CORRADVS SEBASTIA

EMO plures vnquam caufas ha-buit, cur alterum diligeret, quâm ego cur te non amem folum, fed etiam plane colain:quas,non faciagt;i vt omnes enumerem,ne videar am bitiofusàllam quæ publica (it,etiam gt;nbsp;(ivelim,tacerc nonpoßim:quödvi deamte ftc ab omnibus, quafi ceftum Veneris habeas, amarijVt cgo ne homo quidem pofsim,aut debcam vo cari,nifi,quem diligant omnes, quamuis ei nihil de^ béant,ego, qui tantum debeo, qudm maxime pofsim, femper obferuem.Id ego vero fic facio, vt in eo nemi* ni concedam-.quippc qui feiam, te tibi non Veneris ein gulojfed Palladis auxilio non omnium modo bencuo* lentiam,fed honores etiam maximos, in quibus fum-ma cum laude verfaris, comparaffe. Id ego iam turn,, quüin tu te Romam côtulifti,quôdqualis elfes, optime noirem,poétæ fummiverfibus ita prædixi:Mirabar ' quid moella Deos Amarylli vocares : cui pendere fua patereris in arbore poma.Tityrus hinc aberat : ipfæ Tityre pinus,lpri te fontes, ipfahæc arbufta vocabant. î T U vero fie ea,quæ tibi quah referuata fuer ant, gufta-fti,vt verè, quemadmodum Thcmiftocles, Ôc Cicero,» gloriaripofsls,te magnorum laborum tuorum,multa-rumque vigiliarum fruflum maximum cepiffè Nqmi Romæ ius ita dixifti, vt omnes te.Romani ciues vt ho-gt; minem diuinum de ccelo delapfum elfe Romam puta^ renf.ac,quod nunquam antea fafbum fuerat,-vt is

EPISTOLA

giftratus iterum tibi non annuus modojled perpetuus etiam daretur,optarent,amp; d fummo PontiHce, qui nihil vnqudm miratus eft magis, etiam poftularent. Verum ille vir prudentißimus arbitratus Perufmos, qui tunc inter fe diGidebant,opera viri talis indig^re, co tc mifit:vbi quid egeris,non eft neceffe dicere;quum fätis conftetjd PerufinisPontificem^mißis legatis, rogatum fuifte,vt earn tibi prouinciam prorogaret.Ille vero,qui de tua virtutc iam grauifsima ludicia, amp;nbsp;teftimonia na berctjæquum non putauit efte vt homines pauci, vt Pe ruftni,potius,quam ipfe,amp;omnes Chriftiani tali virtu te fruerentur.Itaque te Romam quum reuocaftet,non ita multo poft primum camerse,vt appellant, au dito n loanni Baptiftæ Cicadæ viro prudentißimo vicarium dedit: deinde, quum tu in eo munere opiniones omniu fuperafles, in collegium iudicum vt vocant, rotæ, ipß^ omnibus expetentibus, cooptandum curauit. Tuna vero in eo quaft orbis terrarum theatro plane, qualis efleSjoftendifti.Sic enim te gelsifti, vt, quamuis locus ille fcmper honeftißimus fuerit,tum tarnen illud vere dici poftet, quod Epaminondas vftirpauit : vir oftendit magiftratum : amp;nbsp;illud item, quod Zeuxis piftor olin^ Ïcripftt.-Inuifurum aliquem facilius,qudm imitaturuni' Nelongum faciam, tacebo,qudm iufte, fapienterqu^ res omnes amp;nbsp;difceptariSjC^ iudicaris:amp; illud,quo perat animus, dicam, te vnum ex omnibus collegis^ Paulo III. Pont. Max. viro prudentißimo de confili^ fententia dignum eftTe iudicatum , quern Tridentuna mitteret,vt cum loanne Mario Montio,Marcello Cd'-uino,amp; Reginaldo Polo Cardinalibus amplißimis, legatis lapientißimis concilii curam fuftineres. Qu®^ quidcm negotium qudm prudentcr gefferis, nihil atti-net dicere,quum amp;nbsp;publica monimenta teftentur, amp;nbsp;tu prudentiæ tua? 3c laboris ilium fruétum tuleris, vt quo vix initiatus lacris eras profeébus, inde vel Epifto-pus reuertereris. Quo tempore mcis id oculis vidij quod n quis rctuliflet, fortalTe non credidiftem:te ftc a

loanne •

NVNCVP ATORTA.

loanne Morono Cardinali, amp;Bononiæ legato, â Camillo Mentuato viris, quos ego nee niniis valde vn-quaiTijnec nimis fæpe laudauero,excipi,fic à Bononien übus omnibus deduci,amp; lauda'ri, vt ego non folum mi rarer,fed tacitus etiam amp;nbsp;mihi,quafi Philippus Alexan dro,gauderem,quódhis temporibus natus, 3c tantum patronum naftus elTem: 3c patriæ noftræ, quæ virum talem genuiflèt,(Sc huic ætati,quæ videret,amp; frueretur maiorem in modum gratularer. Quum vero difputa-retur, iurene concilium Bononiam tranflatum videre tur,tu vel in primis de communi patrum fententia Ro, mam es milTuSjVt ea de re Pontiheem doceres:qui rem quum intellexilTet, vt idem tu velut omnium peritifsi-mus Imperator cm doceres, ad eum te cum omnium bominum moderatifsimo Alouifio Lippomano Vero nenfiEpifcopolegauitiquod vos tales efle cognofceret quales Imperator ipfe cupiebat : qui quum Germaniac nationes eas, quæ à religione declinare videbantur,a(l officium, fanitatemque reducere vehementer optaret» magni interelTe Reip.Chriftianæ iudicarat,eô duos vi-ros etiam Cardinales doftrina,moribus,amp; auftoritate præditos mitti,qui,quæ religionis effientjrite cura rent. Quumque Pontifex de te primo quoque tempore or-nando cogitaret,decefsit:cui quum lulius 111.fuccefsif-fet vir fapientifsimus,amp; te nó minus,quam Paulus ipfe, vel plus etiam diligeret,in Vrbem te reuocatum Sipon tiiium Pontiheem,vel, vt hodie vocant, Arcbiepifco-pum in fuum locum creauit : nee ita multo poll ipfe quoque, quafiPaulum fuperiorem Pontiheem imita-tus,telaudibus,autoritate,decretis, ôcpræmiis maiori-bus ornatum, amp;nbsp;folum ad cundem Auguhum Augu-ftam miht:vbi,quod audimus,amp;,vt qui maxime, gaude mus,ex fententia omnia tibi luccelferunt. Nuper vero Pontifex idem te,amp; eundem Alouihum Lippomanum maximis inter, vos vinculis doéfrinæ, morum,beneuo-lentiæ, amp;nbsp;pietatis Chrilfianæ coniunéfos cum Marcello Crefcentio Cardinale, legato ConcilioTridenti-

* iii

E PI ST. N V N CVP.

no præfecit:qui gradusjquoniam ad rem omnium ma-ximam pertinetjamplifsimus merito,ac i ure debet iudi cari.Deus igitur Opt.Max.cætera,quæ lperamus,fortu net.Nos interea,qui amp;nbsp;ea,quæ diximus,amp;; multo plura, quæ norunt omnesjadmiramur: amp;nbsp;ea, quæ nos vt pene domeftici cognofcimus, amp;nbsp;pauci præterea ( mauis cnim bonus efle, quam vidcri ) fciunt, obftupefcimuSj nullum finem facimus de te cogitandi. Atque vtinam quidem^quemadmodum de te Icmper fcre cogitamus, ita fcriptis efficere pofl emus, vt id ipfum etiam fenaper extaret.Sed quoniam ßeri nullo modo potell^vt,quantum de te mente concepimus^quantumque te colimuSj tantum ïcriptis exprimatur,tibf qui nos intus, amp;nbsp;in cute,quod aiunt, lampridem nofti, vt Timanthes memnonis dolorem,ficnos amorem,amp; obferuantiain erga te noHram ælbmandam relinquemus hoc tan-turn commentario, quern tibi dono mittimus, vt nunc ell, teftati: quem tu,vtfpero, libenter accipies: quôdlt;^ Ciceronis Bruto,quem iiimus interpretati,tu valdede-lelt;9:aris,amp; is ab eo proficifcitur,qui tuus gentilis, con-diicipulus, ciuis amp;nbsp;fit amp;nbsp;appelletur : quem tu lenapef tanti fecifli,vt ab eo potius,quam vel à fratre,vel à pro pinquis,fororem fœminam le£bßimam,Ioanni Paulo Corradino viro modeftifsimo volueris collocari.Acci pe igitur,quod tibinunc dare polfumus, 3c putajteA ea gt;nbsp;quæ tua caufà cupimus, magna cum Ipe lam nunc ab omnibus quidem tuis amicis, fed in primis tarnen a lulio Boiardo illuftri viro amp;nbsp;principe,ab Hieronyi'n® Craffo equite nobiliftimo,cæterifque Craßis omnibus tuijVt qui maxime, ftudiofis, a lulio Scarlatino amp;nbsp;Ga-leoto Bofio lurifconfultis clarißimis, à Francißo Bolo gneto viro optimo,amp; homine do£l:ißimo,ab Innocen-tio Ringherio viro eruditißimo,amp; à nobis, qui te vd abfentem tarnen in oculis femper ferimus, expeftari. ( Vale.Calend. lun. M D L I. Bononia.

WM b«if4T.apicittstdroptimus^et homo do^ißimus Quælluram nofram ne adhuc ejttidem deßriptam le^if^et, nos,\t de perfonù ficeroniants librum fcriberemtis, hortatus e^l, id onus no-Hrum prorßis eße teHiatus. quot;Nosuero^ quamuii onus idud multo prawus efe duceremtHy quÀm ijiiod tpß ferrepaße-mus, quia tarnen talium'virorum cohor tationes ordcugt;la femper efß putatä-

ärnui,in nobk aliquidillum vulerf, quod ipß non uideremttSyarbitrati, iam twn

Wo prudentißtmo parère conßitwmus ^prafertimquumcerto fciremuSy tum,ijui dsb^enter idfecißet,multo plus'otilitatiiyejudm ejuiperfinas Hora tianas olim coüe^eruntjßudiofs hominibus aüatttrum. ISlamß matores no~ ßd eos, tjui perfonas pôêtee nec fummi^nec multas,nec admodum tlbt^lreSf ejua tarnen adhuc multis eßßnt nota defcripßruntymultumprofuiße puta^ utrunty(puantum nos eum,lt;juiperßnas hifiorici, phtloßphi^ ür certeßm-mioratoris innumerabiles ttrir olim ejuidem illußres admodum,ßd nunc ma lorem partem propter rerumignorationem obfcuras,rurfusiüuHretßri-ptuprofuturumputare debemus ? 7^os certe, ßejuis Vnejuamfuerit, cjui poßtidipfumpraFlare,contendere non dubitabtmus,eumplus noßris fiu-’ dijSyejuam relii^uos omnes interprétés,profuiße.Interprètes enimßquid oc^ eurrat hßoria ,ßlent,ejttodlippis, amp;tonforibuse^i notum, t^areßpius abenum,referre : is nihil,nß ejuod reconditum ßt,amp;* adrem maximeperti-neat,edendum curabit JUi, ß ^ifCßato, nbsp;nbsp;nbsp;'^ßo, L. Torquatus, L. Lu-

cullus alitjuid apud ftceronem de l^hiloßphia dißutabunt, multa ejuidem confèrent,fed ita confundent,'\gt;t ea nec caput,necpedes habere tädeantur ; u quot;vero, cuiquot; fato , ^ifo, Torejuatus, Lucuduspotius,ejuam TJarro, fot-ta, balbus, Triarius, nbsp;nbsp;cur eo modo potius, quam alio loquanturj^uam

planismeßeripoteritjexplicabit. Ildßßteeronis orationempro T.fAnni» Milane,Vf eam,qua ßt omnium nobilißima,potißimumponamus, interpre-tari}gt;olent,res quidem,qua in oratore debeant eße,part es orationis,amp;artis quadampracepta ,fid qua tritaßnt,amp;e librisnudonegotio petipoßinr, confufe deferibent : is aut em, qui ßiet ,quibufdam placuiffdta defendi cri men,interfici ßlodiumprorepub.fuße,cur aliamrationem ßicero ßt fecu-tus,wirremmultoaliter,ac caterifolerent oratores,dßoßerit,accurate de • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* iiii

PRAEFATIO

mon^rabitf amp;ßmul 'm exordia quot;verene Qcera tiniuerit,M timerefinxtritt item ^erumne,anfalßtm narrarit,o^endeti\nde mult a dißentur €epta,qtta nußjuam in Itbrk quot;Rhetoricii reperiri poß vide am ur. lllifalsnt ^tiidem 3 quodadelociitionem maxime per tine at, wterpretatianem verhs' rnmprofiterißdnihil e^^quodmimts exequantur : is, etiamßne hoc ijui' demprofiteatnr, dam tarnen res ipfas uolet indagare,Velaliuda^ens, ßt Verhör um viijtit* natura^declarahit. Quid multa is in Ciceronis opet^' bus, quicejuid adhifloriam, tjuic^juidad ßhiloßphiam,tjuicquid ad artev^ dicendi pertinet, ita nohis ,ßmod,o fludij tantumjtjuantum requiritut, earn rem conßerre volet, explanahit, nihil vt amplius defiderare poßimus • ,^tque vtinam quidem vir aliquando tandem tails exiflat, qualem vehn^ te deßcripßmus, Vel certe iampridem coguationefumus^iamp;' mente coniplcxi Sed, quoniam, quodne ßeramus quidem,Videmur opt are, nos, quodintiO' bis fuit ^id^operam dedimus,vt prâfiaremus,pro viriliparte conati^queJ^d ' lemus,adumbrare. 1lt;[ec dubitamus tamen,quin multumproßciße indice* mur : qui,praterquam quodin Ciceronis epiÜoUs omnibus fere,(3* Z^alerij ,^aximi libris illuHrandis idnuper interpretandigentis,quod maxime lâH datur,attulimus3ea nunc aff’eramus,qua doéiis omnibus nos probaturos ƒ fefer emus.lgt;[am,quum deperßnis Ciceronian'u,Vt diximus ^aliquid iamfi^ demßribere conflituififimus, tir injfiiceremus rei tanta difficilius exiiutfii quam principium inueniripojfe,veriti,ne tantÜ labyrinthum ßmel in^reßt, nunquampofieapoßemus exire,ßiceronis ’Srutum,tanqudm l^hefei filuW, nobis adßquendumpropoßimus,qubd vidercmus in eum librum,tdniluoW in equum Troianum, quum (ßracos, tum L.atinos or at ores d Cicerone lui fitißc con^efios,Vt,quibene norit illos,omnespene Ciceronianas perßnasco^ gnoße videripoßtt.'Ut Vero bene cognoßcipoßint,nos quoq. in hune noßrum comment ar ium,in quo quot;Brutum ipjum ßumus interpretati,congefiimus,/jiiic quid ad earn rem putauimus pertinere. Script or es enim tarn Çracos, ßtcn Latinos,lt;jui de rebus hiße ßcripßerunt,omnes peruolutauimus3Vt,ß quid effet, quod ad earn rem attineret, codigeremus, idque dum faceremusßape multa male veld librarqs defcripta,Velab autoribus ipßs certeßripta,cor‘ reximus,velinterpretati ßmusi ipßus Vero ficeronts libros omnes ita dtbgen ter legimus, amp;nbsp;in h 'ts ita curioß locum cum loco, rem cum re, tempus ctim tempore,perßnam cumperßna contulimus,itapugnantia, vel dubia,velco trariaßßulimus,it a deniq. res omnes ßsmus perfecuti,Vt pene dicere audea mus,nihil,quod ad haße Bruti potißimum perßnas attineat, eße relibluw, de quo magnopere dubitare poßimus. Quin Veremur int er dum,ne quis di-cat,nos manum de tabula,quodaiunt, tollere neßiuiße,cui tarnen ita nos re Jfiondemus,nos adhuc huius diligentia nonpœnitere : quam neque nobis d-eßß, nbsp;alijs prodeß cognoßamus ; praßrtim quum tales nosefß proßtea-

mur,ut,etiamß nobis übßt,amp;alqs praßt,nihilominus ea ßmu'svfuri.Laho

res

PR AE F ‘AT IO

w igîtnyfané magnos fn^'inwmu6,amp; ia^uram îemporti, e^uam ma-^ gnam feamtajoac commnni ygt;tirttate,lt;juam nos putamtos nonparttam fore^ comgen/àmui .Et fane quidern nos ua femper 'etilitati communi ^udunnus, ■Vf yéa contenîi,quum res alias,tum ygt;ero \gt;el in primis quorundam calumniat neglexenmus: (juißleanr eos,qui res huiufiemodipaulo diligetniusperfcru îtntHv^accufare : lt;jttaf'pero conuicerint^eas aut hodie nihilprodefe, aut à maints '»iris olimfrétasftiiffe : quum fatis appareat contrfnihd efe,(juod ' ßuMofis hcminibus magis proft : nihildn quod magni quot;»iriplusfludij 'videan fur contjtlifè. Id ipfprofeEo plurihus oßendamusyniß res ipßt per fi loejua turiamp; conßetlUärronemficeronemyf^fconiumySaetoniumfi^lmiumPra éuumfdl{ttarchHmfjelliitmiMacrohium,amp; alios,quos mittimus,in hocge ntre ßudq diligenter efê '»erfatos. lam quot;»ero not, qui lit er as hafie profite-wur,quidahudhodiejcribamusf aliquod,opinor,po‘èma; fatKyfero, Vf lt;ƒ«« femel ne totumquidemleilumfuerit,'»nRum mittatur lier dam. Epißolas^ diceraliquû,aut orationesfiriberes:remp.ficilicetTlatonis , qua nunquam fitit,aut patres confiriptos,amp;' ^irites 7^omanos,qui nuHtJunt hodte,finge musy'vt quas epiltolas, aut orationes firipfertmus, eas de grauißtmis rebut

't'ideamur. 'Nos '»ero non ita fumus ftulti,'\gt;t 'velea,qua nufquam funt fingere 'velimus, 'vel id fequi, quod àjjequi non f eremus,'vel eos, qui de nufu eptßolaSfamp;orationes confcribunt,imitari,neforte nos quoque cum clt;e teris a Lazaro noIiro^ere'Eono amico'^viro fummo ri de amur,quum facile probat,pofl Ciceronem,nihil,quod ferri poßtiin hoc genere fcriptum fuijjè. ,At hiÜoria nos dare pot eramus : nos uero dare poter amus, nbsp;nbsp;id rnulto li-

bentius etiam fecifemuSfqubd amp;• hac atate res magna gefi a ßnt,e!T nos in primis eo Hudio deleÜamur :fid'veritißmus,ne quum lex hiHoria prima fit,ne quidfafidicere audeat,deinde ne quid'veri non audeat,nos,qui veri-tatisj'vt qui maxime fitmus fiudiofi,quodneq. rebus gerendis intsrfiuimus, neque'volumus offenderequenquam,interdum mentiricogeremur . Itaque genus hoc/cribendi,amp; interpretandi,in quo cum laude -»erfari poffe ygt;idere-mur,pene folum nobis relinquebatur: quod, quum ex hiHoria ettam magna ex parte proficifii'videremus,ita nos arripuimus, Vf ne minima quidem nos interdum referrepuduerit,'vt 'vel 'veras lelliones,'vel errores aliorum,'vel tale quid indicaremus.Omnia tarnen nec potuimus, nec 'voluimus coifsfi^larty qubdhocfit arrogantispolliceri'filludiamno hominis,fidlDeiprafiä^^.Illud certe quidem nospraßitimus,'vtiquurn res tarn 'veteres,tamque longe à memoria noHra remotas repetamus,nthilpene tarnen dicamus,cuius àùtorein tibi ßatim non laudemus ita,'vt ßequenter eius 'verba tibi confiderända pfb ponamus,€a fic noHris adiungentes,'vt ne ßßus quidem ipfe,quod in huiufie modi tarnen c'omentariqs neque fieripoteil,neque quari folet,'vllo'thödópof ft extare,Neque tarnen omnia nosfuo femper ordine retulimui, quïd filè-bamits,nec hiftoriamperpetuam nosfiribere, e^, quum tarn multa ex tàdt

PRAEFATIO

wuîtts fcrîptorihui coUigeremus , iüud inßnh'i ïalorîs futurum fuifje, nie \aldeprofuturum. Su ifuur fatù, omnia fene, (jua in hac re requiratr tur y in hoc commentario ßue ordme^^fiue frapo^ere dicantur, inuenit^' ^odf ijuidforte defderetur^tefreijuenter ad ipfis feriptores 3 vnde fi' tere pofts 3reijcimfu •. (juorum libres 3 lt;amp;nbsp;cafta numeris ferfis faßh ^uàm notii appellamus,ne amp;nbsp;tu multum labores^ nbsp;nbsp;numerif militer atijlt;^

in alijs librü faSlum videmuSfa libraries confundantur. Sin cui contra dit“ bimur multoplurafape 3 (juàm res poßulet, congefife 3 aut interduw eandem rem retulijfe3meminerit ille,Vt hisferiptispotifimum Brutus exß cetur^aliorum tarnen etiam librorum rationem haberi:amp; eandem rem faß duabusperßnfS3yelpluribus etiam conuenire.Hos certe, tjuodin poémaK^ hforia,oratione,caterijque fcriptionibus etiam c ommendat ur,id in tomen tarto non magis arbitratifumus alfuando poffe reprehendi, ejuam fi pauloplanius3eit* apertius explicetur,iiuamuis hoc etiam reprehendi fentin mus : ejuodnon defnt homines,ßmodofunt homines3ejuimolefeferantitet iHas,quaß }gt;eterum fafos3ejferri3tjuibus enunciatUy uiridobli contemnaH' tur : quum quaprius ipf Vix intelligebant3€a nunc homines indoblifimipl lut epifloloi adfitticum friptaSiCtiam publice non dubitent interprétait’ ^os quot;vero contràgaudemuSytjuod femper nobisprepofitum fuit^nos ^ftmodit id conf cutißmus3\ideri aliquibus3fiue dollijfue indollifnt illi^ profuiß 'ddec contemni dollos exiflimamuSfejuod nos ex tarn multü quadam declau must^iua folifeire quot;viderentur ; quaß quot;vero non et hac illimulto melius intel' ligant3amp;multoplura fiant, ejua nun/juam quot;vulgus imperitum nepte no' ßris,neejue aliorumferiptis afequetur,Veyum,tfuoniam dfficile.ne ditatn dJ^vvecTov efet30mnibuS3eiui dicere 'volent aliejuid3reJJondere,illudtibiledlt;tt affrmamuSyfanlîecpue iuramus,nos,tjuod officium ft boni uiri,nemininoee

omnibusytjuibuSfpofemus,prodefe'voluife : tjuorumnosalterum cei tepranitimus,nemini quot;vt noceremus : alterum quot;vero an fmus afecufibfil^^ dicabis lUolumus enim te nunc omnium,tjua in hoc cornent ario fripfmtt^^ ffe iudicemtquamuis ipffire pofis,'vt Herodotum hifiorias.,e^^fietioneta pillas nuptias Olympia fc nos ea treis annos totidempene 'verbis, tjuot edit^ funt, in hocnobilifimo (Jymnafio ^Bononienf expo fife, deinde duos annoh ^pellis exemplo,quid de his homines iudicarent,expellafe,donec itaiude^ ' runt omnes, quicunlt;jue nos audiebant,autltterasfciebant,'vt ipf nec pof mui,nec quot;veltmus ad altos iudtees appellare ;prafrtim tjuum fcundutn nos fit iudicatum,e!sr nos putemus in hac repub.tjuam rjuadraginta uiriß nere,honore,exillimatione principes ciuitatis adminifirent i^juam loannes d^oronus ,e^ Joannes Darius dliiontius’, sjut nuncef fmmus^ontifiee far dinales amplifimi^amp; legatifapientifimi, ac famidus dtlentuatus, amp;nbsp;Joannes .ß,ngelus dtledices,qui nunc e Ji fardinalis, Trolegattprudentifii' wiftperioribus annis,quibus ea nos ludicddapropojuimus, rexet'untifam nunc

PRAEF ATI o

nnncM(trcell((s (refcentins ^ardmalis noltilißimui,et legattti ornatßittiM, ac Hieronymus Saulitss Jyrole^atics yir optimus^ amp;, quot;vt panels dicam, alter ^J.riHides jgnbernanr jnihil omnino malenec potnißefnecpoßeiudicari. T tt tarnen (fuum allait um quot;vel in primis illa iudicabls y an ßt danda nobis 'venia : ^ui uerbis int er dum ßngulis interpretandis res ip/^ refer amus : inter-dumresipfasomnesin'vnum locum congeramus : qui fapius'vfum ^qudm 'veterum monimenta lapides in firibenMs 'verbis fiquamur, nee ma-^nopere curemus yßue felius, SextiuSy fepioyßue falius, SeSiius y fa-ßiOy'vt alia mittamus,fcribatur : quißc interpretemury quot;vt fere femper'ver-banollraperfonu loquentibus acc‘omodemus,qui tempora ßc dtgeramuSy'Vt nonmagnireferreputemuSyßmenfes aliquoty'vel annusetiam fape vel adda tur,'vel relinquatur,prafirtim quum de numero annorum Paulus Oroßus, alijjue ßcriptores it a difentiant yt inter dum 'vix certus numerus col

ligi pofe Videatur. Hac omnia ß tu probab{s,amp; nos amabis, honores propemodum diuinos exißimabimus nos ejje

confecutos. Zdale. 11 1 • Tgt;don. lun.

M L h ‘Bononia,

CORRADI COM-

MENTARIVS,

IN oyo

M. T. .CICERONIS DE CLARIS ORATORIBVS LIBER, QVI DICITVR BRVTVS;

EXPHÇ AT VK.

AIV s Curio,vt (criptum cft apud Cicero-nem,quum Tranlpadanoru caufam æquam cfle diceret, Icmper tarnen addebat : vincat vtilitas : quod earn lemper fpeftandam pu-taret : quam nos item dodon publico pro-pofitain ciredeberej amp;nbsp;non itamulto ante in hoc ipfo loco diximus,^^ nunc , vt quura maxime,diximus,atquc adeo contendimus, amp;nbsp;fiquis aliter fentiat, eum nihil fentire prorfus aftirmamus. Nos certe iam tum,-quum primum cœpimus publice docere, fic earn nobis propofuimus ,vt ne tranfuerRim quidem vnguem, quodaiunt, ab ea, quoad eins fieri poteft , difeedamus. Quare nos, quum feiremus ei, qui literas hafee, vt vocant, humaniorcs profiteaturj in oratoribus,amp;poctis ferèfemper effe verfiindum : anno fuperiore M. T. Ci-ceronis pro T . Annio Milone orationem, in qua Rhetorica velut in tabula piäa fpedari pofict :amp; Qj, Horatii Poeticam, in qua ipfius artis præccpta multa tradantur, interpretandas fufeepimus : hoc anno vero multo aliter faciendum putauimus : quippe qui, quum videremus rerum omnium cfle vi-cifsitudinem,eadem nos in noftro munere vti voluimus,amp; oratoris librum, in quo difcendi preccpta,fi non prorfüs omnia,at plurima certe traderentur: amp;nbsp;rurfus poëtæ carmen,in quo multa pocticæ præccpta fpedarcntur,alferrç: pvitfertim quumiampridem nobis conftaret,nullum neque huius poète,qui poëtafum ingeniofifsimus,neque illius oratoris, qui princeps oratorumvo-cetur,afterri librum pQffe,qui non maxime vobis effet placiturus : vfii certc placebunt, in quibus non ea modo , quæ diximus, fed fabulæ ctiam poèticæ pene omncSjamp;hiftoriæ Romanæ pene omnes expliccntur. Hiftorix porro finis vtilitas à Luciano vocatur,vt iam vix fieri poßit, quum vtilitas, vt nobis eft propofitum,ex hilcc librisconfcquatur:præfertim fi nobis, vt Ibletis, operamdarc volctis,dum hbros holcc, quorum altt’rBrutus,altcr.Faftorum appellatur, quàm diligentifsime fieripoteft,explicamus . Atquein Bruto qmdemCiceroni, vt nuncLaftos mittamqs, adnoftrum munus ordine,

a

.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

quo decct/acccdamus, propofitum fuitÇrton Iblüm Bruto ^ipfi AtticOj quod de oratoribus quæi ebant, exponene, fed R.ornanisçtiam omnibus , amp;nbsp;præfertim antiquïtatis,amp; dicendi ftudiofis prodeffcT Nam quum præceptis oratoremân tribus 4c Oratore libris inforpiaffet, eurn vt quafi populo exhi beret-jhqc libro,Æxeoi.plis proclus exprime Adurp put ay it. Itaque oratorum pene omnium,qui vel Athenis,vel Rqmæ floruiflentjvitia amp;nbsp;virtutes colle-gitjVtRomani adolefccntçsalla vitar(fc,iamp;haS-imitari polTent • Nequc tarnen hæcipfa quum facitjdicendi præccptJ,quæ fmt neccßana,praetermittit, fed amp;nbsp;ilia breuiter compleftitur, amp;0ratoium præfertim Romanorum vitas iti defcribitjVt qui paulo açcuratius hunc librum legat, is omnem pene Roma: uarn hiftqriam cogtio^atCl Quqd^ per/ëJiiftoria tài^ug» habet ytili,tÿHj quantum omnes tefl;antur,amp;nos in epiftola quadam fcripfimus, quid vtih-tatis in co libtO putps fpfè^qüi nojï qqah^ibet hiftoriamj’fc^ Romanam, nec cuiuflibet artis,fed eloquentiæ præcepta complcdatur : qui fit non à quouis hominc,fed ab eo,qui ^ëloqâuentiæ'princeps^amp; hifloriæ pcritißimus faille dicatur,conicriptus ?Neque tarnen illc vtrunque, fed per dialogum eftfcri-ptus:quæ res non vtilitatem modo,Rd dèlcâationem etiam, amp;nbsp;quidem maxi warn legentibus afferre folet, præfertim fi decorum, grauitatem , vrbanita-tem,lepoquot;rem,amp; venuflatem contineat : quæ quidem omnia vcl Cicero, vel præterea nullus apud Latino.s eflconfecutus.Nam Platonem quafi quendam Deum Philofbphorum,vt vocat ipfe,fic eft imitatus,vt ilium prorfus expref-ferit,amp; quidem fcmper,fed potißimum tarnen, quum iam natu grandis cf-^ctjVt tunc erat,quum librum hunc ipfiim compofiiit, quum belli Africi, Hifpanienfis tempore,certe Cæfàre Diâatore in otium fe contulill'et. HunC igiturlibru, quum poftlibrosde Rep, nihil edidifTct, ah Attico amp;Bruto ro-gatus fcripfit,amp; poft treis de Oratore libros quafi quartu,vt ipfe teftatuseft, collocauit. Atq, Platone,qui Cuos dialogos duobus nominibus ornauit,imi-

tatUS,LIBRVM DE CLARIS OR ATOR IB V S, QV I BRVTVS DICITV R, infcripfit,qvi0d oratores pene omnes præfertim Latinos,vtBrtito moregcre ret, connumerauit. Huius argumentum breuiter ita colligitur. T. Pompo-nius Atticiß, amp;M.Iunius Brutus adM.T.Ciceronc,quum is inambularetin xyfto, amp;nbsp;effet otioRis domi, veniunt, eumque rogant,vt fibi Rrinonemde oratoribus in Tufculano inchoatum exponat. Illc vero rem paulo altius rc-petit, amp;nbsp;Græcos oratores primum numcrat, quibuRum deinde Latinos ita perfiia temporaconiunglt,vt continuatam feriem vfqucadfuam ætatem perducat ; vt turn videre potcrimus, quum co venerimus, vbi nobis hæc o-mnia pluribus erunt cxplicanda;quod nos ita faCfuros fperamus, atqueadeo pollicemur, vt fi minus doótrinam , ftudium certe diligcntiamque nollram probaturi fitis:quæ non modo vobis in hocipfblibro, led in omnibus etiam Ciceronis:amp; multis aliorum operibus fitprofutura , Quippe quum librum hunc ipfum nemo bene pofsit interprctari,quin codem tempore innuinera-biles Ciceronis, amp;nbsp;aliorum fcriptorum locos , in quibusde rebus hifee, amp;nbsp;hominibus mentio fiat,interpretctur. Quæ quidem res crit laboris,amp; diffi-cultatis plenaifcdnos omnes nemos contendemus, vt præftcmus,quod alias fæpe polliciti fumus : nullum fore laborcm nequc tarn magnum, nequetam grauem,qui nos ab vtilitate veftrapoßit auocare. Itaqiie quicquid ent labens in præceptis cxplicandis, in hiftoriis perquirendis, in temporibus confe-rendis,amp; in reliquis rebus perfcquendis, libentcr, amp;nbsp;vitro perferemus : neC quod nollri quidem muneris,Rd graue tarnen omnibus, amp;nbsp;molellum videri fblet,librum, vbi fucrit opus, emendate reculabimus, quamuis ilium multis in locis feiamus efle mendofum : quod quum multos annos inter murorum

ruinas

IN M. T. C. BRVTVM DÉ CLAR. ORAT. j

ruinas apudLaudem Pompeiam latuiffct, àGcvardo Landnano maiorum noftrorum memoria vix tandem rcpertus,a Blondo Forliuienfi non ita bene propter literarum vetuRatem defcribi potuit, vt non multa menda refede-rintiquænos vttollamus,pedibus ac manibus, vt dicitur, conabimurmec in carenosiinitaripigebitquum Ptolemæum Aegypti regem, qui ab Atbe-nienfibustantopere contendit ,vtSopboclis ,amp;Euripidis opera fibi quam emendatifsimamitterenf.tum Aratum,Ariftarcbum,Ariftopbancm,Appio-nem, Nicanorem, V arronem,Probum,Seruium,amp; rcliquos, qui omn c penc fuum ftudium in eam rem videntur contuliffe. Neq^ue vero parum laudis in care patres noftrifunt aflecuti,fed plus tarnen bodie Bembus,Vbaldinus, Egnatius,Pierius, Alciatus, ViÖ;orius,Lilius, amp;nbsp;Manutius meus aflequun-tur ; quorum doâ:rinam,amp; mores vt femper admirati fumus, ita nunc vefti-gialibenter,amp; vitro perfequcmur.led ad rem iam nunc accedamus.

M. T. CICERONIS DE CLARIS ORATORIBVS LIBER, Qj/l DIGITVR BRVTVS.

V V M ê Cilicia decedens Rhodumveniffem,amp; eb' mihi de CL Hortenfii morte effet allatumjOpinio-maioremanimo cepidolorem.Nam amico amiffo , cum confuetudine iucunda, tum Lgt;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multorum officiorum coniunftione mepriuatum

videbam, amp;nbsp;interitu talis auguris dignitatem noftri collegiidi-minutam dolebam : qua in cogitationeöc cooptatum me ab eo in collegiu recordabar, in quo luratus indicium dignitatis meæ fecerat : amp;nbsp;inauguratum ab eodem, ex quo augurura inffitutis in parentis eumloco colere debebam . Augebat etiam moleffiam qubd magna fapientium ciuium bonorumque penuria, vir egre-gius, coniunàifsimufque mecum confiliorum omnium focieta-te.alienifsimoReip. tempore cxtindus,amp; audoritatis amp;nbsp;prüden tiæluætrifte nobis defideriura reliquerat. Dolebamque qubd non, vt plerique putabant^aduerfarium, aut obtreftatorem lau-dum mearum ,fed focium potius amp;nbsp;confortem gloriofi laboris anaiferam.

u. T. c 1 c E R o N1 s,de quo melius cR filcrc,quAm pauca loqui,vt de Car-tbaginc dixit Salluftius,præfertim quû liber bic eins vita pene tota complc ftatur.c L A. RI s ORAToRiBv s,illuftribus.Nam videas claros,amp; illuftres eos potifsimu vocari,qui liberalcis artes colant, vt à Cicerone clan orato-res,etàSuetonio illuftrcsGramaticivocantur'.qui tarnen obfcuri maiorem parte fui{rent,niG fcriptis illorufuiffent illuftrati. Vndc facile apparct,nos, vtmultumfcriptoribus omnibus debcamus,illis tamcninulto plus debere, quilibros de vitis bominum conferipferunt : quibus illis ad immortali-

a xi

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. SEB. CORRADI COMMENTARIVS-

tatciii , amp;nbsp;nobis ad vitæ inftitutionemprofucrunt. liber bincco-gnofcimus eos deceptos fuiire,qui treis libi os efiedixerunt, qiios Diuus etiam Hieronymus confutauit.hber ctiam dicitur oratio,vt oftcndit Cicero , qui Verrinas aâiones, amp;nbsp;orationes in Catilinam libros vocat : quem Cornelius Tacitus, Diomedes, Iulius Rufinianus, amp;nbsp;alii funt imitati.

lt;iy I n I c IT VR BR VT vs,Platonem vt diximus,imitatur,o(r.c/li7rAizz(j'Tt

Tûùa- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t Kasau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;th nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(?t, à::)^ -rÿ 'ïïçx'y^tiCTCiii-

Vt ait Laertius in Platone:amp;Plato quidê nome rei præponit,vt

4-u5c^lt;r fed bic Cicero rem nomini præpoluit, vt orator,qui vellet orationc crefcere, amp;nbsp;ita terminari,vt librû volebat appellari, yt appellatus cft,lib.fc cund. deDiuinat. vt philofopbus vero ipic quoque nomen rei præpolùit, VtCato, veldefeneôtute ; Læbus, velde ainicitia. Brutus autemdicitur, vel quodhic liber Bruto fitinferiptus, amp;nbsp;nome eius ita præferat:vt quant uis ad eundem Orator, Ta •7niac/lofa,libri de Finibus bonorum,amp; malorum, Tufculanæ quæftiones,libri de natura Deorum, amp;nbsp;epiftolæ multæ fintà-Ci cerone mifl'e,folus tamé i/y rota nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in eius nomme apparuifle,rcdedi

ci polfe videatur.Vel Brutus dicitur, quod Brutus primas poft Ciccronem iplûm quafi partes agat in hoc libro,qui rogatu ipfius fit confeftus. Et fane libri,amp; id genus monimenta frequenter à perlbnis, quæ fiepius loquantur, vel primas agant partes, infcribilolent, vtLælius, amp;nbsp;Amphitruoivclàre, quæ fcnbitur, aut fæpe nominatur, vt de amicitia, Rudens ; vel à loco,in quo res faâia dicatur, aut de quo frequens mentio fiat, vt Tiftculanæ qux-ftioneSjAndria.Hic eft porrô M.Iunius Brutus,cuius vitam Plutarcliusfa-tis diligenter eft perfecutus. Illud hoc loco libuit addere, conftietudincm libros duobus nominibus inferibendi fortaffe ab Homero profcftam,apu(l quem pars libri fecudi Iliados infcribitur,)lt;aTaAo7oo' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SoiOTia. cty vM,

proœmium eft quafilt;/l;n7»(iaT(itözj’,certe'7raÖDTZKov,in quo dum de Q_. Hortenfii interitu narrat, ita dolet, vt fevirumbonum cfic oftendat, amp;nbsp;ita beneuo-lentiam à fe captet primo , deinde à maleuolis, qui multo aliter exiftima-rant. Dumvero laudat Hortenfium vt fummum oratorem, tacite rein luamagit. cilicia, amp;: fi nonitamultis ante annis earn P. Clodius Tribunus pl. ad Prætorç extra ordinem tranftulerat Oratione pro domo: qui quidem Pre tor,vtputo,T.Ampius,vel'r. Appius dicebaturrcui P.Len tulus Procos. luccefsit,Epiftola lecunda lib.pnmi Farn. P. Lentiilo Ap. Claudius,Epift.oólaua lib.primi Farn. Ap. vero Claudio Cicero, Epi. fecun dalibri tertjiFam. amp;nbsp;quidem quumprouincias,vtfuo locodicctur, fem-per antcancglexifret,poft iniunam acceptam, quum Augur ctiam fieri vo-luinet,M.Marccllo,amp;Scr.SulpicioCofs.fticcelsit,amp; ea gcfsit,quibus apud Iffum Imperator appellatus, decretis iam fupplicationibus, triumphaturus erat nifi bellum ciude impediflet. Inter turbas cnimfenatus ei tarnen frequens triumpbum flagitauit vt ad Tironem ipfemet feripfit, amp;nbsp;nos infra pluribus referemus. Cilices,amp;Ifiauros,qui fepiratis,amp; prædondius mariti mis iunxerant,Seruilius Proçons. ad prædonum bellum minus,fubegit, amp;nbsp;viam per Taurum montem primus inftituit : ifque de Cilicibus, amp;nbsp;Ifiiuris triumphauit,atque Ifauricus eft appellatus,vt Rufus,amp;Orofius teftantur: etfi Paterculus à Numidico Ciliciam prouinciam faélam nefeio quo paófo videtur aftirmare. Cilicia diófa fuit à Cilice Phœnicis filio, Solinus cap. quinquagefimoprimo:vel à CiliceJ^hœnicc Agenoris filio, Herodotus lib. leptimoiea nunc ab bis, qui res Turcarum IciTbunt,Caramania vocatur:cu iusincolæ femperapud veteres male audierunt, quod amp;nbsp;mendaces eilent ita,vt prouerbio notarentur : Sc üc item fraudulentijVt in prouerbio inter tria

IN M. T. C. BRVTVM DE CLAR. ORAT.

tfiapcfsima cappa numerarentur . Quin Theopompus cædem per vinolen tiameditam KiAiKi(r|Xov vocauit. Ab his Cilicibus inuentx veftes dicuntur, ^aae Cilicia vel ob id appellari fol ent, quibus vetejes in c a Hr is, Qc nauibus ad pellendum irigus ,fedmaioresnoftriadaffligcndum corpus, vtebantur. DECEDENS, adiu. Cal. Sext. Epift. tertia lib. fexti ad Attic, cjuuni iam C.C«eliutnQu^çftorem prouinciæ præfeciffem,Epift. fextalib.fexti Ad Att, atqueita nec dies triginta , qui ad decedendum lege Cornelia conftituti «rant,Ep. fextalib. tertiiFam. nec in pvima/prouincia, vtconfuetudo eral ï-pift. vigefiinafecundahb.duodecimi.ad Attic, liicceftorem, qui nullus eft datas,expeftalfcm. Atq. hoc verbo Cicero ferefeir.per vtitur.quutn de di-feefluex aliquaprouincialoquitur,vtomnino Epift. fexta• lib. tartii Fanu legendumf»t;decedenduin,non autemfuccedendum, vt in multislibris ma lelegitur . R hoDîVM , ,iVtbem,ôcinfulam,de cuiuslaudibusPindarus, Strabo,Plinlus,Liuius,amp;alii feriptorçs tam multadixerunÇvt,G quidhoc loco nos dicere velimus,a(ftum,quod aiunt, agere videri pofsimusme tame nihil dicamus, illud Contendimus, ab Horatio çlaram diet, vel quod in ca nnnquam,vt ait Plinius,tanta nubilaobducatur,vtnon aliquahóra Sol eer-natunvelquod clara,nobiliS5 lUuftris fuit libertate, re maritima,Roma* norum amicitia, rebus geftis,pKftura, amp;nbsp;artibus etiambberalibusiquas ibi magnivirifunt profefsi, Sc inhisPofsidonius, Sc Molo, cui Cicero, df .Cæ-far operam dederunt, vt infra dieemus. Rhodum porro diéfam à Rhodo nynipha,quam Apollo amauit,qnidam volunf.alii a rofa,quam Cræci góifioki VocantjVel quod locus ille pulc.hrasferat rofasî vel quod,dum.vrbs «xdificà.r ietur,ibl inuenta Gt rofa.Ibi fuit etiam colotfus Iouis,Vt fcribif 3trabo,,vêl Apollinis,vtvultPlinius,Charetis Lyndii opus,i,quö multi credutColoG fenfesdiftos ,adquos Diuus PaulusEpiftolafcripGt,quumin'ipfaEpiftoU ficipft dicaf. Tfliff cv koXkmoJo’a'^wio- amp;nbsp;nemo nelciat Colaftas intcit Phry-giævrbes à Plinip numerari ; vtmittamDiuum Paulum Rhodios potius, JuitnColoffcnfes difturumfuifte,amp; alias conietluras, quæ in ipfaEpiftola acilecolliguntur. venissem, , Ciceronumpuerorumcaufa,Epift.de-ciraafeptimalib. fecundi Fam, illivtRhodum viderent. Gc enim crcdimus: quucaufa nulla nobis alia pofsit excogitari, cur Ciceronum pueroru caufa Rliodum cogltaret'.quamuisillafirnilis veri videri pofsit,eos vt Cecum toile ret, eo iampridcmdedutfos , vt deduéfi videri poUunt ex dlls verbis Epift. declmaoftaualib. quiuti ad Attic. Cicerones noftri funt apud Deiotarum, ftd,fiopusfuerit,deducentur Rhodum-.fed nonvidctur opus fuifte ,quum fcribat Epift. primalib.fexti ad Attic, ipfos inter fe amare,difcere,amp;; exerce-ri ; amp;nbsp;Epid. tertia eiufdemlib.Q^CiceronçmGliumliteras Attici patri In-fcriptas de fuo confftio aperuilfe, idqne quum iam Cicero ipfe de prouincia decederet,puerumquehortarctur,vt animumpatrls matn reconciliaret,tan turn aberat,vt Rbodi turn puer eftef.óc G ibi tum fuilfet,Epift. dccimafepti- ' mallb.fecundiFam. affirma{fet,fePJiodum accetfurum,non autem addidif fet, neque id tarnen ccrtum eft, Q^j, Quinti. Quinti vcro vocati funt illl, qui loco quinto,vt Sexti,qui fexto,Stptimli qui feptimo,O£lacilii,qui ofta no,Nonii,qui nono,Decimi,quidecimo eftentnati. horten si i, de ?uo tam multa dicentur infra, vt fuperuacaneum Gtbocloco quiequam rc-erve, Ç^are illud tantum dicamus, HortéGos à colendis hovtis efle diftos, '. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtïabll à fabis,Plfonçs à plGs,Ciccrones, à ciceribus, amp;nbsp;Lentuli à lentibus

I ferendis ftmt appellat!, amp;nbsp;iccitco Hortenfios rede fcribi : quum, quæ ab horto deriuantur,vt Grammatici dicunt,omnia Gcfcriliantuv,vt apud Pli nium, ÔC reliquos quiuis legere poterif.quamuis aliqui malint HovteGoi

g . ' .SEB. CORRADI C OMMENTARIVXlI

Icriberc, vel quod in veterum monimentis it'a femel atqae'iterum Icriptuni vidennfvelquódd/gt;TM(r/ov(yaputl Græcos foibi Gognöfcant ; qüdfi'veronott monimentis illis quoquein elfe pofsit error5amp; in lifdem liö multo frequen tius Hortenfios legamus : atque nelciamusaGræ'cis ita Icribi, qüod ilü * ante o’ lôleant raro ponere. fi quis tarnen exiftimatà Græcis reftiüs', quant •nuncànobisicribi,;dicamus,necefle efl,idirideprofedtum effè, qnèd vete-ires fyllabam longam fignificäre voletes,;fiiper;ea TÙùiTÿ’oo-toolwfKKKpai'appone bantrquàm libfarii putantes effe notam Icribendi compefidi'dfèm -, amp;nbsp;ob ilt;l earn in nlitçram conuertentes in mediis verbis Icripiferunti Vhde fadtuiPj vt fiepe formonfum, amp;nbsp;fimilia legamus gt;nbsp;'contra quàm Tefentïü^ Scaurusgt;' Caper,Donatus,amp; Seruius feribunt : qui teftantur,n,literam hcquein the faurojueque in formofb, neqóe in aliis huiufeemodi nominiljus elfe pone» dam:quamuis multi feriberent thenfaurumi amp;nbsp;formonfiami l Quin Atldiv^ quibufdam Icribebatur, quod tamen'Scruius fatienduin negätj^ quamuis in obliquis cafibus habeant eam literam.vt Atlantis,'gig'antis. illud quidem praeteribo, Hortenfios plebeios fuifle, quurn ex ïiil'fiepe Triquot; bunos pl. fadbos legamus:amp; Ortalum cognomen etiam habuifle, vt ofienJ' dit Suetonius,qui m Tiberio nelcio quem Ortalum Hortenfii ôratorisné potem agnofeit. In veterum rnonimentis etiam legimus,quendam fium Hortenfium vocari:vbi cognomen Hortenfiusvidetur. a'LL fier nuncios,amp; literas prælèrtim M..Cçlii,qui Icripferat Epift. deéimâtertidf ib. odlaui.Fam. Hortenfium animam agere:fedidante,qûàmClceroRb(gt; dum veniret,Epift, fexta lib.fextiad Attic.-nifi forteepiftolfe fint mutafiquot; dæ nbsp;nbsp;o M NI v M, aliter böminum ; omnium Verosfiueböminumjqüi pü

' tabant Hortenfium fuiffe aduerfarium, autobtredlato'rem laiidummta-rum:amp; ob id me minus doloris ex eins mortecapturum;amp; fane vere putafi fent,nifiT.Pomponius Atticus,vt icribitCornelius Nepos,cfFcciflet,vt inter quos tantælaudis éflet æmulatio, nulla intercedéret obtredtatiorvciu® nos facile pofiemus probare, non obtrediationem modo, fed odium etiam,' inuidiam,amp; fimultatem, fed tarnen occultam inter eos intcrcefiilfe, quunt Cicero feribatEpift. tertia lib. primiad Qu fratrem , ab Hortenfio ipfofe fiimmà fimülaticne amoris, fiimmaque alsiduitate quotidiana Iceleratifsi-mèjinfidiofifsiméquetradlatum : vt forte pluribus referemus quumaJ eum locum vcnerimus,in quo de Qj,Hortenfii vitaplura dicuntur .N^mC Cicero prudenter agit,qui mortuum laudet,ne cum laruis,vt aiunt, luftari videatur : prælêrtim quum liuor in viuis regnet, amp;nbsp;poft fata quielcat. CEPi DOLOREM, ita magnum, Vt cxcruciarcr , Epift, fexta lib. fexti ad Attic. NAM, «zT(oÀo7i«,quare tantum dolorem ceperit. a M i c o A MI s s O, L. Aemilio Paulo,amp; C. Claudio Marcello Coss. vt infra diectur. consvetvdine, qua per Atticum potifiimum coniundti ftiimus : fed ego decreueram cum eopofthac valdefamiliariterviuere , Epift. fexta lib; fexti ad Attic, officiorvm, eorumquæfacercpoflet,fiviuêrct:vel eorum,quæ ille in mecontulit,quum ita plena manu,ita ingenue, ita ornate noftras laudes in aftrafi.iftulit,vtfcirc omnes pcllcnt, nec amantius, nec bonorificetius,nec copiofius potuifle dici,Epift.vigcfimaquinta lib. fecunquot; di ad Attic, vel quum ilium vidi penè interfici feruorum manu,quum mibi ade{fet,Orat. pro Mil. Sedquæri poteft, cur Hortenfium Cicero modo lau dct,modo vituperet : relpondebunt maleuoli, amp;nbsp;inuidi, qualesfueruntDi dymus, Gallus Afinius, amp;nbsp;Licinius, id fuifle Ciceronis ingenium vt nun-quam fibi conftaret : nos verô'dicimus, eum morehominurn fecifl'e: qui, quum videret Hortenfium virum nobilcra,amp; multum in Rep.potcte,m,fibi

IN M. T. C. BRVTVM DE CLAR. ORAT.

^uidem inuidere,fe(l amicum efTe fimulare,par parireferebat», quum fùam C«flÛTi)T0£ ira feruabat,vt iplum publice fæpe laudaret] amp;nbsp;de fe bene mentum vocarer,fed Attico,amp;CXj,fr‘iwi aliter fcriberet. A VG vris , cuius locum c^uum petere vellet Curtius, didus eft à Cicerone Jli^atpov cogitare, Ep'ift. decimafextalib. fecundi Fam. nam veftis erat auguralis,vt di-ximus Epift.nona lib. fecundiad Attic, dignitatem, qux tanta fuitjVt nihil domi, nil foils per magiftratus geftum fine eorum autorita-te poflet cuic^uam probari, lib. fecundo de Legibus * c o t L eg 11, Augu-ratus,quo de,præter ea,quæ funt in libello cuiufdam Fenéftellæ,nos multa collegimus, qua: longum effet referre . Quare fit fatis illabreuiter dicere: Augu'-esjoue fulgehte cum populo agi nefas efle,deccrncre folitos fuiffe: Calatores babuiffe ; in vitiofo augurio pronunciare cottfueuilfe alio dies Confuh, quuirtexercitus imperabaturaffuiffe;duosex eodem fanguine,amp; genre elfe non pótuiffe;rerum bene gerendarum autoritates ipforumaugu no contentas fuilfc : eos in villa pubkca, dum comitia haberentur, fedifle: olim nouem fuiife.non modo violari amicitiam inter eos fas non fuiffe, fed necooptai'i quidem facer dot em'licüilfe , qui cuiquam ex coll egio effet ini-micus.qui non e{fent'fóluendo,eli,gi non potuiffe ; àduobus tantumnomi-naripotuiffe. D o l e b a m , vtranquettijiocAo» dolore, amp;nbsp;baccbio pede ter tninauit. CO ORT at VM j quo loco nunc multi dicunt, eleéfum ,‘-'le-ftum,admi{fum,afcitum,receptunT,amp; affumptum,in,eo Cicero fere femper dicere folet,côôptatum,prælertiiTi quutn de fcnatu,vei'd'G facerdotio loqui tui-;' AB E oI Hortenfio/atqui Ehilip. decimatcrtia'fe à Pompeio co-*. optatum fuifle teft^itur, vt fibi contrarius videri pofsit^nifi Philip, fecutida itafcribat;Me Augurem à toto collegio'expetitum CN. Pompeius,amp;Q^i Hoi'tenfius nominarunt. neque licebat à pluribus nomittari. c oxee-givm, Auguruin5amp; quidemin P.Grafti,quiinbello Partbico perieratj locum,vtPlutarcbus uiCiceronefcribit. i v R'A t vstanquam teftis. Namteftesiuratidicebant, Sc indices iuratiiudicabant, vt IcribitAfco-nius. dignit atiS M e ae yu dignitatis,quadignu$ egofacerdotiolu dicabarivt vera fit iliaCiceronis definitiolib. fecundo de InuentioneiDi-gnitas eftalicuius hqnefta, amp;nbsp;cultu, Sc honore, Sc verecundia digna autorit as. iNAVGVRAT vM, CO iTiodo , quo fcribitLiuiusNumamPonl-pilitim inaunuratum fuiffe. Nam codem pene modo, mutatis tantum qui-bufdam venais , oiniies inaugurabantur . loco col ere, mala eft compofitio,inquitSeruius,abea fyllabaincipcre,quafuperior finitus eft ferino. Nam plcrunque xawtiC»«tdi facit vt Dorica caftra, 8c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caligine

bine maiores noftri femper elfe k«kÎplt;îgt;«tûv putarünt,quum fyllàbæita con-currunt, nee viderunt, xaKtfjupaTOAy effe hoc modo, quum aliquid ex fyllabis concurrentibus nafcitur,quod velobfcœnum fit,vel offen dat, vt Dorica ca ft.ra,nafcltur caca.çætcra hæc compolitio probatur. Nam Pontanus vir cru ditifsimus pntauit elfe genus quoddamcomplofionis -.inquo noninfuaui-ter,vtipfe loquitur, concurlus earundem fyllabarum mnlcet aures •, vt ruit Oceano nox,fama ttialum, daté tcla. Qu^od fi verbum vnius fyllabæ præcc-dat,etiam plus delaélat, vt quæ quçfita Philip, prima-.fedfrequentiusin voce quum,vtinfra,,tyuum conltileffet-.Epift.fecundahb. quarti ad Attic-quumconfules exS. C. porticum Catulireftituedamlocallentdib.fecundo delnuent.rem cum confilio perficerepoterit r amp;nbsp;Lucan, lih, primo'.Et cum çonfùlibus turbantes iuraTribuni. derer am, pes moloffus, in quo Cicero quafi refpirat. A v GEB at Etiam Molestiam, augebatur etiammoleftia,ih alüs librislegitur. - s A WEN Vmcivivm, bono-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a ilii

, 9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.‘ SEB- CORRADI CQMMENTARtyS’'1

R V M’QVE, quafî vcro,qui fapientes.Iunt,non fint item boni,quum ßpieä tes à Stoicis non lb Ium boni,fed diuitesetiam fob vQCçtur : amp;nbsp;quod rcctuni amp;nbsp;honcftum,amp; cum virtute eft, vt eft fiipientia\ id lolum bonum dicatur: quum lapientia item à Cicerone modoprinceps omnium virtutuin, modo bonarum omnium artium mater appelletur ; fed turn fortafle Cicero ficlo-quitur,quum philofbphiim agitrnunc v_erp fe oratorcm efle meminit, Scic-cifi'Go vt orator.de (àpiçntia loquitur: quod orator muldtudinis opinionem fequifolct r quæfepientes eosvocat ,qui multarum rerum vfiimhabeantî multa in fenatu, amp;nbsp;in foro, vel prouideant prudentcr,vcl agant conftanter, velacuterefpondeant. fic Acilium Catoncm fapientts appcllatos legi’ mus.fic Cicero fapientiÉsimû vocat eumiCui quod opus fit,ipfi veniat in men tera.amp; quoniam,qui fint hoc modo fapicntes,verfuti,callidi, aftuti, amp;nbsp;fæp^ etiam improbi velfiint^ vel efte poflpnt, hue loco Cicero videtur vt orator ßpientes à bonis feiungere:quanquam no crefcat oratio, nifi forte cui pluî bonita$,quàm fàpientia fignificet.feddpero fore,vt dofti probent,reponen-dum, vt in veteribus libris legitur:bonorum ciuium, fapientiumquc. p£“ N v R Î A, tranflatio à ixbus venahbus fumpta, quæ cariores effe, amp;nbsp;pluris œftimari fblent, quum magna eft carum penuria ; fic viri boni pluris hunt, quum pauci funt.amp; hie eft amplificatie per incrementum,vt vocat QuintiL. hoc pene modo: graue eft amitterevirum bonum in magna penuria bono-rumrgrauius amittere etiam virum egregium:grauißimum amittere coniun Zlifiimum confiliorum omnium focietate : multo grauius amittere alienifi fimo Reip. tempore, alienissimo re ip. tempore, impendente hello ciuili : quo tempore Refp. talium virorum confilio egebat. pleri-. Qjf E, maleuoli,amp; maledici,quibus credendum non fuit. amp;nbsp;eft locus con trarumoresquot; pvt ab A nt, quafi verb femper effet verumjquodHefio dusftripfit :KOTil glomosi laboris,* eloquentiæpræ-fcrtim,amp; gloriæ forenfis,pro quamagnos excepimus labores,vt infra pluii-busdicctur.

Etenim ü in leuiorum artium Rudio memoriæ proditum efl, poctas nobiles poctarum æqualium morte doluilfe ; quo tandem animo eius interitum ferre debui cum quo certare erat gio riofius, quamomnino aduerfariuna non habere? cum prxfer-tim non modo numquam fit aut illiusa me curfus impeditus, aut ab iilo meus, fed contra femper alter ab akero adiutus, amp;nbsp;communicando, amp;nbsp;monendo, amp;nbsp;fauendo . Sed quoniam perpétua quadam felicitate vfus ille cefsit d vita fiio magis quam fuo rum ciuium tempore, amp;nbsp;turn occidit, cum lugere facilius Rem-pub. poffet, fl viueret.quam iuuare : vixitque tarn diu vt licuit ic ciuitatebene beateque viuere, noflro incommodo detrimen-toque,11 eft ita necelie, doleamus : illius vero mortis opportuni ■ tatem beneuolentia potius quam mifericordia profequamur, vt quotiefeunque de clarifsimoôi beatifsimo viro cogitemus, ilium potius quam nofmetipfos diligere videamur.

leviorvm artjvMj inleuiorum artiumnumeropofticam Cicero reponit,quôd,vt multi volunt, adfaciendos verfus efl'et ineptus ipfe : fed magis in epti funt illi, qui çredunt Çiceronem ad poëticam ineptum fuilfe, 4^

IN M. T. C. BRVTVM DE CLAÏ^. ORAT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

cjiii ad artes omneis fuit aptifsimus^quique verfibus ita (evipferit, vt poet as oinneis, qui ante fucrant, doétifsimi cuiufque iudiciq fuperarit. Q^arc contendimusjhoc loco poëticam leuem dici vt ab boinine,qui pladolophus amp;nbsp;orator eilet, amp;nbsp;educatus Romx ,vbipoëtæ fero velcogniti, vel lecepci, nee poftea in magno bonorebabiti.Vnde quo minus bonoris erat poëds,eo minora illorû ftudia fuerut, amp;nbsp;leulova,vt in Catone, 3c lib. primo de 1 at. vocat. PRODiTVM EST, à fcriptoi'ibus antiquis• poetas no-■ßiLES , vtloncm,cuius bodie quoque carminadeEuripidis moitelcgun tur • vt Sopboclem,quem ferunt Euripidis morte fie doluiüe, vt Sc ipCe elfe , amp;nbsp;fuas tragoedias ab biftrionibus fine corona agi vpluent. Philemon quoq. amp;nbsp;Alexander Aetolus Euripidis mortem carmmibus defleue-runt ; amp;nbsp;Sopboclis Simonides,Erycius,amp; Diofcorides,fed 11 nonviden-turxqualesfuilfe. poetaRvm aeqj^alivm, vt Euripidis,qiuvi c-turloms xqualis fuifle , Sopboclis certe fuit,vtprxter alios fcribitGellius lib. decimileptimicap. vigefimoprimo. mokte dolvisse, alias do-luiffemorte. Qv o t andem animo , miquiore. argumentatio ex comparationc maiorum . cvm cgt;v o , Hortenfio viro tanto . glorios 1 v s , eft cnlm Moriofum cum magnis vins certare, etiamli eos vin-cerenonpofsis. Nam , vt aitingemofus poeta. -quicquidfperauitVlyf-fes, Ipfetulitpretium iamnunccertammis buius ; Qi}! q^^^m vittus ent, mecum certalTe feretur. fit tarnen fxpe,vt,qui magnos viros prouocant,in Melampygum, quod dmi folet, incidant. N o N H a b E tune enim dici poSet-.currensfolus vicit. cvksvs, bonorum glonx • JM-ïEüirvs, quippequumego mibiilium,fibinieille ante eiret, jn ra. Amamus vero,vt Icribit Ariftoteles bb. feeundo Rbetor. % opo.oaf, Kca Toaiamp; ^TnTMJl^üüw'Sto’ Î ■’il’ivvTrAïtn. ab 1 l lo , Hortenfio . qui tarnen pp confiûatum fuum dicendi ftudium remiferat, quod negbgeret eos qui con-fuAes non fuilfent •. fed quum fexto poft illnm confulem anno, confiai ego a ftns effem, reuocare fe adinduftriam coepit ,ne, quum paresbenore elft-mus,aliquare fuperiores videremur,infra. ad i v t v s, qnnm in ep. e inmaximiscaufisconiunaifsimeverfaremur. coMMV N 1 can D o , vt dtcetamicos. Vndenibilduleius ,quàmbabere qui cum pofsis,vt tecum, omnialoqui. mon en do, nam amp;nbsp;moneradilxpe furit amici, amp;nbsp;obiur gandi, amp;\xc accipienda amice,quum beneuole hunt in Lxbo, nbsp;ceœ ta-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;men ad Q. .fratremfenbens, queritur ,fe abHoiqenfio inuidi^ift me amp;

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infidiofilsmae traftatum€uilfc,vtdiximus , eave nd o ,

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bat die, quumlaudes meas in aftra tollebat,Epift. vigefimaquintalib. fe-

\ cundi ad Attic, quunique ego vidi dlum pene interfici ftruorum Clodiano

mm manu, quum mibi adeftet, Orat. pro Mil. peucitate vsvs, Quipne quifiimmis ornamentis fortunxprxditus euet,Orat.pro ege a 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nil.amp;inomniumrerumabundantiafemperbeatilsime vixilict. quemque

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;videretur félicitas ipfius,qua femper effet vlus,ab. cis miftriis, qux conlecu-

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;txtunt,vindicaffe,infra, cessit t vita, ita quidem,vt non minus

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illifucritgratulandum.quam C\jCatulo,duobus Lucullis,amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^te

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo,qui,quum fine inuidia in Kep. ffoYUift'ent,eminuiffentque , me pericu o

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quieta,aut certe non prxcipitatafatali ante mitiumbcllorum eiuibum mor

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te ftinfti funt,vt ait P aterculus. no, fibi apto , amp;nbsp;perpetux fcbcitati

Y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conueniente,vtdies vltima,qux femper eft expcCfanda,primis refponderit.

Y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quum aliter txpe foie ant euenir e, v t de V r 1 amo ,P o mpeio, amp;. aliis le gimus ;

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idem propemodum de l.entulo fcribitEpift. fextabb, fecundi ad Attic, v el

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuo,fatal!,vtinfra 1 Q,. Hortenfu vox extlnCla fato fuoeft. sv on w

•- SEB: CORRADI O ÖMMEKTARIVS, 1

civivM TEMPORE, quumReip.' alieiiifsimo tempore fit cxtinâûs, fu-pra. TVM occiDIT', L.Paulo, amp;nbsp;C. Marcello Cofs. quumagcrct annum fexagefimum'quartum, infra . qva'm ivvare, quum iain turn Cæfar ita conualuilfet, vt in vno ciue Refp. ad refificndum elictimbe-cilla, Epift. tertia lib. feptimi ad Attic, potuiflct tarnen aliqua parte iuuarc. Nam non fuifl'et extinftus alicnilsimo tempore Reip. fed êacibus potuiflct lugere,quàmiuuarc. qva'm licvit, dumlicuit,amp;quandiulicuit, ctiam dicimus. Licuit vero vfque ad L. Paulum, amp;nbsp;C. Marccllum Cofs' Tune enim vox Hortenfii extinéla cft fuo fato,Ciccronis vero, amp;aliorum, publico, infra. c i v i t a T e , libertatc, vt Cicero ipfc in oratione pro Cornelio Balbo videtur interpretari : feruos bene de Rep. meritos perfarpe libertatCjideft ciuitate publice donari vidimus.vcl Rep.nam amp;nbsp;vctcrcs Gra: ci TÙùTroAiiFvocabant,vt Plato lib. quinto de Rep.tWfii,' » oi tnh^iraiaMdmTtàiï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ioi€x'7ihâo’(fgt;iÂo(plt;fgt;goa(n, ôü’ktâ/ (tainâv'KouiXx'Titls'KoK^oï^J^

quem locum Cicero fie in Epift. prima ad Q^ratrcm tranftulit : Plato tuni denique fore beatas Refp. putauit,fi autdoéii, amp;fapientcs homines cas regere cœpiflent : aut ii, qui regercnt,omne ftudium fiium in doébrina, aef-pientia collocaffent : amp;nbsp;quum Plato item Epift. fcptimaTroA/vdixilfct,Cicero Epift. odaua lib. primi Fam.Remp. vertit : vt alios feriptores Græcos, mittam , quos Cicero in hifee rebus libenterimitarifolet. Bene, beA' tÉqve vivere, quodnihil aliudeft,nifihonefte,amp;relt;fteviuerc,Parad, primo. SI ITA NE ces SE EST, fi omnino dolcndum cft contra, quàm præcipiant Epicurei, qui dolorem fiimmum malum dicunt. D O' lE AM vs, amp;fi fuis incommodis angi j non amicum, fed feipfiim amantiî eftjinLælio. opportvnitatem, quumcefferitèvita fuotempore. iLLVM, quimiferias hafee non fit pafl'us,quas nos patimur. N os-Wetipsos, qui tali amico fimus priuati.

Nam fl iddolemus , qubdeo iamfrui nobis non licct, no-flrum cft id malum, quod modice feramus, ne id non ad araici-tiam,fed ad domefticâ vtilitatem referre vidcamur:fn tanquam illi ipli acerbitatis aliquid accident, angimur, fummâ eiusfelici-tatem non fatisgrato animo interpretamur. Etenimiî viucret

Hortenfius cætcra fortafte dcftderaret vnacumrcliquisbo ms amp;nbsp;fortibus ciuibusthunc auté amp;nbsp;præter cæteros, aut cum pan cisfuftineret dolorem, cum forum populi Rom. quod fuillet quafi theatrum iliius ingenii, voce crudita amp;nbsp;Romanis Grxcif-que auribus digna fpoliatum atquc orbatum videret.

NAM, cÙTioKoytx. SI iD, complexio cft hoc penè modo : vcî no'flra, vel ipfius caufa dolemusifi noftra,videmur non elle amici,qui noftris incorn modis moueamur : fin ipfius caufa, non intclligimus,quanta fuerit ipfius fe licitasprius extingui, quàm in has miferias incideret. C^a quidem com-Îlexione Cicero vfus eft etiam in Lælio,amp; Epift. decimafèptima lib. quinti

■am. quam ex Apologia Platonis,lib.tertio de Rcp.amp; Axiocho collcgit,amp; Tufe. primo pluribus explicauit. v i D e a M v R, vt vidercmur,fi noftro malo doleremus. acerbitatjs, tanquam ante diem perierit, amp;nbsp;vt lait poëta,fit funcre merfus accrboiin quo fit aliquidmalipaflus : quodpræ-ter fatum, aut naturam tulerit aliquid,Gellius hb. decimi tertii cap.pnmo. îVMMAMj fmnmafuit,amp;pcrpetua,vt diiftumcft. feucitatem, qua

IN M. T. C. BRVTVM DE CLAR. ORAT.

cjuafemper eft vfus. non satis grato animo imtsrprete-M V R, nos pene ingrati natiiræ, earn non ftiifte talem, qualis re vera fuit, quafidicimus, amp;nbsp;multo aliter, atque oportet, metimur, quum credimus Hortenfio aliquid acerbitatis accidifte. accidiftet ft viueret. b t e n i m, ft£TioXo7i'«,quarefttnuncetiamFelix,amp;,ftviueretjcftetinfelix. Caetera, vtleges,amp;libcrtatem. fort ASSE,mirum eftCiceronemde illobomine, quem virum bonum vocet,amp; tantoperc landet, quafi dubitare,an, quæ re bquiboni deftderabant,fuerit deGderatnrus, nifteifWKao' quodammodo lo quatur perinde, ac ft dicat, deftderaret certc • etft multa poterant cfl'e prins inRep. quæ Hortenftus fortafte non deftderaftet . Fieri etiam poteft, vtCicero nolit in bac repræfcrtim quicqnam affirmarede illohomlne,i quofe proditum olimmeminerit ; præfertim qunm multi belli ciuilis tempore optimatium partes deferuennt, amp;nbsp;Cxfarem vel fecuti ftnt,vel certe non oppugnarinf. in quorum numero fortalfefuiftet Hortenftus ,vtfuit Ser.Sulpicius. h v n c , quern ego fuftineo , amp;nbsp;omnes oratores fentire debent. lacit enim iam nunc quædam quaft femina rerum, quas de orato-ribus eftdifturus. avtEM et. velinterpretare ,vel lege ; autem etiam Vel,aut etiam. v o C e, fua,amp; Græcis quibus cruditionem concedimus audiretur. orbatvm, quum ftt nunc in vnius poteftate Refp. atque •dominatu vnius Cæfavis tcncatur, qui pofsit, amp;nbsp;fortalFc etiam loleat dice^ redit pro ratione voluntas'.tantum abeft vt oratores,ftcutantea, dicer e pof fint,aut debeant.

Equidetn angor anlmi, non confdn, non ingenii j non auto-titatis arinis agercUlt;erapub. c|UcE didiceram traft are, quibufciuc me affuefecerara, quacque erant propria cum præftantis in ïkep. \iri,tum bene moratx ôcbene conftitutæ ciuitatis . Quod fifuit inRepub, tempus vllum cum extorquere arma pollet è mani-busiratorum ciuiumboni ciuis autoritas ft oratio, tum profc-do fuit cum patrocinium pacis exclufumcft, aut error ebomi-nutn aut timoré . hanobifmetipfts accidit, vt quanquam eftent tnubo mams abalugcnda,tarnenboc dolereraus, quod quo tern poreætas'noftraperfunfta rebus amplifsimis tanquamm por-tum confugere deberet,non inertiæneque debdiæ , fed otn mo-derail atque bonefti cum quo ipfa oratio iam noftra canefeeret baberetque fuam quandam raaturitatem , ft quaft feneftutem: turn arma font ca fumpta, quibus iVb ipft qui didicer ant els vti \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Voriofc , quemadmodum faVutariter vterentur, non reperie-

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bant.

EQViDEM, MTioXo'YÎûtquæda.mv.orrà'TrçiôXwA.WinequisFottafre diccrc pof feV.nemo poteft aftirmare , quidfafturus fueritHortenftus . Itafatburum

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ft\utnftnftccrcdo,mqttitCiccro.nam conieCbuYam de me facto. quot;Ego veto

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;valdedoleo. anoor ANtut, ftc emendatttt Paulus Manutius ex VtEris

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vetcïlbus,§lt;.tngentoc,quofummopræditus eft. Sc fane veter es tta fæpelo-

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qncbantuY'.angor anlrnudulilus anlrnlVIrglVtus'.pendeo anlml, Cicero , ft

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Plantus'.dtfcrucior annnt,Plautus'.excTuctat antml,Plautus, ftT erentlus’.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;labor animt,Plautus'.fum mlfer antml ,Plautus'.fum Incertus anlml, Elulus.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftquls tamenltocloco putet amblguum eftc tolledum,legat llle, v t In mul-

Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTÄRfVS

tis etiam libris eft fcriptum, angor animo , præfcrtim quum Cicero ad Ti-ronem {ci'ibens,fic etiam loquatur. non, repetitio, qiiæ re-laium,regreftio,amp; t-mCoÄv ab bis,qui de figuris fcrjbunt ,A ocatur . n oN CONS iLii,'NON INGENU, NON A V T o RIT A T I s,qinbus valcrc pol-femus. nunt pilis, amp;nbsp;gladiis, non confiliis, neque autoritatibusnoftnsde iure publico difceptatum eft : vt ad Marcelium , amp;nbsp;ad forquatum fciipfir. aliasnOningenii,non conftlii ,non autoritatis, fortalle redius. ar wi s, arma,inquitSeruius,font inftrumenta,vt armarufticorum vomercs ,pllt;ia-ftra, amp;nbsp;reliqua : armaftudentium libri : arma faccrdotum libeili in quibus preces diuinæ foribuntur ; Ctc armafenedutisaptilsimadicuntur artes,amp; cxercitätioneSjin libro de Senedute. Quin, vt Quintilianum mittam, qui dixit arma facundiæ, idem Cicero vt boe loco dixit, confilii, ingenn, amp;au-jtontatis arma, fie inlibris uratoriis, arma prudentiæ ; neque tarnen hic aliud voluit fignificare,quàm confilium,ingenium, amp;nbsp;autori tatemded ita locutuseft, quoniam mentio fiebatde Rcp. Cælarianis armis opprdî'a. eft etiamtranftatioàremilitari fompta. egere remp. quodaliis armis itagcratur,'vtbis minus egere videaturiquanquàm tunc,vt quum maxime, liifcc armis egebat,vt non fatis proprie locutus boc loco Cicero videri pol-fitmifi dicasmon egebet bis armis Refp. quia illis abundabat,fcd.vtinonpo terat:velleg3s:geriRemp.vtnos olimlegendum putauimus: quamuisfcire-jntis Ciccroncm boc verbum,vt carere aliter,ac ipfc docuit,vforpare potuifi fe. Q_y E, TroÀi/TÎïaTov. didiceram, quum c mu tis,vt ai unt,inagi-ftrisjtum è loquentibus,amp; quidem,vt,quumeioqucntia cum fapientiacon 5unxifl'cm,amp; in vtranque partem poflem difputare,amp; ea,quæ futura erunt, etiam prouidere. etenim,vt feribit Cornelius Nepos in Attici vita. Cicero non eafolum,quæ viuo fe accidcrunt,futura prædixit, fed etiam,qua: mul-to poft vfo vçnerunt. tractare, verbum tranfiationis fumptæi inilitibus,qui tirones quum funt, variis modis arma traébarc difcunt,vt fcri-bitVegetius. ass v efeceRAM, inforo,amp; infenatu circiter annoS triginta in bifee verfatus,vt ex confolibus,^ Gellio eolligitur. propria, bæc omnia pluribus Ariftoteles, amp;nbsp;Plato fcribunt : quorum alter ingenio-ibs,amp; animofbs effe óportcre ciues oftendit,alter etiam Pbilofopbos : qued qui tales fint,non pofiint non babere confilii, ingenii, amp;nbsp;autoritatis arma. BENE MORATAS, ET BENE CONSTITVTAE, moribus,amp;IcgbuS quafi firm at æ. alias bene moratæ ,amp;conftitutæ. civitatis, dicho-reus,quo Cicero,quia præelare cadit,in rebus aduerfis, bumilibus raro, inlècundisamp;grauibusfrequentervtitur. si fvit, argumentandilo ÇUS, quern Cicero, Boctius in Topicis ab anteccdentibus vidcntur voca-re, quamuis argumetationis formam Rodulpbus Agricola inalitvocari hoc modoifi tempus vllum fuit,tum profedo foit,tcmpus autem vllum fuit,turn igitur etiam fuit.tempus buiufinodi fuiflo,probaiT poffet exemplis, vt Vale riijVt Menenii Agrippæ , vt Scipionis, vt Antonii oratoi is, vt Catonis, vt ipfius CiccTonis : amp;nbsp;autoritäre quum veterum , turn Virgilii, qui cccinit, Ac veluti magno in populo quum fæpe coorta eft Seditio, fæuitque nnimis ignobile vulgus, lamquc faces,fixavolant:furor arma miniftrat, 1 um pietate grauem,ac mentis,fi forte virum quern Conlpexcre,filent,arrcfof que aunbus aftant. Ilie regit didis animos, amp;nbsp;pedoramulcet. ScdiHud probarinon itafacile poffet,oratione alicuius armadcmanibusiratorumci uium tempore belli ciuilis extorqueri potuiffc.Nam cur Cicero ipfc,curCa to,cur alii non extorquebant ? fortalfe poßis interpretari, poflet, ideft, de-bcretjVt alibi fæpe interpretari necefle çftivcldiçerç, id fieri potuilfe, fi

TM M. T. C. BRVTVM DE CLAR. ORAT. y

Confilio Riiflct acîtniniftrata : fed HortenGus,vt fupra dixit, tunc occi dit, quum Remp. facilius lugeie poflet, quàm iuuare. Cicero certe in ar-gumentationedubitationempofùit. iratorvm civivm. quorun-cunque quidcm, fed eo tempore C. Cæfaris, M. Antonii,C. Curio-nis J amp;nbsp;Caüii. Nam Cæfàr amp;nbsp;fuam , amp;nbsp;illorum iniuriam quereba-tur : illivero fe expulfôs dolebant. tvm profecto' fvit, initio belli ciuilis. patrocinivm, quod Cicero potifsimum fufceperat, Vtlæpeteftatur. amp;quumdeoratoribus,fiuepatronis lit diâurus,reâ:e pa-trocinium pofuit, præfertim quum Latine patrocinium pacis dicatur_, vc alibi patrocinium æquitatis, voluptatis, amp;nbsp;imperii : fed non item patrimo-niumpacis, vtinaliis libris legitur : quamuis non negemus à Cicerone diet, patrimonium dignitatis , amp;nbsp;iuris,vbi tranflatio eft verecunda , vt ‘ ÇræcipiebatTheophraftus'.hoc vero loco effet nimis audax. inline dixit, pacis, pacis, quæ tarnen inter Cæfarem, amp;Pompeium effe tionpotuit,quamuis eins autor Cicero femperfuilfet, cui pax omnis cum ciuibus bello ciuili vtilior videbatur . exclvsvm, ficin fine dialog! ; Inter nos impendentes caftis defleuimus, quum belli ciuilis caufas inpriuatorum cupiditatibus inclufas , pacisfjiemà publico confilio elle exclufam videremus . Qu,um vero Cicero ex Cilicia decedens, ad Vr-bem accefsilfet, incidit in ipfam Hammam ciuilis difcordiæ, vel potins belli: cui quum mederi cuperet , amp;nbsp;fortaffe polfet, cupiditates ccctorum bominum impedimento fuerunt, præfertim quum Pompcius nullam pads conditionem probaret. Quin Cicero ad bellum quum iam effet pro-feftus, amp;nbsp;defperans viCtoriam, pacem , cuius autor femper fuerat , fua-dere coepiffet,ab ea fententia femper Pompeius abhorruit. e r r o R e HomiNVM, avt timore, homines enim Pompe-ium Reipublicæ defenforcm , amp;nbsp;dementem : Cæfarem vero oppugnato-rem, amp;nbsp;crudelem foreputabant : amp;: iccirco errabant , quum timcrent Cæfarem , non Pompcium : quum Cæfar Syllam imitan nollet , amp;nbsp;fe quàmlenifimumpræbere cuperet: amp;nbsp;Pompeius contra genus Syllani re-gni iampridem appeteret ita, vt à Cicerone lyllaturire diceretur. Vndc initaliampoftea, fipotuiffet, vcllouliniquus erat rcditurus,vtinEpi-ftolis ad Atticum legitur. at Cæfar etiam poftea indicauità plerifque igno-rationepotius, amp;nbsp;fahb , atque inani metu , quàm cupiditate, aut cru-delitatc, ciuile bellum effe fiifceptum , vt in oratione pro Marco Marcello fcribitur , vtilluditem in Ligariana : fcelus tu iftud vocas Tubero? cur?iftoenim nomine illaadhuc caufa caruit : alii errorem, aliitimorem appellant : amp;nbsp;in oratione pro Deiotaro communcm errorem vocat : amp;nbsp;Epiftolavndecimalibri feptimiad Atticum omnia plena timorjs,amp; errons effe fcribit . Hoc tarnen loço in aliis libris etiam legimus : terrorc bominum, vt timore, fed m.ale. ita, exclufb pacis patrocinio. Nobismetips I s, qui fuperftites Hortenfio viximus, amp;nbsp;omnibusquidem,fed mihitarnenpotifsimum. accidit, quodHor-tenfionon accidit. q^amqvam, alias quum. alia, vt libertas, dignitas ,Refpublicadeniqueipfa. rebvs amplissimis, Quæftura, Aedilitatc, Fractura, amp;nbsp;Confulatu, vt Augura turn, amp;nbsp;res in Cilicia-geftas mittam. in portvm, vide prouerbium, in portunauigare. tranflatio a nantis fumpta. Tale quid etiam queriturlibro primo Fam. non INERTIAE, NEQVE DESIDIAE, SED OTil moderati, at-OJAE HoNESTi, «»Ti'0tToif. nam qui fc ineitix, amp;nbsp;defidiæ dedunt, vel nihil,velturpiter agunt : qui veto in otio moderato,amp; honefto verfantuvj

SEB. CORRADI COMMENTARIVS’

fcmper aliquid agunt,amp; honefte viuunt. In hoc otium,quod omnium pof-fel'sionemoptimam Socrates vocabat , fe contulit Africanus, qui nun-quam minus erat otiofus,quàm quum otiofiis erat : in hoc fe L. CraffuSjVt ius defcriberet conferre cogitabat : in hoc Socrates, in hoc Philofbphi pene omnes : in hoc fenatores multi, quum iuuenes Remp, iuuiflent, fe tandem fenes contulerunt . canesceret, quaficanelceret , vtcapilli à quitus eft fumpta tranflatio. eloquétiæ vero genus alios aliud decet.nam neque tarn plenum, amp;nbsp;ereéfum, amp;nbsp;audax, amp;nbsp;præcultum fenibus conuene-rit, quàm preffum , amp;nbsp;mite, amp;nbsp;limatum, amp;nbsp;quale intelligi vult Cicero, quum dicit orationem fuam cœpilî'e canefcere : Quintil. lib. vndecimo cap.primo. matvritatem, qualemfolent habere fruäus, à quitus eft item fumpta tranftatio. amp;fane Cicero non modo adolefcens,vt infra dicetur,fed lenex etiam fe ipfe mutauit, amp;nbsp;aliud dicedi genus inftituit, vt,quemadmodumRofcius familiaris eius in fèneâutc numéros in cantu ceciderat ,ipfafque tardiores fecerat tibias, ficipfe Cicero à contentioni-bus, quibusfummis vti folebat, quotidic relaxaret aliquid ,’vtiam eius oratio non multum à philofophorum .lenitate abefletjlib. primo deLegib. aliamaturitasinfra defcribitur,quumfedicitex Siciliarediift'e. qvasi SENECTVTEM, mollit tranflationem, ne nimis audaxeße videatur: quum feneftutem,quæ fit in animali,ad inanimatam rCm transferal. È A, ciuilia. svMPTA, à Cæfare , amp;nbsp;Pompeio . illi ipsi, Ti La-bienus, M. Petreius, amp;nbsp;alii qui rei militaris peritifsimi quum eflent,curii hoftibus, quàm cum ciuibus,jiugnare maluiflent : fed quo paéfoidfaceie poftent in tanta principum diflenlione, non reperiebant. Poß'es etiam for-talfe ficinterpretari : illi ipfi, Pompeius, qui vti armis gloriose didicerat, fed tunc, quemadmodum falutariter vterctur,non reperiebat, quum Cæ-lar irrueret.

Itaque ii mihi videntnr fortunatd beatcque vixifTcjCum in ceteris ciuitatibus,tum maxime in noHra, quibus cum , autoritatc rerumque geflarum gloria, tum etiam fapicntiæ laude perfrui licuit • Quorum memoria amp;nbsp;recordatio in maximis noftrisgra uifsimifquc curis iucunda fané fatis fuit,cum in earn nuper ex fer mone quodam incidißemus.

IT A cty E, quum in tot miferias nos , qui Hortenfio fuimus fuperfti-Tcs,incidcrimus . 11. alias ei,vt infra,vbi de iudicio populi,amp; hominis dofti difputat. mihi videntvr, nam mihi,vtinlibiisoratoriiseft fenptum, perbcati fuiffe videri fblent illi,qui in optima Rep. quumamp;ho-noribus,amp; rerum geftarum gloria florerent,eum vitæ curfum tenere potuc runt,vt velin negotio fine periculo, vel in otio cum dignitate eflepoflent. FOR T VN A TE BEATE Qj'E, altcro fortunæ, altero corporis amp;nbsp;animi bona compleflitur. civitatievs, vt Athenis, vbi, qui de Rep. bene meriti eßent,iis viftus quotidianus in Prytaneo publice prçbebatur:qui honos apud Grxeos maximus habebatur : quofe dignum Socrates iudica-uit, vt 1erIbit Plato, amp;nbsp;Cicero hb.primo de Oratore r vt Laccdæmonc, vbi Lyfander honeftifsimum feneftutis domicilium eße dicebat, inCatone. NOSTRA, in qua principes erant,qui bene de Rep. eßent meriti. a v-TORITATE, RERVMQVE GESTARVM GLORIA, eft quafi iWuhlffllO', quum autoritas cx rebus geftis potifsimum comparetur, vt oftendit Cicero

IN M. T. C. BRVTVM DE CLAR. ORÄT.

Cero in oratione pro lege Manilia : amp;'fcneftus hönorata maximam habet autoricatem 5 vt idem IcribitinCatone.Hac gloria olim Tliemiftocli per-frui licuit,quum ad ludos Olympicos veniflet,amp; omnium oculos in fc con uertifîet’.licuit amp;nbsp;Ciceroni poftea,quum in Capitolium deda£tus,maximo clamore,atqueplaufu inRoftrisfuit collocatus. sapiential, nori illiusfummæ,fedeius,quade fupradiétum eft;cuius laude licuit Acilio,Ca toni,amp; Lælio perfrui, vt in Lælio fcribit Cicero. Q_y o r v m , çubomi-num, quibus autoritate, rerumque geliarum gloria,.amp; Cipicntix laude per fruilicuit;quos in hoc dialogo maiorem partem numcrabit. cvRis, de Rep. Yxore,fratre,fratris filio,amp; Tulliæmorte, obiçrat enim iam tum, vt cognofcitur ex eo, quod paulo poft de Bruti literis iheminit, quas ille fcri-pfit, vt Ciceronem de morte Tulliæ confolaretur ; quamuis hie liber viuo M. Catone, qui hello Africo id eft multo ante Tulliæ mortem periit, fcri-ptus efle videatur . Nam. quo loco deRutilio, amp;nbsp;Tubcrone Stoicis fcribit^ de M. Catone tanquam viuo loquiturmec ilium pofteafuo loco,quó’d viue iet,opinor,pofuit;quodoftend'jnt item verba, qux Bruto diifta, infrapo-nunturdnGalham veneriszquandoBi'Utus dicitur, in Galliam nondum ve niffe ; cui tarnen ilium Cxfar prxfecit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oQiotjSxtveiv ein ÄiCJnväin Karavix, itoà

w?n»a, vt fcribit Plutarchus, nbsp;nbsp;nos ibi dicemus. Quin dubium non eft,

quinBrutum ante Catonem,amp; Oratotem fcripferit i quu in Oratore dicat ita:Hocfum aggrefl'us ftatim Catone abfoluto,-. amp;nbsp;ibidem ; in illo lermone noftro,qui eft expofitus in Bruto,multum tribuo Latinis ; amp;nbsp;libro fccundo de Diuinat.Oratori Brutum prxponit,Catonem veto, SqOratorem certe antemortemTullixfcnpftire oftenditHpift. quarta,quinta, amp;nbsp;fextalibro duodecimo ad Attic. Conftat Igiturhunclibrum ante mortem Tulli xfcri ptumfuitre-.quamuis appareatjioc prooemium poft Tullix mortem fadum clfc-.quod de Cicerone miru videri non debeti^qui lib. fccundo de Orat. ita faciendum prxclpiat,amp; in epiftolis ad Att. dicat, fe volumen procemioruni habui(fe,ex quo eligere folçrct,quum aliquod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inftituebat.Vcrun

tarnen itaproœmium ipfum cum fermone connesft:it,vt parum diligenter ra done tempons habuifte videatur. fic enim ferma poft mortem Tullix vide tur inftitutus, quern fcriptum ante fuifte diximus-.vt,in quo Curionem re-pvehendit ,in eo ipfe pcccafte videatur, fed aliquid etiam infra dicemus.

1V c V N D A, atqui ad Luceium fcrlpfit ccdcm penc tempore fe id verbum inomnetempus perdidifte-.qi^od eb fccit, vt remmagis amplificarct : exte-rum vel ad eundem fcribit ; nihilifto poteft elfe iucundius his mlferis tem-r porlhus, amp;nbsp;luàuofis. s ermone, quena de oratovibus inTufculano inchoaueram,vt infra dicetur.

Natn cum inambularem in xyflo amp;nbsp;eflem otiofus domi.M.ad me Brutus, vt conCueuerat, cum Tito Pomponio venerat, homines cum inter fe coniunûi,tum mihi ita chart, itaque iucundil vt eorum afpeûu omnis, quæ me angehat, de Rep. cura confe-derit. Quos poffquamfalutaui,quid vos,inquam Brute amp;nbsp;At-tice, nunc ? quid tandem noui ? Nihil fane inquit Brutus quod quidemauttuaudire velis, aut ego pro certodicere audeam. Turn Atticus, eo, inquit, ad te animo venimus vt de Repub. effet fdentium, amp;nbsp;aliquidaudircmus potius ex te , quamte affi-çereiuus vlla moleftia . Vos veto, inquam, Attice, amp;nbsp;prac-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b ii

SEB. CORRADI C O MMENTARIVS k:

fentem me cura Icuatis, abfenti tnagna folatiadediftis :nani vcflris primum literis recrcatus, me ad prillina fliidi'a rcuocaui.

I^JAMBVLAREM, déambularcmquanquam inambulare domi, vel in loco eei te,deambulare fons frequentius dici videbis:vndc locus ille Ca-tonis lib, fecundo de Orat. quid opus fuit de ? imo veto quid opus fuitte? X Y s T o, /us’o'o'jinquit Vitruuius li.lexti ca.nono Grçca appeljatione eft pot ticus ampLa latitudine,in qua athletæ per hyberna tempora cxercentur: no ftri autem hypæthras ambulationes, xyftos appellant, quas Grxci iJ\m di cunt i domi, amp;nbsp;quidemRomæ, non in TuKulano ,vt quidam putantrquod oftendit verbum illud:conftieuerat. Vt enim rus etiani fæpe accederét Brutus ad Ciccronem,frequentius tarnen, Romæ quum eftet,ad eum yeniebat,quod ilium quotidie illo tempore videre cupiebat,vt, Epift. vndecima lib . decimitertii ad Attic, cognolcitur. amp;nbsp;fifuiflent in Tulcu-lano, Atticus infra non ita dixiiïet r quod mibi nuper in Tufculano ineboa-fti.-nec Cicero multo inferius itarorationes vetercs explicabö,fed in Cuma no,aut in Tufculano aliquando, ft modo licebit ,quoniam vtroqueinloco vicini fumus. Erant Romæ, amp;nbsp;in prattjlo, vt poft dicetur. v t c o n-SVEVERAT, vt iuuenis ad fenem, quod Attico non tribuit. 't. pompon i o, Q__^Cæcilio Pomponiano Attico,vt Varro vocat lib. fecundi cap, fecundo de Re ruft. amp;nbsp;Cicero Epift. vigefima lib. tertii ad Atticumquoda Q^Cæcilio, vt fcribit in vita Nepos , adoptatus ita vocaretur. AdoptatuS enim adoptantis prænomen, nomé,cognomen,amp; ftiæ gentis etiam nomen, fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;babebat,vt Q^Fabius Maximus Acmilianus. Atticum tarnen

Cicero ferefemper veteriprænomine, amp;nominefolet appellare. homines, Brutus cum Pomponio homines coniunóii, eft quidemoy'Vind'io'jVt vocant Grammatici, qualis ilia apud Ouidium, IJia cum Laulb deNumi-torelati, fedapud Ciccronemraro inuenitur. conivncti, ficenini M. Bruto vfus eft x'VtticuSjVt nullo ille adolefcens xquali familiarius, quim bocfene:qui pofteaillum fæpe pecuniaiuuit, amp;nbsp;Seruiliam ciusmatremfu-ftentauit,velcertecoluit,vtfcribitNepos, ita chari, idapparet, quum Cicero Atticum pene pluris, quàm fratrem , fecerit • amp;nbsp;ad Brutum tot bbros fcripferit : quern tarnen Attico autorc amare cœpit,amp; poftea fem per, vt quern maxime,amauit.' aspectv, nedum {ermone,quo fe ami ci inter ie iolent confolari. c o n-s e d e r i t , conquicuerit quod nullus fit vita vitalis,vt dixit Ennius, qui non in amici mutuabcneuolentiacon-quielcat. salvtavi, bine cognofeitur Ciceronis humanitas, qui prior cos falutauit, qui ad eum qudufalutatum vénérant : quo locomagis etiam proprie verbum ipfum poncrcturmifi forte quis velit hoc loco legere refalutaui. qj/id vos, admevenitis? incty A m , tepw, dirov »'/c'l’ibü’, quibus verbis Plato frequenter vtitur.vt contràicpUjOirt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ tarnen

omnia ex Theætcto fuftulit ; quem Cicero iinitatus, in Lælio beicriplît: quafi iplôs introduxiloquentes,nc inqua,amp; inquit fæpius intcrponerctur. Hinc vero Cicero non fuftulit,vt eundem Platoncm imitaretur,necipfccu preflum tantum feirefimulare viderctur. ctyiD tand'em Novl, af-fertis ; vel babetis de bello Hilpanienfi^ Tune enim Cæfar in Hifpania cum filiis Pompeii bellum gerebat, vt epiftolæ ad Atticum ftriptænos facile pof funt doccreietb liber îiic feriptus eft, vtfupra diximus. inqjit brv-T v s, Brutus potius.quàm Atticusiquoniam vt filius Seruiliæ,quam Cæfar amauit,vtque Cæfari cbarus ita,vt eius ctiam filius crederetur, feire fa-cilius poteratjquàm Atticus,quid Cæfar agerct ; cui reuerf'uro ex Hifpania profefturuj

IN M. T. C. BRVTVM de CLAR. OR’aT.

profeâ;urus erat obuiam, vt etiam poftea profeâus eft. lib. decirnotertio ad Attic. AVT TV, t|ui pacis femper fuifti ftudioftis, amp;. Pompeianus po-tius,quàmCæfarianus. avdire velis, quippequuniiamturnfama effet,viftorem effeCæfarem,amp; vidos Pompeii filios: quod Cicero non au-diffetlibenter,vtReip.amp; Pompeianæpartis ftudiofus. avt ego, qui Antiocbius fum, amp;nbsp;veteres Academicos, qui nihil affirmabant, fequor, in-fia:quique ita veritatisjöc Reip. ftudioftis fum,vt nihil, quod aut falfum eile pofsit,autReip.perniciofuinvideri, audeamdicere. dicere, dicerc amp;audire opponuntur. afficeremvs, quafioleumcaminoadden-tes,vtdicitur,quumtotcurisafficiaiTS. levatis, quippequumve-ftro afpeftuomniscura confedcrit.alias leuaftis. absenti, «»Ti'ötTo», pi'æfentem abfenti opponit. D e o i s t i s, literis confolatoriis . Tunc enim Cicerotiem non modo Brutus,amp; Atticus, fedCæfar etiam ,Ser. Sul-piclus, amp;nbsp;ahi pene innumerabiles amici, familiäres, amp;nbsp;philofophi confolati fiint Epift. decimanonalib. decimitertii ad Attic. Epift. quinta lib. quarti îam.amp;Plutarchus in Cicer.Ä: fe ipfe per literas confolatus eft, Epift. nona lib. duodecimi ad Attic, literis, Bruti eplftola , amp;nbsp;Attici libro, paulo poft.namliteras libros,orätiones, amp;nbsp;monimenta dici videmus : vt in-fta;hanc feientiam Varro pluribus,amp; illuftviorihus literis explicauit : amp;nbsp;Ep. nona hb. duodecimi ad Attic. ipfe me per literas confolatus fum , quern bbrum adte mlttam. orationes Epift. vndccimalib.primi ad Attic, monimenta, quum dicimusliteris mandate, pristin a stvdia, ftudia potifsimum Philofophiæ,in quibus ah initio ætatis eram verfatus, lib. fecun dodeOfficiis,amp;infra. revocavi, namprlftlnls orbatimuneribushæc ftudiarenouare ccepimus, vt amp;nbsp;animus moleftiis hac potifsimum re leuare-tuv,amp; prodeffemus ciuibus noftris qua re cunque pofiemus, lib. fecundo de î^iuinatione fic fe cum libris in gratiam rtdiifl'e fcribit Epift. prima lib. ’AoniFatn.

- Tum’iIle,Lcgi, inquit perlubenturepiflolam, quam adte Btutus mifit ex Afia, qua mihi vifus eft amp;nbsp;naoncre te prudenter, amp;nbsp;confolati amicifsimè . Refte inquam, eft vifus ; nana nae iftis ftitoliteris ex diuturna perturbatione totius valetudinis , tan-quatnadafpiciendana lucenaefte reuocatuna . Atquevt poft Cannenfemillana calamitatena prinauna Marcelli adNolana præ Iio populus fe Romanus erexit, pofteaq. profper æ res deinceps inultîc côfecutæ funt-.fic poft rerum laoftraruna , amp;nbsp;communium gtauifsiraos calus, nihil ante epiftolana Bruti naihi accidit,'quod vcllcna,aut quod aliqua ex parte folicitudines alleuaret meas.

legi , ego Atticus.nam CiceroBrutiliteras ad fefcrlptas,ad Atiicum l«pemittebat, vcl præfentilegendas dabat, vt in cpiftolis ad Atticum fcri-ptlsvidere licet. Asia, Aha minore,qux nuncNatohadicitur,amp; olim decern ptoulnclas, vt quidam volunt, contlnebaf.quod etiam Strabo vide-turdicerelib. duodecimo. M. certc Cælius ad Ciceronemita fcribit;fe-natuiplacet,in Cillclam prouinciam, amp;nbsp;in ofto reliquas prouincias prxto-rios mitti. Hane Afiam à !.. Scipione Antiocho creptam, amp;nbsp;à M.. Pevpenna pofteatributariam fadam legimus apud Patercul. in quamPrætores mitte-bantur. Sic earn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cicero, amp;L. Placcus obtinuerunf.ftc earn M. Bru

tus obtinult à Cxfare,quamuis nondum prxtor fuiffef.vnde quum rcditcts

b Hi

j8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

Sami Ser.Sulpicium audiuit, infra:cui pofteaC. Vibius Panfafuccefsit,vt ex lib. duodecimo ad Attic, cognolcitur: vbifuntillayerba:De Bruto tarnen fi quid babes : icire cnim iam putOJ^^bi Panfam expeót et : fi, vt con-fuetudo eil, in prima prouincia, circiter Cal. Ian- affuturus videtur: et(i non défunt qui Galliam prouinciam ßgnificari putent : Cicero certe fcri-pfit ad Cafsium , Sc Caßius gauifus eft, in eam Panfam paludatum ad 111. Cal. Ian.profeäum fuifle. Monere, amp;nbsp;accufare grauionbus ctiam verbisjEpift- nona ad M. Brutum. M, enim Brutus Cicerpnem non foluin monere,l'ed obiurgare etiam,quödnimis animo frapgeretur,folebat : vnde Cicero literas eius obiqrgatorias vocat in epiftolis ad Atticum. amp;. fané Cicero dpcetinLæliomonendos efl'e amicosfEpc,amp;obiurgandos. Monere TE. PRVDENTER, ET CONSO^ARl A MI CI S S I M E 'fic lib. duO-decirno ad Attic. Bruti litcræ fcripta amp;nbsp;prudenter, amp;nbsp;amice.amp; fané pru-dentis eftmonere,amp;confilium dare,amici vero coniblari. vale.tvdi-N1 s, .animi amp;nbsp;corporis, qaiem tarnen morbum vocat lib . ’duodecimo ad Attic, cuius caufa in dies bngulos eo tempore ab Attico volebat cxcu-fari, jAD ASPICIENDAM L V C E M ^E SS E i R E V O C T V M , quaflCXtC-nebris, amp;: folitudine, in quam me ipfe cCm-tuleram , vt lib. duodecimo ad Attic, cognofcitur : vel ex Reip. node,in quam incideram, vt in fine huius dialog! legitur : vbi funtitem illa verbaiea confolationefubentor, quam tu mihi Brute adhibuifti tuis fuauißimis literis:de quib. tarnen aliter in epifto lis ad Atticum ßriptum videbis : ybi teftatur eas nihil fibiprofuifle,fed mul tas lachrymas attuliffe. Vnde literæ diuetfie videri polfent nifi fcianto-mnesjqui in Ciceronis libris funt verfati, eum folitumquot;fuifle italoco,teni-pori, amp;nbsp;perfonæ feruire, vt quamuis aliis alia diceret ,velfi:riberet, Attico tarnen foli femper vera diceret, vel fenberet. A t qy e V t , fimilitudo in qua fe cum Rep. comparât. cannensem, apudÇannas Apuliævi cum acceptam. Qua de re, præter ea, quæ Liuius, Plutarchus, amp;nbsp;alii Hi-ftorici fcribunt, illud addit Gellius, in Claudii Annalium quinto feriptum efl'e,cladem illam antediem quartum.Non Sext, faóiam, amp;nbsp;i c ci reo diem Ü-lumreligioßtm fuiffe: illud vero Valerius'Maximus , creditum Varronem Conßilem apud Cannas cum Carthaginenfibus tarn infcliciter dimicafl'e ob iramlunonisiquodquum ludos circefes Acdilis fiicerer ,in louis Opt.Max. tcmplo eximia facie pucrum hiftrionem ad excubias tenendas pofuiffet. ILLAM, t'p(p«cno', grauem , magnam : quaRomaniimperium amifilfcngli Annibai vti vicioria,vtdixit Malrarbai,Iciuiflet. calamit atem,quam Liuius,Claudius,amp; ahi cladcm vocant. primvm, nain Marcellus primus apud Nola docuit Annibale vinei poffc. marcelli, M.Claudii Marcclli quinquies Cos.cuius res geftas,amp; laudes Liuius,Plutarchus,autor libellide Vins illuftribus,Florus,Virgilius, amp;aliiperfequuntur. ad nolam, vt Prima quod ad Troiani pro claris gefl'erat Argis. Nola vero vrbs eft Cam-paniæ,vt omnes teftantur, præter Liuium , h modo fuit is Liuius,quilibro oóluagefimonono ftripfità SyllaNolamin Samnio receptamfuifl'c. condi-di ta fuit hæc vrbs à T y riis, vt ftribit Solinus, vel a lapygiis, vt alii volunt. banc olim in verfu quodamin Gcorgicisà Vergiliopofitam fuifle Gellius amp;nbsp;Seruius crcdunt,quod falfum eife Pontanus oftendit. Apud Nolam quidam çontendunt,quas vocamus campanas,inucntas fuifl'e, amp;nbsp;à regionecam panas,ab vrbe vcronolas etiam vocatas.Scd tu deNolaplurain ItaliaLean-dri Alberti Bononienfis viri non minus eruditi,quàm religiofi leges, quam nunc deftribendam curat. praelio, in quo fcribunt multi duo millia, amp;nbsp;c cc. hoftiunr cæfbs, Romanos non plus vno amififle. pr os pew, t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Romanis.

IN M. T. C. BRVTVM DE CLAR. ORAT. 19

Romanis. deinceps, pofteadeinceps,vtdeinccps inde : infra, vbide fuisloquituvcaufis,quasadolefcens dixit. mvltae, vtad Cafilinum clades hoftium,fomnus,vinuin,epulæ,fcorta,balnea,otium,amp; reliquæ deli-ciç Campane,quibus ita funt milites Annibalis effoeminati,vt poftea femper res Annibalis in peius, vt ait poëta, ruerint, donee domum fuit reuocatus. SIC, «rrmîAxnff, vt ait Qmntil. nostrarvm, vtærisalieni,resfa miliaris difsipatæ,odii inter me,amp; nbsp;nbsp;nbsp;fratrem,amp; Q^. fratris filit}m,diuor-

tiiTercntiæ,amp;filiæ mortis, commvnivm, bonorum, dignitatum, amp;tandem to tius Reip. alias omnium, s olicitv dines allevaret Meas, u'’TrîpS«Tov,quale lib.primo ad Attic, partium ftudiofus,àç defenfor bonarum:quodboc loco fecit Cicero,ne grandior effet oratio,fi dixiffet-.fo licitudines meas alleuaret;vt in orationibus,opinor,dixiflët, vbi dicboreo qui præclare cadit, vti frequenter folet, amp;nbsp;infra, fed bic iambo^qui bumi-lemfacit orationem, vfus eft,pvæfertim quum de rebus miferis loqueretur: quas et fl teftatur Uteris Bruti alleuatas fuiffe, vult tarnen bac bumlli ora-tione quafi fignificare, in eafdem fe recidiffe , in bifque poftea femper effe Verfatum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.z . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c

Turn Brutus, Volui id quidem efficere certê, amp;nbsp;capio magnum fruâum,fi quidem quod volui tanta in re çonfecutus fum; fed feire cupio quæ te Attici literæ delcdauerint. Iftæ verô, inquam , Brute non modb deledationem mibi, fed etiam, vt fpero, falutem attulerunt. Salutem ? inquit ille. quodnam tandem genus iftuc tam præclarum literarum fuit? An mihi potuit, inquam, effe aut gratior vlla falutatio,aut ad hoc tempus aptior, quam illius libri, quo me bic affatus quaff iacentem excitauit ?

Turn ille, Nempe eum dicis,inquit, quo iffe omnem rerum me-moriambreuiter, amp;, vt mibiquidem vifumeft, per diligenter complexus eff ? Iftum ipfum, inquam, Brute dico librum mibi faluti fuiffe.

qvidemeffiCERECERTe, fl Cicero ipfe loqueretur, dicerct,vt arbitror, quidemcerte eificere, boc eftbafee particulas aliter collocaret; quasBrutus non ita bene difponebat ; quod Cicero multisinloci.s in boc dialogo voluit referre,vt interdum nos indicabimus. Hie tarnen in aliis li-bris ebamleges-.volui id quidem efficere , certe amp;nbsp;capio magnum fvuftum; amp;fic,certe,particulacumfcqucntibus iungitur. consecvtvs s vm , ficlib.piimo de Orat.confecutus firn ; quod tarnen Cicero non ita fæpc facit. Namquumfonus, amp;nbsp;concurfus Illiusliteræ o', quæTroXu(n7pK etiam ffipcfacit, quamque vctcres abiicicbant, vt Icribit Quintilianus lib. noni cap.quarto,offendit ; turn vitiofa oratio àProbo, amp;nbsp;Fortunatiano iudica-tur, quæ cadat in verbum vnius fyllabx poft duas longas fequentis. Qua-remibi videtur Cicero dedita operainduxilfeBrutum italoquetcm,quem quodferibit Tacitus,otiofum,at que difiunftum iudicabaf. quod illc,vt Cicero fcilbitBpift. vigefimaquartalib. decimlquarti,amp;Tpift.prima lib. dcci miquinti ad Attic, diuerfum dicçndi genus feepieretur, nee, quod Ciceroni placcbat,probaret ; fedCiceronem ipfum fraftum, amp;nbsp;clumbem vocarct,vt

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tacitus refert. Cf^ave quum difevte magis , quam ornate fcriberctBru

tus,Cæfar dixit,Bruti Catone lefto fc fibi vifum dlfertum,Bpift. quadragc-fimaquarta bb.decimitertiiad Attic, fcribit etiam Quintilianus bb. noni quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b iiii

4» nbsp;nbsp;nbsp;• SEB. CORRADI COMMENTARfVS

cap.quartofæpeBrutum in orationevcifus,quod eft vitiofuin,fecifle. Cicero igitur quum idipfum ftiret,decorum vt fcruaret, perfbnæ habuitratio nem, amp;nbsp;ilium induxit ilia dicentem : confecutus fum : literarum fuit : tomplexus eft : idque videtur etiam feciß'e, vt amp;nbsp;Bruto,à quo fuerat ipfe repic-nenfus,parem gratiam referret:amp; ilium quafi caftigaret, ac ab eodicendige nere remoueret : quod infra fæpe, quàmmodeftiftime fieri poteft, ficit, vt apparebit. attvl ervnt, hie vident omnes, opinor, quum loqua-tur ipfe,amp; quidem de falute, quàm grandem faciat oration cm, earn diiobus continuis dichoreis terminans, attulerunt, excitauit, ncc iocus ex ambiguo fioteft efle in illis verbis falutem attulerunt : quod ad falutem, quæ in epifto is,amp;libris præfcribi foletjreferripofsitiquumdicatjVt fpcro, quoddelalu-te, quæ præfcribitur, quæ certè allata fuerat, nunquam dixiflet. quin paulo poft affirmât , ftbi faluti fuiftè. illivs tiBRi, cuius argumentum hic, amp;nbsp;in Oratore pene totum compleiftitur : quemque nos credimus anna-lemin epiftolis ad Attic, vocari. iacentem excitavit, quum priu$iacerem,me excitauit,vt fît quafi «vTi^tTûv,quo dicendi modo fæpe Cicero eft vfus : Vt cunilantem, amp;nbsp;diffidentcm excitarc in Epiftolis Earn, con fuetudinem corruptam ernendare, infra : rarius illo : oftendimus res perpe-Tamconftitutas,intelle(fta veritate,commutatas corrigi pofte, lib. primo de Inuent. quo Virgilius vtitur fæpe, vt Tityre pingues pafeere oportet oucs : atqueidipftim Homcrumimitatus,quiIib.Oâyfs. nono fcripfit ad hune mo-dum ; i»ûpu/tvopûvK«7a Triov«piÂa, hoc eft, pafeebatin pafcuis pingues oues : item Virgilius,animumquelabantem impulit:amp;,gcntis adultes educuntfoetus . ^^jfcutalatentiacondunt : amp;, fubmerfafcjuc obrue puppes. coM-TLEXvs EST, namconferuatis,notatffquetemponbus, mhilquumillù ftre prætermitteret, annorum feptingentorum memoriam vno libro colli-gauit:quodin Oratore dicitur,vt mittam , quæ Nepos in Attici vitaferibit.

TumArticus, Optatifsimum mihi quidem efl quod dicis: fed quid tandem habuit liber ifle, quod tibi aut nouum,autt3n-to vlui pofTet efïe ? I Ue verb S(. noua, inquam, mihi quidem mul-ta, amp;nbsp;earn vtilitatem quam requirebam : vt explicatis ordinibus temporum, vno in confpedu omnia viderem : quæ cum fludio-fe tradare coepilTem ipfa mihi tradatio literarum faluraris fuir, admonuitque, Pomponi, vtateipfo fumerem aliquidad me reficiendum,tcque remunerandum, fi non pari, at grato ramen munere ; quanquam illud Hefiodium laudatura dodis, quod cadem menfura reddere iubet, qua acceperis, aut etiam cumu-latiore, fi pofsis. Egoautem voluntatem tibiprofedb eme-tiar J fed rem ipfam nondum polTe videor, idque vt ignofcas,3 tepeto. Necenim ex nouis ( vt agricole folent; frudibus efl vnde tibi reddam quod accepi : fic omnis fœtus repreiïus, exu-flufque flos flri veteris vberraris exaruit : nec ex conduis, qui ia-cent in tenebris, amp;nbsp;adquos omnis nobis aditus, qui pene fobs paruit,obflrudusefl . Seremusigituraliquidtanquaminin-culto amp;nbsp;derelidofolo, quod ita diligenter colemus, vrimpen-(liis ctwm augere poftimus largitatctn tui muneris, modb idem noilcr

IN M. T. C. BRVTVM DE CLAR..ORAT. « noftcr animus efficerc pofsit quod ager, qui cum multos annos quieuitjvberiores efferre fruges folet.

TIBI, liiftoriæ,amp; pKilofopHiæitaperito, vtnequenouumtibiquic-quam eflx pofsit in hiftoria,neque neceflarium ad leuadum dolorem, quum philofophiaplusprodeflepofsit. posset esse, aliasclfe poflet. ille V E R 0, habuit. quot;KA.a4-«’’ j aut «TrotnaTriiTKr, vt diceret Donatus : qua Cicero frequenter in hoc dialogo vtitur. nova, nunquam prius mihi cogni-ta,quamuis effent vetera. Ita comici nouas fabulas folent appellate. cty AM REqyiREBAM, adfolicitudinesmeasleuandas. explicatis ordi» NiBvs TEMPORVM, conferuatis,notatffque temporibus,vt ait in Ora tore. OMNIA, quæintrafeptingentosannos funtgefta. tracta-RE, videtur effe tranflatio ab his, quæ manibus tradari folent. lite-R AR V M, omnium quidem,fed præfertim tarnen tuarum, quæ mihi falu-tem attuleruntita,vt hterarum tradatiofalutaris rededici pofsit ad Mo-Nvitqv e , ipfa infcriptione,falutatione,confolatione, amp;nbsp;excmplorum relatione. Â Te, ipso, exhbro tuo velre ver.'ià te ipfo , qui fuiifes itaforti animo, vthi-stemporibus ilia pofTes fcribere . svmerem ali-qvID AD ME REF ICIEN DVM T E QJ'E R E M V N E R A N D V M , fumS-rem aliquid,quu me reficerem,amp; pto quo te remunerarerjvt primo fit quaft inftrumentum , deinde caufa, cur remunerari deberet ,idque per feptimam 0fuÂA»4-iï,quæfenfum,amp; locutionem alioqui violentam,vt fic dicam , defen-êat. QVANQjAN, corredio,quiaclixerat,fi non pari munere. ILL v Dj àiftumquod Græce tale eft : lt;ï5e/F «ttocAovvo« ouJtotô (n'Tfa,iü)ÙÂà)iû7,()UHt*'Jluvni)ü, lioc eft,reddere menfura eadem, amp;nbsp;melius, fi pofsis ; vel vtvertit ipfe Cicero lib. primo de Off.Hefiodus maiore menfura, fl modo pofsis,iubet redde-re. nec vertit ibi totum,hic plus etiam,vt paulo poft oftendemus. fed quæ-ripoteft,cur hic,amp;li. primo de Oft'.vertat.libro vero tertiodccinio ad Att. Grxcefcribat. nos igiturdicimus Ciceronem ita Græcefcille, vt Rhodi olim,^^ poftea in fen,atu Siculo Græce fitlocutus,amp; commentarium de fuo Confulatu Græce fcripferit. Itaque quum ad Attlcum fcriberet, verbis fæpe Græcis vtebatur, quum vt -tzç’oo- «fÎTaufiiTi^oi, ideft cum homine Græco Græceloqueretur , ticpcrfonæ rationem habercf. tum ne myftcria,vt appellat,enunciarentur,flliteræ fuiflent interceptæ.nam paucitunc Græce fciebant. fic Cæfar olim ad Ciceronem in Gallia obfeffumEpiftolam Grecisconfcriptamliteris mifit,ne,interceptailla,confilia cognofcipolïent.' CæterumCicero ,quumhulufceïnodicaufænonerant,Græce pene nunquam fcribcbat.quln reprehendebat eos,qui Græca cum Latinis foieant inculcate, hincvideas ilium in aliis fcviptis taro , in orationibus vero pene nunquam verba Græca vfurpafte. oh id quum vevfum Græcum in orationc proDeiotaro referte oporteret,Latine loqui maluit. Hunc morem fi nunc fevuarent quidam,fuas orationes,aut Epiftolas non itaGræcis verbis reple-rent,vt Chimæræ protfus effe videantur. hesi o di v M, lib. primo illius opens, quod inf cribiturïfy« itoù lîp.-f'w, quod ad fratrem Perfem feripGt Hefiodus : qui quidem quamuis Afcræus à poëtis dicatuv, quód à Mufis in Afcra Gt amatus, amp;nbsp;pocta faétus.vt, Afcræumque cano Romana p er oppi-dacarmen-, re vera tarnenCumæusRtif.vt, VltimaCumæi venitiam cat-

* minisætas. HocPiohus,fed pluraferibunVSuidas,Ioannes Zezes, amp;nbsp;Li-lius,qucinnos,honorlscaufa,parentemvoçamus. lavdatvr a' do-CTis, aliaslaudatur. eadem mensvra, oto-ro-ra pItçw. red-DERE, (kotAûvïw, Q^A ACCEîERis, hocHOUcftinGixcoifcd.ccd-

SEB. CORRADI COMMENTARIVS

lt;ierefolemus,.quodaccepimus:quod Græcus omifit,quod intelligitur,etiaß taceatur. Cicero vero,qui fic fcribebat,vt nibil addi pofl'et.appofuit, quoH ctfi intelligi pofle videbat,apud Hefiodum tarnen in Tuperiore cornmatepo fitum cognofeebat, fj^T^éïa-ââu yoÎTow ^à. viemo aCcipCre Hincfatluni prouerbium,eadem mcnfiiia,quo Sc Chriftus feruator noftcr eftvfus. arque hoc qui dein necelTarium.nam necelle eft rçddere,quod acçepifti,cadé men-iura, fic enim Proclus interpres explicat, Sc addituin crcdîtjCuniulâtiore,fi pofsis,yt, qtti incipit gratificari, aliquid lucri faciat , amp;nbsp;ad bene faciendum alacrior.reddatur.nam amp;illud addit Hefiodus: aoquot;i(M to'ils'ifov a^iot : vt amp;nbsp;mutuo quærensiterum,quodfàtis fit,inuenias. cvmvlatio-RE, A^iov dixit Hefiodus, ideft,melius : fed Cicero maluit coniungere cum menfura.. Docet etiam Gratiarum piólura beneficium duplex eflê reddendum • Imitandi funt, inquit Cicero lib. primo de Off- agri fertiles, qui multo plus efferunt,quàm acceperunt. Pro fect o', Achilles Bochins eques genere,amp; virtute nobilißimus,amp;meus amieißimus legendum putat,pro facto. e M e t i a r , alii, remetiar, quo verbo Plinius, Quin-lilianus,(55 alii funt yfi.fed fiue emetiar, fine remetiar legas , idem fitfenfiis necefle eft : remunefandi voluntatem tibi præftabo , óc «iroolya-a tS ptïjW jpfam voluiîtatem. rem ipsam, hbrum aliquem. posse «xoAii' tM. nunquam ahipfatranllatione difèedit. nec enim,«1710X07^lt;q^iare remipfamredderenonpofsit, ex n o vi s , a.AA.07o^/(»:, quadicit aliud, 'amp; ahud fignificat.nam per nouos fruâus, nouos libros vult fignificare, per ƒonditos,veteres,vel prias cogitatos,vel rccoditos, vt paulo poft dicemus. AGRicolae SOLENT, qui frumentum , fabam , reliquaque id genus 2, dirioribusperhyemem mutuantur, quæ , faétainefle, ex nouispoltea fru* étibus reddant . ^reddam, q^vod accepi, reddam tibi ahqueinli-brum , quçmadmodum accepi. nam redderc eundem certenolebat. siC, C7ri£/)à!l'lgt;fl« . OMNIS FOETVS REPRESSVS, E X V 5 T V s'c^V E FLOS, cft lt;jviarii7ri/v'')';Kna-. nam tune reprimitur foetus, ne exeat, quum flos exuritur. SITJ veteris vBeRtatis, ex ambiguo. fiti, defiderio quodam;amp; quemadmodum flores exurîfblent fiti,quado non pluit, fic flos iftecxuftus efl fiti,amp; defiderio, quo cupiebam veterem vbertatem. nec enim aliter diet pofle videtur,flos exuftus efl fiti vbertatis.mifi forte dicas : fiti vbertatis,fiti, quam vbertas paflà cft. poffet ctiam fortafle hic cfl'e , flos veteris vbertatis,id efl , flos,quem vêtus ilia vbçrtas ferçbat, exuftus eft fiti. co NDiTis, Vt diximus, vel potius conditos fruétus vocat, qui adres philofbphicas magis rcconditas pertinent,quas interiores lit eras, amp;nbsp;recon-ditas appellate fblct : quod,vt aitlib.tertiodecimo ad Att. efl’ent Ao7iieyTtfa, quàm vt homines illius temporis eas intclligerepoflbnt. nbsp;QyareiacebauC

in tencbris.vt hie alTirmat : Sc iacuifl'entdiutius, nifipoftea Cicero Latinis literis eas illuftraflet, is enim cum paucis vtAttico, Varröne, Catone,amp; Bruto vyre philofophabatur, yt yercdicat, fibi penefolis ad philofophiam aditum olimpatuiflç,qui tunc cjfet obftrueftus, quum in bellis ciuil bus, vt ad Varronem fcrjbit,vel ipfe Cicero yfum librorumdimififlet,qucd eorurn fuppuderet. Cum his tarnen in gi atiam poftea quum rcdiiflet, quæ femper jnclufa habucrat, ealiterismandauit, vt hiefe fadurum poilicctur. amp;fic Atticum libris de Seneiftute, »Sedç Amicitiarcmuneratuseft. seremvs IGITVR, quum ftuófusnullos nequenouos,ncque veteres habeamus, vt fru'ftus aliquos conipatemus, Sc aliqnam mefl'em faciamus, feremus. nec ah «AAuyQfZz, fine trapfl^tione difcedit. incvlto, et derelicto Æ PL Pj „ampliflcatiq.naropPtcilfoimn eflejncultum,ncquetarnendere-liftum;

IN M. T. C. BRVTVM DB CLAR. ORAT. »5

Ldum : veliTrtfDTDaia’, folum incultum , ideft derelidum. qua quidem in re crantnotæ cenfóriXjVt autor eft GelliuSjqui lib. quarti cap. duodecimo ita fcribit :fiquisagrum fuumpafTus fuerat fordefcere, eumqueindiligentcr curarat,ac neque arauerat,neque purgauerat : fiue quis arborem ftiam, vi-neamque habuerat dereliélui , non idfinepœna ruit : fed ei'at opuscen-forium . hinc Plinius Icripfit agrum male colere , cenforium probrum iudicatur . Hue relpexit Cicero hoc loco , amp;nbsp;Verrina quinta quum Icri-pfit aratores totas orationes dereliquiffe. Ager vero Ciceroni s, hoe eft, animus,vt paulo poft oftendit, tune fuerat dereliélus, quum bellis il Ie ciui-libusvfumlibrorum, vtdiximus, dimiferat . colemvs, etfividetur biceffeoYvpafo» ,vel «mfltTo», incultum colemus, agros tarnen incultos cole-tCjVt homines indoéfos etiam folemus docere : amp;nbsp;dici poteft, quod crat in-cultumcolere,vtftipraiacentemexcitare. impendiis etiam avge-Re possimvs largitatem tvi mvneris, ideft, vt ego interpre tor,munus,quod large, amp;nbsp;liberaliter nobis dedifti, vfura quadam maius fa-cete,amp; ita tibi reddere pofsimus. Impendium enim, vt inquit Varro, quod inforte accedebat,appellatum eft:quæ vfura difta eft,quod ad fortem vl’u ac cederet. a N i m v s, in quo verfantur, amp;nbsp;veluti femina in agro , conci-piuntur cogitationes,ex quibus opera, vt exfeminibus fruftus, proficifcun-tur. efficere, quamuisanimus magispropriedicatur cogitare,quàm cfficere,eodem tarnen modo,quo ager,hoe loco dicitur efficere. Ager vero efficere cum oftauo,amp; cum decimo dicitur à Cicerone Ver. quinta. m v l-Tos ANNOS, nedum alternos, vt poftea præcepit hoe modoPoëta, Alternis idem tonfas ceffare nouales, Et fegnem patiere fitu durefcere cam pum. 051E VIT, ceffauit, vt animus ab hifce rebus ceflauit belli ciuilis tempore, veeriores, nam,vtinquitColumella,humus feufponte, feu quolibet cafù deftituta, quum eft repetita cultu, magno fœnore ceft'atio niscolonorelpondet. efferre, licVer.quinta agercumdecimoex-tulit.aliàs efficere,vt paulo ante.

Tum ille,Ego Veró amp;nbsp;expcöabo ea quæ polliceris, nee exi-gamnifituocommodo, amp;nbsp;erunt mihipergrata fifolueris. Mihi quoque,inquit Brutus, amp;nbsp;expedandafuntca quæ Attico polliceris , etfi fortaffe ego à te huius voluntarius procurator petam, quod ipfe cui debes, incommodb cxaâurum negat. At vero, inquam, tibi ego Brute non foluam, niü prius à te cauero, atn-plius eo noniine neminem, cuius petitio fit, petiturum . N on melierculc, inquit, tibi repromittere iflucquidem aufus fim: natnhuncquinegat,video fiagitatoremnonillum quidemtibi moleftum, fed afsiduum tarnen amp;nbsp;acrem fore. nbsp;Turn Porapo-

nius, Ego verb, inquit, Brutum nihil mentiri puto . Vi-deor enim iam te aufurus effe appellate, quoniam longo internal lomodbprimum animaduerti paulo te hilariorem . Itaque quoniam id quod mihi deberetur, fe exaâurum profeflus eft : quod huic debes, ego à te peto. Quidnam id ? inquam . Vt fenbas, inquit , ahquid . iampridem enim conticuerunt tuæ literæ.Nam vt illos de Repub. hbros edidifti, nihil à te fane po-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftei

14 nbsp;nbsp;nbsp;. SEB. CORRADI COMMENTARIVS

flea accepimus, erfque nofmetipfi ad rerum naturalium memo-riam comprehendendam impulfiatque incenfifumus . Scd ïlla cum poteris, atque vt pofsis,rogo. Nunc verb, inquit,fies animo vacuo jcxpone nobis quod quærimus.

