De potiffîmis ueræ religionis capitû ïïus, quorû cataîogû uerfa pagellaexhi bebit^auihoreHeinrychoBulIingero»

accessit operiPrafatio Jeetrtaraikme^uii pofsk ifâtus peceatis noflrit Deus placari. Aae/ferunt item ueiußifii * gt;w«»i ConnJioriMB fj' emtiijuifiimorion erthoJoxorum patrum fiimboU.

HIC eftfîlius mensdiletflusJn quo placata eft anima mca.Ipfum audite. Mattli.i?.

j TIGVRI APVD KR O s C h O ver vm, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;an N O M. D. X bix.

Expofitto breuis fed diludda Symboli apofto lorUjUel a» articulorum Chriftianaefidei,

GVALTHERO, PETRO S Y M V E« J,ogt;IojnniStumppffiojoanni FJoroJoanni Seykro, Adriano Hoz P'hiaiio.Nicolao Saräorio amp;nbsp;loanni Hugoni Decanis feu arclii» Pfwoytetis.omnibustp Chrifti amp;ecclefiarum miniftris.Clafsiutn Aigurini lacus,Libère prouinciç, Steine.Vituduri,Heligou^, Vuctzikone 8C R.eginofpurgi,in agro Tigurino^ue* nerandis fuis dilcdfiifimisq; fymmylüs ôf

I V L L V M äliuj temput uitrein JicenJi/tipper diuuit materiam, pra/ens hoc noflritm exhilet uberri^ mam. f^am quid fiat hoJie cr ijuiti orbi chrifiiano im“ mine,:t, manijr/hut tfl quam multis redtare oportetU» Irafcitur peccatii nu/irii iuflus dominât ae punit etiant fed longe grauiora parat.quit effundatin capita impcea _____ nitentiicm.PJoftrumautemo/ficiumefiuigilareprogre adueniente gladioomnet nofir it fidei commiffat ouet admonere in More.nf fanguis pereuntiam re^uiratur de manibut nofirit, P'idebor ergo mit quot;pctieprttium faflurut ft collmjuar uobifcum uenerandi jymmyfia (y frairet ^‘‘t'lf de ofi(io nofiro. periculo/ii hoc feculo rite faciendo, acde certa rdtiotie 1““ nalperatam peccatis nofirit Dei iram pie plactmut. óVio cjuibufcum lo^uar^ ^quot;ptuunperitifiimit rerum diuinaruin,breuitati ergo fiudeho.

l^ubiicm noil t/f ijuin propter peccata hominum irafcaturiufiifiimut dominut, confeijucnt eß imicam effe placandce ira diuina rationem.peccata abluere, «eronon abluuntur nifi cmofcantur primum.deinde deponantur per fidem O’ poniffntinm. Proinde ft uolumut pro nofiro ojficio jublatam à Jooiini •''«mO’pttntftgrdMff.pfffdM populi proferre o- accufdre .fed jy fidemdocere Protrahen* ^pttniientiam urgere oportebit. Dominut enim per Pi^echielem, Et tu fill homi ^’annoniudicabitfinijuit.an non iudicabitciuitatemfanguinumfindica tiain' peccata ho fiat atoniinlt;i(ionfi fuat.dicet'ip.O ciu(t4t effundent fanguinem in medio fui, ut liuipui eiut appetat.a- ijua idota fecit contra feut pollueretur. Jn fangume tuo î“'quot; effudifii deliquifii : cz in idolit tuit qua fecifii polluta et; a- adduxifii diet tuedJeo iradam tegeniibut. En prinripet «iri tui quifip pro uirili in hoc eft Ut fa' làieffundatur.Pattern cz rndfrem uiiipenderunt in te Ptregrino qui efi in txeJio lui fecerunt calumniam Pupillum cz «if/wdm affitxerät in re Sanâa mea

I de'pexifii o- fabbata mea prophanali. V'lri dolofi futrunt in tf ut cffundcrent fanguinem. Et in montibut comcderunt in te.atip fcelut mtditatum in ff defigni rmt, ytrinda pairis in tt rttexit.pollutctm'f mtnftbus in te humiliarUt. cz qnifif

QVOMODO POSSIT IRATVS PECCA* eum uxore proximi fut abommanda dtftgMMt,lt;}uifif nurum fuam polliüt dW' nandofctltrr,tjuiflt;f fororemfuam ftliampatris fui in te humiliauit.Muneraaetit perunt in te ad effundendum fanguinem.O'fanut fiue excef/umac(ef)ißi,vt* tnolumentum tuum promouißi cum iniuria proximi tui,at f mei es oblita dicii (ii) nunus Deus, Et ecce ego comploft mdnut meas fiiperauaritia tua, tpiamexercui* ftttÿtines tuos ([ui fiterunt in medio tui. fdum autempraualebis tufl rgo contra teinfurrexerofEgodifsipaboteingentesij’difpergam leinnamntt Cr ƒ nrm faciam immunditite tua ijua efl in te, Hae uerboi 'un retenfiâ haâniiil ex Esiechitle,fratres,cf hoc ijuidem libentitu quod iflageneralem ijuandam no« bisformulam exhibent non modo accufandi fctlera, fed iudicandi eiiam defceltc ribui ijua Deus maxime oderit, (y tjua acerrime impeti uelit,

Cauendum enim nobis etiam atlt;p etiam ne duces caci cuUcem excolamttt de,» glutiamus autem camelum,id efl nànutilis erroribus or uiti/s mhareamus âccut fandis exagitandistp, tranfeamus autemfcelera crflagitia enormia mta^la, 0« flendit ergo hic Esi^echielis locus,indicant (y alÿ loci fcripturafan{ia,lt;jitagt;iani fint maxime deteflandaflagitia,illa nimirum qua reiia tendunt in fubutrfion^ gloria Dei,in opprefsionem iuflitia cy fanâimonia,denitp in difsipaticmtm chat ritatis, Seio horrenda illaflagitia non regnare(gratia domino)aut inuenin mini gulis ecclejifs. Alia alijt laborant morbis. Netf utileefl horrendailiapfopnquot;^ populo ubi non inueniutur.Prudentis autem pafloris efl diligenter difpictf^ cuif congruat ecclefia.quidfit honeflum utile ac neeelfarium. fd urgeat, uero nonfunt damnata diuino in faipturis iudicio amp;nbsp;contra modo recenfita tapi* ta non pugnant, non funt perfequenda a nobis. Peccant eràmgraidter quiptn pit

Hôi»;. catisdamnant qua Deusipfe non damnauit. P'ahis,inquit,Deodiledusil‘‘ » qui dicunt malum bonum,o- bonummalum.quiponunttenebras tenebras.amarum dulce.cr dulce amarum. Proinde nihil hic agendum animi noflri arbitrio,fed iudicandum amp;nbsp;agendum potius ex prafcripto « nbsp;nbsp;’

Un. dtcitur,ttgmem,ficumficumappeuemus,o-loquamurdtferte ,jelt;sjnn^quot;f-recunde tarnen. Abfit quoip fel amaritudinis o- affeflus canûs pranus, A l‘ F tulantia lingua.abfit dicacitas,obfccsmtas,fcurrilitastp,ne uideamuf i^ fl praterire er maledicendi libidine laborare.non feruere s^elo Del, ueritatts CT Jßitia. Intelligantaquiauditoresnosaffeâupaternoobiurgare.acferMn ] dio,nonperdendi hominesptccatoresperfequi,adeo'ipfcelusmagis^nnmptl _ nam fceleratiperfequi Dieendi enim libertas ineeclefia minißrorum ner i , fpirittts efl ingenuiias.non affeflati cr Uuore agrotantis tib'id0.f^tifl”’^^‘* flris licent,nec conducunt omnia. Proinde nulli bono potefl probari procax audacia fcurrilislp petulantia.qui non putant fe fuo fiinflos oflicio, i plena conuitiorum plauflra citra omnem modum cy iudicium effuderint exoui Tarint^in miferos4uditores,fluiufmodi Tabulasnoniuuant extmpla

«Mil, prattritit ftr(unßMt^t,nm kent aptant. ^it autem increpatio aut okt iiir^4tio minijlrorum ueritatis prudent potiut tjuam audax,grauit cr expenfa,ni leuis c effufa,aTdeat non irnfed jpiritut uehementiafit uerecunda modefla »«* jio'if /meritate fan fie téperata.quit ipfa rei perfpicuitace euideiia o-di^nitate nul ^itur^tat reum attp conflringat quam malorum uerhorum copia pungat: hoe eß jMfeeltrum uiuaci demonßratione amp;nbsp;rerum nularum indignitate uel enormi'' flit reos magit uulneret auam fcommatis dmpuris difierijs exafperet. Et ^ui^ iltmualdecommouenturhominescumclareintelliguntretijuas defignant ten’* ^treconnaDeumcy in excidium propri} corporis in^trternum animie iniericu.

f^rußraautemnullo'tpcumßufiuacmfauerimus fceleratùf» ftmulamp;ßdem AgnofctB-fiftr'imisacpanitentiant- !\fonplacaturiratus dominus cerimon^s quikufdam ffrekiumlgaribus.protritis.ex traditions humanaacceptis.Fruflramecolunt, pecan.

lt;loininut,docentet doflrinas pracepta hominum. Imo mdignifsime fert donû» pergamus cum illo redire ingratiam per cultum ijuendam Dei prapoßeru, climat tnim apud leremiam, Emendate uias ueßrascj-ßudia ueßra, tum ejfi» ^nthabitetisinloco ißo.Sed ecce uot cor^ditis in rebus nihili. Numfitran^ ^iOclt;idtndo,adulteria committendo, perfide iurando, feiptendoip deos alienot, **debitis rûhilomînus uerttre in confpeÊium meum in domoißa ^ute appellatur ’'ti»iomine,ae dicere, Eiberati fumus etiamfi cunäahtecabominanda fecimusf ^lunfptlunea latronum fafia eß domus mearProinde repudiata do firma falfa, ^fnmus ex uerbo Dei lt;jua Deo placent conuerfio.ijua uera fit panitentia amp;nbsp;fie its, Ergo poß acrem peccatorum increpationem per minißros uerbi Dei fafiam, fiugitat uerbum ueritatis apijs auditoribus ut agnofcant ex animo obieâa pecca fiilM defignarunt contra legem domini, confiteantur^ Deo omnifcio er omni^ foieniiÇcui omnium patent corda) tribuant^ Deo cpii uerax fanfius amp;nbsp;iußus eß nbsp;nbsp;»quot;**!*• 9^

iH’iemgloriam.ipfii autem mendaciumfcelera et ignommiam.fJamfanâus Io2 Jltnift apoßolus o- euangelißa,Si dixerimus,induit, peccatum non habemus,noft tfi’fallimus.a-Deum facimut mendaeem ,nec ulla eß in nobis ueritas, Apud

! lertmiiim tjuoip legimut, Cur bonam facit uiam tuam cum fit mala f Dicit inno« ^f’itfim:ategoteiudieo.^n noninuenitur fanguitpauperumfubalistuisrEtin t^gelio dicit dominut, nbsp;nbsp;cäci efßtit,non haberetit peccatum : nunc uero cum

Otitis uidemusßccirco peccatum ueßrum manet. Ideotp neceffaria eß arte ma •“'lt; ptccatorum agnitio c3- confefsio. Praii hcee humiliationem coram Der.

Qjiifi/uit enim peccata fua agnofeit ac Deo conßtetur ex animo, non poteß Humillatio ^f’nmiliaricoramDeo.Cemitdoletcr fufpiria imoducit ex peflore. Pudet ntSi dolo* “‘•MU loties er tarn indignis modis offendijfe patrem benignifsimumüdeolp abijeit nbsp;nbsp;°P“’*

/'A m pulueres ad pedes domii ä Ita uero peecatrix Uta in urbe dominum in conr fn^iofedentemarcedens.cr Petrus poß abnegatum dominum iamexatriopon»

I '^tedient^proßrati fordm domino, profiififsimas profundunt lachrymat. Cmmat Dauid, Sagitta tua in me defixa funt er dtpreffa eß in me manus tua»

integrum t/lin flt;n7ie mM propter inJignationem tudm: non ejl paxo^^ •ntij propter peceatumrrieum. initjuitatet tranjeendunt eaput meitiigt;,iJ grauiori junt pondéré lt;]uatn/im/■erendo . tgo initfuitatem meam fateor (2 0' pectatum meumjoltàtorjed c? nnizTM mea terrtta tft uehementer. DeftuiguM ptm ingemitu meo, flu^iuare facio tota août leéium meum laihryMt m is Üs ^efaao. Expre/itthit uerbit grauem dolorem expetcatorum agnitione tontu ptum enatum'lt;p,dc «ti uerum nobis uertt humiliationit exe/nphtm reliijuit.

Credamus hfefuero fueritfathagnofcereiytonfiteripeecata humiliari^ coramJoe btV conUoÏ dolere.nifi pratterea aedamus peccata omnia nobit condonata ej]epne nata eïe pter Chri/ium. Nam indoluitgrauiter ludas propter proditum Cbnfium ; eme v'^niium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eflpeccatumingenue.dicent, Peccaui, tradens fan^ineminnoxiiMtii’i

preiium tjuoip fangumis,acceptttm à latronibut.rejütuii in templo,jed quia fiie Kera in dominum lefumcarutt nihil dolor c? tonfefsio profuit. Eidef ojo do»^ tenda er urgenda erit imprimit,fidetinlt;]uam lt;jua eredam pamitenteiremi/Jis/ibi, tf[e peccata gratit.propter chriflum. I d ijuod apertit Des pronàfsiontbus cy f** tmplü illuflrsbut eomprobarc imi cy demonftrare oportet. Nam/idei ixititditu eß.tefle apoßolo.auditus autem per uerbum Dei. Atlt;p hoe agendttm ueldemonr ßranJum eß tanto diligrntius,i]uantograuius tentanturhac in re fideliuenani^ Rii Êx lege a- prophetisClicet in ijs fint copioftfsima ) nulla proférant leßiinototb fed ex euangelicis duntaxat cr apoßolicit bterit^tjuit unice docent fidelibus ^ra» tit condonari peccata propter chrilium. Clamat prtecurfor dominibaptifla, igi loan I.' nbsp;nbsp;to in ipfum dominum Iefumexttnto,Ecceagnut Dei cjui tollit peccariiin

a.toan.i. t. Nam /oannet apoftolut dixit, Sanguii ßlij Deiemundat nos ab omni pts“'quot;’’

Ipfe enim eß propitiatio pro peceatis noßrif, non pro noßris autem tantimtjtd etiam pro peceatis totiusmundi. Ipfeuero dominus Jrfits teltificanidc hisdidt, loan.}. nbsp;nbsp;nbsp;ÿiiut exaltauitMofesferpentemindeferto:ita oportet exaltari filiumbomd^^’

t Tain I nbsp;nbsp;*** omnis tjiii credit in eum non pereat fed habeat uitam aternam Paulits

apoßolus teßißcatur amp;nbsp;ait,Certus fermo amp;nbsp;dignus tjuem modis omniusamfii^' ffamur,lt;^uod IcfusChrißus uin'tt in munjum ut faluos fitciatpeccatorec,heint Afto.io. lt;3- Petrus dixir,Chrif}oomnes prophitittißimoniumferunt,tjuod remi[iiontin‘ peccatorum aceepturusft per nomen eius tjuifefuis crediderir in eum. Exempts nl roremifsioiiis gra'uita CT receptionis ingratiam Chrifti fdelium fiuepatiiM» t'utmjnnumer i exhibet nobis fcripturapraferti neuangelica. Hue enimpertinet txempla Matthai.Zaihcei, Peceatrids, Petri, Pauli,latronis in cruiemorimtii, ctf tnultorum atiorum Htcc urgeat fidebs f hrißi minifier in ecclrfia tonliantff, Kecjuis marore abirptus a- lonrcientia fcelerum terrttut contabrfcai,defperet O’ eonficiatur. Credat tjuifp f.bi placatum effe patrem catfßem propter mortem iuflitiam amp;nbsp;redempi’onemper Chrißum.Sola enimhac fideconcediturpaxff trantjuillitas perturbaiit ronfeitntifs,

K)iro!ferenatO'tranquillas redditconjaentias,non omnernexpeftoratfobcitut' txch iMtni,neif ultain indueit fegnem inertiam,lt;pt!n potius ad preers cr ad omnki pie P’*' f^bsofficiatxcitat, Credidit /lhrahamDto,uerum ideoerare iwndfj^,inii fottriiusje aceepturum Dei promijsiones eredidit,hocardentius orauit Min» lOiJitiimuit Dauid fe aecepturtun â donàno tjuoä hic ei promiferat, nihilo mintis fxi intermij stone preeatus eß. Proinde admonendus erit nobit populus fedulb, ut defmat prectsfitpplices effandere coram donàno, quo ille mifertus namp;e ß^'pnpterChrißum,auertat ànotisiram [uam.fidemMotfutramdonet O’ ^'i'^bfßritu juo nos jemper dirigat, denilt;p ab omnibus bberet cum aràma ttna ^forii nofirimalis.pacemnobis a- mcolumitatem coneedarprincipibus es- ma^ no/iro donet fapientiam,prudentiam,ßgt;riitiidinem,iußitiani es- félicita^

Cauendam trit tarnen in precibus ne populus alium inuocet quam foluta btimpatrem per diMum O' unicumfilium domina noßrum lefum Chrißum, Offinejide es charitate inuocet, Qjii enimdubitat inßde,nen putetß quicquant *«ifiurum.Et qui munusluumad altare offert,prias reconcilietur cam fratre oblaiionemfdciat. Reiineat autem omnes in orandi ßudio quod in euan f amp;nbsp;dixit donvnus, Petite es dabitur uobis,quterite es inuenietis,puljatc es ape.e uobis. Ô)àjquis enim petit aceipit, o quicunf quarit inuenit, es pulfanâ ^iiiur. dn quifquam eß,qui ß filius eius petierit panem, lapidem daturus ßt fi pifcem petierit,numferpentem dabit Uli ’’. Si uos igitur cum fitis mali, Hofiis bora darefil^s ueßris, quanto magis pater ueßer qui efi in ccflis dabit bO'^ poßulaueritis cb eof

Lwuerobeatuslerennasoraret aliquando ßrenue o afsidue pro populo viuin^ant ^oniiv,audit tarnen à domino. Et tu ne oraueris pro populo ißo.necp attoUas pro praierça 'iliidamorem es deprecationem, nef interuenias apud me:quoniam nequaquam „ç’^ipa' If euJiam. /In t« non aides quiet ißi faciant in urbe es 'm agrof Eil^ colligunt lia it, patres incendunt igntm,uxores autemfarinam aqua canfperfam fiibigut,

Wplacentas faciant regma eali,es alienis di}s fundant libamina, me uero ad ira fwaoffnt, Pro'tnde n«nio putabit Jolis precibus licet prolixis aut frequentibus plu ftfipojfeiramnunàiiis.fiillamittterim irritareptrrexerimusquotidianis ßag» ^’.Prgeamus ergo populos noßrie comnàjfos fde'i utorent ardent er es 'mdefi^ «otter, finuil autem es prauos mutent mores: hoc eß depofita auaritia, a far a, lût tobia,inreßu,adulter^s,fomicatione,luxuria,ebrietate,crapulu,bla/phem^s,ob *'tdat'ione,idololaeria,fuperfliiione,impietate,ira,inuidia,corruptotsuenalilu^ ^ici»,effufione /anguinit,militia meremaria 'miußa,opprefsiene es côtcmptu pau ftriuii,Deoferui.:nt in chrißo bcneJicentia,liberaBtate,hum'iiitate,pudicaia,ca^ fbaie,continentia,/obrietate,ieiun^s, benedibl'ione,gratiarumabiione,religione, P't(aie,lenitate,btneuoletitia,iudicio o iußitia,affertione escura pauperum,fid« diaritate^amore patriit,obtdientia es fpiritu,paticntia es rebquit uirtutibus.

F’eripimeenim pronun.iauit fapientifsimut morta'jii Splninpn,Qjii autrtit ne auJiai legrm,eiut precatio abominahilis eji domino. Inierimfij'iOi' mut omniaijua priccepta jitnt, dicamut tennen, ferui inutiles fumus,lt;]uod mwr faeere fecimus, S u ut doiuit in euagelio dominus. C redamus autem nos Dtt propter chrijlum a-mérita Chri/ii, non propter nosey propter tneritanoßri

Patientia et fpe opus im moia.

Pofiremo opus er it ad hac longansmi patientia a- fpe firma atip immota in mnihus periculis circumuenientitus nos,ne deficiamus ajide, nlt; ufputn uaiiltea mus in )pe,aut fpem noßramßgamus in res perituras. Occurrat ergo otulisoar niuw itia e^re^i* donuniapud Ifaiam fententia Sedendocy^uiefiindoferuatit mini:in uacando fiue ceffando cy ßdendo erit robur ueßrum, Sed nonuoluißit ^uin dixiflis, Neijuatiuam ; fed eipûs effugiemus, Fugietis igitur Cr concidetfpet ueßraut rupturaruens. Inpritfenti itap comodeertpienda confringendapfunt hominibus omnia prafidia tjuibus fere niti fettet hoc feculu,ut omnibus rebus defii tuti ey nudati à folopendeant catosmedia tarnen inßrumenta^ conceffi aut etir am mandata uel non prohibita à Deo non afpernentur,his tarnen non plus tribuat ^uamipßtpermittit tribuere pietas,hi: omninoper fe non fidant- f^'i/i enirndomii «1« eußodierit ciuitatem, frußra uigilat qui eußodit earn. Nifi donmus ubrts (y confilia fujfecerit fenatui atioqui fapientijsimo uel exercitui eiiam robufiißimo tt inßruäifsimo.in memrto ocul i mterit implicatur ac difpergitur ueluti puluis aft tie uenti, Atepbuc mirum in modam quadrauerit prophetia Abdia, Idam airo compendiodoeetminime praualitura quibutfidebant /dumai, non locanaiura ty artemumta,non fapientiam,non opes,nonfadera, no milites exercitatißimos» Nä apud lerettûd quolt;p ait dominus,F!on glorietur [apiens in fiipieniia fua,nelt;f glorietur robußus in robore fuo,necf glorietur diues in diuicifrfids,fed in boc gla rietur qui gloriatur quod intelligat co- cognefcat me, quod ego fum doabiiu quf facio in terra mifericordiam iudiciu iy iußitia: quapropter ey his unice delf flor»

Jamut conferamus omnia in fummam, qua haâenus contulimus uobifi'i^f ucnerandi charifsimi'tp fymmyßa (y fratres, didicimus ex his omnibus iratuDf» peccatis noßris aliter placari non poffe, quam fi omnes agnofiamus (y confiteor mur peccata noßra qua nobis obijrit uerbum Dei, cr qua contra Deua potreni noßrum drfignauimus,fi humiliemur ay ex lt;mimo doleamus toi a domino Deo n« ßro;fi no defperemus propter peccata fed indubitate credamus ilia in uniuerfiuH nobis ablata cy condonata effe non propter itoe aut propter mérita noßra.fedprt lliiafj, nbsp;nbsp;pter I efumChrißum dominum noßrum faluatorem totiusinundi,m quem omni»

peccata mundi loaceruauit pater calefiis, qua etiamidem Deifiliusexpiaiûtùl truce; fl deniq; perfeueremus in fupplitatione commua (y precibus perpetuts, oe demum uera pamittntia dignis^ panicentia fruâius, fpe firma, dileâione non fimulata,beneficentia,iußitia,fanäimonia,pati(nt'ta cy innocentia feruiaimts De* qui redemit nos (y cut addiâi fumus ton.

impendent uiam ,hane effè CertilfimS ^^'’^^‘»idinummtiratiratioiiemtejiaturuniurrja/tripiurautriuff tionem.''

prtedicari, conj^nato etiam '^‘^o.numerocjuoexpletocorruereturbt. f^erum ubicreJerent h/iniuitit '^P'^tentiam agercnc iugibut^ precibut elamarent ad dominum,peperdt ‘tntibui Deut ac jeruauic tot. Ç^pid quod Judtei impÿt er facrilegit clamot tncempoflularune lefum chrißam Deißlium faluatorem mundifuee

'«nut o- lt;/of« Petrut tantum nepbot ueraßde ts- ßdeli panitentio poffi AAo.r.

quid contra htec afférant quidam, Fruflra htecinculcaridepanitentia q*^*“^'** r'^ithilfit tffedura propter latam à DeoJententiam o- propter deaetum Dei peccaor«quot; quot;quot;quot;“ftibilequoflatuitnotexcindere propter peecata. Caterumft fcripturam fquot;^f '“igt;gt;ifpiciamut,non loquitur ipfa adeo rigide de deereto Dei. J^am apud Je Urt.i».

bac legimut uerba, Repente loquar aduerfut gentem O- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut erot

^““iïdeflruami!rperdamillud:fi ueropanitentiamegeritgentillaa malo I “ntra quod loquututfiim.agam cy e^o panitentiam fuper malo quod cogito ’““'/«««m ei, Êxemp/tM» appofitiftimum iom iam adduxi ex lona propbeta de

'quot;iiiititfCÖtra quot lata fuerat Jententia excidij.fed reuocabatur illa protinut

7 pffiMfentMtjj fJiniuitarum. Nam excid^ deaetum non alia aat latum condi *^tq“àmfimanerent impanitentet.Similit locut extat Deut.^.cap, Mófet e^

•®iiliiot, Procidi coram domino quadraginta diebut O' quadraginta noJlibur, ^'^'“eindixeratdominutquoduelletuotdelere. Orauiigiturad dominumac flvmui eß furor e'tut. Proinde neminem à panitentia uel precibut patinacibut '^’“‘‘ibat aecretum Dei contra peccatoret pronunciatum,quod ut immutabile eß Wntr« impiot,ita nibil officit impanitentibut,

Porroobijcientibut peccata patrumnoßrorum,refpondit iamolim B^^rhiel P**'“'’** P* •quot;Mp- is.Pafiquitur enim^4«itfr parabolam.quam fuo quotp iadabant temi térfbuP°noi Pwffotitra panÏMntmm dicentet, Patret comederunt uuam acerbam amp;nbsp;dentet officiunt. flwum obßupuerunt.Poß longamuerodifputationem tandem infert, Anima Jut peceauerit ipfa morietUT'.fi^^ut non portabitjniquitatem patrit, netp pater fortebitiniquitatem flijffd iußitia iußi erit fupa eum: o- impietat impij erit fu^ (irium.

Sciononomnetagaepcmitentiamcommtßörumfcelaum, Ergoneinanit NontlUna Pil panitentia fideliumfÊegimut non raro parßim multit peccatoribut propta quot;ß fMculos probot atip iußot. Pra:taea dich dominut apud Jftiam dißrte, Dicite

' ufio qmd bene ei mt,fiquidem fruJlußudiorum fuorum fruetur. ÿa impio ma iD.quoniam fecundum opaa manuum fuarum rependetur fi. Ita tnim eJucitur

. ’ pff angeloj Lotb iußut fx «rfce Sodomorum,igni caleßi concrematur urbt fcele ' Mti) (itffl omnifciM inJiotitrfntifcMJ. Eiberatur ex imminente perieuîo er ab Affy^

. CjAi/ ii^tumiamurbemaggrediuolétihus,E:iechiasrexftdtlis, ingloriutptul , eancellarius, Capitur cy in MptiMiMtem abdueitur rex Zedechias, Ubtf^ tnorte O'bbertatedonattir leremias.Zndeutriffimedixitfanfius Petrus, uit dtminut fus a tentatione eripere, miußos autem in diem iudicy piinitua^^l uare.Studeamus ergo uirtntibus con/ianter. Non erit labor no/ier [ Si communi aliijua calanûtate tfrbem uifitarit dominus propter enormiu jcet atquc nephanda flagitia, non obliuifcetur timentium cf inuocantiiMn eius.tametfi paribus cum impijs inuoluti malis,uideanturfimilemcumrgt;u{quot;l^l

■ ati bnpaniten Certum enim eß regnum out rempublicampcenitere nefciant (T r (CS pcrcBt. contumacemnonpofjediufubfiftere, Necproderit huiujmodi

Dei O' legum diuinarum euangelica pradicatio. Rurfus enim apud Jeremiam titdominus, Subito loi^uar degente O' deregno utttdificeme}' “d ■S’i feeerit malum in oculis meis ut non audiat uocem meam.pCPUtentiam nbsp;nbsp;nbsp;1

per bono quod loquutus fum ut fdcerem ei.Nemo tarnen cement popuMtoMj leraprocliuemrueredepeccatoinpeccatuminoxdefpondeatanitnum. Stut t rit multot pertinaei improbitatitßudio perrumpere,indurato et tU aninuu» tuai^ etc nó fegnioreßudio boni o ueri te illit oppone. Hic enim memoretfinuisop'^''^^^ uerboru apoßoli dicentit, Oportet ßruii domini placitum efß erga fum ad docedum, tolerante malos cum manfuetudine.erudienté eosW * fiquando det illit Deut pcenitentiam ad agmßendum ueritatem, diaboli latjueo capti ab eo ad ipfiusuoluntatem.Magna uero font nobispi'op /

t Heit j i s k 9 j 9 991 ivwa j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

tum eßßipplicium horrendum,cum perpétua ignominia, yigilemus r^i mut. S emper obuerfetur oculit et animis noßris nacdomini noßri Jefof l^ttb, 14. élrina, O ejuam praßant res eßßdelit feruut O' prudent lt;juem praße' 0 famulitiofuoutdetilbtcibummtempore, ßeatutferuutille^ne’'''''''^'*. dominut eius inuenerit ßc facientem.Amendico uobit.eiuoniam na cößituet eum. Qgodß dixerit feruut Ule malut in corde fuo.Cunflatur nut meus ttenire.caperitlp percutere conferuos.imà edere O biberr eequot;' nbsp;nbsp;’

tumillitfoufoineipatemnobitcoticedatO'indiéaugeat,ut eiusinfonauet u ßdeliier prude ter O' multo eit fruflu faciamut officiu nobis iniunélu ‘‘

Ego eer te ut meam operam uobis collocarem,iuuarem ßudia ueßra imo fionem fingulis praberem cogitandi O' indagandi ampliora.fcripfifor'^''^' 't non tjuibtis uerbotim uteretur ^uif f inßbi crédita eccleßa. Opus eß enrni te ' leéiuoiudicio.neuidelicetdicamus alienaautparumutiliaO'neeeffariatu e ptenoßrtt. Prudent paßor diligenter eonfyderet f talesßnt mores

nil mamnt nectffaria, ea utro illit proposât,fimper fptilant uJifictt WMfm, fidm MfM, pietatem, charitatem c? inno«n«lt;jm. DocenJum enipj O lt;idhor»nJuw ut pia Cf fanila fit cccltfia, cui not prtttjji uoliut dominu/^ ^quot;'ÿiformuliu aliijuot /irmonum propono, illit ^atificaturus lt;]ui hoc à ^f^nitiiimmultit poflularunt. In oninibut hit o-per omnia uolo ualereapud ’ww ledoret illam iufiijtimam apofloli régulant, Onrnia probate, lt;juod bonum 'ßinitte. Hec aJtnodufn euro rorumcalumniat^ui clamant huiu/modi ferma» *^iitfignct rcJdi fratret, ficuti tjifondam cfl faflum cum legerétur fermonet Di fdfulio Pelbard./Iabeo enini p^o me exemplum maximorum in ecclesia lunâ» ^ipttßantifiimorum inlt;iuam in ecclefia epifcoporum, lt;jm o- ipfi non fine uti^ f’^litcclefiaconfcripfcrimt Sermonet cr fJomeliat, Inertet femper manent quot;quot;’’itt.ttianfi nihilprorfitt fcribatur. Pricpofuihit fymbolauetufiiftimacum ‘’‘‘'I'lifiimorum Conciliorum in ecclefia turn patrum fineepijcoporummaxi^ '’i(ortlKiJoxorum,non alio confilio t/iiam ut manifiefium facertm doMnam not fifimacfidem ^ua hodie apud midtot pefsime audit cr harefeot accufaturindi^ ^fi»nt,cmj(nfum habere cum dodrina apofiolica cr uf (frir ecclefiie, ijutc ab quot;’'HDKn aliud tradidit cred, ndum cy docendum tjuamijuod hodie in ecclefijt '^lit credimui cr Jof t wki. 1 iinocfntÎMj ter tint eiiii rominw, aufut efl primut dlifXfrt articulât lt;]ua;n nobit exhibeant uetera Chrijliance fidei fymbola^ (ÎMf fiyndolum in Decretalibut cap. Firimter credimut: ac tenuit Hit fdtm Romanaincirca annum domini i x i y. cdidii^ fymbolum ex concilia dquot;tiermenfi.

Pot autem tjuoniam fcitit fratret cui credidifiit O' cjuod doflrina fidei no» Chri/iiana apoflolica catholica orthodoxao uera antiijua O'indubita^ In fidrt er doârina efl, perfeuerate in ilia tenendaodocenda. Vincetin ic* •nil« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;premi ijuidé potefl, opprimi non potefl, Keritat domini,ait pro

t^tui.mantt in teternum. Et porta inperorum, ait dominut in euangelio, non fiatialtbunt aduerfuteam, nimirum ecclefiam in petram eollocatam, t]uam nonfeffut efl Petrut dirent, Tuet Chriflut filiut Dei uiui,O' de cjua Pau* difiputantdicit, Petraautem erat Chriflut.Fundamentumenim aliud po» ni non potefl, ijùam ijuod pofitumefl,tjuodeflchriflut lefut, lgt;Iamo‘ fpiri» lut fimâutper prophetatpradixit, Ecce pono in S'ion lapidem angularem feu fnndmenti, elefium, preciofum : lt;jui crediderit in fo,non pudefiet. Impona^ imit ergo huic fundamento Chriflo domino, t}ui alibi appellatur fundamentum p'ophetarum o apoflolorum,populot out ecclefiiat noflra fidei crtditat,utiut nindodritiambeati Petri doHorit ecclefiutno/ira, ipfi lt;}uof uelutiuiui lapidet ^dificemur, domutfpiritualit,fitcerdotium fandum ad offerendum fpiritualet fiofilaiacceptabilet Deo per Jefum Chriflum dominum noflrum. Id fit bona fide fecerimut ,nunquam deferet not dominut. Siue enim uiuamutfiue moria» iniir,erit (iominMi p«rd,mcr«i,HiM o rttributio noflra.

f^ffmctnortt flt;tinptrhortuf”'’”n’ ^'“^‘*^ inftruirt fupiofidflittt-¥«gt;‘i‘tecepinir i j ‘*P''P^^““gt;‘lgt;orum,I/'idttt nwttßallffl

TEMPORIBVS Apoftolorum multa per uarias prouincias celcbratafunt Concilia. Ea tune erantSynodi uel conuentu» epifeoporü ati^ fanélorum coeuntium ad confukandùm de feruanda puricate fidei^unitate dodrinç, de difeiplina atcß pace ecclefiarutn. Non pauca huiufmodiexhibentnobis epiftolæ beatimac

Prima uero generalis lîuc uniuerfalis fynodus conuocata dreitur îblmperatore beatifsimoConliantino in urbe Nicaea anno domj fynoJut,. ”5)14. contra Arrium Si eins coniplices,negantes naturalem dom Jlinoftri lefu Chrifti Deitatem. Ac conuenerunt ex omnibus quae lirbcoclofunt nationibusepifeopi Siuiriexcellentiores ps.conx •rtipferunt^ fymbolum quodappellatur fymbolum Niexnum.

Sufficiebat haftenus fymbolum apoftolorum Sifuffectifetec-' *l*figt;e Chrifti etiamConftantinifeculo.. Confitentur enim omnes.

oinnes ecclefias non alio fymbolo.quam apoftolico (quod prima Decade amp;nbsp;recitamus Si exponimus)ufas, codcmqj füllte per totum fttrarum orbem contentas.C^uoniam uero Conftantini magni arz öteemerfitimpiusSi blafphemus Arrius.qui Chriftianx fidei puz fitatcm corrupit Si lîmplicitatem doóirinae apoftolicae peruertit.co* ^^ifunt ipfanecefsitate eccleliarum miniftri fefe impoftori oppo* nereiacrymbolo edito ueram ideftueterem fidei confefsionë (dam nata Arrii nouitate) declarando ex fcripturis canonicis illuftrare. Neqjenim Siin alqs moxfequentib. tribus cöcilqsgeneralibus.edi tisfymbolis.quicquammutatum eft in dodrina apoftolorum, neo quequicquam noui adieilum, quod prius ex fcriptura fandla ecclc fix Chrifti non habuerunt uel crediderunt, fed corruptionibus noz üiatibusrp hxreticorum antiqua ueritas illuftrata per fymbola pru denter militer Si religiofe eft oppofica.Scriptura aüt prophetica Sia« poftolicain hifee omnib.eft fons.direélio,régula Si iudex: nihil hic ^opermiferütarbitrio patres. Ac fignificanterlbquor de Symbolis illis prifcis duntaxat,nö etiä de omnibus conftitucionib.aut canoni bus ; quibus tantü tribuimus quancü permittit fcriptura canonica^, HUBin conficemur unicum efieiudicandi dicendi agendiep canoné:.

SynoJut nbsp;nbsp;nbsp;Secunda fynodus generalis celebrata eft Conftantinopoli in«!'

Conßanti* be regia, fub Imperio Gratiani Cxfaris anno domini jS4- Con#'' nop. nerunt in ea patres feu epifcopi,teile Profpero Aquitanico, iS« *!** mnarunti^ Macedonium ficEudoxtum negantes fpiritumfandB*® cifeDcum.

SynoJus At circa annum domini 4}4.eoipfo anno quo beams paw A“* £phefma, guftinusexceifit èuiuis,régnanteTheodofio magno amp;religiofo principe, Epheüconuenit fynodus tertia facerdotum plusminus xoo.contra Neftorium,myfterium incarnationis lacerantem docen temc^ duos eifefilios,ahum Dei alium uero hominis; quem demnauit unacum multisPelagianis qui cognatum lïbi dogma iuuabant.

SynoJut Quarta uniuerfalis fynodus congregaturanno domini 4r4 fub Cfca/ctdo-' Martianoprincipe,Chalcedoni.conuenientibus patribus «jo.qul

fecundum fcripturasdamnarunt Eutycliem confundcnteæ natu* ras in Chriftopropterpcrfonæ unitatcm.

Bedade ratione temporum amp;nbsp;ali| fcriptorts multi coniungunt quatuor hisŒcumenids conciliisadhucduas generales quintam amp;nbsp;fextam.Conftantinopoli celebratas. Quinta enim fub luftinianolmperatoreconuenit contra Tlieodorum amp;omnesha:^ reticos circa annum domini jjz.Sexta cotjt fub Conftantino Con/ ftantisfilioannodomini ^sx- Conuenerunt autem epifcopiiS?« contra Monotbelitas.Nihil tamendehnitum eftinhis.quodnörc/ periaturin fymbolis fuperiorum quatuor cöciliorum, Vndccxlu/ nihil annotaui.

CRedimus in unum Deum pattern omnipotentem, omnium uifibilium 8i inuifibilium fatflorem. Et in unum dominum lefum Chriilumfilium Dei.depatre natum unigenitum.id eft ex fubftantia patris,Deum ex Deo,lumen ex lumine,üeum ue/ rum ex Deo uero, genitum non fa élu m, eftciaiof, confubftantialem patri,perquem omnia faéla funtquxin ccclis amp;nbsp;quxin tetra Qui propter nos homines 6é propter noftram falutem defcendit, incar* natus.humanatus(homo fatfluseft.) Paifuseft, 51 refurrexit tertia die,afcendit in ccclos,uenturns indicate uiuos amp;nbsp;mortuos.Et in fpi ritumfanélum, Eosautemquidicunt, Erataliquando quando non erat, 5fantequam nafceretur non erat : 61quia ex non extan* tibns (ex nihilo) faéius eft, ant exaltera fubftantia uel fubfiftent’i’» diccnus

s Y M B O L X, 4«nt« eflic uel aeatutn iiel conuertibilem uel mutabilem fîliunj ^«ihosanatliematifat fandla catholica Slt; apoftolica «défia.

CRedo in unum Deum.patrem omnipotentem, fadiorem cœ li amp;nbsp;terrar,uifibilium omnium amp;nbsp;inuifibilium.

Et in unum dominum lefum Cliriftum fîlium Del uni/ Rfnimm.ex patte natü ante omnia fecula,lumen ex lumine, Deum XtrumexDeouero.genitum nonfadum, confubftantialem patri P'rquem omiiia fadla funt.

Qui propter nos homines 8; propter noftram falutcm defcena dùdecœlis.ôi incarnatus exfpiritu faniflo amp;nbsp;Maria uirgine,amp; hogt; ’’’ohftuseft. Crucifixus etiam pro nobis fubPontioPilato, paf/ fus amp;nbsp;fepultus eft.Et rcfurrexit tertia die fecundum fcripturas. Et a« f^snditin codos.S^fedet ad dexteram Dei patris.Et iterum uenturus sllcum gloria indicate uiuos mortuos,cuius regni nö erit finis.

Et in fpiritiim faniflum dominum uiuificatorem, ex patre procr dentem. amp;nbsp;cnm patre amp;nbsp;filio coadorandum amp;nbsp;conglorificandum. Qui lóquutus efi pcrprophetasin unam catholicam amp;nbsp;apoftolï/ Wmccdefiam.

Confiteor unum baptifma in remifiïonem pcccatorü. Expedo tcfiineftionem mortuorum;amp;uitam uenturi feculi.

aVoniam per compendium hic omnia confignamus, noa licuitcopiofam S.Cyrilli ad Neftorium fynodalem epifio lam,qua continetur decretum Epiiefinx fynodi, defcriben dohisinferere:delegi magis ex eiufdem Cyrilli epiftola iS. confef/ Isonem breuem in fynodum miifam, ac à tota fynodo comproba/ öni. Prxmittuntur confeflfioni hare uerba,Quemadmodum initia «diuinis fcripturis Sifandlorum patrum traditioneaccepimus,bre uiterdicemus,nihil omnino fidei in Nicæaàfanftispatribus expo ftïaddentes.Hçc enim fufficiens eft cum adomnem pictatiscognt tionem.tumad cuiufuis hæreticæ prauitatis abdicationc, Pauldau/

Confitemur dominum noftrum lefum Chriftum filium Dei u» I uigenitum.DeumcfTeperfedliim 8ihominem perfedlum, exant/ nurationali Si corpore,ante 1'ecula q^uidem ex patre fecundum di/

CHRIS TIANAS FIDEI uinitat^poftremis uero diebus eundem ipfum propter nos amp;nbsp;pro' pcernoftratn falutem ex Maria uirgine.recundum hutnanitatemni tum. Duarum fiquidem naturarum fäifta eft unio. Quapropicr K unum Cliriilum unumiîlium Si unum dominum conütemur. Et fecundum iuincinconfufxuniatisintelledum.fanélam uirgineni deiparam effe conHcemunpropterea quod Deus uerbum incarna/ tus ôC homo fedus eft,amp; ex ipfa conceptione accept um ex ea tem/ plum ribtjpfî adunauit.Euangelicas uero 8i apoftolicas de domino uoces.fcimus uiros theologos, tanquam ad unam perfonam perti/ nentes.ratione duarum naturarum,diuidcre.SC alias quidem.urpo/ te diuinicati competentes,addiuinitatemChrifti, alias uerohumi/ les,ad illius liumanitatem referre.

HuicconfeiTioniC/rilIushxcfubiügituerba, Cum faers* itof ueftras uoces legiffemus ( nimirum in fynodo in quam mÜÏà lt;wl confeiTiojnostp ipfos etiam ad hune modum fendre deprehendifle mus(unus enim dominus,una fîdes amp;nbsp;unum baptirma)glo*’ifîca* uimus omnium feruatorem Deum, mucuo nobis congratulantes, quod ecclefix cum noftrx turn ueftrx fidem habentdiuinis topo“ rts Si traditioni fandorumpatrum conuenientem«

POftrecitatafymbolaNicenx Si Conftantinopolitanx Eyo®® dorum,8f interieiffis uerbis aliquot, moxin hxc uerbadéfinit fanéia Chalcedonen.fynodus.

