I PANNONI. j CVM BELLVM, SV8 MAXIMILIANO II. ROM.

ET SOLYMANO TVRCAR. IM-PERATORIBVS GESTVM:

C V M'QJ E ARCIS SlGETHl expugnatione, iampnde’m magna cura Si. ftudiOjdefcriptum,

Per

PETRYM ßlZARVM.

Vnà,

Cum Epifômeillarum rcrum.quaefii

Europa infigniores geftæ func : Si præfertim de Belgarum moti-bus,abannoLXIlII.us'tR nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ad LXXlll.

Cum gratia amp;nbsp;priuilcgio Cæfarer Maicft.

B X S Z A E X£, PER SEBASTIANVM HENRI CPE TRI,

ILLVSÎRIS-SIMl DVCiS AC DO. MINI D. AVGVSTI SAXO.

N1ÄE ELECTORI^ F i L 1 O ILLVSTRI D.CHWSTI-ANO, LANDGRAVIO T V RI N G I AE, M arch I O N I M I S N I AE.

S. D.

AGN A fuit oil'lll, Plato in Me. CHRISTIANE PriU:«

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uirtute.

ceps,inter^lato^^H/în.x„4. nem, eiuscp difci^/jneinZif-r« pulum Ariflotelé^^'^’'quot;''-controuerliajUU ca, quæ fcimus, ex quads fola rcminifcêti'a pro# ficifcantur, ah ex noua cosnino« ne, aded utinhanc luccmcdin,

* 3- nihil -

EPISTOLA

nihil plané nobifcum afFeramus, præter quandam ingeriitam fa« ' cultatem,8i^ naturæuim,qua, re« rumfemina, liberah'umartiu difciplinas inferno prins dodo« ris luminCjinox autcm éxtcriio fenfuum adminiculo percipia« mus. Cæterùmj fine mortalium animi, authore Stagirita, nudi ' prorfùs, acnulla rerûfpècieue« ffiti : fed apti, ac nati, qui omnia cognofcâqin corpora immigrct; fi'ue,ut alter ccnrct,rernm omniû habeantnotiones : fed corporis contagione oblitcrat3s,ita,üt ni^ hiltùmintelligant, nifi extrinfe« eus pulfî, ad priorem notitia rcf t^oflra fo^ni uocentur, non dubium cft, quin tio ortam ba~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r r 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 -

bttd^enfu, pcrlenluSjCCpræcipue auditus, amp;nbsp;oculoiû(hi enim reliquis prg« ftâqex^ his dùobus,prior,quo« niam

NVNCVPATORIA.

niam cius prg fidio fcientia com^ Qijf/en/w paratur, diQnitate præcedit) re«

» Iff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/T*

rumintelligentiam allequamur, Hine homines crudiri, ex rebus plane cognitis, ex ueraopinione -colligatis, artes cofecerut, eas^ tandem,utpofteris communkaa rent, diuino munere litcras inue ilerunt, Hocautem mueto quid præftabilius excogitari potuit, quidile humano generi fru(fluoa fius, cum ad priuatam uitam,8c mores formados, turn adurbes, amp;nbsp;regnainftituêda^ V t uerd ipfe mundi,ætheris^ opifexDeus, à quouniuerfaanimantia origine habent,cum hominis natura,per lapfum primi paretiSjdenfaqua« damrerucceleftium caligineob duciuideret, priorê^ imagine, cuius inftar c5debatur,ita in no«

3 bilk

EPISTOLA bfîiori eins parte obfeuratam, ut ui'x ainph'us quîcquâ ueten's for-mæapparcreCjhâcdenuô perler fiçntinii mît gêin tabulîs expreflam, ÔC Mo^ minifterio promulpatâjllui’ fitlcgemd^^ Itrariuolm't, utpriftinâ pulchn'tf tudinem reci'peret, quæfîbi a* nbsp;nbsp;j

, gendajielomittcnda forent,cla=» ;‘'i rèjliqui'doqj perfpi'ceret:Sicfanè quorundam aiùmos excitauir, qui magno ingeniopræditi,ra^ tionem inuenirent, quahomini rerum euentus,quapqüefuerinç maximorum regum confilia,amp;î C^id hentß. acflioncs.innotefcercnt. Hoc fa* nè beneficium nobisprgfiatHt* pr^cipuè (0- ftoria, quætanquamin amplii* jfîfYiQ theatro,publica, priuata exempla proponit, ut ea infpici* entes,præclara uirorum illuftriü facinora imitemur, amp;nbsp;qup nobis aliquid

NVNCVPATORIA.

aliquid incommodi,uel dedeco* ris afFerrc po{runt,€uitantcs,atcp alioru periculis edoéli, uitaepa* riter, ac exiftimationi confula^ mus.: at fi mentis oculos ad alti« ora erexerimus, turn ftatimfefc ofFerent fumpnorum imperioru aufpiciajprogreffus, fines, quomodo qui cæteris impera* runt,gloria,opibuscp floruerint, uel afiiblimi ftatu, ad ima colla* pfi, tandem funditus intcricrint» Haec ueró, etfi eorum omnium intereft, qui ingenue, ac libera* ’ liter educantur, ad eos tarnen præcipuè fpeâ:at, qui militate imperium exercent, fiue legiti* mafuccefsione, uel ciuium fuf* fragio, principatum obtinuère, bilque , cum hiftorica Icólione, ipfius etiam Philofophiæ , ôi * 4 gene*

E PIST o L- A genera tirn aliaru artin ftudia co* iun^êda, quibus baud dubiè mi licans honor fplendefcit,amp;poli* Contra phi. tfcu regime fuftinetur.Ncc cnim lofophiitcon, illoru pcmîciofæ, ac barbarse o* ttmftorn. pjnioniadhærendûeft, qui ccH* fent,res bellicas corporis dunta* xatui'ribus adminiftrari,etin eis^ quos Deus in fupremo loco cflc uoluit, fi naturaliquodâiudicij acumine polleat, etiamfi nqlla e* ruditionefuffulciatur,nihilaliud Plato JeRep. omninó defiderâdûeiTc.Verùm Uff quam huiufmodi homines are* (fla fententia procul abfint,Plato apertilïîmèdemôftrat, Hicenim turn denicß humanû genus,bea* tu fore pronunciauitjî aut dodi amp;fapiençeshomines illudrege* ret, aut,qui reliquis præfîciûtur, omncfuuftudiuinfapientia col locaiTent,

NV NCVPA TORIA.

locafTent. In bis autê,qui miKtiae præfunt, dug potifsimùm uirtu* tes requirûtur, uidelicet, prude* tia,amp;fortitudo.Magnû quidem certèutriufq^ momêcû: fed prior alteri loge antcfereda eft,amp; quâ* quainprimis à natura ^ueniqea tamê J utrebus gerendis apta, idoneareddatur, arte, acinftitu« tione pficitur.Nec fane apud Ro FlurimiexRo manos, Fabricius,.Metellus, Ca^ “ibprt tO,LuCulluS,PSpciuS, amp;Cxfar, toribus,cûre tantam fibi ex rebus geftislaudê

— rr 'c- 1 ? nbsp;nbsp;.«• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mtfoniun-

coparallent,nili adremuitarem, dodlrinæ, aceloquêtiæftudium addidiflent.Deipfo quideP.A* rteP.Afii-fricano M. Tillius refert, ilium femp Socraticu Xenophontê in manibus habuiffe. Quid iam de fummis Græçovumlmperatori^ bus dicendüï Nonne Alexâder

* 5

co*

EPISTOLA

cognomento Magnus, i'nftaro^’ Cel. lih, mnium cfle potent lt;nbsp;Huius qui* *o.Mp.4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;extat epiftola ad Ariftotele

confcnpta, in qua dixit, eum no reélè cgifTe , quod difciplinas «xfoz^sfTxxcèf, quibus ab co crudi* tus fuerat, libris cditis,inuulgaf* fet. Nam, qua,inquit,aliareprf* ftare cgteris potcrimus, fi ea,qug ex te accepimus, omnium pror* fus fient cômunia Quippe ego malim doiflrina, quam opulêtrjs antcire. Hicetiäaded poefiHo* merica deledatus efi, utilliinui* gilarc non cotentus, eidê etiâ in^ dormirct.DeXenophote, pleni funt annales,quid fubCyro ege* rit,ctc|uomodo poft eius obitu, Grecos, incoiumes domuredu* xcrit. At quorfum hæc tarn alte repetita oratio;’ Haud fane ob a« liud

I

NV NC V PATORI A.

üud, Pnnceps Ornatifsime, m'fi utm ea,tuas egregias dotes, tan# quâinluddifsimofpeculo, con# templeris,uideascp,mihi per am# plammateriamfuppeditan, qua tuum nomen fummis laudibus profequar,ex quo Princeps, tan-tic^ Principis filius, in bac uiridi actate ijs artib. Sd difciplinis tuu animUexorna?, quib, Regnoru fcclicitas præcipuè continetur, H æc nimiru eft caufa, ut, qucad# modu Cypriubcllu, fub tui lllu# ftrifs, Parentis aufpicio, edendu curaui, fic meam biftoriam de belloPannonkOjôdplæratç alia memoratu digna, quæ bis pau# cis annis in Europa contigere, tibi, paternac cum dignitatis, turn uirtutis fmulo,acb^redi,co

J fecrarem,Inbis,plura(nifallor) inuc#

EPISTOLA

muenfes, qu£ tibi no modo mcu ditati: fed etia baud paruoufui, ac emolumento futura fint,cü o# prime non's,qua ui'm exepla feciï Qfiaprach afferre foleät. In Pannom'ca nar^

ratione,prêter alia,duomprimis digna obfer- cofideranda,ui'dclieet,mors So^

lymanfet Mehmeti prudêria.Ex priori, Hcet am'maduerterc, qua

inania fint, uel potêrifsimorû re# gucofilia, quam^haudraroin medqs conatibus frangätur. Ex altero, quam oia prolpere fucee# dätin eo exercitu, cui profit fapi* es, acproui'dus Imperator, eu^, talé extitiffe, nemo plané inficia# bitur,quifeduld expêdet,quafo lerria,milite obfequente retinue# rit,regiij thefauru, intaélû côfer# uarit,amp;; pofiremóSelymüinpa^ tris folio côflituerit, Öuód uero

ad

NVNCV PATORI A, ad Solymanû fpcctat, is qui dem firmo animi decreto ftaiuerat,i* ' terû Viennâ inuadere, nec ob ac lia caufam cû tanto agrriine Bys zantio receffît. Atqui, nÔ folum quod tantoperè optârat, pficerc nequiuit: uerùm, ne arcê quidc Sigethi captam uidere potuit.ln hocprælio (utmodo pl^rofcp a^ lioSjamp;ueteri profapia,et pugnâ* di ardoré confpicuos, hîc tacito fermoneoinittam) duo fuinmè inclyti^acinGgnesfuerûtjfcilicet, Lazarus àSchuenda,amp;Nicolai: idw £lt;»^4« us Serinus, quorum utercç illud fibi propoftut- Pulcbrumcp mós ** rifuccurritin armis, atqj idcirco prôfidcjpatriajÖdliuperq Maies ftate,feipfum,uelüti duo Scypi« ad^, contra Turcicam tyrannidc ad omnes caluspericulorû ob* gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iecit,

EPISTOlA xçcit,amp;fæpè hollem ingend cia# deafFecit. Hicquidem in Sigcth* cxpugnatione, ubioptimiducis j , partes implefletjfortifsimèdiml-canSjtrifte admodum, Bil lachry# mabile fui defiderium reliquit» Alter uero adhuCjSuperum fa# uore in üiuis efl, plenus fi'ngu# t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lariprudentia, amp;nbsp;militari gloria,

nee minds Marti carus, quàni F’alladi, cum litriufq? numenpa* ri femper ucneratione colue# rn ^Monia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ex ipfa uerd Saxonia,ex qua

ßmptrfuerut fingulis tcmporibus, tanquaiu bclltcofi. ex equo 1 roiano,innumcribcllt;* lico certamine illuftres ^puene^ !t _ runtjCofpicics, plurimos cohort t tium centuriones, ac nobiles ui^

. ros.ad Maximilianum Cæfarcm profedlos, acilli ffrenuamin è3L expeditione opera nauafle,quo4 rum *

N VN CVP ATORI A.

rum quid cm nonnulli fuis im* pen fis , alij fumptibus illuftriG fimiEkdoris A V GVSTI, ’ ■; meruerunt. Huius ueró lau*

dis baud exigua portio ad e* iüs loei Principem redundat, cademque olim , ficuti aliarura rerum, in te,non fecus quàm èra dice arbor, aut è fonte riuulus,c« manabit. Ipfequidemhadenus magnam apud omnestuicxpctf (ftationc concitafti, eamep indies I abs te augeri, ac etiam fuperari, ex confiante fama, multorum fermonibus defertur, ideoqüe, lt;nbsp;quod uates Mantuanus de lulo

Æneæ filio, idem oraninó de te dicipotefl,

Hinc ergo fadu efl, ut me pror# fus

EPIST. NVNCVPAT.

fus côdnerc nequiuerim, quin ti bl tâta Heroic^ indolis fcclicita* tem gratnlatus, quoquo modo poflejTij nûcmeâobfefuâtiâde^ clararê. Spero aût,hucmeûan^ mû ab utroçpapprobatûiri,qd' fané, fi ita, ut, innata Utriufiç belt; nigm'tatefrêtus,maxim è côfîdo, €uenerit,mihiin'pofterumhaud mediocriter gaudebo. intérim beneualCjCHRIST JANE Priii , ceps, eum^, cui'us nomê refers, toto pedtore oro, ut te, omm'a^ tua confiliamoderctur,acforfu^ net. Dat. Bafileæ, anno a Salu^ tiferopartUjM. D. LXXlJI. Menfelanuario.

T uæ ill. Amplitudinf

Maxime fliidiofus, at(ß addidlus.

Petrus Bisams.

INDEX COPIOSIS,

SIM vs RERVM P R AE.

CIP VAR VM, QJZAE - IN hac Hifton'a contP nentur.

linatfchum oppidum pati nonia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ti

slba rrgalis unde difla^à Ctefarianis p iiidifcpro ditd 38 «rti inpgmi in ffugariaCitcriore s albit rfgdliî pritfe^us rts^ pitur d Gtorgio Tburj/'» gero 11 J. 114 prlt;f-tio rtdeinptus 148 opa pMgndtio cur à Cafaria nis fit inurmijßt 38

album regaleEctius àSal nid oppHgndrf PdtHit3 6

. alba Iulia unde diHa 8 tnetropu/ii Tranfy'ua-nilt;e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8

albanus dux Genuam ue-

nitzio inEfigiiMBW!» titur îzoXfgwMnddniî CJ-Mimordntiuni com^ prebtdi iubti iit tomi-4 trt

I D B X.

poß liberatut if de Alexando Scuero per'

mittete,Chrißianis pu'

blica tépla in urbe RO'

ma 20^.208 inter Allobrogumo' Man tuanum principein diß fidia ob tirbéCafalép4i C^Matituanum princi' pem ccntroucrßa,lt;judi dofitexorta 66 alp'hcfui Ateßinus,Ferrât riie princeps Cttfarifup petias wittit p6 ateßinus duxCaßarifuppé tias contra Turca mit' tit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;82

alphonfo Ateßino Cafar gratiasagit tji

alphonfiis T''lloa,c}tiofdain librosfibi falsb adfcrB j bit

dlieinburgüm oppidu g}

altempßs Cardinalii Au-

gußam proficifcitur 67

alipartatt, unus ex prccfe-

ilis Furcarun ySpur-puratus occifus

inter Amurathem amp;nbsp;La-dislaitm,

I D B X.

I N ri E X.

INDEX.

INDEX.

INDEX.

î

I N D Ä

tuddm ufip,C^flt;tns Ifg4-tiufniMnt 156

tuJdnus pfeétus rx Xftit regali BmJu uerfus con tendit 8; fcribit ad Eccium Salinenfem iji mittit mHdui di Impfrdtoreni itid. Pdlotdm oppidiMji o£gt;^ ftdet

fcurgHnJid dJ Cdrolitm }. bisreditdrio pcruemt ■1S4

Burgundidm SigifmwndMS regulus Tiroli ddfptwj i8j

burcbardus Barbhunus txprafeélis Cafarids

74-ty^dntiiwn in Bdid:lt;etit poteßatem titnit ijo per By^dtitiiMti wrtem Se-

lymi ediflttm 119

C

Ctefar Prägte conuentum

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cftefcrdt Brit-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num proficifc'uur tj6

4 y

auo'

S X.

Tazari Schumdij met bus longe grauifsimus x-j Gtrmaniit prind pes auxilia promittunt f ^3 ^hîJâV/j'.'.'îmîji«» ciarit

Caßarcm Scbuendius ad-, tnonit^ nepaccm cuM Turca ineat t3 ITiniipe: pro rfdùnendo, loam Friderieo, ordiît 15* yfx Polonice â Tranfyl ( uanico bcUoabhorta'’ tu,' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tj

inter Cccfarem, (s-Turcat riwi imperaterrrn in-ducia faâce, earum'cp conditiones ts^tyS ad Ccefarem S^otyinanniis niuiitlegaiiontin 17

Ciffdr«, ronfM

bellafufcpientes, citr Gern.antce procetun a:ixi‘'.a pitant

Cetfariana clafsisïauane nuinde.'ata

Cctfariani. de iolymanni aducnm certiorcs fa-

B :!(.

Ill aamp; hoß'ibus inter» cœpti 34 fapiun-tur ä Tareit per infi' diat S3 à Ker eta fchemo proditi nbsp;nbsp;nbsp;11 j,

malioj ex Tranfyîaa-nifis ad oppida iVlan-tdtfehum inter/ieiant 17 mahoj ex Tar-tisprepeSigetbtwnini lerjiciant 19 in caßra Turcarum exa carrant 111 Tarlt; cas clam muadunt^^a-qaifcus uexißis ufi fue^ rint 31 ctedaniar à Tarcis, abfente Seri-no I9 miiitcsexj aatdorati 135 Tar cis feptem pgnapropi SaFmaram adimant

XI

Crffarianoram copii« 11.

81 caßra 3X Pratagema it. 16, X3 paicberrima oc-cafio, ad ofcupan-dam ,A[bam rega » Itm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-i-j

I D £ X.

carol«! IIIL trnperdfor Brafcanii« priuilegio-r»m inßaurator

QitmtMi imperator de-ctaratus 114 omnid /«d regnd in Bel gio, PLiiippo trddit 184

inter Cdrolttm T'.c? Gal-lidritm regem diwrn» fceiium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}!}

caroIi VllJ. Galliarttnj régis ddwent«; in Ned-poiim jit-}’!

Carolus JX. Gdüidritm rexdweit uxorem 3sf cdrpdibi; monte!

ad Carponam oppidum

Turcie 4.o.melJorcs,an te portam, ientdculum fumentes,abducunt c)3 cafimirus filius rddi!tdt

Jagella Polonia regis^ Bithudnid potitui i}4 fd/pari Xtdpidni wirtui in re militari 54 caßalisurbs é6 ob Cafptlem urbem di/si. did nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎÎ

^lt;0-

INDEX.

INDEX.

1 Jt D

Jlonyfiut Cal’u! «ir iwti-lit ab Erica rtgt Sutt tier intcrftciitir üS donüiticui r^eiirrius infi^

gnit Maihematicu'. mor itm Solymanni pradicit 108

drauutßuuius^S Htmga riam a ^clauonia difim guent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ó

fupra Draitum fluuiiim

pont fallut àT urcit 3 duchtla locut in Africa [ic

diâtit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J 08

prope Druuijua fluuiu vjo fehouitarum ingent cia

E

Ebraimut Turcarum orator ad Cafarum mitti-

tcciuf a Salmaproficifà. tur ad obfidionhn Ab bieregalis : moxlp reuo ratura Cafare ctir a Ciefare ab oppugna-tionc Alba regalis Ht auocatus 38 citmfuit ropys Tattam oppidi

t N D R X.

Cfiiinn infulamafpellauit x’Ti fij'ii cuiiifdam inaedibi'is fortitudo 309 trafrus Miîgfnîft prafe' ftusSatmirri cppidi rrcicum oj:p!£{i!-m à C tfp-tianis tïpiignaiu 1-^ d Tran/jki^i^cij ctbjep’ fum iz dcciiiionc fd' ptum 14 denouoofc. filjim. itid, trdfi oppiHi proptignafo-r«!7i alacritas amp;nbsp;iispi--gritid X4.ay propu-gnatoruxjx ftraiagtrna lî

trif 9 rraSHetiir omtics pro ffrfs SuttiÆ ad cotitn^ uwtnnitat zzp. îjo médit uw fuum interfi: fif2i8.2î9 ofcl gt;ran nidi m fcnijfitHr in car rere!n,a'Dn^^f'‘in. in fins locum fubßituitur 130

trifi régis Swetia? fitror 22S frater rex Swetia: rictus Z2ÿ Suecia

1

J D E X.

J N D £ T.

2«»':

X.

Cafarianit 74

RiiLfgt;wfilt;i(s inftgnit Geo graphusyy quomo-dodeferibat Außriam '1(gt; 'll

pMrFirffrus pfriti/simwi //Ironomuj 301

Tbno’gfi-Mi.priffffluniXl ta regalis caput 114 Turcas miadit nj e~ guci durtdîHspronMn-lidiur 114 infamort Mu!ncrdinr79 V'efpe-fini pTit/eilHi 8j gtorgtj Thunigeri impi-gritid O' prentiildi in reiTO!itdn79.8o uir-tus cyfolertia in re mi-» lifari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;114

Terndndi ßlij prdldgfnid Î04

dd Gforgitun de Hoben • hein loan Ktlet« Mr-litenpirpijîofd 168 gernidiiid iti ires ßattis di-

«'ƒ“ 4î gernidnid inferior (juomo

do dd Hifpaniarumre^ gemperwenerit nbsp;nbsp;igx

^4 nbsp;nbsp;g«r.

ï N D C X,

fiijtTurctisfudit ji grimintnjtfiin lt;jrx Oft!jgt; pd(d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;139

M» Grimmttißein fonnen = tari«nidcf:tniï ^uot in «fnf« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159

gfufj in lnili4 nafcuniur

248

giidïtfrnt /tJonwi Bru-gai ffiitiitsr i8t gwifini dux, Ciffari duxi-lidtontrdTurcdmfe«

gui/io clHci.Cdfdrgrdtids

“gi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nî

gulfttdm fJifpamuTu rçx, priffidid mitiit 34 guliflniHj , medifut celet fcrii.rfgit Scotia initr« ' flfiinr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii8

gulif IniMs jHrdif ut, Brti-xtllas dd Fdrmcnfein ducifjam,prcficifci!tir

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;191 Xntufrpiddiftf«

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dit zi8 dcccrfiliir in

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiotdnddtn ZOI Znf-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«frpidtn ex Holdiidd

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;redit ztz MccLIidnw

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(onKrnti^mnonuifititt

t

lit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19 ;

Cobdrîir, tiir inpgr.ij zp ; cEidiziberiioniisCfrpri lt;i» xiko utnit

pofl Hcnricill. rcg'i Gdü. niortîin, ijUit cdiomiMj tfs/iib/ccuta fint jii iwer HwifiMTî Gdüidziî, C Pb!lip[:um H'ifpania-ri'nj regfs^pdx inita 315 bttrarife pnr.ceps «zittit

Ctfpri auxilia tontra

THrcaiii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;81

litrofolyma f manifcas Sa racenoram crrpta hierofülymis, Cbnßiaiiii pfregrinis, XenociocLiu «■d'ficatwflj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y-j

in Hifpania magna ficci-tas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;516

ex Hi/pania in Neiiam Hi

V fpmiant.^utsnauigaüo optima fit 141

I)i/paniarixm rex, Meliten'

fibus opeinfert 1 -r z régis ^uareïaaptid Gallia re gem de Monliteio 177 regnum «juo paflo, ad Pnilipf H Maximilian) I.

î N D fJoÏ4n Ja^igifwun Jus re^ ^iilus Tiroli aJepius iSj

»« Ho/dnJd niotKi xig. 219 ttmpla inßaurartt tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zzo

fiominis uoce leana prrter rtfaâa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^oS

deHorni cornes Mechli

niam proßcifcitur ztj deeoUatur zzz horologia ^uadainfum:

mo,acJiuiti artifido flaborata, à Cafare, Turcarum régi nulja

hort or um cultura aptid JnJos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z^-f

huetßoferus uir ßrenuus interßcitur z$

hugonethi in Gallia fie Ji di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSff

hunafluuiut 6 hungdria,unJe Jiâa f

^uomoJo fit feparata à Tranfyluaràay in du-as partes Jiui/â 6 fiungaria deferiptio f

fcrtiliiat fiterioritf

B X.

humanitat erga Callot 244 obcdieniia erga rrget 24$, 246 moi in commertijt fxfrioi-dii 245 fiatura umo ret 246 mulierestjiio feexomdt iL moi in oi bis capiedit 250 rfpS ueßitut 246.253 rfdi/i da lt;]uo coßrucla 2561 apud Indot peritifiimifa-

gittarij 247 rfget.df f(nioret,maxima obfer uantia coliintur 246 hortorum cultura if-/ mttalla, «drv gfiurii gfmmdtjO' unionet «fniri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;252

iodobimtti Gilles, «nui è

fecretis Nifpamarum

régis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18»

iodnnrt, Erici /r4fer»rfx

Suetia ,eledus xzçt Finlandia princeps, in Min cuta contjdtur 228 Mofchouia dux, Lithua^

ni4potitMs 234.235 Alphonfus Caßaliuspra-

fedus 400 fclopetta-

I D B

I N D B X.

»

1 D P X,

I N D B Xt

INDEX.

I N D

/prtunijsaaiidfiiu^Jt jii Hcfcfr/ots) inliihuäniazji ffcuburgum efpiduM Au

ßriie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^

4pKJ !\/eruiot Augußä-

nil dominapJicäiu i8^ tttuhaiisjiipretnus iuris p-feflus in iiohei»iiS,inDa nuhiii delapfus, ättp a^s abforpiut 185.284 s^tußadillm eß oppidu 29

47Mgt;i/j'/K4niïit deditio! ne Mpf«m , iterum^ à Cafarunit ofcypaiurri 40

»ieolaus ßelgiriis inttrfe ilus: ùé rius uxoris pr«e' darum faduin nbsp;nbsp;150

nicolai Cobachi uirtus m

rtmthtari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;94

üitolausGambara Cafari

fuppetidsmittit ^6 ak Hdttßat praffdus Ca farianorum 74

KifofawSeriflKf, Sigtthi ardspffdus 100 noua fiuitaté Sigeihi incendi iubetloi Turcdsperifi ßd{lt;u mudditÿ^ fuot

E »,

fit dtuifa i Ó Turcii ua~ rifi modis deuaßata 16* pdnoniif fttprriorit dtfcri piioy fiKÎtdtfî 7 6/î^ mind ibi.ulteriorisoppi dd 7 limit« y/frtiîitdt t fitus 6 dcfcriptiofecutit dnmPtoiomdiwn ’^3 pamiriisfluuiutnunc Pdl mdrut 167 iuxtd Pdpà oppidum go muîti ex Cafarianis ca ptiai dfcdufunmrdTwr fil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4»

pdrmfitfit gubfimdfrixno iÜitdti Bf/gifif (juidre JpondfritiSS literasad ylHrditu./ntwerpid mit title)O (juidproceribut in cSuentuMechliniit ur 6isrffpodtritxi4 nobi litdtiQtlgifif/fribif 19» profidfcitur ,(4ntMerpil 117 inltdlidcotedit xxy farmefis duciffie ediélu in ßclgiot^öabfiifpano dnnudtim ßipendia dU fpofltlt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11}

fitruH/nfitrum nbsp;nbsp;nbsp;*94

« 4

/ N D fajjagtum cßlocus depaulo Fuxaa cr Fiixlt;e4 farmiliu

fauluslouius influais hißo ricusixi laderéfisTor tnentorüprlt;efcflus f^iieidncmrei niedica pcrdifsimtis ad Scfiiien dium mitiitur jj

petronellus uicus Außfue 7^

petrtisCarrus ci^eos aura-tus irdemusin

Croat:amoriiurisi'£r ncßus Mechliniain pro ßcifcitar xij Stebruui lis duxMofchorumint terfellus

plilibcrtus Marchio Badé fis unus ex prafeélis Clt;e farian. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;74

philibertOyAjlobroguprin cipl,MargaritaGalliaru regis forornupta nbsp;nbsp;jij

fhilippusßudfallus C.tefa riauxilianüttit çgt;iGoys

diixArefchati Mechli-niamprolicifcitur uj MiOciniilia I lortu

E X.

ad Pontificem Cafa/r Itgd tos mitt'u ^6

portus Regius, efi fluuius in tioiiis m/ltlis iéo

pofonium oppidum Ger-maniit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xz8

pojbnÿ conaentus habitui

139 riui^ capita ib. alius s6^folutus 14t inxfd Pofonium prodigi-um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jot

pofoniéfiumpetitionesCçe fori exhibita

conuentus habiiusi

Cdfureiiy eiwi^drti culi

pfefburgum oppidum Ger mama

principes Germania ^44.

mitlunt legatos ddM4 ximi/idrnem $} principes multi, atf urbet

Italia,mjttutftippttiat Maximiliano cStraTur cam 82 cur tam fera ai comitia Augiifana pra fedifuerint fo t^uo or dine Jmpcratorcm Au gufta comitabdtiir fjt f f Print

1 N D B X.

INDEX.

Jjmdnno fit oceupata rotuillaturbsitnperiali!»~ tQz.xij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ii«i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46

rLeoifn/it praful Augußa rufsia,lt;]uomodo fit Jipin-proßcifcitur C-j fldd Pannonia 7 ricbardut GrcyucMii«! C« rwibenipopMii 2ji à £i-fari auxiiio ufnit 91 tfcwantj wi^li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;13j

df RicJitfrgonotili quo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

dam auarp, o inbunia« S4 baria tß oppidu in Pa« »Q nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;281 nonia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it6

i Riga ufqj ad V iîna quot mtlliaria 232 riuubsoppid.obftjjww 153 romi« magna inundatie ex orta3oo fon/piratio in Pawn 4, Vonti/. eius^ autboret 278 con/pira-tiois participe! fuppiitijt

Roman duccBrusIaueienfi Mo/cbouitarii cladtsii$ romertt! uir infignii 28 ro/siam regionem Ture* ■ uaftant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24?

rojihanc! S’o'ymanni ge» tier nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iij

rojlocbium urbi Germa» nil« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46

propter Rpßocbium iirbé interfiatra di/sidia 49

(•

I J«/ D in SitnAet urle Indianum mißrum appärct Î04 itimnitet populi fnnptiriuf Corfus,uir acer neßrcnuutjintfrficitur iSs

ftnpetrio caput abfcijpim, tS' cadauer i nulitihus mntutim laceratit jgi fantohypoUttu, caflcilim

Außria ‘y 6 in Santio oppido ßelgica nobilitat conuentum ce lebrat

fam'iubi apud Turcas lt;jui 78.

farcad lacus ut â 5dr/f Joim'flur , nobilit

Antutrpitnfit, ftcuri percufßu îii fannatia, quando utntrit ad Lithuania; princi-

prmdii* re^ulut Cafari fiippctias mittit 91 inttr Sarmatarum,amp;Ma« fcouitaru principetdi^ fcordite i zjt faracenis, Herofolyma e^

INDEX.

Bj'sjdntiiM» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«Ji

/elymo ,Bxlt;(nlinigr4W-lantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ixj

felymum, ^ua cdufit,ad i« tMnddm pacem cu Cit^ fare,comgt;r.outrmt ij8 dd Selymu Meebmetusnua tiosmiiiitioS Cafaris Ifgdti introm^si inter Selytr.um (y Cafare indtteirf fonditioncs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\s’f

ferent/chiram à Ciefire ex ptlgtMtlO'

fetioUuibsinlndid 14^ prope SeiioUm ntdgna au* ri copia

Sleßa regio ijttomodo di ■ JlingiMtitr db Himga-rid

Skund fluuiut

[molnenfii ditrdtus Xitbw nid fubieClus 434 ficiîid, ^«0 pdéi» dd Pbi-lippdnjjMdximilidtM 14-ßlium peritenerit i8î ßdoufcha oppidum ^4 /icnlifimtpoptdikberl 8 helticoß ibid.

t M O B X

Stcpbttnus Bdtborut or4a tiwm «fflwffl tiï ftpultu tor,adCicfdrem mitiitup MiximtfuffoliMn ixx 18 à Cafare Jimifjus }f «Xfqui« ctlthrata ifcid. firidon oppidum in Hun-Sob'tndnno ^ui dittfali- gnrid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6

ciorei extiterint lox flrigonium mefi'opolij m tfxTnmfylManii« muna nbsp;nbsp;nbsp;Hun^drid cittriort ib.

Jculd offert ijMit cdu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cur à Cafariams non fii

pddbtllumPdnnonictt nbsp;nbsp;nbsp;ohftffum 91-91

injpukrint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j ßyraurbs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~i6

in Solymdnnoinugri fuióa, dt'Ddfirf rïgibus tds nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1x6 i«iMngiiar,ut drmdcle-

fopboclij iflfigne diflum pondnt 6j rex,omn« 1-130, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prortrfJ rfgni ipfiut dd

’oprotMUW oppidiî in Huw conuiuium inuitdt. om' nejqt interimcre con/ïi-tuitixp.xjo regisim-mdiiitd! o- tyrdnntj X5.9 rex toto regno cxutpxjo rtx lodnnrt eieflut 1x9 feditionis dutfior q xx3 inter Suetid cr Ddnidre-gft,bfl(um xxj

fuetorumrtx Cafdri grd-tidsdgit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jo

fuppltx libcllut principl

Vdrmtftâ Geuftjs obld-tut 188 fius^ tenor ib. mtffus dd Hifpdm xói

Ml sy-

D S X.

cifsimi z^tSdefcriptlt » C incolarum mores,ut ßituSftS'altabutupno-

in Terr.im Floridam n Gallia, qtia fitoptimi naiiigatio 241 in Terra Florida ßiiniori

nomina 2Ó0 Gallipfi-dia relinijuut z6s pro-pugnacula à Callis C' reéla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;164. j

ZfCM/noHif in Cambria f

2CJ4 Florentia z^J I in Eihntriaih. horrihf j les Ferraria unde j pat,itaria rationes zy) ^uotnumeratifint Ftf raria z^ i diuiniius pe ■ ri 244 Fcrrarienfes | pracefferint zS^ tethreppo duce, uiéloria in •

Olyinptje jid ' teufelusprafcFtusmilittiM ' Bohemorum

teutonici ordinis fiimma dignitas ad Albertuni Brandeburgicii tranf-fertur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y»

teutO' I

B X.

tirndwid oppidum 'J

tofdyitm d ftrdindndo oc

aipaium à I crdit njndo,ciiiddmrtgula fxfamdia ScbertdortJ datur 1} d Ld:;,aro Schuédioobfeffiim ibi.

dfditicnexdpiiMriïoÉ» fidftur d Trdnß'liidno

■ ,i4.ivbfidionc dTrÓfyl

Mdno folinum 14J

fotdyi drtis deferiptio 14

14z drcis prafeâus oc

ciditur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29

tolofani motuï prope Xn^

tucrpidm excitant 214 tornacenfe oppidum capi

tur d Horchermo 211

in Tornacenfioppidomo fuscxorii 221

trdifiHîfîiiuiMJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’TT

tçdn/jlHdnid ohm Ddcid

di6id nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8

trdnfyludiiid dfƒfriptio 8 fertilitds ç, oiuitdtrs 8 Kx SdfmdrMfl» oppidu obfidet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifcid,

«rdn/ÿlMdnidin StytLd ins

Ajîrtnt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24î

d de

î D £ tiöaiciï milita ^ana in-ftriii -ja^à Ëafarianis »n oppidnTattaad unii mitrfeéit SSiafcorii pa tiitißitn; if.jChiu infu läoccupätij 6 Cafaria noi p infidias inudJi4 8f S Mithaelis arce (y oppidu oppugiidt i6^ ßyiiitiü prodcifanun iHrcoru Irtip.KMtdt (f lep^atvsad Ceefariifr «k noHO fead heliü parat t$4 fepulturaii^ txtrcitu! pracipi prat feéli i topiie 113 rfgi fptédida munufada à Ctefare mffa if; extr-citiumpluresparus di «iitur Sjwgfi po(«ia tp^dijcip.ina miliiaris natttraibi.obleriui um ergarcgeluä 159 moreiin cajirisibi.ala fntdJ (id fcf/!« 4 (cleri tat in itgédû tf^rcipia in uniutr/uin 40 mtli-tum flrtnuiras in oppu tiifi’/ oneMfiiïfii/) 166 tntff/tciärii m

1 N D £ X.

INDEX.

I N D JS X

F I H I 8.

PETRI BP

ZARl DE BELLO P AN N ONICO LIBER.

Vum Sulcanus Soly^ tnanus.Turca rumlm-perator, u idcret, Fo r-tunaminrenauahpa-lüni fibi fecüdaiTi ex-titiffe, quin etiam fuis optatispeniiùs aduer fatanijindc'q; acridif-fc,ut Mclitenfis oppugnatio exitu habuc-ric, longe' diuerfum abco,quemomnind exiftitnîrat,fpera concepcracfore,fi ad ter-rcftvcs copias aniroum adficcret, eundem, quç olim fibi fæpè in eis fauerat, riunc etiä uultu immutato ,fuainccepta, 8C conatus omni opCjatcj^ auxilio promoturam.Con uocatis itacç purpuratis, arcç pvoccribus, quorum confilio, ac uirtutimagisfidere {olebar,ca:pit cum eis colloqui, SC oratio-ne altius repetita,oftenderc,nimis graucnt notam inuri fuæ dignirati,atq! inuiftç pogt; tendK.fiiwfocordiatorpefcerent.fraftls'q!

AA ac

i PETRVS BIZARVS

at^ f nuiftac potcnoc,fi ita focordi'a torpc-fccrentjfraAiscç.ac dcmifsi» anfmfs effent ob'faj quae fib/ad Mcliteninfœlicireran-tcafucceflere:quarumrer5 culpam omnê inadùcrfâiaî,amp;fni'quâforrunâ iurt merité trâsfercban». St n,hfc côccfsiffct,oppor tune aduchicômeatus, unde lafsi milite» aliqua ex parte refid, amp;nbsp;recreari potuifsêt, res profefto'longè aliter ceddiffcr, prxfet-tira cum arcem Sanfti Ermetis,longemu-nitifsimani,quam(^ nullo modo priusca-pi poffe arbitrabantur,iam ui expugnaf-f^cnr.Qiiocirca.fi claffc fui auguftijfelicis'tJ t'mpeti) terminos,unius paruæ infulae ac-cefsione dilatârc nequiucrit,pcdeffri excP citu, cui ipfemctomnino'inrerefiertatue-rct,illudtam longe latetp ampliaret, quo'd ipfc potius gloria, qua'm annis onuftus, ncutiquàm ucreretur,quinfieretimmoP taliSjacæternus: quinetiam fibi perfuade-bat,^fpero huius belli eucntu,fe, uitac fuj plu rimosannosadditurum,uel,fi falte natura finemuitæfacerct, infumma nornu nis claritate,ac infigni,5ó gloriofa uido-riajexhacuitaemigrarurum. Proindein animo fubinde'habebat,copias inPanno-niam deducere, omnerntp illam regionem armis inuadere,cuius quidem ref, Ä fiiam ferme oranes putabant, ilium null© am-plius

DE feELLO tANNONlCÖ i plius dcfiderio tencri.quin potius omnerti cogîcationem aliquot iam annos abiecif^ fe,idtamenfemptrin intimis cius prçc^r-dijsHgcbatur. Praeter quam enim, quod obliterâda erat ilia maculai SCignominiaj Cdtife.ija^ quæinmarifufceptauidcbatur (quodfa- Solyindtinuffl nc'illius animum nimisalte' pungebat, Só btllum crudabaf) indignum ctiam cenfebat fua pannonicum potent! dextera , conniuere, ac toleran- impHltrin». ter ferre , Maximilianum 11. fimul at-que Chriftianx Reipublicx smperiunaa-deptus effet, tributum hbi Ferdinando Cxfate quotannis traditum, denegaf-fe; Qtiod ft hoc pa Ao fuam is dignitatem tueri, conferuareqtie annitebatur, quanto magis cam ipfe inuiftus Impe-rator^Sulcarius Memphiticus, rexqdeo« mnium regum ab ortu Ufque ad occaCumi tueri,8lt; conferuare debuiffet i Alteta eau-fa.qux ilium ad hoc imptllebat,fuit,quod audierat, Maximilianum , quxdam loca Pannonie fibi oclt;upaffe,ac etiam nonnul-

i la,quçadTranfYluanumpertinebanr,qui V nbsp;nbsp;nbsp;ad fuam opem atque auxilium confuge-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ragquem'cp ipleadilludufe^ tempusnon

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modo fuftentàraqfed regia quoquedigni-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tate,atcçopibusornârat,necfolere Otho^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minos ImperatoreSjjllos un qua defercrej

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A A 1 quo-

4 PETRVS BIZARVS

quorum clicncelas nel femel fufcepifTcnt.

hasigiturcaiifas,dc his omnibus con/ fukarenr, quæ adhuiufmodiprouinciam obcundam,opportun3,magisq;nccc/raria cogno'cerenc.uiCp magis eoriim animiac-ccndcrcnrur,addcbar,fequo(!^ adeatn mi licis'.m icurum, quo tandem Viennam bis p ri Ù s à fe op p u gn a ram,fu x ditio n i à di un-gerer. Audita Solyinani oraticne, Purpu-« rati,acrcliqui dynaftæjUebemcntcralTen-fifunc, Si. ingenti plaufuj aclætitia,illius ucrba excepcrunr,quippc qui.cu'm neque regnandiamplitudine,autgcneris nobili’ tate.fed fola rei bellicæ prxftantia,Äf uirtu tc,clari apud cun),amp; illuftres cuadanqfuas curas,Sccogitationes adnullü alium fco-pum dirigunt^quara ut bis gradibus prx^ cinuum auEhoritatis,ac honoris locum,a-pud cum obtineant. In hac uerdfenten-tia tantó alacrius confirmabanrur, qudd ab co audiucrant, ipfum etiam huic hello intcrfuiurum.Neccnim facile dicipotcft, quantopcrc’illorumanimi ad præclarèa-gcndum, fui Principis præfcntiainflam-mcntur, adeo, ur nemo ante ipfius oculos, ullum genuspcriculi, nec mortemipfam expaucfcat.Proindefpcrabantjfcuna'cum fpolijs,acucxillis eorum,quiChriftianiap pcllantur,ouantcs Byzantium rediiuros.

Itacç

DE BELLO PAÎ^NONICO. y Italt;^ probaco Solymani confilio,ftatim, quxcunq? tanto bello ufui forcnt.-fuirn)« ftudio.acdiligenuaprocurarunt. Qiioniâ uero intercaufas,qu3eTurcarutTi Impcra-torem ad hoc bcllumimpn'é'rî,d;Aûerf, hanc etiam unam cxtitifl'e,uidcl!cct, quae-damlocainPannonijsoccupata, Siqux^ dam alia,quæ ad Tranfylu anü fp ed aban r, non ab rc fore uidetu r,fi breuiter hf c rccen fucrOjquæpoft Ecrdinandi obitnm, inib lis prouinciiscuencrunc. C«ctcrdni,quia de Pannonicis rebus, ScTranfyluanicis, præcipuuslil'c mini fermo habenduseft, utriufcç regionis fitum,amp; naturam, ex uc-terum, amp;r€centium feriptorum teftimo^ nio, addendam ccnfui,quô Icétovicaom-niajdequibushfcagetur, facilius innote^ feant.

Hungaria,quae nomen ab Hunnis,uel f?««gdr!lt;e HungarispopuliscxScyrhiaprofcctis, q di/criptio, camincolunc,habere conftar, Pannonias, ôlt;ùlcraDanubiumJazigum,SôDacorum regionem ferc omnemoccupât. A' Drauo admeridicm fumitinitium, à Septentrio-ne Sarmans,quos Polonos,ÔC Getis,quos Vualachosdicimus,terminatur,ab occafu Auftriamhabetjfuperioris quondam Pan noniæ caput, ab oriente, Myfiam, quam

I Khethianamnuncappellant. Danubius AA î OUI-

i PETRVS BIZARVS

omnium,quos Europa habet, fluuiorum maximiis,mcdiaminterfluit,atquein par-tcs,nciTipcin citeriorê, SC ulteriorcm fcim dit.Citcnorcftca,ubi olim Pannonie fue' runt; haec ab ultcriorc Hungaria, PaniP bio,ab Auftria,5C Norico,radicibus Ceci) i fic olim diifti) montisJ Sclauonia, Dra- s uo,aBofna,amp;Rafda,Sauo, fluminibusrcr ininatur.Huiuscirerioris Hungariecaput ■ cftBuda,Regni fcdes. Nobilioraincaop» i pida. AlbaRcgalis, coronatione SófcpuU I turareguminfignis. Srrigonium metro-politana. Quinqueccleficnfis, quondaiU epifcopalis fedes. Prærerca Sopronium, lauarinum,Sabaria,Si Stridon. Flumina lt;n eomulca nobilia.Lacushabetduosno-bilifsimos,Balaton,5^ Fertou.Huiccitciio ri Hungariæ.ubi Drauum tranficris, antic xa Sclauonia cil, pars olim Pannoniæ fu- i' pcrioris inter Sauum, SC Drauum, pofita, fed Sauum Iongc'tranfgrcfra,cfiam ufquc adflumen Hunam (hocenimillinunceft nomen (pro tcnfa.ubi Croatia incipit, poft quam Dalmatia fequitur, per oram Adria lici maris , quæ partim Veneto , partim Turcae parct,minimaeiusparticulaeftre^ gi Hungariac fubicAa. Loca mediterranea Poznenfes tenent,amp; Rafciani, qui olim Mcfi fupeu'orts fuerunt, Sçlauoniæ ça-

1

DS BELLO PANNONICO ?

putZagrabia cft. Croatiæ nunc Bigihott eft,3ntcaFumium crar. Vitra Danubiutn HungariamÔtibus Carpathrjs fupra Po-foniutn rncipientibus, longifsinao flc» xuadlittus Euxini maris porrçAis.à rauia,Sckfia, Polonia, a'‘Rufsiadiftin^ guiturufque ad eumlocum, ubi regio eft quam Maromarufiam uocamus . Ibi iam alrj montes,Ssfylux ab eo loco lauarinum uerfus tendentcSji T ranfyhiania, ôé V ua-lachiaTranfalpina feparât. Hanculterio-rem Hungàriam ,Tibifcu8 ftuuius pifeo^ fifsimus;inmôtibu« Maromarufqs ortus, mediaminterfluit. Hsec Hungariahibeç oppida nobiliora ad Seprentrionem, Vo-fônium,Tirnaui3m,amp;c, VltraTibifcS, Varadinum , Debrecinum,cum fodinis auri, ôiargenti,lauarinum. Incolæ Scy-r thica lingua utuntur,ab omnibus fini«» mis diuetfa. Nulli i egioni terrarum ce • dithominum robore, pteorum fœcundi» täte, ubertate foli, ac metallorum copijù Cœli præterea benignitatc, ac pulchritu« dine lîtus, omnibus orbis regionibys fuo iure poteft antefetri. Tellus return omnium copia i natura donata, ubiaurum, argentum, fal, lapillos, colores eff o derc li^ cet. Frumenti, pabuli,lcguminis,ôi po.-moruin abundatia prxftat. Ncqùc deeft

AA 4 copia

g PETRVS. BIZARVS copia pifcium, ôlt; cupri confedura, in plc^ rifcß fluminibus auri optima ramenta in-ucniuntur, quinamp;inuitibus,inaurifcio folofat!s,aurumquandolt;$ legunt: Hxc modó de Pannonia,

Quod ueró ad Tranfyluaniam fpedat,h jc regio uJtraDanubium longèlatct^; pates, peccrcs Dacos, SC inferioris Myfiæ parte, exrindis prifeis nominibus occupat.-ßius caput, Alba Iulia,uel a' lulio Cacfarc^uel ab Hiula potius quodam Hunnorumprin-ci p c i ca di da. Cæ tcrii m p au cæ u rb es, o p pi da uerö complura, non obfeuri nominis, in quibus CiijiniunijBraflbuia, Colofiii, ISiftricia, plura alia a'Germani9,quos nos Saxoncs appejlamus, eondita,6lt;ha^ bitata, nccrarapafsim gdiflciacernuntiir. ElusTolumuariisinlocis auriferos furcu-' los,amp;glebulas aurcas pafsim gignit. In u-niuerfum.armentorum diues eft, amp;nbsp;milita rium equorum ferax. In cafunc Siculi, genus hominumferox. Sibellieofum,inter quosnullus,ncq;nobilis, ncq;rufiicus,o-inncs codem iurecenfentur. Hane duæ ein gunt VualachiæjTranfalpina, Molda-uia,ili3 Danubio, hçcmari Euxino admo» ta. Vtraq; cum Tranfyluania earn Euïopj nuncoçcupatpartê, que olim Dacia erat. Sic totusifte tradus Tranfdanubialis, qui

non

DE BELLO PANNONICO.’ 9 non folum Hungarian! ultcriorem » fed Tranfyluaniamquoquecum utraqjVua* lacbiaconfiner,Danubio, montibus Car-pathijs, MariEuxino,amp;rurfus code Da^ nubio ex omni parte includitur. De bac Bonfinius inquit. Trans montes Carpa-tbtos extrema Daeix Regio, ad Axiacera fluuiumufq; perducla, quam npncTran-fyluaniam uocanr^pecoris, uini, frumend, item,auri, amp;nbsp;argeti feracifsima, ubi amnes nonnulli aurea ramenta ferunr, aur/qj fra-gmmtaquandoc^ fexquilibralia trabunt, cum montibus fit undic^ circumfepta iii coronae fpeciem. In fyluis iubati boues, amp;uri, acfylueftrcs etiamcqui,utrifcpeo-rummirapernicitas ; at equiiubafunt ad terramufque demiiTa. Domefticis eft, per fe mollis alterno cronîm explicatu glo-mcratio.

Haecinpracfentiade utraeç Reglone dL ftafufficiant. Itaque ad fnftitutum opus ' reuertamur. Melchior BalafTus, inter I Maximiliani præfeftos , uraus ex praeci-l puis, nonnulla oppida (Slt;fiea non ma-I gni momenti) fita in Tranfyluaniæ fini-l nbsp;nbsp;nbsp;busjoccupauit. HaciniuriaRcxloannes

I nbsp;nbsp;nbsp;commotus,partem fuarum copiarum mi-

I nbsp;nbsp;nbsp;fit ad'qbfidendum Safmarum , qui locus

I nbsp;nbsp;nbsp;eftintifdcmfinibus,^qüäquamerat fub

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AA f Caefaa

io PE TR VS BIZARVS Cæfariana dttfonc, hoc tarnen Balaflus ex fafntiiru Cæfan's bencficcnna potiebatur. Hune f-idim eaptu Vayuodanicximprouifo‘,atcpincautum à Trtinfylua- adortifunt,atcÿ oppidum coepcreunqca fjp, jpfiuçconiugCjaclibcn's, 5ôipfc,licet plS-bea glande iftus, tarnen incolumis cuafit. In huius autem loci expugnatij ne, huiuf-modi dolo ufî funt. Vcfpcri,cum arment ta,amp; greges illius oppidlt;,domum reduce-rentur,milites, puluerc in publico itinére excitato, feie pccudibus,açiumenti6 im-mifcuerunt,arq5 ita ponti ufdniores lâAi, fubitô profiluerc, ualuisep occupatis, ob-uios quofe^ trucidarunt, atq; ica oppid«, quodfanç cùm natura, tun»opère muni-tifsimum erat, fitcüi ncgocio potitifünt. BalaiTus, ut contumeliam fibiillatamul-cifcerecur, Debrczniû, percelebreinPannonia emporium, quod Vayuodac ditio-ni parebat, diripuit, magnam^j; illius partem incendioatfumpfit. Paucis póftdj'e-bus Tranfyluanici expugnarunt oppidS Hadad, eorumbp copiæ indies augeban-tur, quia Solymanus ad eos miferatfupra quatuor millia Turcarum, 5lt;Moldaihis tria millia, ipfiip Hunnis adiunfti, 8(, uiri-bus aflbciatis,plurima incommoda Cæfa» rianis inferebanr. Cœperunt oppidum Atiauar,eiusi:^ prxfeAunt cura uxorc,ac , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liberis,

BE BELLO PANNONICO. »» liberis, captiuum abdux^re. Oppidum ^uocj! V ngnar obfidcrunc, Sgt;C fcalis iâ op-pugnareincœperât.Huicpræerat infignis centuho, Purfftakrus nomine, cum Ger-tnanis milltibus, qui hoftem aductantem «taicpreffcrunt,arq! ita ftrenuc moenia tu-tatifunt,utex coprjs Tranfyluaniciscirci* ter quadringcnti, ex Cscfarianis tantum quadraginta cecidcrinr. Rem autem fic geftam ferunt. Cum animaducrtcrcnf, Vayuodam,paucos ex fuis pioduccre,qul hoftem lacciTerent, ipfi quoq? fein primo certaminc cohibebant,donee major nu» inerus accederct, mox'cp prorumpebant, amp;bellicistormenris ita eos feriebant, ut protiniis ab oppugnatione recefterint. . Cum intcriaa Cacfarhoftilcs copias auge-ri confpicerct, iulsit confenbi quatuor militumcohortes, quarum fingulxcirci-ter quingentos milites habueruntjcaruin-qile duces erant Gyllus, Vuellerus,Rcf-tningus, 5C Lauembergus, uiri cvim généré,tu'm re bellica prçclari, qui Norico pro-fefti, cum fuis copijs Caftbuiam petiere. Hos deinde fubfecutar fUnt duæ xliæpe-ditum Germanorum alx, quarum utra'c^ habebat ducentos, SC feptuagtnta fclopet-tariosmilites, tpmep fimul ex Silefiacir^ eiter quadringenci equites aducncrunt.

