deinde cum facris feripturis aperte pugnantia confcripfi. Qiiare omnibus author ero, vt fidei rc ligionis noftræ myfteriain verbo Domi* ni fundarc ftudeant: quod cum verû cer^ tumep fit, fallcrc amp;nbsp;in fraudé aut errores induccre non poteft : ne fi fecus feçerinr, in foperftitionem SC idololatriâ, aliosep errores infinités 6C in explicabiles inciquot; danf.quemadmodum mihialijscp com* pluribus non ita pridem ufouenit.Quan-quam non co in hune locum afcêdi, que quenquam accufarcm. Quapropter h os

ƒ33 PETRI MART Y RIS ego duos libellos, quorum alterum feri«-pfi de MifTæ facrifîcio alterû de non feri' pris tradinonibuSjCacterosqî omnes ficu^ 131 fa cris li ten's parum c6fcntiunt,refpuo QC erroris mendacijcp coarguo : quia cum verbo Dei pugnanq/mpictatis corn uincoarquecondemno. Ad hæc, omnP bus prccibusà te contcndo,Chriftianc lecflor, quifquis cris, ad quem errata illa mea peruenient, vtne illis plus tribuas, aut credas,quàm ego vcllem, hoc cft, ne eos libros ita complcdlaris, vt de quo' rumfide dubitare aut ambigerenefas efi fe putes: fed vt ab homine fcriptos,fufpc dfos habeas, quêaliquid latere potuerit, qui errori fit obnoxius,qui labi, falli, deci pi pofsit. Qiiod fi eiufmodi crunt,vt cum facrislitcris non videantur pugnare,ta' mencaabhominibus inuentaefiè cogi' ta, quæcp velvera cfie pofsint, velfalfa. Vcrùmubi aperteaduerfabuntur verbo Dei, ea falfa Sgt;C vana elle perfuafum ha' be :mequc proindc,quôdca feripferim inagnoperc dolerc. Quare omnes vehe' menteroro, vtfibiab erroribusmeis ca* ueant,nequcillis exhaeparte fidcmha' béant, qua cum facris literis non conuegt; niunt, fed cos non minore ftudio Sé eau* rione fugiant, quàm folent grauifsimas labcs

DE VOTIS ET CAELIB. 639 h CS dccli'narc, amp;nbsp;ven'tatem verbi Diuini, 6^ omnipotentis Dd gloriam promo* * uere,cui fit omnis honor in fecula feculo* rum. Amen. Qiiodautemnonnullos a* liqua ex parte mca docflrinaoffenfos in.' telligo,qua pridem hîc apud vos Oxonq docui quatuor ad iuftificationcm requirt amp;nbsp;concurrcre : nimirum, prómifsionem Dd,mérita Chrifti, perfonarum atque opcris dignitatem, eos certum cftde me crraiTcjquæ ego hominis iuftihcati opéra cfle dixi,ea iuftificationi noftræ, fiue ho* mini iuftificando tribuentes. Çæterùm, ne quis pofthac de mea fidc confden* tia dubitet,in hodncgotio iuftificationis, hæc mca de iuftificatione ccrta QC vera cft dotflrina : cui firmiter affentior, de qua perfuafu.s fum, quant fcmper profeG fus lunt 6C docui,ex quo docendi mu* nus primùnt fufcepi, SC in qua perpe* tuô manere , fauentc Deo, certo con* ftitui. Hoc cft quod dico , atque adeo confirma , optimi fratres , hanc doeffri* nam,folafidein c H R r S T v M nos iuftificari, non nouam, aut nuper inuen* tam e(re,fçd faepifsimè ab antiquifsimis dodoribus ufurpatam : vt ab Origine, Bafilio, Chryfoftomo, Ambrofio, Ber* nardo,alitfquc compluiibus ; verâmque

d4o PETRI MARTYRIÎ camamp; indubitatam efle hac mente atcp hoc animo ab eis proditam^quofecludöt amp;nbsp;femoucnt omnia hominum mérita, quantumuis fpeciofa : qwo^ foil ChrP fro afcribunt iuflificationis noftræ glorii ÔC meritUjilliusm facratifsimo fangnini, paßioni,qua fola fandifieamurr, libera mur,iuilificamur:addo ctiam hanc do' cflrinam ab illis in hunc finem ufurpatam cfle,quó (uperbia noftra ÔC iliperciliunt derjciatur,amp; omnis prorfus gloriatio tol laturpræfertim quod ad opera pertinct, vtvere imbecillitatcm noftram amp;nbsp;infir^ mitatem agnofcamus, 8C diuinam erga nos bcnignitatemtnon tarnen quodli' ceathomini Chriftiano opera bona con temnere,autquó putcmus vitam CIup fttanam ociofam cflc oportcre SC dcfide, me tu Dei deftitutam,amp;: fpe, poenitentia, cmêdatione,charitate,precibus, ieiunijs, clecmof)tnis,obcdicntia,alijs^ bonis O' pcribus à Deo præceptis vacuam : fed vt vere agnofcamus,ctiam cum omnia fe cerimus,tarnen nos feruos eflc inutiles, nec dignos quibus propter opera noftra gràtiæ agantur ; fed mera Dei mifericor^ dia,propter mérita filtj ipfius dilcdlifsimi lefu Chriftinosfaluos eflefadlos. Qiiac profedo dodtrina de folius fidei iuftifica

