Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.library.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge

• • the back board

CrPRIVM '

BELLVM, INTER

VENETOS, ET SELYMVM TVRCARVM IMPERA.TOREM gcftum, Libris tribus,fumma cura dili'-gcnaa defcn'ptum : Ëtiam pn'mutn in lucem cditum.

Authore, P8TRO ßlZARO.

Vna',cum INDICE locuplctifsfmo.

'*^-**» lt;nbsp;■

ILLVSTRIS ■

SIMO PRINCIPI AV^

GVSTO, ELECrORI, SAXÖ-

NIAEDVCI. LANTGRAVlO Turingia, Marchinni Mißiitt, Imper:j ji-chimarefcallo,Domino fuo Clcmcntifiimo.

S. D.

Sxtata UÖX Tÿ» rannorum eft JU lufthfsimelmpe* rq Princeps , amp;nbsp;Eleótor AV GV

STfc,G ius uïólandum fitjregnâis di gïatia uiölandum:at boni Re* ges, qui^ pietatem, uirtutum o* mnium dominam,amp;reginam,fi* bi ampleclendatn conftituunt, éamcp^ieluti fuarum aeftionum ducem, præuiam fcquuntufj Q j. omh'

ÈPISTOL A

Omni ftudio allaborant, neius, quodhumano generi facrofan^ dlumefledebet, afeuUafanone uioletur. In hoe autem legitimus Pï'^’^ceps aTyranno facillimè di« m^firimen. gnofcitur,cù hic,(pretis legibus, omni^ ueterum difciplina cuers fa,neminem dignitate fecum éxs equari uult: fed potius, omnia diuina, amp;nbsp;Humana iura pmifcet, ut eum, quê fibi anime * ' nxerat, Principatum alfequatur. Is cona trà, 8^ leou fanó:ionibus obtem« perandumfibi ducit, Sdiuftitiæ inprimisadhæretjfinequà, nub lam omninó uirtutem pofte con fiftere intelligit. Ex his paucis, conftare cuiuis facillimè poteft, quo loco fit habendus Turcaru Imperator,quamcp uino;ndi cu^ piditate inflammetur, fic,’ ut ma^ ximè

NVNCVPATORIA.

ximè cupiat Princeps omnium,' uel folus efle,

lam præten’erunt anm* ab or* T«r«r« 7m« bercdêpto M.CCXXXniL perium ijuan^ ao primun ex quOjGræcis, pnmo cum Kos inmperit, mams,mox inter fedifsidêtibus, horum potentia logé late^ pro« pagata eft,aded ut tandem Graes corum Imperio fundittis euerfo, illud ad folos T ureas deuenerit,

Ipfe quidem Othomanus, à quo othomanut reliqui Turcarum duces origine traxerunt, licet obfeuro loco, amp;nbsp;ijoo. ook parentibus agrarrjs nafeeretur, breui tarnen uirtute, ac militari iplendoreita inclaruit, ut egres giè/uum genus nobilitaret. Qui pofteà fubfequuti funt, paternû regnumfempernouis ^uinerjs, rerumcpgeftarum magnitudine amplÄßcarunt Fortuna fîceo*

() 3 rum

BRISTOL A

fum conanbus arriflt, ut fubin« dèmaiora incremêta fufciperêt, Co^fidtitmo- donee tandem Mahumetus II, Polis capta efl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

■ AnnoSai: prêter li.regna, cC xoo.quitates, »4«. quas maiorum fuorum opibus, adieceratjduo infuperChriftiai: norum per Orientem Imperia, uidelicet,ÇonftantinopoHtanû, Tr4pe:ctinti. dçj'rjdè Trapezuntinum armis Annosai. lubiugarct, primulcp omnium, Turcarû Imperator faltitaretur. Ex eo têpore apud nos,oîa fatis.

Jn ptius ruere,ac rftrà fublapfa rtferri.

Neç enim uHa oratione quis co« fequi pofletjquàm toti Chnftia^ næReipub.huius ta inclytæ ur^ bis iadura, grauis, amp;pernicipfa VweiorScla, Çxtiterit. Vt autêreliquos omit^ a«per otho tam,dicinô poteft,quàm atroci nomê^pfequuti fint, quàmtj fæpè man,teira^ il

Idrum

nvncvpatqria.

Io ru ditionê infeftarint. Hi quia dé ÔC claffe numérofa, qua femg ualuerût, amp;liufto exercitu copaa rato, fefeillorûityrannidioppos! fuère,acinterdû hoftê haud pars ua clade afFecerût:fed interim ua rrjs têporib.nobilifsimas urbes, at(Ç inful as amiferût. Siquidê nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SrfZ.

murathusTurcarû rex illis Tbef falonicâjUrbê totiusMacedonif metropolim,adêpfit. Mahume« tus,de quo fuprà didum eft,Eu5 boeâinfuIâ,Omario duce obfeß fam, poft trigefimû die expugna uit,licet in ea oppugnatione 40» penèTurcarû millia interierint Pau cis annis interiedis, Veneti cu code Mahumeto foedus con« traxere,Chalcidearmis, Scodra deditiôeextorta,ei^ponicitifÛÉ quotaanis 8. millia coronatorû,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C) 4 UC

EPISTOLA

ut Pontica nautgatio mercatori^ /ImoSal bus patercî. Hoc fcedus poftca ’quot;^98. uioîatû eft aBaiazete lb quiets

belluiu intulitj Si. Dalmatia igne ferro^ dcfolauit, ingenti præda ' abducfta,amp;inForumIuliumex«!

curfione fada, fummis calamita^ tibus earn Prouinciam affccit. Proximo anno illis abftulitMo^ donam, amp;:Coronam, Pelopon* nefiacasurbeSjSdpaulo póft Me thonem,Naupadum, ôè Dyrraa çhium debellauit, fuocp Imperio 4lt;t)no îdl, adiunxit. Annis póft duobus, ’^‘’®'itcrum inducias cum Baiazete inierunt, eaf^ Selymus cofirmaa uit, quo uita excedente,Solyma nus patri fuccedens, inamicitia cum eis permanfit,ufqp ad Annu M. D. XXX VIL quo,eadi. rempta,ruptoç fœdere, Gorey.

ram

NVNCVPATORIA.

ram acri obfidioneoppugnauitt Vix autem unius anni curriculu cffluxerat, ctim denuó pacem cü Solymano certis conditionibus redemere. Abeoteporeinfum# ma quiete ui’guerunt,doneç tans dem Selymus,qui* nuncrerû pos tuur, hofti’i animo eis beîlûins dixit. Habes modojlllurtnfsis mePrincepSjmaiori qua fieri po tuit breuitatc, hi c explicitum, in quo ftatu V eneta Reipub, fuerit cum Othomana familia, ex quo ilia regnareinccEpit.Vides Fors tunæ incpnftantiam/erum^ hu manarum uarietatê, quàmcp difs ficile^t,Principum,quireliquos diuitqs pr£cellant,cupiditati, ats que ambition! frænum inijcere. Huius ƒ ofiremi belli hiftoriam contejÿ;ui,ut apud pofteros emas

O nete

EPISTGLA

net, Nccenim paruares ui’deri dcbetj tanti regni amifsio, quod quidcm, etfi prædpuè Venctis parebat Jllius tarnen iadura no ad eos folùm referenda: fed po« tius ad uniuerfum Chriftianæ Reipub, corpus, amp;nbsp;detrimentu» Nam quo plus ab ep demitur^ cd magis utique illius uires fra« guntur,quocp niagis hoftemfi« cn'potetioremuidemus, ed man ius noftn's ceruicibus pen'culu impendet. Huic bello adieci memorabilem illam, ^alorion; fam uidon'am, quam foederati Principes contra eundem ho« ftemhabuerunt, qud app^cat, Deu in ira fuamiferationisme« miniflCjUt^ etiamperhanc,reli« qui Principes intelligerêt, qudd quemadmodû noftri Byzantin

• Im*

NVNCVPATORIA.

Imperatorê clafïc opulentifsima exuerutn'ta edâ illS uniuerfo do* minatufpoliarct,fi unanimes m* ter fcjiunódfcp uirib Jnuaderentt Necfanêuideo,quamre,cümfi* deijtüm nominis dignitati meli* lis confulercnt,quamfi comuni* bus uotis hoe bellum gereretur, Hocem'mnon poflet no maxis? mèiuftum cenferi, cum efïetpro tuenda religione, profaluanda patriajamp;profocrjs coferuandis. Quód ueróad me attinct,cu fciâ, hiftoricifçopû efleueritatê, eâcp ab cis nullo modo expedari pof fc,quianimi affèdipne ducatur, illâ eqjiidëomniratiôeindagarc ftudui, amp;^inuentâ,fincerè,acfine aliquo affe du depromcrc.Quae aût fît hiftoriglaus, et comenda* tiQ,diceiKinpr£fetia,nifitibi ia* ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duduni

EPISTOLA

duduminnotuiflet, quippc qui in ea,uel recendjaut ueteri, euoU uenda,n5 minoriiudicio, quarn diligenda uerfaris, at^ opdme cognitum habes, illam grauifsi^ mo encomi'o à fapiendbus uiris cxornatam,cùm eanijteftem tem porum, lucem ueritads, uitam memoriæ magiftram ui'tæ , èc nunciâ ueritads appellent. Quid ergóiam mihifupereft i Vtfori« talTe amplum, fpatiofum uel SaxoniæProuinciæ , unde tibi genus, ac titulus deriuat, uel an« tiquæ,acinclytæ domus,quæd=s bijtuif^ Maioribus nafeendi in^ itium dédit, uel tuarum laudum camp urn ingrediarî? Hæc fane huiufeemodi funt, ut, ft'de his plura dicerem,adhuceda plura mihi dicendafupereffeAt, Cætci» rum.

NVNCVPATORIÄ. nlm, ut prima partem quam bre uifsimèabfoluâjhoc fane apud omnespfobatos authores con« flat, Saxonicum nomen in Ger« mania uetuftifsimü elfe, huiuf^ getem,ualidam,amp;bcllicis rebus illuftrem. In hac prætereà uete« res commémorant, fuifleplures Imperatores,uirtute,rerum^ ge ftarumgloria iniîgnes, maxime uero tres Othones,qui fibiinui« cem fucceflere,quorum fane 11L Mirabiliamundiuocatus eft,ob ingenrj promptitudinem, acfin* gularem prudentiam,ifç fuit aü ôffconîîf4n-thorSandionis de nOuo Cæfa* .h*. ùre eligendo, quæ in hune ufiÿ fub Gregorio diem feruatun Ab huius tempo* ribus Eleôiores hâc dignitatem inter S^xones tenucrunt Quid

ampli*

EPIST Ol À amplitudi’nc ullum fermonêi'ii* ftituam i Nûquid tot Principes, qui domi, atcp militiæ clarifsimi extitêre, mihi laudandos propo na:^ H oc fane priuatûuolumen expofcerct,ac eorupræcipuèiria duftriâ,quorü humeri tanto one , ri pares forêt. HpotiusuelIêjUt reliquis laudationib.omifsisjtui as folum profequérer, AVGV*^ ' STE Princeps, tuas in cœlû efs ferré,tuas denicp immortalitari côfecrarê : Sed quibus uerbis,amp;: quaorationis ubertate me afîe^ quuturûfperê, utipfetuas He« roicas uirtutes pro cï ign ita fc una quàm exprimerez De corporis quidê dotibuSjid plane de te dri ci poted, quod dixeratHome« rusdcPriamotuidelice», ipfius fpeciê dignâ fuifle lmperÆgt;. De rdiqua

NVNCVPAYORiÂ.

reliqua parte nobiliori, qug in té eft, qu^^ dîuinâ fapit originem, in ea clucet maxima uisingenq, confilq, prudcntiæ, integfitatis. AdhæCjfumma in Deû pietas,in dodos uirosbeneficêtia,infub* ditos æquitas,cruditio, rei mili« tarisfcientià, hæ deniqueartes, quibus,belli, pacisc^ têpore, im« peria côferuari folent. Quid pliï ra^ Omnis uirtutû chorus in ea fplendetyacefficitjUtuerè AV« G VSTVS, et AVG VSTI prô les dicaris,omnescp fub tuo Au* guftolmperio.AVGVSTl laris ætaterri redrjfle fateantun 6 His ergo uirtutib. accenfus, hoc

opuSjUtaliquod megin teobfer uâtiæ tertimonia extaret, fub tui nominij aufpicio in lucem eden dum ciîraui. Si uerd hûc meum 1

animum

EPIST. NVNCVPAT.

animum abs te approbari fenfe# rOjinecu omninó foeb'citer actu cxiftimabo. IntercaDeum Opti mum Maximum precab or, ut Celfitudinem tuam diutifsimè tueatur incolumê. Dat.Bafileæ, Callanuarrj, Anno ab humas: haredêptioneM*D. LXXIIL

TuscCeIfîtud

Ex animo ad-didifsimus

Petrus BizaruS.

INDEX LOCVPLE* T J S S I M V S, R e R V M G B-STARVM, VERBORVM, CIVITATVM, locorum'q; hotabilium, (n Pctn Bizarili.’ bros III. dcbclio Cyprio.

V B X.

^debelloinTurcS 14# ttßp ad fait lyt ßrenuitat 6z laus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z4.-P

afcanioComio, quidbi-rrmei dute,ad explora tum miffie, de haße re nunciarint

inrer/l/fdninm Auriam, (yJoannem Andreant Auriâ magna difcepta tio de Cypria profe-ilione 1^19 afcruuium oppidum dedi-tione capru-m syx afcruuÿ oppidi defcriptia ibid,

afcruuienfesobfefsi aTur cis t}4 Ze^dtion#« mittutad F'enetos,pr» auxitijs mittendis rzy Turcis fe dederiît 114 afcruuienfibus duxilium mittitur

AffamusBeÿ interfeéiut îft

afia ßatus quit olim, or quisnunc 4

lt;(^or Baleoitat uir r« miquot; *

INDEX.

7 N D £ X.

I N D B X.

(•

N D E X.

B X.

$1 iitriuf,j!ie tam Tur-(gt;ea,lt;ju'un’cbrißidnit congrejfus 13? rc/i-^«d uide Chrißia-nd O' Turcica^ rlafsis

(ttleßtnum canobium Pif Jiftijî in«niiio abßmit pt um

colchinum oppidimnunt l^'leinium dieiiur 1x8

(olumna réconciliât Au ■ ßriam o- f^enerium ixonicfe Aldrtwî ^n-tonius

commcatiis pro fxercit« Chrißianorumunde in fingu'ds locis fit peten^ dut loo.ior ccnßantia eß portus pro

pe Painagußam 91 in ConßantiaportuTur-

carum clades

eonßantium munnnen-tumficdiälum

fuper Conßaniina ura ’ CK Kfurtÿi litt-ra fcripta futrint 14lt;gt; ’

tonßan-

I N D e X.

Cyprus mßla à Sultan» Atgyptifubaiia ? O' lim Macaria diäa 3 putbus fiudibus olim abundauerit 7 md« ior infula, infer omnei infulas maris m tditer' rdnei -/ tjuotiommo-Jd rxterit nationibut accoinmodet 8 dCe--nutnfibus liberata lo d S'yrid ic^uoris ßeui-tia difiunßa -y eX' pugnatur 133 dRigt; chardoAngtia rtgt oe cupata ftib Graco» rutmperiofuit ^uo modo d SultanoArgy^ pti /ifcerdtdfwerit 5 dt ylf^ypfio rege armit occupata 171 ^ifoa modo ad p'enetos per^ uenerit 171 opt Sub tani ïacobo fubijcitur Il ddregeî Gallorum peruenit tributaria Aegyptiorumfaélaio à Mempbitico rtgt oca fupata 10 ijuomodo d(i

I ff D E X.

t Pf D S X.

t J4 D B X

9 X.

«fitr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^t

hifpalt;iiarum rex ^uot tri^

si/nes Venetii contra ’Tvjrca/n, {nectfsitate poßuhnte) adminifka rtdf beat 202 rexlega tot Venetias mittit rtxclafjim oppido ap paraam Venetis au-sdio mittil rex tla/Jim pra.pirat, cj. ^iiaßiam ttir.'weiFe-K.lii£;!rtiüi4tiTiäü.j4 ru Kf(iet:j ;:'f«!iMnt ton gt;4 'jf ji-c.MUKittit »4 re„ Ni^retJioitftJi deRnaif «^•’tri-.^speJ iitii^.iij '..jri’rf* laento nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xtia

nibwfaiLu «'.x tepi i.'gatif ,ttlt; gt;. ipr ir.ter I’Sifpt-y^a.a re-

PctaerGi!^ ‘.UinbeL 12 0' ‘■a)Mißcem

Taitn ^tm fadusane

IÎ37- 99 po»« tißcan cr Venttos fa-das ccAtra Turcan\ tiuiip arttnsli

4. hifpa-

î W D

habitat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3}

iitnut rex Cypri matas to à Memphiticoregecat plus, trihutariusip At gyptiorumfadas lo îdiiii^eronm multi a Cbri ßianis capti 91

»n Ibtriam fJifpani peram plas opes O- tbfpwrot dnnHdtim transférant

II

inyrifwmTHrfif infeflant 33

imperium Turcdriwn ex ^uibus taufis amplinn reddatur 4.$ imprrid lt;juatuor muntli, ijuas rerum uicifsitu-dinespa/fafint t

•mperioriM» quatuor po^ tentifsimorum mündig fîaïus qui nunc ft t jounnei Xndredt ZKr'u dujç €iifpanee clafsit n prafedus dextri cornu Chrißiantt daf fis t^~i Chrißia^ Hem clalfeat perlußrat 314 i^idliamcttm

r N D recondliaiio 220 iJïoiinnem AußriutnTur âca fldßis frafccli caput dclaium 2jf iodniirt ßapiiß4Colum-tj,(x l^uoßa Famjgu fiant fro pnèfi^ dio petendo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4;

occifus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2SO

io(!nm$ ßdptiß.e Raßtrij eratiOfin laudtm inters ftélorum 2f8gt;2ç^ ioannes Cojitarfr.ws cum futs nauibus Cht if'amr clafti iun^itur 201^ icar.nei Cardonus r«n»« btari'tperitifsimus Siriii'jf ctafsisprlt;tftâut oaifuszçp ioannif Car Jom , Siiulai claftit pttcfeili, irfKS er «irzw 141 ioatinrs Ft^trms patttci' US yenetusFficofta ttr-' ie egrelfus, in'iurcdt irrtMKpit 4Î . ioannesJflrius titilneraiur 174 iaui cfanut in-

^3 ^ria

» ß X, M

Macariainfula,olim Cyprus diifla 8 magim nobilis archite-dus t6y infigneopus ttenit

mafjonr grejnaui^ior» yi mahurnetut ßty ,dux dext tri cornu in Turcica claffe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;229

«jiaJ?um«i ßty' c? Barta-din tenfliâus 23^ iuxta Mdini^ finum arci auandam M. Antonius Qyiirinus expugnat o malattfla Ariminenfisoc.

cifiis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x;ä

malernrtus Btÿ praftiius

Fuboea captus x^x maluafia nt inpfa Crrta nafeitur ttt m Mandianit «nontitur, prop'e Famaguftam ta-hemaca’utnTurcarum quot;ducisfixum

tnantuam Außriaci Itgati utniunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;217

tnaranut Contarrnut orci fus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iS»

biar^gai

1 D B sr,

ma«lja’HrCo!/!«t,f(tt(i T« mafsiuif Turds obfet mijßts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18 Ä

maurifanu belltm Fiifpa» nis calamitoßtm it rnaximiiianur ï.fcedus init cucmnibtts fer'eprin-cipibus Europa tj il,nÓ nipituT à fadere »riîini prineipû 104. toy Roman legatos mittit zi-j tertior faRus de Cypro npu^ gnata 256.2^t maxtrniliani /rater, nomi-ne Carolusßhä ducts ßauarienßs, ßbi in ma. trinionium iungit’U’y ad MaximiHanum împer.

ieoati ex Isaliaredeut itid,

inttr Maximilianu n.Zm-peratcrem cy Sc/ymii Turc arujinduf ia fada ly.îo

mediterranei maris infula niaicr i^va 'j mekemetus Rey' interß.

titnr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ijlt

mtiii

INDEX.

t N D Ê X..

I D B X.

nnufi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

placitus Raga^^onus tn Sidliam mittittir, nd »mencJ« friMnrntü 141 pliegus ad pontificem mit titur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2(gt;i

plifgMs «ir infionii c? firt nuus in re militari 234

p!miu: lt;]uid dcSoodrn op.

pidofcripferii

de Cypro feripferit 7 ^uid de Creta infula rcripferit 120 poddrnttdrum munimen.

tii dpuc(^/ko/îdmer(.

Hum

inter polonum O' Mofeht uitam bellum ij

pomponius columnn unui ex Cnpirdnri(i46 p5 ti/jfix prrftoriif preefe'^ Hus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21f

pontifexRomanus legatoi Fenctidt defadert in* eundo,mittit ^6Ro-mdnus Fenetij claffent dtixilio minit ob,gt; fignatfaderis drtifHgt;

I bf to 6 RonMnutde y s w4«a

INDEX.

um admifsi 14; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pria frerfeâHone ui 't-

frincipum legaii Roma- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;retur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yt

«o pontißri gratulan- nbsp;proumcids multas à Ro-

tnanii niiftaj, in torum ritus amp;nbsp;leges cefsi/fe 1. prouis Aga, prtefes iepti-tanusoccifus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijx

pfo2omirui^uid Je Epiro fcripferit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;89

pMdifitiif infigne exemplu SS

ptigna c}uare non facile ßi committenda 147

pyrannni oppidww 144 pyrrhus in ijua plaga Gr*

ei« Ldhitaucrit 83

R

Ragußu af’ omni damna tnoleflia'ue folutii loj rayt à Corcyreis capisur

regia trirctnei.ex TMrf(f4 cla/fetjualisfuerii iff régna omnia mutation«

otnoxia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

regnanut nomine Allobro gi prineipii, t^eneti» gratulatur 2S9

rei fdpitales Feneiiji ex J, 4 Hinfulit

/ N D ß .Y,

i N D B X. ‘

r N D

g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cruchbdt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i6-j

j, nbsp;nbsp;nbsp;td'i'elymiim Iinperatore

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T«rcdrit, Verfarii rex

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jf^dtionfm ahlegdt ij

ij nbsp;nbsp;nbsp;à Sdymo hoe inrr

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ejjefufceptum 171

J, nbsp;nbsp;nbsp;Sforcia Palauifinusufne

ta mtlitia praftélus

Sfortia Palatihini (enten ] »14 df inMdJfziilo Turs rd ijult;e laus,dc uirtHS

figifmundus de Cdfoldo comes occifus ,94

firoc/:uiprlt;f/f^iMï Alexd-drite Bfy'jUnd

Cum Miorf capius lex

fmarn^do chm in Cypra abundiil]e •y

Jbldatellus wirrri militant peritifstmtisuiilneratur

Jolymdnntit r'irnndm in ' Aujtria,bis innunif-rabili excrrit« obfidet

!i» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'9

li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multd l'enttoriMtt op-

V, «

2 N D

fntiJuu)nmanfit,pro

( pitrttmpißattm

rit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7î

I troÜut Sauellut fdgttta

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RuMrrdtut 15t

, tUTCtt Kcntiii bellum in-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Art 33 Addfccium

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pdrdt ibiJ. mittitk

gdtuddlàîittor,fijJ(!, nifi Cypru-m trdddnt, (rllufflindirit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munitißimam cla/fem

,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ddorndt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33

I fontrd Turfdm fMrfctlIi* •

d Chriflianis fit nmc

■( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fufcepMm 152.198

( inter Turfdin o Ftnttot

,1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pdx olm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12

, «Hm Twrfd in hoe belto

nKlIdm pd«m mrun» j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ddm effe,abftp tonfen.

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fu triiïprinf ipHwif on-

•|( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fadrrdtoruffl 106

, TwrfÆ CfpbÏlenidni infu J nbsp;nbsp;nbsp;lamJepopuhintur ezi

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cur Chri/iMnit dlijli

bertaté ronaddnt 6

f nbsp;nbsp;nbsp;Coreyri MelanS infu

j nbsp;nbsp;nbsp;ISeppugnatji^ó Sup:

i.

122

J N D E X.

I ti ß X.

E X.

J N D

dafjtm ßiunJu flit efje träsfircnda i y o dJ P'enf »lï claf]em gubtrt nandd qui ducts fint ta ligendi

it Veneta clalji 85 Ml yenetdclafiepeftis ib, in t^entia clafjt quotui-rorii nullia uartjs mor iorumgtntribus intc-ritrintS-^ P'enttatri-rtmi militaris fcditio

Vtnttus princtps pofl ui-dorid,têplaadit,Dco^ graiiitsagit lyS

Ffnrtttt txcrciiut denub

in/iruitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;144

P'tneti Senatus grdtiaru ndio pro uiâoria tyS edidii de omnib.utilh galib.crrcdditib. 14t

IZfrtfto principi Turcicii fipium mittitur xét

«1 Finifto fenattt quid dt cretiifuerit 144

Fénefi ofc Cyprum quot-annis lurcdrum rfgj tributum imptndtrtfo

E X.

lium r«{ gt/lutontrA Turca, 88 /odnnet Mi-ebei dccnrirnwi hoßit iyhuiusbellifuaforzf cofitiahofli patefaâa i4.itrariii^locupltsfit Z 6 ßragesylcinij tji littMt firmioribus mu~ nitionit.munitun44. uelcofadtratoru prin ripum copi« in «mwer fumiyy poiétid i4-iS trirrmii und naufragio ptrit Ti clafsis dd cet' putnit yy infignia ttx copia trdf mijja Famagufid zf‘y clafsis tjuot nduigvt »gt;* ftrufla fuerit $t in Fenrtorit duxiliupona ûfex Romdnui cla/fem mitât nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î7

d( Fencforit /ide Epiroti conqudruntur 1x4

Ftnetit multi princip« pro uiélorid grdtuûn-lur zy^ dua triremes cum feptem nauigijt à Turcii crept«

«1 Î Fcnt-

I D E X.

0

It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Folio It f .lined 2o.inuenies,cHm FerdinanJtf ig-

I Caroloßl^sßeit. fratribus,

li

I* ■

S.

PETRI BP

ZARI, DE BELLO CYPRIO LIBER PRIMVS.

Vcmadmodum futn* ma ilia mundi quatu-or Imperia, maximas amp;nbsp;admirandas rerû ui^ cifsicudincs pafla func, cdcç tandem redafta, ut ne ucftigium qui- ' dem iUorum amplitur

dinisi’norbc appàrcat.-Sicetiampriuata omnU Re» Régna ijfdem fané mutationibus uario mutatio« tempore fueruncobnoxià, coq; intcrdum niotnoxio. deuenére,ut uix ampliùs in eis quicquàm priftinæ magnitudinisac orriamcnti élu« ccret. Quôduerô adlegùniinfticuta,amp;c5 fuetam uiuendi rationcm attinct, nemo ignorât,illam quoq; pcrfæpè unà cum no uo Pritftipe mutari, nouas'q; formas in-duerc. De rcligione autem quid opus cCfc aliquidattingcre,cum ncmini dubiüeife pol'sit,quin etiam ilia nouum Prindpem fequatur,Deumfcp domitç Nationes, ut plurimumeo cultuuenercntur, quo Re-

Ai get

â D! BELIO CFPRIO

gès ac primorcsjpartauiftom, Sc in TmpC num afdti ,a pUcro funt fnftitun?- Lcgl-mus apud probates autliores,multas Pro , uincias uidas à Romanis, in leg« ÔC ritus corum cefsifle, ita ut Romani tandem nO' ’ minis cfficcrentur: At fîfortcaccidat, ut deuidi, eandem prorfus, quam liberi ha» buerant,perCuafiohem,in patriafinc metu rctineant, publicet^ profiteantur, id certé maxiriaimùnerislocoiurc aferibût. Qtiis cnim non libenterin ijfdem (fi hoceis de» tur) fedibus ac domicilijs remaneat, ubi ortus atq; altus cft, maioreml^ aetatis par» tem olim tranfegcritrld profcftó ctiiuisa naturainfitûeft,ut natale folumadamet, ibi'quehaud iriuitüs rcfideat,nifîalicuius præftantioris boni fpecie quis allcftus, profedionem ad exteras genres ultrô fu» icipiat. Nam plurimos uidemus uelglo^ rix ftiidio accenfos,uel difeendi cupidita» teimpulfos,autfpelucri addudos relidiJ penatibus, externas oras inuiferc.ac femd inuiias.nunquam interdum deferereiquin potins lætifsimo animo ibi dötföc üixe-rintjcommorari, Cdererum (ufccô rèdeat, undedigrefia cft oratio) fi, ut diAu eft. uniuerfa adcó S( fingula Régna uarios hu» manarum rcrum cafus «Só fortunaemuta' bilitatem experta funt, nee non alienigo-

** nis

LISE R P RI MV s.

ni’sP indpibiis5ôfide,5C morum cônftt- ' tiicione afeomni'nódifsimilibus, obedire coada, ex omnibus tarnen uixullumauc fui fie, uelefTe iudico.cui à fua origine ac incremenco maiores uicifsitudincs patf, pluresf|; dominos admiccere,aciHisiufta, uel iniquaexigentibus obtemperare con-tigerir.æqué ac Regno Cypri. In hocautê plærtsq! uidetur illius gentis homines for tuna paulo' benigniorC ufos clTe, qiio'd licet peregrinis Regibus tam faepe ncccira-lidparucnnr, nullus tainen adhueextitir, qui non eiuidem fueritrcligionisjautpau ïulum diucrfacjqui'-p non ad eundem feo- , P U m fal U ti s ra ti o n cm d i rexcn t. S i q U ide tïi uniuerfi Principes | ]uorumhacüenusim-peiio uolentes, ueluolcnres, audiucrunt, , Giæco.aut Romano dogmati adha feriâc- , Fuitquidem olim (utmoxdicerur)a Sut rano Aegypti (ubadajfrd breui pô(t,Rcge in folium rcftituto,quibufdam certis cons ditionibusamifià recuperauir, Qiiiduerd deilüus CÎ5 politico regiminc.tuquib. ho-minü confeienrianititur.inpofterüapud eos futurû fir/acilèiudicari por ft.Sciraus rnim gdi§tonferè Grædj, qdRhodo,in-lularû omniü q in lonio Si font, pulchcrrimæiqd nouifsimè Pannontis uencrir. Orairro nüc reltqua Régna amp;nbsp;Pro

A a î uincias

4. DE BELLO CKPRlO uincias ucnufq; Afiæ atcç Afrfcae, quibu* pcrmulta fæcula fœlici quadam cÔditio* ne fua jura rucri,fuumcp defupernis rebu» Qjiit nunc aflenfum liberrimcprofiteri licebat. Nflc Cypri; fiatus, âutem Cypro huiufmodi fatum impen* dequeiâ nihil aliud cxpcctarc queat, pr«* ter omnis generis calamitates, amp;nbsp;dirifsimî acperperuamferuicutê. Cercumeft enim eosqui femelTurcieo iugo ac tyrannidi colla fubdid^rc, nûquam, aur pérrarô, neC fîneuir^ula diuina,illudd fuis ccruicibu» excutere ualuilTe, quasq; regiones ui, auc deditionc femel occuparür, cas in iugi fer» Tin-edrumpo ùitioaccyrannideperftitifle. NamTurca tentu^O'^uie (utmodo cius potentiam opes'q; fileam) Chriftianorit tam innumerabili hominum frequcntiai “pid tot U' tottpmilitaribus uiris abundat, utftatin» t(rt4t. jn fîngulis oppidis ac Regnis expugnati», munitifsima præfidia imponat, quæ con« tra hoftiles conarus loca femel uida poté' teracftrenuétuèantur. Non fum auteoi

nefcius.quod quemadmodum Veneti, Ä nônulli Principes, Grxcis,Iudfi^cThra cibus non modo' publica commertia,libe-ros'q: cundi,ac redeundi commeatus: ueriî etiam cætus ac finagogas permittunt,in quibus citrametumconuenianqidê quo-que ab Ottomanis Principibus in eorun* dicione concedi,eoq; illius imperium fub* indt

LIBER PRIMVS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

indemaiusatqueauguftius reddi: fed ta» menfimul fatendumeft.hosomnes, quf« busca facultasdatur, fæpcin grauifsima periculainddcrc,omncs'q?abeorum nu-tu 8ó uoluntatc pcndcrc,adeó, ut fi paula-tim abhoc animo dcflcxcrint,uel minimo temporis momcnto SiC fortunis,SCipfa e-tiam uita exuantur. Eft nihilominus in» terea fummo bcneficij loco duccndum. quodueftigalibus ac externa obedicntia content!,nihil (quoad internasaâioncs) ulteriusrequirant. Cæterûquiiurebelli, uel aliquo fîniftro numine in eorum pote» ' ftatem inciderunt, quim a' priori ftatu 8C ' conditionealieni ƒ Quirn omnino'miferi ' nbsp;nbsp;nbsp;extimandi præ ilia tempeftate,qua utrocç

I munerefruebanturlt; Eçquodaliudhomi» ‘ num generi j Deo amplius,aut præftabi-' lius dari poteft? Quàm ucro pauci reman, ferunc ex ea multitudinc,quae nondülub» ' nbsp;nbsp;duftas regiones incolebat.-’Quis modo ex

' noftrisEesbon, uel Rhodum inhabitatC Quis hac xtate ora Pannônica deledatur.* ' nbsp;nbsp;Quisdeniquein ullaImperii parte,quod

abeisregitur, ullaimmorandiuoluptate ' allicitur? Nec fané hoc mirumuidcridex ‘ bet,cum pala'm fit,eos cùm Gde.tum uiuêlt; di ratione ä nobis quàm plurimum diften ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i tire

DE BELLO CrPRIO tire. Siquidautemfit, qiioillorû permif' fa noftn potiancur, id multô nagis fîteo-ruin priuato cmolumêto, quàm ut aliqii» erganos beneitolenda St charicatc afficP antur. Qiiidmorum baibarictn.Stcontc-prum omnium bonarum difciplinaruiHi qui pafsim apud cOs régnât,fîcutnullo penitiis loco habeantur,commemoremt Hxc enim omnia plufquam fan's cognita funt, ncc fine gemini St lachrymisa' quo- ' quam enarrari pofiü ic.TSedquoniam In^ potifsimu'm de Cy pro, eiustj prçfenri fty tu mine mihî fermo habendus cft, non ab refucrit.fioratione pauio al ri us repetiu» qua'mbreuifsimc,ac fummatim attigero, g nam Principes inea hucus'q; dominât* fine. Nihil modo fum didurus de his,qu3t ante Chriftiaduencum.uel fub Romani* Imperatoribus accid^re, partim ne uidca*: ab ouo ufe^ ad mala (ut dicitur) utile ind pere,partim etiam quia nô défuntuctere* ac probati authores ,qui olim haecomni* memoriæprodiderunt. Quæu^rddeillf us fitu.de'cp alrjs rebus quas gignit, pofte-ris tradiderunr, ea uifumeft hfc adderfi quàm paucifsimis uerbis : ut Lcdori hat^ aliunde'inquirenri labor minuatur,fiinuf que ut tapri Regni opulcntia, 8i dignitat*

hl cob oculos pofita.magi's magislt;:^,quâ-tafitiadura. quam fecimus, omnibus iiv notefçat. Ex liorum iraquemonumcntig Cypri Jf conftat.hancinfulam Famphilio mari ab fcrifûo. Oceano allui; a meridie, Acgypno; ab or» tu, Syrio, a' borca amp;nbsp;fcptentrionc, Cili-cio,5ôinter majores marisMediterranci in fulaslocum fibi uendicarc.Scribunr,inea olim fuiflc quindccim oppida illuftria, nunc pauca omnino' confpiciuntur, in quibuseft Famaguftalittoralis ciuitas, Ôô totiuslnfulæemporium,portu 8(. uedi-galibus prædiues: Regia uerd ac metropolis, Nicofia, Hæc fane Infula nulli prorfus inferior cenfenda. Nam et ui^ no abundat, amp;nbsp;oleo, frumenti quoque fatis habet. Aeris etiam metalla in ea fuerunt, in quibus uitriolum,amp;l rubi» go sens nafeebatur , ad medicinæ ufum idonea. Canna mellis multa in ça repe^ ritur, ex qua faccarura excoquitur. Ex pilis etiam Caprarum pannus confîci-tur, cuiZambelotumnoitrasctas nomen dédit. • Plinius feribit Cyprum Smaragde, Chriftallo, acre Cyprio cognomi-nato,Adamantc,86alumineefle nobilem, quam aliquando adnexam côtinenti pu-tatunà cum Cycladibus infulis.camque poftmodum ab ipfa Syria æquorisfxui»

f DE'BELLO crPRIO

tia dißun Aam fuiflc. Multas rcs ad ali'a» Gentes mictic, ex quibus lucra non pauO redundant. Alienis non multum eget:fed aërem parumfalubremhabet. Totainfu' ladclici)sincumbit,amp;(beminxadmoduiigt; lafciuæ func. Habet in circuitu quadrin« gcnta amp;nbsp;uigintj feptem raiüia palt;ruum,iigt; longitudineuerd ducenta. lllud etiä baud plane omittendum uidecur, hanc olim icgt; opibusinclaruiiïe,ut latius aerariumpO' pull Romani, quam ullus triumphus im* pleuerit. In hac præterea dicunt fine ullo externo fubfidio fabricari pofiemaxima* naues,ómnis(^ illarum apparatus habcri* Suntenim in a proceriCsimx arbores tnalis.pix ad liniendas naues,amp; linum pro uelis ac funibus texendis* Ante hoe bellö ex ea ingens prouentus fufeipiebatur bombycibus, cuius incredibilis copia V® netias ferebatur. Ibi etiam crefcitelegan* fal,quodin modum glaciei fodicur ex ter» ra. Caeterum uttotius infuIænobilitatetH acexcellenciam uno uerbo amplcAar.hx^ olim diAaeftMacaria, quod nomen fati* ■ndicat.qualis olim extiterit. Hare in prx^ fentia de Cyprio fitu amp;nbsp;commodis qu* inde proueniunt. Non fum autem igna-rus, d nonnullis etiam recenferi quae ibi poft Impcri) Romani dcclinationem atlt; qut

LIBEK PRIMVS. 9

enarrantur.

Cadentibus rebus Romanis, hxcinfu» Qslt;iiolim|l« la diu fub Impcrio Graecorum cxtirit,An tut Cyprij, ©■ no autcmoàuagefimooctauofupraccn^ ^uomodo «d ‘ î tcfimum SómillcfimumChriftianæ Salugt; Fcnnoi ptt. ' i tis.cQFcdericus Aenobarbus Imperator, umrrit. ’ J, Philippus Galliæ aç eius filius, amp;nbsp;Richara

dus AngliæRegcs.cum nonnullis alijs Re ’ I nbsp;nbsp;gulisac Proceribus in comitiis decreuif»

'1 nbsp;nbsp;fcntreliftisin ludæaChriftianishibuenia

■y te.orancs'cÿ iam fç ad bellum accingerenr, ' ipfe quoqüe Richardus ualidifsima clafTc *. nbsp;nbsp;nbsp;inftrufta.Hicrofolymam petqt. Cu'm ue»

’ to' in hanc Infulam tempeftate delatus, portu ab incolis prohiberetur,grauifsimê

’ infenfusjllicôarmaquæin Sarracenosp* ’ rauerat,inGræcosucrtit,cisqdedeicâ:is, ’ nbsp;nbsp;nbsp;Regnum fuæ ditioni fubegit, deinde fpo-

liaium.^rmot^ fuorum przfîdio commua, ’ nicum.reliquiqutinftitutamnauigationZ ' nbsp;nbsp;nbsp;profequerctur.Paulô poft humanis rebus

' uariantibus, illud Regnum ad Gallorum ' Reges deuenit, poft'c^ uarias fucccfsiones addnosfratres, quorum akeralterumin-, terfccit. Hune, Petrum nomine, Genuen-

' nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A a f fc«

to DEBELLO CFP RIO ffs max mi's iniurijs piquocati, porentif' fima claflc adorti {unc,amp; captum und cum grauida uxore Gcnuam perduxerunt.Re^ gaiij poficfsioncm armis ob ci nue re. In cacaptiui'tatc Regina prargnans pueruln enixa eft,cut lano, inditutn nomen.Tan' de tiibutoimpofito, ucnia Regi data eft. d^adfuoscum Regia dignitate redire con ccirum.Huic poft obicum fuccefsit lanus. qu.em paruo remporeinteriedo.McmpW trcus Rex munirifsima clafte inuafit, cum' que çaptiuum abduxit, amp;nbsp;uniuerfum Regnum in fuatn poteftatem redegit.Rcxpo ftca centum amp;quindecim millibus aurcis icdemptus.Sif tribucarius AegypnorS h' ctu.s.Hicubi aliquandiu impcraftentand^ relido filio impubère, duita comigrauit. ïs.ubi primü adolcuic.uxorê duxitexfa-jmilia Monferraiêfi.qua breui mortua. He Icnæ ex Paleologorum profapia nupfic. Iduiçexconcubina lacobus natus cft,cX cöiugeaüt orta eft Carlotafilia, quæ iain adulta, nupfitloanni Patrueli Regis Lu-fitaniæ,qui ex ProccrûconfenfuÄr RegnU eft accerfitus. Cum is aliquadiu regnaftet, cofentiente Regina (ut famaeft) uencno fublatusinterijc. lacobus interim ab ami-cis Rex appellatus. At Carlotaipfamctrt gnandi cupjda,amp;fuafu matris acprincipÜ uiroruin

nîrorumLudouico Sabaudtæ Ducis filio nupfic, iubecurcp celerriméuenire'inCy-prü. AltcrculeimpaiemctTecognofcerec, Rhodüpcttjr,ibic|! nô parua amicorû manu coaÀa,in Cyprü nauigauif, clam'q^ ic» giâurbêingretTus.omnes übi offenfosin-teremit, amp;. bona inter amicos partiruseft: deinde in Alexandria fe côtulit, ope Sul-tani impîoraturus, eiustppatiocinio atc^ armis regnü adcptus eft. Helena utrd pau Id antedcceirerat.ciuscj? uir Ludouicus c» aftus excedere. lacobus intérim rerü poti* tus, duxit uxoïê CatherinamhliâMarei Cornarij Patriti) Veneti, quæ poftinortS patris adoptataàfcnatuinfiliâ.regnûquo que adfer.atü tranftulit, ÔC licet fiîium gc-nuericregni hæredê,çoncefsit tamêfilius in fata.relicto fenatui regno, Mortuuseft aût lacobus Rex, Anno ab humanaredê-ptione fupra millefimûquadringéeefimS * icptuagefimo,rtlifta uxorçprçgnâtc.Veneti ex eo têporeuniuerfo regno pacified funr potiti. Quia ueio Turcis finitimû, 8C proptÂea maioribus periculis obnoxiâ eft,ibi Temper aliquod militate præfidium habucre.arcescp acloca maritimadiligêter euftodiri iufferüt. Etfi aütuarijs lêporib. pluhma ÔC grauifsimabclla cüOttomanis terra mari'cj geffére, nunêf tarnen Cyprü,

U DI BELLO CFFRIO

ex quo in Venctam ditionem uenirca na* tioinfeßauic, eocß minus modo fibi mf‘ p . nbsp;_ tuercuidcbatur, qudinduciascumcisin*

lt;4m *quot; ieräCjAnno.a Chrifti Seruatoris natali fti' vKenC' milkfimum SC quingcntefimum,trR gefimo nono. Excatcmpcftarercs Vene-‘^5^ cæinfummapaceac tranquillitateconßi-tcre.omniacpapud cosmirificc floruerut. Illis enim liber adieus undiquac^ patebat Hincmercesoninigenæ.hinc omnium re^ rum copia.hincdeniquc uniuerfa, quibui imperia uigere folcnt, largifsimc afflue» bant. Diu quidem atc^ acerrimis odqs di' micatum efl inter Carolum Quintum.âi Galliarum Regem, pofleaffi inter eundetn ac Regem Hifpaniarum, dgt;u etiam inter Ottomanam amp;nbsp;Auflrianam familiam: At ipfl permultos annos nulli bello fe prorlt; fus immifcentes,cum omnibus concordif atc^ amicitiam colerc fluduerunt, Etfi ue-rd neutri partium fauebant,non tarnen in-cerimlegationemiiTa, utrosch amanterad paicem hortari deGerunt.Quod autem hu*-iufee rei tarn ftudiofi 8Ccupidi forent,milt; nimeobidculpandoscenfendu efl, Nelt; enim cos larebat,qu^m dira amp;nbsp;cruenta bel / la cum omnibus feré Potentatibus olitA gefsiflent: quamc^fæpefuamRempubli* cam in apertum ac fumtnum difcrimcn «bic*

LIBER PRIMVS. Ij obiecerant. His non modd plurimaop« pida amp;nbsp;urbrs : uerum etiam interdum in« tegras Prouincias amiferunt.His aliquan« doxrariumcxhauftum: bis tandem fc ac fuosuixamplius tuen poffe uidebantur. Quodfiunquam accidit,fub Maximilia« no certè Impcratorc huius nominis Primo,id potifsimdm expert! funt,cdm is fcc dus ac focietatem contraxiflet cum omnibus ferme' Rcgibus ac PrincipibusEuro» pXjtantûmodOjUtillosomniditioncprû uatos.adextremaquxcçredigcret. Tune fane de illorum Republica aux paulô antê florentifsima nùlli'q; (ccunda fuerat,peni« tüsadum uidebatut, Breui tarnen poft, coUeftis uirilpus, Martéque dextero, quic-quidintâto îjello dcce»erat,paruôintcr-uallo,SCmira quadam uirtute ac fcelicitate fecupcrarunt,breuiq;côtra tot Principe* inclyta gloriofa uidoria funt potitl. Quid memorem quam fxpe.ucl cum folis Genuenfibus acic dimicatinqquahta'quc clades utrincpillatac’ Quiddeniq; imma-nifsimaßella recenfeam, quæ illis cûTur-ca hofte omniüpotentifsimo Scfummo-perc formidabili extitére,in quibus modd ipfis,moddillifortuna (uo patrocinio af-Êilxit.fxpe'cp faétumeft, ut ambo prxlijs defatigati,paccm expeterent, ac xquas u* tercÿ

i^.- pF HELI O CrPRt fcrc}: ccndin'oncs oftcrretVNcc fane,prxZ fcrtim hoe noiiifsimo prarlio quod cum Tuecishabneranr, ulliiis rei iagt;ffuram paf-fieffénr,nlfi eorumconfilia,qiixarcanciii fenatu agebanriir,höfti perquosmininK^ dccebar,nefario quorundam (celere inno-toifrent. Satcnini norum cfr,qnomodo prxrcrpccnniatn üli numcratam, quæ tre centorü milliü aureorum (uinmäimplf-bar.Naiiph'um ac fipidauiu Peloponncfi vrbes rradidcrinr. His itaq; nulliomnind crimini uerre ndü clè, fi quss inducias ciiffl liofre inferanr, prouiiili eonferuandas,amp; fürcliquis anncitiâ colendam ftaruiHenr. Q^nód uenà nunc arma refumpferinr, cuin ailin'fplcnJoris dignirare,rum criam ne-fefsifi'dine fafciim cfTc,nemo lanæ metis infiriabirur. auremres pJcp.iils parc-fïar,quid piimnm caufæ fucrit, ofiêdcvur

Veneruut primü dc Sobmani obituaU diufre,in hilpitionc uenerür, nc Selymus eins fili^ac I nperij fijccenor, fcedus,ciiod fibi cü parreintf rccdebar,uiolarer, beHïilt;7 sliqua ex parreinf.'rret.SciebantTiuncelh «■norc ôdnariirâ Regü domus Occomani' far,iif paresnü foliïï adepti, femper alicjd iniigncmoliamur,qnd egre;yiafiioriïna.i' joru tadra, belli gloria ÄSuiftoriisanrecf' dauf,nel l.dtem adæquent. Ltli ueró hau^l 'mul-

LIB ÉR P RIM VS.' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;1/

multópoflliliusobirü, pprlcgatiónc (iirf moscft)nouo Principiadcprum Imperiö gratubn funt, accafJirm pacis côdj'tiones quas antca cum parente habuctanc,ab jîlo edam fibi conh’rmari uïdcbanr, mi'ru'm^ ra inen fufpiriohc carueront, ne fsaliquâdo fecusageret, quàm uerbis præfefercbat. •

Hæcaûttanto magis eorum animos irrt* pfic, quod Arabia, reh'quasVp Prouincias quæ initió fui Rcgni a fe dcfecerant,in pri* ftinum obfequium 8l obedietiä redaûaS» pro certo audiucrant. Ipfum quidern Pet* larum Regem pèrnuntios iili.gratulatiî, priorcmlp pacem ab utrisq; ft3bi!iram,iâ-âüduminteÜexeranr Quôdueroad Ma* Ximilianum Cseraremartiaet, illi cum Se* lymqad certum tepus inducias peraC^aâ eire,minimèignôrabant-. Supercrat PbTpa nus, inquem Turcarum ryrânus ucteri o-dio incitatus, bellum gereret, id'ep procul* dubid faÂurus uidebatur. Adhocenim hand rnédiocrem il!i cccaiionem proche* bâncmo^^isinBoecicaProuinciapcrMait .. * fos excitati, ad quos (inftanteeciâ ïoanne Michesimiliraria præfidia rrâfmirrercco= gitd'rat.Verû hic podea fut fama cfi)quo- l e rundâ pecunfjs amplisrt: poSlicitationib, corruptus, totû animü ed intendir,ut V’e* hetisbclIumiilFcrrctur. Mec fane intérim,

hos

të DE BELLO CrPRIO . hos latebar, quäm acri odio Venctum g«' nus ac nome n lain dudum profequeretufM Hi'c itacj; CÛ purpuratos ac proccres. turfj pr3ecipuci'pfijrnmecSdymS,apudquerf»l prius etiam, quaim patri fuccedcrct, pluri' mum gratia amp;nbsp;authoritate ualebat,fubin' de magis magistp, ut hoc agcreqincitabat' Vtuerohuiufce rei luftam caufam habtt ((Teuideretur.aCyprijs rebus inchoand'' fuadebat. Is porro’ perfaciles aures huit pracberc conlucuerac, licet quietus arf tea placidotp ingenio plærisc^uideretiii’i tarnen plurimis rationibus adduAus, ho^ bcllum fufeipere conftituit.cohortantei^ priraisacextimulante Miches, qui utill** us mentem ad hoc facilius iinpelleret.ii' colloquium admifrus,amp; idoneam oppof-tunitatem naAus,coram eo huiufeemoi orationem habuifle fertur.

