- V C AE OS andki theolo GIÆ DOCTOR IS,

Epiftola Euchariftica :

AD loannem Sturmium FeJ^erülionem

SCRIPTA

Graticudinis crgó,procdita PALINODIA Irooict.

T ^372\rGÆ, Georgtum Gruppeni^chium, Anno » $ S

L V C A s O S I A

DER T H E O L O G lÆ DO-

CTOR, lOANNI STVR^ Mio VESPERTiLIONï' fanarn mentem pre-catur.

GQi STVRMï VESPERTILIO. ingrati anfmi cn'men vchenicncer horreo : in eo enim vitio nihil mali non ineft:quare ne in te pro édita Pa? linodia ingratus viderer , malui te breui fa’tem cpiftola ( etiam inter multas meas occupationes^alîoqui, qu’am filentio in fufpicionem ingra#

titudinis venire. Si enim vnquam de totacontrouerfacaijÿ fa,fi de meaetiam petfona bene meritus es : eerteearn lau# dem édita tua IronicaPaÜnodiaj'nprimis confecutus vide# ris.

Gratiasigitur tibi agOjVefpertiliOjquas animo meo co# ciperepoflum maximas,proillius tui Ironicifcriptipubli# catione. Ita enim refpondifti,vt omnia mea potius confir# mauerisjquàmrefutaueris : tua verb probate,ne quiden» conatus es:meara infuper famamSCexiftimationemau# J-'iftiiuam verbprorfns extenuafti:vtmultorum de te opi# nionemnon modo non fuperaueris, verùm etiam expe# dlationemfefellerisJd vt omnibus fiat manifeftum,quàm pofliimbreuifsime Antifturmij meifecundi capita pracci# pua tibi in memoriam reuocabo.

Scripfi,poft renatara Euangelq dodrinam, perturba# lam fuiflèEcclefiamChrifti Cinglianodogmate t cuiD*

A 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luther us

LVCA OSÏANDRI

L**uicfiis noïï modb verba inftiturionis CccfteDorilînicÇ’ veruiTi etia-n docflhnam de Maieftate SC omm'præfentia Chn'ftioppofuerit.earn fuiflè tum communempreftantif* fimoruïTi illiusfeculiTheofogorum docfïn'nam, quamne# mo,nifï aperte Cingh'anuseflètjfuggillabattaduerfus quam ctiacn ru( veterator,feu veteranusThcologus)viuo Lutbe# ro,ne qufdem mutire audebas.Refutaui verbisD.Lutberl tuamcalumniatn,depræfentia Chrifti,in omnibus lignis, lapidibtisjierbis/oltjsjcantharis cereuifiarijs, Confirtnaui noftram piam de omnipraefentia Chrifti fentcntiam ex di^ dïis Apoftoli Pauli,et lercmiae Prophcfç.Oftêdi,idenifen# fide nobifcutm CyrillumjTheophyladtû, Chryfoftomum: SC intzr rectntiores etiam clan'fsimum SC doc^lrfsimurti vi# rum lacobumFabrumStapuknfèmxtmonftrauitibicuas blaiphemiasj quasinMaieftatemChrifti euomuifti: conuici,qubdOrpheus,Poëta EthnicuSjplusTheoIogiçdi* dicerit^quàm tu,Redlor quadragenarius,homo titulo ChrJ ftianus. Omnipotentiam etiam SC omnifcientiam Chrifti (fecundum humanitatem^ teftimonqs Euangeliftac Mat# thæi 3(5 Apoftoli Pauli probaui:8C has proprietäres huma# nac inChrifto natur£(fine eiusdem tarnen abo!itionc)reue# racommunicarijCxTheodoreto, Cyrille, Damafceno,8^ Athanafiojdemonftraui. Calumniastuas(qubdduosfal# fos Chrifti ad coelos afeenfus fingamus,ver6 autem afeen# fum negemusjquodcp ccclum et infernum confundamus) verajpia,perlpicua SC candida noftræ fententiæ explication ne iugulaui. Veram corporis SC fanguinis Chrifti in facra Cœnapræfentiam SC exhibitionem ( de qua Euangeliftæ tres,et Apoftolus Paulus clarifsim’e loquuntur)etiam Au# guftini,Chryfoftomi,S^ Arabrofrj teftimonqs comproba^ ui.Indignorum manducationcm’exPauliepiftolaad Co# rinthiosdcfendi:atcp ea in re nobifcQ fentire Auguftinum, Bafilium, SC Chryfoftomum, oftendi; tuasc^ blafphemas calumnias