Confentientes itatp fandlispatribus unum eundem^ fiH» fîteridominû noftrum lefum Chriftum confona uoce edocemus, pariter perfedlum eundem in deitate Deum,S( hominem uerû euni dem exanima rational! âCcorporeifecundum diuinitaté unius cum pâtrenaturx;fecundum liumanitatem eundem unius naturxnobi rcum,perqmnia fîmilem nobis, abfcp peccato. Ante fecula quidem ex pâtre natum fecundum diuinitatem ; in nouifliimis uero dubt« eundem propter nos amp;nbsp;propter noftram falutem hominem iadtu.| ★inJualiui Hune unum eundemej; Chriftum fïlium dominum unigenitum naturif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in duas naturas incôfufeimmutabiliter indiuife infeparabiliter co

* c tnKtîd gnofcendum,in nullonaturarum differentias propter unitatempe/ ptrfonS O- rimendas,magis autêfalua utriufq^ naturxproprietate,*fldm una in unâfubgt; coeunteperfonaunotp ftatu concurrente, non in duabuspetfonis fliintia con partiendum ueldiuidcndum,fed unum eundemtp filium unigeni turrente, tum Deum uerbum dominum lefum Chriftumificut abexord^ propl'^'*

s Y M B o L fropli«t»deeo,amp;ipfe nos erudiuit,amp; nobis patrum tradiditfymz bolum, His ergo cum omni undiç diligentia amp;nbsp;folicitudinc d nobis ordinans, ftatuit fanifla amp;nbsp;uniucrfalis fynodus aliam fidem nulli lucre profiteri aut fcribere aut docere aut dicere aliter,

fynodi Chalcedontnfit non pu^are eum dodr'ma bea ti Cyrilli ep'tfcopi ex y.lib.fanfli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;martyrit cotra Eutyché»

SEdiam ultimum dccrett capitulum uideamus exDccreto fyno il Chalcedonenfis. Vnum eundemc^ Chriftum dominum uni geniium (confitcmur) in duabus naturis inconfufeinconuertibili gt;'f.indiuife,inreparabilitercognorcendum, nufquam duarum naz •ttjrum diucrfitate euacuata propterunionem, faluamagis proz Pfittateutriufqj naturae, in unam perfonam atep fublfantiam conz Ucnicntibus.non ut in duas perfonas diuifum aut fegregatum, fed “numeundem^ unigenitum filium Deum uerbuin dominum Ielt; luni Chriftum.

In hoc capitulo hoc eis difplicet quod dixerüt, Salua proprietäre niriufip naturae: uel. Non euacuata naturarum differentia. quae ut ^ima elfe perdoceant,confueta uerborum prolixitate 8i inani affet •■one mentes,multa de Cyrilli capitulis interponût ceftimonia:quiz ille in Chrifto non duas negat naturas,fed unam docet effe per Ibnä.Neigiturfolicos noftradifputationerefutemus,Cyrilli etiam nosuerba ponamus.utquomodo Cyrillo teftenituntur.Cyrillo tc Utuincantur. Ex fynodicis Cyrilli ad Neftoriumliteris hacefunt, Nonenimdicimus,inquit, quoddiuina natura conuerfauel ims •»utata faâa (it caro,nec quod in totum hominem, quod ex anima corpore tra ns formata fi t.fed illud magis quod carnem anima •ini rationabile (ibi copulauerit uerbum fubffantialiter ineffabilitet Kindeprchenfibiliterßiffusfithomoetnuncupatus fit etiam filius bominis, non nudae tantummodo uoluntatis.fed nec affumptione folaperfonac, fed quod diuerfr quodam modo naturae in unum Wnuenerint. Vnus tarnen ex ambabus Chriftus amp;nbsp;filius,non euaz tuata autfublata diuerfitate naturarum,per cöiunólionem.fed quia limuleffecerune nobis unum dominum nbsp;nbsp;Chriftum amp;nbsp;filium, id

rftdiuinitas amp;nbsp;humanitas per arcanam illam ineffabilemip copuz htionem ad unitatem.Quid hoc manifeftius fquid clarius ad confo nantiam fynodici decreti Chalcidonenfis ex literis Cyrilli potuit de •nonftrariÆccenecdiiHaditflis, necfententiaefententqs aduerfanz fur, fed (icut uno fidei fenfu, ita qfdem pene ufi funt uerbis. Dixit

Sanifla fynodus.Nufquam duarum naturarum diuerfitateeuJ^n»^ ta.Dixit beatus Cyrillus, Non euacuata autfublata diuerliiate turarum per coniundlionefti.Dixit fanóia Synodus.Vtrifcp naiunf in una perfona conuenientibus.Dixit beatus Cyrillus, Non nudï tantumodo uoluntatis.fcdnecalTumptionefolaperfonjc.fedquod diuerfacquodammodo naturæin unum conuenerint.DixitSancÏJ Synodus, Non in duas perfonas diuifum, fed unumcundemÿ Cfirilîum.Dixitbeatus CYcillus.Vnustamenexambabusidellnt turis Chriftus filius. Et itern,Sed quia fimul nobis effeccrunt unum dominum Cliriftum ÔC filium.id eil diuinitas ÔC humanitas.Älc.

Circa anni domini^oo

^ymbolum Toletani Concilij prinü regnaittibus ffonericramp; Ar» cadio, ex libro Jfidori,

CRedimusin unum uerum Deumpatrem omnipotentem Si ßlium Sc fpiricum famflumfUifibilium SC inuißbilium faóio' rem,per quem omnia fa^a funt in ccelo SC in terra:unum Deum et unam en^e diuinx fubilantix trinitatem.Patrem autem non efle ft^ lium iplum, fed habereßlium,aui pater non ßt, Filium non eife pa Wem, fed ßliam Deide patris eße natura. iSpiritum quo^ eße para^' cletum,qui nee pater ßt ipre,nec ßlius, fed à patte ßiio^proeedens, itigenitus pater,genitus ßlius, non genitus paracletus, fed d pâtre ßlio^ proeedens,Pater eß cuius uoxbxc audita eßde calls, diledlus,in quo mihi bene complacuit ipfum au dite, lûlius eß qui ait, Ego à pâtre exiui SC à Deo ueni in hunemun dum.Paracletus eß fpintus de quo ßhus ait, Nißego abicroadpa^ wem patacletusnon ueniet. HanctrinitatemperfonisdißinHam, fubßantia unica,mrtute SCpoteßateSCmaießateindiuifibilem,inc dinerentem, prxterhanenullam credimusdiuinam eße natutam, uel angelt uel fpirttus uel uirtutis alicuius qux Deus credatur. I Huncergo ßlium Dei.Deum genitum ä patreante otnne omnh no prinapium, fandlißcaße uterü uirginis Marix, atq; ex ea uerum ^°^‘P^'^ßueuiriligeneratumfeminefafcepiße,dual3usduntax3t naturis, ideß deitatis SC carnis, in unam conuenientibus omnino perlonam tdeßdominum noßrum lefum Chrißum.Necimagina num corpusautpliantafmatis alicuius in eo fuilfe,fed folidum ata uerum, buneSC efurii^ SC ßtiße, 8C docuiße SC ßeuiife, SComnes cor pons iniiwtas pertulißie.Poßremo aludpis crucißxum SC fepultum, X tenta diererurrexiße,conueriätum poßmodü cum difeipulis fuis nbsp;nbsp;nbsp;1

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßbi/irt- i

filiumhominis «iatn filiumDci, SC filium Dei amp;nbsp;filium hominif ’ppcllamus.

^«lurreftionem uero futuramhumanç credimus carnis; animS hominis non diuinx effe fubftantix aut Dei patris, fed aealt;* •“Mni Dei uoluntate creatam.

QVemadmodum à fanâis patribus accepimus patrem SC filium 8C fpiritum fanólum unius Deitatis atcp fubftantiç, confitemur in pcrfonarum diuerfitatetrinitatcmcredenz diuinitateunitatem prxdicantes, nee perfonas confundimus, quot;'cfubftantiamfeparamus. Patrem à nullo fadum uel genitum di filium à patre non faétum.fcd genitum afferimus ; fpiritum bndum uero nee creatum nee genitum, fed procedentem ex patre ^filioprofitemur. Ipfum autem dominum lefum ChriftumDei quot;'ium 8lt; creatorem omnium exfubftantta patris ante fecula geniz ’’’■ndefeendifTe ultimo tempore pro redemptione mundi d patre, Ji’inunquam definit effe cum patre. Incarnatus effenimexfpiritu gt;nfto amp;gloriofa fanftadei genetrice uirgine Maria, natus ex ■pfafolus idem dominus lefus Chriftus.unus in fandfatrinitate, az •'ima amp;nbsp;carne perfedlus.fine peccato fufeipiens hominem,manens ^uod crat,affumens quod non erat: arqualis patri fecundum diuini minor patre fecundum humanitatem, Habens in una perfo-» na duatum naturarum proprietatem.Natursc enim in illo dux Dez nsamp;homo.Non autem duo filquel duo dq.fed idem una perfona inutra^ natura perferens paffionem amp;nbsp;mortem pro noftrafalute: non in uirtute diuinitatis, fed in infirmitate humanitatis. Defcenx dit ad inferos, utfandlos qui ibi tenebanturerueret. Et deuidto wortisimperiorefurrexit. Affumptusin cœlos, unde uenturus eft indicate uiuos SC mortuos. Cuius morte SC fanguine mundati.rez milfionem peccatorum confequuti fumus.refufeitandi ab eo in die nouiifima, in ea qua nunc uiuimus carne, in ea qua refurrexit î* d™ dominus forma, percepturiabipfo, alq pro iuftitix meritis nitam arternam, alii pro peccatis fupplicii xterni fententiam. Hxc efi ecclefix Catholicx fides.hancconfeffionem feruamus atlt;v tenemus,quam quifquis firmiffime eu»

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftodierit, perpétua falutem Habebiu

Cirfd dnn5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tati!,per beatum martyrem /renititm, ex libro eius i, capue i,

ECcleiïa per uniuerfum orbem ufcp ad fines terræ difperfa ab v poftolis 8C ipforum difdpulis eam accepit fidem qux eft in «■' num Oeum patrem omnipotentem,qui fecit ccclum Si terram mJ' re Si omnia quae in eis funt. Et in unum lefum Cliriftum filiü Dn incarnatum pro noftra falutc. Et in fpiritum fandum.qui per pro« phetas prardicauitdifpenfationis myfterium 8i aduentü, uir/ ginc natiuitatem 8C paflioncm 8i rcfurreftionem ex mortuis.Siin carne ad eerlos afcenfionem diledli lefu Chriftidomininoftri;8i ipfiusèeerlis in gloria patris aduentum ad inftauranda omnia Si refufeitandam omnemhumanigeneris carnem.utChriftokfudo» mino nofiro Si Deo SifaluatoriSi regiiuxtauoluntaiem patrisin« uifibilts, omnegenu fleólaturcerleftium Si terreftriumac inferno* rum,Si omnis lingua confiteatur ipfi,Si iudieium iuftum in omnu busfaciat; Sifpiritaliaquidem nequitiei Si angelos tranfgreifores ac defertores fedos et impios ac iniuftos Si iniquos Si blafpbemoS homines in çternum ignem mittaniuftis uero Si fanftis et qui ntan data eius feruaruntSiindiledlioneeius permanferunt, partim ab initio,partim ex p(rnitentia.uitam largitus ineorruptibilitaiemooj net Si gloriam æternam tribuat.

Hane praedieationem Si banc fidem eeelefia, uelut dixi, adepta, quanquampertotumorbem difperfa,diligenterconfcruat.qu^n unam domum inliabitans,Si fimiliterhis credit uelutunam anima Si idem cor Habens, Si confone liacc praedieat Si docetactradit uc-» lut uno ore praedita. Nam linguae in mundo diflimiles funt,uetuin uirtustraditionisuna Si eadem eft.Neçp in Germania fundatxec/ clefiac alitercreduntautalitertradiit: netp in Hifpanijs neç in Cey tis.neqjin Oriente neçp in Aegypto, neepin Libya, netphrquetn ntundoconftitutae funt:fed quemadmodum fol creatura Del into/ to mundo unus Si idem eft, fie etiam praedicatio ueritatis ubitp lu/ eet Si illuminât omnes homines ad eognitionem ueritatis uenire uolentes.Etnetp qui ualdepotens eft in dicendo.ex ecclefix pracfe/ élis,alia ab hisdicet.Nemo enim eft fuper magiftrum.Neqjdebilis in dicendohanctraditionemimminuet. Cum enim una Sieadem fides fit.neqp is qui multum de ipfa dieere poteft,plus quam oporict

Rt^ula fl J« ftcundum TeriHlHitntim,tx lib.rifit Jt frafalptutt nibushartticorum.

'CïrrddimiS ({ominiiio

REgula tft autem fidei.ut iam hint quid credamus profîteamur ilia fcilicet qua creditur unum omnino Deum effe, nec alium prater mundi aeatorem.qui uniuerfa de nihilo produxerit per uer» kumfumn primo omnium emiiîum. Iduerbum filius eius appeU latum,in nomine Dei uarie uifum patriarchis, in prophetis Temper auditum.poftremo delatum ex fpiritu patris Dei ßlt; uirtute,in uirgi quot;tin Mariam,carnem faiflam in utero eius amp;nbsp;ex ea natum,egi{Te Ie» fumChriftum.exinde praedicafTe nouam legem,amp; nouam promif itoncm regni cœlorum.uinu tes fecilfe,fedi(Te ad dexteram patris,fi= aum cruci.ter tia die refurrexiffe: in ccclos ereptum.federe ad dextex tarn patris, mifilfe uicariam uim fpiritus fanfti qui credences agat: ucnnirum cum claritate ad fumendos fanftosin uitac a:tern!Eamp; ptomiflbtü cœleftium fruétum : SiC ad prophanos iudicandos igni Ptrp«tuo,fafta utriufi^ partis refufcitatione cum carnis reftitutione.

Hzc régula à Chrifto,ut probabitur,inftituta,nullas habet apud itosquzftiones, nifi quas hserefes inferunt amp;nbsp;quae hxreticos fadüc.

^ymtoiwzn biati Atbanaßj ^iZexdnJrini fpi/copi,fx lifcrii tius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Circa an»

I ƒ tholicam fidem, quam nifi quifqj integram inuiolatam^ feruauerit,abfcp dubio in xternum peribit.

Fides autem catholicah!cceft,utunum Deum in trinitatefi^ trini Ölern in unitate ueneremur : neep confiindentes perfonas, nerç Tub fanriam feparantes.

ftlia eft eniiTÎ perfona patris, alia filq,alia fpiritus fanéd : fed pa iris amp;nbsp;filq amp;nbsp;fpiritus fanéd una eft diuinitas,xqualis gloria, coeter namaieftas,

Qualis pater,talis filius,tails fpiritus fanfFus.Increatus pater,in* (teams filius.increatus fpiritus fanifFus.Immenfus pater,immenfus filius,immefus fpiritus fanftus. Aeternus pater.xternus filius,xter* iiusfpiritusfanftus.Ettarnen non tresa:terni,fedunus xternusifi.«' cut non tres increati, nec tres immenli, fed unus increatus 8i unus itiunenfus.

Similiter omnipotens pater, omnipotens filius,omnipotens fpi» rims fanftus. Et tarnen non tres omnipotentes, fed unus omnipo* , tens, lea Deus pater,Deus filius,Deus fpiritus fandus.Et tame non

tres dii.fed unuî eft deus. Ita dominus pater,dominus filiuî.doiquot;*'' nus fpiritus fanifius. Et tarnen non tres domini, fedunuseftdo' minus.

Quiaficut fîgillatimunamquamt^perfonamdeutn autdoffl*^ num confîteri Chriftiana ueritate compellimur: ita tres deosaut do minos dicere catholica religione prohibemur.

Pater a nullo eft fadlus, nee creatus.nec genitus. FUius à patre fo^ toed,non faéius neccreatus,fedgenitus. Spiritus fandiusipatreSC filio non fa^ius nec creams nee genitus,fed procedens, Vnusergo pater,non tres patres, unus filius.nö tres fjiij,unus fpiritasfandlus, non tres fpiritus fanÆ.

Etin hac trinitate nihilpriusaurpofterius, nihil maius autmp nus; fed tot« tres perfonæ coæternaefibifuntamp;coicquales. haut per omnia fîcut iam didlum eft, 8C unitas in trinitate Xtrinitasin u/ nitate ueneräda ßt. Qui uult ergo faiuus eiTe, ita detrinitatefenriat, Sed neceffarium eft ad xternam falutcm utincarnationemquo/ quedomininoftrilefu ChriftiEdelitercredat. Eft ergo ßdesretfia utcredamus X toßteamur.quia dominus noOer leCus Chriilusdei ßlius,deus X homo eft.

Deus eft ex fufaftâtia patris ante Ceeula genitus: X homo ex fub/ dantia matris in feculo natus.Perfe^us deus,perfedlushomo,exa^ nima rationali amp;humana carne fubßdens, Aequalispatrifecundü diuinitatem,minor patre fecundum humanitärem.

Qui licet deus ßt X homo, no duo tarnen fed unus ed Chridus. Vnus auteni non conueriione diuinitatis in carnem, fedaifumptio nehumanitatisin deum. Vnusomnino non confaßone fub/tan^ tiae, fed unitateperfonx, Nam fîcut anima rationalis carounuJ ed homo,ita deusXhomo unusedCbridus.

refurrexitamortuis. Afcenditad calos; fedet addexteram Dei pa* trisomnipotentis; inde uenturusediudicare uiuos Xmortuos.

Ad cuius aduentum omnes homines refargent cam corporis bus fuis, X reddituri funt de fadlis proprijs rationem. Et qui bona egerunt ibunt in uitam xternam: qui ueromalainignem xternum,

Hxc ed ßdes Catholica, quam nid qui ftp ßdeliter ßrmiterip cre^ diderit, faiuus e/fenon poteritgt;

SymbolumbeaiiD4gt;ndfi Romaniefifcopi,, O(i, tonWPf/erum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cir« dnnu

S.fiieronymi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dominifre

CRcdimus in unum Deum patrem omnipotétem, in unum dominum noftrum lefum Chriftum Dei filium.et in fpiritum '’nftum. Deum non tres deos, fed patrem filium 8i fpiritum fan« unum Deumcolimus Si confïtemur: non fic unum Deum 9'*3lifolitarium,neceundem qui iplc fibi pater fit,ipfe amp;nbsp;filius: fed P’uem e(fe quj genuit. Si filium cife qui genitus fit : fpiritum uero ’jftum non genitunrne^ ingenitum.non ereatum neq; fadium, quot;‘depatrefiliocp procedétem,patri Si filio coscternum Si coaequa« cooperatoremiquiaftriptum eft.VerbodominicetIi firmasi “quot;quot;.ideftàfilio Dei.Si fpirituoris eius omnis uirtus eorum.Etalk ®')Emitte fpiritum tuum Si creabunrur,Si renouabis faciem terrsc.

in nomine patris Si filq amp;nbsp;fpiritus fanfli unum confitemur ''un.quod nomen eft poteftaiis non proprietatis. Proprium nogt; ’quot;fneft patri Pater: Si proprium nomc eft filio Filius: Si proprium ’’“mcfpirituifandloSpiritus ftndlus.In hactrinitateunumDeum 'olimus.quia ex uno patre quod eft,unius cum patre naturx eft.u^ ’’'us fubftantix Si unius poteftatis.Pater.filiumgenuitnonuolun* nee neeefsitate.fed natura,

Filius ultimo temporead nos faluandos Siad implcndas fcriptu f’sdefcenditàpatre,quinunquam defqt elfe cum patre. Et conte# P'us cftdefpiritu fanéio.Si natus ex uirgine.-carnem Si animam Si Wutn.hoc eft perfedlum fufcepit hominem necamifit quod erar, cœptt elfe quod non erat.ita tarnen ut pctfedlus in fuis fit Si ue/ fwsinnoftris.Nam qui Deus erat,homo natus eft: Si quihomo na

J Eiseft.operaturut Deus:8iquioperaturutDeus,uthomo moriz •'ir;8iquiuthomomoritur,utDeusrefurgit. Quideuiffomortis ■niperio cum eaearne qua natus Si paffus Si mortuus fuerat Sirez _ fxftexit.afeëdit ad patrem fedetlp ad dextcram eius in gloria, quam fftnperhabuitcthabct.Inhuius morte Si fanguinecredimusemun ” dates nos: Siabeorefufcitandosdienouifsimo inhac carne qua“ »uncuiuimus.Ethabemus fpem nos confcquuturos prxmium bo pitneritijautpanampropeccatisxterni fopplieq. haec lege, “»c crede.hçc retine,huic fidei a nimam tuam fubiuga Si uitam con j'9'*tris8ipr«miumàChrifto. EADEM docuit Sicrediditcum EfSto Athanafio Si Damafo S. Petrus epifcopus Alexandrinus, xandrinus ficutcolligi poteft exTripertitxhiftorizlibro -j, capitejy. Silibro

CHRISTIANAE FrOBT SYATBOLA»' ^^quot;^^»’p(gt;'atoriiimclefiJeCa:hütica,cx Tripartitahißm wtntrufB»

JMpp. Gratianus Valentinianus amp;nbsp;Tbeoâorius Äug. populo urbis Codßantinopolitanx : Cun^los populos quos dementix noßrz regit imperium in ea uolumusreligione uerfari,quain diui* tradidOTe R.omanis religio uflt;p nunc ab iploiniïnuatadeclarat, quamlp pontißcem Damafum iequi da* ret 8i Petrum Alexandrix epifropum uirum apoüolicxfanâitatis, hoeeßut (erundum apoßolicam dtCciplinain euangelicamy do^

P^fds Si filij Si fpiritus faniii unam deitatem fub pari ma Catnolici, ießateSifubpiatrinitatecredamus.HancIegem fequentes,ChriCiia norum catiiolieorum nomen iubemus ampleóibreliquos uerode^ Kxretiri, mentes uxfanosipiudicantes, hxretici dogmatisinfamiain fulline rediuina primum uindiiia poß etiam motusaniminoflri, quem ex caleßi arbitrio fumpferimus ultione pleciendos. Data

D* uerh Dfi. origin« tiuf, ^uomoJo a prr fios nuinJt fit teuelatum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S E R M O 1.

M M I A dogmata fidei Chriftianar.omnit item reâ;e bene beaceip uiuendiratio, omnis deniep fapieniia uera diuinaip femper petitï eft ex uerbiOci teftimonqs feu iudicatis, ntcp hodieuel à ucrefapientibus uiris, uel.àfideli* bus â^ àDiouocatis eedefîarum miniflris illa _aliunde quam ex uerboDei hauriri,doccridelt; •'i'pö^coiilirniarilolidèpoffunt. Quifquisitacp ignorât quid fit '■'rburn üei,amp; quac uerbi Dei ratio.in ipfo templooominiaudito fgt;ocpClirifti,adJe Si in leótioneferipiurarum facrarum.ueluti cx^ tusfurdus amp;nbsp;amens uerfari uidetur. Imd quodaliqui in audien* liisfermonibiistacrisecelefiafticilue irreligiofiores amp;nbsp;fegniores ap P3rent,noii alio exoriturfonte, quam quod uirtutem amp;nbsp;ueram ra* fionem uerbi Oei.neq; refte intelligunt.nccp fatis diligenter expert dunt.Ncquid itaepremoretur hicliudiofos ueritatisac uerbi Dei; Quiniftio ut tn omnium animos iuAa uerbi Dei exiftimatio repo* natur.explicabo.Deo iuuante,chariiatiu(Arx,quænamreligiofum hominem de uerbo Dcifentireamp; tenereoporteat. Vosafsiduis 8C lnictisprecibusbenignasDeinoftriaures pulfate,quo8f mihi fan fiamô( efficacem dicendi facultatem concédât, amp;nbsp;uobis aures 8C tnentcmaperiat,utin omnibus laudetur nomen domini.ubcremiÿ ftudum percipiant animx noftrae.

PtiiKipio explicandumerit nobis quid fit uetbum Dei. Verbum pz^rfeiMn infcripturis 8( luxta idiom a lingux Hebrxæ latifsime patet, Signi ficatenim rem quamlibet.ficuti amp;nbsp;Germanis latifsime patet uocalt; hulumding.ApudfaniftumLucamdicitad beatamuirginem ange lusDei,Non eritapudDeum impolTibile omne uerbum.ld quod pcri(ideeft,acfidixiffei,Deoomniapofsibilia,autres nulla erit itn pofsibilis Jeo.Significatuetbum ÔCduflionem ore hominis prola*

tarn. ARquando ufurpatur pro commiisionc, aliquando 8^ protu* tegra lententia aut etiam oratione aut prophetia. Exempta deliiSquot;' fcripturis copiofa funr Caeterurncum uerbum coniungitur oiio alio,u(cumdienurtn praefenci uerbum Dei, etiamfiction ufitrpa* tureadem fignifîcatione. Nam uerbum Deifignificat uiriutem Si potentiam Deirponiturö^profiliodei, quteftfccunda iiiadoran datrinitateperfona. Manifeftumeftenimomnibusilladiui euan/ geliftaeuox, Verbum caro fadiiim eft. Proprteautem m noflro hoc negonofignificat uerbum Dci,eloquiutn Dei, reuelaiionclp uoluntatis diuinæ.per os Chrifti propheiarum acapoftolorü, ptp mum qtiidem uiuauoceprolatam,deindeetiamrelaiamin litcras, quas redte appellant facras atqite diuinas.Verbum enim mcntcnl eius ex quo proditrefen ; proinde uerbum Del Deum refert. Eft ai* tem Deus naturafua Uerax.iuftus, bonus, puriis,immortalis,ar/ teruus,iccircocoiifequen$ eftamp; uerbum Deiqtiodprodit ex ore Del, Herum elTeiuftum, fine fraude Sidolo, fine errore amp;nbsp;affefttt prauo, fandlum, purum, bonum, immortale, tcteriium. Donn/ iiusenimineuangeliodidt, Sermotuus ueritaseft. Etapoftolus Paulus, Verbum Dei,inquit, non eft alligatum. Rurfus clamat Iota fcriptura, Verbum dominimanetinæternum. Nam amp;So» lomon dicit, Omneeloquium Dei eft repurgatum. Nilnladii/ cias uerbiseis, ne forteredarguatteamp; itiueniarismendax.Dauid quo(p,Eloquia domini,ait,eloquia munda, argentum igneexpur

Hare intcHigetcharitas ueftra plenkis,fipauld copiofius decaufa ©•origine fiueorigine tum amp;nbsp;certitudine uerbi Dei dixero. Verbum Del Udt’i i^ei, ueritas eft ; atqui ueritatis unicus fons eft Deusiorigo ergo Si caufa uerbi Dei Deus eft. Atqtie hiequidem Deus cum membra,

inortalium hominuminftar.minimeliabeat. ore car« etiam cor^ poreo:qnia tarnen os iriftrumentum eftuocis.tribuifurDco oS. IMam loquutus efthominibus iioce hu ma na, id eft, uocehomini/ bus perceptibili atq; effigiata ad fcrtnonem ufitatum inter liomigt; nes^ Claret hoc in rebus geftis cum faneflis patribuS, quibus cum, utcum parentibus noftris Adamo amp;nbsp;Ena.cum Noe amp;nbsp;reliquispaa tribus freqnentifsimecolloquutuslegitur.In monte Sina ipfe do/ minus concionatur ad magnamlfraelis ecclefiä, rccitansfignifican ter decem illa capita,in quibus omnis comprelienditurpietas.Nam Deur.f.cap.fîckgimus, Verba ifta(decalogum intelligens)loquu'' tuseft dominus adomnem ecclefiam de medio ignis uoce magna. Etincap ^. Yocemuerborumuos audiftis,fimilitudinem anten»

s E R M O T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

nullam tiidiftis,praeter uncfm. Frequcntifsinie iiero ufuseft deus opera angelorum, per quorum minifterium colloquutiiscft cum niorHldbus.Cognitilsin’um uero illud eft omnibus hominibus, Auodfiliuspartis ituarnatus interris obambulauit, uerus^ DeuS homo Ifiaelincum populum ferme per triennuim docuit..Quon dainauiem Âantequain nafeercturmundo üci films,iitfiiiuauit fc Ücusaniinisfandlorum patrum, deindeetiam mennhus ranéfoiâ proplierarû,acdeinceps peripforü ora amp;nbsp;fcripia mnndü docuit ha amp;Clirilfus dominus fpirimm S.qui partis amp;nbsp;filfj fpiritus eft, mifit •ii3poftolos,pcrqucirù ora uoces accalamos ton mundo iniiomit.

hiferui Del omnes ceu eleifla dei organa reiielationeni Del p’erf«« aDeopercipienresaiiimis fyncerifsimis,oracula feuiloquia Dei Dei rtuclei lt;lu»pfrcepcranr,primumquidem uiua uocemundo tradidcruiit, lur mundo deindefeneûentc mundo,quidam ipforum amp;hrcrariim monimen perhomit dsniandarnnt.H*'cauremquomodoamp; per quos faiffa fintpracftat net. w^nol’cere Mam exliac hiftoriaelucefcit ucra uetbiDci ratio certi nidoamp; dignitas,

Abexordioretu ad tempora urep Mofis nulla extant feripta quae ptrueiierint ad iioftram notiriam:quamuis uenfimtlcfit prifeum 8C pnmüilludfæculum non omnitio finlfe fine omni fcriptura.Natn titaturà S.lnda apoftolo frane beau lacobi fcnptum uaiiciniü bea^ hpatns noftriEnoch,qui legitur fepiimus fuifteà paire noftro A« dam Videtur prarterea fcripium aut liiftona lob antiquis ardita letn poribus. Vtciini^ uero hoc liabeat,fan(fli in ecclefia Dei omnes pii* •num inter feriptores facros collocant fidelifsimû Dei feruü Mcfcn,

Abexordioiraqj miindi Drus per ('piriiumfutim,per minifteria* Q^iomoJo tiuoqjangeloiûlocutus eftfan(ffispairibus,achi filqs nepoiibusq; etpcrlt;juot amp;nbsp;ion pofteriiati qua? à Deo acceperant.uiua uoce iradideruni:cu(n ab exordia lt;3uti(paccepirteni,non uifibt releruatent,fedpofteris quoqj coni’ «iiMirelie« tnuiiicarent Deus enimfubiiideteftabaturfe uelle Deum elle amp;nbsp;pa laiûfit uer inim amp;nbsp;feniinis ipforü infempiifmü Elucefcithocin hiftoria Adar lum Dei, Noeik Abrahar primorum genearcharû maxime. Cene'Geii.ioles gimusangtlü domini.adeoî^ ipfum dominû dixiffeadAbrahamû, /ibrahant» Num celabn Abrahamû.quar ego ladfurus (nm^cum Abrahâ oniiii nofiituriis fil in génie magnam Ôi ualenic, benedicenda qj fini in coomnes naiiones terrac'lHoc quoq? fcio quod mâdaturus fii filftS fuis domui fuç poft fe utcuftodiâi iiiâdomini,facia ntl]; iuftiiiâ et iudiciü.amp;'reliqua Abraham iiacjj fidelifsimns amp;rchgiofiÈimus Dei ciiliorffiiuii 8( prifti illi piimi facctili paires)nihilhac in rencglexir, leddiligentifsiihe homines de uoluntateamp;iudicqs Dei inftituit,

Vndc amp;nbsp;à Mofe adeocp ab ipfo Deo appellatus eft propbeta. Vto pau eft autem religiofa uiua illa tradino fanflorum patrum ab exordio mundi ußqp ad tempora Mofis, Prætcrea curauitdiuina bo CÎarî/fimtf nitas ne ulla unquam fecula carerent clarilsimis kitninibus indu^ frimfecui bitatæfîdeiteftibus amp;nbsp;maximp authoritatispatribus. Seculü eniiii blumÎM, antediluuiumhabmtclarifsimos ôCfandiifsimosfapieniifsimos^ uiros nouem, Adam,Scth,Enos, Kenam, Malalehel, lared, Enoch, Mathufalem amp;nbsp;Lamech. Ex lus præcipui Adam amp;nbsp;Matliuiakm ordiuntur amp;nbsp;condudunt omnes annos feciili ante diluuium isfG. Nam Adam uixit annos uitar 9JO. Montur ergo ante di/ Mathufale luniumanno rzs. Mathufalem uerouixuannos uitæsffs. Mori/ tureoipfo anno,quo inundauit diluuium; acuixit und cum Ada/ moannos 24j,utabundepotucritinftituiab Adamo de cxordio re rum.deDeo.de lapfuhominis amp;reftitutione, rebusqj ad religione periinentibus omnibus, quemadmcjdum ipfe ab ipfo Deo erat in/ ftitutus Ergo hi duo panes und cum aiqs fupra nominaiis totum illudfeculumabundefatis erudire potuerunt de faluteueraac de iuftis uqs'domini,. A diluuio dedit Deus itcrum mundo uiros da/ tifsimosSf lumiria maxima. Horum nomma funt, Noe, Sem, Ar/ phaxat,Sale,Heber,Palec,Reu,Saruch,.Nachor,.Thare. Abraham, Ifaac, lacobi Habemusliicpatriarchas prarftantifsimosi}, In qui-* bus primiduoNoe ôcSemprincipatum tenent,poft quos illuftrioi Noe,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Abraham Ifaac amp;nbsp;Iacob. Vixit ÎMoe annos uitæ in uniucr/

fum çyc Naïus erat annos troo.curnmundaretdiluuiti.Viditergo amp;nbsp;audiuir omnes fanclos panes primifecuhantediluuiuni, tnbus duntaxatexceptis Adamo, Seth ficEiios. At cum reliquis, qui hos Uideiaiit amp;nbsp;audierantjConuixitannispIurimis, ut nihil eorum qu( Adam tradideratignorarepotuerit.Moritur Noefquoddiftumi/ rum fed tarnen uerum eft) anno ætatis Abralix fg- Cum pane uiuit multos annosfiliusSem.Vixitenim annos uitpinuniuerfumisoo. N.ituscft ipfe Noe ante dtluuii'i annis circitcr ps. Vidit ergo amp;nbsp;au/ diiiit non tantü patreni Noe amp;nbsp;auû Lamech,fed etiam proaufi Ma/ thufalem cum quo uixit ante diluuiü annos illos p®. Ab eo erudiri potuit de omnibus quæ Mathufalem audierat amp;nbsp;didicerat ab Ada/ moac rehquispatriarchis. Moritnr autem Sem poft fataAbrahae anno lacobi j-i.nimirfr jrannos poft mortem Abrahx.anno ætatis Ifaac 111 utIacobpatriarcha abipfoSemomneni ucram theologiä un hic à Mathufalem acceperat, difcercpotuerit,a tertio poft Adam Zitco^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pra-ceptore Porto Iacob patriarcha fuis quoqj liberis tradi*

s B R M o I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

lopoainiaLeuifl[Iius,8i huicrurfus Kahad,quiuidit 8l audiuitiaz tobum. Nam non paucos annos uixit Kahad turn auolatobo.Rc «nleturenim in catalogolibérorû defcendentiü cum lacobo in Ae 8YPgt;iiiT);at uixit Iacob in Aegyptocumlibens fuis annos 17» Hic jiwKahadjßjQQjjyjQfjg pgjjf/^„jram.àquoplenamamp;certamil Kahad o« âmtraditioncde uôluntateprxceptis 8( iudicqs Dei perfeélifsimc /îmrdm, quot;'•ufit.ficuti Amrî pater didicerat ex paire Kahad, Kahad àlacobo, «cobus à Sem.Sem à Mathufalem atcjj Adamo primo paire omniü yjgt;Hru,ut iam Mofes ftet in mundo fcptimus teftis ab ipfo Adamo. “Ortiplenturaüi anni mundi ab exordio rerûad natiuitatem ufque Moftf»

1,58 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hancrupputationem ueram amp;iuftam

'quot;fquilquisannosàMofeinGenefiamp;Exodonon fruftra confia Ccnef.f.tt Enatos diligenter fupputauerit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii.Exo.s,

bmpræftatetiamfcireprima illa capita uiuætraditionis à fan^ Summdcii ^ispatribus.Deoficdtfponentc.uelutipermanustoti pofteritati pita uitt/e Tîtlita. Tradiderunt patres pofteris fuis Deü pro natiua fua bo/ trdditionif ’'itatcbeneuellehominibus.uelleiit homines omnesadagnitionc fanâortttn “tfitaiisueniant 8ddiuinarconfortes naturxfandli fcdices 6£beati patrum, pint.Ideocp ab initio deum condidilTehominëad iîmilitudiné 8C '®’giiiéfuam,ut effet bonus,fanftus,immortalis,beatus,8iomnin “OnotüDei pariiceps.homiiicaûtin ea dignitate amp;nbsp;fcclicitate non P'rftitilfe.fed opera diaboli Si culpa propria incidiife in peccatü mi

Si morte,cömiitafleip imaginé dei imaginediaboli. Porto Dcuin opus hic iierüceu nouü falutisinftituiife,per quod homo re Âiiums,amp; ab omnibus malis liberatus dco rurfus fimilis fiat: ac 0« Pusquidemhocingens Si diuinü medio quodam perfedlurü, nem pe per ueibum incarnatü. Nam ut hoc incarnando hominem Deo toniuiixit.ita moriendo in carne expiauit.fanólificauit Si liberauit bominë.eidemtjjfpiniüfanóiüdonando eundem reddidit diuinx conforté naturæ.immortalein amp;nbsp;beatû Efficitdenicput conemur ingcnifi mores eius exprimere ad cuius imagine fmnus conditi, ut flatus anima corpore famfii Adiecerunt uerbü fuo tempore amp;nbsp;fc mloforeincarnädü Reftareitem diem iudicq magnum, in quo o.» Hines homines congregati, pi] ucro duntaxat percepturi fintprac« Hiiaillaimmortalitatis dininitatiscjj.Hæcaüteftfummabreuis traz diiionis famfiorû patrum, quâpræftatcopiofiusretexere, Si ueluti perpartesdiligentitisprofequi, Principioergo tradiderunt patres uniimeffe Denm in adoranda trinitate,pattern, filium Si fpiritum fandium.conditorem amp;nbsp;gubernatorem tceli Si terrx ac omnium Dew. qua: in cis funt.d quo conditus fit homo, amp;nbsp;qui propter homincin Crcatio,

omnia eondiJerit, omniacp fubiecerit, lioininicui necefTarh ciai tvnqiiam ftJus pater amp;dominiis inuiiifictntdsirnus.Dcindf'f* ■ didei uiit hunniiem conftare anima amp;corpore,amp;benf qmdemco»

dicum eileadimaginem amp;nbsp;fnnilitudineni Dei. fuaamrnieulpa X Percatuni diaboli jnftig.itioiif prolapGiin iii peccatii, mortem amp;conJcmni^ (S'mon. tionem uii.i cum iriexplicabili a[’r(imiidrùcela inuexilfe in mündig utiam omries filij Ada- n Adam nai'eantur fUij iræ amp;; alamiiani, Deiimaûtquidiues eftmilericorJia proimmenfa fua bonitatemi^ Gratia,ui.gt; CeriH Itnmanar miferir, tx mera fua gratia condonatioiiciulprpro ta,C3-rcd\ mifilfe.pcriiart]; grauifarcm impofuilfe filio iinico,uiIncpoftqiwm ftioper ipCid fcrpenteeontritii.« iir calcaneus, conterai Ôfiplecaput ferptna Cbrißitm. tis.Hoceil.prominitDcnsfeinen CiaefHiücniietfiiigulan famina id eft ex laudatifsima uirgine incarnandus morn morte amp;nbsp;mortis aurliorc farlianS Hr rnperaturus.fidelescj; Adp filiosliberaturusjmd Si adoptaturus in fi'lios Llei acb.rredes uita- xterna- Docuerunterquot; Fidet. go faiidi patres ffdêin Deü ôf in fibii eins toiinsmundi redemptO' rem:cum etta facrificarüt iagurantes morte ßne lioibäeins itnmacu laia.ijua deterruras öi expiaturus erat peccara toiius mundi-ldeo Si tineaMef diligentifsime obferuai imrgenus amp;nbsp;generis Iineam Meisnr- biam deduciturea qiialißtoab Adamoad i'ioe,a NoeperSemadipfam uftp Abraliamumiad cfiicm rurrusdicitur.In lemiiietuobenedKen turomnes naiiones terrat:quibus iietbis prima protnirsioSdftadia dcChriiloredcptore 8i m.aledidiioncbenedidlionepermuianierei nouatur Si inctilcatur, Idadclinea ah Abraharrro deducittirperJfaar cum in lacobum,acipfe Iacob plenus rpiritu DeilitdS fihii femiiiis benedidh deßgnatgenearcli.im, ßcutuiderelicet Genel'.49. Imrie buluda demum defignatur domus Dauid.ex qua ßt fernen Sigere

Fadutdh meniliuduitaeprodtiiirum Praeterea tradideiüibeati patresDeunt : ntniem, nbsp;nbsp;cumgeuere morraliü firdere quodam coaluiß'e, acleßJelibus.ßde '

les ßln Deo inqiiSartfhfsime obßrinxiße. Vnde lam docebanrDeo ßdem feruare,Deum adorare, falfos deos abominari, Deum iniio»

Cultuf Dti care folu m, 3i colere religiol'e. nbsp;nbsp;Porm culrum Dei conliare rebus

fpiriciialihus,ßJe,rpe,cli.iritate,obedientia,iul}itiad'aiid)iinoriia in^e nocentia,parientia,uernaie, ludicio Sipietate. Ideotp acculabaiir f.e lera arep peccata, perßdiä, increduhtatc, defperarionc.inobedieniia, impatientiä, men daeiü, h ypocrißm, odi'a, cötumelias, uim, iniiirias, iniiifßci3.impiiric.:tc.liixü,crapulä,ßupra,iiiiipiitare,inipittatc.Doe F'ita tetrr cebjncDcüboni elferemiineraiorê, maß ante uiiidicc ultoreinlt;i^gt; fta cfiuJh Docuerunt animas ßominü elfe immortales. Si corpora quog/rC'' f titiw. furgerciii iudiciotergo hortabärarita in hac ujta teatporaU

s r K M O T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4

mas omncs.ncamittercmusxtcrnä.HTceflfumma ucrbi Dei reue laitpatribiis Si pei lios tiadita poftcrnati. Haceft traditio diuina pa irum.quc otniuin pietatc côpi chendit. Hæc e(l denic^ fides patrum ueraueitisindubitata autlientica.onliodoxa Si caiholita. Àd bare iradiderunt landîi patres liberis Si pofttns fuis fupputaiionc anno tiiabexordiomundi.certädenicp liiftonä utile amp;nbsp;neceflariâ rerum Hiflont àconditomuiidoadfuâ ufqjattatc, iiefiiiiignorarentprincipiü SC ceriaia'an ûicccfsionérerû Iiuinanarû, indicia item Dei Si exempla pieparitcr mIn iuflit Simpleuiiicntiri Polfemusaiithaccomnia ex primolibro Mofis lt;)ui Genefisdicitur, tiare Sfordine pulclurrimo dtmonftrare, nifi prolixe nimis protrahei etiirfermo. Sed amp;nbsp;pauculos adeoep nullos ïftarcarbittor.qiii non intelligantmcifta de ueterü traditione quafî Betbotim recitaife ex lib.Gen. ut iâ liceat in cœpta pergere hiftoria.

Cæterum quæhadfenus oreac uelutiper manus traditafunt à TraJitio^ parribusmundo,primum àbeatoMoferelatafuntinlitcras.unà net patri tamqs quæ toto uitac Mofis temporeperannos txo.gefta funt.Au conjeribit ^iitiitmaiorcin toto terrarum orbe Sfapudomnes homines om^ Mofetinhî Bibusep feculis authotitatc haberet.nemobp ignoraret feripta Mofis ßoria, •plifsimüeiTeDeiuerbujOrnatura Deo Mofes ôlt; ueluti inaugura^ •ur fignis Si portentis uere ftupendis, quæ per Mofis manum, hoc minifterium patrabatomnipotens, Si patrabat quidem non in anguloaliquo mundi.aut in loto obfcuro, (edin eius ætatis floren lifsimo famofifsimoep Aegyptiaco regno. Miracula ilia inaiora SC plura funtquam hicpaucis recenfcrcliceat; neqj uero ilia répété.' re neceffe eft.cum eorumcharitasueftra non fitomninotudisSi ■gnara. Deinde conciliauit Mofi authoritatem Deusetiam altjs Wodis. Freqiientifsima enim turn Mofe habuit colloquia Deus: ac inter alia, Ecceueniamad te,ait,in denfa tnibeutaudiatme popu« lusiecumloqiientem Sdcredattibi in perpetuum. Nechis contenu lusdominus.iubetMofen inconcionem euocare totum populum, ftxcentena inquam uirorû milia, unà tu uxoribus amp;nbsp;liberis. Euoz tatifuntadmontemSina,inhocapparei Deusmirifica ac tcrribili (pecie,acipfeconcionaturadccclefî3m,recitans ipfis decem præcez pta.Populus uero territus diuina maieftatedeprecaturac pofeit, ne dominus ipfe porrd pergatore proprio concionari ecclefîæ,fatis ef» fefi Mofe utaturad ipfos interpretc,ac per ipfum ecclefiæ loquatur» Recep it conditionem altifsimus.ac porro per Mofen populo locuz tustftquoduoluit.