VNIVERSI PRINCIPES magnoace*' ccllenti i ngenio, de quibus memoriae prf' ditQeft,omni ope acftudioprocurarSU’

' Rcgna Sc imperia exrêderc,ad quae ipfiud fua uirtute, aut hærcditario iur^eruciK' rût.nulliqjfumptuifeu labori pcpercérf ut cam dignitatem obtincrent, qua hoifli' nes in terris degentes, Dfjs immortalibrf quam fimilimi reddutur, eoruquot;(^ nomirf Illuilria aeterna'c^ habentur, Hincutiq;^'

Aurf

LIB E R PRIMVS.

to Magnus,Pirrhus, Annibal, Cæfar.Atti hjMéphirici reges,omnestç tui aui.ac pro aui,amp;jpfein primis tuus pater,adhucui. uant,fempcrfcj! cutn fummaamp;perenni glo riauidurifint.Tu uerô Imperator, nifiti^ biipfi defueris.opportunifsimam occafio nem habes, qua omnes.quos ante dixi,lô go interuallo fuperes. Hancautem nullo modo tibié manibus elabi fînas,quin pd tius alacri ÔC. forti animo ampleftcre,ilx ludeç dies ac nodes tuis prsecordtjs fixum adhæreat, occafiones.uti tempus, præter« uolare.Sô nifî dum illæ fefe offerunt, afTu-mantur,frontemuertere, nec fc amplius lenes placida'sque, præbere , at potius infenfas turbidas^ præclaris conatibus aduerfari.Quæ nam uero illæ fînt, eas nûc tibiaperiâ. Tumodd (magnanime Rex) dicenti benignas aures porrige, quidc^ nunc tibi Deus tâtilmperrj author 8lt; pró pagator, fpondet ,mecum paulifper ani» maduertc,8Cquæ in medium adducam,fî folidis rÆionibus innixauideris, maturi acfedulôperfîce.

Maiores tui non minus fcientiarci mili taris,quàm fingulari prudcntia,iuftitia ÔC fortitudine infigncs,multa SSuariabcll» geffére cum his nationibus,populis ac re^

B b gibu^i

18 DE B t L t O CYPRîO

Î'ibus.qui eandè fere, quam jpfi religion^ cftabantur.ext:^ hi's pliirimos.quorû Ini'' pcn'um late' porrigcbatur,omniditionlt;lt; acenaminterdumuita exuerût. Cumhi*

autem qui Chriftiani appellâtur, gens nO bis omnind infenfifsima, ucl Graeci fint, ud Romani(omnes enim, licet in quibuf' dam rebus,acexcernisntibus,baud modi

co inter fe diferimine dilTcntiant.ôd quiui* eorumfuumdogma purius exiftimet,5^ propterca maximo funt inter fe odio.p rot

lt; IvMdnw *quot;U,præciariisimasuictoriasrcportaruni, Vt autem reliquos nuncfilcntio præterP tuus pater, Princepsbellicofus.oni'

Chrifiiani no

ftttar.

laus tantó uticR maior cenfenda cft, quan' tóillaaetas Hifpaniarum regcnFhabucrit Sc regnorum numero, SC quadam uirtuti’ opinione,aceriam fortunaipfa,qu3efubin de illius coeptisafpirareuidcbatiir, mini' mé contemnendum, in qücm tame eiusif fratrem perfaepè arma fumpfit, Sc fcelid Martt

LIBER P RI M V S. f, Marrt pu^nau/t.Huius cnim tcmpôribus Ipfc Rhoâum,onincm ferc Pannom'â, pli* rimadcniqîoppida.quæ Vcncdsparebâr, fuo Impcrio adiecJt. Quid mode comme-morem.quani ingenn,amp;: propé innumera bill exercieubis Viennaminuaferirc’ Hoc ucro etfineutiquâcxanimi fentenria fuc-cefsir,minime id fibi afcnbêdum:ac Fortuw næ,qugecumin omnibus rebus,turn prac-cipuè in bcllo dominatur.in quo plurim3 fane aberrant, qui fibi omnes fccundosre-rum euenrus polliceri audent : idem quo-qucdiciporeftde durifsimailla Mclitenlî obfidionc,quç longe alium. quam ipfe re* batur amp;nbsp;fperabat.exitum fortita eft. His ta men haudquaquam deterrituseprout fern perfuitanimo infrado accxcelfo) urbem Vienna tereiö adoriri (tacuerar, eam'q; on ninô expugnaflet, nifi pulcherrimos illi* us conatus mors inuida frcgiflet. Ëtfî autë quod maxime optarar.perficcre ncquiuir, ueftritamcn præclara trophæa tumexho fterctulcrunr.iliicpræter alialoca) diiabus arcibus,lt;!jùas ipfi nullo modo capi pofle ar bitrabanrur.adempcis.uidclicci Seghefto, amp;Iula, Lindetibi aliquandoadViennain occupandam (quodbrcui futurumaugu roDaditus facillim? patebic. Nam exifii-mo, Deum noluifie ruo genitori hancui-

B b 1 doriam

so DE BELLO CYPRIO

Aonam elargin,ut tibi olim tanquâ funj' tnomonarchar.actorius orbis terrarudo-(nicori,tantus honos dignitaslf rcfcruarf' tur. Vt hoc autê aHequare.ah'a uia tibi ag-gredicnd£Écft,S^quænâcafît, hfcexponc-re non grauabor.En modd habes Impcriu. utlongc? lately auguftifsimum, ita ctiaH» fummopcré pacatum atque tranquillum-Primisillistenaporibus, quibus adregni habenas amp;nbsp;gubernacula cucAus cs, non-nuIIaCfateoDdifsidia ÔC dcfcAioncs in qui bufdam rcgionibus tibi fubditis,cxtitért: At illæ.Dijs fauentibus, tuordnaque cöß» Iio atcç prüdentia, brcui,amp;citra cruorcin, fedatæfunt. Cum Perfa.qui cdm pcrfxp^ tui progcnitorcs acria amp;nbsp;afpcra bella geil? rc,nunc tibi amicifsimdcouenit.Cum Kt' ge Maximiliano, qucm ipfi Cæfarem appellant, iamdudS inducias pepigifti, qua* iane'illc baud facile’ uiolabit. Ipfi quidein Cw Ctmtéii Gcrmaniæ principes (citraquorumauxi-nié non Wen aduerius tc nihil ferc’poteft efficcre: ter fufcipiat Quoniam ab hiscogitur implorare opcs tel/« inTur' uirorum,armorumSdauri,quotlls tecum certamê habet,ficu ri a’ rcliquis, quos ipfi-metadeandcm dignitarc exruleranr,huc-ufq; faA5 cft)nonfincmagnadifficultatc. ut aliquid in tc molianrur,impclli potc-runt.Sciût enimquotfumptusirapcndcti quum

quum In coium conucntu ex publico (uffragio decernitur.uc contra te bellum fufcipiatur.idtp nonutaliqualoca tux di-tionis oppugnêtchoc enitn nunquam.uel perraro'audent)fedtantiimut fc, fuaquc cueätur atq; defendant. Quatenus uerd ad Hifpanumattinet.ctGmulta régna pofsi-det,ea tarnen uariidiftraftafunr,locfsquc difiunAa, quin etiain etus uires bis paucis annis adtnodü attritse feruntur.Scis enim, quim maid in infula MeningeCuisoptatis Hifpana clda Fortuna refpÖderit.Pofthaectemporafe- dtsininfuld cutumeftMauritanum bellum in Bcetica Mtninge. regione.quoHifpanorum uires mirum in MduriMnum modum fraAaeacdebilitataefunt. Inhoc ttllumHifpd enim incredibile didu eft.quotmilliauiro «it cdUmito» rum interierintlnter hos autc fuere pluri- ßtm, miexueteranismilitibus, clarist^ ducib. acilluGribusuiris, qui priusegregiam in bellicis rebus operam nauarunt. Igiturin præfentia exiftimandS eft, earn prouineiä hoc tempore amp;fortibusuiris, 8C pecuni? parum aj^mdarc, utcunqçilli iadcntfib peramplas opes ac thefauros annuatim e: orbecutaiunt) j fe reperto,in Iberia trani ferri. Quid iam dicam de bis regionibu' quas habet inBelgio^Nonne ad maxim: ferd folttudines redaftas audimus,amp; uelt;f galibus expilatas lt;nbsp;Ipfa quide Antuerpf

Bb gt;nbsp;qv

«gt; DB BELLO CYPRIO.

qua urbe ( tuo Byzätfo exccpto ) nullasf-que’ opib.acmcrcibus florebat.nücfqual-lida, mifera'cf facet, potiusq? mflftarf pr« fîdio,quàm ijs artibus amp;ornamentis,qui' bus ancea,fui Ci tur.Oe fills autem dftfoni' bus, quas pofsfdeefn Icalfa.quasêpfpft-met olim pcrluftraui,cas cum folf uber«' te,opum'q; magnffïcentfa,tiinihoniinum ingeriqs atq? armorum glorfa ufx ullf otfl’ ninO'cedere,tarne huiufeemodifunt.ueo' mnfbus arefbus amp;munftforfb locfs prxB ciantur Hifpanf.quä gcntem.non nffi coa« ftf atej inuf tf tolerant. In (ingulfsergo uf bfbus atque arefbus ualfdum praefidfuni conftfruatoportet, nifi ea quainprfmdin Helftamfttere.atq; idefred exfguam ind« manum poteftcollfgere. DeGaIlfarumflt; gc,non ufdeo cur tf bf quf cquam ab eo tuendum fit.Nullas enfm(ut opfnor ) hi^ habet caufas, cur fn pracfentfa qufcquaOgt; in tehoftflcinolfatur. foedusep aefoefe«' tc, quam efus auus cü tuö genftorefnfui^« 8é Henricus pater co nßrmaui t. nulla dat* occafione,uioIareconftituat.Adnæcndfl' neper decennium Gallia plufquamcfuf)* bello laborauit,aded ut (Irenuifsimus qu*' queautdolo,3utferro interieritr Britai” nia,Hibernia,amp; rcliquae infulae qux ad St pctnenonem ucrgunqlôgé ^bfuntjdeo^ ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minui

LIBER PRI M VS. a» minus incommodi ex eis impendet. Præ« terea (ut ex quorûdam licerîs adfertur) fa« tis nunc habent.quod inter fe agant « cu'm partim diuerfa fidei perfuafionc, partim eciâ politicis rebus apud cos principG a ni» ' I tniuaricfintaffefti.A' Polo no, amp;nbsp;Mofeo-' uita,nihil tibiomnind tnetuendueft. Nâ ' ipfîinter fc acribus bellis confliftantur. I ■ Itaque omni alia expcditionc pofthabi-• ' nbsp;nbsp;ta,inVenctos bellum para. Vtuerôac-

•' nbsp;nbsp;quifsimamhuiukcrei caufam tchabuiC«

l nbsp;nbsp;fe oftendas, Cyprum répété, quam ipti

«. nbsp;nbsp;totannosiniuftcoccuparunt,cum tarnen

f nbsp;nbsp;tibiiuredebcatur. Hocautem fidencx

»' gauerint, tumftatim,quodtuum cft,ui t atque armis, ut récupérés, licebit, bre-f ui'cçhuiusuoti compos cfficieris. Nam lt;nbsp;eainfulaôôtuolmperiouicina eft,8Cplu« f - nbsp;nbsp;rimi ex indigenis ultrô ac libenter tua ca-

lt; ftra fequentur.pertxfi prioris dominq, ac J tua feeptra longe præferentes. At fi for * te' tuis poftulatis annuerint ( quod ta-4, men fi nullarc alia, faltem patricij nomi-I nis digitate baud fafturos putandum ' eft) tu nihilominus audaftcr 'illosinua-f de, Cypro'cç potitus, Crctam etiam po-fccjuel armis deiüncc »omnem'q; illorum • ditionentçerrefiribus copqs amp;nbsp;ualidifsi« e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B b 4 ma

f »

1^4 DE BELLO CYPRIO ma claffe uno ac eodcm tempore oppu-gna. Sat enim diu regnarunt. Nec de* çcc, ut ipfi deexccllcntiaamp; diuturnitate fuæ Rctpublicæ,quam,ipn setcrnam feà Dqs habuiflcjiaAant pcrpetud (utifolt; I lent} gloriencur. Othomani principes multa olim régna, amp;nbsp;urbes, quæ aut Ârilt; ftocratiam, uel Democratiam fequeban-tur, uarijs temporibus expugnarunt» Hancuerd fî ipfetibifubdideris, ut fané (excepta Romana,amp;Lacedæmonia,qua3 tarnen, fi legum fia tu ta, ÔC temporisions ginquitatem refpexeris gt;nbsp;longe' fupera'' uit) reliquisomnibus præftat, ita etian» tibi ex hac uiAoria maior gloriæ cumU' - lus acccdet, lila ucrd tantôinfignior atlt; queillufiriorRituraefi;, quanto' magisea tibi aditum ad totius Italiæ imperium patefaciet. Nec fand ad hoc unquam peruenies, nifi priushancVirginem (fi^ enimipfimctfuâ raetropolim appellant) fubegcris. Si tuus genitor pofthabit» Vienna, fuas uires in eos haft^us ueP tiflec, iamdudum uniuerfaItalia potitus effet. At ( ficuti omninô mens praefa- .

git ) Deus hanc fœlicitatem tibi fo- * li referuatam uoluic . Iplî quidem claffe, inftruAa , ncccffariam defenfio' net»

LIBERPRIMVS. a;

defcnfionem parabunt,fe'qj.fuorumcj ma iorum res gcftas magnified (uti confucue-runnefferendOjfcipfos tibinonmodcipa resjuerdmeriam (quoadrem naualêfpe-ftat)longèfuperiores arbitrantur, Atbcl li euentus longe fecus demonftrabit.MuU ta illi quidem haftenus haudmedtocri c« laude geflerunt, S( plurima egregij facino-ris monumenta edidere,quibus hand fane obfeurum fuaeuirtutisac porentix fpeci^ menapudpofterosreliquerunt.Cxtcrdm is mentis uigotjea'que bellicæ difciplinae laus diu quidem eft, ex quo incorumani mis obfoleuir. Illa quietis atq: otq diutur-t nitas,ex mera tui optimi parentis benign!

täte conceflajita eos molliuit ac cneruauir, utpriftinx uirtutisimmemorcs , iamucl adtubx clangorem belli'c^ fonitüexhor-refcant. Nec enim per tot annos alq rei ftu duific dicitur,quim luxui, cupiditati,ho-norumtj! contentioni, quæ peftes cum fc-' mel inhumanas mentes irrepfêrc, miruna diftu eft, j^uam no facile ex his auellantur. Ex peritis ac exercitatis militibus perpau* cos habent: ex ducibus ac præfeftis multd

'P paucioreSjUti ctiam femperhuiufee rei pc-nuria laborarunt.Hincnimiriim eft,quod pacisbclH'q! temporehos aliunde cogun* tur accerferc ,fuamcf falutcm ac rerû fum*

ß 5 mam

a4 DEBELLO CYP RI O

mam ah'em'gcm's comjtterc.Id uerd quirt* non fcmper tutum fir,facilé ipfa cxperien' tiaiudicari potcft. Quid autemdecorrt-' meatu.Ä: pabulationc dicendum eft ( V**' denamilli tancos parabunt, utpro cquis» accxercitu abundé fufficiat!' Quidpoftrf' mo'’dcpccunijs!'Tamerfi diuinpacc uixe-runt,minime' ramen exißimandum cft,il' los cflc tam diuites, ac opulentos, ut diii' turnum pracliu ferre polsint. HabentquP dem annuos redditus,amp; plurima uediga-lia: fedmaximas et/am impenfas facian* oportet,quófuasarces atej; oppida tuean'' tur.acetiamutinmari folumab imoedrt^ cant, neillorum urbs praecipua, fit conclu nens, quod fané fifieret, de fe prorfusaAÖ foreexiftimât, fidproptercancidcucniat modis omnibus huic rei obuiam cunt,ac-queidcirco illorum ærarium non eltadei locuplcSjUtquidamfibi falfo'perfuadent-Sunt quidem in pleriscp priuatis ciuibuï haud mediocres ( ni fallor) diuitix, hief j* fua fuæff Reipublicç falute, aliquam furt*‘ mam pccuniarum ucl gratis cxmbcbunt) pel mutuó accommodabunt. Atexigua eft portio præ ilia, quae neceflâriô requirf tur.Contra'.hæc omnia tibi abundé fupplt; tunf,nihilcf omnino deeft, quam firma ft* biliséÿ dcliberatio, uc tandem uelis, quoi

LIBERPRIMVS. *7 sbs tc opportune fieri potcft. Vt autcm uelis, ÔC animi magnitudo quatciplumà naturapraeditu nouimus,Só occafioqux nunc ie tibi pulcherrima offert, SC præcla* ra denies illorum ,ä quibus ortum atq; ori ginemaucis, exempla te cohortanturSC monent. Ipfa quidem Fortuna tibiferc-no uultu applaudens, totius 1 taliae Impe* rium,fi femel Venetos opprefieris, pollice tur.Vtueró id,quàm fœlicifsimê fuccedat, duo ilia Régna, qux pofsident, uidelicet Creta,amp; Cyprus,primo eis (ut diAum cft) adimenda,quó deinde omni nauigationc arccantur,mox'c^ iUorum Prouincias atc^ urbes terra 8( aquis maximo agmine com parató,aggredere.PAihicreda8Uclim, pcr-breui abs te aut ui, aut deditione fubq-cietur. Fieri quidem potcft,ut cuir, aliquo Principe cuius fuperius fadaeftmentio, foedus percutiat, qud ad refiftendumfir-sniorfit,S( forfan cum Hifpano,qui 9C po* tentior habetur, 8( fibi abs te baud parum . nbsp;nbsp;timet. A^ea minimèdiuturna efle poteft,

1 nbsp;nbsp;quiauterqifuo commodo ftudeqattqiob

L nbsp;nbsp;nbsp;id alter alteri diffidere incipiet,ficuti hasftc

I nus re ipfa cognitum cft. Cxtcrùm (uttigt; I demfiniam) ea Republica tibi quacunc^ I nbsp;nbsp;ratione fubmilTa, cum tuis uidricibus co-

I pi)sRomamconcende,uceaurbe occupa-

a« DE BELLO CYPRIO

ta,fîs,atq5î habcaris Romanorü ImperatoV' Sclymushacoranoneaudita,ctfiafl-ceafan’s per fc adhocbellum incitatusui' dcbatur,his tarnen fuafioni'bus magis ma' gistç accenfus eft, omncm(:j5 moramlicet breuem, nimis diutinam putabat,iami^ nonmodd Cyprum,feduniuerfam prope Italiam animo inuafcrat. Intcreacdm V«' netihaec omnia non obfcuréintelligereiir, amp;Cyprium Regnum ob uicinitatemho-ftilibus pen'culis magis obnoxium uide-rent,maioraprxfidia illuc mittcndacura' runt,amp; loca maritima cu'm opcre, turn bd lico apparatu circummuniriiuflerunt.at qoein primisThremftum .ficTamaiTumi quas urbes totius inful3eprimarias,nunc mutato nomine Nicofiam, 8C Famagufta appellant. Dumhis ergóanimuminten-duntjomnem'cj; defenfionernparant,By-Zantius Imperator (id autem fic cucntU' rum facilé antca(ut diftum eft) fufpica-Turcd tnittit bantur) Legatumadeosmifit,unicumü' /-egatum nd lo,qui Oratoriuencto àfccrcti^'nfcruiequot; bar. Hicitaque ut primum Venetias ap' ni/ï Cyprww puilt,acin Senatum intromiflus eft.regia’ tradant, brlli literas exhibuit, quibus Cyprum Gbi iure indidt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcbitam.perampla autoritäre rcddi poftu

labat.oftendens, quddfî eius maiöres alf quaratione aut indulgcntiacómoti.hot

regno

LIBERPRIMVS. 99 regno ut ad tempus potirentur, permife-rint, fc hac inre ipforum ueftigia imitari nolle,cjuippe qui acceptum Imperium po tius propagate, quam ullaex parte dimû nuere effet paratus. Igitur quod merito ad fe P ertinere feiebat,libenti animo, fine ullacunftationc reftituercntJdq; fi facerent,eademfcinpoftcrum ergaeos uolun tare futurum, qua cius progenitores olim cxtiterantjfidem'q! amp;nbsp;amicitiam,qu3e fibi, cum co fenatuintercederet, conferuatur« effe. Quód fi fux petitioni aduerfarentur, protinus à fc bellum omnia'q; belli atro-cia SC extrema expeftarent.

Veneti auditalegatione.literisfÿ perle- Fenetî Stly* ftis,baud fane ipfius minis acribustpucr- mo mtrrpidi bis quicquam perculfi funt.fed cxcclfo in- re/pondoit, uiétoq; animo,quo femper in quauis for- btUun tuna extiterunt, percundem nuntium re- parant, fpondentjfibiRcgnum Cyprium bœredi-tarid quondam obrigiffe, ideo'c^ Icgitimo arque optimo iure à fe polsidcri. Iniuftum igitur effe quod petat,cum'q: in hac reho-ftilitcrfalt;?re.Quocircafîanibitionc acef-frena regnandi cupidine adduAus, uclit fœdus.ùbi antca cum Solymânoinitum, nanctemeré uiolarc, ac illcgitimum bellS in eos mouerc, armisqûc rem aggredi, fc quoque ijfdem quodluum eft.tucri prom

ptos,

)• DE BELLO CYPKIO ptoSjquibusabhoffejnuadantur.necuIIö modo ucrcri,quin illc periurijacuiolat^ fidcigrauifsimas paenas brcui daturuset fee. Hoc refponfo tradito, dans'q;litcri«i Turcicum legatum quàmprimùm à fe ab-iff.acByzantium rcucrbiubfnr. Haccau-tem illis ncutiquam praeter fpem.acdeiiO prouifocuen^'rc, quippe qui hæc omnia lamdudum animo præfagicranr. Porr3 baud ab re fticurüiudico.fiquod biennit* antea.idij; décima terria die Septembri!. in corum urbe con tigciic,obiter hfc reccH fucro, uthincctiam liquid) us apparear,il-los multó anteain minime uulgarem belli fulpitionem dcueniirc.Idueni eft ciufmo' Tormitiiriut Venetqsnoc?lcinrcmpefta,tnnauaÜ' puuiii in Ve- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nfus eft ignis, in pulucre fulphii'

netcrumar- ’ 4'^’ tarnen fempcr fumma cum uigi' »»ammtoi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuftodiri folitus eft, atqueillico tri*

Sne ticttr.fii!. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;puluere opplcti.cxufti fun(^

is(]! tantum fragoris ter infra breuifsim'' fpatiû emifir, ut tres turres, in quibus pui' uis afferuabatur, difieccrit, adeo ut totgt; urbs tremerct, tantustpignis p^aëreno*' cuir.utomnia aedificiaruirura.fctq: fiâmi’ protinusextinguendos.finguli fomnot^ citati omnino cxiftimarent. Huius uif”' resinuarias partes reclufae, fcncftræpatf* facia’,Ultraubiquefraclafunt, neinoi^

huiufmoöi

LIB TE R P RI MV s; )« huiufmodi igné quicquam fufpicarit fed tantum crcdere, ilia efle fulgura amp;nbsp;fagittas coelitusemilTas,licet fercno ætherc.aftiis^ que micantibus,eo*;ç magis haecperfuafio illorüanimosoccup^rat, quó magis pau-id ante quidam libellus in lucem exicrar. in quo prxdicebàtur, eodera die fore ingé tia tonitrua Slt; fulmina, quibus »des con-ciderent,omnes'cjî funditüs interirent. Cae terdmftatimfamadiuulgari coepit,hunc cx naualibus proficifci. Omnes itaquc, cùm nobiles, tumcacteri proditionem ue-riti, armis correptis, in atrium diui fAarci Bccurrerunt, deinde reétsi in cum locum, undeflammaoririferebatur. Difiecit noues muros, excepta ca parte quae ad Mura numuergit.totumc^ cænobium Caeleftri-nü,ubimonialcs dcgebant, irtquoquid? una ex eis occubuit,reliquat fcré omnes mutilis mcmbrisremanferunt. Loca fini-tima propemodvi omnia eucrfafunt. Cæ-terilm, quatenusad nauigia, ne minimü qdem illorumex tot numéro,quae ibîad-eranqho^nc^ndio flagraffc, atqj omnind perpaucos interqUe narratur. quod quidê * naudfine maximo diuini numinis benc-ficioeucnit. Muranumoppidum,ubio-mnia uitra efFiciuntur,ef?q! illi èregione unico duntaxatmilliari diftans .ingentib. damnis

•X DB BELLO CYPRIO

damnis atquc incommodis afFcftum elï* Nam haec omniamaioiiex parrc fraftacó ciderunf. Vis fragens tanta cxtitit, ut Pa-tauij,T aurifij, Si. in ipfa quoque Iftria, Illy-rico contermina exaudiretur. Paucis ante menfibus ex fenatus confulto quinq;, aut fexmunimenta folidis lapidibusamp;pl5' bca lamina coopertis, in uarrjs locis iuxta urbem conftruÂafuerant,in quibus tot-mentarius pulufs accuratlfsimeafreruarf-tur.biduo'q?antea eiufdemiulTu (neefan*: citrafingularem Dei prouidetiam, qui ha-ftenus cam Rempublicam fempcr in affli' Siis atqueaduerfis rebus miro confilio tuen' acprotegcreconfueuit) odingchti cadi hocpulucrc opplcti per huiufmodilo' ca hinc,inde,diftributi funt, quod quideui nifianreaperatfrum cflet,uniuerfa urbs culdubióconcidifl'et. Summo ftudiodt authorcquacfitumeft,eatp dccaufa pluri' mi eorum quibus prædifti pulueris eufru' dia demandara fuerat, in carccrcm coicA ob quofdam qui fufpedi habebantur, nc*-tarnen quiequam certi adhucreï^iri potU-i't. Praefidium in urbcduplicatum ditiœ duces ac miniftri, qui ubiq; fcdul^ profpicerent, ne quidomnind detriment' Refpublica pateretur. Quoniam ucro'lu'' dcinccndijsamcfitmentiojhaud in prat' fcnti^

K

LIBER PRIMVS. ff fentiaomittendum ccnfeo,quodctiam fjf- ,, dem ferê tcmporibus Cöftannnopoli ac-, nbsp;nbsp;cidifTefertur. Ibicnim (incertumeftcafu,

an confultójjgncaccenfo, innumeras do-: nbsp;nbsp;mosacaedificiaconflagraflc, quinenama-

: nbsp;pudTanam,empon'ûfituraadTanaima-

, nbsp;mnem.totum pulucrem tormentan'û, que nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

I nbsp;Turcai'bifummacuraamp;d{ligenna cufto-

, nbsp;nbsp;ditHuiïeratj.iMofcouicisincenfum fuilTe

. nbsp;nbsp;dicunt,pJurimos'c]^mortalesillis flammis

c nbsp;excindos Veucro adfneoeptum redeam,

. nbsp;ilia quafdomi accidebant, curam quoque

. nbsp;amp;nbsp;cogitationem carum rcru.quæ tum ab

gt; bofte forisagebantur.grauiorcmindiesef nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

ficjcbant, eo'cp magis hoc fieri oportuit,lt;^''“,^*

, quo audiuerant, Selymum ex Adrianopo

1 If Byzantium reuerfum, ibi munitifsimä T'urcd Fene« i claflem acTornari iufsifle, acinfuperhofti^ bellum t les copias iam colIetflas.S^ multa loca Illy^ infert, , rid. uarijs uelirationibus infeftari, atque / habitum conflidum haudprocul ladera, ibit:^ intercærcros.Bcrnardum Maripetrû

C qui militia^ræerat, interfedum, in cuius , locumiofï continuo fuffecerunt Fabiuni f Canalcm.neüla prouincia duce dcftiruta, J maioribus pfriculis exponeretur. Dum j hxcigiturab bofte fierenr,ncutiquam am i; plius cundandum rati, e^ueftigio coepc-„ runt m/litum dcledum habere, claflêm ] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C c in«

f4 DE BELLO CYPRIO jnftriicrc.quacqf tan to bcllo ufui foreflf» niaturé profpiccte. Turcis ucrd apudf^ dcgeritibus, mox a' poftulationefada d« Cypro, afsignatus eft quidam peculiar!* locus in urbc iuxra Diui Mard arcaffl» (Tcrram nouam appellant) ubi fcorfim forent, eordmcf bona Slt;2 merces public« figillo obfirmatæ. Nam Selymus idem an Cea fecerat de Veneris,g negotiationis can fain eius Imperio æratêagebanr, eoi Jmcp Legaru Francifcü Barbara publice cufto' diri iufleratjSCnullieoru exatdibusegrw di dabatur.nifi cuftode adhibito,qui eum-quocuncç iret.obferuaret, Clafle itaqj ctf quot;nbsp;* ' ■ nautisSCremigibuSjtüquoC^ j3pugnat0' ribus,omni'cÿ bellico apparatu quim opt^ Ertfron)'m«t mcinftruda, illi Hieronÿmîî Zianü prsf' ZirfÄMt rêne fecé're,acVILCaI.Jùnij,foIenni pÔpauexil ddfiiilin- lo de more tradito,mand£runt.ut fe quài” pr4tor. primum adexpeditionê accingeret.

idctêpus, Rex quocj? HifpaniarSclaflcin præparari iiïfsir, efcp adiungebantur noH' nullac rrircmes liguricæ, ut ea cffindemit' reretur in auxiliü Venctorûquo ficut in^ ferius dicetur ) afTociaris uiribus,hoc beîh’ ftJymti tïaf. tantôfœlicius gercretur. Sed interim Ot' fiftnuadit Cy tomanaclafsisnoftram praeueniens, rtâ’ fnm, Cyprû uerfus cÔtcndir, amp;C Cal.Iuli] prim'’ confpcdafuitiuxtaPaphum,acproxingt;’ dilt;

LI B E R P RI M V S. ' j;

dfehuîus rei nütium Ntcofîam pcruenir, edrpinSalinis expofitæfuntomncs copig milicares,quætum eqiucibu$,rum pediti-bus conftabâtjd'q? accidit nemine noftro-rumitnpcdienrc. Quamuis alicem Aftor Bilto-Balconus uir bellica gloria Sd uirtutcinfigt; gnis, optimum faclu fibi uideti diceret, ut illis cquicatu SC Sclopettarijs quampri mdmobuiâiretur.uiribu'scjî têtatiSjomn« rationcimpcdircrur, ne milites in terra ex ponerent, Pr^^fes tarnen qui erat Nicolaus Dâdulus, ôd HotoCas Cornes (uulgô Col lateralis ) minimè illiusfcntctiâapproba- • bâr,ueriti,nc id fieret tâ parua manupilam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

qdenullo pafto in difcrimcadducédâ,uel arces ac munimêta praefidijs denudâdae-xifiimarSt,cû prxfertim locus hoftilis fer^ triginta mille pafiibus ab urbe abeSet. Qudd fi breuius u trincÿ intcruallü extitif-fer, uidelicet ad quatuor, uel fex milliaria, néuti(^, quo minus id agerctûr.feobftitu-rosaieb^r. Horûitaej fenteria præualuit, cffinpriinisaffi'rmarêf,SfortiâPalauicinû, cuip authoritas in remilitaripræcip.ua tue erâtapud Venetos.idc omninoinfenaiu eenfuifle. At Nicofiæ Proceres railitdmq; prafeftijOmnes plane', prætcr Rocham cc turionem eiufep fratres, per fuos procura-torcstcriptülÔgè diuerfifsimü obtulerüt,

Cc J quo

DE BELLO CYPRIO

mam alicnfgcnis cômi'ttcrc.Id uerd quâiH non fcmpcrtutum fitjacüé ipfa experien^ tiaiudicaripotcft. Quid autcmdecom^ mcatu pabulationc dicendurn eft tquot; Vn^ de nam illi tantos parabunt, ut pro cquis, ac cxcrcitu abundc fufficiat.'’ Quid poftre^ mo'quot;dcpccunt)S!'Tametfi diuinpacc uixe-runt,minimé tarnen cxiftimandum eft,il-los eflc tam diuites, ac opulentos, utdiu' turnumpræliû ferre pofsint. Habcntqui-dem annuos redditus,amp; plurima ucftiga-lia: fedmaximas etiam impenfas faciant oportet,quófuasarccs atq; oppida tuean-' tur.ac etiam ut in mari folumab imoedu^ cant, neillorum urbs præcipua, fit conti' nens, quod fanê fifierct, de ie prorfus aAÖ foreexiftimât, Sdproptereaneideueniat, modis omnibus huic rei obuiam cunt,at-queidcirco' illorum ærarium non eltaded locuples, ut quidam fibi falfo’ perfuadent. Sunt quidem in pleriscj priuatis ciuibus baud mediocres ( ni fallor ) diuitiac, hiep fua fuaef^ Rcipublicf falute, aliquam fui«« mam pecuniarum ucl gratis exmbebunt) uel mutuó accommodabunt. Atexigua eft portio præ ilia, quae necciTarid requiri-tur.Contra'jhaecomnia tibi abundé fuppc tunr,nihilq! omninó deeft, quam firma ft» bilfsc^ deliberaüo, ut taqdem uelis, quod

abs ‘

LIBERPRIMVS. *7

»bs te opportune fieri pored. Vt autem Uelis, amp;animi magnitudo qua teipluma naturaprædicu nouimus,5c occafioqux nunc le tibi pulcherrima offert, 5C præcla^ ra dénia illorum ,ä quibus ortum atcf ori ginemaucis, exempla te cohortanturSC monent. Ipfa quidem Fortuna tibifere-no uultu applaudens, totius Italix Impe-rium,fi femel Venetos opprefieris, pollicc tur.V t uerd id,quàm foelicifsimê fuccedat, duo ilia Régna, quæ pofsident, uidelicet Crera,Slt; Cyprus,primo eis (.ut diAum cft) adimcnda.quô deinde omni nauigatione arceantur,mox'cç illorum Prouincias atc^ urbes terra SCaquis maximo agmine corn paratô,aggredere.fAihi eredag uelim. per-breui abs te aut ui, aut deditione fubq-cieiur. Fieri quidem poreft,utcuir. aliquo Principe cuius fuperius faAaeftmentio, fœdus percutiat, qud ad refifiendumfir-ïniorlît,S( forl'an cum Hifpano,qui Si. po* tentior habetur, 8lt; fibi abs te haud parutn timer.A^ea minime diuturna elle poteft,

I quiauterq?fuo commodo ftudet,atq! ob id alter alieri diffidere incipiet,fleuri hafte

I nus re ipfa cognitum eft. Caetcrùm (utti-I demfiniam) ea RepuWica tibi quacunc^ I rationc fubmilTa, cum tuis uiftricibus co* I pijs Romana cotuende,ut eaurbe occupa^ 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»S

ÿS de BELLO CrPRIO famcn omnes huiufcc rri percupidi uidfquot; * , bâtur,ucrbis'cjacfcriptis uchemcEifsimii» .« gjomnino'feexpctere.acucllcpræfcfcre' quot;5^ *• banr.cütpiç tum femelaccidcret,utnoflf* V lioftêaduentantc illicp fnuaderêt.acleuio-ribus pugnisrcs ageretur,iuilljsfujtinff^ emptus Cortefîus Macedonicus cohortiU centurio.Cûigitur noftros àconfliAuab' iftincre,fe(çincra parictes aç mernia côtP iicre animaduerterenr, illico munimêta co ftrucrc coeperunf. Primû crcxé'rc in paonü busdiuæ Marinæ.quodquidêà munido-nibus Podacattaro SóCarrafaduccntisi^ feptuaginta pafsib. diftabatpilludï^ fufi* amp;incrcdibfli cçlcritatcabfolucrüt, ôC nul« lo ferc impedirneto, licct noftri ex illis du’ bus turrio.plurimis tormentorum globi* eos ferirct, ac uirili obftarêr, ne opus gt;«' choatuperficeretur.Atipfiquodinterdii* nequiuerät.nodu abfoIucrunt.Exillouf-bis ædes ac ædificia, partêtç loricae diufi'' bcrarütjfed tame c5 exiguo detrimçto- Al tcrûab eis erecîlû eft,ad locu quêindigen^ S. Georgia de Magnana uocitâ*, undei«' dêdomorü tcftaplurimistormcntorfigl^ dib.impctebât.fimulirp ^jpugnationcst’l pereconati funt, fçd fruftrà, nulla'q; tu noftris obfue' rc, nifi quod^uafdâ pf'i'’ torQ hominû xdes diruerût,T erti û CQ^'^

LIBE R P RI MV S. 13 x^re l'n mÔticulo,quc încolæfAargaritG ap pcllâr.q médius cftintcrmunimentûCon ftantiô,Slt; Podacattarû. Poftremu in colli-culomotisTomandii. exquibusloctsciî oppidi mœnia quatcre ac fubruere nequi* rent.indc uiciniores fadi, uenerunt ad ual lum 5Cripas ueteris urbis, atcp hicaggeri-busacfofsis eO rem dcduxére,ut noftrorG propugnaculis ualdc eminus appropiii^ quarent. Horûautemnominahxcfuêre, uidclicct Podacattarum.Conftatrtiü, Âui* la.ScTripolis, é quorum rcgionc ipfl quatuor alia magno moliminc conftruda cgç runt, ea'f^ cirdterquinquagintapaffuum diftantia, ex quibus ualidam oppugnatio nemfe faduros fperahanc, noftrastp arc c# per quadriduum fexaginta seneis catapul-tis à primo diluculo ufcÿ ad uefperumin^ uaferc, ncc à pilarum iaculationedefîfte* bant,nifi per quatuor bora^ in meridie,id» qdeduntaxatobimmodicum folis feruo rem acçidebar. Cdm autem uidcrentillas In molle reçens'cg tcrrenü iadas protjnds hauriri ,«tcç ibi dtra nocumcntum inSgi, ab earum difplofioncabftinucrunt , rcm-qde ligonibus , batilis , alijsqde inflrugt; mentis, arque aggeribus in magnam al-titudinem credis , aggredi cœperunt. Noftri contrà i fuis maioribus tormtrr*«

Ce 4 tis

40 DE BELLO CYPRIO

ris plurima damna hoRibus inferre. H(s ramen iiaudquaquam cfFici potuit, quin munitioni, quæa' reectib. Cotrafcarpa db ' citur,propioresfadi,circainam prçakuin uallü erfgerenr, indetp folo extra Ao.iHud, oppidum uerfus proijciebant, co'q; cofl*-xït magna pars militum Sclopcttariorö, atq?illincpoftca crebris tormentorüidi-bus noAu ac die moeniü propugnatores acerrimè diucxabanc. Eorum turres progt; fundis uineis uaftis'q: aggerib. omnibusl:^ rebus miro artific/o cóqult;lïtis,undiqijalt;^ inoftromilite, ac bellicis machinis tutac acinnoxiaereddebantur,obt|! illarum afn plitudinem ibi baud mediocre præfidiurt collocari.neccitra irtgens periculumqub fpiam eorum aux Jædi, aut loco dimoucrl poterat. His pcraAis,continuofibiadin* in oppidi foiTam altifsimis uallis patefatc re.terram'q; ad munitionü latera,unde fibi magismetuêdum uidebant, proqccreiO' coeperunqöd cefpiteacuirgultorum fafci* culis ab eorum equitatu citra ullum ex no ßrisincommodum (licet quierihtinop' pido, huicrei qudm maxime obftare cup^ rent) hinc inde translatis,præaltas muni' tioncscrexére, quibus noßra propugnai cula. undealiqua ex parte lædi poflefü« fpicabanturjferdinania reddebanc. Po;

■gt; nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrem®

LIBER PRIMYS.

ftrcmo fupcriorem noftrarü turriu partcia dirucrcinftituerunt. Id aücutpmnu'nino ftri confpicari funt, /am grauiora ueriu.ur b/s prærorcm, SC Horocain facp/iis ad/ér*. aceosrogarunt,utfibi egred;cd/ copia« facercnc, quóaim’sho/riJcmconatumrc^ , tünderetn. Btfi uerdillihorurapehfioni ac uoluntatf perperuö rcfiftcreiCumpra:^ fcptirn ex îraîis paucos /3 fiipercnc, exeuocac/s milinbiis perex/guam manu reliftam confp/ccrcnt. Si quidcin ca jcfta« teinfoelicemillam uibcm,prxtti dunf8i» mam obiidionem,qiiamifcre opprcfsifui pellitinKrit erant, quædam communis 8c tabiJîca lues inuafir,cacj;nonmodJpluriin/cxltaIisco nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

horcibus, ucrümenam ex omnibus reii-quis promifcuc, acpræferdm cxcuocatis, cmcdiofublatifunt. Nam cxprioribus. quorum quidc numerus inirió' ad mille ac trecentoscxrcndcbatur.nonnu)!/ morbs» abfumpti funr.pleriquein oppugnatione fottirerdimicando intcrcmpti,ueifaucia-.

ti, eo'cp tandem redadi, ut quàtcy Sc qua-draginta dicrum fpatio in quindecim gri-uifsimisinuafiontbus quadringenti lolS-modd apti ad praeliü rcmancrct. His ergd decaufis fedu cß.utexcundi facultas ne-^aretur. C5 tarnen ipfa nccefsitas urgerct, urbiextrema calamitas imminercui-

Cc s derctur.

4» DE BELLO CYPRIO dereturjf^côtnunf côfenfu decretum eft, Ut auxilia ÔC oppidani una' cS (tabs ac Epïro* ti'cis uelin'bus cgrcfti, hoftê adortrcnfuf-' Qui auté fupereranr.intcrquos crant plult; rimiantjquae nobilitaris beneficiartj,aclt;' c|uites,ualdecôquerebantur,fdc fibi nôb cere.magnaêpob idcôtumcba SCignomb niafeafliid aicbant; fedtamêhuiufcemo-' di quen'monrjs nihil omnino' jamouerut. Iraq; iniuflii corS quos diximus.nullo mo do egredi audebanc.cûidfeuerifsima pX' ra inhibe! erur. Quocirca Idibus Augufti'i dZîfol meJiîi iS coelu teneret (ficcniinelt; publico atcpunanimi decrcto fancitS eft lt;]uiaTurci fempcr mane operibus intcti. atq; armis induti,noftrosundiqucoppU-gnabant,tuncaurcfequicti acfomno dgt;' bant, fubc^ opacis ac frondofis arborib in umbra corp» rclaxabât)circitcr mille peil' tes oppido egrefsi funt, duce Pioueno Vi cctino.qui Hcrocæ uic? gercbar.is'cp li«' eques milirare folerer, pedes camen eo db cûreliquis exire uoluiti hascjç copias uni cü Alberto Scotto nobili Plaecntino,^ quibufdâ alijt ducib. ac ftrenuis uiris cun' ltalis,tum Grxds, tam fciré tam'q; militariser in acie difpofuir.ut adhoftium ufqnt caftra Si munitiones penetrarinc, duolt;:]!il lis^pugnacula, quar (htira prz metu de-fenit-.

LîBTR PKîMVl 4î feruerant, eripiAcnntjätnsq! rnmÔrillicn per caftra i ncrebuir.uc etiâ lt;n i pfis Proccin tabernaculis maxitna ordinis perrurharià ' nbsp;nbsp;nbsp;élt;.côfufio cxonretvir.maio'rqjparsbvJcp^i.