Pa

n PîTRVS BIZ ARVS lt;nbsp;Per idtm tempus profeftus eft en'am t'a SchuenJiv! urbem Vicnnam, Lazarus Schucndius, pm^âcttrbel quem Cæfarbello Tranfyluanico præfe-[(»Trtinßflua ccrat. Etfiucró hycmsobftabat, quómt-wo. nustùm fièrent maiores belli apparatus, cum in his loçis,bnimali tempore, frigora fint afperrima, folumq; aitifsima nine ob* dueftum, ob id tarnen Imperator minimi ceflabat, qua?belli ufus requireret, feduló profpicere, quarenus,amp;annt tempus pa* Fiebatur,SCrei necefsitas poftulab3t,mifit-qifcadexercitum, aliam cohortem pedis turn, Sóotfto acnca tormenta, cum his, quadringentos milites, quibus duplica-tum ftipendium annumerabatur, partiin, ut bellica inftrumenta, diligcntetaduchi curarenr,partim etiam, ut agminis ducem tutd atque incolumemin caftra perduce* rent. Diuerfa quoque nauigiaparaban-tur, quibus connexis,tontabulatoc{: ponte, Tybifeum traiiccrent. Hie autem flu-uiusoriturin finibus Sarmatarum, dcla-tus'q; per ulteriorem Pannoniam, rccepta prius Temcfa, baud ignobili flumine, a-R«tPoîonîilt; Purtachum Danubio mifcetur.lDura . I res ita geruntur, Polonus fuos orato-* m«« egat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caefarem legauic, qui ci often-

caufas,cur fibi hoc ’ bellum fummoperè difpltcerct, cumque

Tranfyl-

DE BELLO PANNONICO. »?

Tranfyluanus foret fibi arftaneceffitudi ne coniunftus, uelle fe, omni opc anni-tijUt ab armis difcederet,modôipfe quoq; päcatüanimum ergaeü gererct, Schone--ftaconditio cum illo tranfigcret. Horuni tarnen aduentu Cxfar nibiI de pi iftina cua ra, 8C ftudio rcmittcbat, qud minus,quaes cunque belli ufui futura cflent, omni dili-gêtiapiouidereqquippe, qui optime'no^ raqhoftem nihil minus,quam pacemexpc tere.Proindenouas.fubindccopias dcligi, eas'eç adSchuendium tranfmitti iubebat. ls,cùmfupràoifto iniliiahominum inftrugt;-ftoru iam inpromptu haberet, Tofayi^, muni tum caftellum in Pannoniae,acTran fyluaniç finibus, amp;. in v.ltcriorc ripa pofi.-tum,obfidereconftituit. Hiclocusantea, duce Catiamero , amp;nbsp;fumptibus Cæfaris Ferdinandi, fuitoccupatus, quempoftea dono dederat cuidam Pannoniaeregulo, familia Scheredorum,edm is effet egre-giauii tute, ac de ipfo quam optiwie’ meri-tus.Cumautemhicfato cÔcedcrcr,filiùm reliquir paruulum,8ó infamem, cuius tu-telam in arcc habebat Francifeus Nemc-thus,quiantcatutorpueri, moxiq! tyran-nuscffcftus,ad Tranfyluanum confuge^ rat, fcq; in eius fidero, 5lt;.eUtntelam com- . miferatj

à4 PETRVS BI2ARVS miferat. Is icaque de oppngnatione cet-tiorfadus, pnufquam lioftisaduencaref, fuas fortunaSjConiugem, amp;nbsp;pupilkimcx arce abduxir. Hanc Schuendius Pridi’e Non. Fébruarij, Anno ab orbcredcmpto^ fupraquingcntcfiinum, atq; millefimuni fexagefimo quinto, cum tribus ac trigin-ta maionbus tormenti» oppugnarc incce-pit. Locus ipfc natura,amp; opcrae commu-nitur. Nam cingitur præaltis mceiübüs, acduobus fluuijs undiquaqucalfuituriid eft, Bodrogo,acTybifco, unde per omnia loca finitima poteft fieri maxima çxunda-cio,8i hoftis arccri ab ingreiru,arce'q?longc munitifsima,circumuaHatur. In caoppns gnatione,bellica tormenra fie aptabantur, utoppidum, arque arxutrin«]; peteretiir, his'q;, duplici inuafionCj prorinùs 3ggf-rcs, ac uineædificAæfunt. Opportune autemcontigit, ut magna tùm glaeieü-tertj fluuius rigerer,nec tarnen is locus tx-pugnari potuilTer, nifi Cacfarianinoâur-nisfolTorum laboribus fibi aditüadmœ-nia parauifienr. Manè j inalbcfcetire cœ-lo,aducrfarii ex caftro ad læuia prælia fiint egrefsi, amp;nbsp;in lus, piurimi urrinqueuul-neratifunt: ex noftris autemcircitercentum defiderati : fed tamê baud multo póft.

DE BELLO PANNONICO. »j, -

în oppidum reicfti. Dum ijraquc fie mu-tuisconatibus certatur, milites præfidq, cùmfc tandem poft ualidamoppugnati-onem, in magno difenmine confpiccrent, illicd de dediiione facienda cogitarunt, SC miferè adCaefari3nos,qufeum locum pa-ftionibus traderent: Atipfi eas admittere noluerunt,quin potius è ucftigiô fcalis ad« motis,ui per aggerem irrupefünt, ac exte« riorem locum arcis occuparunt. Reftabac parsinterior,atciuein medio pofita,illam« qiie ftatim fumma ui,8c conamine aggrep fi funt. Obfefsi aliquandiu fe intrépide, atqueacriterdefenderunt, SCipfc quóque arcis præfeftus , in muro ftrenu? pugna-bat,nihil*q: omittebat, quod ad fortis uirf, ac boni ducis officium fpeftaret. Duna autem feipfum , ac fuos impigrc tuctur, multaiq! incommoda oppugnarotibus in-■ nbsp;nbsp;nbsp;fert, hàc, amp;nbsp;illàc cxcurrens, ut fuis auxilio

1 adcffet,globulo æneo traieftus, répète oc-cubuit. Duceamiffo,milites animo con-fternati funt, amp;nbsp;procinvis deditioncmfa-cere ftatuerunr.Conditiones autem fucre, utincolumes dimittcrentur,fccum'cnar-madeferrêt.Hocimpetrato,ftatimexop- Tcflt;îyt» pido egrefsi funr,idcj: fuitd c^uarco die op.- ditwne c^e pugnationis,nec ultra duos impetus fufti-nucruntt In eo,inuenta funt plurima uarq

oencria

it PETRVS B I 2 A R V S

generis tormenra, magna penuarij com-meatus copia,5i pluraaiia, q noftrishaud paruo ufui cxti'tére.Pracfedi' demortin'ea-dauerad uxorc tranfmilTum eft. EratNe-metho aliud caftellû,nomir:e Serêtfehinû, qd etiâ ab ijfdc paruo negotio expugnatS cft. Turci arcemhâbebanr.nonproculà Cacfarianis,quâinco!æ Solnogappellant. ïnde femel egrefsifunt, ut hoftiumu/rcs, St confilia fpecularehtur/ Agr/enfes mili-tes.recompertajcxinfidijs eos inuafeninr^ SCacri utrinquc certamincdimkatumcfi'’ Noftri tandem fuperiores fuerunt, mox^ Agriam,allatis fecum trecentis hoftium capitibuSjquae ab humeris detruncatafue rant/ediêre. Vayuoda interim, oppidum Sa?marum occupaiierat. Sed ut hofti-buSjfermèomnia profperd fucccdere, nee fibijUlli præfidio,autemokimcnto forea-nimaduerteret, fi eo diuriùs potiretur.p gne fucccndi iufsit, indequc ftarim cum fuiscoptjsrecefsit, arqueliincfaclumeft, utillud Cefariani citra cruorem denud re-cuperfrint, breuiqt/e ab cisinftauratum fit. Locus ipfe natura munitur, iacetep in ipfoferc adituTraniyluaniæ.

Interim Schuendius, Tybifeo pcrgla-ciem cmenfojunius diet obfidione, oppi-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum,

DE BELLO PANNONICO. i-y dum, Erdcud patria uoce nuncupatum, cxpugnauit, quod quidem fcrdinandus C3efar,antca faepèfibi ob ingéniés, quos hab« redditus, opterai. Hi enini plané ducales fetunsur. Hifdem diebusperma-gria Barbarorum manus ad Budam perre-xeraqutfcTranfyluanis adiungcret. Ve-rumramcn baud modicè inipcdiebancur cxundationibus, quas pofthyememcum Ifter, tdm rebqui amnes Pännaniae fcce« ranfc,idqde uoftris maximo adiumento fuiej Porri afperrima, fercqvle inaudita frigöratumexftirerant, cumqde tandem glâcies, qua fluuij erant concreti,dilToluc-retiirs hiueique radilt;,s iblaribus liquéfièrent, tota ea regio feré aquis exundabat, nibilqde,praeter undas cernebatur, adeo utiahiferméomnes timcre indperent, nc Deucalionis tempora rcdrjlTent. V t uero interim ad Solymanum rcuertar,!8 quam-quam SC militaribus copqs, 8C pecunia I '1'ranfykianum adiuuare , ac etiam ipie= ' .metin Pannoniam proficifei ftatueraqut ’ nibilominusbacraciortc Maximiliano nrt poneret,eiulquemiles exbautoratus, dogt; nbsp;nbsp;,

mum rediret, Marcum Cibinienfcm eX Solvmanui Tranlyluariia oriundum SC qui ad Ma-humeti facra olim defeiueirat cuiufqiic (opera propter linguarum peritiam, Si Un-pc«quot;’-

. B B oularem

t8 ' P E T R V S B IZ A R V S gularem prudcntiam , ali£s in Icgationi» bus obeundis fidelicerufus erat, ad euni tranfinifît. Mandatorum fumnaa hxc fuie, utCæfarem ad paccmcohortarecur. Inde ctiam paulô ante aduencrat Orator Vayuodæ, cui nomenerat SrefFaiiusBa-thorus, Degatus Sarmatus, raiflus de codem ncgocio, uti fuprà commemora-iiimus. Schuendius de his Oratoribus cerdorfadus, Caefarcm fubindèperffde^ les nuntios adhortatus cft, ut,antequàm de compofidone cum his tranfigereti o-mnia fedulô perpenderet, feq« omninouf' icri,ne fibi ( ud pofteà euentus dcclarauit) pax uerbis tantum,rcautem,bellumlon-gt^ afpcnimum denunciarctur,ea!:j! omnia doîo,arq? aftu ab eis fieri,quo' incautus, im paratustp armis inuaderetur.Interim Cæ-iar, neomninoà tranfigenda?pacisnego-do, quod turn præ manibus habebatur, alienus efle uideretur, omnibus oppido^ rum, atc^ arcium præfcdisi quam feuerif« fimè iniunxir, nequifpiam eorum, aliqua iniuria hoftem afficeret, quod tarnen ab co neutiquam obferuabatur. Dumenim Viennæ dcdifsidtjscomponendis, deqde aliquahonefta,amp;equabili conditione a-gcrctur, plurima damna his Cæfadanis, qui érantin inferiod Pannenia j infcrei bangt;'

DTE BELLO PANNÖN1C0.

bantur, amp;nbsp;iuxta lulam, plurima^ incürfio- Turraru ƒ%-nes ficbanr, coque aducnerat praefciilvis curftonssiux^ TeiYiefuaricnfis (. idautcm oppidum, uul- la goTcmefuar, ab tdumihe Tcmefa prætet-labcnte , nomen accipit) cum lex millt-busuitorum pugnannum^amp;ad cum duo maioratormcnca, S^oclb minora, cranf-mifl'afunt,quibus, arccm Panfotamob-fedit, camqucbreui cxpugnapic, mox'cç occupauiv duo alia caltclla propè lulam, quorum nomma crant icnc, ac Define, idque tantiim eo conCiUo hebat, ut inde facilior fibi aditusfotci adcx-,ugnan-dam lulam. Ad Trani\luanum aurcru indies maior humerus 'i urcarum cori* fluebat, iamqvfc fibi iuftum cxercit’.nii parSrat. •Du.n h:rc ficrent, nouri.propc Sigetlumi eruptionc fada, iermè ducen-tos ex bis , quos Rafcianos uocanc, inte rfeceru nt, duosqu'e ex illorum cctitu*

' honibus capriuos abduxêre , cumc|dc iam effent in reditu, ôéiecumeaptos ab-duccrent, équités duçcou numero, lu-pcruenêre,qui eos repente aggrefsi, magna ftrage affccerunt, adeo ut ex Cæla* riants, qui fexcenti iucrant, uix duo inu columes cuafermt, Id ucro accidit, ab-jv’o^ri ragt;JM

; fente Nicolao Serino , qui paucis ant^ inrat/cnte diebus, ob quxdam gravua négocia - ^aino.

ià ß * fe

fc ad Cæfarein contuleiat. Schucndfu* interim,in eo torus ucrfabatur, ut Safma* rum oppidum, quod à Traniyiuanis in-cchlüm,acdcreliÂum diximus, omni ftu-dio refitcrcrur,ipfeque uel primus opff^ inftabat,qudreliqui eins excmplo adaäi» tantöal3cri'uslaborem,atquc induftriani impartirent. Nune, priufquam ulteri«» progrediar, poftquamin Schuendimen-tionemincidi,Iocus mcadmcnct, utpropter uiri dariratem, aliquid de ipfiu« natura paucis cnarrem. Hüne ergo (prouc mihi ab hominibus, fidedignis, relating eft, quiqu'e cum illo fæpius coliocuti,S^ fsmiliariterhucufquc uerfatifunt) inpri' mis ob eximiam cruditioncm, amp;nbsp;fingu-larem prudentiam, uchementer comme-dari audio, eumqiie dicunt in fingul/s aftionibus militarem quendatn SC heroilt; cum animum praefc ferre. Aiuntpractes rea,hunc bellicæ difciplinæ perftudiofuin eire,modistpom»ibusanniti, utfingulis centurionibus, acmiliribus debito tcni-' poreftipendia numcrenrur, eos'q: à præ' da,5^rapinisarcerc. Siquarixa,afimul/ tas in caftris oriatur, amp;nbsp;alius alium ad pu-gnam prouocet^, hunc ferunt, leuere in-iungere,nequiscamfaciledirimat, fedu-trunic^ tandiu in ebreamine pati,dunce al

ter

DE BELLO PANNONÎCO. »t ter occubuerit. De illo. autem, qui prius iniuriamintulit,ftatuerc,açiubcrc, ut extra cadra propellatur, eatjî fcuéritatc fieri, utplurima difsidia, amp;nbsp;Utes amoucantur. Quôd uerô ad munera, ÔC largitiones atti-neqconftatjilluminbacre omnind incor-ruptum animum getere.Nihil denicç, aut certé perparuiïi,ueredarijs,confidcre foli-tum: at in grauibus rebus,certes homines ad Cæfarcm deftinare, qui fuo nomine c3 illo aganqfempertç ad id optimos quofejj, acfîdifsimoseligerc. Seuera quoc|!,8Cgraul pæna conftituta, omnibus pracclpere, nequifpiam fcnbat,uel alicui patefaciat, qux incaftris gerantur. Hæc, iCpleraque aliahuiufçemodi, dehocilluftri uiro nar-rantur, qux nunc, breuitatis caufa prxte-reo. Vt uerd ad inchoatura opus reuer-tar,miUtesCxfariani,dum oppidum Saf-marum inftaurare fatagunt, ac in opéré perficiendo afsiduè uerfantur, Vayuodia-ni,cum Turcis appropinquarunt, ut mu-nimenti reftaurationem impedirent,SC ui« ; cinumquendamlocum occuparunt, qui cis ad expugnandum Safmarum, uaîdè opportunisuidçbatur, AtGermani,hoc percognitOjfunjmaceleritatelllos adorti 1 funt, m anus'cç çqnfercntes, ad fe p tem fi-gna hofti adempta, in fua cadra retulêre.

B B î Hoftes,

ft PETRVS BIZARVS ’

Hoftes,aurcüefî,aucin proximo flumine fobmcrfi, dum rcpencina, 3C præcipiti fu/ gafcincolumcscôfcruarccupiûr. Schiic-diushisperadis, cxoppido recefsit,ibfcp pro loci prxfidio, Brafmum Magcrumce-/uriorem rei/quir, ÔCipfe mox uerfus Caf-foutam concendir, ur quæ ad bellum ! ftincndum ncceflaria uidebantur, fediilô, ^tqueopportunê profpicerct, cum'q;fub- ' inde maiora 'pcricula inftare animaduer/ i rerer, feC-p non ira uiribus,S^armis com^ munitum, ut rei nccefsitas pofi:iilabat,a-pud Cæl'arcm pro nouis præfidrjs infta- i bat, breuicp póft, ad cum tranfmiirx funt quinque pcditum cohortes, quibus lo-anncs Vucrnbcvusi Rcytnauu, cum Jm-pcrio praCerat, Sé aliquot murales raaclii næ, amp;nbsp;fingulis cquis harum ucAoribus,li-tera M.fuit inu(ta,ncauriga,dolo (ut fxpe' ufucuenit)eqtTos bonOs diuenderer, auf tlàm in alios ufus uerreret. Supra nar-ratumcft,oppidum Erdeum,quod quu dem non procul Safmaro abeft, à Cæfa-rianis occupatum.

Hoc rranfyluanici fub'Calendis lu» iiq , acfiter obfcderunr, prolatisquetorlt; mentis, S^conftiruris uincis, 5c lcalisdcgt;! piqueipfismaqibusadnipfisjiam fîbi fa-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. • ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;çilci^

DE BELLO PANNONICO.

cilcm adicum fperabant. Sed loci pro-pugnatores tatn ftrcnué aducrfariosreie. cerunt, ut praeter uulneratos , ferm^ ad oftingentos diuerfis uicibus, trucidarint, atque oppido cgrefsi,duo ex maioribus tormentis adempferint.

Ipfi tarnen die noftu'tçoppugnationem urgebant^ SC continuis pilarum, globo-rumqu'e procellis, mania diuerberabanr, fie ut iarn omni fulphurei pulueris ma-

. teria deftitucrentur. Arci praeerat La-uembergus, infigni? alarum centurio,cui Schuendius fecundô ad trecentos pedi-tes in auxilium paulô antè tranfmiferat, qui fane', quoniam perdifficilc, maxime^ que periculofum erat, in oppidum in» gredi, cùm illud undiquaque hoftili a-gmine cingeretur , dolo , atque infidqs rem egerunt. Noftu enim fe itincri accinxerunt, 8c cum ad fyluulam , qux erat iuxta oppidum, peruenifient, ibi • qde fpeculatores hoftiumlatitarc feirent, protinùs edito ingenti clamore, clafsi-cum cancre caperunt. Continuo ad Syluam omnes accurrerunt, hofiisqûe perterritus aufugit, atque ita noftris liber ingreifus patuit. Qtiocircà noa ois praefidijj ^udaciores fafti, omnem op-

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BB 4 pugna-

14 PETRVSBIZARVS '

pugnationeiTi cqprernnerc iiidcbantur, criamfimcnfemadhiïcca perduraflet: At iplï jnteriin obfidioncm nulla cx parte re mitterc, quiii criàm acnïlsirift3rc,nccpar/ uisincommodis noftrosafficcrc. Plurimi confliAus iitrincj! habiti funt, in quibus prxtcrcxtcros, LauernbcrgusiAu minons formenri grauitcr uulncratus eft, bre-uitppoftcxeó uulncrcintcrfjc. Paucisante diCD.in oppidüingrefTus fueratVuellcrus, uirpugnaXjamp;impigcr. Adcrat etiâ Gof-felus non minori uirrutc, qui fort/fsime' dimicanSjintcremptuseft. Res iraq^fum-misconatibusagcbatur,amp; hoftes muniquot; tionibusercAis,pIurimadamnaâlt;inconi-mod a o p pida nis i n fcreban r. Valium,quo undicj oppidum communicbatur, qua» dam node uiminibus, diuerfal^ tignorû maïcriaimplcu^re, ut proximo diluculo moenibus appropinquarent. Scdnoftri, dolo anirnaduerfo, tormentarium pulue-rem fub illis ftrauerc, quem ip(j, cü prima lucein foßam undicp irrucntes, pilis tor-mentoruna i’ncendcrent, exccmpld magnum inccndiurq exciratum eft, quo multi corum pericrunt,atq?ita tu'm tem» poris reinfcda,!tcderecoadi. Scdbreui, raaiorc pertiriacia, SCui oppidum inuaf^-fcpdep UÇ in plurimis locis pars interior

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nudJ^

DE BELLO PANNpNICO tÿ nudaplanè,omni'(ç bellatore fpoliata ui-dercrur. Cumfeitacp oppidani,ac milites in hoc ftatu confpiçercnt, nullamlt;j_ fpcin rcliélam, qua fcamplips tueripolTent.cS ob pcnuriam commcatus, 8C. militum, tum etiam ob graueolcntia cadauera,qui-bus aggetes, SC ualla undicj oppleta cerne bantur,pridic Non. Auguftie'communî confenfu dcditiçnem feccrunt.ln ca oppu gnatione plurimi uiri foi tes, ÔC rei milita-' risgloriainfign.es ceciderunt, inter quos fuei unt etiam Vuellerus,66 Huctftokerus, qui ftrenuè præliantesjnterfi fti funt. Vienna: , paulo' ant^ quàm trifte nuntium de capta Erdeu aRerretur, celebrata fu nt iufi» Cæfaris Ferdinand!, qui obierat fuperiori anno,amp; Oift.Cal. Augufti, qui dies diui la cobi memorij facrabatur. Pôpa funebris hæc crat .Ex arce ad diui Stephani tempi®

I nbsp;nbsp;nbsp;ponsligneusconfternebatur. Primo'autê

j nbsp;nbsp;nbsp;prodierant ducenti dues pauperes cucul-

i nbsp;nbsp;nbsp;lati,qui candelas acccnfas in manibusge-

I nbsp;nbsp;nbsp;ftabant.Secundum hos,N\onaçhi Jefuitae,

1 nbsp;nbsp;nbsp;Canonici, Abbates, AntiftiteSjamp;rcliqui

I nbsp;nbsp;nbsp;exclero,deindefubfequuti funtuiginticgt;

I nbsp;nbsp;nbsp;qui,eximia pulchritudine, omnes'cp aurco

I nbsp;nbsp;nbsp;décoré infignes, ac fingulis fingula ucxilla

I nbsp;nbsp;nbsp;pïseferebantur. Equus Caefarianus cum

I fuo uexillOjtotusauro micabat, amp;hic fo-l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß ß ; lus

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

iS PETRVS BI2ARVS' luscrat cphyppiatus, nemo ramenfuper illoequirabac. Fumis ipfum uigindho» mines geßabant, inox Caefarfcqiiebatur cum regrjs franibus.omncs lugubri uefie, acfade uelacgSCpoftrcmö alq proccres. In templo extrufta erat fabrica undicç lucer-nis uitreisjralico i-nore,inflruda, amp;nbsp;fub ea funus collocabarur, SoH cancores aulicf nonnihil in ipfa pompafubmiHe orabäc. Proxima luce Maximilianus und cum fuis fratribuSjduce Atcßinö,qui paulo angt; tè ek Iralia ueneraf,amp; egregio uirorum no bilium comitatu aedem petijt,ucfacrisin^ tereflcc.His peraeßis, Francifeus Forgacus, Anrißes Varadinenfls, qui Ferdinando dconfilijsextiferar,eruditam, ac elegante orariorrem habuir, in qua demortuiCac« faris,laudes non minus preße',quam orna» te'complexus eß. Vbiis peroraßet, Cas-farcum rcliquisexcemplocgreirus cß,re-«ftal^ adpræcoriumcontendit,5i-in toto F dnere pafsim duö,argenteos, atej; aureos nummos in Ferdinandi memoriam ex-cufos,l)bcraliter profjeiebanr. Haecautem obiterdußafine.tarn itaqueadincceptum reuerramur. Thefchini,qui locus eßin ßclcfia , fuit habitus deledus cquicum, qui unicum peditatu profedi func-.

Erat

DE BELLO PANNONICO' 17

Erat in finibus Tranfyluaniæ quoddam oppidum , nomine Munbtfchum, Cæfarianis maxime infcftum, ex quo per-faepè'plurimis iniurqs, ac detrimcntis affi-ciebantur. Nam indigenæ publica itinera obfidebanqamp;modó ueredai iosjnterdum milites illàc pr^tereuntcs latrocinio diracç cede p.erfequcbâtur. Schuêdius mißt centum,acuiginti équités,cum totidcm pedi^ tibus,qui cos diligenter obfcruarcnt. fcx oppidtnis,circitcr trccenti cgrcfsi {unt,in« ter quos etiam étant duo ccnturioncs , ac protinùsin noftro8,haud procul ab eis la-titantes,inciderunr, Hîc,exorto certamv ne, Martern ficfauentemhabuêre.utom-nes iltos ad unum ufque profligarcnt. In oppido Saimaro, miles plurimis morbo . rum gcner)bu?,iis'-Y maxime contagiofis, çorripi,atcp abfumicoeperat.ideo'q; agmi-nis prxfeÂus^ relidoibi pra fidio ,quod quinque militum fignis conftabat, iuxta Tibifcû caftra pofuit, adeù, ut ex uno latere fluuiû,ex altero,uallü,atq;aggeres,pro-muniminc haberet: Ca-tcrùm, non multd poft, ipfemct quocç graut fcbre laborare cœpit,qua deinde per mal tos menfes con« fliftatus eft ,eiufquc falutem Cxfartan-ti faciebatjUt pharmaca j Óé peritifsilt;-;os I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qtiofcÿ

3? PET RVS BIZ ARVS

quoflt;$ medicos,ad cum fubinde tranfmi’t lendoscurarec, Per idem tempus, rcdtjc Eyeantio Cçrnouichius,miniusàCæfare, ut de pacis côdicionibus apud Solymanît agerer, amp;nbsp;aliqua tum fpes deçpmponcdis rebus afFulgcreuidcbatur; Sed tamçn bre/ ui cognitum’eft,Byzantines nihil minus, qua'm pacem expctrjfTcjquin potius,maio raindics molitoSjSi atrocifsimum bcllun» parafle.Itacç Cçfar totus iam in ca cogitation e uerfabatur, ut bellici apparatus fie- | rent, ftatim^ ad oppidum Letipontum, , Germanorum peditum deleAum haberi fufsit,in quo fuerunt ferè quintç fîgna:Po fonrjehune locum Germani Presburguni uoca nt) co nfeript i fun t circiter trecenu mi Jites,Séin quodam pago iuxta lauarinum» trccenti équités Pannonici, arc}; hi omnes in caftramittebantur. Illifcctiamprofe-duscftcumquincpalijs cohortibus, Ro-merus infignis Cenfurio,accqucs Rhodig ntiilifiç,fet^ illis quadraginta équités Teu» tonici,acetiam præfcAus DersfîuSjCufer« me trccentis milifibus adiunx^re. Pcridc tempus profcAi funt ex Germania fcxceil tiéquités,aedeindequingenti, duce Ho^ fehirero, amp;nbsp;omnibus his çopijs in unum colleAis, præfeAus eft Adamus Gallus, Germ,anus nacione,uircÿ rei bellicx feien- nbsp;nbsp;I

tifsïraus.

DE BELLO PANNONIC'O tîfstmus.liTdem ctiam diebus in Noricum aduen^rc Guntherus Schwartzburgus, Ottingus,Mansfekius,amp;Chriftophorus Liechieftain,uiri exuctufta Germanise fa« milia;, rei militaris gloria percelebres, hostp plurimi nobiles,acilluftres uiri c5-mitati (unr, quo Caefari hoc in bello fuam operam nauarent. Dum hsec fiercnt,Ke-retfch«mius,quilulæpræerat, quierac ctiam regulus arcis Niielburgix, quæ fita eftiniplo aditu Moriuise.tum forte in ca* firis aderat, fecum'q; habebat honnullos T ureas captiuoSjCx quibus fexdecim,qui crantcelebrioreSjamp;ex quorum liberation neplusemolumenti fibi cuenturum fpe-rabatjih fuam arcem tranfmitti curauique carceris naufex moleftixq; pertxfi,multd maius proredcmptipnc, aclibertatepretium offerrent Accidit aurem,ut cvim ipfl cxcubatores,acpræfidii milites»minus ad fuum munus uigiles ,ac intentes animad-uerterent, cl^m correptisarmis, eosom-nestrucidarent,fiat!m'q;per difpofitos e-quosind^ aufugerunt.

lifdê quoeç temporibus accidit, ut Bÿn zantini.qui erantiuxtaSafmarum, amp;nbsp;in. Kiuulis Dominorumchoc oppidum Ger-ni Ncuftödium uoeât, efiq; locvis ubi funt fodinx tnctallicx; pr^dabundi diram ua-futatettt

30 PETRVSBI2ARVS~ ftjtatem exercerent. Ciim autem fort^ fortuna Tranfyluaniis, dC præfcdiis Te-mefuarienfis una' propè Safmaiuin ob-equitarent, paru'm abfin't, quin globus tormenrarius inde uibratus j ntrunque inrcrfeccrit. Supr^ oftcnluin eft, Caefa-rianos fuacaftraad Tjbifcum flumen col-locaflc.

Turci.rc cognifa, fllos per infidias noiftu aggredi ftatuerunt. Ac ipfi do-luminefl'c fufpicati, eorum confilia pr»-ucrtcrunc. Icaque in qnoddam ne' mus ibi proxitnuin, cadem nodte ( qui uenturi pucabantur ) nonnullas turmas cquitum SC magnam partem coliorti-uin, arcane, SC fummo eum filentio mi' fcre.

CuiTi igirur, quod intenderant, ex« qui cortftifucrent, reifloqu'citinercadno-ftros propcrarent , hi extcmpld ex in-fidqs prodliences, eis accurrerunr, rcingt; que ita ftreii'/c', acfüehcit/rgeflére.utin« jfard ftrin- ligni clade afFiccrenr. Plurimi autem, ftdidtmteri cum neeftis benehcio,tumequorumccle-feili. ritate feruati func,aJioquinuixunusforgt; fan incoliimis euahlfet. Paucisantedie-bus hoifis admœnia lauaiini acecisit, dû quu nox numinebat, nuftrrs cxcundifa-tuicas

DE BELLO PANNONICO* cultas minime dibatur. At, citm praxis mo diluculo e2,rederentur, illiiam recct-ferant.

Pcridquoqne tempus cqviites,quibus cum imperio præerat GraiTuenus centurie , cum centum equitibus Hungavis in^ cidcrunt in hoftes, qui erantfupramiî'e, SCinito prælio circitcr ducentos ex eis conciderunt^inierquos but præfeftus Li» penfis,quemipfiBefum appellant.Plumbcis tormentorum glandibus uulnera'-tijin caftra adducebantur : Sed quia priufquim emicterentur , laiida unge-bantur, uixulla ratione fanari poterant; intereà Saxonici milites , conRiftu au-dito, pugnæ auidi, in caftris fremebant, ÔCexeundi facultatetn Hagitabant, quatn nihilomindsimpetrarenequibanc,hiqde tanto dimicandi ardote flagrabant, ut uix intra ordines,8lt; in militari difciplinacon» feruari poffent. Hi recens aducneranc ex Germania,ducibus Gley(lcnthalo,8C Sebotendorflo, atque omnes, cum armo-rum cultu, ac equitumornatu.tum prae-cipue animi, SC corporis dotibus admo« dum infignes prscbtlgcbant. Ex bis circitcr mille , ac uiginti fex alebantur, fti* I pendijs illuftrifsimi tleÄoris Augufti *

Pef

ft PE T RVS BIZAR VS per fparium quinq; menfium 8C ampli'us, quibiis trcccnri, amp;nbsp;quinquaginta fcfcad-iunxcranfjUctcri ftirpe,acbclli'ca uirçute confpicui j qui proprio fumpeu Cæfarcm in ea rriiliria fequuri funt. Priores, crucem in fuis uexillis geftabât,6c reliqui,quacuor babebanefignà, quorurri primumeratciî inferiptione; VICTORIA DESVPER Ä DEO DATVR. Seciindum:FÔRTlTV-DO NOSTRA CHRISTY S eft. rcrfiû; VINDEX PERFIDIAE DEVS eft Quar-tum:VINClT AMOR PATRIAE. Primi lîgnicenrurio cecidit in Confliftu,habitiJ cum Turcis, quorum caruatumàCa’fa-»anis mille tancùm palsibus diftabanc, Ä in inferiori parteTibifci]oc3bànrur,pon tem'q; fuperflumen Samos conftruxeranr. INoftra uerd fita eranc luxra oppidulum, quodincolæKisaruocanr,pofiium adrP pam fluminiSjin quo erancnônuJIa tiigU' riola,pro his,qui præcipuum locum in ca ftris habcbanr,eaq; optimo, ÄmunirifsP mo uallo cingebanrur.Dum res in Panno niaficgerunrur, Archidux Carolus in Va leria prouincia quæ Sriria hodie dicirur, Norico ad meridit m coniunfta.rcliquisi}? locis lînitimis,mu)n prai?clarc,acmi!icari-teragcbar,fuos('p peipetuo' uig les contra boiteshabebat, qui plurimis dammseas oras

DE BELLO PANNONICÖ.” si

oras infcftabant. Semei autcm contigir, Turéaru utnoftrijUaljdamanuTurcas aggrcfsi,ma ftragem edidcrint,adcó utfamafit,

cxeisadtriamilh'aconci'diflc. Alio in lo--cotrecenti, acuigintiexhoftibus, intern-pcftahodcThrinüoppidum adorti funr, fî^Iacobi Zaclii équités curia aliquot Hun, nicis peditibus egrefsi,ad fexaginta ex eo^ nimnumerointcrfccé'rc,ac fecum quinq;

feptuaginta captiuos adduxerunn lu-xtaoppidum j quod incolæ Eabolfcham uocantjplæric^captifunt, amp;nbsp;illico Vien-namtranfmifsi. Etfi ueróutrincg infcnhf-fimis animis ccrtabatur, Vierinæ tame a J-hiîc pacis confilia cum Oratorihus, qui il-lîncnondumabieranr,fedulôacfolertifsi-mè agitabantur,eocp accerfiti fucrant plu» rimi Reguli,ac Proceres Pannoniæ,qui dé pacis coditionibustranfigerent. Schuen-dius intérim, adhiîc cum morbis côflicta^ batutjideo'q: Cæfar ad cum nalfit Paulum Vueidnerum, rei medicæ peritifsimum, d fe iamdudum ludaicaCupcrfiitione, ad Chrifiifîdem conuerterar. Etfi autcm an-cipiti Sl'diucina egritudinelaborabat, minime tarnen ob id irmittebat riccefiarfos apparatus, ctirri hoftis wndiquaeç grafla-retur. Igitur quotidic ficbant leuiora prac-iiajinquibus plurimiutrinc^ defiderabâ-

J4 PETRVS bizarvs tur, cum'qjTurdScliucndium pcrnGdos orgt; rent, ut quorundamcadaucrafibf mit-tcrcnfuréx hü, qui cccidcranr, quó ca wo morefcpelirêqidab co pcrhutnanircr im-pctrarunr.Iifdem dicbiis cum aliqui curri-bus aducdi^pabulatumjuifTcntjac ctiB, ut diiicrfi generis conimcatû in cadra defer-rchqhoftcSjimprefsioncfada, illos inter-Tircitwords cœpcrunr. Hocubi Schuendius audiuif-tormi/Jitfad fét, Byiantinum Oratorem, qui nuperad Sthuendium. cum fui Pfincipis nomine, dé côpontiotic adùruSjUencrar, rogauit, num ifthxc eflet ratio ineudoepacis ; atine,cur(inquit) Vf ftri hoftem noil infequ5tur?Cönfeftini fgi^ turin cos mifiiis eft Rueberus cumfuoe-quitatu, qud abftrados ctirrUs remorarc-tur,donee maius præfidiü adueninet. D3 ira res gcrirur,noftricp baud fegniten’n fti-onim auxilium accurfunr, acerrimd dimi-eärum cfl-jomncsti,’ currus,qui ds ponterti eranr,récupéra runt, qui uerd flumen tfaie-cCranr, cosinfequinon potu^rc,ciim iaih in caftra pcrucnifrcnr.ByzâtinJ panic?póft indd inutatis caftr/s, rcccftciunt, idemq; à noftris factum eft, 8C Caftbuiam petiére, Aim commcatus penuria, turn etiain quia perplures omnigcnis morbis ægrorarcin-cceperant. Tranfyluanusquoqucpaucis ante diebus, caftra fblucrac, fuum^mili-s ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tern

DE BELLö PAKKONICÖ.

tem inhybernis collocârat,cumtj; in fuanï didonem rcucrdirec,ibi nonullos rcpcnr; quiêrancCæfarianæfadionis, omncsque prodnùsquæftionc habfraj fufpendi luf-fit. Inquadani pugna pauló ante habita,-fuit captus Alexander Kendius,qui ei àfe-crcds adhibebatur,óó Viennam mifluSjdit cé loanne Vuolgazeno deinde ad Schut» dium perdudus, moxtp quibufdim con-didonibusaccepds, priori hbertatedonar tus. LcgatusctiamTranfykianicus, Stef-fanusBathorus, tâdemdCxfaredimiflus eft,qut fane baudmediocriter ccnquereba tur, fe Vienna: diudiis retentum, quaint atquitadsratio poftuîaret, id'q; præcipud accidit ob uxorem Balafsi, qux apud Cæ-farcmfubindè precibiisinftabar, ncilhmi ex aula dimittcrcr,priufquam ipfe fuâ con iugem.amp;Cliberos recupcrarer, quos fini in Safmari cxpugnationcabdudos fuitleco inemorauimus: at Cæfar noluir ea diudu'3 inuitumredncrijiuncdicens oracoic cfic, iHosaucemiurebelli raptos, ideocp forte 1 o n gê d i fp a re na c fi c, a c e a, fa ! LI a di gri i t a te, hand amplius ledncri pofiednterea Schuc dins, cui omnia, quae rd de pace agebärur, naaximè fufpedaerSt, Maxinailfanu fubin de (ut anted) de nouis coprjsjieliquoq; militari praefidio hand fegniter admciacbat,-

C C i eunacp

36 PETRVSBIZARVS rumlï:horrabatur,nehofti fiderct,ncuead lülas pacis condicioncs animum inclina-rer, cóm ccrróconftarcr, illuin omnia dolo agerc, nihilt.^ aliudquàtn bellum méditaquot; ri. Hocaiiccm, ubi Turcaruni Proceres audiU e re, P ro rin i! s a d cum ft ri p {^rc,feqiic oppidômirari dicebanr, quidipfepaccm inter duos præpotcntcs Principes, fcmu' tranfadam (uti uidebàtur ) perturbarer, milita tp lii.s coniîrailiain eorum litcris cô-tinebantur, Cçterura idminimèobitabat, qud minus 8c ipfc, amp;nbsp;rcliquî exprimati-bus,qui bcllo praecranq occafiones rci bequot; negerendaecxquircrent, SCmuentas, ud oblatas,pcrcupidcamplccfcrentur, HinC eft, qudd Eccius d S’aima,uir, prætcrgenc-ris nobilitatcm,ftrenuus ôC milicaris,quar« to Idiis Odfobris, lauarino cum fuis co-hortibus difceisit, Â^plurimis etiam ali-P'tciutd Siil- undeconiiocatis, proleftuseft ucrfus AP tnaprofiàfci. bam Regale,haudmodicafpcoppidipo-turaJobfidit tiundi. EauibsobidRegaliscognomcii-enetn Alb^e tum ruilt, quod ibi perantiquo, folennicp Fagam-Mox, ocnn's ritu, noui Reges coronarentur, ac rfHocdi codeur in templo, priicorum Regum fc» turaCafart. pulchra, cum rerum gcRarum titulis uifc' rentur. laiiarinoautcm diintaxacodo mil liaribus abeft. Priufqnàm uerd Salmenfis liancprofedionemfufcipcret, ad cumex oppido

DE BELLO PANNONICO. ,7 oppfdo Pofonio mïfsf funt cqin’res qu.bu plunmi,acetiamexalrjsiocis maiora ror-mcncajfcfumcpfcalas, Sdaliaufui oppor-tuna circumfert banr. Hicergó à fuis ran-tummodo rrium milHum fnreruailodifta-bar,cùmccccnunciuB Cæfarianus ad cum aduolatcumlircns, quibus cxipfiiis præ-fcripto, quàmprimùm iliînc fuas copias abduccic,amp; îauarinum reuerti iubcbatair. Eccius,Cæfaiis uoluntarc pr rcognira, c5-tinuoparuiqreinfcifta, ncc fincingêu fuo tncerore; ac corum oinnium, qui fc illi co^ tnitcsaddidcrâc,qmppe quiomncs baud dubïâ fibi uidoriam pollicebanrur, cinn quia iioiccrenr, urbcm opportum's prafi-dtjsdcftitutam, aim ctiam, quia nofiri c5-uenerät cum iudiccilHu^ urbis, qui cis, ut deipfiusfide ccrd'orcsfièrent,uxorcm, libcros,tanquam obfides,rrad:derâr.T ur-ci aberant fere omnes,id'i; Salmenfl clatn indicafum cft,amp;rcsitainftituta fuir, utin ipfanofte, belh'catormentaexmuro partim abducerfniur,parom,nchoftibus ullt adiumenro, aciifui cfTcnr, clauis per fpiramenta inditis, configerenrur. Proxima Iucf,cùm greges demorcexigerenrur, ex-tcmplo Salmenfis per turmas difpofiras, ad ipfas portas urbis, iilis armentis accur-rere debuid'et. Qiiod fiTurci, quorum ^CC J tamcn

PSTRVS BIZAKVS pmcnperpaiici ualuas cuftodicbant, fei'I-Jisoppofuinerat,ciuesin cos eueftigió im-pctum fccifTcnt, arque ira parue ncgoçio, amp;cirra fuorum cxdcm,in oppidû ingrefsi cfFcnt: at Cæfaiis mandatum hæc omnia confilia dificcir. Iudex autciTijCum nofrro» niinimè(utipromifcMnr) ad oppidûad--lienrare confpiccict, illicô fibi fugaçonfu-luit, 8C Paloram profediis eft, arq; in pul-çhcrriina urbis oceupandae occafio, rum d . Csefarianis prætcrmifia : fed Turçaruin præfcAi rc cognita , illicô arrocibus px' risineos, qui cum hofte conuencrant,fe-vi’re. Circiter cnirn quadraginta, palis, amp;.uncis ferreis pcrfofsi funt,inrerquosfu-çruntetiâ nonnulli prorfus infontes. Pau-ç s poftdicbus, is qui omnium confiliorn a U th O r cxri te l a r, Vie n ri am fe CO n tul i t,i bi« qu'c Caefari fiipplcx faillis, perchât, ut fui, fuxîq miferæ Eimilix,aliqu3 ratio habcrc/ tur. CaufijCurCxfar l.-ccium abca Pro« wincia rcuocarir, hafc prxcipuafuifieiudi-çatur, quoniam Viennæ admoduna accurate, ac criam non fine magna fpe, ut breui fuccederer, negocium de pace in-peorgiKiHcffurjja çnm Oraroribus agebatur, ipfec}; futotu(mitti- Georgium Hofiutotum, confiliariumre-tur aj Soly- jq Camera , uirumque fingulari man» orator, grudentia, ôlt; uirtute, paulo ante adSo-lyraa-

de BELLO PAKNONICO. gt;9

I nbsp;nbsp;nbsp;lymanum kgîrat. Qjipçircà ipH baud

j nbsp;nbsp;nbsp;confentaneum uidçbatur, utahquidten-

1 nbsp;nbsp;nbsp;taretur,quoad res adhiîç penderent, ncc

exiguafpcs de fedandis controucrfqs fore uiderctuv. Ob id etiam ediólo fanxc« rat, ne quis hoftemnouainiuria laceficret; Vfin tannim illatam repell«re liccret. Hoffutotus ex aula Byzantium uerfus profictfçens, uigintiTurcos captps in di-, nbsp;nbsp;nbsp;uerfisconfliftibus, Pannonico habicu

1 nbsp;nbsp;nbsp;indutos, fççum adduxit, eost:^ praecipu-

; nbsp;nbsp;nbsp;oSjCmipafsim inutnculisa ProccribusiT

lius Regni detincbantur. CùmBudam pcruenifict, à praetore Budenfi honorifl» i cc,acperbuinaniterexccptuseft.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dum hxc fiunc, ex caftris Scbuen-

dicis recefferuntéquitésSaxonici,àPrin-cipe Augufto domum rcuocati, quorum opera in fua ditipnc utcretur , cum prap^

i fertiminPannonps omnia iamadpaccm fpelt;flarent;Cxfarcti5plurimos alios ctim ccnturioncs; tdm milites,qui ex Germania uenerant, domum remifit. At ijdcm baudmultopoft, in illis partibus auidif-fimè defiderabantur, nouacç belli confilia iniri oportebat , cum denud Mars feutre inciperet, uiresqde aduerfarisc pouis copias augerentur, Cdm prope Nçufta-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CG 4 ’ diuttt

PETRVSBIZARVS dium accefsinent, illud ftanm oppugns-runr. Huic praeerat Gleifmulncrus,qui cdm fcimparem rflejocum^j baud facilé dcfcndi pofle animaducrter«, feCe tranf-dcdir,cumCj hoftes incolumem, Iketiner-inem, cum fuismib'tiKus cgrcdi pcrmife» runr.Hunc locum poftca Caefariant occu-parunr,iterum'q; amifêre, ac tandem reçu-' pcrarunc, Pannonicus quidam, nqminc DersfiuSjCiiius turclæ, acfidei, Nitrienfis arxoommifla fuçrat, oppido çum aliquot ex fuis cgrelTus, in hoftes palan tes incidir, cos'q; repente?aggreffus, nonnullos truci-dauit, èç duos ex cenrurionibus captiuot fecit.Paulô anrè captus fuit quidâ ex Tur-cis ad oppidü Sigethum, cuius fitû, ficuti aliorum locorum, cxploratum uencrat, actredecim dies tu'in étant clapfi, ex quo i lie Byzantio difcelTcrat. Is, ad Carolû Au ftriü pcrduduSjpro certd afTirmabar,Tur-carum regem in Pannoniam uenturü. Si-gethum,aclulambrcui obfidêdam, Sdiiv tégriim exercitum dicebat futurum fupra quadringençamilliauirorum, prêter illos, quiadremigium côparabantur. Per idem rempus, Ëcçius cornes, quofdam etiâfpe/ cula tores cœperaqex quibus aduentû So-lymani ad earn prouinciam, baud obfeure lt;ognouerar, fuit etiâ côprchcnfiis quidâ Byzan-

DE BELLO PANNONICO. 4t

Byzantinus,cognomine ScaphirVaida, qui crac in timus confiliarius præfidis Ru^ dani,ac omnibus Hungaris, ob rei milita-risperitiam,longe notifsimus.Hune allo* cutus eft Francitcus Pefchus,3t(^ idê pr®r-fus,quodcxteri,affirmabat. Qiiocirc^.ex his iam liquidô patebat, fruftràampliua de pacc,fiue de inductjs cogitari, quin po» tiusapercifsima futuri belli Cigna ubique confpiciebantur. Agricolis, qui annuos cenfus noftris, 3equè,acTurcis,pcrfolue-rant,feuere iniunftücft.ne Cjfarianis quic quamin pofterum pracberent. luxta oppidum Papà,fuçteabdufti circiter ofto* gintamilites, qui Maximiliano inferuic-bant. Propè lauarinum,8C alia loca Pan-nonix,hàe,illàc,populabundi cxcurrcbât, rrwption«,^ 6cindigenas,ac©ppidanos,plurimis iniu-

I rijs,acdetrimentis afficiebant ex quibus

I rebus facilecuiuisapparebatjforumodi-1 nbsp;nbsp;nbsp;um,ac fxuitiam in noftros, indiès magis,

1 nbsp;nbsp;nbsp;magis'cp augefeere. Cdmitac|; Cæfar,cx

1 nbsp;nbsp;multorumbiens,aenuntiis, deboftiliap*

l nbsp;nbsp;paratufubindccertiorfîçreqtoTumanimS

1 nbsp;nbsp;nbsp;ad belli çogitationçm applicate cccpiqiuC

1 nbsp;nbsp;fit'cçinprimiSjUtlauarinum (hocoppidû

l nbsp;nbsp;GermaniRab uocant) opportunis,aç uti-

l libuspræCidqscommunirctur.llli'ccnim, i tütâmolemexcrcitus inunum colligi, SC [ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G C s mili-

PETRVSBI2ARVS tn'ih'nrcÿ .copias rccer.fcn njandarat. Pff j toratwNorici orarn publico cdfdocauit» ne qujs iu'num,ucl fiumentum, extp cain ditionê diucndcrcr,auc educi fineret,qui®' que iani uendita fuerant, nondum camen abducSa, nullomodotràfportaripoiie/ir- * Sigethum criam aliquodauxilium tranf-mifir,amp;;in caftra circicer duas cohortes, bus præerat Vicecoines Infuber, amp;qui-dam nobilis Germanus, acctiam'plçrift^ alrjs belli ducibus iniui:«;{jt^t militem un-diquaq: conlcriberent. Caetcnlm/cmnin' : gentem Solymapni po^çç^tiam fecumani mo diligentiuspcrpcndcrct,uidebat^ hos omnesapparatusminim^îfibi fuflîccre, i- i deo'q; oporte,re,ut ad op«ga, uiresc:p Iinpe» i rij confugeretjficuti eins tpaiores fecerant, ; quoties Turcica ui, amp;nbsp;armis opprimeren« ‘ tur, ucl ipfimet aliqua honefta capfaiin- ; pulfi,eisbcUurainferre ftatuiflent. Çùm Iraq; necfuomuneri,necfaluti, aedignita,' ! li illius impcrij .cui ex Germanise Princi i pum confenfu prseerat.ulla rationedeeire uelletjftatim Aùguitae Vindelicorum co-m itia Germanica indixic.Caufa,cur Carfares , cura aliquod gtauius belluraimpcn-det, uel ipfîmct fponc^ aliquid bofiile mo-liunturjhutufccmodîconuentuü ex omni« bus Germanie pattibus conuocarc foleâr, , hjjc

DE BELLO PANNONICO. 4J hçcpcipua omnino eft.ut fibi fuggerantur u»rcs,omniatpad)umctabelUca,c|uibusin hoft5prcmuniâtur.Cü.n.G€ï-mania,intHa mcbra,fiue ftatus lt;üuidatur,fdlicet in facrl ucl poliriciiurisPnncipcs,acUberas ciui-tares,hi annuacim foluüæ^fari quoddam exiguû triburn: At fi fortin accidat, ut grave ah^dbellSimpcndaqptcrfoli tn more, copias,arma, amp;pcçuniâfuppcdir5x,ca'qj fuppcditatio, fine çôtributio in comitijs deccrnitur.Sacri iuris 45cercs,quos Ecclegt;' fiafticQs U oçâqfunt Archiprçfules Elefto^ res,quorü primum cft Mogûtinus, fupre-mus epiftolaru magifter Germania,8C in eiusarchiuisomnes conaitiorum fcriptugt; ræaffevuantur. Poft ipfum, cft Arebiprx-ful Golouicnfis,magnus epiftolarum magifter pro kalia, Sc freuerenfis, pro Gal-lia. Hos confequuirtur quidam alp Ar« chipracfules, opuknti, amplis'q; rcddici-' nbsp;nbsp;nbsp;bus,prouteftSafisburgcnfis,ê uetuftafagt;

l nbsp;nbsp;nbsp;mifiaBoioariK,quiob fodinas faits, argen

1 nbsp;nbsp;nbsp;ti, amp;nbsp;auri, quas habet in fua d»donc, po-

l teftannuadm cxpcndercfupr3çentum,8£ l nbsp;nbsp;nbsp;qnquaginta miUiaflorcnorû.Eft etia An-,

1 nbsp;nbsp;nbsp;tifte. Magdebtirgicus,qUidicirur prima«

1 nbsp;nbsp;nbsp;dus Germa,ni3c,l'quot;rcmcnfis,Difontinus,8Ç

' nbsp;nbsp;nbsp;plericg alii codé iitulo,ac dignitatc civeiter

'i ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quin*

44 PETRVS BIZARVS lt;juincj;,acuiginn,omncs rum diuïti]’s,rum amplo gcncrc infigncs.atqucappdlanrur Frincipcsimpcrq, propteroppida,urbes, Sc prouincias, quæiljorum dition/ parcf. Altcrius ordinisKcguH funtetiani codem numero,qui fupremufn honoris,amp;autho firatis locum fibi ucndicant, 8ç uocanrur Elcftorcs, quietiamhabctaliquamunia, quse ad Caefaris obfcqufüpertineant. Au^ guflus cledor, cft fupremus fudex Curi« Imperialis, ac etiam Iega.a titulum gerit. PalatinuS, fupremus eorum, qui dapes fc-runr, Brandcburgicus,eftfupremusregn cubiculi. His fuccedunc alij Principes no-biliores,quorum primifunrexeadem elc' dorum familia,eodemordine,uteft Boio ariaereguiuSjCumalqs Palatinis, qui funt eiufdem familiac. Deinde Marchiones, Burgrauij,Brandeburgici,Brunfuicenfcs, amp;lLuncbargici,cxpræclara Saxonü pro genie,cü pljrifcp alijs Ducibus, MarchiO' nibus,Lancgrauijs,31fjsq; proceribus.

