Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

LAMBERTI HOR tenfij- Montfôrtij Seceßionum ciuiliû Vlcraieótinarum,amp; bcllo rum,aDann.xxiiij.fiipra m.ccccc ufque ad. cranslationem Epiïco patus ad Burg^undos, .

Cum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G-priuiksio

Lamberti h ortens it monp J^QRTII IN OI^NS HISTQRl^RNM ad Cofs. amp;nbsp;Senatum inclytum urbi's Vltrai'edinæ, VR^IE.F^TIQ.

N R E R ßcriptores uetus celebratur didum^ Reß)ub,ac Democratias haudperinde dplebeii

I at^ ciuitatumprincipibii6,ßii^i omnibus honoris I buspr£eßent,peßime labeßdari. Nam hi non fó I lùm authoritatepollentes,(puamperpétua domina J' tioneßbiconciliaruntyuulgo funtßrmidabilesiue rumetiam opibus, amicorü pricßdißfiilti, quo libido impellitytyrdnidis uia^raßantur, Etenim cum nemoßipplicif megt;gt; tu uel obßßere, uel alium ad uindicandam armis preedic in medio relidant Rempub, communem impellere audeat, malunt turpiter unius, aut certè paucorum imperio regi, quampericuloß armis pro patrice libertate dc'^ certare. Nine accidit,quodurbes olim nonnullce, cum potentiorum rem,^ pubi adminißrantium impotentem dominationem ßtßedam haberent, priulquàm tyrannifßabiliripotuißßtßolum exilip caußa uertereconßoeia tis animis eos compulerunU Laudatum exemplum poßeain deterius tra^^ dumßiit, Quos enim uel^loria rerum^eßarum interßuos conßicuosß^-aßet 5 uel quibus uirtus claritudine aliquant domiforis 'ne paraßet Çquia ' ßoeordibus zfy inertibus ea inuifa edp) in^rati aduerßus patrice conferua tores urbibus pellere occaperunt. Et proßdo Inuidiagloria: comes

aliud ^rißidcn oßrdcifmo in exilium egity^uàm co^nontcntülußi^ßtod ambitiofa ciuitas , ^moribus corrupta,ce(iuis auribus ßrrenon potc-^ rat, Qwd Rhctnißoclem cuertitfnonnegloriauirtuteparta^ßta. hthç^ nicnßesßrrc neßiibant f Fadem inuidia Cymoncm-.MilciadcmyClißhc nem,alios^ rerumgeß arum gloria daros duces,per fßeciem metus fqtiia plurimum ob nominum claritudinem, præclarorum ßcinorum mcmo^ riampararepojje uidebantur y exules ßcit. Romana exemplajUelquod multa,uclquod domeßieis notioraßnt,pr^tereo. Et tarne utcunlt;l^ ißa ha bent,plebis tarnen (^uamuis infanientis, autßupentispotius, hau dp er inde uitio,atcp fummoru hominum in[oletia,magnie rejj)ub,euerj(eßint ♦ Nant cum uim tyrannidisßabiliendee cupiditatem certatim auertere conagt;^ rentur^iudicioperperam redeßdorum confifo, optimos ßio[lt;pßrtti nis exeußerunt, Nerfabatur ante oculos,(puibus artibus delujaplebeßtßi bus armatos corynepboros ad corporis jui eußodiam Fißßratus conje^^ Ruutus,frußra réclamante Solone^tyrannidem inua/erat. Rerreban^

folum urhes^ Jcdßorentißima etiam opibiió régna ddeucrant, Etdomi'' nandi cupido fummos etiamuiroi abhoneßo lt;^redo tranßierfosagiti eos^ niaximèjquifummum magißratumgerdes, adpatriceferiiitutem in foteßateperjeuerantt tjuibus nihildifficilius efl:gt;(iud}n libidine itnperan^ dif '.melindutd deponere^ Qggtre V. nbsp;nbsp;ex leui affedlati regni fußicionc

ultimo hutnanorum ßupplicio principes {nos affectif Sp. Melius,(puödßti inentaria largitione populärem ßuor ein emeruerat, inaffedatiregniß^ dem äpertam ueniti quapropter ab Hala interßdusfint. Exfiimilifiujßi done in Manlium quendamperduellionis accerjltü antpiiißuerunt.^Tan' tafiiitfimperliberisciuitatibus democrafiÆ tuendce innata pertinacia. Cicterum tnonarchidne an democratia fit potior, dißutarißolet. Ego autem utrum affirmem^non habeoMpparet mortalibus nihil eße pericu^ loßus, (puant utiius hominis libidinifalutem nbsp;nbsp;firtunas multortim lubmit'

tere. Hic licetfit optimus,ut cü laudatißimisprincipibus cofirri queat, in luxu tarnen,!^ rcrü aßlucntia,ac licentia impunè qucelibet perpétrant di corruptusyßulta perßafioneprincipemfiipralegCs eße,paulatim ty^ rannicumßiriium haurit :fit^ non minus uicinis,^quàm fiuis,perniciofius^ Et quod omnium atrocißimum edl^optimis quibufq? utpeEis nbsp;nbsp;cxitium,

fitrmidabilis eE. Nam quidcequè principes, a tps alienam uirtutem ode^ runtd Iamfldgitid,in quæ fiimulantibus prauis cupiditatibus munt, quid attinet commemorare^ Quid ccedes amicorum,in quos fimiliariter admo niti,autper calumniam oßenß,rabie plußquam beluinaJccuiund Quid fa cultatum direptiones ob quamlibet qiueßtam occafione^ quidfiupra^ quid adulteria quid bonorum exilia ftributaperpétua,!^ ea quidem nonfit'' renda Horum autem nihil in ea repub. ubi multitudo domitiatur, rcEis uiris poteE eueniret quippe ubi iuris nbsp;nbsp;cequitatis ratio, ar Eßimo com^

munis reipub.uinculo habetur. Contra,ßreputes democratiam, profit Ed eadominatio multo illaudatior uideri poter it. Quidenimpopulari dominatione turbulentiiusf quid multitudineincondita imperitittamp;^ cum ea nihil aliud ßt,quam belua multorum capitutn^ubifiepiusidquodiniquum, qudm quodatquumfit,fuper antibus imperitorum per tumultum fententijs, magno reipub. 0^ inalo cr damno decernitur,fiufira reclamantibtis ijs qui CÆteris prudentia pree fare uidentur. H nde apparet,monarchid det mocratia tolerabiliorem eße. Ea enim quee princeps[ancit,reEo iudicio conEituuntur : cumplebis uefance ingeniumfit, reEê iuxtd perperam gerenda confiindere. Non bona, inquitpoeta, multorum dominatio eE: uniimperiu deßrtor.Hiolentafcilicet res,lt;^ uecors,plebs eE.tdt quan

to liber alius,quanto laudatius habeturÇquando omnino alicuius imperio parendutn ßQfceptro unius,quàm diJJolutÆmultitudinisjrcno re^ifmaxi ineßille in atnicis habeat,non quibus cumJuauißimeuiuat, ßedfan^e,ßed laudatèrempub.^ubernetfßle^es condat aquaspariter nbsp;nbsp;utiles,ßopti

mis quibufqi honores mandet, det^i opérant ne quis ladatur^ fedCT qui optimiprincipis munus eße arbitretur,ma^is affe3:ibus, ma^is uoluptati bus,quàm ciuibus imperare^ Enimuero quis cordatus non malit in ea rey' pub, c en ferî,in quaß bonus fit,nomen aliquod ^erdt,quàtn obfcurits cunt incondita multitudine/urfum deorfum a^itari f qua hoc àquior exidli'' manda fit, quo edlfacilius unius imperio, quant multorü decretis parère, cos'ue colere, Pdiadannuum imperium fibueSbi, anteapriuati, rerum^ i^nari,priufquam iura crpublicas le^es didicerint,ma^ißratu fuo deßin ^untur, dhac, dum alius alium attentas obferuat, ma^nam reipub, ne^ ^ociorumpartent ne^li^unt, lam per ambitionem diuina humana^^ omnia mifcentur,. Cum habetur fenatus, plus temporis rixando,altercando, CT difceptando,quant conßltando ubfumitur^Pratereo inimicitias,fa6lio^ nes, inuidiant, quibus tranquillitatent publicant ccrtatimpotentia auidi . perturbant, ^b alijs, quibus in imperium fuccedüt, qtii^ ipßspoßea fußl cientur,rcs malègeri,tdciti apud dnimos fuosprecanturt ddeo aliéna fœ licitate ap^refcentes,priuataßoria caußa reipubßintpedliletes„^dde quodadminißrent aliéna: levant fapenumero in concilium adre^ni euer ßonem maxime temerarios quofp, Bt coîuntur in primis,non qui prüden tiafedqui eloquentia uiribus ntaximèpolleant, Contra, omnia inprinci.^ pe diuerfa uideas. Hic etfinatura intbecillior edi, ufu tarnen CT peritia rerum illis meîior habetur, He^ligit nihil: quandoquident omnia nbsp;nbsp;ad

fepertinere,lt;z^ àfe^eri dcbere,accurate expendit,Hon edl,cuius emi^' nentia inuideat: unum idßdulo a^ens, ut quàm optime imper et, Hulîunt huic conuentus h abenditempus aut locus indicitur,ad conßltandum : no'' dies dies^i ipfe pree fens dijceptationibus de repub,interedi, H num atep eundem beneuolum animum per omnem uitam aduerßs fuos^erit,quos perinde atq^[uumpeculiunt curat. Delimit ex uniuerßsprudentia coißub tißimos :eosp inprimishonoribus cumulât, qui laudatißinte fe^erunt, Herum e^o altiusproeeßi,quant indlitutûfiiit, Sed dentocrdtilt;rßrma minime bac tempeßate exoptdda uidetur, Quia neq^ eius redloribusJuus habetur honos:neqs populos intedlinamfoelicitatem a^nofeit : neq^ ocium paratumßrrepotedl, Htaliasurbesmitta, Hltraiedîumnodlramemo ria has ob caufas ueterem reiptib.ßrmant exuta,inprincipis ius nbsp;nbsp;impe^

rium unius redadla edi, Hrbs hac qudm diupopulari dominatione admi nißrabatur,incredibile diclu edl,qudm nullam quietem,aut abintedlinis

WOtibus do mi y autab extcrnis armisßris etli^uotfecuîishabuift^ Ipjc dîM tepopuîus clarißitnarü olim urbiü txempîo, aut redlores fuosper tumul turn in exiîiu itgereydut cum epij^~opis certamina fer er et donee adpofre-^ wum nodlratempedlate perarmatam feeeßionem pulßs ijs, (pui multos anno s uarié rempub.^ejjerant,uarijs bellorum caßbus iadlatusßub Bur gundorum imperium, redlitans conferta manu fit attractus. Hoe i^itur Qpus uifum edl nomine uigilantißimorum Qoß. nbsp;nbsp;inelyti Senatu s urbis

yitraiedli inlueem emittere,ut apudomnempoßeritatemre^niaedi^ tionis ueßrat monumentum extet,(luanta rebus humaniseue^

IVILIVM feceflionumurbis Vltraicdieomertgt; tarios (cripturus,amp; bellorûjqug populus Vltragt; iedinusàdeceiïuPhih'ppi Burgûdionis epifcôgt; pi, ad translationenijad Hollandorü Bräbantö rum^ principe cpifcopatusgcfTît: opcracpreciit fecerojfi fieri poteft breuiïîimè, prius de urbis ipfius origine,de fitu^depopuli moribus,religiô nis initij s, uaria deniçp populi fôrtuna t q è tenub

3US rebus, ad quantos opû luxus religio creuit, altiüs aliquâto repetam Resinprimis memorabilis : quâ; memoriæprodatur, digna♦ Nam Itali quidam dolt;fi:i,ÔÔ ingenio clari homines,ièd rerum noRrarum, loco rum^ parum gnari,V Itraiedinorum res deferibere aggrelîi,crrore T ra iedi adMolâm, huius nonfolum res,fed Sô epifeopos, cum Vltraiec^p norum permifeentes, altiHimi s noftras tenebris inuoluerûtn'ta üt région nuimperitisjcnominis fimilitudine procliiiis pronus^ fijerit laplus^ Simul quod nemo hadlenusextitit qui deqs feparatimlibrum fcripfit, ex quo domeftica,perinde ut externa,noftrig cognofeere licuit : adeo ut tabularum Imperatorum regum magis, uitarum^ uetuftiflîmorum epifeoporum fide nobis fit nitendu,quam feriptoru teftimonio.Quanx quam non inficior,T acitum ôô Ammianum,Ô6 præter hos,alios quoP dam,ad uetuftatem aliquod momentum adducereîfed quantulum hoc efte Simul utconftet, quantum ea quondam cum temporis celebritate, tum Imperatorum poueanominibus,interinferæ Germaniae fioren^ tiiïimas urbes daruit. T um ut animaduerfo prelêntis amp;nbsp;prifeæ illius cp uitatis ftatu,quantaeuematrebus humanisuiciiïitudô,cogrtofcatur, Sedeum ipfa res per le adeo obfcura fit, ut nô Iblum difficile, ueruetiam periculofum operæpreciu facias,ibi iudicium certu interponere,ubi ingt; ter authores nô tam uariatur gt;nbsp;quàm quod paru explora« inuenias : megt; rebor propius in his fidem,quàm ilH :nÔ modo apud noftros,lèd cn'am apud exteros : quod plæraque mihi, quàm illis, regionis huius, urbis^ in primis loca notiora fuere,^ Vrbs Vltraiedum ad oftium Rheni in ri pa fîta effi Rhenum autem ipfum, olim longe alfjs alueis,quam hodie,in Oceanum defcendifle côftat: id quod uadipartim uefligia,partim regio num quarundam uetufta monumeta, nomenclaturæ^ palam arguunt. Initio enim non Leccæripis mare intrabat, fed adDoreftatum anfra-éluofo curfu in diuerfumabiens, Vltraiecfium alluebat. Inderefiexo in occidentem amne,Vuoerdam amp;Leidam,HoIIandorum nuncoppida, finuofo diuordo præterlabens, ad Catuicam uetuftam Cattoru colo-niam in Oceanum uafto guroitefundebatur. Manet Catuicæ, ad Rhe-' a num

num etiamnum hodie incolume fuum nomen , Argumenta extant ftarum rerum non obfcura*Namundeab Amaonga Vliraieóumi^ teruertit,uidere eftadhuc pafcua,qux flumine ïntumefcente,inter c-minenti'ores aggeres perRinduntur,quibus tumamnis excurfus prO' bibebatur : ut adhuc fundum cekberrimi amnis agnofcas ♦ Riuulo aux tem, qui nunc per eandem regionem, tenuibus ripis Vltraiedum curfu petit,ueteris Rheni appellatio manet ; perinde ut, ubi feinde refledens, ad ipfum Oceanum ufque,lecum uetus nomen trahit » Qiiod autem o-” ftium ad urbem fecit, mercibus iecundo Rheno importandis euehem dis^ celebre, manifefta extant ueftigia » Portæ,qua urbem intrabat ad meridiem,a telonio publicanorum, à quibus merces accidebanturjdu-* ratfuum uocabulum Jn ieptentrionaliurbis regione, ad diui ïoannisæ^ dem, ubi forum cupediarium nunc eft, uetuftæ ftationis nomen,atlt;^ o-ftrj extat, quod patrio (èrmoneKyntkens haue dicitur: ubi ante aliquot annoSjin eftoffis ueterum ædificiorum fundamentis, putria nauium talt; bulata,anchoræ,rcmi,naualia^omnegenus inuenta fuere.Argumento quocp eft tota ea regio, ubi ædes diuo Martino tutelari dedicata eft, quae duodecim cubitos,a reliqua in dor(o,ad pifcarium forum, planitieemiz nentior,naualis ftationis fpeciem moftrat* Noftra autem memoria,cuni in eodem coemeterio contra (eptentrionales primariæ ædis fbres,Decaz canus Ludolphus, minantia uetuftate ædium fuarum ædificia à funda-mentis reftaurare ueUet,terram^,quam prius fuiftet, altius moliretur,re pertuslembus,uiièndæ antiquitatis urceolis fidilibus oneratus,fpedan tibus admirationi fuit* Secundû diuilacobi templumab arenofo reflui fluminis uado,appeUatione locus quocç feruat,Het (ànt.Cæterum,qua noftra tempeftate DoreftatumBatauodurorum,Culenbergam,Vienz nam,Schoenhouiamprlt;cterfluens,uaftoalueo contra infuIamDordra cenam mare ingredit, olim modieus admodû tenui aqua riuulus è Rhe-A«no D. no emanabatmnde Germanico idiomate,infra Vuikam, abemanando ccC'LX» Lecca incipit appellari* Verum temporum iniuria, ipfîus Rhenifaucib»^ defîccatis,eius^ oftia,harenæaggercad Catuicam præclulb, uiam uio* lenta ftrage per Leccâin mare cum nominis iadura fecit. De ciuitatis autem origine tam diuerlà produntur, ut difficile fit, in tanta uetuftatis caligi ne, aliquid pro uero aftruere. T radam ea quæ ex tablinis Vltraie-dinæ bafilicæ accepi, Sunt,qui à gigantibus earn côditam,habitatamç ferant,Nônunis placet, fub Nerone principe cœp'iftè, nomê^ illi Antoz ninam fadum,ab Antonio quodam,qui eius tyrannidem fugiens,hanc cxilfjfedê delegerit, Sedcùmapudfcriptores huius Antonij nufquam omnino,uel tenuis (quodfciam)mentio fit, pro uano id fabulofo re^ pudiandum duco, Quanquam non ignoro, L. Antonrj cuiufdam Germanise,fed fuperioris pr^fidis,Sextum Aurelium,in uitaDomitianime miniflê, Apud omnes tarnen conftat,ab initio cam Antoninam fuifte ap pellatam, Vero igitur propius eft, ab Antonio triumuiro, qui Cæfaris omnibus, in Gallrjs ÔC Germam'a expeditionibus interfiiit, urbino

men datum,qui oppfda arces alias etiam fui nominis côdideritîpfùrti tarnen locum,cùni ob foli ubertatem, rei^ frumétariæ copfam ^turn ptd pter fitum, ad mer ces in Oceäni infulas Celncam fecudo Rheno per* uehendas, iam füb lulij Cxfaris irt Getmaniam traiedutn, inter barba-# ros uerifi'mileeft rnercatucélébréfuifïe» VndeCattisöó Vüilnsmagnö inter le longo^bello de loci i'nlpeno decertantibüs cum ad extremuni illis ill Oceani littus pulfis, Vuilti obtineren£,præfîdiû Vuiltenbu^unl in fipa ulteriori, colie edito ( noftra teiiipeftate fundamentorum rude.^ raadhucuidenius)pofuei‘unt.SedRomani,deui(fîaprglrjs ultro citro^ Germania, cum multas paflîm munitiones contra rebellionem luptà infra in ripa Rheni ad eius tutelam locadent, hîc quoqp ftatim aduet-* fus barbarorum uim, in ipfo peile fluminis alueo munitiffimum præfl dium, ubi nunc Paulinianorum fodalium cœnobium eft, cxtruxerunc^ ei tegioiii urbis, amp;nbsp;ponti iil quern excufrit i nomen à ciuibus Romanis adhuc durât* T urn autem amp;nbsp;alt),qui huic ad leptcnttiotte próximus, èâ uiæ,âcaftris p^æfldiariorummilitumquiädomnem Uim ärcituendse nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i'ïif

ibidepofî'tifuerant,remanetuoCabulum* ManflturbinomenÄntoni-na diu integrum, Sed ut nihil in rebus humattis eft perpetuum, nomen poftea mutatu eft: fed quo cäfu,aüt quo authore, uideó parum inter hu/ ius urbis antiquitatis inueftigatores berieCohuenire* üfusTraiedum obtinuit * Beda Gallica lingua fie appellätam eifeprodit. InUenio apud Ammianum in luliano Vtricefium: qu^ uox ad germanicam appellatio Librä nem propius alludit* Nec défunt qui opinenturj ab Vlpio Traiano dü^ XVnï? dum nomen: quem conftattum Germanise præfuiflej cumabfens Rogt; msc à Nerua adoptaretUr.Reftituit enim barbarorum clade labelàdatas aliquot ultra Ifelam ciuitates condidit^ fui nominis iil eiüfdem ripa ar/ ces aliquot:qua coniedura exiftimant fadum, quod priori nomine exo letOi Vlptraiedum nuncuparit.Longeautem diuerfaefteorum fenten/ tia qui pro uero affirmare corttendunt,à Vuiltis qui Selanorûopibus amp;nbsp;uirtute freti,urbem(ftrudo in ulteriori ripa prsefidio^inuafere, Vuib traiedu nomen fadu, Sed 8C Gerardus Nouiomägus^ tum clärus tum difertus Batauarum rerum icriptor,in uetuftiflimis codicib. ante ânnos fexcentos exaratis, Viltraiedü fe fcriptum reppériife tradit: tum autem amp;nbsp;Vltraiedum »Quaequidem appellationeegodeinceps üelhocnomi nelibentiusfumufurus,quódareitauocatam exiftimem^Nâm quum oftium Rheni mercatorumfrequentia cfletnobile,compendiöinGaI/ lias S^obiedasOceani infulas,prono alueoinde foluentibusträieduS curfus^ patebat : qui poftea in LecCSC ripam miliare ab urbe fubmolt; tus, priftinumuocabuluSCufumretinet.Cgterumcum exCsclàrisdiui fione,amnis Rhenus Gallias à Germania dift:erminaret,ita ut ulterior l^ ua ripa Gallice, dextera citerior Germanic^ ditionis iuris^ eflet,in con/ lefto eft hodie ( namper id tempus duobus tantubrachijs in Oceanum efftuidebatur)nec Ifela omnino,au£ certe obfcurusriuulus erat:ut mirer cur quidam aufint huiic 8^ fcripto 8^ pidura regnoru difterrninatorem

conflituere,Rhenû inter Vuahali'm Sôlfelâlabentem,ufçpad Oceanum utrâcp genté diftinguere : tainetfi fuos Gcrmani iam olim limites tranf^ greffî J magnam Galliæ partem Rheno finitimam occiiparunt.Itaqp VI* traiedum in Germanico iolo ab initio conditum fuit. Quod autem (èri ptores inter fe digladiêtur,ultrô ad GalIorumneanPhrifiorumiusfpe* ôiaret,equidem nihil miror. Galli enim militarigloria clari,cum traniî* to Rheno armis omnia.adorirentur, ciuitates ad continendumfubim* perio ui(ffos opportunas,præfidijs firmabant. Harum Vltraicdû præ* cipua fuit J turn in ora ultima imperi] Gallorum citra amnem Ç ut nunc) difcriminatorem fita. Tranfitautem in Gallorum imperium fub Valeiî tiniano Imperatore, qui V iltos, Saxones amp;nbsp;Sclauos, omnia Oceani li* tora fœdis populationibus uaftantes, iamcp inde eruptionem médita n* tesjn Francorum finibusopprelfit,amp;infigniaffecit clade. Manfit fub Gallorum imperio tamdiu, donee omnem earum regionum iurifditio* nem Pagobertusann^LXX v.(lî redètêpora digeruntur)Vuillibror do,loci epifeopo donaret. Fnimucro incredibiledi(T:u eft, quantis bar* barorum cladibusalijs fuperalias cum herbefcentepaulatim fide dein* Ceps fuit aff li(fia,(èd à nullis grauius quàmàRatbodo Phr fiorumre* gerquem mox paulo hinc cieélum Pipinus Caroli Magni pater in Phri fiamferccipere compulit. Exhis liquereopinor,initio inter fecûdg Ger maniæ urbes opulentas hanc celeberrimam uiguifTe: necp Gallorü,necp Phrifiorum imperio paruiffe:fed quafi toga tarn, Romana ulam liberta* te, fuis legibus uixiffe. Togæ ueftigium in Cofs. amp;nbsp;duobus fenatorum primoribus ad annum ulque uigefimum nonum, fupra mille quingen* tos,noftraætateperdurauit.Mercatus celebritasitacçeffecit,cur barba* rorum incurfîbusprædæ expofita,àGallorumregibus defenderetur. Qlio tempore ulqueadeó eins florentiffimæopes fradæ fuerun t ôô acci fæ, ut certamen cum Agripina Colonia de metropoleos dignitate iure^ fufceprûmittere cogeretur. Iam uero Ecclefia ipfaètenuibus principes, unde paulatim ad incredibilë fpendorem ac luxum peruenit,ortum du* xit,ut (untres humanæ. Vrbeenim tota Vuillibrordi, eius^ ex Anglia comitum inftitutione ad fidê dueff a, Dagobertus Clotharq filiiis, Fran corum rex,qui mutato prioris uitæinftituto, pietateclarus, ad fuper* ftitionem ufquereligiofus fuit, ædiculam diuo Thomæcondidit,anno DLXXVIi.quamregespofteridittffimisrcru poffeffîonibuspaulatim cumularunt. Inûeniohis duos annos fubtraôtosapud Marcellinum in uita Suuitperti. Illispotius accelîêrim qui tradunt, ante Dagobertum locum epifcopalem fuiffejfimul^ religionê Chriftianam tjfdem tempo* ribus cccpiffèquibus Gallorû reges fidei initiarentur. Argumento effè Clotharij patris Dagoberti,8ôTheodebertiregum,ineam ecclefiam profufam munificentiâ:cuiusmentio in Bonifacii uitaextat. Quæcum ita fint, fuit igit Agrippinéfi amp;nbsp;tempohb.prior,amp; dignitateantiquion lidem produnt, contra barbarorum uim, præfidium Vuiltemburgum (cuius fuprà à iiobis mentio faeffa eft ) à Dagobert© conditum effe ♦ Sed

tl BE ft t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

éum riomen (it à V uiltis^qui ali'quandiu caftello pofitOj èa locâ Occupa* rant. uero fîmilius propius^ uidetur, Dagobertum id ualidius multO fofia 3LC uallo, relido priflino nomine, muniuifTe. Thomcciam facello paulo poftaPhrifqsdiruto, Vuillibrordus in proximo XX4 inde paP fus. Oratorium crucis condidit:primus^ epifcopus à Sergio Pontiticé Romano dcclaratuseft:nomen^Clemens illiladum. MoxRatbodo rege à Pipino inde in Phrifiam exturbato j collegium diuo Martino in co loco inftitutum eft,ubi paulo ante Thome (acellum,incendio abfurrt ptum barbari demoliti fuenât» Exornauit id mortuo patre ftatim CarOx lus cognomento Magnus,contulit^ eodona magnifica « Et ut à barba* rorum incurfu epifcopus tutus foret, regiaueterû regum (quod Vetus Palatium turn nuncupabatur ) ei dédit. Addiditimmodica liberalitate^ amp;nbsp;magnificentia plane regia,opes magnas, quas pofteriores reges pro* uinci]s,decimis,tributis, portorijs ÔC donis opulentiftimis fupramodft ctiä cumularunt:tantûabeft,uteccle(îæaliquid detraxerint,cum Hen* rici,Conradi, Othones Imperatores, tabulis eorü donationes ctiam ragt; tas efte iufterint.T radita enim funtearum regionum dominia, unde baC barosSCtyrannosexpulerant:utea ecclefiabreuitempore regum opes penèæquarit. At epifcopi homines diu pietate amp;nbsp;uitæ innocentiainft* gnes, cum rebus diuinis magis, quam prolänarum rerum adminiftra* tioni uacantes, negligentius (ua tuerentur, unditp alrj alia loca, ut quæ* que oportuna erant, occupare ♦ Hin c poftea Brabantorum, Hollandox rum, Gelrorum principes,Comitêitem àBenthem,Cnicket Goer puf fos fuifte tradunt, cum anno 1021. Adelboldo epifcopo,coram Henrico tertio Imperatore,in prgfidio T ulpico, religio ne fe adftrinxerint,fe pro iurifdidionibus mancipio acceptis,Præfuli Vltraiedino clientes in po* fteruinfidepermanfuros. Demoribus autem Sóinftitutiseorum qui initio ecclefiæ rebus gubernandæ præficiebantur, quidattinetdicere:? T anta erat Collegq Crucis,ob integritatis ac fandimonie apud exteroâ populos exiftimationê celebritas,utnon folum indenoftræecclefîgepi* fcopi renunciarentur,fed finitimæ etiam hinc exirent,à quibus res admi* niftrarentur. Bonifacius ordine iècundus,8d Gregorius in catalogo ter» tins ad Moguntinenfem reaendam ledi fuerunt, Albricus ad Colonien fern, loanncs exHerculanorum principibus,in poftremis ad Leodinae gubernaculum emi^rauit. Hæc non obfcura aroumenta efficiunt,ut in* ducar fubfcribere ps quifcriptum reliquere,uilt;ç ad exitû Bonifàcq, qui incidebat in annû D c c l v* metropoliticum nomen hic eminuifte: fed Bonifacio cum quinquaginta collegis,8ó duobus pro fide, in pago Do ckheimoàPhrifijscæfo, ciirn urbsiplàijfdemtemporibusfœdèàNorf mannis óó Danis uaftataiaceret,Vltraiediniillud Colonienfibus detu* lere. Creuit inter hæcecclefiafticares magnis fucceffibus, cum barbari paula tim pofita ferocia mitefcentes, ad fidem,abdicato idolorum cuitu* defcifcerent.luuit hos fucceftus baud parum, epifcoporum pietäs amp;nbsp;in» fignis eruditio, ut ea tempora ferebant, ufij ad annnum odauum fupra a 3 millefimum«

millcfimum. Quo tempore itei tt Nortmanni, quafî ecnephias fubitó erumpenteSjfub deceflum Ausfridi, in ordine x v 11 i.primùm T ylam, mox fequentianno Vltraiecftumingentimortalium clade ôô incendio deuaftarunt: cuius opes fæpeanteaafflixerant fub Vuillibrordo, dcinz de poft mortem Bonifacij, rurfum Alfrico epifcopo,quiin ferle nonus ^ft’Qylhus temporibmiulte eclam Germanici Gallici^ nominis clariP fimæ urbes unàexcidio funt deletædacuitpoft hanc procellam barbari* cam per aliquot annos ciuitas, mûris fblo æquatis , ruinis^ deformis, donee Ratbodus X111 epifcoporum,de migrando Dauentriam,conz ftlium agitaret* Erat Ratbodus uir regum imaginibus clarus, miraculis fimulÔciàtidicofpiritumagnuSjGræcarûLatinarum^Iiterarumiuxtà eruditus.ArguuntidipfiusSylu^ utroqpgenerefcriptæjqugadhucex^ tant. At Danis ciuitate profligatis, VItraiedum Dauentria redrjt» Rat* bodoerebus humanis fublatOjBaldericusCliuenfîsobegregiainpo* puis Vitraied. mérita. Plus cognomêto appellatus, uirexcellî ingenrj, turn literis turn belli artibus ex g quo mirabilis,muro rurlum urbem ein gereeftaggreflus, annoiD^CXC. HaceademNortmânicairrruptio* necum multos annos in Hollandia, omnis generis mortalium,fcedafii ga,agri ôô urbes uaftæ incultæ^ iacuiffent,eius comitatus.Caroli Calui beneficio quidemjUerum cum infîgniecclefig Vltraiedinæ detrimento, cccpitdnitium eius in annum l X11 k fupra d c c c. incidiflè prodût fcri ptores, Hungere undecimo prælule, annoccclefîa condita fuerat, GCL. autcirciter.Interim creuerunteiusres(uti dicere coepi)ad id tem* pus ufcp in ocio, incredibili luxu, ôlt; quidê regum,Imperatorum egre* gialiberalitate, quamdiuab epifcopisreligiofîsamp; dodis regebatur» Ve rûm ubipro innocentiaimpoftura, pro gloriæ contêptuambitio, pro eruditione infeitia, pro humanitate îuperbia, pro frugalitate luxuria, pro Überall täte auaritia,pro continentia libido irrepfere, omnia in peius labi,bonaà finitimis principibus occupari, bellamoueri, omnia denicç lacraprofana^ commiiceriJn hac autem opum luxuriante affluentia, primiilli ccdefiæmoderatores.homines fandiac pij, moderate le tene^ re, eas expendere in üfus quos deo gratos arbitrarentur, templa ædifi* care, coenobia condere,opima läcerdotia làcere,ydes uetuftate,uel ftru* duræ tenuitate collapfas, larcire : ipß non folum monafticä religionem fortunis fuis uehere ac iuuare,led ornatu etiam induere.Siquidem AuC fridusjin uico Turino uirginum collegia, in Sacro monte ad mille paf* fus ab Amorfortia Benedidinorum cœnobium condidit:cuius religio* nisueftitum iplc quolt;5 fumpfit.Id ipfum exemplum poftea fequutus eft GodebaldusBernulphus diuo Paulo ædem in urbe,translatis eo e mon te Sacro Benedidinorû opibus,poluit. Diuo item Petro,Slt; aliud Ioan* ni Canonicoru collegia. Médius aut inter hos AdelbolduSjdiuo Marti no tutelar!ædicula ueteri diruta,nouam bafiiicärefecit*Conradus Sue^ uus in paluftri loco diug Virgin! intra mcenia,Canonicorum contuber niutn,Godebaldus extra muros urbis, ad ortum monachoru ui'rginü^ cœnobia

cccnobia in paludib* coftituit: qui Career Ordinis, propter feucra pro ftflionem uulgó appellatusfuit. IdemMidelburgi regularium fodali^ tium. Deferbuit hic ardor intra pauca annorum luftra, ut folent opti* ma quæep: fimul èC ea,quæ fpeciem pietatis pr^ ie ferunt,in deterius lèn/ firn degenerate. nana ubi armis fua tueri funt coadi, iam non delubra amplius erigere,uertim facrorum cura abieda,arces, cafteüa, præiîdia in hoftes condere adorti funt. Godefridus Rhenanus Monifortiam SiC Vuoerdam contra Hollandes,Horeftamin Gelros,Vollenhoamin Phrifîosexcitauit. Conradus Sueuusad Hollandorum uim retunden' dam, Ifelmondanum præfidium collocauit. Nec defuerunt, qui excub tiflimis etiam monumentis ipiam urbem exornarunt.Älij alia,ut quifcp fuit belli quam pacis amantior, maxime ad res ab iniuria finitimorumac mis uindicandas fecerunt.Excitarat iamdudum fatale pene dißidium in ter epifcopos Vltraiedinos 8c Hollandiæ principes,illa regnorum Gal liæac Germanise per fecundas ludithæ nuptias diuifio, Etenim cum uc teres reges amp;nbsp;Imperatores ditiflima reru dominia in Honandia(priuf^ regnanibi coeptum eilet) amp;nbsp;Phrifia,quorum reges funditus armis dele rant, amp;nbsp;Oc^anünfulis, undetyrannos pepulerant,barbarorum crebris cladibus deferta, nullis defignata limitibus ac pomeerijs, epifcopis pro defudatis in meffe uerbi laboribus donaiïentmbi Calui iuflfu, pacatis re busjin ea infule parte que Holtlandia appellabatur,comités confédéré, hi ftatim anguftias regni ampliare,limites propagate,uirtutc atqp arte ec leiîæ opes,infulas,ar ces,utquæquemaximæ étant opportuna,occupagt; re, bello Phrifiam fui iuris facere ,multis iècundis prælfjs egregium no* men,fummam'quegloriam fibiparare. Horumfortunam poft Caro* Ium Caluum,reges Gallorum contra epifcopostueri,Imperatoresui* ciffim maiorum donationes confirmare, ecclefiæ iura amp;nbsp;opes defende* re,denilt;^certatim fua potiora haben uclle. Hincodium inter utrunque populum feminatü,bellum^ perpetuum fuinquod immortale futurum profpexerat Ädelboldus xix.lh ferie epifcoporum.Huic cum aTheogt; dorico quarto Hollandorum principe, rerumablatarum prætextu,fiue quod eo authore Phrifij defedfte dicerentur, arma effent illata,prelio in peratumjfelmondæ tresannos captumtenuit.Eumomni ipealioqui adepifcopatureditus incifa deierare ad extremum compulit, nec fe, nec pofteritatem ullumin Hollandiam, nullum in Phrifiam ius ufurpatu* ros. Confedf inde funt tabulp.lta^ß hoc feedere pace cÔfirmata,reftitu* tus fuit Ädelboldus.Diflidentib.itacp inter fe regibus, Vltraiedina digt; tiOjUicino hofti,tot uidorijs magis magis^ indies ferocienti,prgdæreli lt;fta fuit. Ablata oppida,iÿlug, infulæ,paludes,ÔÔ ad urbis muros quide iam Hollandorû limites propagabantur,nifi cardines paludû adGoio* landiam conftituiftent,quos accolæ idiomate uernaculo Leuuenpael uo cant,qui finis utriufq? regni effet. At Adelboldinæ cladis pofteri epifeo* pimemores, quifque pro fe occafionem amifta recipiendi quærere, oc* eupata recuperare, tantum^ poflxemb reliquum fîbi teuere, quantum a 4 ferro

ferro uindicare potuerSt Quo fadu, ut dum hinc pro Velanîa à Gelro adêpta,inde cîî Hollandis, pro ditionis latiffimis pofîeffîonib.amp; domi* nio fine fine certamen cft,populus Vltraiecfii'nus mitigatus odo,pacis^ ante defuetudine bellorum aflfuetus, his rationibus, poftea armis inilp tia^ longa animis efferatus, à bellis quiefcere non ualuerit : indies fadus ferocior,cum foris bellum nullum haberetjinteftina difcordia in fefe mu tuo ferrum uertere cœpit. Senatus cum equeftri nobilttate, aut religion ne certamina ferere : homines potetes,fadiofi domi,foris nobilitatis imaginum magnifici oftentatores:fafl;uofi, luxui uoluptati^ addidi: aliud promptû in lingua,aliud claufum in pedore habere gt;nbsp;quo quidem nomine etiamapud exteros Temper male audiuere ♦ magnis motibusfagt; dionum epifcopos creare, principum exterorum comendationes con* temnere,raróconcordibus animis epifcopum creare,atmultorarius cum ledo bene conuenire ♦ Auda in tantum creuit nobilitatis potentia, ut non folum armis medio foro,ponte^ Romano èc Caftrêfi decernen* tes iuuicem urbe pellerent, uerumetia cum hoftibus iufto prælio in pla^ nitie congrederentun Fuerunt,qui cognatorum opibus adiuti, dilucu* lo occultis muri aditibus perfradis, urbe ingreffi, in uico Prgtorio cum cpifcopoconflixere:amp;quidemfoeliciter♦ iraduntquidam fcriptores, Cælàrem Guilielmum,Othonisepifcopinepotemexfratre, ciimincail tins infidiaru fecurus obequitaret, iadu faxi deorfum è fublimi feneftra petitum* Epifcopis portas claudere, cum alps apertam fimultatem exer^ cere,illis bellüm facere, alios captos intra rauros in priuatis ædibus tene re,bello perfequi,pr^Iium inire.Procefii't tandem eo principum contem ptus, ut fordidi homines priuato odio epifcopos ferro exceperint, cum focrjs ciuitatibu s controuerfiam habere:eas,fi pax eifetjin bellorum pe-» riculorum^ focietatemtrahéretillæ contra Vltraiedinu populumex* ofum habere gt;nbsp;Senatus, fi quando nullum bellum foris efiet, religionis libertate ægrefcen tes, earn uedigalibus, publicist onerib^oppugnarûu Suffragrjs primu clero liberis, in comitqs Pontificqs, poftquam ambi* tione 00 largitionibus exteroru principum corrumpi cœpere, magnis motibus reipublicæ intercedereconati, lacra, profana^ omnia mifcue* runtrcertum aliquem didare^quem renunciaripoftularent: fagati in co* mitia Canonicoru fodalium defcendere, Itacp dum neutris alteri cedut, Burgundi armorum terrore epifcopos iam obtrufere : fed quam aulpi* cate,uix eft quiignoret.Philippus enim eos à Diepholdq decef[u,Daui dem filium,§x^dlt;^rodio Archidiacono abrepto, dudu Caroli reciperc compulit. Illius tarnen potentiam quantum ueriti fucrunt, uel illud ar* guit,quód Dauidem poftea intra muros oppreflum captum^ fadio A* morfortiam relegarit : quanqua baud impune^Nam Maximilianus Im* perator graui obfidionepreffos,relegatum reuocare paulo mox coegitj Fredericus Baden fis Marchio poft hunc epifcopus, nihilo foelicius ob* fcuris fadionibus aliquandiu latigatus,cum uideret feinter fa crum fa xum^medium uerfari,Dauidis exeplo territus,fimul ut reipublicæ quieti confulerei;

» coiïilcrctihomo placido modefto^ ingenio,pads tranquilh'tatis^ amagt; tor,dlt;gnitatciTi in Philippum Dauidis fratrem,pcr id tempus maris præ feô:um reiccit.Sed ne hic quidem,quamuis polIcntiHimis auîc Burgum dicæ opibus ÔCamicorum potcntiafultus, omnibus placuit : uir pacis bellicp artibus iuxtàinfignis ♦BellûenimquodTranfifclaniinteftinum cum Carolo Gelrorum0uce,amp;Suollanisgcrebant, cum neque comz poncrcjutcupiebat,necpDauentrienfibusip(èpertenues familiäres o^* pes auxiliû ferrcjneque difcordiam dirimere ualeret, nec fpei quicquam abaulaBurgundicacxpecftandu uideret, (îmulquodfruftra VltraiecT:igt; norum opem cxpe(ftaret,curis animi^ ggritudine ffadîusjn grauem ua letudinem medio belli ardore incidit,ac paulopoft, pridie nonas Aprix les erebus humanisexceflît,anno XXII IL fupraM ccccc.Porrbquæ Pius de huius populi moribus fcribit,aflc(ftibus magis quàm ueritati tri buenda duco;quamobrem non opcrg eft ea perfequi» Hæc igitur quafî præfatiis quàm potui paucilîimiSjadinftitutum opus accingor.

Morte Philipp l’uulgatadllico Gelrus peditum cohortem in Vltraie^' ' ftinorum fines miiîtad intercipiendum HoIIandos quinauigio Vltra^ ie(flumcontenderent:obfeditcpcamRheniripam,quæintcrGanum Si lutfafi'um in traieéïu media eft » Attulitilia urbi haudmediocremterrogt; rem,ueleo grauiorem,quoeratobTranfifelanorum dubias resimma^ turior» Auxitprætereahanc confternationem metus, nenouiprælulis creatione armorum motus non folum non remitteret, uerùm intendere tur magis indies ac magis, nifiGelri nominis aliquis renunciaretur : in* gens bellum cis ïfelam fe quoqp habituros, Hue accedebat Burgundioz num formidabilis potentiæ recordatio,à quibus Philippum nuper con^-traefto magno exercitu,rclult;ftantes diu reciperecompulfi fuerant,Habez bant amp;nbsp;per hos dies felcdïiftimas peditum copias duceGuilielmo Tuigt; co,aquo Philippus grauiter affîci cocpiftètjCÔfcriptas, circû Schoenho-' uiam in caftris : quarû acceflu nuperrimi motus memoria oborta mulgt; tomaiorern trepidationem attulit. Dieshabendorum comitiorumexx templo indiciturjn ante nonas Maias : ad quem, qui ab urbe turn tem-. poris Canonici aberant, fuffragiorû caufa à fuis quiique collegrjs reuo.-carentur fin confules iam multo maior quàm antea curareip. incubuit: his à fenatu mandatum eft ( quando Gelrus 80 Burgundi utrincp in ar.' mis elfe allatum fuerat)uti operam darent,ne quid detrimenti refpub» ca peret ♦ Excubiæ circa forum Palatinum ftatim duplicantur : uigilibus no(fturnisinmœnibus, quinqueuiris uicosregiones^ urbisnodfeex^ plorantibus,numerusaugetur « Stationes etiam circa portas èfenatorp bus haberi. Senatufconfultum inde addito ediéfo publicatum eft, ut quifque, fi figno ad arma conclamaretur, cum telo ad defignatum trilt;5’ bus fra; locum, fub dueftum magiftrorum adeflTentîut diuerforia perc^ grinorum hofpitum nominafub notftemad quæftorem urbisferipto deferrentidicftamuldafis quiedidonôparuiftent. fnhocreipub.ftatu, legati cum una peditum cohorte,Burgundionum Vltraieâum uenere:

Epifcopus Panorrm'tanuSjSó princeps V crianus,miHi ab Erardo Ären burgenfijLcodinorum tum epifcopo. Et quia interregnum breueerat, pnufquam plures copetitores luperuenirent, fenatus ecclenafticus bre--ui bis audiendis datus eft ♦ Poftquam autem in curiam intromiflîs diccn di poteftas à primario decan o fada eft, Panormitanus homo prudentia cum pari eruditione coniunctaclarus, huiufmodi orationem habuit:

Si eadem temporuratio fides nunc foret quæ aliquando fuit, Ion/ gè profeiftó alacrior ad dicendum in concilium hoc prodirem : nec lega^ tus ad epifcopatum petendfi, armatus ad earn urbem uenirem, cui cum Carolo Quinto Ro. Imperatore HollandoruBurgundionum^ prin^ cipe omnia paca ta eftènt ac tuta.Hoc ludibrium Deus ne aliquis an for^ i tuna obtuîerit, ut infolens ea fagorû fpecies ueftros mihi animos aliéna^ ret,fatis certum apud animum meum conftare non poteft: ergo incufan dum id magis à nobis eft, quàm prohibendum, Lætor tarnen ampIilR* mi ueftri ordinis iènatum mihi datum,ut legationis huius confîlium utgt; cun(5p affedi cognoftatis^Sed quidfibi uulthæcarmorum faciès/ Quid legatus ƒ nullo(quod fciam) exemplo, cum iàgo ad urbem,cum qua fcc deris perpetui neceftîtudo penè nobis hadenus fuitf Priufquam Bruxel la proficiiceremur, ex compofito præmifti fpeculatores exploratü,num iter à graffatoribus tutum efiet, (formidinem amp;nbsp;metum dudum rumor fecerat)pauidè referunt,GeIrum exercitu tumuïtuario cotrado, omnia itinera circa Vitraiedum locis adpeditum infidiasaptis,infîdere,Opta rim mentem illi datam à Deo efle, utipfe fe intra fepta fua concineret, ÔC rcligionem (èquutus,ab infeftando aliéna defifteret.lbiuiatores HoUan di nominis,nullo uel ætatis uel fexus, nullo conditionis difcrimine inter ceptos abducit: abdudos incarceribus,dumle redimant, fupprimiu Hæc ille in aliéna,amp; ueftra adeo terra audetftoco nimirum, in quo ftiat uos nullas ftationes copiarum inopia ad tutandum ditionis oras habex retuthincexterorum principum legatos excludat, exclufos^excipiat. Itacparma nobis magis ad corporum cuftodiam neceflaria,quamhonez fta aut decora,non ad infircndam,fcd repellendam Gelri uim fiiere, An aliunde homini ueftra patientiaabutenti huius licentiæfiduciâ euenift le arbitrari par eft, quàm ex morte Philippi epifcopi, excelfi uiri amp;nbsp;uirtu tis fingularis compertaj* Quo quidem uiuo nepublicam quidem pacem prior turbaftet|, tantum abeft utgraflàtorê in ueftram terram immiftuz rus eflet.Sed quo rapior Proinde antequam ad confilq preientis ratioz nem perueniam, à uobiscontenderim, neaduerteretantifper grauemiz ni,dum legationis noftræ occafionem exponamihoc cft,de Philippi epi Icopi deceftu* Etenim no conftituo fans,nobis nelugenda eius mors ma gis fit,aii uobis publicitus dolenda î certe utrifi^ acerba eft amp;nbsp;pracmatuz ra. Enimuero,fi(utuetuftifli'mus ille Græcorum uates inquit)bonus ui cinus res preclaraeft: contrà malus, peftis abominandaïquæ in exitium uicinorum nata fit, non poteftnon dolor nofteriuftus efle: quinonfoz lum bonum uicinum,uerum amicum,ex clariffimo Burgundionum fansuinc

LIBERI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;It

fänguine prognatu amifimus.Ämifimus 8^ cum illo omni'a ca corrimo/ da.quibus régna affinia le fcclicia uêditare lolentîpacem foris,pacis progt; uentus omnes domi, nifi diuinitus fubito lux mêlions fortunæ exoria^ turgt; Vefterludusautemuelhoc nomine iuftior eft, quod eiufmodiepû fcopum uobis fato fublatum amififtis,qui reipub.bello utilis,domi orna mento extitit: nifi quod fan's imputanda fit, T ranfîfelanæ controuerfiæ fortuna:adquam tranquillandâ amicorûopibushauddubiè adiutus, le totum uertiftec, nifi præmatura morte uos in rd expedationê credos fubito deftituriïet. Cumitaqueamp;noftraréférât,qualem gubernaculo rerum ueftrarum principem præficiatis, par eft ut ueftris confilijs bene precemur:uotis^ omnibus ea,quôd fieri poteft,manibus pedibus^ iu uemus: ut Hollandorum res,non minus quàm ueftræ domi foris^ mu-tua Concordia Iætp,infigniter florere pergant.Hoc enim pado urbes, re gna, pagi opido opulelcunt, amp;nbsp;ad fummâ rerum luxuriam perueniunt. Contra, quid ferox princeps, alieni cupidus effictat, qui necp ipfepacê, neque finitimorum tranquillitatem ferat,cui id obfcurum eftfMalorum Lernam mifcet,exhauritfuos,uicinosbellislaceffit: fempereft, quod inoueat,quo ociuin turbet. Ex quibus utrincpad poftremum, SCuidor amp;nbsp;uidus nihil præter regnorum excidium, ÔC uaftationes funeftis cladi bus infignes référant » Quareredè monet uetus illud uerbum, Aliquid mali propter uicinum malum. Confiât clarifTimasctuitates nimis inup ccm uicinas, cû neutra alteriusferociæ cederet,mutuis bellis fubuerlàs. Quorfum hgc tam multac’ eo nempe,ut ad id aliquâdo,quod proprium orationis huius inftitutumeft,perueniam.Comitiorum dies à uobis di-dus eft,quo fuffragiorum lortibuscreetis aliquem, cui fummus epifcogt; patus fplendormunus^demandetur, quiecclefiæutilis fit,amp;:cum uicp nis principibus amicitiam colat. Et credere confentaneum eft, ueftrum neminem efte in hoc ampliftimo coctu,cui non fit eadem confilfi ratio,ca dem^ fententia » Quo magis annitêdum eft,utaffedtbus alieni,8Ó odio uacui maximèjCum iudicio calculos mittatis^Si epifcopatum peterefan dum eft amp;nbsp;honeftum (ut eft) Erardus ^enburgus Leodinorum præ^-ful,uir ter maximus,epifcopus Vltraiedinus à uobis defignari cupit^Ve reor autem, ne fi excelfum hominê fuis coloribus quafi in tabula défera ptum propofuero, amp;nbsp;quidem quàm poteft modeftifRmè,turpiter ilium buccinari dicar: ô^arbitror minime multos efte, quibus eius eximia amplitudo uel làndo non fit audita « Virtus iplà tametfi per fe fuffîcit,ut tibp cine non egeattexcellentia tarnen eius uel dignitas, quamuis laudibus ib lius maior non fit,ueda tarnen in amorem fui ftimulis occultis auditores accenditamp;rapit. Si ftemmarequiras, fummorum principum imagines fi non fuperat,certèæquat:fi natalium illuftrem fplendorem, nulli fupe^ riorum epifeoporum inferior eft: fi amicorum potentiam Ôô opes, quu bus imperia magna conlèruantur, huius illuftris familiæapud fuos prima nobilitas, præterquàm quod claros heroes, ÔC inprimis Montfor-tios contingat,pollentiftîmis uiribus claraetiam potens^ habetur. Frii ftra

ftraaliquishis boni's feuenditet,cum relp, armi's ab bofte Gtuendican' da,nifi argentaria opulentia priuatim ftippetat : nerui cnim rerum agen^ darum funt,fi uisoffèratur.Erardo nemo opulentior,nemo cui plus rC' pofitarum pecuni'arum ftt,utregum quemlibet,fi necefïê fït,bello geren dopoflïtextrahere» Ecquismeminithuic bellum illatum fuifte cquot; Argux it admirabilem epifcopi' opulentiam liberalitas profula in excolenda lau^ rifti'mis monumentis urbe : arguitrelioionis tuendæ amp;nbsp;exornandarum ædium ardor. Po Hem bic immodicus efle, ft fingulas animi dotes ordiz neenumerarem:ftudium tuend^ patriæ,pictatem in omnes, eandorem, affecftumpaternum in fuos, clementiæfpecimen t deniqpfumma omnia quæ in epifcopo defideres»Verum cum cumulate,ß nibil aliud,eum gaz lerus uebat Cardinalitius (quo non nift religionis columina à Pontibce Ro* donarilbleant)uelmefobriocommendatore,celfitudo uiri quanta ftt,latis liquerearbitron Quamobrem fi hunctantum bominemlegerL cis, reputate uobifcum,ut duos potcntilïîmos principes uobis demercz bimini.Arenburgorumgentem illuftrem,amp; Burgundionum neceftituz dinem, quorum amicitia 8^ fauor ueleoimpenfius uobis emeredus eft, quomutuis commerces obconiundaregnorû pomœria rnagisopus fitjpropius^ ipfî uobis immineât ♦ Et ne gratis epilcopus iuftùs dicatur, perpetuum ocium, ôô foedus cum Hollandorum principeultro oflèrt» 80 quidem utappareantpromiflra,efFiciet,BellumquodadbucTranfi(è lanisintegrum cum Gelrorum Duceardet, intra annuum interuallura compofîtu dabit » Modicahgc funt prpqs quæamplius ^mittit:agros, prgdia jtributa,portoria. Si quæ dominia 1 crû ultra Ifelam adêpta(quæ difficile eft amp;nbsp;periculofum armis reftituere)jn boft iû ius tranfiuere,nul • lo publicojed fuo fumptu, fidem facit, fè ecclefiæ recupcraturum,ut eft opumdiues» Adreliquamautêcius magnificentiabocadijciendumra tus lum, quibus immortalibus operibus plæracj^ Leodij loca collapfio* nibus deformata refêcit, multa^ adeô noua ex pario lapide mira cula exz truxiueodem fplendore,et fortaffis etiam infigniori,urbem ueftram exz colet ♦ At muftant aliqui, quo^tacitus timor inccffit, ne hoc ftudio per Burgundiones agatur, ut epifcopatus ad fc translatialiquando imperio potiantur: quo multis retro leculis fallb uobis infidiatos calumniantur. Alq quimetuuntjUt uobis authoribus renunciatus præful, iplè fummæ rerum præeftepoteritiproindeaut legaffiqui epilcopi uices gerat,impez rium tolerandumefte(id quod uobis infolens foret amp;nbsp;nouum) aut colle gam afcifcendum,qui gubernaculo admoueatur:itaque futurum^ut pro uno duos patiamini. Illud autêmetuentibgt; poffiem cum Gelrorû legatis facetèrelpondere. Quid fi cœlû ruât c'quiinrebus tutiftîmis,ubiplane nihileft periculi, ftultètiment : quafiuero ullo feculo in Hollandorum concilio ea de redifceptatum foret: aut hodie etiam diiputetur,ut id con fill) alias notum fuerit, quanto quàmnunc ad idconfequendum potio* resocca fiones olim fuerunt : quanto tempora aptiora,epifcopimagis b donei:amp;: quidê lo cis ad extunden dû ui,quod ifti fingunt,fe arte amiftuz

ros rnagis opportunis.Cum porta Catharinianâ urbi’s prgßdi's tenerenc principes Hollâdicinominis, fiquid ftetiiïetjquid per gratias prohibue ratf ÄBadio oblatûreligiofè recufauimus. Philippus quouis fortaihs i'mpelli potuifTetjfi hue Burgundionum confilia fpeóaiïent. Maiorurn noftrorum res, quæ uaria utrinq Fortuna fuerunt ( ut funt pnndpum offèniæ faciles) quorfum attinet mouerec' Sed donemus id agi,quod ifti uoluntîdonemus fi quid grauius addi poteft. Ät quanto Leodinus e-pifcopatus fitu,ad propagandos tuendos^ terminos opportunior:qui nelt;^ nominis celebritate, neq^ opu luxu ulli ccdat:quid iftud laboratf Dc collega uero afeifeedo aut iufficiendo uicario, commentu eft ac fomniü: quafi uero eualfiduo præftô intra muros efle oporteat, ac non tantu iu/ ris exaliquanto interuallo, quantum præfens, Sgt;C in confpectu ciuium obuerlans, dare pofîit. Sêper enim habedus aliquis è moreeft,qui fum-» mg rerum iacrarum in ecclefiafticis operationibus præfîttquare nihil ne cefïè eft de collega aut uicario perfuafionem uana induere.Quod ß colli bitum eflet tempus dicendo hic extrahere, poftem comemorare aliquot, quiutrique eccleftæ cum fumma gloria præfuere. uerùm hiuobis no-tioresfunt,quàm utfitopus. ItaejpErardum Leodinorû cardinalem ho minem excellentem fincere comen damus, quia uobis utilis erit.hoc præ fertim tepore: quo ob afperas Tranfifelanorures, quibus ad ultimum prope dilcrimen uentum eft, tantus uir defideretur,qui pacem facial, Si ablata recuperet, quanti queat ♦ Confido fore,ne quern huius uiri pœni-teat,indies^ uobis charior fit futurus, Si uos rurfiim à nobis, ut amicis populi Vltraied.omnia æqua in pofteru impetrctis.Et in hanc quidem fententiam illemulta Si magnifica uerba fecit. Legatis benignè refpon fum:commendationem illam gratam efte,8i eb quidem gratiorem,quo Burgundionum amicitia populi Vltraied» ad iarciendam concordiam Si pacem ultra lielammagis neceffaria effet : non addubitare fe, quin ox mnium fuffragia in Leodinum incIinarent.Paucis poft diebus legati Ca roli GelrorumDucis Vltraiedu ueniunt.Hisquoqifenatusfodalitio-rum ecclefiafticorum folennimorcindidus ,in curia petentibus datur. Paucis hi legatione relata,epifcopatu uniè tribus his popofcerunt:Fran cifeo Duels Lunenburgenfis filio, aut Erardo Leodinorum epifeopo, autalicuie Bafilicæ primariæCanonicoru coliegio. Additafunt fplen-dida promifta, fi per inita fufiragia horum aliquis epifeopus crearetur» Quicquid præfidiorum terrarum,oppidorum,ecclefiæ, belli iureadem ptum teneretjUniuerfiim ueteribus iniurijs exoletis redditum iri, Priua-turn cum Tranfifelanis diftidium, ad publicum eclefiæ negociumnon pertinere:et ut pertineret,haud grauate,quicquid eftet uel odij uel fimul tads, fe pofiturum. Inde fides principis Si beneficia in pop. Vltraieif. cum alias,turn bello Ifelftenienfi c5mcmorata,cum in nullo auxilij Ipes, præterquàm in eos uerteretur, legatis de propenfo in Vltraieif ♦ ecclex fiam animo,Si rerum promiftarum magnitudine,gratiæa(ftæ. Beneme n'ta in rempub. liquere, epifeopatum autem ab incerto comitioru euenx b tu

turn pen3ere:proi'nde in eum fortem inch'naturam,Cui deus deden't. Sc cundum hos poftremi Colonia fuperuenerunt » Huius legationis prin* ceps fuit Comes à Rennenburgo : ab his cômendatur Henricus Palatin nus è Bauarorum ducibus,Collega ecclefiæ Vormatienfîs,Archidiaco nus Aquenfis^jCanonicus Colonienfîs. Dici non poteft, quanto plaufu omnium penèordinum huius commendatio fuit excepta: fîue quôd do meftica èc triuialis nobilitas contemptui lèrè haberi foleat, ut ex claritu* dine generis exotica, potentiam opes^ uulgo metiantur:fiue quôdfenc ftram ad occafionem alios excludendi fibi apertam uiderent.quo recipe retur is,à quo nullæ unquâ iniuri^ in Vltraiedinos profedre eifent. Sed ad Bauari plaufibilenomen,accellit amp;nbsp;præcipua Comitis apud plerofq» confulares gratia amp;nbsp;authoritas, qui Burgundos Geiros ex æquo im^ pugnabant, Inter populäres Gelrum facile infedâdo inuifum facerezin* iuriam in Tranfîfelano s focios exaggerando uociferari,non amicitiam, non reftitutionem ablatorum, non pacata, fed hoftilia eum promittere, utcunqß diflîmularet» Veterum certaminum item memoriam cum Hob landis refricare, nouas infidias amp;nbsp;artes eorum uerifimiles comminifci, adeô ut auerfîs alienatis^ ab utrifque populi animis, fi res lênatori) pie* beq uefuffragh fùiffet,iam omnium confenlu Palatinus prcful renuncia tus foret»Leodinum,utipfis inutilem abnuere:quod cum utrunque epi* Icopatum pari cura adminiftrarenequiretjfuturûjUt per collegam Burgt; gundi fànguinis, uia Hollandis ad Ipcm imperrj cum perpetuæ totius ditionis feruitutis iugo panderetur ♦ Tetigit hominû animos ferocium quarundam denunciationummemoria, certamen depaludib» bellum magnum,immortale odium per inique afierta ecclefiæbona,portæCa* tharinianæ iniuria, memorabilis in uigilia Pafchatis proditio Z poftre* mô, quicquid unquam contumeliarum ab Hollandorü principibus ac* ceptum effet, id tunc uulgô inter ciuitatis primores moueri ♦ Exaggera* bant hoc uetus odium recentia flagitia militum, quos legati addudos,à defignatoribi^ mæifionarr}s perhofpitia fuburbana diftribuendos eu rarant. Hi per ebrietatem efFeratiores,multa conuiïia impotenter in VI* traiedinos iacere,infolenter Imperatoris opes fpirare,à Burgundis fubi gi polTe ad fufeipiendum quem cunq^ obtruderent, arma minari,PhiIip* pi exemplû fèrociter exprobrare. Accedebantad hanc effrenem uerbo* rum perulantiam amp;nbsp;fada iuxtà flagitioià, quæ potus uiolentia exagitarf licenter defignabantzincupas ceruifiarias pedibus infultare,rjs diffrax-dis potumin folum effundere, uitreas domorûfeneftras poftibus con* uellere,hismoribusodium magis magisqfuisaugere♦ NequeGeirus quidem melius audiuit * Cenfueruntlegationem eius, ob infignem ad* uerfus SuoIIanos perfidiam, reqciendâefièzfpeciofa uerba, ÔC promiffa magnifica eo fpedare,ut pari fraudulentia cû Vltraied.agcret,qua cum illis egiffet Z nec pacem, aut rerum ablatarum reftitutionê, fed armorum potius focietatem in quam traherentur, expedandam efle.Quæautem commemoraret mérita, non pro meritis habenda, quæprecio emeren*

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur»

tarJnidenimbeUumquicquidimpenfiirumfàdumenct,feltciflê:Dux i ciliberaliter adeofuum perfolutû fti'pendium,utadhuc abeo bello rem^-pub.ære atîeno laborantem habercnt: nufquam ad id exemplum princi pes defuturos, quieandem fidem acfocietatem fecum ad bellum gerent dum ineant» Sed ne focietate quidem id nuncupari pofle, quod magno redimatur : nec meritum aut beneficium commemoran do eum amplifia« care debere^qui pro militari opera,ftipendium inautoratus fecifTet^Ta*-lia plebs inter fè tota urbe gregatim collecta ferebant,Itaque tota ciuitate inPalatinum conuerlà,religion!, quæ plus aliquanto iàpere, quàm hogt; minu uulgus,aut ij,qui afièdibus dudi tranfuerfum abirent, confukanz douidebatun Leodinusuel hoc nomineplacuit,quôd per immeniàsox pes, jjmlïïà facile ac tuto recuperate ualeret : fimul ut per ilium utrofcf fi* bigrato nbsp;nbsp;opportune, nec minus reipub. utili obfequio demererêtur,

Hec diflênfio eo paulatim proceflit, ut Confulares multitudine infanien tis uulgi, nifî aperte uim denunciarent, in Palatinum,quem lènatus po* fceret,renunciarent: identide occinentes,penes illos fuffragiorû quidem ius eiïe,fê uero penes urbis portas claudendi aperiendi^ poteftatem (o' re«Hacanimorum ferocia,timor ingens inceffîtcollegiqrû fodalitiat fed nullos æquèatqueeos,quos pecuniæplus quàm uitæpericuTûm follici'^^**quot; toshabebat.Horum pars aliqua,ueriti, nefiquidplebisconfilijsaduer* farentur,prædæ dirreptioni^ forent, aurum,inaurata^ uafa filentio no dis in terra defodere, autpenes ciuem amicum occultedeponere»Tum demum compertum eft, quàm parum fpei in incertum fuffragiorum e* uentum collocandum fit, cum populus armatus aduerfus fummampo teftatem ius ufurpantes,itaiubeant,ut illi fiant dicantur^ authores, ubi non plus iuris relinquitur, quàmmultitudiniuidetur. Inconfeflo certc eft,pleroflt;p partim metu, partim tranquillitatis retinendæ cauià, fuffra* gijs commutatis, plus obfequutos plebi fuifiè, quàm ex æquo amp;nbsp;bono reipublicæ incolumitaticonfuluiflè. InteruenithispopuIiinPalatinum confentientis clamoribus, triduo quàm comitiorum dies adefiet,ma-lum,quod non modicum pauoremurbi intulit, Gelruscuminftrudis copqs tranfîto Rheno Burgundionum caftra in uico Termeida oppri* mit.Capti multi,intcr quos tribunus militû Guilielmus T urcus fuit:im pedimenta omnia adempta. Aderat inter hæc comitijs didus dies,quo ad creandum conueniretur. Vêtus côfuetudo tenuerat, ne comitiali die conuentus inciuitatea2erentur,nefenatusitem legitimushaberetur: fi qui exteri principes, aut principu legati intra muros per id têpus eflént, ad eum diem urbe excederêt, quo ex concept! iurifiurandi formula,libe ræ acredæ extra metumamp;gratiam fuffragiorum fortes ferrentur. Con-trà nunc omnia acciderunt. Legatis trium principum candidatorum in ciuitate in futurum comitiorum incertum^ euentum hærentibus, fèna-tus per Cofs. mane repente edidus,religioni ingentem terrorem fecit» Confules turn crant Erneftus Amerongus amp;nbsp;Henricus Verborchius,

** non ante fenatum dimittC quàm accepiflent, quis epifecpus defignatus efletXidores armati curiam circumftabant; hue plebs cum telo, quod trépida res nouarum rerum cupidis obuium obtuleraqtota ciuitate offk cinis ÔC tabernis reliÆs confluxit » Ibi percontantur,quæ fit fenatus fèn^ tentia:eundem Palatinum fe poftulare uociferan tes î ignotum laudibus uehere, Gelrum Burgundum^ paribus conuitqs infedari,bellum fe ha bituros prælènSjfi in alterutrum illorum fùffragia inclinarent. In bafili* ca Martini maior fremitus uulgi in expeâationem eredi audiri : globa* tim fefe colligere » Secunda diei hora erat, cum religio adhuc in comitio fententfjsuariantes, nondum inter fefe conueniffent. Senatus qui in cu* na Ièdebat,ægreferens mora leextrahi, frequenti hominum e plebcmagt; nu feptusjcum Ämorfortiorum legatis, confule prgeunte,curiam tgreß fusjin comitium decurrit » Trepide fores, quafi è cardinibus cas uellent conuellere,quaticntibus refpondetur,intu8 neminem eprifco inftituto, quoad ferrentur fuffragia, intromiflum iri: fi uim facerent, ferre decre* ■ tum effe, utcunque cederet. Vbi aliquandiu claufis foribus, paribus a^ nimorum fpiritibus dilputatum effet, adextremumultis blandimentis à confulibus datis, impetratum eft ægrc,ut tres,au t ad fummS quatuor intro admitterentur,qui populi poftulatû,fenatus nomine exponerent, Quod quidem etfi præter ueterem comitiorum rationem effet, in præ* fend tarnen lenatuiobuiam eundumhacinreueleam ob caufamduxe* runt,ut quod licuit, iramcupiditatem^ eorum compefccrent : fimulut materiam, fuperbiam rdigionis (quod iuris confuetudinis'que habere* tur)calumniandi in pofterum,e medio iubmouerent. Godefridus Vor dius cum paucis intromiffus,poftquam in concionem uenit,exlena* tus uerbis,quode rcpublica uideretur,benignitcr contcndit,ut pro* pter fociorum ultra Ifelam res affllidas, plane^ diutino bello fraflas, bo num aliquem uiru crearent, qui ecclefiæ utilis, fuisamicorum^opibus pollens,amifla, gre^ alieno grauatarecuperarepoffetn'pfam nonfolum urbem, led totam ditionem fuperä ÔÔ inferam ,authoritate amp;nbsp;armis ( fi res dubiæ pofcerent)ab iniuria èC libidine cum ahoru,tum finitimorum principumtutaretur «Refponfumab Archidiacono principisædis, eo collegia lodalitiorum conueniffc,utfummaanimorum concordia,eiuC modi uirum renunciatum fenatui populo^ traderent, qui pace bello ex ufu ecclefiæ foret* uel fenatu ociolb,et ab armorum ftrepitu,animis^ quieto.Hoc dido Vordius ira accefus,magna fpiritus ferocia, Haud fads (inquit)uobis liquet, quantum uobisreipub.Ialus curæeft, nequeo* cium uero fuppetit, id nunc dilceptarc: id unum interim fedulo date ope ram^ut ne quern alium renuncietis, quam Palatinum, nifi grauius quid quam animarum fumos experiri malitis : memores etiam atlt;p etiam per* inde,ut uobis poteftas defignandieft, que uidetur,penes nos portarum cuftodiam effe * Concitatus ita è concione feleabripiens, cum reliqua u* triulcpfenatus parte in curiamredrjt.Necdiu quidemhîccommorati, iterum cum plebis colluuione,multo grauiori fremitu,aperta^ uocifera done

' hone comitia repetunt : fed fruftra magna ui fores diu uerberantib« nelt;ÿ apcrtiim,neq;reIpÔfum datum eft^ Doluit baud mediocriterfenatui fugt; perba (utipfi intcrpretabantur)exclufio:fedinpræièntidiÜimuIanteS ægritudincm,à ui temperarunt. Regreffi inde in proximam bafilicam^ ubi tota urbeplebs colleda, in nouarum rerum expeótationê creóta fta^ bat:multaibiapudinconditam multitudinem defuperbiaècfuperciliö Canorticoru quefti, indignitatem rei, quod intromiffi no effent, fed ne refpon dere quidem dignati fuiflent, dolorem egregiè exaggerando amgt; pliHcarunt: ex compofito uideri eos ad quartam horam ulque fuffragart do totum diem eximererut ita fenatum amp;nbsp;populum tædio more domos quemque dilperfum,facilius ludificarentunQuin redà confociatis anigt; miSjferro didatum, quem iênatus, qiiem populus iubeat, in comitiurri uaderent c Sequitur illico ex omnimultitudine uox cónfcntiens, in progt; cinólu ftante,uadendü effe. AccepiHet ibi me hercule refpub, trifte uuh nus, nifi Comes à Renneburgo prælènti authoritateóó orationelueu/ culenta furentiumanimos leniendo caftigado^ à ui prohibuiftèt» Erat per cam tempeftatem Archidiaconus pnmariæ ædis Philibertus Natux rellus, è Burgundia oriundus, prudentia fi'ngulari ÔC comitate eximiat ob id in Hollandorum conciliû non infimi fubfellrj lelt;ftus,homo ad pa^ cem Ôô concordiam conciliandamnatus,gtategrandis* Author hic omz nibus fuitjitum^ in fententiam eft, ut fortes charta à iuratis feribis excb perent: ipfe cognitoribus duobus,actotidê feribis adiûdis,penes quos fîdes conftaret, hac ratione dein eas recognofeeret, ut qui candidatoru fuffragiorum numero alijs duobus foret fuperior,hic epilcopus déclara retur, Dati funt Archidiacono Decanus Seruatoris, Sô Dccanus D. Pc tri. Hi feribis adhibitis, catalogo^ fuffragiorum in fuas claffès digefto, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i,

LeodinoduobuscakulisPalatinumfuperiorêinuenere.Etadhunequi dem modum Henricus Palatinus,epifcopus VItraietQinus creatus iùit« In quo principe,hocmihifatalefuifteuidetur, utquemadmodum per tu multumSharma epifeopatum fortitus fuit,armisdeinceps per omnes fabulæ fuæ 'partes iadatus, tragica fpecie cataftrophen clauderet. Voîc totiusconcilij confèntiens deindefequuta,ratumPalatino epifeopatus nomen firmum^fecit. Mox Naturellus filentij fidem ab omnibus con/ ceptis iuramenti uerbis padus, ne comitiorum ratio in uulgus propala* retur, indicem in confpedu omniû combuffît: eo pado caueri poffera^ tus,nedeleta fuffragiorum nomina,cuifraudi effent:fed ut mitigatisplegt; bi animis, quod numinis nutu uotorum compotes fuiffent, dilcordia i-ta fopiretur,fi in reliquos câdidatos lati calculi in obfcuro permanerenf# Et profuiffet confilium ad publicam pacem fàrciendam, nifi inter fè ipfi mutua fimultate amp;nbsp;odio laborâtes,malum quod bene opprimi poterat, dimiffo ftatim côcilio, exaggerareperrexiffent. Erantin Canonicorum fodalitrjs homines quidam ad fadiones alcndas fàto penè quodamnati, amicorum Gelrinominis,fànguineilluftres : alfj item, quos contra auh tain Bürgundos officia, inter fuos, aduerfus illorum poten tiam publice

(àtis coinmcndabant.Hi perinde ut è plebe homines ,fuam quiquc Êidio nem pertinaciter annixi defendere,antea fefe armi s fæpe e publico fuga* rant; uim ex compofito inuicem,contêpto fenatu fecerant. Nulla hi per iuri] confcientiaidi, nullo religionis nomine moniti,poftridie in om' nibusconuiuf}s,incirculis res comitioru inuulgauere:prodercin quem cuiufque fufFragia inclinaflènt, inuicem linguis procacibus conuitiando infèdari ac prolcindere, utriquc utrorumcp principu potentiam opes^ extenuare, pro Ce quifque alios uituperare, lacobus Apelternus Deca' nus primarius diuifo ccEtu,fub hæc loco edition,qui choro iundus h^' retjConfcenfo, Henricum Palatinum è Bauarorum ducibus epifcopum ad populu pronunciauit. Populus efFuia lætitia ad earn uocem gefticns, illico acclamauit,quod foelixfauftum^ fit populo VItraiedino. Indcfo lenni facrorum cæremonia,Deo pæan decantatus,gratiæ^ aâæ, quod comitiorum euentus bene aufpicate^ cefliflêt ♦ Pofiero die collegiorum (odalitiaiterum coguntur;ubi delegationeadnouum epifcopum Colo niam'mittenda acfium * Legati didi, Decanus primarius, Clwrepilco'^fx^/ pus, Decanus ædis D. Petri,D. Gerardus Sukerodius ♦ His additi no* tari} duo* Legati breui ex urbe profelt;fii Coloniam peruenerunt* Princi' pi adeptum honorem gratulati magnifiée excipiuntur.Addun tur dona uifendæ magnificentiæ, fingulis pateræ inauratæ fingulæ, pro nominis cuiufij^ dignitate graues, Diebus aliquot largiter comefiando ibi abfum ptis, multa de publico ditionis utriufque ftatu, led an te o m nia de bello Tranfilelano cum Gelrorum Duce colloquuntur;docent^ uniuerfam ditio ne magno ipfîu s teneri defiderio, atçp adeo uel oh id cùm impêfius defiderari, qubd Gelrus,ob repulfam traélum infeftius bellum in (ocias ciuitates ultra Ifelam nuncredeintegrare crederetur; Ipem certam efie,id per eum dirimi poire:amp;S in gratiam noui principis quiduis le ab eo impe traturoSjfî ipfius prüfens authoritas adfit, Vertim ad inaugurationê ma turato opus efiè,rem dilationêhaud pati : alioqui fi fegnius le aditerpa^ retjfuturû ut cafiellorum ac præfidioru quod reliquum adhuc in Trau' fifelanis efiêt,id uniuerlum amitterent, Vltraicdi quoq^ humilem oblcu ram^ multitudinem impotenter fremere, quod locrjs non feratur auxi' lium; bellum tantum Gelro mouendum uocilèrari : haudexiftimantes, quantum malorum fibi exoptent, ubi liceat ab armorum ftrepitu elle tu tis, lam inter populäres fuos per hune proximû comitiorum euentum fàcfiionesquotp exoriri, aliud ex alio malum nafei. Contendere itatç le, utmoraomni præcifa,quàm fieri polTetocylïimeaccedcret.HislegatO' rum uerbisrefponditPalatinuSjlè idoperam daturu,ut quamprimû rc bus domi difpofitis ad feedus faciendum, capelTendum^ epilcopatum, amp;qLiidem cum prima æftate adproperaret. Confidere ( quia nullo fuo confilio bellum conflatum elïèt) le utrofque firma pace conlbciaturum: maxime fi hue gratia Vltraiedîinorum, èC preces hominum Geirinox minis accederent,Legati breui póft domum redeunt, Erat autem per id tempus refpub, in eo ftatu, utpaulatim Icintillac quædam difeordig in*

ter fadioncs per Palatini epifeopatum orirentur* ïi qui k Geiro ftabant, nullum comitiorum genus in epifeopum non torquere Jacoby heroing^ ftirpem fcilicet reuixiffe : accitum item è fupera Germania ftrigofwm ca.' pum ad faginam.Denique immodici efle inter pocula, in cœnisj'n exte^ nuandisprincipum Germanigopibus. Needefueruntaduerfushos ca lumniatores,pertinaces nouo principi defenfores, qui feftiuoioco illoz rum iycophâtias fie eluderêt : Eiulmodicapumplacere,àquoouatam uifenda (legatorum inaurata poculafignificantes)ponerêtur, lUi uirum ut ftolidumac barduuituperare: hi contra magnifies uirtutes eius præ dicarejhumanitatem,candorem amp;gratiam apud populäres uehendo amplificare: poftremo fimultatis hîcmateria inter principes fenatus, amp;nbsp;Geirinominis faâ:iofoshominesnataeft,quærempub,ienfim grauius adexitium ufcppofteaexercuit. Quicquid fando de Bauarorû ducum uitqs auditum efïet, hoenon fine fucato commente egregiè exaggeram dojidentidê ocdamare,et quafi uates infcclices omnia infauftainaufpica ta^ denunciare. In hacanimorum contentione amp;uario certamine qua^

' tuor plus meniès labuntur Jtaque Iegati,ad cum diem quo VItraieôi ex pedabatur princeps,è T ranfifelanis uenerunt.Miferunt eô ÔC infèræ di tionis ciuitates,qui nouo epiieopo aduentum gratularentur. Ingreflus breuipofturbem cum eoarmorum apparatu, quo prindpibus mos eft intrare, quando régna ÔC imperia primis inaugurationibus fufcipiunr, in curiam,ueterum epifeoporum rituarmatus,ubi uetus amp;nbsp;nouus fena-tus coadus erat, defeendit. Ibi poft honorificam gratulationem fenatui populo^ Vltraiedino è more conceptis uerbis iurauit, fepatrif patrem pro fe prgftaturum, defenforem ditionis,amifra ablata^ uindicaturum: hoftes ditionis,iuos duccret : fortunis fuis ôsCarmis ad propagandes R' nes,amp; ecclefiæopes conftabiliendas augendas^ operam daret. Omnix bus hic cæremonqs inaugurationis exconfuctudineperpetratis, in Ci* uicum tcmplumdedudus,moxarmis ibi pofitis,ÔC uefte talari ,amp;ftola indutus^inTutelarisD» bafilicam folêni pompa abducituntanto digni tateconfpedior,quantô turbaequeftrium hominum, fenatorq item or^ dinisjôc religionis cum plebe proiêquentium auguftior. Hinc in curiam magnam conceftîtt ubi prolatûin medium, libertatis ac priuilegiorum ditionis diploma,intriumordinum conièftu moremaiorum,ratum fan dum^ efle iuffît: obfignatum^ interpofito iuramêto,confirmauit.Poft paululum moræinde in ædem principem D. Martini Tutelaris dedux duSjin ièdêD. Vuillibrordi coIlocatur.LaudibusDeopropaftorelb'

’ ipite dato dccantatis,turba procerum omnis ordinis proiêquentium ue nerabiliSjin ædes pontificias fe recepit» Et hæ quidem prifeæ epifeopos Vltraiedinos inaugurandi cæremoniæfuerunt, cum foli utramcç iurifi ditionempari cura belle ac pace tuerentur.Illud autem non abs refuerit pjquot; addere,nonplus iuriseosintra ciuitatum muroshabuiftê, quàm populi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H*****-^*^

beneficie concederetur, Prgtorem conftituebant,qui iudicum dccurijs præfîderet, Scincapiialibusfupplicijs fententiasrogaret. Atpoflêftio-

ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RERVM V L T R A I E C T I N A R V M

neucrôiurifdidonisprofanæ amifîa,isordinatusconftitutus^effrep pub» ftatus,quêhodiehabemusquidê,atlongèdiuerfumabillo queni eatempeftatetenebamus ♦ Necdiu poftreligioniaprocfuk, ingentiapx pava tu uere^pontifîcalb Lautiain ædeSeruatoris præbitaeft. Diesin^ de leoationibus cùm aliarum ciuitatum, turn Tranfifelanorum audieo' dis conftttuitur» Pofthonohficam hic gratulationem graues querimOquot; nias fuperæ ditionis deferunt^quàm atroci bello feflî,confelt;fti^ à Philip pi mor te,à Geiro uicino hofte deintegro petantur: ut undii^ obftfti,pc* nè de tedis ac mocnibus dimicantes.eum urbeæorè abftinere codant; a^ deb in portis^propemodum fè inter omnia inimica SC infefta medios ca* - ftrauidere,Ifelamintercluftimprffidijs,arces fibiaddefendendosfeab hofte opportunas, iam omnes amiftas,bellu diuturnitategraueærariû iam exhau fiflè, ut diutius id traherenequirêt: fuiftenonnullâ fpê in Phi^ ïippOjfî fata cum diutius fuperftitê reliquiftènt» Nunc Tranfifefanarum ciuitatum animos in nouum intentos principem, ab eo uel præfentem fibi opem p olli Cerf, uel ipfum ad fœdus faciendû, redimendam^ quan ticunqj pacem,pro fè annixurû. Epifcopus tametfi legatorum prccibus 80 miferabilifortuna motus,fuis auxiliû ferre cuperet,periculi bellorum magnitudine territus, ad pacem faciendam, quàm ad arma animo inclix natior erat. De fœdere autem fperari nonnihil poterat,fed cum eô gran^ diori pecunia opus efTet, quàm ut unus foluendo fufficeret : Slt; ipfe tum temporis eris inopia per fumptus maghitudinem in inaugurationcm fa (fti premebatur,ccnfuit ad maturandum negocium,rem ad tres ordines refercndamefle: fibianimum laborum oneribusæquatum fore, fiipfoz rum confilio adiuuaretur. Agitur paucis inter hæc diebus ordinum fêna tus:huc quo(Ç ciuitates fociæ inféra? ditionis coguntur: ibi epifcopu^in Ifequenti concione aduocata,manu fîlentio indido* Si per Êta fieri po^ tuiffetjUt lætius epifcopatus exordium(inquit)fortitus effcm^nihil prox fedo effet necefte ordines amplifs. ad uos de communis ditionis diffîcul täte maxima hodie referre»Tanta enim cura, tâta folicitudo mihipatriæ Conferuandac per uos cum nupera inaugurationc inetfta eft, utmolis in humeros fumpt^ tantum non pocnitcat. Itat^ergo initio ftatim unicèmi hi ftudio habendû duxi,concordiam fàrcire,ubi diftidium efttpacem fa cere ôd fœdus iungere,fî aut bellum ufpiam fit,aut animorum ccrtamen: ut in reliquûjditionis ftatum domi amp;:foris cum laudeadminiftrcm. Ve^ reorautem(quiadeimpenfis faciendis, nonautêdefumptibus circum^ cidendis agetur ) ut perinde oratio mea ad animos ueftros mihi in pofte rum conciliandos componatur, atlt;^ fi de re plaufibilioriuerbafacerem. Atqueutinam uel fata uel humana confilia dediftcnt, ut his fupeVfederelt ceret,amp; proinde omnibus fupràinfra^ pacatis lætius omen de me capegt; retur»DebelloIoquor,quod fociæ ciuitates ultra Ifelam graue habentôd longum cum Geirorum principe, amp;nbsp;indies poft paululum fpacij uiolen^ tius redintegratur»ïd autem quibus authoribus,8ó undeortum fit,qup bus'ue initijs cœperit,haud libet per contari; confiât enim, Finis autem

quis fit futuruSji'n incerto fortung cafupofitum eft ♦ Quarfus larh ^rme annus agitur, quôd Ate nefcio quafatali Tranfifelanorû concordia belz lo inteftino perturbari cœpit,atqpita perturban,ut difcifïa nulla ran'onc: Carciri poiïe uideatur » Numinis tamê beneficio euenit, ne doincftica illa lues l'nlèftius exdufo bofte ^repferit, 8^ am'mis confoci'ads aduerfus eu bellum gcratur» Geftû eft cômuni'ter j geftum eft ipforû impenfis, abftp ciuitatum inferæ ditiom's fumptu»Exhaufto ad faeces prario,opulcntiox res qui oneri ferendo funt,pro fe quifqp ad oppida,uxoremjliberos,diui na denitp amp;nbsp;Humana ab bofte defendenda contulerunt. Multi item uo' luntarq e^ robore iuuentutis pietate in patriam fuis impenfis militarunt, ne aliunde externa auxiliaimplorantcs,quenquam in belli focietatcm at^ traberent» Ancipiti fortuna belligeratum eft » Sæpe exercitu in boftium agrum indudo, profperecum illorum infigni clade res maximas geflex runt:fæperurfum inftandi ftudio infequendi^ in infidias tradi, cu ma^ gna ftrage multis fuorum amiffis, retro in oppida compulfi funt ♦ Pons fuper Ifelam fadus, igni ab bofte fubiedo côflagrauit. Vtcuncp per mul turn tempusbellorum cafibus uarijsadbuncmodumadifuerunt, fubgt; inde tarnen maioribus animis quam uiri mole ea repararunt, donee caftellis pene omnibus amifTiSjSó aliquot oppidis per proditionem pergt; ditiSjCumundilt;]ppræfidrjs boftiumobfidione conclufitenerentur^ad ultimum, fubfidium à Pbilippo peterenu Et fpes ingens quidem in eö e^ rat (uti accepi)nifî quorundam non fana confilia fequutus,priuatæ for tunæ augendp magis,quàm rei Tranfiièlanæ tuendæ memor,tranfuer* fum abiuifïet; uir cætera egregius,qui pacis bellij artibus(fi fortuna tu* lifTeOô^ gloria quemlibet fuperiorum æquare potuifTet. Nc(^ uero proz ptereaadboftem fôciorudefedio fequutaeft,uertim redius confilium amplexijinaluerunt in fide amp;nbsp;focietate, extrema omnia fortiter fuftinen*-do, permanerc, quàm uerfis uelis fidem uiolare, eo^ inclinare à fuis de* (èrti,prætenues uirium reliquias,quô fortuna uidoriâ traduxit.BclIum etiam externum,inteftinum,illo grauius malum, in quantum diferimen pecuniæ inopiaDauentriampenèadduxit Ccum miliium ftipendiapo* feentium tumultu prædædirreptioni^ ftaret,iam^adiuftâdimicatioz nem medio foro peruentum effet,ni numinis ope ex improuifo præfehs confilium apparuilTct^His igitur cum nihil ferme reliquum fit prpter inz foelices animas,etmoeniatcdaq boftium machinis deformata,reputate mecum,quo confiliofufeeptum tanta animorum pertinacia bellum con tinuetur:idenim opergprecium eft cognofcere:amp; magni quidem refert. Et baud fcio, an illis ad pacem faciendam occafiones defuerunt (ob infix dam 8C in firmam focietate, earn nunquam recipere placuit)certè ftudio fèulcifcendi magis quàm prædæ, fjfdem bellum quibus fufeeptum eft az nimis,quamuis fortuna difpari ,traxerunt ♦ Pro aris ipfis bellü eft baud perindefuisatcpcommunibus.Etenim fi fabula caconlentaneacft,qua Menenium Agrippam Pop.Ro. in feceflionein facrum montem,patri bus reconciliaffe, 8c animos eorum flexiffe legimus,profcc'fó bellum fo cfjs

cfjs iHatumjUim Tranfifelanis obortam,abadas praedaSjCaftclIa adenv pta,uaftationes agrorumjportas,flumina, faltus facra profana'qucobfî den'jteAa ipfa quati:ÓC quicquid iniuriarum populo Tranfifelano infer tur, ad uniuerfos pertmereexiftimandum ♦ Membrum aliquod, quan* tumuis pufillum fi corpori pereat,fi pes uulnus accipiat.nô conferuntur ociofæ manus,non os,non oculï,non cor,non ulla denicç corporis pars ftertit J qui'n alia condoleat, alia mederi opem^ ferre annitatur î alioqui futurum, ut omnia fimul tabo corrupta membra, cum illo uitiofo,brcz ui conficerentur,ac pœnas non lati auxilq luerent. Epiicopum me,ut caput utriuiqueditionis efie iuflTiftis : atque utinam eum præftare poffem, quem is apex poftulct.Tot oppida,tot arces,laboriminifteriocp mutuo à maioribus tradita quafi per manus acccpimus : 8d ea membra amp;nbsp;uifce-ra no tuemur, fed committimus amputari, committimus ab bofte finiti mo difcerpi: ÔCeo quidé bofte, qui per cuniculos internecionê ueftram molitur » Enimuero id fpedat unum, ut diftipatis attritis^ diutino hello Tranfifelanis,quos opportunos habetjUos pofterius alios poft alios adoriatur. Quid enim facilius;'Vtinam uanus habear,amp; falleret uatici-nium, atcp illanoinfigni utriufip iurifdidionis calamitate indies pericli* taremur» Audio omnia fere ab eo præfidfjs teneri, prêter Dauentriam, Suollam, Campos, tres præcipuas illius ditionis ciuitates, utquartam cius partem, reliquis ami(ris,uix integram habeamus.Tenetille ubern'y mos epifeopatus amp;ecclefiæueftræproucntus: tenet terram frugum copia fcaturientê,pafcua,fyIuas,aquas.Hæc ego omnia repetcndaeftecen-feo. De uia folum recuperandi, res in confîliû uenit.Scio uos à bello ab* horrere, ut par eft, nec ego uobis author ero pacis quamhabemus tur* bandæ: non enim is Him, qui poft Philippi epifeopatu, 8^ tot annorum quietem, in pacatis rebus bellu quæram» Rationem itacp ineundam cen fèo,utærcredimanturea quæ bello ablata funt,priufquam grauiusdein tegro in focios comparetur» Legati mittantur,qui de concordia pace cum Gelro agant. At derationepecuniariamouebitur di{ceptatio,undc argentum conquiratur* Equidem quantum ad me,utinam pecuniæ copia fuppeteret,nô recuiârem meis impenfîs uel quanticuncpademptare* cuperare,Ôôfoedcreiempiternopacem Tranfiïelanisfirmare.Dccernen da in hune ufum à uobis pecuniaeft, ea quidem conficiêda,quantum poteft: ut utrinqp ab armis difcedatur ♦ Scio ampliftîmis bis ordinib, in-luetum id uiderimeep dubium eft, quin lècum ita cogitent,nouum eftê, neep fàndo ullo ièculo auditü,oncraditioniimponi:Dauidi lemiffes fin* gulos in iugerapetentiolim negatû fuifte: hominum memoria non con ftare, nuper inauguratum epifeopum nouo ftatim uedigali fuos onera-re occcepifté^Reputate hic mecum, qualis apud maiores ucftra fuit reip«. qualis ditio, qualem^ per manus traditam accepiftis: amp;nbsp;uiciflîm prüfen tis tempeftatisconditionemac ftatum cum uetericollatum,uidetenum eadêfittuidete num ullo Ièculo ita fueritdiuulfa.uthodieeftjCur hoc pro ponere eftètneceflarium ♦ Illisjfiue pax fuit, fiue bellum habuerunt, agri, oppida.

oppida,fylu3e,amnes,pafcua,omni'a fermeincoïurnia dai/que manfcrc,; Nobîs autem, qui'aufu uenit, ut magis idquod neceffitas cogit, quid confueuit jScère dicionis fit, quàm ad exemplum allcgandum facere uû deatur,capeflamus:reputarepareft,primùm quid deceat,dcindeutuelt; ftræexiftimationi ad pofterosconfulatis: apud quos perinde audietisj ut nunc res ueftras uel fortiter tuemini,uel per ignauiam focordiam d» labipatiminidatas olim amp;nbsp;opulentasjuuncanguftas prgtenues.Etad præfentis tcmpeftatis gratiam baud minus laborandum, ut pietas in pa^ triam,in locios ueftros iuxtà clara habeatur,ct negledi officij turpitudo cuitetur Jtaqp poniteanteoculos miferam eorum fortunam,quam depre cari facilius eft,quàm euitare,cui nos in meliori conftitutos confilio et re opitulari decet. Veniatin mentcm innate omnibus mortalibusergacom munem patriam,erga religionem charitatis.’reputate efferentem nunc le magnam ueftram fœlicitatem,8ô illorû res uiciffim aduerfas,olim tarnen diffimiles, ita(utincerta cafuum funt omnia) in quo illinunc dilcrimine uerlèntur, uos in par periculum aliquando præcipitaripofle: memores cafuum humanorum, fortunæ ludibrium, fiue num/nis uim potins fuo arbitrio omnia regere ac moderari. Quo magis enitendum uobis eft, ut afffidis illorum rebus auxilium feratur: id quod pium erit,ôô ecclefiæiu xtà utile.Hoc exêplo difcant alrj mortales,ui fortunæ in præceps abeun tiumfuppIicumifereri.Sinaliud confilium uobis magis placet, nimis^ ilia quæ dixigrauia uidentur, quæ commun! negocio plus condudura arbitremini, quum ocium erit nouo ordinum conuentu lèparatim difce ptatote. Sic antiftes Vltraiedinus» Poftridie iterum conuentus ordi^ num habetur,in quo poft^ diu, alijs aliter cenfentibus,lêntentrjs eft ua-riatum, ne omnino in fufpicionem lati auxilrj arrcpti, in belli locietatcm traberentur.decreta funt principi quinquagintaaureoru milia ad pacem populo Tranfilelanoredtmendam.Facffa paccjnon antèGelro dcea pe^ cunia numeraretur,quam deducftis præfidijsjamifta eccicfîæreftituta fo rent.Et quo negociû maturaretur, quia dilationem no patiebatur,haud prius ab agendis ordinibus defifteretur, quàm pecunia, minima inferæ ditionisiadura conquifita foi'çt.Huccontribuerct,quicquid ecclefia^ ftici profaniq^ nominiseftetjomrdsordinisacloci homines.Hæcquo rata effentjprincipi tabulae datæfuntieptimoIdusOdobris. Et quia id nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M'zf

nunquam antea falt;ftum fuerat,opportunamaleuolis calumniandi mate ria oblata fuit:Epifcopum nouo more,nullo exemplo fibi emptum:mife ram Vltraiecffinorû forte, cum alibi nobiles homines epifcopatus non finelargitionibus candidat! perere foleant, fe uero contrà, epifcopû pre^ cio redemiffe. Inter hg c Doreftatum abr)t,uetus Batauodurorurri prae-fidiu. Tametfi,quod ab initio uenabatur,nunc confequutus crat: baud modicè tarnen de pecunia contrahenda folicitus ,breui ordines amp;nbsp;ciuita turn legatos ad fe accerfit, ut uia iniretur, qua minimo ditionis onere ih laconquireretur.Difceptatum hîceft omnium primùmingentianimoz rum certamine; alrjs in aliosonus rerjcientibus, quifçp feà côtributione

immunem contra tabularû,quas dederant,fidem pro feaflèrereannkc-bantur:publica tarnen (bllicitudo omnibus, nullo trâquillitatis incomlt; modo fummam conficiendi inerat» Equcftres uniuerfum onus in domo rum rufticarum,autfocorum urbicorûcenfumdepellere:hos contra tueriacriter homines fenatorij : identidem occlamantes, ut(quando iu* gerû numerus in expedito effet) agrarius cenfus ageretur, quo plebs cxx tremæ claflîs Sô operæfolæimmunes effent» Erant qui magna ui annitc bantur, utin homines ecclelîaftici nominis urgerctur.Reuerfi itacp lega ti VItraie(flum,rem ad frequens ordinum confilium referunt: ubi confi mili pertinacia certatim iêntentiæ funt defenfæ. Senatus ciuium ius tue-' ri, nobilitas quæ procul ab urbe in agris uillas fuas habitabant, fibi con^ fulere,ne quid largirentur: religio equefthum partes iuuare: in quam ad poftremum utrinque magno ftudio fummam uniuerfam auertere funt adorti. E diuerfo, hireligionis nomine nixi,libertatemfuam uindicare, iura impigrè ab utrorumque iniuria alîêrerc ♦ Medijs his diebus præfiil Amorfortiæèmoreinauguratur Idibus Odobris, oppidum ingrefîùs, ftatim curiam confcendit, ubi reipub.iura ôi libertatem more maiorum tabulis rata elfe iufïit,iurauit^ fànda ea fehabiturû, tutaturum^ quoad cius fieri liceret,audurumetiamcumdaretur, Senatus rurfum fuam obquot; lèruantiam nulla iuramentireligione fpopondere.In prgfentis rei fîdem princeps ordine fenatorius data dextra in hofpitiû deducitur.Et ut Ipeci men aliquod beneuolentiæ erga nouum principcm daretur, duo uifènz dæ magnitudinis inaurata pocula fub cœnam illi funt donata» Aliquot hîcinde diebus cômoratus, Amorfortijs pro humanitate gratfjs adis, Doreftatumrcdqt. Moxpaulo Seftipulfucampanæinauguratur. Eft autem Seftum uicus uetuftiiïîmus totiusditionis inferæ, miliare ab VIquot; traiedoadortum. Veterescæremoniænouorum epiicoporumtenuequot; rant, poftquam in federn epifcopatus collocati effent ( quia in urbibus nullum imperium nullum^ ius habebantjprgter ius dicendipr^torem, ut didû eft)ut iurifditioni fuburbanæ inaugurarentur. Sefti motu cam panæ eius imperium inire confueuerant. Vnde ad bella iturorum prinlt; cipum,arma,dato peragrosfigno,plebsrufticafèquicogebatur»Atque id fibi uoluilfe quidem Seftanâ inaugurationem accepi » Cgterû operacquot; preçiûeft,quàmpoteftpaucifrimis,hîcperftringcremoresôcftudiaor dinum,maxime autem eorum, penes quos ea têpeftatereip. adminiftraquot; tio erat, antequàm cceptam narrationê quanta difficultate milium quin quaginta promifïorum fumma contrada fit, unde mox ingentes fèditio nés funt exortæ,perfequar. Vtile in primis, nec minus necefîârium fciquot; tu,quo perfpicuû fit,unde poftea tanta totius ditionis calamitas,amp; quaquot; fî ex tenui riuo, ingens inundatio profèda fit. Nullus itaque habendoquot; rum conuentuu fex plus menfes finis fuitmecfblum in medium confui tando difceptando^ de rationecontribuendi nihil rati decretum eft, fed indies incertiora,indies iniquiora propofita,magnum certamen inter or dines ,ueterifadioneô^fîmultatcrccrudefcête,pepererut» Senatus cum

plebe in apertum fremi'tu effufus, negare Icäd largi’endum tencri, quod abunde fat uedigalibus,altjs^ oneribus,ut non magiSigrauarenturipë^ nes religionem, opes copias^ uniuerfas eflè 8gt;C luxumpenes hos üillas^ ®g’*os,pomana,fundosi{yluas,aquas, àplebeparuo empta, qui'denl per fraudem polliderneam ab illis nexam to ta urbe teneri:hos delicqs ec uoluptatibus fuatum terum prodigos turpiter diffluere, Vilem contrà humilem^ rnultitudincm operarum i rerum frmiharium inopiä, 8ó artx nona; cantate, I'am triennium fame confici': adco^ uix operibus ma* nuarfjs atram uxoribus ac liberis fame poflc depellere : node h fs in mugt; riSjin ui'giliarum nodurnaru ftatiönibus excubandumnllos omnia cori trà habere:dies totos Sc nodes perpétuas perpotando contirtuai*e: ignagt; uos ociofoscp uentres ad fruges tantum confumCndas uinum perdetl dum ftrenuos, in multam lucem ftertere: crapula perpétua crudos, uix-dum poflTe uelcitrauacillationem decore incedere,uel pedibus confiftc-re,Petulantibus denique couitijs iccda memofatu muflitare ♦ Principes fenatus per id tempus erant tres homines gentilitijs iamilqs potentes,E/ uerardus Soudenbalchus, Godefridus Vojdius, Henrici filius, Gó^ defridus Riodenburgus, confilio Scprudcntianort folum domi, frdfo-ris etiâ apud extefas nationes de Êima illuftres authoritate in tantum pud fuos pollen tes, utnec in fenatum operarum comitrjs quiiquam lege retur,nec Cois«renunciarentur,nifi quos ipfi iuberentmec decretum,ni fi his cenfentibus, in fenatu ullu fieret* Soudenbalchi uerb in repub.tart tus erat nominis iplêdor obeximiam iapierttiam,cum pari turn eloqucn tiatum feueritateirt cn’minibus capitalib.puniendis coiundam, ut print cipib^finitimis modo non eflêtförmidabilis.Quamdiü is rexitrempublt; nunquam aufus fuit quifquam ad res rtoiias confurgere. Mutare uolen^ tes autcorrigereurbis ftatum,fathabuiteos,tanquam tranqiiillitatisprt blicæturbatoresitanotane,neinpofterum temere infenatumlegeren tur* Maximas iæpe feditiones dubrjs tcmpeftatib.fua pexCenda. Ôi blart dimentiscopofuitjUtpollebatauthoritate.Bello enimlfrlfteinenfi,cunt folutaobfidione,extcrnâequitum peditum^auxilia domumreduda# improbis clamoribus antectiriamftipediapofcerttes omnia mifrerent, hunc^ unum turn latitantcm(nam per impenfas in bellu fadas,æris inO piarefpub.laborabat)adfupplicium depofcerent. Is forte trepidis nurigt; eqs amicorum monitus,ut fibi confuleret, in eum folum militarem futo fem exardere : Libet(inquit) experiri hanCrabic,utcunlt;p cedat. Dehor-tantibus cum lachrymis amicis,ne ie in prüfens diferime, ubi nihil opus eflet, temere coniiceretdbo obuiam(irtquit)frementi armatorum multi-ludini, periculum fedurus, plus ne inanes minarû militis fumi ualeant, an ego dicendot non enim committam patriam mihi charifiimam id foa ruina lucre, quod meo unius capite expiâri poteft. Inter hæc domo feie abripiens, poftquam ad curia uenit^ fedatis clamoribus fitrepente filen-tium.Ibi illeexorfus,multa pfimum grauiter de quotUndam improbita te queri,quos tanquä feditiortisconcitatores, epfos potius quam fuper-* c uitcf

ftites oportet* Multis blandimêns militi datis,8ólpeperfblucndi ftipen* di) fada,in hofpitia quifque (ua mitigati abiuere. Itacp hi\quos dixi ,fuprà quam membrari poteft, cum amicorum,tum popularium hominS è plc be,fadione Temper potentes, perpetuum certamen cum pleraçp nobilita te Sgt;C religione habuere» Cum autem illi,quif(ç in fuo ordine ita cenieren tur, ut necp religio, ne(ç equeftres, magiftratus legibus tenerentur:hi in utrofej par ius et imperium cum ciue ufurparelaborätes, nulla in re altex ris concedere uolebant.Seuere tucrileges,delilt;fiaacritcr corrigere,in ei* uemob leueadmiflum capitis iudicio animaduertere,metu magis popu* Ium quam amore lub imperio in oflicio continere ♦ Qua ex re facile e* erat plebem nouis fubinde ue(ffigalibus,ne opibus nimis luxuriarêtone rare ♦ Poterant ifta quidem odium uerius, quam amore confeifeere : fed erat quofeplcbi rurium commendabant. Si belli materia à finitimis in populum Vltraicdinum quæfita eiTctjCa prudentia ac confilio difeufla, in ocio rempublicam conferuabant* Etquiaobfeuru uulgus fato nefeio quo hominibusreligiolînominisferè infeftumeft,hidiflimulatis pru^ denterpriuatis affe(flibus,publicum negocium prætexentcs(quia plebl gratum iciebant) illos in publici oneris focietatem ad ccruißarium uedi gal urgere, optimatum fadionem impugnare. Tanta ars excellentibus ingenfjs inerat, tantum prudentiæ,qua ciuem regerent, amp;nbsp;metu eum pagt; riter et amore fub legibus conftringerent.Quod fipofteris rempub* VI traiedinam uel bis rnoribus conftitutam tradidiifent, uel ipfi paululum de feueritateremittercuoluiflênt,poterantcum clarifs»urbium redorib» extra controuerliam conferri*Patrigamornimius,feftusaccontemptusi ab inimicis uocabatur : pro feueris crudeles, pro libertatis alfertoribus domini, pro legum uindicibus tyranniappellari: inter ciues clari, apud equeftres et religione, fuperbi habcri*Contrà, optimatumfadio, quo-» rum illi paretes etpropinquos,fed ienatuauthore,urbepepulerant,quo rundä eplebe profligatæaudaciæprg fidfjs muniti, nullu iegnitiei locum mtcrmittebant,quo le fuos^,opportunitatenadi,inßgnitcr ulcifcerengt; tur. Metu plebis tarne nihil infceliciter tentare audebant, quamuis dien teils amp;nbsp;amicorum opibus lepti,aliquam Ipern in armis amp;nbsp;manibushabe re uidebantur.Itacp hos facinorolbs,quos dixi, confularibus,partim ob ignominiam publice acceptam, partim tgdio diuturng tranquillitatis ingt; feftos cccnis, largitionibus,pollicitationibus amplis côfcifcendo, ad res aliquando nouandas animate, feadiutores daturi,cœperant. Similitu^ do ingeniorum contrahit celeriter fadiolbs. Forte tuncitares inciderat (quiaperdecretampecuniam pcrtinacianimorum certamine fe quifcp è contribuendo immunem uolebat)ut anfa turbandi omnia daretur: o* ptimates,ne præteritarum iniuriarû gratuita infolentia effet, crebra cum plebefjs iilis confilia agitareaggrediuntur-.his ob oculos deformem ipfo rum feruitutem ftatuüt:mancipia cos uerius eftè,quam ciuesdudibrium principibus ciuitatis et materiam, in quam pro libidine foam illi cxerccgt; rent tyrannidem.’lànguifogos fuppliciorum à ciue exadores-.ciui quàm hofti

L I B Ê R t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z-j

hoftifèmperinckmêtioresextitiHè* VbipefeorumpcailaturUji'nexple! bilem^ auarîtiam ærarium exhauftum eflet,illico quæri aliquem infon temjquem captata occafione, ad uiuum dcgluberent. Neid quidcm fagt; tis efl[e,nifi' indies rerû uedigalia preciacrefcerent, quo plebe per inox piam oppreflàjdominationem fuam ftabiliant Si ipfi ntinc uiri fint no» mineVkraiedinodisnijfe indipnameam contumeliam nunctandem aliquando prohibeant, neque ferantfc diutius piacula publica hab cri.

* -Penes illos omnes honores, dignitates cfle, magiftratus inter fe hömp ■ nes nouos partiri,e fenatu mouere,allegere quos libitû eHet.Dudû funi mos uiros èC primæ nobilitatis in exilium egiHe: alios indies bonis mub tarCjUtfoli dominantes, nullo metumores eiuitatis pro libidine confii» tuant. Nunc ctiam periculum efTejtie quinquaginta milia tandem in plo -bem illorum aftibus inclinéturj quamuis per fpeciem patrocinfj eorum -'partes tueriappareant. QuodlîfeCÛnuncad nouandas res côfurganr, promittere ienon tantum uedigaliu immunitate, uerumetiam remp^ab omnibus penfionumoneribus libcram t nbsp;opportunes quidcm iniu»

rijs illos efîè, fi humile uulgus libertatis pariter ac commodorû præmijs adarmafolicitetur,confularibusànuperrima fèditione frumentariae»

lt; etiamdum abundè infeftû.Auxilq ipem nullam illis, nifi in paucis corn» potoribuseHe:fe contra omnia habere, quibus opus ad eqm rem foret: arma, opes amicorû,clientelas,uirtutem,focios homines ccclcfisftici no minis.Se dudores euetus participes fore.H^camp; id genus alia,eodem fpedantia ièditiofa nobilitas apud facinorofos,quos dixi,ingêtia pariter deïcpollicendo, iaditant : creuit^ paulatim inteftinum malum per de» lt;reta nouo principi quinquaginta milia.Cæterum turn temporis ccepc »rehomines quidam èplebeanteaignobiles oblcuri,quofundam Ca^ nonicorumres nouas incceptarttiumconiùctudinejüulgo innotefeere, quos paulatim fila audacia clariores fècit : ièdmaturitas temporisexpo danda erat.Interimhi alios atque alios fui lociScordinis afeifeendo, no •durnos côuentüs facereprimum cceperunt.Et quu aliud malu malo ftp perucniret, publiera Confulibus comitia popofeeretne diutius tempus altercationibus magis quamconfiltjsderedigendis milibus abfumere tur, uthabendorum conuentuum finis aliquando fieret. Mouetunt in/ ter hacc operæ ueterem querimoniam de releuandis ucdigalibus, maxi» me duob.numis tollen disjfed in caffum. Et quo impoteniiusfremerent, 6^ comitia pofeerent, eoacrius principes fenatUs conatibus eorum obni tebantur, uinculaminari 06 carceres: ac ni defifterent,inuenturos infor tunium.Efferauitindiesmagis agitatos plebis fpiritus infolens fupcr/ bum^ illorum refponfum, quam domuit erexit^ multitudinê in ipcm rcmiflioris licentiæ» Nunc ad inftitutam narrationem redeo,

• Tenebat peridtempus Gelrus in Tranfifelanis Genemtidam S' Lagt; gam.Has deintegro,quafi bellum reparaturus,uallo amp;nbsp;fofiis ualidius fir mabat.Ademeratepifcopo Enfchedam oppidum, Diepcnheimam,Co nerdam Druentonum munitiffimum prcfidium.Rechteram in Suolla/ nos

nosopportunam, Nouoarmoruapparatu Tranfifèlaniterrltijiterum legatos Vltraiedum ad maturandum negocium de pace redi'menda mit tunt. Variantibus in ordinum conuentu aliquandiu fententfjs, placuit ad poftremu quatuor milia aureorum, quantum pofler, ex domorum rufticarum recenlu contrahi: utdimidium in Calend. Noucmbres,reliz quum in oda.Calen. lanu. folueretur» Fueruttamennonnulli Vltraie* ôini Amorforttj^ nominis, quibus aperteiniquus hie cêfusuidebatur; qui cenfèrent, ut ad eius pecuniæ dimidium,aut ut minimum,eius qua* drantem,fundorü domini nullo difcrimine ordinis tenerêtur: iniquum efTejUniuerfum onus in agrarios homines imponi.Huc cum ab aliquam ta eoru parte,quibus làniora iudicia eran t,difcederetur, religio, hac fen^ tentia difculïa, priorem obtinuit, ut agraria ædifîcia ceniêrcntur, Cem fa funt illicó.fèd quo pecunia minor erat,e6 in redigêdo minus eft labox ratum, breui^ ad præftitutum diem confeda cft.Proficifcitur,dum ifta geruntur,epi(copus,inaugurationiscrgoinfuperamditionem.Concix lium ibiad dilceptandum de regnieiusftatuindicitur, Conucniutfre* quentes * Et quia terror publice omnibus iniedus erat nuncio, Gelrum omnia expedire, quibus ad bellum opus effet, firn ul quia pecunia non* dum confedaerat, placuit ftatim, priufquâ hoftilia is moliretur, legatos ad ilium mitti, ad exorandum induciarü fpacium, 8ó diem indicendum, quo de foedereSópace facienda conuenirent. Rebus itaqp omnibus hic utcunque ad tempus compofitis, per Amorfortiam ( ubi propter fcx rum diei pernodauit ) Doreftatum circa anni principium, reditum ma turauit.Inftabant Vltraiedi comitia confularia, quæ urbi terrorem ma* gnos^ motusallaturauidebantur.Namprætercaufam coeptaminter ladiofosaduerfus fènatus principes moueri,alia circa hos dies opportu nèexorta illisinuidiamauxit. Vetusconfuetudo tenuerat,utmcnfèm fub comitiorum diem,feftis diebus homines fenatorij conuenirent,con fultaturi quos'nam potiflïmum queftores in fequentê annum defigna^ rent(nam is magiftratus,utalrj,annuus erat) Ab initio enim no nifi fum mi uiri,quibus fama integra propter peculatus probrum effet, creari Cogt; Iebant»Qui mos quamdiu in republicaillabefadatusfiiit, minus licentip effe,multum authoritatis fenatui uigere, nihil exiftimationem dignitatis confularis imminui» Poftquam autê ambitio,auaritia, fadiones facino* rofbrum hominumpræfîdijscircumfèptæ ciuitatcexercerecccperunt, quæfturas, quas optimi quiep ob perpétuas curas et miferias fugiebant, homines fbrdidi, quilaudatamfamam pecuniæ pofthabebant,ambicn tesjconfulares fccû præcipites traxere dis enim,quibus dixi,diebus con* uenire eos folitos,penes quos fus dicendi quæftores futurum erat,à can didatis competitoribus prehenfari, adfympofiaconuocari, cœnisma^ gnificis excipi,muneribus etiam occulte corrumpi :nulla famg, nulla pe pecuniæ ratio haberi:deniq^ nihil illi pendere, qua uia ad cum magift ra^ turn obtinendum graffarentur, Horum utquifcp profufîfîimèliberalis effet, quantumuis uel ære alieno grauatus, uel ad magiftratum ipfum in*

cptuSjità rnaximeiltos Gbi obnoxios ad dignitatem óbtinendam babü^ rc. Hoe ipfi dedecus ioco uernaculo,labas macerare nuncupabant* Ad hunc ambitum itaq^immodicumconftringendum plebs tota intentaegt; rat*Sed quamdiu quieta refpub.fub dominatione Soudêbalchiana megt; tu magis quam amore in officio continebatur, earn fugillare quidê, fed inuiti tolerare: nee corrigere audere, priufquam illo ex oculis emoto,ad fcceffionem armatam concurreretur * Clam iftas uoces criminado muf* fabat nobilitas: iadare autê palam, nemo aufus erat* Principium anni uigefi'mi quinti agebauepffcopusinterim magna cura dereliquisxLVL ' milibus anxiüs,quot;VTtraielt;ffu uenit: ordinibus conuentum indicit : ad eos de refidua pecunia,et rebus fociaru ciuitatum ultra Ifelam à lè inipedis rc fert.Cæterum, utrum pecuniæ obtinendæ magis, an pacis maturandæ ftudio rem tâtopere ur(ît,pro uero nihil aulîm aflarmarc. In tabulis pringt; dpi datiSjclareexpreiTum erat,tum demum earn conquifitum iri,ubi pa cem inter Gelrum populum Tranfifelanum feciffet: in qua etiam infe ra ditio continebatur * At hie inter ordines nulli in mentê uenit percongt; tari, quires Tranfifelanæhaberent, quibus'ue conditionibus pax fada effettnulli iteni,quicenfuitdilationeadeam rem opus efre,aut deliberan* dum amplius.Sedprincipium 8^ extremum huius confilrj iuxtafuiuma lym initium fimilis exitus lequutus eft:præceps enim immaturum in retumultuariadecrctupop* Vltraie. amp;nbsp;utri^ditioni cataflrophes pluC-quam tragiegexemplum peperit. Decretumin prælènti eommunibus omnium fuffragfjs eft, ut prmo die ratio conquirendi pecunia inireturgt; ConuentS deinde eft frequenter, multi^ dies altercando exempti : alijs aliam uiam magno certamine, magis ex priuato ufu,quam rcipub*comi modo approbantibus; relatis^ crebro in conciliu fententrjs, co tandem uecordiæ res proceflit,ut conuitijs 86 fy cophanttjs difputâdo, totos dh cs eximerent. Defatigatiad ultimum habendis indicendis^ conuentib* hue omnium lententicC con(èn(ère,ut indiceretur dies,adquern quiiquc quod optimum, 86 ère omniu uideretur, referretîinde ex plurimorum fententijs, una aliqua deligeretur,quæ ad coficienda milia minimum in* commodi ditioni effet allatura, Hîc nulli fraudi foret libera fententiæra* tio,quæfcripto exhiberetur.Dies confilij indi(ftus,afrequentibus ordi* nibus obferuatuneum 86 nobilitas longe ab urbe in agris habitantes frr uarunt : cura enim ingens omnibus, diuerfas fententias concilitâdi fede* bat* Exhibuit religio,fuo qugtç fodalitio in abaco(fic ipff uoeât) fcripto fententiamhnde equefter ordo:in poftremis frnatus et ciuitatum legath Singulorum ibi recitata iudicia(quia toto ccelo diffidebant) facra profà na^ citius mixtura, conciliari pofle apparebant: maximeautem cum pertinaci qugque uifu à fuis authoribus defenderentur, E religione foda litiorum, lententiæBafîlicæD. Martini,Petri,Ioannis,cum pleracp no* bilitatis equeftris parte hue confbeiatis animis confrnfere,ut pagi 86 prg turæ omnes fuburbang,paluftres, aruales, compafeui infulares^ fundi æquabiliæftimatione adcontribuendum tenerentur. Hi neminem exci

piebant : cxprimebantur enim mortales utriufquerioniinisrcligjofiamp;T profani :urbanositem èC quantum hominum ruri agros coleret. In horum fententiacomprehenfa quoque erat plebs urbana/ecundum for tunarum ex mercimonfjs ^ftimationem. Quæ quidem (quia nullu mor taliumexcepit) quamuis æquiffîma eilet, earn tarnen principis atep ordp numarbitrio ftare placuit. Et licet per omnia fibi baud conftaret, præcp pua tarnen eius capita conuenicbant.Reftabant è religiofo nominc,cob legiaSeruatoris ÔÔ diuæ Virginis. Hi cum hominibus ordinis fenatorij ’ *• ô^reliquanobilitatCjin longe diucriarationcacicntentiafuere;cuiamp;acgt; ceilerût Amorfortq, VicanietRhenani,utagrariuscenfus ageretur:an tiquitus ita fieri confueuiiTe affirmantes, quotics grandis pecunia publi ce décréta eilet. Ad banc largitionem agrariam tenerenturomnisordi^ nis mortales,intra extra^ urbes,prætcr infimse claffîs bumilem uilem^ multitudinem: undeuulgo ilia gratior fuit amp;nbsp;magis popularis, quodin diuites à pauperib. boc oneris inclinaretur, amp;nbsp;proinde locupletioribtis infefta,pepcrit nouam in reliquum alter cationcm. Ad bunc modum riz xando extraô:o die, ita dimittitur conciliû,ut in proximum conuentum domi quiiquefuæ rcputaretfecum,utraiêntentia ditioniutilior forer. Videbatur autem ea (ententia obtentura, quæ non tam numero fuffra-I , giorum, quàm quxcelebrioribusauthorum nominibusuiciflet .Inftaz f r' y ’ ‘ ' bant inter bæc comitia, quibu^operæ in fuum quæque comitiu per uia tores cogi confueuere. Multi ad id tempus qui timerent,ne glifcens ccr^ tarnen, ôdfaéfio aduerius Soudcnbalcbum armata, ciuitatê in graue dix ferimen ac dimicationem aliquam traberet, alrj alio dilapfi, in pacatum urbe fugerant. Senatus,borum fuga cognita, abfentû rationem babuit: edido cauit(uetus is femper mos f uerat) ne quis comitiorum die ab ur* beabeilet: pœna exiliû erat. Legibus nemo foluipoterat,nifi quos gra^ uis ualetudole(fi:o fixospalàm detineret. Habentur interim comitia,fed omnium ipequietius, nontam cbaritateciuium,quàm metu,amp; prgfeiix tium iènatus principum authoritate. Renunciati Cofs.Godfridus Rqx dernbyrgus.ôd Gerardus Sçmijiius.Tribuni primarfi creati,Matthscus Bleckt« èc Theodoricus Æg^iusLanius. QuæftoreSjTheodoricus Montanus,ôôTbeodoricus Vùoifîusnominati. Horum aliquam par* tem,magis confentientis multitudinis iulîu, quàm pro fortuna amp;nbsp;loco, ad aduertendam tumultuandilicentiam,emerendum^fauorcm popux »gt; larem EuerbardusSoudenbalcbuscrearipaiTusfuerat. Vcrùmubifax ” turn dominatur,fruflraibiars, fruftraconfilium amp;nbsp;prudentiaresbuma nas moderatur. In magnis ad id tempus uiquebellorum ôiinteftinituz multus tempeftatibus ille ueriâtus, egregièconfularia munia obiucrat, ut domieum fua prudêtia uenerabilem,foris admirabilem fèciflèt. Hoc uero fubrepens negocium fen fim, quamcuncp uiam ingrederetur, neep confîlio,neqp ratione regere ualuit.Equeftres homines ab initio(fiueid acciderat ob antiquam nobilitatê, fiue ob fua in patriam mérita, fiue ui, fiue per aliorum negligentiam) ad nullam contributionem, neque agra riam.

nam,nequc ad cenfum domorum rufticarum tenebantur; u t in uetuftis rationibus,et publias tabulis perfcriptum adhuc uidcre h'cct.Quoniam autem nuncfententijs diffidences, ex tabularum tenore fequocp contre buturos aduertebant, cùm in omnibus alrjsagrarijs collationibuslèmz perinrefiduisperfcriptiquidem,tumautemin cenfudomorum ru ft ica rum nufquam liberireputati effent,at nunquam contribuiffènt. Hacau tem cura equeffribus inie(fta,ne fî in banc lèntentiâ uafiffent,ipG in frau^ demperimprudentiaminciderent:huicanimis confociatis,adfuumiuS tuendum obftitere. Atqphanc potiffimùmobcaufam eosEuerhardus Soudenbalchus acerrimè impugnauit, quod illi cenfum in ciuitates, in opéras dilatarent: ueritus,ne fi plebs ad pecuniarum repofitarum SxL for^ tunarumæftimationêcompulfà effet, res ad feditionem armatarn er um peret. Ea igitur fententia ut difcuteretur, fcnatui ueteri ac nouo author fuit,utdiuerfam de agraria collatione, ininuidiam inimicorum uindicagt; rent.Contrà,illiuociferari,ficonferrent,Iocuminiuriæ dari: femel uiola tam libertatem,aniàm in pofterum ad feruitutem datum iri. Proinde ho neltè fc de libertatis fuæ iure contendere, Aliam iacftabant caufam, præ^ ter feccfrionismetum,cur longe infeftiffimèinimicorû conatus Soudcn balchus impugnareuProuentuurn ex ærario,amp;^ poffeffionum ,at(^ ædi ficiorum intra urbem apprimè diues erat : fi id obtinuiffentilli quod urgt; gebantjis in memorabili damno futuruscrat.Conful ex bonorum confî lio (ènatum cogit,poftulat fenatufconiultum fieri, quo plebis partes adz uerfus potentiam optimatû tueretur ♦ Interrogatis ordineièntentrjs, fit huiufmodi fenatufconfultum » Quoniam autem confiât Remp» Vitra, acrealicno oneratam,quod Sô ciui ôô externe fingulis annispêditur: ma gnis item impêfis grauariindles,quæin publica ædificiafàrcienda fiunt, quibus nodurnæ uigiliæ,quibus diurnæ portarum cufiodiæcôferuen turîut mittantur ingentes fumptus, qui in machinas bellicas, in impedft menta,in puluerem tormentarium indies parandum fiunt. TT'um autem quia mercimoniafrigent, necplebi quæfius ullus efi, præut olim fuit, utadfgcespenèfitredaâa.Proindefenatusnouus uetusin caintem tus,quæ ex ufureipub.fint,ut décréta epilcopo pecunia, quàm minimo potcftdetrimento ditionis conquiratur:decerniteampecuniam ex colla tione agraria redigendam,Slt; quidem in ditione Infera,è more,ut in gran dibus id genus tributis fieri adfolet. Hue quoq^ ut fimul conférant ciues opulêtiores, et qui in numero aliquo oneri ferendo fint,haud aliter,atlt;ç 1), quorum omnes fortunæ inagrls,in pafcuis fitæ funt.Huic iènatufcon fiilto ncmointercedito.Videri poterat hic finis totius controuerfiæeffè pofitus,fed cum religio, ÔC cquefier ordo, plus quàm honefium erat,ac æquum,apudprincipem ualerent(exhuius ordinis primoribus,in intft mo is confilio habebat) Eâum breui,cur ipfe parum fani confilfi docip mento,amp; rempub. amp;nbsp;ie funditus uafiarit. Cum enim ad pecunia,quàm ad publicam quietem attentior effet,indignèferens,fpe eius confequcngt; dæ iè per tot perpetuos menfes extrahi,dubium^euentümetuens,maz

gno cîan'flimi nominis fuidedecore iunîtidratumeflê,quicqmt1 equcgt; lires cum altera religionis parte nuper cenfuiflênc» Ad diuerlàm uerô ad fênatum, quibus illafèdebat fèntentiaad pace concordi'am^ fortaHê potior,literas ftomachi plenas è fuorû confilio dédit, acerrimè expoftu* lanSjCO nomine, quod ex compofito ab fjs extraheretur, ac ludibrio ha^ beretur. Summaliterarum hæc erat,id datent operam, ut aut defîfterent aduerlf fadionis fentenoæaduerfàri,acin earn concordes uaderent, aut quilque fui periculi admoneretur: fe maieftatis imminutg memorem fo^ reXedæ literæ in fenatu,recitatæ^ funt fodalitio eiufdem ièntentiæ reli giofo:fed tantum abfuit ut bine impetratum fitaliquid, utetiâ obfirma^-tiôres poftea fuam fêntentiâ tueri fint aggrefli\ Hi feparatim habito con* uentu,legatos communifociarum ciuitatumamp; fenatus Vltraied» fuo^ nomine(periculum illi metuebant) ad principem mittunt,qui literarum ad fenatum,præfenttbus earum authoribus,quæ principis nomineicrk ptæ allatæ^ efientjiè fuos^ 8^ caufam fuam defenderent» Etenim confia bat à quibus illæ profedæ fuerant. Admiflî ad principem legati, multa perfpicuè defjs quæ rerum perperam harum ingnaro perfuafa fuerant, difieruere. Inde propofito quafi in tabula ob oculos periculo ac detrime to,quod ex diuerfa ièntentia,in ipeciê plaufibili,fi earn ingrederetur,fup pullularet : tantum intefiinum incendiû erupturum, utnec^ confilio id, neep uiribushumanisreftinguipofiet» Eófeuehementermirari, curpo^ tiore fententia óó uia tuta reieda, diueriam,8c earn quidem reipub.acdi* tioni perniciofam,adde et exitiabilem fequi iuflifletdnhuiufmodiperplc xis negocijs,nudèac fimpliciter, nullo fuco rem agi oportere: nemalum confilium,exaffèdibus priuatis natum,immedicabile uulnus,cuifrugt; ftrà pofi mederi annitaris, faciat. Altcrius fadionis autê ièntentiâ, de in^ dufiria confuiam,nihil habere certi, nihil firmi,quo niteretur ♦ Exprime re illam quidem ad contributionem earn quinque collegia, cœnobia, amp;C homines in uniuerium equefires, oppida,uicos,præturas» At ita genera tim hæc propofita, oblcura omnia,dubia ÔC incerta promittunt,ne(p id diferteponunt, quod præcipuum efi, hocefi, capita exfortunarum cu^ iufcp uel amplitudine uel tenuitate, fed ne clafiîû ullam æfiimationê qui^ demautcenfum faciunt,quoadfummam contrahendam compendio perueniri pofiet : futurum proinde,utpeream omniafacraprolana mifeerentur * Sed ne turn quidem eum id confequuturum, quod nunc pofi paululum moræ fàcilimè obtineret ea uia,quam duo collegia,fena* tus VltraiedinuSjSC tres fociæciuitates cenfuiflent: quamuis id fegnius procederet,moraopusefl[e* E confuetudineditionisefle, 06 iuxta recent tium tabularum fidem,neminem hie exceptum iri JIIos autem diuerfg fa dionis quofdam, hoc efi nobilitatem, fraude in fuo cenfu ludere : fcilix cet ut in refidua perfcripti cenfi dicerentur, re autem liberi foren t,ut foie bant«SuamutiIem cum ex æquo omnibus, turn ciuitatibuseffefenten* tiam,8lt;r minus tumultus inueduram,amp;nullam aliam ob caufam fe tueri cam « Sin altera magis cordi eflet, petere Ce certiores fieri, quid ad concis

Ifu m tefèrfent» Ad ea paucis eptfcopusdgnarus (inquit)fum patri) mo/ ris.ncc idmirum:quippehofpes dudum in hunc epifcopatum perueni: non difficile ergo fuit falfa perfuaiïonequemlibet me ludificari.Ita mihi à quibuidam perfuafum eft, at rem ipfam tarn perfpicue nunquam audix ui difputari.Quare rem propius deintegro deliberandam, reliquum eft ut in confilium mittamXegati Vltraiediureuerfi', refpofum retulerunt^ Ordinum hæc inter ft altercatio non iam continu« ft intra curiam,ftd in fadionesdiuulfa, totamrempub. bifariam difcidit* Plebshadenus fpe-daculo certaminis intenta,malis artibus à ftdione interim corrumpi cce pit. Senatori) bonoru prscfidio muniti,nauiter fuas partes contra tuen--tur:amp; ut quifque concordiæ amantiffimus,rempub. faluä magis,quam labefadatam uidere malebat, ita ad coniurationê ftcinoroforum oppri-mendâ diligêtiftime fuam fidêperfoluebat. At plebs famelica, ad quam-libet auram mobilis, non intelleda fuorum pro ft cura, capita fadionis ereligione amp;nbsp;nobilitate,undc quæftum faciebant,ftquuta,ad nouas res animos applieuerunt. Cum autem illfiquod de cenfu molirentur,aduer fus ftnatum diffiderent ft pofte obtinere, plebem peftimis artibus confci fcendo, aliam rationead eos impugnâdos ineunt. Hane (ut fecu ftent) ' abillis alienareadoriunturzquippequg clamoribus plus, quamipfi con filio effedura uideretur. Icaque hos fportulis inuitant, manibus prehen* fant, honores ultrb deftrunt, iubenc crebro ft inuiftre : denique inter ft* miliares habere.alios,quibus res lautiores domi,etfortuna fpledidior eft fet,rcdis cœnis excipere,prodiga liberalitate f^pe habere,muftare,capi* ta côglomerare,manib.ac nutibus in teplis,in foro rem,de qua cotrouer fia eftet, exponere, conglobatimin publico de eadifputare. His elfead-mirationi,horumplaufuuehi:deni(^idunum agere, utEuerardo Sou^ denbalcho.Sc Godefrido Vordio ciuitatepulfis, 06 remp,amp; contribu* tionemad arbitrium conftituerent. intermiftaigituradtempus demi* libus redigendis, altercatione, toti in hoc erant, utcociliatainuidia illos in perpetuum exules facerent. Prætextus ergo in ipeciem plaufibilis ex* cogitandus erat. Fuit per earn tempeftatem refpub. non ftrendis uediga libus ceruifiarijs grauata, ad quæ leuanda proximis annis,incredibile di du eft,quantum laboratum fuerat. Plebis poftulatis obftiterât Souden balchus èC Vordius. Binos numos grisoneri demi efflagitarant, fed fru ftra.T antum autem laxamenti cum exorare non ualerent,amp; ferox præ* terea refponfum indignitatem exaggeraret,minus æquû animum in eos gelTere. Hac adione nobilita s iuxta,cum parte procer um(ut didum ) ec €lefiafticorum,peralledosamp;fibiobnoxiosfacilèinconditammultitudi nemad expofeenda extraordinaria comitiafibi dari perpellunt, aperte exules nobiles reuocari poftulât: aut fi ifta negarent,aliqua falte uediga^ hum parte releuarentur. negatu id quoanimo obfirmato eft. (no en ini fugiebateos quid per inimicosagitabatur) Siad comitia peruentu eftet, aliudexalio malum profpexerantexoriturum, releuada uedigalia,exules rcuofandos,adaannorum aliquot reftindenda,rationum ærari] re* coonitionem.