• nbsp;nbsp;nbsp;lucÂufugcrcinciperct,6ôforfanis dleshu-

' k ictam funefto SC luftuofobcllo finem im-I pofuiffet, Rnoftcr cquitatuslaborintibns ' I ÖCfefsis.acbQftili agmincundiquacç circfi ' ' fcptis.præfidiodlcurianteaconftitutüfiu • gt;nbsp;crat) ço tcporeaduenifl'ct,td'q; poftcaipK^ ’ ' methoftes, ne'du noftri.apernfsimc dtxegt; • ! runc.Sed noftro infortunio/ansq? aduêr-gt;1 nbsp;nbsp;nbsp;fantibus euenit, ut qui præeranr,nullü ex

lt; nbsp;nbsp;nbsp;equidbusegredipermilerint. Huiusautê

i nbsp;nbsp;nbsp;rei caufa hæc ptæcipua fuiftc dicitur,quôd

Il nbsp;nbsp;nbsp;ipfîomnçtutâdïoppidifidutiâ in nabtli-

’ » nbsp;nbsp;nbsp;bus ac infignibus uiris repofitâ habentcs,

ualdèmetuebant.neabhoftc rrucidaren^ J tur.uel captiin «us poteftatê uenirct.cûc^ ' nonnulli boneftiacgenerofiiuuenes exçi quit« numero, quorû animi ardorc milita ri laudiçq? ftudio flagvab5t,intcr quos fuit loannes Faletrius,patritius Venctus,ma-gni aningt;,86 gloriæ cupidus,galeis tota fa ciecooperta,8ô quibufdam uelitibusad-mixti, oppido crumperc parati elTent, môxq; in ipfa eruptionc a Prorege, q ca de caufa tune præ fofibuscrat, agnofeeren-tttr, ab co acerrimis ucrbisincrepatifunt,

44 BELLO CYTRIO

atqj iwrum fub graui Sc fcucra pacna indi-Aum, ncquifpiara eo infdo, egrcdi aude-rct.idem'q; uelitibu«! impcratum, atq; hinC faAQcft.urpauci illi milites, quibus Mars tanroperefauebat,uciam pencuiAoresfo rent, qui'qiin mediapugna noftrosequù tes a’ tergo auidi expeAabant, quorûopf atqiie auxiliointegra uiAoria potiientur, undique hoftibus circumuenti,hie,ill£c, (ugatiacdilsipati fucrint, magndq; clade «lïeAi. Ineocertamineplurimidcfiderati func.ac inter alios prarfatus Piouenus, Si Albertus Scottus. Excaptiuis fueruntcir citer centum, partim Graeci, partim Itali. Reliqui fe confeftim ad fuos receperunt, fccum'q; attulérenonnulla minora tormclt; ta, pi Aos arcus, amp;nbsp;alia huiufeemodi, quae ipfiauEugiendorcliquerant. Exea tempe-Mate nulli ulterius egredi permiflum eft, aded ut hoftem in eorum perniciem ac ex-cidiuBi irruentem , abfque ullo impedi» men to ferre cogerentur. Interea noftri fefe in fuis munirionibut continebaar,easque tametfi fortiter.ac ftrenue propugnabant» minimi tarnen cfficerc potuerunt, quin aduerfarrj fubindediris oppugnattonibu® eos inuaderent, SC fpatio quadraginta quinque dierum, quindecina ualidifsimis atque acernmis praelq s detjeere tentarunt, nunlt;

LIBIR P K I M V S. 4r

Bunc feorfim .interdum omncs confun^ fiim adorti, licet non fine utriufquc partis clade, pilarumqJe SC fulphurei pulueris abfumptionc.adeó ut compellerctur mietere Taniafluin,quóindcaliquopr3Efidio iuuarenrur, idedque certos hominesillvïc amandarunt.qui lircras circumferrent ob« fcuris quibufdam Só incognitis charafte-ribus defcriptas, neaiquoquam cxho'fti-busintelligerentur. Quoniam uerónihil ' inderefponfiallatumeft.coeperunt fufpi» cari cas fuiffe interceptas, ut fane fueranc. ■ Nam eorum nuntios deprehenfos à By« 1 zantijs, procul i munitionibus ofiende» bant, quo uidentes fruftra fociorum auxi-lium implorari, tantd cicius de paftionc i tranfigerent. Itaqueloannem Baptißam ■ Columbam,unum ex præfcftis, amp;nbsp;uirutn fingulariiudicio ac folertiain rebus geren ' dis,adeos miferunt. 1» ad urbem incolu^ misperueniens, mandata fideliter expo-fuit,moxqucadfucs (nee citra fummum uitæ difcrimjp) redijr, nihil'q! rum ab ei» obtineripotuit. Eandem obcaufam ijfdê charaderibusadeos etiam, qui degebant in monte, fenpferunt: at hi etiam qui lirc^ ras pcrtulerunt.ab hofte deprehenn , mox eminus oftenfi fué're, ut ope deftituti, ' quamprimüm de urbis deditiwne confi-lia

DÉBELLOCYPRIO i liafnircnc. Extremaoppugnatio fuitno-na die Septembns, caqu'e inchoata eft bcntccoelo t fuinmacp ui, acingcnti milii^ frequentia,quafubindeimpetus citrain* teruallum redinregrabant, Sgt;C quatuorü' las turres muralibus machinis aggrcfs* funt, fingulisqu'e illarum finguli alaruiT* duccs praeficicbanrur. Podacattarum op pugnabat Cilicus BalTa cum milicibus c* Cilicia aduetflis , Si quibufdam alcerius Prouinciæ,quam uulgo' Remoritim ap' pellatir. Conitantio prseeratAAufafercu!” ïuis. Auilum , ac 'l ripolum obfidebaiit AViftapha, Si Haly, ambo purpurati, o-ninesqueiunAisuiribus,noftrorum agg*^ res fummis conatibus adorti funr. Ex no-ftris, qui tribus praecrantfortiisimc dinU' cando.imprcisionem lioftium,allt;Krltcr3^ intrcpidèfuftcntarunt, nee unquam pN' tcos defercbanc, licet plurimi utrincjO' dcrent.mulrdqueplurcs ab aduerfa parto Scdqui arcein (uulgó Podacÿ:tarü)pro-tegebanr.cum forté accidiflêtjUt oppof' tuno praefidio caterent ,obftarc non pO' tucrunt.quin hoftis ingredcretur,amp;3rf' am occuparec, moxqiie deuidi funt, ea oppugnatione quicunque ex kalis nobilibus uiui fupcrcrant(cxquibnstJ' raenfu^rc perpauci) ©mncs quaraacero

præliando interkiSi funt. At cuocarf milites admodum ignauitev fc gefierunr, quiaplæriqucillorum fe exuinearum fc-neftris muróque demirtentes, iÜicd aufu» gerunt, Amifsi munimenti famautpri-mum ad Horocx aures perucnic.confe-ftim unà cum fratnbus,PalaZzo centurio nc, altjsque celebnoribus uiris præfidio accurrit, 3^ li eet pauló ferius quam fieri debuilTlt;'t,hoftcs tarnen fumma(trenuita-tereprefsit: Sed tandem numero acmul-titudine opprelTus, ibi cum foctjs egregid dimkansjtonfoditur.Qui reliquas muni-tioncs ruebantur, fc diu fumma uirtute, (ufnacpanimorü coftantia defcndcrüt,d« nee Thracibus oppidüingrefsis (id autS fuit nona die Septêb. ) iSiam'q; omnia oc-cupahiib.itergoacundiquaq! cingerétur.

June fanl crudelis

tuâus.ubiijufpauor^Crplurima mortii imdgo.

Nee fané ullus mortaliü uerbis confequi Çjhuçndtit pofl'ct, qudm illud fpeftaculü fueric mife^ jvicofi«» rïiachonfbile.quyq; omnia dirifsimaex ' nbsp;nbsp;nbsp;dereplerêtur. Nâ oppidani acmiHtcsun-

‘ nbsp;nbsp;nbsp;diquchoftiliaciecircumclufi , nefciebanc

!' nbsp;nbsp;nbsp;qua parte feipfos iam amplius tegcrent,

* nbsp;nbsp;nbsp;wel gradum rcfciendo , uliam falutis ra-

tionem cxcogitarent. Nonnulli tarnen,

* «tfi horüm perpauci C5ttiterunt,fe boài-i' -- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus '

4t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BELLO Ç Y P RI O

bus in ipfo ingrcfTu i'mmifcentes, ac per t »nunition.es egreCst, SCanguftioraloca oc-^cupantcsjcunj quibufdam oppidanis paU

* lifpcrinorumimpcrunireprcnerejCuiTi'v^ »IIuc magna pars corum,quos aufugide diclumcil, forte accurriflet, confpccfla c3' hoftium ficquentia 8C multitudine, tiiin noftrorum cxde, ftatim terga uerterc, nec unquam cffici pocuit, ut confifi:crcnt,ac ■ inordineniredigcrcntur, quin pociusira ' pcrcici, in cos,a quib. hoc fieri curabatur, impetum fcc^rc.acq;arma ucrcerunt. N5 acic ncq? ullo morcpraelij, fed cateruatim, ' uti quotqsFors conglcbauerat,pcromncs urbis uicos plattas manus confereban-' tur.tndcq; omnia,qua uifuS erat, conftrara^ teils,armis,cadaucn bus,inrcrca humus '

' infedlaßnguine, cacdesquepafsim ad feX horasdiei produifta eft, omnibus his, qui j5 uitaamp; falutcccrtabant.ctudelifsime in-tcrépris.amp;capt/s.qui deditionefafta, ho-fic.utfibianima codonaret, fupplici uoce ptecabantur, donee tandem Mi*ftaphain urbem introiret. Is cnim tarn cruenta 5^ horribili ftragc animaduerfa, plurimosi^ ofFcndés qui arma geftabätin curia Practo rij cquod fané cum Antiftes Paphius iu' »redi ucller.côtinuù abhoficinteremptu» eft) amp;'inmultisalijslocis,qui inmiferos

LIBER P R I M V S. 49 acdcui'doscjuadam baiban'ca immam'ta tcf;ruiebanr,(tanrn itifsic coÿ armadcpo nciCtnofJros'q: blande’ afFarns,amp; ad facicn dam dcdicionem colioi tarus cfr, iiiramcp (fi hocagerenopollicirns.idi'p ab eis pro^ tinus faftum eft. t:xcelcbrior«bus circirer uigitni quincp.uel iriginra incolumes uati funtjCx uulgo percxigui.Hicfnitmit^-^'^^ fcrabilis ac deplorandus exiius infcelieif-fimx urbis Nicoßat.cm qi'idern fi cum to to regno peritiore-s duces maiorescj; coi piæ afïuiflent, diu fane aduerfam oppu-gnationem fuftentare U31u)fienr,amp; quouf que fairem commcarus ibi (uppedtrafTcr. Quincnam nonnulli cxpentioribusctn-fent, fi uniuerfi regniuiresac porcntiain jpfimarurifis antea pcrpcndificntinon f( idm I'nimkam claflem aduentantê remc rari, (cd eriam appulfam rordamnis arc incommodis cam noftri afficcre pormt fenr.ut tandc fuis rebus diffifi, animumc^ dcmtrtcntcs,:nde omnind abin'onem para ll'cnt. Po^ratcnim exhorum fcncentia fieri deleftus ad fcx,aut fcprcmillia equù turn, quorum maior pars fuiflei Icujoris armaruræ,3ceciam ex his.qui maioiibus ' tormenris in 2cic urunrur. Praererea in promptu habcri potuifi'entcircitcrquin-' que ac uiginti miilia corutn.quos Fran-

D d comat.-

ÿo DE BELLO CFPRIO comatros appellant, fupcrmontibus prö pinquis Salinisinconfpcdu clafsis.qui-busiiifis, lioftcs putaflcnt cos uclleciini terreftribus eorum coptis præliq conten-derc.Cærcriim ctfi initio' maxim«? fuie en ratum ä noftris,dum corum claiTem ad S» linas defccndérc pafsi funt.cui quidem rd tune omni conaminc refiftendum crat,i' pfum ramen oppidum ex pIurimorGfei? renria non difficulter defendi potuidet, hoftisCi arccri cquitatu, qui tumibi eraG öi conftabat circiter quingentis ucIitibuJ Gr3ecis,pr3ercrbencficiarios, ftipediarios. ac uolunrarios équités , ex quibus crant circiterraille,omnes uiri manu prompt erat Cb haudexiguus numerus mcdiocrii* cquorum, quorum ramen ulus maxini^ opportunus fuilTerpro fcloppcttarrjsjh” rumfj: delccfus haberi poruiflct cum pf^ fatisuelitibus,qui præftcJfemper fuiiTen' ad fnuaderidum hoftcma latere, fiingf^' di tentaflct.Naminrcrmuros urbisaC mos tanta c(llatftudo,utmulft cquftesii^ aciedifponi pocuifTcnt, uidelicctuigioö' aceriam plures,quadrato agmine,56inf’* trema oppugnationc ft hiiûenr p2Tad^^ fn ordinc militari quo tempore Byzan^'quot; rliurbem occuparunr,amp; illos utnnq;

latera tormentorum idibus inuafifl^f?'

a'fequa'm facilt? rcpclh' poccranr.Cu'm auz tem non forent alTueti ilh’s armorum ge^ nen'bus,qüæ tumfibi promœm'bus tuen dis porrigcbanriir, ut his pcdites utcrcn-tur, nihil fane, auc cerre parum pracftitere.

Erantin corum clafle circiterquadr/ngcn Mtvo-f 4^quot;^ tanauigia,in quibus fuere cêtum amp;fexa- Jigt; ginta triremes,quarum diraidia pars erac oppido* inftrucïa 8C armata omnigenis tor mentis, acftrenuts bellatoribiis ,amp;in fina Mv»* . guliscarum erantfupra centum, omncs ;rr militari gloria infignes. Altera pars noit eratæqué inftruifta.Incrant fexaginta na-uigia minora,eatp tam cgregie'‘munira,ód; cxornata,ut difficilediftu fir,num hæc.an ilia grandiora client præfcrcnda. Numerus omnium eorum quæ remis agcbätur, fcrcducentisconftabat. ReliquænaueS fueruncexhis quas appellant Caramufla los.tres naues V enetæ, fex. Mahone ( quae funtnaues ampliores conuchendis com-mcatibus,5^bellicis appararibus oppora tunpfex Ifciores naues,quas noftri Palan driasuocant, tranfuchêdisequisidoneae» . CÛ plcrifcg alijs Liburnicis acbiremibus.

Equitum uero' numerus adquatuormil-liaporrigcbatur,etfi fama fparfcrat,ilium ƒ •(.*** ** fuiifead decern millia, inter quos erant ca, qUacacmuIi pcrplurimi ephippiati, qut_

D d » cqiio-

ÿi_^DE BELLO CYP RIO equorumujcfm fuppIcbanr.Equi aducdi funt in n niibiis.ôc in finguiistrircmibus duosimpolu.'ranr.bx praftorianis mi’iii» bus quos lanizerosappcJlant.cjrdtcr fcx millia extiriflc fcrrur. Pial rci maritim* præfedus,nunquamcam parrem copiarii quæ trircmibus aduchcbancur,intrrram cxpofiiir.nifiquum noftram diucrfis mor borum gencribvs corrcptam cflcaniinad gt;nbsp;,, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nec Muftapha tcrrcfirium copia-

dudor.oppugnarioncs aggrciïus cft, '*”* nifi podquani ad cum ex cJaltc miles dui ce HalybafTa rranfmitteretur. Numerus autemfuifTediejcuruiginti quinq; millia uirorum.amp;amplius. Horum aduentu a» criori conaru noftros adorin' cœperunr, amp;qui cxcreitui praeerat, perfæpe cu'm nfl tijs, rûlircris in urbê perfagirrascmifsis, oppidanos militesi^’ follicitabat ÔC hor-(abacur.ur fc fuo Principi dcdcrenr,ipfum que,ab eis nihil aliud prscrer obfequiuffl uelle,aif bar.otnnibiisip fuas opcsatq; for tunas intégras ÔC incolumes Minquen-das.Aripf) déditioncm perpetuo reeufa-f runt.Vt primu'm oppido potitifunc. Ha

ly cxtemphl cum fuis coptisadclaiTem rfgt; » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ • tdrjr.cafjjreda' cÔrendirad Tatn^um.quô

etiam terreftres copiæ perdudae fuerant, UC earn urbtm expugnarenr, ibitf tandiu per«

L ï B E R P R ï M V S.

permanfit, donee audirct, uenetam cIuG iem peruenifre ad loc5,qui uulgo Caftriï Riizzum appellatitr,co animo,ur Bizan. tinam fficuti fercbatuDinuaderet.Eareco gnita.Itatina ret naiialispr^fefti Miiflaphä adiére, ut quid fa Ao opus eilet, inuicem confultarent. FerturPialim ualde ueritü, neclaflem in aliquod graue difcriinen ad dueereqeo quJd Venetam nouo milite cjmmeatuinftauratam, necnon Htfpanis 111 rib us adau dam efle acceperat.Ecfi ueró minim^ignorabatjibi'multa milita uiro-rum edm pefte.tum alijs morbis interrjiïe, nihiltpa' noftris agi poterat, cuius ipfi no elTent maturé confer,', adeb ut etiä de qua-dam controuerfia amp;nbsp;quæftione Cydonij exorta inter Italos, ScGraecos, pernofcc-rent,quod fane' omnibus permirum uide batur,tarnen illamiut diAum eftinouo ap paratu ac praefidio iterum I'nftfutAamS^ exornatam audiucrat. Verdmtamen Mu-ftaphæ confilium fecuri'.quiafFirmabat mi nimédecerjdignitati acexcellentiæfuprc miimperaroris domus Othomanicæ, uc oblata occafione bellum detreAarcnt,atc^ aperto Marte di ita res ferret)cum holte di micarcucrcrentur,eos'q;admonebat,uta--criter in hoftem irrumperent,multamc^,(i hoc agerent, à Selymo laudis gloriam, amp;

Dd 3 in-

ƒ4 DE B E JL L O CYPRIO ingcntia præmia cxpcdarcnr, i'pfiprotf' nus onincs capduos, quosad pugnam inutiles iudicabanrjn terram expofucrür, clafle'p pcropn'me'comniunira ôd arma-ta/efc ad omnem prælij cucntum accinxc re.aciuére Amathum ufcp cum omnibus nauigrjs.qux remis propellcbanrur. Nam caetera,de quibus fuprJdiiflumcft, prop^ Tamanumconftiteranr.duaslp naues ro-ftratas ad fandi Ep/phanq capucdioc prd montoriumolim Acamas dicebarur)acc-tiam ulcériiis pracmifé're, ut noftrorum confilia cxplorarent.' Vt primu'm no-ftram clafTem retroccderc, domum'q; cogf tare baud falfis rumorib cognoucrc,fum^ ma uoluptate aclxtina pcrfufi funr,arque illiccJrcgrfIsi.omnibussç captiuis relf-quis rebus in daflemimpofitis, diefexta odobn's^ litrorefoluerunt, Pyalicîifuis coptjs Byzantium,8d HalyRhodum uer-fus.nauigationcdircAa.Maiorcm parteiti eorumqui captiui abduccbanturjÂfloré iuucntæcum ingenti pr^da, amp;nbsp;opimis fpO Ifjs, in quandam nauem, quæ a?l Mahum^ turn pertinebac (areem potius dixeris ) âl’ in triremem nauemtj; onerariam,iniecere, ut hxcomnia ipfi Mahumeto, Selym® Imperator! dono datent. At quædameît illisnobilioribus fœminis, quæ captius

abftra-

LIBER P R I M V S.

abftraheljantur, ignem in fulphureû pub ,ucreniibia(reru3tum,coniecit,quo quidc Excmpfinn ea nauigia cum omnibus qui in qs dcuehe fmgularis bantur.combuftjfunt.omnis'iç thcfaurus pKtütiti«. uel Hanamis abfumptus eft,uel in mari abx , forptus.neculluseo incendio feruari po»N^*^ tuit præter nauclerum,fcribam,8ô perpau ƒ«• •••• •• •*' cos alios qui natando adlittus incolumes pcruenerunt, exquibus idpoftearefcitü eft.Hocfanèfpeftaculum,licet horrcdum ômnindac miferationc dignum cxtiterir, quæ tarnen huius fuit author incendij, mi nus malum iudicauit,ita extingui, quàm. inmanus tâ effcras deuenirc, pudorem'q; ac libertatem feruituti ac dedecori longé prxfcrendam cenfuiu Hæc itacç mulier, lï laus pudicitix fpeftetur,nulla ex parte in

ferior iudicandaeftGræcafœminanomb p, fiippo2 ne Hippo,quse cumhoftium claffe effet ex famina cepta,in mare fe.ut pudicitiam morte tue- cr««, retur,abiecit.Nec minus digna.quàm DI-GN A Aquileienfîs.quæquidemgenerc nobilis.formacç tam confpicua,ut omnes alias eius «rbis foeminas facile præcellc-rct,cùm fuâpatriamab Attila rege Hun-norum expugnatamjhoftes'qj uiftoria ab« utentes confpiceret, uitam potius fuo fee-lere.quàm alieno pudicitiam amittere fta-tuit, idco'cft domefticam turrim præter-

Dd 4 fluenti ’

fg DE BELLO r y P R I O

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fliicnti Natafoni imniiiicnrciTi côfccnditi

5lt;capircolnjolirrojinfiibicdijni turn giif gitcm fcpr.rcipitaiiir. Atqui lixc Cypria muliei licetlaudarifxima in hocutiicpdil-gfimilis.niinusq; forfan laiidis apudnon^ niiHos CHIS prxclarum facinus mcrctur» ' quod lila.’ fui tanrùm corporis iaifi-uram fc cé'rc ; a t i ft A p 1 u r i m o ru m n c c i s c a 11 fa fu c ri r. amp;nbsp;idcircdforftcan iniprudcs ab aliquibus nimis audax iudicari poftctjquæ nulb habirarationealiorumfaluris.tanturrimo dó fibi fuo'œ pudori cÖfulcre ftatueric.Ve-' riini hæccftrcsæqua lancepcrpcndatur) non loliim fcipfain ; fedetiam fuoscomPquot; ! tes ab eadem nota ÔC tyrannide libcrauiflt;

Nam omnes eadê fors mancbac, omncs^ 1 inærumnofam ÔC pcrpetiiam feruicutein abducebantiir.

In urbe rebquerunr ad quatuor millft peditum, 8C mille équités, quibus prxfclt; Aus eft Mufafer unus ex purpuratis. Cx-tcrum de Muftapha fuperius diAum efti ilium und cum reliquis co pils Famag«' ftam uerfus iter fufcepilfe. ^tpn'muin (d profeAus eft,caftrapofuirinloco, cui àPomo Adamo nomeninditumeft,coif tribus millibus ab arcc diftanti, ac indt ;t^ieolai Va ùrbipropiorfaAus, caput Nicolai Dan-Julif'ipiit duli pratlidis Nicofiæ,à bufto prxeifum, atqu«

LIBER P R I M V S. ,7 arque hafiæ cufpidi affîxum, oppj'danis Fama^ßa» oftendi iufsic, ut hoc ram di'ro trifti'quc nitojiîfum^ fpeclaciilo illis metu ac terrorc incuUo, tanro facih'usde ultroncadeditionecogi» tarent.

Dû hæcagunrurcnec fine fummo Chrf ftiana? Rcjpublicacdetnmenroîclafsis ue^ fiera re parum profperc' ac fcrJuireradmi-mftrata, [e ex Crcta Corcyram rccfpir,uc ibi nouis apparatibus, nouo']; milite re-dintegrata, hofticommodiusrcfifterer,ut TamalTum obfidinne liberaret. ru'm , utiam aliquid de Hifpana claflcdi-catur.debphis quæpoftca contigerunr.lcf endum eft,clafiem ab co exornatam. quæ ^fcfoßifÜ circircr fexaginta trircmibus conftabar, eam'cç omni bellico apparatu qua'm opti. me inftruâ:am,duceloanne Andrea Au» ria in Venetorum auxiliü tranfmdîàmef» fe. lifdcm diebus Romanus pôtifcx ciuf-dem rci gran'a nonnullas thremcs.quibus eriam Ëtrur/æ principis roftratae naues u-nd fe adiunxerant, communin' arque ar^ mari l'ufsi^cisi^ M.Antonium Colum-nam præfecjt.ln urraej claflc aderant plu-riminÔmodo generis profapia.fed eriam bellica laudis gloria prxftantcs uiri, amp;nbsp;in Auriana.prxter Aluarum Batianum, Si. loanncm Cardonum, aderatetiam Afca^

Dd ; nius

fi DE BELLO CYPRIO nius Cornais,cuiusfiJeiac uirtuci rexpIH rinaim confîdcbar, ics fuas maxiniP-pcrècommendarac.Huius confilium Au' ha ciina propter cximiani cius uirtucein atef priidentiam.tum infignem rei milita-ris peritiam plurimi faciebar . Hicigituf i Quid Afca fentêtiam rogatus, cam paulb ante cora'iP niutCorni: expofuit,8cfcriptisquocç (ficeo pofcéid BÎHi declarauir.Horum autemfumma huiufc^ niodifuifiëdiciiur: Videlicet,eäquaeftio in carepotifsime'ucrfaretur,num expedi-jer,necne,uthoftih's clafsis,q tunceratin Cypro, bis uiribus inuaderetur, ipfe partim ut fuomuncri fatisfacerct. partim quo ». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qucuteiusuoluntatiobfiquerctur,5óc0-

ramanrea, amp;nbsp;deinderogatum.fchptis (' tiam quidnä in primis ccnferer.expofuif-fc.Cum itaq; ut Hifpano fuo principi ob-temperarer,cum eius claflcad bellum tan* pium,amp; praeclarü,eo animo, quo amp;nbsp;Chri-ftianum uirum, amp;equeftri ordine prxcb' tum deceret, profeAus eflet, cum ex urbt McfTana Hydruntum perucninet licetibi cxploratum haberet, ucnctarW claiTcm ob uariamorborumgcnera,quibus iamdi** । uexata fuerat.mili taribus copijs alfjs'cj bus bello utilibus,quam maximd dénuda tam ( ficuti cirm unai eflent.ide affirmabäti ea'qj de re ambo baud mediocritcr. tan;

qua®

LlBEB. PRIMVS. fÿ quam de communi fato indoluinent ) ccn iere tarnen opportunum ac neceflariuni eïTcjUt regia clafsis ulterids progrciFa.cuni uenetaiungeretur, qiiôeaRcfpublicain-telligciet,quanto ftudio Hifpanusin eam afficeretUrjquanca'q; curailliusfalutcm ac dignitatem expeteret. Vt uerdcautiu's SC maturiùs ageretur, neu'e hoftis.quidipfl molirêtur,perciperet,ûmnem reibenegt rendæfiduciamin celeritate acrepentino aduentu collocans,oporcerc aiebar, ut extra infuiasj refta'cç in Cretam nauigatiocfi cuti poftea factum eft)fufc)peretur,ac etiÿ regijstriremibus hæ naucs.quas ipfe du-cebatjemulco traherentur. Siquidem(.ut ipfemetnorar,amp;liberèindic£rat)haudita remigibus inftruebantur, ut citra opem hoc iter ab eis tam facile abfolui poffet, in quo quidem dicebat,ilium amp;nbsp;nauticis ui' ris, remigibus haudquaquâ pepercifie, quo' minus multd plusfolito feftinaretur. C5 uero' etiâ fub finê fuperioris menfis ad Sudam portuna(hicolim Amphimaleus dicebatur J*ambo appulifient. 8C cum uc-neta clafle iungercntur,in ca prima conful ! nbsp;nbsp;tationc quæ habita eft, in qua fan^ ageba-

tur nunquid eundumeffetin Cyprum, ' nee nc, afîerebat, nihil unquam à noftris ucl præclw^s,uel opportunius agi poffe, '' . ~ -- nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* quam

lt;So DE BELLO C Y P R I O

qurtm ut omni mora ponrpofira,illucreLlJ contcnderetur,modo ira infirufti ac para' tiforent,urtanti'ponderis negotium exP geret,fimult]; addidir,regiâ clfiiTe ( quo ad earn fpeftarcOoppido'adornatâ amp;nbsp;in pro' ein A U eile, (tl mm at}; alaen'tate feïlbfocia Sc comitem præbituram. Quoniam uerd «eqüum ac necelTan'um omiund cxiflima' bat,utprobc'infpicerctur, quibus ca uiii' bus polieret, hoftiûC^’ confilia SCitincrao' mni rationcindagarentur, fe confuluilTf. ut quamprimu'm duaclpeculatoriæ bi'rc' mes ad Cyprü mirterentur, quæ id perfî' ceicnt,Slt; ucncta clafsi's accurat? ac fcdiild perluftraretur, quia indi'es magis magis'lt;l! -•nrenigebat,copi3ruin penuriam, qua Vf nctus laborabat.permagnâ elTe, udf; alio' rum animos ad idem agendum incitarct» fibi maxime' operaepretium uideri, ut rf' gia nauigia fingillatimintrofpiccrentui'i idemtj; a'fociæclafsis præfcAo.eius'cfclf' gatis aeprimoribus impetrarücupicbaft ut quiuis intclligcret a’ fecquatenus ad eo' rum numerum,amp;: auxilia pertfhcret) hab» ta rationecu'm tcmporis.tum loci,quoi!' liiulTum erat,ut bancprouinciam fufcipf rct.Sdin hasorasconcederet fingulaitao' mnibus rebus inftruiftacô pcrduxiire,u^ £ Rege pr3cpotcnti,quitf catholici nome” geriii

LIBER ? R 1 M V S . 6t

^crir,mcritJ expeftarj debebatur. Ex ad uerfo cum uidcret,quamfegniter ac lente focq fuam clalTem inftaurarenr, ne parum illud temporis, quod rebus gerendisad^ hucidoncumfnpererat fruftrs! elabcretur, fe trierarchis, Sc cohortium ccturiontbus, qut tum rcgi fuam opcram in re nauali ex hibebantjinunû cocunribus,pridieNon.L.j,pu,i Septembris c comuni confenfu per Cargt;-^ ' donum indicafle,neuriquam fe polTc ultra ilium menfem commorari, quern fane tcr^ minum ctfi lÔgiorem arbitrabatur, quàm oporteret,cum ratione irincris.quodci faciendum erat,ut fefe cum clafie in regia li tora tempeftiué rccipcrct. tum etiam quia xftas præcipitarat, SC proprerea non fine periculo nauigari poterat,^ fe ramen Optimo atcç amicifsimo animo côcefium, ut Veneti ranto' commodius quodagcre conftituerât.exequcrêturvCil m putarct ui. ginti fex dies,qui eis darentur, abunde' fuf ficere,quibus eis plene fatisfiercLctim prac fertim haec ßrofedio. quae fit ex Creta in Cyprum,ob temporahuicnauigationi ad modum fccunda, qualia rum effe confite^ ucrunt,ac etiam ipfimet obfefuarunt, fex, ueladfummu, ofto dierum fpaiio abfol» ucretur,atq;ipfefuumhoc inftiturum ual dêapprobafiejfibifç tumrcfpondi(fc,pcr-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iniquuni

«fi DEBELLO C Y P R1 O iniquum eflè.ut cum diutius icn neren t,i'o detp fibi abeundi facultas daretiir, ubicun que gentium foret. Intcrea temporis abfe mifladuo illanauigia, exquibus percory cæosdchis quæ in Cypro gerebantur, ÿ-deSelyma clafre,alfquidconftarct;ScdtTi* L'tum recenfîoncm tanrdm habitam fuif fe fuperiori die , qui fuit decimusquintuJ I ab eo tempore,ex quo iiliîc appulerant.lf cethocanteafæpius admonuiflet, aded ut crebra eius reimetioneiâ importunusuf derctur,eitf cu'm nüciarecfeuclle hoeipft mer cfFicere, ac ctiam Venetos fuæclafsis pcriuftrandæ copiam fafturos, continui) fcapbis ac lintribusde more in nauesro-quot; ftratasimpofitis,regiam clafTcm expedtà 8C perindc ac fi mox dimicandum foret,e* traportüeduxifie, ut cam undiquacf fut* commodo infpiccret, omniaeç cum Vf' neris accuratè atcÿ ordine perpendcrct,uK hiliq; prorfus fe fadum atc^ animaduef-fum,cuius rei gratia diffiderct,ne tab's lt;gt;ƒ nind forer,qualis olim fempd^efTe conlut rat,6iqualis ctiam(Deo duceatcÿ aufpK^) in co prxlio futura effet. Cu'm aute clafsis Adriaca uicifsim recenfenda foret, cum iufsiffc,u t qui erat in regia,p arti rionc quidam adhibita, fingulas triremes una' cum grandioribus nauibuSjintrofpicercnt. At

8

LIBER P R I M V S. 6} præfectum clafsismaiorem carum partem puppibusinfcrne'procliuibus acdcRexis, in portü explicuiRe. nccaduarianauigia in triremes inueôïa. Cu’m autcmuiderec non folu'm ex rontincnti.fed etiam exuna in aliam triremem commodam trarjciendi milicis facultatem præberi, dixinc.nfuti-

1 gt;nbsp;quamea ratio ne fieri poffe.utin qïio ftatu haec forent, cognofcerctur,amp; quid i fe in re

J nbsp;nbsp;nbsp;oiaclatTcaftum effet,oftendiffe. Verunta*

mencu'mpræciperet,ut etiam hoc modo luftrarentur ipfummet, ut ci morcm gere-ret, nonnulla infpexiffe acmififfe Cardo-j num, Si plerofc^ aliosadreliquarcccnfen-da.ôd Bacianumadmaiores naues.acfeto to fuperiori die circiter fexaginta perlu-' nbsp;nbsp;nbsp;ftraffcjin quibus manifefte deprehenderit,

in eis ad tertiam partem rcmigum,8C uiro-rum inftrudorum defuiffe, ac etiam ex nu mero militum, 8C nautarum cuiufcç fis æqua fada æftimationc, nullam earutn centefimum uirorum numerû cxcefsiffe.

, Duoillafticrota exploratum prœmiffa, ■ no præterucda fuiffe Carpathuminfulâ, atc^ illinccos Græcos adueclos qui référé bantjhoftes fuam claffem ad numerû dun taxatcentum quinquaginta, uel centum fexagintatrircmium redegiffe. Etfiautem

J res itaeffet, quâdoquidemcum ipfis non^ dum

«4 DE BELLO CYPRIO dû deutraq? fhfTeafîociara, cognirn com-prrtîitj; foret,fe hoc numero Vcncns ; nelt; titra caufam)fupfriores iuJicabant fibin men hand fanéconfentanefi uideri, ur liât fola notitiainnixf, claflcm tanti momenri, quanti hæc crat,inde ullo pafto dimoue^ rent.Duo clTcfipfius quidëfcntentia)quoE noftros in ea profeftionc læta amp;nbsp;foeütia fperareiuberenc,fcdambo(ficuti facile col li?j' poterat) leui admodü amp;imbecilli fun damento fubfiftcrc.Primum elle quodfît ri pofleLut hoftis iam fibi fujc'tp potentix baudmcdiocriter diiEdcns, ncq;fibiop' portunas uires abexercitu fuppcditari a-nimaduertens,ratus forrafsishanc clanern fîc munitam cfTe, ut meriro' in tam grain atij! ancipiri prælio,£dinquo tanru'indi' fcrimen fubibatur.cfTedcbcret nollet in deotnncm fpem fui primi ncgori} , amp;qu’ ctiam deinceps po{retamictcrc,pcnclitan' atc^ idco'daturum operam, utfefein tuen reciperec,cumij; ineofinu perâpiæ ÄSop-poriunx ftationes forent, id a^e proarW' tratu,ctiam cjtra periculum fieripolTti ac lolu'm eo tempore id efFiceret, quod t' poft noftram clalfem profpcAam fuperef f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fepcu'm ca tot impcdimentis. tottp inamp;quot;

mis triremibus laboraret: practerea cu’m is perpétuas in continenti cxcubationt’ teilt“

LIBER PRIM VS.

tenerct,efpkraq?nauigia fpcculatoria hijc, illifcmifiiret, übi ucrifimilc uideri, ab cis ncuriquam de noftrarum clafsium coniun di'oncignorari j atq? iddrco'mmiroe’ crc^ dcndum cflc,utcos deimprouifd acimpa^ ratos offendcrent,amp; ficagcndo, baud fanè parua nominis cxifHtnatio acccderet,fï cosillinc pedein rcfcrre,atq;abirc compel krent,quamuis ea minime foret illius exi' tuSjqui turn in optatis habebatur.cum tet reftres copiaefubindeThremitum oppu-^0 gnarent. Alterum.qudd fperari poflet.liu^ infmodi cfrc,uidelicet,fi hoftis ubi qusccü^ que beJli ratio requirerct, commode in c3 infulam traiecifiet, nee illa necefsitudine adadus.ut Martis aleam tcnraret,domuin reuerti ftatueret, arej: interim dum fuoitk nere pergeret,clafles intcrfcconcurrerent, indct^ cu’m nonnificonfuetoagmincad-nauigarent, noftri collatis fignis cü eis pro fpcre'confligerent. Haecnimiru'meiïeilla emolumenta,quæ (ipfius quidem iudicio) excaprof^ione fperaretur: at (ficutiante didum erat, ut'q; facile colligi dabatur ) ambo nullis folidis rationibiisinniti. Na 11 Turcarum imperator ea mente arq; animo elTctjUt noftros opperiri, armis'q; inua dercdecreuiflet, etfi (ut fupra'commemo-ratum eft) Hen' potcrat,utfuam claffem in £ e mul-

DE BELLO CFP RIO multo minoré numerûrcdegiffèc, pugnâdi taméoctîfionêdifferés,brcuiparuocç ne-gotio triremes, alia'cp nauigia minus apta parara.rurfuscomunircatq; armare po' ruifTcr.cû equitû.pcditütç raulritudinc plané abûdarct,ut codé téporc Si. ciafsi f' fpicerc, amp;Thrcmeti oppugnarionc fufti-nercacurgerepoflet. Nâcf ( qad nauigia) jpfofmec Venctos fatcri,hæc(ptcrodode cim naucs oncrarias)ferme' trecctis qua-, dragintaquincjomnis generis contineri. Qiiamuis autem Bacianus affîrmaret, ma-iores naues pcrbelléinftrudas, easep ci/ni res poftularcr,plurimum auxilfj arq; opi» allacuraSjCÙm camen triremes talcs forent, qualcsfuprà demonftratum cft,fe nonui' dere.undefperari poflet, utin ipfo certa-minefibi uidoriâpolIkcrentur,ôC fibello fuccubuifsér,qua idoneaôé légitima excu-fationeapud regem uterctur, At fi quista fpemagisinnixus, uthofiis pugnâ detrt-ÂanSjgradn rcfcrrct,ideo'q;noftris uiribu* fidenSjConfulerctjOmnindeundiim efre,ac exiftimaret, pent's nos elTe à pAclio ditîu' gcre.fi audadcrac intrépide confifterct, deep belli fuccelTuin maxima fpc ueniens, ad pugnâ prouocarer,fe quidê huic refpô-dcrc,iadurâ,q haberctur, fi nofiri cederér, ubi femel ad hoftiû prxfentiâ uentiâ eflet, '• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muitJ

LIBER P RI M V S.

multô fore grauiorc,t} bcncfîciiî qiiod fpc» rarcfcur.fi borîiaducctr exinfiilacômigra-rêr.Nâ prærcr dedecüs ignornimâ, quæ fanéingêsfn huiufmodi rebus haben (o^ 1er,no dubiîî c(rc,qn hoc ctiâ ficrer, en ma® ximo plurimorü nain'giorû difpêdio,fi ho ftisriômodd cûacqualiclaflcîatetiâ eu logé minori numero rriremiü, q forêt arma-tæ ac cxpeditæ.fnfcqucrerur. Sibi ergd ufà dcri i ut quâpn'müfingulæ trircmeg uene-tæ bellatorû pfidio fliflFiilcirenrur, j'd'q; fieret p ter illos , g in eis publica mum'agerc-bâtjSê prseter naudeos ui'ros, g pauk' a nté j'nmilirü rcccfioneannumetabâtur,mdxq? ( diilino numine afpirâte) titraq; clafsis a-lacrirer tonus belli euentîî experircrur.En jgiturctiâ atq; eti^ orabat, ut nauarchu, egt; idsq legatosadhortaretur,rtehanc rc dif-ferrêt.Scdfumma celcritatc fummdqtopè annirercrurjUthæc omnia præfto'ade fient, priufqismêfis e'abérctur,quôipfe cfni cit ra,8^moleftia cxplicirus, regiâ clafsê têpe-fri u é i n ru ft ff a ri o n c rrâ fd u cere r. P r fi. n. ( u t T lûinhocfibi afsefum cfTc acetia/pfius c5 filiû approbafie,fuperiu's demnfirgt;rar)id itirea’fefieret,iibiuis rerrarü degerer,haud tamê mcdiocri fedolorcafficiendû, fi hoc agcrctur.priuffp regia clafsis eâ fibi laudÉ ac dignirarê compara fier,quæ in Occafîonê tâprj’ftanri honorifîcamerirôexpcAarf

Et i pofl'et,

lt;8 DE BELLO CTPRIO

pofret,fieaprouincta,ficuri par foret,Uni gort) grau iras requircbar.inftitue» ctur. Se ininimè ramen uereri.quin fibi regq nomf nismaieftas Sc amplitudo quam maxime cordieflcr.acin earn pcrpcruo' ijs liiminiquot; bus refpicercr quibus et Rex fidere confue uerat.Quddaurcm dixcrarmagis ad regit* fplendorem acderus pcrrinere, ut uel po' tins uniucrfaf clafsis iacftura fieret,qu^rn ut ornifTo prælio incolumis ad regios portu» rcducerctur.fe plane' atbitrarijioc tantuiU prouenire ex illofmmcnfo ftudio,quoi-pte,aceiusmaiorcsergac5omncm'rç Au-« ftriam fimiliam continu«? afficerêtur.QiiO minus itaepuotis potiantur,ncuciquâ Hp fpanac clalsi aferibendum ; at Vcncræ.nee j'n eum culpam retjciendam.cu'm i bi tâdii* fruftracommoratus cfTerco quidemcon-ßlio.ut ilia denud exornaretur. Se itaq; côlt; fulerc.utperaftocomenfc,ftatimin SicP liamrediret.nifiuellctdalTcm in tarn Ion' ganauigationc in magnum aliquod naU' periculum cbnijccrejidcpnc accidcquot; rct.iibi maximoper^cauendum elle. Afcaniusc portu quern incolac Scytbium appellant, Auriae pcrfcripfit. Cum intereJ

Antoni»,quâcp uenetæ triremes, quate nus ad nauticos uiros,epibata», -SCrel qua opporcuna,maxima(u c didu eft) imbealli täte

LIBÎR PRIMvSi gf re pugnxCç cafum expcriri decreuifiet. Au ria inftruftis aciebus, primum fibi agmcn dan poftulauic, atcçitaomnes décima Ce« prima die Septembris,primalt;:j uigilia,cü toca claflefolucrunt.Hæcautcminuniucr füm centum Si oftoginta trircmibus, un* decim grandioribus nauibus,amp; quincf o-ncrarijs conftabat.Proximaluccin locum.

jnfulas,peruenerût. Ibi autem cùm naues, maiorcscp triremes nondum adefTent.ufcç in fequ entern diem fubftit^re, histç tandS appulfis,paulatim progrefsi funt.interdü dolonibus eredis, modd iuxta contincn-

teln. Etfîenimucntus inirid quJm maxime fauebat, nauescç fempcr plenis fere'^;,.,«..^« catgs iter côficiebant, nihil ramen cum ro* , ,,.i i ^.,.»,7' ftratis nauibus agi poterat,ne ab cis inuiti feiungerctur,nifiremulco eduftæjd'c}! pa* mm Veneti curare uidebantur.Cdm itacK hoc pafto per triduifpatiumadnauigav-fent,iamlt;ç icaftro quod Ruzzum appel» lant,uiginti millia paffuum diftarent, illi-cd duas triremes ab ortu ucnientes.rcdaL-p ad cos properantesconfpicatifunt. Ha» ubi profpexcrunt,putabant eflc illas, qux Auriæ confilio Cyprum paulô ante' prac* miffje (uerant. Hf c uerô cùm alias ob eau*

Ëe 3 Ci»

qo DE BELLO CYPRIO

Os for tv quendam ex fuis ad Colum-1 Vam legalTcc, per eundctu ab co pEtijc» ijiE fi quid noui allatum eficc, indicaret-‘-’’I È' ueftigid fibi rcfponfum eft, illas non fuifle ex Cypi qs cfircmibus i at clafsis, quæ diuerfum a' reliquis iter tenuifl'enc-Du'm igicur ip ca nauigatione pcrgc' rent, uenti uan'^ perflare, iainqde proigt; fus aducifari cocpei unt, aded ut tindc*'« ^d locum,quem incoltc Aquas frigid as iiocanc, dclcenfioncm facere cogcrentur. Hie ergo', licet Columna fubfifteict,ibi!^ peinOkdajcr, Aurius çamç ciim cam ftatio' non no i ta fibi opportunä iudicarct, fub-latis anchorisrinde protinu's recefsit, quix cxiftimabat multd fatius fore,in mari tê^ peftate agitari, qua'm ibi nolt;fiu cum tanto nauigioru numero,S^ à lictorcundi'tj uen-tis expofifo, citratj; ullâfpc,utfcfeaduer-fus frcti.noti'q: fæuitiam tucretur.confiftc-re. Cu'mitaqucadM. Antonium mifilTct, qui fcillum foras, 3Çin patenci æquoreop-periri diceret, per cundem refoondit.ut mane cum cætcris adefiet, fi qindem ob « quæ duæ iliac triremes Cyprum præmif-læ,atculeranr, noua confilia Iccuminnio-portcbar.nihiitç fibicarum rcrum qux ü' line recons affcrcbancur , fignifîcauit. B unicn aliundtrproceitoauàjucrat Thrc-mitufli

LIBER P R IM VS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;71

mitumV.jdusScptcinbns ab bofte occu-patam.Só Othomanam daftem eodem ro^ bore.militdmqucfrequentiacxiftere, qui-bus Byzantio commigrarat. Itaquc po-ftcraluccjubi adeum portum rcdiret,fta-tim ProfperColumnaeumadiuit,5lt; Marei nomine rogauit, ut amicè ac libéré indi-careqquid'nam fibi de Cypria^fedione, poftillius urbis iafturam,uiderccur. Ad I nsec Auriarefpodit, nihil fibi aliud in mé* te uenire, quimquodfirpc anteaincom-muni confilio dixcrat,quddqucpöftrcmo' iam fcriptis dedarirat, uidelicer,utfico^ rum nauigia rebus necefiarijs communi-taforent, nihil fanlt;; melids,autpra?dafi-üs agi pofiet, quàm ut hoftis.quämpri-mu'm inuaderetur, nee fe alias difficulta-tesac impedimenta confpicerc, qulmea, quaefibi ab co tempore, quo ex Cretafi-mul difeefierant, uidebantur. Pdftpau-Idad eiustriremcmacccfsit, nee ante me-ridianum tempus ulla coni'ultatio habita eft, lt;dm Venerius abefiet. Hu-ius fuperuentu hacc à mcridic inita eft, eumque in eo colloqtlio exponeren-tur, quæ pridie illius diei de Cyprijs rebus cognouerant , Colunana Venc-tae dafsis prxfeAum percunefattis eft, ut diceret, quid'nam agendum cenferet, Ë c 4 ciqf

7» DE BELLO C Y P RI O

eitp refponfum cft,iä anni tempus etJ pro* ce:[sifie, ut Cypriaoppugnado nulla opc ac præfidio fubleuari poflcc,amp; ideiredalp quid aliud tentandunijCumcp inter focios difputaretuTjnum Aeuboica expedidofu feipi deberet, Auriafentenriamrogatus. dixiqquoniam hic locus ta intro,ineç prat cordii s turcicarum uirium erat, fibi uiderl huiufmodi expedidonem liaudfanèfufd' pitndameo temporecum clafleopportu* nis rebus tâtoperJdcftituta.Nam etfi (in-quit ) omnia fceliciter (ucccderenr, non ta men fieri pofTet.ut ibitamexiguamann huiufmodi prxfidium relinquererur, quo cerci cficnqealocanoniterum ab hoftere-cupcranda.edam priufquàm hyemspr«' terijfi'er.cu'm præcipuc nulla noui fubfidO fpes affulgerct.artj bine amp;nbsp;temporis amif fiojSCmultoruminterituscitra ullum c5' modum exiftcret, præterquim quddetiâ baud mediocre pcriculum inftaret, nei* pfi Aegeo mariincluderentur, indehjnul Io pado darctur exeundi potei^s,nifi us cum byzantina clafie prælium inircnti idc^ ob prædidas caufas non citra manifc ftam cladem euenturum oftendebar. Quo circa præftare.ut aliqua expedido fufciplt;^' retur in Pcloponcfo uerfus Appollonii Caftronouum, Dyrraduü.óC alialocahis ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fini-:

LIBER PRIMVS. ft

Enitima,utin partepropinqufori, quæ'cj turcica uiamp;Spotentialongiu'sabcfTe^a-deo utnon tarn celcre abea nocumcntüaf ferri pofiet,utin Aeuboea, amp;nbsp;jpfcetiä pau lo'diutiu’s commorari pofTetjquoniaminj demulto’ uiciniorin Siciliam traicAiis fo- . ret. Hæc ubi loänes_Andrcas coram foctjs /i-Principibus cxpofuiflet, ex unaniini fcn-tentia decretum eft,ut clafsis retro cederct, •gt;^rÄ atcp omnes a meridie foluerunt, amp;nbsp;proximo die cum noprocul à Carpatho iäab-eflenÇjê plurimis locis repente atrox/nma ri tempcftas oriri ccepit. eac^ facium eil, uc uelademitterent, ac remis auxilia propel-lercnf,quó ad earn infulam celeriu's perue-nirent Andreas maturius qua'm rcliqui,irt littus (uulgo' Triftanû)fuam claflem.intu Iif,6C primo diluculo, mari nihil exfuafæ-uitia remittête.in pfeta ftatione, ad biduS permanfit.Quodadfocios attinet,illos ab altera parteinful« portum fubi^fle accepe rat,naueslt;:^ac triremes maiorcs, ôlt;circiter fexaginta ejfcagilioribus adhuc dcfiderari, quæ ha'cjillàc nauigationis curfum tcne-bant, has'cp tandem cum reliquis nauigrjs cd'demincolumes pcruenifle, unica Vene torum triremi excepta, quæ fcopulis illifa» naufragfo perierac. Eodem die cu'm tcm« pefias pauld mitior uideretur, Crctäucr-

Ee i fus

/

74 DE BELLO CYPRIO fus iter direxit,quo' utrâqj claflem codêu^ to appulfurâ exiftimabat,cûhoc ab eismul td facilids agi poflet ab ca parte,ad quäini tfd fe contulerat.Cü uerd adhuc marc ucnquot; tisinfeftü, acundaru flufttb.agitatü cofpi' ccrer.adeûdcm portürcdijr, qudctiäeodt tcporisfaftigio utracpciafsispucnitjnecvl »uu.^»Hlanauigiadçcrâtprçtcrfcxdecim trireme*' ...Cu'migituromnes unaiadcfTentjatq! Au-ria potiorem temporis partem prxterb' pfamanimaduerteret, fibi'cp indies maio-rcmdifficultatem præberi,utcla(reminSi ciliamincolumern rcducerct, cdm prxd' puciam obucntoriim rabiem, ac fxuiti*) nauigantibus pcrmagna pericula in dar ér, ac Menfis terminus, quem initio' perfcri-pfcrar,amp; quo exa(flo,adeaminfulam cipereftatuerat, completus cflct, cum^]?’ Venetis iä ob præfâtas caufas, nihil aliud, quo tüc temporis hoftilia incoepta remo-rarentur, conftitui uiderer,ciim prætert* cogitaret, quod fiomnesfimuladnauig*' rent, nonfolüearationeitcrligiusfiebat, fed etiä omnia cuiufuis generis nauigia i'* fummu periculü dcducebätur,c5 quia Vf* iietæ,ac Pôtificiæ triremes ob ea.quar did* funtimpcdimêt3,nullo fer^ ordineacdife’ plinaregebâtur,tücriâ,quia perrari portu» adcrät,(jrantarS clafltü capaces forent,B**

cianO)