Liberac ciuitatcs,atcj! impertj, ut appel-Ianr,funtexquorundamfcntentia, du^,ac feptuaginra,licet Eierinc odoginra,amp; am« plius. Hæ nullum Principemagnofcunt, præterCæfarcm,cui quotänis quendam cenfum perl'oiuût.fedita exiguum,utiiix annuacim fint fupra qulndecim millia floi renorum,

DÉ BELLO PANNONICO 4« renonim.Suntetiâ ex his nonnullx pror-, fusimmunes,niß quódetiam Ipfçcum a-Iqs Principibus.belîi tcmpore,opportuna fubminiftrant. Vtunturlegepeculian,6d propriaySi ferèomnes habcnt ftatum poi pularem,uelmixrum, qucm Græci H^xriteiJ appellant,licet quædam earum, Si interißasNorimbetga,urbsperampla,6C opulcnta, optimatum régi mi ne adminù ftventur,quein îjdem«{gt;/Ti'»*f«’i(»t' uocant. Hæ uibcs libertatem fibi uendicarunquel pecunijSjUel gvatuita Principumbeneuo-lentia,ita ut ciuiü induftria, mercibus ccra portandis,induccndis nouis artibus,opp^ dis emendis aciuum phncipcm aliquo biofficio demcrcndo , non modd mcenia urbium ampliârint, ucrùm etiâ hac raiio-ne fcfe in libertatem afferueiinc,moxqôc arces,5lt; propugnacula extruxerint, quibi feipfos aduerfus potentiores Germani» rcgulos.ac primates tuerentur,cùm in con 1 feffù fir,Magdebu rgum ferè ad trienq fpa-I nbsp;nbsp;tiumfuftinuiffe acerrim«mbellum,amp;op-

I nbsp;nbsp;pugnationê omnium eorum,qui tum relù

1 nbsp;nbsp;quisauthoritate,atquc opibus præibanr,

I nbsp;nbsp;nbsp;éc totius Cçfariani cxercitus, ac etiam coe«

1 nbsp;nbsp;pinePrincipemGeorgium f^echelburgS

j nbsp;nbsp;amp;nbsp;poftremó haudfan^ fuiffe deteriori cô*

I nbsp;nbsp;ditionc,quâ reliqugurbesdbelle Gcrmàgt;

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BKCt

4« P E T R V S B12 A R V S

nico ex ti reran t. Grauia quoq?, amp;/ngentia bclla fu (il nuerür, B rcra, Oricm b cra,amp; Lu becum.porcu nobileemporium, amp;nbsp;innu* njcrabilibus mcrcacôrü nauigijs frequés. Infiint ctiam prater has,muJr3f aliæ urbes celcbres,acopulcff ,uc Colonia AoiippP na,urbs, pulchritudincjfoli fercilitate.cîo* iTiorû clegantia,amp; opît fp!êdore,inrer pre-«puas rure annumerâda.Augufta Viride-licia, in qua,præter egregia palatia, amp;:pri-uatorum ædes,funcditifsimi ciucs,ac opti ma cn'â propiignacula confpiciuntur. Frâ-cofurtum, non modo' célébré ob erapo-ria,quxibiplurimorum mercibus, amp;nbsp;fr« quentia bis in anno celebrantur.fed eriain ob Cçfaris eledioncm, q ibi de more habe tur.AqLiifgran5,Qntiquis Nuagerrû, qux urbs diu fiiitregi'a fedes, Caroli, cognomé toMagnijdeindelocusilIius fepulcur^',arc^ ubi coronârur primo diadematc.q Proec-rîifuffragio,in reges Romanorü ei/gürur; Argenrin3,omnibus Germanix urbibus cÔmiinitior,d^ deinde Spira ad ripam Rhc ni pofita, Vormatia, Vlma, Rofrochium, Rarisbona, 8i. plæreq? aliçnon uulgaris fame.Eranteciam olim,licet iiodiefeiungart tur,utoccuparea diiierfisPrincjpibus,auC uicinis prouincijs,Bafilca,Gcneua,Lucera »«jRotuuillajiJiMoIufium, quæ quidetn tirbes

DE BELLO PANNONÎCO 47

1 utbcsuarijstcniporibusHeluftijs adhæ-! ferunt.Dantifcum, fitum in faucibus ftu-minis Viftulx ad Oceanum,ciuitas admo dumprçdiucSjSiinquaeft maximum on porium Septentrionalis plagap, Sc Eluina trànfî^re cum Prüfsia, in dirioricm régis Sarfrtati3e,Conftantia,ih potcftatcm rcgià RofttinorurhjUrbs Metchfis,3C VcrdunS, fnb dominiurh regis Galliarum, SCnon-riuUæaliæfub imperium diueifdrumPriti dpum. Ex bis ergo Gcrmanis Proceri* i nbsp;nbsp;buè,exqde liberis ciuitatibus, conftant hi

c6riùcntus,qui ib Impératoribus indicurt

\ tuf. Cùm eriim abfoluta illis poteftate nihil omninó qucaht impenre, ad huiuf-modi comitia corifugiunt.ibi'q? procurât, ineis dccerni,quicquid Reipublicæ utile, ac ncccffarium exiftimant, lîmulqde ope-ram adhibenqut quodibi publico dccre-: to faricitum eft, ghauiter,ac mature perfî-I ciattif. Inhis,quemadmodum funt vves . ftatùs, qui ibi pubîicè interfunrjca quo-qucfiunttresdiucrfi|cortueritus,in quorum primo afsident folnmmodo fexElc-dorés» irt altcro Principes, tam facri, qu^m politici iûris, 8C in hoc pro Abba-tibuslmperii,afsidenc duo,amp; pro Rcgu-lis, ac Primatibus Imperq, duoalïj,8ô irt i tertioliberarumurbiumlegari. Hisomj: ' nibus à Csefare, utl Kumanorum rege I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illud

4$ PET RVS BIZAR VS illud omninö proponitur,quodcaditfl rem piæfcntê,amp;in quouis colloquio feor-lîm de rebus propofitis c'communi confia lio dccernirur. Ipfæ qitidcm ciuirates tan-tummodôfüam fententiam proferuncper uiam confilij,at in rebus tranfigendis, nul lum habenc fuffragium. Cæfar itaqjcurn Byzantinos apparatus,tam ingenres audi cetjhos omnes dynaftas, 8C Jacercs,de qui-bushic modo didum eft, adeonuentum ifdximliMut Auguftanum accerfendos curauit, utin ta rennoeat iw- graui,tamq; urgent! negotio, ea præfidiJ, fer^tgt;rJintj d^adiumenta, pro publica(alutcadmini-Äu^uß4m. ftrarcnr,qU3c anteliàcfui majores,pro ijfdé rebus im petr£rât. Vt uerd Germani Principes tan to maturiùs co' feftinaret, ip fc prp or Auguftam ueniqhaudignarus, quam-Jibetmoram fibi detrimentofam elTc, cuin hoftis Omni diligêtia, 3c celcritate fc adbel lum præpararct. Etfi autem uixomninJ credibilc uîdebatur,ipfum iam ætate con-fedum.ac etiam ualctudinariu, buic Pan» nonicæ expeditioni interfuturum, tarnen illius bellici apparatus tanti eranr,utmeri-td cadereàquouis dubitandum foret, i-pfaqdc honefti ratio,ac ncccfsirudoiurè cxigcbat.ut caute profpiccrcqnon tam, ut hoftis obefler, quàm.utfeipfumjacuni» Uerfum Imperium ab eius uiftrcnuètue-rctun

DE BELLO PAKNONICO. 49 retur. Cdm primu'm iraqiie Auguftam peruenifTeqpronnüs Germanos Regulos, atqueprimorcs, perliteras,ccrtosq; nun-tios admonuit ,ut omni mora poftpofita, fefeadindiifta comiria transftrrent. Cæ-terùm.iniîid multæ caùfeoriebancur,qui-bus fe impediri aiebant, quo minus tune cius uoluntati morem gerercnc. In hia autem hæc prxcipua uidebatur, ui delicec bellirumorcs, quierantin eorum limiti-bus,ac ditipne.ob reges Daciæ,ac Suctix, ità, üt fçpé baud paruafufpiciocxtirerit, bosConueritus,uei rninimècelebrandos eÛf, uel faltem nimia cunftationcproro-gandos, priufquàm ccortamuni fententia quicquam ccrciftatuercrur. Hxcdifsidia pauld anrè fuerant exorta inter duos Ira-treSiPrincipes Mecbciburgicos in Saxonia,propter urbem R.o(tccbium,qux qui-dem,cum dfratre natu maiore,ui occupa-retur.ab al ter o,qui erat minor natu, obß-i debatur.Hic fauebät régi i'.’acix,prout af-' finis,Xpropinquus, alter Succo, c|ui,di promifsiS, Sôlargitionibusjmultorüpro-cerum animosalbccte, Clt;adfcpcrtrabcre fatagebat. Cxiar, qui multô anted, cu'm per luoslegatos, tum eriam pcrmtilros 1 alios Principes, ac lUuftrcs uiros, omni ftudio procurârat, utmutud conciliarcn-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DO tur,

yo PETRVS BÏZARVS tur, ui den s hüiufmodi difsimulcarcs maximum fibijtonlp Germam'æ nocumeii' turn afFcrrcjücmaximopcié pro his coni^ ponendis alLiboraufc, fuaCpopera, Sóau^ thon’iatc tantum effecit, utbreui omnis intcreos controuerfiadirimcrerur non titra fingularcm fui nominis laudem, ac be» ncfidum carlim regionum, quibus pro' culdubieJhaecontcnriones plurima dam» na,amp; miferias attuliflent. (Sec his contcn-tus.cum utroque rege, ut tandem conuc' niret, orani ope annixuscft, aded,utipff Suecorum rex, Caefarigrarias agens,obe» gregiam fuam uoluntatem, quam publicf quictis ergo'exhibucrat, fcipfumadom^ Itesæquas,SiClioneftaspacis conditiones, propcnfifsimumofFerret, omncm^con-troucrfiamatbitrio Principis Poraeranif* ac Ioannis Frideri dut is Saxoniae, qui trat fratcrmatris ipfius régis,dirimendamlu-bens relinqueret. Alia difficultas, qux nonullos ex Principib.remorab3rur,quö minus adcomitia feftinarcnt,eratobquar-dam alia difsidia exorta inter duos alios 4 ra tres Vi n a ri en fes, o b di LU fi o n cm di tio-t nis,amp; praefertim eorum locos urn,qui mu-nitiores habcbantur. Hos enim pofside^ bat frater natu rnaior, quod fane al reri ni-ntis

DE ÖELLO PANNONICÖ ƒ* mfsindignum uidcbarur , Cu’meni'm c« tribus fracribus,minimus natu obijiTcr.re-liquiduo, qui eranc loannrs Fridericus, âC Guiklmus, inter fçconuenerant, ut alte-nis gubernarcnt. Maior natii,prius ex con uentionerebuspræfuit: fedpofteadulce-dineimpcrandi(uti ui .lcbatumileftus,al-teri cederenohbat. Hincfadumeft, ut E-Icftor Palatinus,propteraffinitatem,qua cis iungebatur, has lices, amp;nbsp;contentiones Omni ftudio fedare conaretur Si ipfe e-tiam Saxonisc Princeps idem agere alla-boiarct,cùm eius patroeinium Palarinus feduloimploraßer, atqucob id fimul con-uenerantLipfiæjibi'q; mutuis collcqufjä res diu,multumqdcagitata eft, SCillü'c c« tianifccundus frater a p pulerar, Qiioniam uero'in huiusdifsidij componendi nego-cio,uidcbantur cxoïcænônullçdiffîculta-tes, quaz non ira lcuiter,ac facile dilTolui potcrant, utriufque fratris controuerfise adcomitiaremittebantur. PoftremójPhi-lippiim Lanrgrauium, Cattorum Prin-cipem,domi detinebant huptix Ludoui^ ci fui filrj fccûndogeniti, qui Chriftopho-ri ducis Vuircembcrgici fiüam in uxorent duxerat. Si propterca fcipfurnexcufibatj quo fiinnus tunc temporis Auguftani accedcrer. Porrô candem caufam afferct £gt; D » Baris

ÿi P E T R V S BI Z A R V S

banc trcdccim alq ex Germanis procerib. aceriam plurcs ait] nobiles,ac illuftres uf-ri, SC idcirco'initiura horumcomitiorum prorogabacur. Hæ nupriæ folcnni pompa celebrabancurjSiquoniâinilIis cot Rcgu lijCot'q; generis profapia infignes uiri, in-tereranc,Cefar,8lt; reliqui Principes,qui k' cum aderantjfummopcri auebantilloruni cohfîlia,iSôcolloquiaintelligere, cùin præ» ferrim ualdc metuerecur, ne religionis ar-ticuliis,reliquisimperij négocias magnum aliquodimpcdimccum, atc^ incômodum afferrcc. Ex hispræcipui erant Philippus L3ntgrauius,cumGulieImo,8dLudouico cius liberis,Philippus Holfatiæ, Erneftus Brunfuicenfis, ChriftophorusVuiriêber-gicus,pacerfponf3c,acduofilij, SCduoeciâ hlciftores Palatini. Vuolfgâgp Palatinus, regulus BipontijCÜ filio,S6 loannes Gcorz gius,filius priricipis Brâdeburgici,quiob aduerfam patris ualetudinem,domum re-dierac. Hæ caiifæ Cæfaris animum graui-bus curfs,atc^ angoribus implicitum tene bant,cû eorurn aduentû ira d( (Ferri,ac pro^ trahi anirnaducrteret,coqu'emagisangc-batur,quo magis indies fâma ubiq: fpargc batur, dcbcllico Solymanni apparatu,^ compertum habebar,Tranfyluanum fub-inde mill tum cohortes, turmalquedcfcri-

bcre,

DE BELLC PANNONieO $i

bcrc, ideoque nihil amplius addubitabar, Prinapesmit-quinhæcomnia contra fefiercnr. Princi- tuntU^atot pcs accerfiti, cu'mhoc audirent^acuidc- adMaximilia rent, fc non tam mature, quàm ucllenc, quamque etiam rei nccefsitaspoftularer, illdc profîcifci pofTcjOrarores ad Cæiàrem legarunt,qut,eorum nomine,plena aiitho ritatc apudillum in comitijs agercnt, do^ necipfimetcor^madcdent: At ipfe nihil omninci cumeisconfilii,ôôpublici dccrcti conferre ftatuerat, quippc, qui in tam fe-riis,6C grauibus rebus, eorum præfentiam expctcbac, coramqde,quid fafto opus effet, indicate conftituerat,ideoqüe,fæpè ad illos, dedita opéra, certos homines defti-narat, qui cos admoncrent,3rquchorta-^ ' rentur,utquàmprimùm feitincri accingc-renr. Interim, in aula Cæfaris traâaban-tur fponfalia inter Gallum regem, amp;nbsp;Ma^ ' ximiliani filiam, idq; Rcnni opéra, qui ea de caufailldcpaulôante' miiTus fuerat:Scd paulo'póft,à fuo rcgc.ob quædâ alia nego* ‘ tia,rcuocatu9,relidoibi quodâ gencrofo, SCq cratcià fecretis.in Galliam reucrtit, tnoxqûcfcrcdirurum pollicebatur. Non multc! poft huius abitionc,3d Caefarê ue-nit orator Sabaudius, ob quafdâ litcs,5d controucrfia,qu» propter urbem Cafa» lem,fitam in Montisferrati ditionc, inter

DD J Allo-

ÿ4 PETRVS BIZARVS

Aliobrogû Principe, amp;nbsp;duce MantuanS, intcrtciTcrat, amp;nbsp;panel’s p Jftdicbus, ucnic rôde Hifpani nuntius, çj nomine fui regis, ab CO peti] t, ut ,p auxiliaribus pfidijs mitté disNeapolim, in infiilâ Melifen,ad Infii-bres,aliacp fuædihonisloca,fibicorifcribf liccret quatuor Gcrmanicaslegioncs, quj quidc illorü more, conftituebant quadrai gin ta fign 1 peditû,exquibus decêmitteré tur Gulcttâ, arcê pofitam in faucibus 1 petanifiagni, Si in præfidia oppidorutn Galhae G'ifalpinæ, quod fane baud diifi-cultcrobtinuit. Hiscobortibus pracerant Paris,amp; Alberigus Lodronius, itcmqiic Joannes Baptifla ab z\rch , Si Hannibal Altempfis.inri, cu’m uirtutc, turn generis claritudine inßgncs. At prior, ubi aliquä-diu grauicer ægrotaircr, tandem faro de-cefsit, Reliqui fuam prouinciam obié're. JDekAuigirur babito, àmifiti perfoluto ftipdndio,in Italiam profedi funt. Dum hæcfîcrfnr, Cwfaris animus magna cura, 8i follicitudinc premebatur, cum Germanos tantam moram interponere uiderct, quo minus dido audiences forent, nee ramen potcrat non legitimam corum excu-fationem admittere,quosiuflifsimis caui (is impediri fam audierat. Interim, cum piôpyfia demoreinftarenc, annoab hu-tnana

UE BELLO PANNONICO. jy mana falute fupra millefi.num , 8lt;quin^ gcntefimum, fcxagcfimo fcxto, nc aula Cæfaris hoc Principum defidcno nimis cogitabunda, 86fubtriftis uidcretur, non deerant plurimi nobiles, ac gencrofi, qui amp;nbsp;regtam domum,86urbcm,cumludicris haftatorum certaminibus,tuni aliquo alio fpedaculo iucundiori , ex arte conqui-fito,haud mediocriter obleftarent. Tandern prsfati Principes, iam fuisnegotrys. 86 occupationibus explicit»,in V inàcliçiâ proficilciftatucranr,eorum'qî primus fuit Drandeburgius Ele Aonat in medio itinea re grauijatquc ancipiti morbo correptus, domum reucrti côpulfus eft;,mifit'q; Geor giumfuumßlium, 86nepotes,cumegr.c-gio nobilium comitatu, eoscp apudCçfa-remiufeit remancrc, donee aliud ab coin mandacis haberent.lifdcm diebus accçfsit etiam EleAor Moguntinus.cujCaefar honoris ergo'^adfexquimilliareltalicum ob» uiam procefsiqcumcpadmodum benign^ atq; humanircr in fuS ufc|! hofpitiu comi-tatus eft. Per ide tepus uenit euâ ex lt;gt;lia, cquiscitatis,Comédenu8Cardinalis,mif lusàRom.Antiftite,fcd tue uelutipriuatâ ^fonâ gérés,donee pauld poft lo. Andreas Calligarus ei crucede more legatic^^autori tatê incomitijs nomine Pötificio detulit.

D D 4 Nec

f6 PETRVS BIZAR VS

Nccah'us quifquam, prætcrhunc,co mir-nere in comirijs funftus eft,licetinrereC' fentduo al ij ciuldcmcoerus,atqueordinis, uidcJicct Auguftanus.Sd Akcmpfts.qui fancibi adcranr.ncimpertj Principes,non ucpublicam prouinciani geren ces.

Cæfarin hoc cam gram bello,inquo de totius Chriftianæ Keipubiicae beneficie ,'acfalute agendum erat, Pontificis quoque fupperias implorapdas cenfuir, éc ideired mifit Romam Reumillierum gt;nbsp;qui fibi cracd fecretiori cubiculo,ut ei gra-tuJarecur de nouadignirate, adquamre-ccnsrumcrat afTumpeus, acetiam,utatilt; quid ab co pri'fidij,probcl!o,quodinl ur cas gerendum crat poftularct.ls uerd hand grauate' cum Ccfaii ad quinquaginramil-lianummd'maureoru pollicicus eft,eaip'cp pecuniam bina porcione pcrfoluic, qua-rum quidem poftcemam deculicBilia,qni nun tins ad cum iucrac.

Interim Auguftam profedifuntCoIo-nienfis, acTrcuirenfis,ambo Elecrores, 5^ SalisburgêfîSjBoioarius Antiftes, Cleiien fis rcgulus,8^duces Holtzllain,S^ LiftriZ. Paucis diebus intericdtis,affuit etiam Au-gufius Elcdor.qui è Saxonia,cû amplo, ac fplcndidoilluftrium uirorum comita-tu aduenerat. Item Gulielmus Vinariêfis,

Georlt;

Dï BELLO PANNONICO. J?

Georgius Federicus Marchio Onoltzba-chius, Philippus Rhæni, Auguftan? Car-dinalis, amp;nbsp;plaeriq; alij nobilcs Germani. Interim Cæfar diploma dcditquibufdatn Principibus,qui hoc ab eo fibi dari poftu-lârant, inter quos fuitetiammagnus Ma-giftcrequitum Teutonicorum. Hie uero in publicafefsione femper cedit archiprxr fullbus ; At rcliquos precedit.,Horum au-tem cquitum ordo iriitium habuit Hiero-folymis, poftquam ea urbs iam effet recu-perataexmanibus Sarracenorum,ab H?-ricoVualpoto,nationeGermano,idq:fuit Anno, ab humanaSalute, fupra millefi-mum,amp;centefimum,nonagefimo. Hicc» nimeum quibufdam altjs,qui cum comi* tati fuerant, ledem, ac doraicilium fibi c5-ftituit Hierofolymis, amp;nbsp;fecum coniugem, fuas'e^ fortunas detulir, Cum au tern pliu rimosfuae nationishomines, illuc fubin» de aduentare confpiccret,ut uotum fclue-renr, quodquidem erat, Chrifti fepulchrw deuoteinuifcre,necalioidiornatcuti pof« fe,qu5nii patrio, nullumcp hofpitiumha«

I bere,illius mifertus, ex fua domo Xenodo I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chi5fccit,paulocj; poft Patriarchæ autho-

I nbsp;nbsp;nbsp;ritate,ibicôftruxit Sacellum Virginima-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tri dicatum , SC illiîc paulatim diuerfi, ac

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plures,conftuxcrunt,eo animo,ut agrotis

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D D Î adef-

j6 PETRVSBIZARVS

adcflenr,ncc folum ex plebe, fed etiam plu nmi, ÔC opulenti, amp;nbsp;nobiles accencrunt, i' bidem commorandi ftudio, hiqde deinde numero, amp;nbsp;uiribus, mueud cófea^ fu, admultóampliora fuum animum ap-plicarunt, idtp fuit, Chrifti religioncni,ae fidem,ui,óC armis tucr],ac pro pagare,aded UTbreui tempore, Prufsiamfibifubderét, ramep ad ucpm fidem eonuerterent.Cüm autem, Anno à Salute reftituta, M, D. XXV. fupreina huius ordinis dignitas ad Ab bertum Brandeburgicumdeucniflêt, iscÓ iicniccum Sigifmundo Rege Sarmatif, ut partem illius Prouincif fibi aiTumeretjipfe ueró al tcrius,qiix remaneret, Dux creare' tur,quo quidem impetrato, ab Impciq o bedientia defciuit, fetp totum ad prxfati Regis amiciriam,amp; fpcietatem infinuauir. Cætcru'm, quiaetiamin Germania, unde priusoriundi fuerant, multas opes Äfa-cultaccs habent, qua? ad huncordiné pertinent, nunquamdefieriinteligeretpagnU . AAagiftrum, qui deinde diploma Caefaria-iium,quod uulgó feudum appellant, acci-pcret. Vt ueró ad ineoeptum redeam,ho-rum f’rincipum aduentus eö Cscfari gfa-tior fuit,quo diurius exoptatus, ut tâdem cum illis, de his omnibus, quae ad publia Imperij falutem,ac dignitatem perdne-

DE BELLO PAKNONICO.

bant, quàmprimumdecerni polTet. Hos icaq; perhunianitcr,?chonorilàc^ excipic-baqipnrç uicifsim cgrcgiam prçle uolungt; tatem,acftudium erga Cæfavem ferebaut, adeôutipfe ianaoptiniamfpem concipe-vet,fore,ut fibicunéfa ex animi fentencia breuifuccederent. Ne ucrôcuriofisinge-nijs deßt occafio diligenter confiderandi gradus , amp;nbsp;qualitates eorum Principum, qeo temporeinhiscomities interfuerunt, Qjio orJi«* equideni baud ab re fore putaui, fi ordinê, CermaraPri» quo Maximilian«comitabantur,bîcpau- Imperatcrern cisdefcripfero. Pracibantigitur quatuor cemitafcitur, fcciales,deindelegatuslmperii(Marefcbal cumuocant) quem fané quatuor eodena ordine fequebancur,ex quibus, primi erâc fecundus genitus Bauari3e,d dextro latere, filins Bipontini, amp;filius Ioannis Georgq Brandeburgici. A' fini(tro,ftlius Vuirtem-bergenfis Reguli. Hos altj lubfequebâtur Boioariàeprimogenitus, ScHolftainàdc-xtra parte, amp;àlxuainccdebatloannes Gc orgius PalatinusZ-immerenfis. Tcrtiolo coibant Vuirtcmbergicus,amp; Cleuenfis, Principes, amp;nbsp;Dnx Pomcranice, àleua fAarchioBadenfis. Hos ponè Palatinus

; nbsp;nbsp;Vuolfgangus BipÔtinus, SoBoioariusin

1 nbsp;nbsp;nbsp;naedio,8lt;jifinifnolatereCarolus Badens.

1 nbsp;nbsp;Hisfuccedebantduo Le ga ci, amp;nbsp;innaedio

inccdcgt;

PETR VS BI Z AR VS inçcdcbant Tteuirenfis,amp;2Palatinus^I*' i uaafsiftebac Albertus Thunius, LcgatuS Brandcbiirgicus. His omnibus prxeun» tibiisincedcbac Auguftus Elcftor,folus, amp;nianu cnfein geftabat, Si fcprimoloco cracCærar,fecundüquem ibanc Mogûo-nus, amp;nbsp;Colonienfis, deinde Salisburgéfîs ac Eiltarêfis, Præfulcs,SC quidâalq,quos Abbatcs uocanr, hosque omncs,aulia,a': gencrofî,ped!rcs, ÔC gradanm comitaban-tur. CùmuerôCxfàrfeftisdicbus ædem . ingrcdcrcrur, utconcioni, facn'stjuntcref- • itr,Rcguîf,acproccrcs,quos Prorcftantcs appellant, ilium ad templum ufq;comb tabanrur,moxq;fingu!i domum rcdibâr, utfuos concionatores audircnc,inde'q;ut fuo muncre fügerctur, ad eû rcuerlî, ad prç torium comitabantur,in quo à Cçfare ad-modum fplendidarcgiacf conuiuia inter-ctum fiebanqad qug utriufq; ordinis Prin-cipcSjtameorum qui ad dicendum crean-dumtp Cæfarem fuffragq iura obtincnr, quamaliorum Germanicænobilitatisad^ mittcbantur. Cùmicacpiam omncscon-uenin'cnt,Imperatorminime' fibianaplius । cundtandum exiftimauiqqud minus ea,dc quibusconfultatio habenda erat, inme^ | diumproponerec. Cu'm itacp omnesfes ptimo

DE BELLO PANNOHICÖ.

primo Cal. Aprilis,cxiuflu códido Cc-laris in unumconuenircnt,caulam cxpos jjjaaijniiwni fuit, cur is connentus indicerctur, fimulq; ddpri-r.fjr-^* necefsitatrm declarauir, qua quidcmco- * gebatur,fccôtra Solymanum, Turcaruni regem armare,atq; munirc,quem certó cÔ» ftabaqmaximiscùm cqueftribus, trim pt-deftribtrs copijspararis, rjs'q: fanemaion« bus,qudm unquam haftenus habuift'et, in Vannoniam uenturum,eoc0filto,utmox ViennamNoriciaminuaderet, cundpilla

J foret Imperialis fedcs,urbsq; maximi mo-mentiuniuerfséGermaniæ, Ulis profpici» endumerat, ne quid omnir.a detrimcnti patcretur. Namprxtcriafturam, qux j)-culdubio ingens, ac incredibilis EuilTct, ad eosomnesfumraum plane dedecus, ac i« gnominiaredundàret, nifi Germania tam florès,atq; inuivta Regie», in tam graui pe-riculo,débita, 86 necefl'aria prcfldia oppov. tuneadhibuiflet, obcjuæ ipfl adhostann folennes conuentus aceerfebantur. Ab his itaqi,plurimis cohorcationibus,ac precibus contendebaqut c jcteris conrrouerfqs, amp;nbsp;rebus omnibus poftpofitis,tâcùmbuic prxfenti negoeio animulri ihrenderent, atq; articulum de auxilio preflando, quod plusreiiquisomn bus turn premebat, ci^ trainoramexcquerciJtisr,omncs'q? in belli.

appa-'

«i PETRvè Bt2ÂRVé

apparariim animos inrcndcrcnt. Comniê I tiiorabir pnftinum eorïï ftuctiui'n, óduiï' rurcin,qtnm fitpcnoribiis anm's crgaCa^ J rolum V. amp;nbsp;berdmandiim parrem often-deranr, quotipsïpfi, abcodcm boftelacef- ’ lin,ad illorum opem confngcranqquidtp enam jllorum maiores erga alios Cæfarcs cffccifienr.Scigiturminimè ueren aiebaq

‘ quin eodem ftudio erga fc afRcerêtur,quói affbcjati'suiribus, Impcrq maieftas^Só amplitudo illafapcrmanercr. Hocauremfi agcrenr,fc quotj: uicifsim opcram darurffi Protio/ifîo netâti benefiet» menionarn ex animo uii-qnamoblireraret. Vbi Cæfarperorauifi perDueem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uliusnominehosarci-

culos propofinc.

Vtin Cornirrjs traftarctur demodoex» pellendt hærcfes,nô comprehcnlàsin pace rcligioniSjat prohibiras.

Vtauxihum poftularû pro defehfîonè contraholfem, forent oAo milliaequirîîj ' amp;quadraginta rnülia pedirü, quibuspe- ' cunia perodo menfes, poftea per très an-nos continuos minus dimidia porrioné folucrctur: fed hoc totum efletinfîgnata pecunia,quæ tora, prôutfefebelliofferret occafiojimpenderetur.

Vtagereturde reformanda curia Tmpe-riahin urbe Spira, Ötobfcruareiur, quod ibi I.

DE BELLO PANNONICO. «j ibifancitumefler.

Vc procurarctur confcruarto publicae quieris, Slt; obferuantia eoruin oidinü, qui admoncram fpeftant,

Vtfcdarencurcontroufrfiæ quorundä Principum in ordine præcedcndi cxortæ. PoftremójUt fubditis,qui crant in ditionc, quæuulgôde Finali appellatur, Caefareo «didoiniungcretur, utquàmprimùm arma depontrent,6lt; hanc ob eau fam é ucfti-giomictercturuntis tx confiliarijs, cüprc-fefto Tridcntino. Ex his omnibus articu-» iis,nullus xqué tam opportunus, amp;nbsp;urges uidcbatur,atc{; articulus de auxilio contra Turcas, in quo quidem tanta in fingulis Pr!ncipibus,quitùmibiadcrât,prompti-' -tudo,animorum'cppropenfio cernebatur, ut praeter oblata fubfid'.a, exhis plarric» fc

. C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, r 1 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pil dti luppe -

inhancmilitiam Iponte iturosrecipercntj L

Quód ad poftremum fpcótar,extempla ’ procuratîieft, miffo DiParthino, qui Cacs 7-* «41»°”^* fansconfilqs adhibebatur, ut eiusautho- ‘ nbsp;nbsp;’

ritatcatq;prudentiaomnislis, Sócontro-uerfia in ea regione dirimeretur. Summo quoc|; ftudio ibi allaboratum eft, utfierce

I conciliatiointerSueci3c,acDaciæ Reges, 1 graui'qpænauttiqiiniunctü, ut arma de« I nbsp;nbsp;ponerent, amp;nbsp;publico decreto fancitum,ne

1 nbsp;nbsp;quifpiâex Germanis jpccrib.ullàcisopêi

st«

PETRVSBI2ARVS- .

ac fuppeuas fence. Cæteru'm, hi's omm- 1 bus nihil omnind effîcipotuir,qui3fubin- I dè.interfeacerriinis odijs dimicabanc, O‘ ! mneml|; pacis condicioncm uterc^ afper-nabacur. Principcs,reinuiccindc]iberata, ■ ftacueriinr, fe Cæfari perofto menfes tria auxilia Romana, id eft,duôdccim rriilliac-quitum, amp;pcdirum uiginri millia, Sipef bienniû,amp; dimidium anni, quatuor cqu/« turn millia concelîùros. Is ucró, fe tribus Komanis auxilqs contentum oftendii; At pró ultimo auxilio, quod quidêerat duo- ( rum annorum cum dimidio, rurfus petijt, ut faltem per trien nium,fumptis o Ao inC' fibusproquoüisanno,datent dimidium trium annorum Romanorum, quod tan-demipfiadmodülibentèr fe faAutos pol» licebantur,ea'cçinre Cæfariplurimügra^ tificatiluntjiscp omnibus, aefingulis pro tam beneuolo in fe animo, 3C lïngulari hu-manirate,fumm3sgratias egir,perpc» j tud illius memorem futurum recepit. Hif- ' CSueniushJ- demqUoep remporibus, Atchidux Caro-l'iius Vofrnij, lus aliaeomitia Pofonij indixcrat,in qu:-c? P’ier.n.e bus aduerücprocercs Hunnici, quosqui« f ^rchiJucc dem tam benignos,amp; faciles inucnit,uto-Coro/iwn. mnibus eius poltularis aflentircntur, feq;

una in eamexpeditionem profeAuros dicerent, fiautCarfar, uelquifpiamexeiiis germanis j

feî BÎLLO PANNONICO. 6$ germanisfratribus, huic bello intcrciïenr. His cohfeAis , rcftà in urbem Vicnnam lier tenui^ibit^ hoc idem ab Noricis Pro-ceribus irapctrauit. Prçtercàibi fancitum cft, ut quæüisdomus florenum traderet. utNobiliSjCui effentredditus centü flore-norum,fuis fumptibus equitem aleret. Vc Vicnnamopifices mittcrcnt, quorum o-lt; pcra inchoatjc munitiones pcrficercnrun Vtnemoullum famulûaccipercc, nifi ab eOjCui priusinferuierat, fuçintcgritatis,ac fideiteftimoniumhabuiflct. Vc quintu» quifqjijdecimus, actrigcfîmüs ad bellum in Turcas mi tteretut,amp;c;

Subfinemcomiciorum, Augùftus Elc-Âot foliti» cjcrcmontjs publice à Maximiliano diploma fufccpit, cacp pÔpa fuit adgt; modum fplendida amp;nbsp;infignis; Nâ cum cô ; erantcircitcrmillc, 6d quingenti équités, quàm egregiè inftrufti, cû tredccim fignis, l nbsp;nbsp;quorü duodecim noüo quodâ generc fpc-

l ftacuii,cx quodâ editiori loco, que ob id 1 confulto' parSranqd caduccatoribuS in uul gus proieft a furtt, ea fanlt;? conditione, ut q ca integra arripuiffeqncc effent lacera,rcd-ditushaberctquotannis centum floreno-ïü,donecuiueter,idtfc ^fperac fortunac cô-«git cuidâ pueroftabulavio, qintâtaho^ rainym turba,unicû uexillîi inccgrü, SC o-

E E mni

66 PETRVS BIZARVS

irrt» ex parte illæfum arripuic, 8^ feruaaîf-I3ucG qifocïî Vjcnariêfiü legan' fuorü Prin cipïinomine,diploma,«!^ commune» titu-ios accepcrüt, idcm'q? tradi'tü cft Palanrto. ^r»idu5an£caiicncrant ad Cæfàrem qua* tiior Hcluetioiû Oratores,quor5 tres Ro-manum dogma ^fitebantur, alius erat Rheticus, mifliisab urbe Curia, cui erat Cjuædâ lis cum antiftite. Hifdê diebus ad-ueneruhtetiâ ex Italia, Gulielmus Gonz» ga,üux Mantuanus,nccmultd poft,Eina-nuel Philibertus, Allobrogum Princeps. Horum aduentus partim cxtitit,ut Cxfa-ri præfidium in ea expedftione offerrçn’c, partim etiâ,uc dcciderctur,amp; grauisqùa:-damliscxortaCut pauld antediAumeß) interutrûq;,,ppterurbis Cafalis, quæeft , Montisferraticapur,ditionem. Haccqui-derainchoataolim fuit inter ipforuoo parentes, acctiâ Francifeum Salaffum, amp;de ipfius hfreditatediu magna competitors cotentionc iaAata, rescg tadem eo decidir, ut poft multas controuerfias, Carolus V-fra litem dircmferir, ut fecundum Federici Go n zagæ ill ra m eri ta cp p ro n üciare t, CÛ in eiusmarrimonio fuiiretfororBonifacij,g ex lapfu curretis cqui,ablcp prole perierar, fdeoep non obfeura haeres fraterni Impcri) liabebatur, Atreliqui hocegerrimé rulé-

runr,

öl BELLÔ PANNONICO. ’

runt, 8C jjptcrea Sabaudius mtnimc hui'c fententiæacquieuitjatplurimis rationib. fu» fun repet it, eamtpad fepertinerccon-tendtt. Pendem tempus aducnitetiâ Al-lêpfis Cardinalis, amp;nbsp;paulo póft prçful Rlic mêftsiprior quidê ex Italia, alter ex Galips,huius'ep aduentuserai(uri fcrebatur) ob nuptias de quibus fuprà narratü eft. In his comitijs tertio Idus Map fuerunt publice proferipti, Gulielmus Grümpa'-chius, Gulielmusà Stein,Erneftus N\an-deslaus, SC quidâalij eiufdê Eadlionts uiri. lâ reftabatfolus arciculus religiÔis,de quo agerctur.Sed habita ratione tcporis,ac pegt; ticuli quod d T urcis imminebat, ex côfilq decfeto ftatiitS eft,ut in aliud tempus ma-gis opportunum differretur, 8C procura-tum cftj ut quamprimiim bellica iiaftru-menta,^ promifTa auxilia pararentur. DS hxcin Vindelitia gererentur, Vayuoda, qui turn erat Albæ lulæ, fubindè maiores Copiasinftruebat,amp;uirib.augebacur,Scri-pfit etiam literas ad urbes proccrcs , ac titproferibut nobiliorcs,quierant in diuerfts partibus Hungariæj quibus eorum animos ad fui ftudiumpertraheret, Stplurimis rationi-

I nbsp;nbsp;busfuamcaufam^Si innocctiam tuerian-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nitebatur.Tituluserathuiufcemodi. lo^

annes Secundus, Dei gratia, Eleäus Rex

EB a Pan--

ts PETKVS BI2ARVS

PannoniaeJIIiricijCroan'æ, 5Cc. Speftabi-libus, Magnifias, cgregqs,nobilibus, nogt; bis'tp fynccrf DileAis, Salutcm, amp;gradx noftrae crga uos bcneuolam oblationem. Literjconnnebanr,TiircarumImperat:o-rcm,perlitcras,quas Zuifio Legato ad eu dederat, fibi fcriômandafle,ut uniuerfo» ftatus,atc^ ordines Regni Pannonici,adfi-dem,atcp obfcquium fi^bf preftandum, be-neuolé hortaretur, amp;pcrgratum fibi fore, ümutuam inter fe concordiam anapledc^ fentur,eamq; coftanter fouercnt, acfuum obfequium erga fc paribus uotis conte-ftarentur.Inde enim afflifti Regni Hunga^ ria' publica conferuatio,ftatuum,atqueogt; mnium ordinum quics,ac tuta unicuiqjiu fuisfedibus permanfio cmcrgerct, ncque Turca totics inftrucre nailitares copias, bellumG; tantisfutnptibus parare, nee tï laboriofa, tamff longa itinerafufeipereco geretur. Illos itacp admonebat, ut opportun^ refipifcercnr, antcquamipfc intra 1p mites Pannonigfuis copijs pcnctrarcf,ne, dum eius uires intra uifccra Regni curfita-rentjfruftrdfalutcm meditarentur. Nos igitur (. inquit ) pro noftri muneris fun-dionc,acpropenfabcneuolcnri3, quaer-ga Rempublicam afficimur, Sé Pannoniä tucri, ÔC pubficum excidium propulfare eniti-

Dî BÏLLO PANNONICO

eninmur,dçcç benign o potentifsimi Csc-farismandato refpondcre uolcntcs, uni-ucrfosRegulos, Procercs, atq; alios cuiuG cunlt;^ ftatus, atep ordinis exiftât, offidofö, ac benigne adhortamur, utimmenfa diui-ninuminisbonitate perpenfa, quam per fummum monarcham toco orbe praepo-tentem,uobis offerre dfgnatur,fimulc|! pu blicumbonum, Sócoferuationem Rrgni, perfonanim ueftrarum,liberorum, fami-lise, JCcunftarumrcrumad uos pertinent tium, tutam item, 5C fecuram in ueftris ic-dibusquietem, ob oculos haben tes, iam tandem refipifea tis, ßCnobifcum Rcipub. adminiftrarionê opportune capiatis, dücp licetjliberis ueftris,fraftis'q! rebus comma nis patriae fuccurrere, illam ab immincn-tibus potentifsimi Principis coprjs, obfe-quio, amp;nbsp;fide ueftraerganos propugnare, hoftiliabellorum molimina,amp;barbaricas iniuriaseuitare fatagatis. Qiiod uero ad Ccjfuamq; folitam clemcntiam erga cos at-tinebat,lc daturum o peram aiebar, nc un -quam ipfum pofthàc fui difsimilem expe-rirentur, quin ctiamfeapud Solymanum totius PannoniciRegnifalutem, Siinco-lumitatera, totis uiribus promoturum eC' fe,nihil'cçomitrurum, quod ad concordi-amChriftianae Rcipublicx, Patriæ'q;, ac

E E J in

If o nbsp;nbsp;nbsp;PETRVS B I 2 A R V S

in eos, qui fui bcneEciarij cffènr, munu», pcrtinçrc animaduertcrcr. Ciim ccrtacigi' tur, acquc arduæ caufæinftarent, dcqui-* bus cum fuis fidclibus, regniqifcpriman« buSjCon ferre,ac decerncre oporterer, fe c5 munfcan's omnibus confilrjs cum fuisJf^ gafis,aliisfp praeftanhbus uiris fccum exi^ ftenribus, dccrcuiflc, ad proximam domi» ntcam Reminifcerc, quae erar fexto Idus Martij, Thordæ comitia indicere, ad quje fané omnes Pannonia: Satrapas, primo* res, ac uniuerßcaccm trium nationuip Tranfyluaniæ, utacccdercnr, hortabatur, quo ibi e communi confenfu de cunÄis pcgocijsimmincntibus conflituerer.

Qiioniam ucró,fi ipßmet adefle coge-rencur,maximos fumprus impcndercnt, uthxcoccafio dcmcrctur, ab cis pccebat, utquatuoruirosprudentia, amp;authoritaj tc praeftantes, iHilc tranfmittcrcnqquibui omnisrei tranfigendæ lus, fâculcatem concederenr. lllos icaque amice, acque amantercohortabatur, uqlitcris pcrledis, hos ftatim ex fuis comitatibu? digèrent, quosliuicprouincix aptiorcs, magisqifc idoncos iudicarent, cos'cp citra moram, ad ca comitia deftinarent, ncc fecus age-rent, fi Patrix dignitati, acfaluti uelicni:

Çum

Dï .BELLO PAHHOKICP. 7»

Cd tn Tranfyluani epiftolapcrPanno-niam, amp;nbsp;finitimas ProuinciasdimilgJtc-, tur,Schu€ndiu6j qui turn tempons iuxta oppidum Vnguarcum fuis copqsmora • batur,aliam protinils çôfcrihi, amp;nbsp;piomul^ gari iufsit^acctidfaAumefiquartoNon. fAirtq, Anno fexagefimo fexto, ciusCy inis tiumerat. Sacr3e,Augun;x,Regix'q, Mate J aii' ftatis copiarum Dux iupremus, Sé Conf. liarius, Lazarus Schuendius, fpriiabili i-.i-. bus,-magnificis,cgrcgns,nobilibus, Comi nfc' libus^Vicccomitibus jDdicibtis, 'Sé vni- nt.e. uerfitati nobilium Hungari3e,fiéc. In Itie-ris autem narrabat,ex plærifq; Comitati-bus, ad eü nuper mi (Tas fuilTe limeras Pt cipisTranfyluanix,pienas fpeciofis prr-textibus,ôéfucis , quibus conahann fitte* lesfubditos,Sacræ, Auguftx, Rfgvcqùe Maieftatis terrere, quaff Turcarum tyran-nus de Hungahae falutc, Sé conft ruationc quicquam penfi habercc , edm iam du» centis annis, Séamplius, ille,acciusma-iores , nihil magis unquam ftuduerint, quam, utpræclarifsimum illud Regnunt non modo oi, Sé armis, ucrumetfam m-ternis infidijs , 5(. dolofis artibus euer-tcretur, acfunditùsinterircr.

Etfi uero nihil fedubitarc aicbat, quin ipftmct pro corum fide, ac prudential

7* PETKVS BIZ ARVS protp immincntis periculi magnitudinei nuiuCmQdi fraudes, ac fmpofturas perfidie confidcrarcjacdetcgerc poflent, dIos taipeqhtcris admonendos putauit, ÔCfi-gnificarcuoluit. Caefarem, nihil haftenus magis quàm pacem cum Turcis, lt;5C Tran-fyluano quaefiuifle, qux eriam cum ipfis moddconftitiflet, nin calumntjs, ac per-uerfis inftigationibus praedidi Principis Tranfyluanici fuilTet impedita , cum ramen ipfetora ilia hyemetam feuere indu-dasferuatasuolueric,uc expugnationetn aliquorumo^idorum, amp;nbsp;arcium, quin lepanY ipfius Tranfyluaniæ inuafionc ne-glfgere, ôi comrnuni tranquillitati jilius fam afflitffi Regni pofthabendam d«xcrir. Cactcrdnij (ï pad, de qua trim agebacur, fjullu? locus relinquerctur, eis tame haud-quaquam'uerenduna elTe, quin Cxfareo-rum tuteUm, amp;protedionem fufdperec, ipfum'qj, Germanoruni Princ/pum ope, ac etiam cxtciorum , quibus Chriftiana religio,amp; libcrtas cordi eft, fa ns uiriuni,ac praeiidrj habirurum, ut hoftiles conatirs euerrerer. ftaque bono,8i fidenti animo eosefleiubebat, nihil'q; dcpriftinafidelr-tare,acbonoftudio erga fuum Principe, amp;nbsp;Patriam rcmitterent, edm illud bellum pon modo iuilum, ac legiumum forer, ucrum^

dS BÏLtO PANNONICO. if uenîm etiam pcrncceffanum,quippepr(» religionc,aris,3ó focis, ideo!,^ profpcrum, ac fceliccm euentum fpcrarcnt. Contràue ró ipfun),qui tantarum calamitatutn fons, atq; origo clTcrjdfbjtas olim poenas datu-rum .Poftremó,ex Cxfaris prjfcripto.uni-uerfis mandabatjUt pofthàç cum Tranfyl» uano, nihil prorfus commercij habercnt, nee ad cius conuentusqucmpiSlcgarcnt, nifi pro contumacibus hat^eri ucllent, 8C grauifsima fupplida cxpcriri.Supra comgt;' memoratum eft,Tranfyluanicum exerci-tumnouis copqsadauftü. ide fanètuma Byzantinis agcbatur,hitpuariis excurfio-nibus, Pannoniam infeftarc incoepcrant, amp;nbsp;omnem occafionem abripcre, qua farianis aliquidincommodiaffcnct. Hine accidir,ut,cum forte audircnt,pr3efçdum oppidi',quod incolæ Ainatfenuna uocic, cumpræcipuis militibus, Agriä, quorun-dam negotiorum caufa,profeftumeffe,lt;-pfiproxiino die,quifuitlX.Cal.iyiaq,5C diuiGeorgq menaorix facer, fcalisadmo-tis,oppidum ui Qccuparint, 8Ç untuerfos, qui turn ibi adcrant,intcrfccerinc. lifdein quoc^diebus oppidum Segeftum oppu^

I gnareftatuerant. Cdmitatçadilludpro-pius acccdcrêt,Nicolaus Serinus, qui pau

1 là ant^ ex aula Cxfaris illdc rcdicrac,re

'74 PS TR VS BI2ARVS, anlt;m3diicrfa,protiniïs hofiê cum fuisiJ-orrus cft.Conflidus utn'nq; accr,atq;boï , rj'bih'cïïdainorc, acimpctu incœptus eft. ( f/qj uano ciicni ad quatuor hora» produ' ftuïTcd randc hoftcs in fuga uerfifunt. Si pluriniicorücacfj,acuulnerat/. Hoçauté, ubiauditûeftab hjs Turds, gerät in j)xi-mfs pagis,St in eaurbe.q a quincj templis lt;bf çôftitutiî,nomenacccpit,protinus me- i tupercuUi,'aufugerunr. Atpropclularn,, Iauarinum,amp; reliqualocaPannonixprc-dabundi excurrebanr,amp;: nouarum uirium ' atefsioncaudftiores fesfti, plurimis dam* nisarq?, incommodisjioftrosfubindcaf^ fîdcbant.Obhaiigiturcaufas C£far,que-cunq!adbcllurautilia,8d opportunapro-fpi'debaf,fedulo,atq; impigre parabat,his^ qi/cmilitaribus pracfidijs, qugà Gcrmanis proçcribus perierar,impctrans, circa fine Mai) comitiadiflbluir, omnibuslt;|?abe5di facultate conccfia, cohorn'ura centurionf-kus,ac prsEfeAis,ut milites pafsim confcri beren t,i n i u n xi t. H o^û a 51: p rçcip ui fuerfif GeorgiusHelfenitain, Nicolaus ab Hati ftatf,Gulielmuj Vucllcrthunus, Philiber« tus Marchio Badenfis, Ludouicus Vn-gnad.Burchardus Barbi, lacobus Schelle bergus, Chriftophorus Schcllendorfus, Georgius Praun,Gûcheru; conies Scjiuar

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zenbur- ,

DE BELLO PAKNOHICO. 7J

2Îburgius,Chriftophorus Liechtenftain. Bernardus Hardecus,Zaccharias Gruber» gus,ocs GermanicçftirpisjôC uiri.cGgcne* ris atnpHtudinCjtu bellica uirtutc pr^ftan* tes.Solutis itacfe comitijs, SC imperij prin-cipibus Augultadifcedentibus.nec no fin gulis alarum centurionibus ,ad fu^muni*

• profeftis, Maximilianus etiam inde tu»i fuis abiens,ad V iennam iter intcniir,P ri« ufquàm uerd de bis rebus oradonem in-(lituam,hùçadiçiendum putaui,que ^ba ti authorcs,cü de hac urbe,tü de ^uincia i' pfa,in qua hec cörincturditcris madîrunt. Auftriä fub nomine Pannonig fjpcnqris^ hisuerbis defcribit Georgius Ritheyme^ Auflf'itcdi' rus:Pannonia(inquit)fupmradfolisortü fcriptio-Leyrhç fluuio iugitur, Ptplem£UsbuicRa bonem ab ortu terminü ftatqiqOnafo flu» uiOjöC Norica adoccafumSunt qui Cytio

i nbsp;nbsp;montcabcocardinefiniSc.Tciü fluuiu,6d

l nbsp;nbsp;rAorautädSeptentrione; namcdufcjiho-

. nbsp;nbsp;die protcnditur. Ab ea parte,qua decurrit

1 foljfAontana Styri3e,glebaub«-,8Cfcrtilis 1 omni generc frugum, Si que minim o im-1 pcdio coliiur.V iU criam,8e ftrigofo elt;quo I nbsp;nbsp;agricolain eo traAu, qui CapuaTranlda-

1 nbsp;nbsp;nubianusjfiue fAarchianusdicitur,ubiox

1 limChetuari,8iParmccamplfucrnt,terrä I arat. IAarga,çina quam, agri in Bauart?^ infoe-

P BTRVS BIZARVS infoecundi,amp; macri funt.quid fit, Auftriï» çisincognitû cft. Crocumi'tagcncrofutn gi'gnit,cumquo nullum alïuddc bonitatc ccrtarf potcft. Vi’num naturæ amicum.Vf bc$,5C Entiquar, amp;nbsp;nobilcs,mult3c,tTiaX^'' mc tarnen infigncs, Styra, Vadenhoffufln, Melicum Caftellum,antfquitus Claudio-num,Crcmifium, Cctro caftcJlum, hodif Zcinclmaur,Santohypblitus,Ncuburgii duplex,akerum à cænobio, à frumenro al-tcnim didiim.Petronella nunc ufcus, ma- । gnacolimurbis.idquod rudera, 3^ ruinx indicanr,ucftigiutn.Nouaci'aitas,PrufaJ | ripam Ley thg fitiminis fitum. Hamburga, omnium tarnen maxime infignis Vienna, olim Rauiana,fiac lulio bona djd:a,ftudio literariimadmod{ïnobiIitata,5óquo,nuP Jum aliud prscftantium Mathematicorum ferax fuir.Êam uineta coronant. Aedes d' ijium magnificc, utuel Principes hofpitfS I acciperepofsinr, Sfquæ feneftris pacenti- | busucntosaccipiunc,amp; tranfmittunt,nfC unquamaëre p(gro,amp;manente, edquod fingulac fingulas areas habet,ingrauefcut. Frequens alienaró nationumadhanccon uenrus.Rerum,qu3c tuendae hominisuitac neceiTariac funr,magna copia. Rumina Au ftriæ Cunt Danubius,olim regionis termp nus, nunc médius cam fecans. Onafus,

Trau- '

DE BELLO PANNONieO 77 ThraunuSjErbphuSj^ad cellä tcplo Vir-^ ginis matris infignc ex lacu amoenifsimo oritur. Tr3ifius,Yplïus,Melicu3,Marehia, Ceius,quiMorauiamab Au ftria difiîîgit. Cäpus uario gcnere pifcium nabilis,Lcy-tha, in quo fdtifsimi faporis cancri.