Etquoniam populusilleeratdurçceruicispopulus.in Aegypto-,110^ ex confortio idololatrarü no uulgariter corruptus,cccpit iamlt;

quolt;p literïs comminerc Mofes quæ tradiderantfanfti patrrt,?«’* ité ipßiam reuelaiierai dominuü.Ëa ideoin fiteras retulit ne fegnem populuni obltuione HC eeniporum diuturniraie ói impro^ bitateucl interirencuel corrüpereoiur. Pixicautcm Alofi doniiiiuS fuo exemplo.Nam quar recitauerat Deus apud eeelefiann iii monH Sina,eademmoxdigitoi'uo infcribictabulislapideisduabus,e]ui eadem ab exordio ntundi digito luo iiifcripferat cordibus patrum. Deinde Mofi quocp dil'enepiaecipicur kribatquæ leuelarai domi/ nus.Obteinperauit praccepto domini Mofes ac fcripfit. Seribentif manum direxic l'piricus faniRus, qui totain Mofïsmentem occu/ parat. Nulla deerat facultas Moß iieceßaria fcriptori abfolutifsimo. Abutide inftruifluseratà maioribus fuis. Natusenimeftexprofa/ piafanffifsttnapatrum.quosdominus teftesuoluntatis mandato/ rum iiidiciorumfp fuorum conßituerat, putoautéAmram,Kaliad, lacobum.Sem.Matliufalem 8i Adamum.Potuititaqj ueram Sicer tam ab exordio mundi ad fua ulq; tempora hißoriam fcribcre.Cui ea adiccir quae fua actate in populo Dei fa dia funt.quorum ipfeerat ueracifstmus amp;oculatusaiqjauritusteftis. Imo qurlibris compte liendit populo fuo reet ta uit, necinuentuseß in tormilibusqui red tans contradicerenut non parum exiftimationis addatferiptis Mofi ecciffi.c illius maximæ utianimis confenfusacteftifi'catio.

Complexus eft autem Mofes hiftoriä ab exordiomundiad mor tem üfquefuamperannos 1487. librisquinque, quiamp;libriMofis quinep dicunnir. ' In qs cctpiofifsimecxpofuit reuelaiionem uerbi dei fadlam liominibus 8(. quid contineat SddoceatuerbumDei.Ha Maxima bemus in liis.ut ipfius dei multiplicia oracula,ira clarifsimorum.u: authorita* tußifsimorum,fandlifsimorum,fapienfifsimorum, maximoriimlp tistß Mof tonus mundi uirorum illußrifsima teßimonia, fententias,exempla, ßh dogthata,deomnibusqu.r ad ueram pietatcm.benebeateqjiiiurni dirationempertinereuidentur.Ideoapudomnes poßeros lii libri utautl)entici,Sd qui ex feipßs fatauthoritatis habentSdquibuscitra contradidlionem torus mundus credere debet, fidem inuenerunt paratifsimam Quinimodominus noßerlefusClirißusunigenitiiS Dei filius fideles ad ledlionem Mofis relegat.ac id quidem in rebus falutis noßrac maximis Loca extant Ioan.f.amp;Lucx iö ApudAlat. in r.dicit,Neexißimetisquoduenerimad deßruend im legem aut proplietas,imónon ueniutdeßruam,fed utcöpleam. Amen qnip/ pedico uobis doneeprartcreatcœlum 8i terra, iota uniim aut apeX non prætiricritex lege, quoad omnia fadla fuerint, Quifqnis igi^ turfoluerit unü ex mädaushifee minimis âddocuerit fie homines, minimus

s s R H o I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

minimus uocabiturin regno cœlorum.Quifquij aûtfecerit amp;nbsp;doz tuetitjiic magnus uocabitur in regno cœlorum. Certe reperd funt quiconiradixerintMofîferuoDei. SedDeus contradtélionem iU bmuclutimaieftatidiuinxillatamreputauit, ac feuerifsime puni* quot;It. Teftimonia extant Exodi le. Si Numeri «. Primum quidem ®urmurantis populi contra Mofcn ; fecundum Marisc fororis Mo quot;tcontradicentisiratri. Cxterü populus audit. Non contra mini* tendant querimonix ueftrx, fed contra dominum.Maria uelt; lepra horribiliter percuifa eft. Theoteélus tragœdiarum fcriptor capitur; Si Theopompus incidit in infaniam.quod irreligio* quot;‘’S conrigiiTent uerbum Dei.Quaiiquam enim uerbum Dei reue* Wproferatur autfcribaturper homines, non définit tarnen efic 9uod reuera eft,ncç incipit humanum efle uerbum quod ab liomi prxdicatur aut auditur; no magis quàm regis prxceptü,prx« ^'’ispr»ceptudicitur,quodà prxconeannunciatur. SpernitDeü p®Jin Oeoomnes fanÂos patriarchas.quifquis contempferit Mo ƒ5 per que nobis loquitur Deus, amp;nbsp;à quo recepimus qux ab exor J® ■’lundi pofteris tradiderunt patriarchx. Nullum eft inter uerbû U iraditumuiuauoce hominis, fidftilo hominis fcriptum difcri* 'Uinifiquatenus uox uiua Si fcriptura inter fc difterunt, materia ^ufcnfus Si intentio utrobiq; eadem eft.Intellexitauté ex his cha *'■’$ Ueftracertam originis uerbi Dei hiftoriam.

l’lt;rgainusiamadreliqua,addereuideliccthiftoriam progrefiïis Progrep ®”lgt;iDei, ac quomodo fubinde clarius illuftrius^ müdoilluxerit. fus uerbi ®«lublatü CK hoc mundo in cœlos beatü Mofen, dédit benignus D«« ninus continue prophetas prxftantifsimos fux ecclefix, quâ elc

8*”t,ut per ipfam uniuerfo mundo uerbü fuü reuelaret. Fuerût aüt i^pdi ueteribus prophetx quihodienobis funt uates,facerdotes. Proffitte, vl’***w,cöcionatores,paftores,epifcopi,dodlores uel theologi, rerü ■■■’lîrum fcientifsimi,Si reiiorespopulià Deoin fide dati.Huiuf j®^iautem nec paucos necobfcuros floruiffein populo fine eccle* ’Unadcaptiuitatemufçp Babylonicam teftabiturquifquis diui* ’inlegerithiftoriam.Intercos numerantur fingulares amp;exceiien« '5Phinees,Samuel,Helias, Helifeus,Ifaias, amp;nbsp;leremias. Reges fi* “l amp;prophetx fuerunt Dauid Si Solomon.In captiuitate Babylo '5 clari fuerunt Daniel Si Ezechiel. Poft captiuitatem floruit inter

-‘°’Zacharias illcBarachix filius.Paucoshicex multis numeraui. v*,tametfi diuerfis temporibus Si longifsimis inter fe fpacijs tern , ’Um floruerunt, unanimes tarnen omnes agnouerunt deum or*

DB VBRßÖ’DBI , compendium Sc plenifsimam uerbi Dei fummamrcliquerkrcfip^ lis côprelienfam ecclefiæ in mundo. Ornnes ifti facerdotes uatcs prophet« in omnibus unice refpexerunt ad doélrinani Mofis • Ö' mnesitemrelegarütin caufafîdei amp;reîigionisadlibrosMofis.i-' gem Molls quæ reuera Dei eft ac proprijfsime' Thora feu diredlo* rium SC régula fidei SC uit« dicitur, incukauerunt omnibus lionii'' nibus.Hancexplicaruntprorationetemporumpcrfonarumó^lo^ corum hominibus. Omnes cnim facerdotes amp;proplKt£ante incar nationem Chrifti pietatem amp;ueramrehgionemiradideruntfuifc' culi hominibus uiua uocc. Nee aliud tradiderunt quam quodpy ires acceperSt à Deo,Mofes à Deo SC patribus.idipfum mox fcripiiS ctiam mandantes cômendaruntuniucrfiepoftcntatiadfînemufip mundi; utinprophetis iam habeamus doiflrinam quidemMofu patrumtp tradition?, fed omnia SC fingula plenius amp;nbsp;fignificâtiaî cxpofttaexpolitacpjnfupcretiälocis teporibus amp;nbsp;perfoiiis apMt’» Porro dodirina SC feripta prophetarum maxim« fempcrautlKV Autorität ritstis ftjerunt apudomnes fapientes homines in toto mundo. Mui fanCl^um tisenimargumentis deprelienfumeft illanonipfiscxoriaeifeau.' propheia^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corlitusaediuinitus inipirata àfpiritu deifando.Dcnî

rum maxis enimeftquifpiritu fuo inhabitans animis pérora nobis rtfonat prophetarum. HabentergoamphfsimumaCliriftoDeilîlioamp;ab elediseiusapoftolis teftimonium.Quid quod Deusftupendanec pauca per ipibrum minifteriiim miracula prodigia^ pairauit^ut uel ex fignis maximis difeeremus Deum elle cuius inftindu igii» docent atq; fcribuhtquiC nobis’ reliqtierunt inmonumentispro-' pbetx.Prxterea perlubentpropbetis illußriCsiina teftimoniadiuinf ueritatis totrefpublicæfîueecclefîæ à prophetis fecundum uerbum Dei congregatçacgubernatx.Laudanturexcellentifsimi Pisco,Zt i non, Ariftoteles SC reliqui gentium pbiloropbi.Sedguis ifton'iune nbsp;nbsp;nbsp;/

quapotuit colligcre ecclebS fecundii rua uiuentcplacita^Atqtiipró / phetæ noftri claritsimas SC famobfsimas in toto terrarum orbereQ ' ' pub. fine eccleftas.imo régna florentifsima fub fuo babueriit magi^ fterio.Solomonem regem SCpropbecam tantum non adoraruntoa mnes totius mundi,qui fuo fdbcetfxculo uiuebant,rapiences,pro^ ficifeentes ad ipCum ab ipfismundi fïnibus. Daniel quo^in mo^ narebia totius mundi pra’dantifsima Babylonica primas tenuit in/ terCapientes.Sed SC magneautboritatis eratapudDarium Mediim,. Aftyagis uel Aftueri fflium atrp apud excellentiCsimum regem rum. Libet bicquoqt cömemorarcdiuinam illam inproplietisni»^ ftrisprpfeiendim Si futurarum rerum pod inulta fxcula iertifsiquot;^^

P»diftionc. Nam uthic ex aliis nihil cômemorc,nonne prxdixit *'ms certifsiiua prscdiôtione.quæ pofteainChnfto domino per lu ’osfunt compléta Vetuflis non fruftra uifus eft euangelifta ma^ g'seffequam prophecafîue uates. Cyri regis nomen prodiditcen« *“ni «o,adminimûannis pnufquâ nafceretur Cyrus. Ac Daniel rc '‘tàuttuftis appellatuseli polyhiftor. Namquæàfuofæcuload •^pora ufç Chrifti,imô ad extremum ufqj iudicq ditm fiant ac fa ^«fantin omnibus fercregnis mundi.in populotp Dei.tam figni« ”Onttr illeprædixit, ut uideri pofsit hiftoriam contexuifiereruin Ftættritarum.Hæcinquam omnia euidentifsimeeuincuntdoftrp '»in amp;nbsp;faipta prophetarumipfifsimum effe uerbum Deiiquo no» ’’’’le amp;nbsp;titulo etiam ornantur pafTim in fcripturis.Petrus certe apox *°ltts,Non uoluntate hominis allata eft olim prophetia.inquit,fed ’fpintufanâo impulfi.loquutifuntlanâiDei homines.

f^erbuiH

D(i reuelti

*quot;‘tinüdo per patriarchas per Molen per facçrdotes ôi per prophes teuelauit.in fine tarnen temporum omnium luculentifsime fim turn per fit ^’cifsimeabundâtifsimeq; toti terrarum orbiper filium expofuit. liamDri, Decœlis enim defeendens ipfe Dei patris unigenitus filius.uti prac •^'xetant prophetac, omnia quac praedixerant complet,amp; omne pie» •atemfercpertricnnium docet.NamIoânes,Deum nemo uiditun» lt;|uaiti,ait,unigenitus qui eft in finu patris ipfe enarrauit.Sed amp;nbsp;ipfe Dominus ad difcipulos ait. Omnia quac audiui à pâtre meonota f«i uobis.Et iterum,Ego fum lux mundiiqui fequitur me non am» bulatin tenebris fedhabebitlumenuitac.Docuitautemdominus

nofter uolenti coclos ingredi atqj faluari, necefle effe regeneration? ; Wleftem. Prima enim natiuitatehominem nafci morti, fecunda ui । lï. Regenerationemautem illam perfîcifpirituDei, qui fide cor* dïnoftraimbuat, fideinquamin Chriftum qui mortuus eft pro* pttrpeccaianoftra.amp;refurrexit propter iuftificationem noftram. ïa fide doemt iuftificaricredentes;amp; ex eadem fidefubnafci uarios (haritatis amp;nbsp;innocentiacfrudfus.adquosproferendosconftantifsi» meadhortatus eft Docuit practereafe effelegis amp;nbsp;prophetarü com* pltmtntum aut plenitudinem.adeotp amp;nbsp;Mofis prophetarumtç do» ftfinam approbauit amp;nbsp;expofuit. Doélrinac coniunxit uaria miracu la amp;nbsp;beneficia, quibus declarauit fe effe lumen illudmundi amp;nbsp;po*

.9ummaci* pitd doflri nitChriJli,

lentembenignumljj mundi redemptorem. lam utdoéfrina 8C beneficia eius toti innotefeerent orbi delegit fibi teftes quos ap* pdlauit apoftolos, eô quod ipfos in orbem terrarum ad prædi* ^poflotj , andum ablegare ftatuiffet. Erant teftes illi homines fimplices cLn/ti^ b X

DB VERB O D EI innocentes,iußi,ueraces,doli Sianium expertes,Si per omni» Cintfli probilt;]j:quorum nomina in ecclefia frequenter rccitarc utile eft. Suntlixcapoftolorum nomina, Petrus 8i Andreas,lacobus loann cs,Philippus Si Barptholomeus,Thomas Si Matthaus, la* cobus Alphzi Si ludas frater eiuscognomentoThadaus. Simon Öi ludas ircariotes,in cuius locum (quod prodidiifet dominum) fu bqtbeatus Mathias. Hosfercper triennium habuitauditores, do' Arinx fuçccelcftis,Si fpeftatores diuinorumoperum.Hosabarceil fioneadcœlos.mifToccœlisfanAofpirituinhruxitomnifacuItate. | ' Nam ut fcripturarum eran t peritiiflmi, ita linguarum om nium nec ign ari nec in facu ndi. Ad eum autem m odü i nftru (fli exeu nt,ex Hie/ rofolymorum urbe Si permeant orbem terrarum,omnibus popu/ lis Si gentibus przdicantes,quod prædicandum acceperantab ipfo müdi faIuatore,Si dominolefu Chrifto. Cumlp annis iam aliquot uiua uoce prxdicaiîent.quodpracdicarunt,etiam feriptis commife/ runt. Nam alq quidem feripfentnt hiftoriam de diilis Si fädlis Cliri fti,altidediflis SifaAisapoftolorum.Alquariasaduariasgentes | miferunt epiftolas.In quibus omnibus ad confirmationem ucrita/ tis.ueteri quoqt legis Si prophetarum feriptura utuntur,ficuti Si do minus hKfiitaiTelegitur.Porroconiungunturiz. apoftolis,duoma toanntt gnaorbislumina, BaptißaIoannesquo fanftior nonefl natusex Baptiftaet rouberibus,Si uas eleÄionis Paulus doAor illemagnus Gentium. Paulus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mirum efl prrcurforem Si apoßolosChrifti, ftmpcr

Authoti^ nbsp;nbsp;nbsp;'cclefia maximam IiabuifTe Si dignitatem et authoritatem-Nü™

îasfanâoy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fueruntregis xterni,Si omniü fxculorum totius^ mun

rumapofto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deidonati, nihil exfuo feccruntatbitrio. fle dominus

forMwma* peripforumminifleriü,maxima patrauitmiracula,quibusipforunJ 'vma, ornaretminiflerium,ipforumep nobisdodlrinam commendarct.

Qiiidquod uerboillo Deitotummundum conuertcrunt, 6i prx/ Claras per orbem terr« ecclefias collegerunt attp fundarüt (Id quod humanis confilqs Si uerbis,nequaquam porfücere potuißent.Hisac ceditquoddo(flrinzprop3gatic,tanquam uiuificxinnitentcs.mo/ ri non recufartint.Prxterea quotquotcrediderantdoftrinreuange licæ.non horruerunt per aquas,ignes etgladios.uitam hancabrum pere,futurain(p apprehendere. NeutiquamhaccpotuilTcntfanihfi . deles,nifi doArina cui crcdiderantciTet diuina.i^amuis itacp apo floli fucrinthomines,do(flrina tarnen ipforum.primum quidem tra dita uoce uiua.deindecalamis relata in literas, efl diuina, adeofpi-' , _ pfum uerbum dei uerum. Ideo enim apofloliis feriptum reliqu/« (3um acciperetis à nobis fermonem quo dcum difcebatis,accepii'‘’

s E R M o I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7

non fermonem hominum ,fed ficut uerc erat,fermonein Dei,qui fiC gt;gii in nobis credtntibus.

Verum res ipfa 8i locus iam poftulant.ut etiam colligamus 8C di catalowt -■fnteannumeremuslibrosillosfacros, inquibus comprehefum eft Ukronm

uerbiun Dei.primum quidem à patribus,item ab ipfo Chrk dining /tri «0 amp;nbsp;apoftolis uiua uoce proditum,deinde etiam in libres conferi- Mur^, ptum,àproplietis amp;nbsp;apoftolis. Et primo quidem loco ponunturliz wiquin^ Mofis.Sequuntur deinde librilofuejudicum,Ruth,Sa« ®''idisX,Regumi.Paralipomenoni,Efdr3c,Nehemix 8(. Hefz •'’«finguli, Acccdunthis dein ceps lob, Dauidfiue liber Pfalmo* 'tttn.Solomonis libelli tres Prouerbiorum, Ecclefiaftes 8C Cantica.

Qigt;ibus annumerantur quatuor maiores prophetç Ifaias, leremias, Eïecliicl,Daniel;amp; prophenc minores «. quorü nomina funtnoz •'ifima.Hislibrisabfoluituruetusteftamentum.Nouum habet Iniz hiiloriam de Chrifto domino euangelicam, à quatuor feriptum

*'»boribus, à duobus inquam apoftolis, Mathæo loanne, amp;nbsp;â lt;lgt;)obus difcipulis,Marco amp;nbsp;Luca,qui etiam librum compofuit miz K elegantem Si utilem,deaôtibusapoftoloiü,Interapoftolos,Pau ‘“sadiditad uarias ecclefias atep perfonas i4.epiftolas.Reliqui feri Pfttuntfeptem, qux 8L canoniex amp;nbsp;catholics appellantur. Clauz ’lunturautem libri noui teftamenti Reuelatione lefu Chrifti,quam ’ptntitdilefto difcipuloloannieuangclifts amp;nbsp;apoftolo.oftendens 'pfiadeoiç toti ecclefiçfata ecclefis ad iudierj ufqj diem. His itat^ li '’fis pauculis ô£ fobriis non immenfis.planis amp;nbsp;fimplicibus nô ob* l^^uris amp;nbsp;impexis continetur plena pietatis doârina,ipfum inquam »erbum ueriAiiui sterni dei.

Peruenerütautem libri Mofis prophetarum ad tempora uf^ îtriptwrd j Cbrifti amp;nbsp;apoftolorum integri amp;nbsp;incorrupti per tot fxcula pericuz tji intfgr4

Si captiuitates. Nam dominus lefus Siapoftoli illis libris ceuau o-mcomu flitnticisufifunt.Idquodnonfeciflent autamp;cerepotui(îenc,(i uel pM. fottuptifuiffent, uelpenitus intertiffent. Libri quotp quos adiecez fwitapoftoli Chrifti.unàcum lege 8i prophetis integri amp;nbsp;incorru» Ptiafferuaiifuntinecclefia peromnesperfcquutiones,amp;integriin forrupti'tp in manus noftras, in quos fines fæculorum inciderunt, Ptruenerunt . Nam uigilanti cura amp;nbsp;bonitate ineffabili Dei patris quot;oftri fadum eft, ne ulla unquam fæcula thefauro caruerint caz Kantlptanto,

Hæc autem haftenus expoful charitati ueftrs,de eo quid fît uerz Epiiogm, I '»nndei.qusciusorigoin ecclefia,quis eius progretïus,qux digni

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Holuntatis eius bons erga homines, quam ab initio,nunc orefuOi nuncper colloquia angeîorum.primisillis uetußifllmis amp;fandlil' fîtnis patribus aperuit:hi uero poftcris fuis fideliter tradiderunt.Vf'' niunt hic commenioranda maxima orbis lumina Adani,Seth, Mî' thulâlem,Noe,Sem,Abfaham,J(aac, Iacob, Amram, amp;nbsp;hums hliuS Mofes.qui deo (ubcnte, amp;nbsp;hiftoriam 8C mditiones fanéiotam trum (cripto comprelicdit, quibus legem fcriptam Si expolîfionfin hiftona fui temporis copiofa 8i luruicta coniuiixit. Poli

Mofen dédit Deus ccclefiæ fuæ prpftantiflîmos homines,proplieras facerdoKs.qui amp;nbsp;ipfj quæ acceperant à domino, pofteris ôi u/ua uocc 8i fcriptis tradiderunt. Poft hos defcendit èccclisin müdum ipfe dei unigenitus filius, 8i impleuit quxeun^ de ipfo in lege SC prophetis legebanturfcripta.idem plenifsimam beate bene^ uiuen di rationem tradidit.apoftolos fibi teües adbibuit. Hi uero telles po ftea omnia quæ tradiderat dominus.primü quidem uoce uiua prpdi carür,deindene unquS uel eorrûperentur^uelèmemoria liotninum auferrentur.chartiscommendarunt; ut iam habeamus amp;pnediea^ tum SC fcriptum uerbum Deià patribus,àprophetis, amp;nbsp;sb apoüo* lis.Proferflafunt bxc ab uno eodem fpiritu Dei,St. tendStadunum finem, ut doceanthomines beate benetp umere. Hisqui non credit prxfertim unigenito Dei fflio, cui quxfo credertHabemushicto* tiusmundi Storbis terrarum uiros fantfiidimos, innocentilfimos, ^^^^S^*^'^^^gt;^^^datifsimos,iuliifsimos,antiquifsimos,fapientifsi‘' inos,diuini(simos,breuitermodis omnibus iiieomparabiles. Nihil tale ollenderit nobis torus mundus,etfî toms millies congregeturin fynodum. Collegit beams Conitantinus Imperator ex toto terras rum orbe oecumenicum conhimmraccoierutit mmprx/iantifsitni ex tofomundo patres jiS. fedhosprudenti/simi quicp non dixe/ I fine uel umbras elle eollatos tilts, à quibus accepimus uerbum dei, / Credamusergoin omnibusuerboDei,tiobisperfcripturastradi^ ƒ to. Teneamus per fcripmras nobisloquiipfum dominum deum Herum uiuum Stxrernum. Laudcmus nomen St bonitatem eitiS

in fxcula, qut dignams eß mi/êrts mortalibus nobis uniuerfam bene bearecp uiuendi rationem ape» rire, tam fidel iter plenè ac ftmpliciter,

S fl K M O I T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8

Dtutrio Dti.^uibut cj- in ^uem finem reuelafiun.^uoinoJo hmt iuJienJum fit.^ ijuod omnem pietat'u doHrinam pient doceat,

ID I c I T charitas ueftra proximo fermonequid fit uerbum Dei,unde profedliim.quibus reuelatü author nbus, qui eius progreiTus, quae dignitas 8C certitudo ____ fit.Adfum iam iterü.Deo^ propitio Si ueftris precibus '‘■uaiiiibus.exponä charitatiueftrar, quibus Si in que fine reuclatn ^■uerbum Dei, Quomodo fitaudiendum, quae eiusfit uirtus.aut ^«iscffeâus.

Deus nofter omnium liominum gentiumip Deus eft, qui iu* Q^i6«f pe *iaapoftoli dictum uult omnes homines faluos fieri,amp; ad agniz utlatumfit •'onetn ueritatis uenire :ideotpin omnium hominum gratiam uiz uerbi Vti,

Si falutem uerbum fuum reuelauit,ut fcilicet régula Si uia qux *'’ni fit ducendihomines per uiam luftitiæ in uiiam fempiternam. ^^^eliticoquidemfanc'loSf peculiar! populo fuoDeus quondam famtliarius aperuit quam alqs gentibus, propheta dicente. An# ''unciatuerbafualacob,amp; indicia fualfraelimon fecit taliter omni •'atiotii.S^ indicia fua non maniFeftauit eis : attamen non omnino Sentes neglexit.Vt enim lonam Niniuitis mifit,ita Ifaias,leremias, Daniel Si reliqui prophetxmukumoperaecollocarunnndocendis amp;sdmonendis gentibus. Ac patres illi uetuftifsimi Noe Abraham ^reliqui non erudierunt dtintaxatludaicum de fe defeendentem POpiilutn, fed alios quoqj filios docuerunt Dei iudicia. Certé dominus nofter lefus Chriftus totum orbem apoftolis fuis aperi-* »ns,Docete,inqiHr,omnes genres Praedicateeuangelium omni ere* aturae, Cumqj fanftus Petrus nondum plene intelligeret etiam genres pertinere inconfortium ecclefiaeChriftij gentium quo* ijueerfe prædicationem euangelq de parta perGhrifium fidelibus filutc,eruditipfum dominus ccrlefti uifione uocibus item additis e* (œlo,leg3tioneq; à Cornelio iieniente : ficutinouit charitas ueftra «biftoria Aifiuum apoftolorum. Teneamus itaq) fratres uerbum D«i ac fcriptiiras famff as reuelatas eftc omnibus hominibus,omni« OUS in mundo actatibus,fexubus,ordinibus Si cöditionibus. Nam amp;nbsp;Paulus apoftolus teftificans de his, dicit, Quarcunep fcripta funr, in noftram doftrinam fcripta funt,ut per patientiam amp;nbsp;confolatio» Qj/iJaJ nem fcripturarum fpem habcamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me,lt;]uid ut

Nullus ergo noftrü dixerit poft hac,quid ad me quid fcriptu fit in ttrthus fcri icttam.uetcriludacis.aut quid apoftoli Romanis Corinihqs Aalijs

DE VERB O DEI populisfcripferintÆgofumCliriftianus. Prophet« fuis homini* bus ôiapoftolifuo feciilo prçdicauerunt fcripferunt.Nam fîreff reólc arftimemus, uidebimusideoquia Chriftianifumusfcripturt» ueteris ôi noui teftamenti nobis eiferccipiendas. Nam CliriftusÄ feriiator ôC magiftcr nofterreiegauit nos ad fcripta prophearum fl Mofis.Sandius Paulus Chrifti organum eledlifsimum.nobis uete* rum facramenta ôC exempla applicat, nempe eircundfioncm in b^tifmo, ad Coloff.i,ô^agnum pafchalem in cœna fine myftcrio 1.Cor.r.In lo.cap.ciufdemepiftol«accommodât nobis uariapa/ 4‘fap.adRom. difputans de fîde iußißante abfcp adminiculo legis 8C operiim.profert exemplum Abralix.De« indefubiungit,Nonfcriptumeftautem propter Abraham tantum i^mputatum fuifle ilU fi'dem ad iuftitiam.fed eûam propter nos qui'' bus imputabitur fi credamus.âfc.

terir teßä- ad,,CacriGcare carnes ÔC fanguinem. recipere facerdotium Aaronb mentifcri* cum cum templo amp;nbsp;reliquis ceremonijs. Permitteturrurfus diuore pea data «1 autrepudij libellus cum Polygamia. Refpondeoin ueteri teßa^ elle Chn. mémo confiderandum ette qurdam e(feperpétua, quædam cere/ filants. montaha amp;nbsp;ad tempus uftp corrediionis data. Tempus correÆo/ Hehr.7. nts CIirtütcempus elt, quifatisfecit Jegi amp;:fuftul/t malediâionem Hebr, lo. legis^ ldem circunci/îonem baptifmopermutauit. Sacriffdaomnia maulituntcoCuo facriGcio, ut iam nobis unicum Chrilli relidum Romamtz ütfacrificium pro ornnibus. in quo item difcimus noßra ipforum Hebr.ij. corpora Xpreces una cum bencffcentia Cpirituales Deo hodias of/ I,Corin.}, terre. Aaronis facerdotium commutauit fuo Chridus amp;nbsp;omnium CiiriAianorum facerdotio, Templum Dei fumus nosquosfpiritu luoinbabitatDeus.Ceremonias omnesantiquauitChrifius,quiee nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

libellum diuortq abrogauit una' cum polygamia apud Mattlhin cap.ic;. (^amuis uero ceremonix idx amp;adiiones aliquot externr, per Chriflum ffnt abrogatxamp;fublatx, utnosnon obligent: fcri/ ptura tarnen dehis prodita,non edfublata uel antiquata perChn'/ tlum.Oporteunim femper extarein eccleGa Cliridi certum teilimo ntum,unde difcamus quales liabuerint ueteres cultus et typos Cbri fli. Hiliodienobisinterpretandi funteccleGxfpiritualiier.X exijs non minus quam noui tedamenti fcriptis Chridus remifsio pecca/ torum amp;pocnitentiaprxdicanda. Omnibus ergo Cliridianis etiam ueteris tedamentifaipta data funt diuinitus. Sicuti Si apodoli ad omnesfcripferunteccledaSfquxnomen aunnfcripdonem ßngula/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

fumhabent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

s B R M o 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

InhuncautemfînemreuelatumeftucrbumDeihominibus, ut Inijuemfi »OS erudiatdc Deo uolûtate eius.quis 8l qualis fit Deus erga Jiox nem reuela »)incs,quod ueliteosfaluos fieri, amp;nbsp;per fîdem quidetn inCliriftQ: turn fit ua quis fit Chriftus.fiiquf falutis raiioiquid deceat ueros Dei cultores, bum Dtk quidfugiant,quidperfequantur.Necp enim fatis eft nouilfeDeiuo luntatem nifi eandem faciainus öi falui fiamus.ldeo uero Mofes di *gt;t.Audi Ifraelftatuta fidiudicia,quae egodoceouos,ut faciatis amp;uiuatis.Et dominus in euangelio teftificans clamat,Beati qui au diuntuerbumdei Ô( cuftodiuntillud.

Venitautem hie laudanda immenfa Dei bonitas, quae nihil eo-' ^uuJanJd fum nos uoluiclatere,quae faciunt adreéle bene Sd beate uiuendü« bonitasDei Säpientes ófdoóit hums feculi inuident fercalqs itéram fapientu docétitnoi »ni. Dominusautemnofterultrd offert ornnem return cœleftium (^dentiam,cupitlp ut in ea proficiamus.imó iuuat ftudium noftrum fi^tbfoluit.Quifquis enim habet,ait ipfe in euangelio dominus,da ^itureiutreddaturabundantior.Etomnis qui petit accipit, 8d qui 9iiæritinuenit,Sd pulfantiaperietur. VndeSd beams lacobus apo* l^olus, Si cui ueftrum, inquit,deeft fapientia,poftuletab eo qui dar, Hempe Deo,quidat inquam omnibus fimpliciter, nimirum prom ptenee grauatim,nec exprobrat,ac dabitur ei. Vbi obiter etiam uidc Ulus ofticiu noftrü.quod eft inter legendum SC audiendum uerbum Deifeduld SC ardenterorare, utad eum fine perueniamus in quern dätnmautreuelatum eft nobis uerbü Dei, Sedea de replufcula di* «mus ubi expofuerimus quomodo audiendum fit uerbum Dei.

lam quia dixtmusuerbumDeireuelatumeftein huncfînem.ut Omniaue» plenc nos inftituat deuqs Deiacfalutis noftrae, paucis oftendam pietatit diaritati ueftra; uerbo Dei tradito nobis per prophetas SC apoftolos tradi aliundecomprehenfam efle uniuerfam pietatis rationem fidquæ» taefftinft tunq; pertinentadreifiebenebeate'cpuiuendum. Equidemnecefx critlttfrit» heft illamdodirinatn elfeplenamfid omnibus modis perfedlam, cui nihil debet uel addi uel adimi. Talis eftautem dodlrina uerbo Dei tradita.utteftatur Mofes Deut.4.fid n. ÔC Solomon Prouerb. lo.Qiiisefgo non confiteatur omnia uerçpietatis nobis tradita ef« feinfacris literis'JPracterea nemo negaueritabfolutifsimameife do ftrinam, per qua homo pleneabfoluitur utin pracfenti feculo pro gt;ttftocenfeatur,Sd in futuro in perpetuum Deiaccenfeatur conform gt;io. Cxterum qui uerbo Dei per prophetas fid apoftolos orbi tra ditocreditfidiuxtaiduiuii.fidiuftusappellaturfid hxresuitx xter* nar. Eft itat^ dodlrina illa.abfoluta doftrina. Nam fid Paulus co/ x.Tim.s. piofiusfid plenius hoc déclara ns, Omnis fcriptura,inquit,diuini*

tus infpirata.iitiliseftaddoftrinam.ad redargutionem.adcomâi-' oncm.feuinftaurationem.adinftitutionem.quæcft iniuftitia, ut integer fît Dei homo ad omne opus bonum apparatus, Habetiî fratrcsluculcntum depIenitudineuerbiDeiteftimonium. Habetis omnes partes abfolutae dodlrinæ. Habetis effcdlum ucrbi Dei perfeélifsimum, quod ex hac doólrina homo Dei feu cultor Dei pius 8C uerereligiofus integer eft,non ad quacdam bona opera, fed ad omne bonum opus apparatus.Quid ergo defîderes^ Nonarbi/ trorquenquam tarn efleftupidum uthacc Pauli uerbainterpretetur duntaxatde ueteri tefîamento:eum luce manifefîius fît,Paulum ilia applicafîe Timotheo fuo qui erat euangelifta 8i minifter noui tcfta menti. Quod fi plena eft dodirina teftamenti ueteris, quanto qui« Malta fe/ dempleniorerit fiX nouiteftamenticodexadtjciatur?Nonigno fit a-dixit ro dominum lefumfecifleamp;dixifte plurimaquænon funtfcripta dominât abapoftolis. Sedideonon fequiturinabfolutam eftedoârinam ^uanÓfcri ucrbi Deiperapoftolostraditi.Nam loannes apoftolus Sfeuange ftafunt, liftafateturingenuedominum Sfalia multafccifleqtirnon lintin fuo libro fcripta ; fed idem mox addir.Haec autem fcripta funt ut ere datis quod lefus eft CJiriftus filius Dei, amp;nbsp;ut credentes uitam Iia/ beatisper nomen cius. Afferithacdoftrinafuaquam fcriptocom« prehendir, plencffdem tradi ôC per fîdem uitam concediaDcoarter nam.Atqiii finis abfolutac docïrinæ eftfelicem amp;nbsp;uere bcatum e{^ fe,Qtiod cum obtingat hominiper do(5irinam euangelicam fcri-* ptam,certeabfokitifsima eft.

Multahdy Scio dixilfe in euangelio dominum, Muka habeo qur uobif heouobit dicam : fed modo non poteftisportarc. Verum fcio eundem mox dicereamp;c, fubiecifle. Cum autem uenerit fpiritus ueritatis, ducetuosinom/ nem ueritatem. Scio prarterea uenifte fpiritü ueritatis in difeipu^ los, itai^ credo ipCos iuxta ueracem Cliridipromifsionem, dados elTe in omnem ueritatem, ut certiisimum fit his nihil defuifle.

Cteterum cum quidam hoc negare non pofsint,adhocconuer« tunturut dicantapoftolos quidem nouiifeomnia.atnon niftuiua uocetradidifie,fcriptononitemcommcndafte omnia qiia: ad ue^ ram pietatem pertinent. Qiiafi uerifimile fit RdeliCsimosCbridi a.» Seripiocoi podolospoderitati malignealiquid uoluidinegare. Qiiafi uero prthende^ mentitus de qui dixit, Hæc fcripta funt ut credentes Itabeatis uitam rutapoßo: irternam. Nihilomifitergoloannes quodadddemplene inform liomnépie mandam pertinet. Nil omifîtLucas. Nil omiferuntreliquiapodo , tatisdodri li amp;nbsp;difeipuli domini nodri lefu Cbridi. Et Paulus fcripdt epidolas i^.fedplerafy eiufdem argumenti, Vndeconijeerelicet in iisplo-

SßRMÖ II» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo

nsnicontineripictausdoftrinam.Non enim incukafliet fubindc unamamp; eandem rem tarn multis, fi fuiffent adhuc alia quxdam pio confequenda falute necefTaria plenius tradenda.H«c tradidif« fehauddubie non repetiuiffet eandem rem tories» Gerte inj. capiz KcpiftolîcadEphefios teftatur fefeprimis eins epiftolac capitibus wpofuilTefiiam de euangelio Chrifti cognitionem. Deus fecundü reuelationem, inquit, notum mihi fecit myfterium, quemadmo« duinantefaipfipaucis.exquibuspoteftis legentesintelligere coz gnitionem meam in myfterio Chrifti. Hæc autem de unica epi« ftola.imdde primisduobus eiusepiftoiæ capitibus loquutuseft, Quibus cum accédât copiofifsimseamp;luculentifsimae eiufdem Pau h.adde aliorum apoftolorum liters fiue epiftols.quis qusfo niz fiineptifsimus quifqj cogitauerit apoftolos imperfediä pofteris do= fttinam fcripto rcliquirte^

Quiueroacritercontendunt.uiuaquidem uoce.nonautemkri« Coniraià^ pio,omniapietatistradita elle pofteris perapoftolos, hoc agunt, «di o-con Uifuas.hocefthumanasconftitutionespro uerboDci uenditent. ßäai apo Sed contra hoc uenenumiftud liabetote uobis Fratres antidotum, ßolorii tra Conferte qus ifti uenditant pro uiuis non fcriptis apoftolorum ditioner, •raditionibus, cum manifeftis apoftolorum fcripturis,amp; ficubi tra»^ dita illa à fcriptis difcrepare uideritis, colligite figmentum id elfe hotninum non traditionem apoftolicam. Qiii enim unum 8C eungt; dftnfpiritum habueruntueritatis non aliud fcripto nobis reliquez runt, aliud uiua uoce tradiderunt, Prxterea diligenter inueftiganz dum eft,traditiones illx gloriam Doi magis an hominum,incoluz mitatem item Fidelium magis quam priuatum facerdotum corns

I pendium promoueant. Cauendum eft autem ab humanis traditio nibus, prxfertim cum dominus dicat, Fruftra me colunt docentes doftrinas prxceptahominum.ut iam tutifsimum fit adhxrere uerz bo domini,nobis in fcripturis reliélo,abundc omnia qux uerx pie tatisfunttradentc.

Reftatiamutdicamusquomodo perfeäalixcpietatis amp;nbsp;falu/' QjiomoJo tisdodtrina ipfum inquam uerbum Deifttaudiendum à fidelibus, audiendu quoaliquo ubere quidem cum frudiu audiatur. Summatim id fit wrbum comprehendam. Audiatur uerbüDci cum reuerentia magna, qux Dei, iureipfideo rebustp diuinis debetur. Audiatur multa cum fedulita«

) te;intermixtis iugibus precibus, ardentibuscp uotis. Audiatur utiliterSd fobrie,in hoc utreddamurmeliores,utper nos gloris ficetur Deus ; non ut curiofe perquiramus confilia Dei abdita,

D B VERB O DEI certuj finis aufcultationi SC lediioni noftrxconftitutus.fidcsut/ ra, gloria Dei amp;nbsp;falus noftra. Nam in Exodoiubttur fanftus Dei feruus Mofes fandlificarc populum amp;nbsp;prxparare concioni facrar.poftridieabipfo Deo habe tidx. Adeft ergo Moles amp;nbsp;po« fcitab uniuerfo populo obediemiam iußam tam Deo quam mini/ ftrisdeipræftandam.Deinde prxcipitueAimenta fua lauem fihiiÿ téperentab uxoribus Pofteaterminosdefignatccrtos quosneplias imd capitale fit tranfire. Ex quibus liquidedifcimus quales audito/ res rcquiratdominus.in primis obedieiites Sireuerentes Deiinom nibus.Deusenimloquiturliominibus, Deo honorem S^timorem debemusomnes. Deoniftquis fupplex achumiliterfubijtiaiurSi obtemperetimpiuseft-Deinderequiriturab idoneis uerbiDeiaudi tonbus.utconuerfationemdeponantmundanam ,per ueftimenta fignifïcatam:utcakemusomncfpurcitiam,animx fit corporis im/ puritatemzut temperemus nobis uel à licitis uolupiatibus. Amatfpi ritus fandlus animos purgatos, qui tarnen nonnifîperfpiritû Dci purgantur.Opus eft fide fyncera in Deum, amp;nbsp;uoluntate prompta qux cupiat uiucrefecundumeaquæprxcipiunturuerboDei. lam etiam fapiendum eft ad fobrietatem.Reqciendæ quxftiones curio/ fx.Difcanturduntaxat utilia.Poftremofummaadhibeaturin audit endo SC difcendo diligctia.SoIomon enim. Si indagaueris, inquit, fapientiam utaurum,aftequeri$ earn.Idem,Scrutator maieliatisop primetur a magnifica gloria Item.Altiora te ne quçfieris, 8C ne fcril teris quæ uires tuas fuperant; fed qux præcepit tibi Deus, ilia cogp ta femper;amp; in pliiribus operibus eius ne fueris curiofus ; non cft enim tibi neceftarium abfcondita uidereoculis tuis.Vnded^apolio lus, Nequis arrogâter fentiat,ait,fed ita fentiat ut modeftus fit SC fo brius,utcui(^ Deus partitus eft menfuram fidei. Hucpertinetquod idem apoftolus dicir,Scientia inflat, charitas autem xdificat.