’UBER -PRIM VÇ. 7#'

cüno,amp; Cardono prfu's in confiliû adhi'bi u's,ex cômuni côlîlio Marccllü Auriatn ad AI. Antoniû mifit.ut hisranonjb.pcrpçfis, amp;nbsp;quia ctiâ clafsis,cui pr^erat,ob plurimas rcshoccxiguo rêporc, quod adhuc rebus agendisaptûatqjidoucüfupcracjhaudmç in^nàHamra diocri ufui eiTe pofTet in his R.egnis,q Phi. lippofubdütur, Venerio pfuadcrc uellet, jyÿ ucfibi integro cius amorcacbeneuo’.entia licerctantealiorûprofedionc,claflcm fuse fideitoncrcditâjg Acgçûpelagus Zacyn-thn,amp; Cephalengt;3 utrFus ti âfduecrc, quo» niâadhæclocafibi tranfniitLiordinä'rat,lt;J cüc^ ßbi à fuo Rege,uel regrjs minillris pis fcriberêrur,54 nifialiquagraui neccfsitarc regrj decred cogerecur,uc ientendâ muta» ret,(eibi rcliquoiûaduencum oppcricurü, quô in ea re fuâopera dC ftudiü praeftarer,ft qd forer,qd d feinconiûdû atc^ ufijucncrae Reipub agi poffèr.Cû Colünaamp; Venerio, filt;clafsis Icgaps Aurianâ petitionê expo* luifferjUi eorü nomine p eûdetn MatceJlû figniiàcauir oês cupere,ut ipfeiliorüclafsê in Crctâu(^',indet{! Zaçynthu.coniitarc* tur, atq; ibi poftca difeedêdi faculcatêfibi integra fu,turâ,utquoçûeÿ ueller,lt;uo arbi* tratu rraqceret,At cü ipf ,ut hocagcrer,n5 modd nulls nccefsitudincineflejUcrü cd5 nulluindefruçcumac utilitatem fecutnrS

probi

l9 D« BELL O-CY?RI O

K probé intclligcrct, cum'q5fubindcqu:ln* maximé anxius ac follicicus foret dcabitio nc,oblodquo‘fibi redeundum erat. Ion' ginquitarem.præfertim ingtauefetnte Ai* tiirhnodpfemctmané exottcteaurora,f^' Anronjutnadiré ftaruit, coram'tp caufaS, quibusadeam nauigationç, acpræcipn^ Zacinthiam .impelkbarur, commonftra* rcjattçinfupcr abiJIopeterc.uthocfibib« ncuoJô animo permittereturgt;ex quo nih'‘ »im fibi amplius in illis locis agendum k' ftaretJn quo eis regix dafsis abfenria qiigt;^ quatnincommodi ac detrimenti affcrrft» annic^ tempus iam penitds obftareincip« ret.Nam præter illam priorem rempeft»' tem quæ pauló ante? foils occafumexortJ fueratipfo fer^ tempon's arriculo, quJa^l ram ftationem, de qua modo diftumef^i appelleretur.ciim c portu foluilTefjUt An' (onium expcAaretuna'q; cum illo ad nau* garet de improulfd tantauentorum rabilt;® marc co ncitauit,ut quatuor triremes ext’ rum numero quas Hifpanusjtabet NtJ' poli, perfradit antemnis arc^ rudentibu») anchoris denudarentur.Cu'mitaqjadcum uenillet, fu/q? dlfceflus caufam pluribult; uerbis deciaralTetjis tandem nihil aliudaf' fercbar,cuius reigratiafiium iter ampliuS diffcrreqnifi quoniam fummopa^ uerebgt;

tan

tur,ncboftis cognita forum abinone,centum triremes quimcgregtæ inftruftasjn cos miffurus effet, histj;noui(s!inü agmen inuaderet. Hocautem ab eo facilincgotio dilutum eft,fimufq? nihil ea de re uerendu cffe,indica turn, qua ndoquidêctiamffTur ci de uenetæ clafsis infirmitate,de'q! utriuC que difiunftione pernofeerent, credibilc tarnen uidebatur.illos diligenter cogitatu roSjin quo ftatu rcliqua nauigia ipfi rclin* querent, SC qusiin facile*inaliquod graue periculû inci derent, Adhæccum hoftiles claffes tarn procul inuicem abeffenqcum« Veneti eodem tempore adnauigare poG fent.qud Selyma clafsis adueheretur.huiuf cemodi timoré prorfus inanem effe affir-mabat; co'cç magis quddrelidlisin CretJi quibufdamex his triremibus quae minus erant expeditæ,acreliquisinftauratis.toi3 iter celcri curfu abfolu err nt. Cum autcitt Columna his rationib. iâ afféntiri uider.’« tur.ambo uenetam prætoriâ adiére, i pffip Liceti reguli»m,8lt; SermoUette HonoratUi AndreasuerdCarolum Aualum fecumad duxit.ln ea,prætcr Venerium,aderantetiä ,, • «i Sfortia Palauicinusueneta militi» prafe= fills , 6lt; lacobus Celfus clafsis legatus , his'qjomnib pcrhumaniterfalutatis,qua-pnmdmde fuis rebus priuatosfcrtnones^“** habere

78' DS BtLLÔ fcTPRtO

habef(icœpic, easCp rationes afîerrc,qus® prids Colurtinxin familfarf colloquio de-mohfträrar, S^cur faltcm ad Zacynthum ufcßproficifd cuperet^ acetiam fuper bis, quæ d Vtnetis, uti priu's ab Antonio,in» fern potuiiTcnrJiquidocp on:cn,dit, (ï eüin diutiùsretinercnt, id maximo cuindàm-' no ac detrimento rcgiæclafsis futurum, nulloipforumcompcndio. Cu'm Sfordî inreilfgeret, nihil polTein mediü addud. quodipfius ràtionibus obftaret, dixit,cü pollicitum cflcqüod per cotum Septeffl' bris menfem cuin cis moraretur, fi Cypria nauigatio fufeipieda eflet. Iraq; his dicbns tomputatis, terminus in Cypro tranfigi deberct. Quoniâ ucro'aliqui dies ncccHa-ri] forent pro redïtu in eum locum, ubi m erant, acquum ac honeftum fibiuidcri,uf turn ets toto eo têporepermancrer, quoJ ab eo ex primo innere abfumeretur,fd7 propterea cum ea clafleillifc ab Hifpania müTum efie, ut uenetæ Reipubl.praefidio adeflet. Etfi uercidcThrcmiwfamadtin’ eratjfc tarnen fperare,iîlü pro uirili cfFcd«' rum, ne ipforum clafiesfnaliquoddiffrl'' men incurrerent. Huic Auria refpondiG ideired diem à fc præfcn'ptum, ut aflo' Claris uiribus,cum hofic armis decerrv rent, amp;nbsp;donee uniuerfi cadem in fenttfl' tn

LIBER P RI mV S.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^

tfa pcrfciierarcnt, fibi ab Hifpano in-lundum , ut eam Vcneti Senatus ratio« nem haberet, qu:jm carum ditiorium, quæ ad ipfum fpcftarcnr, ofnncmcj oc-cafioncm abnpcrcr,qua rcgiam daflcm, infigncm illuftrem'q; redderetjamp;fimulc^ dam Turcarum pocendam ( quoad per f«» Beri liccret) comminuercr,iaq; fiaccidif-fet, nüquam fancdc huiufmodi profedio-nequicquam omninocogitaflet, nectuni edamidcü animo uolücrcr,fiquidexpu-blico decreto ineum poftha'c moh'turi cf« fent.CaEterum ciim nulli alt) rei iam ftudert dum forer,qu^m ut clafles in turum redu^ ccrcntur,fe ncfcireaicbat, quidcomodi ex fe confcqucrcntur,ficos Zacynthum ufc^ comicatus eflct.Hisalijs'q; rationibus ad-duAis,ficri tarnen hand potuir,ur uel ipfe, uel reliqtii ex focqs ullä carum admittcrcr, mox'c^ Columna.Tam multa(inquit) hdc ufq; AuriaperegitjUtoptimafpcm nobis iniecerir,ilium pofthâcminimédcfutur5, in quibufcujacj rebuspoterit,ncq; fic tcrrt poris auarum , ut bidui fpadum denegt; get. At illc, fibi opdmt’ cxploratum di« cebar, quid'nam præcipué in mädads haa bercr,atc^idcird fe fafturum ,quodmagi3 ea clafle tuenda cöfentaneum iudicarcr.-Tum Antonius illicdfubiunxit, fehaud« quaquatn

8o DP BELLO CYPRIO'

quaqusim ignorarc,fibi ab Hifpano impf' ra cum,UC ca pcrfîccrcr.qusc ad fui munen* fundionem.pcrtincrct, amp;fi ab codem fib* foret iniundum,ut ei obtcmperaret,fe quj dem baudgrauacc'idfaélurum efle, aced» codem animo fururu,quotics id fibi quid-pia huiufmodi ab co Kegc praecipcretur. Adhæc Auria.ipfum baud fane clafsisim» periumbabcrcinquit,nccç Regem bociu-berc: acfecum co colloqui tanquam eufl» hominc potifido, amp;nbsp;proprerea fi quidalf udmagisarcanum acrecôditum haberef, jdpal^m indicarcc,fuotj! diplomate oftei’ derer. Hoe ftatim Antonius afferri, Icgi'T iufsit.atq; altfemtnimè credere, Hifpanigt; l'd conftituifle.ac fi pontifex aliquem pr^' fulem.uel Patr/archam præfcciflét.quibus (luiufcemodi honores dari confucuerunP aefepotiusarbitrari, quo'd cu’m pontiff^ ipfius opera uti uolucric.ipfcqiioq; Hifp’ niarum rcx eadem erga fe fiducia motus,id muncris ac dignitatis in cum contuktiü Qiiddfifortdaliam elTeregia^mcntis fen-tentiam nofccrct,libere'atcç aperte’ dicerff His didis Auria prefse’ luculcnter'q; refp» dit,amp;totiusorationis fummabæc exdcii’ fcid fa du rum quod magis pro claffe eon-feruâda cxpedircanimaducrterct, cuiqui' dem fc folum prxfedum eflè aiferebat lu:- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tum

LIBER P R î Ä V squot; ei Turn Columna, cum fortehancciïeoprf^ mam dccidericlæ concroucrfiæ rationê fibî perfuadcrer, Auriâpropno nominccom-pellans.Si ribi.inquit.iniunxcro.urhfc re-maneas, obtcmpcrabi'snet' Ar ille cum hæc jjrogatio rcgiæ clafsi,iegfjs'qt Rcgm's baud mediocre incommodum acdifpen-« diumafferre poffer,cumcp fibi neutfquam d fuo Principe iniungerecur, ut pro re tam parui momenti, uti erat V enetos comita-ri eo tempore,quo nullum eis periculû im-minebat, præraræ clafsis incolumitatem quot;fgbgfgt;'Ptjnecefrum foret, ut, fi:hoc fibi præcipcreuellet.cadem qualoannes Au-ftrius, authoritate polieret. Isautemfibi prorfus candem traditam rcfpondit,amp;ul-^ terius progrefiiiS.rogauit, num authoritas auftriacaeadê eflet, quae olim Garziæ To-letani extitiflet.Cumucro*is candcmfatb-rctur,mihi ergo,inquir,eadcm eft quae Au ftriaco.Tum Auria.firesitaciret.fuprtmu in regia clafteius ac poteftatem habuifiet, ipfeêpcum i^ iure dicendo, tum quocpin j alrjs rebus fecum aliter egiirer.Cum autem isrurfus adderet, fehoc ci lubc’nsprofua humanitate concefsiftcjfuuml’p Imperium non modd ad ius dicendum exccndi,fcdc-tiamad ordincsdiftribuendos, ipfilq; Mar chioniiiculo Turris maioris,qui duobus i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ff pedi«

8i D EBELLO CYPRIO

pcditum millibus in ca clafle præeraf/* regio præfcripto ininAum,utciobleqnfJ returac obcdirct,illi ran dem refpondir/® ualde dccipijfe'q; id facile intclledururnf* regio diplomate,in quo tam amplamfib* authoriratem a' rege tradiram aficrcbat,3^ etiaminfiipercx Aluaro,5ó Cardono,faci' Ié cognofcirurum , quis'nam Ibcrx daß* prxficcretur.Is autê Iubiunxir,qudd,qualt; tenus ad triremes pertincbar,fïbi fatis crati ei pofleimpcrare, ac etiam fc uellc praefat® Marchionemaccerferc, utuidcret, anfibi eirctobtemperaturuSjnec'nc.Hic Auria,il' lum haudfanc' ,inquit,fadurum,quod i M. Antonio iubcrcrur,fcd tanrummodo quo'dipfefolusimperaret. Turn AualuJi qui und cum eis aderat, ea'cÿ omnia corin’ audicrat, fe quoque nonnullis cohortibu* praceflc, ut Marcliio a Turri,ncc tamenl^ ullialtj,qudm Auriae, uel quibus ipfein' iungcret.obrequutururn dixit,atqueitafi‘ bia' Neapolis proregcmandatum elTe.Hi’ uerbis Antonius baud mediocritcr fuc-cenfcrcuifus eft,atqucad Auaiumconurt fus, rnilii.ait, percxiguum eft, ut uidtoi quodjUt tibi aliquid iubeam »rclinquitur, amp;nbsp;illc,mihi multd minu's, inquit, ut ipfe d' bi abfquc regio iufTu çmbtcmp ercm.

Columquot;

LIBER Pki MVS. fj Columna fein mukó illuftriores duces, quik'j; ainpliori loco ac dignicate uigerenr, imperium exercuiireaddîdit,amp; Au.dusaf» lurgcns, idminimèinquit. Cæterdmnc huiufcemodiairercatio maiora difsidiapa rc.ct, Auria præcepic, utindeftarimabi^ ref,is'q;refpondir,feiHitanquàm fuo duei ôcf'iperioriobremperatiiiun) eiTe, nec ub terius pro co temporcad ciuspræcoriam accefsir. Abeunri autem Columna, cine (inquif) Carole, tam modica meinomi-nis ratione habita, cum ruo maiorifrarre coIloqueriscTû Auria,qui m, inquit, An-tonimialc' iniiicem conueniunt bilis.SiJ au» thoritas.Ecfiuerd is dixerat, fequidè poftx hâ'cnihil arnplius dehis rebus, quæ ad re-giarnfl3flemaft!nerent,collocuturum cC-le, priufqua'm ramen d locijs rccedcrec, promirtit, fc illos libenter comirari ucl-le,acque 3gcre,quodeis libitum foret, donee ille Menfis definerct. His tranfidis, proximadie, quæ fuit uigefimareptima, omnes unièJrctam uerfus, iterfufcepêro^ uixque foluerant, cum uenti rurfus ma» gnopere aduerfari, adeo’ ut uarijs tuibigt; mbus ac procellis hi'c , illac impellcrcn-tur,poft'q! multas iaft itiones, tandem ad lïttus, qcF uulgd Vndâ uocanr.peruené're,

Ff a ib/tp

«4 D E BELLO CYPRIO ibii]; duæ triremes ponnfîciac pcrierunt-Auna interim quatuor illis trircmibus.dt quibus lifcfupr.i diAum c!l,refici,nouisi:f »nchoris prxmuniri iufsit, mdxque.ubi Aluaro negotium dediflet,utreliquas,qui b U s i P fe P r æera t, i n ira u rari eu rare t, 5d coiv tinuü cum altjs trircmibus nlirncro de«, fubfcquerctur.trigcfimo die ad urbem Ca diam appuliqatcpibi rcIiquâclanettt'prX' ftolatus cft. Bidüô póft ibidem afFürt Bad’ nus cum præfatis nauigqs , ac efiam cui” quadam trircmi quæ pauld anrt amifla p“ tabatur.lnterim Auna fubinde certiorfe' lt;flus,nihil aliud agendum fupereiïe.cum^î n O n m odd m enfis,q U cm fo ci] s P ræfixf r’’' fcdomnino'quatuorilli dies quos Palaui' cinus tâtopere' urgebat, pexterlapfieflênii re prius cum Aluaro, amp;nbsp;Cardono diligcf^ tcrcommunicata,cum utroej MAntoni'' adiuiricK-f: dixit, qudd poftquam remp^* à fe dertinatum,qud fibi cum focia clalTc'quot; illisoris mancndüerar,prætcrrjncr, euffl^f nihil aliud in uenetæ Reipubhcæbencii' cium a feagi oporteret, fe quamprirnuquot;’ Siciliam cogitare, ut illiîc rcgiam claflcr« reducerct. Cclumna his tâdem rationibu’ permotus,eumfrarcrnc amplexus eft,^ peramanter dimifit, citp abeunti omri’ iauftaamp;Cfoelicia precabatur. HisptradA

LIBEK P R I MV S. if

rcdlà Venerium adiuit,8Ccumfoderjfdc rebus fermonem contulit, cum'q; rogarc-tur,num Columnam allocucus elfet,id'q! à fcfadii'm diccrcc, ftatim Auriam complex xus,8C fuOjÔi uencti Senatus nomine, plus rimas cgit grarias,atcj ubi uicifsim omnia lac ta amp;^fpera exopta(rer,fingularibeneuo Icntia Ä humanicate d fe dimific, moxt^ a-Itjs procenbus uakdicens, ex Creta FAclTa rrJit , namucrfus,profetfrioncmfufccpir,eo''c^tâ inSiriitam, J demcumclaffeincolumispcrucnit. Hœc J, fancquæinodô de Aurianisrebus,8óHi» i( fpana,ucncta''|5 clafl'e,amehucufquediä:a

funt,etfi longe breuionbusuerbis explica

I ri potfrant, quia ramen res omnind digna (, nbsp;nbsp;nbsp;uifa eft,quae ob plurimas caufas,eo quo gc

j, fta eft ordinc,recenferetur,amp; quia etiâ non I, rtulli exilluftribusuiris, quorum inmcbc 1, neuolentiam plurirais in rebus cxpcrtus i fum,nomodd perierunt,fedetiamproea, J quaapudmeualentauthoritate,quodam^ • ( moddimperarunt,utquicquideade re mi « hi conmertum forer,id rorum fyncer^om« V ni'c^ afrelt;ftioÂeuacuus,cnarrarê,nihil præ» termiiTum uolui, quod quidc ad rorü hoc * , negotium fpcftaret, in eo^ ingcnui me 0 fciiptoris officium praeftiti(re,hi,fpero,fa^ 51 tebuntur, qui uelipfimer his rebus inters il fuerunt, uelifthxcabhominibusfide digt; Si *' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F£ J gnis

1»

sg DE BELLO CYP RIO

gm's accepciiinr. VtiierJ inreriiTi aliquiX Deueneta dopfa Venctorumclaffi- ciicatU' Jatiscort fîar,cam ini'no' longe pulch'?rnmâ,om?up . milirari pracfidio qua'moptimt’jnft'mdjiri fiiifie. Non cnim comineatiiSjiion beilicx j'nftrumcnra cuiufuis generis, non maiius militum ckdifsima, ducescp ac piæfcdi rerum gcrendarum periri, non quae demej prælioriim ncrui a' plcrifquc iudi\antur, pecuniædcfucrunf.Nam prarter ftipcJia-rios arque aiixiliarcs milites,illiïc etiaffl pkirimi,ex diueifis partibus Italiæ.aceX alijs gentibus aduentre.cu'm bellicadifei-plina.tumgeneris profapia infignes, liftf partim religioniscaufa, partim etiamlau' dis, aepaniæ ftudioimj ulfijultró lùis'qi fumptibus ad earn expeditionem iuer^nti omnemep rei bene gerendar occafioneni cupfentnsimis animis pratftolabanrur. Nam (ïngi'k eorum fic aff di efle uidebaK tur,iirquiduis pot'u's perlaturi eflent.qu» ut quicquam fc, fiiorum'i-p maiorum iiir^ tute indignum committerênt. Atin medio curfu medijsep conaribus.^orum claf' fern peltis, amp;nbsp;di' erfa morborü genera in« iialére, quibus deinde fedum eft,urbrful maiorillorum pars, St quidem ex potiori-buSjConcideret. Quibusaurem ipfa mors tum peperde, ica febribus, reliquifqil«

tnorbi*

’LIBER FRIMVS. I7 morbis debilitan funtjUtuix xgra amp;nbsp;lan-guida membra fuftinerent. Ecfane' mul-rorum cftopinio, eacj! uerifsimaccnfetur, fupra quadragintamillia uirorum ea te interf)fle. Id autem potifsimum cœli inclemcnna,Sc mutatione uiftus accidif* fe,perfacilè credi poteft.Cdm enim ex pa-triOjamp; maximt* temperato aëre in calidif-fimum clyma, amp;tum quidcm,quum fol magis ferucret, adnauigalTent, illico co-rum corpora tabificam 8C contagiofam luem contraxêre , qiia fenfim extinguc-bantur. Inter alios, qui crant præciput nominis, obijt etiam in ipfa profeftio-ne , Hieronymus Martinengus cornes, qui multa cum laude diu Venetis infers uierat, omnibufque ob egregtam fidem, . prudentiam , fummamqdc rei bellicac periciam.longe' charifsimus exiitcrat. Hunc Senatus Famaguftam cum impc-rio miferat, exqde illius pracferipto fe-cum ad tria millia uirorum inftrudorum in earn infulam adducebat.

Vt prinflim clafsis Corcyram redijt, Hinwiy-ex Senatus confulto iniunftum eft Au- ’quot;•** zidnw guftino Barbadico , ut Hieronymum ri'*/*« ^ianum rei naualis prsefedum, SC PAar- ''i® «uimr. cij ordinis , omni imperio ÖC authorita« te exueret, ac ctiam captiuum Venetia»

F£ 4 per*

88 DE BELLO C Y P R I O Sfe^a/lidnui per Jud iuberetyin eiuCque locum Sebadii r'eneriuf num Venerium ilbus infulæ prærorc.fub-ctjfsi pra- fticuerct.Huiiis autem rej caufæperpliirfS âciuftifsimæfcriintur.' Cærcrù'màfi iiH hinusculpa, uel fan'saducrfantib.eurniti utSclyma clafsis abfq; ullo impedimeto in CyprumappuJcrir, breuirp póft, pkirp madamnainfularibus attuleiir,amp;: tandem eo temporeNicofiam expugnÀ'rjt,haudtJ men hf'c prætercundum cenfeo, quodà nonnuJh's.uenetænobilitatis,qui cumaU' thontate præftierüt, uartjs in locis magnJ cumlaudç gefium eft, utappareat lisanimum.defuiflc, necctiam praefenttn’ dccafioncm,ullo modoab eis negledaii’'! Qiioniam autem corum locorum quxi” J £piri deferi Epirofunqhfcperfæpefitmencio, nonsb ; pMi reforeuidetur, ficiusfitumbreuiteroftf’, dero. Hæcregio primiim Molofsiadid» J cft, 8(. à Chaone Heleni fratre Chaoni’» nunc uerd Albania uocatur, eftq; in eapâ' ! te Græciafjin quaoJiin Pyrrhus regnauij' : Quondam urbibus populisqj fuit frequ^' i tifsima,feddRomanis fubalt;?(^,quumf*' pius deficereqpeneinfolitudinem redad’i eft.Ëpiri latus maxime feptentnonalctcf' i minatur parte Maccdoniae, latus orient^'' Jcindeperlineam.quae eft iuxta Achaiat» ; uRf adoflia Achelûç fluminis,quse iux» .

LIBER PUI MV S. 89

Ptolemæum gradushabct48.i6.ji.jo.La tus uero eins occidentale per Acrocerau-nia lontj maris littoralis. In ea funt ciuica-tesNicopolis 8CAmbracia. Infrontefiti funt montes Ionium pelagus ab Adriati- Montet X-» codirimenccs,hi'cp àucteribus appcllâtur (roeerMnii^ Acroccraunti ,uulgô autcm Cby marioti, ‘ Huius itacj; regionis incolac per fidos nun nos miferùnt Corcyram ad Sebaftianum Venerium,eicppolliciti funt arccm^quam incolæ Chy meram uocâr,in qua crant milites numero trccêti,ea tarnen lege,fiipfe-met cü pcdeftribus copias preftô ibi aftuif» fet,naue'sq! aliquas,uel triremeseaparce, quæ finu Ambracio alluitur, ad fe mitten-das curarct. Vt uero' illiusanimumomni hæfitationc fublata , magis magifqiïc confirmarent, nonnullos obfides ci defti-narunt. Is igitur conditione accepta, il-life aduenitciimaliqua cohorte, ac turmis equitum ( numerus autem ad tria millia ui rorum fuiffe dicitur) 86 duabus nauibus roftratis, mo'xquc illi fe circiter mille ad-iunxcre, ^Juibus cxtcmplà armatis , ca-ftrum adortus cft,colléque ab ipfis 80 Græ-

i cis uclitibus occupato, praefidium quod I ab eis baud procul iam aberat,ftrenu^ re-l nbsp;nbsp;nbsp;pulerunt. Itaquemœniumdefeuforesab

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qofte circumfcfsi, omni'q; fpc dcftituii, fc

Ff ■ 5 noiflu

ÿo DE BELLO CYPRIO nolt;flu in quandam uallem ibi proximatn demifcrc.noftriscjjinfêquennbiis parsing tcrfcfti (unr,8drcliqui càpti.in eoriim ma« niisdeucnerunt, arqjitabrciii fpatio.arcf« ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alioqui'mumrifsima,cicracruorfm potin

•' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funr,indctpabeütes, fîrmum atœualiduni

præfidiumimpofiiére. Atpræfesob fàcP nus ram cgregiü,ab as Pater patriar,acliberator,una omnium uoccfummai.q;gra-tulationcfaluratus eft. Dumhæc a vene» no fîcrcnr,By2anrfni,quiNouum caftrunî inhabitant, dolo ac i n fid qs cgrcfsi.duas tri remes ex noftris occuparant,amp;cum illis ad feptem nauigia, quæ ad Afcruicfes,pro arcis defenfionc mittebantur. Cæterum JH dnfoMΫ hacuidorianondiuexultarunt,quando-fuQiiiri- quidem Quirinus clafsis legatus,cumcir-' pjy citer quatuor ac uiginti triremibusqua’tn optime inftrudiSjingrcfrusPelopÔnefuni) ibiep luxta finum,quemincol3i'Mainum appellant,arcem quandam longe'munitif» fîmam,biennium antea pro illius locitup tioncaciccuritateabhoftecon^itam, pro' tiniis, terra amp;nbsp;aqui? tantobelhcorum tor-mentorum fragore,inualîr, ut infra quincf boras expugnâ'rir, SCquadringentos mili-! tespræfidiarios trucidant, arce'q?diruta,5i humi æquata,uiginriquatuor æneas ma

«hinasibi repertas,illico Zacintlium pef-duci

LIBER PRÎMVS. ,

dijfijulsit.lnrereaVenen clafledenuó in-ftruÄi finemora Tamafsû præfid ofub* leuandum fta uerunt. lllüc icaqi mitTus cft prsefarus Quinnüs,quj comipratu, ac mi* litc obCcfTos iuuarcf.llluc antcm adnauiga uircîîquatuor nauibus actredecim trirç-niibus,in quibuselcdoiuvn miliium ad duo millia uçhebantur. Vbi ergd illifc tandem perucnilTet ( quod fan^.' noucm dierum fpatio fuifie aiunt ) t' ueftigid al-latum præfidium , in lerram cxpofuit, mox'q; AftorrcmBaleonum adiuit, ut ab JßorPi^ eo,in quo ftatu rcs ciuitatis forent, pleniiîs Uon«, intelligcret.Hic fe continua quadam obfi-dionetcneri dixit,lioftem'cç ad ofto triremes baberein portu,qui Conftantia dici^ tur,8lt;iuxta ilium erexiflemunimentüjdcj;

obftare, quô minds ad cos quicquam corn meatus,ex monte ibi proximoafFerrettir, eum tarnen polïefuis nanigqs ilia hoftilia c5modeinüadere,paruo'c|: negotio deuin-cere,acfeintérim uni cumrccêripraefidio aducôto,ad turrim expugnandam cgrcffu-rum elTe.VBi hocftatuiflenr,uterqueopc-riaccingitur.Quirinus deimprouifo'Thra cesdormientes,ac inopinarosadorruseft, moxVf unam ex triremibus coepit,trcs lup prefsit,amp; reliquas in fugâ conircit, in qua» rum una erat illatum uieratchus. Alter uerd

DE BELLO CYPRIO ucro'fub idem remplis hand fcgnitcr, mugt; nitionem aggrcflus,illam protinus expU' gnauir, circiter qiiadringcnrosmilircs, quicrâtpro præfidio inrcrfrcir,diioi]; majora fermenta ïllfc reperra, in oppidum df ferricurauif,arc^q; difîffta, fcfcjncolumc Shcuiftorcad fuos rcccpit. H s peradris, Antonius omnes merccs,amp; quæa mortali bus prima duçuntur, unàrum pucrulis.a-Itjs'c^inutiübusad bellûj'n iuas naues cplt; portari iufsir,Sd cum illis in Creram rciieP ri fptuit.Cüitac^ foIuiHet, haud^jcul Ta» manb,quardam nauigia illuc properantia confpexitjCa'tj; adortus, côfeftim expugna uitacccepit.brantucrd in ilIisquatuortri remes byzanrix.cum naui quæ aducliebat quingentos Ianizeros,amp; nummijm aure” rumadfexaginta millia^dudst^ cados pl^' nosea moncta,quâfpfi Afprosuocâqquaf fané omnia mittebantur Conftantinopol* lt;n auxiliumcorum,qui oppidüobfidebSf' Etfi uero nihil aliud, iam hyemcaduentan te,apatrjbusin Senatu agi poterat, ipfita men interim nodes diésq? cogftabâr,qua-nam rationc tantû bellü a fepropuliareric, ÖC quibus præfidns tam dirum hoftem op-primerenqud faire ipfius tyrannidem cui-tarenr. At quia Selymam potenriamfatis probé noucrât^eos minimè latcbat,fi bellu ‘ '1 ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diutur-

LIBER P RI MV S .

diuturnum foret,fc,fuis aded uiribusfnni xos,plurimisdamnis aPFic)endos,maiuscç fubinde pcriculum fibi ab horte præpotê-tiac importuuifsimoimmincre.idedque fuis rationibus maxime confentaneum fo re iudicabant, fi cum aliquo rege foedus ac focietateminirent. Ex omnibus autemne minem aptiorem confpiciebant, qui'qj ad hoc faciliùs impelli poflct,quàm Hifpania rum Rcgê. Huncenim notantinfito quo-dam odio in cum fefri, nec tantu'm religio nis caufa.fed etiam quia régna habet finiti ma,S^ hoftihbus eruptionib.obnoxia,fcm perVpfibiabeomecuerecogitur. Dumin ea re animi côgitationem inccndunt,atq; idquo modo tandemperfici queat,inter feconftituunt,Pius V, Romanus pontifex plurirnis rationibus adduétus,idem pror fus mente uoluebat, amp;nbsp;in hoc ftudium fe^ duld cocpitincumbere.uteam Rcmpubl» cam cû Hifpano iungerct.acfeipfum quo^ que,fuas'cp opes eodtm foedere deuinciret. Ipfîs autei»principibus,apudquos idne-gotq traftabatur,eô facilius perfuafit.qud magis adutriufcj! commodum ac beneficium id fpeftarc uidebatur. EtfîenimTur cabellumcum Venetistumpræcipuêge^

j rebatjHifpanus tame feiebat.haudmeliorî conditione [cipfumfuturumjfiforu: acci-* deret.

DE BELLO CYPRIO dercr.utipfieius porentia opprimcrentuà Aùrretp fucciiinbercr. Norat enim fe molt; abcodchoftcjnuadê îum.fibitpedgrauius pcriculum inftarc, quo* magis ca Rcfpiihl*' ca, qua*, rot fæculorû fpario flquot;ruiir(f,qiiæ'-que uel fol' inrrrdum hunclionem dcui» cir.autco' tandem adegir, ut pari conditio-nc arma depofuerir, mine tandem faro ad' ucrfante.fundituseoncidifTer. Huncitadi cenfebar,multci faciliu's lædi poiïe.ucl faite illius uim longe commodius propulfan-dâ.fiarftbo iuiiiSisiiir bus belli moicna fU' ftine;enr,quàm fifeorfim, nullotff admini-culo contra eundem fibi dimi.candiiirifos rct.Huiufmodi aurem focierates nonnun-quâinteruarios Principes, etiam legibuâ, àmoribus intcrfedifferentes.cüin noftra, tü Patrüm memoria, amp;nbsp;his quoep rempP* ribus,quibusGræci,amp; Romani imper,ioni gcbant.initas fnilTcJiaudfancignorabant-Siquidcm,præterinnumeros alios,menii-taJui «lire ncrâtjMîfsiniiram regem Numidiæ,acer' haudinfeli- rimum priu's hofte populi Roi]gani,deinde turn éipud ob Soplionisbam fibi erepeam ÔC Sypha*:' (Ktcrn. traditam.foediis pereufsifle cum Romanis, amp;)n co conftanrcrperleuerafltjndcrpn”' ximas utrüq: commoditarcsadeptü. No' rät infuper, Heluettos Galliam iniiafuros, priu's opera Orgctoricis, Cafiicum intef

Scqn**

LIBER P RI M V 5.

ScquanQS, tum facile principem, itemque Dümriorigcm Heduum, qui eô tempore principatumin ciuitatc fua obtincbat,3C plcbi in primis acceptus crat,fibiin focio» afciüifle, utcorü uiribusadaufti.profpe* rum fuis conatibus euccum confequcrengt; tur. Hannibakm praetereaemenfis Alpi-bus,iam Italiam ingrefium, fummo ftudio procuraflcjUtlnfubrcs, ac Boios fibiadiß» geret, qu6 facilius Romanos inuaderet-Proindchi Principes fuis rebus opportune confulueruni, ut in communi periculo, dccontrahcdo fœdere ftatuerent, qud mu-tuis uiribus, incitatos præpotentishoftis impetus retardarent, eius'e^ conatus comprimèrent . Cxcerdm qua conditione id tandem percufTum atq? initumfit, quid'c|t inde poftca eucncrit, proximo libro enar-rabitur.

PETRI

PETRI BI-

ZARI DE BELLO CYPRIO, LIBER SECVNDVS.

T primiim inter ho» Principes, de quibu» hfc fupra didû eft, d« contrahendo fœdere 3g* i miftus eS: Venetias Marcus An« toniusColumna,qui L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nomine Romani Pon tificis, ac Hifpani, apud V encrum fenatö

de ipfo foedere,ac eius condirionibus age-ret. Philippus autem can dem ob caufai” Romæ legatos conftituit Antonium P«' ro no turn Granuclium,amp;FrancifcumPa-

cccum,utrumc^ Sena tori] ordinis,atc(; hi* eriam loannem Zunigura, qui apud Por» ' tificcciusnominelegarionis munerefun^ gcbarur,adiccit, quo' cis, uel akero eortin* legitime impedito, duobus exeisdeipl® fœdereagendi, arcç illud concludendipo' teftas darctur. Venetus autem eiufdem fc*

dcris tradandiamp;pcragendi negotium d* rifsP

LIBBRSECVNDVS. 97

rifsimis equitibus Michaeli Suriano ,

loanni Superantio commifir. Cihniti-

que per aliquot dies ea de re cdm Romæ,

tùm VenceiiSjper nuntios quam accura-

tifsimè ageretur, tandem ex communi^^^.

omnium coiifcnfu foedus initum atque,^^^^^^» ,

tranfactum cd co modo, histç conditio-

nibus, quse inhaUripiis capitibus con-'

tinetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p-Q

EtprimdjUtfoedusquod adTurcafum

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r • r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J p riTp.inum, ■

lureslt; L)co aulpice ac laucnte)deltraen-

das,præfati convralictes ,inccreos inicum

effcuolucrunt.efret perpetuum,Si no mo- ‘

j,j.r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^1' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cam. ei::sA

doadiplorum contrancntium, accorum nbsp;nbsp;j. ‘

qui cidem coniundioni ac toderiadhæ- ‘

rentjftatuumDominorum'q; ab cadê Tur

carum gente deicnfionem, fed ctiam ad i-pfiusgentis ab omniterræ marisip parte offenfioncm acinuafionem, Algerio,Tu-ncto,ac Tripoli ctiam cempræhenfis. Ad eius autem fœdeiis cxccurioriem Si ob' | feruationcm, inter cos conuenir,ut tairi \ maritimæ, guim terredres copiae, quibuS inhocbclloufuri effent, ducentis trircmi-bus,cfntumoncrariisnauibns,pcditibus ltalis,l-lifp3nis,acTeutonicis quinquagin

I ramillibns,equitibusautem leuisarmatu

1 nbsp;nbsp;rsequatuor millibus Siquingcritis conÜ^l

1 nbsp;nbsp;rent, adiundoidoncotormenrorumbcl-j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G g lico

DB BELLO CYPRIO

I Iicörum numero un J cum commeadbuft rcliquisq; rebus opportunis, ut'c^ßngu« ISs anni's mcnfe Martij , ucl ad furtimuffl Aprilijin mari Oriental/ pracdiftac co-piæ omnescomparât«,coadseqdcomni-gt; nd iituenircntur, qutbus Copijs carurt* ducea ad ea, qu« ill/s, pro occafionum aC temporum radone utiliora cogrtofcereflii in communis hoßis maius damnum 2^ dctrimcnrurn ,ueladmaiorcm fociorurn»

I Principum,amp; ChrJftian« ReipublicxU-tilitatem uterentur. Quoniam autcm fieri poflct, ut cxpeditio aduerfus aliqua hoitis loca , quæ ad fixderatorum Prin-cipum dirionem fpedarent, Conuertere» tur, clafsium Pracfefti (hoc fî fortecon-cingeret) uel de copiarum parte necelTa-ria defenfioni eorum locorum profpict* re tenerentur, ueletiam fiopus foret,hü' iufmodi expeditionc rellda, omnes ui-rcs ad eorum locorum tuitionem uerK-

• rent, quæ hofiilihus armisinuadcrentur. Interim autem foederari Principes Rom*i per fuos Oratores cum Pontifice qiiot' annis in autumno de his conftituereriCi - quae proximo anno agi oporterct,amp; d®

! copijsineuntcVerccomparandis,maio-ribus, uel minoribus, pro ut rei necefsitas poßularet«

Supd

LÎBÎK SECVNDVS.'

Super corrununium uerJ irnpenfarum fadendarum collanone,inter eofdem fidi fancitum eft,ut Pontifex ciim fuo, tiim fc- ' natus nomine, pro hac expcditionc tä of-fenfionis,quJin defenfionis caufa, fufcipi^-cnda,duodccim triremes omni bellico ap paratu inftruuias.inferre aditrnAis pro fiia i terrefirium copiarnmproportionc, pcdi-tum tria millia,-équités autcm duccntos ac feptuaginta polliceretur.

Praefatiaiitem Oratores,- Philippi Re-gis, acfucceflbrum nominepromifetunt, /'*‘’'7* ilium totius impenfæ in idem bellum fa-, ciundse tres partes, ScVenetorum Legatii ciim Prindpis,ac Senatus Veneti, rum e-tiam fucceirorum,ac Rcipublicx nominell promiferunt, illos totius impertfse duaa fextas partes collaturos.

Praeterea ijdcm corundem Prindpum nomine pollidti funr,fealterius partis im-j penfæ.quam Romanus antiftes in fcedcrc, anni M.D.XXXVII. conferretcncbatur,il-, ludrcfiduum eiTc collaturos,qiiod idem,SC Romana feePes conferre nequiier,ita fciii»| cetjUteo rtfiduo in quinque partes diu fo, Hifpanus tie partes, Veneti duas perfol--uerenr, hoc modo ui.'1elicet,quodprædi-i Aisduabus parribus Venera Ref public« uiginti quatuor triremes militariter in-l

G g » ftruÀaS

toe DE BELLO CYPRIO ftniftas fonrribucrctjcaconditionf, uf ft hot ad intégras duas partes non fufRceret; quod lib's defic rct/upplerc ceneretur.Si'n aurem lupereiret, ipB ab Hifpano alijsin rebus rcficeretur.

Adliæc I)dem Venctorum Legan pob licinfunt,cundem Principem,acScnatif, (1 Ponnfid dustf fuccelToribusira uidcrc-tur, pracdiAaS duodedm triremes omnibus naual businflriimcrins, tormenri/cj? bellidsjamp;alrjs armamentisad corurr. tor-mentorum ufum necefTarris inftrudas/o-modaturum, quas Pontifex eifdem reftb tueredebcrcqproutfaluae forent.

Item quia in prardidarü trircmium na-' iiiuini'p numero, alqstp rebus expeditioni. utilibus ab Hifpano, ac Veneto compa-randis, qucml.bet illorum plus conferre oportcret earum rerum,quarumillimaior copia amp;nbsp;facultas fuppcteret,idcircó ccom muni fentenria ftatuerunr,utqiiicquidu-terq: illorum plus liarum, uel illarum re' r m conferret, qiiam pro r3r:^parte impel tv ad eum fpedaretjidei ab altcroalij* in rebus compenfaretur.

Item fi commeatus qui quotidie confn muntur,in aliquo locoalicuilocioruin de cirenr,capercturcxhis locis atq? oppidis eorum,apudquos dcgcrcnt,lionefto ta^

men

LIBER SECVNDVS. w»

men prserio,ac tencrcntur extradioncs a. perræad beneficium expcdirioms, quare-nusneccfsi'taseorumlocorum, un4cfua--rum copiarum prouifionc fœdcran ex. trahi uolenr,ferre poffer, præfertim cum d quouis eorum huiufeemodi commeatus parari oportcretea maiori copia quae ha-beri poffet.Neautcm aliud,quam uera ur-gen/i};nccelsitudo ab huiufmodi obli^a-tione quempiam eorum excufarer, null/ concederetur,quicquam exirah«'reex illis lociSjin quibus aiiquam commeatiis quâ^ titatem pr3etclt;idcrct,nifi priusconfoede-rarispiofuarumcopiarum mancimarum acteneftriuminJigentfis,ex eodemloco profpicererur, catamcnlcgCjUt Hifpano j liberum foret ex Rrgnis Neapolis, ac Si'_ I ciliæ,commeatus pro Guleia,Mchte, ac ius claffc prius prouidere. Qiiibus autem inlocisproexporeationc certum aliquod ueftigalpcndifolcrer,id nunquam in detrimentum cxporrationis focionim auge i retur atin^uibuslociscertum effc nenfo | Icret, fed arbitrarium, id certain quandain amp;honeftampretii fummam ncexcederer, ficutin Neapolis Regno, pro quouiscur^j ,ru dunraxat perfoluerentur quindecim ducari monetaeill/us Regni,licetbâcfummam impofirio,qux ahjs ficrct, excede-

G g 3 ret.

,0* DB BELLO CTPRïO (Tcr. Sin autcifthæccfTetminer,focq Pn'n« cipcs aequakm portioncm exhibèrent. At lt;n Regno Siciliæ pro extraordin aria in Jp Aione.non arapliuspro qualibec Sa!ui3 ifoluerent, quam duos aurcos illius mone« tar,licet maior impofitioreliqiiisiniunge-rerur. Sin minor eiret,minorein,uc altli perfoluerent, ncc earum caufain utroui» Regno praeiium augcretur, quoties foedt-« ratos frumenti caufa.pro fuarum copia-rum prouiiîoneilldcire, ucl mitterccon* tingcret.

Item, ut quoties Hifpanusa' Turcis,5^ pominatim etiam ab Algcrio, Tuncto.aC Tripoli, eouidelicet tempore, quo nulla communis foederatorum expeditio retjinuaderetur, Venetusquinquagint* trireme* perbellc inftruAas amp;armafasill^ miniiliaret, licutidem annofuperiorief-ga ilium egit, atque idem HifpanoagfO-dum foret,quoties Veneti inuaderentur, flc tarnen, ut ab holle inuafo, Imiufmod) fubßdium pctcnti.negari no jeoflct.duni-modo pro eius dcfenfione maiore s auxüj' aribus,quas pcterent copia«, fuis fumpt’-bus haberent.neque tarnen huiu« capitulé prouiRone, his quae de generali defenfi^t« lt;n primo capite continentur, quicquai» pnuiinq^ derogatutn cUcintdligcretür.

IIBÏR SBCVNDVS.

Prxtcrra, fi ira eucniret, ut Phflippüs. j Rex.Algerianam, uel Tonctanam expc-\f gt;nbsp;diüonrm (ufciperetaliqiioanno, quo ne- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

3UC ajiqua communis foedcratorumexpe 1 nbsp;*11

itiofuicipei'ecur,necÿ Byzantina clafsis | huiufmodiforcr, ut ucrifimilcuidcrerur. '

Venctis J Turca magnum aliquod periçu Jüimpendçrf,prsefaro Regi quinquagin- t*”' ta triremes remigibus ac propugnatori« I bus, cætcris'qî rebus inftruAas «S^ paratas, fubfidio mietere, tenr rentur,ficut idem an no fuperiore illis miferat. Si. uidfsim ab eodem idem auxiliQ Venerismitteretur, quoties eorum Rcfpublica.aliquaro expe. ditionemintraiinum Adriaticuro,ab Ap polonia uulgo' Vellona nuncupara, Venlt; tias ufcj fufdpcrer.

Item, fi contingeref, oppida amp;Ioca Rogt; mano Prxfidi fubieAa , inuadi, prxfari Prindpes tcncrentur,omnibus eorum ui-» ribus prxdiAa loca. Si ipfum Pracfldcm iuuarc.actueri, faluis ramen alijsquibuC cunque illorum erga ipfum, amp;nbsp;Romanam ' federn obRgationibus.

In belli adrainiflrationr, omnibutxon filijs habendis, SC confulrärionibus^fad-endis ,tret prxeipui Duces (brderarorum conuenirent, ac intereflent , quodqdc j ipforunt triyni a^r pars approbalTer,

Çg 4 bx«

104 DB BELLO CYP RI O hæc inique communis omnium fententia cenfcrctur,

J^innts Au- Duxaiitcmpræcipuusacimpcraforro /iriustotius *^'^5 clafsis fîCcopiarum tcrrcftrium, quas flafiis ImpeJ clafsi infcruirenr, foret loanncs AuFtrius, r4«iir. ' iiofo fuo cum uoris præfeftuum nirc^ V L . 'miû Romani dynaftx, acVcncrifcnatus, tafni ' annumeratojidexcquercturatqucperncs lt;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod maiori corundem parti magis

'confcntaneiim iiidcrerur,ac expediter,iu« ■xtaea,qu.Tin capiculo proximèanteccdt' ti prafcnpcafunt. Qiiôdfiilie quocunc]! impedimento SC cauFa,aut nô ueniret, aut • eo temporequo clafsisiaminitrufta Sic^ ' pcdita.nauigaturaclTet,longius diFtarcG line alia quacunque dccaufa expeditiooi adeiî’e nequirct, præficcretur Column^) Paliani regulus.

Qwp uexiUo Qiiicunque autem huius foederis duX ftafsis Prafea atquc Imperator exifteret, is haudquaqu’ élusutide- j proprio ucxillo urerctur,fedillo, quoac^ btat, I iufdem foederis commune cirer,feé^eiufd^ ' præcipuum dueem nominary.Sin aufcnï aliqua particularis cxpcditio co modoi ' quofuprâ decrerum cft,fîcret, liuiufmodl expeditioni prxefletis,qucm uclicnt p'O quibus ca fiejf conringcrcr.

Jniperaior ac Vt infuper huiusincundi foederisIio-f^tteri Regtt norifîcus locus Maximiliano Augufto, bran-

LIBER SÎCVKDV-S, lof

Francorum ac Lufitanix Rcgibus relini «i«n excipïim qucretur, quibus fane huic foedwi adhæ. rur^fc her/iix rentibuSjCa pars impcnfæ quæ ad ipfos ad «Jcrr, bærcntespertinereqin augendas fœdcris uires conferrctur.

kcm utPontifcxpaterniscobortatio- .

* nib pfacfatos Reges,atcpalios Principes,^ ■

' Chnftinomcngerunt,qui'q;hanccxpcdi ; tionemiuuare ac promoucrcpoficnt,cx-cicarct,qud etiam ipfî ad eam fuasuires c5 ferrent,communi'cçChriftianx Reipublix cæ faluti confülerent, quam quidem ad r£ HifpanuSjPrinccps ac Senatus Venctus, omnena opem, ftudium,Sç autboricatetn

’ adhiberenr,

Item ut partitioeorum locorumqux buiufmodi faderis armis acqüirercntur, ; fieretinterfociosiüxtaidquod in feedere ’ anni M.D.XXXVIl.conuencrar,Tuncto, Algerio, ac Tripoli cxceptis, quæ quidc urbes ad folum Hifpanum pertincrent. Atbellica tormenta, commeatus, amp;relt-qua huius generis,ubicunque commora- । rentur, pro rata cuiufquefoctj parte inter / eos diuideretur.