Cognitionem, comitiorum denfquehabendorum Iicennam,i'n effreneril fecedendi rabiê euafuranij excidio ac fubuerfioni reipub* fore. Souden^ balchus cernens inîniicorû gratiam Indies apud plebeios crefcere,regio natim rota urbeglobatim coetus haberi, rnaximèautem ferqSjCum à ma nuarfjs opificqs uacarent,reputans^ idenddem, in quanta calamitatcm Ciuitatem conijceret, fi plebem uotorum compotem fèeiflèt î ipfè autem ne(jinimicorumpotentiaterreri,nequebonoruprecibus flediuaïuit, ut tantulum concederet.Tantum uel unus authoritate in rempub. polk bat ♦ Rodenburgus conful publice perduellionis poénam minatur, qui ad res nouas confuroerent.Accidebanthæc circa xv.Calen. Maias.Sa tis autem confiât, Soudenbalchum penfitatis fuis amp;nbsp;inimicorum uirib. armis medio fo|*o cum illis contendere paratum fuifiè,nifi urbem à cacdc lèruare,quam earn in ancipitis pugnæ euentu ponere, maluifiet. Sed ubi diu fecum ancipitem pugnac euentum expendifïetji ad dimicandum ar-' misinimicis fuis obuiâprocefiîfTet, utuidoreflet, multo ianguineeam uicfioriam fibi fiaturam: fin quidaduerfi çecidifïet, quantum malorum fibi atlt;$ fuis immiiicrct.Hccidentidem reuoluens,cedam urbepotius,in quit,quàm patriam hanclucemihichariorem,in Certamen præfensetdi micationê conrfciam; ut eum, quem iam trigefimu propeannuin oculis fuis ferunt (qug res uel ipfa fatietate minus uerendum me fecit) abfentem fuo malo defiderentaliquattdoiidquodfuturueft, fi urbeexcefiero * Fe/-ratur magiftro orbata nauis furfum,deorfum tempefiatis arbitrio,dum mihi ingïatos ciues meos,meritas ftultitiæ fuse poenas dantcs,in tuto ipe^ dareliceat, His curis interUeniteCcIefiafies, domefiicè illifamiliaris (Si* moni ei nomen erat)hic eum obtefiatur per communis patriæ ialutem, per omnia quæ haberetcharifiima, ne de fuga omnino cogitaret t Eo C' nim urbem egrefio, extemploin difiblutam rabiem populuexarfurumt rempub.in medio reliâam,prædæ ac direptioni futurâ. Veniretin men tem,quantum periculû fènatui,quantum amicis,quantum omnibus bo-* nis infiaret,cum eo præfente, à rebus nouandis amp;nbsp;inimici Sx^operx to efCent parfuræ,quantumuis improbè nunc uociferarentur: gloriæ ira mortali foreTremp, feruafie, ignominiæ autem, earn turpi fuga deferuif 'fe. Patriam eichariorem effedebere, quàm ut earn quorundammaleuo-' lorum infidigpofihaberet.Nullisinehis,alqsueeodêii3edantibus uer-' bis permotus,ea omuiafefcirereipondit,patriam charam,amicos,addc amp;nbsp;liberostfed pigereingratitudinis inius,quam toties con(èruafict,8ô ex hoftium manibusextortam confilio magis quàm armis tutatus effet. Si fe pulfb amp;nbsp;alijsreuocatis, refpub,melius conftitueretur,förequod gau^ deret:fin omnia fecefîionibus karmis mifeerêtur, ex ingratitudinis pce hagaudium,quamuis parumhonefiu, at meritum tarnen item fccaptuz rum. Nono Calen. Maias operarum præiêlt;fii cum aliquantamultitu-*: dine tota urbe colledi Soudenbalchum adeunt.Hi expofitis blandé pic bis pofiulatis, petunt fenatufconfultu derefiituendis exulibus, ado fcz natufieri.’aliud item de releuandis ucdigalibus.Ea fi negetur,operas pa feere

fccrchabendorum comitiorum facultatcm fibfdariiplebem ni impctrS' ta h^creferantuGinuito iènatu,ipfo^ adcó fpreto,cum telis armatam fe' cefluram,diutius compefci rctineri^ non poHe. Ad ea ille, Me ucl fuafö re,uel impulibre hoftes reipub»a fenatu indicati non reuocabuntur,regt; uocenteos qui uolent: at ubi per Albanam porta intrafTe eós nuncio aC' ccperim,peradueriamexilq caufa folum uerta. Nee uedigalialeuabun^ tur me quidem authorc : interceiTi hacflenus, quo minus bini numi æris cupæ fint detraéti.SeceditCjCurn'teadarma, per me liberum uobis erir, quando omnino fic ftat fententia: non enim aduerfus ingratam èC benegt; ficiorum immemorem multitudinem fuafponte ad excidium properan tem^armainduamj quando per me patriæfaélumeft ia tis, Sedquiafato quodam in exitium ueftrum daufis oculisruitis,cedam urbe,cedam pa-n'ia,cedam inimids^erit quum multos nou^ reipub*pertæfos mei abfcn tis defiderium tenebit,me^reuocatum uolenf,fedfiuftrà, Hisèconcio-' neindignabundus domû abreptus,circacrepufculum pauló quam por;?' tæ dauderenturjobnupto capite,ne agnofceretur,cum Godefrido Vor dio Henrici filio,ex urbe abijt ♦ Poftero die,illorum fuga cognita, iena^ turn ingens terror, optimatesamp; pleramqrdigiofi nominis fedionem incredibile gaudium cepitîpublicè deniquc,quafi urbe magna feruitutc liberata,omnibdætitia eft iniecfla.Conful pro magno negocio Habens, ne in his diuerfis animorum affedibus, quid detrimêti refpub, caperet, portas daufas teneri iubet : fenatum utrumep illico non legitimum in fegt; xtamhoram trépidé indicit» Ad quem tumultuofe conuocatum tumuP tuofius de exulibus reuocandis refertur, qua de re fenatufconfultum ad motus mature comprimendos fieret,Negantibus nônullis fenatufcongt; fultum diet polïè, adquod metu armorum adigerentur,Conful tempo^« ricedendum cenfuit,ôôadfeditionemprohibendam moremoptimatigt; busgerendum eflè, Alps hocmagisplacebat, edidocauendum capitis periculo, amp;nbsp;bonorum publicatione, ne quis nouarum rcrum author in ciuitate foret: dandym quinqueuiris capitalibus negociû, ut unum aut alterum ex feditionis concitatoribus arreptum in uincula ducerêt,haud dubiè quieturos reliquos.Dum in curia ad hunemodum tumultuofe di feeptando magisquàm confultando horas aliquot eximuntjhomines e plebe fadioni nobilium dudum confociata,relidis tabernis et officinis, in bafilica Martini in euentum eredi ftabant,quiduis exoptantes,quàm pacati aliquid: dum quis adiutor aut duxadellct, Fortèibitûaderataugt; ïæpontificiæpræfedusIacobusMindenus hauditapridem à principe ' DoreftatoVltraiedumairesciuitatis infpicicdasfopiendasq miffus:-hic non tam perindele difeeptatorê inter ndbiles partim inimicitias præ buerat, quàm iuorum amp;nbsp;popularium nbsp;cognatorum partes fequutus,^

illasauxeratmagisetiam. Hic(utgloboarmatæè plebe muItitudinisS^ cqueftriû feptus ftabat) agite, inquit, quid fi illi confultando totu hune diem eximentes,nos in lèrum diei extrahant,an cenfent nos fupph'ces,uc amici.utparentes,ut cognati noftri ab exilio.reportent, illis ad curia adx futures c

futurosî'cœptares eft, fignum ad arma dater, inuadamus forum Pab* tinum,priufquam ilft nos occupent, uos^ me dueem fequimini, Neque uanus fuit hortator, Illi è templo in curiam pontificiam fequuntur « née diutius ibi Mindenus commoratus , quàm fe ad pugnam raptim arma* rit,in forum ftipatus agmine armatorum omnis ordinis citato impe* tu irrumpit Inde mifto qui ad arma fignum moucret, tota ürbe cum te* liSjUtquæque obuia erantjConcurrituratabernæofficiriæ^ cum fragro* re claufeterrorem auxere. Matronarum acpuerorumiuftus clamor SC concurfus in ædes facras,paftîm religionem cui facrorum cura deman* dataeft,abruptis omnibus, templis exciuit.Senatus quiadhuc mœftus in curia confultabundus ièdebat, dubrj abire'ne an manere uellet, ad fî* gnum datum excitus,alrj alia occultisurjs domos fuas dilabuntur.Mub ti quibus populäre erat ingenium, qui^ in neutra partem inclinatficon* Cordie conciliâdeauthores femper fiiiflent,ut pofitis utrintp inimicitrjs, »»•. exulibus reditus in ciuitatêconcederetur,plebi fcimmifcuerunt.Conful

Godeffidus Rodêburgus trépidé per pofticâ curigelapfus,dûlidorib* cindus domu properat,fortéin medium tumultu inciditHunc per pie* bis confertâmultitudinem modicointeruallo, cafuobuius Michael Pi* ftôr,homo extremæ audaciæ facinoroius ira. infiâmatus,ut uidit,Hic cftjinquitjille uir,qui Soudêbalcho et Vordio authorib.fummo loco na tos uiros,noftros amicos urbe pepulit,86 extorres fecit,qui^ in fuo con fulatu nunquam ciuium fanguinc expleri poteft. Hic ille eft,qui de mea muitatitia pecunia, quam nihil commerito expreflit, iampridem ædicu* lam Virgineam poiuitrnunc drj iniuriarum uindices iniuriam ultrô ade fte.ConlulPiftoriumftrida Ipathainfeuadentê modico interuallo in* tuitus,fuga iè,neglelt;ft:is confularib infignibüs,irt proximas Antonij Bc flandi} gdes abripit: ibipauoreattonitus, comitialiidus morbo inuefti gia humi concidiüCgterum poft paulo frigid a fuffufus,ubi ad fe redijt, bono animo elTeiubetur: nihil elle, quod ipfe periculu uereatur, penes quem baud perinde magna culpa eflèt, ac uulgo diceret. VtefiTet, quod ad ipium iniuriarum à plebe abolitionem effe iuftam. Æquo iblum ani* mo ferendum eflè, quod eo die cum uniuerfo fenatu fe magiftratu abdi* carecogeretur* Atlt;ç ibi euftodiri iuflus, non ad uim autad pœnam, fed ut à nefariorum licentia rabie^ defenderetur » Populus iam tota urbe in Palatinum côuenerat, partim metuplebisma^is, quàm ad làdionis par; tes confirmandas: partim lætitia, ob urbem a fuperba ilforum domina* tione liberatâ:fed multo pluresextremi fubiêllij,quos uel inopig, uel æ* ris alicni uis domi urgebat, fpemagis amp;nbsp;confilio diripiendi aliorum do* mos, quàm ad opes partium aduerfarum iuuandas ♦ Confentiens inte* rim in hacprimafedirioneomnium clamor erat et fremitus in profugos, quod maledidis ac conuitijsprofêquebatiir : fed nulli impotêtius quàm fj.quos paulo fuprà dixi éplebe,omnium primos cœnis ac fportulis hue aliquot ante menfibus inuitatos, quibus lingua ex æquo promptaerat, amp;nbsp;manus ad pugnâ haud fegnes, Horumprincipes dult;ftorcs erant,Mi* chael

chael Piftonus(ab opcrc queftuan'o fic diclus) Henricus fufôr æra'rtlCrt tarius, Alphardus nauicularius Henricus Spicardus, Gerardus Rho/ dius carpen tarius, Sloïfratresfcriniarq, lodocus Eikius argcrarius^Iie dericusHackius,PctrusCoppius:multipræterhosali],hominesfordi/ di, etextrinis, tonftrinis^fabrarijs taberhis,èpecuari)s carnarijs èlt;^ por/ ■cilibusexciti, antea obfcuri, èC uulgo de nomine uixcogniti, quos hæC prima ièditio, deinceps alig fequentes,egregie nobilitarunt. Abrogâgt; to itaeç confulib. magiftratu, interregnu ad hune diem fuit,Cf terum ha buit eo diereipublica interreges,homines utnüfqueôrdinis,religiofi ôâ equeftris, magno poftea ipforum detrimento,amp; cum populi {ugillatiOx neacerba, D.Amelium Niueldiumj^ Gerardi Niueldp exulis fîliumiD* M,Vuefium,D »Hadrian um Rhenejciurri: Canonicos bafilicsc Marti* nizD.StephartumR-uemelerumjadD^foannem etiacobû Mindenum, aulæ Pontificiæpræfedum. Poftquàmhiièinterreges,populô in prsc* fènti côniuente, aixerunt,armatiextemplô curia confcendunt.Ibi Min/ .denus grauem ac uehementem oratioriem ad populum, eo tota düitate congregatum habuit, Quoniam autem huius uiri mentionem fecimus^ locus poftulare uidetur, ut pauca (quia deinde tribus infèqucntibùs an* nis res maximæinrepublicaab eo geftæ funt)de Ioco,ingenio,8ômori* buseiusdifleramus» Genus huiefuitex nobili Sulenorûamp;SAmfteloru fàmilia, materno genereGerardiNiueldrj exulis nepos:uir præter acre ingeniû Sgt;C fublime, ad res maximas gerendas natus,fi honeftior materia quæfîta eflèt : uirtus fumma, authoritas cùm apud populäres fuos, tunï apud priiicipem. nec temereinceptauitfaCinus, quod non ceflerit illi ex: fententia,confîlioiuxtàacmanupromptus: eloquentia,qualem homini literarû rudi contingere poflCjUix credere pareft: ualido corpore pro cero,egregie^ compacflo: membris teretibus, colore fubnigro, iuperci/ •lijs fubdudis exporreélis^. uox erat neque omnino acuta,neque pror* fus obfcura,fedclara, cum uiriligrauitateconiuda. homoinimicorunî fuorum impugnatoracerrimus,adeaaccedebatfummus honosapud principem,8ô gratia,uir abfolutus, nih ad fuam faâionem conftabilien^ damàpræclaris dotibuspaululum degeneraflet.Cæterum,quoniam de eius eloquentia memini, libet hic orationem adfcribere, quam eo die ad populum armatus,cfublimicuria,medius inter interregeshabuit.Ea autem fuit huiulmodi» Scio uobis infolens uideri ciues, quôd hue ar* matus ad dicendum confcenderim,cum noftramemoria à nemine eon/ ftet id faÆtatum efle: amp;nbsp;proinde tacitos uaria fufpicari, quaiî hic armo/ rum terror uel ad rempuRuel ad uospertineat: quippcquemutamico* rum opibus potentem,fortaflis uobis fingere polïitis formidabilem» Sed longe alia mea eft iêntentia, mihi crédités longe aliud confîliu, Sæpe cquidé optaui ad uos de reip,noftræ ftatu uerba facerejn qua multa mi* hi corrigêda 8ó obliteranda uilà fuereîat no licuit per eos,pcnes quos haeftenus ueftræ dignitates,ueftri honores,tribiinatus,qu3efturg,confLt btus, ueftra munera fuerunt : in quibusipiïsreipfanunc comprobaftis d multa

multa cfîe,qug in uniuerfum omnibus difpliceant.Etenim tanto confèn fu hodierno die fecedere ccepiftis(quod fcelix fauftumç üt)Sgt;C nobis au* thoribus quidem amp;nbsp;ducibus, quanto per raetum magis quam per igna uiam,illos,fi non regni afîè(flatores,infolentes certè ciuitatis ueftræprin cipes pro libidine regnare pafli cftis:quos tamdiix ferre oportuit,quam diu uis omnis penes illos fuit : nec dominationis pertefis,quod difplicc* ret,prohiberelicuit.Gratuloritalt;^mihi,hancopportunitateperuosmi hi datam, pauca de communi repub, hodieuobiicum diflerendi. Noli* te exiftimare, imo fingere uobis eundem à me terrorem quo illi ueflros animos domi femper oppreflere : alia nunc longe ratio eft ciues, Remp» uobis ademptam, libertate expreffam hodie reftituimus. Dicam igitur primum de ijs^quorum partim mutanda, partim exolefcenda ueftro iu* dicio uidebuntur. Deindequæadrempub»deintegro conftituendam faciêttita ut uos fcifcatis,nos ueroauthorcsfimus»Poftremo qugadmcî amp;nbsp;hæc omnia quidem paucis. Etenim fi uerum eft, quod uulgofæpè di* ci audiui Tales fere elfe ciuiu mores, quales ipfi fint prin apes ÔC reruns publicarum gubernatores,minimemehercleueftra leceffio uituperan^ daufdctur. Quisenimnonfcedadedecora, quibusnomen Vltraiecfti* num, quibus patria, quibus facra, uxores, liberi apud exteras nationes infamantur,mature uel fublata,uel emendata certè cupiat, priufquàm ea contagione omnes corrupti, nihil fani in toto cotpore relin quant;'Fuit ca olim magnis èC excellentibus rebufpub.licentialaudi data, fi quando plebs per contumeliam a primoribusopprcfta,uel public! mores depra uati fummè eflTent, quodlibertatis prius,fi non expertadulcedine, certè fando audita,ad peftes eas è medio tollendas,a patrib«fecederent:ód een fores,qui probris caftigandis,qui uitfis notâdis præeftent,fibi crearenK notatos ob flagitium,autmoresfordidos,autuitium aliquod,èlèna* tu fubmouerent,alios^ allégèrent. ReÓè illi quidem,mea fententia.nam in{olentiaquæeximperandilibidinenafcitur,nifîàpleberetufaeiret,im-’ peria,quâc eius erant, per uim inuafiflent: quod publicum erat,in pri* uatum dominandi ius uertiflent. Exemploru ingens uis in hiftorrjs ex* tat.Idem ne uobis accideret, amp;nbsp;tempeftiuèamp;S prudentcr,nobis impulfo* ribus cauiftis:quos ego diu ac uehementer miratus fui,Soudcnbalchi et Vordrj fuperbam dominationêtotannostolerarepotuifte,quibus tan* tum in uos exercere licuit,quantulibuit:ut tantum no (èruitutis iugu uo bis iniecerint,fi no iniecerint, Non pofTum mihi teperare ciues, quin ea quæ oculis, quæ animo meo doleant,dicâ palam, Anno per illos uobis flumina,maria,itinera, mercatus interdufi fuerutt nam dum no conten* ti funt domi uos opprelfos metu tenere,etiam Hollandis eundem terro* rem, per faftum 8C contemptum facere ftudent : uos, ueftræ^ merces pro uedigalibus portorrjs, à quibus Comitum beneficio eftis immu* nes, fuperioribus annis occupatp publice fuerunt.Profedo ficeft,Prin* cipum ftultam libidinem plebs infons (emper luit, ctim ipfis, quod fibi accerfunt malum,fuo iumento redius luendum foret, quam ijsàqui*

bus onlnj's culpa abeft» Quod fi fieret,uel minor honoru cupido^rariof ambttioeiïetjôu moderatius illi fegererent,quàm gcrunt:minus inuidiâîj plus autem gloriæ fibi 8^ charitatis apud populum conciliarct.Nunc au tem uidete, quantum malorum agmen ab his uobis fitprofcdum : qua* tametfime tacente ipfi làtis teneiis,commemorando tarnen fient nobiliO ra ac illuftriorajôô eorum fimul memoria recentior.Bellû illud magniirtî ad quod paucorum uenit memoria, ex quàm paruis initijs in quantum incendium perrupit f Séd per deum immortalê, per quos tandem c' non neper horum parentes r'At ueteribus omifîîsjUeniam ad recentiora.Bel lum Ifeifteinenfe, cuius memoria eft non folum reCens, fed uomicam degt; formen! ueftræ etiam reipub. immedicabilem reliquitjunde initium tur bandiomniaduxitc’an nôexpriuata horum libidine ^'HiSjhisinquam^ omnia ilia accepta ferêda funt, quacindead uos accefîerût,incendia fubgt; urbana, extra quatuor urbis portas, tot ciuium irt obfidione fccda lanie na,tot uiduas fadiaS,liberos parentibus orbatos» His debetur nupera iè ditto frumentaria,éx annonce caritate orta: his imputandum æs illud agt; hcnumjeodem bello conflatü,quo adhuc rempub, grâuatam habemust quod Litinam aliquando nullo publicæ tranquillitatis turbandae incom modo difloluereliceat, et in libera ciuitate,omni onereleuatos in liberta tis dulcedine uiucre : cuius quidêrei fpes nulla aflulfit, quamdiu omnis uis penes primores illos fuit» Studio hicomitto, quanta dedecoranômi nis Vltraiectini fixere, quàm turpiterreip»munera,honores,quæfturas, non dico quibus uifum fuit, largiti fiint,fed quafi prædas uendiderunti Quotredlis cœnis, quotcompotatioiiib» eauenaliahabuerutc'utquifiç largiebatur profufiffimeinmediu, ita eratemptor optimus ♦ His ârtib» fimilibuSjfub fpeciofis nominu fuorum umbris, fures aluerut quàm^ plurimos,8chomines opicos ac propudiofos, non ad amplilTimos taiv turn honores,uerumetiamluculêtamfortunam prouexerc.Hipropolas cùm aliarum rerum,tum frumentariæ ditarunttpenes hos annonæ pre^^ ciaaugcndi facultas fuit:conftituendi,quos libitum effet, publicanosî decimandifrumentum, arrodendi uedigal pifiarium, décidendi deniCß omnepenuôd annonam ♦ Adeb ipfis hadenusimpunèhæcfixere,utfî quis ea uel reprehendere,uel contra mutire efTet aufu s, illi aperf æ inimiz citiæ indiceren tur» Vedigalia auté iila ingcntia,quo fixnt collocatalt;nonr neuel eorum ofcitantiadirepta,uelauxilio turpiterdécoda perieruntr çumalioquiremp.locupletiffimâSôærarium diueshodiehabuifïemus, Itatp peculatus gratuitus fuit. Quo motu abhin c biennio, ob precij an* nonæ frumentariæ magnitudinem,ad arma profiluiftisf an non ex corn* pofîto adinediam uos compulerant, cùm uixprecibuspropolgfrumen turn uenum pecunia,e cumeris amp;nbsp;granarijs produccrentf Arguit id pla^ niflimè corum confiliofadumfuppliciûciuis,quem prætextu alterius criminis minus fpeciofi paulo pôft arreptu, fedinfontem,percufîèrunt, conftabat enim eum,mxxliebri habitu inter primos feditionis concitato* res, multitudinem adexpugnandumdomumDoienburganam cxhor d 2 tatum

tatumfuifïe.Homuiicun quanti fuiftis. Trita uoxeft,magno conftare, quodprecibusematur:atmultoplurisredimitur,quodÓC precibus ÖC. pecunia comparatur. Poterant cd iét o, quantü frumenti tota urbe crat, precio tolerabili è tabulatis uenum cxcrufiiTe. Sed eorum iada amp;nbsp;diCta iu xta comprobarutjuoluiiïe uos ftrigofos, famelicos, inopes fub impcrio continere,ne faturitate ebri) frenu ferociores ëxcuteretis. Faftus Sgt;C amen tiæ plena ilia uox fuit, quam aliquâdo ab Euerardo iadari auditum fuit; fi omnium fortunæ ciuium æquèlautæ forent, neminêeorum præferoy cii ingénia edomare pofie, T aceo cædes ciuium,taceo exilia nobiliu ho* minum, èC multa tragicg tyrannidis exempla, quf commemorarepiget. ïam me huius uit^ tædet,quoties milêra ueftra conditio mihi in mentem uenit;remp»ab fjs oppre(fam,qui con{èruatores,qui cufiodes elle debe* renttabrjshoftilia perpeti, quifacraamp;proamp;na tuerentur : domus ho-* fpiteSjtion expilatores effent: ab qs religionem,equeftres,plebem, prin-* cipum finitimorum odio propinari, quorum opera ueftræ res flore* rent,quos^ pacis ac foederis conciliatores foeciales^ haberetis.Circum fpiciteamabouicinos ucftros,quàm equo,quàmbeneuolo in uos finta* nimo, Hinc Gelrus per hos ueftris focqs ultra îfelam infeftus eft. Illine Burgundiones,quem animum aduerfus uos gerunt, loquuntur rebus ipfis.Nam aliquot annosreditus ueftrosinietfla manupublice,nonalic no, fed fuo nominepoflîdent: nimirum déclarantes, le omnemuobis fœlicitatem ex animo precari ♦Certamen nonnuperortum de paludi* bus,amp;identidemmotum, nondubium fcilicetamicitiæ argumentum eftzpræfertim quotieseas non ad urbis ueftræ mccnia,uerumfubiplâ turri Martiniana fe propediem effofluros minitantur: ÔC factrcnt,fî diu turnior Soudenbalchi eflêt dominatio. Atque horum populorum ac principum gratta præclaris illis uiris debetur: id quod nufquam illi taci* tum habent.Nuncautem,quia hefterno crepufculo urbefurtimdilapfi, rempublicam ametufuiliberatam uobis reliquerunt, cauendum etiam atque ctiam,ne id iuris in uos,quod amifere, aliquando reduces recupe* rent:lex aduerfus illos feratur huiufmodi, utEuerardusSoudêbalchus, Godefridus Vordius Henrici filius,Godefridus Rodenburgus,in pergt; petuum exules quinep miliaria quaqua uerfum aburbeefleiubeantur:fi quis autcôtràierit, deqsretulerii'ue,autfehis defenlbrem dederit,ean* dem poenam in fe paratam fciät.Sed de illis fatis.Cæterum quantum ad remp»attinet,ficdecreui,utprimaratio,finon in totum fuftollendi,ccrte leuandi oneris ceruifiarfj habeatur. Placetbinos æris demptum iri : èc fi dfj propiti) Uttam mihi folpitent, Ipes eft, breui futurum, utomni onerc rcleuemini, Et quo id celerius fiat,prætcr confuetum uetftigal ciuisali* qüandiu in cupam binos arris : qui publicis uero hofpitrjs codam uena* lern habent,trinos pendent. lamut æs alienum bello Ifelfteinenfi confla* tum difloluatur,diipunganturrationes,lataetacccptarecognofcantur: quæftores qui abhinc retro ad annum undecimum arrario præfêdi fue* runt,ad calculum uocentur,ra£iones cum fyngraphis acceptorum etexx penforum

LIBERI» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4i

penforum rcfcrancpublicani item^quos illi ob enormem uedigalium ltgt; citarionemreleuauerunt,ranones ad ærarium référant» Illos autem quie gradu equeftri per id tempus ærariopræfucruntjlubentesparatos^ da bo ad uicenos quinos referibendum, quos pro laboribus ab ordinibus decretos, accepere, Creentur finguliex open's, à quibus illæ recognox fcantur :aquibus peculatuspoftulati,populiiudiciopublicedamnem tur, multentur ue:ea^ pecunia qup inderedigetur,æs alienum diflbluagt; tur:exulibus cuiufeunep loci ac nominis reditus in ciuitatem decernatur» obærati item amp;nbsp;nexi,qui^ ob uim gralTatores folum uertcrunt,reuocen tur,præter parricidas/quas peftes ac probra à repub, proculabefle con uenit. Religio fupra legitimum numerum, ex æquo uobifeum fiipengt; dium adærarium pendet:ficenim comparati lumus,ut no folum in par^ tereip. prolîmus, uerumetiam earn breuiredemptâ,etab omnilèruitute Iiberatam,pofteris noftrispermanus tradamus.Etnecrariumamplius penlionib. nouis obnoxium reddatur, cauendü erit in reliquum :ne^uê in capita ufurariæ penlîones è repub. aflignenturjncc]^ ciui, nelt;^ peregri/ no.Dolusutabfîtamp;Sfrausomnis, fîgnumquo tabulpidgenus oblîgna ri foleantjin oculis operarum comminuitor.Cras primo mane,operg in fuum quæque comitiû, ad nouos magiftratus, qui è repub» erunt,crean dos conueniant. Ex equeftri ordinenemo in lènatû, exiegelegitor: ned ius fas^ fît inde ad plebem,ut magiftratum aliquando gerat,aliquê tran fîre. lam ut ab hoftium iudicatorum metu lècuri fîtis, excubiæ in m uns, euftodiæ accuratæ in portis,8ô prgfîdia noâu in turribus dilponuntor: clauium cura penes duos primariarum operarum fenatores, 06 lèdecim nouos tribunos,qui creentur,efto: ad hos ut lub occalum folis deferan/ tur,curanto. Hue qui cooptabuntur, enixè dabunt operam, ne ad aliegt; num,unde periculum reipub.fît, diuertant. Confules enim, in quorum tutela afferuari Iblitæ elTent, fulpedam fuam fidem reliquere » Annonaè non minor ratio habenda eft.placet igitur, ne in reliquum uel piftor,uel codorceruifi'arius, exalijsoperis,quàm fuis,inlênatum legaturme uea/ deo omnino quidê in alienis profiteatur. Statim quàm magiftratus créa tus erit(ftat enim, ciuitatem à perniciofîsuitijs,qug uobis dormientibus irrepferunt,quantum dabitur, repurgare)noui fenatores,quæftorcs di» cent,homines nulIaambitioneinfameSjtiec probri unquam notatos. A' rebus nouandis dein ceps in uniuerfum quiïque abftineto,ne cum domi foris^ pacem habemus, inteftina tumultuandi Iicentia,res noftre alio di labantur.Criminum cognitio lènatuidefertor:prætoretfenatus(ueluti confueuit fieri)iuri dicundOjControueriijs^ finiendis præeftotqueftio/ nés rerum capitalium etanquirendiiuspenesfuum magiftratumperma neto. Moribus ciuitatis præclarè conftitutis, dabitur opera, ut concors refp.fenatui plebi^ fît,quo opes ueftræ domi floreant,8ô quæftum ope» raelàciant maximum:forisfama claranomert VltraieÆ'numuehat« Ad ordines coniôciandos amp;immortalifoedere iungêdos, annitetur religio ■ fum nomentiuuabitequeftris nobilitasdaborabitfcnatusrdabunt denp

que operam, quantum bonorum tota ciuitate homi’num eft,aderunt^ armati ad ienatus authoritatem tuendam,quócunlt;^ uocentur.Porró au tem,quod ad publicanos,tribunorü ludicio id ftabit, Supereft una diffi cultas, qu^ maximos motus peperit:eaeftj qug uia fît potiftimum ineun da,ad refîdua quadraginta fex milia conflanda, firma interim fpem con^ cipiOjinterceflorib.e medio fublatis,rationem inuentum iri,qua fine ma gno certamine contrahâtunCætera quæ ad remp.pertinent,ad nouum magiftratum deferentur. Quorum exemplum,nequis leges ignoret,an te curiam in tabula fcriptum fuffigetur^Ethcc quidem fatis mihi de rep«. diótauidentur,Demeautem,nemuIta commemorando etadmonendo uos maioru meorum beneficiorum, ego pro ijs gratia repetere uidear, id folum dicam, Quando nulla mea in remp. mérita extant, aut certè te^ nuia(ingentia de me erubelco polliceri)opto à Deo opt«max.materiam mihi darialiquando,qua ubercim uos liceat demererùquod quo fegnius contingct,pleniushocemerendum erit, Sócumulatius* Adiuuabithunc meumanimum, adnitetur^códem, quantum hominu nobilium intra muros, quantum run procul ab urbedegit ♦ hodieenim per uos reddid ipfîs fui parentes funtîamici,cognati,per uos ab exilio reuocati, quo be-neficio nullum antiquius,nullum maius in Ce pofte côferri ducunt. Ncc unquam aliud antèfacinus æquiusà uobis perpetratum elfe indicant, quàm hodieperpetraftis,quôdeodem iudicio inimicos damnaftis, quo illi olim noftrum genus per fummam iniuriam pepulere.Sed longe pub chrius eft,quod rjdem,uelint nolint, noftros incolumes in ciuitatem uc ftris humeris claro deorû hominum^ plaulu reportatos audire coganz tur:quod fœlix fauftum^ nobis ôô reipublice fît,precor. Poftquàm ib le dicendi finem fecit, cum armatis collegis in Palatinum forum abijt. Plebs effulà lætitia, ob partam libertatem geftiens, ablèntes inter le cer tatim fuperbiæ criminari,corum^ tyran nidê malediâis infedari.Exag gerabat ijs odium recens rumor, Vordium fuperiori nodeDoreftad cum Epilcopo colloquia lerere uifiim fuiftè, eumcp monere,ut Vltraie^ dum maturaretjoperas ad lèditionem fpedarc,cas^ de eo excludendo aduras.Pleriçpcredebantjhunc rumorem à Mindeno ininimicorum inuidiam fparfum.Poftridie habita funt comitia à meridie,quodanteà nunquam fadumfuerat, cummane adcreandum conuenirelblerenu »» Sed inter ai ma le^es antiquant:ubi,non quid gquu,quid decoru, quid »» gloriolum,quid e confuetudine fît,led quid ceca libido didat, pro utili

ac honefto habet. Creati Cols» Fredericus Regius amp;nbsp;Adamus Djetpc nus : quoru hiceloquêtiaclarus,unus in rep*maximos motus fedareua lebat, nifî nomê,(^par erat,popularius luiftèt» Noui fenatus nomina in catalogs milTajMindeno cognolcenda illico tradutur:à quo quafî cen* fore,qui uidebant uel fubmoti, uel alledi fun t,ut à fuis partib»uelinimb coru cos ftarefuljaicio fuit,Populi iuftuplebifcitu fadum, ut exules per literas reuocarentur: quod illico fadû. Operæ in lùum quæçp comitiû, lubuelperum iteru armati conuocantur: metu,utapparebat,neexulum

LIBERIA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4Î

pulforum amici,ad res nouas confurgerét. Crepufculo diei Stephanus SuIenuSjÆmilius Mindenus,Iacobifrater,GerardusNiueldus,exuIes urbem intrant, Redfjtô^ Borrius Amerogus,qui a temporibus Magni belli, annos prope quadra^tâîa^îiohis inuidia ciuitate pulfus, perpe^ tuo exilio populi iudicio damnatus fuerat. His omniû gratulationc oc-' curfum eft:acceptis^ in urbem, luxuriofa l^titia per totam nodrem in cu ria Hafenburgana comefîando publice epulis indultu : ignes in palatio tota^ ciuitate regionatim accenfî,infolentem quidem, fed breuem lætp tiam arguere. Nec minus à plebe totailla nox perpotando,cantu^ ftregt; pendo in lucem abfumpta eft, Huie publico gaudio,circa mediu noeftis princeps cum duabus turmisequitu urbem ingrefluSjfuperuenitjincerx turn quo conftliot Scio fuifle, qui fulpicabâtur, ob id eum in urbem ma turafle,quod turn ueteri ienatumagiftratuabireiuflo,acnouo exMinz deni arbitrio, creato,fperaret,quantu milium reliquu eflet,facile potitu^ rum: maxime fi multitudinis confenfus eo accederet, Nec deerant qui contenderentjfeditionis fama motum, Vltraielt;ftum properafre,ut præ^ lens fua authoritate licentiâ tumultuandi coherceret. Siue hæc caula igi turfuit,fiueilla fubitieiusinurbem aduentus,cum tædis ardentibus ac funalibusad portam illioccurfum,dedudus^ànouisipfe confuli-busöó nobilitate equeftrieft cum magna gratulatione in aulam Pontilt; ficiam.Hic de reipub. ftatu paucis collocuti ( ne rerum adarum amp;nbsp;præ* fentis concordiæ ignarus eflet)domos quifque fuas,ut hora intempeftæ nodis poftulabaqdifceflerunt»

EXTO CalendasMaias,poftridiequamnouusfena-'^M tus crcatus eftet, rebus omnibus ex populi fadionis^ iententia(utapparebat) côpolîtis, principem illeconz uiuiOjluxu magnifico apparatOjin gdibus Palatinis ex cepit: fuit^ is dies propter illius hilaritate,tota ciuitate leftus ac Celebris. Nec minus gaudium publicum pru uatahilaritatecelebratum : plebs enim regionatim ad lympofia conuez nit,produda^ ea eft in ferum diei comeflatio. Verum breuis ilia immo/ dica Iætitia,8C non diuturna inter plebem amp;nbsp;fadione, cuius impulfu ad inteftinam uefaniamexarfcrat,concordiafuit. Etenim libertatis dulcedi ne multitudini oftentata,cccpit plebs in omnem licentiâ per æqua amp;nbsp;inix qua graflandi fibi uiam aperire. nullis confiliorum habenis retineri,nul lis blandimentis ut ab armis difcederct,induci:non principis maieftate, non fenatus authoritare, non religionis reuerentia ab effrenata nefario* rumincceptorum rabiecompefeipotuit ♦ Proceftitautem paulatimeo* d 4 ufque

ufcç debacchadiimpotenti'a, utcontêpto fenatu, cerdones,textores,pclx liones in cô(ules,in nobih’tatê pro libidine couicia impunè iacerent,con* tumelias dicerct,diCtarct quid decerni placerez Senatus plebiinuifus eP fè, nec ullus poftea legitimus habitus fed indies ferèindiciccepit* Fece* rat in ofationc fua ad populû mentione tenuiter la cobus Mindenus, de religione, par uecfligal cum populo ceruifiariû penfura, donee remp. ab omnibus penfîonûnonfêrendarumonerib.liberatam haberentduiîerat amp;nbsp;quæftoru ad annum retro undecimum, rationes ad ærarium referri, eorum^ accepta expenfa recognofci.Plebs legum latarum non imme mor, ac tota cùm in libertatem, turn occafionem perturbandi omnia in* tenta,fpretis cleri promiflîs in fpeciê pr^claris,tabulas obfîgnatas in pro miiïorum fidem popofeerunt lt;nbsp;Atreligio, homines callidi, aduertentes quantum fèruitutis iugum fe maneret, fi tabulis datis illorum libidini fi* dem fuam obnoxiamtècifTentihabendisconuentibus ludificando ope* ras aliquot dierum hebdomadas extraxerunt. Acceffit amp;nbsp;alia contentio ad hoc religionis negociu,qu3E nobilitatê cum plebefjs quibufdam corn mifitdndignabanturplebei] quefloreSjetpdileSjequeftrium opera fieri, quod nunc demum poft tot annorumfpacïum ad referendum poftula* renturn'n primis autem illi^quoru rationes uel parum intégré relatæ ftie* rantjUel quibus fyngraphæ relatorum expenforum^ temporis interca^ pedine per negligentiam deperierant Jn nobili quodam iurgio cafu alter catio cum ad conuicia ufque exarfifTet, ac quidam è qugftoribus plebcijs denunciaflet ærarios coa(ftores,qui trium ordinum nomineper id tem* pusærario præfecftifuiffèntjreos peculatus fèalt;fiurum,ut omnes illi pro inde pari lege ad collationem acceptorum etexpenforuapud nouos tri* bunos plebis tenerentur : Lubbertus Vualanus, qui ex equeftri ordinc cam pr^fedurâaliquâdo gefterat,Quantum ad rationum mearum fub* ducendarum difpunôlionem attinet (inquit)nihil laboro, ut etiam para turn me offeram ad ftipendium x x v. renumerandum» Hinc nouu mo turn negocium utriufcp nominis hominibus,qui è tribus ordinibus gra rij præfeéturam gefîêrant,ut pari lege cum urbis quæftoribus ad referen dum tenerentur,Contrà,iIli obfirmatè contendere,nunis populi legibgt; fè tenerijfrequentes couentus aduerfus plebem agere^Mentionem item iniecerat Mindenus, dudureftituendcaboneribus,libertatis,redimen* dg^ reip,. Deftinarunt itaeç tribuni,iuftu plebis, prgter penfiones publi « cas amp;nbsp;ufùrariam pecunia qua? quotannisexerariopendebantur, agros compaicuos pignori pro ufura oppofitos,nônullos pro tertia parte da* toSjbona^ prædia, quæ per Coft * quæftorcs, 8Ó plerami^ nobilitatem et primores procerum ecclefiafticorum reip, (ut credebatur)tantu non adempta,in aliorum poftefïîonem 8Ó ius fiduciarium tranfiftent, multa* titia pecunia,quâimmenfâm fôrecredebant, in uniuerfum redimere, ac , populo reftituere.Et hg quide caufgnoui tumultus paulo poft fitere,cur

fècundùm perfeceftioneminccemeterium 0. Ioannis fearmatieffude* rinuSeddumhæcplebs ex compofîtoadornat,epifcopus qui tunc præ fèns

LIBER II» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^

fens inurbcaderat^nihil prîus habuit, quàm fuum ncgodum perfêqui. Apparcbatautem minus îaboris ad promiiïumconfequendum reftare, quàm minorem quatuor milium fummam pridem nadus efiet^Pulfis cnim confularib» (Quorum interceflionibusuiaadrcliquû pecuniæ cón^ ficiendum maxime prædulafuerat, cum nouum fenatum,cqueürcm or dinem,8ô bonam religionis partem conlcntientes haberet,è manib. prg dam uix elabi pofle arbitrabatur: nec plebis intcrcefRonem magn opéré timebat, quippe quam approbando kgem deexulibus nouis latam nul lo fibinegocio conciliaret» Itatpmox^induitatê uenit,rem deintegro adordines rctulittapudquosmultaqueftus eft de lento eorû conGlio, de moraac pecuniæ dilatione, qua ingens periculum foci}s Tranfifela* nisàGelro ingrucret,quifc promiflis fineeffèdu uanis extrahi,Iudiz brio^haberipaflîm quereretur. Hisrelatis ftatim Doreftatu, relidaad horrendam tempeftatc repub,abrjtJtatp conuentui dies quarto Calcn, Maias extemplo indidus, acciti eo lune Amorfortiorum aliarum^ ciuix tatum legati, Ibi orfus principis legatus, graui oratione in eos inuedus eft,per quos ftetilîèt, quo minus rot conuentibus adis,quid in epifeopi tam arduo negocio promotum eilet ♦ Nunc illis ciedis,petere fc,cx colle giorum equeftriû fenatusep fententijs rationem decerni,qua pecunia ex* ' pediretur.Duo uero collegia, quæ nuper àreliquorû lêntentqs cum fe^ natu diflenfifTent, induci poflèut in aliorû iudicia pedibus difeederent, Rogatæ inde ordine à Decano primariæ Bafîlicæ fententiæ, concordes huç fulamp;agatæ iunt,ut religionis equeftrium cenfus teneretur, foli A* morfortij ftiam fententiam uindicantes, in agrario cenfu,qui è ueteri di* tionis confuetudine effet,pcrftitere:identidem clamantes,ne quid noua* retur: alteru cenium inufîtatû luxtà^ô^ ditioniperniciofum fore. Verùm hisfruftraaliquandiureclamantibus,acdomum amplius deliberatum abire iulîis,ad poftremû huiufmodi fit decretum :Quando multis fupcz rioribus conuentib. dcquadragintafexmilibus conficiendis confiiltan dojinterceflionibus quorundam,qui à diuerfaiêntentia deduci non poz tuerunt, fruftra eft laboratum, adeo ut rebus in magnum diferimen ad' dudisjprinceps fe per ludibrium extrahi exiftimarit:fic enim lenta confi lia ferè interpellationibus maleuolorum difturbari folent. Placuit igitur ordinibus(neplurium dierum contentioneextrahatur, ne ue res ad dif* quifîtionem populi deducatur) in banc formam decretum de aflîgnatis milibus fieri. Cenfus quadragintafex milium imperabitur pagis, uicis, præturis:huc contribuent utriufquenominismortales,quieôfpe(ftant. Conferentur autem ad eum diem,qui cenfui condicetur fecundum æfti; mationem bonorum æquabilem,cx cuiufque tenuitate opum^ magniz tudine:fiueeæfît^fîntinpafcuis,in aruis,paludibus,fiueinfulis,alluuioz nibus, 8c quidem ordinu principis^ arbitratu. lam qui rem pecuariam, qui^ pafturam boariam exercent intra extra^ urbem, agrarfi item amp;nbsp;az gricolæ intus foris ue agêtes,molæ,ue(ftigaliautriufque nominis,cxfun dorum ration4bus,ôô in quibus nullum eft ædificium,iuxta eorum prez cia.

cia^Tenebunturhucquocpmunidpi'a, excepns ijs qui ob fortune tenui tatem, in quatuor fulxirbqs nbsp;nbsp;ruri habitantes in nullo numero ccnlt;

fèn tur: quos a contributione immunes eflè placet, fi his ne(Ç palcua fintj* nelt;pinfulæ,nelt;çpaludes,autunûtîenilt;ppoireffîonisgenus.Ciuitatum fociarum redores, ciues quicp fuos municipes cenfento: turn autêqui pecuariam exercent,iïmul in eos qui folueregrauentur,ius exequuntor, ac cum ipiïs lege agunto quoad imperatumexoluerint» Ad hanc contri-* butionem pofleffor in beiïem, fundi uero dominus in quadrantem tenc tor.poHelIor perfoluito.dominus fundi(cum uidebitur)decidito, Huic cenfui agundoprgfunto uiri graues accordati, quos Antiftes cenforcs, una cum ordinib»dicet:penes quos iufta ratio eos cenièndi,quihuccon tribuent,efto* Literæ ftatim Amorfortiam ad fenatum datæ, quibuspo ft ulatum eft abordinib.ut ubi diu fatis deliberatum elïet, aliquandofta^ tuerent aliquid certi,atque ad quintum nonas Maias refcriberent, quid féntentiæ eflet ♦ RefponRim nulla mora ab his per literas eft, quæin or* dinum conuentu recitatæ in hanc fententiam fuere. Quod proximo ci^ uitatum atque ordinum conuentu per legatos reipondimus, animis pa* rum æquis fuitacceptum,autcertèparum beneintelledu ; cum anteno* bispulchrecum ordinibus eadereconueniftet ♦ idem nenunc quoqsac* cidat,pericul5 eft ♦ Quarenihil efte ducimus, quamobrem, quod femel placuit,id integrum identidem referamus. Sed quia id ipfum quod iupc riori conuentu decreuiftis,uel nobis fruftrareclamantibus,perfequi uo bis confilium eft : nenunc quidem à primafententia dilcedimus, qu?ni mutare turpe,8C ditioni inu tile foret. Interim, quando omnino fi c cenie teconftitutumeft,petimus qualemcuncp ccnfumiuxtatabularufidem adum ad nos daritfortaflis lelt;fta perfpelt;fta^cenfusratione,rclpondebi tur,quodnelt;^principinelt;^ordinib.fueritingratum, Poftquam autem Vltriaedini nihil certi confilij confultando ad hunc modum ex Amor* fortrjs extundere quiuef unt, priuatim publice^ in uniuerfum omnibus placuit,ue(ftigal quamprimum in præturas,uicos5pagos Amifianos A* morfortianæ ditionis,eius^ fuburbia ex cuiulcçfortuna amp;nbsp;opulêtiæ mo doconftituere,cius^exemplum Amorfortiam ad fenatum mittere. His quod præfagiuerantjbeui accidit.Nam cu penes illoscenlendi ius abfip Amorfortijs liberum eftetjin procliui erat diuinare,qua equitate,pro fua libidine, cenfum in Amifianam ditione conftituturi forent. Eius exem* plum itaqp intra paucos dies ad ienatum ab ordinib. datur, Operæpre* cium hie fadurus uideor, fi ordine catalogum pagorum Amifianorum ut quilcpcenfiis fuit recenfea,utappareatuter populus alterihacinpargt; te iniquior fuit; fimul qui certatim fuis magis cp alioru commodis confu luerunt. Sed cum crebra in recenfendo fingulatim pagoscenfus itéra* tio nimis odiofa 53ret,fed amp;nbsp;barbara nomina durius afperius^ ionantia pleracpà Romana inflexioneabhorreant, iatis duxi,fummatim cenfum Amorfortianæ ditioni impofitum, quern ad fenatum miferunt,rccenfc* re. Vrbanæ iurifditioni impofiti quadringenti quinquagintatreliqua fuburbana

L I 2 E R 11» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47

fuburbana Amißana dido ccnfa tredecim milibus aureorum S^quiiv ffzy gends,Le(flus rccitatus^ in fenatu hie céfus baud mediocritcr eos offen dit. Primum quod iufto maior, ÔÔ quam pro ditionis cum alrjs duabus præfeduris collat^,anguftiaô^ copia grandiorexiftimaret: deinde quia aiiarum præfeclurarum, ipfius^ urbis VItraiedinæ cenfus eadem ope^ ra trafmiffus non effèt,(quæ res fraudis fufpicionem fecit)undc ratio æz que an inique, redè an perperâ cenfàrum regionum affirmari potuiffet^ Refragatum itaque (ut antea)huic ab uniuerio ordine ÔC populo eft. pifcopus,ut hæc conftitutio tributaria per Amorfortios procederet,uez hementerfolicitusjpro magno duxitnegocio, eos benignitateac comitate adoriendo, blandimcntis fibi conciliate, G forteea nia ab obfirmata lèntentiaasÈialuiffênt : libellorum masiftrû, amp;nbsp;Hadrianum Rhedium ab intimo conGlio, equitem nobilem ex illuftri Rhediorum inT ran Gfc^ Ianis familia, ad fenatum légat. His mandat,ut omnia benigna lauta^ in pofterum affirmando,illos obteftarentur,ut uel in principis gratiam or-dinum fententiæaccederent : quando nuncaliquando pecuniæ confici-endæ ratio inuenta effet gt;nbsp;gratuitas omnes præteritas ipGs inter ceffiones foretcenium ipGs ipforum^ ditioni conftitutum ,G parum æquus uidt gt;nbsp;retur, per principem leuatû iri, Cum his mandatis legati Amorfortiam proficiicuntur. Poftridie quam ciuitatem intrarunt, uterq^ fenatus illis datus eft. Vbirelatis fjs,quæ in mâdatis habebant, è curia per uiatorem in hofpitium de{cendere,ibi^ refponfum ab iènatu paululum expecftâre iubentur.Poft paululum more per Confules,8c tres fenatores(ut ei gen lt;i mos eft ) legatis in hofpitio Gcrefpofum eft, Scirent fenatui cenGonem AmiGanæ ditionis dudum ab Vltraiedoacceptam, nullo paclo proba-ri,quando ncc modus in eahabitus effet,nec æqui ratio. Ad hæc ne men tionem quidem reliquarum prgfelt;fturarum ullam fieri, ex quarum æftp matione,fe fuamtç ditionem cenfam oportuiffet.Decreuiffe his iuftis de caufiSjfimulac aiiarum præfècfturarum inferæ ditionis noua cenfîo dein tegro in lucem ab ordinib,emitteretur,tum demum feeffc(fturos,neoffi cium,ne fidem populi Ämorfortq in fe epifcopus defideraret. Vix pau-cas inde horas legati ab hoc refponfdin hofpitio cömorati, ciuitate Do-reftatum confiliorum dubij le abripuerunt. Æger princeps animi, nec immeritb,ob elapfam rurfum emanib.pecuniam, nihil equè uerebatur, quam feditionem noua oborituram, fi res in plebis,quæ hue tota intenta fpe(ftabat,difquifitiouem raperetur.Netç res quidem periculo caruit» Nam quoties ad confultandam rem ab ordinibus conueniretur, uoces paffim à fordidiffîmis quibufque e colluuiehuiufmodi iadari audieban tur.fruftra eos conuentib.habêdis indies fe diicruciaremec nifi per operas tandem fore, ut pecunia expediretur : nihil praefentis confilrj in pur-puratis fimfjs effe ï plebem nunc fapere cocpiffe : feceffionc proinde ite-rumopus effè. Acuebantadhæc plebis animoslanijpecuarq^ homi-ncs,quorum copig amp;nbsp;opes in pafcendis pecoribus uniuerfg effen t,nec a-Iiundequ£ftumfacerent,fubulci,bubulciq(ficuulgo dicebantut)quib. -

maiorem in modum ordi'num cenfîo pernidofà eratfutura» His dolorp bus paulatim pullulantibusjnouitrib* pt ex opens tuncpn'mum creatf, plebis i ufïu, controuernam de uedigalibus ceruifiarrjs ex gquo cum po* pulo pendêdis,religioni(ut in primo tumultu prominùm erat)feriô mo uere,tabulas inde pofcere:rad bac occafione (quia illos pertinaciter id re CLifaturos conftabat ) fore, ufcper tumultum, uotorum compotes fiez rent,amp; ordinibus poteftatem conftituendi contributionem ex fua libidî ne,ui arm ata extorquerent,Et exalperabant multo uehementius animf, quod nec ad rationes quæftorias, nec tribunitias ordinû, per equeftrcs èc religionê uia pateret. Et hæc pr£:cipua tu animorû irritatio fuit. Deçà nus primarius,homo praeter dignitatis nomen,Sóequeftrê inter Sicamz bros familiam ,ab omnibus literis cultu^ difciplinaru pi||rfus aïienus, religiofum arbitratus, fuo afiénlu religionem in feruitutem à plebc comz pelli,proteftatus apudfuos fe non cocedere populo, neque quoad uiuc retjUtiuslibertas^fuaimminueretur concefrurum,exurbeadCaroluni Gelrorum Ducem finitimu profiigit In cuius non longè poft è reb» hu manis fublati locum D.Æmilius Niueldius,Gerardi Niueldfj exulis fiz lius, armis magis factionis, quam fodalium fuorumfiiffragijs fuffèdus €ft.Religio,cum terror undiqueinftaret,et uis,per fpeciem petendi con filrj principem Doreftatoperliteras occultó lub fupplicationum fcrias in urbem euocat:rata fore,ut eius preien tiam plcbei) ueriti,ab armis pro hiberentur: èC tumultus irritatus, priufquam in grauius certamé accent dcretur, principioconquiefceret* Sed nihilo obfirmatius plebs fuam ui am progrediebatur « Ordincs indies confultationem de promiflïs miliz bus integram referre î clerus antiftitem in hunc turbatac urbis ftatum ez uocatum, obferuare, ut lê à p leb is iniuria oboriente tueretur ï neu comz mitteret ex fide fuperiori annoreligiofe data,ecclefiafticam libertatem per uim opprimi: memor, quorum fuHragns ad amplilïïmu munus coz optatus eftèt.Cótra plebs,per nouos tribunos inftarc,rcligionis in prioz rimotu promifta deuedigali incupas fingulas æqualiter cum populo perfoluendo identidem occinere: ad id principem fibi adiutorem fe pe* feretut aliquando earn remp. quæ fot annos aeri alieno Ibluendo non eC lêtjliberam dcgrauatam^ redderent.Illorum fumos èC uerba,in fpeciem blanda,lèdiutius ferre non pofte, mero ludibrio extrahi.Si princeps ple bem adiutarit, ut tabularum à religione compotes fierent, fpondere inz uicem, fepecuniam breui omnem conquifitam ei tradituros,Multis dcz nique probris religiofum nomen lacerarunt ♦ Et ad uim haud dubiè res Ipedabat, ni mos ipfisgereret »Animi inter hos médius princeps xgriz tudinem diftimulans,cupiebatquidem latum ecclefiaftico negocio auxi^ lium:haud dubièperpendens,fiid delêreret,quata uaftitas eiab impen^ dente têpeftateimmineret : fed cum aduerteretnullâconficiendæpecu^ niæ fpem uel in religione elfe, uel in nobilitate affulgere, lègnius tarnen plebis iras mollire cœpit : paulum^ ab æquo declinare uifus eft. NereP pub.q^ïid detriment! acciperet,tentata plebs per conlùles acritereft,fi tu multus

multus opprimipotuiflét, fed fruftra. Dies ad conucnîendum ecclefia^ I ftico ordini amp;equeftri ediô:us tumultuofe eft, ut in uniuerfum femel fta tuerent, num fîdem detributo cum populo exæquo penden do afîîgna re uellent,nec ne.Deçretum à religionehic eft,quando plebs liberum ar bitnum onerâdi,leuandiq quos uellcnt,fibipermifère,pergerentex com pofîto agere quod uideretur: fefe uim extremam pati malle,quàm fùb iu gum uoluntarios fc milluros. Nec difficile ipfis fore, ut armati in er mes, multitudine fuperiores, paucos opprimèrent. Proinde pro fe quifep id connitteretur, quodbonum fauftum^ reip* elfeiudicaret ♦ luratû inde eft in hæc uerba:Prædæfe, direptioni^ plebi totius efle malle, quàm ut tabulis fignatis feruitutis fîdem teflarêtur: mollirent illi,acuerenfue(ut uideretur) iras. Refjîonfum atrox ad plebem perlatum, earn mora fero* cem; dolore ira^ longe ferociorc fecic. Communiter feceffione parant. Tangebat animos eorum hoftiles iam turn fpiritus gerentiû recens nu-* perrimæfeditionismemoria,Illiuslibertatisdulcedineetiamcap^deG*J’j^*‘*lt;ô , inqcalen. lunij pridieafeenfusDominici,ftatim cum ingentitotius ciuiz ƒ•

tatis terrore,paulô fub node, nihil Antiftitis præfentiam confpedum^ ueritijin cœmeterium D. Ioannis armati fecedût.Hic caftris pofîtis,pnz mo ftatim congreffu facramento interpofito in tribunorum uerba con. iuratum,ab armis no prius difeeffuros, quàm à religione equeftribus id quod fpontè concedere abnuerent,armis expreffiflent.Fuit italt;ç hic fe cundc feditionis obtétus adumbratus. Cgterum merites cum oculis col luuiei eo deditereueraerant(neciplî turn clam idhabebât) utuniuerfum religiofum nomen,cui imminebant, hoftiliter diriperent. In prætereum tes pafîim uoces iadari, poftero die in illoru menfis cultros fuos (quan^ do lautiusfplendidiusqjibi codumeonffaret quàm domi)inuocatos fè ftriduros.Nodem illam totam peruigiles ,metu ne à principe immiflb cquitatu per inßdias amp;nbsp;peditum cohorte,tumultuariè è fâmiliaribus ho minum religiofi equeftris^ nominis Contracta, opprimerentur, ftatio^ nibus armatis ad crates circunquaqüe difpofius,traxerunt.Lrgum om* nium ac pœnarû metu abicdo,in earn rabiem exarfere, ut horrendis cia morib. amp;nbsp;didufocdisconuicijsin làcra profanacf, nulla religione terrb tidebaccharentur.NuIIumlocum,tempusnuIlû,autordinem,fandum uenerabilem'ue habere. Ædiumcœmeterio iundarû oftia trépidé pulfa re,pcdibus infultare,tantum non ui diffringere: minimègratum fpeda^ culû exhibere. Francifeanis è more preces antelucanas Deo à nodis côz ticinio cantantib. mugitu pluf^ taurino colledi conibeiatiq ( quia coc/ nobiu cœmeterio D.Ioan.ad meridiêadiacet) maximo poterant ob--ruderetnulli ultro citro^ domûeundi poteftas dari. Et in hoc alijs^ tu^ multibusnulli impotentius uociferabantur,plebsconuenarû,opcz rg quibus Iucrijlèmper,quacftus^ maximu s à religione fuillet: quorum uentres famelicos,quoties in horum domos, per (pcciem negocij fè con iecilfent, indies fermeexpleuerant: ignauû uulgus,quibus ora linguae^ adbelbndûmaledicendum^promptæ, manus uero imbelles ac langui e dæ.

dæ.animi tumidi crant. Mane ad icncaculum tumultuarium ægredigre diertrib.hora ad conuenienduin nona,capitis bonorumqj publicationis penculo rurfumedicitur,Tentatur inrerimper tribunosôi bonos ad aucrtcndâ uim religio.Perftatur obfirmatè in fcntêna.Forte tum ita inci dit (quiaafcenfu Dominico ts dies folennis crat) utfuppltcationis circs ccemcterium bafilicæ D . Martini Celebris pompa in id momentum cc-ciderit,quo totaurbeoperæin cœmeteriû rurfum conucnirent. lamçc turri Martinianaproceflerat obiècratio ,cum exaduerib fabrorûopcrg eforo icrutario, inftruô:a quafi ad dimicandû acic fe erigentes religioni infignibus fuis uelatæ,figna fua procul ex aduerlo oftëderent.Inde Pala tinum forum uerfusin læuam fledentcs, tympanis ac confofo boatu,ua forum preorû fragori cantui^ obtonarcjiiullä^ atro cis l|3cdaculi fpecie ptermittere. Colledi in cocmeterio,in quo fub nona diei horä adcfle iuO fi fucrâtjà tribunis extêpló in concionc conuocant.lbi feditiofi homines quot;nbsp;( per fe (atis lymphatæ plebi p ilis terræ fixis ftanti indignatione,religionc criminado augcre: nuncpoft^conuenere,non elanguefccndü ignauia, ucrum armis arcendä elfe contumeliam amp;nbsp;dcdecus nominis Vhraiedi-ni,quo per Canonicoru fuperbiam afficerentur. Quin(quando omnes adelfont) redà uaderent domos illorumoccupaturi, dum id quodiufli cfTentjUolentes parati^ darent.Satis feper ludibrium extrados« Sequu ta inde conlentiens multitudinis uox, arma expedienda, dilponendam inftruendam^ aciem,moram auferendam «Interim dum fe in aciem coL locant,amp; cornua ex tormetarrjs utrincp ab læua dextra^ raptim ad pro-cedendum redigunt,quidä ccœtu dilapftis in ædem D.Martini,fpiriti3 à curfu anhelus uixtrahens,trepide nunciatÄntiftiti(nam is in fopplica tione aderat)plebem armata inftruda acie in procindu ftare,ggciTimeç àpaucis, pilis ac bipennibus obicdis, intra cratcm meridionaiê continc* ri:quam fi tranfirent, infeftas omnes domos Canonicorû illico redditu-ram,autarmis uim pcJlêdamcfleralterutrum foturum,nifiiple medium * fefeingerens,eorum furoriquam ocyflîmè obuiâprocederet:acblandi mentis animi mitigati,in conditiones, eius authoritate ducerentur.Nun CIO in gdem ancipitis rei ad principem perlato(quia iam commodeobfo cratio perpetrata erat ) facrisrelidis, toto tepio fit fuga.Religio abiedis ftolis, domos quifcç fuas, thefauris fadis infcdis^mature profpcdum tumultuofe inde fe abripit. Nec continuit fe terror intra tedum,fed mo* mento totam peruafit urbem. accepta^ eo diefuiHetinfignis clades^nifi epifcopus aureaepomidehumeris raptim abieda, plebi, quæmagnis u-trintçclamorib.haud finepugnæfpecie intracratemtranfituarcebatur, occurrere maturaffet. Ibi filêtiomanuindido,multitudinêin coronam collcdam rogat.ecquid uolentes no humano more tantos tumultus cie-rcntdubetproloquiquid peterent: offert fe medium,fi cum religione in conditiones conceffurfpacem foedus^ facereuellenttaut fi nondum fa* tis délibéra tum effet,ratione temporis habita, rem in pofterum diem to tam differrent,ac domos fuasfitcefferent, Vixhæc princepseloquutus

11 B E R I t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff

fuit ibi mille nmuluodb.certatim aliud alfj criminabantur: infoîentiafti religionis ludifîcari magnifias pollidtationibus:infuper id eos agerc iri-ter le, ut quantu pecuiîiarum refiduüum effet,in plebem urgeretur. Diü tius baud pafluroSjUtilli tempus altercando tererent : inuentam propc-modum uiam,qua x x v « milia confeda darentur: dereliquis x k i.niili bus fore,ut nihil laboraretur,S^ quidem nullo reip* detrimentoJtaiç di lationem fruftra quæri ,nec plebem moram in pofterum diem pati : nec tempus conditionibus ineundis deftinari Perlèueratum deniçp iri ferô cia eft:addit^ præterea ming ,nifi in ueftigio illi in populi uerba iurâreritj aclibenter quidem iam darentultrô,quodarmis exprimeretur : magnô cis cundationem earn conßaturam»Recens ira,ad hgc odium non petiri de graue aC nuperum ftimulabat, quod paulo ante in prima feditiôn e af maticôfcailâ curia, fuoiure leges, quas uidebat, tuliirent:fuo^ arbitrai tu iniuffu populi iulïiflent,lciuilîènt^4 Hæc amp;nbsp;alia multa prpterea dilîo nis clamorib. uocilèrantisplebis uerba interrûpensdodor Vuolfgângt; gus Abftemius, Antiftitis in intimo côfilio uir primarius 8ó eruditus, irt banc lèntentiam uerba fecit* Legi fæpenumero ciues,apud biftoriarum lcriptores,graues lècelîionesjeditionesç atroccs,aliàs alqs de caufis orgt; tas : quarum aliquæ populos ad iufta arma exciuere « Nam pleræ($ uel à patrum luperbia, infolenti^ dominatione,uel auaritia^uel bonorum cü piditate,uel alfis peflimis artibus natæ lùeruntQuæ ut ê rnedio tolleren tur,ui opus fuit créât! itaque tribuni, per quos Ôô leges amp;nbsp;rogationes,agt;' deo^ipfîab iniuria nobilitatiSaffereretur * Enimuero ueftra feditio ifta^ iufta ne fît,ancôtrà,in prsefentia nihil difputo:neqp enim dum fatis cÔfti tui.namdum alios alias pr^texereaudio caulàs,nihilperlpicio,quod uel uituperare,uel côprobare temere audeam 4 Si in equeftres, à quibus hui la prius iniuria uobis fada eft, arma hæé fumptâ funt, non polTüm megt;^ hercle hoc ueftrum confîliû( dicam libéré) probare«Eft enim iniquum, amp;nbsp;Vltraiedino nomini dedecorolùmj publica curbaca pace, in eos feui*-endi materiam quærere, quorum uirtuteres ueftræ nituntUr,8^ claræ lo ris habenturtnec ulla re mala commeritifunt^üt lædaiitur* Sin aduerfus religionem,id quod obtendi intelligOjhæc tempeftâs agitatur,quo adiu tores ad communis reip. reftitutionem uobis opem lèrant, quod agitis, lèduloagite:hoc eft, cum refp. erialicno lôluendo ndn fitjeam leuateje^ uatamôcintegram,làrtam tedam^ conferuate,Viaautem,qua id pr«clt; ftetur,non placet ♦ Sed ea omiftà,id folum dicam ciuesîaliam uos longe ingredi oportet,quaad præftitutum feopum perueniatur.nam bac pro fedo uos, ueftram^ remp.euerfum citius,quàm reftaurâtu ibitis Jid ipgt; film prgtereaquodincolumemanfîtaclâluum,amilîuri.nififorteexettl plafallunt,quæ uobis documente fuerint, ut mature patriæ commun! omnium paren ti confulatisjnteliinum malum, externumfermèfufcipe re folet* Ad id ueniam,quod proprium hums ueftri confilq cft,qoemad modum fine theatro ignominiæ quod pofcitis,obtineatis,nempé ut rel! gio uobifcum ex aequo ad communia oncra ferenda inducatur, lllud ta-^

men prius dicam,non par efTe, ut tantas tragcedias hodi'e cicatis, quod fill pertinaciter fuum lusjuam^ libertatem tueantur«Nemoprohibetur beneficium maiorum manibus èC pcdibus defcndere^Nam cum natura omnes nafcamur liberi,naturæ confêntaneum eft,quod nemo uelit ferui tutis pallium induere. Sed ne uos quidê non pro uirib. obluólaremini, fi quicquid pnuilegiorum à maioribus per manus traditum acccpiftis, iduel imminuere,uel totüoppugnare quisaggredereuVidemus quan^ tum animantium brutorum eft, ut caucam, ut caftes,utretia pofita fiigi» unt:utunguibus,alis,roftris, dentibus, armis à natura dads, enixèlibegt;! rum euagandi ius defendunt:mori citius,fi detur,parata, quam utnatu ræbenenciumreh'nquant.Hfceô ciues diciexiftimate, non utreligioni mercenarius patronus ante inftruxftusoradone præparata patrocinalt; turn adueniam : fed ut intelligatis, non perinde fuperbiæeos traducengt; dos,quod fuam ipforum libertatem uindicent:atq}facinorofi quida uoi ciferatores,qui uobis hue authores fuere,uos^ ad exidum ueftrum exti-mulant,nôminusimprobèquàm impudenter clamant. Andquam ifti uiam religionem criminandioppugnandi^ingreflï, nonprimumiam probris earn lacérant. Neceftitatem obtenditis,quæ nonunquamab æquo paulum abire cogit,nedum deiure aliquid remittere. Quod quu dt'm fi itaeft, non refello. Atilli metuunt, ne à uobis ea ipla neceftitas in fraudem auertatur: atque udnam falió ominêtur. Diflicileeft oncra ihij cere: at multo difficilius femel inieóa tolluntur. Cum autem mecum re* puto ciues,quód nemo fibi uni nafcatur, ueriim patriæ etiam, cui ïècun-dum Deumamp; parentes plurimumdebemus:certumeft,uobishicnon aduerfari: propterea quod ea quæ hue conferuntur,utih’tcr ponantur,egt; dam cum aliquanto priuadiuris detrimento. ld perfuafi' quidam, prix uatam falutê public^ cum immörtali gloria pofthabere,^ fummum ius nimis exaólèperfequi maluerunt. Si apud Romanos olimbello Punico iècundo,poftq grariu poft multas clades alias fuper alias acceptas,exhau ftu eftet,matronæ muliebrêmundu,torques,armillas, annulos,ualaar-gentea in curia magno certamine, ut bcllu repararetur,contulere : quid Chriftiang pietati conueniat,quid religion!, quid uiris,rerû non rudib* in leuiore negocio fads perfpicuumeft.Siigituræftimationem principi permitdtis iubendi,quod èrep. maxime ducat effe,fidem dat,hodie fe fi neinterceftîone cuiuiquam uobisfaélurumiâdstflexurum religionem, tabulas de omnibus fis quæpoftulads traditurum.Quæpedtis,{cripto pertribunosexhibete:ea^ ueftro arbitratu obtinebids. Ingentianimo* rum coniènfu àfiequenti muldtudinedicenrieftaccIamatû.Læta plebs magnificis Abftemfi pollicitadonibus, imperant extemplô religion! in* tra extraep quatuor ciuitates uiginti quintp milia, condido dieDoreftati epifeopo pernumeranda: cauent(]p,nedefis milibus res ad ordinesrela* tio fieret. T ametfi hic Abftemium multa fidcloquutûhaud dubiè conx ftabaqquo deliniendo mitigando^ feroces fpiritus, immancconfilium auerteret,amp; multa benigna uerba tabulas^ dando ad tempus ipfis mos

LIBER 1 I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5.5

gereretur. Scnfîtcnim ca moucricœpta, qua?omnibuspcrmiftis, ciuita * tem in srauc difcrimen coniecitrenc; unde cenfuirne inicium calamiraris Vitraiceting ab obftinatia rcligionis ortu dicereturi ÔC ultró oHerendu, quodcumtniîgni rerum fuarum ialt;fluramöxfuiHentämiffuri»Fuerunc tarnen quidam èreligiofo Ordincjiomines factiofi, maiorum imaginib. magis quam fuis uirtutibus clan: quorum arbitratu fi res ftetifTentjOmx nia turban potius,quàm plufculum concordiæX^’^^^’^’^tis^ iàrcien . dæ caufa ipforum iuri decederecontigiiTet* Ab his palàm princcps fugil labatur periuribquôd tabulas de milibus decretis, quas iurciurando orlt; dinibus alErmarar, nunc antiquaret. In illis inter cætera pofitum er at, ut cum ditionemitum relioionem fartam tedam in fualibertate,amp; ab inx iuriatueretun Superhæc,apertefolcnneinaugurationisiuramentûcon . tra ueterum epifcoporum exemplum uiolat et. Et quum in priori feditio nCjà plebe multa iniqua, contra opéras nbsp;nbsp;hofpitia extra ciuitatum mult; .

ros flbi propofita difcufltlïet, fub cultro nunc religionê reliâam plebis libidini deglubendâ ultró traderet:nec memor beneficij accepti,gratiam hic reponeret » Plebs in armis interim perlèuerare, pauorem religioni,ni pareat^minimè gtato armorû Ipedaculo augere.R.ogatiôes,quas T rib. pieb.eo dieadpopulum tulere,quas^ in tabulas relatas principi amp;relp gioni extorferuntjopercpreciû eft referre.Earum autem hæcforma fuit.

Q_V A N D O ad earn tempeftatem ufque, per multas bellorum difîicul « tates rempublicam obæratam,grauibusquepreflamueâigalibus ha^ “= buimus, eautreleuetur, ÔC quod fieripoteft,redimatur, anniti ftat fern “ tentia.Quodutfœliciteraufpicatc^ cadat,creauimus exopcrarum omgt; nium corpore fingulo s tribunos,pcr quos iuflîmus fciuimus^ hæc rata «« efïe. Religio omnis, cuiufcûcçea fituelnominis uel profèfîionis, æquali “ legecum populo adftipendiumde potuomnegenus tenetor. Quod ad quadraginta fex milia,qug principi refidua funt^ad hune modû impe “ ratum cfto* quindecim milia utriufqç iexus cœnobiatntra quatuor ciui-' « tates infergditionis conficiunto: decem milia, quæ extra has in agris po “ fita funt, pendûto. Reliquaunum et uiginfi milia ab ordiniban iufia ru “ fticorumædificiaita conficiuntor,utfundorudominiin quadrantem « tcneantur.Hancautempecuniamimperatam(quiadilationemnonpati tur)redigunto:diescondicitor.lnhaccontributionecumBrigidenfib. Vltraiedinisexcipienturmonachorum mendicabula. Nequis religiofi nominis dcinceps publicèpriuatim uc,palàm occulto'ue,fundu,agrum, « domûjintra extra ueurbem precio emito. Si quis contra ierit, in damno rei emptx efto, agro fundo'ue empto multator. Si quâdo per legatos eu « uicinis principibus agendumerit, autad conciliu indidumconucnieiix “ dum,haudIongiusabdomo,quàminPutcupamamp; Spicartcampum “ (Hollandiæ8ôVltraiedinæditionisi}cardinesfunt)fuiscuiufqueordi nis impenfis excitilegatiproficifcuntor. Et utRhenus ac Vechta urbieg “ annonæhabilioresfint,eosuetuftate amp;nbsp;negligentia ordinum oblima-“ tos, fofTorio opéré extcmplo illi deficcanto:à Tt aiedu Leccg ad Marfo « e 3 rum

rumufcpuicumfupràinfrat^ ad cum modu accurate amnes repurgan* »» to.Curahorumamnium àliino uluaamp; rudenbus conferuandorum {c'-*gt; decemuiris dcmandacor, Totidem fcaphp alueorum curatoribus deccr quot;nbsp;nuntor, cumeapecunia quæfingulisannis incumipium ufumærario igt; l'nfertur. Rationes ab anno undecimo ad ærarium refèruntor,eæ^ exa-* » c^tiffimè difpunguntor.quarum fumma cum ad decies centena miliaexx »» currat, ea pecunia refp.amp; agri ue(fligales,publicioppofîtiJîduciæ^ da^ »* tiredimuntor»His rationib.nemo cognitor præficitor,quieam quæftu »» ram gelîît,ærarius ue coaéior extitit.Rationes deLeccg,Hinderdami^ »* aggcribuSjdeacceptis in domos rufticas ôôiugera uecfligalibus pecux ïgt; nqs,deauthoramentismilitaribus,illireferunto. Molitoribusfuum ex »* tra quatuorurbis portas ius priftinum integrûicruator. Controuerfia 9» de aggerc loanms Benigni, dcinfula Berederodiana in Leccæfiuminc » finitor,amp;f quidem intra menfem. Hue princeps ipiè, ut exequi detur,ad* »9 iutorefto. Hæctabulis fignatis trium ordinumrata firma^ eGeiube-99 mus. In appendice tranfmilïa additum erat à principe,edi(fîo fe cautux »» rum,ne homines ex aoris annonamrerumuenaliûueldiftraherent, uel »» aliquo conueherentad diftrahendum,ninin unam aliquam quatuor cp » uitatum:ne'uepropol^deincepsnundinarûdiebus,anteduodecimani »gt; diei horam palàm clam'ue mercarenturr qui contra earn legem fa cere op »» prelTusenêtjismercecmptamultaretur. Hucitaçprerûadhuncmo dum uix paucisdierumhcbdomadispoftprimamfèditionêdecurfum eft,uï qug uellet plebs,Icribcre permiHum fit:ea^ omnia ut iufta bona^ epifcopus cum religioneamp; fenatu confirmare tabulis iuberetur. Palam itaqueplebis acTtatabulis adhanc formam collegioru iodalitiaaffirma' runt.Populum ab feie contendifle,ut adremp.pecunia ufuraria obæra-' tam,releuandam pari iure fecum uedigal de uino omne genus, èC coóo potu tantifper penderent, donee cam redemilTent. Nunquam in populi præiudicium empturos, conduduros'ue contra eius iulTum.Itacpfpon derefc, corum imperatauolentes lubentescpfaâuros,quemadmodum in tabulis à principe datis expreffum efiet : id^ fuis tabulis affirmare, te* flari^.lifdcm totidemcp pene uerbis ius fidem^ fuam coenobiorum prg fedli obftrinxerunt. Ad ultimum, fenatus ifta populi feita iulîacç in hæc ' uerba approbauit. lubere, ne qui côuenæ in operarum albos prins reci perentur,profîterentur ue, quam publice à fenatu ciuitate donati, deda^ rati aferipti^ effent. In quo profiteri fiqui uellent, fenos aureospende^ rent:amp;liin quibusairjs nomina habere expcterent,prodimidia prect) partelicere.Vt populus deinceps fingulisannisproximo purificationis ferps fefto die comitia creandis rationum exequendarum tribunis habcz ret:his nemo intercederet. ne quos exules iam inde lacerct lenatus, nemi nem exilio multaret,uerum utcriminalegib.puniretur,multp delidis pa res irrogarent,aut ob noxam pecunia lolucrent. Quinos leuis gris ucétû gal ceruiliaVium pariter cum populo religio in cupam penderet : qui uen derent femiodo, fupra confuetos binos æris, id^ præfenti fide. Ne æra rium

num uîlis ampîiïis uf^arte pecum'æ tabulis grauaretur î cum ne nunc ’ T quidem ære alicno foluendo efTet: fed figdlum coram populo cominuc*/*? retur. Buerardus Soudêbalchus^Godetridus Voi^dais, Henrici filius, Godefridus R^denbu^us,indicflo exilio extorres elTenuTurn qui ho* rum fàiftioncm fcquuti,abfentestuerenturjinperpetuum utprobri nota lijéfenaiu fubmotiforentjNe rationes intermitterêtur : fjscp cognofcen diSjtribüni ad id ledi præfiçerentunPiftoreSjCodoi es^ nifi in luis ope* ris fortiiOjTie in fenatum legerêtur.Didis ftatim duobus fenatorib. prix mariisjtres quæftores fenatorum fuffragijs renunciarentur. lus ciui ôi peregrino priuatim coquêdi potum cerealem elTet; idembinis ternis ue autplurib.confociatis ita licercITî gt;nlt;le reip.fuum ueiHigal daretur: reli-gioni ucro id no permiflum foret . Molare tributum in perpetuum fub^ latum enèt.Cocnobfjsoperamanuariaintramuros, urbis^immunita^ tem interdicerentur. Plebifcitum fenatufconfulto oifiauo Galen. lunias^*'' cft approbatü ♦ Mittuntur eodem dieè principis confilio Amorfortiam legati,quideqsreferrent,quæpo.Vltraieâ:inus deunoôCuigintimilib» in cocnobia decreuilîet : peterentçpàfenatu, ut hue quoep fuis iuffragfis accederent. Non ægrè huic poftulationi à ueteri nouo^ lenatu et popu lo aflenfum eft : quod ea æftimatio nullo publico ditionis detrimeto cen feretur.Contulerunt intra muros mille ducentos.reliqua uiginti quinep millia, quoniam in certum cenfum nondum relata, ordines deintegro contrapopulum exercerecocpere,occaGonemmox plebiadtertiamfe* ceftionem præbuerunt. Priftinailli pertinaciapriusdecretum aftererc adorti,principem eb perpulerut, utid quod initio de integra fumma pla nbsp;nbsp;'

cuifTet.nunc de parte dimidia iuberet : hoc eft^ut in uillas,pagos,prætuz rasrefiduauerterentur.Eam contra æftimationem populus rci]ciens,in domos rufti Cas impcrare connititur. higentiitaqueutrifque certaminc apud epifeopu fua tuentib. (quia nupera iniuria 8ó uis fada ggrè adhu c erat)ad ultimum in populi inuidiam religio obtinuit : initacp æftimatio, amp;nbsp;mox inuulgata eft. Mittitur extemplb Amorfortiam uiator cum edi* do : ut ita quemadmodum cenfuiflet religio Vltraiedina ,ad populum ferretur.Referentib.Cofs.fittumultuariumfenatufconfultum,utliterae ad principem darenturinhancfententiâ: Literæ tug, illuftriffimePrin ceps, in fenatu ledg,uehemcnter nos perculeretqubd abftp ueftro aften* fu ea acftimatio imperaretur.Re itacp in confultationem maturam mifta, uifumeftfenatuiSCpopulo,earncenfionem nonefteper Amifianospa* gos euulgandam : quia perniciem infignem eftetallatura. Itacp quia ere ditionis no eft, ftat eb non difeedere. Ad has literas princepsiFacilius ipfis eiTe fruftraconfultando ludere, quam fedefententiadeduci pofte, que ordinib, ftetiftet. Quoniam autem omnino pecunia opus eftet,con ftitutum eftê id teuere, quod eorum refradarijs fententr) s impediri non poftet. Proin de baud magnireferre, inuerba difcederent'ne,an interce-dere conarentur. Irritati animi ad pertinaciâ magis funt,feroci refpon* fo amp;nbsp;contcmptu,quam inclinati: quos non fugit,quibus authoribus fic

con tem P nm refpondîHet, T enuit tarnen Amorfortiorû inter ceffio epi* '' fcopum dubiumaliquandiu,exequereturnedecretamæftimationeïn, cxclufis ilIiSjContemptis^, an rem integramrefe^eùEorum enim iniuß fu nihil AmiÇanæditioni imperaripoterat,amp; tumultumnouumin ciui tateepifcopusmetuebat. Vturbemigiturabarmispacatamquietam^ retineret Jndixit conuentui diem» Proponuntoreadem de pagis cenfea dis. Impugnantur acerrimè ab AmorfôrtijSjdonec hue altercâdo decur* fum eftjUt mutata priori fentctiajn diuerfam Amorfortiorû ad unû om nespedib. uaderêt,fîeret^decretûhuiufmodi : VT domorurufticarû — '9* cenfusita ageretur , ut in bonos iuftqs^ focos fèptent aurei imponeren* »» turhdq principis arbitriouelratûefîet,uelrefcindereu Scioquofdam fuiffe, quibus perfuafumerat, ordines in fraudem Amorforriorum ad faciendamiphs maioreminuidiam»calculosfuosmuîaflè, (quiahaifle* ’* nusordinum confrnfumamp; prineipis poftulata repudiarant)amp;Sobid ad epifcopiarbitrium,quem friebantpriorem cenfum fartum tedumç habiturum, hoc rclatum fuifïè. Legati extêplo Doreftatum mîttuntur, qui ordinû decretum Antiftiti exponcrent: nihil moræ reftare, quin refî dua pecunia in numerato foret, fiipfiusplacitumafïenfus^ folum adde retur» Rcfpôfum ab Antiftite eft,fe(quia res ex cÔpofîto geri uidebatur) agnofrereiam animoruminconftantiumleuitatem: quibusidquoddu dum placiiifîèt,nunc fententijs in diuerfam partem rautatis, dif^iceret» Sat diu uerbis fpeciofis,nunc hoc,modoinudpromittentium,feludi-. brio habitum: eo^ ita feapud animû fuum conftituiffe, quod nuper orgt; dinibus bonum amp;nbsp;utile confiliumuifùmfuifîet,id quemadmodum ipfc turn affirmaratjita nunc quoque idem ratum haben' uelle,Eadem ratione eras abhac fententiainprioremanimis defultorijs per ferelabilicere, L rent,refrrrentcp,defîfterentab ca re amplius confultâda:nifi fortafiis nu peraadeôfeditioparumipfis documento adhuc effet, quantum maliSd infortuné fecum traheret ueheret^ mora,et inutilis temporis extraeffio,

* Addiditamp;cauGs alias,quamobremitafederet.Perdomorumruftica rum recenfum, adrefiduam fummam non poffeperueniri. Vt maxime inderedigeretur,moram dilationem^ (quam res non pateretur) isad* ueheret. Ad ultimum dignattonifuænomen inomnemaurammobilc offêdurum. Capita ordinum Vltraie(frinorum,quc tacita ftabant,et fèn tiebantcum principe, audita relatione,uarqs curis diftorquebâtur: ea^ de cauià Amorfortq continuoad conuentum rurfumaccerfuntur. Ser uant diem, mittitur^ Nicolaus,Gerardi filius: additusaEus frnator eft, VrbêinQreffi, in curiam frnatoriam à Cofs.moxaccerfuntur. Infolens idlegatis uifum,quod ibi ordinû conuentus nunquam agifoleret.Mox in bafilicam Martini progreffi, (inhuius curiam couenire,mostenuit) n ullam frequentia nobilitatis,nullam legatorû aliarum ciuitatum offen* dunt: fubfiffentes^paulifperhîc„fraudeacdolofehucextralt;ffospalàni metuunt. Tranfrunt in curiam bafîlicæ magnam, nuUum mortalem ne hîc quidem inueniunt Jnde poftquam ûi fènatum proceflerunt, ibi con

fui rem altius orfus^ad poftremum hue orationem deduxi't: Anriftitenij cuius arbitrio proximo conuentu negocium cenfîonispermifiumfue^ rat,à priori confilio dimoueri non polie: f|(ecinduci,ut id quod tum de^« cretum effet, fuo affenfu confirmaret.Percontatur,ecquid ipfi's iftud rci placeret:* Omnino oportere principi fieri fatis,ac proinde concordia ex-pus effé,nediutius inter ordines eertaretur ♦ Quin illud non dubiu effe, feeum Antiftitem eos fibi amieum quàm inimicum mallc:infeftum habi turos, nifi eius poftulato hic obfecundarent. Intérim non inficiari, ^te-ram illam uiam,quam ipfi haifienus tutati, nunc obtinuiffènt,uideri po-tiorem:8ô ad conficiendum quoddefudaretur,expeditiorem nonlo^ lum lènatuijfed ctiam aliquantgplebis parti.Quo minus autê confilium ipfi fuum detegerent, metum in caulà effe. Cùm alia muîta,tum hoc in-primis tranquillitatis retinendæ ftudio fe diffimulare:utilearbitrantes, ficutroqueuento nauigandomedium curfum tutotenere. Atquchæc adeo unicacaufaeff, quamobrem (inquit)cpifcopus tam infeftè inftat ad cogendum uos in fuam fententiam : ut id plebs confpicata,ab{elt;fta re tinendilpe,religionemequeftresc|^ fufîr^gialua fineretobtincre. Adca legatus Amorfortius* Quoniam ionari quid nobis proponeretur,ô(r ni hilinftrucfii hucuenimus,relponlum præparatum habere nonpotui-mus,priuatim aût necpfuffi-agarijnecg refi-agari permiflum.Si tamê ferio cupido eft cognolcere,utrû magis è re ditionis arbitremurjCertiores fieri poteritis, ßdomur^greffijidreferamus. Quan^ uero quorfum attinet iftud qugrere,quod femperpalàm affèruimus,quô uos quoeç proximo conuentu traduefti difceffîftiscnifi forte cenletis,quia princeps hoc repu* diat, nos in eius gratiam,utilitatem publicam detrimêto pofthabituros: quainre fenatum confulendû duco, Conftabat Amorfortiû fidè cam ob remloquutum,quia in tot uerborum operofis ambagibus dare con fulis mentem.quorfiim tenderct,quid ue petcrct,explorare non quibat, Dum inde in templum Ciuicum tranfeunt, à pkbis primoribus, qui ex compofitoadidcum aliquanta cxinconditouulgo multitudine huefe collegerantjcxcipiuntur: circudati medio globo interrogantur,ecquid noui alportarent, quid rerum in curia egiffent, quid poftulatum à lena* tu,contra quid ab ipfisrefjaonfum effet: num in ea ipfi perfifterentfen* tentia,in qua pop» Vltraiedinus conftater perfeueraret, ut in domorum rufticarumtedarecenfus ediceretur r’utiniuftosbonos^focos fepteni aureiuedigales ^ftimarentur, id^ minimo ditionis detrimêto Se pror fusfugere,quidparturirct Antiftesfita occulta eum confilia agitare.Ibi Nicolaus ordine exponit,quo confilio exciti ueniffent,ut dolo eo accer ffti,in lenatum per liiftorem adeffe iuffi effent, quid à confulc interroga-tus,ipfeex tempore amp;nbsp;imprgmeditatus uiciffim refpodiffet. Addidit po (fremohanc coronidcm,Senatum populum^ Amorfortium ita decre-uiffe,{emperconfulturos qu^ in rem ditionis effent,uteunep alij ima fum mis commilcerent.Redeintegrant memoria equeftris gratiæ apud prin-cipem: quern illi,quo uoluilknt,impulerant,impellerent^,obtrito po» pulo

pulo Indies ad quod lubitum effet: ideo obtinere no ex publico, led pri*-uato bono àc commodo, quse uiderentur# Contrà,ciuitatum populi^ làlübefnma confilia, adeo^ ipffus ienatus(itidigrtum relata) tanquam irtutilia difeuti, Hæc legati uerba cum ingcnti uulgi circûfufî affenlii ac-' ciperentur,cœtus cer tatim utrunque appfehenfîs dextris, in populi gra tiam,priufquam urbeexcederêtirapefe:orarej ne grauentùflecurti inæ* dem Ioannis congredi,ubieade derepleniusapertius^ audireliberet* Eóuadentesfequituringens uishominumè plebe tumultuolèconelt;ffa» Eratinter hos Gerardus Canifius Thb, rationum cognolcendarum: isjlegatis mirantibus quid fibi hicconcurfus ucIIet,acfubindereftitantP bus metu,ne uis oboriret : ÔC reliqua multitudine in concionis modum ad exdpiendum conglomerata : Nihil eft quod uim metuas ( Canifiut in quit) conful,quód ad audiendu,frequentiam colledam,ea'quc te ein* gi cernas Jta nobis femper perfuafum fuif,neque temerc diuerium indu* cemus j Amorfbrtios ita affeólos,, ut quoad liceat, grauiori damno fint Vltraiedinupopulum,omnem^ditionemprohibituri4 Studia autem religionis 8^ nobilium id urgent, ut refidua milia in uicos:populus con tràjUt in focos rufticos conftituantun Illi,quó uidoriâ nobis in hoc cer* tamine,amp; manubrium è manibus noftris extorqueant, in omnibus cort ciliabulis paffim affirmant,uos eueftra fententia, qua nobifeum ad hoc ufque temporis defendiftis, deiciuiffe ♦ quod quoniaperfuaderino poP iumus,obteftor te ut dicas,utram adhuc tuemini, SSinconftantiac fuipi cione nobis eximas. Nec aliter ( inquit Amorfortius) ienatus unquam cenfuit,nec cenfebit,maxime fi audierituos quoçphucaccedere, Confu le hæc uixdû eloquuto, ingens côièntientis coronæ uox extollitur, Au* ditis'ne fenatum Amorfortium à nobis ftarc, 8lt;S nobiieum fentirec' quo^ ufi^ tandem horum fuperbiam pert^fi.non ferendam infolentiam iftam ciuesperièremus:’nunquam'nenos,quôd totmenfès perludibriumex* trahimur,ut meminerint,uIciicemur:MuItas diras peftes^ in caputrcii gionis execratijAmorfortij s gratias agunt*Concurfum effet eo die tota urbe per huius multitudinis clamores in cœmeteriu ad arma,nifi T ribu ni interuentUjOccafione lêcedendi inaliud tempus oftentata,à motil prohibiti fuiffênt. Fuerat autem Gerardus Canifîus multis annis ob fe^ ditiofum ingenium,Soudenbalchorum, Vordiorum,aliorum^ conlû* lariû iudicio damnatus, ne eraio in opens nomine deinceps in Gnatum legeretur, nec publicis muneribus fungeretur ♦ quam ignominiâ adeô is ^grè tulerat.nam perpétua ualetudineetiam conflidabatur,ut domi per multos annos inimicis 8C reipub, iratus iè contincns,hominum confue tudine careret.’nec unquam,quod iciretur,in publicum prodireU Mul* tis hoc têpore à damnatione annis poft, pulfîs qs à quibus notatus fue* rat, popularis auræ præfidio fretus, in publicum primum erepfit» Erac autem facie à perpetuo languorc trifti, uuitu pallido 8^macilento, cute laxajêto impeditiore^ inceffu,præ iè ferens T rophonianû aliqucm^Ec ca làcies infignem ignominiæueteris memoriam, in exulum inuidiâ,co* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum^

Il BB R II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

rum^ quituncquocprempublicam gerebant,populo fecit, Moxin ftgt; cuiida feditione plebs eum in medium cxtradum, tribunatu ærario^ quo fua fponteferebatur,fungi coégit. lamindead confulatum per im^ potcntiamexercendæ poteftatisin nobilitatemôô re^ionemuiampa-raiiSjincredibile didu, quam plebi charus breui fuit.Tum primùm uul go ciamarejndignilîimam huic iniuriam ab inimicis fadam : eo^ nota^ tum, quod redam uiam progrediens, illorum peculatum libéré damna^ re,accufare^ aufus efïèt:magno^ reip.id damno fuifle,quôd per tot an nos tanti uiri necp confilio, neqp auxilio ciuitas ufa eflet. Inimicitiæ quo nobiliores extiterant, co ignominiam acccptam acerbiorc contemptus fuus fecerat: premebat^ doloré, iniuriam fuo tempore, cum fe offerrct occaiîOjUlturus.Domum Amorfortiorû legatisreuerGs,cogituradacx cipiendam eorum relatione fenatus. Ea audita, fit fenatufconfultum in hæcextemplo uerba. Q.uoniamautêprincipiàduobusordinib.ita perfuaCum eft,ut ea cenfio conftituatur,que infigne detrimentum ditioz lt;c ni fît illatura, amp;nbsp;quidcm contra proximum omnium ordinû decretum: «« Senatum pop. Amorfortium,adiutore pop. Vltraiedino, earn pei ti^ lt;è nacitcr tenere,quam ab initio tutati enent,amp; poftrcmo conuentu,ut utP lt;c lem omnes ordines approbaflent, iulTiflentcp ♦ Senatufconfultû Vltraz • iedum midum eft; ne amplius fruftra concilia fièrent, fcripto'ue ipfî ad difcedendum pedib. follicitarcntur. Animaduerfo popuÜ tota urbe frcz mitu, religio equeftrescp diffîfî diutius populo le, Amorfortqs^ polie obfî ftere, cura tutandi fuum nego cium in totû abieda,epifcopo autho' res fuere,ut quod ciuitattbus amp;nbsp;pop. Vltraied.placuilTct, id tencretur: fatius arbitrât! cumgratia ultro tradere,quod cum inuidia breui per tu-gt; multumamifluriefi^nt. Literæitatç xill.cal. Aug. à principe Amor-* fortiam mittuntur : quæinfenatu recitatæinhanc fcntentiamfunt* Multisordinum precib. fatigatus^tandem a{ïènfî,utin domorum rufti carumædificiatributaconftituantur. DediitaqpnegociumBernhardo Vtenengo àconfîlqs uirO equeftri, ut quantum poiret,uicorum,pagoz lt;• rum^ primores exagris inurbêadrecenfîonemeuocet. Cenfeo,ut uos « quoque ad conftitutionemiftam Vltraiedum legatos ueftros mittatis, quorum confilio atep iudicio interpofîto,eaæquilTimèhaberi pofiit.Le gatimiflî Arnoldus Dolrerus,etHêricusCornelii filius,qu^ftor.ldem tecerunt RhenaniSC Vuicani.lnmagnaordinumcuria recenfioni logt; eus deftinatur : hic tribuni rationum cum ordinib.quod nunquam an té fadum fuerat,coniûdi fucrunt:fraudem illorum ueriti fortaffe,ne per gratiam SC odium,quæ in tali negocio plurimum ualere folent, paru æz quitatis ratio haberetur. Apudhos in hunc modum recenfus adus’ Ex üicisleguntur terni fide commmendati, ætate uenerabiles,qui iurati, fuum quifep internasclalTes diftindum referrent,exhiberentcp. Itaque horumalfj poft alios admifli,locupletiores qui prima claflem tenebant, primum:indemediocres,fecundæ claffisrufticam plebem:poftremo lo co, prætenucs ac proletaries fcripto tradiderunt ♦ T ernis his adiundi, (ui

fui quibufcpecclcfiafteô^ prftores, quiiiiramcntopremunturrncminê, lt;]uod fcirentjtn indicibus relatis, ab fe(è per obliuionem prætermifïum » efFe. Adlusautem cenRisinhancformam, iNiulIamdomumJnpr^ ,j feduraHoreftana,fepteniaureiconftituantur*Ininferauero,quæiub »i Frederico Hammoneeft, ucrfus Hollandiam, quod homines agrarp i* 9ï biobrem pecuariam,paftionem^opulendoreshnt* noueniaurei: totR

dem in iuftam dom um,quæ fub Amifiana præfec'tura eft^imponantur», Itaçp Horcfta recenfuit focos lèptingêtosquinquaginta quinque, et qua drantem:confecerût^ fupra quin(p milia ,ducentos oduagintafeptem aureoSjöó quadrantem»Hammo domos dedit,quin(ç fupra mille quin* gentas, ÔC dodrantem contulerunt^ ex tredccim milia quingêtos qua dragin ta quincp,et plus paulo. Amifîani foci iufti ac boni,qui quingenri nonaginta erantô^ uiginti quinque, redegerunt fupra quinq? milia, tre^ centos fèdecim,amp;quadrantem. Ob iftamimpofitionemquidem tribu tariæ pccuniæ tot concilijs fruftra adis,relp ♦ Vltraiedina magnos bos motus inteftinos fcnfit,et utranc]^ ditionem in externum poftea bellum ■ graue Swingens traxit. Per quos uero homines, eorerum res fint dila^ ' pfic,exijsliquerenon obfcureopinor,quæ hucufque anobismemo-* rata funt.Etignarus princeps,imprudens^ patriæ confuetudinis, ÖC ni* mium fpeciofis quorundam apud feperfuafionibus credulus, fi cum iu* dicio, quod ageretur.penfitaflet, potuifletaliquam malorum partem à republica auertifie. Kæcreputanti, duae præfertimpefles has tcmpefta* tes excitaflèmihi uidentur:pertinax priuatatuendi commoda ftudium: amp;nbsp;in Antiftitc fimplicius, nimis^, quam pro perfona quam iuftinebaf, callidum iagaxcp ingenium, Quod quidem propius confidcrantibus, quosab intimoconfilio domihabebat,et quibus folis utebatur,non ma gnifuitnegoci) res,illi perfuadere, quam id, quod à duobus ordinibus probaretur, tutum foret amp;nbsp;compendiofiim : populi cÔtrà amp;nbsp;ciuitatum fententiam difficultatem habituramfuiflfenonmediocrem rlèdnelum^ mam quidem pofle confici * Hoc obtentuhomines uerfuti,principe pax-rum altutum pro arbitriouerlantes,animos corruptos facile palliarunt, amp;nbsp;ilium totum fuum fecerunt^ Sententias ciuitatum,prgcipue Amorfor tiorum,pro comodo bono^ fuo domi interpretarhpericula, difficultaz tes^ indeexorituras exaggerate: ipfos criminari: amp;nbsp;quod conftantiæe^ rat,pertinaciam appellate : quod prudentiæ, rebellionem. Denilt;p,cum obtinere quod molirenturjfepoflTe delperarent,inuidiam 8^ odium, pra quam dici poteft, magnum facere : nodes amp;nbsp;dies infidias tendae« Difficuliate confèituendi ad hunc quidem modum pop » 8C ciuitatum nifu tandem expedita, ftato diepecunia, uerum cum frigida gratia Do-* reftati perfoluitur» Per moram amp;nbsp;odiolam dilationem, gratiam amifitj qua: alioqui initio ftatim numerata,duplicem inire potuiflet«Fuit et alio nomine minus accepta,quód per earn refp. in grauiflimos motus,et ma lum inteftinum pene immedicabile coieda eflèt : quodquorfum adhuc cuaderet,in incerto euentu pofitum eflet.Et quia idhumanoconfiliorez

LIBERIA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii

poflè diffideret,cun's et angonbus tacite difcruciabaturindies magis atque magis. Breui itaque póft Antiftes cp pecuniam accepit, ad T rauft felanos, ea. pacem redempturus proficifcitur (in quem ufom ab ordini-bus décréta fuerat initió)tum au terri oppida et caftena,qug fuprà dixi ab Duce capta bdloTrari(ifelano,militu præfidfjsmunitâfuifte. Cum augt; tem nullas certas pacis conditiones antéa padas cum Gelro haberet, öd difficultcr res componcretur,urrincp ita conuenit,ut T reuirorum Antü ft tis utdifceptatoris afbitrio paxamp;^foedus fanciendaftarenttea^itafie rent iureiurando religiofc addito, ut neutri iniuriarum unquam memo reSjConditiones ab altero expreftas polluèrent.Expeftantibus diu. Geb rorum Tranfifelanorücp concioni fuperuencre Treuirenfis principis legati Jonge ab domo exciti Äpud hos graues querelæ utrint^ deferri: Certatimfuascaufastueri,transferrecp îutægrè gratiacoirepofte uidegt; retur.Difceptatores inter utrofquedati,nihil prius duxerunt,quàm(ne difceptando multi dies eximerentur)ea curaobnixeteneri,utpax fieret; neue prius difcederetur,quam eacompofita,Tranfilelanis Gelroin gratiam reconciliatis,rata^ eftet, Pacis autem faftæ ad ultimumhæ con diciones fuerunt: Gelrus exoppidis caftellis praefidia (Groningaex-ciperetur, Conerde prj:fidium)deduceret Jn pofterumius nullum in agros,oppida,caftellaTranfilelanæditionisufurparet:transfugætrade rentur, captiuicp utrinc^ reftituerenturnniufig abolerentur^ut ne memo ria qufdem earû extaret.ExuIes in Fortunas rutas, cpfas^,8lt; eas quidein intégras reftituerentur,neutri quicquam nouarent. Inreliquum à dica* citate 5^ couicqs temperaretur.Legibus in eum agcretur, quicunqp prin Cl pis maieftatê uel Icdercf, uel imminueretQuod ad populu uero Tran fifelanum Só Antiftitem attineret, is Carolo Duct trigintaquinqs aureo rum milia adnumeraret: nec prius hæ conditiones paftæratæ^habe^ rentur,quam aurum penfum foret.Haud elanguefeendum moratus VI traieftinuSjpræfenti fide diftoluit expreftarri furrimam, Exequuntuf in* ter hec utrincp recens focduSjCo^ celerius,quo magis certatirri ab altero inateriam belli exortam uolebant uideri.Deducuntur bine præfidia^re* cipiunturindeexulcs jadmifToruminiuriarumep obliuio publiceedicL tur,bonamultatisredduntur. Compofitisadhunc modumTranfilc lanorum rebus,epifeopo omifto Doreftatum reditu, in Germaniam fu pcriorem, tanquamlonga grauiep tempeftate per noue fere menfes con* tinuos ia(ftatus,ac periculis defunftus, portum terramep tandem tenuif* fet, ociofus rerum Vitraielt;ftinarum,iter auertitreum tanquam nauis gu bernatore fpoliata,longe maiorib. turbinibus refpub. furfum deorfum agi quati^ iilciperet ♦ Redeintegrata igitur eft per Tribunos, ante pau* cos menfes rriota rationum referendarum caufa aduerfus optimates, 8^ plærofçp Canonici nominis homines, qui tribunatû ærarium ordinuni ad annum retrofut fuprà à nobis memoratum eft)undecimum,quicp dilitatem è populo in repub. per idem tempus geftiftent. Ingcntem ani* iüorum his confternationem fecit T ribunorum rationum ex uiftoria le

rodtasrcam^haudmediocnterauxitprincjpisabfentia.Hi's plcbi'sfuf^ fu ita ftabat: qùg iufto liberalius è dignitatc urbis V kraiedtinæ in cxtero rum principû legatos,aut procercs peregrinos profufa elTent, tertia j dp midia ueeorum parte ibi multarentur. Syngraphæ temporû fpacio aut corruptæ, aut hominum incuria perditæ,ipfis fraudi,damno^ forent. Qui foluendo non eflent præfenti fidc,citra dierum produÆoncm,cO' rum bona publicata fub hafta uenirentzipfiad plebis arbitrium in tutifîî mam euftodiam conderêtur. Et quia conGIium hoc fi proceflîflet,muL tis bonis mortalibus præfèntem inopiamallaturumerat (nam millera* tiones ipfis ex animo relpondcbant)illi pro uirib. obftare plebis Tribu nis.’religionis partes tueri è plebe, primæ feditionis concitatores: quo-' rum principes erant,Henricusfuforæramentarius,amp;Michael piftor. ïam itatp non folum certamen fe continuit amplius inter plebem.et fupc riorum annorumTribunos ærarios,quæftoresj gdilescp: fed populum bifariam diuulfum inter fe cômifit. Senatusnecintercefiît, nec alîenfus eft.Nam uidebat, fi aperte hanc plebis caufâm impugnareadortus efîeq multo maiorem tumultuandi rabiem,quàmantcaexpert!fuerant,uel hincimminere,quôdpalàm tabulas in proxima feditione datas uiola* re,palt;ka^refcinderearguerentur. Inillisenim difertèpofitumerat,utra tiones ab anno undecimo ad ærarium referrentur, eæ^ exadliffimè difi pungerentur: qua pecunia agri fiduciarr|,ue(fiiga!es,publici,oppofiti^ relp.redimeretur,at(^ illi populo reftituerent. Quamuis autciïl inter^ cedere illi cuperent quo ab grauiore motu urbem tutarentur,animos ipfis tandem ademitplebismctus,et commune periculum,ne in peculatus fufpicionem manileftiorem uenirent,qua plus quam lat erat, plerique premebantur.Lcvtiexoperis finguli I ribunij non ex nominis dignita-te, loci'uc, led ut quifiç erat audacia atqj improbitate facinorofiflimus, itamaxime idoneus ad id munus plebis iudicio habitus fuit: carpenta-rn,fullones,cerdones, pitfiorcSjCoriarfj. Ethuius quidemtam præclari Tribunorum collegi] caputeratGerardusCanifius. Hiformidabiles non folum equeftribus 00 religioni, led fenatui Cofs.efferhis in os mi nari(cum res pofcerct)abdicationcm,magiflratus,exilia,carceres,fi fuis conatibus obfiftcrent. penes hos ius poteftas^ haben conuentus indi-ccndi,quotiesuifumeilet:hiprimoribus diem capitisdicere^multam imperare, in uincula (quum uideretur)ireiuberc. Impunehabebant in Cols.conuicijs petulater ludere,peculatus reos in iuigfis agere:nec alfi s nominib. uulgo, quam ærarrj expilatores appellate: inuito fenatu cum populo agere. Atqp ifte quidem reip. corruptilîimæ flatus in caufa fuit, V» tS'cp •* cur illi (de quibus modo dixi) primae leceflionis authoresanimos fuos k- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plebead fenatum amp;nbsp;ordines tuendos auerterant. His, præter^ quod

gralîationes noô:urnæ,cædes,pugne,interdiLi,ô^ manifefta uis difplice rent, metus baud modieus iniedlus erat, ne breui plebs ad omnêauram mobilis,prcfentem remp.pcrtefi,eos quos ante tresmenles pepulerant, in ordinum inuidia reuocarent» quare ipfi quo*^ in capitis fortunaruep omnium

LIBERIE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si

omnium pcriculum(quo J ccrto futurum erat) præcipitarentur» Fuit taque his unice id ftudio, ut calculorum negoaumj'n quo toti illi eranf, lam^nonnullosetiammuldarant, importuriisexpoftulationibusatcp certamine acri difturbarecrquo luos^quos hâdenüs arrhis defcndcrant, rationumpericuloeximerent,eocpnomineilhsgratificarentur. Contra ædiles f/ quæftores,quorum calculi, cum infigni fortunarum calamita te expundi erant,ad plebem prouocare : üociferâtes, indignum facinus patrari,atlt;p inßgnem feiniuriâ accipere,fi fe multaus,equertres Sgt;C homf nes ereligione,ftagitiisperditi,pcculatus,omifra calculorum cura,abfol uerentur. id enim palam eorum furtum arguere, quod cum initio para* tos fead referendum obtulilîentjnunc quando ferio rem agi uident,obgt; ftareneexlatalcgerationes procédant. E diuerfoordinumaclenatus facflioncrtl tutantes,identidem clamarc,fat turbarum motiim in republi ca eire,in eaad diocoeßs euerfionem his rationibus ali incendium,quod initio baud profpelt;ßumperpenfum quefuißeL Itaque mature omniuni bonorum ft jdqs, ut extingueretur, occurrendum, priufquam ciuita* ternperditam defpcratam^ haberent. Creuit interim odium mutuurri, creuit impunèquælibet perpetrandi licentia: parant utrique alteris,lo cis ac temporibus maxime opportunis inßdias. Henricus uitriarius a-L'à-c crat, plebis inceptionu, confiliorum^acerrimus uindex, ingenio alio* qui minime malo: cui ex operemanuario fortuna ßc fans munda fuppc tebat.Obuium forte circa hos dies crepufculo habebat Corneliu Vuei* mânriû,hominem uirtute audacia fingulari, quod cicatrices in ftraba aduerfa frontearguebant.Multos hicannos in uarijs bellis inter milites ob uirtutem honores gefferat. tandem cumlongam militiam pertæ* (us,ad opus quæftuarium ie recepiftet, in ciuili tumultu Niucidorum là ^ionem ab initio fequutus, in ca fideliter permanfcratiquam unà 8lt; no bilitatem religionem fenatû fortiterà plebis iniuriäcum fuis defèn* dcbat.Henricus cum cafu,atrociter ft lalutantem obuium nihil benign;* ter,non ßne dicacitate,in oculorum ftraborG uitium iocans refalutaftet, Vueimânus difto citiusjuam uiam uadcntem,gladio raptim ftrido in* ftquens, ad pugna prouocat. AIter(ut inermis à côpotatione domum contendebat ) nudu ferrum pone caput intuitus, in fugam fe quantum poteft,conrjcit. Sequitur baud fegniter fugientem Vueinmânus:amp; afte quutus quidem eratin fuga.niß ægrè in domum altero dilapfo, uicino* rum cocurfuà limineprohibitus fuiflet.Diftulit nihilo pertinacius clau fis foribus ante ædcs,deuiaignauiam alteri exprobrans,8^ molliciem in crepanSjiecit multa in cumprobradongum amêtemcç appellans, qui in lingual pedibusaudaciapræftferret, cætcrûceruino pcftore. Haud diu conuiciorum impatiens, cunftatur Henricus.’corripit fpatham prfgt;J longam,in prouocantemimpetumfalt;fturus. quidem in medium pro filuerat,niß uxoris ululantis precibus ftexus, abiedo lerro,ne pugnam detradare uideretur,de limine ferociter exultanti occurriflet, Vueinma* ne (inquit)tibi qui nunc per largiorem potationêparum apud te, igna^

uiam,!Tiollici2 fugacitatemcp infolcter mihi obïj das, ceda in præ{ênn',ce dam impoteiltiæ animi tui,ne fi quid^quod te dignum dl,tibi acdderet, per ebrietatém tuam,parum gioriæ à mejqui tibi impar fi'm,referas,Ni« ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tu eras baud impune infultaueris faxo: ac turn fi uir es,uirtutê in dextra,

non in ore maledico fac oftendas : turn tibi diem præftituo, qui arguer, ucer noftrum uir ßt melior. Poftero die Henricus,recenti ira ftimulante, ad demendam ignominiam pridianam accenfus, arma capita Cafu ita uenit,ut VueimannusD ♦ Stephanum NiueldiumTeutoniciordinis rnagiftrumèbafiIicaMartinihonoriscaufa(cuiusfrequens conuiuaob faftionis focietatem erat) domum fub tempus meridianum deduceret. Hoe illc procLil confpicatus,propere ex interuallo ièquitur. lamqp pon^ tem Martinianü malorum fecuri tranfierant : Vitriarius in confpedum utriufq^ eminens. Heus tu, ait,Teutonicorum magifter,abßfte tätifper, dum cum irto,quod uelim, coHoquar. Nunemeab hefterno dedecore uindicaturus,te V ueimâne ad pugnâ nunc prouoco. Nulla mora,utrin que infeftè concurritur:ac Cornelius dum ftmifpatha Germanica digla diandojidum fpathæ oblongæ à uerticeuenientem exirelaborat,perce.* rebrUm medium, per dentes diuerberatundefluente in fcapulam If ua ca pitis parte, in terram ruit: feretro^ indemoribuildus domuablatus,fub uefperum deceftit. Hie quidem turbatæ ciuitatis ftatus lènaiû uehemen-ter follicitum habebat,ut fccleratorum ciuium retula audacia,per bonos reip.geretur: iiaqp deratione occulte confultari coeptum* Fredericus Regius Cof.fenatumprid.Cal. Aug. conuocattumultuofe.Nonlatuft fe-ditiofum uulgus, quid ordines confultando parturirent, quo'ue confi Iio ftnatus ediceretur, tota urbe regtonatim fefe colligunt. T ribuni ra-tionum circa curiamobuerfanturin euentum intend, ft quidgrauius in fe,aut durius in plebem, aut citra rogationcm ad populum à fenatu de-cerneretur,promulgaretur ue.Li'doribus fores claufas diligenter aduer fusuimTribunitiacuftodireiuftis,ConfuIgrauiftimaoratione deper à»»- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditacalamitofacprep.xifuseft. Verborum autemeiushæc fummaerat;

Nifi ftnatus ad uindicandä remp. fibi adefte uellet, in animo fe habere, illam deferere,eo^ diemagiftratu abire.Certum efle, ft opcm ftbi,confo ciata animorum concordia lerant,armis cum feditiofo ciuemediofo-ro decertare: ac de principibus motuum arreptis,utreliqui deinceps quicfccrcnt, fupplicium fumere.Ioannes Vordius fenator primarius, qui ob populäre ingenium plebimirum in modum charuserat, homo pacis quam turbarumamantior, aduertensrem arduam,8Cquamap-parebat,periculofiorem agitari, per ipeciem pulueris tormentari) expe-* diendi(uim plebis ueritus,credo)è curia in portam Catharinianâ abiju » Fitinterea huiufmodifenatufconfultum’ VT ftnatus frequensarma-„ tus,Cofs.cum uexillo amp;li(ftoribus præeuntibus,in forum ad terrorem ,, plebi faciendum irrumperetteo^ edi(fto,ad ftgnum,quod ad arma dare , tur,boniomnesfenatuipræftdiocontrafeditionis concitatores adefte iuberentur» Mos uetus tenueratlege,ne uexillum euolutum in foro à confule