^orhi {3- nbsp;nbsp;nbsp;In primis uero ab illis cauendum erit peftibus, quæ fernen uerbi

ftflesauJi Dei præfocant SC fine frudluomniextinguût in cordibus audito/ torum «er'rum.Peftes SC morbos illosrecitauitaut annumerauit dominusin tiDeh parabolafeminatoris.Principioenim fluxæ amp;uanæ cogitationes femperpatentes infpirationibus fatanicis SC pefsimorü liominum fcrmonibus,peftesfunt uerbi Dei.Mollesquoqjdelicatuli amp;ama/ tores huius feculi qui propter Chriftum SC euangelium nihil perpe ticalamitatumfuftincnt,nullocum ffudluuerbum Deiaudiunt, tametfi uideanturaudire cum gaudio. Prærerea cura huius fæculi deceptiocp diuiiiarum.peftilentifsimifuntmorbiauditorûuerbido mini,Non enim obftant tantü quominus frudhfi'cetfemen in cor^ dibits»

dibus. fed incitant extimulamqj homines ad contradicendü uerbo Dtiaftiigendum^ uerbi Dei ftudiofos.Hic ergo uigilandûaccura» tifsime,nehismorbisinfeétiuani fiCingrati efficiamur auditores Uerbiüei.Orandumalsidue ut l'piritû fuum nobis conférât benigz nusamp; munifîcusdominus,quo uiuifiietur fernen uerbi Dei in wrdibusnoftris.acfanfli legitimi auditores uerbi Dei frudfurn uberem feramus ad gloriam Dei 8i noftrarum animarum falutem Ptrpetuam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qjw tàr^

(^iidenim profueritaudireuerbumDeifînefîdeamp;fîne fpiritu tut,ey^w Dti(audio intus in animis noftris operante aut agente Clamat a-' tffcäus fa poftolus PauluJ^Nihileft qui rigataut qui plantat, fed qui inerte uerti Dti, 'Xtntuni d it Deus.Dei ergo irrigatione opus eft ut adokfeatin ani ■Xisnoftris,amp; incrementum recipiat,imó ad iuftam frugem peruex nbt uetbum Dei. Idemapoftolus Paulus, Nobis quot^ annun« datum eft uerbum Dei, ait, ficut amp;nbsp;patribus noftris.At non profuit illisaudiiïe fermonem, quod is non effet cum fide coniundius a-» Pudeosquiaudierant. Namconcideruntindeferto. Idemmox, ^'udeamus igituringredi in illam requiem, nc quis eodem concilt;* ^atincredulitatiscxemplo.Proinde flfonet in auribus noftris uer*

Dei,interim autem in cordibus noftris uim fuam exerat fpiriz ‘lasDei.fidetpuerauerbumDei recipiamus,maximauinusamp;mi.' quot;Ileuseffedfus eft uerbo Dei in nobis,Depellit enim errorum caliz Sinnn.oculos noftros aperit.conuertit.illuminat mentes Sdin abz lulutaueritate amp;nbsp;pietatepknifsime erudit. Canens enim uates diui Pßtla^, I quot;usteftificaturamp;ait, Lexdominiintegracftconuertensanimas,te, Hinionium domini uerum.imperitisfapientiam fuppeditans.Praez ''ptumdomini repurgatumeft,illuminansoculos» Cibat piæte« iwuerbum Dei animas noftras.roborat, confirmât amp;nbsp;confolatur, l^egeneratitem, mundar, gaudioperfundit, amp;nbsp;cum Deo coniunz gi'.iindimpetrataDeo omnia ôi fcclicifsimos reddit, ut uerbo Dei quot;Ulla bona.nuUi denitp thefauri totius mundi conferri pofsirit. Ac 'quot;Uta quidem tribuimus uerbo Dei non citra uerbi Deiteflimoz Xtnws. quot;13. Nam minatur dominus per prophetam Amos famemamp;fi' Deut.s. quot;ui.non utiquepanis 8daqu!e,fedaudiendi uerbum Dei. In lege Maitb. , 'uim 8deuangelio dicitur hominem pon folopane uiuere,fedoz Rom.iy. quot;ini uerbo quod egreditur ex ore Dei. Etapoftolus Paulus dicit, , quot;inniafcripturae cxarataelfeinnoftram doârinam,utperpatienz dam amp;nbsp;confolationrm fcripturarum,fpem habeamus.Petrus item, ° tgenerati eftis, inquit, non ex femine mortali, fed ex immonali, pct fermonem uiuentis Dei 8C manentis in xternum. Hoc autem

DB VERB O DEI eftuerbumquod pcreuangelium delatum eftad uos. Dotnitiuf quo^ in euangelio teftifi'catur, 8i ait, lam uos mundi cftis proprf Joan.t4- fermonem.quemlocutusfumuobis.Idem in euangelio clamat,S' quis diligitmefermonem meu fetuabit,amp; pater meus diliget cutni amp;nbsp;ad eum ueniemus 8(. manfionem apud eum fademus. lam tert.x;» remias,Verbum tuum,inquit,amp;ólum eft mihi in gaudium. Et Daquot; Pfal,t9t uidpropheta didt.Deeretadomini reóla funteorexhilarantia. His Joati.1^» adde illud domini ex euangelio diiflum, Si manferitis in me, amp;nbsp;ucr ba mea in uobis mäferint,quicquid uolueritis petetis, Si fiet uobis. JfaiitT, Alibi ueropropheta clamat. Siuolueritisamp;;audieritis,bonatetr« comedens: quod fi audire uerbum meü nolueritis,gladius deuoraquot; bituos. Sedamp;multusaccopiofus eftMofesinreeenfendiJbonis, quaeobueniiintuerbo Deiobfequentibus in Leuitidcapite te- SC Pfal.iÿt nbsp;Deut. xS.cap.VndeDauid,Verbum Dei omnibus huiusmundide

licqs Si thefauris praeferre aufus fuit,canens, Timor domini mun/ dus perftans perpetuo, iudida domini uera fimul^ iufta.Magisen* petibilia quam fit aurum uel præftantifsimum atqj plurim«, dul ciora melle 8i fauis ftillantibus. Etenim feruus tuus perfpicue ilhs Pp{. n?. admonetur,inillorum obferuantiamultamerces eft. Ergotui ons lexmelior mihi eft, quam auriamp; argen« millenarij.Nifilexniamcc delidac effent, perqflem in miferia mea. Huciam pcninciparaquot; bola euangclica deementemargariiam predofam, item de dente omnia qux habebat amp;C emente agrum in quo fdebatabfcon ditum effethefaurum.Nam margarita illa.thefaurusille, euangelio Pfal.ii9‘ urnfïucuerbumdeleft.Quodfifpropterprieftantiam infaipt'*'^*’ Prouer,3o appellaturLux uel lumen,Ignis, Gladius, Malleus cöterens petras, Hebr.^, Clypeus, 8i qux illis alia funt fimilia multa.

h » tt P

! f( tt 1),

ifi

lere.ij. Audiuithachoracharitas ueftra benignum dominum Kdtum noftrum, qui uultomnes homines faluos fieri Si ad cognitionem ueritatis uenire,uerbum fuum reuelauifle omnibus in toto mundo hominibus,ar(p inhunc finem reuelaiiiffe, utomnes ubiqj cuiulquot; cunep fint fexus setatis ßfconditionis homines cognofeant ueritaquot; tem, erudiantiir'qj de uera falute,habeantép abfolutifsimam bene re fte amp;nbsp;beate uiuendirationem, ut homo Deiintegerfitßfad omne bonum opus apparatus.Tradidit enim dominus in uerbo ueritatis ccclefiæfuac omnia quacuerjcpietatis Si falutis funt. Quaieunque de Dco,de operibus.iudicijs, de uoluntate Si prpeeptis Dei.dc Clir* fto,fîdefÿ in Chriftü 8i offieqs uitæ fandlac cognitu necelfaria fuf'» plene uerbo Dei tradita funt. Nee opus eft ecclefip aliunde méditât* autfarcirehominöfiipplemétis quod deefle uidetur uerbo doi”*'quot;'

s E R M O I r î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il

Dominus enim non iiiua duntaxat uooeomnem pietatem ôC falu# temdocuitpatres noftros perapoftolos.icd Si eorundem opera (cri ptocomprehendicurauit. Id quodinanifeftepropterpofteritatem, ■deft,propternos amp;poftcros noftros fadîum effeapparet.nimirum ne quis noftrum aut noftrorum feduceretur, aut ne cui falfae tradia lioncsprouerisfubtjcereniur.Cauendum ergo nobis omnibus,uigt;' gilandura eft omnibus,inharrendumcij uerbo deiin feripturis per proplictas amp;nbsp;apoftolos nobis relitflo. Curemus deniep neruis om* Ji'bus.utcumftdeSófruóluaudiamus quae annuncianturnobisa domino. Abijeiamus calcemus quxcunqj exearne noftra aut ex ’’quot;indo fatlianauc obijeiuntur impedimenta pietatis. Scimusqui lintinorbiqup peftes feminis uerbi Dei feminati in corda fidelium. Sdmus qiiäta fit uirtus uerbi Dei in religiofis auditoribus. Oremus 'fgoDeiimamp;do'minum noftrum, fpiritumfuum fandlum infun-'i’t animis noftris,cuius uirtute uiuificetur fernen uerbi dci in cordi ^usnoftris,multum(pfruiflus feratadfalutem animarumnoftra*

txjmfu c? npofitiont légitima «erti Dei,lt;juilgt;U! modis ©• ratio» «busnponipofsit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S-RR. KO XII»

NTEbLiG o,fratresdilefti,ex dodhinameadi O uerbo Dei uarias in multorum cordibus cogitationes exoriri,imó à quibufdam feri fermones fatis irrcligio* O fos. Sunt enim qui arbitrantur fcripturas, id eft ipfum dei uerbum.obfcurius eife,quràm quod ullo pofsit legi JJiniemolumcnto. Alq ex aduerfo contendunt uerbum Dei à Deo 'quot;oplicitet liominibus traditum, nulla indigere interpretatione.Cla quot;nutergo fcripturas legi oportere quidem ab omnibus, omnibus ’Wem licere fibifenfum fingeredeligercip,quern putetquifqj maxi 'quot;«onuenientem effe. Illi ipfi damnant modum in ccclcfps rece* PWm.quo minifter ecdefi'ac coctui fcripturas expIanat.Ego uero, fi wwitasueftra.iiticcepitperrexeritprecaridominum, dominiboni j’ofretus.confido medemonflrarepolTe,Scripturam nonelTc ob* 'wampqs.dominumcs omninouelle ut earn intelligamus.Dein* 'icripturas omnino elfe exponendas.Vbi etiam modum amp;nbsp;ratios J’fïaliquot fimplices interpretandi fcripturas explicabo.Remoue« ^ntharc obftacula, quae à ledlione uerbi Dei arcent, reddentip le* “Oncm uel aufcultationem uerbi Dei falubrem attp frugiferam. Deus unit ftc principio quidem quodDeus uelitintelligi uerbum fuuro ab uerbußiun^

DB BXPOSIT. VBRBI OEI hominibus.inde potirsimum pofTumus colligere.quod loquïjf«* uis fuis, geileredicendi«fus «It maxime uulgari ipfis etiani idioi» confueto. Neep aliodicendi genere ufilegunturprophet« SC ap#' ftoli ferm Dei fummx Si xtetnx fapientiar interprètes ; ut in omiquot; fenptorum turba non tnuenias ullos qui fimpliciori magis^ p«* fpicuoftilo prrcellant. Creberrime utuntur fententijs gencralibu* Si uulgaribus,fimilibu$,parabolis,coUationibus,fîébis narrationi' bus,exemplis Si id genus alqs formis.qutbus uulgaremfenfuntho Difficuliat minis nihil magis mouet amp;nbsp;clarius docet. Oboritur, faieor.aliq*** firiptuTte, in fcripturis caligo exidiomate fcliematifmis Si infolentia lingua/ rum. Verum et difficultati facile mederipoteritftudium.diligen/ lia, fides Si peritiainterpretum . lam amp;nbsp;Petrus apoftolus dicitin Paulinis epiftolis quaedam elfe diffidlia intelleiflu. Sed moxaddit, quac indodli parumip integri aut firmi detorquent, ficutamp;cafteras fcripturas.ad fuam ipforum perniciem. Vnde colligitnus indodiS imperiiis parum exercitatis Si malignis autcorruptisingtnijSino'* ftudiofis 8i pqs ledoribus autaufcultatoribus diffictlem elfefcript» ramautobfcuram.Proinde cum Paulus quotpdicit,Siadliucuela/ tum eft euangelium nofirum.in bis qui pereunt uclatumeil,inqd' bus deus liuiusfxculiexcaccauit fenfiis incredulorum, neillu«lf‘ ret tllis lumen euangelii glorix Chrifti, qui eft imago Deiiculpant obfeuritatis non inipfum Dei uerbum.fed in audiiores parum ido« neos rétorquer. Curemus itacp quicunep uerbum Dei redeintelli* gere cupimus, ne fathanas animos noftros occuper Sioculos praf/ firingat. Namamp; faluator nofter dixitin euangelio, Hafccftcon/ demnatio,quod lux uenit in mundum,amp; hommes dilexerunt ma' gis tenebrasquam lucem Alioqui legimus faniHos Dei prophna’ amp;apoftolos uerbum Dei fiueicriptiiras appellaffe nontenebras, obfeuritatem aut caliginem,fed iubar quoddam atep lucernam.tu* cerna,inquit Dauid.pedibus meis uerbum tuum, Si lumen femiti* meis.Et quid quxfo manifeftius eft,quam quod in rebus dubijs ü obfeuris illuftrandis. nemo relegat ad caliginofa Si incerta^lncerta dubia Si obfeura declarantur, per certiora firmiora Si clariora. At quoties in fidei negotijs quxftio aut contrauerfia in cidit.a n non 0/ mnes confentiunt fcripturis illam dirimi diffoluiiji oportcrc^ Ptoin de necelfe eftferipturas elfe claras difertas ccnifsimaslp.

K erium nbsp;nbsp;nbsp;Quanquam uero clara fit feriptura Si uerbum Dei apertum.non

Däexpoß^ tarnenrefpuitexpofitionem religiofam fett piam.imdexpofitiofa® tionem r(* ^a addit uerbo Dei ornamentû,Âf profertin auditore pio fru^i“'” multiplicem, Quoniam autem multi negantfcripturasclfee’^P®*

8 BR MO III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IJ

ocndas, oftendam exemptis irrefragabilibus omnino expontn (ias tlTe.Nam Deus ipfe legis uerba prolan in monte Sina ad totä Ifrae lisecclefîâ fcriptacß in duas tabulas, multis colloquiis per 40. dies 8iînnos habitis cum Mofe, exponitecclelîæperMoren.qui nobis Deuteronomium 8C alios quofdam libros ceu diuinz legis Corn® ^enarios reliquic. Infequ.uti funtmoxproplietzqui legem Mods interprétantes luis temporibus locis amp;nbsp;hominibus applicauerunt, amp;fctmones fuos ueluci Enarrationes diuinz Legis fcriptos relique tuntpofteris. In Nehemiacap,8 legimusinhzcuerba.Attulitfa* terdos Efdralegem,librü Mofis.amp;ftetitfuperturriculam ligncam, Solennit I’imirum in facra cathedra . Etaperuit Efdra librum coram ecclefia expofitio Kuiris amp;nbsp;mulieribus,0^ quicuntp intelligentes erant.Et Leuitx fta utrbi DtL tint cum eo. Ipfe uero legit ex libro amp;nbsp;Leuitx docebant populum •nlege:Slt; populus erat in ftatione fua.Et legerunt in libro legis Dei luculeater.explicantesfenfum.Sicrudientesinterlegendum. Hxc Nehcmias. Obferuatefratresquod legitimise fanftiecclefixDei Biiniftriuetbum Dei non tantum legeruntfedexpofuerunt,etiam. HuncritumlegédiSeexplicandifcripturasuel uerbum Dei necab-' logauitnecpneglexit, cum in carnemueniiTct dominus nofter lez fusChriftus.atqj iä ucrus propheta Si dodlor ctxleftis, adco^ noui •tftamentiautChriftianxecclefixdotftorinftrueretfuüpopulü.Na Mreihi enim fynagogam ingreflus furrexitutleger«;Si traditiis eft ill*liber Ifaix prophetx.Explicuitautem librum,Se legit locüquen dam infignem ex. cap.^i.DeindecompIicuit librum,miniftroreddi jli'.Se quod prxlegerat expofuit, demonftrans uaticinium iam elfe *gt;iipfocompletum. Prxtereacum refurrexiffetexmortuis.comiz inn feiungit duobus difeipulis Emaum euntibus.cum quibus con •gt;ilituaria:tandem uero exorfus à Mofe Si omnibus prophetis. inz topretabaturillis in omnibus fcripturis,quxdeipfoerant.Hocdolt; mini exemplum imitati apoftoli Seipfî uerbum Dei expQfuerunt. Nam Petrus Pfalmum 16 interpretaturdeCbriftorefurgëteexmoc mis,in Adis apoftolorum cap.». Sed SC Philippus principi Aetliyo picoIfaixuaticinium luculentainterpretationeaperit, Si eaipfum ïdfidem Clirifti ecekfixej; confortium adducit. Paulifafta Sf fcriz Pia nee legit nee uidit,quifquisnegauerit Paulum ubiep facras inz •«pretari faipturas.His dilucide Sf folidefatis.opinor, demonßraz Qpid niuerbum Dei elfe exponendum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rant ^«i

Quiuero expofitioniferipturarum reclamant Si nolunt mini»/iriptur« ftros uerbi ac ecdefiarum publice Si folenniter enarrare fcripturas exponi no* (islß applicate locis,temporibus,rebus Si perfonis,aliud quam pie lunU

’ «tem quarrùnt.Vîuunt ifti aliter quàm deceat pios uiros. Loqoail^ lur impia indecora Si abfurda.Dcfignant fcekra 8C flagitia. Éihïf ‘ quidemcupiuntfecereimpune:it3lt;]}fuWatam uolunifcripturaruO «xpofitioncm. Sienim quis uerbadunraxatfcripturx légat,net ap' plicet rebus,locis.temporibiis amp;nbsp;perfojiis.non admodumipforuni ■ impietati Si fccleratx uitac contradixifle uidetur. Proinde cum da‘ I mant c medio aufcrri oportere tontiones Si expofitionesfcriptura^ rum.fcripturas pure amp;nbsp;fine additione legendas elfe, non aliud ud^ lunt,quàm abqcerelegem Dei, difciplinamamp;corrcptioncomncni ' calcare, ac peccareimpune. Quos tarnen fuo temporeiuftusdo' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus puniet tantograuius, quanto audaeius inf^urgunt contra

tfmfunt Cauendum crû intérim omnibus ecclefiarum miniftris ne ucl torrumptn hic affeélui tantillum indulgeant, uel feripturas fanâas interpretan lt;ilt;e/fript« do corrompant, amp;nbsp;hoc modo ecclelîacfua figmenta,nonuerlgt;uin ra peregri Dei,proponant. Talequidpiam uidenturdefignalfe ueterisquon' nil expofi^ danipopulidodorcsquosapudEzechielem aceufansdominus di tiotùhut. cit. An leueuobis eft quodpafcua bona depafeitis, nilî refiduapa« feuorum uelirorum pedibus ueftrisconeulcetis, Äbibenteslimp*' diores aquas,relîduas pedibus ueßris conturbens^ Etoues meçcotl culcatum pedibus depafeunt Si conturbanim pedibus ueftris bibüt. Grande hoc eft fla^girium quod dominus pro luftitia fua punitgraz uifsime.Curandum itatp interpretibus famfïis Äfidis Chrifti e«k-* fiarumcp miniftris ut feripturas intégras retineamus,amp; uerbum Dei purumtr^amuspopulo Chrifti,illuftratum inquam non comi/ ptum autlmfcufatuni ineptis détords Si non natiuis noftris expo# iîtionibus.

Saiptura Ac locus quidem Si tempus poftulant utmodo nonnihil diev faniiitncm mus C. V. de interpretandisferipturis fantflis, uel de exponendo font expo/ uerbo Dei. Vbi non eommemorabo quicquam delinguis lingua* nendaingt rum(pperiria,aut de bonis artibns.bono interpret! neceftariis.fedge nie hiwM/’ neralia duntaxatpernringam.Imprimis uerofeiendum eftqupdam »0, in faiptutis uel uerboDeltamclareproponi, utnecindigeantex/ poßtione nec recipiantuilamenarrationem. Qua: lî quispergat jais illuftrareinterpretationibus, nihilo prudentius facereuideatur quam ßquis conetur facibus auttædis exorientem iuuare folcm, quo orbi clarius illuccfcat. Qiiæ autem itapofîtafuntutnoftrani poßulent expoßtionem, non pronoftrianimiarbitrio funt inter-' pretâda,fed pro eiusingenio Si fenfu qui feripturas reuelauit. Nf* ^Petrus, Omnispropheti(afcnptura,inquit, non eßpriuatxiquot;'* 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teiprtl»

‘’fpretationis.Non enim uoluntatehominis allata eft olim prophe ^’;fcdà fpiritu fanflo impulft,locuci funtfandli Dei homines.Pro ( ’Odefenfus uerbi Dei genuinus ex ipfis eftpetcdus raipturis,nô ins '^fdus ex noftro arbiffio in fcripturas.Simulaüt Canones aliquot ®“feuädifunt, quos per fequctia paucis perftringëtes proferemus. Principio CÛ apoftolus Paulus uelitprophetiärefpondere analo Expofitu 8'® feu proportion! fidei: ficutlcgisad Rom. 11.amp; idem in pofte^ fcrifturie j ^rc ad Coriiith.dicat, Cum habeamuseundem fpiritü fidei.iuxta nonaJuer^ 'wudquod fcriptum eft,Credidi,amp; ideo locutus fum : Si nos credit ƒef«r fidâ ’’’usquapropter Siioquimur,catholicüfîtnihiladferreinexpofitio art'uulù. J'lgt;us noftris.aut nihil reciperequod alq adduxerintcotra receptos quot;deiarticulos in fymbolo apoftolorü 8C alijs uetuftifsimis fymbo* ‘■Scôprehenfos.Nam pro ueritatepoftumusaliquid.ait apoftolus, wntraueritaté nihil pofTumus.Legentcs ergo in euang Ioannis ilz l'gt;ddominididü,Patermaiormeeft,çogitabimusarticulis fideico ^riü elTeinæqualitaté conftituereautadmiitere in diuinitatcpatris proinde aliud fenfiffe dominfi qua ipfa ucrba prima pro« 'mus frontefignificareuideätur. Rurfus cum in apoftolo legimus, ‘»ipofsibile eft ut qui femel fuerint illuminât!, fi prolabätur deniio 'fpîrcnturper pœnitentiârne eredam us lapfis negandam effe ptrni ^ntiâ.Fidesenimcatholicacreditomni loco, omni tépore,quoad ‘n his terris uiuimus, amp;nbsp;omnibus hominibusad dominü conuerz f’Spromifiam effeomniti deliflorü ueniam.lta cum audimus domi l’Uni accepiffe pane Side pane dixiffe,Hoc eft corpus mcum.reuoz temus in memoria articulos fidei,tribuentes domino noftro uerum amp;nbsp;humanü corpus quod afeendit in eerlos, fedet ad dexterä patris, ”)deuenturüiudicareuiuosSimortuos,accogitemus dominü de hcramento locum, uelle ut facramentalia uerba exponamus facraz Uientaliter.non transfubftantialiter.Similiter legen tes illud apofto* li.Caro Si fanguis regni Deihæreditatéconfequi no pofrunt,ncex hisiierbis protinus pronüciemus,fedarticulo fideiinhærcnfes,Cre doliuiuscarnisrerurrediionc,intelligamus per carné Sifanguinem JffedfionesSiinfirmitates.nönaturäfiibftantiamuecarnis noftrac.

Deinde legimus dominum legis Si proplietarü fummâ colligez Expo/iti» te ac dicere in euâgelio, Diliges dom inü Deum tuum,ex toto corde non pugntt tuo,Siintotaan!matua,Siintotamentetua:hoceftprimüSi maz chari gnum mandatum.Secundum autem fimile eft huic, Diliges proxiz täte Dei et I muni mum fient teipfum. In liis duobus mandatistota lex K proz proximi. pliera:pendent. Matth. ix.Propterhsec domiiii uerba beatus Aurelt;

DE E X P O.S I T. V B R B ï D BI ras diuinasuelquâlibttcarâparte intcliexifle (ibiuidecur, itaut(0 intelleifiu non ædificet iftam geminam charitatem Dei ôi proximi nondumintellextt. Quifquis uero inde talent fententiam duxeriti ut huicardifîcandx charitati fit utilis,nec tarnen hoc dixerit quod iP le quem legit eo loco fenfiireprobabitur.nonperniciofefallituqnec omninomentitur.HocAiigufiinusfcriptunt reliquit. Cauendum ergo modis omnibus ne nofirainterpretatiotendat infubuerfionc charitatis.fed hancprouehat 8Comnibuscômendet. Dixii quidem dominus, Ne refiiteritismalo. Cæterum fihæcuerbaetiam mJgi^ Iir3tuidiôlaefreconiend3mus,uiolabituramp;èmedio toltcturdiari“ tas proximi.periditantium falus.opprei/orum^ defcnfîo Nam la-» trânes 5^ contumaces homines.raptores amp;nbsp;contumelioliopprimcf uiduas piipiUos amp;p3uperts,regnabiti:p nbsp;nbsp;exiiltabitomnisiniqui'^

tas.Porrd plurib excplis in re ma lifcftifsima nôarbiirorelfe opus, Expofitio Pmerea necetîarium elt in exponendis Ctipairis ôi fenfu ge/ prttceJctia uino uerbi Dei indagando, expendere, qua oecalîonequiddica^ cr cjfecjué iur,qiiid procédât,quid (equatur, quo tcpore aut modo, aut dequa tiaitemdr perfohaaliquiddiéium fù. Exoccafione, exprxcedentibusXcon ttmßatias fequentibasrenteiitijs exponunairfercexcmpla amp;p3rabolr. Imô txcutiat, nifi quis femper obCeruet in omnibus fcripturæ locis contextum o* rationis.idipdiligentirsime, exponendo non poreritnô plurimum àialioaberraretramite. ObferuauitS Paulas drcunllantiam temy

poris ScindeconclufîtAbrabamum neq/ circuncidone neque lege fuilTciudiffcatum, Lod extant Roman. 4. amp;nbsp;Galat, cap. ^.Rurfus cum S Petto didtur.Conuertegladium tuum in iiaginam.Quigh dium rumir.gladioperit: confiderandum ed Petrum apofloli non magiliratusgerereperronam. Demagidratuenim legimus datum eigladiitmad uindiStam. Proltxum autëeffet nedum laboriofum plura deffngulis eoaceruare exempla.

Expofino His iam accedit amp;nbsp;alia ratio interpretandi uerbum Dei, collatio uerbiDti uidelicetlocorum ueKîmilium uel dirsimilium,amp;quod obfcurioe

P^''^^^'^iores,itempaudoresperpluresTuntexponendi. Ergocû Utioné loy dominusdicit,Patermator meed, cogitandum edquodalibi idem nbsp;nbsp;I

town. didt. Egoamp;paterunam fumas. Cum^ lacobus apodolus didt / operibus amp;Abrahamum 3f nosiadißcari, plures exfanflo Paulo nbsp;nbsp;I

ItJd.huic fantopponcndi.Probauitbancinterpretandi rationc Pee trusapodolus dicens,Habemus ßrmiorem fermonem propbeticS, euidumattenditis,ceulucernxin obfcuro loco, reeßefadtis, donee diesillucefcatamp;luciferexoriaturincordib.uedris. Vetudus fcripmc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

s BR MO III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15

rcripturûadfuamfententiamdecerpere.accxtera noninnieri. Ita paucula fibi deligere teftimonia.quibus omnino credi poftulent.re» damante intérim tota fcriptura-cum oporteat fecundum plura intel •igipauciora,

Hisomntbusaddimusiam omnium efficarifsimum uerbü Dei Exfxfim wponendi canonem.peAus Dei ô(. glorix eius amans, non fuper' fiat n pe^ ‘gt;“ngt;,non ambitiofum.non hxrefibus.non prauis corruptum affe* flore reli^ ftibustquodpreeibus indelînentibus uocetfpiritum fandum, per gio/ô cfcu 9uem prodita 8^ infpirata eft fcriptura,ucper eundem euam explicc orationih, •üradgloriam Dei Si fidelium incolumitatem. Ardeat interpretis ’nimus ftudio proueliendi uirtutes,amp;odio omnium fcelerum.ea^ ^Pprimendi.Ne admittat liuiufmodi interpretis pedlus in cSfîliütn fophiftam dtabolum.qui fenfum uerbi Dei,nunc quo^.ficuti olitn

' 'quot;paradifo.corrumpat Ne audiat liumanam fapientiâ direifle fpi* dtmDeicontradicentem, Hzcüfeceritbonus 8^ fidelis interpres **lt;rbi Oei,etiamriaiicubi non attigerit(quoddict folet)acu occultio ^cm fcripturx fenfum,error tarnen tile nee damnandus erit nee per« niciofusiudicabitur. Ëtquifquis occultiorem amp;magis proprium ‘cripturæ fenfum protulerit, imperfedioré tarnen illius fenfum no damnable; quemadmodum ôihie imperfedlioris uidelicet fenfuS ’‘*thor,magis proprium nonreiiciet,fedagnofcens recipiet cum gratiaritm aftione.

Ifta diximushucufq; defenfuamp;expoiîtione uerbi Dei: quod ut Epilog«», bominibus reuelauit Deus ita illud omnino uuItintelligi.Vnde no ‘ft quod quifquam defperet de genuino fenfu fcripturx, propter ali quotdifficultates,affequendo. Admittitpiam 8freligiofam inter* pfetationemferiptura. Verbum Dei régula eft uita: omnium homi quot;um amp;nbsp;temporum.Omnibus ergo temporibus amp;nbsp;omnibus homi Uibusinterprctandoapplicandum eft. Nam ipfeetiamDeus nofter “gem quam in monte Sina tulerataut promulgarat.multis per Mo fen expofuit,populo(p fuo aptauit.Prpterea cekbre fuit uetuftis pro Pbetis Si legem Dei populo prxkgere,amp; explicandoaptare. Expo ‘uitferipturas ipfequoqjdominus nofterlefus Chriftus. Expofue« *unt eafdem Si Apoftoli.Exponendum eft itaqj uerbum Dei; quod Sui exponinolunr,uoluntuticppeccareimpunc.Cxterumquiaexlt; Pofitionem recipit fcriptura, n5 quamlibet rccipit : liumanam enim ‘epellit Sicut enim fcriptura reuelata eft ex fpiritu Dei,ita per eunde

, 'pfumexplanarecöuenit.Suntitacp Canones aliquot pie exponen diuerbumDeiexipfouerbo Deitnempene expofitiofidei articu* uscontradicat.autcumcliaritate Deiamp;proximipugnct:fed utcir*

cnmfpcfta fît,petita ex prxcedentibtis Sfconfequentibas diligenta penfùitis omnibus circunftantijs.locorum^ collatione. In primif aût nece^e eft pedlus intcrpretis piü fit,uirtutes plâra tas uitia^ extit^ paa modis omnibus uelit,deni^ quod iuges fundatad dominuffl preces,ut is animos noftros illuminet quo glorifîcetur nomcdeiin omnib.Ipfîus eft cm gloria honor et regnü.in fecuia leculorü,Ani4

De fide uera^unde oriâtta',lt;^uodfit certaperfiutfio mentit, amp;nbsp;im nitaturDeocruerboeiut. S HKM O IIIi.

BO c Vl fcrmoneproximo fanam uerbi Deiexpolî' tionem nihil difcrepare à régula fidei uer(amp;àdileéiio ne Dei amp;nbsp;proximi.Eli enim adiilterinus frripturaf Un fus proculdubio.qui cum ßde pugnat Sigemins dile' dlione.Proindeconfequens enutiamttiamdicamusaliquiddeH' de uera. 8i dediledione Dei atq; piroximi,ne quid hic dehderaur i quoquam.Principioautem Deoiuuante amp;ueftn$ intetcedentibus precibusdiiferam de fîdcuera.

«ürenim proreligione 3^eultura qualibet.Nam dicimus fides Cbri üiana, fides letdaica.fides Turcica.Deinde fumiturfîdes pro opinio

I neconcepta exrelationealiqua,ueluti cum audimus nobis redtsri aliquid exIndianisaut Aethiopicis hifioriis,dicimusip ilia noscre/ dere.in qax tarnen non collocamns «Ilam fiduciam.autexquibus nihilomnino fperamus utilitatis. Hacfignificationeait S.Iaeobus diabolumcredereamp; contremifcere. Poliremoufiirpacurfidcs pro ccrta 8i indubirata in Deum amp;nbsp;uerbum eins fiducia. Apad Hebrx/ os fides nomen habetàueritatecertitudine amp;confiand3.Latinisdi citur Fides quod fiatquod dicitur,VndejIle,lnrerrogo teutrum ere das^Dieis, Credo,Fac quod diets,fides efi.Proindein argument to nofiro fides eliindnbitata 8(perfiiafirsima fiducia.

fis feu fulcrum eßfirmiisimum illud quod nos fufiinet,^ eui nos tutoinnitimuratqrincumbimus Res fperandxrancrescalefieS3rgt; ternxacinuifibiles. DicititaepPaulus, Fideseßimmocafubfiden!

tumquæattulerat proferens fubnelt;flit, fi’dfs eft argumentum non îpparentium. Argumentum uel elencliusefteuidens demonftra* gt;10,qua euindmus manifeftilsime quod alioqui dubium eflet,ut in foquemfumpfimuserudiendum.nullafuperfitdubitatio. lam uelt; fomyfteria Dci prodita oraculisDei in fe fine in natura fua cerni l'on polTuntocuIiscorporciSiUndeappellanturnonapparentia.Fi its aût ilia mente illuminata cordeapprehendit, utifuntpropofiw Dei uerbo kcirco fides efi.iuxta finitionë Pauli,euidcntifsima men lisuifio amp;nbsp;cettifsima cordis côprehenfio rerüinuifibiliü, id eft xter* quot;arü Dçi inquam ôi eorü omnium quæ nobis de rebus diuinis pro ponit uerbo fuo. Ad banc Paulinam definition? refpexeru nt qui fia itin fie finierunt, Fides eft rerum diuinarü perfuafio,quarum cogia tationi ita incumbere debemus,propter oraculorum fîdem, ut non ininusea cernere animo credamus,quam oculistes fenfu perceptas ^fafpeftabilescernimus. Ab bac finitionë non multum diferepat

uiri cuiufdam pii 8? dodii definitie,Fides eft firma animi perz *^aafîo,quanobifcum ftatuimus tamcertamefteDei ueritatcm,ut Honpoifitnon pncftarequodfe fadturüfantftofuo uerbo recepir» Igt;ein,Fides eft firma confeientix certitudo quç Chriftû ampleôitur, qualis nobis pereuangelium offertiirtEft alius quidam qui ad eun ittnferemodum fidem ficdefcribat.Fideseftdonü diuinitusinfu* menti bominis,quacitraullamhxfîtantiam credit efteuerifsiz

Haïquæcuntv nol’is Ôeus peruttiufepteflamenti uolumina tradi-» iiiai^promifit.Fidem ergoextendit idem ille ad tria tempora, ad Pfæteritum.prxfens amp;nbsp;futurumaiidelicetcredendum docens muna dum à Deo conditum,amp; quicquid fuperioribus feculis geftum nar i3nttliuinx litcrx:item Chriftû pro nobis mortun, unicam falutem t(îe credentiü; deinde ab eodem Deo Sëhodie mundû ecclcfiamlß 2quot;bernari,8lt; credentes in Chrifto faluari:poftremo cuenturum cer lifsime tum impijs qux minätur,tü pijs qux pollicctur faerx literx.

Ex iftis ergo omnibus diligenter expcnfîsfîdéfecundüfcripturas ^xfaiptit lia pofiumus defcriberc,Fides eft donû dei,homini calitus infufum utra 9»o edoâus indubitata perfuafione in Deü amp;nbsp;uerbü eius inniiitur, Ptr quod à Deo in Chrifto uita omnecp bonü gratis promittitur,o-' “iniscß ueritas credendacxponitur.Ouädeffnptionefi'deicöfequ« ® •il)usexplicabimus,deoiuuâte,perpa'rtes,addiiâisl5jf(ïipturarûlo« tisipfam amp;cöfirmabimus amp;illuftrabimus. Vos qued feciftis haéit Hus,diligentes auditores efte, in^ animis ueftris fedulo' orate..

I Principio caufa 8?origo fidei deducitur non ex. bomine ullo uel OrtgoO' Bllis hominum uiribu$,fcd ex ipfoDeo.quiperfpiritumS.infundii (aufi fitlèi'

in corda noftra fïdem.Dominus enim in euangelio dixit,Nemoue nit ad me nifî pater meus traxeritcum. Etiterum, Caro amp;nbsp;fanguis (ait dominus ad Petrum uera fïde agnofeentem Chriftum) non uelauit tibi,fed pater meus qui in cœlis eft.Quo alludens etiam apo ßolus, Non idonei fumas, ait, ex nobis ipßs eogitare quiequam, tanquam ex nobis ipfiSifed omnis idoneitas noßra ex Deo eß. Et iterum, Vobis donatum eß pro Chrißo.non folum ut in eum creda tis,uerumetiam ut pro illo patiamini.Fidem ergo infunditcordibus noßris Deus,qui eß fons amp;nbsp;origo bonorum omnium.

Dei planta denda fide non uti abfoluta poientia aut miraculo, fedmedioÄ or turfidts, dtne congruo hominibus: quäuis etiam fine illo medio fidetn do/ nare pofsit,quibus quando 8C quomodo uult.Ordineuero ab ipfo rerum exordio hoc ufus legitur dominus, Quos erudire amp;nbsp;fide do' nare flatuit,iis mittit dodl:ores,qui uerbo Dei ueram fidem tradant. Non quod in hominum poteflate arbitrio aut minißerio fitdare n» dem,aut quod externü uerbum ab homineannüciatum per uehat fidem;fed uox hominis amp;nbsp;uerbum Dei annunciatum erudit homines quæ fit uera fides, quidue credendü uelitprarcip«'^ itsdiic uero folus demißb in corda amp;nbsp;mentes hominum fpirin* 's» dlo.aperit corda,impellit mentes, efficitip ut toto corde credamuJ quod ex eiufdem uerbo amp;nbsp;eruditione credendum eßeintelleximus. Potuilfet dominus Cornelio centurioniapudCarfareamStraion« citra prardicationem coelitus mirabiliter conferre fidem in Chri' ßum,fed remittit ipfum per angelum ad praedicationem S.Petr* dum is praedicaret,operaturDeus in animo Cornelii pff fpif““*” randfum,utcrederet prxdicationi.CerteS.Paulus, (juomodocre/ dentei,ait,dequo nihil audierunt^Quomodo audientabfipprïdir cante^Quomodoautemprædicabunt nififuerintmifsi-ErgondeJ , ex auditu efl:auditus autem per uerbumDei.ldem tarnen alio loco, (^is eß Paulus, ait, quis Apollos, nifi minißri per quos credimRUi amp;nbsp;ut cuitp domin US dedit^Ego plantaui, Apollos rigauit, fecl DeuS deditincrementum.Itacp non qui plantateflaliquid,neip fed quiincrementum datDeus.Congruuntcum hac S.P«ri a • Pauli dodfrina qux Augußinus feribit in Prxfationead lib.de Do/ dlrina Chrißiana,dicens,(^uod ab homine difeendum eß, quiH“® fine fupercilio ab homine difcat.Nctp tentemus eum cui netp decepti nolimus ire ad ecclefias audiendum aut ex libris diict dum,df expedemus rapiin tertium ccrlum.Caueamus talestoj. tiones fuperbifsimas,magis(^ cogitemus ipfum Paulum ap® '

Gcttdiuina SC ccclcfti uocatione proftratum SC inftruAunt, ad Iiogt; ninem tamen mifTum effe : SC Cornelium quamuis orationes eius audiïTet Deus, Petro tarnen tradituin imbuendum, per quem non folum facramenta perciperet, fed etiam quid credendum quid fpegt;' nndum quid diligendum eilet audireuqux tarnen om nia potcrant perangelum fieri, Idem quotp in epiftola ad Circenfes ait. Con «crlîonem operatur ille 8C cffleitqui perminiftros fuos rerü fignis Ktrinfecus admonet,rebus autem ipfis perfeipfum intrinfecus doz ((t.Itetn Traffatu inIoan.26.Quidfaciuntliomines,inquit,forinz fecusannunciantes^ Quid facio ego modo cum loquorïStrcpitum iitrborum ingero auribus ueftris : nifi ergo reuelet ille qui intus eft, quid dico aut quid loquor^Exterior cultorarboris,interior eft creaz •orôic.Hæcillc,

Quemadmodum uero dominus pofcitut uerbofuocredamus. OranJuiii ' Nametproplictaclamatamp;:di£it,Hodiefiuocemeiusaudieritis,no tß pronto liuobdurarecordaueftraritaomninoà nobis omnibus auditoru raßde, lgt;usuerbiipfiu$ flagitatne fimus orandofegnes. Namaudictes uer bum Deioraredebemusprodonoiidei, ut dominus aperiat corda noftra/onuertat animas noftras,duritiam mentis frangat atqj conz gt;ttndac,fidemcßdatamadaugeat.Exemplaliuiufmodiorationisplu nmafuntin facris Uteris. Cum tn euangelioadquendam diceret dominus,Potes necredereïomnia pofsibilia credenti.Refpondit ilz lc,Credo domine,fuccurre incredulitati meæ. Et apoftoli clamantes *ddominum, dicunt, Adauge nobis domine fidem, Sed Si oratio bicqua poftulamus nobis infundi fidem, ex gratia Si dono Dei lt;ll.nonex noftraiuftitia qux coram Deo nulla eft. Kelinquitur erz go ccrtifsimum Si indubitatum quod fides uera merum Deidoz gt;lt;umeft,id quodcœlitus conferturanimis noftris perfpiritum fanz ftum,proponitur autem uerbo ueritatis per dotflorcs à deo milfos, orationibustpindefefsisSi ardentibusimpetratur. Vndedtfcimus frequenter Si diligenter eflc nobis audiendum uerbum DefSi oran dum fine intermifsione,quo fidem ueram à deo confequamur.