N E Qjv E BXiG A M, ne fim molcflus, vt (oient efle, quipecuniasnlmis acerbe exigunt:vnde aceibæ exaéiiones à Ciceronedicuntur. tvo coM-w O D O , vtcommodo Rcip. quodicendi modo veteres frequenter vfifunt, vt Paulus Manutius meus vir ad literas ornandas natus oîlendit. MIHI lt;îjy o Q_y £, vt cui valde fint profutura, nam libri, qui eduntur, nonvni lantum,fedmultisprofunt. Hvivs, Attici. procvrator, tanquam procurator,qui negotiu abfcntis fufripit. Nam vt fcribit Afronius patronuJ an iudicio détendit, fi eft orator:aduocatu$ ius fuggent,aut præfrntiâ accom modat : eognitor præfentis çautàm cognotcit,amp;tuetur vt fîiam : huncho* die nos procuratorê vocamus : procurator vero negotiu abfrntis fiilcipitjlî-iie adiudicium,fiue ad rem rufticam,fiue admercaturâ,amp; tandem ad rem fi miliarem pertineat : qui fie etiam à Cicerone detcribitur,vt fit alieni iuris vi carius.procuratores maiorem partem erant liberti, quamuis Cicero fiepe ü* bertos à procuratonbus friungat. Philotimus certe Terentiæ fuitlibertus, amp;nbsp;Ciceronis procurator,vt alios mittam. bofre nos hodie fafrores appelfi-mus. DEBES, quum fis pollicitus. INCOMMODO EXACTVRVMj alias incommodo tuo exaéturum . t i B i, procuratori voluntario,vtcli-cis. a' te cavero, àteiponfionem,amp;frtisaccepcro. amplivs, formula quaedam tuit, qua Cicero frequenter in hifre rebus vtitur, vt libro primo ad Att.recufarat fiiti(3are,amplius abs te non peti : amp;nbsp;fib. tertiodeci-mo Faimfatifdandum erit, amplius eo nomine non peti : amp;nbsp;in orationepro Q^Rofeio Comoedojfrtis non dedit,amplius ate neminem petiturum. eo

o M1N E, CO debito, Vnde ditfoluerç nomina, exigere nomina,facere no minadicimus. nomine neminem, annominationem vocantRhe-tores. CVIVS PETITIO SIT, qui fit Creditor verus,lt;Sc Hire pcterc pof fit, vt Atticus, cuidebçbatur. tibi, quafi ftipulanti. reproMit-TERE, contrafponderc, Sc quafi tatifdare, vt apudPlautumin Afin.Re-promittam iftoc nominefolutain remfuturam .Repromittit, inquitAlcia-tus,quinudaftipulationcfeobligat: vtmittam,quæfrribant alii, istvc, neminempetiturum. avsvs sim, compofitio Bruto conueniens,vt fripra confreutus fum • fun t [amen,qui legant,aufim, quod Virgilius, T eren tius,Liuius,amp; alii vfurpant, Donatus intcrprctatur,pro audebq, amp;nbsp;hu-ius tantum temporis efle eontendit. alii tarnen reiiciunt, quod à Cicerone nonvideantvfurpari . hvnc, Atticum.alias nunc. flagitat«' REM, neduin petitorem.nam flagitare plus fignificat, quam petere amp;nbsp;po* frularç^vt in oratione pro Qmntio,res poftulat, non flagitat:óilib.primode Legibus, poftulatur à tc iandiu , vel flagitatur potius biftoria, i l l v M, ^^rav3(Ä()^h(5'quædarn,qua Cicero frequenter vti tolct, vt lib. quinto Fam. cij qui in alios indióta caufà animaduertiiîet, dicendi ipfi poteflatem fieri non oportet:amp; inorationepro Mil. hoc , quodtormentisinuenire vis,idfate-mur. NIHIL MfNTiRi PVTO, fed puto verum diccre, amp;nbsp;foiT, Vt, quodcspollicitus,flagitein. vidbor enim iam te avsvrvs, fic Icgendum eft,quamuis librarii quidam multo aliter defcripferint. APPEt-)LARE,- vtdebitorem. Ita Ciccrofiepe loquitur. modo primvM, nunc tandem. exactvRVM, voluntariumprocuratorempetiturum. PE BJSSjYtlibrosdeFinibuSjTufrulanas quæftioncs,libros de Natura Deo-rumj

IN M. T. C. BRVTVM DE CLAR. grat. ly nim,amp; alios : amp;nbsp;fi forte nondum fciebat Atticus eos Ciceronem cfle icriptu rum. iamprideMj circiterannosfeptem,ideftexconfulatuL.Domitii, amp;nbsp;Ap. Claudiijquo tepore Icripfit libros de Rep.Ep.quintadecima lib. quar-tiad Att.adConfulatum Caleni,amp; Vaticani,quibus Cofs.bellum Hifpanie ie cum Pompeii filius,vt opinor,eft geftumjCerte cœptum,amp; finitum Cçfare III.amp;Lepido Coß.vt ex Dione collegimus : amp;{upradiximus bunc ferjno-nemhifcetemporibushabitufuifle. literae, doä:rina,fcientia,vtinfra fæpe leges, illos de rep. libros, fex, vt ipfein epiftolis ad Att. amp;nbsp;lib.fecundo deDiuinatione teftatur, quamuis adQ^fratrem fcribatnoue fiiffe:quod ego ficinterpretari fbleo:quod à primo quidem nouemlcribere uiftituerit fortafl'e à nouendialibus feriis,qua: fuerant Tuditano,amp; Aquilio Coß.fedpaulo poft mutato confilio pro noue fex fcripferit,vt contra

«KaJlniJiKlir) quam libris duobus fuerac c5plexus,poftea in q^uatuor contu Ktjlib. tcrtiodccimo ad Att. Atq. ita,fi volumus, vtpropemodu necelfe eft, interpretari, dicemus,in epiftolis ad Q,. fratrem, lib.quarto ad Att.-reCte fctibijC.Fanniujquumde Rep.difputatum eft, cum reliquis fermone contu-li/TejinLælio veronegari prorHis alfuiile.Nam primo qnû libri clfent noué indudus Fannius loquebatur:deindc,fliblatis tribus libris, fublatus amp;nbsp;ipfb, tiegaturafFuiife. edidisti, L.DomitioAenobarbo,amp;Ap.ClaudioPul-chroCoss.vtcognofcitur cxlib. quarto ad Att.vETERV M ANN alivm, exquib. inmeum libru tranftuli,quæ transferédaiudicaui.hinc Attici librut vidtbis annaledicilib. duodecimo ad Att. alii, rerum noftraru vt fit,nos ad terunoftrarum memoriam comprchendenda impulfi fumus.fed quum paula antedicat, Att.omnem reru memoria, non folum rerum Romanarum,fuifle cojnplexum.amp; in Oratore teftetur, Attici labore in ordine rerumgeftarum' Eon folum Romanorü,fed aliorum etiam populoru,amp; regum illuftrium fuif feverfatummullo modo,rerum noftraru, legi pofle credimus. In veteribus libris pcnè omnibus fcriptum videbisucru naturalium:fcd Petrus Viäorius vii'jVtL.Craflus de Q^Catulo dixit,ambrofia alenduSjboc verbum,natura lium,tollendum putat,quum qiiod Att.in fùo libro rerum quidé,fèd non re rum naturaliu memoriam complcxus eft : tum quodmemoria rerum natura lium non ita bene dicatur,quum illadicatur de rebus geftisjnon au;c de na-turalibus,quæ femper habeant codem modo.Nos putamus efle nefas, à viro tanto diflentire-.funt tame,qui quum videant in omnibus libris ita fcriptum inueniri, dicant,Att. bbris de Rep. ad res naturales coprebendendas impelli potuifle, præfertim quum, quod ex ill is libris reliquum eft, omnes pene ad idem poßit impellere : amp;nbsp;memoriam rerum naturalium rededici, liquidem T« (pucnKûè certe nint (pavTKs-ä ifleft naturalia fub phantafiam cadunt : otroc(Ti säts-ijts-ipiiliov^bT« Kaö’ütoT«, quæcunque vero cadunt fub phantafiam pertirret admemoriam,vt feribit Anftoteles;qui teftatur item, twu pviipiiv «Viy7ivoptvs memoriam elfe reiprxtcrita:,vel faélæ , qualcs pleræque res naturales funt: interquas ipfa memoria pofsit numerari,quum lib.tertio ad Herenn.natu-ralisclfedicatur:vtmittantur,quçlib.tertio de Animaferiptafunt ab Arift. amp;taceaturité Platonis tù-ù aWftVDJjiy pofle fignificari, de qua Cicero loquitur Tufcul. primodtes vero naturales non femper codem modo habere, docuit Pyfhagoras,quivolcbatomniamutari, vt canitOuidius lib. quintodecimo Metam. fedhæcdifputatio tolletur,fi,veterû annalium,legas, vt nos etiam legendum putamus. illa, vt libros de Finibus,T ufculanas quxftioncs,amp; bbrosdeNaturaDeorum,vtdiximus, qvvm poteris, dabis,fcribes,vt p o s s 1 s, vt velis, id eft itavclis animum relaxare,amp; cura liberarCjVt pofsis« vt oftendit paulo poft : poteris relaxa modo animum.

Ç

, SEB. CORRADI C OMMENTARIVS. /!

Quid nam eft id, inquam ? Quod mihi nuper in Tufcula-no inchoadi de oratoribus, quando elTe cœpiflentjqui etiara, amp;nbsp;quales fuiflent. Quem ego fermonem cum ad Brutum tuum, vel noftrum potius detuhflcm,magnopere hic audire fe veile dixit . Itaque hunc elegimus diem, cum te fciremus eile vacuum. Quare ß tibi eft coramodum,ede illa quæ cœperas,' amp;nbsp;Bruto, ót xnihi. Ego verb,inquam, fi potuero faciam vobis fätis: ' Póte-risjnquit : relaxa modo paulum animum, aut fané ( fi poteft) libera . Nempe igitur hinc tum Pomponi dudus cft fermo,qubd erat à me mentio fada j cau.fam Deiotari fidelifsimi atque opti-mi régis ornatifsime'amp; copiofifsime a Bruto me audifle defcn-fam. Sciojinquit,ab ifto initio tradum elfe fermonem jtcquc Brutidolentemvicem,quafi defleuiffeiudiciorum vafiitatera, amp;fori. Feci, inquam,iflucquidem, amp;nbsp;fiepe facio . Nam mihi Brute in te intuenti,crebrb in meutern venit vereri, ecquodnatn curriculum aliquandofit habituratuaöc natura admirabilis, amp;nbsp;exquifita dodrina, amp;nbsp;fingularis induflria. Cum enim in maxi-» mis caufis verfatus elfes, amp;nbsp;cum tibi ætas noßra iam cederct,£af-ccfque fummitteret,fubitb in ciuitate cum alia ceciderunt, tum etiam ea ipfa,lt;de qua dilputare ordimur, eloquentia obmutuit.

MIHI, inquit Atticus. iN tvscvlaNo, nunc enim Romæ fumus i vt diftum eft. (^VANDo esse coePissent, QVl etiam, et QjfALES FvissENT, cftpropofitio,qua brcuitcroftt'n-dit,quibus de rebus fit didurus : quæ tres fint, quando elle cœpiflent orato-res,qui etiam ,amp; quales fuiflent:quibus tarnen aliquidpoftea fcmpcr addit, vtinfermone fieri fblet. Addit uero præfertim, vbi de Liuio Androni-coloquitur,diftingucre oratorumgenera ætatibus. Hicattcntumrcddit ledorcm. brvtvm tvvm, vel nostrvm potivs, correftio, qua nunc vtitur Atticus,fed aliter,amp; melius Cicero in epiftolis ad Atticum: venio ad Brutum tuum, imo noftrum;fic cnim mauis. amp;nbsp;fané Cicero Brutum omni Audio Attico autore fucrat complexus, amp;nbsp;amare cœperat,vt iple teftatur. scire M vs, fipra tarnen dixit cum dubitationc, fi cs animo vacuo ; quod ego ad curas, hoc veto ad negotia rcfero. illa, de oratoribus. coeperas, incboauer3S,paulo ante, rrvto, et M IHI, hominibus inter nos coniundis, amp;nbsp;tibi cbaris,atque iucundis ; vt ftipra didum eft . si potvero, bæc exceptio taccri etiam poteiat,vt ilia,fi Deus volet. Nullus enim debet præftarc,quæ non potcft, vciquæ Deus nolit. si potes, KaTiXTrafiÄmvKzzztTrOTo'fSjioivloqu'itur, quumfci-ret Ciceronem maioribuscuris angi, quàm vtillis libcrari fiicile poflct. M E M p E, principium,amp; occafio dialog!,amp;quidempoft proœmium,vt apud Platonem fæpe, fed frequen tins à principio captatur. cavsam deiotari, caufam,in qua Deiotarus Kexà Caftorc ncpote , amp;nbsp;Phidippofcruo tanquam infidias Cxfari fcciflet, accufabatur, vt oftendit Ciceronis oratio vcfiquod ego magfs’probo’, in qua Rex ipfe dicebatur arma cotra Cæfarem tuliifie, quodfcribit Hircius debello'Alexand. fid E Lis siMi, ficlib; dccimoquinto Fam.Regem fidelifsimum,amp; amicifsimum Reip.Deiotarum :gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocat

IH M. T. C. BRVTVM DE CLAR. ORAT. 27 vocatCicero optimi, quippequuminco virtutes clfent oranes ,ve in oratione pro ipfo idem Cicero fcribit. oR N ati s sim e, et c op i o-Î1SSIME, alterum ad medium,alterum advehemens dicendigenus pcrti-nec. iScadulatur Cicero, nam ne Tacitus quidéillamorationem Brutipro Deiotarofatis probat in dialogo de Orat. br vto, qui tuncCæfari ex Hi-Jpania reuertéti obuiam fuerat profeélus,lib.decimotertio ad A-tt. Quôd fi Brutus Dciotarû défendit,obuiam profeétus Cæfari ex Hifpania reuertéti, cognofcimus Cicerone multo poft fuam dixifle orationé, in qua fcribat ea dereCæfaremliteras Tarraconemififte. fed videtur potius efle dicendu : à Bruto,quifuerit vnus exhis, de quib. ita fcribit Hircins debello Alexan. Cæfardixit,feconcedereid faftumprecibus eorum,qni frequentes concur rifrent,boïpites,atq. amici Deiotari ad deprecandû. amp;nbsp;ita Brutus primam. Cicero fecundâcaufamdefenderit:præfèrtim quum Marcellus adhuc viue-ret,quum hæc loquebantur:amp; mortuus dicatur, quum Brutus obuia Cæfà ri eftprofefl:us,lib.dccimotertio ad Att.D e f e N s a M,Niceæ Ligurum,quô Brutus obuiam Cæfari fuerat profeiftus, fi modo fècunda caufam fignificari putas : vel potius Niceæ Bithyniæ. Cçfar enira poft bellum Alexandnnum propiusPontumfinéfq. Gallogræciæ accefsit:ad quem Deiotari bofpites , amp;ainici veneruntaddeprecanèium, vt ait Hircins debello Alexan. Inter eos credimusBrutumfuifle, is certepro Deiotaro Niceæ dixit, Epift.prima lib.decimiquarti’ad Attic. BRVn, cuius ætas inhæc tempora,amp;bafce miferiasincidilfet, in quibus eloquentia, reliquafq. virtutes oftendere non poftet, D o LENT EM V IC E M, ficin fine dialogi:in te incuens Brute,doleo, cuius in adolefcentia per medias laudes qnafi quadrigis vehente tranfiicrfa incurritmifera Fortuna Reip.i v d i c i o R v M, quæ nunc quum ad vnius vo luntatenafæpe fiant,oratorum eloqucntiarta non requirunt. vast it a-TEM, amplificatio eft in ipfo rei nomine, vtloquiturQuintil. nam quum orbitatem,vel tale quid dicere potuiflet, rem vt amplificaret, vaftitate ver-bo grandi,amp;tranflato vtimaluit:vtquum in Vcrrinis furem no vocat ,fed raptorem,vtrcmmagis augeat. fori, quodfuprafpoliatum , amp;nbsp;orba-tum dixit. 1ST VC, vt Bruti viccm dolenSjdeflerem iudiciorum vaftitatem, amp;fori. sithaBitvra, quum tanta fit vaftitas iudiciorum, amp;nbsp;fori: quodtuumcratcurriculum,in fine dialog!. natvra admirabilis, et EXQ_yisiTA doctrina, et singvlaris indvstria, hie naturam,artem,amp;exercitationcm,veldiligentiam, ex quibusparitur eloquentia , videtur voluilfe fignificare, id eft, ilia tria, quæ libro fecundo de Oratore defcribitbocmodo : ad inueniendum in dicendo hæc tria funt, acumen, deinde ratio, quam licet, fi volumus, appellemus artem : tertium, diligentia. amp;nbsp;naturam Cicero vocat ibi, amp;nbsp;paulo poft in codem loco inter-pretatur per ingenium,cuiprimas tribuit :qubd meminerat fein oratio-nepro Archiapoetafcripfiffe ; fæpius ad laudem, atque virtutem naturam fine doélrina, quàm fine natura valuifie doétrinam •- hanc naturam hie in Bruto, amp;nbsp;infra in Curione admirabilem fuiffe teftaturifed in Bruto etiam exquifitam do(ftrinam,quam modo rationem,modo artem, modo rationem qtiandam conformationémque doftrinæ vocat. Ingenium vero,vt eft in orationepro Cælio, induftria alitur:amp; ingenia fenibus manent , modo per-maneat ftudiuin,amp; induftria, vt fcribit in libro de SeneflutcÄ in libro primo adHerenniumvidemus , præccptionisrationem ad exercitationem ac-comodarioportere.Hicigitur refte tertio loco additur induftria:quç vtego puto,diligentiam,ftudiunT, amp;nbsp;exercitatione compleftatur,prçfcrtim quum l£ribatSex.Pompeius,induftriamdiéfaà verbo ftruo,quod antiqui dicebant c ii '

i3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

4ddicerejamp; augere:quod liæc ipfà induftria augeatjquod ingenium excogi-tauit,amp; ars expoliuic. nec difplicet mihi Pontani fentcntia, qui induftriam ah induendo deducit^quod ea fit quah quidam habitus vlu indutus. Bru-ti vero ingenium vocat in epiftola quadam ad Dolabellam, amp;nbsp;in fine huius Dialogi:atquc in Oratore non minus doftrinain, amp;nbsp;artes ilhus, quamflu-dium,amp; exercitationem commendat . Hæc omnia C. Graccho infra tribuit,fed ordinem mutât. IN MAXIMIS CAVSIS VERSATVS ESSES, Brutus enim iam tum Ap. Claudium defenderat, complurcfque caufas amp;nbsp;cum aliis,amp;folus egerat,vtinfradicetur. tibi, adolefcenti,infine dialogi : atmum trigefimum nonum,vel quadragefimum agenti.natus enim videtur L. Cinna. 111. Cn. Carbone Coss, certe decem annis poft quam Qj, Hortenfius caufas agere cœpit infra, Itaque C. Cæfare, amp;nbsp;M. Antonio Coss, fiao anno pofteaPrætor fuit. aetas nostra, annorum vnius amp;fexaginta,velcirciter,fi tarnen anni rationem habeas, quo fermo fithabi tus,non ilhus,quo bellum fit coeptum:quod amp;nbsp;deBruti annis didum volu-mus. CEDE RET, quafi lampada traderet. amp;nbsp;quum de foro fit locutus, videtur ad res fori refpicere , cedere foro, amp;nbsp;cedere bonis, quod lurifcon-fultidicunt. fascbsqje svmmitteret, manus daret,herbam por rigeret,amp; fe quafi inferiorem fateretur. eft enim tranflatioà Confulibus fümpta,qui in concionem afeenfuri, Publicolam imitati,fafces populo fiini mittebant,idquod populo gratum eiat;fummitti fibi imperii infignia,con-fefsionémque fieri, populi, quàm Confulis, maieftatem, vimque inaiorem efferfic enim Liuius quafi interpretatur. ftint, qui purent etiam moremfuif fe, vt, qui de prouinciis deccderent, fucceflbribus, amp;nbsp;minores magiftratus item maioribus,occurrences fafees fummitterent : quod verifimile inagis vi deri,quam probari potçft. Illudquidem conftat, Pompeium Poßidoniofafees fummififle. ELoci^ENTiA oBMVTViT, fic infra, perterritum armis hoc ftudium noftrum conticuit fubito,amp; obmutuit,fed ibi minus,vt dicerent Grammatici,figuratediic vero videtur elfe eloquentiaob mutuit,vtinfra,e]oqucntialoqui dedidicit : velfit ptTa)i;i/pZa:,id eft homines, qui profitebantur eloquentiam, obticuerunt.

Tum ille, cæterarum rerum caufa, inquit, iftuc,amp;: dolco, dolendum puto : dicendi autemmenon tamfruöusamp; gloria, quàm fiudium jpfum exercitatió que deleâat : quod mihi nulla res eripiet, te præfertim tam ftudiofo . Etenim diccre bene nemopoteft, nilï qui prudenter intelligit. Quare qui clo-quentiæ veræ dat operam, dat prudentiæ, qua ne maximis qui-dem in bellis æquo animo carere quifquam poteft. Præclarc, inquam, Brute dicis : eóque magis ifla dicendi laude deleâor, quod cæcera quæ funt quondam habita inciuitate pulcherrima, nemo ed ram humilis qui fe non aut polie adipifei, aut adeptura putet : eloquentem neminem video ûdum elfe vidoria. Sed quo facilius fermo explicetur, fedentes, fi videtur, agamus. Cum idem placuilfetillis, turn in pratulo propter Platonis fia-tuam confedimus,

CAETERARVM RERvM,vthonoru,dignitatum,amp;libertatis.doLeo, vt libertatis ftudiofuSjôc ab his maioribus oriundus, qui patriam liberarunt.

DICENDt

IN M. T. C. BRVTVM DE CLAR. ORA’T.

Dicendi, eloquentiæ. frvctvs et gloria, t’Trt/i)7i('nlt;r;‘nam gloria frudus efl virtutis,vt fcribit in orationc in Pifonem: de Gloria duos iibros Cicero fcripfit,vt ipfc libro decimo quinto,amp; decimo fexto ad Atti-cutn, amp;nbsp;Gellius libro decimo quinto capite fexto teftantur. Nunc Bar-tholomæus Riccius vir doéfifsimus, amp;nbsp;elegantifsimus Ciceronein in ea re, vt in ahis multis imitatur. stvdivMipsvm, eloquentiæsquæquum fît vnadefummis virtutibus,vtinlibris oratoriis demonftratur:amp; virtutcs omnes,amp; honeftum illud, quod ex his virtutibus exoritur, Sc. in his hserct^ perfc (icexpetendum,fequitur eloquentiam ipfam amp;ipfiusfludiumper fe expetendum efle, ita,vt rede dicat Brutus quah Stoicu5,certe Academicus, qui eloquentiam fapientiam dicat, amp;nbsp;neget quicquam bonum efle , præter honeftum,fe non tarn frudu eloquentiæ,amp; gloria,quàm Audio ipfd deleda ri. EXERCiTATiOQVE, animi,vt oftendunt, quæ fequuntur, vt infra mentis exercitatio ; domeftica certe,amp; priuata,non ilia forenGs,quæ fubla-tafuerat. Sc ita fignificabit exercitationcmpriuatim declamandi, qua Brutus vfus videtur. Vnde confiât ilium exercitationis caufa orationem'olirn Ichpftlfe pro Milone,vt Afconius,amp; Quintilianus teflatur. qv o d, quam rem.nam fidicas,quodfludium,quum interponatur exercitatio,Grammati cireclamabunt:quanquam nos in Quæflura Gcetiamdici ppfle oflendimusi^ NVLLA RES ERiPiET, vii’tusenim amittinonpotcfl,vtCicerofcribit lib. fecundo Tufculanarum quæfl. Philip. quai ta,amp; in hbris oratoriis : amp;nbsp;Ahftippus oftendit,quum fuis ciuibus renunciari iufsit, vt eas opes fibi pa tarent,quæ naufragio non perirent : amp;nbsp;ille item,qui dixit,omni3 mea bona mecum porto.atque hæc omnia demonfirant,ad animum referri oportere, ctfi ne ftudium quidc dieendi,amp; exercitatio itafacile pottfleripirfiqiiidem. priuatim quifque potefldeclamare, vt Cicero ad Præturam vfquegræce de çlamauit,latine vero fenior quoque,amp; quidem Hircio Sc Pania Goss. Cn. Pompeium tradunt fub ipfum ciuile bellum repetifle declamandi confùetu-dinemiM. Antoniumùtem Auguflum ne Mütinéfi quidem bello han’c exer citationem omififle fcribit Suetonius. te, eloquentiæ principe,amp; phi lofopho • STVDioso, iuuenum quidem penè omnium,amp; aliorum, vt Hircii,Panfæ,Volumnii,Cafsii,Papirii Pæti,amp; Dolabellæ,quos habes qua-^ fldifcipulos,fedmei tarnenpræcipuè, cuius etiam vicemdoleas. etenim «iT(ûÂ07i«, quarc Audio ipfo,amp; exercitatione dclcdetur ; eA etiam Tvilpn.

DICere bene nemo potest, nemopoteAdicereres bonasivtbene hic interpreteris,rede,honefte, non copiofe, aut ornate : vt refpondeat oratoris definitioni, qua M. Cato.vtfcnbit Qijintilianus, efl vfus • Orator eft vir bonus,dicendi pcritus:præfertim quum Cicero lib. tertio de Orato-rc feribat,dicendi vim probitate iungendam,fummaque prudentiaiquarum“ virtutum expertibus fidicendi copiam tradidenmus, non cos quidem ora-tores effeccrimus, fed furentibus quædam arma dederimus. p r v d e n-ter intelligit, fapienter fentiendi, Sc ornate dicendi feientiam co liærentes eft confecutus, vt libro tertio de Oratore Craflus difputat. banc cnim cogitandi,pronunciandiquc rationcm, vimqiie dicendi vetercs Græ-cifapientiam nommabat : vnde Ariptum eAinPartitionibusmihil eft aliud eloquentia,nifi copiofe loqucns fàpientia;amp; quo loco fapienter dixit in ora toriislibrisjhicprudcnterdixit, eloqjentiae verae, fapientiæ ipfius. DAT PRVDENTiAE, quum cloquçntia vcra,fapientia3amp; pru dentiafinteædem , vt diximus. ne maximu cividem in bellis, nedum in pace,amp; otio,quorum comes,amp; focia dicitur cloquentia,infra. aeqjo animo caaere QjisqjAM POTBST, quumturpefit,vt

C iii

30 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; SEB. CORRADI COMMENTARIVS P;I

dicebat Africanus,in remibtari dicerc nonputaram. namconfiljuminpro-uidendo requiritur,vt docet Cicero in oratione pro lege Man il. amp;nbsp;opus eft x;loquentia admilites excitandos, hortandos amp;nbsp;interdupi confolandos,vt fcribitOnofander in libello de optimo Iinpcratore. Q^aireJllnperatoriv^'' ra eloquentiavideturneceffariajVt hoc loco Brutus quahconclilditj I'stA^ quæ te etiam deledat. caetera, bonores,dignitates, diuitias, amp;i'ë-liquaid genus, pvlcherrima, quumdignisdabaturitai,vtvfri'quóa dicifolet,magiftratumoftenderet. nemo Eist, nunC fub Cjeamp;e/eo A DIP I s c'i'i:per Cæfàrem, in cuius poteflate funt omniaf lt;nbsp;vi ctor'xaü jpfiusGæfarîs. sermo, rdeoratoribus. sedeivtes,gt; p«rfbnæ,quæ in dialogisiloquuntur federe yeldicunturyVélinrelligunturîdicunturfuora toriis lifos,in;Acàdemici!S'quæftionibus,inlibris de NaturaDcorû,in'Pbæi dró Platonis:iiitelliguntur,amp; partim etiam dicutur in quatuor libris de Fiu nibus,intelliguHturinL'ællo,ih Catone,amp;multis Platonis dialogis:partini ambulare,amp; partim federe cognofcuntür in Tülculanis quæftiohibus, inli-' bris de Diuinatione, Si. de Legibus. Sc fane quidem Cicero lèmper videtiir ambulare,quum Peripateticum agit, v tiri libro quinto de finibus, in priniu de Diuinatione, amp;nbsp;primo de Legibus, vbi Peripateticorum more dilputa^ tur. hic Cicero vt Academicus vult federe, si videtvr agamvSjïiî carmendefinit: quodetfi vitiofiim effedicitur, Cicero tarnen non féwp’ei-vitat. ILLIS, Attico ,amp;Bruto. propter, aliasprope. pRA^ TVL o, ’' quod erat prope xyfiumScquidemRomæ, vbi lataprataefle vi* poterunt,amp;ideo pratulum dixit,vt Epifl. fexta lib. duodecimo ad Att. nûnl credibileefl Ciceronem Romæ hoctpratulum habuilfe, ybie'flet'herba,irt quamfeipfe,Atticus,amp;Brutus abiecerint,vt Socrates in pbadfo-apudPb tonem,quern Cicero nunc,vt ferèfcinper.iinitatur:certe çonfedcrint. Pl ato NIS s T AT VAM, Cicero Platonis ftatuam babebat, vt bic apparet,amp; Atticus Ariflotelis imaginem, vtin epiflolls ad Atticum fcfibitur : maloiu illaIcdicula, quam babes fub imagine Ariflotelisfedere. Credimus tarnen etiam Ciceronem Ariflotelis imaginembabuiffe, quum quódbuiufcernodi fignis deleâabatur, tum quod vtrunq. pbilofOpbum imitatus', Acàdemiani amp;nbsp;Lycium babere voluit,vt fæpeteftatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Hic ego , Laudarc igitür eloquentiam , amp;nbsp;quanta vis fîteius, expromere, quantatnque iis qui fint cam confecuti* dignitatem anerat, neque propofitum nobis cil: hoc loco, neque nccefia-rium .Hot verb fine vlla dubitatione confirmauerim, fiueilU arte pariatur aliqua,fiue exercitatione quadam,fiue natüra, rem vnam elTc.omnium difficillimam . Quibusenim ex quinque rebus conflare dicitur, earum vnaquæque eil ars ipfa magna per fefe. Quare quinque artium concurfus maximâfum, quati-tam vim quantamque difficultatem habeant,cxifliriîari potefi.

HIC, bocloco,vclpotius,tunc,vtfitaduerbiumtempöris,vtdocetDó-natus apudTerentium , amp;nbsp;apud Cicéronern cognofeitur, vt in epiflolis ad Appium ; bic ego multa fimul cogitaui. amp;nbsp;eft verum dialog! prlnGipium,in quo'7rî'a:Âi)4tlt;vtitur, quumfe de laudibus cloqucntiæneget diôlui‘umjamp;:tarnen fiimmatim dicat. ' ■ l Aiv D a R e , in aliis libris malefcribittir, laudari. ELOQVENTiAM, quamCicero libroprimodeOratoreitalaudat,vtni-bilniinc addendum elfe videatur. qvanta vis, quanta fit viselo-quentix

IN M. T. C. BRVTVM DB CLAR. ORAT. 31 quentiæquando Cicero nonputat hoe loco hbi necelTarium dicere, ne nos quidem dicemus,prçfertim quum Valerius Maximus5amp; Baptifta Fulgofius earn rem pluribus perfèquantur. Illud tarnen ponemus,quod Gorgias apud Platonemitarefert nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chrxcrxa-'^ rflot/äftzaao-u/AotCiir«vV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d i gni-

TATEM AFFERAT, hinc inquitlibroprimodelhuent. adipfos,qui eam hintadepti,laus, honor, dignitas confluit;vt mittamus, quæ hbro fecundo deOratore Icribit. neqve propositvm nobis est, quumhoc nemeditati quidein fimus,amp; vos me rogetis,vt de oratoribus,quod inchoa-ueram,tantumvóbisexponam. hoc loco, inprincipiohuius ferrao-pis,'vbide artepotuilTemus loqui ,'pofl:eade oratoribustanquàmartificibus locinuri,vt poftca Diogenes Laé'rtius de philofbphis lcripturus,müJta pt ius dePhilofophia præfatus eft^quod item fuperioribus annis Gregorius Liliüs infuispoëtis fecitr. 'NEQjf El necessarivm, atqui videtur'necefla.-rium,quando vixartifexdefcribipofsjt,nifiprius ars ipfa,à qua diólus e.ft, de monftretur.fedmeminerat Cicero in hbris oratoriis artem à fe fcriptam, amp;nbsp;inlibrohoe quafi quarto artificesipfos cfledefcribendos rnec'illudignora» b.at,àluoPlatonehbrodecimode Rep. fcriptum effe :tkasov d,«lt;r Tt

Itaquereliquas omittit,amp; quæ advftimper-tinet,traftatleuiter, quum alibifæpepræceptatradident . Accedit, quod Cicero non negatprorfus eflcneceffariumdc arte quædamloqm ,fedafFii-mar fibi, qui tam mul ta de ea Iciipfiflct, hoe loco neceirarium non cfle', cam laudarcjamp;quantafit vis eius quantamque afferat dignitatem , diccré.i i. siVE:, videturadilludrelpicere,quodhbrödecimo'de:I.egibusitafcripfi£ Plato:Ai7au'r/Tröu nnofax vxrrx i'si 7X ‘^xyi^xrx 7l7W(iiv« käz Ttvaptva w Tivucapy/at 7» tJx.Zw : quamuis hic exerci tatione fo rtun ædoco.po nat.-iLLA,'eloquentia. arte pariatvR aliova, eloquentiaartifi.-üofaeft,quam Rhetoricamvocantyinquit Cicero libró primo delnuenc. quibusex verbis intclligimus cloquehtiam', ,amp; Rhetoi’icam eandera cflêï. quamfctibit Ariftoteles cfl'e «ims-fOïpovTH c/l/atAsKTiKH id eft,vt in Oratore vertit Gicero,exaltera parterefpondercDialedicæ; (Sc fie cam definitaoTza:»' furo^ixi 7311^1 tRKsOV55TBavi/ltXcpiroUTrtoov ideft,fit Rhetorica vis-,’qua quodinvnaquaq. reprobabile eil;,perlpiçitur;amp;PlatoRhetoricamnon mo do artem,fcd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inGorgia vocat. Quod fi cloquentia,

fine Rhetorica eft ars,quæri poteft, quo paélo dicat Ciccro^arte pariatur ali qua,quafiquærat ', an Rhetorica Rhetoricapariatui-.- Rcfpondcrepofie-musjhbros de Inuentione Ciceroni iuueni rudes,amp; inchoatos excidifle, vt nosnonmagnopete mouere debeat, liquid in illis aliter fit fcriptum : nec Arifiotelis definitie artem prorfus elle demonftrat, quamuis ita cum Diale-fticaconiungat,vt qui vnam dicat efle artem,alteram quoque elle fateatur, propeinodum necefle fit. Quin Anftoteles neutram sTnsHfiRR, aut Ttjev^fed Rhetoricani ipfam cfùvx^iv, vt Theon etiam, vocat. Plato vero inducit Socratem,vt fempef, ei’fàiWRÜtf dicentcm,Rhetoricam artem efleferuantem quiin Phædroilludfciibit : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;käI Tfc5,;_ui) : quibus verbis amp;

artem efle negat,amp; artem elfe non poflTe oftendit. nam fi mentitur, vt certe mentitur,non videtur pofle cadereftib artis dcfinitionem,quam ponit Ariftoteles libvo fexto nbsp;nbsp;nbsp;I)9(k5v, r* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C^io' tkï pTX AÓyau itAdflovo' 'KOIittikiÎ i siv. Hine

L. Crafliis lib.primo de Oratore refpondet,fibi diccndi aut nulla artem, aut pertenuem videri:amp;:no cloquentiam ex artificio,fcd artificium ex eloquen tianatum:quo(J tarnen oftendit, quæriIblitum fuifle , an çontrà ex artificio çloquentlanalceretur,vt hic etiam ponit. Vndemulti putant Rhctoricam, amp;nbsp;eloquentiam rem candem non efl'e. Sciebat igituj^difputari in vtranque I: ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c iiii

SEB. CORRADI COMMENTARIVS X

partem poHe Ctcero,amp; ob id rem potius tetigît,quàm difputauitrprxfertim quum ipfe infra fitartem appellaturus non modo eloquentiam,fed Dialedi cam etiam,quam maximam artium dieet, quamuis ea de re libro fccundo de Oratore perfonæ {eruiens,dubitarit. Si plura cupis, lege Qnintilianum libro fecundo,capite decimo oftauo . exercitatione, quælibro primo ad Herennium itadefinitur ; excrcitatio eft aßiduus vins, confuetu-aoquedicendi : quam quidem Ariftotcles libro primoRbetorices cfiuitläa ■Vocdt^vnde Cicero videtur hunc locum lumpfifle. Apbthonius, amp;Theon oTu'fivÄiyfxat, 'yujitxo'i'xtj alii piÀtTàz/ appellant,quæ vel prouerbio polfcomniadi citur, amp;nbsp;quidem omnibus in rebus, led in dicendi facilitate potifsitnum, quam adexercitationem oportet accommodari. Hine Theon ita fcribit;’ OVTZ OKM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tli fUTO^MH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, IXV pi KMOuiTOa- (KÄSOir Tlt;Ult;r*«^’

iHKslwipîfi'a yfxtpuuff tyyvpïx^n'Su.Qiiare Cicero merito dicit,buc cxcrcitatione eloquentia pariatur. n A t v R A, oc:5p TtiMTopxTou,vz inquit Ariftotcles,quod Vertunt, natura, amp;nbsp;fpontc:vt hoc loco Cicero dixit,naturadib. vero primo lt;le Oratore,lcriplît,quæ lua Iponte homines eloquentes facerct ea quolHam obferualfe.Mcminerat enim Cicero fe olim in oratione pro Archia poetadi xilfeilaftiius adlaudem,atque virtutem,naturam fine doftrina,quam finena--tura valuifle dodrinam. Mittimus cætera,quæ in libris oratoriis, amp;nbsp;à Qu,in-tiliano libro fecundo, capitc vigefimoiqiixque ab Horatio, amp;nbsp;aliis de inge-nio difputatur: illuddicimus libro primo de Inuentione hanc rem fcribi,lcd ftudium addi : fi volumus huius rei, quæ vocatur eloquentia, fine artis, fine dludii,fiue exercitationis cuiufdam, fiuc facultatis à natura profcftæ confide rare principium,reperiemus id.ex honeftifsimis caufis natum,atque optimis j-ationibus profeétum. D i f f i c i l l i M a M, fic in proœmio libri pnmi lt;îe Oratore quærenSjCur tam rari fint oratores boni, nihil aliud caufæputat cftcjnifirei quandam incredibilem magnitudmem, acdifficultatcm.

Bvs ENiM, cü’TioAo7i'a,quarefitreshæcipfadifticillima. ex QviNQVEj inuentione,dilpofitione,elocutione,mcmoria, amp;nbsp;pronuntiatione. fic enim Quintilianus,amp; ipfc Cicero fere femper lcripferunt,prætérquam inOrato-JÇ, vbi Cicero docet oratori tria videnda, quid dicat, amp;nbsp;quo quicqueloco, amp;nbsp;quo modo:vbi quatuor partes inuentionem,difpofitioncm,elocutionem, nbsp;nbsp;i

amp; pronuntiationem compleâi videtur, amp;nbsp;memoria omittere quod niulta- nbsp;nbsp;|

rum artium fit communis : Ariftotclem fortafle imitatus, qui libro tertio ’ Khetorices ita fcribit : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x dlS'ïïfxypxTA/3»veu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t A070V. hinc aliitreis

tantum partes efle putaucrunt,vt Albutius,qui memoriam,amp; adionem natura contingcre iudicauit ; alii partes ctiam fex putarunt efle, quosomnes C^yintilianusconfutauit. rebvs, partibus, vtlibro primo deInuentione,amp; libro primo de Oratore ; libro vero fecundo de Oratore, eloquen tiæ membra vocatiquamuis hoc loco cautius locutus videri pofsit:quum fci ret ab aliis opera oratoris, ab aliis clementa, vel opera Rhetorices appcllari, vt refert Qiiintilianus libro tertio,capite tertio, vbi videtur hunc locum ad ducere ex Oratore, non ex Bruto,fortafïememoriælapfii. ars, quafi ars. MAGNA, ita quidem magna,vt Cicero libros duos de Inuentione ( mitto reliquas partes amp;nbsp;illarum fcriptorcs)amp; quatuor Hermogeiicspo-fteafcripferint. ctyARE, quumvnaquæque pars fir arsmagnaperlcfe, amp;nbsp;ob id magnam habcat dilficultatcm. amp;nbsp;ita concludit eloquentiam efle 0-mniuin difficillimam per argumentum à minori, vt vocant, hoc pene modo; fl partes fingulæ tantum habent difficultatis, fimul iundæ quid habebunt? ARTivM, partium fed quafi artium. existimari potest, etiamfi Bunusdicatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i’

1... J

IN M. T. C. BRVTVM DB CLAR. ORAT. 35

Tcftis eft Græcia.quæ cum eloquentiæ fludio fie incenfa, ian diuque excellât in ea, præftétque cæteris, ramen omneis artes ve tuftiores habet, ôcmultoantc non inuentas folùm, fed etiam perfcâas,quàmhæcefl: à Græcis elaborata dicendi vis, atque copia : in quam cum intueor, maxime mihi occurrunt, Attice, amp;nbsp;quafi lucent Athenæ tuæ, qua in vrbe primum fe orator extu-lit,primumque etiam monumentis amp;nbsp;literis oratio eft ccepta inandari : ramenante Periclem, cuius fcripta quædam feruntur, à Thucydidem, qui non nafeentibus Athenis, fed iam adultis fuerunt,litera nulla efl quæ quidem ornatum aliquem habeat, amp;nbsp;oratoris efie videatur . Quanquam opinio eft, ÓC eum qui mul-tisannis antehos fuerit, Pififtratum, amp;nbsp;paulofeniorem etiam Solonem,pofteaque Clifthenem, multum, vt temporibus illis, valuifle dicendo.

TESTIS, non videtur fimilc vero nunc Græciam citari à Cicerone te-ftem:quæ teftimoniorum religioncm, amp;nbsp;fidem nunquatn coluit, vt ait ipfe inorationepro L. Flacco:ninc]tetobid,quôdillafoîahuiufccreitcftis elfe poßit:vel dicamus,licet,quamuis ita Cicero loquatur, non efle ramen à te-ilibuslocum,inquo nulli dicant teftimonium,led ab excmplo potius, quod Græci •^a?lelt;7(2ix vocant,in quo, quum fit fpecies quædam comparationis, vtaitRhodulphus Agricola,poteft elfe aliquid maius, Vel par, vel minus, vt biceftmaius Græcia, quæ lempcr, vt libro primo de Oratore Icnbitur, eloquentiæ princepsefle voluit,tantum babuit diificultatis ante , quam artem banc peificerct,11 modo perfecit : multo plus igitur babebunt reliqui , qui tantum ftudii non folcnt adbibere. graeci A, Græci, vt fit ptTarup«. SIT INCENSA, vnde Gorgias hominumprimus,vt ait Pljnius, Delphis in templo Gbi pofuit ftatuam aurcam , amp;nbsp;lblidam:tantus erat docendx artis oratoriæ quæftus. banc artem de Protagora decern milbbus denariorum, idcll, vt bodie fubducuntrationem,mille aureis noftratibusdiciturEua-tbliis didiciirc:candtrn dccem minis, ideftcentum aureis, liberates docebat, vt refert Plutarchus,amp; tarnen ipfein oratione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloriatur

nemini vnquàm plures, quam fibi difcipulos fuiire:vt paulo poft merito Cicero fcribat, Ifocratis domum cunâæ Græçiæ quafi ludum quendam patuif fc,atque oificinam dicendi : quæ res mouit Ariltotclem, vt ipfe quoque po-incridianis horis artem banc doceret,illuddiccns:«z^fo'7 anjw vAaAouvTOffE'Kfac TouiX. lAMDivQjzE, annos circiter quadringentos amp;nbsp;triginta. Tot enimpropeinodum à Pericle,antc quern nibil fuitfcriptum ornate, ad tempus,quo Cicero hæc lcripfit,numerantur. excellât, ita vt eloquen * tiæ princeps elfe vclit,vt bbro primo de Oratore dicitur. c A et e R i s, gen-tibus. oMNEs ARTES, liberales, vetvstiores, arteipfaKbe-torica. MVLTO ante non inventas solvm, nam Gramma-ticam,vt paucis,quod ait Cicero,probemus,non ita multo poll btçras à Cad mo,vel ab alio rcpertas,inuentam confiât : quam Epicurus omnium primus docuilTepofiea dicitur. Poé'ticam facultatem antiquißimam fuifle often-duntOrpheus,Mufcus,Linus,amp; Homerus:qui poctç fucrunt vetufiifsimi: vtmittani,quodlcribunt multi,Mofen Hebræmaa, qui certc fuit antiquifsi mus,poetam fuilie:quanquam Martianus poeticam inter artes liberales non

34 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARÏVS

ruiner. Dialeftica,vtordinem Martiani felt;juamur,inuentafuit aZèno-ne Eleate, qui fuit ante Pcriclem minimum annos centum, vt CX Diogene Laé'rtio collegimus. Gcometriaj^^Arithmetica ab Aegyptiis inuentædi-cuntur ; lcd lofephus vtranque Hebræis acceptam refert : ncc défunt, qui à Phœnicibus mercatoribus Arithmeticam excogitatamvelint: ne dicammul tosefl'e, quifevibant Palamedem eius inuentorcmfuiffe, vfque adeoduS iftæ artes vetuftæ putantur. Variæfùnt item opinioncs, quis primus Aftro-logiam inuenerit.-fèd fatis confiât, antiquifsimam fuiffe, quam fcribatlofe-phus à nepotibus primi hominis inuentam fuilfe : quod idem de Muficadici tur:vtiamdubium non htjquin omnes artes liberales Rhetoricafuerintvc tuftioreSjfi verum eft,quod hoc loco feribit Cicero,ante Periclem nihil feri-ptum fuifre,quod oratoris efle videretur;quafi velit fignificare, banc artem turn demum nafti, vel creftere cœpiflc:quanquam hoc totum falfum vjderi poteftjvel ipfius Ciceronis autoritatc,qui in principio libri primi de Inucn-tionc eloqüentiæ ipfius principium ab eo vlque tempore rcpetit,quo homines in agris pafsun beftiarum more vagabantur : quod verum elfe illud etia oftendit,quod Ariftides ftripfit, Mercurium louis iuflu primis illis tenipori bus cloqucntiam, hue Rhetoricen ad homines detuliffe . Ariftotcles veto -teftatur ab Empedocle inuentam fuifte ; qui aliquot annos vixit ante Pei'i-clem:vtmittamcætera argumenta, amp;nbsp;rationes, quibus facile probatepoßi-naus 3 hanc non minus vetuftam , quam cæteras artes fuifte amp;nbsp;nonnullis ctiam, vtDialeâica , vetuftiorem : led hoc nonquot; agit Cicero ,vt probet, reliquas artes omnino Rhetorica vetuftiores fuifte , aut prius inuentas : illud potius agit , vt demonftret , illam propter rei difticultatem feriuJ apud Græcos cultam amp;nbsp;perfeélam fuifte . Quod Cicero fenfit, artes omneis à Græcisinuentas, id falfum efle oftendimus : quod oftenduntiteni Tatianus Syrus, amp;nbsp;Ifocrates ; quorum alter eas Græcos à barbaris accepifle, alter partim inuenifle,partim ab aliis inuentas probafte teftatur. fin abfolute inuentasante Rhetoricen opinatur, idquoque falfum elfe demonftratum eft. fin vero non inuentas lolum,led perfetlas etiam à Græcis arbitratur, vc rum efle dicimus,quod ad perfeâionem pertinct,amp;item quod ad inuentio-nem,fi inuentas, pene inuentas intcrpretcris quod inuentæ etiam ab aliis fuiflent i 11 æ quidem,fed ita imperfeâ:æ,vt vix inuentæ di ci pofl'ent. Vel inuentas à Græcis dicit eo modo,quo dixit lummam illam dicendi vim Athe-nis inuentam, amp;nbsp;paulo poft natam, quum tarnen alibi nata,amp; inuentadica-tur,led non ita perfede. nbsp;V el inuentæ quidem fuerant ab aliis prius, fed i

Græcis etiam poftea, quum illud ipfum nefeirent, inuentæ. Nam fieripo-teft,vt aliud alibi inueniatur,quod alibi tarnen ignorctur.Velita diftingiie, amp;nbsp;conclude,Rhetoricaprius alibi fuitinucnta,led cloquentia, ideftfiimma vis dicendi Athenis eftnata,vt infra dicitur. vis, Mvxnia-. Cic enimdici-tur ab Ariftotelein definitione Rhetorices. copia, return,amp; verbo-rum, dequatammultafcribit Quintilianus. hinc Hortenfium Cicerovt fummum oratorcm commendat, quod ei fummam copiam, lacultatcmque dicendi natura largita fuiflet. qj^asi, particula, quatranflationem, quæduranimis,amp;audaxvideripoterat,mollit- lvcent, vt omnium dodlrinarum inucntrices, hbro primo de Orat. in quavrbe nata,amp;altara-tio,ae moderatio vitæ dicitur à Cicerone in epiftolis ad Torquatum. Vnde humanitas,do(ftrina, religio, fruges, iura, leges ortæ,atque in omnes terras diftributæ putantur, in oratione pro Flacco . athenae, ficÿ'fA ditlæ : vnde poétaingeniofiis cecinit, diélas à Pallade terras.a’ôîvaiiïÆz «'ffiK»

vtinquit Anunonius : «Sw«

M. T. C. BRVTVM DE CLAR. ORA T. 35

Atticus deducitur- hinc Cicero in epiftolis ad Atticum dixit, amp;iXTTiRamp;T«Ta; amp;nbsp;ilia fuut pvoucrbia jlepos Atticus, elo-quentia Attica,amp; mula Attica, t v a e , qui te olim Atlienis ita .collocafti, vteflespenèvnusexAtticis,libroquintodeFinibus.. PRiMVM $e orator EXTVLiT, fl Empedocles artem RHetoricam primus, vt fcribit Ari-ftoteleSjinuenit,Gorgias Leontinus docuit,Corax amp;Tifias prius in Sicilia fcripferunt, quo pafto primum fe orator Atbenis extulit ? Vel igitur inter-Yretare,orator,nonRhetor ;nam illiRbetores tantumfuerunt,non Orato res tales,quales L. Cralfus libro primo,amp; tertio de Oratorexquærit. Vcl il-lu(lverbum,extulit,expende,ideft fe erexlt,amp; quafi eleuauit ita, vtye.re tails orator, qualis fuit Demoftbencs,dicitandempoffpt.f prim,vmqve îTUM HONIMENTIS, et LITERIS ORATIO EST GOEPTÀ MAN-BKRi, atquiGorgiamLeontlnumprius artemferipfifl'eLaërtjusaffirmât,' amp;Cicero paulo poftCoraccm amp;nbsp;Tifiam Siculos artem, amp;nbsp;præcepta conferi pfiffe teftatur-.Plinius ver O amp;nbsp;Suidas orationcm Pherecydi acceptam refe-runt.TrpaTûv 7àf,lnquit Suidas,lt;f)tjiKu':/lîu;o’U7gt;f«(pHV ifw7Kéîv Triju Â07(ÿ Tivt’crIsofàffi» iTipÉùv tûîtû tîo' R«c/l[iov T |iiÂi)(Tiûv (fifâvTàiv. ucquc tarnen id Atbenis eft faétum. fed illi de arte , vcl non cum multa arte fcripferunt ; Cicero vero fignificat ora-tionem ex arte'fcrlptam ita, vt oratoris pofsit videri. ou nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^0700?

jiiTopiu»o’i!fiv,ao'Trtf ouifiTK -TrÄaTavoo (ru)7fK^^«T« , ou’iS^T«ixTfiR« , vt aitîS'lii’Çclli-tius in vita Thucydidis.oratio vero tails Atbenis primum fcripta'vt hiçait,' videtur. irtfiRASo' •^TrfaToo' À07ÛV nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stti, v t fcribit Suidas i quan-

quamitadicatQuintibanuslibro tertio , capite primo ; Antiphon oinnium primusorationemferipht. moN'IMENTis, et LiTERis, feitinxit,quo niam monimentis etiam fine Uteris oratio mandari pqteff, fi v erum eft quod Cicerolibro tertio de Oratore fcribit,?amphilum nefcioc|uem-,àrtêtn Rhç torlcamrem tantam in infialis depingere folitum fuiffe : nifi inaiis.interp.re-tari,monimentis,amp; Uteris, jideft monimentis literarum, vt paterislibanrus, amp;auro-.amp;molémque,amp;montcs,îdeft,molemmontium;vtht figura, lt;[uam Gramatlcivocant cndiadm,qux fortafle reftius ci dli« Jlua diceretui'.quæ taimen ita rara eft apud Oratores,vt ego putc potius efle t’-rrtfi;7wcnv monimentis, amp;nbsp;literis,monlmentis,ideft liter is .est coept A,Perlcbs léporibus ,vt dixi mus ; quihus ipfe, Antipbon,amp; paulo poft Polycrates,amp; Lybas fcripferunt. TAM EN ANT E,Olympiade oétuagefima olt;ftaua,hoc eft, anno ah Vrbe codi tatrecétefimo vigefimo quarto:quo tempore Pericles decefsit, fi credimus Eufehio. PERicLEM,Xanthippi,amp; Aganiftje filium, Athenienfem oratOr rem,amp;quidem,vt fcribit Suidas,cfli)p«7i)7ov.cuius vitaiu quoniam Plutarchus plurlbus defcrlbit,amp; multa de illo aThucydide,Platone,luftino,amp; aliis re-fcruntur,nos,qux nobis dlcenda videbuntur, cafuislocis dicemus ,præfer-tlmquum Cicero in bocdialogode illo fiepe mentionemfaciat. fervn-TVR, itaquidem,vtmulti putent ah aliis fuifle compofita,vt Quintilianus librotcrtio,capiteprimofcribit. thvCVdideM,Oroli(fic enimfcriben-dum doectMarcellmus ) filium, virum Athenienfem nobilifsimum , vt qui paternum genus ab Orolo Thracum Rege,amp; maternum à Miltiade ducer et qui caufas eglt, helium gefslt, amp;nbsp;fcripfit, vt in eius vita referunt Suidas, amp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Marcelllnus,amp; nos,vbi fuerlt opus,referemus. Nunc illud,quod ad inflam-

mandos adolefcentes pertinet,dicimus ,olim Thucydidem, c^uum, Herodo-l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to fuashiftorias récitante ,præfens effet,fleuiffe,vel quod dolerct,fibl erepta

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illam effe materiam,quod fertur etiam de Themiftocle, Alcxandro, amp;nbsp;Cæ-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;far e-.v el quod cuperet lam turn nimis talc quidderiber e v t poft.ca fçr ipfit.

\ nascentibv Sy crefcentibus,quumfuiffcnttond.itæà Cecropeannisab

5(? nbsp;nbsp;nbsp;.1 5EB. CORRADI COMMENTARIVS

orbe condito tribus millibus, fèxcentis, feptuaginta, vt exEùfebio collegi-mus : quod tempus condendæ vrbis Atbenicnfium fuit ante Pcrklem» amp;nbsp;Thucydidem annis minimum mille centum amp;nbsp;decern. amp;nbsp;eft tranflatioab homini'buspræ£ërtim,quinafci,amp; adolefcere dicuntur. sed iam, cir-citer olympiada oftuagefimam feptimam. a D v l t i s, auétis poft bellum Perficum,amp; munitis,amp;potentibus fadis ita, v£ omnibus vicinis elfent ter-rori,amp; tunc cum Peloponeli populis bellum gcrerent.nam, vt ait infra,ante,quàm deledata eft Atbcnienfium ciuitas hac laude diccdi ,multa iam me tnorabiliaamp;indomefticis,amp;in bellicis rebus elfeccrat. f ve r v NT,amp;qui dem æquales quum in eodem bello quod Thucydides ipfe fcripfit, duces fuerint. litera, nedumoratio-qvae q^^idem, nonne-gat fuifle aliquafcnpta,fcd negat fuilfe fcripta, quæ ornatum haberent. ORATOR IS esse videatvr, eft quafi t vn ƒ «'71(010', id eft, quæ ex arte fcripta vidcatur. amp;,efl'e videatur, numerus eft, quo Cicero tarn frequenter vfiis eft,vt multi olim credercnt,fc Ciceronis eloquentiam aflecutos, fimo-do'comprehenfiones ita terminarent, efte videaturivthodie fe Ciceroma-Tios illi putant,qui ab hacparticula,quanquam,exordiuntur. qv aN QVAM correftio. mvltis annis, centum triginta,velcirciter,vt exEufebio colligipoteft. pisistratvm, Hippocratislilium,amp; Athenienfiumty-Tannumiqui quum priuatus elfet,amp; de Rep.bene meritus,finxit fe abinimi-cis fuis vulneratum fuilfe : atque eo cominento præhdium impetrauit, quo paulo poft arcem,amp; tyrannidem occupauit,vt Herodotus, amp;nbsp;luftinus fcri-,tgt;unt,ne plures hue teftes citem. hunc vt eloquentem libro tertio de Orato-xe laudari videbis. p a v l o, ita, vt, quod Plutarchus, amp;nbsp;Diogenes fcri bunt,inter eosaprincipio effet amicitia, quæ folet inter æquales potifsimu conciliariiquin Aelianus libro oftduo de Varia hiftoriafcribit, Pi/iftratum TToucfliKOf Solonis fuifle. seniorem, vnde ftribit in Catone Cicero, ilium .Pififtrato quærenti, quæ tandem i^e fretus,fibi tarn audaefter obfiftcret,re-(pondilfejfeneâutciquod idem pene de Confidio , amp;nbsp;Caftritio Romanis le-gimus. so LONEM, Execeftidæfilium àCodro oriundum,vtteftaturPlu tarchusivnde cognolcimus ilium Athenienfem fuifle, vt vocat Suidas, non QUte Salaminium, vt credit Diogenes,qui inter ftptem iapientes illu nume-ratiquem Plato nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appellat: cuius vitam Plutarchus diligenterfcrl

pflt. p o s T E A Qjz E, annis quatuor amp;nbsp;triginta,quot Athcnæ,vt refert lu-iftlnus,! Pififtrato, amp;nbsp;filiis occupatæ fuerunt, amp;poftealiberatæ tyrannide, quo tempore Cliflhenes floruit, clisthenem, Megaclis, amp;nbsp;Agarilha; filium:quiquum elfct Alcmæonides amp;nbsp;iple,Pythiæ perftiafit,vt Lacedæmo niis nihil ahud relponderet, nifi Athenas tyrannide liberandas : quibus po-flea hberatisjipfe magnus in Rep.fuit ita,vt Ifiigoram aduerfariuin fuum facile flipcrarit, vt refert Herodotus . hinc liberates in Areopagitico Icribit hoc modo ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i:/f«fxovK«T«7ci!7àf’ïra:

Aflfó^affX«o’KaTts«o'iv:quem credimus ilium,quem Cicero libro fccundodeLa gibus hifce verbis laudat : Athenicnfis Cliflhenes lunoni Samiæciuis egre-gius,quum rebus timeret fuis,filiarum dotes credidit. Quare quumis tan-topere laudetur,apparGt eum non elfe, quem Ariftophancs vtmollem amp;ef f œminatum in Ranis inlcéfatur:quum præfertim nec tempora fatis patian-tur,amp; Interpres, ac Suidas ilium Symbirtii fiiium fuifle teftentur. indepro-uerbiafadaiCliflhenemvidcoiCliftheneintempcrantior, vt tempori-Bvs iLLis, poil Athenas tyrannide liberatas. amp;nbsp;eft elegans locutio,,pro qua nunc dicunt,pro temporibus illis,vcl fecundum ilia temporminlra, Bru. tuSjVttemporibusillisjeruditus. valvissb dicendo, amp;quidcmtan

tum,

IN M. T. C. BRVTVM DE CLAK. ORAT.

tum,vt Solon populo perfuaferit, legem de Sahmine latam abrôgandam,amp; Salatninabellorepetendam : PiGftratus præGdium impetrai it, amp;nbsp;tandem^ quodCicerolibro tertio de Oratore fcribit,fic eloquentia florUerit, vt lite-riSjdoftrinaque præftaret : Cliftbenes vero Pythiae/quod voluit,de libevan-dis Athenis perfùaferit;amp; liberatas multos annos pro fua fententia admini-ftrant, amp;nbsp;tribuum nomina mutarit, eafque auxerit ; vnde vere illud de illo fcripGt Herodotus : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'illud addit Aeliatlùs in

Varia hiftoria,eum primum genus exilii,quod Græcio’sfaotwpoï voçant,exco-gitairejamp;eundemprimumcolnodoexpulfumfuifle. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' •

Pofthancætatem aliquot annis, vt ex Attici monirnentis po-? tefl perfpici j Themiftocles fuit, quem confiât cura prudentia, tuînetiatneloquentiapræflitilfe.pofl Peptides, quicum flore-ret Omni generc virtutis', hac 'tarnen fuit laude clarifsimus . Clconemetiam temporibus illis turbulentum ilium quidemci-ueiTi,fed tarnen eloquentem confiât fuiffe.huic ætatifuppares Alcibiades, Critias, Theramenes.quibus temporibus quod di-cendi genus viguerit, ex Thucydidi feriptis, qui ipfe turn fuit, intelligi maxime potefl. grandes erant verbis, crebri fententiis, comprefsione rerumbreues.ÔC ob earn ipfam caufara interdum fubobfcuri. •

HANG AETATEM, Solonis,PiGftrati,êcCliftbenls. aliq^vot an-’ Nis, feptuasinta,vel circiter. Olympiades enim quatuordecim inter PiG-fttatum,amp;Tnemiftoclem numerantur,vt in Kufebio videri poteft, G tamen eas à morte PiGftrati, ad mortem Themiftoclis colligas • attici moni-Mentis , libro quo Atticus nofter annorumfeptingentorum memoriatn colligauit lta,vtThemiftoclem,amp; reliquos viros magnos ,qui temporibus illisfuerunt,Gtcomplexus ; quanquam magis placetlegere , vt in aliislibris etiammanuferiptis feriptum vidimus,Atticis monimentis,quum loquatur cum Attico, amp;nbsp;quidem cum illo vno nunc , vt paulo ante, Atbenæ tux,amp; patilo poft,vi(ies,cognofcltur ncc dicat.tuis monirnentis Attlee : amp;nbsp;verlG-milius Gtjtem Atticam ex Atticis monirnentis, quam ex Attici viri Romani amp;nbsp;return Romanarum autoris,vt infra vocat, libro perfpici pofle. them i-ST ocLEs, Neoclis,amp; Abrotani,vel,vt alii volunt, Euterpæ filius, omniti GtxcorumTmperatorum,meo quidem iudicio,præftantifsimus,amp; folus,vt poftea dicetur, cum Romanis conferendus. prvdentia, qua de inftan-tibus,vt exTbucydidc vertit Probus,veiifsime iudicabat, amp;nbsp;de futuris cal-Edifsime coniiciebat. Verba Græcafunt apud Tbucydidem libro primo,amp; apudCiceronemEpiftola fextalibri dccimi ad Atticum.Hxc prudentia mul tisin rebus apparuit ,fedprxfertimbelloPerfico, quo finito Laccdxmonii Tbemiftocllfapientlæ coronam dederunt. kJlofóóc-Q» en oevSj TroAAäviAXtivJiv

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CliaTXToo’,vtHerodotuslibro oftauo feribit. elo Qv e N t i A , amp;nbsp;quidem

l natural!. nam Tbemiftoclcs, vt feribit Thucydides, Remp, admlniftrabat I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oKEtoffvMa tuùoÜTt's^o^iaSàvto’azJTÙü ov Jllv out’i-7rip,ot8MV. fed mirumvlderl poteft,

I Ciceronem, qui affirmet xAriftotelem prudentiam cum cloquentlaconlun-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xiffe,qui que libro tertio per CralTum doceat,cas coniungi oportcrc,amp; pro-

I bltatis,acprudcntlæ expertes non eloquentes,fed furentcs vocct, bocloco 1 quafileiungcre-.nifiintelligamus, prudentiam cfle pofle fine eloquentia,amp; l iccirco prioteloco pofitam,vt oratio crefcatjquum additur eloquentia,tnix

,SEB. CORRADI co,MMENTARiys :

nihil aliud quum fit,nifi copiofe loquens fapientia,prüdentia etiam comple-âeretur,vt lib.tertio de Oratore dilputatur. p k a e s t i t i s s e, ita vt Athe Iïjenfibus,lt;juod fieri pofle nemo putairet,perfiiaferit,vt vpbem'relinqueicnt amp;naues confi:enderent:quodpræterHerodotum, Plutarclium,Iuftiniun

alios,Dem ofthenes in oratione deCorona teRatunmitto reriqüa,quçbel lo Perfico amp;prudenter fecit, 8c eloquenter perfiaafit. praeftitifle dichoreiis efi, POST, annis quinquaginta.ficenimCicerovideturcoUcgillcEp.décima lib.iêptimi ad Att. vt ibi diximus. pericles, de quo diftum eft,amp; di Cetur, FLORERET OMNI genere VlRTy.TIS,At7t‘§y'^2i\e^Tijügt;T0p«Tlt;lV ßipoff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Ko}\konr Keu Gtpóïff ffcw'fi'^o^îvûu kou-mißeKKeicflK kou nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ici'i-

bit Plato in primo Alcibiade;{apientiavero,quam Græci vocantprin-ceps çftjVt inquit Cicero,virtutum omniu ita, vt, qui fàpiéns fit^non pofsit non Omni genere virtutis florere. Virtutes porro Periclis fi quis fingulatim cognolcere cupit,ille PIatonem,Thucydide;m,Plutarcbum,amp; luftinum le-gat.LA V D E,elociuentia,quäraudem voçat,quoniâ nihil ea laudabilius puta bat vt lib. fecunao de OfFiciis, amp;nbsp;lib. de Örat. videre licet.fic infra laudédi-cendi,amp; laude oratoriam dixit, c l a r i s s i m v s, dicitur énim à Platone in Phædro,7rÂVWTtAtaTaTûo' eitf vtó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7tvio-to. Vnde Icripfit Eupolis Deaiiï

perfiaadendi ineius labris lèfiitauifl'e:quodinfra dicetur. c l e o neM, Clcæquot; neti filium,einem Athenienfem violentum ilium quidem, fed tarnen itapo pulo Athenienfigratum,vt illi quiduis facile pollet perfuadere, vt tempore belli Peloponnefiaci perfiiafit,paccm cum Lacedæmoniis petentibus non ef-fe faciendam, atque id ipfum, vt Niciæ Nicerati filio fiiadenti aduerfaretur. Quarçnonita multo poft quum publice nunciarctur, Athenienfibus res adPylum minus ex.fententia fuccedere, veritus, ne tanquàm pacis dilTuafor accufiiretur, cœpit primo negare, ea quæ nunciarentnr, vera cfte : deinde, ^juumipfe cum Theogenedeledus efl'et, vt ad ea cognofcenda proficifce-retur, videret,necefte efle,aut eadem nunciare,autmentiri,nealterutru facere cogeretur,cœpit tergiuerfari, amp;nbsp;alïïrmare, tempus mittendis fpecu-latoribus terendum non elfe,led fiue vcj-a, fiue falfii client, maiores copias elfe mittçndas:qujE rem,vt erat, poftcarenunciarent, vel certc conficerent. Itaqueplacerefibi,clalfcm,quæftabatinftruda, eb primo quoque tempore proficifei : quum facile capi polfent obfefsi in Pylo, fi viri cflent Impcrato-res. amp;nbsp;fe id faäurum,fi elfet Imperator,polliccbatur : quod dicebat,vtNi-ciam fuummimicum tuncimperatorem morderet:qui idipfum cognofeens autor fuit,vtimperium illi traderetur:quod ille tarnen poftea reculabat, fed quum tergiuerlari amplius non poiret,acccpit,amp; ad Pylum contendit, polli citus fore, vt intra viginti dies vel obfeflo in Pylo Lacedæmonios captiuos Athenas adduccret,vel ipfi; occumberct.Qni fermo bonis gratus fuit,qui ex co feliberatu iri vel hoftiu metu, vol turbulêti ciuis importuniiate Iperabit. Ille taméhoftes,vt fuerat pollicitus,vicit;qua quidé viéloria elatus, cxiftima batjduçem nullum fibi obuiapugnandi caufa venturum.Itaq. facile populo perfuafit,vt,quamuis rei mihtans imperitus, amp;nbsp;ignarus efler,ipfe tame dux ad opem Thraci» ferendâcrearetuixquô quum veniflbt,ad Amphipolim no folumàBrafidaLacedæmoniofuperatus ell,fcdà Myrcinio etiâmifitepelta to percuflus,occubuit.Huius hominis tanta in ncgotiis,amp; in verbis leuitas, qua Thucydides KovcpoKoyisei vocat,fuiire dicitur, vt olim populum Athénien lem ad condone conuocarit,amp;,quu populus ilium diu expedaftetdlle coro-natus procefterit,amp; dixerit,concionem dilfcrendam elfe , quodfibi otium non eftet,propterea quod hofpites holpitio accepturus eflet.Hunc fcribunt Lucianus, amp;Interpres Ariftophanispoft vidoriam ad Pylum primumil-1am

ÏK M. T. C. BRVTVM DE CLAR. ÖRAT. 39 lamepiftolaruminfcriptionem excogitafle : RAtaiïa'Ooviwii» th ^dv'XK Mun Jlilpcp }(_i)Ufa7. Hunc item refert Plutarchus in Nicia, orandi gravutatem, at que ornatum conuertilfe : quód is primus vociferari^veftem ab bumeris reiice-re,femurpercutere, â:perfuggeftum quadinambularecœperit . Fuit etiam non multo poft Clcon Cleonymi filius,quem toties Ariftopbanes in-fcftatur: quodiccirco diximus, ne qui s, vtmultifaciunt, eundem efte putei, TEMPoamp;iBvs ILLIS, quibus fuit Pcficles : Mtoto'tJ, amp;nbsp;k«t‘ ùàvoïTX?“’“’' î dixit (Thucydides de eodem loquens ..1 lt;nbsp;t vrb vlen t v M ÎLLVM QjiDEM'ClVEM, 'quippequemThucÿdides'^woTarro»'TToAi-vocarit. SED tamen,' -i.quamuis ille turbul'entus fuerit ,'amp; qui turbulenti fini,amp; improbl,non itabene pofsmt eloquentes appellari,quuin cloquentia probitate, amp;nbsp;fumtna prudentia ht iungenda, vt hbro tertio de Oraiore difputJrturi ' eloQVÆNtem, ita quidem, vt Tria«va)T«Too' à Thucydidedicatur.’constat^ apudTbucydidempntifsimum; hv 1G Aêtati, Periclis, ScCleonisv svppar.es, propèpares,amp;æqua-les'.quo verbo raro fcriptores vtuntur. Alcibiades, Cliniæ, amp;nbsp;Di-nomaches fibus ; de quo tam multaPlato, Thucydides,Plutarchus , Iufti-nus,Probus,Aelianus,amp;aliifcripferunt,vtamp;ea repeterc moleftum,amp; ali-quidaddere curiofum pofsitvideri . C^aretantum dicamus, Alcibiadem huic ætatiitafupparem fuifle, vtPericlem tutorem habuerit ; atquc apud Xenophontem,amp;Thucydidem ea dicere, amp;nbsp;itaperfuadere vt feæloquûn* tem faille facile oftendat: vt mittam,quæ cætcri fcribQnE,amp; quodin-Orutp lus libris teftatur Cicero , fuo tempore fcvipta quidam Alcibiadis oxtitrirc. criti AS, Calxfchrifilius, vt vocatuv a Platone , apùd quem in-Cihar* îuide ,amp; in Atlantico loquitur ; qui Socratis difcipulus fuit, à quo ploftea quum diicefsHÏett,in Thelfaliam profetf us.confuetudinem habuit cuim ho* minibus., qui iniuftitiam pluris, qudmiuftitiam faciebant, vt feribit Xenophon. ; àquibus cotruptus elfe dicitur : quanquam'dubitat PhiVoftratus, vttumThellalos dlc ■gt; dlum Theflali corrupcrint, praefertim quum fatis conllet, autorem iliumfuifte , vtibi rerumftatus mutaretur, vlque adeo femper ille rebus nouisftudebat . Hicpoftea domum reuerfus, aperte La-ccdæmoniis,vt refert Philoftratus, cœpit fauerc, facra prodidit,-muros per LylandrumdemolitUS eft,amp; vnus inter triginta creatus,quos vrbe pepulitj néihivfquamin Græcia poflentmanere.curauit, bis bellum denuncians, quiquempiam exulùm rcccpiffcnt : quamuis quxdâ ex his Xenophon The-ramenitribuerc..vid,eatur ; quem Critfâs quum toll en dum curalTet, non ira multo poft ipfe, amp;nbsp;Hippomachus triginta ty rannorum fæuifsimrab exu-libus, qui duce ThraCybulo patriam repetebant, funt interfefti. Quàiit vero eloquensCritiasfucrit, amp;nbsp;quod dicendi genus fit fecutus, pluribus verbis expheat Philoftratus. fed amp;nbsp;Xenophon ilium nobis vt eloquentem quafi dipingit, quumitotorationes ilium facientem inducit. hums nofft-nullafcripta tempore Ciceronis extabant, libro fecundo de Orati TttE* K AMENES, de quo lie Ariftophanis Interpres fcribitn iTheramcnes fuit Agnonis fillus ex.populo Stereo,cui quidem alia mtilta , præter leges,furit adminiftrata;, fed duo maxima, amp;nbsp;mifcrrimaeorum ducum, qui in Argi* nulls fucrant,delatio,qùam bbi Ipfe cum Callixeno Rnxif.amp; trigintain dlf* folutione popub, mutatio. amp;nbsp;fane finem dignum vita, quam elegevatifortii-tuseft.abiplis enimtrig,inta,defercnte Critia,fublatus eft. Qjiiàamdicunt, ilium quuiUiad arh confugiflet, abftraîftù fulffe.hunc propter morurn varle-Utem,amp; inconftantia, cothurnum vocabanvquoniam vtriq. ftatui corumi quiReinp.vegebantjfe ipfe accbmodabat temporibus Ibruiens ,amp; vtibtatem i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d it

^9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. SEB. CORRADI C OKMBNTARIVS

fuamipfius fidei præponens.Cothurnus enim viris,amp; mulieribus conuenit. Hic etiam videtur hæc tria de fua muka fuafilîe , vt vel in ligno in v.inculis haberctur,vel cicutam biberet,vel in exilium mitteretur;Vadetur item ex Ceo infulafuiflc : «Sc ob id vtciui.s,non legitimus, nec filiiis^Agnonislegb timus,fedadoptiuus foiebat appcllari. Hjc vt refert Xenophon,quodalh Critiae tribuunt,autor fuit,vtpopulus Athcnienhs muros demoliretur, amp;nbsp;paccma Lacedxmoniis acciperec : quern tarnen laudatThucy dides, amp;nbsp;Aria itoteles,nec Cicero in Tufculana prima vitupérât,quumfóibit.ad hune mo dum:quàna medcleâ:at Theramenes? quarqq. elato eftanimo^eth enimflea inus,quum legimusjtamen non milerabiliter vir clarus emoritunqui quum conicôf us in carcerem, triginta iuflu tyrannorum venenum,vf fiticns,obbi biflet,reliquumficèpoculo eiecit,vt'id refonaret-qupfonitùreddito, arri-dens,propino,inquit, hoc pulchro Critiæ,.quiin eum fuittcterrlmus. Hbè in varia hiftoria feribit Aelianus: Theramenes inquada domo commoraba-tur,è qùa quum olim «flet egrefliis,ftatira ilia corruit:qua de de quuû Athe-niéfes alii aliûde ad eum de lalute congratulatu veniflent,ipfe præteromniu expeélationem ita refjjohditiô Jupiter ad quod tcmpusme-refcruas^amp; nbita multo poft à triginta lublatus eft,cicutam bibere coadus .i-Quidam putant prouerbium illud, no Chius,fed Cius, ab eo natum :quodille,quum Chiiamp; Cii bellum inter fe gererent,modo his, modo illis fauebat, Öcquaiido cum Chiis eratjfe Chium.quando vero cum Ciis Ciura vocabac . De illius elo-c[ucntia,ca:terftque artibus nemo poteft dubitare,quum AriftophânisInter pres ftribat ilium duce,amp; minium fuifte,Suidas ilium fophiften vocct, amp;fa-tis côftet illum amp;nbsp;Prodici di{cipulum,amp; Ilbcratis magiftru'm fuifte, amp;nbsp;Tliu-i cydidesita Icribat : ßn^otpivuo’xvn^üvTiei-TrettounjvSvou ûrc/lJdarTûtfJ'ZrHVCYOtDî $ CRiP.T I S, non dixit Thucydidis feriptis, vt liters sconcurfum vitaret: quanqüàm Thucydidis fcriptis,hic ctiam deftriptum videbisifuauior tamctl ilia leCtiojVt libro fecûdo de Oratore,Pericli fuccum,lcgimus. T v M F vit vtfupra diâum eft. intellighm axime potest, ex Græcorunl feriptis,cuitifque ætatis quæ dicendi ratio,voluntalquc fuerit, intelligipo-* teft.'GR ANDES ERANT VERBIS, Vt Thucÿdides,qui rcrum gcftaiXitrt pronunciator fincerus, amp;nbsp;grandis infra vocatur:amp;à Marcellino 'f Ttivc/lapav eia- H inyxAotpyity wù. u'AiAo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iLoù.TiuùtJ]iix^j ly lt;r ^a^mTÏip^

Ao'^tTTifO’airpMifta« tout o'inToia-À(pt5X(r9!u.TV pi7a?vO';7ffcTrûult;r : acpaülo poil :

f«KTHfauTrifffifivov kj ^17«. amp;nbsp;(ane quum fciret tria eftedicedi genera grande,me dium,amp;attcnuatum,reliclisaliis,grande fecutus eft,quod cognofeeretillud amp;nbsp;ftiae naturæ,amp; reiû, quas lcribebat, magnitudini conuenire. medio prius Herodotus, amp;nbsp;attenuato poftea vfus eft Xenophon. c r.e B R i s e n t E N-Ti is,qualis eftThucydides,qui librofecundodcOfatoredicituritacreber rerum trequentia, vt verborum propè numerum fententiani numero confe quatur.creber item in epiftolis ad Q\ fratrem vocatur : amp;nbsp;Dionyfius Hali-carnafteus in cius feriptis TDarunvav agnouit:amp; Quintilia nus cum denfum vo cat. coMPRESSioNE RERVM B R E V E S, duiu l’cs quafftamjquæ dici póf fent,cóprimunt,amp; quafi omittunt,breucs,qualis idem Thucydides,qui bre uis,amp;; nbi femper inftas à Quintiliano vocatur:quem Cicero hb. fecundo de Oratore preffum dixit.prcfsi vero oratores ab eo no ita multo poft illi diciiri tur,quibus redundantes opponuntur,amp; oratio preffa,cui opponitur ilia,in qua ut luxuries. Qu,in oratore preffum vocat infra,qui attenuate loquitUTj amplôque opponitur, vt turn dicemus, quum ad cum locum peruenerimus. Q^odautem Ciceropreftumdixit,idnosàGræcis credimus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appetla

ri. ncc eos fequimur,qui legunt hic , comprefsione rerum breuts vt fît illà

■ I ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Herrn ogenis

IM M. T. C. BRVTV M DE Ct AR. ORAT. 41 HcrmogenisTrtf/jSoÄK. fed quo pafhobreues effe poßint, qui multas res com-prehendunt, ego plané non videomifi dicas,breues, fi reipicias ad res, quas comprehendant: vndeThucydidemlibro fecundo deOratorccrebtumqui ' demrerumfrec|uetia,fcdverbisaptum,amp;preffumvocat. oB eam ipsaM CAVSAM, quod funtbreucs. nam breuis effe laboro jobfcuius fio, vt ait Horat. svBOBscvRi, qubdfententiasconcifasbabeant,interdum etiana non fatis apertas quumbreuitate,turn nimio aGumine,vt infra dicetur. Tails eft Thucydides, cuius condones ita multas babent obfcuras,abditafquc fententias,vix^vt intelligantur,vt in Oratore fcribit Cicero: vnde a Gi'æcis etiam dicitur-Ai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to ùirtfSxTÔiiT yjupevi.: quod ipfum dedita ope-gt;

ra,vt fcribit Marcellin us,fecit, ne ab omnibus intclligereturjfédàdodiori-bus,3quibusprobatus ,amp;laudatus apud pofteros gloriam conleque'retur t quanquam nos crediinus ita turn tempora tuliffe.nam ft pofterjus,vt loqui-tur intra Cicero,fuiflet,multo maturior fuiiret,amp; mitior. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;It

SedvtintelledumelijCjuantàm vimhaberctaccurata, amp;ra-äaquodam modo oratio; tum etiam magiftri dicendi multi fubito extiterunt ; tum Leontinus Gorgias , Thrafymachus Cbalccdoniiis,Protagoras Abderites, Prodicus Cius ,Hippias Eleus inbonore magno fuit ;aliique multi temporibus eifdem docere fe profitebantur, arrogantibus fanc verbis^quemadmo-duna caula inferior ( ita enim loquebantur ) dicendo fieri fupc-fior pofiei. iis oppofuit fefe Socrates, qui fubtilitate quadam di-fputandi refellere eorum inftituta folebat, vir is, cuius ex vber-hraisfermonibus extiterunt doftifsimi viri : primümque tum pbilofopbia,non illa de natura,quæ fuerat antiquior,fed bæc, in qua de bonis rebus amp;nbsp;mails, deque bominum vita amp;nbsp;moribus di fputatur,inuentadicitur. quod quoniam genus ab.boc,quod pro pofuimus,abborret ;pbilofopbos aliud in tempus reiiciamus.ad oratotes,a quibus digrefsi fumus,reuertamur,

iNTtUECTVM EST, àTbrafymacbo amp;Gorgiapræfertlm, qui,ytIn Oratoredicitur,primitradunturart.equadamverbalunxitfe. vim, Jlwapiv, quam Gorgias inucnit, vt fcribit Suidas, quanquam paulo poft Cicero eam inVlyftc multo ante fuifle teftatur. t v M, vt intelledum eft,quantam vim baberet accurata oratio ; vel tum quum viueret Tbucydides, cuius xtas in Thrafymacbi,Gorgix, amp;nbsp;Tbeodori tempora,vt in Oratore fcribltur,inci-dit.Vnde falfum videtur c{fe,cniodbocloco fcribatCicero,Tbucydidcm,amp; cius xquales fubobfeuros fuifle,quód nondum fuerat intellcdum,quantum vimbaberet accurata oratio ; quando fatis confiât, Gorgiam, amp;nbsp;reliquos, quorumxtate idintellcdum eft,quofque blc ponitCiccro ,Thucydide fc-nioresfuilfc-.ftquidem Suidas putat ante olympladaoduagcftmam, Pli-nlus ante feptuageftmam Gorgiam fuifle ;amp; Eufeblus fcribit, eos omnes, qui ponunturhic,olympiade oóbuageftmafexta ,Tbucydidcm vero odua-gefimafeptlma agnofcl ita,vt elus xtas in eorum tempora incidlfle rede di-catur-.quodverum elfe teftantur Dlonyfius HalicarnaffcuSiScMarcellinus, qui funt autorcs,illum Tat; tS 'yoç^Iou «mBiffeio- amp;tùù 'ffpoJlîaouGsà Toiof dvô«upi €0X07!«!) fecutum •• quanquamPhlloftratus contendit jThucydidem Gorgia d i i i

42 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARÎVS ’ '

Jèniorem fui fie. Quod lî ille fenior fuit, cognofeere non potuit, quodpo-ftea efl intclleôtum:fn iunior,amp; illos vt feniores eft fccutus, qui primi tra-duntur arte quadam verbaiunxifle,quæri poteft, cur non idem fecit fliu-cydides ita, vt ne obicurus effet. Rcfpondemus pritnum Gorgiain centum amp;feptem annos compleffeita,vt non modo ætatem Tbucydidis, qui annos quinquaginta vixitjfedlfocratis etiam luuentutem potuerit complétât : amp;nbsp;ilium quidem^vt in Oratore dicitur,paria panbus.adiunlt;âa5amp; fimiliter finita,itémque contrariis relata contrariapritnum inueniffe atque Thrafÿma-chum principem inueniendii numeri fuifle tfedlfbcratein', qui illorumo-mnium ætatifticceftit,quum Thrafymacbus ei concifüs m'inutisnumeris deretur,amp; Gorgias,Thucydides autépræfraélior, cœpiffedilatare verbis, amp;mollioribusnumeris explere^fententias : quam rem certevidere nonpotuit Thucydides. MAGiSTRi DI CEN DI, Rhetores. LE ON TI NV s, que Sicilia,vt ait Philoftratus, cM-AiotTivoiiï .amp; Cicero ferèfemper,quuni de Gprgia meminit, Leontinuin Gorgiam, non Gorgiain Lepntinumferibit, prætefquàm in his libris, qui àdolefcentulo ihehoati, amp;nbsp;rudêS^exciderunt : quaquàm inPlatone, Sc cæterts Grççis fcriptoribus dicitur 70g7Z6«r a ÄicirrrwH' fed Cicero vclaures confùluitfuas,vel italoqui maluit, vt quum alibi dixit, Balbum Cornclium,Thcbanum Epaminondam,Syracufium Dionem,He-racleotam Dionyfîum,Abdcrifam Protagoram,Tleum Hippiam, amp;PhaIe-ïeaDemetrium . Leonti'nus veto diélus éll,à patria fua,hoc-efl: à Leontina ciuitate Siciliæ, quam olim Athenienfes incplucre, vt refert Hetmogeniî interpres:de quaPaufànias libro fecundo '^«A/aatii'izitafcribitrAtaVTivaryt’^Kji^ Céta-xv iroTt o'tto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tÙjÙ TroXiv^KKT’ tfiî «vSicf awtCazvtv ûikSxSm, Q^arn vero ferti

les effent campi Leontini Cicero, Plinius,amp; alii docent, g o r G î a s,GorgiaS Leontinus Charmantidæ fîlius, Rhetor, Empedóelis difcipulusfuitivndefc runt ilium artem Rhetorics didiciffe,.amp; fcriplilîe,ac folitum dicere, fe, quü Empedocles magicam excrceret, interfuifferqui quum Rhetoricam doceie cœpiffetjtantum fihi famæ comparauit, vt, quod feribit Aelianus, Philolao maior etiam credereturmeque minus, quàm centum minas à fîngulis exige-bat.'vnde tantum numorum acquifîuit,vt,quod etiam Ripraretulimus,DeI phis in templo ftatuam fibi,amp; quidem aurcam pofucrit. Athenis, quo legi tus cum Tifia veniffe dicitur, amp;nbsp;Lariffr in 'f heffilia diu commoratus elf Huncpurpurcis veftibus vfum fuiffeteftatur Aelianusmec defunt,qui feri-bant eius orationes Athenienfibus vfque adeo admirabiles vtfàs fuifre,vt dics,quibus habitæ fuiffentjs'opTàa, amp;nbsp;orationes ipfas lampadas vocarint. amp;nbsp;fané primus ille orationes huiufccmodi luminibus illuftrauit, quæ Græci vocant. In hune etiam tanquam pattern Philoftratus artem fophi-ftarum rcfcrt.Hic Gorgias putabat mulieris non formam,fcd bonum nomé atque famam debere apud quàmplurimos effe vulgatam . Hicaufùs efl dice rç,(i)o-flV(r(vTâ)vcv7â)vs’s-iAj',vt ait liberates.Hic,vt cft apud Platonem,amp;Cicero nein,de omni re,quæcunq. in difccptationem,quçftioncmque vocaretur,fe copiofißime difturum profîtebatur.quem quidé Clearchus in otftauo Vita-rum libro Icripfit, propter vitæ continentiam oiluagintapropemodum an-^ nos integra métc , amp;nbsp;fcnfibus vixifre:amp; quum à nefcio quo interrogaretur, quadiæta vtcns,fic pulchrc,amp; cum fenfu tantum temporis viuerct,rcfpon-diffc,nihil vnquàm voluptatis caufa faciens. Demetrius vero Byzantuisln lib.de Poëmatis,Gorgias,inquit,Leontinus intcrrogatus,quid fuiffet caufa cur vitra centum annos vixilfet,nihil,inquit,vnquàm alterius caufafacerei quod Lucianusin Macrobiis quafi interpretatur, quod alioitim conuiuia nunquàmfequeretur. In conuiuiis enimfæpeplus, quàm parfitquafi ad alioru

IN M. T. C. BRVTVM DB CLAR. ORAT. 45

iliorum arbitrium edendum cft, amp;nbsp;bibcndum. bunc morera M. Antonius Flaminius vir optimus, amp;nbsp;homo doélifsimus hodie, quum Gt tenui'àdmo-duin valetudme, feruat ita, vt ne mecum cjuidem Rcgii fuperionbus arinis inuitatus,familiariter cœnarc voluerit,veritus,,vt póRéadixit, ne plures eC-fent muitati. Gorgias igitur interrogatus iteth, vt ait Cicero, cur tandiu vellet effein vita,nihil habeo,inquit,quod accufem feneftutem.Vixit enini Gorgias annis centum amp;nbsp;quinque , vt ait PauGmiasxentum amp;nbsp;nauem,'VC Q^intilianus,Diogenes,amp; Suidas fcribunt;centum amp;nbsp;ofto,vt Plinius,'Lu-cianus,amp; Philoftratus arbitrantur : centum amp;nbsp;feptera. t Cicerp, amp;nbsp;alé«^ rius volunt : quanquam Cicero loquiturita, centungt;,amp;/fèpfem compléüit annos,vt eum quah oftçndat ad centum,^ oólo annos peruenilTe. quo qUi-j-dem tempore quum debilitate quadam correptus.5 aliquantulum fonïm ï^i pillet,à ncceflario quodam rogatus,ecquld ageret,fomnùs, inquit, yenitpVt mefratri commendet. nee ita mul to poll inedia vitam finiuit, quodiieT. Pomponio Attico Cornelius Nepos fcripGt. Huius feneéius locum pfouer bio facere poteft,quod de bis dicatur,qui diu,benc,amp; féliciter vluut . Illud nó putauimus prætereundu,quofdam eflêjqui credant,Gorgiam Philoiai fi lium fullfe,propterea quod Aelianus in V aria hiftoria ita Icribattiv’ TÓÏff

•TÓIir TTÜtX'W TH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7Op7i!X(r o' AtOVTÏVOIT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c/lufXOKfrtOl»

fedquum cæteri omnes amp;nbsp;GorgiamCharmantidac, amp;nbsp;Prótagorana Vel Ar-temonis,velMæandni Glium elle dicant,nos arbitratifumuSjVel Aehapum erralle,vel, vtnos paulo antefecimus, interpretandum ,'præfertnh quum Pbilolaus talis fuerit, qualcm Diogenes dcfcribit i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kot«7op(ou

TtTopn'vj«lt;pi)W7D'7nfrrrraia« ouÎTia Ji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tpiAopÎA« vtrefert Ariftôtçîês

librotertio Rhetorices. Haudequidem fcio, anisfuçrit Gorgias,,quêm Plutarchus inpræceptis connubii refert yorationem de concordiain olym-piis recitalfe. Ulud quidem conftat,eum præter artem Rhetoricam,'fm’^uli rum rerumlaudes, vituperationéfque çonfçripGlfe, quod etia infra dicetùr. thrasymachvs chalcedoniv s,;amp; Chalcçdonius,non Charchedo mus vt ell apud Philoftratu,fcribi debef.nec fuit Platonis, amp;nbsp;IfocratiyRhe-toris difcipulus,vt fenbit Suidas , quû Cicero vel hoc ipfo loco Ifocrat'e fe’,-niorem faciat,amp; Plato in libris de Rep. inducat illu cum Socrate afpcrîùs di-fputanté;tantuabefl,vt difcipuli difcipulus elTe potuerit.Hic Sophiftes fuit, qui primus TTtpîoJlûv, amp;nbsp;kûÎAûv ollendit,amp; modum Rhetorlces. præfentcm intro duxit. De confultationibus,de arte Rhetorica, de ludis puerilibus,amp; de ar gumentis Rhetoricis fcripfit.hæc Suidas. Fuit amp;nbsp;inUeniendi nuraeri in orat tione prmceps,vt Cicero in Oratore teftatur. chalcedoniv s, 5(_«ÂRi)71a» iuquit StephanuSjTTû Aiff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1! vzf otf tZ sopA ttüvtou Ko(Tav7xRpù tS Cu^av'ïZov. o -no

Xwx^aARHc/loviûo'legeStrabonemlib.duodecimo,amp; Plinium hb.quinto cap. trigefimofecundo. protagoras abderites, Protagoras Artémo-ms,vel,vt alii volunt,Mçandrii Glius, Abderites,vel,vt Eupolis fcripfit,Tè iusfuif.quanquàmidem Teius,amp; Abderites effe potuit:fiquidcmTcli,quu Perfarum contumclias ferre non polfent, patria rcliéla,migrarunt Abdera, vtrefert Strabo libro decimoquartop. vnde prouerbium faitum ; rxAu •w’iWKTroiRix, Hums pater itadiues fuiffe dicitur, vtXcrxem,quuminGrç-clamveniret,donis,amp; hofpitio acçeperit,^ ab eo lmpetrarit,vtMagi Peiv fçProtagoram,præter etiamfuas legesevudirent-.à quibus creditur didicif-fæ,quod inprincipio fuilibri poftea Gc pofuif.De Diis,neque vt fint,nequc Vtnonfmt,habeo dlcere . Quare AthcnicnGum luffuvrbc,atque agro fuit extermlnatus.Democriti fuit auditor^epiem tarnen fama faltem fupcranlt,vt fenbit Aelianus,fcd lta,vt Democriti Glium, vt Gorgiam Philolai videatur

d ii H

SEB. CORRADI'COMMÉNTARIVS

fîgnifîcare. Hicfopliiftcsmaximus fuis temporibus fuit, amp;Rlictor^àqùo Rnetoricamdecemtnillibusdenariorum didicifle Euatblum fciibit Qnm-tilianus.amp; fane primus omnium merccde docuiffe dicitur: vnde

too' efl appellatus., Docuit vcro in Græcia, vt fcnptum eft apud Plato-nem annos quadragintâamplius:amp; ,quum annos circitcrfeptuagmtavixif fet,in Siciliam pröfeftüSjdccefsitiqui yoffiw lot'i -iTpûsfl/Kau diciturà PLi-tone. Atquehæcomriiafî vera funt,ôcpræfcrtim ciuSpatremdiuitcm faille amp;nbsp;ipfum annos quadraginta in Grçcia docuilfc,vidcbunt dotf i,qui vera pol lïntefl'cjquædica.t Athcnæus, amp;nbsp;rCPéràt ctiam Gellius, illüm à principioita paupereni fuiffeyvdfgWfs vebcndisj'cætéhTque rebus huiufmodi operarn fui îpcaret:amp; exligriofAmfafcibulo perbéllé compofito ipfiüisingenium à De-jriocrito cognitum fuilfc : nifi forte patris ilium hæreditatcm non creuilfe, Vel duos Protagoras Abdcritas fuifTccredere vclimus. nam fne autoribus affirmare nihil pbfltimus. Hicj Vt re'fert Stobæus, nihil elle neque artcm fine exercitatione, neqiie cxercitationem fine arte dixit : cv vtait Stephanus , îs’ofsî t «ajia xaz AÛ70V TrtTrowKs'nw itoz '5'ï [XxSuTàa-C’az)lt;r4/7C-iv KÂZt’TTcuveïv . abderites, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit Stephanus,'TrcAeid'

•Ouo S^HDO' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TV ijbü ^^ly-ov iîgxv.K(ova- t'paaîvûu • fed Pomponius

Mêla, amp;nbsp;Martianus Capella , ac Solinus putant à fbrore Diomedis ap-pellatam fuiffe. Qyàm vcro infipientes elfent Abderitæ, retulinius in cpiftolaquintadccima libriquartiad Atticum. prodicvs civs. eu« jus nomen tanturn in fapientia fuit, vt Xenophon Grylli filius, quum apud Bœotios in vinculis effet , ilium , dato fui corporis vadc, audirc voluerit . Hie olim quum legatus Athenas venilfet, ingrefTus fenatum, mortalium aptifsimus ell vifus, quamuis fono dilficili, amp;nbsp;graui pronuncia-ret. Inquirebat vero iuuenes nobiles, amp;nbsp;ex magnis viris natos, vt hofpites haberet in ea quali venatione • Fuit enim auarus,amp; voluptatibus deditus: quamuis Xenophon tcfletur ab eo fcripta fuiffe, qua: dicuntur de Hercule lt;lubitante,vtram viamingrederctur,duas quum cerneret,vnam virtutis,alteram voluptatis. De quo quidem Suidas ita fcribit: Prodicus Cius cxCco infula,vrbe Iulide,philofbphus, phyficus, amp;nbsp;fophifles, æqualis Democriti, amp;nbsp;GorgiæidifcipulusProtagoræ AbderitæiAthenisjtanquam iuuenes cor-ruinperet,cicutam biberecoaéluS, dccefsit : àquoprouerbium illud failnm volunt:Prodicofapientior,vel quod re vera fapiens effet, vel potius quod fe omnium fapientifsimum eflc crederet : vnde Ariftophanes ilium in Nubi-bus,vt fcribit interpres,in ea re notauit.Primus hie lüæ artis fpeci men quin quaginta drachmis præbuit : quern Thcramenis Cothurni, amp;nbsp;Soctatis ma-giflrum fuiffe Icgimus. Hie dicere foiebat, optimum condimentum elfe jgnem,fenties bono flomacho fatis elfe obfonium elfe codum ctiamfi dcli-tiarum nihil accedat.Hic ea,qua’ prodeffent hominum vitæ,Dcoriim in numero habita elfe dixit. Apud Platoncm , amp;nbsp;Ciceronem fepe Chius fcribi-tur,quum Cius ex infula Ceo fcribi debeat . Civs, Kaolt;rc nbsp;nbsp;nbsp;niwf vu'aou:

de qua quidcm infula Solinus capite duodecimo, Plinius libro quarto capitc duodecimo, amp;nbsp;Strabo libro decimo plura fcribunt. hippias, hie Hippias filius fuit Diopithis, dilcipulus Hcgefidami, fophilles, amp;philofôphus, qui niulta fcripfit, amp;nbsp;finein tùù ûuùi-âpKeixt quail rem per fccontentam elfe de-finiuit.hæc Suidas ,iIlaPhiloflratus ; Hippias tantum memoria etiamfenex valuit,vt quinquaginta nomina eodem ordine,quoaudiuerat,redderct. In difputationes Gcometriam, Allronomiam, Mulicam, amp;nbsp;Arithmeticamin-troduxit. Difjautabat etiam de pidur a, amp;nbsp;arte ftatuana, atque hæc quidem alibi Spartæ veto de generibus Rerurnp. coloniis, amp;nbsp;operious dilfcrebat:

quoniam

IN M. T. C. BRVTVM DB CLAR.* ORAT. 45 quoniam Lacedæmonii propter defiderium imperandi, huiufcemdi forma, deledabantur. Scripfitnon oiationem ,fed dialogum Troicum ,in quo Neftor in Troia capta Neoptolemo Achillis filio dcmonftrabat , ijualia facere oporteat eum qui veilt bonus videri .* _ Plurimas legationes quum obiret, nufquam tarnen ncquein concionibus, neque in dilputationibus fuainipfius glonam amifit : led plurimas pecunias collegit, amp;. tnbubus, ciuitatumparuarum,amp; maiorumRutadlciiptus . _ Quumigitupmaxime probaretur,olim Græciam in Olympia fermombus var|iSjamp;,bene eogitatis aeli'd:auit:quum res non anguftc, fed copiofeyamp;.natwaliter adp«auca ver» ba poëtica confugiens, expliçarét... Nam quum Olypipiarp, v tfcribit Platoj amp;vcrtit Ciceroiyveniflet maxima illaquinquçnnali cçlebritate ludorum, gloriatus eftcundapenc audicpte Græcia nibiLefle vUa.in arte' rerum o-mnium,quod ipfe nefciret,necTolum bas artes,qux liberales^ocantpr , fed annulum;quem haberct^palliumjquo ami(Tus,foccos, quibus indutus efleÇ fcfua manu confeciiïe.etfi gloriatus cft, eafefecilfe, apparpt efle Rlfum, quod autcr Dierumgenialiumlcriplit,eum tanta inopia öpprelfumfuilfe, ca vt facere cogeretur tpræfertim quum apud Platonem de fe ipfe lie Ipqua-tur:fi fcires Socrates quantum argent! fum lucratus, m^rareris s amp;, vt alia mittam , obm profeétus in Siciliam, vbi tune trat ProtagQr^S (Se,quidcm in fùmmo honore,amp; me ipfo fcnior,breui tempore multp plus, quànxçcntùni amp;nbsp;qüinquagiftta-minas, amp;nbsp;ex vno paruo vico Inyca nomine plus, quàm vi-ginti minas acquiliuirquas domum quum tuliflcm,amp; patri dédilîcmjiHe,. amp;nbsp;duesomnes funt admirati. Quin puto meplurcs.pecunias,quàm duos ajips ■finiul Sophiftas mihi comparafle. Aelianus illum veftibus purp,ureis vfum fnffe tertatur. e l e vs, Elis regio fuit Horaeri tempore,amp; pollbella Perr fca;in ea vrbsfuit ædificata,quæ Elis item eft appellata,quæ ht in Pelopön» nefo, amp;EleJpöpuli abFJeoRege diâi. hxcStraJ^Oi Mela, amp;Paufanias,vt niittam,quæPlinius,Stephanus, amp;nbsp;aliifcribunt..;amp; Eleus fine afpiratione, finediphthofigoTcribidebet,,.quoniam Græcefcribitur «Aaoer, amp;nbsp;«ine produftumlæpvjvtdocctScrujus, Latine conuertitur, ,p y 1 t., -aliàsfue-runtjvtvcrbumfupcrioresctiamcömpleélatwvf MV lti , vtP3.rmenides, ZenOjSelybtianui Hcrodicus,Pithocle^ Ghius,Euthydemus,Dionyfodo-rus,amp;alii, quös Plato fiepe vtfophiftaHeridet- temp.oribvs eisdem, quibusGoiigiaSrThrafymachus,amp;.alii fueruntëpkofitebantvr,infuis pftcntationlbus,quas Plato vocat. A R R o G AN T l B v s, quid enim arrogantiirsjquàm tam multa^'amp;: iniufta profiteri ? c A v s a, AÓ7oo',Vt à Græ cis dicitur : vnde -AÓ7Ü» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicert vçrttjnt çruditi, 1N FARfô Rj

infirmior,G.clliusIibroquintocapite tertio tpeior ,'Qtjinrilianusli.brofe;. cundo,capite decimo feptimo : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aû'700' ifocrates in oratione’zji^

in(i)t)',Stcphanusin.vcrbo Plato in Apologia, amp;nbsp;Ariftophanes i,n Nu-hibuSjVbi.Strepfiadesitaloquitur : çrr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KÎyi),

éî('«tî(KÂzlt;ryffflva. 'TiiTûiV'r'tTt^;Tfl7ïÀ07o/vt-^vfKjyvAt70vT«^cp!Xcn'7a£/liRiyT(XT«. Anytus cnim amp;nbsp;alii Socratem fie aëcufabant,Vt eft in Platonis Applog;ia;da-êit Ti ff m^ttrna- amp;pàt -TtiTt (p^ov^stKï tx ‘vtto ym nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kâz t hTfa

Aû7i)v,i(fdTfi«)'»ffi2L-Quam rationem Protagoras inuerjitjVt dixirpus, amp;nbsp;Ari-•ftotelésg Gellius amp;nbsp;Stephanusteftantuf itaenim loqjebanïvr, 'G.rxce illhqb.idçm,fcd in cam fententiam. s v P e R i o R, fortior, yt vertit Gellius^,melror,yt Qyintilianus ; K^stTfiw^vt aiuhtfçriptoreS5amp; autores Græ ciyquospaulciâhtelaudauimus. Jis, fophiftis ,iSf talia:, qualia diximus, j»rofitentihusi..!O.P P o s v i t, tantum abeftjVt.veFum fitjquod aduerlàrii ca-lumniabaaturiâCiATjftôphaQesfciipfitjluEc ilimn fejçi(|e,qu£e Tem.peSjiSi vbi

'41$ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ SEB. CORRADI C OMMENTAKIVS

^uêrépdlebatiVtPlato,Xenophon,amp;alii teftantur. s ocrate.î, Socn-tesiSóphi‘onifci lapidarü.amp;Phænaretæ obfl:ctricis'filius,ab Apolline omniû fapietorfs-imus appellatüs,de quo tain multa Plato, XenophonyCjcero,Ac-lianus /Üâértius, Suidas, amp;nbsp;aliidcripferunt, vt nunc præftet de illo filerc, qüàm paiieadicere. svbtilitate, Socrates enim quuni prudentia,amp; acumine,8c venuftate,amp; fubtilitate,tuçi vero eloquencia.,.varieLatc, amp;nbsp;co-pia,quam fe cunque in partem dedi(ret,oinninin fuit facile princeps,lib. tef tio de Orafc. quot;D isp v r ANdi, «’o-Asirnflo», Epift. tertialib. fecundi ad Attic, contra alteriiis opinionem.ea enim fuit'vçtus,amp; Socratica ratio difputandi, Tufculana prima. refe l lE r E,elt;^i9Kti\,amp;t7rij(7iU'gt;î,qnibu5 ilium frequenter vfum fuiOe conftat.fic enim 'Socrates ddputabat, vt nihibalfirmaret ipfe, aliosrcfelleret, lib.primo Academicarumjquxft. eorvm, fbphiftarain. INs t'i t V t a, quibus' ^5^«ovir ’t-KetSoi 7^^ttujvaflxor x-iroKiitoiixif orcplm fftuKi-iltay^^'ÿ.xrxJ^/m'TxtrMt-77fgt;o(3’alt;A'»flü.os ojiEBAT, quumpercuntando,at-que interrogando eliciebat corum opiniones quibufcum differebat, vtatl cajquxii refpqndiflenc,liquid videretur, diccrct,lib...fecundo de Finibus* viR' t s, reôtius,qiiàm verbis, vt in aliis libris legitur ; ne fit ingratus.nnnie rus, foiebat verbis, amp;nbsp;TrXwwo'ftea' vitiumquodvitareinprimisdebemuSiPf reprehendamur, vt Hircius, quum dixUlet, filiuin à matre decein menJibn^ in vtero latum fuifle\j àgt; Cicerone-fie eft 'reprchcnftis :quid ? aliæinpenulï folent ferre ? quartquam,verbis, etiam legi pofte credimus quuin?amp; Socratem (fgt;iAoAo7lt;)v, atqueAo'-yüvevAowo/^à quibufdam voeatum fuiftefcribat) amp;Xenophon eummultum loquifolitumfuifte teftetur : atque Aelianus af firmetjSociatis formones Paiifonis piiffuriS fimilcs fuifietqm rogatus àqiio lt;îam,vt equum,qui völütarctur,pingerct currentem pinxit; illo vero, qui täbulam dederat.id moleftç fcrente, quod prxter paólioncs pinxift'et, vertej jriquit, amp;nbsp;qui nunc currit, volutabitur : fic Socratem folttumi fuifte obfeutf dftputarc; led fi qUis eius-fotmoAes vcrtiftet,eos bene habere animaduettif“ ïec.noJebutenim iis,quibulcum dilputabat,,’moleftus cfle.Itaq; où/tyiixtn, ob.-liquis lermonibus 5amp; ohid multis verbis vtebatur. CjVivs, aliashuinSj VBERRtMis,' vndetammii'haPlato,Xenophon,Aefchines,amp;ahifenpft-Tunti s’e r ivi o n I B'V'ÿ',' ■ hon dixit, è ludoj vt de liberate, loquens. quoniaw Socratès'apud Plat-One fic loquitur:Eg'o magifter nullius vnqunn funfiqniS verô'mé vel diéentem, vel facientemvoluit audire, fiue iüuenis, fiueftnex cftetjinilli vnquamoperaih meain negaui; doctissimi viRi, vt Plato, Xenophon, Aefchincs,Arïftippus,Phçdon,Crito,amp;alir,quos,lQnguin elfet refeidc’. ' ILLA D E'K AT VR A, (pUJlK» W'i/tliltaAoÙîn’JJ^ (pUIXi'ÿtr /'s'û^l'iCT,VtapU(l Plaêöherrt in Phÿdon'eSocrates ipfe tcftaturjamp; làncphilofophandi ratioeft Triplex,vha de vita amp;nbsp;moribus, quæ Græce ißixi! dicitur : altéra de natura, amp;nbsp;rebus qcCultis, qux «pvoiK»'; tei'tia de dilfercndo, quæ AÛ7IKI) vocatur. q«aî quidéih ratio accepta éft A Platone,vt crédit Cicero lib.primo Acad, quxft. vt vero foribit Làértius fie primus Zeno Citieùs diuifit. Philofophiæ partes vocat Cicero lib. primo de ©rat. locos Apollodorus, Chryfippus vero,atque Eudroinus Ipcciùs, aliigenera.amp;aliqul Philofophiam ipfainanimanti liihilein tfte'dixerunt, ofiibus ac neruis Ao7(Ki)y,carnibus 'aniinæ (Pumt cohfêfcntcs : alii Ouo cOmpararunt, quod cruftain Ao71k» albumen»W, vitel-luin',amp; reliquaâbftrulà (tgt;v:nxx referatialii.agrofrugilero,quodlepeinAoTiK» fruftum h3(K( , humum acarbores efumi quafi reprçfentet.'/ANTiQjioR, quipppequàm 5 .-fiue à barbans, vt multi putarunt, fiue à Græcis,vt crédit Laé'rtiusjinuentàfit,certô làtis conftatanteSocratcin annis minimuminillç centum amp;nbsp;quinquaginta fuift«, sto haec, k’ôik». dis^vt satyr, vt

IN M. T. C. BRVTVM DE CLAK, Q,RAT. 47

apudPlatoneminhis dialogis,qui teo'i vocantur, Sc, apud, Ariftotclem in li-bris nbsp;nbsp;n’SmSfjHKO(2«5lt;_ei4)vSciâiKÎÎv^117«Miv. inventa DiciTVR,àSocrate,

qui,vt fcriptum eft in Tuftulanis qnæftîonibus, primus pbilofopliiam deuo cauit è cœlo,amp; in vrbibus collocauit^iSi in domos etiam introduxit, amp;nbsp;coë-gltde vita,amp;moribus,rebû{quebonis3amp;malisquærere. , GEN vSj (piÄo(plt;fgt;i'xT lt;j’i)3(KÎo',quain moralem vocant, etfi totam pbilolopbiam potius hiccomple-di videtur. AB hoc, genere, quod pertinet ad oratores referendos . PROPosYiMvs, quando me vos rogaftis, vt vobis exponerem , quod in Tufculano incboaueram de oratoribus , quando eflÇecœpiflent, qui etiam, amp;nbsp;quales fuiftent, a b h o r R e t,“ quoniam in illo præcepta traduntùr, Sc. d'fputatur:lnboc perfonç referuntur. yel abborret fecundu Socratis opinio nem,quifapiepterfentiendi,amp;.ornate dicendi fcientiam re cobærentes, di-fputationibus fuis jTeparauit, lib. terdo'de Orat. vel abborret, bominibus abborrere videtur,qui pbilofopbiam non fint complex!,vt pauci, vel potius null! oratores ante Ciceronem compledebantur : quum tarnen eamatero-mniumbenefa,(ftorum,benéque dido rum infravocetur:amp; inlibris Orato-riis ita fit fcriptum: tertium ver o genus pbilofopbiæ', quodfemper oratoris fuit niG tenebimus,nibil oratori, in quo magnus elfe pofsit, relinquemus. PHILO SOPHOS, pbilofopbiam, Vt litquædam denominatio. nam Cicero non reiecit in aliud tempus pbilofopbos, de quibus, quod ego fclam , noq fuit fcripturus,fed pbilofopbiam, de qua poftea tammulta fcriplit, amp;nbsp;plura fcripGflet, G vixiffet. alivd in teMPVS, in illud, in quo Academicas quæftiones,libros de Finibus,Tufculanas quçftiones,libros deNaturaDeq rmn,deDiuinatione,de Fato,amp; præfertim de Olficiis fcribemus : ^uaquana exbisquædamiamtum,vtputo,fucratexorfus. a' QjriBVS, vtaPericlé, Cleone, Sc reliquis. digressi, amp;ad fopbiftas , amp;nbsp;pbilofopbos delapli.

Extitit igitur iam fenibus illis, quos paulo ante diximus, Ifo-crates, cuius domus cundæ Græciæ quafiludus quidam patuit, atque ofîicina dicendi, magnus orator, amp;nbsp;perfcâ:us magifter, quanquam forenfi luce caruit, intraque parietes aluit earn glo-riam, quamnemo quidem meo iudicio eft poftea confecutus. is amp;nbsp;ipfe Icripfit multa pracclarc, amp;nbsp;docuit alios : amp;nbsp;cum cætera melius quam fuperiores, turn primus intellexit, etiam in foluta oratione, dum verfum effugeres, modura tarnen amp;nbsp;numerum quendatn oportere feruari. antebuncenim verborum quaftftru àura,amp; quxdam ad numerum conclufio nulla erat : aut, fi quando erat, non apparebateam dedita opera effe quæfitam: quae forbtan laus fit; veruntamen natura magis , tumcafu nonnun-quam, quam aut ratione aliqua, aut obieruatione fiebat. ipfa cnim natura circumferiptione quadam verborum compreben-dit concluditque fententiam. quæ cum aptis conftrióia verbis eft,cadit etiam plerunque numerofe. nam amp;nbsp;aures ipf53e,quid plc num, quid inane fit, indicant ; amp;nbsp;fpiritu, quafi necefsitate aliqua, verborum comprebenfio terminatur ; in quo non modo dcfici, fed etiam laborar e turpe eft.

4t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CORRADI CGMMENTARlVS

s E MIE VS. 'ham Gorgiam fenéifocratcs adolefcensin^ Theffalia aujiuit, V^fcnbitiirinOi'atore. iLLis,Gôrgia,Thra{ymacho,Protagora,Prodico, amp;nbsp;Hippîa. I s OCR AT ES,Theodon mediocris ciuis Athenienhs films, cuius vitam DibnyfiüS,Plutarchus3PhiIofl;i-atus,amp; Suidas ita diligétei' fcriplèrut, Vt ego nialim tacere,quàm quç notißima font,referre, fiqüid tamé occurret, qüodreferendumvî‘(ieaîur,nonprætermittam. cvnctAe CxRaeciae, licdüm Atlièbiehfibùs;amp;{ànè, vt Icribit Dionyfius, iuüenes,qui vel Atlie-ni^jVel'in f-eliqua Græcia effent optimæ indolis erudiuit. Quin autor eil I^lù^ài^cbuî'primiTin Gbio jhfola ludum aperuifle. oy asi lvdvs, domus lt;jùâfi lüdus, quun;i doélbtês dómi ludóslhabere non foléant.nam ludum alia qüi liberates babüit.'ficjüîdetn'Diôhyfius foribit eius ludum Athen arum 'tjuandaiii jmaginérh fdilTè : quod, quemàdrnodum Athenæ colonias dedu-ce.bat',Gc Ifoci'atisThdas/oratiohum qùafi colonias mittebat;quam remDio-n^fiüs paul'o obfcüfius {cripfit,ïèd nos explicauimus ita, præfertim quum fa tis Connet,Ifocrat.eWifadicentum au ditores ex diuerfis locis habuiffe, qui pf* hê omnes magni viri euaferunt : vndeGiccro in libris oratoriisita (cnbit.e ludo ïfocratis tanqùa'mgx equo Troiano innumeri principes exierunt. of-ïi c IN A, ficih Oratore, domus ïfocratis ofticina habita eloquentie eil. iànè vt fit piT«(pof«’ öfficinareóie dicitur : quando ex ea, vt feribit Plutar-chus,«p7J^ioAj' Öamp; oviJletó' Gdiisav ^^b’^ró^nlt;T^v. M A G N v s orator, ita magnus,vt prçter ceteros eiufdejn generis àSocrate,Platone,amp;Cicerone Cit laudatus. Qu are vt Cicero,quum à Catone 13udabatur,vel reprehendi fe à ceteris facile patiebàtur, fie Ifoçrates videtur liorum teftimonio aliorum iudicia de-ï)erecontcmnere.hoc'inOratorefenbitCicero. perfectvs, quamuis 'cnim Gorgias,Prodicüs, amp;nbsp;alii Rhetoricam docuilïènt, perfeéii tamenma-giftri non fuerant, vtpoftea fuit Ifoçrates. amp;nbsp;lanè in omnibus penè rebus, lt;juae magnæ , amp;nbsp;perfeélæ fint futuræ , id vfu videmus euenire, vt ab exiguis principiis profeâ:æ,paul^tim crefcant,donec ad fommum perueniant,quod, Vtde rebus aliis taceamus,in poétis,amp;oratoi ibus tamGrecis,quàmLatinis optimecognofeipoteft. magister, omniumpenèoratorumfuitempo-TiS,lib.fecundô de Orat. Qjy an cty a m, corredio, vel-i^oADd-fir, ne quisdi-cat;qui fieri poteft : vt is magnus orator ftierit, qui forum , vbi arsJicendi exercetuf,nunquam penè vidit? forensi lvce, foroquodlux,amp;thea trum ing^enii elle folet. c a R v i t, pudore à dicendo,amp; timiditatc quadani ingenua refugit,lib. fecundo de Orat. abftinuit, eic/liio-, ipfo foribit in Pana-thenaico j-ràù nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uù. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oLlt;ray 'n Aonaïf

çîjjoo' 0^1% Ao7avlt;T ou nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: præterquam quodor’c/l*»®’ ‘7S'

»tTo ijiaviia-«'mftr ly ToApoo-, pa riet es, aVn'atTov, in quoluciparietes quafi tenebras opponit, vt ex vmbra in Solem . alvit, ptTXlt;tgt;opx abiis animali-bus,quæ domi folent ali,quæ altilia vulgo dicuntur. eam gloria M, quæ tanta fuit, vt ea motus Ariftoteles, ipfe etiam cœperit docere, amp;nbsp;prudentia Cum eloquentia coniungerc, illud frequenter vforpans, aïOTràpAaiAsif-Tûÿf’Qx.i'xmx y quodetiamfopra retulimus. nemo qj.'^idem meo ivdi-c I o, libentius legerem : nemojmeo quidem iudicio.nam tune eflet nefcio-quid annominationis,mo me, amp;nbsp;frequenter italoquuntur foriptores : meo quidem iudicio,mea quidem fentétia,meo quidem animo, fic vero dixitprx fente Bruto, quoniam Cicero femper Ifocratem laudabat, Bruto nonnun-quam leuiter, amp;nbsp;erudite répugnante, in Oratore. erant enim tunc quoque, qui Ifocratem nondiligercnt, vtfoperioribus annis Fauftus Vióbor amicus noftcr,quifolebatilluinlfocratellunivocare. cünsecvtvs , rede Ci

cero,

‘ IN M. T. CICER. BRVTVM. • nbsp;nbsp;'

cero,quum de Oratore magno loqueretur, amp;nbsp;paulo poft nefcio quid de nu mens eius effet diélurus, 7rtp/oc/lo» numero, id eft dicho reo pedc,quem maxime probabat,terminauit. MVLTA, orationesfèxaginta. Totenimferc-baiK'jr,vt fcnbit Plutarchus,quarum viginti quinque Dionyfius germanas-putabat, Cæcilius vcro viginti olt;fto : quanquam Suidas eum tnginta duas icripfi/fe refert.hodie certe vna tantum amp;nbsp;viginti leguntur. praeclare, quimpræclare fcripferit, etfi orationes ipfius oftenäunt, Dionyfius tarnen etiampiuiibus verbis explicat. ali os, vt Hyperidem,Timotheum, Theo pompum,Ephorum,amp; alios,quo$ apud fcriptores reperies. c a e t e r a,qua: addicendumpertinent, melivs, docuit,fecit. s vP er lores, Gorgias,-Prodicus,amp;alii. primv $,atquiThrafymachus in Oratore princeps inue-' niendi numeri fuilfe dicitur,vt Cicero afe ipfè diflentire vidcatur,nifï forte ficdicas.’Tbrafymachus inueniendi numeri, liberates vero feruadi pvinceps' fuit.nam amp;hicCicero ita loquitur : liberates primus intellexit numerum qiiendamoportereferuari : amp;nbsp;item in OratoreJIoerates primus inftituit di lataie verbis,amp; mollioribus numeris explerelentctias. C^arc in eo merito nonThraIymachumIblum,qui concifus minutis numeris illi vidcbatur,Iêd Gorgiam etiam Leontinum moderatione, non inuentione vicilfe dicendus c!b nam neminem in eo genere Icientius Ifocratc verlatumefle cófitendum eft,inOrat. solvta oration e, '7rt^i))Ä07w,proIa,amp;pedeftri oratione. bïs enim nominib.à Icriptoribus appellatur; amp;nbsp;foluta quidé,quod etfi pedes, amp;nbsp;numéros habet,carmine tarnen eft folutior:profaquafi profufaipedeftns Vero,quod pedes etia fiepe plures,quàm carmen habeat:vel quod quafi pedes irevideatur,quu canné quafi equesdici polsit.hincpedeftres hiftorias dixit Horat.foluta oratione fcriptas.hanc oratione à Pherecyde Syro inuenta fcri bit Plinius:quamuis «Sc ipfe àfe dilfentiat, qui dicat alibi Cadmu earn conde reinftituilfi;:amp; multi aliter fcribat, qui Mofi Hcbræo accepta référât, ver s VM EFF vger e s,eft enim vitiûorationis, fi periodus in verfum cadat,vt bb.tertio de Oratore,amp; in Oratore docet.amp; omne quidé genus carminis ef fugeredebemus,fed prælcrtim heroicu,fiue hexameîru,vt Q^int.lib. nono Câpite quarto,amp;Fortunatianus lib. tertio fcrlbunt;cuiu$ tarnen firténe Cicero quidé ipfefempereftugitjVt Teucris promilfipatrauitûn cbfpeâu con fedimus omnes:fcire necefte eft:domus te tota falutatifpeftarcvidéturiiS: re liqiiaidgenus,in qux ßtpe in Epiftolis,amp; in libris Philofophicis vcl impru-dens incidit,vel certe prudes,vt diligenté quandam negligentia oftendat in illo prçfertim dicédi,amp; feribendi gencre temperato:vel fortalfe quxda à poé tismutuatur,vt Teucris promilfapatrauit.ld enim credimus liccreno in epi ftolismodo,Iedinorationibusetiâ:in quibus tarnen Cicero frequétius à car / mine orditur,quàm in carmé terminet.T rapezuntius tarnen cxiftïmat hcroi

cumin fine no elfe prorfus vitandumfin principio certe Liuius non vitauit : fafturusne opcræpretium fim.Eft vero carmen orationis vitium,quoniam, quum fit fo!uca,amp; libéra,no debet,vt carmen, numeris aftringiiaut carmini fie admifcerijVt Chimera quædâ elfe videatur. Accedit,quod oratio quum fit ad res gerendas nata,non debet coponi,vt carmina,quæ fiint coenis,otio, amp;theatrocomparata. mod vm,bb.tertio de Oratore quum Cicero de mo do fcribit,interdu videturvertere,mp«iT, vel Trifioc/lor, vt quum illud dicit:ver borum,«Scfententiarumodaintcrpunlt;ftas claufulas in orationibus elïcvo-lueruntnnterdum A/ÏTTfcw.vt quum verborum coniunétioncm vocatrintcrdu ç^îjiÂjVelt^o'TroïjVt quûfententiam modis vinftam elfedebere,vel oratione va riis modis confici poireteftatur:intcrdu(^l/’0away,vt quum vocum modumgt;amp; Biaderationemvocis appellat:intcrdûpicl)û»,vt quumveterçs affirmât verfu

c

ÎO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRA-Dt COMMENTARIVS

propemodél in fbluta oratione adHibuifte:quæ penèomnia Dio'nyfiusin Ifo ci atis vita pluribus profequitur:amp; hoc loco fortafle Cicero vno verbo, hoc eft modo,voluit complefl:i:nifi forte modo,amp; numero id voluit fignificate, quod ad hune modûfcribitDionyfiusiTrtfuît/I^iTt

TxTtetfx'’) ^uâjaDeii/l« 'ïïlt;xw km ov ttoKv x’KÎlt;)(^ov'b. 'n TroinTiMÜpt^iöu xvxyviioïao'px/Àot meii rtfcffisHvjS j^fo'fftàxy.præfertim quum de metro,amp; numero etia Quintil.itacon iunótim Icnbatromnis ftrudura,ac diméfio, amp;nbsp;copulatio vocum confiât aut numeris(numeros^âp(jvo'accipi volo)autf«'Tfw,id efldimenfionequadam:amp; Ariftophanisinterpres fvSiiov'TV fj.(-Tfau TrxTffX vocat.Tibicines fùos modosgre ceTovo'wpavtfjVtopinor,appellant:de quib. aliasdicemus, nvmervm, fie enim Cicero ipfein Oratore,amp;Quintil. lib. nono caprtc.quarto docent.' Qjiicquid enim,inquit Cicero,efl,quod fub aurium menfura aliquam cadit, ctiamfi abï ft à verfu,numerus vocatur, qui Græce /v3polt;r dieiturrqui fiedefi-nitur,vel certe defcribitun^t/öfzoir ^Tx^iff-if/piKoff xKoÀov'ûav x^y.Qyixiï pKoef quodita vertuntuhythmus eft ordo confbnans, adharmoniæconfècutioné niauis,amp; arguta modulatio.hinc fcripfit Suidas eum fjieótari etia in his, qui’ pedibus,amp; manibus pulfant. Quando enim cita,amp; tarda pedum fublatio,amp; deprefsio inter fe habet proportioné,fit ^v3poa’,hoc eft,numerus. Vnde poê-tadixit,innumcrum ludere : quod hodiequoq. in eboreis feruarividemuJ, vt omnes pene in numerum,id eft 'Ti^aof tcv ^yflpovfaltent.amp; bine fumptaabhij tranftatione,fyllabarum compofitio,quam ad carminum fartionem compte hend’.mus, pedes, amp;numeri hoe eft ^i/öpoivocanturrvnde reètedixitpoéta,nU meros memini:quos quidé numéros verbis fblutis Ifbcrates primus adiuxit, Vt Cicero in Oratore teftatur,vbi de numeris plura fcribit:ad quem librum, amp;nbsp;tertium de Oratore, ac Quintiliani nonu ftudiofbs relicio,qui difcere cu piunt, qua rationenumcrofa oratio fit conficienda. o portere servA-RI, vnde princeps id fertur inftituilfejVt incondita antiquorum dicendi con fhetudinem,delc(ftationis,atqueaurium cayfa^quemadmodum fcripfit difci pulus eins Naucrates,numeris aftringeret,hb,tertio de Orat. amp;nbsp;oporteredi xitjiion neceffe elfejquonia aliter ctiam fieri poteft.nam multi ante, amp;poft aliter fcripfer un t. h v n c,Ifocraté.E N i m,i)ü’t(oAo71«. qj/asi strvctvra, quum verbum durius viderctur,hac particula,quafi,molliuit. coniunftionc hb.tertio de Oratore videtur appcllarc:Quintil.ccrteftru(fturam,dimenfio nem,amp;copulationemvocat.ad nvmervM,-;^oir’Till^y3pov,conclufioadnu merum,numcrlt;gt;fa,vtin Oratore dicitur. conclvsio, fic etiavocaturlib. tertio de Oratore,amp;quidcm reófe. Quamuis enim quæri foleat,totónein ambity verborum numeri fint tencndi, an in primis partibus, atque extremis, picrique tarnencenfent caderetantum numcrofeoportcre,t£rmina-rique lcntentiam,aurcs enim fempcr extremum expelt;ftant,in eoque acquic feunt, in Oratore. nvlla erat, hoc negat Quintilianus, qui putat Herodotum,Thucydidcm, Lyfiamjreliquofque compofitionis huiufcemo-di fujficftudiofifiinios. Cicero tarnen hoc femper aftirmat, Q_yAE roR-SITAN LAVS SIT, nam caput arris eft artem difsimulare,amp;vitanda eft ingcnii,oftcntationffi]uelulpicio : inquit Cicero hb. ftcundo de Orat.Ni-mis etia infidiariim ad capiendas aures adhiberi videtur, fi etiam in dicendo numeri quæruntur ab oratore , vt ait in Oratore. Arift. quoque hb. tertio Rhetorices artem docct elfe cclandam. NAT V RA MAGIS TVM CASV N o N N v N Qv AM, fic in Qratore ; riihilafFcrt numerus,nifi vt fit apte verbis comprchcnfiifententiaiquodfit etiam abantiquis,ft'dplçrunquccafu,fiepe natura.-quæ verba nihil ah his differunt,nifi ordine. hie enim naturam cafui, jbi cafiim naturiçpræpofùit, vt ille, qui fcripfit ad Herennium,hbro fecun-

IN M. T- CICER. nVTVM. -

4o;malchiîvfumdicemus5quæ cafu, amp;naturahabuevit;amp;Ser.Sulpîcius ad Ciceronemfcribens:calus,ôc natura in nobis dominatur. Cicero tarnen hic alium fecutus eft ordiné:quamuis ordo ipfe compohtionis, amp;nbsp;contrapoiita, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

quæfequuntur in';^oS:'n’os/l3afei,eundein,quern dixinaus, quah requirant.nam ratio refpódetcafui,obferuatio naturæ:vt verba vidcri pofsint inuerfa, præ fertitn quum in aliis libris aliter etiâ legantur:natura magis tum cafuq- non-nunquam,vtlegi etiamfortalTepoteft. ration E, conGlio ; contracafu, forte,temere,fortuito:quod naturç refpondere nullo modo poteft,quæ pro uida folcrfque,amp; quædam vis rationis particeps à Cicerone uicatur. o B s e R VAT I ONE, vtenim poëtica, amp;nbsp;verlus inuentus eft terminatione aurium obferuationeprudentum,ftcin oratione animaduerfum eft, multo quidem illudferius,fed eadem naturaadmonente,elle quofdam certos curfus,coclu fionéCque verborum , inoratore. ôc fie obferuatio diuturna notandis rebus fecitartem ; quæ quum à natura proficifcatur,illi reifte dicitur refpondere. IPSA, (tüTH,fpontefuâ,perfe,idenim(WTO(retiamapudGræcos figni ficat,vt apud Homerum ; pt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^iotTA azi-TÔv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ety. e N i M, azTioAo7('ix, qua

re id natura fieret. coNCLVDiTQ_yE sententi am, bine inOratore inquit; veteres fortuito fæpealiquid conclufe, apteque dicebant. con-JTRiCTA, ilbgata, vinifta, vt loquiturlib.tertio de Orat.ahter circunferi pta.namamp;pauloante,circunfcriptione,dixit. cadit, concluditur. av-RES, quarutnindicium fuperbifsimum, amp;nbsp;fenfus faftidiofifsimus elle dicitur. IP SAE, auTûù, per fe, paulo ante, plenvm, modisviniftum,amp;nu-mcrisabfolutum. inane, plenum,inane, «vt/Sitov. ivoie ant, aures enim’vel animus aurium nuncio naturalem quandam in fe continet vocum omnium menfionem.Itaque amp;longiora,amp;breuiora ludicat, ôcperfefta, ac moderata femper expeftat.Vnde Cicero ita de fe fenbit in Oratore.meç qui demaures amp;nbsp;perfefto,completóq. verborum ambitu gaudent,amp; curtafen-tiunt,necamantredundantia. spirit v, quovnolaltemverborumcom Orehenfio volui pofsit,lib. tertio deOrat, necessitate, çlaufulas enlm atqueinterpunifta vcrborum,animç interclufio, atque anguftix fpiritus atr tuleruntdib. tertio de Orat.vt necefsitate coprebenfio terminetur,vbi fpiritus dcficiat, vnde longifsimam coplexionem verborum Cicero vocat,quæ volui vno fpiritu poteft.quin Hermogenes bb.quarto de Inucnt.copreben-fionéipfamirvÆp«videturvocare. comprehensio,quamGrxeittijioJIov, nostum ambitu,tumclrcuitum,tumcoprebenfionem, aut cotinuationem, aut circuferiptione diclmus,vt ait Cicero in Oratore.lib.vero tertio de Ora tore complexione vocaf.quam quidem fic Arift. bb. tertioRbctorices defi-nlf.A^baTriçîocAoï A(bft)(_ou(5'V«f5lt;_îty,XûÙTtX^TW ad7ÜüKxS’az)-nu),iy ^crJvoTrfov, id eft dico periodum duftionem babentem ipfam in fe ipfa principium, amp;nbsp;fi-nemamp;magnitudlnemperfpicuam; Demetrius Pbalereusboc modo Lati-ne,vt M. Antonius Antimaebus fenex optimus v ertif.Pcriodiis eft ex mem bvls,amp; incifisbene conuerfis,fubicftam lententlam perficicntibus,conftitu tio’.Hermogenes paulo aliter,fed,vt nuc eft, AquilçRomani ilia mibi defini tio placef.periodus eftea,quæfententiam r.crtaquada circunfcriptlone defi nit,atque déterminât,qualis bæc cftifi quantu in agro, locifque defertis au-daciapoteft,tantuinforo,amp; iniudiciis impudentia valevet, no minus nunc Aulus Cecinnacederetimpudétiæ,quàm tum in vi facienda cefsit audaeix. Atque periodudiftam volunt niSt(poçtK5o-,quod oratio per cam currat,vt cur

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fores,admetam;quam amp;nbsp;fimpllcem,amp; compofitam facit Demetrius, vt fim

plex ea fit,qux vnum babeat membrum;compofita,qux duo, tria, quatuor.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;fane Cicero quoque docet cam quatuor paytibns conftar e , quum tarnen

c i i

5» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

ipfc pluribus membris in ea fæpe vtatur, vt facile videbit, qui paulo accura-tius eius opei alcget. Et menibrum quidem, quod Gi'æci kïjAov vocant, fic ab Aquila definiifur lt;nbsp;membruin eft pars orationis expkinbus verbis abfolu tealiquid fignificans,bocmodo:etfi vereorindices,neturpe fit,pro fortilsi-mo virodicereincipienlem timere.Inciftimvero, quodille cæfuiTi,amp; Græci »upp« dicunt, hoc modoicæfum eft pars orationis nondum ex duobus, aut ex pluribus verbis quicquain ablblute fignifican5,ita:etfi vereor iudiceSj ne turpe fit. Hoc veroincifum, autore Demetriojbreue debet efte. Periodus jtemahoquoda modotriplexa Dçmetrio dicitur, Rhetorica,dialogica,amp; hiftorica:amp; Rhetoricaquidein talis eft,qualemante dcfcripfimus: dialogica yero remißior,ac fimplicior,vixqueperiodus apparens, qua in dialogis vta-mur.’biftoricaharum vtriulque particeps, vt neque nimis fit loluta, neque nimis qftnlt;fta,nebiftoricam fimplicitatemamittat. QuareLiuius quibuffi viderifolet fiias comprehenfiones nimis circumduxifte. defic i, voce,amp; fpinturquod etfi refte dicifcio,vtilludin orationepro Cluent. mulierconfi lio,rationeque deficitur,ego tarnen malim legere hoc loco,deficcregt; l A b o-R A R E,vt laborant i Hi ,qui plura in circuitu volunt coinprehendcrc,quàni Vt vno fpiritn volui poßint:quodquidam , qui nunc fe Ciceronianos credunt cxiftimatum ii'i, fi coniplexiones quàm longifiimas conficiant, cauerent,fi quodfcribunt,aliquando deftiperioreloco pronunciarecogerentur.