L I B E R I U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;êf

confuIecTi'gcrctur,nifîadbeUuminhoftem l'turusfex hebdomâdasiiî obßdione ac caftris perduraret » Id tuneexpcdiri tumultuofe luflum, tantum non in miferabilem cladem uniuerfum ordi'nem conieci't ♦ Congt; uocatun'nterim confueto fîgno in concionem populus, ad placitum fê natus audiendum.Edicitur ,uti i] qui rempa'ncolumem, qui fenatus ail thoritatem lârtam teiflam conferuari cuperent,ij uolûtarq in armis cum teliSjftatim nbsp;nbsp;ad arma conclamaretur, in Palatino foro adefîcnt. Con--

cione uix dum domum dimiflâ ( erat prima hora diei ) conful frequend iènatu ftipatus,præeunte cum uexillo liâore,forum Palatinum inuadi^ Hic quoquo uerfum tormentis quafi in hoftem undique irruptururrt diipofîtis, ad arma concIamareiubettPauor ingens Sôtrepidatio anigt; mos tota urbe corripit: amp;nbsp;tabernæ cum fragore clauièjmiftus^ ululangt; tium matronarum clamor metum augcnt » Concurritur tumultuofe (îgt; nedifcrmine in forum * Plebs multitudinelùperior, nihil inimicorum uim,nihil fenatus authoritatem formidans,cum pafTis fignis medio glo bo fêimmifccttCIamor ingens ÔC fremitus certatim aliorum in alios uO/ ciferantium, expoftulâtium^ confufus, ibi exaudiri.Illa dudum fenatui infefta, per hanc aduerfum fe confpirationem multo magis efïcrata, co** mitijs altercando adeô in eos fæuij t,ut paru abfuerit,quin ad manusres perueniffet. Exprobrarût illis ingratitudinem, animos^ beneficiorum quæ à plebe accepifîent,immemores î fe fuper hgc omnia ab ijfdem lanic næ deftinari^quod rationes ex rogatione Tribunitia, quam princeps ra tam efleiufïifletjexequi pergerent «Nouos fîbi pro duobus,multos cat nifices fe creauiffe, quos defenfores fuos hadenus rati eflènt. T oleratu facilius exulum imperium fuiflè, qui nunquam in plebem ifto pado argt; mainduiffent.Non clam effe,quor5 côfilio atcp impulfu hoc facinus au^ fi, cædem ciui pararent:at non ita illos euafuros.MuIta prgterea de faftil fuperbia fenatus inde pro fe quif(]^ impotenter fîmul Só imperitè que runtur:multa,quæ contra ueterem ciuitatis morem infolenter facerent* Horren dum fpedaculum,ôf atrocioris conßlij fîmulachrû,fî ex fenten-tia id procefïifïet: quod poftea compertum, fpiritus præferoces, multo» impotentiores in qug ftorios homines fecit.Dum hic magnis damorib* plebs medio foro cum fènatu expoftulat, coetus alius è uulgo incondi* tuSj incertum quo cafu colleda, hue côtendit, Hadrianum Rhenanum, Euerardi Soudenbalchiexfororenepotem, falfb infîmulatum coniuragt; tionis crimine, captum trahens « Hi audito ex aliquanto interuallo fuolt;' rum in palatio mugitu,rati uim oboriri,mifTo in proximam domum cagt; ptiuo, cum fuis fe coniungunt. Confules confîlrj ancipites,cum netp in armis, nelt;ç in bonorum paucitate ullam fpem auxilfj uiderêt : neçp uiam ex tempore dimittendæ concionis comminifei ualercnt : turn autem np hil quod ad crebras percontationes, cur populo ad arma coclamaflent, ueri(îmilefubitorefponderêt(nam pauor acmetus ingens animos men-» tes^ ipfis ademerant) pauidi in Hafenburgum fe fubducunt Jncidit ibi forte in animum è re in fpeciem plaufibili celeriter cómentum, cuius prp £ 3 textu

textuparumprudens confilium palliarent. Diemenus confulmanu fiquot; lendo indi'do, ex edition feneftra, Veftrum (inquit) nemoiïcinducat in animum, quafi in ie iènatus arma mouerit, aut fignum prolato info* rum uexillo dederit,cumeadem diicriminauobiicumadire,nobisftet omnino ièntentia. Placuit de ueftra fide periculü facere,fàlià inieda trc* pidatione,quid fperandum nobis auxilrj fit, fi præfens difcrimen ad ar* ma raptim precipitanda poftuIet.Qiiod quidem propius adeft ciues,^ credere uos reor * Sâujdenbalchianæ reliquiae occulte noua confilia agi* tant,alunt^ inter le coniurationem : alios magnis munerib. corruptos, nonnullos ampliffimarum dignitatum atçp honorum præmfis oftenta* tis alIicienteSjde exulib»ueftris reportandis confilia agitant. Cum bis fer ro dimicandum nobis eft. Vos qui opes Sou den balch fanas tueri pa* rati adeftis, bine ad curiæ lènatoriæ opiftodomu fècedite.Edido conlù lari nemo paruit. Commentum enim extemporarium ad difpergêdam multitudinem,fc^ mala fufpicioneleuâdosexcogitatum, non iolû non acuit exulibus, eorum^ in ciuitate iàdioni odium plebis(quâdo palàm uanum ac futile arguebatur efïe,eos nouis rebus ftudere) uerû creuit per id multo magis rnagiftratui apud illâ inuidia » Compofitus tamê in præ fenti tumultus eft.Cgterum priufquam adueQjerafceretjfparfum in uuL gus fuit futili quarundam linguarum intemperantia, quid mane in fena* tu audum decretû^ efletjquale fenatufconfultû fadum, quam quifeç in terrogatus fententiâ dixifiet. Vixeffèratæ plebis rabies eo die contineri per Tribunos potuit, quo minus ad cædêfcnatus difeurreret. Poftero die Calendis AugÆribunorti iuflu populus armatusin coemeterium conuenit. Variæibi certatim fenatum criminantium uoces audiri,tyran nos,parricidas,pcriuros,fanguifugos, carnifices,perfîdos,ôC fi quid bis atrocius eft,eos appcllare.per illos rationes impediri, de quibus per Tli bunos exequendis fancitam dudum iegem, eam^ promufgatam, tabu* lis fuis ratam efieiuffiiîént.nuncetiamdccæde miiêrorum ciuiumeos côfulere,utfoiidominenturin repub»eam^,utbadenusfacereimpunê fuitjdilapidare pergant. depofcerefelatrones illos, 8^ ad fupplicium de* dendos potius,quàm ipfis faluis,plebs tyrannicæ libidini uitam expofi* tamomnib. momentisbabeat» Auxiteamefïèratam rabiem uoxcuiuf* dam excep ta,ea^ ftatim euulgata, Senatu cogitare de principe è Germa nia occulte reuocando,ut Tribuni rationum, qui eas quàm tranquillita ti utile efiet,exadius perfequerentur, arrepti ultimo fupplicio afficeretr. tur.Hæcalia^eodemfpedantia Tribunorum concionantium,dicen* do^ atrociterexaggerantium uerba, adeo circumfufàm multitudinem acerbaruntjUtparum abeHet,quin extrema rerum bumanarum in fèna» tum ftatuifientfMitigata per Tribunos pleb. uiolentia, eodem die babi ta funtcomitia, Abeuntib.magiftratu illis,nouus fenatus creatur.Ter* tiùm à Calendis.Febr. eodem anno renunciant Cofs. Gerardus Cani* fiuSjloannes Vordiusîquorû pofi:crior,quod nulliantea obtigerat, eox dem annoTTribunus fuerat, fupremus fenator,et conful.Deillo uero fu*

t I B BR II, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7 /ƒ*?

prà memini:quî plebi eo fuit charior,quo impotentius Tribunatum äd ' uerfus quæftores omnium ordinum,8lt; ædilitios in rationib. recogno

(cendis exercuit:homoaccrS^uehemens,cæteruauræpopuIarisaman tior ftudiofionç captator, quàm dignitati honeftu erat: uarius,amp; ad o/ mnemuentum,utfeuindicamfolum,mobilis. HabuithuncexitumRc gq Diemeni confulatus, qui in prima tribus ante menfibus feceffione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ*/gt;'

omnium operarum fuffragrjs, magno ordinum plaufu Cofs. declarati nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ,,

fuerant:ôô rjdem breui operis tam inuifi fadi, ut qui maxime. Plebeiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H i

gratiam,quâ principio tumultus ciuiîis tantoperc morabantur,qua pogt; tui perfpicuitate amp;nbsp;compendio commemoraui : quam illis Princcps ue-10 pôftretulitgt;ultimo libro narrabitur. Necmultofoelictorem cataftro phen fui confulatus Canifius habuit. nam quib. eum aufpicqs inijt,i}ß dem obijt. Popularium igitur fuorum iam beneficio ad confulatu pro^ ueduSjT ribunorum ui adiutus,acerrime quæftorios cqueftres et eccle fiafticum nomen uexare cœpit.Nec tantum eorumrationes cxactiHim^ iufli'trecognofcercjfcd dicm peculatus dicere, multam irrogarej'ed om^ niumprimumrjSjquièplebeædilitatemgenifTent.In Godefridi Vordij cxulis rationibus, öd diuerfis confulatibus, cum ingens pecuniæ uis uel turpiter profufa,ucl fuble^ta deprehenderetur, abfenti didus dies eft ad populum in coemeterio.Damnatur populi iudiciOjamp; indidla quide cau îa, ut ufuraria quæ publice illi pendebatur pecunia in granum il{ata,gdes ftatim eius dirucrentur.Confociatis omnium animis,e6 fub ßgnis com curritur. Domu primum hoftiliter prgdæ datam diripiunt, feneftras^ uilèndæ elegantiæ uitreas excutiunt. His patratis,nondum cxaturati,ul teriusfæuiere.Ianuas poftibus accardinibus conuellere, proieóuras co ronarum öd loricas difrjcereltedis confcenfis,imbrices diHringcre: fug-grundiacomminucre:afundamentisdomum totamdeni(çdemolituri, nifi Cof. Canifq iuflujabincoepto conßliodeftitiifentlutpoftridiein publicum redigerentur,at(? inde redaéla pecunia ærar io inferrctur.Pa* ri inde anîmorum ferocia in alias nonnullas domos fæuitum cft, Biduo poft Vordij bona haftæ fubij ciuntur:domum eius licitatur emit con lui, Acceptum id uulgo ita perinde fuit, tanquàm infefto atque inimico animo in exulis inuidiâ hocfa(ftitaftèt, uteftct quod abfenti doleretjatcp ipfeeius domum poffidere diceretur,per quem aliquot antèannis ignO' miniapublicè notatus fuerat. Egregia uindida fe ultus, fi iecundo uen-to retftum curfum tenere potuiflet, Eo confilio patrafte uel hoc lolum ar guebat, quod cum prælènti hic opus fideeftet, nec foluendo ad le redi» mendum foret,coalt;ftusfuitpaludesfuasextemplo 8d domum luculen-

• k’ tam,quam ad id temporis ulcp inhabitarat, diuendere. Longe alia ratio Eiiteorum,qui credebanteum exuli reconciliatum : at(ç occulte per litc^ ras 8d internuncios rogatum fuifle, ut quâtiuis potius fibi addici, quàm uel dirui,uel alienari pateretur. Quocuncç confilio mer catus fuit: tabip las à populo accepit,quib. cauebatur, ne cui mortalium unquàm in po-fterum,fed ne exuli quidem reduci,aut eiushæredib. ius in eum fundum f4. ac

3C domumforetJtaquc ci emancipata legitime à populo eft,Turbas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l

mcfticas externus timor fuperueniens,ftatim excepit*PrMie nonas,miîl «um copiæ Cæfaris ftipendio inauthoratæ, è Brabantia in Brederodia-* nam ditionem (qug pars eft infèrioris Batauiæ) irruptionem fecere.Ru morVltraiedumallatuSjOmniaeos ad traqciendum apparare, ordines folicitos habuit, ut àciteriore ripa arcerentur. Et difficile erat à traiedu cos prohibere, niß fociæ ciuitates ad id quoqueauxilia miffiffènt : con^ iiliorum ambigui diu, nelt;ç uim contra Cæfarianas copias andere para-rc,ne(ç libenter committere,ut fuos agros populatû Lecçam tranfirentî poft^ multiplici metuintra muros dißinerentur. Sed ne firmi quideni quicquam auxili) uidere,quodexternis copijs ôbfjcerent:cum rempuK haberentmale concordem3 princeps domo abeffetjUeteres Gmui. tes cum Holla n dis nondumexoletæ, exulum abiêntium infidiæ. Quod S tranfirent, periculum fore,ne impetu repenttno ad mœnia faélo oppri-merentur : id quod procliue fadu, rep. tam feditioiâ acbifariam diuiiâ uidebatur. ubi mutuo odio accenfum inteftinum bellum effècit, ut neu* tri alteris tuto crederent.Tranfitu Rheni externum itaep militem prohi* bitum, præfedi tota ditione rureftres ad oéï. ïd. Äug. in armis eflèiô* bent. Edido non parenti, multa publicatio bonorum,amp; capitis fuppli-cium fuit. Superis deßgnata ftatio eft ad Taïslicam ( locus eft inter ofti* iim Lecc^ 8^ T uualim pagu)inferis uero in Leccæ o Aio côdidus locus» Amifiani ad Holâ conuenire iuffi.Prgffituto die in his lociSj rufticorum à fuis quibuftj prsefeeßis recenfus aeßus eft. In Leccæ oftium ex VItraic lt;ßo auxiliacumIcuioribus tormentismittuntur. Venere amp;cx Amor* fortia. Diuiditur hæc ciuitas in tres regionesîin Longâ uiamjCuruam,

Bruelam.» Ad bellum principi auxilia miflurij Ibrtitum è patrio more conueniunt,quæ in armis efle debeat:ut una in hoftê mifîa,reliquæ dup ciuitati præfidio maneant ♦ Si quis autem militiam horreat, ita ab onerc abfoluitur, ut fuffecfto in locum ftipendiumfoluat. Sub fortitione igitur Curua uia auxilio duda,reliquæ per capita cornutos ßn^ulos in exeun^/pr*^ tium impenlas contribuerunt. Pontonibus itaque fupra infra^ in eite* riorem LecCæoppofitumaggeremfubdudis, baud magno operepedf tem,ne uadum tranfgrederentur,terruerut. Superuenit huic terrori co« trouerfiaeBurgundicaauladeportorijs, amp;nbsp;nominatimdepaludibus, earum^limitibus amp;iurerenouata. Hasexiuremanuconfertumuoca-runt:dequibusmultisanteannis inter utruntç populum uindiciaruni iurefæpeaditatumfuerat» V/uraria pecunia omnis ex depofito,quf pu blicè quotannis ab Hollandorum quibufdam ciuitatib, Vltraiedini no* minis hominibus pendebatur, iniec^ manuaflerta eft. Prouentus item agrorum tota ditione Burgundica.quantum item fundorum mlftlftei* nenß agro poffident, per Florentium comitem Burenlem:n5 alio prgtc xtu uindicationis,quam quod nulla iudicioru forma ftatim de paludum pofteffionibus non ceffiftent » Satifdare ad hæc pro præde litis iuffi, nc

L I B E R I I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

conuentus fupcr uihdiciarumlite.Hucacdn'AniOrfortri prætcr alias ciuitates dioccefis inferæ,funt:quôdhis in memoratis paludibus præcp pux fere poHeffiones effent: ut iure tabulis^ quas habcrent, in medium prolatis,adrefutandosconfultandoadueriâriosfimuladeffent.Confe-’ lt;ffa eft quail in rem præfentem in plano,ad regionis fitum et cardines culisiubijciendosj paludum ac finitimorum locoru defcriptio. Vcrùm cumnec demonftratiohæcquicquam,nectotannorumpoffeffioobtv heret,necinæèmanu iniedaexiure dimitterentur,iniuriam acceptam pati neceffarium magis, quam æquum,tum propterinteftinam peftem, turn ob principis abfentis diutinam cxpcCtationcm^cffc duxerunt. Suggt; gillabantur interim Tribuni rationum ab aduerfàri}s,ob iniquumiip dicium in multis irrogandisjijs quos ipG peculatus conuidos aperte iiv dicarant. Hancigiturreprehenfionem ut in ordinum rationibus reco-* gnoicendis fugerent j popofcerccollegas fibiex utriufquc nominisho^ minibusdari,fed quorum exiftimatio amp;nbsp;fama iemper integra fuiffet, Allegunturex religioneloannesRealis^Fredericus Regius,Rcgrj Cort fulis frater, Lichtenbergus, Henricus Montforiius« Additi his exe^ queftribus aliqui ♦ Cura his delegatur, ut ad aliorum exemplum pari fez ueritate agrarios caIculos,Leccanos,molares, Hinderdami,amp; id genus alios difpungerent Horum præcipua ferè ratio fuit,utquemadmodum pridem Vordij peculatus damnati ædesôlt;ibonapublicaffent,ficSougt; denbalchium multandi anfas omni moto lapide exquirerent. Verum Uz bi aduerfus eum quanta maxima potuit 8^ induftria 80 acumine diu dcz fudatum effet,nec momentum ullum quod dignum operæpreciumdiz ceretur,inacceptis expenfisoffenderent: callidu,uafrumcp hominem eum et uerfutum clamare, qui prudenter ad aliorum fla^tia conniuens, ipfe laudatam abftinentiam in fuis confulatibus præff itiffet, Reftabat ex trema anchora tentanda. Anno undecimo fupra milleflmum quingenz tefimumjOrdines legem tulerant* Ne qua pecunia ufuraria ex ordinu « serario pro numerata haberetur nifi rationes principis Montfortioru, «« 80 d uorum qui exordinibus hue didi effent, manu fubnotatæ ante fuif fent : utilliquibus is magiftratus deinceps demandaretur, eum integra fide06èreordinumgererent.Id aliquotannosinitiometulegis magis « quam religione diligenter obferuatum fucrat ♦ Poff quam aute comperz turn effe cocpit,eam tribunorum ærariorum inertia ac in diligentia exole fcere,fimulamp;L frigide rationes cognofefeas ex libidine illorum confieije * gem pro antiquata haberi, fecuri omnia pro bono fuo commodo illi curatores agere cccpere* Cgterum q qui ad rationum recognitionem ab ordirtibus hac tempeff ate creati fuerunquullam nifi iuxta legem,fub fcri ptamaffirmarunt:multarunt^plerofcpcumfortunarum memorabili calamitate,quoru relati calculi olim 1 ta expûdi non fuiffènt. Anno unz decimo Gerardus SoudêbalchiusCanonicuSjEuerhardi Cofi frater, ab ordinibus, rationibus agrarqs Hinderdami,Leccf, molaribus præfe dus fuerat. Harum autem unam x v !♦ aut x x,milium,uertim quo con filio.

fili'ojpro comperto non habeo dicere, fupprefTerat» Sperabant quidani ex religiofo nomine cum pleracß nobilitans fadione, illam ob id in aCta relatamàCofs.tumhaudfuiflejneinmanifeftâ peculatus fufpicionem frater perueniflèt. Ratiitaep quod Ueri(îmileerat,proptereaeditamnon fuiire,quod ex lege fubicripta non efletrproindenulli dubiu,quin quim decim annorumTpacio intercidiHet.quaremagnam iam occafionem u* niuerfam genre perdendi animo conceperût. Superftes in urbe erat frater huius mortui Hêricus Soudêbalchus Canonicus, uir eximia prude tia amp;nbsp;candore ueneradusipenes que Gerardus moriens, ôé Conful folu uertens,ada fua rationes reliquerât.Etin hoc negocio nemortuis qui dem parcebatur. Henricus citatur, ut demortui primum, indeexulis fra-tris rationes relatas ederet » Nihil ille cundatus, extemplo cas exhibuit«. T ribuni, ubirecognitis acceptis expenfis, praeter expe(fîationem fpem J illam hypograph ê herois Montfortij aliorum^ in calccadditam uideruntjobftupèlaótijóóquafiattonitireinfperatajutrunt^abioluunu Cœpit per hæc plebs fubodorari, totû contra exulesfàdionis négocia calumnijs agi, quare iufîit Tribu» eademæquitatealiorum (quæfadio diuerfa erat) rationes ad legem refecare, ne cauillis ludi fe, neu minis ab incœpto tcrreri ,neu largitionibus tranfuerfos agi paterêtur»Non tulît iàlt;fbo,penes plebem de le uicfloriam fore:quam ut ei prgriperent^nouas confultandores inter fc occulte agitartû»AgerpubliCusquondâadocci duâUi'bispartem, quaHollandiâ fpedat, populo Vltraiedino fuerat: à paludofa effofla^ regione nomeil lbrtitus,uulgari üoeabulo Humilia pafeua dicebantur lt;nbsp;Hæc anno trigefimo fupra millelîmum qua^riii gentel]mum,cum æris inopia, per bclla refp.laboraret,iufîu populi par tim onerata, partim alienataeranK frd quibus conditionibus,quiaparu conftabat, à Tribunis rationum ad populum circa hos dies relatû fuit, uttabulæpolîeiîorum inlpicerentur. Apparebatenim expenlîonibus ufurarijSjquæ in iugera teftandi caufa ordinibus quotannis pendeban-tur,in fiduciariam mancipationêà maioribus tradita fuifle» lam cum fol uendo ærialieno refp. elTe uidebatur, quia agerille tertia parte preefj a-lienatus erat,aut etiam minoris,plebs eum habere,rcftituilt;^, quàm tâtu-lam pecuniam, qua redimi poflet, malebat, Contrà,fenes quidam gtatc confeôri, à maioribus fuis fèaccepiflè afïîrmabant, initio mancupio datum fuiffe. Sed decem annis póft, cum ob eundem in ciuitate magni mo ƒ tus orirentur, (nam plebem agrualienaffe fera pccnitudo cœperat) Helfet^ populus poHeHores per feditionem ad r^ancipandum ob id adi-gere,qu()d in uenditione,cum probeæftimaretur, plus dimidio precio ledefraudatosclamitarenttnegabant legitimam emptionem appellari polie : maxime quum intrà decenniû pernumeratam pecuniam cum ufti ra iufta emptores recuperalïènt» Audiês igitur plebs,aliàs propter hofre publicos agros feditione tumultuatuminurbefuine,multo iam acrius in id incubuerut, ut quod olim tentatum paru focliciter eilet,idnûc con-ficeretur îôCrefcripta pecunia, pafeua iuris rurfum populi Vbtaiedini

LIBERIE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7*

fièrent. Metas interim fenibus inieeflus fnitjne materia iniuriæ præbita, ipfî ad earn plebi authores eiïènt: nam uulgi conlilium in poiïeiïorum fraudem tpe(flabat,ludibrium baud illepidum ad earn placandâ, compe feendam^ieditionem huiufmodiexcogitarût.Si è rep.uideretur, amp;nbsp;æ'’ quum^pafeua olim publica poftliminio reftituere,pofleflbres ad fe accer ß cum tabulis iuberent:rjs^ infpeólis, nouas.fi uideretur,de redimendo confedas,per uetera foramina immitterent.Prudens commentum ad Û niquoshominumconatus eludendum. Putabatenimplebs hoepado pulchrè fibi cautum iri,fi integris ueterib.nouæ non feparatim,fed cum illis commiHe traderentur:cum hocilli agerenteo confilio,ut pofleflori cum libitum effet, antiquis inuiolatis,incorruptis^, nouas profeinden* dipoteftasforet.Perhancfpeciem cau€ndi,mutandi^emptionêutrjf(ç fatisfàdum. Antiquis ilico nouæimmittuntur.Nonnullas pro pracfen* tis pecunig copia,nö grauatim ferentibus dominisgt;redimunt,abolen£^* nam ex publicatis exulis ædibus pecunig aliquantum,etexmul(rtis non* nihil redalt;fl:um fuerat.In magnam itaqp fpem eriguntur, uniuerfa pafcua breuiadhocexemplu publica ferurfum fadfuros.katp ad hücquidc mo dum pleracç fadio plebem ludificata eft.Circa hos dies mittuntur ex ur* be dux cohortes,quæ infulam Leccæ, quam Brederodiusprinceps uir gultisconfitäfui iuris,contraoftiüR.henifecerat,uiperfoderent,eam^ agmini amnis peruiamfulcisinlonguduótisfiicerent. Alix,qux Ioan* nis Benigni Amfterodamiaggerem dißjeerent. Paulo fub hos dies epi* fcopus exHeidelbergareuerfus, ubiremp. fpe turbatiorêoffendit, nec inimicicias inter plebê SC optimates ,nifi rationes procédèrent, compo-ni pofse uidit,e Doreftato Batauoduroru Vitraiedu uenit. Nobilitas nihil morx confilio,quod inter fe principe abfente occulte agitarant,tri* buendum rata,de foedere cum plebe ineundo proponunt. Refertur res ad rationum tribunosinon abnuunt ne tlli quidê,concordix femper(ut ipfidicebant) ftudiofi» Conuenitigiturinter utrofquc,ut penes epifco* pum concipiendi fccderis ius 5d facultas effet, quodepipfe pronuncia-ret,{d utrifque facrofanäum habereturtadeo ut ne ipfis quidem concor dibus, inde quiequam uel mutare,uel addereliceret. Redijt paucis inde diebus, diffimulato confilio, Doreftatum.Itacç operis cautum eft tabu* lis in fempiternamrcconciliationem à principe, quarum tenorem deucr bo pene ad uerbu,quod fieri potuit, quam diligentiffime adferipfi. Ta* bularum autem,quibus populus authore fenatu,principis arbitrium ra tum elfe uoluit,ante quamin ciuitatem redrit,hxc forma fuit* Senatus ** populuscp Vltraiedinus prgfentium tabularum fide teftificamur, quic* quid diflidrj ac controuerfise inter religionem amp;nbsp;profanum nomen, ** quiequid inter nobilitatemet plebeios, ÔC ciuera et conuenam intramu* “ rosurb{s,nemineexcepto,hadenusefferbuit,id uniuerfumprincipis « noftri Henrici Palatini prxfulis Vltraietfiinorum arbitrij effeiuffimus: ‘‘ placent^ ex leges, quas ad concordiam paccmcpomnemurbisiuffam ÖCbonamelfdidurus.Hasautemquafcunq^foederisconditionesiuffe* rit.

» nt,(îcaffirmanlus,afrenfuconfôdâtoeorum, quorum rettilen'nt,fîfînc ai fanguine, labefadlatione^fortuilarumin prgfenti olirti fîanttfinemo gt;1 alteriuscaufaatröcius lædatur :utinreconciliationis legibus amplius pronunciabitur. Nos uiciffim religione obftringimus, his^ tabulis reli □J giofîus deuincimus eas ira nos exequuturos, ut nihil tam magnum fit »J hiturum^quod impedirepofifit» Idautem in reconciliationis legibus inz □, primis exprimi uolumus, ut rationes ab anno undecimo ad uigefimum a, quintu ufiçjficut cocptXjSf quidem nullius iniuria,{èruata légitima iudi „ cij forma,exigantur* Ad hæc,fidemnofträmobftringimus,quód fena* aa tui,utpareitamp;æquum,parebimus,ut41èmper faccre confueliimus^ a, Quod fi quis contra ierit, aduerfus hune cum principe ,Cofs» nbsp;fenatu

aa arma induemus:quçftionibusq^habitis3ut foederis uiolatidarnnatufup ,a plicio multabimus.Contendimus itaqueà principe,utquàmprimu aa ad nos inciuitatem fe,his confilijs finém fadurus recipiauNeceft quod a, metüat à nobis noui quidînihil enim ab eo uel iniqv!i,uel abfurdi poftu-' aa labimusîiiihilincœptabimusi qUodad trâquillitatem concotdiâ^perx aa turbandâfaciatdfia ut fincerè fcriptaarguantur,nos Operæ binos fena aa tores nortros exorauimüs, amp;nbsp;quorudam inopia, alics,quofcf in fuis o* aa pcris,qui hæc communi omniûnomine fiibfcriptione teftêtur.ïd quod aa libentes uolentescp ad operarû preces nosfecimus.Anno uicefimo quiti aa to fupra millefimum quingentefimum, decimotertio Cah Septembgt;

Hacplebis uolûtate perfpedîa, Princeps cutîuproperëVï^æeTtucom tendit. Vrgent cum religione optimates,utfarciendæconcord]æ caufa, quafcunçp uellet fœderis conditiones conciperet, ad eas iureiurando affirmâdas in hoc ardofeutrofcpadigeret,antequani pœnitudine uart) plebis animi ab eo confîlio auef teren tuf. Epifeopus nihil grauàtèpopu li poftulatum fufeepit: quidem eo libehtius, quod cùm nihil ultra fe ad concordiam facerepoHe uideret j bauddubiam fpem ex ftudrjsom/ nium ordinum colligeret, haud difîiculterhacrationeeos conuêturos. Edidit paucis diebusfœderis leges ingentianimofum plaufii,8£ leticia » pUblicajinh^cuerba’ Henricus Palatinus. Ab initio epifeopatus mei, ” hue animus ièm per Ipsiflauit, ut pacem domi lôrisqp haberem lôôadnh »» terindies,incumbam^inid,dumuiuam,utditionem ocio STtranquilli »gt; täte florentem Conferuem: maxime uero,ne ilia per tumultum amp;nbsp;difeor^ »» diam, præcipuas rerumpublicarû peftes, ullum malum parturianuEtz s» enim quoties mecum reputo calamitatem,quoties cædes miièrias dfz 9» uerfas,qugex difcordianaicüntur:amp; contrà,quantacômoda,qüiproz 9» uentus,fru(n:us,emolumenta,quæ mutua beneuolentia ÔCanimorû con 9» iundio,quæ fœlicitas rcipub. ex concordia pullulet, nihil antiquius,ni/ 9gt; hilpriusduco,quàminteftinû malum ab urbenoftrapropulfare. Attp 9J utinam id integrum mihi fuifïet. Vidi difeordiâ reip.uidi certamina,mo» 9» tus magnoSjUidi coniurationes ordinum inter fe:quarûardoranimum 99 meumincredibiliangoredifcruciauit.lamnehocmalûulteriusièrpat, ,9 graffetuf ue, uerùm ut eôfilio mature obteratur, ftat huie côtentioni rez

medioobuiamire:belluminteftinumcomponere,8Canimo^partium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

côfociare. Sed ifta quo tranquillius tranfigi liceat,in dilquiGtionê popu '' li prius uenire iuffi» Operas feparatim rogaui, ut quantum fuæ cont» nbsp;nbsp;“

uerfiæeflec, meoarbitriodirimendum remitteretur.Haud grauatèid ** faditarunt, SC quidem mea fummopere iddefiderantls, contendentiscp “ caufa,quo iniuriarum memoria omnium aboleatur.Reconciliationis le “ gcsdandas,qualcuncpuidetur,mihipermiferunt. Addideruntamp;tabu “ laSjfuo luflu, à fingulis fenatoribus fideliter fubfcriptas : quibus fœde-' “ rispaciscçlegesomnes,quasdabOjiuftasamp;bonasGbifore confirma^ “ rut » Porrô quod ad diuerfam faôbonem hominum religiofî cqueftris^ “ nominis,quorum ifta ex æquo referunt,(quando id ipfum ab ijs coten^ “ dimus)haud minus ardêter,quicquid fœderis erit,in noftrû arbitrium “ pedibus concelïerunt.Simili ratione datis dextris (qua utile ôô necefla- “ rium enet)religiofe,quicquid in fœ dere exprimetur, fe perfequuturos, “ fpopondere.Quoniamigiturutrinquehucconuentumeft.utmeoarx “ bitrio fempiternum fœdus coeat, conditiones difceptationis inter fa^ ‘‘ Ô:iones(quodèdignitatenoftrafuit) commentatusfum.proteftimo- “ nqs dixeruntf), quos hue prefli: rem ipfam quanta maxima diligentia licuit,propiuscognoui.Comperiquantum feditionum,tumultuum, diflîdiorum in republica arGt,eorum omnium fontes è uarqs cauGs,oc^ “ caGonibus,calumnr)s,erroribusfcaturiuifle.lnde initia ortainuicem “ criminâdi’.inde certamina,iniurias, inde mutua odia emanaflet arma ad corporum fortunarum euftodia fumpta: neminem alieri tuto fe crcx didifletdeilicp læuas fufpiciones ex tenuibus rebus natas omnia fa era nbsp;nbsp;“

profanamifeuifle. Vt ifta componantur,aó:arum omnium iniuriarum S? memoria exolefcat. PoGtis igitur Gmultatibus fpirituuferocia,amo^ ** toep certamine ut partes reconcilientur,utcp urbs Vltraieâina ab inters ‘‘ necino exitio defendatur,foederis fempiterni leges in banc formam Cort “ cepi.Omniumautemprimum placet^memoriamcertaminumponi: diffidia, Gmultates, odia, quæ inter homines omnts nominis, in nox 'ƒ ftrarepub»exarferunt,tum auté inter eos quibusnomen aliquod in par « tibus per ea tempora fuit,cum omnia feditionibus collidercntur, prorz fus aboleri,fempiternacp in pofterum obliuione obrui ac fepeliri:et qui dem qs de cauGs popularibus,quas paulo ante memoraui. Nemo labe “ fa(ftato,uelre,uel ditfto nomé alteriuSjfortunafuetfed practerita admifla condonantor.Certaminaatftaperhas occaGones exorta,c pedforibus, animisep eraduntor»(^icquidnoftræurbis hominum eft, cuiufcuntç “ etatis, de tranfadfis è malaconfeientia, indignatione meam in pofterum “ aut pœnam formidare deGnitoftn uniuerfum admiftorum omnium ue “ nia,impunitasepefto»Quantuciuium eft,deinceps Coft, amp;fenatuipa^ “ teto,8d(ut bonorum ciuium eft,confueuitcp Geri)fponte deferat.Quin ** aduerfus hos nihil noui, ôô præter quam decet, mouetor. Nulla omni-no comitia priuatim, nulli ccetus occulti, niG publico fenatus confenfu “

authoritate,habentor:utpar eft, ÔC è more fieriaflolet« Si ufu cue-. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g niât.

55 niat,qucm operarum conucntum haben' : is non nifi loco defignato »» nutu lenatus habetonCalculiab undecimo anno, ad prælentem ufque »gt; continuantor. Qinnöd rationum Tribunos, nihil præterrationes iam deinceps publice curare placct:fintin rjs totirecognofcendis,conficieiv dis^»AdiuntoilIi,quorumell:exequi.HicuisomnispubIica,priuata^ abefto. Difeeptationum publicarum ditionis nbsp;controuerharum co^

gnitio penes fenatum permaneto.Tribuni nullum ius,facultatê^,quic quam inquirendi ultra impofitam prouinciam ufurpanto » Secundum ifta edico,ne quis cuiufcunc^ lociaut nominis fit, qui ue à partibus ftete »’ runt(utpaulóantedidum eft) cum aduerfario nouum certamen ca^ ’» peftatjiniuriamue faciat: fed pacem 8^ amicitiam confociatis animis co* ” latrpertinax concordia in congrelfu familiarimutuis commerces ad « feratur.A' dicacitatc,conuiciis,côtumeliis,intotumabftineatur. Sicui »» iniuriarijaótioaduerfus quern oriatur, iniusuocatioefto♦ Legeagito: « diem dicito:deiure Sd iniuria dilceptato.iudicio contendito: necaliter» »Ï Qui aduorfum ierit,ac ftcus fecerit,quam in his legibus expreflum eft: « qui'ue unam aliquameiuspartem uiolauerit: qui uead cupidinê noua^ ” rum rerum confurrexerit,id^ adeo fenatui fubolcuerit,ftat nullo partf urn difcrimine,hunc ipfum ut foederis ac pacis uiolatore,publicatis bo* « nisextremohumanorûfupplicioaffîcere» Adid ftudia ncceffariorum ” noftrorum prælênsauxiliumferent:adhocCofs. Tribuni,ordofena* »gt; torius,0lt;S conlenfus bonorum omnium arma induent : ut mihi priuata »» fide interpofitareligiofe receperut,ubicunçp extra, intra'ue muros eiuft »’ modi opprimatur » Sin uoluntarius populus baud iegniter, è foederis »’ conditionibuSjinfigni cum laudeiua ipforum,fuum officiumfiiciat,(ut »» non addubito eos fatfturos) faxo uiciffim, ut in noftram dignationem » nbsp;nbsp;fidem receptos pergam tueri.Talem aduerfus eos affedum induami

qualcm eft principis erga fuos in rem omnium dcclarare. Affirmaui au » tem hocfocdus, libero meo arbitrio permiftum,tabulis fignonoftro » obfignatiSjX 111. Cat Sept» nbsp;nbsp;nbsp;Epifeopus foederis leges fignatis tabu*

lis expreflas,ad hanc formam opens dedit.Et uidebatur facile pax, tran quillitas^ hacuia coiturarquodpræcipuum omnium feditionum irrf tatarum confilium de rationibus continuandisinhisfandlionibus, ad plebis nutum perlpicuèexprcftum eftèt.Tribuni rationum per hæcple / bis toties expertæ inconftantiam ueriti credo, principi fuam fidem ad* uerfus nouarum rerum concitatores obftrinxerunt.Acceffit hue quoep pertinaxnobilitatis confenfus :hucreIigionisacreftudium,S^ fenatus, gdreftituendam rempub.amp;legum uim. Princeps focdus promulgatu* rus,populum in curiam fuam bafilicæ D. Martini amp;nbsp;Seruatoris h^ren tern,in concionem aduocat : ubilacobus Mindenus defèneftra præiuli finifter,huiufmodi orationê ad conciliandos uarios plebis animos com pofitam habuit‘Quem diem fæpenumero uotis,à deo Opt.Max.uide re defideraui,ciues,is hodielætus mihi,uobis item(ut Ipero) candidus acfauftus,reipub» uerouniuerfæannuagratulationeatçobfecrationi* bus

bus Ritus nîuscit.Is çnim eilqui inihi ex animo ggritudîncm fun:ulit:di tionem puühcû gaudio pertuditrurbem ab hornbili ieditionis fragorCj fcren!tareinduifia,tranquinauic.Qi.iones conipexiiios (forfitâiuftis de caui is armatoSj per templa, uiaSjCœmetcria, forum, comin’a peruagari, tacicusapudanimum meumdepopofciadfoppliciumeos,qui uellros animospedîmisartibus foUieitatosadarmaptrpelkbant. QuibusdR icuriibus èC tumuitu infano,ne ipfi quidem res ueftras domihand mogt; dicefractas diffiteminixonfeflis enim pcriculum fàétuin cftdtacç fimul atcpprincipis liberoarbitrio pacisacconcordiæleges fàndendas ültro permiieritiSjinetuomni dempto, nufquâcircumfpec'rans pauidus, fod qua fi poft longam iaeftationem procellisôô turbinibus clapfus,uifa pro cul terra alacrior,non poiTum non ad uos de falute parta uerbafaccre. Confido uos non olcitantcr aduerfuros animos, ubi intellexcritis uc^ fti am Icclicitatem. Dicam autem quo potero compendio, exuberate læ titia nimium perfulus, quanto non modo metu euerfionis, fed occidio^ nis (dicam libéré) uos,ueftrascpconiuges ôd liberos prüdentiflîmo côfix lio liberauiftis.Maiores noftri cum utrinqp hinc ab Hollâdis,inde a Gel ris uicinis principibus bellis inceirercntur(non enim diutius licuit quie tis efte,quàm illis bonum uifum fuit)nih il prius contra uim habuerunt, quàmhoftibeneuolentia,quodfieripoiret,occurrere. Erantautêhaud omnino bellorum rudes:quamobrem multis prælrjs darum nomen a.' deptifuerunt, öótarnen quictem tumultui, pacem atcç ocium bello an^ tepofuerunttut principes uel bellorum, uel pacis artibus illuftres effent* Quod fieauia nihil promoueretur,amp; hoftisobfidionepreflis,fcalas èC machinas mûris admoueret : tum uirtutem indextera oftendere, egre^ gié pro aris focis pugnare, ftrages edere, cocorde’s pedora hoftibus pro mûris obijcere.Confpicuos eos uicinis populis cocofdia faciebat. Etenim ea tenues refpub. à paruis initqs ad fiimmaimperia fæpe creue^ relut contràjUrbes opibus florentes amp;amplifïîmarum rerum fplendo rc,inteftina difcordia ruunt.Norant illi hæc: quapropter nobis ditifïî-' mam ditionem his artibus partam óópropagatam tradiderunt,at(ç uti* nam acceptam per manus confimili gloria pofteris noftris relinquerez mus.Sed is demum maximus hofli terror eft, id ualidiffimum præfidf um,in quod tanquam in cotem nouaeula,illiditur. Quàm anguftis terz minis circumfcriptam,quàm pauperem rempub.initio habuimus,quis omnium eft qui ignoretc'ditionis pomœria quàm contradat8lt; paucos intra annos Imperatorum regum munificentia, imo ueftra cocordia quàm uafta, quàm lata accepiftist quorum uix quartâ hodie portionê, amp;nbsp;tarnen opulentâ fan's poftidemus. Reuoluitemecum annales rerum Vltraiedinarumun confpedu ponite,quibus maiorum noftrorum arz tibus ecclefiæ ueftræ res audæ fint : quantis difficultatibus,fed fumma ordinum cocordia ab externis principibus defenfæ * Adelboldus cum diu bellum detradaftet,dubium eius euentû ueritus, coadus penè tanz dem cum Theodorico tertio eius nominis Hollandorû Comité in puz g 2 gnam

.rf6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R E R. V M V L T R A I B C T I Pî A R V M

gnam defcêdic:fed infocliater. nam prælio fupcratus/captùsqj ab eo ni HoliîdiamabdüvÎLisfLn'LNeqî iiero unaautaiteraaduerià pugna opes noftt'gaccifæfuere.Natiuutnid uirtunsdecusert^uteo feuioientiuseri gat^quo îaccflitur magisdn tantam amplirudmê capto Addboldo, bre uires urbis creuerunt, utipfi potentiffîmis princi'pibus edeinustormi' dabilcs:amp;aliisetiam fuppetiastuIcrimus.MoxConradus cunieiusno minis quinto Tlieodorico prælio congreflus fuit (bellum præfuli indi dum conftabat,quod Godefrido Lotharingiæ duci contra eum cohor les armatasauxiÜo mififlêt)hicres Comiti impuberi adéptæ,cum per nolirum Antiliitem reddicæ eUent^pax facile farta eft; nam hoRi formb dabiliorerat,quàmcontemptibilior. Quantum bellumcum Hereber^ to Qcfïiteiufdem nominis fcxtus ComesÆiuitatem hicetiamnum reli^ giolam principijs bellorum,cum fex menfes aréfaobfidione ad Sagum tinam penè famcm ufc^ prefïîfTet : difîidens earn fead deditionem pofTe compellere,omnia apparare cocpiGquibus ad expugnationem opus eß fee Stabant fcalæiam mûris admotæ,arictes maebinæ expeditæ, acies inftrudæj Rgnum expedtantes:cum epifeopu s pontificali ornatu, comi tâtereligione, repêteapertis portis intrepidus copias in procincRu ftaiv tibus obuiam procederet, Comitem dqs manibus deuotû fulmine pcfz euflurus. Princeps Hollandus Antiffitis uenerando habitu attonitus, inermern fc ad eius pedes prouoluitrac fuppliciter ueniam peten ti,his le gibus iniuria condonata eft, ut foluta obfidionc cum excrcitu è ditione VltraiecRina difcederct:reftitutis rebus,nunquam populo VltraiecRino arma infèrret « Taceo quanta uirtute infîgnem à Guielmo quinto Hob landorum principe acceptam contumeliam.paulo poRreduiflo exerci' tu ui(fiore aboleuere noftri. Prætereo clades barbaricas, quibus cum ci uitas non femel ab Hunis,DaniSjNortmannis,Phryfijs perindedeleta cffetjatq? à Græcis olim Troia,ab Alexandre Thcbæ, ab AnnibaleSa S;untuSjàMumioCorinthus,AlbaàTulIo:tamcn concordes idannb xi fuere,ut amp;nbsp;ampliorem fplendidiorem ditionem pararenttparatani ad nos tranfmitterent. Vindicarunt eorema fua uirtute ab hoftium in*' iuria Imperatorum profufaacprodigain uos monumcta:quæquidem hodie fus ueflrum exiuiflent,nifî concors rnaiorum uirtus dextra 80 fer roretinuiffet» Eadcm ciues,quibusartibusincolumiailliconfêruarût, fjfdem BC nobis defendenda funt.Talem igitur rempub, fi inocio certa* tim foueritis,nullus hoftis exoriri poterit tam grauis, qui earn obterat^ Sin A te aliqua in partes uos diuellat.gloriam amp;nbsp;fcelicitatem ueftrâ, per inferam Germaniam confpicuâ,quæha(fienus incolumes manlêre,pergt; ditum ibitis.LibetocuIis exponere deformem difcordiæpeftem,nÔ ob aliudjép Litea urbcpropulfàta,et memoria quorundâ temporû tacfia,fœ duspacem^fatftam fände deinceps colatis.Monfii û eft, quo terra nul lum procréâtfœdius,nullum deteftabilius* Parentes côcitatin liberos, quos nullum feedus domefticum quâuis arôtum fatis poteft adiugere« Germanos inter fe committitmihilpcnfî habet,quid mifccat, dum om^

m'a tranfucrG agat ♦ Omnia in ciuitatibus, ingenijs nêitîuis præclarà fri-uertit,ne coctus hominum, qui ad focietatê colendam conuenerut, pof^ fint in unius populi corpus coalefcere. Dominatio multorum exitiabi* lis eftjinquit pocta:at hacc per ipeciem iuuande reipub.omnes ad domi nandum extimulatjUt quotfint capita, tot redores habeantur : ÔC dunt fimuldominari laborant,fit,ut nullus omnino fitmagiftratus: citra cu* ius aiithoritatem ÔC imperium nulla régna, nulle ciuitates côferuantur: fed legibus dilToluta immanium beluarfim more omnia feruntur, agUrt tur'^, Ibi cædes, latrocinia perpetrari neceffe eft : ibi undique irtfidias ftrui,dolos nedi,pro libidine omnia geri;quândo metus,quo ifta pro* Iiiberentur,abeft.Nuncnon dilputo delucro emercimoniis,amp; qugftu: quæ per deos immor tales quanta forent,ubi necp legibus uiueretur, ne* que uis,neqp flagitia fupplicrjs cohercerenturt' Nomades plauftris degé tesfuifte legimuS,qui inCertis fodibus,nullis legibus ferarum more fem* per uagabantun Vtrum igitur magis e repub. fit ducedum,authoritatf, imperio^ magiftratus concord! repub.parere, an nihil fani iapere,ulti* mo exitio per foditionem paratos, æftimationê uobis permitto ♦ R-edeo ad id unde digreftus fum. Cu igitur in magna gloria èc opibus fem per res Vltraiedina per concordiæ uinculum effet, Omul amp;nbsp;militari gloria floreret,opergprecium eft cognofcere,ut uires noftræ in fefe aliquändo » per diffidium inteftinum ruerint: hoftibus prædse,ditioni calartiitati at que uaftationi extiterint.Poftem externa alioqui,poffem item remotio ra exempla domeftica comemorare.merum eaattinganl folum, quæ uel ueftræ adhuc memorif ,uel parentum hærent:quo perfpicuum fit,initi urn turbandi omnia atlt;^ mifcendi,ab inteftino malo ortum,Tragici ma li exemplum fuit Lichtenbergenfis fàdio,qaæ ut à paruis tnitfj s cœpit, fie urbem amp;nbsp;Hollandes in atrox bellu coniecit, Adiutus ad facinus per petrandum opibus Suederi Montfortij,Huberti Vianenfis,et Ioannis Bunfehotiorum præfedî, dolo ac fraude minime Vltraiedina lacobus Lichtenbergenfis captum epiftopum Guielmu domi fuæ tenuit.Con* fpiratur a rufticoru multitudine: undiqp fadioni dolus, infîdiæ^ nedu tur.CoIlegit interea feexagris iuuenum robur, cum iam annum ferme in cuftodia proco'nfulis fuiflet:atlt;$ alij alqs uijs urbem intranteSjin do* mum Lichtenbergi impetu fado,principe liberarunt. Sequitur bellum ab exuleepifcopo indidum: S^paratur communiterutrinqp» Occurrit lacobus Lichtenbergus principi in Hœch V uœrda,fit acerrimum præ lium magnautriufcç cladeicaditper aduerfùm pedus transfixus epifto* pus. monumentum cædis adhuc extat. Excepit inteftinum malum ex* ternum ftatim bellum graue amp;nbsp;ingens:quo,cæfo Archidiacono Guiel* mo è Comitibus Hornenfibus, amp;nbsp;pleralt;pnobilitate,capitur Guido epi fcopus.Nec continuit fe peftis,nullis quantumuis foedis cladibus exatu rata.oritur fub hpc intra urbem iterum foditiorqua ex compofito,ab ad uerfa fadione ui exufeitata, trucidatur lacobus Lichtenbergus, cum ali* quanta fuoru parte:ÖC quidem contra foedus. At hoc recentius eft,cum

Soucîenbalchi'anagens duce Henrico Montfortis ad diirucandû inßra «flaè Paîatio defccnderet:acerrime^ inter Caftrenlem dc Romanû pon tcm cum inimicis dimicanSjmagna dadeaffedtos eos per aduerlam por tam expelleret.Timor fublatus,exa(5la{adione, uidebatur : fed iadaad bella folû eracalea.Coprehenfus Môtfortiorûheros ab epifcopo^in eu ftodia paulo poft tenetur.Moxindeamicorum fide amp;nbsp;Montfortiorûci uiumuirtutefeptusHenricusNiueldius, urbem armatus nodu cum parua manuex Amorfortiaprofedus intrat,captum uinculis eximit, ip fum Antiftitem ultimo fupplicio affcdurus,nifiinterpugnandumin prætorio uico idu globi in uulnus corruiiÏet. An non hicfortuna, imo fatum dominabaturc'Captum Dauidem, uarietatis rerum humanarum parum memoremj Amorfortiam relegantTt præclare cumnoftra re^ pub.adum uidebatur, cum capto turbarumauthore, (ut turn fêrebât) bonis reftitutaeftêt. Adfuitbreuifupplicp exador Maximilianus rex, qui uos obfidioneloga cindos,ad ultimuad quaslibet pacis leges com-pulit.Traditur Friderico Egmondano cuftodiendaaduerfus rebellion nem porta Cathariniana,machinis ueftris feclufis,foflàmunita. Vilifß ma mâcipia in ditione Burgundionum,fub facrificulo epifcopo eratis* Capitalis dies dicebatur ei, qui per imprudentiam uocem inclementio^ rem aducrfus tyrannidemenutiuiflet.Mitto alia,quæ non operpeftre-» ferre, ex domeftica dilcordia tamê nata omnia. At recuperata porta,fruz ftra(quia rempub.conlociabânt)Egmondanus alias at(Çalias infîdias, proditioncs,amp;dolos poftea urbi nexuit. Ex turbido itaty cœlo in fere-namlucem uoshodietnatufeeuafiftistat dilpeream,nifi multis argume tis fimiles têpeftates exoritufasbreui, fuiftetcolligerc, fiperrexifletifta ueftrarabies ampliüs conualefcere.Æternas noftræreipub. opes, fi in percufiTofœdereperlèüeremus. namdiffidiaamp;^ fadiones funt uenena, ea^(ut quidam dilèrtè dixit)una opulentis ciuitatibus labes reperta eft, citra quam imperia forent immortalia. Præclara fentêtia,quam ô dî) im mortaleSjUtinam omnesfaperemus.Sedilluc reuertar. Nonne fpedagt; culo eftis theatro finitimarum re^ionurnfnonnetacitiin finuridentue^ ftramingruentem euerfionemcExules ueftros ad cœlum uehunt, quogt; rum prudentiaclamant,fcmpercautum,neinteftinisfeditionibus fittu* multuatum : nunc rempub. magiftro atcÿ clauo orbatam furfum deor^ fum iadari.Hæ illoruuoces paffim audiuntur: SC uix audeo apertis uer bis argumenta proloqui,quibus auguror eos hoc^ere,ut inteftinus fu ror uobis extern um bellum gignat. Vtinam ïani efletis omnes. Quid fi bi uultaliud,quod uos adinfueta uedi^alia in mercatibus adigereanni tunturc'Quid,quod ciuem retinentcquod merces ueftras bona^ publia cè poflTidentî’ Quid, quod agros, paludes, ufurarios redditus in omniz bus locis manu confertum uocantc'Quid, quod fponfionem recufantc’ Nimirum perfpiciunt callidihomines,omnia æqua amp;nbsp;iniqua no folum uobis inter uos dilTîdentibus extorquer! pofte,(quid enim faciliusc*) ucz rumetiam opportunitatem dari,ut eadcm uia de urbis pofTefii'one iudiz ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cio

L I B E R I I I» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^

cio contendantjUelarmistfdlicet utuobisunà cum facrisSó profanis ponantur. An non hue dementiæ propcraftis ;ƒ Nota uox Philippi co' gnomento Boni eft,cum de paludibus contenderetur:futuru, ut eas no in cardinibus regnorum,fedlub turri(proh fuperi)Martiniana effbde^ ret.Creditis tum,ubi in eorum ditionem concefliftiSjfpem finiendimalt; ii adfuturamdmo duplicabitur:nihil enim dulcedine libertatis guftata, leruitute durius.Attç hæc denuciauit uobis ci ui lis difeordia. Sed matu re refipuiftis:quæ resaftirmat mihi.claram æcernam^ rempubgt; ad po-fteros, formidololam uicinis principibus fore» Itac^ lætor,uofmet fece^ dendilibertatem uobis ademifte:amp; quod datis dextris fidem perpetuae côcordiæ fânxiftis,id utile eritditioni, cum immortali gloria coniun clum» Adhunequidem moduMfndenus.’fimuItabulasfanciti foede rise gremioextradas,relôlutas^ oftendit,actribunis tradidit.Pofte-ro die maneTribuni rationu in curiam coguntur, ubi datis dextris coram epifeopo concordif foederis^ uinculum ianxerunt. Adadi funt fu per hæc iureiurando,fubfcriptis tabulis, affirmare, fe ienatui adiu tores aduerlusfeditionisconcitatoreSjS^ foederis uiolatores in curia pontifi-cia(quilocusibiomnls ordinis mortalibusdefignatuscft)adfuturos: poenam de nouarum rerum authoribus finemora fumeret. In epifeopi uerba iuratum eft. Viciftim princeps fidem T rib»fuam adftrinxit,nunx quam ft rempub. deferturum» Breui quam hæc in urbe conftda funt, Vuicam Batauodurorum in arcem ft recepit.

A X interim per aliquot menfes, mitigata his artibus J difeordia, domi foris^ fuit. Sed quamuis per recens i idumfocdus,quâtum difeordiæfuerat,compofitum uidebatur,feroces quorundam fpiritus,ocio per diuti nam comitiahabendi licentiam, defueti, baud tarnen ' quieuerunt.Aduertebant hoc confilium, quod in pa

cis leges concefTumelftt, ab optimatibus Sfreligionecxinduftria defu datum fuiflre,non tarn publicac utilitatis gratia,quam ut lupato plebi in iedo,foli ipfi dominarentur.Paulatim igitur dolere coepit,iugum indu life. Oriuntur interim acerbæ fimultates,eo^ indigniores, quo ægrius eratjfub legibus et magiftratus imperio uiuendum eftetex compofito ft lufos ab tjs,quos baud ita pridem ipfi in ftnatum legifTent : in ft non fo* ium illoSjUerumetiam omnes ordines coiurafte: audam,no diminutam

ftruitutem:tolerabiliorem Soudenbalchianam dominationem fuifte, quam horum tyrannidem:deni(ç de rjs reuocandis,quos nuper exules eiTeiuflcrant,confihaagitare:quocunqp raodo focdus fadum diftinere» Cotràillipauciquidem,ftd manibusprompti,et uigentes corporibus.

•• quos ante dixi à prima feceflioncj nobilium ÔÔ religionis facHioncm fcnl per tutatos,negate id ettra dimicationem futurum, Inhac autem animo rum difleniionejet irarum certamine,utrilt;ç alteris hue infidiantur,ut in diferimen uiolatæ pacis mutuó fe conrjeerent. Et nufquam deeft horta* tor ad præbendam materiam inimicis.Fortè crepufculo diei ita accidit, ut præter fpem quaterni repleti uino ac cibo, in publico ab utralt;$ fadio ne fibi obuiaret, A’religionis ÔC optimatu partib.erant Michael piftor, Gerardus Nouiomaguscultrarius, CorneliusHackius,Harmannus Oeftromus:plebei%Gofuinus Amorfortius pidor, Arnoldus amp;nbsp;Ioan nes Sandanusgermani, Vuolterus Damiæus:cum quibus poft paulu lum fe coiunxit Guolterus,Theodorici filius, audacia Só uirtute pares, amp;nbsp;principes partium, Primo ftatim occurfu neutri alteris deuia cedut: neutri pedêreferunt:pro comi falutatione,conuicia utrinqp magnis da-* moribus iadantur,Res inde ad manus uenit,pugnatur^ acerrime,PIez berj ad poftremum Damiæo 8d loâne Sandano uulneratis, poftquam aliorum impetu diutius fe ferre pofte delperarunt,amp;uiolentaimpreftîo ne iam loco pulfi,emoti^ eftènt, fàciunt fugam, Alf), ne in fuga contra* dis auxilfjs ferocius pugnam iterum lacefterent, palantes furfum deor* fum infequutur,Nec ante infequêdi finis fuit,quàm in domos quiftp fu as compulfî eftent. Concordig ac pacis fœdere per iftam dimicationem uiolato, cura fenatu inceftît : nec foedifragos plebeios metu plebis, cui inuifi ob côcordiæ conditiones efte cœperant,arripere aufi fuerunt, Ad didit facinorofis audaciam Confulis fauor,qui ex copofîto religioni amp;nbsp;optimatibus infeftus erat,Italt;ç certatim indies uires confirmarea'nuicê periurfj arceftereîrupti fœderiscriminari.Vtrifqueerantfui ad capitis diem dicendum,amp; ad uadandum inftigatores t cratlt;]p ingens certamert non folum de pugna laceftîta, fed etiam utri priores conuicia dixifTent» Neutri,ad tuendumfadionisfuæ nomen,et demêdam ignominiam,ua dimonium detredant.Piftor cum fuis in portam Catharinianam prior fè recepit,Pidor in carcerem pofterior,quod Macellum appellatur,uo^ luntarius uadit.Senatus plebem metuens,literas datad epifcopum,qui per hos dies in Tranfifelanis crat,de authoribus uiolatæ concordiæ, ut reditum,quâtum poftet, Vltraiedum,priufquàm malum glifcens fe re cipcreqmaturaret ♦ Princeps per literas ilico in uinculis illos aflèruari in fuum aduentum mandatîconftituens,ubiindereuerfus eftet, tormêtis de facinoris authoribus quæftiones habere, capitis^ in eos animaduer tere ♦ Refpófum atrox principis relatu, baud fècretó apud fenatu hj:fit, peruulgatu^ ftatim tota urbe eft:uerum capitis uadatos nihil plané ccgt; terruit.Et profèdófèquuta fuiftetanimaduerfio feuerior, quam tempo ra Só reipub,flatus poftulabat,fi principis aduentus flatim à patrato fagt; cinore eos recenti ira oppreftiflèt. At partes uehementer è patrati fcele^ ris confeientia pro fuis foUiciti,( tametfi certamine magno ab fefècrime prius prouocatæ pugnæ auerterent) ne reuerfo epiicopo, qui in horas cxpedabatur,in grauius diferimen deduccrentur,contemptis iâi feede ris lex

L i B E R t I I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gi

ris legibus, ß^reto órdinu confcnkbSf auïhoritate, cu m telo tumultuo^/ (e ton urbcin cœmetcrium Ioannis quartùin fecedunt. DiHonis inui/ quot;nbsp;ccm ibi criminantiiiin clamoribus,tucntium^fuosdifceptatur:diucpin ira odio perfcucracum,ncindilt;ftacaufapcndcntesrei damnarentur: fed artcagendOjdum iraiufta principis uetuftate exolefceret,huca coii fcntiente omni multitudine itum eft: ut uadati utricp è publicis cuftodrj s ita fua fide domos fuas dimitterentur, ut compcrêdinatis uadimonium fifiêdidifferretur.Atcç hacinreperfpicuèapparebat,animos plebis per fandumfoedus irritatos magis quàmfrados fuifîe,redditoscp multo quàmantea ferociores, Michael piftor accepte populi iuHu cum Rio lodalitio prior aelibens è portaabqt^Plebcrj primum aliquandiu in adx ferendauadatione perRuerarunt, abnuerunt^ carcereexire. Precibus adpoftremum fuorum indudi,protcftantur, feinde nonfupplicq me^ tu cônterritos,necconfcientia uiolatæ pacis idos. Rd iuiïu populi abi* re:nec ut fordidatosreos uadimonium defererc,Rd co dem reuerfuros, caufam^in uinculis dic'turos, cum à principeiubcrêtur,ÔC ad anteftan^ dum citarentur. Et in hoc quidem Ratu res erât VItraiedinorû: TranR montanis inter hæcAmorfortfiSjtametfi domires efîent quietæ, perui cinam tarnen pc ft cm conceflo ocio ex fententia frui non licuit. Erat A^ morfortium nomen ob agrariæ pecuniæ conftitutionem apud princp pem non folum inuidiofum, uerumetiam ominofum. Exaggerabatur indies eius odiü calumnqs ali] s atlt;p alij s,quarS nimis credulus princeps poftea ipR fibi pocnaru exacRor Riit. Ingeniorü loci, 80 cordati populiR gnaruSjinRRÜTimc eos odille cœpit.Legationes illoru aliquädiu admit tere noluit,animûcp iamdudum ad uindidà adiecit. Oppidum ita(ç fào pe infidi]saggreflo,fruftraincocptumfuit. Tantumapud prudentem epiRopum ualuerunt paucorum confîlia,8ô priuata per id temporis in^ uidia.Edixit præRdo arcis AmifianæjSx^ prætorib. eius ditionis, ut iii Amorfortiorum agrorunicultores agrariosuedigalcôftituerent. diR fimulâs interim Rio id iufîu fieri ♦ Concurrunt totisagris coloni proper rein ciuitatê, quafi amentes:querimonias Rias ad dominos Rindorum, quid in R immeritos à prætoribus paganis tentaretur, deferun t ♦ CogR tur fenatus tumultuofe, dant literas illico ad rufticarum iurifditionum prætoreSjinprimis autem ad PræRcftum præfidi},in hæc uerba * Vide^ « rent etiam atep etiam,quam rem agitarentiper nouam hanc,pecuniâ co* ‘‘ lonis fuis imperâdi formam, fibi uim fieri,iura libertatem^ pop. Amor “ for tij uiolari.Non commifRiros R agros iuris Amorfortfi uedigales ip “ forum aut cuiufquâ libidini fore. Præfeôtus rem illico ad Antiftitê de- ‘ fert, cum exaggeratione querimoniarû : id quod procliue illi erat apud nominis Amorfortrj iamdudum apertum pene hoftem. CriminatioeS autem omnes ferèexuano erât. His calumnrjs epifeopus multo in illos magis accenfus fuit: uifaep res ipdignationis plena, quæ fibi amp;nbsp;prætorR bus in pofteruminfignidamno foret. Scripfitex fuorum confilio literas ad Amorfortium fenatunijquæ ledæ in hanc Rrè funt fententiâ’ Po pulum

pLilum Ämorfortium indies apiid feabhominibus utnufep nominisrcz iigiofi profani de ui criminari : qua cognoiccret luam lunlditïoncin non modlet’IgdijCtmaiertatemimmiuuîdetamcu hand ita temei eindii d:, utdelatoribus quibuslibetfidem fuam accommodaret. Agerct italt;^ deiegacisadfemittêdiSjpcrquosfcjdeds quæobijci poflcnfjpurgarct. Condixiticem diem,ad quern Icgatisaudicndis fefedarurus eHet. Lcga-ti mittuntur,Nicolaus Gerardi hlius^ct Petrus Hardefckius.Hi Amor fortia profedtiadCal.Noucm.Dorcftatum ucnere. Acciti in prætoriîi interius (ubi epilcopus cu nobilitateprimaria ab intimis conGlqs fedc' bat)nihii benigniter illis (uti ante côfueueraOfuum aduentum princeps gratulatur,fedtoruoobtutu perindcatquehoftes intromifTos recipit. Dexter lacobus Mindenus aHedit,læuus libellorum magifter^quê uub go Cancellarium appellat. Inde utrinep Fredericus Seldcnackerus,Gyz bertus Hardenbrnchus. Hadriantis Rhedius, praeter^ hos nniis èC ite qJt^.lbiJVIinrlgnusuehemenfi.s uiringenq,amp; reliquis nonpaulo facun dior,(utfæpeantedi(ftü cft)oratione præparataacerrimè in Amorfor--tios inuehiturtut fihoftilia molitifuiHent,nihil quicquamacerbiusad^ dere potuiHet.Telam omnium eorum, quibus principis maieftatem in fpeciem imminuiHe uifi fuerant,ordine à principio ad finem contexere exorditurteaeleuanSj exaggeransep, quatum dicendo ualet. Primuom nium obiecitjhaud diueHe,quod Sufatenos aliquos eprincipis iurifdp tionepcr liciorcm intra muros retinuiHent, ob nihil aliud, quam quod ad conHitutum inter fuosuedtigal(quemadmodum in alijs pagis fadrP tatum fuerat) ibi contribuiHenttquamobrem retêtis grandem multam edixiHent.Quam quidem contumeliam,quod ipfi ius multandieos qui extra urbes agerent,uIurpaHcnt,principi haudquaquam ferendam cHe, fed ære penfandam,perinde ac fi res abftuliflent. In literis baud ita prb dem afenatu adepilcopum dan’s,eius nomen perfpicue à fcriba læfum: quail per uim,nullo iure Amorfortiani prædij colonum nuper arripuz ilîêt.His acceptis legatiad colloquendum pariterSC deliberandum pau lilper,quldadeapræmcditatèrelp5derent,paceprincipis,egrediûtur. Poft pauló intro reuerfi,difcrtè obietfla refutarunt: expurgantes in pru mis lenatum, qui Temper illius maieftatem, quod licuit, à faeftione aftez ruiHet,nedum hie imminueret. Accepta expurgatione legatorum,perre xit Mlndenus(uti incceperat)hiftoriam criminationum pertexere. Siv per hæc quotidie eos plebem rure in ciuitatem extra(ftam,ad Often dum cogeretdiem apudiudicem urbanum dicere:indilt;fta caula ftatimdamz nare,mullt;ft:areq',ut libituqi eftet.Qiioniam ifta fuperbe ad laceflendum principi ftomachum patrataconftaret,iufteeum in illos hoftilem fpirf turn Induere,qui hoftium ij3eciem præberenttcertum eHe,non tolcrarc diutius Ie pro deleiftamento haberi.His moribus damnum inOgne da^ ri.Municipiorum numerum (inquit) indies augen's magno principis difpendio,nein eos ius præfetfto præfidij Amilîani imperiu ue Gt. Vult igitur, ea de caula numerum eorum pariter bC nomina in indice relata cognoz

cognofcerc. Hfsdelatisquid expetatjpofcat'ucuidebitis.Colonts ucgt; ftris maxime fub Lucfdana prætura prohibuiftis,nediebus iudiciorû ! àprptore pro imperio ad conftituendum iudicium uenire iufli,parcât, j præter confuctudinê,quæ baud nuper ibi recepta eft.ut ex loanne Fon

ekio prætore loci, 86ciue Amorfortio pridem accepi : èi. querimonias fuas de uobis detulit. Accedit adægram principis mcntem 8^ hoc. exib lius madato praetor Luefdanus conftitutionem uedigalem nuper cum in fua prouincia coliccturus eHetjcdido cauiftis publice, ne ad eum,fed ueftrum quæftorem epifcopo pernumeranda deferretur. Aqua igni fuper hæc loannem Fonçkium interdicere uoluiftis,quod quofda agra rios fundi Amorfortij colonos Vltraiedunj ad forum ecclefiafticum in ius ob iduocariqquod penfionem eliberalitateultroneain fingulos an nos ei dari folitam,non pependilTentrnam ea Ie redimut, ne diebus ope roll's iuri dicundo adelTe teneantur.Paululum in fenatu addubitatu fugt; it,num hac de caufa urbe pelleretur. InGgnis contumelia fuit, quod per uos ftetit,quo minus licuitepifcopi uicarlo extremum iuris aduerfus uangelicos fratres loannitas perfequiza quo cos defcndlftis. Poftremo, quid hoc aliud eft, quam oblatum auxilium tj s qui principi oppeduntc* maximc,cum Arnoldus Dolrerius Conful obftaret,ne uiator in Hoech landlos miftiis cum fjs iure ageret,qui imperatam pecuniam nondu fol uerant:fjscp multatitium pignus auferret.Oblecit præter hæcnonnulla aliaperleuls momenti infpeciêadmifla: utadhuncmodum captatls oc cafionibus Amorfortios percellerct,rescp in fuburbana eorum ditione nouo more pro libidine aouaret. Ad ea legati modeftè,quâtum extern' poreimpræmeditatis facultas fuggeflit.Enedum id interim eft,ut aôio nes,86 crlminationum capita fcripto traderentur.Regreflî Amorforti-am,rem ad fenatum referunt.Necoperofum fane fuit,calumnias uerius, quàincriminationes,omnia perperam interpretantiûdiluere, 86 earum aliquas aceufando exaggcratas,molliori interpretatione Icnire. Scripto

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itaque epifcopo ad fingula refpondetur, uerùm ferius aliquanto. nam

paulo literæ Doreftatu adferrentur, populo V uicano clam, T ranfi' ielanospetiueratcum modicoequitatu. Incidithociter circa Cal. No' uembres.Obnupto capite,ignoto^habitu per Amorfortiam,(nepro' ditusGelroopportunusforct)profelt;ftus,fequentlnoôte inScura pro populariter nobili nomine diuertit.Paululum ibi fomno ac cibo potucp J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;recreatuSjfub lucem cSfeenfo equo.circa medium diei celeriter Dauctri

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;am peruenit.Quatriduo póft dux Vuolfgtâgus epifeopi frater, cum relt

Martias infequentis anni, qui uigefimusfextuserat fupra M. d. Vnde [5'^^ iterum in fuperam Germaniam abfjt, nemine itincris certiorefaéto, pe^ ' nes quem in tanta inferæ ditionis rcrû uarietate,cura reipub.eftet: cum fuperioresprincipes regni fines 86 fèptacgrefïuri, foleâtin ordinû coiv uentu,quem haberent,curam 86 pontificias uices ipfis deferre, ne nego ciaobeunda86 rerum adminiftratio defereretur. Quapropter uariè id ó male

malefcriatis hominibus acccptum fuitjalfjs aliorfum occultu abi'tum nt tcrpretantibus. Manfit in Ger man ia à Cal. Mar tij s menfes plus fex.cU in tantum iterü Vltraiedi fax feditionis fe reciperet, ut metus eiïet,nein teftina rabies bellum externum excieretîtanietfi plus irarum quàm iniu riarum elîèt.Pulfo igitur legum plebs ac fuppliciorum metu,comperen dinatos fcederis uiolatores religione abfoluittfèrox populus octj defue^ tudineomnem lapidem mouet, ut per occafionem fumma imis cômu^ tarer. At religio obfequendo omnia facere,quæ ad pacem retinendâ ad iuuarentjblandimentis mitigare, fpeciofis uerbis extrahere, rationes ex . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pado exequiîquo princeps reduxutcuncppacatum ciuitatis ftatum im

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueniret.CanifioprincipioanniCal.Feb.prorogatuseftCÔfulatus pr^

ter morem.ioannes Vordius,^qùS^ontinuari abnuit,magiftratuabfit; cui IrifRciturloannes Vualanus.Multi tribunorum fe magiüratu abdi carunt. Hoc anno Amorfortiæ Cofs. fadi, Nicolaus Ioannis filius, Euerardus Dpnfilerus.His temporibus principiab Romafuus confir matur epifcopatus.’ad quem ulqp diem à Philippi obitu Confulprimari us in ciuitateius propraetor dixerat,ac uices imperatorias in hoc magp ftratu obierat.T raditum fuit(utacccpi) id priuilegq Vltraiedinis a

J (are Vuenceflao.Idemfà(fium Amorfortiæ,èconuietudinemagisab Cx pifcopis longa ferieaffirmata,quàm priuilegio. Redit inter haecDore* ftatume Germania praeful quinto Cal, Nouê,Ibi haud diu commorax tus, ad lèptimum Idus Nou. ( quia alfj s fu per alias literis accerlêbatur) Vltraiedum cumingentiordinûlctitiaamp;efFulàgratulationeuenit. All quotibi dicbus gratulando,comeflando^ magis,quàmordinandærei pub.curaabfumptiSjin grauem amp;nbsp;periculofam ualetudineincidit. Degt; (cendens ad animum quàm parum tu turn Só odiofum foret, ibi decumx bere,ubi ab armis amp;nbsp;fremitu nulla quies erat,tertio Idus Nouem.Dorc Quàm uariæ deeius morbo repentino per earn rem/ peftatem fufpiciones iadabantur,non operæ eft referre, multi certèhuc trahebâtur,utcrederêtueneni potione languoremobortû:quodquia parum effîcaxerat, 80 minus præfens,ualetudinem aduerfam etmorbu diuturniorem fecilTè. Equidem nihil habeo quod pro comperto aufim affirmare.Vltraiecflo difcedens duos uicarios reliquit,Iacobum Minde num Erneftum Arnerongum:penes quos omnium momenta cauflâ rum elfe iufTiuIumma item poteftas foifcendijedicendijpromulgâdijde Iiâacorrigendi foret, In uniuerfum his demandatum, utobeuntes per ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnia principis ulces,uiderent ne quid detrimentirefpub.caperet.T’ox

ti hi in remp,intenti, nufquàm ex urbe difcedunt,fi cam au thoritate ma gis amp;nbsp;clementia,quàm imperio,ab armis,et in armorû defuetudine con tinerent, Stimularunt eorum animos quoçp gloriæfludiû, amp;nbsp;apud po/ fteros laudis amor,fipacis amp;nbsp;concordiæ artibus remp. reftituere ualux iflTent.PauIo fub hæc,quæ aliquot menfes quieuerat controuerfia depa ïudibusjde^utriufqueregionis cardinibusabHoII.itcrata eft.Qiionf am autem ea quæad hanc difoeptationem pertinent,haud perinde mul tis no'

t i B È R I i tgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8f

tiS nota funttoperæprecium uidetur excedere paululum ad uetcfis InU fus certaminis caufam (quiafrequenter nobis de eo mentio fuit) enàfgt; randam:ne cum rebus,menicria diiceptatioriis tam memorabilis ad pó fteros aboleat» Anno fêptuagefimo primo amp;nbsp;fecundo fupra M» c C c c^. in aula Burgundica afTentatores quidam erat (quod genus homiiiibus omnium ferè principum aulæ funt refertæ) qui gratiàm äpud Carolurrt

' Duceminituri(quiâ rerum geftarum magilitudinc Magnus cognogt; mento fuit dilt;flus)illi perfualerant^ interiores paludes Goyländici iügt; ris,aut certe dubig pofïèfïionis efïe. Speciofe didum magis,quam uere* Perfuafum fuit baud difficulter,quippebellicofo principijbello amp;nbsp;glogt; riæamp;adamplifîcandum Burgundorumimpdium nato, Easmoîcex iure manu cofertum Uocat. (nihil de hoc cettamine ferè antiquius) Digt; fceptatur inter ipfumamp;Dauidem de iure finiumjmagnaui« Ille ftudio recuperandi amifîàs paludes,ut perfuafus erat:hicüindicandi tuen-» di^ cura, quæ fuæ ditionis per tot annorüm poffeflione effenti Ad pogt; ftremum,ut certaminis aliquando finis foret, uteriç arbitrium eiufdehl regni 8ó linguae confultifïimis uiris,8d libellorum magiftro tan^ prima rio arbitri] difceptatori defert, Apud hos cum proüincialis curator Du cis nomine,de regnorû terminis,argiimentis ac teftimonijs certare con tenderer,nihil comperti de terminatione paludum affirmare ualuit, Co traDauid epifcopus cum ordinibus ditionis,hmites fuos nauiter, tahif larum fide,quas ab Imperatoribus,ipfis^Hollandorum Comitibus de cardinibus habebant,nixus, defendere. Addudi ad hæc oduapin ta e ca * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^3

pularibus locorum teftes. Prolata item funt Slt; ada baud paucâ,quæ de eadem controuerfia extabantiallegata pofleffiorprodudi in rem præien tem.Curator proüincialis aduertensfuturum,ut arbitri in confiliumit terentur,iamcp cenferent, conterritus,ad demendu principi dedecus,in cam uerecundia addudus eft,ut arbitratia fenténtiæ pronünciatiöneni perfequi defifteret, amp;nbsp;ftudio per fuam negligentia qbliterari pateretur«. iam inde femper epifcopi amp;nbsp;ordines V Itraiedini in priftina poftefti'one quieûere: Ôdin tot feculorfi ferie,nullo infeftatorepacati fuerât.Itacç angt; no uicefimofextoXut cœptum eft narrari) ea lis de'iure finium denuo e* dido aduerfus præfulem edito a Burgundionibus renouatur.Ex ordi* nibus mittuntur EmnefEm cis aggerem legatiteo euocantur amp;nbsp;Amor^ fortfijcum quibufdam ciuibus, quibus in q s regionibus fundi erant, iii rempracfentem : utfimuladeffent in notandis utriufq regionis cardinigt; bus.HucadhibueruiltVltraiedini paludum locorum^Amifianæ dp tionis in piano defcriptionem,qugpofteris temporibus in noftrum ius conceflit.Hæc ita parata erat,ut inea paludum ordo contineretur.In ra dicemontis, Amorfortiaad ortum. Vltraiedum ad occafum cum finiti mis agris fic depofitum erat,ut bine Vechta amnis, illinc Amififi in mä re fe effundens,interiora uicorum,paludum,oppidorum^ utriufep nogt; minis duobus quafi brachrjs complederetur.Difcurrebant linee diferi tninatricescjirdinum, quibus regiones diftinguebâtur: fofta item pon^ h Emnel^

Emneflâm citen'orcm in turri Martinianæ direiflèoppofita, cardo vtri^ ufquedinonis.HuiusauteiTi chartæ opeadiuti,cardines,quos plebs in colarufticorum antiquaappenationeLeuuepalum nominatjamp; Raiani, ad uetuftum foli ius uindicandum accurate notarunt. Pnncipurn ad di fceptandumderegnorum liinitibus conucntusSchocnhouï^ inter hj'C habetur. acciti huefuntquoep VItraieóbnorum ordines; èi nihil aliud hicquàm diïputatum eftadaltcrcationcs ufep, de Vltraieóinorum iniu n'a, contumelia,amp; infolêdatquod longèditiflimam partem paluftris fo li Goylandoruregioni ablatam, totfecula nullo iurepolIedilïent.Rcpo fcere itaeç fe,præter ipfius fundi ius, aliquot Icculorum foenus, quod in i'mmenfam dé intolerabilem auri uim excretnflet.Ordine ius finium ua lidisargumentistueri, tabularum tell(monia,annorum fuprapræfcrk ptum,poflèHionem:arbitrfj defertioncmfqua uel fola in fraudem incide re aduerfarij potuifTenOproducere. Adhibita eft et illa chorographia in re quail præfenti,dc qua paulo ante diâum eft. Adduxeruntueterem et hodieadhuedurantem diftindorum in tjsregionibus terminorum no mencIaturam.Quæargumenta liquide limites arguerentjamp;controucF ßam omnem exemiftent ♦ Redeutordinum legati rebus interea infedis domum.Adhuncmodum cum diu certatumeftet,eódeniquededuda reseftàBurgundis,utproponereturdedefèrcndoad fequeftrum cer^ tamine:interea tantifperàfodiendispaluftribusdefifterctur.ciumcôftt tutadifeeptatio finita eftet. Paucis póft diebus Margarita regnoru præ fes literas ad ordines Vltraiedinos dat:qusc in concione extcmpló reet tatæin hanc fententiam iunt. Quoniam in conuentu Schoenhouiano nuperitaconueniftet,nepaludesGoylandicac efióderêtur,nifcqueftra tarelitcm confeóam haberent:Scircnt italt;p,easfemanu coniertum itcgt; rum uocare.Reiponfum ab ordinibus, fibi no Iiquere,ubi homines VI traiedinæ ditionis,fodiendo alienum fundum,ius Goylädorum ufurgt; paftent:certein conieftione omnium mortalium efte hatfienus intra di* oecefis limiteSjfuas paludes, quarum ius,fineullo cum quoquam certa* mine,penes fe hadenus fuiftet,fe fodifte:nccp commüTuros fe hanc cau* fam fua inertia ita oblitcratam ad pofteros cum perpetuo ipforum certa mine,Slt; fuo immortali dedecore tranfmitti.De fcqueftro uero no Ifque re in conuentu quicquàm decretum fuifte: nifiquod ægris animishac lege difeeftum eftet, ut domos rcucrfi,remintcgram adfuos referrrnt. Cumautem necp feribendi,necf infeftandi finem facerent, ordines per uiatorem ad fummum imperrj indicium prouocationê fecere. Res quo minus expetftata erat,eo doluit Hollandis magis. Prouocationê tarnen haudrecufarunt:cum mallentalioqui certamen intra ditionis fepta c5* poni.Literasmox pauloFlorentius dat ad bafilicæprimariæDecanu, expoftulationum amp;C ftomachi plenas : prouocationes id genus in Bur* gundionumregionibusinufitatas:cumlites,fiquecum finitimispopu lis coorirêtur deiure iniuria'ue,intra eas diftecari coRieuiftcnt.Per hanc prouocationê, contra moremmaiorumaducrius Cæfarê faêlam, eins

‘ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maiefta*

I I B E R n I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»7

maieftatem imminui : anfam hinc uindi'cflse nafcf pofiTe, 8lt;^ concitari all-quam tempeftatem. Hinc manus inicdiotles hinc publicas bonorum amp;nbsp;ufurarum poflefliones cxoriiurasjtacp ex amicis Imperatori inimici fièrent, Proindeantequam illius iram in fe ucrtant,fi rebus fuis bene c5 fuItLim cuperent, rem integram ad arbitros deferrentjfequeftros'uepo* nerent. Sedato paululum pauore inter hæc, noua iniuria ab Hollandis proficifeitur. Viatores duo, quiadprouocandummilïi erant, Mechliz niæ contrains gentium uiolantur;arreptiin carcerem ducuntur* Terti urn, mox quàm hæc agerentur,ôlt; paulo póft quartùm cum edido litez ræmittuntur,utà fodiendo defifteretur.Simul denunciatur,utifelæua dofum fundum,amp; Rheni oblimatum alueum effoflionibus perpurga* rent. Mota lis fimul damni infedi,ad id farciendum,quod Amfteroda mi,per Hinderdamum,ui fluminis illorum negligentia fradumpridem acceperant.Indignatibus Vltraiedinis importune omnia ifta fimul mo uerijCum nuper in conuentu Schcenhouiano placuiftet, nouam difccz ptationem Ifelfteinæ de fis rebus conftituendam efle : interea de rjsfu.. perfedendvi. Quare ad fingula per literas refponderunt. Deinde remifz fius omniaBurgundi agentes, caulàm paludum negligereoccœperût: dimittuntur interim uiatores domum è carcere.Externam inquietatiogt; nem inteftina procella lufcepit.Medrjs his temporibus,quibus foris ab Hollandis exercebantur,domi fie fatis placida ac quieta omnia fuerant. In concordiæ legibus expreftum erat, ut fumma cura Tribuni rationes continuarent;8ó multati quidem iam multi erant. lam^ coeperant reliz gioforum 8^ equeftrium rationes difpungere. Hiobfeuram at,hump lem multitudinê blandimentis ludificando, caufas quærere cceperunt, ne in fortunarum naufragiû, Só fempiternu nominis dedecus (id quod uidebatur futurum) uenirent.Pro fe quiftç annititur, ut quacunque uia poftet fieri,rationes abrumperentur.Mindenus ut cognatos periculo, a quod ingruebat,eximeret,contra padum perièquêdi calcules, plebi fe j. oppofuit.Nihil plebs ægriusunquamtotfuperioribus fèditionibus tu lerat,atlt;ç hoc fadumrquod ab eo rationes nunc impedirentur,à quo ea rum difpundio primum agitata eftetzqui^adeo nuper in padis concor diæprincipi amp;nbsp;populo autorextiterat,ut procédèrent:qui^ uindex eaz -rum datus efret:indignum uifum tolerari,Tribuni, quiacontra|foedus rationes abolere nitebatur, rem pari iure atc^ çquitateindidis comitrjs ad populum ferre uolunt, uel inuitis urbis præfedis. Spedabant hue, enim,ut contrada in comitium tou urbe plebe,ulcifcendi fè ftudio ma-gis quàm rationum, (quanquàmharum quoeç) ininimicorum inuidiz am exulibus reditus decerneretur.lacobus Mindenus alter præfedorû folicitudineinieda, odauo Idus Decemb,Tribunos rationum fub Ha ƒ fenburgum côuocat, (ipfum autem locum teftudinelateritiaad’fjDCCUs modum cocameratum, Vltraiedini Papeameram dicunt.) Ibi multa de exadis tumultibus,decç uarfjs populi ftudfis fortuna ôô reipub, fta^ tu proximo biennio expofuit:quî feditio fèditionem feruit,amp; quæinde

88 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R E^R V M. V L T R A I E C T I N AR VAI

incommodadomiacforisfuifïentfequuta.Acnifipacis tenaces efTênt, futurum ut breuigrauior uis externa ciujtatcadonretur. Verùm quod ipfe accingt diceretur ad impediendam earn rcm,cuius affirmandæ du^ dum fe authorem obtuliflet:amp; plebem ob id fremcre^Quoniam autem poll crior dies priorum magifter effeq nunc clarius (eperfpicere, quam turn malorum agmen fecum rationes traherent:contrà fe confultorem, adeocp bonis omnibus ad id adiutorem fore,ut amicitiam Sv pacem co-' lerent,S»lt;^ cupidinem omnem à certamine inutili auerfarentur, Proinde de continuandis calculis fuperfedendum.MuIta id genus delinimenta in ipeciem utilia dcdit«Ad ea. T ribuni.poiïe quidein illas mitti,nifî nupe ra iuramenti religio obftaret:ôô allaturum id momentu aliquod ad pla^ cidiorem reipub* datum. Sed quia plebs tota huic fpecraculo intenta, in dies faces fubderet,ut faftigium rei aliquando imponeretLir:fi nondum iuriiiurandireligioneexoluti rationes intermitterêt,æternumdedecu:f' fuis nóminibus inufturos. Adde èC periculum commune, quod inde à plebecum fibi amp;fenatuttum religioniSCoptimatibusimmineretJjXz pertos fè nimium,quantum furor popularis ualeretnnalle præfedtos, a^ deo^ ipftim antiftitem fibi inimicum, quam plebem ad tragicam calalt; mitatemextimulare.FcrociTribunorürelponibexagitatus prefedus. Agite dum(inquit)quoniâ ita fieri necelfe eftjCum fubfilio, omnia mea mouentur mecum.Simul ægrefcenti animo inde ie in curiam abripuit. EuntemfèquutimoxTribuni,poftulanthabendorumcomitiorum po teftatem populo dari.Negatillefefadurum. Plebs auditis ijs guæordi nes molirentur,ab ijs conlertis capitibus in Ce coniurari,ConfuIis Cani fijanimu explorant,(nam is totusplebis erat)quid in re dubia^fî ad no/ uas res confu gerent,ab eo fibiexpeSfandum foret. Quia autem hue morum optimatumiamdudum pigcrecocperat,occultèeos hortando ad arma,ne finerent rationes perfocordia exolefcere,per omnia fe diffîz mulaturum prornittit.Nocturnos ccetus domi fuæ habere: uiam inire ad feulcilcêdum: deniq^ palàm cumpræfedis de comitijs habendis e^' poftulare.illi armis (èinterceffuros minari,fi côtrafeederis fidem ad res nouas confurgerent. Mandat inter hæc confuli(quando fremitus et cia mor indies crefceret)utin unum autalterum arreptu animaduerteret, quoreliqui quiefcerent.Conful modo hoc, nuncillud eau fans tergiuer fando,eos extrahit, Additillud quocp,religioni periculofum fore, fi tali occafioneadarmatarnfecelîîonemconcurreretur.ItaquefextoIdusDe cemb.;qui dies ConceptioniD. Virginis folênis habetur)ad uelperu, homines in proceresnobiliumconiurati,cum ingentiurbis terrorein coetû coiuere. Vbi multa fecretô de no ferenda ièruitute,er perfidia turn procerum ecclefiafticorum,tumequefi:rium,queftieffent,iradolore^ perciti,datis dextris coniurant,éo die ante nodis cÔcubium, uidoriam fepræfedis,quamnimisinfolenteraduerfus plebem exercèrent, cKtoV' furos,Defignant ad cgdem amp;nbsp;direptionem è làdione utriufc]^ nominis. T um demum parta uidoriajde reuocandis exulibusjde reftituenda prf fhno

ftino Iplêdorirepub. feaduros efTe.Poftquàrtî datis ordinedextris rc^ 0 ligione fe mutuo obftrinxere,mittuntinternuncium, clàm præfecftis to/quot;'^’^ ta urbe, in primis autem in inferam ciuitatis partem, ad homines falt;ftiox''‘ nis plebeiæ, quorum uirtus fæpe antea in dubfjs rebus cnitueratmt paU lo poft diei crepufculû, circa primam facem, armati in fupera parte adgt;-eftent:ftare,nobilitatem SC religionem nihil opinantes opprimcre.Ipfi interim in ponte fullonum^molemetrabibus tranfuerfim rudibusagge ftis, contra inimicorum impetum, erigereraptim aggrediutur. Serum autem diei illune erat,amp; nox tota^quo periculofius erat cÔGIium,qüod incœptabaturætutunditp tutiforent, dextralæuaq a tergo uiarum anguftias, fcamnis (edilibus obietftis precludunt.’ut circumquacp tugt; ti foretjfi qua uis infperata aliqua immineret» Difpofiti paftim in ftatiox nibus cum armorum omni genere,qui,nemunimêtairruptioneaducr^ fariorumdifr)cerentur,prohiberent.Ipfumuero robur plebis in fronte ad trabiumcumulatarummolem collocatur, Validum præfidium,un^ dememorabilemcladem ederepotuiftent,fi dieiaut plenilunrj bénéficie» profpedus in aduerfos potes datus eftetT efiera erat,ut accepto aduer-fæ fadionis aduentu,figno in proximis templis ad arma côclamareturi ad quod amp;nbsp;ij qui nondum adeftent, exinfidijs alios ferirent : ôô alrj pef ftationes diftributi,ad tuendumfe,amp;^fortiter pugnandum intend eC fent. Præfedi urbis contra, aduerfa plebis ui, per tenebras, Confules primum,quorum alter(ut dixi)apertè coniurationis fufpedus erat, irt curiam pontificiam celeriter conuocantîrati haud fegniter agendum ef-frjpriufquâ plebis robur tota ciuitate contraeftum inualefcereuContra* hiturhucetnobilitaSjôô proceres nominis ecclefiafticû Voluntary quo que è plebe pauci illi quidem(de quibus fæpe ante à nobis memoraturrt eft) fed audaciflimidn armis adfunt» Horrenda làcies,cum funalibus in curiam pet tenebras undiq concurrentium:8ô armorum ftrepitus hor torem augebant.Nobilitas cum parte plebis,quamuis loge alqs numcz ro impareSjducum tarnen uirtute nixi,nihil grauatè cum incôdita abflt;^ principe multitudine ftimicationem capeflunt.Præfeâi ubi uidere fuo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;3^-

rum animos ultimæ pugnæ inftrudos, nullam moram interponedam arbitratijfuos trifariam partiuntur.Religio curiæ præfidio reîinquitur* Quantum uero plebis ôô nobilium hominum erat, ita diuifere, ut ipfi cum roborefuorum à fronte, plebis opera adorirentur: reliqui dextra læua^,pernouamuiam,8Caliam adTcutones defultoriam,magnis cia moribus fubito in ipfo pugnæ ardore,illos aggrederentunDantur tefr feræèmoremilitarijUtlacobus Mindenus præfecftorum alter, cum par te plus dimidia dextrum fluminisIatuslSuederus Sulemus, uir nobilis, amp;nbsp;belli artibus clarus, finiftrum tueretur, Mindenus paucis fuos pro tempore exhortatur,ne pauci multitudine imbelli deterrerctur.NoÔis tenebrofæbeneficio,minus periculi à globis tormentarfjs,qui in incer*-tum nullo profpedu mitterentur,adefle»Deinde ipfam cumulatarû tra biû molem,plus fîbi quàm plebi opportunâ: quam ne magnæ quidem

operæ cfTet diff) cere. Vem'ret in men tem pietatis erga patna,cum quan ta gloria pro liberis ÔC uxoribus, pro aris amp;nbsp;focis apud pofteros, aducr fus ciuem perniciofum,qui bonorum omniû fortunis immincret, lam decertaturi eiîent.lHos fine duce uulgus iners nunciato fuo aduêtu,iUp ' co fugam faduros.Seprincipeduce,præeuntefagato fcnatu,optimatu præfidio feptos,patriæ communis falutem afierturos. Dcnilt;ç earn no^ cflem pacem etocium domefticum hauddubiegternum partura.Duin præfedus in hunc modum fuos in procincftu ftans ad pugnam animat, Piftori ÔC fufori æramentario,domum Tcutonorum exeuntibus, duo plebefi,GerardusNiger,Slt; Laurentius Godefridi filius, dudum Ædp dis,8C baud ita pridemTrib,ration,dum fupcra urbis partem incauti pe tuntjinipfopropelimineoccurrunt, Agnitosextemploper umbram ^quamuisalioquihaudlacileefleOdedendosdepofcunt.NegatNiger id citra pugnam ac fanguinem fore,ac priuiquàm haftam expedin t,Mi chael telum in aduerfum pcdus arcu,qucm ad idtenfum, paratumqi ha bebat,torfit. Et traiecerat aduerfum inimicum,niex copofito ad armo/ rumomne genus thoracc ÔÔ triplici uillo foraminibus confettis texto, acloricato nullitclopenetrabili,peduspoplitetenus muniuifiTet.ui ta^ men fagittæ humi corruiuCapti ambo in uincula ducutur.Inde primæ facis fîlêtio in manipulos ita,ut diiflum eft,diftributiundicf plebis ope^ ra inuadunuConclamatur ad Gertrudis et Nicolai ad arma. Primo im petUjClamore oppugnantium terror multo maxima? parti eorum infjci tur,quiluxu diffluentes,lingua quàm repromptiores erant. Hi per ua/ do proximas domos dilabentes,occultis uiarum diuerticulis et anfraói bus inde lêfeabripiunt.Reliquiin ftationc ç»ermanêtes, acriter opera de fendunt. Sed in hoc confliélu nullius æque uirtus,ex optimatibus, infi' gnis fuii,atlt;ç lacobi Mindeni,Primus enim in fummam molem defulto rialeuitate connixusjpugnamlaceiïiuit. Sequûtur hunc alfjj'ta ut quif que laudisacgloriæcupidusmaximèerat,Clamor ingês oritur, necmi nus inardeicit cominuspugna, Plebs ferociter hos propugnaculisdcz turbare,nihilIocifègnicieirelinquerc,Pars, quibusidnegotfjdatû fue* ratjper trabium iunduras ac rimas,inimicos ad ftrepitû quemlibet quâ tumuisleuem fphæris eminus ferire.Fuit ea dimicatio utrinçp hoc uehe^ métior,quo iraatcç odio magis resgerebatur ♦ Stetitdiu ancepspugna, priufquàm lèuidoria inclinaret : tanta^ ferociaoppugnantium dcfen/ dêtium^ opera pugnabatur,ut infigni cîade uiâonbus ôô uidis luci ca conflidatioftetifiet. Mindenuster haftaloco fubmotus tantum nôin terram concidit.Tum demum dolore amp;nbsp;gloriæ cupiditate pariter,ira^ accenfus,cum globo fuorum iterum in fummum euadit.reflituitur pu^ gnaomnitelorum genere,multo quàm anteainlèfliusritautloco plebs aliquantum optimatum tandem uirtute fubmoueretur. Cæterum aiv tefî'gnani poftquàm amp;nbsp;latera 8ó terga,fuorum præfidfjs nudaia prætcr fpem animaduertêre,infugam abeunt,Etquiaperdenfiffimas tenebras palantes tota urbe in ueftigio uiâoribus periculofum erat perfequi,ad'

uerfam trabiu mokm extemplo difij cere aggredi’untur. Êlabuntur inte rimmuros iedittonis èplebe principes,quos metus fupplicij ex per mall conlctentia ftimulabat.Nonnulli,quos uel grandior gras retardabat, uel pa Lior retinebat, aliquandiu latuerunt, dum muliebri habicu, aut L gnoto cultu, quo portaru cuftodes fa eile erat eludere, urbepaulo póft exCiderêt.Sed inulto plures fuere,qui nodis beneficio incogniti,de qui bus nulla unquam fufpicio fuerat,poftridie in tabernis,fuis opificqs o-» peramnauareuifîjinpoftcrumuidoreslatuerût. Scio fuifle quoidam, qui ancipiti pugnæ euentu territi,in armis domi,utró fe inclinaret uido ria,intenii ftabant.Hi audito fuorum cafu, oppeflulatis ftatim foribus, ne amp;nbsp;le proderent,luminibus extindis,in penetralioribus ædiû fuarum partibus fe continuerunt»Vtcuntç itatç huius nodurni prælq fortuna cecidit:uidoribus tamê,quàm uidis, perniciofior,magis^ cruenta pugt; gna fuit.Cecidit in uulnus globo traiedus Suederus Sulenus,uir ex an^ ■tiqua Sulenorum gente,nobilis:8»C Quirinus RidderuSjCraftus pidor, adolefcensadhuciinberbis^needum admilitiæmunus, amp;nbsp;ftipendiu faciendum aptus. A' plebe unus defideratus eft,qui nodo præaeutis clalt; uis grauijper caput amp;nbsp;cerebru percuftus perqt » Pracfedi inde in curiam regreflijfuorum uirtutem laudarunt.Mox(nedifturbaia palans^ mul titudo iterum le in coctum conglobaret) uidores manipulatim urbem cum tympanis,alq ali]S uqs peruagando, reliquum nodis confumpfe-runf.abutentes nimis impotenter aduerfus uidos,infolenter^ uidoria, principum plebciæ fadionis ædibusuitreas feneftrasexcutiutrin fores uiolenter inßliunt,eas quafi difFraduri quatiunt. Ad poftremu, nullam ferociæhoftilisfpecicmpiætermittunt. Mane Ooreftatum Mindenus ad prxfulem de fufo nodurna dimicatione ciue leditiofo, literas dat: fix mulde qs, quos coclufos in carcerehabebat:fi ualetudinis ratio permit teret,Vitraiedu,utde reis côfilium præfens capi poflet, quamprimum adueniret»Habetur eo die fenatus,ad quern præledi de habendis quacx ftionibus jde leditionis concitatoribus referunt. Multa hie in eum ordiz nem grauiter fimul 8Ó acerbe ab illis dida funt, quód eius fomnolentia feditioforu ciuium audacia indies magis ac magis confirmaretur:quam nifi ipfi fua uirtute fuperiori node,cum trifti fuorû clade, opprefiifients iam religiOjiam fenatus,iam optimates,8^ quantum bonoruhominum eilet,cædidireptioni^ datiforent. Atmultoimpotentius inuedifunt in Confulis Canilq perfidiS, qui coniurationis confcius,coetus nodur nos flagitioforum ciuium in interior!ædium fuaru parte habuifietreum illis,contra duos ordi'nes,amp; aliquantam lenâtus partem, quae fulpeda plebierat,côiurairet.ArguincideumlLiperiorinode, cum nifi pudor* neproderetur,obftitifiet,necp in curiam pontificiâ ueniflet,ne(p ad frail gendum illorum furorem,quenquam ad arma côuocalfet. Hine ilium in uultu pallorem fuifle,hinc trepidationê,cum præter fpem,fubitó doz mo excitus, in curiam, ubi ordines congregati erant, adefle iuberetur» Vifos fæpe feditionis coryphjcoSjCÙm aliàs,tum intra quatriduu, illos h 4 Ô:ib

amp; ilîos(quos‘nominatim ibi per ftn'n gebat) poft ferum diel' dpmu ciu^ intrantes, conticinio furtimrurfum egreffos: quos interdiu, ne (eindi/ careCjnenutu quidem obuios dignatus fuiftenConfuladea uehementi oratione ufus,prim um fe çxpurgauit: inde oftêdit,occafîonem èC cauft fam ièditionis, ab ipfa nobilitateamp;præfecftorum iniuria primft orram, qui contra concordiædudumiàiicitas lcges,rationes optimatum rc' ligionis impediuiftentJuftis de caufis â plebe,cum feludibrio haberiui derent,comitiapoftuIataJta(paduefperam uftpdicendo to tu dicmexe merunt^Poftero die iterum per præfedos fenatus cogiturftuerut^ tum ftnatui authores hüiuimodi fenatufcofulti faciendi» Qui in fupera ur bis parte in armis fuiffenqin perpetuum exules eflent » ne uir,mulief ue, eorum quem hofpitio exciperet,capitis periculo, laten tes proderent fub occafum iolis.lndicibus fua præmia forent.Dereis,qui in uinculis erat, quæftioneshaberentur. Indicio nemo proditur»Magna ciuium mul citudo,alii alioexulatumabiuerunt♦ Interuenitè Doreftato inter hæc, ordinum conßlio,rcmpub.in meliorem formam conftituturusprcful, inualidus atqp æger. Senatuipublica foUicitudoet cura inceftit,ne fecuri periculorum,per proditionem ab exulibus opprimerentur» Itaej duplf cant in mûris noefturnas uigiliarum ftationes, excubias item pomœria nodeobequitantes, portarum cuftodias » Interea de reis quæftionc in carcere habita,confeflio exprimitur, plebem metu ne arripereturalij poftalios,obimprobiusdiem habendorum comitiorum poftufatu, ad arma noefturno tumultuexcitam fuifte ♦ Necad cxdem aut direptione, ut maxime in eoconfli(ftufuifletfuperior,rationem cofiliorum ipeótaft fe,ut ipfi fingerent, uerum rationes cotinuari uoluifte» Præfedi ueriti ne per moram quid interueniret,quo e uinculis eximerenturjCapitis anqui rendos condemnant.Necaliusferedies triftioremrerumfaciem,toto il Io triennio,quo inteftina difcordia laboratum fueraqhabuit. Äuxit hör rorem armatorum equitum à quibus è curia pontificia ad fuppliciu in Palatinum forum contra incertam uim deducebantur,apparatus.Et nc ufquam T ragici ipedlaculi ipecimen deeffetjpars equitatus iuifajtota ur be,ne qua uis à plebe cooriretur,uiarum ambages furium deorfum obe quitare.In hos omnibus paffim regionibus ab imbecilli foeminaru pue^ rorum^ genere comitia,ôô uoces mordaccsiaciebätur:irudines, ac fan guifugasgangrænas appellare:forenunc,ut ciuium fanguine, quem ar denter tarn diu fttiuiflfent,aliquando expIerentur.CIamor ululatus^ o^ mnibus urbis regionibus audiebatur;ied multo continentius in forum confluentium mulierumagmen, uoces^miierabiles edetium, tandem mouit præfelt;ftos,exciüit^ miferationecircumfufis in coronam equitib». lachry mas»Mindenus,interim dum lidor reos ad fupplicium parat,rex putans iecum,quantaie amp;nbsp;ftirpem fuaminuidiaexciuium pœnaad po fteros maneretjfimul commiferatione idus,uerfo calcaribus equo.Re^ ducantur ifti(inquit)in carcercm:hodie fuperftites adhuc iunto.Niger indefupplex ueniam publice à fenatu cofequutus, in quadrienniü exuf cftè

I I B B R 1 1 I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5»j

ètîrfubctur. Laurêtius uero,quoniâThbunatu rationu fuperiorib.reû ' î tempcftatibusgeflifTetjeum^ impotentius aduerfus pleramqs nobilita tcm exercui{let,quàmuelocio quieti^reipub»conduxerat, uel illis gvagt; turn fueraqin uinculis ad grauiores qviæftiones aiïcruatunExiftimabat prxfuljUt uerifimile,occulta confilia, quæ uulgus latuiflent, fe tormengt; tis ab CO cxpreiïuru.Et in hune quidem modum,uic'trix fadiô plcbciam potentiamarmis frcgiucuin tertius annus ageretur, quo femina difeor^ diæinteftinæ priinum iaci cœperanuVerùm iufte ne an iniuhe ad fediz tionis faces hac uiaextinguendas gralfatafueritjiio obfcurèiudicari po teft^certè iusindeæquum ftetit^qui plus armis ualuit » Sed quantum ea ui(ftoria,êlt; dominatione, ex ilia, parta ad ocium amp;nbsp;fccuritatem promoz tu fuit, deinceps narrabitur ♦ Exulu numerus tot pene hoftes fccit, quot ciues intra muros effent : quorü multo maxima pars ab extorribus, ob communem iniuriam,taciti ftabant. Duplicatus igitur fuitmetus faeftio nitutamp;ciucmadimperata faciendum domi inuitum continerent,ô^ urbem fe^ ab exulum infidi]s,quibus opportun! erant,accurate tueren tur.Prælul ob ingrauefeentem indies morbum, non diu in urbe moraz _ j l Jo tus,cum captiuoDoreftatum Batauodurorû nauigiobreui ferecepit?quot;”*y ' NauigantemTœminarum manus fuppliciter tendentium caterua,atcç cumlachrymis obteftâtium reumuinculiseximendum, adducêtos ab urbe paffus pro fequitur; quantum uellet auri pacifeereturj in numerato fore* Nihil epifeopus pecuniam moratus, cùm toruo immotoeç uultu curfum nauigationis auerfus filentio teneretuHæ fpe potiudi captiui ab-ie(fla, mœftæ domum retro abiuere*Detêtus indeTribunus in carcere Doreftatifuit,annû plus minus:necpofthorrendoscruciatus,uita pro pemodum defperata,nifi grandi multatus pecunia,liber è uinculis eaa-fit.Secûdumhæc refpub*ab inteftinis lèditionibus quieuit quidem, fed cas externum malum illico,domeftico propè par, excepit. Exules enim, partim elapfi metu legis, partim decreto pulfi,cum alij alib exulatû pro-ficifcerentur,àuicinis oppidis obuiahumanitatefufeipiebantur: fiue id odio nominis Vltraiedlini, fîuein fadionis inuidiam facerêt: fiue huma norum cafuum memores,fupplicummifcreret:aliquot certè eos ad rcrû pub.fuarum communionem benignè inuitabant*Ægrè idhabuit fadi-onemtquod cum ex anguftijs fue ditionis fugatos,in propinquo (unde propiuspericulumerat)ceruicibusfuis omnibus penèhoris imminentes ante oculos cernere cogerentur, ad extrema ocean! littora profliga-renequiuiflent. Adhas urbes,utl!teras det,pr!ncipeminducunt,expo-ftulatrices,quôd feditiofos homines ôô foedrifragos,hoftes à fenatu du-dum iudicatos, publica fide intra muros fuos uer fari paterentur, â qui-busfîbiôCurbi Vltraiedo quotidie infidiasparari,conftansfama eftet. Haciniuriafeprouocatum,poffead!uftaarmainducndum temerèper-pclli* Adearefponfumaperteacfi'mpliciter’Libérasfuas effe ciuitates, cas^ omnibus ijs patêre,cum quibus nullum publice odium lis'ue inter cederetrpræfertimuero fupplic!bus,quos uel fortunæ iiiiquitas,uel ali-

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quis

quis cafusjfolum uerterecompeneret.Memores cafuum humanorum, fupplicum didicifle mifèren.Quoniam autem cum nullo publicè priua^ tim ue odium exercerentjongæpaci afïuetos,in odo fe neqp bellum nez que fimulcatem quærcre. Bellum refti'tantibus oblatum,quibus poHent animiSjquamuisuiribusi'mpares,lepropullaturos»Necpidfefineexem plo facere»uetus eiïe,etnufquam no gentium ufurpatum:profugis for/ didatis,exulibus,8lt;^ ob infortunium pulfis, ciuitatem quo receptum ha beantjfuppliciterpetentibus,publica fidedari.Quätum uero ad difcrp nienj quod fibi ab exulibus cominifceretur,fic perfuafum haberet:non efle täfebarbaros, ÖC ab omni cultu difciplina^ humana alienos, quin oppidareligioneimbuta,amp; legibus identidem utarmis munita incole/ rentiubi non ex cupiditate,nullo pœnæ metu, fed fub magiftratibus èC legibus uiuereturitantum abefTe, utafyla finedifcriminehominum fen^ tinæ, in perniciem finitimarum ciuitatum patefcerent. Hæcalia^ id ge/ nus epifcopo Vltraiedino à propinquis oppidis refponfà funt. Ad nul los aute infeftius,quàm ad Amorfortios fcripfit,odio magis gentis ino/ lito,quàm ex merito. Aduerfus hos grauifTimû erat, quod querebatur, inde latrunculorum more exuleSjVltraiedinisinfeftos per motem euaz garirà quibus tametfi uis abefïet,metu tarnen infortunfj,nÔnulIi iter fax cientes, uiam fledlere cogerentur. Ad ea fènatus ’ Non occultum nobis eft, quam maleper quofdam multis nominibus apud te audimusrquos quoniam innocentia iam no poteft tueri,olim certe ÔÔ tuebitur, amp;nbsp;fides cojnmendabit,ubi cœperit quorundam impofturaetoHuciæinterluce fcere»ExuIes,non inficiamur,noftris portis efîêreceptos» Aufer calum/ niam:nemo,cui pedus dextrum ineft,in tuam inuidiam, communibus moenibus à nobis eos donatos interpretabitur«Quod quidem, quam/ obrem faiftitaremus, nulla caufa eft:nec præbita anfa, cur fidem amp;nbsp;obx fequium noftrum labefadaremus : cum ultro femper effufa humani/ täte, (quodlicuit)tuæmaieftatinos conciliauerimus ♦ Cum autem ir/ ritato his confilqs odio, apertum fit, quid inde oriri poflet : uefanum foret,fipaucorumexulum,Sóquidem obfcurorum exincondita plebe hominuna caufa,nos in certamen,ubi quietis efTe liceat,aliquod conijce remus.Quid dementius, quam fcorpionum catulos in finu educaredta que eiufmodi conquiri iufti funt, qui fàcinorû, quæ abs te obfjciun tur, rei iudicarentur.inuentus eft: nemo: utmiremur, quid fibi hoc nouum accufandi genus uelit,ac quorfum fp eéle t. Sunt quidê(non inficiamur) fed pauci,qui nuperex Vltraiedohucprofedficiuiumnumerofunta/ fcripti,adeó obfcuri, ut uixdum uicinis fuis de nomine noti fint. His in fenatum uocatis,recitauimus tuas Iiteras,ut fè uel purgarent, uel fontes publicè confiterentur:ut eos illico dänatos in uincula duci iuftiftemus» Expurgarunt fe:in primis autem de fccdere,aduerfus quod feciftecoar/ guerentur.Necp ueniâ fibi daripetunt, quod arma contra inimicos fum pferfnt:fed quiaea iuftis ac pijs decaufis induiffent,n5 abnuut fifti iudi do, (modoincorruptus detur iudex )adeo^principifuo, cuiid quod oeffe/

gefïêruriGaduerfusquemhbetjàquo criminationibusoppugnentur, pinm æquumcp (înt probaturi.Et ifta quidê ad ca fufficiant,quæ de exu ƒgt;•»/**'* Iibus»Ceterumdeeuagatione,quiauaniuseft quàin utrefntetur,n5o^ peræeftreipondere.niudautem baud paruum momentum ad pacêôô concordiam foret,fî mature profpicias,ne z ciuilibus armis,amp; fcintillan teinteftinobello,clarû incendiûoriatur: potius, quàmadpropinquas alias,ôf.tuæditJonis ciuitates,motunouarum rerum,perturbandas cô«» uertas:àquo confilioquorundamammi nonabhorrere uidentur. His enim baud fan's eftjditionis metropolim bifariâ lateratamterronKôd difcordtis impleHe,nifî(è deinde ad propinquaoppida diuexâda accin gantrferendumjfi autborum captibus id malum^ad ultimû expiari poE letjipfii^ concitatores depofcerentur. Nunc cum tua amp;nbsp;tuarum ciuita» turn référât magni, pace ne pergamus frui^an ocium noftrum leditiofis confultationibus difcindatur,memor efTe debesj'n quem finem exibit. Exfimilibus principijs cccpitDauidistragccdia,abbominibusid ge^ nus,exeademurbedibetreinondumoblitcratæ,memoriam tibi reno^ uarCjmaximècumadeouetuftate nonfîtobruta,ut multorûadbucin oculis penè obuerfetur. Illa^quàm è tenuibus iimultatibus proocmiû fu umbabuitjÔôexitum quàmtriftem^Hinceius captiuitas,indebellû, obfidio,quæ belli finem fecitjpfo bello grauiorem. Ad confimilem mo dum Fredericus Badius epifcopatu excidit, quo, cum aliud ex alio beb Ium deriuaretur,doloreanimi,quod fuis opcm ferre nequiret, contabe-’ fcenSjUltrofeabdicauit.Tranfifelanum nimis airox bellum,è paucoru, bortantium ut initio traheretur, auaritia conflatum, non folum oppida amp;arcesa noftra ditionealienauit, uertim amp;nbsp;Philippum mocrore, quod adferendumauxilium nonfatis uiriumenetjConfecit.Älicnajprinceps, cum hæc édita exempla teneas, non poHumus diffimulare, quin tc mo^ neamuSjUtca tempeftiuein tuum ufum uertas.Indic tuarum ciuitatum conuentunijin quo partium caufæac controuerfiæ difceptentur Jd fi fe ceriSjAmorfortiorum pronos,ad reconciliandü fetfiiones,animos non defiderabis:nifigrauiora,qLiam illipaffi fint,ipfebreuipatiuelis.Refp5 (um ab epifcopo eft x v_LCal.Februar» Net^ pondus,necç momentum ^5^7 eaadferunt,quæàuobis deexuîibusfcribuntur : ludificationcs funtegt; nim, ÔC cauillfquibus elabantur,de iudicc deligendo, apud quem eau-* famdicantjamp;S fada tueantur.Volo,ex ediefii formula oppidopellâtur*. non ediclurus,nifîamp;certts (èrmonibus,8dtefl:imonfis,cum telisnoz c*! urno tumultu eos deprehêfos,ôd fuga mox ablatos per tenebras, pro comperto habcrcm*Q,uibus non conieduris, (èd argumêtis, fontes ef-fe conuincuntur.Præterea funt, quiper libellos no ita dudum fide ultro citro^ cômeandi data, quam ad expurgandum fe de rjs quæ obijeeren^ tur,ea^ refellenda,exorarant,uadimonium deferuerunt.Hinc coniedâ libus rem ipfam,quàm nihil firmæ defenfionis adferant,pcrfpicuum eC-fe arbitror. Si rem mihi gratam, uobis uerô utilem facere uclitis, exules, renunciata fide,ciuitat€ interdicitote. Ad ea incûdanter fenatus Amor^

forti'us^Tot uerbis, quibus ad exules pellendos bortariSj nondum nógt; bisliquetiquosuelis.Sinominatim perftringâtUrjUt dereis certumin' diciunifit,(quando nee ferrum, nee rotæ nobis défunt) poffent extrc/ mo humanorum fupplicio multan\ VItraiedi fadio omnia interim pro arbitrio adminiftrabat.luraaliaantiquare,conßituerenoua,confuetvp dines abrogate, plebifcita biennio proximo per tumultum faóla, ÓÓ roz gationes obliterate* Decretum promulgatum,ne quis deineeps de fece' dendomentionemfaceret:pœna conflitu£a,8^ ultimum fupplicium,ô^ bonorum publication Vt^ uindicata dominatio ftabilisforet Sgt;i. perpc' tua, in magno momentoeius ftabiliendæpofuerunt,Iege promulgan^ dacauere,ne deineeps Cal.Feb*populus creandorum magiftratuu caU fa comitia haberet,fed ea in perpetuum fublata eflent. Operarum numc rus,ut earum robur uires frangerenturjllico diminuitur. Signa, fub quibus fuperioribus annis armati fecefferant, in curiam pontificiam de ferriiufla^perignominiam in fenatorum confpedu difcifla difeerpta^ funtnAgebatur principium anni uicefimifeptimi, cum ad hue modum optimatumfàÆojingenti animorum ferocia potentiam fuam confirz mare adorirctutnCircumfereban turtum paffim uaticinia uulgi fermo-' nibus,annum eum return mirabilium futurummunciatum quoqp pro^ digium,fparfa^ fama incertis authoribus eft, in ccelo auditum fragore quail armatoruminterfeconcurrentium*EtpauIo poft, cum ad Diuo' rumdelubra,obiecratfonum ferrjs,fupplicationes emotehaberentur, fol ingeti ac ncbulofo orbe fereno ccelo circumquacp,in cluius apparU' itnQuæ prodigia,cum ab alrjs alic)(ut quiftç animu affedum habebat) ad reges m onar chas refèrrentur, pofteaextitere quidam, qui ea pecu* liariter dubias Vltraiedinorû res, amp;nbsp;mirabiles motus, uiciffîtudines^, quæin hune annum inciderunt, portendiflè affirmarent» Cofs .nouo more,è coniîlio nobilitatis pleræ^,à principe,nullis populi comitrj s, dl di:Gyber£usSulenus,amp;ÂrnoldusVuIuenus*equeftresambo,prgter V ivnlnrn HuUrK nbsp;nbsp;nbsp;fcgcs populî Vltraicdinitquibus interafiascautum fetuatum^ antiquû

tus fuerat,ne equeftres comittjs intere£[ènt,in fenatum'ue Iegerentur,ni ƒ ƒ A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi adplebem traniîrent,in eo^ ordineperpetub coniîftere fententia fo*

retniam illud quoep tertiumaduerfus legem,cum temporibus comitio* rumnulliciuiumextraurbemabcflénifi eummemorabili mulâa,nec quenquam in fenatum legere, T ribunum fàcere, fênatorem‘ue, multo minus uero ColKabfentem renunciare liceret» Sulenum multos annos procul à repub.ruri in ocio fenefeentem, ( moleftias credo amp;nbsp;fàdiones perolûm)hocanno tergiueriàntem,recufantem^,acinuitum penèCo îulê fecerunt* Omen finitp democratiæ,transferendæ^ breui uniuerfse dominationis ad opes firmiores ♦ Eratautem ætategrandior Sulenus, moribnamp;Singenio placido,fêdato^,ocio quieti^ magis idoneus,quàm reipub.fludibus. Cum iam tranquilÜtati uitæ ruflicanæ diu airuetus,tc ftitans, 8^ quail conferta manu in urbeextradus, aflïduis turbis iadari occipereqacmultaperperam non èfuo,lêd fadioip nobilitatis confilio, ' ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decef*

amp; décerner et SS gereret inuitus, trafiicrfus^ abi're cogeretur, uir longe ’ î inter equeftresoptimus,animîæger,acmoerorecotabefeens^dsucorpo reinualsduSjdoini per aliquot mêfcs latuit, rcxitcp per loannê Huchtêx brocUjCum collega rempub. id temporis.Initium turbandi præièntê ci uitatis Ratum breui ab exulibus ortumîcirca nonas Maias hi conuene^**-**'^ re in Iocum,quem ad confîlium capiendum,de inuadenda urbe^opprix mendis^ inimicis,peropportunum conftituerantdbidieslocus^dicb tur,quando adTeloneam portam in armisadefrent5(fextus enim Cat lunij is fuit.)Et uteaconfultatio exulum quofdam ad facinus audendu magis extimularet,amp;^ fpecie fimul tuti cÔfîlibcertæ^ uiôoriæ animaret eos^quosconiurationis participes focios Vitraieôti habebantj perlite* ras 8^ internuncioSfCertiores illos faciunt, trecentos leÆfîimos fe pedi* tes,roboreetuirium animorum infignes,icriptos ad didum diem in armis adfuturos habere: led 8C principem,cLn làcramento iuratiefient» Illosftipendiofenum Philippum infex menfesinauthoratos, cum tri* dui,poft partam uidoriam,direptione.NauigiOjquanto maximo pof* lentfilentio,ad urbem feaccelTuros.Ipfi interea intus, quibus armis ad uedtem tranfuerlarium uadi, ad pontem foris oppofitum, 8C cataracRas fluminis intus rcfringendas,opus foret, expedirent. Simul in ædib* por tam proximiSjfecretô armatosdifponerent.Secundisuigilijs,unàcuni Quinqueuiris, interceptis cf fîs^, cy mbis in id ante paratis, ad certam utrifc]^ datam telïeram, placide auxilio ad difeludendas cataradas adna uigarent*Et ne ftridofis ferramentorum indicio proderentur, fub pri* marum uigiliarum acceflum,filicesperpontem ter,quâtisuiribus poR fent,contorquerent: ad quod fig^num i) qui fub ponte elîent, tantilper à diffringendo defifterent,quoad uigücs inde centum palTus procefTiC-lènt.Se interea ad uirium lùarum incremcntum,alia auxilia occulte fol* licitaturos:at(pitafore,utprius proditionis fecuris inimicis fuperueni* rentcum fatis magnis copps, quàm ad arma conclamaretur. Sed filen* tio 8C taciturnitate opus elTe.fore tum,ut de iniuria faftionis contrariæ ad fatietatem egregiè fe ulcifcerentur. Et proceffifîetprodiiio, nifi cafu indicio deprehenlàfuifleLSuboIeueratconfiliû homini Vuicano,(no* méuulgoincognitumerat)lèd quo cafu incertum. Credere par efl:,per futilitatem alicuius,coniurationis côfcq,inter pocula exceptam uocem. ut ferè hominum uulgus uino incalefcens,foleat linguæ eHèparum con tinentis.Is pridie,quàm ad urbem illi uenirent, VltraiecRû iter faâurus, pro magno negotio habuit,rem ad epifeopum delèrre.Ordine(ut ex ce perat)exulum conGlio expolîto, princeps fine tumultu,ei literas ad Co fuie Sulenu dat, mâdat^ homini, utquod poteft, Vltraietfiu accelereU Solinoccafumuergebat,priufcpDoreftato difeederet. Indeadmediiï itineris progrelfuSjCircaferû dieiin ftationes exulû incidit.Quoniâ aût ignotus alio iter fimulabat,nec dido nec fado læfus, quo iter intêderat, perrexit,ac primanodis face ad urbê uenit. Inclamatis fis qui in muro* rûftationib.erât, utportgaperirentur,Literas,inquit,lèad côfulem ab

cpifcopo habere cum mandats.Rem non pari morâ;agî enim de com* muni omnium falute.Intromifïus extemplô. Cos. 1gt;ten's traditis, quid coilfill] abexulibus captaretur, quidcpfibi ad ciuifatemadproperanti præterea accidiiïetjexponit.Conïul tumultuofefenatum conuocatnu^ multuofî'us^ pro tempore confulitur. Mittun cur liclores, qui uigilias intentas ad omnemauramefTeiubcrêt.Ex operis,per turresfuasalrjdt' ftributijCum operibus Öi. tormentis filentio in ftationib.conftitere.Tre pide,quafi fcalæmœnibusadmotæ hæfîilent,omniaexpediri♦ puluis tormentarius, bombardæ, ad portas, humiliores infirmiores^ mip ros aduedîæ.Difpofiti item circa forum armati contra inteftinam pro^ ditionem,ad eins impetumexcipiendum,proterendumcp. Etplus perk culiab occultis lioftibus ingruerat, fi qua uis à fronte urbem inuafiffet, quamabexule. PauIuIuindemoratusCosMum inftruöosparatos^ haud procul àfuburbio Teloneoexulesabefle conie(rtando(quantum ex indicis uerbis æflimare erat) afïèqui poterat,paucos ex audaciHimis, qui robore amp;nbsp;animi uirtute facile principes tota ciuitate erantjUolunta^ rios fpeculatum ck improuifo in fuburbium porta emifitrparatos, utcu quccaderetreSjfortunam expenri, Irruunt primum hi in portæ proxu ma diuerforia, adexplorandum, num quæ præparatæin occulto infî^ diæ,quibus à tergo circumuenirenturjibi delitefceVent. At exules com/ pcrtOjCfremitUjper nocT;is filentium accepto,proditionem indicio pate faélam,peropportunè retro per flexus uiaru in pacatu abierât. Latebat inhorreis tarnen nonnulli feeno fframentis^ contedi, opertiep, qui po ftea uerba indiligenter ac trépidé loca per metum explorantium ad fu os detulerunt.Deprehenfaquocp in menfis potoriauafafunt, undea Iongt; gioriicinere defatigati fitum reftinxerant, femiplena adhuc:quæ recent tern inde fugameorum coargucbant.Poftea uero côperta plenius cum (flationiscaufa fuit. Copia? auxiliariorum, quas hucfecum fpepræmio/ rum 8c ampîifïimæ prædæ oneratos attraxerant, aliquot horas in ripa Rheni tergiuerfabantur, Ab initio his perfuafum fuerat, rem dudfu am fpicio^ principisalicuius patrandam, cuius nomen turn ederetur, cum muros fubirent, ProgrelTiiam ad fuburbium Teloneuufc^p, cum neçp urgendohumaniter, necpexpoftulando improbeelicere ualerent, cub nam facramenco iurati,hoftiliaocciperent:reputantes fecum, quod pe--riculum facinus fcqueretur in pofterum, fi nullius aufpieijs inauthora/ tijper latrocinantium grafiantiiim^ fpeciem incurfionibus ciuitate ca/ ptam diriperentjUaftarenttf, magis quam iufti iure belli: exulibus deftb tutis,incundanter(quia id militarenon erat)diuerfis itineribus, noefiis beneficio tuti,fefedifperferunt. Atep huncin modum exulum incerptu irritum,fruftra^, Sc confilium turn deftitutum fuit. Node ilia amp;nbsp;infe/ quentibus aliquot,in mûris per uigilum ftationes fpeculas ,aliquan/ to quam antea diligentius uigilatum eft. Cauponaria erat circa earn ur/ -V—bis regio nemjubi pons fuUonum eft. Hue adferumdieiduohabituS^ uultuignotouifi homines ad fympofium diuertijpoftridieinfufpicio^

ncm proditi’onîs apertam perucneruLHi, quontam priufquàm res op- ' $ primenda ad Confules delata enet,urbem cgreHi in tutum euafcrärjuu lieriextemplo miATuslidor àfenatueft,qui d^em ci diccret. Pcrdueilio- ^lt;7’« nis in fenatu grauiter àCoff.accufatajquod coniurationis confcia, cum proditores hoipitio celaret,eam illico non detexifTct^cum fè multis ucr^ bis pcrpurgaffct, fororis fuæ filiæ maritû cum extcro alio homine qui* dem apud iè cœnauifle,quid uero abf^ arbitris confili] agitafTent/e fci' re non potuiflemocfteconcubia,incertum quo^ domo feillos alio rece* pifle. Cumcp his,alqs^, criminis fuipicionem à fe aucrtcre niteretur, in carceré à Quinqueuiris ducitur, ut de ea quæftiones tormcntis haberêx tunPaucisdiebus interpofitis,quibusfenatusinquirendæ coniuratiox niscuraacfolicitudineoccupatuserat,mandaturrcrum capitaliumiu* dicibuSjUtex reaqUæftioncmhabeant,referantcp.Illatormentorü,quæ ante oculos ad terrorem expcdiebantur,gencribus ftatim extcrrita,tanz tumcp non cxanimara,coniurationis proditionis^ conßlia,fcrie fuprà à nobis expoßtajConfitetur.Reliquadefocijs co uratis intraurbem, cum primum blandimentis,inde trucibus minis inquircret, eam^ caetera fu gere argumentis aduerterentdacrymis muliebribus infupcr ubcrtim eß fufecpobortismoti,qugftionescrudeliusexcrceredeftitcrüt»Rcfcrütde perfedis ijs cum cura amp;nbsp;fide, nihilominus ad fenatu» Duplex inde fama fuit;altera, illam poftero die in car cere necata fuiffe: altera, cu in dies no^ ua quæ exules ab integro agitarent,a finitimis ciuitatib,0c pluribus loz cis nunciarentur, quibus auertêdisfolicitèfenatus occupatus erat, earn in carcere negleó^am,fitu fqualoreqpabfumptam,breui pcrijne»Perfeue rante de exulum coniuratione fama, fenatufconfultu fit,promulgatur^ cumedilt;fto : neuehiculauiatoriaurbem propius quam quingetos pab fus accédèrent» Vedores,à porta fuburbana ad ortum,cui ab operis cpc« U, uium nomen fa(ftumeft,pedibus ciuitatem introirent. Excubiæ portai rumep CLiftodcs,fed cum delecffuaciudicio,quamantca multo accurati us multiplicâtur. Fuii^ inter per hæc aliquot dies iuftitiû. Nouos exux les fecerunt:inter quos abfens Hadrianus Rhenanus,Euerardi Soudée batch ij nepos è forore iuflus fuit:quod inter eos,qui ab Amorfortia ad ciuitatem opprimendam profedi paulo ante fuerant,nominatus efler» Quam fycophantiam ipfepofteahofpitis fui teftimonio difcufïit, apud quemea node pernodarat» V eteri credo odio inimicorum in fbcietatis calumniam cum peruenifle,quodnullo alio prætextureditum illi in ur bempræcludereualerent.Hocfacinore Amorfortiæ,8^ expoftulatrici bus inter hæc litcris à principe acceptis,fenatus,exules qui in expedition nefuifrent,renunciata fide publica,antenodem exire iufïos,ciuitateinz terdicere publice adadusfuit»llli,quiaiam dudumconuiduac compo tationibusquotidianismultam neceffitudinem curnpfebeij contraxe^pfj . rantjfidem eorum,utpatriaprofugis in communirepubTc^dere lice-ret.implorarecœpere.Nondeprecari culpam quidem,fadum*ueexcuz fare,fedin ftultam quorundam perfuafionem,fîmplicitatemfuam amp;nbsp;er

loo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R E R V M- V L T R A 1 É C T 1 N A R V M

rorem tranfièrre:petere condonari:quod fadum admiflùm^ effet, «nfe clum dan non pollemec poft ilia ad res nouas feconfurreduros ampli us. IVlifericordia partim ciuiummoti,partimmulta confuetudineconci liatijfidem opcm^ fuam promittunt.Scinditur in duas partes ftatim to taciuitaSjiubcntium exules portis excedere,retinentiû^.Et uiceratnoti fanior quidem pars, fed uiolentior improbior^,ni côuocato iterum fe^ natUjConfulibus demandatum fuifter,uiderent ne quid bac in re detrk menti refp. caperet.Conful extemplo per licftorem miftum,alios nomb natim poft alios fub lolis occafum portis fàceftèreedicit, nifi malintarri pi,atlt;^ in uinculaduci. Qi-iorum partim edicfto paruerüt : partim malo exemplo, contempto fenatufconfulto, ab fui loci hominibus perfuaß, remanfere.Nonnulli,qui fenatui paruerant,cum uiderêt impunè quoft dam à ciue retineri,paucis póft diebus in ciuitatem redierut, Vltraieólo à principe contra exuluminfidias, ex ordinum cofenfuunius cohortis præfidiu circa hos dies imponitur, ut ij sad nodurnas excurfiones ref-pub.00illorumccctusdifturbandos,uteretur. Depr^héfuseftabagre' fti hominum multitudine,ex nefcio qua fu{picionc,quidam in agris pa^ Ians,qui internucius ac minifter proditionis,ab exulibus precio,ad com meandum cum liter is ultro citro^ in urbem condueftus ferebatur, nulK notus defacie.hic inuincula conijeitur. Decernitur illico à fenatuquæz ftio,mandatur^ Quinqueuiris, utea primo quotj teporeex captiuo tor mentis haberetur.Extimulabat,adabrumpêdam inquifitionis moram, fadionem ira recens,odium^ Hagrans, quo magis fperabant, certo hie indicio proditionis in urbe focios deteeftum iri : fimul ut atrocis fupplb eij exemplo in peregrinum hominem edito, ciueni exulem quæ^intra muros côiurationtsreUquiæcrant,à nouandis rebus eSterrerent. Tor^ tus itacp paulo póft reus,atrocitafe tormêtorum ad ultimum fuperatus, cumèquæftionibusaduerteret opinionem omniûpro indicio futura, nominauit quofdam utriufep ordinis,religiofi profani^,pauló ante exu Ies lacftos,à quibusiefquidrachma condult;ftus,literas aduiduam caupo nariam pertuliftet:ratus,extante indicio apud magiftratum, ubi impip denter infonteSjillorum libidini obfequutus,indicaftet,(quam fpem O' ftentarant,priufquam quæftionibus admoueretur) loreutillico dimit teretur.Etquiduis profedó metuebat nullius confeientia flagitij idus, quam fraudem dolum'ue è fallaci ladatione. Damnatus iudicu intra bb duum fententijSjtanto in ipfo fupplicio omnibus mortalibus fait coipe dior,quanto innocentiauulgo maiorcredebatur:amp; impotentia domi nandiefferaueratiamdudumplebem, ad odium fadionis. Cum ad tri' ftcminifterium iam reftitans raptaretur,ibihomo plangoribus omnia complere,horrendum uociferari,facinus indignum fieri, quod infans, à quo criminis,ob quodmoriendum effet,culpa abeffet, condemnarc' tur:fupplex in genua proftratus indices obteftari atqp orare, ut moritU' ro extremum pauca uerbapro fedicendi poteftas fieret. Vbi fenfit à prf tore id negarije^ incaffum uerbafandere.’adefte item liâorê, à quo ad