Haftenus Rytbaimcrus- Eazius ue-ró in fuis rcrum Viennenfiüm commeta-tijs,hacctnquit: Auftrix nomen rtccnti fjculo natu eft,antc annos circiter quadrin gentos,ab Auftri(ut credo ) ucti fia tu, qui iftain rcgionc frequens eft,ue! ob fimilitu-dinc Germanæ appellationis Oftcrrcich, quod ucrifimilsus mihi uidetur, quod nomen Orientali Regnorum Riorum Uraiti Francörum reges indidcrunt,ccuöC oed-dcntali Vucftcrrcich. Habuit hsec regio Olim Marchioncs, pofteaDuces,deinde Archiduccs,quibus hodie paret. Huius regionisinfignia olim crantquincç Alau-dae Aurejeincceleftinoclypco piftx. Sçd Lupold»s Marduo.hoc nomine quintus, j rei euentu ab imperio cöcelfa.noua ufur-pauitinlignia,rubro,ö0albocoioribusdi-ftinfta, quod ita totus fuffufus fanguiric, inexpugnationeProlemaidcs fuiffet, cin-gulo tends duntaxattquo d album corpus interfccabat)à cruore immunis. Hæc modo de Auftriacis rebus. lam ad inftitutum

opu»

E T R V s B 12 A R V S

Opus reuerramur.Cçfar,ut pn'mi'tm Vkii-. nam profeftus cft, omni ftudio fatagcbar, Ut qu je bellfcacadminiftrarionijufuifu tufa eflcnr,qu3e^ fibi Gcrnaaniæ Principes polliciti cranr,maturèpcrfîcerêturi Audi-ücratènim.amp;multorum cunalitcris, tum fiuntns confirmabatur, Solymanum, non modo indixiffe bellum Hungariac/ed By* zantij omnibus rebus ricè difpofitis,ibi'cj firmis præfidijs relidis, inde cum excrcitu iam cgrclTum cfle, magniscp itincribuscu fepruagintamillibus homirium armatorû perSophiam, Mæfiæ urbê, 56 Nifiam,in Bulgaria ucnifle, pmifsis Alypartau pur-purato.mulrisi^ San2achis(hi autcm funt prouihciarum præfefti? cumaliqua parce copiarum,amp;: præcepiflc Bclkrbecho Aßx minoris(hos Turci magiftros cquitumap ‘pcllant ) UC tranficns cum fuis copijsper Galti^olimjfccumdcindciungcrctur. Êu Uero Tautuniiucrfus rcfta côtcdifle. Hifc àutem,utappulit, Rcxloanncs,qui eius àducnrum diligenter ohfcruabac, ftatim ad cum, honoris caufâ , profedus eft C' gregio mulcorum proccrum comitatu fe' ptus, amp;nbsp;ubiillucpucnfflcr,atc^adeiu3p^ iènriamadmicrcretur.confcftimtutclarem eius dexterâ ofculatus eft, pJurimas(;p gra-lias egit,quôd fe,fuû diente ab externa injuria

Dï BELLO PANHONÎCO, 7t

îtiria cÔftanter tuen pergçrctjmox'q; iUi^p fperâ rei bene gerade fortunâ prjcarus.nô-nulla'jmunüfcula.quçdédira opéra, fecuin detulerat,Teuererer exbibuir, In bis autcm erant plurimx aeuariçgemmæ baud fane uulgarisprçtq.Suendiusintérim.oppidü ««Jt opp’»« Huftdira obfidioncprertiebaf, cum'q;de “* Solymanniaductu ccrtiorfierer, uodifç a W”“**«»* crius oppugnabâr,ut ill ud occupare t, pri-ufcf nouis auxilijs 9duêtantibus,obfidio-t\ê foluerc cogcretur.Biduô, antecj Caefar Viennâ pctiiflet,pr3etor Budanus V 111. Id.lun.Palotam oppidum,quod oftauo lapide lauarino difiat, SCuîcinü giç,magna manu obfedit, perq; oétiduura ta acrirer ab bofte oppugn atü cft.ac men; a fie æneis tormentis coneufla, ut illis fermi*' difietfiis atquc difrupris, præfidiarrj milites iam fibi extrema pcricula inftare mlt;*- Georgwài tuerent.Huicpraeerat GcorgiusTburige T}?ur(;^eF«lt;

1 ■rus,uir fané impiger,ac ftrenuus, qui, cüm iuU««Tata:lt; I nbsp;nbsp;oppidum Circumirer,quæ'q} adloci propu

' nbsp;nbsp;gnatioùem attiriebanr, ftimmacura, Si ui-

' nbsp;nbsp;nbsp;gilantia prouideret.fermé Ictbaliter Én fee-

rnore uulneratus cft,à lapide èmurodefi-liente,quem globus tormetarius fericraf, nec parùm deillius falutc dubitabarur, Et fanè.fi obi) (Ter,maxima omnino buius uiri

J iaAuraextitiftst,lt;«ip[e,uctnurus aherteus ' * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes

Io PETRVS BI2ARVS

Om nes turcicos impetus pcrfjpe antes fu-ftinuerit.amp;prouirili aucrtcrit.uti pauld ant^ißamobfidioncmfeccrati Hoftest' nim,qui Albarn rcgiam tuebantur.una* (ii (lliusoppidi pr3efeÀo,quem ipß Begt;:ungt; uocant, ufc^ adurbis portamcftinfcquu-tus,adeo\ut illi tcgumentum ex capitc ex-cu(rent,amp; nohnullos eorurn cœpcrit.Quî UIS autem uulnusillud graue admodutn« amp;pericülofumfucrir,eo ramé breui fanS'' eus eft. Turcainterimobfidionêurgcbar, arcem'cR durifsime' oppugnabat, precipué muralibus cormêcis, ica ut circiter fepein« genti globi ab oppidanis colligërcntur, iatn'c^ locus omnind expugnatus uideba» cur.bcceautem, dumobfefsisperexigua, uel potius nulla fpes falutis iam rcliftaui-derecur,rc protinus omnihoftili metu(id' que praeter fpcm,ac de im prouifô)creptos uident. Huius autembenefîcij præcipua caufa hçc fuifle dicitur. AudiuerâfjnoftrU bellica prxftdia tranfmitti, amp;nbsp;ob id tâ per-cinaciterinftabant, ut oppidum ante no» ftrorum aduentum expugnarent. Idibus lunij uencrunc lauariuum duodccim pe* dicum ftgna, duccGeorgio Hclfcnftaino* Proximo die lauarino circiter oéiogints currus cum ferme nongentis peditibus,e' mifsi lùnt, quibus ligna, ÔC placraq: alia, innu-

DE BELLO PANNORlCO. 8* ufui opportun!, in oppidum déferrent. Hane turbam,ut primum By zantij fpccu» latorcs confpicati funt, ftatim corum duci fignificarunt, innumeras copias aduenta-re. Is terri tus,uefperi obfidioncm foluens, cum fuis coptjs aafugir,ablatis fccum tor-mentis,quibus oppidi meenia quatiebat. Vnum, quod erat ex praecipuis, perfregif, arque ibi frufta reliquir, cum quadraginta cadis-plenis fulphureo puluere, ac totidë, in quibus farinadeuehebatur, SCtentoria, mulia'q;aliaimpcdimenta, quibus oppi-dani,acmilices potiti funt. Moeniabelli-cismachiuis ferme omnia difiefta. Hi ue-roqui ab oppugnatione recclTcranr, caftra locarûcpropê Albam Regiam,8óinterim d noftris auxilia in oppidum intromilVa funt,Slt;.archiceôi,qui uiderent, num locus 1 foretinrtaurandus,necne,uel folo æquâ^ 1 nbsp;nbsp;dus. H3t'c,atq;huiufcemodi pericula,qu3e

I nbsp;nbsp;quocidie in diuerfis parcibus Hungarix

I imminebant,effccé're,ut quac adbellum fa l nbsp;nbsp;ftinendumattinerenr, matuiius pararen-

I tur, Iraq;iam erantin prompru quatuor i legiones Gcrmanici peditatus. Prima, dugt; 1 nbsp;nbsp;ce Remcrô,altera,duceBalderduno,terri3,

l nbsp;nbsp;nbsp;Georgio Helfenftaino, 8(. poftrema, duce

i nbsp;nbsp;Polluuilero. Quoduerôadequitaiûfpe-

ftat, audio ex fide dignis, numcrum fuiflê

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F b fupra

t, PETRVS BI2ARV5 fupra uiginti millia co rum, quo3 nfgroi uocant,Äquatuormillia ex Hunnicana-nonc, hi'qiomnes cgrcgic'adpugnamin-ftrUkfii.Ex Allobrogib.aduenórcquadrin-gcn équités fdopettarij, quos mifcrat Sa-bandix' Princeps, ac ctiam acccflereplu-n'ini all) équités, ac nobilcs aduenritq, qui ex diucrfis locis Europe profedi,fuis fum« pribus Cxfari egregiam opcrain fnea militia præftiterunt,id'q;duntaxacCl)riftia-ni neminis,ac Rcipublic3c,laudis'q; ftiidio ^îiiinPrifld-fmpuili. Multiquoq; Reguii,amp; Procere» ' pnatij: tK-ha irai(æ,acnonnull3curbesopulcnrx,a£ce- gt;nbsp;Jtaba, miitut kbres fiium ftudium erga Cæfarem dccla^ /upprtias f-ia rarunt. Siquidem Gonzaga,5lt; Refpubli-ximiliano ro- caeùm Genuenfis,tun» Lucenlîs^ pecunia ir« Turcam. numerata ilium adiuuarunt. Coamp;nus He-trurix Princeps, tria millia peditum adeû jiiifit, qui omnés illius impenfis alcbâtur.

Alphonfus Ateftinus,Ferrarienfiü Du5t, j præter pecuniam cimutud datam, cuiut lummam centum ßCquinquagintamillia i nummiîm aureorum Riiflc narrant, quos ' Cxiàr ci promiferatin dotem fuæfororis, quam ipfe paulô antè in matriraonium duxerat, uoluit ctiamhuicbcllointercfle tum fplendido nobilium, SC forti[simo-rum uirorücomitatu, ficut Inferiùsertar-rabitur,

DE ÈELLO PANNONICÖ? É, Maximilianus intérim, iufsitprxpara- Clàpit Maxii ri fuper Danubium, duodecim triremes^ ac triginta naucs onerarias , quæfanè fie aptabantur , ut nulla fagittarum ui lædi poffenc , ac etiam defuper impofita fue-runc plurima diuerfi generis tormepta, cum globis, pulucrc tormeritario,ac in eis aderant cria millia peditum, qui feré o-mnes conftabantex Italica natione. Claf-fî autem præerat Blachus Germanus , ques Rhodiænlilitise.

Reliqua pars cxercitus , duccbat fuper cutribus uarias machinas militares^ hæqdc lauarinumdeferebantur, quia ibi omnes côpix inunum cogi debcbant.ln NoricOjUniuerfisnobilihuSjCsefaris edi-do iniunftum eft, ut ’finguli proprio fumptu in cam militiam fe accingerent, evim certo conftaret, Solymanum, licet iam fencm , huic expedition! interfutu-rum, ideoqûe omnibus etiam prætoria-nis, SCaulicis hominibus mandârar,utirt

1 promptu efient. Turcarum exercitus a

I in plures partes diuidebatur. Pars cnim \

1 trat prope Albam Regalem , pars lux- -ta Sigethum , ubi expedabatur

, fedus Afixminoris (huncipfiBellerbc-l thumuocant)quem,rumorerat adillius i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FF » oppidt

84 PETRV S BIZARVS oppidioppugrtanoncmuenturü, ut «rtc f'efperfnum aducm'r. Intérim Ëcdusà Salma cgreflin cbÇtdetur à cftlauarinOjCum potiori partefuarum co-piarum, uenit'q; PalorainjquæquoHdie tntnfi inftaurabatur,ibi(^ commcaru, ac ncccflà-rijs prefidrjs relidis, fufsitaliquot ccjuitcs, inter quos Sôipfe fuit, iter capere ad Vc^ fpcrinum,urbenaamplam, fed nonualdc naunitam, quæquidem duo millia pafluii aberat, ut cius fitum fubitis cruptionibus cxplorarcr,intcgcrautcm cxcrcitus unius milliaris intcruallo fequererur. Præfidia-rius miles, ût primum noftros adefleco-gnouit, ftatim ex arccduo maiora tortneti taeuacuitjitautinorum difplofionecon-cuflainoenia corruerint. Eccius bonun),Si fauftum omenind^ acccpic, utqueagmen confeftim fequeretur,iniunxit. Oppidum cnim baud fine Diuiîm numinc paruo ne-gociocxpugnandum. Caftraillicdfubfc- i cura funt : fed nodis inteructu, res in pro-ximum diem dilata. Hoftcs interim,ruina j illam nodu refarferunt, ÔC locadiruradc- ' n U Ó fu m ma celeri ta te in fia U ra ni n t. Cxfa-riani tamê, fcalis oppidum undiqt sggref-fi,hoftem ex mûris deiecerc, indelt;j;mifsi- ! liOjteltasbifulphure, acpiceardêtes,in in- ; teriora urbis eôiccerüt, acetiâ portas igné | combuferunt, ôiuigiles trucidarunt. Qui

étant

erant ex præcipuis’, metu confternati, frfe inarcem,acintra fornices abdidcrant. Sed, poftea inuenti,ctfi necefsitatc adafti,dedi-’ 1 tioncmofferebantjOinnes tarnen ad intcrx

nctionem funt oedfi. Cum itaq? iam uni^ Kffprrinun» uerfaurbcpotirêtur,noftri'cçuid:orcspcr ofcupaiwm a oppidum obambularcnt, circitcrquincp, CiefArianit. autfex,uiui in angulis reperd funt, atc^ hi ranttimincolumesferuad. Copiarûpræ* feftus iddrco'cainclcmcndaufus eft, quo-niamipfipauldantc,plurimos,quos prius apud fe habuerant, capduos, crudclitcr in-terfeccrant. Hlc nonnulli ex proceribus capdfuntjSóftatiminarcé Pofonq tranf-tnifsi,ut illtc tu to ac diligeter cuftouiretur. Salmêfis,reliifto Vefperini Georgio Thu rygerOjCU aliquamanu militari, protinùs inde cum fuis copijslauarinumrcdqt. Pa-lotam uerd milites Germant tutabantur. , Interea præfes Budanus ex Alba Rcgali Budam contendit,ut ibi quae bello ufui fo rcnt,fcdulô SiC maturê profpiceret. Dum

1 autcmhxcfierent, milites qui propugna-

bant oppidum Leuendum (.hic locus non C^/dridni cl procul abeft à montanis caftellisl egrefsi, P'“'«'' i T«e uthoft5inuadcrent,abcoper infîdias cir- dsptr infi-cumuentifunt,pluresqueillorumpartim

I uulneradjSC partim capd, inter quos fuit FF J Bar«

8« PETRVS BÎZARVS ßiiftfioloma Barrholomæus Horuatus, uircxinu'auirJ f/f fipruatus. tute,acrcimlt;lic3rispci jtia,id'(pomnesiie-hcmcntcr anoebat. Inter lauan'num, Só Comaram,eft oppidum,quoduulgó Tat' tamuocant, ex quo quidem Caefarianis, qui crantin proximia locis,plurimumda-mni,atq;incommodiinfercbarur. Idual-decxiguum eil, Scdiftata Danubio/ntror fus contra Comaram, pauc/s miiliaribus Hungaricis, olimê}; Thcodatum uocaba-tur. Salmenfis undeuigcfima nona die Iulfj,amp; prima luce, lauarinocumluisco- ; ’ pijsegreflus, illd'c circa folisoccafum per- i ucnit,eo confilio.ut cum locum expugna. ' ref. Vt prim um itaque oppidum undi-Tittd offiiJu qualt;^ obfiderc incoepic, ftarim qucndatn obfiattur i exTurcis, de facie, acnomine fibi prob«! Comité ÿal- cognitum,accer{lriiu{^ir,eiquepublic3tt-de incplumitatem fpopondit, amp;nbsp;moeni-um defenforcs id lubens permiferc, ut quidfibi uellet,liquidé intelligerent.Huic Salmenfis dixit, eosomncs, faluis rebus, atqjincolumcs dimfttendos,fiultrone3in deditionemfaccrentratillcrcfpÖdit, prx^ j fidqmiliceseoanimo efle, utnihilroinus, quam cade rc cogitarent, ciim præcipuè lîudenfium praefetffus SC coràm , amp;nbsp;per nuncios,matura opcfe illis afFuturum rc-

' ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f cpiflct

Dî BEl.10 PANNONieO, «7 cepiffet.Sed tarnen railiti cxtcmplô indf^ caturum,utqu3tnam efTetipfiusfentenria, plane intelligerçnt, 8C infra horæ fpatium, t|uid ille refp O n fu r U s e (Te t, ci tra do 1 um, finjulationem.ci declaraturum. Hune interim orabat, ne quicquam hoftilemoli-r retur, donee ipfemet in cadra redirer, feq; uicifsim operam daturum , ne ipfi quic-quamhoftilirerineum agerenc. At cum hora prætertj (Tet, nec Turcaullum refpon« fum afferret, Csclàriani primum fuas copias admouere, atcç oppidum rurfusop-pugnare incœperunt. Hoftis,rc animad-uerf3,confeftim plurimis pilarum procel-lis eos petiere, cum apud fe quatuor SC ui-gmti murales machinas haberenr. Ca tr-rùm,quia diei extremum erat, utrin'ep A pu gnacelTatum eft. Ecciusinterim fexbelli-' nbsp;nbsp;ca tormenta in promptu haberi iufsiqhis-

qu'e inalbentc die, opporiuno loco di-' fpofitis , tanta ui, arque imperu moenia diuerberare cœpit, ut magnam corum partemdifqcerct, moxqdc tuniculis rem ( tgerunt. Sedhoftestamimpigrij ac uî-giles erant in ruinis reparandis , dolis'q; propulfandis, ut uix oppugnationi locus iam reliAus uideretur . Attameti imperatum eft Vuillarduno , militum

F f 4 cen-

88 PETRVS BIZARVS centunoni, ut ara's muroscx partedilïe-«fta fuis copijs adoriretur. Caereriim, amp;pc-riculi magnitudinc,amp; rnorce fuoruin pro« pc ob oculos præfencf, accuratiùs perfpe« fta,mutataconfilrj racione, rem longe po-tiorem cxcogitauic. Nam in uallis à fiVii-ftro latere conftituit ad mille fclo pettarios cum fcalis, qui umbilico tenus, in aqua hxrebant, ÖL totidem in ea parre muri, quxdirucafucrar. Ipfe autem cum duo-busmillibuspeditum, ad portam oppidi praefeftus eft , ac illicd rcliquis omnibus inuafionistelTeram dedir. Cdmitaq? By* Zantiniad muriiam euerfi propugnatio-ncmundiq;accurrercnr,amp;contracos, qui aquacmenfa, iam ultra fofiasimipcranr, ftrcnuc dimicarent, fcccius repente cum fuiscopijs tanta imprefsione portam ag-7- f - h grelTus cftjUtcaffaÄa,amp;difrupta, uifibi ndf« dÇdi aditum in oppidum pararct. Hîc autem, gnatuTA A~ Qj’maJi^jf^-pcrfjnadtcrinftarcntjOmnicB ui hoftem 1 fc arcere conarentur, uiiiucrli , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adinternetionemdeletifunr,praeter quin«

quaginta, qui fefc in quadam turri indu-dentes,padionibusdedidé're. Interhosc-rat pracfeAus oppidi expugnati, praefe« «S:us Vcfperinii,00 quidam alius, qui pree-fidi Budanoaffmitatc iungebatur,hi'c}!0-mnes,quoniara crätprimarij, ac célébrés, Viennain

DE BELLO PAnNONICO. 89

V icnnam illico tranfmifsi funr.Cçfar/i'm IX.Cal. Auguftihoclærum, fauftumqiîe nuntium, de utriufcj; loci expugnarione audifl'et, protinusDeo,pro rebenegefta, fupplicationes decerni iufsit,cxrernisquc fignishanclæddam dcclavauit. Noftriul» tfriùs pfogrefsi, oppidum Gefterum op-pugnare dccrcuerâr.ScdT urci, profpeÀo pdmo agminc,ftadm altera ex parte, reli-do cÔmeatu,2lt;militaribusmachinis,inde aufugcrunt. At qui erant in ea(icl’is,qu3e uulgôVuithâ,Tfchohfu,Sambof,amp;qui» bufdam alqs Knidmis,ncquam Cæfadani prædam faccrent,utpnmüillorum caftra propiùs admoueri confpexerür, omnescç fuasfortunasin extremo (iras,quxcuncç intus habebant bellica præfidia,ignc incc-derunt, feque confeCtim in urbem Strigo-’ niutnrcccperunt. Hæclocainlociseditio-ribuspo{ita,amp;ineoidnere,quodrcdi ad Strigonium ducit Cæfarianis rebus baud j nbsp;nbsp;nbsp;fanèmediocriiifuiexdtôrCjUteain urbem,

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiquando ira facultas daretur, facili.usin-

uaderent/um præcipu^adealoca,pîuri.

I nbsp;nbsp;nbsp;mi eorum, qui uulgd Martellofq appel»

1 nbsp;nbsp;nbsp;lantur, fc tanquaminafylum recepilïcnt-

1 nbsp;nbsp;Id autem genus hominum totum confiât

1 nbsp;nbsp;nbsp;exferis prædunibüs, quiomniaexdibus

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F F î 3C

P P TR VS BIZ A R VS

amp; rapfnis infcftabât, quippc qui,cùm fint audadfsimi,amp; robuftifsim» corpore, nul-lum^cnus Jaboris,ac pcnculi eftirnant.Hi uno nomine ab Hungaris Haydones, i Dalmatis Vfcochi, a' Turcis,amp;Illyricis, Martellofij uocancur.Sagittis,5i: Sclopet-eis rem gererc, ôi faxa fundis uibraiedidi-cerunt, cunAistp mortalibus cxprofeflb hofteSjufcjîaJ interiores Pannonix limi' tes latrocinfa exercent. Maximilianus nopdumccaftris omnem exercitum pro-duxerat, cùm, quia quotidie nouus appa^ ratusfiebant, turn quoniam nondum ac-ccrfitapræfîdia, ô^reliqua militiæinftru-menta,in unum cogebantur. Adhçc puta-bat.ubfTurcarum rex iam Belgradum.ur» bem ad confluentes Sauum,accjî Danubi-um fîtam,egrcgium Äfirmifsimum totius Pannonig munimenttim, pcrucniflêt,ibi ajiquam moram fafturum, donee totius exercitus moles iungeretur. Etfî autem O' rania,quxip bello ufui efle folept, onpii cura,iSt ftudio prpcurabat.Qmnem'q; mill« taremdifeiplinam,amp;ordinemfibi obfer-uandum ftatuerat,optime tamepfeiebaf, (Portalium confllia prorfus inania reddi, nifldiuipum numen eorum coeptis,8dco-paribus affulgeretjideoq Je ad Deum cop-fugien-' -

i

DE BELLO PANNONICO. 9« fugiendum, illiufque opepi feduld implo-randam cenfuit. Quarnobremfub graui, amp;. feuera pæna, omnibus mandauir, ut Vicnn3e,quibufdam cerdshoris prxfcri-ptis,ad campani aeris fonitum, finguli, ge-nibus flexis,Deo füpplicarcnt,cumîq!^pvo conamuni falute, ac uiftoria præcarcntur, adcó,utomnes rcguli,procere?,atc^jdq cq iufcunq; tituli,amp; conditionis forent, coge rentur^audito figno, exequo dcfccndcrc, ac diuinam opem implorare.Practcrea^ue-tuit omnes lufus,omnctp genu? |cnocinijj amp;nbsp;cripudq, quibus homines aduolupca* tern alliciuntur.

Interim Adrianus Baleonus Viennam ex Italia, propcratis itineribus contendtt, moxtf loannes Alfonfus Caftalius cujji fuis copij8,ac etiam quadringenti équités, Sclopettarihqtios Allobrogum princeps miferat.duceGamerauo, uiro militari ,ac firenuo, crantque omnes armorum cultu, i lt;^uàm cgrcgi^infti ufti. Per idem fermé I tempus Viennam quoque profefti funt I nonnulli ex Britannica nationc, inter I quos fuerc Thomas Smithus , Guliçb I mu8 Gorgius , Henricus Chiamberno* rus , Philippus Budfallus , Ricardus Greyueuilus , Thomas Cottonus, i uid, cum generis profapia, turn bellica ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uirwt«

px PETRVS BIZARVS

ui'rtutc prçftanrcs, eosCp raneummodo (fi-cuti pigrofq: alios)gloriæ cupidicas, amp;in-prirnis Chriftiana^rcligiom's amor, ac ftu-dium acccnderat, utCscfarf gratuita ope* ra,fui's(:p fumprib. in ca militia infcruiréf. Aduenicbantfubindein ciu» caftracxdi-uerfispartibus fcuropæ, qudm plurcsalij nobilcs,aci!luftrcs uiri,codem ftudio corn moti.ac intercætcrosaffuitctiam Albertus Lafchus, Celebris Sarmatiac Regulus quiqtfc nonnullaoppida, quæ fita erant, in Pannonia, fibiiureuendicabat.Hie,no uti Sarmatus, at ueluti Hünus, cum duo-dccim uehiculis tunc ad Caefarcm peruenit,paulot^ poft ad cum acceff^rc tria mib liacquitue Sarmatia,omneshabitu Pan-nonico induri, atq; id propterea fadS eft, iSe Sarmatusôffcndcretur,cui craht indu-Ciæ cum Solymano.

Dumlixc agcrcnrur,»mncsputabant, Strigonium, oppidum fitum in ripa Da^ nubij, triginta pafluummillibusaburbe Buda,obndcndum,crat^fupcr hocma-gn a in ter p ro ceres co n fu 1 ta ti o. Si q u i dem duplex commodum, ac beneficium inde cuenturumfperabant. Primum cratponV rieaurbe.Alterumucro Turcas aboppu-gnatione Sigcthi,ac lulacabducere. Ve« runtamen, fteamProuinciam tentaffenr, uide^

DE BELLO PANNONICO »j uidebantjenonpoflc ul!o modo cfFugc^ re, quo minus uniuerfi proclq alcäfubircr, armis'ct dimicarcnt. Ncc cnim dubium, quin ftatim Solymanus noftrorum ca-ftrainuafiffet,ac extrema belli, eos tenrare compulifTct.ldautemfibi omninci cuitan-dum cenfebât,tü quia totius Imperij fum-mamindiferimenadduxiffent uno cerra-mine,cuius cxitus eft femper anceps ,ac du bius, turn, quia nondum tantas copias in promptu habebant, utcumhofte,aperto Marte confligere auderent. Adhtîc e^ nim exuarqs Prouineijs noua fubinde au-xilia prçftolabantur. Caefar itacj corum fententiisadhaerensjquasfane magnis ra^ tionibus inniti confpiciebaqhuiufcemo-di obfidionem in aliud tempus opportu-nius differcndamftatuir,at(|! interim Noritos, amp;nbsp;Pannonicos fines tueri latagebat. Nam Turccuarijs cruptionibus agros ef-fufè populabantur,8C pr3edabundi,hac,il-làc cxcurrchantjcum'qj ad Carponam op-' pinum,cui Brufchichius præcrat, quadra-ginta mefibres ante portam ientaculum nimerent, hos ftatim captos, fccum abdu-xé're. Lociautem praefeftus cos infequu-tos,tres illorum coepit, amp;nbsp;quoldamin fu-gam uertiqomnes'q; facile'j)ftvaflcr,fi tunc auxiliares cohortes in procindu affuifsêt.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Intc-

5)4 PE TR VS BIZAR VS Interim Cxfar Ecci'o à Salma iniunxit, ut, qiioniam Tatta paulólongius^iDanubio diftabatjiSó proptcrcd commeatus baud fa cilcillu’carportan potcrar,illinc protiniis abi'rctjcxq; oppofito arcis Comariæ,iuxta Humen caftra locarer.ibicj? openretur, do^ ncc.aut fccum fuas lu'rcs coniungeret, aut quidfefto opus effet,miflo nuntio decla« ratet. lifdem diebus, cùm Nicolaus Se* rinus,qui prxcrat Sigcthi, pcrfuos fpccu-latorescognouiffet, Solymanum rcAlirt Pannoniam uenturum, iamcp ab co non* nullas copias militates,duce Mechmecbe» go præmiffaSjUt eum,ad oppidum Qiiin-queeccleffarum cxpcdarcc.cum'q; pro ccr» to intelligcrct,illum, Drauo traiefto, unà cû fuis non procul ab arce Sicloufcha per-ueniiTe.ftatim ad mille pcdites cum aliquoi numero equitatus,fn cos milît, liis'q; præ» fccit Cafparum Alapianum , Nicolaum Cobachum, fiCnonnullos alios cohortiiî lt;cnturioncs,qui aliquam rci benè gerendg occafioncm nadi, eos quàmprimùm in-„ uadcrent. Hi ergo, cdm adillorum caftra perueniflent, proximo diefub ipfumdici , crepufculum hoftes palantes, nihilcp infi-diarum mctuentes.aggrefsi fun r, 60 rcpcn-tinomctu perculfos, alios ad fugam adp gunt, alios iiulnerant, plærofque interff-eiunt.

DE ßELLO ßANNONICO.

dunt. Turcarum dux,dumgrauirerfau^ datuSjRigafibi fa lu tem p3rar,in paluftn'-bus locis occubuir. Hiu'us filius cuni nonnullis al ijs infignioribus capcus cft, SC Sigcthum perdudus. Prgdaingensino« ftrishabita. Nam,pr3rter camclos,equO9gt; mulos, Kalia huius generis,fnulta quo-» que uafa argenrca, m tiltumqu'c aun',amp;ar-geriti in fignara pecunia, fecum detul^rc. Copijs in unum coadis, Caffar.totius mi-litise præfeduram tradidic Ferdinando fratri, quo abfcntc, illi Schuarzembur-gum præefle uoluit. Tormentorum au-tem libra toribus,K milita ribus machinis, Paulum ladarenfcm præfecir.ls ueró Prid. Idus Augufti Vienna difeefsit cum maxi-mo Uirorum nobilium apparatu,ac prçto-rianis,quàm egrcgièinftruftis.aulæff ma-giftrum Arachum Regulü, K illiuslegatS Vnghemadum conftituir,acDuci Pome-rariigimpcratoriîiucxiîlSdedir,ipfcfçuni cumquinq; peditum fignis,K aulica militia,^tinùs Alccmburgü,q locus ad duo milliapaftîiSIauarino abcft,rclt;fto itinerc côtêdir.Eiusaducntu Pofonij expedabâc équités Bohemici, quorü erät feptê Cohor tcs,hi'q;omnes fuis ftipcdqs,acfumptibu9 caftrafequcbantur.lbiquoqtadcrâr équités, circiter mille, quibus prjeratTeufelus, K milk

f,g PETRVS BIZARVS

Ämillcjacduccti, duce Güthcro Schuarz f9^* ucnerät ex Alo-rain3,Slcfia,5c Lufana, nccnon rrcccnric' quires mifsi ab Vratislauicnfibus,cüo(3:o maforibus rormenris quorü omnium numerus erat fup rad ecem millia cquicü,pre-tcrillos, qui paulóantè mifsi fucranrlaua-rinum,Slt; Comarä, quam paiilo inftà Po-fonium Danubius infulam cfficic.Omnes copiæmilitares Alremburgü,dcindelaua rinum perueniFre. Ibi enim rcccnfendus,ac Ja lufträdus eraruniuerfus exercitus.Hicaöc locuscftin Pannonia, nôprocul Comara, dquadiuiditurDanubio,habct'q; arcé, redaucrgituerfus oram Borealem,amp;am-plisfofsis, plenis aqua fluuiali,præcingi-tur.Clafsis quoc^ Cefariana per Danubiu eódemdelara eft. Interim profecli funtab Italia.NicoIaus Gambara, ex urbe Brixia, uir ex uctei prj Clara familia,cum duo' detTfninftgnib.uiris.paucisc^ dicbus inter ielt;ftis,illdcrri5 acci ffcrc Profper Colum-na,amp; Angelus CæfiuSjambo militari gloria, Sc Romano ftcmmatc confpicui,amp;c3 hiseriam nonnulli, quqrü uirrusin re bek lica na mediocri famacelcbrabatur. Peridé fcrc'tcpus profcfti funret'âad CefarêduX Guifius , Briflacus, Lanfacus, Philippus Stro2-a,amp;f plgrjq: aiii,cu maiorum titulis.

tuin

DE BELLO PANNONÎCO. pf tùmfingulari uircutc orQ^nfsimi, qui o-ïnnes magnifîco, amp;nbsp;fpicndido armorum cultu,amp; corporis habita,quàm cgregq, ac infigncs confpiciebantur. rli pauloantè ex Gallia profedi, redâ in Italiam, inde'tp ad Infulam Mehren petieranr, éo animo, ut fi Othomanaclafsis denuô(.ficuti ferebatur) adeiuslocioppugnationem redijffer, fuâ operam Rhodiæ miliciae cquitibus in eo prælio nauirent : ac cùm res longe aliter fuccederet,ipfi,celebrioribus Italixlocis pcrluftratis,redtà in Pannortiam conceffc-re,utillicxpeditioni intéretTehr. Paucis pôftdiebus,aduenitetiam Alphonfus A-teftinus,Fcrrariæ Princeps, queni coinita-bantur quadringenti uiri ex clara, amp;nbsp;no^ bili profapi3,trecenti fclopettarij, centunx léuioris armatur3e,ac totidcm cataphradi, 8cfingali,trium,uel quatuormilitum pre-fidio fulciebantur. Hi omncs,tam luper^ bOjSC diuiti apparatu armorum,equorum robore,ac prççiofihabitus indumctis cni-tebant, ut nemo hac xtatc uiderit équités infigniores, aptiorefu'e ad bellum, feu pe-ritiores ad acieminftruendam, adco ut fa-tericogereris, quemuis eorum, non ta mi-licis,quàmpcriti,acftrenui ducis nomen promeruifle. îifdcm quoqî diebus,Vuolf» gangus Palatinus Neuburgi, eius'qjaffi^

GG nis

fÉtRVS BIZARVS m'sRkardus, cumfexccntiscquitibus, Sccüdusnatu Pnncipis Boioariæcûquâ' dringends,Cæfarcm adicrunt,eo fere rem ' porc, quo ipfe lauan'num pauloanrèper» ucncrar. Vtprimum Cacfan'anirrtilitcsin , hoe oppidum contenderant, Salmenfis«' tiam fuas copias ed perduxit, qud, afldcia-tis uiribus,Scperluftrato e'xercitu, Caefaf nofccrer,quidpotifsimumagi oportcrcf. Nam ubiq; fpargebatur, Solymanu, tra-ieStoDrauo,ad Sigethanam oppugnatio' ncm Gumingcntiexcrcitu aduentare. PtP ufquam ueroultcriiis progredier, minime ab inftituto alienum cflciudico,fi brciiiter mentionsfeceroillius infignis, acmemm , rabilispontis,quem Solymanus, utfuas Pont fa copias traijcercr,fieriiufsitfupcrDrauutn Turctifupra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßne minori cclcritate, aciU' |

ƒlt;«- gedij folertia, qua'm olim Caefarfuûfcce

Mum, ratfupcr flumen Rhcnum.Hicaût fluuius ' c Valerie regionis, quam Styriam uocanr, ' Noricisep moncibus emergens, Mura flu- i uio -comité recepto, in Danubium cuol-uitur. Iraq; fupra hoc flumen duodccim dierum fpacio fuicinchoatus,acpcrfcdas pons, cuius quidem longitude porrige-barur ad fpatium uniusmilliaris, ampli- J tudo autemad quatuordecimcubitos, Si ampliuSj eri^l^J; huic negocio deftinira fu-

dit SïlLÖ ?AKSOgt;ÎÎCO.' ÿy praüigintt quinqj hominü millia,qui nuU la intermifsione pofica, uniuerlùm opus mature abfoluerent. Vbi altitudo flumi-tïis tanta erat, ut in eo, trabes, ac tigna figi non poffent,ibi fuppletum eftltntribus,à-Itjsc^ nauigtjs, fupra quæ pôtcm iufsit ex^ tendi, haec'q^magnis catenis ferrcis inuicc conneftebantur, atq; ita excrcitus ad alteram ripam commodè traiecit. Sexto Non» lulq,Muftapha Bofnenfis, Catarnbeius,8ô plæricçalii exproccribus,Drauum,ütto^ humuerfustraiecerc,ac Xlll.Cal. Aug» adQuinqt’c ccclefias perucnerunqinde'q;, éx Soly mani iuflu, ad Albâ Regale ^fcÂi funtjUtprefefto Budciî,prçUdio adeflenr, fiquidCæùriani ex ea parte molirentur, ei'cp reimaßnam occafioneni præbuit ex-iîugnatio Tattac, ac Vefperinij, quorutn locerum iafturam Turci quàm egerriinc ( nbsp;nbsp;tulerant. Paruamora intericfta,hos ettâ

( nbsp;nbsp;fecutus eft Hafainbegus^cummultismj-

1 nbsp;nbsp;litum cohoriibus , qui eódeni perrexii.

’ difdem dicbus , prxfertus Afiæ mino-’ tis, cumplærifque alqs proceribus, Ora-, ui pontemrraniluit, inqu'e planitie Mu-

hatfch fiio Imperaioripraetorium erexit, ibique ipfius aduentuin præftolabatur. Is autem pauiu poft, fuperatoDrauo, tl-lü'c pevucnic, indeqûc redà Sigethum

GG ai ucïfua

100 PETRVS BIZARVS

'Xlt;i«nif«So uerfuBjprofeftioncminfiituit. VtprîmS l^maniaJ op côfuas copias admouit, primo lapide ab pugnationm arcc Sigethi cafirametatuscft,in loco, qui

No. Augufti. Huie ard.acc^ oppido prï' erat Nicolau« Serinus, Pannonix RegU' Ius,uir, præter generis amplitudinc,funi' ma uirtute, fummacß militari gloria infi-gnis, erancqde fecumpro prstfidiofupf^ duo millia bellacorum, qui omnes ob op' pugnacionis initidufq? ad belli exicüftre' nuifsimcdimicarunt. Vtuérointerim ali-quid de hoe oppido J me dicatur, illudfi* turn eftin Pannoniae finibus, iacet'q? in Ia' cuperamplo, amp;mediocris altitudinis, undiq; multis paludibus præcingitur, cX' qdecontincntf, nihil aliud pro rlusliabef. quàmfolamfronrcm duobus propugna^ lt;ulis communitam,8^ eonfedamcxaggc-re,acdgnis inuicem eonnexis,eftcp fcrèin-ftarueterismoris, Sóconfuctudinisoppi-dorum Galliocfabricacum. Locusipfedu« j plici edificiorum genere confiât, uidclicef, nouo,ac uetcri, habet^ duas arccs, unam externam alteram intcriorem, utranque uergen tem ad o ram Aquilonarem, amp;nbsp;un-diquai^ funtlatæjacprofundgfoflaCjaqui» fluentibus repletæ. Adhocaurcmnôpa-tetaccelTus, nifi per duos pontes, quorum alter

DE BELLO PANNONICO, lot alter tendit ad Ortum,alter adOccafum

1 1 uergit,eius'q!Conditorfuiffenarraturqui-I i dam AntemuSjUirnobilis, acopulcntus. I DumnoftrijOuxcunc^ nbiadlod propu-gnationem ufui cffc potrunt,lt;(uam diligê-ttfsimèprofpiciuntjfcqu'c acribus animis ad defentionem parant,hoftis intcrinri,ad* mods muralibu« machinia, oppidum un-diquacj obfidcrc incapit,Sc fubindc acru . i tisinftabat, nibilqde prorfua omittebat, ' quodadloci fxpugnationem façereuidca t retur.lnea obfidione ab utriCq; multum, Sc fordter dimicatumcft, 8(. uarij confli-ftus habidjatcÿhoftes quam fxpifsim^ re« pulGfunt, ca'lt;ç,paulô antèSolymaniad-ucntum inchoata eft , in qua leuioribus prælijsutrincj;certatumeft,moxq! Impe^ ratorisaduentu longe acrior habcricepit, VII. Idus Augufti, fummo diluculo T ur cænouamurbcmcîç duobus tribufûe Iods omni tormêtorum gcnere adorti funq SCpugnatumeftufcçaduçfperam, Sólcr-

1 ml pertotamnodem, quæ fubfccuta eft, indc'cç accidie, ut Scrinua, conipcda fuo-rumtxde,prima luce nouam ctuitatenhi-gneinccndi,Siucteris portas occtudi iuf-ferit. HancTurcae 1111. Idus ciufdc Mcn-fis, uarijs tormentorufulminibusundicp inuadunt, omnctf genus plutcorumexgt;

G G J cogi^

ÏOI PE TR VS BIZARVS • cogitant, quibus ab ænei's noftrorum glâ-dibus protegeren tut, amp;nbsp;uari'a mummcnra inftitiierunt, ex quibus ad noftros propP ùsaccederentjfot]; rêdeduxé're, ut XII If. Cal. Septcmbn's uctus oppidum cxpU' gnan'nr, SC noftris, priufquam ad ponrcin receptus darf poITcc, plurima damna, 8C cædesjntulerunr. Proximo die,arceiT) ex uarijs locis, oinqi'q; conatu aggrefsifünf, jpdc'qîcurn maxima corum ftragercietfH-Gætcrùm,grauifsimam oppugnationcin l'nftituerunt 1 III. Cal. Septcmb.qui dies D.Ioannis memoriae dedicator, amp;ingcn-tcm fpem çonceperanr, fore, uteo tempore uiftoria potirentur, cüilloipfo dieme-minilTenr, Belgradum a Solymanoexpu-gnatum,amp;cælum in acte Ludouicum Regem. Sciebanteriam,Rhodum,amp; Budam, eodem dieoccupatam. Notant infuper, cos dies, acfcrè to turn Augufti menfem, occulroquodam aufpicio, no tantum Solymano; fed etiam Selymo patri olim fcegt; licifsimum extiriffe. Nam eodem meafe magnum Hifmaelem in Calderanis cam-pis, amp;nbsp;Gampfonem Gaurium, Memphp ticum Regem,ad Singam deuicerat. Qp/n aded memmerant, eodem quoque, a6a^ i^Zete, Methonem expugnatam.

Sumpco igicurfaulto, ac foelid omine

Dî BîLVO PAiîïîONIÇO, içgt; sbhistemporibus,quæ illi tories fuis rebus profpcros,ac faucntcs compercrant, ijfdem criamfibi optatum cxitum augu-rabantur. Caercrdm, tameifi eorum uo-tis Fortuna tùmminimc refpondit,'pfi ramen haudquaquam ob id animo confter-nati, quinpotiusmodico fpario intevpo-fitOjiterumredintegratis uiribus, ad candem oppugnationem pactes redcuncgt;£lt; fill. Non. Scptcmbris , tem plurimis cuniculis cgcrunr,in eacç rc, lani::cronn-n. opera,amp;uirtus (utietiamin ahis cevtami-nibus)permirifica cxtitit,S' poft triduum, coeloinalbcnte,maioris areis propugna-culum,accenderunt, ignisquetdmfuaug tilm etiam uentorum flaru,in arcem ufquc flammascmifit, amp;nbsp;ficuti noftros ingenri, amp;nbsp;grauifsimo damno affecit, ira fa né hofti opportunumadloci expugnationemadi-tum prxbuit.Byzantini bac uiéroria 'lari, 1 protinùs alteram munitioncm atri ccrra* ' mine iruaferunt, caque ab ipfomet Seri» Ino ftrenuè defenfaeft,adcó,ucin eo confli-ftuinfigniftrage afficerentur.

Vcrumtamcn,cùm fere iapa omniai-gnc,atque inccndqs conflagrarent, no-ftri continuo fefe in arcem intcriorem , tanquam in afylum, recipcre ftatuerunr, eamqu'e ingrcfsi, è ucftigió, pracfe Ai iuifu GG 4 , porta»

,04 PETRVS BI2ARVS

porras occluferunr, i bitp prgfidium,5C ftar tioncsirapoficæ, At hoftis iam pcncui-ftor, V l.die Scptemb. ucfperi,amp; fequciiH die, fumrqo crepufeulo, ignemin omnes domos,acmunimina,conicdt,earR rc ft um eft, ut ferme' omnia loca ibi flagrarc ,'ncipcrent. Cùm Jtacp Serinus areem un-diquaqrincendi, iam'q; nullum ,ppugna-n'onilocum relinquianimaducrterer, fta-rim correptogladio, forasegreflus e,ft,ue-nittp inplateam interiorisarcis,ubicranc omnes milites,proceres, atq; alarum cêcu^ rioncs, qui eum armari expeftabanr, eo a-nimOjUtadomneipfius Imperium prjfto cflcntjibitpfuQsadprælium cohortatus,Ä omnibus raripnibus adduftis,quib. prx-ftaretjfortiterpugnandojuitam (fiftc Oco uidcrctur) amittere,qua!in in cft'eras Barba rorum manus deuenirc, ipfumq; interitu illisomnibus permaximèinclytum Sfglo riofum fore , cùm ipfi pro fuo Principe, pro Patria,iió pro fidecertarent, primus o-mnium,uexillo praceunre, diftriftücnfem dcxrr3,5i altera clypeum circumfcrcns,fo-rïs exiuitjcuml» ftatim omnes, qui fuper-crantfquojrum fane numerus iam eratper. exiguus ) ingenri animorum alacritate, sC robore fequcbantur,amp;; ianuis patefaftis, fnipfo ponte cum bofte pugnam im'erSr, ibicj

DE BELLO PANNONICO. loj

ibi'q; Scnnus,dumnonminusopnmidu-cis, qiiàm intrepidi militis partes excqui-tur,duobus in locis aenea glande uulnera-tur,mox'q; alterius tormcnti pila in capite percuffuSjhumi dccidit, amp;nbsp;repente animS Marr NkoUi efflauit. Noftri,ami(ro duce,tametfiad- jn-tni. hue fortiter,acftrenué armis dimicabanr, cd«» fe tame undiep hoftili agmine circun-datosuiderent, rctrb ad arcem profugerc intœperunt; Atplcricp illorum abhofte SfgrtMexp»« præuenti,quamprimûtrucidati funr, qui- gn4tio, qde in arcem cofugerant, fernre omnes ad unum crudelifsime' intcrempti: Eo die Serini caput ab humeris reuulfum eft,palocp alligatum,in caftris public^ oftêfum,dcingt; depoftbiduumd PAechmeto.cuiusconfi-lio,8iauthorit?itetumonnnia gerebantur, Muftapbæ, Budanoprxfidi, 5c fibi ar ft» necefsjtudinc coniufto,tranfrtai{rum.Hoc

i nbi Muftapba infpexifiet, ftatim ferico in-

1 nbsp;nbsp;uolutum,per unum.atq; altcrum agricola,

in caftra,qux adbùc erant lauarini,ad Cx-

l farcmabïegauit.is'tp, hoc triftinuntio,8d I nbsp;nbsp;horribili fpeftaculo grauifsimc indoluir,

t nbsp;nbsp;moxt^Balihafari,Serini filio tradjtum eft,

I quifantjhaudfincmaximogemiru, Sila-I nbsp;nbsp;chrymisiin arcem paternam,uulgo'Tfcha

I nbsp;nbsp;caturnum, deferendum curauitqbicp per-

n aftis hincraUbus in fuorum Maiorum 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GG J monua

|Qlt; ,PETRVS.BIZ AR VS monumenta honorificè rccondi,atq;hu-' I mariiufsit.HiincCæfar, pnufquàmafedi ! mictcret,3mantifsimis ucrbis afFaius tft» quoad uiuercr,in cum,amp; Scriniâgen-tem propcnfifsipao, patcrno'q; animo fore promifir,nec earum rerum,quas cius ps Kns.utr forcifsimus,amp; qui Auftri* farailiae tam fidclitcr inicruierat, ullo uti' quam temporeimmcmorcm futurum.

Vt uero' interim aliquiddcipfo Cjßre , dicatur.fi ei afFuiHenr boni, fidiq; fpecula-tores,qui eû de his rebus, quæ in hoftili nbsp;nbsp;nbsp;i

xercitu accidcbanqfcdulo ccrtiorem fecif- » fcnt,baud fane dubium eft, quin hoc bclln fumma cum foelicitare.pan'q? nominis gio ria tcrminaflct. Cum enim ij fdcm diebus quidam Byzantins,haudfancobfcuri no-riiinis caperetur, coram eo perdutftus.ad-roodu'mfupplex.libcrcatcni pcrcbat,amp;qj huiusrcibeneficio.iiireiurando aiTerebat, fuum Regem fato exrinlt;ftum. AdhaeCjplu-rimiSjinditijs hocidem confirmariaudie-batur,quibus tarnen ipfe, atqialij Principes,qui fecum aderanr, nullam prorfus fi-dem,ut adhibcrenqindiici poteranqeis'cÇ iiidebatur, caftra Solymani, ficius mors interucniftet, nullomodoin eaquicte,ac militari difciplina.tâdiu cÔfiftcrepofuiflet Atfingularis prudctia Mechnjcti purpu»

rati,

(

Dt-5£LL0 PANNONTCp. 107 rati/ius'fp callidS (ngeniG,8ó folen tia tara extititjUt nö modo fui Principis obicü fup prefleritîfedctiâimperiû dederit, cuiiure obtigerar,quod'cç(haud minoris aeftiman-dum eft)tam numerofum excrcitum in ob fequio.praetorianos dióbs audientes reci-nuitjtbefaurum confcruauit,8lt; infigni tan dem uiftoha eft potirus ? Solymanus, (uti antea diólum eft:)in Pannoniamcx Thradacumingctibus copps aducncrac, eas'q; in plurcs partes diftribucrar. MagnS enimillius partera codem tempore mific inTrattfyluaniam, duce Fcrath purpura-to,ad cxpugnandapi lulam,8Calteram (uc didumeft)ad oppidutn Sigethi,ubi erat major apparatus,Scipfemet Imperator, ut miles ipfius praefentia commotus, tantd alacriu's dimicaret.ls aüt,re illic bene gefta, ultcrius,pgredi,refta'qï cü fuis Vienna No ritiâ contêdere (latuerar. Cftcrü,cü is iatn fenio cÓficeretur,8cdiurni itinerts laborc defatigatus effet, ac etiam fortaffe ani» mi curis, 8C angore ucxarctur , uidens, fuum militem in tam crebra, amp;nbsp;acri oppu-gnationc, fingulari noftrorumuirtutc.aç fortitudine , non fine ipgenti dade to-tics reieAum,cumqde forfitan in eo, xta-i teiam ingrauefcête,nonuigeret ampliùa illauis animi excelfi,atcji inuiftijouo tâtas '1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;res,

108 P É TR VS BIZAR VS res,non minus profcere’, quä ftrcnuc gef-y'»nSofy~ fcrac, deciditindylenteriâ,quain.Non.

ScptcmbriB mortuuseft,lieer nonnunquS pateretur aliquos paracyfmos cpilepusc, aceciam (ucnonnulliaflerunc)inaliquant apopkxiam incidifler. Proindc baud fallt inuenta eft diuinatio,quam fcceranc fuper anpuali huius reuolutioneDominicusV« ncrius, patritius ucnetus, no minus genere, guirtuteilluftris, ac etiä Hedor Aufogt; nius,ambo(præter alias d(fclplinas)inMa thcmaticis, ateg Aftronomicis rebus ap-primcuerfati,qui pauld ant^ prgdixeranr, «Hum annum Solymano exitiofum efie. Côcterùm, ut ad J'-kchmetum reuercar, cS is uiderer,fuum regç obij(Te, ac Sigetbunt adhuefruftrai obfidcri animaduerteret.o-perac pretium fore cêfuif, fi çiui mors quS fecretifsimc' oecultaretur,nonmodó,ucea rationc Ucilius expugnaretur, uenim etiï (quod multp pluris intcrevanu t regius the fauriis cófcruarctur,nullus(p (quod in ma gnorumRegum intcritu pcrfa-pèaccidiO militaris motus,acdcf£(ftio cxorirctur,atgt;' quCjUtinterim nouus Sultanus Selymui fupremam paterni folij dignitatem quiet^ fufcipercr.Statim itaq? Byzâtium, certes, ac fideles nuntios legauft, quiprxlideni illiusurbisjdc rebus omnibus edocerent, quid'ip

DE BELLO PANNONICO. 109 «juidtç fieri oporteret, diligcnter,ac celer-rimé indicarent. Cu m autem reliqui pur-purari,8c alarum centuriones, ac inprimis prætoriani, magna futPrincipisuidendl cupiditate i ncenderentur,nec parua fuf ptgt; rio illorumanimis h£rcret,illum è uita ex-cefsilTc, iam'qj resprope ad feditionê fpe-darc utderctur, is prorinds demortuica-,dauer foHto habitu ornari iufsit, coqdein fublirài fella pofitOjillud intra praetorium eis ^cul oftendiqatqj itacallidè aptirat,uc omries putarent, eum reuera fuperftitem, atc^ adhùcinbumanisefic. HocpcraAo, cdrtr inde cgrelTus, prætorianos milites in cocioneCutfit)excitare,atq! adhortaridcl-let, ut oppidi oppugnationem acerrimc urgerent,omnem'q; lapidcm moderen t,ut eo tandem potirentur, interloquendum accidit,utrecèns Solymani obitus animo fuccurrcret,ac doloris magnitudine coma motus, uix alachrymis,ac mcerore conri-neri poffet.Cum Uerd animaducrtcrer,n5 nullos fubmiffa uocc obmurmurarc, ac ex eius uultu,5C ocuiis colligere, ac plane ere dere, Solymanum fato defundumeflcjis confeftimdolo, atq; aftu,animi dolorem fette,ac prudenterdifsimulans, his uerbis admodum opportune ufus eft. Heu,in-quiqhaud fane defleo noftri Cxfaris inte-ricum

«o ’ PETR vsquot; BIZ AS vV ritum (I'scm'm Deibcnigm'tatc.adhu'cu/-tali aura uefacur, iainï^ omni morbo,ac ji« gritudineliberatus eftjat pociuS mitcram, arqjacerbam omnium ueftriîm conditio-ncdeploro,a£ingemifco. Isenira iureiu-râdo affïrmauir.l'e, nifi infra bidui uel tri~ dui fpanum,hoftem deuiceritis, iti uos o»

, mncsatroci.Stinaudito morris gcnerefat' uiturum. Haec uerba graui,amp;: compoficJ orationc prolata,in præcorianorum, df rc-liquorum militum animis,tantartr prof-fus uim habucre,ut iterum peracri impref« fionc, utrancf arceminuadcre,actandem extremis conatibus expugnare dccreue-rint, etiam fi totics antca ilfoi umcœptis Fortuna inuidifler. Solyinanus (quemad-modumfupra'didum c!i) uno codemqife . tempore duas munitifsimas arces oppu-gnariiuflerar,uidelicec Sigethiim.amp;lulâ, eiusqjrei gratia hue miferat circiter qua--dragintamilliauirotûjdiice Parthau,qui, CÜ Turcica,tum Scyrhica natione confta* bant. Dum hoftis cam obfiderc incipe-rcc, aquarum inundarioncimpeditus.il-line paululum rcccdere ftatuit. Noftriaii-tem (hocanimaduerfo;ftatim poftremu agmen infequuti funt,amp; pjgriquc illorum aucinterfecii,aut in corü poreftatem de-iienerunt. Cacterùm, baud itiultà poft, illiie

Dï ÂÏLLÔ PANb'OKICO. »ft illùc reuerfij oppidum ardifsîma oppù-« gnationepreflerunt,ciusqdcmuros plu-rimis tormcntorum glandibus conculTê-rf,aded,ut iam omncs nô extra ingens pè-riculum eircuidcrencur. Paucispolldiex bu8,cùm illi rcmifsius agcrcnt,m!nusqde ad pugnamintend eflentjidq; noftri ani» tnaduerrerent, no Au, eiuptionefaAa,îr» eorum caftracxcurrcrunt,plurcsTp profil» garunt, amp;nbsp;alios occidcrc,rnultistÿ hellicas machinas,quia curribus,amp;equis deftituti, fecum afferre no potcranr,ftilis ferreis pèr fpiramentaadaftis,configerunt Hiclocus fituseftin confinio Pânonie.uerfus Tran-fyluaniam, ('uper laça Sarcad,cuius aquis foffîsundiq» alluenribus, quæ illam cih-gunt.quam maxime' defenditur. llltprac» erat Ladislaus Kercrfchcnius, qui pertx-fus diutinæ , grauistç oppugnationis , al. motus inopia rcrum extremacf. auxilij de ( fperacionc,uel ( ut qutdâ cefent ) præmriî, I nbsp;nbsp;nbsp;amplis'q;polîicitationibùs alleÂus.quas

1 nbsp;nbsp;illi rurcarüduxfeccrat.compofitîoncjctt

1 nbsp;nbsp;nbsp;CO tranfegitjôC llll.Non.Sept deditionc

1 nbsp;nbsp;nbsp;fecit.Conditiorics eranr.ut incolumes,fal-

1 nbsp;nbsp;nbsp;üis'cp rebus.dimitterêtur. Vt fibi currug,ar

1 nbsp;nbsp;nbsp;ina,amp;reliqua impedimcta,lecû deferrili-

1 nbsp;nbsp;nbsp;cerct.Vtohfidfsdarent’, q d digrcficSjCô-

I micarétur, hofulia lormentamett/t-.

renr.

i» PETRVSBI2ARVS rcnf,ca reliquerunt. Netamê noftricgreP fi,hoftibus rormcntaui adimercnt, ipfî tiam uîcifsim obfides acccperunt. Rebus f ta inter fetranfàAis,atq!compoficfs,arcé, atc^ oppidum rradidéte. Kcrctfcheniusin regium prærorium addti Aus eft,amp; reliqui egrefsj,uix mille pafluû ab urbe diiîabanf, cum duabus turmis noftfos inuaferuntU/ IfjCÙna feinfidqs dcimprouifo.prætercpo-pinionc peti animaduertcfent,(tatim con-licxis curribus, armisbf correpris,acriter hoftilem irtipetum fuftinuerej præcipue Germani,quiplun'mis globorum procel-Iis pl^roTq?uulncrfrunr, alios inteiimerf' S cd tâdem hoftium numero dcuiAifunt, adeo', utperpauci,eorümanus cfFugerinr t'ratibi expropinquo,arundtnetû,inquo aliqui eorura Ce abfcôderurir, amp;nbsp;hoc-pado feruau funr.Inreralios, fuit quidam cohot tiü ccturio,nomine Bernardus Rotenaus, qui ad Cæfarem profeAus, Keretfeheniû, ut perfidum,accufauic,Sô aicbar,omncs ab COfuifleproditos. C£tcrdm,quidâHun-ni.qui lulix deditioni interfucraift, ilium omnia confilia priuscum Gerraanis mili' tibus côculiflc, acfcmpcrdcditionem dif-fuafi(re:Scd ipfos tandem cum ncccfsita-te, turn amplis Turcarum pollicicationi« bus deuiAos. Qiiis autem fucrit Keret-fchenius

Dî BELLO PANNONICO. 4»i fcheni) cxitus, paulo inferius cnarrabitur. Interim ad ca pergamüs, quæ i noftris fichant, dum Byzantinijhæc duo loca forrif-fimis conatibus oppugnabant. Supra commcmoratum eft,C^fariana caCtra pro-pèlauaririumconfcdiffé, Tùrcæ intcrimi quicrantad Albarn Regiam(horum au-tem numerus ad uiginci triillia extendeba-tur) crebrisuelitationibus noftros ad prj-lium laceffcbaht.Non.autem Septen» ris elcgerunt optimos quofq} ( numerus au-tem iheertus eft,credicur tarnen baud fane fuifle exigu urn ) ac cgrefsl^fuos fpeculato-tesmiferuntjUtuiderêt,quid Cæfar in fuis caftris molirctur. Inciucrunc in uigiles, Costf baudfatis munitos inuenerunt. Ad fuos icaeç reuerfi,rcm,uti uiderant,indica-riirttj ftatim'q; ex communi confilio in cos irruebtes, plaerofcf in fugam uertcrunt, amp;nbsp;occidcre aliquot ex aurigis, qui pabula-tumexieraht. Recente' in caftris tumultu I exorto,Hungari,Burgundi,Slt; Norici exii trUntjSc fugientes boftem infecuti,quof» dartrexeis trucidarunt, nonnullos coe-perunt. Ex Cxfarianis,erat etiam Georgius Tburigerus 5 qui,ut primutn inter ho4 ftesagnouit præfcétuni Albæ, qui eratd confilqs SolYmani,quem'cY ipfe antea per-1 nbsp;nbsp;optime noueraCjCj'a fxpe accurrerat,ex.