Quod autem fides ilia ccclitus infufa Si ex uerbo ueritatis perce FiJeieß piamentem hominis imbuatindubitataperfuafione, id eft, quod mentit mz eaqux ex uerbo Dei credimus.firmifsime Si citraomnem ambigui duhitat^ Otem Si dubitationem credimus,certi ita habere prorfus rem, ut ha perfuaßf, bete credit fides.oftendemus exemplo fidei Abrahx.quarn his uerz bis defcribit Paulus ad Romanos cap. 4. Abraham prçterfpem fub I Ipecredidit; ac non infirmatus fide baud confiderauitfuum ipfius corpus iam cmortuum,cum centu fere annos natus eflet,necemorz

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c

warn uuluam Saræ.ucrum ad promifsionem Dei non liarlTtabat oB increduiitatem.fedrobußusfadtus eflfide, tribuensgloriamDeo, certa perfuafione concepta.quod is qui promiferntjdem potcns efs fct amp;nbsp;prxflare. Obfcruandae funt aurem notæ in uerbis apoftoli, quar nobis approbantfiidem credentis animum Si cor imbuerc cet ta perfuafione, adeoîÿ fidem e(fe confciam indiibitajam rerum ere/ ditarum fiduciamud eß, fidem ueram non tantum uolitarein anigt; mo hominis inßabilem.fedakifsimcfixis radicibusin Cliriftolis rerein illuminatocorde. Principio Abraham .aitapoßolus,pratter fpem fub fpe credidinid efl.ibi firma fpefuit, ubi tarnen, rebus hu/ ius facculi more expenßs, nihil eratfperandum . Eß autem fpeS fir-' mifsimaSiindubitatacxpedlatio earum rerum quas credimus.ut uideamus apoßohim fidem ilhiflraffepcrfpem, Si fpei certitudine exporinffe fidei firmitatem . Deindefubdit, Abraham noneftin/ firmatus fide, neq; ad promifsionem Dci hacfnauit ob incredulita* fTtefitatio tem.fed robußus fiidluseß fide. Duplex quidem efliiacfitatioinho duplex, minibus.Vna quæ tentationibus adnerfis (uperata uergitin defpe/ rationem promifsionesqj Dei contem nit. Tabs erat hæfitatio in de/ cem litis exploratoribus terrae fandl«, quorum mentio fit Numeri ij.Si14.cap. Altera potius fidel imbecilhtas efl.quaeSiipfaten“* tatur, utiam non commemorem quod nobisomnibusdiftidentia quaedam otiginali labe eß ingenira, quodqj mens hominis nun/ quam itaillunrinata Si habilita eß, quin nebulae ignorantiat dubitl tionisep oboriantur; cacterum nonfuccumbit fidestentationi,necÿ immergituraut inhærethatfitationi, fedapprehenfouerboueritatis promiflb eludlatur 8i rurfus confi'rmatur, Ita legimus ad promifsio nem diuinam Abrahac animum fubqfl'e, Num centenario tibina/ fceturfilius.'’Hæceratinfirmitas lila Si hatfitatio autimbecilliias-ff/ dei. Atqiii hicapoflolus uincentem 5i non fuccumbentem Abrahac fidem celebrans.fimuletiam nos docensqualiselfedebeatuerafi* des,firma nimirum Sicernfsima perfuafib, dicit, Abraham noni« firmatus fide, non confiderauit corpus fuuin iam emortuum, cum ferccentum efifetannos natus, nec emortuam uuluam Sarae.En fua bfit quidem animum AbrahaE,NHm centenario nafceturfiliusiCac tcrum non infirmatus eß fide. Fides Abrahac ob iflam tentationem non incipiebat languefcere. Non enim confiderauit ea qnacinipfo «rant infirma Si parumdiuinæpromifsionicongrua. Quidergo.^ Ad promifsionem Dei non haefitabat ob incredulitatem. Id efilo/ fum non cedebattentantiincredulitati.nondqudicabatSi anxieiu ^uirebat,quod diffidctes fêlent. Nam propofita animo fuo diiiin*

promif$ione,ei inquam immote inhxfîc.hæfnatione amp;nbsp;dqudicatio ne omni excurta.Nä fides minime fpelt;fiatimbecilltiatc miferiädex fedumi^ hominipropriü.fedinnititur diuinx uirtuti. Sic inquam Abrahärobufiusfavtusefifide, ideftinualuitS^ fuperiorin tentai Hone tuafn, Opponitur enim illi fuperiori.N ö infirmatus feii debi litatuseft fide.Sequiturinapoftolo.Abraliätnbuitgloriä Deo.nimi tücredes deü bene uelle hominibus.ueracc eile ac omnipotente. Tri bmtentm Deogloriä quiproprietates Dei, Deo tribuit, qui uetbo feupromirtïoniDeinoncôtradicit Nam loan.apoft.ait, Qui non crédit Deo.mendacc facit Deü.Credidit ergo Abraham Deo amp;nbsp;cre dendotribuugloriâ Deo.Sequiturenim tu uerbisapoft. Pauli,Cer ta perfuafione concepta, quod is qui promiferat idem potes efiet 8C prxftare.Siripfit Paulus Gracce aTnipfrtfKtàs, id quod perinde eft ac (î tudicas certificatus.Nam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftgnificaiplenâ facio fidemVn

decerta fides, qux fitargumentis autreipfa exhibita. Et uocantquod nos dicimuscenificaiioiic,cum nobisre* fieperi'uafa fedet animo ut nihil ampliusaddubitemus. Ergo fi'dcs Abrahamû certificauit amp;indubitata perfuafione imbuit,uiiam non dubitaret Deum pofte prxftare quod promiferat ; fide ergo immo/ lusinhxfitpromii’sioni Dei, certusfe aftecuturü quod promiferat dominus. Ceriifsimum ergo amp;nbsp;uerbis apoftolidemonftratum eft, fidem ueram eife indubitatä perfuafione in animo credentis omniz noremfic habere ficuti creditur amp;nbsp;ficuti habere dicituraperto Oei Uerbo.Vnde etiam difcimus fidem non efle uagam SItemerariam Fidrmon confi'dentiâ hominis,qui credat rem quamhbetgrandem amp;nbsp;impoG aeJit rem fibilem Fides enim regitur amp;nbsp;aftringitur tierbo Dei, Si uerbo qui» ijndmlitet, dem Dei riteatqj legitime in telle^fo, Pius ergo amp;nbsp;fidelis non quid--libet colligit ex omnipotentia Dei, quafiquidlibetfaciat Deus quia poteft omnia, aut fides quidlibet credat, quia fcriptum eft, Omnia pofsibilia funt credent! Nam pius ideo credit, quia quod credit ita Uerbo Dei propofitum SC illuftratum eft ficiiti credit Prxterea cum dominus in euangeho dicit. Omnia pofTibilia funt credenti, non abfolutequidem id nobis intelligendum eft, fed coniunóium cum uerbo Si cum uoluntategloriat]; Dei amp;nbsp;cum animarum noftrarum falute. Omniaenim quxuerbo fuopromifitamp; omnia qu'æ unit Deus, omnia deniej; quae faciuntad Dei gloria animarüqj tioftrarS faluië pofsibilia fiintcredcti Etea de caitfa aperte S^difrrte dixit az poft.Qtiç promi'it Deus eadc amp;nbsp;poteft prxftare Qiix enim no pro lT)ifit,ôlt; qux nöfunt uolütatis diuinx, ant quae pugnätcfiuolütate Si cü expreifo uerbo Dei.nô poteft deus,nô quod nô poftit omnia,

fed quod nol» omnia. PofTetDeusex lapidibus panemfacerejcd ideo non credendum eft lapides eifepanem, nequeideopanisfunt, quia Deus poteft omnia. Idquodrcdius plenius intelligemus, ubi pauld poft oftenderimus fîdem ueram non oberrare amp;nbsp;uagam fludtuare,fed Oeo SC uerbo etus inhxrere SC inniti pertinarifsime, Exempb nbsp;nbsp;nbsp;Interea uero quia ex Pauli teftimonio SC exemplo Abrahæ often

inJu- dimus fidem efTe fubftantiam SC indubitatam cordis perfuafionem, UtaMt SC multi contendant hominem non efte certum fux 1'alutis, aliquot exempla ex euangelio fubiiciam.ex quibus certd deprelicndaiur ff/ dem fîrmifsimâ elfe hypoftafîn.obfîrmatamlp de Deo SC falute noi ftrafententiam.Ecprincipio quidem Centurioilleeuangelicusfir^ mifsimam conceperat fpem fore ut feruulus eius curaretur à domu no.Intellexeratenim quam ampla SC magnifica pollicereturtreden tibus. Colligebat item ex operibus Chrifti non difficileipfi fore fa' nitati reftituereferuulum-Accedit itai^ dominum,ac inter alia,Non cft,inquir, quod tedium meum fubeas, imo tantum die uerbum SC fanabitur fam ulus meus. Teftificanturhatcuerba certam inCentu rionis animo SC corde petfuafionem fuifl'e certifsimaefalutis,quant SCcollationequadam ficilluftrat amp;nbsp;plenius exprimit.Sum enim homo alterius poteftati fubditus habeofub me milites, SC dito huicuade,Sduadit:fidalter! uenijSdueniuamp;feruomeo üc hoc, SC facit. Hancanimi certifieationem cum exuerbisfideplenifsiniispet uidiifet dominus,damat fe tantam fidem non reperilfe in uniuerfo Ifraele.ldem célébrât in euangelio fidem mulieris profluuio fan* guinis miferelaborantis.Ateam fidem fuifle indubitatam cordis il' luminati perfuafioné ex eointelligi poteft, quod apudfefprius ni' mirum excitata operibus SC uerbis domini)ficreputar,Si tantum tei tigero ueftimentum eius.falua ero.Ideotp SC per confertam turbam feufç ad ipfum dominü penetrando ingefffoSedquidmultacon' gero exemplaf An non una Cliananaeæ feu Syrophocniflac mulic' ris fides déclarât irrefragabiliter, fidem efte certifsimam rerum ere' dirarum perfuafioncmïNamprxteritaSdquafîcotitempta àdomi ' no non ftudfuatfide,fed infequensdominum, Sdiametiam audi' ens dominü perditis Ifraeliticx domus ouibus miifum efte, adora* requoqjpergit,Im£» repulfaamp;quafinotata atrociconuitio eanis, pcrgitrurfusfcfupplicem domino profterHcre, SC ab eo quod poftu iabatimpetrare.’nö perfeueralfetadeopertinaeiterfi fides in animo Sc corde credentis non effet cerrificatio quarda m. Vnde SC domines ca fide pcrmotus,clamat,0 mulier magna eftfides tua,Hat tibifteut uis. Confiât ergo ex his diuinx fcripturae teftimonqs omnibaSi

fidtm «(Te certain Si indubitatam perfualîonem in animo amp;nbsp;corde ocdentis.

His abfolutis uideamus iamcuiinnitatur fîdes hotniniî, unde FiJettui fiuiul elucefcat fidem non efle uanam amp;nbsp;uagam opinioncm ( fîcuti inmtaïur, pauld fuperius dicerecœperamusjrei cuiuslibctconceptp in animo fu lgt;ominis,fedmttliisadeoi^ legibus quibufdamaftndlamatfß con.* ^dei otiez •oitain.Diximus ergo in defcriptione fidei,fidem tendere in Deum fl« ftufun amp;nbsp;innitiuerboeius.Deus ergo S^uerbum Dei obiedum Hue fiin* dement«, damentum eft fidei uerar^Firmum omnino amp;nbsp;immotum ßtoporgt; •«(uihomotutocertôSi indubitateinnitidebet,quodfalutc prrz ®ät,(luodferuat,quodon»nem plenitudinemfufticitaut fuppediz •Jt Hsecenim quæritSipofdtfides.Illaucronô funt extra Deum. Infolum ergo Deum tendit 8^ innitituruera fîdes. Deus xternus ‘Vumme bonus,fapicns.iuftus.potens 8i uerax. Idc^operibus 8C nnbofuoteftatunldeo inpiophetisdieiturfottis amp;immotapctra, ’«,murus,turris,mHnimentum infuperabile,thefaurus, tons inex« nauftus.Hic Deus xtemus poteftomnia,nonitomnia ,^ubi(ÿ prxz ‘tns eft.impenfe diligit homines,prouidet hominibus,qui ctiam o« 'nniagubernat. Fides ergo cum fîtfîduciade bona Dei uoluntatc ^auxilio eius in omnibus necefsiiatibusdei^ uerahominis falute, ■nfokim Deum tendit, nec poteft inniti uUxaeaturx, in qua non lunt ilia quxquxrit fîdes. Et ut Deus uerax eft Si mentiri non poz 'dl,ita uerbum eius uerax eft Si neminem fallit. Vcrbo exprimitur »oluntas Si ingeniü Dei. Ad uerbum ergo Dei refpicit fides,ac fun« dat fein uerbum Dei, de quo dominus in euangelio pronunciaz nit,Cœlum Si terra tranfibunr,uerbum meum non prxceribit.Con I^tiuruerbum Dei cum prxftantifsimis dementis. Aer Si aqua funt (lamenta ftuida inftabiliai^. Ccclum autem licet uoluatur feu mo* nwtur, mira tarnen 8f ccrtifsimalegemouetur, firmalpfuntineo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

omnia.Terra multo firmifsima eft amp;nbsp;immobilis.Proinde fi facilius 'ftiftainfolubiliafolui.quam uetbumDci,confcquenseft uerbum Pdperomnia elfe longcfirmifsimum. immobile amp;infolubile. Si 'ttitumfacerepoteftisfocdusmeum,aitapud leremiam dominus, ^aodinqcumdie.autfordus quod pepigi cum nofte.utnon fitfuo •'mpore uel dies uel nox, iam irritum poteft eife fœdus meü quod P'pigi cum Dauide. Cxterum nc totus quidem mundus iunclis Ilmul uiribus omnibus poterit efficere.ut dies fit cum nox eft.aut ut Ona hora citius quam leges cocli distant, lucefcat: ergo neapicem •Inidem infirmare aut infringere, mu ta re aut abolerein uerbo Dei Otritattç uerbiDei, poterit torus hie orbis cum omni fua uirtutc SC

D E FID E VERA pompa.Proindefîdesquæinnitituriii rem muhóffrmi/simam nH potent non efl’cperfuaßo indubitata.Ciitn^ nerbû Oei Ctifidei fiiB damenrü.noH poteflHdes oberrare uaga.amp;inniti in uerbüquodlt^' bet. iNeqmt enim quxlibet opinio extra uerbum Oei.aut eiiam con tra ucrbüOei concepta appellari uera fides. Ideo^fanftus Chriili apoftolus Paulus noluitfidem ueram uel Cliriftiana uHisimpone/ TC fukris carnalibusautoptnionibus hominütCed ueritati amp;nbsp;poiea tixDei. Verba eius coticludent hunclocum,Fides,inquit,exauditu cA,auditus aüt per uerbü Dei. Per uerbü Dei ait non per uerbum lio minis, Et iterum ad Corintli. Prædicatio mea,inquit,nö mein per» fuafortjs biimanæ Capictix uerbis.fed in ofientationerpititos amp;pO tentiæ, ut fides ueftra non fit in fapictia hominUredinpotctia^Dei, Vbi etiä dikirnus quofdam pr ter rationed nobisfjjgttarefidilioc eft ut eredam us id quod ex uerbo Dei oftendere nequeSt, auf quod

Duofunt verbo Dei répugnât Facitad illulirationem prxdiifforS amp;illud tapitafiJa quod indcknptioncfideicompcndiiiquoddam uerbi Deid^ fidei : tterit, contextu eft; uerbi inquä quod proponit quid credamus,et fidei qup nbsp;nbsp;I

tredit eredenda Recenfentur aüt duo capita fidei amp;nbsp;uerbi. Piimum / eft quodaDeoin Chrifto uira 3^omnebonumgratis promittiturt nbsp;nbsp;)

natura fua uiuus xternus 3^bonuSfab xternogeneratexiefitilitni i lent per ommafiliû. Is cum fit eiufdem cum pâtre rabflantix,eliX ipCe naturaliteruita et otnne bonü.Acut nobis fi ijs fratribus^ fuiS uitam Xomnebonûcômunicarer,hominéafrumpnc,amp;cumlioini , nibus tierus Deus homo conuerlatus, teftifi'eatur DeSpatrem fe FiJetuera perfiliûtotam cum omnibus bonis transfiindereiii credentes, boS i ^itrit in tiiuificare,omnibonoadimplereamp;eofdem3dfetratisferrctandeiti ' i I Croper in uitamillam beatam Etliocquidcm beneficiii conlfaregr3tis,ut I I Chr'fu laudeturin omnibus gloria gratix fux. Idqaud credit fides liera. / ( une Ivnu, Et hue quidem pertinet bona feripturarii pars, tefiiffcans Deum ia 1 /

Chriffocômunicarecredentibusuitam St^omnebonü.Ioannesa.' 1 ' poifolus damans teflifi'caturjn principio erat acrbiim,amp;uerbiim 1 i eratapud Deum,amp;Deuserattierbum.Et tierbiicaro Fjdiiefl,â^ht / / bitauitinnobis.Etconrpeximusgloriameius.gloriS ebitunige' 1 ' niti à paire,plenas gratia 3^ uerirate.Etdeplenitudine eius nos om/ f I nés 3ccepimus,amp;^c Ipfeenim dominus in eiiangdio Ioan,dicii,A^ ' i men dico iiobts, (^iixcunqs pater fecerir, hxc iiidem amp;nbsp;fflius farir. nbsp;nbsp;i f

Stelltenim parerûilcitatmortuos amp;nbsp;iiitiifiear.lic amp;' fiiiusquo.teuie I f utuificat. Neep enim parer iudicatqiienquâ fedomneindiriiiül'O 1 i dedii,uc omnes honorent (ilium ficut honorant pattern, Qui nô bo f i iiocai I

s KR MO nir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.0 ‘

noratfîliü,non îionorat patrcm qui mifnillS. Amen amen dicoüolt;* bis,quifcrmoné meum audit amp;nbsp;credit ei qui mifit me, habet uitaia ïttrnam:amp;iniudiciûn5ueniet,fedtianfiüitàmortein uitâ. Cum hisciiangelicisucrbiscongruitliafc Paulina fententia.In Chrifto funtomncsthefaurifapientiatamp;fcienûæreconditi. Quoniamin il loiiihabiiat omnis plenitudo deitatis corporaliter amp;nbsp;eftis in ilia completi.Qiiodaûiingentia hrc beneficia Dei gratis conferantiir fiilelibus.uas eleétionis lus expofuit uerbis.Bene-duflus Deus qui e* legit nos in Chnfio antequâ iacerentur fundamcia mundiiqui prp* deiiinaiiit nos ui adoptaret in filios perlefum Chriftû in fere,.iuxt* btncplacitü uoluntatis fuar ut laudeturgloria gratip fuæ qua charoc »osreddidit per dileifiü, per quehabemusredcptioticin fanguine •ius.amp;c.ltem, Omnes peccauerunt 8C deftituütur gloria Oei.iufiifi nnmraSt gratis per ilhus gratiâ per redemption? quaceft in Chriz Ho Etreliqua. Vera itaq; fides credit fibi à Deo per Chriftû uitam SC oinne bonû gratis côiingereiquod primü eft fidei caput, quod in ar bculisfideifpargiturlatius. Secundûiierbi Deiamp;fidei caputefi FidetMmi lt;liioduerbo Dei omnis ucritascredëda exponitur ; amp;nbsp;quod uniuer (rtJitfcri* ftnarrationi in fcriptura uera fides credit. Exponitcnim quod fit ptiirii[anf I^tus.qualis fit.quae opera Dei.quae indicia,quæ uolütas.qu« man dit» itîia.quæpromil’siones.qu!«; minç.dcniqj quicquid creditu utile SC Ifceffariii eft,id totum exponit nobis uerbû Dei, id quod uera fides 'tcipii,credens omnibus quæ fcripta funt in lege amp;nbsp;prophetis,in e= Ungelioamp;apoftolorûliteris. Quæ ueroex hisdeduciautprobari l’on poffunt,aut quæ his contraria funt,non credit fideîî«. Eft cnimi lit natura ueræ fidei non credere illis quç cum uerbo Dei pugnanr. Pfoindequi non credit fabulis amp;nbsp;hominû opinionibus, is demum iifrecrcdit,pendct enim à fo'lo Dei uerbo adeotp ab iplo deo unico Omnis iieritatis fonte. Et materia argumentum SCfumma fidei toiS propofiia eft nobis per côpendium inarticuli.s fidei Clinftianæ. De Imbusaliotcpore. Expofui hachora charitati ueftræfratres in Epifqgitfc domino honorandidefcriptionéfîdei,quâ utomniûmentibus infii gj.omnestç quid fides fitintelligât,repeto,ealt;pfcrmonchüccôclu^ ilo,Fides eft donû Dei.hominiccclirus infufum, quo edoólus inda bitaiaperfuafione.in Deü Siuerbüeius innitiiur,perquodàDeoin

' Chrifto uita omnecp bonû promittitur.omniscp ueritas credcda exa ponitiir. Oremus omnes Deum patrepi noftrum perunigenitum filiumeiusdominünoftrumlcfiimChriftü,utomnibus nobis cœz litusueram fidemconférât, per quam ipfum rédle cognofcenteSj., Dndtin etiam confequamur uitatn xternam.

E M P O RIS exdufus breuitate prxpedûus^ arg«/ menti pr9rftantia,non potui fermone proximo omnii quæ de fide inftitueram dicere.abfoluere; iam ergo diui na afpirante gratia,fubtjciam quxeiusargumentirefti rc-uidentur. Vosoratedominum, utquod uocc liominisinfertux

Nefcit fides ucra ullas partes.Apoftolus enim,Vnus,inquit, do* minus.una fides,unum baptifma.unus Deus.amp; pateromniü.Ma« netenim ab ipfo mundi exordio ad finem uftp una amp;eadem ino/ mnibus eledlis Dei fides. Vnus 8i idem eft perpetuoDeus, unus o* mnium bonorum fons inexhauftus. Vna amp;nbsp;eadem eft ab exordio

rerum Dei ueritas,Dei uerbo expofita hominibus. Vnum ergo Ä idem perpetuo manet obiedlum Si fundamentum fidei, DeuS uerbumDei, Vna Si eadem nobifcum fi'de crediderunt omnes ab r exordio rerum eledli.per Ciirifium nobis omnia bona gratis dona ri,Si in uerbo domini omncm ueritatccredendam exponi : pro***' de fideles antiquorum feculorü fidem fuam in Deum Si uetbum eius Temper collocarunt.’ut iam proculdubio non fitnifiunafi^ des uera.

ffarlitfimt Scio plures eastp uariasin orbeiadfari fides,id eftreligion^s. Eft religionet, enim fides Indiana,eft fides ludaica.eft fides Mahometka, eft fides fed non nifi Georgiana,interim tarnen non eft nifi una uera fidcs Cliriftiana,cu unauera iuscöpendiü cötincturin articulisfidei, Siplenitudoeius in facris ^det. utriufc^ teftamenti literis.Scio item uarias efie fides hominum,inni tentium in res uarias credentium^ contraria uerx fidei, fed manet interim non nifi una uera fides in Deum Si uerbum eius, indubia

Fidff Ea fiducia fufcipit incrementum in animis fidelift, decrefcit item betfm wp Sideficitprorfus.Ideo^apoftolidominumorabant.Adaugenobis cremetum fidem domine. Et apoftolus ubiq; imprecaturfidelibusinfcripiis vdefedu, fuis fpiritus Si fidei incrementum. Nam Si Dauid prior orauit, Cor mundum créa in me Deus,Sifpiritum fandfum tuumneauft/ ras à me.Nam uiderataSaule,cui ipfefuccefieratin rcgno,rece(riffe fpiritu Dei bonum,acrubn(re animum eius fpiritü nequam,qui ip/ Turn mifere diuexabat.Huc pertinet illud euangelicum. Omni ha* benti dabiturno habenti autem auferetur quod non habet aut pf® nihilo reputat.Si dabitur habenti. Necp fruftra dixit ad Petruin

*nInuj,Oraui pro te Petre ne defîciat fides tua.Paulus ênîm comme ^otatquofdâ fuo facculo circa fidem fecifie naufragium,aliorunilt;p ■'dcmfubucrtere. Etquorfum quxfoaudtmusquotidieucrbü Dei ’tprtcamurfupplices domino, nifiquod incrementum pietatisfpc ttnius amp;pofcimus ne à uera fide excidamus.Certe Paulus ad Tlicf wloniccnfes, Nofte die oramus, inquit, fedulo ut uideamus ^tnmtftram.amp;fuppleamusquse défunt fîdei uefirae. Nam 8C pau •ofuperius dixerat,Mi(î ad hoc Timoilieum.ut cognoicerem fidem ’•'fttam.ne quo pado ictaffet ille qui tentât Si inanis faiflus effet la ’Ornofter.Siquidemad Ephefios idem ille apoftolus dicit,Chriftus ’•tdit alios apofiolos,alios uero prophetas, alios autem paßores Si Mores, ad inflaurationem fanélorum in xdificationem corporis ^hrifti,doneeperueniamusomnes in unitatemfidei Siagnitiogt; ''isfilq Dei,in uirum perfeftum.in menfuram xtatis plenx adultx ^'’fifti,utnon fimus amplius pueri. Proinde quoad uiuimus difd» ’^quot;s.utperficiatur fides noflra.Si ficubi tentationibus debilitata fue ’»refieiaturac confirmeturrurfus.Atcp in hac uarietate in hocincre ’’’quot;'to 8i imbecillitate fidei non eß ulla partitio aut diuifio, manet femper fidei radix,eadem fubfiantia,licet iam maior fit nunc

”quot;0 minor. Eodem modo fidem nee mutât nec feindit in partes Gmeratit luodaliadieiturfides generalis.alia fi'des fpecialis.Generalis enim eyfpcdtllit ®(les non alia efi quàm qux credit omnia uerba Dei uera effe Si De fid», tfibeneuelle hominibus.Non aliud credit Specialis fi'des,tantum jwodomnibus commune eft,fibifpccialiterapplicatfîdelis.credens ^fttm non tantum alqs fed fibiquotp bene uelle.Sed Si totum qua ®’n partes genus in fpecies deducit. Nam quia generali fide credit

I ®mnia uerba Dei uera efte,pari ratione creditfpeciali fide immorta lötfleanimas. Sitefurgerenoftracorpora,faluandosfore fideles, ^ffdendos infidèles, Si fi quid huius generis aliud eft quod uerbo ^ticredendum traditur.

Porrd difputationem de fide Infufa Si Acquifita, de fide informi Fid« infii formata,illisexcutiendam relinquo.qui exfeipfisnouasillasdi« fputationcs inuehunt in ecclefiam. Vera fides nullis^acquiritur uiri ftta, I'usSimeritishumanis.fed infunditurà Deo.Sicutexpofuifupcrio ticoncione.Etcumaufcultationeuerbi diuini ab homine acqul'rix •Ur,nihilo minus totum gratiac Dei imputatur,qux nifi opereturin ïnimo auditoris interne, nihil proficit externus cultor aut prxdicaz

' tor.Legimus in libro S. Auguftini de prxdeftinatione fanftorum Op. j.quod aliquando fuit in errore,putans fidem qua in Deum'crc dimus non efte donum Dei, fed à nobis effe in nobis, Si per illMra

hosîmpetrareDei dona.quibus iade er pie uiuamus in bocficulo. Flits for* Sed eam opinioiic eo libro copiole amp;nbsp;grauitcr retellit.lia fide» uerï •wfo. quae in unum Deutn eendit.^ dirigitui uerbo Deijatis eü formalif aur formata.Certeforma Bdeifcutpicur in corde credentis per Ipiri/ tam fandfum. Etquamuis (ït minuta neep exercueritadgradum fu premum.uera tarnen fides eft.uim fuam fiabens ceu granum fyna/ pi. Credidit in dominum lefum latro cum domino crucifixus,amp; fal uatus eft,licet fides in eo uigucrit pauculo tcpore.neqj uberem pro/ tulerit bonorum operum fegetemideniq; fides illalatronis non fuit diueriâ autalienaàfideS. Petri amp;nbsp;S. Pauli,fed eadem prorfus.licet horum uberiorem bonorum operum fegetem protulerit.Gratisiu/ ftificatifunt Petrus Paulus licet multa habuerint bona opera.'gra tis iudificatur latro, licet pauca aut nulla habuerit opera bona. Te/ neamus itacp fidem ueram elfe unicä quidem,qux tarnen augtnen/ ta feu incrementum recipiat,denicp deficere pofsit amp;nbsp;extingui.

De i-irtute Redat iam ut cxpliccmus uirtutem 8i effedf us fi'dei uerx.PriHi' Veffeilu tit hoc ante me multó felicius imôabfolutilsimeS. apoflolusPau/ ßdei, lus. Verum cum multa ad Hebrxos ii. capite attulidet, cogiturta/ menfaterife non porte commemorate omniariccircorecenftboali quotmodofideiuirtutes,reliquascharitatt uedrx indagandas !t expendendas relinquens.

FiJesel Fides uera ante omnia confert ueram feientiam, uere fapientes Ktra feien* reddens.Fide enim Deum cognofeimus, redielp de iudieqs opt' «4 O'red» ribus Dei, deuirtutibus amp;nbsp;uitqs iudicamus. Quae illa confert, ucrl dit fapim^ proculdubioedfapientia.Sperant multife ueramconfequuturosf» tes. pientiam ex ftudqs pliilofophix; fed errant toto ccclo. Nam philo/ fophia perperam iudicatamp;uitiofepleratpdocet deDeo.deoperi* bus Dei, de fummo bono, de fine bonorum amp;nbsp;malorum,dccxpt/ tendis amp;nbsp;fugiendis.Eadem autem uere amp;nbsp;retfle traduntur in uerbo Dei.intelligunturuero percipiuntur^ fide. Fides ergo cd uera fa/ pientia amp;nbsp;reddit uere fapientes. Nam ieremias quotç.Ecce uerbum domini,inquit,reprobarunt,qux ergo illis fapientiareliqua eflepo terit? Celebris eft tn toto terrarum orbe Solomonis fapientia. Sed Icgimusin euangclio fecundumMatthçum dominum contra la/ dxos hancprotulirt’elicntentiä.ReginaÄuftri forget in iudiciocum generationehac amp;nbsp;condemnabit eam,quod ucncrita' finibus terrae ad audiendam fapientiam Solomonis:amp;ecce plus quam Solomon eft in loco hoc.Pracfertur Chriftus Solomoni amp;nbsp;fapientia Chriftifa pientiae Solomonis Conftat autem fapientiam Chrifti filrj Dei no** jpolfepcrcipinififidciprcftantirtimam erÿ} fapientiamconfn*quot;*

s E R M o V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11

dts.Eximnm nero landein hat e nortra fapientia meretur, quodqui (ainjiiibiuiic,naiiadex(rra.sgentes multocum lumptu amp;nbsp;taborc ttlfgantur.uelutadAegyptiosfacerdotes, ad gymnolopluftas Inx doruiM.ad philol'opl)o$Grircorum,autad ludæoium Rabinos. Vtrbum Dei.Deus per totii orbem lerrarü difpeifn, ui lam uerbü fix deifnin tid4 uomiiiücordibus.Nâappftolus Paulus,Suitina fidei, 3i(,iiaioqtit(ur.Ne dixeris in cordetuo.qins akedet in calumdioc tà Chntlum ex aîto deducereiaut quis dektndct in abyffum C hoc cftChriltû ex mortuis reducere Sed quid dieu: Propere uerbuiu eft inwrderuoilioc ed uerbü fid« qiiod prædicamus,nempe fi eonlef« fus tuerisore tuo dominum leluin,amp; credideris in cordetiio, quod Drus illû excitauit ex roortiMS, faluus eris. Ergo fides nos non ran luinl'apientes.l’ed felicesreddit.atiefianieenam domino amp;nbsp;dicen kdiicipulisûns.Beanoculiquiuideniquæ uos uideiis.Dico ennn »obisquod multi propberæ â( reges uoliieruntuidere qua uos ui«

liiuertiemus ergo in fide ccrnlîimam deterininaiionem famofiC Qpomod» tuixqurdionisabexordio mundi exagitatar à doólis' amp;nbsp;praiftan« hornofum^ •iifimisiiigenns.quomodo uidelicethomouiuerebearifummu bo mum boni numalfequi ôi cûlummo bonoconiungi adeoep amp;nbsp;iuftificari pof* aj}clt;iuatut fii^VanæfueruntSifunteiiâ liodiepngiiantes mterfe deliacrefeni Kntiç.Cæierû breuiter Si ueie dicimns nos.Fide uera honitnc mue« K.bean.fummûbonü confequi, cum lummo bono coniuiigi attp •uilifican.fic utDeus uiuann iiobis amp;nbsp;nojin ipfo.fimusrp fide feit« «samp; bean.Qiiid uero potuifiet de fidei uirtute dici prxfiantius ma i'isdiuinius'ÎFides ecceuiuificat,beat,cumfummobonoconiungit UtDeus in nobis,nos inipfouiuamus,amp; iuftificatplenifsime. Sed prïilatiïaudirefcripturarüieftimonia Fides beat. Audit enim bea^ FiJa but •us Petrus uera fide domiiitilelum confiiens,Beatus esSimon films lonac Caro languis non reuelauirtibi,fed patermeus qui in cœ» Itseft.AdducirS Paulus pro fideilludDauidiS, Beatiquorüremiriç funtiniquitates,amp; quorii obieiffa luntpeccata. Beams uir, cui non imputabit dominus peccatü Fides uiuificat. Nam iuftus ex fide ui FiJettâti» uii.ldquod P.iulus ex prophetis trequenriifime in feriptis fins cita= ficat. uit Idem.Vitâquâ nunc uiuoin carne,inquit,per fidcuiuo filfi dei, quidilexit me amp;nbsp;tradidit femetip!um pro me. Fides cöiungir nos ar« Fider roux Ktno Si fiimmo bono adeotp facit nos fruifummo bono, utDeps iungitnoi in nobis uitiar 81 nosinDeo. Nam tpfe dominus lelusipeuan' Deo. gclioait, Qiii edit meam carnem Si bibit meum fanguinem. in me »»net Si ego in eo, Sicut mißt me uiuens pater, ita 81 ego muo

DE VIRTVTE FIDEI propterpatrem.S^ quiederit mc.uiuet amp;ipfc propter me. Arqui ede reSibiberedominum.eftcredereindominum,quodfeipfum pro nobis tradiderit in mortem. Vndeloannes apoftolus,Nos uidimuî 8C teftamur,inquit,quod patermifit fïlium feruatorémundi. QuiP quis confeifus fuerit quod lefus eft fîlius Dei,Deus in ipfo maner,tt ipfe in Deo. Vnde Paulus dixit, Viuo ïam non ego fed uiuit in mé Chriftus.

FiJet iußi luftifïcat przterea ffdes. Eatrarflatio cum non poifithachora fient. commode plenedetermiHari,differcmusin futuram concionem facram. In præfenti tentâtcharitas ueßra,unam efle ueram fidem, nimirum Cliriftianam. Licet cnim plures dicantur eife fîdesid eftre ligioncSjUna tarnen duntaxat uera ed indubitaia. Incrementa ea habet,acdéficit in quibufdam.In quibus rede amp;pie colitur, miras exerituirtutes.Confert cnim ueram fapientiam,deniqî uiuiüratK effidt ucrebeatos ac felices.Deopatri autlioriomnisboni tatis noftrac fît laus ôc gloria perlefum Chrifîum dominü noftruni infecula feculorum, Amen.^

Fide iußificari homines fideles abfif lege oferiius^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Jdßificate c iußifiea

I C T V R V S apud cliarhateuefirä defiide abCc^oe, I peribusiuftificätc credcntes.inuoco patrem qui in ca^ ■ lis efîperfîlium cius unigenitum dominum noftrum , _ IefumChriftum,obfecrans utosmeum Älabiamea ad deproincdam laudem eius apcriat,5^ corda ueflra illuminer,quo Dei beneficium maximum agnofcentes.uere grati amp;nbsp;fandi eie ficiamini,

Ab initio autem dicam quzdam huic caufx uel tradationiin pd mis neceflaria de uocabuJoIuftifi'cationis.Iuftificandi uerbum He.* brxis ufitatiilimum amp;uulgatHrtmum ampli(fimxitetn lignificatio nis,hodie non ed,ita utidecebat,cognitutn omnibuS.Significatiue fiid'careabColuerediudicioadeoi^ abintentata lata condemna/

tionisCententiatSignificat remittcrepeccata,purgarc,beatificare,Ä hæredem confîituere uitz zternz. Ed enim iuridicum aut forenfe uocabuIü.Finge ergo hominem product ad tribunal Dei, ibidemtp agi reumßd eftaccufari 8iconuincidegrauiliimis peecatis, ideoly podulari ad pernam uel ad condemnationis fententiam.Intercede'' re uero mediumcp feingerere Dei ßltum,acpodulare, ut in ipfuin ^mnis culpa ÔC pana bominibusdebita,imponatur,quxmoriélt;llt;gt;

s K R M o V I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15

JJ®* «piet amp;nbsp;auferat, liberatisij à morte conférât uitam xternam^ Deuniautem fupremum ôC iuftifsimum iudicem reciperc conditio acpccnam cumculpa transferre in caput filij.decernerecp ut ’l'Jicuntp credit fïlium Dei pro peccatis mundi paifum, conffegiife ’Mortis Hires amp;nbsp;liberafTe à códemnatione.purgatus à peccatis ac hx '«fituitacjcternac.Hicueroquis ufqueadeoftupidipoifitelfeinge« ’’’i.utnon uideat fïde iuftificari hominesï

Cxterumnequiddubij autobfcurirefideatinanimo cuiufquS, ^uodin genere K per parabolam imagincmip forenfcm propo* f^'.pcrfpecies aut panes quafdam diducam.fingulaç fcripcuris di^ “inis amp;nbsp;roborabo 8C illuftrabo.ut uel tardis ingenqs uirtus fidci SC 'nftificaiionis negotium HatplanilTimuni.

Principiodemonftrabo iuftifîcationis uocabulum in prxfenti ufurpari pro abfolutione üue remifsione peccatorü, probea^ quidi 'ificatione Kadoptionein numerumfiliorumDei. Aól.ij.dicita» Poftolus Paulus.Notum fit uobis,uiri fratrcs,quod perhunc Chriz üutn dominum uobis remifsiopeccatorum annunciatur; SC ab om “ibus à quibus non potuiftis per legem Mofis iuftificari, per hunc nmnis qui credit iuftificatur. En annunciatur in Chrifto nobis ren mitrio peccatorum: quicredirannunciato Chrifto,remittenti pee '“tä.iuftificaturSequiturergo iuftifïcationemeftcremiifionem pee '“‘otum.AdRom.f. ait idemapoftolus,IuftificatifanguineChrb üiferuabimurperipfumab ira. Sanguis autem Chriftiabluitpecca •i luftificatioitacpeftablutiofiueremiffiopeccatorü. Et ineodem (“piieadhuc clarius, Indicium quidem exünoad condemnationé, lt;lonum autem exmultisdeliélisadiuftificationem. Hicoppofuit tondemnationi iuftificationemzcrgoiuftificatio cftabfolutio SC li* igt;cratio à condemnatione.Quidquod iuftificationemmanifefte ap pellat donum,id eft condonationem deli61 orum^ Hue pertinent 8C ilh.Sicut perunius deliftum in omnes homines condemnatio de* nuati eft,lie amp;per unius iuftitiam in omnes homines propagata eft wiftifiatiouitJc.R,urfus opponitur iuftificatio uitx condemnationi propter peccatum irrogatx nobis ad mortcm.'eft ergo iuftificatio ui ^abfolutio à peccatis,liberatio à morte, uiuificatio, feu translatio ' ’morte in uitam.Nam in 4.cap,idem apoftolus ad Roman, iuftifi

Qtionem exponit per beattficationem,8^ hanc per remiftionem pec wtorum.Difputans enim de fide qua iuftificamur, ucl quam nobis I'Wputat Deus pro iuftitia,abfcp operibus. Quemadmodum amp;nbsp;Da« “idexplicat.inquit.beatificationem hominis,cui Deus imputât iu* fiitiam abf^ operibus, Beati quorum rcmilTx funt iniquitates «

DB VIR TVTE riDBI tjuorum obtcifla lt;'unr pcccaTa.amp;c Q_ilt;d clarius adfcrrihis potcrat? Manikile enun luihH atioiirrn exponit pir btanfitatioiicm, Ä lunc per reinTsionein peccaioîuiH. Pi ïttiea quid eft beaiificatiO aUud,qu3(n adoptio ea.qua rccipimuriu gianam Si nunierûfilio/ raiin Dei'iQuis ergo non nideat i jilifi-ationern in hac difputatto^ Be Pauii pru adopcione niurpan'ïpræieitiin cum coniendai in eo/ dem ad Komanos capnc ij..hxreditaiein tideidebiri, rui Si lulbfi/ cacionem tnbuir. Ex quibult; igt;muibn« planum fjiquacftiuneni de tuilifîcacionealiud non cQiici: erequam moJum amp;nbsp;lationcnibea'' titrandi.iiempe per qiiidaut qutgt;modu itmiitâiur liominibus pre cata,regt;.ipiaiiturau(em ingranam Si in numerumfihoruiiiDti.fi* antcß iiiih df barredes regni Det.

Cfm/ius in Oemde uideamus an fcripturis traditii fit quod diximiis, Chnftii coram cribuuaii Det.cmn contra nos damnationis fenteiitiapionuj fftccata no ciandatuerat.propterpeccata noftra, in Ie fufcepilîepeccaianoftrî, jlra iy fx^ Si expialie morre crucis.adeoi^ Defl in Cliriftfi trantiutifir Si fMUH, Si culpam.in unus ChriftiiS fu fi'deliu fatisfadlio Si expiano loluJ, Hoc fignifivarwuTimedocens Paulus apoftolus.Quis.iiiquir.inien« tabitcriminaaduerfus elelt;5losDei*; Deuseffquiiitllificat.quis die quicondcmnec^ Cliriftus eftqui mortuuseft.imoqui SflufoianU eft,qui etiameft addexteram patris Si intercedit pro nobis Etimu* Chnftus nos redemit.aiuab execratione legisdiim pro nobis eft execrattO.Scriptum eftenim.Exccrabilis omnisqui peiideiinlP gno,ut in Gentes benediiQio Abrahac ueniret per Chnftum Icfum, amp;c Hare ex Mole docuit apoftolus Ac Mofescreberrimein libriS fuisrepetit.peccata imponi in capita animantium quæ facrifîcaban lur.Ac facnticta ilia typumpra-tulere mortis Sfhoftix Clirifti. Sigt; gnificantiiriineaurem Ifaiasincap.ç?. Verelanguores noftros ipfe eulit,ait,amp; dolores noftros ipfeportauit. [pfeuulneratus eft propter iniquiiares noftias,attritus eft propter I’celera nortra. M ildiacmni eorredlioiiK noftr« ei impofita eft liiioreeius fanati uuiiis Ont ne$ nosquafioueserrauimus : unufquifq) in uiam fiiam déclina', i»it,amp; pofuitdominus ineo iniquitatem omnium iioftrum. Et mox.lpfe pcccata mulrorum tulii, Si pro tranfgreftonbus rogauit. Hisiierbis nonopinorqiiicquam pofiefignificanfiusamp;inagisap' pofitum noftro inftituto adferri. Allufit adea S Petrus cum dixit, IpfedominuS peccata noftra penuiitincorporefuofuper lignum, quopeccatismortutiuftiriz uiucremus Cuiuseiiifdemuibicefai'i ti eftis, Allufit ad ea beatifiimus przcurfordomini loanties tuindi'' xit,Ecceagnus Dei qui tolliipeccaiümundi.Scd amp;nbsp;apoftotusE)'*“

lus damans teftißfatur.Eum qui non nouirpeccatü pró nobis pt-o (atumfecit.ut nos erficcrcmunuftina Dei pei illü.Et in epift.ad Co* lofl.InClirirto.air.iöplacitü eftpatriuniueifam plenitudinc inhabr Ure,amp; per eiim reconciliare cunélæerga fe.pacificans per fanguinc (rucis eius per cundé.fiue quac in terra funt.fiue qusc in corlis. Hxc opiiiorfatis clara funtteftimonia probantia in Chriftüimpofita eP ' fepeccara noftraexecrationc^ ucl condetnnationé peccatis noftris I débita,ac Chriftü fanguineexpiaiTepeccata, 8^ morte fua morte 3C author? mortis diaboiü oppreiTifTe 8i pœnâ nobis débita fuftulifîe.

Quia tarnen non pauci negantCliriftü morte fua amp;nbsp;pœnam amp;nbsp;PaïuinO' (ulpâ nobis peccatorib.fiiftuliiTe, faiflü^ eiTeunicî totius orbis fa-- a4plt;tmpec tisfaflionc,addult;â iam amp;nbsp;alia qnaedâ teftimonia, répétât^ ex prpciz eatiJubla* t3tisquxdam,quibusmanifeßum fîatChriftumunicam orbis fa* tiffji per dsfàâionem pro pocnaS? culpa fatisfcciffc. Ifaiasccrtc' Sf culpam chrißum^ peccati amp;nbsp;pœnam fimul fublatam effeteftifïcatiis eft.cnm dixit, Ipfe lâguores noOros tulic, âf uulneratus eft propter iniquitates noftras; dtnicp difciplina pacis,id eft difciplina uel caftigatio pœnaue pace bcien$,aut mulôa correiHionis noftrx,id eft pœna qux nobis de-* bebaïur propter peccata,ei tmpofîta eft. Audi uero quid fequatur,Et liuoreeius fanati fumus.ld quod-manifeftcdocet pœna Chrifti fub Ijtam nobis ertepœnam. Qux enim nobis debebatur pœna mul« ûauel correptio aut difciplina,ipfi eft impofita dominoâdeoqj uul »etatus eft dominus S? liuoresaccepit, Athis medicatus eft nobis. Mtdicatus auteffet nobis minime, fi nulnera liuores atcp plagas ■deftpœnSpro peccatis adhuc expedlarcmus.Proinde Clirtfti-mors 'ftplenariafatisfaólio pro peccatis noftris. Et quid obfecro prxfti* cfirißi lilTet nobis Chtiftns.fi adhuc pro peccatis noftris exigereturà nobis mon plein PŒna'ïltaqj eu dicimus eu pertuliffeomnia peccata noftra in corpo* riafatisfât Kfuofuperlignü,quidquxfoaliudfignificamus,qfuftuliife domi âiopro ■'ünobisindebitamorteuinditîïâ, neeain nos animaduertat^ Ac pe(r4iû» tluotiesderedcptioneperChriftûfadta meminitPaulus,uocarcfo* lti W5!»Mlt;ri|t-,quo nô fimpltcner.uii uulgo putatur,redëpiio intelli* gitur.fedpreciüipfum amp;C fatisfadio redcptionis.Qiia ratione etiam foibit Chriftü rpfum fe,p nobis ârrfîivTjoiji-dedifte.ldfignifîcatpreciû ^woredimuturcaptiui ab hoftib.in bello.Siquidëqux uulgo uoeât nlbnas.Grxci i.vTfa uocât;àe7i^vefe)i/ uero eft cü caput capite, uita redi ’nitur uita.Cçterü ita redeptis iC liberatis nnlla porro irrogatur pœ *n,ni trâslata fit ex uno capite in aliud.Prçterea hoc eft teftam.noui 9gt;Deus in Chrifto fuo nobifcupepigit.g» iniqtatû noftrarü nôrecot dabitur. At qmodo nô recordaretur iniquitatü noftrarü fi illas poftu larepergeret ad pcenS^taq^ telinqtur iâ indubitatü. Chriftü dominé

D» IVSTIFICAT. F I D E I plenariam effe propitiationem fattsfadlionem hoftiam^ te uiêi* mam pro pcccatis.pro pcrna inquam amp;: pro culpa totius mundi fii quidcin folum.Non cft enim in alio quoquam falus. Nee enima/ liud nomen eft datum inter homines in quo oporteat nos faluof fieri.