SPISTOLX ïVeiîXIISTJCA.

calumnias, quas côtra illam pattem piç doâring eruôafti, in ostuumimpium ôd irapudensingefsi*

Præterea mendacta quædam tua putidifsitna rcfutaui, li^cnimirumzQuôd de Confefsione quatuor Ciuitatura ^bordinibus Impertj.qui Auguftanam Confefsionê Caro^ ’o Cæfari exhibuer unt,t5 iu dicatû fu erit,eam ab Augu fta^ ’^aConfefsione non diffèntire:qu'od Elelt;flores et Principes NaumburgiMVT ÄT Ä Confefsioni Auguftanæ fubfcrlp* f^fintiquod nos a Formula Concordiæ de Cœna Domini An36,VvittebergaccôfcriptaAccedamus:quod'i$eaFor# muh Caluinifmû fapiat.Hçc, inquâ,tua mêdacia côfutaui: ptimûquidem.exhiftoriaSleidani^quÇoetiâte iudice, pub# liûobtinetautliorltatêialterumjex prçfatione Ekôoïum ^tPnncipQ,quam illi manib.fuis fubfcripferût,et figillis cô» finnaruntrtertiS ex lib.ConcordiçjCui formula Vvittebergt; gcnfis ad verbs eft infertatquartû,ex ipfa Formula Côcor# ^iæVvktcbergenfi’.inqua nihil ineflèjquodnô ex diame# kocSCaluinifmo pugnet,demôftraui.lnfuper tuasinepti« ®s,de traditionibus nô fcriptis(qua in re tuRoraanizas)ex» ploll.Hçc in prima parte rrrei Antifturmrj j. funt traélata.

Veniamusetiam ad altéra partem^qu^de libroConcor« agit.Recitaui ibi verâ amp;nbsp;fimplicem hiftoriam de illius ^'t’ricompofitionetqubd videlicet ,fexilli viri^quiForrhu# bm confcripferunt^ab Eledloribus ôt Principibus ad illud ’^egocium fuerint legitime vocati : quôd liber ille 'a multis ïbeologis fucritledus ôd Ridicatus:et qubd in ea quidam îuetintmutata.ne velfalfis fratribus rimæ paterentjVelca# lûnqs occafionespræbercnt. Comemorauibreuiter totius libriet fingulorû capitû Argumcnta.Oftendi,quibus con# ditionibusEleéiovcs et Principes fubfcriptionê illiuslibri \ aTheologis poftularinf.qs videlicet j vtlibrum diligenter ' legexentiin timoré Domini expenderent, 6lt; fi eundem I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A î cum

W C Ä o J I ANDRI ctftn facrfs Ktens.SC cum Auguftana Confefsjone»perolfl^ nia confentire deprchenderent, tum demum eidem can# didefubfcriberent.Oftendi, quam tuhomofisimpudens, ’ SCqu'am impius.qui no modo aufusfucris fex ilIosTheo# logos Bergenfes, verum etiam ipfam Forraulam Concor# diac fexcentis conuihjs, calumnrjs ÔC mendacijs obruere, quamtarae Formula nun^te vidifle,nunqualegiffefate# bare.Obieci tibi,quam cotumcliofus fuerisin Elecfîores Principes,quorum fcriptaSCfadlaimpurotuooreconfpu# erenones veritus.Demonftraut,te fplendidementiri,cum affirmas,exterasEccIefiasdamnari,SC illispericulumcrea# ri.Docui,quanta calliditateSynodum talem poftules,qua« lisautdari non pofsit,aut,in qua veritas pluralitateCvt vo# cant)votorum Cinglianorumopprimatur, Ethæcdealte# ra Antifturmq.mei parte breuiterdidia funto.

Videamus etiam tertiam Antifturmij partem : in qua de mea nbsp;de tua perfonaagitur.In ea refutaui tuum men#

dacium,qubdfinxeras,meaIienumfcripcQ(Antift,urmium primS) pro meo edidifle. Confutaui tuum,tuii^ fimihum figmentum,de meo cognomineiqubd pares meus cognogt; mento Ofiandri,opinionem fandlitatis fibi parare voluerit: cum ilii aliud cflet nomen à caligis dedudlum. Oftendi» quam virulentus homo fis,qui in me reprehendas,quod parStis meicrrorem de luftificatione non approbo:quanta etiam tua fit vanitas,cum dicis,me eos pro concionemarty# res Diaboli vocare, qui pro Chriftiana religione fuppHc*^ acerbifsimapertulerunt:itêcum affirmares,me in Argent tinêfiEcclefiaomnes majores,’PaftorcSjSd Senatorios vi# ros,et ciuesfqui ante hacc tepora vixerint)daranare:vt reli# quas nugas tuas nunc,breuitatis ftudio,præteream. Tan# dem demonftraui,te efle monftrura ex feptem fedbs quad ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confia#

epjstola evcharîstica.