LIBER III« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i-ot

fuppliciuhumerinudarctur: ibihomo quafi fpiritu fatidico correptiis, !ƒ quot;Ly èC numinis alicuius furore aftIatuSjDeum(inquit)Opt.Max. amp;nbsp;quaiv tum diuorum eft^teftcs appello,me criminis huius exortem,cuius reus di(ffusplecflar,moriturum«M.e miferû,funt quos opdmos uiros iiifon* tes(quiauidebam hos id uelle)uano impudenti^ indicio, inter prodh tionis confcios,nominaui: quo uel uno nomine, extrema humahorum pœnamerito multandus fim.Verùm e{confeflioni,ut tormêtis expreP fæ in carcere uerifimili mendacio fidem feci,ita eoldem falfus index oni ni culpa publice leuomeiilorum innocentiaintemperantis linguae meæ uanamfutilitatem in pofterû luat»Te prætor,uos T ribuni appello, qui hanc iamiampercutiendiaccipere confeffionem abnuitis,eamdifccr* ptidilaceraticp cum æterna exiftimationis ac dignitatis ueftræ ignomi* nia, ab ifto confcientiæ ôô omnium uitæ meæ conGliorum amp;nbsp;tefte amp;nbsp;in terprete fideli(monachum uindis manibus monftrans) cognofcere Cô S:cmini,ubi de meo tergo ueftræ libidini fatisfaâum erit. Hierufalê HiC rufalem (his uerbis orationem auertens utebatur)ô Vltraieâum, urbs olim florens ac Celebris, ôô nulli ufquam terrarum fapientum concp lio inferior,quæfax,quodincendium,quæuaftatio,quædireptio,quæ agrorum populatio,quæfuga cædes^ tibi in foribus adeft.At nunc ua tiinfœlicimihi nullafideseft:quam tarnenmeo lânguine, amp;nbsp;infigni ue^. ftra clade breui,morte mea expiata, mihi conciliabo. Exercete ueftrarn uosTrib. adfatietatemrabieminhuncinnoccntem,quam in ciuêexu-lem crudeles exercerenequiuiftis.Pluradidurientem interpellanspræ-tor,Li(ftor(inquit) quinhomincmligas,etfacis ofiiciûc^quoufcç diffère* turfupplicium i Reus cum inde in medium harenæaggeftæ cumulunt manibus pedibus^ obnitens traheretur,uirium robore fretus,oblult;ftâgt; dolidorum carnificiscpmanibus,inangulumelapfustheatri,feferc(upi natffdentidemmifericordiamimplorans,iudicumcplîdem obteftâs,ijt moriturOjDeum paucis precâdi copia fpaciumcp daretur.Percuffus in^ de,quadrifariamcpdiflelt;ftus,adexules crudeli exemple perterrendos,e quatuor portis fufpenfusfuit« Pereos ipfos dies, quibushæc gerebangt; tur,peditum copiæ ftipendrjsexautoratæ,tranfgreffæ Ifelam, per proxi mam Gelræ ditionis Velauiam,fine duce uagabantur :fed quo confilio, incertum erat, Itaque finitimaoppida in magno metu efle,eocp maiorc, quod earum duplicarrj centurionesep Gelri nominis,qui in uarqs bello rum tempeftatibus,fub Gelrorum principeordincs duôlauerât, Arni* miam indies ultro citro^ commeare,cumcç ipfo Duce fecretb colloqui dicerentur.Copiæipfænonunoloco æftiua (ut fie dicam)habere,lcd modo inlimitibus fubfiftere,modoVltraie(fiinorum limites tranfeende re:rurfum retro,undeuenerant,iter reflelt;fterc:ut raro plufquàm miliari um ab Amorlortiaabeffent.Obferuatus adhæcfuitcumlitcris Vltraic (ftinorum iuratus tabellio fubinde ad illos intercurrerc: è quibus omni* bus,quô ilia copiarum circumduôio fpeclarct, Amorfortp paiàm cox gnofeebanttNeeperindeab aperta ui,atlt;ç àdolo infidiis^ pr incipis,8i

Vltraiedinorum metus crat,cùm ob exulum recens negonum, tum fü pehorum annorum in conftituendis ueA'galibus confiiclationem.Pu biicaiènatû lollicitudo tenebat,ne per fomnum, negligcntiamueluci oppnmerentur.Ncc uanus metus fuit,nec probabilia fcfellerunt argip mêta.Fredericus Seldenacker eques,his curis occupatam Amorfortiä, ab epifcopo mifTus uenitrin diuerforium ad Cornelium Durer iu, cquo ita ut defeederat, ante fores ad fedilis poftem in procindu relilt;ffogt;defle'’ xirAdmifTum hofpitemin conclauefecretius, rogatcaupo,numexutis armis, cibupotü'ue,utreficeretur,apponi poftulet, ut erat per armoru podus à longioris itineris iadatione in equojaffitudine fraäus. Ille trepi dèîRes neqp cibum^necß moram fert, quin Confulêècuria (ubi eum adz efTercor^accerfitum curre:res tumultuaria eft,quæcc!eritatcm in cöfi ci endo pofeattquare eftice,ocy us hue ad me aduolet. Coful haud cûôan ter adfeito collega adeft,ratus arduæ aliquid rei,utslis falutaris^ reip. a^ gi.Ibipoftmutuam datis dextris eam^honorificam falutationê, CofC aflidere iufris,cataphravlus,quid ucniHet,qua potuit uehcmentia,et uul tu ad rem feriam compofito,cccpitexponere:apportare fc,quod nomi* natim ipforumreferret.PrincepSjinquit,nondiutius agros uicosep cirz cumquacp ab infeftis cohortibuSjgrafTantiumlatrocinantium^ fpeefe, euaftari tolerandum ratus,decreuit,quantum equitum habet, in eos im mitteremt in anguftias compulfi,finibus noftris excédant, Hac de caufa mehucexploratumpræmifit,quamregionem inßdeant, per quos oclt; cultos femitaru anfradus,infidijs opportunos, adoriendi ac fundendi eos copiaforet,Et quod uelin primis compertumoportuit, quantæ ib lorumcopiæefîedicerentur. Statomnino,negligentius uicatim pera^ grantes pagos, eximprouifo aggredi, Hæc (inquitConful) quod nos hucinterrogatum aduenis Frederice.no denihilo eft, èC miramur: cum ex nemine id propius exadius^,quam ex agreftirufticorum multitudi ne expifcari iiceat,quibus hofpitium indies cum graflatore milite cômu neeft:quorumagriuaftâtur,pecus gratuite» omnetrucidatur,penu ab-fumitur.’Si quidem ueftra ignauia hæc omnia,Et adhuc,fi d rj s placet, in hac noftra omnium calamitate,quiritationc facis,quæ itinera infîdeanr, quam^ item frequentes finteorum copiæ.Sihorum certiorefTe defîde,-ras, Vltraiedum contende,eos^ roga,Gne quorum confihis per princi pem nihil edicitur,decernitur ue,à quibus exploratius quid atque à nobis certô cognofees. Acerbius hoc forfan et dicacius,ac decet,fed uerius tarne quam eft honeftum, coueniat^ nomini Vitraieäino,Nam poft-» quam copiæ tranfgreftæ ffclam, Velaniæ faltus ac deferta pagatim per/ uagaricceperuntjuifus obferuatus^eft hacad eas tabularius Vitraiecli norum publicus ultro citro^ fæpecommeare : publico'ne id an priua-to confiliofadû fit,nonmagnopererefert,nccp enim id difputatur nuc; certe homines id genus non nifi à principibus, aut publicis concilrjs e-mitti, mos tenet, Quare colligimus, ludi ex copatfto: nec ueftra referre arbitramini,quc)dagricolæ(quæ folius epifeopi fuburbana iurifdidbo

L I B E R I I I» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«oj

eft)ad aqua ufqrcdigât«r,quorum inopiam ciuitatcs quöcp lucre poft cogêcur. Ab hacgrallantis miliu's iniuria,non folûnô defendicnos prae fuljUcrum edicfto etiam nuper cauit,ne quis uim iliatam arccat: n e,ut ho-ftihaeuitctjCum graftatorepacdcatur,niG aftenfu Sgt;C prætorû nutu. Co ftitutaadhæcmulda eft ijSjqui pecunia fortunarumincolumicatein ftp pulatijindicio deprchenderentur : adeo ut tolcrabilius foret,apertu ha* bere bellum,quo hoftiliapatientibus amp;nbsp;inferre uiciftim in hofticum egrcdi liceret.Quinhis omiftiSjtnquit ille,CôfuI, ocy us ad porta mittag tur aliquis fpeculatuin explorati quid, quantum corn robur fit:ubi fta* tiuahabeant.Quanticunqueis conducatur,ego foluam.CoH. re dubia baud mediocriter perculfi,intcr fpcm metum^ ad portam uadunt* CsL' fu ita inciditjdum in porta iedulo exquirunt,fi quid noui allatum eftet, commodumadeiïêquendam quidicebat, fuperiori nodeinVuaemlt; bcrgorurn pago fe apud exercitum fuifle » Hunc in diuerforiu m ad SeL denackerum adducunt Jlle in fecretiorem locum paululum abductum, è militari more fingularogat* Quàæquus aditus in illos minimo pencil lo effet:utleuimomento,eximproui(oopprimiponent:alia^id genus opportuna.Hoc miflb fado,ambos Collad ft code conuocat, ne quis arbiter rei cognoftendac intereftct.T eneo nunc,inquit, ubi fubfideant, falua reseft:ad Mertsbergam,folidam adeuntibus terra,amp; opportunä, ad difturbandum eos retro, uel in paluftria,ueloppofitos colies in Rhe num:idoneam nobis me hercle regionem,fiuc opus fit procurfare, fine receptum habere. At Luefdanæ paludes denfati foli funt uici, an per om Iliapaluftresdd operæeft feire. Apparebat id ei,trigefimum prope arv num iam inhis regionibus ucrfanti,memoriæ infidelitate excidifie.Bre uiterad fingulaaCofl.refponfum datum.Si,inquit,equiti inftqucndo fatigato,nodisinteruêtu,aclongiorIsuiætædio,Doreftatumftrecipe* re,aut Vlcraicdum,moleftum fuerit,aditus'ne receptui nobis in urbem ueftram patefcet,an nonrHoc illud erat, quod Conful poft tot interro^ gationum ambages tacitus expedabat : lùfpicabaturcç eumadultimîî lcifcitaturum efle.Si id innoftra,ait,ditione pofituefletjnon operæ ma* gnæ foret, expedite tibi refpondere. Verum quia id non eft, plurium fii per eare confiliatentanda funt.Quoniam,ait Seldcnacker, omnino o* portetrem confultandam proponere, SC alios in confilium alTumerejCo gequantum poteft, amp;quidem quampauciifimos, ut filentio tranfiga^ tur.Contrahunt Contules tumultuofe ftx Conlulares principes, Sc tu-mukuofius bos confulunt.1 ntra horam in diuerforium reucrtuntur,ft-cuadducentes eosipfos Confularcs:fimulne finearbitris cquitirefpon deretur:fimulut coarguerent,rempræfentem publico cofilio agitatam fuifle.Ibi exorditur Coiul exponere, non uideri è rep. id quod poftula-ret:exaggerans periculu, quodhinc ciuitatiingrueret.Nec fu^potefta-tis efle,quod ne nouus quidem ftnatus,fi conuocetur, præftare poftet. Ad nouû etueterem,et ad populum referri oportere. Spem concipere, ut ad ordines relatum 8C traiedum,omnium fuffragq s fine magno certa i 4 mine

mine confèquereturznecç diu uero confultado teneret. Ati'nud(i’nquit} uehementer demiror,qiii cum tam modico equitatu tanto peditû agmt ni dicas te occurfîirumnn quos fi equos admi(èritis,nullis pedeftnbus copijs adiutijad unum oinnes uos occidione delebimini : quoincœpto nihil ftuItiuSjaut etiam uefànius^Nihil minus itaq? uerifimile,quàm uos id agere» V t iam porcæ nodle uobis,adde etiam uel fine cufto de, fine uû gilibus pateant, certe id fine infignicalamitatereip. graui incommoquot; do fieri nequireLuttaceam iaéluram eorum qui fiiburbia extra portas incolunt:quibusincendia,direptiones,captiuitates,etmalaidgenus,ut hoftium loco habitis,fubeunda forêt, Stultum eft admittere, quod pro/ hiberequeas. Quod fi omnino principi fiat fontêtia, grafiantem milite finib. propeller e,fignû per uicos tota ditione detjquoadarma côclame-* tur.E' ciuitatibus uoluntarfi euocentur, ut turn deledu habito, contra/ dis^ in unû unditp uiribus,eos fiindat,fuget^,Quod fi fecerit,Âmorz fortiorum fidem non defiderabit. Quantum uero ad id de quo nunc a/ gis,non grauabor extemplô ad utrunc]p fonatüm amp;nbsp;populum conuoca/ turn reforrezpenes quos,ut fummam poteftatem, permittendi negâdicp lus eft, Sin alter uifum eft,nullis foito equitibus noêtu noftras portas pa têre,Pontificiusequcs aduertens,tentatis uarijs confili}s,nihil toto pod undo fupereflêjCeleritatem illico fubeundi in hoftem palantem fingens: Equ!tum,ait,turmæ meoperiuntur in Birca, Ne quid fruftra fis fim in niora,Confulquodpotes,raptimad confiliumrem refortorindeper It/ doré, ut certus fim,fignificato:ibi eum operiar.lllico equo celeriter con/ feenfo, iterû inde abreptus,in Bircam côtendit,Peruencratiam ad quin gentefimum ab oppido pairum,ibi fubfiftit aliquantifper : atc^equo ad ciuitatem frenis circumado, uerfo^^eamobtuensdixiffefertur’Vtcun que refpub,nunc omnibus tuis partibus côcors fis, ut fores portarum in diforimine nobis obficiantur,patebis tamen aliquando, ubi ambitio ôêauaritia corruptos principum fenatus animos uerfare cœperit, Sibi fortunæ^obiratus,quodincoeptumiuumfruftrafuiftet,fubdirisequo calcaribus,quo cœperat,ad fuos in Bircâ perrexit. Habetur interim in* didus tumultuofe iènatus,nunciaturcp per lidorem confeenfo equo fe/ natufconfultum, Omnibusunamftarefontentiam,nulla rationeèrep» duefiequitatû nodu in ciuitatem à fuga ôê itinere recipere: alios alio me tu percelli. Si qua alia re,à qua periculi metusabeflet,principi gratifica/ ri poftent, imperaretfolum: fidei iè exemplum edituros,Pontificfi acce/ pto fenatus reiponfo,proximos leniter eredos colles curiu petunt : ubi duos à gralfantibus copfis Ipeculatores miffosjquô eques iter intende/ ret exploratum,intercipiunt,trahunt^ funibus conftridos tanquâ ho' ftes,Paululum inde montem circumuedi, in accliui folutos rurfum di/ mittut» ïndelongiusdeuedi, cumiamhaud procul à Vuaemberga ab/ eftèntjin piano campo,tanquam peditem ad pugnâ excituri,alas in cort fpeduinftruunt, Aberat haudlongo inde interuallo domusruftica,a frequentibus ædificfis reliquis ad meridiemfemota. Hue ubi nunciatU eftequi/

L I B E R I I h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to;

eft equitatum epifcopiadene, prodeunt illico ex ca centun’ones equiti 15^7 obuiam. Hi' cum equitum magiftro aliquanufper fecreto ab equiscollo cutijCum equitatu fimul V uicani fe abripuerunr.Cognitis his,ab explo ratoribus ad id minis,do!o ac fraude accepta Ämorforti}, ne fera aliquâ do confultatio efietjinaturefibi deinceps ab inGdijs ferió cauendum cC iêjtum demum aduerterût.Nam poftquàm côfuetis artibus, fycophan tqSjCriminadonibus paru fpeciofis, calumnijSjUidcre Vltraieâini fe np hilefficere;adopprimendam infidijs ciuitatem (aperra uinon poterât) per principem,confiliaintenderût. Sequutus paucis moxdiebus alius, fed artificiofius côfutus dolus,cuius incccptum cuentusep iuxtà cecidit; ut plane intelligaSjOmniadiuino arbitrio magis,quàm côfilijs humanis temperari.Epifcopus Amorfortiam quinto Non.Martias ad fenatum literasdauquæin fcnatuleétæfuntjnhæcferme uerba ’Haud perinde noefturnam exclufionem meo animo ægrè efte,atcp folicitudinem ueftrâ mihinunc per omnia expertam, gratam fuiftè, uelim uobis perfuaderi» Quare culpam offèniæ(fi quafuit)omnem in ueftræ uigilantie gloriam et immortalemlaudem auerti.Adiuuiftis præterea tam lalutari confilio, ad copias finib.fugandas,quàmhaudquifquam alius ante. Quo à Magiftro equitum accepto, cenfui non elanguefccndum,quin extcmplo in omnibus uicis dari iîgnum iubeam,ut ad fecundum datû,agraria plebs in armis cum telis, fub præfeélorum Riorum Rgnis,defignatis locis ad-fint.Dediitem literas ad fenatum Vltraieâû,ut habito in urbe deleftu, auxiliaaduerfusgraftatoresitidemmittant.ContenderimjUtuosquo^ queuoîuntarios ducentosarmatos hucmittatis,qui eras prima lu ce ex roboreciuitatisinBiltapræftoadfint. Nam quo copixnoftræmagis fint fubitariæ,eo facilius erit, noftri confilij Rcuris, inopinantibusep lu-peruenire» Cæterû cum tempus anguftius eftet,quàm utpoftridie fub exortum folis fubitarios ducentos mitterc ualuiftent,indi(flum diem no feruaruntînam ferum diei erat,cumliteræ Cofi.redderentur.Exemit in terim cura habendi deleâus totum propè biduû,Tertio inde die T cru Non.(neimperiofuononpareriobloqueretur)fub fîgno delcétos ar-matos prima luce in Bikammittit. Veritus Côfulinfidias parari, (ut cft mens Humana rerum ferè in finiftram partem præfaga:fimul quia fæpe anteainfidrjs tentati fuerant) huiufmodiconfilium init. Inftitutum ue-tus erat,amp; multis fæculis obferuatum, quoties ducecpifcopo,hofti bek lum quatuorinferæditionis ciuitatesconfociatis animis ac uiribus face rent, ut in obfidionibus cum Vltraieâinis Amorfortij caftra coniunge rent:aliæ unà itidem caftra metarentuuNe igitur in locum infidiarû ar-matusciuis traHeretur,CoCnuncium duas horas,quàmilliciuitatê exi-rent,antè exploratum præmittit,iatis'ne tuta omnia eftcnt.lnde Vltraie dum propere contendere,ac Confulem ai^ire, percotariçp iubet,ubi ca ftraipfe pofuiftet:cum quibus Amorfortibqui in môtepræfto iam ad-eifenuconiunoerentur.PeraPitmâdatanuncius.RoQat Vuluenûcon-fui (nâm Sulenus commodum in periculofam ualetudinemtum incidc

rat)inquem locum Amorfortii,ab domo exci'ti,ad VltraieÆ'norumfi gna conuenirentjubi caftraipfehabereuAdeaobftupens Coful, uthugt;' lusconfilijplanèignarus,paululumobmutuit. Moxquafiad fereuer' fus,acmeditabüdus aldori cogitationeoccupatusabfuiflet : Paululum (inquit)me hicoperire,dum in phncipis curiam ultro citro^ earn, eue/ ftigio tibi refponfurus,Nuncius nihil expedato Confulis relponfo (ne non maturè occurrifle^fuis fraudi fuilîet)Biltâ curlu quam maximo po tuitrepetiuitdbi cum Amorfortios cafu obuiam haberet, hadis terr^ de fïxisaudicndicLipidos,quid boniBitius (id nuncio fuit nomen^adpoP taret,cÔlîftereiubet:aciuHomanufilentio’M.ilftes(exclamat)militial5/ ga exautorati,domos quifqp fuas redite;perfoluiftis principi ueftram ü' dem,Stipendium uobispronüciatumemeruiftis.Exoriturclamor pro indigno habentium,fe domo fruftra excitos ludibrio haben. Nunc de/ mum apparcrcjraudcacdoloplané Vltraiedino fe pctitos effe. Si ite/ rum aliq uando ad conueniendum dies indicatur:non magis eum fe ob feruaturoSjquàm is feruarit, cuius confilio princeps diemhuneindixif (èt.Regrefliindead ducentos palfusindumos uerfus erant,cum lubitó quendam ita infeftè equum calcaribus agentemjfe fèquentem uident,ut à curfu uixipiritum trahens, iamiam procubiturusappareret « Miffiis hicèprincipis curia erat, utretro pedes domum referentes deuiareuo/ caret,Epifcopusuos,inquit,abitinerecœpto retracdos ad urbemacce^ dere iubet: ut à deiïgnatore manfionario per hofpitia fuburbana, dum dufsfeinftruatjdiftribuamini,Amorfortfj mandatorum Confulis me^ mores,perguntiter,quodfàcerecœperant.Nihilo fecurius miles graC fa tor propulfo omni hoftis metu interim pagatim iïngula loca peruagâ dojContinentibusagminibusruflicos ex agris in urbesmigrarecompu lit. Defcenderat iam infefta manus in ripæ Vechtæamnis finitimosui/ cos,quiipedant Hollandiam.Fiebanthucexurbe VItraiedo quotidie excurfiones,eruptiones^equeftresinpalantes:edebanturleuiafed fine effedu certamina,ne nihil clari expedati^ fecere dicerentur,Medio dut lis tumultus ardore, cu omnis religio in fummo direptionis metu uerfa/ retur:D,Stephanus Niueldius T eutonum ordinis Magifter,relicta ur be,in Marlos(mihareuicus ab Vltraiedo diftat) ubiarcem ad delicias , magis,quam ad uim propuliandaminalluentis Vechtæripa nuper co ditam habebat,tanquam in tutum alylum confugerat. Hue quolt;ç om/ nes ordinis fui opes,quæimmenfæerant, quibus quam uitæ fu£ magis metuebatjfolicitus tranftulerat:tutiores ibi fore ratus,quàm intra moe/ nia,Sed euêtus(inquit Fabius apud Liuium,difertè Só uere) ftultorhm magifter eft,His ipfis diebus,quib.milites omnia quâtiin Vecht^ flumi nis ripa uicifunt, loca infidebant,ipfeinarceerat:tuendiga2:as ftudio (| magis,quam recreâdi animum, Fofifaarx circumduda erat fatis alta, in nbsp;nbsp;*

rius forte tempon's fallend!gratia hamo pifeatum exierat feptimo Idus I Manias. Ordinis magifter pifeatorem è feneftrafublimi confpicatus, nbsp;nbsp;}

‘ L i B E R r I !. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»07'

(utuehemcntis cratuiringenti)ab3rcerccedereecïicit:6ónïnp.'ïrcar,ha VX biturui'nmoxinfortuntum.Nihiloilleconftantius,concemptis minis, fubinde pifcicuïum attrahens,atcç efcam muians/ecurus pi i cari pcrgir» Stephanus pro indigniflimo Habens, fé in fuo régnoà lixa uili conicni, famulo (Guielmo ei nomê)tormentoeü iratus fubmouere iubet. Haud cundanter is,quod iuiïus erat,herileimperium exequitur : traijcit glo' biiadïupifcantem gregarium peraduerfum peplus. corruicille,dcfluen' teèmanuuirgain uulnus. Temerariummeherclefacnws,ncdicamftur tumrquod cum undicpin arce tam infirma, nulliscp præfidijs impofids munita,tâtisfacmoroforummilitûcohortibus feptuSjobfeffuscp eßet, periculi fui non admoneretunubi nec auxilia expeétaret,quorum adue tus à ui illos SiC graflationibus reprefliflet.Quare temerarium facinus fi^ milisftatim exituseftfecutus.Manauitrcpêsrumor atrocisfaôiin pro ximos uicosjinde ad duplicarios amp;nbsp;centurioneszà quibus tantæ copiæ authoritate magis turn (quia militari gloria inter fuos illuftrcs elaric^ e^ rant)quàm imperij iure furfum prorium circûmduccbantur. Ad hos fi mulundiçpefTeratiuniuscædemilites concurrere,indignariq5 cum in» gentifremitu, focium fortem uirum nullo fuo merito ex arce trucidatû» Cuius mortem fi inultam finant,rufticosetiam undiqueiam armacoiv fociaturo$,à quibus omnibus locis per infidias incauti opprimerentur. Exemplum in hoflem edendum, qui prior hoftilia intulilîet, utcûq res caderet:quo reliqui mortales edodti, interfètfiorû pcrnas in authores iu ftèuertifcirent. Concors omnium difïonus clamor erat hic den iep, ut ulcifcendimagis necem gregarfijquamprædæftudioarx expugnare-» tur,ipfecp Magifter fuo fanguine caefi necem exptaretdurarur in ccturïo num uerba effèratis fpiritibus,ab oppügnatione non recefiuros prius, quamarcepotirentur,ipfumcpcontrucidafrent,qui facinus cÓfciuiffet. Indeexpugnationiu’ttmæ inftru(fii,arcemingenti clamore cingut: cob locatiscircuitu tormêtarijs, difpofitis^ita, ut addudisS: collimatis m ffneftraSjóórimas filïurascp murorum ac turrium tormentis, ad prohi bédam indedomefticorupraefidiorum uim,reliqui tutó machinas ad^ mouerent. Quareq pauci qui intus erant, nullis telorum gencribus de* fenefiris aut pinnis feab impetu efferatoru hoftium defenderc poterât. Omnibus inde copiarum uiribus per foffam murum inuadunt:atq! un» diepfealis admotis,ingenticcrtamineinfummanitütur, Parsfeneftras fubduclarrjs funibus in tranfuerfa confertacp earum ferramenta inieótis conuellere.’alfj ianuas amp;nbsp;liminaècardinibus, poftes^ ipfos fuccula de» moliri.Nonnulli tormentario puluere indito fcris,ue(fies acpefiula’per nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

rumperetomnes ad fubeundum aditus tentaretmagna ui rem gerere. I n tus trepidatio ingens erat,et metus,armiscp quibus poterantpotifiimff, exocculto feneftris hærêtes fcalas cum fcanforibus deturbare : impigvè quifep fuis fiationibus patetia loca tueri:folü cauere,ne qua tormêtarrjs expofitt confpicerentur.Itacp diu uirtute magis, amp;nbsp;loei natura,quam ar mis arcemtüebantur^Cochleaeratjper quam ex imo loco furfum gradi

busafcenfuspateba^,per interualla rimis fpeculatorijs peranguftis dk ftinéla.Pcr hanc in fuperius conclaue fuos inhortaturus ordinis præfcquot; «ïlusafcenditdortè clamoribus difionisexpugnantiüinferentium^fca' las turbarus(ueritum credo, aditum aliquà in arcem patefa(flum)admo to fiiîuræ capite explorât quafi tutó,ecqua fortuna fefe daret, auc hoftes impetum remitterent .ibi globi ialt;Qu per fro neem trâfuerberatus,rctror fum abi)t aliquantum,ac propeinodum præ uertigine concedit. Defccn dit tarnen genibus labantibus uaciilantibus^ femianimis:acprogrcffus 'in atrium domus,apoplexia fubito iô:us,exanimis in terramin fuorû co Ipedu corruit.Accurruntdefertis ftationibus herofarnuliopem laturi: cum ièntiunt anima exhalaiïe. Oritur totis fdibus coploratiomec fpes, nec uolûtaseft amplius tuêdæarcis,id anxrjs,utrebduis amp;nbsp;uitæ profpp ciantxum undicp inter hæc confèrti difïractis foribus, per feneftras il lapfî, arcem capiunt ♦ Cu armis obuios primo impetu cfierati trucidât, Sacrificum cæfi heri corpori imminentem, dum animam eius precibus t)eo religio iè commendat, in ueftigio obtruncant, ac fuper mortuum adhuc palpitans cadauer deuoluunt, Sed ne adh uc quidem bis fupplp cijs exaturati,in recenti ftrage fufos etiam rabie plufquàm barbarica cru déliter ferro defæuiunt.FamuIiquiin teftudineatum turris columbariu trepidi fubdudifcalafugerantjpadifidemjinuiolatidimitturttur.Relp qui arcem diripiunt. Hue ftatim fub multum in bas regiones acceHum, quantum rufticorum erat,omnes fuas opes tanquàm in inexpugnabilc pr^fidium congeflèrat. V niueriæ bæ quolt;p cum thelâuris làiuftioribus ordinis Teutonicf,pra?dæ militibus fuere. Vaià tarnen argen tea grauto raducum iuffbin mediamcondonemcongefta,redderecoa(fli Rint.Ru morpatrati lâcinoris VItraiedum allatuSjCÙmplebem,tumpleramçp faclionem,incredibile d idîu, quàm turbauit:quosde Centurionib. fua exiftimatfo dudum per/peda fîdes fefellerat. Cohortes ftatim patra/ tofacinoreiuftam Vltraiedinorum uindidam,malaidi confcientiauc ritijinetupccngoblatrocinij fpeciemjdiuerfîs itineribusalij aliôdomos quilcp fuas dilabuntunEfferarat cædes Præfèdi T eutonum,fa(ftionem ad odium execrabilegraftatorum,ad quos carpendos mittûtur extern^ plo équités . Septem in ripa Vecbtæ opprcfti, retradiqp in urbem à fuga,tertio quàm in carcerem dedudi eftent die, in foro Palatino perçu tiuntunCenturiones ancipiti periculo foliciti,antequàm à fuis deftituc/ rentur,ôô præda onufti in perfècutorum manus peruenirent, cum par^ te copiarum Leccam traijciunt:ubi expo fi to in ripam milite, amp;nbsp;fide pu/ blica implorata, Viennæ Herculanorumaliquandiu commorâtur. Re/ cens ira ad eos infèquendos ftimulabat epifcopum,amp;^ fadionc:ad quo/ rum ægras mentes illud quolt;pacceftît,quod Brederodius princeps ad robur oppidi fui augcndum,exufibus latronibus^ afylum aperuiftè uR debatur,quibus à diuinis humanisé rebus nihil tutum foret. Earn atP tem animi ægritudinemepifeopus nihil diftimulauit:cum Vltraiedf ni per literasexpoftulatrices ad ilium datas nihil impetrarent, legatos iplcm^'.

L I B E R. I I k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rctj

ipfemîfi[,quicum co coràm de accepta iin'uria expo (lu! aren r.MiiT aiP tem funtlacobus Mindcnus,Fredericus Seldenacker, Lubber tus V ua la nus,et extra hos paucialr).Cæterum Viennarnhiprofe(fb,ubi pofla. çremexpoftulationemeofpihtibus præ ferocibus elicrbuincnt, ut niß, quos depofcerentjii traderenturVitraie(ftinis,talionem Brederodio mi narentur,Quare rebus infedis, amp;nbsp;^grisanimis dtfeeHum eft.ln metu in terim erat Viennenfis,ne qua ecnephia»^ ab Vltraiecßinis coorirctur, quos non quieturos feiebat, quin altquid memoràtu dignum defignagt; rent:uigilias nodu in muris,cuftodes interdiu in porcis fpeculis cob Iocat,neincautus opphmeretur. Arxhuic indeerat, fituloctSC opera fatis munita, Termeidaappellata, mille paflus àVienna,à Leccçripa ad teli coniedum fita. Hue fùb nodem præful Vltraiedinus ledum mani. pulum occulte mitnt,qui earn nouis artibus inuaderent » Hi prima luce uadû tranfgrefïîjin uluaabditi in infidqs tantifper latuerunt,doncc pras fedus præGdq in ædem Meidenfem proximam ad (àcrum cum famulû tiodefcendi{ïct.Oriunturindeduo,adtexendamproditionem deledi, monaftico cellariorum fratrum habitu,capitibus attonfis cucullari. Hi placide pulfato oftio, à famula infidiarum (ècura intromiHi, ad itû occupant. Ibi cum mugitu ex occulto emergentes reli'qui, accurrunt, arccmcç extrufa famula, pscppaucis qui intus relidierât, capiût. Extemplo quio ‘ quidtelorumad arcemà Brederodio defendendamibiinuentumfnit, contra incurium hoftis difponunt.Nuncio inuafæarcis Viennam alla to,heros primo non fatis fecum caufam hoftiliter ab Vltraiedino illatæ uisreputareualuitreumquo femper quoad licuit,fidam pacem amp;;ami* citiam coluiHctmequid dicahonorificû nominis titulum,quem in ipfa -urbegereret. Deinde.fubmonitus à fuis, id mali propter exules par tim * acceptû, partim quod cêturiones in fide publica intra muros uerfari pa teretur, intellexit cofulto opus efle.Et quanqua exafperato animo arma . illataindignationêmouebant,cenfucrunt tarnen fedatiores ingenio üi ri à cofilqs, priufqua ipfe uicilïïm hoftilia tentaret,per legatos res répété dasefle^ MifriexteiTJplôadepifcopumlegati,adaltercat!Onêufcp deilla ^ta(niuriadifcpptarunt, Captari in febelli materiam,cumdomi {jUcftine feditionis concitatoresdefint.Haud fatiseumhabere, domcfiicarn faz cem tumultibus flagrantem iam extindam efle,nifi finitimos principes quocunq? prætextu laceflat,8ó ad bellum prouocctj.Maiores(inquit le-gatus)noflrifocictatemnecelTariam magis quàm utilem cum populo Vltraiedino 8C epifeopis ob nominis in urbe fumofum titulum femper coluere.Leccam nunquam cum infeftis fignis tranfiucre : ne à fe iniuria prius ortadiceretur.Etnuncfi illo arguraentouoslæfos querimini,edi • te,ut fit quod domumreferamus^: fin minus, præfidia dcducite, ac rçs ablatas rcdditc.Quod fi illafacere reeufatis, pati cpretaliare iniuriâ/p^' lamustquâdoarmis difceptaren5libct..^d eafcrociusepifcopus’Nul-li oblcurum cflè, cur Leccam tranfiffèt, atep arma prior intuliffet. Neep ipfum adeo Brederodium fallere,quantumuis diflimularet. Exules nu-k per in

per in fui primu,indeamp; nominis Vltraiedîiniodiûeuapud fchabcre:â quib.hoftiliaindiesaduerfusamicosfuospoiîhsinfidtis'têtarêfur. Ad hæCj paucis diebus baud clàm efle^quod in paré contumcliâ latrones il losfceleratiflîmos, àquibushauditapridêin Marforûarce Jatrocinia horrenda perpetrataeiîentj'n iniimo pene côfilio haberet.Id à fe amp;nbsp;Vb traie(fbnisordinib.perindeaccipi,atlt;^ipfius tacito côfilioetopeiHi ad-iutienént.ÂbundehinccÔŸiRare,ab eo prius damnû datum.Quoduegt;' ro amicitiam èC focietatis fîdcïacftifaret, fciret earn his ex rebus ab ipfo apertèpriusuoIatamzProindefehôs ad Rjpplicium depofcere populo Vltraie(fîino traden dos :illos uero iuberet fua ditione decedere. Quod nifi faceretjfe præfidia ex arceMeidenfi non deduÓurum.Quód exulcs (inquit Vienneniîs) in oppidum receptos queriminb nihil eft quod ad nos pertineacrcum uetus fit exemplum, patria profugorum amp;nbsp;exulmh in aliéna ditione fidcm publicam (uppliciter petentium mifereri, amp;nbsp;c iu* rcgentium exoratam miferis feruare.’nifi ueftrum imperium in nos etb am prolatum efifefortaffis arbitremini. Vt iam e Viêna ad uos opprime^ dos, texendam^proditionem profedi fint,id publico cSfilio faâû ccr^ tèconuincere non poteftis:amp; ueftrum efïèt,his capitis diem apud iudt-cem fuum dicere. Apud nos quo^ legibus fua eft feueritas,amp; fontib.fua poena conftituta:fed quä nifi in legitimecouicftos exercemus.Iam quod decapitibusgraftantiumcopiarum tradendis, cumin noftrapoteftatc . fintjUelim ita arbitremini, ius gentium' inuiolabile ftruatumoportere: ncc ipfi negabitis,quantumuis omnia mifcetis, Reliquum igitur eft, ut renuciata ndepublica,ueftræ libidini fiat fatis,res^ademptæ reftituan^ tur. At Vltraieâinus exolefcentepaulatim aduerfus graffatoresira ( uc dies omnia lenit,adimit^)turpeac ftultu ratus,fi elapfis hoftibus, ex ar cc uotonon potitus præfidia illicö deduceret,arteagedum cenfuit. Po* pulus ancipiti in urbemetu,quorfijm res euaderet,æger, fa(ftion^,eos^ qui principem hue impulerât,execrabili odio perlequebatur. Precari fo Ium,fecinus, quod patrarät, authorum capitibus aliquando expiatum irizne quod paucorum confilio admifttim efteqid uniuerfi ad poftremu luercnt. Notaenim uulgoeratuehemetiaingenq Brederodiàriîïneêinz iuriam fic inultam abituram,quacunqp uia id fieret. Süipeda erat irt piri mis cundatio uiri ad uindiiftam.reputantibus præmatura confilia fppe infœlicem exitum fortiri,Ientaueró maiori impetu fufcepta,aufpicatiùs cadere.Ec quanquam eumepifeopo imparem eftè fatis conftabat, time-banttamen,neimploratis Burgundionumopibusfquodea cundatio minari uidebatur)ôô amicorum fide in fines fuos effùfus uicifRm hofti* lia inferretzS^ magno paucorum ftulta libido ftaret» Deferuefeenteitaî]? indies ferocia,epifcopus cum apud animum fuum anceps periculumre putaretjCœpit primùm pcriiteras ad Brederodiu faôtum exculârcztrâb fèrre^,fead reddêdum impelli poflê,quod ademerat,fi locus colloquio legatorum deftinaretur. Inde médius his interuenitGelrus,per internU* ciosamicosVltraielt;ftininominis,haudpacisIàrciendæ ftudiofos pei^’ de,aflt;?

LIBER 1 I I I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«I ..

de,at(;pHoHandorum opes formidantes, indudus. PoftuJatperlitcras ad utruinqp jfibi deferri difceptandæ controuerfiæ arbitriû. Abnuit neu ter.Epifcopusenimresquocuncçniodoredditas hac occafione cupiC' bac.Brederodiushaudobfcurèaduertens quidà pn’ncipibus Vkraiex ôininoministalîumrerum artifici'bus elaboraretur, fidem penes arbp trum conftarei'uiïit.Gelrorum Dux paucis póft d!ebus,quàm ita inter principes conueniftetjoccultè per literas arcis Meidenfis præfeélo im* peratjUtextemplôexeadedudispræfidiiSjditioneViennenfi decedat: iam inter VltraieÆnum amp;L Brederodium de pace côuenifle.Ille uim ho ftium ucrims,priufquàm pacis fides omnibus innotuifiTetjiode eu pre fidiarijs furtim tranfmifto uado^Vltraiedum fugit.

O c V s monetjUt intermifla paululum rerum Vhraie lt;ftinarumnarrationc,ftilusad earecenfenda reuerta-tur,quæ circa hos dies inter epifeopum amp;nbsp;A mor for-' tios agitata fuerunt.Hi cum principi ob fupra relatas caulàs ad execrabile odium ufq inuifî eftent, uia haud facile inueniebatur,qua eorum pertinacia retundere^ tur.Nam poft tot infidias pofitas,cum nulla fœliciter iùccefliftet,omne penèconfilium uindicandifeamilèrat.aliud itaqipcrhos dies cccpit.Ia^ cobum Niueldium exfadioneequeftrium primaria,præfedum in præ^ fidio Amifiano locat,paratum(ut uidebatur)certamina cum uicinis fe^ rere,inimicitias odiainfeftè exercere.Primû is adortus eft Amorfor-' tiorû municipes,fparfim in proximis uicis agentes: ab his multainiqua poftulare:his iudicia,accufationes,mullt;ftas minari, Ab his prooemfis ad ciuitatis iuraamp;S plebifcita inufitatis commentis uiolanda animum ap pulit,ut excompadorem geri palam appareret. Monitus à fenatu per Iiteras,ut ab incœpto defifteret:ac fi quid uellet,iure feed ageretirefpon ditjfe principi fuo iuratum,nihil nifi eius imperata exequi:fed uix quid-quamadhuca fetentaricoeptum»Colonum quendam Vuaembergen-fem e uilla dominij Amorfortiani noflu in leflo oppreftum arripuerat: hue indifla caufa,nullocp iudicio damnatum, cum memorabili pofteC foris damno in uinculis per multu tempus afteruabat.Ablato,abaflocp omniarmento,acfupelleflilibus,nihil præter rureftre edificium,amp; ua-cuumfundumreliquifecerat.Quareuillam,ut calamitofam ac fatalem, cum agrorum cultores abominarentur, deferta inculta^ aliquandiu ne gligebatur«Captiuo intereaè uinculis caufam dicendi poteftas non fie-bat^Mittuntur è ciuitatelegati ad præfeflum, ut ex fideueterum priuile giorum (quia fonticâ obtendebat caufam)reum liceret uadari: aut fi pecuniae res foret, bonis praedrjs fe cauereuelle. Sed ne hie quidem æqui k i quidquam

quidquamob.dnücrûuVim(inquîcpræfèclus)fccitinfuburbanapntt j cipis iurifditionezquare capitis iudicio daiîinâduseft. Vos enim baud faille, CLim nuper cum manu ciuium fœnum cuiuldam igné in agro cor^ rupilîe.Damnum infeétumprius redditumoportnit, quàm deuadimo nio uerba fiât, difpuietuf ue, aut de priuilegijs maiorum agatur.Quarc inanem opera feribendo legacionibus^ mitten dis fumere definite: pro crimine fi no extremas, certèex principis arbitrio pœnas dabit: nelîmix lisinferendiuimperuoslicentiaaliosinpofterumadnefariumexemplu inuitet.T um Amorfortius'Dato damno in fènatum fiatimte maiorum tuorum exemple uenifîe,5lt; iure egiffe cum reo oportuû, Ôé iniuriarum lormulam principis nomineintendiflc:ac non infolenter in contumelb am Ämorfortiorumhoftiliterdircptauilla,aba(fto^omni pecore,ècp uis prædio extraAum prehenfum^ rufticum in uincula conieciflè.Son ti fceleris^ couidfo certè fua mulcfia paratacratdmprudens Iocorum,in ' quibus médius confidcas:amp;f populi,cum quo ferisCutcuniç cadat)ccrta mina,nunquàm inceptaturus,fi' cogitares,id quod maioribus tuis, qui in hoc Ipfo præfidio præfeduram proximè geflere,euenerit,poftquàm | populumAmorfortiû lacefïerecœpere,tibi quoep euenirepoHe.Memi a neris fi per occafionem infortunium feras, retaliatum ex iure efife^Sô no 1 principis lufTum obfirmatus obirepergit» Petit externplô perliteras le* ■ natus fidem ab epifeopo legatis mitten dis ultro cirro^ V uicam eundi, J (non enim temerèerat,quôd contra fus gentium fe uiolatum iri metue-' S rent)à quibus querelas de fuperbia amp;nbsp;ui quorundam præfeifiorum iu* 1 rifditQionis Amifianæintolerabiles in agrarijs adminiffrationibus co^ X gnofeeretrà quibus ipfiamp;colont fui indigniscontumeirjsafficerentur. 1 Refponditepifcopus,Çalendundèjmirari,curbonam pacem ab fè exo^ , I rarent,cumeanonnifiabhoftibus,amp;i)s quorum fîdes fufpeda effet, I peti foleat.QiiodpotuitjOmnembeneuolentiam erga ipfosfemper âe^ . 1 clarafïe:necdubitare,quinitaquolt;çdefcexiftimarent.Tantum abeffe, gt;nbsp;ut hoftilem fpiritum aut infidias ab fefe metuerent.Nihil moratus fena^ tus, legatos mittit quatuor fènatorq ordinis principes,lacobum Dolre rumjloannem Sofium,Gerardum Sofium,Nicolaum Gerardi filiumgt; Breui pofthi pro fecliDorefta turn uenerunt» Nuncio inarcem Amor^ fortiorum legatos adueniflfè allato,poftridie exponêdæ legationis qs co pia faéla.Hucintromifîîjprincipem pedibus holoferico fafeiolo obliga tis humili feimpodio fedentem, pallidum extrema^ macie confeólum, (ut qui ab aduerfà ualetudine nÔdumreftitutus effet) ac plané Tropho nianum aliquem offendunt. Affidebant dextra læua^ ab intimo confia liOjIacobus Mindenus,Fredericus Seldenacker,Hadrianus Rhedius, Gysbertus Hardenbrochus,At(^ inter hos præter fpem amp;nbsp;expetfiatio' nem praefedfum arcis Amifianæoffèndunt. Et quanquàm hi common dius eum coràm de ui amp;nbsp;indignis contumeliis acceptis criminari, ac uû cifTim ille fuam caufam tuen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß abfentc multas acerbas

L I B E R i I I I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11}

accufationes cumulaturi fuinènt,non fefellit tamen Amorfortios quid ’ ^^quot;7 inter ipfos alebatur»Difltmulaca interim in præfenti folicitudine, Dob rcrus exorfus eft acerrima orationc,mdigna, quæ indies à præfecfto pa-terentur,cxponere,ea^ exaggerate,quantum dicendo ualuit. Per ilium iurapatria,inftitutamaiorum,beneficio prifcorum antiftitum accepta priuilegia,laudatas confuetudines forenfes infuburbana iurifdidione, inuillas 06prædia plufquàm tyrannicaferocia fæuientem euerti.Colo-norum palîim fugam ficri,alios arreptos indida caufa in cuftodiam tra hi«VtuisprofttjCaufas eum comminifci,acprincipis imperium præte-xere» Veile fcirefe, num hæcillius iuftu exerceat,an priuatoconGlio,Po-fcere res ablatas reddi,indigna ilia ta farcin' aliunde,at(Ç illü facinorofum ob graues iniurias memorabili multa anquirendum. Dehiscertiores fieri cupere,ut effet quod domum regreffi ad fenatum referrent ♦ Finem dicendifecerat Amorfortius, Legatis paululum exire iuflis, Niueldius in confilio manfit.Diflirnularunt tamen dolorem in præfenti Amorfor tii,amp;indignitatem,quampaulopoftapertoftomacho detexerut.Intrb moxreuocatos,magnis certatim clamoribus toto confefTu aggrediun-turtnulla uox fatis grauis atroxcp inuenitur,qua di^nè appellentur» Sub hæcpaulifper filentio falt;fto,Âulæ præfedus acerbe in eos inuehitur, nihil expurgans præfedum Amifîanum,fed translatione utens:Nô eftjn quitjCur uos Amorfortf) rogetis,quo confilio, fuo'ne an alieno, ueftræ poflefïiôis colonos arripiat præfecftus Niueldius.Quodut fciatis, quic-quidhuius geflit hadenus, epifcopi iuftu, cui iureiurâdo obnoxius eft, geftitret grauiora in fua iurifdidione dein ceps ubi iuftus erit,moliturus«. Necueftriforipofteftiones iura'ueufurpat,cum extraurbanæ iurifdi-dionesadepifcopum pertinent» Vana interim fub ueftro nomine liber-tatis perfuafîonefacinorofî homines agrarq tuti,quicquid necp iure,ne-que conditionibus acquis obtinere pofTunt, ad idoccupandum aperta ui palam utuntun Veftrum exemplum imitantes, libidine pro iure ha-bent»Peruicacie impunitas uobis ad omnia animos facit, ut ubicp etiam iuralibertates^ allegentur .Habet in memoria adhuc princeps refraäa-riamillamfuperioribusannis pertinaciam ueftram,cum temporibus ci-uilisdifcordiæ,peruostantis amp;nbsp;tot tumultibus conquirenda pecunia differretur.Qua ex re irrita tum eius animu multo adhuc inclementiore cxperiemini.Iniuriae tardefenefcut. Aduerfus hæc,cum multa,quæ ui derentur opportuna, Amorfortius refpondiftet,quorum alia probabi-literrefcllendo,aliadefendendo,continuis orationibus aliquot horas confumpfit.Exitushic ad poftremum ab eq orationi eft impofitus. Co clamando obteftati funt, indignam uim fibi fieri, amp;nbsp;opprimi fuam li-bertatem.Velilludremipfam coarguere,quodis cuius criminâdi eau-làhuc conueniftent,contra lus æquumcp,exeuntibus ciuitatis Amorfor tiæ legatis, in confilio, reus adus, permaneret. Tot denique horis fru-ftradifceptandoabfumptiSjCumepifcopus ad omnia obmutuifTet, A-morfortiamlegatiredierunt. Per eos aût annos, quibus otium reip. VI k 5 traiedinæ

traiedinæ turbabatur,ærisalieni,obimpenfas,quæinuariosleganoni5 ufus EîCtæ fuerant,ad quatuordeciin aureorû milia,ôô fcptendecun,con flatum fuerat. Vt ea redigerentur, breui dies ordinibus ad conuenicn^ dum edicitur hi's ipfis diebus,ut quantum impenfarum fadum eHet,£O muni ditionis fumpcu diiïolueretur. Qu^ res tametfi ad VltraieAnos, à quibus idæris pecuniæinopiatum conflatum erat,proprièatnncbargt; adaudiendamrelanonem,aliætarnen ciuitatesèconfuetudinc perlite^ ras ad conueniendum eôdem accitæ,dictum diem quoçp fcruarunt. Pro pofito hoc turn in confilio nihil aliud fuit adum,quàm ut in proximum conuentusdiem,quiturn eódêindicebatur,confuJratio integra reijcere tur,de conquirendis conficiundis^ milibus, quorum index capitatim récit a tu s lecQus^ ibi fuit.Exemplum indicis^de facTtis impenhs, ciuitatU legatispetentibuseftconcefTum, Domos quifcç fuas reuerfireferünt. AmorfortiCjpoft^ legati quid in conuentu ordinum propofitû in con (ultationem proximi concili) fuilîet,retulere,legendum exhibent indicé capitum,in quem ufum ea pecunia infumpta diceretur. Nondum ad Ci' nemle§cndoperuentumerat, cumabomniconciliounoore récitant! fitrecIamatum’Ecquæ inuerecundiaciîct.quod Vltraiedini nulla fron teproponerent ciuitatibus decontribuendo,ad ca. debita^qupipfi fua ip forum ftultitia^nullo fociarum ciuitatum net^ conlènfu,nelt;jp confilio pa rafiTentcQuid fi animam nexi debercnt'Olim cum Amorforti] iniquita tefortunæ,fimulperinteftinamcalamitatem omnibus penèHolIandic! nominisciuitatibusobærati efifemus, ut capita uixèportisexerere Iicegt; ret,metuneuelrettnerentur,uelnexiintercepti in uincula ducerenturî nulla Vltraieéfinorum ope adiuti, ipfi nofmet argento fàéto èC inièéto in ærarium certatim collato redimebamus* Tune amp;nbsp;matronarum pegt; cunif figna argentea quo(ç congerentium,noftrum ærariû adiuucrunt. Smullingiacæ inimicitiæ nulli Ere non mortalium in confpeélu adhuc (èdent.HæcÔd id genus alia hue fpeéîantiaabfentib.occlamantur.Qua re indiélum diem conuentus non feruarunt»Et quia fine illis neq? largi-tio agraria,nelt;^recenfus domorum rufticarum confhtui poterat, cum diemconcilij nonobieruarent,necadfrequentioresordines côfultatio nem fuam per literas faltem deferrent,rati illi id quod res erat, eos reftita re ne conferrenttad principem illico,qui fatis ab ipfis ftabat,rem intégré deferunt.Erat adhuc is à diuturno morbo inualidus,æger^. Quamob* rem cum perpelluntfquia non minima portio eius pecuniae illi addiéta crat,quo alacrius negotium urgeret)utdiem Vuicam Batauodurorum conueniendi ordinibus indiceret:eo^Rbenanos,amp;^ nominatim Amor fortios ab domo exciretCupidè amp;nbsp;baud cunélanter poftulatum Vitra ieéhnorum Præful exequiturrut principes facile omnes muneribus cor ruptijdiuina etiam h umana^ omnia uenalia habentrgurgites inexplcbi les, 8C edaces populorum uoratores : quorum fitim Tantaleam neque T agus,ne(Ç Paéî;olus,quâtumuis auri arenas rebulliant,unquâ expleuc rinuPer hancturbatum fuit ocium populi Vltraiectini,logæ paci aifue tizhinc

tiihi'nc caîamitas 8^ euerfio dinonis magna gloria opibus florcntifTt mæ : hinc prima totius tragœdiæ fcacurgio erupit, Breui quam id recegt; pcrat Præful, x v 111 ♦ Cal.Iunditeras Amorfortiam dedic ad fenatum» Le»ftæ autem funt eodem die in hæc uerba * Ex quo epifcopus renuncia tus,amp;in hancrcgioncm proculab domo accitus ueni,magni fumptus^ cum in alios ufus,tum in crcbras legationes,c5tra^ gralîantem iam nu-per fine ducelatrocini] lpeciepeditem,a mefacfiifiint. Scopus auttm co rum hie fuiqut in ocio amp;nbsp;pace noftra ditio floreret : id quod fedulo pro uiribus noftrispræftatumfuicSedaliquantograuioribus impenfis co ' ftitit controuerfia idetidem ab Hollâdis iterata de paludibus: quas uti* nam publico commodo amp;nbsp;quiete circumcidere licuiHcc. Longe ue^ ro maximam partem in equitum prafidia^atep peditum,qufVltraie(fio aduerfus feditionê feceflïones^ ciuiles impofuimus,profulàm clîe,haud[ dubito quin uobis conftet.Quare æquum eft,amp; par, ueótigal aliquod conftitui,quo hoc æris conficiatur aliquando,uoscp redimamini ab ijs^ à quibusmutub pecunia abfqphypothecis accepta eft.Quoniamautem impenlæ in hos ufus fadæ communiter ad omnes ordines pertinen t,in conrributioneneminemexcipideberecenfeo. Diem ac locum Vltraicx dum conueniendiindidumoportuitjUthæcres adfrequens ordinum conciliS referretur : que ipfe quolt;ç,qui indixiffernjobferuare cuperemgt; Sed quia àgraui diutina^ aduerfæ ualetudinis confli(fiatione,corpore adhuc languidus fum ÔÔ æger, ut conuentui intereflê non detur, primo res ordinum, inprimisautemreligionis,magno confenfu obnixe à më contenderunt, ut locus habendi eon uentus Doreftati edicatur .Ide relL quæ ciuitaces per legatos flagitarut.His à fuis quibuftç permittetur po* teftaSjConftituendi quod è re communi uifum eritme eonlultando tent pus extrahêtcSjin nouos amp;nbsp;inexplicabilcs labyrinthes malorum denub abripiamurn'd quod fuperioritriennio heu nimiumexperti fumus. Ve limuos legatos hueueftros quolt;^ ad xilli.Caldun.efenatu,cum inte gratranfigendicoftitutionem poteftatecitrarelationem mittatis : uteo diefub uefperum in diuerforio adfint. Mane poftero die ftatim ad con fultandû mature couenietur. Poftridieuetusac nouus fenatus in huius rci deliberationem habitus,fa(fio fenatufconfulto,in hæc uerba per lite* rasprincipirefpondit’Non effeè repub* poteftatem tranfigendi quict^ hacinrecumditionisordinibus,cuiq^permittere,quamuistntum iple obtenderet, amp;nbsp;periculum auertere uideretur ♦ Sed Sc caufam ciufmodi eflfe,ut eius deliberatio fit,penes quosfummum imperium in repub. ef* fet.RetuIifie itaqp hanc confultationem ad ueterem lenatum amp;nbsp;populu*. DecreuifTeautemjfcifle^hos, utea quælegatismittendis madarentur, fcripto ad concilium Doreftatum dato refponderentur: ut ordinum at* que ciuitatum auditis fententijs, Amorfortiorum refignatis literis,fen te tiænon defiderarentur, (non enim felellit cos qubiret tarn præceps ad decernendum confilium)nequid obftinatiam calumniarentur. Ceteru corum fentêtia fcripto tranfmifTa^hæcfuit.Multisinexordio uerbis fpe

cio(îsexcuamp;bant,cùmillud,quôdconuocaticumaliisduitatibus lega* tiones nô decreuilïeiît,tum quod extra neceflitatê,integram rem ordini bus no permitterent: temporis rationê enim ad earn rem maturius côfî^ lium poftulare. Veile tarnen principi amp;C ordinibus fcripto id confilij da re,quod per legatos daturi fuiHent,utcû(Ç acciperetur. Omne ftudium præfulis côferuandæ pacis, SC ocfj publicifirmandi iuftum fe habere 8^ bonumruerùm hoc unum fibi uideri ab eins dignitate alienum elle debc re,quôd cum ditio omni difficultate, parta poft horribilem tempeftatc tandem tranquillitate,fè euoIuiftet,ÔÔ onere quinquaginta milium,quo rum collatio diffîcilis fuiftet,leuata foretmunc earn iple in nouam malo* rurn excetram confjcereadoriretur,quafi tot tantis^malis nondum là tis edoélus eftet,hac uia remVltraiedinam in fuum ipfius exitiû defluc' re4lmpenfasautem has,de quibus foluêdis in præfentia difceptaretur, fadas,nihilad fe aut communem ditionem pertinere: quàrum cumboquot; na pars ab Vltraiedinis per inteftinos ciuiles^ tumultus nuper côflata eflet,in confeflb ftare, ad eofdem illas fepararim pertinere, Iniquum pe/ ti à iêjamp;Saliarum ciuitatumIegationibus,ut cum publica ditionis calami täte eorum amentiam in commune luerent.Depaludibus uero, in qua^ rum lites cum aduer(àrfjs,amp; legationes,nô tenues fumptus fadi eflènt, commentum impudens uerius,quàm ludibrfj fpeciê uideri. Et hos quP dem nihilo magis publicos,quàm illos, ad Vltraiedinorum motus co^ pefcendum,colIocatos.Placuiflefemelfrequentiordinum côcilio, cum luculento decreto fàdo,ut fundorum domini ad eas foli,quæ fierêt,im' penfàs deinceps tenerentur:atcp illg in dominia earum,de quibus lis agi taretur,priuata conqcerentur,Se cum alqs ante tempeftatibus, turn fu' perioribusannis in difeeptatione de iure paludum, legationes fuaspU' i blico fumptu ex ærario etiam miijfte,f(m,ul^ indies mittere,Et ne tan^ ! uanum id coarguatur,fupereftè quæftores, quorum calculi relati eam • rem teftarentur.Quare non magis fe teneri ad Vitraiedinorum impem lt;às,in domefticos ufus,in legationes fadas,lt;^uàm ipfî olim ad oduagifl^ ta milia tenebantur, ob quæ omnibus propemortalibus ciuitas AmoP fortia in Smullingiaco negotio obnoxia fuiftet. Qua tempeftate, ut ip^ forum fides non implorabatur,quo pecunia adiuuarentur, ita nihil fua fponteuicehumanarumfortunarumciuitatisfociæeos commotos fuquot; ifte.Cumeacontrouerfiaiuftiorirationepublicaadconferendû,quâm ; hæc fît,efte potuiftet,quare ordinum fidem turn imploraflè debuiflênt | Amorfortri,Recitatæ in frequentiordinum conuentu hæ literæ Dore-- | ftati efiècerunt, ut tum conftituendis collationibus fit fuperlèftùm» | Laboratu nihilo fegnius eft ab ordinib ♦ ut coftitutio tributaria aliqua » cxcogitaretunEt quameuntp ingrediebantur uiam,unus is ferupus ob ftabat,urgebat^,quod Amorfortq ubitp intercédèrent, utipfiàcontrv buendo immunes effent. Ratus princeps cum eo populo mitius agen* s dum,blandimentiseosadoritur,Quarto nonasIutHadrianum Rhedi | um,quem ciuitati charumA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populari plurimum illic ualere corn j

L ï B E R i I ï h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J17

fta'batjegatumeomitnt.Poftridiequainuenit,fcnatuseidatusfui'tHu ff quem inirodult;ftus,quid miflus e(ïet,breuiter exponit.Repetitis corum annorum narijs caG'busjn quos prçRil infocliciter inciderat.'docuit qua uigilâtia,ablataolim caftella, oppida^arces, ditioni grandi ære reftituif* fee Jnteftinum inde incendium ortum:cui medericupienSjCum nôpoG fetjCaufam illi fuiiîepericulofæualitudiniSjà qua neq^etiamdum conua luüTct.Omniaautê fuaconfiliahueintendifïc^ut quanticunep daretur, hinc â Gelro, inde à Burgûdis paceoa nbsp;otium fuis redimcret,iuramagt;

uindicaret.Quod quidem cum coftaret obnixè ab eo elaboratü, quarc magnos hue fumptus fact os oportuit : obteftari ob eâ eau fam præfulê, fenatû 8^ pop. Amorfortiû,ut in eôquifitione peeunip feadiuuent, quo exoluatur ijs à quib. mutuô accepta eflet:ne nouas interccifone fua (ut nuper)turbasmotus^c5cirent. Sumadcniq^oraiionishuc tendebat, fi grauarêtur poflulata per omnia decernere,petereuel impenlàru fadla-rum collationê decerni.Necpofîturosbcncficiûapud immcmorê, fi id impetraret .Inde legatus curtâ egrelTuSjin hofpitiû concefiit.EumCoffi cum fènatus placito mox ill6 fequuti,huiufmodi refpofum retulerût’Sc natum Âmorfortiû,ipfamcp Amorfortiâjfe ultro femper ad contribuen dû cum ordinibiisad quaslibetimpêfas,quæ iuftèelTent, amp;nbsp;necelîàriæ, quæq? publicè in ditionis falutê incolumitatê^ fieren t,principi obtuliG fetquib.patria uita iplàcharior effeqadeo ut fi hofte imminente, à bello uacatio daretur,eam reculaturi eflent.id quod penculobreui comperiu eiïetjtantû abefle ut pecunig caufæ patriâ commune parenté defererent. Sin allô pecuniæ fiue publicæ fiue priuatæ crogarentur,ftare fententiâ, neobolum quidem uellecontribueretintercenione etiam impedituros efle,nequa conftitutio dccerneretur.In quem autem ufum hæc uerfa fît pecunia(inquit)uobis liquet : certèad nullam fociarum ciuitatum pUx blicèattinere,uelnuperinordinum conuentu fcriptoànobis abunde perfpicuè demonftratum arbitramurtquod nec ipfî inficiabuntur, qui diferiminis æqui8^iniquimiicédi principi authores hac in refunt, licet difiimulanter id habeât.Interieélis fub hæc aliquot diebus,de eadem rc, conuentus ordinum ad conlultandum iterum habetur, Côfuetudo ue^ tus regionis infèræ multis feculis tenuerat, ut cum de arduis ditionis ne gotrjs apud principem difceptaretur,in eo conuentu Vltraietfîinorû 8C Amorfortiorum primores iudicio præfîderét. Forma illius iudicij quia temporum 8C hominum uitio corrupta erat,multa perperam dilcrF mine æqui iniqui^ confufo perpetrabantur : itautièntentiæfufiragfjs obtinerentur magis, quàm æquo.Ordines,qui ea tempeftate in adm inî flrationereipub.omnia pro libidine impotenter Vltraiecli gcrebât,ad deprauatam iudiciorum confuetudinem corrigendam, diem habendi conuentus indixerunt.Confilium in fpecicm Iaudatum,nifî fraudé fub^ cfîeindicio compertum fuiflet.Amorfortrj cum aduerterent dolum:id fcilicet agi,utfepofireflioneamp; dignitatis iure in eo iudicio deturbatis, quæhbet

quælibet deccrnendi in abfentes etiam pro imperio reliquis fus foret : ut ordinibus hic fraus par um prodcfiet, in concilium per hos dies accerfî' tijdiem non iêruarunt.Lufos lèfuis artibus,quibus aliosaggrefli fuerâl fruftra illi,(èntientes,infedlare domos quiicp fuas difceiïerunt.Hec paU corum dierum Ipacio inter Vltraiedmos 80 Amorfortios incredibilia' nimorû certamine gefta fuere» Redeo nunc eo iinde excurri, hoceft, ad ea quæ memorabili cafu deinceps ÔC uarietateab exulibus epifcolt; poaâafunt.Epifcopus,qui ad hune diem ferme ufqpfirmus ab Vltraic clinis fteteratjtum demum deteôto dolo,labarc cepicutiliflimus epifeo patus funâionijfi popuIarium^G uernaculorumingeniorum prudens, initiô turbaruminteftinarum,antequàm faôtiopotentiam fuam firmaf let, auxiflet^,quodpoftea,côfilium mature fequutus fuiflet. Quare cU CLirareconciliandi fadionem èC pulfos in gratiâ,ut res Vltraiedinaprk ftinægloriæ amp;opibus reftitueretur, laboraret: fimul ne qua inertia aut fecordia in hac parte apud pofteros nomini fuo officeret, dubiû eft, pet niciofior'nefuerit ditioni, an utilionCuius (î indolem èc animum ad pa cisartesnatiperfpicias,uirfuitcuilibet fuperiorum epifeoporum part ’ fi calùm uices fortunarum humanarum, fi mores eorum quibus dO' mefticè in rerum adminiftratione utebatur, perniciofus,ut nemo alius^ Cætera egregius,nifi credulitatis uitio,ab alrjs egregrjs artibus degene* ralîet. Sed iûperat omnia humana confilia,fatalis necelïîtas,ad quam re-* j gendam iacent confilia,etuiuax fagax^ ingenium humanum:ut falloac ' temere fæpenumero aliorum ftudrjs noftra iudicia l'nterponamus, Su* datum id interim ab exulibus, effèdum^ eft, ut partim àTranfilèlants principis animus lenita ira ad partium concordiam,accaufarum cogiU ; tionem apud incorruptos indices fle(fteretur:partim per principes amp;nbsp;re gulos Burgundici nominis,feditiofum populum iemper exofos,ut iucii cio fifterentunHorum lècreto colloquio multa(neindicio quæagitabâ tur palàm fièrent) accepit, quæ aduerlàriorum deprehenfas artes coat* guerent,Diftimulauit,ac taciturn interim confilium habuitper totâpro peæftatem:manfiftet^inocculto,nifiexulesnimis luxuriofalætitiaim* potenter exultantes, inimicis paria exilia indicio conuidis damnatis^ ubi(J infultaftent.Quare Vltraiecftû his unditç rumoribus allans,à one trepidatû ferio eft* Metu igitur,ne plebs ad nouas res inclinata,per hos nuncios altos fuper alios èrinitimis ciuitatibus in urbem repentes, refumptis armis cœmeterium occuparet, epifeopum perliteras ex arce Doreftato ordines tumultuolè Vltraiedum euocantdam à graui mot boutcuntpbonæualetudinireddituserat.LætusilIefibicamoccafione offerri,quam dudum darilæpeexoptarat, per literas Florentium Bure* norum Comitem,cuius nominatim confilio ad hanc rem etiam anteau* fusfuerat,illicoconfuIit»Eratisperid tempus Ifelfteinæ, (oppidumilt;^ ab VItraiedo iuftum miliare abeft)dabat^ per literas ère præfenri natU huiufmodi confilium’Quoniam ingens lolicitudo ordinibus tranquil* landæ conferuandæ^ ànouis modbus reipub.ineflètjnec id fine præ^

, nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L I B E R I T I h

dfisarmatorum fieri pofîetn'd quod ex fuperioribus feceïTiombus nux per cxpercis iatis conftaret : principem ipfum quoc^ fin' debere periculi adinoneri:documêto efle trium annorû tumultus,quàm paru inter ar^ matosciues fîbiinermiadillosànouisrebus prohibendum tutumfo' ret. Quare ad uerfus uim incertam,iniunas^ omnes, ad euftodiam cor-' poris fin icem,ab ordinibusequitum turmam unam,peditû^ unam cO' Jiortem^quibus municus urbem ingrederetur,fibi decerni ipforum fum ptibusexpofceret.Foreidnonfoluinipfisad quietem domefticam fir^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

:mandam utile,fed etiam neceflariunr.nifi mallent ex tranquilla ÔC firerîa luce in turbidam tempeftatem, maiori quàm antea cum omniu eorum, quæreliquafîbifeciflentjpericulorelabi.Neceflecurid ad plebé fèrât, welintjiubeant ne id fieri: pofitum in ipforum ditione, quo dignitatem aefalutem fuamtueantur.Infirudus his artibus epifiopus Jitcras Vitra ieâum ad fenatum trium ordinum dedit.Refolutis lcctisq,maior folici tudo uniuerfos incellit:repucantes,quantum ipfi aliàs,quantum epifeo pus authoritate,blandimentis,cuni ciuitas in armiseflet,effecinèt. tandé hucconuenere,ut(quoniam commune omnium periculum ageretur,et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

-falus) præfîdia pedituminurbe collocarentur, Decernendas eas copfi ^as principi per fpeciem tuendicorporis fui, ad quas conferibendas feftfi

nato opus eflezut primo tempore cum hisjion autem maioribus in ur* •bemmaturaret.Etquanquam décrétapræfidia aduerfus glifeentem ab sintegrô coniurationem imponendaèrepub ♦ ducerent, tacitafufpicio e ^fparfisexulurumocibus, primpribus faélionis è nobilitateequeftri in-» -

erat, metus^ne aliô uerterentur* Auxere ilium metum crebra cum Bu ^renfi colloquià,et infolens confuetudo,acfrequens:cuius patcr,adeo^ -ipfefemperhoftilianirno erga fifuilTeu Acceflît ad hæçmali confeiêtia, in læuam partem ferè fufpfcax» Decreto ordinum fadiofi quidam terro -rearmatorum perculfi,umbraTnbunorum freti,cum armati inpU'

blicum profîluilfent.obftarc palàm conabantur ne procedcret:uociferâ ' tes.aüxiliacxternanon ad côtinendam ciuitatem a fiditione,{èd ad exu-' les reducendosifumendumep ultimum humanorümfupplicium'de ijs, qui epifeopo aef pcllendos inimicos authores, qui^ aâarum feceffionu ■x.concitatoresextitinent.fpedarezfeclaufurosilliportas,fipræter fuos, mercçnariurn aut ftipendiarium equitatum, aut fupra decretam unam : ephortem pedeftrem,fecum adduccfet .Confiil Vuluenus, ne qua uis pboriretur, portam Albâ qua urbem intraret,occupât » Vrbem eo iam 'delt;fiicaingrelïo,multo maior fremituaexortus,conquerentium daman* tiumcp,nuncfeapertè 5^r«mpub.proditamî omnia ex compado gern

^Pedites ex infeftiiïimaoorhihi Vltraiedïno gente,cu qua natiuû quod* dam odium fatale in æternum exercerent,confcriptos in fe intra mcc nia collocari.Hanc efle ftirpemeorum,àquibus bis penè per proditio* nemurbisolim,aufpicnsî^ederjçfiGysberti StrabicognomentolfeL''' *’*quot;''^ fteinenfis,amp;: filfi eius dudu Florentfi capta fuiffet: huic bellum etiam ic”’“** ob acceptas üliiniurias intulifle,ô^ oppidum obfîdioue cinxifle.Erat au^*î tem cd*

tem CO h ors fubitan'a ilia tumultuofè è Bcnfcopijs contraâa,at^ à Flore tio epilcopo ( quiaraptim hæc agebamur ) Vltraiedum properand milTa.Perhofpitiahisuixdumdirtributis,cum fenfiiïet præfultaliaid' ter ducs mouen,poftndiequàmurbemintroifleGBenfcopfoscxautho ratos dimittit.’translata culpa in errorcm amp;nbsp;ignorantiam,lâdleiram micumcpuulgiieniic,ac fçfufpicionelibcrauit: magisut id quod in ad' mo tedum habebat, diffimularet, quàm utuulgi querimonnsjautinfa' nis clamoribus, metu aliquo compulfus, morcm gerered Statim ordi' num conuentü habetnn quo de ditionis negotqs ordines difccptarunfr prædpueautem deui iniurijs Hollandorum,aduerfus quasnullo id re gentium agipoiïet ♦ Ciuium bona ôôufurariaspecunias in omnibus locis manu inieda publice tenere : frudus agrorum pro libidine in fua ditione occupare.Sponfionecum noJlct contendere,apertauiinuafi« omnibus,paludes non iudicio,fêd ferro atq^ igni, nifi fponte cederenG ufurpaturos.PoftulafTefeconftituendum difceptatorêjautcontroucr' fiam iudicio dirimcndam,contentos cas fibi abiudicatu iri:oblatisprsc , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terea,dum pronunciaretur,fundis fiduciarqsrprædibus prxdqs^ caue

rc uelle. Ad poftremum(quando illa abnuerentycaufam petere ampliâ' damtuerùm ab illis nihil æqui obtineri pofTe.Hocipfo conuenturelatd ■ quoçpeft,decertaminciraruminterGelrum8^gentemTranfi(èIanaifl, de^ eorum errorc:quorum neutri,ira,cupiditate^ effàfciriâtijcum alte rius caufam faneperfpicerent.fèfemutuô criminationibus inl^cffarî, ifi' cufàre,foederis fàdi uiolatoresexpofcere:animos refumere,r-es repett' re,queripacisconditiones àTreuirenfi didasnon lt;xequi. Suollanos contra conqueri,nullas pacis Ieges,nullam fidem fibi à Geiro feruari.O' le contràjferocius culpam à fe in Öuollanösauerterc.His omnibus dere bus cum crebri conuentus ingcd ordinum fumptu habiti efïent,parutn fuiffe promotum » Veriti itaeç ord»nes,ne paulatim ira ftimulante in tad* tam rabiem certamen tandem erumper-etjUtdirimi nequiret : id^ Gd' rusannittereturutprimùmSuollanoSjindeuniuerfamTranfîfèlanorU gentê fub fus ditionê^ fuâ rcdigeret,prop'ofucrût quod è re fuperæinfe ræ^ ditionis foretndep mature exequendum, an tequàm ferum auxilid malo accepto circumfpiceretur»Quoniam autem hihCabHollahdo,in' de à Gelro in diuerfis caußs amp;nbsp;locis inf«ftarentur,eorum alterutrumiit gratiamfibireconciliànduracenfènciLégatosabepifcopoad Gelîtdd (quia is ex eo,quo arma ferrepotuifretjiurciurando propè hoffe fc Buf gundionibus perpetuum forc'obftrinxißfe,obcrebraamp;in eorumagros e nbsp;nbsp;nbsp;dncurfiones uidebatur)primo quoep die mitrêdos,cjui utili aliorû prid'

cipumÄf populorum exemplo, cum eb dcrfolt;?ietateïncûda,quo-resfu2; ualidiores elFentjpoßto cumTranfifelanis certamineagerent.Fccderis Ieges,quæ iuftæcflentacbonæ;daretipfe:quæ ß placèrent,ratæhabcre

**'*^’*1 quot;nbsp;‘ J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pat^o propediê fore,ut per hanc initam focietatem, fua poten^

“'tia Ôc opes, in magna gloria celebritate^, 8^ mimicis terrori ipfiforis fent:Ôceorûed«fiûdefodiendispaIudibu5editû,fineefïèc^iptcrmôre retur»

L ï B E R t I I h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1x1

retur.DeexuIibus ucro, qui urbi imminere^alfjs fuper alios nucijs in dp €s allatis fcrr êtur,ordinibus curæ fore,ut fruftra efTent, Rcfrixit interim res de legatis mittendis,ut multaalia per id tempus frigide quidem, fed utiliter tarnen in deliberationem ad confultandum deintegro, propofi* ta,fegniter ad exitum deducebantur : liue id opera artibus quorun-damjquiinterordinesBurgundionibiisimpenfefaucbant,accidit:fiu€: quod defœderedefperarent.’neutrumhabeo cur affirmem. Erant apud Vltraietftinum èC Gelrum in intimo concilio finguli prudentia inter fit' os confpicui:nec minus apud fuos uterqueprincipes gratia 5^authori-tate pollentes : pacis concordiæ^, quod dabatur, all]s aliud fuadentb bus/emperauthores. Hiexcompofito fuum utercp fecreto, ignorantigt; bus ab 1] (dem concilqs reliquis,tentant,numuiaad æternum fœdus fan ciendum inueniripoiïêt. Abnuit neuter : quin benigne utrinqj refpongt;gt; fum,gratiæ^ infuper ade funttut quibus principG fàlus,ôô patriae cuicç fuæres curæ effent. Hortari ad maturaiidum, quam poffentoccultiflïx me,conceptum fcedus,ne per dilationem Sô fègnitiem,conGliumj fi in^ dicio alicui innotefceret,difturbaretur:ut pacis amp;nbsp;fccderum leges æmu lantium ftudfjs fæpe inbello Sgt;^:ocio diftrahi folent.Cogitare quàm uti lis pariter amp;nbsp;opportuna ea pax utricp regno effet. Admonere fuû quêcç periculum,opus effematurato, quodres Tranfîfelana baud procul ab armis abeflet. Ab altera parte Hollandos bellandi cumVltraiedinis ma teriam quærere.Quare cum hi utriufq^ gentis pfincipibus in medio op^ portuni ad exitium ftarent, neceffarias magis quàm honeffas in ultimo difcrimine quafuis conditiones cum Gelro fbcietatis epifcopo accipien das effe. Diftulit,dum hec à duobus defudarentur,exulum defh'natum epifcopus negotium in aliud tempustmaximè cum prêter expedafionê præfidio Bcnfcopiorum tumultuario deftitutus effet. Sed in fœderis le gibus confcribendis achter interea laboraricocptum:amp; habebat res tan to plus diffîcultatis,quanto hoftilia inter Gelrum ÔC Suollanam faâio^ nem feruerent magis»Cætera conuentura facile uidebantur. Et ut céleri us tranfigerentur omnia,placuit principi utriq?^unüm aliquem fidæ ta* citurnitatis, ac continentis linguae in negotfj participationem, utruncp affumere.Interim dum hæcperaguntur,dies ad couertiendum in Apeb dornam Gelro Suollanis utiniuriæ difceptarentur,indicitur.Serua-to ab utriftç die/requentes iïlo conuenere.Eôdem ex ordinibus Vltraie dinis,quiaapud ducem gratiaualebant,ad utrofep in gratiam reconcili andos,Tranfifèlanorum literis euocati, utdifeeptatores legati fumpti mittuntur.Ibiducislegatusacerba orationein Suollanos inuehi exor-* fuseft,nihil^grauius principem fuumferre dixit,quàm petulâtes quox rundam linguas,ô^ in fè dicacitatem:qua cum liqueret eius maieftatein palàm imminui, poffefe haud iufla minus in illos armainduere, quàm fi rebus ablatis priores bellum intuliffènt. Fuiffe Suollg item plebeiG ho minem,qui præter côuicia multaj'n frequenti compotatione Carolum Ducem proditorê appellaffet: nihil aperto Marte, fed omnia Punica fî

121 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R E R V H V L T R A I E C T I N A R V M

dcjamp;S per inndi'as proditionem^gerere.Hæccuni abillo di'ôa fiifHf mnibusmorcahbusconftaretjineumlegenon agijfupplicium non mi.Quarenifiepifcopidiuturnus morbus obditiiïèt,cuius ratioiiê ha^ beret: contumeliæirrogatae pocnas, uniuerfos dudum exoluturos iiïe. Menfis fpacium, dum reftituatur, quiritacioni,fumendo^ fuppH' ciOjdemaieftatisreo concedere. Velle,faluaueceri cum Vltraiedlino po pulo neceffitudine, debito fupplicio cemeritatvm linguæpetulcc utilia' liorum exemple documêto ad pofteros puniri. Exeufantibys autcifl Suollanis hominis ftatimfugampuflis^lèeumad pocnamconquiripri mo quocpdiejecretó defocietatis legibus illi,quos fuprà commémora^ ui, conferibendis intérim colloquunturmam q principes legationis clagt; ta opera utrinçp ad fummâ quandam feederis compledendam, ad hunc conuentummilIîfucrant.Tabulas,quibusinuituscoalt;flus9 præfuliû Gcelïionibus ciuilibus populi iuda de exulibus,de æquanda plebi in rd pub.oneribusferedisreligioneapprobarat.Tribunis circa hos dies ex' tortas difcidit:plus(utapparebat)ad legem deexulibus à le latam olim, abrogandam,quàm reftituendam religioniademptam libertatê. Nam cum,illorum quoep turn pari ui exprelïas tabulas confignatas,hicrepete re,Sgt;C reftituere potuifletjCas penes populum reliquit : odio quodam co rum,utàquibusinitium mifeendiomniaortum enet:amp;præbuiflèthac uia paulo pôft,rcftitutis exulibus inimicis,in æternum pendendis ueôi' galibus uexandi eos opportunitatem,nifi fatû diuerfum urfilîet. Qua/ re omni nomini religiofo odioeflè cœpit : eû criminari inter fe,eû pare/ re id tandem quod diu parturire didus effetrfjfdem fe quibus dues op' primeret,artibus fub iugum grauius propediem miHurû,Frcmere item plebs,et indignari, necaduerfari audere:quippe cuius uireseneruatpiî/ dudum, fradp^elîent.Fadio uariehis rebus affici. Nam utobfradam plebisuim lætiorerat,itacum exhis, 8C iîmilibus colligèrent, in eorem uerti uideri,utdefiftendis exulibus^refcindendis^ totadis fuperiorum annorum moueretur:in metuingenticrant. Auxit earn fufpicionem aliud» Epifeopus nihil moratus,cxtempló ordinum concionem aduo/ cauita'nquapoftquàmmultade diflicultate continendi populum fub imperio dilleruiflet,rempub.non fuffèduram perpetuis impeniîs,qu2C in ftipendium militare in urbe contra rebellionem fièrent : ad ultimum poftulauit,fibi concordibus fuffragrjs locum intra muros defignandî arci côdendæ fuo fumptu decerni. Quod fi id iudicarêt ad deformatie' nem nobiliumædificiorum fore,tradi unam quatuor portarum præfi/ dijsobtinendam,quamlibero fuo arbitrio muniendam permitterent» Alioqui,inquit,nullam fpem conferuandæ inteftinæ côcordiæ habeo. Nam cum neçp mihi pecunia ad cohortem alendam, neep uobis ærariu ad turmas equitum per aliquot annos fuppetat, quibus artibus potilfi/ mum plebs tam effèratarégipofïit,non uideo. Ftomnino tumultuam di licentia tantiljaer prohibenda eft,donec fèrox populus longo ocio af fuetus,armorumobliuifcatur,Sednimis remifîos animos amplifiîmi

V ! B H R 1 I ! I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it}

ordinesergarempub«gerimiis,noftraofcitâuaipGsarmainreipub. ui* * *' fccra fuppeditat^Quid qugfo tanta noftra cura,quid tot uigilqs à nobis eftedum eft,non operæ eft com'mcinorareæx co certè,quo omnê uim, omnia flaginafacereoccuparuntjUtx nodurnauna dimicationc,ealt;ç eu pei'iculo euerfîonis reip.coniundajinermem multitudinis incôdiip tur bam poft duosamplius annos,quod inteftinum malum cœpit,cum uc* ftra clade infigni fuperaftis. Claufi trabium uallo,et nodis behcficio ca liginofg tuti,nifî occupât! fuiflèntjn equeftrcSj inreligioncmdn omnes bonosadcædem deftinatos,cumprimaauroraerupiflent.Atuosüick ftis-.fed eauidoriapræfenti numini magis, quàm luftræ uirtuti adfcrilt; benda eft:ut mirentur homines militanbus àrtibus clari,ueftram terne* rariamuerius amp;nbsp;inconfultara, quàmcircumfpedam audaciam uobis' tam focliciter cecidiftetneçpmaiorêpertencbras cladem fuifte accepta» An dein ceps fperatis ftatum reip. pacatiofem abflt;$ præfidfjs c* Nullus (crédité mihi)hoftis grauior cft^quàm quiuidus,ademptis (emelarmis' per ignominiam,adarmaitcrum confurgat. Habemus eofdera hoftes jntramuroSjCum quibusfextold.Decemb » collatis pedibus pugnaut^ mus:fed eo infeftiores.eoép grauiores, quo fint occultiores.Minimaeo rum pars funt exules. Atq quos ego metuo magis,funt,qui intra eofdc parietes multa blandimentadando.nobifcum uiuunqadomnem occà fionem ulciftendi fe intenti*Quarç omnino præfidio opus eft,amp; quidc intra muros,ne in pofterû ad arma recurratur. Atqui quid è rep.his tCz' poribus magis fitducendum * æftimare libet. Aduerfus maleuolorurrt uim.ccrtènihil æque ad concôrdiam amp;nbsp;focietatem animos conglutina* bit^Bonis alylumjacinorofis concordiae turbatoribus multiplex ter ror crit.Quod autem imperium,quæ auihoritas fenatus olim fuit, inie^ ' lt;ftometureftituetur,fiin ofiieio durantes in prioremhabitum iterû ma fuefeantcLeones uidemus,amp;reipfaexperimur,Slt; urfos,amp;l fi qua funt histrucioraanimantia,domari:adeo^ut naturali pofita truculentia,ad humanum conüidum amp;confuetudinemdcurefcant: peneepinfitiin* geni] obliuifeantur, fie efFerati hi longa tumultuandi licêtia,nifi pctdo miti perpetuo raetu,barbara ingénia exuere nequibunt. Leges hue ufcp' fcpultæ,quantumobfuerintad opulentiam turn publicam turn priua* tam,experti funt q,qui ex opéré manuario numerofam prolem domi a* lunt,quicpufurisdefraudantur.Valuituis:quippc quos nullus poenæ metus coercuit, fj non cuftodiâm,non anquifitionem, non præfidiüm in quodarrepti,tantifperuindidetinerentur,dum quocuncp modofc redemilfentJormidarunt.Emolumenta ditia hinc itaep ad omnem ordi nem prouenientdam fiquod proprium eft huius rei,libeat expendereî ad ciuem fub ius poteftatem ueftram redigendum, unum id efte nè* cefiarium,incôfefloerit,extra quodrefpub.Scomnes utriufcp ditioriis Opesbreuialio delabentur : fed magis in pace quàm in bcllo extremeo* pus erit.Portæ foris ab exulibus,intus ab infefta omnis ordi nis morta^ libus plebe,quamuis tedè obfidentur» Arripiatur quis è nouarû return

authohbuszcôfodcmiis arma SC animos, ut ab armata multitudin«*, lï ad arma conclamctur,nos ferro defendamus:quo præfidio ordines ptijtuti erimus,n armata ièceflione ccemeterium occupauerintcPrædu^ ûs fugæ portis,ad cædem,8lt; fupplicium de uobis fumendum ueriêtur, nemeo quidem capitiparlùrûVincentilli perleui meherclemomento; quippe numero 8«^ roboreuigenuum corporum fupen'ores. Captus xn hac ipia urbe ad confimilem ferè modum fuit ( ficuti accepi ) Gulieb mus Mechlinienfisjà Lichtenbergana fadione ÔC pleraqj nobilitate: ci» ius tamépotêtia quam plebis minus formidabilis in inteftina rabie eftr Vteóarmorum non ucniatres,uerumcum omnia cafuum fintincef' ta,dementiæeftuelleeorumfurori ftareopportunos,ubiliccatéflefecu riSfMe timor xnceflit ac horror, quo tics mihi in mentem uenit ille dies, quoad trépidéallatum nuncium excuffa epomide,è bafilica excitus furc ti multitudiniad cratem coemeterij occurrebam. An quifquâ ucftruni eft,qui no horreat,quandó fubit ilia trepidatio,cum plebe tot'a urbe c5^ currente,quiflt;ÿ auro fuo argento^ fignato ,factoamp; infedo confuleret, metuneopulentiorumædibus diripiendis immineretc’Præfidio uero pofito,facra proÊina^ omnia extra metum direptionis ftabunt»Non amponent infuetareligioni onera:non adigent ad uedigalia pendendazt non libertatemueftramoppriment:ne(^ quoties fubit in mentem, con^ fignatas tabulas armata ui extorquebunt.Porro peditu in urbibus prac (idia,ut magnis impenfis conftant,itahaud pcrinde firma funt, attp arx fofiTauallo^circumduda. Corrumpunturfamiliariconuidu hofpitu: cum urbano luxu,perpetuo^ ocio frangantur,contemptui magis formidini uulgo Hunt : ut fi ad manus ex prgparato perueniatur, rem in ancipiti pugnæ euentu ponant.E' ueftris annalibus mihi narrari memi-t nijhancurbemualidifTimismilletrecentorum peditum coprjs aDauP demunitam,HenricumNiueldium cumparua MontfortiorumAmor fortioru^ tumultuaria colleda manu, per portulä intromiffum aliquâ' do opprefTiflfe^Quarerede iuxta ac prudenter finitimi principes mihi fc CÎHê uidentur,qui populum fub imperio amp;nbsp;ocio conferuaturi, arces Só caftella ciuitatibus impoluere:quamobrem nullo inteftino incendio am buruntur,nullæ fadiones ibi flagrant» Pacis ocq^ turbatores arrepti in uincula ducuntur.lllud autem interim uereor,ne taciti,nefcio quid diffr cultatis remhabituram, apud animos ueftros auguremini : nec dubito quin iugum inde metuatis,exemplo portae Catharinianæ ab Edm5dalt; no uallo fofla^ cindæ territi.Fruftra mehercle id metuitis: plebis enim potentia quaflrata,nemo côtrà mutiet,tantum abeft ut quifquam arma gt;fltfumpturusad opus impediendum.Eo iam abfoluto, mea prefidia de ducam,ac uobis tuendum tradam,nepermelibertatis ueftræ iura labelt; fadata ullo fecuIodicantur.Vtile confilium èC necelTarium ad traden* dam pofteris rempub*Quod ni fcirem,nunquam hodie ad id uobis per fuadendum in concionem prodfjflem* Sin quid fecus uifum erit,eo uti mini,me^ certiores breui deliberatione facitejneconfultando extrahd tes tempus,

L I B E R I I I U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11$

X« tcmpus,amp; uos,et rcmpubu’n nouas turbas conqciatis.res mora non paticuri Oratio principis fparfos de exulibus patriæ reftituendis nûcios non tàritùm confirmauitjüerumetiam eum facflioni inuifum fecit.Nuux ciabàtùr foper hæc,exemplum ingentis præfidi) in Brabantia dclincatu fuiflicuifunijOpus mir^ magnitudinis,turritum,aggcre intus,foiïa foris circufndudum,inexpugnabile: quantum ex pidurae lineamentis collie gerepoterantfj,qui uiderantipfuhiinrepræfenti præfidium cffigiatîr. Adférebatur amp;nbsp;alius rumor, eum cohortes aliquot Benfcopiorû in ur-bem recepturum fuiflc,ii cofiliurri procefliflet. Huie trepidationi fuper* uenere ex aulaBurgundica litéræ ad homines primariænobilitatis occulté datæ,ut circumipeótè intenté^ portarum cuftodias ageren t:nc ex ternas equitupeditumue copias in urbem reciperent talialiquid inter quofdam aduerfus eos,qui tu primas inter ordines tenerent* Agi itemi ut ualido impofito præfidio,opesepifcôpatus ad Hollandos tranflerré tur,Quare notfluinterdiu^ excubias in portarum murorum ftationib. quantaponentfolicitudine,teneret. Alijsfuper alios hisnuncijsallatis ordines ferioperculfiimature deliberarunt,conueniuntép,epifcopopox ftulatum aperte negandum eflettumenim fubibat omnium mentes mi ferrima ciuitatis conditio, cum fubDauide porta Carharinianain Ed-«nondaniditione,ablatis urbi tormetis omnibus, amp;nbsp;{eclufis,foret. Adgt; fuitbreuiinterim conuentuihabaido edidus dies, quo principi certu refponderetur.Ibi prius ordines fuis in præfulem multis commcmora-tis offierj s,quj: negari non poterant, gratias ei egcrunt,quód urbem in* coiumem quam perditam magis cuperet: quern affedum óp tarent per* petuum^Deinde communem omnium ordinum uoluntatem eo fpeda re,ut retufaieditione ciuili,mutuam operam confociarent,ne pax parta difeinderetur » Verum conGlium de praefidio collocando, aut porta in præfîdij formammunienda.planèèrepubmon effe: aliunde enim baud plus periculi fibi ÔC ditioni,at(Ç inde fore.Nam cum inter duos potétifli mos monar chas medq,atqputrifq^proindeaduim opportuni federentj in procliui futurum(ut funt omnia humanorum cafuum in certa )ut ucl ui ueldolo capta arce,in uidoris poteftatem,8ó duram æternamcç ferui tutem peruenirent»Dulcedini libertatis afluetis, morte ipfa iugum efle grauius.Maiores fuos memorabili pofteris exemplo id expertos,foclici us excuflifle,quam prudêtiusaggreffîfuiflent,Simulhic commemorâgt; do exaggerarunt tyrannidem,quam ea tempeftate domi foris^ exerce-bantilli, qui tum portam teneretjam ueró nullam arcem tam ualidam, tam^ munitamintramuros condi pone,quam no concors ciuium ma-tius cxpugnarit,etiam fi murieiusturres^ edudæ cœlum cacuminibus pertingerent* Atcp interim præterire fè, utomnes impenfæ illæ fiue eac publicg fiue priuatg forent,in fceleratos ociofos^ milites fadg périrent» Ad hæc,nonuiderc aduerfus quem tantamarcismolem erigi commit* terent,qui nullum haberenthoftem foris, ubi Omhia intus ab armts pa cata eflent»Rebellantem intra muros ciuem ita conftridum tencr i,ut fa

die legibus debellaripoflet.Extorrem cotempmimagis quam formidf/ ni nunc deinceps tuturum ♦ Epifcopus indignationis cupiditatis^ ple^ nuSjdiflimulata in præfèntianimi ægritudine,concionem dimiiît.Co' ftituit alia uia fingulorum animos explorare feparatim,fi eo pado difcii' fa. fententiarum concordia,rempu'n duas partes diuelleret: ita ipfe eam, quæ à fe ftaret,parcem armis opibus^ inuando^mifcendo^ omnia,uo' to ad extremum potiretur. Callidum profèdó confilium, fi perinde id uerendum eum atçp inuidiofum ordinibus lèciHet ♦ Poftridie ièparatini/ ordines in curiam ad fe aduocatfiiubet^ libéré apud feexpromerc,fi prî die ali} aliorum inimicitias fortafîe ueriti,aut odium,fcntentiam diflimu laHent,num fuum poftulatum iuberent liberi ♦ Communiter à fingulis refponfumeftjnonuiderièrepub.efiejibertatem publicam per id adê^ ptumirfiStarc fententiam,illam uelleretinere,adeo^ armis tueri, quàm diu daretur^NôalTuetum populum Vltraiedinum ferre lugumiquod q fufciperent,quibus feruili ingenio,excufia libertatein uilia mâcipia de generareplaceret. Specollocandiitaqs præfidiumin præfèntiaabiccla epifcopuSjfimul confilio in aliud tempus dilatoj'ra ardcns extêplo Do-« reftatum fe cum prælènti equitatu abripuit.Prgterieratinterea tempus, quod præfuli ad Suollanorum res infpiciêdas,Gelriqî querimonias de^ latas nuper,cognofcendas datum fueratrquo temporis ipacio curis VE traiecfinarumrerumimpeditus,ôlt;:à ualetudine ægra corpore adhuG marcidus,nihil exequi ualuit,Quare Dux ad ordines literas expoftulaz trices dedit:quibus deludi feab epifcopo grauiter tulit,quôd is diê praî ftitutum,ad depofcendum in pœnam Suollanum, maieftatis rcum, no feruafi[èt.Siuelcontemptumhunc,uelludibriumpræfenfiflet,fibiiuflâ materiam ad certamen belli cum Suollanis ferendum,effe potuifîe : fox re breui, ut fe no fegniter(quia ociofè ille omnia ageret)ulcifcer etur, Ad epifcopum in eadem uerba eodem tempore literæ datæ funt. Metu ille partim,ne quod confilium de legibus fœderis occulté agitabatur,temelt; rè turbaretur,partim ftudio auertendi à Trâfilelanis belli ftatim perpul fuSjper literas ab ordinibus contendit,ut per legatos ad Ducem exculâ ta ualetudine,extrahendi negotq in Tranfifèlanis fpacium impctrarent, (fperabatenim fôedusamp;^amicitiamtalibus conditionibus interea coE turam,utfraus Suollanorum quælibet,quamuis capitalis,et turbarum (àtores,in illis,noxg uenia concefla,continerentur)fe primo quolt;ç têpo re.cumperualetudinem Iiceret,omnia cum fidepræftaturum.Sufcepta Icgatione Vltraiedini Arenacum,ueriupræcipitem Ducis iram,extcm plo petunt.In locum,nulla mora,colloquiodeftinatumubi funt admif fi legati,auditis grauibus Gelrorum principis de epifcopo longa oratie onequerimonijSjmulta blandimenta dandoextenuare negligentia ad' orti funt.Mortalium nulli non darum effe^quàm periculofo morbo,ad defperatam propè ualetudinem,continuô laborafifet.Multa côfilqs de-ftinatis iæpeinteruenire,per quæ,uelit nolit,etiam cordatiflimus quifcç uanus habeatur»Nec ipfum Ducê diffîteri, fatalem necefïitatem ineuita bilem cfieî

ï B E R Î r I ï, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

bi!em cne:cu{rcpugnareperindeenet,ac fï quis cum Deopugnarccon I ^2.^ tenderer. Argumen to uel illud efie,nihilab VkraieÆno prælule per co temptum(ut i p (c interpretareturgt;omifrum,quod præter inuiolatam ha clenus amicinain,nunc pacem etiam SC focietatccum €O perpetuus iun* gerecuperetud quod propediem fore confideret. Comperendinadani ttacp fepetereSuollanorum controuerfiam,ne quid animo ira^ extimii Iante,temereantecongrefFum cumepifcopotetaretur.Legationebeni* gniteraudita,Cafuühumanorû etuarietatis(inquitDux)memorfum, ut inter calicem Sgt;C labra fortunæ uis fuam tyrannidem fæpe exerceat.Et mihi multa fæpenumero animo uoluenti, certoep deflinanti,præter c5^ fihum fecus cadui-ftiquam indueta fuerunt. Adeodiuina uis omnia pro fuo arbitrio tcmperat,uerfatcp.Sed et foederis adiungendi,quæ conferi bunturlegeSjfincerumpeótusepiicopi mihipofïent coarguere.fi exa^ nimOjid quod is iimulat, èC uerèageret. Nunc quia aliud conteptu met committitur, quod nodum in lucem editu, per Hdos amicos mihi fubo leuit : cupiditate ulcifcendi me, breuiter ira me explcbo, ut ipfi dolear,a* lieno magis confilio credidifle, quam pa5tam fidem religiofe non fer^ uafle.Refponfum hocreferte,ne fperet fore,utin gratiam Vltraiedino* rum,regis'ueGalliarum,ipfiusqj adeólmperatoris,unquam à uindilt;flæ cÔlilio deducar:quando prior ludibrium(quod grauius accipio,quam fi hoftilia arma intuliflet)me fuum fecit. Neep hic dicam quid fit, quod animum meum tantopereoffendat-.femetipfebreuiprodet. Cum nihil pacati legati exorarent,metu anxf),ne bellû in Suollanos ex fubita ira re* nouatum præcipitaret, obteftando obfecrâdo^ tantum exorarunt, ne quid hoftile prius moueret,quam foederis leges, quas in horas ingenti pacis firmæ ac focietatis fpe cxpC(Qabant,fcripto traderentur. Qiix fi di fplicerent,non deprecaturos amplius,quod poenæ focia urbs trans Ife* lam mereretur. Mora ad inftruendir bellum ægrè in hunc modum im* petrata,legati domum reuertutur. Cæterum quid nam Duci tantam in dignationemmouit,ut feederenondum perpctrato,uix paucosdies c5 ccUeritjquo minus illico bellum appararet,ac ftatim omné agrum Suol lanum immiflis copijs infeftum redderet,haudobfeuris turn coieduris colligcbatur.Longe princeps inurbe,ctjm (eceffionum temporib. turn hoc annOjà quo ciuiles difeordiæ intermiffæfuerât,amicorum fuorum fadioerat.Hiadpotentiam domifuamcontra pulfos inimicos confir* mandam pro uiribus fedulo id annitebantur,ut cociliato iundo^ cum epifeopo per foederis conditiones Ducc,fpcsomnis reditus rjs in ciuita tern incideretur.EtGelrusadfuasfuorumcp opes ftabiliendas his occa-* fionibus opportunumratus, uetenodio, ob ignominiam ,qua amicos fuos affccerât,exulum principes patria arcere conabatur. Hac uia baud dubièfperanSjfeadiuuâtibus ordinibus omnibus,qui fui erant, prope* diem in pofleflionê fuperæ inferæcp ditionis æternam peruenturu.Sed poftquàmfamadeexulibus fiftendis,multacpalia figna, quibus eospa* làminurbemreduceredeprehendebatur,fèrpereoccocpere: quiafocie

tati's pactum,quod paucorum (èntenoa breuî coiret,certó aboleretur:rt fuæ item faclioni exilia èC direptiones perpetiendæ uicifîim forent, indi gnationts plenus,furoris^,confiliû prgceps ad omnia armorû ftrepitU in Trànfifelan is mifcendaextemp'ouertit:earatione praéfulis Vitrai^ dini confîlitim de rebus noUandis,impediturus.Et colloquia crebracU Florentio Burenorü Comité, fpeciem alienati à iè animi et occulte fraii dis præbebât,Sed nihil animo eiüs ægrius fuit,atlt;^ id quod ad ordines deponendopræfi'dio,amp;portainpræfîdfi forma munienda retuliifet; quæ res non âd fanciendam {ôcietatem,fed hoftilem exiftimationc fp^^ dabat,Horum omniuminternuncij ad Gelrum præpotcns Vltraiedîi na fadio,quia rebus fuis metuebar,erat.Quare SuoHani,ob fùfpedâk' gationis fidem,cum præfuleagunt,ut è fuo confilio legatos ad GelruH* mittauà quibus is amicitiæ cû epifcopo admonitus æqui aliquid cofl' cederet. Sed ne hi quidcni benignius quàm fuperiores relpôfum rctuk' runuVertitièinterhæcàSuolIanorumcôtrouerfia ad exulum caufan* difceptandam epiftîopusîquorum indefefla inftantia ad poftremum ui' dus,literas ad ordines Vltraiedinos in hæc fermé uerba dedit'Iam prf dé cum uicinis oppidis expoftulâdo,quod exules fuos tutarentur mc£' nibus le defatigan\ Refponderi fîbi quaiî ore uno ab omnibus, indicia Sé leges in fuis rebuspub.uigere,Exules indies queri,quód indida caU^ fa per fümma ignominiam (ólum uertere fubadi elïentquot;Optare,neep rC' CufaHe unquam,caufamiudicio incorrupto agitarijnullum fupplicinf^ abnuere,nifibonam aciuftam probent’Conftituiflêièaliquando finira certamen,ne perpétué finifter rumor de exulum iniuria fparfus,fuü Vf traiedinoru^ nomen apud uicinos populos inuidiofum redderet* Of id accerfiuilTe fe è populo T ranfifelano,coram quibus, quantum cotrö uerfiæ effet, finireturî ut exules aliquado defifferêt paffïm occlamare,k falfo crimine infontes opprimi* Statuit fimul VItraiedinis diequoalt;l indidum iudicium Vuicam conuenirent ♦ Mißt Sé circa uicinos popi^ los literas cum publica fide ad x XI ii b dies, ut quantum exulum ufc)Ult;* Vltraiedinorum effet, decimó Quarto Calend«Âugufl:i V uicæ ad dum adeffênt.Acciuit ad edidum diem ad caufarum cognitionem exrf cendam fîmul Sé Tranfîlèlanos.Conucniunt Igtitiaimmodicaillicotf fufî exules frequentes,ut uiciffé eos iam crederes, antequam in ius periic turn effetttriumpharc anteuidoriam:exultareinfolenter.inimicis abk« tibus paria exilia minari, fibi gloria promittere : qui lege de fè lata dud^ antiquata,principis humeris in patriam iam iam repôrtarentur»Epifco' pus ut ad dies aliquot belli à GelroSuollanosociofoS rêdderet,liberuni ei arbitrium feribendi, quas uellet feederis conditiones, per eos quibus hoc ne^otfj ab initio datum fuerat,permißt * Nihil illccundatus, haiid grauate fufcepittac breuieas à ièfubfcriptas per fidum quendam horrtf nem confiliorum utriüfip participêm,ad cpifcopum tranfmifit.ÆterÜf autemjGelrorü Ducum cum epifcopis populo^ Vltraiedino focieta-' tis leges hæ fuerunu n i m i s hädenüs diuerfis tèmpörum difflcultatf

bus ciiiit^tes Vltraiedîinæ ditïonis cum Geins principibus, per epifcox lt;c . porum creationes ad odium ufcç pene immortale conflitftatifunt; paria « nanqpex utriufqpregnire habitæcredebantur.Cardinesenimillorum lt;c ita IecontingunCjUtin mercimonqs exercendis èCpermutandis, neutru pene aJterius amicitia carere poffit. Qiiod cum hadenus cæca certatim lt;« ulcifcendi fe rabierion fitanimaduerfum, grauia inter fè pop ulatis incêz te

agris bella geHererquib,uidor ac uidus iuxtà gloriari potuit. Qua^ reuotisomnibusprecandum,uteainhoftesnoftros devs deinceps « auertat. Itaqputaliquâdo duo régna in corpus uniuspopuli coalefeant, t« placuitinpofterumcauere,neeædempeftesambos principes amplius bello committant:cui quo uiapræcludatur,uiri his regnis confultiflimi iuiïuprincipumiegesamicitiææternas, ditionibus turn utiles turnne^ cefîàriaSjin hanc formam confcripfere’Ne deinceps à reli^'one Vltraiez lt;« (^ina in interregno ad comitia epifcopia Canonicorit fodaiitia in fuflEraz gia mittantur,nifi Gelrorum Ducis placito iufTu uezfimuletillius pofte lt;lt;nbsp;rorum,qui perpétua ierie in eum principatu fuccefturi funt. Manebit, «e quoad uiuac,interimHenrico Bauaro amp;nbsp;Palatino fuus epifcopatus inte «« ger amp;^incoIumis,Quomortuo,fortietur demum hocfccdusius fuum. lt;* Vertimid utftabile fitac firmuni,amp; aulpicio aliquo ianciatur: ftatim « præfentinuminereligipfefidesfuturæamicitiædataerit, Vltraiedinus lt;« collega, quem Gelrus ei dicfiurus eft, qui^ defundo in funâionê fiiccez lt;« dat,afcifcet.DuxintotumarerumVltraie(fiinarumadminiftrationeab « ftinebitteas^ præfuli fuo regendas relinquet.Et quo faufta hæc femper lt;« aufpicata^ fint,fœdus percutient, quo domî ac belli in rebus gerêdis fo «« cij fint:benemeritis amici:hoftes,hoftiliainferentibus» Neuterabfcp co «« fîlio alterius res moliatur.Deniqp communiter bellum parent: duo in Uz « numpopulumcoalefcant.Placethocquo^ineodemfcedere exprimi: lt;« fihorumalterutri princeps populus'uealqs bellumindixerit,fiicere'ue lt;« occuparit,aut rebus ablatis prior laceftîueriuut prius inter iè mature co fulant,quàm bello armarepetendis rebus, quamuis pia ac iufta contra induantur.Stultum eftin difcrimen cæcis oculis ruere, quod confultan « dodifceptando^auertereliceat*SinminusabarmisquietIs eflè detur, «’ utuifubalt;ftisferroiniuriafitpropul(anda,tumdemumbellum cÔfocia lt;« tisanimis communiterparent.Neuter agros,uillas,fundos,ujcos altcz lt;« rius,uedigali ftipendio infolenter impofîto,aut onere ullo infeflato.Li' heris populis fuæ leges ac iura maiorum integra feruâtor: Sgt;C ipfi illi qua « fi fub uno principe in rerum commercijs habendis tuto ultro citro^ co te meanto.Neuter alterius exulibusdomumhofpitium'ue tanquamafyz lt;« ïum aperito^Multo uerb ei minus,qui alteri damnum dedcrit,publica fi des danda eritmifî le fiftendum lubentem,amp; ad dicendam caufam offcz « rat, Sed ne turn quidem nifi prindpis fui permift'u,publicam ei fidem fa lt;e ciendamefte, Poftquamaut leges hæfjsdat3cfuerunt,qui hue opéra «' omnem ab epifcopoponebantjhaudnegarunt utiles efle illas quidem, ' fed uideri grauiores,quàm quæ ad feuerw unguê ita feruari poffent. Re

(ponfum abalijs cftrquamuis in fyluam quandamrudem ita eHenccon iedæjprincipum tarnen arbitrio alia polTe mu tari,eradi alia quacuiderc' tur, leniri itê quæ cenferent. Quare illico in hancmutatû forma fccduS

” mitigatum^ fuit* Comités caufa creandi epifcopi in fulFragiorû fo^' *’ teSjfuccelïionem UC per translation?, autcoUegam.auidcniqp ullâalianî ” fun(flionishuius fufcipiendæformam,nemo petitordeincepscandida'

tus ueueniet, nilîqueDuciscalculusiufïerit.Rcdituetilleuicifïim Gro' ” ningam,fatrapiam Druentonum,Couerdiam,Diepenheimum,ôô qu» ’ ” turn agrorum urbi ecclefiæ^ VItraiedinæ ademit, dedudis prælîdtjs •» poiïeflîone cedet. Secundû hæc, foederis præfentiglutino uterq? priO' ” ceps, ÔC amborum populi ita a! ter is coiungentur, ut fi alterutri arma ali ’* undeinlèrantur,res'ue auferantur, prius ipficaufam in confilium com* ’» mune relatam diiceptent,quàm bellum contra parent: fi hoc pado con »’ trouerfia citra certamc componi pôiïît. Sin ea uia bellû difcuti nequeaf, ” turn demum arma parent,belliim communibusanimislufceptum com' •* munifumptugerant ♦ Populis iurafua patria integra lèruantor: ut nc(? ’» maiorûinftituta,ne(5p confuetudines domefticæ labefadentur. Ncutct alterius populo oneribus fèrendis,grauis efto:utègemina gêteunus po ’» pulus côfletur. Venditionibus,empiionibus^ rerum mutua mcrcimo* ” nia exercebunt.Neuter alterius hoftes,ob datum damnum,fide tutabi* »» tur,nifî iudicio ad caulàm dicendam,uoluntarius fifti cupiatt ac ne tum »» quidcm fideadiuuanduserit,nifî placitoalterius.Si per error? inter fm ” dereiundosanimos(uttcmercmultafolentuinculum humanæfbcicta

tisincerta difloluere)fmulationis ftudium diffidiumïie incident, biturhocinfoedere,ut cura recon ciliandi eosingratiâ,rjquigenereô^

’ iânguinc proximi funt,diiceptatores fumantur. Tranfmittûtur hp fo cietatis leges per fecretioris côfîlq internunciû ad epifcop5,cû huiufmo* di uerbiSjUtliberu arbitriû d SC poteftas,quæ uideretur,mutâdirei)cic^ di^ foret permiflTum. Haud cûdantcr ille,acceptis fis relpôdit benigne, paululû Ipacfi ad relegendûrequiri: quare breui Ce omnia en fideremif fur5,quæad perpetuæ amicitiæ iura iung?da facer?t.Exemit ea res pau* cos dies,cû per internunciû morâexcufarct, curas quoödianas,quib» indies alfis fuper alias obrueretur,ut uix foederis côcepti côditiones per* Ieg?di facultas fuiiTet.PerlegiflTe tam? cas raptim cû magna uoluptatelüt animû fibifecerint,haud diffîculter inter ipfos conuenturû.Sûmaad ul* timû literarû fuit, uelle ie côfultatione de toto negotio integra ad Ifatre fuû BauarorûDucem amp;nbsp;Palatinû reficere. Ad quod cum t?pus fumen dû foret,ne ex côpofito fe extrahiexiftimaret.Cæterû benignâ hanepo^ licitation? tum demum Duxludibriû effe (id quod e lama nuper iada* ta,ominatus fuerat)reipià depreh?dit:nihil tarnen per iram impotenter ftatimmolituseft, Obliteratûindedefperataconcordiayotumnegotiiï fuit: fiue quod perpetuæ ignominiæ epifeopû per eâferuitut? puderet: fiuequod Ducis pertinaei ferociainfodâurbem Suollanamtadus,a* nimo ab co alienaretur;fiue,quod magis crediderim, deiedo prid? cou

s» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßlio,iigt;

I 1 B BR 1 I II» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m

GHojinfpcmfîrmiorispacilcendæcumBurgundisfocictàtis àFlorêiio ƒ5z/ addudtus cnet;idc|uod breui póft exitus coarouitiutrinq. ccrtc de pactigt; onedeinceps eft fuperlefiùm^Exulum capita Vutcam ïam conuenerât» Hi necccptacaufa legniter procederet, per Comitem Florentium leere to epifcopum fubmonentjUt V Itraiectinä faction è ad obleruandû iudi* Cl] diem edicftum adigeretmifî caufa cadere uellent. Fecit id ille baud gra uate:tametfi per inimicos, quorum aulaprincipis referta erat, uix tutó ac fine arbitris id fieri poteranQuibus fubmotis,eum edocuit,ne patere tur,quod procliueeftet,fibifpeciofis uerbis imponi^ Vltraieótinos mines cfle defèrtos^haud dubie cÓfutis dolis ÔC cauillis lufuros,ne in ma lacaufauadimonium obirent. Perfpicere alterutrum fibi uicfis nccefta* rio faciundum efte:aut pulfos perinuidiam 80 uim in urbem recipere ©gt;• portcre:uel claufis ôi ipfi ôt' cxulibus ftatim portis,bellû parandû.NoC fefefaâionis fæuitudinem,quæ armorum fiduciam contra principes in opibus temper habeat ♦ quæ tarnen tantæ non eftent, ut belli eucntû in paucos menfes traherent.lam aliquando moderatû decerecpifcopû eft fe memorem,per quos uiroshuius fundionis laftigium,quibus eorurn occlamantibus, quinuncrempub.gererentjpfi eftetpartû. Dedccoro^ fum,ingratum appellaritnec iuuare nunc, cum fua opera amp;nbsp;ope fcruaré illos poflèt^Reslætaspræfenti foriunæ ftatucontentas, aduerfas ucro iacentes fidem poftularetnecç promitti uerbis tantum, uer ùm rebus ipfis exhiberi uelle, Vt iam de ipfo nihileftent meriti, pro quo illi gratiâ repeterent'.uel illud fubiret, in tanta gloria ÔC opibus res VItraiedinas eos tot annos adminiftrafte,quanra neminem alium antè, Excelfos fern peruirosproexhauftispro patria laboribus ingratitudinis præmium fummüferre.Populum,ubiarmatusad uim cuadit, nô difcernere inter amicum ôêhoftem«Eumhoftemhabere,qui præclare de repub. fit me* ritustcontrà prouehere incendiaSc regnorum peftes,homines nobiles amp;fadiofos,per quos popular is adminiftratio fubuertatur. Quare ur* bes quatdam prudenter aclaüdatè inftitutas, optimates à gubcrnaculo’ repulifte, ueritasnefirmatis opibus patriaminferuitutepertrahcrcnt». Innatam efCeqs qui plurimum ualent, ad maiora fcmper afpirandi cupi dinemiadeo ut alFedibus 8Ó prauæ imperandilibidini moderari nequc ant. Athenienfeshas ob caufas olim,8ó Lacedemonios,primæ nobilita tishomines in rebuspub. teftulis pepulifte : non ut ob admifta fiagitia de illis fupplicium fumerent,fed ne opprimere ualentibus,copia in patri am pcccandi aliquando for et. Habuifte eos tanquam oraculii in memogt; riauoce Solonis,quæ extat contra Pififtrati tyrannidc’Per fummos ui rosurbs corruitupfeaut populus uidens, at infcius in feruitute cecidiu His aBurenfi præful præfentis periculi,8lt; beneficiorû admonitus, con filium quod ante cum Comité cceperat,ferió perfequi conftituit: omnia uerifimiliareputans, unde primi motus eftent coorti, quibus de caufis, per quos homines. Quales uiri eftent, quos exules feciftettquis præfens urbis ftatus,quis oUm luifletmon potuit animo certum turbatæ per t ot bonorum