DE VOTIS ET CAELIB» lt;f4t cationCjamp;^ vera cft,amp; catholica ôi. digniC-fima,quac SC ab omnibus doceatur,amp;; om nibus inculcetur:quâ vetuftifsimi dodlo' rcs,quos quidem ego legi,profitentur amp;nbsp;docent. Adhuncergomodum iuftifica* tiofideiomnibus Chhfh'anis redlètradi poteft, quamuisà nonnullts deprauata, finiftre detortafuerit. Quôd fi quis ita fibï perftiadeaqfe pofiebeneSClanè etc* dendo vitam aeternam confequi (fîtamc boc pofsitfier«)quamuis malam amp;nbsp;flagi* tiofam vitam ducat, aut ex fide fiia nihil agat,eum ad agendum tempus fuppetat, temerè fentit, impie 2lt; infanè iudicat,at-que ita, vt nemo antehac vnquam Chri* ftianus vel dodîus, vel fanus, aut fcripfit, autfenfit. Omnes enimfcripturæ aperte loquuntur: Qiiimeamat,mandata mea feruat: Oues Chrifti vocem eius audiût, ôd ex ilia vitam fuam moderantur.Qiiarc quiitainterpretantur eorum fententiam, qui hominum fola fide iuftificari concio* nantur docent, quafinihil boni operis fieri fuaderentmalè de illis fentiunt, amp;il* lorû dida praue detorquêt, nec eos om* nino intelligunt: quorum omnis ratio confilium, vt ego arbitror, in hoc verfa* tur maxime, vtnoftram imbecillitatem, Dei vero bonitatem, noftram infirmita'

PETRI aîartyris tem,Dei beneficium,noftrorum opcnirtl nnpcrfcétioncm,fcruatoris'nofiriingeii' tem erga nos fauorem amp;nbsp;gratiammoftro rum animorum abiecfïionem,cruets Chri fti gloriam,totius denic^ humani generis debilitatem amp;nbsp;fragilitatem, Dei autê po* tentiam amp;nbsp;amplitudinem patefacerent fiCcommonftrarent. Aregvt ingenue fa* tear,amp;libere dica, quod lentio, omnia ie iunia,oês preccSjeleemofynÇjCaftigatio* n es, form en ta, anguft i æ, pa up er tas, igno bnitas,abftinentia;Omnia deniep quæ vel facere quis, vel pati pofsit, no fan's digna fünf,quo promereanturremiisionê pec* catorum.Nam folamifcricordia fiCimme fa benignitas omnipotentis Dei propter mortem filq fui lefu Chrifti, nos ab omni buspeccatis libérât, amp;nbsp;omnibusnoftris dclicflis meretur veniam,nos^ Deo gra* tos amp;nbsp;acceptos facit. In quern vnum ere* dentes,in coep omnêfiduciam collocan* tes, illicp per omnia adhærentes nunqua falliaut decipipoflumus:fedillo ibloni* tentes vnà cum illo ad domicilium pa* tris cæleftis migrabimus.Huc* us^ Rich ar dus bmythæus.

DE VOTIS ET CAELIB» ^45 Oblatum ctiam mihi fcriptuni eft ab Anglo quo-dam uiro doclifsimo,quemadmodum meus ift» Smythæus ante annos plus minus uiginti fe Oxo-mj gelTcric coram Reucréd’fsimo pâtre D. Hugo-ne Latimero epifeopo turn VigcrnienfijiSf quem-admodü fentétiam luam in re grauifsima bis mutant eodem die. Quod eum amp;fide dignum uidc-retur,amp; cumaliorû doftorum hominû, «Seprobo-ïumuirorum fermonibus, quibufcummihi Oxo-nij confuetudo fuit,amp;cum publica lama confentiret.non abenumputaui fore , fi hoc loco lub-ijeerem.