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H H tetnpià

»14 PBTRVS’B IZ ARVS' tcmpló in medias turbas infilieris, tandfu pcrfecuruseftjdonccuiuum apprehende-Pr^prUus Al ren Lius equum Turex figittatranfucr-(•a Rebâtitbefaruntrfed illc protinu's akerum confeé- ' p'îMF uGfor» dir,dlt; acrirpr(utantca)inrecutus eft,donee rinderncapriuum abJuccrcr. Huncauté, ubi ad Cxfarem adduxiflec, aureo torque donacus eft, equts'q; aurcatus abeo,ine-gre^iæfueuiitucis teftimoniü,corâomni-‘büseftpronunciatus. Ibi tum forte affuit quidam Hifpanus, qui Byzant ij ex co aU/ diuerat, lefolumuellc,ac pofte, Germani-■fum regémdebellare, tumep ilh'hxcuer--bacorara Cæfare, in memoriamredegiffe dicirur, eum'q? animo imperterrito refpô-difte, hancefteFortunambeik, fciam fer* uum,SC nihil pofTe. Deinde'rogatus,cur ta temerè Caefaris caftra inuadereaufus effet,

• • intrcpidcrcfpondir,felnandatisfui Impe* ratoris obtempcrarc debuifle; at finiftro fatoinhunccafum pr^-cipirem delapfum. Hicapud Cxfarcm laurè, acfplendrdè ex-Cipieb3tur,éumq;,pro fuiredcmptione,ac libertäre, ad ducenta millia nummdtn aa-reorum obrulifte dicitur. Hofpitium illi cratiuxta Cæfaris prxtorium,e/q? doode* cim militum cuftodia demandata cft, ci» busqué, ac potus adfercbatur exCaefari» menia, SC nomen erat Mahometes. Ex*

• • indd

DB BELLO PAtINONICO;

ihdè Viennam adduAus cft,ubi paiiloar* ftiûs,minus'q5 opipafc traftabatnr.ldibus Septçmbris egrefsi funt ex noftris,tjrciter mille SCquingenti bcllatorcs, qui hoftcm adorirentur. Sed ipfi nc unum quidetn confpexérc. Acceß'erunt ufcp ad Tfcho-htium Caftc'lum, quod eft fub Turcicïi diuorte,66 Alba,duo mille pafsibus diftat. PraernifTus eft Thurygerus cum fuis, uc fpecularetur^quid'na hoftis ageret. Cum adurbem propiusu,cnitTct,illumifcquo-queaggehbus,amp;uallomuniuifle,utnoftfi ad buarinum, inuenit. Moxinde reucr-fus.adcaftra propere coniendit,fibi'q; ob-uium habuit quendam exhoftili acic,mif-fumeo confiliOjUtfuis Germanos milites adeffe nunciaret. Hunc ftatim apprchen-fum,in caftra fecum adduxit,nec fanè,tùm .aliud uttin'qj! agebatur j nifi tutnultuarix pugnæ, in quibus femel accidie, ut à prae-fato Thurygero hand parua Turcarum manusproffigarctur,SC prçda hoftri,haud exigua potiti fint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Paucis ante diebus , Archidux Ca« rolus in Balbotia qui locus eft in 11-lyrico, cum bofte leuiora praclia gcre* bat, multisqde incurfionibus utrinque certabatur, di femel conflidu habito,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HH 1 queii^

PETRVS B rZ ARVS I •

qucndam ex prafcipuis præffd/s, amp;nbsp;u/-rum interTurcascelebrcm,cum quatuor millibus equitum (ficuti ferebatur) pro-pe'fluuium Sleunain fugam uertrf,fumi:f Turf4riÏflt;e, proculdubió infecutuscoepiflêt, nifieuni Jmpo- Ar ^*^*”*^’numerofiac fornsj'dabihs t‘ thiducem qSeöcftuni,ab , eäprouindareiiocaflet. Cosebäturenim rolum. f ~ r ,1 o, r r . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°

leiplum uallo od toisis communire contra -Barbarorum urmarcpinfidiasj inoppiJo Carorno, quod fitumcft inter Drauam,Ä Muram,ciim praefertimBy2atinriiqui fu-eranti'n obfidionc Sfgethia,omnhlocaß-nitima concfhüis eruptionibus, caede/a-pinis,atq; iiicendijs horribihtcr,arqueiffl-maniter uaftafenc, multosep capbuosfe-cumabducerent, ac edaminterdumprx-dabundi excurrebant ufcj; Saban'am op-• pidum,quódquidem â Catfan'anisciftns, ac Sempronij,qui locus eft in finibùs Noricf, tanrumfnodd dutim ihillyum fpatio aberar. Exhuiüfcemodi poffuiationibus, qudmplurimi proccresacrerum türacarü periti, colligebant, Solymanum cum fuis copijs ByZa^wfum cogirare,tantoq! magii haec opinio in eorum animis corifirmaba-tur,quodaudiueranr, in illorücaftrisma-gnam omninc! efle rei frunkentan'x, acpa« bulijpenuriamjadeo ut aliquata commea« tus

DS BSLLO PANNONICO.

tus partrm Buda, 5d Alba Regia cd tranf-iichcndatn curarint, quin eiiâ plurimi co-rum iam fufpicari cœpcrant, Solymanuin uitac penfum perfoluifle, idco'i-p Turcas poft agr.os de more uaftatos, uicostp incê-fûSjpoft'cç innumeros utriufq; fexus mor-talcs in tptferam feruituté abftraftos ,By-2antiumuerfus,rccedcrc. Mirum tamen, (utantcadiélumeftgt; uidcbatur,»n tanto exercinijtot'cç gentibus cpflato, nullas mi litares defeftioncs,nulla'q; difsidia, amp;nbsp;motus exoriri, cùm feirent ,in huiufmodi oc« cafionibus hoc perfæpè üfu acctdcrc. Csc* terdm,hçc omnia Mehemetus ex compo. fito fieri mand£rat,ut hpc pado milites «ô tinenti opcrc,aclabore detinereniur, ca'q? racionehoftilcsinfîdias cauerec,quiafub« indeSelymi aduentum opperiçbatuqquc fan^jmiffp puncio,de patris obitu accurate ac fedulè cçrtiorem Fecerat, cum'ep ut ce. lercin cafira ueniret,commonefeccrat. I» tùm temporis ætatem agebat in planitie SaraifTenfi, qui locus abeft Byzanuo, iriû dierwm itinerc , ac eorum lingua dicituc, Chictfeli, cuius Regulus eft Sinam pur-puratus. Vt primum itjquc Mehemeti literas pcrlegit, eas'qj infpexir, obfignatas ab eo, qui prsrtorianis militibus prseerat,

I (huncautennCapi Aaà uulgó appellant) HH J ÔC

p9 PETRVS BIZARVS-

ÔC prothomcdico, nulla mora intcrfeAs, Byzanrium ucrfiis propcrauir. Si Scutta-rim profcdo(Id oppidum Chalcedono-hm fuir, pcrtinct'q; ad Thracij frctiangu» ftias contra Byzantium) obiiiam proccf' lïtBoftanges,hortorum præfciftus, regii^' qucdomus cuftos, atquc illum ftàtimM quodam phafclo excepit, quoquidêdun-taxat Imperatores Othomannici dfue-huntur. Hunc fplcndidè, magnifÏccqde aptirat,intufqde iuuencsgenerofos,Sif' gregio,ac fupcrbo habitu cxornato? appo fuerar. Sclyraus, quofdani cx practorianis adScandarpurpuratunijByzantij practo-rcm IcgauitjUt cxtcrnplo, quaccunq; adfu-um ingreflum pcrtincrenr, fummo ftudio raaturaretjis'q; recia' ad urbê fuum itcr di-rexit. Hu'cautcutpcrucnit, ftatira gynce-ceumingreiruscft, moxcp ilîû Boftangcs manu apprchcndcns,in regium fubiculS, folis Othomanae familix Principibus af' fignatum,pcrduxir, Hoe autê undiqua'cj perraris, ac pracciofis gemmis, Si lapillis emicarc dicitur,quorum preciuin immen« fum quidem, acineftimabilc ccniètur. A-juntjin ipfis laquearibus (hæcipfi Tauanj appellant)rutilo auro micantibus,pratter alias gemmas infigniorcs, inclufum tfle AdatïiantCKJ, qui(jtceptum, Siquinde^

DE BELLO PANNONICO. tt?

cimcaraderibus, ac eximiçcuiufdam pyl-chritudiniSjSchuiufccmodi præftantsa,uc nullam aliam in orbe gcmmam,huic fimi-lem,in eo geiîere inueniri polTc arbitrêtur.

Hîc Sel y mus in paterne folio conftitutus, edit'lS ediftumperurbem promulgariiufsir, çu- perurtem oji iusuerborum fumrna, hæcfuiflenarratur.

Aeievna pace fruatur, SC in cocinua lie glo-; ria,amp;fœliçitatc,anima regis SultaniSoz' lymani; tpultos'q; annos ujuat, Sc Ixto, fœlici'q! aufpiçio coalefcat Impcrimn régis Sultani, Sclymi, amp;nbsp;continuo idem de-cretumperuoiucrfam urbem, ôiThraci-am, relic^uat'^ÿie Prouincias, promulga-tum cft,ne pnus parentem obijfTe, quam i,-pfum paterni feeptri dignitatem adeptû, homines intelligcrcnt.Poftcro die,pteeto- gfjy„ng ,^.4 rio egreffus cft, fuitf per urbem omnibus uifendi poteftatem fccit, cquitans uerfus fepulturamîob, qui locus eft contiguus;^yjj„i,y^^ manibusjinquibus reges Othomai.nici fuafaçrificiademore peragüt, amp;pccudes, ‘ ac reliqua animalia immolare folcnt, qux poftcÂin ufumxgcnorum diftnbuuntur, quibus etiam baud mediocicm pecuniae fummam elargiri confueuerunt, qudadiui-nx beneficentix fcfe gratos exhibcant, mox'q;ingenti plaufu circumfluentistuv-i bxjeindomum regiam tecepit.

HH 4 ■ Hia

pö PETRVSBIZARVS

'1

His matureconfeAis, VL CaI,OAob. urbe cgrefliis cft, faftistp magnis idneri~ bus,neculli'bimoram trabes, adcaftra^)-SfZym«» ma contendit. Hæçautem tanto filcntio, onareleriiate ac^^fl^nïafe, abeopcraAafuiit, ut quiui's fr filentio in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adniirarcxur, nee huiufincJi

eallra biüfui a*^'^’^fus caufani,uila ex parte inteljigebaf, ffiiur ■ n*fiubiabitionemparÄrar,jdlt;|irnpedlt;uir, ' neulladcfedio infantamilj'tumfrcquen-fflymuiurnit çxoriretur.Cilm itacj baudpröcul eflet fxer- gß urbeTaurunOjUcm'tobuiam exercitui, tuut, quierat quiijexillis erciftis, tubiscp, aetympanis, luxiaTauru- rcliquis generibus militan'um inftru-incntorum, picnusc^lactitia, amp;nbsp;oyannfi' tniJis,Byzantium uerfus, com omnimiH* tari difciplina,5Cordincincedebar. Im'pfo aufem, IcAica regio apparatu confpicua, amp;S undiquaq?cooperta,defcrcbatur,in qua eratcadauerdefunAi Solyraani, quem ta* men oinnes adhiîc uiucrc cxifti'mabanr. Ciim enfm ipfcin cagraui ftate, folitus fetarciculato pedum dolore interdum la-bqrare, Utplurimû eo uehiculigencrcdr-Selymiu m- çnmfern confiieuerards ergô çaftrjsappro fpeâo patrit pinquans, uiligdmodû, 8éexiguo capitis faJattere,Je- fegumcnro,arraq; pcnula,amp;fagulo indu' fetJitexti^uo tus, profeAuscft obuiS corpori pafcrno, cdefleiillius quodquidc,utprimüafpcxir,excquode-çHtitm. fçédit,acflcuicfupcrpatrcniortuo,feciî'cp defeen-

DE BELLO PAî4NONICO. iit' defccndere oês purpurati,8ô Calidifchicri, t^uieorûUngua dicunturminiftriiuftitiæ, cum alfjs proceribus, ac infignioribus ui-ris,horû'fp capitauicifsim paruo humili'cp pileo confeqyebâtur. Deinde,ut moeftitix fignum cdcretur.per uniucrfam caftrorS aciemjOmniaucxilla cufpide ad terra fub-mifla fuerunt,mox'q; aliquantifper fccutû f ft ihrer omncs, ingens, ac mirum filcntiü. Interim Selymus,candidifsimü tegumen-tum,linthea in fpiras circundantc fafcia,SC plurimis gemmis undiquacp rctulgcns,c* piti appofuir^eotj; amiAus, ac regio habi-tu circumornatuSjÇcinfccndit alium equû, longé praeftantifsimum,quem nyllûqudm Turcarû Imperator! confccndcrc fas crac. Idcrp fcceruntalq purpuratj,amp; primores, atc^iterum cadauer in eadem rheda con-teftum eft,moxtç alia uexilla noui Princi» pis erefta funt,eius'c^ nomen pra-alta,5c fo norauocc, magnqèjjapplaufujabomnib. . inclam'aturn.Tum finguli ex pracfipuis, q dignitatercliquosanteibant, gradatim e-iusmanusrcuçrctercxofculatifunt. Isuc-

rôjubi om n i a,quç ad mili t arcm d i fci pli nâ, ciuilerp'q; adminiftrationem pcrtincbanc, conftituiftct, Si praetorianis, reliquistp, quorum in eobellouirtus,al!quoinfignl udnorcinclarueratjdonatiuum grati ani-

H H f mi

m PETRVS BI2ARV8

m« lt;rgó exhibuiflcc,fiarim patcrnum cada ucr Byzantiü tranfueln iulsit, ut rcgia pó-pafTpeliicturinmaufülcp,qucd ipfemtc SolymanuSjtficiïjttinhumanis, fâdcndiî fibi curiratjidtp fertur tâts c jseris magniß ccntiacxtrudri.ut iueritó cnilh's cclebho-bus, dcquibusuctfrcsfcripcorcs narrant, irquiparan pofsit,eftC];fituminauguftio-htcmp'o, quod jpfi Mofchcaqa appellat. Amhato,qui habet in uxorem eius nepte, ÔC Fcrahato,purpuran's,iniunxit,ut illud ambo comitirêturcS fan's firmo prælîdio, ÄC euftodia lanizerorum ex his, qui fuerât «’n caftris,8ó cü mulris alrjs inagnatibus,re« gio'q; ucxillojipfeey, haudmultó poft fub^ lequutus eft cum reliqua parte excrcitus, ut ßizantium rcdirct,ibifç omnia, qux ad belli, pacisq; rationem fpe Aarct, maturo, acprudenticöfilio perficeret. Hopauteiix X.Cal.Decemb.ConftantinopoIiin dcla-tumcft,ci'fKprimus, honoriscaufa,obuiâ uenit Moftius, primarius antiftes apud Tureas,quem aiunt defeendcre ex Mahugt; meti linea, SC reliqui omnes pcririores legis,qui tum crantinurbe,amp; Scanderpur-puraru8,cum omnibus qujftoribus.qui'c^ ajia pfeÀura,5i munerc fungebâtur, amp;eÖ innumero aliprü comitatu. Omnes,ut nig ftitiâ prj fe ferrent, atra,Sd lugubri ueftf,ac

DE BELLO PANNONIÖO. »u exiguis regminib. ex linthca fafcia, caput uelati præccdcbâr,cx'(çuehiculo abftradu proccres fuis manibus exceperür, 8i. alter-natim per urbem, quJ magis in fublime porerât,circumtulêrc,præcedennbusiis,(J juris peritiores habebâtur, hitp dara uoce mYfticaeorü facra,dc more, adfepukhrS ufq; recitabât.Hfc tandem,eo folenni riru, amp;ceremonia,q in rcgü Ottomanice fanai-lixiuftis obferuatur.conditü cft,5C fupra tumulum appofitü cftinfigne ornamen-tum, cötextum ex diuiti fcrico,una cü en-fe,ut innuerêr,illü fcmp à puero,rcbus mi-litarib.intcncü,amp; poft multa egregia faci-nora,amp; prsedaras uidorias uanis têporib. adepras, etiam inbeUafne uirtutis gloria terroinafTe.lnterim $elynius I X.lDec. By zannûpuenir,ci'rf; ftätim uniuerfa ciuitas cSingcti plaufu,amp;lçtitia, obuiä pfocefsit. Quoduerd adSolymanüfpcdatjfiqs auct tögnofcercfingula,q abeomari,terrauc^c ftafinr,6d ^ties in Pannoniä,Slt; AuftriäSr-matusaccefferiqquäu'ecruentis plijscontra Perfas dimicaüerit,idcü ex alijs jabati» autorib.tu prefertim ex Paulo louio, uirö {tabs noftre cu facüdia,eü eruditione darif firnOjintelliget.Qudd a üt ad rê naualé fpc-daf,huius qdc dafsis opu!cta,omniq; militari appäratu inftruda,perfrpe'noftras oras

«14 nbsp;' PETRVS B IZAR VS

oras /nuafir,ac,utplurimu'ni,dira, «nitofa fui rcceflus ueftigia poft fe reliquir» Poftrcmis ßnp tcmporibus ad Lothoph» gitf m infulain infigni dadc Hifpanutn af-fecir; Ac Mclitenfis oppugnatïo huicinfc* licifsimc fuccffsit.Runus ad Chium infu-lam prqtpcrcillicundacucncrunr,atqult; icauidetpus, Forrun|ineo,ucin terrcftri* bus bc)lis,ita quoqj intparitimis, uariatn (uti plaerunq? ficn fokt jn huipanis rebus, extitifle. Quum pita cxtederetjfexrurn, ac feptuagefimum annum attigifle dki* tur.Sclymus quidem eius pater, qui anni» odo rcgnauit,obi}tanno Sajutis Chriftia nac fupTa milkfimum.Si quingcnfefimunï uigcfimo, nullumi^aliumrdiquiçftlium, qui tot rpgnorum hçreditatem adiret.prg« terhuncSolymanum, quemcxBöfpho-rana uxorefufccperaqistp Imperq ritulum adeptus eft codem Menfe, quo amp;CaroluJ Caefar,Slt; à Germanis proeenbus PrincepJ dcclaratus. Cdm ad paternum folium e-uccftus cft, duodcuigefimum annum agebat, ÔC rcgnauit anpfs quadraginrafcx. Qui eius naturam obferuarunt, ilium ab aequitatc,fonrinrnna,liberalttatc,magn!-tudines]; animi plurimijm commcndanr, eum'q?, oblieroicas yirtutcs,taiitafortu-' na,amp; imperio dignum, omnind cxiftima-

runt,

Dî BELLO PANNONICO. »»f runt,amp; nihil deniq; in co,praeter Chriftia» nx fidci cognitionem, dclidcrari potuifle-Staturadicunccumfuiflefiipra mediocre, habitu graciliorcjceruice eblonga,orc can dido,amp;exahgui,aco(Teo propcinddü na-fo,atq co plurimûaduncOiViucnte Hab-raymo, qui Vifir,hoceft,purpuratorum Princeps cuaferat,quitp teliqüós aulçpro» ceres gratia,amp; authoritareantèibar,ade«, rerum omnium fiiramarefpiciebac,aded, ut ipfc,in eius uiri confilio,nde,ac üi^l an-tiaconquicrcerec. Necfanèimmericd. Is enim (ucratingertio excelfo graut, cxpe-dito, amp;nbsp;ad uircutem exornandam, quant maxime ^cliui,ßf liberali. Hoc t utta fub-lato,Luphtebeius,qui Solymani fororent in uxorem duxerat,SC Aiax.purpurati, SiC poftLuphtcbcium,uxoris iurgio dîgnita» teexutum,Soiÿmanuscunuchus, ÔCinpri mis ßofihancs Solymani gêner, pluhmû gratia,amp; authoritatc ualuerunt. In horum locü fucceffifrc IWchcmetus, Partaus, Per-hit,Aêmatus,amp;Mahumctes. Quoducrà ad rem nàualem fpeftat, Hariadenus Bar-bapifia,Sinas,ÔC Aidinus,ambo Smyrhçîi AffanesCclcbinu8,ÇorcutteS,Draguttcs, Alÿpartus Aly, amp;nbsp;Pial, interfuæ clißis prçfedos fupremû locum obtinuère.Cæ-cerùm|fi commemorare libeat, quæ caufie

Solyma-

na PETRVS B 12ARVS

Solymanum impukrint, ut præfatîî Ab* raymum,è giadu,ranquàm è faß/gio fum-tnæ fûeiidtaris,ac.fortunx, prædpftem da ium,nodc fn cubiculo pcreunuchum taf^ nificis munus obircfoh'tü.in puluino dor-micntemiugiilan præccpcrir,amp; cur edam aliquôtpoftanniSjipfummct MuRaphana natu maximum, amp;cximijscorporis,atq; animi dotibus præftanrcm,eius!.^ focios, arttcprætorrj ucRibulumjCotpaRanre, ac fnfpidcnte, riecandos iuRcritiOpus fane'nf tnis cxcrcfccret,adum'cç agercm,CLim non dcßnt crudinfsimorum uiiorum fcripra, quæ hoc aperrifsimc declar^rinr. Quo'd ut road fcruandâ fîdei rationem atdncc, pro-fedd neminem ai bitror,cû ex Otremana: famiiiæ rcgibus,tùm ex alrjs gt;nbsp;extitifldgcâ punus,atq: fanftiuscolucriqquitijfoepius nobilcmiliurn expentum magnis Princi-pibus,at tard oblatum à Fortuna, clemcri« laudis frudum excerpferit. Huius autem rei maximum fpedmen exhibuit, cû Ca-ftrêfes ( hiaûtodo millia paiTuumabHi-drûtediftant) Captiuos,gQppugnati,fcfc , purpuratis dediderat, ea cÔditione,urfîbi , uitâ,amp; libertatccÔccderent.oësdiligêdfsi , WcpquifitoSjimpofitos'cp nauigijs,adfu^ ' ospcnates incolumesreduciiujsit,amp; ge* nerofo animo,quos cSperitmaleficijau* -, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(hôtes

DB BELLO PANNONICO. ny tliores fuiflc/upplicio afFfcir. Oindtquot; non--hccciam hufusicniratis.SCmanfucrudinjs, teftis eft Rhcdixmtlirif magiftcr. Philips pus Lihdamus, quit]? cum il!o adcranr, ttufdc facri ordi'm's cquircs.quos illc Rho^ do qui'ntupoft Men(empdedinoncexpu ^ata,faluis rebuSjatqjincolumes dinaifit? NonneI'nhiper, loannc Scpufiumâ Ludo üiciobiru,Pannoni'f rege conftitut5,Iicc8 hecregiaftirpe orrü, nee beneuolo tune animo erga fic affcAü, quia tarnen f n fuam tlientelä ultrd acceperar.fua opc,ac patro-cinio tutatuseft, idem't^ ftudiüergaeius filiü StephanüjSc nepotc,ppetua fidei con ftätiademöftrauitc’ At inquics,Ntjnneigt; plius iuiru,atq! impcrio,d lamzeris faeuit« in tos milites ( Worum aüt ferè fcptingentl extifcrant) qui ei arcemBudanam paAio^ netradidfranr,ipfosJ|:,cifm in Pofoniura abirent.sdunum trucidatosi' idequidena haudinficiasiucrim, hoc tarn fæux ne-cis facinus, h audqiiaqua m defendendum fufcipio.'fed tarnen huicrcimagnam occa.' fionem pfaebuic, cum illorum militüpcr-fidia(fic enim ipCc cefebat) tu Nadafti cor3 prfffAi probitas,qucm,nullomodd dedi-tioni aiTennentemjin uineula conicceranc, lgirur,qudm maxim^ dolendücft,hunc ta-lemjätum'c]^ Principe, d uera fide alienun» ^exda

• 08 PETRYS BIZ AR VS exnrifle, quandoquidem his egrcgtjsofr' luribus, cum optimis quibuRj? rcgibus, quosuel Græci3,uelRoma(dcChriftianis ctiam loquor)hadenus mcritocompara^ ( ri poflcrCeterurtijfd fdmus diufnæboni» tatiSjamp;clcmcntigmunus eflc, ncmincmtf j ad id fœlicitatis pcrucnirc,nifi qucmDeus rraxeriquel cui uolucriqipH-US Filius i’cuelaréjUtfacrælircraftcnantur. Interiril cogitcmus; Deum, his ftiä, quos plena fui HJq cognit/onc deftituit, ntcrduril eximias dotes elargiri^quibus cius gloria illuftretur,amp;qüanquam à uetä fidcabfunt, huiufniodi tarnen uirtütibus praefulgentjUtob eas meritd commendari debeantjinde'cp mortales occafionem arri-pcrCjUtegregiasipforuin adiones imiren rur, amp;nbsp;fi quid minus décoré ab eis geftum fitjprouirilieffugiant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

, Vtuerôhçcparuuladc Solymano adfjciaj deinde ad alia progrcdiar,is, tametfi form na(utdidum cft)aliquando uariam expet tuscft,hanc tarne, ut plurimü habuitluis optarisfefûdâ,lt;3lt;faucnrc,adeô, utimperiö fibi a' parente,fuisq? maioribus relidü.nö moda coferud rir,fed ctiâ 15gè,Iatcf|; ampli ficaueriqin cuius quidê amplitudine,ar^ . annorû numcro,huncnemo cx Ottoman hicis regib.adgquauit.Quo’dfietiâquatri-dud

D.F BïLLO,P4NNpNICO. iij duQuixifletjhaud fanc diibgt;ü,quin multd Ijdorex hacuica cmij^ànct. Atinfcelixil-le,acqiCtiseuencus, què pauló ante Meli-tenfisobfidio fortitacft,haud fanc mcdioJ cri dolore intim affcclr, mulro'q; magis aiy gebatur, cu'm cogitaret,ft,riunqiiarri (iiÉ fempcrhoc in uötfs habutrat) Vicnnam expugharcpotuific. Nam,cx tribus opta-, joFym«« tis,quaeuiuens animo habueratjhöc aiurit nbsp;nbsp;potipimi

fuifl'epræcipuum. Videlicet,uteaurbepo j,,„otij J»4. tiretur,tanqu3m claui illius ImpCrri^quód IcgitimoiurcadfepcrtincrciaÄabaqqüiä magniCöftaritini, quiuhiuerfi otbis Au. guftus Imperator cxtitcrat, fedem,amp;lcei ptrum,atq,urbcseius.lrnpcrtj tenerct, uti proauus i'*\ahumcres,expugnata Conftâ-tinopoli,amp; Jonftantino, fupremo Græ-corutn Impcratorc, fupcrato, atq; occifo, hçc omnia iure Belli capta^ Ottomanis regt; gibus adiecilTct. Alterum erat fuper'ouni illud,3lt;auguftum lemplumÇ Moltheatn fupcrids appcllari diximus) quodipfcincc ByZavij eximia ft:ruftuTa,8^ maximis fum-ptibus conftruiiufi'crat,perfectum atque abfolucûuideret. Poftrcmum, erant qui* dam AquæduAuS,inrtareorum,quosue-teres Romani fumma omnium admirari-one inftituerant.Hos namq,itidem adco-tonidem perduAos infpiccrc cupicbat.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J : n His

t}« PE TR VS BIZ AR VS

Hl's awtcm,amp; priori potifsimùm, priuP quam fato deccdcrcr,impctran's,omniunl (cregum fortunanfsimum cxiftirnafT«.

Hsécin prxientia dc SoJymano diida fufficiant. Huim quidem obitiis Cxfari »dmodumfcrö'innotuit, idC^ (uc audiui) per Vcncto*,quodfanc ciirn ipfi, tùm Cc/ farianis proccribus,amp; alarii præfcdis, ma-xitnae omr.ind admirationi excicic, ciim animaduerterenr,quanta prudentia, ficfa-gacitace,is,quifummamrcrüin caftriste-nebaqhætîomnia tam alto filentio iriuob uerit, adcó ut in tanto cxcrcitu eius mors,' nc uni quidera expraetorianis, Afappii, reliquis^ militibusinnotucritjHocenini fi accidifiec, facile illorum animos excitaP fetjUtarmis correptis, regium thefaurun» prædaticiTtnr, atejabordine recefsilTenr, «'dtf Maximiliano magnum (utantea di-Aumeft) ad fingularem uiAoriam aditiî prxbuifTcï. Atquoniam,qui reliquisprx. . erat,ex Solymaniuita uniuerfi quccf cxet citusfalutem, Slt;incolumitatem pendcre, fibi omnino plurimis de caufis perfuafc-ratjhis mails opportune,ac prudentcr,ob-uiamiuit. Hie enimex ueteribusmoriu-metis didicerat,ßyzantlû, baud alia ratio-nc,)n Baiazetis Imperiü,acpotefî3têuenlf fc, Annoa' pared Virginis, Jd.CCCC.LIII.

quàm

DE BELLO PANNONÏCÓ. iji qusmpcrlo.luftiniani exercitus prxfcdi abfentiâ.Cùm eniniabhofte grauitcruul • neratüSjOmifTa dcfcnfione,fc à cafths, quo fibi üulnus curarecur, fubducerer, tantum lerroris in füoruna aniniis iniecir,ut fcatim _ èa nobilifsimaurbs, caput Oricncalis lm-pcrij,cümaximai8lt;incrcdibili Chriftiani nominis pernicic,amilTafuerir. Idautcm ualdè alienum cft àb eo, quod ante illü fegt; ceratM. Antonius Columna,uiregregq animi,acuirtutis.Cui'n cnim obfidereturd Gallis in Urbe Verona j Sc iricrigendisti» bicintbus,ardctiùs,atq! incautiùs in opère uerlaretuqmaioris pilæ globuloitaidtus eftjUtplumbçaglandt perbrachiüadaóla, corpus etiâ,fublato humeri ofTc per alâ in tergü,quatuo reff« dis uulneribus; cmerlc rit.Difsiniulauitin prüfens grauifsimi uui ©cris doiorc,atq! periculum, uir ante alios fords,dû mure ille ^rueret. Hic etiâ norac idêolim fenfiiïe purpuratos amp;nbsp;ptorianos milites,q Amurathem,filiü Mahumeti,in bello fcquebantur.Hicnina nolcbanr,nec etiâfibi in animû inducerc poterât, fe ullo modo abfqi illius præfentia pofle uinccre, ideoque in praclio, quod géftum cft tri planitieVarnenfi, quilocus quatuor di-crum fpatio abeft ab urbe Adrianopol’^ tontra Ladislaum , regem Sarrtiatiæ

IL a rna^

ijl PBTKV S BI2ARVS ‘ magni ui ud func in pcrfonam prafdiVtl Air.urathis. Gum enim hiclmperator,lieer in inulris bellis antca fe ualdè ftrenuu amp;nbsp;fortem declarafTer, fuos prjercr omnem fpemin fugam uerfos animaduerferet,fic ^nimo confternatus eft,ut conuerfo eqiio, falurem in fuga conftirucrer. Atini,quici» tra eius præfentiam, fe nihil egregie' fa Auras pucabant, cqui habenas manibus ab-rjpienres,eum Ui recinuciunr,acriterq? ob-i u rgan tes, co n tra^ h o ftes u e r rerun t,amp; p rs-Iium,ur inftaurarcr,multis cohortation» •bus,amp;minis adegcnmtjindecp faAumeft, ut,quoniam hd'Comnes, quipræCipuutn locum in Caftris habebanr, protiniiscon-fluxcranC,prxtoriani,ac milites,illiusprt-fentia commoti, fetp in eius perfona, tan-quam in fpeculo, contemplantes, fortifsP t mé dimicarent,ipfeep pofted,deuiAis ho-ftibus,infignem ab eis uidoriam reportant. Hxcexempla Mehemetum corhino-uebanqut Soly mani obitum, quam fecrc-tifsimc occultaret,nemiles, fuo Principe ■ ' ! i orbatus j amp;nbsp;perrurbatis fignis, 8(. ordinib.

addefedionem,utfxpc'nt, inclinarer,SC confeftim ;{ducû Imperio deficerer. Qiiód Solymdnt . autemad Solymani obitum fpedar, qui Piorj Cbrßih fuitquatta dicScprembns,paulo pdftn'.c-. aatsfTojuua. j-xdic,fircmotis affcdibuß,ritv omnia per-* - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;penda-

DE BELLO PANNONICO. nj p«nâantur,fatcri cogcmur, cum Chriftia-næ Reipublicx perutilem, ac proficuum extitiffc 5 cum ab eo nihil fane aliud, quàm. pel petui bellorum motus, atq; omnis generis calamitatcs olim ( ut antci fecerat) expeftari potuiflent. Nam facilé ex prçte-ritisrebus colligipotcft, ilium decreuitfc cum fuis copijs hybernare in Pannonia,uc occiduam Éuropam,6çChriftianos Principes,quibus baud dubie ( dum uixit) maxima femper detrimenta,8ôçlades intulilVc confpeximus, continent C3edc,acpr3elio uexaret. btfiucro (utplæricpcenfenc) (u^Turtani pracentenahominum milliainhoc bcho dfsintrilo amifit(.namconftat, fubfola Sigethi opi pannenic». pugnatione, perijffc Turcarum ferme ui-ginti millia, SC lanizerorum fupra iex millia , ut interim omittam clarifsimo^ rum uirorum necem, inter quos fuit fAi-fersfius, Alypartus,SC Capitfthius,omne8 purpurati, amp;fupreminominisl quorum pars fcrro,pars autem uanjs morbis atque incommodisinccricritjcdmineius caftris maxima incffet commeatus Sópabulipe* nuria, militum tarnen iadura nihil fané^ aut parum ei affert nocumenti, cum ille tä amplum, atq; auguftumhabeatImperium fempcfcii (ua* copias teçentium uirorum

F accefsioneinftaurare p»fsit.,.amp; Iket inter t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;U Î illOS

134 PETRVS BIZARVS jllospïurimf fint inglorii,parüq; firenui, huiufmocli tarnen funr, ut, baud quidem mcdiocritcrad noftrorum lafsitudinë có^ ducanr, cuip ipß nulla re magis cgeanr, quâm füpplemento, atque auxijiartjsmi-HtibuSjinquo qui'dem fan's cdoccmurex-emplo Xerjfis Perfarum Regis, qui tam ingentibuscópijs Græcîàiniiafir,urcxfic-caretHumina, æqùarctmontes, ó^fupft maria pontes cnnftrueret. Contra hunt ucniens Leonida Spartanus, cum fexcen-tisduntaxatmilidbusjcxcrcirum, in quo fupraqujngentahoftium millia, fuifledi-p'tur, cxtemplóadoi JUS eft, amp;nbsp;per totam aciemuiftor decurrens, maxima'q; ftrage illata(quippequinorat,fc,nqnfpe uifto-riæ, fed in fu sè mo rris u I tio n em Ç0n fligC' re)tandem nonquia uiiflus foret, feduti iam feffus, lafliis'ii; uincerct, çum fuis o-mmbps iHter coprertifsimos hpftesaccrri-rnépræliansinterijr, Præçlarè igitureue/ nit, ucSolymanus fingulari prudentia,8i belb'cæ Jaudis uirture infignis, e' medio fublatus fit,eocj: tempore, quo eius uires magis formidabiles apparebant.

Cxterupi, utad nofiros iam paulifper ferefcrat ^oratio , fimulatque Turcarunt fopiac ex Pannonps recefi?rc,Iauarin!,ubi Çaefarem cadra pofuifie narratum eft» baud

DE BELLÖ PANKONICO. tjf baud mediocre inforrunium contigit.

Ibiehim III. Calcnd OAobris,in Cu-iufdam militis contubernio, ck coci (ut fcrtur)incuria,ignis accenfus cft,Sc pauJa-timnotoflantcab Occafu, flaramii'q;ad-modum f«undo,tta crcuit,ur,cum omnia illjiacdificia ex coinbuftibili, atque arida materia conftarent, nulla domus ab igne immunis extiterit, excepto pr3ctorip,ac xdc primaria, qux quidem loca dunta* xat folidis lapidibus conftruebantur.

In hoe autem Fortuna pauld mitfor uifa eft, qupd i'pfum templum, in quo nitrius puluis atTeruabatur,ab ca ui cle-menti prorfus intagt;ftum , arque illacfum. remanferit. Qiiod autem Vulcani ra* biem euitauit, id protinùsmilitum prac-dx, ac rapinx obnoxium fuie. Hi enina auaritix ftudioincitati, atqueirnpulfi, in pluritna teda ignem intulerunt, ut his • confiagrantjbus , magis impunè, arque comtnodius alienis bonis ditefccrent.

Porto baud facile* uerbis exphmt po.» teft, quanturu damni, atque ineomtno-di, ea calamitas , cùm uniuerfo caçerci-^yi, tilrpoppidanis, acroti demum prp-uinciæ attulcrit, cum in cam , tanquam in tutifsimum-refugiura , plurimi nego* lt;iatorcs,amp; qui finitirtia loca incolcbanr,

il 4 uariatn

PET RV S B IX À R V S ' uanam fupcjlcftüfm, ^Vquæciinqwéhki monalibus pqtiora cêfcncur,afportaflçnr. Paucis póft diebus, C3cfar,cilm briimale tempus iani appcreret, hoftcsi|; Byzantiil ucrfuSjprofcdjpnê fufccpilTcnr, caftialol-Mdtimiü^tius ucreconftituit,' itacp Regulorîî,àC rrtJit f/icnnd. nobüium comiratu fcpriis, Vienna fe rti ccpic,SCpriufquâiTî'îùdc àbircr,Salmêfetri lauanni cumulâ t,' firmo praefidio'reliquif, qui oppidum diruçü,ac incenfutn, dilis^’ntfrinfta'ùrandum curarer, caquede çaufa,ubi pripjum V’iènnâ peruenir, cercî ilJi pccuniæfummatn deftinauit. Sub (dé pfrJin^inJut rempus, t'crdmaduyquoq; feinBohemiï rrJitinßa ponrulir. Nonnulliliümanarürerumfpc« htmtam. cplatorcs ualdègdmirantur, nöftros, necf Tui çaium caftra inuafiftcjUt oppida,S;ar' çcs, ab cis oppugnaras, pbfidionc libera-0 j'jçn^nccÿaliquod infîgneoppidumoccu-Cactenim, fi quis bæc omnia «qua |a0e^ po.nderauerir, baud fane imprtfdcn^ cgifTe çÔperiex, ut ica le fins caftris çohjz/ncicnt,fuoslq:fines protégèrent, aC ^uerencur, qùdm u'^l unîuerfi bellicafum fubfrenr« uclih'abçujuS oppidi eitpUgna-^tjone rempu^' conteférent. Nam fï forre ^accidifieque bofti-xpraeliolacefsirus^armis eösinuafifict, Ma^tem'q; fauroremhabu» Jllet, liber oinnipó aditusei ad Vie»nàm, tndeij

DF BELLO PA-HKOKIC-O. 117 inde^per omnem fere Germania patuii-fet.Qiiod uero adalterum fpclt;ffat,non mc^ diocrisincaredifficnltasccrnebatur. Diu quidem(ficuri pauld ante' commcmoraui-mus)inteiipfos duces,ac ^ccrc8,dc utraeç re difputaium eft,8ó collatis feritcntqs,tà-demex confiiij dccrfto,cx'q; Catfans prae-fcripto,ftanitumeft,ut neutrum tioru fic-* ret . fed tantum ab cis occafio rei bcncgc-rendae obferuaretu r,ipfit|! fua caftra uallo, atcç aggo ibus communita, omni racionc tucrentur. '

Dumbæcin Pânoniafièrent,orturn eft CoxAi-in Saxonia ciuilc bellum,quod fane ingen d perbrtuit tesmotusinea Prouincjaexcitawir.ldau- enarrMtw. tern geftum anno miHefsimo, quingente-fimo,fexagefimofeptn‘no perllluftnfsimS Eleftorcm Saxoniæ,Auguftum,aduerfu«

I Gulielmum Grumbachium , ac ciufdem 1 confpirationisföcios,id'cp,cx Impcrif dc-t crcto. Cdm autem loannes Fridcricus Vi-

narienfis, Grumbachq, amp;nbsp;fociorum cau-famapprobarcr,omni'q; patroejnio tuerc-tur,primiim à Fridfrico PalatinoElcctore,

I à Pbilippq LantgrauiOjGpliclmo luliacê-fi,eiusauuncvlp,niultisçç alijs Germanix Ptincipibus,amantcradmonitiiseft,dcin-deetiamab ipfo Cjefare,nculrcrids pergc rct,aceuatndcclaratuni,quot illi pericu»

11 $ baine

»j8 PETRVSBIZARVS latnftarenc, nifi qu^mprimum fenrcntf* Imperij parcret. Ciim ucró,nequcamico-nim cohorr3tionibus,necj rninis mouerc» für, «pfc qiioq;iinà cum alijs profcriptus eCt,^ Augufto Ekdon tota belli fummJ ab lmperatorc,accxterisordinibus, uno confenfu demand .‘•a fuir,urin cos bellum gercrcr. Aurhorfeditionis Grymbactuus, unacum foedcrans,enäd Ferdinando Cx' fare,in publicis cpinitijs antca prolcriptus fucrat. ScdgiioniamjUnfiierfa haec Hifto-riacopiofe apud Germanos deferipta eft, ac typis cxcùfa, in eaq; opines caufx com-niemorantur,quibus Impcrq fcntcnciaiu-ftè incos^»miilgataeftjipfcin praefensab cius longiori enarratione fupcriedco.Hu' iusram fcelerarf confpirarionis fautores, acprxcipuijfucrunr, Gnlielraus Stcinius, Erneftus Mandeslauius, Brandenftcinius, Io.Beierns, DauidBomgartnerus,amp; pl«-rieç alij,qui omnes, cîï rcliquis débitasfe ditiofi conatus pxnas perfoluerunt.

Ipfe qtiidc Grûbachius,3é Chriftianus Bruck,eins CäcellariuSjdiiTetSionecorpO' ris in partes cniatuor, ob Ixfæ Maieftatis crimen cÖinilTum. Ex cæteris,nÔnuIlifué-' re fufpcnfi,5lt;; quidam capife truncad. Ob-fidio habita eft in urbe Goth3n3,mcdia,Si afpera hyerac,tant3lt;ÿ ccleritatc,ac fikntio

DE BELLO PANNONICO.

fnchoata eft, nt ante urbem ^fcriptipnug annatas acics confpexcrinr, 8C bcllicorum torraentorum exaudirept fragores, quârn hoftilcs apparatus fomniariat,fecun’ nt-mis, Imperatoris Hungarico bcUo difteti occupatjonibuSjamp;Sçôtemptu no Eleiftoris tâtü SaxoniÇjfeduniucrfiquoqj Inripcrij» ea'ttrefacftunrieftjUtobfcfsis facultas turd claDtndi,amp; opportuna auxifta colligendi, alio{/(^ Principes concitandi,adempta fir. Vfbs autem deditione capta eft und cum arcejdibus Aprilis,hora circitcr fcxtauc-fpcrtina,8finhaccriam lo.Fridericus, co die, quo ante annos uiginti, fuerar uieftus, fiCcaptusinacic lo. Fridericusfenior, hu« ius paterjpen^ eademhora. Aiunt,codetn die, quo hacc deditio falt;ftacft,foJisafpc-(ftum luifle atrunijSi ferme totu|n fangtii« ncum;quod fançprodigium ctiam acci-difl'edicuntincxpugnatione Mulbergen-fijCÙm Io. Fridericus captus eft à Carolo V.lnarce, quacuulgd Grimmenftem, re-pertæfunt centum fexaginta bcllicae ma-chin3e,ex quibus nouern infigniores, Au^ guftus Elvlt;ftor,quo duce,bellum ex Imperil ( ut diftum eft ) decreto , adminiftra« turn, Sc fcrliciter co'nfeftum eft, fibi uen-dicautt: reliquas cuDuce lo. Guilhclmo, en

»4» TBTRVS BlZARVS

exarquopaidfuscftroAo grandiorcs ma-chinæ Cæiân dono miflæ. Priufquàm uf-rô ad »nchoatum opus reuertar, minimi slienum foreiudicaui, fi quomodo prxfa-tusFridericus, captjuus Vicnnam fitper-dud:us,qija’m brcuifsimè atringam.ut lu'c (fimagnis paruacomponcreliccaoaliqua forma triumph/ Vctcrum proponatur. Vicnnam/giturX CaMul/j, c/rcircrhorâ quartam à meridic, in curru hac pompa pcrduduscR. Primd uenerunc centum e-quitcsNorici.Hos fcquuti funccentume' quires Saxoncs,deindeodo équités,d qui bus uexilla uerfus rerram fubrniiTa deferc-bantur. Deinde curriis ueliebatur.in quo eratipfcPrinceps, p/leum ftramincum in capitc circumfcrcns. Vihiculum dimidia ex parte tcgcbatur. fed quoniam co die in-gens pluu/a ccc/dcraf,fupcrficics non erac f reAa,fic,ut co tem po rc, u nd/q? ab om nif bus confpici potucrir, Huie prætercuntil fpcftatorcs ubiep, aperto capite, honorem exhibucrunt, nbsp;nbsp;ipfe nutueis gratiss age-

bat. Currumc/rciterqiiingeti pedites co-mitabantur. Poftilluinducebanturodo bellica tormcnta,amp; fingula, duodecimc-quisaduehebantur. Priufquam in hofpi' tium,quod fuitadinwgneaurei Angeli,di uerteretjuarijs uiarutu amfiâcîibus pcrce-kbriores

PE BELLO PANNONICO ijt Ifbriorcs urbis plafcas circumucftus. Ex urbe Vienna in nouamciuirarctn perdu-Xerunt,ciq; railitum Germanorum, qui e-rant numéro quinquaginta, 8C. Cæfaret« fumptibusalcbantur,pr3pfidium impofî.* tum eft, à quibus diligentifsime afleruare-ftlb Exfuisautem, illi tanturomodô rcli-' ftUS eft cortcionator, medicus, coquus, 5C. duopueri t Deindeadmifsi funtnoui ah-€ji!i miniftri* Proximo Mcnfe ucnerunt ad Cæfarcm orarores EleAoris Moguntini, actotiusfamiliæ Palatinæ, legarus Bran-deburgicus, V uirtêbergicüSjHafsiæ, T rc» uirenfts, Cleuenfis.Badenfis, ÔC Hennen« bergenfis. Hi omnes unanimiconfenfir, culpam ingenue fateri, fed banc porius ex infcitia.quam ftudio, ôC dolo falt;ftam dice« re. Cxfaremleniratis, Ôlt;clementiae,qûîc Temper Auftriæ domui eficc innata, fe-duló admonere. Saxoniæ infupcr fami-lix focietatem , arque amicitiam', quæ Temper c5 ütrac^ inrcrceficratjp] uribus ex ponere.Poftremc eum fummifle'orare,uc fi quid Federicus dcliquifiet, benigne con-donaret. His auditis, Cæfar iu(sir,utfua poftulacafcriptiscomprehenderenr. Hoc autem,ubi egiflent, ipfe etiam Tcriptis re-'Tpondit, Tc ip (or urn petioncm audiuifie, acfepro his Principibus,quiintercedcrer, fad-

t}) PE TR VS BîZARVS facikm. Si cicmentcm futurum, .ac eti'ani agnofccrCjilios picrate, arcjaffîniiarcmotos,ad hocofFiciumirapelli,.Vc’‘ùm,hanc eau fa m non eiïe priuatam, fed publicâ,5^ huiufcemodi,utad iiniuerfosGerriianorft principe ordinesreferridebeat., Niirtce-nim(inquit)cùm uix minima eius pars cô-lîlij.amp;arcani deteda fit,mira tamêinueniâ tur,qux fi optatos exitus nada efl'ent, oni nis Germania fus cp.deq; mifceretuf.Igitur Jri pfentia nô graüarc ferrêt,fi iHius negorij repülfam haberêf,q publico Principû om niumaflenfuctFici debercr. Hoctefponfo accepto,retç infed3,difceflcrunr,5t,prçtcr cafeeris mitigarionc.aclçniorem euftodiâ, nihil aliud^ co turic impcrratü éfiPatiós po'ftdicbuSjmiflus fuie in arcê Pofonicri« fem,utibicuftodiretur. Hücfxitüliabuic ciuilc bellüin Saxonia, quodfanè publP cis rebus haiidmediocrcincommodnactu lifie iudicatur/ü ob ingénié fumiriâ pecu-niæ,qiiæin co abfurripta eft,tum cciä,quiä îlluftnTsimû Eledorcm Saxoniæ,amp;plx-’ rofq; alios Rcgulos impediuerir, quomP nuSjUel Turcico bcllointcrfucrinr,uel fari co tempore maiores fuppciiasadmi-niftrâ'rinr. Auguftus,ob cafcelicirerada^ Deo fupplicatiories dcccnii iufsir,(3t num« mo»

HE BELLO PANNONICÖ. ni mos argenteos excudi cum infer ptionc TANDEM BONA CAVSA TRIVM-PHATi

Didum eft fuperius, Caefarem cum

fuis Vienna rcuerfumefici Vtprimüitaq; -34. hùcpertientûeft, dimifsi funrfAoraui,acpj.jj£jj„ijr^s, Bohemi. Ex Auftrianis,compiuresmifsi (unt Soprortift,8C in reliqua oppida finiti-

I nbsp;nbsp;ma,ut reliquis admixtijepftinas hoftium

1 eruptiones ip’.’.iberent. Hi.n.iôgè,latc'q;p easoras predabundi gralTabätur. In oppi« dûCatiifàm,quodfitücfthaud^5Cul Sige* tho,mifius cft7'haius,cohoiTiüccntuho, CÜ milleequitib.ae totidê peditibus. Di-tniiræ funt etiâ Germanicæ legioncs, ex q» bus, ante difcéfTum, quatuor peditûfigna impofiiafunt in iniulaComana, fimul'cp rcliqüis pr3eted)s,ac militib.abeûdi uenia gmifiaeib Alphonfo Actftino,duti Gui-

' fi^,BriflïC3,6ér«liquis^cfribus,acinfigni busuirisjCçlar,prohumanitate erga fe exhibita,plùritnas gracias egitju'q: oês breui poft,ex aula dotnûuerfus ^fedi funt.hue-hmindiftafunttomicia,adq nobiies Au-ftriaciconuocabantur,quô ibi excôtnuni confilio deccrneretur,qd,pximo anno Eeri oporceret,cü in Pannonia,tû in fînlb Trâ-

’PETRVS BIZ AR VS fyluaniæ, inquibus fubindt bellum infef Cscfarem, öc Vayuodam inrceccdebar,in cuius auxilium rcmanfcrac ParcausBalTj cum magno Scycharum numero, ququt frequcnria,5ómulritudine, ßcctiamneta-ria, fingularicp fæuicia, rcliquisomnibus Siertharitm anrcibarit. Nulli fcxin,ud æcati (33rcebâf-•quot;•»Imitat. Infantuloslquod fancdnftucftliorrinilc) diïTceacos, ôL üerubus artraAos,ad igncm torrebanr.SCaflatos deuorabanr. Plurinai co rum, carne dun taxat noftro rum, Ämii-licbnbus mammillis ücfccbanrur.Ob has Kacp,plurcsq; alias caüias.publicosnobi« lium conuentusagi oporrebac.in qiiibus Cælar proponcrcr,quæad Keipublicæfa' lucem,S^ dccLis perrincrêr.ConucntiisaU' rem Viennenfis Quarto Cal. Dccembris j'nirium habuic.Omnibus his,quos Ecde-

• fialticos uocanqSC regulis, ac nobilibus ui rfs,qui colloquio intererär,hec capita pro-ponebantuquidelicet:

Vr darent fubfidium fuperioris anni, cuius quidcm fumma crant ferme treten' la millia florenorum , pro alcndis equi-tibus.