Ijl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R E R V M V I T R * I B C T I N AR VM

bonorumexiIia,ra'pub.finemprofpicere.Mitt{tVkraieclumaclordu nes per nuncium literas in hæc uerba’Quod ueftri legati pro focqsTra fifelanis fedulam operam apud Gelrum nauaruntjplorü uerbis habeo gratiam:ÓÓ illi plenius referent,cum Ce offerer uiciflîm remenendi occa' fio.Nam quamuis in legatione nihil effèdum eft,aut certè paru: fpes eft tamenbreui fore,ut in gratiam reconcilientur j ne noftra focordia extra' hi fe querantunReftituta iam ualitudine pro me (eduló id annitar, ut pa ce domi foris^ là(ffa,res noftræ in magna gloria amp;nbsp;opibus floreant. rùm quàm diu ftudium noftru exules fpe turbandi omnia alio trahunt, non uideo qui confilium meum redèinftituam» Qua de caulà ffat fente tia(ut nuper ad uos Icripff^quantum poteft, ccrtamen finire^ eius^ cO' gnitionem legatis T ranfifelanis deferre ♦ T ria autem cum fint exulû ge' nera præcipuè,quæ hue cêlèntur:horum primi fuerut Euerardus SoU/ denbalchuSjôô Godefridus Vordius Hêrici filius: quorum caulæ quia ante epifeopatus mei inaugurationem cœpere,in tabulas feparatim cO' iecffæ ad me mittantun Secundum genus eft ex eorum grege,qui poftre ma lêditione ab urbis præfedis pulfi lunt.Poftremum autem^qui ab ini' tio tumultus ciuilis à lenatu ucl exules fadti funt, uel peregrinationis en go relegati ad tempus fuerunt.Acfiiones itaq^ horum in fuas quafeç cia P les congeftaSjCommiffas noxas,cau^scp fonticas,ob quas anquifiti fint amp;nbsp;damnati, excutiendas ante iudicrj diem publiée exhibete. Cæteru de iudicio edi(fto die in prælenti nihil arbitrormonendum eftè: quem non minus obferuaturos uos fcio, quàm illilèruabunt, quorum eaula indi' dus efttMiftus extemplo Vuicam eft criminationû indexa lènattu Te' nebat lâdionis animos prælàga in finiftram partem rerum,tacita lôlici' tudo:ne per Ipecicm dicendi iuris, exulum externorum^ auxiliorum ro bore inftrudus urbi immineret. Annjlo^itialis tempus tum lætius age .9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;batur,quoludifolennesubi(pgentiumadrecreandosmortaliûanimos

ob peftîlentiflîmi fideris exortum fieri folentJndidum Vuicæ làgitta' horum Ipedaculum èmoreeft.Quod ut darius expedatius^ foret, ad id certamen ludicrum honorificè inuitarunt,epifcopum 86 Florentium Comitem,eorum^pleramq^nobilitatem populus Vuieanus. Epifeo' pus iam bona corporis habitudine fadus,uolens uifendæ fabulæ, quæ € finitimis uicis hue exeitorum oculos detineret,aliquod îpecimê repraî lêntare,familiam omnem fingulis tunicis donauitJn his lymbolum tO' tius hiftoriæ,quam in fuo epifcopatuediderat,mirèaptum,ïntexi adlU/ dorum ftatum diem,iulîit.Eratid autem huiufmodi* Cauea auratofilo dextræ manicæ intertextajeonem hiatu linguam terribili exerentem ita inclufum relèrebat, ut unguib* infertis clathros re{ringere,Ô6 qualî din coercita ira,fradis clauftris erumperecuperet.Intellexit fadio quid fym bolica pidura lîgnificabatream affirmarefcilicet, principem diu lèdifle quafi conclulùm domi:arbitrium^adminiftrandi,utlibitum elfet, di' tionem,paucorum potentip permififle* Quare fe clam, multa cos perpe ram tuendæ ftabiÜendæ^ dominationis caulà ex libidine magis quàm

L I B E R I I I I» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iJJ

æquo amp;nbsp;iureperpetrafïerquæ obliterare I'pfe coHedo rurfutn uinum ro bore nunc aggrederetur.Cæterum in hoc certamine ludicro deiedg uo lucris palmapenesepifcopum fuit. Populo Vuicano exuberante gau-dio luxuriantijinagnificacongiaria dédit : data^ uiciflîm funt dona illi honoraria non minus ampla, ad Ced^ in imperium augurationis fimulà crum.MüTa illi funtitem ab Vltraiedinis ordinibusgt;palmam ad ofteii.. tationem opum fuarumuflt;p,magnificègratulantibus,fingulalaudatifîî niiuiniplauftra. Accepitægrèinterim Gelrus,uerbisfè fpecie ampliSj (quod ad fœdus ) ludi: fîbi^ re uera nihil aliud quam uerbâ data ; Qua de caufa rjs ipfis ftatim diebus literas ad ordines dédit, quibus infefte de perfîdia epifcopi 8^ ua.nitate conqueftus eft.Omnem nauatam impigrc utrincç operam in uentos abijfle.fpem fupereffe nullam populos ac diti ones fœdereconfociandi,ad quam multoruanimi eredi fuifïenti ut hiû tareturjaufosfuilîequofdamjquibusnonpropius eius ingenium efïefc perfpedum,tanta fïducia indubitatam firmandæ focietatis expedatiô* nemafFirmare.Edodumfeabamicisfideiexploratæjin eorem uerti, üt confîlio unius Florentrj fide mutata,ad Burgundionum uires inclinaré tur:cuius focietatis lenocinio 8^ fè SdVItraiedinû populum aperte prô* dû Nihil fidi cnina illi gentï efre:agere,ut præfule conciliato,infida focic tateeum fuo r^no aliquandô exuâtîSi ueteri indeadionerehouata, c5 ualefcêtibus^ nimis opibus febelloadoriantur. Hoc fibi folennia uelîé ludorum fagittariorum ilia fpedacula:hoc benignam ad id certamen 8C honorificaminuitationem,8^ comefîationes perpétuas principum Dó reftati. Editurum fe breui exemplurri, quo fîbi éam rem dolere teftaro tuf.Accerfuntur confeftim Vltraiedum inter epifcopum amp;nbsp;Gelrum di fceptatores,quos horum omnium quæ occulte tranfàda féfebàntur.irri prudentes efïe ignaroscç liquebat * Ledis hiliteris amenda non fimplû d perculfîjhaud ualuerunt induct j ut crederent tantam inconftanttâ in principe uirum incidere potuiffeîrati nimis religiofe padam fidê, plus apud epifcopu üaluifïe,quâm üt ullis promifîîs alio flederetur ♦ Matüz tanthiunàcumGelriliteris propereDoreftatum,nouamfocietateni, 11 nondum coifret,auerfuri,pérplexi inter fpem amp;nbsp;metum.Epifcopüs ad dito,quæ fufpicio per congrefïum Sf dierum aliquot foleniles conuiuàz tiones cum FIorentio,côorta Duci enet:præcipitem eius itam nonnihit ucrituSjin præfentiaitafepurgauitdifceptatoribuSjncclam id Gelro h à herent. Qiibd Dux (inquit)ob familiare colloquiû, ob unüm item a ut alterum congrefïumcumBurenfi, finiftrè füfpicetur, équidem prohiz here non potfum: ut nec ipfe, quodes mihi plufquàm domeftica ipfius colloquia cum pleratç nobilitate Vitraiedina, multo iuftius in fufpicio nem rapere libeat.Decubui ad defperatarri propè ualetudinem ànnu 8C plus eb inualidus ac ægertquo tempore cum rebus tantum medicis uagt; caremjion admifîimpendib ofFiciofiorés in üifendo amicos. Vicinüs übi audiuit bona me habitudine nuper fadüm,curfu propere hue conz lendit,falutem gratulatum^Mod officio ibi humâni Comids V üicanij ni etim piled

1)4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RERVM V L T R A I E C T I N A R VJW

eum piko donatû ad ludos anniucrfarios inuitarut.Venit,abfumpfit^ nobifcum in publico gaudio aliquot dies. Quid quælô eft quod ille hiC cnmineturc'Si ftatim cum in banc regionem dcicenderc,ob locoru affini tatem,focietatem cum eo iunxiflem,credo probaftct Carolus mcum co/ filium.’quia utile fuiffet mihi, Vitraietftinægenti.Ecqug tandé inui' dia eft,cur mare ccelo mifcet, quod aliquot dies exhilaradis animis una dedimusc'Nec iple tam fuperbus eflct,autinhumanus,quin rogatus be/ nignè, lubens ad cófimiles ludos adueniret. Nee mihi ftomachum iplê conciret.’aut faciendi foederis cum alio,exoleto priori,fulpicionem pare ret,fÏcubi cum hocipfo,aut alio colloquia dam publice'ueferuiftet.Seii tentiam non uerti(ne fingat)ne(ç dum uertere cóftitui, nilî qua Ipes me fallat.Tantum à me obuiando duel præftatum eft, ut ultra nihil poftit. Quidfi(utcogitationib. humanis multainteruenire pofTunt) ad aliani focietatemanimumadieciftem,num acceptam iniuriaqueri potuiftef, cum dextrisnondum datis,conceptælolû locictatis leges fuilTentc'Nûc id refoondi modo,caufam me integram ad fratrem reieefturum. Quid 1Î is difluadeatc'quidfi ad firmiores opes exhortetur ç'Certè ne turn quide quod indignetur,ent.Spacio,addidi,ad conlultandaré,öpus efte. Cur igitur dilatione indigne fert cquot; cur per mora fibi dolu nedi lufpicatur : ac no lufpicatur lolu, fed etiam palam affirmaccû argumentis probabilib. uanitatis conuincaturc'Age difpiciamus qüàm abfurdeid metuit, cuius liceatefk lecuro. Cum adeftet hie Comes, grauiter cum eo expoftulaui de accepta iniuria à Burgundistquiin me,ut aduerfus apertum hoftem, animo feroci client: nifi quod bellum non nunciarent. Non deefteani/ mum repetendi uindicandi^ côferta,occupata,manu51î perinde dome/ fticac opes patercntur.Hæc fuit per eos fere dies noftra confultatio : qui/ bus ut nimiscredulus aftentatorum quorundam uerbis,denouolaiici/ endo fœdere cum Burenfi tempus me abfumpfifte credit. Id folum, ubi me expurgauerim,de ipfo addam interim : ne uerbis Ipecie blan dis quo rundam prior perfidus coarguatur : nec àme ilti addetur prius fides,^ ubinihilcommiftumerit.ExpurgatioextemploadGelrumjfed uerbis mollioribus relata,eius prækrocem iram mitigauit aliquâtum. EadciO amp;nbsp;Vltraiecftinos in fpem cccptæ locictatis certiorcm erexit. Mittunfur fubhæc Amorfortiam abepifcopolitcrgadfcnatum,ricgraLiarcntiirad 11 ii.Non» Auguft. Vuicam legatos mittcre,qui cum frequentiori Trâ/ filelanarum ciuitatum concilio exulum caufas iudicio cognofecrent: aJ iplosutintcgros indices prouocationem faiftam clTc.Habitus amp;nbsp;Vitra/ ieifticirca v i.Cal,Aug.aConfulibus de Icgatis Ooreftatum mittendis fenatus eft.Didæ à multis fcntentiæ,bis per om nia (ut dici folct) uaria/ runt.Cenfueruntmulticriminationesfcripto pernuncium adcociliurr* mittendastquo manlùetécpilcopi imperio obedirent. Contra alfj, oifl/ nino nihil uelrefpondcndum,uelnullam mittêdam legationcm,prætet exemplum tabularum,quibus prxful in perpetuij illos exules initio tu/ multuum inteftinorum elTe iufliffett Media inter has Sd æquior fentétia obtinuiiî

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I 1 RE R I 1 11, nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'«55

.Qbtiauktquando illi populi iudicio,approbâtcfenatu SCepifcopOjdani natieflcntjturpenuncfore,ficum poftulentur,fugiendo iudiciu, defer- /J tæcaufæreiconuincerentur^Cenlcreexomnibusordinibus legandós cos eHead conuentum, qui per totum trienniu ciutlibus rebus 8ó inter-fuiflent,et prcfuinent:qui ada omnia memoriter tencrêt. Hi comuncm caufam prgfentes Scfcripto ctoratione tuerêturmeu difcederêt,(modo a ui tutoseflêliceret)priuf^diiudicatumforet.Superuenereinconfiliû literæ ab epifeopo datæ,quibus côtendebatur, ut quoniam feripto ad-uerfarijs fieri nonpoffetfatis,exequeftrinobilitatecommuni omnium nomine mitterentjquiiudicioexulibusopponerentur« Faefiofenatufeo fiilto lesatinominantur loannes V uluenus CofiSô Æmilius V utenen-

gus:minus,^ reliqui,ciuilibus feceflïonibus nobiles» Voluit autem epi icopus exeo ordine huiufmodi mitti,qui uelbreuemjiel nullum magû ftratum per id tempus geniflent:quosanteoculosuerfantesobtucri,mi nus exulibus doleret,quàm principes ciuitatis,à quibus curia^foro patria pulfi.efTent.Exules cognito legatorumaduetu,in forum toto op-pido undiqp confluuntj ac nifî iuris gentium religione idi fuiflèntj uix à pullando eos temperarant. Legati apertum diferimê proteftati,traditis feripto adionibuSjdomum reuertuntur» V eritus epiieopus ne(ut fama ferebat) poft legatorum dilceftum, VItraicdini temérè ad res nouas a-uerterenturrtrepidèad ordines literas dat,inhanc fententiam^Audiuif-fe paffîm fpargirumores,fibi in animo effe,exules reducete : quod cum fiâuna eflèt ac uanumjmo ne cogitaftet quidem, allatum ad fe fuiffe^ ip* fosconfultarede auxilfisequitum accerfendis »Veile fefeire, num quid uerihaberet,quodferretur,Rel{3onfum ab ordinibus epifeopo per eius præfîdestidipfumpariratione commentum,adipfum delatum fuifTe^ qua multa indies in fui odium ab inimicis perfuaderenturtneep in confi lio unquam propofitumjnelt;ç mortalium ulli id in mentem defeendiflè» Egeratiani antea cumFlorentiOjlècreto colloquio,deequitum auxilrjs mittendiSjCum péteretMittic ftatim ad eum literas,ut partem equitatuS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

fui in deftinatum locum interV uicam et Vltraieâum CatAuguft.prd f ''-y-A mitteretîcum quibus ôô fuis iunétis armatus,ex improuifo ordinib. ur-t bemingreflus fuperueniret » Vêtus confuetudo gentiVltraieétinæ ad eum diem ufcp durarat,ut princeps in urbem uêturus,ordines, pracmift fiscumarmisculinariis,coquis,aducntusfuicertiores feceret: ad cuius in^relTum ter fignum tintinabulOjCui ab eo nomen falt;ftum erat,honori fice dabatur»Minifteria autem ita nunc præ fe uehiculis in ciuitatem mi* fitjUt eorum propè tergo cum equitatu hæreret: eflèt^ iam ad porta pri* us,quàm aduenire nuciaretuti Detedus fuit occultus epifeopi aduêtus, cafu magis quàm deftinato cuiufquam côfilio»Âccidit forte, quod cum équités è ripa Culenburgana Leccam in citeriorem ripam tranfpôr-tarentur,in ijfdem pontonibus Culenburgani nominis unus alter fi* multraiicerent»Abhisrogati,quo iterhaberent,cunufquâeftentbella: y efperi,refponderunt,Vltraieâi cultros noftros efearios ftringemus^

ducentos præterca cquites^qui eueftigîo (èquentur,adhuc ojîenmîjr/t quî'ngentos pedites. Vox ea non excidit lurdis.Ht enim, duin loco cort ftitutoepifcopû illi præftolantur,in urbcanteuertenies, quid uidiflenf, audiHent^adCofl. trépidédéferunt. Huic nuncio fuperuenitamp;f alius è confilio principis miflusrqui accurate Coil mâdabat, fi fe fuoscp ôâ rc^ pub.fèruatam uellent,intente portas præfidijs circà difpofitis cuftodi' renune ueplus equitum irl urbein admitterêt,quàm quibus pares fe fu/ turos exiftimarentjfi ad uim res Ipedare occiperet. Peruenerat iam epi/ fcopus cum domeftico equitatu ad eum ferme locum, ubi externa auxf lia lyluofo faliclo ob umbræopacum frigus,ftabant:(anni tempus calf difïimum agebatur) hi defluentibus frameisquafî ex infidijs coor ti, ad ferfj concurfus fimulacruminfeftèadmiflisequis epifcopo occurrunu Quibus illeconfpedisjobuiam proceiîîttinde fubuetfïis iterum ali) fra' meisJnfeftumcurfumefFufum^ illico cohibentes, equos circûagunt* f bi inter équités falutationeab equis facfia, perguntiterad urbem facere» Fadio his nuncijs alio fuperaliumallatis trépida, uixcredês principeiu cum totarmatis ad urbem accedere^exploratum unum emittit,quantas equitum turmas fecum adduceret : fimul quàm procul à ciuitate adhuc abeffet.Ipfî interimj'nuito C5fule,at(ç etiam obfiftente ne fieret, (lâguf dus enim adhuc extrememaciletus,pallidus^ àdiuturno morboirt publicum protrahebatur) ingreflîs commodum coquis epifcopo pot' tasclaudunt. Sagittariorû fodalitium armatum ad forum Palatinû oC' cupandumediiflo tumultuofe conuocatur: fedtumultuofiushabetut fenatus.Fit fenatufconfultum,mittendos legatos obuiam de auxilfjs df mittendismonelfeèrep.ueterum nomini Vltraieâino hoftium equita turn portis recipere*Redit inter hpc (peculator exploratum emiflusmu' ciaf^ principe cum ualido equitû præfidio, fed incerto numero urbi ap propinquare*Obuiam legati loanes Huchtenbrochus amp;nbsp;Adamus Di^ menus à fènatu didli, principi circa Vechten pagum, millecirciter paf fuum ab urbe procedunt, Subftitérât ibi hora in equo,poftquam claU' fas portas accepiffct. Aldus ibi Diemenus homo difertus orationem ot fusjoftendit qua uia, qua^ ratione in epifcopatu ueniffet: competitorf bus eum omnibus præpofitum,Quam ob caufam Burgundionesinfe' ftos multisin controuerfqs ( ut ipfefciret ) palam populo Vltraiedfino fuifTcjet hoftiles fpiritus per eos annos in fe geffiflfe.Hos iam fecum eum adduceretcum ordines id fèduló hadenus annixi efient, ut nullius egen tesjpacem domi,nullum bellum foris haberent. Aperiri uiam hac inulf tata inträdi fpecie ad bellum.In illa multa efl[ê,quæ hoftilia præ fe ferretî fubitarium,ac non multo ante nunciatum,fed furtiuum acceffum cottä ueterum epifcoporum morem:externa equitum auxilia,pedeftres,quaf adhuc expedarentur,copias:equitum item turmas. Senatum, optima* tes,adeo^ omnem religionem orare, ut miffis auxilqs, cum fuis urbem equitibus introeat, amp;nbsp;cum præfedtis : ( nam hos paulo ante Vuicam ab domo accitos fecum proficifci iufïerat)omnis ordinis mortales paratos i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proeo

I 1 B B R I I 1 I» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;Î7

luo quidcimerec,uelleeos pedites, qui urbi præfidionupcr impoliti eC- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vXiwf-r*/

fenrjàcramento ipfî obftringerciüt fideles obediêtes ad quoduis im* perium amp;nbsp;officium exequeiidum eflènt. Vcniret iam faltem in mentem* ut omnes boni per omilia fine rebellione eius imperio obediences le præ ftitiflenttquosimmerentes bac fraude,8C omnon agrum ditionis Vitra ieLÜne belloinfeftum pofietreddere^Si ne hoc quidem exorari daretur, uelequitum numerum cderet, ut eflèt quod ad confilium referrent.Epi fcopus O b tutu in loannem Huchtenbrochum paulifper fixOj obticuitt poftpaululum ab equo,Numerus equitum,fi uacuum èft,oculis perlu* ftrate,inquic,quantus fît. Audio ueftras portas mihi claufas,utcün(p id uobis cédât: nec decreui nifî his copfjs arrnatus in urbemuertire. Vos re tro redite at(ç ad fenatum referte^ (quoniâ hic dies feftus habetur j quâ* obrem à largioribus poculis temülentis parum mentescôftant) üti eras prima luce uetus nouus^ fenatus habeatur : turn mature in deliberation nem proponatur, decernatur^,nummihi,meis^ his quos uidetis,equi tibus patebunt portp. Id^ denuciate, ut certus fîm,in Oeftbroeck: quo merecipio, (abeft idcœnobium admilleab Vlttaiedopaflus)prineb pcm'nc me an hoftê patriæiudicent. Sim ul circûaéfis equis illo fe irp plg nusabripuit.VefpereratdieijCumfylup Oeftbrocliianæappropinquà rct, Abbatem euocari iubet, fcifcitaturq),an ipfe quoeç fîbi porta obfice' retjperindeatcp Vltraie(ftinifeciflent.Hoipitium,inquit, petouelunam no(rtem,contentus pauxillo cibo,qualis decetpræfeptemfortunam:

pabulum equis ab innere laflis,utreficiantur.Michaël piftor,Slt; Henrb cUs frifor ærametariusjS^ homines id genus, me exulem lato priuilegio, eflèiulïerunt.QuareoftiatimhofpitiumÔCuiélusmihinunt emendicâ dus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad’teuthofpitalitatis haud rudern, exclufus ffatim di

uerti.Si tuquoepregiæ tuæforesmihiclauferis,fub diuo cumhis arma tis pernocflandum ericSinlubensuolens^recepcris,non pones benefi cium(fî folpitem me feruet Deus)apud immemoremtlèd quod/um da bitur, cum feenore tibi remetiar. Lætius nihil (inquit Abbas)illuftriffi. princeps,tuo ac tuorû aduciitu nüciari poteftrquantü efculenti ac pocu lenti eft,et omne deniçp penu,tuS du cito. Simul équités uia faciêda to tu propè diem fatigati,dudis in (tabula equ is,ad reficienda corpora concè dût.Epifcopusægritudinem animidiflimulans,puliepaululaexcolagt; tispifîs fumpta,eubitumabiit,Mifîus eodê uefpcrieftex urbe ab ordint bus ad equiiatû panis, ac caetera edulia,honoris caufa, haud fecus fî inciuitate epifcopusfuiflet.Et exclufus ad hune modum Cal.Au^fî.à pop. Vltraieéfino HenricusBauarusepifeopus fuit,quarto anno prpful créants effit.Poftero dieutruncç fenatû Conful claufîs portis cô-uocat.Colligit fe quocpfadio equefttis gradus in cocionis modum, ad confîliaagitanda.Et quia fubitoepifeopo relpondendû erat,non uifum fuitfenatui è rep.eflêjCum intromittereîeertum enim habebant ex tantô ftratagemate,de tergo faâionis,fî recipereturifatis futurû. Auxerat eutrt m i tîieturtl

15 8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R E R V M V L T R A I E C T I N A R V Al

metumrumor,eademnotQead clàHem equi'tum Burgundi'cani,qux Florentq erat,quingentos ledos pedi'tes accefTiHe: quorum cêturiones clientomnes Burgundicægenus:qui^ in multis bellis fub Caroîo im/ peratore ordines dudarant.Hi,quoniam anno undecimo,quo bellum ipfis cum Ifelfteinafuiflètjfæpeagrum Vitraiedinum populando urem do^infeftum reddiderant,probabiliter argumentabatur, (ê cum bis co pi]s fraude ac dolo ab epifcopo péri » Accedebac hue quoque aÜud, quod omnia uerifimiliaarguebatradueniflequi dicerenf,exuks in ter at matampeditum cohortem uifos.PlacettumultuofèÇquia dilationênd patiebatur Uibita res)aduocare ordines,ut eo relata re,ex fjs dicerentnr, quos legatos ad principem mitterent ♦ Nominantur legati utriul^ no^ minis religioli profani^,qui à fadionibus Temper friilîent tam alienf, ut quimaximèzamp;i'nterhosGys^rtus SulenusConful. His mandatum ell,ut precibus lachrymas mifcentês,eo inducerent præfùlem, ut uel co^ motus uiceimminentis lortunæ,pofrtafrrocia,auxilia domum ab feab-' legaretjôCin urbêueniret,Cum mandatis his legati profeÆjpoftquàm in Oeftbroeck peruenere,copias non magnas illas quidem, uerùm for/-midabiles magis quàm ualidas confpexerunt.Quæ quantæ client, pri/ mum non quiueruntexpifrari: polleâtarnenfeifeitando compererunG équités non plus ducentos elleauxiliares,amp;quingétos pedites. AdmiP fi VltraieÆnijftatim quàm adüéniflent ad principe, decretum ordjnd exponunt gt;nbsp;Addunt hoc quoep priuatïm, utcûcp uerteretur, intromifîo eo cum prælèntibus auxilijsjftarim populum Vltraicérinum præfens cc ineuitabiiecumGelro bellûhabiturûjCuius quisfuturus efîetexituSjîn^ certum elïercertè frx hebdomadu bello le expertos,adhuc uomicam dolere)quid fîtarmis deccrtare.Negat le, obfirmaio animo, nifi cü pr^'' fenubus armis epifeopus Vlrraiec'lum uenturum.Egrefiîs paululum in de ad colloquendum legaris,fuperuenerunt primores à confilfjs princi'' pis. Hi le Vltraiedlinis de iftoc negotio expurgarunt : Cum Doreftato protîcifcerentur,de auxilrjs necç equitû, neep pediiü fciuilîè* Sed ne tionêquidem ullam in confilio de afeifeendis illis unquà inielt;ftam,unde uel leuiter, quid ageretur, lubodorai i licuilïet. Ad eos uilos in itinere no minus feobftupefa(ftos,quàm iplos Vltraietflinos.Sed needum frire fa-' tis,quid epifeopus in animo hâberet,aut quorfum tantum côpiarû pet^ tinereu Intro paulo póft f egreftï legati,exorant fpacium ad confilium ré ferendi uifa,audita^:ec quidem in bonam partem omnia. Haud negstn id quidem illiseft,lèd ut ftatim quàm domû redificnr,aduocatis in com cionem ordinibus certialiquid decerneretur,ne cauillando ludendocp tempusabfumeretur:acfeantcdecimammeridianam certum,quæfta-retfententia, redderent. uifihicliintinter armatam multitudinem exm les.Cum hoc refponfo legati in urbem redeunt. Mœftosantè ordincS atroci refponfo multo mœftioresfrcerunt.T um demum perfpicuèanf' maduerfum id eft, quod tories frindo auditum, de reftituendis exulibus callidè epifeopus diffîmularat haâenus« Quamobrem alterutrû fcifrtn

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum;aut

*39 dumtautrefctflö prioridecreto,ilh’sreportandos:aut rem bello decergt; nendam.Quodutaucrteretur,omniapnus periclitariftatuut. Rofdem legatos eodem rcdirecum priori mandato iubent:edicütcpgt; iielocum ul Ium obteftationibus ac precibus prætermittcrent: ut dimiffo mercena-' rio exercitUjCum confuetis equitibus urbem ingrederetur, Proponerec ob oculos uaftitatem ditionisjnccdia,rapinas,cædesjatrocinia ex atro* cibeIio,quodpræ{ènriHimura efîènthabituruamp;fea omnia quidem,qua tumpoflintj dicendo exaggerarent* Ätlegatide{perantes,obftinatum principis animûà propofito dimoucripofletfiueuerecudiamoti, quod fruftra domum regrefli,nihil à confilio æqui impetrafîentjcgationê re* Cufarût.Circumfpe^àrituralijjatçpitem alrj,qui tertiam legationem fu* fciperent.Cum autem nemo legatus ire uellet, redeintegratus terror, a* mentiæad unumomnes impleuit: quamuisaleam fubituros potius, utexilio bonis multatos reduci paterentur, Decurftim tarnen co eft, nenihil renunciando,animum acerbatum furore magis accenderenttut quod per legatos refponfurifuiflènt, id per literas fignificaren t, LcAis præfulliteris: Agite,inquit,quando ita ftat fententia,omn ia dcinceps ar mis gerénda erunuCofeenfts ftatim equis,ggritudiné diftimulans, V ut cam redi] t:ne(ç per iram quicquam ordinibus refpondit.

uudiu4jpdriem,aa modum reciproci gltus^attonitus °^^^P^^’quot;^'-^^“^9^’®adeôemi'nênæamp;Sfoch'citati fug

ftantius fibfpromittere audeateCommunis enim uita tanquamà deorum aliquo,clauo adhærenti gubernata, bonis malisc^ uiciffim perpetuô circumagituf » Quare admirabile uidetur, nÔ fi quid inopinatieueniatjfèd quodhoorania qupgerutur,prjrterfpem cadant* Quamobremparefleduco,hiftoriæAarratiDnem apte accommodate: geftarum enim rerum uicifîitudine, ex immödica in fecundis rebus agêgt; tiuminfolentia,S«^ infortunioeoruin qui uoto fruftrautur, lapfàbundi erigimur»Henricus epifeopus in fumma heceflitudine cû optiniatibus, in publico foris ocio de improuifo hoftis iudicatus,in atrox bellum inci dit. Nam fîbi reftitutus,ac tandem perfpelt;ftafraude,rempubflcam congt; ftituturuSjCumopinioneinfoeliciusrescaderetjpaucorumnobiliûpo* tentiæ fe parem ratus,amp;: fe fefellit,et ditionê inuitus ad aliéna sopes trail ftulit.Clarusimmortalinomine, ut nemo magis ante, quod ablata pO* mœria precio ecclefiærecuperaflèt,nifi id æterno domus iùæ dedecorc nunc obliteraftet.Poftridie tormentain publicum prolataexpcdiri,at(Ç ni 4 omnia

omntaquafiadbcllûapparariiuflît.Quo fpedaculoterrorVuicanis» at efFufa exultatioexulibus oborta eft,clamantibus,bene iam rem habequot; re,nihilalio duceopusfore,cum ipfumprindpem haberentei'ufdé con ditionisfocium,cuiusau(pici)sadreditûin patriäui'apararetur. HuiC terror! ad nobilitatem pleramcp ab amicis ex Hollandia et Brabâtia md' fæliteræfuperueniût/amam in ijs regionibus confiante fcrri,pedeflres copias Burgundici generis confcribi ab epifeopo ad urbem inopinato fnuadendam.Haberi fimul Sgt;C equitum dcledum : quare intente cußoquot; dias portarum habercntgt;amp;S nocturnas uigilias murorum ftationib.col locarent^Auxitadhæcpauorem hominû exagnsip urbem pecusarme tum^ omnetrepideagentiumuulgusjpenu amp;nbsp;fruftientûuehiculis pro fe in oppida uicina quorumtç afportantium»Multi, quibusres eflet fati tior,cum (upelledilibus^ut apertum bellum fugiëteç, in ciuitatesemigra bant»Ordines ancipiti re perculß,uaria confîliaagitare» Reputabante/ nim inter fe HolIandorninturiaSj cu quibus nihil folidæ amicitiæ habequot; rent, ab il ! is infidaomnia obnuperas côflidationes efïe. ExcluGonë ciif ulibus foris item,et cxulû amicis intus animos facereife^eos^ac fpiritus prgferoces fuo indicio indies magis acmagisprodere» Super hæcadul timûjn quo extremaancorâfixerât, abipfbfê deferi principe t pro quo fortunas uitam in dubrjsrebus ardorisciuilispofuiflent:quem defên fore urbisfuturu Temper ratifijerât*Bonaiiem ecclefîarû in c^foncFlo rétij inieda manupubKce pofïideri: quæ initio tumultus inteftini in gra tiam VltraiedinæfadioniSjSd Soudenbalchi Vordij^exulum inuidia liberafecifTeuNunceundem Comitem pari Audio, quo ante ad prcclu d[endamreditusaiam,adreducendos eospro uiribus anniti : adeo^ ad cam rem non folum promittere epifeopo præfêntem opem, uerumetia ultro equitum amp;nbsp;peditu auxiliafuppeditauifle. In hacancipiti animorU anxietate, legatum dominu M.^Vuefiu cumliteris ad Carolu Gelrortf Duce homines nobilesprimae faëlionisclamCofl*mittunt, oratum, ut quandoomniainfidaamp;hofliliain epifeopo ScBurgundionibusaduef fum fe cognouifTentjne ipfe VltraieÆ'nâ gen tem in ßdfj s à principe fuO petitam,penefuh cultro defereret, Adordines relatumefle, Vuageninquot; gæ effe equites,,eos^ fanguinis Vltraiedlinæ nobilitatis, Petere hos,feac cerfendi ad tuendacontra uim,urbem,poteflate:nam ipfum Ducem ijs haudmaonopereadbellumindigere. Dux^peanteacum abalijs,tungt; proxime a SuoUanis lufus,prim5 negauit caîtide,,fe id fàdurû:probabi liter Suollanu certamen,quadnondu confedum haberet,cxcufans.Rc fpondit tandê, poffefieri tamen,utcentu équités aduerfusaffultum perquot; tnitteret,nifi fuoinfigni detrimen to edoduseffetjhominu in Ipeciê ami* coru, amp;nbsp;magnificaaddicêtium uerbis fidem magis non habendä. Qâ» re ß tabulis principu fàdionis manibus fubferiptis fibi cauere uellet, po fiulataeorumfefääurü.CumhocrefJxMifolegatus in urbem reuerfu^ oiffenditfuoru animos ad quiduis faciendum inclinatos potius,(^ equt ftribusauxilijs déftituerent«r»Conficiuntuctaptim tabulae^fubfcribu* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur^»

L I B E R. V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«4»

tur^.Qu busaccept'santequàmIcgatusprofici(ccrctur,prid.No. Au * 5*^7 ’ gult.omnem rem Gyfberto Suleno Cof. detegunt. Quantû ipfi diju-» dicareexprobabilibusargumentisualerent,fore,utnihilopinantcs op primerêturzficenim kfecum comparatum cfTe^ut amplius amicos ab ho^ ftibus intra extra^ urbem non dinofcerent. Non andere diumis fe tam infirmis peditum intra muros præQdijs credere, nifi centum équités ad urbis cuftodiam confchberentur.Vera ifta funt qnidem ( inquit CoC) ne(ç mihi fans Iiquet,quos deinceps hoftium, quos'ue amicoru loco ha beam.Adeo non polTumdilpicereprincipiumexitum'uehuius, quod agitur,negotr). Autor tarnen uobis no ero ad accienda externa auxilià* neep diiîua(or:ut uobis liberum etiam faciam difceptare,quæ è rep.ui.de . antur. Vnum id exoratum interim mihi dabitis,ut tantifper ab accerFeii disexternisequitibus defiftatur,dum ipleultro citro^legatus ad prih-cipem eam,qui me Cofdecit:ut expifeer, bellum'ne nobis paret,an pace portet:fimulquoconfilio cum tantis copfjs ad urbem acceflerit. Ad ea quidam’ Non fallit nos Cof. quid tu agas, ut per fpeciem legationis in apertum elaplus,omnino abdicatus magiftratu Vkraieólum non reuer taris,ac nos in magno rerum difcrimine derelmquas. Nofti ipfe omnia Vuicaeimpedimenta^machinas tormentaepapparari: non modo ut be! luni nobis faciat,(quod prælèntilîimum habebimus)fed etiam, utdum cofultando fupine tempus eximimus,fcalas ad ftâtia mcenia inferat, im* præmeditatoscpexpugnetepifcopus.Nonfàceres promagnitudine ÔC dignitate Conlulari,fi rempub.prædæ ac cædibus in medio defereres. Etfi flat fententia(refponditConful)obitalegationc domum redire : fi tarnen ante uefperum craftinum Vltraicdi non adfuero,tum facite quæ uobis uidebuntur.nerefpub.detrimentum accipiat. His conditionib. Confuli V uicam ad epifeopum profelt;fluro,ex ordinum iuflu adiuiufti, Arnold us Vuluenus collega in confulatu,Bernardus Vtenegus,Fran^ cifeus Nienrodius:8óadhos nonnullireligiofî nominis homines, quû buspriuatim Vuicæ negotiaobeunda erant. Mane legatis uixdum ur^ bem egreffis, contra daiam Cofuli fidem nihil fadio cuekata, conuentu habet tumultuofe de equitibus e Vuageninga in incertum legationis e^ uentum ad urbem euocandis:negotiu mandatur d.m, V uefio,ut quan turn po{fet,reditum domum cum auxilfjs maturet, priufquam legato*-rum reditu è Doreftato fub uefperum opprimeretur. Videbantur iam epifeopum exofi bellum malle, ôô cum Gelro focietatem,quàm ullas cû ditiones quamuis tolerabiles,utreciperetur,admittere:licet aliud lingua quam pedore claufum eratjgererenclîueob paulo antèDuci padam fi dem, fœliciter confuli celatam : fine quod, utcûcp conueniretur, paruin epifeopo crederêt. Quare cû nihil legatorû relpôfo expedato,illud ma* turarentjid confultabatur,uteorum reditumin urbem auxilia occupa^ rent.Acnedetedumconfîliummotum excitaretjiimulneVuehus cum , Gelro équité in infidiarum locum imprudens traheretur, fparfit rumo. rem, fe indidi ludicri certaminis gratia, ab agraria plebe uolucrem eia r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;culatura

cufatura inuitatum^inuicumDoranumiterhabcre« ncun'dquodiacta batur,fimilitudine ueri c6probaret,neu fucus fubolefcerec,diuerfa poP ta cum loanne Varao equeftns familiæ,quern po( lea fubarce Vreden' burgo à Buigudionibusferiri uidimus,urbem egvedi’tur. Forte turn »n ciuitate erat Ducis à confilio intimo,Erculeus Gr offius:qui cum priori ad Gelrum occulta legationein ciuitatemper am icorum inuifendorunl fpeciem jprudenter quod aleretur diffimulans, iienerat. Legati interea poftquam Doreflatum uenere^ ad epifcopum r wlla mora admittutut* Conful ubi multa diferte in utranq^ partem, de pacis commodis bef licalamitatibuSjCommemoratis Vltraiedinoruminepifcopum mulris Zc magnis mcritis,diHeruifîet:obteflatus eftjUtpofiiisaffecSibuSjS^ bel li cura auerfa, copias dimitteret,atçp uernaculo équité fat is cotra uim af' matus,urbem intraret» Audita benigniter legatione, poftquâm placide paucarefpondifîet,minus ferociter quàmantea percontatur,ecqui eqnt tes ab ordinibus acciti intromifTfue effent, num nam quos operirêtur» Negauit Conful id factum^cum ex urbe profîcifceretur:neqp de euocan dis quicquam decretiim fuifïe,quodfciret» CôRil autem,ut ex fponiïo' ne padafadionem à, nouandis rebus auerteret,collegam Arnoldû Vul uenum S)C reliquos legatos præter Nienrodium mature fub uelpjerudo mum rcmittit. T ota autem ciuitas in fpem concordiæ extra factioneni ereéfa erau Conuocatur in concionem ordinum fenatus eodem die* citatæhicliteræ funt Confulis Suleni,quarûhæcerat fumma’ Statim^ Doreftatumueniffent, ad principem introdudfos fe, aclegationê fuain benigniter auditam fuifre,amp;; certam concordiæ efTe fpem, Epifeopû te' fponfum in infequentem diem dift ulilfc,Ne quid rerû igitur nouarenf» priufquàm uel ip fê domum reuerfus efTettuel per literas, quid ftaret feo tentiæ,eos certiores fecifïet » Rogati reliqui legati,ecquid ipfi refèrrentî refponderut,nihil fè coperti exprincipis uerbiselicere per multas obfci^ ras^ ambages potuifTe * Feciceares faflioni fraudis manifeftæ fufpicio' ne,quodincautis et ociofîs lliperueniretepifcopus,Haud diutius cefîàn du rati,equo expeditum quendâ fubornant,qui quanta poffet celeritate additis calcaribus V uageningamproperaret,nunciaret^ equitibus, üt fub diluculum pofteridieiad urbem adefîêntîexploratû habereper trc' pidè allatum nunctum,epifcopum fe totum ad oppugnâda mœnia ap' parare:id^ fortafTepoftridie euenturum, Emittuntur amp;nbsp;exploratores, q ui tranfuerfîs regrj s^ itineribus circumquaeç omnia fpecularentur: ut fi quid hoftium ufquam in agrisdiuagari deprehêfum effet, celeriter ui' gilibus ad urbem fub mœnibus foris repentibus,ôô in murorum fpecit lis excubantibus nunciarent. Sub noeîlem Côfuli Vuluenoper uim dj ues portarum ( quia confianter negabat externum Gelrorum equitati* intromiffurum) extorfèruuTota node à fàdione peruigilatum eft, pedatus^ in horas eques, miffis exurbe, qui per manfîones eius accef' fum ad Albam portam denunciarent,Mifiusôi Doreffato eques fid? mediam nodemeft,exploratum,num quid ueri h^eretrumorallatus*

t 1 R E R V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»4î

Paulo itacp poft nocifs conticfnium Rhenos prætcruecTn' filentio, cû ad Eldam ulcp proceBifTent Gelrf,prætor loci ex interuallo per nodlis Giert tium hfnnito equorum acceptOjCelcriter equum conlcendit: ac fubditis calcaribus, Doreftatû petit. Intromilîus hicin arcem, epifcopo rem dè nunciat.Haud fegniteris ftatimledocorreptus^Confulem Sulenû, 8gt;i Nienrodiû excitari fnbet, nLinciaricp,rem depræhenlàm nunc coargué rCjhaud uanum fuillerumorem, deequitibus Vltraieólum occulte acgt; cerGtiSjad fe allatumzeos iam ultra medium itineris progreflos ad urbê accelerare.Apparerehicfadionisperfidiam.’quamintegralegationeni hil nouarcdecuerat.Mane fub illuccfcentê auroram Vltraieôti tan to Ggt; lentio ad notam teiïeram 80 Ggnum patefatfla porta in urbem uenerût, , utniG ungularum in G'licibus ftrata uia ftrepitus equos quadrupedan• tcsprodidinet,ducentiilliarmati(totenimerant)Slt; uigtles in dations bus amp;nbsp;plebem horum ignaram fallere poteran t. T um dem um p ublice luâus oboriri uifus hominum manus ad coelum tendentium, queren ti umcp,nuncinchoatumenebeIlum,quodexecrabilis fàlt;rtioha(Qenus ta citèprecataedetnacdam per iftam caufamdefedlionisadexeidiûpatriæ, aleam.Quin priufquàm numerus exterarum copiai û augeatur, eas un beproftigamusc'Compefcuitfrementem plebem blandimêta dando fa^ diorconuenturum de pacetuerumob metumopprefTionis præGdiaef-fe impoli ta:ea dedult;duros,ubi pax conuenilïet, Idquod propediem ef-lèt futurum.Ibi perditorum ex fadione ciuiû audacia fefe prodidit.Mt-chaelPidor,GerardusNoufomagus cultrarfus* eumpaucisfui ordi* nis alijs, tanquam pcenarum metu per defcdionem ad Gelrû poGtoJm petum in ædes procerum collegiorumiqui principiuel ob honores ob noxiîjUcl lundionem aliquam iurati erant, faeiunt: eas^ hodiliter dirP piunt.Indeadodentationem præclarifacinoris holofericis undulatiscp Uedibus ad talos diffiuentibus amilt;di,annulati^ tota urbe furfûm deor fum perpublicuoboculosciuium obuerfabantur:adimitationê ludra tionis amburbialisrudendo uicos plateas^ circumeuntes^aGninis uoci bus omnia complete:nullum contumeli^ in epifcopum,nullum infanig atcp dultitiæ fpeâaculum prætermittere. lugum per hâc didolutâ quidz uis patrandf licentiam exuide uidebantur. Sed inter arma perpetuû ed iuditium. Opulentiores repentina urbis facie trepidi,quantum ex têpoz re dabatur, turn u Ituo le aurû argen tû^ auferre,occultare, ne q u i d gr ada toribus datim ad prædam obuium edet. Quifq? deniqpi qui munera ab epifcopo gerebantjin magno direptionis metu ede. At Gelrorum equigt; turn magider auditisqsquætota urbefàcinora licenter deGgnabâtur, reputans fecum quàm didicile foret alienam ciuitatem ufurpatam diu re tinere,G fuæ fatdionis paucis fceleratis, uti ccepidènt, potedatê quæuis flagitiain quemlibet perpetrandi impune ac licenter facerèt,ad fe fecretè aduocatos illico grauiter cadigat,eo le urbê non ingredum,ut ipGs earn prædæautdeuadandam daret, uerùm utab hodiû iniuria, G qua inferx retür,adereret. Si id quod agerent,faudum ede uellcnt ôé lœlix,plebenn bene.

bencficnsdeuindcndamefîe : quo cônfodansanimis communi'ter rem püb.defenderent,ac non ut infeftam fatis,mfcftiorem redderêt.Fruftm autem fon's (èbellumhabKuros,fiplusfibiab interno bofte ab epi' feopo eftet metuédum Jam in armis nihil firmi fore, fî legum repagulis domi ruptis,omnia miftere aggrederentur*Pauor iam plerançp opuiert tiam ex urbe continenti agmine per uias exportantium bona fupelledf liaq efîùderat,quafi aperto bello utrinlt;ç iam res gereretur. Gelrus uerP tus ne ciultas per fugam ditiorum,qui oneri fèrêdo in bello eftent, pra?'

9» fidijs nudaretur,exiemplo cauitedido, Nequis res bona ue fua ex ut gt;,beaiportaret:deprehenft multarentur,bonaprædæ forent» Qui belli metu paulo fub Geirorum ad urbem acceftum profogerât, publiée pcf literas reuocantur»Fuerunt,quiedido contêpto,exulesàfenatu fièrent» ConlulSulenusauditis,quæcirca urbem impotenter afaeftionegere^ bantur,àVuica rus,unde nuperin urbem ad Confulatumextradus'fue rat,conceftit:ac mox paulo,quia belli horribilem tem peftatem ingruen tis preuidebat,rebus ex urbenauigio alportatisjfelfteinam in pacatum abqt,priufquàm de bonis effèrendis publice cautum eflèt. ïndicitur bre ui póft iterum dies ad conueniendum inarcem Beucruuerdam, ante^ irg,quas utrincp ingentes in pedoribus conceperant, in rabiem exirent. Hue ad condliandos animos,hoftiles inter Ce ipiritus gerentes, ac bellu parantes,conuenere et Tranfîfelani,Legati,qui ab ordinibus ad ftatuttf | diem in arcem adeftent,ea conditione feprofeduros pacifeebantur, ne | Ce abfentibus quicquam nouaretunneu ad prgfentia equitum auxilia, a' ? (ia in urbem reciperentur.Poftridi'e quàm profodi eftent crepufculo dû ' ci filentio nundatur trépidé, centum quinquaginta équités, Sópedituni cohortem unam extra urbem fubfîftere,utintromitterentur»Conful to tus in fpem (àrciendæ cocordiæ eredus, audito nuncio inlperatOjatto/ nitusobftupuit.Antefignani Geirorum equitum in urbe, accepto nun^ cio nouarum copiarumlæti,haud elanguefoendum ignauia rati, arma' ti domum Confulis petut:poftulant^portam Albam aperiri,ut eques amp;nbsp;pedes faciendo tinere fefti, abfiç mora intromitterentur : ne extra up i bem pernodantes,cpifcopo,cognito eorum aduentu opportun! foret» i Negatid lèConful contra datam legatisfidem,fadurum » EquituMa' v gifter ne quid mora fuis ante urbem hærentibus ofïiceret,amp; Ducis indi gnationemprouocaret,conuocatinPalatinum forum quantum equi' turn atep peditum in ciiütatc eradCum bis iam multa node, lycbnucbis eurrtfunalibuspr^cuntibus,ad Albam portam defcenditîatcpeauieftr# dajocias copias in urbem fruftrareclamanteCof. recipit, Eratauteea peditum uis nullo deledu raptiméfece rufticorum in agris contrada* Qiiare bene foris confulta neutru alteri iam reconciliare poterantrquod unum baud dubieualidis præfidijsurbefirmata Gelrus ipedabat»PrF ma luce nouæ copiæ per hofpitia diftribuuntur» ïnBeueruuerda à renï om nium, quæ drea urbem accidiftênt, legatis ignaris,de concordia di' feeptaturinterea. Tranfîfelanus difç^ptator inter epiftopum Vitra*

L I B E R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147

l'eÆnosfumptus^ubimultadifèrtèacgrauiterdeincommodisex-belló ' præfatus eflètjuffit VitraiecQinum priorem occafîones amp;nbsp;caufas repen tinæ alienation is,repentis altius ordineexulum controLierfrjs, éxpono re»T um Vltraiedinus legatus exorfus,(îngula à temporibus primi mo tus in ciuitate,utqueçp gefta erant,exponere cccpit:quibusoccaiionibgt; cau(îs,principfjs,quibus authonbus,qua uia,quo côGlio, per quos ho^ mineSjContra fèditiones rempub*tutati cflent,amp;côfcrualTcnt. Nihil ab feaduerfus fceleratos iêditionum concitatores, earum^ comités uo-' luntanos iùfceptû, adîumuc, nifi principis aufpicfj s fuifle,amp; iuHu ♦ Relt; bus ipfîs fidem fuam patrip pcrfoluiiîelad quam præftandam iuranaen toadados,eiusreligioneexoluihaudpotuifïe. Sed Sôconcordiæ cum inimicis leges nullas unqua lèrecufaHetut non pofTent làtis mirari,quid illi in mentem uenifTetjquod non ut amicus, lèduthoftilem animû prç fe/erens cum armatis peditum equitum^ copias, Vltraiedino nomini hoftibus ad urbem furtim accelTerit » Omnia quàm bellum potiora dir^ cere,ac malle^Sed quando neçp pacem æquam obtinere,nelt;ç uim fuis ogt; pibus à mœnibus propulfare po(ïènt,par eflè ut auxilia ad tuendos libe ros amp;nbsp;uxores aüuildeaccerferentur.Quæfitum inde eft à TranfîfelanOj quid de recepto Gelro in urbem équité futurum eftèt:ftarct ne incœpto çonfilio perlèucrare,an integrum effet adhuc ilium uelretinere,uelamit tere fada pace*Exulum,inquit Vltraiedinus,quorum conatus toties ii: ritiôdconfiliafruftra fuere,animi,ô^ infolens ferocia:tum autem amp;nbsp;iniii ftapræfulisiraatcp indignatio î fed quorundam in urbeexulum cogt; natui fauentium terror, nos adamicorum opem implorandam fubege^ runt»Horum autem cum nullus ferè fit,quin fanguine uel afftnitate no»-bilitatem Vitraiedinam attingat,fi paxcôueniat,nulla C'uiufquam iniu^ ria urbe cedent. Tran fifelani paululum ad confultandum fubmoti, ac mox intro regreffî, adis gratqs Vitraiedino quod ad præftitutum di^ çm conuenilfet, quodtç nihil grauatus fuiffet, eaquae propria huius caufæefféntjàprincipioadfinemexponere: rogantnum qua uiainuegt; niri poffet,quaauxilia utrincp ftatim dimitterentunRefpondit Vltraicx dinus Iegatus,quôd ad fe,id turn demum futurum, ubi controueriîa de cxulibus finita effet. At fciri opofterCjquid animi ac fententiæ èpilccpd effet,pro quo fortunas amp;nbsp;uitâ depofuiffcnt Temper : par elle, ut uiciflim ille eudem animü in fè gereret. Æquum,refpondereTrâfiièlani,cos po» ftularemecç exeorum ufufore,fifecusillccontenderet: maxime uero^ diuexulû negotium integrûftaretme urbs nullis præfîdrjs firmata, inh micis ad infîdias opportunaforet ♦ Interrogatus Vltraiedinus deinde, an plus copiarum uel expedaretur, uel intromiffum effet, negauit id fa* dum;(fefellerateum præter fidem abeunti data,copias in urbe præiêr gt;nbsp;tesnouarum copiarûacceffu leabfenteaudas ) necç de pluribus adhuc decretum,nifîepifcopus priornouarum rerumautoreffet»Conuenjt itacçin hune modummepræfulpriorbellum populo Vltraiedino face rettquo-perocium deconcordiaageretur ♦ Sufficitur in locum Suleni, n qui fe

qui fepauîo antèConfulatuabdicarat,loannes Huchtenbrochus, Ac noido Vulueuo maoirtratus continuatur, Lcaationes interea Vitrait;-' (flinæ domû approperantes,ubi baud procul ab urbcab obuijs uiatori busprælîdiainurbenouis coprjsGclrispræterfidci religionem auôa cfï’e accepilTentrtantaeos confternacio èC pudor,qu()d dida fua Tranfi'” (èlanis affirinata,amp; fada Vltraiedinorum non iuxtà conucnirent, ccc^ pic,uc auerfo ab urbe itinere,retro abire, necp domum redire confiliû fc/ derer. Qua re ad urbem nunciata,mittûtur celeriter legatis obuiam,qui’ ordinumuerbiseos obteftando,orando^nefeinmediis malis defliiu erent, à fugaretraherét.Superuenifle quidem peditum equitumcpauxi lia'jfedeanonaccita, ita ut ubi uideretur, exautorati domum dimitri poQenc.QLio autem errore id fadû efïet,ipfos præfêntes melius cogni' turos,quàm nunciaripofTet.Perfuafilegaticonfcenfo iterum uehiculo (pe deducendi ex urbe quantum copiarum interea accefliflètjiam multa node in ciuitatem reueriuntur.Oftendunt ftatim ciuitatis opinione fœ* dus curbatum: ipfam^ fàdionem bifariam difcifTam.effringétium cum Gelrorum cataphradis portaru feras,S^ obftantiû id ne fieret. Ad banc difcordiamaccedebantgraues legatorum deipforumperfidia querelcî quod nullacôfcicntia tad»,padam fidemabeunnbus uiolaflent: ut cau* fa belli amp;nbsp;initium,fi quod baberent,ab ipfis or turn uideri pofTet ♦ Côtrà alij fadii excufabat, in errorem depulfum. Non inficiabantur quidem, accitam cobortem,0^portis rcceptam: uerum curam cam omnibus in/ cHejUt amplis pollicitationibusprecesmifcentesjillam rurfum ex urbe deducant, ac domos fiias tantiiper dimi«ât,donec epiicopus uclhoftis iudicaretur,uelpaxcumeo fieret, Addebant2lt; errorem uerifimilc. Ab fccondudum fuiflequendam nuncium,qui cum literis ad ciuttatem ao celeratibus copi}sproperèoccurreret,ôô Vuageningamretro àcœpto itincreauerfanSjibi fubfiftere tantifper iubcret,dum reuocarctur. Sperrt cnim in prgfena ftatu omnibus reconciliandi epifeopum in gratia, often tatam.Nuncium autem ob uiaticum.quod per obliuione differebatur, totumdiem in ciuitatemoratum fuiflcjCumiam dudumabifte credere-' tur, Quare obuium cuidam eum fadu,acriter obiurgatum, caftigatu^, quod iamiam (ero profedurum, redifte obito negotiO oportuiflet. Sta tim intclleda morse caufa, accepto uiatico fub quin tarn paulo ueCpertiquot; nam quanta maxima potuit celeritate in pedes fe coniccifte. Nodis aute interuencueum à uia aberrafïè:atqp interim auxilia omnium circa urberrt ignara ad portas peruenifte. Et ne belli caufa quscrcretur, poftulanti-' . bus equitibus Gelris ut portæclaufæ aperirentur,à CofTconftanter rc/ clamatum fuifte, Turn demum equitem præparatis ante ad id ani/ mis (ut apparebat) cum parteciuium nouandarum rerum cupida,ui clauftra feras^ portarum diffregifte. Nuncio nouarum copiarum, quf à Gelro ad turbanda omnia node Vltraiedu miftse erât, Vuicam manc perlato,pauor maior oppidanos cepit : quod rebus adhuc ftantib.non modo quod nihil fidum in fadione eftet, uerumetiam quod ad bellunt

L I B E R V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;147

tota animos pararet : nccç pacem necp cotlcordiam augendo uires lt;q[uæx çerct, tametfi uerbis in fpeciém benignis pacem dari cupere uidebatur^. T ran fîfelani defperatis rebus, tie fui ad exitum conuentus intend, prægt; ter expeâationem imparatiôpprimerêtur,domos quif(ç fuas illico ma^ turarunt. Videbant iam non ab Gelro bofte feorfirri, utrum illi fecû ÔC cum epifcopo bellandum eftètjnec ne,confultari : fed qua bellum ratio* negereretur:quoflt;? opportunos magis primumadoriretur,Epifcopus nihiliam amplius cunctandum arbitratus, neoccuparetur ,lediflimos pedites ad intercludendumVltraiedlinis adauftrum eRheno commeä tum,in oftium^ccæ mittit:his^ Pilanum Amorfortium,2lt; Pellitiura Bufcoducenîém duces præficit.Cum his coniunxit Fredericum Sortie brenum cum ducentis equitibus magiftrum equitu ♦ Magno aut bello Vltraiedino l^ruunihuius oftq brachium ualidu præfîdiûiam olim hâgt; buerat, natura ipfo^ loci fitu firmum, ad utrincgfuprà infra^ nauiö curfus interdpiendos idoneS, Locus ipfe areliqua planicie ita cininet, ut utroqp uerfum in amnem longiflimu profpedü præbeat : 8^ ad excur rêdum ad urbem mirum in modû fit opportunus. Hic intra paücos di* cs opère tumultuario ex arborû trücis rudi^ robore gleba fuperieélà præfidiumerigit: non altüilludquidem,fed latitude pedû quihquagin* ta plus minuszeum cuniculis,2lt;uallis præacütis in ipfo aggere 8ô præal tafolTacircumduâaadadis.A' tergo(utnauigiohoftibus inacCefiTurti foret ) feaphæ in oftft fiiucibus tegulis onuftæ demerguntur ♦ Impofità metuproditionis in hoc deinde externa feledorum peditum præfidià funtdndelatèimmiffîspeditibus hoftium agros peruaftauit:quantû^ horninumacpecorum in poireftionibus Vltraiedinorum opprelLirrt cflet,prçde fuit. A'ferro igni £lt; ftrage uillarum folùm temperatû eftt pronau^ato fimuledi(ft:o,utquicquid hominumVltraieôininominisj ecclefiafticorum profànorum ue, abftç diferimine fexus aetatis^ inter* ciperetur,hoftiumloco effet dam turn fegetes maturuerant* quäre quic* quidcarum hoftiumerat,Doreftatum ex agris conuehi : eôdem nbsp;pegt;

eus omne compelli iuftum ♦ Sub hæC bellicas machinas omnes V uicæ tanquàm ad expugnationem apparare,expedire^ aggreflus eft, His ek rebus matura adhoftilia uiciftini infetenda VItraiéctinis data materia^ cum air) atlt;ç alq trepidis rumoribus de acceffu epifeopi ad urbem non* nihil affingentes alimentafuggereret, tumultuariorum peditufnnouaâ copias fcripferunt.Fuga ingens hune terroremè cœnobrjs fuburbanis penuomnein urbem afportantium,migrantium^ ex agrislongo agmt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' .

ne cumarmento omni per uias fpelt;ftâtibus auxit. Et ut bellum fe ipfum aleret,uicos ÔC pagos,ne hoftilia paterentur,ftipendio impofito ëpifco* pus ad pacifeendum compulit in tres menfes.ContràVItraieâinu s,eos pro hoftibus fe habiturum denunCiàt ,qüi cum epifcopo pacifccrentur j ab eorundem uicis,ne hoftilia accipérentjfequo^ pecuniarri ftipulatu* ros.Milera profedb plebis agrar iae conditio,qüæ cum hoftes non ha* berent,ab VltraieâinOjôC Vltraiedin^ditionisfuo principe,ne prædg

~ nbsp;nbsp;nbsp;~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ h i ëffent^

ciïentjpadlci fubigebantur. Vltrafedini adhæc non content! hac ruftP corum calamitatejnfuper cos.quos inuicos rcftitantescp operam fuana inoftioLeccacfonisducendi'spofui(reconftabac,nodearreptos,acru* rein urbem extradosjn carccrem coniecerût.Erat totus interim in hoC epifcopuSjUt hofti undiqp cômeatus clauderet » Hand quieuit inter hæc Geirus » LaceiTcntibus ad hune modum VltraieÆnis bellum in inféra ditibne contra epifcopum,ipfe aliquot dies de bello Tranßfelano côfui tauit.Ioannes VuilTinaus coonomcnco Henricus Macer, 06 Matthias Ketellus e Tranfifelana regione oriundi erât.’equitum par nobile, amp;nbsp;ob belli artes Carolo Gelrorum Duci chart Hi relida patria multis amp;nbsp;ma* gnisbellis fubillomeruerant : quareSc prior illeingradusintériorisa'* micitiæ recêptus fuerat.Corruptiprecio, feu(quod magis affirmarim) utgratiamapud principem Gelrum inirentjHalTaliamhaud proculà Suolla proditione tentaiidi negotium fufcipiunt.Poftridie Id.Auguft. lucis principio tanquam ad mercatum nauem armatis grauem, fed afle* ribus fparis^inftratam,ipnoppidanisutpopularibus domcftice nod tn oppidum recipiunt.Poftquam autem ad forum uentum fuit,ibi dcie^ ôisalîeribus cum ingenti clamoread faciendum fubita hoftium fpecfc pauorem oppidanis oriutur armati, occupant^ oppidum. T repidatio maior,quàm prohoftium numero,quantu hominum in publico erat, in fugam compulit.Capto oppido,a direpnone 8^ cæde temperatu eft V nus,qu! folus obuios foro arcere armis ac uirtute contcndebat,a con* fertis multis uulneribus confoftus cecidit.Ingentem interim hominuaf mentorum^ prgdam exBatauia egit: diripuit^,quicquid uillarum ob uium habuitepifeopus. Turn confilium ordines Vltraiedini deabro^ gando publice præfuli epifcopatu,ac focietate cum Gelro iungenda pere.Quarexv ir.Gal.Septemb. conuentus habendi dies ciuitatibus, ut Vltraiedum conuenirent, indidus eft, ad audiendum publice in frt* quenti ordinum concilio diploma ditionis Vltraiedinse recitari : fimu^ utea quæuitio perperam quotidieadmitterentur,mutarentamp; corrigé' rent.Spedabatautem eo Gelrus,8ófadionis primores, penes quos ui^ omnismifcendiomniaerat,utaftenfu triumaliarum ciuitatumprindquot; pe hofte iudicatOjipfg quoq^ in belli focietatem traherentur. Ex Amot, fortia uenere legati Segerus Vuilda, amp;nbsp;Nicolaus Gerardi F.Et reliqf^ ciuitates,quamuis extra belli focietatem Vltraiedini,quia commune tri urn ordinum negotium,cum accerferentur,prgtexebatur,legationesfii as quoep mifere:ne non uenifte fraudi fuiftet. Poftquam ad edidum coquot; uentum Vltraiedum in curiam magnam bafîlicæ D. Martini frequen' tes conuenere,primarius decanus hiftoriam quatuor luperiorum annd rum dicendo texereexorfus, oftedit quam multa beneficia pop .Vitrain Henricum epilcopum contuliftet,ea^ qua nuncingratitudine uafta-do agros,ac claudendo undicç flumina amp;nbsp;c5meatus,penlaret. Exagg^' rauit pericula,fanguincm,facultates:quf pro eius dignitate tuenda, pro incolumitate ac falute patriæ conferuanda depofuiftent. Ä quo tan torit benefieio*

L I B E R V» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;49 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J,

beiicfîciorù admonito.cum gracia parrepcteretur,cotra diploma réligi 'n )'quot; ofe a le iurameiito inaugurationis die confirmatum,ipfe indies alia atcp alia,quæad nomen Vlcraiedinum cxtinguendum fpcdaret,molirctur» Bellum ilia tum cum ordines auertere no pollent,modicaauxilia ad pro hibendam,(i qua inferretur,uim,non ad concitandum bcllumiCompa* ralTedegationibus mittendis,orando,donando^ quantum inhumano confilio fitum eilet,fudauiflèjUt id declinarent. IndeubihæcS^aliamul ta id genus in hanc fententiam pcrorallet rudern quandam ex tempo* re delineatam lormam decreti deiungenda focietate Cum Gelro,et bello cum epifeopo gerendo,in medium è lînu protulitdeeflum^ illud pubii» ce eft. Fuit id autem in hæcuerba, cuius exemplar Amorfortfi s ad refe* fendum petentibus datum extemplo eft’ Nos collegiorum primates « Decani,canonici v.collegiorumbafilicæ D, Martini,Seruatoris,loan “ nis,Petri,Diuæuirginis,in urbe Vltraielt;ftina.Pofthos, equefter ordo “ ditionis infcræ:Côfules,Tribunitia poteftas:uetus nouus^ Senatus ur *« bis Vltraie(fti:tabularum harum le(ft:oribus,atcç cognitoribusttiim au* tcm8^fisquorumh^ccotrouerlîarefert,referet’ucinpofterum,S, Epi “ feopus Henricus à quo in epilcopatumuenit,nobis non minus geren, « dis rebus pcftilens,quàmditionipcrniciofus fuit,Primùm autem, cum “ nullo pubiico,fed priuato quorundam conlîlio, quos ininteriori amici « liæ gradu habet, nuper arcem Meidenfem câepiflet,penè nobis bellum ** concitarat. Nuncquocpuicisinferæditionis omnibus grauia ftipêdia imperat, præter ius bonum:tributo ne humili quidem agricolaru fe* “ ciremilïoactenui. Arces 2lt;caftellapræfidiisimpolîtisexterorüm cqui turn peditum^infimiloci,exclufisfùmmo loco Vltraiecftini nominis natis uiriSjfirmat, Agreftem ad hæc hominû multitudinê totis agris ar* rnatam, cumfolTojfisinftrumentisadfodiendum,amp;locomunito inex pugnabilc pr^fidiu in Leccæ oftio collocandum,non ad tuendes aduer fus commune hoftem fines lêdintercludendas uiasaditus^ omnesin ürbem conuocauit.Vtmittatur, quan turn exterorû auxiliorû equelfri* “ um ac pedeftriuindies confcribif.quorûbona pars eftexeorum genere, « quiP.Vltra,femperin{êftihoft:esfuerunt:lcilicetutnosirianguftfjseô ** clufos obfideat,amp; ad deditione copellat. Ex agris ciuiû noftrorû,quafî “ hoftiùjbubulû pecus egit:8ó quantuarmetorû in pafeuis fuit,pr^dg mi *• litib.dedit,Cum aut tutos nos ab hoftib* efTe exiftimaremus, nulla qui “ uimuscóielt;fturaaflequi,quorfumifta,quouec5filio paret:quib,admif“ fîs,hanciniuriâ nobis c5ciliauimusîcûhaâ:enus nôfortunas modo no ftras c5 eo,fed uitâetia periculis ingêti animorû cotifenfu obiecerimus, ** Quare hoc eius confiliûamp;turpeamp;foedu,tûcû diplomate ex diametro pugnat,tûampliflîmis eius prorriiffîs aduerfatur. Spedatautid ipfum “ hue quolt;ç,ut cômunis liber ta tis iura labefaeftentur, publica totius ditio “ nis libcrtas,laudatæ côfuetudineS,inftitutamaiorû, iadura norpinis VI traiedini amp;nbsp;agricolaru,in præiudiciû cômune omniu obliterentur,ab* rogenturcp,ltac5 uthæc,SC id genus alia mature auertantur:fimul ut, ne **

' nbsp;nbsp;nbsp;’• » L- ,, nobis cxitio fintjoccupentur Jias ob caufasSópericula in poQerumH^^

mincntia^c|viæbincpullularcnobiS]^^ poflcrïionibus noiï^iisolim ori*'* poHcnt.’fimul ut diploma,iiira, Iibertatem,confuetudincsjandas cófo ii ciatisanimistueamurrcenfuitfenatus èC ordincs confultattone mature 9, amicitiam aliquam ineundä eiïe,ne incauti ex improuifo opprimamu’^» ,, amp;infidiasdeclinemus.Q.uamobremconcordes iocietatisfidem laiixi' 9, muSaiiobis èé pofterisutilem futuram;amp; fccdus adiunximus,ratu »i (flû^auxilio (ènatushocdecretumhabituri,quod huiccalamitari,hislt;| 9, iinpêdentib.periculisconfociataanimorûconcordiaobßabimus:u‘gt;^ 9, armispropuifabimus.QLiodimpeniàrû in bellum fiat, id ad uniueifios 99 pertineaLAleafecundaaduerfa^ omnibus ad exitueiusufc^ cômuinS 9, amp;nbsp;par ex æquo omnibus fit pericuIû.Placuitquocp jin conferendo a, nem excipi mortaliû debereniullircmitti ftipendiû impofitum,quoJ’^* nus cum alijs contribuât, fed ut compar profan is religio cenfeatur. Co*^ 33 tribuentæqualiterhucimaginibusmaiorû illuftreshomines,amp; hurnil* aj loconati:opulentia cumtenuis fortunæ âf infimæclafiisproletarfis,ü( 99 res publica pofteritati incolnmis tradatur.Necp magni quidem rcfcrcG 39 undepecuniaredigatur:cxmutuo^neufurario'ueaere,utagripignorijf* 99 neceflèfit,opponantur:quo hoc negotium alatur,amp;l ærariuni fufficiat' 99 an alia uia.Quareapud Deû datis dcxtris mutuâ paÆ fidê fpondemus 33 quod ficubi opuserit,fummo omniû côfenfu^autcertebonæ ac magnf *9 partis uoluntätemutuâ uiciflîm operânoftrâin hocponemus,ut opp® 99 fitæ hypothecæ redimantur,mutun fœnus difïoluatur,utdamniexp^*^ 99 tes inde euoluamur.Nemo turn ea in re terpiuerfabitur.ièd datæ dcxtraî 33 fàncitecp fidei quifij memor,lubentêfeac uoluntariû(utpar eft)ofic’'^^ 99 ultro. Inter ordines nemo fus fibi ullarationc,aut uiam ad elabendu Jl* 99 usiibertatisprætextuufurpabit, quacoirahocdecretuad aflerendatfl 99 fuâ dignitatê turn uti polîet.Quod fi nos bellû (quod dciis auertat) 39 bere contingat, cum hofte neçp pace faciemus,ne(p amicitiæfide adiufl' , 99 gemus,neqp ullas fi quæoffèrantur pacis recôciliationisïie kges quauis 39 iuftas 8dbonas,quæhanc focietatêimpediant,ipfiordines fcparatim 39 cipiemusîlèd ne iplè quidem, qui nobis ad hoc bellû auxilia mifcrit. Slt; 39 uero interim tolerabiles dari pacis coditiones ufu eueniat, ea no per uni* 39 aliquemexordinibusautfocqs iüngetur:fedeiusfàciendæpotcftas trv 39 bus ordinibus,aut bonæ eorû parti permittetur. Et quæ in ca bona atlt;? 39 æqua uidebuntur,illa cæteri rata,iufta,ac firma iudicâto. Dolus fraus(? gt;9 abefto.Quoniäautem iftainuiolabiliaefleplacuitmos collegiorü prot*: 3 res nbsp;nbsp;collegiorü iodalitia,noftra figilla.’itidem 8^ nos comuni eqpeftfi^

99 nobilitatis nomine rogati, loannes Renefchius Vuluenus eques aura^ 39 tuSjGysbertus Varaus.VuolterusHammOjErnefthus Vuicanus.Co gt;9 fulesiteurbis Vitra, tabulis fancitifoederismagnüurbis noftræfigiH** 99 appendimus.DatumVltraiedi,anno xxvii. fuper M. D. xiii^_Ca!» gt;nbsp;Septemb, Poftquamfœdusiunôlumdebellocômuniterpàrândoin frequenti ordinum acciuitatu concionerccitatum fuit, legationcs ciult;' tatun»

tatum,quarum nulla uoxcôfenticns accclTcrat,acccptis exempJi's ad re^ fercndum illico domos fuasreuertuntur. Epifcopus auditisqs qiiæ cir--caurbcm indies Sercnt,mctuensneob fuperiorum annorum odium et fîmulrarem Amorfortrj à (eperhancoccafionem alienarentur,literas ad fenatum dédie in hæc uerba ’ Veßra fides amp;nbsp;ßudium erga me effecir, ut apud uos animi mei ex iniuria accepta ægritudinê eftundam. Dubium mihi no efl,quin rumor de exclufione ad uos allatus, uarie uos afieccrif« Letor tarnen,uobis eundem animum adhueeßeinme, qui fuperiorib^ annis fuic.’uti ratio nem rerum à megeßarum^öd confeientiæ reclæ reßi-monium uobis probem .Audio Haßaliam nobis inTranfilelanis à Gel fo per homines talium negotiorum artifices ademptam, à quo quiduis potius quam hoßilia expectaram: cum incolumi ad hoc tempus amicix tia,pax à me prius, 8^ quies ab armis data, uiolata non fit. Atep utinä ca Perpetua,quoad uiuerem,efle potuißet.Statueramnuper Vliraietßum ad tranquillandos difcordiarum turbines armatus contendere, ut reßi-tutarepub.oeium prißinu ditionirecuperaflTem. Erat confilt] meiratio talis,neinermisurbemingreßuspericulum,utantea aliquando,Ribirê, Quareauxiliarib.coprjSjamp;equitatu ad corporis cußodiaminßrult;ßus adurbem uenimon alio meherculeconfilio, quam utinteßinam facem partim per id tempus,quodin Germania fupera abeflem, partim in ua* litudinemeaaduerfaexortam,pen{tus extinguerem. Adueniétiportas clauferunt. Quam uero ißt ea in re iuramenti rcligioni fecerut fatis, eßo ad pofleros deeà re indicium. Super hæc externa equitum ôôpeditû au xilia inurbemreceperunt. Nihil itaeç aliudhumani confilrj mihi fuper^ cß,nifi ut à uobis contendam,ne,quod ad belli dubium principium at^ tinet,ueßri periculi admoniti,ad mature confultandum ofeitätes opprix mamtni:reputantes identidem apud animos ueßros, quid hinc fit exo^ riturum,uiam inueniatis,qua malum imminens propulletur : ut fi in ra-» biem propediem animi ad bellum parati exarferiht, extra eins neceßitax tatem uos amicos habeam, ac colam:quibus fretus, inimicorum, quos hoßium locopoßhachabebojillatäiniuriam ulcifcar.Quodfiobtinux ero,beneficium non poiieturapudimmemorê. Cæterum quoniâcùm alias,tum belli temporibus in fpeculis intentior eußodia propter ditioz nis limites neeeßariaefl : ne ciuis per noeßurnas uigiliaru perpétuas migt; ferias nimium obruatur,iè proximo Hoechlandios in ciuitatêaccite, qui promuris uobis in agendis flationibusauxilio adfint : neperproditioz Hem tentati,in hoßium poteflatem trahamini. Chrißophorus Lagius, uir militari gloria clarus,qui nuper cum graflatore pedire caflellü Teu' tpnum in Marfis ipfo magißro ordinis cæfo,cxpugnando ui ceperat ac diripueratjper id tempus reconciliatus faeßioni Vltraic^ne,^cohorti in urbe præfeélus erat.Hic Galen. Septemb.cum quadringentis peditibus ƒ adEmneßiorum agros effufii populatione uaßädos mouinqui cum nh hilminus quam hoßilia operirentur,pridie efculenta uenum Vltraiedtu importarant.EmneiïæacceptoVltraiedinorumaduêtu.cum iam hand ‘

proculauicoabeflentjtumultuaho colkâaruftkorumanus,inauia Io caadnu diHidliadifîugit: unde eminus inordinate irrumpentes, ÔÔ ip' furti robur agminisà tergo tardius fequentes,fclopis tormêtis^manU' ariiscarpferunt.Numero enimhoftiiongèimpares,nequaquâacieoc/ Currcrepoterant. Vbi uero agmen citatum infidias prxterrjßet,clamorc â tergo amp;nbsp;ab latere tcrribili fegnius ab itinerc procedentes adoriuntun Fitpauor ingens at(Ç trepidatio.caduntalrj globulorum nymbo:ali}ar misabiedis callium ignari, in circumiedasuiepaludes difFugiunt,ubi à fuis longo interuallo excluß hauriuntur.InterimpraegreHum agmenet fulêomniauaftarpopulatur^,eo^infèftius,quod partemfuorû ab oc cultisinfidrjs‘carptara,accompullam inpaIudesaccepi(ïent,Quicquitl graue nimis afportata erat,corrumpunt.Fuitautem prgda,nimis quàio opulenta armentorum èC pecoris omne genus amp;nbsp;pecuniæ ad iêptê mi' lia aureum.Addiderunt flagitio perfidiam» Opulentiorcs ubi in ma' nipularibus fidem,nc hoftilia paterenturjpadti eflèntgt;ex compofito ab alqs iuperuenictibus fe fua^ omnia redimcrcadigcbâtur,Moti iniuria EmncÂTiorum Amorforti),(nam amplas ibi pofîèHiones habebant)l{te rasextemplo Vltraieélummittunt.Earum autemfëntentiahæccrat'Se natum zAmorfortium accepiiïè,quàm hoftiliter colonos füos,quosEifl neflæ in agris fuis colIocalTent,immiflîspeditibus ipß diripuifknt î pc' finde fe cam populationem accipere, ac fi ad murosfuos arma fcalas^ intuliHcnt Veile fcirecaufam^quamobrem prohofi:ibusbaberêtui\Rc (ponfum ab Vltraicdlinis eft benigne callide’Non deberemirum uf deri,quod infefta èC hoftilia nullam pazfti fidem paterêtur EmnefTrj, qui priores laeelÏiuiftent.Superioribusenim diebus uoluntarios eosad ofti um Leccæcpifcopoin poncndo præfidio foftorqs armis opem tulifte. Si à bello efte alieni ueKent,hoftcm non adiutum opportuiffe.Inde cuifl infeftoagmine in Hamerffeltios mouerunt, (uicus eft fub prætura Lu efdana,ad mille palîuum ab Amorlbrtia)eos^ foede depopulati,opima pecorum amp;nbsp;rufticorum prædâ Vitraiedum compulerunt. Hac expedi done poftquam ingens damnum prædrjs Amorfortiorû datum elTet, perliteras èC legationcs cum Gciro èC Vltraiedinis grauiter de accepta iniuria expoft ularunt: quod hoftiliaomnia paterentur, cum ipfi in hoC certamine à neutra parte femper ftetiftent: ut utrifcç animos fuos doncc debellatum eftet,probarent : neqp aliud haâenus decIaralTe, cp fd quod amicæuicinitatis effet, coargui pofifent ♦ Polliceri nihil aliudadcbdciri' ceps Gelrorum principiÔÔ populo Vltraiedinofepræftaturos » Super cætera mirari,quod illi non reputarentfecum, quàrn infcftus Gelri Vf traiecftini^ nominis agerreddi ex Amorfortia poflfêt,fi uellêc in belli fo/ cietatëdifcedere. Ad ea Dux benigne Amorfortijs refpondit* Nunquâ aliudanimo fuo perfuafumhabuilTezneGaliôfequàmad perpétua amh citiâ inclinatum, uicinitatis ius cum lènatu popjAmorfortio coleit dum.Idiplum quoq^fuis ordinum dudoribus ab àiitio inchoati beW tnandaffe.Verùm ut multa fæpenumero ablênte principe peccan fur,ef ' fèdurutrt

LIBER V, fec^turum fe,utpn’moquoçp dieipHs fundorum fuorum coîorif in intC' grumreftituerentur.Qua dereamp;literasfedediflêad Vltraicâinos, ut quemadmodum edïxiflet/accrcntjfi Amorfortij prias agros amp;nbsp;predia füa in indicem conie(fla,ut dinofcerentur in pofterum, exhibèrent. Nigt; hil illi morati, fcripto ea Vltraiedû tranfmiferût : quare aliquanta pars pe CO ris CO Ion is illico eftreddita.Hacprolperare Langianorûmilitum cxcitatus Arnoldus Fabcr,tertiæ cohortis ducfior, ad parem fortunam tentandam,Driebergam(epifcopi ea turn uiIla erat)cum expcdito exer citu earn depopulaturus proficifcitur.Erat in eo exercitu gregarius ^eu lixa ueriuSjfamulus cuiufdâ Gerardi Eccfj.è nobihtateVltraieâina,nelt;p armis ferendis aptus,neqp ad militaria munera obeunda maturus : ado-lefcens impuber adhuc,cpterum indole ferocijamp; truci ingenio fupra acta tê.Hic ofFicq caufâ exorato hero,agmé expeditus ièquucus fuerat. Quo niamautemprædaobincolarumô^ uicitenuem fortunam non magni nominis contralt;S:a,non operæprecium uifum fuit diutius ibi caftraha-beretfimul quia periculofum ob denfati foli naturam erat,per quod ho-ftiabDoreftato opportuni fuiHent» Quareceleriter Vitraiectiï, priuf-quam nuncius depopulatiagri Driebergq Vuicam alla tus eflct,iter oc cupant.Præceflèratiam agmen ducentos pafTus,cum lixa,quod agrico la»nullampecuniamexprimere ad pacifcendumfecumpoHet,ardenti manipule admoto,8^ uinam,amp; ditiffima duo granaria incenderet.Ro* bur èc cohortis dudor exorto incendie ftupefadi, mittunt fpeculato fes extemplo retro, cxploratum’quid rei eflet : iubent^ autorem patra/ tiflagitq arreptumÇmuldaextremi fupplicq ab incendie abftinere iuflî fuerant)atqiequofunib» alligatum ,fecuminurbem trahi. Rumor ince drj in agris turn primuà Gelris mifti haud paulo concitatiore curfuVl* traiedum allatus,plus ciuitatem quàm ipfum hoftem conterruit: quod quantumædificiorum extraurbem amp;nbsp;caftellorum haberent,epifcopo inccndfjs ac populationibus opportuna forent.Et quod præfagiebant, id opinione omnium celerius ftatim accidit.Epifcopus infequêti incengt; diorum aufpicia node,cum quingentis peditibus amp;nbsp;medico equitatu ex oftio Leccg ad ürbem acceflit:ac copij s in ripa Rheni ad ducêto s ingt; dcpafîus inftrudis,nequaquam Gelrum metuens, manipulates ledos ' ad fuburbana tria incendie infefte uaftandaemifitiaddito tarnen hofti-li fpiritui dementi edido,ut antequam ignis tedis in ij ceretur, amp;nbsp;émnia fiamma abfumerentur, quantum pecorum amp;nbsp;fupelledilium lèruatum quiflt;çueUet,raptimèdomibusauferrent.Dumintenebrisfilentio hæd geruntur,pauci,quibus animus ad omnia paratus erat, placide ad porta rum uerfatiles cîathros fuccedunt aufcultatum^num ij qui in murorum ftationibus excubabant,fuorum aduentùfremitu ftrepitu ue fenfiflcnti Inde ubi fopitos uigiles, ut in nulle uicino metu feniere^ledis in tribuS fimulRiburbrjsigneminfjciunt.Clarumexortumprius incendiû fuit, c{uam ftationarq hoftem adeffe cognouerunt. Et quia laborantib.ftiis, quod hoftiliû copiarum uis incerta effet,per tenebras opem adferre no t audebant.

audebantjtotis mœnibus amp;nbsp;turn'bus tormentor um tonitru emînusfùl minatum in de per plerumçp noctis in incertum eft. Plebs cum armis aJ muros adefle, quiftç in fuis ftationibus : religio uero in curiam pont*^' ciam armata exciri trépidé ad omnem euentû iulla efttnumerum mag*’ audura^quàm adbeliandûaptamultitudo.IncêdiohocfuburbanotO' ta urbe perturbata,præfedi militum ut fuco aliquo inuidiàpopularen* ob prius datû incendiû à le auerterent, teftarentur^ nullo publico coO' fdiofacinus patratum ,ipfum incendiarium capitis anquirendü public^ condemnât* Nec dubitant, quin plebes, pœna authoris ac fpedaculo cxaturatajremitum remitteret.Peruentum erat in circû Palatinum,ub* reus iudicum lèntentfjs damnatus percuterez Ille autem inter trifte fup pli ci} minifterium cû femianimis nudatis fcapulis in fabuli aggerem du' étus efset,li(ftoreex compofitè auerfo.extrahente^animaduerfionen*» ad circumfuiæ militaris multitudinis hortatum recep to antmo,ut mangt; bus uin(fîus ftabat, in fugS le dédit : elapfus^ nullo infequente in Ciu*d rempli afylum euaiît» Crebræindequotidie eruptiones uthnçin hoft* cum làdætFrequentes item uelitationes, acprælia multa commifta.Int^ rim iecundo menlè quàm bellari cœptum eftet, ærarium in urbe exhau ftum (quia ftipendium non pcrfoluebatur) mercenariu militem tam rocë fecitjUt nec ad contrahenda certamina, nec ad eruptiones in hoffi' cum fàciendas induct potuerit.Qiiare pecuniæ inopia ordines côpull*» Dgt;M. VuelîumadGelrumquindecimaureorûmiliamutuopetitufl’ mittunt: pro quibus uiciffim illi prædibus acprædqs omnibus cccleiîa' fticinominisineiusditionecautumeft . Vuefiusnode (quia interdis ôd indicium Sgt;é occultas hoftium infidias metuebat) iter emenfus, brcu* cum pecunia domum, præfens gâudium ÔC ciuitâti ob direptionis mt' , tum,8d militi lècum ferens,redqt, Noluitautemfadiolocupletioribus, qui oncri ferendo eften t,circa initium belli,ut tutius id traheretur, ne ut eorum animi â iealienarenturjaut ad nouas res excirentur,ftipendiûiifl ponere^His Dorcftatum allatis,epilcopus,cuianimus ad obfîdenduifl Gelrum per bæc additus erat,cum iêxcentis peditibus centum equid busimpedimentis^pridielduûSeptem.adurbem mouit,8ó quideifl claraluce: occupauit^ccenobiû Paca^uallis,millecirciterab urbe paF fus. Agitabat id aut,fi in caftris ibi pofitis perièueraffet, ut iter aditum^ Gelro intercluderet,ne'ue commeatusèBatauiainurbemportarentut» Et apparebat bine ab ortu,inde à meridie in Leccæ ripa infeflîs itinerib» id facile futurum.Ne Geirus receptum,cumuideretur,in urbem, auteîC urbe Arenacum haberet,fl:atim quàm locum caftris occupaflèt, àfrott bpidibus ftratam uiam tranfuerfam perfodit. A' tergo uerô,ob diHîcilia acceftu paluftria pafeua,minus tormentis admouêdis amp;nbsp;equitatui apta» nihil erat, quodpericuliabhoftemetueretur ♦ Rumoredehoftiumad/ uentu ôë capto caftris loco per quofdam ex agris trépidé in urbem alla^ to, cum uanum unurri id de duplici eorum numero fparfum inter exte' ra effet, daudi extemplo portæ iubentur, Et quanquam eorum acceftu

nihil auxiliares Gelri pcrtcrrerentur,metu tarnen né præfidium in ipßs propeportis ftatim inchoatum intra biduurn ita muniretur, ut inde ex-turbari nequirêt,êlt; utrincp ardaobfidione prefli, fame rerum^ inopia turpiteraddeditionem compellerenturjtumukuofe cum tormentis AL bana portaerumpunt,occurrunt^hoftiad portam cui ab open's urba* nisnomcnefljtrccentosaburbefermepafTus.Conffirereintra portam amp;proximumpontem tuti agloborum iadu, dum pauci cum leuiorib» tormentis emifïi,hoftemaduelitandum eminusIaceflerent»Epifcopus nihil moratusjamp;ipfemanipulares adprouocandam pugnam Gelro ob ijcit.Stataria autem fuit nulla/ed procurfando refugiendo^ per pafcua inter lepro forum gdes amp;nbsp;obiedam portam, Parthorum ac Numidaru moreinuicemproculferire,fîmulacrumuelitationis præbere» Nec ftagt; bât interim copiæ utrintp ocioiæ » Illæ cnim grauiorib, in regia addudis uiam fclopis infefte inuice ex interuallo inceffere, Cæteru quia mutuus confpedus per intercapedinem extra globorum ferme iadum erat ,8^ utraiç actes ita inftruda ftabat,ut neutra ab altera nec à tergo,nec à frote lateribus ue uulnerari poflet,(nam hi port^ mole uelut uallo obiedo,ilH fyluæ dcnfitate tuti,certaminis fpedatores erant)nox imminês procure fatores ad receptumutriiKjcopulit. Ab neutra parte clades ilia accepta fuit. Habebathoftis intra cœnobfj pomœria fua caftra, equitibus Gclgt; rorûinaccefïa,StatuitMartinus Roflèmus militûGelrorüTribunus per prata,à tergo caftris circuieda, cum omni pedeftriu copiarû ui Epi fcopûjUtcû^ caderet,adoriri. Quare ea nodeimpcdimêta,8ô câpeftria tormenta, puluerem tormentarium, crates^ expediriapparari^ iufîit.. Maneingens coorta nebula,caligine denfà cœlû obtexit : quam paulo pôft tempeftas fequuta,confîlium difcufïit,ac Gelrum intra muros cort tinuitEodem die mulieres aliquot Vltraiedinæ in itinere ab hoftib.in* tercipiuntur.Quæ de urbis ftatu, de^ auxiliariorum numero interro* gatæ, ubi eaquac fàndo domi audierant,fideliter expofuifïent, nulla ne* que contumelia neq» ignominia affedæ,quo ire cocperât, dimittuntur* Nodeinfequentiduasmolasiniedaflamrnaad Albanâ portam in Gel rorum confpedu manipulares aliquot corrumpût.Rofîemus uarps eu ris animo agitatus,qua arte ex loco fuaptenaturamunito fine fuorûcla de hoftê fubmoueretjudibrio rem Cum Duce ita aggreiïus eft, Dux fi* ditias liferas ad RofTemum in hæc uerba fcripfit:Se fequenti die paulo fubexortum folis cum quatuor milibusarmatorum,8ô mille equitumj adBiltamadfuturumn'plèinterea quantum copiarum in urbe effet, ex* peditum ad inuadendum à tergo fecurum hoftem filentio portis educe retifeuero circa aduerfâm portam cœnobfj eum inuafùrum. Hasliteras callidusprincepsô^ gloria militari claruscum huiufmodi mandatis ta* bellariotraditjUtex compofitoinhoftium ftationem intercipiendus cû literisdiuerteret:ütijsledis,hocdolopauorhoftiinijeeretur. Erat ta* men in urbeperfuafîo talis,ut feriô id futurum fuiffe autumarent. Haud fefcllit Gelrum arsfua.Nunciusexinduftria in ftationarios illapfus ex*

cipitur.Literæextortæ,amp;adTrib.delatæ,iIIicointerininiTn’côfiItjpr'' mores duces,rerum confiliorum^,quæ Gelri inter (èagitarent,cogno^ fcendoruniauidos,recitantunEtquanquàm denouis copqs cofcript*^ nihil allatum eHetjUanis literis tarnen habita fides eftecit, ut ferio extern' plo ad uafa conclamaretur, Rati fugam occulto futuram ,impedimentj cum bellicis machinis, ne àGelro præuerterentur, diluculo Doreftat^ præmittunuTimorêuanumfequutaeftfugaeffufa inordinata^ ago’*' niSjhaud perindemetu,ne è proximo à tergo carperentur,at(pne noua' rum copiarum occurfu à fronte fimul à tergo circumuentbmemora' bilém cladem adinternecionem ufqp acciperent, Geirus cognita pere’T' ploratores effufa fine ordine hoftium fuga,paiicis in urbe pr æfidio rd*' élisjfugiétes equitibusimmiflîs aHequuntur.Fugientiüpoftremoagn** ne turbato,uerfis equitib.pontificijs in Gelrum fit fupra Seftû equeftrr certamé. Paucis utrincp uulneratis peditû acceffu, Geirus receptui in uf bem canerc compelliturtdiremptucp in hun c modum prælium fuit. S ta' tira quàm relidis caftris epifeopus Doreftatum in hyberna abrjfiêtjpr*' ufquamconfiliura mutaretur, Geirus nouiscopfjs quadringentorun* peditum urbem firmat: quæper fuburbiumin haipitijs (plebs enirn làm eas tedis recipere recufabat)funt diftributæ. Cum his fimul fupe*'' uenit rumor duas cohortes fecundo Rheno tedis nauibus,ut ab aquar* terra in Lecep oftio prpfîdium expugnaretur,indies expeifiart Acneua nus rumorgt;coarguere£ur,quo aures omniamimpleuerant,omniaiqd' bus ad démoliendum quatiendum^præfîdt) uallum,8lt;f lôflas obrueU' das opus efiet, cratesatquefcalas item apparantreommemorando a^' citos plures équités luliacenfes JpfumadeoDucem tantum aun prO' pediem, quo bellum traheretur jadportaturum, ut eo Epifeopus ius frater Palatinus uendi poflent : hac perfuafione multitudini obfidp onis Si famis metum ademerunt» Etquiaiamexarfraæftateautumniiâ férus erat, ut hyems iamappeteret: qua pluuio cœlo, ad oftium Lecc3^ tormentagrauioris generis per præpinguem uiarum rotis hærentei** amp;nbsp;glebofam terram adduci nequibant,multos fumptus fuperuacaneos fecerunt.Inter hæc media confilia,ne quid temporisremitteretur, Lan' giusin Schalcuicanosprofedus,inde magnamhominumacpecoruin uim præ féegitzà quibus paulo anteepifeopus pecuniam quotp fiipub tus fuerat.Et hadenusquidem Gelrafua focietas cum Vltraiedinis in’ punè fuerat:cum epifeopus animaduertens fibineceflariain utrumepho ftemarmafumendaefie, tranfrniifo Rheno partemBatauorum infulaJ peruagatus,incendio populationibus^ omnia deuaftauit:ftipendiarijs Mauricanis,Ryfuicanis^ iàlt;fris,præda onuftus Vuicamredijt.Nf*: Vltraiedinoquidquam iam prater fuæ ditionis uicos reliquum erat,8^ cos quidem paucos,unde ftipendium ad bellum,ne hoftiliafentiret,fi*' pularentur.Confultabatur interim decircufidendo hoftium præfitlin' Sed obftabant multa,quibus id quod agebatur, ad exitum perducert nopotcrant, Anni tempus, quo fub pellibusmiles habenduseranuirc« infirinio'

L I B E R V» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lyy

in firm lores quam quæ ad obfidionem fufficeret : fufpeéli plebis ani'mi, ne urbe egrelîis præfidrjs nudata portsc clauderentur. T entandum om nino tarnen erat aliquidjiie uel militû animi bello defueti, luxu VItraiedi no franperentur.Cæterû ut defedionis fecuri in hofticum cum omnibr copiarunijquas intra extracp urbem habebant,uiribus ex urbetuto mogt; uerentjCallidum confilium in fpeciem plaufibile repertum eft. Decreue-^ runt ex omni fàgittariorum (odalitio, quod ea tempeftate ex opulenrià pleracç urbis confcriptumerat,trecentos feledos,obfîdum loco fecum» lufpicionem diflimulantes ad obfidionem abducere:et hi ipfi,ex operis, quos uideretur, binos fibi allegerent. Vbi uero id detedum in uulgum promanauit, fremitus tota urbemultitudinis exortus eft, indignâtium, uociferantium^, hafce ne eflè copias terreftres nauales^, quæ à Leccâ hoftemcircumfiderentfHoccineilludauri, quodà Ducein belli ufuni aduehereturcfcilicet ut ad cædem amp;nbsp;obruendas corporib.fuis hoftiurri fofias deftinarentur 'Adeo tota multitudo cum epifcopi effet, quia pro; pterobfides addudos nihilotutior àdefedione urbs uidebatur futu-ra,abfciffumidconfilrj fuit:ne quemadmodumVltraieéïum Gdrorunî fa(ftafuiftet,rurfLim fut? nutum ditionem^ Epifcopi perueniret ; ut folêt nimis callida confilia euentu rerum triftia,mortales plgrûlt;ç fellere» Ver^ fi inde ad operas côduditias publicas, nbsp;nbsp;baiuloru plebem, foffores^i

quorum minifterio in caftris ponendis, amp;nbsp;ad alia quæ labofismaioris opera erant,prolixisuterentur,uixinuitos reftitantes^ fedionis odioî addito edidojfoftbrrj s inftrudos armis fecum urbe extraxerunt, Equb turn præfèdo cum ducentis equitibus ad occupandum opportunum ca ftris locum premiflo.pars aliquanta urbi prgfidio relinquitur» Equiteni Dornam iter habentem(nam V uicam oppidum haud perinde loci fitü autlaboribus munitum,præter imminentem arcem epifcopi f€dem,mü tàtoconfilîo prius circumfidere parabât)cætera multitudo peditû fubx fequi iuffejin. Ameronga illi fè iunxit» V iginti forte equitum Geîrorû ad cliciendum hoftem Vuicam propè euagabantur,relilt;fto à tergo in infix dijs cætero equitatu»Fredericus Seldenackerus epifcopi equitumMa^ gifter eu una turma Gelro,nihil moratuSjfubitb patefadîa porta occur; rit.Gelrus ex præparato,quafi uiribus impar,prælium detredans’ paux latim cedendo,hærentesin tergô epifeopios, in locum infidiarum perx traxit.lbi à tergo Gelrorum infidig exortæ,8^ multitudine et clamorein gentijhofti inopinatareperterrito pauorem feciunt Jtaq^ quâuis ab op; pido exclufijin hoftium unditç poteftateerant,acerrimum tamê, fi quo pado perconfertum ordinem erumpere potuifïent, prælium edidere». Aliquâdiu tentatô certàmine cum pauci hoftium impetum, fepti undix que,non ferrent,nelt;$fugaelabipofïent,GeIris fededidere.Prgfedus é; quitum cum paucis inter dimicandum per confertos hoftes ftatim poft contradum certamen in apertum dilapfus,armis in foffam occulta abic diSjUtadfugam expeditior eftetjcquo Vuicam per Lambrocam le ab^ ftpuit»Duôdeuiginti capti,et Vltraiedum abdudi,legc militari multart

tur,dimittuntur^,Mox paulo mutato rurfum confili'o auerfis innerib. V11 LCakOdobns Leccam cum pedeftnbus equeftribus^ copqs Gd rus petit.Et quia nocfle iter iîlud emetiebatur, igncs ex côpoG to è fpeciv lis,maxime turn Doreftatiana ab epifcopo ijs editi funt,qui in præfidio oftf, erant. Hi ubi hoftium aduenium fènière, adeocp iam intra teli coiv iedum efTcjmaneboras aliquot tantofragore acui tormentorû tonitrU' l'sfulminaruntjutfumus in nubem coaâus Geiris prefidfj omnem pro' fpeô:um, poft darum incendium longum^,ademerit.Roftemus omni um Gdrarum copiarû dudor,uix dum poGtis caftris, ne hyberrfo ccc' lo incœptum occuparetur,extemplô militibus in concionem aduocatis (præmiferat iam exploratum,quà minimo periculo præGdiû oppugnâ/ dum adiri poterat)ita dicere exorfus eft • NiG hy berni codi intempéries appetêSjCommilitones fortiflimi, mihi neceflîtatem maturandi conGliu deftinatum imponeret, nunquam hodie uos ad expugnandum hoftis» quod in confpedu cfi:,præGdium educerem:cum alioqui ne ocio marte feeretisjabores^ militâtes leuiores uobis forent,in caftris uos exerccre licerct.Vixhancperiodum orationisabfoluerat,cum clamor ingens fi' bilummilitarê fequutus, parantemhaudquaquam tempori conuenien tia,dicere, cxploderet,expofcêtium debitum prius ftipendium numéro riicuius perlbluendi lpe,urbeegredientes,PerGcos montes pollicês.im* pleuerat.Id'ne eum agere, ut poftquàm agmen uana Ipe ladatum, blâdi mentis^ ex hybernis extradum,in caftris habeat,pro ftipendio fpeciO' fa uerbaadnumeretdanienæ hoftiumobqdat r Maiorum denicp more menftruum ftipendium pro fubeûdo expugnationis periculo, certatini diGTonis clamoribus poftulare.ad hæc in ièx menfes autoramentum ad' dici. Ac turn demum ad iuGfum exequêdum, loca acuices le fortituros» His autem fremitibus cum perfonuiftet undiqp darum concio, Langiu’ cum fua cohorte (âcramêti religione exolutus,ad Galliarum regem, per id tempus arma contra Cæfarem parabat,ipfe feditionis author traf frjt. Cum quofeconiunxitilla cohors,quam poftremùm confcriptâif fupplementum,paulo ante in fuburbano per hofpitiadiftributam fulfil dixi»Hacdefedionemilitum Rolïemus animaduerfà, uiribusfuisdifi*' dens,priufquàm hoftium inopinato impetu opprimeretur, caftris refi' dis,reliquias copiarum infeda re in urbem reportauit.Nec fugerûtp^*' hæcapertam fuggillationem. plebs enim tota urbe colleda, redeuntib ad portam turmatim obuiam proceftît,gratulata^ egregiâdeinGrmo hofte uidoriâ, quem fe difflaturos inlolenter iaditaranqpercontabaïuf ubi opima Ipolia epifcopo detrada reliquiftent» Ludibriapaftim exaf' diri occinentium,Gelrum,apparatusarmorum^ terrore tantum re.’haud perindemanus in prælfjs uigere, atq?linguas haberêtminateS)

infolêter temerarias^Epilcopus triduo quàm hecada eftent, ne commeatus Vechta amneexHollandorum ciuitatibus Vltraicdû taretur,arcem Vrelandiaminfluminis ripa propè Gtam,fedruiniso^ uetuftatem, amp;nbsp;bellorum uarias tempeftates defèrtam ac deformem, pofin^

L I B E R V, pofiüspræfidijs firmarcaggrediturj'uitauteml’d præfidi'umoh’nîjh^û laui propècxpugnabile,ob parum denfàti circà foli pafcua^ maxime au;. tcm hybernis mêfibus, inundatione excurrentis alueos fuos fluminis it rigua,Hêrici Viandenfis epifcopi opus ibi aduerfus uim ab ea parte Hol landicam pofitum. Multos inde ab epifcopis negledû annos (utmuL la alia, aduerfus uicinorum prindpumincurfiones coditaîpr^cipueau* lem Gildenburgum in oftio Leccæ ab Anoldo Hornenfi collocatum) uetuftate collabi,ab alrjs dirui indelaterum inopia in fundameta pofteà cœptum. Atpoftquam ditio fub Hollandorum ius atcp imperium trail lijtjieliquig uetuftarum ruinarum Vltraiectum à fundamentis fubrutp; ad arcemVredenburgumauedæfuerunt.Huius ruinas italt;^ tue, ne ab hofte impetu tranfeen derentur,tumultuario opere epifcopus muniuit; Ad illumab opere,antequam abfolueretur,difturbandum, Dobbelftei nus cum cohorte unaSdleuioribusmachinisprofecftus, node explora* torem emifit fpeculatum,quantg profunditatis circumduda fofla efleti quam fudamfuifle perfuafus anteafuerat.Cæterum nodis fîlétio re mul to aliter comperta,poftquàm audiuit ftationarios aduentum fuum pr^ fenlHÎc,inordinate effufos in fugam fuos,metu ne per tenebras carperêgt; tur, ( id quodepifcopfjs haudîadu difficile fuiflet) in urbêreportauiu Per hos dies epifcopus ex oftio Leccæ in Batauos rurfum tranfmiflo agt; mne mouit,late^ eorû agros uaftauit. Vnde præda omnis generis par* ta,Doreftatumcompulfafuit.NondefèditGelrus,hoftiumtranfîttiacgt; cepto in urbeiquâta potuitceleritate trSigreftùm fubfequitur* Sed poft: quàm Taislicam,ubi traiedus eft,pcrucnere:offcnduntpontones in ul teriorem ripam,neiter à tergo intercluderctur, de induftria fubdudos; Spe fluminis traqeiendi fruftrati,ne ipiritus ferocia. relanguifte uidereiî tur,à ccepto itinere inLeccæ oftium ad laceflendos præfîdiarios in pu* gnam,ftiucrtunt:fed fruftraeorum cÔfilium fuit. Nam rj qui in prgfidio crant relidijpauci illi quiderri,{èd deledi,tutius rati, id armis de uallo tvl eri,quàm inuadendum,fi ad uelitandum longe numero impares occur rerentjhoftipatefacere, êC quiftem omnibus præfidijs nudatum,machi nis eum retro fubmouerunt.Erat autem belli negotiu in hoc ftatu.Cum loannes Dux CIiuêfis,uir pacis artibus nulli principe per earn tempefta tem inferior,cuilibet uero fuperiorum facile par, per Palâtum præfedu regni hæreditarium e principis utriufq fentêtiaefficeret,utdatis inodô dies inducrjs,ad agendum de reconciliatione amp;nbsp;pace,Hueftenæ conueii tus ciuitatum ditionis Vltraiedinæ fuperæ inferæ^, principum am* borum habereturn'pfe curareconciliandi in gratiam utrofiç, difeepta* tor fumptus,quod poftet,controuerfiam dirimeret. Couentui uero di* es indidus eft quintus Cal.Nouem.ac fides publica hue per eos dies ul tro citro^ commeâtibus dataîne quis periculumcaufatus, difeeptatio* nem de reconciliatione pacis,fi ea coiret,difcuterepotuiflet.Venerutab Vltraiedinorum epifeopo legationes lacobus Mindenus, SxS principis a fcrini] s proximus Archigrammateus gt;nbsp;T ranfifelani ad mittendu quo* o 2 qu^

quehuclegatos(quiaidconcil(um,ipforum non minus quam ciuitafiJ aliarumreterebacjrogatiab epiicopo ,exequeftri nobiiitate finguH® ciuitatibus oppidiscç legadones miferunt» Oopida item infers dition’S Amorfortia, Vuica J amp;nbsp;Rheni,quæ in fideadnucerant amp;nbsp;pardm cxtr^ belli edam focietatem,in principisfui gradam eprimoribus fenatori} o'^ dinis fuos legarunt, Adlueruntamp;à Gelrorum Duce.Exordimbusaiit Vltraieó:inis D.Æmilius Niueldius DecanusbafilicæD.Martini, rardus Sukerodius Decanus ad Seruatorem,D. Marcus Vuefius,Dquot; FredericusRegius.ExequeftriautemgraduJoannes R.ene(cius,loanc5 Huchtenbrochus,equites aurad. E' fenatorio ordine, Adamus Diem^' nus ConfulariSjamp;rGysbcrtus Cludngus conuenerunt. Hi lub nodcni profelt;fd,epifcopi infidias,quæ uano rumore ad montem tenere nuncia' tæfuerant,uerid,ab cquidbus centum Arenacum deducuntur ♦ Poft^ uentum eft eó,legad in fua quic]^buleuteria(fic enim uocantur loca con^ filf)s dei]gnata)conceirere. Primum legadones ciuitatumatcp epifcop* in concilium^ubi uiri regni confulti ad cognofcendum caufam confetlc-^ rant,introducuntur.Erantautem exindmo confilio ad id ledli, Architl* aconus Cliuenfis, Palantus præfedus jciuscp frater:ac prêter hos unus amp;itemalter,Ib» Archidiaconus aldus exorfus,aéîa per epifeopumTr^' uirenfem difeeptatorem alia in quodam Hufteno conuentu, de feed^ ris legibus inter Gelrum amp;nbsp;ciuitates epifeopum^ Vltraieéiinum expO' fuit, ita orationem pertexen s, ut æquior Gelris par erax, obliqué foederis uiolad culpa in ciuitates translerre uideretur,ea ratione illas fof taffe ad dandas accipiendas^ tolerabiles pacis côditiones perpulfurüS» Finis autem orationis hie fuit^ut expromerent,fi qua uia æqua pax fard ri, omnis belli apparatus difeuti, didones ab euerfîone conferuari pof fent. Remittend um efTc utrifiç aliquid de fuo iure uolutate, quod armi$ extorqueri non poflet.Nullas inimicitias tarn graues,nullu^ tam atro^^ bellum arfifte,quod non æquis bonæaciuftæ pacis conditionib.po' tuiffet componi.Quare cum ambo populi in fpem pacis elfent intents darent nunc operam,ne tam ad uerbis difceptandum,quam ftudio fini' endae controuerfiæcÔuenilfe uiderêtur» Ad eacum parce refpondiflènc legatijè concilio digrefti, poft moræ paululum riirlus intro mittuntun adhibentur^ Gelrorum Vltraiedinorum^ legadones. Tum legatil epifcopiadhuncmodumdixifteaccepi ’Qiiod precatuseft epifeopus Henricus à Deo opt.max.eo die,quo armatus aufpicato inauguanrdus urbem ingrediebatur,lætor id exponendi occafionem uobis, pacis con ciliatoribuSjUifi regni Cliuenfis confultiflimi,mihi hodie datam: præd pue ueró iniurias querendigt;quàm inuiti in hoc bellum nullo noftro me rito,nullo confilio tracT t fumus,êlt; à quibus belli initium fit ortum. Pre/ catus autem fuit,ut quemadmodum ad arduam prouinciam gubernan dam Colonia excitus effet, mens principe digna inter ignotam gentem, daretur: ne melibrem amifilfequam creafïe dicerentur. Vtin id fcdulo anniteretur, ne quern Ifderet prior, aut ad uim prouocaret;pacêamp;ocin ac tranquil'

Ve nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I6t

ac tranquilli'tatem infcræ ditionis pro uiribus non folum tuereturj fed, quod poflèt, ad magna gloria Scopes etiam proueheret, rcsinTranfi-* felanis amilTaSjrecuperaretrturbatos componeret : dcnic^nullü locum focordiæ,quoad cccleßg rebus prænderet^aut ignauiædaret. Hoc uora utinamobrinerepotuiflet,florentilîimæ ditionidifficilis collatiocerte fuifïet.Sednumenmagno luxui ÔCfummisopibusobiratum,no modo nonaudr)f,fedftanminrempub.Vltraiedinam,faceminteftini tumub tuspenèinextinguibilemimmifit: u t nullus ferè locus iîcinnoflroorbc tam obfcurusjubieius flamma non ficconfpeda. Malum inde epifcopa tusprincipium,hoceftinteftinummalum,peiorcxitusexccpit» Sequu* tum eft bellum funeftu,quod nunchabemus.Quod utinâuobis recon* ciliatoribus componatur* Cuius inchoati culpa quoniä paftim in nos ab hominibus Gelri Vltraiecftini^nominis confertur, apudeoS qui ne* gotq huius ignari funt, fit ut ab hofte ftent, et nos concitati belli nomine male audiamusrac nobis parum propitq etiamq fintjquiuoluntacde* benteftèæquifTimi.Exponamigiturbreuiterjàquibuspl-iüs ortumfit bellum,8óillatum,utteftimoniumnosiuftain hoftes arma fumpfifîèja* pud uos, ut pacis recóciliatores extet: neq^ priores laceiïiuiftè, fed illatû, iurçgentium auertifle Jnfocdere,proximo bello,quod Gelrus cum po* pulo Tranfilèlano gefïît,ab epiftopo Treuirorum,fumpto ad id difte* ptatore,ita expreftum tabulis ea de re confeâis fuit, ut Gelrus omnibus oppidis 8c caft:ellisTranfifelanis,quæ turn tenebat,præfidia deduceret. Et in ipem in perpetuû firmandæ pacis,deinceps à præfidqs 8c ciuitatp bus, quæ ecclefiæ Vltraiedinæ eftent, abffineret : nullum unquam ius fibiin ea ufurparet : praeter Groningam ♦ Hæc palt;fta iureiui ando, tefte numine, 8c tabulis feriptis rata efte iuflà funt. Rur fum,ne ille arbitrium Treuirorum principis utiniquumreijceret, fed id damni uiciftim penfa retur, Vltraiecftinusepifcopus inuicem Gelro quinquaginta aureorum milia pro redditis poffefiTionibus perfolueret. Numerato itacp argento, deduxitpræfiftiajreftituit omnia èfœderis paólis. Sedquidcûhuiufino diagas,quineçpiusnouit,nelt;^fœderafàn(ftahabet:apud quem nee fi* des ullum dignum famælaudatæ precium obtiiiet^Spes nos,minimein fîdiarum perfidiæ^ fufpicaces,itafecuros,ac propemodum fublatis pe* dibus altum ftertentes habebat,ut conuerfi ad inteftinum incendiurh ex tinguendum,cœlum citius ruiturum exiftimaremus, quâm is fidei reli* gionê,etiam barbaris fiicrofandam,uiolaret» At quantû nos fefellit Ca* role,noftra de te exiftimatio ÔC fecuritas.Rebus domi utcûcp iam ex fen* tentia compofitis,ex præparato VItraiecftû occupauit,Hafïaliâ in T ran fîfelanis per proditionem cepit,bellum nobisintulit : uicos Vitraietfti* næ ditionis, impofito ftipendio in tres menfes exoluendo,tributarios fi bi fecit:uillas,horrea cum magni precrj frumentis, ferro 8C incendio po* pulatuseft: agrosabduâapecorumhominumep ingentimultitudine, hoftiliter uaftauit, Hæc cû ne uerbo quidem taâus prior patrafiet,præ* fui ad bellû uiciffim le armare, 8C efFufe omnià uaftanti obfjcere adaôus o 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuit,ma*

ist nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R E R V M v'l T R A I É C T I N A R V M

fuit,magis ut ^uosab hoftili incurfione, ut (è ab iniuria uindicarch Ad hæc n quid habet,refpondeat,quare res noftras repetimusîdeducat ex Vltraiedo quantum armatorû ibi habeat : dccedat urbibus amp;nbsp;oppp distreddat ablata » Quâtum damni utrinq? datum eltarbitrio principis Cliucnfis æqua fiat cxiftimatio» Pacem petimus cùm utilem,tum utricß bonâ. Et epiicopi quidem Icgatus in hæc uerba loquutus eft. Gelris in' de Vltraieélinis^legadsjubiilledicendi finem fecit,poteftasdicendi, quæ uellentjfadta eft. His fubmotis pauluium ad colloquendum è coud lio, ac mox rurfum introduÆs, Gelrus falt;fto filentiojta dicerc exorluS eft‘Si perindeid quod principio epilcopatus Henrici utiliterper Treui rû expreftum fuiqutab iniuria utrinqp abftineretur,et nos intra dittonis noftræ pomœria uos contineremus, feruatum fuiftet, bellum profeóo nullum haberemusrpax fida,quæ triennium fuit,nunc quoqp inter prill cipes integra,farta tedla^ eftet. Sed cum in exaggerando perfidiæ crimi ne,quod iii nos côgerïs,fis immodicus,fatius eftet caufas prius, cur hue rerum fit peruenturn,excutere,quam nos apertis criminationibus uiola ti feederis magno fpiritu,et nullo ore temerè accerferc. De pr^fidrjs equi turn peditum^ Vltraiedo impofitis,de capta Haftalia, adde amp;nbsp;popular tiones uicorum,8C conflagrationem unius horrei: confiât faefium. Sed 1'ure ne,an iniuria,quibus^ de caufis hæc patrata nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad quos peril

neat res,id in cotrouerfiam uenit.Nec hoc in negotio uelim nobis fraiv di efte,quod uulgari ioco de noftra fide, tantum no Punica iadetur : cU ne uobis quidem id,quod deipfo epifeopo fertur,quicquam profit. Pa cis arbitrioT reuirenfi permifto,ab eo itacxpreffum fui(re,non negoiamp;^ paruit Dux lubens,propterea quod multa de iniurfjs uoluntate in gräti am reconciliatorisexcelfi uiri remittere decreuiftet : fimul quod bellâdo fatigatus,utri(p regno ocium refiitutum mallet, quam ulterius caedibus tnulto^ fanguine ditionis fup pomœria propagatum iri.Sed ne tarn ini quum quidem uifum fuit fœdus,ut nô facile paftus fit illi fe alligari.Dif foluta ab epifeopo exprelTa pecunia,deduifiis illico præfi'drjs, omnibus oppidis ÔÔ cafiellis ceftimus:amp; quide ob id tanto celerius,quanto hofii' Um,fi quid cunlt;ftatifuiflêmus,maioricalumnia prægrauabamur. At in qfdem palt;ftis pofitum quocpfuit,quod tu baud fcio callide'ne,an per im/ prudentiamfuppreftifii: certeutomnem culpam cocitati belli, uiolati^ fœderis fpeciofe in nos trafmoucas. Pofitum autem fimul in eodem fccgt; dere fuit,(fic enim fperabatur,increfcentem in pofierum maleuolorun» audaciam coherceri potuifie)ut à conuierjs in nos amp;nbsp;dicacitate populus Suollanus deinceps temperarettut efi ad maledicêdum fcommata 13' (ftanda, quam ad benigniter loquendum pronior. Fadis enim didisi? inimicorum iuxta principes lædunturl,8dadarmaprouocantur .Vtlt;? pax perpétua uindicaretur,legibus in conuiciatricem linguam animatl' uertereturtfuppliciu ad reos, exemplu ad uniuerfos perueniret. Q_uo3 quidem utrum exequuti efiis tum,an a nobis nuper prius rupta fint p3' da,querimoniæ Duels ad epifeopum amp;nbsp;Suollanos delatæ, indieio eX'

' rant.SuoltanijUetcri ftattm à pcrcuOo focdcre,odio nondum cxutb, fe- : 5 / roccs (piritus connncre non potuerût^Pkbeij quidam,quos SuoIJg uix natos notant, nullum petulantiæ genus in principem noftrum prætetx miferunt:ô^ quidcm impunc.Querimoniaspcrlcgatosad fcnatumde-lata.s pro ludibrio acccpiftis,tantum abeft ut ad pœnas e fœdcrecosjdcgt; popofceritts.SuolIanos nuncappellomam horum amp;nbsp;peccatum cauz fa ad uniuerios attinet.Additum item fuit reconciliationis pacflo, ut exu les,qui ob Gelri nominis (èô:am in fugam atfti fui(Ient,extemplô in inte-grum reftituerenturtdecretum fieret,ut ædes,fundi,bona^ omnia ipfis adempta,reddcrentur.Q_ua fronte uos audetis,datæ occafionis ad bellû fufpicione â uobis aucr{a,nos perpetratæ pacis uiolatpres, ad execrabile odium ufqsappellare, ôé dam nu penfari pofcere, res ablatas repetere,cu ifta nec refeîlere nec refutare polTitisc'Supcr hæc loannem quendara Go ierum,conuentus babiti die uixdum exado,homincm Gelro nomini a-micum,arreptumin carcerem duxiftisdnterea dum ibipedorefqualens per multum temporis computrcfcit,Ionga confultatio uos de eo percugt; tiendo tenuit:illius capite fcilicet foederis aufpicia,quafi porco macfiâdo confecraturos♦ Miroruosineam inuerecundiam adduci,cumhæcita fint, utadhuccommêtumiftud nobis uos probaturos fperetis c'Quare cum confiée à uobis rnateriam belli exortam,nihil profeótó efi quod digt; catur amplius.Quod uero de occupato Vltraiedo obi)citis,fic accipite* Cenfeo cum his agendum, (Vltraieflinorum legatos monfirans)quam obrem ordines epifeopum excluferunt, amp;nbsp;ad tutandam contra uim ur^ bem equitum amp;nbsp;peditû auxilia fuis impenfis conduxerunt.Eam per nos recuperate ab ordinibus licet,fî queatis. Nec plus boc belli negotium ad nos pertinet,quàm Gallicum bellum ad Ducem Cliuenfem,cum ad ftk pendium faciendum ex eius ditione illômanibus prompti équités acgt; cerfantur ♦ Nec debet id tam ægre ferre epifeopus, quod Dux patiatur,^ fuos, cum nullum ip fc foris babeat bellum, ne armorum defuetudine ocio elanouefeât,alibi ftipendium fàcere : cum fi ipie prior eorum opem adbellum promptam propofito fiipendio implorafret,haud grauatè permifiurus fuifiet.ld quidem fie eficjUel illud coarguat,quod ipfe,pofi ta,quod ad fe,armorum cura,in urbe nondum fueritdicet uos pro hofft bus cum habeatiSjtotam^ eius pene ditionem ad pacifcendum,ne bofti lia patianturjCompellitis.QuodueróadHaflTaliam, nihil efi quodagagt; tur,fi unum illud dicam,talionem efie iufiam. quemadmodum uos hcgt; mines intemperantia linguæ maledicæ in Ducem inuetftos non arripuu ftiSjUt in foedere padum fuit:adhæc nofiros amicos contra fidem prio.». reslgfifiis:uicosBatauiae pbfigraui fiipendioimperatouobis tributari Os fecifiis: fic captum talionis iure oppidum, quafi pignori oppofitû ita tenere fiat fententia,utbellonifi coa(fii,nosn6interponamus. Petimus nos quoc^ concordiam,8d utriufiç ditioni pacem optamus : fed damnu datum,Slt;contumeliam acceptam,per arbitros pacis,utmedios deceta* micos,digna æfiimatione penfaripofiulamus.Quod nt fiat,nullæpacis ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;04 conditio*

condi'ti'oneserunt.H^c Gel rus. Quoniam utriufcç oratio uehementtof eratob mutuum confpedum, quàm ut pax expectaretur, uifum fuitfe' natui Cliuenfi,colloquium in pofterum diem ita rerjeere^ut unaqu^que legatio fcparatim ab aduerfarijs arbitris audiretur, Itum itatpeft in eagt;^’ fententiam ab omnibus,PoCtridie VltraiecHinorumordinumlegatisco ram Cliuenfibus feorßm datum eft concilium, Horum autem prima, aj deo^ fere tota oratio fuit, beneficia ôd mérita in epiftopum per trieniiiU commemorantium:plus effufæ beneuolêtiæ, plus ftudij in eum unutn fe cumulate collocaflê,quàm maiores fuos,in uniuerfos,fi in unum locU coadieftênt,Egenuminepilcopatumpenèafcitum,acpropemodûpr^ cio emptum.Cum reliqui competitores baud fineambitu,refciftaditio' nis pomœria fèfarturos fuo ære,nuIloVltraielt;ftinorum impendio mififtent:illis repudiatis,Bauarum creaflTe: ac ftatim ipfo pene inauguré tionis die quinquaginta aureorum milia, communiter ditione penden' da,quibus amifla oppida amp;nbsp;arces à Gelro redimereqdecreuifte.Ortain inde propter banc pecuniam,antequam côficeretur, atrociffimam ciui' iem feditionemrquam tertio uix anno,cum totius nominis Vltraieâim ad intemecionem ufep periculOjreftinxifTent.Media urbe fe cum amid^ eorum, quos ipfe iam dudum cum aftenfione populi exules effe in pef' petuum iuftèratjConflixifFe,amp; quidem fœliciter:necp fine fanguine ea’” de ciue uidloriam ftetifte ♦ Paulo poft eum ad ordines retuliftè de prae^ dio in urbeerigendo:aut,fi idobtinerenon poftet, déporta in præfiJO formam foftaamp; aggere cingendarprætexuifte nefeio quem metû abd^ uc,Compertum mox,eum cum Burgundica aulajabfiçVltraietftinorî' ordinum autoritate,focietatem padum, Nuper autem ad urbem, cm” multiplicibus equitu peditû^ copqs acceftifte^ utexules hoftesurbis/^ natus autoritateamp; populi iudiciojuo^ adeoipfius edido iudicatos,!” duitatem reportaret:fe^,qui ad id temporis ufe^p cum ipfo principe rei” pub.geftiflentjUiciflîmadcædem deftinatos. Quare feclaufiffeillipo”' tas.Mififte extemplô circa eum legationes alias fiiper alias,ut ij s quibm ueniftetcopijs externis,à lêamiftis,à quibus metuebatur,ne quid ut retur,cum équité familiari urbem ingrederetur, At æqui nibil exoratm Exorfum inde,c5fcriptis maioribus copfj s, eum efte bellum: att^ undf que interclufo commeatu in urbem,infeftas copias ad mœnia admou*^'' fe,Nibil ad poftremum boftile cum prætermitteret, perpulfos ordim^ fuifte,equeftres pedeftres^ copias contra incerta uim fuis impêfis(qn‘’ nibil àtis tutiufquamerat)raptim contrahere, Acciuifteautem cqtitttS qui fanguineac propinquitate pleramiç nobilitatem Vltraiedinatn^t' tingcrent:quos ut fibi fidiflîmos fore confiderd, ita eos dimittere, fib*» cum uideretur,Iiberum fore,Nullofœdcrediufe Gelro alligatosrabn”' ifle,nefecum aduerfus epifeopum arma caperet,Et ne baîc,tâquamin”' nis fonitus uerborumjuana coarguerentur,non reeufare quæcun«?^*^' pcraripoflènt,fieaboftisrefutaret:imô uoluntateab armis lèdifcen”' ros, Apparebat cum gratia coram concilio, quod nibil abfurdi babuif fetorat*^»