QiimoJo Non nego difciplinxcafiigationis 8( exercitq gratia imponihi» imponatur minibus uaria pccnarum genera,afiligiip amp;exerceri homines pro/ mbit pana pter peccata utrie. Cacterum iliac affliifiiones utcunq?perferanturi fidelibus patienter,non tarnen peccata abluunt neep pro peccatis fa tisfaciunt.S.PetrHS, Ne miremini, inquit, dum pertgnem explora/ mini,quae res ad experimentum ueftri fit,perindequafi nouum uo^ ‘ bisaliquidobtingat:imdinhocquod confortesefiis afdiéiionuni Chrifti,gaudete,utinreueiationequocpglorizeiurdem gaudeatis exultantes. Is inquam finis 8i ufus afflidUonum eft.Manetintcrim Chrifio fuagloria illibata.

Deut conßi nbsp;nbsp;Reftat iam ut diuinis fcripturis demonftrem Deum patremcon«

wit Kt ijui ftitui(re,ut qui credit in unigenitum Dei filium particeps fiat iufti/ tredit hd' tiz Chrifti,id eft iuftificeturper Chriftum, abfoluatura peccatis, ß’' beat Uttam at^ hzres uitzzternz. Ifaias ica% Cognitionefui,uelinfcientia sterna ©• fua iuftificabitipfeiuftus feruus meus multos, quorum iniquitaKS fit iußus, ipfc portabit.At quz eft cognitio aut feientia Chrifti domini nifi ue ra fides^f lam ueroipfe dominus lefus in euangelio fecundumloan nem dicit.Et ficut Mofes exaltauit ferpentem in deferto, itaexaltari oportet filium hominis, ut omnis qui credit in eum non pereat, fed habeat uitam zternam.Non fuit remedium in defertoaliud contra uenenatum ferpentium morfum,nificötemplatio ereâi fufpenfiÿ ferpentis.Non medicabatur ueneno infetffis emplaftrum, non ob latiofadfa Deo,non oratio ipfa Deooblata, non opusullum, non ratio ullatfola contemplatio uirusper membra diftufum reddebat innoxium. Itanullaomninoresferuata'mortenifiunicafidesin Chriftum.Fideenimafpicimus 8i uidemus eredlum Chriftum in liipite crucis.ficuti claretexa.cap.Ioannis. Sequitur ergo in uerbis faluatoris.Sic Deus dilexit mundum,ut filium fuum unigenitSdat ret,ut omnis qui credit in eum non pereat,fed habeat uitam xterria. Non enim mifitDeus filium fuum in mundi«,uccondemnetmun/ dum,fedutrerueturmunduspereum.Quicreditin eumnon con/ demnatur.qui uero non credit condemnatus efttquia non credit in nomen unigeniti fi'Iq Dei,His uerbis tertioinculcatur ffdesperqus reddimurparticipes ßlij Dei,uitx eins, falutis, redemptionisacb^ nbsp;nbsp;nbsp;,

.. i,.. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Hxc eft uoluntas eius qui mifît me patris.utomni’s qui uidet fîliuni (redit in eum,habeat uicam xternam,S£ ego fufeitabo cum in no

••iftim0 die.Quibus uerbis inftituto noftro nihil poterat afferri efti Qtius.Nam difertedicitur, uoluntatem efte Dei patris utcredamus ’n filiuni,d£ per hancfi'demfa(uemur.Vndcamp;Joannes ille Euan*

amp; apoftolus in Canonica fua aufus fuit in hxc prorumpere ntrba,Qui non credit Deo,mendacem facit cum; quia jion credidit •n teftimonium quod teftificatus eft Deus de filio fuo.Et hoc eftiefti •nonium.quod uitam xternam dedit nobis Deus; amp;c hxcuita in fi= I'D eius eft.Qui habet filium.habet uitam.'qui non habet fi'lium, uû ’*m non habet. Obferuet hxc charitas ueftra. Aeterna amp;nbsp;immutabi lis Dei uoluntas eft,quod uult uitam xternam dare mundo. Vult au ’em dare perChriftum, qui naturaliter uita eft, 8lt; uiuiftcare poteft. Vult idem illcDeus ut uitam confequamur habeamus^ in nobis: 8^habeamusquidemperfidem. Nam ôiapoftolusPaulusdocuit Chriftum per fidera habitare in côrdibus noftris.Sed Si ipfe domi.' nus rutfus teftatur ait,Qui edit me,uiuet et ipfe propter me. At no nitcharitas ueftra Edere elTe credere. Concludimus ergo huncloe eum his bead Petri uerbis, Huie Chrifto omnes prophetxteftimoz niumferuntquod remifsionem peccatorum accepturus fitpernoz •nen eius,quifquis erediderit in cum, Habemus in his totius fcriptu enfandlx teftimonium amplifsimum. Oftendimus iftis manifefte f’lis Deum conftituifle ut quicunep credit in Chriftum, purgatus à peccatis hxres fit uitx xternx.

Iftareddemus adhuc illuftriora,demonftrandofidem folam,id SolafiJe eftfidem propter fe ßC non propter opera noftra iuftificare creden* iuflificati ds.Propter fe dicimus non quatenus fides in nobis eft a nimi noftri homines« Jualitas aut opus noftrum in nobis, fed quatenus fides donum eft gtatix diuinx, promifsionem habens iuftitix 8C uitx.ac quatenus Batura fua certaindubitata^ fiducia aut perfuafio eft, innitens Deo Si credens Deum propter Chriftum placatum', per Chriftum uitam Siomnebonum nobis contuliffe, Ita^ fides propter Chriftum X ex gratia Dei aut paólo Dei iuftificat: adeo'cp fides id eft id quod ere ditnus amp;nbsp;in quo acquiefeimus, ipfe inquam Deus, ipfa Dei gratia

I per redemptionem Chrifti nos iuftificat:ut iam opera X mérita no« ftranullumhiclocumhabeant,nempciuftificandi. Alioquilocum fuum habent bona opera in fidelibusificut fuo loco dicemus.Nam

I doftor Gentium Paulus antithefiquadam committit Adamo Chri Antithefit I oftendit ex Adamo adeotp ex natura noftra X uiribus no* Adee ca-I fttis nos nihil habere qudm peccatum indignationem Del 8C mor/ Chrijii, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S

tem, Ideo nomine oftendit nequïs in earne quæratinftitiamacûî/ tam. Exaduci fo autemdemonftrat nos à Clirifto habere imtitiam gratiam Dei amp;C iiitam.fedamp;cödonationcm omnium peccatoruro. In eaantithefiueliementerurget ôi replicatuocabulum V NI v s, ceriè ut intelligcremus folam rtdem iuftificare,

Teßdmm^ Ad Galatas hac utitivr demoiiftraiione profeólo euidentifsima, tumDei, Teihimentohominis, fiquidemfitcomprobatum, nemoadditaut adimitaliquid. Aequifsimumergoeftnequis Dei teftamento aut addatautadimatahquid. Cxterumhocefttehamentumquodfan ciuit Deus.quod benedidtioncm femini Abrahx,non in multis aut permultos,fcd per unum conferreuelit.Nam non dicit, Etfemini* bus,tanquam demuhis.fedtanquam deuno,Etinfeminetuo,qui cft Chriftus. Proinde nephas eft huic teftamcnto Dei quicquam adij cere uel deirahere ♦ manetcg folus Chriftus faluator; homines non funtfaluatores uel fui ueialioriun.

Non per In cadem ad Galatas epiftola, Sdmus.inquit.non inftifïcarilio/ opera leg's minem ex operibus iegis, nifi per fidem lefu Chrifti. Et nos in Ie/ fed per fi' fum Chriftum credidimus.ut iuftifïcaremur ex Ede Chrifti, amp;nbsp;”0** demiuflifii ex operibus legis:proptcrea quod non iuftifi'cabitur exoperibusIe* ramur. gis omnis caro. Tertium repetit Paulus liomines non iuftifteari« operibus Iegis. Qua fententia omnis generis opera compreliendit. Nulla itaqj opera iuftiHcannQuidautem iuftificat^ Fides in ChtP ftum;amp;eaquidenifola. Quideniin aliudpoteftloquutio.ScioniS hominem non iuftificari.nifi perfidem lefu Chrifti. Aequipollen/ tes enim fermoncsfunr.SoIa fidesiuftificat.Et,Certumeftnon iufti ficari nos.nifi per fidem lefu Chrifti. Adiungit exemplum apofto/ lorum. Et nos in Chriftum lefum credidimus ut iuftifïcaremurex fide lefu Chrifti: amp;nbsp;nö ex operibus Icgis.Ita etiam Petrus argumcn taturab exemple in Adlis apoftolorum, dicens.Credimuspergra/ tiam domioi noftri kfu Chrifti nos faluos futures,quemadmoduin amp;nbsp;illi. Adlo.i^.cap, ■

tßßußra Nam fi per legem eft iuftitia, igitur Chriftus fruftra mortuus eft. Si tnortuHS. enim in nobis erat per quod potueramus feruari,quidopus cratfi* liumDei incarnaripatiSfmori^ Quia nero Dei filiusincarnaiuS paftus amp;nbsp;mortuus eft,necp fruftra mortuus eft:ideo noneratincar/ nequodpoteratfalutem impetrarehomini. Solus ergoDeifibuS

Çnmes ho manet faluatoriacfalutem nobis communicatperueram fidem. mines funt In epiftola ad Romanos per initium euincit Paulus omnes h“’* ftaatortt, mines effe peccatores, neep ullas fuperefte hominibus uires quie

s E R M o V I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IS

•oftificentur.Iegemip ipfa

manifeftare. non

m Dei peccataeruercid eft appricare pro* I . ____tollere expungereautextingucre; ideoij

pro bonitate fua, ne periret prorfus quod cödiderat,gratis iu ^'ficare in fide lefii Clirifti credentes. Verba aliquocapoftoli récita-' quot;O.luftitia Dei,inquit,abfep lege manifeftata eft,comprobata tarnen

amp; propbetarum tef):imonio,iufticia inquam Dei per fidem Icz fttClinftiin omnes amp;fuperomneseosqui credunt. Nonenim eft •^ftindio.Omnes enim peccauerunt ÔC deftituuntur gloria Dei: iu ftificanturautem gratis per illius gratiam per redemptionc quae eft Cliriûo lefu,quem propofuit Deus reconciliatorem per fidem in finguinem eius. Haec opinor uerba apoftoli planiifima füllt omni» tus credentibus, Adimit noftris mentis Sf uiribus iuftificationem, Iribuitillam gratijc,qua datus eft orbi filiuSDeiadfupplicium cru» ùs,in hoc ut omnes qm credunt fe fanguine filq Dei redemptos ef* f«,imlificati firn.Idem apoftolus mox fubqcit, Colligimus ergo fi» itiuftifiiari hominem abfep operibus legis. His argumenta lubq^ Deur iu/U^ t«,AnIudæorum Deus tantum''An non amp;nbsp;gentium^Cert^df gen fi(at fide tgt;uni:quaHdoquidem unus Deus qui iuftifïcabit circuncifionem ex Gentes (je fide,amp; prjeputium per fidern.Deum eftic aliud non eft,quam uitam fudtcos^ tde 8( falutem Eft autem Deus gentium quoep Deus, non ludscO' tuin tantum ; ergo Deus eft uita Si fa lus gentium . Hane uitam ôf falutem nö communicatper legem aut per circuncifionem ; fed per fidem in Chriftum.Sola ergo fides iuftificat. Demonftrari hoc poz hftexemplo Cornelq Centurionis, cui cum prardicaffet Chriftum S.Petrus,amp; ille credidiffet,protinus iuftificatus fuit, etiamfi non rez wpifiei circuncifionem uel legem, etiamfi non facrificaffetaut ullo Opere promeruiffet iuftitiam . Gratis enim in fide per lefum Chriz Hum iuftificatus eft. Nam Petrus fermonem fuum itaconcluferat, Huie Chtifto omnes prophetæ teftimonium ferunt quod remiffio* ntm peccatorum accepturus fit per nomen eius quifquis crediderit ineum.

Profert apoftolus poft ilia eximium amp;nbsp;fingulare exemplum pa* /ihraham nis noftri Abraha;, docensquomodo iuftificatus fitpaternofter A- pittcrnoz braliam. Hoc enim ubicertóexpofiiumfuerit,non poteiit no con ßer lt;]uonn ' ftare amp;nbsp;manifeftum elfe omnibus, quomodo Deus uelit iuftificare do fit omneshomines.Nequeunt enim aliaratione luftificari filii quam ficatut. iuftificatus eft pater. Abraham ergo non iuftificatus eft ex circunciz

I fioneautfacramentorum perceptione. Nam priuS dicitur iiiftificaz tus quam circuncifus.Poftea acceffit circuncifionis fignum,fignacu

Crttj, mne fernen Abrahsc. Idem ille pater nofter Abrahâ non eftiufiffcï tus per legé.Nam lex dem« poft annos 4? o.addita eft promiflioni, non ut peccatum tollcret ueliuftifïcaret,fed ut peccatum oftenderct, S^nostotos euacuaret Sd euacuatos relegaret amp;nbsp;quaficogeret ad ChriftumJdem Abraham non iitftifïcatuseftperoperafua.Etta/ men inueniuntur in hoc fandiifimo patriarcha bona opéra ac ndcJ quidem ueræ opera bona Siilluftria amp;nbsp;multa, qualia K quanta uix rej^erias inalio.Nihilominusdicitapoftolus.Quiddicemus mue/ niifeuel meruiftie ( utrunçp enim fignifîcat iufiiKlt;i(ia) Abraham noftrum fecundum carnem, qui inquam fecundum carnemp^^ eft. Nam fi Abraham ex operibus iuftifîcatus fuit, habet quod gquot;' rietunatnon apudDeum.Deus enim folus iuftus eft amp;nbsp;iuftifi^^”^' Omnes homines corrupti funt,etiam Abraham peccatoreft.Si of’ nes homines deftituiintur gloria Dei.Vnde STprophctadifettepro» hibuit gloriari,nifi in mifericordia Dei. Proinde Abraham minimi contra Deumgloriatuseft;agnouit fe peccatorcmefte,amp;gmtógt;quot;'’ propter mérita fua,iuftificari.Sequiturenim in apoftoIo,Qigt;id fcriptura dien';Crediditautem Abraham Deoimputatum eft

»J* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad luftitiam.Duo dicuntur„Primum,quod Abraham Deo aedid^^

rir,Seeundum.quod id ci imputatum fit pro iuftitia. Ex qs confeqm tur fide iuftificatum efic Abraham urn non per opera. Id enim coin git apoftolus ad hunc modum, Ei qui operibus mcretur iufttttann. nonimputaturiuftiti3,Imputaturautem Abrahac iuftitia.ergonon meruit'iuftitiam operibus. Rurfus, Ei certe imputaturiuftitia,qm credit,non operatur.Crediditautem AbrahamDeo.ergo fides eiim putaiur pro iuftitia.

t/etp fides In eodem capiteprofert idem apoftolus Kalia non minus firma nt^pro^ pro fide iufttficanteabfqj operibus argumenta.Siijquiad lege pet mifsio (fl tinent,ait,h!credes funt, inanis fadla eft fides, K irrita fada eft pro/ «Miiir, miflio. Adlegem pertinentquioperibuslegisiuftitiamquatrunt, Cæterum fides innititur in mifericordiam Dei. Qiiem uerolocum f habebit gratia K mifericordia Dei.fi meremur iuftitiam i Quid ne/ eefle eft credere iuftificandum me fore Chrifti fanguine, ft propter opera mea placatur mihi numen, propter peccata raca iratum; De# nity promittitur falus K iuftitia a' Deo.Promiifio aiitem ibi ceflat u« bi incipit meritum fe noftrum ingerere.Nam ad Galatas quoip di/ xit apoftolus,Si ex lege eft hærcditas,iam n 0 eft ex promifsione.At* qui Abrahæ perpromifsionem donauit Deus: Proinde ut firmant’ neat promifsio.fides iuftifi'eat non meritum.

s T R M O VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

utftcundum gratiatn, ut firma ficpromifsio uniuerfo femini, non Jußißcati «iwntriquieftexlege,ucrumetiameiquicft«xfideAbraha:. Diias tio (onßtit tommcmorat caufas ob quas fidei 8i non operibus tribuat iuftifica ^rlt;ttir. iionem. Prior, utiufiifi'catio confier gratis, amp;nbsp;laudetur gratia Dei, Pollerior.ut firma fit promifsio SI falus, cedat^ ea ctiam gcntibus* Non daretur autem gentibus, fi legi Si circuncifioni.quibus gentes wrentjdeberetur, Deniq; oportet firmam effe fpem falutis noftræ. Salut tir^ Nunqnam autc uel firma uel tuta effet futura ,fi tribnereiur nofiris ta fit opora Operibus aut meritis.His enim femper deeftaliquid. In Deoautem tetnotidiw Simerito filq eius nihilpotefi defiderari.Rata ergo falus efiindubi tia» ûia Si certa.fi illam per fîdem qujcramus in filio Dei qui eft iufiitia OoftraK falus.

His omnibus fubiungam adhuc aliud ex S.Paulo teftimonium, îlliocquidemeuidentilfimum clarifTimum^, AdEphefios fcribit Ephtß», »it,Gratia eftis feruati per fidem.idlß non ex uobis, Dei donu eft, oon exoperibus,ne quis glorietur.Nam ipfius fumus figmentum Unditiin ChriftO'Ielu ad opera bona, quae prxparauit Deus utin lt;isambuIemus.Plurahis non adticiam,nec Pauli uerba multis inlt; *lt;epretabor.Sunt enim lucemeridiana clariora,amp; clarifTime tefian«' Oitfidenos non ullts operibus iuftificari.

Nullum autem hie perieulum eft fratresin domino honorandi, Fidwexe-» oeuilefcanthacdoftrina defolafideiuftifieante.bona opera.Apo^ ritoexpri ftoliCliriftificdocuerunr.eurnonitaetiam doceremus Sinos^Apo mit /«pet •'olos Chrifti,non nos accufent, quibus uideturgenusdoûrinx opera.

de fide iuftificante abfrp operibus conftanter à nobis proponi ‘or,effe irreligiofum.Prxterea cum dicimus fola fide, aut fide abflt;^ Sold ßdn Operibus iuftificari credentes, non hoc dicimus quod multi intclli* iuflificat, Sont.fidem eftefolam aut defiitutam bonis opcribus.Nam ubicuna qwfides eft,ibi feexcrit per bona opera. lufius enim non potcftnô Operari iuftitiam. Antequam tarnen opereturiuftitiam, id eft opera '’ona.iuftus fit necefle eft: ergo iuftus per opera fequentia.prxceden 'em iuftitiam non alfequitur.Eaergo iuftitia gratix tribuitur.Iufti/ Scîntur enim gratis credentes in fide,iuxta illud,Iuftus fide fua ui^ oet,8( poftquä iuftificati funt,inttpiunt pro ferre opera iuftitix.Proz 'quot;de nolumus hac difputatione bona opera impugnare,qux fuum locum amp;nbsp;fuam dignitatemhabent in ccckfia apud fideles corä deo: feduolumus modisomnibus adferere gratiam Dei Si meritum filq

I l^e'.quofoloiuftificamur, euertiamp;concukaticum coniungimus I quot;oftra mérita opera,mcrito Chrifti Si fidei qua apprehendimus 1 Chtiftum.Quid enim clarius quam quod diett beams apoftolus,'’Si

pergratiam faluamur.non iam exoperibus.Alioqui gratia iam no lt;ft gratia. Sin autem ex operibus, iam non eftgratia. QuandoquP dem opus tam non eft opus, Roman, u. Nequeunt ergo hæe duo gratia Si meritum uel opus fimul confiftere. Ergo ne lubuertamuJ Del gratiam. Si fruélum palfionis Ciirifti negemus impie,iuftiÄca tiouem tribuimus folx ftdei. quia hzc tribuit mera; Dei gratia; in ” morte filq Dei.

ot Agiiofcimus interim nos conditos efle, iuxta Pauli doftrinam, ffTihiu, nbsp;nbsp;ad opera bona,ad ea inquam qu« pra:parauitDeus,qux uerboluo

prxferibit,exigitcp utin etsambulemus. Cumrp in insambulamut bonis operibus diuites fumus,ins tarnen iuftificationem non tri'' buimus ; fed iuxta dotflrinam euangelieam humiliamus nos Tub »7. manum eius qui dicir.Sic amp;nbsp;uos.cum feceritis omnia qux prate/ “ pta funt uobis,dicite,ftrui inutiles fumus, quoddebuimu$fa«rtf' cimus. Ergoquoties legit pius opera noftrs nosiufti4ïcare,optra noftra appellari iuftitiam, operibus noftns tribui mercede uitaini]F aeternam,non fuperbit,non obliuifdtur mcriti Chrifti,fed}ruiufinO dilocapie Si commode interpretans. intclligit omnia elfe diuin« gratiae.df tanta tribui iiominum operibus, quia iplî funtreccpti in gratiam,S; quia iam funt filq Dei propter Chriftum : ut tandem 0« tnnia ad ipfum reuoluantur Chriftum, propter quern feiunt fandi (e Si omnia fua Deo patri gratosatç^acceptos elfe.

Ulis ueropaucults quidem fi amplitudinem argumenii fptfla/ ucritis,copiolîoribus autem ft prxfixiim horxfpadumrefpcxcritis, oftendi charitati ueftrr maximam fîdei uirtutem, nempequodiufti fleet credences,ubi obiter totum fere iuftifleationis negotium utile amp;nbsp;cognitu neceffarium omnibus perftrinximus ueriusquam trar dlauimus,tranfimus ergo iam ad alia quotp.

Fider ra® Fides uera eft fons Si radix omnium tiirtutü bonorumlj, operu, dix bonorii ac fatiat in primis meinem ac defideriü hominis Si iraiiquillam red fperinn. ditaeliilarem.Nam dominus in euangcIio,Egofum,inquit, panis uitæ:quiuenitad me, non efuriet;8f qui credit in me, non fitietun/ quam.Quidenimdefîderetamphus,qui fentit uera fidefeiam polfl dere ipfum Dei fllium,in quo funt omnes ihefauri ccrleftes, in quo eft omnis plenitndo Si gratia Serenas amp;nbsp;tranqiiillas reddit con/ feientias noftras poftquam uera fldeapprehendimus Chriftn Dti filium plane elfe noftrum,ilium nobis placalTe pattern, ilium appt rerc nunc in confpeftu partis Si intercedere pro nobis-Ideotp Pi“' lus dixit,luftificati ex fide,pacem hahemus erga Deum perdonn”“ .noftruialcfum Chnftum.Per eundem infldehabemus hberii/’’?*^

patrcm aditu Intiocamus ergo patic per filiri,amp; impetramus ab co omnia, qua: nobis funt laliitaria. Vere enimdixit loannes apoft, Eiliæccftfïducia quam babemusapudeiini .quodfiquid perieri^ lousfecundum uoluntatem eius,audit nos.Et fil’cimus quod audit nos quicquid petierimus.fctmusquod habemus poftulationesquas poftulauimusab eo.Qui fide carent.nee Deüinuocant,nerp faluta/ FiJe;tfîià riaäbeoaccipiütmunera^FidespraetereagratosefficitDeo,cadem äoriaChri inbcidonis Deibenc uti. Fides efficit nein tribulationibus deficia/ ßianorim, ttms.Imo fide uincimus mundum carnem diabolum amp;nbsp;aduerfa ox igt;inia,Nam loänes apoftolus, Quoniam omne quod natum eft ex D«o,ait,uincit mundum.Et hxc eftuidloria quç uiricitmundum.fi des ueftra. Quis eft qui uincit mundum, nifi qui credit quod Icfus eltfiliusDeii;Paulus,Alii uerodiftcntifunt,ait,afpernati fideredem

1 piionem utpotiorem fortirentur refurreélioné Alq ludibriis 8i flaz gris exploraci ruflr,infuper SC uinculis amp;nbsp;carcere,lapidati funt, difTe fiifunt,aciegladii rnterierunuoberraruntin ouillis amp;nbsp;caprinis pelz hbus,deftitu(i,pre(ri,affliifli,quibu$ indignus eratmundus,in defer ns errantesamp;montibus in fpeluncisamp; cauernis terræ. Dominus oiiiitipfeineuangeliodixit.Hxcloquutusfum uobis utin mepaa tttnhabeatis.ln mundo affliftionemhabetis,fed confiditeego uicî '»ttndum.Erit ita^ amp;nbsp;eft neruus amp;nbsp;robur patientix fides. Hxc ful« «(.erigit äc conferuat fpem.Ex fide exiftit cliaritas. Charitas eft plez nitudolegis,qu»in fecontinctuniuerfitatem bonorumoperum. Nifi uero uera in Deum imbuti fr mus fide,nulla erit in nobis chart ■’S' Omnis qui diligireum quigen uir, dicit loannes apoftolus, diz iigitamp;cumquinatuseftexeo. Verum hora iamdudum clapfa eft, »etpquifquampoteritmultisliorisuirtutem fideiomnem pro diz gninteexplicare.

Intellexit charitas ueftra fidem efte ueram cccicfix feu fideliunl Epiloÿit^ ^eiiuftificationem, abfolutionem inquam omnium pcccatorum, '«epiionemingrauamDei.imciadoptionemin numerum filioru Dei,amp;beatificatiorgt;em certillimam felici(fimamq;,fontem denique Omnium bonorumoperum.Oremusitacp uera fide Deum patrem Pordominum noftrum lefum Chriftum, ut is noftra corda huiufz *iodi fide uera adimpleat, ut in prxfenti feculo ip û fide coniunfti^ fetuiamus ei legitime, amp;nbsp;poftquam hinc foluerimus, ui*

IS s ER VI proximis fermonibus duobusde ucrt ] fide 8C uirtutibus eius.ac inter alia commemoraui alv ÿJ cubi Articulos fidei Chriftianae compendiu eflequoi dam ueræ fidei,unde iam operaepreciumÄ mei offici) ehe putaui paucis explicate uobisDuodecimillosfidei articulos. Sunt enimuerae fidei ueluti fubiedlumSd materia circa quae uerfa/ mrfides ; quae cum fit fubftantia rerumfperandarum,articulis hifee exponttur fimpliciter SC breuiterquxna fint res ill« fperandae. Ne/ mo autem expeâetà mein przfenti operofam 8C plenamde artuu lis fidei difpuiaiionem.perftringam illosduntaxat,maxime necefla ria tantum att^gens.De fingulis dicitur alias copiofius. Vos men* orate dominum,ut is uias fuas nobis oftendat, in qs deducat amp;nbsp;W'' uet, ad gloriam nominis fuifii animarum noftrarumfalutemX''

ternam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Symbolu Principio dkendum eft aliquid de cömuni appellatione,quïuu apoßolorii go articuli fidei noftrz appcllantur fymbolum apoftolorum.Sy™' bolum autem dicitur amp;nbsp;collatio 6C iudicium. CoUatio ueronuncu pantur articuli quod ex collatione dodlrinæ apoftolicx fint fomp® fui attp confcripti,ut ïïntregula ÔC epitome quxdam fidd tae ab apoftolis Sireceptae à Catholica fiue uniuerfali ecclefia- Q“* autem primus hos articulos ficordinaueritconferipferitip»*®^*^ eft neqj traditum facris literis.Sunt qui id ipfis tribuantapofto«;’^ co nomine appelIitentSymbolum Âpoftolorum. Beatus CyP^*’ nus manyrin expofitione fymboli apoftolici,Tradunt maiorcs firi,inquir,quod poft afeenftonem domini,cum peradueniumW difpiritusfuperßngulos quofi^ apoftolosigneselingup^'“* ut loquelis diuerfis uarqstp loquerctur.per quod eis nulla gens tera,nullx linguae Barbarae inacceftae uiderentur, SC in uia ptf^ P, eis à domino datum ob praedicandü Dei uerburo ad fingulas q queprofi'cifcinationes.Difcefluriitacpab inuicem cationisin communeconftituunt,nefortcaliusabalioabauc i uerfum aliquid hisqui ad HdemChrifti mutabantur expo®^^^^^ Omnesergoinunum pofiti amp;fpiritufanlt;floreplctibreueiftn tune fibi.ut diximus.praedicationisiudieium, conferendoin un quod fentiebat unufquifc^ componunt,3t(ÿ hanc crcdentibus dam regulam efTe ftatuunt.Haec Cyprianus. Siue ueroipfi apoftolifïueali] uiriapoftolici,fatistamenconftatipfam ®P

tum doArinam pure in his contineri any tradi. Indicium ideo ap^ pellantur hi i2.articuii,quod per illam notam feu iudiciü ueri Chri ftiïniàfaKîs dinofcantur,

(am indicabimus quo ordinc in illis explicandis iîmus progreP Diflritutlo furi.Poterittotaepitomcauttotum Compendium fidei diftribui in Symtolia» quatuor ordines,ut tres primi ordines explicent trium perfonarum fofielifi, unius Dei myfteria, quarcus autem fruftus fidei. quac fcilicet bona cxpeAtmus exfi'de,amp; quac Deus fuis donetfidelibus. Interim pro-, grediemurnihilominus eo ordine, quo articuli duodecim collocati »utpofitifunt.

Primusfidei Chriftiänx articulushiceft, CREDO IN de.» P'nuseß VM , PaTREM omnipotentem, CREATOREM Deus ejftn COEVi ET TERRAE. Etprimusquidemhicfymboli ordo tia,perfomt duocontinet.Primo enim in gcneredicimus, Credo in Deum.Dex trin«t. indefpedatim defcendimus addifiinAionem perfonarumadt|deti tts,Pattem omnipotentem. Eft enim unus Deus fubftantia, perfo= nis trinus.Vnde fignificanter unitatem fubftantiz fignificantes dici mus Credo in Deum.Rurfus perfonarum diftin Aionem obferuan K$ non confundentes, fubiungimus In pattern omnipotentem.

In lefum Chriftum filium eius unicum.Et in fpiritum fan Aum.Cre damus ergo Deum fimplicem unum 8C purum e(fe fubftantia, per fonts autem trinum,pattern filium amp;nbsp;fpiritum fanAum .Scriptum ‘ft enim in lege, Audilfrael, dominus Deus nofter dominus unus (ft.Rurfus in euangelio legimus dixiffe dominum, Baptifantes eos in nomen patris 8C filii fpiritus fan Ai.

Obferuandum uero fingulariter, quodorantes dicimus, Pater Credom noftet qui es in coclis, da nobis hodie panem noftrum quotidianü, Deum» confitentes autem non dicimus Credimus.fed Credo. Nam requv titur ab uno quouis noftrum fides.quam qutfqjtencatfynceräcorz (Ie,profiteatur fimplidterore-.'Non potuit Abraham credereprou/' niuerfo feminefuo. Nelt;ÿ enim profuerit tibi fi alius credat,tu uero non credas. Requiritur enim à fingulis fides adomino.Singuli go profitentes dicimus Credo.Porro quid fit credere expofui fetmo ne 4.Prxtereafequitur in profefsione Credo in Deum.Deus eftob ieftum fundamentum fidei noftrx, utpoteæternum, fummum, inexhauftum Sf obuiumbonum, In Deum ergocredimus.id eft fpem omnem.omnepræfidium totos nos collocamus.uelutiin tum qui feruare SC omnia falutaria conferre poteft.

Sequiturenim iam quis (ttilleDeus cuiinnitimurSf cuinosto» DeusptUer tos committimus,Pateromnipotens. Pater appellatur Deus nofter dicitur.

qui a ab zterno fibi fimilem genuit filiutn.Scriptura eniin nominal Deum,patrem domini noftrilefu Chrifli. Hk, inqiiitaportolus/ft fplendorglori« amp;nbsp;cxprefla imago fubftantia: paterna’.adquemdi xit,Filius meus es tu,ego hodic genui te.Et rmïum,Ego cto illi py ter 8C illc erit mihi fîlius. Deinde Deus pater dicitur per fimilitudi/ nem quandam.quam habet cum pâtre noßro terreftri,nimirum pro ptercreationem.fauorem.amorem.curam Sifolicitudinemquaer*' ga nos affeftus^ft. ADeo enim fumus conditi. Deus amat nos,cii' rat res noftras, SC pro nobis folicitus eft, 8C magis quidem uel im^ penfius quam fit ullus paterterrenus. Nam Dauid, Queadmodum pater miferetur liberorum, ita dominus mrferctur timentium eum. Ipfe enim nouit condiiionem noftram, recordans quoniam pulml fumus.AtIfaiasinc3p.50. Nunquidobliuifei poteft, inquit,mu' lier infantisfui,quo minus mifereatur 8C eximie afficiaturergaeunt quern fuis ex uifeeribus genuit Sed efto obliuifeatur ilia, ego ta.' men tui non obliuifcar.His ergo declaratur bona erga nosDei uo«' luntas ; 8C nos profitentes Deum efic pattern noftrum, profitemuc nos credere Deum nobis effe clcmentem,benignum,mif«ricordeni. qui uelit omnia quae nobis funt falutaria, deniep ipfum erga nos agt; hil nifi bonü 8C falutarc inftituere:prxterea nos ab illo habere quic quid habemus boni corporaliter 8C fpiritualiter.

Dfitronmb OmnipotensdiciturDeusquiaomniapoteft.quiaomniumdtP potent. minuseft,omniacphabetfuofubiedlaimperio.Ideoenimamp;Domi nus exercituum appellatur. Ccclum,terra, SC quz in cis funt.aftra, elemetaomnia,homines,angeli,diaboli,animantia omnia, res con dine omnes,in poteftatefuntfupremi SC jterni numinis.Qutttunij iu(ferit,faciunt.nihil eius uoluntati refiftere poteft. Quod ipfe uolue rir,fieri necelfe eftrac utitur rebus illis omnibus pro 111 uult, SC utiu/ ftitia eius deniep falushominum pofcit.Cöfefsi fumus prius Deum nobis bene uelle.iam confi'temur ilium quae uult etiam polfe. Con fitemur enim Deum omnipotentem eife, id eft nihil no pofiequod utile et necefiarium eft hominibus,adeo^ ilium efle dominum uni uerforum SC auxiliatorem noftrum fortem.

Dttiteft Quod autem Deus fit pater nofter bonus, benignus, clemens SI treator ca mifericors.denitp fortis omnipotens dominus uniutrforum atç de JiC terra, fenfor SC aflertor nofter,declaraturoperibus eis mitificis, Eftenim Creator cœli SC terrx. Porto Creationc cocli SC teirx declarauit quo modo affetfius fit erga homines^Dumenim illi nödum effent, ih’ip meritis offieijs^ prouocare portent Deum ad benefeciendum ipfe Deus prior ex mera fua SC natiua bonitate condidit coelum SC if' ti»»

8 E R M o V11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5®

nm.palatium longe præftaniiffimü amp;nbsp;elegantifnmum,8^ hoc ipfis adinhabitandum conce(îi(,fubicdishomint creaturis in toto hoc inundo uniuerfis. Quantam uero potentiam exeruerit in creaiio« ne rerum om nium claret ex hoc.quod dixit amp;nbsp;iadla funt.tnandauit amp;nbsp;creata funt. Qux fi per paries digéras amp;nbsp;figillatim exponas quid perfex diescondiderit,quoordine,quo cum ornatu,quanta cum Btilitate hominum, denique quam nullo negotio ifia omnia pro* duxerit.ficutifufefcribitur à MofeGenef.fcapite, cogeris ad be* neuolentiam 8i potentiam Dei plane obftupefeere. Interim talem quoque creatorem uniuerforum cogitate oportet, qui condide* titquidem perfilium fuum fiueper seternam fapientiam omnia, lam uifibilia quam inuifibilia.ea^exnihilo. fednuncquoque ni* hilominus per fpiritum fuum æternum fuftinear, foueat, agat, 8£ (onfcruetomnia.citra quern omnia ftatim collapfura effent et abitu rainnihilum.Confîtemurergo hicquo^Deixterni prouidentii amp;gubernationem fapientiffimam.

Ethocquidéordineprimoexpofitü efi quodpatris',quide quafl propriü efi.Efi enim pater,et pater quidédomini noftrijlcfuChrifii: 8C pater nofter eft dominus uniuerforû,creator cceli amp;nbsp;terrç, guber* nator amp;nbsp;conferuator rerü omniü,ex quo funt omnia,Sf in quo con« fiftüt omn ia.Ex hoc a b æterno gignitur filius xternus, patri coxqua lis coelfeutialis eiufdem cûpâtre poteftatis amp;nbsp;glorix.per que amp;fecu lacodidittex utroqj procedit fpiritus S.Dauide qi^ atteftâte 8i dicen te,Verbo dni cœli fafti funt.etfpiritu oris eiusomnis exercitus eorü.

Sequitur iamordofecundus in quo continenturomniamyfteria yirtituhtt filijDei domini noftrîlefu Chrifti. Secundus enim articuliis fidei ftdtii, Chriftianx ad uerbü fie habet, et in lESVM CHRISTVM ÏILIVM EIVS VNICVM DOMINVM NOSTRVM.

Duo autem continet hicarticulus. Alterum quoderedimus in fî* lium Dei. Alterum quis fitille Dei filius. Profitemur enim nos credere,id eft fiduciamSi fpem omnem uitx ac falutis, perindc in filium collocate atqucin pattern. Diferte ergodicimus, Cre* Crtderei» do inlefum Cliriftum: quemadmodum diximus, Credo in De* filiumDâ» um, amp;c- Nam Ioannis i . capitedicitipfe dominus Iefus,Netur* betur cor ueftrum : creditis in Deum amp;nbsp;in me crédité. Item, Hoc cftopusDeiutcredatisineumquem mifitille. Et iterum,Hsrc eft uitaxterna uteognofeantte folum Deum uerum Sfquem mifîfti lefum Chriftü. Piæterea legimus in euangelio Ioannis dominum ad cxcum cui aperueratoculos dixiffe.Credis in fi’liû Dei^ Cxcum ueroilluminatü illi refpondiffe.Quiseft domine,ut eredam in euml

Ät dominum fubieciife, Et mdifti eum, ôi qui loquiturtecum ipfe eft. Tune autem excepifle cxcum, Credo domine:fcd èC adorafle. Credamus ergo amp;nos ac adorem us,eredam us autem lefum efleue rumDeipatrisfîlium.eiufdempoteftatiscumpâtre, diftinâam ta/ men àpatreperfonam.Quando SC Dauid dixit, Dixit dominus do mino meo,fede à dextris meis.

Qjiij /it Cxterum copiofe explicamus quis fit ille fïlius Dei in quem cre fiüus Vei^ dimus.Vbi tria ueniunt obferuanda.Primum illud eft quod app«k latur Filius unicus.Si filius eft, SC filius quidem Dei patris.ergo na/ tura SC fubftantia eiusdiuina eft natura d^fubftantia. nbsp;Hocenim

nomine appellatur ab apoftolo fplendor glorix paternx SC exp«*' fa imago ôibftantiæ illius. Rediflïme itaç filius dicitur à fanftis patribus confubftantialis SC coeifentialis patri. Quo illud perttntt Filiutum-* quod dicitur filius unicus, alibi unigenitus amp;primogenitus. Nun^ rw, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cupamur enim SCnos filii,fed nô cômunione naturx aut fubftan Ug

xqualitate,uel natiiraliter.fed per adojJtionem. Et proinde non of/ fendebantur ludxi quod fe nuncuparetfilium Dei fteuti omnts fideles dicuntuc amp;funtfilij Dei,fed quod intelligerentipfum ani/ plius quippiam de fe prxdicare, nempe quod fit naturalis Dei HIp us, Deo xqualis, SC Deus ipfe* Sic enim legis in euangdio lo^ annis r. capite, Propterea magisquxrcbantludxi interfïcere Iç^ fum, quia non folum foluiffet fabbatum,fed SC pattern fuunidi/ xiifet Deum, xqualem fe faciens Deo. Et in capite lo. ubi di/ xiftêt.doiiunus,.Ego SC paterunumfutnus,fuftulerunt ludxilapi* des utlapidarent eum ; at huncrefpondirte,Multa bonaopera pr«/ fiiti uobis, ob quodeorum me lapidabitis'^Iudxos uero dixilfe,Ob bonum opusnon lapidamuste, fed ob blafphemiam : quia tu homo cum fis facisteipfumDeum. Sunt hxc clariftïma diuinita* tis Chrifti naturalis teftimonia : quibus qui non credit ne patrem quidem habet. Nam qui honorât fi'lium, pattern honorât :SC qut filio caret, ne patrem quidem habet ; ac nifi filius naturalis elfetDe/ us,non pofiet efiiefaluatormundi.

Jefu'^ Deinde nomen proditur unigeniti fi'lij Dei SC appellaturlefuS Chriftus. Exprimitur autem nomen ne fit error in petfona, SC ut intelligamusex nominequis fit ille in quem credimus, lefus eft; quo nomine donatus eft oraculo cœlefti, quemadmodum etiam ty piptxcefierantdeeo in lofueduceamp;inlefufacerdotefummo. An/ gelus apudRIatthxumerudiens lofcphum,Pariet fïlium,inquif. Maria, uocabis nomen eiuslefum. Is enim faluum facietpo^

Filius ergo hic Dei lefus faluatoreft müdi.quiremittitpeccataSi libérât ab omni poteftate aduerfaria. Quod nullo modo poff«, niz fieifetDeus ueriis. Dicicur idem Chriftus, quodperinde fonatatc^ Chrißut, l'tiidicas Vndlus.Hebraci uocantMefsiam.Et uocabulum hoc tarn ttgnieft,quàm facerdotq.Olim enim ungebantur K reges 8i facet ilotes:8C ungebanturquidem chrifmate aut oleo externo fiue typiz io.Chriftus ipfe ipfa uera undlionefpiritusfandli plenitudine tinz ftuseft:ficuti narratur in loannecap.i. amp;nbsp;j, Propnjfsimeergo hoc loabulum Chriftus tribuitur domino noftro.Nam prim um quigt; ilhex eft amp;nbsp;facerdos populi Dei»Deindc plena omnigenacp uberta •‘inkfumeffufuseftfpiritusfandlus.unde uelutie' fcaturigine uel lontc uiuo exuberat in omnia Chrifti membra. Hic enim eft illc Aa lon in cuius caput effufum eft oleum,quod defcendit in barbam Sd '»extimos ueftimenti eius limbos. Nam de plenitudine eius acccz Piinus nosomnes.

Foftremo obferuandumuenit in hoc fecüdo articule quod nun Chrißut iHpantusDetfilium dominumnoftrum. Ac peculraritcr8C duplici eß domi« iloidem nomine appellatur hlius Dei dominus nofter. Frincipio n«i. Pioptermyfteriumredemptionis. Chriftus enim dominus eftomz llttm eledlorum,quosa(rcruitäpotentia 8C dominant fathanac pec '’n ö£ mortis, amp;nbsp;feett fibi eos populum acquifttionis.Fit autem allu Hoaddominos qui pecunia fibiemuntferuos y aut qui’inbello ferz y’ntcaptiuos, quos occidere potuifTent, autqui alias à mortepræs nnti libérant damnatos.Sunt ergo dominiueluti liberatores redem P'orcs ac faluatores.Certc Paulus quo«^ hue alludens.Precio empti ‘“iftis.inquit.nolite fieri hominum ferui.Et beams Peuus,Redema Pneftis,inquit,non auro 8i argento.fed preciofo fanguine agni im ’’’’culati.Deinde Chriftus appellaturdominus propterdiuinäpoz nntiam öd natura fecundum quam omnia fubiedla funt filioDei. niquiaamplifsimumeftuocabulum domini, diuinametiam natu '’ngt;8dmaieftatemcomprehendens,libentcrleguntureo ufiapofto ''■Paulus ad Corinthios.Licet multi fint domini,ait,nobis tarnen us quot;ns eft dominus lefus Chriftus,per quem omnia 8d nosperillum.^

TertiusfideiChriftiançarticulushiceft.OiVi CONCEptVS Artkulut de SPIRITV SANCTO ; NATVS EX MARIÄ /ideij.