Vc quiconque centum anmios flore-nos habcret,equirem .ilerer, didirior pro qiiouis numero cenrcHano , Horenum |gt;crlolucrct. Quoniam autcm, edi Caciar huic

Dî BîLLO PANNONICO.

hukbellointercflet, proceres ramen Au-ftrianos incerclTe nolebât, ab eis mille e-quires,amp; quincç peditS cohorres, fibi dari poftulabar. Adhæc uolebar,ur quilibct colônuSjfexannorum fpario, ^aerfexdics quotannis opcræ Vienrieiifi manus ad-moucrcr. Prouincij^les mâfetunr aliquan-diu pcrtinaces in bis, que fibi proponcbâ-tur,f(nufquam aliquid refponli darêr, nec fanèquicquarnhorum conceffuri uidebâ^ tur,nifi prius Confcfsioncm AuguftanS, Xußriijn pe-quamipfi (uramoperc expcrebant, obti- tuntà neuifienr. Idauié Cæfari permolcfiû erar, cèfrfsionmt cum*q! i P fi fi O c f sep i U s U rgcrc nr, abcotari- XHgu/lau4i». dem rcfponfiim eft,fc nullum fidei, ac veli-gionisarticulum propofiüfie.Proindèhis tantdm petitionibus refpondc renr,mfi iiâ fui Principis expeririuellent.Qiiöci!fA,ne ipfum grauiusadiracuridiam prouocarêt, hos randem articulos tommuni omnin conCenfu decreucrunr,fe,uidcliccr,belli tê-pore, centum ac triginva ofto millii ftore-norum quotannis perfoluruvos. ltem,uc quifquis centum annuos florenos habe* ret,per tres menfes tinum equitem alerer, ÔCqui opulencioreffet, plûtes eriam mm-ptusimpenderer. Adreliquaindcm po-ftulata, fe fiaudquaquam difficiles pv??- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

bué're, Quatcnùsuerôadnouum dogma

UK, de

i

l

tjó PB TR VS BIZ AR VS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

de rcb'gfonc fpcftat, cùm hanc repulfaifl fnuin'audiienr, acdcnuô apud Cxfarfnl pio ca inftarent, hoc illis ab eo rcfpon-iumcrt,uidcliccc,utquicunqucaliamfidci rationctii profircri ucllct,diuerfam abcaj quam ipfcprofîrcretur,ftatimuêditis bo^ nis,ex Prouinciadifcederct, atqucitaillogt; himpoftulacis tandem fiicnnum indiAfi Ctn«en/nt Pohquam Vicnnenfibus Comitiisfî* habitut in impofitus eft, Cæfar, Brunam, qui lo-* Wflr4«(M. cuseftin Morauia,fecontulir,ibiq;itidcin

conuentum celebrauir, moxqi/einBohe* j miam profedus eft. In eo fecit fua poilu-« j lata, ficur in rcliquis, ut auxilia fibi ad bel-« nbsp;nbsp;nbsp;'

lura opportuna colligeret, SC tandem ex publico decreto fancitum eil, ut Morauf loco nobilium,fibi darcntmille,acduccn-tos équités, qui mitterentur quocunquC

• jptfeuellet. Si proceres loca finitima pro-pugnarent. Vt ex decimo quoque, unu» ad Cæfarem, qui fuam operam ci nauaret; mittei erur,ôi qui annuatim ad mille flore« noshaberet, annumerarct duodecim, SC quatuor groflos pro quouis dolio uini, Tropptnft auteereuifiae. Idem etiam in Troppenfl j tellcqaium. colloquio Itatutum efpnifi quôd in eo,tre- , Maxitnilh- centos équités addiderunt. His maturé, ntt! profcHut accclcriterexpeditis, redà fein Bohemi-tnßohetitiä, jna tranftulit, ÔC Pragam illius Rcgni me-

tropolim

BE BELLO PÀNNONLC-O. U7

tropolim ingrcffus, dtota urbc, regio,8C magnificentifsimo apparatu exceptas eft, Paulopoftj Boioaha; Principêm, amp;D, conuoijur iunchum, quieratCæfariàconfiliis, cum fjafcid« quibufdanialiis proceribus, Batisbonam p Prwis mifit,quóibi etus nomine comitiiirtdice.r ripuXegdton rentur, hi'epdiftoaudientesj procindsil-Itîcpetierc,acinuenerunt aliorum Princi-pum Legatos, qui pauló ante ob eandcrA caufäm illiîc acctfferanf. ïtaque conuen-tuindi(fto,5lt; pérafto, e' communi Genten» tiaconftitutum eft, ut pecunia triuman^ norum,reduccrctur ad unum, ea tameft condirione,aclegé, nc illaad Cæfaris ma-nus perueniret, mfi contra Tureas bellum gcreretur. Sed Pragoe omnes tres ovdi^ GouMîti«« nesparatifsimisanimis airenlïlunc,fcper bdèitHJ Pr4 bienniumillihunc cenfum perfoluturoS, id eft, qudd fingulæ domus pofitæindi-tionc Fnncipum j Procorum, amp;nbsp;nobili-timuirorum tam facri iuris j qiJmbenc-ficiariorum , pro quolibet anno dimi-dium talerura folucrent, practer publica balnea, paftornm domos, 5C fabtorum onlcinaSi Cæterum , Praga, Si reli-quæ tubes , qüx Cæiaris Imperium a-gnofeunt ( hæ atitem font tcitius ftatns KegniBohemici) pro flngulis domibus

K. K 2 tres

H8 PE TRvs B 12 ARvs

tr« ralcros annumcrarcnt. Singuli ex Pa-» roclifs omnium ciuicatiiin,uicorum, pa gorum,foluerent centum cruciatos, ope-rarij noucm, fcrui.acmcrccnarijgroffuni album. Feneratores cuiufcuncp generis, pro mille talèri8,quin£Ç.Siriguli marcs lu-dxi,qui dedmutn annum attigiHcntjan-nuarinj oAo SCquadraginta grolTos albos, óóqui ciîcnçiuniorcs.decem. Pro aulicis Cæfariani8,ac serccôirado, primorcs, pro Suöuis quarto dolio ccreuifise alb3c,ac hor cij per biennium quätuorgroffasalbos perloluereftatuerunt: Atfi Cscfarbcllic* expeditioni intcrclTer, quorum redditus forent addecem millia talcrorum,co tem pore perfpatium quatuor menfium alerêt equitem cgregit.’infl:ruftum,Sdminusdi-uires datent fuam portioncm inxtafavub • cates,quas pofsidcrcnr.idemtj; fieret,quo-ties oportcret tuen' ciuindccim Comita-tus regriiBohemicijideft, ut qiiifquishagt;’ beretredditus adfex millia talerorum, is adlocidcfcnfiónem, fuis fumptibus equitem armarum pafecret, SC quilibet iuxta ' debitam porrioncm,pr8ffidio adciTct.Qui ucrofubfua ditione centum fubditoshi-beret, is decern peditesfuis impcnfisalc'* rer,lu(rf; omnes in quauis expedrtione pic-fto forent.

Hsec

Dî BÏLLO PANNONICO.

Hxc omnia Cacfar fumma diligcnria, amp;nbsp;celeritate fieri curauit,ut,SC copie,amp; pecuniae fuppercrent, ne incautus hoftili a-gmine circumueniretur,ft T urea denuo in Pannoniam rediret, quod quidemhaud parua fufpitionc carerc uidebatur.

HIS bohemiae eomitijspertiftis, ennam redijr, arejsinde', paucis diebus in- rtitFiennd. ‘ terieftis,in Pännoqi^m fc cranftulit,ut rc-liqua etiam abfoluerer.

Cum Pofonium ucniffe», ibi etiam cox Courotut bd-uentushabuir^cumproceribusilliusPro-uinciar,inquo quidem poft multas, amp;nbsp;graues querelas,qvras primoresdetuleruntcô tra multos militum çcnturioncs qui op-pidis prxerant, ex commun! demum fen-tentia decrctum cft, utfibi eo Sfnno cêtuna fiCquinquaginta rnillia nummdmaureo-rumtraderent, caep pecuniapotifeimihn eliceretur excolonorum fefsione,qui qui- * demduostalerospro quauis feftionena-merarent, 8lt; prxtereii, quiuis eoruno tene-rctur quotannis , per fpatium duodecitn dierum, fuam operam impendere muni-tionibus, quæ pro limicilàus tuendis fichant. C3ctcrùm,eo anno,quo nulli con-uentus haberentur,cxaftio redigeretur ad minorem fummam,qu3c tantummodô dia midiatam portionem contincrcr. Contra

K K $. uerô

14« PE TR VS B 12 ARV S petitione! Po iici*3,Cæfardeberctmitterc fuos Legatos, fonitn/ium partim Hunnos, amp;nbsp;partim Germanos,ad Cafari txh'i- urramque partci'n Danubij, qui ijiderenc bona iniufle occupata dCacfarianis praefe^ Ais, Sv primis,ac Icgitimis pofl'cfforibns in integru refdcutis,3nimaduertcretinco8 omnes,quiRirtis, Slt;rapinis inhiafTent, o-mniaqu'efcelcra. amp;:!atrocinia prohibercr, qtiibus ipfiquotidic'miferosagn'colas di-uexabanr. Amoucret infuper quædam ucciigalia,amp; porto ria infuera,quæ illis in-iungebantur, inter quæ erant uedigalia pro uinOjamp;armentis. Pannonia's,ex quo ncque Norici, neque in çæreris prouincijs ad præfcduram admittiintur, liccret op-pida, SÇurbes, àfuis regibusoppignora^ tas, precio redimcrc.

Antiftïrcsautem hi crearentur, qui ad hoc munus,amp;dignitatê cficnt idonci, atfp hi exHungarica nationc cligercntur.ltem, fi bona exTranfyluano récupéra ta, 8C prills ab Hunnis pofleira,in fuum cmolumc^ turn conuertere ftatueret, eos aliquoalio munerecôpcnfîrer. Nobilis,qui fubfcha beret 10 o colonos,quotics Cæfar bello in-tereflet,deccm équités,amp;odo peditesfuis fumptibus alerc tenercfur. Qiród fi alius cius loco mittcrctur, dimidiam eoruiq partem,

Quut»

DB BÎLLO BARKONîCO. 14»

Quum uerô nullum ab bofte pcnculu impendent, omniatj; tranquille gcrcten-tur,folummodô illis tres équités pro limi-tibustuendisalendieffent. Haec omnia fuêreconclufainconuentu Pofonicnfi,ob quK Maximilianus, perfpecta omnium eorumegregiain feuoluntate, plurimum fe illis debere oftendit, eorum poftulatia quàmprimdm fatisfaccret, iufsit animad-uerti in quofdam prjefeAos, qui eorum ftipendia fibi ufurpabant,quiqùe fuo mugt; nercabutentes,homines earura regio num adæquas.Ôélegitimas querelas prouoca, bant. Placraquealiahumanitatis, 54 grari animiofficiain coscontulit, ob qux,illi gratias egerunt, eiqdc feipfos, 54 quaecun-que hîc praecipua ducuntur, lætis animis obtulerunt, Etfi uerô, cûm in bis comitiis, tdm etiaminaliis omnibus,reguli,nobilù tafqdeomnistumàCæfare fummis precM bus çontendir, ut fibi Augufianum do gmafdequo fupri diôum eft) amplegt; Ài,ac profiter! liceret, nunquam tarnen af-fentiri uoluit, quin potius eos.ut in ueteri fenicntia perfîfterent, bortabatur, feep bu-ius 84 fautorcm, 54 promotorê publice dc-•clarabat. Perafto Pofonicnfi coUoquio, Viennareuerfuseft,id'q; luitpridicNon. AuguftijAnno LXViL

KK 4 Suprà

14* pF. TR VS BIZA F VS

op Supr.^ commemorariim cft, Toccaiuin piJurn obfi- fuperjonanno per Lazarupi à Schucnda Jeturd 7'ran- pccupatum.Cii'm icaq? Tranfyluanus eam fjtluano. iaifturain rgcrrimc ferrer, omncapimico-girationctïj ad illud recuperandum adi'e-ci'r. Ilkïcigirurcumfuiscopijs profedus, locum undiquedira obfidione £inx}r,no-uemlpmaiüribus tormentis exren'oraur^ ' bisacrirerconcurereccepit. HicJocusfuti anteadiftum cft) ajluitur duobus fliniijs in confinio Pannomæ,cumt]; baud exigui momcnriforer, Schuendius niillorpodo (llius propugnarionem abtjciendam ext-frimaujr.ideotp ramerfi adliucpcn'culofo, amp;nbsp;grauj’ morbo affliVlabarur, oppidanis ramen prjOdio adefl'e ftaruerar, amp;fubinde apud Ofaicm inftabat, ut fibi fuppctia# mifrerer,quóeis maturam opcpa adferrct. Is oppugnationcaudita, protiniisadcuni mißt circirermille équités, duçc Henrico Staupirio, fexép auxilianas cohortes, 8C prarcipuum mtd/curn,quici, morbo la-boranti,adefrer. Mifitctiam rriginraplau-flra onufta panno, commcatu, 5lt; pecu» Trdnfylu4mf Pi’ pro milipri præiîdio, Ciim Vay-fogiiurfolutt uodainterim in oppidi obfidione iatn O' Tt oZgt;/;rf(one'‘^’duum perfiitiHet, cotp breuiporiturus o fuit prafi- uideretur,fama repenti increbuir, addccc dto aduinirt, tndha Scytharum inuafilFcTranfyluania»

, .. . ' . ...

DE BELLO PANNONICO. 14.Î

amp; multos pagos, ac atdificia incendiflc. à StyeM» Hoc nuncio allato,ftatim obfidioncm (ob infifiabStur. vitjSi illdcprofeftus , primo pçrlcgarum, cos amantercohortatuscft, utillincdifce-dercnr,manufqdc ab iniurijs abRincrent.

At ipli, de more, in omncs promi-fcucCut anteà) dcbacchari,ac fæuire pcrgc-bant.Hoc audito,confeRim fuas copias in cos admouitjSC palanres,atc{! incautos ad-ortus,exinis adfcxmillia trucidauir. Ac TMti/yluxm« Scythæ, ut ülatam cladem ulcifcercntur, obliJetur À i ipfuminoppidoVaradinenficumalicjuo in op« t numero Turcarum obfcderunt, SiC quia pido Kara-). locus neque operibus,ncquc natura ualdc J),,;, j nbsp;nbsp;municbatur, facile ilium expugnalTenqfi

r nbsp;nbsp;qua bellica tormenta fccum adduxiffcnt.

I Is autem interim hoftium confilapraeue-

1 nicns, clam ex oppido fe abripuit, Si in Tranß^Iwann» 1 loca munitiora rcccpit. lbi,moxmaiori-/«git eiVd-I bus copijs paratis, eisqu'e accurrens, in^ ntJtlo.mox'.^ ,1 nbsp;nbsp;fignemftragemintuliqadcdutexcismul- copviparittu,

K nbsp;nbsp;nbsp;tamillia cecidifTc parretur, praeter uulne- muit« mitlU

ratos , quorum eriam ingens numerus Stytharun f extiterit, exqile illorum rnanibus multa Hiicr/jfit.

milliacaptiuorum erepta funt,quosBar-bari fecum in mifcrrimam feruitutcm

abducebant, eranrqde inter illos, mul-tac nobiles matronx, ac uirgines, captac in oppidoBeregaas, qud pauld ante,tan-KK £ quant

J44- PETKVS BiZARVS quam in ru ri o rem locum fc receperanr. ^fyth^ru cj- NccfaneuUaorationc quisconfcquipof-Turcarii im- fer,quam miferè, achorribiliteromniaea m4nit4r, loca, quæfitaçrantucrfus Caflbuiam, po-pulatifint, quamtp dira fcritatcinomne» agebanrur. Ad arccm Rief, quae Scpufio adiaccr,paulô ante ucncrant quadringcngt; ci ex practorianis militibus, qui pafsim in omncs promifcuc fcuiebant, excp monta-nis oppidis ad nongentos captiuos fecum abftraxerant. Hxc Scytharum,TurcarSgt;’ que,plufquim belluina immanitas, mul-cum fané terroris incufTerat omnium co-, rum animis, qui cas orasincolebanqeoi ruintp praefertim, qui iuxta Danubiufflgt; Vagum,ôi Arabonçm dcgebant, Paucis ante' diebus, ByZantini çœpcrant duas arecs, uulgó (Comàr, Ü Calambach ) 8C qui crantin AlbaRcgia, çxurbe egrefsi, no-, • ftrisiterum cripucranc Geftcn, SC Vitan, quæ oppida fuperiori æftatc occupaue» rant, eorumque numerus quotidie'auge,“ . batur,iràut Palota, Vcfpriniû, ac Thcor data, fibiiam plurimum timerenr.

Scythæ , poft ingcntcmillam ftragem, jllatani à Tranfyluanis, admixti Turçis, inter quos erant pluriini lanizeri, exque GcticaProuincia,populabundi cxcurre-ban(

Dî BELLO PANNONICO, 14^ bant per Rofsiam, SS Podoliam, quae regiones parent Sarmatarum Rcgi, mulca-queillarumincoHs damna inferebant,8ó plurimos pagos, atque oppida incende-re,quiqueiamfenio confefti crant, Slt;ui-riumrobore deftituti, cos miferabili facui-tianecabant, amp;nbsp;wmumcros ueriufqucfc-xus mortales, in dirarn captiuitatetn ab-ftrahebant.

Poftremo, PalatinumRofsiaeinquo- SeyifmaPä» datnoppido utrinquc obfedcrunt, Ati- Utino Rofsi^ pfe non minus uetuftate familiæ, quara nidgna (ladt bellieauirtute atqueanimifortitudine in- afficimtur, fignis, perfæpè cum fuis militibus, quos maxime ftrenuos atque impigros habc-baqoppido egrefTus, acin eosperfx’pca-

J criimprefsionefa(fla,plurimisprcliis,qu{-buspenèfemperfupcriovcuafit, fere om« nes adintcrnetioncm dclcuir,eiscp duode« cimmaioratormentaciiçuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Supra oftenfum eft, Georgium HofTu-totum à Gacfare miffum fuifle Byzantium, uti cum Solymano de pacis conditio-nibus tranfigeret. Hie, ut primum dci-pfius motte famadiuulgarl coepit, Vien-namreuerti ftatuit, coqtle tandem Non. lanuarr, perucnit. Cum effet in itinerc,Sc-lymum Imperatorc fibi obuiû babuit, cu-tus quidc uidendi potcfias illt facia eft, fc4 minimi

t4lt; PE TR VS BIZARVS

QbîJ MfAf miru'mé alloqucndi’, ciqife Mchcmetuï, nietat d'mrit ut abircf, jmpcrauit, eo quod mifl’us eï» Gfcrgio Huf fctad Solymanum, quomortuo, nihilo-fuinto mnind fibi'eflct, quod cum Sçlymo age-num By^Ótio ret Sin autem cius rex aliquid afeim-nJaaii. pctratum ucllct, aJium defti'narer, ucli-pfemet cum Icgauonis officio rediret. Addidit etiam , up ci fîgnifîcarct, ilium pefsime fuis rebus confulrurum, nifipa« cem cum porentifsimo Caefare quampri-mum pcrcrct, muhoque fibi fatius fuif-fet fi cafdem pads conditioncs, quasaiv tea cum Ferdinando inicrat, conl'anciff-dc retinuiflet, quam ut temcrc ram prae-potentem princ/pcm ad bcHura prouo-caffer. Notam cflcipfiuaimbccilJitarcm, fccum'qrpraeclarè adum,quodFara Solymanum fupcriori anno ex hac uita fub-ftulerint, alioquî pefsime' fuis rebus con-

* fuluifler,

Qj»y Kerrt- Cum Taurunum oenifTet, ibi Kerec-fchtnituHof. fehenium, quern lulacpracfuillcdiximus, futoto perfcri ’n uinculis derineri audtuerar. HÎC uerd pfit,Jum tri' naulta eitpolIicitusBysantino.quiHof-fintperTau- futoto dux erat, ut flbi eumadeundico-rmium, P*^ darctur, Cdm autem hoc ci pror^ fus ncgarctur, ad ilium literas perfcri-pfit, in quibus longa feiie enumerauir, qux incommoda in Iulia obffdione tol* lera-

Dî BELLO PANNONICÓ. »47 leraucrat,5ó qua'mdiu, quam'q; inani fpe nouuTnfubßdtum àCæfariantsexpcc^ar-fer. Infupcr tiebar, fc oppugRationcm feptuagincadicruni pcrtuliflc, adeó ut o-mniunj rerum inopia prcmeretur, ipfos-qdehoftesiü ferc fupcr mania ingrenb». Liatauttm,{e in maximo iiitae difcriminc toüftitütumuidcretjfpe tarnen auxilq, fi-bitodes promifsijfuftcntatum. At turn o-mnis ra fpes prorfus cuanüiflet, tandem necelTarió deditionema fefaftam. Poftrc-nióperebaqatc^ obnixc orabat, ut amid apud Cæfarem pro ft intercede rent, fcqiïc faciU negocio Ubrrandum i ri aicbaqfi çius loco prxfcftus Alb» dimittererur. Vbï autemlibmtua effet, uelle fc in carcerefi-bi pet Csefarem äfsignato,ius, ac fententiï xquo animo pracftolari, nee fibi ulla in re maVcconfcium effe. Haecomnia, multa'tp aliahuiufcemodifcripfit ad Hoffutotum, -, quae ille fuo nomine ^\aximiliaao refer* ] ret. Interim in aula Cæfaris, fil ma omnium opinio increbucrat regulura Harra* cum, qui fuam filiam,filio Kercifchcnii de« fpopôderat, præfeftum Albæ, quem ipfe ^eitiponti tri arec fubxgrum adhiîc in euftodia retinebat, pro Keretfebenio di-tniffurum jidqüc conftanter à plurimis fc-tebatun

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cxce-

»4« PTTRVS BIZARVS

Cæferum, Fortuna i'lli euentumlong^ mi'fcrriinumjamp;'calarnirofîfsimuni pararat« Cumenim innumcn'apud Selymumquc rcrcntur,fcgrauifsi'mi's perfxpe iniurijs,6i contumclijs, co hibenrc, afFedos, alijs nares, nonnullis os prxfcdutn, SC plxn'fque crudclitcr uitam ademptam^ huiufmodi qucrimontisgrauitercommotus,eumt2f dem accufatoribus donauir, uripiiproar-bitratu in eum animaduerccrenr; Hi et-’ gó, ftacim dolium, clatiisactitispcrfora-tum,in morttis faftigium dctulctunr, iXirt eo Kerctfchcniuminclufum demofeprx-cipitarunr, eoVp dfro arque horribilifup-« ix pi^cio uirain rcrminauir- Fama eft, Arra-pcracri dolore affcAtiin quod ci ma-(WFf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(m-jQpp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nequiuerit, fibiqu'cpaulo

poftd pre fed o Albæ, aureorum quinqua-• ginta millia pro libertäre annumeiara funr,amp; licet adhd'enon modica fumma re-ftarct, bunc ramen Cæfar dimitriuoluit, atqueita VI. Idus Aisgufti,priorilibcrra-tireftiturum loannes Suizendorfus Gon-filiarius Cameræ Hungarire,ufquead ter-minos cgregio comitaru pciduxir, cum-que is domum redirer, mira narrabat de applaufu, quo fuiciim excoeperanr.

Prætercxpofîtam pccuniam, Gorge* rus etiam, qui hUx captus fuerar, libertäre

I

t)ï BÎLLO PANNONICO. 14^

tedönatus eft, accodcm tempore, quo alter, dimilTus. Intcrca Schuendius paulo Z/iJumop« Ualentior faftus, SC maioribus præfidijs piJum oetu-communitus,arccm Zaduaram nullius i- poturiStW dôncæ rei egentem,quam militis, oppu« dio. gnault. Hie locus antea parcbatBebeco, quiCæfarcminfenfifsimè oderat, eratqdc prxeipuus author irtimicitiae, ac difsidij, quod inter ilium,8lt; Tranfyluanum aleba» tut. Is, ciim feobfclTum uideret, clamin« dè aufugit , breuiqu'e póft , qui mœr ii tuebantur, fefe, arque oppidum illius6gt; dei tradiderunt, ca condicione, ut faluis rebus, atquc incolumes dimitterentur, SC ita occupata eft^pridie Non. lanuarq, arque ibi opima praedainventa eft. Præfe-ftiuxorem cum omni fupclledile,ac fami» lia,Schuendius liberè,ac tutd exit e permt-fît. At bellica inftrumenta, fibi integra

l feruauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mtmfatfrlû

I His peraclis ,alîud quoque oppidum opp!clM«n ex-nomine Munfatfchum, paribus fortunæ pugnaiiwià aufpicijsoccupauit. Nam obfefibs belli: Schuoidio. cis tormentis no^'iurno, diurno'q; têpore baudquatereceiïauit,donee tâdem abeis

( ultronea deditio fieret.

Militem gregarium incrmem dimifir, ptinaores in uincula coniccit, ô(. aliquot trans tu gas

»gt;o P E T R V s B 12 A R V S transfugaslaquco fufpcndu'ufsir. In hoc aucem Fortuna ufuscft adinodum fccun« da. Siquidc oppugn icio cœpta eft habcri, XII f. Cal.Martij, Ä^quatridui fpatio ui» (Soria potitus cft. Proximo aucem die ma-xirausimbcr, accxundatio fùbfccuta cft, 5Cnjß pauló ante oppidum expugnaircr, profedtóamp;militeSjamp;omnia belJica præfi' dia in aquis pcrtjiTcnr. Tranfyluanu-s,audita obfidioncjftacuicobfefsis opem fetre, Édcocj præfidiario miüti ftipcndium mi-ferar,quóalacriiis propugnationcmuige-ret. Hocautcm ubia noftriscognitumeft, iliicduccSorcs cum pecunia intércocpeiiît, amp;præda cum Cæfariano milite, turn fatis aegenOjdiftributa cß. Hüius loci expua gnatio Tranfyluanianimum uehementer commouit, cilm præfertim ex illiusoppi-• diiafturauiderer, fibi pfæciudi aditumin Sarmatiam, 8C Rufsiâ, unde nihilamplius præfidtj expccSari poccrat, nifiillud ma» griofuo incommodo per Meldauia,quod quidemitcrlongifsimüeratjplcnum'q; la-ƒ/#ƒ? boris,atcpmolcltiç,tranfmittcndumcura-»hftdetur à rcf. Schuendius,ubioppidum,cuiusmo» .. dofe(Saeftmentio,coepi(l'er, ftarim relicîo . ibipræfidio, aliud, quod uulgj Huftap» pellant, cum fuis copijs arcla oblidionc

Per

DE BELLO PANNCfNICÖ. i;»

Perïdcm tempus,prxtorBudanus,u- PMforBKcü^ nusèxpurpurariSjadCsefarê, utfîbieius ««» miuitmi* granam,ó4ftudiumconciliaret, donomJj «td/mpc-* ficduoS equos adrrtodum ihfignes,arcum MioKn», ofóatumjSi pljracfc aha munufcugt; la,qu3e mille aureorum luihmam impie-bant. Ab coautem poftulabat, utquofdâ Pannonicös centuhoncs à limitibus amo-ucret,ne pacem,dc qua turn agebatur.im-pcdircnt jcorumcploco Germanos præfi-ccret,quorum naturam aiebat elle lenio-rem.ipfc'qjuicifsirn pöllïcebatur,fc capitis poena puniturum eos omneS, qui interim ullas cruptiones fecilTeritjnouos'cj tumul-tus in eo regno excita (Tent,

Paucis pdft dicbuSjidemadSalmêfcni regülum pracfcriplit, fe ualdè admirari, Schuendium co tempore aliquidmoiiri, qui fuperiori æftatc, præfchtibus Scy this, • latitauerat.Alacritcr nihilominus ^crge-ret, fi quidem brcui eos iterum affuturos, amp;nbsp;maiori frcqucntiagt;quàm hadcnus cXti-terant.Huicetiam pauld antè,alias lircraS dcderar.in quibus, præter caetera j fc haud mediocritcradmitari aiebat,quid Maxim» lianus pacis cófiliacum fuo Principe agi-tareqcùmintcrcàfui graflarehcurinditio-hcTranfyiuani.cuius tutcla SCpatrociniS ab eo pertdcret.Qucdfî ità pergereq Sely-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L L muni

V* PBTRVS BIZARVS

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munai'ndcoccifioncm fumpturum,uto*

miifs fuas uires in hoftcm conuerteret. Quódueró aJ(c attinet,ingenue pollice-bafur, ff, omnem opcram darurumjUtfu' us irapenror pacis poriiis, qudm belli fw-' diofus foret, eun/cp uicifsim admonebar, ut ipfe quoep fuum regem ad idem cohor-■tarccur. Vbi enim ( inquir ) ad arma uen-tum eft,tSc3deó de utriufq,- capiribus agi, «Siipfosregesmanerepoftpiincipia, eosgt; qücrarópericulis exponi. Btfiergóutrfrt-quf depacandis rebus magno ftudioage-batur,cópofitionis ramen pcrexigua fùm fpcsapparebatjCura prarfertim proximis annfSjproprereâdem arcem, quamnoftrl traofigendx pacisa-«ftio,quæintcr Ferdinandum, SiTranfyl-uanum intercedebat, prorfus dirimerctur. Iraq: facile cogitari potcrat,bijc, nouisin-• iurijsprouocatü, itcrum arma turcicaini-ploraturum, cotp magis,quód his locis a-mifsis, tod Tranfyluanix magnum peri' fjlifiiio culum impendebar. Erft ueró nofiri ucl fewZ»tfr4t«r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuflii, uel rei difFicuItatcirnpulfi,

ab oppido Huft,ominaobfidionc,recefi'e-ranr, Byzantini tainêquicrant infra Caf-fouiam, ducc Hafïan purpurato , arcem

De- Dedes, Gabrieli's Pcrini didoni fubieAä, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oppu-

DE BELLO PANNONICO.

oppugnarunr. Qiii moéniadefenfabanr, det o[gt;l!ügnlt;t* cum acn obfidionc feundiquaqucprcmi tumiTurdt, confpicerenVjdcfpcratis fubfidijs, clam, amp;: perlocaocculnüra,rioâ:u aufugcrc. Hane hoftis proximo dicomrii bcllarorc denu-datam,facilinegocio expugriauit, mox'qt nlteriusprogreirus,omnia ferro,Scincen- Turearim t-dqsüaftabatjamp;faÄa^rupdonc, ad Agri» ruftianet. amufqucpopulabundus cxcurrit, eaqu'e urbsin magno mctu,acpericvlo tunc clfe uidebatur. lifdcmetiam diebus Vayuo« daprodudliscaRris,oppidum, quodap-pVllanc Riuulos Dominoriira, SC altcruiii ibi proximum (uulgd Kou ir) obfedir, SC breui utrumquefuo Imperio adiccir. Hacc tarnen loca, nonmultd pdil, Ca fariatli, licet plurimis utrinque defideratis, denuo tecuperarunr. Qiidd autém ad fecundi oppidiexpugnationem attiritt, hoc jpa-xims; hofres adiuuir, uidcllcct, igniscafn * accenfus in puluere tormentario, qui tunc inarceafi'eruabatur. Hieenim arcem pro» tiinisincendie,pluresqu'e ex militibus in»

' teremir, amp;nbsp;propccrcà cum paiici ex cis re^ marifilTcnt, qui prepugnationem fufei-' pcreut, facile in eorum poteftatem uemr, etfi non abfque magna uilt;roris occi-f fione , Multum enim , atque acriter

L L 1 pugna»

V4 PETRVSBIZARVS pugnatû eft a prefidiano mill tc,qui fuperi crar.'fed rändern co deuifto, illud breuia' miftum eft.lifdem diebus Temefuarienfis præfeAus,quoddam oppidum iuxta griam dedi'n'one occupaiu'r. Cdm uod mf lires inde egrefsi,3binonem pararent, ho-ftes illos inlequuti, quofdam ex cis trud' darunramp;nonnulloscaptiuos fecere.Atis mcmor fu3f fidei, protiniis infigni quodâ, amp;nbsp;laudàbili exêplo,in eos omnes, qui hoc facinus patrâranr, grauifsim^ animaduer-liiufsitjiSCcaptiuos in libertärem aflertifr, pecunia etiam pro uiatico donata. luxra oppidum Safmarum,C3efariani,amp; Traii-fyluanicijdecimarum caufa, manus confe-ruere, in eal-p pugnanoftri fué'ré fuisério» res,amp; quofdam ex hoftibus coepere. Pro peIulam,lt;Só loca uiciniora, confluebatin» • gens Turcarum numerus , quae fane re» haudexi^am futuri belli fulpitionê prj-bebat,id'i‘ptartto'raagisin multorum ani-mis côfîrmabatur, quo Eduardus Cerno-uichiiis,quern Caefartradandj pads ergo, iSyzantium legfrat,indercuerfus, pro co -to'aflcrcbat, Turcarum regem,nouas ibi copias pararCj ejuas breui mifluriis eilet inPannoniam,dudbus PartaUjamp;Bcllers bc?o,purpurads, quorum alter Agriam, alter

DE BELLO PANNONICO. nbsp;,jj

alter uero Canifam inuafurus elTcf, nbsp;nbsp;Ac

poftca ccrtior faAus, Maximilianum ad fc breui iniffurum oratores, quibus torum dedi.^sidfjscomponcdis negorium iniungt; geieriTr,bclli moram trahebat, utuiderec, quid tandem in horum aduentu dccernc-retur, Legati fuére Antonius Verantius, aXgricnfis Antiftes , qui antea per integrum quinquennium, apud Splymanum oratorio mupcrc Rinduscrat, ÓCTiffen» bathus,ambo confiliarij Cæfaris,uiriqiïc eùtn cruditione, tum façundia,amp;lingua-rum cognitioneornati. Hi ergoparatis omnibus his rebus, quae ad corum munus obeundum pertinebant, cum fplendido nobiliuin uirorum apparatu Vienna circa finemlunii,anno humanae Salutis mille-fimQ,quingcnrefimo, fexagefimofeptimo Byzantium ucrfus,conccflcrc. Secum au-tempræteraliamuneradcferebant, quae-dam horologia,fummo,ac diuiti artificio elabo rata,quae Caefaris nomine,Turcaru regi exhibèrent. Quafdam etiam pateras ex auro,8C argento, pyrpuratis donandas, circumferebant, Horum autem omnium pretium quadraginta millia nummorum aureitm fummam excedebat. Vbi ad Co-mariaminfuIamuentumeft,Byzantinum quendain itineris ducem habucre, qui cos

L L s Budam

VÄ PETRVS BIZARVS BudamuQ|ucfidcIiccrcomjtacuscfl. Vt pn’mu'm ad coruin limites acccfl'crunt, nonnullt ex praccipois, obuiam cis pro-grefsifunt, costp benigne', 5lt;comiccrcxgt; ceperunt, moxque Budam inrromifsi, à Dynaftailliiisurbis, perhumaniter exce-pti funt eiqüe Cxfarisnomine, duo po-futa deaurata, 8c aureis oppleta, dctule-rune . Inde profefti, Byzantiumucrius »tcrfecé^rc,atqucilklc tandem X I. Caico-das Scpccmbris ambo cum fuis fncoln-mes pcrueiierunt, brcuiqde pdft,adi'éi'C purpuratos , quorum præcipui tunc c-rantMchcmctus Sclymi gcner,Parchaus, Perhit, SS Afmat, à quibus omnibushi-lari uultu. Si mulra liumanitate funt exec-pti. Vndftrigefima die eiufdem Mentis, in regia domo cum eispranßfunqamp;ge-* nerofi, qui eos comitabâtur,apudrerrar-chas corjuiuio excepti, quos ipfi Tur-cico nomine SanZachos uocanc,hoc efi:,fi-gniferos , quod militari cum imperio prouineijs prxfunt. Rcmotis menfis, legati ad Selymum introdudi funt, ira lymi^rn intro- ut fingulis , bini purpuratiin medio arre-fni/si, ptis bracchqs,6lt; quadam honorisfpecic fuflentantes,addcxtr3eofcrikim pcrducc-rent.Nce}? enim Turcæexternoshomines ad tyrannum alite/adoiitcunq quä utfinü ferur

DI BELLO PANNONICO,

fcrutentutjan ferrüfub uefte latrat, impli-catis't}? eo modo brachijs, commouendsc manus poteftarcm facinus aufubs, difsi-mulantcrerjpiant,quanquam amp;nbsp;afsidenti inthoro arcumpofitus,par3tusf|î adma-num clyprus, cum acinacr,cbtUfj; ferrca, acitcm atcus,5lt; faghtz confpiciantuf.Mu nerafrcum allatajeucrrncer exhibvcrunc, que'q; in mandatis habebanr.pauciscorä expofuere.Poftndicc.us dici, purpuratos *dierunt,8ó cum bis,pkniusdc rebtu omnibus loquuti func. Sclymus interim prokftus eft Adrianopolim , quo ctiam legati aducncrunt, atque ibi cum qfdem proceribus dc pace, aceius condttionibus tranfactum eft. Eau«rdtni»a,d«nuöTur-carumregtmconutntrunt,manut5qf (ttti anteà ) exofculati, moxc'f ubi abeundi h-

, cultatcmpetiiflent,amice',acperbumtFi- • tcrdimifst.Recedendi copiaiSilymoim^ * pctrata,eandem pofteaipurpuratis c’oti- . nueruntjbreui'fpmorainteritÄa,in Pan^ noniam rcuerfi funt, indeque Vijnnam Pridie Calendas lunq peruenerunt. His Ordtor« Cé etiâmfecomitcmadiunxitEbrainu», qui fitrtiFiwnä orator ad Cxfarem mittebatur, Induf rcuCTp. cix fucrunt initx, SC perade ad fpatium oóto annorum. Conditioncs crant,ut

LL 4 qui-

t;» TETRVS BIZARVS qm'uis corü pofsideret, quodfibj poftrc-rno belloacquifiuerar. Vtin huiufinod/ inducqsçontinerftur Vayuoda. Item,ut Agricolæ,qui annuum ccnfum Turcis iugt; xta.öC Cæfariaru's annumcrave confueuc» rät,foil's Tprcis in pofterû foliicrcnqcisqj fobs pofthàcmfcruncnt.Caufr, quç tunc Sdymû ad pace incundäcû Cf farCjComo-UPrunr,pIurîmf,acuariæ omnïnôcflc pof-funt: Ât procvildubiô.ca ucl præcipuaui-deri poteft, utfe uidelicer,in fiio Impcno, ad quod qufdem nupcrfucccflcrat,çomgt; fnodius,actunus præmunircr. Nam om-' nis fere' Arabi'a,amp; popiili finitimi,ab co de ftifceieincoepçrant.amp;proprcredmagnam çlaflcnri dclcÀi's militibiis, omm'que bcl-Ii'co apparatu inftiuAam cxorn^rac.cam-quepaulo'antèin Syriam Jegârat, omiii-busqde proceribus, carum rcgionuin,in-* iunxeraf, uç exorta difsidia cohibcrcnr, omm'aqde adpriorcm ftafumrcducercnr. Quæcunquc ramen caufa cxn'tcrit.eafa* nè Germanicis, Pannonicis rebus, rôti dcnfque Chriftianx Rcipubliçæ opeato' cuenit. Nam luccmendiana clarius eft, Turcarum Impcratorcm, quoties in nos bellum gerit, autfçmper,ucl frequenrius, uiftorcm cxiftcre, Qiidd ü forte acci* dac, ut uotis non potiatur, amp;nbsp;Fortuna illius,

DE BELLO PANNONICO, tff Fortunajlliusconatibus défit, luftuofam tarnen Sóperacerbam fui belli memoriana nobis perpetuo relinquit.Nemo eft morta lium,qui ncfciar,quàm ingens,acmetuen» da fit cius potentia. CaPterum, quidna'm obfecrojdicemus de miro,amp;incredibili ftu dio, acobfequio, quoquifqueillorum cr-gafuum regem afficitur, Qindnam demp litaridifciplina, quaTurex totfeculis res fuas adnainiftrarunt,eas'q; in dies tarn pro-fperé, tamquefûeliciteradminiftrant^ Res plané maximo ftuporedigna, nee id abfçÿ fummo dedccore,ac Jetrimento corrupt^, ac inordinacx militiae Chriftiani nomi-nisjunquani enarrari pofict. V t uero fum-tnatim diçam^in illis eft fumma celcritas in agendo, in periculis conftantia,obferuan,» tia impcri], adeout uel minima deliAa fx-pecapiteuindiccntur.Profunda,amp;uertico latranantflumina,abruptes fuperâtmotes, non uitae, fed imperii rncmorcs,perui* gilij, ac inedix tolerantifsimi, nulla ibi fe-ditio,nullus tumultqs.fremitu, no clamo« re utuntwr'in^pirxlio, SdnoAu apud cos pertinacifsimum filentium. Hoc jtaq; genus hominy prorfus inuiAum ceyferi po-teft,njfi aut lue, aut pefte aliqua teterrima, ueldomefticadifcordiauincatur. Nolo au fem filcntio prgtcnre,quod quidam nobi« , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bl J lis

ttfo PETRVS BIZARVS

lis ex hungan’canationc, m/fliisà Cæfare Byzantium,dumhoQilisacies fnPanno-niam progredcrctur,in reditu Eccio à Sal-pan retiiliilc dicitur. Hic enfm in eorum rjrtffdj gba, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munitiones admiiTus, quatuor

iirr nmaculafcibi uidifTcJacobferuafienarra-h feinrafiru uir.Pr:mum,afebat eileingetitcs copias,

pcucinnumcrabilcs. Alrcriim,quodin tä' Jifertiuiit. fomibtum numero,amp; frequetia, ncunam qtiidemmulierem confpexerir. Tertium, quo'd apudeos, ne minima quidem uini mentiofiebat. Poftremum.qucducfpcri omnes, aciingulqalca uoceexclamabanr, AtLAy quod fané illorum lingua Dcum fi-, gnificat, amp;. deinde in toro agminc tarn in-gcnseratubic^filentium, utctiam intengt; torijs,ncmo,nifi admodum fubraifTa uocc, loquercFur.Hqecipfe dum accurate,acdili-• genter expendcrct, fecum tacitus aiebat, fieri non poiTejUtnifi Deus immenfafua tanradifciplina, tam'ep militari ordinedi-quot;Ar-^nfTu rnicärium,ullaunquam rarionePrincipes Murinitint ^^’'''^'^ni refiftercnc. Hoflutotus etiam, ffobferuarit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;paulofup^rà diximuSjfuilTeIcgatum

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ Conftätinopolim,referebar,intotoicinc-

«um in ca cxpcdirfonc,quä,ucrfus Panno-

ßyZan-

Dï BELLO PANNONICO. tSt Byzann'um ucrfus,nullum fe ædiffciûui-diflcjiicdum oppidû,ab cis igné incenfum, uel ab indigcnis dcrcliftum.Cônâ ució,in his locis Hungariae, per quos Cæfariani tranfierur,ucl integios pages, acep opnida direpta, flatnmis'q; abfumpta, omnia« in naira quadam folitudinc flbiefTc cpnlpc-fta.idcpobmilitarera noftroruna fjuitiana. Et fane' plurimos coruna, qui ad laocbellu profcAi funt, palam dicerenonpuduir.fe dutarax^tillucuenifie,, utiniuriasfibi illa-tas ab hominibus illius gentis, tempore belli gcrmanicijUlcifccrcntur.ldem prætc-redtaarrauit.fequacunt^ iterfaccrer, nuf-quam ullius rei frumentarij pcnuriaiaa ui-diffejaccnonin graues pærlas, acetiara in manifeftucapitis periculûincur»liTc, qui« cunep aliqdcmilTer, deinde uenditorêpre-tio,de quo inter utrûc^côucnerar,de frau-dafle. Haec in pracfetatia rcccnfcrcuolui,ue omnib.conftet.quidnâ inter nofträ.SiTur cic5 rei bellicae difciplinS interfit, acctia ue ChriftianiPrincipcs non temerd tantîî ho-ftem ad arraa prouoccr, ôC fi prius ab co lagt; cefsiti fucrint,(qd'fanc, uc plurimû fieri Ui dcmp)ipfi,omni odio,amp;fimulfatcdepofi» ta,feipfos tandc,fuaslt;p uires ad ca focieta-tê,amp;fücdus adiunganqquorû ftjclici aufpû Cto fäAu efi,uc Sdytna cUf^is, i^ nos antea fic

tgi PETRVS B I X A R V S ficatrockcrucxXrat, poftrcmôfuæi'mpk-tatis graues poenas perfolucrit. adeö,utiä deipfa nihil ferme aliud,prçtcr nomen,rc-manfifle uideatur. Nonnulli cenfentjhaud magno dctrimento Chriftianam RempH' blicam hocpoftremo belloafFedam e.Te. Caercriim.peritiorcs multó aliter iudicant. ISiccenim dubium cft, quin prorfus id loge grauifsimum cxtitcht. Nam practcrin-teritum rot ue ceranorum militiim, centu-rionum,amp;uirorum illuftrium, qui prjcla-ramgt;atq; mirificam in uarijs ccrtamimbus operamCæfarinauÂrantjprætcramifsio-ncm Sigethi,aclulx,quæ arces maximi omnino momenti extitcrât, Si. ucluti duo miinitifsima propugnacula,undcTurcis tranfirus in Noncum,G'ermaniam,alias tp prouinçias Europeimpedicbatur,illoruni dirio in Pannonia ferme ad centum Sck-ptuaginta millia pafluum propagara €11, cifejtnodo' ufcj adurbem Scmproniuni, (Oedemburgumuocant)5óinde,ufquead Pofonij mænialiber aditus patet.Omitto nuncaedificia, pagos, atqucoppida,ighc inccfa,amp; folo jquata. Praetcreo innumerös utriufqucfexus mortalcs,partim ferro,ua rij s'q? fuppliciorum generibus interêptos» partim eciam in horribilem, Si dcploran-damferuicutemabdudos. QuddadSige thum

DE BELLO PANNONICO. «(fj iHum attinctjhæc uox Infularn Hungarisf atGermanis uiAoriamfignificat, amp;reuc» ra’cum loco iftoftetit, ac cecidit uidoria earum reliquiarum, qux adhuc rnifcrac Panhûniæ fupercrant. In ipfo quidctn oppido, cercum efi:, maxinaam fuifle rcru omnium copiam, quæ ad diutinam op-pugnatiohem réquircbantur. Adhæc,ibi erantinnumerà cuiufuis generis tormen -ta, amp;nbsp;murales machinæ, quibushoftesl mænibus arceri polTcnt. Cæteru'm, liæc omnia in urbibus,6ô munitionibus mendis,parum, amp;nbsp;nihil potius efficient, fi pt o-pugnatorc deftituantur. Supra recenfui-mus, militare prxfidiû,quod Sigethi cob ) locabatur, duobusduntaxatmülibusui-rorum, uelp.-iulôamplius,conft3(re. At certc multd maiori pvaefidid indigebat, ea-que derc oppidi prçfeftus, Sé qui fummæ tei prxeranc, ÔCipfum quoque Cæfarem, perffpc admonuit: At finiftro fato euenit, utauxiliâdifterrêtur. bîi fané, qui adetanc bellatores, fuerunt maxime ftrenuii honorem,fieu ti corura dux incly tus,amp; Omni Kuo celebranduSjUitalonge potiofem iu^ dicàtitcs, ffiuifto animi roborc dimicarà runt, fidei'q; acuirtùtis conftantiam ufquc ad fupremum uitæ exitum, cum fummi hominis laude rctinucrunc. At quiamilix / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes*

PETRVS BI2ARVS

tes ibi dccrant, qui lafs is amp;nbsp;laborantj’-5us,integn'acrccences fuccurrercnt,qult;i}; i ai occiforum,aurcorum,qui uuincraban- ) tur,locum fucccdcrcnr, boftium numero, ÄmultitudinedcuiAifunt, ideoquetangt;- ( dem oppidum unà cum eorû cædc arnif-, fum. Hfccrgo cuiuismanife(lumcft,fru-ftra erig) arecs,amp;'propugnacula,nifica prp us ophmo,5i ualidifsimo præfidio muni' antur. Quamuisautem fmgula his opus habeant, ea tarnen in primis communiri nbsp;nbsp;,

ôportcr.quf inlimitibus pofira,lioftilibns nbsp;nbsp;nbsp;I

inßdijs magfsobnoxiauidctur.Hiscninir ï ni'iî opportune COnfulatur,perfæpc Ufi ingt; tegruni regn um, licet niaxïmc’ fîoieat, in fummum difcrimêadducetur. Huius qup dem rei plurima omninô exempla funt» quibus fdconfirmaripoirct, Vcrùm,Gal lorum clades,illara perHifpanum adSa-marobrinamehodic Sâquintinuni) Quarto Id.AiTCTiift. SdannoM.D.LyJI fatispro exemple fufficiar.Nec cnim aliunde fninu j habuiqnifi quia is locus ad totius Galbei regni inuafionem ex parte beJgica mirifîcè opportunus,conimeatu,?.crfliquîs prxfi-drjscarcbar, amp;proptereà dumei diffïcpl-, tati obuiam irum cil, illico' ab hofte circü^ üenti funf,Slt; infigni, ac mcrrrcrabili ftrage alFedi. Hoc fané li antea mature ab eis co-

gitatum

*

DE BELLO PANNONICO. iSf giutumeflec, nunqulm profeftd in cam caIamitatcmincidiiTent.Prudclt;ucfitaqu'e ab his agitur, qui,pacis » ein porc,dc bello. Si belli rêporc,de p3ce,(fi ca honcftis con-I dirionibus haberi queaoprouidc'.acfcd'u» Idmedirâtur,quodqde olim Sdpio, excr-cituslnipcratori, tuipc,acignominiofum cenfuir,ucdiccret. O N P yT AR AMi idem quocj! fibi maxime indecorum cx»-ftimenr. Nam, ccfi omnis error per fe gra-uiseft,qui ramen in hello commitntur, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;longe grauifsimus cenfcndus.cumis

nulla rarionc à mortalibus corrigi, ac emcndari pofsit.

FINIS BELLI PANNONICI.