Turn fuit Lyfias, ipfe quidem in caufis forenfibus non verfa-tus,fed egregie fubtilis fcriptor atque elegans : quern iam prop'c audeas oratoremperfeäum dicere. nam plane quidem perfe« dumjamp; cui nihiladmodum debt, Demofthenem faciledixeris* nihil acute inueniri potuit in eis caufis.quas fcripfit, nihil, vt ka dicanijfubdole, nihil verfute,quod ille no videritmihil fubtiliter dici,nihil prelfe,nihil enucleate,quo fieri pofsit aliquid iimatius: nihil contra grandc,nihil incitatum, nihil ornatîi vel verboruni ^rauitate, vel fententiarum, quo quidquam effet elatius.

T V M FVIT, Gorgia,Prodico,amp; aliis,quos paulo antedixit,iam fcnibns amp;nbsp;Ifbcrate iuuenc,vt oftendit in Phædro Plato , vbi teftatur Lyfiâ iain tum quLi iuuenis admodu eßet Ifocratcs,orationcs coferipfifte. Quinillud addit in fin e : i (pK^ixTna oGoxd poi tx’iieiviifJ H v.xr« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KÓyovo’, txt Ï'U

KtK^«fftejid eft,vt vertit Ficinus,lfocrates videtur mihi præftan-tiori ingenio elfe,quàm Lyfiam fua fcripta demonftrant : præterea moribus generohoribus præditus.L Y s i A s,Lyfias Chephali Syracufani filius orator, Tifiæ,amp; Niciæ difcipulusjvnus ex decern oratoribus, qui apud Græcos maxime celebrâturidc quo Alicarnafleus,óc Plutarchus quidé plura Icribuntin vita,fed nos hæcpauca bine inde collegimus.Natus eft Athenis,quum pater eo Cephalusimmigralfet.Quindccim annos natus,in Thurioscum duobus fratribusincoloniam profeiftus eftifedpoftca,quum fermonem Atticum ibi pene perdidißet, Athenas, agens annum quadragefimum feptimum, eft rcucrfiis.orationes eius vere vitra trecentas fuifte dicuntur,amp; aliæ ,præter has, dubiæ . Dicendi puritate omneis, præter Hdcratcm, fuperauit.fcri-pfit artem Rhetoricam, conciones, laudationes, amp;nbsp;epiftolas feptem , vnam de ne^otiiSji eliquas de amoribus,quarum quinque ad adolefcentulos mißt amp;nbsp;fane in amores pronus fuit,quando duæipfius amiexMetanira, amp;nbsp;Lagis célébrés habentur.exul olim quingentos miiites ftipendio fuo inftru(ftos,ad

Athenas

ÏM M. T. CÏCER. BRVTVM. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55’

Athenastriginta tyrannide libevandas mifit. De Lyfia Cicero fciibit'ita lib. primo de Orat.Quum Socrati fcriptanaorationem diferttfsimus orator Ly fias attulilTetjqua, fi ei videretur, cdifcerec,vt ea pro fe in iudicio vtcrctur, Socrates non muitus legit, amp;nbsp;commode fcriptam cfle dixitifed inqüit, vt ft mibicalceos Sicyonios attuliftes,non vterei-jquamuis effentbabiles, amp;nbsp;apti adpedem,quiano effent vinles,fic illam orationemdifertamfibi,amp; orato-riam videri,fortem,amp; virilem non vidcri.IdcraCicero refert infra, Ly (lain primoprofiterifolitum arte effe dicendi;deindc,quód Theodorus effet in artefubtilior,in orationibus autc ieiunior,orationes!cuni fcrjbere aliis coe-piffe ,artemremoulffc . Eum pbilofopbum etiam fuiffe quidam putanty quod falfum eft,quandoSocrates apud PUtonem Pliædrubortatur, vt Ly-» nam ad philofopbia conuertat ita,vt veluti frater Polemarcbus,pbilofopbc tunquodnift iam fenex fecit,no video,qui pofsit philofophus appellariJ Hic _ olim Diogenem,vt aiunt,interrogauit,an crcderct Deos effeicui refpondit ille;qui conuenit,vt non eredam,quum certu habeam , te Diis inuifum effej Pliauorlnus,vtaitGellius,deLyfta,amp;Platonefolitus eftdicere: ft ex Plato nis oratione verba abquod demas, mutéfuc,atque id cómodifsiinc facias,de elegantiatantu ditraxerisifi ex Ly ftç,de fententia.fed bæc,amp; alia huiufeemo difuislocisdicentur.iN cavsis forensibvs non v.ersatv$,quip pc quipriuatas plcrafq. amp;nbsp;eas ipfas aliis,amp; paruaru rerum caufrilas faipferit vt ait Cicero inlibello de Optimo genere oratorum.s^v B t 11 i;S5ita,vtlt;eius. fubtilitate multi gaudeant,infra,amp; Qn,intil. lib.deCimo ca.p.primo,bioe Llt; Craffus illi fubtilitaté tribuit lib. tertio de O rat. scriptor, tnam Icripfft orationes aliis,nonbabuit ipfe,infra. e L E G A N s,ln Catone Ôç Ly fta nqnul la fuit inter ipfos ftmilitudoiacuti erant,elegates,faceti,breues,infT3(; idem propemodu fcribitQijintil.lib.decimo cap.primo., A V D B A s, hoc Verbu de re ardua,amp; difficili dicitur,vt docet Serums Gramaticus.Difficile vero fern per fuit, ac pene «X'vsTüvoratorem perfedum inuenire; quum boni perquam diunulli,vix auté ftngulis ætatibus finguU tolerabiles oratores inuenirétury vtlib.primo de Orat.dicituritantu abefti vt effent perfetfi, Peree ct v m, nonfuittamé perfeftus, quando inter minores oratores à Cicerone in libel lode Optimo genere oratorûnumeratuv.quamuis Qmnt.ita fcribat-.Lyftas fubtilis-, atquequot;elegans,amp; quo nihil, ft oratori fatis ftt docere,quxra$ perfe ftius.nihil enim eff inane,nihil arcefsitum-.puro tarnen fonti, quam magno ftumini propior. lllum quoq. Plato effe fcripftt ./lewi^Tov diréb vt etiam Plutar chus invita refert. N am,«x'ÏioAü71£( quarc perfeótum ilium no vocet, plane, opponitilliparticulæ, propè. cvi nihil admodvm desit, cui nihil prorfusdefit,vt interpretantur cruditl. eftquaft iTr4ii7i(!nûf vel ojirpoff pcrfetïi,quod fit illud, cui nihil addi pofsit, quodque fummum, perfec'fifsi-mumqueCiceroiudicatinOratorc. demosthenem, Demofthcnis,amp; Cleobulx {ilium , oratorum Grxeorum facile prlncipem , de quo tarn multafcriptafunti.Ciccrone,Qmntillano,Plutarcho, Hermogene,Theorie,Luciano, Suida, amp;nbsp;aliis, vtfupcruacancum videatur aliquid hoc loco referre, quum omnia pofsint ab hrs fcrlptoribus nullo pene negotio peti.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;NIHIL, repetitlo. acvte, vtloquitujHermogeneslibrofecundo

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iAàii quo lococflfipuTiiTtKr hæztou oft!a(r fcribit .amp; fane, vt

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idem eft. autor , to» cAii^oyfliviKoi Xi)7ov t« iroioovrai^ T«^4’.(9£!pitvCiK,j«7fc6oo'kkM.oo’,

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu»ft non prorfus omnia, at malorem certc

1 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;partem Cicero boc loco, amp;nbsp;in Oratorecomplcétltur. Demofthenes igltur

nihil argutlis,amp; acumlne Hyperidi ccdebat,vt alt in Orator eivt hoc totum videaturad -rodfiatf AÎ7e« pertinerc tvclpotius h«comnia,acuteInueivtc,

6 ill

SEB, CORRADI C OM MENT ARI VS

fùlîdole,vcrfûte,fubtiliter diccre,prtfre,amp; eriüdeatejfuhgenfnè diced! at-tenuato Continentur, vt ex defcriptione generis ipfitu alte nuan'colliges in Oratore.cætera vero, quæ fequuntur ad fiablimegenus dicendi pertinent; vndevidetur bic medium genus omittcre ,f qu4bqui duüdtæc extrema ha-beatj medium etiam babereyideatur,5cd infra de Serg . Gdlba dicemuJ. QVAS scRiTSiT, orationibus , quæ liunc extant. ,.v,T ita dig am, Verbum riöuum,vel potius aatiquumjVt Plaatinum,fubdole,xliiSturuSjaGcii-pitveniam.' svbdole nihil vérsv'te y vtrunqueiiimuicómpleftor); quoniam mibi videtui'quidam iTrt/«7iCT(r. efl'e , atque;bQC'Vno.verbofor* talfe diçi pötuiflejCallidejprajfertim ijUutn in Otatore fit fcriptum : DetnO'’ Rbenenec'grauiore;ttititquifquam'j ineccallidior: qüorum àlterum âdgï-quot; nus fublime,alterum vero ad attenu'atum iterarjefertur . Qgàm porro calli* dus Dcmoftbenes fueriavel vno exempto Valerius Maximus librolèptimo capite tertio demonfti^ait,; An vero bocipfiam advllam ex formisçquàs Hef mogenes delcribtt^accsomniodari: pofiit^doólióres confidcrabunt., s v ç Tl-jt, IT E R, minute,amp; tenuitef : vnde in Lyfia infra mod o fubtilitatem,modlt;gt; ténuitatem appellat : cui tarnen Dehioftbencs ,'Vt in Oratorefcriptiim cftgt; in ea non Ce'dit ita, vt Demoftbenes certèpofsit fummifledicère, elate Ly-fias fortaße non poßit ; vt fcribit in libcllo de Optimo genere oratoruni5amp; Tbeon. Hincmultæ fiint èius totæ orationesfubtiles, vt contra Leptinera, jn Oratore.atque boe videtur pertinere ad:illam,quam olfrpu'TiiT« vocat Hen jnogenes:quanquam(ubtilitcr,preirejamp; enucleate dicerc-videaturreferen-' dumtotumadö;4’i»»ö«vvnam exfiptem formis^ quas Hermogenes idemquJ fi eéfjtorr«- qüædam proponit.nam qui fubtilitef,preße,amp; enucleate loquun-tur^ii videntur orationem claram,puram,amp;manifeßam, quod eft (JtpwaW, facere. j p R E $ $ E, preße, amp;nbsp;ample loqui oppotiit infra, qui vero prelsi client oratores, ßipradiximus. EN vCLe ATE, eleganter,dare,amp; polite, ànu-cleis tranßatjo fiimpta j 11 m a t i v s, elegantius,politius,vt videnturilia, quæ funt limata.arque bæc omnia pertiricnt,vt diximus,addicendi genus at tenuatum,dequo in Oratore fcibit ita : contra tenues, acuti omnia docentes amp;nbsp;dilucidiora,non ampliorafacientcs,fubtili quadam,amp; prelfa oratione limati. nihil contra, quælequunturomma, adfublime dicendigenus referenda funt:quod in Oratore delcribit. grande, bine infra dicit Vei borum granditatem in eo fuilfe : amp;nbsp;Herm’ogenes inter feptem formas, quæDemoltbenisorationeconficiunt^ptTtto annumerat. incitatvM, vehementes enim in généré fublimi lunt oratorcs, vt in Oratore dicuntur; amp;nbsp;ibidemjamp;in epißolis item ad Atticura Demoßbenis fulminadicicogno fccs:quam rem ad70f70Ti)T« vt opinor,omncs referct qui dclcriptioné cius apud Hermogenem viderint,ôlt; 'ya^iivra. celèritatem quandam vehemetero, amp;incitatamvercipoliecognouerintmifi mabierint ad giTtâotf rcferri,pra fertim quutnfflt;fgt;o:/lfûTiia-adfit7tflotf pertineat , amp;nbsp;Plutarchus in vita Dinarchi •7S a(pûcf\^ûv in Demoßhene fuiße dicat:quod quidâ vertunt incitatum.N i H il ORNATVM VEL VERBORVM GRAVITATE, VEL S E N T E N T I A R VM, Qjz o Q_yiCQyAM ESSET E L A T I V S, hæc inquâ,oinnia contincntur fub limi dicendi genere,vt ex illadelcriptione, quç eß in Oratore,cognofeitur. Grandiloqui fiint cum amplaamp; fententiarum grauitate,amp; maießate verbo-ruin. polfet tamê aliquis ad très Hermogenis formas quali trabere,ornatum ad K«AA.ûa-,grauitatem adotevoT()T«,elatius adpTi^Do- : ego tarnen ommapotius ad (te»7»T« refero, præfertim quum Cicero in Oratore dicat,eo neminem eße grauiorem : cuius orationes multæ totæ fint graues, vt Pbilippicæ : qui «teTOT«7ctf KÂfl’oüTDvà Suida dicitur, amp;nbsp;Qumtiliano multum cflatâia-« valere.

Hermoçcnes

ÏN M. T. CrCKR. ßRVWM. a _

HermogeneJ véi'o lîbro fecundoTj;}^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fèrîHit ; ‘ravran TVpJltktiù onotf

uu Jlmibrroaf^ To/auTau TffinfoleÏTfiiXTöe^m k«t« tfuKn-nov KÔyoï^noù ct'ncai-Tw o'i (piÄtmiMi KM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aî7r0M.lt;ji:KM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^kamp;k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AeV-ff lt;iiTfiü}0a oa-

7iiga'pÄ07ei ^DÄauMTOV Tn^KpmviitT Jlewärarovytyavarx /iî-yir Tim'mfiiiÄiX ^nofiov povovlt;fxi

TomTäffzi-Tdu^lXjX^x Kcù’iic njisipJÜtoKTa»avTMjixjfiëtvoff oaTn^HMc^«TrofaiVÄiriS TOiifKiyiiiy. Vt vero verba ftntentiis hic Cicero praepoiuerit,infra .dicetun . z-Huic Hyper ides proximus Acfchînes fuit, ÔL Lycurgus, amp;nbsp;Dinarchus, amp;nbsp;is, cuius nulla extant rGripta,Demacles,aliique plurcs. hæcenina setas effudit banc copiam ; yt opinio mea fertjfuccus' ille j.amp; fanguW4nclt;5?fi^tus^Vf^ ad banc ætatehi oratoruniruijcgt;inqija i}aturaliçjnçuet,non jucatus niton

■ Hvic ƒ Demoftheni. H YPERinEs,- Hyperides Glaucippi, vel, vt alii Voluntj Pithoclis filius Atheniertfis!, (quern Cicero inter Ifocratis dilcipulos videtur referre, fed Plutarchus,amp;Laertius auditore Platonis fuiife. icnbiit: Suidas vero videturfignificare,iHum^vtriufque fuilfe condifcipulum quum inquit.fii3À»T(SV(Jo-ôf(rafAMlt;abfi76a ly -TrAatraji« to tpiÄoaa'efia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tt 'm^To^,à-7rî^»cni^tàe'

fiiTOpTiifi fort ev élis in'terpretari/uit dilcipulus hisomnibus fimul,prçfertim quumPlutarchus itadicat: «i(^«T»oquot;jrA«TWooquot;ytvo'(KKio’ ôÿtpi^oaotpova^« ÄvKav'fyau Ktfz ißKfc(T0va T fiiTopoa tTro^n^f^roaSitviK^kf quibus quidem verbis.videtur olle ’dercjPlatonis5LyCiirgi,amp; Ifocratis fimulatlditorcm fuiife . Is certc tantum profecit,vt optimus orator euaferit,amp; quidem vnus exJllis dccem -»^qin pri-luifunt iudicati. Hine Cicero Hypei'ideiTi,amp; Demofthenem perfeétos lam Homines indicendo,amp; perpolitos vocat.’amp;Hyperidi etiam argutias5amp; acu men tribuit. Hunc edacem, amp;nbsp;mulicrolum fuilfe Suidas amp;nbsp;Atbenæus iSc Quintilianusteftantur vfque adeo, vt,quum Gkucippum filium domo cie-ci(fet,Myrrinen amkam fumptuofißimam recepcrit : quam quidem in vrbe liabuit/edinPiræeo Arlftagoram,Pbilam vero, fiuePhilten, quam tarnen vertunt amicam,Thebanam in EleuG:quam quum viginti minis emiiïet, ac 'deinde manuinifiiTct^denique domus cuftodem fccit. Quinipfein oratio-nc,quam pro Phryne dixit,afFirmauit,fe dlius amore captum,nec eo adhuc liberatum Myrrinem , quam diximus domum duxiÜ'e . Fuit cnim Phi yne exThefpiis:quam Capitis accerfitam quum Hypcrides defenderet,ac animad uertcrct, fore, vt iudiccs earn condemnarent, eius tunicam difcidit, ac pe-ftus oftendit,amp; eo afpedu indices ita perorando commouit, vt earn abfolue tint. Vndepoftea faCtum eft decretum, de quo meminit Ariftoteles ,nc quis ad mifericordiam moucret, amp;nbsp;nc videretur is,de quo ludicadum eflet. Huncinfidum,amicitiæ expertem, amp;nbsp;populi aftentatorem Lucianus vocat, quodjVt vulgo gratum faccrct,non dubitarit Demofthenem,cuius erat ami eus,accufarc,quod ab Harpalopecunias accepifict : quanquam non itamul-to poft Dcinofthenis reditum, cum eo videtur fenfifte lt;.Sc de hello Lamiaco, amp;nbsp;quando,aduentante Antipatro Rcge,amp; ipfe ex vrbe in Aeginam,vt effet ■cum Demofthene, profugit : vnde poftca extraófus ab ArchiaTyrio iuffu Regis Antipatri ftiblatuseft, quum prius ipfe fibi linguam , nequicquam proderct,abfcidiflet:cnius offa infepulta Glaucippus filius in patrium lepnl cbruin intulit. Orationes fex amp;nbsp;quinquaginta, vel feptem amp;nbsp;feptuaginta, velduas amp;nbsp;quinquaginta, vt aliis placet,reliquit. Hic iubebpt Athenienfes Tonfiderare non folum,an eflet acerbus, fed an gratis effet acerbus. Hic di-’xitfolicitudinem impedimentu efle addicendum,vtrefert Stobæus. Atque like quidem ex Suida , Atbenæo, aliifque autoribus funt colleda : quibus ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c iiii

5Ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI C.OMMENTARIVS

ex-Flutarcho ilia func adHerida:liuncin AthenienfiiimJlt;cp. verfatuin Riiffe potifsimum,quo tempore Alexander Græciapotitùs eft, Sc deducibus, aC triremibus quas ab Athenienfibus illc peticrat, contradixiÜeâtem exerci-tus, qui erat m Tænaro, non dimittendi autorem fuilfe quod Ducis ipfius amicus putaretur:primum hunc caulas mercede dixifle. Quum Perfaruin Rex certorum hominum animos pecunia corrupid'et, amp;nbsp;bic pecunias acce-pin'e credims eft,quod luxuriofe,amp; hilariter admodum viueret. Q^ando Philippus Byzantium obfidebat, hie elcftus trierarchus, vt Byzantiis aiixi-lium ferret, eo anno ca:teris omnibus ómne munus, funftionemque publi-cam fugientibus, Iblusftiftinuit chof^^um agere, expenfafque fuppeditarc. Quum veto multos accufaflet iu.bjis penjofthenis familiäres quofdam, iphimque tandem Oemoftbenem, Si. ipfe non lemel accufatus eft. nam pri-jnum à Dionda,deinde ab Ariftögitohè in fudicium de legibus malelatis vo catus,aufiiglticerte quum accuûrcturiàquodam,quod in decreto, quodfe-cerat,multas leges præterfraififl'et,confidera, inquit Macedonum arma: non ego dccretum illudfcriph, fed pugna, quæfuitadChæroneam. Conciones habebat is quidem j fed ex {cripto,eaique literis mandatas refcrebat : amp;nbsp;fine «iftione pronunciabatjfed rem, vt gefta fuerat,recenicbat. JLibrum contra Demoftnenem fcripfit, quern Demofthenes illi ægrotanti eripuit, ac ille acgre ferente, dixit, nullum amicum tnftitia aificiet, inimicum veto faftum prohibebit contra me quicquam facere. Hie ceniuit lolæhonorem habendum,qui ie Alexandro venenum daturum promiferat. Delum,Rhodum,amp; Elim legatus eft miftiis, vt cætera, quæ funt à Plutarcho icripta, mittamus* r RoxiM vs, itaquidem, vt ipfe Cicero libro primo de Oiatore Demo-ilhenem, Sc Hyperidem homines in dicendo perfeftos, Sc perpolitos vo-cet:«Sc Plutarchus de Hyperide ftribat ita : TiTait^ uttü 'nçà c/lupoaOtMUO'. AESCHINES, Aefchincs Atrometi,quiliterasdocuit,amp;Leucothea:,vteft in Suida,vel potius Glaucothcæ,vtapud Demofthenem ,Plutarchmn,amp; alios legimus,amp; quidem priusEmpuiæ vocatæ, TU^Troaiiâ^tiiiiï, vtputat Lucia nuSjVelccrte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtftribit Suidas , amp;nbsp;nos ex Demofthenis orationi-

bus collegimus,filiiis, vnus inter oratores decem numcratus:qui puer admo dum literas à pâtre didicit,deinde Platonem, Sc Iibcratem,vt multi volunt, vel, vt Cæcilius fcripfit, Leodamantem audiuit. T um tres Sc trigin ta natus annoSjVtiuEpiftolis ipfe icribit,ad Remp, acceftitiin qua non obicure verfa tus cftiiiquidem Demoftheni,öi:eius amicis fempereit adueriatus : Quare quum multas legationes obihret,amp; prxiertim de pace ad Philippum,falfæ ie Cationis à Demofthene accufatus,defendence Eubulo SpintharoProuallu-iio,abiblutus eft. Ilic veto inimici vlcifcendi caufa mukam à Ctefiphonte petiitquadriennio ante Philippi Macedonis mortem ,ied indicium faftiim eft aliquot annos poft, Alexandro iam Aham tenente : in quo viiftus,quuin propter ignominiam iudicii celsiftet Athenis, fe Rhodum contulit, quofc-cum duxit feptem feruos, duos familiares,matrem, quæ tunc annum tertiu amp;nbsp;feptuagefimum agebat, vxorem, Sc tres filios,vt in Epiftolis ipfe Tcribit. Ibi quum eifet rogatus à Rhodiis, legifte fertur orationem illam egregiam, quam in Ctefiphontem contra Demofthenem dixerat : qua perlefta ,peti-tum eft ab eo poftridie,vtlegeret illam etiam,quæ erat contra à Demofthc-ne proCtefiphonte édita : quam quum fuauiftima,amp; maxima voce legiflet, admirantibus omnibus, quanto, inquit, magis admirarcmini, fi audiflctis ipfum ? Ita Cicero,lt;Sc Valerius ftribunt ; led rçm Plutarchus, amp;nbsp;Philoftra-tus hoc modo narrant : Quum publice orationem, quam contra Ctefiphon tem dixeratjrccitaftet.mirantibus Rhodiis, quo paifto in ea oratione vidus fuifl'et,

IN M. T. CICER. BRVTVM.

fuiflet, amp;nbsp;Athenienfes etiam accufantibus,dixit;non miraremint, (i Demo-fthcnemcontradicentem aucliuinctis;quo difto nonfolum inimicum lauda uit,fed indicés etiam omni culpa liberauit. Id co magis credimus, quod in Epiftolis ipfe fcribit ita-.KM^ins’Si'Trfào’Sn^tiùûviï ai/’Jl’ eitfßi-rfxÄi'xvu^öitia/

tvS\ 'ffpatf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dfÿ If \ois/lap£igt;i'c/let lito irx^^tJix tùjÙ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ocbThù

«K«eff. Rhodi ludum 3peruit,qui Indus Rhodius eft appellatus:fed ilium mox reiiquit,acSamum profedus,non itamulto poft ibi decefsit, Voce grandi, amp;fuaui fuit. Vnde, à primis annis tragœdias egiftê dicitur ita,vt à Demo-fthene virM^nia foleat appel lari. Inimicitias enim inter fegefterunt amp;c qui-dem ob earn caufam, quam Pbiloftratus refert : quod magna eftet inter eos morum,amp; ftudiorum dißimilitudo. Aefebines enim vinolcntus,hilaris,amp; remiflus fuit,ac is,quifemper grata loquerctur: Demofthenes verofobnus feuerus,amp; abftemius,vnde difticilis,amp; morofus babebatur, Quarc quum fa diones effent Athenis,altera,quæ Perfàrum Regi,altera,quæ Pbilippo fane Jet,Demofthenes Perfirum Regi,Aefebines Pbilippo ftudebat vfque adeo, vtpecunias vterque credaturaccepifl'e. Hie orationes treis fcripfit, contra Timarchum,deLcgatione,amp; contraCtefiphontem, amp;nbsp;epiftolas aliquot ^uæ nunc quoque cxtant.Hunc artis Sophifticæ fccûdæ autorem fuiffe fcribit Pbiloftratus,quum Rbodi,amp; in Cariaverfarctur. lycvrgvs, Lycur gus Lycopbronis filius Atbenienfîs orator ex deeem, quumPlatonispri-mum,deindeIfocratisauditor fuiftet, fe adRemp. contubt, amp;Quæfturam adeptus, in ea fe per duodecim annos itageftit, vt priuati ctiam oucs fæpe tnagnas apud eum pecunias deponerent. Hic opera multa ineboata perfecit dcmultaipleconftituit : improbos eftinfeébatusiquorum multos aceufauit: Vnde faâitafîeAihenisaccufationcm infra dicitur ; multos etiam conuicit amp;nbsp;eiecif.nec ipfe tarnen vnquam ita fuit accufatus, vt conuincereturjquôd fanftifsime vixiffe dicatur. Multas tulit leges,amp; in bis illam,nemulier vebi-culo veheretur : quam quum vxoripfius nonferuaflet,ipfetalcntum loluit. Sæpefuitlegatus,amp; tandeiTi,quum tardus eflet adres ex tempore excogitan das,dies amp;nbsp;nodes cogitabat,quo pado Reip. polfet côfulere:cui Cic confule bat,vtpopulo effet gratifsimus. Qu,arequum Alexander illum poftularet, populus ilium non cenfuit dedcndumitanti refert,virum cfle bonum,qualis 111e fuit.qui ob cam rem tantum babuit autoritatis, vt olim publicum mini-ftrum ,quiXenocratem philofophum incarccrcm ducebat, baculo impune verberarit, amp;in carcercm ipfum compegerit. Hic eandem veftem femper æftatc,amp;liyeme,quod de Ageblao dicitur, gerebat:amp;ledubimhabebat,in quo villofa peilis c(fet,amp; puluinar,quo facilius excitaretur ad meditandum. llluni quidam rcprebendcbat,quôdfophiftis orationis difcédæ caufa merce demdarct : cui refpondit; fîquis liberos mihi mcborcsfefaéturum recipiat, huicego non mille drachmas,fed facultatum dimidium dabo. Qu,um ægto-taret,cupcrétque rerum à fe in Rcp.geftarum rationcm reddere,in fènatum fe deferri iufsitiin quo qui ilium accufàre änderet, inuentus eft nemo,præ-tcrMenefa’chmum,cuiuscriminaquum rcfutallct, domum redudus, non ita multo poft c vita migrau ir,vt vir iuftus,amp; omnium fermone commenda-tus . Quæ quidem opinio filiis etiam,quos ex Calliftone tres babuit, magno ■pere profuit.nam,quum illi Vndccimuiris, aceufante Menefæchmo, traditi fuiffent,literis Demofthenis,qui populum monuit exul,funt bberati,vt Acf -chines in cpiftola quadam teftatur. Lycurgus epiftolas, amp;nbsp;orationes multas feripGt,quarum multas Plutarchus amp;nbsp;Suidas nominâtiin quibus quàm vebe mens fuerit,Diodorus Siculus,«Sc Gemiftus oftcndnnt, vt mitta,quç Tbeon fciibit. DiN ARCH VS, Dinarcftus Socratis,vel Softrati filius Corintbius,

58 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB.'CORRÂDI COMMENTARIVS

vtPlutarchus,amp; Suidas fcribunt, etG quidam in agro Athenienfi natunipu tant,vnus exdecem oratoribus fuit ; qui quum Athenasyquo tempore Aie xander Afiam tenebat,veniiret,.Theophrafl:um audiuit, amp;nbsp;Demetno Phale reo familiaiiter cft vIîis.Deinde fe Reip.tradidit potißimum poft Antipatii Regis mortem,quum ex oratoribus multi aufugiflentj amp;nbsp;alii fuifient fubla-ti • Quum veto cum Caft'andro amicitiam coniunxiftetjmagnas fibi diuiciaJ .vendendis orationibus, quasrogantibus lcnbebat,comparauit. Quaetiani vta in numerum fummorum oratorumperuenit, quum ipfe ad populumac-cedere non poftet. Scripfitveropotißimum contra eos, qui, quôdpecunias ab hofttbus accepifTent, aceufabantur : nec ita multopoft accuiàtus eft ipfè, quod ad Calîàndrum colloquendi caufa per id tempus, quo capta eft Muny-chia,veniftet.Quare condemnatus,Chalcidem in exilium abiit : ex quo poft quindecim annos tandem, familianbus Tbeophrafti agentibus, eft reuoca-Tus.Atque quum ad amicum diuertiftTetiam fcnex,ac penè lufcus, amp;nbsp;argentum amilîftet, quamuis hofpes illud inquiri vellet,illum tarnen accufauit,ac turn primum in iudicio dixit.poftremo quum ex vrbe cum Phocione,amp;So-lone Platçenft profugiftet,Polypercontis infidiis iugulatus,©ccubuit'cuius orationes quatuor, amp;nbsp;fexaginta fuift'e fcribit Plutarchus, Suidas vero centum fexaginta, vel fexaginta tantum, vt multi putaruntnn quibus Hyperi-dem,vel,vt alii credunt,Demofthenem,propter incitatum, amp;nbsp;plenum affe-élusorationisgenus,eft imitatus. evivs nvlla extant scripta» quamuis multa,vtenumerationem ad Olympiadem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt

refert Suidas,vthiftoriam de Delo, amp;nbsp;de ortu filiorum Latonæ feripferit. DEMADES, Demades AthenienGs orator,quamuisinter decemnonfiti Plutai cho numeratus:qui naiita quum fuiftet, itapopularis, callidus, amp;nbsp;Félix fuitjVt iudicia,amp; oratorum contentiones,quas Græci vocant«7Wir,rU‘ ftulerit, vtfcribit Suidas. Hicmultum Athenispotentia, amp;nbsp;opibusvaluit .vel ob id potifhmum, quod in Repub. adminiftranda nihil præter Macedo-num,amp; Antipatngratiam quærebat:quem multacontra patriæ dignitatem amp;nbsp;commodafacientem, dicerefolitumferuntiveniam Gbidandam ofle,qui naufragæ ciuitatis reliquias gubernaret: vt ftribit Plutarchus in Phocione, qui Demadi depace cum Phihppo facienda ieinpcr aduerfatus cft. Qjium - Alexandri mortem Afclepiades omnium primus Athenas nunciaftetjilliD^ mades credendum efte negauit, quod dicerct, tanti cadaueris odore primo die orbem terrarum impleri dcbuilfe. Quo tempore Antipaterinfeftocxer-citu Athenas petiturus videbatur,Dcmades iacebat,fenatu,amp; omni publico munere eiedus ita,vt illi ncque comitiis intcrelfe, neque vlli conliho publico liceretrquiapecuhiam qua ilium Athenienfes multarant(fcpties enim fal fl damnatus fuerat) foluere non potcrat. Is igitur tunc , quum Deniofthe-nes, Hyperides, amp;nbsp;alii metu ex vrbe aufugiftent, priftina Gbi ob teinporum iniquitatem vftirpata licenria,tulit ad populum, vt legati ad Antipatrum de pace cum poteftate mitterentur. Hicdiuitiarum ita cupidus fuit,vt Antipater dicere Galitus fuerit : duos Athenis Gbi efte amicos Phocionem,amp;De-madem,quorum alteri nunquam potui{ret,vt aliquid caperet,perfuad.cre;al teruin nunquampotuilfet largiendo explere.Ingentes igitur diuitias vt tur-piter quæGtas,italuxuriofediGeétas profudit:in quo non neeeßitas,non ratio , non honeftas, ftdfola libido modumfumptibus ftatuebat:qui libilau-dem ex impenGs nori modo turpibus, verumetiam patria lege vetitis quæri-tabat. Nam quum Athenis effet lex, quæ pcregrinum vetaret publicis ludis in thcatro faltare, amp;nbsp;mille drachmarum multa indiceretur ludorum pr^fe-do jqui faltatorem huiuGnodi induxiffetiDemadcs quum ludo s ipfe pararet

tam

IN M. T. CTCEK. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;59

tarn poena,quitn legts veneratione neglefta, centum-amp; arnpUus aduenas fal-tatoies vndique magno ftudio conquifitosintheatrum admiftt,millena{que pro fingulis drachmas exoluit.Demeç vcro filii,ex meretrice,vt fcribn Athe næus, fufceptinuptias fplendore plane regio parauitdn quihus ilium cum fi-lioitalocutum accepimus. Matris tux nuptias o Demea vix velvicinorum quifquam fenGt,quando ducehatur,quum tux nunc amp;nbsp;principibusamp; b.cgi DUS celehratx fint.Poft.eaDemades:de-prxfidio Macçdonum deducendo ad Antipatrum miffus, Demeam filium fecum duxip. iSc qtiurn eo venifl'et, Sc Antipater valetudine lethali lahorarcfjà ÇafVandço, qu^ primas partes apud Antipatrum agehat,amp; non.ita pridem literas Pem.}dis aii Antigonwm feri ptas,vtadoccùpandam Grxclam v^lnt e)X putri,yetéréquefilo id eft Antipa tropendentem veniret,interceperat’,cotnprehçnfu5, ftliuoa ßbi ante oculos trucidari viditinecita multopoft ipfe tanquam'prQditoVj amp;nbsp;ingratuseft interfeftus- Hieextempore Ixpe dacebat-.iquiquum Dcmofthcnçsindi-cendo ex tempore, defteeret, hic illi fæpe opem fe-vebat:amp; iccirco aduerlùs ilium ficolim clamauit zDemofthenesmevult corngere,fus Miner.uam:cui tarnenDemofthenes itarefpondif.atifta Mineruaanno.fuperiore in adulte riodeprehenCa eft. is quum vellet inconftantiam fuam exeufare, dicebat,fe Quidemfibifæpe,fedfteip.nunquam contrariadixifte. Olim quum Alexander decent clue s ,amp; in his Demoftbencm depofeeret ,Demades mercedem quinque talentorum.paftus,legationem fufeepit, amp;nbsp;ciuitatem cumjAlexan-aro reconciliauit. Hoc autore Demofthenes, amp;nbsp;qui cum illo, aduentante Antlpatro,exvrbe profugerant,capitis funt damnati.. Mortuo Alexandro, tins exercitumCyclopi fimilem elle dixlt.Quxftor quum eftçt ipfe,amp; popu lus iis,qui ab Alexandro defecerant,triremes veilet mfttere, ob idque iube-ret,vtpecuniamdepromeret,funt,inquit,pecunixparatx, quas egodepo-fueram,vt{ingulimlnxdimldium acclperent : vertun fl vos cas itamauultis erogari,perme quidem bcet,vt eis tanquam veftris abutamini.atque bac ra-tioncimpetumpopulifregit.Hulusftaiuas deleft as, obrutas, ac inde ad va-fculaquxdamper contumeliam conflatas accepimus .Debociamfene dice-re foiebat Antipater,ci,vt immolatx viftimx,nihilprxter ventrem , amp;nbsp;lin-guam fupcreffe.Quum allquando Phocioncm prandentem vidiftet, illique menfam parcam,ac frugalem efle, miror, Inquit, cur tu Phoci on Remp, ad-minlhres ,quumpofsls ad iftummodum prandere . Demades enim ventri gercbat magiftratus adeo , vt, quum exiftimaret Athenas non pofte fuoluxui fuppcditare ,è Macedonia quoque commeatum pararet. Hinc Demofthenes refpondit iis, qui credebant Demadem defufte improbum efte •• iam enlmfaturum y idetis,vt leones. Quum vidiftet ollm Pbllipputnlargius po-tum, cum amicis laltafte, amp;nbsp;captiuis quibufdam fuam calamitatcm expro-brafle,libere dixif.quumoRexFortuna tibi Agamemnonis perfonam impo fuerit, nonpudet te faftlsagere Therfrtcn^. cavox totum Regem indiuer-fumvitx genus mutauit. Haçc apudPlutarcbum prxfertim, led in diuerfis locisinuenies.nos enimbxc,amp; allamulta,qux inbunccommcntarium con gefsimus,ex authoribus ita collvglmus.vt non fempcr ordinem fecuti fimus. Is interrogatus olim,quis fuiftet ipfius maglfter,tribunal, inquit,Ath enien-fium,figniftcans ,rcrum vfum , amp;nbsp;ex^erlentiam quauis ddeiplina mçhorcm tffe.captus inCbxronenh prxlio,8i a Pbllippo interrogatus, vbi effet Athe niefium nobilitas,amp; amplitudo,cognoulffes,inquit,fi t’bllippus Atbenien-fium, deChares Macedonum Imperator fuiffet ; hoc refert Stobxus, illud Aihenxus-.Athenlenfes Demadem decern tcilentls multaruiat,quöd Alexan drumvt Deum colcndu ccnfuift'et,quamuls Aehanus centumtalentis mul-

SEB. CORRADI C OMMENTARIVS

tatum fuiflc teftctur. Mancfacetiim præter alios fuiffc Cicero in Oratore fcribitjillud Gcllius ; qu o tempore tragœdus gloriæ fibi ducebat, talentum inagnum ob vnam fabulam datum efle, homo eloquentifsimus fuæ ciuitatis Dcmades ei refpondifle dicitur:mirum tibi videtur, fi tu taletu m loquendo quæfifti?ego,vt tacerem,decé talenta à Rege accepi. a l 11 cty e p l vre j, vt Phocion,Pytbeas,Lamachus,Callide$,Eubulus,Ariftophon Sc Ariftogiton. ii.n.videntur omnes oratores iifdé temporib. fuifle, vt ex vitis Plutarchi col iigi potcft. aliique complures, eadem de re loquens, dixit libro fecundo dc Oratore. H A E c E N IM, a«’T(o\O7Z«,cur tarn multos dixerit eo tempore ora-tores fuifie. A E T A s, quaDemofthenes,Hypendes,Aefchines,Lycurgu$j Dinarchus,quot;amp;alii floruerunt, quæ circitcrolympiada ccntefimam oólauam videtur fuiReifiquidem Demollhenes dicitur ab Eufcbio fama omnium co tempore,ideft anno ab vrbe conditaquadragefimo quinto celebrari.EFFV-DI Tj vt terra fruges etfundere fôlet:quæ tarnen vices quafdam videtur ha-EerCjquibus interdum fruges etfundatjinterdumquah comprimât:vndevi demus interdum multos annos frugum elTe copiam , interdum contrà ino-j)iam,amp; famem, vt in facris literis vbertatem feptem annos, amp;nbsp;famem toti-dcm in Aegypto , atque adeo in ludæa fuifle Icgimus. ficaetates ipfxinterdum doélorum hominum, amp;nbsp;bonorum copiam eflundunt : interdumcom-primunt ita, vt nulli, aut certe pauci viri doftt, amp;nbsp;boni rcperiantur : quam iem «ScHefiodus, amp;nbsp;cæteri poêtæ videntur intellexiffe, quumstates abau-TO, argento, sre, amp;nbsp;ferro appellaruntrquod in state aurea omnes edfentdo-£li,id eftjVt nos interpretamur,boni:in argentea multi:in srea pauci:in fer-Tca nulli pene reperirentur. Qjuare nos poêtas imitati statem illam,in qua tot oratores,id eit viri boni fuerunt, auream poflumus appellare, quemad-modumfiammus poeta illam voluit fignificarc, quum cecinit : Vienna Cu-jnsi venit iam carminis stas. Et fané stas illa verefuit aurea, qua tot virt doéti floruerunt:vt, qus fecuta eft,argentea dici poteft vfque ad fraianumJ tertia vero srea fub ceteris Imperatoribus : quarta vere ferrea Gothorum, amp;nbsp;Longobardoruin temporibus vfque admaiorum noflrorum memonam, quumiterum VltimaCumsi venit lam carminis stas. Tune enim multivt n dodli florere cœpcrunt,amp; hodie multi,vt quum maxime florenc, vtloan-nes Baptilla Egnatius, Lilius Gregorius Gyraldus, M. Antonius Antima-chus,Paulus louius Nouocomenfis, Lazarus Bonamicus, Romulus Ama-fsus,Petrus Vidorius,Marius Nizolius, Achilles Bocchius, Pierius Valeria nus,Hieronymus Vida,AlexanderVarinus, Alexander Maciolus,Bartholo rnsus Riccius,M. Antonius Maioragius,Paulus Manutius,Pompilius Ama fsus,BernardusEclici3nus,CarolusSigonius,Francflcus Robortellius, Al-bericus Longus Salencjnus,Iacobus Gnfolns, Arnoldus Arlenius, Albertus Lollius,Earilius ZanchiuSjBaflianus Landus,Ioan.Baptifta Fafeolus,Io. Ba ptifta Hadrianus Marcelli filius, Sebaftianus Fauftus, Petrus, amp;nbsp;Antonius Angclii,Benedi(flusVarchius,Io.Oporinus,Georgius Agricola,loachimus Camerarius, Henricus Glarcanus, Pro (per Pafethus, Speronus Speronius, Aonius Palearius, Fracifeus Portus,Marcus Tartefsiu$,IoannesMufonius, amp;nbsp;alii,quos longu elfct referrejqui tarnen omnes iam cum veteribus videtur cflecoparandi. HANC coPi aM,oratoü,quo$ fupraduxi. opinio meA PERT, hoc dixit,quoniam, vt fupraretuIimus,Bruti,qui diuerfum dicendi genus fequebatur,alia erat opinio, amp;nbsp;eorum, quorum fermo imperitus in-crcbuerat,qui aut dicife dehderabant Atticos, aut ipfi Attice volebant di-cere, quos infra confutat, amp;nbsp;in Oratore prsterquam quöd nouos Atticos vocatjdocet etiam, aus flt propria laus Atticorum. s v c c v s, figura ora-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionis

IN M. T. CI C E R. B R V TV M. 3 32 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dr

tionls plenxGc cnim dicitur lib.tertio de Orat. cui tenuis opponitürïquç ari davocaturlib.quarto ad Heren.quade re lie loquitur DpnatusapudTeren. inPborm.In fe admiferit:bono ornatu addidltjin fe!,quum amp;nbsp;fi'rte boc plenu ■viderZpofsit:amp;bic eft, que Cicero fuccu orationis appellat. amp;’fanè Cicero fuccûPericlislib.fccundo de Orat.fic appellauit, amp;nbsp;quidé pertraftationem à corporis bumanifucco potiftimûfumpta.nam, vt aitCicerolib. fçcûdodc NatuiaDeoru5exinteftinis,amp; aluo fecretus à reliqüo fuccusi5,quo.alimur» permanatadiecur;amp; DonatuSjVt mitta, quç feribunt Medicijinquitîfüccus eîlhumor in corpore,quo abundantbene valétes;vöde Tcren.'dixitjcórpus folidû,amp; fuccl plcnû;amp; Cicero illos oratores,qui huiufmodi fùccû baberct, fanos,bonainvaletudinem, fanitatem, amp;nbsp;integritatem fecutos fæpedicere nondubitauit, vtinboc dialogo,amp; in libello de Opt.gen, orat, vidçre licet.

5 K N G VI s, I oratio fortis, robüfta, vires, lacertos,amp;neruos haben s.fic enitn folet à Cicerone per tranflatione diei,vt viri fortes,amp; robufti dicuntur, qui plurimufanguinis babent. Vnde Plautus in-Baccbidibus dlxitaaibil moror difcipulos mibi efte tam plenos fanguinis,id eft tam robuftos.vt intçi pretari oportet. IN eoiRVPT V s, purus,fanus,integer.binc infra dixitjfalûbritatë Attlcæ diâlonis,quafi fanitaté:amp; fanum genus dicendi inCallidioân libcl-loveröde Opt. gen. orat. incorruptamfanitatem,amp;bonam valetudinem. Semper enlm Atbenienftum,vt In Oratore fcribitur,ita prudens' finçerûmq. ludiciû fuit,nibil vt poftent,nifi incorruptum,amp; clegans,audire.KoriJm.‘igi! tur religloni quû feruiret orator Detnoftbcnes,nullum verbû infolens,nulliv odiofumponere audebaf. quodreliquos etiaorâtorps Dumoftbenis çxéplo; fccifte crcdimus;quu lib. fecundo de Orat. ita fcriptu vidc;imusjfunt omnes ineodévirtutis imitandæ generc verfati.Nec à tranflatione di{ccdit,quii,fati, guis incorruptus proprie dicatur,id eft no vitiofusrde quo CornebusCelfus itafciibif.fanguis craftus,amp; niger, vitiofus eft:fi rubet, amp;nbsp;pellucet, integer eft. AETA TEM, Demofthenis,amp;æqualiu, quos dixlmus.F v iT,nam,poftea quam extinftis Demoftbenc,amp; æquilib. omnis corum memoria fenfim ob-feurata eft,amp; cuanuit,alia quæda dicendi molliora, ac remifsiora gênera vi-gueTunt,bb.fccundodeOrat. IN QvA,inquaætate,vtfitquædâdenomi-natio forte nimis libera pro ipfls oratoribusmifimalit qurs legere,in quo,vt ad fuccum bue fangulne referatur , præfertim quû color, flue nitor rett lus inelTe dicatur In fucco,vel in fanguine,quàm in ætatç.nam amp;nbsp;Arift.in bumo recoloréagnofcit,amp;fanguiscertcniger,amp;rubcs appellatur.N atvrA tis, fanguinc diffufus,vtlib.tertlo de Orat.loquitur:verus,vt verus color puel-læàiclturàTeren.amp;'àDonato fie interpretatur.color verus,quia no de cu-racft,acfuco,ideftnaturalis,nonfucatus. amp;fucataatq. fimulata,fmceris, atq. veris à Cicer.opponûtur in Lælio.r v c A t v s,fuco illltus,vt fcriptu eft llb.tcrtio de Orat.talcs folét elfe meritriccs,vtfadu Pbrynes oftédit,amp; pro uerblû,fucum facere.N it o R,fplcdor,color.VndeRbetorici colores à Lati nis etlafcriptorib.appellatur,quç ^fdiirra Grççl v ocat,de quib.infra dicctur.

Pbalereus cnitn fuccefsit eis fenibus adolefcés, eruditifsimus ille quidc borutn omniû, fed non tam armis inftitutus,quant pa-

1 læftra-.itaq. delcdabat tnagis Atbenienfcs,qubm inftâmabat; pro \ cefferat enlm in folcm amp;nbsp;puluerent, non vt c militari tabernacu-1 lo.fed vtcTbeopbrafti doftifsimibominis vmbraculis.bicpri-l mus inflexit orationem,amp; eam mollem teneramque reddidit:amp; \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuauis.ficut fuit,videri maluit,quant grauis, fed fuauitate ca, qua '

èi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. COKRADI COMMENTARIVS perfundcret animos/non qua 'perfringeret;, tantum vt memo-rJam concinnitatis fubé/non qüemadmpdum de Pericle fcripfit Eupoli§, cum dele^tatidne açuiços etianj relinqueret inanirais CorumjaquibusefTetauditus, ;.r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

P H AL E R E V s, Demetrius Phanoftratifilius Phalare'us, q ui primfi Pharos êftv'ocatus,philofophus Peripateticus;fcripfit philofophica, hiftonca,li bros de Rèp.de poetis. Audiuit vero Theophraftu, amp;nbsp;Athenis quafi dux pulifuitjmultóÏq. libvostonfcripfit. Vique'adeo vero decQrus,ramp;forniofuï fuitjVt male-audiueritjtaquain amatus,quu iuu’cnis effet:amp; à quibufHaXoff^'’^*

')(,0(^tTüßgt;Kilt;pxgoff appelîatus fît.Quum ad multû gloriæ,iSc potétiæperiie-niffet,ob inuidiâ militari fraude ffiperatus eft.Itaq. eieélus ab Atbeméfibusj in Aegyptû p’rofeélus eft,vbiquum apud Ptolemxum Soterera' maueret, ah aftide morfus occubuiî:,amp; in ßufirite prçfetflura propé Diofjjolim fepultus eft.Hæc propemodû Suidas,qüibus-addit P'aufetiias, illû à'Caflândro propter fapientiæ opinionem Aïbënis tyrannum pônftitutu,deinde à Demetrio An tigoni filio tyrannide deieftu fuiffe,amp; quidém tata cum iuuidia, vt Strabo, amp;Plutarchus teftentur,trecérita$ cius'ftàtuasdeieâas, dr exibis quafdamin matulas conflâtas fuifle. tTertullianus àqtor eft,eum adPtoJemreurnPhila-delphum,nô Soterem confugifle,amp; ab illo præfeâura ornatû fuiffcjquodil-lumGrâmaticoru probatißimy cognofcerct. amp;nbsp;Tertullianus Gramaticuni vocat,quem* alii pnilo{bpbum,aliioratorem appellant, ffint, qui fcribat. De metriu apud Timothcum,amp;Cononé feruiffe,hoc cft,oiKûlt;j,Æû^jgt;fuine. Qiio tempore Phocion fuitcondemnatus,Dcmetnus quoq. Pbalereus,Calliine-t don,Cbarides, amp;nbsp;alii abfcntes furit dânati, vt Plutarchusin PhocionefP'i' bit . Quum Thebis exularct,amp; mifere viucret,Crateté accedcnté baud fane libéter à prinçipfo vidit, quod cyniça libertatem, amp;nbsp;afperum fermoné ab eo expeâ:aret:Verû,vbiCrates multaquot;deexilioddputauit,amp;çum cofolatiiseft, male fit,inquit,negotiis, amp;nbsp;occupationib.per quas mihi virû talç cognofce-re no licuit. (n Aegyptum verb profeél us,lie omnib.rebus abûdauit,vt Athe nienfibus amplifsimamuneramifcrit,atq. ibi quii effet Ptolemæum Regem monebat, vt lcriptos de regno, imperioq.li bros legcrct:quod ea, de quitus amici Réges monere no audent,in libris fçriptalegi pofsint. amp;quu in philo Ibphia excellerct,multa præclara in illo calamitofo otjo fèripfit, no ad vfum aliqué Rium,quo erat orbatus,fcd Qnimi cultus ille crat ci quafi quidfl huma nitatis cibus,vt ait Cicero lib.quinto de Finibus:qui lib.lecundo de Lcgi buSjitafçribit;Fuit Demetrius no folum cruditifsimus,fed amp;nbsp;ciuis,amp;Reip-maxime,tucndçq. ciuitatis pcritißimus.Iffcigiturfumptus funcriim minuit no folum pœna,lcd ctia tempore, ante luce.n.iußit cifcrri.fepulcbris autç no uisfiniuitmodu.Hinc ipfe Pericle vituperabat,quôd tantapecijniain prçda ra ilia propylæa coieciffet.putat Cicero ncmmiGræC0rucontigifie,vt idéin Vtroq. generc ljboraret,fequcretûrq. amp;nbsp;illudforenlcgenus dicendi, amp;nbsp;hoc quictu dilputadirnifi forte Demetrius in bge numero babcrippteft,difputa tor fubtllis,orator paru vcbcmcns.dulcis tainc,vt Tbeopbraftidifcipulûpof ûs agnoCcerc.Diogené Laertiû lege, phalerevs, (p^Xtt^^b’o'.fie.n.pronficiari debet triu fy 11 abarû. amp;nbsp;cpxAiipi^ûa-, vt inquit Suidas, 'TraKii-Dr i’k (taAäfav.cpöfÄiijjpriri

Plinius itéportu vocatTed Strabo intcrVlDjaci/J' numerat,ncc ab eoimultû Suidas alio locovidetur dilî'entirc,quû inquit:lt;ïiaAi,^flzlt;/!ï|ao(r ^/a'Ioo’ixTûUû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiiG foilc agt;«AD(M/olSpüff lt;^|«Àl)ƒovßi^quanquam

idé locus Sc oppidu,etportus eflepoterat,vt Pirçeusrvnde Cicero dubitauit olim,an yt portu,an vt oppidû verteret, e N i M3lt;jd'ZtoAe7/« «z‘àûAo7z«o',quôd fuC . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eus

tIN M. T. CICER. BRVTVM. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.63

cujïllefucntvfq. aclillaætaté,amp;poflca fit mutatuis. £ i s,Dcmofthcn,ïjamp; re Iiquis,quosantedixi. senibvs adolescens,lüncDcmetrius,vttefta-tur Plutarchus.fcripfit fe quædâàDemoftheneiplb iafene audiuine»E R v D i Tis s iM V s,eruditifsinius ité dicitur à Cicerone lib.fecüdo de Legibus:quód isphilofophiâcumdicédi facultate coiunxiflet, vtlib.primo de Off. Cicero demóftrat qui bb, fcciido de Orat. horumité omnifi politißimu Demetriu vocat.NON TAM ARMIs,notamgraiii,amp;fublimi dicendigcncrcdnquo qui florét.grandiloqui,vehementes,varujCopiofijg raues,amp; ad pcrmouédos accóuertendos animos inftrufti, amp;nbsp;parati dicuntur in Oratore:Dcmetrius vei o parum vehemens orator lib. primo de Off. appcHatur. »S; eft tranflatio ab’hominib. armatis,qui tcrribiliores videtur.vnde graues oratores fulgura ie,amp; tonare,amp; omnia permiftere dicutur. i N s t i t v t v $,aliter inftruftus. Qva'm p al AESTRA,quàm teperato, amp;mediodicendi'genere:inquo, in-quitCiceroinOrat. multiflorueruntapudGræcos,fed'Phalcreus Demetrius mco ludicio præftitit cætcris.-cuius oratio quum fedate,placidéq. loqui îur,tû illuftrant earn quaG ftellx quædam,tr3nftata verba, atq. immutata.amp; Cicero quum d:*bomine loquatur,apudquefrcqucns erat tranflatio,tranfla îionevtitur,præfci-tim quû apte vtatur;quód hoc temperatum genus oratio nis CU palæftra quaG comparatur:quu in palæftra luiftentur quide, amp;nbsp;pugnét homines,fed non itatamé,vtaducrfariuinagnopere pofsintoffendcre , quu fæpe nudi,amp; oleo vnéti contendant:vnde poêtæ palæftras nitidas, amp;nbsp;vnäas vocant.Gc oratores tempcrati certant illi quidé cum aducrfariis, ftd non ita Vt multüproGciant,quamuis orationé ftiauitatis plena, amp;nbsp;omnibus ornamc tispeipolitam afférant.Gc etialib.primo de Legibus dq Cælio Antipatro Iq-quiturihabuit vires agreftes ille,atq..hQrridas Gne nitore, ac palæftra:amp;lib. primo de Orat.Nitidum quodda genus eft verborûjiîk iætû, fed palæftrx ma gis3amp; olei,quàm huius ciuilis turb3e,ac fori:ex quibus verbis cruditi pro.uer hiumfaciunt.Interpretari etiâfortaflc pofsis,palæftra, exercitatione dome-lbca,quxdi(ftioniforenG opponiturlib.prïmo de Orat. præfertim quû palæ lh-æ,vt docet Vitruuius,eflvnt etiâ loca,vbi difputabant : amp;nbsp;Demetrius di-fputator Gibtilis lib,primo de Off.appellatur. delectabat, quod ad tcm peratûdicendïgenuspertinet,in quoDemetrius cæteris pr;gftitit.nam quû eloquens is à Cicerone dicatur,qui ita dicit,vtprobet,vt deleéfct,vt flcçfat: amp;quotfunt officia oratoris,tot Gnt gcneradicendi, fubtilc in probâdo,mo dicûindeleftando,vehcmcns iqfleclêdo,Demetrius in modico Gc excclluit, vtfemperdeleftaretpotius, quàminflammaret,autflefterct. athénien-SEs,fuos ciucs,quamuis eorûprinccps, vel tyrannus à Caflandro coftitutus fueritjvtdiôfûelf. çlva'm iNFLAMMABAT,namGpatuinetillosinflama-te,autflcetcrc,nô eos magis,quàm hoftes,vt in Demetrio feribit PlutarchuS formidaflet.PR O cesserat eni M,«z‘ùûÂo7('af,quare no fleéfcrct.i n s o l e m, ET PVLVEREM, m afpe(ftü,inlucem,in medium,m.publicû,in locum,vbi publiceoraret:quemadmodû milites,à quibus dufta eft tranflatio,c taberna culoinfolé,amp;puluerem pugnaturi proqcut. Vndein hbris Oratoriisitalo-quituneducédadiiftio eft ex domçftica exercitatione, amp;nbsp;vmbratiü medium in agmen,in puluerc,in clamorçm,in caftra,atq, aciem forcnfemjdein penè dixit lib. tertio dcLegibus,quum de code Demetrio loquerctur. Atque de foie quidé nemo dubitat,quin ad milites referatur:qui,quum bellum Gcpius æftatejquàmhyeme gcratur,in folcm prodire,æftus ferre, amp;nbsp;Gepe fub ardéti foie pugnare coguntur. Depulucre,multi putât ab co diólum,quód palæftri tæfcpuluerecôlpergcre folerétialiià pulucreOlympico,vt,funt,quos pulue ré olympicûcollcgiffeiuuat’.quaGvcro vel Cicero ipfe hoc loco nôoftendut f i i

64 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMÊNTARIVS

^ulucrcm,in quo pugnari foletjfignificarijquû inquît:proceflerat în /olenij amp;puluerem non vt è militari tabernaculp . Hinc qui aiiquid (îne labore af-fequunturj«K0WT/,id eft line puluere adipilci dicuntur. arque liæc quidemo-înnia,quæ de lôlejpuluerejôf tabernaculo dicuntur, armispaulo ante diâis relpondent:qux vero fequuntur, paleftræ, quæquum locum domcfticum, amp;nbsp;exercitationem iîgT)i£cçt,rcéie illi vmbracula hoc loco relpondent.amp; fo-lem, amp;nbsp;puluere ordine naturalipofuit.naquum Sol apparet multos dies,fo-Icteflepuluis. theophrasti,Theophraftus MelantifiliusErefiusAthé nas venit3amp; Platoné, Ariftotelémq. audiuit, nec Iblum philolbphia didicit, fèd eloquens etiam itafadus eftjVtjquuitt Tyrtamus,vel Tyrtanus,vt eft in Strabone,prius diceretur,ab Arift.primum Éuphraftus, deinde Theophraftus à diuinitate loquédi,vt ait Cicero, fit appellatus:qui tamé efîugerenon JîOtuit hofpitis Ipeciem', vt infra dicitur.qum in ilium Leontium meretricH afcribere eft aufa:vndenatûilludprouerbium volunt : arbor lùlpendiodeli genda.Hic Ariftotelj luccelsit,ea verecudia quafi defignatus, quam GelhuS Jib.tertiodecimo capite quinto fcribit,lèd vitâ Diogenes, amp;nbsp;Suidas pluribui perlequuntur, doctissimi,ficphilolbphoruomniumeicgantilsimus,5f erudinfsimus Tufçulana quinta dicitur à Cicerone: amp;nbsp;quàm dodus fuerit, cognofcitur ex eo,quôd Arift. ilium omnib. prætulit;quâquam fcripta ipfius multo meüus demonftrant,ne dicam,quod lcribit Diogenes, ad duo hoffli-nummilliaadeumaudiendumconuenireconfuelTe. ex vmbracvliSjIîc lib.tertio de fte^ibys dixit:Demetrius mirabiliter dodrinam ex vmbraculis truditQrum,otioque non modo in lblê,atque pulueremjfcdin ipfiiin difcri-incn,açiémq. perduxir. Quôd vero philolôphi in vmbraculis verfarentutjil-lorum oratio mollis,amp; vmbratilis dicitur inOrat. hic, Demetrius. iN-flexit or ATI QNtM, incliuauit eloquentiam,dixit Quintil.T ranftatiô eft .-ib iis,qui res altas infledunt.fiç Demetrius orationé,quæ grauis,amp; lublt mis ante fuerat,inflexit. et eam, eft quafi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mollem, tené-

R A M 0^ B REppiOlT, quahs eft oratio philolophorum,è quorû Ichûhs ta les epadut oratores,qualis hoc lôco Demçtrius Phalereus delciibitur, s va-V i s, nam in medio dicendi genere, in quo ncruorû vcl minimum,fùauitatis autç velplurimum elfe dicitur,cæteris pra:ftitit,quôd tranftationcs,reliqua-que ornamétafrequétaret,qua: funt dulcilsima, vt fcribit in Oratorc, HinC lib.primode Olf.oratordulcis,amp;infraftoridior,quàm Hyperidcs,amp;Lyfiilt; appçllatur, Qj'A* M g R a v rs,fuit enim parum vehcmens,lib.primo deOf-ficiis. pERFVNDERET, peiftinderet voluptatc,amp;: ita deledaret,vtdiâu eft.amp;hocadmodicumdicendigenuspertinet. p erfri nge ret , moue-ret,flederet,quodeftgeneris vehementis. tantvm, aliter,amp;t3men. me-MQRiAM coNCiNNiTATis S V A E, memoria,qua recordarentur oi'atio nem fuifle,vt fie dic3,concinnam, elegantem, amp;nbsp;omnibus penè ornaincntis perpolitam. çoncinnjt ati s svAE,quæ verhorn collocationemillumi naret fiis Iuminibus,quæ Græci quafi aliquos geftus orationis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appel-

lantiquæ quidé omnia Demetrius frequentauit,vt in Oratore lcribit Cicero vbiconcinnitatis etiampræceptatracht. P eric le, de quo didu eft,amp;di-Cetur.s CRrps iT,c4'yi»iiö/!r,vt ait Ariflophanis Intçrprcs in Acharn.vbipoiiit Verfus quos Plin.lib. primo Epiftolaru rctulitretfi Eupolis de Pericle potuit ctiKlcrmcre in aliis fabulis,quarn multas Pollux,amp; Athenæus ponnnt, amp;in hisBaptas,quas quufcripfiflet contra nobiles qnoldâ,ab his,vt refert Plato piusjin mare deiedus eft,etfi ab eo Gregorius Lilius meus yidetur diflenti-re,qui vita Eupolidis delcripfit. e vpoli s, Eupolis Atbeniefis comœdiæ ve tcrispoetaj(r«rr7ro?ua-a Suida didus: qui fcribit illu annum deciinu feptimum * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agentem

-IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;68

agentem comoedias ederecoepifle,amp;feptendccimedidifire,in quitus fepties Viceritrquanquim Ldius videtur credcre,omnes illas éditas fuiflc, quu an-nosfèptédecimille natus elfet. Depoé'tç huius interitu varias opinioncs fuif fèapud Veteres oftendit Cicero in cpiflolis ad Att. quas quoniaLilius referc nos omitemus.Hic multa de Pericle fcripfit:quod quum icirct Cicero, cre-d:dit illud item at eo fcriptum : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-chà nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iccirco in

Oratorefic pofiiit Pericles fitenui genere vteretur, nunquam abEupólide poecafulgurare,tonare, permilcere Græciam dióèus efletcdeinde vel admo-nitus ab Attico, vel recordatus ipie, id ab AriftopbanediCtum mutauit, vt lib.duodecimoad Att.cognofces. cvm delectatione, outätixiiAeijVt legicur apud Plinium lib.primo Epiftolarum,vbi verba refert Eupolidis. De Periclis porro fuauitate dicitur infra, a c v l e o s, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixit Eupolis,

vtidem Plinius refert.amp; Eupolis ad prouerbium videtur refpexiflè, aculeo immiffodifcedere. relinqveret, iyKbcTxKi'itai^yt locutus eft Eupolis. i n animis eorvm a' qvIbvs'esset avditvs, Toîo'o’K^ûjyfZiWKrjVtfcri-ptum eft apud Plinium lib.primo Epiftolarum amp;nbsp;Ariftopbanis interpijetcm, qui verfus Eupolidis integros ita referunt : k^xti^oct ovtox s^ver’ At'-yei» •iroTi ttoî^'aOûi , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;01 «7x9oi lt;yipo{2£iir tRKodi/ltK« TrsJIäiv »pet Äi'yi» ^Topxiï ~TX')(yir

pJZi O7j«3 a- 9 7’ aJ-n? tS rxy_e{ iTret9ûÏL7 ÎTriKxSi^i) nbsp;nbsp;nbsp;tûÏo' 5lt;_€iÄtlt;ntij * ûUTiwr ùij Aeijïöï

pouoo' pnap'jst 'TDKiv^'ov îyuxTiÂl'Tri'TOKr XK^ouiiivaiff.

Vides ne igitur,vt in ea ipfa vrbe, in qua amp;; nata amp;nbsp;alta iît- elo-qucntia,quàm ea fero prodierit in lucem? fiquidcm ante So|ohis ætatemamp;PififtratidenulIo vt diferto memoriæ prodjtuni at hi quidetn,vt populi R., ætas efl:,fenes;vt Athenienfiurn fe'cula numerantur,adolefccntes debent videri. nam etfi Seruio Tullo régnante viguerunt : tarnen multodiutius Athenæ iam érîant, quàm eft Roma ad hodiernum diem : nec tarnen dubito, quin habueritvim magnam femper oratio . nequeenim iam Troicis temporibus tantum laudis in dicendo Vlyfsi tribuiffet Homerus, amp;nbsp;Neftori,quorum alterum vim habere voluit,alterum fua-uitatem;nifiiamtum effet bonos eloquentia : neque ipfepoêta hic tam idem ornatus in dicendo, ac plane orator fuiffet : cuius ctfi incertafunt tempora, tarnen annis multis fuit ante Romu-lum : fiquidem non infra fuperiorem Lycurgum fuit, à quo eft difeiplina Lacedæmoniorumaftrida legibus. fedftudium eius generis,maiôrque vis agnofeitur in Pififtrato.

vides, Attice.nam ex eo loco,lucét Atbenæ tuæ, vfque ad cum locum. Tum Brutus,cum Attico vt homine penèGrçco de rebus Grçcis prælèrtim loquitur. iGiTVR,hiceftconclufiojamp;epilogusquidä,eloquetiampropter dinicultatc in lucem fcro prodiilfe etia. Athcnis,vbi nata, amp;nbsp;alta dicatur. i n BA IPSA VRBEjAtbenis.nata,et alta sit ELOQJENTiA,inueta, amp;perfeétalîcvis{ummAdicédi,vtlib.primo de Orat.loquitur,amp; quafiinter pretatur. nain quod ad Retlioricampertinct,{upraoftendimus alibi prius inuenta fuilfe. Eft autem tranflatio ab animalibus quae nafeuntur , amp;nbsp;alun... tur. Qj A M,quu paulo ante pofita fit particula,vt bäc multi fuperuacaneam putant:alii potius ilia tollunt, exiftimantes fortafle faftam vel ex vltima lyl-labafuperioris particulæ, igitur:vel exparticulainjquæ fequitur.iSj fané in f iii

66 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5EB. CORRADI COMMENTARIVS

partîcula facile vercitur in vt, amp;nbsp;contra.vt vci o, amp;nbsp;quàin hoc loco idem fi-gnificent,ntcefle cft : amp;nbsp;vtraçjucfepaiata rtde cum illo verho, vides,co pulatur, nam Latine dicitur • vides, vt fero eloquentia prodient : amp;nbsp;vides, quàmfero eloquentia prodient. nos tarnen crcdinius vtranquepofleretine rijVt fit quædanîtirw«Ai,4./(r, quant Ciçero facit fæpe non modo diuerfis parti culisjfèd diuerfis etiam cafibus, amp;nbsp;diuerfis verbis, vt nos in orationibus pro Domo, pro Cornelio Balbo, amp;nbsp;in Philippicis obfçruauimus. sERO, state Demofthenis potifsimum,id eft ab vrbe Athenienfi condita mille, ducentis amp;decemannis5velcirciter. prodierxt in lvcem? perfedafit? $i-Qv idem, «’T(oÄo7i«,quöd eloquentia fero in luce prodierit.-quum ante Solo msætatem, amp;Pififtrati nullus agnolcaturdifertus. «Sc ifabreuiter,aliud pgens,repetit,quod prius omiferat,de aetate,qus fuit ante Solonem. s o lo-Nis aetatem, et pisistrati, annis noningentis o(äuaginta,vel circiter,ab vrbe Athenienfi condita. Solon enim olympiade quadragefima feptima,vcl quinquagefima fexta natus à Suida djeitur, Vnde quiuis anno-rumrationeiT) facile fubducat. de nvllo vt diserto; memoriae PRoditvm üst, atc|uiZoroaftrçs,quimultis anteannis fuit,ÔC fapien-tes illi, quibufeum Solon leptimus eft r»umeratus, Sc quorum nonnulli fi-niores Spione fuerunt, videntur dicendi non modo diferti, fed etiam eloquentes : fiquidem verum eft,quod feribit Cicero, eloquentiam nihil aliud eire,ni/j copiofeloquentemfapientianr : illi certefàpiçntes erant, amp;,vtcre-dimuSjacprobarepofTuntuSjCopiofe loquebantur. Erantigitur eloquentes, Sc quidem ante Solonem,amp; de nis memoris proditum eft : vt Cicero videa-turerrare qui de nullo memoritc proditum dicat. fed interpretandum eft: vel de nullo Athenienfi,quamuis Dracori leges, Sc præcepta quædain, vt ait SuidaSjfçripfiÜet : amp;nbsp;nullus ex illis fapientibus erat Athenienfisivel de nullo tanquam diferto, nam de ilhs fapiçntibus proditum eft mémoriæ tanquam fapientibus,non tanquam difertis, Quod fi quis eos vel ob id velit eloquen-tes appellate, quôdcopiofeloqui poffent, iam poterit etiam eodemmodo poetas,hiftoricos,amp; feriptores omnes,qui multi antefuerant,eloquétes vo-care.hi lt;tvidem,Solon,amp;Pififtratus. P opvei R.aetas EST,quenon fit admodum longa,fed annorum feptingentorum feptcm,vel circitcr. Tot enim propemodum numerantur ab Vrbe codita ad id tempus, quo Cicero hæc feripfit. fie infra, vides oratorum partus ad noftrorum annahum ratio-nem veteres,ad ipfôrum fane recentes. senes, fenes videri dcbent,quuni fint annorum minimum quingentorum,amp; ducenti tantum ac feptem relin-quan tur ad ætatis finem, vnde numerate i n ci pit ; amp;nbsp;ita multo pluies funt an ru ipforum,quàm qui ex ætate populi R. fuperfunt. Sc de Romanis loquens, dixit îBtatem,quafi 7«Kav, quæ minusomnirio fignificat,quàm fèculum,quôd Romanis adhuç minor tétas fuiffet. ætas enim fub feculo à Cicerone libro fe cundo de Natura Deorum comprehenditur. s ec v l A, amp;nbsp;fecula,amp; numero multitudinis dixit,vt rem amplificaret, amp;nbsp;magis oftenderet etiam verbis Athenienfes fuiffe vctuftifsimos. feculum certe fpatium centum annorum dicitur à Vatrône,vtmittam,quæ funt à Cenforino de feculo feripta, aliter fecla.vtinfrafeclis. adolescentes debbnt viD/ERn,^ifi quingenti anni,quot inter Solonem amp;nbsp;Çiceronem,fiue tempus,quo hteèftiipfitjinter fuerunt,cum ipfis noningentis oftuaginta, quot à cond*ta vrbe Athenienfi ad Solonem fuiffe diximus, CQuferantur. nam, to’'ZtoAo7Za:,quod adolc-feentesvideridebent, SERvio tvllo,aliterSeruioTullio,reCfte,namamp; feriptoresomnes Seruium Tullium vocant, amp;nbsp;Tulliafilia Tullium diçen-dum,amp;: fcribenduin oftendit : quifextus fuit Romanprum Rex, quum Tul-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lus

ÏN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cq

bs tertius fuerlt. régnante, ab olympiade quinquagefima prima vfq. adolympiadafexagefimamprimam , id eft annos quadraginta quatuor, vt colligunt hiftorici. vigvervnt, nam Solon , unatus eft olympiade qua drawefimafeptima,in principio regni Seruii Tullii lextum decimum annum agebatjamp;ita viguitillo régnante : ft vero,vt alii volunt,natus cft olympiade quinquagefima fexta,incidit eius dies natalis in annum regni Seruii Tul-lii vigefimumfecundum:amp;Solon Pififtratopaulo fenior fuit, vtfùpra diélû eft. MVLTO DivTivs, annisquad^ngentisolt;ftuaginta:^îquidemàcon-ditis Athenis ad Solonem anni noningenti oôtuaginta,à Solonç vero ad tem pus, quo Cicero hæc fcripfit, quingenti tantum numerantur : velducentis oftuaginta,fi ab vtraque vrbe condita numeres, vt bic Cicero videtur fi-gnificare. iam erant, aitateSolonis,amp;Pififtrati. ad hodiernvm Diem, ad annosab vrbe condita circiter feptingentos, amp;nbsp;feptem. neg tamen, quamuisdixerimeloquentiam feroinlucemprodiille. neqve ENiM, (iu‘ZtoÄü7i«, quod Temper oratio magnam vim nabuit. troicis temporibvs, temporibus,quibus àGræcis Troia oppugnata, amp;: expu-gnatafuit,aliimaluntlegere,heroicis temporibus. tantvm lavdis, 3uantumapudipfumHomerumvidere licet, vlyssi, quern librolliados ecimoiroAi/ooAjf,amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocat,vt alia, quæ funt innumerabilia,

mittamus. tribvisset, multis quidem in locis, fed potifsimum tamen libroprimo,amp; tertio Iliados ; Sc quidem ob id fortafte, quod, vt refcrt Suidas,Homerus ipfe ex Telemacho Vlyfsis filio,amp; Polycafta Neftoris filia na-tus credatur. h o m e R v s, poetarum princeps,cuius vitam Herodotus,Plu tarchus. Suidas, amp;nbsp;Lilius fcribont. N e s t o R i, cuius non minus eloquen-tia,quàmfene(ftalocum prouerbio fecit. viM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, vt Ariftotcles, Sc

Theonvocant,quamSuidas aGorgia inuentam pu tat, led eaprius inVlyC-fefuittanta,quantamfcribit Homerus libro tertio Iliados : oTid/ln'^oTroertfit-'yxKlwinsißi0cr‘letKMi'7rtxvi(pxJliäsn’üin0Ttx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ouk «» l'TretTo^iriiiyfçio’it

Hincilli Mineruam ducem dedit,quôd eloquentiaconiunâ:afit cum fapientia,vt libro tertio de Oratore quæritur, Hac vero vi dicendi Vlyft’es Græcos non femel inflammauit,amp; flexit,vt libro fecundo Iliados, quum il-losàconfilio difccdendi reuocauit : quæ res ad grauem diccndi figuram per-tinet.hinc Vlyffesàpoetis etiam Latinis difertus, amp;nbsp;facundusfrequenter appellatur. svavitatem, tbd'i/Iu. Neftor enim libro primo Iliados d'c/I«-rturclyo^inix vocatur; cuiusèlinguat«'AiToo'7ÂyKiav^'avûw’£/li).amp;hoctotumpci-tinetadmcdiamdicendi figuram. lAM t v M,Troicis temporibus. E s s et, fuiftctpoftulabatillud verbum,tribuiftet,fcd ita fæpe loquitur Cicero, h o-Nos ELOt^ENTiA,fieinfra,amp;:libro tertio de Legibus,breuitas cft laus, locutio penè qualis ilia:certamen erat Coiydon cum Thyrfîde magnum item,ferpens terror eras,aliter bonos eloquentiæ,vt loquitur Tufcularia pri maibonoremhuicgenerinon fuifle déclarât oratioCatonis. P o e t A, Homerus. ORNATVs iN D I c end O,quàm fit ornatus Homerus in dicendo etfi omnes,qul accurate Icgunt eius opera,facile poflunt cognöftere,Plutar chus tamen in ipfius vita pluribus oftendit, dum omnes penè exornationes verborum,amp; fententiarum,atque omnes diccndi figuras ex eius libris colligit. amp;nbsp;Cicero magniloquentiam Homeridixit, plane orator, nam amp;nbsp;Reges voluifte fieri verborum oratorcs feribit, Sc eos ita loquentes indu-cit,vt nihil eloquentiæ defidercs. Hinc Quintilianus feribit eum omnibus eloquentiæpartibusexemplum,amp;ortumdedifte. incerta svnt tempora, propter varias feriptorum opiniones ; quum alii aliter ftribant, vt Herodotus,Crates Mallotes,Eratofthenes,Ariftarcbus, Philochorus, Apol f iiii

SEB. CORRADI COMMEN.TARIVS

lotIofiis,Euphorbus,amp; Archilochus;quorum fcripta Cicero videre potuit. Nos vero Plutarchum, Eufebium, Gellium ,Suidam, amp;nbsp;prætercapaucôs, prærcr Herodotum , videre polfuinus ,qui rem tarnen ira confundunt, vt nonpoßimus conftituerc,qucmrcqaidebeamus,ni(iCiceronem ipfumß“ euainur. Quodfiquis pluravolueritvidere, amp;nbsp;omnium pene opiniones fcire,is apud Ldium Gregoriuminueniet, amp;nbsp;intelliget banc quafi diflenfio-nem feriptoruminde natam,quód odlo Homeri apud Archilocbum, plurcJ etiam apudXenophontemfuiflcleguntur,amp; quidem diuerfislocis,amp; tep' poribus:amp; quum vni omnia,quodde Hercule etiam ferunt,fint tributa,ifl* de fatäum, vt Homerus diuerfis locis, lt;Sc temporibus natus efle dicatur. [ ANNIS M VLTis, annis centum viginti quatuor, Vt Eufebius^/Vpollodo-rum,óc Euphorbum fecutus, collegit : quamuis Archilochus Homerumvi-^efima.tertiaolympiadenatum Icnbat. ante romvlvm, anteVrbem conditam, vt hac de re feribens in Tulculanis quæftionibus loquitur. Noi4 INFRA,fediifdemtcmporibus,vtinTulculanis quçftionib.Cicero{cribn:, amp;nbsp;Eufebius confentit, nec Paterculus; omnino dilfentit. s v p e r i qR e M, nam Timæus quem Cicero nunc fequitur, duos Lycurgos LacedæinQnioS fuifl'e lcripfît,{ûperiorem,qui leges Lacedæmoniis dedit;amp; inferiorem,..qW amp;nbsp;iplè multa præclare geßit; fed omnia priori,qui fuit Homeri teinporibit? fuilfe attributa. lycvrgvm, Eunomi,vel,vt Simonides IcripfitjPiitan^ dis filium,cuius vitam Plutarchus,amp;Suidas fcribunt,vtmittam,quæ Herodotus , amp;nbsp;alii de illo referunt. disciplina, quæ fuit ita mala ante Ly-curgum,vtLacedæmonii R«Rûvop(yTaTô/^t£/lûV7ra(\Tàgt;viM.i)ViJv ab Herodoto fuiß ledicantur. astricta, itaquidem,vtlfocrates Lacedæmonios fMu'mTroÀfTiÆ'opwtrf vocet, Plato eorum i^Uva^ix/d commendct,cæteri feripCO-xes fcrè omnes eorum mores laudentmec alicuius Reip. plura, aut pulcbrio ra(Romanam femper excipio)inftituta lcgantur:quæ Xenophon, amp;nbsp;Plutal-chus referünt : quamuis Arifloteles earn Remp, in multis rebus reprehcn-dat.atque quum homines legibus aftringi eleganter dicantur, videturtamen etiam Cicero hoc verbo vfus,quodhæcdifciplina non folum,quum quafila-oca prius cflet,eft aftrióba, fed etiam quod iureiurando fitconftriâa ,quando Lacedæmonii iurarunt, fe leges feruaturos, donee Lycurgus reuertcretur. amp;nbsp;fane poflca feptingentos amplius annos,vt teftatur Cicero, vnis moribus amp;nbsp;nunquam mutatis legibus vixerunt. le g i B v s, Rhetris, legibus non fcriptis illis quidem,fed tarnen legibus. Lycurgus enimferiptas leges nullas tulit ;quin Rhetris, vt ait Plutarchus, vnaniit, neLacedæmonii legibus feriptis vterentur. Lycurgus igitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tflix'UÎK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vóiioio’

Hincfemper poftea Lacedæmonii iure no feripto hint vfi , vt de Indis etiam traditur.-quamuiscætcræ genresferè omnesiureferiptofint vfæ,amp;hodie, vtquummaxime,vtantur. eivs generis, eloquentiæ . maiorqje, quàm in illis veteribus. vis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agnoscitvr iN pisistrato,

Vt fiipra diximus, H v N c, PififtratuiUjde quo diximus.

Deni,que hune proximo feculo Themiflocics infecutuscfl, vt apud nos perantiquus ; vt apud Athenienfes, non ita fane vêtus . fuit enini régnante iam Græcia , noflra autem ciuitatc non ita pridem dominatu regio liberata. nam bellum Volfco-rum iliudgrauifsimum , cui Coriolanus exul interfuit, eodem ferc tempore,quo Perfarum bellum, fuit, limillfque fortuna cla-rorum

• ÏN M. T. Cl CER. BRVTVM. ' *

rorutn virorum : fiquidcm vtcrquc, cum ciuis cgrcgius füiflef; populiingratipulfusiniuriajfcadhoflcs contulit, conatuniqûe iracundiæfuæ morte fedauit. nam ctfi aliter eft apudte Atticc de Conolano : concede tarnen , vt linie generi mortis potiut affenriar. Atilleridens^Tuo vero, inquit, arbitratu ; quo-num quidem conceflum eft rhetoribus ementiri in biftoriis , vi alicjuiddicerepofsintargutius. vt enimtununede Coriolario^ lieClitarchus, fic Stratocles de Themiftocic finxit. nam queni Thucydides,qui amp;nbsp;Athenienfis eraf,amp; fummo loco natus, fum* mufque vir, amp;nbsp;paulo ætatepofterior, tantum mortuum fcripfit, amp;nbsp;in Attica clam liumatum, addidit fuifle fufpicionem veneno hbi confeiuifie mortem ; huncifti aiunt, cum taurum immola-» uilTet, excepilTefanguinempatera,amp;eopoto, mortuum con* cidilTc. banc enim mortem rhetoriccamp; tragice ornare potue^ runt:illa mors vulgaris nullam præbebat materiem ad ornatumî quarc,quoniamtibiita quadrat, omnia fuiflein Thcmiftoclç par)aamp; Coriolano, pateram quoque à me fumas licet . præbe-Do etiam hoftiam,vt Coriolanus lit plane alter Themiftoclcs ; ;

PROXIMO SECvio, actatcfequenti.nam feculumintegrumjideft tium centum annorumjcfte non potuit ; fiquidem annis feptuaginta poft, vt djximus,Themiftoclcsfuit, vt apvd nos, vtpopuli Romaniaetaseft^ vtfupra dixit, perantiqjtvs, vt à quo ad han cactatemanni minimum» quadringenti numerentur. vt apvd athenienses, vtAthenien-humfeculanumeiantur,vtfupiadixit, non ita sane vetvs, adole-fcens,vt fupra dixit :amp; quidem multo adolefcentior,quam Solon, amp;nbsp;Pififtr» tus : fi quadringenti amp;nbsp;trigintaanni cum mille amp;nbsp;quinquaginta Çonferan-tur. FViT ENiM, aUjûKtrytx . REGNANTE, dominante ,amp; quafi florc-fcentCjCertc fine Regibus maiorem partem Relpublicas adminiftrantp. N o» STR A AVTEM c IVIT A T E, Roma. NON ITA p R J D E M, annis ante tri-R ginta,vtnos propemodum credimus,quamuis ex Confulibusvigintiduo tantumnumerentur. dominatv regio, Tarquinu Superbi tyranni-de, LIB ER at a, per L.Iunium Brutum præfei tim,Philippica priipa, n a m, «i'îiûXc7i««;TioÀû7i«lt;y. voLscoRvM, quipopulierantvftraCirceios, vtait Plinius. iLLVD GRAvissiMVM, quodgeftum eft Accio Tullio, amp;Cri* Marcio Coriolano ducibus de omnium Volftorum fententialeiftjs, vt apud Liuiumlcges:qui fcribitillud bellum itagrauefuifle,vt, quam armis viri de fendere vrbem non poflTent, cam mulieres prçcibus, lachrymifquc defende-rent. cvi coriolanvs, alliterationemvocaret Pontanus. corjo-L AN vs, Cn. Marcius à Coriolis oppidoVolfcorumipfius opera præfertim lt;apto Coriolanus appellatus,vt Liuius libro fecundo Icribit. ex v L, popu-liingrati pulfus iniuna, paulo poft, namquum Tribunitiat poteftatis effet hoftis,amp; in annonaplebi aducrfarctur ,dicdilt;ftaà Tnbunis plcbis »nonaffuit . Qiiare condemnatus abfens, in Volfcos exulatum abut ,,vt loquitur Liuius. Autor hbelli de Viris illuftribus,Tribunum pl. qui Coriolano dient dixit,Dcciumvocat, jnterfvit, duxcumAccioTullio,vtdi(ftumeft, leftus. EODEM-FERE TEMPoREj bellumVolfcoiumfuRolympudcfe.5

SEB. CORRADI -CO'MMENTARIVS

ptuagefima tertia j Sp.Nautio Rutilio , Sex. Furio Philonc Coß-Perficum vero olyi-npiadæfeptuagefimaquinta:vnde quiuis colligerepotcftfexminimum annos inter vtrunque beJlum interfuidc, quoskiiflc paucosßripfic Gelli us libro dccimofeptimo capite vigefimoprimo : quanquam Cicero in Lælio annos viginti videtur numerate, quum inquit : Tbemiflocles fccit idem pulfus,quod viginti annis ante apud nos fecerat Coriolanusivt videa-tur falfum, quod hoc loco dicat Cicero, vtriinque bellum codcm tempore fuilTeifed hie quu dixit,fere,voluit fignificare,non fuifTe prorfus eodem teni Îiore jfedparumdiuerfo : Sc inLæho annos, qui inter viriufqueducisexi-ium, amp;nbsp;mortem,'non qui inter vtrunque bellum interfuerunt. amp;nbsp;fane tot anni numerantur ab exiho Coriolani, quod fuit ante bellum Volfcorum, a J cxilium Themiftoclis,quod fuit poft bellum Perficum,vt omnes hiftorici te ilantur. persarvm, quifuntàPerfeo louis amp;nbsp;Danaes filio di(fti,vtlibro feptimo fcribit Herodotus,qui multa de Perfis refert,vt alios fcriptores mit tamus. Apud Perfas,qui nomen retinent,is hodie regnat,qui Sophus appcl-latur. BELLVM, quod intulit Græciæ Xerxes Darii filius à Mardoniomci tatus,amp; ah Alebadts,atque Pififtratidis inuitatus.vt libro.fcptimo refert He rodotus. s IMILI s cty E fortvna, vt ftatimdocct. clarorvm vi-RoRVM, Coriolani,amp;Themiftoclis. siqvidem, «z’‘ZwA.07zx,quo paftofi-milisfortunafuerit. vterqve, Coriolanus, amp;Thcmiftócles. egre-GIV s, Coriolanus in capiendis præfèrtim Coriolis,amp; ThemiftoeJes infupe TandisPerfis. popvli ingrati, Romani quidem,quiCoriolanobene merenti Confiilatum dare noluit amp;nbsp;eum, quod patricius patriciorum iur.i defendiffet, amp;nbsp;in lenatu de poteftate Tnbunorum tollenda locutus fuiflet, expulit: Athenienfis vero, qui Themiftoclem Græciætotius fcruatorem ter Rularum fuffragiis vt nimis potentem primo expulit, deinde, abfentem, La-cedæmoniis,amp; eius inimicis accu{antibus,proditionis condemnauit. i Ni V RIA, ficiniuriamingratæ patriæ vocatin Ltclio . se ad hostes con-TVLIT, Coriolanus quidem ad Vohcos,Thcmiftocles vero ad Perfas. c NATVMQVE IRACVNDIAE svKE^ qua motus vterque bellum patri.t fuæconatus eft interre, amp;nbsp;Coriolanus etiam intulit. morte sedavit, Vterqueenim fibimortem contciuit., vt Ciceroloquiturin Lælio. naM ET SI, fltz’‘iöÄ07/«,amp;:lt;7füÄi)4(0',ne forte Atticus arguat: aliter est, tor-taffe, vt poftea fcripfit Liuius,ilium inuidia rei oppreffum periifleivel vt pro ditorem à Volfcis, præfèrtim ab AccnTulliimihtibus lapidibusinterfcftu fuiffcîquod Dionyuus,Plinius,amp; Plutarchus tcribunt, quamuis Fabius Pi-âor fcnpfilfct, eum vfque adfeneótutcm vixiffe : quemAtticusetiamfecu-tusvideripoteftjvtantiquitatis, q«odait Nepos,amator. apvd te, m tuo libro, quo fèptingentorum annorum memoriam colligafti, in Orato-re. de coriolano, de morte Coriolani. hvic generi mortu, eum fibimortemconfeiuiffe. ctyoni am lt;ividem, aliimaluntlegere, quandoquidem , quod Cicero frequentius ita loquatur : quod quidemnos non negamus,fcdatfirmamus tarnen,apud ilium fæpc etiam quoniam qui-deminueniri. concessvm est, vtpoftulatQuintilianus hbroduodecimo capite primo : concédant mihi omnes oportet, inquit, quod Stoico-rum quoque afperriini confitentur, fa^turum aliquando bonum virum, vt mendacium dicat;amp; alibi,mendacium dicerc etiam lapicnti aliquando con-ceflumeft.nam quum orator à Catonedefiniatur vir bonus, dicedi peritus, dubitari potcrat,quo paflo vir bonus dici pofsit, qui mentiatur, præfèrtim quum in Apologia Plato itadicat.^DTOfoo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in PhædroRhe

toricain fine vent ate ridiculam vocet.fed concefl’um eft oratoribus mentiri,

vt

IN M. T. CICER. BRVTVM..;_; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71.

vtdiximus,amp; Cicero libro fecundo de OworC pluribus oflefidit, R HE t o-RiB V s, amp;his, qui docent artem diçendij amp;bis, qui prant.Vtrvinque enim, lignificat ^»Tffljiamp;Cicero hic vtrunque voluit compleftiiquod amp;jqui docent^ declamationes fingant,ac menti an tur;ôc qui orant, biftoriasfæpe aliter re-, ferant. e m en t i r i, aliter mentirijidque mibi magis. placet.inentiuntur vc TO tam fæpe,amp; ita Rbetorcs,vt illos Plato nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t« .lt;yio/(nrr« (zaMsvi) laAnflï

pwSïMï dicaf.iSe artem ipfamKoAwd«*pf/owocet,;i,n_ jrti.s torij s aliter, amp;nbsp;in hiftoriis, quod maxime probamus ,yt hoc^icat^, çtiam in hiftpriisjpe-' dum in aliis rebus, quum prima fit lcx biftori^ j peiqpid falG dicere^udcat, deinde ne quid veri non audeat ,/xt Ubro {ecypd0lt;^dfe ötatprê fcriVjiwr t fæ videtur Cicero mentitus,inoratióne proCluentio^iquum glqriatus eft, fe iudicibus tenebras otfudifte , vtaitRufinianus : fic'Aeftliinepi menti-tumfæpeconuincitDemoftbeneSi VT aliqvid dicere possint argvtivs, imovtvnum quodque trahant ad vtilitatem fuam vipççndi caufa, vt in præceptis Rbetoricis.tvaditur : vçbiciCicero facit 5’qpi fie etiamloquiiur^vtmagis^accommodate5quodfeqyitur, ponit. vt. eîlt;im,, «'îwÂû7i«,quodoratoresinterdum mentiantur. tYj tu Cicero. NVNÇ CORI OLA N o, fingis eumfibi mortem conlciuifte. cut arch vs,, qui res Alexandri Magni id eft, vt loquitpr Atbenæus

fcripfit ,amp; libres linguarum multos:çuius Ingenium, vt ait Quintilianus, probatur., fides infamatur : quern tarnen vnum, nec prjCtereaquenquam dc^ GrçcisSifennalegifteCiceroni videbatur,vtlibro primo de Lêgibus fcfibit; ’vbioftenditnonfiiifleprobatum ftriptorem j -quando inquit, Sifennam, etiamfl ilium fuiflet affecutusjàlummo tarnen abfuturum fuifle ..Illiu^tamc narrationem M.Cxlius Ciccronis amicus ita probabat, vt exiftimatct dlum fil)inariare,apudIftumDarium ab Alçxandro fuifle fuperatum,librp fèçun doFam. stratocles, fcriptor. de themistoçle finxiT, eum fanguinemtauribibifle.Qui vertit Annibalis vitam exPlptarcbo jbis verbis vfus videtur, quum ita vertit ; Qu,idam dicunt Annibalemfanguinem taujibibiffc, ficut Cbtarcbus,Stratoclcfque de Tbemiftocle finxit.jN AM, «i'it(!Ao7iii(,quód illi finxerunt. Q_y e m, Tbemiftoclem. t H v ç V D i D E s, vir tantus,vt fit tficpacna-, amp;: quafi locus à teftibus, in quibus ad faciçnd^m fidem autoritas quæritur, vt ait Cicero in Topicis :amp; autorftatem autnatura, afit tempus aftertmaturæ autoritas in virtute ineft maxim c,amp;bic Tbucydi •des virfummus appcllaturun tempore multarunt,amp; inbisfpitunajaetas. amp;nbsp;‘bicfiimmoloconatus, amp;nbsp;xtatepaulo pofterior dioitur bocloco, athénien s is, amp;nbsp;iccirco dignus,cul crcdatur,quum tÇ^is Atticus,amp; fides Attica dican tur in prouerbio. ER AT, aliteiqfuit., SVMMQ LOCO natvs, quippequi paternum genus abOroloTbracumRegc, maternu veto à Mil-tiadeduceret,vtfi-ipra rctulimus. svMMVsctyE viR, quifenatorbonus, de bonus imperator filent, paylo aetate p o st eri o r, annisquin-^uaginta,vtfupradePericle collegimus. mortyvm, TiAi^bTÜßuTÈtCio», amp;nbsp;quiàem voinîo’o!viS(,vt ipfe Thucydides loquitur. s c R i P s 1 t, bbro primo, i N ATTiCA^ tuîTH inquitThucydides. clam, ait! huçydidcsMf«;?«. HvM ATVM, Ta-;^o?ô? «taaiKCpKrôîïwou/iVai-^oaiiKQtTW olK«i/lnlt;tAlt;V(JfToo'(;’uamp;ivsiutt TiSüvdüuftZif««ftivazfflv0* TH «tÏikÎ, vt Thucydides ipfe loquitur : Paufanias veto feribit Atbeniçnfos,quum cos ppcniliiifitt eoi'um, quæ m rhcmifl;ôclem fc-çerant,conccfsifle, vt propinqui eins ofl'a ex Ma^ncfia in Attiçam ferrent. A D D1DI T, Ât70U(Ti lt;/!(:’ 'îino' mqi-Ut Thucydides ,1«« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÙTtûÔtxi/éjv ccÙTiv

^«JlJvKTûïjSotmAS « v^riiyiTo. aliter addiditque. v e N e N o, «parfpÄHw, ait Thucydides. si-Bi Mo RtEM co NSC l v is s e , «TioBaiiamp;irs in-i:.'- fl. .-'1

90 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI 'C OMMENTARIVS

Thucydides. Clitarchus,amp;Stratoclcs. tavrvm, extaürii enimviâiimS opimæ, ÔC lautifsima Deortim placatio, vt fcribit Plinius libre oéiaüö empire qua’dragefimo quarto. i mmo l a vr s s È t , th «^Ttfüo*l('K£lt;X»fitva,vt refert Ariftoplianis Iiiterpresin Equitibus. excEPisS£, V7rolt;/lvf«(rSlt;tt,vt idem interpres ait. s A N G v ï N E M, wp« , vt ait Arifto« phanesin Equitibus.Taurorum vero fanguis, vt feribit Plinius,celerrime coit,amp;dureicit:ideopeftifer potu maxime, patera,' lt;pi«ÀH,vtvocatAri-ftophânis Interpres, ’eo pot o, aliter eopotu ; Vtrunquejd efendi potclb MOR* VVM GONCipïssEy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loquitur Ariftophanis Inter-

pres.concidiflcjdichoreuslocopofitus. hang enïM, 04760X07/0:,quarefn XcrihtJ'R’HETORiCE, eleganter, copiolè, eleéiis verbis, amp;ornatis,quah bus Rhètores vti fblent; tr a G i c E, grauiter, Sc verbis grandibus, quibuS Tragici Vtuntur : quum omne genus Icripti grauitatetragœdia vincat:vnde dici ïolet, (jioryiitaTtfoï ÄxXSii.Sc hic finis fuit, qualis in tragœdiis femper eflefo let. iLLA MORS vvlgariS, quamobüfle Themiftoclem fcribitl'hu-cydides. nvllam Praeeebat materiem ad ornatvm, quum rem tam fterilem non poiïent ornare. tibi ita (^vadrat, aliter tibi quadrat, fvisse in themistocle, aliter fuiife Themiftocli.lt; patera M,lt;p(ÔAào qua Coriolanus quoque languinem tauri excepilfc vide-ripolsitj vt Themiftocles excepit. a' ms, cuifuppellexeftnonmodica, jieque tamen multa , quod Cornelius Nepos in Attici vita refert. vela me, qui de Coriolano fcripfi,quod dixifti5amp;nunc addam etiam, fi placet, pateram,amp; liolliam.vel àme quafi propinante, vtmos erat apud Græcos:quijVt Cicero in Tufculanis quællionibus teftatur, in conuiuiis folebant nomina-re,cui populum tradituri eßent:pra:fertim quum,vt ait Athenæus, mkvkAlt;s»

Quodnifiiocus indignus fit, qui ab Attico in Ciceronemproficifca-turjdici pofsit hoc modo : patcram fumas a me licet, quo modo fcribuntifti Themiftoclem fumpfiirc;amp;,fi nullum babes taurum,vndefanguinem pofsir cxcipere, ilium, tibi præbebo, vttu quoque languinempolsisbauriic. P RA EB BE o ego qui greges habeo,qui in Apulia bybernant, amp;in Reatinis montibus 3tfl;iuant,vt alt Varro libro Iccundocapitefecundo de Rerulbca« Porrô Re3te,amp;Clitumnus, vnde viftimæ accipiebantur, in VmbriacoHo-cantur à Blondo,quamuis à Plinio paulum leparcnturrfunt tamen loca inter fe vicina,amp; ex quibus viftimx pctebantur : vt apud poetam, albi Cbtunflir greges,amp;maxima taurus vidima:amp; apudOuidium, quos aluitcainpisher-tgt;a Phâlifca fiais ; Sc apud Silium,lt;Sc Icdet ingentem palcens Meuania tauriim dona loui. amp;dixrt,præbebo ,tanquam redemptor. nam redemptorbofliaJ ad facrificium præbcbat, vt oflendit Cicero libro fccundo de inuent. H 0-5 TIA M^‘taurum. sit plane alter, fi patera languinem tauri cxce-pifie dicatur.nam cætcra,vt tibi videtur,cum Tbemiftocle poteft eompara-ri : etfi Cicero mihi bac in parte nimium Coriolano videtur tribuilfe. ne-que enim cum rhemiftoelc Græcorum omnium præftantifsimo reélecon)|^ paratur, fednecum Alcibiade quidem, quamuis comparetura Plutarcho: qui tarnen iplefuis interdum Grtçeisplus tribuit, quam fides bifiori» poftulet : quum læpe indignos cum Romanis viris fummis confert,

Sit fanc, inquam, vt lubet, de ifto : amp;nbsp;ego cautius pofthac hi-floriam attingam tc audientc, quem rerum Romanarum auäo-rem laudare po/Tum reiigiolifsimum. fed tum ferc Periçles Xan tippi filius, de quo ante dixi, primus adhibuit doärinam : qua: quanquam

quanquatn turn nulla erat dicendi, tarnen ab Anaxagora phy-fico eruditus exercitationem mentis à reconditis abftruhfquc rebus ad caufas forenfes popularcfque facile traduxerac. hu-ius fuauitate maxime hilaratæ funt Athcnæ , huius vbertatem amp;copiam admiratæ , ciufdem vim dicendi terrorcmque ti-tnucrunt. hæc igitur ætas prima Athenis oratorcm propc per-fedumtulit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

SIT sANij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XSTO, Coriolano vel ifta re.'t

AVtorem, quamuis rerum Romanarum omnem memorlam Atticus vno libro , vt fupra diftum eft , Gt complexus , hie ego tarnen autorem non tam feriptorem , quàm vindicem , laudatorem , amp;nbsp;de-fenforem interpretor , vt autorem pupillorum dicimus ilium, qui pupilles défendit. fuit vero Atticus , vt Cornelius Nepos refert , mo-ïis maiorum Gimmus imitator , antiquitatifque amator. t v M F E-R E, ætate propemodum Themiftoclis . annis enim poft quinqua-ginta tantum fuit, vt fupra diximus. fere pericles, aliter ferè Xanthippus , Pericles ; quod non difplicet, quando Xanthip-pus amp;nbsp;ipfe Miltiadem aceufauit. xanthippi, qui fuit Ariphronis ftlius , Miltiadem aceufauit, in Mycale Regis Perfarum præfeftos vicit,amp;canibus itadeleàatus eft,vteum canem, qui mare ilium fuerat fecutus , amp;nbsp;poftea fummerfus, fepeliendum curarit. p i-L 1V s, ex Agariftia, qux fuit ex Alcmxonidarumgenere ,vtrefeix Herodotus. P R t M v s, quando ante ilium nihil fcriptum fuit, quod oratorisefl'evideretur ,vtfupradift;um eft. doctRinam, quam t^uidem o' TrtpntXtjo’ •Jïfoff quot;râ dUipuiia- e?» ikttÎîJtû , vt ait Plato in Phædro. nvlla e R a T dicendi, quippe quum ex arte,, amp;nbsp;cum doiftrlna nihil tum diceretur , aut fcribcrctur , vt fupra de -monftratum eft. anaxagora, Anaxagora , Hcgefi-Vuli, vel Pubuli ftlio Clazomenio viro fummo in maximarum re-rum feientia; cuius vitam Laertius, amp;nbsp;Suidas feribunt ; atque, vt mit-tam, qux Plato, Cicero , Plutarchus , Philoftratus, amp;nbsp;Tertullianus de illo retulerunt , Aelianus eum dyihet^av fuifle teftatur . physic o, fic etiam vocatur in Oratore, quód lîtr (pilfftour mul-ta difputauit •. vt quum omnium return defcriptiouent , modum , mentis inhnitx vi, ac rationc deGgnari, ac conftci voluit , vt ait Cicerolibro primo de NaturaDeorum: amp;ita Plato in Phxdro TÏof luTiüdÇûXo^i'w , Mit (jvtftUffVOUTt MM. iwM TTOÀÙ» X070V iTOiéÎTo lt;xvafiX7ûf«o'. alitcf Pbyficis , vt legi pofte oftçndunt , qux paulo poft fequuntur •. re -conduis , abftrufisque rebus. ervditvs, piTiafoM7iK(r ijnrXuo'ôào’ , iwù (fVm» voÙti. , Mit dw«si nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. laine CicerQ libro

tertio de Oratore feribit ad hune modum ; Pcriclcm docucrat Anaxagoras Clazomenius vir fummus in maximarum return feientia. Itaquc hic doftrina , eonfilio , eloquentie excellens quadraginta annos prx-fuit Athenis amp;nbsp;vrbanis eodem tempore, amp;nbsp;bellicis rebus. e x e r-ciT ar I ON £ M MENTIS, quavtcbatut prius o# th pmaço-XÛ71«, vel SM TOÛ4iiXa«2ïTt. nam to uTn^óyow hoc loco vertere Cicero vi-detur exPhxdroPlatonis. amp;nbsp;quum de Anaxagoraloqueretur, mentis

74 SEB. CORRADI COMMENTARIVS

Vtfèrè femper , mentionem fecit ; quoniam Anaxagpras , quuni Piivj TraiiS:^ vt loquitur Plato , e/liaucpiyfxà» .diceret, vauo- iple., vt fcnbit Diogenes, eft appellatuS'. a' reçonditis, abstrvsis-e' r e b V s , ab ea philofophandi ratione , quæ eft de natura,

amp; rebusocçultis,vtin Academicis quæftionibus loquitur Cicero,qui jnPartitionibusitem obfturas, nacuraléfque quæftipnes dixit : quan-quam nemo neftit, quàm difficiles , quàm occukæ, quamque abitrufx lint res naturales. ad cavsas fORENSES, popvla-^ R E s Q^v E y videtur tria genera caufàrum compleifti, iudicii, deli-berationis ,amp; laudationis, vt forenfes caufas ad indicium ,quodinfo-ro potißimum fieret : populäres yero ad deliberationcin , îic laudatio nein référât : quod etfi in fenatu deliberare Sc laudare etiamfolebant, fepe tarnen apud populum hæc fiebant: amp;nbsp;populus quodammodofe-natum comprehcndit. Plato tanaenin Pbæuro hacipfàde reloquens, jta dixerat : uSi -rho Äqy!-!« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. tRADVXERAT, aAKi/tfa»

inquit Plato in Phædro. s y a v ft A t e, qua: tanta fuit,vtetiam,^ quum contra voluntatem Atbenienfium loqueretur pro falute patiiæ, feuenus tarnen id ipfum , quodille contra populäres homines diceret, populäre omnibus, amp;nbsp;lucundum videretur. Vnde veteres comiciio' eius labris leporem habitaffe dixerunt , vt fcribit Cicero libro tertio de. Oratore. ikh’A.«^, amp;nbsp;deleftabat, vtfupradiximus. H i L A R A T A jllafiiauitatedelinitæ, quam nunquam antea percepiffent. v b e R-TAtem, et copiam, Illa fiint in Oratore verba : in Phæ-droPlatonishoc Periclemprxftitifle cæteris dicit oratoribusSocrates, quod is Anaxagoræ Phyficifuerit auditor , à quo cenfeteum, quumt aliapræclara quædam, amp;nbsp;magnifica didiciflct , vberem , amp;nbsp;foecunduni fiiïflê . a T H E N A E, muri, nedum homines ; vel AthenicnfeSjVt fit denominatio , A D M i R A T A E, ita , vt ipfum Periclem qua-dragintaannos vrbanis,amp;bellicis rebus præeffe fintpaffæ, quodfîipra retulimus. vim, c/li/varfny quæ tanta fuit , vt Plato in Alcibiade primo ita ftribat; o TrifmÄho- ov ^lovo^av th A tJ ttoA«

04» TTiXa-H TH tMx'i/Il , KM 'iRÏ ÇxpÇxgV) OKTToM.oio', KMlÂiyXÂOIS-yàttn. terrore m, quem ipfe aliis affcrebat, quum fulgurate, tonare, amp;nbsp;Græciam permifcerc vidcbatur : vnde Olympius cft appellatus. timvervnt, nam,vt fcribit Thucydides, quum Pericles fen-tiebat Athenienfès Kx/gov vß^ Bx^Qd’rrxa^KÎy'jiv KXTt'irAHMOA» âài HAEC iGiTVR, ert quædam conclufio fuperioris fine narra-tionis , fine probationis , qua probauit artcm dicendi difficillimam cfle , amp;nbsp;ex eocognofci , quôdvel Athenisin lucemferoprodierit :at-quehinc naftus occafionem , Græcos oratores nominauit . A E T AS, ætas Periclis , qui non nafcentibus Athenis , fed iam adultis fuit, vt fupra dixit. prima, quum prius nihil effet fcriptum , quod ora-toris effe videretur, vt fùpra often dit. oratorem, vt ipfum Pcri-clem. PROPE PERFECTVM, ita venit per gradus. Pendes fuit orator propè perfedus : Lyfias is, quem propè audeas oratorem pcrfcdum dicereifed Demofthenes , quem plané perfedum , amp;nbsp;cuinihiladmo-$lum défit,facile dixeris. fupra.

ÎSec enim in conftituentibus remp.nec in bella gcrentibus,

nec

IM M. T. CICER. BRVTVM.

necin impeditisac regum dominarione deuindis nafci cupi-diras dicendi foler. pacis eft comes, oniquc focia , amp;nbsp;iam bene conllitutæ ciuiraris quail alumna qurdam eloquentia . itaque ait Arilloreles, cum fublatis in Sicilia tyrannis res priuatæ longo, inferualloiudiciisrepetercnrur.tumprimum, quód^ftet acuta ilîagens ÔC controuerfa narura.artem 8l. præcepta Siculos Cora-^ cemamp; Tilîain conlcripfilTe ; nam antea.nenainem folitumvia,' nec arte,fed accurate tarnen,amp; deferipto plerqfque die'ere ; feri-, ptafque fuilfe amp;nbsp;paratas à Protagora rcrum illuftrium difputa-i «ones,qua? nunc communes appellantur loci : quod iderti fecilTe“ Corgiam , cum llngahrum rerum laudes vituperationcfquc^ conlcripfilîet; quod iudicaret hoc oratoriseiïe maxime pro-gt; prium, rem augere pofte laudando, vituperandôque rurfus af-fl'gcre:huic Antiphontem Rhamnuhum fimilia quædam hàbuif feconferiptarquo neminem vnquam melius vllam oràuifte.Capi tis caufam^ cum fe ipfe defenderet, le audiente, locuples audor fcnplît Thucydides : nam Lyfiam primo prohteri folitum ar-gt; tcm elfe dtccndi.deinde,quôd Theodorus eftet in arte fubnlior, inorationibusautem ieiunior, orationes eum fcribere aliis cœ-pilîc.arrem remouille . fimiliter Ifocratem primo artem dicen-, di elfe negauifte, fcribere autem aliis folitum orationes, quibus in ludiciis vrerentur ; fed cum ex eo, quia quafi committerer con tra legem , quo quisiudicio circumueniretur, fæpe ipfe in iudi-' cium voçaretur, orationes aliis deftitifte fcribere totumque ad artes componendas tranftulifte.

Nec ENIM, (!u'ZtoÀO7(«5fluarc tum ætate Pcriclis,id cfl Arhenis iam adul-tisoratorpropèperfeti:us,non autempriasfuerit. in constitven ti-Rvs HEMP, vt in Minoë, qui Cretenfium ; in Phalea , qui Cartliaginen-i lîuin:in Hippodame, qui Milefiorum : in Lycurgo, qui Lacedæmonio-gt;um;in So!one,qm Athenienlium : in Bruto, amp;nbsp;reliquis, qui Romanorum Remp.conUituerunt.In hi s cnim,etG interdum eloquentes etiam dicuntur, non fuit tarnen in illis dicendi cupiditas. nec in Bella gerenti-' Evs, quamuisenim Icribat Onofander oportere imperatorcm dicendi peritum effe , noslcgamus Auguftum declamandi confuetudinem ncgt; bello quidem Mutinenfiomififte,onines tarnen intelligunt ,in bellis ope-ram eloquentiæ dari non polfc. NEC IN IMPEDITIS, AC R F. G V M DoMiNATioNE devinctis, Vt Atlicnienlés decem amp;nbsp;feptcm Rc-gum, Romanifeptem dominationc impcditi, ac deuindi fuerunt : quibus lemponbus neminem neque Athenis, neque Roinæ eloquentem fuilie le-gimusiquod Reges i ludfoleant vlurpare; lie vo'o, lie iubeo, fit pro ratione Voluntas,ita vt eloquétia tune nullum habeat locîi.aliter nec in impeditis,ac Regumdominationedeuiétis* NAsci cvpiditas dicendi solet, curenim nafcatu’-cupiditas rei.,quane vti quidem pofiis ? P a ci s. es Tico ÜÉS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kxt’»V}/erÇo tamem ordinefadum . Videtur

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g li

7Ö SEB. CORRADI CO MMEHTARIVS

cniiT) prîus vfus effe ordiqe natiiraii, quodpnmu Refp. conftituatur^dçinde bçjlageraqtÿpoftremp fole^t occupàri. : mine vcro couerfo prorfus ordine j-efponderè.Paxenïm’rerponaptbellagerentibus : ótiurn impeditis, acRe^ gumdóniihationédeiiirtdnS': bene conmtiita èiuitàs cönftituebtibus Remp. amp;nbsp;ordinemi mutàri pófïë tidüni Ciceröidodetin pärcitiön4tgt;us,tüm læpe’ma tat jpfe, amp;nbsp;alibi quidam. Qb;alijjs fortaflç çaufas, hiç, opinor, ,vt oratio cre-feat hoc modo : pnn}opaxy^pndf otium ex paçe ,• poftrenu?, ex ytrolt;|ue ci-j uitas bene çonftituitur : quô J tarnen b/doetiam naturalis ic(|uint: 'cj^ôd quamùîs à pf^ncipio‘düïtas^cónftituqtói' , poilea tarnen'per pacem berié çonftituicùrCreßit‘ îtepl ift illis verws'ôïàtîô’, comés j focia, alumn'h.' nam cqmiiern:, quum' minais fignificet, paeï tribuit : fociam plus fignifican-; tern, otiq : alurtinara vcroplusetiam multqdernonftrantemheiie çonftitu-tæciuitati dédit, Ôÿpdgt;yero eloquçntia pacis fit cornes , imo veropa.-cem ipfam conciliet, velerés'fignîficavunt, qupm Mercurio elpquentiçau-tori cadaceürn pacis fighühi’itnbuêruntbquot;' VndeComuttfs ïri librode Dnî italoquitur :^tûvtô ;^Kai£{^ifvir7ratov*ißanä7ällt;ii^Mav^, o.T'ïiQV'E'j honefti» É.t.i'am bene constjtvtae civit'ATiSî ^jam.iêgÿbus firpiat^ Reip. yt etiam fupra fumus intetpretati, Cornelius tarnen.Raptus in dia* logo dé'Oratoribus ita feribit : in bene conftitutis ciuitatibusMoqueritia non’oritur. Ilie igituryel aliterlenfit , vel perfbnæ indudiæ'Tcruiuit. QV A S'il ALVMN A, fie Iqquitur, ne parum'^vcrecunda vidöitur tranfiätid fumpt’a ab hofpinibus, qui proprie alumni diçuntur, i t a nbsp;nbsp;e aliterita,-

Vt fit, ita ait Ariftoteles, yt fequitur. nam verba,quæ fequuritur, videntwa Cicerone maiorem partem couerfa5amp; quidem K«T«Aty(p,vt Aquila Romanus vocatj'a’fdpbiw, vt Ariftoteles, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, id eft,vt omnes Vcrtünt,per oratiö*

nem pendentem : de qua iidem Aquila, amp;nbsp;Ariftoteles ,(atqUe 'Demetrius Phalereus plurafcribunt. a.it, ineo libro,ioquo expofuit dicendi arteS omniurqXùperiorum, hbro fçcundp de Qratore : ac vetçrcsquid emferi-ptores artisylqueab principeilloi, afque inuentore Tifiarepetitos vnum^ inlo'CUm conduxit jlibro fecu'ndo delmientjone; qui qUideiri Uber Ari/lo-tclis hodie non extat. sy bl a t is, - ante Ariftotelem antîisçirçîteicentunij' tantum abeft, vt hoc Ariftotelis tempore accident, vt quidam putaruntiqui non videntur legifte'Coracem Hieronis tyranni amicum ftiiftc : Hieroncm veroSyracufis olympiade feptuagefimafextaregnare, amp;nbsp;Ariftoteléolympia decetefimatertia Platonem audirecœpifle: qui quidem Plato Ariftotelis ma gifter quum de TifiairtPhædro mcminit, oftcndit ilium ftiplbmulto ftnio-rem ftiiire,qui tarnen Çoracis dilcipulus fuit vnde prouerbium : ««Kaù KdMvààv. SICILIA, qua nulla terra tyrannorum feracior fuit, vt ait lu-ftinus libro quarto. nam poft Aeolum Regem fingulæciuitatcs in tyrannorum imperium conceflerunti hinc Cicero Verrina feptima inquititulifSi-cilia multos, amp;nbsp;crudelestyrannos. tyranni s, Hippocrate, de quo me--minit Herodotus hbro fexto : Gelone.,de quo meminit idem libro feptimo, vbi Denomenis filium, yt Pindari etiam Interpres, vocat : amp;nbsp;Hierone, qui Gelonisipfiusfuit frater, vtiidem fiint autores, quamuisalii ;filiumfuilfe putêî,yt ait Hermogenis Interpres, qui rem iftam pluribus verbis deferibit; vtniittam , quod Pindarus de Hierone Icribit, nequis eum puteteire,qui tempore belli Punici Iccundi Romanis ftuduit. lo ngo^ix te Ri v a ll0, quantum;fuit fiib tribus min/murntyrannis ,'quiita crudélos fuerunt, vt populis imperarent, ne loquerentuv, lèd , fi quid opus vftet, pedibus,' manibus ,lt; amp;nbsp;oculis fignificarent, vt Icribit Hermogenis Interpres. f - • R B P È TiE RïNTVR, prius vel à tyrannis*, vel à tyrannorum

amicis

IN M. T. CICER. BRVTVM. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.77

aniicis ablatæ. tvm primvm, pttT« flawrov tv h'fivoiy^ vt loquitur Hermogenisinterpres. acvta^ it3,vt, quod Cicero Verrinafexta fcribit, nunquam tantum mali fit Siculis, quin aliquid facete , amp;nbsp;com-jnodedicant. Siculos acutos etiamIulius Maternus vocauit. contro. VERSA, vt quæinfulam habitet : quum dici foleat, omneis,qui infulas habitent, elTe malos, Siculos vero peftimos : nos tarnen illos his annis bonos e/Tefumus expert!, pratlertim, quife Bononiam ftudendi caufa contule-rant. artem, et praecepta, videtur efiequædam iTnfit^Kffio'jartcm, id eft prxeepta, præfertim quum Co rax, nbsp;nbsp;Tifias artem perfeóèe non Icri-

pferintjfed Corax exordium,narrationcm,amp; perora.tionem tantum , vt re-fertHermogenis Interpres inuenerit, Theodorus vero confirmationem, amp;confutationem , amp;nbsp;alii abud excogitarint • vel fit artis ipfius quafi defini^ tio,vel potius deftriptio ; quum fic ilia libro primo ad Herennium definia«, tur: ars eftpræceptio, quae dat certam viam,rationemque dicendi : præfer-^ tim quum libro fecundo de Oratore fic etiam loquatur : quxcunque loqui-wur ,mihividentur adartem, amp;adpræceptaeirereuocanda- sicvlos, ficaitQuintilianus : artis fcriptoresantiquißimi Corax, amp;nbsp;Tifias Siculi, quosinfecutus eft virciufdem infùlæ Gorgias Leontinus. cqracsm, hiequum tyrannórum, ôc prxfertim Hieronis fuiftet amicus ita ,, vt quic-quid vellet, faceret, poft eius mortem Iperabat, vt prius, audiri, Gdquuni populicognouiflet inconftantiam, eum blandis verbis coepit appellate, turn demum partes örationis quafdam primus, vt ait Hermogenis Inter-r, pres, excogitauit, amp;nbsp;inde fcriptor artis eft appellatus, quemjamen.Cipero deridet, quum vocat nefcio quern, amp;nbsp;monet oportere pati ilium fiios pullos excludere in nido,quódKÓf«fcoruusdicatur. TisiAM , Coractsdilçi^ pulum. Vnde quum illis tale quid accidiflet, quale refertGellius de Pro-tagora, amp;nbsp;Euathlo, prouerbium illud eft fadum : mali corui malum oùum,quot; quodGræcum paulo ante pofuimus. Gum hoc Tifia legatum Gorgiam Leontinum Athenas profeélumlcribit Paulànias. hicmultain orationem, Contulit,amp; perfuadendi peritifsimus omnium fuo tempore habitus eft. Mulieri cuidam Syracufanx litem de pecuniis intulit • hunc in Phxdr® Platoms Socrates deridet : cuius tarnen auditorcm Ifocratem fuifle Icribit Plu-tarchus. con scrip s i ss e , vndc fcriptores artis,non inuentores artis vocat Quintilianus : qui fecutus Ariftotelcm, Empedoclem facit inuento-rem : Cicero tarnen libro primo de Oratore hofee vocat inuentores. n am, w‘ioAo7/K, quo diUi primum artem confcripferint. solitvm, folitumdi-cere,amp; videturefTe ibn'fCorroi . DB scripto, non memoriter , quod dumRhetorica effet fcripta , cuius inter partes memoria numerator, fic Cicero fuam orationem Poft reditum in fenatu propter magnitudinem de fcriptodixit, plerosqve, vt Periclem,qui primus orationem fcriptamin iudicio dixit,vt fupra rctulimus.amp; fané alios potius hic,qu.àm Siculos figni-ficatrfiquidem Siculi neque defcripto, neque memoriterdicebant, fivera fcribitHermogenis Interpres,qui teftatur, Siculos ante Coracem neloqui quidempotuifl'c. scriptasq^^e fvisse, et p arat as,amp;quidcra in Sicilia , quo profeftus eft, vt diximus. protag ora, de quo fupra. Rervm illvstrivm, fortafle virtutum, de quibus fcripfit : velpo-. tins nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, dequibus itafcribit Laertius :-J7f’5Tüo-Ki3fTic/l£i^i'3q;-^fgt;o(r'54-

iieütf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; vel Ti'je^vixr Q/jiKÏjy, vt ait Laertius. Vt enim Suidas re-,

fert^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«’■y໫ AÓ7ia» i'noiii(yro. hincàTimone

irauÆdc/laa’diftus cft. nvnc, amp;femper poft Protagoram. à veteribus enim fic nominati funt. commvnes appellantvr loci, coj.