Item ut Ragufium cum uniuerfo eius territorio, locis, rebus'qs omnibus,nuflo damno moleftiaue à fœderatis, eorurnett copijs cùmmaritimis,tumtcrreftribusar-

I • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G g r ficerc«

»olt;r Sï BELLO CYPRIO ficcrctur,nifi tx aliqua iufta cawfafecus?^ tifici cius'q? fiicccnbribus uidercrur.

Itcm.ut nulla controuerfia.qux exqU^ vis caufaadhuiufnaodi fockcatem, atq“' amicidam pcrdncnte,intrrprxßitO8 P’^'’ lt;ipes onrctur,ucl oriri poffer, irapcdim^ tum affcrret, quo' minus haec ipfa expf“^'' tio foedus'fppromorionem haberet,qi”' rum quidcna controuerfiarum ornniufl’i ßC quarumcunqr, arbitriuip Si. judiduquot;’ ad præfotum Pontificem.tius'q; fucw'’' res perdneret,

Penique, ut ncm/ni tx Foedcrads ptf''^' uelperalium,licerecunquam agcre dep?' ce,aut de inducqs,aut aliqua de concoril'* fum Turcarum Principe incunda,finefj’‘ dorum nodcia Si confcnfu,atqt uconini’'| quxin fîngulis praedidis capitulis cont''' ncntur, pracdpuf confoederad bona ßy obferuarenr.ficuci Reges, Chriitianoffly Principes depef, ÔC aduerfus ea, ucU'*' quod illorum ncmine quicquam poffer.

Hasomner,Sófingula» Äsnuepdonf*' Si capita,pra farus Pondfex,amp;fuo, rumnoinine,l.egariuerÓ3cprocuratotrt| fuoturn qiiiiqj Principum nomine, boquot;*! fidcjomnifj fraude acdolo femods, c|ui,ac inuioiabi|ii.c(‘obreniare,att%4ß'^

LIBBR SECVNDV8. to-.

Pn'ndpibus obferuatum iri ,ncque quic quam advcrfuseaattentatum iri.foknni jft — i ftipulatione intercedente , prpmiftruar, ( ’r* acetiam iureiurando confifrniarunt,8dpro • ptereimutud acuicifsim Romanus Anti-ftes de confilio pariter atqi alTcnfu Patra, omniaamp;fingula Vaticanx fcdisbona tc-poralia,ftabilia,Sc mobilia,prxfentia.amp;fu

3 tura,Legatiuerd,atc^ aftores Hifpani.o-mnia SC fingula Régna, ftatus, SC bona fta-bilia,Slt; mobilia prscfati Regis, amp;nbsp;legati,ac procuratores PrinçipisacUominii Vene ti,bona quxcuncp ftabilia,S£ mobilia,amp; itt horum fidem, ac teftimonium, fcedus hu-iufmodi,amp; capitula quxfuprâ continen-tur.proprrjseorummanuum fubfcriptio- ! nibus,fuis'cç figilli^ confirmari uolucrun% 1 ita quód huiufmodi (ubfcriptiones, cun» figillisuim publicxfcripturx, Só contra-ftus folenniter ftipulati habere çcnferçn«^ tur, atcp ita firma amp;nbsp;rata haberêtur, paox'q^ in fidem,robur, ac teftimonium omnium, amp;fingulon«n prxmifforum, publicun» ac (olenne inftrumentum pcradum , 8£ ab Antonio Marchcfano Ponnficis Da-tario publicari iufl'um in Ponnficis prx-i torio , Slt; in Aula Refidcntix Confiftod tii, prxfcntibus Monte Valcnfio , Ro-* mans Vtbia Prstotc, Aleamp;andro Éia-.

ic8 DB BELLO CYPSIO

jriodeJlo Painarcha Akxandn'no, 8i Ci-f mcrr Apodoiicx, ut uocant, Clcric» Alcxandro Cafalio Magiftro CanaerXjS^ 'Thcodofio Florentino Cubiculario fccf^ toeiufdcm Prxfulis, Antonio BarbaOf-forio Hifpaniapudcundtm legatiorisS' cretario,M. Antonio Domnino, 8c Fraii-«i^co VianellOjUenetac Eeipub. SecrfM' tfrr^s, amp;nbsp;Cornelio ac Lu do ui co PirmaniS) (Magiftris Cpcmoniarutn ciufdcm Ponti / ficis.Tcftibus ad præmiira omiiia ac fing^ ( laadhibitis.uocatis amp;nbsp;rogatiï. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Hafc funt igitur foederis capita, qi'^ pro commiini falutc,Anno ChnftianacS» lutis, M.D.LXXL l’ij V.anno fcxto, amp;nbsp;VlU' Cal lunij, àpræfa’is Principibüsinita,^

CarJinakt pcrada fucrunt. Cardinales autem, quif'* t ijuifaJeriaf. Romaeaderant,fourni]; in hacreaiïcnfni’ fmfifimt, Ponrifici prarbucrunt, hl extit^rc: uiddi-ce t,Ch ri fto ph o ru s Tridc n ti n u s P o rtuf H' fis fc'pifcopus, Orro Auguftanus Epif^”; pus Prxncftinus, Alexâder FarnefiusEpi fcopus Tufculanus , Scipig Pifaniis tit-■Sandac Mariae Tranftibcrim.lacobus Si' bellus tir. Santfhæ Mariae Cofmedin, A-loyfius Cornelius tit. Sanfti Marei, Fran- । cifcus Pacecus tit.SanAac crucis in Hk- i rufalciTi, M. Antonius Ainulius tit. Sangt; Ai Marcclli, loannes Francifcusde Gam' bara

ban tit. S^nftæ Prifcæ, Alphonfus le-fualdus tit. Sai/ÄscKZcciliac, Nicolaus tic. Sancli biillachij, Iftnicus de Aragona tit. Sandi Laurentij in Lucina, An-tdnius Columna tit. Sandorum duodc-cim Apoftolorura,Fiofperde Sandacru- . fc tit.Sandæ Mariæ Angelorum^Fiauins Vrfinus tit. Sandorum Pttri amp;nbsp;Marcclli-ni, Alexander CribclluSjtit. Sandæ Marig in Ara Codi, Benedidus Lomcllinus tit-Sanda; Sabinæ,Guildmus Sirletus rit.SS ' di LaurcntijjfAichad ßonellusmonacus tit. Sandæ fAariæfupraMineruam,Fran-cifciis Alcîatus tit. Sandæ Marixin Per ’ ticu,loanncs Paulus tit. Sandi Pancratq, M. Antonius MafFeus rit. Sandi Califti, Gafpar Seruantes tit. Sandi Martini in MÖribus,lulius Antonius tit. Sandi Bar-iholomci in Infula, Petrus Donatus de Cæfîs tit. Sandi Vitalis,Carolus Rambo-glidus tit. Sandæ Eufemiæ, Archangelus Tr.rncnfismonacus tit.SandiCæfarii,Fcc Uxmonacus gt. Sandi Hieronymilllyri-corum,Paulus tit.Sandæ Potencianæ,logt;

I annes Aldrobandinus tit. Sandi Simco-1 nis, Vincentius luftinianus tit Sandi Hie 1 ronymi inter imagines, Hieronymus Rugt; 1 fticucius tit.Sâdæ Sufannæ, loannes Hieronymus Albanus tii.Sandi Ioannis ante Portam

*• gt;t BILL o CYPtIO

Portam Latinam, Fcrdinaa^u^ Mcdici’U^ tic. Sanftx Man'afin Dofnîr\rça'’,,amp;l Iuliu* ! de Aqua uiua cit.SanA» Theodori,

faJu pubU- Vbiprimum Romæ hoc fcediis publi* ; leatum Romlt;caricœpit.indiAacfunr publier fupplica* Ht nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ci O nés P cr ü rb c m,p rcces'q; J n fi n gu 1 i 3 teiU

plisadDeumeffufæ.acq; ignés hincinJ^ accêfî, plurimalfialialaeticixfigna pafsinl édita. VcnecfisqiioqiidcmtœdusprO' tnülgatum fuit poftridieCalendas lull), ’• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eiufdemrei caufa omnium ordinum fup*

plicatiohabitacfi,cui Princeps Venctus» Legati'q; cacterorum Regurri, amp;nbsp;Principe, oninesinrcrfuerunt. Adhaecfacrifici pro-pêinnurneri,amp; Monachi,qui reliquiarÜ, aut præciofi omnino' quicqufd efiet. qjuod «elmanibuSjUcl fcrculis geftari poflec.ro.' tüm id magnificè oftentâ'runt. Cuni his* quafiincerramen uenificnc Collegia ilia» ud Scholæ, ut uocanrur, quicquid rarûSi fpcdandfi haberêr,exhibucriint. Refuigc* bacauréis amp;nbsp;argenteis uafîs rota area Diui Alarci, omniaep uclutaurei quidâ montes fölis illuftrati radfis.qui tun? admoduifl fplcndcbat,cernebantur. Etant infupérgf ftatoria quardam, in quibus cfFida iiarié milita cernebantur, quæ non tam uido« Tiçfpcm,quànB uieftorias ipfas, triumphol qu'c quafi partes iam innucrent. In pri-

m«

tlBER SBC VN DV s; m . ■lo gcftatorio eximia fprcir, adokfcentes fuutn quifcj! fcutum, ÔC diftrifturn cnfcn» tenentcs.Draconem ex antro prorunapcn cem,SC Lunaminfigne Impcratoris Turc! ci.fupraPyramidem coUocatam.impctc* bant. Inaltcrojmpcratorrs belli trcs,P5 tificis,Hifpani,8c Venetorü confiftebartc.

Hi fuppliccs Diuum Marcumadora-bant,quos ille ueluti manu prehendms* ac erigcnSjUoti compotes elle, bcnequc innia de prxfcnti bello fpcrarc iubebat. His eodcm in loco itidem côlîftentcs, fuc-cedebant confcedcrati ipfi Principes larux ti omnesjta utlaruaperfonam cuiufcç referte, quimproximé uidefetur. Pontife« triplici infignis corona , aurata uefte re-fplendês.Hifpanus cæteris inßgnibus Rc-gijSjPiirpuratusdenicj; Vcnctus Dux. Hi genibus fubnixi, fupplicesin ccelum ma-nus attollcbît. Sacri autcm quafiè calo af fiftentes Gcnri,auxiliü ueluti coeltfte polli cebâtut, Currus deinde triumphalts ccr-ncbatur,8i adbunc afsiftens muHcr,tin tiî-debatur,Turcica,altéra oliuac ramû prsrtê« dcnt.amp;ChriftianisPacêultrd otFcrês, deinde redditae mortalib.optata: adco pacis, ßCredeuntis aurei fxculi monumenta con ^iciebantur. Altera ucró mulier boues a.* ratorioscurrûtraliêtes,leuteer ftimubbat.

Taber-«

PE BE LL o CYPRIO Tabcrnacukim item erat ibi frondibiis it» contc(flum,ut per aperta i nterualla afsidc-tes in eo ad menfani, SC hilariter conuiuan tcs.confpiccrcncur: mola item argentcis rotis iniignira, rum opinais fpolijs* Info' Icntior Mars ad radices eius moncis con- : fiftens, in cuius fummo ædifîcatam arecæ-dcuicilFcr. Simulachrapolteaquæ poten- , tiam confœderatorum ôcdiuinasamplif-fimasoftenderentjfcquebantun Primuni CK his Regis Hifpaniarum infignibus coni fpicuum, mons uidebarur quafi cxcau.i-tus. In cauerna faber cernebatur rude Ä informe argentum, auriimt?f; malleo fubi' gens. CaßcllumhuicproximcfublimeR rebatur Sanfti Angeli. Id argenceis aflaixis , bine inde uafiscolluccfcebar. Officinaii^ ! Venctorum monetaria omnium oculis f aperta, ica ut in eaduoafsidentesconfpi- ' ccrentur,altcraurcatn, al ter argen team cff tatime.xcudenrcs monetam. Hæcomnû Neptunus uictor Si. triumphatormaritf misalsiftens undis,fequebatur,alia'q;indf fercula complura, quæ eau fa breuiratiso-mitto. Poftremo' innumera pene' agmi-namonachorum,Sufacrificorü,fuo quis^ j ordineconfequebantur. Conceneuhoru, ) omiiia perftrepcbant. In medio iftorui« erat Legatus riifpani,qui paulo' antcMif-

ÜK i

LIBERSECVNDVS. nj fäm in ede D.Marei cchbrarar,habi'ru mif-fifico iiidurus,5d nianu crucc aurea tenens, rnaiorum gentium facerdotibiis utrinque ftipacus incedebat. HunePnneeps uene-tus cum exterorum Pn'ncipnm Legaris, amp;fenacu Veneto fcquebarur.Qiii cum ad cüperueniflecloc5,mquo publican'ipfius Décréta folent, cü uiiiuerfo comiutu lub» ftitit.Ibitum præco æditiorclocûcôfcen- ' dic,(Scfocdus quod ci ad latus cÔfiftens Se-cretarius de fcn'pto prælegebat, ex alto Clara uocc publicabat. Summahæcfuit. DVCE DEO OPT. MAX, amp;nbsp;adiutiice beata Maria uirginc, feedus in commune Chriftianorum bofte (perpemum) Tur-cara, uigefima die Maij inccrPonrificcm, Hifpanum, Si Venetam Rcmpublicâ,Ro-mxinitum-Caefari.GalIo Kcgi.cætcrifqu'c Chriftianis,prodignitatccuiurquc,ad 'de patercacccflum. idfœdus.ut Rcipublicae Chrift anxuniucid'r,fcelix fjuftùm'q; fit, rogàndum efle Deum aisiduis cuniftoiü precibus.Vixconticucrat preco.cum tor-mentorum (Tagore, campani æris foni-tu, hisif immixtislætantiscongratulan-tisc^multitudinis pené innurnera:clamo ribus,undiqucomniaintorarcnr.Palafv?, ' quàforum profpeftati infcrncaulæisob-dudü, quitus per intcrualla infignia Hi» ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H h fpahij

»(4 DB BELLO fcYPRIo' fpanijPonrificis, amp;nbsp;Veneto rum lunda ui-trbacur.Noftu autem igncs hinc, inde eX' dtati,faccs'cj; ardentes è fuhamis fempIorU curribüsoftentatae. Quiesdenicpcampa-' nis huila data fuit.idemtp diebus fcquen-tibus duöbus.nodibus'cß totidetn ageba-i . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur. Hxcpublicacfignalactitiae fiierüt-Vt

Mw»«-aurcmad Hifpanum redcam,is, utpriihö intcrïè.acTócios fœdus atc^ amiciciam ihi» tain uidit.abiefta omni cûftatione, adcô-munis belli confilta totum animuadiecic-Milieu ergo delcftushaberijpræfidiaun-dicf, acccrfirijdiucrfii^ generis arma.fld ci' reta militix inftrumenca, cômearus, SC de. nicçomnia, qux iri bello uario Si magno vfui eftefolenr, maturo acdiligenti ftudio conquiri. Quôd uerô ad niilirares copia« pertineqnô cxiguus iam numerus in prô-peu haberi coeperar. Siquidem paucis ante diebusin Gallia Cifalpina.iuiTu regioi milites conferipti fünt.hicp fu£re ufroruW milliaquatuordecim,cxquibuse' rantmilleatqjamplius Hifpagi.odo mil-lia Italorû, rclig ex Germania, q omnts cû bellicis tormêtis,duce Bcltramo Albof bcrchi nepote, Irifubriü præfcAi, Liguria rcR'd Je uerfus, iter tenu^re. Cü enim baud parua quot;d/i,di()ônf £orccfufpirio,neGalli côueniflcntcîi Mar r^elliuir. chioncdcFinali,eoé'paflentictcjilliusarcc ac

LÎB E R s E C VNÖ V«. »iç acditiônêfitâirt cofim'o Genucnfiûoccu-parenc, Hifpanus ob plurimas caufas huic rcf obuiâ cundu tcfuir, ÔC 43 uirili obftarc, ne Gallus Rex, autC3cfar,ueI guis alius ca potiretur, Philippicicrgo admotis caftris arcc inuafcrüt. At moeniû defenförcs initid fc admodü côftârcr ac ftrcriuc' gcfTcrût, ni-hil'c^ minus,quim dcdifiônê nduri uide-bâtur.Cum aât præter murales machiiiasi quas primô fccû adduxerâqplu rcs aliæ.ld--gAÙ; maxirnTf ad eos ex Infubrrjs mittcrê-tur.liisv}; arcc ünditpacriUs oppugnarcnr, præfidiarius miles hoftili agminc circûfef-fus,ubiocs fuas fortunas in cxtrcmo fitas intelligit, fpê auxilij nulli adciTc, rerîi nc^ ceiranarûpenuriabcllurhnôpone trahi,fc tandcconditionib ttâfderecôfticuit. Itacp trâfadü cft,u t incolumis dim itrerctur,bo« nafiquachabcrct, fibi falua Si intégra re,/ mancrct,arcê Hifparto tradcrct, is(^ fuo ar bitraru ibi pr^fidiûimponerer. At regulus interim col'dê rcdditus 3lt;iushabcret, anrca.Hisisiq! conditionib adtnifsis,XVI. Cal.Iuntj miles egreditiir, omnicp obfidi-oncliberarur.PorrJexhisqui turrim pro-pugnabarit, placrique fuerantextorresac profugi exditionc Mediolancfi,quiC3e-. laris acpræfati Marchionisfignumerexc* tant. Caeterum hls omifsis, ad inCcrprutrt H h * reuet-

115 DE BELLO CYPRIO rcUcrtamur. Socrj Principes, foedcre inf-to.intcr rcconiicncranr.ut finguli fcfcciioi fuis clafsibus Mclïanam confcrrcnt, quö ibi cx publico dccrcti confilio dc uniuerfi T^eneriusty belliconficicnJirarioneftatucrcrur. Columnapro ncriusiraqucrebus omnibus paratisj'llifc ficiicvntur in nauigationcm inftitucrat,idcmc^ fadurn Siciliatn. cftd Columnio,arq; ibi urcrq; loânis Au-Zo- (triaciaducntum auidc praeftolabarur. Is dnnii /lufirij autcm VlI.Cal. Augufli cxBarcinonc Gc-nd urbem Ce huam perucnif,una' cum duob. Principe HMm. busBohemicis,quiadCæfarem rcdibâr, eumcp prætcrmilitarcm manum, pluiimi cdm generis nobilitatc, rum rei bellfcç pc-riciaillufrrcs uiricomitabantur. Huicila-rim honoris caufa obuiam procclTcrc nü-tiusPórificius,Só PrincipesVrbini,acFlo-rentiXjCum plaenfcp alijs cx celebrioribus u iris.à quibus omnibus,Bi inprimisa Du-cè Ligiirio,ac Scnaru,3ó ipfc,amp; qui fcciim ucnerant Principes, magnifiée fan^ ac hogt; norificcfuntexcepti. Proximo diePrin-ceps Auftrius præcepit, utfcxdecim trirc-mcs^quac Neapoliprofedæ, illiusaducn-tum opperiebanrur, ftatim cd reduceren-tur, quo rebus omnibus maturi? præpara-tis.quampiimum in Siciliâ traijcercc. Cü bis nauibus mifirctiam Hernardum Plic-gum, qui Pontifieem fuo nomine adirer, cii^

LIBERSECVNDVS.

e/q; fuarn inlcaliam profcAioncm rarer,fc'q; piimo qiioqiie tempore McfTa-nam irurum , utcüfocrjs iungercrnr,qiiæ. qJebelli ufus requircrerjummofludio 8^ uigilantia proeurarcr. Ad Venctosaureni legauic Michaclcm Moncatâ, qui cis hoc idem fignificaret. Principes quoque Au-ftriaci miferunt Romam Legatum, Renfi-num nomine, qui Pontifîci fuis uerbis fa-lutem diccret, ei'q; omnem beneuolentiâ amp;obfequiumdeferrer. Hippftea cGegre-gio nobilium uirorum comiracu Mantuä uerfus pcti^rcjibicp abillius urbis Regulo perhonorificc ac fplcndidè fufeepti fucj ur, ficuti ctiam ab ommbusalijs Proceribus Iraliæ,per quorum ditioncm itcrfacicbac. Poftremc) fuperatis alpibus,in Germanil ad Baioarise Principcm pcrucnerunt. qud etiam paulb anteiuerat Caefar, cum Ferdinando,amp; Carolo filiis.Poloniae Regina,amp; innumerisalijsilluftribusuiiis, q eos co-mitabantur, ibitp fexro Cal. Sep^embns ƒ celebrate ftyit nuptieinter Carolyni, amp;nbsp;fi-liamDucis Bauarienfis, pomp.a omnind Regia, uarijs'q; fpe5aculis equcftrib.quæ tot Principum prxfentiam cxhilar^renu HaecautemnuncobiterdiAafinr. Quie-rantin nauibus.quæiulTu Auftriaco Nca-polimrcducebantuqutprimume'beto Li

H h 3 guftico

»1« I)E BELLO CYPRIQ giiftjco folucruntjin itincre haud profula Traianiportu adCcntumccllas (nuncue^ tere urbé appeilant) coepcre duas liburni-cas Byzantinas, qiix paul^ ante' prardatae fueräcquoddä nauigiumjn quo,j?rgrcr3-'liajucratmonuments Pij V. totu ex pul» cherrimo marmore contexeS, quod quidc ciui præfcripto deferebatnr in Bofeuop-pfdS,unde is ortSatq; origipê trahebit,fi-tü iuxta Alexandria Paleariâ ( olim Cxfa-reâ) apud Infubres. In his aut centS exhis capti funt, 5C oAodecim ex noftris libcra-ti. Interim clafsium praefeAuSjubiuiditia omnia rit^ compofita 3C parata, Liguro Prindpi ac Senatuijteliquiscp primatibus gratias agens,cisèp ualedicens, arque ido-neam naAus nauigarionem,c portu fob X uit, 8c Meflanam uerfu^,ynacum duodc-cim triremibus concefsir. Vt primumap' ÏoMnttAu- nulit(hocautem fuitlX.Cal.Seprcmbris) !ri«tin Ski. Venetusamp;Coluipnailli obiiiäuencrunti ÿd frpffätu, atq; ubiadu^cum gratulati funt, cumho-noris gratia,in rriediolocarunt,amp;in ufbc iifq; comitati funt. Sub finenf eiufde mtn* fis illdc etiam accefsic loannes Andrcalt; Auria,çum duodectmtriremibus, amp;p0' fiera dicfimul quoque afFuerunt, MareV* Quirinus,6d Antonius Canalis,cumftx?' giiita nauibus rofirausj quaruni ipH eranc ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Legati»

LIBER SECVNpVS.

Legat!,3c ex Creta Siracufas uenerât,ibitÿ reliquorumaduenturn expcdSraqt. Hisx dem ferc tcmporibuSjaffueruntctiamun-dccim naues, cum m jlicaribus tortnenqs, alio'q; apparatu, SC duobus miUibus pedi* tum,dutc Sarno Comite.Nonis Septem« brisilliîcetiam appuljt AluarusBacianu» Marchio Santacrucius , cum trircmibus numero triginta,quas Ncopolt adduxc-rat, opportunis rebus , ut Aun'anx, ac Vcnetx,quàm egregièinftruAis, amp;inaV bcfccnte dic.aducncrunt ctiam duodcçttn alix Panhormitanx. Per idem tempus, - ,, .. Pontifex ad loannem Auftrium dano tni- . fit uexillum ex coerulco colore, quod ^'****’'’ prius Romx folenni cxremonia confe- °'””’''’* *' cr5rat,8ifubtuserant fociotum,SC Auftrt- * anx domus infirma. Isergdclaffeiamin unum coafta,omnibus'q? rebus ex fenten-tia difpofitis,defummabelH, fibi cum fa-deratis agendum ftatuit, ut è communi confenfu quid in primis fieri oporteret, mature decerneretur . At priufquam quid abcifeonftitutum fit, ciuidqdepo-ftcà peraélum , edificram , de Byzanti-na claffe mihi fermo paulifper habendus eft, ut,quid illaquoqucab xftatisinitio, ad hoc ufquc tempus egerit, cogpo -fcatur. Hohes itaque Idibus Aprilis,

Hh 4 nbsp;«

no de BELLO CYPRIO

ÇX faucibus Hellcfponnacis egrefsj.cnni ducends ac triginu tribus nauibus roftra« tis,ducib. Partau,amp; Aly.purpiirans, quos rum prior rcrrcftribus copijs, altermariii» mis pr.rcrar. piimó appulcrunrad Caftrif. quod Rufum appellant, ind/q} in Euboea P'ofeAi, flaiTcni coirtmeatu, rcliqiusiqjTe-b'ls ad belli ufumopportunis, rercccrunt. Hiîcp iiilóantt quam foluiiïcnt, acceffe» runt ProregesluliæCæfarc3e,acTcuthra» niaCjCumovto triremibus, amp;' duodecitnli-burnicis, indet^ omnes Myfiam.loniani, Sc Cariamuerfus profedi funr.ft'qrillis i” itinere rriginta triremes piraticac adiunxe» j-unt.reiftoq; irincre Rhodum.dcinde Cre-tam uerfus nauigatione fufeepta.in Affl-phitpaleum finum,qui hodienautis Suda : eit, claflcm intulcrunt. Antequam ucid ; tilterius progrediar, quoniam hfcfxpiu* i dchacinfulafitmentio, baud fanca mco ï'nftituto alienum forciudico.fi eiusfiruw, TPfIfriptif d^naturampaucisattigcro. Cretamho« die Candiam uocant. Hæcq^aiorcftCy- ' ~ ] J quot;nbsp;’/pro,minor aurem Siciliaamp; Sardinia, qub 4« ra / ßusfojjs in toto map’Mediterranco cedit, interim nobiliratc,ac fertilirateparomni-bus Olim centum urbibus claram fuiflt prifci fcriptores tradunr. Earura circitef ^uadragintaPlini)xtasnouit, Hod/cu«;

LIBER SEC VN DV s. iit

rocBcUonio aùthorc) tres tantum ali eu-

lus nominis habet, quaefunt Candia,Vc^

netorumcolonia,undelnlul3c nomen» Ca

nea,amp;Rhctimus. Ambitus Infulx quin-

gentorum uiginti millium pafTuum eft, Vbiq! montofa.ob'q; id incolx adivodum uenationibus addiéii. Nullus inibi naui-gabilis fluuius. Sed ncq; noxium animal gignit. Hanclnfulam nobilcm dCtoto ter» rarum orbe cognitam facit optimum ui-num.quod incolx PAaluafiam uocant, in-de'qppcromncsorbis ferc partes aduehix tur. Cuprefforum arborum ad naues fa-bricandas.hfcnnaximacopia. Hodic V«-nctis paret. loui olim cÔfccrata fuit.quôd eumhfcnatû, alitum'cç credidit antiqui-tas- Strabo inter uctercs hanc diligenter defcripfit.Incerncotcricos autcm, IJomi-nicus Niger,Zicg|etus; amp;nbsp;Benedift? Bor-donius.Sed noftra xtate omnium optime Belloniusinfuisobferuationibus, utqui“ * ' camdiligentifsimè pçrluftrauit. Vtuerd

1 adquodiaqjdicerc incccperam, fcfe refe- Glapit T«r« 1 nbsp;nbsp;nbsp;rat oratio,Turci Sudam portum ingrefsi, tquot;

1 nbsp;nbsp;nbsp;ftatimdeimprouifeadmilliauirorûduo- Crnum.

1 decim ex co in continentem expofucrunr, 1 id'q; accidit eodem ferç tempore. quo duæ 1 nauesilltîcappulerât,in quelscrâtoAin- prMnciputl« I nbsp;nbsp;nbsp;gentimilites Cyrnei,duce Francifeolufti» pinUm«.

H h J nian».

. V» ÖB BEL to CYPRIO niano-Hicadcoçiimhoftêadufntarf COB' fpiccrct ,cum repente cum fin's, amp;nbsp;aliquJ manu infulari aggrefTus eft, amp;nbsp;poft aliquä cladem illatam.eos ad claflem redire com-pulit. Proxima luce adaudo numero,it^' rumc ftatione in terram defeenderunr, ulterius progrefsi, nonnulla 3edificia,qü# pafsim erantin itir|ere,inclt;:ndcrunr,m03f' qile uarqs eruptionibus Apicornum,B*' uiam,amp;: Petimum oppida, popular» funij indetj; (prætcromnigenamprædamjplu-Twrci fitgM. riinos infularcs captiuos fecerunt. Intcr-tur ft Creu, ca Corftcum cohorte præfidfaria, 8iauxi-Harijs militibus, ducc praefato luftinianO) amp;nbsp;quibufdamalqs ccnturionibus,cosalt;l' orti, ftrenuequemanus conferentes, circ^ lerduo millia ex cis truqdarunt, captosirt libertärem afleruerunt, amp;nbsp;rcliquos addaf-Turearuim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;compulerunc. Hine poftn

foluentes, Cyrheram, Zacynthum,amp;Cf' phaleniam infulas petiuerc, omniaqu* mifere uaftarunt, Sóplurimos urriufqi'f fexusin captiuitatem abfti‘ax^re,adcci, u* exhis, acpracfertim ex hac Jîoftrema,felt; millia Si amplius (hotrendum, neJuin miferabile didmn) fecum abduxifiefera' tur, indcqife abeuntes, lota ucri'us qult; funt in Acroccr3unns,adnanigarunt,at' que illiîc tandem eodem fere'tempo reap' puicruht)

Ï.IBER SECVNDVÎ. «gt;• pulcrunr,quo rerrcftrcs copiaf, Vkinfutn pauloantè obfidcrc incceperant. Hin'ns autemobfidionis caufahaecpotïfsima fu-ilîe nanàtur. Præfides huius oppi'di, amp;nbsp;al-tcfius.quod Antiuarim uocant.fœdus cÔ* traxêre çuin treccnns EpirotJs, quorum opéra indigenae à Turcis deficerent, lt;um Venetis jüngerencur. Ab his petc-batur fibi dari fex milli'a iiironim inftru-lt;!lofum,quodfanc illife faÂuros pollice» bantur,modô ipfi quoc^ ab eis commearu, bfllicis tprmencis, SC milirari præfidio iü-uarcntur Nequaucrô dubitatio in eorum animis refidcret, fibi ad duccntos obfîdes dari poftularunt, idcy baud grauatim ob-tiniierunr,amp; qui ad eos legs ri fune, erâr fe^ reomnesillorum aucliberi autfrarresger-nianijUelaliquo afFimtatis uinculo côiun-(fti.Vbihaecperactaeflentjhi exteraploar-mis corre ptis,re!iquQS ad defedionem in-citarunr,amp;hoitan funr,ut quàmpnmüm fefcexilla diutina feruitiiie,in priftinâlia beitatcm uindicarcnt. Initio mifiuseft ad eos.cxoppAo Afcruienfi, quidam centù-riOjCum centum peditibus, ex Itala natio-nc; Atcum ipfi proniifia auxiliaiamdu-dum fruftrà expeâarenr, fibicp a focdcrati» tantum uerbadari animaduci tcrent, eunuque fioftili acie U undique circunifcfl'o« uide-

«*4 DE BELLO CYPRIO uiderenr, illico de fua falutcdefperantfSi ^icdîsarmis,ad Turcarum duciscicmc' tiam confugcrunc, cumtç, fibi ut parcerrt obfccraiunr. In bos autem quifidtm uio' Ilt;frant,fic iracundia ÔC furoreaccendcbaH' tur, uc ipfos ctiam milites, qui paulóante adeos mifsi fuerant, In hoftium poreftaf^ daturi effet, nifi piius iili hocueriti, fe pro' tinus Anriuarim recepiffent.arq; ita horii focordla,lt;SC perfidia, pulchcrrimaoccafio amilfa eft,qua reliqui Epiroti fpe dulcifsP mselibcrtatiscreifti, fc i'lorum caftris ad-iunxilTenr, Sófuoexêplo uniuerfam GrX' ciam ad libertärem recuperandä exciral-Epiroti coni fent. Ipfiinterimfcitadeceptos ualdccó-^utrunturdt querebantur.fuamquemiferiani déplora-Fenfrorwrn bant,quod freti uenetafide,fe, fuasep for-fidt, tunas, Siquaein humanis rebuspræcipr*’ ducuntur,in manifeftum difcrimcnobif-dirent. Namcerrum eft, huius rei caufa Turcicumexercitum illucaduenilTe.utd« his ultionem capcret,amp; concitatæ fedioo-nis autoresomnicrudelirat^ genereptf-fcquerctur.fimulq? profpiccrct, nehoruifl opera, Scodram, quæhodle Scuttaris.d^ rcliqua illius Prouinciaeoppidainfignio-ra,ui,autproditioncamitterènt, quaqui-dem occafionc Vlcinium poftca.S^ alia lo-ca,dequibus tnoxdketur,occupauitid^

uniucP

LIBER StCVKDVS. «r

uniuerfam Prouinciam hornbilicladcaf^ fcck. Priufqiiàm aurem de bis rebus dicc-rcinapiam,non ab re fuerit^fi paueis indis eauero, quid'namuetcrcs de hacurbc, cu« iuspra-cipuecaufa Turcæin Epirumfuas copias primoadmoueruntjcripturoreli-qucrint. Hæcigiturfitacftin ora Illyrica, Seodritf quæ ab fpirotis occupata, nunc dicitur fjodieScwim« Albania, ea'cç olim fuit fob ueneta ditio- riiidtfcrifti«, ne. Sita eft autê fuper monte præalto, fco^ pulofojatq? aditu difficili, cft'q;mirafcrti-iitate copia rerum omnium, que huma-næ uitæalimentum p'.æbent. Ex continc. tiadoccafum adiacetlacus, qui patetcir-cuituadodogintamillia, lumit'q; nomen aboppido, Scinde profilitflumen, quoi

1 cxcurrens.alluit radices mentis fuper q»o

I fitaeft. HuncamnemincolæappéllâtBo-*

1 lionam. Olirri autem (authoie Plinio) Drinusetiafn (luuius dccurrebat ex Ori-entaliparteuibis. Cæterdm alueo nunc immutato.iuxta oppidum Liflum defluit deccmmillijs ^rocul ab oftio Bolionæ or-tumuerfus.SC duplicioftio marc ingredi»

\tur, atque huiusftuuft iuxca oppidü, ad» hdcapparctalucüs Reçus, 8C cuiufdâpar» tisueftigia cernuntur. Hacc duo Rumina funtimmenfaprofunditate, SClatitudinc, aded ut fccum naues baud parui ponderis de-

Utf Dî BELLO CYPRI O feranf. Planifie/ arq; agrorû ranra cl'i ubfC' tas,urfcmcnns cafu proieÆi,amp;/ndiliî*î'' «ukura,miros fruAus jjducat. Hicfercur, pecudes d palcufs arceri i quoniâ cxnimM pinguicudineobirenr. luxta terrirortii'i’ iuntnaoccsaltLarqjarcenfu difficiles. tes auicm humiliorcs habet colliculosuP ncis.atq; oliuis diligcntêrcxcultos. Loti mari proxima, occupanrura fyluiSt SC fîP , tubus.qui fupperunemagnam copiamli- ■ gnorum ad naucs.ac triremes parandas-1 Vt priinum itaq; rumor fparfusèft iri Epi’ roefle nonnullos, qui populum addeff- , ftionem folücirarêr, Afemata unus ex put' purariSi ÂBcllcibechus Græciæ, uerln'nf | eà Prouinciad (iio Rege deficercc, ftatiifl coaAamanu(hancautc pcdiratu.acequj- i tatu, fuifledicuntcircireroAoginrainiHia j uirorum? Scodram profcAifunr, acind' nonnullas turmas, ÔC cohortes miferûtad oppidi mariri' mi.quodhtumeft in ora Epiri,ciâtc| infO centü præfidiarij milites ex ea Prouincia. Si totidem externi » hi'q; hoffe A primo in’- J peturepulerSr, felt;rpinit!0 fortifergcflcnl'- ; Qtiia uerciamp; pauci erant)amp; magna inopU : premebantur.fe'q,’ omniopedeffitutosui* j debanr, quadam node per rupes illoriiffl «oncium aufugcre, Proximo dic^ciim

Turd i

tIBBRSECVNDVi ui

Turd oppidum omni præfidio denudatîî confpicercnr, in illud ingrcfsi funr, arcf jbi dûtaxatquîndedmihuenérc.g necj ad fu-gam,ncc^adpræJiumeratit idonci, cos^ intaftos rdiqucrunr. Scd qiiicSqiinpro-ximis pagis ac uids rcpcrri funr.omncs ad unum intcrempti, horumqife numcru» quadn'ngelitorum fuiflc didtur. Dû haeC fièrent, naui'sfoftrata,quæ uulgd Tbrona dicebatur, Corcyra folucrat, e.ique muit.-» hominutn frequcntia, muhisqde rebus o-nufta, Vldninappulerar.Ä-'mifiacftd na-uarcho.utincolas adrhonerct, claflem By-zantinamirieas orasprofidfd. Hancbi-remcsCaracofijprofpexfrc in finu R»Zogt; nico.eamqde magno I'mpetu Epidaurum ufqiinfecütæfunt; atoppidani ,utprim3 earn remis uelis^q; ad fc properstem uidc-runt.podus fübeûdi facultate* praebitajco-miterac benigne excepeiüt. Cumaûc Ca-racofis fuas biremes adfnoueret ad mole, ut earn tormentis inuaderer, ftatim odd machinis tnqplibus ab oppidanis reic.» dus eft. At illc ad eos uerfus, mirü in mo-dumfremete,minari.acoftendcre autho-ritatcm,regiurhqu’e diploma,quo fe a! fuo Impcratotein mari Adriatico praefedun» gloriofe iadabac. Cum uero nihil fui* minis ageret. at fepotius contemni anim^ aduerto

uS DE BELLO CYPRIO aducrfcrct, confcfinn ad trcccntos uirosc IMoiiocafrro acccrfcndos curauit, ut cos notftude improuiid ad præfatam molcio exponcrcr.qiidcâ tormcnns diTplofiSjOp-pugnarenr. Hoc autcm uBiabopnmàn' buscognjtumcft.protinus ad cum miff* rnnt.quiiubcrer, uciHiric rcccdcrcf.alioçj fcillîïj fiaal}: omnia nauigia fubmcrfuros. Hoc nuncio acccpto, fe indc tandem pro-hpuic.moxcfarcem quandam baud pro-cul Bpidauro adorcus t fc.eamq: dircprain, fubruircum cemplo magnjfico j SC cœno-bio,quod BeneditSi mcmorix facrabatur. Inrcrca milirares copix,quæ S co drain ue-ncr3nr,Vicinium,qUod nunc mutaro nomine Duicignum uocanr, profed'x finit-Hocoppidum Pliniusappcllat Olebin’' um,aitquc, Colchinum antea uocatuinJ Colchiscondirumi Huius incolasferiint adhuc retin ere,nefcio quidagrcftcatqiiH' culcum.quod à (uis maioribiis,tanqua off manusacceperint,parSi-j; amatesinextf' rosdicCtur, VtprimC itaq?Turcihilcad-iiencrut.ftatim propugnacui^ercAo.qua« tuorxneis tormctis,quæfecû(nccfineml । gnadifFicLltarcob prxaltas crepidincs,aC i turtuofos collcs)dctu!eranr,oppiduii)ar-cta obfidioncaggrefsi funt, Acciditaiitéi j ÙC perideui ferè tempus Ottomana clafsn ' eodcin

LIBER SECVNDVS; «9 eodem appcllerct. Ciim feitaqjmceniuin propugnatores, mari tcrra'q; civcumucn-tos.accçhoftemacriterinftarc confpicerêt, mifcruntad Partaum, rcrreftrium copiarü ducem.qui cum co pacifcerentur. Condia tiones eranc,ut fc, ac oppidanos, feruarec, arma'q;,8cfortunas conccderet,aciignis ca replis egredi licerct. Præterea,ut quatuor nauigia mutuó daret, quibus Epidaurum ufc^deuehcrentur.Hisconditionibusobgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Iltis atq; acceptis, oftauo die ab oppugna^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;d

tione.oppidurritradidcrunt.Huicmilitiae '^Hrcit dfdi^ pracerat Sara Martinengus , cuius culpa f“”*® bccu^i nonnulliaccidifledicunt, ut oppidum a-milTumfit. At pleriq; ilium omni crimine acuitio cximunt, nihiltp ab co prxtcrmiL fumuolunqquodadboni ducis.acmilitis officium fpcÄarcr.Hincfaftum efl'CjUt dü Omnibus adeffc{tuderet,militcm''q: cohor-taretur,amp;ipfcmetmultdm pugnarct,quav , todic,abobfidioneuulncratusfita'quadä Sara Marti-partemuri quaetormentorum idu conci- nengui wwl-dent,cü(:plc^fauciu's,ac(emiariimis de- nrrrtiwr. cumberet, ^hoftilis clafsisiamfupcrue^ nilTet^militcs cü adiuific, ac formidinc per-

i culfos,quidfibi agendum cenfcrct, poftu--1 laffe,aceum refpondifTcmeconfulcrcntex-i animatü hominem,fed faccrenqquddma-1 gis opportunumuidcretur,atq^ illos,quia 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;It comi

i;o DE BELLO C rP R I O coramcatits.acpuluis tormctarfus defîcit' bar,cum hoftc tranfcgifTc ij s côditïonibus, quibusantca. ScdmilitumpræfcAi afle-runtjobfidioru's initio,amp; priufquam Scly-mianaclafsis aducnincf,Marrii)cngum,ob commpatus.aliarumcj; rerum pcnuriä^ eb Kcmi’itibusconfuluilfe, utucl oppidoau-fugercnr,cum quibufdâ nauigfjs, quxerät circa cam ftationcm.ucl fefc tranfdercnr.a^ cos neutrum horum approbafTc.at ftatiiif‘ feoppidu dcfenderc, donee tandcreriine-ccfranarüinopiafôpulfi,amp;nauali claflcfu-peruc.iictCjde coponcndisjrcbus coftituf' rêt.CærcrûnùnullioppidanijÇj capciuie«-titcruntjpoii (ibervarê adepts,publice affb mar,oppidu amilîum, ex folacorum ignS' Ilia Sefocordia,ipfumcp Martincngû,amp;re-liquos duces,ac milites falfo' de commcati*i alijs'q; rebus addiutinâ oppugnationc fU' ftinendam utilibus,c0quf ftos,quia uenetj triremes adfupremumufqjdieillifcomnb miliraria prx’fidia fupportarâr, adeotphb abundafrc,ut ( quoad iftud fceftat) p fos dies aduerfariorii impetum adhiîc ferre potuiflcnqnec uenfimilc uideri,Saram,cji'^ adillius tuirionêd Senatumittebatur,illif^ abfep ncccirario præfidio ingrelTurû fnifc praei'ertim cu hoftilêporcnnâ tamfibipfo' ximä 3C immincntc.cognitä habcrcqquo“ fifle

LIBER SECVNDVS, tjt

fane plcrift^multJ crcdibiliusuidefur,^-niâtres naues roftracæ e' Kizonico ßnu,acf eos mifla; fiicrant, q bcllicainftrumcta cu-iufuis generis adueherct,hx'cß,priuG.^ by-zantina clafsis appuliflcc , die tantümodo' præceffcriinrjexquo indedifcelsionê fcce^ ranc.Turcarn dux oppido poticus, nônuU los generofos ex prxcipuis,dlt; quafdä mili-tum cohortes ad clalTcm tranfmifir,moxcj5 de bis,qui obßdes mifsi fueranqfedülo in-quiriiuisiteo animo,utßatimomnes tru-cidarcntur.lpfiautcmfupplicium ueriri.fe pauld ante in quafdam edes arcanó reccpcgt; ranqibi'q; tandem inuenti, arma contra fe infec|ucntcs corripucrunt, hoften/q; mira uirtuteàferepcllebant. Cùm itac^ dlos ca-pcrcnequirent,domos inccndcrunc, atc^ itapars corumignc abfumpti,pars nö fine magnaTurcarûfirageint€rfc(fti,ac deinde rebus omnibus pacatis ,ib.t^ prxfidio cir-citet t|uin2,entotü militü imp ofito, ab oppido rcccffcrunr.Dri Butuani ea, que Vlei- atmt ni] g€rcb3mur,audircnt, fcLp oppidüneq; öM/ugiMut,mi natura,nci^operc munituuqSC in qtio eria frreabhoße nullaeircntmiliiûpfidi3,nullo modo tuçri iriKidantwr« po(rc,côfidcrcnr,unàcü luis f3miliis,ac fu-pencsftile3d Afiruiêfes qifugcrunt. Ab bis aût ppauci cotû (qa amp;nbsp;ipfi obfidioncuerc^ bâturjexccpti funtjSercliqoês cxclufi.dûq?

H » hic,

Ijz, de BELLO CYPRTO hac,8iilIÄcaufugerentja' quibufdam prX' torianis miliribus in ipfo innere circum-ueneijuaria cæde afFcftifunr. Hisrebus, AntÎMmm à quæ Vlcinfj agcbantur,Antiu3rum perla» T«rfij occu- tiSjtanciis continuo'metus ac terror inua^ patitm, fit, uc Alexander Donatus oppidiprxfe^ » nbsp;nbsp;nbsp;lt;ftus, ac præfidi'j milites,confeftim duos le'

gatos ad Turcarum imperatorc miferinr, qui oppidum illi eadem compofitionc de' ■ dcrenr. Hane ipfe baud fane inuirusaccf' pir,mox'q5 illiîc,adquingcntos milites,qui in præfidio futuri efl'ent.introduci iufsir, plurescj; familiæ fecundæ claisis, à noftra fide,ad Mahomet!lacra defciucrunt, ôuiii' prirnis prxfati oratorcs,ut hac facrilcgaÄ nefariaoccafionc,ucteresfimultates amp;nbsp;cô-trouerfias,qu3S cum ciuibus habebanqul' ciicerentur.amp;quingenti milites, qui crant in oppido, ad claflem pefdudi funqliist^ rebus confediis.Partaiis cum clafsis nauar-choad Kizonicum fretum nauigationeiu inifituir.cumvpiuxtaBuruam pcrucnifsct, auftro feuienre, fic maris tctMftatc.acun-darum fluAibus, quafi perlemihoræfpa- , tiumiadlatifunr,urprærcrillas naues.quas | amiferunc,exquo Acgcii pelagusprætcr-nauigarant, illis tres quoq;triremesnau- ‘ fragio pericrint, is'q? turbo ac tcpcftas,niii pauld póft remifillet, maior utiej; clafsis pars *

LIBER S E C VN D V S. ijj pars fret! rabicabforpta eßet. Sexto Idus yf AuguftiadNouumcafirum appul^re, ac interea hi,quos fecum adduxcranr, humant ac überall ter excipicbantur,quo' Aferu uij ciueshuiufmodi excinplo alîedi, detj fua falute confirmât), ed libentius dedido» nem faccrent.

Hoc oppidum,quodnûc patrio fermo-ne Catbarum appellant, fitum cft l'n Dal- ,,1' . nbsp;nbsp;,

mada,86Ri2onico finUjCftt^ ualde'popu-!ofum,5d habet agrum peramplum,atquc accoüs frequentem. Hgcloca Rizones an-ti'quitus incolebant, qui fane'ob plurima bclla quibusab hofteuexabantur.fuis pc-nadbus reüdis,în bas fedes, tâquàm in tu» dfsimum afylum confugerant. Hucigitur appulfi, ftatira ad eos, qui oppido ac miü-tibus præerant.ntincium mifcrc,ac eos ad-horrabantur.utfefetjanfdfetent, idcj; fifa-x cerêqd fe omnia hunîaniratis officia expe-lt;ftarent,alioquiuana fpe, atq; inani fîducia freti,uim hoftilem,acqucarmabreui expe-rirentur.Hi .^ditalcgatione,intrepid)' rc^ fponderuntjiroi fatuiriumeffc,quibus ÔC feipfoSjSd oppidum,non modo'cÔtra præ-fentem iniuriam,fed etiam aduerfus omnê Othomânicam potentiâ tueFcntunideofp protinus inderecedcrenr,nifi tormentoriï glandibusimped uellent. Hoc refponfo

' li J habp

„4 ne BÎLLO CYP RI O babiro,purpurari c ucftig/ómandarunfjO' tnnes Italos,qui capnui detinebantur,per triremes diTtnbui, ÔC compcdibus dcuiii-«ftosad rcmigium compclli,nioxq; Saram Akarcincngum,3c tredeeim ccturioncs, fin-guliseorû comité ex illorû arbitraru afsi-gnato,fc'pid3iirü liberos dimift^re,acfccuiii qijatuorVenctos patritrj ordinis,quorum .nonnullifucrant pracfores, alij quæftoresi illorûoppidorum,cum fuis uxoribus,3cfa miliis,eisq;duas triremes conccir^re,quani nautae.ae præfedti eos fîdclitcr comiraren-tur,amp; incolumcs ad cû fenatû perducerenf At Martinengus, præfarj centurionts conqucrcbantur,acdiccbant,fidem à Paf' | tau uiol3ram,eumqtfc promififl'e, quodnO modd ipfijucru'metiam omnes milites ciim fuis fortuni?,atcç armis,figniscp ercéiis.Ë^ pidaurum libéré diinittercntur. Sed Tur-eæid omnino' infîciebanttir, amp;;aieb3nc,fi Partaus liocanimo extitifTet, nûquamti''i qui militiar pracerat, amp;nbsp;reliques militum praefeAos,minufqu'e prætor^, alios'qi m(' niûros, SC nobiles uenetos cum coniugi^ bus.acpueris.integra Scfalua pudicitiaJi' beros dimifilFet.ut poftea in pIebcm,3C in* ' Hmæ conditionis homines iram excrciet, | ideoc|; inferebanqeosmetuadaftos fcfdf liuihumaniup clemêtij^dedidifle.rmi!'