LIBER V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nSÿ

fctoratiOjeosproferefpondifïetSó co magis,quodob Gcîri amicitiXïC'’ quiorib.aurib.rjs fauebâtdntromiflis fub ea epifcopi legai!s,ubi Vitra* icâinorûorationê totidêuerbisexpofuiflentjiulli iuntadea fi qua ha* berêt,inuicêdicere,Tùadca kgatorû alter ’Non ignorabà,inquit, VI* iraieâinorû uerba fpeciofa magis fore cp uera:ut quorum oratio prepa rata fît femper,translata culpa ad purgationê. Nelt;ç id nouû mihi uide* tur,cum mos is gentihuicfît,orationib.in fpecié uerifîmilib.ôd blandis magiSjtpadprobandûaduerfarqspræfentibuSjin côcionib.apud rerü ignaros apparere. Sed multo uehementius mirabar, quid fibi uellet eo* rûtamnumerofalegatiozquequidênihil aliud prg fe ferre uidebatur, cp quod numéro et multitudinefuperiores nos obruerêt.cumca plané ad hune conuentû ociofa fît.Ex quo enim de urbe bellare cocpiû ell, no eu pop.Vltraie(fiino,quâuisab eo belli principiu cœpitjfed cum Gelrorû Duce nobis certamêfuit,Sic arbitrari ergo uos uclim-dcVltraiectinoru reb.mein mâdatis nihil haberemt cum quib,fèparatim poff agendû fît: fed hue aduenifTcjUt cum Geiro, fî fieri poflit, pace faciâ, Qu are in pra* Icntinihilefî: quodhis refpondeam» His femotis, Vltraiedinorum itelt; turn in concilium legationes conuocatæ, ubi fenfere, fe hoc confîlio ab epifeopo refjcijUt faâa cum Geiro pacejpfîus tyrannidi, omni auxilio deftituti,ad uidoriam exponcrentur,uelpaucis uerbis in feriptum con* ieâiseaedi,quæaduerfus fe epifeopus potuiflet obeendere, petiuerunt: ut caufam fuam ius,innocentiamcp reconciliatoribus probarent. Epi fcopilegatus paululo ad deliberandum côfultandumq Ipacio fumpto, in concilium reuerfus,negauit ius agendi cum Vltraieóinis fibi permit* fum:quare ab hoc conuentu eos alienitïimos duxifîe ♦ Sed quia Cliuêfîs principis dignitascaufamillatibelli cognoteere uehementer aueret,fî-mul iniurias.in epifcopum,Vltraielt;fhnorû:nefuperbiæid quod iuffi fiicerent,priuatæ tribueretur,aut caufam parumacquâ tueriapparerent, ordine fe,gratificandi magis^quam illos criminâdi caufa,rerum feriem «xplicaturos.Pertexuit inde telam hifforiæ ciuilis tumultus ad belli ex* terni cum epifeopo initium,eius narrationem ita temperans, ut culpa fraus omnis prius faâi belli penes pop. Vltraiedinum efle palam uide* retur,Fa(fî:oindeperorâdifine,legatus Vltraiecfîinusuiciflim atrociter recriminari epifeopu. Sed cum infirma prorfus eius refutatio efTetjproi tulitin medium exemplum diplomatis,quod è uetcrum epifeoporu mo re,inaugurationis die,iuramento fandumfehabiturum affirmarat: uix fibià conuicqs interdum,ut nimis uehemêtis expoftulatoris ingenium noncontineretjtcmperans,Primumomniueumfuperiori anno caffel* lum MeidenfeBrederodio ademifTejS^ quidem fine ullo publico ordi^ numdecreto,contrainftitutamaiorum,8lt; diplomatis fidem.Quam tc* tncritatem pene atrox bellum fequutum fuiflet, nifi ftultum incoeptum opinionefoclicius cecidiflet.lam cum feecclefîafticælibertatis,8^ religio nis immunitatis uindicem iureiurando, tefte numinejore recepiflet, no obfeure periurum 8lt; perfidum conuivtum effe ♦ Quoniâ ipfe fide prior fuamuio*

fuam uiolafTet.fe nullaui'ciflïm rdigione ad ulla officia excquenda tco^' n: fed Sc uano ipfius ingenio impelh poHe,ad ampliffimu Epilcopij husiureeiabrogandum.CompuliHeinfuperomnereligiölumnomf*’’ remiffis plebi oneribus tributarqs ,ad uetfiigal de codo pocu penden' dumrid quod nullo æuo fando auditum efïeuAdhæc legem de eîCliHE» promuIgatam,SC in tabulas relatam,inuids reclamantibus^ ordinibnS obliteralle* Hæc alia^ id genus magno fpiritucriminandoihuc deni^ remdeduxitjhasobcaufas fecoacflos fibiconfulereanec in animo eum mcenibus recipere,qui reffiiutis mimicis, bonorum omnium foi'' turn'sSiCcapitibusinfidiaretur:fednefidemquideullam pacifci,nißlt;^-’^ autoritäre Cliuenfîum.Atcpiftaquidem Vltraiedinuspræfentib.G^^'' rorum legatis ; hi enim con filia conferebant.Poftulatum ab fjfdem eft utepifcopilegatus, ne promiffis extraherentur, criminationû capitagt;i indiccm coniedla Cliuenfibus traderet» Nihil ille grauatè id extern ö'tjhaclegeillorumfidempaSlus,neVltraieStiniseainfpiciendi cop*^ fieret,neu(quia cum illis agendipoteftas permiffanon erat) exempfon’ peten tibusdaretur,Relponfura ad ea ab Vltraiedino eft. Quoniamfo cum agendi ius permiflum illi non eflêtjUiciffim fe religione folui» Sini^ le fcripto publice criminationem ad conciliû referrer, fe quocp faduro^lt; ne ad pacem epifcopo defuiffe in pofterum dicerentur. Propofito in3^ feparatim epi fcopi legato, Vltraiedinoru refponfo, paululum obticin^' âc mox,Nthil,inquit,eft,quod eadcm tories ad tædium ufcp repetâturî quando po teftas,cum ordinibus netç de bello neçp de pace agendi, nul' la mihi perinifïa fit:quorum caufàm à Geiri negotio ita alienam epifc^^ pus habet,ut earn fui arbitrij integram relinqui uelitJllud interim nibus publicè,neuos ignoretisid quod ipfi diffimulant,refpondeo,ali ipfis prius incendium ortumtquo exemplo addiidus epifcopus, forfu etincendio uiciffim populabundus in eorum agrosirruit.DimiflohoC è conciliojintroducûtur Geirorum 8C Vltraietffinorulegatidnter qu^s Gelrus, ad atrocem de incendio illato querelam Si id quod priuatatf' meritate et licentia peccatum efl:,ille publico confilio patratum efle inl^ pretetur,nihil eft profèâo quod dicatur amplius,(inquit:)fin militaril* centiamulta fæpe peccari,quæ à publico confilio abfînt,fateatur, erit*” quem autorê uobis æquis arbitris,à nobis culpa trâsferamus. Lixafoii» qui Driebergam epifcopi uillam populatum,cohortem ex urbe abfoni^ àtcç ignorante Tribuno proficifcentem cum effet fequutus ; iam^ nulb præda graues urbem alq répétèrent,folus inuico reli(ftus,granariaingt;^ «fto igneexuftiLQuam ob caufàm militaris ira ftatim arreptum, atc^fi^ cquum manibus conftridis conie(ftum,inuincula abduxit.T riduo aU' tem poft ad fupplicium in cendiarius educitur,utih' exemplo, ne quis in' îuflu centurionum temerèdeincepsad uredas hoftium fegetes tedau^ rapereturtfèd ut é difciplina militari,imperio parêreaflûefcerent.Stabai l'am arenæ obnupto capite admotus,ut foriendus erat, cum per militate Éommiferationê, clamore mixto tumuitu exorto, hortantiû ad fugaiHj fubtraheU'

L 1 B E R V» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107

fubtrahentiû^rèum, cum ludicû fuga, in afylum file dilabcfetnr. Cum 1 5 ^7 igituridpublicoconfilionon fadum efleconftctjfed priuatoaudacia perditilixaefcelero, quæfo num à nobis rcélèprimum incendium exu* fcitatumdicipoteftî’Noopinor. Alioqui inprincipum capita refilirer, quicquid priuatim ui^ à naccis iniuffis committeretur, Definat proingt;' deidobi]cere,quodnecnoftroiufru,necanobisfadumfiu Cum circa bæc omnis difceptaiio Iegatorum,quos dixi,uertercturj aliquot dicbus alcercando magis quam confultando ad hunc modum abfumptis,infcgt; ræ ditionis ciuitatum legaci domos reucrtuntur,paucis rditflis, quibus pro magno negotio erat bellum,quod fieri pofietjComponere:nec inde difcedere,priufquàm informam certam reconciliationisleges exprefîg eficnt.Sedin tanta legatorum ciuitatum Tranfi{èlanarum,ôôequeftris nobilitatis turba,difticileeratpacem rcconciliare,aliisaliud poftulantfi bus:quare placuit,paucos utrinçp ad colloquium deligêdoSj quibus ita belli pacis^ arbitrium permitteretur,utex autoritate Cliuenfium cönfigt; liaadfuosreferrent.HuclecfbfuntèlegatisTranfifelanarum ciuitaiû,Pe trus Manuickius,eiuscpcollega,Cofl.Dauentrienfes. Ex equeftribus ïoannesBockhorftius,ÔôpræfedusVolenhoæ.Cumhis côiundifunt Icgatiepifcopi. Erant autem ifti in hoc toti,ut ita moderarentur concon diæ conditiones, neutparum ^quæ ab alterutro principumreqci pofz fent,autetiam offenderêtn'ta tarnen, utipfis omnia adhuc integra forêt, amp;nbsp;ad unam communem utriufcß regni utilitatcm,amp; cumulum ff oretifi fimarum opum cederent. Pacis autem leges exprimi cœptæ in hanc fen-tentiam funt* Omnium primum Vltraiedinus permitteret ftatim col * legam fibi renunciari,quem Gelrusei diceretu’s effet autLunenburgen “ fis Ducis filius,annum agens uicefimum fecundum plus minus: autCa ** rolus, ipfius GelroruDucis è concubina filius,qui per id tempus apud “ Treuirenfem epifcopum agebat,natus annos uiginti,aut plus paulo. His relatis ad alios legatos, interrogatum inuicem cft,ecquod cofilium aut fenten tia huius rei effet, ecquæ ratio aut forma adminiftrationis pe-nes coUegam foreti^Nam epifcopum Vltraiedinum collegam Vuorma cienfi epifcopo datum quidem,at penes eundem effe fummæ rerum gu bernaculum. Contra Leodienfem 0^ ipfum afciuiffe collegam, uertim fi biomnemprouinciæadminiftrationem{èruaffè,necumrenomen epl fcopi fimul amitteret:amp; fub Ipecie quietis,dominum fibi præfeciffe dice retur. Hutufmodiconftituendæamicitiæ ratio cum ciuitatum legatio-nibusprorfus difpliceret,quod communihoftihoc pacffo adiungeren-tur,amplius confultaredepacefuperfederunt:difcuffumcp id confiliu fu it.Interhas conditiones pacis item continebatur,fi utrincç placuiffenti quod ftatim,ubi collega diêlus effet,Geir us quicquid caftelloru,quangt; turn oppidorum,poffeffionis iuris Vltraiecfiini olim epifcopatui adem-» ptumoccuparetjid uniuerfum dedudis inde prgfidfis itareftitueret ma cupiOjUtnullo feculo ecclefiæresamp; fines magis integrifarti ue fuiffehtt caucret^ in futurum,ne à fuccefforibus in regnu Ducibus,cius pOmocz riainua*

ria inuaderêtiïr.Promiiïum mehercle fpecieamplum, fed ad inefcan^^ ad leges feruitutis,re compofitum.Additum enim fub hæc cratjn coO' ditionibus fore^ne collega admiiiiftrationis clauiim antèeapefTererjCp^ prifca epilcoporum conluetudine religion!, equefthbus, ëgt;C ciuitatibus iuramêto obnoxius,legitimis aufpicrjs inauguratus effeuipfi^adeóoi^' dines utriulcp ditionis, inuicem illi ie iureiurando obnoxios dediflenl* Adiecfla inde fuerat turpis feruitutis lex:nein futurü comitij s epilcopij^’ præful,nifi Gelri,óó eins hæredum in perpetuum,nutu iuflu^ deHgn^' retur. Harum conditionum prætextu, nô inuaforem regni,aut oppr^^' Ibrem metuerent,led tuen di iuris amp;nbsp;latarum poiTeffionum D. Martini» ac ftabiliendæ ueteris libertatis caufa^epifcoporurntutorem èc uindtó ab Hollandorum fuperbia futurum. Quodad Suollanos ueró,amp; galis portorij^ ius Suollanorum attineret, nihilfore, quod ampliusdi' fceptaretur,aut laborarentipfi:id uniuerfum fe remiflurum Jam ut uentrieniès aliqua benefiet) ipecie fibi conciliaret,inpa(fiis hoe quo^ tenebatur.Quoniam autem Gelrus liêlam fuprainfra^, duobus præO' dt)s Lucifero amp;nbsp;Vultenao in ripa pofitis, ne naues cum cômeatibus ciuitatê conueherentur,oblèderat;utueteri odio pofito,rem arbitrij cis Cliuenfis faceretn'd^ adeó lubens exequeretur,quod isè re,ad indii' folubilemgratiam inter ipfos conciliandamjeflê cenferet. quare id illiii® arbitrio lèpermiiTuru.Hfcquamuis itain concilio ab epifcopi amp;Trai' fifelanis legationibus reieda fuerüt,ut id ra tum effè iubere. ipfis permit’ film non elîètmifi illi prius hoc integrum ad epifeopum, hi ad frequ^ns ordinum Tranfifelanorum conciliumretuliffentrcôuenit, ut poft odn inde dies circa Dauentriam rurfum conueniretur,ibi^ quæ uiderentuf adeommunem utriufcp ditionis utilitatem uertfidurâtibus induct) s, di' fccptarent.Scriberetinterea epilcopus Vltraiedinus per literas Palâto, ecquid animi,quæ fintentia lederet, ubi làtis deliberaftet. Se itidem ext^* plô fàdurum Gelrus promifit.Datghanc ob caufam in odo adhuc dn es induciæ.lntraquod tempus,liberum utril^ populis commeâdi, qnn uideretur,ius,fîne fraude eftet : fimiliter amp;Iegatis utriuftç nominis, int^ rea eodem ultro citro^ laciedi iter fides integra foret. Hæc tertio nona^ Nouem. Accepta epifeopus ea,quæ in concilio Huflèno, ada propoü taç ab Gelro eirent,perinde interpretatus eft,ac fi defedis uirib.et Pii'' ci etVltraiedinis uidum le dedere compelleretur/iec ulla auxilia,copijs in ardo conclufîs^aduerfus utrol(ç,præftolanda fibi forenttomnern gitationem in belli curas ftatim conuertit.Paffus tarnen eft,GelrosT‘’^ fifelanos^ ad diem indidum concilio uel ob id conuenire,fi mutata fin' tentia priori, ac coUegæ nomine difeuflb, in diuerfam hoftis abduci pO' tuilïet4Mifit extemplô Dauentriam D.Âbftemium vu i.Idus eiufd^f’’ menfiSjUtprælèns ijs quoqt,quæ in eo colloquio dicerentur,'intereHen lîmul,fî pax non conueniflètjrerum T ranfifelanarum curam præfcnsa^ geret.Iter fecit per Amorfortiam. VeljDcr erat:amp; iam ciuitatem eo,c|ueni dixijdie ingreftus, ftatim ad lè Cofi conuo cauit ♦ Percontatus^ eft gt;

L I B E R V» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16^

quid uideretur de collega afcifcêdo, deep feruitutis fub Gelro legibus quo deinceps in comitqs epifeopus didaretur. Alia item præterea,quæ inconuentudifceptataerant,numerecômunieaducerentur»Siin confî lium adhibitijfententiam fuper his intcrrogarentur,quid ad infuetum et infolens dicioni hoe uerbum,refpôderent. Firmiores(inquitCofO qufx dem^aduerfus fatalem penèhoftem,uires haberemus, hocadiûdo cui et ipfi quoep fempiternum contra Burgûdiones odium innatum eft. fed cum imperiorum mutationes, propter inufitatas leges nbsp;nbsp;côfuetudines,

quæ (îmul folent irrepcre,fermèad graues motus inteftinos fintoccafi* ones:Slt; ipfe Geirus parum tenax fidei audiat: uix uideo,utrb inclinarê. Dicam tarnen ( fed abfit dido inuidia } quod non præmeditato mihi iii mentéuenit. FeruntEumenêregem,deAntiocho,cumisrnultainania fumofa,atlt;p in fpeciem ampliilimafatrapis in concilio promiGlïetjfa^ bulam huiuGnodi retulifle* Accidilfealiquando,quôd leo puellam quâlt; dam forma infi'gnem adamaret . Vbihiccumpatreuirginismultadee^ JUS nuptijs differuinetjrcfpondiHcpatremtfequidem ad dâdum efle pa^ ratum,led ungues eins formidarc fe,et dentestne quando abduda in ux xorem filia,per occafionem ac caufam qu^fitam, adferinum ingeniûrex nerfuSjCam beluina lerocia inuaderet.Hoc audito,leonem ungues pofu iiTe, dentes.QLiare patrem,fimulatcp uidiffet eum qs exarmatum,qui bus effet formidabilis,correpto fuftelconcmextcmplo interfecifle. Sigt; milequiddam Duxmolitur*fplendidisenim promifïî's nos tâtilperpo- j fitaferociainuitatjduni imperio potitus,fubados pro libidine muldet. Quâobrem baud temerè illi credendum efïè cenfeo. Mane Abftemix us inde profelt;flus,Tranfîfelanos petiuitî atep ibi moratus eft ad id têpox ris ufepjdonec fuperæ inferæcpditionis uniuerfum ius fub Burgundiox nunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imperiumtp tranfqt. Fruftra interea Cliuenfis refponfum ab

epifeopo expe(ftabat»Conuenerunt legationes T ranfifelariarum ciuitagt; turn et Ducis didlo die in colloquium,ad Spécula Dauentnenfcm,(abgt; eft is à ciuitate Dauentria locus quingentos pa{rus)Erant in Gelri legati onibus Harmannus Cnopperus,Doâor V uinaldus, Doâor Langb usjudiciorum Arenaci præfes,ac Ducis à libellis fiipremus « Gelri inter eoslegatus prior multa grauiterac uerede feederis utilitate communi, quàm ingens,amp; planeneceftarium utriftp populis focietatis uinculum illudeftetjOrfus dicere : ut^errore mag!s,quàm inftto odio aut malicia hucufcpbellumexarfîftet,eôadpoftremum peruenit,odi)standem alk quando defiftendum,8lt;utruncp principem cum alteroin æternum ftax bilito fœdere iungendum elfe» Vt autem id ceu pignore aliquo interpo-fitOjfirmius coiret,allegendum collegam,Duccm hgreditarium ecclefic decernendum tutoremt exequenda ad ultimum ea omnia, quæ oôaiio indediead Huftenamdiiftaeflent.AdeaTranfiiclani’Pacemututilem fequidem expctere:5éinidfæpeantea cônixos,uteamin uariabellifor^ tuna obtinerent, nec ad earn perueniri potuifte» Semperob didumfe* ftum'ue aliquod infolens,ab al tero r u rfum bellum laceftitum fuiflè. At

17® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R E R V M VL T R A I E CT 1 N ARVM

de collega afcilcendo, de^ decernenda in iêmpiternum Gclrorum cipibus tutela ditionis Vltratedinæ.’pro quibus omnibus in (peciê arfl' pliflima uicidim ille pollicereturzconditioncs ill as pacis,nifï aliæ excog* tarentur,ciuitatibus,quæadhucinfideeflent,nonplacere.PrætextuC' nimtuendiditionem,etconfirmandiuires,{eruitutislcgesimpofîtûit‘gt;’ T um autem,quod ea regni forma noua,ÖC infueta,in futurö: quu prii'' cipum feroeiä pertæfî,uincula eorû (oluere cuperêt ciuitates ordine^, (utalTolentfermein fuospoteftate parta paulatim abuti) calamitofuifl exitum promitteret.Quare aliam rationem quscrendam,qua pax fieretî ut^ femel hic de fumma rerum cofultaretur.lbi Gelrus ferociam,quani haêlenus prudenter dinimularat,(qnia certam pacis fiduciam animo cepifle u(debatur)if3e Êilfus, uerbis æquauit. Si nuper, inquit, in collo' quiohocreiponfi dediflètisjnihilfuifletopus iterum hue ad conuenie»' dum legationibus diem indicere:ut tempus difeeptationibus, finemo' mento ullo abfumeretur. Sed quia id fadum non eft, amp;nbsp;cum pax oblai» repudietur,nihileft quoddecaad côciliumreferaturamplius, llludaU' temetiamat(petiammoneo,neconcilf|,dumnimium cautiin præfenô amp;nbsp;prouidi uideri uultis,in futurum pœniteat: cum uel alterius ultro fo^* etatem noftræ præpofitum iueritis:uelbello deuidis,ô^ pacempetenti' bus,quam nunc abnuitis,ea non nifi cum grauiorib.oneribus,dabitur» lampax alfjs legibus coire non poteft : quæ uobis uel ob id optandaeft,quâto minus fpeiinepifcopo fupereft, qui uix caftellum tuendum, in quo côdufus fedet,fumptibus fuffician Repu»^ te quamurbem,quæ oppida,quotpræfidia uobis bello adempta ten«' mus:in quantasanguftiasres ueftras compulimus:ut omnibus itinei'i-’ busjDucis præfîdqs,oblèflîs,extra unum, id quidem difficile èC an' guftum,commeatus uobis omnes exclufi fînt.Et ficut ad bellum trab«'’ dum nimis exhaufti eftis,ita intra menfem uobifeum debellatû eritA^«' ftros etenim^ollices Dux,uos quolibet circumadurus,morfîcus tenetgt; Ita ut manu propè con{ertos,quamuis iam etiam reftitantes habeat. E' terlegationesTranfilelanuseratjConful Dauentrienfîs:M. Gerardus Suauius,Legatorum facile princeps, homo prpter infîgnem prudentiâ, fingulari faciunda clarus.ls infolenti refpôfo Gelri motus, paucis ad ea' Agite,inquit,quoniam ita res noftras fradas dicitis, ut nobis hæc pa?^ quam offertiSjUecefTaria fit : turn amp;nbsp;inopia commeatuû atep ærarfj adea cxhauftoSjUt nos dedititios ueftros facere cogamur : addeuel nolentes etiam fine cundatione:(quod quidem Deus non approbabic) quid iÿ tur fupereffinifi ut leges imponi nobis finamusirNon funtadeo accif^ut res noftræ,nec ita circumfefræ,quin Ducis copfjs obftabimusr tantu commeatuum,quantum opus fit,uel ipfoinuito, aliunde quotieslibitU critjimportabitur.Nec adeo contemnenda eft T ranfifelana ditio,utne mo fit,qui imploratus auxilium ferre nolit.Pacem ut utilem, ita utrif queiuxtàneceiTariamjfedtolerabilempetimus.Necp uero quamlibet reiicimus(nc fingeXed earn ut inutiletn noftræ ditioni nimis grauen» libero poquot;

L r B E R V, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'171

libero populo, amp;iugo fcrcndo ihfuetonum autem ut impcndió fuper--bamiquafi ka teneamur conclufij caftris ucftn's in portis poGtis, ut nelt;p auxilium fperetur,fame^ cóntabefcêdum Gtï autdedmonem facienda» Teftaris id no obfcure; fedqüàm prudenterjhaud fcio:certèparum cir^ cumfpedïe.Dicam paucis(quando per uos ad co co rd ia lu èC pacem uia præclufaeft)id quod non tam uerbo in prlt;efentiinane uobis uidebitur fortafîe, quam euentu ac exitu rei uerum expertemini ; Satius eft, quic* quid fors belli ferat,pati,quam hic quaGbelli deuictos dedere ♦ Pollice, inquis, noftru ore morGcus uos teuere f Superbum me hercle dictum, amp;nbsp;infolens. Atfaxo tarne,ut nobis utilius Gtpollices præmorfos, utcûx quecadat, amittere, quam integrum corpus aut mänum cum re ßmul in exitium præcipitari.Pacem fuperbi ac feroces tolerabilem recufaftis, cum ad earn animos inclinatosomnes haberemusiamp;f ne nefciatDux no bis uires non defuturas,bellum rurfum reftaurate.Sciat^id nos amico^ rum Opibus fretos ,fjfdem fpiritibus gefluros, quibus uobis renuncia-uimus:utcuncçuertatDeus»Difcenumitautrinçpirritatisanimis,ècob löquio domum eft.Feruntpoftea Ducem^ubipaulo póft opes uniuer* fas eccleGce Vltraieclinæ præter fpem ad Burgundiolies attraélas uidiû fetjdixifle: Feroxrefponfum,depollicib. morGcus comprelîiSjditionê utrancp è faucibus Gbi eripuiiïe:qua certo potiturus fuerat, G pacis leges paulum mitigari paHus effet. Sed imprudentia Iegati,cui per incogitan* tiam ea uoxexciderat, è ditione decidifle. Ita(^ utrinqp fumma ui bellum repararicœptum. Etiam exierâtinduciæ.Defecit circa hos diesadGeb rumpeditumunacohors,quôdærisinopiâ inßdeliter ftipendium ab epifcopo perfolueretur. ReliquaGgna, quia hyemis tempus maturum erat^paucis in oftio RbenipræGdio reliôlisjCum impedimentisVuicam in hyberna duxit. Gelrus uicos ftatim circa Doreftatum tributarios fagt; cere iférum eft aggreffus.acinfefta populatione ad portas Vuicanas uE queabduiffa nobili præda uaftauit.Moxper aducrlàm portâ in pafcua, quæhumiliauulgonüncupantur,eueâi,quiaimperatumfiipendiû fol uere nolebant, qu an tû pecorû obuiu fuit, præ fe egerun t. Dauêtrien fes eodem tépore^trinfmiffolfela, in Sutphanienfem agrûpopulabundi ir ruerût.Qui dum cundantius prædam colligunt,datis in pagis tota Ve lauia ad arma Ggnis,penèhoftiumultitudine,quib.neutiquam parcs e^ rant,inter cepti fuere, Præda amiflâ,cedêdo prôcurfando^,hoftib. ter^ go hærentibus,uix inordinatiadripâintegricuafere.Huc poftquâ per^ uentû fuit,dum priores in pôtones le præcipitant,pofterioribus, ne car perêtur,cû hofte à tergo infeftè laceffénte, uelitandû fuit. Quo repulfo, dum pôtones curfurepetunt,partim globisfundûtur, partim faltu pon tonû,ubi moueri cccpiffent,rudêtes manib.nadi,èripa uicina itahæren tes confodiuntur. Puonatû Gmul inter nauisandû eminus tormentis agt; cerrime fuit. Stabat plebs in aduerfa ripa certamen fpedans ingenti ani morum ggritudine, quod fuis laboräntibus 5 quos Gc commiftos,pro-’ cliuius quàmhoftes erat procul ferire,fuccurrere nonualcrent.Paucisi-P Z taç^amib

Vji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R E R V M V t T R A I B C T 1 « AR VM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

ia(^ ami{Tts,rdiquos faluos incolunies rcceperunt.Cüm autcrrt id art' ‘ ni tempus rebus gcrendis fit immaturS, hoe bello nunquam ab inferert dishoftilibusjuunquam abexcurfionibus cefïatum fuit. Circa hos ip' fos dies duæ cohortesOoreftato profedæjRhenotraieóto trâfuerfani Batauorum infulam populanturadamnemLingam ufq: quem tran^' gt:e(Iæ,Tielreuerdam,hoceft,Tylæinfulam totam, efFufa population^ peruaftarunt. Vicus eil cum præfidio in inferæ eiusinfulæ patte, iuxH AfîaernateSjGelcomium.Hincpræfidiarr) tumultuofèefiufi,abeuntiü tcrga.prædæetiam aliquanta parte intercepta,carp 1ère. Addiderunt ii^' . fuper in cæfosbarbarieæinhumanitatishorrendum exemplum,Cæfrt rum enim corporamei'nbratimdifire(fia( quale fupplicrj genus legibus in proditores conllitutumefl:)èruinis feneftris^turrium,quahoftesr£ uerfuri erant,fulpenderunt.Hac fuorum clade amp;nbsp;ignominia, cohortes in rabiem effèratæ,pro concioneiurarunt,fuorum cædem,hoftium fart guine i ta expiaturos,ut ui capto præfidio armatosfimulet inermes ferro contrucidarent:necui(fiisapud uitfiores uenia ulla foret. Cineflum inlt;llt; præfidium undicy illatis lcalis,obru ta^ cratibus fofïa cum terribili da' moreinuadunt.Præfidiarii primumeorumalïultum lâtis fortiter fufl^ nuerunt,fcalas unàcum fcanforibusui acuirtutedeturbantes i Cecidt' runt primo tmpetu fortifltmi quiqt circa principia, dum uirtutêanimis in fuorum confpeèlu æquare certatim conantur.Clades quo erat foedi' or ob oculoSjtanto ipfi ira amp;nbsp;pertinacia ad petfeuerandum in oppugn^ done accendebantur magis.Et qui in præfidio erât,haud fegniter fe fia' tiones^fuas tutabantur.Hoftesoceupataea parte,quapræfidium fad' le aditu erat,dilpofitis^ in orbem böbardarrjs, qui à minis, nequauis indeoririponet,aliosarcerent,ingenti impetu illud iterum adorifitun Eratautêineotum præfidio pretor Arenacus OthoScarpefellius.Hi^ dum incautus e lublimi feneftra le prodit, fphæræ coniedtu procubuit» Cuius cafu cum militu animi 06 egregia uirtus ßmul elanguefceret, bo' ftibus,quos earesnonfallebat,creuitrabics,ettruxira:capturnqpra:ß dium adpofiremum multo fan guine e ft.Tum hi qui in prgfidio erantj quamuis omnem fpem ueniæab initio abiecerant,fupplices orare able' lt;ftis armis,ne talionis memores,uim ultimam inclementer inferrent. At illicrudelitatein commilitones,amp; claderecenti luorum adhuc palpitai tium efferati,eos ex arce fuper cæforum cadauera protradlos trucidant. Addireptionem 'ndeuerfî,præfidioflammainiedacorrupto,pr^daO' lt;nbsp;pulentaonufti, Doreftatum redierunt.Caftellum Renoium in Lingot ripa diuerlà baud procul à Gelcomio aberat:hoccum præterirent, nul' la uilaceflîtijlèdrecenti uidloriaferociores, primo impetu raptim capè unt.corrumpunt^.Rumor indeacceptæ cladisVltraiedum allatu s,niï cio è Batauia præmiftb duas cohortes cum luabus equitum turmis eX' ciuit.Hi citato agmine ad aggerem Leccæ profedli, ut à tranfitu amnis hoftem prohibèrent, traiedlum occuparunt; fperantes à tergo rufticoi U tumultuaria ui,ineaùifula,contrada,mediû agmen feconclufuros. Ho

L I B E R. r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17J

fles intcflcdo per expIoratorcsVJtrai'edi'norum ac Gein cófilio,raptim foflaaggeribus^ dudbs,in ipfa'penèripa caftra muniüt» Quibus èc fua caftra Vltraiedinus trans flumen oppofuit. Interim ablèntib.præfidrjs cœptum eft in urbe trepidari.Rccentcm enim terrorê fecerat uanus rü* morj'ncerto autore,trecentos armatos hoftium diuerfts itincrib4et por tis muliebri habitu urbem ingreftbs,in cellis fubterraneis abditos tene* ri.utnodeopportunafadionem cummodicispeditum præfidrjs reli* ó:is interficerent»Quare tumultuofe tormenta leuiora circa Hafcnbur* gum in omnem euentum difponütur:accuratius quam antea ftationc s feruatæ,cxcubiæ^infôro ipeculis aélæ.Extemplô è caftris in urbem cohortes reuocantur.Edido publice inde cautum eft,addita etiam muL lt;^a, Ne quis poft nonam uelpertinam,lucêtem candelam, luculentu ue focum domi haberet. Epifcopus præfidio in oftio Leccæ nouos miz lt;nbsp;lites exuies VItraiedinos impofuit:dedudis in hybern^ræfidiis mer* cenarijs, quoriï fides propter colloquia cum Arnoldo Fabro duce ter^ tiaecohortis Vltraiedin^jfufpedaelTe cocperat.Per eofdê dies in agros Apcaudanos ex Vltraiedo prædabundi excurrerunt. Horum acceflu per exploratorem accepto,collegit Ie raptim ingês ex omnibus agris ruz fticorum multitudo, adiundis fimulqs qui in arce erant tum,prgfidiis«. Hoftes intra coniedum teli poftquam eflefenferunt,exoriuntur ex infix di}s cum incondito clamore8óagrefti,cedendoshoftes,nullicpparcengt; dum efle:uteftrufticorumplebsjob iniurias,bellorum tempeftatibus,il li hominum generi infefta,8ó inclemens,fi quando {uperat,quacunlt;ç ar te. Apcauda ita fita eft loco plano,0^ nimis quam campeftri,ut maturo uere ob folum paluftre etminime denfatum,uix in pafeuis cofiftasthyez me uero excurfione lacuumamp; amnis Vechtælatè omnia inundantur* Nondum turn aeris clementiaamnes forte ripas fuas egrefti gt;nbsp;proximo prata perfuderantmifi quod propter anni tempus hybernum,omnia fa Iebroiâ,pr3îîdpu^ autem paludes profundiorcs,quam folebant, efient*. Vltraiedinus inexpedato clamoreibiterritus, cu uideret multis fimul locis inordinate agreftem hominum multitudinem, amp;nbsp;inter banc arma tos milites in lead cædem impetûfacere: abiedis ftatim armis,raetu ne locorum ignorantia paludibus immerfi, haurirent, praefidiariorum fi* deifefeaduerlusrufticorum uini captiuos dediderut. Duobus amiftis, reliqui fub rude militari amittutur.Dux, belli initio Ordinibus in ftipe diu militate grande pecunia mutuo dederat: hanc cum iam repofeeret, religioni exadioimperata eft ♦ Habebatper eos dies Fredericus Palati*p'' nus conferiptas aliquot copias in fupera Germania, eas fratri miffurus, cum per anni tempus illi eas ufui fore fciret.Nuncius poftquam currilF ten’s deijs rebus Doreftatum uenit, benigniter cofalutatus,exceptus^ a confiliorum Principis primoribus,ipfis literas tradidit. Quibus illi le dis.ne non proccderet,quod parturiebant: clam epifeopo, eius nomf ne,Palatino per literas fuppofititias,refpondent*Habere fratri, pro foil citudine amp;nbsp;cura erga fêjgratias^hadenus animo fuo fe uirtute gerendis .

rebus itaæquaflê,uchofti non folum par, fed fuperior etiam eße ui'dcri poßic.Quarc cum baud dubièpropediem debellatum iri confideret,p2 tere, uteas copias dimitteret,quibus opu$ non foret »RolTemus intC' rimtnurbe Vlcraiedo nihilpalfusmiliteminluxuriam efFundi, difciplina, i'ntra extra^ moenia excurrendo populando^, ne per hybef num frigus ocio item frangerentur,egregie exercebat* Præfecit fub höC tempus epiTcopus prefidio Amifiano Alphardum Ifelmondanum,cuni duodecim expeditis militibus : quod fidem lacobi Niueldrj, propK^ uimamicorum eius per quos omnia belli huius impotenter gerebafl' tur,fufpelt;ftam haberet.Haud illeibi cundatus,amp;Iætus,quod antc^ quam ab Vltraiediinis ad præfîdium’dedendum poftulatus eflet,fuC'' eeßbr ab Epifcopo mißus eßet,reliä:aapud Alphardum uxore,Dor£' ftatumferecepit.

RîBVS menfibus à belli initio epifcopiopesadeoac^ cifæ fradæ^ fuere,ut iam debellatum eßet, niß ad cX' ternaauxiliaimploranda, confilio eorum quos circa fe habebat,animum adrjeere compulfus fuißet : coii' tempto immortali dedecore,quod bine Bauarmn men fequeretur.Nam cum ditionem nec ad alien ini’ jus transferre.neceius formam mutare,niGexautoritateordinum uib' ufcp ditionisjlèd ne focietatê quidem ullam accipere dare'ue poßet : fpf^ tis,quas Gelrus obtulerat,conditionibus,defumma utriufcp ditionis,ut (êulcifceretur,confilium cœpit:in lucri parte ponês, fi inimicorumfuf' plicio afiàtimexacuratuSjfibiipièfuiexitrj autor foret. Legatos adFlot^ tumEdmôdanum occulte mittit(nam à principio initi epifeopatus mi' gnam neeeßitudinem cum eo coluerat)pcr quos petebat, ut, nifi mok' ftum eßetjDoreßatum ad fe clam boflibus conueniret,uelle cum eo re,amp; prælèntis confilio de qs rebus uti,quæ ad fe Burgûdiones com muniter pcrtinerent.NulIa is cuntfiatione extemplô uenit♦ ïbi expoft'^ qs’quæproximoconuentuHußenoalt;fi:aeßent,adpoßremum apett^ abeocontendit,ut(quandoapudBurgudionum prinapes plurimum ualeret)dies ad conueniendum aiiquo indiceretur, in quo defcrendaO' pe,ôd trâsfèrendis Vltraiedinorum rebus ad Hollandos ageret: in q«*’ deniquede fumma rerum nunc aliquando ferio deliberaretur. Sed cum seris inopia premeretur. Similes indies improbis clamoribus fiipcn* diumexpofeeret: ut bellum compararetur, pecuniaealiquam uimcdc' riter curaret.Hoc itacp minißro amp;nbsp;totius tranfigendi negotf) internuU' cio ufus, tædio molefiæprouinciæ partim fatigatus, partim neccfiitac^ extrema adalt;ßus,nedclperatisrebus,uelhoflibus fupplex occurrcrct, ueltur*

uêlturpi'tercpifcôpatu difcederet:id de quo diu inter ipids 6^ fæpc agita tum fuerat,tranfigere cft aggreHus. V rgebant eum præterea ad mat tir â dumnegotiumhomines plericp àconGlqs, famelici acieiuni auro hue a Burgundionibus corrupt!me dilatio bene cceptum negotium auerté ret:ut folent plericp, quos principum opes alunt, fuum agere negotiu. Abftemio quincp milia pacifeenti addiefîa funt. PotuiHec pari facultatc (inquit Hochftra*)uel decem milia popofeiHeamens. Perfuadentutili in fpecié uerborû lenocinio, quæ uoluc, Admittût excludûtcp,quos con fîlijs fuis adfuturos obfuturos ue norunt, Atep ita conclufusjac quafi ca ptusdomi,uenditur optimus quifep princeps.E^ondanus diucaptaz'f «-**■ tam prædam,ô^ multis exoptatam Cæculis^non amittendam per focor-diamratuSjpriufquàm elanguelceretconfilium,BruxelIam in curiâ con tendit : impulfîs in fpem grandis pecuniæ, quos dixi, fi principe in pro^-pofito continerent.Itacp paucis diebus quàm Doreftato difceififletjdies conuentui habendo Schoenhouiæx vihCal.Decemb. edicitur.Con^ uenereeo frequentes Burgundicæ curiæ prineipes,ad id Iegati,ut tranfgt; lationis leges inter Carolum Cæfarem amp;nbsp;epifeopum Henricum ex eius arbitrio conficerentur: adfuit 8^ cum hominibus ab intimo côfilio præ fui VItraie(fhnus.Cæterum,quia fuperioribus annis frequêtcr,Slt; paült; lo ante bellum,ac mox poft exclufionem h is de rebus leuiter uerba îàââ fuerant,nihil perplexum,hoc conuentu paucorum confultationem die^ tum exemit.Tum quia hoftis Vltraieâinus omnia occupatum prgeeps ibat,qua potuit,celeritate,res tranfaefta eft. Cælaris legationes fuere(ut magnificos fumofos^ titulos omittam,quibus dignitatû nomina apud gloriofos ab aftentatoribuSjpræter laudatam ueterum confuetudinem noftratempeftatc commendantur)Florentius EdmondänuSi Antonio us Talauingus Cornes Hochftratanus, GerardUs Mulardus libelloru prxfetftus,Laurentius Dublious iudiciorumapudHollandos præfès, SCarchigrammateus.Hijpoftquam conucnerunt,tabulas de paélo tra* dêdi epifeopatum multo ante deliniari cccptas,his propè uerbis epifeo^ po,ad ipiîus arbitrium confedas dederunt.Miffîs principum titulis, in primis aut Cæfaris regnoru enunierationibus,quæ odiofe cùm ad illu* ftrandas opes,tum ad imagines 8ôpotentiam apud populäres oftentàn dam infcribuntur:omiflb item ad attêtionem parato exordio, fie padû fide fancitumep fuit* Primum omnium Margarita præfelt;ftaregnoru * ’ Burgundiæ,Henrico epifeopo Vltraiedino in ftipendium milrtare ad V11i»Cal.Decem,ièdeeim Caroleoru aureorû milia,nomine Carolilm “ peratoris prgfentia,ob ea promifta adnumerabit,8ô certam fidê dataôn, ** lcgescp,quashocipfo dictabulis confignatis acfubnotatisexprefl[às,le “ gatislmperatoris uiciffim epifeopus dédit. Tenebiturpræfeda nomine “ Cæfarisjcpifcopo inurbeAntuerpiaapudGerardumStorcklû,in quin “ que menfes penfionem quinotum milium Caroleorum ita aftignare,ut “ fingulis menfibus,quorum primus menfis inchoabitur V ï I bCal. De cemb.poftremusuerb vill.Cal«Maiasexibic,fingulxpenfîonesperz “

» foluantur,quæ fummam uiginti quinçp miliû faciuntzut ea pecunia »gt; fui Vlrraiedinus exercitum alat mille peditum:i]s^ legibus èC condif*®' »gt; nibus,quasconfignatasfubnotatas^epifcopuslmperatorislegatis^’ »J didit. Si interim forte ufu ueniat, Cæfarem fœdus cum Galliaruinr^S^’ »» autpacem facerc^nullam focietatem accipiet,nifi in ea epiieopus »» dinus contineatur:ei^ urbs Vltraiedum 8C Haflalia,aliaç prgfidiaÂ^ •gt; ter fœdus à Geiro adempta reddantur. Quod fi intra hos ipfos lUöi* »» Cæfar Rex pacem nullam fecerint, nee interea præfentibus uiribuSj' gt;» milïarecuperarit,nominatim uero Vltraiedum in poteftatem nonf^^^ gerit:exalt;fiis his tum quin(pmenfibus,hcroina Margarita epifcopti'^', »» ta armisiuuabit,quemadmodum intra medium hoe tempus inter uif*' »» que conueniet.At interim ubi præfedæ legatos in Tranfifelanos,ad3' if gendum cum eius gentis ordinibus, mittere uidebitur : no grauabit^*,^ 3» præful è fuo concilio tum quoc]ß legationes cum eiuGnodi mandatis »» fimul mittere,qualia è com muni fententia interea temporis decern^t^'^' ’» Eritô^illud quo(ç in padlis:ut Cæfar,quantum fundorum^quantuf^j »» ufurarijVltraiedini iuris ac nominis in fua ulquam ditionehabeat,*“ ’gt; uniuerlum publice iniedla manu occupet‘î nee dififoluat prius, din’ll' ” tat'ueufùras frudus^,^ordinum Vltraiedinorum concilium »» toritateratafirma^eaeffeiufîerit, quæ ex utriulep legatorum fentr’’^ ’gt; pada conuenerunt, Ada hæc inter epifeopum Henricum,et legatosbi »* îari^x viijÇal.Decemb.Subnotauimus in fidem h arum conditio’quot;’’ ’» Henricus Floretius, Antonius Talauingus,Gerardus Mulardus,!'^’’ • rendus Dublious. Appendix habebat in hanc ferme fententiam ‘ Sfiquot;' ma fide legatos Cæfareos padis exprefla fe cxequuturos: nee comn’^’* ros unquam^ut ulla ratione Iabefadarentur»T radituros infuper his^‘ rebus cpifeopo tabulas,intra menfem fèquentern. Et ne quainfrau^J' ucrterentur,rurfum è more fubfcripfifïè. Atqp hæc quidem qua potuil' deô^breuitatereddidi, uteorum forma apud pofterosextaret.Sedpi^' die quam hæcgererentur,hoceft,x v 11 LCaLDecemb.oppidum Ri’)' nia Geiro ad h une modum captueft Jacobus T uckius erathomoC^|' rus natione,haud procul à Rhenis in proximo uico habitans ♦ Hic bc** metuex agro bona fuaSC fupelledilemin oppidum omnem hauæi’ pridem exportaratthomo populo Rhenano ob ætatem maturam ram indolem charus,ôd magni nominis propter luculentas opes ff®' canas, quotidianam^ confuetudinem, Mane hic paulo fub fextam côquot; (ulem,adf)t,petens fibi portam Montanam aperiri,quæ tum claufap’” pter bellum tenebatunDuo aiebat fibi efïè ante portam ftramentorquot;!^ uehicula,pabulum pecori:qug metu incendrj in oppidû portaretHaquot; id quidem illi negatum eft à Cofaulïît^ is earn extempló aperiri. E’’quot;quot;' autem uehicula,quorum alterum lacobi priuignus agebat, adeoon^^^' ta,ac tanta exaggerata ftramêtorum ui, ut in ipfa porta media,qua ob”quot; modicam altitudinem non caperentur,fubfifteret. Abdiderat (e extra cam portam inter arbufia, cum aiiquan ta parte rufticoru,

L 1 B E R AH. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177

t’BatauiaconecQa.Hiponquàm captam portam profpexerunt, ex l'nfi-- ^5'^7 ?*’ dqs fimulexortijCum magno clanToreeflufi^oppidû capiunr. NulH uis iliata eftjprætertp uni Simoni Voelio,qui prima rrepidationc in porta kuiteraccepto uulnere,elapfus fuit.Indeduo alfj in tcmplo^ cafu nefeio quo temerèinhoftium manus illati,percufli perierunt.Duxcapti oppigt; di nuncio,eodem die excitus,Rhenos uenit : atq^ ædem facrâ ingrefius, Deo pro parto oppido uotum foluit.Poftridie cum omnibus copijs in præfidium Horeftanum mouit.Huius præfedlus turn erat Erneftus merôgus.Isaccepto hoftium aduêtu,ne uim experiretur,ab tcrgo clam ittilitibuSjquos ad tuendam arcem paulo antècpifcopus eo miferat, per aueriam ab hoftibus partem fugit.Præfedi fuga cognita,extcmpló reif qui quiinpræfidio erantjfàlutem paÆ, deditionemfecerunt, cum no* dum tormenta ufquam admota ciïent. Sed ne quando in epifeopi pote* ftatem iterum redadlum, Vageningæ, eut oppofitum erat, infeftum cC

fetjllico à Duce dirui iuHumiamp;Slateribus Rhenos conuedis oppidum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

niuniri.Moxbiduopoftxv.Cal.Decemb.cumqfdemcopijsinAmf z,j ty ^t* *^*quot;*^ fîanumpræfidiumeft profedlus♦ lacetidinfauceamnis,miliareunum' expeditoab Amorfortia. Profetflus commodumeratDoreftatum Ab pharduslfelmundanus^puluerem tormentarium comparatum: reliefto cuftodiæinpræfidio Godefrido Sapidoprætore Amorfortio, cum tri ginta feledtis uiris,quos è proximis uicis contraxerat.Et quia per anni tê^ pus ob profundas paludes grauiores machinæ €o admoueri non pote* rant,arteutendum adcapiêdum præfidium erat.ItaqcauitRofïemus, nequisnûcius deincerto fuorum numero^de^bellico modico appara tu ad præfidium præcurreret. Præmittit trépidé in aggerem Bareniem manipulares aliquot^quiomniauano illicrumore copièrent, nubes ho* ftilium copiarum ad obfidendum præfidium,eucrtêdum^, cum feeda clade omnium eorum qui intus effent, aduentare. Trahere fecum nu* merofam machinarum bellicarum molem, quibus momento tempo* ris omnia cum interioripræfidio euerti pofîent : adeo intolerandam ho ftium uim fore. Quare mulieres eas confultè faduras, fi ex præfidio, priufquamhoftesfoffasfubirent,ôéundicp caftris pofitisobfidione ein gerenqmaritoseuocarent.SperabatRofîemus, eo'accepto,fàâuros fu* gam omnesrac prefidijs nudata munit{one,fine fuorum clade ac fangui neÊicilefepotiturum.Concurritur,his auditis,ad præfidium, ab uxori bus trépidé uiros excientibus:fi uiui 8Ó incolumes liberis paruis uxo* ribus fupereflè uellent,præfidium traderêt. Oritur diflentio ad hos cia* mores ôd muliebres ululatus,deditionem facere uolentium,negantiû^.

Appropinquauit interea aggeri Barêfi ipfum robur. Ac nihil moratu S Ro(femus,cum duobus tormentis traieefio flumine,ad terrorem auge* dum præfidiarfjs, omnia ad oppugnationéexpediriiuifit. Apparebat procul ipe(fi:âtibus,hoftem ui adurum: amp;quidem finemora.Mifitex* tcmplo ex ordinum dudoribus ad præfidium,qui dedendum poftula* fent.Hi primo ex propinquo præfedum cum ad colloquiueuocalfent,

«7S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RERVM V L T R A I E C T I N AR VM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

monuerunt neuim ultimam experiri mallet, quam clementiam | tem,G te iplurnq; præfidium traderet. Deterruerunt fimul eum à uerando in conGlio,fuftinenda^ oppugnatione, recenci excmpïo exp^ gnationis GeIcomianr,ÓÓ Othonis Scarpefellrj cæde: cuius necem,ß‘’( capererurprændium,ulcifci, flare fentennam,Minishispræfèlt;flus£trt^ tuSjfimul^ ueritus,ne, fl ab omni parte tentatis aditibus, fumma ui op* pugnarecur^Scarpeiellii cladem Iuerent:uiribus flmul fuisdifFidésjho’’ tantibus infuper addeditioné ingenti certamineruflicis,qui intus rant,præfldiumtradidit.MunitionipræficiturVerneruspretorHaf' i deruicenfls.Gelrusarcis inflrmitatem undiq?fatis contemplatus,' una tantum foflatum ciiidta erat)extempló earn, nihil hyberna inteinpj rie retardatuSjgde facra,qug à tergo adhgrebatjeuerfajlatiflîmo uallo cuniculis,amp; alia prpterea fofla cingere aggreditun Foflæadhæc aduerfus hoflium tumultuofum impetu uallos præacutos, ne ue agg^'' fubiri pofletjfixit.Multa flmulprpfldia per eofdem dies epifcopoab VI traiedinisjpartim infldrjs,partim ui, partim metu flint adcmpta:arXgt;'’ Ameronga, alia in Dorna: præfldium Hammenfe, caflellum Scoena” ua,amp; Mijerdenferntiam omnibus ferme munitionibus 8^ oppidiamp;in(^' ræditionis nudatuseilet * Crefl:ebatperhæcGeIroferocia,noniôIugt;’' aduerfus hofles,fld etiä intra muros in ciues.Multa enim indecorè cort uiciainepiicopumiacere: nuncdemumuere haudmodoexclufurntii':' poffe,fl:d itinera omnia ei interclufa quocç ad urbem efle: nbsp;nbsp;uix in cauc^

fècondufum,modicoflipatorumpræfldioadmenièm tutaturu.^ Î obrem fliaperet, mature colleiflis rebus Heidelbergam fugam antt£^' pefleret,quam obgratus creditoribus retentus addiceretur. Hæcat(?gt;“ genus multa quotidieuidlores cum incondita in epifcopum per cotu^ ptum ferociter iacerent,exuberanti lætitia exultantes, fecuritas pene op preflosperdidit»Epifcopusubiperexploratoresurbem præfîdiotui’^ uacuam efle,extra unius flgni milites, modicum equiratum t ofcid^*' US infuper flationes uigiliarum haberi'.belli deniq^ munera amp;nbsp;diiciplii^^ militare abfente RofTemo copiaru duce,flipinius ac fegniu s obiri,ac£^ pit:mcenia occulte,qua parte amp;nbsp;adiri facilius ac tutius poterant,ö^ infif* mioraerant,amp; negligetius excubiæ agebätutjaggreditur^Mittit X iHl' , Ift nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Çal.Decembdetfliffîmorum peditum duoflgna,aufjsitineribusfubu^

fperu eDoreflato,ad earn urbis partem,qugpræteraliaillaopportuo3, prætereaab Doreflatoaueriàeft, opprimendam* Pomceriohærebant fpaciofl horti,exulum,qui tum flib epifcopo militabant:in hos,in ufb^ receptijintromitti, ibi^ occultari hofles poteranuEratpræterea totatä ciuitatis regio epifcopi, cum ob fuperioris anni nocflurnam dimicatio^ nem,tum amicoruin exulum uim immodicam, nobilitati fadlioniin' fèfla.Erat ueijaer illunis amp;nbsp;tenebroflis : augebat^caliginem obdudutfl obfcuris cœlum nubibus,ut è (peculis profpeAantibus omnis in pro%gt;* mam fuburbanam regionem proipedus adimeretur»Sexta hora flridi^ ci erat,nec uigiles adhuc muros ad fuas quifcj flationes confcenderant: cum ho*

liber Vh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;179

cum holles (îlentio è fuburbano fcalis in foflam, quâ cratibuis infti aüé-rant,demiflîs,adocciduâeâ urbis parte, ubiædesDiuæ Gertrudisefti placidemuros fubirêt. Ibi difpofitis circa murorùrimas longo ordine àturri lignariæopcrg,ultraædem Gertrudis,tormêtarrjs,utexoccuko oppidanos à pomœrio fubmouerent, tribus locis niccnia cuneis perfo dereaggrediuntur.Fecerantiam triamediocrislatitudinis foramina: u-num uero in latere turris patentius,per quod manipulas haftatorum nusautalterintroiamreceptuseratjcum forte eques fub uigilum ftatiogt; nariorum infpeculas accellum,locum præteruedus,crepitu acfono,fer rolateresconfringentium,mixtoobfcuro murmurejaccepto,paululu fubfîfteret» Nec lefellit pauidè aufcultantem anceps metus* Hoftis quâgt; uis à didringendoaccefTu ftationarfj equitis abfifteret, nô potuit tanta armatorum multitudo tarnen tam altum fîlentium continere, quin ad aures attéto animo aduertentis,uel fenfus aliquis armorum colliforurrt ‘ inter fefe,tuiîientium ue autfcreantiu peruenireuTum ille additis equo calcaribus, curfu in uiam Defultoriam ablatus,quantum poteft, clarurrl ad arma côclamat:Hoftem ad ftantia mœnia fcalis illatis,muros ad Digt; Ug Gertru dis, cum maxirais copijs amp;nbsp;obfepfiiïejSôiamintralfe.Hoccla more undiqueexcitis,Ggnura tota urbe,ne ufpiam deelTet pauotjad an ma datur.Miles inforum Palatinum,eques ciuibus immiftus ad muros armatusruit.Interim cura feproditos indicio hoftes,amp; incœptum irrix tum efle audirent,relidis fub mœnibus bombardarfjs, cum robore cogt; piarum retro abiuere*Hac trepidatione inter primos pr^fedus urbis co mes Murfius euocatus,celcriter ad muros hofti occurrit« Hic dura præ cunte miniftro cum funaliincautus locum infîdiarum prpteruehitur, pe nè,traielt;5io per collum,equo,ab hofte cæfus fuit. Confluxerantiam togt; ta urbc frequentes adraurumtcum tormentarij recep tis,per efïratflâ tuf rim,ad fê îjs qui iam irrepferant,intror(um fimul cum magno fragore cz miffis in incertum,ob cralïàm caliginem, quæ certum de rebus iudiciü ademerat,machinis,fruftrato'incœpto recederent.Necextantolphfru larum nymbo quifquam tenebrarum beneficio cecidit, extra Gerardü Eckium equeftrê,amp; primi in fadione nominis.’qui per femur traieâus, Fgerdomum abduâusfuit.Ea node ton's mcenibus,8ó per ftationes to wurbe,in foro,in curia peruigilatuin eft,Slt; ignes accefi.Nec minus hor rendum è turribus in abeuntes tonitruatum cotinuas aliquot boras eft. Manelucisprincipio primores ürbeegreftiadluftrâdumfoftam, nurrt qua cæ forum corpora reiedihoftes circa murum reliquiflentjunum infoftatum adhuc uadofainuenere.Sed cum in nudato corpore fpoUa/ to(ç neep uulnus neep liuor ab idu appareret,uulgo creditufuit, cum la* pfum in receptUjpedibusfuorum proculcatum perqfle. Inde à ladionc in religiofos profanos^ impotenter, quos hoftilium confiliorum con* feios fuipicabantur, fæuiri coeptum efttueluti fieri aftoletbellorura tent poribuSjCum inimici iniuriam prope uetuftate exoletam ulcifci uoletes, per inuidiam aduerlarios,non aperte,fed ex {ufpicione,clam apud uido riafupmo*

ria fuperiorem fadionem nominare folent. Vidimus exemplû hoc tctfl' pore,homocechnosnonlauda£amehercle fmulationemutuum moIirijCum de ipfis nullum extaret indicium. Sacrificus erat in ea urbiS regio ne integræ iemper famæ,amp;S innocentis uitæ. Prandebat is eodfi’’ turn forte die(quia fanguinis propinquitate meaitingebat) cum paucu lis aiijs utriufcç nommis feftiuis docfliscpamicis apud me. Extra (ftu erat conuiuiurn in ferum diei ut pieruncp folent lepidis fermonibus, amp;nbsp;erii^ ditis quaeftionibus horas mortales fallere.Hicaudito figno quod ad ar ma dabatur,cum reliquis qui unà aderant,domo excitus, compediaria uia per tenebras,rerum ignarus domum fugit. Habitabatautê is in Grr trudis cocmeterio, propinquo ei pomccri) regionijubi hoftes murosfo bieracdtacp correpto, quod ieprimum obuium dabat,telo, medio fuc' rum fe immifcuiLCafu turn retro hoftis abierat. Hilarior à recenti fyn’' poiio amp;nbsp;îiberior Harmannus (id enim iacrifico erat nomen ) ccepit*'’ præièntem urbis ftatum èC faifiionem, plenis faucibus inuehi : ( ratus credo,ie muJcitudine picinorum ciuium tantum circufufum ) quoduc' ro principe exclufo,paucorum hominum faâioforum tyrannide ciuita’ opprefla, inopia annonæ ad inediam famem^ Pellenda Gelrorum auxitia unà cum autoribus

(e. Vox ea à circumftantibus quibuidam excepta,mane ad iadbonis pd' mores ftatim delà ta fuit:quafî cum alijs nonnullis proditionis occuto de qua adh uc nullum indicium extabat,c5fcius £uiflet«Monitus ab amiquot; cis ut mature,quamuis inions, priufquàm à Gelro,ô^ fêroci à tot uido' rijs fadbone arriperetur,à quorum uinihil eiïèt tutû,aliquo ex urbc pd fugerettrefpodit, redfi fe conicientia fretum, ac nullius indicium uerit^» Qtiinquiuiris obuiam iturum.Qugftiones non timere:quarû ui, (qtd' dofurioiorum hominucriminatio, exuana calumnia effet) fide nixuS animum æquatum haberet. Arreptus itacppaucis horis póft, in uino'' la ducitur : amp;nbsp;quæfb'ones aliquæ deeo tormentis habentur. Cœieruirt cum nihil præter impudentem calumnia,torto inionte inclementer ,ei^r multorum teftimonio compertumeflettó^ quorundam etiam Gelrin^ minisautoritas jintcr quoseratTheodoricus Morrius, cü perpurgï*' fet,in exilium pulfus efttexulauit^ ad récupératæ urbis tempus uf(f fimili fuipicione 8C alrj nonnulli capti iunf, torti infontes : inter quor fuit, inuidia homotechni cuiuida, Cornelius organopoeus, Celebris tempeftatein his regionibus artifex,Qui diu quæfî£i,cum confimilipr^ tinacia inter quæftiones fe nullius rei confcios teftarentur,urbe excédé' re iuffi funt.Brat in hoe ftatu res Vltraiedbna,amp; belli ardor. SoUicitus r* pifcopus ne uniep reliquig Amorfortij incauti à Gelro opprimerentirr, autuoluntarfijÇindb undiqp,deficerent:pro magno habuit negot!O,ai’* mos eorum,quia needumin belli iodetatem tranfierant, per legationf^ tentare.Et quiaequitum Sc peditum præfidia portis recipere uolebant, metuit ne Gelri arte, ac uulgo nota bene fraude in naffam attraheretwr. Mouebaturpræterea memoria iniuriarum;ut€umpopulum fuperior’ bus antd^»

busanniSjfnconientionecum Vltraieâinis ordi'iitbus haudinagni }' cilïettinfuperin idlaboranètjquo confuetudines patrias amp;nbsp;libertan’s ju ra,pro qutbus tüccrtamenacrefueraquiolaret. Minæadhæc nbsp;nbsp;conui

ciaiTJultaïquodaducrfanorumconGIiautfedidofaj amp;difioni inutiliafi-mul et pcrniciofarcpudiancnt:fuaitern uindicaflent. Horum epifcopus confcicntia ilt;ft us,aperte de illorum fide(quanquâ fruRra) dubitare cœ-pit:metuit^ ncfcin Geld poteftatem cômitterent, Quareut eosfub fuo iure amp;^ditionecontincrcE,acpræfidiisfirmaret:mifit vii»CaL Decêb,75 legationes HadrianûRedium, Sé Fredericum Sombrcfum, Hi in lena* tum introdudijubi multa de populi Amorford j fide,amp; propenfoprinx dpi s erga eos animo uiciffim commemorafTentjad poftremum hue degt; ducta fuit oratio, epifeopum de nulla re perin de follicitum,ac de ipforu falute efîe.Et nunc etiam timere,ne paribus artibus à Gelro,ut alia oppî da munitiones occupatæ eflent,incauti Opprimerenturzquando nul laæquèaliarum ciuitatum,atcç Amorfortia,ob finitimosregionis cardt lies,ad obfîftendum epifcopo,illi perindc opportuna efîet. Quare pete-rc,ut equitum peditum^ fuorum præfidia reciperent, Ac ne metuerêt, caalendareipub.fumptibus:epifcopum ftipendia fuppeditaturum,De niq;,quantum impenfarum in ea fieret,id uniuerfum ipfum prjibiturû. Digreffis in diuerforium è curia legatiSjdifientio in fenatu orta eft, Cen fcntib,nonnullis,imponenda præfidia fine publico ullo priuato ue fum ptu efte,quod omnibus circum locis,Gelrorum præfidrjs obfeptis, illis expofiti ftarenqà diuerfa parte rcclamatum eft, Illud enim inter omnes conftabat,futurum,utftatim quamarmatosinciuitatem admififlent, pro hoftibus haberetur:8lt; in belli focietate forent, cum extra id in ocio permancreliceret.Bonaad extremum parshucinConf.fententiam pe-dibus difceflTitiad tuendam ciuitatem imponenda quidem efle præfidia: fed ad propulfandum 3 quam diu daret,a mocnibus bellS,reipub.impc fis:quoin ea ÔÔ ipfi imperium haberent,8c focietatis nomen declinaret. Reiponfum ad legatos relatum, haudquaquam placuit:quippe qui detc riora omnia ab eo populo timerentJnterim accitis ad feconfulib,fecre^ toexpofueruntacRa paóta^epifcophamp;Burgundionuinconuentu nu* per Schoenhouienfi:quod feirent, fenatum 8^ populum Amorsfortiu grauiter ferre,hæcabf(:çfearbitris trasfadlafuifiTezcum fepe anteaepifeo pus fidem eis dediftet,fe nunquam cum Burgundis,nifi ipfis in confiliu adhibitis,quicquam a(fturum,pa(fi:ionem ueullam inituru.Quod quia non fcruarat,non temere de fidehæfitans,placare eos blandimentis ftu* debat. Accidit eodem die quiddam peropportune, quod magis terruit legatos,amp;f perplexosiniedo fcrupulo tenuit.Turn demum peruiderur, quanto eius gentis fides amp;nbsp;reda confilialeuitati8^ fuco quorudam ho* minum,per quos hue rerum uentum eftet,pr^ftiti{ïènt. Serio metus in-iedus eft,ne, memoria acceptarum contumeliarum nondum uetuftatc cxoleta,hoftium amicitiæ pofthaberentur. Prandentibus Cofl.hono* ris gratia apud principis legatos,(qui mos eft ei genti,quoties uel ciuita-

tum principum'uelegatoSjUel principes ibi hcrcrc ufu uenic) fuperuiîri^ re cum îiteris ad lenatum,à Gclro,8lt; Vltraiedinis ordinibus, ac R-henO rum præfeflo miffl duo nuncrj.Sed nihilo lædusad paucas horas,diffi' mulato metu, continuatum tratSum^conuiuium eft. Cogit conful exte plo fènatum:diuinansidquod res erat.Ledæliteræfuntin banc fcrin^ »» fentennam'Haberefegratias fenatuietpopulo Amorfortio jquodcuni »’ hadlenus fcedus cum Vltraieclim's adiungererenuiflîmtjinneutrâpai' ’» tem prudentes inch’nareniurj,bello finito uidorem baud dubiè fequutU »gt; ri. Vnum interim fèmirari, alfjsfuperalios rumoribus allatum : quod » poft^iam propè cum epifcopo declarato debellatum effet^eius legato^ »» equitatum^ intromififlent : communicarent de ineunda cum illo fock-' »gt; tate,confiIia:reÆus faduri,fi Gelrorum duci^ditionis tutori,qui^

podetjOCCupaHet^ armis ferme omnia,portasaperirent.Multum fefp^ »» èC opinione deipfîs falfos. Sperare tarnen, bominum uanitatem rebus *»» multaaffingere,maximècum ipfî perfpicerent, in focietatem hoftis, « du(ffi,in quantis anguftijs circücluß eflent. His tam perplexis Iiterisgt; quia non fatis in expedite erat,quod refponderetur fubito, paucis paU' lo poft feexpurgarunta'd quod facileerat,rebus integris adhuc.Redtî' tf funt ftatim Gelrorum literæ, ôô prüfen tibus epifeopi legalisme teif^ rêpræfîdia,ne in belli focietatem deducerenturjfidouerborum praet^' xtu, reif cere coarguerentur. Vebementius bic noua re, 8^ minus exp^^' ótata turn perculfi legati,nibil æquè folliciti fucrc,quàm ne Gelroru de,aut coorta in ciuitate fèditione,in uaria multitudints uoiuntate,ex i’’’ prouifo occuparentur.Metu ne boftium infidifs opportuni forent, quoi dies ibi funt morati.Rbedius nibil omittedum ratus^in tam dubi^ negotiOjConfulem accerß occulte ad fe iubet, Hunc abfqp arbitris prim^^ blande ac benigniter, inde ferocius fpecie expoftulationis aggredituG amp;nbsp;liber/us profeefto petulatius^ quam temporis ratio ferebat.QuisP^ uSjinquitjUobis mentem fanam cofulademitc'ut, cumundiep boftiuf’ armis obfepti,adeocp,quam nos,periculo propinquiores fitis,tam ri imminentiumin(îdiarum,ftertatisfpræcipuequi toties non bonifi^^ hercleuicinijtentatumper proditione impetum, pacis temporibus perti eftisc'Hinc à dorfo, boftiû ditio tergo ueftro imminet: inde octü^ pato præfidio Amifiano, iter aditum^ in ciuitatem comeatui exclud*^' Alia parte Rbenos tenet,etin cofpedu à fronte Vitraieâum eft. Adh^cC cum nudos inermes^ ad uim expofitos babeat,amentiæeft,ueftriptb' culi non admoneri. Offert epifeopus, equitum peditumç præfidia fumptu fe comparaturum imponendamon ut fecum aduerfus Vitrail' «ftinos arma induatis, aut feedere aliquo illi alligemini : fed ne confutti^ Gelri artibus inuiti in diuerfam partem,exemplo nonnullorum oppilt;^^ rum(ut boftes nunquam dormiunt)attrabamini.Si receperitis,no efiG ut uos nobis, perinde ut multa alia, ademiffe ille glorietur. Ad ea Cot Quenquam'ne effe exiftimas in ciuitate,qui fe boftibus prædæ obneer^ uelitjubi bello fe interpoliere nihil fit opus f ubi eorum oecurfum ded*' nareliceati’

nareliceatc' Vidifticoram (neuana fingcndoueriGmilitcr, diferdor uerior dicar)quam molefte Gelrus,quàm grauitcrVkraieótinus unam hanclegationem ueftram acceperit, pen'ndeac fi iam fenatufcöfulto uegt; ftraportulata,decretafuiflen£. Si tätus fremitus, fi tanta indignatio, ob femel datum uobis fenatü,deobtincnda præfidio ciuitateorta cft, quid cxiftimaseosnondiduros tantum j fed failures etiam, ubi uiderintuegt; ftrum equitatum,6if pedeftres copias mœnibus noftris receptaseftipen diü ab epifcopo prgberidlli facramento militari inautorari;'Vides quid extemplo nobis patiendum erit.In primis conflaret padam eile focicta tem,quamuishoftiliapriores non intulilfemus, Ergo exfocietatis iure, incendia,populationes,agrorü uaftationes,omniadenilt;^ hoftilia ex^ pedâda, ÔCperferenda nobis effent: amp;nbsp;nullo quidê ueftro emolumêto.. Quodautem depræfenti difcrimine,in quo,àfronteamp; à tergo,fimul et alateribus,excepta unaardç fronds parte,cin(fti medfj uerfamur,difpu tas:utpropemodum quad caueæ,mûris inclufos nos obfedifïe uidean/-tur,cum nondum prohoftibus habeamur:itain animum inducereuos uelim.Gelrus cû qscopijsad ifta mœnia aperte n On adueniet, ut ui quic quam agattnec temerè,neutri parti fe coniungere uolen tes, àd arma cogt; get:cum fathoftium cisulCra^Ifelâm habéat. Vt nihil deprædicem ro^ bur ciuitads,quodilôbis peneipfenotius habeat ♦ Nec itafublads intex nm pedibus altum fterrimus(ne finge) ut fopitosj quamuis extra focie* tatem belli,noduluefue fît oppreffurus.Si, cum nufquam is bellum ge^ rat, excubiasnodurnas inmoenibus^ftadones diurnas in pords pro fegt; pto ac maceria inferg cömunis ditionis intend feruamus,bellum eo cum focijs ciuitatibus,cum epifcopo declarato,in pords prope noftris gerêx te,cæcâm fpecularioncmageremuscProuifum præcautum^ hucufque cft,neinfidiistentatosoccuparet:amp;^cauebimus, drjsbenèiuuâtibus,nc confuedsfuisardbusnosin fuam ditionem trahat : nifi fortafti's cxifti^ mes,eum in ciuitatem fupra patentem, quam diu teftudine teda no fit, inuolaturum:quod certenetum quidem prohiberepolfemus,ubiomA nesanguliarmatisprgfidijsobfepdeftent Accenfus his confulis uerbis Rhedius’Quid qugfo,inquit,conful tantum de te commeriti fumus, ut baud aliter nobis amp;nbsp;uiribus ô^confilio obftes,quàm fi hoftilia patrafte* mus c'eum totus fènatus, extra ueftrUm quatuor, aut ad fummum quin-que,ftetabepifcopo!:Nifi forfitan Vltraiedinorû ordinum exemplo, Gelri fôcietaSjin cuius poteftatem teetrempub.commifturus fis,quàm noftra, uobis magis expetêda uideatur. (^od fi obtingat,haud dubio autoreid euenifte,ipfefàtishicprofiteris:qui,quo minus poftulatu obti neremusjdiffuafor fuifti fenatui:adeô ut in diffenfione per te nunc inter fefint.Quare non obfcurum eft,nelt;^ taciturn habebitur,fi qua defedio infequatur:cuius opera portæueftræ epifcopo claufæ fint. Ad eacoful’ Iduanum eft,8ôfalfum. Nam quod ètodus fènatus uerbis tibi refpodi, in iddifeefiio à bona utriufiç fènatus parte pedibus fada eft. Fadû^ in^ de ueteri more fenatufconfultum, quod uniuerfi calculis fuis ratum efîe q i iufïeruntj

lufleruntrcametfi antea multi in diuerfa fententia fuiiTent ♦ Sed à quibuS è iènatu id enuiKiatum,Slt; ad te,linguæ incon tinentis hominibus,fit df' latum^non mefugit.Hi,quoniam nihil penfi habet, malunt terram cce lomifcere^quàm paceô^ocio hucufcp uindicatoinreliquum frui. Atif terimmirum tibiuidctur, quodpopulusturbata pace omnino nolitif belli ftatim participationê dcfcendcrc^cum ad idncq anfam dedcriflG necputfufcipercturindicendu Vltraiedinis, in concilium fint adhibitigt; Non dico iam eoSjpeniatis utriufip bonis etmaliSjillud tantopere fornf dare,quôd ocium armis,forum caftrisjnfinitis partibus fit anteponen' dum: quancpuelobidfoiummortalesomnesarma deteftamur,quôd nihil fanihabeantjiludinanimisomniû hjret.quôd epifcopusad hot ufçp £cmpiis,nos pene quàm hoftes ipios magis exoios habuittanimii^ nobis auertit.Etmiraris, fi animos talibus meritis dignos nûc uicifln’^ exoeriatur.Num ullam clementiam fuam erga nos, num munificetiaif commemorare poteftfReuoca in memoriam,(potes meminiflre)in malediifiaô^conuicia elFufus,(aderas ipfecoràm) principes conciJij gatos noftros queftum de fupcrbiaamp; iniurialacobi Niueldij.ad fos,nupcr3ggrediebatur:in quos perindeatcp in treiïes agafones plurj' bus inuelt;ftus,èconcilio eos,relidociuitatisimmico,8^ iuris libertatislt;î uiolatore,iu(ÏÎ£ excederc.Hæc amp;nbsp;alia id genus multa, quoniâ in memf' riahabemuSjnoneftquodimpotêtcrdebaccheriSjfipopulusAmorfo'' tius epifcopi copias fuas portas patère nolit.Porro quod ad me,curabo ut laudatius de me teftimonium relinquam,quàm tuus ftomachus cinatur.Non fpero ita teAmorfortiorum uanitatem exper£urû,utnun^ cpifcopus Vltraievlinorum ueftro confilioexpedatus eft. kacû neut*^ ab altero pacati quicquam re(ponderetur,utrin9 è colloquio difcefiu'’' eft.Confulbaud modicè deperplexo negotio follicitus, uiam quçrcba^ qua bellum declinaretunEt quanquàm decreto fenatus placuerat,p£dlt;’' turn præfidia omnino imponenda,nonepircopi,icd populi impcfis d fehllud tarnen unum metuebat,ne,cum exactismenfib.populus,cxif^' gnitudine tenuitate^ fuæ quifiç fortunæadcollationem pecuniæinft'^ pendium cenferetur,dift’icultatem auferendi motus inteftinus ac fediK^ côitatura eflet.Imminês hoc malum ut declinaret, auerteret^, talc tribus adhibitisconfularibusapud Hadrianum Rhediumamp;magift*^** equitum ex tempore init confilium : quô,haud dubia fpe,amp; pax cof^^ uaretur,8C epifcopi gratiâSenatusamp;populus Amorfortius emercff'' tur Jd autem fuit huiuimodi’Locarentur in ciuitatem conlcriptianf^' ti,qui à lènatudecreti fueranttdicerentur^ uulgo è ftipendio ærarr),P^ pulo Amorfortio inautorati. Addc amp;nbsp;illud:ut iènatui lâcramento cflent,nenon omnia uerifimiliaapud principis hoflcsapparerent.lnt^' rea per literas negotium Gulieimo T urco ad confcribendum unuff gnum mandarctur,eos^ pedites occultis itineribus in ciuitatem mitt^' ret. Ipfe interea epifeopus ftipendia ita occulte in fingulos meniês fupP*^ ditarcLut ne tenuis quidem eius reiodor ad hoftem perueniret.Pci ff^ fiorchn

LIBER Vir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18?

no reljnqueretur,èpubnco(utdixi)in pedites impcfas fieri. Pla cuir cab ’ ƒ Z/ lidumimpenfecommentumin fpedem tutumlegatis :ac nihilindidem morati,ad referendum Doreftatum fub nodem repetiuerunt. Paucis fub hæcinteriedis diebus vl idd.Decemb.in ciuitatê uenerunt feptua-' ginta quinc^ pedites, duce Godefrido Nouefio: quos Coful fenatus ac populi nomine illico recenfuit^Só ad facramentum compulit,nufquâuL lam expeditionem Êilt;fi:uros,moturos'ue, nifi ex impcrio fuo amp;nbsp;fenatus: amp;illisfinerebellioneadofficiafaciendafideles fepræftarent.Etferuatu idquidem fuitufçpadNomlan.Omnibus inferæditionis oppidis èc ca ftellis ad iftum modu amilïïs, cum nihilreliqui epifcopo Vltraiedtinus feciifetjpræter oppidulum V uicam, ubi in arce-, quafi undicjp hoftiu ca.-ftris feptus fedebatiód Âmorfortiam,quæfolain fide remanferat: penes quam om nis receptgurbisVltraiedi gloria poftea,fèd nulla cum gratia, extitit.PeflîmèafiedæcrantresTranfifelanorumintcrear Quorû cum caftellaSôpræfidia fermeomnia,Slt; ciuitates aliquot Gelrus occupafîet: pro fitulocorum, reliquas etiam ciuitates nouis iri fluminisripa præfi-dqs pofîtis,ad famem ufiç pen^ circum federate Cum itaque amp;nbsp;animis et opibus diutino belle exhauftis,nullam opem prorfus ab epifcopo expe darenttaudirent^ adaconuentus Schoenhouienfis,in quæ tandem fiz bi quolt;5,præfertim ita afFedis,uadendum foret: in frequenti ordinum concilioexautoritateepifcopidecretaeftjfubius amp;ditionem Burgunz dionum defedio.lndidus dies eft ad conueniendum circa Non* lanua; ’ 5 Scruarunt diem Burgundionum mifti legati: Florentius Edmodanus, Georgius Schenkius Phryfiæ præfedus, Gerardus Mulardus, lodoz eus SasbautiuSjPetrus Saudanus, Petrus à libellis fecretis rcrû Holfanx dicarurn. ExequeftrinobilitateTranfifilaila legati fucre, loannes Mu. Urdus,Burchardus VuefterholtiuSi praefedus VolenhoæiLubbertus Mulardusjoannes Stellingus.A' Dauentrienfib. l^atimiffifunt,Gez tardus Critius,Henricus Plaetmânus,8ô Henricus Terfpillenrfeip.fcri ba.Campenfium legati fuerunt,Lubbertus Hattemus, Gerardus Bur^ ^ærdes,Ioannes Vech tus, Timannus Veno » Hisadditus fuit loannes Breda fcriba.SuolIanimiferuntIoanneni Heruerdenum,8cfcribâ Ver nerum Pufflingu.Hispermiftum fuit, quib.antèinter ipfos in frequenti ordinum ciuitatum conuentu decretum fùera t, legibus amp;nbsp;conditiox nibus,transferre in fidem Caroli Imperatoris legitimorum eius hære dum Brabantiæ 8^ Hollandiæ principum, agros,fundos,prædia,ciuita tcSjOppidaTranfifelanæ gentis:ubi côfenfum ad id epifeopi, legati Cæ faris protuliftent.Hi utinde nomineordinum amp;nbsp;Ciuitatû, amp;nbsp;omnis poz fteritatis T ranfifelani nominis,fidem ôô obedientiam eidem iurarent, fi mulatcçidipfumitemexautoritate epifeopi fibi permiftum cognouifz^ i fent.Quare legati Caroli Cælàris uiciftim populo Tranfifelano hæc lix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

bertatis iura,exprincipis fui autoritate,inuiolabilia efte iuftèrut. P l à « c v IT omniûprimùmCæfari.utequeftrib.familrjSjCiuitatibuSjSf opx pidisTranfifèlanis fualibertas integra in perpetuum maneat:publica iu ««

gt;ï rapriuata^,ch'enteIarum,caftelloruiTi,poffefiïoiium, confuetudi'nuffl» I 3, Ut quifc^ea fruipergatlibertate, qua ufqjad præfentê dicm iretus cHct' | »gt; ludiciorumin fuis quibuftp locis ratio, ÓCkgibusagendi forma apv“^ ï» fuum cuilt;5 iudicem forum falua,èpatrio more ieruetur. Quod G ’gt; regnorum ciuitatum uemutationes,apontificibus Rom.alijs'ueTran' »» fi'felanialiquando inpofteruminfeftentur:ea uis ac controuerfia auct't^ »» tur nullo ciuitatumjgêtiSjpoflcflionum'ue fumptu aut damno.ProJi’*' »» fit ob eaCæfar,quicquid Tranfifelani iuris fuiifètjid uniucrfum fuis » penfis fe reflituturû.lam quod ad fiipendium in hoc bellum attinet, »» oneraturum fepenfionibus,fupràquàm utfoluendoe(fent:quandobf‘ »gt; liimpetum fuftinendo totannosexuôheflTent.QiLtoniam auternTtart^ »» felani lepriuilegium habere,iura ab Impp.accepta aftirmabant:q'ja' »» re in pofterum fead fufcipienda arma contra Imperatorem coginon^^^ »» bereiRcfpofum ad id fuit. Legibus illis nihil detradtum iri,quod cas”*^* »’ lædcret,uclIabcfaLlarethoncftum,Fueruntitempada,nequisob dcb { » turn alterius,æs'ue publicum ditionis Tranfilèlanæ,extra ditionê »’ fifèlanam in eiufdem principis rcgno accu(êtur,retineatur'ue: led ob »» um quilcç debitum folum ut par eft. Et quia graui bello prefti erant, »» gibus id quo(ç tenebatur, ut Cæfar extemplo arma contra Gelrunip^ »gt; raretattp indueret: neu ullo omnino fœdereilli aliigaretur, priufqu^'” »» oppida,agros,caftella, 8ó quicquid Tranfifelani iuris unquam fuifi^^ »» armisrepetiuifTeUpoflelToresincolæinfuosfundos reftitutieftent,i’^‘ J •gt; cuncp t) fiti forent:86 quidem abfqp fuco,ne quid contra ea hofti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

»gt; deretur.Porroautem,quiaGelruspræfidiis pofitis contra DaucnO^‘’ i •gt; in l{èlæripa,amnem oblederat infeftè, ea ^primum tollerentur.

»gt; niara aut Tranfifelani per bella,quæ magna habuiflent,ærealienooii^' »» rati eflrent,amp; creditoribus obnoxfj,permiftum foretelt;^ueft:ri loco nat*® •gt; amp;nbsp;ciuitatibus,ex autoritate Cæfaris,aut eius præfîdis, e côfuetudinep^' »» triacollationem tributariam conftituere,utferedimerent. Dcpopoi^t' »» rant Tranfiielani uicos aliquot Gelræ ditionis, fuis finibus,hofti »» ptos adfjci.ac fuperæ ditioni donari.Refpôfum rjs fuit,Cæfarem g^*^**'^ »» Tranfifelang poftulatum,quod ratio ferret,turn demum conceftiirU”’’ »gt; ubi id regnum bello in poteftatem ueniftet.Palt;ftum infuper fuit, qu*”’* »» am tabulas de decern aureorum milibus Tranfifelaniepifcopo,proiit/ gt;» fcio quibus hypothecs tradiderant,contcnderuntàlegatis,utcun**î* »» fcopo de reftituendis tabulis agerent.Receperut illi amp;nbsp;in id feannifuto^ « pro uiribus, atcp impetratas daturos in ipforum gratia, quod fieriP7 »» fet.Nec cum Gelro adiungerentfoedus,pacem'uefacerent,priufquai^ । »» quingentorum aureorum penfio inannos fingulos remifla,quamb 3Ï rorum pr inceps S uollanis extorferat,fublata^ foret. Si pofteris teO’P^ 9* ribus diffidium autcertamen inter ciuitates ortum,ullam cStrouct'G^i^ »gt; moueretjhuic dirimendæ non ultra Cælar fe interponeret,quàm b^*^^ ” amp;æquumprincipem deceat.Quod fiab hofte rebus ablatis damn^*^^' ” ceperint, ab illo cos defender, perinde ut alios, fub fuo imperio, P^P^' , losîb®

L I B E R VL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1S7

losjfas ius^eritjiurein fuis côtrouerftjs agerej'n cius regni ciuiîadbus, panterècommuniiureipforum incoîarum Non commitcetCæfar fu' per hæc,glebulas paluftres proximo triennio eTranfîfelanaditioneex-' portari,muidacymbæ cum merce^principis fifco fèxtans; ddatori un» “ cia.ExadotrienniOjCÔfultabitur^cauebiturqpin pofterum rcbusd'ran^ “ fifelaniSjUt par illud atcç utileuidebitur. Perfoluetur inde côfueta in ßn- quot;nbsp;gulos annos Cæfari fua penfio, quo in reliquû hacinre, regioni Tran^ fifelanæ proipedum finCæterum quod ad monetam ciuiratum T ran fi “ felanarûjUteaparicum principis numifmatisdignitate,peromnes ip/‘ fins regiones æfiimationem fuam obfineat : id quoniâ ad prin cipis ma^ ieftatem,amp;communem omnium eiusregnorum exæquo falutem per^ tineqcum præfedo monetæ confultabitur, atcp inde permittetur, utælt; quum uidebitur.Poftremo utpada hoftibus ab epilcopo,eius^ præfc-ôtis,nehoftiliapaterentur,concena,rata amp;nbsp;integra feruarentur:utea pe “ cuniaindeconflata,in ftipendiu militareuerteretur. Hæcferèfumma ‘ eftpadorum inter legatos Caroli Imp. Sé gentem Tranfifelanâ. De bis tabulæpoftea confè(flæfunt.Per eosdies epifcopus,propterhybefnox rum tempus,copiarum partem dimifit.Vnum fignücum modico fup^ plemento,quod exrobore ueteranorum conftabat, Vuicam ad byber^ nâdum reduxit. Verebatur Gelrus,neremittente hyberno frigore fub uernum tempus epiicopi ftipendio rurlusinautorarentur: quandóad circumcidendoslumptus,ad tepus folumeas dimifèrat.Quaretumub tuariamanuexBatauorumac Velauiæagris cöntradajadiunótisq? ijs copijs quæ in urbeVltraiedo erat,raptim ad duo milia peditu confecit. Cum bis Vltraiedü,inde in Rbeni oftiu profe(flus,illas ab epifcopo di-miflas fecurascp boftium inopinato adortus,difiïpauit.paucis captis,re liquifuga f^nt dilapfi.His copijs ault;fï:us Rofïèmus,mouit in interius o* ftiumRbeni. Hicdum incautius cum Vito M.unftero equitum magigt; giftroad occupadumidoneum caftrislocum cum modico equitatu an te alios euagatur,penè in boftium infidias incidit Jnteruentu fuorum ad clafiicûdatu,pulfisinfidijs,penculoextraâusfuit.lamcumbaud prolt; cul ab oftio,pararet ea locatis caftris,quibus ad oppugnationem præfiz di) opus eflèt,nunciatur,Genemudenfes tranfmifto Ilela, effufeVelauié uicos incendio paftïm populari.Hoc nuncio,difcuflo obfidionis confi liOjRoflèmus trepidus rerumfuarum excitus,fublatis propere rebus ca ftra mouit:ac dimifta ex agris paftim eolledta multitudine domum,relb quas copias Vltratecftum reportauit.Eodem tempore Gelrus caftella a* liquotjin limo paluftriApcaudano circa Vechtam per deditionê ce^ pit,Hammum,amp; caftellum Miertanum. T entata eft per proditionem Montfortia:fed irritum incccptum fuit.Crefcente inter bæc caritate rei frumentariæinurbeperannonæinopiam, cum duobus fîgnis Só omni equitatu in Batauiam frumentatû proficifcûtur.Epifcopus nûcio,Rbegt; num boftes iterum traiecifte,acccpto,fperans fe ab itinere eos exclufurû, circa Amerongam copias dilpofuit. Sedubiaudiftet ex præmiftis exx q 4 ploratoribuss

ploratoribuSjUtrocp cos ärmörum généré fe duplo efïe fupen'ores:amp;^lt;’’ irumentatione copias,ut tuto éommeatus in ürbem portaretuG omido itinere,quod ad claudendum tranfitum infederat, Doreftawifl redqc. Vilefcenteper crebras frunlentationesjfrurnenti preciOiærislrtO' piel in ftipendium VItraielt;fli laböratum eit, Quare ut milites ad ofRt*^ promptiores elTentjfenatus opulentioribus ciuibus,ex priuato confer dum ftipendium imperauit. Bubile erat in agris Camporü, quo bubul' d é propinquis pafeuis fub imminentem nodem pecus compellere fueuerant.Idtanquam opportunumad reprimendos CampenfeSi^^ prohibendum Genemudenfiüm effufasinVelauiamexcurfionesDi^’^ öccuparat. Ac ftatim excitis totaV elauia fofloribus,paucis diebus ualb foiTa^ aduérfus omnem belli impctum,nihil hyberna intempefie imp^ dituSjimpofitis prætereà ualidis præfidijs ita muniucrat,ut nulla optt‘’ uipenèexpugnabileuideretur^Etfitusipièlociidualidius quoep bat. Hine crebræ excurfiones ad Camporum portas ufep fierirfrequeO' tes dimicationes SC certamina cum Genemudenfibushaberi.Daucnf’' enles præfîdium Diepenheimum, quod Gelrus ualido impoluo tenebat,obfidione cingereadorti, breuiquam caftra locafTent, quibusadoppugnationemopüseflefiOpera expediuere. Euocatusi^ colloquium præfidq prgfeóus^ utdededitióne ageret,cum nihil pacat*» fed fuperbè etiam refponderet: arreptus in hoftium poteftate mafic, b' ^^3g§^^^’^^‘^binisó^:operibus præfidium,cummachinarum iad^^ ferme omnesirritieflentjrruuntingcnti impetu ad opplendamfalcibn^ accratibusuimineiscircumdudam,Sf eamquidem præaltam foflan’’ ïntulerant ad obiedum uallum fcalas:ibi Geiri è cuniculis ac propugn^ cub's in confertos hoftes grandinare,cladem magna edere. Fradis uentrienfium,principiooppugnationisinfceIicitertêtato,animis,inC3' ftrareceptuifignum datur.Territipræfidiariorum fiducia j folüta obf^ dione,exercitum domum reduxerunt.Et cocli inclernen tia, Sé loei nati* raeiufiriodierat,utmilitum corpora peiïimèafficipotuinènt. Gcrebai^ tur autem ida circa principium anni uigefimi odaui:cum epifcopus nul lumocium militibusab armisSéineehdio daret.Caflella aliquot rundam nobilium primae fadionis Vltraiedi,in luifafio uHit. Pugnati’ per eos dies quolt;ç eft à Dauentrienfib. fcGliciter,duobus fimul locis?“ Vuilfenam fpeculam: qua uidoria, ipfis addi ti, hoftibus uerb fra^‘ animi non parum fuere. VItraiedi nulla pacata confilia extiteruntïnaiï* infequenti menfeexado,ubi ftipendium menftruum lèrociter pofceo^*' bus militibus perloluendiimeftet:in Confilio deconftituendainfing^' Ia ciuium capita,pecuniä agitatum fuit.Sed quia haud dubiè eius cote' tiojob tenuifti'mi cenfus hümilem multitudinem,diffïcilis foret, amp;nbsp;tionenl peperiftet,id confiliumdifcuftum ftiit. Interim blandimctamd ca dando fadiones primores milites circumire,feroces fpiritus mitig^ct magnificis promiftisjindies grandem pecuniam à Duceexpedari. nitp extrahendo magis cupidos animos, diftèrre folutionem,quam nt' oare.Alt;^

L I B E R VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TSÿ

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I O M

j§are.Ac nifi dudores fignorum,fua fide intcrpofîta cauendo etiam fre^ initumrcpreflinentj'pfaurbs addirepttonein expofita ,præmium belli pedeftribus ordinum auxilfjs fuilïet.Breui quàm hi motus quieuiHent, pecuniaallataeft»CaftdIû eratin Dorna iuris Archidiaconi ^dis prima rig PhilibertiNaturellijàconfilio reru Burgundicarû.Is,utaliarum re^ rum in urbe Vltra{edo,fic caftelli huius curatorê reliquerat D. Mar^ cum Vuefium.Hoc belli initio Gelro,quód ualde opportunum effet ad prohibendashoftiuexcurfiones : turn quod effet tutus fuis illam inurgt; bem receptus,aperuerat,Quare Archidiaconus ira accenfus,ad V tiefi-» tim,£lt;bafilic3c Martinianæ Canonicorû collegium literas dédit,qui bus querebat (audierat crebras inde in hofticû excurfiones ficri,Slt; uia-' rumtranfitus claudi)caftellum eorum fidei mandatum,Gelro iam pâte refine fua autoritate:cum in hoc nequaquam ab fe magnis rerû fuarum fumptibus conditum effèt,utuel publica pax inde turbaretur,uel in bel* lohoftiliainferrentur.Situmin eo loco effe, ex quo, quoniâ Gelrus plu rimum poffet, ut epifcopi infidijs ac fraude interceptû temcrè deleri,(o-lo^æquari poffetn'dquod perfaciîèfadueffet,quandonon aduimfèz rendam,fed addelicias magis comparatum foret. Si quod interim inde damnum acciperetur,fcirent,id uniuerfum in ipforum capita cafuru: da mnum infedum eosreddituros.tametfi Viieff) bonis in pofterum fibi Gtis cautum effet. Epifcopus in fpem addudus eo per hos dies potiun* dijbipartitoequeftres copias circa radicem montis ita mittit, ut diuerfis itineribus ad Dornam,quafi hoftes hoftibus, neu tri alteroru gnari oc^ currerent. Altera turma cum figno Gelro per montem circumdLic'ta,ut fiaburbeVltraiedoadfuiffètjturmæcum epifcopi uexillo in cofpedu caftelli loco fatis piano dêfatocç,{èd uaftoac fterili, fitex compofito ob.» uia.Nec mutuum oCcurfum facile erat fine præliodeclinare:partiticp ita erantjUt pauciores fub Gelro figno cum pluribus commifcerentur. Edi turinfeftislanceisferf) certaminis,fpcdantibusecaftelloprgfidrjs,firau lacrum amp;nbsp;fpecies.Tandern Gelri figni eques fimulato pauore, paulatim retro cedendo,adclamorem8if mantis corum qui inpræfidioaderant, quafîmultiplici terrore,uiribus impar,perculfus fugæ confilium capit. Alij poftquam illos fugientes côfpexere,circûadis freno,et additis calca ribus equiSjftudiu inftandi infequendicp fingut. Adhanc pugnæ eque* ftris fpeciem non mentes Dornenfes cum oculis tantum intentas habc^ bant,fed rcccptum ad fe habentes patefada porta,ff:ratocp ponte man ib. trepidè ac clamoribus accerlèntes,adiuuabant. De tedis tormentorum ui,etturribus,in terga cedentiü,carperefimulantcs,tonitruare: cos ma^ chinarû campeftriûiadibus,pro uiribus retro côpellere.Subierantiam aliquot,tranfito ponte,caftellû,cum fignifer inter principia inuedus, ex uberantilætitia nondum capticaftellinimis calidus,indicio tcfferæ,nec abfçuiinprimum obuium feproderet. Ibiille fraude deteda, in fuga intro ablatus,ad arma trepidè coclamatthoftes pro amicis trans pStern uttro receptos:emittenda ea quæ in expedite ad manus aderât, tormen

ta, ('n con fer cas curmas, priufquam hærentes tergo pontem tranig''^*’ aream interiorem ôi. aditus occuparêt. Ad hune clamorem principi^P ftiù pcrcuHa,metLi ne fubdudo à tergo ponte,finîul et obeeda porta,n'* be miHihû obr uerétur:circuadis freno equis,et àdditis calcaribus,igt;i‘ gâfèabripiût.Doloreinde ami(ïæèmanib»uidonæexafperadjCôniigt;JJ dis turmis uicû Dornâ infeftè peruaglt;âcur:ac capta aliquanta rufticot** præda, inter quos uici prætor quoop erat, Vuicam réceptu habuerunt' Per id tempus epifcopicoprjs Nerdam frumentatû profedis^exVltt^'^ do infîdiacû eft, led nulla re memorabili. Tentata quolt;^ Schoenhoii*’ eft à trib» peditibus habicu muliebri oppidû ingreflis : led irritu ptûfuit Jndicio deprehêfi,ô^ in Hagâ milli, cÔfelTione tormêtis exp*quot;^^ làjfuppliciû dederunt. Per hæc Hollandorû oppidis præfidia impo^*^ exteplo funt, Appétebatintereauernû têpus,quo omnib» copiarûB^' gundicaru uiribus,expado cum Gelro bellandû,etBurgundionib*“ tradendo epifeopatu cauendum effet. Quare concilio habende dies tp* fcopoS^ ordinibus TranGfelanis,à præfedis Burgundicarûregtoni”’' Dordraci didus eft. Eo poft quàm conuenere,tranfadis q s, quæ tionis utriufcp translationem ÔC padaattinebantzdecretum quibust]'’’' tis^ copias bellum,ô^ quib. ducibus ad Cal. Maias, cum Gelro tur.Didi funtduces. Cornes Florê£ius,Comes Gulieîmus àRenncl^ ga,Slt; Georgius Schenkius: ex heroibus illuftribus TautenbergaU*^; Phrylîorum prgfedus.His mandatum eft,ut omni cura copias conflt;^ berent.Decreta lunt ad id bellum,peditum x v i.milia,equitum üej£^ fquimille. Interea Georgius Schenkius, quâtis uîdTretur copqs,in filelanis,adiundis in fupplementum eorum auxilijs, nulla mora,resg^' reret, fimulac anni tempus id pateretur. Agebatur principiûanni fimiodaui. Reuocantur, re{èrentelàdione,àlènatu Vltraiedino,6lt;^^ in idlênatulconfulto,inurbemCalend. Febru. quotquotmetubdü*'' pacata oppida perfugerant. Senatufconfulto nô parentibus, deceifl^quot; norumexilium publicèiuffum î præter multatitiam centenorum cot^ natorum pecuniam,ærario inlèrendam, et fus puniendiamplius etia’’’' quod penes D ucem effet.Supplicationes adhæc in lèx menfes lunt cretæ Veneris diebus,ut res belli fœliciter ac profperè euenirent î Si iunium lîrnulinftitutumeft.Motus nouus,abequitibusftipendiult;lt'*'’ quemenlîum ab inchoato bello poftulâtibus, obortus, à Ducis legaO^’ qui hue ad res infpiciendas trépidé accerftti fuerant, fuperuenientibf^' compofitus eft.Comitiorum tempore propter ciuium paucitatê ( naa’ partimexulabant,partimdireptionis periculo,nonnullietiam odiof^' dionis urbe poft cœptum bellum dilapfi fuerant)in duodecim dies Iato,cum interea fpreto edido nullirediffent,conuenerequidemop^ in fuas qugcç,é prifca confuetudine,curias:fcd adempto lortiendi gandicß iure,Dux per epiftolä homines fuæfedæ lènatores ac tribunö^ o dixit.Coflr.amp;diFredericus Regius,GodefridiRegrj prætorisfilius:^

Fredericus Vochtius. Nee fuit clam amplius Gelro,quid confultarelt;’ƒ Dordratif

L I B Ë R Vu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lÿt jyzfi

DordracüquârefînitjmosLeccæuicosepîfcopumrcdeuntëi'nôpenêSj cum toîo cxcrcitu infedit.Ille non ignaruSjVuicanos ingenti fui defidcgt; rio tenerijSchonhouiam èconcilio reuerfus, ad eos literas dcdit in ha?c ferme uerba'Anxij fui ëxpeôiatione efle,(îmulSd foiidtudinepro iùa (à^ c« luteagitaride(înerent,quôdhôftisdteriorem amnis ripam infeftisar* lt;é misobfediffet.Se propedicm tantis copiasflipatum, domuaduerfo Au- ce mineadfuturumjut per medias illorum ftationes iter fuum poffet uerte^ « redpfîintereaaccurate uigilias pro portis amp;nbsp;mœnibus aduerfus hoftiû te artes amp;nbsp;impetum haberent » Miiîus fjfdem diebus çum literis nûcius ab lt;nbsp;epifeopo ad ordines Vl£raied:inos è Schonhouia,deadis conuentu * Dordraceno, (ne ignari effent) in ftationem incidit Gelrorûi Hi, ledis literis,ac nuncio citra ignominiam retro dimiflo, adeo incredibili letitia pcrfufi fuerût,qucid longæ militiæ SxL maioris nomiois belli certi eÜent, ut in nodes feras conuiuia amp;nbsp;compotationes largiores producerêt. Da tæ funt breuipôft defjfdemiterum rebus ab epifeopoad V^ltraiedinos literæ.Poftquàm Geirus ingens fibi àpotentiflimo holle bellum parari palam aduertit,(quia pafîîm deledus per Hollandiam habebatur)amp; ip faoppida ualidis præfîdiisimpofitispermuniri:adcôut communibus armis contra fe belli impetus uniuerfî uerteretur: confcrip to nouo excrgt; dtu fuas ciuitateSjÔ^ commeatu mature munire aggrediturtmittit^ cir^ ta omnia præfidia,qui mandarent,ut intente euftodias haberent.Idem amp;nbsp;ab epifeopo,per eos dies nauigio Doreftatum reuerfo, ad eas muni-» tiones 06 ciuitates,quæ in fideremanfèrant,fadum eft: ab eo^ additum fuit,ad Cal.Maiasmomentûbelli alicuius operæprecfj fore,præutha^ denusfuifTet. GclrijquiaggeremLeccæoppofitû Ô6proximos pagos infederant,cognico per exploratores epifeopi acceflu, 86 copiarum, (ez ràt enim ad duo milia peditu ) qup expedito agmine aggerem, dextrâ^ adnauigantis ripam tencbât,ut eum in tutum profequerentur: in minus glebofa montiu iterflexere : ueriti, ne traiedo Leccahoftibus côuidiSi in difcrimcn,locum'ueiniquum deducerentur.Dilabentcm Gelrû ma-nipulus fub nodemexploratum infequutus,ubi caftrametarêtur,in pa rum notis callibus incautus in hoftis fïationem incidit. Capti hi cum ad Martinum RoHemum dedudi efïent,interrogantur, quâtæ copiæfuo turn fiùlîènt.’ubi corpora curarent, quo ue iter haberentHlle Gngula e-dodus, in primis autem, omnes Leccâ iam tranfîuiffe, ac caftra Lango ftratia petiuine,extempl6 moueri cafl:ra,S6 expediri armaimperat. Attp ita à media node nihil moratus,fublatfs impedimentis, lente flumê Lee cæ repetit:ne miles curfim per difficilempræpinguemcp glebam iter faz ciendo,priufquàm ad hoftem peruenturn effet,lafïîïtudinefrangeretur» Paulo fub exortum folis ut ad Taïslicâ diluculante iam aurora uentum cft.Roffemuscopi'jstradudis, pontonesfubduci euftodiri^ mandat* netranfîtusà tergofuis clauderetur. Indeexpeditoagmine,quantum poteftjBurgûdicas copias ad uefperam penè ufe^ fequutus, cum ab ob-uijsuiatoribusaccepifïètfpaciumitineris,quodadhucaberant:nihîl ultra tende-

tratcndereaufuSjtumquiamikstotumdiem innere facicndo defatig^' tus erat,ab iniequendo abftitit.Sequenti die fuperato amnc contra Cn' knburgum caftris locatis, corpora fuos reficere 06 animos luHictatq?^!’* baud multû temporis moratus, in caftra Dornêfia copias reduxit » uebantinterim omnia conferibendis copijs peromnes Burgundid n*’ minis regiones. Sed nihil æque terrorem belli,quod à potente hoftc rabatur,auxit,atqp id, quod tranfportatis in Phry bam e Brabantia dimentis,Schenkius,habitodekdu,euocato^Phryfi7 Burgundiû^? nominis militecum exercitu Ifel^ appropinquate diceretur.PercuIitl^*^ rumor iupra modum cum finitimos Gelros/um Vltraiecftinum popf' lumtquippequiconcitatibelliconfeientia tadus, grauitrimi hoftisa^' uentum,cum quo tot kculis, odijs certatum fueranfed infêftioréni“ to, quoiuftius iratus erat,epifcopi acceflum,fi uidor euaderet,fornn^^ bat.In ea £urbatione,multi Burgundici fanguinis mortaks, aduertd^^ præfêntibiis reipub. Ordinibus nec uirium nec animorum fatis eile a“ ferendam inftantis belli tempeftatem,cum hadenus non fufîèciHènt: mulquàm parum fpeiin Gelro foret, fimulat^uniuerfusbelli impct“’ in eum conuerfuseHet,urbefurtim exceflere.Quorum fuga perfadiO' nem Ô6 Gelrorum præfedos uulgata,quamuis ad earn diem ufp in p^ catorum numero habiti erant, confeftim hoftes iudicantur.’ac militib“^ in domoseorumimmiflis,penuomnediripiendumabfumendum^^ turn eftnllud identidem cofonante clamore occinentibus ‘ Martis idi“^ lufumqi in patrig defertores eflê. Multi, quos aperte epifeopi uel hincd' Cc norat,quod nufqua fadioforum confiltjs interefle uoluiffent,urb^/ natus autoritate pulß funt.Indignatio ingens ex ea re, Ô6 clamor aduerfushuius conturbationis autores exortus,expoftulan£is cum p^* fedourbis comité Murfio effecit,utnon ibium moderatius deincep^» amp;nbsp;kniusrempub^gereret, fed milite extemplo ædibus fugitiuorum dudo, à ui etiam temperarint. Interea dum à Burgundis ea, quibus 2“ bellum opusefletjcitraultra^Ifelam apparatur, urbi aduerfus longai” obfidionem commeatuDuxprofpicicnduedixit.Magna frumentif*’ circaNon.MartiasR-henis Vltraiedum portata:mota^ ßmul funt ftra propius urbem è Dorna.Dux nihil amplius noui hoftis lentos ap' paratus 8c aduentu moratus,antequamin fe moueretur,Roffemo daram facere,ô6 expedafâm,acÊictnus memorabik apud omnem ritatem,rebus adhuc integris,perpetrare mandat. Quod ut tutius 6^'1* us^ conficeretur,mifitad Vltraiedinum exercitumkxcentosfeledo^ pedites è Batauis confcriptos.Qui cumalqsrecenfi ad milletrecetosf“^ runt. Lucis principio eas copias in campum Oudeuicanum propclIr^ƒ dedudas,ad concionemRoflemusconuocattacin frequentem coron^» bafta quatienSjprogreflus, ita loquutuseft* Næ profedo fterikm, tubernales fortiftîmi,militiam ingratis hadenus fequuti fumus : epi pum enim perkquendo,nihil aliud fub noftris aufpicfjs,quam quolt;i cômodamulta,multûç laboris in expeditionibus citra ullupriuata^“^‘

cmolumentum exhaufifti'sîut fæpe nodurnus diurno labor per itinera i diffidlia hÿbernaintemperie,cummagna animimei ægritudine, nulla prædæ fpeoftentatajà uobis ßt continuatus: qui alioqui in pingui folo* quamuis laiïos egregiè iuuare potuifset* Nunc quoniam pro uno, ge^ mini hoftes nobis parti funt,ut aliquando frudunà aliquem militaris Ox pcræ fentiatis, aperiam uobis hodieditiflimumopuIentifTimi hoftisrex gnu: ubi tantum auri argenti^ ôé preciofarum rerum prædæ uobis mi lites cocedo,quantum peromnem uitam,ad luculenter uiuendum fan's fit futurum.Cæterum,quis hic fit hoftis,ecquæ urbsj cuius diripiendæ opima præda uos onuftos reddam, turn apertius uos edocebo, ubi pro plus peruentu erit» Me ducem iam folum fequiminû Sic paucismilites alloquutus ,efFufocurluinfuburbanum econcione pedesfefeabftulit» ' Magnis clamoribus, Dq approbentea uerba:copiæ fugientem, inordi natèfequutæ,oppidanos èmuris amp;nbsp;turribus profpeélanteSjin tam fubi tæ lætitiæ amp;nbsp;inexpelt;fi:atæ admirationê uerterunt. Cum peditibus orAz ne penè equeftre nomen, relidis in urbeequis,quod eorum per Hollan diam cùm propter itinerum anguftias,tum glebæ præpinguis hybernis menfîbus dtfficultatem, nullus aut per^ tenuis eflet ufus, fe coniunxiu Tenebantur interim portæ clauiæ,ne quis internuncius ex urbe in Hol landiam, Gelroruminfeftum accefiumindicatumpræcurreret Jam ter raille ab urbe paffus procefierant, Rofsemus poftquam omnia circumz quaque tuta ab aufcultatoribus efse uidit,ad militem in concionem rurz fusaduocatumhuiufmodiuerbafecif Credo uos commilitones,maz gno cognofccndi defiderio,quo expediti iter habemus, accendilnec im meritb. Namfimulatque hodie animos ueftros fpediiififimæ prædæ impleuerim,nonpoteftrcpentinaillalætitia,omnino defecata metu ris que efle,quam diuhoftis genus, locus,periculorum difficultatis^ ra tio fit incognita.Equidem uos iecurosefieiubeOjatcp laborum intrepi dos :ut quern hadenus ducem, nullum difcrimcn,nullumtempus,nulz lam tempeftatem unquam,quamuis fæuientem,caufatùhabuiftis, tun. dem nunc inter principiafitisuifuri. Hollandoimus bellum indidum, non per fœcialem(ut olim) fed armis8^incendio,Hagarn.totius regni caput,ubi opes plufquam Croefi aut Perfîcæ funt, direp turn contendiz raus.Hanc ego uobis auro argento'que fpoliandam, amp;nbsp;quicquid prcci ofarum rerum fit, quicquid ex eaafportaripoterit, itanudandum pro pino,ut nihilreliquifaciatis : quantum item uirorum obuium eft præz dæ Vltraiedum abducendum,ut fe à uobis rcdimant* At potetis popu li nomen nihil uos coterreat.Fuerunt olim ftrenui:at nunc nihil minus.