5EB. CORRADI COMMENTARIVS

quód videntur iidem multarum efle caufaruni , vt in Oratote Cicero fcribit : quilibro tertio de Oratore ficitem docet : locijqujade vniuerfare traélarifolent ,coinmunesà veteribusnominatifunt:amp; hbrofecundode Inuentjone: hæc argumenta , quæ transferri in multas caulàs poHunt, locos communes nominamus. locum communem fic definit Aphthonius : locus communis eft exaggerans oratio corum, quæ infunt alicui, bonorum, vei malorum • dicitur autem communis eo, quod omnibus communiter accom xnodetur.mitto, quæ dicat Quintilianus, Priftianus, amp;nbsp;7'heon, qui tarnen inter locum communem, amp;nbsp;laudationem,ac vituperationem mukum inter efl'e putat ; quod locus communis rerum fit tantum,neque demonftrationes habeatdaudatio yerq,ac vituperatiocertas perf9nas,amp;demonHrationesha bentjVt Helenæ laudatio apudlfbcratcm,amp; Eurybatæ vituperatio. gor-C1 AM, Gorgiam Leonlinum,dequofupra diximus,nedecipiamurcumbu qui neftio quern alium Gorgiam Rhetorem fignificari putant : necanimad-uertunt,bic Gorgiam inter Protagoram \ Antiphontemita collocap, vt Gorgias Leontinus, qui inter eos quafi mcdius tempore fuit,intelligatur. SINGVLARVM RERVM, non igitur perionarum. nam quumccrtæperfo-næ laudantur, aut vituperantur non lam communes loci, fed laudationes, aut vituperationes, vtdidlum eft, appcllantur. Hic vero communes locos vult fignificare, quum Gorgiam idem feci0e dicit, quod Protagoras fece-rat.amp; rerum quiaem,vt {ène(ftutis,paupertatis,audaciæ, A- aliaruin rcrumj quarum laudes , amp;nbsp;vituperationes Stobæusbreuiter eft complexus, Gorgiam fortafle imitatus. LAVDES VITVPERATIONESQ^VE, ITrtÜinSf} 4o7avoTt, vt vocant Græci, amp;nbsp;piæftrtim Theon,amp; Aphthonius, qui laudation is , Sc vituperationis etiam præcepta tradunt, de quibus amp;nbsp;nos abq’dd hoc loco diceremus, fi Cicero laudationes, amp;nbsp;vituperationes perlbnarum hic fignificaftet , amp;non rerum : de quibus tarnen illi quoque fcribunt, do-céntque quopaólolaudari,autvituperaridebeant. ivdicaret, quippe quum Rhetoricam cæteris omnibus artibus præfcrret, vt in Philcbo refert Plato,qui Gorgiam fcripfit,in quo,quantum ille Rhetoricæ t ri bue ret, facile cognofeitur. rem avgere posse lavdanoo, hincTheonputat

T« aTTûc/ltc/laypsii««. affligbre, dcprimere.oratores cnimparua extollere, amp;magnadeprimerepoirunt.hinc, vt Plutai chus ell autor,Ifocratesinterrogatus,quideiretRhetorica, refpondetiToi/zßr'piKWpt 7ofAat,Ta' Sii/iytxh.aniiKfX'jraiéfv. h v i c , hic confideranda ell hxc Iocutio:Anti-phon habuit fimilia quædam huic conferipta, id eft talia, qualia hic Icripfit: quæ locutio apud Græcos eft frequens, vt Spowo-anro/iii. Lucianus in dialogo,quern inferipfit -^olt;r r eÎTro’»^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a Ao'yoitr:u'noiilt7i tv TriTODoif

tpXilO^IU -, amp;nbsp;Ol! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff« T QîaV.Çctpfixgaff i CpVni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XT:)l')(Jor'Ti (P Ktfi

KutJi, Sc Ariftophanes in Pluto : Trhnyxff ï^iQiQuin Interprcs Ho-meri Jibro fecundo Iliados ita fcnbit : isioy o^'k-nonoioo’KMTèiGdKMii mAoa- i/Io-^viii(ftwTXix^of)iióvx'?^rara vero eft locutio apud Latinos,vt infra,Cot ta fonabat contrarium Catulo;amp; apud Horatium iHud in artendem facit oc cidenti, Q^are quum tarn rara fit, libenter lego,vt in men libro fcriptum eft.hiuc,id elf poft Gorgiam. Antiphon cnim,vt fcribit Suidas, ti.oZ‘)çxpxnTM^(ir pLnxyopyîx», S^^tyuViVTtgaff cwtv, vt ait Plutarchus . ANti-Phontem, Antipho hic Sophili filius , amp;nbsp;difcipulus fuit : quamuis multi putent, eum dicendi facultatem natura confccutum, ad Rempubli-accefsilfe. cum Socratehabuit confuetudinem , fedita, vtaduerlaretur, vt Plato amp;nbsp;Xenophon teftes locupletes funt. Hic omnium primus, vt autor eft Quintikanus, orationera fcripiit, Si fane petentibus orationes

- ÏN M. T. CICER. BRVTVM. ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79

amp; quldem iudiciales potißimum fcribebat, vt refert iPlutarcbus : qui affir.» mat turn moremnon fuifl'e, vt orationes fcriberentur . amp;nbsp;quum hic effet admodum ingeniofus,primus artem Rhetoricam protulit : vnde Neftor eft appellatus.Thucydidis magiftrum fuiffe fcribit Suidas, amp;nbsp;Marcellinus in vita Thucydidis,fed Cçciîius apud Plutarcbum difcipulum fuiffe credit,amp; ob id ilium ab eo iaudari putat. peruenit vero bic vfque ad diflblutionem fta* tuspopularis àquadringentis viris faxEfam, cuius amp;ipfe autor fuiffe dicitur, quod quadringentos viros nauibus,auxiliis, 8c opibus iuuiffet. Soluta vero quadringentorum virorum dominatione, cum Arcbeptolemo vno exillis in indicium vocatus,condemnatus eft,amp; pœni$,quibusproditores raultari lolenc,multatus, infepultus cft proieéfus, tanquam facer, amp;nbsp;infamis cum liis,amp;nepotibusnotatus, vt fcribitPlutarcbus, qui etiam decretuna ponit« aliitaTnen,vt Lyfias,amp;Theopompus àtriginta tyrannis lUum fublatum fui£ fefcnpferunt ; aiii iam fenem Syracufas nauigaffe , vbi, quum à Dionyfio pnore quæreretur,quod æs optimum effet,dixit, quod Diogeni quidam tri buunt,optimum effe , ex quo Harmodii, amp;nbsp;Ariftogitonis ftatuæ faftæ fuiC-fent.QuareDionyfius ilium vel ob id toUendum curauit : vel quod eius tra* gœdias vituperaffef.quum tarnen etiam tragoedias cum ço fcripGffe dicatur. orationcs eius fexagmta circunferebantur, quarum viginti quinque falfas Cæcilius iudicabat. ïn comœdiis à Platone comico tanquam nimis auarus èftnotatus.Hico£Av7ri«s id eft indolétiæ artem profeffus cft, tanquam triftes, vtmedici ægrotos, poffet curare. viprovSao’ «Hpooto'ai appellat Pbiloftratus. Ita-que Corinihi domum prope forum fibi quum paraffet, iuftitprofçribi : fe triftes per fermones curaturum : amp;nbsp;poftea caufas triftitixfcifcitans, eos con folabatur. Deinde arbitratus illam artemfuis viribus inferiorem , ad Rbe-tboricam fe conuertit ; amp;nbsp;tam multa poftea fcripftt, vt mufti librum Glauci Rbtgini de poêtis buic acceptum referant.Exbis omnibus, quæ retulimus, dubitat Pbiloftratus,bonum,an improbum ilium debeat appellare,quamui$ ilium Thucydides magnopere commendet, r h a m N v s i v M, tbv «/Inpv fapm vtGræci dicunt,à pagoRhânunte,à quaRbamnufiaNemefis etiam fuit ap-pellata, quod ibi elfet eius ftatua, vt multi putant, fed Paufanias in Atticis itafcribic : fapivovo' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paruaRbam-

nus à Pomponio Mêla dicitur. QjfO neminem vnqjam melivs vl LAM GRAVISSE CAPITIS CAVSAM, ficait Tbucydides libro oftauot «çis« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 pov dlt;r fu7K0(Ti's-Ma't ««»«TOV lt;/1ikUu oh^oKayiax^wir. D E F F N-

DERET, incaufaproditionis, quodcumquadnngentis vinsfenfîffet. se A V D1E N T E, boc nou fci ibit aperte Thucydides, fed eft vçrifimile, quum eodcm tempore vixcrint ita,Vt ipfius Antipbontis difcipulus, velmagifter Thucydides,vtretulimus,fuiffc(iicatur. scripsit, librooélauo, profiter! solitvm artem esse d 1C end i, bine plutarcbus in vita Gc ait ;dff'icA’lt;)uiTSiwàTt}lt;.ï(Jufi)TOfiKâuTrCTroiiipûflu. theodoev s, TbeodorusRy zantius, quemPlato in Pbxdro Xo^ocflwdloeXov vocat : qui, vt eftapud Suidam contraThrafybulum,amp; Andocidem,aliaquemultafcripfit. artE^Rbeto-torica. svbtilioR,acutior,ininueniendopræfertim.nammufta,quæPla to numeiatjinuenit. 1 e i v n i o R, fit enim fxpejvt qui artem fciant,fcribe-re ncfcianf.quod de V arrone,Piortenfio,Galba,Horatio,C^intiliano, Seneca,Hermogene,dicitur ,vt abos mlttam,quos longum effet referre.Qmn fnerunt, quineminem feriptorem artis, nemedioçriter quidemdifertum fuiffe dicebant, vtCicero libroprimo de Oratorerefert. oratione's EVM. sCRiBERE ALiis coEPissE, Lvfias enim,vt ait in libcllo de Optî mogenere .oiatorum,priuatas plerafque, amp;eas ipfas aftis 3 paruarumre-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g iüi

«0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB..CORRADI COMMENTARÏVS

rum cauRilasfciipfit. removisse, quódipfêquoqucnegarctcfle vllam artem dicendi, vt multi alii negarunt:quod Cicero libro primo de Oratorc fcripfit,amp; nos fupra repetiuimus. Ita vero interpretandum docet part icula, fîmiliter,quæfequitur ,amp;Quintilianus, qui libro fecundo capitedecimo oétauo fcnbit,eum negalFe, artem effe. similiter, fimilitcr, atque Ly-fias remouerat,amp; negaiat.nam,quodad ordinem pertinet,primo artemfue ratprofelTuSjdcindeorationes fcripferat : liberates contrà primo artem nc-garat,quum orationesfcriberet,deindefead artem tranftulerat. neg avis s E, vt negat Socrates apud Platonem in Phædro,amp; Gorgia, vt multi fepc negaruntjVtdiximus. orationes, Xo7flua-,vt

5 amp;nbsp;alios quos multos fcripfit. ex eo, Qvia, eiieOf quôdjdicere folet. qv a s i, hac particula bic eft vfus vel quia lex illa non-dum erat,vt infra,quafi lege Licinia, amp;nbsp;Mucia: vel quia in totam legem no commiferat : quum in ea fic effet fcriptum ; qui coierit,conucnerit, confen-ièrit,falfumue teftimonium dixerit,vt in oratione pro Cluétio leges. Ifocra tesvero tantum confenfiflc vidcri poterat ; quanquam velidfatis erat. COMMiTTERET, committcre in legem fæpe dixit Cicero, vt in oratio-mibus pro Cluentio,amp; pro Muræna. Ipfe quidem Ifocrates in oratione »?«Æc/lofft«rfcribit,fe àLyfimacho potißimum accufàtum , lt;öct »iamp;Tifflvo-, âs'tçiv cflie/laa-KâJVjiœù •^aTOc/l/KWOVMTfllo'Ä^ücmrÄioKKTav. LEGEM, tunC fortaffe apud Græcos ctiam latam, certe apud Romanos legem, ne qiiis iu-dicio circumueneretur, C. Gracchus tulit, vt Cicero refet in oratione proCluentio. saepe, Plutarchus tarnen in vitaitaferibit fi!a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ajjTa ö.'ySw-i'TtfäTi.fQOf pJli viro tV (Ä7«KÄ?ic/bv,lt;^^lt;5^ uirö 45

ARTES, Tt^vaff/DTOf/uàa-.Ti'j^^m enim Lyfiæ,amp;Ti5çw Pheramenis dixit Plu-tarchus,amp; Ariftoteles nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à fe Theodeftæ feriptas appellauit.Cicero igi-

tur quum videret Tix.»«'’'pcncfrcquctius,quam à Grçcis dici,artes amp;nbsp;ipfe hoc loco dixit. amp;c fortafle tarn ille, quam Græci artes potius,quàm arte, de Rhetorica loquentes,dixerunt:quôd,vt fupra diöum eft,illa ex quinq. re bus confl:et,quarum vnaquæque eft ars ipfa magna per fefe:vel quod orato-riplurcs artes fintnecefiariæ,vt inlibris oratonis difputatur. componeM DAS, fed non edendas. Ifocratis enim quam conftaretcffcartem,ne Cicero quideminuenit,vt libro fecundo de Inuentione teftatur.vel, fi edidit,ad Ciceronis tempora non peruenerunt. in libro manu feripto, hoc verbum, componendas,oiniffumanimaduertimus. trans tvlisse, quodvidif-fet artes quafdam Theramenis fibi in iudiciis,in quibus accußbatur,auxilio fuifl'e, vt feribit Plutarchus in vita. Cicero vero fuo dichoreo de Ifocrate, amp;nbsp;de arte loqucns,vt fupra,apte vfus eft.

Et Græciæ quidem oratoru partus,atq. fontes vides,adnoftro rum annalifi rationem veteres,ad ipforfi fanc recentes. nam ante quam dcleäata efl: Athenienfium ciuitas hac laude dicendi,mul taiam memorabilia amp;nbsp;in domeflicis amp;nbsp;in bellicis rebus effecc-rat .hocautemfludium non erat commune Græciæ, fed proprium Athenarum, quis enim aut Argiuum oratorem, aut Co-rinthium, aut Thebanum feit fuiffe temporibus illis? nift quid de Epaminonda doäo homine fufpicari liber. Lacedæmoniutn ucro ufque ad hoc tempus audiui fuifle neminem : Menelaum jpfum dulcem ilium quidem tradit Homerus, fed pauca dicen-tem. I

tem, brcüitas autetn laus eft interdum in aliqua parte dicendi, in uniuerfaeloquentialaudetn non habet.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

GRA.ECIAE Q_yiDEM ORAT,ORVM. iTOAo^aiT:,necdixit,Græcorum oratorum,vtinfra,neAfiaticos,amp;R.hodios Compleéleretur. part.vs, ATQVE FONTES, ortus,amp; principia,fed qMOniam fontes rerumprius funt, quam res pariantur,videri Ciççl Q poteft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locutus,

vt quædam fit amplificatio per inçretnentû,vt vpcatQu^intilianus,hoc modo : magnum eft partus,fed maius eft etiam fontes vîdvri, fie vçro mutât or-dinem in hoc dialogo,quum ex arte loquatur,. vt fupra de Demofthene lo-quens,amp; infra^ verbafententiis præpofuit, alitçr fortaffe faâurps,fi de arte loqueretur.hipyero duplex eft traflatio altera ab'animalibus,altera ab aquis fumpta. VID E S,’ tu Attice.iatnpridem. enim cum folo Attiço loquitur ,vt oftendimusialitQrnidos. AD nostrorvm annauvm rationem VETERE s, fie fupra : bi oratoresgt;vtlt;ft populi Romaniætas,fençs:Yt Atbe-nienfiumfeculanumerantur,adolefcentesdebentvideri, ad tPso^vM, adipforumGræçorum,fiue Athenienfium annabum rationem : non autera ipforum oratorum,vt mufti po fient putare,qui non intelligerent, per ipfos KXT« ffJïôiwGræcosinGræciaintelleélos referri. s AN E RECENTE? » farte rccentespartus,fanè adolefcentes otatores, vt.fupràdixit. N AMj;:«z7lt;.ôAo7i«, quare recentes videri debeant oratorum partus.ad Arbçnienfiùm anna-. liumrationem. anteqvam delectata est, ante Periclenaivtfu-^radixit. atheniENSiVM civitAs,inquaprimumfeorator.extulit, ptimùmq. etiam monimëti$,amp;literis oratio eft çoepta mandari,fupra, h a'c eavde dicendi, eloquentia,quamfupraçtiamde.Pericleloquens,lau-demvocauit. lAM, iam adulta, vtftipralocutus eft. D omes tic is^, in quitus continenturbumanitas,dolt;ftrina,religio,fruges,iura, amp;nbsp;leges : quæ quidem omnia put antur Atftcnis orra, amp;nbsp;in omnes terras diftribuia,, vt in oratione pro Flacco leges.Quæ veto dicuntur ab Ifocràte fparfim, amp;nbsp;àlufti uollbrofecundo,irtitto. in belligis rebvs effecerat, nam filiis Herculis,Lacedæmoniis, Argiuis, amp;.Tbebanis auxilium tulerat,amp; bellum cumScythis,Amazonibus,TbracibuSiDario,amp;Xerxegefferat,amp; aliafecc-rat,quæ pluribus verbis Ifocrates, amp;nbsp;biftorioi perfequuntur. s t v o i v m, dicendi,amp; eloquentiæ. G R a e c l A E, rcliquæ Græçiæ.nam ôc Atbenæ cer-te funt in Græcia,vt omnes fci«nt.«Sc Græciam dieft non quo modo Plinius quifeparatà Peloponnefo , fed quo modo Strabo,amp; nbsp;nbsp;, qui vocant earn

Græciam totam,quam amp;nbsp;Paufanias defcribit,quum 'dvAÂaJlaff TrifW7tiaiT facit, vtipfe vocat, qtiamuis parutim quendam locum Europæ teneat,fempérq. te nuerit,vt ait Cicero in Oratione per Flacco. Nec infulas viciiias bic vldetur complefti,quumpaulo poft è Piryeo eueftam eloquetiam dicat ; quanquam fupranonnullos ,qui non erant exvera Græcia, numerauit. proprivm ATHENARVM, vbinata,amp; aftafitcloquentia, Qvis enim, «z'ZtoAo7i«, quod ftudlum hoenon fuerft commune Græeiæ rcliquæ ; quod tarnen fal-funj vldetur,quando Prodicus dus fuit,Hippias Eleus, amp;nbsp;Dinarcbus Co-linthlus ; fed Prodicus amp;nbsp;ex infula fuit,amp; ipfe , ac Hippias fopliiftæ potlus, quàmoratoresfuerunf, Dinarçftus v.ero in agio Atbenicnfi natus etiam creditur ; Athenis certe diutius yixft,vtftipra diximus'.amp; tam pauci funt,vt maxime fint oratores, numerum vix vt facere videantur,fi cum rçliquis con ferantur. a R g i v v m, ab Argo Peloponnefi,quod Homerus voedt «’^«1x0» ’ét(sv,iTnrG€aTov, vt Strabo,amp; Intçtpres Homeri ctiain teftantur .eft enini etiam Argqs Pelafgiciun in Tbcflalla, vtPlinius ftb.ro quarto capitc feptimo dô-

SEB.’CORRADÏ quot;COMMÊNTAïélVS

cet,Argos Amphilochicum,icîem libro quarto capite primo,argos Hippium in Italia,Arpi poflea Æchi,;dem libro t^ tio capite vndecimo . Argiui porro breuius loqucbantur,quàm vt oratores ellcautdici etiam pollent: idoften-ditprouerbiumArgiuaoratio. coriNthivm, à Córinthö vrbeprope Ifthmum pofita,à qua no^ivSia^i^i veteree deduxcrunt:quod qui faciunt,haud lane quidem video,qui magni oratores elfe poßint. thebanvm, àThe-bisBœotix, vbi cœlum erat craflum. Itaque Thebani pinguesputabantur, vtCicero in libro de Fato fcribic:amp; totprouerbia oftédürit,Bœoticaauris, Bœotica fus, Bœotici mores, Böeoticum ingenium. Qui vero talcs flint in oratorum numerum non itafacilppofltint perucnire ; Meneclides tarnen ThcbanüsàPlutarcbo in Pelopida Rhetor appellatur, fednon fuit magni nominisjVt apparet,quando nulquam ab ahis, quod ego Iciam ,nominatur. TEMP OR IB vs iLLis?quibus oratores fupra'didi fuerunt.nam poftea fuif le non negat. nisi qv t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nc quis dicat, quod fcribit Aemilius

Probus, Epaminondam Tbebanum eloquentemfuilfe. epaminonda, quiamp; Thebanus , amp;nbsp;illis temporibus fuitifiquidem fuit æqualis, vtapud Probum legimus ,Calliftrati, quern Demofthenesquum femelaudiuilict, ciusgloriacomotusad dicendi facultatem fedicitur contuliffe.Epaminon-dæ vitamjamp; res geftas quura alii multi,turn Plutarchus,Probus, amp;nbsp;luftinus perfequuturiCLiius nomé in veteribus,amp; nouis libris varié modopcro,modo per V Icriptu videmusicuius rei caufam fuilfe credimus, quod quiim griC-celcribatur iTr«pwv;/l«(r,multiputaruntain v conuertioportcrequod Dores , vt erant Thebani, lapro au vterentur : fed quum hoc nomen tarn apud Atticos,quàm apud alios Icriptores Græcos ita Icriptum inucniatur, non VI deo,curapudnosporiusper v,quamper oIcribcndum videatur. docto, amp;nbsp;docloja LyfiaTarentino Pythagoreo,vt a Cicerone, óc Probo vocatur, quamuis à Diogene in Py thagora Lyds appelletur. LACEDAEMONiVS, quum fupra dixifl'ethocdicendi ftudium non fuilfeGræciçcommune,opus erat vt idprobaret,amp; quidem omnibus Græciæ ciuitatibus enumeratis,fed pu tauit fans elfc,illas,quæprimariçputabantur,enumerare:atque,vt oratio crelceret,Lacedæmonem,cuius lpclt;âata,ac nobilitata virtus,non folum natura corroborata,verumc tiam diciplina, vt ait Cicero in orationepro Flac* co,putabatu r,poftrcmo loco ponerc, prælèrtim quum in aliis ciuitatibus ali quemfortall'ereperiri potuilîe oratoremjLacedæmone vero nullum pror-lusfuilfe Cicero cont^mdit. vsQVfi ad hoc tempvs, quoloquimur inter nos; tantum abell, vt aliquis illis temporibus fuerit. a v d i v i, tantum âbeft,vtlegcrim,autviderim. fvisse neminem, oratorem,quan-do Lacedæmonii, vtlcribitllocrates in Panath. TotSi/’ToiairoAtAafigivdi'f Teus/ïetM uù.(fiÂoQcflxa-fiff/Vjiis-t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptxyßixvovtny.ldcm propemodum Xeno

phon in librode Rcp. Lacedæmoniorum amp;Plutarchusin Laconicisinlli-tutisfenbunt. Quod fi Lacedæmonii ne literas quidem difeebant certc oratores elfe non potcrant,quum literis fons perfeéèæ eloquentiæ, quod di-citurinfra,contineatur.nec Axm^vio'^/oo' oratoriconuenit,vtmittam, quod Cornelius Tacitus in dialogo de Oratoribus Icribit, eloquetiam in bcnecon Ritutis ciuitatibus,vt eratLacedæmon,oririnon folere. M e N e l avm, Pli Rhenis filium . Agamemnon enim ,amp; Menelaus filii fuerunt Plifthenis; vt Interpres Homeri libro fecundo IIiados,Porphyrius,amp; Seruius fcribunt! lèd quum Plifthenes iuuenis admodum decelsiHet,pueri ab Atreo funt edu-cati,amp; ob id poftea filii eius crediti ; vnde femperàpoétii Atridævocantur. atque hic cft-3ÿ’oAi)4-i(r,nc quis arguat,falfum elfe quod dixit, Laccdçmonium oracoremneminem vnquamfuilfe, quumMenelaus fuerit. Ciceroigitur

probat

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;85

probat ilium vercoratorem non poffe appellari,cjuôd illabrajuitaSjCjuaMe nelaus vtebatur in vniuevfa eloquentia laudein non habeat. d v L c e M, Xi7U';,vel,vt Homerus loquitur,Ai7ia)j' «^oj^o'/Scjquamuis aliqui hiyîuÿ acute venant,Cicero tarnen hocloco dulcem dixit, t R. A d i t, libro tercio Ilia-dos. HOM ERVS, qui, vt ait ipftus Interpves, in Menelao «vtTo» : in Viyflevero TOnrJirruvov elîe voluit, pavca diCENtem,’7rxy^!X«7Ofi^ovS!,amp; more Laconum,qui Cfajlt;_jx,o7oidtcuntur;vnde in prouerbo eftA«KMK(ypolt;r.iiR-* VITAS, breuitastabs, qualiMenelaus,amp;reliqui Lacones vHfunt. amp;nbsp;eft quafi w7ioAo7i« ■, quare Menelauin oratorein fuifle non cenfçat,quôd eabre-uitate vteretur,quæ in vniuerfa eloquentia lau dem non habet, lavs est, locutio,qualisiila{uperior,bonos eloquentia. interdvm, nonigitur femper,quando ,dum breuis elTelabovo, obfcurusfio,vtaltHoratius. iM aliqj A PARTE D ICEN D I,in aliquaparte exillis fex partibus,exquibus dicuntRhetores orationem conftare,vt in exordio, quod vitiofum dicitur libro primo ad Herennium, h nimium ftt longum ; vt in narratione, quant Rbetoresfcribunt oportere breuem e{re,quamuis Ariftoteles ridiculos voter eos,qui idipfum præcipiunt : vt in diuifione, hue partltione, praefertim ea,quxrerum diftnbutamcontinet expofitionem, quxbreuitatem, vtait Cicerolibro pnmo delnucntione, debetbabereivtin conclufione, præfer-tim quo loco mifericordia commouetur. commiferationem enimbreuem. elTe oportet, nihil enim lachryma citius arefcit. Vel in ahqua parte diccndi inaliquogeneredicendi ,inteipreterislicet, Sc attenuatum intelligas, in quo funt oratores fubtili amp;nbsp;prcll'a orationc limati , vt ait Cicero in Orato-le. Necmoueat,quód partem,non genus hoc loco dicat Cicero, quoniant ficloqui confueuit,vtlibro primo de Inuentione quum parlitionem in duas partesdiuiGiret,poftea genus vtrunque dixit: idque facit, vt plane oftendat. quamuis pars generi ftue toti fubiiciatur,in doccndo tarnen, amp;nbsp;fcnbendo fæ pealterum pro altero pom folere. Quæ igitur in Oratore,amp; alibi genera dixit,hie partes videtur v ocare,præfertim quum poftea vniuerfam eloquen-tiamtanquam genus addat. lav dem non HABET,atquilibro tertio de Legihus ait, breuitatem non modo fenatoris , fed ctiam oratoris magnam eflelaudem,fed in fententia.oui?» , inquit Ariftoteles libro tertio Rheto-ticesjcyi^il’ôix ßiTD^ 'm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M (rwiTo^ixr, «AAa 79 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

At vero extraGræciam magna dicendi ftudia fucrunt, inat-ximique buic laudi habiti honores lUuftrc oratorum nomen reddiderunt. nam vt femel è Peiræeo eloc^uentta eueàa eft, otnnes peragrauit infulas , atcjue ita pcregrinata tota Afiaeft, vtfeexternis oblineret moribus, omnemque illam falubritatem Atticæ diftionis quafi fanitatem perderet ,ac loqui pene dedi-fceret. hinc Afiatici oratores non contemnendi cjuidem nee celeritate, nee copia, fed parum prefsi,amp; nimis redundantes. Rhodii faniores, amp;nbsp;Atticorum fimiliorcs. fed de Græcis halt;ft.e-nus-.etcnimha’c ipfa forfitan fucrint non neceffaria ,

AT VERO, quumfciretCiceroapudGrxcostriaquaftgeneraoratorum fuKfe Attlcos,Aftaticos,amp;Rhodlos;acmulta de Atticis dixllfet, de reliquls etiam aliquld fibl dlçendum putauit. Itaque poft epilogum de Atticis fa-ftum,quàmbreuifsime fieripotcft,quxdam de Afiaticls ,amp;Rhodlls orato-ribus ïcfert,Sc pofteataudem ad Romanos,vç à princlpio cogltar at j tranftt. ;

. j. .

SEB. CORRADI COMMENTARIVS

c R. A E CIA M, totam quideiTJ illam,quam fupra diximus, fed potißimum tarnen Atticamfignificat. MAGNA DictNDi STVDiA, itarragna,vt quodferibit Quintilianus libroduodecimo capitc decimo , paulatimfei-mone Græco in proximas Afiæciuitates influente, nondum fatis penti lo-quendi,facundiamconcupierint. fv e r. v nt, inalnsquidem etiamlociî fedinAfia tarnenpotifsimum,amp;Rhodi. Hvic lavdi, cloqucntiæ,hoc eft,lîominibus eloquentibus,vtßtdenominatio. habiti , veab Alexan-dro Magno, qui AnaximeneinLampfaccnum oratoiein fecum etiam in bellis habuit,amp; magni femper fecit: vt a Pyrrho Epi rotarum Reg^ qui Cyneam oratoremfecum (S(:ipfeduxit,amp;multoplures vibes eiuspratione,quàmfuis armis captas dixit :vt à Romanis,qui M. Valerium Diétatorem,quôd difcor-dias dicendo fedafl'et, maximis honoribus, amp;nbsp;Maximi cognomine ornarunt vt infra dicetur : vt ab aliis ,‘quos longum effet referre. i L l v s t R E, ita, vt M. AntoniusapudCiceronemproponat,nihil efleoratoreperfedo præcla-rius : V t mirum nemini videri debeat, quod feribit Cicero, Romæ nulla vn-quamvehementius,quàmeloquentiæIludia viguiffe. reddidervnt, quum antea fuiflet obfcurum, Sc fero in lucem prodiiffet. amp;nbsp;de eloquentii loc|ucns,fuodichoreovtivoluit,vtpræclarcterminaret. nam, y quodextraGræciammagnadicendiftudiafuerunt,non quod habiti honores illuftreora to rum nomen reddiderunt.nam quum peregrinata, amp;oblita moribusextcrnisdiciture1oquentia,nonlaudjtur. E piraeeo, êpoitu 'Athénien. Tamp;pouiÜa- enim, vtferibit Paufanias in Atticis

amp; portus, vt ait Plinius:de quo dubitauit Cicero libro feptimo ad Acticum, liodicportus Leonis appellatur. alii legunt, in Piræeo ,nec vident,nondici Latine,cloquentiainPiræeo eueélaeit. e v ecta, aliter deueéta. amp;nbsp;vide-turtranflatioà mercatoribusfumpta,quicum meicibusin regionesexter-nas deuehuntur. omnes, izirifCoA». neque cnim verifimile videtiir, omnes' illam infülas peragraffe : quum,vt alias mittam , neBritannia quidem tempo re Ciceronis hommes literis, amp;nbsp;muficis eruditos haberet, nedum eloquentes.vel omnes infulas fignificatGræciæ vicinas,amp; in Aegeo mari piæfertiin poßtas, exquarum nonnullisoratoresagnofeuntur,vt ex Lesbo Potamoa apudSuidam. peregrinata, hocvidctur dietum tanquamdefœmina, quæ male fo 1 et audire, quum apud coimcos peregrina dicitur, quod Dona-tus çtiam fcribit. asia, minore, qua de fupra didumeft. se externiS oblineret moribvs, vt oblini fôlent homines, quum peregrinantur: vndeLacedæmoniisperegrinari non licebat , ne moribus externis oblinc-rentur. fie facetias oblitas Latio dixit in Epiftolis Fam. Atque hoc quidem quidam,quorum Santra fuit,putant,vt ait Quintilianus,accidifle,quod pau latim fermoneGræco in proximas Afiæciuitates influente,nondum fatispérit i loquendi,facundiam concupicrint:ideôque ea, quæproprie fîgnari pote rant,circuitu cœperint enunciarc,ac deinde in eo perfeuerarint. Qnintilia-noautem ea videtur caufa,quôd Afianagens tumidior alioqui,amp; latlantior vanioreetiamdicendigloriainflatafuent, salvbritatem, tranflatioà locis,vel potius ab animalibus,quorum ex habitu,amp; colore turn falubritatis tumpeftilentiæ ßgnapercipiuntur, vt loquitur Cicero libro primo de Diui-nat. amp;nbsp;fupradicitur fhceus,amp;ßnguis incorruptusillo tempore inorationc fuiffe,quôd naturalis ihelfet,non rucatus nitor.Salubritas vero multo minus fignificat, quàm falus, quæ eadera eft amp;nbsp;finiras, vt oftendit in oratione pro Murænaràiurifconfùltis fàlubritas quædam,ab oratoribus falus ipfapetitur. bine quum poftfalubritatem ponitur fanitas, cr efeit oratio : quanquamdu-jrior tràflatio videbatur:amp; iccirco particula hac quaß earn molli uit, qj a s i,

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;85

Velmollîtur tranflatio,vt diximus,vel eft quæda6Trtf«7i)!no-, qua falubritatê in terpretatur.aliter amp;nbsp;quaG^vt duo dicat,falubntaté,amp; fanitatem. s an it a-tem, Gcinlibello de Opt.orat.gen.incorruptamfanitate, amp;nbsp;bonam valetu-dinem;amp;infra item fanitate,amp; contràinfania orationis dixit, lo cty i, vide turofJfüDfc» eflcjeloquétialoqui dedifceret,vt fupra.eloquêtia obmutuit. p b NE,aliterplene,male,quumplenius etiamloqueretur, vtens circuitu, vt ait QuintiLaliter plane,quod mibi fatis placet.nam,qui circuitu vtuntur, fatis planeloquinonpoftunt,vt AGatici,qui redundantes paulo poftdicuntqr. AsiATici ORATORES, VtHierocles,amp; Menecles Alabandenfesfiatres, quos M.Antonius audiuit,vt lib.fecundo de Orat.dicit ipfe:quofque Cicero inOratore AGaticoru oratorum principes vocaf.amp; infra orationes eorü,vt in AGatico genere laudabiles appellat.alios ité in boe dialogo, de fe loquens numerat.NON contemnendi^GcinOratore;Hierocles,amp;Meneclesmi niine,meafententia,contemnendi. Vnde quaft apparet biceofdé Ggniftcari.i Celeritate, dicendi ccleritate ,quam tarnen in ©ratore bac ipfa de r e lo ?uens,facultaté videtur appellare.amp; fanè qui celeriter loqui poteft, is dicêdi icultatemvideturadeptus.binclib. primo de ©rat. quum de rebus adora-torépeitinentibus eflet locutus,inquit;quibus in rebus omnis oratoi ü ver-fa tur facultas :amp; quódconfuetudo, exercitatióque amp;nbsp;intelligendi piudentia acuit,amp; eloquédi celeritatem incitat.Vel facultaté ad alterum genus AGati-coi-um,celeritate ad alterum referas,quod ipfe infra verbis volucre,amp; inci-tatum vocat. copia, dixit idem in O rat. P R E s s i, in quibus nihil redundet, vtfupradiximus.NiMi s, aliternimiü,forta(feretl:ius.nam fæpius,parùm amp;nbsp;nimiujquàm parum amp;nbsp;nimis inter fe opponutuf.vtlib.primo de Off. medio critaseftinter nimiü,amp;parum:amp; quamuisno negemusre£ledicl,aliquidni mis relt;lundans,vt dicimus,abquid nimis inftnitum, nimis magnum;Cic.ta-mélib.fecundodeOrat.dixit,verbanimiuredundantia. redvndantes,’ tedundantes, amp;nbsp;abundantes etiam vocat Qmnt. quod inania quædam verba quaGcomplementa num er orum inculcarent, vt ait Cicero in Oratore. «ftautemtranftatioifluminibus. rhodii, Rbodiioratorcs,vt Apollonius Malacus,amp;Molo, quemCicero ,vt infra dicetur, audiuit. Quamuis enim Alabandenfes illifucrint,quiatamenRbodivixerunt,MoloRbodlus lnfra,amp;bic Apollonius,amp;idem Molo Rhodii dicuntur-.vtlSionyGusTbrax amp;nbsp;Apollonius,quifcripGt Argonautas,Alexadrini quidé fuerunt,fed Rhodii tarnen,vtSraboteftatur,funt appellat!. s ANiORES, AGatleis,quifani quum dici nó pofsint,quodfalubritatem,amp; fanitaté in illis eloquentia per-diderat,Grammatici interpretarétur, faniores,minus infanl;quum buiufee modi comparationes probarenonfoleant.ob id vero fanlores à Cicerone di cuntuv.quód,vt in Oratore fcriptum eft,quum Caria,amp; Phrygia,amp; My Ga, quodminimepolitæ,minlméque elegantes effent,afcluiffcnt aptum luis au-libus opimumquoddam,amp; tanquam adipalediélionls genus, idRhodii eo-ïum vicini,non italato interieélo mari,nunquam probauevunt. Hinc Qulu tiïianus llbro duodecimo capite decimo ita fcribit ; Adiecerunt genus Rbo-dium,quod velut medium inter Atticum,amp; AGaticum effe, atque ex vtro-quemiftumvolunt. neque enim Attice prefsi funt Rhodii, neque AGane abundantes, atticorvm similiores, Aefebincsenim ,qui, vtalt Qulntilianus, huncexlliolocumdelegerat, intulit co ftudla Albenarum, quæ velut fata quædam cœlo,terraque dégénérant, faporem ilium Atticum

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcregrlnomifcuerunt. sed, tranGilo , vt vocaturlibro quarto ad He-

rfnnium. g r a e c i s , bis oratoribus, qui Græcalingua vterentur , quatnuis extra Græciam effent multi, vt AGatici, Rhodii ; qui in Gr»-

^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

cia non erant, amp;nbsp;tarnen Graeci dicebantur: quod Gracia quidem cunâa paruum quendamlocum Europa: tenet, fempcrque tenuit:vndeGræciæora torum partus fupra dixit : fed eadem Afiæ maritimam oram bello fuperatam cinxit vrbibuSjVt Cic.in oratione pro Flacco, Srabo bb. oftauo,amp; Plin.Eb. fexto cap, lecundo fcribunt, HincGræcos in Afia eflTefæpe legis. Cic.igitur quum fupra Græciæ oratoru partus, Afiaticos,amp; Rbodios nominauit,ae At ticis oratorib. Afiaticis,amp; Rhodiis quafi per fpecies eft locutusmuc vero qua ft per genus omnes cople(ftitur,quum inquit,dc Grçcis batlenus. e t e n i M, 027(0X07'3(5 quare pluradeGræcisnon dicat. haec ipsa, quæ diximus. F o R s IT A N, vtitur hac dubitation e,vt ill is etiam ßtisfaciat,quibus hxc ipfa minus neceflaria videri poterant-.quum de Romanis difturo no videaturnc ceftariu tam multa de Grçcis repetere.Si quis tame paulo acuratius ré intuea tur,videat profe(fto,de Romanis oratorib. diifturo neceflariu elfe de Græciî etia,a quib.eorum facultas eft profelt;fta,dicere. f ve R i n t, aliter fuerunt.

Turn BrutusJfla vero,inquit, quàm neceflaria fuerintjnon fa eile dixerimJucunda certe mihi fuerunt, nequefolum nonlon-ga,fed etiam breuioraquam veliem . Optime, inquam : fed vc-niamus ad noftros;de quibus difficile eff plus intelligerc, quàm quantum ex monimentis fufpicari licet. Quis enim putet aut ce-leritatem ingenii L,Bruto illi nobihtatis veffræ principi defuilTe? qui de matre fuauiandaex oraculo Apollinis tam acute arguteq. coniecerit;quifummam prudentiam fimulatione flultitiæ texc-ritjqui potentifsimum regem clarifsimi régis filium expulerit; ci uitatcmque perpetuo dominatu liberatam,magifl:ratibusannuls, legibus,iudifciifque deuinxerit; qui collegæ fuo imperium abro-gauerit, vt è ciuitate regalis nominis memoriam tolieret : quod certe cffici non potuiffet,nifl effet oratione perfuafum. Vi demos item paucis annjs pofl: reges exaâos, cum plebes prope ripam Anienisad tertium milliarium confediffet, eumque montem, qui Sacer appellatus eff,occupauiffet, M. V’’alerium Didatorer dicendo fedauiffe difeordias c/que ob earn rem honores amplil-ffmos habitos,amp; eum primum ob earn ipfam caufam Maximum effeappellatum .Ne L. Valerium quidem Potitum arbitrer non aliquid potuiffe dicendo, qui poft decemuiralem inuidiam ple-bem in patres inçitatam legibus amp;nbsp;concionibus fuis mitigauerit.

non facile dixerim, ego qui nondum,quorfum referantur, pror-fus intelligo. Ncque enim Brutus adhuc intelligere poterat, quo tenderet Ciceronis difpoficio, Breviora, nam, quæîibenter audimus, eaquàm longifsimacupimus elle, optime, dicisBrute, nostros, Romanos. DIFFICILE, non facile inquit lib.fecqndo de Orat.in noftris oratoribus ^of fumus iudicare,quia fcripta, ex quibus iudiciu fieri polfet non multa fane re liquerunt. s v s P i c A ri, putare,non etiam feire. qv is E N i M,«2‘üoÄO7i'a;,qua re fufpicarj liceat,non au té lcire. P v t e t, lulpicetur. a v T,hanc pa rticulam fortalfefemelpofuit,nemeditatusdicere videretur, fi poneret omnia, ce-Ï,ERITATEM iNGENii,ficin Aquilio Galloceleritatéponitinfra.nàm,vt feribit

' ' 1N Ri.' T. CIC E R. B R V t V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g}

ftiibitllb. primo de Oratore,amp; animijatqüè i'ngéniicelcfcs qùîdatWmotut cfledebent:qui ad excogitandum acuti,amp;ad‘explicândum,ornandumq. fint vbeTes;amp; ad memoria fîrmi,atque diuturni. Sed ilhid hiè'occurritrqnod hic tribuit ingenio,amp; orationi,id lib.primo de Orat. menti dat,amp;’ éfifilio ita^vt illadicat verba'.exaélioné mente^non lingua perfeétamp;L.Bruti^ê'ffe té'fhiinus: fed deinceps omnia nonne plena cófiliorum,inartia verborû v,idemügt;s?fed ibi Cic. inducit Scçuolâ contra L. Craflùm dilputaiii€éiri:amp; députâtes vincendt caufamulta folent métiri,amp; multa fecus intèiprétà'ri,'vt tum StfæuOl'a videri poteftfeciflfjqui eloquentix detrahebatjVt artt fux plus tribuèi'ét.Hic vera Cic.velputat in éo,in quo fuit pfudentia,eloquentiâ »étiam fuiffeivel'^Vt res? eftjbqtiiturjVtbiftoricuSjdlgnus etia venia', fiqöid'cöraM; Bruto d;e'L. Bnit toloquens addatiquanquam nihil adderevidetürïquandö Dinnyfius,amp; Lf uiusL.Brutum longas eiia oratiohes habuifle feribunt:quod nunqtiarti fecif ftnt,nifi ilium eloquente fuifle amp;nbsp;ipfi putaflent ,vel apud veteres liiRoricoi legi(fent.L.Luclo.Lucius veto dicebatur is,qui luci natuseffetjVt Varro,amp; Sex.Pompeiusdocent. B rvT o, L. lunio Bruto,qui Marei filiusfnit.Mar» eus veto lunius quum,vtautor eftDiónyfius,duceret originemab^vno eo-rum,quicum Aenea coloniädeduxerant inltaliam,amp; diues effèt^d'i'gftUs eft iudicatus,cui T arquinius Pri'fcus Tàrquinia filiain vxoré daretse» qna duos filiosfuftulitM.Iunium,vt nos pUtamus,amp; liunc L.Iuniu'qui pofteaBtUtui eftappellatus:quôdquum patré primüm,deinde Marcum fratrem,quód diui tes,amp; prudentes efl'ent,àTarqumi’b'Supevbo amp;nbsp;quidé auuntulo fuq irtte^fet ftosintellexiflet', ne ôc ipfe intérficérétur, fe ftultum elle fimulauilî^l i 'IKfixaw. NOBiLiTATis vestrXe PRiNCiPi, quamuiscnimpaTct jamp; fvatermaior natu,acalli ctiafortalfe plures fuiffent in eafamiliainObilcs^hic. t^mentantum fplédoris attulit, vt iure nobilitatis illius gentis ptincepside-i beatappellari. Quin veroM. Brutus,quicumCiceroloquiturjab eo gehus^ ducat,nemo dubitat, quum fit ex ea gente,amp; prxter Suctoraiû,Plutarchum. reliquôfquefcriptores penè omnes,id Cicero {æpe,præfertim vero Philippi-capiimahifce verbis teftetur : L.Brutus amp;nbsp;ipfe regio dominatuRctnp. libe-rauit, amp;nbsp;ad fimilena virtutem , amp;nbsp;fimilefaûumftirpemin propè quirigc'nte-fimum annum propagauit. i, repetitio vsijov -7Zfgt;ÔTtycv fada. nam prius texitprudentiam, quàm coniecit ,vtfortaffe ordofitmutandus mififecit arte, vtoratio crefeeret, quod maius fuerittegereprudentiam eo modo, quàm conücere ; vel itafecit,quia’poft redilum ex oraculo etiain diu ftulti-tiamfimulauit. de matre svayianda, quumvox,inquitLiuius,ex infimofpecuficreddita fuiffet ; Imperium fummum Romæ habebit, qui veftïum primus oiuuenes ofculum matri tulerit ; quumque Tarquinii de ofculomatrifuæferendocogitarent,L. Brutus alio ratuslpeélarePythi-cam voce,Vélut fi prolapfus cecidliret,terram ofeulo contigit, fcilicet quôd eacommunis mater omnium mortalium effet .Ira Liuius.amp; fane terra mater omniudicitur à Cicerone in oratione pro Cluentio;Plinio,Dante,amp; à poë-tis fæpemecidipfumnegatDionyfius, fed affirmât Brutumïtaliam,quum: primum eo veniffet, ofeulo contigiffeiquod banc putaret effe omnium ho-minum matrem, hinc fortaffe Plinius Italiam reftricem,parentémque mun di alteram vocât,amp; alibi,omnium terrarum alumnam, amp;nbsp;parentemiCicero verolibro nono ad Atticum banc patriam antiquifsimam, amp;nbsp;fanéfifsimam parentem dixit ; vnde fummus Poëta vel ob id ita videtur ceciniffe : anti-» quam exquiritc matrem ; vbi matrem , id eftïtaliam terram, non terratn fimpliciter, vt Seruius ait , interpreteris , necefle eft. exoracv-to, adquodTituSjSc ArunsRegy filiiculufdamanguisjn regia vificaufitj ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b ii

«8 5EB, CORRADI COMMENTARIVS

Vtfcribi(;Liuiu.$,velmorbi çMΫfdam,vtajtpioQyfius,n)jfeLf,BratUinrequot;. çum duxe^âtj.'yt hdbeTenr,!q,9eiT} nderc poffentiyt tuin pqtff^juium riffrût, quuTO Apoiboj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cgt;btubcquüd exjf^inqrentjbaçiffurn.frpjfus çflc:,aç

iUebaçulUfp.aureûinçluffip fimbuçeo, yt eft apud^autorébbélffde Vins jin luftribps,vei!Çornço,nffnbu.L,iuiuSs, çaqatçadidbacuipdpnpi^'pft^l’ï^'.^^ leràt,per ftinbqgçsxegen;?/sfiigtçm jngenuIui,jA e o li, i H.iSa ApplÛpijDH:! pbiçi, Pelpbo? çniçn a4/flj4Xiwe,inclytun)in;tcrnjpraoulffmi,tte}-pffaf(}ui^ nius ftatun-yvt'fçribitLiuiu^,, ;4y^ 5 Ymm am /.RViP en^tI'am

TIoNEi LTITIAE TExijjiuiienj^ynqu^ij:puitiSalongeajjwsingenio 3uàmcuin$ firnulationçm.in4ue.rat. ,fa!ft)4,S; pfteirim ex,in.dulVi'ii?;a4

inen^jjftpltftiap, amp;, quoQ}qpaffn)titiamftnyulareloco,prpd.entiafummaeft, candem yiyffçs,Solon,amp; Méfon Aftrologus,fçd.diuerfistemporjbusfinui-larunt,' t e x.er i.t, aji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n?pJKni,Tpnc epim pplçhernmum

iuriurandurn,quod eft app,dj.ff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P t E N T i s s I M,VM, poft LaJ

tinos j SabinôJ'que doimtos, Sueftâm Pomejiqm HetrufcisÆrepqam, GabioS captoSjamp;.rpyJta operâRomæ publice fafóla. rege m, JL,., ^arquinium Super bum», e-E ARI s s nbsp;nbsp;Ij. qupd peregiinusqpuip efletjfuaipc^ftria Rex/aéîus

centum p^ati^s:inçuriam legit,equinun centurias numero duplicauit,La.^ tin OS bello domüit, Çirçum maximu ædificauft.) ludos magnOjS inftjtüit,4fi Sabinis amp;nbsp;pnfcis Latinis triumphauit, öCimurulapideum vrbi circundedi^ Vt fctibit autor libelli de Viris illuftribus. R e^g i s, L.Tarquinii Prifci Luc,q jnonis, f i n v m ,r filium Rnjlc plurimisraiUtojibus credit Liùjusî neppteq^ lcnbitOionyfius,L. Pifbni affentiens ; nçquçfilium jnequçnepotem putat Laurentius Vallen fis, idquelpnga fatis epiftola denjonftrat. np,s,ne tam Ion gam ddputationem ingrediamur, Cicerpncni j qui filium vel hoc iplb loco Puiffe fcnbit, ièquimur. e x p v L E R i T, inccnfam multitudinem, vtinqmt Liuius , perpulent, vt imperium'Regi abrogaret, exuléfque effe luberet L. Tarquiniumcumcoriiuge , acliberis. p e r p b t v o, ,lt; noninter.^ nuftb î,amp;interrupto, fedcontinenti , amp;nbsp;ç.ontinuato,quali Reges vtifolcnt; quidum viuunt,regnant,nifi expellantur^binc fupra regium dominatumyq cauit.at dominatus .qui fuit à Bruto conftitutus, non erat perpetuus, fed inte rmiftùs , amp;nbsp;ahnuus : amp;nbsp;iccirco dixit ciuitatem lib.eraram perpetuodonU7 natu,fed non Omni dominatu. nam Conlules castéra regiam propcinodum poteftatem obtinebant. Vnde Cicero in Legibus inquitiRcgjo imperio duo funto, Libertatis enim, vtaitLiuius, originemindemagis , quiaannuuni imperium confularefaélumeft,quam quóddiminutum quicquam fit cxregia poteftatc,numeres. M AGIstratibvSj omnibus quidemctiam futu-ris,fed turn potifiimum confulatu. ,A N N vi s, a’n'Ziöiror, bac de re fie loqub tur Brutus apud Dionyfium ; Ego, quod omnium vtilifsimum fore puto, ne multum peccent, qui hunç magiftratum fulcipient, ccnfeo,non oporttgt; re per omnemvitam eos inmagiftratucfle : Grauis çnirn eft res omn,ibu$ infinitum imperium , neque vllam rationcm exhibons geftorum ; ex qqq tyrannis gignitur : fed in tempus annuum, vt fit apud Athenienfes, ma-giftratuspoteftatem contrahere . Imperarcenim aliquem quandoque,amp; eundem parère, acprius,quam vitientur fenfus, poteftate abfifterc,arro-gantia ingenia comprimit,ncc finit inebriari mores licentia. l e g i B v s, vj de Rege ucrificulo,defafcibus,vt eosConfules alternismenfibushaberent; de reuocandis legibus de contra(ftibus,quas prius àl'ullip latasTarquiniu? fuftulcrat : vtde vidlimisimmolandis, amp;nbsp;concionepopulo reftituenda, amp;nbsp;poteftatefuffragii, quampriusbabuerat. base Dionyfius libro quinto. JVDICIISQVE, quamuisenim bis temponbus , vtait Liuius, nonduin

Confulem

IN M. T. CICER. BRVTVM. : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89

Confulem iu(licem,fed Prætorem appcllari mos fucnt,nos tarnen ob id Prx torem appellatû fuilfe credimus,quód iudicaretjquod poftea proprium fuit Pi ætorisjprçfertim quû Cicero in Legibus ita dicat:Regio imperio duo liin tOiiiquepræeundojiudicandojConfulendoj Prxtores,Indices,Confules ap-ptllantoriamp;Quintil. adhuncmodum:fitne confulaconfulendo, an àiudi-cando.namamp;hoccofulere veteres vocarunt. Vnde adhuc remanet illud:ro gJt,boniconfulas,ideftbonumindices- collegae svo, L.Tarquinio Collatino,qui Lucretiæ maritus fuerat,vt omnes biftorici fcribunt. imp e-Rivm, conlulare. abrogarit, amp;nbsp;eodem anno perierit,quod de omni-bus, qui fuis collegis magiftratum abrogarint, obleruatum Uion,*amp; lulius Obfequensteftantur. regalis nominis, namL.amp; ipfeTarquiniusdi ccbatur :amp; Tarquiniorum,qui Reges fuerantjCrat propinquus, vtin hifto-tiislegimus. persvAsVM, ipfiL.TarquinioCollatino,vtpjQpemoduin faftum Liuius oftenditrvelpotius populo, vt Dionyfius refeit. Quod fi Bru t'is oratione per{uafit,fuit orator,cnius finis eft perfuadere diclione, vt lib. primo de Innentione ftnbitur. videmvs, inhiftoria. ficloquitnr in Læ-110 : videmus Papum Aemilium C • Luftinio familiärem fuifle. pa veil ANNIS, fexdecim,vt nos collegimus, amp;nbsp;Cicero in oratione pro Cornelio, Afconius,amp; Eutropius docent,quamuis Pomponius lib.primoDigeftoruni' feptemdecimferibat. reges, L. TarquiniumSuperbum, vxorem, amp;nbsp;fi-lios : velReges,hoceft,nomen regium , amp;poteftatem regiam. ex a ctos, àL.Iunio Bruto expulfos. amp;nbsp;, quum de hac re loquitur Cicero, ferè femper boc verbo vtiturivt lib. primo de Orat. quid exaélis Regibus ? tamétfi ipfam' exattionem mente,non lingua perfeiftam L.Bruti efie cernimus:amp; lib.fecun dode Ora tore,Reges ex hac ciuitate exigi: amp;nbsp;in oratione pro Cornelio,poft ftcgesexaftos:vbi Afconius etiamnon femel exattos Reges dixit.Vndecrc-dinms Veteres eo verbo in ea re fic frequenter vfbs fuilfe, vt notam, iquam ponit Probus, fecerint : EX . r. id eft,exaiftis Regibus. plebes, aliter plebs,reótius, vt opinor. Quamuis enim vtroqueinodo dicatur,frequen-tius tarnen plebs.àCiceronevfurpatur, nifide vetuftißimis rebusloquatur: vtquum leges icribit, amp;nbsp;in his illam : Plebes quos pro fe contra vim auxilii ergodecein creafsit, 1 ribuni eius funtivt plebes verbu vetus,plebs magis vfi tatum elfe videatur. PROPE Ripam, iunxta ripam, dixit Valerius Maximus lib.oftauo cap. nono,quo modo Cicero non fa:pe,amp;fortaflcnunquam eft locutus,quauis Cornelius Nepos in Attici vita, amp;nbsp;alii æqualcs ita fint lo-cuti.amp; ripam vlteriortm,interprctcris,necefle eftrquandoLiuius fciibitplc bem trans Anienem amnefecelsilfe. anien is, fluminis Anicnis, vt eft in Valerio,vel anienis amnis,vt eft in Liuio.Eft vero fluuiuSjquijVt Icribit Plinius,in monte Trebanorum ortus,tres lacus in Tiberim defert,quem hodie Teueronemferiptoresappellant, ad teRt ivM milliarivm, triaab vrbemilliapalTuumjinquitLiuius. consedisset, aliterconfeendiflet, quod,quum de monte loquatur,proprium vidcri poteftiValerius tarnen Ma ximusvideturlcgi{fe,confedilfet. montem, collemvocatVai.Maximus. SACER appellatvs esT,exeo,quodilluplebsoccupaflet,vtDionyfius amp;nbsp;Appianus fcribut,nec caufam fatis explicat;q.uam nos elle credimus quod in eoleges facratæ fintlatæ, amp;nbsp;magiftratusfacrofanóii fint creati ; vel quod plebs ipfa monte ilium loui cófecrauit,vt Sex.Pom.fcribit,amp; Cic. in oratione pro Cor.'teftatur. amp;nbsp;appellatus eft poftea, qudmfuerat occupât us, ne fit ‘^oAiid'iir qua Diomedes in Sail, notauit. m. valbriv m, M. Valerius Volefi fi-lium,amp; P .V aleriiPublicolç fratré, vt Liuius amp;nbsp;Dionyfius ftint autorcs.v A-LERi V MjValeril primu Valefii funtdicii, vt Quint. Ub. prirno cap.fexto,amp; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h I iii

^5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB, CORRADI COMMENTARIVS

Sex. Pompeius affirmant : Sc patricii fuerunt,vt in Epiflola fextadecima li-bri quarti ad Atticurn cognofçcs, Sc apud Liuium fæpe leges. D ï c t a to-REM,, idemfenfit Oipfius biTce verbis : M. Valerio Didatore delcftummi Jiturn agente,variis populus ftimulatus iniurijs,Sacrum móntem infedit ar-; macus.Çæterum Liuius,amp; Dionyfius {çribunt, M- Valerium prjus DiélatUf ram depoluifle, quàm lèceisio faéiafuilTetzquod ü verüm eft,aiélator.fedaxgt; re difcprdias non potuit,Quare dicere pôdumuSjhoc lotp loquendum élle, diétatorium,quód veteres ita notis fcriberenno i g t. hoe eft, Diftator, vel Diélatorius ? quod librariiquumlegiflent, Diéiatorem fortallc defcripfe-; runt:etlï Liuius Sc Diony(ïus non in hoe mpdo diirentiuntjfed in eo cuain,-quodfêlt;juitur,defedandis difcordiis,quasr)onàValerio; fèdà Menenib

■: quamuisorationénr M. Valerii Pionyfiusctiaiit ponac* Valerius Maximus cum Cicerone fèntit,fed dli concedi poteft,glo-' riam talemfuxgenti tribuenti:Ciceropisvero tanta efïautoritas, vt jlli ma hm ego,quàm Liuio,amp; Dionyfio credere, præfertim quum fatale yide^tui' fuiflcjVt M. Valerius hanefeditionem fedaric,amp; non itamultopoft L. Va-' leriu$plebcmmitigarit,yt hie paulo poft ait. DiC’EN D Oj''videtui quafiio cari,quód Diétator à dicendo ht appellatus. Dictator enim, vtdocet Varro, diéius,quôdàConlule dicebatur , cuius difftp audientes omnes çftent. SEDA v i ss £, nexis remifsis,amp; plebeiis magiftratibus creatis,vc DiQnylius,amp; Liuius referunt. discordias, interpatres, Sc pkbem propter nexus' obæsalienum prius, vt fcribitLiuius , excjtatas, oB'jeam rem, quod dicendo difcordias fedaftet. honores amplissimos, qui fuerint ifti honores amplilsimi ,inuenire non potuimus.Illud quidem fatisconftatjil-’ lum nuiiquam pofteanequeConfulem,neque Diäatorein fiiifte, quifolent honores amplißimi ferèIcmper appellari-poflumus exiftimare,lUumpoftea ■yel lenatus pi incipem fuifle,vel primum fententiam rogari lolitum, vel ali^ quid honoris huiufccmodiadeptum ; nifi, quod fcquitur,ftl:V'^rt^Vaaio'. P Ri-; M V nam Q^Fabius Rutilianus annis poft minimum centum nonaginta Maximusjquod omnem foren fem turbams, vt libro nono refert Liuius, ex-, cretamin quatuor tribus Gonieciftet,eft.appeliatus, Sc quidem primus exça familiaita,vcpoftea Fabii omnes deinceps Maximi ftnt diifti, quod ex Con-r fullbus apparetpotiftimum.'vt mirer, cur Polybius libro rertio fcribat Qj Fabium,qui pugnauit cum Annibale, ob res egregic geftas, Maximum vo-catum fuilfe, amp;idcognominis in Fabiorum familia vfque ad ftiamxtatem duraire,quum multo anteFabii Maximi dicerentur, idqueres ipla,amp; fcri-ptofes omnes teftentur ..fed de Fabiis alias i nunc ad Maximum cognomen reüertamur. Plutarchus igitur Romanos laudat, qui non eos Iblum, qui fo'ris Remp.manu, fed quidomi etiam conhlio iuuiftent', huiufccmodico-; gnominibus decorabant,.vt hunc M. Valctiuin, Q_. Fabium Rutilianiim quâmïiis apudilium ƒi/Ahioaj' legamus.atq. ii quidem Maximi, Pompeius yeio Magnus eft appella'ths. ne l. valerivm qvidem potitvm, ne L.Valerium quidem Potitum P. Valerii, qui Confuliterum Ap.Hcrdo-niumCapitoliumtenentem obfcdit,amp;interfcâus fuit,filium : Sc P .Valerii Publicolæ,qui Reges eiccit,nepotem, vtdocet Dionyfius libro vndeci-mo : vbi fcribitillequidem hunc cognomine Potitum didlum fuifTe, fed.cau fam nec ipfè,nëc alius,quen) nos viderimus,refcrt.Fuitigitur,quum putäiii-mus ilium ex Potitiisfuifre,amp; ob id Potitum diftum, nunc Vtro nihil affir-; mam us. decemViraeeM-j excitatam in^Decemuirbs^qui, ytloquitur Liuius legum ferendarum Caufacrcati, nihil iuris in ciuitate reliquerant,' Sc tyrarinidem prorftis occuparant, Deccmuiralem inuidiam vpcat etiajn'

i. . ƒ “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liuius,

gt; .IN M. T. CICER. BR.VTVM'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91

Liuius, vblfcribit',Sicclum fccefsionismcntionemfecifTe . invidiam, odium (quo Dccemuivi flagrabant quum propter multas res, tumpotißi-mumpropter Siccii, 8c Virginiæ mortem : (quorum alter iußu Decemui-roruminterfeftus eft : altera vero à pane occifa ,ne ad libidinem Appiiin feruitutem traberetur. patres, in omnes cquidem Patres , led in Dccemuiros tarnen potifsimum qui pene omncs erant Patres, ' iNCi^-T A T A M, ita , vt m Auentinum primo, deinde in montem Sacrum fe-ccflerit,quod Liuius, amp;nbsp;Dionyftus fcribunt^ leg IB vs, prima, vt quod Tribuniplebis iufsiftent,populus tcneret ; fecunda,.ne'quis vUum maüftrar tum fine prouocatione crearetgt;qui creaftet,eum iusyfafque eftet occidi, neue eacædes capitalis noxx baberetu.r : tertia, vt.Tribuni plebis facrofandi viderentur ita,vt, qui Tribunis plebis nocuilTet, eius caput loui facrum el^-fetjfamilia ad xdem Ge reris,Liberi, Lib«rxque Venum irenncquæ L'di'^s li-r bro tertio refert. coNCioNiBys^ quarum nonftullx apud Liuium, amp;nbsp;Dionyfium Icguntur. fed Cicero hoc loco fcripfit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'nçi'n^cn. mam prius

babitx funt condones, quàm leges latx ; quapdo Valerius ipfe amp;.Horatius primum priuati funt concionati,deinde Confules fadi leges tulerdnnquam uis Horatium Cicero non ponat, Horatix tarnen leges funt appellatæ, vt apud Liuium libro tertio videbis • Non negarim tarnen fieri potuilfe , vt confules etiam fxpe condones habuerint, fed quibus tarnen plebem polius in patres irritarent, quàm mitigarét, quando fenatus illis triumphuiM negi uit. MI Ti G AV er IT, ita, vt cundi ipfi Valerio, amp;.Horatio peiTuifennt,’ vt facerent,vt yellent, quemadmodum loquitur Liuius pSed quoniam di’xi-inus,quot anniàBrutoprimoConfule adM.Valerium Didatoremnume-* rentur,dicendumeftettam,ià M. Valerio didatorcadhunc L y Y aleripim Confulem annosminimum quadragintaquinque,numerari,.1 oq-*iri-h,; ’ Poffumus Appiuth Claudium fpfpican difertutn', quiaf^pa^urri iam iam inclinatum a Pyrrhi paccieuocauerit. PolTuruusC.f a-» britiura, quiafitad Pyrrhum de captiuis recupcrandis miffus orator; T. Coruncaniutn, quod ex Pontificutn comtuenta-riis longe plurinium ingenio valuiffe videatur ; Mar. Curium, quod is Tribunus pl.iuterrege Appm Cæco diferto,,bommc Gomitia contra leges babente, cum de plebe Confulem mon.ac-cipiebat,patres ante audores fieri coëgerit ; quod fuerit perma-gnumnondumlege Menialatai

rOSS VMVs, prxtcrithieÇiçero annos drdtercentum (8ctrigintafex, (luot à L. V alerii Confulatu ad Appii Cxci Cenfur am colliguntur ,vt nihil de confulatu,qui poft fuit,dicam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;helium, quod populusRoma

nus cum Pyrrho Rcge , vel Appio ipfb autore, gefsit, numerum ,,vt faciendum eft, extendas, lam centum fexaginta quinque annos omnino inuenies* appivm ap., vCIap P.fcrihimus,vtinConfuhhus,inlihrisveterihu5,

I apudProhum-légjmus 4 Eft enim prxnomen,quo Gldudiagens.eftfvequen. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tervfa,quodAjafcor ipfiUs gentis Ap- ptxnomine fit didus ah Aóbco Sahiho-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rumprxnomine .,,vt quidam,yolnnt i .alii ah apii;Corotta,quam L.Appius.ingt;

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ludisNemeis meruillet . quod falfum efieterries oftendit . Videturtamcri

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;interdum efiknjCi’meh,ytPhilipplca tertia,PvAppiusîamp;T.AppiusdpudGæi

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bremllbrótertiQ:deBellóciuili.^CLêbdfiqvttS;ïdamet ,.lihros ortnads eflci

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;male fcriptöSóhic epigr amma,quod. î-dhuç:R(3mœ IßglPur ,apponaro;;.(gt; MN H

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jptu'jjuç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h’ iiii

I

9t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

5VS OFFICIIS IN CALLIGA FVNCTO CENTVRIONES LEG. TRAIAN. FORTIS OPTIMO ET DILIGENT iSSl MO IN CVIVS DED. COL. DEDIT. L.D. D.D. M. APPio CAPioNi. ncnio certcpotcft negate hic nomen elfe : Se (i nomen eftinterdum, curlibro primo Familianum T. Appius non retineatur,præfertim quum P. Clodius in oratione pro Domo dicaturCiliciam ad Prætorem nefcio quern tranftulifle,quern credimuS ibi fignificari. Non dicam cognomen etiam in oratione pro CornelioBal-boinueniri, quoniameadcre fcmperdubitaui. appivm* clavdivm, Ap. Claudium Craflum,cui Cxco cognomen fuit,vt ait Frontinus. Cenfor cnimcum C. PJautio, vt eftapud LiuiumjVcI cumC. Fabio,vtin FrontintJ legimu$,fadus, quum fe collega magiftratuabdicaftet, Sc ipfe folusCenfo-tam obtinens M.Valerio Maximo,óc P.Decio Mure Cofs. aquam in Vrbem duxiftetjS: viamàportaCapenavlque advrbemCapuam, vt IcribitFrontinus,muniflet,vel,vt docet Autor libelli de viris illuftribus,vlqueBrunclu-(iumftrauifletlapidibus, tandem autor fuit ,Vt Potitiagens,cuius adarain maximam Herculis familiare facerdotium fuerat, feruos publicos miniltciTf delegandi caulafolenniaeius facri doceret. Vnde traditur dnftu mirabile, quumduodecimfamiliæeatempeftate Potitiorum effent, puberes adtri-ginta,omnes intraannum cum ftirpe extin(ftos,necnomen tantum Potitio-Tum interiifl'e,fedCen{brcm etiam Appium memori Deum ira poft aliquot annosluminibuscaptum. hæcLiuius libronono fcribit. hinc ingeniofus poéta iic cecinit ; Appius eft autor, Pyrrho qui pace negata, mu’itum animo vidit,lumine captus erat;amp; Cicero in Catone Icripfit ; ad Appii Claudii fe-nedutem accedebat etiam,vt cæcus effet,tarnen is, quum fènatus inclinarct ad pacem, amp;nbsp;foedus faciendum cum Pyrrho, non dubitauit dicere ilia,qua: verfibus perfect! tus eft EnniusuQuo vobis mentes, reiftæquæ ftarefolcbanC antchac, dementi fefe flexere ruina? dein Tufculanis quæftionibus; Appium quidem veterem ill um,qui daecus annosihultos fuit,dc ex magiftratibus,dr ex rebus geftisintelligimus inillo (ùo cafu,nec priuato, nec publico muneri defuilîe. Quôd autem priuatomuneri non defue.rit ,oftcnduntiila verba in Catonerquatuor rebuftos filios,amp; filias quinquc, tatam domum, tantas clientclas Appius regebat Sc fenex, cæcus. Quqd veto non defucrit publi Co,ex magiltratibus,amp; rebus geftis,vt hic ait Cicero,intelligimus, Vt cnim fcribitur in Catone,egit hanC orationem fèptimodecimo anno poft akerum Confiilatuin : quum inter duos Confulatus anni decein intcrfuilient,Ccn-iprque ante Confiilatuin fuperiorem fuiffet. exquo intelligitur Pyrrhibel-lograndcmfanèfuilTe^. QupdGnullimuneripublicodetuit,vtdocetCice-ro,mirari poirumus,cur Plutarchus,amp; Liuiusfcribant, eum propter oculo-ruminuâletudinem iandiu à publicis conGliis abftinuifle : præfertim quum Valerius etiam Maximus teftetur,euni illo cafugrauatum Remp. fortiisime rexilfciquanquain Valerius potuit errare, arbitratus Ciceronem ita prorfuî fenG(fe,quum tamen in Philippicaprima ita fcribat : Annibal,credo,eratad portas îaut de Pyrrhi paccagebatur ladquàm caufam etiam Appium illume amp;nbsp;cæcum , amp;nbsp;fcnemdelatumefl'emcmoriæproditumeft. hæc verba often--dunt,verum eflèjquod Plutarchus,Liuiüs,amp; alii referunt : Appium, quum multos annos propter oculorum inualetudincm à publicis co Gins abftinuif-fet,ac poftea intellcxiGet dcpacc Pyrrhi facienda, iufsiffe fe in curiam leéfica dcferri,ac ea,quae ftint apud Plutarchum,dixiffe. Cicero vero in Tufcula-nis quæftionibus, Sc in Senelt;ftutepaulo aliter videturdixifte j vtmateriae, quam fcribebat,feruiret,amp;fenedfutem præfertim laudaret. quod ipfum ta-Äicn itafäcit j vt cum nemo poftit reprehendere. Vt ex rebus geftis,inquit,

iiTi ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelligi

IN M. T. CICER. BRVTyM. ,,

intelljgimusnd eft,vt ego inteipretor,ex ea re,quam geßit pr»fèrtim,quum pacemdiremit : tanta fuit viri autorltas, amp;grauitasxuius perfbnam Cicero ytgrauifsimaminorationepro M.Cælioinduxit. clavdivm, de gentc Claudia copiofe fatis fcnbit Suetonius in vita Tiberii Cæfaris. d i s e R t v m, Appii eloquentiam vt eximiam commendat Liuius libr© dccimo , eumquc confoltumiuris^amp;eloquentiævocati sexatvmiam iam inclina-T yM,quum fententia fenatus inclinarct ad paccm,amp; fœdus faciendum cura Pyrrho,vt loquitur in Catone, p y r r h i, Regis.Epirotarum, qui, yt au-'xilium ferret Tarentinis,in Italiam yenerat, ac pyrao pra^iio Rornanq j.yiçe rat,amp; tam e nÇyn earn, légat um ad paçem pctendaiii.Rom4m mifer^tjV't tiiiis,Plutarchus,Florus,amp;aliifupt auto res. pace x-)’dR'ani;Cyn;yg^Pyrr.hi iegatus preçibus,, amp;muneiibus.peiebatita, vtauxi|liutnRomarus.adfubi-genda!nftaliain.offejiet,amp;nilùlReginiiîpopuliRomani amicitiar)j,,^ Ta rentinisfecuiitatem poftuîaretjyt fcribit Plutarchus,amp; LiUius,qui,illud ad-ditjVt compdnendx pacis caufa Rçxûn vrbem reciperetur.R £ v o Ç y £ R i t, nratione,de qua diçetur infra. PacemPyrrbi dire mi,in quit ipfe apqd Cice-ronem in oratione prp M. Cælio. P o s s v M v s, fufpicarr difertura,. rgpeti-r tio. C. hæcnota3comitiales,in veterumfaftis fignificatjVtnosqbfpyuaui^ mus : vt veto Probus interpretatur,cum,amp; Caiumûnuerû vero D, Çaiam: quia vt ait Quintil. tam Caias cfl'e vocitatas, quàm Caios etiam exnuptia-hbus facris apparet.. Illud addit idem Quintilianus alitçr fcribi,qiiàra en un ciari, nam Cajuni fcribimus,amp; Gaium ennnciamus; vndç7â(oo-à Græcis.fcri bituv:amp;,Caiv,s.à!gaudio parentum 'diéfus, vel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt quid^rnvo-

lunt. Hicigitur,vtinfra,Caium,interpretare.'.FABR'itivm, Fabricimn Temper apud Plutarchum feriptum inuenies. Hic verqeft C. FabriciusLu^ feinus ,qui,vtin Quæftura retulitnus,cum Aeniilio Papo bis cqnful,«ï^ Ccnforftiiticui paupertas,quam negant aliife ferre pofl'e,vt ait CicerOrA®^^ rabilis fuit,amp; quidem ita, vt quum Samnites, quos vniuerfos in clientelam habebat,ad cuin decem æris,amp; quinque pondo argent!, totidémque feruos mififlcnt, ipCe in Samnium, vt fcribit Valerius, rcmifèrit, illud, quod refert Gellius, præfatus; fibi, dum membris, quæ cupiditate mouentur, obfiftere, atqueimperarepofiet,nunquam quicquam defuturum. Hincmifliis adPyr-rhumllt;egem,vtderedimendiscaptnusageret,fiuftra, vtpatriam dcfcre-rct, abeotentatus eft. Eius enim amicitiam, amp;nbsp;aurum, atque adeo quar-tamregni partem, vt fcribit Eutropius, fpreuit: vnde quum poftiidie l^x à tergoeius elepbantum admouiflet, inquitille ,nccberiaurum,neç bodie beftiamemouit.amp;quum ibi audifletaCynea,quendam Athenisefîe, qui fefapientemprofiterctur, amp;nbsp;diceret, omnia, quæfaceremus ,advolupta-temefl'e referenda, vt id Samnitibus, ipfiquePyrrbo perfuaderetur, opta-uit, atqueidipfum coram Rege,vtPlutarcbus, amp;nbsp;Valerius putant: quod mi hi verilimile non videtur, præfertim quum Cicero dicat in Catonc, M. Curium, amp;nbsp;T. Corunçanium ex eoaudientes, idoptare foliios fuifle. Illude-tiamFabriciifadumlaudatur,de quo Cicero libro tertio de Oificiis ita feri bit.PerfugaàPyrrbo venit in caftra Fabricii,eique cftpollicitus, fi præmiû fibipropofuliret,fe vt clàm veniiret,fic clàm in Pyrrhi caftra rediturum, amp;nbsp;éumvenenonecaturum. hune Fabricius reducendumeurauitad Pyrrhum idque eius fadlum à fenatu laudatum eft. Cum Cicerone Liuius,Eutropius, amp;nbsp;Frontinus fentiunt ,Quadngarium, vt arbitror,fecuti:fcd alij feriptores penèomnes diflentiunt. Nam Valerius Maximus, amp;nbsp;A. GclliusValerium Antiatemfeeuti ,dicuntTimocharem Medicum Ambracienfem id Fabri-xiopollicltum,quôd ipfius filii vinum Régi mifçcrent : Fabriciûm idfenatui

'^4 SEB. C Ó RR A DI C O MM ENT A R Ï V S

fcripfifTc J amp;nbsp;fcnatum legatos ad Regem mifilfe, cifque mandafTe, vt Regem monerent, ab infidiis cauendum eHe : neque de Timochâre quicquam pio-derentjnelt;i,quibcncrtiererivoluerat,nocerent. Plùtarcbùs verofcribit, Medicum eade re literas ad Fabricium dediße, Fabricium cas literasad Pyrrbutn remififTc. fed Aclianus in varia hiftoria refeJt, Medicum Cyneam id ad fenatum fcripfifle. Quid quod Florus banc totam laudem M. Curio tribuit? fed nos Ciceronem fequimur : fcripfit etiarn Fabricium Romi’ta-lemfuiflejqualis Athenis fuit Ariftidcs ; amp;nbsp;refertitem,eum P.CornelioRu lino gratias agenti, quodfc! confulcm homo inimicus feciflet, dixiife : nihil eft quod mihigratias agas, fi malui compilari quàm venire : quamuis alitei' dicat Gellius, quo loco fcribit, eundem Rufinum poftea bis Confutatu, amp;nbsp;Diâatura fun(ftum,ab eodem Fabricio Cenfore ftnatu motum fuilfejquod idecempondo argenti fatti haberet : fic enim putamus legendum ex Liuioli 'oro quartodecimo,amp; ex ipfius Gellii libro decimo feptimo capite vigefimo primo,nón autem,vt nunc legitur,quôd decern pondo argenti faditaret. amp;nbsp;lane Fabricius bellicofos Imperatores plufquam pateram, amp;falinumexar-gento habere vetabat,vt ait Plinius. Illud etiarn de Fabricio dicitur : quod quum audiflet Pyrrhum vidoria potitum,dixit, non Epirotæ Romanos,fed Pyrrhus Albinum vicit:quafi fignificaret, Pyrrhum ftimmi Imperatoris offi Cio,fcd non item Albinum fundum fuiflc.hoc fcribit Plutarchus in Pyrrho amp;nbsp;Albinum vocatjquem cæteri fcriptores Leuinum appellant, c a pt i y i h jnilitibusRomanis in eo prælio captis,in quo Valerius Leuinus Confulpa-TumprofpereaduerfusPyrrhumpugnauit, Liuius libro decimotertio. RE-cv PERANDIS, rcdimendis,vt eft in Liuio libro decimotertio, vbi funt ilia verba : captiui fineprecio remißi. bine Pyrrhi de captiuis reddendisilb praeclarafententiaeft libro primo de Offtciis : Necmi aurumpofco,necmi precium dederitis,amp; cætera,quæ fcripfit Ennius, amp;nbsp;Cicero repetiuit. Idem Eutropius,amp; reliqui pene omnes fcribunt,præter Plutarchum, qui, quodh benter ab aliis diffentiat, affirmât captiuos vni Fabricio ea legefineprecio datos, vt, nifi pax fieret, poftquam cum parentibus faturnalia celebralfent, remitterentur : idque fadum elfe fcribit, quoniam pax, prohibente Appid Gæco,non fit eonfecuta:quæ,quod refert luftinus, à Fabricio fuerat compo lita. Miss vs orator, alii etiarn fünt mifsi,fed Fabricius inter eosprin cipem tenuit locum,vt Plutarchusdocct, quod indicat eum difertum fuifie •vt hoc loco Cicero fiifpicatur. De tempore nihil dico,quoniam AppioCx-'cofene C. Fabricius, T. Coruncanius, M. Cunus floruilfe cognofeuntur. T. Titum.bæc enim nota Titum,vel Titium fignificat,vt docet Probus,vel Tullium,vt fcribit Petrus Diaconus ; quod fallum effe credimus, nifi ante-cedat M.vt M. T. C. Marcus Tullius Cicero. Quidam etiarn Tiberium fæpe defcribunt ; vndelegas fæpe Tiberium Coruncanium pro Tito Corun Canio,fed male,bene vero Tiberium Gracchum,vt infra dicemus. Titosigi-tur à Tito Sabino didos quidam volunt, alii à tuendo , quafi tuendæ patrix omen affequerentur.hinc Sex. Pompeius itafcribit:Tituli militesappellan-tur quafi tutuli 3 quod patriam tuerentur ; vnde amp;nbsp;Titiprænomen ortum eft.hinc etiarn Pei fius Romanos omnes Titos appellauit, quod Romani, vt qui maxime,patriam tuerentur. corvncanivm, poflumus fiifpicari dl lertum.«5£ Coruncanium,non Coruncanum legimus,quoniam fic apud Pli-nium , amp;nbsp;Caßiodorum Latine, apud Polybium vero libro fecundo Grxcc KOfOTKÄWorferiptum vidimus, amp;nbsp;familiarum nomina fic definunt, vt Bartho-Jomæus Riccius,quem honoris caufa nominamus, eleganter oftendit. Co-Tuncanios veto CamerinOjVtIulios Alba, amp;Porcios Tufculo multi oriun-

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;çy

lt;3oj arbitrantur,quum Cicero in oratione pro Cn. Plancio Tufculanos fuif fe videaturfignificare. Et T. quiCoruncanius hic anno ab Vrbe condita quadringentefimofeptuagefimotertio Conful cumP. Valerio Leuino fuit:. amp;primus ex plebe Pontifex maximus creatus eft, vt libro decimo oéfauo re fert LiuiuSjQui tarnen libro decimo Icripferat, legem lat am fuiffe multo an-tCjVt quatuor Pontifices de plebe adlegcrentur;fed illi Pontifices erant minores , hic Pontifex maximus appeilabatur. bine funt ilia Ciceronis verba in oratione pro Domo:Omnia ex Coruncaniifcientiajquiperitifiimus Pontifex fuifle dicitutjaftaefle conftaret. Hunc fapientem veteres iudicabant, vC inLælioCicero teftaturrvbiilium cum Fabricio5amp;: Curio etiam coniungit. Dubitamus,an hic fit,quem Plinius libro trigefimo quarto capitefexto, Ap pianus in Illy rio fcribunt,Florus libro fecundo capite quinto,amp; Orofius li-bro quarto capite decimotertio fignificant ablllyricis interfeélum fuifle, quum efletlegatus.nam Ci is eft, annum oftuagefimum oâauum agebat, fed Polybius eum quilegatus eft interfecl:usi(t2lt;)Tipov,amp; alio prænomine appellat. PONTiFicvM, quum Cicero fimpliciter hoc loco de Pontificibus memi-nerit,non video caufam,cur ea,quæ de Pontificibus collegimus ,huc congeramus. coMMENTARiis, ficLiuius libioprimo;Ancus longeantiquifti-mum ratus, facra pubhea, vt ab Numa inftituta erant, facere, omnia ea ex commentariis Regis Pontificem maximum in album relata proponere in pu blicoiubct. Cicero tarnen in oratione pro Domo amp;nbsp;in libris oratoriis li-bios vocatjin quibus Iacra,cerimonix,amp;,vt vno verbo dicam, ius Pontifi-clum, quod hodie ius canonicum vocamus, continebatur. vide at vr, quod in his commentariis aliquid diceretur,vnde cognofei poffet eum ingc-nio valuiflTe, quamuis Pomponius ilium nihil fcripfilie teftetur. M. Marcum Probusinterpretatur. Marcum verodiélum volunt quad Mafeum,quod pri wus ,qui fuit eo prænomine, plané malculus eflet : alii à marra quafi Marri-tumdeducunt,quôdà rebus rufticis Romanifxpenomina capiebant : alii Marcum putant eum efle di(ftum,qui Martio menft natus efletmec eos mo-Uet,quod Marcus non Martius fenbatur : quando Frontinus contra Martiâ aquamàMarco deducit. Nos haede re nihil aifirmamus:nifi illud, quodferi bunt Latini autores,propter M. Manlii fcelus,decrctogcntis Manlias neminem patricium M.Manlium vocari licuifle’Hoc tarnen loco legas etiam Ma. non M. Vndenos putamus legendum Man. vel M’. id eft, Manium, vt fcri-ptum in multis libris veteribus inuenies; amp;nbsp;Nonius Marcellus Manium Curium vocat. Quare quum libri pene omnes veteres Manium rctincant, dubi tandum nó eft,quin Manius Curius fit dRius, prxfertim quum pmo- o' abAthenæo,amp;Plutarcho fere Temper appelletur. Manios vero Sex. Pompe ius diótos putat,quód mane fint nati,vt Lucii qui luce.alii ominis caufa,qua-fi bonos,dittos volunf.quod antiqui manum bonum dicebant.hinc Manius, Maximus amp;nbsp;Manius Martius à Plinio VQcatur. c v r i v M, pofliamus fulpicari difertum. Hic eft Manius Curius Dentatus appellatus,quód,vt ait Plinius, cum detibus fit natus’, vir ab omnibus fcriptoribus magnopere comendatus: quiConful cumP. Cornelio Rufino,Samnitibus cæfis,amp; Sabinis,qui rebel-larant,vi(ftis,atque,vt Liuius libro vndecimo refert,in deditionem acceptis, bisin codemmagiftratutriumphauit:ac Confuliterum faftus cumL. Cornelio Lentulo,quum deleóbum,vt Liuius amp;nbsp;Valerius fcribunt,haberet3 eius quicitatusnonrefponderat, bonavçndidit : Pyrrhum iterum ex Sicilia in Italian! reuerfum vicit,amp; Italia expulit ; atque de illo triumphauit, primus etiam,vt autor eft Eutropius,Romam quatuor elcphantes duxit, Lucas boucs tunc appellatos, quod inLucanis turn primum vifi fuiflent. Extremum

9« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB-CORRADI COMMENTARÏVS

vcrotempus ætatisin vita rufticaconfùmpfitita quidem, vt agrum, quod ait Plutarchus in Catone, foderef.cui ad rocum fedenti magnuin auii pon-•^us quum Samnites attuliflent,repudiatifunt.Non enim aumhaberepræ-clarum fibi videri dixit, fed iis, qui haberent aurum, imperai e.addit Plinius rapum torrentem in fbco inuentum fuifle:amp; Athenæus fcribit ad hune pro-pc modum: Manius Ciirius Romanorum Imperator in rapis omne tempus extremum vixit : amp;nbsp;Sabinis ipfi multum aurum mittentibus dixit, non efle opus auro,donee huiulcemodi rebus vefei polTet.Qijum vero interueifæ pc cuniæ argucretur,cadum ligneu, quo vti adfacrificia confueueiat,in mediu protulitjiurauitq. vt Plin. refert,fe nihil amplius de prçda hoftili in domuin luam conuertifle.Cenforcum L.Papirio Gurlbre Anienis aquaperducenda in Vrbe ex manubiis de Pyrrho captis curauit Sp. GarbiliOjL.Papirio Cofs. hoclcribit Frontinus in libro de Aquædudibus :ex quo corrigi poteftautov libelli de Viris illuftribus,vbi Icribitillam aquam manibus hoftium in Vi be indult;£tam:quum,manubiis hoftium,nemo non videat legendum eße. fed vt ex Frontino hoc modo corrigitur ille,fic ex illo,amp; aliis Frontinus ipfe libro quarto Strategematum corrigendus efl:,vbiC.Curium vocatjlcnbens eum, quum viftis Sabinis ex S. G. ampliaretur ei modus agri, quern conlumatimi lites accipiebant, gregalium portionc contentum fuifl'e, quod diccret, malum ciuem efle,cui non effet id,quod cæteris,fàtis. Nam fenbit autorille li-belli de Viris illuftribus,domum illi apud Tiphatam, amp;nbsp;agri iugera quingen ita publice data foiffe: Valerius vero Maximus,decretis à fenatu feptenis iuge xibus agri populo,illi autem quinquaginta, popularis afsignationis modum mon exceftifle :qua in re vtdiffentiantinterfe de numero , in eocerte non (Valerius modo, amp;nbsp;autor ille, fed omnes etiam confentiunt, eum Marcum, Vel potius Manium,vt diximus,non C.Curium vocatum fuifTequem plebe-ium T ribunatus oftendit,quem,vt paulo poll; dicitur,gersit. Qtiin eum mu-micjpem,amp; nouum hominemfuiffe docet Giccro,quum in oratione pro Mn ra:nafcribit:Curios,Catones,Pompeiosvirosfortifsimos, fed nouostarnen fuifferquod idem in orationepro P.Sylla,nifi fallor, hifee verbis fignilicauit memo iftuc M.illi Catoni,nemo T.Corruncanio,ncmo Curio vnquàmobie cit:amp; fi male quidam legunt,Curioni. Vir vero vfp adco bonus fuit,vt qua IÎ in prouerbio luuenahs illud dicatur : Qui Curios fimulant,amp; bacchanalia viuunt. TRiBVNVs PL. T. Manlio Torquato, M.FuluioPætoCofs. vt ex Liuio libro decimo colligi poteft. Tune enim fuit interregnum, nec cailla traditur,vt ait Liuius.Eo tempore fuit Curius cum P.Decio,qui,quodait Cicero,quinquennio ante eum Conlulem fe pro Rep. quarto Confulatu po flea deuouit.Videntur autem inter fe familiariter vixifte, quod vterque pro plebe cum Appio Cæco gefsit inimicitias. interrege, quern patricii, vt li bro quinto fcribit Liuius,finefùffragio populi aufpicato prodebant.hincCi cero in oratione pro Domo fcripfit : Interregem amp;nbsp;ipfum patricium cfle,amp; apatricio prodinecefle efl'e. Prodebatur autem,vt comitiahaberet, quum Reip.caufaConfules abeifent,velvitiocreatifuiffent, nec Dnftatorcomi-tiorum caufa dici potuiflet.Interrex vero cum infignibus imperii,amp; liftori-bus erat : amp;quinquedierumfiniebaturimperiumidiâusInterrex, quodef let quafi Rex inter mortuu amp;nbsp;fucceftorem,atque id ipftim à principio, quum Reges effentmam poftealnterrex etiam diélus, qui effet quafi Confulinter Confules fi.iperiores,amp; futurosiquem prodere ad 111. Calend.Febr.morem fuiffe fcribit Afconius : quod an veruin fit,dubitari poteft, quum veteres co mitiafæpediuerfis temporibus haberent :illud fôrtafïè verius, quodidem Jeribit ; nonfuilfcmoris ab co j qui primus Interrex proditus erat, comitia

haberi;

IN M. T. CICER. BRVTVM

haberj.-quumplures Interreges ferè femper Liuius numeret,nifi forte femel atque iterum vnum tantum nominet.Scriptores verot quipropriè fimt locu tijdicereDuflatore, create Conlùlem, prodere Interregem ferè femper dixe runt. Appio CAECo, dequodiximus. disertq, fupra. comitia, confiilaria. contra leges, àC.Licinio,amp;L.SeftioTribanis’plebislà tas,quibuscauebatur,vtConfLilum vtique alter ex plebe crcaretur,v't autot eft Liuius lib. fexto. hab ente, habere volente, li Liuiiim lib. decimo let quimur,qui fcribit itaJnterreges fuerc Ap. Claudius,deift P.Sulpicius. is co mitiaconfularia habuit.vel aliud interregnum Cic. fignincat, quod nos in-uenirenon potuimus. non accipiebat, vt^quimoremaiOrbnlfuonini femperplebeiis aduerfaretunVndejquod ait Liuiiislib. dedmo^ihtcr eunj^ amp;nbsp;P.Decium Murcm fuadenda , dilluadendaque lege de ficerdotiis certa-tum eft. PATRES, patricios.liC enim Liuius ad finem libri fexti de L.Seftio loques,quafiinterpretatur; Patriciife auto res futures negabät. funcenim nongerebatis,qui ceperat,fi patres non crant fafti aurores, vtait Cicero in oratione pro Cn. Plancio:quibus ex verbis,amp; Liuii fuperioribus apparet,pa tres poft comitia fblitos fuilfe autores fieri. Idem tarnen Liuius libro primo fcribit amp;nbsp;olim,amp;fuo etiam tempore feruatum fuifle,vt in Iegibus,magiftra-tibiiCque rogandis,prius,quam populus fuffragium iniret, ininc«rtum comi riorum euentum patres autores herent : quod ego fblco he interpretari : in. incertum comitiorum euentum patres hebanr autores in re, de qua null fetdift'enho.'poft comitia,h quid difl'entionis fuifret,fed poftea conucninct, MtdeL. Seflio,quern patres confuleni facftum dolebant,amp; iccirco nc poft co mitiaquidem heri autores volebant. erant veto patres autores centuriato.* rum,amp; curiatorum comitiorum,vt Cicero in oratione pro Domo docet.p ante, ante comitia,prius,quam populus fuffragium inire-t:atq. hoc ipfuin fccitCuriuSjne, h Appius vrrunque Confulem patricium renunciaftet, pa-tresprobarentjamp;itaplebeiusexcluderetur. avtores, duces, comproba tores-.id eftjVt ait Laurentius Vallenhs, qui autoritärem ,vt aiunt,fuam,amp; lt;lecretuminterponercnt:ratum haberent,atque ratihearent, hue compro-barent.fieri coegerit,heautorlibellide Virisilluftribus•.Curius Tri-bunus plebis patres autores heri coegit comitiis, quibus plcbeiiis magiftra-tus creabatur.coegit vero, quia patres non libenter magiftratus plebeios ac-cipiebant. P erm a GN VM, ita ,-vt, nih fuiffet difertus obtinere non potuc rit. lege menia lata, in lege Mcnia fcriptum fuit, quod Varro, amp;nbsp;Nonius obferuarunt : ne hlii parentibus luci claro oculos fugillanto :fcd quid illud adhanc rem pertineat, non video : nec aliud quicquam de bac Ic-gemcmini me legere ; vt, quod hoc loco dicam, nihil prorfus habcam, nih forte placent legere liege Gabinia lata : quæ fuit de magiftratibus mandandis vna de quatuor tabellariis : in qua magnam labern faétam Lælius apud Ciceronem queritur ,amp; Cicero ipfe hb. tertio de Legibus affirmât,omnem autoritärem optimatium tabellariam legem abftuliffe : vt facile fucritpoft illamlegem patribus perfuadere, vt autores herent : quando populus tabeL lam vindicem tacitæ libertatis habebat,vt ait Cicero in oratione fccunda co traRullumiquam legcm,amp; ferendi fuffragii rationem,ctiam fæpe latebram vocat.aliter lege Menia data.

Licet aliquid etiam de M. Popilii ingenio fufpicari : qui cum Conful effet, eodcinque tempore facrificium publicum cum læ-na faceret, qubd erat flamen Carmentâlis, plebis contra patres concitatione amp;nbsp;feditione nunciata,vt erat læna amiûus, ita venic

çS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. Çp^^ADÏ COMMENTARIVS

in çoncîotiem.feditionértique cum auâoritate, tum oratione fe-dauit. fed eos oratores habitos efle, aut omnino turn vllum elo-quentiæ j^æmium fuiffe,nihil fané mibi legifle videor, tantum-xnodo coniedura ducçr àd fufpicandum . Dicitur etiarh C.Fla^ miniusjs, qui Tribunijs pi, legem,de agro Gallico amp;nbsp;I^iceno vi-ritim diuidendo tulerit j qui confufapud Trafimenum'ftinterfe dus,adpopulum vaîuifle dicendo.C^intus etiam Maximus V.et rucofus orator habitus eft temporib'us iliis;amp; Q^MetelIus is^ qui bello Puniço fççundoçum L.Veturio PbiloneConful fuit..'} ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ f ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

. 1 [ t -■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I.

IICET, hic mutât dice'ndi modnm,vt deleélet. Dixit enim fuprarpolTu-jnus Appium difertumfùfpicarimunç veroinquit: licet aliquiddePopiliiin genio fufpicari. amp;nbsp;quum Cic, ferè fçtnper rebys referendis ordincm tempo-j um fcqui foleat^nunc tarnen inuçi tit, quum à Curio ad M. Popilium reuet tatUTjinter quorum primos Confulatus anni minimum fex amp;nbsp;fexagintanu-meranturmec dici potefl:,alium M. Popilium fignificari ; quum interCuriu Sc Flaminiwrn,quem ftatim fubiungit,nullus Popilius Conlùl ,ignofcatur:amp; res iplQ quafi loquatur,ilium demonftrari: quando Liuius libro feptimo fcii bit,in çiusConlulatu oriçntem feditioncm inter patres, amp;nbsp;plebcmcpmpief ßmfuifle. M. POPiLii, qui quaterConful fuit : ÔC in primo quidem,amp;fe cundo Conlulatu Tyburtes vicitûn tertio vero cum Gallis bellum gefsitjin quo etiam vulnus accepit, fed eos tandem quum vicilfet, triumphauit:in quarto, quum foris pax, amp;nbsp;domi çoncordia effet, nihil, quod magnifuerit momenti,gefsit. Popilii.autem erant plebeii,vt Liuius ollendjt, vcl de hoc M.Popilio ilia verba Içiibens, M- Popilius Lænas à plebe Conful, a pati ibus L. Cornelius Scipio datus ,i,amp; Paterculus P. Lænatein Tnbunumplebisvo-cat. Illud etiamdic3m,apudGræcos,vtapud Plutarchum in Gracchis,«-Tr/AÀ/ûidçribi. iNGENI o , quod fcpe,etjamfi induftria non alitur, valet tarnen ipRimfiiis viribus : vt ait Cicero in oratione pro Cælio .fupra in Bruto naturamadmirabilemappellauit. qjvm consvl esset, cumCn. Manlio Capitolino Iiuperiofb, Cum co enim Conful erat, quando feditio fuitcomprefla- De hac vero compofitione, quum Conful,fupradiximus. SAÇKipicivM, idcredimus efle,qud Ouidius libro primoFaftorumvo-catjArcadiæfàçrum pontificale Deæ. pvblicvm, nam ßcra erant amp;nbsp;publica , amp;nbsp;priuata : vnde Icnbit Liuius Numam facra omnia publica, priua-taquePontificisfeitisfiibieciflç. laena, veftimento,vtdocet Nonius, militari, quod fiipra omnia veftimenta fumebatur : ^Äaxvtxv credimus à Gix-cis voçari : atque adeo cum Sex, Pompeio putamus , Lænam inde literx vnius abiedionc dici, quamuis à lana Varro deducat , amp;nbsp;alii verbumTu-feumexiftiment : fed quoquo modo fit didla, Sçx. Pompcius,amp; Seruiusferi bunt lænam etiam veftein auguralem fuifle , vt minus miruin videri debeat, fi Popilius ea infacrificiis vteretur : quod facrificiis effet apta , amp;nbsp;illiin primis placeret : vndc credunt cruditi illum primo,deinde rcliquos ciufdem familiæ etiam Popilios Lænates appellatos fuifle ; quanquamM. Popiliusà Liuio Lænas antefedatamfeditionem dicitur,quod hiftorici quandoquein hifee rebus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vtantur, vt infra Cicero in Liuio Salinatore. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiä

quidam vertunt penulam, amp;nbsp;prouerbiumillud faciunt, penulamæftate dc-teris. F A CER. ET, hoc verbum amp;nbsp;iundum ,amp;feparatum{æpe ad res facras pertinet ; iunélum, vt rem facram facerc, amp;: hoc loco facrificium facere : feparatum,

IN M. T. CI CER. BRViTVM. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99

feparatum,vtîn oratione pro Muræna,Iuno Sofpita,cui omneis Conftiles facerenecefie eft:amp; ad Atticum libro primo quum pro populo fieret.Græci dicunt modo o'l«i',modo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flamen, in Legibus Ciceronis ita icriptum

eft;Diuis aliis aliifacerdotes,omnibus Pontifices, fingulisflaminesfunto. hincflamenDialis,dequotammultaGellius : flamen Martialis,dc quome-minitCicero in orationibus de Refponfis, amp;in Vatinium : Qjairinalis ,dc quo idem in oratione de Reipofis. Vnde poftea fcripfit in Pbilippica fecunda iUa vei ba:Eft ergo flamen, vt Ioui,vt Marti, vt Quirino, fie Diuo lulio M., Antonius.Quid igitur ceiras?cur non inaugurate? quibus quidem ex verbis apparet,morem fuiflTe, vt flamines etiam inaugurarentur. 'Varro præterea Vulcanalem,Furinalem,Volturnalem,Palatualem,Floralem,Falacrcm,Po monalem flamines nominat,amp; flamines à Pompilio inftitutos aflTirmatrqui--cumfentit etiam Liuius qui icribit, Numaflaminemloui aßiduum facerdo-r tetncreafle,amp;huic duos flamines,Marti vnum, alterum Quirino adieciflb. Quçverba Liuii quum legiflTetquidâjexiftimauit,Romanos treis tantum fla niines habuilTe, nec recordatus eft, plures à Varrone feriptos fuilTe, amp;nbsp;hiC Cannentalem poni.Liuius veto maiorcs tantû nominauit.Sex.enim Pompe iusita feribitzMaiores flamines patricii generis,minores plebeii.amp;fanèple-beiosetiâflamincs fblitosfieri,hicPopiliusLænas, quiplebeius erar, amp;nbsp;M. Antonius,qui plebeius amp;nbsp;ipfe fuit,amp; Cæfàris flamen efle volebat,oftêdunt amp;nbsp;contra Cic. in oratione pro Domo docet, flamines patricios fuifle,vbifla rninesmaiores interpreteris necefl’e eft. Non dicam,quàm fecumpugnet ne feioquis Feneftella,qui flamines quatuor folum fuifle fcribit,amp; poftea quic quid à Varrone de pluribus flaminibus eftdi(ftu,con^erit.FlaminesidéVat-^‘ ro,amp;Seruius docent, à filo dirtos,quo caput cinâû habebant:quamuis Dio iiyHus videatur atïirmare,à pileo dicl;os,amp; ob id à Græcis ^tlt;pmlt;plt;gt;^2sa- appella, tos CARMENTALis, àCarmente, quxnymphafuit Arcadiç, Vt Diony-fius,amp; Strabo teftantur.Quare miror Seruium quum vtrunque horum legere potuilTet, exiftimafle nympbam non fuiire,quum carmen illud Sum'mi poétæ interpretaretur:Carmcntis nympbæ monita, amp;nbsp;Deus autor Apollo. Illavero nymphafuit,amp; primoNicoftrata Strabone, amp;nbsp;Plutarcho autbori-bus,deinde Carmentis diâ:a,quafi mente careret, quum diuino Ipiritu efl'et afflata:quamuis Ingeniofus poéta putet a carminé didlam, quum bb. primo FaftorumitafcribitJpfiimone, quæ nomen babes à carmine duftum : quam non itamulto poft Carmentemvocatjdicens ; lamqueratem monitu (iar-mentis in amne egerat. Dicitur amp;nbsp;a Summo poetaCarmentis,Carmenta ta. nienàLiuio vocatur:quæ quummulta de filio Euandro,multa de Hercule, multade Aencæ aduétu,ac alia pr.xdixiflet, à Romanis poftea tanquam Dea Cuba eft:amp; illiflame,amp; ßcrainrtituta,quæCarmentaba dtcebatur,amp;in.Id. lanuav. celebrabantur,vt apud Quid. lib. primo Faftorum legimus. Ab bac multi putant literas in Italia allatas:quod fi veru eft, næ illi Romani diuinos Honores habédos meritocenftierunt. Illa verofoeminæ fiineftifsimecolcbant quodei templu iplç feciflent,quo tepore vebiculis receptis,multos filios pro crearunt,vt autor eft Plutarcbus in Problematis,qui tame in vita Romuli vi detur afeipfo paulfi diflentire, plebi s,aliter plebeii. sedition E,quare fe ditio iftafuerit concitata,ne Liuius quidem,quantum viderc potui,fcribit, fed earn tantum orientemmetu belli propinqui compreflam fuifle teftatur. Videtur tame commota,quód plebs amp;nbsp;patres co tempore de Confulatu con tendebant. Q^vM avtoritate, tvm orati o NE,cftquædam quafi ')rifi(p^(na-oratoris,quià M. Catone definiebatur, vir bonus dicendi peritus. lutoiitas enim potilsimu ex bonitatCjoratio ex vfu dicediIcientia eompa

i it

SEB. CORRADI COMMENTARIVS

ratur.Et autoritate audientiam,oratione vero,quodpecimus,ancquimur. Talem nobis fummus poeta dcfcripfitrTurn pietategrauem,ac meritis fi fon te virum quemConfjiexere,filent,arrcftifq. auribus aftantibçc enim ad auto ritatem pertinent,fed quae fequuntur ad orationefille regit diftis animos,et peólora mulcet. fic Cicero feditionem propter legem Rofeiam comotam fe-dauit. EOS, quosfupranominaui.eftveroquafiepilogus. avt omnino TVM VLLVM eloqventiab praemivm fvisse, vidcturcotrariuin quod lib. primo de Orat.fcribit ad bunc modu: Ac neillud quidem vere diet poreft,aut plures cæteris artibus inferuire, aut maiore delediatione, aut fpe vberiore,aut præmiis adperdifeendu amplioribus comoueri.'Pugnantenint inter fe,nullapræmia eloquétiæ erant propofita;amp; amplißima præmia erant propofita;quod ita eft explicandum:Temporibus Ciceronis hæc amplifsinta præmia erant propofita,maioru vero temporibus nullaifiquidem fatis coftat vt ait Suetonius,Rhetoricam nonnunquam etiaprohibitam cxerceri amp;nbsp;qui dem Ccnfbrio edi(fto,quodfaâ:um fit C.Fannio Strabone,M. Valerio Meß falaConfiilibus,quo anno T erétii Eunuchus ada dicatur.Quin Cn.Domi-tius Aenobarbus,amp;L.Licinius Craflus,qui tarnen orator fuit,Cenforeside propemodum edixerut. reâe igiturCic. hoc loco fcribit,fenihillegine,tum vllum eloquentiæpræmium fuift'e. coniectvra,qualis illa,exemplicaa fa, Appium Caecum difertuin fuiire,quia fenatu iam iam inclinatum à Pyrrhi pacereuocauit. ad svspicandvm, cos,quos fupra dixi,difertosfuifle. D t c IT V R,à Manii Curii Confulatu tertio ad C.Flaminii fecundum Confu latum anni quinquagintaofto numerantur.C. Caius, fupra. flam ini vs, C. Qjintius Flaminius. Fuit enim ex Qjjintiis, quos fcribit Liuius à Tullo Regeinpatres ledos, quum inter Albanorum principes eftènt : vndepoftea femper ea gens patricia fuit : in qua, quod refert Plinius,aurum ne foeminas quidefn h^ere mos fuit:tantuin aberat, vt viri haberent. Quintiagens,in-quam,fuit patricia, fed quum Flaminius hie dicatur Tribunus plebis, appa-ret vel earn duplicem patriciam , amp;nbsp;plebeiam, vel eum ex alia gentc potius fuifte.Flamminius a multis fi:ribitur,quafi à flamma dcducatur,vt verum vi-deatur efre,quod nonnulli dicunt ; Flamminiisproprium fuifle, ne flamma, id eft ignem è domo fua, nifi facrorumcaufa,effcrri paterentur.Quiatamen fæpiusin veteribushbris Flaminiusfimplici m,amp;a Græcisfemper tioff Icribitur, à flamine potius deduci viderctur : quod Flaminius Camillus puer,autore Sex. Pompeio,dicebatur,quiflaminiDialiad facrificiapræ-ininiftrabat:amp; flaminius lidor,qui flamini Diali facrorum caufapræftoerat. atque ita fcribi oportere,oftcnditilludetiam, quod Flaminius circus,amp; Fla minia via femper itafcribuntur,quum tarnen ab hocFlarninio,vtSex. Pom-pcius putat,dicantur : de quo cæteradeinccps dicemus. tribvnvs plb-EI s,gt; ÄtTiic/lis^^«TiyavvTüo' vt ait Polybius lib.fecundorvcl potius Q.Fabio Maximo VcrrueolbjSp. Caruilio Cofiilibus, id eft annis decern ante bellum Punicum fecundum, vtcognofees exlibro fecundo Academicarumquæftio num,amp; ex lib.de Senelt;ftutc,vbiCic. Confides ipfi)snominat,amp;obidipfiim Flaminium lib.tertio de Legibus inter prifeos numerat : vbi tu C. Flaminiu. nonautemCn.FJaminium,ineopericuloleges. legem. Legemagrariam libro fecundo de Inuentione, amp;nbsp;Iibro fecundo Academicarum quæftionum vocat, Polybius vero libro fecundo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;videtur appella

te. GALLICO, ET piCENO, inlibiodeScneiftutePicenum Gallicopis ponit, ordinem fortafferei fecutus : quando Roma venienti Picenus prior occurrit . Valerius Maximus Picenum omittit: Polybius vero itaconiun-git, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;av nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TÙi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: amp;nbsp;Co

lumella

- IN M. T. CICER. BRVTVM.• «oc

lumellalib. tertio fie ait;in agro Gallico,qui nunc Piceno cotribuitur.I taq. videturhiceflequædam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gallico,ideftPiceno. viritim, f»o-

lliithoc aduerbium etiaininCatone,amp; Valerius iliumimitatus. t VL e R i t, inuito fenatu, inquit lib.fecundo Academic arum quæftionum :contra fena-tus autoritatem,in Catoneunuito fenatu, amp;nbsp;omnino contra voluntatem o-mnium optimatium lib.fecundo de Inuent.inuito amp;nbsp;répugnante fenatu,vt wt Valerius. «Sc tulerit,dixit,etiam Cicero lib. fecundo Academicarum quæ-iftionu,alibi non prorius affirmât tuliffe. ferebat,inquit, bb. fecundo de In-uent.;amp; in Catone,Flaminio diuidenti Fabius,quoad potuit, reftitit. Valerius itë feribit eum legem tantum promulgaflc.Et fané non videtur tuliffe,fi verum eft,quodipfeCicero,amp; Valerius referunt, eum concilium plebis ha--bentemapatre de templo dedudum fuifre,vtinter pios erga parères merue-ritàValerionumerari : quod vt ait idè Valerius, ne exercitu quidé aduerfus fc cófcripto,fi in eadem fententia perfeueraret,abfterritus, poftquàm pro ro ftris ei lege iam referenti pater manum iniecit, priuato fradus imperio è ro-ftris defcenderit.Nos tarne earn tuliffe credimus,quod in Catone Cicero feri bat,illi Fabium,quoad potuit,reftitiffe,perinde ac fi dicat,quum amplius no poffetcefsiffe.«Sc Polybius lib. fecundo teftatur, earn tuliffe , amp;nbsp;ob id bellum Gallicü ortum fuiffe. c o N s v l, itcrum.Nam Cic.lib.fecundo Acadcmicaru quçftionum bis ilium Confulé fadum fcribit,amp; res ipfa docet.Fuit enim pr2 mum confulanno ab Vrbe codita quingetefimo trigefimo cumP.Furio Phi lo,vt leges apudPolybiû lib.fecundo,no autemFuluio,vt ex Plutarcho ma-i levertuntinterpretes:quo quidétempore quum iitcras,quibus àbelloGal-, lico tanquam vitio creatus reuocabatur,accepiffet, non prius eas refignauity quàm,contemptis aufpiciis,aduerfus Gallos, vtloquiturOrofius,conflixit,i K vicit.in quo bello noué millia Gallorum exfa, decé amp;nbsp;feptem millia capta funt.Romaigitur quu reuerteretur populus, vt autor eft Plutarchus obuia' lio procefsit:amp; iuffus ille fc magiftratu abdicate, triumphu vix tandem obti nuit,quem priuatus cgiffc dicitur. ConRil iteru cum Cn.Scruilio defignatus ueaufpiciis, Latinarumq. feriarum mora,amp; confularib. aliis impedimc tis in Viberetineretur, fimulatoitinere, priuatus clàmin Prouinciaabiitmecre-Uocatlbus vniuerfis,mifsis etialcgatis,parère voluit,fed Arimini magiftratu iniif.ncc ita multo poft conful,vt ait Cic. lib.fecundo de Inuent.Rcmp.maie gefsir.Nec conful iteru inaufpicato creatus fuit,vt iib.primo cap. fexto puta uitValerius Maximus,qui verba Liuii exlib. vigefimoprimonon fatis accu-rate confiderauit;quum Liuius de primo Confulatu,non de fecundo loqua-tur.Cætera vero cofentiunt fcriptorcs,quód ipfe,amp; equus cius fine caufa re penteconciderit:amp; figntimoueri non potuerit. Addit illaCic. ante fignum louis Statons concidilfe,figniferum primi haftati fignum moucre no potuif fe:amp; quumFlaminius tripudio aufpicaretur, pullarium diem prælii commit tendidifferrevoluilfe-.tumFlaminium ex co quæfiuiffe-.finepoftca quidem pullipafcerentur,quid faciédum cenferct:amp; quum ille quiefeendum refpon diffet,Flaminiumdixilfe:præclaravero aufpicia,fi efurientibus pullis rcs ge ripoterit,faturis nihil gereturûtaque fignaconuelli,amp; fequi iufsiffc. Hanc verotemeritatéinhtamingenio eiusfortunaprofpero ciuilibus,bellic{fq. rc busfucceflu aluerat,vt ait Liuius. nam quia primo confulatunegledis aufpi ciis rem féliciter gefferat,idé fecundo fe fadurû fperabat.mitto, quôd magi-fter equitum, amp;Ccnfor poft primûConfulatû fuiffe dicatunquod obfcure apudLiuiumlib.vigefimofignificatur.apvD trasiMENVM,vbimaxime montes Cortonenfes,vt ait Liuius, Trafimenus ipfe fubit:qucm Perufinum lacumfcriptores.hodievocanti interfectvs, abinfubrequodamjCui

i i i i

«01 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

nome erat Ducario,vt autor eft Liuius, à Gallis quibufHani,vt Icgitur apuJ Polybium. Interfetäusverofuitix. Cal. Quintii.quem diem vitanduindj cet Ouidius libro fexto Faftorum. popvlvm, c ui femper ftuduit Flaini-niusita,vtfcribat Polybius in eo magnam cupiditatcmfuiircpopuli fibico-ciliandi. amp;nbsp;Cicero libro fecundo Academicarum quæftionum ilium intcrpo pulares ponatiquæ res ei,quod ait Liuius, alterum ConRilatum pepcrit.

V ALV 1 ssE, quum præteraliaamp; legemtulit ipfe,vtdiximus,amp; earnfuafir, quam Q^Claudius Tribunus plebiSjVt Liuius libro vigefimo primo refert, aduerfus fenatum tulit,ne quis {ènator,quiue fènatoris pater fuiflet,mariti-jnam nauern,quæ plus, quàm trecentarum amphorarum eilet, haberet • que ex his omnibus,qua: de Flaminio retulimus, quiuis facile intelligetjqna re Liuius libro vigefimoprimo dicat,Flaminium certamina cum patribiiJ habuifle,amp; ea,quæ Tribunus plebis, amp;nbsp;quæ poftea Conful prius de Confu-latu,qui abrogabatur ; deinde de triumpho habuit.cur itc lcribat,euin Con-iulem ante inaufpicato faólum. cur etiam hbro vigefimo fecundo ilia verba ponat-.Conuerfus Flaminius ad nuncium, num literas, inquit, ab fenatii af-fers quoque,quæme remgerere vetent? Q^y intvs, iifdemtemporibus fucrunt Fabius Maximus hie, amp;nbsp;C. Flaminius. Qujppe quum Flami-nnis tnbunus plebis Q^ipfo Fabio herum Confule,amp; poftea ciuldcm Fabii Didatoris etiam magifter equitum fuifl'e dicatur.amp; Q_, pernotam de more fcribi debet. Qiuntusvcroaprincipiois didus videtur, qui loconatus ef fet quinto,quod pofteain fccminis eft{eruatum,vt Claudia Quinta .’poftea tarnen Quintus cœpit efl'e prænomen eius etiam quandoque , qui fecundo, vel tertio,atque adeo primo loco natus effet, vt in Metellis, Catubs, amp;nbsp;ahis licet reperire. maxim vs, Q_. Fabius Maximus Verrucofus,OuiCula,Cun datons enim, quern Cicero fignificat hoc loco, his modis appellatus eft: amp;nbsp;Quintus quidem,vt didum eft : Fabius,quod effet ex gente Fabiorum : qoi funt diéti fabii,quafi Fouii,vt Sex.Pompeius, amp;nbsp;Plutarchus fcribunt : quod princeps eiusgentis ex eafit natus, cum qua Hercules in fouea concubuit: aliiputanteumprimum oftendifle,quemadmodum vrfi, amp;lupifoueiscapc reniur.’Plinius tarnen tam Fabios à fabis ferendis,quàm Lentuios à lente,amp; Cicerones à cicere didos exiftimat.Fabios vero patricios fuifle quum vete-rum monimenta pene omnia,tum Liuius hbro fecundo far pc teftatur. Muni cipes etiam videtur oftendere Cicero in oratione pro Cn. Plancio hilce verbis : Num aliquando vides Tufculanum aliquem de M. Catonc illo in omni virtute principe, num de T. Corruncanio municipe fuo,num de tot Fabiis gloriarhde Maximo cognominc fupra diximus.Vcrrucofus autem à verruca jn labris, vt ait autor libelli de Vins illuftribus : à Plutarcho vero fcribitur )5if’5Kà)Molt;r,quod in fuperiore labro carunculam haberet.Ouicula didus à cle-metia,inquit idem autor libelli de Viris illuftribus,amp; Plutarchus ita;o lîiûwi kuKm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'7!foÇii‘Uoii : ii’tSu'')'ïïfoa tüù nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;km nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Trois'lou'

flVTûO'.Cuntfator etiam,quod, vt inquit Ennius vnushomo nobis cundan-do reftituit remicuius vitam quoniam autor libelli de Viris illuftribus pau-cisPlutarchus pluribus eft perfecutus,nihil addam præfèrtim quum Plinius, Cicero, Liuius, iSc reliqui fcriptores multadicant. orator, binc Liuius hbro vigeGmo odauo ilium orantem induxit, id fortaffe non fadu-rus,nifiamp;ipfeputaffetoratoremfniffe. habitvs est, quamuisfortaf fere veranon hierit. temporibvs illis, quibusetiam fuitFlaminius, de quo didum eft. Q^. ME TELL vs, Quintus Cæcilius Mctellus. Cæcu-lus enim PræneftecondiditivndeputantCæciliosortos.’quorumeratnobi-lisapud Romanos familia.aliiappcllatoseos dicuntà Cæcade Troiano Ae.

nux

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»oj

nex comité. hæc Sex. Pompeius libro tertio : qui tarnen librovndecimoà Caculis militum fèruis dcducit : atque adeo Metellos etiam à Metellis , qui lege militari mercenarii appellabantur,didos putat. Quod (i à Caculis de-ducuntur Cecilii fine dipbtbongo fcribendi fiant,vt Cecilium fcriptorcm fe refemperfcribit Plutarchus.ea vero gens fuit plebeia, vt Tribunatus often-dunt. Hicautcm Q. CæciliusMetellus Aediliscum C.Seruilio,legatus cumL.VeturioM.Liuü,amp;C. Claudii Confulum,Magifterequitum ejufi. dem M. Liuii DiótatorisjConfiil cum eodem L. Vetuno,Didator comitio rum caula,ac tandem Decemuir apud Liuium cognofcitur. Plura inuenire nonpotuimus, quamuis etiam diligenter quæfiuerimus' Itaque nefcire quidem potuimus, quare orator fit habitus. B e l l o , anno tertiodecimo ciusbellijVtLiuiiisoftendit librovigefimoodauo. PVNico, Carthagi-nenfi. Carth.iginenfes enim Phœnicum Colonia fuerunt : vndepofteaRo-manilones ,quilt;pin’7r,amp;Atticos, qui oi in ou mutant, imitati, Pœnum,amp; Punicum dixerunt ; quod in aliis etiam verbis leruarunt, amp;nbsp;contra fiepe pro vpofuerunt œ,vtmœripro muri apud poëtam.Et Punicum quidem bellum dixerunt Romani, quoniam à vidis ferèfemper bella nominabant, vt bellum Tarentinum,bellum Samniticum, bellum Gallicum , amp;reliqua. SE-CVNDO, nam amp;;primumfuit, cui finem LutatiusConfulimpofiiit:amp; ter-tium,quod Africanus Minor,vtfecundum Maiorfiniuit. vetvrio, Ve-turii patricii fuilTe vel ex eo cognofcuntur, quod ex iiS multi Conful es fue-runt ante,quam plebeii confules crearentur. Sunt etiamjqui Veturiam tri-bum Roms fuiflevelint,cuius efletprærogatiuafuffragiorum. nos ea de re nihil alfirmamus. P h i l o N E, hoc cognomen inuemtur in Cunatijs, Funis,amp; Vcturiis ; quanquam in Curiatiis raro,amp; in Furiis dubitatur, an Phi luspotius,quam Philo legidebeat,prçfertim quumCicero L.Furium Phi— lum tarn læpe nominet,vt infra dicetur. De L. vero V eturio Philone eadem pcnèomnia, quæ de Q^. Cçciho Metello diximus,lcguntur:nifi quod Dida-îotjquodegolciam,non fuit. Illud addit Liuius j eumScipionis vidoriam nunciafle. coNSvi fvit, an.ab v. c. d xlvii.

Quem vero extet, amp;nbsp;de quo fit memoriæ proditum eloquentem fuifie amp;nbsp;ita elTe habitum , primus eft M. Cornelius Céthégus : cuius cloquentiæ eft ault;ftor_,amp; idoneus quidem meafcn-tentia, Q^. Ennius, præfertim cum amp;nbsp;ipfe eum audiuerit,amp; fcri-bat demortuozex quo nulla fufpicio eft,amicitiæ caufa efte men titum . eft igitur fic apud ilium in nono, vt opinor^annali:

Additur orator Cornelius fuauiloquenti

Ore Cethegus Marcus, Tuditano, collega

Marei filius, -. amp;nbsp;oratorem appellat, amp;nbsp;fuauiloquentiam tribuit :quæ nunc quidem non tarn eft in plerifque : latrant enim iam quidam oratores,non loquuntur: fed eft ea laus cloquentiæ certe maxima,

- didus ollis popularibus olim.

Qui tum viuebant homines , atque auum agitabant, Flos delibutus populi, -

Probe vero : vt enim hominis decus ingenium, fic ingenii jpfius lumen eft eloquentia, quavirum excellentem præclare

i ini

• lt;04 iSEB. CORRADÏ COMMENTARIVS

tum illi homines florem populi e/Te dixerunt :

'-Suadæquemedulla.

PöBw' quam vocant Græci, cuius cffedor eft orator, hancfua-dam appellauit Ennius. eiusautem Cethegum medullam fuilTc vult, vf, quam deam in Periclis labris fcripiit Eupolis fefsitauilTe Jiuius hic medullam noftrum oratorém fuiffe dixerit. At hic Cethegus Conful cum P. Tuditano fuit beilo Punico fecundo, Quæflorque his Confulibus M. Cato,modo plane,annis C X L. ante me Conlulem : amp;nbsp;id ipfum nili vnius eßet Ennii teflimonio cognitum, hunc vetuftas,vt alios fortalTe multos, obliuionc ob-ruiflet. illius autem ætatis qui fêrmo fuerit, ex Natuianis fcriptis jntclligi potefl. his enim Confulibus, vt in veteribus commcnta-riis Icriptum eft, Næuius eft mortuus. quanquam Varro nofter diligentifsimus inueftigator antiquifatis, putatin hoe erratum, vitamque Næuiiproducitlongius.nam PlautusP. Claudio, L. Porcio,viginfi annispoft illos,quos ante dixi, Confulibus inor-fuus eftjCatoneCcnfore.

• - EXTET, diâum vt illudhbro primo de Oratore:apparet,atqiieextat, Ytrum fimus earum rerum rudes, an didicerimus. el oqv e n tem fvis-«E, ET ITA ESSE HABiTVM, nam multi fæpc Eint, amp;nbsp;non habentur, contra, vt in hoc dialogo videre poterimus. cornelivs^ Cornelios jatricios fuifle ,ncmo in hiflorii s Romanis medioenterverfatus, ignorât, praîfcrtim quum Plutarchus in Scipi-one,amp; Sylla teftctur,amp;Liuiuslil*rofc-ptimo itaferibat : M. Popiliusà picbc Conful, àpatribus L. Cornelius Scipio datus. Et Cornelii appcllati funtScipiones,Lentuli,Syllæ,Cinnæ,La-bconcs,Celfi,Taciti,Rufini,Ncpotes,Cofsi,Afinæ,Naiîcæ,Ccthcgi,amp;alii, dequibusfuolocodicetur. cethegvs, iseftM.Cornelius Céthégus, quiCenlôrante Confulatumfuit,deinde ConfùlEthruriam prouinciam fortitus cft, pollremo Pi oconful in Gallia cum Magone collatis fignis féliciter pugnauit ; quæ quidem omnia tu apud Liuium libro vigefmofcptimo, vigehmonono,amp; trigefimo inuenies. Horatiuspoé'ta Cethegos cinûutos appellat,quôd is mos effet Cethegis,vt cinâi, amp;nbsp;pene nudi in bellum profi-cifcercntur : vndcLucanus, Si. SiJius eosnudos, amp;nbsp;exertos vocarunt. A'V-TOR, quafi teftis hoc loco, vt fupra Thucydides locuples au tor. id onevs Qj'iDEM me A SENTEN TiA, aliteridoneus mcaquidemiententia. Qe ennivSj Quintus Ennius,quem Cicero fiimmumpoêtamiblet appel laré, amp;nbsp;infra Quintum etiam vocat, vbi deQ. Nobihore loquitur. prae-SERTiM, où'UoAQyi^^ quod fitidoneus autor. evm, M. Cornelium Cethegum orantem fortalfc in contentionc, quam cum Tuditano collega dele-Öione fènatus habuit,vt Liuius libro vigefimofèptimo Ichbit. a v d i v e-RiT, audirepotucrit,vtpencæqualis,amp;itade eo teftari. scribat, firi pfit,quum annosfèxagintafcptcageret. m o R t v o, M. Cornelio Cethego, qui fi de more, quum eflet annoru quadraginta trium, Confùl eft creatiis, annis minimu fcx Ennio maior nâtu fuit, vt verifimile fit, eum priûs obiif-fe,præfcrtim quum legamus Ennium,vt infra dicetur, ad fummam fenedu-temperuenifie. esse mentitvm, vt ïæpe multi mentiuntur,vt viuis Bncntcntur,præfcrtimpoét«. EST iqitvRj feriptum. âpvd illvm,

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ennium

»Of

Enniutn. noMo, namduodecimumannalemaddidit,quumfeptiniumamp; fexagefimumannumageret;quodVarropoftearetulit. vt op i nor, ufus cfthac Tr«fiv0i’o’a,vtindialogo,nemeditatus venilîejfedeos verfus memoria ttnerevideretur. ann ali , fic enim infcripfitlibros, vtlibrum primum, annalem primum,librum fecundum,annalem fecundum , amp;nbsp;fic deinceps ap-pellaret ; vnde nonum hie annalem dixit Cicero,amp; olim rogatus,vt diceret, fl quidpolfetjde Sexto Annali,ex En^iii fexto annali cœpit verfus recitare : Qui potes ingentis caufas euoluere belli.Scriptores tarnen annales, quafi libres omneis compleftentes,dicunt,vt Suetonius in Grammaticis : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ar-

gunteius annales Ennii certis diebus in magna frequentia pronunciabat. ADDiTVR, verfus Enniide M.CornelioCethego, amp;nbsp;additur,verbum ell, quo frequenter veteres in huiufmodi rebus vtebantur. vt Liuius libro vige-umo feptimo,Marcellum Confulem centuriæ créant: additur collegaT. QuintiusCrifpinus ;amp; libro vigefimo otlauo, centurix ingentifauoreP. Scipionem Confulem dixerunt : collega additur eiP.LiciniusCralfusPon-tifexMax, cornelivs, abiicitursveteri more, svAViLoqjenti, fuauiloquente,legitlanus Parrhafius. Vtrunque reCle, vt Grammaticidi-cunt,amp; doccnt.buiufcemodi vero voces, fuauiloquenti, Hippocoontis,amp; Thermodoontis,verfus tenorcmfuftentant,vt in Adio Pontanus ait. ore, oratione,fermone.dcnominatio. MARC vs, s abiicitur,vtpaulo ante, t v-ditano, P.SempronioTuditano,quicum CctbegusCenfor ,amp;Conful fuit,vtLiuiuslibrovigefimofeptlmo,amp;vigefimononorefert. Qiiarela-Î1USParrhafius male legithocloco,Veturio collegaPhiloni, quum Cethc-gus nufquam legatur collega Veturii Philonis fuifle. atque P. Sempronius fuditanus hie Temper appellatur : vnde nos animaduertimus apud Liuium bbrotrlgefimofextomalefcriptum effc,T. Tuditano, quumlegendum ht: M.Cornelio,P.SempronioTuditanoCofs.Tudites,inquitSex.Pompcius, mallei à tundendo diéli ; inde cuidam cognomen Tuditano fuit,quod caput malleo fimile habuerit. collega, in Confulatu , quamuls etiain in Cenfurafuerit. marci filivs, integer eft verfus hoc modo ; Marei fi-lius diftus ollis populanbus olim : qui tarnen verfus non conftat, nifi M. vt ehinveteribuslibris ,feribas, amp;nbsp;liter am tantum, non etiam fyllabam pro-nuixies, atque Italegas i M. films is diélus ollis popularibus ohm ; quod ne-fcio,an Inucniripofsit:vel potius fyllabam vs abiicias inverbo,diélus:quod fieri polie Seruius, amp;nbsp;alii Grammatici docent, vt in illo verfu, qui legitur apudGelliumlibro duodecimo capite quarto : Contentus, fcitus,atque bea tus,fecundaloquens in; amp;nbsp;apud fummum poctam,vt aliqui putant : Inter fe coiiffe viros,amp; decernereferro . Exmonimentls autem vetcrumlicetco-gnofeere, morem fuilfe,vt patris prxnomen fere femper poncretur ; quern quidemmorem vel in verfu Ennius omnino voluit feruare . s v av ilo-Qventi am, nequefuauiloquens,nequefuauiloquentiamCicero,vtopi-nor,dlxi(fct,nifi nunc Ennium imitari,amp; quafi exprimere, voluilfet.N VNC, hlstemporibus.nam Ciceronis temporlbus fueruntP. Antronlus,Oä:auius Reatinus,C.Stalenus ,Cæpafii, Cofconius,amp; Arrius,quos Infravocales oratoresvocat. latr ant, vtproclamatores,amp; rabulæ,vtinlibrisorato rlis appellat;vel potius vt canes,vt inoratione pro Sex. Rofcio Amerlnovo cat.clamant autem,amp; quafilatrantmore canum,vtfc aliquld eft'e oftendant elamore,prçfertim quum eloquentiam in clamore, amp;nbsp;in verborum curfu po fitamputent,vtllbro tertio de Oratore L.Crafl'us queritur, Hofee orato-lesClcero claudis fimilcs elfe dicebat,quod ad clamorcm,vt cl.tudi ad equos confugiant. Sic olim latrare Catuhim Philippus dixitjquum ilium interro-

lfllt;ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

gauit,ad eius cognomen refpiciens,quidlatraret ? amp;nbsp;illefurem fevidererc-ipondit.amp; eft oil^okayl«., quare in plenfque non fit fuauiloquentia : quiala-trantpotius^quam lóquuntur,quodeft hominis proprium.E A,fuauiloquen tia. LAVS, vt fuit in Catulis, in quibus fiiauitas infra commendatur:vt in Demetrio Ph31ereo,quifiiauis viderimaluit,quam grauis, vt fupradiäuni cft,amp;caîtensin eogenerepræfi;itit,vtin Oratorefcnbitur. M AxiMA,non •ita magna tarnen,vt non poßit efle maior,quando graues oratore$,vtPericles,amp; Demofthencs magis laudanturmec Ennius quum Cethego fuauilo-lt;juentiam tribuit,eum perfeftum oratorem iudicauit, (ed tum,quum Suad« medullam addidit : quod tum demum efficeret, quod de Pericle fiipra dißu eft , vt cum deledationeaculeos etiamrelinqueretin animis eorum, àqui-Eus elfet auditus. Potes etiam fic interpretari : ea laus,quæ fcquitur,flos de-libatuspopuli , eftmaxima, ollis, illis.namveteres ollumproillodice-Eant,vt Varro,amp;Donatus docent.Hine Cicero quum fcribcrct leges,qua/i res veteres referret,itafxpe locutus eft,amp; Summus poeta eo modovnice eft vfuSjVt fcribit Quintilianus:vt olli fubridens :amp; alibi læpe. In ollis vero amp;nbsp;olim Pontanus allitcrationem,autor 1 ibri ad Herennium annominationeni cflediceret. popvlaribvs, ciuibus,vtdocetctiamDonatus:vel,vtin-lerpretaturNoniuSjdepopulo amicis,vt amicus fummus meus ,amp; popula-ris Gcta, apud Terentium. tvm, apud Gellium libro duodecimocapitc fecundo tarn in manu fcriptis,quàm alii s lib ri s legimus femper,cum, fed mihi non placet. FLOS, vtflos equituminoratione proPlancio,^^os.legato-^umin orationepro Flacco, delibvtvs, aliter delibatus: amp;lânèdeliba re flofculos,dixit etiam Cicero in oratione pro Seftio. Quare credimus male legihic,amp;apudGellium,delibutus. popvli, malelegiturinGellio,pö pulis,quum paulopoft,florem populi,Cicerodicat. probe vero,diäus eftflos delibatuspopuli. vt enim, Klt;XTa:7va)piz/,iüxiüpa/(ixni/(w‘ZtoAo7iJ(,quare probe fit ille flos delibatus appellatus. hoMinis decvs ingenivm, hinc Zeno fummum bonum ponebat in ingenii prarftantia, quam virtutem vocamus,vt ait Cicero libro quarto deFinibus;amp; libro quinto fcribitidcm docilitatem, amp;nbsp;memoriam vnoingenii nomine appellari. lvmen est ELOCtVENTiA, oftendimus enim eloquentia potißimum , quantum inge-nio valeamus. hinc Socrates dixit, loquere, vt te videam . Q_y A, qu3,amp; in qua dici fciunt,qui locutionum Ciceronis funt ftudiofi. v i R v M,M.Cor-ncliumCcthegum. iLn homines, populäres, florem popvli, amp;nbsp;quidem delibatum. svadaeqve medvlla, ex his verbis,amp;Ciceronis quafi intcrpretatione, quæ lequitur , nemo non videt,in quibuldam libris apud Gellium male lcgi,amp; fiiada medulla, quum verfus hic , amp;nbsp;ibi fic integer legi debeat : flos delibatus populi,Suadæq. mcdulla,apud Qmntilianum libro Iccundo capite decimolexto legitur,fuadai medulla. PEIQ n,quartus eftapud Grxeos cafus. Etireiflia Ennius Suadam,vt hic oftendit Cicero,ap-pcllauit:Horatius vero Suadelam videtur vertiflTeiQuintilianuscerteDcam perfiiadendijamp;’ Cicero ipfe leporem verterunf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vero, vt inquit Suidas

» TreiygovijCui nihil aliud facrum, quam oratio : quam Græci etiam vocant,quód animum,quô velit,ducat:hinc Galli credebant, vt feri bi t Lucianus,Hcrculem eacundaperficere. evivs, Trftflavo', vel Suadx. evivs EFFECTOR EST ORATOR, vidcturquafidefciibereoflFicium,velfinem Rhetoricx, de quibus ita libro primo de Inuentione Icribit : oflTicium eius facultatis videtur efle,dicere appofite ad pcrfqafionemifinis perfuadere di-dione :amp;GrxcijVtdocet Vidorinus,officium,amp; finemoratorisdefinie-runt,TTitóa'iïj’aü'TnyiiiAtTlp. amp;hicoratordicitureflFedorperfuafionis,ideft

rJN M. T. CICER. BRVtVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107

TrWir, Eivs, Suadæ,qua:redditmed vtLAMj pùtAôvjVt p’Afroo-^xuiXor meilismedulla,quod dicifoletdere admodumfuaui : quôdnatura, quod optimumfit,interius foleat recondere. Hinc eruditi refte Theodorum Ga*-2amreprehendunt,qui Suadæmedullam apud Ciceronem in libello de Senc éiute vnum verbum efi'e arbitratus, vertit, quum duo fint verba. DE AM, irtó, quam Græci vtDeamcolebant, vt Paufiinias, amp;Lilius meus oftendunt. p e r i c l 1 s, aliter Pericli. vtrunque recte, vt füpra diximus. labris, j^^dAtcnv. SCRIPSIT, o*Toïo’i/l(,'pa«r, vtait ArjftophanisInterpres inAcharn. evpolis, poè'ta,dequodiximus. sessitÄvisse, twafl/gu. Vertit enim verbumEupolidis , tTrtKclSi^a«quod fuprain verfibus cft pofi*-tum. Vndc videntur decepti, qui hoc loco legunt,fitam efle,vt is,qui Cop-nucopiæ fcripfit. hvivs, Dex7rafl?o',vel Suadæ^ nostrvm, Roma-nunijvt Pericles Athcnienfis orator fuit, oratorem, M . Cornelium Cethcgum. Hic cethegvs consvl cvm p. tvditano fvit, id fupradiximus. bello pvnico secvndo, anno belli Punici lecundi quintodecimo,V tfcribit Liuius,an. ab V. C. d x l i x. gt;nbsp;cty A e s t o R Cty e, M. Catonem M. Cornelio Cethego,P. Sempronio Tuditano Confulibus Quç ftorem fuifle,Cicero hic,amp; Liuius libro vigcfimonono teftantur, nec ab iis Plutarchus diflentit:fed Cicero ipfe à Ce ipfo videtur diflcntire,qui in Cato-neita fcribit : Cum Fabio quartum Confiile adolelcentulus miles ad Capua profedusfum:quintóque anno poft ad Tarentum QuæftorideindeAedi-lisjquadrienniopoftfaâusfumPrætor, quemmagiftratum gefsi Confuli-busTuditano , ÄCethego. Nam duofunt,qua:maximepugnent;quod Quæftor ad Tarentum fuerit cum Fabio, amp;nbsp;Quæftor Rient Cethego , amp;nbsp;Tuditano Cofs.amp; cum Scipione,quod etia fcribit Liuius, Quæftor in Afri-camfitprofe(äus;item quod Quæftor Cethego,ÔC Tuditano Cofs.fiierit, amp;nbsp;Præturam geflerit,quum tarnen femel tantum Confides Rierint. Quare Eosilla verba fie legen da cenfemus:, Cum Fabio quartum Confide adole-fientulus miles ad Capuamprofcftusfiimrquintóque anno poft ad Tarentum : Quæftor deinde (deinde Aedilis, quadrienniopoft faftusfum Præ-tor) quern magiftratum gefii amp;c.vt quern magiftratum Quæfturam ,.non Præturam interpreteris. Lgo hbentcr etiam cum eo fentiam, quæverba quædam inferta eftc putct,amp; ita legat: Cum Fabio quartum Confide adolc-

I fcentulus miles adCapuamprofedus ium : quintoque anno poft ad raren-turn : Quæftor deinde faóius fum, quem magiftratum gefsi amp;c. amp;nbsp;eo libcn-tius fentiam, quod Cato turn Fabium viuum, licet fencm, fuillcoftendit, quum poft mortem Fabii annis quatuor minimum Prætor Cato fit fiiRus. Fabius cnim Cn.Seruilio Cæpione, C- Seruilio Coß. an. ab V. C. D L. de-cefsit : Cato vero T. Quintio Flaminio, Sex. Aelio Pæto Cofs. an. ah V. C. DL V. Prætor fuit, quæ tu quidem omnia poteris apud Liuium libro tri-gefimo,amp;trigefimofecundoinuenire. his consvlibvs, M. Cornelio CcthegOjP.SempronioTuditano Coß. an. ab V.C. DXLIX. M. cato Modo plane, hunc locum corruptum^fte multi putant, amp;nbsp;nos eo magis arbitramur,quödin veteri hbroitafcriptum inuenimus : is M. Catonc no-ftro plane : ex quibus verbis nullum fenfum clici pofte credimus inifitortc legas:M.Cato rnaior,plane. Is cnim eft Cato,qui Ccnforius,amp; maior appel-latur:vel,modo,fic interpretcns,vt ad ornatum potius,quàm ad fçntentiam exprimendam pofitum elfe videatur,vt fiipra,modo, primum,Græci,vt opi-nordicunt,«p‘Zt, vt apudDiuum Lucam : Jttwixpca ■^mxÄt'fyxTüV'TnxTt^xpüJ'. Vndeair’ «j'à quidam vertunt amodo.Poftemus etiam fortafl'e legere M.Ca tojtnorenoftroplane, cxl. centum quadragmta.totcniminterCatonis

îo8 SEB. eOB^RXDÏ COMMENTARiVS

Quæfturam;amp;’GicerôriisCônfuIatûmnum’erantur. me consvlem', , cumC. Antonio ativ ab V. C.Dex C. lo iPsvM, M.CorneliumCe-thegumoratoremfuiflè. portasse, italocutuseftcumdubitatione,ne, quod certo nefciebat,in hiftoria pro certo afïirmarct. o B R v i s s et, dicho reus locopofitus.nam quod primo loco quafi obruit,id inde fiiftinet, amp;nbsp;qua £1 èfluélibuseducit, illivs avtem aetatis, quavixitM.Cornelius Céthégus,qui fuit antiquus: vndé dixit Horatius; Fingere cinftutis no exaa xlitaCetbegis. scRlPris, vtbelloPunico,quoNæuiusipfèdeleâ:abatùr, vt ait in Cat one Cicero :vt tragœdiis,amp;comœdiis quarum multas Varro, GelliuSjNonius,Sex.Pompeius,amp;aliinominarunt.intelligi potest, quod ita ici iberent,vt loquebantur.Hinc L. CrafTus quum audiebat Ibcruni fiiam LæIiam,Plautum fibi,aut Næuium videbatur audire, vt ipfè libro tertio deOratoreteftatur. ms enim consvlibvs, M.CornelioCetbe-go,P. Sempronio Tuditano Coß. id eft olympiade centefima quadragefima quarta,vtetiam feribitEufebius. N aevîvs, Cn.Næuius poêta,cuius vi-tam Petrus Crinitus, amp;nbsp;G regorius Lilius,quàm diligetißime fieri potuit in tantis tcnebris,funt perfecuti.Illud quod ad vitæ inftitutionem pertineat,re fert G ellius,cum,quôd multos principes ciuitatis fuis carminibus morepoé tarum Græcoi ûlæfifiet,à Triumuiris in carccrem conieftum fuifle;vbi quu duas fabulas fcripfiflèt,quibus TraA(vialt;/l/'iCTCancbat, à Tribunisplcbis fuitlibe-ratus, est mortvvs, Vticæ,Roma,quodaitEulèbiuspulfusfaôl:ione nobilium,ac pr æcipue Metelli.cty a n qv a M,tTrw'fflamp;Kno' amp;nbsp;çTjooÀini/a’. v a r r o, Al.Terentius Varro, no ster,fie infra. Quàm vero Ciceronis,amp;Attici iVarro eflet amicus, quum ex aliis fcriptis,tum ex libro tertiodecimo Epifto larum ad Atticum, amp;nbsp;primo Academicarum quæftionum cognofeipoteft. Qui vero vtriulque illorum eratamicus,non poterat non amp;nbsp;Bruti elle, qui Vtrique tameharus erat. diligenti ssiMvs investi gatoR ANTi-QviTATis, L.Aeliumimitatus,vt infra dicetur. pvtat, in librisanti-quitatum,quos,vt autoreflDiuus Auguftinus,quadraginta , amp;vnunifcri-pfit : velin librisdepoëtis. Depoétis enim iliumIcripfiffe quum Grainma-tici,tum Cicero teflatur : amp;libro de poétisprimo,ftipendia fecilTe Næuium bello punicoprimo,ipfe Varrolcripfit,vtGcl]iusrcfert. iN hoc, quodin veteribus commentariis feriptum eft, Næuium M. Cornelio Cethego,P. Semproniol'uditanoCoß.mortuumefle. vitamqve naevii pRO-dvcit longIVs, Næuiumdiutiusvixifleferibit. nam, flu'ZtûAû7/«,qux probaret jNæuii vitamlongiusproducendam , fi habercthoemodo : Næ-uius mortuus eft poll mortem Plauti, amp;nbsp;Plautus annis vigintipoft illos Confules,quosdixi, mortuus eft : ergo Næuii vitalongius elt producenda: fed quum fatis conftet,Næuium multo maiorem natu Plautofuifle, amp;nbsp;ante Plautum etiam mortuum,dubitaripoteft,an hæcratio probet,quod Cicero vultprobaremih rem itainterpreteris.-Plautus annis viginti poltillos Con-fulcs,quos diximus,cil mortuus,amp; inter mortem Næuii, amp;nbsp;mortem Plauti anni fummum quatuor,vt Eufebius etiam docet,interfunt : ergo Næuiivira longiusid ell circiter annos fexdecim eftproducenda,quando vita Plauti multo longius etiam producitur. p la v tv s, M. Accius Plautuspoeta,de cuius vitanifi Petrus Crinitus, amp;nbsp;Gregorius Lilius omnia pene, quæpof fiant inucniri ,collegiftent, nos aliquiddiceremus, amp;fortafteprobaremus ex autoritäre Horatii côtrà,quàm fèntiant alii, cætcris poétis comicis ilium elfe præferendum. p. clavdio, l. porcio, P. Claudius Pülcher, amp;nbsp;L.Portius Liciaus Confulcs fuerunt an. ab V. C. D L XIX. nec domi, nec militiæmcmorabile quicquamegerunt jVtait Liuius libro trigefimonono.