LIBER SECVNDVS. ij/ taque alia in hanc fcntentiamab eisdico bârur.Cæccru'nijUr adobfidionc Afcruien fem reuertar,Byzâtini eos terra man'fj! ag-grefsifunc,duo'q;muniminacrexcrunt,ex Cathiirunt quib.cGnoucmaioribus tormêtisarcc.atc^ ohfeffimi oppidüdiucrbcrabant. Atmilirespfidrj,^ 7«r«t. pleriq; ex oppidanis.cruptione fada.quof dâeornuulncraiûr, nônullos occiderür, rcliqs.£neis machînis ablaris.fc côfeftim ad clafsê rcccpcrûc.Dû rcs ira gcrcrêtur,Occhi al,8i Caracofius.dccê dierû fpatiû fibi a claf fis pfedo dari poflularüt.ea'c^ rc impetrata, cumfçxagintatrircmlbus uenetas infulas prædabundi circumibant, omnia'q? rapi-nis ac incêdijs uaftabant.His pcradis,Corz cyramMelænam Adriadmaris infulâcuul Cortyra W.*-go‘ Curzolam uocanc ) qug odoginta mil- obfidc^ libusorietitcmucrfusabeftEpidauro,dira lt;«gt;■ àbOchiii obfidioneoppugnarûr. Antonius Conta. H, a-Caraco* renus illius loci præfeiîtus,multo' ante no,- f‘ogt; rat de Selymaclafl»-,cx n.ûttjs ac liferis,qug ibi Epidauro milTæ Ricrant,illam fcilicec appuIilTe Auloncm,finuir.tj Adriaticuin ingreflamdî^o'cj ftatim re cognita, publico edido fanxit, ncquis, graui pœna con^ ftituta fccdsagêtijexoppido egrcderctur, eofqdehaud fegniter hortabatur, ne animo deficerentat feipfos ad propugna--tionetn, onancmqdebellieuentû alacrité»

Il 4 pa.

f}é DB BELLO CYPRIO pararcnc. Cærcru'm ubi hoftcm baud prO' culabcflc,procertóaudiuit.metu acigna-uia perculfus.catafcopiun) ,quod quideni dcditaopera,in procjndu haben' luflcrar. tadtds cöfcendit, ÔC primus omnium tur-pifsimèaufugit. Oppidani.urprimü deih ïius fuga cognouerunt, ducc defticuri, i'arntp hoftê imminerc confpicati, foedo, acfgnominiofopræfidisexemplo, fuga bi falutem quæfiucrür, ac Epidaurum uer-fus profedi funtjadeo'.utfibi dütaxatquin« queacm'ginti ex oppidanis, amp;nbsp;odoginta ' 0rn« dnï« tnuliercs fupereflcnr. Hæigitur quadam tnuc tnmtt- uirih'audacia,3Cincredibili animorum for Wh fexu, tfoudjnc, uirorum habitum atq? armain/ dutæjhorîr loco æof rifo confccnderCj ibii? mortem pociiis oppctere, qua'm pauian’ defererc conftitucrant. Dumitaq; hofos clalTe admota,oppidü fæ ua oppugnationt ccepilTetinuadcrc, ac dirifsimaquxtf mi- | naretur, contra' ucrd, hæmuliercs armis, lapidibus.tedis'ij! acfacibus.cum a' fc for-titeracftrenyè rcpeUcrent.cœlefti bonita-ce ac prouidêtia cuenit, ut Iroreas magno jmpèfu perflareinciperet.istp fubindeuc-Ijemêtiorfaftus.marc turbinibus inflaref' Occhial ex ea tepeftarcfibi,Riiscpnauigi)S baud paru’m mctucns,ab oppidi oppugns pone recefsic, SC iuxta continenten) adnai uigans,

LIBER 8ECVNDVS. 157 uigansJnidnercdiripuitLyfnam,Brada, Muhalect

Liffam, infulas Dalmanæ, in oramaris Ddlnidii^d Adrian,ac ipfc.SC Caracofius circitcr mille T«rfis dirr-acfexccntos in feruitutê abduxerunr,mul- pt«. tostjî pagos ac ædificia incendcrunt. Dum ira piratæ gra(rantur,dicrotum,quod Mef-fana primo',indc'tç Hydrunro foluerat.SC reftà Corcyrâ ueifus.iterfufccperar,àby-2annnabircmi,quæà paudoribus defcn-debatur (in hac enim tantummodd duo-dedtn,^ in altera quatuor 8(. uiginti aduc^ bcbantur ) ui captum cft, acliterae inuêtæ,' quæ noftros de pcrcuflo foedere, detp tota belli ratione admonebant. Qui cas deEcre-bat, illico adTurcarumduccmperduétus eft.actorturæ fupplicio aFEed:us,utquid'nâ noftri molircntur,quàm plenifsimè intel-ligeret.Vtpnmü,qu3ei fœdcratis gcrebâ- EaJuiCki-

1 nbsp;nbsp;nbsp;tur,qu3ec|;inorum effent côfilia,pernouir, ßiMorum

1 nbsp;nbsp;èueftigid nuntium,cum litcrisadSclymü THrciieo^i-*

1 nbsp;nbsp;nbsp;legauit,quibus illû de rebus omnibus cer-tuffl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

1 nbsp;nbsp;nbsp;tiorem Faciebat. HistranfadiSjduodeui.

1 nbsp;nbsp;gcfimadie A^uftièfinuRizonico difccf- Cdibdriwn

I nbsp;nbsp;nbsp;îir,8(.Butuaiiruerfuscum claffe profedus obfidione fo-

l nbsp;nbsp;cft,eamqueuacuam, omnicp præfidio de- JutiMn.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nudatam inueniê8,folo sequari iufsir,adeô, BMtud felo

1 nbsp;nbsp;utuix ullum deinceps humani domicile

1 nbsp;nbsp;ucftigium apparerct, ibi'cKadtriduüper-

1 nbsp;nbsp;manftt. lamdedmus prænxi termini die»

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li J infta-

DE BELLO CYPRIO înfubat,quum Occhïal fn Epidaurum ad-naufgans, iiixta illud oppidum profcAio« ncm lufcepir,amp; nullibi pedcm figcns.abftp Vila tun danone ad clafiem feftinauir.jdeo-qi/e nullus ab eo ex captiuis rcdimi aclib« rari potuit. Proxima luce illX'c etiam Cara-cofiu? iter faciens , Epidaurum ingrelTus eft,amp;fcnarui,acetiam quibufdam prlua-tisciutbus,ad treccntos eorum,qui capt*-uiabflrahcbantur,uenumdedit. Cxterii. nobilitaSjCiucfqJeuniuerfijtani propenfo animo in hocexritcrant,ut etiam quadrim gcntos.quos fecum adducebat, pari bcne-iîccntia, fiCpietatc rcdùncre,paraneflenr, niti eos Caracofius dcnegaflcr, nçclafsiuni duftorisanimum (quodmaximd uercba^ tur) offënderet.Scdtarnen præterhos.ctu nonnullos alios in libertatcm pecunfjs un* dicaruntls autcm, ubi haec pcregiiïc i, pfO' fpcre' ad clafiem co ntcndi t. H æc ueid/cxto Cal.Scpt.adhuc hærebar Aulonæ, ibiqd^ auda,Sô inftruda eft tribus millibuspræ' torianorum, actotidfmexiis,quiconin’ lingua fpachi dicuntur, cx^is copijs de' lecfes,c|uasEpiri prefedus antca college' rat,eiusqj rcgimini Vicinium.atqj Antiua' rimadiunxir^moxque alter ad fuam pnfe' duram perrcxit,alter ad Corcyram profe-dionê intcndit.Kuc autena appulfus.con-

LIBÎR SECVNDVS.

tinuó ad oftingêtos équités,cum mille pc-ditibus in terra expofuit, qui uarijs difcur-fionibus earn oram dira quadam.SC Barbara immanitate diuexabât, multumqu e do-miti pecoris,atcç armenti.quod pafsim per agrum uagabatur,occidêre, mdxqjfubur^ bana teda magno impetu adorti,plur{ma9 domos ac xdiRcia incendcrunt. At mee« nium propugnatores militaribus machi-nis cos fcrientes, baud fanè mediocribus damnis arq; incomodis affeccrunt,fîmultç circiterauingenti pedites cum mille cqui-tibus ex oppido egrefsi,ac eruptionc tafta, nonnullos eorü trucidarunt, amp;nbsp;circiter ui* ginti capriuos fecerunt, ex quorum nu* mero fuit quidam Rays , qui erat unus ex ' præcipuisapudcos (Baphus nomine)ge

1 nereCoryceus, quiiamdudumad PAaho» metifacradcfeccratjcratcpfoçius atcu amicus Caraco!r|. Exnoftrisautem cecidcrunc

I quindecim,8óaduigintifuntconfefti uul*

I neribus.Poftconfliólumhabitum,8óuaria CoroiM oB 1 locamifere tkformatajubi clafsium praefe* ficiiont lite 1 Äus nihil aliuüife agi pofleanimaduerte- rdtur.

1 nbsp;nbsp;^ret,illinc protinus abire ftatuit, amp;in finum

1 Corinthiacünauigationcdircxitjfecum'qjs

1 duas ucnetorum naues, quas multa prarda

1 nbsp;nbsp;onuftas coeperat, adduxit. Vbiavitchuo

. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prae-.

• 14© DE BELLO CYPRIO

• lt;claf- prxterucAus cfTcrjClalTcmcornmeatu, w’' M- litc,reliqui8^ rebus opporrunis atq;

libus, magno ftudioac cclcritate inftaur^' damcurauit.Intercaqui ByZanhum pi'^' mi'nùsfuerar, cclcré aduolac cum inatids-tis,utrei naualisdudor fianni tempusp^^ tcrctur,ad Aici uuiam oppugnan'oncmrî' direc, acin cofinu,uel proximohybernJ' ret. Qudd fi interim aducrfæclafsis inua^ dendx fibi commoda facukasalicubida« recur,nulla mora intcrpofita,illi adutîi aC-currerct,acq; uniucrfi prælij cafumfubiret Isaurcm,ubiquæ'nam force fuiimperatO' ris uolunraj,incellcxit,rurfus adeuinfcri' pfic,eumt{î,in quo ftatu fint res omncs,cd‘’ cuir,fimule],’ aliud refponfum auidc prxfio Venen ntm Jabatur. At Venetus interea, etfi co report folâfblliâti totusinhocincumbcbatjucclafics qu^m-lt;/f extemir^ primüiungcrcnturjquxtf huicrci oppor-retui, dtetiit tunaforcnr,omnifolertialt;3óftudio procU' deurfianit. rabat,resquoq;urbanas baud minori cura, ÔC fedulitatc fatagebar, c5 eum ncutiquim laterer,fruftrd efle foris armamifi ctiamdö-micofilium eflet. Quonianngiturfeiebat, rcqjipfa pcrfxpcrolim expcrtuserar,uictoi riam diuinitus pende re, iniunxic, utfana afsiduis prccationibus frequentarentur,^ quifet diuinam opem fcduld imploraret, quoclfan^,cu'm ab omni corum ditionc,t5 etiani

LIBER SECVNDVS. 14I

cn'am per uniuerfatn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibcriam

fummis omnium iion's S6 prccibus ageba-tur.Paucisancedicbus publico ciufdc Sc-natus cdifto fancirum fuerac, amp;nbsp;feuere in-iunclum,utomnesindigenx,tam patrirff, , quam reliqui,infrafpanum duorummen* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tl,

fium.fcripto indicarcnf magiftratui jquoc/** redicus, proucntus,amp; uedigalia in urbe, acqj in agro annuacim habcrcnc,amp;ciiius quifcj ftacus Sdcondirionis forer, fimufq;

fcripcocôprelienderenr.quæcuncç fingult in locis aliçnis pofsiderêr,ut Jcinde ftatue-recur, quodniagisi? Republicafuturueffet.Cæterum,ne interim deelfet in urbe c5 mcatus.minuseftinSiciliam Placirus Ra« gjzzonus,ciuisucnetus,uirc}?^boac fo-lerti ingenio,qui ibi frumentum emendir. Sc in urbe dcfcrêdum, diligenter profpice-ret, idtp ab eo non minus acciirarc',qu3'm fidelicerprocurarumcft.Huius frater nitu maiorjacobus nomine,uireximiaprüden Ucohut'R^. tia,quiq5 ob cgregias animi dores,multam

fibi laudein a^^ud diuerfas nationcscom= mittiiwrCon« parauiqpauló ante’ mifluserac Byzatium,/iiiinopolu«. eoq,’fcxto Cal.Maij peruenit, ut.ibi cum piirpuratis ageret fupcrliberacionc quox rundam negociatorum ,T urcici nominis, quorum bona Venetijs à bello indiä:o(nti «tiampriugTurcarum tyrannus Conftan-

tinopoli.

ï4» DE BELLO CYPRIO

tinopoh',Slt;Pcræ,quæ’oIim fuit Liguruffl coIonia, amp;nbsp;pcruniuerfum eins inapcriuni» idem fcccrat in Venccüs mercatores,ex Se narusmandaro obfignata, rcfi-irucrcntiiG IPfi'cp,priori liberiate do.naci, ßyZanciuiU incolumes redirent, idemqu'e de ucncfis mcrcatonbus agcrctur. Primo huiusad-uentus baud parua fufpitionc caruic,»^ ob alias caufas illuc appuliffet, cümibi famaiam fpargeretur, fœdiisiiiter

num ac Venctum iniri, breuique pcrageiiquot; dum, ideoque turn temporis ingraui p^' riculo elTe uidebatur . At poftea ciim Ai”' hat purpuratuSjCX eo tandem probe'in-tclligeret, ipfum nihil aliud in mandai)» habuiire , (cd buiufeemodi profcAionei” dunraxat ob id ex Senatus condicto , cofufeeptam effe.omni fufpitionc Iiber^' tus eft, quodqiic præ manibus babebait fceliciter abloluit. Cdm autem reditu, baud procul Epidauro, iulfub'^i Mebemetis purpurati, cuftodix tradu'” eft, at brcuipdll, aliqua nccumæluin”'? prius ei pcrfoluta ( bæc iJeró diciriir ff’ i (ê fupra duo millia nummiim aureorUi”’ incolumis dimiifus . IDidfum eft fip‘ । rius, in eöflidu ad Corcyram babito,P''’^' ter alios , fuifle etiain captum quenda''^ ßyzantinum , Bapbum nomine :

’ 11 B E R 8 E C V N D V S. 14, pro ciuslibertateliberationem lacobi Ma- M/« lateft3e,lllyricipræfeâ:i,qucmipfiin quo' latefia capM d^m certumine cœpcrant, amp;capnuum l'n rfTnrf«. ui'nculis denncbant, itenaqdc duos alios ex infignioribus uiris(baud tamenucnc-ris)proucipficligcrenr, Sôaurcorum piufgt; quàna decem millia,obtulerunr.

Pcridem ferc tempus,Vcncrias appuli't Turcieatora^ quidcm turdcus orator, qui mittcbarur in for captas èi Galliam. Hic ftatimcx Senatus coniulto iuiTus efi comprchcndi, ac Vcronam per-duci,utibiinarcea{reruaretur.Ceteri3Fran cifcus Axius,q a' Galliarü rege Byzantium mittebatur, utapud eülegationismunere fügcrctur,cü forte adhtic Vcnetijs hçrercr, adiuit SenatüjUaldecpapudcüinftabat, uc dimittcretur,! dcp amp;nbsp;æqiin eiïe.ôC iure ami» citiç fieri debcre oftendit. Primo' quoniam ad fuû Regem is lcgabatur,ntlque haberec, quod fibi cum Vcncto agendum foret, fed tantum illàc tranfiuifl'er.Deinde,quia inter ipfum Regem. dC uenctam Rempub. firma utiq?amicitia intcrcedcrct. Verû ipfi, quo minus cius p^ulatis tû aflentirenrur.non' nullas caufas attuleiunt.amp;S graues, amp;nbsp;magnas, utiuidebatur. Quiauero'res Cyprix illorum animos mirum in modura ange^^*”* ƒ* ' banc,amp; maximoperô ciipiebartt eos, quirquot;'’“'/**/^ ad ThamaiTum obfîdcbantur, pix-fidioTy^'»”**» ’ fublcgt;

14 ’ DE BELLO CYPRIÖ fubicuarc, quatuor naucs inftrui ac parari ïulTerant, quæ pr/ma tempcftate idonea illifcmitterentur. Qiu'riadedintcrPatres agebatur de nouis cohortibus deferiben« dis,qui numerus foret ad duodecim millis uirorum,hiéç adomnem occafionem prï' fto adeflent. V t uerd hæc omnia cômodiuS fièrent, è communi confilio ftatucriint,ut nobilibus,qui erantin aliquo magiftratu, omnia ftipendia furpcnderentur, amp;diini‘ dium eorum quæ fünf promifeua. Item if lis,qui erâtin publicis funâ:ionibus,quaî uocant Qiiaranrias, dimidium prouentus perfexMenfes adimeretur, atqjid totui” in publicum ærarium in fer ri deberet. f' quia ex cerris nunttjs cogndranr, hoftein-gielfum effe finum Corcyrcum. eamlj; in-lulamacriteroppugnafle, indcl}; poftuS' rias prædas S^damna.incolis illata, irerum infretum Kizonicfi reuerti ftatuiflc,Iiauii parum uercri cceperant,ncmoxadcorun’ littus appropinquaret. Illud itaq;nouis præfidiis,nouaq;induftria 5lt;Z arre circunr munireftatuebanr. In Ser^tuquocpagC' batur coram Sfortia Paiauicino,dctribus munitionibus cxtrucndis,quarunri priwJ . fieretluftinopoli adfinum l'ergcftcnfcni-

Altera Pyrani, quod quidem oppidum ■ fitumeft in ora,amp; lingua eiufdcfinus. Pu-•' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrcnii ■

LlBïR 8ECVNDVS. » 'f ftremaVdni,quæurbs facet in foro Tulio. Prætereà in urbc diligenter cauebatur, nc ibi foret ullusdomcfticus,acinternus ho-ftis. Nam pauld anté capti fuerâtduoBya zantini, qui erant rerum Turcicarum ex« ploratorcs, Sihabitum Heremiticumin-duerant,nei quoquam agnofeerêtur. Nec ctiamdeerant perfidi ac nefarij homines, (fi huiufmodi monftra homines dici me-rentur) qui auaritia duâi,côtra fas^xquu-qdedzbita militi ftipendia defraudarant. Inter Iios fuit quidam ex urbe Rauenna, Pelegrinusnomine,qui ducentorum mi-lituni ftipediumfibi perfide ufurpauerar, ex'q: uericta dttione tacitus profugit,uir fan^uitali aura indignus, quern uitæ alimenta his,quibus iure debebâtur, adimc-icnon pudebat.

Cæteru'm, ut qudmaximi: geP.itaniî raJerati musjSCfefiina^ratio, reucrtar.fcederati principetJe Principes, Mefianse rebus omnibus iârite' 'pdio jiatuüe. difpofitis Sc paratis,de fümma belli,confi-liainterfe inyjant, Si colloquium indixé’-re.acfead expeditionem totis uiribus ac-cingebant. In hocautem folummodo ad- Qj/j prind-mifsi funtjloannes Auftrius, ciustp Lega- pes ad collo-tus , Aloifius Rechezenius, Scbafiianus tiuiu aJniiJsh Vencrius, AuguftinusBarbadicus,atquc unusabeorumepiftolis, Marcus Antoni-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R us

»4^ DE BELLO CYPRIO us Columna, amp;Pompciusciufdcm famf-Ii3c. Conncncustriduó frcqucns habiru» cft, Si. clafsium duftores narijs fentcntijs fcrebancur,atquein primis dcccrncndum putabanc, quid agendum forer, fihoftis, priufquam ipfl mature adueninent,Byzâ-tium uerfiis rcdijlTec. Quidam enim cenfc-banr, Nouum caftrum obfidcndum,alij Tunetum cxpugnandum, eiustj; rcigrs’ tia, pauld antJ illii'cappuierai cius locire-gulus. ucliemcntcr inftabat, ut noftro^ rum Principüöpe,atq! armis, in amilfuni , Regnum rel'titueretur. Sin autem pararus cfletad præliâdum, rioßram tÿ clalTcm ex-pcftaret, ut earn repente adorirctur, niifl Fortiina belli tcnrandaeflct. Dum dehH rebus quaeßio uerfarerur, focijs Principi' bus operæprecium foreuifiim eft, urea dt reillorum quoq;fcntentias audirent,C|U* «udicio,rei'T; militarisfcicntia præftabant-Etfi uerd quidam, ex præcipuis, in eorum colloquium admifsi, graui acdifertaora-tione.quidfentirenr, in medium protulf-l'untjcxnonnullisramen, MImfolummo^ dd excerpfi, qux habita fuit ab Afcanio Cornio, cuius in priori libro mentioiifi” fccimus. Is eniinfenrentiam rogatuSjliU- . iufcemodi uçrba locutus eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

S/ciinij Cor^ Duo,uel tria funt, Principes lllufinfsi' , tßi, t

tll^ÊR §EC v’NO VS. 14’:/

«if, quæ(mea quidc fcntcnn'aj Irnpcrato- dt Temexercitus inorau' dcbeant, quo minus in l«r-utiiucrfi cerraminis alcam fubear. Primu eft.quum damnurnincómodi acccpn ma-ius cft,maiorisïy pondfris.quJm berieflcf- , um exuiftoha prouem'ens. ld aiitccxcm-plorum addi'rioncfjcnius pafcbfr. Qiiuni rrancifcus Guifiacus Diix,Gallier mih'nç prrfeftus.in Italiam profecüus eftco cofi-li'o,ut NcapoliS Kegnü irtuadcrer, Fcrdi-nandiis Toleranus.Albr rcgulus, paruin caut«?,ac milirarirercgiiïi'rjfïcum ciüseo.r prjs manum confcrcriSiFortunam belli cc^ taflet, in qua quidem Gàlli niliilaliuda-mifliiri eranr,piæccrfllum cxercirum, quiÉ fecum adduxcranc, nequaquam ucrócx-crcitus, ac Regniderrimcntum accep'un'. Alcerum eft,quum facile' eólligï darur, e.x-crcitum, autinimicam claflem, pccunia-rum defeflai, ucl coinmcatuspenuiia, ucl animorum diflenfione, fiitcaliqua reiiiili ac opporruna mininu^ diu poflc confifte-re: at ncceltiió abfque ullo praclio diC fipandain. Huius rei exemplum ex pcr-fona CaroliV. facile fumi potcil.Hiccnim cum hello Snialcaldico uidercqamieiriarrt acfeedus inter Principes, quos Proteftan« tes u o ca nr, i n i r u, b re u i d i ri m êd u m ,ea rC

copias, licet maxim.as, SC formidabiles, Kt a modico

t48 DE BELLO CYPRIO modt'co fpatiOjSó citra cladetn abfumcdas» nunquam adduci potuit, utcos pugnala-ccdcret. Tert]umeft,quum fefeuinbu» । imparcs animaducrnt, aded ut nulla fit ' caufa,curfecundapreliafcfaclur« côfîdar, • Marré fautorem poinccatur.Qi.tatf-nus ad duo ilia pn'ora fped:at,nihil horum uobis (mcoqutdem arbitra tu) iinpendct. Etficnim (utfeiteatq; appofirè ratiocina^ nfunt, qui prins de rjfdé rebus difleruére) clafsisiafturaChriftianæ Reipub. ingens hocumcntum.atn; difpendium afferrct,ib lud tarnen perfualum eflcdebcr,noftrosa-cie inftrufta, dimicaturos, ut oportet, credibile uidetur, aducriàm claflèm, qua-uis bcllo fuperiorem, fic tarnen imbccillt ac debilem remanfuram,utncutiquamab bofte tam celcritcr inftaurari polPet ,atquc interim noftros uiribus.acpotcntia.nöita deftituendos iri, ut no faltcm ad uim pro-pulfandä, fcipfos paraturieftenr. CxterS, finoftriIxto acprofpero cuentu confligf-renr, forfan 8C Grxcix defcAio, 8(. plæraif aliamaiorafperari polTcnt, ifcct haudcg’ dem credidcrim.Byzätinosuel modó.cd in poftcrum, aliqua infigni ftragc d C liri-ftianis PrincipibusafFiciendos, nifiprius naualcm claflem dcbcllarent. Hatte uero ; aut laftitudinc, aut pecuniae defcclu ex-pugnaiv

LIBÎR SECVNDVS. ,49 pugnandam.cur fpcremus.nô uideo,quin potius uerendumeft, ne noftra in huiuf-tnodt pcriculum incurrat. Qiiodrca, ß nos c inclyti atcç opdmi duces ) ueftranx clatTemita munttam ac exornatam habc^ tis, ut fî armis dccertetur, nulla rei bene gercndæ diffidentia moueamini ,haHc oc. cafioncm nullo modo prærcrmittcndain cenfeo, fed in hoftem fortibus atquc au» dcntibus animis eundum, amp;nbsp;collatis fi-gnis.Fortunampericlitandamfuadeo. I» giturin primis accurate uidendum eft, nu uirestanto oneri fuppctant. Id uerô cùm ex militaribus copijs.tum nauigiorünu» mero, acgenerc, minimo negotio digno» fcetur. Qiiod ad mili tem attinet, quan-quamipfenon ditfentio ab his, qui ante me fententias dixerunt, amp;nbsp;fateor, Hifpa-nos maiori ex parte tyrones effe.ac rci bcl-licæ parum feientes, idemqtîe de Italis iu-dicandum,8ôGermanos inrenauali haud fancmultum pro de (Te, paucosqùeexhis, qui nuperinbanc militiam profedi funt, minoribus t^mentis afluetos, tarnen exi-fiimo, aduerfariam claffem prxfidio mïli», tari neutiquam inftrudiorem effe, cum in eaplurimihoc anno, amp;fuperiori^ obua-ria morborum genera interierint, ac etiam I ob magnas copias, quas nunchabent in

Kt J

tfQ DEBELLOC Y PRIO

Cypro. Qiiodautcm ad nauigiorum niu Hierum,eorumcp condin'onem fpcdat,rii-piorcs,qui ca de rc fparguntur, ira prorfus Viariant, ut equidem utiaclafsiscommu-nitior fit, ucl qu3c illatum inferior, baud fancaffirmarcpofsiin. Pr3ctereâ,cumipfe in rcmaritima fim parüexercitatus, baud plane intclligo, quantum noftræ maiores triremes,ac naucs,bburnicis,3lt; biremibus Turcarum præftent. Harum enim numerus longe maiora' plærifquccircumfertur. In bocitaque illosaudiendos cenfeo, qui mçbuiufcerei peritia Sôcognitionc ante-çellunt. Vt nero quid agendum fuadcain, paucis in medium proferam, idtandeeft, utfcib'cct uosipfos aliquaex parte fortu-Hx arbitrio committentes (nunquam t-nim rcs bcllicx tamcallide.acprouiden-tcrgeri,atcÇ3dminifirari po(runt,quinali‘ quam partem hxc fibi ucndicct ) bine fta-tim foluatis, omni'^opc aeftudio procu-retis, ut quamprimum bacclafle Krundu-fium,ucl Corcyram transferamini, lllîcc-nimboftibus propiorcs facf^multocom-modiiis, in quo nam ftatu fint,ÔC quidî iiobii faciendum,perfpicietis. Nifiauteiu obftet connneatus ratio, uel aberius reii çuius bîc memoriam prxtericrim, potius Çorcyratn petendum cenferem, quonian)

LIBERSECVNDVS.

biclocusmagisintranfitncft, ac incoiti-

ncTc, per quod Sclyma clafsis Byzanti-

umreditura,fuxprofcétionis curium in-

ftituet.

lllud autem in primis confulo, arque moneOjUt hinc abeuntes , omninó fta« tuatis, figna conferre, fi hoftis in itinerc occurrcrit, quaequ'c ad hoc firmum ani-mi decretum pcropportuna uidcbuntur, fedu1d,ac mature difponatis. Nam fi nondum ciuid agi oporteat, dccrcueri-tis, tumque prsccipuc confultabitis,quS fafto opus crit, proculdubio eucniec,uc de improuifd confpefta hoftium claffe, ueftri animi metu pcrculfi, arque inopcs confilij, hue, illdc impellantur , Si. quae dimicandi ratio ineunda fiqpenirus ignorent. Qriid modo de praefenti bello fen-tirem, uobis, Clarifsimi duces , uirique amplifsimi, fideliter ac lubens aperui.

Vos interim fingula , quaefo, expendi-tc, amp;nbsp;fi quisutilioradednic.ciusienten- , tisehaudmçCTrauate'fubijeiam. Dixi.

Hæc Tîlcanius compofitc ac diferte cOram Principibus differuU gt;nbsp;eiufque fen-tentiara finguli una omnium uocc ap-probarunt. Igitur ex communi confi-; iio ftatutom cft,ntquimprimdmclaflem

• KB 4 uerfus

I i 1 1 i I

yt DE BELLO CYPRIO uci (us, contcndercnt, Si cum hofte pixli» um commictcrcnt. Hoc ubi promulgî-tum eft,maximaIsctitia cundorum animi gcfticbanr.quippc qui niliiliam ardenti-us concupiucrant. (^oniam ucró in ma' gno excrcitu, cx'cjuarijsgcntibusconfla-to,uixunquam fieripoteft, utnon intcr-dum aliquadifsidia. Si. contfnzionesori' '•'iimifltf antur,clefl:uscft Marcus Antonius Colu-,Si.î iïrliKfr mna, qui omnium controuerfiarum arbi-^ifiidioTum. ter, atqueiudexforet, Si fub grauipxna indicium,nequis diuinum nomen frufiri inuocaret, nc'uc alicuius diflenfionis au-rlioreflet. Incerea clafsium ImperatorcJ, concione habita, fuos cohortati funt,ut finguli ad fua munia feaccingerent, amp;nbsp;mb Jitarem difciplinam tuerentur, omnibus-Cur queperfuafum foret ,hoc bellum non cu-Chrifitanis piditatc.necj! ambitione motum : Sed tâ-fufteptum, turn fufeipi caufa religionis,Si Patriar.atcf ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idcircóiuftum,aclegitimume(re, Deumep

pijs eorum conatibu? afFuturum. HaeCjÄ placraque alia, in hanc fententiam ab cis prpponebantur. Ipfi uerd^um alarum centun'ones, turn milites, iuramento more militiæ adhibito, promiferunt, fe nihil fafturos prætcr oiTicium, ac prxfcn-tem uocationem , cuius rei ftudro , if' hAis penacibus, iisque rebus, qux s

mor«-

LIBER SECVSDVS. m fnortalibus hfc potior.', ducuntur,ad hoc bellum cam alacri animo ucnerant, fcquc promptos ac paratas fore adomnia peri-celifubeunda,nihil^ fibiiucundius ,accç optatiuseuenire po(rc,qu;imopportunam reibcnègerendae occafionem pratberi.Hçc ubiperaftafunCjillico'fuppliciâ per urbcin decreta.SCinfingulis delubris ad puluina-ïiapreceseffufæjacccelefte auxiliû implo» ratumJpH'i-^ principes prids,iuxta morera Vaticanæ fcdis,fuas noxias façcrdotibusf confefsi.ac crratis expiatis,myfticam,Sc fa^ crofanftam cocnam fumpfére, idem'q; a' to -to exercitu eodê tempore faófum eft. Pau lo ante præmiflæ fucrant duæ triremes (pc-culatoriæ,quæfucrancBcncdi(fta,amp; Hifpa na,unde 8C nauigiorum numcrom, amp;ubi-nâhoftisagereqquiddemclireturjcogno--ucrant. Iraq; rebus omnibus rite pcratftis, f Ufiit CLri-atcfdifpofinSjXV1. Cal.Occcbris, qui piana dif«.

, nbsp;nbsp;fuit S4dominicus,prima'cç aurora,folucrût dit «

I èportu PAamertino, cum oefto acducentis I nbsp;nbsp;triremibus,fex nauibusmaioribus ,uiginri.

I nbsp;nbsp;quinqjonerarîjsj 8i. quadragintl cum Li-

1 nbsp;nbsp;burnicis, turn bircmibus, omncs'qt,animis

1 tutdiftum eft) paratifsimis , ut hoftilem 1 clafiem adorirctrtur. Copioe in uniuerfum Chrijiianor» I crantuirorum inftruâ:orumfuprauiginti «P«*» 1 quincf millia, qui eran^ ftipendiarij, ex'cç

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kt s

tf4 DE BELLO CYPRIO Itab.Hifpana, amp;nbsp;Germanica natione con-ftabât. Hl's addebanturauxiliariorumduo milli'a.ôd plun'mi nobilcs ac illuftrcsuiO» qui ultrd.iuis'q; impcnfi8,ad hâcmih'tiâuc-ncrant. Quo autem innere perrexerint, quode ordineadnauigarint, quid^ fubin' de fccurumfit, proximo libro demonftra« bitunSed ramen priufquam de his fermo babeatur.diccndum eft, quo tandem exi'tu bellum Cyprium terminarit-

MM gt;nbsp;•. - Turcarum Imperator ualde' cupiebaf, ! Carbarum oppidum expugnari,quo’ind^ fibi liberioraditusin Adriacum pareretP' deo'q? clafsium ducimanda'rat, utcamob-fidioncm urgcrer, ac etiam in Rizonico fi' nu,uel proximOjhybernarer.Etfi autem tranfaÂo federe,deque bcllico noftroruf« apparatu,multa fubindcaudicbat,miniugt;^ tarnen putabat,fedcratos Principes co an« no matur«?, fuas uires conferre potuifTcjUd fi tcmpeftiue afFuilTcnt, nunquam tarnen forchuiufeemodi, ut cum fua clafle przH' urn inituri eflent. Quin etiam fibi ccec’ quadam rationeanimum ir.Suxcrat,hanC foeieratem atc^ amicitiam, de qua tum in-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccrPrincipcsagcbatur,breuiomninó did

mendam,ncc unquam,ob nimiam regnam di cupidirarcm, animorumque diflenfio^ nesmllain inter Chriftianos Reges firmani, ftabi«'

LI HE R SECVÎÎD V-S. v, bencuolentiam poflecoalcfce^ R'IM wfir re. Id ucró, cum cxprætcritisannalibus, Chriflianot turn ex poftrcmo dilsidio, quoifuit in re principes cow mancim3,quum Carolus Qumtus,amp;Ve- corJia, ncti,perculTo fcedcrc, iunctisqûe uiribus, FaHutinto' infuum pan cm Solymanum,ciufqueim.' CarchimV'', peiium,atrocibus animis confpirarani, fa^ cKtntWfc cilèconijcicbat : Sed quoniam humanarum rerum cafus incerti func, ncmoqu'c tarn hcbetis eft ingcnt),ucl adcd tarn praua confuctudine imbutus, qui ncfciat,pro-fperosbellorumexituscun plcraquc alia) diuinitils pendcrc^ipfe, quanqurm fuis uigt; ribus, ac potcnris’ pluhmum fane conS-debat, non tarnen ignorabat, in huma» nis aótionibus , ac præcipuè in his, quae ad Martiam ftilicitaccra fpcdant, ccelc-ftem opcm primó cxquirendam , pro^ pterea publico edifto per urbem fuppli- Conpantino-cationes omniiim ordinum haberi mf- fupplica^ fit, 8C pro rebus bene gerendis dminam hones habittt poteftatcm,amp;auxiliuinfcduló implorari. proKiciçrisU Dumhacc à Byzantinisgeruntur, ccce'ad coslaetum.acPxoptatuna dcTamafsi

i pugnatione , deqde uniuerfo Cypri ReJ \ gno in Othoraanam ditionc redaiflo,nun- Ingens liCfttid i tium aPFertur. Dici autem non poteft, Con/l^ntitio-quam Barbari.ob ca fceliciter ada.cxul., poll pro Cy'

1 upiit, quancaqde cum bcllicis armen- prot«pM^n4.

us (4.

nscuiufuis generis, tumcrebris ignibu*gt; peruicos turresl^ acccnfis.immoderatela:-titiac 8C gratularionis fïgna pafsim edidf-rint-Idem quoq; fadum cft in PannonijSi cu'm primu'm earcsinnorefcerct, ftatimi^ ' praetor Budanus hoc Cæfari, 8i. rcguloS Salmis percertos homines fignificanduin curauit.Vcnetusautcmid primo' difFkul' ter credebat,donee tandem eius orator,qu‘ eftapud Selymum.omnem huiufccrei du_' bitationem cximeret : At corum lætiria »o multo' pdft.in maximum dolorem,ludi* breui conuerfa,non obfeure' docuit,ucrifsi' mum cfTe, quod uiri fapientifsimi memo' riacmandarunr,gaudium triftitiç,ac infof' «uni) comitéefle, nihil'cp hfeperpetuofu* fimilcinueniri. Dum cnimThracespro’ fpcrisrebusinflati, ôéuolubilis Fortun? oblitijinanimum fibi inducunt, feutiM’*' tern rerreftri prxlio, fic etiam in renauali Neptunum fautorem habituros,breuiqilt noua amp;nbsp;infigni uiftoria.non modo'ucneta ditionem, fed uniuerfam adeo Italiam fub iugummifTuroSjhaudmultd’po'ft.nûtiuni longé diucrfifsimumaccipiunc. Sedquo-niam Cyprq regni amifsio, res in mari ge-ftas praecefsit,prills de Thamafsi expugn* tione,tota'q?infulafubafta,poftca de iJlu-firi,acinemorabili uidorja,qu^ noftri ob tinuerunt,

LIBS R 8ECVNDVS.

vinuerunt,ordincrccenfebitur. Vcned, cumcos.qFamagufteobfidcbanturJngra* ui periculo ucrfari animaducrcerent, omni cura amp;nbsp;ftudiojn cam cogitationem incutn bebant.ut 8ó milieu fupplemento, SC com-mcatu,iUis quamprimü fuppctix ferrërur. Horum icaqïlcgatihoe lcduld adminiftra-re,atci; ubi pracfidium collcAum,ói in pro -cinftu eflcf, continuo fuper naucsimponi iu(rêre,ut primo quoeç tempore ad cos co ' portarctur. Hæautcm XIHI.Cal.Marr. ’J?** ex Creta foluentes, illiîc tandem fecundis

uentis delatx funt, omniaqu'e in terram Venttorueo-expofita. Copiæ in uniuerfum fuerunt pi« tMn/mip quatuormillia peditum, eledorum mili^ ƒ«Vdmagux turn odingenti, ex oppid3nis,acinfulari- ^401. bus tria millia 8(. ducenti ex Epiro adue-

[ di, atqueomnesfummauigilantia.Sc fiu-dio,urbemundiquecommunicbant. Qui uerdmilitiæpræerant, utfuoexcmplo rc-liquos excitarent, null« operx, labor» parcercjdic,noduque uigilias circumire, nihildeniqueomittercjquod adloci pro-pugnationem'faccre uideretun Idem c-tiâ ä reliquis agebatur. CÛ noftri his rebus animi cogitations intendunt,hoftes hand minds imp'igri, ac uigiles, foris latagere, ac nirijUt quod animo conftitucranr, ptrfice-rentjOmniaque ufui opportuna,ptorpicc»

rtjac

lï« DE BELLO dTPUlb rc,ac pärarCjUidcliccr magnam copiait! faC-culorum, qui crane conflari ex lana, fafd' culorum , rormentorum omnis generis, amp;nbsp;reliqua his rebus confimilia , quat ad ecs ex Cilicia, amp;nbsp;Syria, fumma cclcrirace affercbantur.Calcndis Aprilis plorimehö fiium triremes ( ocloginras fuifle diciint) I'nultomilifc.commcatUjrtipendio alfjs'i| rebus ad bellicara expedirionem utilibus, o n u ft æ ,i n cam i n ! u I a m a p p u lè're, h isî;^ ref e ■. denribuSjiriginrarcnianièrc qiiibus, una CÛ plerift-p alijs naujgtjs,diuerfi generis,eun do,acrcdcudo,ex finuimisoris noua fiib-fidia fubindetrapcicbanqid'qifumma feftf' natione,i!r omnia in prompru efscr,priuf quam noftraclalsis ilki'c ( ficuti fercbatur) tamagufld accedcrcr. Idibus ciufde Menfis.Muftaplu «rha Mußat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^uceficiubente,quindecim enca tof'

mctaThreniifu in caftrapcrlara fünf, hisq; tranfpofiris.cüfifteruncin his locis, in quf bus crâr pomaria,amp;iin ea parte^q ad ortum uergir, q uulgo Præcipela nuncupatur. V 11.Cal. l'allai) propugnacula ftruerccofp^ rûr,in quibus murales m vhinas difponc' renf,Sf inunirioncs prolflopetfarijs,e3H^ interfequ.'mmaximedenfas, mox'q;fti'^ fim lanra iblcrria,amp;arte, illis admeueban-tu r,u r a' n cm in e a rceri poflen t, crà ri']; i n eo' rum caftris ferme quadraginta imlHa fof-foruiti,

LIBER SECVNDVS.

’órum.qui uarijs inftrumentis null/ alij rci Itudebanr, quam uaHis,afcjaggcribus ht cicndis. Noitn'.hoftikm conarum, amp;nbsp;qua parte oppugnanoncm aggreßuri crant, baud fegnirci obferuanrc3,c.iutc'illis obuiä /re,quah?in eosmolicbancur, pro uirilie-uertere/atagcbant.

His rebus præcrant Marcus Antonius ... Bracadcnus,amp; AflorBaIeonus,quor5egrc gia uirrute,atq; afsiduo laborc ficbat, ut o-mnia rite, ac ordinepulchcrrimogcrercna tur.Panis pro milite torus uno in loco con ficiebatur,isc}? Laurent/) Teupuli præton's • Paphii,opera ÔC ftudio parabatur. Arcis p^ fcftus erat Andreas Bracadenus , qui ma« ritimam partem accu rate’,ac ftrenue tueba-tur, eâ'q!,ubioportebat,rcfici,amp; nouisag-geribus communiri præcipitbat.ut naua-lia comod/u's defendi pofl’ent. Aeneismagt; chinis præerat Goitus centurio.qui paucis poft diebus in conflidu habi to. acritcr pu» gnans cecidiqeiusi^ cohors tradita fuit Ne ftori Martinego.Mifstlibus ignitis tres pfi ciebârur.quorû fingulis uigina milites ex omnium numero delcAi tradebantur,g,c5 eisutioporteret.lioc fumma diligetiaeffi-cicndiicurarent.Maiora tormenta.quacfp poriora ccnfebantur.ineam partem dire-cla funt , qua oppugnationes futuras,

quac^

lëQ DE BELLO CYPRIO

» qiiaq? magis periculum impcndérc pro^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ fpicicbatur, Slt;in omnibus rormcntoruni

4 nojirii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jntcrea

crcbris diurnis, nofturnistpciuptionibus hoftcmundiqilcuioribus prclijs adorn,no mcdiocri cladcafficicbanr.Scmclautcacc^ dic,ut trcccnri exoppi'dani's dypeo.acenf« armari, totïdcm'cç ex Italis fclopcttarrjs, i'' hoftem irruerinr,8lt; conferto Marrc,licet , multi ex aduerfa jîarteintcrirent, plurcsif ( infugamuertcrentur,ciim ramenillorum ' ualla qua'm dêfifsima forent,ingensl^ mul-Fxne/trir titildoaccurrilTct,rrjginta exnoftris defiefe ^uiJam ca/i, ratifunt.^Ccircirer fexaginra iiulnerad, cr pleriijut proptcrea deinceps perraro exibanc, cuin imlnerati. jd non fine ingcnti pcriculoficrianimad^ uerterent. Hi paulatim ex aggeribus pen uenfre ad faftigium eredi munimenri, promotis tunibus,pcrfc(fiisqu'eopeiibus, quæfacere infticuerantjUndcu/gefiiTiadie ! Mai) celramen inclioarunc ex decern pro- i MiiiHiurno- pugnaciilis , in quibus erant quatuor X : prustxdertm feptuaginta murales machinæ, arcf in his prcpugrtjf«^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acinufitatamoleiuulgo

Bafilifciappellanrur)6lt; oppidum inualc-/Joflrorum rca' Porta Limifsi,ufc^ ad naualia,(Slt;f initio tnunifienesd quina oppugnatione pratlium aggrefsi lurriiopp«- flint. Prima fui tin arcem naualein, quani giKti«. adorti funt d mutiitionC fcolij. Altera in ; ipijin

ipfam Loricam naualium, in quam fiicbac imprefsioabarcc.übi trat undecim gran--diores machine. Terna in rurrim Andru« tiam, cum duobus aggcribus cxcelfis,ac preminéntibus, quierantinfupcriori lo« co,8óab altitudine Cübalieros uocät, hi'k'g und cum turri oppugnabantur d munimcn to,in quo totidem ingentiatormentalo-cabantur. Quarta in turrim Nappeam, quæ fllis quatuor raachinis.de qujbus hfc tnodd diftum cft.acriter quatiebatur. Portam Limifsiarn.ciuæ pr jealtum aggcrem in acditiori loco ha Debar, foris'cg muniminei quod Reuelinum recStiorcs appellant, ,p« tegebatur,Barbari tribus ac triginta ceneis tormentis oppugnabanr, ib.',}! aderat Mu- TuMrttni ftaphaimperator. Inirio urbis moenia non Jux aJerji itafrcciucntcrplumbeis glandibus quate- oppt^gujtio-« re:fedinteriora, 8C noftrorü machinas con- „j, tinuis globorum pilis, tänqua'm procellis ac fulminibus fcrire.quibus l’anc haud me« diocri detrimento africiebätur.idco'q; ,iibi primu'mea res animaduerti coepiqoppida ni,ac milites accfurrerunt ad muros, ibiqJe deinccpsadfinemufcpperftiterunr.Braca«

1 deni prxtorium erat in aggere Andrutio, f^ytrn^cu’» BalconisirtNappcO,Teüpuli,in eoiCjuica (oiiqxj.,

I putfandum dicebatur. Cu autêipfi nulla ! incômcda,Slt;pchculafubterfugcrent,reli-

L1 quis

Dï BELLO CYPRIÓ' mi quis eti'am ujres animusty addebatur.Si quifuorutn ducüimpcrio minus audif”-Turcas inm^ tes crane,ineosmorcmilitiacanimaduer-Kîm^ohftr- tebatur.Bellicis tormentis prxcrac LudO' iMnf/4. uicus Marrincngus,qui loca in fex centu-riones difpcrnerar,hi'q; prouidcbâtquic-quidmagiftris formetorum, atq? 3lijs,qui adcorumufum adhibebantur, opportu-num forcintclligebanr,eam'cp ob caufaW flngulis porcis cohors militum GraccofU afsignata eft.Turri.amp;prjalro aggeri naua* lium, praeerac Francifcus Bogonius; LorP car,acmunitionibus,quarum nominacrät V ulcus,Só Capuc fandum,Pecrus Centurie c Comicum familia, amp;nbsp;aggeri,qui iiul-go'Capuefandum, Andrutio, ac Lories ufq;ad currim Nappcä, Neftor Marcinen-gus: Aggeri autem Nappeo,cocic|? Loriffi ufcç ad Portam Limifiam, Hercules Mar-tinengus •• munitioni, quæuulgd Reuf-linum,ac Loricae,propugnaculum uerlus, Horatius Velecrus ccncurio ; æditioriaip Pukherrimtlt , qua? Limifium uocabacur,amp; quant orJoin no- hoftes prae cacceris omnibus infeftabanr, Prorttmclt;(~ prxfeftus cftRobertusMaluecius. Qui-firit. bus diebus coepca cft oppugnatio.exin-ftituto Bracadeni diftributus cft com-meatus militibus , cum Græcis, rum Itai lis, óóniagiftris tormentorum, fcilicetui-

num,

num ,ius, cafeus, SC caro fall ta, omniaqife adoppidf ufquemurôs mira quadani in- ' - •-duftria , SC ordinc afportabantur , âded, --ut miles firiguHs diebus duos-tantum dc-natioSjpro'paneperfolueret, cum rcliqua iîliabundè fuppccilcarcntur. Stipendium trigefimo quoqj’diemtliti perfoluebatur, fincularicuraSCuisilantia Ioannis Anto-nij Quirihi, qui etiam prætçrhocmunus, omnibus grauioribus rebus intcreffe con fucuerat. Fada eft contraria oppugna^ ticipcr fpatium deccra dictum, calt;^ tanta ui,ac impctUjUt magn* glades ex noftro^ rumcatapultis difplofx,quihdccimexpo citioribus tormencis,qu3e in Barbarorum caftris fuerant,corrumperent,biscçpcrua- Ttirw:«« riainterualla circitcr nigintamilliauito-cldd«. rumintcrfcAaeiTe dicuntur, eo'cp redadi flint,ut ncc etiam in fuis aggcribus,ac mu-nirionibus iam ruti confiftcrcnc, caqde re mirum in modum extertiti uidebantur.