PBTRi

il

I

*

PETRI BL ZARI LIBER, IN QVO PARTIM BELGARVM MOTVS, EXORTI ANNÓ LXVI, cenM«^ taufaenarratur, partim etiam pLtratjut alia, pau/i ante iJ tempus, uf^ue a4 L X annum, cy amplitts,m Europacon-ti^erunti

lAum eft in fupcnori Jibro , Sclymum,qui-bufdatn caiißs addiR lt;^um,cum Cæfarc Maximiliano iriducias in'

baud poftrcma omninó iudicädacft, ui-delicet cogiratio de futuro bello, uel Me-lirenß, ucl aliquoaiioiCitiusprofperum, ac foelicem cxirum fpcrabari De Mc-Iitenfiquidcm,iniriô, amp;nbsp;Sclymüs^amp;pur-en/m Byzanrim milites in ca obfidionc/e admodüforritfr,acftrenuègeitcrunr, ncc eisunquâ animus, uclinduftriadefuitj Si.

proptcrea uLmultiitp acerrimis oppugna tiontbus,

LIBER.

tionibus,munidfsimam arccmfanfti Er-tnetis expugnarunt,muros'q; ards fand» Michaelis,ô^plurima locaillius infulæ,q mifcrrimèuaftarunt, magnatp cladeinlu-lares affeccrunr,perruafum tame habebât, hancnptâjamp;labê nullo modo ab eis dele-ri poire,g ucilluc dchud fedirénc,cû ingen,-ri cla(rc,maiori'^ apparatu cômeatus, pig-fidtjjÔC reliquar« rcrum, quæ tanti belliu« fus requireret.Neeenim opus eftdnquiücj nos eô profîdfci cutn aliqua fpc noiii auxi« lij.fed cum tarita manü forrilsimorum mi-iicüm,Slt; nutnero tormcntorü,t3ta'q; copia cuiufcuncfi belliciapparatus,UC nôcoga» murampüus tercre remplis circa illas ar-ces expugnandas expedatione, aemora houarum füppetiarum, unde^qüidcm fit, utüel àduerfa maris tempeftate.uel inimi-cæ clafsis obftaculo.fpe noftra delufi, mui-ra incothmoda patiarnur. Hæcporrdeft caufa,curipfifuum Cæfarem, ut cum no-firo,paccm,uel fairem inducläsinirer,fc-dulö , àc fæpius hortabantur. Ex hoc e-him duo.quæ maxime optabaht, fe breui confcquucuros fperabant,quorum primû eratreintfgratiô belli Melitcnfis,tantope« iè ab eis expeciti, altcrum erat fibi nógt; ftrumlrnperatorem huiufraodi pacis cori ditionibus deuindre, üt neep Melitêfibusj

M M ' hec^

1^8 PETRI B 12 ARI nelt;f cætcris Principibus,contra quos bèl-I lum gercrctur.opitulari poflct. Quonïam autcm hifton'a belli Meliccnfîs,cdm a'Hie-ronymo comité Alexandrino, ciim Cxlio fccundo Curione,non minus uerè.quâ or-nate’,aceleganter latio ferrnonc defcripta eft,qui earn fufius nofcerccupiunq àb illis âuthoribuspétant. Kfc tantum àddani epiftolam Ioannis VaIetæ,Melitenfis mi-lltiæ Principis, equitûtp magiftri, ad Gcor gium de Hohcnbcim, quæ fummatim ac brcuifsimc recenfet, quicquid in eo bello geftumfir.Éa ueroeft huiufmodi.

Sultanus Solymanus,Chriftiarif nomi-nis,Si præfcrtim Ordinis no (tri acerrimus hoftis,non côtentus, nos clarifsima infula Rhodo.arcec^ Tripoîitana, fortunis'cppe-ne omnibus iâ expolialTcmô aliud co quot;iras* 0 nbsp;nbsp;nifi qua rarione nos ante alios penirus de-

lerc,atc|? extiriguère poffer, claffèm inftru-ftifsimâjamp;numcrofiffîmâ aduerfus nos pa rariiufsiqqnçByèando, XI. CaI.Aprilis foluenSjX V.Calend.Iunii Melitâ appui-fa eft. CÔftabat ea clafsis ex triremibuS, bi-rcmibuSjalijsq: nauigijs,fermc ducëtis qn quaginta. Hoftiû numerus pugnatorum, ucritati proprior,fuitplus,minuftic, qua* draginta millium.Præfedus cxcrcitustcr-reftris, Muftapha Baffa ; clafsis uerè, Pyali Bafla,

LIBER.

Banà,qui paucis diebus rranfa Ais, in exo-nerahdis in littus commcabbus, SC fpccu-hndis locis, figendis tcnïorijs,aliis'q; (uc fierifokt) ordinaridis,arcem fanfci blmi, quæin faucibuspörtuè fita cft magno im-petu, maximatp tormento.rum ui inpri-misoppiignareccepcrunt. Id'crcdm plûtes dies labore non inrcrmifibjediTènt, ac ïnagnam murorum parrcm aperuiflcnr, omniquc mifsilium telofum gcncrc im-pugnaiTennuirtute tarnen,induftria nogt; ftrorum equiturh , aliorumqiie ttiilitumj triginra quinque dies propugnata,amp; pro-teâa eft,magna curH clade, Só cæde hoftiü: liccrarxipfa,iudicio iioulcorû, ad paucos dies contra tantäuim defend! pofte uiderè tur.Tandem V llECal.lulij.cünoftrimul titudine,Scirnpetuminimicorü fuftinere non pofl'cnr,terra,maritp circundata,acin-tcrclufa,omn5(^ auxilio deftituta,paucis noftris,q fupcre.-ät,rrucidatis,aTurcss arx ipfa capta eft.C^a uiftoriaelatt,accc,8Cop pidü S.Michaëlis,6Ch5cnou5èiciiracê,prg ferdm ad ^apugnaculü Caftellæ,8C Lufitâ-niæjoppugnareincoeperünpluribustp lö« fcis magna diligccia,maiori'cp naachinarüSi tornientorO bellicorüimpetu, SC numero, more fuo,mcenia quatcre,3tcpderj ce!-c,ag-grefsi fût, qoppugnationê horfêda,amp; ftu-MM a pcndain

17» PETRI BIZ A RI

pendam effecerûcinpnmis, T urcarûexer-citus terra,mar(t^ apprimc trcmendi:mox ingenn'a, nulibi'q; locorû tâ horrcndg mo-liSjfuribund/cj; impetus tormenta,globo8 ferteos, faxeos(^, quinqj/eptêiÿ palmorS rotûditatisdncerdiu.nocluL}; iaciencia,qut bus non crafsifsima mœaiadirui.fcdcnâ tnôtcs fubuerti poflcnc; quorü ui mœm’a ipfa plurimi's in locis adeô corruerüf,ut fa-dlc' piano pcdcaftcdi pofle r; quacû Barba riipfifgpius magno impctu, 8C damorein grcdi cenrancnqtories magna cum ftrage, amp;ignominia,permulriseorum occilîs» ac uulneratis.repulfi, amp;nbsp;reieéii func. Præfe fti autem.tàm maris, quam terrae, poftquàm totlocis,omnibus copijs obfidione, op-pugnationcij fermequadiimefti, fumma III fruftrà oppugnaflent, amp;nbsp;maiorê parten» fuorumueteraiiorum militum amififferit, hyemc præfertim iam inftante,qüa omnia bellaiure gentium conquiefcere debet, nihil aliud,prærerrecclTum, feu potiusfugâ meditatifunt.quâmaturate coëgit aduen tusGarziæà Toledo Siciliæ Proregis, ac prefedidafsis régis Hiipani3rum,cüfub» fidio.Sdauxilio decêminiiimmilitû,8Lfele dorü uiroriim,inter quos étant ad minus ducenri, 5c quatuordec/m équités noftri, acpluresalij nobilcs,acgcncroâuiri: qui fola

LIBEK.

foil ChriRiana pierare commotï.uolun-tarié ex diucrfismundi partibus concur-rcrunt,opem, amp;nbsp;auxilium nobisallaturi. Habes Rimm3iii-n,amp; paucfs, progrelTum, amp;fugaclafsis Turcicae,uilt;ftorjam'q; de ea diuiniciis^ nobis obtcntam.Tuüeritcon-fiderare,amp; copiicere,quo in ftatu Ordo, ac Infula hæc inpra'fcntiarumfit,acrepenax turzin quafta paupcrtatem redaftifimus, quantis rebus indigcamu8:quibus, nifi o* pe,5lt; auxilio fratru'm noftroru, praffcrtim tui fiinilium.ut fperamus,8i crediraus,ad« iuuemur,alt;ftunaerit de rebus noftris^Bcnc' uale:rAelicxVll,ldusOa. M.DLXV. Hæcille. Valetanusinterim, ubi fcho-ftili obfidione libcratum uidit,dißem'-p Turcicamßizantium uetfas contendere, nullum totiushyemis tcmpusintermifir, quin femp de fururo bello cogitaret.Qiiia • ueroarces.Siloca dirutainftaurari ©porte-batjplurimis'q; rebusindigcbat, quas fibi adrcprimêdosTurcicos conatus necefla-rias effe intelligebar,mint literas.Só nütios Fcitta«« adPontificcm Rotnanum,HifpanS, acre- fior^topeni quos PrincipesnbminisChriftiani.inqui- Principum bus eos adbortabarur, ut cômunem cau- Cbrijli4no-fam adiuuarent.fibi'tj opportuns fubßdia mirèrent,alioqùi, relido militari praefi-dioin propugnaculîs MelitenRb.indè cS

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M M 3 rcllquis

l

PETRI BIZARI

rcjjqirfs rqinnbus,qfupcrant,fsin SiciIiS c?njigraruiu,amp; hac ratione, amp;fibi,lt;Scfiix re'ig'.onis hominibus profpefturum, an^ tcquàip denuó Byzannnain oppugnanoï nein expcriri cogeretur.Pontifex,atcp Hl' fpanus,andka legarionc,fi:3dm dccrcuerut iïliauxiliüferrc.ltaq; prior curauiqi'n pró' ptu haberi triamillia pcditum armatorS, diice Profpero Columna,rnifirtf interim ad Mclitenßum præfeAumaliqiiamfum-mam peciiniç numcratg. Alter,amp; pecunia j'llum adiuuir,amp; Hannibali Alcempfi man dauir,uçeundênumerSpeditatus in Gcr» mania confcribendumcüraret. Lufitanus eriam fcrtur ad quadraginta millia aureO' rumin fubfidium illius religionis impen» diiïe.His itaq; adminiçulisadarcïus.cûar-(Ces,tum alia loçahoftilib. torrnétis eucrfa, utiterum inftaurarêtur.ornniopeallabo-rabar.Ceterü, ubi auditü eft, açeciampro çerto'cognitü, clairem Othomanâineuncc {ftatc nô rediturâ,dimifsi funt collcAi mi' litcSjmaiusîpftudiü, Si dJigentia eft adlii-bitain propugnaculis, toratçinfulainftau randa.ôi muniêda.potifsimîi ca parte, qug hoftiopportunioreire,qu3e'cj facilius capi pofTcjexpræteritis periculis uidebatur.Su prj demonftratûcft, daflem Turcic3,reli-^a MeJitcnfiobfidione, uerfusßysäcjuna

rccef

LIBER. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17J

recefsfflc.Hçcigftur,tametfi anted fcmg fo leret in innere,priufcpillu'cappelJeretjtran firepcrinfulamChiü,Byzantini tame tûc aliddiuerterunt,nec^ iliac träfirc uoluçrc, quiafciebât fuülmpecarorê, contrainco^ -las illius loci maxim^ indignat5,cam prx-fcrtim ob caufam, quöd toto eo tempore, quo duiauicMelitenüs obfidiojpræfeftus illiusinlulj.accæteri équités,ex illorû litc.T ris,acnunttjs,eaomnia,quæ apudeos ge. rebantur,cognofcebât,de'q;omnib.rebu» certiores fiebant. Huicc3ulj,qu3e p fe fatis elfe poteraqdugaliac adiungcbâtur,auarîî prima pertinebat ad Solymanü, altera uc-rd in primis ad Mahumetü purpuratü, deinde ad omnesalios, quibus erataliquod mancipium.uel captiuusin urbc. Cætcrû, ut hæc ompia mêlais intelligantur, breui« ter hfc feien dum efqChiûinfulâfedêrein* ter Lesb5,ôô Samum.Èphorus,e5,Ethaliâ • d prifeo nomineappelllauit, Metrodorus, amp;nbsp;Cleobolp : Chiâ d Çhionc Nympha,alij ' niueitadiââexiftimarunt. Centûuigin- Cfiymfultt ti quinq; millium paffuum circuitu patet, defaiptio. exaduerfo Elytbrarum maxime ßta, libéra olim.poftea fuit fuh LigurG ditione,qui bus earn infulâ Andronicus Palcologus, Imperator By2antius,dondrat,propterea, quôd eorum opc,atcp armis, in imperium

MM 4 unde

Î74- PETRI B I2 ARI ünd« concïderat,rcfticucus cfTer. Atqui,cS Mahumctus, TurcariirnImperator, rotä ditionem Defpotorum Peloponncfi,Trc-bifondæ, Sinopi, omncsqi/e aliasurbes, quas Chriftiani ip pontopoflederant, oc-cupafTcqaçfub iugum mill ITcr,tandem fuä claflem in Gracdam reduxit anno falptis millefimo triçêtefimo fexagefimo primo, quo expugnaret Mitiicnem , qusc olim aida eft Lesbos,amp; nue propiori uocc Me-tellinum appellatur,amp;locafinitima,id'cp paruo negocio çonfeçit. At Chij,qui multi arrea' hominum priuatorum pecunia» in fui je poflcfsionem,ac dominium fibiac--quifiuerant, inaliquibus rebus Ligurim, cuius urbis erant cities, tanquam caput a-gnofcenteSjhocaudito, ualdetimuerunr, nc Othomana clafsis, uidrix,cötra fe con-tenderet.Idcircd ftatim nuntiosad Mahu-metem mifcrunt,ciquc tributi uicc,annuS (lipendium, quod erat decern milliuin au-reorum, promiièrunt, feqde poftha'cfub cius,acfuccefrorum tutela futuros. Hoc pado priftinam libertatêdiuretinuerunr, perfoluto quotannis eoftipendio, quod jpftmct ultrd fedaturos erant polliciti. Ac poftremd, ftipendium duorum annorum darcnegicxerant, quod quidc Solymani anitnum ualdè contra eos initauiqls quO' que

LIBER. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iglt;S

quemagîs magifqueaccendcbatur à pur.-purariSjquoniam his confucta munera nô mitrebantur. Præcerea, uidebcnt,Chios ad flt;;recipcre,aç foucrc omncs capriuos,amp; transfugas, quiByzantto clàm abicrant. Hinc faÂum eft,ut^ ùna Mahumetcs quc-dam capnuumhaudinfimæ conditionis, anaififlet, ccrtifquenuntrjs cognouiffer,ilium ad cos contugîfTc, grauitcixj; conque» rereturcum legato illius Infulæ, ac ci,uçr-bisminacibusdixcrit, ftatimadfuospcr-fcriberec,utquàm primum uel honaînem remittcrcnt, uel fibi pccuniam cius loco numerârcnt:fcnatusChius,hacre cognita, cueftigio adiuum oratorcm pccuniam mt fit, quæ Mahunaeto pcrfolucrerur. At illc auahtia motus,ignarufque, quanti refcr-ret, talc ac tantü uiuû itritarc,tranfmi(rain pccuniam in füum ufum conuçrtit. Ma-humetes ucrdcum huiufmodi perfidiam ignorarct, omnenique culpamin Chios transferrer,feab eis prorfuscontemni exi-, ftimans, iurauit, fe daturum opcram, ut eos fafti pacnirerct, idcoque Solymanum, ' qui iam homines illius infulac, ob prscdi--Aas çaufas, odifle inc3eperat,in cos maxi^ mopercincitauit.Datitacj negotium Pia» liBaflx, ut quamprimum clalTc parata in-fularainuadar, eamqde uel arte, uel ui,cx-

Mm. s pugncr,

vj6 PETRI B I2 ARI

pugnct, omm'cp libcrtate exutam, toMn» in fuse fami'hæ dirjonê, ac potcftatcm redi' gar. Is protinus dido audicns,omnfbus^ç rebus,qad hoc pertinebât,q cdcrrim«? con ftiru tis, CÛ claflc,q erat 8o.triremi5,ad infn Cliofhfala läChiüappulit,anno,fupraM.D.LXVI. SiC ocdipatur àXVIII. Cal Mafj,qquidêàChriftianis ho flaffiTurticé minibus feftiipafchatiscclcbrarifoler.CS igitur cl3flcm,quó ftatuerar, incolumé per duxilTctjConftitit in quodâ loco, que ipß Paflagium appellant (is aût eft lonig uicua in continentijé regionc Chij, quocxtota fere Afiamercescomportabantureatcm-peftatc, qua Chium, ucluti commune em^ porium, Itali negociatores frcquentabât) ibitptotum diem commoratus eft. Infu-i Iç primoreSjClalTc confpeda, illicb (uti an* tea folebant) duos præcipuae autboritatis uirosad lurcarumpræfcdum mi fere cS • nbsp;nbsp;commcatu, dtp portum pro fuis nauigfjs,

6C quicquid opportunum foret, benignè, achumaniterobtulerut.EosPial tu coini-ter excepit,deinde dixir,quoniam eosdiea d Chriftianis reuerentcr colt amp;obferuari audiuerar,fc nolle ipforum ritus,amp;facra ullo modo impcdirc.Cætcrum,fî citra co» rum incommodum fieri poiTer, proximo die ipfcmctcum uiginti nautb.roftratisad cot accederec. Pofiridiè eiusdgt;ei,albente

coe-

cœlOjiTniuerfam clafiem nauttSjfpibatis'cp optime communitam, iuxta infulâ difpo-ni,ac extern plo in trib.locis porpum occu^ ri iufsit, quandoquidemunus,haudquagt; quàm tptius naqalis apparatus capax craç. Hiçpoftca defcenfionêfaciens,dixit,fe ali-quantulum per hortos ibiuicinqsexpa» tiari uelle, ftatiraq; ad ilium uenére quidâ ex prçcipuis,qui amp;fuo,5C rçHquorum nox mine, omnia humanitads, atq; officij ftu-diaofferrêt. Is aût intcreà,cquitauitin cpl-licul5,qui erat prope caftrutp,feçum'q; ha» buit nonnullos ex proccribus, moxcp ad füâ trireme reucrfus cft,Si miflb nütio, ur-bis prefidf,3C cti5 duodecim primarios ui-ros,quorü authoricate.atcç côfilio ea infu-laregebatuvorauiqut ad fe paulifper uenû rent.Sibi enim,cx fui Cxfaris mâ4atp,cô.

• ferenda efiecüillis quxdâncgodanôexi-guimomêtijpriufçpiâçlaiTcmin Apuliam deducerer.Hocilli,nmulat'q;audiuere,fibi ualdemetuerçcoeperüc,accxtrcmas mifc» rias præfagirc,lgitur,quâprim5difputatS eft ih fen3tu,quid fieri oportercf,pofté{! di-uerfâs multorü fententias,çandc è cômuni côfilio adcû accedereftatuerSt, neirapcrlt; cjcus, armisiq; potctior,totâ infulâ ferto,S^ amp;ignc inuadcret.Adipfumitaq^haudfinc ' magno ractu,amp;animi cÔftcrnadonc itiî cft-

Is

»78 nbsp;, PETRIBIZERI.

Is jurem prima facie uifus eftuenicreshi-' lari uulni excipcre, moxqu'e, ut ingreiTos uid’r fingulos capi, amp;nbsp;compedibus alliga-gari iufsit,deinde' prctorianos,amp;rcliq»!OS milites,in terrarn exponi- HiauremreAa «nproetoriuin pcrgcnres,il!ud,quam fecil-lime occupariint, ciim'nemo eis rcftite-rct, Sóoppidiuexillo, inquocrat infignc diiii Georgii cü rubra cruce,fublartgt;, Tur-cium erexcre.idemqu'e faólum cftpcruni-iif rfam Infulâ ingenn' cum eorum applau-fii, ÓC lætitia,citraqde ulliiis hominis ela-dem. Deprardati funtprimarium tcmplir, quod jD. Petri memorise facrabatur, in quoquidem, cumunus eorumacciperet in manibus paruulum rabernàculum,ubi erathoftia,prefulem illius rempli rogauir, num hçceflctipfîus Deus. Cumaurem re-fpondißct, ilia cfle fuæ fîdei myfteria, pro-tinusdn rcrram proiecit; Atisgenibus fle-xisea cû!ligcns,me prius inquit,orointcr-fice, qiiàm ut hæc myfteria fie rraftariui-dcam.T une ille ftarim acquieuifie dicicur. Dirucrunc ctiam aliadelubra, eaquefuo riruconfecrarunt His peraftis,Turcarum duxc'rriremi cum rcliquis primaribusde» fcendenSjin urben; uenir,accdidoc3uir, ne ullu? indigena ex infula turn diieede-retjbreuique po'ft,omnibus commorandi.

i. ï B E R,

uc! recedendi facultas conccfla ctl. Po-ftremó urbis procfeAum, acrdiquos, qin eranc ex ordinc fenatorio, ciim uni un-fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

eorum familiafuper quinque nauigqS im- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

pofitos,Byzantium tranfmifit. fiocioc^ dolo, ftratagemate ufus, breujfsimo rc* porismomcnto, Sófine ullacede, totain infulam Othomannico Impcrio adiun-xit,ibiqucfat firmopræfidio reliclo,mj-giftratu conftitutOjCaque forma legum, SC politici rcgiminis ptæfixa, quæ fibi'tuin opportüniorüifaeft,indefoluit, reftaqdc ^ure/tru'^ ex cumfuis lapygiana uerfuscontcndit primum eó pcruentum eft, illicd pra^da- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.

bundi multorumagrosjuicosacaedificia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„jjj

incenderunt, easqde oras plurimis rapi- ' nis,amp;populatiotlibusdiucxaiüt,(quodlt;.|;

omniü calamicofifsimumeft)multos mor tales ultriufque genêris,acfcxus,capciuos fecum abduxere. Hifpanus,quoniam boe facile fufpicabatur,ne quid incommódiea regio pat«reiuj,militariaprçftdia ülücrai-fcratjUt arces, aique oppida tutiora effent abarmishoftilibus AtPialis celericasno-ftrorumdiligentiam pracuenit. Diraibxc fierent, Hifpanorum Rex non modd pro-curabat, ut Salcnrini,Samnites. Brunj^ qui Dauniam, uniuerftm or.am f yr«

J rheni maris mcolunc, à Tuvearum inua-fioiiibus

4

tSo PETRÎBIZARI

fionibus defenderctur; fed criam fimuJ ö- nbsp;nbsp;'

ibifsiJia txor opera adhibcbat,nc Belgae^atcf Art t4 mfrr /In. S^‘.’^gt;^P^°^^dere,ucreri'q^3inidi:iâditetn-glotfy pta,inccrfeprxltjsd(micarent. Ctimcniirt caufa quarundâ rncrcium, graues quidam difïenlionesincerutrofqueinciddÏenrjh« poftca ra late creuerunt,ut,etfi utracj; gens diu interfc mutuä pacc,amp; bcneuolenn'am

, coluerat,rnulca'q;otnn!gena cÓmerdaüL tro citroCquot;p,iamdudüirircr fchabuerâc,nL hilominus ramen ucrendü eraf,ne bis om hind fublatiSjgrauifsimü bcllüexoriretur» nbsp;nbsp;j

quodqUïdênöfine maxirnoutn'iifqjpar. nbsp;nbsp;\

dsderrimcro,acpern(ciefîcri potui (Ter. Cü itacj; Hifpanus,acq; AngüæRegina,uidé-renr, exhuiufmodi fimulcanbus,maxima . utrifep populisincomoda, amp;calamirates órituras,pfo uirili ftudebanrcffïcerc,utali qua ratione coponcrentur. Ambo igitur quofdâexfuispioccrib.elegerîit,qu) Bru^ gis côucnirêt,ubi caufa cognira,ôe:uttiüfqî partis rationib.diligenter cxpenl!s,modii nbsp;nbsp;*

aliquêinuenircnr,quótandcomniscófro-trouerfia quietc ac pacifice' ditimerètur. Huicrei pro parte Belgica, profefluseft Aegmondanus Princcps,amp;pro Anglica, Sun'exiacrcgulus; Arefi priorin Kifpaniâ accerfcretur,in cius Iqcü fuffèótus eft Flor9 Memoranrius frater Horni Anamiralisj 8C ,

cuin

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L I B É nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tgl

tu co Ghrifiophorus Baiïbleuilla,quf rcgï dconlîlrjsadhibcbatur. Ex Britannia ueró miffus eft Antonius Brunus Vicecomcs

* Môtegd,6^Gualtcr»Abdonus.Colloquia coeptücft haberi Menfe Marcii,in quo qui dèjtâca ucrbor5,animorumc^ cÔtentionc* uirinq; difccptatîi cft.uc omnis fpcs cöpo-nêdarumrerSfublatacflcuideretur.lnccr-mifla funt negocia,dcftj rc^ otnne genus cö merci),qd* tSdiu'intcr utrâq;nationc inter-ccfleratjöófinguli ncgociatores fuas mcrcei acfortunaSjin fuâ patriâ defcrebär,cü prç-fernmab co têporc, ufq; in Autumnû,ni-hilaliudprorfusagcrctur, præter acres, ac inanes côtenrioncs,quf caulàm loge detcgt; rioré cfticiebât.Sed tàdc cû uidcrct,quâtc» utricçnationi detrimcio cares foret,quâ-ta'cç malorum inde fccu tura cfler, nitï mature aliqua remédia inuenitctur,cà eau fam paulô mitius, atcç amabilius traftare^ incœperurlt j amp;nbsp;procuratû eft ut mercato-i res adfua muniaredirêt,atq;incerim utratç ‘pars fuît Princip c de bis reb. quç fierêt, ac-curatifsimè admonebat, quidtp fieri opor ret,no obfcurcihdicabat. rû Hifpanus ad didit priorib.Ioaclümü Gilles,unit ex fuis C0filiari)s,3ó aduocatü Fifcalê in Brabätiaj amp;nbsp;Angliae Regina Nicolaum Vttonü,qui fibicratàconfilrjs, SCuirum fingular's do-ftrinae ac prudentiae.Kedintegrato igitur

»8tquot; PETRI B 12A RI

Zn^forumr« colloqu/o,mulnquc ranonibus ulrro ci-Helgiscontro troq; in medium addudis, tandem omnis ;

controucrfîa dircmptaeft, prioraquene- j tur, gocia, non fine mgenn'utriufqucnarionis nbsp;nbsp;‘

emoiumehto,acbenefîciorcfumptaj Did autem nonpoteft,qiia’ra utcrquchorum, fuis regm's, ac proumcrjs probe cOnfuie-bat, ut omni diligentia,amp; ftiidio bas lires, amp;conrcnrionesaufcrrcntur.Ëtfi uero'Bri-tannicænationis hocua1de'inrcrerat,iTiul» te magisramen Hifpaniarumregis, cuiri ea porifsimum tempcftace, in roto Belgio graues beIlorumcauQ,ac in cerna,iSôduilia nbsp;nbsp;î

dilsidiaoririinciperenr, adeo'uteanôfinc nbsp;nbsp;nbsp;'

maxima multorüftrage, magnoq?omniiï earum regionum exadio fedari polTeui-MoturmBeb derentur.Harumautemdifientionuincaü gio ijuie fa,ertarrare cupienti, operæprctium erit illorû caufie. ortendere,qnlt;3n3m pado hæcomnis Ger-^ Qj^omXo maniæpars,quammfcl'ioicmuocanr,pri-tfiferior Ger:: mum in dirionem Aufir'anam,deindeceni ’”‘’”‘^””’^7 ports progreil'u, canquam pcrmanus.in ^is ynilippiquot; régis Philippi dominium ,äc porcitarem atiionem ut- deiienerir. Vbiaucein hxcrecenfuero, dh iitrint, cam nonnuJIa de anriquis legibus,Äfiatu-tis, qiiihus ea guhernari confucuic, arque hinc facile coniiabir, quæ'nam ranrorunx rriofuiim caufayamp;origo exdren't:. Principes Auftnx familtx fic prorfus creucre, uc

quo9

LIBER. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»8?

quos Ratus, amp;nbsp;ditione iiinclim pofside« bant,cas pofteàfeorfim, quo'finguli fuam portionemhaberêt,difiungcrc,acdiuide^ recogercntur. Tandem Fcdcncus huius nominis III.Imperator, fratribus, Só La^ dislao regePannoniæ.decedentibus,ferme omncsi'n unum corpus rcdegic. _Huic Maximilianus, unicus eius filius,i'n prin-cipatufucccdens,nonmodód)tioncsh3e-rcditariasliabuit,ob fucccfsionem,8lt; mor tem Sigifmundi, qui erat regulus Tirolî, fed ctiam il lis multas alias célébrés, atep o» pulentas adiccit. Mariam enim,Caroli du-cis Burgûndiae filiam,unicam,amp; hçredem, inrnatrimoniumaccepit,obquam hære-ditario iufe Burgundiam,Brabâtiam, Belgium,Selandam,Holandam , Lucembur-gum Leucorumolimurbem, Frifiam,amp; rcliquas Belgicas prouincias adeptuseft. Maius deinde' incrcmcntum, atcj; accefsio facta eft fub Philippe Maximiliani filio, qui duxitin uxorem loannam, tertiamfî-l'iam Ferdinandi regis Tarraconenfis, ac ifabellac reginx Caftiliæ. Huius enim hx-rcditate confecutus eft régna Hifpaniarü, rcgnum Neapolis, Sicilia, Sóindias orientales . Cum autem Carolus, amp;nbsp;Ferdinan-dus,mortuo Philippo,{ntcr fe patrimoniS diuiderent, Carolo.utpoteprimogenito,

N N obti-

*«4- P B T R I B12 A R I obngerût omni'a régna habita cxutriufc| paréds h jreditatCjSc inter hgc,fuit Burgû-dia un j cü Bclgio,ac rcliquis fînitimis pro/ uincijs. Is poftcà crcatus Cæfar, huit re-gionicum Impen'o praefccit Margaritam Auftn'acam, fuam matcrrerä, que aliquot annostbipraefuit. Cumuero'lixCobijfler, in eius locum fuffefta eft Marfa regina Pannonia?, Caroliforor,idcp accidit anno Salutis M. D, XXXL amp;L præfuit ab eo tempore,ufquc ad annum L V. in quo i' pfe omnia régna, qux fibi exhxreditatc contigerant, regi Philippofuofilio guber nanda rcliquft.Is autem, priufcf in Hifpa^ niam abiret, his prouinerjs prsefecit Ema. nulem Philibertü, AllobrogumPrindpc, fuumcp confobrinum,cuius arbitrio,8ilnu tu omnis adminiftratio pcnderct.Cæterff, cu'm inter Galium rege, Hifpanum,iani tandem conueniret, pax'qiinita efletarino d parti! Virginis LIX. Sabaudus in fuain ditionem reftitutuseft.acproptcrca'uitrd feillomunercabdicauir,urauiti,paterni'cp dominrj pofTefsioncmacciperet. Hoc igi-tur abeuntejin eius locû fubftituta eft Mar garita Auftria, Philippi foror, Si ukorO-' (ftauij Farncfii,Parm3e,atcj; Plasentiae Prin cipis, quae ibi prsefuit ufque ad annum fexagefimum feptimum , ficut fnferiù» oftende-

LIBER.

oftcndetur. Qui'cunque hfc præfîcffur gubeinator, in omnibus illis prouincij« regiam perfonam rcfcrt,habci'p fua comi-tia,leu conuentus,cx ftaru priuaro, tiel pu* blico,unà cum regtjs prouinciarumconfi, iiarqs,quibiis cum,deccrnit, amp;nbsp;dchberar, proutnegociorürano expofcic. Hi tarnen fticus.atquc urbes fubditar, hahent fua pc culiari3,amp; antiqua priuilegia,contra qme reges, acPrincipes eorum locorum, nihil polTunt agere, ac ftatucrecitra eorum of« feniam.Simulacenimrcxillorum ftatuta, ritus,Scpriuilegia commutât, diuerfum-que praecipit, ipfièuefttgió fefc ab omni diplomate liberos, atqueabfolutosiudû cant. Cæterdm, hæc eorum ftaruta, le* ges,acuiucdiconfuetudinem uifuscft Hi* fpanus cummutare uoluilfeanno millefi* mo, quingentefimo, fcxdgefimo fexto, cS tHis,eofdfmritus, eadcmtj; ftatutacquodt ad fidei ratio nem fpeftat) obferuanda pro ponercqquæolima Ferdinâdo Hifpania* rum rege fancita fueranc,quæ'cb nuncin Hilpantjs, quàm feuerifsimê ooferuan* tur. At reguli, 2C populi earum regio* num,cu'm ea uiderêt maxime obfifterc uc-teri (ibertati, achis priuilegfjs .mquibus eorum maiores tamdiu uixerant, quæ-qü'e ipfimet ab eis, tanquàm per manu»

N N a accc*

t8tf PETRI BI7ARI acccperunt,nul)o modoaliam uiùcndtra» nem,alias'Q:leges admirrendas cenfuenir. Proindc maxima pars Belgicæ hobilitadî in unum coaôra quid*nam fuper bis agendum foret,priuatim, ac publicè confulta^ bar, amp;nbsp;tandem excommurii' confenfuab ei's decreriim eft, utfuppliéarorijslireris, 3c demifsis precibus ab Hifpano impe-trarent, ne circa hoc negocium quicquam ulter/iis ageretur. Itacp tertio Non. Apri-lis hiiiufüe rei caùfa uenêrc Bruxellas Hen ricus Brederodus, LudouicusNalîbïiius, Vandebergus, amp;nbsp;ColemburguSj uiri ex celebri,acilluftri profapia, uni cum dect-terquingentis nobilibiis,S6gënerofis,qui tune aderan t ied cû chirographo, in quo erahf nomina pluflt;^ duorum milliû.Ciîm rcgiaiti domum ingrederenrur, uifi fiint ex qttadâ feneft ra^à quodâ côfiliario diuer-fæomnino'fenfêtiæ,isc}; adaliîî,quiiuxta feaderar,côucrfus,Bclgico fèrrnoneitalo ■ curitsdicirur.- En.adfuntmei Geulrj.Hoc autc nomen abieÄifsimum eft, plenumq? ignominia amp;ibijauerbio diuulgaturneft, »4 nebulones u mm Geufifiefficere. Hoc ipfiaudito, cû riiu ptergrefsi funr,nu!lû(:ÿ aliud fignû edidére.arq; hinc faâum eft,ut quem admodû in Gallia hoc tepore Hugo» non, fie 8C ipfi in pofterû apudBelgas hoc nomine

LIBER. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8t

nomine sppellarentur. Audiuerunt prsc-tcreà,quendam ex proccribus dixifle.ueU le fe Principes earum regionumedmifena rum,acinopi3e rçdigere, utcum mancicis collo anncxiSjarcpinflirmendicorunijpa-nern hoftiarim petcrecogerentur, idcircô munifmafîbi excudi fcccrunt,quod quidc unàexparte rcgiameffigiemhabcretçvm buiufmodi uerbis Gallico fermone çon-feriptis: IN OMNIBVS FIDELES REGI, ex'cf alrera parte, rn inticas, quas fides geminafuftineretjCum hac uoceeiufdem idiomacis:V SQJZE AD MANTICAS FERENDA S. Hocnumifma, Ut maius ■ inopiæ argumentü præ fe ferrept,cx pluin bo excudi uoluerunqlicctetiam nonnulli exauro, atcj! argcntoexcufum,atcj: orna» natum circumferrent, amp;nbsp;finguli, fuis collis annexerât,ut circa pedus prominerct,in^ nucntes,qu6dfi quàdo ullutn tempus ac« cidifletjinquo iplimantica« ferre cogeren tur,nullumquantumutshumillimum fer-uitq onuSjpro fuoregeabnuevent. Non mujtdpdftjqujedam fibi ueftimêta induc-runtcolore fubc^ruleo,lt;ot^ reguli.ac pro-lt;eres,aurcisfimbris,uelfericoadornab3nc, utque folent peregrini qui eynt Hicrofo-lymâ.uelCompoftellâ, luis pileis conchas marinas anncdcrcjitaipfi, ut abiediores

In N j wide«

a«g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PETRI BI2ARI

ufdcrtntur, amp;nbsp;perfonzm Gcufiam magf« adiifuum fxp!imcrcr,quafdaml(gnfasol-las luis galcris adaptarant. Hinc faduin eft,ur,cuni paucispóftdifbus,in Holan-da capercturquidam pifcis ro tus afpcrius nons,amp; macuJis qusc iHjs oJlis quam ma^ ximcafsimiJabâtur, ferme omnes dicerér, euni diuinitus miflum, iir uel huius rei re^ fiimoni'o ipforum eaufam luftamrfleco-gnofcererur.fcaq? cum Braderodusunacu reliquo nobilium comitaru Bruxelhs ue-nïflcfjfupph'cem Pn'rtcipi Parmenfijibc/-lum obtuIit,aCin ro,córouni omniïï nom/ ne,côniemorara fide,ac ftudïo,quo femper fuü regê haAenus profeeun fuerant,infu-iiis quidem obfequiiim,amp;.' nominis digni’-tatc.queuis rêp0re,amp; fon una«,amp; uïta ipfa ^fundereparan erâqiUîiderr./fsifsime'ora • fcanf,ut Hifpanainquifirio,qiâregiO!uHîi inmuins Ions eariï rcgionüco’pcafucrat ^muJgan',roIIeretur, fimulqjfseuerifsitnS illudedidum,(ub Placat nomine,quodo-Firn in caufa relig/onisa Caro!o V.indiAS fuerar,Icniretur, amp;nbsp;fiquarationefieripoC fer,in uniuerfiim abrogaretur.His pentio nibuSjd Parménfi relponfum eft, llbinoit efle integrum, ur iniulïu regis,qi)kqu5 ho run- eis cocederer at feomnioprra, amp;fnt-

5i diü effcdurâjUi ei hafcomniaqujpnn’i^™

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iîgnfc

LIBER.

fignifîcarcntur,fe£ç optimè fperareJuturS ut rcx ülom pojlulatis afTendrctur.Hocre fpÔfo habito,fupp!içârût,ne ç}s intérim ei» Jciftudio,ullainiuria, i?ôincômodo afßcequot; retur.quod fane illis^a têpore côcefiiim e.ft» nemaiorcsmotuscÔcitarctur. Paulô póft ccÔmuni dccrctOjduosexinfigni aureiuel leris dignitatc côfpicuos elcgcrüqg ad HL fpanû huius negocrj,aliarûcp rcrû eau fa, « ficifeerentur, atep hi fuerûtîo. de Berghes Marchio çiufdêloci,amp; comes Valê,amp; Flo rus Memorâtius, regukMôtcgni'. Interet temporis Antuerpig,multiset alijs inlocis earumrcgionum jfecreti cœtus fiebant in mu’.torû ædibus, in quibus çonucniebanc plurimi,qui diuerfum dogma receperanr, ibi'cç peculiarcs miniftros habebât, a qbus côcionesaudirét.Necmultamoraintcric-da, fcfe palàm dcclarare,quid(ç animo fen rirent,publicèoftendcrcccepcrunt. Hfnç 9 (adum eft, ut propc illam urbem, 8d apud Neruios,Batauos, Selandos, Belgicos, A-trebacenfes , cætcrisquc locis carum di-tionum in fumma frequentia publi-cas iam conciones audire, q'uoqde pri-us dogma conceperant, publicè , fine^ que ullo magiftratus nietu gt;nbsp;profiteri in* ciperent. Cdm autem res ira procédèrent, graueçqüc,acingentes motus cum ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N N 4 alibi

PETRIBI2ARI

'Airtitcus aiib/,tum præfcrtim Ântuerpi3e,inftareuf froficifcitur (ierenuir, acccrficus cft Gulielmus Na-jlnitterpia, fouiïis , Auranicus, quifua prudcnna,amp;^ authoricateillius urbis rranquïllïtan.acla lunprofpiccrcc. Cùmautcm cdperucnif-fer„Paimenfis,cjnsaduenru cownito ,fta, fcribit ad adeulitcrasmijiqjnquibus, comme» . moratis ijs,q cîî l'pfc, tum ejus majores in ..... dignitatem, acbenefîciû Auftriæfâmiliæ hadenus præftiti/Tenrjfeminim^ dubitarc aicbar,quin,eundcm anjmum,8lt;: ftudium, ergafuum regem pcrpctworetinerep Por-rd nunquàm fibi majorcmhuiufcereide^ clarandac occafioncm oblarâ,quàm ço tem porc.Idci'rcd ciï bortabatur,ur, pro quietc, acfaluteillius urbis.effîceret, ne oppidani adfoliras conciones adirent, ncueah'quid in mutirêcin his, q afuis maionbus acce^ perant, donee ea dereqd;i fiio regeftatip turn foret, inteîligercnt. Contra uero p pfa pol]jcebacur,fcomni opeannixuram, ut non folihn id quod peterent, abolere-turifedetiam jpfummctplacar, cuiusfii-pcrius facta eft menrio , baud mediocri moderamine lenirecur. Praefatus Prin-ceps niin'1 non cffecir, utfakem per men« V fem quicfcerenc, quoad uel Status con* uenfrent, uel regium rtfponfum accipe-rent, Quin ciiam, quo' raaturiùs his rebu?

LIBER. '

febus ,pfpiccretur,ipfcmet Bruxcllas pro^ feiflus eft,ut PannSfcm conuenircc, fimul-qu'c,quid agendü e(rer,firi-nis ranonib de-claprcc.Cgtcr5,uixindcabierat,cû proxi' mo die, qui fuit primus,SCuigefimus Au-gufti, populus omnis morç impatiens,uc-teres ricus abolci e incQcpir,fuai-n'q5fcntcn-tiam,apcrcèaclibcrèprofiter!. Hinclané Con««!!«» faâum eû.ut Auraicus breut ad urbem re- Dredfrodi^ direr,ne his grauiora fuccederenc. Interim aci'onarÛM BrcdcroduSjacfocii ccnuencruntin oppi- «rélt; 0’anir» do Santron, quod eft infinibus bburo-num, utibi habitointerfecoiioquio, de his reb.eenftituercr.r, quas pro initi foederis tuitioncab eis fieri oporceret. Ad hos conuentus acceffere plurimi cxcisregio.-nibus, quieandem in focietatem admitti poftulabant, amp;nbsp;pollicebantur, fe eiuldem caufse adiutores Iorc,proL|; ilia fuftinenda omnesfacilitates, acetiamipfius uitatia- • fturam,(fiita res ferret)ultró,ac lubcter ex-pofituros. Vt primfide his comitrjs auditü eft,Parmêfis cueftigic!,datis litcris adillius ordinis Principes,|o(lendit, fc huiufmo-di conuentum nullo paAo commendare poffcjCU illudfieret in contemptum regiae authoritatis.ut'q; populus addefeftionem excitaretur, Nee Brederodum,8crcliquos foederaios in fupplici libello aliud pettj (Te, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N N 5 quàtu

PETRI BIZARI

quam inquißtionfs aboh'nonc, nihi'lij aliud fctctsturos promififle, idcoq; feillorS uerbis frctä, 3pudrcgcinrcrcefsiffe,utilla filentj'o inuolueretur, utcp ctiam cdiAuiTi, quo'd fublatum cupercnqmitigarctur. Nihil tuncpræccrcàpoftularum: AtcumipÖ mulcomaioramoliantur, nouacpfubipde confiliadcnouisrcb.capiät, fciuredeilli« iam coqucri. Proinde illos adhorrabatur, uthuiufmodi colloquiü diiToIucrentjatq? inprioriftacu pcrmanercnr/fbjjapudrege enedurä, ut omnia träquille amp;nbsp;pacißcJ f rä figeretiir. Qiidd fl feciis pgcrêr, fe illos bre» ui ut cotumaccs, ac rebelles dcclaraturam, iufto'p ac debito fupplicio in eos animad-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerfurä cflc.Hislitcris perledis,nihil aliud

refpoderunr, qua fc cfTc humillimos fubdi tos.acbcneficiarios regis Hifpaniarü. Duels Brabantif ,fei:p breui Bruxcllasituros, • ut corAm,de his omnib.rationê redderent.

Interim qud corGcaufaiufta.Só probabili* apparerec, curarüttypis cxcudi priuilegia DucatusBrabâtiç, quæfuncetiâcômunia CU cæteris (latib.Limburg(,Vafchêburgi, Dalêjamp;alijs dinonibuSjquæ adiacêt ultra Mofam,quæêj iungütur cîi ditione Brabâ Prtuiltgia rica. Haecpriuilegiaprimóimpcrrarafut-Bnbantite rüt à Carololîll. Impcracorc,pofteafibiab “ alijs côfirmatafufjfî^rpeciatitn à fuis Prip’-cipibu».

LIBER.

cipib.Infifr alia capita contient,Principinô licere dtra» ôfenfum nohilitan8,ôlt; Vibiu, ampliHcirc ftatâ ccclefiafticü, lan'us qudtn progreiTii têporis abalqsl’rincipib.obu» n'.ifrit.Vrnullüfubditüjiàl extern îiinco-lâ en aceufanone, aut pennone criminali, uclciuilijperfcquatut nifiperutâi'uftidæ ordinariæ,aetibere,inqiia reus fcipfum defendfrtjfuä'q; eau fam cüauxslio aduo.^ carorû publicetueri pofsi't Vtabfq? cèfc-fu flatuîî earû reg onUjOullaur^igalia in» iungerct,nihilt{: Aucreri confuctudineim* mutarent VtinBrabâna nullusexternus præfîciatur publico muneri,quodfit ma-gnialicuius pôderis. Vtfîf’onccpsacccrs far,uel in unura cogat ftatu« haruna regio- ■ num^quciabeis pecunia,ucl aiiquidaliud poftulet, populi Brabantij non teneanrur cgrcdi ex fuis fîr.ibus, quin eriam ut nihil extra corum ditioncm ftaruar,ipfe(ÿ Prin^ ceps reneaturferransferrein Brabantiam, fi quid ab eis impetratum cupiat. Vt Princeps iniuftè, aut ui aliqua, eorum ie-ges,confuctudinem ,8c ftatuta uiolct,ipfî ab Omni iurainento, acdiplomate abfo-luti, 8C bberiremancanr, nu'laque in rcil-li amplius aftringantur. His priuilegtjs promulgatis, ccommuni decreto ftatus tïrum dicionuna conuocarunt , citra

qua»um

PETRI BIZA R î; quarüsnenfiim diccbâr,fe nullum ftatut-glt;nus commutarcpoirc; amp;cumipfisha b‘ro ( onriljo, ibidem ex publica fenrenni d. frpusrût,fc,fidem,atq? obfcquiuni prç» f l'-uros Hifpano, ranquam cornin'Bclgi-co ,ac rcgulo Brabantiæ. Qudd fi ultenus • progicfrult;,uelitadigereadca,qucil!orum^ p.'iuilcgfjs obftarent, ipfi nullo modo pâme rcncancur, nequidabrogeturimmu* nicanbus, quas habuercabImperatorib, Si prxcipud, quæ Ambiuarins concefiae nbsp;nbsp;nbsp;j

funr,quæqdein aureaBulla continentur.

Qqddfi quifpiam fecus agcrc tcntarec,le

quacunc^ poflent rationej'llius conadbus

obuiam ituros Vtautem eorum confilijs , euçnrus rclpondcrcr, uircs'cp fuppeterent, fœdusatcp 3miçiriaminuicêiniêre,inquâ ulrrd admirrebant quicunq? forenteiufdc animi, ducesepaccenturiones infîngulis Prouinefis conftituerünt,qui milicum de-leAum habercnr,loca communircr,qu3c'cp ad fui defenfionem ufui forent,omni fedu» Iitarc,ac induftn'a procurarenrVtuerôfa-cilius côftarer,quinam efient promptiores adhocfœdus tucndîî,intp retinendafocie tatefideliores, quilibetukrô pccuniâob-tulit, cuius quidem in uniuerfum fumma dicirur fuifle ad ter decies cctena millia flogt; fenorS. Hancobeaufam prgfcceruntduo-

dccins

• s

1

dfcim uiros, quieäftacuto temporeâfin» gulis exigèrent,ut pecunia in promptu cf« fetilli,qui cumimperio exteris praecfiet.Is autem foret unus ex Principibus externis, qui huiufmodi onus,atq! prouinciâliben-ter in fe fufei pcret, totamq; belli rationcm adminiftrareqatqï huic omnes, eiufdê foederis foef) ebtemperaturi effent. Interim uniuerfapecuniain publico æfario pofita, ibi ufqj ad noui ducis crcacionenn,amp;:quo-ufqjillauti oportercqfidclitcraffcruaretur. Deinde mutuo confenfuftatuerunt, ut alter alteri iuxilio adeffet.fi qua uis, «SCcötu-melià inferretur, comunerntp caufam fingt; guliadiuuarent. Hisperaftis; clegeriir.t Henricum Brederodii, Ludouicum N lt;f-fouiü,Cotnites'q;d Colemburgo, amp;nbsp;Vai « debcrgo,quiBruxellasirenr,Parm'felt;.n,de his omnibus, quacin eorüconult; ntu pera-' ftafueranqedoccrcnt. Cærcrû.cüi'pfi ma-ioreni partem eorü qui una' fa’dus inierâr, fecüadducerent,iam'q: ad Regiam approt pinquarent/’armenfis, audito corum ad-uentu,eis quAmprimü fignifieari iuffif,nc adfeucnircntcü rantocornii3ru,fed tantïï phmoresmitterent. At ipfi hocicfponfo habite, ne q; ulrerius progr ’di, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquê

ill;.îcmirtcrcuoluerât:Sed ftatin: Antucr-piauerfuSjiteraggreisifuntjCoq^pfiueniê-

PETRI BIZ AR I.

tes Auraicuæjamp;f Acgmondanû adiere, ad ucric^ de his omnibus,qnæ in corûconip tils fancita fuerar,ilgnificaiûr,fcJ];nul)o pa Ao ab cafenKncia.quâ recens amplexi fue râCjdifccfTuros aiebât. Parmêfis,cü ex mul-torünunnis,acfcimonib.(nrcll(gerer,gra/ ' ues,amp;periculofosmorusinitare,acfîiino-pcrcmctuerct,ncindcmaxima rerûomnp wm côfufio,ac perturbario fcqüererur,bel« lûq^arrocifsimü proueniretjiufsirpubHca-ri edj(Tum,quo caiicbatur,nc quis auderec quicquâamplius immufarcin h(»,quæad fîdei ranonêfpedât.In co aûrpermitrcbac poflc haben'côcioncs tanrummodd extra urbcSjin illis locis,in qnib.crârprius babi' tse.addcbaiî^jîegê preterita errata illisçô-donate, modôab omnialia innouatione fuperfederêt,donee ipfa,amp; ftarus dccernc-rcc, quid tandcagioporterer.Jnterim cos ocs adhortabarur, ut régi iuftü, ac debitS obfequiû exhiberct. Vr uerofublatisdif-fîdijs,omnia quictius trâfigcrentur.ex Au raici mâdaro,altcrü edidüÀnrucrpiçpro-naulgatüeft, quo quidêfeuerifsime'miîïge batur,neqs obeârê,qucpiâlaeelierct, ul-lat^iniuriaprouocarer: fedamieè inrerfe uiucrêt, nulliépimpcdimê o his fcrct,qui aliuddogmarecepinent,arq; hi uicÜsim, toc idc erga egeerus prxftarêi.Quoniâ aüc

LIBER.

fdmagni effenegotii, uix'q;omnîho ficrî pôfleuidebatur,çxprçfanPrindpi's,acenS uriiuerfi fenatus decrecOjinfticutûeft tn urgt; be militate pracfidiS^quodquidêofto co-hortib.côftaretjomnes'cp oppidaniextire-ïàt. Horü aüt præfcftijà ccnturiones,und cümilitib.unanimcs iurar5t,ac^mifetût, fe fore bonos,ac fidelesfamnlos regiHifpa niarû,ut duci Brab5ti3f,8lt; Marchioni facri Imperij.fîmul'q; prgfato Principi,ut Vice-comiti illius urbis,cuius quidêfalutê,quic tê.aclibertac« omniftudio, Stuigilâtia curarcnt,art^ defenderêt.kê ut Pnncipi,ac eius prarfediSjObtêperarct in fingulis teb. quæfibî ob prædiftx urbis incolumitatc, quictcrn,ac fccuritatcm iniungerentur.

Vtquacunc^hora,amp; icpore,illosinali» quo uico,uel aliquaurbis porta, eius tui tione adcffe oporterer,preito' forêt egrcgiè niunid, atcp armad, ad nutü.Sc uolScrtem ipfius Principis,aut eius legaci.

V t quo tics bellica i nftru mêta exaudirê tur,filt; prelio decertandum effet,finguli forêt in armis,fet|; ad dimicandû pararêt,ctiâ fi tempus belli extra ordinarium effet.

Vt nulH fuâftadonê.aclocûfibicôftituz tû,deferere,atc^ iliinc3bcfféliccret,nifi bons côfuetis,aut ex confenfu eorû pracfedi.

V t qcubq^ illis prsedidus Princcps, ucl , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;coru»

’9? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PETRI BIZAR I

cc rît,duces i'ubercnt,fcdulô pcrficercf,mox.' do‘c3 rcfpiccrentrcgiarn dignirarem,urbis commodum, Scfalurcm publicacquicris.

Vr nemo caufarcligion!slæderctur,eâ* qdeiinpedii'cr, quin porius cam partem, quam àreliquis opprimi uiderenc,adiu-U3rcnr,amp; pro uirili ruercntiir. ,

Vtfinerenr fc difponi,8(f collo cari in bis locis,8Cciim rail numero, coniundim,uel feorfim, amp;nbsp;pro co temporc,ut fingulis eo^ riimprtccipcrctur.

Vc delectus haben’ parerenrur fîmultjtin unîîcunucnircnt, quoties uifumfuifletil« lorum ducibus.In huiufmodiaurcmdele-cru nullum aliud nomen indes daret,quâ quodfibi inditn fuerarin facro baptiima-tcuiecaliaarmafibiafTumcrc, nccuterctur . alio baculo,qua'm proprio,

Vrquicunej femel ftipendium accepif-fcqfuam ftationem, Scfamulitium deferc- , rc non poffer, minusCjj priori duccrelido, alten' adhcrcrc, nifi prius data faculrate ab eo,fub cuius uexillo antca mcrucrar.

, Vr nulla difsidia,amp;conrroucrfiasinter fealerenr,ncc eriä cum alijs. Si prgciput’cfi his,quialiquod publicu munus gcrerenr, aurcumipfisoppidanis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Vtnullo genere concumcliæqucmpiâ in urbe commorancem, afficercnnfiueii effet

L I B î R. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»99

tffet ncgociator, fîuc ciuis, facri,uel pro Fini iuris, maSjUcl fœmina. Si. cuiufcunq; ta-dei exifteret.nulloh; dido,ud fado cuipiâ ulluin damnum inrerrenr.

Vt nullos ccetus,nulla'q} concilia inuicc habérenr,citraconfenfum prædidi Prin» cipis,aut cius præfedi.

Vt nullas rixas,amp; difsidia inter fe fufei» perent,ncc femutuô Ixderent, autuerbe-rarent: atfiqua controuerfia inter eos ori» rctür, câftatim indicarent fuis praefedis, quorum confiliô, Si authoritate dirimere-tur. Cæteru'mjfîhæchuiufcemodi foret, ùt ab eisdirimi nequiret,omniscaufa,8i düTcnfio ad Principem deferretur.