VXGINTX

IN M. T. CICER. BRVTVM. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;roj

VïGiNTi ANNIS, tot enim poftillos Confules,quosdiximus,numerantur. iLLOS, M.CorncliumCethegum, amp;nbsp;P. Sempronium Tuditanum. CONSVLiBVS, an.ab V.C. DLXIX. vtdiximus. aliterconftjies. mor-T V V s E s T, anno tertio olympiadis centefimç quàdragefimæ nonæ,quam nisEufebiusolympiadis centefimæ quadragefimæ quintæ anno primo mor-tuumftribat. G a t o ne, M.Porcio Catone,de quo diélum eft,amp; dicetur. CE NS ORE, vnde Cenforius eft appeliatus. Fuit veto Cenforcum L. Valerio Flacco,quicum fuerat etiam CQnful. lèd de Çenfuraplurafunt à Liuio, amp;âPIutarchôfçripta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..i •.ijtiun-jb-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

î T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«J“' ■quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'A'* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' j'f )

Huncigitur CethegumjConfecutus eft ætate Cato, qui annis^ IX.pofteum fuit Conful.eum nos vtperucteremhabemus,qui. L. Marcio,M. Manilio Cofs.mortuus eft,annis. L X X X VI., ipfis ante me Confulem.Ncc vero habeo quenqua antiquiôrem, cuiusquidem fcripta proferendaputem. nifi fi quem Appii Cæ-ci oratio hæc ipfade Pyrrho, amp;nbsp;nonnullæ rnortuorum laudatio-nesforte deleâant.amp; hercules hæ quidem extant. ipfo enim ta-miliæ fua quafi ornamcnta ac monimenta feruabant, amp;nbsp;ad vfum fl quis eiüfdem generis occidiflet, amp;nbsp;ad mempriam laudura do-mefticarum,amp; ad illuflrandam nobilitatem fuam.quanquam bis, iaudationibus hiftoria rerum'noftrarum efl: faâa mendofior. multa enim fcripta funt in eis,quæ fada non funt ; falfi triumph^ plurcsConfulatus, genera etiam falfa,amp;à plebe tranlîtiones, cutn homines humiliores in alienum eiufdem nominis infunde-rentur genus; vt, fiego me à M . Tullio elfe dicerem, qui patri-tius cum Ser.Sulpicio Conful anno.X. poil exados reges fuit.

HVNC igitvR,quafipaulumvagatus,adremnuncreuertitur.cetHe GVM, dequo tam multadiximus. consecvtvs est aetate cato, namCato M. Cornelio Cethego,P.Sempronio Fuditano Confulibus annu trigefimum agebat,vt ex lib.de Seneiftutc collegimus,vbi Cato ipfc italoqui tunVidi etialencm Liuiuin, qui quum feptem annis ante, quàm natus fum, fabulani docuiflet Centonc,amp; Tuditano Confulibus, vfq, ad adolcfcétiam meam proceßit ætate.Item, M.Ct'tbegum,quem reéle Suadeincdulladixit Ennius,quanto ftudio exercer! in dicendo videbamus etiam fcnein? Quan-quam grandior tû videtur fuilîe,fi poftea fuo anno Conful eft fadus. annis 1 x.an.veroab V. C. D L V11L P o st e v m, poft ipfum M. Corneliu Cethe gum.FviT CONS VL, cum L. Valerio Flacco,vt apudLiu.lib.trigefimo tertio viderepoteris.E Vm,M. PorciumCatonem. perveterem, oratorcm. l. MARCIO, L .Marcio Cenforino. nam fie cum vocantCicero,Orofius, Appianus,amp; Eutropius,apud quem tarnen leges L. Marcio Ccnlbrino, non autem,vt nunclegitur, L.ManlioCenforino. Ad hune L. MarciumCcn-forinum Clitomacbus fcripfitlibrum,quem Cicero libro fccundo Academi carumquæftionum nominat.Marcii patricii fucrunr,vt Liuius, Dionyfius, Valerius Maximus,amp;PIutarchus dcCoriolanoloquentes,oftcndunt:fed amp;nbsp;idem Liuiuslib.primoitafcribit:Pontificé deinde NumaMarciumM.filiutn expatribuslegit.Duplex tamevidetur fuilfefamilia,quado plcbeii aliqui ctia inueniuntur ,vt infra de L. Marcio Pbilippo dicemus. Marcium vero Icribi oportere docent vetciumonimenta, amp;Plutarchus,quigræcep«fKiûufcmpcr

IIO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIV5

inCoriolanofcribit. M. Marco,Titumtarnenvocat autorlibellide Vilt; risilluftribus velfuo,vellibrariorum enore. nam exteri onancs Marcunjvo cant.fed bine nafeitur dubitatio ex eo,iquôid hiftonci pene cmnes, amp;nbsp;Cicero Philippica prima fcribitadhunc modum ; propter vnius M.Manliifce-lus, decreto gentis Manliac neminem patneium M. Manlium vocari licet : quo pafto M. Manlius hie poftea fit vocatus:Vt fortafle quidamtnalintauto rem libelli de Viris illuftribusfequiyamp;iTfhic i amp;nbsp;alibi Ic^feréj nil} feiantRo* mædiras famiüas Maniliasjfiue Manilas,alterampatriciams alteramplcb^^' iam fuifle • Et jfànè de patricia nemo poteft dubitarç, quutnres ipfa de ft quafi loquatur,0^ Cicero in oratione pro Sylla id ipfiim tefletur. Plebeftni etiam fuifle oftendunt Tribun! plebis, qui ex ea fueriinf ,quot;vf C. Maniliub qui legem tulit illam pro qua extat Ciceronis oratio : vt Manlius, qiicni Cicero Verrina fecunda Tribunum plebis vocat:vt Manilius quidam, quciU Tribunum plebis Afconiusin orationepro Cornelio agnolcit : vndepof; fet aliquis etiam lulpicari,Manilios plqbeios Manlios vero patricios fiiiïftj vtvna tantum litera dilferfent,nificonfundi videremus. nam quern Mani-lium hie dici videmus, is libro duodecimo cpiftolarum ad Atticum ManliüS fenbitur : vt item alibi læpe variatumvidebis.fi quis tarnen M. Maniumve* litinterpretari, non repugnem ; necfijquis velit omnlpo credere ManilioJ fuifleplebeios,Manliosvero patricios, quumlex Manillacerteà Manilio Tnbunoplebisdicatur ;amp;is, quifuit Cos. biennio ante Ciccronem,qu‘ certe Patricius in oratione pro Sylla dicitur, ab Horatio libro tertio ode VJ gefimaprima Manlius appelletur, manui o , Manilii familia , inquit Sex? Pempeiuslib. vndecimo,progenita fuit à Maniliafili«'vTclegoni,quamTu-iculiprocreauit,quum id oppidum ipfe condidiflet. Hie vero Manilius is eft, quo confiile in Africam fe venifle Scipio apud Ciceronem lib. lexto de Rep« teftatur:vbinuncitalegitur:Quumin Africam venifl'em à ManilioConfu le duéfus : quàm bene,viderint alii;quaquam locutio eft,qualis ilia P.Ouidit Miflus in banc vrbe veniorlibri tarnen veteres pene omnes ita habcnuQuunr in Africam venilTem Antio Manilio Cos. vbi verbum lllud duftusprorfus omittitur,vndelegi fortalfepolsitrQuumin Africam venilTem Marcio,Ma nilio Cofs.quamuis ego libentius itaIcgam:Quum in Africam veniflemM* Manilio Cos.quod autor libelli de Viris illuftrib. ita lcribat;Scipio T ribunus in AfricalubT.ManilioImperatorc cohortesoóto feruauit:quodidem Plin. lib.vigefimofccundo cap. fexto dicat:amp;Orofius refcrat CenforinumRonia rediilie, amp;nbsp;Manillu in Africa remafiflc.Hic Manilius infra luo loco ponitur. Coss.Conlulibusan. ab V. C. DCIIII. mortvvs est, quuinannos quinq. amp;nbsp;oéluagintaminimû vixiflet,vt infra dicitur,amp; ex Confulibus colli 2;itur,Natus eft enim M.Aemilio Lepido.M.Pobliclo Malleolo Cofs.an.ab V. C. D X X I. amp;nbsp;poft annos oftuaginta filium genuit, vt autor libelli de Viris illuftribus Icribic. annis lxxxvi. annis oiftuagintafex.Tot enim nuinci atur, fi Ciceronis Conftilatum comprehendas.’led quum addit, iplis, videtur excludei c liium Confulatum, vt, quod in veteribus libris legitur, LX.XX 111.polsis rctinere,velL XXX V. reponere. iPsis, qualiinte-griSjVt libro tertio cpiftolarum ad Atticum : Triginta dies erant ipfi : amp;nbsp;lib. quinto ad cundem.Athcnis decern dies iplos fui : quod amp;nbsp;libro fecundo Fa-miliarium dixit : ficLucianusin Hermotimo:ei'KocnKtT»'5iïy5^ antkîvio rem, M. PorcioCatone,quempaulo ante peructercm vocauit. profe-RENDA PVTEM, digoa putcm, quîç nunc à me, vel ab aliis vnquam pro-ferantur. Nisi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appii caeci, de quo fupr.i diiftum eft:

q Jique Catone ipfo fuit antiquior annis minimum quadraginta quinque,id fit quadragintaquinquç annis ante decefiit,quàm Cato nalceretur. h a e c

ipsa,

C IN M. T. CIC ER. BRVTVM; »

if i k, «juamnunc in minibus babeo : velpotius, qua paulo ante dixifè-natuma Pyrrhi pace rcuocatum : quamque verfibus Ennius dcfcripfit,vt in Catonelegimus. hanc , vtopinor Plutarcbusin Grxcam linguampoftea vertit, vt apud ilium in Pyrrhi vita cognofci poteft : Scripfic Appius etiam. carmen 3 quod Panattius valde laudabat^vt Cicero in Tufculanis quæftioni-busrefert. de pyrrho, depacecum Pyrrho non facienda. M o R-. tvorvm lav.dationes, hac de re Cicero fic libro (ècundo’ de Legibus fcribit : Honoratorum vnorum laudes inconcione meinoranto,gt; cafque etiam adcantus, ad tibicinem profequantor : cui nomen nænix : quo vocabulo etiam Grxci cantus lugubres nominant. Hxc vero lex,vel con-, fuetudo laudandi mortuos ex eo nata eft, quod P. Valerius Publicola Bru-tum collegam in concione laudauit ; qux laudatio fuit omnium prima, 'nifi, jnquitPlutarchus, hoe ipfum Solon primus inftituit : fed Dionyfius negat, idtjuenquampriusinftituilfe. Quamuis enim poétxcertamina quxdam,)' dtludosininagnorum virorum funere fados dicant, vtab Achille in fune-tePatrocli, ab Hercule in funere Pelopis,ab Aenea ad patris tumulum,la,u-dationestarnendidas nonfcribunt. Qyin Grxci poftea,quumamp;ipfilau-T. dationes,quasvocant,inftituiirent, nunquam tarnen eas nifi de vU ris,quibellopcriiflent, habebant,vt apud Platonem, Thucydidem , De-, niofthenem viderc polTumus. Romani autem omnes, qui viri fuiÜcnt da-; ri quocunque genere virtutis, laudabant : atque adeo, quod fcribit Quin-, tilianus, fxpe S. C. idipfum magiftratibus mandabatur. Qu,in ea res etiamt poftea adfœminaseft tranflata : amp;prima omnium Popilia materaCatulo^t vtinlibrisoratoriisdicitur, eft laudata. Quamuis enim tempore Furiij Camilli inftitutum fuiftet, vt fœminæ laudarentur, atque id ipfum propter aarum collatum j videtur tarnen id vfque ad Popiliam non fuifle feiuatum, quodpoftea frequenter eft vfurpatum, amp;nbsp;quidem ita, vt propinqui fxpius orationes haberent, quodin Fabio Plutarchus teftatur. hinc apud Sueto-niumCxfar Quxftorluliam amitam , vxorémque Corneljam defundasè luorepro roftris laudafte dicitur. eas, inquam propinqui habebant,quam-Uis alii fcripfiflent 5 vt Cicero laudationem Porcix fe IcripfifTein epiftolis ad Atticum non femel affirmât, forte, hoc dixit, quia fei ebat multos elfe ,qui glandibus etiam poft inuentas fruges dclcdentur, vt hodie licet viderc. deleCTANT, vt Popiliæ laudatio M. Antonium ora-torcm deleâauit,vt in libris oratoriis Icgimus. Quod fi laudationcs hu-iufeemodi delc(ftabant,arbitrari pofliimus , eas nequeflebilcs, ncque lugubres fuiflcjquales multas noftris temporibus audiuimus :quanquam dicitur Cxfar àM.Antoniomiferabilitcr cflelaudatus. veldeledabant vt bene diftx, vcl dode feriptæ. hercvles, libcntius, inquit in Oratorc Cicero, dixerim mencrcule, quàm mehcrculcs : hic tarnen hercules fort aile propter vocalium fimilium concurfum,herculeliXj^c alibi fæpcdixit. quan-quam dehoc verbo hic ego dubito, quod nefeiam, an alibi Cicero,hercules quidem,vt hocloco, coniunxerit : amp;nbsp;nefeio quid videtur deeffe, vx,hx qui dem extant,hxrcdes, monimenta, vel taie quid, hae, laudationcs. J P s A E ENIM, tù'lioKoylx^ quare laudationcs extent potifsimum. F A-MiLiAE, Romanx. qvasi, particula,quamollittranflationem,quxqui bufdamduriufculavideri pote rat ,quum laudationcs ornamenta familiarû dicebat,quôd à corporis cultu ad animi vii tûtes fiat ti anflatio:amp; fi videri po îcftparticula,quafi,cumfuperiori verboconiungi debere,fua quafi, quum ven.imfitilliidOuidii : amp;nbsp;genus,proauos ,amp; qux nonfccimus ipG ^vix ei noftraputo:inulù tamenfuapuiant. MO nsmbn T Ajfic enirain laudationi-:

lu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. COiQRADI .GOMMENTARIVS

bus fuum genus,vt Cælàr apud Suetoniiâiri,comm.emQralïanCy!Vt ex illis ta»? quam monimentis familiasî cognofcereipolïènt : vt -GeUius tibro' decimo: tertio capite decimonono C a to num fbtniliam cognouiui ad vs vm, ..sp Qvisgt; EivsDEM GENEÄ rs OC Cl DIS S ET,r; ' Vt üs laudatibnibuSjâ quis-forteipcriiflct, ad eurh laudandum vti pólTent I Soiemus eftiha ex arteiau-{i daré' homines ex attributis peifonæ : intei‘'quæ Cicero libro primo deJn* uentionccognationem numerat:quijm confideratur, qiaibus maioribus,i quibus conßnguineis fit natus aliquis : quod ex iis lauda'tionibus fatilepe-t-tipoterat- AD memokiam lavd vm doMesticakVm y , . obeam, caüfàm etiam maiorum imagines domihabebant, vt ex Cicerone, Plinio, amp;'aliis cognofeimus. aü- illv,.s;tr.anamp;am. nobilitatIem svamj! fi exhis pofient oftenderemaiores fupsnobiles rebusgeftisiolim fuilFe. it Nostrarvm, Romanarum. M vtta' eN im , cù'b-oAo'fîxquare bi*' Roria fit faéla his laudationibus mendofior ; qua de re libro oélauo LiuiuSt itaferibit : vitiatam memoriam funebribus laudibus reor 5 falsifque imagi--num titulis ; dum familia ad fc quæqu,e fa'mam rerum geftarüm, hononiin,-; que fallente mendacio trahunt. inde cer.toamp; fingulorumgefta, amp;nbsp;publica, monimenta rerum confulà : nec quifquam æqualis temporibus illis Icriptob extat,quo{àtiscertoautoreftctur. e i s,’ laudationibus. a' plebe T RA NSITIONES, ita Icgendum elfe cognofeimus ex bis , quæ fe* quuntur : in quibus oftenditur, plebeios homines , amp;nbsp;humrlioresinalic'* num genus tranfiiflç., vtnobiliores viderentur. amp;nbsp;fanèrverifimile eft, nUit mileshocmodo voluiflenobilitari, nonautem hobilesvoluifl'eadplebent tranfire praelertim 3 principio ante i quàmpatricii Tribuniplebis , vt.po-ftea Clodius, fieri cuperent. Prius tarnen hic ad pleberrt tranfitioncs, fcri«gt; ptum videbamus. eivsdem no minis, naraRoma: fxpe erant duæ familiæ eiufdem nominis, quarum altera patricia, altera plcbeia erat, vt Claudiæ, vt Manilix , de quibus fupra diximus. infvnderen^' TVR, tranflatio. ego, ego M. Tullius Cicero, qui loco cque-ftri fum ortus:cuiquedemaioribus dicenda facultas non datur.t Sicenim. loquitur ipfein orationibus contra Rulluin : quamuis Eufebius, amp;nbsp;Silius' fcribantjnec Plutarchus neget, eum à Tullio Vollcorum Rege origiricin duxifterquodfi verum fuiflet , vt fuit gloriæ cupidus , nunquamnecin Epiftolis ad Atticum fiiam TraMiTj'ino'iofZj’ appellalfet , nec quuin fcriberet contra Salluftium , fi modo vnquam Icripfit , hoc ipfum tacuiflet : nÆ forte tacuit, vt videreturfuis præluxilTe, ôi fibi fua virtute,nonniaioiHtn gloria nobilitatcm comparafle : vel ne Romanos, quibus regium nomen in-uifum elle Iciebat, olfenderet. Torquatus certe, amp;nbsp;Clodius ob id ilium Regem videntur appellalTe. quin ipfe libro fecundo de Legibus , fe Q^intum fratrem Arpini ftirpe antiquifsima ortos efle tellatur. ' M. T V L L I o, M. Manlio Tullio Longo, fic enim vbcaturetiam àDionyfio libro quinto, vbilcribit , coniurationem quandam Catilina-rix perfimilcm faftam fuilfe : vt quafi fatale videatur,duobus Marcis Tulliis Cofs. tarn diuerfis tcmporibus coniurationes fadas,amp; cxtiniftasfuilfe. De ilia tarnen coniuratione Liuius nihil fcribit ; fed illo Confide nihil memoria dignum aflum dicit. Dionyfius vero illud etiam addit, hunc M. 7 ullium ex facro curru decidifl'c,amp; ante finitum Confiilatum obiilfe. Apud Liuiu Tullus,non Tullius Icgitur.Vnde viri ctiam dodli dubitant,vtro modo fit legeii dum,quafi vero non pofsint intelligere vel exhociplôloco,amp; exDionylio, Tullium,fcribi oportcre. Tullios porro Tullus Rex ex xAlbanis principibus in patres legit, vt fcribit Liuius lib. primo, quamuis,Iulios,ibi libcntius 1 e-gamus.

IN M. T. CICER. BRVTVm. e irj

pmus.TullioSjVt ait Sex. Pompeius,alii dixere efle filanoi,alii rîuoî,alu ve nementesproieftionesfanguinis artuatim flucntis.’à quibus Tullii didi pof funtvideri. alii tarnen Tullios ominis caufa didos volunt,quafi tollendos. EssEj oriundum eflcjVtin orationeproP. Seftio’jexquahic eft puer:cjuam uispaulo aliter loquatur. patricivs, patricius quum eflct. aliter enim Confuleo tempore fieri non potuiflet. s er Seruius j Seruilius, Sergius, amp;nbsp;feruus à Probo interpretatur: quæ res apudferip tores multos err ores pe-peritpræfertiminSeruio,amp; Sergio, quodalterumpro altero læpçdefenba tur; quodne amplius accidat,{ciendum eft,Seruium elTe prænomen, amp;nbsp;Ser-, giumfamiliænomen 8c quidem patricia:, vt oftendit Liuius libro quarto itafcribens : Tribuni militum Confularipoteftate omnes’patricii Créatif luntjM.Fabius Vibulanus,M. Folius, L. Sergius FidenaSf»ex eafamilia videturnatus Catilina , quem Salluftius nobiligencre natum^fcribat, amp;, Afconius L. Sergium Catilinam patricium vocet. Seruius yero piæno-Wen eft amp;nbsp;quidem quafi proprium SulpiciorUm, vt Ser. Sulpicius Galba : Vt,quoties aliterIciiptum inuenio,erratumputem. non negamus tarnen alias etiam familias hoc prænomen interdum babuifle. In confulibus enim inucnimus, Ser. Cornclium Maluginenfem, Ser t Cornelium Rufum , Ser.^ FuluiumNobiliorcm, Ser. Fuluium Flaccum : quamuis in Liuio Icgamus, Serg. Cornelium Maluginenfem, fed Dionyfius oftendit, Ser. id eftSer-uiumfcribendum efle. ex haediuifione libri omnes, in quibus malefcri-ftumfiieritjcorrigipoterunt. svlpicio, Ser.Sulpicio Camerino,vt, )ionyfius vocat. exnoeporro loco cognofeimus Sulpicios patricios fuiT ft, quod eo tempore nondumplebeii Confules fiebant:fedamp; Liuius in-terTribunos militum Confulari poteftate, qui patricii clTent, Sulpicios ponit ; idem Cicero in oratione pro Muræna teftatur, qui tarnen Ser. Sul-piciumlurifconlultum equitis Romani filium vocat. ÓC fane vcl ea familia- x degcnerauitjVel duæ fuere altera patricia, altera plebeia, quando Tnbunos plebismultos ex Sulpiciis legimus, amp;nbsp;in his P . Sulpicium apudLiuium li-urofeptuagefimo feptimo. ann o x. anno decimo . in libro tarnen manU Icripto vidimus, annos X. hoc eft,annos decemjfortaffe redius qued Veteres itafiequcntius ftribcrent. exactos, à L. Bruto præfertim ,vt fupradidum eft. reges, Romanos,præfertim TarqmniumSuper-liumjvtfupradiximus. F vit, an. ab V, C, duçentçfimoquinqua-gefimo quarto.

“ Catonis autem orationes non minus mukæ fere funt, quam Attici Lyfiæ,cuius arbitror plurimas elTe ; eft enim Atticus, quo niam certe Athenis eft amp;nbsp;natus, amp;nbsp;mortuus, amp;nbsp;fundus omni ci-uiummunere: quanquam Timæuseum quafi Liciniaôi Mutia lege reperit Syracufas:amp; quodam modo efl: no nulla in iis etiam inter ipfos fimilitudo . acuti funt, elegantes, faced, breues : fed ilIcGræcusab omni laude felicior : habet enim certos fui flu-diofos, qui non tam habitus corporis 0piraos,quamgracilitates confedentur : quos valctudo modo bona fit, tenuitas ipfa dele-ôat. quanquam in Lyliafunt fæpe etiam laccrti,flc vt eo fieri ni hilpofsitvalentius, verum eft certe generetoto ftrigofiorifed habet tarnen fuos laudatores, qui hac ipfa eius fubtilitate admo-k i ii

114 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI C O MMEN.TARIVS

dum gaudeaht. Catonem vero quis noftrorum oratorum, qur quidem nuncfunt,legit? aut quis nouit omnino ? at quem virum dii boni. mitto ciueib, aut fenatorem, aut impcratorem : orato-remenim hoc loco,quærjmus, quis illo grauiorin laudando?. acerbior in vituperando? in icntentiis argutior ? in docendo edif-' ferendóque fubtilior ?'refertæ funt'orationes amplius-centurn ^üinquaginta, quas quidem adhuc inuenerim amp;nbsp;legeritT),amp; verbis,, amp;nbsp;rebus illuflribus . licet ex iis eligant ea , quae^nobtione^ laude digna fint : omnes oratoriæ virtutes in eis repericntur.iatn vero Origines eius quem florem , aut quod lumen eloquentir non habeni?amatores huic'défunt,ficun multis iam antefeculis amp;nbsp;Philifio Syracufio amp;nbsp;ipfi Thucydidi. nam vt horum concifs, fententiis, interdum etiam non fatis apertis cum breuitate,tuni nimio acumine, officit Theopompus elatione atquealtitudinc orationis fuæ, quod idem Lyfiæ Demoflhenes : fic Catonis lumi' nibus obflruxit hæc pofteriorum quafi exaggerata altius oratio.; fed ÔL in noftris infeitia efi , quod ii ipfi, qui in Grïçis antiquita-, te deleâantur, eaque fubtilitate, quam Atticam appellant, hanc inCatone non nouerunt quidem . Hyperidæ volunteffe, amp;nbsp;Lyfiæ. laudo : fed cur nolunt Catonis ? Attico génère dicendf fegaudere dicunt. fapienter id quidem: atque vtinam imitaren-tur ,nec oiTa folum, fed etiam fanguinem : gratum eft tarnen, quod volunt. cur igitur Lyfias, amp;nbsp;Hyperides amatiir, cum pe-nitus ignoretur Cato?antiquior eft huius fermo,amp; quædam hor-ridiora verba, ita enim turn loquebantur. id muta: quod turn ille non potuit : amp;nbsp;adde numéros i amp;nbsp;aptior fit oratio : ipfa verba compone, amp;nbsp;quafi coagmenta, quod ne Grarci quidem ve-teres faditauerunt : iam neminem antepones Catoni. ornari orationem Græci putant, fi verborum immutationibus vtantur, quos appellant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fententiarum orationifque formis,quæ

vocant%Hjtza.7a;non verifimile efl, quam fit in vtroquegenereóc crcber,amp; diflindus Cato . necvero ignoro, nondura efiefatis politum hunc oratorem, Si quærendum elfe aliquidperfcâius; quippe cum ita fit ad noflrorum temporum rationem vctus,vt nullius fcriptum extet dignum quidem ledione, quod fitanti-quius ; fedmaiore honore in omnibus artibus , quam in haevna dicend),vcrfatur antiquitas.

CATONIS, dequodicerecœperamus. orationes, omioncsamp;pro fc multæ,amp;proaliis,«Sein alios,inquitLiuius libro trige/irnonono, non MiNVs MVLTAE, qiutcrquidem,amp;quadragiescaufaindixiflefcribitPlinius,fed quot orationes fcripierit, nemo, quantum videre potui, dicit,piæ-ferquam Cicero ipfcjqui paulo poft amplius centum quinquaginta fe legillc teftatur.

IN M. T. CICER. BRVTVM.

teftatur. attici lysiae, dequodiximus. plvrimas esïe, trccc« tas viginti quinque,vt ait Plutarclius,vltra trecétas,vt fcribit Suidas , quod nosfupraretuliinus. est enim, (iu‘Z(oAo7/a,quareLyfiamAtticumvoca-rit;amp;-3fgt;üAi)4.(iT,nequis,Syracufanumelfejpolsit dicere. athenis est nat VS, Prætore Pliilocle,vt refertPlutarclius,quum pater eo multo prius imniigraffetjVt ante diximus.ciues vero aliinafcuntur, alii dunt, Vt ait Cice roinorationefecundainCatilinam. mortvvs, t'TtAAgt;Ti)lt;rif iwtoSi, vt iiir quitPlutarclius,amp; quidem quum annum oduagefirnum tertium , vel , vt alii volunt,leptuageumum fèxtum,vcl olt;fluagedmum ageret,amp;Demofthe-* netntunc adolefèentulum vidiGet., Sed quoniam {t'qüitur,amp; funftus omni inunere,ita, vt Cicero non videaturordinem leruare, fed vsigo/s '^oTi^ov lo-lt;^ui,quod laro facit,quamuis libro fecundo de Oratore dicat, dicendum, Sc cogitanduin:amp; in libro manu Icnpto legitur,altus,non mortuus,eum libre* libentius fequor,prælcrtim quum Cicero ita loqui foleat,vt fupra :cloquen-tianata,amp; alta. amp;fanèquidcmLyfias Athenis altus eft vfque ad annum der cimuni quintum. nam poftea incoloniam fuit mi{rus,vt fupra retulimus Si tarnen hoe loco toll atur ita coniundio mortuus, funétus omniciuium mu*. ncre;tollaturetiain fimulhæcnoftradubitatio.rVNCT v$ omni ci v i v m WVNERE, annisfummumtredecimfungi potuit.namcolonus adannurr» ïtatis fexagefimum tertium abfuit,amp; tempore triginta tyrannovum feptem annos exulauit, quin multum temporisiÓTtAiio',quad neeproi'fus eiuis,nee pcregnnus Athenisa Plutarchodicitur habitaflc', vixyt verunivideatur^ quodhoc loco fcribit Cicero, cum omni ciuium munerc funélumfuifleiniv uforte Icriptores alii,quos Cicero vidit, aliterhacde refcripferunt T ir Maevs, 7'imæus Andromachidlius Taurominitanus ,non autem Loeren fiSsVtquidam volunt,Philifci Milcfii difcipulus, qui pulfus àb Agathocle ex Sicilia,venit Athenas,vbiresItalicas, amp;nbsp;Siculaslibns viginticomplexus^ tes item Græcas, amp;Siculas , ac argumenta Rhctorica libns fex agiota oclo Collegit ; olympionicas, amp;nbsp;rcrum annales fcripdt. amp;nbsp;in fcriptis quidem fuis Agathocîcinvthoftcmfcmpereft infcólatus, amp;iccirco deillo etiam multa mentitus : vbi vero fuperiores coarguit Icriptores, veritatcm quidem vifus eft elfe fecutus, led tarnen ob id ab IH ro Callitnachio , vel ah Athénien dbus iin'îtpuûa-,vteftapudStrabonem ,vclpotius, iTtfUjiouaff^vt Suidas, iScAthc-^ næuslciTbunt,eft appellatus. Videntur enim Athenienfes, vt erant faceti, ip-nomineiocari voluifte. Hinc Acinilius Probus ilium feriptorem maledi-ccntifsinium vocat : amp;nbsp;Plutarchus eius hiftoria nunquam pene probatiDio-nyfius vero non tam probat,quàm docet,eum Pyrrhi bellum,vt Cicero feri hens ad Luceium rcfcrt,ftparatim fcripdlle.Vnde apparet ilium illis tempo-ribus vixifte. Siquidem ipfc fuit ah Agathoclc pulfus, amp;nbsp;poft Agathoclis mortem Pyrrhus in Italiam,dcindc in Siciliam venit, vt Trogus lcripdt ; vt vereCicero librofecundode Oratoredixerit eum Herodoti, Thucydidis, Philifti,Thcopompi,Ephori,Xenophontis, amp;nbsp;Callifthenis minimum natu fuifteiquo loco ilium longe eruditifsimum,^ rcrum copia, amp;nbsp;fententiarum varietatcabundantilsimum, amp;nbsp;iplà compodtione nonimpolitum vocatiin-fravero tatem,qualcs erant Adatici : quin affirmât eum fententias non tam graucs,amp; feueras,quàm concinnas,amp; venuftas habuilfe : quamuis à Plutarcho nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptcrfofKi'dcyiito'in Nicia dicatur - EVM, Lydam. qjvasi, dixit;

qua(i,vtfupradelfocrateloquens,quad contra Icgcm committere : quia id eße non poterat : quum Timæus eflct Siculus,ncc Romana lege, quads erat Licinia,amp; Mucia,Siculi tune vterentur, quin lex Licinia, amp;nbsp;Muciamultis poftannis eftlata,tantum abfuit ,vtea Timæus vtivnquampotucrit.

k iiii

«6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

«INI A, ET MvciA LEGE, de ciuibus regundis : quam,vtaitCiccroïnli-bvis de Ofïiciis,amp; in oratione pro Gornelio,duo Conßiles omnium fapien-tißimitulerunt. QuæquidemverbaficAiconius interpretatur :L. Lici-nium Crafl'um oratorem, amp;nbsp;Q_^Mucium Scæuolam Pontificem Maximum lignificat.hi enim legem earn, de qua loquitur,de revendis in fua ciuitatr fo ciiSjin fuo Conlulatu tulerunt. banc legem Cicero libro lecundo de Orato-re in illis verbis fignificauit:ex quo funt nonnulli,qui tuam legem de ciuita-tenatam Crairedicant.Q^um Icx igitur ea elïetdeciuibus regendisin fuaci tiitate,ea quafî lege Timæus videri poterat contendere, Lyfiam Syraeufanu elle. LEGE, quamuisduo nomina ponat,Liciniam amp;nbsp;Muciam, fempertame Cic. hic, amp;nbsp;in orationibus pro Cornelio,amp; pro Cornelio Balbo legein, non leges dixit, vel quia fie earn tulerunt,vt vna eflet : velquia in ea ferenda ita concordes fiieruntjVtvnadebeat videri.ficlex Aelia amp;nbsp;Fufia fæpefoletap-pellari. repetit, in hiftoriis fuis quafi vendicat.amp; repetit ab Athenien-fibuSjquafi qui abftulerint. Eft autem verbum,quo frequenter hiftorici in hi/ce rebus vtuntur. Liuius verolibro primo repetendi formulam defenbit. tyKKCV s Ks, vndeLyfias ipfefuerat oriundus .amp; Syracufàs Timæus ipie vt Siculus magnoperclaudabat,Vt in eins vita lcribitSuidas, et qv o d aM MODO, fie verborum ordo confequi debuit: Catonis autem orationes non minus multæ ferèlunt, qiaàm Attici Lyfix , cuius arbitror plurimas efle ; amp;nbsp;quodam modo,amp;c. re!iqua,quæ funt interpofita,videntur diéla K«Ta7r«;{xv8t-, . lt;n». IN IIS, Lyfia, amp;M. Catone. similitvdo, biceiffflw'iwefi'eputauit Atticus , vt infra videbitur, vbinon exiftimat illeCatonem Lyfiæ proifus effefimilem. acvti, fubtilespaulopoft vocat.amp; fànè Ciceropai'umfeiun git acutum à fijbtili,quum librofecundo de Oratore dicendi genusacutifii-mum,amp; lûbtilifsimum vocet,amp; infra Stoicorum genus dicendi peracutum, quod libro tertio de Finibus fubtiledicat. ELEGANTES, Lyfias etiam fu-pra elegans eft appellatus, amp;nbsp;Cato quàm fuerit elegans , paulopoft dicitur. FA CE TI, Lyfiam facetum fatisin Oratore vocat, amp;nbsp;Catonéfacctumitem fuilfc,diâa,quæ finit à Cicerone,Plinio,Plutarcbo,Macrobio,amp;aliiscolle-âa dcmonftrant. breves, ex feriptis vtriufquc,quæ pauca extant, eos bre uesfuiire,cogno{ci poteft. ille graecvs, Lyfias. ab omni lavde FELicioR, in eo fclicior,vt laudaretur. habet enim, «z'ZtoAo7/3(, quod ab omni laude fuerit felicior. cert os, vt olim Charifium, qui Lyfiam ipfum vidcbaturimitari,quod infra dicitur : vt Hcgefiam, qui volebat ilium itemimitari,quodin Oratore feriptumvidebis. habitvs corporis,

'?o'tap«Tclt;r,id cftncruos quofdam orationis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opiMüs, qui

legunt apud Ciceronem in orationc pro Cælio optimum habitum, amp;àGiæ cis iSVffZaK bonum habitum,amp; contra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;malum habitum dici, pofl'until-

11 dubitare,an hic quoque optimos legere debeamusmifi tf’v'ZtfliTa cognofeant opimoslcgi oporterc.nam gracilem hic oppofuitopimo : quamuis Cornelius Celfiis obefb potius opponat.fed obelus fortafi’e non fignificalfetjquod Cicero voltbat,qui orationem plen3mroboris,amp;neruorum, autcertetale quid cupiebat fignificare.ncc locutio hæc iplà eft inlblens, quando in Verri-nis hominem prædaopimum dixit, gracilitates, alitergracilitatem. VALETVDo MODO BONA SI T, modo fit quxdam orationis fiinitas, Vt infra,amp;in libello de Optimo généré oratorum loquitur ittin,vbi verbis ad tranflationem accomodatis vtitur: quam quidem tranlla tionera in libello de Optimo genere oratorum fie explicat : qui carent o-mni vitio,non funt contenti quafibona valetudine,fed vires,lacertos, fan-guincmquxruntjquandanietiamfiiauitatemcolorif. te N vit as, qus fuit

a 7Ï N M. T., G î C E K. iB R Y TVM ; _ n?

fuitiriLyïîa, vtinlibello de Optimo généré pjiatotum Giccro teftatur;

QvANQjAM,jÇbrreélio,PP,L,yftî^m niniis.qùa.fî4cprimere videatur. LA-CERTI, oratio^bitis,robuftà,vires,lacertos,^,peruo's babcns.fic çnimfàe-peloquiturÇiçprpjVtfupraoftendimus. siGjVTiEO fieri î^ihil pos $iT VALÊNjTivs, inlibromanufcripto fie iegirpus ; fie vtfieriyalentius njbilpofsit.iPENERE TOTO, diçendi. strjgôsior, tenwiprsfubti-lior,vt ipfeA|u^fiinterpretatur, baefubtilitate, tranflatio eff. âbequis potifsimum,quiftrigofi dieuntu.r,, quum morbus ^éds ira ftripgijC, vt, quod aitpoéta,yix ofsibusbxreant. IpgeNoniumMarcellum. M a ’pfe Ly--fias. SVQS.LAVDATOREs, çeitPs fu'i ftudiofos paulo ani;e,5 y t i l i-täte, binefupra egregie fubtilis:fèriptoreft appellatus j n-osTc^-G.Rvm, Romanolû. qji Q^yiOEM.NVNe synt, nammaiorcslegdbant.'Avr oyis NO VIT ,OMN IN o^ taptum abeft..,vt eumlegat., g r.V em,. eiucni Roinanum,amp; quidem ciuium ita ftudiofum j vt ipfe, nift fallor ,ilegem P or-dam tulerit -.iquæiVt feribit Liai us, graui pœna, fi quis verberaffet, neeaC-fetûe ciuem Roma^numjfanxit.biinG vox iliaGieeronis in Verrinis ijofexPox ciade qua alibi quoque meminit. s e n at oREM,nemo enimCatoneme-liorfenatorfuit'jVtait libro tertio de Oratore. imper at orem,' idprnfa eile optimus imperator dicitur libro tertio de Oratore ; de quo Plinius ita libro feptitnp feribit ; Cato fuit optimus orator, optimus imperator;, optL musfenator .[ORAtorem, nonciuem,nonfenatorem , non impejapo-rem. ENiMy flà'iioÂû7f«,quarejeiuem,fenatorem.5 amp;nbsp;imperatorçmnuire tmtr tat. GRAVI OR. IN L A V D A N i grauitas enim inlaudatione requiÿituq Vt credatuf, bine grauifsima laudatio dicitur in oration e pro Cælio ' Çatq, Vcïononpoteratnon grauiterlaudare, quigrauifsimus orator etiampræ-, finsàL'.Valerio apudLiuiumdicatur. acerbior jn vitWerando?-iccufationes enli'njamp; vitupcratio.nes acerbitatem qu«andam videntur poftu-lare,ne,fifecus fiàt,dici pofsit,quod Cicero Callidio dixit ; Tu iflucM.CaL lidi,nifi Engeres, fie agercs ? Cato veto idpotuit præftare, quem Liuius vi-ïumlingux accrbæsamp;.oratorem non folum grauem, fed interdum etiam tru «mvocat. sententiis, Tvûptaia- vtvotantGræci,amp;quidemtammo-rum,quàm orationis .ïnytrifque enim præftitit Cato : amp;de fententiis qui-dem orationis dubitari non poteft, quum tantopere à Cicerone, Liuio, Pli-mo,amp;Gelliovt optlrnti's orator commendetur.fententias vero, quæ advi-t£ inftltutionem pertinerent^eas dixit, quæ non folum viri faplentis , qualis amp;ipfe fuit, fed Apollinis etiain elfe viderentur ; quarum multæ funt à Plu-tarcbo,amp; ab aliis,vtcunque colleéfæ. A R G v T i o R? in fen tentiis enim, amp;nbsp;diâ-is fpeefatur argutia ; vnde fententlæ argutæ , difta argutifsima dicun-turàCiccrone.Porro paulo ante Catofacetus elldlftus ,vt non poflet non argutuselfe. svbtilior? acutus enim paulo ante diftus eft. amp;nbsp;qui bene vultdocerc, amp;nbsp;dlfl’ercre , debet ille fubtiliter, amp;nbsp;acute docere,amp; difierere. atqueboc quidem.loco Cicero treis dicendi figuras, fublimem,mediam, amp;nbsp;attenuatam compleflitur. nam grauior, amp;nbsp;acerbior ad fublimem, argutior admedlam,fubtnior ad attenuatam refertur. eft, enim fubllmls in flettendo, media in delecfando,fubtills.in probando, vt ait in Oratore : in libello vero de Optimo gencre oratorumfcribit ad bunc modum •. funt fentcntiæ,com-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mouendigrauesdeleftandiquafiargutæ:docendl acutx• orationes,

quàsprore,amp;proaliis gt;amp;inabosdixit,vtfupraretulimus. verbis, et , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;REBv.s,. nam,vtaitQulntilvmuslibrodecimo ,capiteprimo,non eft.du-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bwm,quinoratorivelutopes fint quædam parandæ,quibus vti,vbicunque

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deamp;dcvandüin eiit,pofsif.excônftant copiarerumiacverboruni ; amp;nbsp;Cicero

ii8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. tÓRRXDI COMMENTARY VS

libre tertio de Oratore rcrum copia verborum copiam gignib’^ ßnc reï prius inuentïE ftintjquam verba, neque vero quiequam vt feribit Cicero in orationc pro Cecinna,opus fit verbis,quum ea res,cuius caufa verbaquxfi-ta fintjintelligatur. Quare mirari quilpiam pofsit,cur hoe loco Cicero verba rebus proporiat, nifi lciat, ih coniunclis verbis ex præceptoipfius Cicero nis in Partitionibus,ordinem pofle mutari:amp;a Quintiliano fcribt,il]udeflc nimiæfuperftitionisjVt quæque fint tempore, ea etiam facere femperordine priora. Accedit,quod oratio crcfcit,quum verba res ipfie, qux plus fignifi-cant,fequuntur. ficfupra partus amp;nbsp;fontes, amp;nbsp;infra non femel verba amp;fen-tentias dixit-, quamuis libro primo de Oratore docens potius quam fcribens £êntentias,(Srverbadixerit. illvstribvs, perresilluftfesfignificatcan fas, de quibus in libello de Seneétute fie iplè loquitur : cauiàrum illuftrium, quafeunquedefendi,nunc quàm maxime conficio orationes. Verbaillu-Itriadicuntuf à Cicerone libro tertio de Oratore, in quibus plénum quid-dam,amp;fbnans inefle videatur. Q,uin,vt eodem libro fcribit, ii eft honeftas in rébus ipfis,de quibus dicitur,exiftit ex réi natura quidam fplendor in ver-bis. Quin vero næcomniàfuerint in Catonc,nemo dubitat,quum decau-jfis amp;nbsp;rebu« conftet : amp;nbsp;verba ipfius ill uft ri a fuifle hoc loco Cicero teftetur, acpaucaquædam, quasextant, feriptademonftrent, prœfertimquod Gel-lius libro accimo,capi te tertio repetit, ex iis, orationibus. notatio-X E, non ea notatione,qua vertittTi/pûÀ07iav in Topicis, fed animaduerfionc quadam,amp;confideratione . omnes, nedumpaucæ. virtvtes, cto«* ixfw,bonjtates,facultates,ornamenta, vires, vt virtus mercis,amp; virtus formç apud Plautum,virtus ordinis apud Horatium,virtus equi apud alios, quafii' Hji non proprie.fie oifiTnyHaf apud Platonem in Alcibiade primo,amp;«fiiTH(rlt;if(ilt; quot;rtain Gorgia. fie virtutes dicendi Ciceronis infra dixit ; amp;nbsp;hac ipfa de re lo-quens item infra laudes vocauit. origines, Originum libn, de quibus àn libello deSeneftutc fie ipfeCato loquiturifeptimus mihi Originum liber eft in inanibus : omnia antiquitatis monimenta colligo. origines vero, qux nunccircunferuntur,nonvidenturCatoncmreferre, elorem, ficinPa-radoxis florem orationis dixit .fed. videtur Cicero fibi aduerfàri,quum fcri-bat hic,in Originibus Catonis nullum florem defiderari, infra vero ilia verba dicat anteiliges nihil Catonis lineamentis, nifi eorum pigmentoriim, quæinuentanondum erant,florem, amp;colorem defuiffe. pugnant interfe, nos eft,flos non tft. Defendetur fortafle hoc modo : priore loco affirmât, florem efle in Catonis fcriptis,fccundo,quafi reprehenfus ab Attico,ncgat: vel hoc modo : priore loco de Originibus tantum,fccundo de cæteris etiam libris loquitur : velita,flos eft e|uidem, fed non eft flos pigmentorum: quad dicat,elcgâs eft Cato,vt didum eft,ita,vt nihil illi défit pr.Tterpolitifiimam dodrinam tranfinarinam,vt ait libro tertio de Oratore. negat item libro fè-cundo de Oratore,Catonem tenere,quibus rébus orneturoratioiquodnon dum iflaRomam effentimportata. ItaqueCato habebat florem eloquen-tiæ , vt hic ait, fed non habebat florem pigmentorum, vt infra loquitur. LVMEN, ornamentum , orationisforma,vt enimingeniilumeneft eloquentia,ficeloquentiæ lumina fiant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qua:luminavertit etiam ipfc

Cicero in Oratore. HVic, Catoni. sicvti, defuerunt. mvltis iaM ante SECvLis, tribusfeculis,amp;annistriginta,velannistrecentistrigin ta.totenim numerantur annià Platone, cuius æqualis fuitPhiliftus, a^id tempus,quo Cicero hocferipfit. philisto, Philiftu« Archonidæfilius, amp;nbsp;Eueni poctæ elegiaci difeipulus fuit;qui primus hiftoriam rhetorice com pofuit : artem porrô Rhetoncam j de rébus Aegyptiacis libres duodecim,'

de

. IN M. T. CICER. BRVTVM.

de rebus Siculis libros vndecim, ad Tricaranum orationem de NaucratCjde Dionyfio tyranno libros fèx,de Aegyptiorum theologia libros treSjConcio-nes,amp; alia quædam de Libya,amp; Synafcripfit.bæc propemodum Suidas. Hic Philiftus, vtinNiciarefertPlutarchus, ie præclaregefsit in eo bello , quod Athenienfes cum Syracufanisgelferuntcdeinde Dionyfio feniori in confti-tuendoprincipatu fauit,amp; ab eo arci præfeétus fuit, cum matrCjCuius, ipfb étiamfciente^confuctudinem dicitur habuifle. poftea tamtn quum Lcpti-næ, qui frater erat Dionyfiijfiliam vxorem,ipfo Dionyfio infcio, duxillèt, ab eo pulfus eft ex S ici lia; qui quum Adriam ad holpites quofdam fiios venif fet,otium naâ:us,maiorem hiftoriae fiiæ partem conlcriplit. Nec poftea,nifi poftDionyfiifenioris mortem,reuocatus eft. Tune enim,qui Dioni aduer-ûbantur J quum feirent PhiliftumTemper tyrannorum fuilfe ftudiofum , vt isPlatoniopponeretur, monuerunt Dionyfiûiuniorem, vt eum reuocaret. Reuocatusigitui j amp;nbsp;Platonilempereft adLier{âtus,amp; Dionem eiieiendum curauit. Diojj veronon ita multopoft Dionyfio bellum intulit, amp;viftum inarceobfedit : cui quum Philiftus turn clalsis pratfedus opem ferre vellet, fiiperatus,mortem fibi confciuit,vt Diodorus Siculus , amp;nbsp;GemiftusEphorum fecutijieferuntjquamuis alii,vt Thimonides Tima:us,eum viuum inmanus hoftium venifle,amp; ab iis crudeliter interfeébum fcripferint. Diodorus etiam infepultum proieftum teftatur. Ex his apparet, quare Cicero libro primo de Diuinatiooe dicat, apud Philiftum de fomnio matris Diony-fiifcriptum eile amp;nbsp;eum æqualem temporum illorum : amp;nbsp;cur item libro fe-cundodeOratore Dionyfii familiarilsimum vocet:0ccur Marcellinus in vitaThucydidis ilia verba fcribat : lt;plKtsocf 7^ ç/liovi/ô-i(aTo7tfAû7ôia- TroÄtpa.quem Cicerododum,amp; diligentem appellat, putatq. ilium voluifle Thucydidcm imitari,vt libro fecundo de Oratore refert:hinc Quintilianus ait: Philiftus imitator Thucydidis,amp; vt multo infirmior,ita aliquatenus lucidior. s yr A CVS 10, græce.nam Syracufànus Latine dicitur,vt ait Scruius. Cicero igi-turhic,amp;libro fecundo de OratorePhiliftjum Syracufium vocat,amp; cæteri fcriptoresconlèntiunt,vt ego mirer,cur Suidas ita fcribat : cpiKisoff

mjo(K()b(7iolt;r. IPS I, lplt;P«lt;iio-,perinde,acfidicat,ipfi,qui omnes,vtlibrolecun-do de Oratore fcriptum eft,artificio dicendi facile vicit : quenque tunc ipfc Philiftus imitatus eft, amp;nbsp;tarn multi nunc imitantur,vt infra dicetur. th v-cydidi, dequodiximus. NAM, azTioAov/x, cur amatoresillidcfucrint. Hog.vM,Philifti,amp;Thucydidis. concisis sententiis, exquibusali qua lint omifla, quafi amputata : qua de re Dionyfius Halicarnafl'cus de Thucydideloquens,itafcribit : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sitiw7^ lufl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Trnrei

(«âta :/l(’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orofiaTat^ o-npouveiv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j eîoquot; x ittfl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tt»

KKfüaitó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, KXTi.K!^et u'lt;p’óiv x^(pilt;T 'yi'yKTxi'nßgt;^x')(y. Hinc Thucydides

«^ipWTlw cflinvoimi eftà Græcis appellatus ,vtfupra etiam d.ximus. Idemde Philifto) qui ilium eft imitatus, dicipoteft. non satis apertis, ob-IcurisjAiToTiKr. fhucydidis enim concioncs ita multas habent obfcuras,ab-ditafqucfententias, vix vt intelligantur, vt fupra etiam ex Oratore retuli-mus. brevitate, breuis enim Thucydides à Quintiliano vocatur, vt eftetiamfupra diö:um,vtmittam,quodCicero adQ_^fratrem fenbit. A cv mine, hinc Thucydides acutus à Cicerone in epiftolaquadam ad Q_. frâ-trem vocatur.funt tarnen,qui cenlent hæc verba elfe tollcnda : quum breui-tatCjtumnimio acumine, o fficit, quodipfe clarius fcribat:amp; oh id mul ti malint illum, quàm Thucydidem, amp;nbsp;Philiftum, qui ftmt obfcuri, legere. THEOPOMPvs, TheopompusChiusDamafiftratifilius,amp;Ifocratisdifci pulusfuit:natus circiter olympiada nonagefimam tertiam:qui epitome»

n» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARÏVS

hiftoriarum Hero Jotî duobus libris eft complexus : res Philippi Regis ge-ftas libris quinquaginta O(fto,vt Diodorus Siculus refert,vel vt alii volunt, feptuaginta duobus : res Graîcas libris vndecim : oVi/SavAixtr ad Alexandrutn, orationem k«T(X o’ ’nf\xrigt;voa- iAa:(^€«o’ ; epiftolam Chiam : orationem depecu-niis ex Delphis ablatis : ea,quæomifit Thucydides ,quæqucpoft illumfunt gefta, ac alia plurima fcripfit. Hæc nos ex Suida, Àthenæo, Marcellino, amp;nbsp;aliis collegirnus, amp;nbsp;vidimus, male legt apud Suidam, (piÄiKX, quum (piAiTiriW Icribere oporteat: intelleximusitem, cur Cicero libro duodecimo ad Atn-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum ilia fcribat verba ; mecum habeo amp;nbsp;x^sarÎKovx^Sc Bionroinns '^oo- xKilixiJ\^‘

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pulfus enim èpatria quum fupplex in Dianas Ephefia: templum confugiHetj

multa contra Chios fcripfit ad Alexandrum, in quibus ilium laudauit ; fed' poftcatoAivüjc/Ii'ix» cecinit.nam'diciturineundem pofteafcripfilfe:quamuis, ^uodfcripfit, inmanushominum nonvideaturvenilFe. Eumrnaledicum Icriptorem fuifTe Lucianus, Aemilius Probus, amp;nbsp;Dionyfius Halicarnaflcus teftantur. à Suida dicitur di ft'icilis,amp; morofus fuifte,fed in dicendo multus, ipiffus, amp;nbsp;abundans, amp;nbsp;ob id fi enis indiguiffc, vt dixit Ifbcratès,præfertini cjuod impetu quodam, quam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Suidas vocat,fercbatur. Hine infra Ci

cero acerrimum ingenium Theopompi vocat, amp;nbsp;hbro tertio de Oratore fcribit, eum exultantem verboium audaciaab Ifocrate reprcfli-im fuifTe.ƒ FuitveroTheopompus ven’tatisftudiofusvfqueadeo, vt àSuida (p/A«Aii3^ vocetur,amp; ab Àthenæo,qui addit, eum multas pecunias veritatisinuefti-gandæ caufa confumpfifTe. In eins tarnen fcriptis innumerabileserantfa-bulæ,vt autor eft Cicerolibroprimo de Legibus. Quarenonnullidicunt,' eumdiuinitus efle multatum , quodfiiis fcriptis, amp;illis fabulis facras Molis hiftoriasmifcuilfet. Illud vltimo loco addimus,auod Gellius amp;nbsp;Suidas refe^ runt,ilium in certamine, quod xArtemifia de laudibus Maufoli conftituit, vi cifte.ELATIONE, ATC^VE ALTITVDINE ORATIONIS S V A E,grauijamp; grandi gcneredicendi, in quo vcrfiitus eft. amp;nbsp;commode Cicero ficlocutus eft,quum quia dixit alibi,data verba, elate dicere,altamq. orationem, turn, quia verba videtur accommodate ad tranflationem, quæ fequitur, lumini-bus obftruxit,quod in primis res fublimes,amp; altæ faciunt. Theopompus veto in primis degantiæftuduit itaejuidem , vt eum quidamjquodm Oratore Icribit Cicero,reprehenderinr,quodlitcrasquafd.im tantopere fugerit.ob idfortalfe^rrapaSuidadicitur : à Quintiliano certeoratori fimilisappella-tur, vt qui ante,quam eft ad hiftoriam folicitatuSjdiu fuerit orator. Cicero certe quidem libro fecundo de Oratore fcribit, eum ab Ifocrate impulfum lead hiftoriam contulftfe, fed caufasomnino nunquam attigifle. qvoo IDEM, facit,ideftofFicit elatione,atquealtitudincorationis,amp; vcrboruni granditatc. lysiae, querniampropè audias oratoremperfeftumdicere UEMOST HE NES,or3tor perfedus,amp; cui nihil admodum defit ita,vt Demo fthencs elate,iScfummilfe pofsitdicere, Lyfias elate non pofsit.hæcfupra,amp; io libellode Optimo genere oratorum dicuntur. catonis lvminiBVS oBSTRVXiT, impedimento fuit, ne Catonianæ oiationis luminavideri polfent. amp;nbsp;loco polita eft tranflatio. namamp; orationis lumina dicimus:amp; quum hie de altitudineloqucretur,ad feneftrarumlumina, quæ ex altore-cipi fblcnt,accommodauit;quibus obftruere folent vicini,id eft murum, pa-netcm,teâ:um,vel tale quid contra ftruere,amp; ita lumen impedirequod Grç ci dicun t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;th «Troftei • lurifconfulti, officere luminibus,dicunt,fed

Cicero hie vtrunque videtur dicere : Theopompus ofTicit,amp; oratio obftru-Xit. fie etia in oratione pro Domo dixit,vt cætera,quæ referri poftent, nunC mittamus. haec posteriorvm, hæc oratio, qua nos pofterivtimur,

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;izi

lt;)Uinuperagnouîmus,quàm apte verbis debeat efle comprehenfafententia, ^uum apud Græcos iam anni prope quadringenti fint, quum hoc probatuv VtinOratorefcnbit : amp;nbsp;infraren:rthæcpigmenta modo importata elfe. OJAS I, bac particula mollit tranflationcm, quæ durior elle videbatur , altius oratio pro eo, quod eft grauigcnere diccndi, amp;nbsp;verbis grandibus confeéia. in nostris, vtin Caluo, de quo dicetur infra. QJ' 0 Dj «z’‘ZwÄ67(«. IN GRAEGis, quod ad Græcos oratoies pertineat. ANtiqjitate, quia Græcorum funt antiquiftima quæque ftriptavcl Optima, vt inquit Horatius ad Auguftumftribens. amp;nbsp;antiquusfuit Lyfias, Çuemmagnoperefequebantur. eac^ve svbtilitate, qualisinLy-fiafuit,quemfuprafubtilemCicerovocauit. qvam atticam appel-

A N T, ifti, qui volunt Attici videri, quos infra Cicero confutat,vbi con-ceditminutæfubtilitatilocumeflepolfe. hanc, antiquitatem,velpotius fiibtilitatem. in catone, qui antiquus,amp; l'ubtilisfuit,vtpau-loantediftutneft. non mover vnt (i_v idem, quodnoftro-ruiti oratorum, qui quidem nunc funt,nemo ilium legat,vt fupra dixit. fed lt;}uoniam hæc locutio,non nouerunt quidem,eft admodum rara,libenter Ic gerem.non nouerunt quidam:vel,vt in manu fcripto vidimus,ne nouerunt tjtiidé.alirlegunt,nouerunt.quidenim?HYPERIDae volvnt esse, et lY s IA e, videtur diiftum,vt illud,me totum Pompeii efle fcis:amp; illud item, Cæfar me fuum numerat ; vel illud, fum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuus ; xTiaaAttici no-

ürifcd quoniam hie nullam neque fadionem, neque poflefsionem,fed fimi« litudinem fignificat,vercor,ne legere oporteat, Hyperidæ volunt elfe fimi-.

Lyfiæjprçfertim quum infra itadicaf.Atticorum fimiles elfe volumus idque dicat fub perfona illorum, qui volebant Attici videri. V el Hyperidæ, ^Lyfiæ numero multitudiniscenfeantur,amp; paulo poft, Cato nes, legatur, fitlocutio,amp; modus,qualis ille in Lçliomumeremus Paulos3Catoncs,Ga ios,Scipiones,Philos,id eft tales,quales iilifuerunt. l a v d o, laudo confiliu torum,qui Volunt efletalesjquales Hyperides, amp;nbsp;Lyfias fuerunt • fic infra: Atticorumfimileseflevolumus:optlme.cvR nolvNt esse catonis? quum tanta fimilitudo fit inter Lyfiam,amp;Catonem, quanta fupra dicta eft? Attico GENERE DICENDI,gencredicendi,quodipfivocantAtticum, Vtinfradicetur. sapienter id ccvidem, dicuntilli. atc^ve vti-NAM, iJb’xH, qua Cicero folet vti hoc modo ; atque vtinam quidem. ossa, tenuitatem,fubtilitatem,amp;exilitatem. fic enim,dehishominibus loquens,fæpe vocat.amp; eft tranilatio ab animantibus macris, amp;nbsp;quæ vix ofsi-.i bus hæreant vt ait Poeta . bine Plautus in Captiuis dixit ; olTa, atque pellis fum,miferamacritudinc.atque hoc quidem loco, ofla folum, Pontanus al-literationem efle dixiflet. s A N G v i n e m, orationem fortem , robu-ftam,vires ,laccrtos, amp;neruoshabentem, vt etiam fiipra fumusintcrprc-tati. GRATVM EST TAMEN, Q_Y O D VOLVNT, qUod Hyperidæ,amp; Lyfixvolunt cne,ideft Atticilaudo quandoin magnis amp;nbsp;vo luiffefatiseft. cvr igitvr, quumtamCato,quamLyfias,amp;Hy-peiides in eo genere dicendi, quo delcciantur ifti,fit verfatus. am at v r, vterque fui ftudiofos,amp; fuos laudat ores habet,vt fupra de Lyfia dixit, aliter amaniur, reftius. ignoretvr cato? lta,vt ilium nunc nemo legal? AN TI Q_v 1 o R, «vSuTToepof«, qua proponit, quod ab aduerfariis dici poterat. Hvivs, Catonis. HORRiDioRA, quod priorailiaincompta,amp; breuia, amp;nbsp;no operofa efl'ent,vt ait Gelliuslib. decimo cap. tertio, i t A e n i m, «v0u-irixjwf? cum ratione refpondet.funt ilia horridiora.tunc enim ita loquebatur. IDjquodadverbahorridiorapertinet.ille,Cato.non ifOTViT,quaui«» filin' V. quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

ixgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

tentarit.nam,qui çonfideretsinquitGelIiuSjÇatonisorationemjintelliget, ilium contentum eloquentia ætatis füæ non fuifle, amp;nbsp;id iam tum facere vo-ludFe , quod Cicero poftea perfecit. nvmeros, qui tunc apud Latinos nulli feruabantur,licet oratio Lepe cafù,aut natura numerofe cadcret:amp; nu ineri apud Græcos quadringentis ante annis inuenti fuilTçnt, vt ait in Ora-tore. ET aptioR) vtaptior,legiturinveterelibro,idqucreólius.ctyasi coagmenta, mollittranslationem,vtetiaminOratore:verbaetiamver bis quafi coagmentarenegligat. qvod, addere numérosjverbacompone re,amp;quadcoagmentare. ne graeci ojidem,quamuisGræciafemper eloquentiç princeps efl'e voluerit,vt lib.primo de Orat.fcribitur.v e t ERE s, qui fuerunt ante Ifocratemjqui primus, vt fupra dnflum eft, intellexit, etiam in fbluta oratione,dum verftim eft’ugeres,modum tame, amp;nbsp;numerum quen damoportcreftruari. faptitavervnt, namantelfocrateverborum quafi ftruólura,amp; quædâ ad numerum conclu fio nulla erat. ornari oratio n e m, vfque adeo, vt autor Rhetoricæ ad Herennium, verborum, amp;nbsp;fententiarum cxornationes foleat vocare, graeci, vt Hermagoras,amp; alii quideRbetoncafcripferunt. pvtant, vtquiexornationeshafcedican-turinueniire. Nam Gorgias,vtftribitSuidas,qgt;û'7rûü(rTs,gt;uiùjat5£lt;î’opigt;“O','«d«M»-•^a^lûuofyMÙnxM.xyoSo' km Kx'^y^^iam, Kzxzu7rtf/?a;o-lt;cn,i(tfift’va;c/li7rAa)3-t£n,Kzdi7rCT(i!AB'|i mKMXTTùs^zcfiûûa-fKa} in^/Tàiixtaii’ji^fiiijTorquem Thucydides in multis çftimitatus, vtineiusvitalegimus. verborvm immvtationibvs, verba,inquit Cicero in Orat.dico,mutata,in quibus pro verbo proprio fubiicitur abud, quod idem fignificet, fumptum re aliqua confequenti.-vt quum Ennius pro Afrisimmutat Africam.Idcm pene Ciceroin Partitionibus, amp;nbsp;lib.tertiode Orat.docet:vtilladefinitioTq)û7rav,quæ eft apud Q^intilianum lib.non o ca pite primo cum his verbis conucniat ; qgt;o7rofT eft diâio ab eo loco,in quo propria eft,tranflata in eum,in quo propria no eft.QV O s,aliter quas.t^ûTnJVtf,mores Aquila Romanus vercerevidctur,Cicerornodos,autorRhetoricçad He rennium exornationes.-Quint. verbum Græcum retinet ; Aquila Romanus pro tropis ^i)faa:5:At7t^(r,opinor, dixit.ad verba certepertinet,vt hie Cicero verborum cxornationes fententiarum exornationibus præponat,vt item in Oratore facit, quum libro tertio de Oratore contra fententias verbis pia:-pofuerit. fed tunc docebat ; amp;nbsp;qui docet,vt melius præcepta tradat, naturæ ordinem,quoadpoteft ,imitaridebet: quod intellexit etiam Aquila Romanus , quum dixit : percurramus igitur fententiarum figuras. naturæeft enim prius fentire, quam eloqui. idemdicit Quintilianus. Hie veroCicero,iSc in Oratore vtoratordcribit, non docetvtRhetor : Sc iccircobunc ordinem fequitur, vt oratio crefcat, vt etiam fupra de verbis amp;nbsp;rebus dixi-mus. Hæc autor Rhetoricæ ad Herennium videtur ignorafle, qui quum do-ceret,non fenberct, verba tarnen fententiis præpofiiit. sententia-R V M, o'liwko- dixit Aquila Romanus, dixit amp;nbsp;Quintilianus, qui pofteavertjt : mentis , velfenfus ,vel fententiarum figuras ; autor Rhetoricæ ad Herennium fententiarum exornationes appelfauit : Cicero fententiarum formas hoc loco, alibivero fententiarum ornamenta , amp;nbsp;lumina, amp;nbsp;conformationes vocauit . orationis q^v e, (i hoc lofo eft

f fententiarum, id eft orationis, quod fen tentiæ , vt ait-Quinti-lianus, adeo fintvirtutes orationis, vt fine iis nullaintelligi yerç poftit oratio : videtur Cicero verba excludere , ex quibus tarnen ita confiât oratio vtorationcm pro verbis fæpe dicamus, amp;nbsp;Quintilianus,,orationis amp;nbsp;fententiarum figuras vocet. Sin pro orationem verba;, amp;nbsp;fententias vo-uit complcdi , cur earn Dotius cum fententiarum formis iquam cum verborum

IN M. T. CICER. BRVtVM.

yrborum tropis coniunxit ? fortafTe ita pofuit vt orationem â verbis, amp;nbsp;lententiis quodam modo feiungeret tanquam genus à formis, quod earn fei ret formas quafdam proprias habere,quæ Græci quafi aliquos geftus oratio-Dis appellant, vt ait in Oratore : de quibus Hermogenes libro quarto ita fcribit : anrymov etTretv käz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tv Xóyav ^huxthjt . deinde

praecepta ea de re tradit, quæ inde flint petenda. amp;. nifî Cicero hic dixiflet, quævocantj^Hj^«^,potuifïèt aliquisexiftimare, hiç orationis formaseas leptemfignificari,quasHermogenes iJlt'txa-'ivÄoyaü vocat. f o R M i s, quamuis formam, amp;nbsp;figuram Cicero itafæpe confundat, vt altera pro al-’ terareâeponi pofTe videatur : cxiftimauit tarnen hocdoco formam magis accommodatam: quod et fi figuras fententiarum dicimus, frequentius ta-men, amp;nbsp;melius formas orationis, quam figuras dicere fblemus : amp;nbsp;orationi Vtverbo viciniori,quam fententiis maluit accommodate.S XH M A T A,figu guras oinnes vertunt, præfèrtim quum de rebus hifçe loquuntur. non VERisiM/LE est, fic,noncredibilceft. in vtroq^e genere, in Verborum immutationibus,amp; fententiarum,orationffque formis. quamuis ' cnimorationem à verbis,amp; fententiis quodam modo, vt diximus, feiungat, duobus tarnen nominibus tantum immutationibus, amp;nbsp;formis ita complefti lUfjVtreftein vtroquegeneredicat. creber, adverborum immutatio-nesrefertur. Vt cnim fupra Thucydides,amp; cius æquales crebri fententiis di cantur,in Oratore tarnen Cicero Phalereum laudat , quodverborum exor-nationes itafiequentet, vt immutationes ipfx nufquam lint crebriores : amp;nbsp;libro tertio de Oratore hifee de rebus loquens, orationem luminibus ver-borum frequentandam docet. distinctvs, ad fententiarum,amp; oratio nis formas refertur. Vnde Cicero libro de Oratore defententiis ita fcribit; oninis oratio quafiluminibus fententiarum eft diftinguenda. nec ita multo antedixerat,orationcm formandam, amp;nbsp;membris diftinguendamiHermoge nes veröde formis orationis,quæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocat, loquens, earn periodis potif

fitnumefferendampræcipit. NF.c veRo,'zpoAHilw'. Nec vero ignoro, Aitotkî. n on d V m, nondum à Romanis cognito numero, que nuperagno-Uimus,vt ait in Oratore. aliqvjd perfectivs, quale fuit,quod ipfc Cicero præftitit.nam Cato voluit, quod Cicero pofteaperfecit, vt fcribit Gelliuslibrodecimo capite tertio, qvippe qjzvm, a£‘ZtoAo7/ix, quare non dum fit fatis politus , quod fit nimis vetus. nostrorvm temporvm, quibus viuimus ipfi. vet vs, quippe qui mortuus fitannis oófuaginta fex ipfis ante me Conlulcm,vt fupra diétu eft. nvllivs, nifi quern ÂppûCæ ci oratio,amp;nonullæ laudationes dele(ftant,quod fupra dixit, ant i c^y i v s, nam fupradixitmec vero habeo quenquam antiquioreni,cuius quidé fcripta proferendaputem. sed maiore, eftquædâquafi 1^^10X07/«a2‘ftoAo7iWKfl'^ ■apoAnd.ivne quis priorcm«z’7wAo7/ixr ita poflet confutareiquid dicis Cic. Cato-nem nondum ßtis effcpolitum,quod vetus fit,quum quæ funt vetera,».Scan tiquaitafoieant laudari,vt antiquum pro bonofxpe ponamus? verumil-ludquidem eft, inquit Cicero, in cætcrisartibus,fe3 in artedicendi non itc in qua loquendum fit verbispræfentibus, vt apud Gellium Phauorinus oftc dit. amp;quum Cicero dicit, fedmaiore honore in omnibus artibus,quàmin hac vnadicendi verfatur antiquitas ,ita videtur quafi k«9’VTnxAAieyiw inter-pretandum : antiquitas in omnibus artibus minus , quam in arte dicendi contemnitur.fic vero interpretandum efle,ratio ipfa, amp;nbsp;ea, quæ fèquuntur, docent. Quis enim non intelligit,ne in reliquis quidem artibus ea,quæ fint prius farta rudia,his,quæ poftea fint perfeóla, præferri folere?exempîa, quæ ponit Cicero gt;nbsp;id demonftrant. Inreliquis tarnen artibus antiqua plut

iî4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

Habentlaudis , quam in arte dicendi. omnibvs artibvs, nonfolutn jngenuis fed his etiam, quæ fôrdidæ vocantur. Quin Gicero deingeriuiï nulla ponit exempla, tanquam res ipfa loquatur ; de ftatuaria vero, pidura,' amp;poetica ponit,quæ inter liberales non folentnumerari,quamuis de piftu^ rajamp;poëticapofsitdubitari. in hac vna dicendi, inhacvnaartedi cendi.atque hic artem vocat^quum àprincjpiojVt ibi diximus, dubitarit. ■

.Quis enim eorum, qui hæc minora aniMaduertunt,noninfel ligit Canachi figna rigidiora efle, quam vt imitentur veritatèm ? Calamidis dura ilia quidem ïèd tarnen moHiöra ^ quam Canaj-chi. nondum Myrónis fatis ad veritatcm adduda, iam taipea quæ non dubitcs pulchra dicere. pulchriora etiam Polycleti,amp; iam plané perfeda, vt mihi quidem videri folent. Similis in ph dura ratio ed, in qua Zeuxim, amp;nbsp;Polygnotum, amp;nbsp;Timantem, amp;nbsp;eorum,qui non funt vfi plus quam quatuor coloribus,formas, amp;nbsp;lineamenta laudamus. at in Actione,Nicomacho, Protogene, Apelle iam perfeda funt omnia : amp;nbsp;nefcio an reliquis in rebus o-mnibus idemeueniat. nihil eft enim fimulôc inuentum à per-

lt;iyIS ENIM, «z7toÄO7'ixjquodantiquitasminus'lnfëlîquisartibus',quant in arte dicendi contemnatur. haec minora, nam^ficohferanturcuiUre-bus,quæ in Rhetorica, amp;nbsp;reliquis artibus ingenuis traftahtur, minima de-bentiudicari. animadvertvnt, itavtfciantiudicare,quantivnaquç queftatua,amp; vnum quodquefignum fit æftimandum : quod oculos babeant eruditos:quod diéium Cælius Rhodiginus libro dccimofexto capitevigefi-inotcrtiopluribusexplicat. Tune vero multi erant harum rerum ftudiofi, vt apud Ciceronem in Verrinis,amp; Paradoxis, amp;nbsp;apud Plinium multis in lotis cognolcitur : nec hodie défunt, qui rebus huiulcemodi vlque ad infania delcdentur. canachi, de quo quidem nos nihil præter ea,quæ feribit Pli nius, inuenire potuimus. Eft autem digreßio quædam, qua Cicero non abcrretàpropofito,lèd eaeonfirmet, quædixit : amp;auditores, atquelefto-res perpétua illa relatione defeflos quafi recrect, ac deleôlet : id quod non oratores modo, fed poêtæ etiam faciunt : imo vero poétæ frequenter, amp;nbsp;in-terdum oratores facere Iblent. Cicero certe in hoc dialogo iiepe facit. s i-G N A, fimulachra ex aere,amp; marmore fada, vt ex Plinio lihro trigefimoquar tocapite odauo,(S: lihro trigefimofexto capitequinto cognofeimus. RiGi DIOR A, afperiora,duriora, quibuspaulopoftopponitmolliora . QjA M VT IMITENTVR VERiTATEM, namquumitafintrigida,nonvidentur vere homines, qui natura fiant molles, reterre : quum Itatuæ commendarl turn maxime foleant, quum ad veritatem proxime accedunt, vt Praxitelis Venus : cùius amore captum quendam ferunt, quum delituilfet nodu, fi-mulachro cohæfifi'e, eiufquecupiditatis fuilfeindicem maculam, lege Va-lerium Maximum libro odauo capite vndecimo,vtnuncres alias amp;nbsp;alios feriptores mittamus. calamidis, de quo Plinius, Lucianus, amp;nbsp;Quintilianus feribunt. DVRA illa qjid e m ,' minus rigida vtait Quintilianus libro duodecimo capite decimo. i Mo Liio RA, minus rigida, dicerent Grammatici. canachi, ?■ figna. M Y R 0-NI s, videPlinium, amp;nbsp;Quintilianum. pvlchra, nammoJlioraquàm t i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupenores

IM M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nj

ftperioresfecitjVt ait Quintilian UÎ. pvlchriora, figna. polycleti, inueniesapudPlioium, amp;nbsp;Q^intilianum. iam plane perfecta, fie aitQuintilianus : diligcntia,ac decor in Polycleto fupra cæteros, cui quan-lt;juam a plerifijue tribuitur palma,tamen ne nihil detrahatur,deefle pondus putant.hicconfiimafl'e hanclcientiam iudicatur,vt ait Plinius hb. trigefimo quarto capite oftauo;Strabo quoque ilium in arte valdc commendat M i h r, quem Verres olim inter alios,vtharum rerum rudern,idiotam vocabat.hoc ait Cicero Verrina fexta,in epiftolis item quæ Famibarcs vocantur, fcribit, (e omne genus fignorum non magni æftimare : idem P aradoxo quinto tefta-tur.Illa tarnen fixnt in epiftolis ad Atticum verba: in hoc genere fieftudio ef-ferimur,vt abs te adliuuandi, ab aliis prope reprehendendi fimus. fed ibi vel iocatur,vel potius Attico vt amicifsimo vere oftendit,fe quoque harum re tumftudiofumcire,quum alibiidneget,vt, qui in alios dixerat, vitio carere Videretur. siMins, quod ad antiquitatem pertineat. pictvra, quam Plinius, amp;nbsp;Philoftratus magnopere commendant ; nec défunt, qui dicant, olim inter artes liberales habitam fuiffe . Plutarchus certe in L. Aemilio Paulo fcribit,Romæ morem fuilfe, vt earn nobiles etiam difcerentrhinc vt refertPlinius,FabiiPidoris cognomen natum. zevxin, Zeuxis fuit; Heraclcotes,qui fiiis temporibus longe cæteris excellcrepiéloribus, vt fcri-bitCicero, exirtimatus êft. Hic floruit olympiade feptuagefima o(ftauà,vt apudEufebium Icgimus : Plinius verofcribit, eum ab Apollodoro artis fores apertasintralTeolympiadis nonagefimæquintæ anno quarto : at Suidas, exAriftotelerefert ,cum koct« td» ((pKfotTüo'vixifte. eum certe Plato in. Gorgianominat. Vndc facile apparet, ilium etiam Socrate, qui fuit natu multo maior Ifocratc,fenioré fuilfe. Hune olim Agrigentini,vt putat Pli— nius,velpotius Crotoniatæ ,vt Cicerodocet, magno pretio conduftum adhibucrunt, vt templum lunonis egregiis pifturis ornaret:quod vt melius poflet efticere, Helenæ fepingere fimulachrum veile dixit : quod Crotoniatæ,qui eum muliebri in corpore pingendo plurimum ahis præftare fiepe accepillèntjlibenteraudierunt. Illisigiturpermittentibus,quinque vir-ginesformofifiimas delcgit vt mutum in fimulachrum ex animali cxemplo Veritas transferretur. Ambigitur, inquit Plinius, Demophili ne Himerei anNefexThafii difcipulus fuerit : dequibus Apollodorus verfos fccit,artc iplis ablatam Zeuxin ferre fecum.Hic opes tantas,vt idem Plinius fcribit,ac quifiuitjVt in oftentatione earum , olympix aureis literis in palliorum tefl'e-ris intextum nomen fuum oftcntarit.poftea vero donare opera fua inftituit, quodeanullofatisdigno pretio permutari pofle diceret, ficuti Alcmenam Agrigentinis, Pana Archelao . Fecit amp;nbsp;Penelopen, in qua pinxifle mores Videbatur : quamuis Ariftotcles neget,eum mores exprelsifle.fecit amp;nbsp;athle-tam,adeóquefibiinillo placuit,vt verfilm fubferiberet, celebrcm ex co:in-uifurum aliquem facilius, quam imitaturum . Magnificus fuit lupiter eins Ml thronoaftantibusDiis:amp;Hercules infans diacones ftrangulans, Alcmc-Mamatrecoràmpauente, Amphitryone. Deprehenfus eft tarnen Zeu-Xisgrandiorin capitibus, articulifque . Delcendilfe Parrhafiuscum Zeu-Xidein certamentraditur : amp;nbsp;quum ille dctuliffet vuastanto fuccelfupi-öas, vtinficnam aues aduolarent : ipfe detulifl'elinteum piölum traditur, itaveritatereprxfentata, vt Zeuxis alitumiudicio turnens, flagitaret tandem remoto linteo oftendi pifturam : atque intelleólo errore concederet pal mamingenuo pudore : quoniam ipfi aues fefelliflet, Parrhafius autem le artificem. Fertur etiam poftea Zeuxis pinxifTe puerumvuas ferentem, ®dqua$ quum aduolarent aucs^j eademingenuitate proeeßit iratusoperi,

I iii

SEB. CORRADI COMMENTARIVS

amp; dixit : vu as melius pinxi, quam pucrum. nam (i 8c hoc coniumafl'eni) aucs timere debucrant. Pinxit amp;nbsp;Marlyam religatum, amp;C fecit opera figli-na.HæcPlinius. Hic Athenis intemplo Veneris Amoremadmodumpue-rum rofis coronatum pinxit,quod Suidas, amp;nbsp;Ariftophanis Interpres teftan-tur. Quuin Agatharcus ^loriarctur,quód celeriter, amp;nbsp;facile pingeret,ego verojinquit Zeuxis, tarde.quin quibufdamquærentibus cur tarde pinge-ret, ppoÄo7Sd'7roKo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Hoc fenbit Plutarchus,fed pluraLu-

cianus,quibus quantum fit credcndum,eruditiiudicabunt. Quintilianus hoc modo ; Zeuxis plus membris corporis dedit id amplius,atque augnftius atque,vt exiftimant,Homerum fecutus ,cuivalidifiimaquæque formactia in fœminis placet, Ilie vero ita circunlcripfit omnia, vt cum legum latorem vocent,quia Deorum,atque beroum ctfigies,qualcs ab eo funt, cæteri,tan-quamitafit neceifcjlequuntur. Hinc,vtlcribit Valerius Maximus ,Zeuxis 3uum Helenam pinxifTetjquid de eo opere homines fenfiiri clfcnt,cxpeftan urn non putauitjfedprotinus hos verfus Græcosadiecit iov «'puno-

dViiwpuyiaa- oi‘y_«low-tomJI’ «yLtpi y/wmmKÙv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, cdwn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ûtHlt;r

DeZeuxide item ita icribit Aelianus : 0,uum Megabyzus ohm', pifturas viles ,nec artificiofe faélas laudarct : alias vero ftudiofc claboratas vitupcraret, Zeuxidis pueri colores terentes,eum deridebant : quare Zeuxis dixit : quando faces o Megabyze, ifti pueri te adrftirantur, tuam veftem, amp;nbsp;feruos 5 qui te fequuntur, videntes : quando vero aliquid de arte vis dice-re,te contcmnunt.cuftodi igitur te ipfe,vt lauderis,linguæ parcens, amp;nbsp;nihil cxhis,quæ libi minus coueniunt,ftudiolè loquens. base Plinius deApelIe,amp; Alexandrorcfcrt. Idem Zeuxis,vt idem Aeiianus ait, quum Helenam pin-xifTetjCX ea magnum lucrum fecit. non enim temere, amp;nbsp;vtcunque volentesy ad earn Ipeélandam admittebat:fed oportebat argentum conftitutum defer., rc,amp;poftea fpeólire. Vtigiturillo mercedem pro piólura capiente,Græci illam Helenam meretricem vocabant. Pobtianus ohm , quum hbrum Ae-liani nondum,vt videtur,haberct,vertit.Nuper vero liber Aeliani eft cmifî lus,in quo illud etiam fcribitur : Socrates dixit, Archelaum in domum qua-draginta minas erogaffe,quibusZeuxin Hcracleoten conduxerat,vteanide pingeretun Icipfum vero nihil : amp;nbsp;iccirco procul fhmmo ftudio profeeftos, vt cam Ipeclarent : propter ipfumvero Archelaum ad Macedonas neminem venifre,nifi fi quern iple pecuniis induxiflet. Zeuxidis Helenam Nicoftra^ tus piétor quum ohm admiraretur,ac palam quafi obftupefeeret : eum quida interrogauit.-quidpaftus, ficafftccreturmon interrogates, inquit, fi meos oculos habui(res.amp; merito fane.isenim fuitZeuxis,qui, vtautoreft Philo-ftratusjvmbras etiam,atque anhclitus quum emillos, turn etiam attraäos ar te fua expreflerit : qui mortuus eft ridendo, dum fine fine anum à fe piiftam ridet. polygnotvm, is Thafius fuit, Aglaophontis filius,amp;difcipulus; qui ciuis Athenienfis eft faiftus, quumgratis porticum , quæ -nofutKn diceba-tur, vel, vt alii volunt, quum in ærario, amp;nbsp;templo Caftoris ac Pollucis res quafdam, amp;nbsp;in his nuptias filiarum Leucippi depinxiffet : vt Plato, Paufa-niasamp; Suidas teftantur. hincpoétaMelanthius ita de Polygnoto fcripfit: tAoarmtn BtcSv txovir «yo^tiuTi K^K^omtoa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ferunt eum,

quum porticu inipfa Troianas pingeret, Laodices perfonamcftinxifteeX imagine Elpcnicæ:quæ et fi foror crat Citftonis, cum Polygnoto tarnen con-fuetudinem habere dicebatur. Hic vt ait Plinius, primus mulieres luçida vefte pinxit, capita earum mitris verficoloribusoperuit, plurimumquepiftu ræ primus contulit : fiquidem inftituit os adaperire,dentes pftendere, vultu ab antiquo rigore variarc:amp; optime mores, quod eft apud Ariftotelem, ex-

IN M. T. CICER. ERVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xi?

prefsit; Hie Delphis redem pinxit, amp;nbsp;in cabcllum, vt opinor, Troianum. rhiloftratuscertein Apollonii vita idvidetur fignifiGare, amp;Lucianusau-torefteumCaflandramibipinxiHe ; cui Amphidyones , quod erat publicum Græciæ concilium , holpitia gratuita decreuerunt. Hunc Plinius non modo inter nobilißimos pidores , fed etiam inter argenti cælato-resnumerat;fcribicque ilium,amp; Myconemprimo filepingere inftituifle, atramentumque ex vinaceis fecifle. Quin ceris ilium pinxilfe ac piduram inußilleteftatur. Quantum in pidura valueritjoftenditPampbiluSjqui yo-catuSjVtparietcs Thebis,quireficerentur,quondam ab iplb Polygnoto pi-ûijpingeretjmultum comparatione fupcratus exiftimatur:vt ait Plinius. amp;nbsp;fine fenbit etiam Aelianus,illum magna pinxilfe,amp; præmia maxima tonfe-cutum. Fuit vero ante olympiadanonagefimamrquodvt verum videatur, facitetiamQuintllianus,qui Zeuxide iliummultolenioremfacit. Quare Çicerohicordinemnonlèruauit. De vmbris,amp;anhelituidem præftitilTe, tlUodpofteaZeuxis,fcribit Philoftratus. In pingendo luperciliorum inter-nallojmalarum rubore,amidu,qui fit tenuis ita, vt pars corpori quàm decen tifsimçaccommodetur,pars vends mouenda relinquatur, eumplurimum Valuilfe fignificat Lucianus, vbi IcribitjCalfandram Delphis itapjólam fuif-fe« TIM ANTE M , 1'imanthes (fie enim IcribendumPlutarchus, amp;nbsp;Suidas oftendunt) pidor fuit, de quo fic ait Quintilianus : in oratione operienda funt quxdam^ fiue oftendi non debent : fiue exprimi pro dignitate non poC-funttvtfecitTimanthes, vt opinor, Cithniusineatabula, qua Çolotem Teiumvicit. Nam quum in Iphigenia: immolationepinxilfet tnftem Cal-ebantem, triftiorem Vlylfem , addidilfet Menelao quern fummum poterat ’n efficerc,mœrorem,confumptis alfedibus,non reperiens, quo digne modo patris vul tum polfet exprimere_, velauit eius caput, amp;nbsp;fuo cuiulque ani-’’^odeditæftimandum. Idempropemodum IcribitValerius Maximus, amp;nbsp;Pliniusjquiilla etiam addit: Parrhafius magnis lulfragiis fiiperatus à Timan rheSamiin Aiacc, armoiïimque iudicio,herois nomineidfe moleftcferre dicebat : quoditerum ab indigno vidus elfet. Pinxit amp;nbsp;minoribus tabcllis libidinesjcogenerepetuladsiocife rcficiens. Erant amp;nbsp;alia ingenii eius exem plariapiæterlphigeniam,veluti Cyclops dormiens in paruula tabula : cuius amp;ficmagnitudincin exprimere cupiens, pinxit iuxtaSatyros, thy rib polli-cemeius metientes : atque in omnibus eius operibus intelligebatur plus fempcr,cuàmpingebatur:amp; quuum ars fumma effet, ingcnium tarnen vitra artem erat.Pinxit amp;nbsp;heroa abfolutifsimi operis,artem ipfam complexus, vi-rospingendi. Earn quoque pugnam, quæ inter Agidemóc Ara tum in ca-pienda Pellena fada ell:,ipcfgt;«‘ZtKC^O' th nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt ait Plutarchus,pinxit •

quanquamnos credimus vel altcrum Timanthen fuilTe, vel Plutarchum er-ralTe : quando Plinius fcribit, Timanthem Zeuxidis æqualem, amp;nbsp;æmulum fuilTejamp;Zeuxinolympiade nonagefima quintafloruill'e. atqui Plutarchus idemeft autor, Aratum quamuis lenem vixiU'eiuueneadhuc Philippo , qui poftea fuit à Romanis vidus : ad quod tempus à Zeuxide anni minimum du centi Seviginti numerantur : tantum abeft, vt codem tempore Timanthes ille,amp; Aratus fuerint. eorvm, vt Apellis, Echionis,Melanthii, «ScNi-comachi,vtoftendit Plinius librotrigefimoquinto capitelcptimorquos etia pofteriorcs vocat Philoftratus in Apollonio, vbi fcribit, veteribus vnum co Iqrem fatis fuilfe. qv at vor, ex albis mclino,ex filaceis Attico,ex rubris Sinopide Ponticajcx nigris atramento,vt docet Plinius libro trigefimoquin. tocapitcfeptimo. hinc Philoftratus in Apollonio itaLatine Icribit : pofte-nores quatuor colores adhibuere : indepaulatimpluribus, ac plunbus funt

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 iiii

ïiS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARÏVS

Vfi,vt res rpfàdocct,amp; Plinius ctiam tcftatur. Cicero igitur in Oratorepi-^luiamillam paucorum colorumvocat. formas, et lineamfnta, inembrorum compofitioncs, amp;nbsp;conformationeslineamentorumlibroprimo de Natura Dcorum dixit ; Græci amp;Trsfix^,nififallor, appellant. Plutarchus certelibro primo de Placitis Pbilofopborum italcribitrj^^î'pÂÎîl’V i-mtpxveix, kâz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. L A V D A M v s, bine apparet verum

effejquod feribit Qiiintilianus:Veterum pidorum fimplex color tam fui ftu diofos adhuc habet,vt ilia propè rudia,acvelut futuræ mox artis primordiS) maximis, qui poft eos extiterunt autoribus, præferanturproprio quodam intelligeudi, vt mea opinio fert, ambitu .at, hac particula,quæ aduerfa-tiuafoletàGrammaticisappelIari,oftendit, eos, quosftatimnominat,pluf* quant quatuor coloribus vlos fuifle,quum tarnen Plinius,vt diximus,Apel-lem, amp;Nieomachum inter eos ponat, qui tantum quatuor vfidicuntur.fed forte à principio quatuor,deinde pluribusvfi diei poftunt. aetione, Action piiftor fuit, qui quumRboxanes ,amp; Alexandri nuptias in tabulapiftas in Olympiamfpeétandasdetuliffet, cius artis præftantiaProxenides,queni certaminum iudicem Græci tune confticuerant deleftatus,ilium fibi quam-iiisperegrinumgenerumafciuît. bæcLucianus in Herodoto, vel Aétione, vbitotainimaginem pluribus verbis deferibit. Dubitant eruditi, an apud Ciceronem paradoxo quinto, Aetionis, an EchioniSjlegi debcat, quum ß-tis conftetjVtrunque pittorem fuiffe : amp;nbsp;A(ftæonis,vt quidamlegunt, vt pi-âoris mentio nulla reperitur, quantum noUegere potuimus.j N rc omacho, vide Plinium. PROTOGENE, ProtQgenespiiftorfuit XaiithiuscX Lycia,vt ait Suidas.fed cum fallt Plinius, Plutarchus,amp;Paufanias oftédunt qui Caunium ex gente Rhodiis fubieftafuifte teftantur. Necdefendi po-teft,vclquöd duo fuerint : vel quod Xan thus, amp;Caunus eadem fitciuitas: quandode codent feribunt omncs:amp; Xan thus in Lycia,Cäunus vero in Carianon folum à Pomponio Mela , fedà reliquis etiam ftriptoribus colloca-tur. Hiccuraprarftantißimus à Qjuintiliano vocatur. hinc ita feribit Plinius : Apelles quum Protogenis opus immenfilaboris , accuræfuprantodu anxiæ nttraretur, dixit, omnia fibi cum illo paria elfe, aut illi meliora, fed vno fepræftare , quod manu illede tabula nefeiret tollere; memorabilipræ-cepto,noccrc fa:pc nimiaitt diligentiam. Ea vero tanta in illo fuit,vt,quuni lalyfumflalyfum Suidas Dionylium vocat,alii Liberi patris imagineminter precantur, Pindarus Apollinisncporem fuifle putat)quum lalyftimigitur pingeret,tradatur,vt ait Plinius, ntadidis lupinis vixilfe: quoniam fimulfa-ntemfuftinerct,amp; htim,nefcnfus nintia dulcedincobftrueret. huiepifturx quater colorem induxit fubfidio iniuriæ,amp; vetuftatis, vt decedentefupeno rcjinfcriorfucccderet. Erat ineacanis mirefaftus, vt quern paritercaftis, amp;nbsp;ai s pinxerit. Non iudicabat,fe exprimere in eolpumant anhelantispol-fe,quunt in reliqua omni parte,quod difFicillimuerat,fibiipfefatisfecifiet. Dilplicebat autem ars ipfa,ncc minui poterat, amp;nbsp;videbaturnimia , aclon-gius à veritate dtftcderc, Ipumaquc ilia pingi,non ex ore nafti, anxio animi cruciatu , quum inpiftura verum efle, non vcrifimile vcllct : abfterftratfæ-pius,mutaueratque pcnicillum,nullo modo approbans.poftremo iratus artt quod intelligeretur,fpongiam earn impegitinuifo loco tabulæ,ex iliaque rc pofuit ablatos colores, qualitercuraoptauerat,fecitquein piifturafortuna naturam.Eam veropilt;fturamfeptemannis,vt Plutarchus, amp;nbsp;Aelianus feribunt,ablbluit^quam quide quum Apelles vidiflet, diciturobftupuifle,deinde conuerfùs,dixifle : magnuslabor, amp;nbsp;artifex : fed gratia deeft, quamfivif affequatur,labor eius coelum tangat. propter hunc lalyfiunj ne cremaret tabulas

INM.T. CICER. BKV-TVM.

lulas Demetrius Rexjquum ab caparte falapofletRhodutncapérej nonin-cendit;parcentémque piéluræ fugit occafio viélorix:quanquatn Plutarchüs ■amp;Gellius fcribunt, Demetrium à. Rhodiis rogatum lalyfo pepercifle. Sed dum Demetrius Rhodum obfidebat, Protogenes, quamuis cumiatn turn mortuumfuifle dicat Gellius, erat in fuburbano hortulo flio,hoc eft,Deme trii caftris : neque interpellatus præliis y inchoata opera mtcrmific omnino, fcdaccitiisàRege,interrogatufque,quaifidueia extra muros'-ageret,refpon-ditjfcire, fe, illi cum Rhodiis bellum efle,non cuni artibusDilpoiuit ergo Rex in tmelam eius ftationcsi,gaudens,'qüödpofletmanus ftrum-e, quibus ■iam pepercerat : amp;nefæpius auocaret,vlcroad earn venit boftis,-reli«rfqoe viftoriæfuævotis inter arma, amp;nbsp;murorumidiàis fpeâauit arttificem : fèqui-îiirqiietabulameius temporis bæcfàma, quàâiéam Protogenes fùb gladio pinxeriti Satyrushiceft, quem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vccant,nequid^defittempo

ris eius fecuritati,tibias tenens. Hic eftSatyrusnififallor, qui, vt fenbit Strabo J ftabat prope columnam, fuper qua Protogenes pinxerat perdicem, adquam ita homines biantes afpiciebant,qüum tabula paulohntefuifTet po fita J vtillamiôlam admirarentur , Satyrum vero contemnerent, quamuis opuseflèt perfeäißimum. Augebant admirationem perdices manluetæ, quæ à nutritoribus allatæ,amp; contra piélam pofitx, canebantadpïéturam,amp; congredigeftrebant. Protogenes videns', rem prïeter opinionem euenifl'e, œdituos rogauit, vt fe delere permitterent : quod Sc it A faâum eft. Fecit amp;nbsp;Cydippen Tlepolemum , Gylifeum tragœdiarum feriptorem imeditan-tem, amp;nbsp;athletam, amp;. Antigonum Regem j amp;nbsp;i^agihem matrisrAriftotelis Bbilofoph^qui ei etiam fuadebat, vt Alexandra Magni operapingeret propter æternitatem rerum. Nouifsimepinxit Alexandrum, amp;nbsp;Pana : fecit amp;nbsp;ügnaex ære.füit enimin artecælandi etiam clarißimus.Summa eiuspauper tas initio,'aitifquefumma intentie, amp;nbsp;ideo minor fertilitas. Quis cumdo-tuerit,ïiôn putantconftare . Quidam credunt Sc naues pinxifl'e vïquead annum quinquagefimumiargumentum elfe, quod quum Athenis celeberri-ino loco Mineruæ delubro propylçon pingeret, vbi fecit nobilein paralum, amp;Hemionida, quam quidam Nauficam vocant, adiecerit paruulas naucs longas in his,quæ piftores parerga appellant,vt appareret,à quibus initiis ad arcem oftentationis opera foàperuenifient Pinxit amp;nbsp;eos qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dice-

bantur,vt atitoreft Paufanias. De congreflu Protogenis, amp;nbsp;Anellis, atquc vt Apelles Protbgenis famam auxerit,paulo poft diçetur, vbi de Apellelo-quemur. ScribitPorphyrio Grammaticus ilium deeem annis lutum finxifle. fed quid velit diccre,vix intelligi poteft. Nam fi lalyfum fignificat,de fepté annis,vt diximus,conftat : fin totum tempus, ad annos quinquagiota Sc vl-tra,vtdi(ftumeft,pinxit. apelle, Apelles,inquitSuidas,Colophonius, fed adoptione Ephefius, piébor fuit, difcipulus Pamphili Amphipolitani,amp; prius Ephoris Ephefii,Py thii filius,amp; Ctcfiochi,qui piétor amp;nbsp;ïplè fuit, frater. Cum Suida fentiunt etiam alii fcriptorcs, amp;nbsp;in iis Lucianus, Ouidius ta men eum Coum vocat. Hicigitur à Pamphilo didicit Sicyone talento, vt in Arato Plutarchus eft autor,amp;xjuidem annis deeem , vtnosapud Pliriium legendumputamus, quicquidalii dicant. ©mneis igitur, vtait Plinius, priusgenitos,futurófquepofteafiiperauit Apelles,eoufque olympiadecen-tefimaduodecimainpifturaproueâus, vtplura folus propè, quàm cæteri omnes, contulerit, voluminibus editis, quæ doftrinam earn continerent. Præcipua eius in arte venuftas fuit ; quumeadem ætatemaximipiôloresef. fent ; quorum opera quum admiraretur, collaudatis omnibus,deefte iis vna illamVenerem dicebat'jquam Græcijlt;.af'^ vocant : estera omnia cotigiffe: lt;nbsp;■ ■

130 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

fed hac foil fibi neminem parem. Quum ProtogencmjVt diximuSjquafiprï ferret fibi^dlcebat tarnen jillum ncfcire man um de tabula tollere. Fuit vero non minorit fimplicitatis,quim artis.nam cedebat Ampbioni de difpofitio-ne,A{clepiodorodemenfuris , hoe eft,quanto quid à quo diftare deberet. Scitura eft,inter Protogenem,amp; eum quod accidit i Protogenes,vtdiftum «ft,Rhodi,viuebat:quô quum Apelles adnauiga(ret,auidus cognolcendi opc ra eius fama tantum fibi cogniti,continuo onicinam petiit. aberat ipfe,fed tabulammagnæ.amplitudinis in machina aptatam pidurae anusvna cufto lt;liebat. haec Protogenem foris eflerelpondit,interrogauitque,àquoquælî-tum diceret : ab hoc,inquit Apelles : arreptoque peniculo, fineam ex colore xluxit fummæ tenuitatis per tabulam. Reuerfb Protogeni,quægefta erant, anus indicauit. Ferunt artificem protinus,contemplatum lubtHitatenijdi-xifle,Apellem veniffemon enimcadere in alium tarn abfolutum opusnpfun' tunc alio colore tenuiorem lineam in ipfa ilia duxifle, præccpilféque abeun-tem,fi rediflet ille,oftenderet,adiiceretque,hunc efle quern quæreret. atque itaeuenit. Reuertitur enim Apelles, fed vinei enibekens, tertio colore li-ncasfecuit, nullum relinquens ampliusfubtilitati locum. AtProtegeneS ,viâ:um fe confefrus,in portum deuolauit,hofpitem quæren s : cui pofteadi-cnationcm primus Apelles conftituit. fordebat ille fuis,vt plerunquedome-Jiica : percontantique,quanti licitaretur opera eflFeâajparum ncfcio quid di xerat : at ille quinquagenis ralentis popofcit,famamque difperfit, fe emere, ytprofuis venderet. Eares concitauit Rhodios adintelligendumartifi-icem : nec nifi augentibus pretium ceftit. Apelli fuit perpétua confuetudo, nunquam tarn occupatam diem agendi,vt non lineam ducendo exerceret ƒ tern, quod ab coin prouerbium venir. Idem perfeóla opera proponebat in pergula tranfeuntibus,atque poft ipfam tabulam latens,vitia, quæ notaren-tur,aufcultabat,vulgum diligentiorem iudicenijquam fc,præfereigt;s;fcrunt-que à furore rcprehéfùm,quôd in crepidis vna intus pauciores feciflet anfas: eodem poftero die emedatione priftinæ admonitionis cauillante circa crus, jndignatum profpexifTejdenunciantem , nefupra crepidam futoriudicarct: quod amp;nbsp;ipfum in prouerbium venit.Fuit enim amp;nbsp;comitas illi,propter quam gratior Alcxandro Magno erat frequenter in ofFicinam ventitanti ; qui ab alio fe pingi vetuit ediélo. fed in ofneina illi imperite multa differenti filen-tium comitcrfuadebat,rideri eum dicensàpueris,quicolores.tererent:tan-tum erat autoritati iuris in Regem alioqui iracundum . Hoc Aelianusdc Zeuxide ,amp;Mcgabyzo,vtfupradiximus, refert. Plutarchus veropifto-remquidem Apeîlem,fèd Megabyzum amp;nbsp;ipfe regem vocat. Alexander porto Apelli honorem clarißimo præbuit exemplo. nam quum diledam fibi ami cam nomine Campafpen nudam pingi ob admirationem formæab Apellc iufsifret,eumque turn pari captum amore fenfifret,dono dedit earn. Panca-fte dicitur ah Aeliano : quæ fuit Larifl’ça, qua cum prima fertur Alexander confuetudinem habuilTe. funt, qui Venerem Anadyomenen illo piftam exemplar! patent : quamuis Athenæus exemplo Phiynes pidam fcribat. Apelles imagines adeo fimilitudinisindifcretæ pinxit, vt incredibiledidu Appion Grammaticus fcriptum reliquerit, quendam ex faciehominum ad-diuinantem,quos inetopofcopos vocant,cxiis dixiffe,aut futurs mortis an nos,aut prstcrits. Non fiierat ei gratia in comitatu Alexandri cum Ptole-mso : quo poftea régnante,Alexadriam vi tempeftatis expulfus Apelles,fub ornato , fraude smulorum ,‘plano regio, inuitatus, ad Regis ccenam venit : indignantique Ptolemaeo, amp;nbsp;vocatores fuos ortendenti,vt dicerct,d quo eo ^ruminuitatus effet, arrepto carbone extindo è foculo, ^aginem in parietc delineauit,

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;131

Jeljncauit, agoofccnte vultum plani Rcge ex inchoato protinuj. Line for-tafleLucianus na£tus occafionem , dia logum finxitj in quo docetjnon efle temere calutnniæ credendum , Pinxit Apelles amp;nbsp;Antigoni Regis ima-gincm altero lutnine, amp;nbsp;primus excogitauit rationem vitia condendi. obli-lt;]uam nanque fecit,vt quod corpori deerat,piâ;urç potius deefle videretur: tantumqueea in parte è facie oftendit,quam totam poterat oftendcre. Inter opera eius expirantium erant imagines. Inchoauerat aliam Venerem Cois, fuperaturus etiam fuam illam priorem, Inuidit mors perada parte : nec qui fuccederet open adpræfcriptalineamentainuentus eft. hinc Cicero ad Len-tulum itafenpfit : Apelles Veneris caput, amp;nbsp;fumma pectoris politiftima arte perfecit,reliquam partem corporis inchoatam rcliquit. Pinxit amp;nbsp;Alexan-drum Magnum fulmen tenentemintemplo Ephefiæ Dianæ viginti ralentis. Digiti eminerevîdébantur,amp;fulmen extra tabulam effe.ficenim, vt Plutar chus ait,expre{sit,vt vulgo dicerent, duos Alexandros efte, Philippi, quem nemo vincere,Apcllis,quem nemopofletimitari. Immane pretium tabulç accepitaureosmenfura,non numero. Pinxit amp;nbsp;Megabyzi facerdotis Dianæ Ephefiæ pompam : Clytum equum ad bellum feftmantem, amp;nbsp;eigalcam pofcenti armigerum porrigentem. Alcxandrum,amp; Philippum quoties pin-xerit,enumerate fupcruacuum eft. Mirabantureins Abronem Samii,amp; MenandrumCariæRegemRhodüntem Ancæum;Alexandriæ Gorgofthe-nem tragœdum,Romæ Caftorem, amp;nbsp;Pollucem cum viâoria, amp;nbsp;Alexandro Magno.'item belli imaginem,reftri(ftis àtergo manibus, Alexandro incurru triumphantc. Pinxit Herculcm'ita auerfum,vt,quod eft ditficilimum, fa-ciemeiusoftendatverius piâ;ura,quàmpromittat. Pinxit amp;heroanüdum wqiicpiifturahaturam ipfamprouocauit. Fuit óf equus eius fine finediftus incertamine,quod indicium ad mutas quadrupèdes prouocauit ab homini-hus. Namque ambitu æmtilos præualere fentiens,fingulorum piifturas in-duftisequisoftendit; Appellis tantum equo adhinniucre,idque poftea fem-perilliusexperimentumartisoftentatur. Fccitamp; Ncoptolemum ex equo aduerfus Perlas, Archelaum cum yxore, amp;nbsp;filia, Antigonum tlioraçatum cum equo incedentem. Peritiores artis præfercbant omnibus eius operi-buseundem Rçgem fedentemin equo ; Dianam fiicrificantium virginum choromixtam , qtiibus vicifle Homeriverfus videturid ipftim feribentis. pinxitamp;.quæpinginon poftunt, tonitrua , fulgetra, fulguraquc : bronten, aftrapen,ceraunobolon appellant. inuenta eius amp;nbsp;cæteris profucrein arte. Vnumimitarinemo potuit,quod abfoluta opera atramento illinebat ita tc-nuijVtidipfum repereuflit claritatesoculorum excitarct,euftodiretq-,àpu!-uere,amp;fordibus,admanum intuentidemum apparerct ; fed amp;nbsp;tum rationc magna, ne Colorum claritas oculorum acicm oftenderet, vclutiperlapidcm Ipecularem intuentibus èlonginquo : óf eadem res nimis floridis coloribus aufteritatem occultedaret. Hæc omnia penè Plinius, qui fcribit item ilium atramentumexebore combufto facere commcntum,amp;quatuorcoloiibus tantum vfum fiiiffe, ncc vllam in teftoriis piéluram habuifle : ac folitum vti tîtulopendenti hoc modo: Apelles faciebat:ne quis iure poifet reprehende-re;tanquàm nondum opéra eftent abfoluta;tria tantum infcripfifte, illc fccir. ]Pidôrquidam,vtrefertPlutàrchus,quum Apelli imaginem oftenderet, bac modopinxi,dixit:cui Apelles, óf Ci taceas,inquit, iftam fiibito piftamintel-bgPsnairorauté, cur non plui es huiufcemodidepinxeris. Apelles quum Lai-dem adhuc virginçm vidiftetaquamfcrentem,admiratus infignem formam, duxitillam in çonuiu^um Ibdalium. fed irrifiis ab iHis, quôd pro meretrice vitgincm adduxi^etin conuiuiumjne miremini^ inquit, ego earn alojVt ali-

UiJ.i, I

ip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

quando fruar.namprius, quàm totumexceflcrit tncnnium eamformcQni cftendam. hocfcribit Athenæus. Apellem Quintilianus ingenio,amp;gratia, quam in fc iaftauit,præftantifsimum fuiffe teftatur. Apelles alios fuill'e Dio genes,Strabo5amp; Plutarchus docent,fed Philo{bphos,non piftores. perfecta svNT omnia, videmus tarnen poft Apellem plures colores,amp;aliî quædam fuiffe inuenta, vt Plinius docet ; qui tarnen fcribit,vt fiipra retub-mus,Apellemomnes,quifucrant,amp;futurierant,longefuperaffe. in RE* Bvs oMNiBVS, nedumin artibus, quas diximus. amp;nbsp;ficaformisadgenus creftit oratio, idem eveniat, vt à principio (intrudes, deinde paiib' timperficiantur. NJHIL ENIM, Tvalpif, amp;nbsp;i)dfUo\v)!xquæ perfevçraelft; cognofcitur.

Nee dubitari debet , quin fuerint ante Homerum poèï^ï quod ex eis carminibus intelligi poteft j quæ apud ilium amp;nbsp;in Phæacum, ÔL in procorum epulis canuntur. quid, noftri vcteres verfus vbi funt ?

Quos olim Fauni, vatcfquecanebant.

Cum neque mufarum fcopulos quifquara fuperaratgt;

Nec diâiftudiofuscrat.

Antebunc.

Aitipfede fe, nec m'entitur in gloriando.fic enimfeferts habet :namamp; Odyflea Latina eft, lic,tanquam opus aliquod Dædali, amp;nbsp;Liuianæ fabulæ, non fatis dignæ, quæ iterum legan-tur.atquc bic Liuius qui primus fabulam C. ClodioCæcifilio amp;nbsp;M. Tuditano Coss, docuit annoipfoante quamnatus eft Ennius , poft Romam conditam autem quartodecimo amp;quin-genrefimo,vt bic ait,quem nos fequimur : eft enim inter fcripfo-res de numero annorura controuerlia. Accius autem a QjMaximo quintum Confule captum Tarentofcripfit Liuium,annis XXX. poft, quam eum fabulam docuiffelt;3c Atticus fcribit, amp;nbsp;nos in antiquis commentariis inuenimus : docuifle autem fabulam annispoft X I. Cn . Cornelio, Minutio Cofs. ludis luuentatisquos Salinator Senenfîprælio vouerat. inquotantus error Acciifuit,vt his Confulibus X L. annos natus Ennius fue rit ; cui fi æqualis fuerit Liuius, minor fuit aiiquanto is, qui primus fabulam dedit,quam ii qui multas docuerant ante bos Con fuies,amp; Plautus, amp;nbsp;Næuius. Hæc ft minus apta videntur huic fermoni Brute , Attiço afsigna, qui me inflammauit ftudio illu* ftrium hominum ætates amp;nbsp;tempora perfequendi.

NEC dvbitari debet, poftquamàlebusnonadmodumfimilibujJ quod vo’ebat,probauit, à frnili tandem probat,id eft à poëtica ,quæ multis in rebus Rbetoricæ fîmilis effe dicitur. hinc à Cicerone in libri's Or^toriis oratori poeta finitimus appellatur. fveRvnt, fed nondum perfefti.boC enim agit Cicero. homer VM, poetam perfeftum. POETAE',gt;vt LihuS Asbolus,Eueclus,Orpheus,Mufaeus J Epimenidcs ÔC alii jquos Lilius diligenter

IN M. T. CI CER. BRVTVM.

ganter collegit. qj-od, eùltoKoylx. ex eis, aliter ex Eis. illvm, Ho-meriim. phaeacvm, de quibus, amp;nbsp;Rege ipfbrum plura fcriEit Homerus librofextoOdyß. procorvm, dequibuspræter ca, quæ ïcribitHorrte-ruSjficapudOuidiû loquitur Penelope: Turba ruuntin me luxuriofà proci. IPvLis, «/loüTazo-iinxs/lâzT«o',inquitHomeruslibro vigefimofecûdoOdyfs. amp;libro primo ita:poATr»Tt nrx xfxßiipxTx AaToir. CANVNTVR,là Demodoco in Phæacum, iScà Phemio in procorum epulis, q^id, poft-quamexemplo Græcorum probauit, nue probat exemplô Latmorum. iN o-îTRi, Latini. VETERES, ita, vt Ennius contemneret,vt dicitur in Ora tore. vBi SVNT? quafi dicat? nonne inueniuntur verfus veteres, ex quitus intelligimus,poêtasquidem,fednondûperfedos fuine^ çivos^ i verfus integerin Oratore,amp; libro primodeDiuinatione italegitur:verfibu’, quos olimFauni,vatéfq. canebant:vel,vt legitur apud M.Varronem:verfus, quos olim Fauni.vdtcfq. canebant. Qj^in amp;nbsp;Cicero hoc loco videtur oftendere ita. fi:niptufuiiïe,quûpaulo antcdixerit,verfusrquâquam alibi,verfibus, feribat, locutioneitapoftulâte. fa v ni, Fauni,inquit Varro,Dei Latinorui'nita,vt Faunus,amp; Fauna fint in his verfibus,quos vocant Saturnios. in fylueftribus locis traditu eft folitos fan:quo fando Faunos diftosiquauis Seruius «ttû «îdiiftos fcribat,quôd voce, no fignis futura oftenderât. hinc fummus poeta fingit FaunuLatino verfibus elfe vaticinatu. v a t e s^ antiques poetas, in-omt Varro,vates appellabât à verfibus viedis: quo in genere Martios quofda nitres nobili loco natos,apud maiores noftros fuiffc, (criptu vidcmus. hoc aitCicero libro primo de Diuinatione:amp; Liuius libro vigefimo quinto ofte ditMartiu ita obfeure vaticinatum fuiflTe, vt carme intelhgi non poflet.hinc Horatius dixit : annofa volumina vatum. canebant, canunt, qui vatici .Dantur,amp;qui verfibusvtuntur:illiigiturvtrunquefaciebant. Qv v M n E-QVE MVS A R VM SCOPVLOS QJV I S Q_y AM SVPERARAT, qUO tempO-tenondum homines montes illos, quos mufæ incolebant,vt poctæ dicunt, îfeendebant, vtpoêtæ fièrent: vt apudCatullum:Mentula conatur Pimpleu fcanderemontem,mufie furcillis pr.xcipite eiiciunt: amp;nbsp;apud Virgilium : Ao-Has in montes vt duxerit vnafororu. d i ct i, diótionis, amp;nbsp;elegantiæ poet i— Cæ.necdiéfiftudiofus erat,eft verfiis imperfeófus. h vn c, Enniû,vtin Ora toreinteiliges, ipse, Ennius,qui verfus hofcefcripfit. n ec mentitvr, Vt ratio,quæfequitur,oftendit gloriando, amp;nbsp;vetera cótcmntndo,vt ait in Oratore,vbi Cicero illud addit:nos aufi refera re. sic, vt Ennius dixit. EN1M, tùTMKayîx. NAM, «dTiaÄ07(« xiÏLaKoytxa-. ODYSSEA, quam de VlyftcGræcefcripfit Homerus, latina est, àLiuio Andronico,vt vc teres Grammatici teftantur, faef a. opvs aliqjvod daedal i, opus ali i^uod antiquû nimis,amp; oblbletû,qualia videbantur opera Dçdali etiâ téporc rlatonis,qui fcripfit in Hippiamaiore,fore,vt,fi Dædalus viucret,amp; caface te^exquibus olim fibi nome pararat,qui ftatuas tûc faciebât,eum deriderét. aliter tame etiâ dicitur opus Dçdali, vt prouerbiû docet. l i v i a n ae, ab co-demLiuio Andronicoferiptæ. Odylfea enim verfaeft potius,quàm feripta. Iabvt ae, comœdiæ,amp; tragœdiæ.naLatinæ fabulç primo àLiuio Androni CO feriptæ funt ad cûftas res, v tait Donatus, cuius ilia fun t etiâ verba:comœ diâ,amp;tragœdiâtogatâprimo Liuius Andronicus reperit. NON satis di-GN AE, vtnimis antiquæ. atqate hic, eft. livivs, Liuius Andronicui poeta,cuius vitâCrinitus,amp; Liliusfcripferût. primvs, fie Gellius libro d« cimofeptimocapitc vigefimo primo,primus omniû L.Liuius poêta fabulas docere Romæ cœpit. f ab vl a m, fie infra femper,apud Gelliu th fabulas,no fabulalegimus. cctooio caeci filio, C.CUudioCétoneAppiiCçcifi ÏOjVt eft apudGelliû lib.decimo feptimo capite vigefimo primo:vnde quiufi

ta

134 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

vidcrc poteft inCatoneCiceronis italegendum efTe : Vidi ctiam fenem Li-gt; uium,c|ui quum feptem annis ante,quàm natus fuin, fabulam docuiHetCcn tone amp;nbsp;Tuditano Coû. vfq- ad adolefcentiam mcam proceßit ætate. fie etia in veteri Iibro legitur. c a b c i f i L i o, fic dixit,quia notius erat hoc cognomen,quàmpronoiné.nam dicere debuit,Ap.F.Appii filio. m. t voit a no, M. Sempronio Tuditano. Vide Gellium lib.decimofeptimo capite vigefitno pnmo. COSS. Confulibusan.ab V. G. quingentefimodecimo tertio, do-c VIT, , vt GræciIcriptoresloquuntur, quos hre, in Catone, atque alibi in hac re voluit itnitari : paulo poil tarnen,amp; Tufculana prima dixit,Li uius fabulam dedit. Dedit vero ludis Romanis, vt in Confulibus refert Cafi fiodorus. anno ipso ante, ctyA'M NATVs EST ENNIVs, annoan tenatum Ennium,utait Tufculana prima, post romam conditam AVtem, aliter poft Romam autem conditam. qj^a rtodecimo , et QJfiNG EN TES I M o, aliter quadringentcfimo decimo,vt etiam Tufculana prima inlibro manu fcripto legituriquamuis per notas ccccx. defcriptu fitivnde quidamitalcgunt ; cccccx. id eft quingentefimo dccimo. HiC, Atticus,paulo poft. AIT, inlibro, de quo fupradiélum eft. est enim, «uàoÀO7i«, quare Cicero hac ipfii de re dubitet. ACCivs, poeta,amp;hifto-ricus,vtinrradicetur. q^maximo, QJquot;abioMaximo,quivnus nobis cun élando reftituit remidequofupradiximus. qjvintvmconsvle, quin, turn Confiilatuin gerente cum QFuluio Flacco, c a pt VM, Liuiumipfui^ Andronicum. tarento, vtilludTerentiiimercatorhocaddebat,capta è Sunio.Sic enim legit Cicero in epiftolis ad Atticum. hie tarnen alii,Taren* ti, alii, Tarentum reponunt. scripsit, infiiis hiftoriis. LivivM,'hi-uiumipfum Andronicum. annis xxx. annis triginta.anni tarnenvnus amp;trigintanumerantur, evm, Liuium Andronicum. d ocvisse, ATTicvs, T. Pom ponius Atticus,qui hie adeft. scribit, iniuolibrO, de quo diólum eft. docvisse avtem, fcripfit Accius. annis post X I. annis poft vndecim.tot enim numerantur à quinto Confulatu Fabii Ma xitniad coss. quilequuntur. cn. Cornelio, q^mi n vtio, Cn.Cor nelioCethego, 0^MinutioR.ufo,vt apud Liuium libro trigefimo fecundo Videbis. coss. an.ab V. C. quingentefimo quinquagefiino feptimo. iv-VENTATi s, iuuentutis Deæ,de qua Liuiuslibro quinto itafcribit: luuen tas, tcrminulqiie maximo gaudio patrum noftrorum moueri fe non funt pafti. luuentatis hic reftituit Petrus Viiftorius V. C. quum, Lu(ftatiis,an- j te male Icgeretur. Iuuentutis ædem,vt libro trigefimo fexto fcribit Liuius ,C. Licinius Lucullus Duumuir dedicauit P. Cornelio ScipioneNa-lica, Sc M. Acilio Glabrione coss. quam vouerat fexdccim annis ante M. Liuius cos. quo die A(drubalem,exercitùmquc eins ceciditiquainquecen foripfeM. CornelioCethego,amp; P.SempronioTuditano coss. facienda locarat,amp; Liuius quidem addit,huius ædis dedicadæ caufa ludos fados fuif-fe, led de tempore, id eft de Conftilibus à Cicerone diifentitinifidiuerfos ludos fignificat : quanquam videtur eofdem fignificare, quum xdes turn demum dicatur dedicata. Non enim videtur venfimile , ædenondumdedica-ta,ludos fados fuilfe.fed in re tarn veteri,amp; obfeura nihil pofl'umiis affirma re. s ALiNATOR, M.LiuiusSalinatoramp;eft'JTf'oAiid.io’.namquumludosVO uit,nondum Salinator dicebitur,fi credimus Liuio,qui fcribit cum, quucen forefret,ideftannistribuspoft,quàm cos. ludosvouerat,Salinatoréappel-, latum fuilfeicuius hæc funt verba: vedigal falis commentum alterum cxcert foribus fatis credebant, populo iratum,qucid iniquo iudicio quondam da-mnatus effet : amp;nbsp;in pretio falis maxime oneratas inbus , quorum operada-

;''J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HinatUS

IN M. T. CICER. BRVTVM.-^

»inatus erat,credebant:inde Salinaton inditum cognomen, fic Tarquinium libro primo de Legibus dicitur,qiiinondum Tarquinius appellabatur. s e-Kensi, adSenarn oppidum gelio,vt Liuius libro vigefimofeptimo,amp; au-torlibride Viris illuftribus teftantur': quibus amp;nbsp;Siliusltalicus alTentitur, apud quern Latiæ telluris imago ficloquitunfulgentibus armis Pœnus »nun dauit campos, qua Sena reliélum Gallorum.à populis feruat per feCu la nomen, Deinde Ncronemhortatur,vteoproperet. DeSenaitaLucanusli-gt; brofeCundo meminit : Senaque, amp;nbsp;Adriacas qui verberat Aufidus vndas. Hæcrrbs a Senonibus Gallis eftdifta, vt libro fecundo autor eft Polybius, qui fcribitjeam in littore maris Adriatic! ft tarn cfte,vtbodieSenogalfiam vi oemus,quam nos eandem efte credimus, amp;nbsp;Blondos, cæteriquc doófti aftir-mant. Hæc quum legiftet Petrus Viótorius, vt eft Vir multæ Ictftionis, amp;, fiimma: eruditionis,non eft tarnen,vt homo,recordatus,amp; iccirco, Senoneft hoc loco legendum putauit. pr a E li o , in quo Afdrubal cecidit,amp; quin-quagintafexiniliaboftium occifa,capta quinq. milia,amp;quadringenti dicun tur:quodlciibit Liuius lib. vigefimofepcimo. voverat, tuneCos. im' »ivo, in qua re. error, in quern poftea inciditctiam Eufebius, qui ppft Plautimorte Liuium Andronicum agnouit. A c c 11, hiftorici,amp; poctx. h i s Cofs.Cn.Cornelio,óc Q^Minutio. x l .quadraginta minimu.nam ft quis accurate numcret,plures etiainueniat annos inter C. M.anliû,Q^Vâleriû Flac cum Coß.quibus natus eft Ennius, amp;nbsp;bos, quos hic Cic. ponit, interfuifle. »AT vs ENNIVS FVERIT, amp;nbsp;vere fucht. c V r,Ennio. A E QV A L1 s F.VE-XlT LI VIv s, vt ex Acciihiftoria hoc modocolligitur. Ennius Cn.Corne-ho,Q.MinutioCo{s.natus erat annos quadragintaftddemCoß.Liuius fabu bmdocuit, amp;nbsp;id facere no potuit,nifi iamgradis, igitur Ennio fuit æqualis. at idfalfum eft,vt docet Cic.ita colliges:ft fuiftet Liuius æqualis Ennio,fuif iètetiaminor PlaUto,amp;Næuio,vt Ennius, quod paulopoll oftedilurfti ta-, men ante Cofs.iftos fabulas docueru nt .Liuius igitur ante Coß.iftos fabula docuit:quandoconftateum primu fabulam docuifre,vt diftum eft. mi n o r fvit, vtminoretiafuitEnnius,quodpaulopoftoftéditur. is, LiuiusAn-dronicus. prim v s, vt Accius quoquefcribebat,nccfuum errorem cogno-. feebat. DEDIT, ftcTeren.fæpe,amp;inHecyrç prologo: hæc quum data eft noua:vbi Donatus hoc modo fcribit:ita dicitur, data eft fabula , vt data eft ccena,datum eft prandium. amp;nbsp;dari dicitur fabula,quum agitur; ftarc quum placet. Tragoedia, amp;nbsp;comoedia , à L. Liuio ad feenam data, inquit Cafsio dorus inCofs.hac de re loquens. Cicero tarnen docere verbum frequentius vfurpat. MVLTAS, fabulas, docverant, Næuius enim an. ab V. C . quingentefimo decimonono fabulas dédit,vt Gellius lib.decimofcptimo ca pite vigeftmo primo docet:«Sc ante Coß.iftos decefsir,vt fupra demoftratum eft;Plautus vero poft eofdéCofs. non amplius annis duodecim vixit . h o s CON s vL E s, Cn.Corneliu,amp; Q^Minutium. H a e c, qu.æ nos à re propoftta digrefsi diximus.excufat enim,amp; culpa in Att.transfertjl'ed locas, vel potius Att,laudans,qui pofsit homines inflamrtiare. minvs apt a, quum diue ria videatur. iLLVST rivm hominvm, clarorû Virorum,vtà principiodixi-mus.Att.vero,vt ait Nepos,ftc fimiliaru origine fubtexuit, vt ex eo clarorû viron'ipropaginespoßimuscognofeere. aetates, et tempora, cre-{citoratio.nam tempus plu.s,quàm ætas fignificat'.id oftendit Cicero inOra torc,vbificloquitur , vt dicat ætatem in tempora, quaftlpeciem in genus, incidiffe. per seqven d i, vt perfccutus eft Atticus,qui conferuatis, no-tatift}uctemporibus,nihilquumilluftreprçtermitteret,annorum feptingen lorum memoham vno lib.colligauit,vt fupra retulimus.

m ii

•56 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI ÇOMMENTARIVS

Ego vcrojinquit Brutus, amp;nbsp;delcdor ifta quafi notatione tem-porum , amp;nbsp;ad id, quod inftituifti, oratorum genera diftinguerc îetatibus, iftam diligentiam efle accommodatam puto. Rede* inquam,Brute intelligis.atque vtinam extarentilla carmina,quac multis fcclis ante fuam ætatem in epulis efle cantitata à fingulis conuiuis de clarorum virorum laudibus in Originibus fcriptum reliquit Cato.tamen illiusjquem in vatibus, amp;nbsp;Faunis enumerat EnniuSj bellum Punicum quafi Myronis opus deledat. Sit Etip niusfanèjVt eflcerte^perfedior: qui fl ilium, vt flmulat,côtemne ret, non, omnia bella perfequens, primum illud Punicum acer rimum bellum reliquilTet.fed ipfe dicit,cur id faciat: - Scripfe-, re,inquit,alii rem Verflbu’ : - luculente quidem fcripferunt etiam fl minus, quàm tu, polite.nec vero tibi aliter videri debet: qui a Næuio vel fumpflfti multa,fl faterisjvel fl negas,furripuifti.’