Sed quia noftri maxime' iaha ucrcri cœ-perant, nc tormentorum materia defice-i ret,inea te ordincmprefcribcndum iu-1 diciîrant, ideoqudc in poftcrum trigin^ taduntaxatpilaeinterdiu ex totidem tor» î mentis emittebantur, atque idfii-bat co-' ram corum pratfedtis , qui confultd i-I bi aderant, ne fruftrà fulpbureus puluis ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LI 2 abfd--

»

jlt;Î4 DE BELLO CYPRIO

puluis abfumererur. Vndc trigefimadie , Aiùrt rr'r ^^31)^talcopium adpulicexCrcta,quoa fpe futur! fubïî3t),cujus inoppido maxim* lam cracpenuria,non parùm illorumani* mos crcxerat. Cum hoftismunimentin»» qcF Itali Contrafcarpâuocant.nôfinema' gna difficul tate,ac eciam utriufq; partis d* dc,occupaflcr, cctpit e'regioncquinq? tur-riûjterrâproijccreinfoflam cdudâ,cxp3-1 riete amifsi muniminis : At uniuerfumü' I ludfoIü5Cruina,q ni tormetorü fiebatcîf muro diiîcAo, noftri die noftucpinoppi' dum comportabant.mukifj; ac frequentes erancin opcrc,donccab holte fièrent nofl' nullæfencftræ jn pariere, quibus totûual' luinfclopcttart)sperutraq; latcraimpcteH tes, obftabant, quo minus dcinccps quif'' quarafinegrauiori pcriculo illijc,propius , Zo.M^rmorL acccdcrcauderet. Hinc fané accidit,quo'J j «tifl/îgniiar» lo. Marmorius Celebrisa|rchitclt;frus,£Üqu’* thiteâusocei dam uineas tignis, aficribus'q: contextas» ditur. quibus nofiri,dum terra afportarent, a'rtC' i

bris torraentorum idibus protegercnnit, cxcogirairet.paulô pefftinrerficerecur, fanc'omnibus maximoperë difplicuit,cuns oppidanis antea plurimis in rebus baud paruo ufui extitifiet. Cura hoftes tantJm ibliiamproiecilTent, ut ualli planitieniï-quarer,portam cffcccrüt in munmiine/U' ius

liber SECVNDVS.

»usfuperiu's fada cftmcntio.te» raque fen' fim ulcerids proieda, inemni oppugna-tione, dupHci ex latere trauerfaria tigna ^HrMrum inîcccrunt,quæ firmamento eiTc poflent, ea'q;admurosü{qucporrigebantur,8óqud

noftris munitionibus protegercnrur.mul tis ca culeis,amp;. uirgultorum fafetbus impie uere- VaUoiampotiii,cum nonaliundc nifi fuperiori loco, indcquecafu,8Cfor. Turcino/Iro« tuitd,quicquampericuli,atq; incommodi rurtiufcfri»lt;st: metuerenc,elati fpcccleris uidoriæ, ac ctia cub cuntcunt ne quicquam intcntatumrclinqucrent,e' inu4(l«n£. gerc cuniculos in munimentum, ( uulgó Rcuelinum) in aggercm,Nappcum, An-drutium,amp;in eum,qui Caputfandumdi-cebatur,in Loricam,86in arccna naualem.

Cdm autem noftris ademptus clTct ufus il-larumnaunitionum, confeftim (utin hu- .J iufmodi rebus fieri folet) ad cuppas arden-tes,ac tela ignita confugerunt, ex quibus ' aduerfarq baud mediocre damnum acci-

I piebant. His cnim tomenta , lignaqu'e , incendebantur, 8C quialiqucm ex hisfac» culis abripiebant, finguli nummo aureo

I donabantur. In omnibus locis oppofitos Mdgiuf.noH-I cuniculos ePfodiebanqhisqde præerat Ma- (it drcbitc-11 gius, eques, ac nobilis architedus,i quo flut.

11 nihil fane omittebatur, quod quidem ad , I huiufee rei artem, ac feientiam fpedaret. ,1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LI Î Cx-

^66 PE BELLO CYPRIO

Cxrcrdin ex his, tres cluntaxat optatUfW euentum forci ci funr,uidcliccr,qui ficbanc uulgo Caput faniftuiT), cum hxc loci fo' rent uacua, noftrAç fæpè no Au, ac inters diu,ad foflam cxibant, ut infpicercnt cH' niculos, utqde ignem in culeos, ôô ligiU inferrent, nee unqua'm ceflatum eft llngi*' PdJfsniiuir quadam uirtutc, acdiJ/gentiaBalco^ J I- nis, qui ad opus confuetudine excubs' tiaiA e niili bar,miiiccsquc conortabatur, nc quodO' Uri mninJ tempus ab opère intcrmitteicgt; tur , amp;nbsp;cohortes per munirionum aggc' res dilp ibuir, ac ftngulis Jociscohorteifl Ypiroti/îrf- exEpfrotis militibusadiecerac, qui fine ni(ibtll(itorts. omnes, cum pedeftri, turn equeftri cerW' minc,fingulariariimorum fortitudinedi-micarunt. X I.Cal Julij e' communi con' fenfu ignem in turris naualis cuniculuin , iniccerunr, ci'qspugnaecumimperio prac-Cyambelus fuit Gyambclus Bey', qui magna uinoi ^cy, iinui ex ftrosaggrcirus,frcgitmurum,Iiccringenrf Turcarii Ju- crafsitie, ac perforatum plufquam dj'rnf (thus. diaex parte proftrauic'.amp;fubruitrnagnä

partem plutei, quern noftri paulo' ant^, ' pro fuftinenda oppugnationc inftitue- ' rant, SC fubitd magnus Turcarum nume« j rus fiiper ruinas confeendens , una' cum lîgnisadfuperioralücapcuctraüit/ Hane

muni- ‘

LlBÎR 8ÎCVKDV9, ■ nbsp;1^7

ntiinitionem Petrus ex Comitum famt* Ua.fua cohorte propugnabat,eaqùcho- ’ ftilibus tormentis ualde' quaffata cft.cum» queNeftor Marcinengus præfidio accur-reret, hoftis rcpentê ab omni parte loco fiolesreij. reicftuseft. Qtiamuis autem pugnam quinquies,autfexies,nouo ac recenti milite redintegraPTet,illinc tarnen reinfeda, recedere compulfus eft, atquc adfuosre» uerti. Huic prælio Baleonus interfuit, amp;nbsp;multu'm, ac ftrenuè pugnauit. Braca-denus, amp;nbsp;Quirinus, baud pro cul aberant, uterque armatus, atquc ad omnia impi« ger.lafsisquc, acdefatigatis militibus in-tegros mature fubminiftrarc paratus, qui-quearci præerat, iugibus tormentorum'* procellis oppugnanccs fcriebat, multif-î qdeincoramodishoftemafficiebat. Höc certamen ad quinque horas produdum eftjfuitqiîe uarium maXiméimportU' num. E'Turcis complûtes defiderati. cW«utrin-E' noftrisautempartimuulneratijpartim *1“* ilUt«. interêpci,fermé centû,idc{! potifsimûeuc^

nit,repentinoquodam infortunio.acin« In/brnmitMn,' diligentia corum,qui faces atque aridam quodnojlrit materiarademuroinaggerccminus con- lt;ccilt;iit«

1 ijciebant, hisqdc imprudentcr cmifsis, I nonpauciexcoinccndioperierunt. Hic î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^4 praeter

t6i DE BELLO CYPRIO’

præter alios cæfifunt Francifcus Gorusc» mes,ôô ßernardinus Augubiu««nturio* Hercules Malatefta, amp;nbsp;Petrus cornes, cu'n» nonnullis aitjs militum præfedi«, acfignP feris,grauiter lapidibus uulncratf. Proxi-liters nCre ma node rurfus aliaclitcræCrerenfesalla-ffülLiia, tæfunr.quibus prffidiiîadobfeffos mittcs dû,iamt}; in prôptuefle,nuntiabatur.idif de induftria fîebat.ne fe miles animo dcmit terct.Inreriin opera præfeAi,Marei Criud-laroris,8ô Magij cquitis, procuratum eft,ut / in omnibus lociB oppugnatis munimen» conftruerentur.adquaein tutumfcrecipf-renr, arque ubi cuniculoseffodi fentieba-tur, ed ftatim accurebanr,dlt; intjciebantca-dos,8d facculos.madida tcrraoppletos.nef'' pon capfasjculcitras.ccntones, aliatp huiu’ Crt/forun generis adininicula, cum Græci fingulari folertiain re quadâ folerria fecum dctuliflent, quicquiJ militari, apud fehabucranc Nam præter Cannabû.

comportarunt etiam aulæa.tapco'a.ft’'*' gula,amp;;iinreamina,ex quibusfierenccul qui modus eft optimus,ac expeditifsiinuSi ad confîciendos pluteos difiedos ui cot‘ mentorum quibus perpetud glandcsia-ciebantur, ôi diurni laboris detrimcntuni. labore ac uirtute militum nodu reconcin-nabatur.bitj; femper in mûris confiftebäG ne^

LIBER SICVNDVS.

nee ab cis,cohortium præfedi.duccstp ab» Nojhi emtu^ erant.qui ctiam operibusintend,cunda nœi« ^uaw fcduld agerc, (imulq; cohortando, SC ford- waxim« pt’«-*'’^puä''ando,reliquosadlaborcm,acccr. wtefi, «letliü' tarnen magisntagistpincenderc, nee uneç, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«mord

nifiinmeridicquiefcere.cum nullum alt- hofiem, ud tempus opportunius daretur,quonià hoftesfingulis pene momêtis eos ad bellum laccfTebant. Terdo CalAulij i^nc in-tulêreincuniculum ereffae munidonis.g uniuerfa difrupit,öC maximam ruinam c« didit, commodamoppugnadonemhofti tradens,istjsmagno impetu ad fupcnorc

locum afeendtt. In hoc prxlio affuit Tur- Mu/Idplxf rS carum Imperator, qui fuos adhortabatur, dodJmiSM». utalacrifordq! animo in hoftem dimica- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

rent.Ilium diem,fi uicifient, fuperiores la-borcs,SCuiftoriascôfirmaturum. Omnia ferme' iam difiefta.perpaucos exdefenfo-dbutfuperclTe, ac cos in urbe cunftarü re •

1 nbsp;nbsp;ruminopia premijfruùra'cç ullum fubfi'

I nbsp;nbsp;diuma quoquamexpeAari. Proindeccr-

I nbsp;nbsp;nbsp;t^ fibi pcrtuadcrcnt,oppidum breui in eogt;

I nbsp;nbsp;rumpotefiatem ui,autfaltemuoluntada

1 nbsp;nbsp;dedidoneperuenturum. Hineeosmane-

I rcamplifsimapr3emia,hincdccus,hincegt;’

1 tiam le apud pofteros xternam nominis I memoriam confecuturos. Nihil autem I horum ab cis unquam fperari pofie, nifi * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^1 $ hunc

tÿo 5' BELLO C TP RI O hune locum, in quo fumma totius uiAo' liæ conftabar, expugnarent. Igttur mC' intnifl'enr, hie totius rei cardinern uerfan, nihilqilefere hadenus geftumcH'c.quod ' præclarum foret, nifi, quod modo prac manibushabcrenc, foeliciterabfoluiflent. Vc uerd id tandem aflequerentur, penes Forcunam,amp; illorum uirtutem conRftf-rc. De ilia,nonefTc cur non fibi omnia Fortuna non læraÂJ fecunda pollicerentur. Etfi enim facile deferit, hæc ( inquic) a' mortalibus uaria, fluxa,ÿ-^not femel incôftans iudicctur,talisquc utplurimuin juo fauoredi re ipfa inueniatur, quos tarnen fua gratia |gt;Wt«r. ' femel profequicœpit, haud facile foletdf- , ferere. Hanc aiitem ipforum conatibus adefTeucUcjacoptatos cuentuspraebitu-ram, inde baud fane difficultcr, ac obfcu-rècolligipolTe.quodiamuniuerfum Cygt; pri Regnum, praeter hanc urbem, Sely-inæ ditioni fubiccerit. Itaque uerifiniil^ uiderijcam fœlicibus àufpicijs prolperuiu cuentum largituram,dummodô utcœpt-runr, audafter, ac intrépide in hoftem fer-A’o» effefuc^ rentitr. Licet aurem in fuperiori pugna cumkendum reicÆ effent, ob id tarnen haudquaquam naditrrjti. animo deficcrcnr. Nimis turpè ac igno-miniofum uidei i, fï tot ftrenui milites, tot eximi) duccs, tot bellica gloria prxftati' tes uiri, quiquC tot Principes, acRegts, huC: ;

ÜBER SEC VN DV s. 17* hucufqüc dcuiccrunc , nunc à paucis, quantumuis egrlt;?giis, ac milicaribus,ui-fti fuccumbcrent, Non ided fc in cam. milidam profedo« , ut rc infœlicitcr gc-fta,Byzantium inglorij rediercnt.lnacic præftare interfici , quàm utinclytamuir-tutcm a maioribus, tanquam perm anus acceptam, ulla Ignauise timorisùe fufpi-lione denigrarent. Se tarnen interim quid'uis potius animo concepturum, quAm ut nolint fortifsimis pcCtoribus, boc bellum tam profpcro Marte inchoa« turn, perficerc. Hoc quidem ab eorum htUum Imperatore Sclymo iuftifsime' fufceptS, cum ea Infula iure ad fe pertinerct qui fufccptuni^ fit Legitimus hacres , ac îuccefibr eorum Regnorum, qûæ quondam Rex Mcm-phiticus pofsidebat, Hunç olinj à fui« progenitoribus ditione fpoliatum,arm{s-qde deuidum , ideoque iiue belli earn Infulam in Oamp;tomanam familiam dcri-ualfe Venetosautem contrafasacquum-que,fibi hoc Imperium ulurpare, ncculla i alia ratione tnniti, quàm famineo con-1 iugio, quia fcilicct patritia quoedam ex I gente Cornelia, lacobo nupferit, eoqdc I mortuo , 8C filiolo, quern unicum relL I querat, naturae concedente, illud ad fè iiirc translatuni fit, At non'nc multo

antes

iTi DE BELLO CYPRIO

Crr» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rex Aegyp^æs (afebat)Cypiumfi;

t t'zfpi-o K: b* uedigalcm effeccrat f Non'nc ob candé 7/4r,?;âcf= nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Veneri noftns Impcratorib. qu*

Pr/ncipcm bello deuicerant» Vewioi Cf quotannis tributum pcrfoIuerunr.-'Crcdo tn- ôup(4(»- l'd unicm'qj ucftru m ( opntni duces,prom-Hf krrari pntpnuHrcs)q.Um not^sfmumcffe. Sf tribuiu ergôaeddat, ut ipu.quod reuera luuracli. quodt]; certa aliqua conditionc alten ad tempus accommodan'nt, ab codem tandç repctantjcurdencgarcaufintî’ Curinuif* reddanr, quod Principum indulgcntia,'?^ benignitatealiquandiupolTedcrunt ƒ uiderc licet,quàra non modo Veneti iniü-ftifint, fed edam ingrat»,ac bcneficioiun* jmmemorcs. Quodrci dubfum non e(fgt; quin Deus humanarum adionum infpfj dor,acuindcx,dcl)is aliquandôfuppHdu furnat. His etiam addebar,plurimos e fui’’ f«rdfsimos uiros.belhtj; duces, in eamiH' fia interemptos, ideoc^illorum mortem, baud fane' fie inultam relinqucndameflf’ Qiianquam uero ipfi ex hoftibus pennul* tosinterfccerant, nihil tarnen ferèaduitt e(re,nifî tandem omnes ad »'nternecionem delerent, uel faltem fub iugum mitterent. t)c his profcdô,qu» ftrenud dimicancc’i •ccubueranr.non cnc,curdolcrcnr,uelmu farentut^, cum id ufu éuenircr, ut Mars ip^^ ex

LIBERSECVNDVS. 17, cxacie fortifsimum quemquc pignorin' fartip folerct: Scdhiïc potius annirendunn,ut ftmim ijufT.» corumintenrusliccthonorifîcus.Scquàm (jutftbi epoi^ maxime gloriofus, abhis, quibus ad!iüc^s3»Jlt;. belli Foi runa peperccrar,hoftili cruore.ar-mi'sqjuindicaretur, necullomodoinultu ciTepjrere.stur, Kis dictis milituni ani-mos uchementer acccndcbar, quosc|! cl- hiloniiifit midiores, aucfegniorcsintuebacur.eos a-cricer obiurgare, raultisqueminis tcrrerc. âoriJ' Ipfc interim omnia,pfpicere, apudomnes adefie/Doni'p ducis.acftrcnuimîlitis ofîi- . eta fimul exequi. Hoc praHum initió Her-culcs Marcinengus cum fua cohorte fum-mauirtute fuftmuic, mox'fp alii prafidio accurrerut, quiomnes, taractfiplutco cu. niculis eueifo, in locis deteftis ac patent!» bus certabant, hoftem tarnen niiraforti-tudine repulcrunn Sex boras continua amp;nbsp;acricontentionc dimicatum eft, pugnal^ fuitanceps,periculofa,bornbilis. Nätor- Hoßetrepvüt mentorum tonitrua, fclopcttorum cum tion/iiieno» crepitu grando, armorum fragor.tubaru ^^pntdadc. amp;nbsp;tympanorum clangor, uironim uerin'ep clamores.tot tanta'qj eranr,ut ccclum cum terra permifeeri uideretur. Incoconflidu plures utrin'q; uulner3ti,ac intetfeJti. Ex noftris, Mignanusde Ptrufia, Cclmsde Focib.ac Erabnus Fitmius.prxclari cobor-

uuin

174 »E BELLO CYPRIO

tium cêtu! iones, 8C ferme trigin ta milices conciderunr. Ex uulncratis auterri, fiic. runt Soldatclkis, Antonius de Afcolojo-anncslftrius,ipfiquoqucmilitum praE-di, ê^nonnulli Signifcri,quiqde PubbCJ munia obibant. Ab arce nauali multo ma« iori ftrage fucrunt reiedi, amp;nbsp;multo mino-ri noftrorum clade, cum ex bis cjuinqüc duntaxat pericrint, ihrer quos fuiclacó-bus de Fabiano, amp;nbsp;Neftori MartinengOi exparuuli tormenri glande in finiftro chi-reuulnusillatumeft. Pugnatuin eftadfex horas, peracri certarhine, ipfique duces, acbeilAtorcs, niliil oiniferunt, quodqni-dem ad eorum officium fpedarer, ibiqite Ciirhis Anti- inccrfüiv Curij Antilles ( hanc urbem ho-//es hortatur dicLimifum uocant) qui criiccm in no/irosaJ nugeftans.dimicantiumanimos uariaco-fraiiim. nbsp;nbsp;nbsp;horratiohe conti'rmabaqeisquc in mente

• nbsp;nbsp;rcducebar, qu/nam enetlioltiSjin quêsr-

ma gerebantur, uidcliect quAm perfflus, imporcünus,arrox, quamfq;fidci ChriftiJ’ ; nx implacabilis , ac dirus impugnator. , quippequieius nomen pcnitùs extindn ucllcr.Qiiaproprerillos multis uerbisad-moncbar,atc}^orabat,urfibiin animü in- ; duccrcnr,idC^ firmifsime credcrenr,fcc3U- ; famhabereiuftifsimamjDeum'q? pijseorS conaribus affuturum, cum ipfi pro libet-tict,

•^LIBER 8ÎCVNDVS.

täte, pro patria i pro ans Slt; focis, denique (quodmultd pluris apud cos uilerc dç-« beret) pro ucra fidc,ac religio ne,armis co« tendevent. Hoftemcontra,immodicadü-taxatregnandi cupiditatc, arqueauaritia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

impclli. Quamuis autem illorum aniiril fatis per fead pugnam incitan uiderentur, uixtarnen dicipoteft, quantoperc ipfins uerbis,magis magis'q; ad dimicandumin» flammarentur. Inoppidoextiteruntplu- Exemplum rimæcùmmatresfamiliâs, trim uirgincs, egre^iaj^ortï plenaeanirai, acuirilisaudaciæ, quaruna jmJhik «ina» aliacno(irisconfligcntibus,tela,5óiapidcs Htbrifexu. côportabant,aliçaquâ. Si reliquaufui op-portuna fuggerebanc, otnnicç ope illorü conatusprouehebanr. Interea cum Barbari perfpicerent,quantum decrimenci,at» queincommodi,exhacduplicioppugna-tioneaccepi(lent,quanquam in care paru, aut nihil adhtîc perficerent,ncutiquam ta

rnen fuperiori clade pevterriti,alia ratio Turnerigutit ne noftros aggredi coeperunt, uaiiisqu'c nouctmuni-tormenciSjamp;multo maiore ui.quAman- tien«.* tea,omnialoca,SCadqu3enoftrifc recepe-rant.undiquediuerberarunt, fummaqu'e ••• ac incredibili celerirate leptem alia mu- ,, ..j* ; nimenta magis iuxia oppidum extrux^-

re, quafqu'c in prionbus habueranr,migt; j litares machinas ,illdc alportari iuiferunr.

BI BELLO CYPRIO

amp; drciter oftoginta fupcraddios, concurfu.tanta'q; animorum pcrtinacilt;i«S^ claraore noftros inuaferCc, iitodauo Idus | lulrj.cum nodeproxima.quirtquc t)ojtrtgt;ru plu globi euibrati numcrarcntur.atcçita plj*' »«dTwfir Wosfudes'cpdeiccCrunt, ut difFicillimcil'

lorum Gonatibus obfifti poiTet, quoniafl’ quihuic open' deftinabantur, oinnesfci’ pills t»rmentorum conciderant, iaml^”' mnino pcrpauci rcinanferanc, eoq: tiim ndsmachinis.rum palis, amp;ligonjbu9,ti’' rua portarum ueftibula redegerc, ut art’ ■ occupata (quia pkitcis denfionbus dis, locus magis in anoufium cohorrabi-' tur)eum tabulis, ÔC cratibus ampliarcco' gcrcntur, ibi'q; Magius fubterrancumfplt;' cuseduxit, ur,quia dcfendi ulfa iiequi' bat.eo tandem hoftis.haud cicrâ infîgnei« fuorumcalaraitatcm potirctur. Barban, etfiduobus iamprælijs repulfi, mulcaqift ftragcaftcdicrant.nihilominus tanaêptf-tinaci ac intrepido animo,pugnam redin-

Kofleifugni tegrareconftituunt. Icaqueproximalu-t rtJmttgranti ce munimentum (uulgo RcueJinum) ag' gcrem Nappeurn, Andriitrum.LoricaWi arcemiç naualem fuminis uiribusaîorti. modis omnibus expugnare annitcbätur.

yofirorimt Noftri contra ; non minus impigrc.gria-itirtuf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitercj fe gerere, hoftcm ferire, loco depd-

ktf.

tlBîR ïlt V ND V81 nbsp;nbsp;177

Iftc^dcniquc nihil non agerc, ut fupcrio^ Tes cuaderent. Scx horas ÔC amplius.perti-. naci,acdiro certamincab uirifquepraelia-. tum eft, ôdByzantini ex quatuor locis rc» ieftifunt. At munimentum noftri,baud fine maxima utviufque partis cladcamilce runt. Cum enim ab bofte undiquacp præ» merentur, Sc propter loci anguftiam,lon-gioribusbaftisuti nequirent,atque idcir* cdiuxtaordinem prxfcriptumà Balcone, retrocedere conftitucrent,accidir,utper-terri u,ftatim figna relinquerent, SC in ipfo rcceptu,hoftili aginini aàmifcerentur,atcç interim noftro cuniculo igne inccnfo,mi* fcrabili quodä SChorribili fpeftactilo cir-citer mille ex nUraero aduerfariorum op-pref8ifunt,0C ex noftris,quingenti,atquc »mpliuisdefidcrati. In hoc prxlio cecidit Robertus Maluetius ccturio Si. Marcher^ tus Firmius, qui etiam ordincs duccbat, gr.rui uulnere affeftuscft.lnnaualioppu-« gnationc cæfus eftDauid Nucius magi, ftercxercitus. Sc Ncftor Martincngus,la-pi dis fruftulo glande ferrca diffraftiacrc-filicntis,baud mediocriter uulneratus eft.

I nbsp;nbsp;nbsp;-Hie fané ad quincf horas dimicatum acer-

Timc,acoppidanicUm ipfis etiam pueris, acmulieribus, ubic};plurimauirilisforti^ ' tudinisdocumenta ediderunt, ^\urlimcn ' nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mra amiO

t I I

»7« OÈÖÏtLOCTFRIO

»minLim ici rrpcnrt cum’culo dificfSîîfÂ, Ht noflri ncutiqiiam amph'us rccuprrarw dum ccnfci enr, cum nihil fpattj rdinquf-rptur.in quo diuriu'gconfifrcrenr. Pars fâ-tilm,quçifiniftrolarcrcconftruebatur,i'n-tegrarcmanfic, amp;fubtiis eam aliutn cuni-culum rgeruncPorta Limifiarrat^regio-' nr prxfati munfminfs,amp;loco deprcfsiori', q laf fempcr patebar, ibitp noftri cararada fcncftram cran pcrfimiJc cffccrrant, qusf qirfdem annulis,lt;8^ clauis fer reis, à funibii* pcdebar,ut fi hoftcs intrafienr. deinifia ea' dem incliificxnngucrentur. Pcrhancfub» Inde rerrenum cffofl'um tx munfmine, in' rus defcrebarur. Cù m aiitem hoftes iâ fef' méquadriduumillinc abfuiircnr,feag2f' ribus ê funeriori loco praemunire inccept' runt,indu]:prohibebant, nequifpiamft ea porta cgrcdercnir,cum illis maxime fu» fpcAa forer,ob plun'ma damna, amp;nbsp;incoim moda.qirc fibi ab ea infercbâtur. Hisp«* aftis.pndic Idus lulij caftra propiiis adfflo iierunr, eamî}; ex communi confilio inuJ-dereftatuerune, 8i oppugnatis omnibu» alifsmiinitionibus, ufqucad præfaramù' nuam ligna fixere. Hanc Baleonus, SCLu-douicus Martinengus, tuendam fufeept' târ.arq! ubi milites cohortari.eorü animos crexiflec, prodnùs ualida eruptione fada,

inrol

LIBER StCVNpVS.

in cos irriicrunr. In hoccerramihe plurcs oicubncrur, óómajorparsinfuganiucrffi mox'cpigncm in cuniculüïniecérc, quo d2circiter quddringcrin ex Turcis abfunl- Turcicumite-. pn flint, amp;nbsp;Balcoriiis unico uexillo pori- xdlwn ertpti ruscft.quodexciu'ufdani Sighifcrimahi- àîi4ieow. bus ariimöfè prxripuerat. Proximo dilii-culo igncm in cUriiculum loricae in tuleruf, cumcp is haudquaquam fitccêdercriir; op-pugnanonem diftulcriint,amp; uincas infaf« fîsediiccre.illas'qç ctanbus denfiores cffi-cère annitcban rur,qUo inde' hoftem turiili inuadcrcnqtotam'q! tcrrani,quç erat iuxra triunimen ( uulgd Contrafcarpam ) e!ïo-dcrunr, ibiqiis caftra pofu^re cum fuis ta^ bernaculis, quae à noftris minime confpidi pocerant. L' feprem xneis carapultisid-gcntfs pilas conrorfcrc in murum pfarfaL t3c munidanis.arqiita difponebanrur.utS nerainecerrtipolTcnt.mox^alrjs maior/-bustormentis rcliqua propugnaculaim^ petcbanr,amp;rabulis,qu£crudis cortjs inr^s xebsntiir,no(trosplutcoscifodiebarit.AT . ipfi conrri, é fuis locis inrcrdum egrefsî, nonnuilos coruul cedere , ac uulncraré, (licet hoc hand fané fine multorum pè-liculo, ac cæde, ab eis fieret) amp;nbsp;plutccs iiiftaurabant pelle bubula madcfada, fo-loqde intus , proiedo canabe , lanarum

Mm » tü-

»89 DEBELLÔCTPRIO culc)s,amp;aqua,amp;hæcomnia funibus arftifsimc connedcbantur, omnes'q; nau-licresoppidansE (ficuti antca didumcft) fingulari quadam amp;nbsp;uirili audacia.uicadm certo interfc numéro diftnbuto,amp; aliquo ex Graccis miniftris, comitance, finguli» diebus ad prçfcriprum opus certanme^i’ bantjaliæ'q; tigna, amp;nbsp;lapides, nonnullx î-quam comportabanr,catp in omni oppu-gnanone in inedrjs cadis feduló afleruabî' tur,qiJa hoftiles faces, ac cela extingueren-tur. Cdm portam fruftra'oppugriaflent, modura haÂenus inaudi turn excogicarût. Çollegerunc enim baud mcdiocrcm co-piam tædæ,qiiod genus ligni.facillimeaH' urit,fcd feedo éCintolcrabili odore, ac « P rx fo ri b U s P ro ieda,ign cqu e fu cce nfo fj-fcifculis,actignispiceatis,tanta pronnii» flamtna excitabatur,ut nulla ratio,qua cX' tingueretur,iniri poflet, licet in cainfub-indc delia plena aquis fuperné à noftris in^ ijccrentur. Hicignis quadriduumcxarfîf, cofcj; incendio fact um eft, ut obfefsi obni-miam Hammam,amp; graueolêtiam, fein oppidum recipcrent. At ipiî interim fefein deprefsioramunimina demirtentes, alios fubrerraneosfpccusmoliti fu nt, arque ita demum port^occludi ccepir,cum illâapf-rire nimis detrimetofum uidereruqmox'qi

(rrt

LIBER SI C V ND V 5. i-Bi

( res difty mira) illius muni minis area rcfc-Aa,e' rcgionc portx machinam tormcnta-riam coHocariit, qua noftri éueftigio mif-lilibus,cefpitc,alia'q;mat#i-ia fuffodcrunt Dumhaccficrent, isiam crarciuitaris fra- Fdnirfgufîdni tus, atq; conditio, ucektrema Fortuna la- rcddfli ad fx« beraretur,niliil'q; in ca, præter fpem, PrinL- ircmä tnopid. cipum,acccnturionum uirtutem.ricc'non tnilitum prompritudincm fupcrcffet. Vi» num erat abfumptum, nihil carnis recent tis,aut falitae,nihil deniquc cafei, aut aliqd huiufccmodi habcri poterat, nifi carilsi» n» o precio, Si. uix etiam quicquam horum pecunijsiâ ampliusinueniri poterat.Vitae alimentum,per aliquot diespræbuerant equi,afini,feles, 5^ aliahuius generis ani-mantia,qus)e tarnen omnia iam pene defies rant. Pane duntaxat. Si fabis alcbantur. Potus erat acctum aqua immixtum, quod etiam pauld poft itidem abfumptum.adcd utiarh omnium return inopia premeren-tur. In aeditiori aggere,qui eratiuxta portam,tres cuniculos fupponi percipiebant, nihil'q; apud cos remifsi Si languid! ccr-nebatur-. atindies maiori ftudio 5lt;indu-ftria, ubiquc operibus inftare,nurnerus'cç copiaruaugeri,ex'q; regionc Loricae, ma-■gnamdcnlîaggerisrnolcmin uallo erexe-runt, qu£ altitudine murum aequare incoe^

Mm J pcrat,

VSi Dî BIILO CYP Rio perat.iam'q; ex pppofito arci's nauah's per-uentum clt,adcâmuin'tionem, quy Con-trafearpadfçiriij, açpræaltuna ^ggerejO' fticucianr,qm' for,'s rotus canabe munieba ïur,amp;pahcratalntudinccurn noftro. Jn oppido remanferär drqccr quingendipi-liccs lcalici,atqj hj condnui's uigilqs.SCmi-licaribus labonbusiniriimjn niodümde fcfsi. b'xGrjedsipajorp3rs,eaf| potior,in præliisiatq cccjderar, Cdm itac^primprd urb/s.dues'q; uniijcrfi, hxc omnia feen ad ’curate perpcnderenq5lt; quo mifenarütfni-uerfa l edada enquot;mt,cutn animo fcçuniuo^ Jiicrcnr,XÎII. Gaf Aug.ccömiqunicôfen' fu, decreueiunqcos, qui fummæ rei præfî' ciobjntur,arqt in primisBracadcnum,ob« fiiaJenc Er4x nixé prccariacpbrecrare,ucmallcnta.'qu3 faJeno. crd- condidone ciirn bofte pacifci, qu^multril primorib. bellum producere. Hqrüfurnmahaeç fuie Üppidüd fe,quandiu facqltas prspbita fu' ( crar, egregicac ftfcnuc'dcfcnfum, nihil^F omifluin, quodà uiris fortifsimis, amp;nbsp;bu-datifsimiscffici potuedt. Nuncauteinin' telligercfeie, ipfistp oçulis cei nere.qupit' ftaru uerfarenfur. Oppidum,atqi arfcm.o« miiiafp alia muninienta fuis prçfidijs pro-peinodûdcnudara,Sç difififta,bcl!arorçs interemptos, Sf fpern auxilij nullâ fupçr-flTc.cSbp pro eqrq (alutc ac imperif treu cd I ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dignitate

LIBERSICVNDVS. iE, dfgnitatc fuas animas, 5^ facultate«, omni, bus fortune cafib.htïcufqjobicdflêt.orarr, ucdûHcerec, felchoneftacöpofidöcdcdc-renr,5lt; »liquä fui,fuarû'a uxorüpudiciti^ acliberorû uire.racioné nähere uellêt. Niß •n. hoc ficter, omnes breui in eius potefta-têueiuuros.omniacf pafiuros.quç uidori collibuiflct. Cauedü igitur, ne libi accide« ret.quod plcruncçhominib.niniia pertina cia,à airogâna acctdere folet, uti eê tandé recurrant, 5^ id cupidifsimé pétant, quod paulôantc côtcmpfcnnt. Plurimas.ôCgra-UifsimaseHe caulas, quib. iurèadhocim* pelli deberenr. Exeniplo facis elTe miferS nmple Nicqfiiâ.cuius oppidaniamp;,ppugnacores Nirof« JeJU omniaCruitixgenera pertulcrint, amp;uitâ tiontmur^H. denic^ cS hbertateamtl’erinr. Hoftebaud ita bai barü.dC humani taris expertc.ut fidc femel prseftitâ facile au fit uiolarc.Khodiax nos.qui'q; Albâ Graecâ incolüt,Sé pleros'fß alios,qui fefeilli quondàdediderüt.locu-pies huiirfce rei teltimoniS præbcre.inter-eabreuibus comemorabaf,res Cyprias eô dedudas.utuelinr, nolint, fetandë uido» fatericogerêtur.ltac^ cüftcDco uifum foret, ex cuius nutu ac .puidcntiahic Régna, amp;nbsp;imperia rrâfmutantur, nouosq; fibi dominos alcircunr,idhumanitÙ8,ac moderate fcrnduip,nccullo inodoexiftitnarent,

Mm 4 bo€

,?4- EfE BELL-O CT’KIO liocfibiulh' ui'tio, acdcdecori uertendurrt. Satis fiiper'cç omnibus iam cognicü,qujm fidelitcr, quamqde ftrcnué ab initió huius belli,ad exitum ufquc, fe hadenus gefsit fenr.adcd uteorum indyta uirtus,Sc forria fadajiam per totum fcrè orbcm cele bri fa-maincrcbucn'nt. Satigiturnomini,glo-riacqde inferuitum: Abundécriam iatis' fadum dignitati, acniuncrf, quo fung#« bantur. Hjeç,plæraquealia huiufccmodi, fcn'pto comprehcnfa, militix præfidi ob rulerunr, Hicautem,uifiseorum poftula^ , tis,hosillicóadfcaccerf«'ndoscurauir,b!3-dis'q;,S^ amicis uerbis affarus, graui, 86 cö^ pofitaorationcfolatuseft.amp;fillorum ani mis,omn!,quaponiit,rationc,merum,ac terrorem adimcrcftuduic.fc'q; minimeue-reridixir, quin moxrcccntifubfidiofub leuandiclTent, utque illos magis.magistp confirmarct,ftatim eadc caufaliburnicatn. Tjirr* rurfut Cretam ucrfusaduolarc iufsit. Per idem po/irot f«ni- tempus hoftis cceptos cunicülos abfoluc-rulif inuadut, rat, eos'); undetrigefima die lulq fuccen^ derat, quo quidem temporis ueftigio no. ftri demote pluteos refecere, quos prim 'Uaria tormenta djfieccranr, cumc); nullaagt; lia materia fuppcteiet, facciilos fecerunt extenuiori panno, idc^Teupulus prxcP puc cura rat, Tres cuniculi ,quos fub pr#-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alto

t IB B R s B cv NOV’S.

alto jggcreeffodcrant, infignem ftragcm edidcre, cdm maioreius pars concdinct, i

occubuit Rondachus alarum ccntugt;

rio. Cuniculus effieâusfub naualibus reli-« quam partem munitionisdciecic, amp;nbsp;tnte-gram fcrè noftrorum militum cohorte ext hau(ït,nihil'q; iam aliud,pr3çter duo muni-mina remaTifcrant,quæhoftis Omni cona* tu difijcère tencauir, cqucalijslocis oppugt;. gnans,aditûfibi ad mcenia parabat. Hoc prxliü d uigefimahoraufc^ aducfperam, fummisutrinc^uiribus produôtum cft,e-ius'cp faciès Hariajceda 06 formidabiliscer- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ncbatur.In hac pusna ingens fuit nume- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

rus occiforum.’fed multdmaiorexaduerfa parte,nofrri'q; hune impctum pari conftan tia amp;nbsp;robore propulfarunt, in ea'q? prxter alios Jacobi Stambaliuirtus egregii Stfm gularis emicuit, ficuti etiam in rrliquis ccr taminibus emicuerat.Proximalucc clamo refublato .undiquac^ noftrosinuaferunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

amp; ultra fex horas utrinq; dimicatum, fed paruanoftrorum clade,cùm Turci eo die Turnno/lr»* terreftribus copias pauloremifsiu's agçrét; ilafj't^do' if at potids ex ora maritima cü roftratis na rnpu«». t nbsp;nbsp;nbsp;uibusconfligebant, ex quibus maximaij

l nbsp;nbsp;tormentorum glandes in oppidum,no

1 nbsp;nbsp;ftros'qjaggerescmiferuntjhis'qhaudpaiÄ

1 nocumenti acceptS eft. Poft hâc pppugna^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M m $ tionem

tig PÏBEttOCTPKlO

*• 4 üonêimpigicacftrcnuérepulfam,c5om' nia incômoda indics augerftur, ac l'n urblt; puluis tormentarïus 15 defîcerc inciperec-i’ræcf rca cû omnis rei frumentariç aliarûtp rcrü cxtrcma inopi'a confli Aarlt;tur,quod'^ tädiu cxpcAabaturfubfidiü,nuf$ appare-rer,quin cnâ Fruftrà ulccrii/g expedari com fpiclt;rcrur,e? cômuni confilio fancitûcft,o-primû fort,uttâdchoft/arquas côdinonrt efFerrcnr,amp; fcfcfuri principes ciuieatisan' rca côfulucrant) paÂione in illiusfidc tra*

. , derer.Itactfubfine lull)Icgaroscade read Muftaphâiniferür,amp;Cal.Auguftifubmr* ridiêjinduciæ peraAæ funt,cü quidam eins (A -Zh nomineadoppidûucniflctjamp;cumilloj’-xima lucc tranfadum cflctjUtobfidesduo utrinq? darcntur,quoufcj; de condirionib. agcrcrur. Exnoftris,adcoscx côdido iuf' Bracadeni,mifsi funt Hercules Marti' । ncngus3amp; Matthçus Colfius,ciuisTanigt;^^

CtfiJft wrin fius.fc’xhoftibuSjMuftaphælegatuSjamp;qni milicib.prçtorianis cûimpcrio preerat.His ucro in urbcacccdcncibus,Altorßalfonu$ cû ducctis fclopettarijs ad portâ iifq; hono ris caufa ^ccfsir,5ô ipfi côtrà, noftris cû ma gno cquicû comiratu,accorû-q minoribuS rormeris u’ütur,obuiâcxiucrüi,amp; inter^-ceres affuit eti5filiusTurcJiûdücis,cés^î iiiViuftapha,amp;ab alqs benigne ac pîiutn»' filter excepri funt,De cÔpefiu'anc idal«- , t»

LIBER SECVNDVS'. tSy

no tranfaótü eft c5 obfidib.qui ad cos milgi DeJitionh fuerantjSCeöditionescranqutoêsincolu- ciip'm. nies dimitrcrêtur. Vt lihi,ac focijs,arm3,uc xill3,amp;quasspud fc facyltates habcrcnt: prxterca quiiiq; majoratoimétajres'c^ ex pukhrioribus equis traderltup Adb«c,uc iiiiguUs tutus liber'q; träfitusinCrctäpa-tcret,qui roftratis nauib.adueherctui.Po-ftremd, utGrxcis dunii cdeliccrerjfuiscp bonis frui, ut antca,nuna'q; uiscuiq?,rcli-gioniscaufa,infcrretur. Hovfipcpitionib. Mujlaphdth ubi Turdcus imperator aficnfus effet, 8C ditioR«»fM4 codifisncsfuanianu ob(tgnaffet,noftrifu bitdnauigiajnport5deferriiuflcrunt,3rcç giMj. ubimaior militSpargcttra fufpiupnêcnâ Turcx in cos humanifsiin«! fe gcffcrancad littusprpfcftaeffet,coquidem animo,ut ftatim abjtionc pararent, naues côicçnde-fe coepcrunt. Atpriurc^proccres,acmilitff ccnrurioncs piofectipnc fufeipexent, V.L

1 dus AuguftiBracadenus fummo diluculo I^ettorcMartinengüundcülitetis adMq ftaphamlegauif,quib. indicaba,t,fc uefpe* riadeuucturuni,ur daues urbistrtidcret, .ffi’p inarcçreUâ.ur5Teupulü,qui ad eins »duencü rccedcrcr,arçc'« illi tranCdcrct : fc interim petere ac rogafc,utpppilani,ac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

' nbsp;nbsp;nbsp;rEliqui,nulla iniuriaafficerkur: Huic

i nbsp;nbsp;nbsp;ftaphacora'm fuis uerbis reftrri iuFsic,i’-H-

ps aduentutn ftbi quàip gratnsmiJ fore, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fc'cg

Uj D E B E L L o C r P R I O fc'q; illum lubenn animo uifurum, ob exi' lïiiam uircurcm,amp; fingularcm animi forri-tudincm, cju3inco,alijs^];ccnturionibirS) a c m 11 i ci b u s rc ipfa ex p crtu s era c, de quorÖ guide egregijs laudibus, ubicuncj gcciuifl forctjfempcr g honorifice? apud oês,ac praf clare locururus eflct,easc}; picno oreccU' braturus Quddaütadoppidanos,8^reli' quos pcrcincrer.feopcrain daturum.ntil-lis quicquam damni atct incommodi in-ferrctur.Martincngus.rcfponfohabitOjfti dm ad fuos rcucrfus cit, quac'q; in mand»' ds habuerat,quam fidelifsimê expofuitJ-taquepoftmcridiem Prçtorcum Baleonc, Aloifio Marrinengo, Antonio Quirino, Andrea Bracadeno,équité ab Hafta,Carole Raganafeo, Francifco Scraco,HcAorc , Brixicnfi,Hicronymo de Sacili, amp;nbsp;pleriflt;]î alrjsnobilibus uiris; Præcercacumquin-quaginta milidbus,pnoribus quidem gb dio accindis. Stalijs cum minoribustor' , mcntfs,ex oppido egrefius, redaadltnp«' ratoris tentorium perrexit, a' quo quidcH’ primd cumfuis omnibus comiter.aelibt' raliter exceptus cft,8C(iIlo ficiubentoeü praecipuis iuxta cum afledit, mox'q poft uarium fermonem ultrd citroep habituW, calumniofe’ rriminaricoepifjnonnullostx capciuis nodê præccdcntiabeisintcreffl- ■ ptogt; i

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'■ n ’ ' ' nbsp;nbsp;nbsp;■ ’ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. -.

LIBER SECVNDTS.

pros » 8c j3ptf rca cû ius miliri« uiolaflcntt rquûcffc.utpfidiæ pænaslucrct. CûipR hoc auditQjfefe illicô purgarc uclknr, arcg obieftû crime dilucrc dd.n.lÔgè falfiisimû traciis morc,quâtumuis minimçimpatics irac|!prçfcruidus,côfeftim ocsuinciri (crât aîitincrmesjcü nemini eorüfas ciTeCjrcgiü

prætoriïi cû armis ingredi) atq; ita iiindtos fingulatim in atnû ante ipfius papilionem 4gt;duci,amp; corâfc trucidari iufsic. AtBraca-deno ubi(fic co impcrantocol'.ü bis, tcrdc, carniKci intrcpidus,ac fi mox abfcindcndû

Éoret^porrexilTct, aures illico praccifac funt, eo^ in terrara proftrato.hacc uerba fubiun xifiedicitur.Vbi nuncefi:,quê adoras t’eut nôceleré aduenitjibi ope allacurpc’ôé mub tahuiufmodi.Atillû forti animo tyranni» cam facuitiâpertulilTc, nullo rcfponfo adhi bito.Hercules Martinengus ,quc antea U' num ex obfidib.fuificdiftû cft,un;î cû reli-quisdcuindus,ab EunuchoMuftaphçab-Kondicuscft,donecciu8ira dcferucfccrct, huiedeinde uita condonatac{l,ca fcilicct conditionc, Ut illius mancipium ac feruu» forct.Trcs Graeci, qlub tabcrnaculû dcli-tucranr,djmifsi funt.Ocs milites, Sc Grçcf, !^er5tincaftris,exquib.fanccircitcrnumc t^ojlri inferJ ’'0Çl’^S^“'’^^*^^’^fib*^3timintcrêpti,cûnc- rmpti àlur« 1 moefier,^tant5pfidiâ 5lt;imraanitatf ani-o».

mo

I

1^« DB BELL CYPRIÖ

mo côcepirtct. His,qui paulJ ante in naui-W«rt Toi« giacôfcenderat,cueftigiôcôpede3 iru’ecle, fuli- ocs'cK forrunçablaræ. Hisrcbns confeâis, Muftaphajjximo diecû purpurans,acpr3 ccribusurbêingrcfTuSjTC'.ïpulü Srcisp/e' fcÂû fufprndilufsit. AtNeftor A^artincn-gus, d ü hcc fîcrc n r,fefc i n Grvco ru tn ædib. occultant,ibi'q^ P crcro ad quin 'p dies pcp tnanfir.CùiTi autilli ualdè nicriiercnr,nciJ palàm fîetetvnâ publico edi cto procl fuerst, uteitra fHorâquofcunq; ex noflrt» apüdfehabcrcnr,proiinus dcnücfarcnt, X fccùs ageribus dira qtiæq;,ac h orribilia mh tiabantur)l'cfcdedidit cuidâ magiftro eqiii tri,quos ilii Sanzacos uoc2r,cicp prolibcr-tatc rtdimf iida,funimâ quingentorum «li-rcorü fpôpôdCrat,amp; fecû eràtin ca(tris,!bh que tâdiacômotatus eft,doncc illi promif' fam pecunia cnumerarcqqcFfane’ fuitdui^ busÄquadraginta diebus ab co ccporc,cX quo,fc rrâfdcacrat.Hâcucib pfoluitpatro ' cinio,acopecuiufdâ, q Gallicjs ncgociaro- I ribuspcraqekq; Lepti urbe,fcadcaitracô' tulcrar.Cçtci û,amp; fijamiiram pecunia ilü l’X paÄöcnumerirätjnödü rnditnittipotcrar, gai$decreufrat,hûc fccfïadduccrein fuam prouinciâ,qeratiuxca fiumê b-ipliratc,3C ei poftcalibcrtarêpollicebatur. Jsaût, ubi hocpfcnfirjillico’dcfugacooitarcinccrpit.