’iKGiNE. Secundoarticulo profefsi fumus nos credere in lez nngt; Chriftum Dei filium dominum noftrumtquo certeadumbra# j niijius nos firmiter credere Deum patrem nobis 8i in noftram falu I 'titidediffe mundo filium faluatorem öd liberatorem. Hue enim I f binent uocabula lefus öd dominus, lamitacp tertio articulo expo»

nimus modum Si rationem qua uenit in mundum, nimirü per in' carnationem. Duo ergo comprehenditarticulus, Concepiionein Chrifti.ôi Natiuitatem eiufdem. Oequibusordine dkcmu$,ubi prius Si paucis quidem explicauerimus incarnationis dominicx caufas.

nùdomini« propterpeccacum quodconaaximus omnesex proroplafto. Nam citcaufit, ftipendium peccatimors. Ideocp non potuifTemuscalumingrcdi qui eramus ad tartara proijciendi.niiïadnos defcendifîetDeifîliuS acim manuel fatfill s fecum nostraxiiîetad cœlos. Proindefumma incarnationis caufa eff,mediate inter Deum Si homines Si median Ktdiator. do coniungere uel adunare difiunifios. Nam ubi mediatoreft, ibi dilTidium Si partes fintneceffe eft. Partes funt Deus Si Homines. Caufa diiïidii eft peccatum. At mediatoris eft diftïdentes paries tur fus coniungere : id quod fieri non poteft nifî prius tollatur e' me/

1 dio caufa diffidii peccatum. Peccatum autem neque expiatur neij tolliturnififundatur fanguis Si fequatur mors. Teftimoniumliu' tus rei præbet Paulus ad Hebrjcosg.cap. Oportuit ergo mediatoré afTumerecarnemnoftram Sifanguinem,quo SimoripoftetSi fun dere fanguinem.Præterea necefleeftfequeftremautmediaioremu« triftp communem effe quos conciliate debet: unde oportuitChriftû dominum Si Deum efteuerum.Si hominem uerü.Deuspurus.fot midabilis Si parumaccommodus fuiftethominibus.Homo purus non potuiftiet accedere ad Deum qui eft ignis confumens: quapro' pter utrunrp exiftens dominus nofterlefus Chriftus utritppartiac* cômodus eft mediator. De qua re teftificans apoftolus dicit, Vnul Deus.unus etiam mediator Dei Si hominum,homo Chriftus lefus, qui dédit femetipfum preciû redemptionis pro omnibus Idem apo fiolus ad Heb. 1.Si p^cap.plura differitquae ad hunclocü pertinent. Et in 1, cap.alteram quocp incarnationis Chrifti caufam récitant dk dt.Dabuit per omnia ffatribus fimilis reddi ut mifericors eifer Si fî-deli* pontifex, in qs quae apud Deum forent agenda,ad expiandu Mtiip populi peccata. Nam quod ipfi quotp accidit tentatio, poieft tentatis quoep fuccurrere^Rurfus ut erudiret homines in omni pie/ täte Si iuftitia.deniq; ut effet lux mundi Si exemplü fanfttfllmæ ui/ ({, incarnatus eft dns nofter. Nâ Paul us,Gratia ait Dei falutifera api paruit nobis étudiés nos utabnegata impieratefände uiuamus. lu fumma,ut nos ff’pter peccata difiûdos à Deo.cu Dco rurfus côiuquot;' geret Siin focietaté fuijpfiusfuorum^ bonorum omniü ncsrfdP^ rcc,naturp communione nobifcum coaluit,hoc eft incarnari uoluit»

s E R M o V11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51

yculiis fidci duo habet membra. Altcrum eft conceptus eft de fpiritu De coneep äncto. Hominesalioquiomnesconcipimur ex uirili fcminc eocp tioneChrk ■’’’mundo, amp;nbsp;iccirco nafcimurpeccatores,adeo{y,utPaulusait,nax ßi, ^■murfilqirsr, Cacterum corpus Chrifti adeoipdominus nofter ’’onconcipitur in Mariauirginedelofeph.autexullo uirili fcmiz ■■'ifedde fpiritu fandlomon quod fpiritus fueritloco feminis. Ne» ^mtenim exfpiritualiud generari nififpiritus. Atqui habetdomiz ■’usnofternon phantafticum corpus, fed uerum nobis confub* l^întiale.Conceptus eft ergo dominus nofter in utero uirginis e' fpi ■■mfanfto.Nam effecit acterna fua potentia fpiritus fandtus.ut illiz ^ïtauirginitatematris, ipfainquamfoccunda fadta conceperitex

ipfius fanguine, dcderittp corpus purum 8f uere humanum Rz I’oDei.Id quod multis exponitur per angelum Gabrielern apud S. ^ucam in cap. i.De quo loco cum alibi diduri firn us copiofius.iam

j ’’anfimus intadlum. Prxdixit conceptionem illam ßc futuram ipfe I ^tusmoxabipfomundiprincipio. Non enim dixit, fernen uiri ■Onculcabitcaput ferpentiî,fed fernen mulieris. Prseterea dicit per P’Opheas Deus,Ego excitabo fernen ipfi Dauidi. Nota eft autem '■aMofis deexcitandofeminefratrisdefundli. Sienimexceffifl’et ^aterfineliberis, cogebatur frater fuperftes uxoréducere defunóH f'awis.acexea procreate liberos,qui nomine appcllabantur ccnfe» '■’murtp non uiui quidcm, fed defunfti fratris. Proinde cum ex Dauide non cflet uir qui idoneus foret gignerc ex uirgine filiz “mDei faluatorem mundi,Deus ipfe fufcitat Dauidi fernen, ac Pttfpiritum fuum fcrcundam reddit uirginem: qusc quanquä non ton cep it ex uiro Dauidico, quia tarnen ipfa trat Dauidis filia, nbsp;nbsp;ex

fua ipfius fubftantia,Deo fic efficiéte, dederit fubftantiam filio Dei, ■ft hie amp;nbsp;dicitur Dauidis filius. Quid quod ipfe Dauid in Pfalmo »«.uaticinans dicit■; In magnificentiis fandfitatisex utero aurorae gt;ibiros natiuitatis tuæ. Vel, Ros natiuitaiis tuæ tibi ex utero auroz fr in magnificentiis fandlitatis. Hoc eft, magnifica quadam fanfti »tcamp;modomirabilinafceris. Habebitenim fetua natiuitas.ßcut gtneratio roris, qui ex aurora pura uelut matrice nafeitur. Elicit e# ’’im interdiu fol è terra uaporem.qui ob calidifurfum ducctis pau* dntem,tempera.tae nodlisuel uefperarumfrigoredeorfumducitut ”lt;5 in aquam foluitur. Sic autem fol iuftitiæ Deus e' terra, ex corz poreinquam intemeratae uirginis Mariae fanguinem elicuit,8f mi» fabilimodofanfteamp; pure effecit, ute'matricc murida nafeeretue londpetcuirlp fanAißimus Dei ßlius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

■CaulJct pu CaufT» purifstmxhuius conceptionis filij Dei in uterofanflifsi rlt;e conce^ mæ uirginis hae funt.Qui concipitur in utero uirginali Dcuseft.'ai ptionit Deus eft ignis confumens.qui nullam poteft in ferecipere immun/ Chrißi^ diciam.EtquoniamuenitDeusnoftramidefthumanam impurita | té purifi'caturus.oportuitcertc ipfum ob omni original! labeexeffl/ ptum.per omnia eiTe fandifsimum,ut unica ea^ illibataholliapto peccatis totius mundi oblata,omnia mundi peccata femel tollerer é medio. Nam quodinquinatum eft, nö poteft idquod inquinatum eft purgare,quinimo labes 8i immundicia peralterius immundi ac ccfsionemconduplicat impuritatem,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ .

De IsZdtÎHi Alterum membrum huius articuli tertq eft, Natus ex Maria uirgi r4fe cfcri/ ne.Natus eft dominus ex Maria matre eadem^ uirgine, Homoer* fli~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;go uerus eft,qui ex homine natus eft. Sedamp; pura eft eius natiu^'

Nä ex uirgine natus eft,ita ut fimul X mater fuerit amp;nbsp;uirgo■ Nam öilfaias dixit, Ecce uirgo co ncipietölt; pariet filium. Virgo inqn“” eiet utruncp.concipiet X pariet,ita ut maneat uirgo.Purifsimacrgo । cftfilq Deinatiuitas.Etueraquoqjeft. Trahitenim carnemexful’/ j ftantia X ex uifeeribus uirginis.Quo nomine etiam appellaiurdo* minus nofter lefus filius Dauidis. Non poftet dici Dauidisfilm^» | niüex Maria, puella aut fülia utiq; Dauidica accepiftetueramfub/ ftantiam humanam.Adquam fignificandam X propriifsimeexpti mendam loannes apoßolus dixit, Verbum caro fadum eft.Etapo/ ftolus Paulus,Nufpiä aftumit angelos,fed fernen Abrahae. Ibidem dicit dominum fratribus fuis fadumefteßmilem per omniaexce/ pto peccato.Ad Philippenfes ait, Cum eftetæqualis Deo.femctip' fum inaniuit forma feruifumpta,in fimilitudinehominum confti* tutus,Sé figura repertus ut homo. Rurfus autem teftificatur Ioan/ nes apoftolus X ait, Om nis fpiritus qui confitetur lefum Chriftum uenifteincarnem,exDeoeft,amp;omnisfpiritus quinon confitetur lefum Chriftum in carne uenifte,ex Deo non eft. Modum natiuita/ tis expofuitmultis Lucas cap.r.Et nos alias de eo dicemus copiofi/ US. Credamus ergo X confiteamur lefum Dei filium conceptum efte ex fpiritu fando,natum ex Maria uirgine.

Quartus fidei Chriftianae articulus hic eft, PA SS VS SVB Mi 4. PONTIO PIVATO, CRVCIFIXVS, MORTVVS,ETSB PVLTVS, DESCENDIT AD INFERNA. ExponiturhoC articulo quarto finis.ufus X frudius incarnationis dominiez pow' fimus.Homo enim fadlus eft ut pari X mori poftet, moriendo^ patiendo à morte xterna X tormentis inferorum redimere, putg’* tos^ conftituere hxredes uitxxternx.Nam hic eft finis mortis“O-jntow»

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s BR MO VII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JJ

Oiduciturhic aniculus rurfusin fuas portioncî.Principio confîi Chrißttt f (tniur dominum noftrum paiîum eife, uereuult;ÿ non puratiue. Si paffiistß^

Faifum quidem xrumnas miferias huius fxculi,deinde tormen* ta«(nifîcumamp; ipûm monéaccrbifsimam. Pafluseiliiaq;animo 8(corpore,amp; muîtiamp;rie quidem. Ifaiasenimdicit.Virdolorumeft Siquicxpertus eftærumnas.Ipfe portatinfi'rmuaces noftras. do* lores noflros ipfebaiulauit.Nam 8C in euangelio ipfc dixit, Triftis *ftanima mea ufi^ ad mortem. Ea uero omiiia propter nos paifus *ft.Non enim erat in ipfo peccatum aut caufa ulla cur pateretur.

Secundo loco notatur tempus amp;nbsp;iudex Pontius Pilatus tub quo Paßut fti t'tortuuscftdominus,8Credcmiimundumàpeccato,morie,diabo» Pontio Pi* inferis. Pafliis eft ergo fiib monarchia Romanorum, fub Im law, peratore Tiberio, cum iam fecundumuaticiniumlacobilfraelis.po Pulusludaicuspareretexterisregibus, neqjpraeellent ampliusre* Eesuelprxfidescftirpe ludaica. Turn enimuenturum prxdixerat Mcfsiam,Quid quod ipfedominus ineuangelio non femel praedi Xcratfetradendum fore in manus Gentium amp;nbsp;ab his occidendumf

Tettiolocofîgnifîcamus etiam modum pafsionis. Subiûgimus Crucißxut tnimCrucifixus Sfincrucemortuus.Eratautemfupplicium cruz tfiJominut tit litprobrofifsimum, ita etiam acerbifsimum. Idautem fupplicij iw/ler. *lt;'fcfufcepit,ut fatisfaceret pro mundorSf quod ab initio typi prx* oilcrant fore utfufpenderetur in ligno. Strui lignorum impone= l»turiraacimolandus.(npalumquocpimpofttum ferpentemMo feerigebat.Sed et ipfe dominus, Vbi exaltatusfuero,inquit,omncs toham ad me. Porro in cruce expirauit tradens fpiritum Deo. Vere lt;tiim mortuus eft ut mox fequetur. Vbi paucis dicendum eft quis fît Ihiftus mortis Chrifti. Principio maledifii eramus propter pecca* FriiÄw tuncmalediélionem ergo in fefufcepit, fublatus in crucem, ut toile moriir tct malediéboncm, elTemus autem benedidli in ipfo. Denicp non chrijii. potuil nobis obuenire hxreditas teftamento legata,nifi is qui lega* ttit fuiftet mortuus. Deus autem legauit: qui ut mori poffet, homi= itetnafTumpfîtjidemip mortuus eftiuxta humanam naturam uthx ttditatemniw acciperemus. Alibi rurfus Paulus,Qui peccatü no no uit,pro nobis(Deus)peccatü fecit,ut nos elficeremur iuftitia Dei per tllum. Homo ergo piacularis faôus eft pro nobis dominus nofter, tn quern ceu hircum peccati cum collata congefta'qj client omnia

I totius mundi peccata,ipfe moricns ea omnia fuftulitac expiauit; m I urn unica Chriftihoftia fatisfccerit pro peccatistotius mundi. Qui I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

D s 3 Y-.M E OiL O ■ A RO 8 T, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

eertviPSxitriUseft fnonisÇlhiftifrucflQS ubicptradiius ab apoHo* lisGIn ifti. Deinde docct nos mors Chnftipatientiatn amp;inoriificî tionem carnis noHra: ; imd conimunionefui efficitin nobis Chrù ftusfpiritufuonercgnetin nobis peccatum.Dc quaremuka tradi ditapoßolus Paulus ad Romanos ^.cap. Dominus in Euangelio dicit. Si quis uult pofl mc uenire.abneget femctipfum amp;nbsp;tollat nu-f । ccm fuam Sifequatur me. Hi Si nonnullialqfimtfrnftus pafsio/ nis dominicx uel mortis Chrißi.

Sepultut Quarto loco fubiungiturSepukus. Vere enim in cruce mortuus tflJomi* efl dominus nofter. Probata efl ueritas mortis eius à milite qui latus tuttnofltr. eius transfixit.Sublatus eft deinde ex cruce Si pofitus in monumen tum . Ponuntur in euangclioillorum nomina qui ipfumfepcliue/ runt, lofcph Si Nicodemus.Oftcnditur item modus quomodo fet peliucrinteum.Frudlum fepulturæ Iiis uerbistradiditipfefaluator, Amen amen dicouobis, nifî granum frumenti deiedlum in terrant mortuum fuerit.ipfum folum manet:iîuero mortuum fuerit,niuP i tum frudîum adfert.VndeSiapoftolushortaturutfepeliamutcuni Chrifto in morteeius.quo in nouitateuitærefurgamusJmdSui^ uamus regnemusep xternum cum eodem.Ergo fi noûra quoiptot pora fepeliantur aliquando.nc fimus foliciti. Sepeliuntur enim fit!« les utrefurganccumCIirißo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Defcendit Quintam particulam articuli 4. quidam feparatim ponuntprO ttdinfrma, ariiculofîdeiquinto.Egonon uideocurauellidebcata prarcedenii bus neq; curpeculiarem conftituatarticulum fîdei. Verba ßc habet, Defcenditad inferna.Dehis uarix funtapudfacros interpretesfen* tentix. Auguftinusin libro de Ede Si fymbolo hxc uerba nerppo* nitinregula Edeineepexponit, Cyprianuslixctradit.Scienduffl fane eft quod in ecclcft« Romana; fymbolo non liabeturaddiiuni 1 Defcendit ad inferna, fedneepin Orientisecclefqs habetur hic fer/ mo.'uistamen uerbieadem iiidetur elfe in eo quod fepultusdicitur, Haccille.Vidcturautem rentireCyprianus Defcenderead inferna aliud non cEe quam condi fepulchro.iuxta illud Jacobi, Dedacetis canos meoscuromerroreadinferos. Verum non defuntquibus up paret hoc quod allatum eficarereiußa ratione, Nameöfentaneum non eEeqiiodrem femelaperteexpoûiam.obfcurioremoxloguea digenereimplicuerint. Imd quotiesconiiingunturdux fententi* eandero rem EgniEcanres, Temper poAeriorem prioriselfeexplica'' tionetn. Cxtcmmplanioreme^eillam loquutionem Sepultiis implicatiorem.Delcenditadinferna.S.AugußinusadEuodiuin^ i piftola torquetfe in hac caufa, Ad Dardanuta de Deiprzfcquot;^ nbsp;nbsp;nbsp;I

fcribit dominum ingreflum fuirfc tartarü,fed nullum fcnlïffc cruda tuin,Longe fimpliciusmdebimuraniculumhuncintelligerè.fifen« lerimus mrtutein moiiis Chrifti dimanaiïe eiiamad dcfundios 8C Itisprofuirîeàdeft propter mortem Cliriftiomnespatriarclias amp;nbsp;fi.* deles homines ante Chrifti aduentu mortuosab æterna morte prae« fcruatos effe.Sicut 8C S. Petrus cômemorat doniinû abqfTe in fpiritu amp;nbsp;fpiriiibus inobedientibus ac in careere detentis pncdicafle. Nimi tuminnotuit amp;his iuftadamnationis ex morte Clirifti fententia, ^uod uiui noncredidiiTenteum ipfoNoeacfuis in uenturû Melîiâ. Vdcerte per Inferos uelinferna intelligimus nonlocûfuppUcq dez ftinaiü imptis, fed defunélos fideles, quemadmodü per fuperos fîz gnificamus adhuc fiiperftitesin uita. Proindeanima Chrifti defcen dit ad inferos,id eft delataeft in finû Abrahae,in quocolleâifuerunt omncsdefunftifideles.Ergocum latronifecû crucifixodixit, Hoz diemecumerisin paradifo,promifiteiconfoninuita: amp;nbsp;beatorum fpirituum. Definu Abrahsc difletuit ropiofius dominus nofieraz pudS.Lucamin cap.euang. 15,Licetenim dominus defcendifle diz ’ catur.fïttamen id ex moreïoquendi. Alioqui ex Luca claret finum AbrahælocumclTelongirtimefeparatum àtartaro,amp; pofitumquû dem infiibhmi.CsEterum de bis curiofius inquirere amp;nbsp;differere cuz fiofimagis quam pqefthominis. Confitemurin hocarticuloaniz mas efle immortales, easqj protinus à morte corporea tranfire ad ui tam, faniflos quidc ab initio mundiomnes fide fanólificatos per Chriftü, in Chrifto amp;C per Chriftn haereditaic accipere uitæ æternae.

Adderem iftis articulum y.nifihoraiam prscterqffet.Differemus Efiloÿtt, ttgoinfermonem proximum.Iam uero orabimus unàomnesDeû pattern noflrum qui in cœlis eft,ut per fpiritum fuum nobis infpira tcdignetur ueram amp;iiiuificamillamfidem,quç tendit in patrem SC filiumtin patrem utcreatorem uniuerforum ; in filium ut faluatorc totius mundi,quiideoccrlo defcendit SC in utero famflifTimac uirgi nis Mariae incarnatus eft,ut effet mediator inter Deum amp;nbsp;homines, atqjhos inter fc reconciliaretfeu coniungeret.haberetcjj quod offerz tetadfatisfaciendumdiuinaeiuftitiçfiC adpurganda peceata noftra: quæ SC in corpore fuo tulit, imd abftulit, omneslp fideles barrede» fecit uitae acternsc.Laudemus iam Dei gratiam,8C agamus gratias fibo Dei. Cui foli debetur omnis honor

DtpoßtrioriiutfiJei Chrißi^M ^irtieulu figt;mtoloapoßolonuH fomprthtnfis. SERMO VIU«

HR E M V S anteomniaDeum noftrumut is pro fua bonitate concédât nobis féliciter expedite Ämulio tii fruflu procedere in explanandis alijs fidei noftrjChri ftianæaniculis.

Antcuiut (^uHuirîdeinoftracarticuIushiceft, TERTIA DIE EE* SVKREXIT A MORTVIS. Et tenet quidem liic anicului fidet inter omnes alios ferme' primas.Necfuntapoftoli in aliis de* clarandis amp;nbsp;confirmandis operofiores quam in hoc uno. Neclatis fuiflet fi dominus nofter duntaxat pro nobis moi temoppf'iin^'»

Jltfurrtt nifi etiam refurrexiifetex mortuis.Nam fi non refurrextflet « i”®'’ ^io efiri' tms.fed manfilfet in morte,quis perfuaderethominibus pcccat“quot;* ßiglorioßt morte Clirifti elfe expiatum,morte Chrifti mortem fuperatain/aO' nam dcuidlum SC tartarum fidelibus confradlum^ Imo pergcrent abfurdi noliri homines perpetuo blafphemareDeum uen'iac fpr® nofiram fuggi!lare,dicerctp,Quis unquam redijt ex ijs qui monrm obierunt.ac enarrauit nobis an fit uita in alto feculo port liant iC qualis ilia fit Quia ergo nemo red.^ife legnur.diibium rclinq“* tur quod gat l iunt fpermologi de uita futuri leculi. kcirco ut Wil mundodecLararet dominus port hanc uiiam fupereffe aliam uitanii animam quoep cum corpore non interire.fed iiiucre,tertia dieredilt ' ad dilcipulos fuos rediuiuus dominus nofter: fimuletiam demon* ftrauit expiatum cfTe peccatum.exarniatam mortem,deuidlumdia* boIum.Sf deftruftumiiifernum.Nam aculeus mortis eft peccatit, Vel ftipendium peccati mors eft. Mortis imperium habet diabolus amp;contluditobpeccat3 in tartarum. lam itatycumrefurgituiuuS ex mortuis Chriftus^non potuitei dominari mors:5f quia mors do minioamifibconfradlaeft.parirationeconfequitur amp;nbsp;diabolumet infernum per Clinftum efte deuidf um,deni(^ horum omnium uint amp;nbsp;iiirtutem peccatum efte expiatum, ClarerergorefurreftioneiTi domini noftri lefu Chrifti quaficertificate obfignarctp falutemSi redemptionem noftramutdeeaaddubitarenö poftimus ampliul« Confitemur itatp hocarticulorefurrexiftedominû noftrum lefutti Chriftiim exmortuis,amp; nobis quidem refiirrexifie, id eft nobis de* leuiftc peccatum.nobis deuicilfe mortem infernum amp;nbsp;diabolnmtiu xra illiid apoftoli, Deus fecit nos faluos ^uocauit u oca none fan* dla.nonfecundum operanoftra,fedfecundum fuum propofinn® Si gratiam, quae data eft nobis per lefum Chriftum ante tempo'® «tetna»

*itrna,f«d palam fefta «ft nunc per appariiionem feruatoris noftri kfu Clirifti, qui mortem quidem aboleuit, uitam autem K lucem produxit amp;nbsp;immortalicatem per euangelium. Sunt huius generis *lijmultaadRoman.4,ôi i.Corinth.if.Namamp;ineuangclio loz *nniî dicit dominus.Ego fum refurredlio amp;nbsp;uita, qui credit in me öiJmfi mortuus fuerit utuet;amp; omnis qui uiuh fif credit in me, no Oorietur in xternum.

Infpiciamusiamctiam fingula uerba articuli. Coniïtcmurdomi ■quot;im refurrexifle.Eft autc refurgere denuo furgerc. furgit J^uod caz lt;ltt Corpus Chrifticecidit.ergo corpus Clirifti furgit.adeo^refurz 8'i.ideft,iilud ipfum corpus Chrifti quod priufquam caderet uiuex operabatur,iamrefurgit.ruFfus inquam uiuit amp;C operatur. Ve '(tnim Tertullianus de refurredtione carnis.Refurredlionis uocaz Wmn,ait,non aliam rem uindicat quam qux cecidit. Refurgere ez nimnoneftnifieius quod cecidit. herum enim furgendo quia cez cidit refurgere dicitur.Re enim fyUabafcmpcriterationi adhibetun I’roindedum matronx euangelicx abeuntad fepulchrum undluz corpus domini quod pependerat in cruce.aucUunt ab angclo do 'quot;ini, Quid quxritis uiuentem cum mortuis^Non eft hie,fed furrez ^ii.amp;c, Nota eft enim hiftoria dominicx refurreóïionisapud Lu* «m in cap.i4.8lt;apudMarcumin cap.i«. Petrus quoep apoftolus «Dauiderefurredionemueramaftruens i.cap.Ädlorum in pri* quot;gt;a ilia coniione fua diferte oftendit Chriftum uere refurrexilfe •xmonuis.

Dcindeaddimus dominum refurrexirfe ex mortuisuel à mortuz Exweld B.QnxparticuIaexprimitamp; mortis fif refurre^ionis ueriraté. Cor mortuit rt pusemm uet caro moritur corrumpituratqui mortuum refufeiz furgit. Hmr,corpus ergo uel caro refufeitatunquafi dicatconfitens,Ea qua txteri mortales lege naturx defun Aus eft dominus rioftcr, at non hanfitautlixfit inter mortuos. Eandcm enim carnem quam femel »Ifumpferat mortalem ac per mortem depofuerat, iam refumit imz mottalem.Prxdixerat enim Dauid.Quoniam non derelinques ani mam meamin inferno,neepdabis ut fan Aus tuns uideatcorruptio» quot;cM.Eftenim primogenitusrefurgentium Chriftus.inquoceu in tapite declarari oponuit,qualis fit futura refurreAio omnium mem btorum Chrifti in die iudieq.

Hanc uero refurreAionem confitemur faAä effe die tertia, à mor 7*ertia Jii teinquam.Deponiturenim in dieparafceues acruce amp;inferiurfc- rtfurgit. ‘ pukhro.quiefcit fabbatototo,amp;: circa principium diei primi fabba= »rum,qui primus inquam occurrit in hebdomada,qux nobis hoz

die dominica eft,refurgit circa aiiroram ex mortuis, Qiiamuis ergo in euangehoMatthæi li.capitc legamus dixille dominum.Quem* adinodumfuitlonas in uetitre ceti tribus diebus Si tribus nodb/ bus:fic erit filius hominis in corde terrae tribus diebus Si tribus nodibus ; attamcn in capite is, 8C to, feipfum quafi exponenl loquutum idperfynekdocham,dicit. Oportet meabire HierofO'' lymatn Simulia patiafcribis Si fenioribus. Si occidi.Si tertio diere ■fufcitari.

Afctnfio Chri/li glo fiofa.

Sextus fideinoflrçarticulus hic eft, aSCENDIT AD COB* LOS, SEDET AD DEXTERAM DEI PATRIS OM» HiPOTENTlS. Corpus illud quod corpori noftro côfubftantii le eft,defumptü ex Maria uirgine,adeocp ex fubftâtia uirginis aflum ptn,quod pependitin cruce Si excefiît,fepultu eft Si refurrexit,ill«d ipfum inquâ afcendit ad ccclos Sifedetàdexteris Deipatris. Nam pofteaq perdics4o.abôdefatisinftruxiflet dns nofter difcipulosf«' os deueritaterefurrediôisfuac Si deregnoDei,fublattiseftincctlu.

Afcenfione ilia fua déclarai uniuerfo rerrarum orbidominus no fterquod fit uniuerlorum dominus omnia^fibi Iiabeai fubic^l* quarcuntp in cœlo funt amp;nbsp;in terra,quod ipfe fit robur noftrum «if* tusfidelium Si gloriatio contra portas inferi. Afcendenscnim «* cœlum captiuam duxitcaptiuitatem, fpoliatislp hoftibuspop«!“quot;' fuum locupletauit.quem Si indies fpiritualibus donis cumulai. Naminexcelfisrefidet.ut transfufa indeadnosfuauirtute,uitano{ uiuifîcet fpirituali.uariisip gratiarum muneribus exornet.deniip ul ecclefiam aduerfus omnia mala defendat. Eft enim Deus fcruaiot rcK SC pontifex nofter. Vnde cum offenderentur quondam Caper naitæ, quod dominus appellafiet fe panem uitac decoclo defcc«^ dentemad uiuificaiidum mundum,aic,Hocuo$ offendit^Quid ergo fi uideritis filium hominis edafcendentem ubi erat prius'Ini.' mirum ex uiuifica refurredlione Si gloriofa adcœlos afcenfione colligctis meeifc panem uitac ccclo delatum, Si iam iterumalfum/ ptum in coclos manere feruatorem uitam Si dominum cœli ßi tec* rac, Sed SC bcatus Petrusapoftolus in Adis, Certo fciattota domus Ifrael,inquit,quod dominum Si Chriftum fecerit Deus hunc lefum quern uos crucifi'xiftis.

yirtui dz [ctnfionis kifalum.

Deinde non tantum à morte refurgens redijt ad fuos, uerumhis infpicientibus afcendit in ccclos, quo redderemur omnes certiorcs xternpfalutis.Afcendendo enim parauit nobis locum, ftrauituiam, hoc eft ipfumaperuitfidelibus ccclum In ccclo pofuit quod à iifi''? afiumplù Deus.uerum hominemiuiuum utiq; Si irrefragabilcicd'

Jionitiin irtcœloÿ aliquandototum hominem effe transferendiï» îrnnecefleeft membra capiticonformia fieri. Refurrexit ex mor “JsClirirtus caput noftrum ; refurgentergo membra.Etquem/ niodum nubes dominum abftulit ab ocuttsrdifcipulorumdta pij 'r^niurin occurfum domino in nubibus, totiep tam anima quam Corpore erinius astern um habitabimiis in coclis apud caput ho* fuin Clirlftum dominum.ld quod clariflima Icétione traditur lo* ”’.i4.cap.dicente domino, Vado paraturus uobis locum, iterumep nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• '

*iios fitis.Apoftolus quoq^ Paulus teftatur ôfait.Nos qui uiuimus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)

^^reliquierimusinaduentudomini.fimulcumrefufcitatisexmor* *’*'srapiemur in nubibus in occurfum domini in aera.Confitemur 'fgo hoc artic ulo lefum Chriflü in cœlos fublatum uniucrforü effe •iominum,regem SC pontificem.affertorem amp;faluatorcomniü in ®theuniuerfo fideliû.Côfîtemur in Chrifto amp;nbsp;propter Chriftû nos 'ttdcre uitam scternam.quam corpore in fine mundi, anima quoqp ptotinus attp hincexcefierimus.percepturi fimus.

Quisoroafeendit^qui ex. Maria uirginenatuseft.qui crucifi'xus lt;td taloù quot;'ortuus amp;nbsp;fepultus eft,qui refurrexit ex mortuis: is inquam afeedit, ’’iinirum corpore 8i anima, Qiio autemafeendit^; Ad cœlos.

Calum in feripturis non uno modo accipitur. Principio poni* DeCafo, •quot;f pro firmamento 8C extenfione ilia quæ eft fupra capita noftra.in 'l'ia uolitantultrocitrol]jauicula;.amp;in qua infuntaftra, qua: di* 'untur ornatus Si exercitus cœlorum. Nam Dauid, Amiftus eft Qcusluceceuueftimento.Siextenditcœlos ueluticortinam. iRm^ Videbocœlos tuos,opus digirorum tuorum, lunam Si ftellas quae •ttfundafti.Etiterü.i^ioperitcœlum nubtbus.Si parat terrae pluui ’'n.R.urfus.Cœlienarrantgloriam Dei, Si operamanuû eiusan« ’'unciatfirmameBtü.DeindecœlüponiturprothronoSi habitatio ' ’'tDei.deniqj pro ipfo loco fede amp;nbsp;receptaculo bcatorü.in quo Det »sfefuis uifendum ôC fruendum præbet. Dauid cnim iterum tcftifï ßns dicit,Dominus in cœlis paraaitfoliûfuum. Vnde Si dominus ineuangeliodixit,Ne iuretis per cœlü.quiathronus Dei eft.Paulus itroapoft. Scimus,ait,quod fi terrenû noftrum domiciliü huius ta* hernaculi deftrudlü fuerit,aedificationem exDeo habemusdomici* liutn nô manufaólum acternü in cœlis. Hac itaip fignificatione Cœ* latn appellatur Regnum Dei.regnum patris,Gaudium,Beatitudo amp;fœlicitas.acterna uita pax Si tranquillitas. Etquanquam Deus »ttllo concludatur loco. Nam dicit, Cœlutn mihi fedes, terra au*

um eft fcabellum pedum meorum: atnmcn quia maxime clucefctt in carlo gloria Dei, 8(. in carlis fe fuis uifendum fruendum^ pr«' bet,iuxta illud,Videbimus cum ficuti eft. Item, Nemo uidebitmfi ait dominus, amp;nbsp;uiuet,dicitur calos inhabitare Deus. Sed ôi Chrii' ftus dominus iuxta diuinitatem nullo cöcluditur loco.'iuxta aftuni'

ptamhumanam naturam quamiiexitadca;los,lococalicertocon tinetur,neceftintcreain terrisaut uhilt;p locorum corporaliter,fed AfcÿiJit fciundlus à nobis corporcuerfatur in ccclis. Afcendit enim qui in' dominui fu feriora relinquens ad fuperiora contendit. Chriftus ergo reliiftis tet ris fupra omnes calos fedem corpori fuo collocauitrnon quodcla/ tus fitextra omnes calos, fed quod fupra omnes orbes afeedens m ipfum extimum atq; fupremû calum, in fedem inquam beatorum fitreceptus.Paulus enim apoftolusfignificantiifimeloquens.No/ ftra conuerfatio,inquic,in calls eft, ex quo amp;nbsp;feruatorem exp««' mus,amp;c.Eodem modo ôi Lucas euangelifta dicit,Etcum benedice

Sed quid multisexponimusquod in ipfo fymbolo perconfc* ____________ quentia clarifTime illuftramrfSequiturenim.Sedetad dexteram Del patris patris omnipotentis.Ex his enim intelligimusqualis locus fit otmûpoten» lum,dC quid in calls agat dominus nofter.Noneftquidem noftfj ' fragibtatis calorum fecreta rimari amp;nbsp;difeutere, interim non impiu eft illud quodferipturis nobis traditurlnquirere, amp;ita utnobis era/ dltum eft fidelltcr tenere.Simpliciter dicitur dominus noftcr federe,

Datera Dei finita tfl O’ fori noznm.

Dextera Dei patris in fcriptura duplicem habet fignifitadontni. Principio dextera Dei eft locus beatorum amp;nbsp;fcclicitas xterna in cœ' lis.ld quod ante nos obferuauit beams Auguftinus qui in libro de Agone Chriftiano cap. ifi.fîcreliquit fcriptum, Dextera patris tn beatitudo perpétua quçfanôiis datunficutSiniftrarediff*»’®’^’^''“ miferia perpétua quae impqs datunut non in ipfo Deo fed in créa/ turis hoc modo quo diximus intelligatur dextera amp;finiftra.Hocau tern dixit beams Auguftinus fecundum fcripturas. Dauidenimca/ nit.Notam mihi facies femitam uitar, facietas gaudiorumin conipe diu tuo eft,amp; iucunditates in dextera tua in perpetuum. Hoc qui aliud eft quam fi dixi(feclt;Perduces mead uitam, in ipfos inqua ccr* los,ubi fatiaborgaudii$,nimirum teinfpidendo amp;nbsp;te contempt®' do atep fruédo.In dextera tua in zterna beatitudine funt petua.Et in euangeliolegimus oues addexteram, htEdoscoW

i îudicr în ßniftra.Iuxtahanc fignifîcadonem dexterx.Sederefîgni ScJertiji ficstquiefcereab omnibus laboribus,S( tranquille beatetp uiuere. ^uie/errt Notifsimum eftcnim illud proplieticum, Sedebit uir fub une fua, in.6 frtd pro CO quod eft pacata fecura ôi: trâquilla crû c omnia. Dextera icaep gdudio« pstrishacfignifïcacionefiiiita cumeonfîtemurfedere filium in dextera patris omnipotentis,confîce(nur dominum noftrum libc fätum omni moleftia Si infirmitate Humana fecundum liumanam Dituram quiefeere ïam Si Ixtari in cerco cœli loco, ubi Sianimas SC ' corpora noftra credimus xternumSi futuraSi uidfura. Namin tuangelioipfc dominus ceftjtur in domo patris fui manfîonesef« le multas,ad quas para ndas ut Si ipfis locus fît abeat, Si quanquam tlgt;eat,rediturîi taméad ipios Si aifumpturû ipfos ad femetipfum.ut obiipfefît.ibi aut eodem in loco futun (int Si illt Proinde credimus Chriftum quiefeere in ccclis ubi nobis quoep locum parauit quictis, in quo xternum in gaudio futuri fimus. Et quia corpora noftra in beaiiiudine non funt ubic^ futura, fed in loco certo.ideo reéle dixit Status Auguftinus Chriftum domiiui iuxtaueri corporis modum *0 uno aliquo loco cœli elTe.Et S.Cyprianus.Sedere ad dextram pa lri$,carnisalfumpcz myAcrium eft.

Deinde poniturDextra Dei pro uirtute.regno.proteftione alfer Dfïter4 Itoncetpotentia Dei.Dauid enim dtxit,Dextera dominiexcelfa eft, DeiinjiniM dextera domini facit fortia Et Mofes, Dextera tua domine magnifi e/l c? poten Wta eft in uirtute,dextera tua domine fregit inimicum, Et iuxta hâc tix nomen, dexter« figniftcationcSederefiginEcatregnare,afrerere,potentiam Sedert extrcere Si obire munus principis. Nam Dauid dixit,Dixit domu regn4re trusdomino meofedeà dextrismeis,doneeponam inimicostuos oc, Inbcilum pedum tuorum. Et Zacharias, Eece uir,ait.cuius nomen eft Germen.de loco fuo germinabit, Sixdifieabittemplumdomi« ni,fedebit Si dominabitur fuper folium fuum, eritlp facerdos fuper folium fuum Hac ratione Dextera Dei infîntta eft et nullo loco con eluditunet cum confitemur dominum noftrum federe ad dexteratn patris, confitemur filium exaltatum effe fuper omnia fubieftis fibt rebus omnibus ut Paulus ait ad Ephef.t.cap.denicp filium fic exaU htü, poife omnia,regnare in tota ecclefia, afferere fuos, intercedere in cœlis apud pattern, ubit^ prçfentem effe diuina uirtute.Huc enim pettinet quod omnipotentiam fefsioni huic adiunxit fymbolum dicens, Sedet ad dexteram patris omnipotetis.Nam Si apud Matth. dicit.Data eft mihi omnis poteftas in cœlo Si in tetra, abiteergo SC

I nbsp;nbsp;nbsp;Sic pulchrc pauculis hifee uerbis expreffum puto qualis fit locus

DH «YHB'OIzÖ a po s T, cofli, nimirum locus qiiûtis gaudij acteinæ felicitatis.fnqaoff'* «Jet.liabitatamp;uerfaturiuxtaaiiumptam naniram fiiius Dci.ficatSi nos qui fumus Chrifti membra futurifumusui Hlo loco fine omni doîore amp;nbsp;mokfba in gaudio fempiterno.Et quamuis dominas no fier moleüia omni bberatus firjntelligimus ramen ipfum non otio fum defidere.Eitenim rexfacerdos Deus ucrus in temploDeiue ro.-nou poteft ergo non proingenio.amp; officio fuoopcrari falurem in eleélis, amp;nbsp;omnia facere quaecunrp ùcit Deus rex amp;nbsp;facerdos. hi :fcimus iam omnesquid in coclis refidens dominus nofter ficiit, Nelt;p ullam eiadfertmolclliam quod agit flC operatur.non cnim ne ccfsitatequadam,fcd natura amp;nbsp;uoluntate operatur.

S.niera* nbsp;nbsp;nbsp;Non aliter tradiarunt hune fideiarticulum 8i ueteresfanflæliP

nymusdt pturar interprètes,quorum aliquot proferemus teihmonia.S.Hieto Dexttra/^a nymus exponens i cap.Pauli ad Eplielîos fcribit.Perliumanamfi^ frit, militudinem Dei potentiam demonilrauit: non quo folium ponalt; tur 3C Deus pater in co fcdeat.fecumtp filium habear refidciem: fed quo nos aliter iudicantem aten régnante nid per nofira uerbaifl(d ligerc ncqucamus.Sicut ergo proximum elfe Deo.iiel ab eo rccedcre non fecundum locorum fpacia, fed iuxta mérita feniicn^ dum eft.quod fanfti iuxta cum Ent.peccatorcs uero lt;dequibusan propheta.Ecce qui elongant fe a te peribunt) ab omni eins uidnii fubmoueantur. Sic ucl in dextris ucl Eniftris Dei effe accipiendum eft,quod fandli a' dextris eius fint,peccatores uero a' finHiris.Siloito requotp tdipfum in euangelio comprobante cum cues i dextris, boeJos uero memoret eifeà finifiiis,Sed amp;. ipfurn uerbum federere gni ilgniffcatpotertatem, per quam bcncEcium eis Deus tribuitfu perquifaus federedignatur, quod fcilicetrcgatcosôfincurfufuo iiabeat 8C ad nutum proprium uaga prius amp;nbsp;libera colla cotiueriie, t.^ugufli S.Augudinits de bde amp;fymbolo.Crcdimus, inquit, quod fedet ms de Dex ad dextram Dei patris.Necideo tarnen quafi Humana forma circuit trafntris, fcriptum efie Deum parrem arbitrandum eft.-utdeillo cogitinribus dextrumautfiniftrum latusanimooccurrar.autidipfumquodfcde repatér dicitar, flexispoplitibus fieripurandum e(l:neilludincida' inusfacrilegium quoexecratnrapolioluseos, qui commutiuirunt gloriam incorruptibilisDei in fîmilitudinécorraptihilis hominis, f'ide. Tale cnim fimuladirum Deo neplias eli Chriliiano in templocol^ locate: multô magis in corde nepharium eft.ubi uereeft templum Dei.fiàterrenacupiditareatrp erroremiindetur. Addextram er/;f intelligendum ell didlum elfein fumma beaiiriidine, ubiialiitb^ I pax Si gaudiumeli; beat ad (iniHram hoedi conliituuntur,idc^''' I

mïfcriapropter ïniquitatcs amp;nbsp;labores attp crucïatus. Sederc ergo quoddiutur Deus non meitibtorum poßtionem, fediudiciatiain lignifîcat poteftatcm.qua ilia maießas nunquam caret femper dû gnisdignatribuendOjEtreliqua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Beatus Fulgentius epifcopus lib.ad Traßmundum regem a.Do ly, •quot;inus.inquit.ut localem oftenderethumanüatem fuam dicit difei/ tiutgt; pulis fuis, Afeendo ad pâtre meum amp;nbsp;ad patrem ueftrii, Deum meu fi^Deutn ucftrü.Ët mox, Immenfitatëuero fuæ diuinitatis oftciidés dicit difeipulis fuis, Ecee ego uobifeum fum omnibus diebus ufqt ïdeonfummationem feculi,Quomodo autem afeendit in ccclum, ’'ifi quia localis Si uerus eft homo ï Aut quomodo adeft fidelibus ^is.nifi quia idem immenfus uerus eft Deusï

Beatus martyr Si epifcopus Tridenti Vigilius libro contra barre fe t.Hoc erat,inquit,ire ad pâtre Si rccedere à nobis, auferre de hoc ÜKi» ■’’undo naturam quam fufeeperat ex nobis. Vides ergo eidem natu

, f’tpropnûfuifl'e utauferretur 8C abiretà nobis, fecundum atteftan^ I liumuocemangelorû, Hiclefusquireccptuseft«àuobis,fic ueniet ^ueniadmodum uidiftis eum euntem in cœlum. Nam uide miracu ium.Videutriufcpproprietatis myfteriumcDei filius fecundum Im •quot;anitatem fuam receifità nobis : fecundum diuinitatem fuam^it ■'obis,Ecceegouobifcü fum omnibus diebus uf^ ad confummaz •ionein fcculi.Si nobifeum eft,quomodo aiti Venientdies quando dtfîderabitis uidere unum dierû fîli] hominis Si non uidebitis. Sed 8i nobifeü eft Si nô eft nobifcü.Quia quos reliquit amp;. à quib.difceû ^tliiunanitaiefua,non reliquit necdeferuitdiuinitate fua.Hxcille.