V t fcdul3,ac diligenter profpicercnt.ne quidirt caufis forenlibus iniuftè ageretur : at omnia ricè,iuxta'q; legum præfcripta fièrent,ipticp cùm eflet opus, practori omnê , bperiin,8iauxilium præftarent. Siuerô ipfi aliqua in re ius uiolaficnt,filt; propterea mcritó pledendi forent,omnis pæna. Si à-nimaduerfioad Principis arbitrium,atc:ç fententiam referretur: at reliquorumqui erraffent, punitio, ad urbis prsefidem, ali-os'cçmagiftratus ,in quorum quidera ob-1 nbsp;nbsp;nbsp;fequio, ut reliqui, perfifterent, modo nihil

l ihiungerent, quod eorum iuramenro re-1 pugtiaret. AdhxCjUtpublicxquieti ftü-

O O deiciiq

( ) I

i.« pETni bi ZAR I dcicrif, p.itrîx'cp dccus, ôdincolumitatem, ficuudcccr bonos fiibditos, ac fidclcs ui-roSjpcrpenidrin-rencur, omnem'rpinflira» rem ddcipbnä,amp; bclîicü ftudiirretinercnr.

Ncqd faccrcr, ncl rcncare prçfumerenr, cid'ueccri l'ilius urbi's côfuctudinijftatuns, psiiiilcgijSj aclibercah' adufifaretur,qtiirt porius ha-comnia pro uirili defcnderenr.

Si quîdbiam audirent, quod minus Jrt regium dccus,ac publice rranquillitatis, amp;C quiftis rationêcedcrerqlludc ueftigiôfüiS ducibiisindicarent. Hæc omniaipfiiura-rui1t fe obferuaturos, maximaq; pæna fuit cônftituca fccus agencibus. Prartcred, mncs horum militum centurioncs, uicif-fim iurcitirando promilcrunc, fe omnem opfrart dat'iiros,ut milices (quarcnus per cos fieri poficQirt omni pdirica difeiplina, amp;raodeftiaconcineicnc, aciitipcraraper-ficcrenqaeq; enam,nequid itlccreos,amp; op pidanos, difeordiæ, ac malcuûlentiæ origt;. recur. Qiiódfi exortamipficöponercne-qUirêt, illicócotu ncgociü Principi,ei'us'qi, uicem gerentijdenuntiarent. Dtim res Air tuerpianæficgtruntur^'n muleislocisfain ui regionum fubindè fiebant esedêmu-r.rtioiles, maiorest^ motus impendere ui-. drbjn(ur,praecipuc aucem apud Batauos, in quibus locis quàm maxime timcbatur.

ne

t I B B K. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toi . nbsp;nbsp;nbsp;*

ncbclîo ciuili omnia fus'cçdccç mifcercn- Aur^ats ae vur. ItaCÇillorumprocercs, Parmcnfifup- ccrfuur in plicàrunt, ut Auraicü ad fc mittcret, mul- HoUndami tis’q; rationibus oftendebâr,illius præfen-tiâfibiüaldcopporcunâ ciTcjcdm isàpud önlnes gratia, 8c authoritace plurimumua kretjbi'cp regiatn pcrfonam referrer, Etiï ucrôhæe.iniquo animo , ac egerrimè fcrc-bar,utis Antuerpiadifeederet, furamaLt-p uerebatur, ne ob eins abfentiam, res in eà urbe minus quiete ^cederent,amp;SilliUS op-pidi fiucs,ac plebs uniuerfa, ne illînc recede ret, omni ope annitebantur,idt3racri baud fenè impetrari potuit, cum res ibi tantópcrè urgcrer, atqüe ab eo folo totius iiliuS ProüinciaîfaluSjSi tranquillitas, pc-dercuideretUr; Hoc ergo abeurtte,in cius locum fufFcftus eft Arttonius Hoocliftra-ta^clgarum rcgulus,qui urbis regime fu- • fcipcrct, quodépibiper Aüraicum paulo ante côftitutum fuerat.obferuari iuberet, ut'ep omnia quietè, ac placide adminiftra-rêtur,feduló profpiceret. Huie paulo pok, nonnulliexhis,qui diuerfumdogmaim-rhutSrant (inter quos fuerunt etiam pluri-

I mi fenatorcs, at prsccipua dignitatc prxs I ftâtes uiri) cùm fuo,turn etiâ omniû aliorîî \ nomine, qui candêin Bclgioperfuafione fequebantur , fupplices litcras obtuleré,quot;

O O t nbsp;nbsp;nbsp;qu as

to» PETRI BI2ARI

gitppltxquas HiTpano qua’mprimum perferenda» lut rniffut cur2ret:. Harum aùtcm fumma hæccrar, Hifpanum, uidelicct.-Sehadcnus ergafuum regem es animo fempcrfuifi'c, ucnonföliim omnf» ■ fuas fortunis, ucrümctiam ipfam uitaffl ' nbsp;nbsp;nbsp;ulrrô,aclibcnter expofuerinc, idep coràm,

S(. düm etiam illînc abfuiiTeqncc pro ea tu» enda, amp;nbsp;exortianda, iilla unquarn uediga^ lia,uHû'q; genusinfoliri oneris reeufarint. Quocircà, fiWomninô perfuadcrêqfcfub' inde' talcs futuros in pofterum,ac etiam {fi fieri pofl'et) parariori ftudio, ea fimul fpe innixoSjUt ipfiusgratiam percipcrcnr,fi-cu ti anted huiüfcc rei fingularia, Sôiliuitria teftimonia confpexerant. Etfiucrdjquo-» rundam confiîijs indudus,cos omnes,qui àucteri fenrentia, ucl latum ejuidem um guem hadenus düeefsiiTentjnec cam irt firi • gulis rebus approbarant,bonorum publi-carioncjomniip fuppliciorum genere hifc ufcp pcrfecutus cft, amp;. proptercdinquifïti-oncm intromicti,acobfcruari lufleritinil-lis lociSjin qüibus femel admiflâ fuifieqat-queibiomninointroduci, ubi anted non dum cfiet admifia, quod fane prorfus repu gnaretlibcrtari, amp;nbsp;indultftis earum regio-num, qux ipforum ditioni fubfjciuntur: iiihilorainus tarnen, cùm ftatuSj S( nobili-tas,eûfummifle prccati cflenr,ütfui, fuat'cp pnlb'nae

L 1 B E X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xc$

priftinaclibertatisrationcm hab erf ucllcr, non modo cam aboleri pafTiis cft : at ctiam ex innata ipfius Icnitate, i'ufTerit deletie« didum, quod diu antca publicatü fiicrat, omniqde ratione, ac ftudio proctrraiiir, ne quid fiercqquod homines harum regionS offendcreqói publicam quietem perturba ret. Maximam itaq: occafionemfibiprac-bcn'jobquamdiuingbonirafi gratias agerent, fibü.-^ cmniabonade ipnus clemen-tia,5lt;benignitatepollicercntur, Cum au-tem fuseditionishomines, liçct feucrifsi^ mo edido propofito,in calententia quàm maxime adolcuiflcnt, eorumque animos multis rarionibus confirmafTent, primo' fc illam paijlôantèinprluatis cœtibus deda raiïe,deindccùmfeipfosu!tcrniscontine-renequirenr,publice iam profitcri coepif-fe, ut quiuis inteUigercr, earn pmnind efiê, quamanteàpræ rimorc,dam,amp;fecretd qr-ntebantur. Cacterùm, etfi corum miniftri, populum in fuis concionibus afsiduc, co-tinenterej: adhortati cfTent ad omnem mo deftiim,olt; obfequium prxftandum Prin« cipi, amp;nbsp;Magiftratui, amp;nbsp;unumqueep fui officii admonuerint, nemincmq; fuxuoca-tionislimites cgredi deberc, ac fibi ufur-pare quod illius eft proprium, tarnen effi-dnon potuiflc,quinplurimicx uulgo, SC

O O J pro-

io4 PETRI PIZARI

^•»rnircua mukitudi'nc. imqiodcrafoquo« djm ftLidio addudi,multa tcmerc',acinio-lcnrcr,ipfïs jnuitis,facercnï.Idautfmfups çoncionafores, fcmj'cr ualdcimprobafTr, «nodist];omnibus (quoadper eós licuit) jllorum conatibusobftitinc, tStu'mabfft, utcarurciüaurhores, ucl fauroresexcite-rinr.NGc ueró ad cos fama ptuliflej'prum, cius rei gratia,côrrafcualdeoffenfuin,iâ(^ omninó côftituifTcjrcIifta Hifpania,in Bel giüucnirc cG ingentib. copijs hoininuar-mator5,ut de his omnib.dirifsimü fupplt-riüfumcrctur. Ciim hocitaqtccrtisnun-cijs audirftjfe nôalicnû iudicafie, fi eü (iiin mifle' orarenr, utfibi ^arlus in animjiindu-cerer, bâcpcrfuafioncitaipforümêtib. im« preflamjtâ't^ alte radices egidcjUC nullis nii his,nulla externa potêtia terreri ppfsinr, quo' minus câ retinc3r,amp;fcquâtur,cùm liîç quçflio ucrfetur de çterna illorü falute,iicl interitu, ideoeÿ nô facile iilâ, ui armorû,cx corûpcÂprib.euulfamiri, quin potins ca ratione,quifuntinfirmiores, progrefl'u té-poris,forc libertines,ateftatheoï,à quibus, nihilaliud,præter omne in fuos Principes côtumaciâ expedtari poteft. Itaq; Gamali-clisfententiarn ualdc ponderandam, qua? ait: Opus Dei nunquam diiïbluenduin, pimis'ep difficile, ac periculofum, ut quis cpq-’

L 1 B H I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff

contraDeum prælietur. PofTe aiitcm fiep',ut illorum confilijs adhærens,qui uel ife fcida,ucltnetu,uelcupiditaiis, Sé gloiix ftudioimpulfi, eil’uadent, utipfos armis inuaderer , indeVp nihil aliud fcqueretur, quàm irreparabihs ruina, SCcxcidiumo-mniumharumregiionum, qu-rniScicaui» genqac florent, quæ'q; tam opporiunaf, ac neceffarix funr, pro coferuaticnealiorutn regnçtrumjqug ipfc pofsideqSé firntil alio^ rum Piincipum, qui finitimi funqampii-, tudo, llloscHimharum dirionumcxuuijï ditatos,futuros mulcd portntiores ad bellum infcrcdum,acpropulfandum. Sc itaep hunu'llimcs fuxrcgijmaieftatis i’ubditos, ac beneficiarios,q maxime cupciètuiucre, ac moii fub perpétua eins fide, ac dirione, qui'qj cius regnorü gloria, Sé diguirarc, quiequid fibi uiri5,5é fortunar5,fiippccir, quineriaipfiirauitacxponfrc parati clTêr, 4 hæcomni^feduld perfpiciérte, hoefumis prccib-rogafic.ac fpcraie,aliquê locü apud eûhabicuras,id('|îobjnglt;.'nirarn ipfiusde-menriam,Sé naturx bonitatempdcoép per Chriftum Seruatoremei lupplicarc.uthis omnibus qui in corum confeientfis recc-ptum dogma in omnibus rebus appro-bare Bcqueunr, ac interim tarnen in fóhda «ga eum fidc,ac ftudio permanent,hcerec öÖ 4 publi-

PBTRI BlZARI

publicê conucnircin hi'slocis,quæfibj3b eo,accius magiftratu confignara fucrinr, ur, quod in rebusdiuinisanimo fenriunr, liber«*, ac citra mctum profiteri qucant, in-dcêj5 futurujuc hac liberrate conccira,amp; fir-mata, mercatorum négocia(undeomnis harum regionum opuienria manar, amp;nbsp;pro ficifcitur) amota formidine, omnitp fufpi-doncdepofitajiberos commeatus, 8C re-ccfliis olim habirurifinr. Quocire^fuppli-citerabcopetcbant, ut his poftulansbe-nignaSjfacilcs'cp aures praebens, cam fibi ex iuo permiiTujac fpeciali gratia co ncedc-ref,ratamt^ ciïe uclletper ftatus generales harum proulnciarum,quihuiusrci eau fa, inunumconuenircnt. Qudduerôadfup-plicantcs attinet, tantdm abcft, utpro hac libcrtatc adcpta,dc politico ftatu immutä-do,alioq; Principe fubftituendo, ucldeul louedigalijtriburo, iSCcuiufcunc^generis fubfidio abnucndo, quicquam cogitcnr, ( ficut eorum aducrfarq hoe eis crime obij-ciunt) utcontrdjin tcftimonium perpetug fidei,acobferuantiae,quacrgaipfuin afFi-ciuntur,qu3ecuncj; hïcd mortalibus prima dicütur,fint fern per parati exponcrc, qiiogt; ties,8d ubicunqt huiufcc rei occafio incidc-p't. Vtucró interim aliquodgrati animi fpccimtn exhibèrent,fimul'ejïclariiis appa

rerer.

I 1 B ï 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J07

reretjipfos, pro hacmumficentia, fore fub-indcmagismagisque addiftos ergacum, fempcr'q; animo prompcion' ad quxcuncg in pofterum iuflenqeo dic,quo corufp pe titioni anentirerur,poniccri,(è_{pr3eicr fo-licauefti^Ha) firmam caunoncm prxbi- -turos,quaqindem adccrtiim qucndam,8C !,• prxfixumterminum, «Uiadterdeocseen-tenamilîiîîlôrïïnorurn^^érroluercnt, nec / feunquam occupaturos corum tcmpla, jj • fe difléntiunt, nullaÇp ui, aut contumelii quempiameorumaflefturos, quo' minu» idem profitcantur. llluna itaqi dcmifsifsi* me'orabanquthocgcnusofficiï grato anf^ mo fufdpere dignarctur, amp;nbsp;munufçulum d fuis beneficiarqs,acfubditis oblatum, x-quibonitpconfulcrer, Scautem fperarc, ipfum, non alienum, Sd abfurdum iudi-cavurum , fi pro aliqua fingulari gratia, quamà fuo Principe obtinuiffent, fe ali^ • qua ratione gratos.ac memores il li exhibe rent, amp;nbsp;quoquo modo poflcnt,fuam gra^ I r titudinem reftarentur,ficutibaud fanè no 1 nbsp;nbsp;uum,amp; inauditum effet, ut hçc eadem po*

I nbsp;nbsp;ftulata,amp; beneficia,fint pr3cftita,amp;; concef-

Ifafubieflis.Inhocautem addebanrexem-plum Alexandri Scucri,optimi amp;; fapien-tifsimi Romanorum Impcratoris, qui, ta-metfijUtcæterijCthnica idola fedabatur, O O J ta-

I

s ' f

*0« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PETRI BIZAR!

tamëOliriftianos permifit habere templa inurbcRoma. {dcquoLÇtlici pofl'eüe C5-ftancino Imperatorc,qui,piYter fuoiCma-forutn confuctudincm,tjfdcrn,loca,in qui» bus libéré conuenirene, fuamep fidem pu-blicè dcclararenr,concefsir,idé};incaufifu erir,utinnumeraecontentioncs,ac difsidia tollcrencur,ut plurima: egdes prohiberen-tur,utdcniq?fuüimperium pacatcactraii quille regerer, omniij? bonorum gencrcil-lud quam maxime florerc confpiceret. Ad haeCjexcmplis coru Cæfarü, qui fuêreOrthodox!, quorû quidc permiflu, pluriml, qui diuerfum fentiebant, fana olim habu-erunr, oftendebant, regiâ eius mentemo' primé quietâ,5i pacatâ reddi pofi'e,ac prx-l'ertim cxcplo Caroli V. fui progenitoris, amp;Pn’ncipi8 nûquam omnind fatis lauda-ri, qui concilia,Slconuentusliberos illis • Principibus, qui nuncin Germania Pro« teftantes appcllantur,concefsir,ut etiä hoç idem pauló ante fadum crata Gallo r5 Rege,! nfu o regno. Haecautem omnia ipfius animum horrari,acfirmari deberenradidç fuis largicndum, donee ex communi Prin cipum Chriftianorum confenfu, omnes i-dem prorfus animo fentirent. Interim fu-turiTjUtin tora ea regionc magng cladcs(iic diftueft)euitarctur,nihiltj; metuçdû elfer, ne externi,aç fînjiimi Prindpes,ea loca in-uade

L I B S K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»QJ,

uadeicr,)pfi^'pindigenç,acncgociarorfsfp fecuritatis deuenircr,uc non modd fibi alia domicilia,amp;fedes quacrcdas arbitrarcturs fed etiâ çj ca de caufa fe, fuast|! façulîates a-liôn anftulernnr,nioxunacû fuis bonis,ac picrçib.iopatriârediturieircnr, Poftremd, ?dijçicb5r,ex buiufmodioccafione, utricç parti quictc, ac fccuritarc prxbita, fore, uc toiûbclgiü pofthaç multd foelicius,atlt;ç u-beris florefcercr, unà çü ^ugqmçto ato^ am plicudine regiae dignitatis, pmncs'q? pro diutina,amp;profpcra eins inçoluinitate aisir duas apud Deum prcceseftufurieiTent.

Dû.h3cçagütur,tâta plerofiqj per univers funa Bclgiû,liuiufcc rei cupiditas,car!tus'q; ardorincefsit,ut,priusçg abHifpano aliuj ftatutûeirctjqux'tp fupcrhoçncgocio illi-ps foret feqtêcia,çognofccrçr, in muîtisop pidis,atc|; urbib,earn gêciû,noua fidei forma fufcipcretur.tdc^ prxcipue contigit in • urbeValentiana,que quidênÔfolwucre-rcs cultus aboleueratjfedetiSab omni regio imperio prorfus dcfecÜTc uidebatur. Hinçeffeâücft,utftatim Princeps Parme fis Norchcrmîi,Bclgarü rçgulîï,lt;û duodcr ofc/is€t«r. çimcohortibus,amp; quingentis cquitibus çd tranfmiferir, quo urbem ingrederetur: at oppidani, cognito eins aducntu,non modo ilium foras cxçluferuntifedetiarn, ?,breptis armis,quàmprimum egrefsi funt

eos'qj

PETRI BIZAM

eostj? adorn,nonnullo« exilJis truddarûc Quia ucro quondic ad cos, plurimi exua-rijs locis,praefidioaducniebanr,ut'q! firmi« tcr,amp; conftantcrin fenrentia pcrfeucrarct, hortabantur,tantum apimi, cisadieftum cftjUt nihil minus, quam de dcditioncco-Î'itarcnt. Proinde' fadum eft,ut Parmen-is uiginti alias cohortes ad cum mitrcrct, atq; interim publico edióto illius urbis in-«olasprofcribiiufsit, omni'q? commcrcio cüaltjsnegociatoribus interdixit, amp;qiii-cunq; aliquid aeris alicni cum eis an tea cö» traxilTctjCos omnes abfolutos pronuntia-ri fecit. Norchcrmu5,maiorjbuscopijs adauAuSjCam regionem illicö dcpopulari iufsit, ut hoftes omni re frumeraria, amp;nbsp;pa-bularionc prohiberet : atipfi nihilo fegni-US ad defenfionem omnia parare,aefgpius egrcfsi,multa ad uiftum opportune inop • piduminferre, plurima'q; bellica tormen-ta in meenibus difpofucrc.quibus, hoftes ab oppugnationc arccrentur. Interimfo-ct),acfcrderati, duodecim cohorrcs auxi-lio miferunt, Quas quidem cum aduerfartj aduentareconlpiccrcnt,e'ucftigióillis ob-uiamiucrunt,amp;confliiftu habito, partem ex cis oçcidcre, partim terga ucrtcrecocge runt. His confcAis,cum Norchermus au-dirct, in urbc Tornacenfi, qux eft apud

Net-

L I B ! 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»n

Neruios, eofdcm motus cxortos, l'bi^ c-tiam omnia prorfus addefcftionc fpefta-re^fibi non cunAandum ratus,cô ftatim cü fuiscoptjs profcftus cft,maturc'q; in oppi- Tof' dum ingrcfluSjOmncs armis exuit,S^ quos difsidiorum authorcs cognouerat, capita- •* lifupplicioaPFecit, moxq; ibi rebus corn-pofitis,ad priorem oppugnationcm rcuer fus eft. Dum non procul effet ab urbc,op« pidaniJaAa erupnone, contra cius copia# aciemdirexere,atq^ acriter utrint]; pugna-tum eftjln qua tamcndimicationc, cum fç ab aduerfo agminc premi animaduerterêe, poft aliquara cladem acceptam/c in oppi« dürccepére,acportis praeclufis, intramu-riitioncs,SCmceniä,fcipfos éôtinebanqin-dccp hofti crebris tormcntoru idibus gra-uifsima damna intulcrunt. Id uero neuti-. c^uä obftabat, quo minus in oppugnatiogt; nepergeretur,quin potius,uirieis,acplu- * teis,qu3e catapulcarü globos aucrtcrc pof-fcnqexcogitatisjobfidionc acrius urgebat» rtihiltp ab co prctermiffum eft,quod c|uid€ ad loci oppugnationcm facerc uideretur. Cæterum,prêter militates machinas, qua# fccum detülerant, Parraenfis, triginta ma-ximatormêca,quib.moertia dciicetêtur,ad eu tranfmitti cutauit.Ipfc interim oppida-noSjg certoSjacfîdeles nuncios amice' hor»

tabatur^

MS Pf T RI B 12 A RI tabatur,utaliqua honcfta conditione fefc dcdercnfjCJs'q; regis nomine, omniûpræ-teh'tarum rcrum obliuioncm,ac ucniâpol liccbatur; fed ciltn ipfi nihil minus, qiiàni depaceaudireuellent: ac potius obftina-fifsimisanimis in priori fcntentia pcrmas hererir,fct^ ad uim arccndam ftrenue’para« rcnt,hoftcsin oppugnatione acriiis infta-reineœperunt, ranra^'ui, acimpetu mœ-rtia concuferc, ur, cum magna miiriparsiâ diriira, óódifieAaforce, felt;^ ampliuscontra hoifiumimpreisioricm rucri ricquircr, fe tandem illius arbinio, acmifericoïdix dcdidcre,cuiiis ueniam triduo' anre reeufa f''a!e/itidni J'anr. BcJ]ipræfcdus,ubifcfandcnipôft npu^nantur. ûnius menfîs obfiuioncm, uiJloria poritîî uidcr,urbcmfj? cum fuis copijs ciTccingret fus, conrinudciuibus imperauir,utarir.a

• darenf.àeÔcionibusabilinercnt;omncslt;p mm'Rros', ac feditionis authores, in carce-tem con^cimandauir. His tebuspcraAis, üalidofp, aeforri pt xûdio ni urbercJiclo, inde cum aiiqua parte copiarumablcefsir. j^uraki re~ Supià cômemoratum elî, Auraicüa’ßa-riitiis aJurhé f^uis roga[S,uriein câprouinciâcôfcrrcr, /iniuerfum. quo tumultus ibiexcicart^eitis prudêtia,S^ auroricatercdarëcur. His iraep pacatis, aicp côpoiitis, Antuerpfâ rcuerfus ed, quocti^ pauldpdftjßrcdcrodus cQno mediôcri,p-

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eeruni

t î B E s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àtj

CfruCômîtatu aduenit,qd’fanéhaudme-diocrcm Partnenfî fufpidonc attulir,id'q{ in caula fuit,ut ftatim Bruxcllas muliô ma

I iota prefidia collocari iuberet,8C nonnulli, qui fufpedi uidebantur,çxrcgia protinu» temctifunt. Poftuîacum eft ctiatnà Brc^ derodo,utarccm Viariam Hifpano trade« tcf.atipfeidorhnino rccufauit, camcp ad fc duntaxat pcrdnerc, conftanter affirma-bat. Ne uerô per infidias, autalia rarionc capcrctur, ipfemet continuo illûc perre--■ xit. Intérim,ex omnibus fermé pardbus ' earum regionum, fubindè grauiores motus imminebant ,nèc tarnen finguH unum, idem'q! profited r fed omninô diuerfum, atcpicalnultoruanimi uariasin partes di-fti’ahebâtuf. Vtuerdaliqua ratio iniretur^ qua controùcrfiæ tolli,ac impendêtes mo» tuseuitaripo(Tent,indiäuseftconucntu«

) tourbe Mcchlinia,eoi|!aduenerunt Amu-ProeeriMn fJ ralus Cornes Aegmondanus, amp;nbsp;Princeps Gauarè, Philippus Memorantius digni« linw. tare Amiras, Horni Cornes, Philippu» Croys Dux Arefeoti, Petrus Erneftus , ôC Niunardus,Belgarum Reguli,cum plx^ rifquc illuftribus, achobilibusuins. Aiu raicus ueró, amp;nbsp;Hoochftrata, ciirn publigt; camfidemfibi dsri petcrcnt,eam'q;mini^ mé impctrarenc illuc acccdcre noluerunt.

lp»

it4 PETRI B 12; A RI

ipfî tarnen qui adcranr,cœperuntagere de componendis rebus : at propter diïcrc^ pantium uoJürates, nihil tu'm omnmôde-cerni potuir. Verum tarnen excömuni cô-i fenfu rtu'fl'um cftad Parmenfem, utquæiâ elIetjfu'mipfiuSjtum régis fcntentia,intel-ligercnt. Rcfponfumell, rii'hilefficipofle, nifi pn'us his articulis, regio nominepro^ pofiris,qoàmpr/milm fubfenbercnr,uide» licec: Vtpopulus, ciues'cp uniucrfi,inpogt; fterum àconcionibus abrtincrcnt: V'tar-ma naderent; Vti'n finguJis urbibus, atep oppidis ca præfidia prohrids admïttipa^ terencur, quæ Hi'fpano uifum foret. Fô-ftremôjUtïIlius clementiæ,arc|?arbitrïo fé' fedederent. Cùm huiufmodi conditiones admodum alienx, ac difficiles uiderentur, ilifco, reinfcAajdifcefTum e(l, eoejj rtiagis, quddprope' Anruerpiânoui motus oric-ta propt nbsp;nbsp;bantur. Nam iuxta urbem.duceequitcd

tntrpiM. nbsp;nbsp;7'oloia,milescolligicœperar, iamqueriui

merus ad mille,amp; quingentos extcndcbagt; ru r, 5C fu bi n de am pli O r Heb a t. Hin c fa rie ac cidic,ut Parmcnfis,ea rc cognita, è ueliigio nonnullas cohortes, turmasêp militsires c5 traeum miferit. Tolofani tdm erarit ftrouillæ (ispagusabeft ab urbe tantum fexquimilliari ) arque ibi plures hiric,inde^ éopias praeftolabantur ; at regtj milite»

repente.

LIBEK. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*!ƒ

rqjjfntè, acdeimprouifó incosimpetum fecêrCjCutp ÔC numero, ôC rei bcllicæ feien-da,longé his antecellerenr, paruo negocio deuicerunc,magna'q; illorumpars Conci-fa,5iplurimf inipfafuga mifernme’ truci-dati. V t primü is ruinor ad oppidanos per Uenir,quieranteiufderafoederis, éôtinud armiscorreptis,adopem focijs ferendam accurrerc infntueranr, fçd urbis portas oc-dufasinuenêrc.Cùm igitur exeundi facul iaspr3erlperetur,confeftinaindignari, fre-mere, ac fibi quifque arma;, telaque fu-tnère, tnoxqüe in publicosuicos, 5lt;pla-teas prodire, acque i'.lorum numerus fcx ré admillia quatuordecim porrigcbatur, idtp tarn celcrc ab eis factum eft,ut rcliqui, licet fihgulieorum,armis expediti elfent, neq;modus,nec^fpatiumdarctur,quofe inunum tolligerent. Inprimis peticrunt daucs portarum totius urbis, iixc^ ftatiiu “ ad C03 dclatæ funt, nloxque acccperunt o-mnia bellica tormêta, eacfi in forum addu-ci iufTerüt.Poftremd fibi dari uolebant ptt-blicü urbis pretorium, nouos magiftratus creare, omniat^ tandemipfi fuo arbitratu regere : urbis præfidcs, ho c aud'to,blande, atep amice' apud cos inftabant,nc quid hu« iufinodipoRularent: at potius dealiqua hontfta compofitione agerent, Verü ipfi

P P omnem

»1« PITRÏ BIZ ARI

omnem pads cohditioncm recüfabant« Cüm res ïta Ü haberet,alarum cêtun'ones, gt;c rclfqui ex duibus, egerc cum iIll's oA® militûcohorcibus, qüas urbfs tuftodis» amp;nbsp;falutc conftitutas fuille, fuperfds dc-tnonftratum cft,utfibi opcm fcrrenr,cau-fam'cpjCurid faccre deberenc, hanc prseci* puamelîc aieb^nc, qudd uidclicft,iuraf-fentjfenulh'us religionis homines fmpedf-turos: at publieam paeemprouirili con-ferUaturos; eamcj? parte opprfiruros,qiiz altcri negodum factfleret. His rationf-bus milites commoti, continuo fe ill/s adiunxerut^adet^ inftruda,magnum ur« bis forum,atq; illud, in quo moncta cxcu-dicur,occuparunt. Hate enirn duo rantiim loca remanferant, quae nondiim quifq; il-lorum poftulârar.Interim (quod lane mul tiSjhaudparuæ admirationicxticit)quic-rant Auguftanae fententiç, regijs partibus adhxferunr. Harum uirium acceisione no modd iam fefe ad tuicioncm parabant: uc-rum ctiam fibi fccunda prælia polliceban^ rur.Dum ergo utracj parsanimisinfenfif-fimisjodio'q? acerrimo inultionena fertur, quidam praeftantes uiri, padstp amatores, « qui plurimùm aurhoritatc pollcbanr, inter quos fncrût inprimisTomasFlifcus, 6^Marins Carduinu8,uiri,cùm,generisno bilicate.

LIBER. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itÿ

bilitate,tumuirturcornatifsimi,fefe!nter-pofucrunr, tanta'q; folcrtia, amp;nbsp;dexten'cace negocium traftaruriti ut ad pacciu flcéhe» recuvjcxcpcommunicüfinö deCvetum cft, ùt daucs, 8C bcllica tormcnta Veftitücrenc, Utlpmagiftratui nullâomnino uim infers rent: feduniücrfain piiôrehiftàtutn redit* dpatcrcntur. His rebus côrnpofiris,tnifsi funcBruxellas ad Parmenfem j Hoeftrata uctbidftdan-i cornes,amp; Marius Carduinus,qüi eanà cer-tiorem facevent de his omnibus,que in ur-beaccidiffent^fimul'qî ut oppidanos régi conciliârcnt. Refponfum aurem.qUod ab ca regis nomine accepefunt,hoc fuit,ut,ui delicet,populus, ac SenatUs Antuerpia-tiuSjConciones, Séqequid fpedarct adim* mutatam fidei fententiam,prorfus ottiitte rcnt.Vtfibiliccretinurbc ponere idpræ-fidii i quodmagisconientaneum uidere-tur.Sed interim,donee aliuda rege in mail datis habrrent,nemini ob earn caufarn id-lainiuriainferretur. HisrebusconfeftiSj Mansfcltius comes mifTus eft ad earn urbe cum fexdccim cohortibusmilitum,quiibi præelTeqpaulocçpôftParmenfiîetiam D«ïPlt;tw»n» dem conrendtt, ibK^ honorihcencifsimc inoreditur fuit excepta.Cùmautem per urbemobæ- XWMfipijw. quitanSjtemplorum ruinas, urbis'q; j alias florcntifsimXjac maxime populate5 foli*

PP » tudinem

tta PETRI BIZARI

tudinf anfmaduertcrer, dicür, c5 àgem/tit ódlachrymis minime concinen poruiiTc. Omncs.n.qui fe reos alicuius facinoris,5^ culpae fcntiebant,qui'q? illorum tumultutï uel authorcsjuel participes excifcrâf,fxur bec5migr£ranr,fuas'q;familias,amp; fortu-nas alio' abduxerât,iierici(ucparerat)ne dcfcgraucfuppiiciüiumcretur. Ipfcquo-qiie Auraiciis pauld ante difceflerat. Cü.n. uiderer,regcuelle,utiuraref,(^ci'fibi abfcp ulla exceptionc obtêpcraret in omnibus^ q ipfc praedpcrctjhoc fe fa Aurü penitüs re cufauit, affi rmans alio fe iuraméto abftri« Aum eife, uidelicet, ut rcgijs uerbis audits foretin omnib.rebus, q fibi iriiurigcrctur, modo ciTentcofentanef priuilegijs earü re g4onü,qu3cipfcmetrcx ante;ïfe confcrua-turum iur£rat. Addebateti3, fi quid regio iuffu cgiiTec contra præfata priüilcgiajprp mum luramehtum ä fe uiolatum iri. Quocirca ex urbé difcefsit cü magno procerS, amp;nbsp;uirorum nobiliü comitatu, uenitc'^ Bre-damjpacernü pppidüjdeinde profcdiis eft inBatauiâjindccpfein Germaniacontulit. Peridem tcpus,Lcodiceü,S^ Bolduc, qux oppida , nonnullos motus eiüfdem vel Jtudio excf'eranf, rum rege fngratiamre-dicnint, omniaqdeiittHin Beigio pacata uidcbantur, praeter Holandam^iri qua

trat

Liber*

fratBrederodus cum aliquamanuhomi-num armatorum. Nc autcm ilHus uircs crefcercntjhoftiumcp numerus augcrctur, illiicmiflus eft Carolus Bn'mcus, comes à Mcghf n,çû aliqua manu equitatus,ac pe^ ditum, eum'q; pofte? fubfecutuseftNor-chermus cum alijs copijs milicaribuB. A( Henricus , cu'm fe uiribut long^ i'mpa-rem confpiccret,ftarim cum uxore, acfa. milia,amp; quibufdam ex hi«, qui ei feco-mitemilHusirineris prxbuerant, nauem confeendif, atque àterra foluens,profpe. raqde ufus tempeftate, Bra'm,oppidum tnaririmum,amp; Gennaniç proximum,pcr. uenit, Caeterum^plurimi exciusfocij8,ac militibus,inter quos fuerunc plçrief ex uc teri profapia,cum d Httore paulo Ipngius abeflent,necj nauem confeendedi facultas daretutjin hoftium poteftate deuencrunt. Viancnfesautem,cùm fe ab Henrico defti tutos,necp fe aduerfus hoftem diutiug tue-ri pofte animaduerterent, continud de pa-ftioneagerc coeperunt. itaej mifsis Icga-tis ad Parmenfem , feipfos und cum oppi-do illi dcdiderunt,moxqüe adeog miftiig eftBrunfuicenfis regulus,qui eiira locum, régis nomine,tuerctur.Porrô inter Hifpa^ num,ac Brederodum, fuit ante id tempui, nonparualis.amp;controuerfta fuper huius pp , loci

«5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PîTRI BIZARI

Jofi cl)oone,3rq; in iudkium caufa dclafa, adhu’c pendebat, cum uterquc,iliumadfe pcrtincrc, uarijs rationibuscontenderer. Pçltrcniô.quaecunquc oppida, urbes in eis prouiqçjjsà tcgia obedjentia defciue-ranc,regem fuppliccs agnoucre,fe'q!illiul-trddediderynr,amp; Parmcnßsmilitariapre-fidia in fingulis difpofuir, ôi fana dcnuo inftaurari, atq; omniaiuxta priorem for-raam.amp;uiucndi ran'oncm, utreduccren-tur,fummo ftudio , uigilantia procura* uit. Etfi autcm, nihil oranind ab eaprx* fermiiTutn eft,quod,cum domi, tum mili-fiæ.adrcgiam dignitatem , dC Reipublic« quictem,ac unlicatcm fpeiftarct, omnialf prudcptifsimc gcrercntur, Hifpano tarne öb plurimas çaufas uifum eft,operæpreti3 fore, fiFcrdinanduna Tolctanum, Alb« regulum,illis regionibus præficcret, cum-• ^iie cum ampla illdc authoritatc,fîrrao-qyc militum prxfidio amandarct. HunC itaque toti Üelgio pr«fecit, ômniqùcre-i jgiaauthoritatcornauit. jsautem ,utftii Dw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prjnç/pjj uoluntati morcm gcrcret, ex Hf

mittyar in fpania profeAus, Genuam appulit, indefÿ. per Galliam Çifalpinam, SC AHobrogos itcrfeciens, uenit in comitatum Ç-ucera-« burgicüjfecum'cjîduxitcircitcr oAo mi« }i4Hjfpanorum,qui eraiK oinn($ perM aç

LIB î KÎ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*1»

jcuetcranimilites. Incaditîoncilli obuiâ procefsic Albcrkus Lodronius, cumtribus peditü millibus,ac crecêtis equitibus, quos regio iuffu paulo'anté collegerat.Câ tandem in Belgium perutnilTec, paulatim diftribuit prxfidia Gandauij,Louanq,at« quealijs inloçiscarum regionumgt;ubi mira quadam,8d incrcdibüi ccleritate, arccm munitifsimam conftruiiufsit, ut cam ut-’ bem,tanquàm freno cohiberct, ne itersini nouosmotus,atque difsidia cxcitaret., Paucis pôftdicbus, Egmundanum,5C Meraorantium,utrunque antea^cùm propter generis amplitudinem, tum quoque ob rei bellicx difciplinam,amp; uirtutis prx-Rantiam, i Carolo V.in illuftrium equi-tum ordinem cooptatum,aurei'q; ueUcris torque donatum, regis notnine comprcr hendijSCin uincula coiiçliufsit,mox’lt;ç plu rimos alios nobiles^aciniignes uiros, qui- * bus deinde diuerfistemporibus caput ab humeris detruncatum eR. Ex bis autem, Siotifsimdm Calendas lunq , anno mille.* imo, quingentefimo Jcxagcfirao oftauo, plures, qui cadem de caufafententixad-didi fuerant, capitc muldatl funt, inter quos cr5t i8.cxequcRriordinc,fumraiscp oatalibus clari,8Ccumhis,pl£riq:aln,non

PP 4 obfcufi

,îj P E T R t *B I Z A s I pbffeuri nominis,ac famæ,qui, utcôtiimï- ' ccs,ac ivbcües comprehenfi,uarf0 morris geflcrCjCiipremurn uifæ diem claufcrunt.

lildem fcrè tcmponbus Pn'nceps Albanus P faros comites,qui' ambo in arcc Gan dauenficapriuidedncbanrur.cum magno Hifpanorutn prcfidio, indc Bruxdbs ad-dudoSjNon.iuqq publicddccollan j'ufsrr. Nonmultopóft Domj'nusàSrralc, nobi-b's Antuerpicnfis,5iqm'in caurbc.cum o-pibuBjtu authoritatc prædpuü locSgerc-baf,fcçuri quöcj; pcuflus cft.atq? ita in Bel-gio plurimi uiri ex illufi:ri,acuetcr/ gcnere, qifi'cp prius in magna,dCfuprcrnaauthori-facc florucrant, breüi temporis intcruall® mifcram,amp;luftuoiam''fui rragcdiam rcli-querunt. Aliquotmcnfcs anted ex Philip-Mort Prmcf' pi juffu^cuftodiactraditus eft Carolus, Higt; piifJifpania- fpjniarum Princeps,cuius quidem reicau •?a,utd nonnullisuarie commemor^tur,!. ta quoque ipfias enarrationcm aids re-linquam. Is autem, ubi aliquandiu in car--cere detincrctur ƒ in Icthiferum morbum incidir, eoqu’e breui ex hac uitafublatus eft. Nonlong^ abhuius interitu,obtjt e-ti'am I'n Hifpanijs Ifabella , ßlis Henrici Galliarum régis maior natu,amp;Philippi u-xor, eiusqdemors ideo acerbior uifa eft, quod grauida, èC in uiridi xcatcobierit^

nullam^

LIBER. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tîj

nulhm'c^ mafculamprolem ex fcrcUquc-rit.Supra commemoratum eft,rcgulo Albano totius Belgij admjniftrationem ab Hifpano tradicam fuiffe. Cùm itaque Parmenfis, iam cunfta illius arbitratu, ac impprio gubernavi confpiccret, In Italiam redire ftatuit, eiufqucrci facultateab Hifpano itnpetra ta, illiîcitcrintendiqeiqdc, pro fe,achxrcdibus»ex regio cödifto,qua« tuordecim rnillia numrntîm aurcorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

annuatim proipijra funt, Si. ante profe-âionem pro uiaiico aurcorum X. milUa traditafuerunt, atqj itacxBclgio infuam

ditionem redrjt, anno ab Humana falute

1 M.D.LXVn, Piciautemuixpoteft,quàm

1 propter eiusabitionem indolucrint pro* ' ceres, ciucfqdcuniucrficarumregienum, 1 cùm ob eximiam ciusmanfuctudinera,

amp; naturæ façilitatcm turn prudentiam, acquitatemcsetcrafqùe animi dotes, quae

’ inbono, SClaudabili principe requirun-«

I tur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. '

DumhæctnBclgio fièrent, ScotiaQa-DewjwJ«» Irijs, mujtis'cp ciuilium difrcnfionuno,pro- »i«.

cellis,aç turbtnibus uexabatur. V nde au-tem bi motus originembabuerint,hic bre uiter, fummatim explicabo . ïoannes Stuardus Leuinix cornes, cum ab Hamil-toniis £uifietoccifus,PAat6liçus eius fllius,

PP J admoe

«4 PETRI B12 A RI

adtnodum puer, in GaUiam miflus, apuJ magnum patruum Robertum, Albini« Dominum,complurcs annos fuit, donee poft lacobiV.Scotixregis,mortem, tur« bâtis in Scotia rebus, domü fuir per Fran« eifeum Galliarum regem remiflus, eorum fuafu, qu i fuas utilitates imminui, piccm-queinter Anglos, ÔCScoco« faftam dole-hant. Is ergcijcumiacobus Hamiltonius exinimica familiafummummagiftratutix inuafiiTet, uifuseft maxime idoneus, qui X faftionis aduerfæuires ffangerct. Sutim itaque ut domum ucniqrcginas, marrera, amp;filiam, in libertärem reftituit,atlt;^ue ita clientibus,i3lt; amicis fe municrat,ut mirni-ds eflet fqrmidabilis. Igitur Harmüto« nius reginæ marri condliafus, opera ma« ximè DauidisBetqnis C3rdinalis,adcam Sterîinum ueni t Hi, ex commun! confen« • fenfu ad Francum fcnbunt, Matthæun» vnum in mofae(l'e,quo minus pax in Sco-daelTet, cum lîrcuocarer,fecuraturos,uç fofdus faduin cum Anglia, ioluererur, SC ScScozii in fide Gallorum eflet. Matthaeus pcrlitcrasa' Fräco reuocacusjsl regina pro-ditus,ab inimicis circumuçncus, uidebar, fi rccederct,amito;,3tciicnrcsin poteftatC (nimûojrum fcielinquere, camqdccxpc«» ditionen)

ditioncm ipfiinfame,amick calamirofam fore. Quocird defercus à Franco, ad Hcn-ricum Angliac regem fe contulit, à quo li-beraliter acceptus,multifqi{epr3tdi}sdo-

' narus ,acccpit uxorem,Margariram Dug lafiam , quæcx Margarita Henrici forore natacraqamp;multorum in Scotia prædiotü haercs. Äbeo tempore Matthæus in An^ glia fuit, exquepræfato coniugioTiberos hâbuiqquorum prior, Henricus nomine, cum ferè iam uigcfimü annum attigifTcc, multifque animi, amp;nbsp;corporis dotibus prg-fulgercqin Scotiam accerfitus eft, ibi'cç ex Procerum confenfu, Mariam Stuardam,

' Sçotiæ reginam, tunc temporis uiduam, 6C adbuc florenti «täte gt;nbsp;formaque confpi-cua,in matrimonfû accepit, qua cum, ali-quandiu amantçruixit. Cætcrùm, baud tnultô po'ft, cum pmnis utriufquc amor in odium uerteretur.faftum eft,ut Henrico uica, Só reginæ regnum adimeretur, at-que illudftatlra admaximas calamitatea dcyeniret.Nam rex,dolo,açinfidnsBod-ueii comitis injerfedus eft , fdque acci* dit, aflentienteregina, quae poftea ipfimee Boduclo,fcfeiilegitimo, ac infcelicjcon^ iu^ iunxit- Rege, indig^ïïfsimaTaé^ de intcrempto, purpunti, ac procercs, ho«

FE T RI BI^ARI hocexccrandum, atquehorribi'le fadnu« modis omnibus uinaicandum cenfuerûr, Itaque copifs paraas, contraeum adem dircxcrc, cumqdcadcertamen uentum effet,is,amp; miHtumnumcro,amp; caufj boni'ta-tc lon^c inferior,magna ftragc affcdui eft, fibique tandem fuga confuluiafed quoni-am deuiftus, in nulla regni partefe tutum abboftibusuidebat, adlirtuspropcrauir, ibiqu'e nauem co nfeendens, Daniam ucr-fus,nauigadonem dircxit. Cumautemil-Iiîcappropinquaret,â nonnulHs,ut pirata, deprehenfus elt, attj in uincula conicAus. At Scoti« regina in arcem Lofliuim ca^ priuaperduftaeft,ornniqdcregia autho» riratc,atqucadminiftratfone exuta. Pocl-lulo autem,quern antca cxufro fufeeperat, regni diadema tradjtum eft,ac tutores prç» ^pofiti. Dum res ita gcruntur,nonnulli8 menfibusintericAis, rcgina,quorundam ope, ex arce, paruo nauigio aufugit, co'qi, ui uentorum,in Anglicanum litçus appu-!it,5ó ab incoU« agnita, prorinus regiae tu-tclx commirtitur. Quid autem poftmo-dum ipfius caufa, in utroque regnoacci-derit,non deerunt praeclara fngenia,a qui-bushæç omnia literismandabutur. Quod ucróadmcattiner,idtantuminpraefentia dixerim, Elizabethan!, Britânix reginam, fingulari,

LIBER. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»17

fingulari, Dei optimi maximibonitarc,ac präuidentia gubernari.Quäuis cnim ipia-met egrcgiauirtutC j'acfapicntia pracdjta ßt, amp;apudfe conßiiarios habeat, funamo iudiciOjfummaqdc prudenna præftantes, tarnen fatcndum eft, Humana confilia pcr-facpe inania reddi, nifi ca diuinitus rcgan« tur.Id uero ut ita cfle iudi'cem, fuperiorum teth^orüm facit rccordano,quum cogito, quotinfemi,cxterniquehoftes,huicopn-mae rcginæ infidiaci fine, amp;nbsp;quam mirabi^ liter illamDeus ab eoruminfidtjs, atque conatibus cripueric, dCpropterea’ fatendü eftjfcelicitatem gubernationis, folius Dci efle beneficium,ipfumqdc,régna tribucre, cuiipfe fauet j amp;uicifs»m, cui libucrit, aua

Dum öcoti3eregnumhisturbjs,acmo- nbsp;nbsp;nbsp;,, nbsp;nbsp;.1

tibus agiratur,Suecie,acOanisc reges.ma-gno quodam interfeodioflagrabanf, mill nbsp;nbsp;nbsp;'Swtew,

tifqucamp;^grauifsimis bellis inter fc prælia-bannir. Etfiuerô plurrtni Germariiæregu-li,8ó Imperator fAaximilianüs perfçpe co» natifunt corum difsidiacomponcrc,acæ-quas pacis conditiones Utriq; propofue» runtjrtihil tarnen ab eis, ruhe agipotuir.

Muitüm igitur ab utrifque,marijterraqJe dimicatum eft, amp;nbsp;quidem uario, atc^ anci^ (Jitieuentu, magnxqu'e clades utrinque

tUatae.

Hiö PETRI BtZARI

illatx, ac fané altem, fn alrcrius exctdfuiWj Si. pcrnidem confpirafle uidcbatur. Ipfe aucem Succorum rcx EWcuS, huius nomP nis Xlltnônmodô forisacrox bellumirt hoftcm gcrebat: Sed etfam Barbara qua-dam fxuitiain fuos procere» fercbatur, SC Ioanncm,binlartdjg Principcm,fib/q; gcr-manuin fratrcm.ob regnandt fufpitionem j'n uincula coniccit, in quibus deinde a4 biennium, pcrmanfit, brcuiquc poft,itain nobiliorcs fæuirc eocpic, ut plurirrtos ex his,nulla data occafionc, capite trScari iuf» ferir,56 inter hos patrêicginæ,quæ Guila« no nupferat, ciusque fratrcm,6c Comitem Suuanth,una cueius filio,ae pljroft^ alios infigniorcs uiros, id'q; potifsimum fuafio-nc,acinftinAu Georgij Pierfoni,cuiusini-pio confilio plurimura regebatur i bjis peradis, eti dcmcntiæ, ac furoris deue*' * nit, ut fibi ipfi mortem uellct cortftifce-re , atquc ob cam caGfam Giiliclmutrt quondam, oriundum ex Hollanda, rei-qdc medicæ pcritum, ÔC cui etiam fiiam ialutcmdiu commifeiat,ad fc acccrßriiuf» fît,eii:ç imperauitjUt baineo pararo,fibi uC nas in pede incidercc, que'fenfim cruore deficicte extingueretur. Cum autem Iiiiic rei quamprimu adiierfari coppißeqmoxl^ß inde abiens j ré uniucxlam Dionyfio Gal-

5

11 B î R.

îo,qui alia’s in Britannia,fui regis nomine» kgationem gcflerar, indicaflet, is confc-ftim regem adrjr, ciqiic, ne id facerct,neue feipfum fuomet cruorepolluereC, fuade-batjUtqueadfaniora confilîa mentérrt re-duceretjhortatus eft- At rex ita, furoreqiic percitUSjCorrepto pugionc, ftatira in eu« irruit, amp;aericer uulneratum, fuis prxto* rianisirtterficiendum dtdir,eiufqde medicus eodem fâti gencre interemptus cft. Harum rerum atrocitàrc, regni proeeres, Commoti, regemirtquôddam cubiculuin induferunr,« Ioannem,quf ad hue in car-Cere detinebatur, accerlendum curarune* atque adeumimpcrij fummam, regium'.ç diadcmadetulerunc. Aftipferegtj norm-his dignitatem,3bnuens, regni duntakac adminiftrationc actucelamadmifit. Non multis diebus interieftis, Hêricus ingentj hires refumens, ac mentis irerum compos , rurfus regni habenas,amp; guberna-culafufcepir. Cæteiu'm^haudmulrôpdfrj eiufdem Georgi) Pierfoni j uiri nefatij ÖC. immanifsimi, perfuafione impUifus, o-piparum, acfolenne conuiuium inftitu-it, ad quod quideminuitarat omnes fra-ttcs\ forores , cunftofqde regni proce-res, cum quibus aiebac , fe uelledefnde plurima conferre^ qux ad cömraodutn^^

PETRI B12ARI

I acdecus rcgni qu3 maxi'mt' perunerent.In hoc autêjOmncs ad unG interimerc confti-tuerar. Cæterüm,i'dhorhbilefacinus,pn-ufquam abeo peragi pocucr(t,patefaAum eft per üxorem Nicola: Belgici,quem rex pauló ant^occidi curirat,ea(p,priufquä nupfifleqpontus erar,moxqdea uiri ncce, in matn'mohium duxerat; Hæcigiciiro-mnCtn proditionern detexi tcuidam riobi« li rtiatronæ, quæ erat ex Gallica ftirpe, aC nupferat Herbeuillæ eiiifdcm nationis uf-ro, caqueftatim adPrincipem loanncm, ^rifutrtx 9?’ omniafccrecó nunciaret, mific. Sutciaobty- regni proceres, è unanimiconfenfu rMniJmcéij Henricum comprehenfum, perpCtuo car-ritur in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fgarunt,amp;Ioahnemjregetri déclara«

ferem o-Dkx runtjipfeque Pierfonus,habitaquçftionej Joitanet ««j diuerfis fuppÜciorum gerteribusafFeftus loco rubßuui ‘^Ft, amp;nbsp;commentas fui pefsimi confilij pœ-tyf nas perfoluit. Hineautem reges, quiqdc exteris prxficiurttur, improborum affen-tationes caueant, eofque dfe omninoar-ceant,quorum congi-eiru,prauifque confi-lijs,ad fæïiitiam,5Ctyrannidem iheitantur, atq;illud Sophoclisppetud meminerinr, quot;^-lt;^gt;01 ivjxiniffi TÜV acfiàf/ fuvüaia.Ç^i ucni bis arribus Principum gratiamjamp;btneuolen-tiam aucupantur, fequ'eliac ratione am-Jjlas opcs, Sc dignitates confeeuturo,'; fpe-

LI B ext::'!

rant, illud fibi ante oculos prxponanr.

MdlsmxniißiiKiirüfiiiKivaocvTiHXH'ig'x.

loannes interim ex omnium nobiliu con-

fenfu, totius regni pra-fefturam adcptds,

hociriprimis fcduld curabar,ut,rebus om-

nibusdomircftécôpofîtis^'cumregeDa*

tiæ pacem iniret,cum'cj5 anted, Sarmatici

régis fororem,in cSiugcm duxitrer,fiebar,

uthicetiam pro eadeni rcperficicda, 1'um-

1 niopere'allaboraret.Igicur,leg3tisulcró,ci-

1 nbsp;nbsp;nbsp;troep mifsisjilla tandem certis quibufdam

1 nbsp;nbsp;nbsp;conditionibus inita eft , finis'cp tam graui,

acdiutino bello impofitus.

Dumhi regesinter feacerrimisodiisdi

micabanr,fpfi quoq; Sarinatarum, amp;nbsp;Mo-fcouitarü Principes,atrocibus animis in-uicem præliabantur. Hüius aurem difsi-dri,8Ccontentionis,qu3ediu inter utrunep regem perdurauit, multi hiftorici caufam alqs temporibusprodidcrunt. Cxteribm,*

I utuarièjita etiam ordinc,haud ualde con-' fpicuo.Étfi uerd ipfe,huius belli,quod nüc etiâ inter eosmagis , qulmunquàmexar-det,hand fane plcnam,perfeciam'q; notitiä alTequi potuerim,libéré tame dicam, quid tnihi potifsimùm uideatur. Magnus du- efuMt« catus Lithuania:,a mari Prutenico ufq; ad LithiM/nitt, Vilnam, quxeft metropolis Liibuaniæ, extendicur fexaginta miliiaribusGerma-

ni cis.