conflatSa'ta quidem,vt reëledici pofsis,CinglianuSjSyner^

Schuuenckfeldianus, Papifta, Neftorianus,Phi1o^ ‘ophafter,etEpicuraeus:icacp non bene confulerefuisUbe^ ^gt;quteos(tali fcilicet nionftro)formandos commendent« ^xcfuiïia efteorum,quæin Antifturmiofecundofcripfi» Qvid AVTEMj-SturmiVefpertiliOjexhisomnibuS’ ’t'tua lila fcurrilijSó plus quam infulfaSlt; inepta Palinodia '^efutafti;’imb,nondico5refutafti!fed quid obfecro refutare faltemtentaftiç’ An tu putasjolamera 2lt;perpétua Ironia (^uadragenario gt;nbsp;fcilicet, Reëlore 8lt; feptuagenario viro ^'gna)refutari poflè folidum aliquod fcriptum f“ Sed pro» fetïlójVefpertilio Sturmi^apiêter ea in re egifti;ita quidem , ''tparum abfit,quin ôë ego Palinodiam fcribam,Ego enim *£aliquotiesdeliraredixeram:nuncte fapere veile intellù» go.Sapientis enim eft,non conari ea eonuellcre,qua: cuerlt;s twe ncquaquam pofsisme duplex ftultitia deprchendatur. Ac,fi tu Sturmi,hacflenus tacuiifes, fapere vifus fuifîes ; ôi ßfaltem pofthacdigito compefcere labellum pofles, vide# f^ris de tua ilia fapientia ( Diëlatore ÔC Reëlore digna)aliii H^id retinuilfe. SediuftumDei iudiciumtuâ hypocrifin, ftultitiam ,vanitatem,virulentiam amp;nbsp;Epicuræam impieta# produxitinlucem.NeCg priustacebi8,opinor,qu'am Do

•iiinustibi inuitofilentium in hoc mundo mandauerit,teCß 60 ablegauerit, vbi erit fletus et ftvidor dentium perpetuus: vbi vermis eorum non moritur,Slt; ignis non extinguitur, Sed vt ad rê redeatïiustan tu putas,miièr V efpertilo,men# 'lacia metamorphofi quadam transformari in veritatem, fi tatercç quatercç repetantur,2lt; ingeminentur An exifti# ■laascoccyfmum tuu,toties iteratum,eflè câtum Lufeiniæ^ Ûeinonftrandum tibi erat,eafcriptur3edi(fla,quaeattule# Mtn,nihil facere ad fententiae mece confirmationemroften# dendum»

LVCX OSU NDni

dcnduni eratiditfïa Pâtrum Antifturmio infeftainon rede aliegan'. Conuincenda erarmca hiftoncacommemorsno niendacijndcp cefiimonijs euidentibus, Qi omni cxceptiOi* ne maioribus«Purgate debebas te,de Caluinifmo, Syiiergt; gifmo, ScbiiuenckfeldiiniCtno, Papifmo» Nefionanidno, PbHofophadriaccufationej inprinais de EpicanfuJo» Hoccrat rbsponderb adfetn; fiquidemtaqmcqasm borumpræftarcpottiiflês« Sed omnes cotdatt â^tntellà gentes v/rï v/denc,quôd in bis omnibus bxteaSf vemusin picc. Neqae mïrumrnam Veipertilio aliqaidde mure,ô^ aliqaidde aae babetmeqaealisCuis èpicefèièliberatepo^ teft. Quare boni amp;: intelligentes indicant^ te tua Palinodia Sgt;Cdecauû tua mala, quam agis, Ó^detuaipfiasperfona peCsime mentum elTe , tuisa rebus minime confus luilTe,

Pofuilii raibi etiam Epinicion, homin{,rcificet,Vena^ tori, Mußco,Pentaglotto,victorr.etc.amp;:in Elogiomeo vocasme Maldrum Sacerdotê: tec^ Verpertilionemiplë appellas.Etßautem, VeipertiUo Stuemi, non adeôplamf beus rum,vt tuosfarcafmosnon inteîligainuamen acdpio tuum ÔC Epinicion ôi^Elogium ,tanquam Caiphæ fammi olim Pontißeis vaticinium. Nam 3^is de falataripafsione Cbrißi, ne feiens,vaticinatuseß.- Caiphasemimeratillius anni Pontifex.’ vc tu es Academix Redior8f Didator. Quia verb tu ipfe non intellixißituam Prophetiani) nec Caiphas faam : age, explicabo tibibreuibusepitheta, qaxmibt victori attribuißi.