Ciiiii ,

11B1 K S 1 C ▼ N D V «;•

Cû itaq; intcrdü ücnia pri’iïs pcnta, fn op^ pidûaliquâdo atccdfrcr,clanculûfÔuenit cüquodâ pjfcarore Greco, acutcrct noftis lïlêrio duob.remis Lcnunculüconfccndcs, paruo'q; carbafo rxduob.ihdufijscóflato, Leptim (nccfinefummo pcricuio)ptfrne-ftuscft, Vbi aütibialiquädiiiocculte arq; arcand in amicorüfdib. hgfilTcqtande V L Cal.Oft.Gallicü nauigiü cÖfcendiqaii no mceratS.ViÄor, quod inde Crerâucrfus, nauigationêinftitueraqfictp in câinfulâ de laïus eft, ac benignifsimé a' focps exceptus, amp;nbsp;pfcrtim à Latino Vrfino, équité Roma' no,qui tû ibi aderar,ucftc'cj;(nâ facco indue batur)amp; peiunqsabeoadiutus, tandc Nfßer netiasincolumispueniqib/cpftatim Aioi- lif'ttigus l 'é fio Mocenicoillius incliiç Kcip.fapiêtifsi- nrÙMfnft' mo,ac inteoerrimo Principi,h3ecomnia,q Aw-hfcmodoamcdc Tamafsi expugnatione dcfcribûtur,bona fide retulifie dicitur.Nec fanèàquo^ iüliKC melius «ognofci,acin« telligipotuifsct.Hic.n.omnib. rebus no in terfuit modo,fed etiä pfuit, ade Ô, ur d« hoc ueredicipofsitillud Anchifiadis.Etquoru pars magna fui. Hücptereà,poft omniûfe rèaUorüfata,êCcalamitofum exit(ü,d(uina bonitas fuperftitê efleuoluir, ut oculatus tefti8,ucruscjî nûtiùs extarer earum rcrum, quæ utrinq; acciderunt. Verùm,ut quis undcBracadeai cxitus fuerit,côgnofcatur,

idem

DF B EET O 'CmiO

idc Nf ftorsffirmauitj'lln proximo die V* neris,qucm Turci arque'ac nos diem Solis, DfMÎdmîf»^ obieruanr,racrumc^ habenqadftantcfcm-fo ßrtfadtni pcr,acinfpeA3tcMuftapha,pcrdult;Süfiiif-tnifritu. jeadloca,quæhoftis oppugn^ratjibivÿfuf fum,acdeorium,(arfinas terreas in quauis coaólü,fol3' que,queries iuxra cum tranfibar, olcubn iuirum,dcindeadmarcpcrdutS:um,5vinci ihrdra pofitû,ac fupcr antemnam in fublilt; mceueAum,fnrraiciconie,omnibuscapti-u i s, amp;nbsp;C h ri fti a n is m il i ri b u s,g era tr c i n per tu, jgt;!udibrio cxpoiîrû, deinde in ptibiirrgt; deduó;fi,acexurü riefte,ibi randêciuddi' fer iiiuü pelle excoria cii. In his aurëcriich-fibus.ranta ilium fidé,arq:côftancialegtf' fiftè,ut nullam uocem parririo,amp; Chrfttu-fio indigna,cdidcrir, amp;nbsp;poftquam inriepi-Brirdrffiii do aniii3p,äcincredibili forrirudine,fæi»*' conßaniitt. fimó ryrannoperfidiam exprobaflerjDd nomen,eiusc{i clementiarn pctperuóinuo cafte,aciraderniim cuitiis exccisiflc.narra-bar.His criam addebar.ipfius pcllcm ftia» mine eontcAam, dein quadam birernipo-fi tam ,i b i a n rem n æ al I ig a ra m, p er cp in ari-tiinani oram Syria’dcuelt;ftam Riiflc,uroni nibusquam miferrimum fpedaculumfX-Turcarun) hiberet. Quód aütadhoftiünumcrïïfpf-fxtr«»«. Äar.faniacftjinuniconftaflc ducenrisniil' libu»

LIBER S E C V N D V S.

libus utrorum cuiufuis generis, c flîpîdi'a^ rijs fuiiïe ad oftoginta miUia,e’ prçtorianis maximum numerum.qui ex omnibus Ci-liciæjSyriie, acminoris Afiæpra-’fidijs, ac eriam nonnulli ex ipiaregiaeduéli fucrât: exhi» autcm,qUi auxilio ücncrant,circitcr fexaginca millia extitifle fcrunrur ; Qiio'd uero ex bis tanta manus accèffcrit.indein-.

primis faftü clîc fufpicâtur,qm Tui catum dux pauio' ante ubiqj diuulgüratiTamaÀsii •*« Gaza,Sc opibus, T reniitu lôg^ præk. rcngt; dumddeo'cç fpe prçdç aTleiftos,ac ctiâ id,ob comfflodâ traijeiendi facultacê euenific ar-bitrnntur. Quatenus ad pilas ferreas,glô-bost^atrineqexhis nimiiùm fcptuagintà7‘’ '* dierumfpatio,quibuscaurbsoppugnaeà Émà^f-à eft, centum SC quadragintamilleconfpe- tjuotd.rsà ftoSjacenumeratosfuiffedieicur. Exhis Turcitôbfefi auccm,quipr3ccipuum locumincaftrisha fd. bueranubi potil'simè recenfcntur,u)delicci MuftapbaTurcarumimperator, Callipo» lis, Afiæminoris,Ciliciæ,acNicofix,cui nomen erat Mufafer , omnes purpurati: Præfedus militum prjtorianorum.T ripo lis, Antipi, ÔC Arabise,cuiusquidemtres numcral/anrur,3ô Sanzacos uocant,Giam

1 belatusBey' ,ßvllerbefus Græciæ,Fergagt;

1 nbsp;nbsp;tus doiriinus Maladiiæ, Framburarus Dû

I uari3e,MuftaphaBeY,quiauxiliarijs( ili-l . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nn nous

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

ÖS BELLO CYPRIO tfbuspcratjamp;pljnïç alrjcx cdcbnoribu» quosomnes (proutex luftratione habffJ) dignolci potuit ) circitcr odoginta milli» uirorumcomicabantur. Ex bis autcmin' terfcdidicuntur.præfcdi Arabiæ,Afi3effli noris,Tripolis,Solymatius Bcy'.FcrgatuJ Framburarui,5^ Muftapha Bey .Ex nóftri’ ueroinfignionbuSjqui (ircnue pugnando, 5 intericrfntjfucrunr.M. Antonius Bracad« nus.Ailor Baiconus,amp; Fedcricü ; ciufdcm familiXjAIoifius Marnncngus, Equésab-Hafta,lcgarus,Daüid Nudus, magiftcr (tiorum,Mignanus Pccufinus, Sigifmun dus de Cafoldo co.Prsctcrea Francifcusd« Lobi,Cremoncnfis,Frandfcus Troncaud' j3,Hänibal Adamus dc Firmio, Scipio T/ phcrnatcSjCarolus Raganafcus de Crcmo na.Francifcus Stracus, Robcrtus Malucti-uSjCaefar dc Aducrfa, Bcrnardinus de Au-gubiOjFrancifcusBugonus de Verona, b' cobusdeFabiano, Sebaftianus a’ Sole Ro' tentinuSi Hcdoramp; Bernardus Brixienfff Elaminius Florctinus, Eraimus de Ffimii’gt; Bartholomxus de Cernolis, loannes ßä-ptifta dc Riuarolis, SC. loannes Francifo'* Vcnctus.Eorum autem nomina,quicapti’ ui fuerunt, hæcfunt, uidclicet : Hercules Martinengus Comes,cü iulio Caeiarc,N^ ftor Martinengus Co.qui tandem aufugd, 1 Marcus

LIB SR «CVNDVS; «9lt; Marcus Çriudlator , Hercules Malatyfta, Petrus de Montalberto, Horatius Vclc-'trius, AloifiusPczanus,Iàcobus de Cor-bara Comcs,loannes delftria, Soldatellus de AugubiojoannesjAntonius, 8ó Seba-fttanusde Arcolo,SalganusTyphernarcs, Marchio dc Firmió, Aaatoiiiws dePlaccnti* Carlettus Naldus, Laurctius Fornarettus, Bernardinus Cocus,SimonBagncfius,Ti^ berius Cerutusjotepus de Lanciano, Mor gantes, Oftauiwsde Ariniino, Marius de Fabiano,Franeiieus V enctus, Matthjus de Capua,Ioannes Maria Vcronenfis,amp; Man cinus, qui omnes fueruntcenturiones, ÔC bellicauirtutc cofpicui.Haftcnds hfe non hifi fcr^ triftia, oC luduofa, nuncuerfa

• uiccjlxtaScfçeliciaenar^ rentur.

Nn % PE.

PETRI BI-

ZARI DE BELLO CYPRIO, LIBER TER-TIVS, ET VLTIMVS.

Oftri, cbfTc i'nftruft’j Sóanimis ad ccrtandii paraüfsimis, ex freW Mamcrnnofudfupw gt;nbsp;commcmorarum eft)

uigationê inchoarSt-Hiic aSt prima die ap-adpromontorium, quod . uulgo Foflam diui loänis appellat,ftatim^ ' nonnulli'aquatum,plgriqucadcxcinden- । da ligna,amp; alij ad compoicanda faxa,quf^ ufui opportunaforent, fumma uigilanda OrJoprafcri ccrtatim pcrrcx^rc. At interim clafsiS pi^ piuiiniMiwfi fcft(,ordineiTi, quo, quifqi militanter in-ccdercr,quemi{e, cùm in tota nauigationf, tiim confliAus tempore,obfcruarct,infti-cucrurtt. Hic autcm fuithuiufccmodi,iit h.CurJonus uidelicctjoannfs Cardonus, Siculaeclaf-^iculit cläßis fis præfcdus , uelun' prxcurfor, uiginO, fraftüut, uel tnginumillium interuallo,cum odo irite-

LIBER TERTIVS. »97 trïremibus anteirct, quarum qui'dcm duas àVcnctis acciperct,rcliquæipfius fotcnr. Is uerô cum huiufmodt nauigijs , magna cura,fie ftudio reliquis præjret,fecumtp pci ritos epibaras,amp; rémiges habercqae cuam cxcubatorcs in carchcfijs, qui hoftium iti^ nera ubiq;,ac fedulô cxplorarenr,ipfclt;j; fin gulis dicbu8,uefpcri,adodo, utldccc mil-lia pafTuum pr,ocul à cia fie rctrocedcrct. Manèautcm,rurfuseodcminftituto, pro^ , grcdcretur,Âlt; fecü duas celoccs aduchcrer, quibus clafiem fubinde admoneret, proue rei oçcafio poftularer.Prætcrea, ut fi quem m^num nauigî'orum numerum profpc^ xi(rët,adeô,ut facile fufpicari potuifTetjUni« uerfamibi clafiem confiftere, protinùs inde feadfuosrecipcrct,recR indicata, locum fibi prxfcripium , cum fuis trircmibu« a-diret.

Vt Aufiriacus, Vcncrius, 8C Columna, Prinnpnme» cum fexaginta quatuor triremibus,SC una, Jiie aaei, mediam acicm regerenr, Auriacumqua-tuor amp;nbsp;quinquaginta dextrum cornu, ôd Barbadicus cum tribus 5C quinquaginta I læuum teneret. Poftremoagmini Aluarus a» / Bacianys cum triginta præcfTet, quarum 1,,^ duodecim haberetà Vcnctisjeliquseipfi- . us præfidio pararentur.

. Vtcenturiones,ac tticrarchijnautaSjSC Nn i propu-

DE BELL O CYPRlVx propugnatorcs.quibuspræefTenf, adding ni numinis mctn, acrdigionê fubindeco-bortarcrur.eis'i.^ pfuadcrcnfjhoc bellum in Tuicasfufccptum,efleiuftum,pium,facro-fanftum.ipfièpDco grarifsimû,5lt;quicuncji in ço ui Ai fuccumberent.mox ærhercam l« dein adicurosjqui'qsibcllofupcrftircs forent, fe'qjin eo fortitcrgcIsifTcntjillos pep amplas opcs.magnosfj! ritulos,ac præmù olim confcquuturos.

Vt finguli cchorrium præfcAi,fua naui gia fie apte’, acdifpofite côncAerêf, ut inter ilia nihil effet fpafrj reliAum,unde hofti adi' tus patcrpr,quod c|üidcm haudfinçmaxî-modetriinento uiu euenirct.

* Vt omnes triremes,atq; n3uigia,iuxtî præfatum ordineni difponcrcntur, idcoCp in corum catafcopij^ adhiberentur homines pericijiS^ authoritatc prgditi,qui aaem, ac utrunq; latus ex ordine præicrfpto ad pugnam inftruerenr, relifto inter dcxtiuni cornu,mediam aciem.S^ finiftnim latusin-”*teruallo,quod tn'um. ue! quatuor triremi-I um capax forer,utquoduis agmen abfque ’gt; -ulla difficultate,acimpedimento,ha'c,amp;il-’ Idcjinoueri poifeqprout nccefsitas, S(. occa ffo darctur.

Vt cü primu'm hæe agmina in acte collo prêtur^co modp^quo fupra' didü eft, pau-■ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ‘ gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;latim

'LlBfR TîRTlVS; 159 «im in hoftcmi rruerenç, maximc'q; cauerêt, ne qua triremis implicita,in alteram impiit gerer.id'fp pracdpue' ad trierarchum fpcda» ret,ut is hæc omnia fcduló, ac omni ftudio præcaucret.Quo'dfifecu's facerct,fubiice-« rcturilü paena, quacumfacij punicndun^ cenfcrent.

Vt fex naues grâdiorcs milliari,uel duo^ busjunumquodq; agmcn prgccdcrcc,aded, utomntm cam partem,quæcfiet à fronte aciei, pro uirili conte geret, idtp facile' futu« rum effet, Q hoftis demorc aduentarct in tunari forma.

Vt FrancifcusDodus carumdux, mo^ dis omnibus caueret.nc ulla car5 latius J3-ccderet, uel à reliquis difiîigerctur.quoniî fi hoc fieret, nullü plan^ ufum preberent,iz deoq;oportçre,utfimul adhgrcfccrent,pro utmagisconfentaneumiudicarct.

quot;V t omnes militum præfeftijfumma cura, fiiinduftria profpicerent,ne quis bellica tormenta difplodcrct,nifi cum ratio e-xigcret ,hisque contra hoftem uti opor«« teret.

Vt acic utnncç ad prxlium infirud a, fin, guli, cdm nauarchijtum rcliqui duccs, fuis tnilitibus conuocatis.cos adpugnä cohor-tatentur,casq; caufas proponerent,de qui^ bvs pauld ante di Äum eff.

Nn 4 Vlt;

iod DE BELLO CYPRIÖ

. Vt Bacianusinpiaclioî'mbccillioW psrt •'Amagis’ç pcriculisobnoxiacjciim maturo præfidio adefletac uiderer.num ctiam ho,' ftis nouiTgimam aci'cm pro fubfidio habe-rcr, quote]; nauig(isinftru(ftam,utfibi ex« pîoracum eOer,quid' nam pocifsimdrn prx ftarct.hanc'ncinuadcrc, an partem ucl to-cum, aut co'ufrcs.ingcnium'qtconuerrerc, ubimaiorncccfsicas iniminercr. Itc,fina ucs,qiiü pliq decerraretur.tâin japinquo cflent.utdimicandi poreftas fierer.amp;fccuii dus uctus afflarcr,hof1:êca parte inuadercr, qua ci plus dämm' atq; mcÔmodi alîaturus rircuArfi uento dcft(futæ,tam j)cul abet fenqut necç propugnatoribus, neet belli' ósrormêns ulla in parrenoftn's ^dcflent, Cæiar Aualus corum præfcftus.uel ipfius legaruSjOpcrâ darcr,ut ftarini quæuis ear5 fuâfcapham fclopetrânjsinftruerct.arepo^ mnibus armamêcis communitam,ad claf-fem tranfmirteret, uirosep ad cam rem fi' deles , ac pcritos eligcret, qui per pup» pirn alg medi.r acid adertent, ateç ibi fade« ratorum impcriii cxpecfiarct. Vt liburnicf, ac bircmes ,q crant numero quadraginta, iuxta puppes triremiumadnauigarcr,in'q! fingulis carum , decern ex his,quigfriint minora tormêra,collocarentur,cisép 4'bat{ fidei duces prgficercnr, an$ addei êt duo ex maio-

LïBEK TERTIVS. gt;olt; maioribustQrmenttSjSCiniïid certaminis . «pcntè minora nauigia inuadcrent, nifi pyfc**»*» forfitancoKtnparcaliudinmandatisha- ' bercnr. Rebus itaque fic difpofitis ac or_ dinaris,cunâi abirionemparabant: Sed ^uianonduraacccficrant omnia naaigia, cum qusedam ex eis non admodum cxcr-ci taros remigcshabcrcnr, adhucitcrdiffc-rcbatur. Hora,priufquàm dici uefperfo-ïetjClafsicum fonuit, ft'cç plurimi rum fuis naüigqs ad profcftioncm acciogebat, nee tarnen inde dtfeeffum eft.id'q? cafu, ancon- , filio,incertum. ïnterca,dumfoladocca- ’ (umuergerer.nonnulliexfclopetrariisfua tormenta euacuarunt, nee defuerör, é per-ditorum numero,qui glandes in eis indu-faseuibrarcqquibusfan^circiterfexhaud . mcdiocriteruulncrati funt. ^\an^ tribus

lvorisantcluccm,fignumeundi darumeft;, , [ magnaque pars fomno experrefta. Sed ta-mencoclum inalbefccbat, nee tarne« ad-hd'c omnes in procinftu erant. Dumau-tempauld póftiamuniuerfi abirent, claf- afc/tußrio«J fium Imperator ad unumquod'cu agmen, «num quo4« tclTcrâdiucrfamabaltjs, quain fignispo- qmagmm. fita,faciliusdignolcerentur,tranfmifit, ea-qu'c, utinfingulis triremibus apponere-tur.iniunxic Horum,quimediamacitm regcbant,cratexeoevuleocolore, qui dc-

Nn ï xtro

tot DE BELLO CYPRIO

. xiro cornu prçerat,cxuiridi, quifinißrutit quot;nbsp;ducebat exflauo, ÖCquinouifsimum,rt albo. Eodem dicfub uefpcramperiien' tum cft ad Spartiuenti promontoriui«, quodolim Zcphyrium fuit, atcçhicpai^ lucre lignatum,alij aquatum, amp;nbsp;lub node itcruni c' portu exeütcs, duas horas adna^ uigarunt,moxlt;ï fubftitcrunt. Sub quartï lioram itcrunti fublatis anchoris, uclaeX' plicarunt, amp;ufcj: ad npnam perrexcrunt, inoxqùc nadi fccundiorem ucntum, fena; , periuxta finum Salcntinum, ad Laciniu promontorium, quod hodic Colunana» tjocanr,nauigationem inftinicrunt,amp;£if^ tafolisoccaluinadilludperucntü clt,ibi-que affuit ioannes Contarçnus, unusf^^ tricrarchfs, quTucnërat Hydrüto, qtió etb paulóantéiucrat MarcusQiiirinus,amp;fe£'^ alias ofto triremes adduxcrat, qu{ fexccn^ tos milites m fupplcmentü uenctac clafsiS aduehcrent. Ed ucfperi Auftriysmifica*! V encriü qui dice ret, ipfum aquationisff^ gó hueappuliffe,rarus cius milites, 3Lnay ticos uiros aquæinopia laborare.ideoqu« rîiciliret, fe tue inde îdluturû, qu5ill5oplt; portunis reb.paratû,atcj;inftruAScogno-fccrer.ls aût protinüs miflb nûcio,ei figni^ fieauitjfuas triremes,amp;nauigia, perfpatiii duddccinijuel quindccini dkrum,nuilaolt;

' LIBÎR TERTIVS.' toy pushabere aquanone^ac proinde ilium o-rabat,utdifcclTuip maturaret,cum prxfcr-tltn baud exigua melioris temporis pars iam efiet elapia.Turn AuR:rius,pergacille, (inqutc) 5lt;.ipfefubfcquar. Hocubi alter audilTct, conftftim ad turn Icgauit, qui diccret,illius efle pracciperc,quern, cçrcroa aiucirc,atq; cum bofte co«fligerc,cupidif-fimum noicetet. Cxterumje baud parum ucreri, ne quern apudfe i conblqs baberct alEeriusfentcti3e,acdeinccps nibilampli-useadercauditumeft. Sub nodcrurfusd litrorefoluerut, acegrefsi exquadamual-lecula, crim uiderent, le adbdc effc fub In-fnla,il5iïcdcnvióreuerfi funt, ibi'q; perno, ftati. Vndeuigclbnadie,primodiluculo, I**!’ i flante Aqui!one,uela cxplicucrunt,amp;uf^ ! que ad linguam Heraclei promonrorrj I adnauigatum cft,cumt^ is uentus rtmitte-I nbsp;nbsp;ret,quartabora dfei aneboras fundarunt.

I Horis pdft duabus,trcs ac uiginti naues I roftraras in mari perfpexerunt, Si cuiq I easnonnulli boftiles putarent, Àuftrius, 1 nbsp;nbsp;amp;nbsp;Columna, cum tota tlaffe occidua pro-

i tinu's acie inftrufta,mifcre ad Venerium^ 1 quidiceret,fçuclle3deas rcclàcontendc-^ 1 rè,ut feirenr, quat nâ efient, ipfe'q; uicifsun 1 Tcliquas ex fuis triremsbus ad Ic mitteigt;; 1 dascurarct(numcrum aut illius arbinie

rclinque.

,4- DS BELLO CYPRIO rcUnaiicbat) Si. fuos interim ad pugnam rxpedirct Is aurem, ctfi norat,illas ex numéro fodorûc(rc,tamen,ur,cius uolunrati tnoregereret, Qiiirinîi eu circiteruiginn triremibus ad eûlegauit. Aft ubipropiu* uentû eft, inucncrûr,cas cfiepartimadri'a-cas, partim fbcras,quæ cia fie i tergofub-fequebantur. Hic rurfushabita eflinter Vrinetpes confultatio, ôfdecretumcft.ut mitterentur quatuor nauigia uerfus Za-^nthum,amp;Cephalcni3,ducibusBaptifta Côtareno,5i Catarino Maripctro,qui ho» ftiü itinera explorarent, hique paille» poft, fllifcamandati funr. Adhæc, ut Antonius Canalii . Cæfar Aualus , mitterentur Callipolim.ad nouum præfidium collig?-dum.id'q: citra moram peradum eft. Sub diei ucfperum finguli difeeflum parabanr (edquoniam uentus aduerfabatur, ibi d no dem,amp; proximû diem fubftitêrc. Proxima luce fub nodem rurfus abirc renta-runtîfedcompulfifunc per fpatiumtrium horarum, ibi candem ob caufam commo-rari.atq;anchorasfigerc,donee fécundior uentus afflarer. Intérim accidiqutpræto-rïa Meliircpfis fabulo illifa, non parumin-çommodi acciperet, caque tandem opera Qiiirini,amp; Ioannis Lauretani ( haudtamé fine magna diftiiculcatc) in terrain eduda

eft,

IIBÎK TÎKTIVS. aoj fft.acctiaminftjurata. Dum hic moram traherent.appulit catafcopium TamalTu aducnicnsjndfc^folucrat duodeuigcfima dielulii,Slt; nono CaV Aiigufli,ex Ci cca In* fula. Exlitcris Cyprrjs ad Venerium alla, tis,afferebatur,faraurbcm arftifsitnaob-dionc circumfideri, hoftcmqu'e ualde ina (enfum plurimis oppugnationibus illam inuadere,militesibiiam perpaucos, hofti (ubinde rcccnspracfidium aduenirc, ideo, que orarCjUt (ibi præftd adelVent, alioqui fe breui maximo in d-.fcriminc futures. Cracticæ autcm nunciabant, inde miflam fuifle Cyprurri uerfus ,liburnicam jin qua crant fcptingcti milites, ducenti cadipul--ueris tormenrarii, cum aliquo numéro pi-larum,aceti duo cùdi, coria pro calccis. 8^ quædam alia pr3c{idiola,P€trumqüc Mar» tinengv.m infulares rufticos, qui feditioné ac tumultum excitâranrdedafle. Hi prxtc, reà.qui dicroto aduchebâtur.Venerio ferebant, ^ëîymam claflemcircaldusSc-pterubris fuifle ingrrflamVilcandifinum, i acinde Naupaâum uerfus, iter ftatuilfe, I cum'qîânoftris uiginti adeo millibiis ab« _ I nbsp;nbsp;nbsp;cft'cnc,hrmiolia Turcica eos infequente^^«quot;'»'***''

1 nbsp;nbsp;nbsp;coaftosTüiîTe celeri fugaf b( ftafim conlu-Ai*«'* ƒ/

1 nbsp;nbsp;nbsp;lerc,8Cc5cincntemuerlus propèrare.alio,)’'*

1 nbsp;nbsp;nbsp;quihoftilis præda extitiflent.uix'c^ deeen™

»o6 DE BELLO. C Y P RI O »niilj'a paffiium ab coruin claiïè cum fc ad tcriam rcciperctn, fuut.i'q; naui‘-gium protini'sabhoftcfuiflccaptum,arc^ f^ekminaJit mccnium. Hæcilli cum narrabat. Linrcrei it.Aufiriifm. temporis cum Vencconnit dux Aqiu’lo-nêliibindéuchcmcntius pcrflarcanmiad-ucricrer,ut'cp cciam AitftriacüdchiSjqus fibi n'.ipcraliatafucrant,ccrticrem faccref, turnadiui't,amp; poft uariautrincç colloquia, orauitjUt quoniSËolus aJucriabaturjqud minus reda Corcyram petcrenqCepbaIc« niamuerfus, nauigacionem arriperenr,t-bibp forftran aliquana partem aduerff claf-fisinucniremdbi tum ab eo,acreliquif,rc-fpqnfum clv, neutiquam opportumini té' pus uidcrijUtfetantómari cöinmirtcrcnr, quiafttempeftas foret immanior,plurirrii nauigia penrcnr,«SC cl ifsis ita difsipaifuir, ut illo anno minimè ampliiis à quoquäjn«

' ftaurari poffer. Igiturccommuniconiftn-fu, omîtes ad promonrorium (iiuigóca-pucSandæ Maitæ)indccp Ccrcyram uer-lus , nauigacionem dirigcrc Itacucriinr. Ci'im autcuelperi foluiftent, uix duobus millibiis penexcrant, cuna noto refragan-tc,iterum fubfiftere coacti funt, ibiq- incc' gram nodern,d^proximum diem ufqad iolis occafum trâfigcre, moxtj flance Aii-ftrojttciumfoluentes, adprxtatülocuap^ puk-

■ pulerût. Poftera dir,ubi illuxir, Quin'nüs 'tum dccfin rn’remibus HydruntS petijr, utquafdamcohort« Profpcri Column« tn eis aduchcret.CCFlü fuit fubnubilü, fed paulópèftmitioruentus, afflareincoepir, quoquidc adhauigatü eft, ufq; ad promo-ronü,quödincol3cFanüuocanr,co'q; Sole iäinclinante, pcruentû eft, ibt'q; ânchoras figiiuffèruntjamp;dimidia nox erat, nccuni^ uerfaclafsis adhiïc accctïcrat. Quirinus rc-dicrat;fed Ganalisnondumadcrat^ Hue appulfi,ftanm operadcdérc ut p'afradu, Corcyrei de illorüaduéntu cognofcerent. Qiiddadnauesattinet,nihil fanc'accepc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

rat ; fed tarnen optima fpes crat,in Corcy-tâ appulifle.ldê quoq; de quatuor triremt« bus,qu3e ad Zacynthü prçmilTx fuerüt, uc hoftium confilia dienofeerenr, arbitrabä-tuti Totacanoftc,ruitin mari fxua tem-peftas, diriqüe, ac horribiles fluftus, cuni ingenti turbine, ac tonitru. Sed nihil prorfus detrimenti acceperunt, cum forent in fatis tuta amp;nbsp;commoda ftatione.

Poftera luce, cüm uenrus prolpcrior, marc tranquilliùs fieret, inde prolccH *• funt,amp; Sole iam inclinante, pcrucne« runt ad portum, qui uulgd Catopas di-Citur, quo quidem hand m ul to ante, ac-

l CefTerai Paulus Vrfinut Coreyra pro-\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcAus

io« DB BELLO CYPRIO

fcCTiis cum tnremi Maripctra.ut focijs ob-uiam fieret horions caula, cisquc, in quo ftatu cfTcc ea Infülajndicaret. Retulic.d^f' fern Othomanicä illinc fcptimo IdusSe-prembnsabtjirejicerasqueallacas Cepha» Içne.quænunciarcHtjillaraXV. Cal.OAo bris Praeuela,quodquidcm oppidum fitU «ft in Adiaco Promonrorio , recelsiHf' Narrabat infupcr,quJindirèachofti]itrr fefe gcfsiflet.dum perCorcyre5finuin,S^ I locafinitimatranfiiet. Pofireinofiamfica' bat, quatuor nauigia,qu3c ante biduutn præmifi'afucrâCjilkïcappuIifle, ucnfoqüf reftagante , ulteriiis progredi nequiuifif HîciUnd pernodarunr, primoque crepu« fculo foluerunt Coreyrtin uerfus,amp;VL CaLOdobris, ueneruntad]ocum,qncngt; indigenx Butrin tum appellant, ibil{!plu-rimi lignarum, alij aquarum iuere, dcindf l’edoitinereCorcyram nauigarunt,coque ' tandem paulópoftmcridicm appulcrunf. c ibitdmcxarcepliirima tormenra maioM euacuara funr.quibus uenienti clafsi gia-tularenrur; Atex noftiis, tantum Reg», Columnia,amp; quatuor naues roftrata’.qu* fnfigne nocturnurn trium luminum ge- ' ftabant.æncismachinis eosuicifsim falu-tarunt. Hîc exillius loci pr3ffide,ac rcli- ! quis primatibus, ea quae Vrfiiius anteärcgt; j

tult'

'^LIBÏR TERT I VS. to? tukrat,uerifsima€ne tnccllcxerunt. Prse-tereainuenerunt, Baptiftam Contarenüt, ' co diein aurora cumduabusalijs triremi • I bus occiduis,ab co porcu foluifle; Hîc etiä uiderunt, fibi ex numero ducentarum SC quinef triremium, quinquaginta ôCunâ, lex naues gradioits, ac etiam reliquas na-I ues deeffe. Hx his maioribusj quaedâ crane 1 nbsp;nbsp;nbsp;cum. Gànali, Aualo, cum ejuibus eranc

I nbsp;nbsp;nbsp;etiam quadragintatrircmesSóuna, tresi-

1 nbsp;nbsp;nbsp;ucrantorcumuerfus,amp;fepterri aliae^ ubi-

l nbsp;nbsp;namefTentJgriorabatur. Harum prxfc-

1 nbsp;nbsp;nbsp;ftus crâqBartholomcus Donatus, SéBer-

I nbsp;nbsp;nbsp;tucius Contarenus, rcliquæ autem eranr,

I nbsp;nbsp;nbsp;lftriam,Vicentini ,Furlana, Sóduxocci»

• 1 duj.Quodad prsëfatas naues attinet, nihil

prorfuscotriperci habebatur, id'qjinma-l gnamadmirationetheOsadducebat. Hîc I ergcipaululunifubftitfre, opperierites ca I nauigia,quæ adhucibi defiderabantur. U 1 pfa qviidem fuburbiaconfpexcrvitjOmnia I igneincenla,Slt;uniuerfam Infulam feeder 1 acmifere uaftatam,frumentarias moies dis 1 rutas,8Xcuerfas,irigcns'q!ibicrat penuria 1 commcatus, amp;nbsp;aliarum rerum, quarum a-1 limento humanauita innitur. bodicnigt; I hil aftum eft, praeter uarias gratulationcs, 1 nbsp;nbsp;nbsp;amp;mutuacolloquia,dediucrRs rebus. Po^

• 1 ftcraluce,quicun(^ fuerantex praccipuis;

I iué're fpeótatum arcem, praeter Auftriunij I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ü o

«1. DÏBBLLOCTPKTCr

ac VïnertS, qui ambo in fuis nauigq« haf-rcbar.t. Eo dieappulitquxdam trircmi» occidua,quæ ab ortu folucrat,Si quóniatn rudcntcs,atq; antemnas perfrcgcrat) cutn alifs duabus prxirc nequiuerar. Paulo póftmeridiem Canalts,6£ Aualus cüqua' draginta trircmibus amp;una,ibidcaffucriït: fed nullius cohortis acccfsionc,quia mile» ibi tï repenrê dcfcribi non potuir, Peridé tempus, eodcctiâfcxmaiorcs naues appu lcrunt,8lt; fecum ucnctas literas Non.Sepf. confcriptaSjdetulcrunt. Cumigituriâo-mniain procinAuciTenr, finguli exfoeijs Principibusfcorfiminter fcdc rebusagé^ dis confultarunt,quo deinde',cdmfimuliS gcrentur,ac de belli fuma inter fe conftiw-ercnqquifq? facilius pernofceret,quid prj» cipue neri oporierct, omniatp täin occub to gcrebancur,ut nihil omninó,de quibu» maturo confilio inter fc decerncbanqintel ligi darcrur.Subdieiextremü, illdcetiam dugalig triremes, ex his qux captæ fuerâr, amp;nbsp;Panhormi remanferât, perucncrût. Se. qucnti aurora, finguli fcparatim cóüenie^ bant. Qiias Veneti d Scnatu literas accept ■rät,infpexerunr,aceadchora etiamaliefu-' peruenerunt, quæquidc eodê die perfcri-præ fuerant, moxtp ad cöfultationêredie-rüt. Corcyræ tdm comunis fama diuulga-ri eoepit, omnium!^ in ore uerfabaiur. Fa-magu-'

t î B 8 ft T fe R11 V i’ 4H magiidam fuineamiflanj,amp;finulliis*jrtdc ndtius aducnerac. A'mchdie Vcneri'üs,amp; Bafbad/cusadCGlumnâprofcfti funt,lÔ go(|! amp;nbsp;uari'o fefmorteînuicê habite, Au^ aJeuntColugt;-ftiiacüehâadierunr,amp;fccüadduàrühora- lot «■îiIpatiRcômoratiiüt. DifficulCCra quo^ XH)îrMfi«i», l'rttcHigi poterat, quid'nâ inter cos agerc-tur,euomilia(dtdid5 eftjfufno filêtio ja-cederenr. lllud tamêmulrorû fermonibus fèrebatur, Auftrium dixilTe Vencrio, uefi forte' Selyma clafsis Byzannûuerfusiant ^fedae(Tct,aliq*fibi,puinci5ex ciusprae^ fcriptofufiipiendâ^ponerct, fe'q;illâlu-bèns obiturü, deinde Sicilian! cogitate, i~ pfiimtp rcfpÔdiil'e,LciJcadcn, ucl Prjuefâ, fi fie ei uidcrctur,inuadêd3. Etfi aîtt relique naues nondü côparueranqminimè ïamcn. ülatû aduentü fibi expeAâdii cêfuere : fed citramcrâinde rccedcndn,ibicp certisho-rniriib.negotiûdatîîcft, ut qudmprimuin appclierêquifi uêtusobfiftfrcr,adfe fefti-narêt,atq;ab eis puluerê tormentariü,bel-licas machinas, numéro circiterquinqua-ginta,8:nônunaminoratormêta fibi darf pctierût, quæ fané omnia benigné impe-tfarûr.QtiiCorcyre precrâqfub capitis pç-riafanxci üqncqs aut Venetias, aut alio ul iasliteras,in quib.uel rhinimadeclafTefie- ' rectnentiOjCxarä'rcc. Cum autem interca

Oe gt;nbsp;rumor

D E B E L L o C ÏPRI o rumor diuulgarcrur,Caracofium cGodo-dccim tnremibus Aulonem appulifTcjUt ibi nauricum pancm confici iuberct, illuc cxtempló Canalem cum duabus nauibus ro(traris,qui hoe feduló cxplorarcc, mitte» re decreucrunc, etfi poftea rem ira fe habe-rc,inuenircr,confcftimadeosunam ex his legarer,qua detoro negorio certiores fièrent, ipfcc-p rriodis omnibus profpiceret, néqüafubterfugcrer,cumt.'pfiillincegredi tentarec, cjuàmprimùm adorirctur, feque mox præfidio aduenturos,ütilium^5^ Ap polloniam fimul inuaderent. Cæterùm, dum ine.i cogitationeuerfanrur, illiïc forte appLileruntquatuor aliæ triremes,quï amiiræ purabantur, quarum una, nomine Vicenrina,iuxta Aulonem fuerar, ca'ep re tulit, afenuilum ibi hoftile riaüigiumin-fpeiftum,in Jeq; faAum eft, ut Canalis eo itinerefuperfederir. Venetus,triremeni uiilgó Furlanam,dc quafupradiifltimcfi, eoquodmilite,acutilibus rebus caruifler, fuis armamentis denudari, acin portóre-linqiii iufsic. His rebus confeAis,iamfin-guli fefead profedionerh parabanr. Qui-busdeeratcommeatus, illuna fibi profpi-cicb3nr,parsc];lignatuin, ali) adaqüatio-nesibant, mox'q; omnibus imjaeratüefi, ür quifep fuum nauigium conicenderer, quia

LIB EK TE RT I VS. i,, quia clafstum præfeélus co dieillîncabi-tioncm pararcr. Is ergo duabus lion's, pria nfquam noxaduenraret, cum poriori parte fuarum triremium è ftarione loluir. Ac Venerius,quia fupcriori die mille frumett modios, in maiorcs naues inuclii luflerar, nec id negorq ram mature perflei poruit, fuum difcciTum in diem proximum diftiu lir, atq: interim ad Senatum, 8ó Pontificê, literas mittendas curauit,amp; poftera die ad fociosnauigationcminftituir. lam igitur omnes conuenerant, prçter Canalem,qui, ut decern nauigiis,quæ tum ibi reficieban-tur,prefidio adcfter,ea'q; comitarctur, par-uulam moram iniccic, moxqj cum illis ad clafTcmproperauit. PrimouniuerfiLeo^ dicen peticre, ibi'ep altj, alias res parare, deinde à meridie illinc abeuntes,circa folis occafum perucneruntLeucimam, fpecie, atep amplitudine imignem portum, qui Corcyræ quatuor SC uiginti milliaribus diftat. HÎC maxima lignorum, amp;nbsp;aquatio-nis copia inventa eft, 6^ citra ullamfufpi-tionemTurci iuxtà,SiC Maccdones, pluri-mo commcatu noftrosadiuuarunr. Inte-

1 nbsp;nbsp;nbsp;Tim{ingulæcla(rcsadacicm,perinde'3c fi

1 hoftis in confpcftu adefleqinftruebantur, 1 nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;non nulli ucl dolo, ue 1 imprudentia, pii

1 lase'minoribustormentis euibrarût, qui-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O o } bus

,14 DE BELLO CYERIO bus circiterfex coru, qui erant in grandi'o-ribus nauibuSjintcrcmpti funt, quodfan^ Veneti quam cgerrimc tulcrunt. Hifdem diebus Andrada,CÔtarçnus, amp;nbsp;quidâalij, qui pauló ante cûfpeculatorrjs nauib pfj' niifsi fucrâtjZacyntho reuerfi, nunciarût, belymianâ clancm, Corynthiacum finuffl iuxta Naupadum ingrefl'am elTc, ac naifif-fc Coroncni nonnulja nauigia, in quibus erant plurimi ægroti, ut inde récentes milites aduçhcrentur. Dum ita rcs geruntvr, ‘ Auria c fociorum iufiu claiïeni perluftra-uitjCenfum tj; nauigiorumbabuit, atqo-innés adacicin difpofuit. Hxc ubi peraquot; ftafunqclafsiarius miles Principcm Au^ ftrium uarijs tomientorum bombislïta-' bundus, atc^ indarouanti falutabat, c/(? àpplaudcbat. Tuna Venctus ei perpun» tiuna fignifîlt;àuit,tantam fulphureipulut-ris eiTaifsionêfibi,fuislt;r|j,magno deciinacn-to ciFc pofle, ôC,pinde admonebat, uthoC fieri prolaiberet, ne poftea, cùm in réptï-fentc uenirctur,amp; belli rauo id expofeeref, maxima huiusrei perneceflariæinopiab' borarct. Prætereàjllüuehemêtcr rogapat, pt maturius J3gredcrctur,ne huiufnaodij) laeatiôeinimicauiAoriæjpugnâdioppor-tunitas aufugeret. Kæcubi Auftrio amâ-içrfignifîcatafunt, ilatua pubdço çdid’

LîBBl TERT IV S. tif fub capitis pæna omnibus iniunAîîeR, ut quiuis in poftcrü ab huiuimodi difplolîo-neabftinercqdonccinhoftê Ülo utiopor-tcrer.OifceiTum quocj raaturabapfed pri-ÙS claflem his rebus,quas belli ratio requit fpuni apiratit ritjdenuóinftrui uoluit, dumcj;hisinren inttrctpti. dirur,quidam Hifpani, cùm forte longius à fuis progrefsi eflenr, à nonnullis ex Grae-co,acTurcico gcncre,qui erantin myopa» rone,dcimprouifo'abrcpti funt.Vt primS in caftris ca res innotuit, c ucftigió ducenct ex eanationc piratas infecuti funr, cutntrp horum neminem inu»nirêr,paulô ukerids progrefsi,quædammapalia Macsedonica procul à mari dudm millium interuallo, profpcxerunt, ea'cpftatim , ne inulti rece.' derent, conabuiTerunt, mox'qs ad focios remigrarunt. Non eft autem hic filen-tic^raetereundum, quod eodem die açci-diflcnarratur. Cüm enirn Venctuscum fua claffc portu egredcretur, aciemf^ in-itruercr,amp;'fuos(utcseteri)ad-pugnarri pa ne^ raret,quidamcohortiûccnturio, cumcir- ’***‘’’ citer quinquaginta Italicis militibus, ex eorûnumero, quosilli Auftrius paulôan-tè accommodârar, cùm forte' fortuna ef-fcntin triremi Calergi Retimi, poftquam acribus uerbis mutuô difccptaiTcnt cuna hic, qui eratu in eodem nauigio , arma

O O 4 cor-

DE BELLO CYPRIO

Corn'pucrunr, parscp interempd, amp;nbsp;pixr/' que uulncrati. Hoc ub/ Venerius rcfciuir, ftatim illuc mifitiinum ex fuis præfcifhis, cum duabus cohGrribus,qui conciros milites pJacarcr. Aftilliomnesludibriolia-biti funr,amp;minis, uerbistp contumcliofis exccpti,nec ulla iubenrisauthoritate per« mouebantur. Itaqueadcum rcuerfi, rem omncm,ficuti cuencrat, uerbis enuncii' runt. Hisauditis, continuo ad eos maris præfeftum, cum quatuor cohortibusle« gauiqquidifsidij authorem,acicliquose- i iurdem fjftionis homines, apprehenfos, adf? quàmprimdm pcrduci iubcrcr. Ill* aurein fuppiiciuna ueriti, SCamirantem.S^ qui cum ço uencranr, tormentorum glan-dibusafearccbant, hisfp figniferifocium ocçidcrc, quendam ajium fauciârunt, SC qctiäcgteris præérat, haudmcdiocriuu!-ncre percufl’us eft, idep fadum eft Venerio comminusinfpcctante, qui confeftimad eum quofdam auxiliares milites prxfidio tranfmifit. Cum ucrô,ncc ctiam horum in-teruentu quicquam effici polfcqftatuiti-pfemet contra eos proficifei. Vbi ergo illuc perueniftet, fummis conatibus trite« mem undiquacp oppugnauit, hi'ep prime parua manu contra piurimos fo.rtifsime climicarunt. Atqui cum diutiùsreflflcie ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nequf-

' LIBER TERTIVS. 217

ncquirent, plæriquc illorum ckfi funt,5lt; DifsiJ^nu-qui erantprimarii,omnes capri, atquc ad tborncapti, Venerium pcrdufti. Ex bis aurcm fu?rc acfufptnfi, in primisipfetnct author feditionis,cius%'p Legatus,figniEer, 8C quidâ alii,qui omncs iudicio côuifti, fufpenfi funt ad antemnâ, ibi'c^in omnium confpeAu corurncada^ uera pcrhoram, SCamplius, affixapcpcn-derc. Cæteiùm,et(iomnesidiurcfaftum adfercrc, nemo'q; im^bare anderer, nec e-tiam iccus ab eo fieri potuiffediccrct,claf« fium tarnen præfcdus id quàmegerrimê tulifle uifus eft,raws haue necis ft ntcnrîâ adfepotifsimùm pertinere, cum prxicr-timilliforent exfuisrailicibus. Eanoxab omnibus haudquàquam finemetu,aclu-fpitione tranfaftaeft. Hifpanus quidem integram ferè noiftcm çûhis,qui fibi erant d confilqs, cum tricrarchi s, SC alarum cen-'turionibus, confumpfit in his deliberan-

dis,qu3eàfefierioportebar. Contra,Vc-L netus hoc idem cum fuis diuifim agebar. I Sed poftea nihil omnino aliud fecutG eft. 1 nbsp;nbsp;nbsp;Proxima die,omnes diluculd furrexère, to

1 ïamcç aciem, ac fi cum hofte mox confii-I nbsp;nbsp;nbsp;gendum effet,ep modo, quo antea, inftru-

I xerunt. Principes ante ft duas ex grandio-I tihus nauibus habebant. Auria uerd dua« I nbsp;nbsp;nbsp;in cornu dextro,actotjdemBarbadicus in

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q o J fcltcro.

»»8 PÏBBLLOCYPRIO

altero,qux i'n ipfo cercaminc prxferent,fl-list|,diim hoftis inuaderecur,auxilio adaf-fent. Harum nauim adem regebant Fran- , Cifcus, ^lacobus ex Doda famiiia, dexerS latiis, Andreas Pifaurus, leuum autc, Antonius 5ó Ambrofius Bracadeni, amp;fingu» lx, odoginta militarcs machinas yehe-banr. Dnm acies regia hoc pado exorna-tur, cnrepeyre' liburnicamab ortu ueni-rntem confpicantur. Ibi turn A.ualus fua triremi hanc uerfus properé contendit, moxc^ illam Zacyntho profedam efle a- ■ nimaduernt. Qui hacuchcbatur,illiusln' fulxPrxtorisliterasad Venerium afferc' bar,in quib.narrabatur,fe ex quodam By-zantio captiuo, necinfimx condirionii uiro,accepiflc, duodecimo Calend.Ofto' bris, in iinu Corynthiaco, ad centumÄ quinquaginta triremes , amp;nbsp;plxraquc alia nauigia diuçrfî generis confpcda, amp;pau-cis ante diebus Occhialimcum quinqua* ginra trircmibus,ac etiam tribus nauibus, quas pauld antlt;* i noftris abripueraqind^ pedem rctulifle. Hxhterx fucruntperla-tx ad Hifpanum, qui, ubi cas infpexit, cum examine illius Byzantini, quod una cum liten's ab eo prxfide mittebatur, u* frumque protiniis ad Venerium teinitti iufsit, £q die peruentutu cR ad locum, que« f

LIBERTERTIVS, it, quem incoloc Caput album uocant, iu- »ƒ 'l* xta Cephaicne , fempc/cp militari ordu ne incedebatur , Auria ex una patte, Aloißus Rechesenius ex altera , fubin-dè acicm difponebant, atque ordinem, qui ab unoquoque obferuandus force, , iedulo ptxfcribchant. Por»ó, ut fingu« la nauigia in fuis locis coIlocarentutjUa-uigatum eft ancemnis ad medium malum demilsis , tapaecÜ Eurus perflabar, idcm'cj! proxima noftc , ac fcquenti die iaftum eft, neç fine aliqui fociorum dif-fione , ob ea quae in portu Lcucimio c-uenerant. Auftrius de Vencrio patum Siwukdrjü amanter , ac honorific^ , trim loqui, ac ter Xii/lrit»« fentirc uidebatuT. Hunc enim ncc, u0 czp'oirriä. antea, fuo nomineappellabac, ncccüam\.••**•»' a* amplius ad tum quempiam ex fuis mit-/ ’“ tebat, eodemqiic animo Columnain tum atfeftus putabatur. Quarto die, cum femper iuxta beucadem adnauigaflent, ( hxc autem duabus horis , antcquàm i nbsp;nbsp;nbsp;dici uefper foret, ab cis profpefta eft)

i nbsp;nbsp;nbsp;ad pÿrtum , qui uulgô Vifcardus dicj-