I Sireputaueritis apud animos ueftros, fub quo principe adhoc ufque tempus cum magna nominis ueftri amp;nbsp;gloria amp;nbsp;æftimatione militaftis, qui uincere folum,amp; nunquamuinci nouitJqui belli artibus amp;nbsp;rei miliz taris laude uiius clarus habetur : Deinde,fi ueftram ipfi uirtute, tot uiz dorqs florentes copiæ,uobifcum cogitaueritisî contra, Hollander um

I imbellê gcntem,et ignauos uentrestfiicile opinor apparebit, quam per I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r inertem

inertem hoftemraedium,iter uobis faciendum erit. Quarn breuitepo' ris interuallo omne prope nomen T ranfilelanu ueftræ ditiónis ièciftis^ Quot arecs epiieopo quâm paruis coprjs uno ßmultemporeadempta®» Vltraielt;ffinæreipub.reftituiftis:’Taceo Horertam, taceo Amifîanum præfidiumjterrore aduentus exercitus uiôoris magis quàm ui in dedi' tionem concefliile.Adde,epifcopum intraanguftum,ôt quidem hau^l perindemunitum præfîdiù,utfibiperfuafum habet,eonclufum tentrij adeo ut præter Amorfortiam,nec arx,nec munimentum fit, ubi teftu^^ nis in morem, colleôtus in fuum tegumen, tutus ad omnes ictus lattat» Hæc ueftra,commilitones,ueftra inquam,uirtus paucis menfibus, taæ tam nominiueftro celebritatê,tantam exiftirnationem conciliauit, utfp fo acceflTu formidabiles,tn fugam,antequàm ad decertandum âcie uciv tumenètjhoftescompuIcritis.AtHonandorûpoflem numerofos nO' ftra memoriaexercitus/ed iêcunda prælia nuîla:multas item fœdas da des diuerfîs locis acceptas, commemorare,in quibus Gelri nominis tus enituit» Quid:' ubi ingentes eorum exercitus pauciflimis copias musc'utpJanè uetus illud uerbum uerum efle,re ipfa compererim: uam efse opulentiam,amp;, Timidas diuitias.Quàm exigua manu Cupet^quot; oribus annis VuafiTeneri inftrutftifîimas cohortes, in Carthufianis,!»^ cul ab domo afperrima hyemececidimus f quantam militum uim eorum ducecepimus i Nonne innumerabiles penè copias prope Ha'quot;' dcruicam in maritimis locis,per eadem ferme tempora tumultuariania' nurufticorû delecfi:æiuuentutis,èVelauia,cummodico equitatu,c5(ta' da,ad intcrnecioné deleuimuscRecêtior eft illainfignis uidoria ad meidam, ubi capto Gulielmo T urco, hoftilium copiarû duce, accept graui uulnere,plures côtrucidabantur propè, quàm acceptæ cladisni’'’ erj fugaeuadebant.Nthilitaque metus, nihil trepidationis uobis fada'» ô milites,HolIandici nominis inanis fumus: cui ^pter tot uidton'arüd cora ipfi pauori eftis.Quo ad alia igitur pericula promptiorcs,5v adnû' uos militares labores fubeûdos fitis alacriores,n5c tempus pofcit.utf'^ bis ditia ftipedia,uobis grandia opergprecia,magng mercedes tur:ne femper uidorias ueftras infrugiferas efîe queramini.Hic fenaw^* os homines euparyphos circa abacos rationarios occupatos,hic caun® cos et patronos mercenarios luxui amp;nbsp;erapulg ociofè uaGÏtes,8c plané Sf baritas,in prodigiofa opum afFluentia opprimetis : hic denicç quantU’’’ auri,quantum argent! infedi fadi^, ab extremis ufcp Indis èc Arabibd in lêptentrionalem orbem eft tranfmifïum, opportunum expofiw”^ eftis habituri:utnemo omniu,cognito noftroacceiru,nifi in manusn^ ftras fugadiîabiqueat. Ecquisueftrumeft,qui negabittanta priores labores abunde penfan? Quis hoftem quamuis potentem bus jtalibus caftris ad diripiendum concefïîs: fpolrjs tam opimis,adl^' gendum, daBs,non contemnat:' quæ omnia uno uos die tanta opu!^'’' tiaonerabit, quanta in omnem iênedutem,ad lautefplendide^ ino^“’ uiuendum rudiarijs fatfît futura. An non quæuis ad ultimum

la J P 1'1' huius præmij expedatione leuia , l’mo ucro nulla æfti’mandâ funt c* Meaprofecflo fententia.lanwero duplex induendæ in nouum ho ftêindignationiscaufa anirhos ueftros men'to acccndere debeU Primîx quodper Hollandosftetit, quominus epiicopû cota ditione exutum (cum tantum armispolleremus ) iamdudum expulimus : quæ fola res

, uosuidoriæucftrefrucHu defraudauit.Hienim occultemittêdo illi au-xilia, ftipendia liberaliter fuppeditando, pecunia iuuando, ditionis no ftræ propemodum faiflum epifcopatû,interuerterunt. Deinde ita no' Uo fœdere cum hofte focietatem adiunxerunt^ut bello huic illigati, fîuiz lt;^ores euaferint,alieno, in ius ditionemcp fuam,omne nomen Vkraie ^inum,fuperumS^inferurppariter cogant* Hæccinetamindigna no-» bistolerandac’andiffêrendahoftiliatantiiper,dum apparentf dum e-gvegièarmatorum milibusinftrudi tranfitum nobis in Hollandiani,

, âditarn in Hagam^bello translato claudantî’dum itinera, dum calles in-fideantç'Maturè nunc obftandum eft milites, amp;nbsp;uirtutis documentuni ipfîs cum magno gloriæueftræadditamentOjôi commodo circa noui belli proocmium,edendû eft. At id interim métuo, ne,quod aliquot hogt; ftium ciuitatibusà tergo reli(ftis,mediterranearegionis penetrâda fint,-paucis ignauis trepidatio pauor^ oboriatur.Hos ego indignos honoz ratæmilitiæ nomine exautorandós,8cdomos dimittendos cenfeo. Eté c nim nullum facinus magnum in bello fine periculo, nihil memorabile te finedifficultategeritur»lilaubiabfunt.ibinihil gloria,nihil triumpho tlt; dignum patratur»Quanquarri uero non uideäm, quid obuiu efte pof- « fit,quod terrore ullo uos percellat: pauorem'ùefaciat,quamobrem ina* nertimetûfingàtis.Loquorhrcfpiritibusmilitaribus,quos gloriæ cupido üerfannon ignäuis,qui ad quamlibet curam,amp; agitatæ arundinis fufurrum inhorfelcunt.Nufquamhichofticaftra ftintza tergo perpa cata óriinia , regiones^ ab hoftium copijs tutæ. Montfortia,quan-. quamnec in pacatorum, nee hoftium numero habet ,quodfuoprinci-pi pareatmec inde hoftilia fint illata, nee portæ nobis pateanttnoftro ta men nomini ita eftamica,utnifi nobis,nulli auxiliaunquamad bellutn miferit.D uo inde oppida,quorum alterum humilerhodicis admodum. prgfidijsjalterum baud multo maioribus munit5,itaprgtereunda funt, Utatormentorum uiemuris,plane tutifitis futuri* Excopofito milites bæcexpeditiofufceptaeft.Quarenonpermitteturprgfîdrjs,fenatus au toritate,portis ad uelitandû nobifeum erumperetne tranfitus in Hagam •mpediatur .Quid fi ex omnibus oppidis præfidia deduda in unum ag-menconflenturCquodquidem futurum non eft: cummulieribus pu-gnandû,haudcumuiriserit«Nam quantum militumurbibusimpofi-tum eft,ex fullonibus,nautis,pellionibus,fubulcis, agafonibus, amp;nbsp;id genus uulgo HollandiciBrabanti^ generis imbelli ,tumultuario,fine de-ledu contradumeft*Vttaceam,quanto exercitus uidoramp; longo ufu txcrcitatus,tyronibus,8ô ijs quidê luxu urbano amp;nbsp;ocio corruptis ac difi fluentibus præftet. Viciinde,quotquot ultracitra^ in ripa Rheni fiti

funt, nobifcum ad pacifccndu fubacfti JiberaÏiter ad ipfam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

nobis commeatum fuppeditabunt.ï^rró autem nuiii amnes iter rabuntur:nulli pontes,quibusintercludamur, difficilem traniitum’^/ peditum'ue receptum d^unt: nulli obftabuntmontes: nuïla praeclt;P* r tia: nullus iniquus locus fubeundus,lêd per plana Sc iolidauiaruiflA' * necertamine, ad deftinatülocum iter ftratum eft.Sine fanguine,lt;li“’^ mirum fuperhæc uidebitur,tantacimeliauocis tradam. lam cum . muros, nequefoffashabeatHaga^quibus contra impetumalioquip^^ v munitaeftèt: nullum periculucrit,neporfænobis claudantur : aut*®*' fæ cæforum cadaueribus inter expugnaridum repleantur :ut op«’’’ illapræda nulloprorfusfanguineiît nobis ftatura ♦ Quanto uerogf^' uiorcs labores, quanto afperiora pericula, in ftatarqs praclijs h y beffi®' rum tempore in caftris pertuliftis:quoties niualibus diebus , congi^ furisc5hofte,uixmanibusretinendoruarmorum effet poteftas ties per obiexftos amnes tranfttu prohibiti, falutis fpe in fola uirtutc t”'' litari haberetis. Scio milites, animos ueftros à uerbis meis ad uirtut^ij baudperinde,atqp iucunda recordatione ditifïim^ prædæ excitari.Q^ quidem nonfolum in confpedujed perfuafum uobis,in manibuse^ habere debetis.Si extimulaminitot uidoriarum gloria ,fiueftri fpin^^ longa militia efferati,terrori funt militi HolfandOjOcio in ciuitatibus xuriantizfînullaconfragolàjnullianfradusmontium^fluminanulbit*^ obfepicnttdrjs bene iuuanttbus ,me ducem ueftrum, ft hadenus, nu*’’; uero maxime lubentes uolentes'que iêquimini» Sic loquutOjing^'^quot; applaufu ab uniuerfa concione acclamatum eft: fe illo duce uel ces expugnaturos.Proin,quocunque uaderet,(îne detredatione aîacf*^* promptos^ièquturos.IndeMontfortiam prætergrefti, Vuordâ coi’' tendunt. Quamuis operis initio brcuê Rheni urbis^ Vltraiedi defçf*' ptionempofui, utquiduispotius quàm in fîneeiufdem àrerum ord'*’^ declinareinftitutum fuerit : tarnen, quoniamin interiorem cxpeditionis narratio nobis cœpta cft,non inutile nec inamœnuIegetgt;^*quot; buseritfortaftisjineius regionisuelutidiuerticulum quoddâ obiter currere.Primû omnium apud feriptores conftat,Rhenuinduo cornU^ diuifumolim,non ut hodie in tria, oceanü fèptentrionalem intraflê, longe alia ratione. Etenim præterquàm quodlièla tum’uel obfcu*'^^ admodum,adeo^nullius propè celebritatis riuus , uel plane offlnino nullus fuit,alterum etiam eius brachium, quod ad Batauodurorum op pidumufque Rheni adhuc nonaen leruat, non ijfdem alueis, quibu^ nuncjin mare fundebat (Lecca enim fuis tu ripis perquam anguftis,^’^ illo nullo memorabili nomine, ut alq nonnulliriuuli, emanans,uixp®'^' uis lembis nauigabilis erat ) led propè V icâ anfraduofo curlu retortus« urbis Vltraiedi muros alluebat.Inde in occafum rurfus uiolento dorfourbis reiedus, Vuordamac Leidam(hodieeafunt Hobndii” oppida)præterlabens, adCatuicamoceano mifeebatur, Retinct adhut toto illo tradu ucterem fuam nomendaturam;led pleralt;j circa lotä'

I' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liber vi« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ja'x

Quantum itacß terrarum à LobicOjinterVuaab'm 8gt;C uetercmRhcnum adoceanumufqueduobus quafi brachijs conftringitur,olimBatauia appellatafuttnnfulaprofedóomniüquas Rhenus facit,nobiliflïma,amp; £e., nbsp;nbsp;nbsp;.

rax cum primis frugü. lam ueró ut Linga ex Rheno paulo infra Arenas **’’'*^ cum ortuSjinfulam aliam, earn diffecans, quæ noftra tempeftate uulgo Batauia dicitur, facit, dum ad oppidu Gorcomium Vuaali commifcct: eodem pado amnis inde ad Vltraicdum effufus, primum Ifclfteinam, indeMontfortiam, Veteres Aquas,poftremó Gauda præterluens,in finum maris pariter cum Lecca, contra Roterodamum fe exonerat : 8C Hollandiæ longe iuftiflîmam partem, quæ ad lèptentrionem ucrgit, eu ueteri Rheno in infulam concludiu Vnde ipfi Ifelænomen eft : modicô nunc quidem, feaphis remis^ uix nauigabili,fed nihil ad ueterem ilium, Rheno alicubi, latitudine atque altitudine penè olim parem, quantum exaggeribusoppofitis,quibus utrinqueeius excurfus conftringebat, cÔieduram facere licet.Infra Veteres ueró aquas in tanta uaftitatem pau latim feleaperit,utadGaudamVuaalinon fitinferior:maximèautê hy^ hernis menßbus, eu pleno mari retro in mediterranea refufus, ripas ob iedas uelfuperare,uel aggerö molem refringere connitiu lam ueró qua uis hie obfcurus,8^ luprà quam infra fit anguftior, quam qui inter cele^ hratos feriptoribus, Germanise amnes forfan debeatrecenferi: habet tä men aliquid celebratu non indignum. Septenis ftatis horis/apido ma^ ris æftu ac couer fione, perinde ut Mo(à,et ipfum adeô mare prope Ro^ terodamum,Dordracum,Brielam, Veterem itemamp;Nouam fyluam, memorata oppida(ad qilæ etiam pontibus iungitur)prætercurrens,hy cme ad Geinam ufque, æftate ad medium fpaci] inter Mo ntfortiâôi R lelfteinam,fimulreiprocatione perpétua fluit,refluit^:amp; quidem hau4 One miraculo rei. Vnde minus mirum mihi uidetur id,quod de Eurypi prodigiofa reciprocandi cekritate, inter Phdcidem 8c Eubœam,à uete ribus feriptoribus memoriæ, prodigq loco, prOditû eft» Caufam uerci curin tantas riparuanguftias,tcmporumuetuftateifelacontraâus fit, non difficile fuerit tradere»Tantû enim falebræ è mari fluxu fuo fecum turbulêtus introrfum trahit,utfimulatquerefluxuficcas propè ripas a^ qua deftituerit,ingenté fàlebrofî limi uim, amp;nbsp;illius quidem præpingui s actenacis,totoillo tractuà tergo relin quat»Quaremihi uident maiores noftrijglebæ pinguedine capti,tantu flumini ademiflè,quantû licuit: u*

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bilaboris attç operg,qugilli repurgando quotannis impenderetjCtfum

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptus,p{gere cœperit»Nec eft ferè toto terrarû orbe gleba pinguior, aut

î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folûferacius,quàm inhis regionibus.Nifî Gaudani fubinde prodigio

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fos fumptus deficcando uado faeerêt, iamdudum obturata fauce, nuR

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lumhodie Ifelam haberemus.ln huius ripa ex effoflo limo,inter Montlt;

I fortiam(eamihi patria dulciffima eft)et Gaudam,la terculi coquuntur, i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibus ab lfela,cognomentum totaea regione, célébré eft. Qiiondâ

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;totushic tradus ab Vltraiedo,ufquead oceanû,uafta fuit nemorofa

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^giOjhorrendis^latrocinijs infefta:proinde2lt;inhabitabilis,nullis^:

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r 3 auteertê

aut certe perquàm rans oppidis habitata»Quare à uaftitate fyluofa Iand(a,etpaululum corruptapofteauoce, HoUandia nuncuparicoepif' Quod quidem ne tanquâ commentitfum èi. fabulofum repudiet,hab£‘’ in eam ré probabilia argumenta.l'ota paiïïm regione ultro citro^ pi'*’’ Cl cera robora ex agris ffpenumero efFodi uidimus» Sed quibus auté

pon6?i^o*ue cafu fylua ea corruerit^diffidle eft pro cóperto tradere ' ’ll' fi quod illud baud dubia coniedura affirmare,et pro uero pene prodö'^ audeareo anno,cum Rhcni fàux,æftu maris tempeftuoib ad Catuicâ hä renæaggêreprfclufà,ipfumamné inundationeperuniuerfàm Holtb” diam eriufum,curfum fuumper Leccâ auertere compelleret,aquaruufi’ torumcpuifyluâproftratamfuifTe.Argumentoeft, quôd roborum o'” niû capita quotquoteflbdiuntjinEurum porredainucniantur: phyro,autcertèThrafea,qui uiolentior eft,^cella coorta,et os Rhenish turarit,et fy luæ ftragem dederitu'd qd accidit anno d.c c c. l res ad mulco recentioré inundationem fortafïèreferenda fit^quse in annÛM.C.LXX.quoaquarumuisruptisomnib. maris aggcribus,^“ ürbis ufçp VItraiedi mœnia penetrauit.Tenuere ab initio orà ièptenö^” nahs oceani maritimâ,iêditione domeftica puliICatti:quorû reliquieâ” hue duranteSjCatuica ad Rb en um et oceanu appellantur. Mox tricnn'” poft fÿluæ ruinam^poft^ regio babitabilis fada efiet,CaIuus Galloisquot;’ rex eamTheodorico cuidâ nobili homini,odiolmperatoru eedefîâ Vh traicdinâjCui puliîs barbaris donata foerat,tutantiû, dédit, annos Cû L.poftquâeaconditaefïèt^Sedincredibiledidu cft, quanto fuceeflub'^ ui tempore eius res creuerint, Nam finibus uirtute armis propagat'^; principes non folum magnû nomen', amp;gîoria florentiflïmas opcsßh* pararunt,fcd per connubia ad regû faftigia etiam,SC Imperatoriâ tcmperuenerunt:ut plané ad fummumnoftratempcftateucnifleuidfä'^ tur. Habet autem ea quæ pro prié Holtlandia appeîbtur, clariffimaso^ tates,Schonhouiamj Dordrac'um,ÂmfeIredanmm, AIcmariam,ö' dam^Vuordam quondam VltraicdinîiurisX£idam, Veteres Aqiia^’ Harlemum, DeIpbos,Hagam.Montfortia, quamuis in HoItlandiaHi’ clî^d ditionem tarnen Vltraiedinam pertinet, à Godefrido RbenaP” epifeopo, uti ÔC V uorda, aduerfus HoUandos cÔdita:habet fuutn p*'quot;’ cipem cui paret,quemadmodu Ifelfteina,amp; Vienna,aha^ obfaira dam nullius ceIebritatisoppida»Redeo nunc ad cœptam narrationisf^ riéjunde meHoUandiæcborograpbiaabftulit. RoflémusMontfor”' am prætergreiïuSjSC Vuordam,omnes uicos citra ultra^ Rhenu ad P’ cifcendum,ne boftilem uim experirentur,c5pulit.Præfidqs Leid« «i”' pofitts , cum uelitandicaufà cum bofte, exeundi poteftatem pofterent daufisportis id negatu fuit. Quare uulgô per totamre^ionempofîeî” datum eftjbanccxpedirionemHagenfem ex cÔpofitoa principe Ms'* gareta Geiro permifïàm fuifle:uteft hominum uulgus in deteriusff'”' per,c5tra principes 8^ rerum publicarum gubernatores fufpicax. Coi’' ftatLeidæ, rumore aduentusGelrorumanato,tantam trepidationtf”

L i B B R vu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;199

^pauorem oppîdanis inicdum,ut edidoput?li'cecaucret,ftatutainu^ da,nequisemurisautturribus,hoftem prætereuntcm tormento feri,' retjacencret'ue,neprouocatusmoÉntainuaderet ♦ Proceflerant iamad Voer(cotam,(mille pafTus is pagus ab Haga abeft)Roflemushorreutn cum cafa una amp;nbsp;altera,iniedo igni incendit» Siue quôd pertinaciter ftipuladonem paganiabnuerent :fiuc ( quod pkn'cp tum affirmabant) ut editum incendium nobilîtad Hagenfi fîgnû foret ad maturandum fugamtnonhabeoquodaffirmem,Nunciantibus trépidéexagris progt; ximiSjGdrum cum infeftis fignis Hagæ appropinquare,tantum abeft creditum foiflè, ut uix etiam à ui fit temperatum ♦ At poftquam alfjs fugt; peraliosidcmadferentibuSjhoftesàfeuifoSjfigna^ militaria numeragt; ta,rumor ciuitatem peruagatusjplerofcç efFufos in obiedam fyluam exgt; ploratum exciuit: clarum ob oculos incendium exortum, ôô hoftis cogt; fpedus ,rumoriallato fidem fecit.Tû demum trepidi rerum fuarû, ont nibus relidiSjfugam fecere.Peftinare fine prælèntibus animis amcntest fenatorrjreconditos the(àuros,utobui-jerant,in cymbaspræcipitarer uchicula carras^ raptim magno compararenn ca aurum infedum fagt; ftum^ conrjcere» reliquaomnia diripiendarelinquere» Multi quibus uita ac falus fortuitis rebus charior fuit, crefcente intemperantius rumo rcjhoftem fyluam iam ingreffum, menfis relidis, atqp omnibus prædæ datis, Delphos fugêre»Continensagmen fogientiûuirorum,ncin ho ftium poteftatem uenircnt,impleuituias,relpicientium crebro nu Geh rus perfequendo tergo inftaret. Itacç pars Delphos terra nauigio^ abla ti,nonnulliRoterodamum*multiin proximas ocèaniinfulas fuga dela^ tijfn pacatum cuafèrc » Delphos per fugamHagcnfium, amp;nbsp;capta à Geh ris Hagam,tanta trcpidatio item cepit,utfi hoftes eb acceffiflênt j diffifi mœnibus,quæ tum infirma erant,fe uel infugâ,Hagenfium exemplum fcquuti,per adueriàm portam abripuifTenttuel de deditione eu illis pa^ âi turpiter fuiflent: ut tantum non confultatio eos de fugiendo teneret: Interea Gelrus Hagam diripit. Et præda eo fuit ditior, quo aduentus minus expedatus, oppreflîo magis improuifa. Quare nulla pecunia plufquam regiæ opes ibi direptae eftimari poflunqaurum,ueftes ,argeii tum,ôô quantû rerum preciofarum ad luxum comparatarû effet. men* fc pateris inauratts,8ô epulis uino^onuftæ : ut repens terror quemque infugam expulerat.Claues feriniorum fetishærentes : ut apud fè tantih per non effent, dum fîgnatum aurum argentum^ in farcinam confjee* rcnt.RofTemusoccupatam arcê,adiundo comité uno autaltero,padio ne in deditionem accepit» Parfum eft paucorum ædibus nobilium,qui* bus uel fanguine,uel ueteri amicitiæ iureconiundi erant. Miles præda oneratuSjftatim in luxum Sdlibidinem effufus, omnia ftuprisSÎaduh terfjscompleuit.Multæ nobiles matronæ, metu nehoftilia paffæ,captg infuper abducerentur ,militû libidini expo fiiæ fuere. V irginibus nobh libus uitium oblatum,quo rem familiare redimcrent»Tertio quàm Ha* gam ingreffi fuerant die,acccptis obfîdib.pro imperata xx^milium pegt; r 4 cunia.

cunfa, octo millbus argêti infedi appcnfis,iiidedilceiïde.Miîcs,quiW ciuitatû præfîdqs erat, cum uellet itinera calles notos infidere, ad in' tercludendumhoftibus tranßcum,idfacereprohibituseft.QuämquP dem facile id fadu fuiHet,uelhæc fatis coarguunerquod integri 8^ rece« tes itinere faciendo defatigatis,expediti prædaimpeditiSjlobrij uino grauibus, nbsp;nbsp;crapulam fpirantibusoccurridentAddeÔÔillud,quóde'

tedi corporibus,continua tridui ebrietate ÔC uigilij s frados, facile funJt re potuifTent» Vt taceam,plus eos in fua quam hoftes in aliéna terra uJ' luifïe.Cæterum multitudo agreftis exagris colleda,ubi terga inordina' tèdifeurrentium hoftium carpendoinfequendo aliquandiu, cerH' me lacefTiuiflentjnec pugnandi copia fieret,ncc admodû pofcerét, no!^ fuperueniens uelitationem diremit.PoftridieuicipacatainxL hebdo' madaspadi, partim foluerunqpartim obfides imperatos dederuntdæ terim dum Gelrus populando atty urendo earn Hollandig partem ptf' uagatur ,epifcopus fuburbium VItraiedinû,quà Rhenus in urbem iæ fluit, incendio uaftat. Gelrus ubiaccepit ecaftris circa Rheni oftiaBuf gundos mouiflè,ut à fronte ipfî fimul amp;nbsp;à tergo circumuenirentur: m*” autemexagris undity inconditam multitudinemcontrahi:iam nonai” plius palantium more,fed ordinate ad dimicandu inftrudi,parati^p^ ueteris Rheni tradum,fcaphis præda opulentiflima oneratis, inuf' bem redierut * Non eo quide,quo exierant in hoftem, habitu,feddeal’ tium fpecie, mardinis,fabelinis^ ôlt;f holofericis talaribus,ad oftentatio' nem prædæ,amp; ludibrium nobilitatis Haganæ,ôô patronorum cenariorum induti ♦ Parte inde copiarum per fuburbiorum hofpitia,^“ reficiendos animos,diftributa,reliqui poftero diedomum dimiftbP’’^ dg partem Arenacumad Ducem deduxerunt.Procefïèrant adSeftum) cum àuiciincolis adfèrtur,epifcopumcumomniequitatuô(^ peditu”' cohorte in cauis montiumitineribus ad intercipiendampraeda, Süpi^ da graues, tenere^Roflemus,ne rerum fbeliciter geftarum gloriam^“' amitteret, nihil territus,miflo nuncio Vltratedum,qui relitftas urbi pi^ fidio reliquas copias accerferet, ibi inftrutfta acie fhbftitii. Aueftus po’’ moræpaululum parte copiarum, exploratum infubictflos montes équités mifit,quantus hoftium numerus effet, amp;nbsp;quæ itinera infîdeft’’ pugngcopiamobufjs haud3ubièfadurus,Hi dum incautiuscolüi’i’^ finuofos anfraäus,Io corum ignarif ut apparebat) obequitant, in inß^' as hoftiu illap (Î, ab epifcopi coprj s intercipiunt. Ab his cognito Gdt”' rum robore»cumad confligendij fuæuirtuti diffiderent,(nam peditu»^ numero neutiquam pares erant) cum tribus captiuis Doreftatu rept”' uerunt,Erantinterearesinurbenihilopacaoores,namcum fadiow*' deret prædam Haganam 8^ manubias non in ærarium, ut inde mihd um ftipendium perfblueretur, amp;nbsp;bellum aleretur : fed partim militifd*' das,partim Ducem fibiufurpare^fe^ indies magisacmagis collatiof*’'' bus grauatos exhauriritmagna difeeptatioad altercationem ufy de if”^ tia,inter pleramty nobilitatê Ôi equeffres Gelri nominis co orta eft^Q”^

I reaîtcr ConfuîuFredencus Vochtius,adDucemmi(îuseft. Oîeuteos in fide continerct, blandimenta dando, alia excufando, quod deinceps milité longe magis uokintariû alacriorem efïènt habituri : promitten do in pofterum meliora, prçfentem dolorem mitigauit»Sæuitû interim inurbeeft impotéter inhumane in obfides,fponfores,captiuoscp Ha genfesr non folu publicè,fed priuatim etiam, ad exprimendu tormentis, quanti fe redimere uellcnt obfîdes Hagenfes,cum x X. milia non folue-rcnt.Arenacumabduilt;fti biennium in uinculisfuere»Mittuntur per om nes Hollandiæ uicos, ut in urbê ad pacifcendû quatriduô adeflent, nifî ' extrema hoftilium operiri mallét. Publiée per eos dies Burgundioni/ bus indidumeft bellum» Epifcopus cum infeftis fignis node ad fubur* banum Albanæportæprogreflus,molam Gerardi Feutrj/adiofi homi nis.iniedoisne uflît. Gerebantur ifta circa Vltraiedum ad Cal. Marti as. Schenkius cum qs copqs, quas turn in armis habebat, Ifelæ uadum tranfgreiïuSjCum Campcnfibus,Bubilc,quod Gdrus ademptu in præ-fidij ^eciem dudum munierat,obfedit. Hue utaditusBurgundis clau-deretur, paulo fub eorum accelîum perfoffo Ifelæ aggere, iadis^ circa præalcis,quibus demergereniur,puteis,proxima pratainundarant: nec poterant illi dolum, ubi omnia aquis teda erant, facile aduertere. Septi* mo idus Martias figno expugnationis propofito,cum præmiffum mill tem ad poftulandû in deditionem pr^fîdium, iadu globi Gelrus uiolaC» Iet,percuflîflèt^,iraatque indignatione accenfi militum animi,datis prædæatcp cædi omnibus hoftium,perinundata pratorum arcem du* obus (îmullocis,ab lfela,ct alio àCamporû confpedu aücrfo,inuaduu Primùm alqs fuper alios paflim in puteos ruentibus, poftquàm dolum fenièrepoftremipræcedentium,quihaftis cautius locaprætentabant, Ueftioia infequentes uallu tandem fubiuerut.Inferunt fcalas,nituft tur^ triplicibus ordinibusinfumma. Gelrus contrà,hoftemunà cum fcalis adftante's aggeres illatis, hærentibuscp deturbare, corpora pro mûris opponere, ftragem edere. Et Burgundus receptui iam iam, multo labo refatigatis, fignum dediflet, nifi duo figna è Campanis ciuibus feripta, aduertam Ifelæ præfidij partcm,5ô præfidijs Gelrorum nudatam^duo* bus fœno onuftis uchi culis in foiïam côuediSjà tergo adorti elTent.Ca piuntBub^^ædunt^ in uallo Gelrum, fortiter Schenkianum deijci* entern militem ♦ T um demû undicç in fummum emicant:ac trucidant, quantum militum in præfidio erat: uno uix autaltero elapfo,qui hoûi* bus immiftus paulo poftin pacatum euafif. Cæfi fuerunt centum fexa* ' ginta fex. A Schenkianis defiderati funt, maxime Campenfibus,x x x Vii.Capto præfidio, ad direptionem m dites conuerfî,cælos fpoliant,ac nudât.FortêitaacciditjUtcorporaamp;animos refîcereiulïîjmilitarilicen* tiacompotationeminferamufiç nodem inter fpoliatacadauera extra* berent.Cæforum anus,uteratnudus,Slt;multisiuulneribus laceratus, proexangui tamdiuinreliquo congefto mortuorum corporû aceruo iacueratporredus, fefe erigens, cum fupplex uitæ incolumitatem pre*

carecur, exterriti oinnes quotquot ibi aderant, SC ftupcfacli, pcnèmil*' tares fp(ritus,quamuis uino i'am graues, exanimabantur: rati uniusö' emplo, ftau'm alios poftalios furretfturos. Scd quiaanimoru uiéiorungt; ferocia iam defeuierat ,uitadonatum, Campos in xcnodochiumaU' fcrrii'ufterunt.Nec Duxfuos diu circumfidenpaftus, quantum copia' rum per id tempus in armis habebat, ad liberandü cos obfidione mift’ Audito circa Hattemä, præfîdium captum, Sd feram opem efte,exuB hoftiünauibus,quaèinfra pauloinripaftabant,haudproculabcoop pido,caftra fecerunr. Burgundus hoftium opus demolitus, praefidmifl Vuinlcnorum exaduerfo trans Ifelam, adoriri conftituit, Copiasita? extempló Campos rcdu(ftas,ubi per ponte appropinquate Gelripi'O' cul conlpexere, nihil obfîdionem morati ,arcem iniedo ignedefcriiflf' HacSchenkius folo æquata,àd Atræ Paludis oftiumnulla mora caßf’ mouit.Trabcsinuadumaddifcutiendam uim fluminis fiftucisad?.(!^ erant:quibus paflim ternos pedes extantibus, aliaê decuflatim ac ttanl' uerfim impofitæ,onus 8C molem iiniuerfam praefldq fuftinebât, terlabentis amnis impetus aggercm inuedumcouelleret. Quod,^!^*’ difficileerata terra oppungnare, naues,quas eius loei incolæ Ollasuj^ cât,admouit duxBurgundus:quibus operibus, tormentis^ impo^i^^* ab uno latere trabes uado fixas,quæ ipfùmpræfidium gerebât, tana^^'^^ quaflauit,donee uallum 8d rimas agcret,6^ ruinam ab ea parte minaf^' Cacteru paucis diebus,quàm circumfiden' coeptafuit^in deditioneiH'^ƒ nit.Inde ad Haflaliam caftra translata funt.Roflemns inter hæcexp^*^^ tionem cum omnibus copqsin Septem lyluas fimulat. Eafamacftdu’ Epifcopus,pridieIdusMartias, fexcentos deledos pedites, amp;nbsp;equitf® Lxxv.adutramqueBatauiamdepopulandam,Rhenum transporta' uit,ratus Gelro Ifdam tranfgrelTojtotaminfuIam praefidiis nudatam iftre.Roflemus,quicircaZutphaniam adhuc caftra habebat, litcris fuo' rum certior fadus,epifcopi copias uadu tranfiflc,adeo^ iamintradu’’ uafta flumina claufas tencri,præmiflbnuncio mandat,ut(^uacun^i'^ uaderenthoftes, à tergo mobiles aggerum uedes,neequitirctrott^^' ptus in fugam foret,occluderent:(nam una tantu regia uia propc rip^n* Rheni ipfis tenendaerat:)ipfeuero extern plofublatis caftris Vuagti^**’, gam crepufculo diei quanta potuitceleritate ad prohibendam pop’^J^“ onem feftinabau Graflabantur interim fecuri infidiarum amp;nbsp;ho pulandopracdationibus ôi incendio omnia,Epifcopr). Amorfortiæ t' ques erat Albertus Lumannus:hicallato in ciuitatem Gelrorum lataexpeditione reditu,inBatauiam, confeenfo defultoriacelcritaKt' quo,fub nodem Doreflatu fubditis calcaribus petit.Et quiaporif fæ erant,inclamat uigiles,qui in murorfi ftationibus excubias agebaflt» iubet^ Coflgt; ut intromitteret, oeyus accerfi:cfTe ,inquit,quod decoH' muni falute,fiexercitu faluum uellent, communicaret. Detredantibut autemillisaliquandiuobpræfentcmnodemaperireportas,uixinult*$ obteflationibus equitis Amorfortq,ôC diris imprecationibus, qui nbsp;nbsp;,

L I B E R V k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«OS

homi'nibabebatur,portLila ei aperta fuit.Du'flus înde l'narcena ad epil* copumjaarrat de Gelrorum in Batauiâ tranfitu, faascç copias, ni matu re,mino extemplb cum hteris nuncio^trepidè domum, priufquàmion* giuseuagarentiir,rcuocarec, ad naternecionena baud dubia clade cotî' lumptum iri.Triplo enim hoftium copias pedituna equitumcp numero auâiorcs ciTc.quàm lui elTenc. Et ut fidc uerbis fuis facerct,uinciendum uinculis fe obtulit, ni occidione tam delecfîus exercitus deleretur, Rifu , cxceptis hominisuerbis,tantum abeft creditumcifuifTcjautdereuocan do cogitatum, ut uixab iniuria fit parfum. Mane diluculo diei RofiTo musfiipra Vuagcningam adRhenum peruenerat.Hicpaululum dum exercitusànoclurno itincrefciïuSjraptim corpora rcficcrct,Slt; cpifcogt; piorum iter,mi(ris ad id Ipeculatoribus cognofccret,moraîus cum exogt; fiente foîc,uadu tranfit. Epifeopq tametfi in expedlato hoftium aduen* tuprimùm nonnihil attoniti fubfifl:erent,(quippe quos Ifelam tranfmiz fifie perfuafi erant) uirtute tarnen amp;nbsp;fîngulari audacia freti, copias parz tiunturtignari quan tus hoftiliû copiarum numerus enet,(crant ad duo miliapeditum,amp;^ ducentosequites)Italt;^ præmiffiad ducentos leuis ar* maturæ epifeopiquot;) ,qui cum hoftium leui armatura uelitarentur, minimo momento eos fuder unt /ugaruntep » Hac uitfioria elati, cum rcliquo roz bore in Hufdam, Gelrorû rcliquis fignisobuiâ proceflerunt* Ibi appa* ruerunt fignahoftiu pliira, amp;nbsp;acies longius quàm pro numero expligt; cata.Pr^fulis copie ubi fcnfere,retro obiedis repagulis,et obicibus itinc* rum,fugæ copiam interclufam efletac proinde uel pugnando fortttcr in ueftigio moriendû, uelabiedishaftis in hoftium ditionem uadendumî netentataquidem pugna,armis pofitisGelro fè permiierunt. Equitum partim capti, partim cum cquis Rhenum tranarût. Stabant pedites caz pu fcfquihoram, expédiantes quoad militari lege dimitterent : cum con fultatio de uindicanda clade,ad C amporûBubile nuper accepta, duces intérim teneret. Tandempoftquàm diu confultatûfuit,ualuit neamp;s, ut fides data, quæ apud barbaros fanda 8^ religiofa habita femper eft, uiolaretur.ltacp Gelra religioneipfis feruataeft fides» Dudores in mediz am concionemprogreftijCrudelitatêcladisCampenfis uerbis exaggera runt, inde inhortati fuos ad fociorum necem ulcifeendam, ut earn fanz güinehoftili nuneexpiarent,in inermes, captiuos,in acceptes in fidê,in dediiitios ferro irruunt, trucidantep occidione omnestpaucis exceptis, quos militaris gratia cædi fubtrados in pacatüdeduxit.Perrjt ibimemz bratimpenèdifcerptus,{ècund^cohortis duxPellicius Bufcoducenfis» Capti funtPilanus Amorfortius primæ cohortis dudor, amp;Fredericus Sombrefus magifter equitum, dudicp Arenacum.Fama inde cladis Ba tauæ Doreftati accepta, cum magno tumuku concurfus in forum ade* pifeopû populi eft fadus. Alq portis effufi*turmatim,inter fpem mcz turn hærentes,quanquam audierant, redeuntê equitem percundantur, qug fortunaexercitus,quis ue cafus pugng eftet.EpifcopuSjqui omnem uidoriac obtinendæ fpem femper in ijs coprjs pofiierat, ob robur uiro*

204 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. ERVMVLTRAIECTINARVM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

rû J quos èmuln's cohortibus dimiflîs delegerat, diu mœftus tacite apud animum fuum illos dcteftans,quiauthores ipfi ad eam didonêextitiffentîfibi^haudminus iratus,qui cum tot fignis futui^ cladem èC multorum uaticinqs edodus eHet,nuni omnium fidem W iiïet: optansid temporis potius ocioamp;quietidatûfuifîe,Vltraitt^*quot;, uero ante meridiem, nuncio partæ uidoriæ accepto »multiplex tanta^ adeblætitiaobortafuitjUtn/amcumepifcopoac Burgunu*® bus debellatum fuilTet.Fadi igitur hoc fucceffu ferociores ( quiatu'^®, increbueratjinfîgnia Cæfariana apud multos ciuium in occulto habcf^ deproditione inquifîtionemfieriiullerunt.De nonnullis quæft*’^ in uinculis funt habitæ ♦ Quidâ metu, neindicio proditi pœnas kg**’ darent, uoluntario exilio le multarunt » Per eofdem dies in urbein ni*quot;' ciatur,caftellum Miertanum ,in quo ditiflîmum commeatum, dum importandum negotiatores paucis ante diebus condiderantlt; Amfterodamis 'obfîdione cindum»ad deditionem inclinari, ni midis auxilrjsfubueniret. Redierat domû opportune exercitus Mittuntur eô raptim duo figna,deledi roboris,quæpulfo ab nehofte^quantum commeatuumibi fepofitum eflet,inurbem de^îi’ rent.Sed recentis Batauæ cladis Hollandus nuncio, et Gelroruma^^“' fu cognitOjobfidionemfôluit : territuscredo,ne fimilia pateretur .Co” fiuxere ex omnibus item Hollan diæ uicis VItraiedum, contra etlidüi” principiSjCum pado prorerumincolumitate, argento. CœnæDo'”'' nicg et Ordinû ecclefiadicorum ratio,quod tumultibus bellorû oniO” arderentjà D. Thoma Neoclefiano,qui ea tempeftate exul Chorep*'*'” pus(utipfi uocant)ôlt;S Epifcopi uicarius erat, Delphis habita'fuit. gius Schenkius, quia res belli pro fperè gerebat ,y 11 ♦ Cat Aprib”‘” TranfifelanisCaroh v.Cæfaris Ducis Brabantiæ C’omitisiç nomine infigni apparatu inaugurât îiubetur^ cum omni Phrifio’’'”” nomineditionemTranfilèlanampræfes obtinere♦ Rebushis coft^îb^’ ad exercitum redtjt.GeIrus iam ipeomni potiundi Tranfifelanapot^” lia prorfus abieda, ubiuidit earn ad Burgundiones translatam fuas opes aliunde confirmaret,Vltraiedicomitia haberi derenunfi^”' donouoEpifcopo, quem ipfediccret, ftatim imperat:ita utipfein^”' telari ccclefiæipfîus iurepermaneret. Conuentum ab omnibus nibusincomitiaeftx_viJuCah^^ias.ad'dicendum aeandum^ cis iuHu epi(copum,hominem imaginum maiorum Iplendore claru””» Canonicû Colonienfcm Comité à Bichlia. Itacp hic eo die, queffl dis^*» publice more maiorum pro concioncpopuli, additisconfùetis ccreiflO nqs, epifcopus Vltraiedinus declaratus eft. Poftero diehuiufmodilno ræ Amorfortiam( nam hinc nondum hoftilia profeda erant, amp;nbsp;inanUquot; cis habebantur,quod cum Epifcopo arma non confociaHent, licetpt?' fîdia quæ impofita eflcnt,ex æranb ali, uulgo perfuafum haberetur ) ab ordinibus ad fenatum mittuntur* Non ita diu eft, focfj atcç rj dem amid fideliflimi amp;nbsp;prudentiflîmi ,quod ad uos fcripfimus,nobisftarefói' tentiain»

L 1 B E R. V îgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ioj

tcntiam,în Kdeprtneipisecclcfiaftici pennanere,utiboni populo, qui ’ ƒ ) fub nitela atq? umbra D. Martini latcat. Quoniam autem, proh fum* me Deus, quotidie experimiir, iliuftrem atcç excelfum uirû Henricum Palatinum declaratum epifcopûnoftrum, multa contra fidem (uam do fignare: multa facere, quibus libertatem communcm oppugnat: plura patrare, quibus diploma iuramento fuo conKrmatû uiolat: quibus pogt;' mœria Sgt;C cardines D.Martini non extenditjed côtrahit ÔC coardat.ali enatoenim fub ius ac ditionem prolàniprincipis Tranfifelano populo, metus nos tenet,utinâ uanus, ne plura fit alienaturus ♦ Quare aduer-fus inimicorum uim, ôô hoftium uires, ad tuendum communis patriae libertatem acdecus: ad defendendum ab Hollandis D, Martiniius: fi-mul quo alienata récupèrent, Ôô rupta difiTuta^ farciantur, heri frequen tiordinumconuentuhabito, concordibusomniû fuffragijs iliuftrem natalium^ fplendore darum hominem,Comitem à Bichlia creauimus tutorêditionisecclefiafticu,adadminiftrandu maiorum more utrantç ilirifditionem. Fadum^ à nobis id eft eo confilio ,ut ubiprimum interregnum erit,quacun(^ uia id eueniat, eum epifeopû renunciemus : eum pro principe, omnibus iuftæ inaugurationis amp;nbsp;iuramenti cæremonfj s datis, recipiamus ♦ Quoniamautem hadenus uos ut fidelem obedien-tem^D.Martin»populum,inomnibusoffici]s præftitiftis: nondubk um nobis eft,quin eadem nobifeum uobis ftet fententia : fub ecclefiaftp ci principis imperio manere uelle : tueri ueftra iura, tabulas iuratas exe-qui:nec alios,quambonos uicinos fociosep præftaturos.Icaqp quod adhanc tutelarem gubernationem attinct,non uoluimusuobis clam cfie,quod ftircmus uos à nobis ftaturos,candem fententia et mentem i» tern fore Jd quod pro certo tutori defignato affirmabimus.Subfcripiè^ rant ordines confueto more ,Tabulæ imprefFæ figno Decani* Erat inx terhæc Schenkiusinhoc totus,utab eaparte,ubiinfirmiffima eftet, binis caftris munitiSjHaiTaliam graui obfidione circumfeflam,breui op pugnarct* Gelrus difFidens prælêntibus oppidanorum uiribus,8ó pau-citatimilitum,quos fub hoftiu acceftum impofuerat, node filentio fex-centos armatos tedis nauibus in oppidum mißt. Haud inde diu mora-tus duxBurgundus, dum recens amp;nbsp;terror effet, minus paratus ad propugnandum tutandum^haberetur, duobus fîmul locis tormenta admouet. Vbi qualTi ita mûri eflènt, ut per ipfas ruinas apertum iter in oppidû armatis pateret,clamoribus id inuadunt. D uxerant incredibilt celeritate oppidani introrfumfoffaspræaltas,quib* trabes præaeutas ita infixerant,utpronæinhoftê,eas trâfcenfuroilliaduerfp forêt»His agger humilis,cû uallisinfuperfixis,et occultiscuniculisoppofituserat: inhiscollocatilatebanttormentarrj*Ponèaggerêuerôftationcs ftabât armatæ» Ad hanc fofsam hoftes confèrtos duob.ordinibus acie firma-taprogrelTos ubi propugnatores fenfiftent; è cuniculis occultisingen-tuertamineferirecœperût.Etantefignanipræcipfnoobiectarumlofia ruterriti, cumrefugereconarentur, ui mulutudinis tergo hærentis, aîfj

fuper alios præcipitati,partim uado hauriuntur, partim nubciphct'ül^'' rumexoccultoobrutijfoiramcadaueribus compleucrunt. Schcnkii*^ fpepotiundioppidoin præfentiabieâa,fuosin caftraextemplo xit:mifit^illico,antequam fpoliarentur,præconê,quifidem oppgt;^^' norum pactus, cæforum corpora ad fcpiilturädepofccret. Relponk’i^ â milite eft uidoria feroci, id turn impetratum eos laturos,ubi îpfi foru fpolia legiflenuPoftero die nuda corpora duabus nauibus aufci^^ hoftibuspermiftumfuit. Succeftiihoc Gelrus elatus, non foliimfp^’’? tuendi retinendi^ oppidi in armis audacia babebat,fed noCtu

oppidum ualidius fcrobibus,quas lupinas nuii^quot;' pant, circa uallum felt;ftis,munire:intcrdiu crebris cruptionibus eos,f' circa tormenta, quicp in ftationibus erant, turbare ♦ Tenuit per Schenkius fuos aliquot diebus in caftris, partim ut uulnerati curate”' tur:partim quod inopia pulueris tormentarij, aliaru rerum, quib*^’ adperièuerandû inobfidioneopus eflet,pcnuria,aboppugnando uitus defifteret * Sed breuifjs Àmfterodamo aducdis ,acrius quam antea ,hoftium opera amp;nbsp;munitiones difcuterc, ÔCoppidu gnareconftituit.Et quiamceniapaulo antemachinis dilcufteratjpr*^’' quam fuis fignum daret, oppidanorum laborcs, quamuis humilio''^^ quam quieuertipoterant, dirueregrauioribus tormentisaggirdit ruinafimul ædificiorum, quæproxima uanoerant,8lt;^ciues dia introrfum à cura tuendi locum rencerenf, Simul dato figno,agt;''’’’'' impetu uallos foifæinfixes fubeunt.Oppidanos, tantuabeft icélonquot;” ruina perterritos ftariones deferuilîe, utetiammulro acrius quani^”' tea ad deijciendos Geiros intend eftent. Nufquam Burgundi plus dis accipicbant,quàm ècuniculis,unde uallos modico intcrualk^^' ielt;ftum aggerem tuebantur Jfaep fœminis picemferuentcm,amp; picatol*' no accenfas coronas.iaxa, amp;nbsp;tela omnis generis, ad uallum geren impigrè oppidum eo item diedefenderunt. Burgundus fuorum perturbatus, reeeptui fignô dato,militesin caftrareduat. Grauisquot;^^^ rimfrumentijgrauis annonæ inopiajgrauis bombardarrj puluerisr globuIorûpenuria,quaprccipuèinoppidolaborabatur,poftriditE^^ citjUtpriufquàm Schenkius fefeadoppugnationcm expediret,lt;^‘quot;^ dum commeatûôC auxiliarecepiftent,arte extraherent, 8^ colloci^’*^’ dededitione facienda peterent ; mittunt fimul cum literis clam um ad Gelrum defrumento,et aliarurerum inopia,finequibusobß^'® diutius fuftincri non poftet. Schenkius quiduis potius quàm frauden’ fuipicatus (erat cnim,ut cætera cordatus amp;nbsp;militari gloria clarusuii*»''^ natura in uidos ôôdedititios clementior ,etiam poft acceptamcladt'”’ . quàm credi par eft:quareamp; hoftibJormidabilis erat,nec minus fuischarus)perfidiam,permifit utadfeincaftraincolloquiuni»“ coditionibus tradendi oppidi alt;fturos mitterent.Poftquâ in caftraf^' ueniftent,Schenkius leniter caftigata Haftàlorü pertinacia,legatosi’i^ nuitjUtfalutêpublicam priuatis paucoruconfilijs anteponerer,

t I B E R V k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;307^

quam extrema expen'renu Q_uare fi arbitriu liberum de fe ipfi permitte/ rêtjdiâurû fegquas coditionespopulo Haflalienfi,amp; tolerabiles.Expri mere conantibus quaru conditionum arbitrium:re(poiifum eft benignt ter,ut faluis fortunis SC uita oppidû dederent:milites cum ftngulis ueltigt; mentis inermes, èC ftngulis rudibus exirent : Vuiftingum Cetellum defedionis autores uiuos traderent. Has conditiones, ft placèrent, ca^ pefterent:ftn minus,ipfis noxæ fore.Legatis petentibus relatione,baud negauit quidem adreferendum fpacium Dux Burgurtdus:fed ut ad cer^ turn induciarum diem refponfumreferrent.In oppidum reuerfi legati, ubi in concilioBurgundionis poftulata expofuiftentjtantus fremitus abhominibus Gelri nominis dicitur ortus, ut uix à Bernhardo Hacfoi* tio,qui oppido prgfedus erat,8c (enatus principibus ledaretur: adeo in'* dignaamp;grauis poftulatio eauifa eft: duos depofeere, cum ad armâtas militum cohortes negotiû capti nuperoppidi pertineret, qui res Haftà lorum per proditionem ad Ducem Gelrum traxiflent» Quare commu-ni confilio Gelrorum ita conuenit, utad ultimum induciarum diem refponfo extrado,oppidum nauiter pergerent tueri: commune omnb buspericulum falute fore.Quærebant moram temporis, dum cum magnis coprjs ad pellendos ab obftdione hoftes et frumenti copia breui Duxadeftet.Miffus interimnuncius cum literis adHaclbrtiumjUtftre-nue, ficut hadenus feciftet, res Haftalicas armis tutaretur : biduo quod roboris militum ufquamhaberet,adfuturum cum commeatu.Hic dum parum notis callibus oppidum petit,incautus in hoftium ftationes illagt; pfus,ad ducem exercitus perducitur. Fraude Gelroru ex literis ledis hie deteda.tempus induciarum padum,icilicet utexpedando auxilia om* niäfimtilarenCjdumnouisuiribus adiuti,oppidum egregiè permuni* uinent,nuncium in caftris cuftodiri iubet:mittit^ fpeculacores.qui Gel rorum iter et aduentum explorarent.Horum ignaros omnium oppida norum animos,iterum per colloquia tentât : ftmulcp machinas expedi* ri ad terrorem, imperat. Turn demum defperatis auxilqs, legati iterum ad dedendum oppidû procefteruntSchenckius afpere increpita Hafla lorum perfidia,quod aduentus auxiliorum fpe, per induciarû fpeciemi confultatione de faciendadedititione ftmulaffentrquodq eo cofilio mo ram ternporisfolum quæfîftent, nihil dixit fe de côditionibus fupcrio ribus fubtradurum.Quareea,in quædededitione tum conuenturum erat, capefter ent, ne fuperbius amp;nbsp;uiolentius plura addere cogeret. Ora^ tio legatprum erat in earn fententiam,ut fe purgarent, culpam capti op* pidi in fraudem Ducis Gelri auertentes.Quod autem nuperas conditio nes afpernati fuifle dicerentur:ipfum Scbenckiû fcire,penes Gelra præ* fidiaimperiûefte,5lt; clauium portarum cuftodiam.Obteftari eum fe,uC cofueta fua dementia ufusindedititios fuos,permitteret præfidia, fub fignis militaribus oppido excedere : neminem depolcereuRefpondeC bnrgunduSjiditafepermilTurûjfi finepuluerebombardario, ftneglo* tills exirent; ft menfeni iiulii aduerfus Bui gundiones inautorarentur«.

Lcgatis in oppidum regreflis, per exploratores Schenkius or, RoHemum cum duobus pedicum milibus ÔC quingentis caftris appropinquare,prouallo inconlpedtu ciuitatis illico acien^ ftruitjhofticopiampugnæ fadurus. Gelrusquamuispaulouiribus*’’ ferior,uircute tarnen deledi roboris fui confifus,tum quia equitatup*^^ ftareuidebatur,fuos contra in pugnâeducit : loco tarnen iniqviiori nomine fretus, quod folem exorientê aduerfum haberet, Inde eu kianis ad datum fignum in genua prouolutis, hoftiliû tormentofi’'’’ globi proieffb aberraHent,Burgundi ita alacres læti fefe crcxcrunG^^ eos iam uiciffe crederes.Et primum emifla tormenta ingentem ftragemedunt. Moxdato fignopugnam lacefiunt, SedGelritufb^^* certis globorum iadibuSjilIorum impetû non ferentes, perleui topulfilocofuntjôôinfugâ acfii.Rofiemuscum turbatos ordinc«^''^ fttra reftituere conaret, èC hoftis perlèqui defifterct, à fuga omnibi’^'^^ ceptis, caftra lua contra Burgundionum caftra pofuit: conftituens*^ rumcumhofteabobfidionemoturo, pugnam conlerere.Præfîdijs*'^' terim fub fignis Haflâlia egrefiis, Burgundus oppidûoccupat, Ac P'^' ufquàm caftra tranftuh't,præfidio impofito,adueâo^ commeatu,*’^“' diusmulto quàmantcacommuniuit:præcipuèabea parte, ubi on””’ minis patefada,amp;mœniorum ftragenudata erant » Gelrus,prinûPgt;’” teris cum coprjsinterim domum accerfitus,quia exoftio Rheni exercitus Burgundionû in fingulos dies moturus ferebatur, per tesparummunitas dilperfus fuit. Auxic Geîroilludquo^ metugt;4 , adidrobur præfidia ex omnibus Hollandiæ ciuitatibus contradS)^ fupplementum exerdtus, pauloantèad hoc bellum decreti, undi£f gerentur. Vltraielt;fti eft non minus ad hos rumored trepidatum^b^’’quot; in Tranfifeîanisjomnibus recuperatis, cum in confpedu penè holb^ caftra haberent,certam obfidionem,fedfruftra, fibiaugurabantu^o ' ma edido amp;nbsp;tela publicè expediri,ad omnem euentûjiuffamioeoM mentarfjs operibus, mûri SC aggeres,ficubi ruinas egerant, autcoi'^'quot;' rant, reficiuntur.Deferto caftello Hammen fi, præîîdia ad tuendai””'^' bemauocantur.Parsnobilium,maxime quiunaHaganedireptio”’*”' terfuerant, caftella fua repetunt.Iifdê diebus pleraque nobilïtas fadionisjcxcubrjs nodurnis,per urbêfurfum deorfum, incertis aut^'j bus ada fiiicquod in omnê fugandi urbe poft diespaucos Geld, arreptum fuit.Toto belli tempore lub mœnibus extra ciuitatejint^*”quot; rum amp;nbsp;circumdudam folTam,per ftationes turrium excubitores oiF fiti fuerantîquibusàreiplâjuulgo, àrependo placide circunitu” nomen erat. Hi ad omnem ftrepitum óófufurrumuelarundinis,”quot; ræ motæ, quam uis leuem, uigilias fupra caput in murorum fpeculis*^ clamare cofueuerant, ut intentè,utaccurratè,oculis prolpicerent,^^, ciim luftrarent omnia.Per eos autem dies duo è Burgundionum cd in Rheni oftio, node Vltraiedinoruexcubias exploratum eniilsi,y”^ fundo facts primæ fîlentiojtnfuburbanum penetrarunt. Hiper folw^

quæeo anni tempore uado(aerac,placidèmuros fubcûtes,cum ab ea urgt; bis parte reptatorem uigilemin tuguriolo humili ftcrtentem oppref*-fiflent, arreptum obueria ceruice, ferro iugulo admoto,fi darum mutp tet, in uefttgio moriturum ^per fofTam fecum retro in caftra abducunt, audaciæ fuæmiraculum edituri: fimulut appareret,quam negligêter ftationes uigilum difpofitas Jntanto difcrimine,caftris hoftium in ipfis portis penè pofitis,Gelri habcrent.Scd ab hoc captiuo certè nihil aliudi quàm cofelTio trepidationis in urbe,expreflumfuit,Eacognita,ad duo milia peditum in agrum Vliraiedinum populabundiincurfioncm ,ut pauorcmaugerent,fccerunt:atque aliquot uftis agreftibus ædinciisab occidua urbis parte^in caftra rcdierunt ♦ Gelrus illico domos fuburba» nas portis proximas aut dirui, aut deiedis ftramentis ac tegulis, tecfo^ turn faftigia nudari iuftït* Hortos præterea, quantum arborum circa urbemjpræterCenteGmariumjeratjfucciderûtthauddubièin duasresy‘’quot;*J ufui futurum:8lt; utprofpcdus longiftimusin circumiacentes agroseft fe£:8lt; nc hofti ad obfidionem,quam parare cxiftimabatur,arborum ßd-uæopportunæforétdndclcproforum xenodochium, cccnobiuPa* caiæ Vallis trifti fpeótaculo,inie(fto igni depopulanturtueriti ne, utma-ximè urbs caftris pofitis non circumfideretur, ad intercludendam comgt; meatui Vltraiedino uiam,in præfidiorumformSualidcmunirentur: id quod circa belli principium ab epifcopoparari uifumfuerat. Relatum quocp fuit de æquandis, ad dimidium miliare quaquauerfum folo,omx nibus : fed populi inde frcmitu coorto, turmatim in forû prorumperv« tis, id confilium reicdum fuit. Gentilitiaepifcopi Henrici inßgnia D-Martino tutelariereda,perhosipfosdicsfti(ftio deiecittdecretum^eft, ne catalogo epifcoporum adnumeraretur Bauarum nomen * Dies iam exicrat » moHandix uicis nuper inter Vuordam ac Leidam ,ad redb mendam ftipulatæ pccuniæ, nehoftiliapatcrentur, fidem conftitutusf Gelrus acccpto edit^o nc pacifccrentur, ex urbe in illos excurfionem populabundus nulla mora, fecit. Inter prædandum pafsim aliquot leui. bus præliis confertis,tertio quam cxierant cohortes, die domumrcx dierunt» In fuburbio Cathariniano fequenti node^molam ufsitepifco* pusjfperauitcp fubitbillo terrore nodurno Gelrumfepelleduru,Spe deftitutus triduo poft faccllum Antontj extra Lauuenrechta incendio cuertit.Vltraiedini Montfortiam prætergrefli »Veteres Aquas excur*\ fionibus Icuibus laceflereaggrediunt.Sed cum ex oppido uiribus difii \ fi,fe effundere non auderent,uico proximo Rofauellenfi incenfo, prgda armentorum non contemnendaonufti domum redierunt. Burgundi,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui in oftio Leccæ in ftatiuis turn erant ,Rhenum prope Doreftatum

tranfuedi,totamBatauiaminfefte populantur, Et Schonhouiæ uano proditionis metu his diebus trepidatu fuit, amp;nbsp;ad arma conclamatu. Ex Leccæ oftio fex fignaadexciendumurbe Gelru ad mocnia prope mo-uerut.Vltraiedini cum neqs militumrobore,nccçanimisad certamen Burgundis pares eftefit, claußs portis aliquandiu intra muros fe conti^ f 3 nuerunt»

nuerunt. Præcipuè timon'nccHit Roflemum ,ne in locüm infidi'arüt*'^ lt;rtus,öd ab exitu amp;nbsp;urbe exclufus,ipfum Vltràiedû amitteret. Quard’^ pugna detredareomnino uidcret, mulcitudinem tormentariorö aliquanta monophrattorum parte ad lacefTendum leuibus excurfiofl*' bus magïs quàni conlèrendum prælium.fubitô porta in hoftcmcHu”' dit. Sed uixtentataprocurfionibus uelitationc,fugantur at(Ç in retro compclluntur. Rebus ad iftum moduin Burgundsonum auxil? profperègeftis,epiicopus recepto animo,cum trecentis equitib. fortiam pridie Id.Maias uenit.Poftridie petenti,ienatus uctus amp;nbsp;noui“’ incuria,ôô popukisdatus eft.Hucpoltq; cftintroduci cum Gulida’*’ comité àRenneberga, èc Vuolfio Abftemio docQore iuHus, lt;Abfteaii' us iongam orationem adconciliandospopuli animos exorfus,orHin^ narrare ea cœpit,quæhominum memoria à Carolo Gelrorû Ducd*’*' quot;qua inVkraiedinorum Epilcopos adaeflent:dudo narrationis p’’quot;’ cipiOjàclade Oldenlàlenfimemorabili,fub Frederico Badio accepr^-'^ aggerando indignitatem facinoris, amp;nbsp;cafum illius oppidi ad internf^“’ nem ufcp deleti miierando ^oftendit^quàm nulla affeclus iniuria, inf^^ tumin focios arma mouiflêt, inlolentcr^ uidoriâ fuam exercuiflcd^^' cis turn leges facQas, mox uiolalîe, cum fociali,adeo^ inteftino bdbJJ’ Tranfifelariis laboraretur.Quare cum Suona,quemadmodutn l'rrepb* fet,exclufum pbftpaulo fuilïe.Sed nullapafta,nullasconditiones,a^ la^ adeô fœdera tâ expreffajtam^ arlt;flo uin culo adiunéla fuiflè, poftremaperTreuirum. His cautumiàtis Epifcopo,neillc unquâiad bes joppida'ue, aut quicquid Vltraieâini nominis eflet,ius ullaratiba^ (îbi ufurparet,ablatarefi:itueret : ÔC quantum præfîdiorum habeftb*'’' de dedudisjntra fuos fines deinceps fe continerct.HecfcederaincaP'^*’ pè uerba ida,XL.milibus aureorû,amp; plus eo ,quos VltraiedinusG*^'*^^ perfolueret, comprobata, fuifïè. Contra ea nihil autoritäre Treuir*)”'' hil publico ciuitatum utriufiç ditionis confîlio motum, Hafialiani pifle,Rhenos inuafifle, Vltraiedum occupaffe,beîlum indixifîè, dia amp;nbsp;arces ademptasgt;armatis impofitis,iamdudp obtinere. V^bi copiofè de iniuria accepta difceptauiqad poftrcmû, ultima hæc eiüsfdt oratio ’ Quoniam autem coadus Epilcopus eiïet,iufta arma, nonfo^'’ ad recuperanda amiflàjlèdetiam quod reliquûadhuc eflètjtuendu*”’ induere; eum quod potuit,hadenus præftitifle. Caeterumcumbdlt’’’' diuturniuSjôC hoftis potêtia maior efÈt,quàm cui par eflê poflét: fum Caroli v. Cæfàris opesimplorare.Peruiciflè fîmul, utarmis Si cunia ab eo adiuuaret, dum amifia uel per deditionem,uel ui recepiß^^' in primis autem Vltraiedum, caput Si arcê gentis.Habita inde quod obedientes principi fuo in dubrjs rebus debitam fidem lèntjibi affîrmauit religiofè pedori admota manu,nunquâ Epifcop^'”’ utcunque res amp;nbsp;belli aléa caderet, commiffurû,utiuraôôlibertatesp°' puli Amorforri) à quoquâ uiolarentur:fed effedurum, ut rata ip^®’^ farta teda perpétué effentjô^ feruarentur :additurû fe prg tereain po^^'

L I B E R V r» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;su

rum ad ea cumulate,quæ à maioribusaccepifient, Poftquam Abftcmigt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

us dicendi finem fecit, extemplo Albertus Colfterus ex autoritäre He* roinp Margaretæ,à qua omnia eius arbitrio permifla fuerât, quod pro-lata tabula ligno imprefïatcftabat,ea omnia rata effeiufiit: reïpondit^j Epifcopurfi redè fecifle : acpromifîtex autoritäre amp;nbsp;iufTu Caroli lmp*, obinfîgniapopuli Amorforti) merita,regip magnificentie olim liberta tes,quæreipub,honori forent Interhæcy. Cal, luniasFlorentius Co-mescaftraèftatiuisLcccæmouit:atlt;çVltraiedûcum omnibus coprjs prætergrcflus.cœnobiis urbiimminentibus igniiniedo.ad arcc Amifi anamobfidendammaturauit. Caftrishiclocuminutratç Amifiæ ripagt; roborein Barenarelido.cepit.Poftero dieComcs nihil morandum ratus,piæfidium dedi poftulat, Negantibus rjs qui intus erant, co pacto baudquaquamiacramentofuofatisfadum iri,turrim mediammagnis niachinis ea parte traiecit, qua trabes inferioris tabulati iunduras fufti-uebant, Hisduobus miffilibus.itadifclufis, utuniuerfa moles trabium

effet præfidiariorum amp;nbsp;metus amp;nbsp;perturbatio, abfentcreliquarum copi arum robore,uallum improuifo inuadunt,capiuntcp adeo primo impe tu, Geirusèruinis hoftemcum paffîs fluentibuscpfignis uallûtenere, interiorem àreâ oçcupare confpicatus,amp;^ partem fuorum porta,quæ a tergo erat,elapfam Bunfcotiam fugere .magna ui in aduentantes toni' truaretum demu cœpit:fcd nullaBurgundionum prorfus clade, prêter unumequu, Interim accedentibus alijs copfjs ,ubi non folum uallû ,fed interioraaregetiamhoftiumplena,iamq!cratesad opplendam foflam, eticalas ad parietes præcipites inferendas,expedii'i pararicç côfpcxcre, extemplô deditionem faciunt, fefecpboftibus permittut. Horum duces exulSuollanus, Mauritius Ncoclcfianus uir elegantis eruditionis,Vuernerus prætorHarderuicenGs.Interhos MaurSius pridie Catiun. Amorfortiâ miffus.tolcrabili precio à Lubgt; berto Turco traditur comfanguineis Arnoldi Pilani.qui per id tempus a cladeBataua Arenaci adhuc in cuftodia tenebat, ut duorû horum per^ mutatio captiuorum fieret, Poftridie eôdem rcliqui captiui ad x x x i h miBi,partim in publicam cuftodiamÇquæobtufa turris appellatur)dugt; y euntur.partimincarcercm Marianum conqciuntur.Eft locus côcamo ratus fub præalta turri D. V irginis, quantum fpaci] in quadratû intus tuedium complediturtin quem ad læuâ, ubi furfum afcenfus patet, de^ orfum per decem gradus defcendit. ïn hoc fubtcrraneo fpecu pars con* ditifuerût,Huius teftudo fummaante aliquot annos cafujrhoptri camX panarij forte perfrada fuerat : amp;nbsp;refarta quidem cæmentariorum opera poftea,Sedcumlaterumrecens iundurahaudquaquâ ueteri reliquo operiuetuftateinduratocompadocprefponderetjfacilè accidit, utmo' tu ponderis ænei ,amp; pedum côcuflîonibus.faltuépquotidie trahentium pulfantiumcçdaterum compago eademdiffolueretÆaminfirmitatem tcftudinis ciues tû forte inter fe admirantes captiui ab imo exaudiebant.

Itaque nodu unus ali'orum humeris fublatus, earn teftudinis parten”^’ nibus explorât:(èntit^ nonfolumexempto uno latere reliquos bileSjUerumeoam fua fponte unàcumteflellisareææquatæ,quxt^* diniinftrataeft, l'nfuû aliorum^ capita ruere. Lætusob infpcrataoi*”^ cxpedatam^ fortunâ, primus in fummâteftudinê emicatjodealt] P°x alios mu tuis humeris leuati,ubi ad unû omnes furfum euafiflcnt,iotii' cœmeteri) Francifcanorum fratrum afylum fugerunt * Florentiusii^^^ rim armatis arci Amifianæimpofitis,amp; alrjs quæ ad tuendum pf^*/ um opus eHènt ,cum impedimentis Sc machinis Amorfortiam uenW'' mul^ mandatconfulibus extra oftia ciuitatis,cxercitui naues tabuKs*^^ pandis inftratas, ÔC alia parari,qu^ ad tranfitu Amiiîæopus efTcni* pedes trâfportatus,quianoxinftabat,ucfperi in Hoflakiafprimusis^'' eus Geiræ ditionis,quingentos pafliïs ab Amorfortia abeft) metat-* ® fterus dies item corporibus curandis datus eft,apparatæ^ in ciuitat^^ neæ crates,8ô fcalæ in obfidionum ufus* Tertio inde die Cornes, oa”’ armorum genere inftrudtus, cum impedimentis amp;nbsp;machinis cxufto uico »caftra mouittac Velauiâ peruagatus, crepufculo dici temam uenit. Expedabatur Schenkius,T ranfiièlanarû copiarum is uero ,quia cum exercitu nondû aderat,ca nodein HulsbergaCon^’ caftra fecit, His paucis pôft horis cum militum tribunis prælèdus Pb*'*' fiæ, tranfito Ifelæ uado ( fita enim Hattemaeft in eius amnis ripa) inni peditum robore,iupcruenit:atlt;ç horis aliquot confultando obfîdionisç ratione abfumptis, fubdiluculum ternis caftris poßtiSjOP^ pidum cinxerunt.Harmannus Verhellus arcis præfedus commo^f*’^ paulo ante trecentospedites in oppidumpræ(îdio,8^ad fuorurnani' mos côfirmandos reccperat,quare quo breuior anguftior^ orbisn^cc' niorum erat, eo fàcilius muros tueri,amp; diutius obiîdioncm tokt^f^ polie uidebantur. CofT» turn erant, Nicafîus Iflèlus, 8^ Arnoldus ïerus. Hi ne ciuiû animi recenti terrore labaren t, ad uigiliarum

in ftationibus militum eos mifeuere. Peditum duces, Bernardusl^' tellus èC Altetus Harderuicefîs ,fuos paucos quidem,{êd pro oppilt;l*^^ gu ftia 6tis multos hortari, ut uirtute fua apud D ucem gratiam inirtntj glor jâ fibi ac laudê pararent.Burgundus ratus oppidanos extempb metu fluduantes,deditioncm faduros,oppidum, dum recens terrortc rieret,dedi poftulat tertio quàm obfidere cœperat die. Abnueruntpc*'^ tinaciteridfaduros ièiè,{èdpro fide erga principe fuum, quicquxbôrs ferret,experiri uelIe.Tum demu Burgundi opera ÔC machinas fimulu’’ dicpadmouereiufïêre.Indepridield. lun. duobus locis ad VicinamS^ Hœnuerfam porta quinquagintaualidistormentis manequarta hort cum exortu fblis cœpta oppugnatio eft, attç ad tertiam ufque pomer*^ dianam produda. Hàc aditu ita in oppidû pateiâdo, decuflîs amp;nbsp;mûris et aggeribus, ut per eorum ruinas intrô defeendere potuerint armati/’^ templo dudores fîgnorum uices et loca fortiuntur.Inde impetu muro» fubeunt. Clamor utrin^ exortus, oppugnantium defendentium^ a”*quot; mos

t 1 B E R V î* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2»î

tnos accendit, Sed ij qui oppido præfidio erant, nullu laborcm fugere: hoftem èpropugnaculis ÔC cuniculis ferire:ingentem cladem adultéra* b' tis globts,8lt; fphærularû grandine edere,Contra hoftibus labors fefsfe, integris fucccdentibus, nocflurnus ferme diurno eft continuatus labor. Arbitrabatur Burgundus/atigationem caulàm baud dubieoppidanis futuram,ut diniicando cum integris tandem fraéti, amp;nbsp;continuo labore domin',facile loco mouerent. Sed expedatio eius rei ipfos fcfeHiuOlt;fîa* uum poftremo mœnibuspulfi,incaftrareceptumfecerunt.Creuerant oppidanis animi,confidentibus contra hoftem quamuis frequente c p^ pidûfe defenfuros. Burgundus turpe ratus,Slt;ignominiofum,tamhu mill oppido non potiri,pedite corpora prius curareiuflo, équités ab exquis defcendere imperat,amp;peditibus mifceri,Ibi in magna copia militS burgundis ad mœnia fucccdentibus, atrox deintegro oppugnatio re^ deintegratjCtpluribus quàmantealocis.Apparebatuelcapereoppidu, Uelmori in ueftigio, ftare. Interim dûardet pugna,Erneftus Schcnkius præfecfti Phrifîorum F. quia improuidè mœnia fubierat, globt iadu cecidit. Concidit eodem ferme momento Gerardus Longus præ* frâuspræfidii Arkefteinæ.Horum cafu perculfi militcs,fugam trépidé rdiâo oppido,illico incaftrafaciunt. T «m demum oppidani in refugi* entia hoftiû confertim agminaè cuniculis ôô turribus tela globos^ con tjcere : alios friper alios ruentes præcipitare : pro fe quifr^ è ftationibus fuis uirtutis exempla edere. Nec latuit eos tam inexpedatg fugg èC omiC fæoppugnationis caulTa. Quarc dumtrepidatio exterritos fuorûcla^ de teneret ,uallum farcire,fcrobes alias ftraminibus contedfas iuxtà fo gt;nbsp;dere, nihil laboris quamuis tot continuis oppugnationibus fatigati ,ad patentia murorum muniendaintcrmitttere. Eademnocfteoftentum in coelo uifrim, oppidanos uehementer perculit,8i hoftiu animos in fpem potiundi oppidi erexit.Signum decuflàtum in cœlo fupra oppidum Iugt; tco colore ^aorrendum afpeôlu) terribile apparuit.Id quiaBurgundici nominis interfrgniu eft, utrinc^ i ta interpretati funt, oppidû br?ui Bur gundionum ditionis futurum. Fuere tarnen inter Hattemios, qui id in longe diuerlàm religionem uertcrent.T utelaris ei loco D.Andreas eft: pcrmafum inde multis fuit,eum diuum prüfens oppido auxilium ut obz fîdioftefolueretur,allatur5.Mane circa lucis principium porta Hœn* uerfa, quia magnis operibus hoftium fœde deformata,diu^ quaftata, acpropè decufla fuerat, procidit : cuius ruinaaditus armatis in oppidu perapertû planum^ iter patefadus fuit. Tuoppidanis animi féroces, alioqui ad diutinam obfîdionem fuftinendam paratis, ceciderunt: atep habito tumultuofe concilio, mittuntlegationes in caftra ad petendam pertinaciæ fuæ ueniam,amp; pacemtad dedendum fè,fua^ omnia.Condi tionibus, quibusuideretur,hoftiûarbitrio ac poteftati frpermiferunt» Fueruntillæautem huiufmodi * Clades hoftium, in primis claroruho* minum,oppidanis fraudi non foret.Hattemafaluis ciuium fortunis,irt* columi omniu uita, iuius ditionem^ Burgundionû concederet ♦ Prægt; fidia

uiolarentinterpofito intromilTuSjquamuis expaâ:otradendiopP*^ direptioneabliinendum eratjCgrè à diHoluta licencia, capitalis fupl^ multapropofîtacoerceripotuiuàrecenti enim clade fuorum,ip^*\ prpferoces adhuc effèrati erant.Captum oppidu fuit Idibus .milesinterea corpora curat,cæ(orumcorpora(quia calidifUmun^ tempus agebatur)iêpcliuntur,Reficiuntur munimenta ,8C ruinîsp^ tes mûri, làrciuntur^ alia,quæ globorum itfîibus uulnerata, rima^ r lîm agebant, ôd ob id minabantur rutnam*Triduo quàm hæcaol^ temamgererentur, c» quinquaginta équités ab AmorfortiainR^^^ rum agros prædatum profecli, baudprocul ab oppido noéîe tem arm en tor um prædam Vuicâauerterunt: l'îmul^ caftellutuL*^ dalam inter Rnenos nbsp;arcem Horftanam,à Gelro circa belli prin^n

captum,primoimpetuinuaferunt.Elburganiccrnentes Hacieniio’'^ cinum exemplû (qui quod initio obiïdionis pertinaciter fe iaCturo^^ gauerant,calamitate tandem domiti fecilfent} ad conciliandos fib'ƒ ftium animos,ôd: principis fui iuxtàgratiam retinendam, literas nbsp;nbsp;nbsp;.

cemmittut.quidab lèlèin extremodifcriminepoiîtis,fieri lubcrct-Ç pondit,ab le nihil auxiii) expecflandumîquare ipfi iîbi confulereni'^” tuntextemploinBurgundionû caftra legationes fupplices, nead^ nia fuainfeftas copias admouerenttcomittere fe amp;nbsp;oppidû SCagrüS^^*^ in uiVtorum poteflatem libentes^ imperata omnia fe faduros deditionemacceptis,nihil ftipcndi) imperatum : fedpræfiidia implt;^^’^ funt,quibus prouifum præcautum^ fuit, ne in pofterû rebellarentj^ Gelri impetu confuetis ue artibus opprimerentur*

E R cofdem dies, quibus ad Hattemam ïam captao’*’ caftris à rebus gerendisceïïabatur,mittitur exiM^a* (præfîdium idin aduerû, Dauentrtæoppofîtü/ll* fuprà dixi )exploratum quidam, quo caftrafuaßiJ^* gundionesmouere pararent. Forte tum e caftris ______maequttum, interiorcm Velauiâ uerfus, expatïattö’* exieratzutcratannitempus amœniflîmu.Hosexploratorillcpoftlt;3U^ uidit palan tes, ratus eos Ifelam ad occupandu caftris locum petcre,iK3* loequo,alt;fto^calcaribus,celeriter præfidiumrepetit.Ibi ex interualh adhuc metu trepidans,amp; uix fpiritûpræ laftitudine trabens, ab equoiBlt; exclamat: hoftes mouent caftra,horfum iter habet, capeffite rebus oJö' nibus relidis fugam. Greditumadeo nuncio pererrore uano fuit, cxtemplonegledtis cumaftisadfocum uerubus,uix ipaciuininfuga’J

feabripiCntibus.armandicolljgendi'uefarcinasfucrit.FugamhorUjtr«^ '5^8 pidatio eodcm propè tçmporis punflo Luciirrianorum fecjuuta eft. S{gt; tumaiitem idpræGdium ineademripa(utalio loco mcmoratum eft) paulo infra Dauentriam uerfus Catnpos erat; quod quia ciuitad immF nerenimiumapparebat, ’cbformidolofam propinquitatêuulgariioco InfpecGorollæjppella^tur.Daucntrienfeshoftiumlugaccgnita, täteconfertim eft'ufi, tranfmiiîouado pn'mtim Akenâdiripiunt, acde* moliti cum aggeribus, folo ita adæquarunt paucis horis, ut ucftigiuni propèinexpugnabilis munirionis nullum extaret, Inde Luciferû aderd certatim magno labore (quiaidlongeakero,oblateritia propugnacula amp;aliacæmentaria opera ,ualidius erat) difiecerc. lateres in ciuitateni tranfuedi co dem ardore: atep ind e in foro domûlibrandis ponderibus infradeftinatam,paulo póft acdificarût,quamLibrâ Dauentrienfem, appellaruntnnfculptis fempiterno apud pofteros monyuento 8: in bo^ ftis contumeliâ ,Luciferi,amp; Ollâ infpedlantis capitis fymbobs. Eodcm die Gelrus Nibeccam,ac prcGdium Tulpicum inietfto igne.deferuit. Et ad iftumquidem maxime modumæquato timoré tribus munitionibu s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Dux amilfis tot antcadîas de Tranßfelanis uitfforias, uno die oblitéra^ üitdta pofleftîone ditionis Tranfifelanæ eieâus,defuoregno ablatis iamduobusoppidisjfollicituseflè cœpit» Quanquàm ferra ultra am^ nempræterHanaliam,nuIIum oppidum,5cpræfidia aliquot obtiniP erat, munitionibus tarnen in citerioriripa 8lt; Hattema Suollæobieâa, nonfplurnipfumflumêufqsadmare poftederaf, utiter naviibusadde* uehendosfubuehendos^ cômeatus interclufum eftet,uerumctiamin ipfas tres ciuitatescrebras incurfioncsfacere,Dauentriâindiesfclopis infeftare, eius muros uerberareoperibus,adeô per mukû temporis per^ fcueraratjUt confumptis omnibus,ægrè,ac non nifi è Vueftphalia com meatumpctcfent’N^cpotuitprofeólóullis caftris pofitis grauius obfe dille ad earum quoqj pofTefTionem ob tinendâ,quàm hac uia» Obfidtoz neacquatis præfidqs itaqp exemptiA' Ifelæ 8c terræ pofteftioncm totam illieripuerunt^Amorfortiaqsipfis diebusproditione tentataefta quo damloanne Vueftcrfekio:qui arreptus, indiciofado, in carcerêcoiv tjeitur .De hoc extempló qugftionib.aliquot tormentis,habitis,exprcfgt; lum Rut : odo aureis eum corruptum à fratre fuo lacobo Vueftcrfeltio farnuloGroffrj,qui tu temporis bello occupatuserat,ficiuitatêDuci, abeaparte,ubiD. Annæ fa cellumeftjtradidiftet.Sumpty de hoe illico fupplicium eft:ac quadrifariâdiftedus,è portis fufpenfus fuit. Captus quoep eftVuolfius quidam Gelrinominisquidemexfufpicionefocie tatis :fedhomo candidusS^ perhumanus, ÔCad tuendam magis cÔmu nem patnæfalutem,quàm proditionemnatus.Sedredeprehenfa, qua inions coarguebat,uincuHs exemptusfuit.Cooritur lîmul occulta con iuratio quorundam ciuium,qui fub epifeopo ftipendium faciebant,ad uerfusplerofcp optimates, ut eos prædæ opportunes haberent.Erant inter équités nobilitatis plebei quidam,homines audaces ac facinoroft,

Sd ad turbanda quietein inteftiiiä direptionis, atq; aliéna inuaden^Ji'p^J prompti.Hos fibi confilrj fui participes focios Amorfortia illa iuueni^ ibpendiaria adiunxit:perfuafos ,fi per dolü primoribxiuitatis aniin’ uertendi poteftas, SCcoftringendilicentiam militarêademptacflev' dinem folutiorê uiuendi fore » Querebantur adhæc inter fe, illud (luo? intoIerabileefle,quodæquatoiureÔ6ciuiumamp;niilitum,fibicaïnnoC^'' tiain bello,qua in pace fub legibus,citra ullum laxamentü,citrauen«'^ fi modum excederent,uiuendum eilet. Nullum inter feruum ciuen’)'; militarem uirum difcrimen haberi. Penes le portaru cuftodias clauc^'f elTedebere, quo excurrendi populatum prædatum^ quoties libitquot;'” eiret(idquod nunc negaretur)facultasforet.Rata itacp iuuentusin^quot;' torata magnum baud dubiè adiumentum fibi, nobilium auxiliariotquot;'” equitum locietatem allaturam : maxime direptionis bonorum fp^P”” pofita. ex compofito clam primoresciuitatis, utquifcp optimuspa(''^ èC opulentiHimus erat ,apud principem criminantur.quafi in Gelri » onem æquo inclinatiores eflTent. Nullum pene colloquium de opibus 2*^ Burgundionum potentiainciderejn quohoftisuirtuKiquot;'”' quo decus 80 gloriâ eius militarem contra non ueherent. Perieulo^quot;'” non modo dinoni inlèræ,uerumetiam Hollandiæ, atqp oppidis mis,fi clàm Gelrus nodeinciuitatem accipcretur. Ac facile quiden^'“ (flufuturuinîquippepenes quos portarum claucsclTent. Hanertquot;’?' finetumultu epifeopus opprimeret,tradito nominum indiceD» mio,quiSlt; iple pecuniæ quâm laudatæfamæ appetentior audieb^'’ conftituit primmn àCoiT, uel arte,uel uf,fi aliter nequiret,clauespo‘'^ rum extorq'jcre:ar{^, indecaulàindida omnes,datis eorum bonis ttm defatonbu^, daipcndis, partim fifeo infcrendiSjCÔdemnare.'b^” quaquam .ycophanîiæhuiccrcditurus,fîdahlïimorû præccptilf§quot;quot;' latorum Sû'osiis8éDraconis,nonhabendâ calumniæ fîdcmcfllt;’gt;quot;'’^ mor Riiffèt. Neqj de contreuerlrjs quicquam à uacuis iraamp;rodiofcquot;'' ejidûpnus,quàm utriuscaulàiuftioratc^ inculpatior elïct,cogno^lt;^^'‘' do compertum haberetur'.Cæterû Cof. accerfitus ab epifeopo u?s tradiere tulTus, nihil cundatus tradit. Erant tn principis tum lio,qii(bus clam 0'0 id hæcconfiliaftruebantur,quôd hofpitaliiut^ penfiuscrgabenemerentesciues affèÆuuIgo crederentzquare cederet,quod agebat,illis arbitris, in metu erant. Hi turn forte, exceptquot; fèrmonc cuiufdam,ex intimo confilio, de fupplicio bonorum, ubinf^' numlacinusagiIcnfit, detexitconfilium. Refertur tumultuofeinl^quot;’ tum.Mittunt Coff.ad principem, quæfitum materiaatep occafionflquot;’ quamobrem,quibusdelatoribus,adcædem jfummos uiros,deipfgt;quot;’ dignitate bene meritos nbsp;nbsp;eos quidem indemnatos .deftinafict.Vbii

quod agebatur, è reljaonfo epifeopi, lenferunt, perpurgatis fe fuisipsquot;' uerfus calumniam,oftenderunt,quàm perniciofa peftis reipub. efequot;' uismerens, quipatriæfuæpræfidio imponeretur.Siqua uetus fimulfquot;” fit contra ciuem,eum nullo legis'metu,militari licêtia difiolutusimpu^’

Il B BR VII, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*17

muldæformidinecocrciturn, neep au Jen tem teuer berare, puIGt, Eun» dem infolencernihii non percurbantem, ne comtm'h'tones quidem pro^ uocatos/utquünfuo fterquiliniomultum ualeat) andere oftenderc, Magiftratum gerentes,ut populäres fuos, quibus ipfe armatus adiutO' hbusarmatisfrecus,agenda omittenda^ dtsflec, uiiipenderc. Äduerfus hos, etiamalios,quos pudoralioqui contineret, quos dignitatis rcucx rentiaprohiberet,SdmilitarisIex frenaret, fedulbextimulare, Hinedo' li,hincinlîdiæ,hincfycophantiæab hominibus talium artificibus, ad/ uerfus magiftratus confuuntur. Hane calumniam fraude ciuium meren tium inciuitate confutam, adiutore cqtiite externo, ipfî principi perfua/ fanijtotam rempub, penèeuertifîe, Cuius exitio ipfum quoq præcipL tem abiturumfuifle.HuiufinodidiifîisEpifcopusattonitusac ftupefa* aus, ignorantiam rerum amp;nbsp;materiæ quæiîtæ excufauit. Ægrè fibi per/ fuafumid de populo Amorfortio;nt cuius fidêadeumufcp dicfancâam Ôdinuiolatam expertus effet, is nunc animis mutatisàfide D* Martini deficeret » Autores huius calumniæ fenatus extemplo relegatione peregt;-grinationis ergô,8ô pecunia multauit. Admoniti inde huius periculi po fteristemporibus,utiiiter canent,neciues, principi inautorati, in ciuita/ tem recipiantur.Profedi iam ab Hattema Burgundi xvi»Caldul, Har/ deruicam ternis caftris circumfederunt.Machinæ,quia terra partim ob earûadmirabilemmolem, partim ob regionis paluftrem montofam^ naturam,ôlt;: uaffitatem.fequi non poterant,mari nauibus circumuedæ, tardius applicuerunt. T ormenta quatuor regionibus contra ciuitatem itafuntdifpofîta,utàterraôlt;2mari,eaoppugnationi opportunaeffet. Tertio Catlul^anefub exortum foils unditçmachinæ addu'flæicon/1 tinuata^oppugnatio horrendis tonitruis totumeum diem eft,ô^infe^ quentena no(ftem,uflt;ç ad fequentis diei oclauam horam. Harderuicani confpicati muîtîs locis deeuffos bombardismuros ac turres,partem e^ tiamgdifîcioru circa pomœria machiniseuerfam: itautaditus pedeftri buscoprjsperoppletasruinisfoffasin ciuitatem patêret:metufimulnc pertinaxmorahoftem offênderet,autinexorabilcm etiam red deret, ora tores ftatim ad petendam pacem in caftramittuntdn colloquiûadmifsi . , interrogantur,ecquas deditionis conditiones peterent, cum pro captis nbsp;nbsp;nbsp;' *

iampenèhaberentur.R.efponfum,eafdemfepetere,quæHaflalisnuper datæeffèntteandemenim fpemimpetrabilis ueniæpoftpræftitam prin cipi fuo debitam Sdem,inBurgundionehabuiffe. Inter cæteras deditio nis leges :ut prôefîdia armata fub fignis fluentibus fine fraude oppido ex cederêt.Huicuociferociterabuniuerfo confrffuducû reclamatumeft: Noneffè Haffalorum amp;nbsp;Harderuicenfium eandem conditionem.lllos cnim tedahoftium fraude, nonfuauoluntate,à fideaîienatosjbello re* ceptosfuiffe;quare ob ipforû merita,id capto oppido, hoftili præfidio donatum. Harderuicenfes uero nouos hoftes iampropè manu confer^ tos teneri:acbelli iure fubditionemredalt;ftis,nihiltaIeexpelt;ftandû.Cum nihil pacatirefponderetur,in oppidum regrediuntur î dato ad referent

dum refpondmdum^ duarum horarum fpacio ,Dum intus undi«?^® contrahendü aggerisorbem pro (è quifc^ annititür, amp;nbsp;fenatus in mccftus, coniultando tempus abfumens, hoftem extrahit, Schenk'^ nihil cundandû in tali occaiîone ad æquanda omnia, difturbando^^ ab operibus oppidanos, ratustprimus machinas ab integro,quantaniä xima ui potuit, admouit: muros^ ceepit Ôf turres quatere. fequuti eungt; deindealiorumcaftrorumduceSjtotis iiiribus oppugnationem redi'i' tegrant. Turn fenatus uidens nihil uirium,minus ueroanimoriimadW' lerandam obßdionem fèhabere :deftitutos intuper omni fpeliberan^^ obfidionis, deièriic à duce: trépidé actumultuofè deoratoribus mittendis,autcuocandisin colloquium hoftibus confukat. Crcuctatu’ te^hæc tam breui obfidione fames, amp;nbsp;rerum omnium inopiatnonh^' minibus fohim,uerumetiâarmentis pabuli penuria pereuntibus.Pfd^ ueratum eft fternendo obuia omnia continuis globorum iaâibus,uilt;? ad horam diei primam » Sed nuiquam grauius,quàm à mari.Tum mores ad muros femidirutos progrefsi, colîoquiûexpropinquopo*^‘^ fant, excidium ueriti, ß oppidum ui per ftragem ruinarû captum Sefua^omnia in fidem Burgundionum permiferunt, paratiimptf^^ facere»Didatis pacis conditionibus,datum eft ad dcliberandû

in pofterum ufcp diem. Sequénti die deditio falt;fta eft : promiferunt«? imperata falt;fturos,falua uita 8C fortunis. Pedes captiuus oppido fi't:fimiliter 8^ équités càptiuorum habita fub rudibus more, militad'*^' quitum magifter Bruno Schurrerius cum paucis altjs nobiliû reten^^’ eft,adpermutationem quatuor illuftriumequitû,(interquoseratkf^ dericus Sombrcuus^qui per id temporis à clade Bataua Arenaci adh^’*-capti euftodiebantur. Accepta inde in oppidum præfidia funt,amp; meatus/:uius ( ut dixi) inopia tam breui obfidione creuit, InaugutaP^quot;’ fimulCælaris Caroli nomine Florentius Comes,in caftrorum cofl^P^' lt;ftu:ubi per aliquot dies, dum quafTata murorum, una cum aggeh^”^^ difcufsis,amp; obrutis fofsis reficerentur,funt morati. Huius ftatim à p’'*” cipio obßdionis, Vltraiedi primum tumultus,inde furor quidam tusomniamifcerecœpit.Rebus defperatisexurbedilabebanturamp;m’J’ alfj poft alios, belli cocitati principes: præcipue inopia æris,exhaiiflo? ærariOjCum aduerterent,obftipendium militi perfoluendûfe petendo^ extrahendos^»Horum fuga cognita(quia nufquam coparebant) , to impotentius totaurbe uo ciferatum eft :palam direptionem minatf’’* alicunde contrada pecunia,ftipendium perfolueretur*His clamohküs militum,præfedus urbismotus,ueFitus haud dubieapertam rabiem«^ quuturam,in nemine quiequam fpei,prgterquam in Canonicorum legij s habebat.Horum principes crepufeufo diei in ædes Antontj rodrj canoniciad Dgt; Virginem( fuerat is quæftor toto bello à Ducd^' dus)filentio cogit, Ibi oftêdit in quanto difcrimine urbis res fitp fêd nullorum hominum magis, quamquireligionis nomineatcptitm çenferentur^Laborari pecuniae inopia; terribiles indies militum

res 8^ fremitus ingrauefcere,ftipendium cxpofcentium : laborari anno' næ caritate:crefcere commeatus inopiani, utpræter direptionem plane ipfis nihilimmineretrquodpenes religionê opesiblam reconditæ cre--derentur. Ad ea alrj:iniquum efle, totius belli onus in fc transferri. Nuz datos fe non folum pecunia, cuius ingentem uim à cœpti ciuilis tumuL tus initiocôtribuiflcnt^ucrumetiam prouentusacredditus fuosinho* ftium terra 8^ ciuitatibusretineri:fundos alios alibi pignori oppofitos. Multos iam efle annos,quód de ufuris nihil percepiflent» Collationem igitur hanc diutino bello exhauftis graue efTcj imo fe non fufficereNon magni (inquit pracfedlus) refertunde conferatur, ex publico ne an ex* priuato,modó conficiatur folum. Quanta autcm fit militum quodeXx trahantin omnia flagitia, diflolutaliccntia,ipfi uidetistquæ paruo moz mentoredadapecuniacompefci poterit* Vobis hucufcppeperceruntj diutius profedo nonparfuri,fi longiori cundatione efferentur ♦ Notaß opinor funt illæ(ut audio ) rabie ac furoris plenæ uoces, licetuanæ, ef* feratorum fpir ituum tarnen indices : breui futuru, ut quatuor urbi s rCx giönibuSjin ftipendiu foluatur, darum incendiû,direptis ueftris prius ædibus, oriatur, Nodurnis horis audio, utinam certus, quibus autögt; ribus, profugorum ciuium fores effringituitreas feneftras quorundant enobilitate excutimim omnibus locis fieri: baud futuram, fi indicio autd res deprehenderentur. Quod fi ueftro nullo periculo mouemini,uel paz triæcaritati conferuationem publicæ falutis,ud reli^ionis nomini hand pietatis parte præftaredebetis.Suntuobistottam^ ociofafigna,uafaj aureaargentea^ in delubris ueftris diuorum: quoru fi aliquam partent in bellum nunc,cum maxime opus fit, cotuleritis, nullo id ueftro incom «Bodo fietjôd rempub.conferuabitis.Quod fi ueremini, uteSrem pofte ritasaccipietjprimum nihil eft quod ipfi indignent querantur ue, à uOgt; biseaalienari,quæueftracurafuntparta. Veftroipfi, fi placebitexem-plo,autnouadonaria,nouaornamentain templa inférant :aut fis con* tend fint, quæ àuobis per manumfunt accepturi. Scio quid hie mihi refpondebitistfacrorum penetralium cuftodcs, ea omnia initio belli ne præde elfen t,inabditisfpecubusfepofuifte.Eaautem,nearrepti,et fupz plierjs forte adadi,proderent,in pacata Hollandiæ profugifle,Scio hæc Ueftro confilio ÔC artibus faditatatfed habetis uaforum magnum nume rurn,quibusinliturgqscœnæ quotidie utimini: indealiquam partent ad quatuor aureorummilia in medium conferte. Quod nifi intra bi* duum, imperatum feceritis,experiar fi quid opis in milite, ad extunderi* dampecuniam,fituerit.Huncin ueftrabona polfeftum publicequicz quid efculentorum ibiinuenerint,ablumpturosmittamjquoadirhpe* ratam fummam, è publico priuato'ue contuleritis ♦ Territi collegiorum primores priuato periculo,id quod certurrierat, calicum inauratorunt magnum numerum, argentea item candelabra,amp; alia figna, ut impera* turn erat,extemplo contulerunt,ut inde pecunia fignata percuteretur.lri hafilica Martini,fupra aram fummâ inter arcuatas pilas paulo infra choz t a hteftuz

ri teftudinerrijCruds, cum figno argenteo Seruatoris, fimulacrUjCl^quot;’' quaginta(utputabatur)pius pondo, fublime ftabat : monumentö)quot;f fcio cuius,uetus quidê:(èd ßtu et fqualore ita horrens et obduétö,utugt;’‘ albicantis argenti tenues fcintillg oculis intuentiu illucefcerent. ld nod” tolli clam iuiïum ,ne ( quia uetuftate uifcndum mi’raculum uulgó habf' batur) luce fublatû, fuggillationem populärem excitaret. Mane defideratum,totam urbem ad IjDeélaculum rei,tanquàm nouæ, cxciuil* Ibi uariæ ominationes audiri, ut in fuperftitiofo uulgo folet, mare, in cxitu nunc bellum eHe,poftquàm fana diripi ccepta efTentAl*) præfentem iram numinis baud dubiè Gelrum, ob im piëta tem, habit”' rum « Cæterum ut populi aperte fr cm ent is error, amp;nbsp;uanæ ominati”' nes tacite reprehenderen tur, fèquentinoifle à fqualoreôd fiturepurg^ tum,totum nouum 8^ candoreconfpicuum in locû fuum reftitiicrit”^' Sparfumindein uulgusfuit,ad candefàciendum,nonad liquandi”” detradû fuiflè. Manauithincextemplo per finitimos populos, ad co”' firmationem uani fimulacrorû cultus,fabula,(ut eft humanû ingoni””’ ad idolomaniam pronum)monctari} utrancp manum, fignum liqu^n' dum in focum immittere tentantis, non fblum ambuC m ,fèd qua^î^ƒ' truncatâ unàcum prehenfà mole decidifle: quare idos numinis if'”'” locû reportafle.Et ut fabulæ fua conftaret fides,editi funtftatimin Ho* landia deprodigio fabulofo libelli Germanorû lingua, 8gt;(. fparfî. quamuis ad ultimam inopiâ adducfia, in obfidionis certæ expedatio”^ erat,adeo ut Gelræ fadionis principes aut fugam capenerent,fpe tuend ciuitatem abieda, aut fugam meditarentur : incredibile didu tamen eft quàm diutino bello præfîdia impofita, amp;nbsp;urbano luxu marcefeo””’ clanguerunt*Omnia indiligentius facere: ftationes nodurnas cire”?”'' tasne^ligenter habere:uigilias in mûris : portarum euftodias paru curate, minus^ multo inteniè,quàm’antea,obire. Quam rem c***'^ qui ab epifeopo erat aduertens, confilium de recipiendo per proditio^ nê, in urbê,expulfo principe, occultû agitare per hos dies cœpit. ad earn maturandam paucos illos coniuratos metus direptionis : pedabat conftituta hora cum parte equitatus ex Arenaco Mathias tellus:qui fùrentes defperationein urbeadeam rem adiuturus uulgo rebatur. Huius itinereVltraiedum, pridie per exploratores Amorfor^ tiæ cognito, undecim équités poft occafum folis è ciuitate profetfti,ad nodishoram decimaminBiltam,quingentos circiteraburbe peruenerunttac filentio proximumei loco Virginûcœnobium ingreu'» hoftium aduentum in infidqs ibioperiuntur.Ligulisequorum lingtuf ad hinnitum prohibendum conftridis, ipfi armati circa portulæingtu' fum,ad omnemauram intend fteterunt« Et noxillunis facile armorum fulgorê ,ne proderentur,confpedui ademit.Paulo poft nuncius aduP bem cum literis,equitûappropinquantium indicibus,prfmiftus,inlio ftiû infidias incautusillapfus,excipitur .Exhocubiconfeftîonê quod adhuc aberant Gelri equites,tum auté quàm multi €ffent,expre*'

ferunt.'coibireténtOjquia hinnitumaduentanriufamacdpiebatequo. rum, illiœ equos fuos defukon'akuitate cófcendunt, expcdantesdum e fabulofæ uiæ anguftia,m iapideâm feuadenrium equorum ungularum pulfum ftrcpitum^ acciperent, Quo acccpto,tubicine fubitó tuba ca^ nere luiïo, infefti in hoftes inuehutur. Gelri improuifo illorum impetu pauidi,ne tenta to quidcm prælio in tenebris, ignari quantus hoftiu nu* merusefifet,abièdis haftis iliico fè dedidere ï duplo ferme Amorfortqs plures Jude node feraretradf,auerlb itinere Amorfortiam abducutur. . Tres fratres Vltraiediinfuburbio fepteritrioriali( Vuerdam Vltraio dini uocant)ab Albana porta auerlb »Lubberd ciîiufdâ F.crant.Hi oc^ tultu confilium recïpiendi epifcopi, per earn pofi5,in urbem ftruxeret afTumptis in focietatem confilq ciuiu paucis, qui baud procul ab ea por^ tahabitabant. Inter hos erat Bruno Phocas* Èxhisprofedi aliquot A/ worfortiam auijs itineribus,rem primum exulibus,inde epilcopo comgt; municant* Docent quam facile faduid ellèt futurum in tanta lècuritatc üigilum : præcipuepræfidiorû,quæ illiportæ impofîtaerant. Confti* tuitur ibidiestdicit locus, in quern cum armatis Catlulij mane paulq ƒ poft exortum foils coiiuenirct, Datur telTerajfignum noise ad D. laco^ bum circiterfextam horam audttum: ÔC mulier dextro brachio corbcnl geftans: cuius hortatu ad urbe acccderet.PortæilIius cuftodemomhix umconfiliorumparticipem adidadiutorem futuru. Csetera fibi curæ forcinullam pecuniam,nullum præmium pro beneficio recuperatsc urx bisrepofeentibus. Sedconiurationem hancclamhabcndam,necuiuf' quam fermone uel leuiter ab arbitrio qualicunqp excepto, proditio detc gerctur Jnterea fe quibus opus efl’et aduerfus exclufionem, paraturos. Coniuratis iam dudum proprior familiaritas, ac penè^omeftica, cum ' praefedo èC præfidio portæ, ob uicinitätis ius, intcrceflêrat.Quare ere* brb compotare, amp;^adformam difpofitioncm^ interiorem munitio* nis,qua parte par urn munita porta eilet explorandarii »conuenirecon* fueuerant.Eo^ confuetudinis adduda res erat,ut lacpc in fuperiori cius tuftodia totas nodes potando continuarent, Qiiæ res effecit,ut prsefe* do etprgfidio in nulla proditionis fufpicione elTent Jam turn per eos di csmulto quam antea,ad obferuandaopportuna, lîmulamoliendâfraü dis opim'onêjcrebrius conuenire :in multu uini proccdere ftudio cccpc tut.Tempus agendgrei ubi iam aduenit,epifcopus pridie Cal. lul.jub^ odauam uefpertinam portas claudi Amorfortig repente,^ peditem e* quitemcp in ar mis effe iubet ♦ Pedites autem in ciuitate præfidio à Bur* gundis paulo anteoduaginta /équités ducenti quadraginta quatuor, fdidi fuerant.Cum his coniunxerunt fe eciuibus uoluntarq omnes ad quadringentos.His mandat expeditioncm paulo ante edodis, ne quisi *nter eundum V ltraiedum,uia diuerteretur,aut ordine excederct.Equi tibus ante peditum aciem difeurrere per uiam,et perluftrare oculis om*

præcepit ,ne fpedatoribus agreftibus accedentis agminis »confili* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

retraÓtos,penes fe ne fallerentjCÓtinerent.Dedit inde ills prgde ac onihoftesfuos:ipfos^opprelTos,uiuos fibicuftodiri in publica . diaac tradiimperat.Inde poft oceafu foils èciuitatemouere pedïtcsc^ tes^ad lexcenios:at(çtriûhorarum ulâemenfî,iammultanoCteLauu^'’ rechtâ fîlentio Ingrefli, in pomarfjs ^ximis et domlb, ft occuIuerût’ÇP* bus poft horæ uniusatcp alterius Ipaciunode cocubiafuperuenite vi pedltû unum fignu,ac tardius aliquanto capta iam urbe cû quadring*^”' tis exoftio Leccæ,Giilielmus T urcus, Duces erantamp;anteftgnani/’^^' Ies; quorum opera In hac expedltione, uindidæ parlter ac prædæ,

A autemamp;glohæparandæcuplditateenituit.Maneportisconfuetahoi^ apertis,exploratum Albanaemoreemittunttur,an tuta omnia ab hon'' um infîdrjs circa eamurbis parte effentj (eft ca enim Amorfoi tiæ ac^/ cæaduerfà,ut Geiriæ )rei ue nouæ quidea nodeagreftcs accepiftcotgt; nebula cafu coorta in ccelo, denfam pluuiâ diet induxerat, quæ dum in agros adimebat.Michael Piftorius, amp;nbsp;Henricus fulor ærafli^'* tarius(quiaproximèeam portahabitabant)tum fortèunà cumeiiisP^ tacpræfidio emifti, cum in colle edition molæ paulo ante ufte, pont^' bas uirgines ftantes,omnia oculis circumluftrarent, uident partem 1''’' ftilium copiarum per denfum imbrem paulatim increbreftente,p^P^^ luftria circuduci:(Turcusfegnius, quàm iuftus erat, cu fuis accede^'/ fed ratipopulabundos prgdatum ealocahoftesadueniffe,agreftium ptim colledorumultitudinis uirtute, facileeos repellendos affirmai’^'' cum interim parte alia infidiæ amp;nbsp;fignum 8^ tefteram expedarent, adpatefadamportafîlentio ducerent paulatim♦Earn turncxcopo^^^' abf^præfîdio amp;nbsp;præftdo arbitris,quos cafus ea nodemulto meto^l’' ruerat,cuftos coniuratus aperuitmam interiori, quæ intror fum dcbatur,a fatellite ftminudo aperta,SC ob crapulamnodurnâ non^^quot;'’’ cdormitam latis,furfum in ledum rurfum abreptOjilleproditione/oquot;' iuratis ftptus,tutocxequit.Indefluminis fores difcludit.Stabatintsf^’ ut conuenerat,pditores in porta tedis armis acftcuribus,quibushanquot; dubie ad mifîfîles trabes interioris portæ refringendas,mox opus inftrudi:cumfîgnoadD.Iacobiaccepto,portæ Lauuenrechtæ in^ appropinquarent«Qua fuburbium ingreftis, mulier dextra corbemgquot;' ftans occurrit. Hgc quafi exagitata,procedite,darum inclamat,acman'' rate:uigiles è ftationibus abiuerunt.Hac uoce cofirmati epifcopH, tio urbem inuadunuPrioribus ingrefTis,tumuItus ac clamor àfadioij» quæ circa earn portam habitabat,excitatus,qualis captis ciuitatibusm^ folet,eflftcit, ut qui pofterioris agminis tergum claudebant,metu cluderentur,ftaphis ad id prgparatis, accept! in urbe inueheretur.Cquot;quot; lundis ibi pedeftrib, coprjs(Turcus adhucaberat)collegerat ft undquot;? fadio ÔC Gelrum præfîdium : nam clamor captæ urbis breui momentquot; totam ciuitate peruaftrat. Occurriturhoftium uelitaribus ab Vltra»^' dinOjCirca ingreffum fon boarij :ftd perleui momento retro per Olbtquot; uiana in ponté lacobi uertuniur« Epifeoprj grauioris armaturp,fron^quot;'” fuoruiquot;

IIB BR VII» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22j

fuorS adfugam i'nch'natam cofpicati, reftitutaraptim acicji-edirttcgrant f I 1 præiium,acGeiropullo,forumboahüoccupant. Prætedusportæ cir^ caprincipiùtumultiis fomnoexcitatuSifedpcdife lamundKjinurbtm^y'^^*^'^^ intulo ,approptnquannbus portæ equitibusj adeocp aliquot iaminuez ftis,trepidè trabes mifliles alias port alias, ad illos exclude ndos j dei]cit.

Stabant proditores ad eius rei euentum fecuribus egreoiè fubacrtis, amp;nbsp;ad hocipfum preparatis, inftruetizquib* admotis modiceinteriohbus, adgt; uerfus fortuita hortiu tela,foribus,ingenti ui certatum eas aggrefli, per^ ' leut momento circa medium ut fuperiores partes fimulruerentamp; ordiz nefubire portent,excidcrunt. Hæc porta fola omniû, cataraótam, quæ fuiübus demitteretur (ubducereturcç,nullam habebat, fedeius loco tra* bes,nullis laminis ferreis pr^munitas(id quod à proditoribus utiliter an tcaobferuatum fuerat)quarum aliæ poft alias deqciebantur. Tranfitus Ûiprà,ingredientibusad læuam,ab ea in exteriorem portam erat.Inde ne quis adequitumpeditumcpcædes inter duas portas tranfcurreret,op* pofitt fuut aliquot tormentarn,qui ab imo excurfum prærtdiariorum ex oftiolo prohiberêt. Vnus caluimprudens profiliens, momento multis fphacrulis fimul traiedus, ante ipfum limen cocidit.l urn præfedus ubi uidit undique fe intra extracp urbem ab hoftibus circumuenfum, Itbc ram poteftatem in pacatum abeundi,Gbi amp;nbsp;prpfidio paóxis, portam de^ didit. Aderat inter banc morâ cumfuiscohortibusGulielmus Turcus. Gelrus interim palatium, obiedis fcamnis amp;nbsp;fedilibus, aduerfus equo* rum impetü,a circumiedtis plateis, interfepire, una excepta,fronte aduerz-fa,quahofti inftrudaacie occurrere uolebant,raptim aggreditur. Erant in urbeduo (Ïgnaledtiroboris peditum : ledperpauci équités. Dum in boario foroepifcopii acieminftruunt,pars equitatus maxima, uias per totam urbem infefte circumueó:a,Gelrum è publico,qui nondum in pa latium confluxerat,arcent: obuios partim cum telo cædunt, ftcrnuntc^gt; Turn Gelrushoftiû plena omnia confpicatus, inciue^practerquam fuae îaftionis, claufis tota urbe,ingenti fragore,foribus,nihil opis,quam fr ftraimplorabant, expedandum erte : fummarei in extremo difcrimine* ÔCeuentu unius pugnæ neceffarto pofituri,in tres partes ita fefe parriun* rur.utquadringentos hofti per prætoriâ uiam,obfjcerent : manipulum in pracaltum domus alicuius foro imminentis tedum, ad turbandam inde hoftium aciem immitterent Zreliqui in palatio circa tormenta in fta* rionibus relinquerentur.Domus eratad coniedum faxi inde,parietibus ïcfrontifpicio pinnato præaltaè fedo lapide amp;nbsp;poltto,regiæcp pene for* ïnauifendatundeinboarium apertus patebat profpedus: (Keifericam afumptuofa ftruduræmagnificentia conditores dixere)inbuius pinnas manipulus tormentariorum celeriter acceptus, epifcopios ex alto baut! pavum ordines turbauit. Amorfortq (uos deorfum globulisobrui,amp; cp defternicernentes,aliquot exulü in Hadriani Palatini, Keifcricæ à latere oppofîæ domus tedû,per pofticulum furtim immittunt » Hinctraiedo Uao atcp alterojn aduerfo faftigio, relic^ui eredadextra exinteruallo

fèfe hofti dcdiderunt. Stabant circa boariS grauioris molis,in incern’f euentum,aliquanto antèonerata,tormenta.At hæcin confertum ho’“' um agmc cmictenda, è procuriatoribus Gelds emiffi,cum fruftra ad*”® turn ignem puluis propter pluuium ab auftro cœlum, non concip^*'®'’ retro in forum anferinum ad fuos, quo è palatio lam proceflerant,t^®' ru nube pulG funt.T urn Amorfortq omnia fibi fecunda cofpicati/**^ fortunaanimisuirtutiadditis bifaria diuiii, inGeiru feie direxcre. dextra inpontem Piftorium ueriaad Palatium occupandu feauerdt-^* liquialià, aduerià fronte cum ipfo robore,hoftilium copiarum confe**® ' agmini occiirrerunt .Tormentarrj ad procurrendu in uiam Prætoda*” immiisijprimo impetu Gelrum loco fribmouerunt.Oritur indeaoris*”' ter haftatos dimicatio omnia cædefœdantes.Hfj pro gloria pugnaoff^ tcwpeacdedecorofum arbitrabantur,uidoriamquæ inmanueratil**^ cxtorqueridllos noniblum ftimulus ad demenda amifïæ urbis igno*”** niam,ied falus communis,amp; fatfrionis ultimum periculû exitium^ fens ad pugnam etiam accendcbat,Extradum in longu per ipfurni**””®' fcentem ardorem fuiiïetcertamen,nifiequitatus Amorfortius in GelfO’ inuelt;3:us, corum aciem turbata pene obtriuiflet^Cf defuoru terrid/”' guntur anièrino forocedere,8cfrrrlt;gt;uia fadaa tergo, in Palatinür^*^ ptu habere. Ib{reftitutaacie,præliû circa geranion ( ficenim tympa*^”’’* appeUant)infrftiusrcdintegrant: ieÏnetum quidem impetu Amorf*^' tiorum rabiefurentium (uftinuerunt. Poftquam uidit Gelrus cæcûs« fruftra obnitentes, infuam perniciem ruere:2lt; clamorem à tergoex“^' fperatione fublatum,non pofte diutius latera tueri (undicp enim iaw®“ maiori ui ad pifcarium forum,ubi career eft,quod Macellû captiuoru”* ipiî uo:ant,oppugnabantur)iàtis abundehonori fadu rati, rclidfo^^ tinojcompofito agmineportam Tolftecham petiuere.Epifcopij **i tio iam capto nihil morati, tumultuariè inftruda acie fugientes in gio (êquuntur. lamcp Gelrus inpacatum euafcrat:cum pars duflo”””* hortatu,pudore tam turpiteramiiEeurbis,per anguftam portulaHij”!'^ cruperant,addemendamacceptam ignominiam,introiè iterunico**’)' cerent^rati reliquos fequuturos. Aberant à porta ad conieâum ftesuidoresjcum Geirialrj fuperalios motu praEcipitesruenteSjak^g** rurfum portula elaberêtur. Clauferant fuorum agmen poftremûdolt;fb res duo,Dobbelfteinus,etGulielir^Gandauus.Hos ubi unuscdupl^ carqs in prima haftatorûadeintuituspropius,agnouit:Hij(inqu»tfuiV illi funt qui nuper noftras cohortes nbsp;nbsp;inter eas, fratrem meum in

uiapræter datam fidem trucidarunt:fcdnonimpunè:namhicc2efon*^ noftrorum animas iftorû fanguine exaturabo. Inde ad hoftes,Nuncet’^ Barauæ cladis memores,et nobis date méritas,quas meruiftispoenas.**' mul fufos ingenuafrippliccsetaureoru milia pro faluteoffèrentcs tran*'' lt;figunt.Nec hecpœna iâturati, in mortuos indeinhumaniterita fæui^ runt,utmultis uulneribus datis, membratim penè diicerperentur.IN” datis ibi corporibus,ipoliatis^ deformi ipeâaculo nbsp;nbsp;ad angularem,^

- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;declw*

i i t 9 t l

|3 11 i

1 t 1

1 I

5 I I

L I B E R VI I» dediu{pontc,niiccmrelilt;fliSjinpaIatiumreducuntur*Cap£iad centum 1$^ pedites, qui principio tumultus ab hoftium equitatu à fuis ex du fi, SC k publico prohibitijntra hofpinalualè continuerant» Multi auqs locis in ipfafugaoppreffi transfixi^funt ♦ Sednufquàm plures quàm circa po^ mœria ponè gdem Gertrudis dtaep x n i. à Gelris,i i i.ab Âmorfortqs de fideratifunt. Rumorefuperati Gelri fugati^ per totam urbédiuulgato, capita fadtionis, per Albam portam, in qua urbis regionem hoftilis uis nondum penetrarat,efiufo in pacatum fcabripiunt* Alij e mûris burnt lioribus delapfi.quiaabea parte fugientibus uidor no inftabat,Ducem petiuerunt. Multi, quosrei familiaris tenuitas inopia ultima urgebat, medio tumultu, ubi animaduertebant,fuisforopulfis,urbem capta elle, ne præter exilq malum egeftate etiam penuria rerum premerentur, in monetariam officinam Petri Montani trépidé, metu ameutes Ce conpet nntjonerant^ feraptim pecunia neutro latere adhuc fignata,quæe facris uaiîs fignis^jtam nuper in hune ufum collatis, percuti ceperaL Ea onu^ fti per funes è mœnibus in apertum fefe abftulerunt. Poft paululum mo* rætribunimilitum cum manipularibuspaucis ad Albam portam,quæ una adhuc à præfidio Gelro retinebat, profe(fti,eam tradi in poteftatem poftulant.Negantibus Gelris deditionem fefe falt;fturos,duas machinas, ab latere alteram in aggere,alteram à fronte circa Album pontem,portae oppofuerunt.Territi eo ipedtaculo Gelri,nihil expetff ato portg baud du bio cafu,cuius ftrage ruinarum ipfi fimulobruerentur,falutem padti de* ditionem fecerunt.Captqad iftumjnodu Vltraie«fto,emiflis^ fine frau* deGelris,eodem die auxiliaribus captis, iufti extemplo to ta paftîm urbe pacati VltraiedinitefteràepifcopiafTumere: (fafeia ftraminea eaerat ab bumero dextro in axillam læuam tranfuerfim utrintç porreda) nomen bemPalatiuum domorum fuaru foribus inferibereteæ ueroquæ infert ptænoneflent,diripiendæ militiuidori datæ. Siquisforibus ciuisGeL fæ fadionis infcribcret,bona'ue abftrudcret,eum pro bofte habendum* Cum iam per totam urbem fores fymbolis ac titulis notatæ, exiguo mogt; memo temporis diferimen militi ignoto pacatæ domus ab hoftili fecift

I fmt,illico ad direptionem ædium fadionis paftim difeurfum eft.Præfe* dus urbis,qui medio tumultu cum uno duntaxat comité porta trépidé

I dapfus in pacatum aufugerat, ad Sulam in ripa amnis Vechtæ ab agre* I ftibus agnitus,retro in urbem reducitur,amp;l Gulielmo Turco feruandus I traditur. Durauitdireptio totum triduum cum miferabili rerum facie; I ubi plus ualuit auaritia peregrinorum militum, amp;nbsp;rabies uefana exulum I nbsp;nbsp;in inimicos,impotetcr nimis fefe ulcifcentium,quam patrig amor aut pie

I nbsp;nbsp;las.Prædæ erant non folu capita primæ fèditionis principes belli coci

J nbsp;nbsp;tatores,autorescp claufarum epifeopo portarum, fed illi etiam,qui ab ini

tiopacis conciliandæ ftudiofîfuiftènctùqui toto bellitempore adeo^ ‘ uprimomotumagiftratumaliquê,rem^pub. geffiffentï^ptereaquod inderesabinimicis Soudenbalchianæ gentis adminiftrari uifæ effent» T um fi quiuel inuiti in cocilio fuiffenttMultos fua opulêtia,quod prin* cipis

cipi's caufa uoluntate folum non uerterant exilfj gratia, prædæ expofi” ualuitcç ad ultimum uts extrema tantum, quantum iræ uiifloris ff fuit;quemadmodum fiert folet in captis ui urbtbus,ubi per iram amp;nbsp;aj tiam militum arbitrium,quam ducu imperium potentius eft. Et

etiam fimultas nonnullos in rerum fuarum naufragium traxit.EdiciUquot;^ inde publice eft, ne quis illorum quem reciperet, celaretjOpeiuuar^f» indicipræmium propofitum. Sæuiriiubhæccocptum in dominos’®' turn's omnibus ipoliatos, nullo nominis religiofi profaniïie dikrinH”^' Arrepti ad unum omnes, qui opprimebantur , in carcerem CatHäf* nianum mixtim deducuntur.Principesreligionis per id tempus, pr^^ I facrificorum uulgus, capti hi ferme erant : Gerardus Sukerrodius

; canus adSeruatorem,ô^ Georgius Solmius ad D. Petrum Decanus»* ) annes R.eaIisCanon,adDMartinu,GodefridusCunretorfius Can®”' ad D.Ioannem amp;illuftris iurifconfuItuSjAntonius Venrodius Can®”' ! ad D.Virginem,iVIartinusLeuenbergus Canon,ad D.MartinUgt;^” ƒ liusCanon.ad D. Virg.Confularesueró,Fredericus VochtiusCol^^ j anno, Joannes Huchtenbrochus, Arnoldus VuuluenuSjGodefr’®” ’ Regius prgtor urbis,Gerardus Semmius : ÓÓ extra hos multi ali)«

ftrisordinishfJerme,GysbertusVarauSjIoanesVicanusLoripesuulj” dicfius.Ciuium Sc^fenatoru præterea ingens multitudojpræfertin’^l^’”^ conftabat à prima iecefîîone partes Soudenbalchianas, animisquan^'’ pofteamutatoSjinfeftèoppugnafie.ÆmyliusNiueldius primarius canus cumbiduum conquifitus nuJquam inueniretur, edido pnbl’®^ promulgatocautu capitis pccnaamp; bonorum publicationc fuit, cum hofpido tedo'ueiuuaret,ne'uequêè fadioncin operto habercti'”' diet præmium auri uis propofita. Hunc non tantum in tarn an cipiu turbatg ciuitatis terrore nemo indicauit,fed habitu baiuli fqualidoiof“'' datus ne noiceretur,cum per biduu pauore confternatus per fepcs®^'^’ cerias hortorum furfum deorfum oberraffet, abinimicifui God»’ Vordfi(huius enim maxime dudu urbs capta erat) exulisuxorerdigj®' fa,pro eo apud maritum deprecata,feruatus fuit. In huius ædibus ubi®' liquandiu,donee liiror recens elanguiffet,occultus latuiffet, ueßis uan®^ habitu, capiteobnupto, nefacie nuda proderetur,conlcenfotlt;}®® cum Montfortiorum principe urbemegreffus,Montfortiâ in pacatun* periculu euafit.Libuithuius fingularis pietatis memorabileexemp^®^ hoc loco cómemorarc,propter quofdâ, qui religionis titulo,ab aura®^ fauore populari uulgo commendati,contemptis cæterismortalibuS,!®' li pietatis ambitiofo cognomento nobilitari uolunt : efi longe diuerfc”’ hie fpecimen,ubiresiplapietatem poftulabat,inprolcriptos amp;captiuo’ ederent. Confugerant pauide adprimumftatim fignum, quoadara” conclamabatur,inFrancifcanorum cænobium tanquam afylurnCaa® nicoru quidam,rati illorum landimonia Ie ÔC pietate tutos ibi latituros-fimul depofita ingeti pecunip ui : ut fi forte inde à coquifitoribus eru®gt;

in euftodiâ abdudi, dei alkm'us beneficio,reb»s alii s omnibus fp®”' ------ _ - -

ati'/pôflca teftitueteiitiir, fuifïet, quo aliquâ l'uopiæ cgcflàtîs^ partcm utcniKppepLilinènc.lrruinpenribuspauIopôftfiue cafualiquo,Gucacd tis(iiihilcompertihabeoVonquifiiohbus,nonmodó cosindi'catos exz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

trahi in carccrem palîi funt, fed parce etiam pecuniæ tradita ab co, cuius créditafideifuerat, aurum cum principe diuiduum fècereÆt antefigna^ nifaclionis c plebe in tucum euaieranuDuo cxtremi loci homines,et obgt; fciîri aliàsjfedquos tempora feceffîonum ciuilium ôô belli, inter popular res fatis nobilicarant,quorum alteri Gisberto Ottero nomcn,alter Hengt; ficus Porcarius à. ftudij geiiere cognomen to appellatus fuit, diu conqui ritifuntdndiciotandcm,multæirrogandæmetu,abamicisproditi,cum ƒ e fimo bubulo, diuerGs locis, amp;nbsp;paluftri glebula, quibus inhis regionb/quot;’’ buspalfimlignorum inopia pro ignis alimentisincolæ utuntur,extragt;

à fatellitibus ducercntur,exulum fèrociflîmoru circumfuiî globo,frugt; ftramilitum opemad arcendâuim fuppliciterimplorantes,Sôper prin^ cipis genium ut fifterentur, obteftantes, alter in foro Anièrino, altercirgt; cacuria, multis uulneribus acceptis interfedi funt. Tota Hollandia per eofdem dies frumentum in urbem éonuedum, amp;nbsp;aliarum rerû commea-' tusrquiafamæamp;annonæcaritate non minus, quàm fi ab hoffe diutina obfidione circumiêfia ad deditionem per inopiam fubada fuiflct, labo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

rabatur. Quarto inde Non JuLepifcopus in urbem per earn porta qua q-capta fuerat, Albam quæ Gelrorum dicebat, amp;nbsp;Tolflechä qua exclufus fucratjUt fatales 5ó calamitofas deteflatus,uenit:ac fupplicationes in unu diem ob recuperatam ciuitatem, decreuit» Eodem die Gelrus captæ ur* bis nuncio perCullus,fimulquiaBurgüdi ab Hardcruica caflramquere fcrebantur, l^henos deferit. Odauo inde Id. populus VItraiedinus in forum Boariuaduocatus,inepifcopi fidem iurarunt, quod in reliquum illi fine rebellione ad officia exequenda fideles fepracflarent* Sublatoin uniucrfumcomitiorum habendorum iure,abiniurijs Sgt;0conuicijs deino cepsabfifleretur,præcipuein eos qui ante bellS in partibus fuiflfenttqub ueinpoflerumrempub,gererent.Nullæinimicitiæexercerentur,mcmo riainiuriarumexoleta.contrà quifacere deprehenderetur,noxam lue* tct:eö^ Opern quifcp fuam prefeäis pro feferreuNouus à populo exb gendi iufiurandum,2lt; infolens mös: cum ad eum ufq^ diem CaL Feb* comitijsius exigcndiiurifiurandiàCoffiprætoriurbisin principis curia fubdiuoadabacufuiffiet.CaptaHardcruica,BurgundionesXVI.Cab Auguftijpromotis caftris trinis Tylam obfidione cinxerunt, fed minus ardaquàmHarderuicam,pt’opter præterluentem Vuaalim,incuiusrigt;-papofitaeff. Earn opportunitatem Dux haudquaquam negligendam ratus,maxime dum hofles, machinis nondum præparatis,circa caflro* rumlocationem occuparentur, ocfiingentos expertæaudaciæpediteSi tedis nauibus fecundo amne,nolt;fle quanto maxime filentio potuit, in oppidum portauit.Faâum id Florent!) confilio uulgo per omnia caflra ita caîumniati funt,utoppidum armis egregiè munitumobfidione,pro

, pter appetentem hyemem foluere cogerentur:quia fanguine Gelro iungt; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dus,

ftuSjCumadpacem faciendam,capto Vitra ledo indinatior pud fuos granam amiHt,óó omnium odia in fc uenitzpalLnl nbsp;nbsp;nbsp;'j.

conuicio latftatu in fe cekbrari audiens, Tylama 1'ylanis circunilç Auxit illi infuper inuidiä in caftris infolcns uox:ali]s ductbus ei omnibus cócordiclamoreoppugnationis copiam poftulantibusn^ ti,atcß identidcm porfedis manicis refpondentiJn hac paccm,in »*ƒ ||; lum porto. Dum ad Tylâ bellum h pret,epifcopus Vicraïcdi gangum Abftemium aliquot captiuos c cullodia produci iulïit«^'’ miocum equitatuluce in forum Boarium profccïo, concurfus populiadferale fpedaculumfaóuseftn'mperatumq^lidoribuSjP’'®^

1 cere Godefridum Regium prætorem, Gisbertum Varaum cquciti ' I CorneIiumHaccium,lacobumBlomum,Nicolaum Pauli dudosinditfta caufapercuflit, ut quorum confilio acfentenria maxime ab epifcopOjS^ omnium primûturbataacuaftata fedinoi^î*^ reipub^fuifTct.Corporain publico in fep ul ta uftç ad uefpcrâ rclida*^^^ nec lepeliendi ea.^pinquis fada poteftas prius eft, quàm auroad curam à præfèdo rcrum capitaliû, capita redempta eflêntjndejçj’’; Aug. Abftemius cum codé equitatu in forum reuerfus, producei^t, ftodialidoribusimpcrauitjoanné VicanumLoripedéequeftif*^’ nelium à Martino,Gerardû Feutiumjodocum Eccium,Petru pW?' nem,GerardumRhodiû,GulielmûCanifium,PetruCoppiuni:^^^ his nonnullos,primi inter fuos nominiscanonicos,quos i|iisadn’quot;‘ e^x compofito ad perturbandos metu apparebaf.cum pauîo ducerentur miflus ab epifcopo quidâ adelîetjdarumcg inclamart^ morienturhodie,quièreiigioncfunt,retrudanturin carccrê.Fo’”*^^*^^; infumma teftudinccarcerisCathariniani,ad Ipuâafcendentib.inp^*^', auftro obuerfo.Huius cloacaacfiftulalateritia muro extrorfun^ ƒ hærebat,ut ad quindecim pedes, eius ima pars à terra, quo deferebantjhcrbidadiftarctadhucdeorfum. Sub qua tuguriolui’^ mentis fadu ac tedum,imp bafi portp adiundû erat, in quo apd^^^'’ aduerfus intern peratum Colis ardorê æftiuis temporibus latitare,3lt;:'; lofTitelarucuftodesperuigilarc folcbant.Inter eos qui in fumni^c^* dia ad cædé deftinatier3t,parabantur^ utad fuppliciû produccrentij, trus Coppius erat:qui dolore uentris fimulatOjUerecuudè uincula^^’ et poteftatem aluû cxonerandi orat.Haud negatû id quidem honi!gt;^‘^, Admoto indeille placide oftiolo foric^, dum lidores ligandis fine ftrepitu et clamoribus occupant, ftrinxit fe per orificium angU’K fiulfjcecidit^extraurbis muros in faftigiû ftramineiti^urij ftulg lubiedû» Acpriufquâdefideraret ,per obiedâ foflSm tûuadoâ pafiim, per plana amp;nbsp;abrupta^qua potuit celeritateabreptus, inpro’^' iêgetib.quæ tû ferme maturæ erant,reliquum diei delituit.Cóquifit^’ odé die à periècutoribus,ad id emifiis,depræhenfus nô eft. Scquendu^ deinpacatueuafit.ïnportaintérim Catharinianalidores hominis”^ raoffènfijCU Coppius neque uocatus,neqp quæfitus ibi, quo uincu 11«^^^

LIB BR vit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

cniptiisdi'mi{îusfucratjcomparerct,fi'audéinicoperfenferuilt. De alps indefuppliciumfumptumeft.Indepoftridieepifcopuscumomni equi-tatiiDoreftatûredtitjfecumècuftodiauinôlos abducens Geergiû Soi* mium decanû ad D,Petrum,Antonium VenrodiûCanon.ad D. Virg* GodefridumCunretorfiumCanon.adD.Ioannê.Ioan» Hiichtenbro* chum,equeftrem ÔC proconf.Horum amid, Sc quorundam aliorum no bilium, qui Vltraiedi in carcereerant, abientes Mechliniæ fumma Ope apudComitem Hochftratanûconnitebantur,utquandofatis cædibus fæuitumdret,reliquorumanimadueri]oamp; fuppliduminfuum aduen^ tûdifierretur,perliterasepiicopo imperaretî nemoraadimpediendunî calidum inceptum ,fera foret, Etepifeopum non fèfellitfuum augurium, iditaeuenturum:quarepriufquamdtus eques, Cum literisàMechlinia ucniret,approperandârem duxit, ne impediripolîet : ut cum ada eflet, ferum ad earn impediendam foret, Antonium Venrodium, quod quæ*-,5. ftor fub Gelro fuiHèt: et Godefridû Cunretorfiumquod de belli fufee* ptiiureconfultus,aliquid contra epifeopum refpondiîret, culeisinfutos in Rheno node prope arcem fuam Batauodurorum fubmerfit. Tanta fuit in quibufdâ uindicandi, ÔC fanguinis hauriendi fîtis( de fjs loquor, qui epiieopo autores ad orfum et plaufum huius miferabilis trageediæ trant) ut, nifi citato equo ueredarius à præfedo regni Burgundici, exa* âodehisfuppliciOjCum literis,quibus ulteriusgrairari^hibebatur,ad/ fuiiïetjadunum oranes,quixx,2*^plusin carcere claufi euftodieban* tur,ultimo humanorum fupplicio , mox in ipfo uaftandi ardore, affe* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

âieflent, Suaforcredebatadeâ rem Abftemius,homoafper,durus^,A • q.quot;quot;' Si ad tyrannidem ufqp immaniter crudelis ,quam uelipfoalpedupluf-quàmTitanicopræ feferebat,Aliis, Schonenburgus quidâ,ipfi epifeo* poàconfilioi*^ti*T^O‘Puerunt qui caufàminexulum principes transfer* rent,ob inimicitias,quæ propter fadionê domefticam, bis cum illis mul* tosannosanteprimum motum interceflerantEtcgdibusquidem hiclâ eft finis,ièd non fine magno animi dolore : quod ius fæuiendi ad fàti etatem,ininimicos,ademptumenetabHochfiratano,Exitum hune bel liquifanaticæ fadionis hominibus pauloantè familiariter uaticinaba* tur, is mentis inops hahitus, ftatim clandeftinæ coniurationis reus fieri incipiebatjSó principis cauiæ fauere nolens uolens cogebatur. Si fpecu* lis,fiuigilf)sÔ^ ftationibus nodurnis,fiintentififimis portaru euftodps proditionêinteftinam,hoft{s^infidias mille oppofuiifes, quarum pafi fim exempla in hiftorfjs extant, Argum occulatum,autperuigilem dra* conem citius falfurus uidebaris,quàm V Itraiedinorû excubias. Con* uicijs fîmul amp;nbsp;cauillis in epifeopum ludentes,foras Heidelbergâ illi bre* ni faceffendum effeaiebant: non enim amplius floralia celebrari. Alius onîncmillipanem{èpræbiturum,quêinurbeabfumeret. Hic dicacior quamhoneftum erat,iurarefepro opimoamp; fuauiuelleabfipfaftidiorz ligurire,quantum excrementi,in urbé illereuerfus,def) ceret, T anta fue* Wthominum id temporis in armis uirtuteadtuendamurbemaduer*

fùsepilcopü confidcntia, Sedilleabliguritor,capta lam ciuitate henfus, cum ad principe qui eins hominis uidendi cupidus erat, duó*'’ cflecjinterrogacus num ipieiseHct,quihumanûftercuspro lautitiisfp'* larumappolîtLiin comedere didiciflet, tremore membrorum ita cornp* ccepit, ut uix hifccre potuerit.ôô propè exanimatus conciderit. Tandtquot;’ pauidusin genuad pedes epifeopi proftratus,idinficiari,lacrymandquot; obteftari, ne capitale fibi uerbum ab mimicis in (e confîâum uertereiu’' cafdem preces identidem ita aduolutus gembus repetere . At repentin’ hoftiumprocellaoppreflijcum dcfètflionis pœnâ luerent^amp;admifl’quot;’ noxam fanguine expiarent,clari eiulatus toto paffim foro audiri : tumdj mum le inlanire coepillejCum hortatu quorundam, qui focliciter dilsp*' cHent,principi fuo portas claufifiènt:ôc aduerluseum Gelri auxilioadiquot;' tiarma fumpfiflenu E' carcerepoftea ali] dimifsi, iuftè hune miferabikquot;' plaufum fe fortitos fatebant,qui orfum fabulæ à lècefsionibus ciuihbquot;’» tam ingrati erga principes ciuitatis optime depatria meritos,tanta amtquot; tiainchoalîènt*R-erûregnorum^uicilsitudines ut perniciofas,itahauil diuturnasjfî uel impotenti èi nimis calido conlîlio fiant, uel per tyrant’ dem adminiftrentur » Ex longo ocio in luxum fe effufos, pacem diutiii’ ferre non potuilTe.Et quum belli materia foris deeHet,domi fe quyfid^^ quainuenta, merito mutuis uulneribus cecidilTe « Duces Burgundiî' num interim Tylanorum muros tormentis tribus’locis quaflauetanf* Poftulantibus militibus inGno clamore oppugnandi copia, cum trahendo rem aliquoprætextu,Florentius ncgauilTet, tandem impfo^’^ uociferationibus eoruuidus,ducesfortiriinter feiuflit.Et Schenkian’’

caftrtsoppngnadom's uices forte obucnerut. Nulla mora extemploin^'' gnè ferentib. gloriæ frudu ac prædg (è defraudari, oppugnandi

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.CaL Aug.fit:acdato figno,adclafsicicantum,peroppletamcraiil’‘'’

' fonàm,adftragcm ruinarumS^ oppofitum i'ntus uallum , plcn^^'^' bilico tenus peraquamimpetumfaciût» Oppidanièuineis éi. recentiO'

pere pari celeritate,qua hoftium tormentis dirutum crat,obieóo, intoquot; fertos alandesimmittere:afeenfuminuallutentantes omnibustclorum J

generibus obrueretmagnamftragem edere.Gelriprælîdia adodtingtquot; tos pedites in foro armati hoftes operiebantur, ad conlerendu præliun’ collatisfignisparati, fioppidanis locopulfis,oppidum captumfor^' Dux Burgundus oppidanorum rabieconterritus,ne fui lanienæ obicdi internecione cæderentur,receptui ca ni iulïit.Multo ibi in receptu maiof clades,quàm circa uallum accepta eft»Prætcrquamenim quod TylanO' rum machinis effuferefugientes obruebantur,aln etiam fuper alios cæô ronï.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mentes,integrià Gucqs trépidéferecipientibus,interram per lubricuifl

prouolutimulto plures perierunt.Depofcentibus inde,cæforum corpe ralèpeliendipotcftaspermifla eft. Florentius ad nuncium accepæ daàs ferebatur fubridens dixiflè:Et meus miles T y lam expugnare uoluitTo* eofdem dies ad nuncium tumultuolè allatum, Gelrum equitatumagros populari, Amorfortiæ trepidatum eft .Equités, qui turn pauciprælîdio in dui*

induitatereliétifiierÂtjCitansequis portaCampenfihoftiobuiâeuolaiir. Mille circiter palTus profeâi,cum percontando obuios nihil certi de ho* ftiuin incurfionibus acciperenuratiidquod re ipfa apparebac,experp cndi caufa,quid opis in fe elïet', fi ufus expoftularet, ex côpofito ad arma côclamatum:infidias fimul ueriti,fi longiusin anguftias anfruflusq! uia-' rumaueherentur, inciuitatem reuertuntur. lam ab equis defcenderantj ÔCocreatiadhuc defricabantarma,cumrepente iterumfigno ad arma conclamatur, Equesmanifeftasinfîdias turn animo cernens^fed quas fccliciter,maturè feferecipientes,declinafient,in capita hoftiû minas exegt; crationes^ deteftari, quod pofita uixdum arma iam ,iterum induenda «flcnt:apertètergiuerfari,acrefl;itarc, pedites hoftium equitatui immi* ftosformidantes,quorumipfî præfidio carerent ♦Plebs contrà magnis damoribus omnia complens, inftabat, ne bene gerendæ rei occafio ne*

I gligeretur. Se armatoshoftiumuimexcepturos:ta.ntu cques exinterual lo à tergo iitCequeretur.Etutanimis confirmatiores,8c infidiarum fecu* ri, certicç fiefeht, quantus hoftiû equitatus eftet : pedes explorator Gel* ras circaportam in fegetibus comprehenfus,extra(ftuséç in mediu , cum addifta à accepta fide, deequitum fuoru peditumcç numero, utuerum diceret.ecquæ fraus lateret,rogatus eftet : refpondit,nonplus lx XX.e* quitibus manipulos duos mixtos:nec plures Arenaco profelt;ftos,necin* Gdias ufquä ad fallendu difpofitas efte.Hac fiducia équités animati,rur* Ginicontcendunteqviostmonentcp identidem ciues effufe inordinate^ porta ruentes,utiiuxtaturmas confertimfefec5tinerent,ncpalantesho* fti ad cædem opportuni forent.Paruerunt fuorum côfilio,amp; in hoftem adquingentos ab oppido paftus,equite placide tergo hærête, progref* GjUbi in confpeiftum uenerunt,Gelrus paulatim celsitiueritus ne à tergo fugæexitus intercluderetur.Via erat anfraduofa ad dextrâ,inter Amor* fortiatn 86 Hœftakiam,petentibus fyluam Bileram. Ad huius exitu Gel* rusacieminftruit,pugnæ copiam equeftris fadurus ♦ Ciues Amorforti) pro loci opportunitate bifariam fe ita partiuntur, ut équité hoftibus ad tqueftre certamen obi]cerentftpfi utrincçhinc inde eminus per fepes è tu totormentis ferirent, ac inuaderent. Inftruit fe cxaduerfo Am or fortius «queSjpaulatim fequendo per fpacia,ut in re tumultuofa,colledus ♦ Inde utvincg ubi tubx 86 cornua canere cœperunt,infeftè concurrere. Sed A* morforti] armorum pondéré 86 corporumuaftitate fuperiores, poft al* teram concurfationem, Geiroru uim facile fuftinuerunt: fed nihil æquè tosprimo impetuloco fubmouit,atcp ciuium uirtus,cum ingenti clamo rehinc illinc confternantium,tormentiscp certis idibus debilitantium e* quos,pafsim cumuiris cadétes.Captus eft nullomomento ftatim pedes, atcçægrèferuatus.Equitesubife peditum auxilqs nudatos confpexere: fimul pafsim fe ab haftato ciue 86 tormentario magnis clamoribus ad cæ dempeti:necfpéelabendifuperefle,necuiribusullaparte feparestequos undicçglanduliscorrumpitgraduseorum à uulneribus tardiores len* tefcere,06deftituiuiribus:equitiCeuta furore86rabieciuium undicp aft -u X, filientium.

fîlicntiumjfèruarentiir/upplices dedidcrunt.Pauciequitumj amp;!. innsl*’' annes V uiHingus Macer, cqiutum niagi'ftcr,intcr tumultuin nimiam cuafcrunt.Reh'qui auc capn, aut cæfi lunt. Ex Amorfortiorun’“'' quüibusunus dolore letalis uulnerisaccepti,pofî:ea mortuus Riii«!quot;^' tatn Lii(fl:or(am iiiceftinum mox certamenexcepit : trahentibusad ins landein uiiftonæequitibns, ciucs contra eins gloriam in fetranfn^' uentCjde præde captiuorumcp iureorta contentio ert. Equités, à fe W*®, captoscç ho(ies,fe fuæ poteftati permifilTc, côtendere : id belli iure cedere,quicqufd ab co captum feruatum eilet. Clues contra clamaWy maxitnèoperafufoshoftesiquosuel remotisequeftribusauxilijs,ot^' one delete potuiflent, Neque uero perinde turmalem uim, atqp glant^^ larumlatrocinia,fibi hoftein equis^ formidalTe. Spedabathoc menadgrauêÔdperniciofuin reipub. motum : etuisfublcquutafuifl^ ni confuluni autoritate controuerfia in præfenti dirempta findet. nubijs lînguliautbiniaureiciuibus, quirebus benegeftis intcrfucrsfl'» datifuut.VItraiedicuftodiæ circa portas pofitæfuntîne quafadio’’’* bonauehiculis,perfraudein,exportarent,accuratèprohibuerunt»Co^' captiSjtribuniamp; fenatores femagiftratuabdicarunt. Et ne licendan”'' tari, Refpub. gubernatoribus deftituta, 8lt;^ libidine exulum uaftart*^'^’ T res uiri côftituuntuf, Henricus Verborchius, Antonius Beflao^'^j Henricus Hufdanus, His mandatum ab epifcopo,uti cauerent, netl^’“’ flagitium nodu luci'ue perpetraretur,uim prohibèrent,80 ad auèrtendum,controuerfias,8d Iites,caufam^ dicere uolentes, ad A^' « mium Lirbis turn præfed:um,qui iudicia exercebat, retjeerêt. Adt^^ ’ traiedlinorum interhæc infpiciendas Margarita regnorû præfedaj^^ tos Comitem Hochftratanum,principem Afîendelphium, lodoti^^’, bautium,Vincentium Corneli] F.mifitriîmulutadordineSjquas eo*’ tiones cum Epifeopo inlHent,referrent. Ordinum nulla mora conu^'^'’' indidio,in concionem Hochdratanusintrodutdus, lonpaorationt^' poluitbelli rationcm cum Geiro fufeeptimon tam ob iniuriâacceptaf”’ aut res prius ab illo ablatas,quàm quod auxiliuin epifeopo contra coi”' munemhoftem tuliirent.niumubrparumuirium,adco^nilopisigt;i^i''* dillet,ad fuftinendum Gelri impetum,auxiliumBurgundionuminip‘’' rade.ut in epifcopatum,undeeie(flus effet,rcduceretur.Ncqj uero tantasimpenfasinbelluinàBurgundionum gente fàdfas :fedutillt;t^^ tioni Vltraiedfinæillumconfuluifîc,quodeius pofTeflioneCaroloy tradita,quam^ tueri fuis opibus principes Vltraiedtinorû non uakgt;'^'’ ultro cefTerit.Legatos fe datos,ut hæc adfaad ordines relata,ipforii^'^‘’' queautoritateconfîrmarentur.Ad earefponfum: Magna quidédît*’’^ ritaBurgundionum,Slt;fîngularem fidem, quam eo bello ditioni iecdinp præftitifïent in liberanda patria à Gelri feruitute, recipien^^j iniiïîs oppidis SC caftellis : fed uereri,ne fraud!ignominiæ'ue fibi ap^ pofteroseffet,quod antiquifsimum iuxtàamp; florentiffîmumepiW tû fub ius profani imperij alienafïent. lam illud in fua manu no efîe^quot;’^

pontifîcis Ro»autontas camrcgni mutatione confirmarct. Procîuctaî deinde (ignisimpreiïæ tabula: Imperatorum amp;nbsp;rcgumàreligioncjarcp libertates; quas ab ip(îs datas olim fibiaffîrmari uoluerunt. Refponfum alegato:nihile(re quôd pofteritatisreprehenfioné metucrent^utcuncp acciperent, (î cogttarentifraudi uerti non po(re,quod necefsitas exprimé *'^Fgt;QpodadP.R» attinercf,aulæ Burgundicæ curæ fore,ncis huicrci intercederet, Religion! earn, quam ante bellum, Imperatorum,rcgumi y t epifcoporûjComitumjDucum beneficioobtinuiflentimmunitatem, il **' libatampermanfuram. Hæcpoftquam conuenerunt/Iegatiut domuni renunciarent, Mechliniam redierunt.Hæc ubi Amorfortiam Vltraieói adafuiiïe,aUatum eft:fenatus acerbe tulit,hæcabflt;5 fuo confilio ab cpi(^ copofada.Sæpeenim præfensanteade alienationeepifcopatus,quæà tnultis paiïim ferebat, amp;nbsp;fàndo accepta fuerat, interrogatus familiariterj lt;luoties pernegaffet foedus ullû cum Burgundis fe adiunxiflc aut de ali-cnatione egiffe, cur obnoxius illis effet : addere folebat, poiïefsionê eius quidem iplos affèdafîe fæpenumcro,{edius ad hue penes (è integrum dTen'l^ud identidem affirmans,nihil eius rei ni(î arbitris Amorfortijs fefè faâurum, quidem ob recentia in fe eorum mérita 86 fidê. Quare præ' ter uefligalium Sgt;C aliarum rerû libertates, quas haberent, alias Carolum Cæf»Q.etiam adieâurum ,(î ditio fub eius iudicium aliquando ueniret» Ratus italt;? fe negligi fenatus,ubi accepit tradendi padlum, remotis fe ar^ bitrisjVltraiedi in concilio conueni(ïe,ccnfuit extemplo quincç legatos Mechliniam mittendos,adregni Burgundici pracfeôam,ad petendû digt; cmÔ6locum conftitui,quoindidoconcilioipfi audirentur .Eópoft^ üeneruntjbenigniter audit!funt, èCeo propenfîoribus animis,quôd apud earn gentemlàndum femperamp;plauGbile nomen Burgundicum Xpter commercia 8lt; negotiationë maritimam, turn alia mérita extitiffet» Maxime uero,quod in bellofoliin fide non tantum permanGnenc ,(èd quodeapti Vltraiedi gloria penes earn fuiffet.Cæterû ad viii.Cat Sepx z temb.ipfis concilium indicitur Delphis,quo poft direptionê Haganam iudiciumatepius fupremum Hollandiæ translatum fuerat, amp;nbsp;opes ciui tatiSjUt in tutum opulently receptaculum migrarant. Eo legati fub con-ftitutum conucntui diem mifsi, Euerardus Linerus oppidi cocionator, Gerardus SoGus,Bott» Conful, loannes SoGus, Petrus Hardefeltius, Segerus Vuilda* Delphos poftquam uencrunt,non multo pôft ijs audi cndisèfenatu princeps Aftendelphius,Iodocus Sasbautius, Vincétius Corneltj F«publicè dati funt .Introdudi ad hos legati, primum Carolo Cçf.Q.^ratulat{ funt,quôd eius res duduFlorentii, 86 aliorum ducum profpereacfœliciter in Velauia aduerfus Gelrum geftæ eftent : deinde, quod Vltraiedum caput atcp apicem cpifeopatus, pulfo in fuu regnum Hofte,recepiffet:86 amplificare paternum regnum armis ultra peroeret. Foftremaautemeorumgratulatiofuit,quodinditionê nuper Tranli Idanâinauguratus,inpoffefsionem inferg etiamuenturus effet.Gratias fub hæc illi egcrunt, quod non folum grata effent, quæ hoc bello fidelp Urab Amorforojs ada confiiltaç fuiflent, uerumetiâ quod honorifico

decreto præfedæ Màrgan'tæ in amicis appellarentur : amp;nbsp;ipHus bcH cio^quas haberêtiurajegesjibertatcs illibatas in perpetuum obn'ner^'' proinitteret^ per epikopum Henncui'n,amp; kgatum fuum Alberto^ rterûjfuamunificentiainfuperimmunitatescumulatefeaudurum'^ bus beneficrjs ne populus Amorfortius indignus eflet,femper dedift peram, daturumcp deincepsporro, neapudingrates eapofita Quare ucnire fe,utfefuam^ ciuitatemineius Hdempcrmitterenl»^ laudati à legatis Margaritæ,iubenturexponere epikoporum bent^*’ quæ Caroli Cefaris decreto confirmari,0^ quibus muneribus ciuiw^^ fuam dccorari pcterent. Ad ea refponfum à legatis : peterc, ut quaifl* munitatem,qd ius de codîura ceruifiaria, undenundinatio qugftuow frugifera unaelTcGobtinerent, id Cæfaris munificentia confirmarc*:' enim amplum popularibus fuis futurum eiïe. Deinde kriptûhuiufi”“’' dicxfenatusautoritate exhibuerunt. Quoniam populus Amorfor**'*^ multis retro feculis ad prefentêufcj tempeftatem ianguini Burguncl'^® amicus amp;nbsp;beneuolus fuiHet,(id quod nulliobkurü tft) SS beneficiap''^ ftitit :grauiter ob id terra ac mari bellis cum Gelro diuerfis, res muni tanquam Jiofte iemper afflidæ fuerunt : agri uaftati,opes don*^^ cæmagnisfuisimpenfisaccifæromniope deftitutus,compulfusfuitä uerfus ßurgundionumhoftes ciuitatem fuam tueri.Nuper cum tu*’’'' tibus inteftinis ÖC ciuili coniuratione omnia Vltraieóti arderetjUndc”!' ftitas regnorum orta,ö(C direptio Hagana, quæ adhucin omniümortä ' umconfpedlu eftrineius focietatem perniciofamnunquâiueruntîK*'' tim ubi ea fcintillareoccccpiflet, apud principe fuum confilio amp;nbsp;arum ciuitatûinfiiterunt,utantequam fomentû conciperet, inecnlt;l*’‘''J obrueret * Et quanqua extra cauffam belli, ex illaofficina profetSijp^^^ fueruntjUt ab eo quietis effe licuiflet : gratia tarnen amp;nbsp;amicitia Burgu** ci nominis ad bellum animos confbciaruntjUtnullaregiOjnuHadu**^^ ob fitus opportunitatem pariter, Sd afBnitatelocorum,nullus agerb*” gundicæditionispropiusuaftitatiamp; hoftiû populationibus expo^*quot;® fit,quàmpopuliAmorfortrj,Sequutafubhæc perpurgatioeftcrimj'’ paulo ante falfo per Hollandiæ ciuitates fparfijde fenatu amp;nbsp;po.

tiornifiepifcopus maturate Amorfbrtiam aduolaffet, deledioneif^ Gelros fpedlafle.Cu in ciuitateinter maximos minimos^ nemofu**'^’ cui ea res in mentem femel uenifkt. His ad iftum quide maxime mod^ expofîtis oftenderuntjprincipes ciuitatis in earn kntentiam confenW* ' 8ó fpem item magnam habere,eódem öó populum blandimentis k , lt;fturos,ut fe 8^ fua omnia,quæ facra,quæ^ profana ciuitatis effent, W Caroli Q. Hollandoru Comiti, amp;nbsp;Brabantorum Duci permittere”*’ fi ob fidem fingularem,amp; recentia 8ó uetera fua mérita, hæc ab cius m**' nificentia,æqua ac iufta impetrarent. Quorum primum erat, ut Caclî »

♦ Sfeiushæredes principes permitterent, ciuitatem Amorfortiamiuru dionem liberam fuas^ leges habere: fua item omnia iura pr^dioruiu,”' banorum clientelaria,agraria illibata effe^ Paterentur earn gentemdejj

fn iuapriftinalibertateamp;L inimanitateeffe.’poflefsioncsjifus, confuetudi j 4—= ncs patrias,publicasac priuatas,qaas adhûcufcç diê ufurpafsêt, aflirma rent.ludiciorûamp; foridomefticijôôiuns dicendiratio integra ipfis foret: prouocandi ad extremum iudicem poteftas abeiîet. Si per hanc mutatio nem rerum pop.AmorfortiOjUicis ue circà uiciniSjpontifexRo.alius'ue phnceps infeftus eifctuollerent nullo fuo incommode omnê earn, com ponendo difceptandoépcontrouerfiam.Auccerte,utearesipfisautoris tatepon.R-o.eius'ue undepetendaeifetjaffirmaretur, amp;quidemnulla pecuniæfua noxa.Cæfar nullam pacem, hocbello, cum Gelro facerct, nifipoflefsionefundorum,quiantebellumiurisincolarum Amorforti^ ciuitatis fuiflentîGelrus pullusjCos dominis redderec.Vedigal omnino nullum penderentmuUæ pacis conditiones Gelro darentur,niG Amor/ förtioru prædiaac fundi in illis fimulexprimerentur. Ad hæc ,bellorum temporibus cum GeIro,Cæfar Amorfortiorû uillas, prædia j armis tue^ returdncédqs eximeret,àpaÆs incendiarijs uindicaret. Si Vltraiedum ttrcliqup ciuitates ditionis citerions fub iudicium Burgundionutranfie nnt,at(p controuerfia, autdifsidtum inter eas exoriatur:ibi Cpfar,eius^ hæres nihil aliud,quàmæquumprincipem par eft, aut ultra præftabit^ Quod fi idem populus belli calamitatibus,populationibus, incurfionb bus hoftium damnum accipiat, eum armis perinde ut gen tern hæredita ham aliam uindicabitdntegru item erit, itidem ut alijs populis in eius re gniforo iurcagerc, cotrouerßas iudiciodifeeptare ♦ Quod ad ius finium depaludibus circa Goiolandiam attinet:ut populus Amorfortius,eiuscp pofteritasSó hæredesinearûpoflefsioneSC ufucapione maneant, dum iudicio uidislis abiudicata fit* Ab anno xhrem Vltraiedtinam multis in* teftinisfaéfionibus ,coniurationibus, feditionibus, bellis iadatamamp;C af* ftiftam {uifle,liquido conftat : unde nominatim bellum, etfi haud magni nomtnis,pcrniciofum tarne, Ifelfteinenfe cœpitrcapta caftella, amp;nbsp;arces:et inter eas,Ternieidenfis*Vndeuaftationes agrorum ortæ :ÔC re Vitra* ieftina in magnum detrimentum,impen{àscp in bellum fadtas, 8lt; æs alie* num dilapfa,ordines hypothecas, oppignorationes pro ftipendio mili* tari,tabulasufurarias dederut* Vnasnominatimfigno impreffas, dec.