ET DELECTOR, amp;nbsp;deleftoVjinquit Brutus,ifta notatione,amp; iftamdili gentiam ad rem effe accommodatam puto,tantûabeft, vt exiftimemeaquæ nunc refers,buiefermoniminus aptaefle. qvasi notatione, mollit bac particula, quafi, ne, notatio temporum, non fàtis prorie pofita videatur, quum in Topicis aliter explicetur.notare tamé tempora,amp; ipfc Cic.in Orat.^ « Nepos in Att.vita,hac de re loquétcs,dixerunt. institvisti, in Tufcir lano primu,deinde hic à nobis rogatus,vt fupra didum efl;;vcl potius in ora^i tionis curfit , quafi à re ipfa admonitus .à principio enim Cic. tria propofuit, quâdo efle cœpjlî'ent oratores,qui etiam, amp;nbsp;quales fuilTcnt. nunc vero vide' tur hoc ipfum adderc : inflituifli oratorûgenera diftingucre ætatibusrquam uis videatur fubprimapropofitionispartepofTecontinerimecBrutuscerro. feire potcrat,quidCic.inflituilTet,nih ex eojquodfaciebat. oratorvm GENERA, bb.IccundodeOratoreitafcribit: ætatesextulerunt fingulæfin gula propè genera dicèndi:amp; lib.primo ita multa fùnt,iS: varia genera dicen di:amp; hb.tertio hoc modo ; quot oratores, totidem penè repcriunturgenera dicendi. Ego vero baud equidéfcio,anitacóuerti poßit:quotgenera diccn-i di reperiuntur,tot oratorû gen era elfe dicûtur.Hic certe Cic.plura oratorui genera facit,qui tamé infra duo tantum,amp; in libello de Opt.orat.gen.vnum genus eflecótcndit,idque ita docet.vt ficile probet : fed dum probat,feci! vi aetur pugnarcjoifi ficintcrpretemur: Optimorûgenus eft vnum,bonorum duo,aliorû plura. In il 1 o enim lib. genus optimû quærit ; infra manifefte pa-tet,bonoru duo genera poni,amp; in hoc toto dialogo tam bonorû, quàm ma-lorum genera delcribi. Vel dicamus verû efle quod Vidlori nus lib. primo de Inuen.îcribitrgcnus (çpcqualitatc multiplex fieri, vt vnû quidc fit genus ora. torû quafi tiwküjS:™, id eft vltimum,vt vertit Cic.quod vel temporû,vel alia rum rcrû qualitate quafi multiplex fiat.-vt fingulis çtatibus fingula oratorum genera ob cam rem fuifle dicantur. Vel genera fpecies interpreteris, præfer-i tim quum Cicero pro parte,amp; /pecie,vt lupra diximus,fiepcponat. A et A-' TiBvs, per ætates. istam diligentiam, qua in notandis tempori-! busvteris. atc^ve vtinam, reéleintclligisBrute,quumputashancdiligentiam eflcaccómodatam ad diftinguenda oratorum genera ætatibus;fed multo melius intelligercs,fi extarent verfus illi veteres, de quibus ftipra dice -bam,amp; præfcrtim ilia carminajquib. in epubs vtebantur:Ex bis enim mebus

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pofleraus

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;137

poffemus iudicarcjquo modo tum fcriberent.amp; iccirco dixit, vtinam exta-, rent, c ARMIN A, perfjiicuu eft enimiam turn amp;cantus fuiflerefcriptos yo~ cumfônis,amp;carmina:quanquam id quideetiamXII. tabulç declarant,con duamtuncfolitu efle carmen, quod ne liceret fieri adalterius iniuria, leges. fanxeruntjVtdiciturTufculanaquarta. seclis, ffvjKûTrii, quç vfqueadeo eft rara m hoc verbo apud Ciceronem,vt pene puté,vel efle verbum de Catonis ip/îus Originibus fiimptûrveljftculis, legendum:quanquam lib. primo de Le gibus etiâ,feclis,amp; Tuftulana lecudajvinclisjlcriptu vidimus.A n T E s v a M aetatem, apud maioreSjVt ait Tufculana quarta. can tit at a, credi-iftus ité hoc verbum Catonis eflTe.nam canere,dicere Cic.Iblec Canebant ve i ro ad Tibicine.vel ad tibia. Vtrunq. enim legitur in Tufculanis quæftionib. gt;nbsp;A siNGVLis CONvivis, fcnpfit enim Cato,morem apud maiores hunc : cpularu fuifle,vt deinceps qui accumberct,canerent ad Tibia clarorum viro rûlaudes,atq. virtutes:quod Tufculanaprima,ÔC quarta refertur. Videtur amp;hicmos,vel no admodudifsimilis apud Græcosfuilîe : quando Themifto cles,quumin epulis,vtait Cic.lyra recufaret,eft habitus indodior.apudfiim mum quoq. Poèta cyrhera crinitus loppas perfonat aurata,docuit quæ maxi musAtlas. originibvs, dequibusfupradiximus. scriptvm reli-QjiT, dixit, vt ait Cicero Tufcul.ina quarta. cato, fupra. tamen, quatnuisnon extent illacarmina, extat tarnen bellum Punicum verfibusà Næmo fcriptum ex quo cognofci poteft, quod turn genus efl’et dicendi. ILLI vs, Næuii, qui bellum Punicum fcripfit, vt paulo poft, in Catone, in Suetonii Grammaticis, amp;nbsp;in Gcllio lib. decimofeptimo cap. vigefimoprimo legimus. vatibvs, bt favnis, fupra. envmerat ennivs,fcribes ilbcarmlnafupenora,in quibus coplcóHturomncs,qui ante fefcripferat, amp;nbsp;JnhisNæuium, quibellu Punicum fcripferat. bine paulo poft, fcripfere,in-quit, alii rem verfibus : amp;nbsp;fignificatNæuium làquoconcludit Cicero En-nium multa vel fumpfifle,velfurripuifre:ex quibus apparet,Ennium Neuio minorem natufuifle,»Sc quidem ita clare,vt fufpicari liccat, mendum efle in primaTuftulana,vbidicitur Ennius maior natu,quam Plautus, amp;nbsp;Næuius, præfertimquum ibi in libris manuferiptis varie legatur : nifilibetintcrpre-tari,NæuiumquidemEnnioiuniorem fuiflefedpriusferipfifte : veldicere, Ciceronem diuerfbs autores eftefccutum : quum paulo ante ipfemet dixe-rit,de Næuio aliter in veteribus commentariis efle fcriptum, alit er à Varro-ne,quivit3milliuslongius produxit. Gcllius certelibro decimofeptimo capite vigefimoprimo Næuium Ennio feniorcm demonftrat. ob id Teren-tius,opinor,Næuium, Plautum , Ennium deinceps collocauit. e ell vm PVN1CVÎM, bellum Punicum primum,vt paulo poft ait : quodferipfitNae-uius,amp;eo,vtinCatone legimus,gaudebat:quodvnico volumine, amp;nbsp;continent! fcriptura expofitamC. Odauius Lampadio Grammaticus infeptem librospoftea diulfit,vt Suetonius in Grâmaticis refert. myronis opvs, opusnondumfatis ad veritatemadduélum, qualia erant Myronis opera,vt fupradiftumeft. fic fupraDædaliopus, sit, ffizyx^fnoio'. vt est cer-TE, quippequi fit optimus cpicus poeta, vt in libello de Opt. genereora-torum,aitCicero,quiilium fummam etiampoetam vocat. perfectior, Næuiopotifsimum. illvm, Næuium. vt simvlat, quumantefeneminem diftiftudiofum fuifTe fcribit. contemneret, vt vetera contem nebat,quodeftinOratorefcriptum.oMN Ibell A,quçRomanigeflerät. PERS E cty EN s, in fuis Annalibus. AC E RR i m v M, acerrimeperviginti duos annos terra,marfq. geftû.amp; fie appellauit,vt quafi ita diceretiEnnius omnia bellaetiânon magnaperfccutus eft: quanto magis bellum Punicümprimum m iii

138 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENT.ARIVS

accrrimum effet perfecutus , fi Næuium contempfiiïet j amp;nbsp;indignum putafi fetjcuius bellum Punicum legeretur ? Reliquitigitur Ennius illud vt à Næ-uio làtis bcnc, amp;nbsp;fatis diligenter feriptum. i d f a c i a t, id bellum reljn-lt;juat. SCRIPSERE, alii rem verfibus,verba funtEnnii, vtin Oratorepor terisvidere. inqvit, Enniusfortaffe inAnnalibus. t alii, Næuius.ilium enim voluit fignificare.. rem, bellum Punicum pnmum. amp;, rem, etiàm in Oratore legas oportet,vbi nuhein multis libris feriptum eftitem.' VERsiBv’, aliterverfibus:fed, nifi verbum, quódfequebatur, inuenias, nefcias,vtro modo fit legendum : nifi forte üle ût verfiis finis, fcripfere alÜ rem:deinde{èquatur integer verfus ille:Verfibu’,quos olim.Fauni,vatéfque: canebant. e t, nunc loquitur Gicero , qui affirmât Næuiùm lucqlente cam rem fcripfiffe. lvcvlente’, plane, vtaitlibro tertiode Oratore» SCRIPSERVNT, in Oratorc fie ait : nec vero reprehenderim, feripfere alib rem, amp;nbsp;feripferunt effe verius fentio ,ffd confuetudini auribus indulgenU' libenter obfcquor. fie poëtç fæpe loquuntur ; conticuere omnes ; deuenere locos : confédéré duces. Vnde quidam c/lvdw» effe credidçrunt, quos Quin-; tilianus libro primo capite decimo confutauit. Qjf a'm t v, .Quàm tu Enr ni,qui à commun! more;verborum non difcedis,vtin Oratorediçiturgt; En* nius tarnen ab Ouidio lib. fecundo de Trillibus dicituringeniomaximus,, artérudis. polite, ornate, libro tertio deOratore. tibi, tibiEnmp svMPsisTi, fiimimus,quæpofita{unt,'inquitCorneliusÇrôtO'o'l''^W*®ft‘ F A TE Ri s, quodbenignum fit, vt ait Plinius, amp;nbsp;plenum ingenui p.udqri%i faterijper quos profeceris. n b g a s, vt negare folëntjqui furripioótj amp;fii’ rantur. svrripvisti, clàmabffulifti.furripereenimclàmgt;idefffurtiuc; auferre,vt ait pronto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n uoiia

' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' f . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I - f:

Cum hoc Catone grandiores natu fuerunt C. FIaminius„Ç.. Varro, Q^. Maximus, Q^. Merellus , P . Lentulus,fP.Crai-fus, qui cum fuperiorc Africano Confulfuit. Ipfum Scipioneni accepimus non infantem fuilTe. filius qùidcm eius^, is quihunü minorera Scipioneni à Paulo adoptauit, fî corpore valuiflet, in primis habitus cfiet difertus. indicant cum oratiunculæ, turn hi-ftoria quædam Græca feripta dulcifsimè. Numeroque codem' fuit Sex . Aelius, iuris quidem ciuilis omnium peritifsimus, fed^ etiamad dicendum paratus. Deminoribus autem C.Sulpi-tius Gallus,qui maxime omnium nobilium GræcisliterisRu-duit, ifque amp;nbsp;oratorum in numero efl habitus, amp;nbsp;fuit reliquis rebus ornatus,atque elegans. iam enim erat vnâior quædam fplen didiorque confuetudo loquendi. nam hocPrætore ludos Apol-' lini faciente, cum Thyeflem fabulam docuiflet, Marcio,, Cn.S eruilio Cofs.mortem obiit Ennius.

CVM HOC CATONE, de quo tam multadiximus. amp;nbsp;ad rem leucrtitur: atqueadeoadeos regreditur, qui Catone maioresnatufuerunt, quorum. . nonnüllosfupra omiferat. grandiores, maiorcs, quibus: paulopoft quafi Kû£T’«vT/5tTûv opponitminores ita,vt Catonem medium collocctc. fl A MIN1V s, de quo fupra quidem dixit,fed nunc quafi ita:T’i7r/Ao7o» illum,Q^ Maximum, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Metellum repetit,amp; duos addit,vt a:tatcs,amp;temporame

lius

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,59

liujconiungat.’ c. varro, C. TerentiusVarro,qui, vt ait Liuius,loco non humili folum, fed etiam fordido oi'tus eft: patremlanium fuifle ferunt, ipfum inftitoré mercisjfilioque hoc ipfo in feruili eius art is m inifterio vftim. Isiuuenisvhi ex eogenerequæftus pecunia àpatre relira,animum ad fpem liberalioris fortunæ adiecit : togaque, amp;nbsp;forum placuere ,_proclaraando pro fordidis hominibus causifque aduerfus rem,amp; famam bonorum, primum in notitiam populi,deinde ad honorem peruenit.Qult;eftura quoque, du a-bus Aedilitatibus plebeia, amp;nbsp;Curuli ,;poftremo amp;nbsp;Praitura perfuniftus, iam adConfiilatus fpem quum attolllt;^ret animos, legem de æquando itnagiftri cquitum, Diftatoris iure fuafit:nec ita multo pofti Conful cum L. Aemi-lioPaulo fadus, apud Cannas culpafua vires populi Romani, vt ait Valerius Maximus exhaufit : cui tarnen poftca Romam redeunti obuiam itum frequenter ab omnibus ordinibus eft,amp;gratiæadæ , quod de Rep. nonde-fperafletQuin addit idem Valerius ei Didaturam efte delatamifed eumpræ pudoreillam rccipere non fuftinuiffe. Creditum eft,inquit idem Valerius, eumapud Cannas cum Caj thaginènfîbus tam infeliciter dimicafle^ob iram lunonis : quod quufu ludos circenfes Aedilis faceretjin louis optimi Maxi-mi templo eximia-facic puerumhiftrioncmadexcubias tencndas pofuiffet. Mifluseftpofteain Africam legatus : neeitamulto poftl'riumuirdeducen-dæcoloniæcaufacreatus eft,vtautoreft Liuius. nbsp;nbsp;nbsp;m A x IM V s, de quo dr-

ximus : qui M. Catone multo maior natu fuit, hinc Cato in Senedute apud Gijceronemfecumeo quartuconfule adolelcentuliim inihtcm'ad Capuam profedum teftatur. q^metellvs, qui cum Philone Conful fuit,-vt dixi mus. p. lent vlvs, P . Cornelius Lentulus Caudinus, qui curhC.Lici-uioVaroan.ab V. C. quingentefimo decimofeptitno Conful fuit, Nullus enimpræter eum fuit his temporibus, qui Conful, maior natu Catone fucrit,amp; P. Lentulus Gt didus. Duos quidem Publios Lentulos apudLi-uium,fedPrætoi;es agnofcimus. an vero Cicero inter tot cofulares hiepræ toriiim nominaritjdubitari vt poteft,ita veriGmile non videtur. p. cR A s-svs, P .LiciniusCraffus, Diucs, Pontifex Maximus : qui quum ante nec Prætor, necConful fuiffet, Magifter tarnen equitum, amp;nbsp;Cenfor eft fadus, ExAedilitateenim gradum adCenliiram fecit : fed quum L. Veturius colle gadeccfsifret,CenG.ii'aft abdicauitrcuipoftea Præton fado prouincia pere-grina euenit,amp; quæ fenatus ccnfuiffet,vt ait Liuius. Deinde Conful crca-tus Siciham extra fortem Scipioni collegæ concefsit , «Sc ipfe Brutios obti-nuit, quia facrorum cura ilium vt PontiGccm Maximum in Italia rctinebat. biincCiccro in Catone Pontiftcii, amp;nbsp;ciuilis iuris pcritifsimum fuifte often-dit, Quin vero Diues hie etiam Gt appellatus, qui veterum monimenta vi-dcrit,dubitare non poterit. svPERioRE African o, nam poftea fuit in ferior,dequodicetur. consvl fvit, an. ab V. C. quingenteGmo qua-drageGmonono : qua de re Gc in veterum monimentis eft fcriptum.p. co r-■ N ELI vs P.F.P,N. SCIPIO, Q_yi POSTEA AFRICAN. APPELL. EST. P. LiciNivs P.F.p.N. CRAss. DIV ES. ipsvM,quemAfiTCanumdixi.sci-PI ON EM, P. Cornelium Scipion em, qui Africanus primus eft appellatus : cuius res geftas,amp; totam denique vitam,præter alios,Liuius, amp;nbsp;Plutarchus fcripferunt,G modo Plutarchus vnquàm fcripGt earn,quæ circunfertur. a C-. CEPiMvs, àmaioribus,amp;hiftoria. non infantem, fatis difertum, KmrM. Difertum voluit ilium Liuius GgniGcare, quum tot orationes tan-quam ab co habitas fcripfit . Quin idem Liuius libro trigeGmo odauo, amp;nbsp;Gelliuslibro quarto cgpite decimo odauo Scipionis orationes nominant, eafque fevidifft teftantur. Scipionemveroipfum Catone anno maiorcm •ï'’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m tiii

SEB. CORRADI COMMENTARIVS

fuifle ex Liuio libro vJgefimofexto collegimus : vbi fcribit ilium quatuor viginti annorum fuifle P. Sulpicio Galba,amp; Cn. Fuluio Cofs. Quod fiita €ft,eiu$ filius multo minor Catone fuit: quern tarnen hoc loco Cicero inter maiores Catone ponit,quafi à patre inuitatus.tale quid etiam infra de Li hone facit,vtdicemus. filivs, i^ui Cn. Scipio à Valerio Maximo vocatur amp;nbsp;inter eos etiam numeratur, qui a parentibus degeneraruntratqueineo potißimum accufatur, quod in tanta domeftica gloria ortus, à paruulo ad-'modum^Reg'S Antiochi prçfidio capi fuftinuit.amp; captum quidem Liuius,Iu fl.inuj,Plutarchus, amp;nbsp;ahi confentiunt, fed de tempore, amp;nbsp;caufa diffentiunt. alii iam inde ab initio belli à Chalcide Coricum peten tcm:alii paruo nauigio traiicientem : quidam proficifcentem exploratum confilia hoftium captum fuifletradunt,amp; pofteapatri Eleæægrotanti rcmiflum. Ab omnibusdif-fèntit Appianus, qui fcribit, hunc fuiffe ilium, qui poftea Scipio Africanus inferior eft appellatus. Hie filius,vt ait idem Valerius,Præturæ petitor can-didamtogam adeo turpitudinis maculis obfolefaftam in campumdetulit, Vt,nifi gratiaCicerei,quipatriseiusfcribafuerat,adiutus effet, honorem! populoimpetraturusnon videretur : quanquam quid interfuit, vtrumre-pulfam, an ficadeptamprxturam domum referret? Earn quumpropinqui abeo pollui animaduerterét,id egerunt,ne aut fellam ponere, autiusdiccre änderet îinfüpérque èmanu eins annulum, in quo caput Africani fculptum erat, detraxerunt. Cicero tarnen hoc loco,libro primo de Officiis,amp; in Catone ita laudat, vt dicat,eum alterum ciuitatis lumen futurum fuifftj nifi te-« nui,aut nulla potius valetudinefuiflet. haecego quum video fic inter fedi-rcrepare,in earn venio fèntentiam, vt putem , non vnum tantum, fed duos, aut plures etiam filios Africano fuilfe.nam amp;nbsp;mos erat, vt primus filius pa-tris prænomen fequeretur. Si lue, qui degenerauit,Cncus à Valerio vocatur,quum pater Publius diceretur.proferrem,quæ Plutarchi nomine dicun-tur, fiputarem illis elfe credendum. fed Cicero ipfe verbis, quæfequuntur, hocipfùm,quod dicimus,oftendit, vtinterpretabimur. i s, ficin Catone: P. Africani filius,is,qui te adoptauit,perinde,ac fi dicat,is ,qui laudatus eft, nonille,qui male audiuit : hoc eft,P.Cornelius P.F.Scipio:nonautem,Cn. ^Cornelius P.F. Scipio.amp; ita,quod contrarium videtur, prorfus tolletur,amp; error Appiani, atque adeo autoris hbelli de Viris illuftribus apparebit, qui lcribunt eum,qui poftea P. Cornelius Scipio Aemilianus, Si Africanus minor eft didus, à Scipione Africano adoptatumfuiflc:quumfatis conflet,! fîlio,non àpatre adoptatum fuilfe, amp;nbsp;ita Publium patris adoptatishabuilfe, quod magis etiam,quæ paulo ante de filiis pluribus diximus,confirmât. Si quis tarnen velit Appianum,amp; autorcm libelli de Viris illuftribus defendere dicere pofsit,ilium filium,qui adoptauit,ipfum quoqueiure quafi hærcdita-rio P. Cornelium Scipioncm Africanumdidüm fuilfe, vt Scæuolæ, vtTor-quati,vt alii ftint patrum , amp;nbsp;maiorum cognomina confecuti : vt Scipio ipfe Aemilianus adoptatushoc cognomen habuit hæreditarium,amp;inSomnio Cicero docet. itaque in veterum Confulibiis, amp;nbsp;apud Liuium libro quadra-gefimoodauo prius etiam , quàm in Africam iret, Africanus appcllatur. hincex comparationemaiorum poteft argumentari , multo magis filium, quàm nepotem id iuris hæreditarii creuifle : amp;nbsp;ita reéie lcripfilfe, qui dixe-runt, Aetnilianum à Scipione Africano adoptatum fuifle . Nec Plutarchus ca ratione reprehendi poffet,fi, vt interprètes verterunt, fcripfiflet : fed ille græce hoc modo fcripfit : tt» KtJTtfov,«lt;p^iK«v(,u o-KiprZiiVûo'ijôiy «n4lt;o» ô'irr« Stptvoa-, en-'^îiJViX'Kpofftiyû^iÜJirQ^. HVNC MiNOREM SCIPIONEM, hunc P.Comelium Scipionem Afncanum Aemilianû, qui dicitur minor, maiori, vel fuperiori

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;comparatus;

IN M. T. CICER. BRVTVM.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;141

comparâtuSîcîequo fuo loco dicctur. p a v l o, L.'Acmilio PauIojCuius ilia funt apud Liuium verba : neque ex tanta ftirpe liberum fuperet, qui L. Ae-ffliilii Pauli nomen ferat. Duos enim tanquam ex magna progenie liberorû in adoptionem datos Cornelia,amp; Fabia gens habent. adoPTAvit, idem libroprimodé0fficiis,amp;inGatonefcribit. si corpore valvissbt, nifiimbecillis, 8c tenui, aut nulla potius valctudine fuiiïetjVt ait in Caton e Vnde apparet ilium animo fatisvaluifle. hab it vs esset disertvs. alterum enimille extitiflet lumen ciuitatis, vt ait in Catone. indicant, quod habitus efletdi/ertus. ctyvM orativncvlae,tvm Historiae, quasadnosnonperuencrunt. Bodem, quofueruntfùpe-tioreSjhoc eftfupra nominatijnon autem Scipio filius. Aelius cnim cum ma-ioribus numeratur :quo quidemConfule Cato Prætor fuit an.ab V. C. quin gentefimo quinquagefiinofexto,vt ex Liuio libro trigeGmo, amp;nbsp;ex Coft. co-gnofces. sex. Sextus.Sextusverodicebatur,quifextoloco natus eflet. ÎEX. AELivs, Sextus Aelius PætuSjCatus.namgentiscognominePætus àLiuio,amp;fuo Catus ab Ennio illo carmine fuit appellatus : cgregiecórda-tushomojCatUs Aeliu’ Sextus : quod apudCiceronem Tufculanaprima,amp; libro primo de Oratoreinuenies. HicConfulcum T.Quintio Flaminio, Galliamprouinciamfbrtitus eft,fed nihilmemorabilis rei geftit, vtLiuius loquitur. Cenfuram vero cum C. Cornelio Cethego præclarè adminiftra-uit,quodLiuius libro trigefimoquarto rcfert. Aeliiplcbeii fuerunt, quod quum niuItaoftendunt,tumP. Aelius,qui fuit Acddis plebis, amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aelius

Tubero, quifuitTribunus plebis, vt Liuius libro trigefimo,amp; trigefimo quii’to Icribit. Scriptores eos laudant, quod nobiles, pauperes fuerint. iVRis QjiDEM civiLis oMNivM p E R IT I s s IM V s, uam proptcr iu-hsciuilisfcientiam fic appellatus à fummo poeta cft;egrcgie cordatus homo Catus Aeliu’ Sextus,vt paulo ante retulimus. bine Pomponius lurifto nftil-tusitafcripfit : Sex. Aelium etiam Ennius laudauit ; amp;nbsp;extat illius liber, qui infcribitur tripartita ; qui liber veluti iuris cunabula continet. Tripartita au tcmdicitur,quod legeduodecim tabularumpræpofita,iungiturintcrpreta-tio,deinde lubtexiturlegis aébo. Eiufdem efle tres alii libri referuntur : quos tarnen quidam negant eiufdem efte. Ex his cognofcitur,'quarc Cicero libro fecundo de Legibus, Sex. Aelium veterem iuris interpretem vocet. Paratvs, nos adhuc nihil inuenimus,quod hoc oftendat. de minori E Vs, de his, qui M. Catone natu minores fuerunt, vtii, quos dixit,crant maiores. vel de his, qui fuperioribus crant minores, c. s v l P i c i v s gal-ivs, hunc,amp;L. Acmilium Paulumpatronospopulivlterioris Hifpaniæ olimfumpferunt, vtLiuius libro quadragefimotertio Icribit :qui teftatur etiam ilium non ita multo poft Prætorcm faftum fuiflc:quamuis ibi M. Sul-piciusmalelegatur. Ab eo turn quatuor Icgiones funt fcriptæjintraque Vnde cim dies deleftus eftperfeebus : cui iurifdiclio vrbana obtigit. Poft veto Prx turam quum eflet in Macedonia Tribunus militum fecunàæ lcgionis,vcl,vt ait Valerius Maximus, legatus, L. Pauli Conlulis permiftuad concionem militibus vocatis,pronunclauit : nofte proxima,ne quis id pro portento ac-clperet,abhora fccunda vfquc ad quartam horam noftis Lunam defeduram efle. Id quum accidilfet, ipfius fapientia militibus prope diuina coepit vide-ri. Hæc LiuiuSjilla vero Plinius : rationem quidem defeftus Sohs, amp;nbsp;Lunç primus Romani generis in vulgus extulit Sulpiciu s Gallus qui Conlul cum Marcello fuit, fed turn Tribunus militum, Iblicitudine exercitu liberato, pridie, quàm Perfes Rex fuperatus à Paulo eft, in concionem ah imperato-reprodudus adprjedicendam eclipfin,mox amp;nbsp;compofito volumine. Idem

SEB..CORRADI COMMENTARIVS

ipropemodum fcribitFrontinus ,nifi quodL'. Sulpicium Galium pro C.Sul .picip Gallo male vocat. Ex Eis apparetjOuare Cato fie apud Ciceroneinlo-c|uatur: Videbamus in ftudio dimetiendi cœlij attjue terræ.monpeneC. /Galium-familiarem patristui Scipio. Qiioties illumluxnoétu alicjuidde“ fenbercingreirum ,tiuotifsnoxopprefiit,quummane ccepdfet? quàmde-leâ:abatur\ quum defediones Solis, amp;nbsp;Lunæmulto antç nobis prædiceret? cundem Cicero libro primo de QHiciis ca de re commendat. is igitur Confiai cumM. Claudio Marcello anno ab Vrbe condita quingentelîmo oéluagcfimoodauo fuit, amp;nbsp;Ligures fubegir,yt Liuius libro quadragefi-jmo fexto fcnpfit. eo anno Terentii Andria dicitur ada. Quin ipfius Galli opera in lcribendo vfum Terentium quidam fünt fufpicati, quod Donatus letulit, Hic eft Sulpicius Gallus,cuius Q_. Pupillum filium Sulpicius Gal-La , vt libro primo deOratQrcfcribitur, ipfijpenè in humeros extulit : qui clarifsimi patris recordations.^, «S; memoria fletum populo moueret. Hunc C • Sulpicium Gallum in Lælio Cicero lignificauit bis verbis ; mcminerain Paulum,videiamCaium : amp;nbsp;paulopoft : numeremus Paulos,Catones,Caios, Scipiones, Philos. Per Caium, amp;nbsp;Caios, C. Sulpicium Gallum fignifi-carijolim nos in Quæfturarctulimus ■) nec rationemillam , autfententiam nunc mutamus,quarauis quidam mahnt legere,Gallumjamp; Gallos,quod purent dübitari polie ex (olo prænomine, qiiispotilsimum fignificetur. Igt;io5, Vt paucjs rcipondcamus,dicimus,in omnibus libris manuicriptis,quotquot widere potmmus,vidimus autem plurimos, in bis Caium,amp; Caios legirdein deconttndimus veteres aliquando, amp;nbsp;Cicerónem frequenter prxnomina, quibus auriculæ molles,vt ait Iuuenalis,gauderent, pro nominibus pofuifle jiec timuifTc tum,ne res ea3ubitationem,quæ nunequidem nalci poteft,pa-rcret. Id exemplis multis poflemus probare,fed paucis content! erimus, amp;nbsp;bis quidemliterarum ordine repetitis. Auli fi'ius igitur dicitur àCicerone libro primo ad Atticum pro Afi'anio : amp;nbsp;lib. fcxto,Aulilex,prolegeab Aul. Gabiniolata. vtrobiqueprænomcn fimpbeiterponitCicero;qui libropri-jno Familiarium ita loquitur : Appius in fermonibus diditabat : Appius,id eft Ap. Claudius Puicber, vtconftat : amp;nbsp;tarnen Appius oft pra:noinen,quo frequenter alibi Cicero fimplicitcr vtitur. Caium quum dicit Plinius, fere femperC. Caligulam fignificat. Cncumpenè frequentius ,quàniPompe-iuin Cicero dtcit : amp;nbsp;in oratione pro Domo quum Dccimosdicit,notat Dc cimum nefeio quem defignatorem,vt appellat bbro quarto ad Atticû:quani uis proprium nomen nulquam ponat ; confiât tarnen Decimumprænomen elfe. Nam Decimum in epiftobs ad Atticum pro D .Brutoponit. lamm Verrinis,amp;in epiftolisad Atticum Lucium fratremquum dicit,L. Tullium Ciccronem lignificat:amp; libro decimotertio ad AtticumperLucium, L. Mummium : in bbris de Legibus per Marcum, feipfum ; in epiftolisad Atticum per Pub'ium,là:peClodium : in libris de Legibus per Quintum,Q/rul burn Ciccroncm fratrem. inepiftolisad Atticum per Sextum, nonlemel Sex.Pompcium Magni F.per Seruium, Ser. Sulpicium :amp;perTitum,T. Pomponium Atticum,vtin libris item de Legibus,amp; in Catone, vocat.mit to,quum '1 iium dicimus, EVefpafianum ctiam fignificari, amp;nbsp;alia,quælon gum cfiet referre, amp;nbsp;ad rem rcuertor : ac illud atfirmo, huncC. Sulpicium Gallum fignihcari 11b. quarto Familiarium,vbiferibituriVefter Gallus.fcri-bit enim ad Ser, Sulpicium,qui fuit ex cadem gente Sulpicia, quæ duplex vi-deturfuiire,vtfupradiximus. Accedit,quodGallusfiliumamifèrat,vtibi amp;nbsp;in Lælio Cicero fignificat, amp;nbsp;nos ex eo cognofciinus , quod eius-filium QJ^upillum videmus bbro primo de Oratore nominari:quod oftendit eum

primum

IN M. T. CICER. BRVTVM.

primutn non fuifTe. Nam primus de more debuit C. Sulpicius Gallus appclla ri:vtnoseumcredimusappellatumfuifle,fedobiifrc. nobilivm, nobili-bus opponit nouos in oratione pro.P.Seftio, vbi funt ilia verba : vos adole-fcentes,amp; qui nobiles eftis, admaiorum veftrorum imitationcm excitabo: amp;nbsp;qui ingenio,amp; virtute nobilitatem poteftis confequi,ad earn ration em,in qua multi homines noui amp;nbsp;honore, amp;nbsp;gloria floruerunt,cohortabor. Vndc appaiet,eundem pene morem,qui nunc eft,fuifle,vt pauci nobiles literis ftu-derent : amp;iccirco dixit: maxime omnium nobilium Gallus ftuduit. gr ae-CIS LITERIS STVDViT, nam doftrina Grojcia Romanos, amp;nbsp;Omni lite-rarumgenere {uperabat,vtdiciturTufculanaprima: amp;nbsp;oratio Græca infra dicitur plura ornamenta fuppcditare. oratorvm in nvmero est Habitvs, bine aitQuintilianus libro primo capitedecimo ocl:auo:an,quu Sulpicius illc Gallus in exercitu L.Pauli de Lunç defeébione dilTeruitjUon vi detur eife vfus oratoris otficio? fed amp;nbsp;Liuius, vt fupra retulimus, inter pa tronosnominauit. reliqvis rebvs, vtartemilitari,quaLigures,vtdi ftum eftjfubegit : quamuis in ea ilium prius à L.Paulo reprehenfum conftet, quumcaftriseumpræpofuiffet, quodillc Perfeaproculàfe vagari per pro-uinciam palTus eflet : öc milites nudaretegulis muros vrbis ad hibernacula tegenda:quç Liuius libro quadragefimo quinto (cribit.In Aftrologia Cice-io hbro primo de Oificiiscommendatum fuifle teftatur, i AM enim, «îTc» A071X,quare reliquis rebus ornatusfuerit amp;nbsp;præfertim elegans, quoniam il-loyiuente,amp;florefcentc,confuetudo loc^uedi erat fplendidior. v n c t 1 o R iiVAEDAM, sPlendidioRQJE, iTnfi)7»!no',ideftnitidior,hipcbbvopri-inodeOratoreitafcribitinitidum'quoddam genus eftverborum,amp; lætum, fedpalæftræ magis,amp; olei,quàmhuius ciuilis turbx,acfori:amp; eft tranflatio 4palçftris,quas fupra diximus,vnlt;ftas I poetis appellari. L o Q_y e N D1, aliter dicendi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HOC, C.SulpicioGallo, praetore,

Prætorevrbano,vtdiximus. lvdos apollini, hæc funt verba ex car-minibus Martiivatis aLiuiolibro vigefimo quinto relata : Apolhni vouen-dos cenfcoludós,qui quotannis comitcr Apollini fiant,quum populus dede nt ex publico partem ; priuati vti conférant pro fe,fuifque iis ludis faciendis præcritprætoris, qui ius populo,plebiquedabitfummum.Q. IgiturFuluio Flacco,amp; Ap.Claudio Pulchro C os s. id eft an.ab V.Ç.qulngtntefimo qua dragefimofccundo ludi Apollinares à P.Cornelio Sulla prçtore vrbis primu faéhfunt:indeomnesdeincepsprætores vrbanifcccrunt: fed in vnum annu vouebant,diéque ince rto faciebant. Confuhbus vero M,Claudio Marcello, amp;nbsp;T.Quintio Crifpino,td eft an.ab V.C. quingetefimo quadragefimo fexto P. Licinius Varus prætor vrbis legem ferre adpopulum iufliis eft, vt hi ludi in perpetuum in ftatum diem vouerentur. Itaqueiple primus itavouit,fe-ntque ante diem tertium Non. Quintil.is dies deinde folennis feruatus eft: quamuis in epiftolis ad Atticum admonuimus,dies paulo aliter Icribi. Lt Liuius quidem à principio dixit, facere ludos Apollini, deinde vero fere fem-per,ludos Apollinares,vt Cicero quoque fere femper loquitur:amp; Probus in notis, LVD. AP. ludos Apollinaics interpretatur ; vt fufpicari liceat ,hic quoqueitafcriptumfuiffe. faciente, vt Prætorcvrbano.Praetor cnim vrbanus,vt retulimus, his ludis faciendis præerat. bine Cicero in epiftolis ad Atticumfcribit,nihil foedlus efle ,quàmBrutum, amp;nbsp;Cafsium, qui Prætores erant, ludos non facere ,amp; Apollinares fignificat, vt ibi nosoftendimus. TH Y EST EM F A B v L A M, 'quam fcripfit Ipfe Ennius de Thyefte,fortafle Gbxrcmontem Graecum pbetapi, qui fabulam illam edidit, vt Athenæus,amp; Suidas tèftanlaiÇimitatus, vt pofteaVarius, amp;nbsp;Seneca vtrunq. videntur imi-

144 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

tati. Hanc Ennüfabulam Cicero fignificat in orationeinPifamp;in Oratore Eis vcrbisivelutillein Thyefte:cuius etiam veiKis quolHam ponitTufcula-naprima. q^marciOj cn. servilio, Q^larciiim Pbilippum,amp;Q,v Seruilium Cæpioncm Liui’^is libro quadragefimo tertio vocat. Caßiodorus vero in Coniuiibus L. MarciumPhilippü,amp;Q_. Seruilium nominat : fed bic Cicero Cn.Seruilium, cui poftea Liuius libro quadragefimo quarto aflenti-tur. Verum quumhic Scruilius Cæpiodiceretur, reéle viridodiputantin Catonelegendum efle:Cæplone,Pbilippo itcrum Coß. non.autem. Scipio-ne,Philippo iterum Coß.vt in libris etiam manu ßrriptis legitur. c o s s. an. abV.C.quingentefimooduagefimoquinto, obit, annosfeptuagintana tus, vt in Catonclegimus. e n N i v s, Ennius poëta, qui Icripfcrat antefê neminem dididudioßim fuiffe, vt ipfe videaturprimus dicendi clegantianx recutus:amp;itaprobetur,quodCicero dixit,co temporefplendidioremfuiflc dicendi confuetudinem.

Eratiifdem temporibus T.Gracchus p.F. qui bis Conful, amp;nbsp;Cenfor fuit:cuius eft oratio Græca apud Rhodios: quem cum grauem,tum etiam eloquentem confiât fuiiïe. P.etiam Sci-pionem Naficam,qui efl Corculum appellatus,qui itembis Con ful,amp; Cenfor fuit, habitum eloquentem aiunt,illius, qui facra ac-* ceperitjfilium.dicfit etiam L.Lentulum,qui cum C.Figulo Con-fulfuit; Q^Nobiliorem M. filium iam patrio inflituto deditutn fludio literarum, qui etiam Q^Ennium, qui cum patre eiusin Aetolia militauerat, ciuitate donauit, cum Triumuir coloniam deduxiflet.amp;T.Annium Lufcum,huius QJFuluii collegam,non indifertum dicunt fuiffe.

1

11 s D E M, üc iifdem temporibus hic Gracchus fuit, vt iifdem Coß. qnoî paulo antedixiraus, Ccnlbrfuerit, vt Liuius libro quadrageßmo tertio do-cet. T. alibi Titus interpretatur, vt fupra diximus : hic Tiberius,quod fuit prænoraen frequens in gente Sempronia, uk Claudia:amp; interdum fenbitur, Ti, vel TiB. vt vero feriptum eft in quodamhbro, qui Valerio Maximo aß:nbitur,Tiberii vocitari cœpcrunt, qui ad flumen Tiberim nafeebantur. Gens porrô Sempronia plebeia fuit quod hic ipfe Sempronius Gracchus, amp;nbsp;■cius filii oftendunt, qui Tribuni plebis fuerunt. gracchvs, mater,vt t'xVarrone refert præccptor meus Egnatius , illius ,qui primus didus eft Gracchus, duodecim menfes ipflim filium geflauit: quare àgcftandoGrac-chum nominariin t.amp;ob idputat,Graccum,nonGracchumlcribioportere: qua de re Quintili anus italoquituriDiu rcfèruatum,neconfônantibusa(pi-i aretur,vt in Graccis, Qc. triumpisiquodèCiceronis Oratore fumptûvide-tur.Vidcmus tarnen in omnibus penelibris veteribus lemper Gracchum,amp; iriumphum lcribi amp;nbsp;fànèà Plutarcho fcribitur.Hiceft igiturTibc-rius Sempronius Gracchus, quimagnalaudcm cftadeptus, quodTribunus pl. folus ex toto illo collegio L.Scipioni fuit auxilio, inimicißimus amp;nbsp;ipfius, fratris eiu« Africaniiiurauitque in concione,fê in gratiam no rediifl'c,fed alienum fibividcri dignitate imperii, quo duces eflènt hoftium, Scipione triurKphâte,dudi,eôdem ipfum duci,qui triumphafTet.fic ait Cicero in ora-tioncde ProuinciisConfularibus. hinc,inquit Liuius, Gracchominorcm ex duabus Afiicani filiabas ( nam maior P. Cornelio Naficac haud dubie i

patrç

IN M. T. CI'CER. BRVTVM.

patre collocata crat) nuptam fuifle conuenit. Illud pa rum cSftat, vtiiim poft mortem patris amp;nbsp;defponfa fit,amp;nupferit,an vino adhüc pâtre. Poft morterh patris nupGfTe fcribit Plutarchus, rortafte Valerium Ahtiatem fecutus:quij vtrefertGellius,poft Africani mortem, interceßionem illam pro Scipionè Afiatico faâam efle à Tiberio Gracchofcripfit. Liuius tarnen illam refcrt opinioncmrfenatum eo die,quo faéta eft intcrceföo,forte coenantem'inCai, pitolioconfiirrexifte, amp;nbsp;petiiflè, vt inter epulasGraccbo 'filiam Africanus aelponderet.quibusita in publicum folenne iponfalibus rite fedis^ d|iium fcr domum reccpifteti Scipione Aemiliæ vxori dixifle,filiam fe minoré delpofii difle:quum ilia mtiliebriterindignabunda,nihil de comuni filia fécûtonfiil-tatum; adiecifletrnon, ft Tiberio Graccho daret,expertem conßlti deb'uiflc matrem eftè-.lætum Scipione tam concordi iudicio,amp; ipfi dcfponfam, reipo^ difl’e.Hxc fuit Cornelia, ex qua poftea Gracchus duodecim fiiiosfoftulit,amp; mories,vtfi:ribit Plutarchus, viuos omnesreliquit.Duobus enim ànguibns domicóprehcnfis,arufpicesconuocauit:qui quû refpondiftent, fi marc emi-fillet,vxoribrcui tempore eftemoricndum;fifœminam,ipfi,æquius eflè cen fiiitjfe maturâoppetere morte,quàm P. Africani filiam adolefcentc: fœmina emilit, iplê paucis poft dicbus eftmortuus. Haec Cicero in libris de Diuina-tionecx fcriptis C. Gracchi filii rcfert:quem Valerius Maximus,Plinius, amp;nbsp;Plutarchusfuntimitati.Quod fi Tiberius Gracchus totfilios fuperftites reJiquit, illi non fiint audiendi,qui pro Caio Gracchum in Lælio rcponiint,i5c Gracchum inter eos numerât, qui filiorû mortes fortiter tuier üticqucd, no* tîiam in Quæfturacofutauimus. P. Publii,quo de nos nihil adhuc vidcmur. lîgifle, nifi quod idem Cicero in libris de Ofticiis, amp;nbsp;de Dhiinatiône TibeJ tium Gracchum P. filiumitem vocat : amp;nbsp;illud icimuS, fimôdolèribentibûs eftcredendum,Publios efte didos,qui prius pupillifadi cran t,quàm praeno-» minahaberent : velex pube,vel ex eo , quod populo grati eÜenç ,appcllatos’' fuifle. F.Filium:nota,quam Romani frequenter apponebant,ne confunde-renturnominamcq. banc folum,fedillam etiam N.ideft nepotem:vt P.Cor; nelius P. F. L. N. Scipio. Græci fie loquebantur: t/l»fzqa-âi'wlt;r s/ltipco'ftwua-, Demo' fthencs Demofthenis, vehodie Venett, amp;nbsp;Florentin! potilsimum loquîitur. Bis, fi;melcumC-ClaudioPulGhro,iterûcumM.IuuentioHelua.bis Con fulem Cicero vocat item lib. fecûdo de Natura Deorum , amp;nbsp;libro primo de Diuinatione. amp;nbsp;in primo quidem Confulatu Sardiniam prouinciam obti-l nuit : quam quum perdomuiflet,amp; fupplicationé obtinuiflét,iu(rus eft Pro-conful in Sardinia manere,de qua tandem triumphauit,vt Liuius libro qua-dragefimo primo his verbis oftendit : eodem anno tabula in æde matris Ma-tutæ cum indice hoc pofita eft.T.Sempronii Gracchi Confulis imperio, au-fpiciôquclegio, exercitus P. R. Sardiniam fubegit.in ea prouinciahoftium cæfa, autcapta fupra lxxx. millia.Rep.fclicißimegefta,atq. liberatis vedi-galibus,reftitutis, exercitum faluom,arqueineolumem,plcnifiimum præda leportauitûterum triumphans in Vrbérediit : cuius rei ergo hanctabulam donoloui dedit.hofèe triumphos Cicero in oratione pro Plancio nominat, Exhisapparet error autoris libelli de Viris illuftribus;qui Icribit Hilpaniam abeoConfiile domitam : quum fatis conftet,ei Prætori Hifpaniam citerio-rem obtigifle, deinde prorogatum imperium ita, vt poftea Proprætor de ea triumpharit.amp;fanè Liuius,amp; Orofius eum primum Prætoré,deindc Liuius etiam Proprxtoré vocat;vt mirariquis pofiit, quarc,qui fcripfit epitomas in Liuium,abeo diflentiat,quûProconfulemappellet,nififciat, eundem Pra;-torem,amp; Proconfialem à feriptoribus dici,vt alibi ex autoritäre Afconii po-î tjfiimu oftcndimus.Quin vero idem fit T.Sempronius GracçhuSjnemo pQ-^

n

I4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

teft dubitare, qui fenem hiftoria: apud Liuium legerit, amp;nbsp;videriteundeni Gracchoriipatrem à Cicerone, amp;nbsp;f loro vocari.Ex eo enim, amp;nbsp;Cornelia Sei pionis filia nati Rint Gracchi,qui poftea Remp.vt dicetur,vexa'uerunt:quos Cicero libro primo de Inuetione Afi'icani nepotes appellaî.Quæ vero Grac chus hic in altero Confulatu geflerit,no ita facile Iciri pofltint,quód hiftona Liuü defideretur. Autor quidem libelli deViris illuftribus itafcribit:T,Sem proniusGracchus in altero ConfulatuSardinian domuitjtantiîmq. captiuo rum adduxit, vtlonga venditione res in prouerbium venirct, 5ardi vénales. Id vt verum elfe eredam,facit ipfè Cicero,qui feribens ad Q.frairé, qui tunc erat in Sardinia,Rc ait:habetprofevlô quiddam Sardinia appofitu ad recorda tione præteritç memoriac.nam,vt illeGracchusiaugur,poftea jquàm in iflain prouinciam venit,recordatus eft, quid fibiincampo Martio accidifl'et,fictu mihi videris in Sardinia recogitafte.eam rem Cicero Iibro fecudo deNatura Deoiu,amp; libro primo de Diuinatione, Valerius Maximus libro primo capi-teprimo,amp; Plutarchus in Marcello pluribusverbis explicarut.ea/jTBf'Ztf-iwf»^-»otf Terentii tue tertia aifta dicitur. c o N s v L, an.ab V. C. quingenteiimo feptuagefimofeptimo,amp; quingentefimo nonagefimo primo, ce ns ür, cû C.Claudiô PulchrOjCum quo Cenfura fumma concordia adminiftrauit. na, quû iuniôres in dele^tu no refponderent,ipfi deleftum adiuuarunt,fcnatuni legerunt;fed,quû in adimendis equis equeftrém ordme oftendiflent, à Ruti lio, vel, vt ait Valerius Maximus, à Mgt; Pompilio Tnbuno pl. ftmt accufati; quumq. C. Claudius condemnaretur, Gracchus conceptis verbis iurauit, fi collega damnatus eftet, no expeétato de fe iudicio, comité exilii eius futurû. fed eo ablblüto Tribunus pic. negauit, fe Gracchû morari. Poftea vero quu cotrouerfiæ nefeioquidinter ipfbs Cenfbres de tribubus eftet natu, tandem GracchuSjVt Cicero libro primo de Oratorefcribit,libertinosin vrbanas tri bus tranftulit:quæresReip.falutifuit. Quare,inquit Liuius, gratiæaftæamp; Sempronio, qui in bene cœpto perfeueraftet, amp;nbsp;Claudio,qui no impediflet. ab iis no valde diftentit Valerius Maximus ; fed autor bbcl 1 i de Viris illuftri-bus,rem multo aliter narrat:Claudium reumfa(ftum,quôd Gracchus liberti nos,qui rufticas tribus occuparent,in quatuor vrbanas diuififtet:amp;Claudiu quidem reu fa(ftum,quoniam Gracchû autoritas tuebatur. Idquàm verum, velpotiusquàmverifimilefit,ipfeviderit. pvit, bis, quos fiipradiximus, Q.Marcio Philippo,Cn.Seruilio Cæpione Cofi.id eft an.ab V.C. quingéte* fimooduagefimoquinto inter duosConfulatus. Fuit vero præterea Gracchus hic etiâ fummus augur,vt Cicero libro fteundo ad Qftiatré,libro fecû-do de Natura Deoru,amp; lib.primo de Diuinatione feribit. o R A t i o, de qua nos nihil legimus. civem qvvmcravbm, fie libro primo de Diuina-tione,vir {apiens,ciuftq. præftansdibro fecûdo de NaturaDeorû, virfiipien tifiimus,atq. omnium prçftâti{simus:amp; libro primo de Oratore,homo pru-dens,amp;grauis appellatur. eloqventem, libro primo de Oratorc inquit’ baud quaquàm cloques:hic tarnen eloquente voc3C,vt rem fuâ agat.id eu vt, quos hic numerat,oftendat eloquentesvtcunq fuifie,vt Catoné hic fiimmû facit oratoré,quem tamé alibi in eloquentiatantopere no cômmendat. Ac-ccdit,quôd in hbris oratoriis oratorem perfeiftioré quærebat,hic queinlibet oratorem nominat. Atq. hic quidem Gracchû Naficæ, in Lælio vero Naficâ Graccho præponitifed ibi Cicero vel generis nobilitatc,vel vxorû ætates fe-cutus videri potcft.Nafica enim patricius,Gracchus vero plebeius fuitietNa fiea Corneliam maioré, Gracchus vero oiinoré.vxorem duxit, vt Liuius lif bro trigefimo nono eft autor.Hoc vero loco Cicero, vbi ætates oratorû, amp;nbsp;Rempota, vt fupra dixit, perfequitur, çoponit ordine,quo Confides fuerût:

vnde

IN M. T. CICER. BRVTVM..7 ■ i

vndccognolci ctia poteft, Nafica Graccho minore natu fuiiïcîqui,poft fecû-i. dum Gracchi Cólulatü Cófulipfeprimu fucrit.Quód fifuo anno jd eft qua* dragefimo tertio ætatis vterq. primfi Confulatu eft adcptusj Nafica, quando duxitvxorem,annos circitervigintinatus erat, Gracchus triginta tresmini mum.HincapudLiuiu Naficahic, nififallorjL.Aemilio Pauloitefö,C.Lici iiioCrafioC5fulibus,adole{cés appellatur: quauis eo teippore annu trigcfi-mumfextuegiflevideatur. p.etiam scipionem nasicam', P.Corne lium Scipione Nafica,dequodeinceps dicemus.Hic eft P, Cornelius Scipio Nafica,c]uijVtrefertLiuius,L, Paulum,quû de pugnado confiliumutaftet, vnusex omnibus aufùs eftmonere,ne hofté Pêrfea èmanibus emitteret: cui Coful,nihil olïenfus liberaadmonitione ta clari adoiefcétis, rcj(podit:amp; ega animûiftûhabui Nafica,quem tu nuc habes:amp;qucm ego hue habeo,tu habe bis.multisbellicafibus didici,quado pugnandü,quado abftinendupugna fit. Non operæ fit ftanti nuc in acie docere, quibus de caufis hodie quiefte melius fitirationes alias repolcito : nuc autoritäre veteris imperatoris cótentus cris.Cóticuit adoleftens, baud dubiecredens,viderealiqua impediméta pu-gnæ Confulé, quæ fibino apparerent.Icaq. pofterodie egregius adoleftes à L-Paulofuit appellatus:de cuius Præturanihil memini melegere.Hic eft,cu iusiocudeancillacuEnnio refertCicero lib.fecundode Oratorc. nee enim alius videturefle pofte, nam pater eo tempore vir eratgrauior, quàm qui ad £nniû,opinor,veniret.Hic vero viuo Ennio annû trigefimu tertiû, vel circi ter,agebat:vt verifimile fit,eu fbljtu fuift'e ad Enniû itare. n a $ i c a m, Na-licasabadunconalbjfiue a.maioribus nanbus appellatos volunt, qvi est, CORCVLVM appellatvs, ficinfra:quieftcorculumdidus: amp;Tufcu-hnaprima,aliis cor ipfum animus videtur,ex quo cxcordes,vecordes, cocor defq diciintur,amp; Nafica ille prudens bis Conftil corculû appellatus. item, vtT.Sempronius Gracchus, b i s, primum cum C. Marcio Figulo, iteruin euM.Claudio Marcello. amp;nbsp;in primo quidem Côfulatu nihil memoria,qu ^d rgoftiam, dignûgeftit,nec ipfe,ncccoll,ega:quôdT. Sempronius Gracchus ftripfiflet,eos vitio creatos elfe. Augures igitur,vt ait Cicero,ré ad fenatû, lènatus,vt abdicarent Cofs.abdicaruntq.,amp; quidem Figulus è Gallia, Nafi-ca verocCorfica reuocati,vt Valerius Maximus fcribit.In fecudo vero Côfulatu NaficaDalmatas domuit, vt Liuius hbro quadragefimo feptimo lcrt pfit. Cos. an.ab V.C. quingentefimo nonagefimo fecundo,amp; quingctefimo nonagefimonono. censor, cumM.PopilioLænate,vtPlinius oftendrt. tviT, quinqucnnium,vtarbitror,dcmore;fedagnofciturpotifsimûan. ab V.C.quingentefimo nonagefimo M. AemilioLepido, C. Popi'.ioLænate Cofs.fic enim Plinius libro trigefimo quarto capitefexto fcribit.L.Pifo pro-diditM.Aemilio,C.Popilio LænateCofs.àCenforibus P-.Cornelio Scipio-uCjôc M.Popilio ftatuas circaforu eoru, qui magiftratus gefterant, fublatas omneSjpr.'cter eas,quæ populi,autfenatusfcntentiaftatutæ eflent:eam vero, quâapudædem Tellurisftatuiftet fibi Sp Caftius, qui regnum alFedauerat, euam conflataàCenforibus. Libro vero feptimo capite fexagefimo fie idem aiuTunc Scipio Nafica,collega Lænati, primus aqua diuifit boras æque no-Ôium,ac dieru:idq. horologium fubtedo dicauit anno vrbis quingentefimo nonagefimo quinto.Fuit etia hic Nafica Pontifex Maximus,quod hic omit-titCicerOjfedita inCatone teftatur : quid de P.Crafsiamp; Pôtificii,amp; ciuilis jurisftudio loquar?aut de huius Scipionis, qui hispaucis diebus Potifex Ma ximus faólus eft?hûcvero fignificari,quû tépora oftédût,tû Cralfus lib.tertio deOratore bis verbisrbæc ftiit P. Crafsi illius veteris,hæcT.Corûcanii, bate proauigeneri mei Scipionis prudétifsimi hominis fapiétia: qui omnes Ponti

n ii

Ï48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

fices Maximi fiierut. hie v-ero,que CrafRu proauu [hi gefléfivocat, fuitNa-fica, de quo loquimur, vt infra in hoc dialogo ibi coghofcl'tvir : iam duorum abauorum quàni eft ilîuftre homen.P.Scipionis^i'qui bis Confii'l-fuit, quieu Corculum dicftus:alterius Omnium fapienrißimi C. Læhi? Fuif^igitur etiam lurifconftiltus ita quidem,' vt, quod icriptum inuenies ,■ huicpubiiCe domùJ-in via faci a data fit,quö facilius cofuli poftet; ah a'utore cerUilibelli de Vins illuftribusdicituriurisfcientiacófultilsimus. QuUm locafum âOenforibüs theatrum extrueretur,hocautore amp;nbsp;quidem^, vt çfedimüSjpriuato.taquam inutile,«Sc nociturum publiçis'monbus ex S.C.defttuâum cftjpopululq- ab-quandiu ftans ludos Ipeftauir.hoc Liuius libro quadrageftmô twftauo, Valerius Maximus lecundojÂî Orofius quarto fGribuc,amp; ob id ipfiim Nafitama gnopereCommendant. elq'c^entem, itaquidemjvnquodLiuiuslibfo quadragefimo odauo Ic'ripfit/ter, etiaM.Catone aduerlantejperuiceritjuo elTe bellum Carthagirienfibus' inferendumï'quamuis ad extremum viftuS cefterit,teftatus,Carthaginem feruandam fuiffeme metu,VtaitFloruS,abl3 to æmulæ Vrbis, luxuriari Felicitas Vrbis'inc-iperet. hoc tame tótumCicerö Tulculanatertia L.Lentulo^tribuere videturmifi forte vterq.Naficaamp;It'i tulus in ea re Catoni funt adtierfiti, fed Cicero Letulum Iblum nominauit. AIV N T,'’ aliter M- Alium.aliter M. Aulium;quæ verba quid fignificent, cregt; dimus neminé pofte diuinate. Quauis çnim Caßiodorus in Confühbus Na-ftca,qui pater huius fuit, M.Vocet ita, vt aliquis poftit fufpicari biclegeduhi efte:M.illius,vel Marei illiusjipfe tame Cicc^d in oratione «dé Rfe/pofis arulpi cum,Liuius,amp; alii P.rio M.fcribut. Quai'è vel,aiunt, vt nöc dcßriptuni eft) retinendum putamus:vél,illa verba,M.alirim^fiuc M. Aulium, delenda'cen-' iemus. Q_yi sack a acceperit, ftcinoratione de Relponfiiaru/picu. hac igitur vatefuadente quondam,defefla Italia Punico hello,atq. Annibale Vexata,facraifta maiores noftri afeita ex Phrygia Romæcollocauerut : quæ viris accepit,qui eft optimus à populo Romano iudicatus, P. Scipio.Vt vet o ilia ipfi matris Idææ facra lint ab eo accepta,Liuius libro vigefimo nono pin ribus verbis lcribit,amp; quidem P.Scmpronio,M.Cornelio Cofs.hoc eft an.ab V.C.quingentefimo quinquageftmQ:ex quo tepore adConftilatuP.Scipio-nis Naficæ,qui lugurthæ bellum indixit, anni minimu nonaginta duo nume rantur, vndefacile apparct error ValeriiMaximi, quilibrofeptimo capite quinto Nalic3eundcmfuiflecredidit,amp; qui facra acccpit,«Scbellu lugurths indixit, amp;nbsp;repulfim paftus cft,quôdinmanû ruftici iocatus effet:que tarnen erroré ne Plinius quidem diligés fcriptorvitauit,Valerium Maximu fortafle imitatus.Is vcro,qui epitomas in Liuium ferip fît libro quadragefimo nono, autôrq. 1 ibelli de Viris illuftribus,amp; ipfi putarunt,Naficâ amp;nbsp;qui vir optimus, amp;nbsp;qui Corculum eft appcllatus, eundem fuifte.Vnus Paterculus, quodapud Valerium Maximû etiam indicauimus,reâ:e diftinxit,vtnosdeinceps in hoc dialogo fuis locis faciemus. l. lentvlvm, L.Cornelium Lentulum Lu-pum Cn. F. L. Nlt; vtinveteribusCoft. feriptum vidimus. is mihi videtur elfe, qui M. Catoni, vt Cicero Tufculana tertiarefert, debello Punico eft aduerlâtus:de quo quidem præterea nihil dicere poffumusrnifijquod omnes fciunt, Lentulos àferendis lentibus appellatos fuiftc. c. f 1G v l o, C. Marcio Ffgulo,qui bisConful fuit,amp; aduerfiis Dalmatas parum profpere primu, deinde féliciter pugnauit, vt Liuius libro quadragefimo feptimo, amp;nbsp;Appia-nus inlibroIllyrico feribunt. consvl fvit, an. ab V. C. quingentefi-mononagefimooâauo. q^noBiliorem, Q^FuluiumNobiliorem,qui cû T. Annio Conful, vt paulo poft dicitur,fuit an.ab V.C.fexcentefimo pri-mo:quibellûinHifpinia no fatis féliciter geßit: quod Appianus inlibro de

I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rebus

IN M. T. CICER. BRVTVM.

rebus Kifpaniæicribit. U. M,Fuluii NobilionS/gt;quiConfuI cyip GOfMan-lioVoIfonefuit an.ab V. C.quingentefimofexagefinio quintçgt;,|i^dçj^ctpT lis triumphauit, vt Cicero in oratione pro Murxna,amp; Liuius hbro trigcßi mo nono teftantur: que autor libelli de Viris illuftribus maleQyinjupi vo-cat. PATRIO, aliterpatrisu D'EDI T VM, itaquidem, ytCatpni prpGaly barefpóderit,quod Liuius libro quadragefirao norip fcripfit.. iCfeiÇfHN,! M ctiamfiipraOjEnniumvocauit, autor tamen^ll-^ liWlli;4A' Viimf M.Enniummale vocat. in abtolia MiLi*r.A,v,ËRAT,' ficin,prat^ijonç proArchiaiiam vero ille,qui.cum Aetolis Ennio'cotnite beJLauit f'UluiMS^ non dubitauit Martis manubias Mufis confeciiai:e:amp; Tufculap'a .priftja,} blt;gt; norem tarnen huic generi non fuifle,declarat oratiipCalonis^iq q[pa‘pbi,ecjiif vtprobrumM.Nobiliori,quod is in prouinciaitj pioefas.dMxißet^uxprat au^ tem Conful ille in Aetoliam, vt Icnnus, Enniuni. aytpr ajitp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VAlt;^gt;

illuftribus ad hunc modum : quain viéloriam pepfp m^gnificafla,M.4yçtis En-[ nius amicus eius ipfigni laude celebrauit.fcid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î^«ioigt;MilT»u$j,prç4

nominapermutauit. civitatb fcgt;oNAVii'i*j;etyv,m T;RIYiMYiiKïGo^p Num dedvxisset, hanchiftoriam quæriityui. t. ANNi.ViM,,b;Y ita Liuius etiam libro quadragefimo (ècundpvocatjquum inte-rJ#,gat0S,q,u,i in Macedonian! ad res repetendas naifsi fun tenpin ergX,amp; quids^ip minis duQ deuiginti ante Gonfulatum. vjderint igitur, qyi in Çonfulibuj X?. Ahrtium, Fufium fcribunt,an refte faciant. Anniorum gentem pleheiaiTi FpiOpeogna fciniuseXeopotifiimum,quôdT.Annius Milo apudCicerorieni^tS^Ji.AVT niusapudSalluftiutnTribuniplebisJeguntur,'HVivs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v,pyiif,ij,hyi,pJ,

Q^Fuluii Nobilioris, quern paulp ante hominaui.aliter huius Q^iliig fo^ . taffe non male, vt fit : huiys Nobilioris, filii|,,pon,patris, amp;i!%{pi{??P5)mi4 ne melius refertur, quod ante pohtuin fuit J.quàin quod iritcl]igrtur..,nam Fupra de his loquens,nufquàm Fuluium pofiit ita,vt nunc dicpre'rede^ pofsitjhuius Fuluii, quamuis fignificarit , vt. jemper familitn nômçn fiq gnificatur. co lleqam, in Confiilatu an. ab V. Ç. fexcGiitefimo.pri-» mo. NON indisertvm quippc qui inter legatos in Macedo-; niam fit miflus , vt paulo ante ex libro quadragefimo fecundo^Limi tc-tulimus. aitÓtdo’. 'i lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nt

Atque etiatn L.Paulus, Africani pater, perfonam principis ci uisfacile diccndotuebatur. At vero etiam tumGatone viuo,qui annosquinq. amp;nbsp;lxxx. natus cxcefsité vita, cuquidem eo ipfo anno cotra Ser. Galbam ad populum fumma bontentionc dixif-fet,quam etiam oratione fcriptâ reliquit;fed viuo Catone minores natu multi vno tempore oratorcs floruerunt, nam amp;nbsp;A. Albinus, is qui Græcc fcripfir hifloriam, qui Conful cu L. Luculio fuit,amp;literatus,amp; difertus fuit.amp; tenuit cum hoc locum qucdam etiam Ser. Fuluius,amp; vna Ser.Fabius Piâor, amp;nbsp;iuris, amp;nbsp;litcrarû, amp;antiquitatis bene peritus. Quintufque Fabius Labeo fuit orna tus iifdem fcrd laudibus.

’ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

L. PAVLVs, L. Aemilius Paulus, cuius res geftæ notiores funt, quâm vt fit neceflc nunc quicquam de illis dicere,præfertim quum Li-üius, Plutarchus , Florus , amp;nbsp;alii res illas ddigentißime fint perfecu-ti. Quare iUud tantum , quod hodic quoque Roinx in, tabula aerea n iii

15® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI CO'MMENTARIVS

legitur,Huctransferemus;Paiiliis Aemiliüs imp. Mac-edoniamterrariim im-periopohtamcepit,cuius vnodie lxx ii. vi^es Vendidrt, etiaiti Indiæ vi-âor per veftigia Liberi parris,atque Herculis Romana fignacircuntulit. A r KI c A N I, P. Cornelii Scipionis Africani Aeiiiiliani, de quo diélum eft, amp;dicetur. pater, pater naturalis, vtCiCero Philippica tertialoquitnn ab hoe enim L. Paulo acipionis filius ilium adoptauit ; vt paulo ante diftum eft. PRi'NCiPis civis, fieprincipemdixitlihiofecüttdódèNatiiraDeo rum,amp; in epiftolis ad Lcntulum,efle m principibus. Principes ériim Cicero CortfuIaresvideturappellaréjVel potius optimatcs,quos in’orätioneproSe-ftio fic defcribit:optimatesfimt,qui neque nocentes funt,rice riatUra trriprö bi,necfuriofi,nec malis domefticis impediti.horum qui voluntati, commo-dis,opinioni in gubernanda Repub. feruiunt, defenfores' optimatum, ipfiq. optimales grauifsimi,amp; clarifsimi ciues nominantur, amp;nbsp;principes ciuitatis. Erat is etiam,qui princeps fenatus dicebatur; qui,meoquidemiudicio,hoc loco fignificannon potefttfiquidem illis temporibus i'emper fe'reprincejii fenatus foit M* Aemilius Lepidus vfque adeo,vt à fextis Cenfbribus princepi fenatus fitleólus,vt Liuius libroquadragefimo oftauO fcripfit. d i ce ndO) nam amp;nbsp;grace feiuit, vt qui dicatur à Liuio libro quadragefimo quintogiæcé cum Perfeo löcutus : amp;nbsp;à Plütarcho filios Græcas artes ipfe docuifle : amp;nbsp;àd cäüßs latine orandas aptus fuifle', fi orare volüiflct : Valerius vero Maximtii libro quinto capitedecimo teftis eft,eius orationemfiuis teporibus extitiflfö Vt mittam Liuium,qui non femel eum vt oratorem loquenterti iriducit ;CP cero tarnen libro pnmo de OfFiciis itaferibit ; quidam adeas laudes,quasd Eatribus acceperunt, etiamfiiam addunt j vt Africanus eloquétiacumulauit ellicam gloriam. ex quibus verbis colligimus, L.Paulumpatrem minus elo quentem,quando Africanus ad eas laudes, qUas abeo accéperàt, eloqueritia addiditrquodego tarnen intepretarer, addiditmaiore eloquentïam,'nePaù Ium prorfus ca priuet,quamdicat hoc loco, perfonam principis dicendo tue ripotuifte. tvebatvr, quod magnum eft,vt ait Cicero Philippica oää? ua. ËTIAM TVM CATONE VIVO, quum adhuc etiam M. Porcius Cato viueret, quamuis admodum fenex. nam Cicero fic notât tempora per Cato-nenucum Catone primum fueruntgrandiores natu, deinde minores,poftre mo illis etiam minores : vel fic, grandiorcs primum, deinde illis minores, amp;nbsp;quafiCatonisæquales.poftremominoresiploCatone. Qjyi ännos qviN ctyE, et lxxx. natvs excessit E VITA, natus eftenim M.Ae* milio Lepido,amp; M.Poblicio Malleollo Cols.an.ab V.Ç. quingentefimo vi-gefimo primo,vt ex libro de Seneiftute cogno{citur:amp; L.Marcio,M.Manilio Cols.an.ab Y. C. fexcentefimo quinto mortuus eft,vt fupra diftum eft.Itaq. vixitannos oduoginta quinque,quamuis Plutarchus Icribat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mo

re fuo dilfentiens.nam quod alii etiam dicat, credimus eos à principiorcétc rcripfifl'e, fed poftea vel librariorum negligentia, vcl imperitorum arrogan-tiafaóèum elfe ,vt nunc in eorum libris aliterIcriptum legamus. eo ipso ANNO, quo excelsit è vita:paucis antCjquàm mortuus eft,ari diebus,an men fibus?vtinfraloquitur. ser. galbam, Seruium SulpiciumGalb.a,dequo fuolocodicetur. ad POPVLvm, quem LiboTribunusplebis,rogatione in Galbam priuilegii fimilemferens,incitabat,vtinfradiCitur. dixisset) legem luadens in Galba.multadixiftet.infra. scriptam REtictyiT, in Origines fuas retulit:infra:inOriginibus'fuis expoluit,libro primöde Ora torerin annalibus fuis inclufit:Liuius aitlibro quadragefimo riono. s ed v,i V o CATONE, hic eft i7rmAi)4lt;lt;r. minores, Catonc,amp; hiSjguos diximus. f LOR V£R vNT, dichoieus^eft. A.AulusJAuli vero diéti,qm Düs aletibus nafee

• IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iji

•nafcerenturjVt in Iibcllo,qui Valerio Maximo attribuitur,inuenics. A L B i-NVS, A.Pofthumius Albinus,iquiP.Scipione,^M-MarcelloCoß.Praetor tfuit,vtlegimus apudCiceronemlibrofectfndo AcacJ^miparum quæftionû. ‘follhumu veropatricii fuerunt, cjuû àprincipio multi ex bis Confules fue-•rint.amp; Pofthumos fçribi fçmper in veterum monimehtis,amp; Græcis autori-'busvidcbis, is, nampIuresfuerünt,.,ÔRAECE scripsit historîam, •lAcuiuspnncipio yeniam petiit , Ci Römanus homo minus eleganter graece •fênprifletrcjuam quum legifl'et M.Catô,nç tUjinquitj'Aule nimium nugator '•ts,qui maluifti culparri deprecari ,'quam' eylp? vadare. hoc apud Gellium li-*bro vndecimo capiteoftauo ,amp;apudMäerobjum libro prjmoSaturnalium •leges:Plutarchùs vero,piaetciqiiam'q(lôd Pofthum'iurh Labienum vocat,fic etiamremfcribit : Trosavp/« ÀagSwMu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;isa^ix(fîgt;Âwis''i.)KM avyy^iMfilàj '^x 'ftS

ttnjiciiifïivà)» DUTirroor, eipat^âpivos o KulTtiv/tpii, cfloTio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xy.(pni’TVûv;tgt;i

L. LVÇVLto, qui fuit auusL. Luçulli eius, qui Geeronis amicus fmt,vt libro fecundo Academicarum quæftionum icribi-Uir, ,F V1T J an.ab V. C. fçxcentefimo, vt eft apud Orohum, vel Içxcente-'^ir.o tertio,vt eft ih Confûlibus. quo quidem tempore quum ipfe Aquot; Poftu-iniusAlbinus,amp; L. Luçullus collega dele^lumfeuere agerent,nec quenqua giatiadimitterent,àTribunisplebi$,quipro amicisfuis vacationemimpe-trarenonpotuerunt, in carcerçm confctfti funt,vt JLiqius hbro quadragefi-mo oâauo fcripfit.Hic eft Albinus,quçm Cicero kbtp çlcçimo tertio ad At-ticumConfiilarcm voCat,amp;interdeçemlegatosMummio numerat, et li teratvs, et disertvs FVlT, nifienimfuilTctjfCriberenonpotuifl ftthiftoriam,qua; doéium ilium fane hominem indiçahat, quodlibro feeuh doAcademicarumquæftionumlegitur, hoc, A. Poftumio Albino. ser» Struius. Seruius verois dicebatur,qui,mortuamatre, in vtero ft'ruatus çf-ßtquod prænonen poftea frequens in gente Sulpicia fuit, f v l v i v s, Ser. FuluiusFlaccus. is enim mihi videtur effe,qui cum Calphurnio Pifone an. îbV.C. fexcentefimodecimo nono Conful fuit, amp;nbsp;de Vardæis triumphafle dicitur.isetiamfortaftcfuitjquemC. Curio défendit ; qua de re tempore Ciceronisexcabat oratio,vtinfradicitur.aliter.S.Seruilius,male,niiîfallor. nam Sci.Fuluius Fîaccus etiam ab Orofio libro quinto capite quinto is vo-catur. VNA SER. faBIVS PICTOR, aliter, vnà Fabricius Piâoriquæ rcs facit,vtdubitem,an, Scr.deleri dçbeat; quando in Fabiorum genre præno-men hoc raro,aut fortaife nunquàm,quod nos fciamuSjinuenitur, Si tarnen lihethanc notam retinerc ,fortaire, quamuispi fCpopatur, interprçtandum fit.Seruilianus,vt fit hic QJFabius Maximus Sçruilianus,qui Conful çum L. MetelloCaluofuitan.ab V. C. fexcentefimoamp;duodccimoiquifortePi-ftoreft di(ftus,quôd effet de gente illius Fabii,qui primus Piótor eft appe’la-tus;quód,vt ait Plinius, ædem Salutis pinxiffet anno Vrbis coditæ c cccl. annis ante tempus, quod hic Cicero deftribit, amp;nbsp;notât, minimum cçntum fexaginta.Nec Cicero poteft hic ilium fignificare Pi(ftorem,qui fçripfit anna les, quemLiuiusfcriptorum antiquißimum , amp;nbsp;temporihns belli punici fe-cundi æqualem vocet.Hic igitur Q^abius Maximus Seryilianus Proconful rebusinHifpaniaprofperegeftis labern impo(ùit,pace cumViriato æquis conditionibus fada : quod Liuius, Qrofius, Florus, amp;nbsp;Appianus fçribunt: quanquàm Appianus Aemilianum pro Seruiliano ponere videatur. Nos qui demputamus,fçd affirmareno audemus,eum eft'e, quem Valerius Maximus libro fexto capite primo fcribit,pœnas à fil io dubiæ çaftitatis çxçgiffe. péri TVS, vtmaiorum'fuorum,amp;prçfertimFabüPidoris,quifçripfitAnnales, jmitator.quin de rebus hifee videtur fcripfiffe. certe apud Macrobium libro n iiii

ïji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTA.RIVS

primo Saturnalium itafcriptum vidcbis: Fabius Maximus Seruilianus Pontifex in libro vndccimp ,negat,opoFtcre atro die parentare. qvintvsqjb F A B IV s LABEOj dubitamuSjan is fitjqüem Cicero libro primo de Oificiis, amp;nbsp;yaleriu?Maximusifcribunt, à fenatu Nolanis, amp;nbsp;Neapolitanis arbitrum d,e finibus datum, ita terminafle, yj multum agri, quod in medio eßet reli-dum,pppulo Rornano adiudicarit.ççteras res eins defideramusmifi forte Ci ceroregreditur ad cum, qui Confiai ctçm M. Claudio Marcello an. ab V.G. quingentefimo feptuagefimp primo ftiit s quem Donatus etiam poctam vd-cat. labeo, à la|3jrr$ Bronci 3amp;Labeones diäi, inquit Plinius. iiSDEM fere lavdib VS,, quod amp;nbsp;ipie iuris,amp; literarum amp;nbsp;antiquitatis benepe-ritus eflet,vt Fabius,Piólor. ’N a m, '.namincipiendi;vim habet,vt ait Donar tu$,amp; hic,amp; libro primo de Legibus cognoficitur.

Nam Metellus gt;nbsp;is, cuius quatuor filii confulares fuerunt, in primis eft habitus,eloquens ; qui pro L. Cotta dixicaccufantc Africano ; cuius’amp; aliæ funt orationes, amp;nbsp;contra Ti. Gracchura cxpofita efl: in C. Fannii annalibus. Tum ipfe L.Cotta veterator habitus,fedC. Lælius amp;. P.Africanus;inprimis eloquentes,quo* rum extär orationeS, ex quibus'exiftimari de ingeniis oratorum poteft.fed inter hós ætate paulüm .his antecedens fine controuér fia Ser. Galba eloquentia præfFitit i nimirû isprinccpsexLa-tinis ilia oratorum propria, ôi quafi légitima opera traâauit, vt egrederetur a propofito ornandi caufa, vt deledaret animos, vt fgt;ermoueret, vt augeret rem, vt miferationibus, vt communiBus ocis vteretur-.fed nefcio quo modohuius, quem collât eloquciî tia præflitilTe, exiliores prationcs funt, amp;nbsp;redolentes magis anth quirarem, quàm aut Lælii, aut Scipionis, autetiam ipfius Caronis : itaque exaruerunt, vix iam vt appareant. De ipfius Lælii ÔC Scipionis ingenio, quanquam ea eft iam, vt plurimum tribuatur ambobusjdicendi tarnen laus eft in Lælio illuftrior. at oratio Lx hi de collcgiis non melior,quam de mukis quam voles Scipionis non quo ilia Lxhi quidquamfit dulcivs,aut quod de religione dici pofsit auguflius ; fed multo tarnen vetullior,amp; horridior il-le,quam Scipio ; amp;nbsp;cum fint in dicendo variæ voluntates,deleäa ri mihi magis antiquitate videtur, amp;nbsp;lubenter verbis etiam vti paulo magis prifeis Lælius.fed eil mos hominum, vt nolint eun* dem pluribus rebus cxcellcre . nam vt ex bellica laude afpirarc ad Africanum nemo poteft, in quaipfa egregium Viriati bello reperimus FuüTe Lælium:fic ingenii,literaria,eloquentiæ, fapien-tiæ dcnique,ctfi vtrique primas,priores tarnen libenter deferunt Læho.nec mihi cæteroru iudicio folum videtur, fed etiam ipfo-rum inter ipfos concefluita tributum fuilTe.erat omnino turn mos,vt in reliquis rebus melior,fie in hoc ipfi) humanior, vt faciles effent infuum cuique tribuendo.

(UMhtei

IN M.; Tl «C I GEXl BR V

QJIEtellvs, QjCa:ciliusMetelIi/s,qui AndrifcumPfeudophilippum vo catum vicit, Macedoniam domuit, Achæos prælio fuditj amp;nbsp;de Andrifco,fine Macedonia triumpHauit, vt oftendit Ciceio in oratione in Piforiemcatq. fhæcquidem omnia feïcic, c^uuin Prætor efletjVt Liuius, Paterculus,amp; autor iibellide Viris illuftribus lcribunt : vnde cognofeitur error Flori,i Si alioru, «jui credunt,Metellum tuncGonfiilem fùi{re,lt;juuni Macedohiam domuit, à ■^uaMacedonicuseft âppellatus. Quod fi nullus feriptor nominàtim dicat^ ■cum tunc Prætôïemfuille,ex ordine tarnen hiftônæ,amp; temporuni id iplùm ^ognofcimus.Vicitenim certe Andrifeum ante Scipionem AemilianûCon-ftilem,vtlibrolt;juinquagefimo,amp;quinquagefimo^ primo Liuius oftendit. at poftScipionemAcrnilianumConfulem anno tertio Cóful ipfcfuit,;amp; qui-dcm,vtiefertautorlibelli de Viris illuftribus, propter inimiamfeuentaté in-wifus plebi faélus cum Ap.Claudio Pulcbro an.ab V. C. fexcentefimo vnde-cimo.Poft Confulatum vero Proconful Celtiberos cecidit:vnde Celtiberi-tuSjVt ait Florus,eft appellatus. Eius confilium,amp; confilii difsimulatio,qui-businvincendisCeltiberis eft vftis,atq.bumanitas eius erga filios Retboge nis à Valerio Maximo lib.ftptimo capite quarto,amp; lib .quinto capite primo laudantur. Quantopere vero difciplinam militarem feruarit, idem Valerius Maximus libre fecundo capite fecundo docet.Hic Metellus, amp;nbsp;Q.Pompeiu$ pnmum vterque ex plebe Cenfores falt;fti,vt autor eft Liuius libro quinqua-gefimo nono, Ap.Claudio Pulcbro, M. Perpenna Cofs.anno poft Conlùla-tumip/îusMetelli vndecimo, ab V. C. Sexcentefimo vigefimo quarto, quo temporecenfùitMetellus , vtducere vxorcsomnes omnino cogerentur li-berorumcreandorum cauÉ:qua dere Liuii ætate extabat oratio:quam Cæ-fir Auguftus, quum de maritandis ordinibus ageret, velut eo tempore feri-Ptam,in fenatu rccitauit,vt teftatur çtiam Suetonius in Augufto : quo tame loco interprètes putant orationem Metelli Numidici,nb Macedonici, figni-ficari,Gellium fecuti:qui bbro primo capite fexto multa tanquàm ex oratio neMetelli Numidici récitât. Sed vel Gelîius errauit : vel male delcriptus eft liber,amp; oratio Metelli Macedonici Icgi debet;vcl diccndû,Metclbim quoq. Numidicum eade re orationem reliquifle:præfertim quum fatis cSftet,eum (JuocjueCenforcm fuifTejfedannis ferè triginta poft boc tepus: à quoad eius Confulatum,in quo Numidicus ille vocatus eft, vnus viginti anni numerantur. HuncMetellum Maccdonicum C. Attilius LabcoTribunusplebis adbucCcnforern,àquo in fenatu legendo præteritus erat,de faxodciici iuf lît:quod ne fieret,cætcriTribuni plcbis auxibo quàm maxime ftierunt,vt ait Liuius libro quinquaoefimo nonoiPlinius vero libro feptimo capite quadra gefimoquarto Tnbunum Catinium Labeonem Macerionem vocat : vbi tarnen facile,vel C.Attilium ex Liuio,vel potius, C. Atinium^ex oratione Ci ccronis pro Domo, pofsis reponere : fed amp;nbsp;alia quædam diuerfa feribit : vt ipfumpriusc fenatu eicélum,amp; ob id ab eo Metellum reucrtentein ccampo meridianotempore,vacuo foro,amp; capitolio,adTarpcium raptum,vt præci pitareturiconuolante quidem tarn numçrofailla coborte, quæ patrem cum appellabat,fedparum proficiente, quum refiftendi facrolanébæpotcftati ius non liabcret, ægrc Tribuno, qui intcrccderet, reperto, à limine iplo mortis reuocatumfuibejquu tarnen ilb fauces intortx, fiinguisper aures expref, fus fuilfet.Illud etiam refert Cicero in oratione pro Domo,bunc Tribunum plebis eiusbona confecralfe. Fuit çtiam Metellus bic Augur, vt illud Cicc-ronis elogium libro quinto de Finjbus docet:Q,uu ipfe Conful,Cenlbr fuif, fet,Augur effet,triumpbaffetjVt viv fapicns,amp; beatus deccßit.nam V alerius Maximus inter Felices ponit ob eas res,quas longum effet referreiquariimq.

\

ij4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB..CORRADI commentARIVS

lion nullætamén infra dicentur; fcdà Valerio Maximo Plinius diflentit:qui putatinfelicem velobidfuiflcjquodad arbitnum fui inimici fitraptus,amp; cum Africano inimicitias gefTerityVtgeftit : quod indicant ilia Ciceronisin Laelio verba:Scipio propter diflenfîonemjquç erat in Rep.alienatus eftàcol lega noftro Metclloivbi Lælius collega vocat, quod ipfc quoque augur erat. Valerii vero Maximi hæcfunt verba ïibro quarto capite primo : acerrime cû Scipione Africano Macédoniens diflenferat, eorùmque ab æmulatione virtues profefta contcntio, adgraues,teflatafqueinimicitias progrefla fuerat: fèd tarnen,quum interemptum Scipionem conclamari audifletjin publicum feproripuit,mœftôq. vultUjamp; voceconfufà,concurrite,concurrite,inquit, ciuesimœnia noftræ vrbis euerfà funt. Scipioni enim Africano intrafuospénates quiefeenti nefaria vis allata eft.ïdcm filios fuos monuit,vt funebri eius leftohumeros fubiiccrent : atquehuicexequiarum, ilium honorem vocis adiecit : non fore, vt poftea id officium ab illis maiori viro prælhri polfet. hoc idem propemodum Plinius feribit. Hinc M. Antonius libro primo de Oratore,quum Reip.reftorem definit, hune Metellum,amp;Africanumpotif-fimum nominat ,amp;coniungit. Mitto,quæ plu ribus verbis à Paterculo de hoc Metello dicuntur. is, nam multi Metellifuerunt. egvArvoR, Quin tuSj Lucius, Marcus, amp;nbsp;Caius Metelli,vt exConfulibusdifees. c o N s vla-R E s, Quintus enim cum T.Q^intio Flaminio Conful an.ab V. C. fexcen-tefimo trigefimo primo fuit,amp; Baléares vicit:vnde Balcaricus eft appellatus, vt Liüius libro fexagefimo, amp;nbsp;Florus libro tertio capite oélauo docent. Balearic! filiam Cæciliam Cicero libro primo,amp; fecundo de Diuinatione no-minat : quamuis libro primo, Baleanici, male legatur.In orationeveropro Sex.Rofcio Amerino modo Nepotis filiam,modo Balearis filiam, amp;nbsp;Nepo-tisfbrorem vocat, vt error videri pofsit, nifi forte pater, amp;nbsp;frater Nepotes dicebantur.Lucius,qui,quodfrontem vlceris caufafafcia colligalîct, Diade-tna,vel,vtquidam voIun£,Diadematus eftdiöus,an.ab V. C. fexcentefîmo trigefimofeptimoeûQ. MucioScæuola Conful fuit, amp;nbsp;Dalmatasdomuit, ob idque Dalmatiens eftdidus,amp;à Cicerone in oratione Port reditumad Quirites L.Dalmaticus Confularis appellatus. lege Afconium,amp; Liuium li-hro fexagefimo fecundo,vbi feribit etiam ilium cum Cn. Domitio Aenobar ho Cenforem fuifîe:fêd nos modo non iudicamus,ibi legi oportere, Q^non L. Quum quôd veri fimile non fit, ilium eodem penè tempore, certe parum diuerfojfuifïeConfulem, amp;nbsp;Cenforem, vtibi videtur : turn quôd Cicero in oratione Poft reditum ad Quirites, Quintum Cenforium vocat.at vnus tan turn exfiliis MacedoniciCenfbr fuiffe dicitur à Cicerone libro quinto de Fi nibus,amp; à Paterculo,qui videtur indicate, primum filium Cenforem fuifie. HineinorationePoftredituminfènatu italcgendumputamus:L.amp;Q^le-telhConfulaies,nonautcm,vt nûclegitur, L.amp;C.MetelliConfulares.cur enim vocet Caiuin , quem in oratione Poft reditum ad Qu^irites Quintum vocarat? Hæc mirornon animaduerfà fuiffe ab his, qui familiarum tabulas fcripferunt.Marcusan.ab V.C. fexcentefîmo trigefimononocumM.Aemi lioScauro Conful fuit : qui videtur is effe, quem Plinius Crcticum vocat' quanquàm dubito,quàm bene, quum videre nefeiam, qua ratione hune Cre ticurn pofsit vocare. quum feriptores penè omnes, amp;nbsp;potifiimum Liuius libro centefimo fcribat, QJVletellum domitis Cretenfibus, liberæ in id'tem-pus infulç,legem tuliffe.ldvero faftum eft ab eo Metello,qui tune eratPro-conful,certe qui fuit Conful an.ab V.C. fexcentefîmo oâuagefimo quinto, vel fequcnti,annis poft hune M. Metellum Çonfulem minimum quadragin-U quinque.at multo ante omnes filii Macedonici decefferant,tantum abef^ vt aliquis

IN M. T. CICEIU^BRVTyM..j

Vt aliquis ipforum à Creta domifa fit Creticus apppllatus,qua: tSto póft Guérit deuifta. Quare credere quis ppteft, Plinium erraftejvel mâle delcpiptUm («lle,nifilibeat diccre jCreticum aCreu Sardinia: appellatum quum ßitris xoj,ftet,autoreEutropiojdwos Fratres Metellos eodem die altçrum exlTlwa Xia,alteruni ex Sardinia triumphum egifle. hinc Paterculus ita fcribit LCirca ,« tempora M.Metellifratresvnadie triumpliauerunt:vbilegas lict.tvçiiiu MetellifratreSjboç eft,duo Metelli fratres : vel,M. C. Metelli fratr^‘S»MîH‘-.cus,CaiusMetellifratres. Caius enim MetellusCaprariusminimuXfilioru Macedonici Conful cum C.Papirio,Ca‘‘bone an,ab V.CrfrxccnteGmoquar .dragefimo primo fuitxuius collega cum toto exercitû fufusà Cimbrjs roifr frdicimràLiuiolibrofexaeeFîmô tertio. De hoc Metello nihil memoriâ di ^niiminuenimus,nifi, quod Cicero libro fecundode Oratore itaftxibitiiSoi pioapudNumantiam quum ftomaçharetur cum C, Metello,dixifle dieiturj li quintum parçret mater eius afinum fuifte paritqram. f v E R v n ts fue* nintilliquidemConftilares, vt ait Phijippica oéFaua,(?ç nos oftendimuSjfrd non omnes ante patris mortem : liquidem Cicero libro quinto de pjnibus jtafcribiuQJyletellus tres filios Confules viditjè quibus ynu etjaiiX’Sf Cen forem, amp;nbsp;triumphantem, quartqm autem Pra^torem • qua: verba ,VaJeiius Maximus libro feptimo capitepnmö videtur jta maledefcripliflè.;fécib,vt eodem tempore tres filios Conlulares,vnum etiani Cenforium,duos:triuin phales,amp;quartum Prçtorium yidçret.Reliquit etiam tres filias n.uptâX:hinC Cicero Tulculana prima fie ait ; Metçllum multi filii, filia:, nepotes, nepte* inrogumimpofuerunt. Idem propemodom Valerius Maximus amp;;Pliriiult; teftantur. est HABiTys, miter eft habçnduscQvj, ul^iKoyl«. l.c'ót-,

*1 L.Aurelio Cotta,qui cum Ser,Sulpicio Galba Conful an,ab V» Cj fc^X wntefimo decimo friit;qui quum in fenatu contenderent, yter aduerfusVi-* ’’latum in Hifpaniam mitteretur,Scipio diÓFo,vt neuter jn prouinciam mit-ttrttiir,obtinuit,vt Valerius Maximus libro fçxto çapite quarto refert. d i-xiT, i'dumdefendensjorationemhabuit. amp;nbsp;oratçrçsin fine orationishoc Verbum, dixi, vfurpabant, y tdocet Afconius, A C Cy s A N t e, poft.lecun-d'.!mConfulatum,amp;Cenfurâ, vt ait Vçrrinaprima:quæ resL.Cottæpluri nium profuit, NoluerunteniinRom^oiita quçnquai-nin iudicio cadere s vt nimiisaducrfarii viribus abjefFusyideretur : quodin orationepro Muræna Icribitur.feptiçs amplhtta caulâ, ad vkimum odauo ludicio eft abfolutus, vtapudValcrium Maximum libro oiftauo capite prjmo feriptum yidcbis. /FRiCANo, P.Cornelio Scipione AfricanoAemiliano. çvjvs, QJMc-telli. ALiAE, vtoratiodeProlçaugenda,dequaLiuiusIibroquinquage-Fimonono,de Suetonius in Augufto,meminerunt, Ti, gracchvm, Ti-benum Sempronium Gracchum,de quo diceturinfra luo loco, t xposi-TA EST, vtexpofitacft oratio M- Catonisapud Salluftium. c. fan nu, de quo dicetur infra, aliter C-pabii, male, annalibvs, hiftoriam vocat infra,vtibidiccmus. jpse, pro quo dixit Q^Mctellus. veterator, veteratorcs, inquit Sex. Pompeius, callidi, difti a multa rerum ^endarum vetufiate. ob id nunç eum elle cfcdimus, qui nihil habebat,vt AfriCânus ait apudValerium Maximum libro frxto çapite quarto! quumqueTribunus plebiseflet,fiducia facrofqmftæ ppteftatiscreditoribus Fuis fatisfacerenole-Dat,nifiàcollegis fuifletcoaiftus ,vt Valerius Maximus librolèxto çapite quinto lcribit.Vnde cognofçimus Aurçliam gentem plebeiam fuifleun qua fuit cognomen Cotta,dudum,Yt quidam volunt, cqpäy ko'tov, quojliracun dus,amp; oris torui fuerit is, qui primys Cotta fuit appellatus:quâquàm MToof fimplici t, amp;nbsp;Cotta duplici Icnbatur ; apud Athcnæum tarnen etiam

SEB.-t ÖRRADI COMMENTARIVS ’

Ichbitur. C.LAELIV5, hk,vtCiceroPhilipplcavndecrma'refcrt,fuitfiliÜJ illius C. Lxlii, qui maioris Africani in Hifpania, amp;nbsp;in Africaiêmpercôniâ fuit ita,vt àmultis Africanus ipfe quoque lit appellatus.ccrtecum Africanö maiore aräilsima familiaritate iundus fuit,vt Liuius fiepe,amp; Valerius Maximus libro quinto capite quinto teftantur;vt Lælius hic,amp; Africanus ami-citiam'j tanquàm hæreditatem quandam creuifle,amp; poftea fic auxiflc vide an tur, vtea maximeilluft'ris habcatur,quod Lælius Cicefonis oftendit. Fuit igitur hic Lælius Prætor;fuit Conful cum Q. Seruilio Cæpione ah.ab V.C. iexcetefimo decimoquarto:fuit augur, amp;nbsp;fap’iens eft appellatus, vtdeinceps oftendemus.hic ante Scipionemponitur,quia maioi natu fuit,vtpau!opoll dicetur. p.africanvs, P. Cornelius Scipio Africanus Aemilianus,de quo præftatftlere,quàm paucadicere. Diximus tarnenfupra quædam,amp;ini fradicemus ea, quæres ipfapoftulabit. e Lölt;\y e n t e s, vt oratores, pau-lo poft, extant, at hodie non extant, orationes, vt oratio Lælit de Collegiis,vt Africani laudatio,qubm Tuberoni Lælius IcripGt, vt eft in li bfofêcundodeOi’atore',vt31iæ,quæ tùnccxtabant. ex q^vibvs EXisrt gt;1AR{ DE INGENII s oR ATo R V M P otes T, fic iufi a de Curionc. 0RA TORVM, ’Lælii, ôfSeipionis vt oratörum : qui omnia fermone conftccrcnt paulointentiorc, nunquàm,vt Ser. Galba,lateribus, aut clamorecontende-rentjquod libro primo de Oratorefcribitur. ho s, Metelluin,Cottam5L3e lium,amp; A-fricanum. H I s iifdem,quos módo diximus. antecedens; quamuis difficile fit,amp; penerfo/ivvatTov diuinare.quantum antecederer,e!^Coii fulibus tarnen italicetcolligeret Africanus vixit annos quinquagintafex, vt cxCiceronis libro fexto de Rep.amp; ex Paterculi hiftoi ia didicimus, quainuis Plutafcbus {Tt(mr»Ti)ilt;ovStxolvixiiledicat.is quum effet annoiuintri-gintafex, vt autor eft Paterculus, primum Cofiil eft faélus tribus annis ante Galbam Confulemi. Itaque Galba Confule annum trigefimum nonum agc-batiquum Galba natus eßet annosquadraginta tres minimum,quôdeaeilet aîtas Conful,iris, vt in PhilippicisCicerodocet. Gaiba igitur Africanoqua-tuor annis natumaior erat,Metello anno,Cottææquaîis, vel paulo iTi,uor,' cuius effet collegaiLælio annis quatuor item maior, fl Lælii Confulatum fe-* quimur:fin Præturam ,fummum duobus annis, amp;nbsp;fane Præturampotiusfe-quideberau5,quæfuitquinquennio ante,quam Confuleft faftus; tVtarnen inter Præturam,amp; Confulatum biennium tatum foiebat interefle, vt deCi-ceronis honoribus confiât ex orationibus, quas aduerfus Rullum fcripfit. hme apparct Lælii Confulatum vitra fuum annum dilatum fui fie. Ita cognó icitur Lælius tribus vel certe duobus annis Afiicano maior:vt ipfcveredicat apud Giceronem, fe prius in vitam introiilfe. Q_uod ü Confulatum, vel etiam quofdam fçquaris,æqualem prorfusputes, ser. galba, Seruius Sulpieius Galba,qui Prætor male aducrfiis Lufitanos pugnauit,vt Liuius libro quadrageflmo ocf auo fcripfit : deinde cum L. Aurelio Cotta an. ab V.C. fexcenteflmo decimo fuitide quo deinceps dicemus : nunefeiedum eft,quod etiam ante diximus : prxnomen Seruium frequenter in gente Sulpicia inue-nirijVC Ser, Sulpieius Galba, Ser, Sulpieius, qui fuit lurifconfultus Ciceroni« a:qualis,vt poftea dicetur. Itaq. nunc Paulus Manutius libro primo de Ora-tore reóle fic defcribendum curauit : idémque Ser, Galba:quum prius omnes legerent : idem Quintum Seruium Galbam, Male igitur faciunt, quidefcri-bunt, vel legunt vlqu3m,Sergium Galbamiquum Sergius fit nomen gentis, non autem prænomcn,vt fatis coftat. animaduertendum eft igitur, quoties fit Sulpiciorum mentio, aut alterius gentis, amp;nbsp;præponitur Ser, vel Sergius, femper defenbendum effe, Seruium, Scr.enim nota peperit errorem, C^are non

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijy

nondubitamusaiïirmare legendiim efle SeruiumGalbani apudSuetonium in Galba: vita,vbi docet,quai e Sulpicii Galbæ fint appeliati. Male igiturPlu-UrcbusinCatonchunc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;voat. eloqjentia praesti

TIT, dicendigloriapi-æftitit,vt aitlibro primo de Oratore,vbi diuinum ho minemin dicendo vocatun hoc vero dialogo fummum oratorc, virum clo-^uentifsimum, Sc inter tot luos asqualcs vnum excellentem vocari videbis* BT NiMiRVM, alliaKayîx. princeps, primus.-quamuisinfraprincepsil-lius ætatis dicatur. qj^asi legitim a, quum videret,fenon fatis proprie loqufjfi diceret,légitima opera oratorum,qux nullis legibus omnino præci-piantur,cum venia locutus eft. opera, nam amp;nbsp;xA.riftotclcs libro primo Rhetoricx Ti^ync/ dixit. TRACTAViT, in fiiis orationibus. v t, repetitie, egrederetvr, hinc egreftio dici tur à Quintiliano lib. quarto capite tertio:digrediverbo Cicero librofecundo deOratore,amp; alibi fre-quentervtitur: vndclibroprimode Inuentione digreftionem vocat : qua: WjSwàGræcis appellatur.quçfit,vt ait Quintiiianus,alienæ rei,fed ad vti litatemcaulæ pertinentis,extra ordincm excurrens tradatioxui Hermago-raslocum ante perorationem dabat,vt Cicero lib. primo de Inuentione do-cet,amp; Antonius libro lecundo de Oratore fignificat: Quintillanus vero ftri bit,quofdam putaftc,poft narrationem collocari oporterc : quod ille negate quum certum locum non videatur habere: quod ex Verrinis licet cognolce-rejvbieftSiciliælaus, Proferpinæ raptus,amp; aliaquædam per egrefsionem, îiecfempereodemloco di(fta.Trapezuntius aute in omnibus orationis parti bus præterquàm in exordio, amp;nbsp;peroratione fieri pofte cotcnditlt;. a p r o p o tiTO, à caufiijVt dixitlibro fecundode Oratore:amp;libro primo de Inuentione vocat orationem à caufa, atq. aiudicatione remotam. nec propofitum biefli'aw fignificat, vt ipfein Partitionibus interpretatur ,fedpotius yTroAtenv, quamdixitipfecaufam. ornandi cavsa, nclib.fecundodeOratorc,» ornandi, aut augendi caufa. hac de re plura refert lib. primo de inuentioné, amp;Quintillanus lib.quarto capitc tertio, vbi fic etiam fcribit: quicqiiiddici-turpræterillasquinq. partes,egrefsio eft,indignatio,mileratio,inuidia,con uitium,exculatio,cociliatio,malcdiftorû refutatio, fimili.a iis,quæ non finit inquæftione,omnis amplificatio,minutio,omne afteftus genus, atq. cama-ximeiucundani,amp; ornatâfaciuntorationé,de Luxuria,de Auaritia, de Keii gione,deOfficiis,qux quum fint argumentis fubiefta fimilium rerum,quia cohærcntjCgredinon vidcntur.Sedplurimafunt,quæ rebus nihil fecum co-bærétibus inferuntur,quibus index reficitutjadmonetur, placatur,rog3tur, laudatur.Exhis patet Cicerone,quu dixit, egrederetur,gcncre quodä vfiim fuifle,quum illa,quæ fequuntur,formis,quæ fpe.cics appcilantur:fed omifit, docerc,quod orator debet cfticerc,amp; in egrefsione Qjiintilianus ponit,quu ait,iudex admonctur.Cicero igitur hie omifit,quod,vt orator in totaoratio nedocere dcbcat,nó cogitur tarnen id in egrefsionegt;fi nolit,facere:vel Cice ro,quumdixit,cgrcderetur,quafi in ipio genere copltxuseft ; vel potius ta-cuit,quia Seruius Galba laudc fubtiliter dilputandi addocendum caruit, vt infradicitur. delectaret, vt Demetrius Phalereus,dcquodiximus, quidelccl:abat,q.uod eft fuauitatis, vt ait in Or atore:qua de re infra etiam lo quetur. animos, auditorum. permoveret, fleifterct, quod eft viftori3e,vtait inOratore:qua de re infra item loquetur. avgeiet rem, per amplificationcm quandam , vt loquitur libro primo de In-uentionc, vbi de Digrefsione difputat,adquam pertinet augcrc,quum fiat ea , vt diftum eft , ornandi , aut augendi caufa. Amphficatio .vero quanquàmjVt in Partitionibus oftendit, habet proprium locum fæpc

o

SEB. CORRADI COMMENTARIVS

ctiam primum, poft rem urn quidem fere femper,tarnen reliquo in curfuora-tionis adhibenda eft,maximeque qaum aliquid aut confirmatuin eft, aut re-prehenfum. M i s e ration IB vs, commiferationibus. mifericordia veto quo loco mouenda fit, amp;: vnde nalcatur, autor Rbetorica: ad Herennium librolecundo, Cicero autem in Partitionibus, amp;nbsp;librofecundo de Oratore docent. commvNibvs locis, dequibusftipradiximus:amp;hiceosfigni-ficat,qui habet deprecationem, vt libro tertio de Oratore docet. n e sc io ayo MODO, fie loquiturquafi nunc ignoretrationem, qua tarnen poftea tedder, q^em constat eloqventia praestitisse, quern con flat dicendigloriapræftitifle, vt ait libro primo de Oratore. e x iliores, Ser. enim Galba melius dicebat,quam Icribebat, quod eins flaccelceret oratio, vt infra dicetur. Hine Atticus eius oration cs non probat, vt videbimus. ORATioNES, tresenim,vtoftenditLiuiuslibroquadragefimonono,extabant eius orationes. ANTiQviTATEM, quæmaiorefionoreinomni-bus artibus,quàm in bac vna dicendi, verlatur, vtfijpra dixit, ipsivs ca-TONis, de quo tarn multa diximus. exarvervnt, vtexiliores.nam quod eft exile, citius, amp;nbsp;facilius exarefeit. loquitur autem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V ix

lAM VT APPAREANT, hiric Atticusdchisorationibusloquens,ait:funt enim : quod aliquis ea de re potuiflet dubitare. ea est iam, eaeftiam laus.fic enim particula, tarnen,quæ fcquitur, videtur poftulare.-in aliis tame Jibrisitalcgitur:eaeftiamopinio, plvrimvm tribvatvr, inonaniu pene reru cognitionerquum vterq. Reip.adminiftrandæ peritus eflettvtctq« doiftustvterq. in re militari excellens:atq. Lælius fapiens, amp;nbsp;Scipio præftan-tißimus imperator effet, dicendi tamen la vs, eloquentia,quanilau dem, vtfûpra diximus, fiepe vocat. lablio, quem cum Galba conftatdi-cendi gloria præftitifle, vt libro primo de Oratore teftatur. illvstrior, opinione præfcrtim. at, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oratio, quæ nobilis ,amp; aureola

oratiuncuialibro tertio de Natura Dcorum dicitur,vt opinor. colle-GI ( s, in Lælio fie eft fcriptum:meminiftis Q.Maximo,amp; L.Mancino Cofs. quàm popularis lex de Sacerdotiis C. Licinii Crafsi videbatur. Cooptatio enim collegiorum ad populi beneficium tranferebatur: tamen illius vendibi lem orationé religio Deorû immortalium, nobis defendentibus, vincebat. atq. id aâum eft, Prætore me,quinquennio ante, quàm Conful fini faâus. q_va'm de mvltis qvam voles scipionis, quàmquælibetexinul tis,quas Scipio fecit:vtea,qualegem Papiriam difluafit,vt Cicero inLælio, amp;Liuiuslibro quinquagefimo nono meminerunt. d vlci vs, habuitenitn Lælius lenitatem,vt Africanus grauitaté,quod libro tertio dc Oratoreferi-ptum videbis. religione, quç,defendente Lælio,vendibilem CLicinii Crafsi orationem vincebat,vtpau]o ante nos ex Lælio Ciceronis retuliinus Hinc lib. tertio de Natura Deoru ita fcribitur: Docebo mcliora me didiciffe de colendis Diis immortalibus iure pôtificio,amp; more maiorû,capedunculis, quas Numan obis reliquit, de quibus in ilia auréola oratiûculadicit Lælius, quàmrationibusStoicorum. vetvstior, vetuftioreft,verbisvetuftio-nbus , amp;nbsp;magis prifcis vtitur, vt ait paulo poft,quum præceptuni fitRheto-ricum libro tertio de Oratore, ne verbis inufitatis vtamur. Inufitata vero funtprifcaferè,ac vetufta, amp;ab vfii quotidian!fèrmonis iandiu intermifla; videpræterea, quod Gellius libro primo capite decimo hac ipfa de re feri-bat. HORRIDIOR, verbis horridioribus vtens. Sic fupra de Cato-neiantiquioreft huiusfermo,amp;quædamhorridiora verba, i l l E, Læ* lius. IN DiCENDO VARiAE VOLVNTATES, amp;naturæva-næ, iScvoluntates multuminter fe diftantiaelfecerunt genera dicendi, vc

libro

IN M. T. CICER. BRVTVM.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ij.,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•'

libroprimode Oratorc, Sc in Oratore fcribit. mihi, non aliis Fortafl'e,qni Pnoresillideferunt. s e d, aduerfiitur hæcparticula hoc modo:oratio Læ-liinoncftmelior,quàm Scipionis oratio:quin mihi Lçlii oratio vctuftior,amp; horridior J quâm Scipionis oratio videtur : fed alii aliter lentiunt de Scipio-ne:quoniam mos eft hominum, vt nolint eundem pluribus rebus excellere, vtexcellerctScipiOjfi Lælio eloquentia etiamprçftare diceretur. N o l i n t, vel quod lint maleuoli, Sc inuidi : vel quod credant, quod libro ftcundo de Inuentionc fcribit Gicero,naturam non habituram,q^uod cçteris largiatur, fivni ciinftaconceflerit. amp;nbsp;nolint ,intcrpretor, nonrcrant,non patiantur, ’lonconcedant.quamuis enim nolint,poteft tarnen aliquisexcellere. N AM, «îwAoy« BELLICA LAVOE, re militari', quam bellicam laudem vocat, Vt tloquentiamdicendi laudem vocare fblet. hanc artem veto Scipio, maxima. #tatispartem in bellis verfàtus,didicit,amp; ex libris itcm,præfertim ex Cyro Xenophontis, quern de minibus illc ponere non fblebat : quod Cicero epi—* ftolaprima adÔ:J'ratrcm,amp;Tufculanafccundateftatur. africanvm, lt;5ucm Metellus etiam inimicus ita laudauit, vt, quod fcribit Valerius Maxi-Wus,dixeritfiliis, non fore, vt officium maiori viropoffent præftare; vel, tjuod Plutarchus refert, Diis gratias egerit, quod ille apud alios non fuiffet oatus : quod tarnen Cicero in orationc pro Murxna Qj^Maximo hifee verbis tribuit : Africanum quum fupremo cius die Q^Maximus laudarct, gratias egit Diis immortalibus,quód ille vir in hacRep.potißimum natus effet. neceneenimfuifle,ibi effe terraru imperium, vbi ille effet, certe, inquit Pa- ' t«rculus,vitam dignifsimam egit,quæ nullius ad id temporis, præterquàm • âuitofulgore vinceretur.Talis enim fuit, qualis nemo vnquam,vt Lçlius ait 4pudCiceroncm,erit:nemo certe fuit, fie etiam fcribit Cicero lib.fecudode Oratoremontulitvllum hæcciuitas Africanoclariore. nemo potest, ^pirauit tame Cæfar ita,vt ilium etiam vieille credatur:afpirauit Sc Pompe-’us ita,vt ab ipfo Cicerone in epiftolis olim multo maior Africano fit appel-htus.Scd hie Cicero fortaffe de Cæfarc maligne fenticbat,amp; Pompcio tunc affentabatur. qva ipsa, bellica laude, viriati, Viriatus ex paftore ve ftitor, ex venatorc latro,mox iufti quoque exercitus dux faftus, vniuerfam I.ufitaniam occupauit,amp;bellum cum Romanis per quatuordecim annos,vt Florus,amp;Orofius fcribût,vel oâo cótinuos,vt placet Appiano,gefsit,mul-töfq.Romanos duces vicit;ac tandem à fuis,quos Seruilius Cæpiocorrupe-rat, eft inter feiftus.hifto ria eft apud Liuium lib. quinquagefimo fccundo,amp; quinquageGmoquarto,apud Valeri urn Maximum,Oroliunn,Eutropium,amp; Appi3nuinlibro,quemdcRebus in Hifpaniageftis fcripfit.aliter Viriatico, fortalTcreifte,vt bellum Viriaticudicatur,vt bellum Mithridaticu:quanqua Suetonius bellum Viriatinuvocat. reperimvs, nos veronihil,nifihoc ipfum,amp; quod idem Cicero lib.fecundo de Officiis fcribit, reperirc potui-musViriatu magnas opes habuiffeiquéC.Lçlius Prçtor fregit,amp; cóminuir, fcrocitatcmq. eius ita rcprclsit,vt facile bcllu reliquis tradcrct. i n g e n i i, quodfummvi invtroq. fuit.nam Cicero Africanum homine diuinû,amp; autor Rhetoric«adHerenniumlib.quarto Lælium ingeniofum vocat. nos enim credtmus eum effe. literarvm, vterq. enim ftiit doiftus ,amp;doiftos homines fecum femper habuitmam Panætius vixit cû Africano,vt Cicero lib* nono ad Atticu, amp;nbsp;Tufculana prima refert : in oratione vero pro Murxna ita fcribitiHuiulccmodi Scipio ille fuit,que no pœnitebat facerc idemjquod tu,baberc eruditifsimum hominem, amp;penèdiuinûdomi. bine lib. tertio de Oratore dicitur operam Philofopho dedilfe,fed ita, vt vix intelligeretur id agere ,quuagcret. Plutarchus quoq.,amp; Paterculus Polybiu eius comité,ac

o ii

i6o

plane præccptorê fuifleteftantur.Læliujvero dodus ab autore Rhetoiicse ad Herennium vocatur:qui Diogenem Stoicu adolefcens, poft autem Panx tium audierat, vtlib.fecundo de Finibus oftenditur.Illud eil vtriq. comunc, quodlib.primode Oratoreita feriptu eft:non tulit vllos hæc ciuitas autglo ria clariores, aut autoritäre grauiorcs, aut humanitate politiores P. Aftica-no,amp; C.Lælio, qui fècû eruditißimos homines ex Græciapalamfemper ha-buerunt. e l o Qjf e N t i ae, qua Seipio bellicagloriam cumulauitjVt lib.pri modeOfticiisfcribitur:L$lius vero præftititjVtfupraretulimus. sapien-TI AE, Seipio ciuauisfapiens non vftirparetur,vt La:lius,quia tamé eloquen-tiam,quae nihil aliud eft,nifi copiofc loques fapientia,vt ait Cicero, amp;nbsp;Philo £bphiam,quæ certe ftudium fapientiæ interpretatur,effet affecutus, nó pote rat no lapienseffe. Lælium vero fapientern voeatu Cicero lib.ftcundo de Fi nibuSjTufculana quinta,lib.tertio de Natura Deorlim, lib.fccundo de Oiïi ciis,amp; in ipfb Lælio potißimu teftatur,amp; quidem non Iblum natura,amp; mo-ribus,vcrumetiam ftudio, amp;nbsp;dodrina fuifle fapienté, vel ob id potifsimum, quod omnia fuain fe pofitaeffeduceret, humanolq. caftisvirtute inferiores putaret:quamuis Plutarchus in Gracchis dicat,fapiente vocatu fudle : quod quum eandem rem,qua poftea Tib.Gracchus de agris tentauit,eftetaogreft lus,veritus, ne feditio excita retur, fapienter ab incœpto deftitit. ob id vero, quodfapiens eflet,omnia æquo ferebat animo.hinc in eo multa hilaritasa Ci cerone lib. primo de Ofticiis cclebratur : hinc ab eodemfic inorationepro Muræna lcribitur:quisC.Lælio comior?quis iucudior?quis grauior,lapien-tior? PRIMAS, interomneis aequales. priores, interipfosduos, defe-R V N T, Romani,qui Lælium potiftimû làpicntem appellant, amp;nbsp;exiftimanfj-vt inLæliodicitur.amp;deferunt alii,quäuis ego fupra dixerim, Galbain præ-ftitiffezveldeferunt primas haru reru, quas modo dixi, quas in Galbafortaft feno inucnias omnes. i p s oRvM,Scipionis,amp; Læhi. c o N CES s v,nam Scipio quauis effet omnium maximus,nunquàm tarnen, vt in Lælio legimus,fe jllePhilo,nunquàm Rutilio,nunquàm Mummio antepoluit,nunqu3minfc norisordinis amicis,nedu Lælio,que vt maiorem natu,opinor,coluit ita,vt illi,quæ ad litcras pcrtincrct,facilccóccderet,quèdab eo fortaffe multadidi ciffet,quod oftendit etia Cicero,qui lib.primo de Inuétione Africanu Lælii difcipulu vocat. Lælius vero tantu Scipioni tribucbat,vt crederet,neminem vnquam raléfuturû, certe oeminétalem fuine,vtpaulo ante ex Lçlio retulimus. ITA, vtdiximus. tribvtvm, datu,amp;quafidiuifum,qiicmadmodü homines putabât,qui exiftimabat, nomine in bellica laude ad Africanu afpi-rare poncin rcliquis rebus,quas diximus,primas vtrique, fed priores tarnen Lælio deferendas. ER A T omnino, quæda oùT/.o^aytx. tvm, qiiû viriita boni crät,vt ncinimicus quidem Metellus Scipioni detraxerit,vt fupra rctu Iimus. RELiQ_yis REBvs, prxterbcllicälaudc,amp;literas. welior, quam nunc.amp;: mehor à Ciceronedicitur,quum refertur adreliquas res,in quibus etiam melius luftitiafpcdtatur : ex qua viri boni nominätur, vt ait lib.primo dc Officiis:bonus vero,amp; iuftus,vtdifputant doóli,cóucrtuntur.humanior auté appc!latur,quû adlitcras refertur, quæ humanos reddant homines illx quidem,fed tarnen illarum officiis officia iuftitiæ à Cicerone præponuntur. HOC IPSO, quodadlitcraspræfertim pcrtinct. in svvm cviqve tri Even DO, eftquædamluftifiæ definitio.nam iuftitiafuum cuique dillri-buit, vt ait Cicero libro fecundo de Natura Deorum : amp;libro quinto de Finibus : iuftitia in ftio cuique tribuendo cernitur : amp;nbsp;libro fecundo de In-pentione : iuftitia eft habitus animi commun! vtilitate conferuata, ftiam çuique tiibups dignitatem .Vlpianus vero libro primo Digeftorum (ic earn definite

IN M. T. CI CER. BRVTVM.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i6i

definit : iuftitia eft conftans,amp; perpétua voluntas,ius fuum cuique tn’buen-lt;li:mitto multa, qua» poflent hue alTerrijfed ad rem mihi nunc non viden tur pertinere.Huiulcemodi locutioncm,faciles erant in fùum cuique tribuendo quidam reiiciunt, amp;maluntdicere,vt alibi Cicero dixit:facilcs erantinftio cuiq. tribuedozquafi Cicero no Iblcat Græcos imitari,qui fçpe fie loquûtur, hoc loco fortafle diceret: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îkxscû flA/£aAjf:aut quafi ipft non itafæpe fit

locutuSjVt hic,amp; Tuftulana tertia:hoc verbum duólu à minis intuendo for-tunamalterius;lt;S: in Oratore, innarrado aliquid:amp;infra, in capiendo aduer ftriosiamp;libro primo de Legibus, à fuum cuiq. tribuendo:quamuis aliter ibi legatur;fcdamp; ahi fic loquebantur, vt Hircius de bello Africo, Cæfarin cir-cumeundo exercitum animaduertit ; amp;nbsp;Liuius hbro trigefimo,hæc Syphaci animum dederunt in alloquendo viólorem.

(

Memoria teneo, Smyrnæ me ex P.Rutilio Rufo audilTejCum diceret adole{centuIofeaccidifle,vtexS.C.P. Scipio amp;D. Brutus, vtopinor,Cofs.de re atroci magnaque quærerent.nam cura infilua Scantia fada cædes elTct, notique homines interfedi ; in-ümulareturque familia, partira etiam liberi focietatis eius, quæ picariasde P.Corneho,L.Mummio Cefs.redemiHet; decreuiffe fenatum,vt de ea re cognofeerent amp;nbsp;Ifatuerét Confules : caufam propublicanis accurate, vt feniper folitus effet, eleganterque di-XifîeLælium : cura Confules re audita, Amplius, de confilii fen-tentia pronunciauilfent, paucis interpofitis diebus iterum Læliu tuulto diligentius meliufque dixiffe ; iterumque codera modo à Confulibus rem effe prolatam : tum Lælium, cum eum focii do-inum reduxilfcnt,egilTéntquegratias, amp;,ne defatigaretur, orauif lent, locutum effe ita, fe, quæ feciffet honoris eorum caufa, flu-diofe accurateque feciffe/cd fe arbitrari caufam illam à Scr. Gai ba, qubd is in dicendo fortior, acriorque effet, grauius, amp;nbsp;vehe-mentiuspoffe detendi :itaq. audoritate C.Lælii publicanos eau fam detulilfe ad Galbamzillum autem, qubd ei viro fuccedendû effct,verecunde, amp;nbsp;dubitanter recepiffe:vnum,quafi comperédi natus, medium diem fuiffe,quem totum Galbam in confiderâda caufa côponendaq. pofuilfe:amp; cum cognitionis dies effet, amp;nbsp;ipfc Rutilius rogatu fociorum domum ad Galbam mane veniffet, vt cura admoneret, amp;nbsp;ad dicendi tempus adduceret, vfque ilium, quoad ei nunciatum effet Confules defeendiffe, omnibus exclu-fiscommentatum in quadam tefludine cum feruis literatis fuif-fe, quorum aliud alii didare eodem tempore folitus effet ; interim cum effet ei nunciatum tempus clfe,exiffe in ædes eo colore, amp;nbsp;iis oculis, vt egiffe caufam,non commentatum putares. adde-bat etiam, idque ad rem pertincre putabat, feriptores illos male multatos exifîe cum Galba.ex quo fîgnificabat ilium no in agendo folum,fed etiam in meditando vehementem atque incenfum

O i i i

SEB. CORRADI COMMENTARIVS

fuiflc.quid mulfa?magna expedatione.plurimis audientibus, co Fvim ipfo Lælio fie illam caufam, tanta vi, tantaque grauitare di-xiffeGalbam, vt nulla feré pars orationis filentio præteriretur: itaque multis querelis jmultaquemiferationeadliibita,focios, omnibus approbantjbus,illa die quæftione liberatos effe.

memoria teneo, cùTiDÂoylxaniaKoytxv. nam probat ilium morem fuif-fe,idque digrefsione. smyrnae, vbi quum exularet Ruttliu$,eius cmita-tisciuis eft faótuSjVt inoratione pro Cornelio Balbo fcribitur. Smyrna vero vrbs eft Afiæ, Homeri, vt multi volunt,patria, quam alii inter Aeolicasvr-bes, alii inter lonias referont. M E, qui, vt confuetudinem dicendi mutare, in Afiamfueram profeftus,vtinfra dicetur. p.rvtilio rvfo, de quo fijoloco infradicetur. adolescentvlo se, ficinLælio,amp;libroquar to ad Atticum,adolefccnte vocat,quôd Scipione, amp;nbsp;Lælio multo eilet ado-lefcentior. nam quum Scipio decclsit, videturannorum vndeuigintifuilTe, vtex Confulibus colligi poteft. ex s.c. exSenatulconlulto. p.sciPio, P. Cornelius Scipio Nafica Scrapion, de quo infra, d. brvtvs, D. lunius Brutusjdcquo infra dicetur. vt opin or, noobftringitfidcm,dereau-ditaloquens. coss. an. ab V.C. lexcentefimo dccimolexto,vtLiuiuslib. quinquagefimo quinto fcripfit. de re, quæfcquitur. atroCI, magna Qjf E, poteft enim res etiam parua atrox elïe. dv ae r e r e n t, iudiciu, fiuequæftionéexercerét. svlva scantia, qua Rullus Cicerone Cofule VendcrevolebatjVtin oratione prima, amp;nbsp;tertia contra Rullum dicitur.Scan-tiana poma,amp; vuas Scantianas Cato,Varro,amp; Plinius celebrant, aliter fylui fuaita.aliteræftiuisita, vtforte Icgi fiedebeat: quum in æftiuis faiftacædes efl'etiquodpaulo poft explicabimus. F A M i L i a, fcrui. nam familia expluri-busferuis conftat, vt Cicero in orationibuspro Cæcinna,amp; pro lege Âlani-lia docct.familiæ autem appcllatione bicferuilem familiam contineri Icien-dum cft, vt ait Vlpianus libro trigelïmo nono Digeftorum. l i B e R i, liber-ti,nos lcgimus.per ftruos enim, amp;nbsp;libertos ncgotiafuapublicani, amp;nbsp;aliine-gotiatorcs adminiftrabant.Hinc in epiftolisCicero fæpe fainilias, amp;: libertos amicoruinmagiftratibusprouincialibus pra:fertim commendat. societa TIS, nam publicanorum erantfociet3tes,quæ veâigalia rcdimcbant,vtfæpe apudCiccronem leges, picari as, fortafteloca , vbi pix fieret : cuius apud vetercs magnus fuit vfus quum ad alias rcs,tum ad vina condicnda. Ita liæ enim,vt ait Piinius,in parte aliqua Rabulana pice,ac refina condere mii-fta vulgare fuit ei,prouinci]fque finitimis. iScfortafte turn Cenlbres liuiufce mod' picarias Iocabant:quod nos tarnen adliucnon Icgimus .-illudlegimus, quod (cribit Plinius,in tabuliscenforiis palcua dicla fuifte omnia, ex quibus populus reditus haberet : quiadiuhoc folum vcftigal fuerat; hoc fignificat Ciccro,quum in orationc prima contra Rullum ita{cribit:vcniat,inquit,fyl Ua Scantia: vtrum tandem banc lÿluam in reli,ftispon'cfsionibus,an inCen-forum palcuis inucniftt ? ex bis cxiftimamuslcgioportcre , vcl,pccuaria,vt bic etiam lcriptum vidimus:vel,pccuarias, pr.xfertim quum in aliis libris picarias, in aliis piarias hoc loco legamus.dc pecuaria, loca,vbipecoranutrian tur,ideftpalcua interpretamur;pccuarias veroeodempenèmodo, quôd Varro libro Iccundo de Re ruftica italcribat:facilius faciam,quodamp;ipfe pe cuariashabui grandes,in Apulia ouiarias,amp;Rcatino equarias. Itaq. remlid cxplicarcpoHumus : lÿlua Scantia erat in palcuisCcnlôrum : pecuariaitem, lîue pecuariæ crant in iifdem palcuis. quum igitur publicani redemilTcnt bas

IN M. T. CICER. BRVTVM... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^3

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

pecuarjas,fïue pecu.iria,in fylua Scâua,quæ in his erat,fada eft c«des.Quód lîpauloanteleoas,æftiuis,idem eritnam Varro libro primode Re ruftica üc ait: æftiuamontanislocis commodiora, quodibitum amp;nbsp;pabulum multum, ^uod in Campis arct, amp;nbsp;cultura arborum aptior, quod turn illlc frigidior aer. Item libro fccundo : greges ouium longe abiguntur ex Apulia in Samnium aftiuatum, atque ad publicanum profitentur : ne, fi infcriptum pecus paue-rint, lege Cenforia committant. in æftiuis igitur interprctari poteris, in pa-fciiiSjin quibus æftate pecora pafcuntur. p. cornelio, l. mvmmio, P.Cornelio Scipione Africano A emiliano, L. Muinmio Achaico, qui fimul Cenfores fucrunt, vt Valerius Maximus, autor libelli de Viris illuftnbus, amp;nbsp;Cicero ipfc libro decimo fexto ad Atticum, amp;nbsp;libro fecundo de Officiis te-ftantur. cess. Cenfonbus.àCenlbribusveropublicanivedigalia condu-cebant,vt inuenies epiftola décima quarta libri primi ad Atticum:his tarnen lpcare,nifiinconfpctfèupopuli Romani non licebat, quod in oratione prima contraRullumdicitur. redemisset, conduxiffet. decrevisse, fe-natufconfiiltum ,quoddiclumeft,fecifle. ea re, eacæde. cognosce-Rent, qua:rentes,vtpauloanteditflumeft. statverent, fententiam ferrent. Pvblicanis, quorum familia, «Sclibertiinfjmulabantur. soLi-T vs E s sET, videtur mos hie Lælii fuifte, vt omnia diligenter, «Sc accurate faceret.fic in Lælio:diligentjfsimc lemper ilium diem, amp;nbsp;illud munus folitus efles obire;amp;ibidem paulo poft:pergratummihifeceris, fperoitem Scæuo-læ,(î,quemadmodum foies de cæteris rebus,fie de amicitia difputaris. e L e-CANTERQ_yE, eleganter enim dicebat Lîclius.hinc paulo poftin Lælioele gantiam agnofcit,amp;librofeptimo adAtticum ficait:fecutus fumTeren-fium,cuius fibellæ propter elegantiam fermonis putabanturàC.Læliofcri bi. hinc infra Læliam patris elegantia tinftam vocat. qv vm co ns vies, debaccompofitionefupra diximus. AMPLivs, amplius pronunciafiênt, ideftampliaiïent,ampliandi fignum N.L.dcdi{rent,quo fignificabant, non liquereivndeampliationafcebatur:quadereplurafcribit Afeonius. c on* siLii, fenatus.lenatus enim confilium eratConfulum : vnde L. Philippus Conful olim dixit,videndum fibi aliud elfe côfilium,illo fenat u fe Remp. ge-rcrenon pofie, «piod libro tertio de Oratore Icriptuin inuenies. Q^in Cicc to Senatum non modo Confulum,led orbis etiam terrarum confilium voca refolet:hic ego tarnen ita malo interpretari,confilii,id eft hominum, quibus tanquàm conG1 iariis vterentur Confules.nam lenatus decreuerat,vt Confia les quærerent,amp;: itafe ïamilla cura liberauerat,atque Confulibus ipfis onus illudimpofuerat.Itaque necefte nonerat, vtConfules amplius eade refena-tumconfulerent,quæipfiselTctdelegata. Confules igiturhomines peritos aduocabant,de quorum (ententia pronunciabant. fie Philippi ca iecundaipla cuerat,vt ex Cal.Iun.de Cæfaris a«ftis cum confilio cognoiceretis. quod fuit confilium? quem vnquàm aduocafti?amp; libro decimo fexto ad Atticum.fena tus Confulibus cognitioncm dédit.(Sonfulcs igitur de Confilii fentétia dc-creuerunt fecundumButhrotios. Sic Lælii confilio Confiilcs vfi dicuntur apudValerium Maximum libro quarto capitc feptimo.Nec milû lânè Con-fuleshuiufccmodi confilium habuiflc,quûindices etiam dicerentur,amp; cau-fasmultas cognofeerent, vt Prætorcs, qui amp;nbsp;ipfi confilium habebant. hinc fæpedicuntur à feriptoribus in confilium mittere. neque Roms modo, led in prouinciis etiam confilium habebantrvtVerrina feptima Verres cû Confilio caulàm Mamertinorum cogno(cit,amp; de confilii lêntentia,Mamertini$ fefTumentumnonimperare,pronunciat.fic epiftola décima fextalibrifecun diad Atticum, Q^Frater Prætor Afiæ ait le de confilii fententia rem ad fena

O iiii

1(54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

tumreiccilTè. pronvnciàvissent, iudiceSjamp;magiftvatusfæpedicun turpróniincïare. diligéntivs, melivsqve, aliter melius, elegan-tiufque. ^olatam, ampliatam. socn, publicanieiusfocietatis. sE ARBiTRARi, hincpotißimum apparet,quod vult probare, tummoreni fuifle,vt faciles effent in fuum cuique tribuendo: quando Lælius orator amp;nbsp;ipfè tam facile tarnen Scr. Galbæ concedebat. ser. galba, dequoado-lefcenteneffio quidapudLiuium libro quadragcGmo quinto fcriptum vide bis. j s , Ser. Galba, fortior, fic L. Lentulus infra fortis orator appella tur,amp; oratio fortis à Cicerone fæpe dicitur. aliter ornatior.aliter ardentior, xedius. Vt enim oratio fortis, amp;nbsp;ornata fæpe dicatur,non dicitur tarnen ita Læpe fortis orator,aut ornatusrardens vero fæpe, vt Antonius affirmât libro decundode Oratore, Craffum viderifibiardere.Taiis erat item Ser. Galba, qui, vt libro primo de Oratore fcribitur, lateribus, aut clamore contende-bat:vndcpaulopoftvchemcns,amp;incenfiismerito vocatur. gravivs, ET VEHEMENTivs, hinc paulo poft ait, tanta vi,tantaque grauitate Galbatn dixiffe. iLLVM, Ser.Galbam. ei, tali,Lælio. récépissé, caufam. V N V M , QV A S I COMPERENDINATVS, MEDIVM DIEM FVISSE, VnU trium dierum medium fuiffe.nam,vt inter alia Icribit A(conius,comperendi natio eft abvtrifque litigatoribusinuicem fibi denuntiatio in perendinum diem. Itaque fequor eorum fenrentiatn, qui fcribunt ampliationem non ba-buiffecertumnumerum aftionum,aut dierum ; comperendinationemvenJ iteratam aótionemin tertium diem, id cltperendinufignificare.Qnarepaulo ante Cicero dixit de Ampliatione, paucis interpoGtis diebus : nunc eam quaGcomperendinatumvocat,quódfortaffe tum breuior fueritrcerteeS quo caufa deïata eft ad Galbam, tres tantum dies numerantur, primus, quo defertur caufa:fccundus,quo Galba caufam componit : tertius, quo caufatn dicit.Diem igiturmedium inter duos dies,quaG medium comperendinatus, totum poftiit in conGderanda,componédaque caufa. aliter vnum quafi com-percndinatum medium diem fuiffe. consideranda c a v s A,GcM.An-tonius orator caufas conGdcrabat, idquefaciendum præcipit librofecundo de Oratore.nam,inquit, ita affequor, vt alio tempore cogitem , alio dicam. coMPONENDA (^v E, ita,vt vnum quodque argumentum potifsimumfuo locodilponeretur:quodetiamfaciebat Antonius, vtinfradicitur. coGNi TioNis, Confulibus à fenatu datæ. dies, dies quidem cognitionis, fed per ampliationem conftitutus. ipse rvtilivs, qui bæc ipfa narrauit. 5OC1ORVM, publicanorum. evm, Galbam. illvm, Galbam. desceN DISSE, in forum ad rem illam cognofeendam. servis literatis, feruos multos literatos fuiffe fcribit Macrobius, amp;iis veteresin erudiendis Gliis,in ftudiis fuis,amp; cæteris rebus ad litcras pertinentibus, ex biftoriis, co-rnocdiis,amp; epiGolis Ciccronis apparet,vfbs fuift'e. qvorvm alivd alii dictare eodem tempore solitvs esset, in bac re Cæfarab omnibuscommendatur. tempvs esse, exeundi. exisse in aedes, ex ilia teftudine, quæ forte fuit ab ædibus aliquo modo fcparata,inædcs ipfas vcniG'e. aliter exiffe ædes, boc eft, exiffe exædibus.Gc enim locutos ve-teres amp;nbsp;Grammatici docent,amp; Ouidius oftendit libro nono Metamorpho-feos,quuni dixit, exirelimen, amp;nbsp;exire modum. Nefeio vero, an refpiciatad illuddidum, quod eft libro fecundo de Oratore : quando tandem Galba de tricliniotuo cxibis? Eo colore, et iis ocvlis, facie, amp;nbsp;oculis ru-ben tibus.vt ego interpretor.IraGscntibus enim,vt docet Alexander in Quç-ftionibus,oculi Gunt ignei,amp; faciès rubens apparetrquod etiam fcripGt Ari-ftotelet;amp;poêtæfæpeoftendunt,t|uum ardentialumina,amp; oculos ardentes

' iniratis

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tlt;S5

iniratisappellant Galba vero ita vebemensjamp; incenfuj eratinmedltando •Vtdomo egrediens, caufam vidcretur egifTe. nam qu i caußs agunt, debent vtCrafluSj ardere, tanquam fint iratijquibus, vt diximusjardent oculi. bine Cicero Verrinafexta fic ait;fpuma$ agebat oïe :ardebat oculi.quin ide often ditinoratione pro Cluentio ,crebram fieri coloris mutationem. ad de-EA.T, Rutilius. AD REM, quam dicebat de Galba, quem tum videtur vo-lui(relaudare,quod ad vim ipfam ßltem pertinebat/cæterum pergrauiter ilium reprebendere foiebat, quod olim populi mifericordiam concitaflet, vt fcriptumeftlibro primo deOratore. script ores illos, feruos literates. MALE MVLTATOS, male affcvtos, vexatos,dcfatigatos. agendo, agendiscaufis. meditando, commentando. ipso laelio, cuius autoritäre publican! caufam ad Galbam detulerant. silentio pr ae-teriretvr, fine clamore,amp;laudeaudientiumprætermitteretur. mise Ratione, qua vtifolebatjVtfiipradiftum eft. s o c i o s, publicanos. OMNIBVS, quiadcrant. qvaestione, iudicio.