V RN AT OR tibi fum,Sturmi:at nullam vnqaainferam peremfac ne perfecutus qaidê fam : tametßaliqaoties ab Illaßrifsimo meo Principe iullus fumad venationê vna exire.Täta dßenimCelßtatiseiusinßgnis dementia et hu' manitas, vt Confiliarios et Minißros fuos, qaadoep vnaaJ

venait}!^ /

E P 1 J T o L A EVCHARISTICA.

Vcnatum educat; non qubd eorum opera ea in re indigeat, fcdvteosalaboribusquotidianispaulifperauócet, vt ani^ mumrccreent,atcp3tanquamintenfumarcum, remittant, Sed quia tibi placuit me Venatorem facere: age, dicam tigt; bi,qualisfim Venator, Spiritusfandlus dicitin Cantico Canticorum: Capite nobis Vulpes,Vulpesparuulasjquæ demoliuntur vineas: nam vinea noftra gern mas protrudir. Cant. 2. ca pi te. Vulpecula eras, Sturmi, cum fimulares, teNosTRviviene, Sc interim callid'ecumCinglianis cob luderes, Et,profe(flb^ dum in vulpinaincefsifti, rnultum damniinEccIefiaChrifti (in vinea ilia Dni) dediftiiquia occulte Cinglianifmum teneris animis inftillafti. Ego au# lernte Vulpemdeprehendiin vinea Domini, Sgt;C qualis lilts, omnibus oftendi, in primo meo Antifturmio, Po? ft« (vtesmirabile monftrum) conuerfuses in aprum, Deapro autem.quomodo in vincam Domini (Ecclefiam) graffarifoleatjficfcripfitPfaltes:Exterminauitcam aper dtlylua t SCfingularisferusdcpaftusefteam, Pfalmo?o, Cum itacß viderem ,te in tuis poftcrioribus Antipappis, tanquamaprum,graflàriin vineamDomini, arripuigla# dium venatorium verbi Dei gt;nbsp;tecj? ita confeci, vt aliquan# tulumquidem adhuc grunnias : veruntamen omnesin# Itlligant, te confoflum eflè » nec^ ampliusrefiftere pofle, Sid, fi plura tibi venationum genera placent, dico, te efle ^tdeam,quæ rainutos pifciculos in ftagnis deuorat,SC baud paruin damni dare folet : tu enim teneram iuuentutcm Caluiniano dogmate perdis. Ego igitur falconis officio lunflus,te in aëra aflùrgentem,SC miretibrjpfi fublimi vo# latuplaccntem,infe(fiatus fum ,tecparreptura deieci. Di? iisautem forte, me nimium de rebus mcis geffis contra te gloriari, Sed meminifle debes, qubd me in Epinicio v i# CtorsM ipfcappellaueris, Athoftis ConfefsioSC tefti#

B monium

'i,v c AB crJïArtDRr moftiurtl raaximam habcnt suthoritatemtquarerveltia ïpfius ConfeCstonc »victor /ûrti: tu autem vidas. Mu« Gex, quam mihi denuo obijeis nondum rne pudet : eli enim donam DeiOptimi Maximi. Pentaglottü ms nun« quamiadaui; nec;p tarnen peenitet me laboruni, guosi'n diCcendis præcipuis Unguis impendi : 3lt;^ Tpero maioretn inde ad Ecefeßam Deifruedam redirequamCituDemof Gbenem 0^ Homeram cocos deuoraßes. EgomeaGudii non ad oGencacionem vanam, fed ad EccIeGx vcilicateni inGicui: cibi per mc licebK faperbire arcium dicendicognif none, quamdi'u libueric. Magnas autem cibigraciasdcbeif re me fateor, qubd tandem me Mufarum Sacerdoceenfaf das, quem pauloancèaGnû Cumanum dixeras, EGenim amp;: bxc pars altqua Palinodix : niß forcé Mufx caiesiata habeanc Sacerdoces, quabs Cununc ss Academie Redor, Si enim caliseGe perrexeris, profedoMuias cuas,cuas,in^ funcict dodrmam piam blafpbemx, oni4 nib. inuiGs ôéabominabiles reddes. Deniq/cum ceipfuta Vefpercilionem vocas,monesipfe cuosaudicores, vccuam conuidum ÔC crebriorem omnem conuerfacionem faf gGciC‘ Veipercilioenim eG ex iGis auibus, quasDominus immundas eGè cenfuic, Leuicici vndecimo capite, ' q^bd VeipertilionisGgura pidoresincerdam Csif codxmones reprxGncare folenc : quare IibencercibireÜna quo nomen amp;Gguram Vefpercilionis : ne(^dubsco,quin omnesboni ce,vcfœdam admodum auemfpoGquam in forma Vefpercihonisiam aliquociesfub vefperamcuexca^ tis euolaGi) vebementerauerfencur,