Oxonij in Anglia,cum Dominum Latinc-rum Epifeopum Vigornienfem illo venturura, Sc kélioni fuse poftero die interfuturum accc -fgt;iflet,fchedulam inhanefententiam valuis fcho ae theologicse afflxit ; Riebardus Smythæus era ftino die prælcélionem ordinariam intermittet, amp;nbsp;partem aliquamè quinto capitcad Romanos interpretabitur,ratus id fore ex vfu auditor! j fui. Eo die Dominus Latimerus in fcholam venit: confluxiteodem ftudio videndi epifcopi,amp;rei expectationetotaferè Academia Smythæus vt eratpollicitus èquintocapite ad Romanos. lu-ftificationem,exlolafidc docerc aggreditur,hæc verba difertè.Sc fçpè, amp;nbsp;affeueranter ingeminâs: Solafides,finevllis operibus,fine vllis meritis noftris,imo,inquit,fi latinè liceat itadiccrc,fo-lifsimaamp;vnifsimafides nos iulbificat : tantàqus cpnten tione de veritate huius propofitionis dif-feruit, vt maiore nemo potucrit: ficuti teftari pof (ut,quotquot tû crât Oxonij ftudiofi,qui ad hue inviuisfunt.îmônequidem ipfc Smythijus quâ. «is alioqui iropudentifsimus negate hoc aude-

lt;^44 PETRI H A R T Y R r S bit. Finita prælçftionc.D.Latimerus illigratias egit,alium fe euin virum præfentem expertû elTe diccns,quàin antè ab alijs exceperat; iaq; fc obla ta occafione etiam Régi fignificaturuin affirmât, lamfcilicet Smythæusid.quodauidè captaue-rat,erat confequutus.Latimerus codent die ton dinumverfusproficifcitur. Ëodéq; die.Doétor Cotus,D.Kingus paulô antè Abbas Bruernéfis, D.Maffe alius Abbas,amp; alij quidam ex Bennardi no collegio Smythçum conueniût de crroribus, vtdicebant,quos inclus diei præleébonc nefan dos docuerat.Grauiter cum eo agût : amp;, quiarcs paucisexplicarinonpofle videbatur,oinnes ad diuerforiuinD.Georgij extra portam borealem n on procul à templo Mariæ Magdalenæ comic, niuntj'vbi ego quoqueintercæteros aderain. Ibi cum inter poculagrauifsimè obiurgant, iliû ora nem iuuétutcm Oxonienfemeius diei leébone tanquâ veneno infeciflc,erroresqj intolerabiles, amp;,fiperfiftatin caopinione,hæreticaetiam do-cuiüe.Poftmultavltrô citroq; iaélata.tandé Smy thæuspollicctur fe poftridiè effe fàtisfaélurum: atq: itadifcclfum eft.Poftero dieeodem in loco, vbi pridiè præfente D.Latimero docueraqvt di-xijfolius fidei iuftificationem, fententiam fuam reuocauit.Intelligere enim fe dixit.efle quofdain qui ilia Icélione offenderentur. Orabat tarne« vt ætatiignofcerent. luuencmenim efïefe (quai multispcrridiculum videbatur,præfertim cum fublato pileo caput incanum oftenderet) amp;nbsp;pro-inde non mirum elfe,fi ob præfentiam tanti viri, amp;nbsp;inufitàtæ multitudinis confpeélum attonito fibi quædain exci-

Addam infupcy cpi/hlta duM S!nythtei,(iu4i illc itd reuerendißimu in Chrißv D.Cantua-riêfcin fcripfit è Scotia, è giiibus intetligi po tefl,quanta dus fit inrdigionc conflantia,

C RI P s I fub initia ui-» timi Febtuarij, præfuia decus j ad reuerendiflïgt; mam aominationê tuS, culpam meam, quam in te admifi temerarius, de precans ueneineriter,roganscp eandenl quàmenixifsiméjVt mihi veils ab rege no ftro condonationem impetfare,impeträ tamcp ad me deferendam curaré.Id quod fi pro tuabenignifsima placabilitate, quä apud omnes atquos faltcm iudices,quant optime foies audire,mea gtatia fcceris, bonafide pollicebar,ac nuncrurfum pol-liceorjme intra dimidiatû annum à mca in regnum reditione, exaraturum Latine libellum quendam deNuptijs facerdotUj ac alrjs aliquot de rebus, vnde longe plus honoris amp;nbsp;decoris regi noftro,eius confi liarqs, tibi^ in primis fit cmanaturum, dcdecOris öi ignominiæ exmeo difcefiiij illinccpmcisproditis fcriptis ad eofdent profluxerit haótenus.Non ignorât hono randilsima tua dominatio, quam foleat Deus non fimul nec femel omnibus

refegcre dogmata. Impfccor mihi cxitiS maximûillud,fi quicquâimprobo unquä fcnpferim affcólu : nee diun'us viucre eu^-pio, qj vclim elfe fempcr parafus 8C siui' dus difccndi veri, errataquccon igcndi. Non fcribo ifthacc, Archicpifcopc orna^ tiisime,qiiôd defir mihijvndcv/uâ fplcn-didc:fcd quod vrgear quoridieab his qui bus, fi diurius hic perduraro, quod poftu latur, nequeodenegare, vt excudam rc' fponfionem ad tuæ dominationis libeb lum de Euchariilia, ÔÔ fcribam dethefi-’ bus quadraginta theologids,centra O' tnnia veüra dogmata : quod incolumi