• ExhacRutiliananarrationeiufpicarilicet, cumduæfutnmx fintin oratore laudes, vna fubtiliter difputandi ad docendum,altera grauiter agendi ad animos audientium permouendos; mul-tóque plus proficiat is,qui inflammet iudicem,quam ille,qui doccat; elegantiam in Lælio, vim in Galba fuiflc. quæ quidem vis turn maxime cognita eft,cum,Lufitanis a Ser. Galba Prætore co trainterpofitam,vt exiftimabatur, fidem, interfedis, L. Libonc Tribunoplebispopulum incitante ,amp; rogationem in Galbam priuilegiifimilemfcrente,fummafenedute,vtante dixi, M. Cato legem fuadens in Galbam multa dixit : quam orationem in Originesfuasretulit,paucis antequam mortuus eflan diebus, anmenfibus?tura igitur recufans Galba pro fefe, amp;nbsp;populi R.. fi-detn implorans,cum fuos pueros,tum C,Galli etiam filium flens commendabat ; cuius orbitas amp;nbsp;fletus mire miferabilis fuit propter recentem memoriam clarifsimi patris ; ifque fe tum eripuit flamma,propter pueros mifericordia populi comota, ficut idem fcriptum reliquit Cato. Atque etiam ipfum Libonem non infan tem video fuilfcAt ex orationibus eius intelligi potefl.

Rvtïli AN a, aliter Rutilia,quod fortaffe probari pofilt,vt Rutilia narratio dicatur,vt lex Tullia, aqua Claudia, via Flaminia,amp; reliquaid genus. Rutiliana tarnen narratio refte dicitur,vtP.apiriana domus, amp;nbsp;Tadiana res libro pnmo ad Atticum : vt verbum Terentianum in Laelio: vt duobus mo-dishæcnoininadeducantur àfamiliis,vt ab eadem familia,Pópcia via, Pom peiaporticusiPompcianusmiles,Popcianacaftra. dvae svmmae sint In oratore lavdes, quodftiprapaucisdiximus ,hie placet pluribus explicate. fic igitur infra:oratorum bonorum duogenerafiint, vnum attenuate,prcfséque;alterum fublate,ampléque dicentium. quibus quidem verbis idem propemodum, quod hoc loco,dicit:infra tame item, amp;nbsp;in Oratore feribitjtriacirej quæ eificere debet orator,vtdoceat, vt deleftet, vt fleftat. Itaque quuin poftca diccret, M. Callidium duo ex his fiimmc tenuilfe, vt amp;

' SEB. CORRADI COMMENTARIVS

r€m illuftraret difrerendo,amp; animos corum,qui audi rent, deuinciret volu-ptate;addidit, abfuiflc tertiam laudem illam, qua permouerct,atque incita-ret animos. Inlibello quoquc de ©ptimo oratorum generc tres efTe laudes oftendit. Qubd fitres funt laudes, quo paâo duæ nunc efle.dicuntur? Quin fiduofunt oratorum genera ,vnum attenuate, alterumfublatediccntium,' crit amp;nbsp;tertium modice dicentium ; amp;nbsp;ita erunt oratorum tot genera, quot I'unt dicendi figuræ,quæ tres deferibuntur. atqui Cicero in libello de Optimo oratorum genere,vnum tantum genus efle contendit : vtiamcxlcriptis Ciceronis appareat,vnum,duo. Sc triaoratorumgeneranumcrari,velpp-tius plura,atque adeo tot,quot lun t orationum generarquando iple in Ora-tore ficinquitrquot orationum genera diximus, totidem oratoru reperiun-tur.Dixcrat autem ibi paulo ante, orationum genera plura efle,caquediuer û.Fortafl'e Dialectici ne interpretarentur : vnum genus efl: vltimum, quod Græci vocant TiWKaSfTov : reliquafimtmedia , quæ illi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fo-

Icntappcllare.concedodegenerevltimo,leddereliquis dubito,quumgenc ra ilia turn dicantur efle,quum formam, flue Ipccicm inferiorem relpiciant. îat hic ne fpeciem quidem facile videas,qua vocant illi «c/loff a’yi/ieaSi'toV.Qua-re videtur dicendum,quod ctiam diximus,genera pro formis à Ciceronepo ni : vel potius id,quod ipfe Icribit in libello de Optimo genere oratorum ad liunc modum ; oratörum genera fl quis ita numcrat, plura genera, vtalioS grandes,autgraues,aut copiofos:alios tenues, autfubtiles, autbreues:alios eis intcrieClos, amp;nbsp;tanquam medios putet, de bominibus dieet aliquid, de re parum.In re cnim,quod optimum flt,quæritur:inhomine dicitur, quod eft. Vnum efl; igitur genus perfeCti. Optimus eft enim orator, qui dicendoanimos audientium amp;nbsp;docct,amp; delc(ftat,amp;permouct.Itaque fl remipfamcon« fideres,genus eft vnum: fl homines,plura videntur : quod, vt diximus, in dicendo variæ fint hominum voluntates. Tria tarnen flue genera, flue Ipecies laudantur, attenuate, mediocriter, amp;nbsp;fublate diccntiuni. hæc igitur Cicero fæpe nominat,ita quidem, vt oratori vehementi femper primas, mediocri aliqujndo,fedflEpius attenuato fl;cundas,amp;: mediocri tertias tribuat.Vehc-mens enim permouet, attenuatus docetjmediocris tantum deleâ:at:at,vt ait in libello de Optimogenere oratorum ,permouere nccelTarium,docerede-bitum,delc«ftare honorarium.Quare quum duo genera bonorum dicit,non excludit vel teTtiumgcnus,vel reliqua,fl qua flint, fed duo bonorum genera feparat.atque hoc loco quum duas fummas laudes dicif,non excludit tertia, fed has fummas eflecontendit : quæ tarnen omnia fub illo vltimogenereco-prehenduntur.Fortafle etiamCicero, vt fuit acutilsimus,iam turn videbat, quod non nulli poftea dixerunt, delcClationem in motu contincri, amp;nbsp;ob id duas fummas laudes ponebat, docere, amp;nbsp;mouere, quamuis poftea fepararit deleCfationem, quam nunctacet, quia Ser.Galba ea laude caruit, quamuis fgrcderetur,vtdcle(ft:aret,fupra. vna svbtiliter dispvtandiad nocEND VM, hoc pertinet ad dicendi genus attenuatum, quod in oratore flibtile vocat,amp; in probando elfe docctrdc quo verba ilia fcribuntur:orato-j-es tenues acuti flint,omnia docentcs,amp; dilucidiora, no ampliora facientes, fubtili quadam,amp; prelfa oratione limati:in quo genere quum verlarctur ité M.Callidius,vtinfradicitur,remilluftrabat diflerendo. altera, quæ fit generis vehementis, quod eft in fleCfendo, vt ait in Oratore, vbi genus hoc ipfumita delcribit:grandiloqui,vt itadicam, fuerunt cum ampla amp;fenten-tiarumgrauitatc,^ maieftateverborumrvehemcn tes, varii,copiofi,graues, adpermouendoSjuScconuertendosanimosinftrufti,amp;parati. permoven p o $, pliter commouendos, vtrunque rcifte.nam Cicero in hac re vtroque

verbo

IN M. T. CICER. BRVTVM, .

verboß:pcvtitur : vtque id fiat, M. Antonius libro fecundodeOratoredo-cet. MVLT0Q5E PLVS PROFICIAT, in flcdcndo enim,vt ait in Otato-re,amp;permouendo vis omnis oratoris eft:in quo Pericles, amp;nbsp;Demollhenes excelluerunt. inflammet, permoueat,fleâ:at,quod eftviétoriæ,vtm Oratorc docet. D o c E A t, probet , quod necelsitatis eft, vt ait in Oratorc,vcl quod debitum eft, vt in libello de Optimo gcnere oratorum lo quitiir. ELEGANTiAM, quxfacit, Vt vnumquodque purs-, amp;apei'te dici videatutjVt autorRhetorica: ad Herennium docet. laeli o, in Læliofuit degantia,vt diximus. v iM, «/luvütp, quæ tanta fuit in eo, vt falla pro vens etiam P.Crafló probaret, v t lib. primo de Oratore fcribitur. lvsitanis, quoshodie Portugallenfes vocant. praetore, Prætor enim male ad-uerRis Lufitanos pugnauit,vtLiuius bbro quadragefimo oâauô fcripfit, amp;nbsp;Appianus in libro de Rebus in Hiipania geftis. Deinde Confiai, vt aducrfus Viriatum mittcretur, obtinere non potuit, L. Aurelio Cotta collega idem petente, amp;nbsp;Africanodiccnte, alterum nihil habere,alten nihil fans efie , vt Valerius Maximus lib. fextocapite quarto refert, interpositam, Ser. Galbaeftaccufatus àLibone,quôd Lufitanorum magnam manum,interpo-. litdfide,Prætor in Hifpania interemiftet,vt Valerius Maximus libro oélauo Capite primo refert:qui libro nono capite ftxto fcribit ad hunc modum: Sen quoqueGalbafummæperfidiæ : trium enim Lufitaniæ ciuitatuinconuoca-to populo,tanquàm de commodis eius adurus,nouem millia, in quibus flos iuucntutisconuftebat,cleóta,amp; armis exuta,partim trucidauit, partim ven-didit : quo facinore maximam cladem barbaroru magnitudine cnminis an-tecefsit. Triginta millia Lufitanorum trucidata fuilTe Suetonius in Galba teftatur:Appianus vero in libro de Rebus in Hifpaniageftis ré pluribus verbis defcribit. iNTERFECTis, pi'Xterpaucos,qui,vt refert Appianus,au-fugerunt: quorum vnus fuit Viriatus ; qui poftca vel ob id crudelius bcllum. cum Romanis gefsit.Hine Suetonius in Galba fcripfit, hunc Gaibam Hifpa-niam ex Præturaobtinentem,triginta Lufitanorum milltbus perfidia truci-datis Viriatini belli caufam extitilfe. liibone, aliter L.Scribonio :vtruq. rcfte.is enim dicebatur L.Scribonius Libo,vt inuenies libro pnmo,amp;fecun dodeOratore, epiftola quinta lib ri duodecimi ad Atticum, apud Valeri urn Maximum libro oéfauo capite primo , tSc apud Liuium hbro quadragefimo nono. Scribonii plebeii fuerunt, vtvel ex huius Scribonii Libonis Tnbuna-tuconftat.Libo vero cognomen ctiam in aliis gentibus, vt Petiliis, amp;nbsp;Oda-uiisinuenitur. tribvno pl. L.MarcioCenforino, M.ManilioCols, vt exLiuii libro quadragefimo nonocognofei poteft ;quanquàm Ciceroepi-ftolaquintalibriduodecimi ad Atticum dubitat, lisne Cols, an fuperiori-bus,hoc eft L.Quintio Flaminio,M. Acilio Balbo Cofs.T ribunus plcbis fuci rit. INCITANTE, contra Gaibam. rogationem, vt Lufitani, qui ex fœdere populo Romano dediti, à Ser. Galba in Gallia veniflent,in libertatc reftitucrentur. fic enim nos apud Liuium libro quadragefimo nono Icgi— mus ; quæftionem Cicero libro primo de Oratore vocat. p R i v i l e G11, quælcx eft,quæ priuatis hominibus irrogatuf.quod facratæ leges, amp;nbsp;duode-cimtabulæ vetabant, vt Cicero in orationepro Domo, in oratione pro Se-' ftio,amp;inlibrisde Legibus oftendit. s i mile M, neque enim prorfus crat pri uilegium,quodferri,amp;irrogarinon poteratifederat fimilis priuüegiiiquo-niam ferebatur quidem de Lufitanis in libertatem reftituendis, fed ita tarnen,vtin Gaibam, quicontrafidem eos vendiderat, ferri videretur, amp;nbsp;ita priuilegiifimilisappcllaripofTct. svmma senectvte; annosquinque, amp;oftuagintanatus. legem, L. Libonis Tnbunipie. rogationem. sva-

i68 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SE^B. CORRADI COMMENTAR ÏVS

PENS, amp;qiiidêacerrime,vtLiuius lib'.q'uadragefimononofcripfit.liÏHCV» lerius Max.lib.oftauo capite primo inquit,Catoaüioni Tribunitiæfubfcri-pfit. IN G ALBAM, ad cuius pcrnicié M.Cato veheméter incumbebat,vt in orationeproMurænalcgimus. mvlta dixit, vtGalbçinimicus,'quod hbro prinjo de Oratore fcriptum eft ; amp;nbsp;Hifjjanorum patronus, quod apud Liuiumlibroquadragefimo tertio vldebis: bincCicero Verrinaprimafcri-bitjCatonem cum multis graues inimicitiasgeßifle propter Hilpanorum, apudquosConftil fuerat,iniurias. in origines, dequibusdiximus. apud Valerium Maximum libro oédauo capite primo fcriptum eft, in Origi ïiibusmos vero exipfà lpcutione,amp; ex lib. manufcripto, in Origines, repo nendum’putamus. retvlit, foiptam reliquit,dixitiupra:Liuiusvero libroquadragefimonono,fuisannabbusinclufit. an diebvs, an meM s IB V s? codcm certoanno,quo mortuus cft,vtfupradiâumeft iledquum diem, autmenfemfcire non poflet,italocutus eft. tvm igitvr recv-SANS GALBA PRO sEsE, miferabiliter Galba pio felocutus,inquitLi-«1US hbro quadragefimo nono : quanquàm vcreor ego, ne legendum fit hoc loco.turn nihil recufins Galba pro fele. nam recufare verbo lie vti non fol et Cicero : amp;nbsp;Valerius M3ximus,qui non res modo ,fed verba etiam foletmil-tuaiT,hanc rem fic in fuum librum oftauu tranftulit : Reus Galba pro feiatn iiibilrecu{£ins,paruulos liberos fuos,amp;Galli linguine coniumftum fihi filiu» liens commendare coepit. Quæ vero libro primo de OratoredeGalbarefe-Tuntur,oftendunt, eum de fe pnorlus defperafle,vtmerito dici poßithoclo co,nihilprolerecufans. popvli romaki, querntutoreminftitueredi xit puerorumorbitati,vt libro primo de Oratore Icribitur. implora ns» auxilium petens, amp;nbsp;mifericordiam concitans,vt aitlibro primo de Oratore: vbi dixit, mifericordiam concitarc, hic fidem implorare. svos pveros, fuos liberos paruulos,vt ait Quintilianus libro fecudo capitedecimofexto : duos filios paruos,libro prime de Oratore:diios filios pra:tcxtatos,vt aitLi-uius libro quadragefiino nono:amp; quidcm,vt ego arbitror,Ser.C.Sulpicios. nam prior debuit patris prænomenrcferre : alter infra Caius appellatur. hue morem Græcis fuiife Plato in Apologia docet, vbi Socratem inducitalfir-mantem, fc non fa(fturum,quod alii, vt filios in indicium mifericordiæcon-citadxcaufa producafAriftophanes idem in Vefpis quidem, ledin Pluto ta men potifsimum his verbis oftendit fini -K Sifiixroo'

TTöcitflï'jiv, UM lt;ƒ 'y'jjjcgÀU.àtif. Cicero quoque id Ce fecilfe fic in Oratore fcrilait : iniferationenos ita dolenter vti lolemus, vt pueruin infantemin manibus pérorantes tenuerimus: vt alia in caufa excitato reo nobili,fublato etiain filio paruo, plangore, amp;lamcntatione compleremus forum, c. galei, C.Sulpicii Galli : de quodiximus, propinqui fui, libro primo de Orato-re.eratenim vterque Sulpicius. filivm, Q_. Pupillum vocat libro primo de Oratore : cuius erat tutor, vt Liuius libro quadragefimo nono dixit. FLENS, Valerius Maximus idem libro oftauo capite primo fcribit.flebatigi tur ipfe , amp;nbsp;puer populo fletum mouebat ,vt libro primo de Oratore leges. coMMENDABAT, tutclæpopuli,Vt aitlibpoprimode Oratorc. cvivs, cuius filiiQ. Pupilli. orbitas, C.enimSulpicius Gallus iampridemmor tuus fueratita, vt puer ille turnoibus eflet. fletvs, verifimileeft, quum flcrct Galba,qui pucruin penè in humeros fuos extulerat,ilium etiamfleuif fe.Id fieri lolereoftcndit etiam Ariftophanes in Vefpis,cuius verbadumex-plicat Intcrpres,ita fcribit ; TTMaffixuAixzetav roiff c/iiKX^çloiorKaTi)70favpiv*». recente M, non poterat enim non efle recens,quum filius ita puer elfet .amp; faneC.Sulpicius Gallus annis fexdecim ante Conful fuerat :amp;credendum ^cft,eum

IN M. T. CICER. BRVTVM.

fftjCupoftConfulatualiquotannos vixifle. clarissimi patri s, C.Sul piciiGalli,qui virclarißimus fuit, vtfupra demoftrauimus. i s q^e, Ser. Sulpicius Galba, se tvm er ip vit, ita mifèrabiliterpro fe locutus eft,vt rogatioantiquaretur,quod Liuiuslib.quadragefimo nonopofuit.His cum tragoediis liberatu Rutilius ferebat,lib.primo de Oratore. idem dicit hoclo co Cicero, cui Valerius Max.lib.oftauocapite primo affentitur: inoratione pm Muræna Cicerofcribit,eum Catoni incumbenti ad eius perniciem à populo ereptufuifle, nenimiis aduerfarii viribus abic^lus viderctur.-Appianus vci'oinlib.de Rebus in Hilpania geftis,credit eum,quum effet Romanorum lt;^itifsimus,quoties acculatus eft,toties fuis diuitiis abfolutu fuiffe: iuuit illu ctiamQ. FuluiusNobilior, vt Liuius oftendit. Nos his omnibus de caufis limul .abfolutum credimus. f l a m m a, eripuit flamma,vt apud poetam, va-ginaq.eripe ferrum, aliter ftammæ:quod eft frequentius, vtin oratione pro Muræna eadcm de re loquens,dixit : Galba Catoni populus eripuit.Flammæ Jgitur,inuidiæ, amp;nbsp;odio populi,quo turn Galba premebatur, vt lib.primo de Oratoredemonftratur. propter pveros, refpeâupuerorum,inquit Valerius Max. commota, cocitata,lib.primo de Oratore. idem, idem Cato, qui legem fuafit. scriptvm REtictyiT cato, fie lib. primo de. Oratore;apudCatone fcriptu effe video,nifi pueris, amp;nbsp;lachrymisvfus effet, poenas eu daturu fuift’e. i P s v m, qui rogationé in Galba ferebat. L1B o N E M, t.Scribonium Libonerqui quu dixiffet, quado tadem Galba de triclinio tuo «ibis^i'quû tu,inquit, de cubiculo alieno. lib. fecudo de Oratore.atque hie. Liboneinferit,vtfupra Scipionisfilium,amp; infra Fufidium. non infan-.

fatis dilertum.XiTOTM'. orationiBvs, quxtuncextabanu

Cûhæcdixifrem,amp; paulu interquieuiïTem,Quid igitur, inquit,’ cfl caufæ,Brutus,fl tanta virtus in oratore Galba fuit,cur ea nulla, in orationibus eius apparet?quod mirari no poflum in eis, qui ni hil omnino fcripti reliquerunt.Nec enim eft eade,inquam,Brute caufa no fcribendi,amp; no ta bene fcribedi quam dixerint.na vide naus alios oratores inertia nihil fcripfifle, ne domefticus etiam la bor acccderctad forenfem; pleræquc enim fcribuntur oratio-nes habitæ iam.no vt habeantur : alios non laborare,vt meliores fiantjnulla enim res tantu ad dicendum proficit,quantu fcriptio; memoriam aute in pofteru ingenii fui non defiderant,cum fe pu tantfatis magna adeptos efte dicendi gloriam, camq. etiam ma-iorem vifum iri, fi in exiftimantium arbitrium fua fcripta non ve ncrint; alios,qubd melius putent dicere fe pofte, quam feribere: quodperingeniofis hominibus,neq. fatis dodis, plerunq. contigit,vt ipfi Galbæ:quê fortaffe vis non ingenii folum, fed etiâ ani-mi,amp; naturalis quidam dolor dicente incendebat,efficiebatq.vt amp;incitata, amp;nbsp;grauis, amp;nbsp;vehemens effet oratio: dein cum otiofus ftylum prehenderat, motufq. omnis animi taquam ventus homi nem defccerat,flaccefcebat oratio ; quod iis, qui limatius diced! confeftantur genus, acciderenonfolet : proptcrea qubdpru-dentia nunquana deficit oratorcm ; qua illc vtens, eodem modo

P

l7o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

pofsità dicere,5c fcribcre.ardor animi non fcmpcr adleft.-ifquc cum confedit, omnis ilia vis, amp;nbsp;cjuafi flamma oratoris exringuj-tur. hancigifurob caufam videtur Lælii mens fpirare etiainin fcriptis,Galbæ autem vis occidilTe.

Qj^vM haec dixissem, vfusdigießionc,vtofl:endimus,cuinucaltc-ramaddit. qvid igitvr, eft quodda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod Cicero paulo poft

explicat. tanta, quantafupraeftcxpoiita. virtvs,

{tc fupra,omnes oratoriæ virtu tes in orationibus Catonis reperietur. c v R, quæri t quidem Brutus,fed no tam,vt lciat,qudm vt modefte,quæ difta funt à Cicerone de oratoribus ,vt Atticus infra, fic ipfc quoq. quaii confutct,amp; quidem hoc pene modo.'neq. Galba, neq, alii,quosdixifti Cicero, videntur tales fuillc qualcs deftripfifti. nam Galba male fenpfit, amp;nbsp;alu nihil fcriple-runt quum tarnen à te ftylus lib.primo de Oratore optimu$,amp; præftantifsi-itius diccnd.1 etfciftor, ac magifter appelletur. Quare quum illi vel male, vcl nihilfcripfeiint,boni oratores non videntur fuiftc : quia,quod oratore maxime tacit,fcribere nefciucrunt. atq. hoc Brutum voJuiffc dicere^ oftendit, quod Cicero refpondet. mirari non possvm, videtur didum cum ioco.quis enim nelcit,ncmincm polfc mirari, quod nunquàm fitfaftu’ N i-Mil omnino script I R£LiQ_y ERV NT, oratores Roiiiani fcripta, cx quibus indicium fieri poftet,non mulca fane reliquerunt,quod ait lib.pnmoi deOratore. nec enim, «z‘àoÂO7Ée illius rci,quain rclmquitintejligendam; jta propemodum : noli Brute ita concludere : oratores ifti am male fcripfe-i runt,aut nihil fcripferunt, ergo fcribere nefciucrunt, amp;nbsp;ideo bonioratores? non fiierunt. ncc enim eadem eft caufanon fcribendi, amp;nbsp;non tain bene Icri-bendi,quàmdixerint. nam, cù^ohoyix oùTiohoylxff. alios, exhispotißi-rnn,quos diximus,amp;dicemus,vt P. Sulpicium,dequo dicetllr infra. iNfeR riA NIHIL SCRIPSISSE, eft enim magni laboris,qucm plcriq. fugimus, vtaitlib.pnmodeOratore. domesticvs, quemdomiferreneceflefuif fct',fiorationesiamhabitaspoftcafcriberevoluiftent. forensem, quem? oratoresintorodicendo fuftinent. pleraeq.ve enim, xî'UoKoyix^quare dixerit,accederet,quum multi prius fcribant domi,quam dicant in foro. ple ræque,inquit ipfe,fcribuntur habitx iam.amp; tunclabor domefticus ad foren-’ femaccedit. alios, videmus. meliores fiant, fcribcndo. nvlla enim, «z‘ioÄo7/fl; quod oratores fcribcndo meliores fiant, tantvm ad Dicendvm PROficit, q^vantvm scRiPTio, eftenim caputquam plurimuin fcribcrc,vtlib.primodeOratore dicitur,vbi Craftus docct,quan tumipfa feriptioproficiat, memoriam avtem in postervm inge NII svi non desiderant, non curant, atque adconolunt fuaferipta cxtarc,qu.Tfi.u ingenii memoriam apud pofteros feruent. amp;nbsp;quauis adinuc-niendum in dicedo ingenio fit opus,vtlib.fccundodc Oratore M. Antonius difputat,amp; ita fit opus,vt,qui fe putflt fatis magna adeptos eftc dicendi glo-riam,eamq. etiam maiorem vifuin iri, fi in cxiftimantiuni arbitrium fuaferi ptanon vcncrint,non poßint earn gloriain habcre,nifi memoria ingenii ap-parcatiin fcriptis tarnen vis ipfius ingenii maxime folet cxtarc. fic Horten-fium,cuius nullum fcriptum vidimus, magnum quidem oratorem fuifte cre-dimus, fedCiceronem tarnen ex fcriptis inultomaiorcin ludicainus. itaque. qui non fcribunt, non videntur dcfidcrarc memoriam fui ingenii, quum eä potißimum literis feruetur vlquc adeo,vt fæpc Icgas,mandate 111 en s,amp; tra-derememori.'Eproeodemponi. qvvm se pvtant, xi'lj.aKory[x nifienim putarentjfcfàtis magnam gloriam adeptos,fortafle defidf tarentmcinoriaiii

IN M. T. CICER. BRVTVM. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iji

fui ingenii in pofteru. maiorem visvm iri, fitenim ferèGmper, vtea, ^uçaudimus,maiora,quàtn quç videmuSjcHe videätur, existimantivm, libenter legere,æftimâtium. a tip s, alios videmus nihil fcribere:quç‘verba nifiaddas,autrépétas,ÔAaiK(Tfïûo'fitnecefleeft. melivs pvtentdicere, vcHortenlîus,qui melius dicebat,quàmfcripfic,vtin Oratore Cictcftis eft. Idem,vt nûc alios mittä,de Carolo Ruino Rcgienfi lurifconfulto, amp;nbsp;de loari neßaptiftaEgnatio præceptore noftro iudicatur. quod ipfum nos alïirmare poflumus,qui vtrunq. audiuimus,amp; vtriufq. fcripta legimus.Sedhacipfade re Q^incil. lib. duodecimo cap.decimo plura difputat. plervnqve, non Itmper. CONTIGIT, amp;hodie,vtquummaximecontingit. Videmuscnim quandoq. homines prorfus indoébos, bene diccre,qui ne litcram quidem,vt inrsfjiSoAtój- loquar , Icirent fcribere. ipsi galbae, de quo tu potifsi-nnim Brute quæris. portasse, fie loquitur vt de rc, quam pro certo affirmarenonpoCsit. vis non ingénu solvm, nam eaquoq. inper-mouendo requiritur:quamuis ,ca de re loquens Cicero in Oratore, fibi earn nontribuat, ne arroganter de fe loqui videatur. animi, visanimi, de qui ficin Oratore feribit : fed, vt fupradixi, nulla me ingenii,fed magna vis ani-miinflammat, vt me ipfe no teneam. eadem inCralîo fuiffe diciturhbrofe-CundodeOratore,vbi plura bac ipfa de re Icribuntur. natvralis quidam DOLOR, quilcminfcfuifie M. Antoniuslibro lecundo de Oratore teftatur,amp; docet in omnibus bonis oratoribus efic oportere. nam, vt ait Horatius.fivis me flcre,dolendum eft primum ipfi tibi. dicentem^ agen tem.Tuncenim res maiores videri folcnt.hinc in Oratore ficdefefcribitCi ceroxarétlibrifpirituillo, propter que maioraeadé illa,quuaguntur,quarn^ quum leguntur, videri folentiamp;lib.primo ad Atticum : ex altercatione licet paucadeguftes.nam cæteranon pofiunt habere eandemneq. vim,neq. venu; ftatem,reinotoillo ftudio contentionis, quern xySw vos appellatis. hocAc-fehines videturfignificaffejquumdixit.-quid fi ipfum audiuifletis ? inc en-Debat, ita,vt,quod deCralfo lib.fccundo de Oratore dicitur, ardere ipfe videretur. esset oratio, qualis effedebetin eogenere, quod in Oratore vocat, de quo plura lib.fecundo de Oratore dicuntur. o t i o s VS, Ser.Galba otium dominaéf us. prehenderat, vtlcnberet aliqua orationemiamhabitam. motvsqjze omnis animi, quodicensineen debatur. TANQjfAM ventvs, iolctnautasdeficere. hominem, Ser. Galbam, flaccescebat, languefccbat ,amp;quafi dccidcbat, ac vires amittebat. limati v s, fubtilius.nam fubtilcdicendi, quod attenuatûvotant,m proban do eft, vt in Oratore docct : in quo verfantur tenues,acuti, omnia docétes,amp; dilucidiora,no ampliora facientes, fubtili quadâ, amp;nbsp;prefla qrationelimati,vt etiafupra retulimus. accidere non solet, vt melius dicât,quàmfcribat. PROPTEREA QVOD, ou‘àaAo7i« quarenoaccidat iis,qui limatius dicendi genus cc»leftantur,vt melius dicat,quàmfcribat:fed æqueberieferibat, ac dicat:quia in oratore femper eft eade prudétia, no fern per idé ardor, in oratore fubtili no eft ardor,fed eadé femper prüden tia: ergo femper codé modo dicit,amp; feribit ; contra in fublimi oratore quauis eadé fit pradétia,no eft tamé fernpcr idé ardor: amp;nbsp;ob id no femper eodem modo feri bit,quodicit. NVNC^yAM deficit, nam qui eloquentiæ verèdat ope-ram,dat prudentiæ,vt fupradixit:amp; libro tertio de Oratore docct, eloquen tiamfine prudentiaeffenon pofTe. ardor animi, quifacit,vtorato-lesfæpemeliusdicant,quàmferibant. non semper a de st, vtquûdo-mifunt otiofi oratores. co NS EDIT, côquicuit- ILL A VIS, quçdiccntem priusincendebat. extincvitvRj verbumtranflationi accomodatum,

P

17S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

flamma cxtïnguitur. c a v s a m, amp;nbsp;quidem quafi duplicem. Lælius fcripfit, vtdixjt,quia verfabaturinfubtili genere dicendi,nec vi illapermoucdiincé-debatur : Galba melius dixit, quàm icripfit, quia poftca otiolus ab i 11 o ardo-re,amp;vi dicédi defèrebatur. meNs,quaLçlius vtcbaturin dicêdo.

vatiiiy. occiDlssB, infcriptis.fpirareoccidifTejavTidtTov. occidifl’everodicho reus,quo parte bac, in qua de Galba veherneti oratore locutus eft, abfoluit.

Fuerunt etiam in oratorû numéro mediocriû L. amp;nbsp;Sp.Mum-mnfratres,quorum extant amborumorationes;fimplex quidem Lucius amp;nbsp;antiquus, Spurius auté nihilo ille quidê ornatior^ fed tarnen aftridor; fuit enim dodus ex difeiplina Stoicorum. ' Multæfunt Sp. Albini orationes.funt etiam L. amp;nbsp;C. Aurcliorutn Oreflarum,quos aliquo video in numero oratorum fuiffe.P.etia Popilius cum ciuis egregius, turn no indifertus fuit:C.vcro filius cius difertus. Caiufque Tuditanus cum omnia vita atque vidu cxcultus,atqueexpolitus,tum eius clegans efl:babitum etiamora tionis genus. Eodemque in genere eft habitus is, qui iniuria accepta fregitTi. Gracchum patientia, ciuis in rebus optimis con ftantifsimus M.Odauius. AtveroM. Aemilius Lepidus, quieft Porcina didus,iifdem temporibus fere, quibus Galba,fed paulo minor natu, amp;nbsp;fummus orator eft habitus, amp;nbsp;fuit, vtapparetex orationibus, fcriptor fane bonus. Hoc in oratore Latino primil mihi videtur amp;nbsp;lenitas apparuifle ilia Græcorum, amp;nbsp;verborum comprehenfio, etiam artifex, vt ifa dicam, ftylus. hunc fludiofc duo adolefcentes ingeniofifsimi ÔCpropé æqualesC. Carbo óC Ti. Gracchus audire ioliti funt: de quibus iam dicendi locus erit cum de fenioribus pauca dixero.

FVERVNT, adréreuertitur. mediocrivm, nofummoru.l. L.Miim-mius,qui nouus,vt ait Paterculus,amp;penè ignobilis à principio fuit,quando ^iTovovK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ovoyi«, vt Plutarchus in Mario fcribit.-quu Romani nobilcs

nomina minimu tria haberct:vndeillud,tanquàm habeas tria noinina;vt M lunius Brutus,C.Iulius Cæfàr,M.Tullius Cicero/èd trcs,vt ait Pkitarclnis, inueniuntur,qui duo tantu nomina habucrut,L.Mumiils,C. Marius,Q.Scr torius. na quôdL.Mûmius Achaicus poftea eft didus, quartupotius, quàm tertifi nome efl;,amp; à quibu/dam agnomen appclJatur,vt P. Cornelius Scipio Africanus:quamuis Paterculus ita dicat : vterq. imperator deuidæàfegen-tis nomine honoratus, alter Africanus, alter appeJlatus eft Achaicus :nec qui/quam ex nouis hominibus prior Mummio cognomen virtute partum vindrcauit. Hic L. Mummius cum Cn.Corncho Lcntulo Conful fuiran. ah V.C. frxcentehmo odauo, quauisalii collega Lucium, no Cneû vocct.L.igi tur MûmiusCofùlAchæos vjcir,vnde Achaicus efrappellatus,amp; Corinthu cieleuitfactriûphauit:ciuareiurnmuspoèta Cic cecinit ; Ille triupbara capito-lia ad al ta Conntho Vidor aget curru, ccebs inbgnis Achims. Hoc bcJJti fcri pierut Liuius Jib. quinquagehmoprimo, quincjuagebmofecundoyluilinus lib.trigefimo quarto,autor libelli de Viris illuR.capite iexagebino,Oroiius lib.quinto cap. feciidojEutrop. Jib.quarto cap. tertio^Florusbb.fecudo cap, (lecimor£XtOjamp;Patercul.lib.primo:bocIignißcatCiceroin orationeprole geManiJia

IN M. T. CICER.

geManilla,quu inquit ; legati quod erant âppéllati fuperbius, Górirttliu patres veftritotius Græciæ lumen extinótum eflè voluerunt.‘amp;in óratiönefé^ cundacotra Rullum:Corinthi vcftigium vix telidu eft:amp; lib pritno de Offi cii$:RomaniCarthaginc, amp;nbsp;Numantiam funditus lufluleróni!“. hollem Co-i-rinthu,fed credoilloslecutos opportunitate loti,maxime,'ne poflet aliquan do ad bellum faciendum locus iple adhortari: amp;nbsp;Véfrihatertià'rqùid dtLi Mummioloquar,qui vrbe pulcberrima, atq. ornätißihiSGorihtbrrm plvhi'f limarerum omnium fuftulit,vrbèiq. Achaiæ, Bœotiîtqi multasfub impériö fopuli Romani, ditionémq. fubiunxit?amp; Vertin a qüinta : Verres*^eft,qui cä L.Mummiocertet,vtplures bic iocioru vrbes,quàm illeboftium fpöliamp;fl'é vi deatur;amp;Vérrina fexta: ille L.Mummius quu TheS(jjîadcs,qii8ékd'ædhm Fe-licitatisfunt,cæteraq. profana ex illo oppido figna tóllerct^bunC marmoreö Cupidiné,quod erat confecratus, no atrigit.Eündem L. Mummiüm fighifi-CatinLxliobis verbismunquàm Scipio feMummio antepofiiit i quâüis alii Sp.Mummium fignifîcari putét. Libro veto decimo tertio ad'Atticû'fçpe no' lt)inat,vtinosin ftboliis oftendimüs : lib. fecundo de Oificîis'bot fhodo: iraitatus patrem Africanus,nihilo locupletiorCarthagine euèrfbjquîdj'qui cius collega fuit in Ccnfiira,L Mummius?nunquidcopiofior,quô töpiöfißi mam vrbé funditus fuftulifletHtaliam ornare, quàm domû fua màlhit.' figha enim ærea,vt Liuius lib.quinqhagefimo fccûdo fcripfit,marmOrtdqu^,‘amp; tir bulas pittas in triûpho tulit. bmc Plin.ita fcribit : Murnmius dethm* Athaia fignis vrbem repleuit:amp; tabulis externis autoritatem Roinç-publicé^rinhurf* omniûfecit.nâquûin praeda védendaRex Attalus VI. -M. Seftért^u cmifleh Ariftidis tabula Libcrû pâtre continente, ille pretium mifatus, fufpicatôfq? «liquid in eavirtutis cfre,quodipfe nefciret,reuocauittabulâ, Attâlô m'ultu quercte:amp;in Cereris delubro pofuit;amp; excefsit è viüis,nô relinquésfitiæ do tem,vfq. aàeo cotinens fuit ; Cenfor,vt fupra diximus,cum AfriCrfno fuit.-in quomunere quû fegnior,vt autor libelli de Viris illuflrib us, amp;nbsp;V aleriuls Ma ximusfcribût,eflêt,dixit Africanus: vtinamihi collega aut dediffetis, aut no dediHètis.momordit ilium quoq. illo diâo, quod eft lib.fecudo de Oratore: Afcllo Africanus obiicietiluftiuillud infelix,noli,inquit,mirari.is enim,qui tcexærariis exemit,luftrû codidit, amp;nbsp;tauru immolauit. quod ego dittum lie interpretontatafufpicio eft,vt religione ciuitateobftrinxifte videaturMum^ mius,qui Afellu ignominia leuauit. s P. Spurius.fic enim Probus interpréta tur.Spurn vero,vt fcriptu eft in libello,qui Valerio Max.adfcribitur,dicutur pitreinccrto geniti,quaflepoptæ:diôfi,vt quida valut, ocjplyàfemi ne,quod nihil a patre,nifi feme habeat. alii hoc modo fcribunt : Spurius dici-tur,qui exmuliere no nota ortus eft.Sabini naq. pudeda mulieris,fporios di' cunt,fedhanc ratione Plutarchus in quæftionibus ablùrda vocat:illam veto meliore, quodSpurius fitinterillaprænomina, quæ duabus literis notatur, S.amp;P.quibus etia orbos paretibus fcribut,quum,Gnc patre, elle di cut,per S. line,per P.patré fignificates.Hoc igitur eriorc fécit,quod,fine patre, amp;nbsp;Spu riusiifde literis Sp.notatur. Sp.igitur Mumius bellu in Hifpania gefsit,amp; de Lufitanis triuphauit, vt Appianus in lib.deRebus in Hifpania geftis fcribit, amp;nbsp;fuit in decclegatis L.Miimio fra tri, vt hb.dccimo tertio ad Atticu Cicero docetjque fignificat ité in Larlio his verhis.hæc etiamagis clucet interequa-les,vt inter me,amp; Scipione,L.Furiû,P,Rutiliû,Sp.Mummiu: quauis L.Mii-mhisetiafuerit æqualis ita,vt poßint videri reóte facerc,qui legut ibi,L.Mu miu:quiatameomnesilli,quos ibinominat,doéli cognofcutur,verifimilius videturjSp.Mummiu,qui dodtus erat,vt hie etiâ dicitur,quàm L.Mummiu, qui non dicitur dodtus, cum dodlis numerari. Quin vel ob id, quod dodlus

p iii

ï74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI C OMMENTARIVS

.erat,libro fecundö de Oratore hifce verbis ilium fignificari ci-edimus:dice-bat P.Mummium cuitiis tempori hominem elfe-: fed legi oportere Sp. no P. quod fa:pe hæ notæ folcant mtitafi, Vt olim in Lælio erant mutatæ, P. Craf fum,quûquiuis videre pofsitjSp.Cafsiumjlegendum cffe.Fuit hicSp. Mum jnius etiam legatus iii Aegypto ciim Africano, quod luftinus libro trigefi-. ino odauorerert. M v M M i i, quare Munimii fint dióli, nos adhucinuenire î^on potùimùsûllud quidem fiitis,autore PaterGulo,c61îa,t5ÇDS homines no-tjos fuilfèiamp; plebeiossquando L.quidam Mummius apud Ciceronem in or^ tionibùs Poftreditiirri Tribunus plebisagnofi:itur:qucm tarnen Dion libro tngefimô oélauo ÂouKiormiot Kovxc/lfxTûf, opinoi',appellat.yHemusfæpeMu-mios m fimplici fcribi^fed in veterû monimeritis rerè femper duplici, vt Grx çietiafcfibuntjamp;inhis Plutarchusjquiin Mariopoppio» fcribit. fratres, fratresétiaminepiftolisadAtticumvocarttur. extant, hodieveronon cxtarft. SIMPLEX, amp;,quod ait Paterculus, tamfüdisjVt capta Corintho quummaximorum artificum perfeélas manibus tabulas, acftatuas in Italia portandas locaret,iuberet,prædici conducentibus, fi eas perdidiflcnt,nouas eos rcddituros. fimplex tarnen hoc loco ad orationem, non ad ingenium re-fertur,qnanquàm oratio index animi dicitur. antiqvvs, quodverbis antiquisvteretur,vt fiipraLæliusantiquior eft appellatus. ornatioR, quam L.Mummius.Sp.vero Mummius non fuit ornatus in dicendo,vt Stp^-cus.nam Stöici didêndi genus exile lünt lècutf, vt infra de Rutilio dicetur., A STRICT IÓR, viStoicusité.Stoici énim Dialeâicendiligcnterfimt per^ fècuti,vt ÇiCero iii T opicis ofteûdif.Dilleclica porrb,Vt infra dicitur jquafi, çontrâftâ,amp; aftri^làeloqüentiâputàndâéft. tviT enim, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9^®quot;

re Sp. Mümmius néqué ornatus, amp;nbsp;aftriétus fuerit:quoniam Stoicus fuit,vç diximus. stoicorvm, dequibusaliquidinfradicetür. sP.albini, Sp. Pofthumii Albini,qui cum M.vel,vt eft in Salluftiô, Qi^Minutio Rufo Con fui an.ab V.C. fexcentefimoquadragefimo quarto fuit : vnde Confularenx infra Cicero vocat. Hic eft enim Sp. Albinus, qui, quod fcribit Salluftius, Mafsinæ perfuafitjVt Numidiæ rcgnum abfenatupeteret. qui lugurthxbel. lum intuht,amp; paulo poft comitiorum caufa Romam rediit, Aulo fratre,qui legâtlis erat,in Caftris Proprætoi-c rclido : qui non ita multo poft fratris ai-iceffum infelicitéf prjclio aduerfùs lugurtham gefto conflixit, vt Liuius lib. fexagefimo quarto fcripfit. Ncc me mouet, quôd is Sp.Pofthumius Albinus Conful fuerit poft aliquot ex his,qui ponuntur infra;quoniam Cicero femper ôrdinemConfulüm non fequitür : amp;nbsp;fieri potuit, vt, quamuis tardius, quàm illijCônful fit fatft:us,tameri illis maior effet natu.Vel reuertitur ad eu, qui ConfulCümLiPifbhéani ab V. C.fexcentefimofextofuit. oratio-N £ s, fortaffe habitâc corttra P. Lucullum , amp;nbsp;L. Annium Tribunos plebis, quorumdiflcnfiôcomitia,quodaitSalluftius,impediebat. svnt etiam, orationes. l. L.Aurelii Oreftæ,qui cum M.Aemilio Lepido Conful an.ab V.C. fèxcentefimo vigefimo oéfauo fuit,amp; Sardos fubcgit,quod Liuius lib. fexagefimo fcripfit; cuius Quæftor fuit C. Gracchus, vt infra dicetur. Huic imperium prorogatum fuilTe Plutârchus in Gracchisrefert. Alicui tarnen pols 11 ille videri,qui Conful cum Sex.Iulio Cæfare an.ab V.C. quingentefi-mononagefimofeptimofuit. c. Ci Aurelii Oreftæ:de quo quidem nos ad-huc nihil fcriptum videre pôtuimus : fed tantum coniicimus hune Lucii fra-trem fuifre,vthic L.amp;C.Aurelios fratres coniungat, vt paulo ante L.amp; Sp. Mummiosconiunxit.âlitef T. avreliorvm, Auréliafamiliam,inqui^ Sex. Pompeius,ex Sabinis oriundam à Sole diûam putant, quod ei publice a Populo Romano datus fit locus,in quo facra facer et Soli, qui ex hoc Aufclii

,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diceban

IN M. T. CICER. BRVTVM. gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»75

dicebanturjVtValefiijPapifii.amp;plebciifuifTe videntur,quando C. Aurelius Cotta Tribunatu depulfus libro tertio de Oratore dicitur. natn Cotta, amp;nbsp;Oieftes Aureliorum cognomina frequenter leguntur. Sic Cn. Oreftes Tri-bunatumpetiiflcinorationeproPlanciodicitur. orestarvm, vtifçpe legimus Aurelios Qreftas didos, fie quare ita fint didi prorfus ignoramus, fic libro fecudo^de Officiisj in orationibus pro Domo, amp;nbsp;pro Plancio nomi nantqr. p.etiam popilivs, P.etiamPopiliusLa:naS,quicumC.Sulpi-cio Galba Conlul an.ab V. C. fexcentefimo vigefimo fecundo fuit. Sic enim nuncin Confiilibus frriptum videmustverum nos credimus fcribi oportere: P.Rutilius, quumitj-Cafiiodovp lcgatur,P. Sulpicius,amp;ita iam prænomen miicetur : in Laeliovero Ciceronis,Lænatc,amp;RutiIio Goß. nee dubium fit, quin hune annum fignificct.'vt Verrinafrxta,P.Popilio, P.Rutilio Goß. Ru tilio enim, non Rupjlio legendum iudicamustquum in Lælio ilia fint verba: ÿcipioP.Rutilium.potuitConfiilem eificere:amp; apudValerium Maximum li brojecundo capitei((;cundo,illa: P.Rutilius Confiil bellum in Sicilia cum fu gitiuisgeßit; amp;nbsp;libro quarto capite feptimoilla : Senatus Rutilio,amp; Lænati Confuhbus mandauit.Rutilium vocat item Paulus Orofius libro quinto capite npnOjamp;Eut'ropius libro quarto. in Confiilibus tarnen illorum tempo-rum nullum Rutilium inuenio, fed in veteribus inuenio Rupilium. Quare pUtamus vel Rutilium reponendum, vel Rupilium vbique Icgedum efle : vel certevtrunque retinendum,vt alter alteri fitfutfedus:quod de Sulpicio etia dicipoteft.n^m res ea fiepe nominaconfundebat. bic igitur P.Pppilius, qui Lucius epifiolatrigefimafrcunda libiidecimi tertii ad Atticu dicitur,Con-fulfuit,quo anno in judicium vocati funt, qui cum Tib.Graccho fenferant, vtC.Blofius,de quo Cicero in Laelio,amp; Valerius Maximus libro quarto capite feptimo fcribunt. turn fuifle Popilius dicitur à Plutarcho in Gracchis,amp; ab interprété Prætor vertitur, quafi vero Confiil non poßit,amp; ibi debtat verti.Conful ergo quum quofdam Tib.Gracchi amicos, VtrcfeitPlutarchus, vrbeeieciflet, poftea cognouit latam eflelcgemàC. Giaccbo fimilempriuilegii,vtiniudicium vocaretur, quicunque in magi-ftratuconftitutus jindidacaufaquempiameiecifiet. Quare ipfe exvrbedi-lcefsit,nec ita multo poft fuit reftitutus.hinc ait infra : L.Bcftia bonis initiis orfusTnbunatus .nam P. Popilium viC, Gracchi expulfum fua rogatione reftituit : amp;nbsp;in Oratione pro Domo : fortis amp;nbsp;conftans in optima ratione ci-uis Popilius femper fuititamen eius in omni vita nihil eft ad laude illuftrius, quàm calamitas ]pfa;amp; ibidem paulo ante:vbi tuleras, vt mihi aqua, amp;nbsp;ignis interdiceretur, quod Gracchus de Popilio ? Eundem fignificat in oratione Poft rcdit.’ad Quirites : non enim pro meo reditu , vt P. Popilii nobilifsimi hominis adolefcentcs filii,amp; multi præterea cognati,atquc atfmcs deprecati funt ;amp;ibidem paulo poft bis :amp;in orationePoft redituminfenatu: nihil vnquam fenatus de P.Popilio decrcuit : amp;nbsp;libro tertio de Legibus : populum Gracebus iu Lænatcm incitauit. Hæc collcgimus, vt intelligatur,in oratione pro Cluentio fic legendum efte :nec P.Popilius, nec Q. Metellus clarißi-mi,atqueamplißimiviri vimTribunitiam luftincre potuerunt ; amp;epiftola trigefimafecundahbridecimi tertii ad Atticum P. Popilium pro L. Popilio reponedum,amp; fortafte in oratione pro Cornelio Balbo,QJVlaximo, P.Læ-nati,amp;apudGellium libro primo capite feptimo, P. Popilio,legendum, quamuisfeiamus aliosetiamPopilioscondemnatos fuifle. civ is egre-Gi v s, fortis,amp; conftans in optima ratione ciujs in orationepro Domo dicitur. non INDISERTVS, frtis difcrtus,fatis eloquens: ZiiTÔTutf C. C.Po pilius Lænas,cuius nullam memoriam retinemus. E i v s, P. Popilii Læna-p iiii

176 SEB. lt;5oRR’ADI commentar ivs

tîi.'-i’Ài V s QjvE V D s, C. Semproniils Tua^tiiis, qui cumM. Aquilio, quetti Paulus OrofiusM.AciliumCapitonem vócat , Confulfuit an.ab V. G. ftxcentefimó vigefimo quinto.‘His ConfulibUs nouendialibuJ feriilt;ferrrio dé Rep.fuità Cicerone inftitutus paulo ante mortem Africani, vt libro tertio ad Qd^ratrétn refcrt.HuncTuditanum Prætôrem P.Popillo, amp;nbsp;P.Rutilio Goft. fuifledcripfit Libo j vf teftatur CiCero-bbtodecimo ter*-tiö'äd A-ttficu'mjvbi dubitaf,an bfc in deccm kg.itis Mu'mftifo'fuerit. o MNt V'lT'A, atq_ve victv Ex,cVLTVs^''ficèicérófa:pëvÏtain5amp;vi6tó(:on jlingit:h'ic tarnen etiam légitur,omnî vita e'xcultùs:j ö R A'f i o N i s GE Nv $, iquoTuditaniisiplecommetitai’ios fcripfit^i ham C.Tüdifani çômentarîuin deciihum'téi-tium Plittius amp;nbsp;Gélliuslègenirit viàpüdipifbs inuenies, vt Akoniummittam,qUi amp;nbsp;ipfeTuditanûlaudatàutorenl; i s,' M.Odauiusi Tunc éiiim alii quoqUöOdaüii fuerunt.*^ in i VRIA,' potéftatisobrogata», 'vt,pr.'Etéralios,Liuiuslibroqüinqnagefimo octauofcripfit. accepta, à Tib. Gr.iccho, qui, vt ait Paterculus, illr pro bono publico ftanti imperium abrogauit. freget,- rogdtus ànobilibus fnûltoi dicsinterccdendoimpe-diHit,aC repreßit, vtPlutarcbus in Gracchis fcribit : vel potius fregitPoft depofitum Tribunatum, vt ex verbis bifceapparet,ininriaacceptafrcgit. Tr.''GRACCHVM, TiberiumSemproniuinGraccbiimtuncTribunumple-bii, sieges agrariasferente,vt fcribit Paterculus, patientia, qua vfus eft in certatninibus, qüæ illi in concione fxpe cum Tib.Graccho fucruht-j vt eft apud Plutarchum,vel qua vfus eft,etiam accepta iniuria; f'-i N 'ft R P V‘i o p TIM 1 s, in rebus optimis, amp;nbsp;in rebus optimatium. c ö’NST ANtƒ s s'l* MVS, quippe quinunquàrh'nec prccibusVh'ce minis l-'propofito moüeril Tib.Graccho potuerit, ’m. Marcus.MarcuVn voCant ômhèS,pîæter FlorUj' apud quern Cnelim ftriptuminuenics. öGtavivs, M.OiftäUrus CcGihna vocatur à lulio Obfequente. De Familia vero Otftauiörum nihil ad ca,quaî Suetonius in Augufto fcribit, vidctur addendum, at vero, quumilli, quosfupradiximusjtantiiin eßentdifertijvel certenóindilerti. M. Marcusgt; vtaboinnibus dicitur. aemilivs, ex Aemilia gente,quam fcribit Sex. Pompeius appellatam à Mamerco Pythagora; Philofophi fi'io, cui propter Vnicam humanitatem cognomen fuerit Aemilos : alii, quod ah Afcaniode-Icendat,qui duos habuitfilios Iulium,amp; Aemilon.Plutarchus in Paulo foi-b)t earn ‘rfô A’Troft^/c/lw 7t7ovóiw iwd irxKouSfi. ad di t amp;nbsp;il lu d : o '^Sroaf

tS 7si/a liuj I'jTSWiiioa lt;rTro\i7rüïiiy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Trv'^xyó^ou Tixlcf r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d\i aiiiuhixii Kayon KdU

^vod^iiMoa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ quod ft verum cftet,Acmylius fcribi dcberet, ipfcta-

men Plutarchus (cmper amp;nbsp;Latini Aemiliumfcribunt, dc in veterum monimctis Atmihus muenitur. l epi d v s, idem pencfignificat Aemilius, vnde crcdimus vetercs Aemilium inrerpretatos fuifte perLepidum,amp;fic deinceps Lepidum cognomc Aemiliorum fuilfe, vt hodie funt apud nos re-bgiofi homines, qui Canonici Reguläres vocantur, græce, amp;nbsp;latine vtcunq. appellati.Hic M.Âcmilius Lepidus Porcina cum C.Hoftilio MancinoCon fui fuit an.ab V.C.fexcétefimo decimo feptimo, necin codem bellofelicior. nam Proconful aduerfus Vacceospugnauit, cladémque fiinilem Numanti-næpadus, vtapudLiuium libro quinquagefimo fcxto viderepotcris, vel apud Appianum in libro de Rebus in Hifpaniageftis,vbi rem pluribus expli-cat, amp;nbsp;addit ob id hune M. Aemilium Lepidum pofteacondemnatum fuif feded Valerius Maximus libro oélauo capitc primo lcribit, àL. Caßio accu-fàtum crimine nimis fublime extrudæ vilkrin Al/îenfi agrojgrauimultaaf feiftiifuid'e. PORCINA DICTVS, id quare nos adhucquærimus. galba, Ser. Sulpi'cius Galba, de quo fupra diximus. minor, ipfo Galba, nam fex

annù

IN M. T. CICER. BRVTVM.

annis poft Galba Confulcm Confiil hie fuit, svmmvs orator^ vtfum mum oratorem lib. primo de Oratore cum Galba item coniungit. ex ora TioN IB V s, aliter in orationibus:de quibus Atticus infra fic loquitur :pro-basLepidi orationes,paulum hie tibi aftentior.modo ita laudes, vt antiquas. lENiTAS, 7ÄW1/W abHermogenc, nififallor,appellatur. Cicerocertein Oratore duo quædam orationis genera ponit h’ô/kû» käz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quorum alte-

hvehemetem, incen{am,incitatam,fortem,afperam,grauem,amp; copiofam orationem.alteri placidam, Ibmmiflam, lenem, fuauem,æqualem, comem, amp;nbsp;iucundam ftibiicit: vt mittam,quæ libro fecundo de Oratore hac de re dilpu tantur. illa, iiupxmo'. graecorvm, vt Demetrii Phalerei præfertim: fupra. verborvm comprehensio, verborum quafi ftruduram, amp;nbsp;quandam ad numerum conclufionem lupra, de liberate loquens,vocauit:amp; inOratore verbis apte comprehenlam fententiam.quam veteres plerunquc cafu,læpenatura facicbant,fcd hieLepidusCiceroni videturprimus apud Latinosadbibuilfe. etiam, amp;iam,feparatimlibenterlegam. artifex, ptæftantifsimus dicendi elfertor,ac magifter, vt libroprimo de Oratore di-citur. VT ita dicam, dubitauit, ne dura nimis hæctranftatiovid-ere-tu r,artifex ftylus. hvnc, M.Aemiliu Porcina, ingen los i s s i mi, hinc aitinfra:vtinam in Tib.Graccho,Caióque Carbone talis mens adRempub. benegerendam fuiflet, quale ingenium ad bene dicédum fuit. AEQ_y ales, intei fe.Tib. cnim Gracchus ante trigeftmum annu interfeélus fuit, vt apud Plutarchum leges, P. Mucio Scxuola, L, Calphurnio Cofi. vt autor eft Paterculus ; C.vero Carbo T ribunus plcbis,vt oftendit Liuius libro quinqua-gefimonono, Claudio, amp;PerpennaCofs. id eft triennio poft fuit. i a m, paulopoft. DE sENioRiBVS, dc his, qui C. Carbone y amp;nbsp;Tib. Graccho ftnioresfucrunt.

Q^enim Pompeius non contemptus orator temporibus illis fuit;qui fummos honores, homo per fe cognitus, fine vlla com-mendatione maiorum efl: adeptus. Tum L. Cafsius multum po-tuit, non eloquentia, fed dicendo tamenjhomo non liberalitate, vt alii.fcd ipfa triftitia feueritate popularis : cuius quidem legi tabdlariæ M. Antius Brifo Tribunus pie.diu refbtir, M. Lepido Confule adiuuante.eaq. res P. Africano vituperationi fuit,qubd eins audoritate de fententia deduäus Brifo putabatur.

Q^ENiM POMPEivs, is, quem Valerius Maximus libro odauo capitc quinto QTomperum Aufidium vocat.qui Conful quum eilet cum Cn. Ser-«ilioCæpionean.ab V.C.fcxcentclimo decimo tertio, in Hilpaniam profe-ftus,l berincftinos,vt Liuius libro qumquagcfimo quarto videtur fcriplif-fcjquum Termantini ab Appiano vocétur,fubcgit:deinde,non femel à Nu-mantinis quum fuiftet viclus,vcritus,ncpofteaRomæaccufaretur, clàm cû illis de pace cœpitagere.Illi vero legatos ad eum de pace miferuntrquibus il-le palam dicebat, pacem aliter fieri non pofte, nifi populi Romani fideileipfi committercnt,quód aliter populi Romani dignitas minueretur : clàm tame fecdus fecit, vt ilh obfidcs, amp;nbsp;fugitiuos darent, ac argenti triginta talenta foluerent : quæ omnia quum fecift'ent iili, ac iam M.Popilius Lænas luccef-lor vcniiret,ille iam mctu belli præfentia fucceftbris liberatus,inficiatus eft, quicquidfecerat.Quareipfe,amp;Numantinià Popilio Romamad fenatum funt reieftiivt Appianusin libro de Rebus in Hilpania geftis oftenditiRomç

• -0« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTAR ÏVS

• - vcrOj quod refcrt Paterculus, Pompeium gratia impunitu habuitlllo enim deprccante, accepta lex non ell, vt hbro tcrtiO de OtFiciis cflautor Cicero, qui libro fecundo de Finibus ilium calhde improbu vocatiquod fœdus Nu-mantinum fit inficiatus. Credimus ilium nos etiam turn repetundarum accu 'fatum, amp;nbsp;abfolutum,quum iudices, vt Cicero in oratione pro Fonteio, amp;nbsp;Valerius Maximus libro odlauo capite quinto referunt,Cn. amp;nbsp;Q^Cæpioni-bus,L.amp; Q^Mctellis teftibus in eum non crediderunt.hunc etiam Cicero libro fecundo Academicarumquæftionumjnterpopuläresponit. non coN temptvs orator, ZiTOTua', fatis bonus orator: quippe qui, vt diximus, ita fit deprecatus, vt lex accepta no fit,amp; ipfe fit abfolutus. temporibvs ILLIS, quibus Ser. Galba, amp;M.Aemilius Lepidus fuerunt. Confiai enim interiplbs Confides fuit, svmmos, amplifiimos Verrina feptima vocat. honorés, Pr.i’turam,Conrulatu,Cenfiiram. Vt enim alios honores mit-tamus,Q^Pompcius,amp; QJMetellus vterque ex plebe Cenforcsprimum failli fiint,vtLiuius lib. quinquagefimononofcripfit. PER SE COGNITVS, fLia,non maiorum virtute nobilitatus.Q^enim Pompciushumili,atqueob-feuro loco natus eft:vt ait Verrina feptima. tVloKei dTropTniioo'

rwb vt fcribit Plutarchus in apophthegmaris,vbi iocuseftScipionis. hinca ■Cicerone in orationepro Fonteio,amp;in oratione pro Muræna QJiicPom-peius homo nouns appellatur. est adeptvs, plurimis inimicitiis,nia-ximilq.fiiis periculis,acdoloribus,vtVerrinafeptimafcribitur. Inimicitias lt;nim cu Cæpionibus,amp; M et el lis gefiit, vt in oration e pro Fonteio, amp;nbsp;apud Valermm Maximum videbis. Ab cius etiam amicitiaLælii nomine Scipio fe remouit,vt Lælius apud Ciceronem teftaturrob earn fortalfe caufam, quam Plutarchus in apophthegmatis fcribif.quod,quum ,LæIio Confiilatum petente, pollicitus Scipioni fuill’et, fenon petiturum, poftea tarnen petierat. TVM, quum QJPompeius viuerct : C1UO tarnen L. Cafiius annis tredecitn minor fuit, vt exCofs.apparet, fi mo Jo Cafiiusis Confiil, vt nos putamus, fuit. L. CASSivs, L.Cafiius LonginusàquibulJam Ranilia diäus,qui fuit Conful cum L.Cornelio Cinna an.ab V.C.fexcentcfimo vigefimo fepti mo:amp;:Cefiircum Cn.Seruilio Cæpionc,M.Plautio Hipfaponc,Fuluio Flacco Cofs.Vt Frontinus in hbris de Aquæduôlibus refert.Gens vero Cafsiadii plex videtur fuilfe patricia,amp; plebcia. nam multi Cafiii inter primos Confit les, amp;nbsp;multi item Tribuni plebis in veterfi Icriptisinueniuntur. mvlt VM POTViT, quippequi M.AntioBrifoneTribunoplebis aduerßnte, M.Le-pido Confide, amp;nbsp;bonis omnibus repugnantibus legem tabulariam tulerit, quod Cicero libro tertio de Legibus affirmât, non elo cty e ntia, seo DiCENDo TAMEN, quod non eloquens, fed ddei'tuscflet. liberali-TATE, largitione,quamultitudodeiinirifolet,vt libro fecundo de Offi-ciisdifputatnr. vt alii, vt Sp.Cafsius,Sp. Melius,C.Flaminius,amp;alii. TRISTITI A, ET SEVERiTATE, idem pcnc bis vidctur diceic ksüt’ TDOiR. nam trillis, amp;nbsp;feuerus læpe conuertuntur, vt oflendit etiam Seruius, illud Virgilii interpretans:amnemquc feuerum : amp;nbsp;Donatus apudTerentiu ita fcribit:triftis ad laudem interdum fumitur, non ad amaritudinem : Cicero iudex trifti$,amp; integer. L. igiturCafsius ita triftis, óó feuerusfuit, vt, quod Valerius Maximus libro tertio capite feptimo fcribit,olim quum Præ-toredet, eius tribunalpropternimiam feueritatem fcopulus reorum dice-rctur; de quo fic etiam fcribit Afconius : L. Cafsius fummævirfeueritatis, quotiesquæfitor iudiciialicLiius effet,in quoquærereturde homine occifo, fuadebat, atque etiam præibat iudicibus, vt quæreretur,cui bono fuiffetpe-ni e cum, de cuius morte quxrebatur ; ob quam feueritatem quo tempore

Sex.

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,79

Sex.PeduceusTribunujplebiscnminatus eft L. Metcllum Pontificem Maximum , totumque collegium Pontificum male iudicafte de incefto virginu Veftalium,quô(dvnam modoAemiliam damnauerat,abloluerat autem duas Marciam,amp; Ijciniam, populus hunc Caßium creauit, qui de eftdem virgi-nibusquærcret:ift|ue amp;nbsp;vtrafque cas,amp; prætcrea complures alias nimia, vc exiftimatio eft, afperitatevlus, damnauit. Hine Cicero Verrinaquinta ita fcribit.non quæroiudices Calsianos,veterem iudiciorum ftueritatem non rc(]uiro:nccitamulto ante ibidem,PotamoncmiudiccmCaftianum,amp; hominem lêuerum appellarat. ob id itemVerrina fecunda Cafsiarn familiam ad ludicandum vocauit feuerifsimam : vnde nosin orationepro Scx.Rofcio Amerino fic Icgendum putamus : L. Cafsius ille, quern populus Romanusfeucriftimum, amp;{apientftsimum iudicem putabat,idcntidcm in caufis quærerc folebat,cui bono fuiftet,quod Cicero in oratione pro Milor nc,amp;Philippicafccunda rcpetit.non negamus tarnen, verißimum, vt nunc legitur,etiamrctincri pofte, popvlaris, hinclibro tertio de Legibus ita loc]uitur;lcxCafsiaanobih homine lata eft L.Caßioftcd (pace familiæ dixe-tim)difsidenteà bonis,atque omneis rumuftulos populari rationc aucupan-te.Interpopulares etiam libro fecundo Academicarum quæftionum ponit. legi tabellariae, tabclladata,inquitinfra, quam legepi L. Caßius Lcpido,amp;Mancino Cols.id eft an.ab V.C.ftxccnteftmo decimo leptimo tu lit:tantum abeft,vt verum fit,quod Afconius hoc modo fcribit:inde fun t le-gesCaftiætabellariædcfuffragiis libéré ferendis, non voce,fed tabula, illc Cafsius,quicognofccndis criminalibus caufisinprimis quatrendum efledi-ccbatjcui bono.Afconius enim videtur credere, eundem Cafsium eum, qui legem tabellariam tulit,amp; cum,quern CiceroVerrina fccunda QJdortcntio Cos.Des.Tribunummilitarem defignatumfuiftc fcribit ; quum ab co tempore ad hoc anni minimum leptem ä: fexaginta numcrentur : quanquam li-cetfulpicari, Afconii locum elle corruptum, quum idem in interpretatione orationispro Milonc rclt;ftcfcribat,vt fupra nos retulimus ; etrnmin interpre tationc orationis pro Cornelio planius idem demonftrat : Qnæ lit iftalcx Cafsia,quafulfragiorum poteftas coualuit, manifeftum eft. nam Cicero ipfe qiioquepauloantcdixit,legemCafsium tuhlfcjvt populuspcrtabcllamfuf-iiagium fcrret.AltcraCafsialex, qua’populiiudicianrmauit,quæ fit,potcft lt;]ua:ri:cft autem hæc:L.Caftius L. F. Longinus Tribunus plebis C. Mario, C.Flacco Cofs plurcs leges ad minuendam nobilitatis potentiam tulit ,iri quibushancctiam,vt,qucm populus damnaftct,cuiue imperium abrogaftet, infenatunoneflet. Ego tarnen puto eundem Cafsium tabellariam, amp;nbsp;iudi-ciariam leges tuliftc, quum Cicero itadicat infra : indicia populi iam magis patronum dcGderant,datatabclla : quam legem L.Caßius Lepido,^ Man-cmoCofs.tulit; amp;nbsp;libro tertio de Lcgibus; lex Cafsia de populi ludicio : nifi forte lex cadem fuit : quamuis Cicero in oratione pro Cornelio ita fit locu-tus.ponam Cafsiam,qua lege fuifragioruin lus, poteftasque conualuitialtc-ramCalsiam,que populi indicia ftrmanitmamlvge ilia tarn inindiciis, quam incomitiis, velpotins in iudiciis pnblicis tantum fntfragia per tabcllam fc-rcbanturquod vt declarcmus,ncccfte eft,vc rem paulo altius rcpctamus. Po pulusigiturRomanns femper à principio de tribus rebus, de Magiftratibus, de Lcgibus,amp;debelloconftituit, atque id ipfum Ihftragiis per curias latis: vndccuriatacomitia funt appcllataun qnibus ex gencribns omnium, fient fcribit Gellius,fufFragiumfcrcbatnr,amp;quidem a’valfXKao'vt Dionyfius libro feptimodixit, fed libro quarto plnribus cxplicanit : quum docuit, paupcrcs diuitibus in his comitiis non modo pares, fed fuperiorcs ctiamfuift'c ; quod

Ito nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARI VS

multoplurcî client paupercs,quàmdiuites. Quicunque igiturerantintri-ginta curias diftributi, viritim fuiïragium ferebant : amp;nbsp;quum quid hoc modo decretum fuerat, id Curiæ diccbantuf iufsifle : vt in orationeproDomo Cicerodeinonftrat:fitrigintacuriæidiufsiircnt,id effetratum? In centuria-tisautemcomitiisex deferiptione SeruüTulliinon omneSjfed finguliper . luas centurias,vt libi o feptimo feribit Dionyfius, lujfragium ferebant, quu à magiftratibus vocabantur.nam centuriæ centum nonaginta très ex vniuer fb populo Romano confedæ fuerant ab illo Rege; ex quibus erant decem amp;nbsp;ofto equitum, peditum oéluagintaprima: clafsis, viginti fecundæ, viginti tertiæ,viginti quartæjtriginta quintæjVnafextæ. VocabanturigiturCenturia: equitum,amp; peditum primæ claüis.quæ fi omnes decernebant, res décréta putabatur. nam plui es erant, quàm reliquæ omnes, amp;nbsp;equitum centiiria: plurimum incomitiis poterant,amp; ob id Cicero in cpiftolis à D.Brutopetit, vtfibi equitum centurias conficiat. Sin in bis fuifTetvariatum, tunccæters deinceps vocabantur,donee nonagintafeptem minimum idem dccernerct. Tune enim abfoluebantur comitia centuriata : in quibus ex cenfu,amp; æt.itc, Vt ait Gelliusjfuffragium ferebatur.bine Cicero bbro tertio de Legibus fcri bit,in his comitiis populum cenfu, ordinibus,ætatibus defcriptum fuifle. In tributis vero comitiis,quç ficbant,q^uum ex regionibus, amp;nbsp;locisfulfragium, vt ait Gellius,ferebatur,populus ipfe fercbat,amp; quidem, quod Cicero libro tertio de Legibus affirmât, fiife in tribus conuocatus. His primumTribuni plebis Ap.Claudio,T. Q^intio Coß.an.ab V. C. ducentefimooäuagcfimo îecundo funtcreati.Itaqueprimum curiata,deinde centuriata, poftremotri buta comitia videntur inftituta. In bis omnibus,qui cum populo agebat, ita ilium rogabat:Velitis,iubeatffne hoc fieri?Populus vero,fi res placebat, hoc modo iubebatjVti rogas;nam finguli fic vocis fuffragium ferebant, vt roga-tori dicercnt,vti rogas,perinde, ac fi dicerent, iubeo meo fulfragio fieri,vti rogas.Nec dubitaripotcft,quin ita fuffragium ferrent, quando exlibro tertio Ciceronis de Legibus apparet,legem prima tabellariam, quafulfragiuni occultaretur,an,ab V.C. ferè fexcentefimodecimo quarto latam fuifle, quu prius fine tabulafuffragium inirent,amp;,vti rogas,dicerent:quod Liuius quidem fæpe,fed libro tarnen potißimum fexto verbis bifee demonftrat : vti ro-gaffent,primæ tribus dixerunt.pro verbo, dicere,Cicero lib. fecundo de Legibus verbu,edicere,ita videtur vfurpare : fuadeigitur,fi placet, iflam ipfanl legem,vtego,vtirogas,poßim edicere : nifialterum exaltero corrigendum putamus. Ibi loquiturCicero cum Attico, amp;cumQJiatre, qui vocisfuf-fragium magis,quam tabellæ probabant, ob id ad eundem Atticum libro pri mo fic olim fcripfitioperæ Clodianæ pontes occuparant: tabellæ miniftraban tur ita,vtnulli darctur,vti rogasùd eftitainftabatClodiani.vt iudicesfulfra gium tabella ferrent,vt nulli concederetur,vt fuffragium voce ferrepolfet. nam quum multi effent corrupt!,volebant occulte fùffragia ferri,nepoflent notarirnec ea res aliterintelligi,meo iudicio,potefl: : quauis in feholiis prio-ribus earn nos paulo aliter explicarimus,amp;, qui poft nos feripferunt, multo fecusetiam fint interprétât!. Atque voce quidem Romani fuffragium tule-runt vfquead annum ferè fcxcentefimum decimum quartum. luneenim Gabinialexde fuffragiis per tabellam ferendiseft lata: fecutabienniopoft Caßia cft:tertia Papiria:quarta Cælia : quæ tabellariæ fùnt appcllatærquibus latcbra populo data cft,in qua,bonis ignorantibus,quid quifquefentiret,’ ta bella vitiofum occultaret fuffragium,vt Cicero libro tertio de L egibusferibit. Sicenim quifquefiiamtabellaminciftamconiieiebat, vtoccultepofTeC aduerfari.Nam iudicibus terng fingubs tabellæ dabantur, quarum vna A. altera C.

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8r ,

teraC.tertia N.L.Iiteras infcnptas habebat:quæ notæ erat abfblutioniSjCon dcmnationis,ampliationis.ex quibus iudex quifq. qua volebat,in ciftam pote ratcóiicerejatq. id ipfum ita occulte,vt,que vellet,poflet abfbluerc,vcl con detnnarejvel ampli are fua tabella, fine vlla fiilpicione beneuolêtiæ, vel odii: quod nemo poflea polTet cognofeere, quis iudex vel abfbluiffet, vel conde-mnaflètjvel amplialÏètmifiomnes velabfoluiflent, vel codemnafTentjVel am plia(rent.VndeCic.quû audilïet,Ap. Claudiu omnibus fiiffragiis abfblutum fuifle,miratus eft,nulla ne in tabellæ quidc latebrafuifl'e abfconditamaleuo lentiâ.lege tamé Cornelia videtur olim reo licuifTe optare, clàm, an palàm de. fefententiâferrivelletndCic.inorationepro Cluêtio docet.In reliquis veto fuffragiis,in quibus magiftratus,vel leges, vel tale quid rogabatur, binæ, nififallor, tabellæ fingulis fuflfragiulaturis dabatur:quaru altera punftu fine dubitatione,altera nihil, vt ego puto,fcriptum habebat.Itaque,qui fauebat, tabellapunfto infcripta:qui aduerfabatur,altera in ciftam coiiciebant. Hine Cic.in oratione pro Plancio dixit:tribus nonullas puniftis totide tulit : amp;nbsp;ibi dempaulo poft: queftus cs,pluresteteftes habere de Voletinia, quam quoc in ea tribu punftatuleris.hue amp;nbsp;illud Horatii eft referendu : omne tuht pun ftum,qui mifeuit vtilcdulci.Hanc ferédi fuffragii ratione Cic.non reprehen. dit,Demofthenc fecutus,qui fuffragia occulta magis probabat:quauis Plato lib.nonode Legibus ilia Icribat verba : ta-Tüxpastfà fed Cic.id populo Romano cocedebat : vnde tabella vindice libertatis in orationibus cotra Rui lum, amp;nbsp;lib. tertio de Legibus appellauit. Qupd vero nos diximus de ternis iudicu tabellis,amp; cifta,obfcure quidem,fcd tame id fcribit Afconius :de cifta vcro,quæ in comitia deferretur, autor Rhetoricæ ad Herenniû libro primo itafcribit:Saturninus legem Ferre cœpit,collegæ eius intercedere: ille nihilo minusciftellâdetulit:Cæpio,vt cotra S.C. intercedentibus collegis, aduer-fus Remp, videt Ferre,cu viris bonis impe tu Facit, potes difturbat, cillas deii— cit.quoquidé loco quu ciftas dicat,oftendit plures Fuifle, vt Forte vna quæq. curia,ccnturia, amp;nbsp;tribus fua cifta vteretur. m. antivs briso, Antioiu FiniiliaRom2Faltplebeia,vtTribunatuspleb.oftedit. M. lepido, M.Ae-milioLepido Porcina,de quopaulo ante diélû eft. consvle, cu C.Ho-ftilioMacino. adivvante, M.AntiumBrifone. eaqve res, lexilla tabellaria. p.aericano, P. Cornelio Scipioni AFricano Aemiliano. vi tvperation'i fvit, apudillos,quilegetabellarianoprobabant, qualis poflea Fuit QA3ic.qui lib. tertio de Legibus cum Marco Fratre fic loquitur: CaCsiæ legis culpa Scipio tuus fuftinet, quo autore lata effe dicitur.ob id opi . nor,Scipio popularis à quibufda putabatur,vt lib.Fecudo Academicaru quç-llionu viderc potes : fed pro fe dixit ipfe in libris de Rep.vt Cic. lib.tertio de Legibusteftatur. sententia, legitabellariærefiftédi. pvtabatvr, fic lib .tertio de Legibus nihil atFirmat,Fed inquit:quo autore lata effe dicitur.

Turn duo Cæpiones mukum clientes confilio amp;nbsp;lingua, plus autoritate tarnen amp;nbsp;gratia fubleuabant. fed Pompeii funt fcripta ncc nimis extenuata, ( quanquam veterum eft fimilis ) amp;nbsp;plena prudentiæ. P. Craflum valde probatum oratorem, iifdem fere temporibusaccepimus;quiamp; ingenio valuit,amp; ftudio, amp;habuic (juaidam etiam domefticas difciplinas. nam amp;nbsp;cum fummo illo oratore Ser.Galba,cuius Caio filio filiam fuam collocauerat, affi nitate fefe deuinxerat;amp;cum effet P. Mutii filius, fratremque haberet P. Scæuolam, domi ius ciuile cognouerat. incoindu-

4

igî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

flriam confiât fummâ tuilTe.maximamquegratiam, cum con fuleretur plurimum,t:Sc diceret.Horum ætatibus adiunâi duo C. FanniijCaii Marei hlii,fuerunt:quorurn Caii filius,qui Conful eu Domitio fuit, vnam orationcm de fociis amp;. nomine Latino contra Gracchum rehquit.fanc bonam,amp; nobilem.

D V O, Cn.amp; iple Cicero in orationepro Fonteio, amp;nbsp;Valerius Max. lib.oólauo cap.qujnto vocant;quum feribunt illis tcftibus in Q^Pompeium non eflecreditiim ,quôdcum illo ininncitias gerere dicerctur. Illud addic Valerius Max. iiideniparencibus illos natos fuifl'e,amp; peromnesbonorum gradusad ßimmam amplitudinem peruenilfe. Cn. cnim cum Q^Pompeio Conlùl an.ab V.Cfexcentefimo decimo tertio fuit:Q^cro cûC.Lælio anno Icquenti fuit Confubqui Viriatum dolis interficiédumcurauit,vtLiuiu$ libro quinquagefiino quarto,Eutrop. lib.quarto, amp;nbsp;Appiaous in lib.de Rebus in Hifpaniageftis,icribunt : Vnde Valerius Max.lib.nono cap. fextoillu inter perfidos nurnerauit. c ae P j o N e s, Seruilii Cæpiones. Seruilios veto, quûfuiflent intçrprincipes Albanoru, Tullus Rex in patres legit, vtLiuius lib.primo icnbitrynde ta multi Seruilii Confules ante,quam plebcii Cofules fierétTuiHe legigui rquidam tame Seruilii etiam Tribuni ple.inueniuntur,vt M.Seruilius apud Cicerone,amp; P.Seruilius apud Afconium.Quare dicédum videtur,duas familias fuifle.In veterü monimétis Cæpio, apud Plutarebum KXTrl'iv grxcefcribitur consilio, et lingva, videturqutedä eloquéti£C,qua: nihil aliud effe dicitur, nifi copiofe loquens fipientia, vt in Partitionibu$,amp; lib.tertio de Orat.difputatur, a v t o r i t A T E, bis Cæpio Tubus Cic.ir) oratione pro Fonteio virtuté,gcnus, res geftas,fidé,amp; autorita tc tribuit, svblevabant, vt patroni. SED pompei i svnt script a, crit hicfènlus:reliqui feniores,dequibus ante Tib.Gracchunos diólnros (u inuspolliciti,nihilfcripti reliquerût,fcd QJ^ópeii funt fcripta. L.igittirCaf lius, ÓC duoCatpiones nihil fcripferLit,quod extet, fed QL.Pompeiusfcripta quædam rcliquit. Alii tame hoc loco legût, fed Publii funt fcripta:nos quem PubliaV’elint hgnificare,prorfus ignoramus.Quod fi quid mut.adu (it,nnli-mus legere,Qj't QjSçpioné fignificet,acitaquafi dicat:crât quideduo Cæ pionesOratoresCn.amp;QTedCLfuntfcripta. N EC nimis extenvata, quabaeratveterijfcripta. vetervm est sim ilis, infcribcdo,iednóita tarne, vt eiusfcriptg fintextenqata. p.crassvm, P.LiciniuCraflumMutia num Diuitp.na quu P.Mucii Sçætfol^ dhuSjVt paulo poft dicitur,fuifict,à P. Licinio Craft'o ,adoptatus,ita de more fuit appellatus.Vt. n. diximus in febo-liis in epiftolas ad Atticû,prænQmé,nomé,amp; cognoméadoptatis adoptati amp;nbsp;quidédeiQceps fumebâtmomé verofuægctis, fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rctinebàt,vtP.

Cornelius Scipio Aemil.poft hæc auté adoptâtis, vt vocât,agnomé, fi modo erat,interdu addebatiquo modo hûc Diuite credimus appellatiuquod is,qui adoptauit,Diues diceretur,vtin veteruCpnftilibus appellatur,amp; à Plin.bb. vigeGmq primo cap.tertiOjVt opinor.Hic certe, de quo loquimur,cognomi ne Diuejeft dilt;ftus,vt Cic.lib. primode Qrat.amp;lib» fecûdo dcOfticiisalfir-niat.hicenimille eft,dequo Gelliuslibro primo capite decimo tertio feribit hoc modo:is Cralfustraditur quinque habuifte rerumbonarum maxi ma,amp; præcipua ; quôd eftetditifsimus, qyôd nohilißimus, quod eloquentifsimus, /lt;quód lurifconfultiftimus, quqd Pontifex IVJax. Hic,vt ait Plin.bb.vigefimo primo cap.tertio, quum den)pt.jm Marfÿæ coronam è floribus capiti luo im-pofuiftet,atq.ob id eûduciinviQCulaTriqmuiri iußiffcnt, appellauitl ribu pos pleb.nccilli interceflcre.nos enim credimus eundem efle, quum Plinius

Mutianum

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;183

, Mutianum vocct, nifi forte fignificct ilium, quern alibi ter Confulem fuiHe lcnbit.Hunc,vt Cicero lib. fecundo Academicarum quaîflionum , Sc Plutar thus funt telles Tib. Gracebus,quum legem agrariam ferre vellet, dicitur adhibuifle, quodC. Gracebus frater eius liliam vxorem baberet : vnde poll Tib.Graccbi mortem eleóluselliple, qui agrum diuideret.Hic an.ab V, C, fexcentefimo vigefimo tertio cum L.Valerio Flacco Conlul fuit : quo tem-poreClaudius Cos. Des. de C.Carbonisleditione retulit, amp;nbsp;lenatus idde-ercuit,quod amp;Cic.lib.tertio de Legibus lcribit,amp; nos infra deC. Carbone referemus.Eodem tempore cum Ariftonico, vt autor ell Cicero Pbilippica vndecima,bellum gerendum fuit. Rogatus populus,quem id bellum gerere placeretiCralTusCoful, Pontifex Max.Flacco collegæFlamini Martiali mul tamdixit, fiàlàcrisdilcelsiflet. Itaq.populusCraflbbellugerendumdedit. Hine Liuius lib. quinquagelimo nono ita lcripfit;aduerfus Arillonicu P. Li-cinius Craflus Conful,quû idem Pontifex Max. elfet, quod nunquam an tea firtii erat,extraItaliam profeClus,prxbo vidus, amp;nbsp;interéptus ell. in prælio interfeduStrabo quoq. lib.decimo quarto, nbsp;nbsp;Eutrop.lib.quartodicunt, amp;

Eutrop.illudaddit,eius caput Arillonico oblatfi, amp;nbsp;corpus Smyrna fepultu fuiire.Paterculus tame eum decedente ex Alia Procofulem, ab codé Arillonico interemptû fuifl'e refert: led Valerius Max.lib.tertio cap.fecundo, Oro liuslib.quinto cap.decimo,amp; Florus lib.fecudo cap. vigefimo funt autores, cumà Thracibus,quorû Arillonicus magnu numerum in præfidio babebat, interEleâ amp;nbsp;Smyrna exceptu,ne in ditione bollis perueniret,dedccus,accer fita ratione mortis,eifugifle.Virga enim.qua ad regendum equu vfus fiieraf, in vnius barbari oculum direxit,qui vi doloris accenfus,latus Ctäfsi fica co-fodit. PROBATVM oratorem, bincL.Crall'uslib.primodcOratoreil-lumlaudandum putat;quôd,quuSca:uolç frater eilet,foÜtus elTct ei perlçpe dicere,neq. ilium in iure ciuili lat is illi arti facere poflbjuili dicendi copia\if-fumpfifletmeq. fe ante caulasamicorutraélare,atq. agere ccEpitfe, quamius Ciuiledidiciffet. necitamultopollin eodélib. idem eloqués, amp;nbsp;iuris pcritus ib Antonio vocatur,ne repeta,quodexGell.fuprarelatuell. iisdem fere TEMPO R1B V s, na inter 0;_Pópeii,vt alios mitta,amp; buius Crafsi Cóliilatus nouéannifummunumeratur. ingenio valvit, et stvdio, tan tu

' Valuit,vtita Valerius Max.Iib.oólauocap.feptimofcribat:P.Craffus,quüin AliamadArillonicüRegédebellandumCóful veniffet, tatacuraGræcælin guacnotitiam animo cóprebéditjVteain quinq. diuifam genera,peromnes partes,acnuméros penitus cognofceret:quæ res ei maximu fociorum amoré Conciliauit, quaquis eorû lingua apud tribunal cius pollulauerat, eadem décréta reddenti. DISCIPLINAS, ex quibus erudiri potuit,vt eruditusfuit. nam, azWo71«, in qua ordmcartifîciolo vti maluit,qu,àm naturali,vt oratio crelceret. svMMo, ita,vt,quodfupradidumell,omnibusæqualibus eloquétiapræjfliterit. illo, Ipfpaoio'. s er. galba, de qüodiximus. cv-IVS CAio Fino, aliter,cuius filioide quo lie infra: buic fuccefsit ætatiC. Galba Seruii illius eloquêtifsimi viri filius,P. Crafsi cloquétis, amp;nbsp;iurilperiti gener. Quare prænomen illud , Caio, boc loco potes retinere. filio fi-LlAM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;filia Licinia de more credimus appellatâfuiHe. affi

N1T AT E, quç proprie lit inter eos,qui per nuptias coniunguntur. D e v i M Xerat, ita,vt ipfe Ser.Galbailium, quum Aedilitatem peteret,maiorna-tu, amp;nbsp;Conliilaris alïedaretur, vt libro primo dc Oratore dicitur. e s s et, hicP.Craflus. p. mvcii, P. MuciiScæuolæeius,nilî meconiedurafallit, qui fuit Conful cum Sp.Pollbumio an. ab V.C. quingêtefimo ocluagefimo. ÏÎ.ATRBMQJB HABERet, bincCiccrolib.fecundoAcademicarumqu£-

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q ü

184 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

ftionumitafcribit:duosfapicntifsimos,amp;clarifsimos fratres P.Crafrum,amp; P. ScacuolamaiuntTib. Gracchoautores legumfuifle : alterum quidem,vt videmus,palàm:altcrum,vtfufpicamur, obfcurè. p. scab vol am, P.Mu-cium Scæuolam, de quo Cicero libro duodecimo ad Atticum fic ait : Nunc Vclim, P. Scxuola Pontifex Maximus quibus Confiilibus Tribunus plebis: cquidem puto,Cæpione,amp; Pompeio.Prætor enim P.Furio,Sex. Atiho.Da-bis igitur Tribunatu.Hic igitur P.Mucius Scæuola Pontifex Maximus fuit, vtin orationc pro Domo his verbis etiam manifeftius oftendit : P. Scæuola Pontifex Maximus pro collegio refpondit, idque T.Flaminio, QJVletello Coß.id eft an.ab V.C.lexcentefimo trigefimo primo,ne quis putet ahum fi-gnificari. Fucrat enimConftilipfe cum L. CalphurnioPilonean.ab V, C. fexcentefimo vigefimo primo,Qui fieri igitur poterat,vtiifdem temporibus duo,amp;duo fratres eflent Pontifices Maximi,ipfè P. Scæuola, amp;P.Craflus, vtdiximus, quum vnus tantum Pontifex Maximus fieret, nee in collegium duo propinqui,vt ftribit Dion,nedum duo fratres reciperentur ? Credimus jgitur nosP. Scæuolam in locum P. Craßifratris,qui Conful,vtdifl:umeft, perierat,le(ftum Pontificem Maximum fuifle : amp;nbsp;ob id etiam,quod fratri fu-perftes fuit,à Cicerone non hie,fed infra pofitum fuifle:quamuis P. Crafl’o maior natu fuifle videatur ; quod patris prænomen habuerit, amp;nbsp;ante Con-fiil,quàm P.Crafliis fit falt;ftus:qui tarnen in gcrenda Repub.putabatur,vt ait Cicero in orationepro Domo,fegnior : quodipfe,amp; frater, vt eftdiftum, Tib. Graccho autores legum fuifle dicebantur. Hie lurifconfultus fuit, amp;nbsp;t libros de iure,viuo adhucfratre,imo Aedilitatempetente,lcripfei‘at, vtle-gimus libro primo de Oratore:inquo quidemlibro Cicero ilium pila bene, duodecimlcrupisludcrefolitumfuifle teftatur. p. Publium,vtCiceioli-bro primo ad Atticum,libro primo de Oratore,Verrinafexta, orationepro' Domo,amp; alibi vocat,quern Paterculus, amp;nbsp;optimi quiq. feriptorcs feqnun-tur :quareCafsiodorus,amp;alii, qui C.fcribunt,prorfus errant. mvcivM, Mucii, fi Diony fio, amp;nbsp;Plutarcho credimus, patricii fuerunt, fed aliquos ex his plebciosfuifle totTribunatus oftendunt. scaevolam , Muciorum cognomenjquod primum Mucio, qui Porlenam voluit interficere, à clade dextræmanqSjVtLiuiusloquitur,inditumfuit, domi, rclpicitadprouer-bium,domi habet,habebat autem P.Crafsus domi, vndedilceretiusciuile, fratrem, amp;nbsp;alios.nam multi Scæuolæ iuri 1 periti fuerunt. hinc Scæuola libro primo de OratoreinquifHuraciuilia iampridem in noftra familia verßn-, tur. coGNOVERAT, ita, Vt .à Gellio iuiifconfultißimus appelletur. eo, : P. Craflo. INDVSTRIAM, lege Valerium Maximum libro odauocapi-te feptimo. gratiam, qua tantum valuit, vt quod nunquam antcafa-’ dum fuerat ,impctrarit,vtipfe Pontifex Maximus bellum extra Italiam gererct, vt fupra retulimus. consvleretvr, vt lurifconfultus de Hire confulerctur, vt olim à rufticano confultus eft , quum Aedilitatem ■ peteret, Vtlibro primo deOratore Cicerorefert. diceret, vtorator probatus, paulp ante. h o r v m , Q^Pompeii, L. Cafsii, duorum Cxpio- ’ num,amp;P.Cralsi. pvo c, aliter duo Caii,vt vel legere,vel interpretari,' oportet. FANNii, Fanniiplebeii fuerunt,vtoftenditTribunatus plebis^ quern paulo poft nominat. c a 11, C.Fannii Strabonis,qui cum M. Valerio Me/Tala Conful an.ab V.C. quingentefimo nonagefimo tertio fuit,amp; legem fumptuariam tulit,vt autor eft Plinius lib.dccimo cap.quinquagefimo,quic quid Macrobius eade re dicat. marci, C.FanniuLçliigenerûiêmperCic. hic,inLçlio,amp; in epiftohs ad Atticu Marei film vocat. caii filivs, C.Fa piusC.F.C.N. Strabo.ficcnimin veterum monimetis legitur. d omitio,

Cn.Domitjo

IN M. T. CI CER. BRVTVM.. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185

Gn.DomitîoCn. F. L. N. Ahcnobarbo, vt in veterum mom’mehtfs tcnbijj tur. FviT, an. abV. C ïexcentefimotrigcfimofecundo:quotcnipoicZcri^ bit Iulius Obfequens, in foro Vcflano Androgynum natum,in mare delatu cfTenn Gallia tres foies, amp;nbsp;tres lunas eflc vifas. Quare ficapud Plinium libra fecundo capite trigefîmo fecundo legendum eft : lunæ quoque trinæ,vt Cn/ Domitio,C.Fannio Cofs.apparuerc. d e, ne interpreteris bic,dc,id eft pro/ quoniamFanniusaduerlàtus eft. sociis, (ruppax.o/(y, vtait Plutarchusinj Gracchis. Qjo veropaiftofocii fièrent, fcribitur libro primo capite oétauo Machabçorum.à fociis fociale bellum didum eft ab omnibus hiftoi icis,quafi: , ifociisillatum,quod tarnen Cicero Italicum vocat. His omnibus,vcl potius' toti Italiæ,vt ait Paterculus,ciuitaté Tib. Gracchus eft pollicitus, amp;nbsp;poftca Ç.Giacchusdabat,cuiFanniusCôful eftaduerfatus. nomine latino,-C.eniin Gracchus in fecundo Tribunatu de coloniis mittendis tulit, kixâcSy , vtaitPlutarclîus , àDî kwWzTroAfTaofo’ -vï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nec

abeomultûdiflentitAppianus.ficinfrafbcios,amp;Latinosfeiungit. grac-CHvM, C.Gracchum. fie cnim Cicero fiepe propter excellentiam vocat, vt infra, amp;libro tertio de Oratorevidere licet. Hicvero ilium fignificari res ipfaetiamdocet.quôd quu ipfe C.Gracchus C.Fannium Confulem faciendum curaftet, ille tarnen à patribus ftetit.nam quuin C. Gracchus leges quaf dam promulga{fet,amp; quotidic magnafbçiorum multitudo ad eum conueni-tetjfenatus FannioConfuli perfuafit, vt iuberet omnes, praeter Romanos, vrbeexirendquod fecit. Gracchus vero contra ediftum fecitfin quo Confulem reprehendebat, amp;nbsp;fociis, fi manerent, opera contra Confulcm pollicc-^ batur.hincnatafimultas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Turn Atticus,quid ergo ? cfl nc irta Fannii? nam varia opinio pueris nobis erat. alii à C. Perfio literato bomine fcriptam eflc aiebant,illo,quem flgnifleat valde dodum efle Lucilius:alii multos nobiles,quod quifque potuilTct, in illam orationem contulif* ‘ fe. Turn ego, Audiui equidem ifla.inquam, de maioribus natUj, fednunquam fum addudus vt crederem; eamque fufpicionetn' propter hanccaufam credo fuilTe, quod Fannius in mcdiocri-bus oratoribus habitus eflet, oratio autemvel optima effet illo quidein tempore orationum omnium, fed nec eiufmodi eft, vt a pluribus confufa videatur ; vnus enim fonus eft totius orationis, amp;nbsp;idem ftylus.-nec de Perfio reticuiffet Gracchus,cu amp;nbsp;Fannius de Menelao Maratlieno, amp;nbsp;de cæteris obieciffet, præfertim cum Fannius nunquam fit habituselinguisznamamp;caufasdefenflta-uit; amp;nbsp;Tribunatus eius, arbitrio amp;nbsp;audoritate P. African! ge-' ftus,non obfeurus fuir. Alter autemC. Fannius M.F.C Læliige* ner,amp; moribus, amp;nbsp;ipfo genere dicendi durior.is foceri inftituto; quem,quia cooptatus in Augurum collegium non erat, non ad-niodum diligebat, præfertim cum lile Ç^Scæuolam fibi mino-rem natu generum prætuliffet:cui tarnen Lælius fe excufans,non genero minor! dixit feilludj'edmaiori filiæ detuliffe : is tarnen inftituto Lælii Pantetium audiuerat.eius omnis in dicendo facul-q iii

SEB. CORRADI COMMENTARIVS

tas ex hiftoria iplîus non ineleganter fcripta perfpici poteQ ; qua; neque nimiseft infans,nequcperfeâediferra.Mutinsautem Au gur, quod pro fe opus erat,ipfe dicebat, vt de pecuniis repetun-dis contra T. Albutium. is oratorum in numero non fuitnuris ci uilis intelligentia,atque omni prudentiæ genere præftitir. L.Cæ-lius Antipater ,fcriptor, quemadmodum videtis,fuit vt tem-poribus illis lucuicntus, iuris valdeperitus, mulcorum etiani, vî L. Crafsi,magifl:er.

ATTicvs, vtantiquitatisîtaperitus, vtillumCicero fæpehifcc (iere-bus confuleretjVtin Epiftolis apparet. ist a, oratio, fa N N il, C.Fannii tune Confulis, vtdidum. c. persio, lege librum primum deOratore. SCRIPTAM, amp;C.Fanniodatam:quodalios ctiamfccifle infra vidcbimus. SIGNIFICA T, quum (cribit hoc modo : bæc Perfium non euro legere,Læ-lium Deeimum volo, quod libro primo de Oratorc leribiturmon autem,vt in prologo repetit Plinius : bæe doiffiftïmum Perfium legere nolo, Lælium deeimum volo.namfiLueilius doittißimumdixiffet, Cicero hoc loco non diceret,fignificat. fignificauitvero, quumfiia lcripta eum legere noiuit,il-lius ludicium reformidans;vt libro primo de Finibus Icnbit Cicero.qui qiiu in Iibris de Rep.bane iententiam mutuaretur,do(äißimum addens,interpre' tatus eft: quod Plinius non videtur animaduertifiTe. valde ooCtvM,. omnium Romanorum doftißimum Craflus libro primo de Oratorevocat., ivciLivs, C.Lucilius poëta,cuiusvitam Crinitus,amp; Lilius lcribunt. no Biles, qui Gracebo aduerfâbantur. contvlisse, de nob'ili oratione loquens Cicero ; fuo dichoreovtitur. ista, quæ tu dicis Attice. svsPi-Ci ON EM, hancorationemaPerfiofcriptamfuifTe. optima esset, ira bona,amp; nobilis,quod diélum eft, vt à C.Fannio mediocri oratore non vide rctur lcripta. illo qj'IDEM tempore, quo pigmenta nondnmerant inucnta,vt infra diccturmec numerus,qui poftca fuit agnitus,vt refcrtiir in Oratore. sed nec, hic confutat illas duasopiniones ordinc conuerfo. PLVRiBVs, nobilibus vt diiSlum eft. vnvs enim, caltaKoytsc sonvs, videtur tranflatio à lyra fi.impta,quæ lemper eundem lèruatfonuin. bine Ac gyptii, vt Orus Icribit,hominem eundem tenorcm vitæ feruantem fignifi-carc volentcs lyram pingebant.ab aliis tarnen hic tonus, quæ vox Cicéron ta na non eft,vel ténor reponitur. idem stylvs, qiiod fieri non potuiflet,’ fi plures earn Icripfiflent ; quum vix vni idem llylus elfe pofsit, nedum pluri-bus.hinc viri doôli coniiciunt autorcm priapei carminis vnum, non pluies, vt alii volunt,fuifie, quod idem flylus elfe videatur. de persio, oratio-nem lîlam à Perfiolcriptam fuifie. reticvisset, farômiï nec reticuilTct, fcddixiflet,refpondens Fannio,illam à Perfio lcriptam fuiire:quanqu.àiTi hçc ipfa ratio no multum mihi videtur valere.nam fieri potuit, vt turn Gracchus idignoraritjquodpoftea fitcognitum. gracchvs, C.Gracchus, de MENELAO MARATHENo, de Menelao Maiatheno Rhctoïc Grçco. cae te ri s, Rhetoribus. oBiecisset, tanquàm illorum opéra in feriben-disorationibusvti folitus effet, praesertim, fie collige fenfum.non cre do à Perfio, nequeà phiribus,fcdab iplo C. Fannio orationem illamlcripta fuiire,præfertim quumFannius iplenunquàm fit habitus elinguis, quamuiS; inmediocribusoratoribus fucrit. nam, cùTijKoy!« quod nunquàmfit habitus elinguis. üefensjtavit, vtpatronus:quod facere nôpotuilTctjnifi fuiflèt dlfci tus. P. A F RI c A NI, P. Cornelü Scipionis Africain’ Acmiliani,'

* ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GESTVS,

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ig^

lt;5*JTvs, forteP.Scipione,D.BrutoCofs.quo tempore Africanus,amp;Mu-wius Cenfores fuerunt,vt Ripra diximus.Videbatur enim Cicero audiui fTe, tunc Fanni urn Tribunum plebis fuifïè:quanquàm librodecimofèxto ad At-ticumdeC.Fannio M. F. hocipfümfcribit : fed quumpoftea nihil infi-afuo loco ea de re dicat,videtur errorem fuum, Attico fortafïè monente,cogno-uifle,amp; hunc proillo repofuiflTe. non obscvrvs fvit, quod multas cociones habuerit. alter, ex duobus Fanniis,quos propofuimus. c. lab tn, dequofupradiximus. gener, hunc enim Fannium,inquit in cpifto lisadAtticum, generum efle fcripferam Lælii : fed tu me nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refelle-

ras:te autem nunc Brutus, amp;nbsp;Fannius; ego tarnen de bono autore Horten-fioficacceperam,vtapudBrutum eft.in Lxlioetiam fæpe Læliigenerum Vocat. DVRioR, vtStoicus,qui Panætiumaudiuit, vtfèquitur. exilisetiä libroprimo de Legibus appellatur. is, C.Fannius. soceri, Lælii. IN-stitvto, quo vfusipfequoqueLæliusPanætiumaudiuit, vt ftipra exli-biofecundo de Finibusoftendimus. qjvem, Læliumfbccrum. coopta-Tvs, ab ipfo Lælio Augure, vt Cicero cooptatus fuit ab Hortenfio, quod fupradiximus. non erat, in Augurum collegium non erat cooptatus. atqui in Lælio fie ipfe Fannius loquiturrproximis Nonis quum in hortos D. Bruti Auguris coinmentandi caufa,vt affolct,veniflvmus, tu Læli non aftui fti'.quidibgentifsime femperiliumdiem,amp;illud munusfolitus ellesobirc:

quibusquidem verbis apparet,Fannium hunciplum Augurem fuifle,qui cum Auguribus comentandi caufaconuenerit.nam morem fuifle,vt Augures Nonis commentandi, amp;nbsp;colloquendi caufa congregarentur, oftendunt Scæuolæ verba, quæ paulo poft in Lælio fequuntur :quod his Nonis in no-ftio collcgio non aftuiftes, valetudinem rclpondeo caufam , non mœftitiam fuifle:amp; ilia,quæ luntlibro primo deDiuinatione: in Perils augurantur, amp;nbsp;diuinantMagi, qui congregantur in fano commentandi caufa, atque inter lccolloquendi:quod etiam idem Augures quondam facere Nonis fblcbant. Veligitur dicendum, alios etiam, prætcr Augures, potuille conuenire ad id inunusjvel Fannium poftca cooptatum fuifle: vel Ciccron em alios alibi Icri ptores circfecutu:velccrtcdcccptum ,præfertim quumdehocipfoFannio videaturfæpe dubitaflervt quum in epiftolis ad Atticum de illo quærit:amp; ex bbhs deRep.illu fuftulifte in Lælio demonftrat,vt nos in fcholiis libri quar-ti ad Atticum diximus ille, C.Lælius. q^scaevolam, de quo paulo poftdicetur. siBi, Fannio. «pcfi!/5oAo7/a eft.vt enim Quintilianusait,id fibi, amp;adfoccrum referri,amp; ad Fannium poteft. at,inquit Laurentius Vallenfis, li dixilTet, ei, de Fannio vtique locutus intelligeretur, aut fi, ipfi, aiit fi, illi: quafivcromale fit locutus,quum,fibi,dixit: qui femper optime locutus eft. Min 0 rem n a t v, rede igitur faciunt, qui lie in Lælio perfonas mutant, VtFanniusillaverba dicat :Tu vero pergcLæli. Prohocenim, qui minor eft natu,mco iure refpondeoramp;Scæuola rcfpódeatrreóle tu quidem ; quam-obremaudiamus. non genero, non ipfi Scçuolætanquàmgenero. il-IVD, illam ipfam cooptationem. maiori filiae, Læliæ,quæ Scæuolç nupferat:dc qua infra dicctur. is ta men, is tarnen Fannius. eft autem i’tt«

P anaetiv m, Panætium Nicagoræ filium. Rhodium, Philofophû Stoicum, qui Scipionis African! minoris magifter, amp;nbsp;cornes fuit ; de quo vt plura dicamus,nô videtur locuspoftulare. eivs, C.Fannii. historia, modo annales,modo hiftoriam vocat. amp;nbsp;fine hbro fecundo de Oratore, li-broduodecimo ad Atticum ,amp;libro primo de Legibus hiftoriam Fannium IchplilTeteftatur. Vt vero Plutarchus in Gracchis eft autor, inter alia Icri-plîtFannius,Tib. Gracchum primum fuifle,qui in hoftium murum confeen quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q ii ii

*88f SEB. CORRADI COMMENTARIVS

derit, amp;nbsp;fe in ea re Uli comitem fuiflc, quum in Africa fub Scipione milita-i;ent. neqve nimis est infans, exiguam cnim eloquentiaminFan nio video fuinCjVt ait infra, neqj^e perfecte diserta, quodipfe Fannius cft durior,vt diäum cftjamp; exilas, vt libro primo de Legibus appeI-Latur. MV CI VS, Q^luciusSca:uola,qui fuit alter Læliigener,vt in Lælio feribitur ; amp;nbsp;L. Licinii Craßi oratoris foccr vt libro primo de Oratorcco-gnofcitur:vbi teftatur ipfe fc Panætium audiuifle,amp; quædam, quæ ab co ac-cepcrat,ea,quum Prætor Rliodum venilfet, cum Apollonio contulifle. Fuit hic Conful cum L.Cæcilio Metello an.ab V.C. fexcentefimo trigefimolepti inorvnde Cicero in oratione pro Rabjrio inter Confiilarcs ilium ponit,quü Icribit,ilium confeótum leneéiute, præpeditum morbo, mancum, amp;nbsp;mem-hris omnibus captum, ac debilem, haftili nixum, amp;animi vim,amp; infînnita-tem corporis oftendilîe : quod idem propemodum Pbilippica odaua refert: vt facik intelligi poßit, quare libro primo de Oratore ita dicat ipfe ; id meis pedibuscerteconcedi eft arquius ; amp;in eodem libro Cralfus eins valetudiné infirmilsimam vocet. Huic,vt in eodemlibro dicitur,Lucilius poëtafubira-çus fuit vlque adeo, vt eum in fàtyris fit infedatus : quare Perfius illud dixit: fecuit Lucilius vrbem, te Lupe, te Muci, amp;nbsp;genuinum fregit in illis, Sunt, quiputeotbuncin oratione proKofeio Amerino fignificari, vbi Q^Scæuo-ia dicitureflè vulneratus. Verum enimuero Pontificem nos eumeredimus fuilfe, qui multo fuit iunior,in funcre Marii potuit vulncrari, amp;nbsp;poftea fic ctiam fanari,vt Fimbriæipfi,quiScæuolam vulnerandum curarat,fùpcr-uixerit.Hic vero fic erat fenex illis temporibus, Sc ita dcbilis,vt credendum non fit,eum funeri intcrfu]fle,quem Cicero ne fermoni quidem de arte Rhe torica multo prius inftituto fecundo dieinterefle voluerit,vt ipfèlibro quar toad Attieum feribit. Tuncigitur ille, vtpar eft crederefc doini contine-bat:velfi domo cxibat,vel leuilsimo vulncreconcidiflet,quum itafencx5amp; ita affeôlus eflet. Quin ante,quàm Marius efferretur,videtur obiifle : quod ita colliges.-Cicero mortuo Augure,fe ad Pontificem contulit, vt ait in Læ-lio, atque id ipfum anteL.Syllam primum Confulein, vt infra dicetur. Scæ-uolaigitur Augur ante primum SylIæConfuIatum cftmortuus : at Marius poft id tempus lèpties Conful fuit. Quid quod Plutarchus huncMariifoce-rum fiç appellat, o yLx^ioof liv pamp;ti qoAy i'Trtpd-t ‘k ^iovkIw 'n Tr!2A/8i^lt;3v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; Hic

Certe Marii fuit ita ftudiofus,vt, quod Valerius Maximus libro tertio capitc odauo fcribit, nunquam à Sylla induci potuerit vt ilium hoftem iudicaret. Itaque vcrifimilenon eftliominem Marianæfaétionis à Fimbria Mariano fuifl'e vulneratum : quod credide ScæuoIaPontificepoteft, quipoftea ctiam yt Syllanus, amp;nbsp;optimatium ftudiolus eft intcrfeiftus, vt libro oduagefimo fexto Liuius oftendit,amp; nos infra diccmus. Illud acccdit,quod quum dubiu effe poteft, vtrum ex bis duobus Scæuolis fignificet, Cicero ferè femperita diftinguit, vt hunc Augurem, ilium Pontificem , vcl Publii filium, vt infra dicen]U5,appellet:quod amp;nbsp;in ilia oratione fcciffct, fi quid modo ca de re du-bitari pofte crcdidiftet,præfertim quum ilia verba adderct : hocpopulusRo manusnihil viditindignius,nifi eiufdem virimortem, quætantumpotuit, vt omnes ciues fuos perdiderit,amp; afflixerit : quos quiaferuarc per compofi-tioncmvolebat,ipfc ab his interemptus eft. avgvr, in Augurumcollegium à C.Lælio,vt didum eft cooptatusivnde quafi cognomcntofolet Augur à Cicerone frequenter appcllari, vt in oratione pro Cornelio Balbo, amp;nbsp;in Læho, QJVlucius Augur Scæuola,vel,vt alii volunt, Q^Mucius Scæuola Augur,quanquàmàmultis Augur,vel Scæuola tollituriAd eum certeCice-rp fiçàp4trc dedudus er»t,vtquoadpolfct,amp;liccret,àfenislatere nuquam difccderet,

IN M. T. CICER. BRVTVM-

«Jifcederet, quod in Lælio dicit ipfe amp;nbsp;nos infra rcpctcmus. o o p r. o SE OPVS ER.AT, IPSE DIcEB A T, fic viri cruditi cmcndarunt: qui vidc-bunt, an latine dicatur, quod opus erat pro fcrquod fi, cognoicentes id non reâedici,velint,pro fe,ad verbum,dicebat, referre,vt fit, dicebat pro Ie, vi-lt;ieant,ne fit i/irt^^aTop ac rem aliter in tenigant,atque Cicero videtur fcripfifle. non enim Cicero voluit,vt apparet,fignificare,Scæuolam fciuifle, amp;nbsp;potuiC-fetantum profedicere,pra:fertim quû qui pro fe dicit,pofiit etiam pro aliis, opinor,dicere;ac ne turn quidem Scæuola,quum de pecuniis repetundis di— cebat,pro fe,fed contra T. Albutium diccbat. accufabat enim potius , quàm lt;lefendebat,vt oftendemusrquamuis etiam pro fe,accufans, dicere potuerit. Nos igitur libcnter ita legeremus,ordine verborum tantum mutato, amp;nbsp;verbis ip(is,vtprius erant, conferuatis : quod opus erat,per{e ipfe dicebat: hoc fft,dicebat, quod opus erat, amp;nbsp;diccbat per fe, non vt alii, quibus orationes fcribebantur, vtfupradeFannio dubitauit, amp;nbsp;infra de Cæpione confirma-bit, DE PECVNIIS RE PET VND1 s, de quibus T. Albutius, vt opinor, aScæuolafuerat accufatus, vt Apuleius etiam in fecunda Apologia videtur oftcndere:quamuis ibi C.Mucius,amp; A.Albutius legatur. T, enim Albutius in Sardinia rem cum maftrucatis latrunculis vna cohorte auxiliaria geßit, ac inipfaprouincia quafi triumphauit. Quare poftea quum à fenatu fùpplica-tionempetiifret,non impetrauit,vt in oratione deProuinciis Confularibus fcribitur.Quin quum Romam venifret,condemnatus eft.Erne Cicero in ora tione in Pifonem ita dixit : Albutius quum in Sardinia triumphaftet, Romæ damnatus eft.C.enim Iulius Cæfar à Sardis rogatus eum accufauit, quamuis Cn.Pompeius Strabo, qui fuerat Albutii Quæftor,accufare voluiffet, vt Ci cero Verrina prima fcribit. Vnde nos libro fecundo de Officiis ita Icgendum putamus:Pro Sardis in Albutium Iulius Cæfàr.IpfiCæfari credimusQ.Mu-ciumAuguré fiibfcripfifrc,præfertimquûinimicitias eu T.Albutiogercret, fxquoiépore Athenis illû Scæuolagræcc falutauitrqua réLucilius coplexus tft carminib.quæ lib.primo de Finibus legutur : quo tamé loco nos ilia verba ficlegimus laScxuolaeftPrætorcfalutatus Athenis Albutius : vtPrætorfit Sca:uola,nô Albutiusiqui fuit Athenis adolefccSjVt infra dicitur:^ poß Sar diniæPræturâexul,vt Tufculana quintaIcgiturûtajVt ipfe Prætor Athenis dTevixpotuerit. accedit, quôd in verfibus Lucilii fie feribitur : te,quum ad ineacccdis,faluto. nam, fi Prartor ipfe fuiffet, ad Sca?uolam non accefsifî’çt, Crcdibile cftigitur,eum, quumfluderet Athenis,amp;eôvenifTï''tPrætor Scæ nola,Rbodum,vt cftïcviptum libro primo de Oratore, proficifeés, ad îpfum ScæuoIamacccfsine,lt;Sf ab eo Grçce falutatum fuifl’eiidque faâ:u,quod idem Lucilius fcribit : hinc hoftis Muci Albutius,hinc lnimicus,amp; quidem ita, vt fæpeinterfcdifîentirent,amp; contcn4erent:vtquum Albutius Granium op-pugnabat,amp; Mucius eum defcndebat,certe illo abfbluto •gaudebàt,vt libro fecundo de Oratore fcriptumvidebisiquamuis aliter alii verba ilia fint inter pretati, amp;nbsp;putarint, ipfum Scjeuolam ab Albutio de pecuniis repetundis ac-cufatumfuilTe^quod vtnosdeviiotaliçredamus,adduçi non pofîutnus. Albutium Scæuola verfibus illis exagitauit, quos Cicero libro tertio de Oratore, amp;nbsp;in Oratore ex Lucilio recitauit. t. albvtivm, dequo^icitur infra, is, Q^Muciüs Scæuola Augur, non evit, Q^Mucius Scæuola Augur in oratorum numéro non fuitrob id M.Antonius lib. prirno! de Oratore cum illo fie loquitur : Craflus ciuitatum regendarum oratorj guberna-cùlafuafententiatradidit.dn quo per mihi miruin vifûm eft Scæuola, te hoc jllicôhcedere,quum fæpifsime tibi fenatus breuiter,impolitéquedicchtima ximisfit de rebus aftenfus. amp;nbsp;ipfemet in eodem libro teftatur , iura ciuiliâ in *

190 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. ÇORKAPI COMMENTARIVS

fua familia iampridem fine vUa eloquentiæ laude verfari ; vt ego mittam illu vt Panætii auditorem Stoicum fuifle: Sii. Stoicos eloqueutiam penè contem pfilTe. iVRis CIVILIS INTEL LI GENTX A, hinc Ciccro in orarionc pro Cornelio Balbo ita fcribiliÇ^Scæuola ille Augur,quuin de iure prçdiatorio cofuleretur,liomo iurifperitifsimus,cófiiltores fuos nuquàm ad Furiu amp;nbsp;Ca fellifi prædiatorcs reiiciebat. Et quia iuris erat peritifsimus,ob id ianua eius, amp;nbsp;vcftibulu maxima quotidic frequetia ciuiu, ac fummoru hominufplédore Celcbrab3tur,vt lib.primo de Orat.lcriptum eft : vbidicitur L.Cralfusabeo ius ciuile lt;d idicifle : amp;nbsp;ob id item Cicero ab eius latere non diftedebat, vt fu-pra retulimus. prvoentiae, hinc Cicero fic ait in Lælio; fieri ftudebain eiusprudentia doftior. l. caelivs antipater, dequolibroprimode Legibus ita fcriptum le^es iFannii ætate coniuniftus Antipater pauloinfla-uit veliemcntius, habuitque vires agreftes ille quidem, atque horridas fine nitore,ac palæftra,fed tarnen admonere reliquos potuit, vt accuratius icribe rent.nam, vt libro ftcundo de Oratore dicitur, paululum fe erexit, amp;nbsp;addi-dit hiftoriç maiorem fonum vocis, fed neque diftinxit hiftoriam varietate lo corum, neque verborum collocatione, amp;. tradu orationis Icni, amp;nbsp;æquabili perpoliuit illudopus,ied vt homo neque doeftus,neque maxime aptus addi-cendujficut potuit,dolauitrvicit tarnen fuperiores. Hie in Oratore firrwlcx, amp;. rudis appellatur,quodin proœmiobelli Punici negaffetfe.nifi neceflario, fafturum, vt orationis numerum feruaret : hunc tarnen Adrianus Salluftio prætulit ; quamuis apudSpartianum in Adrian! vita Cæcilium,nonCælium deftriptum videamus.Cælia porro familia plebcia fuit, vt C.Cælius Caldus, ' lt;|ui npuushomoiblet à Cicerone dici,vt infra fuo loco refereinus:amp;M. Cx ln,dequodiceturinfra, Tribunatus plebis oftendit. v i D et is, in eiushi-ftoria. TEMPORiBvs ilxis, quibusFannius,amp;ScæuolagenenC.bailii, vixerunt. Vetuftior, inquit Paterculus, Sifenna fuit Cælius, id quod Cicero Sue in hoc dialogo, amp;nbsp;libro primo de Legibus oftendit. vt temporibus

icinfradeL.Philippo. lvcvlentvs, italuculentus, vtfuperiores vicerit, c. CR A » s i, L- Licinii Crafsi oratons, de quo dicetur: qui tarnen libro primo de Oratore diçitur à Scæuola focero ius ciuile didicifte. fed fieri potuit,vtduos magiftros habuerit. magister, hinc libro fecundo de OratoreL.Cælius Antipater viroptimus Craisi fainiliaris appellatur.

Vtinam înTi.Graccho,Caiôque Carbone talis mens ad rem pub. benegerendum fuiflet, quale ingenium ad bene dicendum fuit : profedo nemo bis viris gloriapræftitiflct. fed eorum aker propter turbulentifsimum Tribunatum, ad quem ex inuidia fœ-deris Numantini bonis iratus acceflerac, ab ipfa repub.eft inter-fedus ; alter propter perpetuamin popular! ratione Icuitatem inorte voluntaria fe à feueritate iudicum vindicauit. fed fuit vterq. fummbs orator:atq. hoc memoria patrû telle dicimus.nâ d Carbonis amp;. Gracchi habemus orationcs.nondû fatis fplcndi-das verbis, led acutas.prudétiæq. plenifsimas. Fuit Gracchus di hgetia Corneliæ matris à pucro dodus, amp;nbsp;Græcis literis crudi-tus.nâ femper habuit exquifitos è Græcia magiftros,in eis iâ ado lefcens Diophané Mitylenæû,Græciæ temporibus illis difertifsi mum:fed amp;nbsp;breuc tempus ingenii augcndi,amp; declarandi fuit.