fixe omnia J Sturmi Vefpertilio, cum caufam, quam ego a uerius te agO} commendent,tuxverópfurimum noceant, meritotibimagnasgratias debeo, quödPalinon dtamtuam omnibus deridendam expefuais;

Sed

IPISTOLÄ EVCHÄRISTtCÄ,

Sed fortafle inquiesrfi non verbis modbjVerùrn ctiaiti fàtîbsgratitudincm meam dcclararetibi velinijæquum eù (è,vt Thefes illas Hermanni Pacifici refutandas fufcipiam: vnaciim illo elegantifsirtio Paralogifmo , quem in fine, tanquam caudam tuæ Palinodiæ atïuifti: idenim me ob« nixerogafti.Remnodifficilempoftulas.Vefpertilio Stur» nii, fed tarnen vald'einiquam : itaepaequum petite. Mihi cnim,Sturmi, quadragenarieRedlor, tecumnegocium «ft: non autem cum illo Hermanno Pacifico. Et,fi eam te«

P'agnandi rationem acceptarem, quotidie mihi nouos aduerfarios adduceres , Qi. interim te fubduccres : Qi ex *ftore fpedator fieres. Et talia impura feripta (eiufdem ar« gumenti Qi elegantiae) fexcenties funt a noftris folid'e con» futata. Non .n, tui Holocingliani Qi Hemieingliani quic« lt;],uam nouiadferunt, nifi qubd lenocinium comptaeora« tionisaddunt: veterem interim impietatem retinent. De^ inde vis mihi (quod pace tu-a dixerim) obtrudere feriptum ftjppofititium,cuiusipfumauthoreminhodicrnum vfque diem puduit; (neq; enim vero fuo nomine hadlenus in lu= «fni prodire eftaufus) ÖC huncinfœlicem fœtum parentis fui pudet : quippe cuius nomen proferre non audet: itàque fpuriuseftifte libellus , qui non habet legitimumPatrem, Etperfcribituradme, huius feriptiauthoremeflè Theo« bgum, qui hadlenus fuo Principi perfuafit, fe nô eflè Cin« glianum : cuius perfi'diam , fiPrinceps ille aliquando anU Waducrteritjfaciet profedb,quod fe dignS erit.Et talesfunt hodieplures Theologi, veftræfarinaehomines, quicum occulte zizania Cinglianifmiinpiorum Principumditio^ nibusdiffeminent Qi plantent, poftea imitantur adulteram iftam in Prouerbijs Salomonis,quae os tergit, ôf dicit: non ’VM oPERATA MALVM,Prouerb.3o. cap,lubeigitut tuuiuHermannum Pactfîciim fine larua in lucem prodire:

B a ÔC r®«

L V C AB O S I Ä O R I

ËCrepcdctur forte plus Paftor, qui lvpvm ilfulflglatlio vcrbi Deiconfodiat. Noliautem,mi Vefpertilio Scurrnb hancoperam ïamnunc a merequïrere. Egoeni'mtotus fum occupatus in edendo fexto Tomo Biblico, qui Euan# gcliftas quatuor amp;nbsp;Ada Apoftolica (fi Domino placue^ rit) compledetur. Eiuspriorem partem Typographusiam typis excudere pergit.ego verb in pofteriore eius parte ab# foïuenda adhuc elaboro : quare vt morulam tantillam mo# derate feras oro : amici enim literis crebris'a me editionem maturam flagitant, Interim forte prodibit tuus Ofiander Catechumenus: nifîforteabortumfeceris: eumpartum vbividero» eahumanitateintuamgratiâ ilium excipiam, vt intelligas me hominem eflê gratum , qui officia officîjs compenfare ftudeam. Dominus tibi, mi Vefpertilio Stur# mi,det vnciam dimidiam fani cerebri: plus enim capi# tulum Velpertilioniscapcrenon poterit.

Datae Stutgardiæ,!/, Aprilis

Anno 1581«

FINIS.