Altera epißülj fcripta erät Anglicè: etim L4 imè bouit fide, u^rè redditam hoe loco fubiccimus.

P li'tcras ad domina-tionem tuam,altéras in lanira no proximo, altéras ad deci-mum Februari],qiiib. ôifcau-’ fasindicaui, cur ita fubito ac temereà tua dominatione difeeflerim, ôi.

maretranfniiferimjôt^ dominationêtuam obfecrabam pro mifericordia tua,qua foies uti erga eos, quos male facflorum fuo-rum pœnitet, vt £Cipfe condonaresmihi iniurias omnes quas dominationituæfe-ci,SC regiæ maieftatis condonationem, quacûqj in parte eius leges violarim,feri-ptomihi impetrares. Qiiam condonatio nem quum recepiirem,pollicirus fumme in Angliam ftatim rediturum, ÔC intra fe-miannum à reditu librum de SacerdotŒ connubio Latine edtturum, quæ iufta fa-tisfadio elfe poflet pro eo, quicquid anted in contrariû fcripferim.Reliquacp o-mnia dogmata vcftra turn demû me polit ceorlibêteramplexuru,vbi Deus mente meâjVt ea citra confcientiælæfionc agno feam, doceâcp, erudierit. Non ifta fcripfi, quod défit mihi, vndc viuâ fatis comino-de;fed quôd abfcntia mca dedccori fit,5C M i

(?48 PETRI JWARTYRïS regis maicftan',amp;tod regno,amp;quod mf* hi necefle fit, fi tres menfes longtus hîcre manfcro,refponfionem fcribere contrail brum ilium dominadonis tuæ, BC librum alium locorum comunium contra omnia dogmata quæ nunc in Anglia regie maic ftadsauthoritaterecepta funt: quod fab «a confcientia facei^t-non polfum, Qiia* propter obfecro dominationê tuamper amorem Dei, cfficc vt redeam domum, polsis citifsimè.Spcro,nunquâ teilliu5 facfd pcenitebit.Ex urbe D.An* dreæ 14. February.

ii.ii.ut, i7.6.hy[)ocrifèos. isi jz.filiu, j3.i7.Mi. itiJê ««terCMo/Kdf. 36,i.7r^ürof,

f6,t4..editu. eo.tp.uoueant. So.iyjnanuum. 101. 11. lt;(fc«tÙKnie. 146.29. brftonwî. . z-j. neflt;u. 3.6;.3,libidmi. ibid. 31 .infirment. t77.3i.p‘irere. 311.14.folennitcr. iS7.6.ucrtendum.tpi.ii.

tur. 32.s.z7.Chri{ium. 30i.t().PMlum. 3ji.i4. fraudêt. 30f.if.no. 34.o.f.c£libiitus. 3 37. f.indu cerèt. 37o.z9.uifitdt. jTf.is'.Mcrè. ibid.3i.^eïigionis 377.7. diximus. 37S.4. Chrifiianos. 3Sf.i4.lt;tccelJè-rint. 3f‘.zi. cuius. 3S7 is,tejhmonio. 41j.i7.iflt tùtis, 403.1, concioncntur. 4i4.ii.ce(idm. 404. is.iquo. 437.1s. dänauit. 431.1. nolcntib. 43«. 4.fubleuent 461.9. uidimus. 431.1 f.allatd. ibid. 36. coniugibus. 483.16. rcdeamus. 331. i.uouere. fis.ii-iiggeegdri. sis.tf-ifiti. 33i,e.Chryfoftomus. ibid. 13. accufationibus. 347.19.funt. 5'44.9.c«)w. fss.i.colores, zxir.cjuafi. f69.ii.fumus, $73.14. genrrc. cris.nimiruin. 376.i.reuerentiam. 377. ^■lt;JUdtuordec!m. sxS.n.Calcedonen. f7lt;).3i.unus. f?s.4.tidultcrid. 603.s.folennis, 6o7.is.fi(it, ibi ^ein 31. f)iritnnw.