V*M.philipporum,8Ceas quidem trium ordinum fadas confcriptasep nomine.Et quia P. Amorfor.nunquä in hec certamina af[enfit,femper^ obftitit, id quod nemini non no tum eft,nec ipfi Vltraiedtini ufi^ ad hæc tempora rebus ipfis inficiati funttqui in collatione tributaria exrecenfu 3grariorum aedificiorum,uillas Amorfortiorum iuris, ac bona fingulis annuis libera reliquerunt,amp; ut ante ea tempora fuerant, ftipendiaria efte noluerunt.QuarecenlebitCaefarjneCß Amorfortios,nelt;5 Amorfortio* tum colonos, autbona,debcrc tencriadeos fumptus fadtos, unde tabu* lae ufurariac traditæ funt equiti mercenario, qui ad id bellum condudfus ftipendium fecerat,ea formula, qua communi ordinum nomine datæ fu* ^ut. Quoniäautem ea gens nulla materiam confilium ue ad hoc bellum ptæbuitjÔd portisfuisobuiabencuolentia arma ac copias Cæfarisrece* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U 4 pit:

pit : ibi^ fam aliquandiu per hofpitia ac domos diftributXjCum hofp'^ bus grandem pecuniam pro uidu alrjs^ rebus deberent; his prius far perfolueret ab eo tempore quo ciuitati prpfidio impofitæ,ipfiusni3'^ ftatióó epifcopo inautoratæ fuifïent. Ad hæc,turmaleSjquiibi reliquf'^“^'’ tur,fua pecunia, nullo uero ciuitatis fumpcu,aleret;6lt; quide ab co, ƒ permiiïuepifcopi in ipfius ut HoILCo,8d Brab, du cis fidê àpo.

fortio iuratum eflet.In conditionibus Si. hæcaicriptafuerût’ CaftcH'“’’ Amifianû,quod nuper iterum Gelro ademptû fuit,quia propeNcocl^' fîam fitum, ac Velauiæ uicinû,nimis magnis fumptibus ad alenda pf^' Gdiacôftabit:ncc Geirus ante quiefcetadoccupandos fupditioniopp^^ tunos portus,quàm confuetis artibus per fraudem illud receperit gt;nbsp;ex re non tantum Amorfortia,eius^ omnis ora maritima,fcd Amftdf® damum etiam ,00 ciuitates circà maritimæ Hollandiæ peniniulares,(i^{ Vuaterlandia appellant,cùm ineen drjs,populationibus(^ rurfus amp;exadionibus ineendiarfjs uexari, turn mare iam pacatum, nobisoi”' nibus^ Burgundici nominis morta!ibus,interclufoannonæ corner*:'’’' cxcurfîonibus prædationibus infèftum reddi poflet. Ipfum igitut ftellum, amp;nbsp;altcrum item baud pro cul ab eo diflitum Altenâ funditus** lebitîneunquam hoftibus fîntafylum,eo'uereceptum habeât Jam quia per banc ad Burgundos tranfitionê,ciuitas Amorfortia immof'^ le odiû ô«^ inimicitias fufeepturus fèmpiternas cum Gelro eft : cumlt;îgt;P fit cardoomniû regionum Burgundicarum,iundaboftiumagns/*’' rum^ terminos ac limites pertingens: necefleerit in bâc, prætcr alias ƒ bcsjpræcipuè,maximos fumptus, quotidie ducendis aggeribuSjcHoll'” nibusjfartis tedismœniorûcoferuandis, excubqs nodurnis'baben*^* 8(Sinterdiu cufiodqs portarum intenteagendis,faeere.Erit^eaiamlt;1^'^ ceps clauisacueftibulum regnorum Burgundicægentis.Et quiahacc*'' uitas inopia ærarrj bis tantis impenfarum oneribus ferendis baud^*’’ quam fulïicit,eius egeftatem Cæfaris munificentia annua, amp;eaqmdrj'J tolerabili penfione, ope reliquarum ciuitatum Hollandicarum leuabit! ea^ in buneufum afsignabitur,ut régna integra conferuentunOlimp**' Amorfortius epifeoporum benefiefjs ob certa mérita banc libertaie^ obtinuit, ne intra fccundû à ciuitate miliarein uicis potus coquereturj', intra eius muros folum zutCplàr eandem amplificando, propagandof intra totidem miliaria in Gelri ditione ciuitati côcedat, ubi eam bello uicerit,aut è fobole quis iub ius Burgundionum debellatam redegedf*'’ arceHorftananuperfcedèà Gelroitaminis deformata,utnunqnâ2p' pareat reftauranda »quatuor facerdotia ab epifeopis Vltraiedinonni^’' ioribusconditafuerunn Etquianoftrum collegiûmunereecclefiæ^ uatum adeo tenueeftetinops,uteius prouentus undecun^confladn'^ fenùm librarum in fîngulos annos, ad præparcum uidum 8^ fordhli«^ alimentum fuppetant: ilia bue transfèrantur bis legibus,ne infraudépû' (ëfsorum id fiat ♦Quoniam autem ad hoc ufç tempus ciuitas Amon® tiaHoUandorûcomitibusCffcutaGallicain fîngulos annos pep^’

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L1 B E R V 1 h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»;7

a téiîiporibusGalidmißauariComitis Hollandorujirirenouationem ’ 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a'

morfortto ob fingulana èc mérita amp;nbsp;fîdem, quâ bello Sc beneuolentia ei præfttteranqportorioru ac uedigaliû per omne fuam ditionem, immu^ nitatem.PoftuIatitacpæquitatis lex8ôratio,utfimuJacpo.Amorfortius exemplo aliarum fociarum ciuitatuinin Caroli Cæf.fidêiurarit,itidctn utrcliquæeiusciu{tatcs,acpopun, eandem libertatê obtineat: ô:' uetfip galiunl immunis fitîpenfionemnullamamplius inreliquûpendat» Hac remilTa in perpetuum jConcedet po.Amorfortiohancinfuperimmunû tatcin,ne ipfi pro fuis capitibus,pro'ue mercibus,portorium ullum terra •Barrue pendant in Burgundionum ditione ac cerris^quas nunc obtinet Cæfar,aut fucceflTores obtinebunt. Poftremo, ut præles citerioris ditiogt; nisprius hgepada iuramento lèrata habiturumjemperaffirmet, quàm po. Amorfortius obligetur in eius fidem iurare. Ad hæCjUt legati Cæfa-tisprimoquoeçtemporehasconditionesabilliusmaieftate comproba tasafïirmatas^reddantjflgno^ imprefifas tabellas fenatui populo^ A-morfortio tradât, antequam à feiufiurandû exigatur. Adfcriptû quoep luitab Amorfortqs,utquæuiderentur, modo æqua,adderejtolleregt;mu tare^liceret.Bxhibitishisconditionibusxir. Cal^eptemb. Amorfor»^., uocatis, ad fingula à. Cæfaris legatis fie refponfum cautum^ eft, ut ea ita rata forent,fi heroinæ Margaritæ autoritate comprobarentur. Placuit b dem et Amorfortijs,fi domumrenunciarent.’attp fenatus,quid cenferet, côfuleretur.R-efponfum infuperlegatis fuit, ubiCornes Hochftratanus Vltraieclum ucnirct,eô fe per literas amp;nbsp;Amorfortios couocaturos: ut de bis rebus, ex utrorumçp iententia, pafla conficerentur : facile turn eos de omnibus, ÔC quidë amicè, conlènfuros. Cæterum ex legatorum fenten tia conditiones in hæc fere uerba cum Amorfortfis itamutatæ funt, fi au toritate Margaritæ comprobarentuixfaôa^ ad fenatum domum reuer^ fispoteftasreferendi eft, fie conferiptas ’PlaccreCæfari,utliberi Amor^ lorti] fuas leges,fua^ omnia iura urbanorum,prpdiorum,uiarum,clieigt; telarûcùm dues,turn incolæ, cum iuris ditione omniinferæ ditionis ha. beant:fîmulutlibertate,plebifcitis,poHentonibus,immunitatibus,con. fuetudinibus jufucapionibus, quibus ante hoc bellù fuerunt, in reliquu ütantur,ubiepifcopi Vitraietftiniplacitoaciuflu in eius fuccefsorum Ducum Bra» Comitis Holl. utriufeuntp fexus,fidem iurarunt. Inter fe iure ac iudicio apud iudicem loci proprium côtrouerfias, et nufquam ali bi.difceptanto.Translationisformaipfis autoritate pontif.Ro.affirma^ hitur.Et fi qua infefiatio alicunde cam ob caufam nunc aut in poftcru ob oriatjCanullopo. Amor, detrimentoincommodo'ue auertetur.Pacem cum Gelro non faciet Celär,nifi in ea exprimatur,ut bona, poflefliones, in eius ditione fitp eidë populo reddantur.Facietôëhancconditionê,nç inpo.incolarum'uehuius ciuitatisprædia,quæfub Gelri iure funt,graut usuedigal.quàm inipfius gentis fundos,per omnes paffim quatuor qua temioniies regnf imperetur î ÔC id quidein ê formulapaâi,quodinter

epifcopum amp;nbsp;Geirorum Ducem initum olim extat. Sin diuerfumcU^’ arjus tuebitur. Si urbs Vitraiedum Sgt;C alia inferæ ditionis oppida in p“’' teftatem concefserint, inter^ ea conirouerfîa nata fuerit iucceiTor ad eam litem difceptandam nihil ultra prcftarc debet, quàin^ quum principem par eft in populum fuum præftare* Ä damno eoso‘^' dicabitjà populationibus agrorum defendet, haud aliter quàm aliod quot;nbsp;gentisac regnipopulos:erit^ipfisperindeut alrjs,lites difceptandii^’ ubicunçp nomen Burgundicû imperat»Quod uerô ad paludes circa v lolandiam attinet:hæc controuerfia quoniam publica non eft,fed ta paucorum, de ea inter conditiones mentionem faccre nihil eft need* • quare de hac re fuperfedendû» Iis interim,quoshæclistangit, exhibtn quod ius habent, poteftas fieuadiuuabuntur gratiaad obtinenduæ^“ propter publica ciuitatis amp;nbsp;beneficia uetera,amp; recentia merita.Nonpd' mittet Cæfar,quodad hgc débita,8d aliudquodcun(çæsalienunî,Vltgt;'^ iedinorum feparatim conßlio amp;nbsp;culpa conflatum, inquæ Amprfo^^'” populus non c5fenfit,nec tabulas obfignatas tradidit,in eius agrosgt; ‘‘J dostributumullumimpcrarituillas'ueftipendiariaspriusfieri,, toconcilio caufagentisaudita fit» Sed netum quidem inceptandump'^ US quiequam in ea noui,quod ipforu libertatem eneruet, quàm i ure P^®^ eritifieriiaut ex ipfiuspopuli Amorfortij fententia amp;nbsp;conlenfu cenfebitur.Equitumpeditum^præfidijsciuitatiimpofitis,deinceps*j pendium nifi arbitro aefeiente populo,non perfolueturie quo,qnibi'^' lidebito obnoxfj funt,omnium primû cxamuIsimpernumerabiniG^, iplorum ufcpftipendiurn.QuodadexaiftumuerQ tempus: huius cuum fenatus indicempecuniæ, quæ creditoribus hincreliqua enumerationedebitoru nominatim tranfmittçt»HocacceptOjGon^l^,quot;' ad prætorem literæ extemplo dabuntur, amp;nbsp;ad alios item, penes qnod^' pendiariorum index pofitus eft,qui^ quaefturam gerunt:ut id accuf^'^ dent operam ,ac curæ fit, his mandabitur, uti quantu ciuibus Amodo tijs creditoribusreliquum fupereft,tantum illorum ftipendio,adilt;it^'’ ficiendum debiti,abradant. Cæfar deincepsequitûclafles,quae præfidio imponent,nullo fumptu uelreipub.uelpopuli, fedfuisin’P^ fis alet» Verum fi in pofterum,publico ditionis citerions indiéto coc»'“’? Cæfari qua pecunia, ad earn defendendam decernatur, hue Amorf^*^’’ corum^bonaexæquo,cumaliis,contribuenLPlacuit præfîdium nam ,haud procul à Neoclefia,fi nondû dirutum eftjfolopquari.Ar^^quot;' Amifianam delere, maxime hocbello,nonuideturèrefuturu. EocoH' felt;fto,faciet Cælar,quod in rem ciuitatis,amp; aliorû regni fui oppido’'^’’’; fore uidebiturlt; Quoniam ea regnorum cardo eft, decreuitilliCæfa*'» cenosaureosinfingulosannos,quàmdiu bellûicum Geiro geretutJ^' ea pecuniaimpenfæ, quas uigili] s, ftationibus, effbisionibus, ducen“ aggeribus,8^ alijs publicis operibus conlêruandis faciunt,etonerak^fgt;* tur. Ä commercio coduræ ceruifiarip, cum amp;nbsp;nominis celebritas huiü$» amp;nbsp;negotiatio pcndcat,cêfebit Cïelàr,nequis intrafefquimiliare ^ciV ceruiiiîquot;’

ceruifiam coquat, cùm in Gelria,ubi inBurgundionu potcftatê uenerit, tum inciteriori ditione Vltraiedina, G nemo diuerfam immunitatem ante hune diêobtinuit, Cœnobia femper excipiunt:quibus ius copiai erit fibi faciendi potum,at non ob quæftum diftrahendi»Confilio coiv ditoris èc mente facerdotiorum in arçe Horftana,infpedta, liquebit quid de r)sdecernetur. Porto deremiteenda penfione nihil côftitui poteft,finc permifïuattçautoritateipfiusCæfaris: adquamobtinendam, in Hilpa^ niasadeiusmaieftatemicribendum elîèt. Cæterum deportorfj immuni tate,amp; uedigaliû,quæ petiturtneea quidem affirmari poteft» Nam Hob landis ea immunitas à feniori Philîppo Burgundorû Duce conceflà ell, necuiGmilis libertas inpofterum extra Hollandiam genti detur» Quod quidem ufcp ad banc tempeftatem ièruatumeft.Adhæc, ne rjdem Hob bndi quidem portorq immunes pafTim (unt ♦ Et ipG Brabanti ,Flandri, multægenres imperioBurgundico parent rportoriû tamê in Hol

hndia terra maricp foluunt:uti Hollandi uiciGfim apud illos.Quare licet dterior ditio VItraiedina iub imperium concédât Burgundicum:nihilo naagis ob earn caufam Hollandus in bac portorioru immunisent » Cenz fuitjCæfar de his omnibus populo Amorfortio.ftatim ubi côuenerunt, tabulasobGgnatasiuftaformatradendas:ea^qs in perpetuû feruanda. Mandauit præfedis Ôlt;S magiftratibus fuis, uti ipGs ad hæc illibata exez quenda curæ Gt»Placet ad poftremum,ne quis ciuis Amorfortius, ob de bitum alienum Jeu publicû ciuitatis æs, in Burgundico folo,niß ob prix üatam debiti noxam damnetur, retineatur'ue. Cum hoc refponfo legatl adrenunciandum Amorfortiam reuertuntur » Poftquàm autêin fenatu conditioneSjUteas pepigiiTe uidebantur,funt recitatæ, nequaquam per oniniaplacuerunt.Quare(quiaeæncnon conuenerant.utratæ firmeep baberenccum neutri legati,necpBurgundi,nc(ç Amorfortrj feum liberis •tiandatiSjdecreto quicç gentis luejconuenifrcnt:8lt; Amorfbrrfjs referen t^ipoteftas fadlafuiflcttâi Burgundi earum comprobationemad Marz Raritamamp;Comitem Hochftratanumreieciiïentjquin liberum mutare, ^ddere, eximere,que uideretur,reliâum eflet)in diuerfam forma ex corn ’^'uniutrorumtçfententia amp;nbsp;uoluntate,pofteafuntconfeâæ, Cenfuit

fenatus ftatim,ubi Hochftratanum Vltraiedû adueniHe allatû eflèr, ^bam legationem ad eum,utamicû populo Amorfortio,decernendam: Çumquo tanquam æquioriGbifuæcp ciuitati,fermones con ferrent. Atcç quidem direda libertate mature pacifeendi formula magisexpruz dentia Amorfortioru uifaeft, quàm morainterpoGta, leges patrias, amp;nbsp;’^ntunitates,epifcopidementiafretos, amitterercum reftituto Vltraiez ^ogt;tumaliis oppidis traditis, ipGs quoep fub Burgundionû imperium, feftitantibuseundumfuiflet.Etueterumitem meritoruminHollan

principes fiducia:amp; quod neep ad hoc bellû,nclt;^ ad alia unquam colultorcs fuiflenttinfuperinnoxqadepifcopifuiamp;Burgundici fangui tttsöratiamplenius emerendâ,infocietatembelli cum hauddubioreiz ptib.difcrimine ueniflent,redè libertatem fuâ fîbi affirmari debuüTe arz bitraz

bitrabantur^quæ priorum pn'ncipû decretis dataeHct.Iuftiusrnen«^ ; quàm i)s,qui pulfis epifcopis j alienos principes in focietatêafciuiiK ; amp;nbsp;iifîuincum iilis fœdus amicidæ, cômuni numiimatepercuflo immortaleodiûcumBurgundisfèmperexercuifîènt.Petiuerant^*” fortrj à Cæfaris legatis loannem quendam Campanum,ciuéfuurtir loantèNerdæabequitibuspererrorê prohoftecaptum,Slt;xxX*’ philippis multatum,remitti, quiainhoftium numero non erat jrcfpoi* fum,fibi curæ fore,ut nullo damno dimitteretur. Quefti adhæc deNerdenorum iniuria.quigrauioriuedipali Amorfortiorum co*-' ' quàm uernaculo potui impofîto, illâ oppido fuo expellere conarcnt“ ' Ad quod refponfum fuit,breui Comité Hochftrat. Vltraiedumao^' rum:ubiishancutriuicppopulicaufam difceptaret. Ad ultimû, coadus perpetrauerat,uimàcorporefuorepellendo,Rodolpusqi'J^ Gulieimi F.petitum ab Amorfort, utihuius damnatio fuftolleretut'^ id CæfarianijUt facinus quemadmodum patratum eilet, fcripto Maf? ritæ exhiberent:fi eiufmodi foret, ut remitti poUèt, impetratum id ip *, laturos.Concionatori Euerardo Linero munera in fingulos anno^î Cæfarianis décréta,ob fideliter nauatam opera,L.aureitôô SegctoVa dæ præturaurbana. Ad pace qualemcuncp faciendam,intercaGdri*®î'' Burgundionum cadra, ad Florentin,nuncium cum literis occulte*^''* tit:fatisdiuhonoriscaulà apud populäres obfidionê traélam petrabilior hocillieafuit,quo propter côfanguinitatem minustnfcft*'quot;’ ComitemGbi habebat hollem.Erant in omnibus caftris in expedatio'’^ haud dubia,in diesrurfum oppugnandi oppidi, cum Idib. Auguft'*’^ À nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4!rlt;''tômanepofi:lucisprincipium tanta trepidationeaduala coclamai'c'‘'fj

2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut fi hoftjûprocella repente excitata, perturbatione amp;nbsp;metuafficntfsa

elFulâm fugam compulilïèt. Mercatores, qui cadra cum luxu precio*^ rum rerum,et mer ce omnis generis ad eum ufip diem lêquuti fuerâc, in re fubita fpacium componendi farcinas non edet, multi ncudàfuis® gientibus deferti in hodium potedatem uenirent,uel inpodremisc^fp'' rentur,relidis rebus prædæ,immidi palantibus ,00 inordinate in effufis, Bufcoducum auolarunt. T ylani cognito hodium difcdfU)’’'’' intalioccafîonelegnelcendû rati ,ubialiquandiu palantesindandon'' gendo^ lêquuti fuidênt, ad diripenda cadra le conuerterunt, ac dircp^^ incenderunt. Per hosipfôs dies ueneruntin Hollandiâ bis mille Hifpani,àCpfareauxilio fuis mifli.Hi,audito folutam obfidionemci''’ turn autem amp;nbsp;pacemamp;amicitiam Gelro dandam,àducibus fuispef’**' quot dies Vltraiedi moratis, in Hifpanias breui funt reportati.Equi'*' Burgundionum,quorûbonapars Gallogermanierât, peroppida difpetfi. Decretoinde concilrj Burgundici Legatus Laurentius bonus ad Duce pacis ac foederis faciendi caulà,qui^ ab co iufiuraidi*'’’ exigerer,cuin primo autumno mittitur.Eratis uir tanta animiui, nqea tempedate, ut eumeximia prudentia adfummos honores p’*’' uexidet.Si lus confuleres,claruni ac célébré regni oraculû:fî caufa

randa eiïetjeloquentifnmus fuit 4 Quarc ad ardlias ïegationes obeundas fæpcdatutn uidiniusdnterfandendumfœdusexcôpofito Ducipro dâ to damno conceflum,ut integra pace in Goiolaridiam 80 uicos Amifiaz nos cum omni robore popuiabundus irrueret, SC ad mulâam incendiâ riâ cogeret. d c c c. delet^tæ iuuentutis pedites in armis habebat:ad hos ddeduinagns habendo,biduo abfümpto, M. CcU VelauiaacBatauiâ confcripfitjamp;^ CGC. équités.Cûhiscopfjst^on.Septemb. pauloanté^^/'f*'^ pxorientê folem tranfgrcfïusmontemj'n AmifianosSi Goiolandosingt; curiîonêfecit.SufatOjquipriiTius pagushofti obuiuserat,inie(floignii nfto,reliquis uicis undicp metunehoftilia paterentur, ad paciicendum tffufijobfîdes dederût. Ad paâa maturandahoc uehementius urgebangt; ür,quôd metus hoftes tenebat, ne fi fegnius inftitiiîent, à Burgundis ré ditu interclufo jUndiqp circumfunderentur.Mittuntur extemplo \/Itra^ ^cdumamp;alia propin qua oppida nuncq ex Amorfortio,ad contrahenz tlumundilt;^auxilia:conftituiturcp hora, ad quam Amôrfortiam à meri die conuenirent:non dubium,quin numéro fuperiores,recentes item,ni ^’^ô'^i^Jeiîosfaciendo itinere fuperfufi cæderent.Tenebant Amorfortq équités totû interim diem in accliui latere montis, ut Gelrum à popular tione montisprohibèrent. Ac circa quartâ diei horam ex Vltraiedo tut mæaliquotGalloruequituni ueneruht. Gelrus peradlis interim paétio nibüs, in Gelriä^ priuîquàrri Burgundionu uires undicçfecollegifîent, fereceptürus,infummo montisUerticeiil ciuitatis cÔfpedluinftrudaaz ciefefealiquandiutenuit.Etquia pedcftrib. copijs ôd machinistormen^ tîs^ campeflribus Uaîebat, èC fummû montis auerfo foie, omnia oppor tuna denilt;^occupabat,pugn3c copia exoppido Burgundinon fecere, Tenebat tarnen circa portam equitätus inhoftiû confpedu î certatumc^ aliquandïu exinterualloinfeftèbombardis.Conciditex Gallis equitiz bus globi lut tl forte unus .Huius cafu rcliqui Galli coterriti, uerfis trepi/ dèequfSjin oppidum per confertam populi turbam ad fpedaculum ueli tationis portaeffufi,amentcshaudaliter quamfitergo höftis inhgfiffetjj effufo curfu aÏq fuper alios retro fefe pr^cipitarur. Gelri deiedo iupplicio fufpendq.in Gelriam inde éôcenerunt.Suboccafum folisj ad hofles iam iupacatûablatos infëquendos, Amoffortiä cû baud contemnendo équî tatufuperuenit Gulielmus Cornes àRenneburgat ac paulo inde poft^ équités Rhenani.Poflridie Comes,amp; foannes Schonenburgus à confiz lilsepifcopijCoir.ad fe acciri iufferunt.Receperat fe certamen inter ciues ^equites,nuper(utuidebatur)àCofir.compofim,iuscâptiuôrû equiz tuincertatim fibiuindicantes ,acprædâad feattrahentcs. Côuocantur fimulamp;equitû nobiliores, ad difceptandam inter utrofqp côtrouerfiam. Tuentîbus obftinateConfulibus ciuium ius, quorum maxime uirtute lulicapticphoftes eftent:8d equitibus contra pertinaciter gloriam parte uiâoriæ in fe transferencib.clamantibus^,fuos,haud ciuium, captiuos elle: ubi medt) difceptando nthil promôuiftent.Doreftatum fe abripué runt. Reuerfîijdem paulo póft Âmorfortiam,àCofi.ô^ ciuibus coten*

dei'unt,addentes id quocp Cæfàrem petere,ut nifi moïeftum eflét, döO’ I captiuorü pnncipes,ad ufumpermutationis, fibi donarent: fore id am' ’ plum 3d gratum cum epifcopo, turn Cæfari.Erant autê rj, loannes E“’ denuSjôd princepsab Oîo,fummæ nobilitatisapudpopuläres fuoSjhö mines. Affirmabat identidem Comes,in hos ciui nullum elTe ius:cxkg^ enim militari feruari,ut captiui nobilesprincipi cedät,cuius aufpicijs bd lumgeriturdtaièàpatrefuo accepiire,actriginta plus an nos, quibus? ferem militaré fequutus effet, diuerlîs bellis obferuari uidifle, Id ita eHc» neminem ferè militarem hominê latere .Exarfit ea. contentio in acerbafl’ uf(paltercationem»Hrc ubi aCoff non paulo pluribus argu mentis, du* bus expoßtafunt, ingens uociferatio exafperat-c indignationeSd tan^ infolentiiniuria,multitudinis coorta eftn'niquifsimu id elle,quodflagu tareturtut eapræda epifcopuSjpro quauitx periculüipß adiuilïent,pU' tiretur» Alioqui le maluilTeadunumomnes confodere,quamin fidéac^ cipercjß ad alienu, captiuorum ius peruenturü fuifre,præfciuiflènt. Vd Ic eos fe,in quorum poteftate client,pecunia ex fua libidine multare. ne tum quidem adhuc certamen alij omiferunt. Confutes 'ingens metu« tenebat, ne principis odium, li hoc ncgaretur,in feprouocarent .Æg*'^ tandem à fuis obtinuerut, ut traditis captiuis duobus,ciuibus pro rebi^ benegeftis CC.philippos donaret epilcopus. Legatus Cxfarispo'j' quamadDucem uenit, confultatio per dies paucos tenuit,quibuscoul tionibus pax 8d focietas perpétua adiungeretur: ód deliberatio loei, qtio kgatorum concilium indiceretur. nam cumijslolum mandatis Uü' rentius ad Gelrum milTus erat.Ibi ex utriufq^lèntentiaconuenit, uti comqconuentus haberetur. Quamuishæc inter principes ita agebaiv tur,ut dimilïo exer citu ante faóam paccra,dandae adhuc Gelro amio^*^ Ód focietatis leges client : indignabantur tarnen Burgundicaruni gm**' urn ciuitates,hanc fpeciolam pacem, nullo fuo concilio, nullo fuo iulw# poft decies centena aureoru milia,quæ in id bellum intra quincç menfo quibusgcftum efletjContulilTent, per Ipeciem ï udibrfj ac confpiratio'^*^ excompofito fieri. Sequutus hoc magiftratuu paflim murmur, Sd hom* niim plebeio'rum ubit^ fremitus,querentiûindignantium^,cùmrtmf» penuria le urgeri 3degeftate,tum exaeftionibus in bellum exhauftosdKf Adhæc,mercimoniafterilia:nulquàmdenii^quæftum exmcrcibusbt ri,ôd mcrcatus frigere.Querimonijs ciuitatum facile fido rumore aprm cipibusBurgundionum Ita ftatimoccurfum cft,utnulio prælênti mine fe infamia fîmul ôd inuidia exemerinttut lunt homines talium gt;nbsp;non facilèrefelltpoftunt,fpargendorum artifices. Vbi aduerterc illi lèa^ pud omnes mortaleshoc confilio perpetrandæ pacisinuidiam fibi con' ciliafte,peruulgarunt rumore,titeras ex Hifpanijs ab Imperat. Carolo aP lataSjUt pax qualifcuncp æterna Gelro daretur,et amicitiatfi foedus fuun» atcç lôcietatem Gallo renunciareuellct. Pacem petfjlïè Gelrum,cum®^'' quaspariterac tolerabiles conditiones haud eilet alpernaturustq^urc non eftè ut acerbius in eum fæiiirctur, His iplîs dicbus,.corpora canons

Corum,quosfacdsepifcQpus infutosin Rhcnum dcmcrfcrat, di'uerGs Lecc^ npiSjfed modico inter (è interuallo appulfa hef^runt.Corpus M,. y Y GodefridiCunretorfq inter Lexmundam Óó Viennam inuentiim,Vicn næmagnifico funereelatûjfcpultû^intemplofuit:monumentumcpibi conditum ♦ Antonij Venrodi] uerÓ, paulo ab eo loco infra, in infulam, uadiuiolentiaeiedûeft:acinuico laersfeltio,incccmeterionullo hono^ feièpulturæ contumulatur.Animis hominu iamhac famaà fufpicione talium,utdixi,confiliorumauerfis, indilt;flus concilfj diesaderat. Con* uenerunt frequentes Gorcomiu principes,amp; Gelri legati:at hi non cum liberis mandatis fanciendi ,ni(î ex ducis autoritatc.Burgundicac legation nisprincipeserantjCom.Florent.Com. Hochftrat.epifcopus Palharz mitanus,LaurentiusDublio, A Geirolegatimifsiuenerunt,Henricus Groffius,præfe(ftusTyIanus,N.CoIlerus,M4 Henricus Kieipennim gas. Ab his itafœdus inter ambos principes conferiptum eft,ut ratu ha-quot; beretur, fi id Gelrus authoritate fua confirmaretjellet^ integrum,muta fe,addere,tonerequæ uideret.Quare cû in multa pacis leges hand coue-nirentjfubindeArenacu legatus Gelrus ad Ducis authoritatem conlu-lendanaultro citro^tamdiuprofeôus eft, dum de omnibus inter ipfos conuetiiU Qiiamuis fatftæ pacis conditionés adeó in occulto fupprimc' hantur,ut nullis ciuitatibus, quanturnuis amp;opibus prarpotêtes eftent, « cclebritate eminerent,carum omnium exempla petentibus fièrent, con ditionum tamê quedam capita è rel iquis excer pta, à Comit» Hochftrat. ctaLaurêtioDubliono archigramateo fubfcripta,Amorfortiâad Ce^r^ -natum inhpcuerbaferè mifta funt : Vt captiui,qui adhucin euftodijs ef lt;c fent, religiofi profaniep nominis,capti hoe bello,utrincp dimitterent:libe « rihiàmullt;ftis,exa(ftionibus,pafiispoftxx.menfisoeftob* dieminitisj ftatim funto : pro uiclu tolerabile preciumfolum numcranto . Obfides lt;c fponforesinhocbello dati, pa(ftaincendiaria,8ó fi quepccunicpacftgdex cc beiitur,ut pacati eflent,utrincp eo iure, quo ante bellu fuerunt, déinceps cc lunto:illif3onfioneliberanror:hæcremittuntor:tabulæ item 5ó obligati »c Ones inde datæredduntor : ijs tamê legibus,uti obfides id quod pro üi^ te ftudebentjfoluât.Ad hæc in fœderecontinetur,ut clientes,ofticia,ciues, ce cëturiones,eques,pedes, mercatores, homines deniep utriiifcp nominis, cc condttionisacgentis cuiufcuncp,quiab hominibus Cæfarianarum Geh cc rarum'ue partiumaut epifcopi retentifuerunthoebcllo,itarcddant,ut lt;e domum, poirefriones,redditus,amp; qua’cuncp inrutis amp;nbsp;cæfis non funt, lt;« intracpcuiufcuncp regnifinescontinentur,quemadmodû pofteuulga^ cc tampacem funt inuenturi,fibi pcrindeeócp iure ufurpent,quo ante bellu ce ufurparunt, Quod ad ufumfruÓlum üero eorum,ctprouentus exaólos: cc quoddehis prioribusdecretis ad foederis huiuspromulgationem ab in^ cc choato ufqibello,'principes,eorum'ue adminiftri ccnfuerunt,id firmum cc tatumepefto: aduerfusquod,iureagendi poteftas nulli conceditor: neu cc contra cos, quibus permilTares ea fuit, litê intendendi ius dator ♦ Qiiarü cc penfionû,reddituû,prouentuû,fru(ftuumexædium,agrorum,fundoz

»* rum locationibus , cuius'ue ufurariæ pccuniæ dies pcrfoluendæ »» euulgatam publiée hanc pacem exiuit,corumfus penes hos »» principum, eorum'ue præfe(florum adminiftrorum uebencfîcioinl’^*' ” Io concéda fuerunt.In eiufdein foederis legibus afcriptû fuit.’utiruta »’ fa^,antcpacis cuulgatg diem nondu loco rhotajftatim eorumiurisßa'i »» ad quos ædiû fundorum'ue dominia pertinerent. Exules Vltraieótini ï’ profugiutriuf^ nominis,belli huius,amp; ciuilis tuinultus tempoi'ibus » fi,ante ccrtam diem,hoc eft CaL April.inurbéneredeunto: ne ue ijflo** « fundos ufurpandi^aut poflefsionibus fuis anteeuin diemutédiius »gt; Intra urbein ne uerfantor,antequatn iufiurandum, ab urbis præfcdo^' a(ftumjCaroIoCæf.pr£ftiterint.lndegdes,ædifîcia^,utitumerunt,i*f^^f »gt; panto.Idem deexulibus Suollanis decretum eft,ne ante Cal. lanu.irt uitatemredeant:atcpad formulaiureiurando pracftito,iusciuitatisiii®' » fjs reftituatur.Ne clientes,ciues aliorum, princepsalius,eorum uea^®* ») bona^,quæinrutis cæfisnonhabcntur, deincepsgrauiohbusuedigî' »» liû conftitutionibus,tributarf)slargitionibus,quàm fuos Scfuotubon’ »» intra çegni fui fines onerato.cSuo iure,qua'ue libertate, quibus ue leg'^' air) fubaliorum principum ditioneantebellumfuerunt,fjfdêrelt;^e^^“’^ »» cepsutuntor. Clienabus,ciuibus,populis,mortalibusdeni(p omnibi“^ » utriufqp nominis amp;nbsp;conditionis,alqs per aliorum principum fines cun“' »» commeandi^ terra,mari,flumiinbus, manendi^ item fus efto ♦ Prifti’’® »gt; hodœporia,portoria,ueftigalia, meretbus ,negotiatoribus^ manenW' ea ne augen tor: merces negociatores'ueneretinento î altjs per ahoruf^' gnapacatum iterefto.Ab hisuiolandis frausabefto, Nullæ tabulafi*’’’ » Ijaecioficoffuciæ prætextus'ue inufitati iuris,ad id infirmandum, uak’^' » Cuiufmodi funt Ltes, aftionesjfententiæ in bello italatæ, ut eo perpétré' » to,perlequendiiuspoteftaseftet. quæinhacpaceabolentur. Hucitéfp*^ »» (fiant tabulæmilitarium equeftrium'ue a(fiionum,fèu obligationû dea' »gt; lendiscohortiu ducibus, præfeftis’ueequitum ab ipfisprincipibus,^^' » rum'uepræfeftis non folum in hoc bello datæ,fed etiam quæalrjsbdb' »gt; rum temporibus conceftæ funt.Controuerfiæ quolt;ç per ea temporaof' »ï tjc neimpediunto.Quibusuero ciufmodi funttabulæ,obligationesufi » qsiusfuumperlèquendi,contra cos, à quibus illas acceperunt,pottûaa »» efto : ac cum ipfis iure agunto : eam^ controuerfiam iure ac iudicio gt;» illic ubidegunt difceptanto«Quamquis priuatim pecuniam debet/' • lus exa(Qio efto: ipfe^ debitor retinetor, Pofirufuper hæc inter condf »» diones fuit:neCæfar,DLix'ue,eorum'uepræfecSti, alfj contraaliorumc^* »gt; entes ac ciues,in fraudem,tabulas perniciofas immunitatum libertatis ut » ad gratiam concédant.Liberum tarnen cuiep inter fuos, quæ uidebunt» 3gt; ftatuendi ius,integrum^ erit,hacin rc:præcipue,fi riteiudiciorumratiO' gt;» neSC cæremonfjs exalt;ftis,(quæpræce(ieredebent)ius cui negatû fuerit-»J Quod adXVI. milia aureorum, quos Dux Gelrus hoc bello ordinv »» bus Vltraiecdinis mutuo dedit,ex paefio de hypothecis decedendiagrO' »gt; rum fub eius ditione,cum tabulis figno fuo imprefsis traditoîin hoc con' uenit)

tl BER V 1 t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I4Ç

UcnitjUtilliiudi'cio contrahosac lege difccptandims Ht. Dcufuräault; tempecuniarum, qug debentur,ficitem c5uenit:uti qs,aquibusordines tlt; pecuniam accepêre fub oppignorationeagrorumeorUj qui intra Gclri lt;fc finesfuntjitidemiusperfequendicopiapermittatur .C^uibüscum,ipfis a principibuSjingratiamreconciliatis,reëleconucniatjfingulipriricipes,» ct fuos fanguine affinitaté uc iuntflos dicunto : nbsp;nbsp;quidê à promulgationc cc

perpetratg pacis intra menfem fecundum.Ea de re intra fecundum mem «« fern póft, didi à fuis quicç principibus tabulas fignis imprefias j produ «£ cunto, Pax, ftatim ubi perpetrata erit,in cardinibus horum principum « uniufcuiufcçregnorum intra tertium diem:autadfummum, poft quin? lt;lt;nbsp;tum infcquentem,intraomnium fines regnorum,prornulgator. Affirgt; lt;« marat Laurentius fua manu infra,in bas ferme leges,focdus coßriptumj. Reliquas uero quæregnû Gelriæ attingebant,fcripto non éuulgatunt., Serebant tamê rumores,q qui primas infacienda pace obtinere utdebarî^ tur,earû haneferè fummam fuifle : Vti Gallo feedus 80 amicitiam renun tiaretGelrustnullaeiauxilia adbellum mitteret»Cæfari8lt; eius hæredi^ te busComit»etDucJurciurando fidêfuam obftringeret.Cæfar uiciftim txoppidis Gelriæ,hocbello ademptis,præGdiadeduceret,eacpreftitugt; tj Wet.Duxditionem Gelriæ,2lt;Zutpha*fatrapiam fideàCæfareutDucc Brab»amp;:Comit,Holl.obtineretæius^bpredcs,exlegitimomatrimonio ié fiirilisftirpis,Quo tempore uerôuirilisfobolesècônubio deficeret,rC' c« gnorextemploiushæreditariu,adDuc.Brab. ScCom.Holl.eorum^ ce pofteritatem fine fraude perueniret»Groningam,amp;præfidium Couer. te dam,earum^ fines in Druentonibus,quoad uiueret,in fua ditione habe te tet: poft eius uero deceftumjBurgûdici iuris forent.Mortuo Duce, fine Uinlifobolejfocmineam ftirpem relidam Princeps Burgundionumin te tegiam fuamreciperet: eam^ pro dignitatem fummo honore habitam, te edudamcpliberaliter,nubilemcumdotemagnificapro fanguinisimagi te nibuselocaret.NeDauentrien.obcOntumeliarn Libræ,inmediôforo fe uiuo Ifelana ponte iungerent.Legati Burgundionù iurarunt in hoc fcc dus, placuitcp primo quoeç tempore mittilegatum Arnimiam^quiabipgt; foDuceiufiurandum exigeret.Profeduseiusrei gratiaeft Laurentius Óublionus.Gmul ut cum eo ageret delegatis Mechliniam mittendis, uti focdus autoritäre Margaretæ comprobaretur »delegatis ad Ducem mit^ têdis,placuit.‘exadio uero iurifiurandi in aliud tempus eft reieda. Addilt; ftaDuci equitu claftis, quoad uiuerct,ad dignitatem fuam tuenda,(com tinetenim trecentos équités) quamBurgundus fuo ftipendio alerct: ÔÔ penfio magnifica.Quarum neutra tarnen ad exitum uitæ côditio illi fer uataeft.PaxinterimperpetuatertiononasOdob.Gorconniprimu,ac^ deinde intra alios aliorum principum regnorum fines promulgatur. iP ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem ferme legati,qui paci faciendæ ab D uce dati fuerant, Mcchliniâ pro--.

fedifunt,MartinusRoflemus,M..HenricusKieipenningus,D.Erculcus GrofBus.Hi cum Cæfarislegatis,Co,Hochft.Co.Bur. Georgio Scheri , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^io,ubiMechliniamuenere,à Margaritahonorifice inhofpitiû affîgna^. '

‘ nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X 3 tun*

14'î tum deduçi luiïi.Breui'poft^quàm urbem ingreßielïènt, in ædcm boldi cum fenacu Heroinæfrequenti l'ntroducb funt : ubi facramen^“^^ h’gione ac fynaxeos intcrpofita/n fœdus, Ducis iuffu ac nomine itérai” iurarût.Reduifti hac peracfla ceremonia inde funt in hoipitium. Et laoo^ ipfîs décréta eftrcuius epuli magnificentia quo celebrioreflétjnobilife'’’' quicp ex aula Burgundica,per fpecicm gratubtionisillo frequentes co^ uenerunt, Reiponfum per hos îegatis à Margaritatredè legatos fuos»' cifTe^quodDuci pace dedifrent:amp;quæcunc^ illi honori forent jipb’’’“!’ pacem Ce comprobareÔC laudare »(Dona indeIegatis in fingulospa'^' ramargenteam,caroleisaureisonuftâ dariiufsit: ac liberos immunes? ex holpitio domum remi^rare . Immunes amp;nbsp;Antuerpiæ eHeiufsi*P^' ce adiftum modum cum Gelro perpetrata, animi principum Bürgen dorum ad peragendum quod reliquû erat,cum ordinibus Vltraiedin** de translatione ditionis primo quoq? tempore^ftatim inclinati funt.M*! tunturadidexigendû Vltraiec.Co.Hoch. amp;nbsp;Com*Bun Et epifeop“^ alTenfucrdinû in curia magna baGIicp Martini,xiuCal.Nouem.iusepi' fcopatusDuc.Brab.amp;Comi.HolLtradidit.’cuDCCCCetxVl.pI^^^” nos.res amplifsimg ditionis,in uaria eius gentis fortuna,belli amp;

, epifeopis adminiftrata effet. Non hic difputo ,utiliter ne id fatonefo® quo accideriqan cû fforentis regni detrimentodllud profetftOjquodoi”^ nibus mortalibus in confeffo effaffirmare baud uerear:ditioneni VIo^ ieâ:inam, poftquàm in prouinciæformam redada eft, tot ante parta cora, omnem^priftinam gloria non amififfe modo, uerumetianiexiii^ fe fuam libertatem.Nam antea quamdiu fub epifeopis uiuebât, nutlio^' noxij, fuis domi legibus utebant :democratia annuo imperio cufflco'^f fulari poteftate finiri. Domi refpub, à lènatutpublica ditionis negotia^ tribus ordinibus,quorum caput religio erat, adminiftrari. Immunesab omnibus oneribus,præteruedigalia in potum nbsp;nbsp;frumentum, haben»

Epifeopisin ciuitatesnullum ius elfe: folum fuburbanarum reru curanl habere. Interdum ducem belli effe,ièd non fine Ord in um decretot ned^ geSjUtin ciuitatibusingenuis,abf(y rogatione populi condimullumun'^ quam uedigal in capita ciuium cöftitui.Epifcopo largitionem agrariani femiffem in fingula iugerapeteti, pernegare. At poftquàm poflêlsî® utriufcp ditionis epiftopis ordinib.periftum modüadempta,fubBut gundorum ius redada eft,ueluti encruata,nihil pTiftinifplendorisreri' nuit. Vt alia omittantur,in quibus à fua ingenuitate degenerauit. lacent • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imaginibus illuftres: uehuntur,utinam noui homines tantû,ac nonöj

gantum fratres, Illud tarnen commodifequutum conftat,ut nihil cerf^ ’ aliudtquod populo per libertatem nimu domefticis feditionibus inotn nem rabiem diftolui confueto, licentiamouendi inteftinum malum inte liquum cohercitafit.Hanct^ cauüm dubium, Iptandü,gratulandum(f ne,an ob illas dolendum fuiccerte epifcopum dementiæ fuæ pœnituifle poftea,certa argumêta habeo.Doreftato dilceffurus,cum in fuperä Ger mania iter rurfuni adornaret/îcpe apud familiäres in lachrymas effufus, paucoruffl

L I BÈ R V 1 I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^-7

plücörum, quos fidiffimos Gbî crediderat, coiifih'ouetborum di^ fertolenocinio feepifcopatuexcidiflciqucrebatur.’dirasineoruiTicapita’quot;* execranSjUt ipfi aliquando perfidiæ fuæ ultrices furias inuenirent. Inteb lexit tum, demum hos fibi epifcopacui fatales coniultores datos tuille. Vciamhuius mutationisregiii memoriaapudporteritatemextct,ope-ræprecium fecero jfi quibus uerbis co die translatio ditionis, iii freqtien--tiordinumSgt;Cprincipum conuéntuperacîafuit,Iiteris prodam.Non to tidem,quotin Germanorum lingua uocibus (nam id riiïimiuxtàô^fa' ftidium prouocaret) me hercle:(èd quantû Latina puritas,exclula naufea pronoftraGcultatefèretjfententiam reddam: cuiusquidem hic tenor, licutiegoaccepijfèrmèfuit’ Henricus Bauarusepiico. Vltraiec.ijs qup «* bashæcolimcognofcendi poteftasfîet» Carolus Gelrorû Duxmaio^ « resnoftros Vltraiedinorumepifcopos bellis grauibus, præcipué Fre- « dehcunlBadium,nullaiuftadecaufaarmisfemperafFlixit.Cuius tempo « ribusOldciiGliam nobis ultra Ifelam non hoftiliter, citra diredlam belli (( denunciationê folum ademit,fedperlatrocintifpeciem,cumfocdaclade « Incautum oppreflit.QuobelloTrâfîfelanorumagripopulationibusin lt;t cendtisç peruaftatijprædationibuSjpadhsincendiarqs, calamitatibus^ « âltiSjpuKîspoflèlToribus afflidliacuexatifuerunt .Durauit autemhæc « tniferia temporis ,dumepifcopus magnis fuis fumptibus earn rurfum ui cc captahuicecclefip reftituit.BadiofucceiritPhilippusBurgundus,quem « cgofequutusfui.HuicSuolîamabftulitdux:ademitoppidûpræfidiû^ « Couerdam,Dipenheimam,amp;agrosDruentonum,præfidiumLagam. lt;e Multafuperhæcpræfidiaamp;caftellainagris Tranfifelanis, cum inGgni «c corumôidetrimentoS^ftrageamp;ruina.Tradum id bellum fuit cùmdi uturnum,tumatroXjufcpad Philippimortem. Inhuius iam mortui locû « inde ego fnffèdtus,ubi cpi(copatûpermanusaccepi,dit{onêTran(îfela nambelli terroribus ardenteadhucoftendi,ôc motibus amp;excurlîonibus ‘c infeftisæftuantemdn hæc egocpifcopatusmeiillapfus exordia tragœ- ce diæjpacem illico,ad uindicandam ab excidio gentem Tranfifdanâ,cum ce Gdro, per epifeopum Treuirenfcm,bclli pacis^ difeeptatorem ,feci, a acfœdus adiunxi. Et couenit de pace inter nos ita,ut pro redd ins, quas cc atces,oppida,præfidia,ecclefîæ Vltraieâineablata,tenerct,Gcnemuda, cc LagajalrjsçcaftelliSjL.aureorum miliarenumerarem. In quibus condf ce tionibus exprefsèitem additum fuit,ut Dux oppidu arcemcp Couerdàm te cumDruentonumagris, oppidum item Scpræfidium Dipenheimam, ce a nobis,donee uiueret,his legibus in fiducia poflideret, ut eorum 8C fi- «c niumcircàiusrurfusad ditionem ecclefiæ uerteretur , totidem milibus ce tum referiptis, fî ftirpê èmatrimonio hæredcm decedens nullâ relinquegt;- ce ret.Per hæc fpes propè indubitata nos tenebat,lyncera fide in pace perpe «c tuanoftrum populumperGelrumfore.Scd^nosnoftradeeo fefellit te fpesamp;exiftimatio,uelipfa res ftatim coarguit ♦ Præter inuiolabilem fœ^ ce devis religtonem,cum diutius ab armis amp;nbsp;fuis confuetis artibus, quiefee- «c re non poflettnullis iuftis decaufis,citra diredam denunciationêullam ce

» belli,quo gentium iusuiolaturjrurfum impulforibus taliuifl artificif’*’'' quibuidam è pop. Vlcr.anno x x v 11, occulta fraude inftruâus, Vlif’ p iectum inuafit.Mox Haflaliam nonnullacaftella alia inTranfifd^'”* »i ademit.’agros populatuseft, fœdis irruptionibus,ceu inflatusamnis^' sj te mortalium ftragem dedit:omnia denicp recenti ac noua belli ipccic’^ »5 pleuit. His ego cauffis,in ultimum difcrimcn abreptus, ad opem Caro »J Cælàris aduerfus uim implorandam adadus fui. Cuius opibus Sin®' »5 gnis impenfls in bellum faófis adiutus, tantum auxilrj ex ftrataguriatcquot;' 9^ Geiruparato fenfi ,ut Vitra.Rheni,oppida,etcaftellaàDuceablaW'J' 9, citerioriditionc,recuperatafînr, èC quidêbcnignitatedei.Qtiiaucrofl*' J, entes noft:ri,ciuitates, populi^ Tranlîfelani bcllo quod cum GdtonU

P^*'g^^*^’*^'^bif’raritasanguftias rerum fuarûcoatfti fuere,utillu^'J^ 5, diutius trahere,nccp D uci refiftere armis ualuerintrut ill tus uim aliciu^^^ jgt; clinarent, frequenti Ordinumconuentucommuniter cenfueruntjC^^JJ ,i meis eos opibus me defenderepofle diffidebam,ne(ç fufficiebâ uero/^ ’ )gt; imperiumBurgundorumDu.Brab.Com.Hollan.concedendunio^ yt Cæfarem Carolum, eius^ inBurgundicumregnû lucceiïores » principes fibi deligendos : modo ipfeeos recipere, SC à Gelriiniur*^^ v dominationetuerihaud grauaretur. Quodquidêitaratum habcrtp”^’ M flmeaautoritate ÔC aflênfu confîrmarem:utiadconferuationemamp;l^l'‘^ «1 tem populiditionis^ultral(èlam,inidconiênfl,nein corn munis heil'* ,) poteftatc redigerentur.Porro cum fieri non poflit,ut VltraieC.ddri^'^P’ S) aucoppida,præfidia,caftella,agros,clientes,aut populum nofirh*’’!'* P fines inferæditionis,meis opibus redditibusueàbenoamp; incurlîoniH‘* hoftiû defendam:(qualesexperfi periculo fumus) neep facultattsueln’^ ir uciciuitatum citeriorisregionis,uelecclefiarum fit,Cælàri impenh*, » clas rcdderc,aut cauere, bcneficia'ucullarcpcnlàre:honorem,gi'ai'^ ’' SJ bicain,opcm''ucmihi2lt; ecclefiæin dubrjsnoftris rebus prarftitâ répond re:utnihilhicimmodicêopes urbium noftrarum extenuê, quefai'?'‘' jjftade eau fa ditionis egeftatem,perquam3ingentemillam pecunia^’quot;’ JJ bellumprofufamremunerarenonquimus. Volumus tamêpublioon^’^ minemaieftati eiuspro uirili,quod datur,rependere:præcipueautlt;^ 3j agros,urbes,clientes,populû amp;Splebem ecclefiæ Vltraiec.mortaksi'^ 9gt; giofiprofàni^nominisinpofteruàuiiniuria^ SC oppreflione uin^i^ ff re, ne religio in n oftra ditione diflbiuatur : fed in eo ftatu ,in tjuo ,3 adhanc diemfuit,in magna gloria deinceps conferuetur.Hæcpropi‘’'‘ curaapLidanirnummeum agitans,cômunitercum ordinibus confuli'j' 3j tenuitq? deea reconfultatio non inter collegiorum proceres,ipforu'’’‘f a adeocollegioruibdalitiatantum, led priuatim etiam ex cellos cjuofl^i’’ SJ amp;nbsp;fingulares raros^ feparatim homines è populo amp;nbsp;cocitio noftrOiHii^ SJ rum conlîlio amp;nbsp;iuftu,ubi dclibcratum fuit lâtis,horum(inquam ) auw** SS tate,priuata mea publica^ pofterorum epifeoporum uice,urbem VlHi s, ieclum oppida^ omnia,quantum^ prælîdiorum èC caftellorum wnl gione eft, impedimenta eorum ,quæ^ bona hue pertinent, iura off n'’’ reäditn^

liber VIK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)4gt;

redditus,agros,campos,mont€s,fyluas,flumîna,quantûm profan» di. «e ’ tionis totaregioneeft, eorum lus inditionem imperium^CaroliCæf» lt;« amp;hæredutnDac»Brab.Comit.Holla»utriufcpftirpistrado.His,peringt; « de uti alijs prædiis,pofrefsionibus,per manusà maioribus acceptis, quæ profani iuris tantum (unt,utantur* Qiiare quantum ciuitatû, prægt; «« fidiorum,præfeiftorum,clientumeft:quantumnobiliumhominum,8lt; « humili loco natorum(quod ad profana ditionem) qui nobis obnoxq lt;« fuerut, acreligione obftriôli ,eos uinculo ac religio ne fidei iurifiurandicp exoluo:5ôhisc|uidem legibus, ut in Caroli Cæfaris fîdê fucceflbrum^ «« Ducamp;Gomit.iurent.CeflimusautêabfenteCacfareepifcopatus pof* lt;« feffione apudComit»Hochftratanum AntoniumLala.legatumadid lt;« Vltraiec.miflumiid quodtabulis ipferefolutis,eius figno Mechlinigim prdTiSjtraditiscp V i.ld Septem, huius anni, edocuit:teftatuséç id,fe cum lt;« liberis mandatis Cæfarisiufluueniftejmanu fcribæeft. Infra in margine « cnimimplicata fubfcriptum fuit .Laurentius Dublionus ♦ Vnde liquet, «« eumiusditioniSjCæfaris ÔCDuc.Comit.'queBraban.ôôHolla. hære- « dum nomineaccepifle.Placetitacç.utciuitates8lt; caftella, mortales item utriufcp nominisinferg ditionis Vltraiec.publicè priuatimcp in ditionem « imperiumcpCaroli Cæf. eaqua diximus forma,concedant:fidcireligi' « oneamp;Ciurifiurâdieifèobftringâttobedientesimperio.fideles^ad officia «c cxcqiienda præftent. Relinquctmihiamp; pofterisepifcopis integra ,quà « nomen epifcbpatus Vltraiedini patet,iurifditio ecclcGaftica. Ædesitem « epifcopis Vltraiec.propriæ intra urbis ipGus muros in perpetuum fer. lt;* uantor.xiil.Cal.Nouem. Cûhactranslationisformabreuipoftlo* ‘ annes Slacheccius.poftea à Cefarearchidiaconus urbis ob idfa(ftus,Ro^ ' mam profedfus eft:uti ea ab epifcopo amp;nbsp;ordinibus fada, pontificis Ro* maniautoritäre côfirmarentur.Peradaitacç non paulo pluribus uerbis quidem,fedinhanc planefententiâ.epifcopatus traditione, è curia epiC-copus Hochftfatanus baGlicâD.Martini afcendere.Hos fequuta cioeftomniumordinu. Hicfpeciofusultimusdies Vltraiedi Henrico

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Palatino in fpeciem illuxit ,fed fugillationis reprehenGoniscp tacitæ pie-

nus: poft quem,epifcopi inde Sé nomine Scdignitate exutus,abitùfu.‘'l».| gam^inpatriammœftus.defercatædio urbe,parauic.Solennihicprcca tionis carmine, quod inaugurationibus prtncipum cani folet, peracto, HocHftratus omnium ordinû mortalîb.ftipatus,bonoriGcèin hofpitiu

( nbsp;nbsp;nbsp;deducitur. Poftero die populus tota urbe in concionem aduocatus, in

Cæfaris Gdem iurauit:datumcp è more uiciflim congiarium eft.Hic dies . nbsp;nbsp;nbsp;deincepsquotanniscelebratiorfauorehominûpopularicçplaufu^peha

J nbsp;nbsp;nbsp;bitus eft, quàm ille, quo urbs Danorû procella deformata, ab Henrico

, nbsp;nbsp;nbsp;Inap.obmeritaBaldericiCliuenGs, mccnibus rurfu cindafuiflettaddita

j contrabarbarorum incurGones paulo fupra uaftatam urbem, arce î ut J nbsp;nbsp;nbsp;in ciuitate ingenua tuti ab oppreftionib. Só ui fub antiftitibus, fuis legib»

utcreniur.Fuit aute hie CCCCC. 8^ E annus à morte Adelboldiepifcopi, t^^b quo prima odi] tax inter Vltraiec.ôcHoll.ardere cccperat: apulfo uerbex

uero cx urbc Ratbodo Phrilïorum rege,D*C C c. fupra X xXinf* anno Vltraiedum Vuillibrordusrcucrfus, facdlum crucis fuit. D»c c c » X X X n.ab reditu eins è Roma in urbê, Sergij pontii’ä' ritateinepifcopatumconfirmati.QuoitemannoThoi'næfacenutfli^ ftea Martini diéiû.ab eodem epifcopo conditum fuit^Sv epifcop^^^^’^n ab epifcopis regnari cocpit.Ä regni Holfandiciorigine,DC»LXX^ nus, fi tempora rede à icriptoribus digeruntur* Cæterû abfumpt^’^ dies eft ingenti lætitiaredita fpedacula,ôô ignés tota urbe acccnfi,^ plicationes decretæ. Literas poftridie Amorfortiam Hochftrataiius rebus circa urbem adis,ad iènatum dédit «Ledæ funtin frequeticut*^’^^ hancièntentiam * Qtiæfadætraniâdæ^pridem inter Cæfaré amp;^fP' Vitraied.Ieges fint5n5 dubito quin fandó accepiftis,uiri prudetcs/f^*^ ci fideles, Inter quas epifcopusius omne profànæditionis,cùrnh'^’‘^^ biSjtumaîiorum oppidorum,caftdlorum,uicoru, quantum^ inferæregionis eft,cuni iiïis rebus qugeo pertinêqCcfari aftcnfu nisjnancupio tradidit:ütiipfènudiufquartusincuria Magna ligio frequens cum pleraqp nobilitate,8«r aliquâta parte plebis côuciw^ publiceluculentis uerbis expofuit ► Perfeda turn quidem piasobcan folennibus cærernonqs translatio eft: amp;nbsp;poftero die fada inaugu*'^^**’' Eadem uia ad uos quoq; libens me conferrcm, Ç fum enim in id àCæfàrehücdatus)utiharumrerum, quasfcribo, cognitioncm o® ueftris deferrê. Sedcum per curas, quibus hicdiftineor,id fieri hoc porc nequearjegatos ad me cum liberis mandatis^autoritateetpco’”''’ dccreto ueftro Vliraiccunittite, ut Vi r. Cal. Nouem.fub uefpen’i”^' bc præfto fint^ deh is conuen iât:fimul ut inftrudi ad ea quœ diM^P^ paratiqjadrdpondcndîrucniant. Recitatis litcris,placuit uctufC-fenatum amp;nbsp;popuIumaduocandum,utcommUniter confultarent L^ ti Vltraiedum VII.Cal.Nôuemb.dccretoconcilijè fenatuspnnc’P'^ mittunt, homines prudentia et autoritäre in ter fuos darhlacobiisDdf* rus,Ioannes Sofius,Petrus Hardefdtius, Segerus Vuilda.His pn^‘ lum à fenatu cft_,amp;populo,ut id quod nuper in conuentu Ddphcn»“^ libertate legibus ciuitatis propofitû,8lt; in Hochftrati Vltraiedûj P'®' ximum aduentum, integrum reiedum fuerat, ex fua fententia tranfig*:' rent. Poftridie quàm legati Vltraiedum uenerunt, ad Comité in coHo' quiûfuntadmifsi:pepigerunt^antiquaiura ciuitatis,utliberi,obp’'‘*^ naamp;reccntiamerita,obfingularcm fidem^quameo bdlopraeftin^^®'’* epifcopo amp;nbsp;BurgundiSjfuis legibus perindeuterentur, atc^ ad earn diem ufi eftent. pada ipfa Hoch ftratanus fide lanxit: cSfcripta^ fnntii' hæc ucrba * Exordium quoniâ impendió in attentione conciliandaucf'

, bofumeft,haudduxièuoluptatehiftoric^narrationis dTejhicinfcr^' ” PrimunrCscfareeius^hgredcscenferejUt Amorfortqeorum^ ciro**” ” aoriininféra ditione Vltraiec.Iiberiomnesfiias legeshabeantduraiug^ ® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c

raliaprædiorum,urbanorum,fuburbanorum,clientdarum,uiarutnlc’’' »» uentjlibertatem pnftinamrctineant;inpoflefsionibusmancant;in con*

L I B E R V 1 t fuctudniibusjufucapionibusjufibusrerum fuis qui'cç, quitus ad banc clt; uf(f tempeftatemhoneftèlaudatc^ufifunt,relinquantur»ludiciluo loci lt;c proprio,etnufquâalibi, mortalesutriufcpnominis fiftantur.Hæc ita ra ce tafunto.AmorfornjSjfimuIac Cæfarinprincipemreccptuserit,eius^ lt;« hæredes utriufcp fexus,DucesBrabiComitcs^ HollJuxtatranslationis lt;« hauditapridemperfedæabcpifcopo.tenorcm» Siobhancrcgniin no- ce uamfôrmamredaÆuicilsitudinempopulum Amorfortium,eiusuccir cc cùm ditionem ftatim,in pofterum'uepontifex R.o»quis, autaiius quiiiis clt; iiifèftauerit:eacontrouerfia nulloipforû incommodo iactura'uefuftoL ce let: aut certèautoritäre pontif ea res,ipfius'ue,unde petenda t ft,ut com- ce probetur, fui maxime operis accuræerit:amp;: quidem nullis illorum uel et fumptibus, uel impenfis.Non committet Cpfar,ut in fundu,uillam,prsc ce diumiuris Amorfortif inGelria,grauius ueftigal imperetur,quàm cO' ce rum quiincolæin ea ditione fundos,agrosue pofsident. Quod fidi- te uerfumufuueniat,inearepop.Âmor.tuebitur.Siinpofterumullacon- ce trouerria,quod'uedifsidium interurbem Vltraiec^amp;^aliaoppidainferæ lt;e ditionis exoriattin eo certamine Cæfar,eiuscp pofteri hæredes non ultra « feimmifeebût, alios'ue integros incorruptos^ principes in populum ce pareftetæquûgerere,prpftabunt* Si quo tempore idê populus damnû ce acceperint, prædationibus*ue euaftati fucrint:armis eos perinde ut alios ce fuos populos Cæfardefendet.Ius item crituolentibus, in fuis caufis per ce regnaBurgundici nominis iudicio difceptare,itidem utialfjs eiufdem po * pulis. Multis annis,præcipueueroab xi.multigraues motus,difsidia, feditiones inteftinæ,fecefsiones,bellain urbe Vltraiec.fueranttin primis autêlfeIfteinenfe.Capta itê caftella amp;nbsp;præfidia,ut Meidenfe, alia non/ nulla,quitus ditionem inferâ populationitus ruinis euaftarant.Qui-busdecaufis Vltraiecffina res in magnum detrimentû,perniciofummagt; luin,impeniâs,fumptus intolerabilesjæs alienû grande defluxerattundc plerifcpmortalibusotnoxij,hypothecas,tatulas^ equeftres,amp;: diuer-fasprgtereatatulas,prefertim unas illas dec. amp;nbsp;v.M.philipporû in ufugt; ramredimitikm commun!omnium ordinumuicefigno impreftas de/ diflent.Huiufumodiconatitusacconfilfjsquia Amorforti] femper ad^ nerfatifuerant,necpaflenfufuo ea approtarant,idquod apud omnes mortales in ea ditione liquide» conftatat:fed ne ipfiVltraieclini quidem adeamufcçdiem reipfa refellerant. nam hi quotannis in conftitutione tributaria in domos rufticanas,in exaâionibus item ftipcndiari}salf)Sj Amorfortioru prædia,uillas,8^ agros,liberareliquerant.Petiuerunt A-» morfortf),ut Cæfaris iudicio,huiufmodi onera,débita,impenfæ,tabulæ cciueftres,Slt;fi quæaliæomnium ordinum communi nomine incredi-torummanusobfignatæexiuifTent, nihil incolas ciuitatis Amorfortiæ, torum'ue uelbona uel agricolas obligate cenferentur.De quitus ita de-terni placuit’Non permittet Cæfar,(quod ad hæc alia^ débita fine con- lt;nbsp;fenfupop.Amorfortfj conflata:quibus'ue nullo obfîgnationis fuætefti-monioaflenferit,fedeuinxerit'ue)utuedigaliributum'ueullù in agros, fundos,

fundoSjUillas’uepop.AmorfortfijCaulàinauditaJata^nondumftnttquot;' tia,Conftituatur.Sed ne incœptetur quidê res qua quæ ipfîs detrimtquot; to fit,nifi ex iuris formularautuoluntatepermifluheeiufde pop. Au'*’quot; forti)»Cauebitur inde in pofterum,netterum pülluletjfed uti uerfia in uniuerfum dirimatur, Placuit quoq?, fi forte bellû ( quoaE^ auertat)rurfum foret pofteris temporibus, ut Cpfar intra ciuitatcmiquot; fumptu præfidiaarmataequitum clafsiariorum,quibus tumadeioî^ ftodiam opusfuerit,habeat,alat^:utiplebes incolæ^ impcnfaruifquot;quot; munes feruentur: ueluti à Cæfare 8C epifcopo,bello aduerfus Gelroi^'quot; Ducé proximofaêlitatû fuit, (^uod ad coêfurp cereuifi'ariæ ius tatem ab epifcopis acceptam, intra fccundû miliare à ciuitate: trtifaû^ liberias intra totidem miliaria in Gelri ditione à ciuitate conccdcft'quot;''

” U bl iam Cæfàr in fuam poteftatem redegiffet: ita fidem pepigit. ’» AinorJorria, quoniâ aliquantaparte à negotiatione 8^ mercitnonio ” duræ cereuifiarisc celebritatemfuamnundinationem^ habet,pfi'’”*' ’* tetCaefarjiiequisintrafeiquimilium àciuitatecereuifiam cocjuat,«’quot;^* ’gt; in ditione Gelriæ,ubi eâ fuiimperij fecerit,iuxtà,ac cis in inféra ” Excipientur,fîquihacuetuftiorem immunitatem habcant. Intérim n ’» berum fît uolentibus,8Cius,familiæ fuæ cuicpcitra nundinationcm/“’^ « quendi.PetentibuSjUt pr^feâ:us,qui^ in poRcrum res Vltraie^^Imasquot;’’ feræ ditionis adminiftraturus eflet,an tè in bas leges iuraret, quàm Atnorfortius ad iuliurandum ,eum^ recipiendum, tenercturinC^’ iuranduminCæfaris fidem prius obligaretur,quàm per kgatosb^' gundionum hæcpadaCæfarisaudoritate confirmata, tabulx^’-^'^

9gt; fortqs Ceùri conuenerit, iuftaforma tabulas figno fuo im preflàsilb'f' fis tradet.Eritamp; curæ,utiratæferuentur pop» Amorfortio : mandabi''' » prcfcéfis rerum fuarûcuratoribus,utearum pa(fiaexequantur,ctgt;l^^* 31 tahabcât:dent^operam,utinuiolatatencantur» Promittit Hochßf^''’ »gt; his fuis tabalis pop » Amorfortio apertas tabulas à Cæfare iuHa fo^ gt;’ intra menfem fequentem.Qiiod quidêne pro uano habeatur,hiæ^'“ 31 fcripfitjfignumcp fuûimprelsit,v.Cal»Noucm.anno X XVI

» D» Supplicespetunt Amorfortti hec fibi auc^foritate Cffarisafiim’^'’ gt;j Hecego et uicehæredû meorûDucû Comitum Brab.HolI. principe 3gt; urbisVitraied.ciuitatis^ Amorfor.aliorum^ oppidoruditionisVlff^ jï iechnæjpræparato confilio præfècîlinofiriamp; legati inftruâus,obn’^ ta,pro fingulari fideiteergaepifcoposfuos maiores,infupcrpropKi' ‘ » noreslegato meo inaugurationis die habitos,populo Amorfortio' 3» comprobojUt qfdem Præparata confultatione Præfèifiæ regnoruif 5» orum citeriorû amitæmeæ,legati^ prioredecreto datafunt. Quart'quot;, »J diciorum præfidibuSjpræfecffis, libellorum magiftris, m ortalibusomf bus à confîlijs noftris per Hollandiam,ZeIandiam,ditionem^Vlti^'^

31 dinam,pretoriciuitatis Amorfort.impero,utin quietepop.Amorlo^ 3» his legibus, hacœ libertate,auâoritate mea aIFirmatis,utipermittan'' eaquiûquot;'^

forma actenore,quo hicpofîtæfuntNemo cotràitô, aduergt; « fum uefadto:ne ue ipfi contra fieri committunto ♦ Sic cnim mihi placet* «c Mechlim^,pridièNon*Nouem.eiufdêanni* Hæctametfiadhuncmax « ximèmodum Cefàris iuflu rataeffein perpetuum pop.Amorfortioex fœdere debuifiènt, nofira ftatim memoria tarnen pleracç contra fas ôô æquû VltraieufinisimpulforibuSjab hominib*callidis magis Sgt;C acutis in nterpretando iure, quàm dodis autpfjs, quos paru fœdera tenere uide* ibantutjCÔtempto principis decreto uiolari cocpere*Vt aliaomittantur, inpado tradendifefub iusBurgundicumilludfuitpr^cipuu’Non per^ « nîiffurumCæfàrem,utobæsalienumab Vltraiedinis bello Ifelfteinen te fi contraâu, aliam'ue debitam pecuniam fine Amorfortiorum confenfu te ronfignatione'ueconflatam, ineorû agrosjundos^pracdiajuillasjcaufa te indida, aclatanondumfèntentia,ue(fiigal conftitueretur» Inhocfœde» «t l'ccum fimpliciterfit pofitum,citra temporis defignati circumfcriptio^ quot;nbsp;^enijcxprefia^ libellas non modo incolaruciuitatisjfed et agricolarum, qui fundu Amorfortq iüris colérenf.pofteaexorti funt, qui tempor um non tantu et annorû metam finiuerunt,fedhominuetiam perfonarum^ rationes circumciderut,Slt; poflefsionibus intra anguftias quafdam con* ftridis,tantum interpretando declarando^ fœdus reliquerut^quantum ipfîs uifum fuit* Quan turn fundorû ante annum x x V111 «iuris Amorz forti} fuiflet, folum in fœdere haberetur liberum : qui uero ab eo connu* bioruni affinitatibus è foci]s ciuitatibus accédèrent, uetfiigales comuni cum aiiarum gentium eiufdem ditionis agris ieruitute, deinceps forent«. Quod quidê ne dicam quàm contralibertatis legem, fed quàm parum æquum fitjUelboc unum coarguerit«Cum enim affinitatis côiuntfiione, per cônubia cum foerjs ciuitatibus, fæpe alio homines demigrent,agro.-rum ,qui ad earn ufcç diem liberi fuiflent ,poflefsioncs per commigratio-nem libel tatem priftinâ exuere fimul neceflè eflTet, Si quiaccederêt,qui^ «ûiô decederentjftipÉ^ndiari} forenttquantum ad ultimum de ea libertate reliquum Amorfortqs fieret fHacinterpretatione ex ipforum commo^ doScbonofœderecircumcifoà liberis pofTeflbribus ad eorum agrico hsjtanquamdeboueadafinumdefcenfumefttutexpreffa confefTionelb bertatis dominiorum in litem traheretur,uirum ad contribuendu dimi/ dium,agrorumliberorum cultores tenerentur « Aliam quæftionem pa-* rum diredlam ea lis fecum,ut anfam anfa traxit: num ciuis qui à ciue libex rum agrum conduceret,in dimidium ftipendiarius efièt.Negatum hinc, affirmatum illinc, non fine acricertamineefttresep iudicio difeeptari coe pta.Poftremb in legibus non fuit exprelfumjUt ad conferendû clauden^ dis fluminibus, abigendo 'ue è pafeuis per exadores pecore,cogerentur Amorfortijjid quod poflzea fuitfeâitatumtfed ne quid in bac côtrouer fiaincœptaretur quidê,nifi iure, aut uoluntate permiflu ue Amorfortio rumifimul uti ea res integra tam diu feruaretur, dum iudicum iententfis finitaeffet*Dumea Vltraieêlijà quibus diuertit oratio, conficiuntur: op pidaiii Gelria àBurgûdisbello capta, dcduêlis prgfidrjs Duci reddun* y tur»

tunFoedcrc VltraieHi cum pop. Amorfortio perado, promiflutul^ tisjdatis in fidem tabulis Comitis ngno imprefsis,Cæfarêintranienff'^ (èquentemdepacfiofocderecumdiierta omnium eorum amphncatioquot; nouas traditurû.Petentibus poftero dieut domum ifta renunciaréGPÏ* teftas fàutaeft» Amorfer tiam reuerfi legati,extempló ueterê et nouunij^ natum èC populü conuocarunt .Ledæ foederis leges ex fententiano^'^ ftrati v Jegatoru confcriptæ,tolerabiles èé æquæ omnibus funtun* Habitælegatisgratiæindefent, quod fidelem operam proliberiaK^®quot; feruanda prgftitiflent:placuit^fenatui,utcommunidecreto,Ioannes^ fius, Segerus Vuilda, Petrus Hardefeltius,legati Vltraiecfhima^l^' gatu Cæfaris redirent,renunciaturi,ienatui populo^ Amorfordo co'' ditiones placere: utcp ei gracias agerenr, quod fe benigniter nonaudil^^ modo, uerumetiâcum ingentifauoreomniapenèfua poftulataratad’ iuftiftet. Quare Amorfertiosuiciftim obnixèopera daturos,nefititJ ullis,non tantum ciuitatibus fecfjs, fèdgentibus erga principemfuf rarentur, Hac legatione Vltraiecflum decretajad Hochftratum ucno^ï' Hisrefponfum,utquandonihil lupereftet amplius^domumredirentjl' paucis diebus inaugurationis ergo Amorfertiam uenturü. Tertio Non.Nouem.cum C.equitibuseóuenit: in ciuitatêingentigaudioJ’ omnis ordinis mortalib, deduólus, cü folenni precationis carminetfH’' plu Georgrj tutelaris,feptus religione amp;nbsp;iènatu, effufa^ ad fpedtandui” triumphi fpeciem plebe, recipitur. Sequent! die in curiam, quo fenaW’ Sc pr iori s ann i C o n I u le s co n uocati eran t, agm ine nob ili û lèptus uen’’' Ibi Laurentius Dublionus:Ex ueftris(inquit)legatis,quÏ inter Ccfadsl' gatum amp;C. ipfes delibertate ueftra conuenit,iam pridem accepiftis-Qp^ igitur abfèns Comes tum cum illis tran{ègit,ea præfèns uobis affirm^’ comprobat^.lndetabulp de translacione perpetrataditionis confc^t^’ eaforma,quafuprà paulopofui,àfcribafuntrecitatæ. Sub hasleôtûd*' ploma,ComitiàCælàredatum,deliberismandatis permiftu^amp;t’^’'’' toritate conftituendifàcultate. Ad poftremum foedera libertadspad^^ ante cû Hochftrato conicriptarqup rurfiim in frequentifcnatuilkS^f^f' pto etimprefto figno,fidelanx(t:affirmauit^feintramenfem amplifia ta,ac Cæfaris magno figno imprefta, fenatui traditurû.Exul quidâ noldus Clemens, qui propter occifum ciuem nuper, in perpetuum fus fuerat,noui principis beneficio confilùs, ueniæ fiducia in ciuitatérf' dierat. De hoc Cornes ita propofuit,ut,fi fenatui uideretur, huic hom^ nijCÔceftà uenia admifsi, reditus Cælàris beneficio daretur. V num illu'” fupplicem efté,quo facilius noxa condonari poffet.Fieri id paflîm in no' uorum principum inaugurationibus,ne ut infolens,quod peteret,rcijc^ retur.Pofte fe quidem fuo iure hic amp;nbsp;poteftate u ti,fed malle id fenatusd' bitrio facere, ÔC iura à maioribus tradita illabchdata pop. Amorfort'^ relinquere,quàm uiolare.Refponfum Hochftrato efttnon uideriidefC' pub.eftè» hoc enimexemplo alios homicidasilluftribusfemiltisortosi adreditumperamicosparandum,confurrclt;fturos:utid,quodCæfan^ benefi

lulTusextêplôexul à Comite ante occafum fobs è ciuitatefàcefsere. Adz uocatus codem die in condone tota ciuitatc populus, poftquam conful caufas translat^ ad Burgundos ditionis paucis pr^fente Cæfaris legato^

bcrtatem populi,quam per fuos legatos pepigerant .Peraólum iuGuran dum, tubicinum qui ex Vltraiedo acciti fuerant, cantus fufcepit ante cu riam.Quibus epiniciummodulantibus, fparfumfexies è fubbmi cogia

urjs omnibus ingenti laudis ac palmae certamine funt acccnfi. Mufici ettubicines cüfunalibus ardentibus cocinnè modulantes,foHam interio femultrocitro^nauigandoiucundum fpedaculumpræbuerunt.Etui catimin multamlucem comelfando acpotando continuatum eft. Po nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

feaduocatradiscp pro munificentia gratrj s, mandat illisreipub. curam: ut pari uigd^titia Ô^confilio^quo ad eUm uGç diem feciffentj pcrgerent ci' uitatem à proditione tueri.Dataordine inde confulibus in fauftum fœli cemcp abitum dextra, per Afsendelpbiû eos interrogari iuffit, num fenä tui amp;nbsp;pop. placeretjSegerum Vuildâ prçtorem did. Annuentibus con lulibuSjSeoerus per uiatorem accerbturzSó exado iureiurandojConcepz tisuerbiSjComes Vltraiedum abijt.Latebanttum adhuc quidamabz did, qui direptis bonis ad cædemab epifcopo conquiGti fuerant .His in publicum prodeundi poteftate turn fecit: dimifsi ite è carcere captiuii Edidofub hæc publice cautum, ne quis, obliterata anteadarum iniuria rum memoria,alteri conuicium dicerev.propofitamuldä, ultimum fupz plicium,8lt; bonorum publicatio.Inauguratur Comes ijs ipfis diebus V i cæScRhenis.Dublionusinterim Arenacumad iufiurandum aDuce e* xigendum proficifcitur, Hochftratus antequam exurbe in Brabantiam iter retro faceret, compofito utcuncç eius ftatu, rempub. ita ordinauit, nbsp;nbsp;। nbsp;nbsp;nbsp;. i i

utMichaclem Enkefordium Cardinalem abfentem,acmultos annos^** quot;'y Rornæagentem,epifcopumdiceret.PræfedusurbisfadusIoannesErzr'’^^y'’y®^‘^ remôdusîCofs.didijHenricusVerborchiuSjetPetrusMerlèltiuamp;jPrg torconftitutus loannesCulenburganus^Fuerunt inderesVltraiedin^

zç6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R E R V W V L T R A I E C» L I Bv T I E

à feditibnibus quietæ lt;nbsp;Sed ut cum pn'ndpibusu'h defediom'bus regno rum iuraSdinftituta uariantur: l'ta non folum cum recenti Burgundo' rûimperiOjUrbis confuetudinesantiqueinftitutaprifca funtabrogé' ta, fed noua ciiam facies ædium facrarum ædificiorum publicorungt; euerfionibus induda:facraprofanismifcerffummaimts commutaricc^ perunt. Populo comida antiquatarconfulibus èc fènatorûduobus pH“ cipibus,Romanæ libertatis infigniatogæ argenteæ funt detradæJ^^ dicendi Cofs. legendi item fenatum ,fubmouendi^, citra ordinc,c]uagt;’' do uifum cft, ad principem translatum . Nouajudiciorum forma cla.Quinquiuiratusad Prætorcm tradudus.Cætera utquæqtindeüâ' ho habitudomigefta funt, non eft opéré hic perfequi,cumeaquaî proprie huius noftri fuere inftituti, ad exitum huius annffcribere uixfuffecehm,

ERRATA, Q.V AE OBRE PSI S SE OPERA* rumincuriä, inter colligendum }ndic(mdeprlt;then'

Prfg.B 4i.tumbellolfel/îeinenf},commemorata,cuminnulloiiuxilijljgt;ei,pr^er^ in eouerteretur, i^.u.uidcbaturtLeodinus 2y.44.Crouerdâ 46.ii.breui acciibt 67 nbsp;nbsp;forte legends, ijfdemabijt iif.z.fcaturigo jzz.z^.utdefißendis

exulibui 117.4 focietitem cum eo^erpetuam iungrre Etd.z^.pcentffocùurbf t^o.ilt;^gt;lt;ibillisinfda 14‘z it Sombreuu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;freiere jpiî.y.uobistraJâ zoSt

3/. quod inomen/-Hgatidi zzz.i. penes fe, ne fillerentur^ zzsi.îi, ismentisinops habitus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44 quaterniones

75’. 42 Aemylius Nuieldius àpericulo ßeruatus 226.23 Afm)/i«jVHtfnengHî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hî-10

Af^His conditionibus uel atrocißimum bellum componipoße Albertus Colßerus Albertus LnrniinnKj p^hcj Atpharduslßelmundanus prceßdium

^((Hceprce[idijfu^aßupenda 214.44 Altenafunditus deieripetüc Amorfortij.zió.zo Awfrong« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x.2. (27.187.44

Amp rongæ arx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;178 • 17

Amißanum caßellum dirui petunt Amorfort'ij,

culeo infutui fubmer^tür

Apcaudi

Apcaudmia^ri

Apeldernu

Alt;lult;ie ueteres

Apparatus belli apudVltràieéîitios

Aras exemplu cuiufmodt Henricus

229.14 *73-24 *73-*Z *21-33 197.8

*39.44 Vltraieai cedtßcare uolitit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12^-4

Arcem Vltraieai Epi/copusconderéinfiituiL

122.

Arcfi curin ciuitatibus

Arenacunt

Ar^ehtaria opulentia inter Arma iuRitium perpetuum Armis ocium po/ihabendum Armafaninil habere Arnimia

9 fim/ianum pnèfidium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*77. ilt;î

Amorfortia regni BurgMnJici cardo nbsp;nbsp;nbsp;zjó. 21

^morlortia tentatur proJiiione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;215’ 32

Amorforiite ccîftritas lt;1^ nundinatio unde.

124.30

i2lt;5.37

12.2

143.33

184'9

184.10 loi.

*73-ly

80.9

96.29

:fii- , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;232.28

priricipû freeluentes 8^.6

Afpernates nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;172.5

Athenienfes di^i Solonis memores *31.37

Atrapaludisoflium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;202.13

Aultcifamelici

Aulicorum inflitutum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17^;.^

A«rfiî 0^0 quidam corruptus, ciuitatem prode

repollicetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;215-. 54

Authorquomodofidem ftbipneal'ijs polliceatur

legatiadMar^arita pnef'^am

BwrgHnJiÆ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;233. 30

Anorj-ortiorwhi fa^u confdtiß, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;112.21

Aworfortioj fibi conciliaretentatepifcopus.

I8b, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30

A»«orƒort■^jJ ronJitionej Hijfce uiolantur 253.4

D.AnJrftfiocHS tntflms HittfWid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;213.33

AnwaîiMm inretinendalibertate folertia 52.8 Ante caufam cognitatw ntbil ßatuendum.216.29

Antiochifumofauerba nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;169. 12

Antonin« (ii£llt;t VitraiféÎKW nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

Antonins Beßandius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;232.23

Antonins TalaningHs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;syS-tó

Antonius TriwniKir Cafarianarum expeätiO' «Htnin Germnni« Conift nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2.43

Antonins Vf nrotJi«! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;220.1;

249. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40

Birbaris ßdes ficroftn^a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;161. ss

Barenßs agger nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*77-39

Batauiaquahodie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;197.6

^næoîim

Be//nm quomodo fußipiendum 145. ig

Bfllnnt ^niJ pritnnni blt;tbe«t

Belli jirtis incertus

Beïhjrnólns

Bell inteßtni incommoda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*47.3»

BelliVltraieaini caufa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;161.16

Bénéficia maiorumdefcndenda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;;]..2

y i Benepcijs

DiljiJfpipopKSfäptnsys.u.opprfj^MsinMrbe. Epifcopo H?»rico Bi«lt;lt;ro«brogitwr potf/W»

	IN	D E X,
Ftfflio««, cÎHÎtatum labes	78'27	Gelrus VltraieSiinos inuadit	9.17
Fa^iofbrum impotentu	143.21	Gelri animus praferox	134.!* rt»
^atiuii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30.3^.2^125.44		Gelri ac Florentii Comitis clanäejtina coim
Federicus Palatinus	i7J‘37	' nbsp;nbsp;204.	19
Fides etiam barbaris fan Sia	iài-3^	Gelrifortuna inuiSla
Florentius Burenorum Comei.nS.jo,	.HitrJer'	Ingenium uafrum	121.41
uica dominus inauguratur, 218,27. odium		Gelriira,i2j,ilt;s. mina 126,22.27*55'4»
omnium infeuertit	228.1	ßmulatio	140'5;
Fcedus inter Ciefarem amp;epifcooumHenricum		Gelri équités ducen ti VItraieSlü uenmt 143 “
179-	3Î	Gelri uiât Amorfortijs fe dedüt,2}i. pft Wi«®lt;
FcedusVltraicSiinorumordinumcontra epifco		Ge/riV/trlt;iie(flmlt;t«rfce pelluntur-	214. iiii
pum	149.12	pertotum\	214. iiii
Forum cafiris anteponendum	184.9	Gelrorum copia ab Amorfortijs fagantiir.i!'lt;‘f
Fortunée uici/ldudo	13p. 26	Gelrorum amp;nbsp;VltraieSiinorumcardines
Fortuna uis	127.9	Gelren fis fides uulgofufpeSia	Biquot;
Francifcus Nienrodius	141.29	Gelrenfes principesVltraieStini epijco^i cm
Francilcanorum perhdia 225.34.27* 227.3.		tes Gelra religio infida	5'-
Frlt;ttrMW trium dereapiettdoEpifcopo	confiliu	tes Gelra religio infida	20j)‘
221.	9	Genemuda	20j)‘
Fredericus Egmondanus	78.ilt;^	Genemudenfes	137'55 ai
Fredericus Regiwi	190’ 43	Georgius Schenck PhrißaprafiH'^^’^’’'
FretócKï SombrefuSt	181.9.	Georgius Solmius
magi/ierequitum-	i47‘“	Gerardus Canifius	j8'55’‘’
Fredericus Seldenaker nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;82.13.27* 102.5:.		Gerardus Eckius	iP'r îi5''5 17Î'‘^ . gO'S 112'5‘ 175.4*
Fredericus Vochtius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^0,4^.226,17		Gerardi Longi cades
FrKOTenMtorifct« Gelris inßdias ponit Epifco		Geradus Mulardus
pus	187.42	Gerardus Nouiomagus
Furorifefenon obifciendum	12^.11	Gerardus Sofius
		Gerardus Storkius
Galli militari glorU clari	4.5	Gerardi Suauij magnanimum refponfi^^'l'
Gallia lauaRheniripa	3.41	Gerardus Suckerrodius	3'4« lt;1. U
Gallia ac Germania diui/iofatalis	7« 14	Germania dexterior Rheni ripa
Gillogermani eciuites Burgundtonunt	240.29	Gildenburgum
Gallic a ditionis VltraieSium	4.10	Gybertus Hardenbrochus	5*’ yd'i? }ï!'i
Gauun	9.18	Gybertus Sulenus
Gauda	197.8	Gysbertus Otterus
Gaudanorum fumptusin ficcandouado. 197.38		GysbertusVaraus
Geina oppidum		Gysbertus Strabus	11/'^ iû7.55
Gelcomianaexpugnatio gt;	178.4	Gieba pinguitudo apud Ifelam	W'’ ,,x, i4
Gelcomium uicus	172.7	Godeßridus Cunretorfius	«7'‘4 185-5 2^3^
Geir US arbiter	110.43	fubmergitur
Gelrus amicus VltraieSiinorum cenfetur, 148-		Godefridus Nouefius
26		Godeßidus Rodenburgus	1773®
Gelrus Burgundis inimicus	120.37	Godefridus Sapidus	V/
Gelrus Burgundiones opprimit	i$.32	Godefridus V ordius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Gelrus captt oppidum Rheni	176.30	Godefridi Vordij refponfum animojquot;^
Gelrus Goiolandiam inuadit	2417	Goiolandia	141.5 ■
Gelrus parum tenaxßdei	169.IO	Goiolandia Gelro diripendadatUF	141.5 ■
Gelrus ^uareAmorfortüsinfeSlus	234.17	Gorcomium	^/l {0'4
GelruOuisin VltraieSiinos commouertt.ny.^j		Gof(in US Amor fortius	ii^'1
Gelrus fcribit pacis conditiones	128.4	Groninga
Gelrus uocatur ab Vltraie^inis	14O1 p	Cuido Epifcopus capitur

G«iflrtt«î ArcbicfucortMs Comes Hornen/îs HolIanJis cur Roßentus infeRus	19?. 3
caditur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77.59 Uollindoruminciutliw	120.10
G«lielm«s d Rennebergit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;190.20 Hollandicum helium quid accenderit	77-^7
Gulielmu! Biuirus ComesHolländiit 237.1 Homotecbwos.iso.i
G«iifImus Mecblinienjis Epifcopuscaptus ah Horefld con^iltMr	7^^
[ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yltnieitinis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77.30.çÿ-124.8 HoreflanKm pr^cßlt;fitlt;m	177-8
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GwiielrnKsTurcMS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9.27, CZ 184.41 Uoftisffrauißimus quis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nj.i4»^*44-2
( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HwijertMS Vianenßs	77-^8
} nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HaJrianus RheJiKS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;82.i4.«ÿ’i8i. 9 Humana confilit ftto fuperari	118.21
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HacfriawMS Rbewanus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99.31 Humana imbccillitas	139.^7
Haga à Rof/emo capta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;199.0 Humana t«ra ap«J principes uenalia	114.40*
[ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inHagenfes obftdes captiuosßcuiunt Vitra' Humant cafus incerti	«7-31
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ieftini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;201.4 inHumanis rebus nibil perpetuum	318
5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Halft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;68.10 Humilia pafcua
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rinmenfe caüellum deferitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;208.31 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiammenfeprceßdium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lyS'i? lacobus Dolrerus	112.31
J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÜirderuicaàBurgundisobfelpt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;217.19 lacobiNiueldijt^rannis	111. 2^
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ûquot; capta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;218 20 lacobus Tuckius	i7lt;S-3i
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Harmannus Oe^romus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;80.9 lacobus Vuefierfeltius	2iy. 34
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Harmannus facrißcus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;180.4 laélantiamihtumEpifcopi	i3$- 44
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rifhflia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;148.12 Ignauiad^uamîibctcuraminborrejcurtt i95'.26
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hajpliam obftdet Scbenkius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;205-2,9 Imbelliummilituturbaexquibus cor	’/ift-i9y.3?
Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HaiïaliaScbenkiodatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;208.17 Impen/ie in milites perduntur	125.4t
jl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hattemiorumdfdttio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;214.2 Imperii mutatio inteihnorum beliorum cauj^^.
J l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Henricus BauarUs EpifcopUs excluditur ciuita' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;169.	8
(1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»37.38 Incendia mijcentur	i$3-3o
Henrici epifcopatuslt;}uali$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;118.13 Incognita caura,nibil ßatuendum	216. 29
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Henrici epilcopi indoles nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;118.ló Ingeniorufimilitudinefaéliofôscontrabi.oô.s^
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HenricusEpifcopusparatexercitum adingredt Ingratumappeliaridedecorojum	131.19
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fddniH «rbem Vltraieftinam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i3ïgt;3o Ingratitudinis premium bonis	131.25
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Xenrici l^mpp.inVltraieóIinos liberales 5.15 Inimicitite lt;elt;}uitate paci^cantur	160.28
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HenncUS Wontfortius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78.1 Inimicitijs non dee\|?e bortatorem	80. 4
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HenricusNiuel^itHS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78-7 Iniurias remitiere,excelpanimi	162.24
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Henricus Porcarius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2x7.3 Iniurias tarde fenefcerc	115.36
Henricus Verborcbius Coj, Vltraiectinus. ly. Infidtceinmagißratus undeparentur 217.-j
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;InjidifV Rofsémi	202.22
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hereberti Epifcopiautoritas,acmagnanimitas. Infignia epi/copiHenricideijciuntur nbsp;nbsp;209.24 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19 InfolentiaexuIumVltraieftittorum nbsp;nbsp;nbsp;123.33
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hnderdami aggeres nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$4*9 Injolentiaunde 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiftoria aptè cortfcriptaad ^uid coducat 139. Infpeftorolkjocus ficdiélus	38.28
	215.6
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Interna bellaunde	161. 5
f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hiflorifebuiusfcopus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.r IntepinadijcordiaflorentiJ?.imperiapej?undarik
Hcecblandii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;83.20 nbsp;nbsp;nbsp;7$.
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hctcbuuerda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inteßinamalaexternorum initia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$i.4‘
Hocbjiratanus Comes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;229.8 InundatioRbent	193 13
BoltlandiadiftajdUfertuncHoIIandiaj^^cur. Ioannis Benigni agger	54 15
Hl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;193 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i loannesBunfcbotiorum priefeélus
nollandiffcborograpbia i98.pertotum loannesCampanus	a4o-$
( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HollandifCComités Vitraiefl:iniepifcopicliengt; loannes DuxCiiuenfis ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^,z6 loannesFonckius	15933
	83-11
^oii'O'di« Comitatus quando incceperit 6,19 loannes Goierus	165-14
^^ll^'idibcllandioccaftonem ducerunt, 121,21 loannes Hucbtenbrocus	97‘3
ii	loanneJ

Necefsititis Hires	f2-l3	Petrus Hirdefeltius	82.7
Neceptus ^nod expritnit,friudi huuddanäum.		J Petrus Montanus monetarius	2îî*’î
		Petrus Saudanus	Ï8V.2Î
Neocleßi	2ió.9	Philibertus Naturellus archidiaconüs	Vi traie'
NeHi	240.Ó	iiinenßs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7-i7gt;	etisp.'j
NfroV/triieÆtfutbor	24lt;S	Philippus DuxBurgundionumßenior	Zi^. 10
Nfr«i adoptai TraiJttum	3-24	Phrißa Hollandis domita	7*24
Nibecamde/eritGelrus	17	Phrißorum in pios immanitas	5*38
Nicolms GerardiF.	1124t	Pilanus Amorfortius epißcopi dux	147. 10
Nobilitis domeßiciicontemfitui	14.7	Ptpinus Caroll Migwi pitter Radbodum fugat^
ï^omadum ttira		4-19-amp;'	$*lt;s
F^ortmitnni vltnieSium unfliint :		in Pißßratum Solonis diSium	131*37
Now ƒ)/«lt;«	^97 gt;2^	Plebs demerenda beneß'cijs	i44*i
0		Plebis ludibria Roßemo improperata	i$8.38
Ocium longum luxmn parère	230.13	Plebis motus unde	3313
Ollainfpeüor, locus ßc diéîus	2i;.5’	Plebisßeceßioapudplures laudi data cur.^s. 21
Olla nauioioruin genus	202.14	Populusarmatusquid, lii, 26. quomodocicu^
Optimales cur à regimine deieéii	131.29	ran dus	122.42
Oppugnatioßriaütrderuica	217.22	Populorum uoratores principes	114.41
Opum a^utlitas (luàm perniciofa	40-7	Portie occluduntur epißcopo	136.20
Opulentia ignaua	194.13	Poteßate abuti principes	170.S
O R A T I O N E S.		Precibus empta,magno conßanß	40.1
Antorforliorum legati	' 112.9	PreedaVltraieéiina	22,-.39
Gelten ßslegati	162.9	Prlt;£matura conßlia i^uem exitum ßortiantur^
Henrici epifcopi VltraieSiini	20. 27	HO.	34
Legattepißcopi ad dijceptatores pacis	160.y3	Praßdium Amorforti]s i^uibus rationib.impoß^
Mjrtini Roßemi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lys.u,	•€2rip2.4i	tum	184*37
Pdrtornîititnt	10.7	Prießdium Haßalienße duibus conditionibus di»
Vuolfoanoi Abßemij	S'!. 16	mißum	207.4t
Ojcitätiaprincipu arma minißrari populo. 12z.i		Praßdium in oßio Leccte ab Epißcopo ere^um^
Offlbroeck monaßerium	^37-17		17
Ojlentunt if^ ccclo uißtm	213.26	Præfidiorum uis i^uàm grauis	t44.28
dßracilmHS unde	131.34	Principes aulicoru perßdue mancipia	I7T«’o
Otho Scarpefellius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4		Principes ^-fa^is amp;nbsp;diiiis ladt	162.39
Otboneslmop.inVltraie^inosliberales. 1$		Principes gurgites inexplebiles	114*41
Otium ijriTiis anteponendum	184*9	Principes uulgoßemper ßuß)e3:i	19s.40
Otioferox populus manfueß:it	122.42	P rincipum exempla tenacißima	38,i6
Owtio Geiror««	200.22	cum Principibus omnia mutari	2$6.I
O«de«iclt;t «MS campus	192*39	Priuata ßmultas lt;luantum malum	226, 9
P		Prodtgium	96. 2;^
Pitcisinter Gelrenß,!!:^ vltraie^inos conditio'		Ci7 2i3,.	27
nes.	61. iS	[ Proditor appellaturGelrus	125* .45
Pdatini Epißopi ingeniunt	118. lö	; ProditioinurbeTraieSlina	97.S
Pitpcamerii	87.42 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PROVERBIA»
Patri« ,«itlt;t charior	117. 22	- Aduerßaalea,aHtßecunda	l^o.lt
Patriapeftisciuis merens	216.42 Alt;{ feces exhauriri		=^i*7
Pecunia eßacris uaßis conflata diripitur 22^, 14 Agiwtæ i«cJ arundinis ßßurrum inhorreßcere 4
Pfcunitf Miî duanta a Burgundis impenfa,m bei			26
lo contraGelrenßes	242. 23 Ali4«idm4ti propter MinnuttjmalMW nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11.2*
PBiüppi Boni HOX inßolens	79.3 Animorumfumi		16.401
Peliittwj Bußcoducenßsduxepißcopi, 147.10		. Anßamanßa trahit	35*
mjdew interitMs	203.32 Argus ocMlrftKs		129.33
1		Î *	Aperttf

	I N	D
A P er to Mirte	»21.44	Pngnit ciuilisin urbeTraie^iimt.
Bis per omniii	i34«39	Putcupa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5J-4’
deBoueaJ aftnosJefcenJere		Q-
Ccelumruere	ilt;5i. iS	Qj^icfluratjuibusdataapud VltraeSlinosM'’ j
Cum aßt! adfocui» ueru negligere	214.44	Q«ifcKse«inowni«o «i/7i/rfgfnlt;f«w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
Dies poftertor priorum ma^ifier	88.4	Qiiiestumultui anteponenda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75'” t
Draco peruigil	229.39
Ecnephias oritur	109.7	Raia
Excesra malarutn	iiö, 10	RatbodiEpifcopi dotes
Ex diametro pugnare	149. 39	Ratbodus Phriforum rex, Vtraie^um V
Extremam ancoram ßgere	140.	det nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4'
Fahas macerare	2.^,0.	Rechtera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27-'’
Gingrence	?2.3	Regnorum uicißitudines perniciofie
Gigantumfratres	246' 37	Reip.turbatio bonorumexilia
laciaalea	143 17	Rerumpub. gubernatores uulgo femper
In na[fam trahi	180.43	6ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i9Sgt;4‘
Inter calicem ’ig' labrit	127. 9	Religio fideifacrofanSla
Irudines	92, ii	Religionistitulofucato comendari uulgo i}^
Lautiam prcehere	20,4	dam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;226.1^
Lingua petulca	122.7	Renoium caflellum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rji'S!
Lupatuminijcere	79.35’	Rfor«m fupplicium exemplum omnium.
Miius uicinus, peffis	10.4z	Rhenus Germanium à Gallijs difcriminat'L'i^
Malorum lerna	11.16	Rhenus inter Vuahalim Ifelam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Manubrium è manihus extor^uere	5’8.18	Rheni inundatio duplex ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’95.*^
Manu confertos teneri	217.42	Rheni ofUa uetera ab hodiernis diuerfi *'
Monampltusfloralia	229.40	Rheno olim tantu duo ofiia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;42.
Orci fauces expugnare	196,24	Rheni oppidum capitur à Gelro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'7^'*’
Parère, efuod diu parturijt	121.23	Rhenosde/eritGelrus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7'^^
Poliicem mordicus tenere	170. 27	Romanorum in Germaniauiéloria
Punica fides nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;121.44.	amp;i6z. zz	Roßemiusa militibus defertus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*53'4’
R^Jidrij *	194. 44	Roßemius cum fuis à Burgundis fugatuS.2oS'‘l
SanguifugiC	92.33	Roßemijin militaridifciplina feueritas *74''^
Sarta teSiaij;	162.14	eiufdempericulum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?
Scorptonum catulos nutrire	94-33	Roterodamum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^llt;^ '
in Sterquilinio ßuomultum ualere	^^73	Rufitci militibus infeßi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
Strigolus capus accitusadfaginam	19,i	Ry/uicani
Subcultrorelinauere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;et 140 32		1
Sublatis pedtbus altum flertere	161.34	Sacerdotum luxus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^5'5 1
Sybaritic	194.34	SagittariorumfpeäaculumVuica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Tantafea fitis	114. 4	Saxones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4'”
Terramccelomi feere	184-3	Schalcuicani
Titanicusafpe£lus	229»25'	Schenk'ij alacritas (ir peritia rei militaris^io^' d
TragcediiC fcaturigo	1I3’.2	zoz. per totum
Treßisaoafo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;184	. 18(112.3 8	Schenbij dotesimperatoria
Trophonianuma}ieiuempriefeferre,^8,43. amp;		Schcenhouia.z.zy.(^S6.s amp;
Tylam À Tylanis etreumfederi	228.21	Schonenbergus Epifeopià confilijt
Vtx natos noße	163 3	Sclaui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-quot;
Voxnon exeiditfurdis		Schuraoppidum
Vtroej-uentonauigare	97.14	Seceßiones plebis unde oriantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5*- '7
Publica fides exultb.non deneganda	110.14	Seditio inte/iina apud Vltraie£iinos ex
Pubiicorum tnuniorüapud Vltraieäinos infiitu		Higdnd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;200.39
tio	JO, 41 Sfattio V/traieciiworSiteitct armacoeurjKi'i''''

SfgfrusVMiUi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;148.34 T-yUoppMgMlt;tM,feiI/r«Pr4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;230.27
bêlant	8.20 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Mlft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;172.6
Septem jylu^e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;202.24 T'yltffflobftdentBMrgMtidi
üfrgiMs Roifl. Pont,	^.7 T^[unicajîraBnrgMndionMmofc«pant24o ,22
Sergius Viidii prcetor Amorfortiorum	277.30 Togte «eßiginmapnci VltraieiHinos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.27
SerHitHs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;durißima	79.6 Traieftum «nde diébnn» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3.20
Sefluftj meus	24.26 Tranfifelani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9gt;5
Signum 4rgenteHniSerMlt;(tons,Vltrlt;tie£li quiti' Tranfifelanum regnurn perdit Gelruï m«o die
qui^intitpondo	220.2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;217. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17
Simon VoeÜKs	177.5 TranpfelanorubeIÎ«mcuGeIro.2i.per totur»
S)1ki uetus	197.23 Tranfifelana gentis tralatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;187.37
RitbocfiEptpopt	6.11 TriumuiriVltraie^iinisconßituuntur 232.22
S)'’iigt;o!uin Henrici Epi/copî	152.37 TranslatioVltraieftini epifcopdtus ad Burgnn*
^’’’xlüngidcÆ ininiicitite	114.28 dos-gt; amp;nbsp;eins exemplar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i47»ii
^öfietismignoredempM	ly.y Tulpicumpr^fidinm
^®'icitntjo prlt;f pt?“*	132.25 Tuîpicum depritGelrns nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;215.17
^“pteni	82.21 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V
S’^oniJtJifturti inPißftratutn	151.37 ValentinianiniiHoritede SaxonibusetScIanis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
S^lottis lex.fîdem calumnittnon adhibendiiin» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10
115.	28 VaJaJacracon/îantMr apndVltraieÆnosin fîi»
^MenbrflcbifortituJo	5J.5 pendium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;219.4®
SpecKljDuuentrienps	169.29 VbertasVitraieftinifôIi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3.1
^piwrtCijtnpHS	75.40 Vecbta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;53.42
^ffpbaniNinelHii cafus	106.32 Vecbten pagus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;156.29
1 Scct(i4uu4cii/leH«m	178* ^7 Vflxnia. ioi.52,Vltraie6binisàGeIroab/lrabi*
1 SufJerus MontfortiKS	tnr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8.1
! SufderusSuIemw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89.39.Qir9i. i4 VeliMtionesEpiJcopicam Gelrenfibns 15$. 6
Snjfragijs non fiHenJmn	iî.23 Verbo «no ditionibus dnabns excidit Gelrus,
Suollit	22.20 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;171. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21
. Suollinorumbellunt.o.ô. eorundcrnHicacius, Vicinus bonws respreccUnt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10.41
belli incendium ,	162. 58 VicipitHaorerum bumanarnm ijHanta 139.26
Sxlaoppiilum	227.34 Vicipitudinesregnornm pernicio/tc 230.16
Sxppliciutn PetrHS CoppÎMS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Viennd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2.26 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zf Vienna HercMunorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;108.38
Sxpplicium fumptum à feditiojîs Sxfatmn pagus Goiolandicc T	223.10 ViltraieHum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;555 241.9 nbsp;Vindiftafjuampauis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;67.31 • VirtKSpreßafefeerigit
Taijlica	68.19 Virtwtisexcellentw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11.36
Termeidautcus iy.32.	arx,109,11 VisnbiMaleat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;123.34
Wera EpifcopijMrbe vltraieftina recepta. Vita,patriacbarior nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117.22
227.	27 Vitaijuomodo circnmagatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;139.3®
Teutanutncaßellutn	171.38 Vitus Munßerus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;187.28
TbeodebertusRex	4.40 VlpiusTraianMsGermaniæprtffeébus 3.25
TbeodericusHollanilortt princfps 7.31, et77. Vlptraieélum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3‘2.8
44-	Vltionis auidus Epi]copHS Henricus
Tbeodericus Marrins	180.31 VltraieHum Agrippince Coloniceæmula 4,
'Tofoderico cuidamdonata Vitraieftina Eccle zS.Agrippienfi Ecclepa^ temporibns amp;nbsp;at
lia.198.	21 gnitate prior nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4*4^
T.brafe4Hentus^cpbNro«iolentior 198.11 VltraieHnniolint Antonina dióla
Tielreuerda	172,6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7
îitulorum fumopirKm ufns	nlt;ÿ,z4. VltraieHum aNortmannisuaßatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5.39
T)laàNortmannis uaßata	6.2 Vltraieébi direptio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;227.36
	3 Vltraiedunî