VTINAMj

IN M. T. CICER. BRVTVM.

vtin AM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qiialèqucntîa cum fùperioribusconîungit,amp;facercjn-

cipit,quodfuprafueratitapollicitus:de Tib Graccho,amp;C. Carboneiam di cendilocus ent,quUm defcnionbus paiicadixero.de Senioribusdixit reftat igitur,vt lam de Tib.Graccbo,amp; C.Carbone dicat, quod facit, t i. g r a c-CHO, Tiberio Sempronio Graccho, cuius vitam quoniam Plutarchus diligenter pcrfeqiiitur,nos ea tantum, cjuæpertinent adinterpretatioriem,dice mus. CAioQVE CARBONE, Caioque Papirio Carbone, de quo dicendu eft. TALis MENS, bonamcns- remp. quamGracchi tarnenpræfertim difsipauerunt,vt libro primo de Oratore loquitur Cicero, bene gereN dam, gcfferuntenim, fed non bene geflerunt. amp;nbsp;k«t’ bcncgerere, ^cbenediccre hie quafi opponit. ingenivm, quod in eis fummum fuit: vnde liipra ingeniofißimos appellauit. ad bene diçendvm, ad elo-(juentiam. his viris, Tib.Graccho,amp;C.Carboni. gloria, quæfô-Ict ex adminiftratione Reipub. amp;nbsp;ex eloquentia comparari. p r ae J t i t i s-JEt, dichoreu$locopofiti.is,vbideoloriaeloquentiæ potifsimu loquitur. SED, aduerfatur particula , quod oftendit in eis earn mentem, quam dixit, nófuilTe. alter, Tih.Sempronius Gracchus, t vrb vlenti ss i M vM tmbvnatvm, in quo leges agrarias promulgauit, M. Oóiauip collegae inagiftratunijVt diximus,abrogauit, leges tulit, amp;nbsp;Triumuiros ad diuiden-dum agrum creauit, ac iterum Tnbunus plebis fieri voluit, vt Liuius libro (juinquagefimo oélauo,Plutarchus,aliiIcripferunt. ad qvem ex in-VlDlA FOE DERIS NVMANTINI BOl^IS IRATVS A C C E S S E R A T, ha:C verba Paterculus ita pene interpretaturfimmanem deditio Mancini ciuitatis mouit dilTenfioncm:quippe Tib. Gracchus Tib.Gr^cchi clarifsimi, atq. emi Dentifsimi viri filius, P. African! ex filia nepos, quo Quæftore, amp;nbsp;autöre id fœdus iftum crat,nuncgrauitçr fcrens aliquid à fe fadum infirmari,nunc fi-milisveliudiciijvelpœnæ metuens difcrimen,Tribunus plebis P. Mucio, L. CalpburnioCofi.àbonis defeiuit. fed amp;nbsp;ipfç Cicero in opatione pro Domo itafcribitTib.Graccho inuidtaNumantinifoederis, cui feriendq Q.uæftor Mancini Confulis quum eflet, inçcrfuerat, amp;nbsp;in eo focdere improbando fena tusfeueritasdolori,amp; timori fuitriftaquç res ilium fort cm,amp; darum viru à grauitatepatiu delcifccreçoëgit. plura Plutarchus,amp; alii hiftoriçi fcribunt. AB IPSA REP. EST INTERFECTV5, autorcP.ComelioNaficainCapt tolioàprimatibusoccifus eft,idus primumfragmentisfubrellioru, id quod àLiuiolib. quinquagefimoodauo, Plutarcho, amp;nbsp;aliisfçriptû eft. alter, C.Papirius Carbo:qui,quum Tib.Gracchum fuiflet fecutus,v t in Lælio fcri bitur, poftea Tnbunus plebis fuit Claudio, amp;nbsp;Perpenna Cofs. an, ab V. C. fexcentefimo vigefimo quarto,yd anno fuperiore iplb Claudio Cos.Des.vt libro tertio de Legibus apudCiceropem legimusiquanquim verba ilia mihi funtfufpeéfaudtotumdixi exCrafii lapientifsimi fiornihis fententia, quam fenatus eft rccutus,quum decreuifTetjC.Claudio Confule defignato Carbo nisfeditionem rcferentc,eo inuito,qui cum populo agerçt,feditionem non pofTe fieri.Vt cnimilla paulo accuratius confideremus,L.Cralfum oratore, vt quidam putant,fignifiçare non poteft, nefenatus dicatur fententiamftcu tus cius,qui tunc annum decimum agebat. Pofsit fortalfe cuipiam vidcri is efle C.Licinius Craftus,cuius iq Lælio fit mentio,nifi videat ibi populärem lignificari,ncc dignuiq, quern Cicero in fuis legibus lapientißimum vocet. QuodfiP.Craflum, dequofi.qiradiximus,fignificat,vtprofedô fignificat, quænmus,vtrum P, Cpaflüî illfim feqtcntiam Confiil, an priuatus dixeriffi priuatus,quopaftoRoma:tunepriqatusefte poterat, qui,vtnos exLiuio retulimus,Conful contra Ariftonicum profedus eftjôc intcrfedus?fin Con

191 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

fiil,lt;qui fieri potuit, vt illo Confule præfente Claudius Cos. Des. quicquam ad fenatum retulerit? Conful enim defignatus,ne abfcnte quidem Confule, fîucÇonfuIibus,referebat.P.Lentulus Conful defignatus dcfaluteCiccro-nis fcntentiam dixit, nunquam retulit:nunquam Hircius, nunquam Panfa, quamuis resipfapoftularet. Illudetiammouet, quôd Cicero C. Claudium vocat, qucm cxteri ferè omnes Ap. Claudium appellant. Qtiare verba ilia óuum ex veteribus libris, turn ex coniedura fie libenter legerem : id totum dixiexCraßifàpientifiimi hominis lententia,quam fenatus eflfecutus, qnu decreuifl'et, Claudio Confule de Carbonis fèditione referente, eoinuito, qui cum populo ageret, fèditionem non pofTe fieri. nam amp;nbsp;Latina locutio nagis apparct amp;nbsp;ex.Cos. Des. facile fit, Confulede.fic vero interpretaberis: ClaudiusConlulrctulit,amp;P.Craflusfententiam dixit : quiproximeConful fuerat,amp; quum effet Conful,leélus fLierat,vt cum Ariftonico bellum ge . Jeret ; fed quum fcntentiam illam dixit, non erat profeclus: vt apud Liuium interpreteris,profelt;ffus Conful,quum effet CofuIjIeiffuSjVtproficifceretur. Paterculus certe Proconfulcm intcrfeélum feribit. Ego tarnen non prorfus negarim,aliquos interdumpræfcntibus Confiilibus retuliffe ; quandolibro tertio de Oratore M.LiuiusDrufus præfente L. Philippo Confule nonmo jdo retulifîcjfed fenatum etiam vocalfedicitur.Quod fi fieri poterat:Conful defignatus retulcrit,amp; Confulfcntentiam dixerit; amp;nbsp;fcntentiamdixerit de feditione,quam C.Papirius Carbo Tribunus plcbis tune cxcitauerat,quuin rogationem ferret, vt, quod Liuius libro quinquagefimo nono refert, eun-dem Tribunum plebis, quoties quidem vellct,crcari licerct : de quaCicero in Lælio ita fcribit;quibus blanditiis C.Papirius nuper influebat in aures co çionis, quum ferret legem de Tribunis plebis reficiendis? fie enim legendun effe nos in Qmeffuraaocuimus. Hanc Icgem P .Africanus, óc Lælius difl'ua-ferunt, vt Ljuius, amp;nbsp;Cicero teftantur. Lexigitur popularis, vt ait Cicero, ffitfragiis populi eft repudiata. amp;nbsp;fèditionem quidem nos à Carbone Tribu-no plcbis cxcitatam credimus, quôd Cicero in eodem libro tertio de Legibus ita fubiungat;quippe cui liceat côcilium,fimulatque intcrccffum, turba nque cœptum fit, dimittere. hæc enim verba Tribuno plebis conueniunt: quamujs Liuius etiam libro quinquagefimo nono feribat, ab eodem Carbone,Fuluio Flacco,ôcC.Graccbo Triumuiris de agro diuidendo creatis,fcdi tiones excitatas ; quibus quum P. Africanus aduerfàretur,fortffque, acvali-dus pridie domum fe rccepiffèt, mortuus in cubiculo inuentus eft ; cui, vel quôdrefpondiffct, Tib.Gracebum iurc cæfum videri,C.hic Carbo vimattu hffe exiftimatus eft, vt in epiftolis ad Papirium Pætum,amp;adQ. fratrem, amp;nbsp;bbro dècundo de Oratore Cicero ipfe teffatur : qui refert item libro tertio dé Legibus, eundem Carbone legem tabellariam de iubendis legibus,aeve-tandis pertuliffe. Atquein hifee quidem rebus ita popularis fuit, vt hic a Cicerone Icuis in populari ratione, amp;nbsp;libro tertio de Oratore feditiofus, amp;nbsp;im probus ciuis lure fit appellatus.Rediit poftea tarnen ad bonos,amp; an.ab V.C. fexcentefimo trige fimo quarto, Conful cum P. Manilio fadus, L. Opimii caufam défendit apud populum:in qua nihil de C.Gracchinece negabat,fed idiurepro falutepatriæ fadum effe dicebat,vt lib. fècundo de Oratoreferi-bitur.fic Opimius fuit liberatus, vt infi a dicemus. Carboni tarnen ne redi-tus quidem ad bonos, vt ait Cicero libro tertio de Legibus, falutem à bonis potuit afferrc.nam poftConfulatum L.Crafl'us orator turn natusannosvnu amp;nbsp;viginti,quod libro tertio de Oratore feribitur, cum accufauitxuius quidem accufàtionis capita quædam libro fècundo de Oratore fie repetuntur: nonjfi Opimiumdefendilh Carbo, iccirco teiffi bonum ciuemputabunt.'fi-

niulaffe

IN M. T. CICER. BRVTVM.

WulalTete, amp;aliud quid qaæfîtTe perfpicuû eft, quod Tib. Gracchi mortem fæpeincocionibus deplorafti;quód P. African! necis fbcius fuifti : quod earn JfgeminTribunatu tulifti ; quodfemper à bon is diflenfifti. Carbo igitur, vC âdPapiriumCic.fcribic,accuf3nte L.Cralîo catharidas fumphfte dicitur,vt, lt;]iiodhicJicitur, feÀfcucritate iudicu vindicaret : quauis Valerius Max.lib, tertio cap.lcptiino dicat in exilium iniftum fuifte:quód alios fortalfe fcripto rwfitfecutus. perpetvam, quopaiftoperpetuamleuitatenivocat, ft ad Bonos,vtdixinius,rediit ? Rediit ille quidem,fed fimulans, quu re vera fem-pfràbonisdiftenlèri^vtpaulo ante exlib.lecudo de Orat.retulimus.vel oh idperpetuadixit leuitatcm,quód modo hos, modo illos fequebatur. i v d i-

apudquOsiliumCraffusaceufauit. vindicavit, quucacharidas jpfefurtipfit. SED F VIT, quâuis alteriusturbulentißimuTnbunatu,alte-tins perpétua leuitatem appellarim. v t e r cty e, Tib.Gracchus, amp;nbsp;C. Car Bo. svMMvs ORATOR, id infra Cic. amp;nbsp;in libris oratoriis fæpe teftatur. *^^^5 libenter legere,ncque,hoc lcnfu;vterq. fuitfummus orator: neq. Boc accepimus àmaioribus,{èd exorationibus eorûcognouimus.-noreiici-•nns tamenillamparticulam, atque, vt ficfenfus:vcerq. fuit fummus orator: atq. hocquidem audiuimus.no ex orationibus intelleximus.orationes enim nôfatisfplédideverbisfunt. diciMVS, alit«'rdidicimus. oùUiKoyîtx. Carbonis, C.PapiriiCarbonis,de quoloquimur. gracchi, Tib.Sem^ proniiGracchi, habemvs, habebâtilli,nosveronohabemus. nondvm, quûpigmenta nondum eftent inuenta, vt ait infra, quâuis de Catonis aetate loquatur. sPLENDiDAS verbis, nâPlutarchusTib.GracchÛTHÂi'^tic/lia:

Cornelius Tacitus Carbone horridû,impolitû,rudem, amp;nbsp;infor Wemvocat. ^cvT^s^ ervoentiaeq^ye plenissimas, quûipfi eC-fent ingeniofifsimi. fupra. gracchvs, Tib. Gracchus, diligentia, •JUX tâta fuit, vtitaftribat Plutarchus in Gracchis : Ko^nfdxSi x'ix\xß3v(y

iq TB» öwo». xa^foux ’■(m tpiKoTimv käi pt7OfAo4DX.°'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TTXgn^iityeaSi pu k«-

70» ‘ZtSif/o», xvIl rotwritx yuwKaaf, xiroixiiüv tAÓptvo». Q^intil. S^ioq.lib.primocap.primo licait:Gracchorü eloquentixrnuliucótulifte accepimus Corneliâmatré, cuius doftißimus fermo in pofteros quoq. eft epi— ftolis traditus;amp;Cic infra:lcgimus epiftolas Corneliæ matris Gracchorû ap pavet filios notâingrcmio educatos,quàm infermone matris. Hine Cornelius Tacitus indialogo deOratorib.laocmodo fcribit:fic CorneliaGraccho J’û,ficAureliâCxfaris,fic Acciâ Augufti matré præfuifte eduaationibus, ac proJuxifleprincipes liberos accepimus. Cornelia porro filios ornameta fua putabat,vt Val. Max.lib. quarto cap.quarto refert. c o R N E L i ae, quæ Sci-pionis African! maioris filia fuit,amp; Tib.Sempronio Graccho,vtfupra dixi-nius,nupfit;cui duodecim filios, vtPlutar.refert,genuit:quos tanti fecit,vt eorucaufaPtolemæi Regis nuptias Ipreuerit. Itag. côtràfcmpcrillapoftea fuitàfiliis cultaita,vt C.Gracchus eiM.Oôlauiû codonarit:amp; eu, qui Co r-neliâipfam vituperabat, achter fit infeilatus.Qnin ilia à populo Rom.no mi nus ob virtutéfilioru.quàm ob paths memoriâcolebatur.Vnde ftatuâilli po fitâPlin.amp; Plutar.teftâtur.amp;fanèmulier ilia digna fuit immortalitate: qu« nôfolumincxteris rebus prudentifsimæ fœminæ officio eft funéla, fed ca-fusctiamfiliorum ita fortitertulit,vt viri etiam fortifsimi mirarentur:amp; ob id,quumad Mifenum feceßiffet, amici, amp;nbsp;dodißimi quiq. homines exGræ ciadomueinsfrequentarent. ervditvs, dichoreuslocopofitus. nam, tùUaKoyîx quod Græcis literls eruditus fueht : quæ tarnen neceffario non probatmam multimagiftros habet exquifitos, nec tarnen crudiuntur. d i o-phanem mitylenaevm, Diophanem Mltylenæum Rhetorem tune in. Italia exulantem, vt feribit Plutarchus, qui refert item, ilium, amp;nbsp;Blofsiurtv

ï '

194 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

Cumanum AntipatriTharfenfis pliilofophi (Jifcipulu,autoies fuifle.vt Tib; Gracchus aóiionêillamfufciperet.(^uarepaulo poftipfius TjB.Gracchi mor tem Diophancsnecatus eftjamp;Blolsius aufugit. breve tempvs, nacon flat ipfum Tib. Gracchum ante trigefimum annu ætatis interfcdum fuifle. AVGENDij exercendo. declarandi, fæpiusdiccndo.

Carbo, quoad vita fuppeditauifjefl in mukis iudiciis caufifquc cognitus. Hunc qui audierât prudentes homines,in quib.familia ris nofter L.Gelkus qui fe illi cotubernalem in cofulatu fuifle nar rabat,canorii oratore amp;nbsp;volubilem fatis acre atq. eudem amp;nbsp;vc Iiementé,óc valde dulce,amp; perfacetCi fuifle dicebat:addebat indu ftrium etiamjamp; diligentem, amp;nbsp;in exercitationibus comentationi bufq. mukii operæ folitfi elTe ponere.Hic optimus illis teporibus cfl:patronus habitus, eoq. forti tenenteplura fieri indicia cœpe-rut. Nam amp;nbsp;quæfliones perpetuæ hoc adolefccte côftitutæ funt, lt;juæ antea nulîæfuerunt. L.enim Pifo Trib.pl.legé primus de Pc cuniis repetudis Ceforino amp;nbsp;Manilio Cofs. tulit.lpfc eria Pifo,amp; caufasegit,amp;multarfi legfiaut autoraut dilfuafor fuit:ifq. amp;nbsp;ora-tiones reliquit,quæ iâ euanucrfit,amp; annales fane exiliter fcriptos: amp;nbsp;iudicia populi quibus adderat Carbo,ia magis patronfi defidc rabat,tabella data,qua legé L.Cafs.Lepido amp;nbsp;Macino Cofs.tulit.

1V D1 c 11 s, vt iudicio L. Opimii, que ipfe Carbo, vt di du eft, défendit.

X HvNC C.Carboncm. prvdentes, itajVtcadercpofTentiudicare:amp;ob iddigni,quibuscredatur : Sc eft quafi locus à teftibus. fa M i l i ar i s, hinc dixitolim:fiCic.Cóful qufi fuit,nó fuiftet,Remp.funditus interiturafuifle, vt in orationc Poft reditu ad Quirites fcribitur.amp;antedixerat,Cic. ciuicam coronadeberi à Rcp.quod Cic.in orationein Pifone rcpetit:fjir.iliaremfiiu etiâ lib. primo de Legibus appellat, l.geluvs, dequo fuo loco dicctur. ILLI, GCarboni. contvbernalem, quid ficin re militari contuherniu, amp;nbsp;qui dicâtur cotubernalcs,Vcgetius lib.iccundo cap.dccimo tertio docct: Cic.vero cotubernium no tarn militû,quàm diicis amp;nbsp;familiariu, nec tam mi-litiæ, quàm domi,C^ eos, qui fimul habitat,cótubcrnalcs vocat, Ä:quidc eos potißimu,qui Cofules tâdomi,quàm foris,vel TroAiTdarir cognok'édæ,vel militia: diftedæ cauia icquebatur. Hinc Pifone acculât,que nulla res coinenda-ret,nó Cófulisftudiü,n5cognolcendi initia rei miliraris,no cognofcendoru l'iominù,no hberalitas.Cótra Cn.Planciii fie laudat;Hic eft,qui adolefccntu lus cû A.Toiquato profedus in Africa, fie ab illo grauilsimo,amp;landilsimo, atq. Omni laude,amp; honore dignifsimo viro diledus eft,vt amp;nbsp;cotubernii ne-cefiitudo,amp;adolefcentuli modeftilsimi pudor poftulabat : Cic ctiâM. Cxliu laudat:Qiiu paulûiam roboris acccfsifrctætati,in Africa prolcdiis eft,QTô peio Procofulicotubernalis caftifsimo viro,atq. omnis olficiidiligétifsimo: in qua prouinciaquû res crat,amp; poftreßiones,tu etiâ vfiis quidam prouincia-lis no fine caufa à maioribus huic ætati tributus. ob eâ caulàm Liuius lih.qua dragefimofecudolcribit, tresilluftres iuuenes P. Lcntu!û,amp;dLios Manlios Acidinos cû P.Licinio Crafto (gt;ofùlcin Macedoniamilfos fuille.hocinftitu tû Veneti in rebus maritimis hodie feruat.atq. hæc quidcm forisidoini vero Cicero in oratione pro Sylla L. Torquatû luû cotubernalem in Cofulatu vo Cdt.ûcigitur L.Gell.fe C. Carboni in Cofulatucotubernalé fuifte narrabat,

CANORVM

IN M. T. CI CER. BRVTVM.

CANORVM .ORATORBM, ET VOLVBILEM, refertpropcmodum,* quod L.CrafTus lib.tertio de Orat.hoc modo dicitrproflués quiddam habuit Carbo,amp;canoru . Atq. vt probet Cic.vei u efle,quodpaulo ante dixit, Carbone fummuoratore fudre,ex teftimonio L.Gellii docet,in eo treisdicédi figuras fuifle.quas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exprimit.nacanoruoratoré,amp;:volubilemnos addt

ccndi figura attenuata;acré,amp; vehemente ad grâdemdulcé^ amp;perfacetü ad mediain referendum putamus.fie infra volubilis Ap.Claudii oratio,amp; volubilis Rufticellus appellatur. ACREM, ET vehementem, A Ti,lt;iVE EVN DEMET VALDE ovLCEM, aliter acre,atq. eundcm amp;nbsp;vehemcnté,amp; val dedulccialiter acre,atq. eundemamp;clemcntê,amp; valdedulcem. ot Ce Bat, . ne videatur QAaiKurpoufj lie dicere oportct,homines diccbant, in quibus Gell., diccbat. addebat, L.Gell. in o vstrivMjBti am, fuifleCarbonem., JOLiTVM esse ponere, vtautverfibuspropofitisquàmmaximè;gra-uibus,aut orationealiqualefta ad cum finem,quein memoria pofietcopre-bendere,eam rem iplam,qua legilfet,verbis aliis quàm maxime pollet ledis, pronunciaret,vt lib.primo de Öratore dicitur. h i c, C.Carbo.. QPT,i M v s itLis te MPORiB V s EsT p A TRoN V s H ABIT vs, fic Atticus infra: Carbone in fummis oratoribus habitu Icio: amp;nbsp;L. Crallus lib. tertio, de Orat. (juishoruoratorum African!,Lælii, Galbæ,Carbonis,no princeps temport busillis fuit?amp; luo tarnen quilq. in gcncre princeps. plv R a, quuiamplu-rcseflentimprobi ciues : fic infra:ncq tarn multa,quamnoft.ra ætatepuaicia fiebàfamp;in oratione pro Fonteio,illis temponbus,tnquit, inuenirenequam neminempoflcsiquod lib. fecudo de Offreiis pluribu.? etiam verbis ollcndit. ivDici A, indicia populi,vtpaulo poftrcpetit.crat cnim iudieiapriuata,vt fiduci£,tutelæ,focictatis,vt ait in oratione pro Rolcio Comocdo.quot;amp; publica, vt repetnndaru,ambitus,maicftatis,vt Alconius in interpretationeVerrinx primac docet. Q_y ae s t i o n e s, iudicia publica, quibus index Quæftionis foiebatpræell'e. peRPetvae, quibusRomani perpetnovterentur:vndc queritur Cic.in oratione pro Milone,noua quaeftioncm lata fuifle,quu vete res efient quæftioncs.fic, opinor lurilcofulti perpetun ediâù vocant. Videor mihi tarnenandiuiile, elle,qui perpétuas Q^xltiones interpretétur,in quibus patroni perpetuis orationibus vterentur.nos,vt nunceft,librLl veterem libenccrfequeremur,in quo fcriptumeft, P.vtinterpretetur,publicæ : quod Qua-ftioncsefl'entpublicae. hoc, C.Carbone. adolescente, qnartu deciinum annu agentc,fi modo poftea fuo anno fadfus eft Conful. l. e n i m, fatis longa,amp; tiùÏLoÂoy/x. P i s o, L. Calphurnius Pifo. Calpburnii, autore Sex.Pôpeio,à CalpoNumæ Regis filiofuntorinndi.Vndc dixit Ho-ratiusivos ó Pópilius fanguis.fed qunCalphurnius à Calpo deducatur,Cal-purnius Icribi deberet,vt apud Scx.Pópeium,Plutarchum,alió(q. Icriptorcs Græcos, amp;nbsp;in veteru monimentis l'cribiturihodic tarnen plures Icribüt Cal-phurnios, quàm Calpurnios. Hanc gentc multi putant patricia fuiflc,fcd ple beiam velhuius Pifonis Tribunatns pleb.fuifTc demoftrat; nifi forte à princi pio patricia fuit, fed poftea paulatim, vt fieri folct,defecit. Certe coftat earn iacuiffe,donee ca L.hic Pilo primus cxcitauit : quare poft; illu mulei Calphur niiPifonescelcbiatur.Pifones vero vel àpifis,vclàpinlcndo diélos voluteru dlti. LEGEM, Calphurnia.legcs cnim ,vt foeminc,gétis nomc rctinebat. P r i M V s, fic V errina quintaiL.Pifo il Ie frugi lege de Peen niis repctüdis primus tulitiidéVerrina fexta fcribitdiinc lib.fecudo de Olficiis aif.nondû Centn,amp; decé anni funt,quLi.de Pecuniis repetûdis à L.Pifonc lata lex eft, nulla antca quû fuiflct.D E P Ec VN II s REPET VNDis,lex,inquitVerrinaprima,dePe cuniis repetûdis fociorû caufa coftituta eft.nà ciuib.quû funt creptç pecuniç, r ii

rjó nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

ciuili ferè aftione, amp;nbsp;priuato iure repetuntur. hæc lex Ibcialis eft. idem pene IxpeiniifdcmVcrrinis 1'cribit. censoring, et manilio, de quitus ftipradiximus. coss. Conftilibusan.ab V.C. fexcenrefimoquinto, ipse ETiAM, vt C. Carbo, amp;nbsp;alii. Piso, hicL.Calphurnius Pifo, quicum P. Mucio Scæuola Conlùl fuit an. ab V.C. fexcentefimo vigefimo primo : quo ■ quidemanno Tib. Gracchus eft occifus,vt Cicero Verrina fexta his verbis oftenditiQuum Tib.Graccho occifo magnoriipericuloru metus ex ofteritis portederetur P.MuciojL. Calphurnio Coft.aditum eft ad libros Sibyllines.. Meminit etiam in epiftolis ad Atticum amp;nbsp;Paterculus hofee Conftiles fimul agnoftit. CA VSAS egit, ita,vtipfèquóq.interoratorespoftit numera ri. A V T oRj lator,amp; fuafor.fuit enim lator legis depecuniis repetundis,amp; aliarufiialoriquod aliis horainibus au tor fuerit,vt alias leges ferrent, calque etiam ftialêrit ; quæ quidem omnia nunc vno verbo videtur efle complexus. DIS s VAsoR, dilfualbr legii,vtlegisfrumentariæC.Gracchi,dequareTu • fculana tertia ficfcriptu videbis; Pilb ille frugi femper contra legefrumenta riam dixerat. is lege lata Conftilaris ad frumentu accipiendum venerat. ani-maduertit Gracchus in cocionePifonéftantérquærit, audienteRomanopo pulo,qui fibi conftet,quu ea lege frumentu petat,,qua difliiaferat. nolim,in-q!uit,mcabonaGracchetibi viritimdiuidere liceat, fed, fi facias, partepcta.gt; Gracchus ob idfortafte,quôd aduerfatusfuerat,in oratione permulta in ilium turpia,acftagitiofa dixit:atin que virum ? qui tanta virtutc,atq. integri täte fuit, vt etiam illis optimis temporibus,quu hominem inuenire nequami neminem pofles, folus tarnen frugi nominaretur : quern quu in concionem Gracchus vocari iubcret,amp; viator quærcret,quem Pifonem, quod erant plu' res,cogis me,inquit, dicere inimicum meum frugidege orationem proFon teio.Cenlorium etiam Dionylius hb.lècûdo videtur vocarc.Tcdquicu Cenr for fuerit,nos inuenire non potuimus. annales, hinc ad Papirium Pæ-' tum ita Cicero Icribit : Pilbille frugi in annalibus fuis quæritur, adolclcen-^ teispeni deditos elTe:Sc Dionylius lib.quarto hoc modo.-nepotes fuiflefcri-bo,L.Piloni frugi allentiens.ille enim in Annalibus lolus hoclcripfit ; amp;nbsp;lib. primo : cæterum de natis ex Ilia Q^Fabius PicFordi(ftus,qucm L.Cincius,amp; Porcius Cato,amp;Calphurnius Pilb,aliiqueplurimi lecuti funt, fie ait. Gel-husautem libro vndccimo capitedeciino quarto ex annali primo Pilonis di-âumRomuli refert.Liuius quoquc,amp; alii Piloncm latpc noininant. exili TER, ficlibro primo de Legibus; quid tarn exile, quàm ifti omnes Fabius, Cato,Pilb,Fannius, amp;nbsp;Venonius ? amp;nbsp;hbro lecundo de Oratore:qualis apud Gfæcos Pherecydes,' Hellanicus, Accufilas fuit,aliiq.pcrmuJti,tabs nofter Cato,amp;Pi(ftor,amp; Pilb; qui neque tenent,quibus rebus orneturoratio,amp;, dum intclligatur,quiddicant,vnam dicendi laudem putant elTe brcuitatem. FT, ficcumfiiperioribusconiunge ; nani amp;Quxftionesperpetuæconftitu-tælunt,amp;iudiciapopulipatronumdefidcrabant. ivdicia popvli, ergo publica amp;nbsp;quidéduplicitcr. Populus enim de magnis rebusludicabat vel ftatim faâusiudcx, vclpoftea appellatus;cuiusiudiciamoderatain oratione pro Domo Cicero vocat. carbo, dequoloquimur. iam magis, quàm prius,quum populus voce,non tabella,fulfragium ferebac ita, vt nulla pollet elîemaleuolentiælatebra. patronym, quipotilsimummoucrct. desi PErabant, vt nunedefiderant. nifi cnimpatronus adlit,qui doccat, dele lt;ftet,amp; moueatpopulum,fiepe multi vel odio,vel aho ajfciftu male ludiccnt, pn-elèrtimquutabelJçbeneficioidtutofaccrepofiint. tabella datAjVC ripradiximus. qji^am legem, tabcllariam,quam diximusCafiiaappelJata füiiïc. cAssivSy qui legem tabellariam tulit,vtdi(ftum eft. lepido, et

mancino

IN M. T. CICER. BRVTVM.. ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;197

MAMCiNo co $ s. an.ab V.CJcxcentcfimo decitrio leptimo. tvliTj dißi dens à boniSjVt ex libro tertio de Legibus lupr a retulimus.

VcftcretiatB D. Brutus M. filius^vtexfamiliari eius L, Aecio* poeta fum audirc folitus,amp; dicerenon incuke foiebat, amp;nbsp;erac cumliteris Latinis, turn ctiam Græcis, vt temporibus illis, fatis, cruditus. Quæ tribuerat idem Accius etiam Q^Maximo L.Pau. li nepoti. Et vero ante Maximum ilium Scipioncm, quo duce priuato T. Gracchus occifus effet, Lentulus ille'princeps,^ ad Rempublicam duntaxat quod opus effet, fatis habuiffe elo-^uentiæ dicitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ! nf ;

VESTER, exveftragente luniaBrute, d.Decimus,vt nuncomnesin-' terpretantur, quu Deciusin veteribus libris pene omnibus inueniatunquae res facit, vtdubitem, Decimus, an Deciusfemperinterpretaridebcat. Scio cciuidem Decimum prænomen efle,amp; Decium gentis nomen, vt infra dice-tur,fedtot librorum quafi confenfus mcmagis mouet,quàm quorundaopi-niojpræfertim quu Probus,amp; Petrus Diaconus D. Decium,non Dccimum fintinterprctati. Quod fi clament ifti,libros omnes Latinos elfe corruptos, appcllaboadGræcos,præfertim adPlutai chû,quio1i'K(o», no in Cçfare, fedinQuçftionibus Jltiupoy, fcribit,cui Dion lib.quadragefimo quarto itafub' fcnbitjVtiampofsimus crederc,Decium à principio prçnomcn fujflc,deinde nomenetiam faâum;vel prænomen in aliis, in Deciis nomen, vcl cognome fuine,vtinveterummonimentis apparet. Hunc Aulum,non Decium, neqj Bccimuin Paterculus vocat. b r v t v s, D.Iunius Brutus,qui,vt fupra di-ximuSjCumP.Cornelio Scipione Nafica Serapione an.ab V.C. fexcctefimo decimofextoConful fuit:quo tempore quia ipfiConfules delcdu haberent, Tribuni pleb.quia non impetrarunt,vt fibi denos, quos velicnt,milites exi-inereliceret,Confules ipfos,vt Liuius lib.quinquagefimo quinto fcri bit, in Carcerem mitti iufferunt : quod Cic.lib.tertio de Legibus his verbis fignifica riit:D.Brutu,amp; P. Scipione Confulcs, quos, amp;nbsp;quantos viros homo omniu infimus, SefordidifsimusTribunus plebis C. Curiatius in vincula coniecit, quod antefaftu non erat.Paulopoft tarnen ipfe D.Brutus Conful in Hifpa-niam profedus, iis, qui ftib Viriato militauerant, agros, oppidiimque dedit, quodValentiavocatueft: «Scaduerfus Gallccios féliciter pugnauit. Dicitur enim,vt refert Orofius,fexaginta Galleciorum millia, qui Lufitanis auxilio venerant,opprcfsifle. Qliarede Galleciis, amp;nbsp;Lufitanis,vt autor eft Eutrop. cum magna gloria triumphauit:vndeGallccius,vt ait Paterculus, eft appella tus, quamuis apud Straboncm hb.tertio Callaicus legatur. Valerius Max.lib. fextocap.quarto refert, cum tanquamauarum apopuloCinanienfi appella-tum;quicætera laudatur,præfertim vero quodliteratis fauit,vt Accio,cuius carminibus templorum, ac monimentorum fuorum aditus voluit exornari, vtCicero in oratione pro Archia,amp; Valerius Max.libro odauo capitede-cimo quinto fcripferunt. Augurcm fuifte ex LælioCiceronisintelligimus: amp;nbsp;apud Plutarchu eft huiufeemodi quçftio:Quid eft, quod quum cæteri Ro maniPebruario mortuis inferias mittere,amp;parentare confucHent, D.Bru-tus,vtCic. fcribit id Deccmbrifaciebat? vcl,fi quis græce malit legere : oldx'Zt'

«Aäsjv o» TO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pnv) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■^'’uàivx'yKr^iûiif roliï nOvnueai,

Awpoo’ CfujuToa àûf (s-ofum to nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Id Cicero lihro

fecundo de Legibus fcripfit , fed nunc ea res pene tota dcGderatur ita, vixvt intelligi pofsit. nec intelligerçturomnino, nifi Aecium ibiquoque r iii

lt;

•X

198 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI'COMMENTARIVS

nominai-ct. m. filiv?, M. F.'M. N. hoc eft M. fihus,Marci nepos, fami LI A RI, perfamiliarem libro fecundodeLegibus, amp;amicifsimum in 01a-tione pro Archiavocat. l. Accio poeta, cuius vira Crinitus,amp;Lilius fcnbunt. svM avdire solitvs, hæcvcrbaLiliumGregorium,quein parentis loco nos colimus, mouerunt vftjuc adeo, vt duos Aecios fuifle cre-diderit,præftrtimquum Valerius Maximus libro tertio capitefeptimodicat,Accium Cxfari in collegium poetarum venienti non afturrexi/Te .-'quod fl vationc temporumfubducasjanimaduertes, tempora nópati,vtL.Accius D. Bruti familiaris fuerit, amp;nbsp;ad Cæfaris Diiftaturam peruenerit.at nos arbi-tramur. Sex. lulium Cæfarern à Valerio Maxirno fgnißcari, vtiampridem apud ipftim Valerium Maximumindicauimus ; amp;Ciccronem aL.Accio au-dire potuifle,qu od hie ftribit.namfac Accium ConfulcD.Bruto vigintian-nof urn faitfe, amp;nbsp;ad annos ftpeuaginta vixiftetunc Cicero natus annos vi-ginti potuit audirc.Quin Accius libro primo de Legibus Sifennæ familiaris appellatur:Atticus vero infra Siftnnam familiärem ftium vocat.Vndeappa-ret Accium ad id tempus pcrueniftc,vt eum Cicero potuerit audire. Fuit ve ro Acdus idem hiftoricus,amp; poeta • amp;poetam quidem fuifte conftatmeedu bitattir, an hiftoricus fuerit,quum libro primo de Legibus inter hiftoricos à Cicerone numeretur.-fed multi putant duos,alterum poé'tam, alterum hifto iicum,fiiifte;nec vident à Sex Pompejo nominari,vtidem propemodumco gnofcatur:amp;infra ftcàCiceronedici:Aeciusiildem Aedilibus aitfe, amp;Pa-cuuium docuifte fabulam, Doeuit igitur fabula vt pocca:fcd fe docuHTe fcri-; pfitvt hiftoricus. Infabulis enim nulquamdiçercpoftit, ftdocuifte : quuin poëtænuftjuamin fabulis loquantur. etiamfupraoftendit Cicero, Acciunl hilce de rebus Icriphfle. non incvlte, laris ornate, Aitötkj'. vt tem' roRiB vs ILLIS, lie lupra de Clifthene,amp; infra de L.PhilippO locutus eft ERvditvs, dichoreus,vbiD.Brututantoperccommendct. Qvae, quas res, TRIBVERAT, tribuerat vel in fcriptis,vel in codem fermone,fcdan-te,quàm de D.Bruto ca mihi referret, vel tu lege,tribuebat.nam Q.hic Ma-ximusD.Bruto minor natu fuir,quLimulro poft ilium Conliil fuerit. q^ma XIM o, Q_Fabio Maximo Q^F, eius, qui quum L, Aemihi Pauli hlius effet,adoptatus à neftio quo Fabio,QTabius Maximus Aemilianus eftappel-latus,amp;cum L. HoftihoMancinoan,ab V, C, fexcentelimo nonoConlul fuit,Hievero filius cum L,Opimio an,ah V.C, lexcentelimo trigefinio tertio Conful fuit, adqerlus Allobroges ,amp; Bituitum Regem Aruernorum féliciterpugnauit, exBituiti exercitu cxia millia hominum centum viginti, vt Liuius libro lexagefimo primo fcripht : qaanquam Paulus Orolius millia centum quinquagin ta, vel, vt in aliis Jibns legitur, centum fexaginra Fuifle Icribat: fed cum Liuio fentit etiam Appian us in Ccltico itaftribens: Fabius Maximus modicum fermé deducens exercitum , cctum amp;nbsp;viginti Ccitarum millia vnica proftrauit acie, quum quinq. lupra decern ex fuis duntaxat ami-fin'et:amp; hæc,quanquam ex vulnerc,quod in genam acceperat, grauiterfau-cius,peragere non dubitauit,acies dilcurrcns,fuólque ad bellum incitans,amp; quemadmodum aduerftis barbaros efi'etpugnandum, verbisinftruens, partim curru veflus, partim manu duflus inambulans, Adeo vero paruum du-xit exercitum, vt, quod fcribit Orolius, Bituitus paucitatem Romanorum vixad eftam canibus, quos in agmine habebat,lulficere polTe iacFaret.Plin. autem lie additiQJFabius Maximus Conful apud Humen Haram prælio com milfoaduerfus Allobrogu, Aruernoriiinq.genres ad V Lid. Aug. C XXX*. M.perduellium cælis, febri quartana liberatus eft in acie.Ex hac vifloria co gnomen Allobrogico illi eft jnditum, quod Paterculus refert. l. aemilii

nepoti,

IN M. T. CICER. BRVTVM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19^

NEPOTI, L. Aemilii Pauli nepoti ex filio,quem,vt ipfc L.PauIus apudLi-uiumlibroquadrageGmo quinto loquitur, in adoptionem datum Fabiages habuit.Q^od fi fuiflet in Aemiliorum familia,hoc loco Cicero dixiffet, Lu cii nepoti, vel per notas è more, L. N. Veteres cnim Romani, ne nomina con funderentur,piænominibus patris, amp;nbsp;aui diftinguebant, L. Aemilius L. F. M.N.Paulus:vtP.Cornelius P. F. L. N. Scipio ,vt alii innumerabiles, quo-nimnomina vel hodie in veterum monimentis inueniuntur.Hunc vero Fa-bium Liuius amp;nbsp;Paterculus etiam Pauli nepotem vocant.is dicitur à Cicero-neinorationeproMurænaepulum African! patrui foi nomine populo Romano dedifle, amp;nbsp;laudationem dixiffe : de quo Valerius Maximus illud libro fextocapitenono Icripfit : nihil Q^Fabio Maximo, qui Gallica viftoria cognomen Allobrogifibimet,acpoftcrispeperit,adolelcente magis infame, nihil eode fene ornatius, aut Ipeciofius illo feculo noftra ciuitas nabuit : fed filius,vt idem refcrt,adolclcentiæ,nôfçnetf|:utis mores eftimitatus. et vb R o, fie infra loquitur item ; amp;nbsp;vero fuit in hoc amp;nbsp;popularis didio excellens. ante maximvm, ante QÆabiumMaximum, de quodicebamus. Dicebat,inquam, L. Accius Scipionem ilium, quo duce Tib. Gracchus eft occi-fuSjVehemétem fuifte ante QJMaximum: quod eo multo maior natu foerit:, fiquidem hie Scipio Confulante Maximum annis minimum fexdecim fiiit.nec audias illos, qui credunt hie à Cicerone Scipionem hunc maximum vocari, quod Pontifex Maximus fuerii:aut illos, qui putant Africanum fi-gnificari. illvm, scipionem, P.Cornelium Scipionem Nafi-camScrapionemjcius ,quiCorculum eft appellatus, amp;nbsp;de ouofupradixi-mus,filium : eius,qui facra accepit, quique vir optimus eft iudicatus, nepo-tem: qui fuit Conlul cum D.Iunio Bruto an.ab V.C. fexcentefimodecimo fexto : quos,vtdiximuSjin vincula coniecit C. Curiatius Tribunus plebis,à quoirridente cognomen Scrapion ipfi Scipionifuit impofitum, vt Liuius libro quinquagcfimo quinto, amp;nbsp;Quintilianuslibro fexto capite quarto refe-runt. Hunc Scipionem nos arbitramur inoratione proPlancio hifee verbis fignificariiauus tuus P. Naficæ tibi ædilitiam prædicaret repulfam : quo ciue neminem ego ftatuo in hac Repub. fortiorem, hunc enim auus M. luuentii Laterenfis videre potui t, amp;nbsp;eum nos videmus à Valerio Maximo inter fortes numerari : qui libro fcptimo capite quinto dum feribit eum repulfam ædi litiam, quod in manum cuiufdam opere ruftico duratam iocatus eflet, tulifo fc,redeientit;fed dum putat eundem cftc,qui lugurthæbellum intulit, «Sc fa craaccepit,errat,amp; Plinium cogiterrare, vtfupradiximus. Qjzo d v ce, quo autorettu Liuium libro quinquagcfimo odauo, lt;Sc Orofium libro quin to capitc nono legc.amp; quia fuit dux,amp; aut or Tib. Gracchi intcrficiendi,cii fatpe dicitur interfccifle,vt in oratione prima in Catilinam, P.Scipio Pontifex Maximus Tib.Gracchum mcdiocriterlabcfadantem ftatumReipub.pri uatusinterfecit:amp; libro fccundo de Oratore, P- ScipioTib.Gracchumper-culit;amp; libro primo de Otficiis, P. Scipio Tib. Gracchi conatus perditos vindicauit. quod Valerius Maximus libro tertio ita fcribit ; Q_uum Scæuola ncgaret,fequicqu3rn vi elle adurum, tunc Scipio Nafica,quoniam, inquit, Conful,dum iuris ordincm fcquitur,id agit, vt cum omnibus legibus imperium Romanum corruat,egomet priuatus voluntati veftræmeolfero duce: acdeindelæuam manum aperte togæ ciicundedit, lublataqucdextra,procla mauit:qui Rempub. faluam efle volunt, me fequantur : caque voce, cunda-tionc bonorum ciuium di(cuna,Gracchum cû fceleratafadione,quas mere batur,pœnas pcrloluerecoêgit. Nccita multo poft, vt idem Valerius Maximus libro quinto capite tertio fcribit,propter iniquifsimam virtutum fuaru r i iii

£oô SEB. COKICADÎ COMMENTARIVS apud ciues :eftimatiônem,fub tituio legation is Pergamum feéefsit, amp;,quo(l vitælûperfuitjibifme vllo ingrat« patriæ defidcrio percgit. Idem Plutar-cbus,amp; autor libelli de Viris illuftribus teftantur : bine in Lælio Cic {criptum 'videbis:quidinP. Scipionem Naficam effeccrint, finelachrymis nonqueo diccte. PRiVATO, priuatus à Cicerone in oratione prima in Catilinam,amp; in oratione pro Domo :à ValerioMax.amp;Paterculovocatur. ti. grac-CHvs, Tib.Sempronius Gracchus, de quo diclum eft. occisvs esset, in cliuo Capitolino fragmine fubfcllii iâ:us,vt ait Patcrculus:fupcrCalphur nium fornicem,detraéloamiculo fùgiens^iftus fragm éto fubfellii,vt inquit Orofius : deloconec Appianus,nec aliidififentiunt,fcd illudadditPlutar-chus ï «vts-otfunfavTvraiillv' ('iKpuaeSo- neu gt;^âS7ocr eiï Tià’MipxAlcù ttoc/I!

TfaTThiiiiï »]ƒ ^avfiïioo' ètaquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iTt JiibTi'fxor xm'KOtoîro 7rÂi(7Î'(r AAkw

çovlt;pco’ ut'üâj KixÀôS Ttvl ö-tpufoproff : atque id ipfum claua, vt refert Orofius. vB. H É M E N T E M, Vt in Tib.Gracebo etiä cofobrino occidendo fuit. AcR EM, ita , vt nullam comitatem fermonis baberet, vt bbro primo de Ofticiis fcri-ptumeft,quamuis bbro fecundo iocus ille referatur:Quum Nafica: M. Flaccos multis probris obieélis P.Mucium iudicc tubfTetreiero, inquit, iniquus eft:quum effet admurmuratum ; ah, inquit,patrcsconfcrlpti, non egomihi iliumiTiiquueicro,verumomnibus, aiebat, idemL.Accius. tvm, illis temporibus. P. lentvlvs, P.Cornelius Lentulus, de quo Valerius Maximum libro quinto capite tertio ita fcribit; P.Lentulus clarißimus,amp; aman tifsiraus Reipub. ciuis, quum in AuentinoC. Gracchinefarioscon3tus,amp; aciem pia,acforti pugna,magnis vulneribus exceptis, fugaffet : prxlii illius, quoleges,pacem,libertatémque in fuo ftatu retinuerat,lianc mcrcedem tu-bt,vtnein noftraquidem vrbemorerctur:fiquidem inuidia, amp;obtreefatio re compulftis,lcgatione à fenatu libera impetrata, habitaque concione, qua à Diis immortabbus petiit,ne vnquam ad ingratuin populum reuerteretur, in Sicilian! profeólus eft, ibique perfeueranter morando compotem fe voti fecit. Hunc Cicero in oratione quartain Catilinani his verbis fignificat:illo tempore huius auus Lentuli clarifsimus vir, armatus Gracebum eftpcrfecu-tus : ille graue cum vulnus accepit, nequiddcfunima dignitate Reipub. mi-nucretur.quod Pbilippica oelaua item repetit. Hie M. AquiliumC.Rutilio Rufofubferiptore accufauit,vt Verrin.a prima dicitur ; vbi tarnen Afconius putat,Lentuli Sur« patrcfuilfe : amp;nbsp;Aquiliumnon ilium,quern Fufius,vtdi-cetur,accufauit.HicP. Lentulus olim mifîuseft,vtpriuatos agros,qui in pu blicumCampanum incurrebant,coêmcret, vtin oratione fecunda contra Rullum (cribitur. ille, tfitfcfcna-, qua libro item primo deOratorehacipfa de re loquens,vti tur. princeps, princeps fenatus, vt V errina prima,amp; in oratione fecunda contra Rullum ; atque itaputant eruditi Philippica ofta-ualegendum effe, quamuis librarii multi, principemfênatorem,deferipfe-rint : quod tarnen dtci polfe oftendunt frequentes illælocutiones, princeps locus,princeps ciuis.Illud me magis mouet.quôd hic Lentulus tam fçpe prin ceps fenatus à Cicerone dicitur,amp; in Confulibus illius temporis, quantum ego legere potui,non inueniturquû tarnen is effet mos,vt qui primus Cen-for ex iis, qui viuercnt, fuiffet, is princeps Icgeretur : amp;nbsp;raro fiebat Cenfor, qui ConfuI ante non fuifl'et.Sufpicari poffumusigiturhunc Confulemfuif fcjfed vel eius annum defîderari, vcl eum C.CIaudio, qui cum M. Perpenna ConfuIfuit,fuffeélum fuiffe,amp; ob id cognomé eius in Confulibus adClau-diuni elfe tranflatum:quod in aliis etiamfaólum animaduertimus,vtinCon fulibus an. ab V. C. quingentifîmi feptuagefimi odtaui quiuis facile videre poterit. REM p VB. cuius adminiftrandç peritißimus videturfuiffe:fiquidc

M.Antoiuus

IN M. T. CICBR. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ioi

H Antonius libro primo de Oratore quum Reip. re do rem defcribit j hunc inprimisnominat.

lifdcmquc tcmporibus L.Furius Philus perbene Latine loqui putabatur, Iitcratiufque quatn cæteri. P. Scæuola valde pruden-tcr amp;nbsp;acute, paulo etiam copiofius. Necmulto’minus pruden-tcr M. Manilius. Appii Claudii volubilis,fed paulo feruidior trat oratio. In aliquo numero etiam M. Fuluius Flaccus, amp;nbsp;C. Cato African! fororis filius,mediocres oratores ; etfi Flacci fcri-ptafuntjfedvtftudiofiliterarum. Flacciautemæmulusgt;P.'Dc-cius fuit, non infans ille quidem : fed vt vita, fic oratione etiam 'urbulcntus.

L. Lucius : amp;nbsp;Lucius à Cicerone, amp;nbsp;lulio Obfequente, fed Publius à Valerio Maximo libro tertio capite feptimo, à Cafsiodoro, amp;nbsp;ab iis 9 qui Confules collegerunt, appellatur : nifi forte Publius Conful fuit, Lu« cius non fuit r^quum Cicero Lucium vocet, quando de Confulatu non me« minittPublium vero libro duodecimo ad Atticum,vbi Conlulem fignificatk rVRivs, Furii,qui olira Fufii, vt autor eft Quintilianus, dicebantur^ quin patricii fuerint, nemo dubitabit, qui tot Confules, tot Tribunos mili« turn Confularipoteftate fuiffe ex his leget,quum plebeii nondum Confules fiebant. philvs, Philus eft Furiægentis cognomen, vtPhiloVeturiæ, quodfupra diximus.Quare,qui Furium Philonem fcribunt in Confuhbus, errantiquumFuriifemperàLiuio Phili vocentur:hic tarnen etiam Pilus le4 gitur,vtinfcholiislibri quarti ad Atticum monuimus, amp;nbsp;nunc eo magis mo nemus,quôdin veteribus Confulibus an.ab V.C. quingentefimi trigefimi primi,ficlegitur : P.Furius Sp. F.M.N. Philus Hicvero Confulfuit, fimodo Conful Elit,an.ab V. C. fexcentefimo decimo odauo cum Sex,Atilio Ser rano.hic eft certc is,qui in lib ri s de Repub. contra iuftitiam difputauit,vt in fcholiis libri quarti ad Atticum retulimus. latine loqvi, infra, lite î^ativsqje, quippequum fecum cruditifsimos homines ex Græcia pa-hm femper habuerit, vt libro fecundo de Oratore dicitur:ob id in oratione pro Archia Cicero fcribit ,cum fuifte hominem modeftifsimum,amp; cotinen-tifsinium. p. scaevola, quern fupraP.Craßifratrem vocauit, vbinos cadiximus,quxfueruntdicenda. prvdenter, et acvte, P. Scæuola valde prüden ter, amp;nbsp;acute loqui putabatur, vt lurifconfultus, amp;nbsp;orator. Pavlo etiam, fic etiam lib. prirao de Oratore ,amp; in oratione pro Cæ-cina P, Mucium Scxuolam hunc ipfum,amp; M.Manilium coniungit: quod ii C-dem temporibus vterque,amp; vterque lurifconfultus fuerit, vt de Scæuola di ftum eft:amp; de M.Manilio ipfe Cicero teftatur in oratione pro Cæcina,amp; libro primo de Oratore,vbi ilium inter lurilconfultos numerat, amp;nbsp;eius leges venalium vendendorum agnofcit ; amp;nbsp;libro tertio de Oratore Craflus ita lo-quitur ; meminerant illi Sex. Aelium, M, veto Manilium nos etiam vidimus tranfuerfo ambulantem foro : quod erat infigne, eum, qui id faceret, facere ciuibus omnibus confilii fui copiamrad quos olim amp;nbsp;ita ambulantes,amp; in fb liofedentes domi ficadibatur,non folum,vt deiure ciuili ad eos,verumetia defiliacollocanda,dc fundo emendo,de agro colendo, de omni denique aut officio, aut negotio referretur. Hic tarnen pauper fuifte dicitur Paradox© vltimo : quihabuerit ædiculasin Carinis, amp;nbsp;fundum in Labicano. hic inli-bris Ciceronis de Repub,loqucbatur,vt in Lælio, amp;nbsp;in epiftohs ad Atticum

*

4ói nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. ^'ORÎRADI COMMENTARÏVS

legimus. PlurjRutiliüs-inyitîs luriftonfultorurn fciibit. m. Marcus, quem tarnen Valerius Maximus libro quinto capiteortauo videturTitum voca-re,velplurcs ipore fuo mifcere. Al a N i l i.v s^ qui cum L.Marcip Cenlonno (Confülfüir an.ab ÿ.'Ciféxcéntefimo qu^n^^, vt fupra pluribus oftédimus. atquPbiqCkcró re'gfeditur/'APllt;ii Ct Avbl t, hic Ap.ClaudiusPülcher cymQi^CaicilicrMetello Macedo.nico an.abjVjC. fexcentcfimovndecimo jCpnruLjEùitjamp;Salaflbsjgcntçm’Alpinai^^’^tJibroquirquagcfiniotertiôLi iiius àlt5cïomuit:quade rej^aulus Orpfius ita fcribit;ApiClaudio, Q. Cæçi-ïió Metelïo Çofs. Äp. Ólau'diüs aduerfós ‘Sal'â/ros Gallós'congrefrus, amp;nbsp;vi-ftus^de'cérnmillïamilitumpérdiditirh^ïralefpugna^qumque milliaboftiuili occklitfed’quum iuxta Icgem , qüa conftitutum erat ^-Vt quiiquis quinque millia hoiUym peremiHet , triumphandi haberct pote'ftatem j ifte quoquc quum triumpbum expetiiTet propter damna vero fuperiora non impctraf^ fèt,infamiimpudcntia,atque ambitionc vfias, priuatis fiimptibustriumpha-uit. HuricPlutarchus in Graccbisïcribit fuiflc non modo VTiot'liMt, fed

étiam,amp; ■^üTtj^ofatvozj’ kxt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fÿpeuinÊauÀÎo' ; qui Tib.Graccho Clau

■diamfiliamvitrodefjjonditràquopoftea Triumuiripie creatuscft. VOLV-BiLiSj rficCarbonem fupra,ôf infra Rufticellum voîubilem vocat. fervi DiotiERAT ORATIO, fîcinfraferuidumdiccndi gcnusdicet. in ali-ftya N vmero, in aliquo numéro oratorum. fie Cicerofepe loquitur. M. F VL VIV Si FL AC,CVS, qui cum M.Plautio Hypfæo anj ab V.C.fexcentc iîmovigelîmononoConful fuit, amp;, quodLiuius libro fexagefitno fcripfiti primusomniutranßlpinos Ligures bello domuit, mifTusauxilioMafsilicn-/ibus'aduerlusFalanios Gallos, qui populabantur fines Malsilienfium. amp;nbsp;de liis,vt apud Plutarchû cognolccs,triumpliauit:vndc Paterculus ilium trium pbalem vocat. Hic vtfiiperbus a Valerio Maximo libro nono capite quinto notatur:quod Confulquum pcrniciofifsimas Rcipub. leges introdiiceretde ciuitate danda, amp;nbsp;de prouocatione ad populum eorum, qui ciuitatem mu-tare voluilfcnt, ægrecompulfus eft,vt in curiam veniret.deindepartim mo-nentiipartimorantifenatui,vt incœptodefifteret, refpor.fum nodcdit.Erat igitur fenatui inuifus, ncc plebi charus propter fufpicionem, quæ fuerat, eu fociosad defeclionemfollicitafle,vt Plutarchus refert.HicC. Gracchi fami liaris fuit,amp; ob id Triumuir diuidcndis agris crcatus.nec mihi videtur veri-fimile, quodfcribit Appianus, eum poft Confiilatum Tribunum plebisfic-n,hoccft,ab equis ad aunos,quod aiunt, tranfire voluifleiaut cum C.Grac-cho in Africam efle profedtum, quum Plutarchus oftendat Romæ manière, amp;nbsp;tune eius calumniis Drufi potentiam creuifle. Reuerfum certc C. Grac-chum femperincitauit,donee ipfe quoquecum reliquis poenas dédit. Arma-tus enimin Auentino.vt Paterculus ait, ad pugnam ciens, cum filio maioie iupulatus cft.nccita multo poft alter films,quem pater Icgatum de conditio iiibüs mifèrat, ab Opirnio interemptus eft.ob id Cicero inorationc prima in Catilinam itafcribitioccifus efteum liberis M.FuluiusConlularis:amp; Phi lippicaodlaui’.interfeâus eft Gracchus, amp;nbsp;M. Fuluius Conftilaris, eiufque duo adolelcétuh filü. Quin eius pénates, vt Valerius Maximus ait lib.fexto capite tertio,ab imis fundamentis eruti funt:amp; quum area diupenatibus va cuamanfilfet, à Q^Catulo Cimbricis fpoliis adornataeft .hineinorationc pro Domo fie ait Ctccro : M.Flaccus,quia cum C. Graccho contraßlutem Rcipub.fecerat,amp; fenatus fententia eft interfeâ:us,amp; eius domus cuerß,amp; publicata eft, in qua porticum poft aliquanto Q^Catulus de Manubiis Cim bricis fecit.amp; ibidem paulo poft : Tu Q^atule M.Fuluii domura', quum i$ fratris tui foccr fuifletjmonimentum tuarum manubiarum efte voluifti.

Porrà

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;205

Porrô Q^atuli frater fuit C.Iulius Cæfar,vt in libris oratoriis Icgimns-qui J'urfusL.IuliumCæfarem fratrem germanum babuit,vtlibro tertio de Ora tore cognofcitur.-ex quo quidem natus eft L. Iulius Ca:fàr,qui cum C. Marcio Figulo an.ab V. C. fexcentefimo nonagefimo Conful fiait; quique Cicerone Confulc dixit, quod ficin orationequarta inCatilinam refertur : nifi verocuipiamL.Ca:farvirfortifiimus,amp; amâtilsimus Reipub.crudeliornu-dius tertius eft vifus,quum fororis fuç fœminae leâifiimæ virum pr.efentem, amp;audicntem vita priuandum efle dixit ;quum auum iulfuConfulis interfc-dum, filiumque eius impubcrem , legatuin à pâtre miflum, in carcere neca-tum efte dixit ; fie cnim Icgcndum putabit, quicunque hiftoriam fciet, amp;nbsp;norit M.FuluiumFlaccu L.Cæfaris illius auum fuifle,vtFuluiæ patré. c. Ca-ius.atque Caius hic Cato hoc loco,infra,Verrina quinta, fexta, amp;nbsp;in oratione pro Cornelio Balbo diciturià Paterculo tarnen Marcus appellatur, ma lt‘,vtopinor,idquod velipfius verbis hilce colligi poteft:M.Cato Confiala-rijrepetundarum ex Macedonia damnatus eft.atqui M. Cato Conful fuit eu Ç^MarcioRcgcan.ab V. C. fexcentefimo trigefimofexto : qui vero Conful JnThraciamale aduerlus Scordifcos pugnauit,quinquennio poft illos Con-lùlesàLiuiohbrofexagefimo tertio agnofcitur. Illudacccdit, quod Gellius libro decimo tertio capite decimononolcribit, Marcum in Confulatu in Africam profedû, in ea prouincia diem obiifle : hic vero Confularis çft da-ninatus,amp; exulauit : amp;nbsp;tarnen tam hic,quàm il le M. Catonis,lt;Sc L. Pauli ne-Eos appellatur.nam Gellius, amp;nbsp;Paterculus id oftendunt:quoru alter ita fcri— itiM.Cato Confularis M.Catonis nepos, Africani fororis filius:alterita:ex maioreCatonisfilionalciturhicM. Cato M. F. M. N. tamp;fanè quum pater Marcus diceretur, mospoftulabat, vt filius etiam Marcus diceretur, fipri-tnuj erat.Cur igitur Cicero Caium vocat?alterum, non ilium vocat, amp;nbsp;M. Catonis, ac L.Pauli nepotem vocat, ne quis lufpicari pofsit, M.Catonis ne-potem fuifle ex filio, quem ex Solonii filia fuftulit. Hinc cognofeimus Plu-tarchum errafle, qui fcripfilîe cognofcitur, vnum tantum filium ex maiore Catonis filio reliôlum,quum (atis appareat,duos minimum M.amp; C, reliéfos fiiifle : id quod etiam ex Confulibus colligi poteft. nam fi Cato turn, quum fecundam duxit vxorem,oél:uagefimum,vt quidam fcribunt,agebat annum, nequeMarcus,ncqueCaius ex eomatrimonio nati, tuncConfules per æta-temefTepotuilfcnt. Marcus cnim annorumtriginta quinque,Caius vero tri gintanoucm fummum Confules fuilfent : quum ætas Confularis annorum quadragint.1 trium eflet.Sunt, qui putent tres fratres, Marcu, amp;nbsp;duos Caios nii{re,quód Ciceronis in Lælio verba ilia fie legant;C.Cato,amp; minime tunc quidem C.fratri,nûc idem acerrimus inimicus;amp; interpretentur :C. fratri, d’orcio Catoni,vt C.Cato C.Catoni fratri fuerit inimicus:quôd alter tur bulentusfuerit, amp;Gracchum fitfçcutus:alter vero ficGracchis fit aduerfa tus,vtiliumpoftea,quod infralegitur, indices Gracchani fuftulerint : quafi vero fie interpretari non poßimus : C. Cato Tib. Gracchumfequcbatur, amp;nbsp;minimetum quidem C.Graccho fratri inimicus ,nunc idem acerrimus ini— micus;vt à pnneipio quidem Tib.Gracçhum fit fccutus,deinde C. Graccho fit aduerfatus, amp;nbsp;oh id à iudicibus Gracchanis poftea fublatus. In hanc fen-tentiam eo libentius vcnio,quôd in aliquibus libris ita legimus : C. Cato,amp; minimetuncquidemC. fratri charilsimus,nunc idem acerrimus inimicus; yt iam tum,viuente Tib.Graccho,(gt;. Cato cœperit C.Graccho no eftecha-rus,deinde,mortuo Tiberio,fit fadus inimicus.Nec mihi difplicet libros lè-qui,m quibusitalcgitur ; C. Cato,amp; minime tunç quidem C. frater, nunc idem acerrimus ; vt particula, amp;nbsp;, videtur poftulare, nec res ipfa répugnât: 1

fc’ »

»04 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS

Il quid em C. Gracchus tunc erat admodum iuuenis, amp;nbsp;otium {pedabat,{cd pol1:ca,quàm Veâium quondam défendit, cœpit fe qua Ci extollere ita, vt eu nohilcs timerent,atque id ipfum ante Quæfl;uram,quam videtur petiilfe L. Cafsio,L.Corne]io Cofs.vt,quum multo ante coepifletin foro verfari,açer limus meritopolsitàLæliodici,quicirciter annosduos ante C Gracchi Quæfturam fingitur de amicitia locutus. nihil dico, quod raro frat res duo fodem prænonaine vtehantur,vt duo Caii Catones vfi viderentur, ß tot fra îres fuifi'ent. Vt vcrohicC.Cato fuerit damnatus,.infra dicetur. CATO, G-Poi cius Cato,qui cum M.Acilio Balho an.ab V.C. fexcentefimo quadra-gefimoConfulfuit. africani, P.Cornehi Scipioni^ African!Aemilia-rii .fic etiam V errina lexta hac de re dixit, sororis, T erti«,vt Plutarchus in Catone vocat:quæ L. Aemilii Pauli filia,amp; ob id Africani, vt hie ait, fo-zorfuit. Fit-ivs, exM. CatoneM. F. oratores, C.Catonem inter oratoresCic. reponit, amp;M. Catonis Nepotisnullaprorfusmentionefacit. Quar« putät aliqui Gell.errane, qui IcripGt, orationes M. Catonis Nepotis extitifrc,quû C.Catonis,qué Cic.facit oratoré, fcribere debuiHet.' quaii veto Cic.nullûprorfus oratoré in hoc dialogo prçtermifcrit:amp; GelLvt hic fen ptu eflet,vidcrenô potuerit:amp;non appareat hic, hune C.Catonénihil feri-pfille,quando{cripta Flacci,nonautemCatonis agnofeit. etsi, correého qiiædam nxrx 57fgt;o'Ai).4-w ne quis dicerct: cur tu Flaccum mediocremoratorcm vocas,quum Icripta eius reperiantur?extant quidem,inquit,eius lcripta,fed quæfludiofi literarum,non oratoris efle videantur. aemvlvs, non in di-cendo magis, quàra in faciendo, Videtur enim amp;nbsp;ipfe Gracchanas partes fe-cutus:quippe qui L.Opimium C. Gracchi interfeéforcm acculàuit, vt infra dicetur. P. Publius:amp; Publius àCiceroncdiciturlemper,amp; Pubhus eft prç-nomen frequens Deciorum. Quare pro QJ’. apud Liuium libro fexagefi-!Jio primo reponendum putamus. DECivs, à Deciis videtur oriundus,qui Mures cognomineliintdiâi,amp;plebeii fuerunt, vt libro nono,amp;decimo Li uii cognolcitur,vbiDeciosplebeios vocatdn quibus fuerunt illi, quifepro patria deuouerunt.In veterum monimentis C.PlautiusDeciusMusinueni-ÿur.Hic autem P.Dccius, Tribunus plebis quu elfet L. Opimium, vtLiuius libro lexagefimo primo IcripGt, accufauit.hincCicero in Partitionibusait: fadium defenditur, quumeftfafti fubiedia ratio, Gcutab Opimioiiure feci falutis omnium,amp; conferuandæ Reipub.caula : relatiimq. eft abDecio: ne fceleratifsimum quidem ciuem Gne iudicio iure vllo nccarepotuifti. Videtur etiam pecunias accepilfe, quum Cicero ibidem ita dicat : coniedtura, fcperitne pecunias Dccius:amp; libro fecundo de Oratore: ceperjtne contrale ges pecunias P.Dccius.Prætor fiait M. Acmilio Scauro,amp; M.CæcihoMetello CoG.vtautorlibelhdeVirisilluftribusinSeaurodocet. non infans, fatis diGirtus, Aitotdit. amp;Ginc videtur dicendo valuilfe,quandovirum etiam ConGilarem L. Opimium C.Carbone viro eloqucntiGimodefendente,ac-fularenondubitauit. t v rb vlentvs, qui L.Opimium vimm jambo-num accufarit,^ pecunias ceperit.

M.Drufus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in Tribunatu C. Gracebum collegatn

Kcruin Tribunum fecit.vir tk oratione grauis,amp; autoritäre: ei'q. proxime adiundus C. Drufus frater fuit. Tuus etiam gentilis Brute M.Pennus facile agitauitin Tribunatu, C.Gracchumpau jum ætate antecedens : fuit enim M. Lepido amp;nbsp;L. Orefte Cofs. Quæftor Gracchus, T ribunus Pennus, iliius M.filius, qui cum QjVelio

IN M. T. CICER. BRVTVM.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io;

Q^Aelio Confui fuicfed is omnia fumma ipcrans, Aedilitius efl mortuus. Nam de T.Flaminio, quern ipfe vidi, nihil acccpi,nifj Latine diligenter locutum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

M. D R V s V s, Marcus Liuius DruHis , qui ob eximiam aduer/us Gracchos operam patronus fenatus eft diólus , vc ait in Tiberio Suetonius. Tribunus enim plebis, vt refert Plutarchus, partes fenatus eft ft-, cutus, amp;nbsp;C. Graccho collegæ ftmper eft adueiTatus. bine Gicei'b bbró quarto de Finibus ita loquitur : eonferam autem auum tuuna Drufum cum C. Graccho eius ferè æquali. Qnæ bic Reipublicæ vulnera itnpo-nebat, eadem ille fanabat. Prætor Vrbanus bic fuit, vt autor Rhetort-Cæ ad Herennium'bis verbis oftendit : quod genus Marcus Drufus Prætor Vrbanus quod cum hærede mandati ageretur , indicium reddidit, Sextus Iulius non reddidit Cicero libro ftptimo ad Atticuili : itaq(.ie-vfurpaui vetus illud Drub, vt ferunt,Prætoris in eo , qui eade n bber-non iurarct,me iftos liberos non addixifle. Confui anno abVrbe Con-diti fexcentefimo quadragefimo fecundo cum L. Piforic fuit,amp; aduer-fus Scordiftos gentem à Gallis oriundam in Tbracia féliciter pugnauit, magiuimque honorem tulit,quod Liuiuslibro ftxagefimo tertioIcripfit. c. Caii.e. porro Liuius Drufus is eft, qui cum P. Africano Confui anno ab Vrbe Condita fexcentefimo ftptimo fuit. c. gracchvm, infra. i t'e r vm tRibvnvm, C. enim Gracchus alteiUm Tri-bunatum continuauit, vt ait Paterculus , amp;nbsp;Plutarchus pluribus verbis Icribit. FECiT, quamuis poftca fit illi aduerfatus,! patribus pcrlua-fusjvt refert Plutarchus :quanquam nos putamus legendum, fregit, vt fupra, Oftauius Tib. Gracchum fregit. nam fi,partes fenatus Drufus ipft fiquebatur,quo pafto voluiftet, eumiterum fieri Tnbunum plebis, quern femel expertus fuilfet patribus inimicum ? v i R et oratione gravis, et AVTORITATE, àviSf i!!UTt7S7aVi!(Z'ZtVO!r 0U7i xdu Ao^aKoi TrÄauT(a,a» Toia pKÄ/?« 'Zzpi)ptvaio’,iqc/l!tti3(p'-’W oyp TflÛTM» tWpiAAoo': inquit Plutarchus in Gracchis, vbi plura de Marco LiuioDrufo hoc ipfoftribit. PROXIME, quodad eloquentiam, amp;nbsp;autoritärem pertinet : nam, quod ad ætatem fpedat, maior natu vidc-tur fuiTe, qui patris prænomine vteretur,vt filii pene omnes, qui pri-mi fuiffent nati. c. D R v s v s, C. Liuius Drufus , cuius biftonam quærimus. geNtilis, quod Marcus luniusBrutus ipfequoque, vttu, fit appellatus : amp;nbsp;ex eadem gente lunia, ex qua tu quoque, fit na-tus. Ita nos ftntimus. Si quis tarnen noftram fententiam minus probat, vidcatille, quid viri eruditi bac ipia de rcfcripferunt, ôçin primis, quid dicat BartholomxusRicciusin bbcllo,quembacdcrcfcripfit, vir, quem nos multisnominibusobferuamus. M. penn vs, Marcus lunius Brutus Pennus, qui tarnen Pœnus à quibufilam feribitur : fed quum Poenus cognomenQiaiutiorum fuerit, vtlibro quarto Liuius oftendit:amp;bic Pennus femper fcribatur, amp;nbsp;pater huius eodem modo in veteribus Conluli-buslcgatur, nos nihil mutandum cenfemus. agitavit, quod oftendit, eum aliquid dicendo valuilTe. TRiBVNATV, fuo,nonC.Gracchi, paulopoft. c.gracchvm, volentemTribunumplebis fieri;vcltanquam ex Sardinia reuerfum contra fenatus voluntatem ; vel tanquam Fregellanx coniurationis participem. Hxccnimex Plutarchi Icriptis coniicerepoffu-mus. FviT enim, odTioKoy'ixf quod illum potucrit agitare. m. lepido, £T u o RB s T E COSS, anno ab Vrbe Condita iexcentefimo vigefi-

30«^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARIVS moodauo. Qjir aestor, amp;nbsp;Q^æftor cum ipfo L.Orcftc Confule in Saidiniam profeélus eft , vt apud Plutarchum leges. t R i b v-Nvs PENNvs, Quamuis Lucius lunius Brufus, vt fupra diftuin eft,primus Conful fueiit:vnde appareat, luniamgentcm patriciam fuii-fe earn tarnen videmus ita poftea iacijifl’e , vt nullus Conful in ea per annos centum oóluaginta qu^ruoragnofcatur. Qua re creduniJ.s plcbeiam efle faétam : certe hie Tribunatus, amp;nbsp;alii, quos leges id oftendunt. i l-t I V s M. illius Marei lunii Penni. Sic enim in veteribus Confuli-bus legitur:M. lunius M F.M.N. Pennus.

Iio P.F.Q.N, Pæto, Cato : quem Valerius Maximus libro quarto capi-te tertio Tuberoncm ctiam vocat,quôd Tubero cognomen elfet Aclio-rum, vt infra ftio loco dicemus. consvl fvit, anno ah VrbeCondita quingentefimo oóluagclimofeptimo. i s, Marcuslunius ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.AEDiLiTivs, Acdilitate fun-

T. Quintio Flaminio , qui cum vidi, fie infra, pueri vidimus. NIHIL ACCEPi, nihil ego quoque accepi . nisi la-tine DILIGENTER LOCVTVM, cxiftimabatur, inquit infra, bene latine loqui, led literas nelciebat.

lis adiunâi funt C. Curio,M. Scaurus, P. Rutjlius, C. Gracchus . de Scauro, amp;nbsp;Runlio breuirer licet dicere : quorum neuter fummi oratoris habuit laudem, amp;nbsp;vterque in mulfis cau-fis verlatus, erat in quibufdara laudandis viris, etiam fi maxi-mi ingenii non elTcnt, probabilis tarnen indullria: quanquam iis quidem non omnino ingenium , fed oratorium ingenium defuit;neque enim refert viderc, quid dicendum fit, nili id queas folute èi fuauiter dicere: ne id quidem fatiseft,nili id, quod dicitur,fit voce, vuitu, motuque conditius. quid dicam opus elTe doärina ? line qua , etiam fi quid bene dicitur ad-iuuante natura , tarnen id, quia fortuito fit, fempcr paratutn elîe non potefl.in Scauri oratione, fapientis hominis amp;nbsp;tedi, grauitas fumma,amp; naturalis quædam inerat autoritas, non vt caufam ,fed vt tefiimonium dicere putarcs,cum pro reo di-ceret.hoc dicendi genus ad patrocinia mediocriter aptum vi-debatur, ad fenatoriam vero fententiam, cuius erat ilkprin-ccps,vel maxime : fignificabat enim non prudentfam folum, fed, quod maxime rem continebat, fidem . habebat hoc a natura ipfa , quod a dodrina non facile pollet. quanquam hu-ius quoque ipfius rei,quemadmodum feis, præceptafunt. hu-ius amp;nbsp;or.ationes funt, amp;nbsp;tres ad L. Fufidium libri fcripti de vita ipfius ada ; fane vtiles, quos nemo legit, at Cyri vitam amp;nbsp;difciplinam legunt , præclaram illam quidem , fed neque tarn rebus nodris apfam,nec tarnen Scauri laudibus antepo-nendam.

V

IIÎ,

IN M. T. CICER. BRVTVM. ♦

11Î, quos fupra dixi. c. c v r i o , ‘de quo paulo poft , fed or-' dine conuerfo dieet. hic enim præponit eum Scauro, amp;nbsp;Rutilio, amp;nbsp;poftea poft illos collocabit. M. scavrvs, M. Aem'ilius Scaurus, qui cum’ M. Cæcilio Metello anno ah V. C. fexcentefimo trigefimo nono Con-' lui fuit : etfi bis Conftil videtur fuiftc, vt paulo poft dicemus ,'huius vi-tam autor libelli de Viris illuftribus breuitet cft'tomplcxus : «Sc nos ea, quæ pertinebunt ad rem,deinceps referemus. a’e M i l i v s, Aemi-lia gens patricia fuit, vt fupra diximus : vtiurequærat Afconius, cur Cicero in oratione pro M. Scauro de patre hoc eft de hoc ipfb M. Scauro’ lie dicat : Primus enim me flagrantem ftudio laudis in fpem impulit , pof-fe virtutem fine praefidio fortunæ, quocontendiffet ,laboré ,’'amp;conftan-' tia peruenire: fed ita refpondet : Scaurus ita patricius fuit, vt tribus fupra eum aetatibus iacuerit domus cius fortuna ; amp;nbsp;Cicero ipfe in oratione pro Muræna hoc modo : Scaurus memoriam propè intermortuamgeneris fui virtute renouauit : amp;nbsp;autor libelli de Viris illuftribus : M. Ae-milius nobilis pauper, nam pater eius, quamuis patricius, ob paupeita-tem carbonarium negotium exercuit. Sed nos rurfus quærimus , quo pafto dici poßit vel memoria intermortua eius generis, vel domus ror-tUna iacuifle,quum gens Aemilia tam multos femperhabuerit Cofs. re-Ipondemus etiam Ciceroncm rede memoriam fui generis, ÓC Afconium' domum, non gentem dixifle : quod quamuis genus ipfius Scauri, amp;nbsp;domus à reliquis Aemiliis , vt fieri folet, diuifa iacuerit, gens tarnen Aemilia femper floruit. Hunc Aemilium Scaurum Augurem fuifle often-p dunt ilia Afconii verba : Cn. Domitius , qui Conful fuit,cum Cafsio,quot; quurn Tribunus plebis effet, iratus Scauro,quod eum in Augurum collegium non cooptauerat, diem ei dixit apud populum, amp;nbsp;multam irro-gjuit. s c A V R V s, Scauri , qui talos pedum tumentes , ac porre -ftos habent, dicuntur. p. rvtilivs, P. Rutilius Rufus, qui cum C. Manlio an. ab V. C. fexcentefimo quadragefimo nono Conful fuit :1 de quo deinceps dicemus. Rutilium, inquit Sextus Pompeius, rufum fi-gnificat ; hinc Rutilii Rufi videntur appellati : qui plebcii fuerunt , vt oftendit vel hie P. Rutilius, quern Cicero in oratione pro Plancio, libro primo deOratore Tribunum plebis fuiffedemonftrat. c. g r a c-Chvs, paulo poft. DE SCAVRO, non narrat , vt propofuit, vt ex tempore loqui videatur. nevter svmmi orato-nis HABviT LA VDEM, Scaurus tamcn in dicendo minime fuit contemnendus , vt libro primo de Oratore apparet : quin Paterculus Scaurum oratorem , amp;nbsp;autor libelli de Viris illuftribus eloquentiæ confultum vocauit. c a v s i s, fuis , amp;nbsp;alienis. nam Scaurus, vt paulo poftjamp; apud Afconium fcribitur, accufatus fæpe, vt à Cæpio-ne ,amp; Rutilio, fe ipfe défendit, vt par fuit, amp;nbsp;vtrunque accufatorem dc-tulit. Sic etiam Rutilius Scaurum ambitus accufauit , amp;nbsp;ipfe vocatus in indicium pro fe pauca dixit, vt paulo poft dicitur. versatvs. ERAT IN Q_v 1 B V s D A M, aliter veifatus crat.in quibufdam. aliter verfatus erat, vt in quibufdam. placet tarnen retinere, vtnunede-fcriptum eft;verfatus. erat in quibufdam : vt ibi finiaturperiodus, verfatus : deinde fequatur quædam cùlj.3Koyli(, quare in caufis effent verfa-ti, quum fummi oratoris laudem neuter haberet: quia probabilis indu-ftria erat in quibufdam viris laudandis , etiamfi maximi ingenii non cf-fent;amp; non effent viri illj laudandi, quales erant Scaurus, amp;nbsp;Rutilius.

probab i t I Sj aliter probabiles. i N D v $ t r i A,

îo8

diligentia , vt fupra fumus interpretati , quo loco M. Bruto admirabi-lemnaturam, exquifitam do£i:rinam,amp; fingularein induftriam tnbuebat: cx quibus induftriam in bis fatis , rcliqua duo mediocriver commendat. (i_v h N Q_v A M, correlt;ftio,quia videbatur dicere,Scaurum,amp;Ruti-lium maximi ingenii non fuifle. i i s, Scauro , amp;nbsp;Rucilio. non o M N I N o, defuit, non dcfuit iis ingenium ad res gerendas:fedde-fuit ingenium oratoriurp. o R A T o R I V M jngenivm, quod libro primo de Oratore ita quaft defcribit : animi, atque ingenii celeres quidam motus efie debent, qui ad excogitandum acuti, amp;nbsp;ad explican-dum, ornandumque fint vberes, amp;nbsp;ad memoriam firmi, atque diutur-ni. defvit, ita, vt neuter fummioratoris laudem habuerit. ne-Q_y E E N I M , «z'ZtoÄo'y/x , amp;. digreßio.. y i o e R e , quafi parate, Sc inuenire,quod pertinet ad acumen, s o L v t E, {blute dicere per-tinet ad explicandum. quis cnim rem pofiit explicate, nifi linguam habeat fblutam? folutio vero Imguæ cum ipfo liominc naicitur, vt libro primo de Oratore Craftus difputat. Hine M-Antonius libro fecundo de Oratore ait:tentabo,quid lingua erficcre pofiit,ob id infra feribit Cicero, Curionem facile, folutçquc verbis fèntentias voluiffe : quod qui lingua funt haefitantes, elficere non poflunt, nee in oratorum numerum peruenire: quod libro primo de Oratore Cicero fcriptum reliquit. svaviter DICERE, vt fiiauiter dicebat Catulus cuius fbnus, amp;nbsp;fiiauitasCrafi fum deleé^abat, vt ipfemet libro tertio de Oratore fatetur.amp; in genere. quidem dicfndi mediocri plurimum ineft luauitatis , vt ait in,Oratoreƒ.( vt fuit in liberate, Demetrio Pbalçreo, amp;nbsp;Callidio : qui veto funtvoce abfbni, nihil huiufeemodi poftunt præftare, vt libro primo de Oratore Craftus docet. sit, aliter fit. voce, vvltv,motv ct.v e, nam quidam funt ita voce abfoni, aut ita vultu, motiique corporis va-fti,atque agreftes,vtin oratorum numcrum venire non pofiint, quod libro primo de Oratore Craftiis oftendit.atque hxc pertinent ad aftio-nem, quæ qualis elle debeat,libro tertio de Oratore fcribitur, ccN-D I T I V $, nam,vt ait hbro tertio de Oratore, omni in re poffe, quod deccat,faccre, artisjöc naturæ eft : lcire, quid quandoque deceat, pru-dentiæ.fed hæc ipfà omnia perinde fiint,vt aguntur. aótio, inquam, in dicendo vna dominatur. eft autem hie tranftatio à rebus,quæcondiun-tur. DO CTRi N a1 amp;nbsp;quidem tali , amp;nbsp;tanta, qualcm, amp;nbsp;quantaffl iple M. Bruto fupra tribuit, amp;nbsp;Cralfus Ijbro primo, amp;nbsp;tertio de Oratore quærit. N A t V R A, quæ tantum valet in facultate dicendi, vt multi, quod fupra diximus , nullam elfe aitcm dicendi putarint. i o, vt aliquid bene dicatur, fort vito fit, fie fiipra : ante Ifo-cratem verboruin quafi ftrudura, quædam ad numerum conclufionulla erat: aut fi quando erat,non apparebat, earn dedita opéra elfe quæfi-tam : Veruntamen natura magis, turn cafu nonnunquam , quàm aut ra-tionc aliqua , aut obferuatione fiebat. paratvm esse non P o T E s T, quod cnim fit fortuito , amp;nbsp;cafu , id femper paratuni efle non poteft. in 5 c a v r i, ad rem reditus. sapientis, igitur cloquentis, amp;nbsp;iccirco lummi,quod paulo ante negauit, oratoris: fiquidem hanc cogitandi, pronunciandique rationcm, vimque dicendi ve-tercs Græci fapientiam nominabant,vt libro tertio de Oratore difputatur: ncc ahudeft cloquentia, nifi copiofe loquens fapientia, vt in Partitionibus aitifed interpretandum eft,ve] quod qui eloquens eft,is eft ctiam lapiens,fed non côtrà quicûq. fapiens çft,eloquens etiâeft habcndus:quâdo Socrates,qui

IN M. T. CtCER. BRVTVM..' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;209

fipientifsimiH fuit, inter eloquentes tarnen non foletnumcrari. vcl quod fapiens hie dicatur, vt Acilius oliin dicebatur, quia prudens efle in iurc ciuili putabatur : vt Cato , quia multarum rerum vfum baberet, multique Has amp;nbsp;in fenatu , amp;nbsp;in foro vel prouifa prudentcr , vel adla conftanter, vcl refponfaacutcfcrcbantur. nonfapiens igitur crat Scaurus, vtSocrates, vt Lilius, fed vtCatOjVt Acilius fuit. Hincinoratione pro Fonteio fic ait: «quem vere commcmorare poflumus parem conlilio, grauitate , conftan-tiâjCæteris virtutibus, honoris,in^enii,rerum geftarumornamentis M.Ae-inilioScaurofuiffe? Quanta porrofucrit ineo feueritas etiam in filium, Va Icrius Maximus libroquinto capiteodauo,Frontinus libroquartocapitc jmimo, amp;nbsp;autor libclli de Viris illuftribus oftendunt, quamuis Titum Scau-irum vocet Frontinus, qui codem libro capite tertio continentiam eius com mendat. t e c t i , qui quad teftus, amp;nbsp;tutus loqueretur, nec quic-quamdiccret, quod caufe pofl'et obeffe, quo modo libro lecundo de Ora-Kore M. Antonium tedifsimum vocat : vel tedi, qui fua confilia tegeret, vtlibro decimo quarto ad Atticum Balbum hominem teélum dixit, aliter J‘edi,ideft,conltantis: Tabs enim luitScaurus, quern libro primoFami-liarium virumfingularem conftantia, amp;grauitate vocat. vel rc0li,fandi, ancorruptixuius iniurati nutu prope terrarum orbis regebatur,vt ait in ora-tione pro Fonteio, quamuis à lugurtha corruptum Salluftius probet. GR A 1‘viT A s, qua neminem Scauro ipfi parem fuifie putat in oratione.pro Fonteio. $ V M M A, fingularis, vt fingularis feueritas in eo fuilîe dicitur libro primo de Otficiis : amp;nbsp;libro primo Familiarium vir grauitate fingula-ris idem vocatur. natvralis, idem libro primo de Otficiis di— cit. a V T o R I T A s, ficlibro primo de Oratore autoritärem graui-tatis ,amp; confilii Scauro tribuit. Hac autoritäre, amp;nbsp;fortaffe confeienria fre-tusVarium Sucronenfem fregit,vt Valerius Maximus libro tertio capite feptimo,QjJintilianus libro quinto capiteduodecimo, Afconius, amp;nbsp;autor libelli de Viris illuftribus affirmant. NON VTCAVSAM, quæ eloquentiam defiderat, vt ait libro fecundo deOtficiis. testimo-MI V M, quod rcligionem requirit : vnde fic ait infra c vide ne religio nobis tam adhibenda fit,quam fi teftimonium dicercmus. DeScaurive-Toreligione nemo dubitabat, inquit Valerius Maximus libro odauo ca-Îite quinto : quamuis eius iurati teftimonio neque in C. Flauium Fim-riam, neque in C.Memmium,vt in oracione pro Fonteio ait Cicero, fit creditum;neque ille C. Norbanum, quod fcribit Valerius Maximus, potuerit affligcrc : à quo tarnen ilium lapide percuffùm, vt libro fecundo de Oratore fcribitur,conftabat. HOC, quo Scaurusvtebatur. pa-TROCXNiA, in quibus feueritas interdum dimittitur. cviv s brat ills princeps, primus ille ftntentiam in fenatu ro-gabatuf.nam ,vt Gellius libro quarto capite decimo fcribit, primus ro-gabatur: qui à Cenfbribus princeps in fenatu leiftus erat. Scaurum veto Valerius Maximus fenatus principem , amp;nbsp;Cicero non folum Icnatus, fed ciuitatis etiam principem libro fecundo de Oratore vocat : cuius nutu prope terrarum orbis, vt ait inoratione pro Fonteio regebatur. vel U A X ( M E, aptum videbatur. significarat enim, hoc genus diccndi.amp; eft ed'h.oKaylx. Vt enim ftultus,quod eft in prouerbio, liulte, fic prudens prudenter loquitur. prvdentiam, quxtantafuit in illo , vt ita libro fecundo de Oratore fcribatur : Scaurus prudentia rerum magnarum magis,quam dicendi arte nititur: cam fignincabat ilia -tatiocumgrauitate agendiiquoniam, vtlibro primo de Orticiis dicitur, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f iii

210 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI CDMMENTARiVS

cognîtîonem, prudentiâmque fèquitur confiderata aftio. KE M, rem quan cunque agcbat, vcl defendebat : vel Rempub. c o N T l N E B A T, ita, vt ille quicquidvolebat,efFiceret. fidem, quisenim vjroralinoncrpdat? hoc, hoc dicendi genus,banc grauitatem,amp; autoritatem,quæ fuit naturalis. do CTRiNA, quæ lamen ineovideturaliquafuifle,fiquideminorationepro ArcbiadiciturAichiamipfumaudiuifle. non facile posset, quado nihil attinet repugnare naturæ,vt Cicero libjprimo de OtFiciis docet: quia nihil decetinuita, vt aiunt, Minerua : amp;nbsp;yirtus, vt quidam putaruntnoneft

qvanqjtam, correélio. ipsivs rei, vtquifqueinliis, qu2 naturaliafunt,decorum feruet. s ci s, IcistuRrute.loquiturenimcumBru toexillolocojtuusenimgentilis. praecepta svnt, quorummultaliin bro primo de OfFiciiscolfigûtur. h vivs jïM'.AemiliiScauri, tres, hinC Valerius Maximus libro quarto capite quarto ita fcribit: M- Scaurus,quanta lam à pâtre hæreditatera accepit,in primo libro eorum,quos de vita fuà Icri-pfit,refert. fvfidivm, forte patrem illius Fufidii equitis Romani,quem L. Pifo luisdebitoribus addixit,vt in oratione in Pilbnem fcriptum eft.aliter Fufidium,vt Plinius libro trigefimo tertio capite primo vocat. iP s i vs, fila ipfius. amp;nbsp;de le fcnpfit Scaurus, vt Xenophon, vt Aratus, Vt Catulus, vt alii,quorum exemplo fe vfnrum ad Luceium Gicero fcripfit ; quo poftealu-liusGælâr,amp; Adrianus Imperator vlî funt. qvos, vt rudes, cyri vi-TAM, ET DisciPLiNAM, Ki/fx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àXenophontelibhsodofcriptaj

quam Plato in luis legibus, vt etiam Diogenes refert, fiélam putauit : Vnde ■ Cicero ad Q^ratrem italcripfit:Cyrus ille à Xenophonte non ad hiftoriæ fidem Icriptus eft,ledadelfigiem iuftiimperii. legvnt, vt olim Scipio Africanus, qui libros illos de manibus ponere no foiebat; vt Cicero ipfe, qui TTouJIaxt K\l^u quam contriucrat legendo , totam in imperio Ciliciæ cxplica-uit. praeclaram illam cty Ip EM, nullum enimprætcrmilïum eftin eaolficiumdiligentisjamp;moderati imperii,vt ait Cicero libro primo ad QJratrem. Rebvs nostris, quiRempub,habcmus,quumpoteftasibi regia delcribatur:cuius nomen nos ferre non poflumusivel quia Græce Icri-pta fit : V el quia mores diuerfos continent,

Ipfe etiam Fufidius in aliquo patronorum numero fuit. Ruti-lius autem in quodam triHi amp;nbsp;feuero genere dicendi verfatus eft, amp;nbsp;vterque natura vehemens amp;nbsp;acer. itaque cum vna conlùlatutn petiuillent, non ille folum, qui repulfam tulerat, accufauit ambitus defjgnatum competitorcm ,fed Scaurus etiam abfolutuS' Rutiljum in judicium vocauit : multaque opera, multaque indu-firia Rutilius fuit ; quæ erat propterea gratior, quôd idem magnum munus de iure refpondendi fuftinebat. funt eius orationes leiunæ : multapræclara de iure ; doâus vir,amp; Græcis literis cru-ditus, Panætii auditor, propcperfedus in Stoicis,quorum pera-cutum amp;nbsp;artis plenum orationis genus,fed tarnen amp;nbsp;exile,nec fa-tis popular! aftenfioni accommodatum ; itaque ilia,quæ propria eft buius difciplinæ,philofophorum de fe ipforum opinio, firma in hoc viro amp;nbsp;ftabihs inuenta eft ; qui cum innocentifsimus in iu dicium vocatus eiïet, quo iudicio conuulfam penitus feimus efle remp, cum clTent eo tempore cloquentifsirai viriL. CralfusÄ

M.Anto

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m

M. Afitonius confulares, corum adhibere neutrum voluit, dixit ipfepro fefe, amp;nbsp;pauca C. Cotta, quôdfororis erat filius,amp; is qui-dem tarnen vt orator, quanquam erat admodum adolefcens.fcd Q^Mutius enucleate ille quidem, amp;nbsp;polite, vt folebat,nequaqua autcm ea vi atque copia, quam genus illud iudicii ÔC magnitudo caufæpoftulabat.hab emus igiturinStoicis oratoribus Rutilium Scaurum in antiquis : vtrunque tarnen laudemus, quoniam' per illos nc hæc quidem in ciuitategenera hac oratoria laude carue-runt : volo cnim vt in fcena,fic ctiam in foro,non cos modo lau-dari, qui celeri motu amp;nbsp;difficili vtantur, fed cos ctiam, quos fla-tariosappellant, quorum fit iliafimplcx in agendo veritas non molefta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.lt;

IPSE, hicCiccro Vtin epiftolisad Atticuloquitur. Nequeenim propofuitjfede Fufidio diâurum ,fed ipfo nomine admonitus, noluit præ-termittere.atque hocfæpe facit ,vtfupradeLibone , amp;nbsp;dcPifbne. rvti-IIVs, quemeum Scauro iunxerat,amp; fede his hreuitcrdióiurum fucratpol licitus. tristi, et severo, id eft cum Stoica difciplinacongruenti,vt infra dicetur. Trifle vero, amp;feucrum Cicerofæpeconjungit,vt fuprade f'Cafrio etiam oftendimus. vterq^ve, Scaurus,ót Rutilius. pet i vissent, Rutiliusprimum,amp;Scaurus,vtputo,fecundu.InConfulibusenim, tjuosrecentioresferiptores collegcrunt,inuenitur Conful cum Ser.Sulpicio Galba an.ab V. C. fexcentefrmo quadragefimo fexto M. Aemilius Scaurus Hortenfius: quern nos hunc eundem efle credimus ; quum filius effc no pof-fit, quimultis poft annis repulfam tulit. Quodfi quis fratrem effc dicat, eredam, nifi me prænomen, quod idem fit,moueat. Nec Rutilius annos decern lacuifletvirtantus,ficum eoprimum Confulatum pctiilfet. Fortealiquis dieet,bunc efte ilium fecundum,non prlmum. Quis igitur primus, fi primus biefuum genus inftauraffe dicitur? Mecum facit autorlibellide Virisillu-ftribus,qui videtur quafi fignificare hunc bis Confulcm fuifl'e ; qtiamuis mul ta de hoc falfa dicat,vtviam Aemiliam ab hoc ftratam fuifle,quam M. Aemi liusLepidus annis feptuaginta Si. amplius ante ftrauerat, vt Liuius, Strabo, amp;nbsp;alii teftantur:vt aha mittam, quæ non eft loci huius confutare. Illud po-tiusdicamus,videri nobis,M.Aemilii Scauri,amp; M. Aurelii Scauri,prænomi i)j^qmina,amp; cognomina in Confiihbus elfe perturbata. Calsiodorus enim ciimSer. Galba M. Scaurum Confulem nominat ita, vt diuinare non pofsis Marcumne Aemilium Scaurum, anM. Aurelium Scaurum fignificet, Quod hifi Paterculus M. Aurelium vocaret etiam Scaurum ,putarçm hoc cognomen Scaurum,quod eft Aemiliorum, ad Aurelium cite tranflatu, quôd fori te alter alteri fuerit fuffc(ftus,amp; ita perturbatio nominû fit confccuta. Vndc Paulus Orofius libro quinto capite dccimo fexto M. Aemilium Scauru Con fularcm àCimbns captum,amp; interfeftum fcribit, quern Liuius libro fexage fimo feptimo,amp; Paterculus M. Aurelium Scaurum vocant:de quo infra dG cemus. ille, Rutilius. destgnatvm, Cos.Des. competitorem, M.AcmiliumScaurum. absolvtvs, ambitus, rvtilivm, P.Rutiliu Rufrim, quern Lælius adolefcentem vocat in Amicitia, quum P. Rutilium, qui,vt lupradiximus,cum P PopilioConful fuit, inter çquales ponat. hinc Cicero libro quarto ad Atticum inquinadiunxi adolcfcentes QJuberonc, P.Rutilium.SedRutiliivitamRutiliusfcribit. in ivdicivm vocavit,'

t» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. COKRADI COMMENTARIVS

4imbitus accußuit, quum ipfe Conful eflet , amp;nbsp;Rutilius rcpulfàm tu-cuius tabulis quum Scaurus oftenderetliteras A- F. P.R. idqiiedü-ccjct c{re,adum fide P.Rutilii ; Rutilius autcm, ante faclum , poft relatum: G.Cannius cxclamauitjneuti û illisliteris declararitquid ergo? inquit Scau-lus : Aemiliusfecit,plcftiturRuti!ius: hoclibro fècundodeOratoreleges, indicendo. gratior, iudicibus,amp;omnibus,quiaudiebant.

5 TIN E B A T, vt lurifconfultus r ciiiuj adolefçentiam ad opinionem amp;inno een tiæ', Sc iuris fcientieç P.Mucii commendauit domus, yt libro fecundo de quot;Officiis legimus. orationes, de modo ædificiorum , vt ex Suetonio in Auguftofufpicamur. döctvs vïr, et graecis literis ervdi-T V $; fic libro primo de Oratore : Rutilius homo doelus, amp;nbsp;Philolbphi« deditqs.Fuit igitur Rutilius orator, iurifc0nfultus,amp; Philofbphus;fed amp;nbsp;hi ftoricus à Patcrculo nomi natur, p a N a E t 11, philofophi Stoici, de quo ali bifortafte commodius dicemus, avditor, hoe libro tertio de Orficiis etiamdicitur. perfectvs in stoicis, vtPanætii,qui fuitStoicus, auditpr.ob id Cicero libro primo de Oratore ita fcripfit:pedem nemo in dip iudiciofupplofitxredo, ne Stoicis rcnunciaretur. Qj ORVM, Stoiconi, PERACVTV M, fubrile,vt fupradeCatone, amp;:Lyfiafumus interpretati.amp; ipfe Cicero libro tertio deFinibus itafcribit : Stoicorum non ignoras quàm nt fiibtile, vel fpinofum potius differendi genus;amp;: hbro quinto item de Finibus difTcrendi fpinas appellat:quas tarnen Panætius,quamuis Stoicus,non probauit. A rti s, artis definiendi, amp;nbsp;partiendi, in qua Stoici verfati funt äcutifsime,vt Tufculana quarta refert.hinc ait paulo poft:Stoiciprudentifi fimi in dilTcrcndo, amp;nbsp;id arte faciunt. nam quod pertineat ad artem dicendi, totum genus hoc, vt fcribit libro quarto de Finibus, amp;nbsp;Zeno, amp;nbsp;ab eo qui funt, autnon potuerunt, aut noluerunt,certe reliquerunt, quanquàmfcri-pfitartemRhetoricamCleanthes,atqueetiamChryfippus. sed tameN ET, aliter feis tarnen efle. exile, uC exilisoratio Mnefarchi Stoicilibio primo de Oratore dicitur. popvlari assensioni, quis enim ex populo aflcntiaturoratoriloquenti,amp;more Stoicorudifputanti? nullus certc ferrepoflet, vtinorationepro Muræna,amp;libro quarto de Finibus Cicero docet. itaqj^e, quum propèperfeófus eilet in Stoicis. propria est, nam,vt ait in Tufculana quinta,Philofophi penè omnes profitentur, fe neq. fortunæimpetu,nec multitudinis opinione,nec dolore, nec paupertateter-reri, omniaque fibiinfefe effepofita, ncque eflequicquam extra fuam potc-ftatem,quod ducant in bonisdiæc tarnen Stoici potifsimum putabant,vt bic vere dicatur propria illorum op’inio:orationem pro Muræna, libiü quar-tum de Finibus lege. HVivs disciplinae, dilciplinæ Stoicæ. fic vero Cicero difciplinas fatpe vocat. in hoc viRO, P. Rutilio. aliter in hoc vno. oyi Q_y v M, fld‘ZioXo7/'«, quod opinio inuenta fit in co'firma,amp;ftabi-lis.aliter qui quanquàm. in n o cen t is s i M vs, fic libro tertio de Natura Deorum,amp;in orationc pro Fonteio: exemplum innocentiæ libro primo de Oratore'.fpecimen innocentiæ in oratione in Pifoncm:vir fummæ innocen-liæà Liuiolibrofeptuagefimo ; virnon feculi Rii modo,fedomnisæuiopti-mus à Paterculo: vir integerrimus ab Orofio libro quinto capitc decimofe-ptimo vocatur,vt eamittam, quæ Valerius Maximus libro fexto capite quar tofcribit. IN jvoicivM vocatvs esset, lege repetundaruminter-rogatus effet, vt ait Paterculus : confpirationepublicanorum pcrculfiis,vt Valerius Maximus libro fecundoc.ipitc quinto rcfert:ab equitibus,qui tum iudicabant,damnatus,vt eft apud Afeonium in Diuinatione, vbi fcribit, ob id ilium Quæftorem damnatum, quôd cum Qjvlucio ScxuolaPrætore fua

confcnfifTeti

IN M. T. CrCER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tij

con/ênfïfïet, ne publicani aliquid agercnt in Afiaprouincialua:Liuius vero librofeptuagefimoitafcripfit : P. Rutilius vir fummæ innoccntiæ, qui Itga-tus Mam Proconfulis à publicanorum iniuriis Afiam defcnderat, inui-fusequeftriordinijpçnes qucm judicia erant, rcpetundaruni damnatus in cxiliummifTus eft. Videtur vterquc ïcriptor Alconius,amp; Liuius, veipotius Floriis errare.nam neque ille Quæftor damnatus eft,fed Conlularis,vt libro primo de Oratore fcribitur : neque legatus C. Marii Aftam défendit, quum C.Marius in earn prouinciam nunquam,quod ego fciam, fit Proconfülpro-feftus:quamuispoftea,fedpoft Rutilii damnationem,P.Sulpicius legem tulerit, vt ille aduerfus Mithridatem mitteretur. Quare (ie interpretandum arbitror : P. Rutilius quum Afiam Quæftor defendiflêt, poftea legatus quu tirctC.Mariituncncfcio vbi Proconfulis,damnatus cft,èlegationcreuoca-tus:quodfieri potuifte cognofcimus epiftola décimaquartalibri quarti ad Atticum : nifi forte apudLiuium italç^ercplaceat: P. Rutilius, vir fummæ innocentiæ,qui legatus Q. Mucii Procoftilis àpublicanorum iniuriis Afiam defenderat,amp;quæ fcquuntur. nam ex Q,J3. amp;nbsp;ex Mu cio Marius fieri facile poteftApudSalluftiumlegimus, ilium Metelli Numidici çtiam legaiûfuiC-ft-FuitigiturfortafTc Quæftor,deinde etiam legatus Q^lucii Prætoris.vcl Froconfulis. id enim nihil refert, vt alibi pluribus oftendimus. c on v vl-sam, ordinum diftenfione,quaraagis, quàm vllacqlpa fua reusfaftuseft Rutilius, vt Valerius Maximus lib. fexto capite quarto teftatur. e to CtJEN tissimi, vtinfra,amp;inlibrisoratoriisoftcnditur. lcrassvs, et m. antonivs, de quibus infra dicemus. consvlares, quibuftumvero Confulcsfuerlnt,infra dicetur. Confiilaris autem LfCralfus treis annos intègres fuit,vt ex Confulibus cognofcitur.Vnde apparet,quibus temporibus Rutilius fit condemnatus. Condemnatus eft enim certe L. Craflo viuo , amp;nbsp;Confulari,vt libro primo de Oratore,amp; Hie cognofcimus.at Confiilaris illc fuitàfuo Confulatu ad L.Pbilippi Confulatum. tunc enim decclsit, vt libro tertio de Oratore fcribitur.Inter bos vero Confulatus tres anni tantum in-tegri numerantur, adhibere, patronum : fic perbibere in epiftolis ad Atticum. nevtrvm volvit, propterea quod non modo fiipplex iudi-tibus eife noluit,fed ne ornatius quidem, aut libcrius caufam dici fua, quam limplex ratio veritatis ferebat : quodlibroprimode Oratore vidcre poteris. Dixit, amp;nbsp;illopenc Socraticogeneredefenfioniseftvfus,vtaitQuintilia-RUSlibro vndecimo capiteprimo.Imitatus eft enim homo Romanns,amp;Con fularis veterem ilium Soeratcm,qui quum omnium fapientifsimus effet, fan ftifsimeque vixiffet, ita in iudiçio pro fe jpfe dixit, vt non fupplex,aut reus, fed vt magiflcr,aut dominus viderctur elfe iudicum, vt libro primo de Ora-torcfcriptum videbis ; fed Valerius Maximus libro fexto capite quarto rem pluribus explicauit. pavca, Rutiljusenim paulumÇottæ tribuit parti« diftrtifsimo adolcftenti fbroris fiiæ filio,quod libro primo de Oratore dici-tur. c. coTTA, dcquofuolocodicetur. sororis, Rutiliæ,dequaSe-nccaincofolationc ad Albinam itaferibit : Rutilia Cottam filium fecuta cft inexilium,amp;vlquc eofuit indulgcntia conftrilt;fta,vtmallet exilium pati, quàm defidenum : nec ante in patriam, quàm cum filio rediit : eundem iam reduftum amp;nbsp;in Repub. florentem tam rortiteramifit, quàm fecuta eftincc quifquam lacbrymas eius poft elatum filium notauit. In expullô virtutein oftendit, in amiflb prudentiam. nam amp;nbsp;riibil illam à pietate deterruit, amp;nbsp;nihil in triftitiafuperuacua, ftultaquedetinuit. Hanebiftoriam Ciçero libro duodecimo ad Atticum quæfiuit,amp; Atticus ipfedubitauit. Videtur tarnen Cicero illampofteaalicundc infuumlibrum de ludu minuédo tranftulilfc:

ii4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB.’CORRADI COMMENTAR TVS

vnde Seneca fit mutuatus. is, C.Cotta, vt orator, vt erat, amp;nbsp;qui-tîem inter piobatos,vt infra dicetur. adolescens, quippe qui nondum Tribunus plebis fuiflet.nam viuo L. Crafio adolcicens ic dicarat, amp;nbsp;paucis diebus poft mortem Craß« depulfijs eft per inuidiam Tnbunatu, vtCicero bbro tertio de Oratore teftatur. s e d, hæc particula oftendit,C^Muciutii non dixifle vtoratoic,hocmodo:Cottaquidem dixit vt orator,fed Q4.M11-clus vt iuriftonfultus. Idenim Cicero fignificat,quamuis prorfusnonexpn mat. Q^MVCivs, Q. MuciusScæuola Pontifex,quixAfiamfan(ftftsinie ad-m'iniftrauit ,vt Valerius Maximus libro odauo capite vltimofcribitiquan-quàm nos Augurem potius fignificari credimus.ld cnim verba demonftraf, quibus hie ,amp; libro primo de Oratore teftatur, Rutilium à Q^Mucionullo {ipparatu defenfiim fuiftc:quod Auguri conuenit, quern fupradixit,in ora-torum numero non fuifle,vt hie etiam feparat ab oratoribus,quum oftendit non vt oratorem dixifleiat Scæuolam Pontificem infra defcribit,amp; libro pit mo de Oratore vocateloquentißimum.Vcrifimile item eft, ah eo defenfum fuifle,cuius ipfeQuæftor fuifl'etiquod Q^æfturx coniunftio libero rum ne-fcfsitudini effet pro xima,vt Cicero quum alibi, turn epiftolavndccimalibri tertii decimi Fam. docet : atque eomagis,quódRucilius accufabatur, quod cum fuo Prætore conlenfiflct,ne Publieat)i,vt ait Afconius,aliquid agerent in prouincia fua. at is Prxtor per tempora QtNIucius Scxuola Pontifex efle non potuit. Rutilius cnimScæuola Pontificefeniorfuit, vthæctemporum feries à Cicerone inftituta demonftrat, quum multo poft Scxuola Pontifex agnofcatur. Accedit, quod Scæuola Pontifex Conful poft Rutilium nouem anois fuit.Relinquitur igitur, vt Rutilius Scæuolæ Auguris Quæftor fuerit: fed dubitari poteft,an Scæuola Augur Afiæ præfuerit, nifi ipfelibro primo deOratoredicat,{c Prxtorcm Rhodum venifle, amp;ita fcribat Afconius:Hic eft Mucius ( loquitur enim de Mucio , qui Prætor Rutilii fuit ) in honorem cuius Afiani dicm feftum Mucia nominabantu’tem, Q^ucius Afiam fingu-Jariter rexerat adeo, vt dies feftus à Græcis in honorem eius conftituerctur, qui diccretur Mucia.amp;Prætor,non Conful Afiam rexit : fiquidemPrætore vocat Alconius, amp;nbsp;conftat .Afiam Prætoriam prouinciam fuill'e : amp;nbsp;nouem tantum menfes rexit,ob id fortafte,quôd publicanorum improbitatem diu-tius ferre no potuit. Cicero certe fic epiftola décima feptima libri quinti ad Atticum fcribit.-hancgloriam iuftitiæ, amp;nbsp;abftinentiæ fore illuftrioremlpe-ro,fi cito deceflerimus : id quod Scæuolæ contigit, qui fblos nouem menfes Afiæpræfuit ; quod tarnen ad Scæuolam Pontificem rcferripolfein fcholiis olim iccirco putauimus, quod Valerius Maximus libro oófauo capite vltimo fcribat,ilium Afiæpræfuiffemunc veremur, ne Valerius Maximusalterum pro altcromorefuopofuerit.nam autPrætor, autConful Afiæ præfuit.de Prætore nuHum habeo autorem,quem pofsim laudareide Confulc nomvide tur dicendum ,quum Prætores, vtdiximus, non Confides Afiam fortiren-tur;amp; Afconius dicat,eum tum prouinciam depofuiffe, nefiimptui eflet x-rario : quin apparet in oratione in Pifbnem, eum, quum L.Crafliis collega prouinciam regeret, Romæ fuifle. Cicero tarnen epiftola prima librifexti ad Atticum Q; Mucii P. F. ediftum Afiaticum nominat. Publicani igitur Ru-tilium condemnarunt, amp;nbsp;grauiter inimici illiipfi QJScæuolæ fuerunt,vt libro primo Familiarium dicitur : hinc in oratione pro Plancio it,i feriptum clFpublicanorum in Q^cæuolam virum omnibus ingenio,iuftitia,integri-tate præftantem afpere, amp;nbsp;ferociter, amp;nbsp;Ijbere diefta commemorem ? Pofsit 'aliquisctiam diccre, alterum Rutiliumiifdem ferè tcmporibus fuifle,qui Scîçuolæ Pontificis Quæftor efl'epotucritiquando poft ilium quatuor annis Conful

IN M. T. CICER. BRVTVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aij

Confùlfuit.athiçjde quo loquimur, P. Rutilius Rufus, illeP. RutilJus Lupus dicebatur,qui vixit multis annis poft M. Scaurum,quicum Rutilius Ru-tusàCicerone in temporum ferie coniungitur.Hic igitur P.Rutilius Rufus fcpetundarum damnatus,in cxilium profertus eft:cui,vt ait Valcrius Maximus libro lecundo capite quinto, Auam petenti omnes prouinciæ illius ci-uitates legatos feccUutn eius opperientes obuiammiferunt. exularealiquis hocloco,antriumpbareiuftius dixerit? Itaque Seneca in cpiftolis itavere fcripfic:Rutiliiinnocentialateret ,niG accepiflet iniuriam : dum violatur, effulllt.Itavero tulit cxilium,vt,quod idem Seneca refert,aSyllapoftea re-uocatus,non tantum retro ceflerit, fed longius etiamcefterit. bine Valerius Maximus libro fexto capite quarto ait:quum Rutilio reditum in patriam Syl lana viftoria pra:ftaret,in cxilio,ne quid contra leges facei et, remanfit:idem propemodum teftatur Quintilianus libro vndecimo capite primo , amp;nbsp;Oro-lius lib. quinto capitedecimo feptimo, vbiferibit, cum in exilioconlenuiC-fe:qui quum a Mithridate Mitylenis oppreftus eflet, crudelitatem Regis in togatoSjVeftitus mutatione vitauit:quodin oratione pro Rabirio fcriptum Vidimus. ENVCLSATE ILIE QV I D E M, ET POLITE, VT SOLEBAT, idemdixit aliis verbis libro primo de Oratore:morefuo,nullo apparatu,pu-te^amp;dilucide : quodtotum ad dicendi genus attcnuatumpertinct. tenues cnmijVt in Oratore docet,acuti funt, omnia doçentes, 8c dilucidiora, non ampliorafacicteSjfubtili quada,amp;prefta oratione limatk vi, ATQva COPIA, quæfolcntefl'ein vebementi,amp;fublimi dicendigcnere,vt in Ora-toredocet. genvs illvd ivdiCII, repetundarum.caufæ vero repe-tundarum, ambitus,maieftatis Reip. c.iufa conftitutæfunt, vtait Afconius inDiuinat.obidCicero in eaorationedixit: in cauGs,iudiciifque publicis. Magnitvdo cavsae, in qua de fama ,amp; capite Rutilii viri tanti age-I'ctur. Qiiam pofluinus enim rcperirc exomnibus rebus ciuilibus caufam, contentioncinque maiorem , quàm de ordine, de ciuitatc, de libertatc, de capite hominis Conlularis ? hoc ait libro primo de Oratore. atque de his pene omnibus in eoiudicio agebatur , amp;nbsp;ideo maiorem vim caufa poftula-uat, POSTVLABAT, dichorciis, vtpenc etfingat,qualis oratioinmagnis caufis die debeat. HABEMvs igitvr, conctufioper epilogum. stoi-cis oratoriB vs, interoratorcs,qui Stoicos Philofophos funt imitati. R V TILIVM, de quo diximus vltimo loco,amp; ob id nunc primo ponimus, vt quern nunc ctlam quafi in manibus habeamusiquarnuis in epilogis ordo fer-Liandus dfe dicatur. scavrvm, de quo dittum eft. antiq^'is, anti-quis oratoribus, quales Cato, amp;nbsp;Galba fucrunt,vt fupra demonftratum eft. VTRVNQVE, Rutilium,amp; Scaurum. lavdemvs, vt oratorem,quam-uisneuter fummi oratoris habueritlaudem,vt fupra dixit, ill os, Ruti-lium,amp;Scaurum,quigenenbushifccfuntvG. NE haec qvidem, Stoica,amp;antiqua,quibus Rutilius amp;nbsp;Scaurus vG funt,quum alia pene omnia flo rucrint,quamuispluraGntdicendigenera,vtfupradiximus. civitate, in quaCiceronis indicium fuit, Romanos omnia autinuenifTc perfefapien tins,quàm Gr.TCos,aut accepta ab illis feci lie meliora,quæ quidem digna fta tuiflent,inquibusclaborarent ■ bocTufculana primafcriptum c(l. genera, quibus Scaurus ,amp; Rutilius vG funt .nam Scauri genus ad patrocinia mediocriter aptuin videbatur; Rutilii exile, nec latis populari alfcnGoni ac-commodatum,vtfupradefcripfit- MAC, de quanuncdifputo. oratoria LAVDE, eloqucntia,quam fupra non femel ctiam dicendi laudem no-minauit. volo enim, azltoXo7i!X, curlaudet eos, q^uorumneuterfummi oratorishabuitlaudem. scena, inquafolentagifabulæjVt notius eft.

SEB. CORRADI COMMENTARIVS

quàm vt pluraGntdicCnda. sie, eÎK^F.amp;fanè inter feendm ,amp; forum eft quædam fimilitudo.vnde a^lores tam in feena, quàm in foro dicuntui :amp;fce næfei uire,amp; vtiforo dicifolet. Eo s, quos motorios vocant Grammatici, nam Donatus in Adçlphis itafcribitrDuo agendi funt principalesmodi,mo torius, amp;nbsp;ftatarius : ex quibus illc tertius nalcitur, qui dicitur {imToi}'. Quin comœdiæ ipfæ,vtidem eflautor, aut mqtoriæ funt, autftatariæ, autmixtæ: mdtoriæ,turbulentæ:fl;atariæ,quietiores.mixtæ,ex vtroqueaduconfiften-jcsimotoriaeft Phormio in alfeâibus conftitutapene maioribus,quàmfty-lus comicus pofceret:ftataria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfe Tcrentius in prologo

vocat : reliquæ Tcrentianæ fabulæ pene omnes mixtx, v t idem Donatus in Adclpbis teïlatur.amp;motonas ipfè Teretius in prologo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mo~

do non dcfcribit : in quibus feruus currens, iratus fenex, edax parafitus, fy-ropbantaimpudens, auarus Içno, agendi fint clamore fummo, cumlabore maximo. celeri motv, et difficili, quovtriqueadores,fediiin ïccna,illi in foro vtuntur. Adores enimfabularum fiepe clamorefummo, vt ait Tcrentius,cumlabore maximo agunt,dum referunt, amp;quafircpræfen-tant vel leruum currentem, vel tale quid agentem : adores vcrocaufiirum ingemunt fepe,inclamant, dolent, qu.xruntur, Rempub.implorant,fuppli-çant,amp;pedem fupplodunt,vt ait Cicero libro primo de Oratore. Itaquevc-re vtriquemotorii pofTunt appcllari. statarios, quiftatarias, vtdixi-pius, fabulas agunt ita, vt nibil penemoucantur, led fimpliciter agant,qua-lem Cicero epiftola décima quarta videtur Antipbontçm defcribpre; nihil, inquit,tam pufillum,nihil tarn fine voce, nihil tarn vcrum:ftatarios veto pa-tronos tales, quahs fuit Rutilius, qui non modo fupplexiudicibus, vt fupra retulimus,eflcnoluit, fedneornatius quidem, aut liberius caufim did fua, quàm fimplex ratio veritatis fercbat. fic infra C. Pilonem oratorem ftatariu yocat. Erant etiam milites ftatarii, à quibus flatarii oratorcs videri pofliint appcllati. simplex, finccra,fincfuco,atqueadeo finctencbris,quasfum pii oratorcs, vtCicero, fiepe iudicibus olfundunt : quum did folcat,veiita-îis fimplex oratio, agendo, in lcena,amp;forq. non m o les t a, A/tJtdo’:

enim ador in imitanda, quàmoratorinfufd-pienda veritatçiucundus,vt librq fecundo de Oratore dicitur.

Et quoniam Stoicorum efl faâa mentio, Aelius Tubero fuitillotempore, L. Pauli nepos, nullo in oratorum numero, fed vita feuerus, amp;nbsp;congruens cum ea difciplina, quam colebat, paulo etiam durior,qui quidem in Triumuiratu iudicauerit contra P. African! auunculi fui teftimonium, vacationcm Augures , quo minus iudiciis operam darent, non habere: fedvtvita, fic oratione durus, incultus, horridus: itaque honoribus ma-iorum refpondere non potuit: fuit aurem conftans ciuis, amp;nbsp;for-tis, amp;inprimis Graccho moleftus: quod indicat Gracchi in cum oratio, funt etiam in Gracchum Tuberonis, is fuit medio-cris in dicendo, dodifsiraus in difputando.

E T Qjv ONIAM, tranfitio, amp;nbsp;v'-Tropweno’ quxdam. nam quum paulo ante Stoicorum mentionem feciflet,ea re quafi admonitus, (Qj_Aelium Tubero-nem Stoicum ponit,vt prorfiis appareat,hunc fermoncm ex tempore fadum fuiire.à veniam accioitjquod Tuberonem inferat inter eos. quos propolue-

rat.

ÏN M. T. CICER. BRVTVM. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3,7

rat. nam Curio, vel Gracchus fequi debuit. stoicokvm, in quitus Rutilium perfectum fuiiïe diximus. q^aelivs tvbero, de quo quidem nos hic deinceps dicemus. illo tempore, quo Scaurus,amp; Rutilius fuerunt.hinc epiftoladecima quinta hbri quarti ad Atticum,Tuberonem ,amp;Rutiliumæqualesfutileoftendit. l. P A v l i NEPOS, nam quum L. Aemilius Paulus duas haberet filias , alteram M. Catoni Cenibrii filio, alteram Q^Tuberoni, vt Plutarchus in Ae-milio Paulo refert, collocauit : vndenatus eflhic Q^Aclius Tubero, qui propterea L. Pauli nepos hic, amp;nbsp;in oratione pro Muræna vocatur. n v l-10 IN oratorvm nvmero, hinc quum vellet Africanum' auunculum fuum laudare,ci C.Lælius orationem icripfit, vtrefertur li-brofecundo de Oratore : vbi tarnen male legitur, P. Tubcro, quum fcri-bere oporteat, Q^Tuberoni. vita sever vs, qualis in oratione pro Muræna deicribitur. congrvens, triftis igitur, vtin P.RutilioRipra. ea disciplina, Stoicorum,quorum fententiæfunt, amp;præcepta eiufinodi :fàpientem gratia nunquain moueri ,nunquam cu-iufquam delido ignoiccrc,neminem mifcricordem eflc,nifi ftultum , amp;nbsp;leuem : viri non elle, neque exojçari, neque placari : amp;nbsp;rcliqua, quæ in oratione pro Muræna icribuntur. colebat, vthomo eruditißimus, acStoi cus,vt in oratione pro Muræna dicitur:adquern Panætiusvt auditorem fuu de dolore patiendo icripfit, vt Cicero libro quarto de Finibus oftendit. D v Rior, ctiamdurior,quàmStoicadiftiplinapoftulabat. 03^1 qj^idem, quaredurior appelletur. trivmviratv, nos adhuc quæri-

«nus liiftonam,in qua fcriptum fit,QJuberone Triumuirum fuiftc, amp;nbsp;con traP. Africani teftimonium iudicaffe. Scimus quidem nos illis temporibus Tib.Gracchum, Ap.Claudium, amp;nbsp;C.Gracchum primum, deinde Fuluium Flaccuni,C.Gracchum,amp; C. Carbonem Triumuiros diuidendis agriscrea tosfuiire,quod Liuius libro quinquagefimo odauo, amp;nbsp;fequcnti lcripfit:fed non videturverifimileporteaeciam creatum fuiile, qui Graccho ipfi mole-ftuseffet ftiturus.aut certe ilium molcftum ei fuiffe,quo autore creatus fuii-lct,neingratus dici meritopoffet.Verum quoniam Romæ crantalii Trium-Uiri,vtCapitales,amp; Monctales,amp; alii,quos etiam iudicaiFelegimusjfortaiTe Qjuberoexhisvnus fuit. p. africani, P.CorneliiScipionis African! Aemilianijdequofupradiximus. avvncvli svi, nam Scipio, vtfupra diftumeft, L. Pauli filius fuit,amp; frater Acmiliæ,quæ mater ipîius Tubero-nisfiiit.hinc auunculum quoq. hb.fecûdo,amp; tertio de Orat. vocat. test! Monivm, quod ea de re P. Africanus ipfcdixerat. vacationem, QJTu bero iudicauit Augures vacationem non habere, quo minusiudiciis ope-ramdirent. Temporccerte Ciceronis non videntur habuifte . nam Cicero ipfequum eilet Augur, verebatur tarnen, ne fors de iudicatu luaeducere-tur,vt libro duodecimo ad Atticum videre poteris.hinc libro decimo tertio rogat Atticumipfum,videat,vt iudiciali molcftiacareat. Q^igitur Tubero contra P.Africani teftimoniu iudicauit. Augures cogi poife, vt iudices fièrent,amp; fie iudiciis operam dirent : quod hums rei nullam vacationem habe rent. aliter vocationem, vt fit hic fenfus : Tubero iudicauit, Augures non haberevocationcm,vt in iudiciis minus verfarentur.nam fi vocationem ha-berent,amp; in ius vocare poflent, effet neceffe, iudiciis operam dare, amp;nbsp;fic amunere fuo fæpius auocariiquod ncfieret,Romani videntur ßnxifle, ne Augures vocationem haberent , vt habebant Confules,amp; alii magi-ftratus, qui habebant imperium , vt Gcllius libro decimo tertio capitc

t

nS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEB. CORRADI COMMENTARiyS

duodecimo fcribit. j y t v i t a , durus , paulo ante. ( oratio-NE DVRVS, IN.CVLTVS, HORRIDVS, Vt StoicUS, amp;nbsp;ftu-diofus Stoicorum , quorum oratio à Cicerone fpinofa fblet appellari. I T A Q_v |E 5 ! quum vita durüs, amp;nbsp;oratione fuerit. h o n o R i b v s, vt Prætura, 8c Confulatu. ,M A i o r v M , Aeliorum, quorum multi Confules Icguntur : 8ç nifi fallor , huius pater anno ab Vrbe Condita quingentefimo oâuagefimo feptimo cum^M. lunio Penno, Conlul fuit. NON p'oTViT, quod vita durüs enetj,amp; oratione. amp;nbsp;fanè deie-ftus eft Prætura jquod in cclebranda. morte Africani pcllibus hœdinis le-élulos Punicanos ftrauiiïet, 8c yaCa. Saraia expoluiflet. Populus enim, qui dabat honores, grauitcr tulit hanc Tuberonis peruerfam fapientiam, vt ait Cicero in Oratione pro M.uræna.,(.;F, Vj i t, QJT.ubcro. Constans civis,- ET, F^oRTis^ ßc in otationv pio Muræna, homo intcgerrimus, amp;nbsp;ciuis optimus appçHatur. g r a c ç h o, Ti-benum'ne, an CaiujTiifignifieet, vixfciri poteft ; nifi quis putctTiberium hgnificari , quod eius mentio fupra fit fada fiio loco , amp;nbsp;ea dióta, qux fuerunt diçenda: Caius vcro, in fuura locum dilatus . Nee egö conten-dam, fi quis hunc eflç dicat Caium^ vel ob id, quod Cicero læpe.Grac-chum quum fine prænomine dicit, Caium, vt hbro tertio, de Oratorey fignificat. Illud accedit-, quód Cicero quum de Tuberone loqui ccepit, recordabatur, Ie ,vt propofuerat, poft P. Rutilium debere;diçeie deC, Graccho ,vt ille tumquafiobuerfareturdicenti. Vndeparvidetur,cre-. dere ,hic illum fignificari, prxfertim quum ætas etiarnmagisconueniat, M o L E s T V s, quo tcmpore Gracchus ipfc fuis legibus: Rempublicani perturbabat, vt Plutarchus , amp;nbsp;alii Icribunt.i e v m. .jQ^Tuberonem. o R A T I o, quæ tunc extabat,',vt oratiopes vtriufqüc tuneextabant; quod fupra de Tiberii,amp; infra de Caii orationibus teftatUr.. svNT, orationes ,quæ non ftint hodie . is, Qj^Tubero. iM^e D i o c r i s IN DICENDO, fuit igitur m aliquo oratorumjiiumero , quum pannius lupra , 8c infra L. C-otta in mediocribus oratoribus numeien-tur: 8c dicerc fit oratorum . fic enimCicero ipfe in Oratore fcribit :di-fputandi ratio, amp;nbsp;loquendi dialefticorum eft , oratorum autem dicen-di, amp;nbsp;ornandi. Quo paófo igitur paulo ante dixit,illum nullo in oratorum numero fuifïe., amp;nbsp;paulo poft in co nullam cloquentiam fuilfe? Videntur hæc ipfa profeóló inter fe pugnarc fic,vt interdum dubitem, ne Cicero, fi fas eft dicere, paruin diligens hac in parte, fuerit ; nifi fic interpretemur ; Q^l'ubero fuit mcdiocris in dicendo natura , fid ipfe voluit elle durus, incultus,amp; horridusuta, vt in nullo oratorum numero fit ponendus ; vel in dicendo fuit mediocris, fed in fciabendo non valuit: vnde Lælius ei P. Africanum laudanti orationem Icripfit : quod argumento fit, eum fcriberc nefcifle , quamuis in Gracchum vtcunque fcripftrit. Quum vero res nulla tantum ad dicendum proficiat , quantum lcriptio,vt lupra dixit, amp;nbsp;Q^Tubero neque bene leribcret, amp;nbsp;effet in dicendo mediocris,dici poteft, in nullo oratorum numero fuilfe, quod de Galba dici non poteft : qui quamuis male fcriplerit ,in dicendo tarnen fummus fuitita, vt orator appellctur. doctissimvs, cru-ditifsimus dicitur in oratione pro Âduræna : quippe qui Philofopho dies 8c nodes operam dedilfet, vt libro tertio de Oratore Icribitur.-vtStoi-cus.omnes enim fere Stoiciprudentifsimiindifterendopaulo poftdicun-tür, PIS PVT ANDO, dichoreus.

Turn

IN M. T. CICEK. BRVTVM.

Turn Brutus, Quàm hoc idem in noftris cotingere intelligo, Quod in Græcis, vt omnes fere Stoici prudentifsimi in difleredo nnt,amp; id arte faciant,fintq. architedi pené verboru;iidem tradu fti à difputado ad dicendti, inopes reperiantur.vnu excipio Ca-tone.inquo perfedifsimo Stoico fumma cloquentiam no defi-derc:quam exigua in Fannio,ne in Rutilio quidem magna,inTu bcrone nullam video fuiffe.Et ego,Non,inquam,Brute fine cau-fa:propterea quodiftorum in dialedicis omnis cura cofumitur, vagu illud orationis amp;nbsp;fufum amp;nbsp;multiplex non adhibetur genus; tuns aute auunculus, queadmodum feis, habet à Stoicisid,quod ab illis petendum fuit; fed dicere didicit à dicendi magin:ris,eo-riirnq. more fe exercuit. quod fi omnia à philofophis efient pe-tenda, Peripateticorum infbtutis commodius fingeretur oratio, quo magis tuum Brute iudicium probo, qui eorum, id efl: ex ve-terc Academia, philofophorum, fedam fecutus es, quorii in do-drina atque præceptis differendi ratio coniungitur cum fuaui-tate dicendi amp;nbsp;copia. quanquam ea ipfa Peripateticorum Aca-demicorumque confuetudo in ratione dicendi tabs eft, vt nec pcrficcre qratore pofsit ipfa per fefe, nec fine ea orator efle per-fedus.nam vt Stoicorum aftridior eft oratio, aliquantóque con tradior, quam aures populi requirunt : fie illorum liberior amp;nbsp;U-tior,quam patitur confuetudo iudiciorum amp;nbsp;fori,

TVM BRVTVS, digrefsio. mostris, Latinishominibus. prvdentis siMi IN DissERENDO SINT, propterea quod Stoicoru in dialefticis o-mniscura cófumitur,vt paulo poft ait.difputâdi vero ratio,amp; loquedi diale-fticoru eftjVt exOratore paulo ante rctulimus.Itaq.Stoici difputationuftia ruiTi,atq. interrogationu laqueis homines irretitos folent tenere, vt ait lib. primo de Orat. arte, dialedica, qua Stoici diligcter perfecuti funt, vt ai t in Topicis:quaquam multi dubitant,an ars fit Dialeftica, vt fupra de Rhe to ricadiximus:Cic.tameinfra,de Scr.Sulpicio loques,arté maxima vocat. a r CHiTECTi BENE VERBoRVM, exomnibus cnim pHilolophis Stoici plu ’ rima nominarunt. Zeno vero Stoicoi u princeps no tarn reruinuentor fuit, quàm nouorû verborum, vt lib.tertio de Finibus oftenditur.amp;,penè,dixit, quodtrâflatiopauloduriorvidebatur,arehitedos verboruitadicere. a di srvTANDo AD DI CE N D v M, .4 Dialeâica ad Rhetoiicam. inopes re-Feriantvr, quippe quod tôtû genus hoc amp;nbsp;Zeno, amp;nbsp;ab eo qui funt, aut nonpotuerut,aut nolucrunt,ccrte reliquerunt, vt ftipra retulimus. VN vM EXCIPIO, ex tot Stoicis,qui tradufti à difputando ad dicendum,inopes re-periutur. catonem, M.PorciumCatoné,quifeteporibushifeeVtica:in-terfccit,amp; Vticcfis eft appellatus, in Q_y o, in cuiusfcripto,vt quudico,in Cicerone nihil defidero: vel in hoc verbo,in quo, amp;nbsp;paulo poft in verbo,ha-bet, loquiturde Catone tanquam adhuc viuo. amp;nbsp;fané quu Cicero hunc dia logum eft exorfus, forte Cato adhuc viuebat : amp;nbsp;ilium vel ob id fuo loco pofteanonpofuit, vclneCæfaremoifendcret. perfectissimo stoi-co, quails in oratione pro Muræna,amp; lib. tertio de Finibus defciibitur,