Septimusfidei noftrxarticulushiceft,INDE VENTVRVS Articulât IVdicare Vtv.OS ET MORTVOS.Prxcedentibusar-' fiJâr. deulis propofita Si confeffa eft diuina in Chrifto bonitas beneficen JudcxChri lia 8i gratiaûam declarabitur in ipfo etiâ diuina iuftitia feueritas Si fiui. uindifla.Namduo funtaduentusdomininoftrilefu Chrifti. Pri.* mo uenit humilis in carnem redemptor Si feruator mundi, Seciido Ueniet gloriofus in iudiciü iudex Si ultor inexorabilis côtra omnes impœnitentcs Si impios. Venturus eft autem c' cœlis c dextera pa-» ttis, corpore uifibihSiuerehumanoconfpicuus omnicarni, cum itnmenfadiuinitatis potentia Siglori3,cum angeloiüomniumfa^ ’ tellitio.Ipfe enim dominus in euangelio,Videbunt,inquit,filiü boa minis tienientc in nubibus cœli cum uirtute Si gloriamulta, Si mit ttt angelos fuos cum tubx uoce magna,Sic.

Porro iudicare fignificat pro tribunal! federe, caufas audire Si di ludicart füitere,litemclirimerc,decernsce8iptonunciare,denique defen* ^ttid.

dere 81 afferere.rurfus punire aut afficere fupplicio,at(p iia colierfu re Sf opprimereuim amp;nbsp;malitiam.Credimus ergo dominum noftru lefumChriftumindie illo afîerturum omnes pios 6^ perditurü mnes impiosu'uxta illud apoftoli. Reueiabitur dominus notier dc cctlo cum angelis potentix fux.cum incendio flammx, amp;infliget ultionem iis qui non nouerunc Deumirurfus idem iudex iuftus red det coronam iuftitix omnibus qui diligunt aduentitm eius.

Pi/!ur4 i« ModumenimindicijtalemproponuntnobiseuangelicaS^apO dieij extrem ftolica feripta. Poftquam iniquitas huius feculi perueneritad fum/ tni, mum,acorbem feduxericAntichriftusu(minimüfuper(iißdti,im/ pqq; dixerintpax 8i fecuriias,tum repentinus ueniet interims. Mit/ tec enim arcliangelum fuum iudex dominus nofter,qui clangatm/ ba amp;nbsp;à quatuor uentis colligat omnem carnem ad iuduium : mox fequeturipfe iudex dominus nofterlefusChriftus cum totoexercu tu ccclorum;defcendctautem è coclo in nubesiacin nubibusecu in tribunal! fublimis refidens apparebit illuRris omni carni.Qiii enim uixerintinliocfeculo,iftoiudici} tempore(labunt corarniudkem punélo immutaci;mortui uero refurgent in momento omncs.TnC iudex feparabitoues ab hœdis:amp; pronunciabit iuftam pro ouibuti contra hccdos fcntcntiam,Venite benedidli Sic Et.Abite malcdi« fti,8lt;c.Sequetur mox ipfa executio.Oiies eiiim furfum protiniiS r3 pienturin niibes obuiam domino in aera.afcendentqjciimillolx/ ti in ccclos ad dexteram Dei patris.xterniim uifturi in gloria dio. Impqsdehifcetima tellus abforbebittp liorribiliter uniuerfoS, demittens eos ad tartara xternum cum fathana 8i angeliseius cm/ ciandos. Fient hxc om nia non longo molefto uerßpelli Si iuridico quodam procetfu.fed rxtemplo.Tuncenim patebunt omnium cor da, 8i accufabit unumquemq; fua ipfius confcictia. Copiofius lisec tradiinturMatth.X4.amp; xif.Sap.j.Sd r, i.Cor.ir,t.Corin.pi.Tlic(i. 4.ß^ y.Rom.i i.Pcr,j.amp;ff»

fuJicatur nbsp;nbsp;nbsp;Cxterum lîngularitcr confïtemur iudicandos fore uiuos Si mor

KÎHi amor tuos.Idqiiod nonnulliexponuntdepiÿs amp;impiis.Atqui fymbolu w, paratum eft fîmplicibus maxime. Atfimplicibus conueniunt liffl/ plicia. Iccirco mortuifuntomnesquicuncpabexordiomundiad diem ufcp ultimum cxcelferunt c' uiuis. Viiti autem funt quos depte hendet dies ilia uiuentes adhuc in hocfcculo. Apoftolus enim.Ecce inyftcrium uobis dico,air,Non omnes quidem dormicmus.otnnes tarnen immutabimur in pumfio temporisin momento oculipk extremam tubam. Canet enim,amp;mortui refurgent incorruptibM SC ws immutabimur.Rurfus alio in loco idem apoflolus, Hoc»quot;

musuobU in uerbo domini.quod nos qui uiuemus K rcliqui erilt; mus in aduentum dotnini.nequaquani pracueniemus eos qui dor^ mierunc.Quoniam ipfe dominus cum hortatu ÔL uoce archangeli ac tuba Deidefcendct c cœlo,Slt; mortui in Chrifto refurgct primû, deinde nos qui uiuemus qui reliquierimus.iîmulcum ülis rapielt;* murin nubibus.inoccurfumdominionacra;amp;fîcfempcrcum do minoerimus.

Confitemurergohocarticulo7.noscrederefînemafforererum Prlt;«nMrt omnium in hocfeculo.feiicitatem^ impiorum non fore perpétua, fitpplida Drumenim iuftum effequi omne dederitiudicium filio fuo,qui nbsp;nbsp;tertiJiirM»

ttpenfurus fit in illo die unicuitp iuxta opera fua, impqs tormenta l'unquamterminanda.piisxterna gaudia.Adeoc^ profïtemur hoc aniculo nos expedare liberationem refrigerium 8C prxmium uitx ïternr.Quomodo enim credentes fuos, populum lu um, Si feruos fuos perderet qui in ueracüTimoeuangeliodixittAmcn dico uobis, quod uos qui fecuti eftis me, in regeneratione,cum federitfilius ho minis in fede maieftatis fux, fedebitis SC uos fuper fedes duodecim iudicantes duodecim tribus Ifrael. Certiiïimafuntprpmia SC fuppli dapiis Si impqs in uerbo ueritatis propofita. Veraciitimuscft qui )dlfaiamdixit,Dicitciufto quod bene fit habiturus.fru^u ftudiorü i^aorum fruetur. Vae impio,male habebit, quoniam rependetur et fecuncft» opéra manuü fuarum. Et hxc quidem hadfenus de ordine lymboli fecundo. Defeendimus iam ad ordinem tertium.

Articulusfîdeioâauus hiceft, CREDO IN SPIRITVM/rMeulm Sanctvm. Continethicordotertiustertixinadorandatrinigt;fiJât, täte propriecatem perfonx.Redeautem credimus in fpiritum fan.* ^um (îcut in patrem amp;nbsp;in filium. Deus enim unus efi cum pâtre SC idio fpiritus fandfus: Si reiffe fequittir fides in fpiritum fangum fis ÿpirtms dem in patrem SC filium. Nam per ipfum diuinae falutis complets fttnflut, m filiofrudius obfignatur.fandîificatiocp Siablutio noftra nobis pwfpiritum conferturaut in nos deriuatur. Apofiolus enim. Qui unxitnosDeus efi,inquit,qui etiam obfignauit nos.deditcjj arrham fpiritus in cordtbus noftris. Et iterum,Eratis quidem fceleribus pol loti,iam uero abluti SC fandlifîcati eftis, deniep SC iuftificati per no.* men dominilefuSd perfpiritum Deinoftri. Sandlifîcatquidem S£ pater,fed per fanguinem lefu Chrifti, SC eandem in nos fandiifîca« •ionem transfundit perfpiritum fandlum ; ut fpiritus fandii quafi proprium fitfandlificarf,unde6^ nomen obtinetfandliuelfandlifi

I tatoris. Proindecumfpiritusfandli nomen audimus,cogitandus tfteffedlusquë ei tribuit fcriptura,expedläda^ beneficia quç ex ipfo k î

in nos tnanani Virius enim operatio feu aiflio fpirituseftqnicquii operaturiii nobis per fîlium gracia Dei patris : uc necetîaria lîcfidcs in fpiritum faniRum. Etprofîccmurquideni hocarticulo oâauo nos eredere fidèles omnes purgari,ablui,rcgenerari,fan(fbficari, il/ lan)inari,uarii$q; gratiarum muneribus donari à Deo propterChri fium fed per fpiritu m fanducn.Extra hune enim non cA ulla fandi fieatio uerazunde non oportet charifmata alijs tnbuere medijs; lizc gloria folius eft fpiritus diuini.De quo difTeremus in alijs eoncioni busfufîus amp;plenius.

)n C^rifîo nbsp;nbsp;Quoniatn uero elapfa hora nos admonet uela colligere,botta/

dédit nobij mur omnes utfidem in dominü lefum religiofeteneât; huneenim faterpltne mifît nobis pater cixleftis.in hoc fetotum nobis âf exprimii Si. exhi onmesthe^ ber.hunc infcrtbitcordibus retinet in animis fpiritus fanflus.Eft fiturot (a^ autem tota falus hominis nbsp;nbsp;fingulæ falutis partes eomprehenfiein

hjlttf Chriftoiundecaucndum eA,tie alióderiuemus.Placuit patri, aiia« poAolus.uniuerfam plcnitudinem inhabitarein filio,amp; in ipfore/ capitulate ac uclut in fummam redtgere falutis omniaiae in deles fint copied. Si enim falus quxritur.ipfo nomine dcceæur fC nesipfum efle falutem.Dieiturenim lefus.id eft faluator. Si ipf“™ Dei fantflum fpiritum acdona eius uaria defideramus, reperiemuS ficin Chriniundlione.DiciturenimChriAus,unffus inquam.fan'' élus fânftorü SC fantflificans fine inungens nos fpiritu fuo.Si opus eft alicui robore SC fortitudine alfertione SC potentia,habet in donu nio Chrifti.Eft enim Chriftus uniueiforüdominus.In eodem inné nimus redemption?. Redemit enim nos uenditos fub iugum fa tha næ.Habemuspuritatéineius conceptione.indiilgentiâineius naît uitate.Noftri enim fimilis fadus eft ut cödolere nobis poflet.Habca musremiftioncin eius pafTione.abfolutionc in eius damnationc, fatisfaifhonéineiushoftia uel facrificio expiatorio.purgationetn in eius fanguine, reconciliation? uniuerfalc in defeenfu eius ad infée ros Habemusmortifieationemcarnis noftrxin fepulturaeius.ui/ tx nouitatem imd SC animx immortalitatem corporum^ refurre/ ftionem in eius gloriofa refurredlione.Habemus item regniccrh' ftis hxreditatem SC hxreditatis obftgnationem in afeenfioneeius felfio n eip in dextera patris.lbidem eft interceftbr facerdos ôCrex no lier prxfidium SC caput noftrum defenfor nofter SC fecuriias noftra tutiftima.Inde transfunditin nos omnium bonorum copiamfpùij tumftiumfandlum.SCcommunkatfctotum nobi.sSCnofipfosW* coniungit nexuindiffol«bili.Indcconfîdentes6Clxtantesexpelt;^ (nutipfum iudicem,afrertoreni inquam SC patronum noftrum,«^

s s R M o I sr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4*

damnabit in tartarum cum fatbana prarcipirfS dabit omnes ho.» ftcs noftros.'nos autem amp;nbsp;omnium feculorum omnes credentes fc-* tunifubuc*lictincœlos,utibicanamuscanticumnouum,fii tn «o nultemus in fecula feculorum, Ipfi gloria femper*

Dlt; pnßrein:t fUei chrißiarnt articulis fymbolo apoßolorMn nmpr(hmßsgt; SBRMO

NVOCEMVS patrem noftru in cab’s, per domi* num noftrum Ie(umChriftum,ut gratiam fuam in nos transfundat, quo poftremam partem expofîtionis arriz culorü fidei Cbriflian J multo cum frudiu expediamus.

■CATHOLIC AM, SANCTORVM C O MM VNIO NEM. ^cifi Poftconfeffionem fidei in fandam trinitatc 8( in myfteriü fili} Dei Domini noftri lefu Chrifti, denicp in fandificatorem amp;nbsp;reparatorS omniü fpiritum fandü : quarto ordine iam enumeraturfrudus uel sinuseffeftus 8i finis fidei, quxuideücetcontingant donentur fidelib.Obuenithis cömuniocum DeoSf cum omnibus fandis, bnftificatio,remiifio peccatorü,rc(urrcdio carnis amp;nbsp;uita fempiter* »a.Dehis ordine dkemus quantü facultatis dedérit benignus dns.

Porto repctendumeft ex articulos. Credo, Credo inquam fan.- Non preß ftamecdefiamcatholicam.Contenduntbicimperiti quidam confi tendumtfi ’tndumeffe, Credo in fandam ecclefiam. Nimirü quod feriptum Credo in ütinConftantinopolitano fymbolo. Et in fpiritum i^ndum domi tuleßdm, *quot;iin uiuificantem.'qui ex patte filioep procedit.qui cum patte amp;nbsp;fia (gt;0 fimul adoratur amp;nbsp;conglorificatur.qui locutus eft per propbetas 'nunam catbolicam amp;apoftolicam ecclefiam. Nam h»c ita diftin/ ^uunt ut ficut repetunt ex prçcedentibus credo amp;nbsp;intelligîit. Credo 'nfpiritüfandüdominü.’ita Credo hlequotp repetunt, amp;nbsp;bunefen fsiti colligunt,Credo in unä catbolicS apoftolicä ecclefiam.Cx* •num prxter neceifitatem 8i contra pietatem uerba fymboli ita de.» ’0fqucnt.Namreferturboc,In unäcatbclicä Si apoftolicä eceltfiï Son ad uerbü Credo,fed adfpiritüS.nempcquod is locutus fit per

I pfophetas in unä catbolicä 8i apoftolicä ccclefiä Significamus ein ^confi'iemurunüat^ eundc fpiritü omnia egiffe in utrotpteftam. contra tos qui confinxerût duos fibi quafi côtrarios fpiritus. Sed 81 «atusCyprianusinexpofitione fymboli apoftolici. Non dixitin Cypridnus '3n(flainecclefiâ,ait,necinremifrionépeccatorü.necin carnis refurgt; •tftionem.Si enim addidilfet In prxpofiticnem, una eademtp uis

(aifTetcumfupcrioribus, Ne auteminillisquidemuocabulisubi dcdiuinitatefîdesordinatur.In Deo pâtre didiur,fif inlcfuChrifto filio ctus.âlt; in rpiritu iandoun exteris uero ubi non dcdiuinintt^ fed decreaturis ac myderiis fermo cft,ln prxpofîuo non additur, ul âicatur,ln fanélarn eccleriatn.fed fanôiain eccicfiatn crcdendain d' fe,non ut in Deum.fed ut ecclefiatn Deo congregatam.'ô^remiffioi nein peccatorum credendam effe.non in remifTionem peccatorum.* Ü refurredionem carnis.non in refurredionem carnis. Hac itaqi prxpofîiionis fyllaba creator à creaturis fecernitur, Si diuina fepa« rantur ab liumanis. Hxc Cyprianus.

HW, Si non.Credoinfandam ecclefiam. Allegantitr prxterca utrba eius ad Neopliytos de Confecrat.Diftinôl.^,cap.Prima, Non dixi mus ut in eccleitam quafi in Deuin crederetis, fed intelligi« nos di xi(fe,utin ecclefîa fandla catholicaconuerfantcsinDcutn cr(d(' retis.

Paßhafius Multô clarius autem Pafcliafiiis in lib.i. de fpiritu fandlocap.i. Credimus ecclefiam,inquic,quafîregenerationis matrcminoninct quot;nbsp;•clefiam credimusquafiinfalutisauthorem.Quiin ecclefîamcredit in hominem credit. Non enim homo ex ecclefîa, fed ecekfia cœpit effeexhominc.Recedeitai^ex hac blafphemix perfuafîonc ut in aliquam humanam te xfîimes debere crederecreaturam : cum ont/ nino nec in angelum nec in archangelum fîtCTedcndum lmpcnua nonnullorum præpofitionem in,uelutde proxima uicinaipknten tia in confequentem traxit Si rapuit, Si ex fuperiluo imprudent» appofuit. CxterumhicliberS.Pafchafqualdeprobatuseftà beato S. Grego/ GregoriomagnoRomanoepifeopo.

riw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quid quod Thomas Aquinas difputans de fide lib.x.part,i.ar*

Thomas tic.s.quxft.i ait^Sidicitur,Credo in fandfam ecclefîam, inrelligen ^^Muas, dum quod fîdes noftra refertur ad fpiritum fandlum quifanftificat ecclefîamiutfîtfenfus. Credo in fpiritum fandlum fandlificantem ecclefîam. Sed melius eft Si fecundum communiorem ufum ut no ponaturibiln,fedfîmpliciterdicatur fan^iam ecclefîam catliolicâ;

Ito papa. Heutetiam Leo papa dicit. Hxc ille. Habetis fententias ueterum ec* clefîæ dolt;fforum,Cypriani, Auguftini, Gregorij, Pafcliafii, Leonis papæ.fed Si Thomx Aqiiinatis,qui in hifcepoftrcmis temporibuS docuit. Ititellexirautem charitas ueftra ex rationibus defumptis ex

feriptura canonica,confîtendum effe fanflam catholicara Si nén* dendum in fandlam catholicam ecclefîam.

Ecclefia propriceftcontio, populus inquam euocatus aut colleftus adaudicndum dereipublicæ negotijs.ln prxfenti cftomnium pro ftentium nome Chrifti ca;tus,communio auc colledtio, multitudo amp;nbsp;focietas.Catholi£a id eft uniuerfalis didtur liçc focietas, quia per Cdzliolif4 oïaloca fiitépora extéditur. Sandlienim omes itauniunturutmem tccltfia» bra in uno corpore quæ ab uno depëdét capite. Ergo uniuerfitas to ôç multitudo fidelitim dicitur ecclefia. Non enim reftridta eftec-' défia Chrifti in angulum aliquem Aphricsc Donatianicum : exten ditfeperorbemterrxamp;adomnia tempora, Sicompkdiitur omz nés fideles ab ipfo Adamo ad ultimum uftpfandlum qui futurus fftantefinemmundi. Habethæcparticulates ecclefias,Ecclefiam 'nquam Ada: 8C patriarcharum, Ecclefiam Mofis Së prophetarum ânte natiuitatcm Chrifti.Ecclefiam Chriftianam quac à Chrifto dez nominaturjSëApoftolicam.apoftolicadoftrina colledlam in nomi ne Chrifti.Ecclefiam deniqj Hierofolymitanam,Antiochenam,AIc Mndrinam,Romanam,Afiaticam,Âphricanam,Europ£am,Orien tJlem,Occidentalem,amp;c.Ethçtamenomnes ueluti membra unius torporis fub unico capite Chrifto (folus enim Chriftus eft caput ec defijc fiiae.nontm triumphantis fed Si militantis)unicâ dutaxatcon ttituuntcatholicam ecclefiam ; in qua non reperiuntur uel hacrefes nelfchifmata,ideo etiam appellatur orthodoxa.nimirum à retfla Qrthodo^ Uctaoplnione,fententia,fideatqjdoârina.Infolaenim ecclefia eft xa ecclefia. ueta fides,Së extra ecclefiam Del nuUa eft ueritas,nulla Talus.

Confîtemur autem hoc articulo quod omnes fideles per totum Credimut terrarum orbemdifperfi.fedamp;quihodieuiuuntin cœlis.quotquot fanéiam ef inquam faluati Tunt,8i in fine ufq; Qculi nafcenturraluandi,unum fe ecclefia. üntcorpus,naélifocietatem nbsp;nbsp;participationem cumDeo8ëinter

Te mutuam.Et quoniam nemo cum Deo uniri poteft nifi et ipfe fan fins attp purus fit,quemadmodum Deus fandlus purus eft, ideo cteditnus fanélam effe ecclefiam,id eft fandlificatam per Deum paz trcm in fanguine filq dono fpiritus fandli.Teftimonia plura au« diuimus in fuperioribus contionibus. VnumPauli fatis fuerit quod adEphef.italegiturfcriptum, Chriftus dilexit ecclefiam amp;nbsp;tradidii Temetipfum pro ea, utillamfanâificaret mundatam lauacroaqux per uerbum.ut adhiberet earn fibi ipfi gloriofam ecclefiam non haz ben tern roaculam autrugam,Sëc.Ex quibus uerbis etiam hocintelz Qifomoda ligimus,ecclefiam appellari incötaminatam 8C prorfus puram.non ecclefiafan propter ipfam.fed propter Chriftü.Ita enim fandla eftecclefia Chri (la.

I ftiutquoridie proficiat, nondum quoad in terris uiuit, perfeda fit. I In Chrifto tarnen cius fanâitas perfeftifsima eft, Quo nimirum

DB 5 Y K E O L O A P O S T, pertinct illa egrcgiadomini uox.Qui lotus cft.non opus habet,nifï ut pedes lauet,fed eftmundustotus. Propter Chriftutnenim lauan temfanguinefuo,fideles perfcótcmundatifunt.fedquiacarorc/ pugnat quoad uiuitur in terris fpiritui.opus cft pijs pedes id eft car--nis reliquias 8i maculasex quotidiana mundiconuerfationeafper fas,eluereatcß extergere fpintu ac fide.

Sanfloru Sedquorfum pertinet quodappenditurSaniftorutn communia fPWnKtjio, nem'îEauerba non habenturnecpapud Cyprian urn,necpapud^ gufl:inum,neq;abeisexponuntur. Vndeuerifimileeftadiedla efle interpretandi gratia : utenim appareret ecclefiam catholicameiTefo cietacem contubernium fidclium, adiecit Sanflorum commu-' nionem,id eft,quae ecclefia eft communio fanflorum. Sanflosap“ pellauit Paulus fideles fanguine fpiritu Deifanflificatos.Sed^ Communionis uocabulum plurimum habet euidentiæ Si wquot;'®' lationis.Primo enim innuitinter nos 5i Deiim effe communion, id eft focietatë SC participation?, 8i per confequens omnium bona* rum coeleftiumcommunicationem. Deinde intelligimusfocit«'' lem Sf participatum effe nobis cum omnibus fanflis, cum in t®“ turn in terris uiuentibus. Horum enim membra fumus fub uno ƒ pite Chrifto.Ioannes enim apoftolus dicit,Quod uidimus Siauoi* uimus annuciamus uobis, ut di uos focietatem habeatis nobiu“'’’, Sc focietas ueftra fit cum patre Si filio eius lefu Chrifto. Hue pc«*' net fimilitudo elegans de corpore et membris fub uno capitc,copio fetraflataab apoftoloPaulo, Quisuero fan’s digne prafftnotin**] doni benefi’eiji]? Dei explicucrit, quod nos fumus participes Dcicu quo arflifsimam coniunflionem imd communionemhabcmus cum omnibus bonis cœleftibusïQuidiucundiusauditu eft quam quodomnes fanfli tam in coclis qjin terris fratres noftri funr.et nos iftorum membra participesip SC focq fumus i Benediflus Deus qugt; nobis in Chrifto tam liberaliterbcnedixit. In hunc locum pemn® traflatio facramentorum, de quibus alias, ficut Si de Ecclefiaa la dicemus copiofîus.Hæcad inftitutum pracfens fufficiunt. Abu cnimfatisfidei in Deum pattern filium Sifpiritumfanctum ftum exprimunt Si exponunt.nempe quod communionem ua museum Deo Si cum omnibus fanflis, Si quodinhac fanflificamurab omnibus inquinamentis,purgatiiam Sifan Chrifto domino noftro. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

Jfrticulut SequiturarticulusfideiDecimus, bemiSSIONEAI fiJeiio. CATORVM. FruflusalterfideiinDeiimpatternfiliumoi turn fanflum exponitur/emifsio uidelicetpeccatorum,quptani

in fsnftifïcatîone fuperioris articuli fit comprehenfa.uiuidius tam5 hicexprimitur.Extra ecdefiam ceu arcam Noe nulla eft falusjn eca tkfiaautem.in focietateinquatn Cliriftiamp; fanâorumcftplenaria temifiio omnium peccatorum.Hxc ut redlius intclligantur,digerea Dius in aliquot capita.

Principioneceffeeftomnesagnofcamusamp;cöfïtcamurnos effe /gtiitio et peccatorcs acnaturapropriolp noftromeritofiliosiræ nbsp;nbsp;nbsp;condemn confcfiio

nationis.Namnonfruftraneqjuanemendacemappcllauit beatus pccratonL loannes omnem qui negat fe efiit peccatorem. Et qui corda homi^ num nouit Deus, iufiit nos ad extremum ufq; halitum orare, Ke.* mine nobis debitanoftra.Sed Slt;ineuangelioduo elegantia babes rnusconfîtentium Deopeccata fua aperte,exempla, filij uidelicet prodigi,8C publicani apud Lucam.Teneamus ergo nos otnnes efic pcccatores.ficut KPaulusdocuitimdeuicitad Rom.j.cap.amp;conz fitcamur Deo ingenue peccata noftra cum Dauide Pfaljx.K ji.dü tentes,Peccatum mewm tibi nQlum feci, Si iniquitatem meam non gt;bfcondi. Dixi, confitebor aduetfum me iniquitatem meam, 54 tu temififti iniquitatem peccatimei.Miferere mei Deus fecundum ma gnam mifericordiam tuam,amp;c.Notuseft Pfalmus.

Deinde credamus nobis peccata ilia noftra condonata amp;nbsp;rem if' Remittunz belfea Deo,no propter illamnoftrampeccatorum agnitionem amp;nbsp;turüDeo tonfeffioncm.fed propter meritum aefanguinem filq Deitnon pro peccata no ptcr opera mérita noftra,fedpropterueritatem mifericordiam propter me I fue gratiam Dei.Diferteenim profitemur,Gredo remiffionem pec ritdno/îrrf, Qtorü;nondicimus,Emo,autmuneribusimpetro,autoperibus afx fed propter fequorremifiionë peccatorii.fed,Credo remitfionem peccatorü. Ac Chrißitm, Remilfionis uocabulîi gratuitä condonationc fignificat metaphoz tä tradia à creditoribus Si debitoribus. Remittit enim debitori credi tot cum ille non eft foluendotergo remiffio eft donatio : iuxta illud faluatorisineuangelio.Duo debitores erant cuida creditori ; cumcp illinoncffentfoluendo.donauitutrifcp. Hue pertinet illud ex ora® done dominica,Etremittenobis débita noftra. Debitaenimno lira peccata funt.ca nobis remit«id eft condonari poftulamus.Huc pertinent ilia fandli Pauli uerba, Ei qui opcratur, merces non im® putatur fecundum gratiam fedfecundum debitum. Porro ei qui no opetatur, fed credit ineumqui iuftificat impium, imputatur fides fua ad iuftitiam. Quemadmodum 8i Dauid explicat beatificatioz netn hominis cui Deus imputât iuftitiam abfque operibus, Beati quorum remilfx funt iniquitates amp;nbsp;quorum obtefla funt peccata.

quod nos quidc attinet,qui non habemus quod rependamus.quan turn uero ad iuftitiam D ci,propter meritum ôC fatisfaftioncm Chri fti,condonantur nobis peccata,

terius feculi,non certa amp;nbsp;numerata,fed omnium hominumomiii' ta omnia^ um feculorum 8C tota multitudo peccatorum,quicquid eft amp;diciwf peccatum,fîue originale (ît,fiueaifl:uale,fîuealienum fit,breuiter o' mnia peccata remittunturnobis. Id quod fîc intelligimus, unitan* uidelicet Chrifti hoftiam fatis elfe efbcacem ad abluenda omnia 0/ mnium peccatorum fide ad thronum gratix accurrentium pwf^ta. Ergo non docemus homines peccare, quia iam olim pro peccaf*^ fatisfecit dominus:fed fi quis peceauerit,docemus ilium benefp*’’^* re non defperare,amp; accederc ad thronum gratix. Chriftumenigt;n re fidentem ad dexteram patris.eflc agnum ilium Dei qui tollatp^‘^' ta mundi. Et fignifîcanter quidem in fymbolo ponitur.Credor^' mirîionem peccatorum,amp; non peccati. Peccatorum enim di«ntfS* agnofeimusDeumremittere omnia peccata. Nam ut Pauli niaad Rom j.amp;y.nonprofcramuSjfufficientillaloannisapoU”* 8i cuangcliftæ teftifîcâtis in epiftola illa fua attp dicentis,Etft'’8'''’ lefuChriftifilij Dei emundat nos ab omni peccato.En ab omnip^^ cato dixit. Ab omni inquam qui dicit,nullüexcludit, nifi exclufit ipfe dominus, peccatum in fpiritum fantfium, pro quo IoannesilIeidemorareprohibuit.Rurfus,Sic5fitemurpe«ä'® flra.ait idem ille.fidelis eft amp;nbsp;iuftus ut remittat nobis peccata noftra amp;nbsp;emundet nos ab omni iniquitate noftra. Non fatis eratapoftolo dixiffe.Vt remittat nobis peccata noftra, adiecitinfuperutrem pfO^ prqlfimcöi fignificantilfime explicaret, Et emundet nos ab omn* iniquitate noftra.Rurfus ab omni iniquitate dicit.Etquia calumny ator aliquis obqcere poterat, Efficit huiufmodi doifirina inertes K fegnes homines. Nam homines prxtextu gratise diuinx pergem peccaretrefpondet ergo loannes in cap.i.amp;:air,Filiolimeili«W‘'' bö uobis nepeccetis : amp;nbsp;fi quis peccauerit, aduocatum habemus a^quot; pud pattern Icfum Chriftüiuftum.Etipfe eft propitiatio propecca» tis noftris.non pro noftrisautem tantum, fed ctiam pro totiusmun di. Proindecertum eft morte Chrifticondonari credentibus pecca* ta omnia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, .

Soïusrgt;tut Porroremittitdominus folus peccata. Solins entm Dei g’oria e tumhcino rcmittcrepeccata Sfex iniuftiffaccreiuftos.Ergoquanqiiamlwj” remhtit ties dicanturremitterc,id tarnen de minifterio non poteftate inte^ pfCMM. gendmn eft, Annunciatminiftercredentipropter Cliriftuniremi

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s ERM o IX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4J

lt;ffepeccata:necfallit. Deus enim uere peecataremittitcredentibus: iuxta illud,Quorum remiferiiis peccata remittuntur eis» Id fit quo^ »icfcunqj annunciatur uerbum euangeltj, ut nihil neceffe fit commi

( nifciconfcffione auriculari S^priuata facerdotis abfolutione ad con donationem peccatorü opus efie.Nam utauricularis confeflio non fuitufurpatafanflisanteaduentii Chrifti.itanonlegimus apofto* lospriuatasaudiuiffeconfefTionesuel priuatasabfolutiones ufur* paffe in ecclefia Chrifti, Satis eft confiteri Deoinfpicienti corda lollra ôi iccirco legitimo confefTionario peccata noftra. Satis eft fi iuxta uerbum S.Iacobi alter alteri fateatur delidla amp;nbsp;offenfas.prcz «murfp condonationem.Si mutuo redeamus in gratiam. Satis eft ‘■«diiiifte cuangelium promittcnti nobis per Chriftum remifTionc P«catorum fi credamus. Credamusergo remiflionem peccatorü,

lt; Orantes interim dominum ut is SC fidein concédât SC augeat, Hxc quondam SC in primitiua ccclefia fatis fuerunt efficacia adconfe* quendam indulgentiam SC plenariam peccatorum remifTionem; fufficiunthauddubie etiamhodie.

Prxterearemitiit dominus nobis peccata, non ut non fintSCrcz Qtiomocfo fiquias in carne noftra ceu aculeum non relinquant,fed ne imputen remittatut gt;ür nobis ad condemnationem. HxretSCexeritfefe concupifcentia pcf«(4. incarnenoftra, fpirituüj Dei bono répugnât uel in fanftis quoad uïxeiimus in hifce terris.MuIta ergo hic opusuigilia.multis ieiunqs quibus carni detrahamus fomenta mali.multis precibus quibus im ploremus Dei auxilium ne uincamur à malo. Quod fi quis fuccuz buerit tentationi,nc prxbeat feirretiendü diabolo, refurgat per pccz oitentiam.recurrat ad Chriftü.credens fibi per mortem Chrifti hunc quo^lapfumelïecondonatum. Recurretautem toties quoties à Wncupifcentia SC peccato fuerit fuperatus. Hue enim pertinent om nes adhortationes prophetarum SC apoftolorum fuadentes conuer lionem ad dominum.

Peccata deniq; noftra ita condonat dominus,ut eorum plane re* Nos «5 Ja» Wrdari nolit.Ita enim ptxdixit per leremiam in cap.31. Ergo non üsfacimwr animaduertit in nos.Non enim culpam modo, fed SC pcenam pecz pro pœnlt;t, «ticondonauit. Quod autem non raro flagellisfuis nos cçdit,SC cçdit quidem propter pecc3ia:ficuti dare exprimit feriptura fandla, idquidem non fitutafflidlione noftra fatisfaciamus pro peccatis roinmiffis ha enim euacuaretur mors Chrifti:fed fiageilando caftiz

. gat nos dominus, SC fiageilando déclarai fc non probate peccata I quxdefignauimns,acipfegratiscondonâuit:flagellandoiiem exz I ttnpla ftatuit nos alijs neipfi quoq; pecccnt-.fed SC nobis in fis occaz

DE S Y H E O L O APOS T. fîoncm peccandi amputat,5i criice noftram exerccf patientiî. haôlenus deRemilTionepeccatoritm. DequanônuUa differuimu! etiam in fermone de fi'de iuftifîcante, 8i alias.

Articulusfîdeiundecimushiceft, GARNIS RESVRRECTI fidtin, ONEM. Duoarticulipoftremi, Ilicamp;duodecimus frudlumiîdei prziiantiiTimum fummamq; totius perfcdlionis fuccinfta breuita/ tecondudunt,fîneminquam fîdei.zternam uitam totius liomM nis plcnam Si perfetflam falutamp;profîtens, Totus enim lioinofalua bitur cum anima tum corpore.Nam ut homo anima amp;nbsp;corporepe rierat,àta anima corpore reftitui debebat,adeo^ 8( per ChriliÜK» ftitutus cft. Anima quidem hominis fpiritus eft neç interitunqua: corpus terrenüeft.moritur ergo accôputrefcit.Quare multi arbitra* tur interire corpora neq; ea ung uelgaudiorü uelpœnarü focecon'' fortia.Diuerfum uero hoc articulo profïtemur.côfitëtes corpora ilia noftra adeotp carné noftram refurgere 8i ingredi in uitam setcrnî-Carnit re^ De uocabulo Refurreélionis diximüs ubi explicaremus articula furrtâio, illum.Tertiadierefurrexit ex mortuis.Caro uero multd fignifîcan'' tius huiusnoftrzcarnisrefurreélionem quam fi corpus dicerctnus exprimit. CencCyprianusauthoreftin aliquot Orientisecckfip huncarticuium ficfuilîepronunciatum.Credohuiuscarnisrefuf^ dbionem. Nam Si Auguftinus de fide Si fymbolo cap.io.fcriptuin reliquit,Hzcuifibilis quz caro proprie dicitur.fine dubitatiotie cre denda eftrefurgere. Hanc uidctur Paulus apoftolus ceu ciigitofuo oftenderecüait,Oportetcorruptibilc HOC induercincorruptio-' nem.Cum enim dicit.HO C,in eamquafidigitum intetjdit.Haccil« le.Sedamp;diuus Hieronymus urgetloan.Hierofolymitatrum epi“ fcopum utpalàmconfiteatur carnis non tantum corporis refurre* dlioné. Alia,aitjCarnis,alia corporis definitio eft. Omnis caro eft cor pusinô omne corpus eftcaro. Caro eft proprie qusc fanguine uenis ofiibus neruis^ conftringitur. Corpus quang amp;carodicatur,in^ terdüamëuel«theriüuclaeriünominatur, quod tafluiuifuiqtno fubiacet:8éplerüq;uifibilecftatqî tangibile.Paries eft corpus,fed nS caro,8écHzc Hieron.Credamus itaqj corpora hominüqua: derer» ra fumpta funt Si quç hoïes hic uiuentes gen5t,in quib.uiiiüt Si uct fantur.quçmoriütur.inqj cincré erpulueréabeüt,rurfusreuiuifcere, An rtfur^ SedrogasquomodopofTithzc caro redada in fauilIamS^ pul“ gantcorpo ueremadeotpin nihilum,refurgerein fubftantia forma priftina; railla ip/â ueluti cumàferarumdentibusdilacerata.autignium flammispror ^uacorru:! fus abfumpta eft,cumtp in monumentis non nifî tenuiftimus piaiiur^ riiTimusreperiturpulutfculus. Relegoteadomnipotentiam pei quatn

quam amp;apofloliis ci ta nit diccns.Chriftus transfîgnrabit corpus no fltum liuir.iieutconformertddatcorpori fuo gloriofo, fecundum tfficaciam qua potcft ctiam fibi fubrjcere omnia. Proinde qui ab ini tiocum nullus omnino effet homo in mundo.hominem potuit ex pulucrctcrræproducere.tamctfiidem homo iterii refoluatur in id unde fumptus eft nempe terra,iuxta quod dixit, Puluis es in pul ucrcmreuerteris,certe poterit idéilleDeus etiä in fine feculi hominc mrfusexcitare è terra. Diferteenim dixit in euangelio dominus,Ve niet hora in qua omnes qui in monunjentis funt audient uocé filij Dei,amp; prodibunt,qui bona feceruntin refurreólionéuitae, qui ue.* to mala egerunt in refurreólionë iudicq Jam uero fides noftra certa lt;5cipitperfuafione,utapoftolusait,quodisquipromifit idem polens eft prat ftare. Sunt praeterea uiua huius rei exempla, funt da» riifimafanélsefcripturacteftimonia.Ionasdeglutiturà ceto in Sy-tiacomari,atidem pofttriduumad declarandamcarnisrefurredio nemueramcuifceribusbeluxeuomituruiuusin aridam. Proinde iam non amplius creditu difficile eft quod in theologia domini ma fediciturredderemortuosfuos. Non potuitimpetus ignis nocere inbusfociisDanielis.imo rabies ferarum contra naturam pepereit ipfi Danieliiergo quid mirum fipotentiæ Dei ne hodie quidem re-Elftere pofiituis ignis amp;nbsp;rabies ferarum, creaturas fuas excitare uo-lenti; An non triduo iam in fepulchro iacctem imo Sf fortentem La aarum excitauit dominus nofterChriftus'' An non ipfe confraâa mortis tyrannide,tertia dierefurrexit ex mortuis, amp;nbsp;refurrexit quidem eadem carnisfubftantia corporis forma,qua pependerat in ttuce,amp;fublatus c cruce,fuerat fepultus.dn Chriftü, qui dicitur pri mogenitusexmortuis,meritorefpicimusquotics cogitamus qua— lisfuturafitrefurredlio carnis noftrar.Ad eiim enim modum refur-gent membra,quemadmodum refurrexit caput: non quidem tertia died morte noftra,fed noftro modo Slt; ordine in die ilia ultima; ue-fotarnen «fnoftroillocorpore ’n quoiamuiuimiis.

Teftimonia de refurreAione carnis tioftrsc aliquot fubiunge- Tefllmomé mus. Profiteturlob fidem fuamdc refurredione mortuorumin rtfurrtâia maximafua infirmitate,afflllt;flionegt; Sfargritudincjac didt, Scio niiKer«. tluod rcdemptor meusuiuit.öf in nouiffimo die de terra furrc-fturus fum. Et rurfum circundabor pelle mea, in carne mea quot;ideboDeum : quern uifurus fum egoipfe, amp;nbsp;oculi mei confpe» dluri funt, amp;nbsp;non alius. Repofita eft hacc fpes in finu meo.Cla-hlfimum eft hoc teftimonium nonindioens ulla copiofiore ex-■pofitione.

Non minus clarafunt teftimonia Ifaiac tc.Ezech.jz Pfahif.Matth. U. loan.cap. ƒ, s.n.In adis nullibi non incukatur refurreâio mon tuorum.S.Paulusin i.adCorinth.t^.cap.pIeiiède hac rcfurreftioz ne difputatJn z.epiftola cap.4. Semper nos qui uiuimus, inquir,in mortem tradimur propter lefum.ut uita lefu manifeftetur in mor tali carne noftra. En quid poterat dici clarius quam uitam Chrifli manifeftandam elTein mortali carne noftraMox enitn fubiungii^ Scicntesquodquifufcitauit dominum lefum, nos quo^ perkfum fufcitabit.Et in y.cap.Omnes nos manifeftari oportet,ait, coram tri bunaliChrifti,utreporcet unufquifq; ea qux fîuntper corpus, iuxta id quod fecit.ftue id bonum fit ftue matum.Corporaergo noftra ue rarefurgent in die iudicq.

rtfurreüu fint corpora noftra amp;nbsp;qualia in refurredlione futura. In fine amp;nbsp;«iz M fint cor tufeculorum finehuiusmundiucnietin indicium magnacum ma por4)io/îr« ieftatedominusnoftcriefusChriftus,amp;tuncquidem quosdicsiHa deprehendet uiuos in pundlo temporis mutabuntur,mortui autcni à primo homine ad ultimum,uniuerfiinquam refurgent,acinpro^ priacarneftabuntinteruiuosillosimmutatos ante tribunalChriz fti,ultimam illam expédiantes fententiam.Id quodPaulushifeeuct bis expofuit,Ecce myfterium uobis dico,Non omnes quidem dorz miemus,omnes tarnen immutabimurin pundlo temporis inmoz mento oculi per extremam tubam.Canet enim.amp;mortuirefurgent incorruptibiles;ôi nos immutabimur. Oportet enim corruptibilc HOC induere incorruptibilitatem, mortale hoc induere immor« talitatem.

Ex hoc claro apoftoli teftimonio colligere licet etiam qualia lint /int futura futuracorporanoftraexrefurredlione:nonaliaquidem eruntcorz corpora re pora noftra exrefurredlione quam nûcfint.nifîquod ab omni corz fufâtata, Tuptioneamp;alfedlionecorruptibilieruntaliena.Dicitenimapoflo« lus.Mortui refurgent.Item,Nos immutabimur. Rurfus empliatice /«xTjxîfipfametcorpora noftra qux nunccircunferimus demon ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrans,dicit,Hoccorruptibile,Hocmortalc,Hocinquamcorpus SC

non aliud ficut 8C lob teftificatus eft,rerurget: refurget autem incorz ruptibile quod aliquando erat corruptibile : refurget immortale, quod ante refurredlionem erat mortale.Liberabitur ergo in refurrez Âione corpus noftrum ab omnialfe.dlionepraua 8C pafTibili, ab oz mni corruptionemon autem annihilabitur eius fubftantia,nô con* uertetur in fpirituro,non erit à fua figura alienum. Et hoc quidt'quot; corpus propterpurifîcationem SC defecationem illam,imô prof'^

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dotes

Paulus«nimadPhilippenfeSj.Conucrfationoftra,inquit,{ncae Corputgl Wtft,exquoamp;feruatorccxpe(flamus dominum lefum Cliriftum riojim, 9ui transfîgurabit corpus noHrum humile, ut conforme reddat cor portfuogloriofo.Eccerefurredionemnoftramex mortuis appela' wapoftolusnontransfubftantiationcm aut annihilaiionem cor# porisnoftrifedtransfïgurattonem : deinde corpus transfîguratum H“alefitoftendens,nominatgloriofum,non utii^alienumaboma quot;i figura aut exemptumforma.fedaudum gloria timoipfum do-» *gt;aini lefu corpus nobis proponit in quo oftcnditqualia lint futurà wrpora noftra in gloria, Diferte enim dicit. Conforme redder cor pusnoftrumliumilccorpori fuo gloriofo. Videamus ergo qualfe fiîbuerit corpus à refurredione dominus nofler: non erat hoc con **«fumuel in fpiritum ucl annihilatum, uel nulla forma Si figura Wgnobile.Manus enim Si pedes oftendens fîxura clauorum infix gnesdicitjVidetequia egoipfc fum, nimirumeodemindutus cor* pore quo pependi in Crucc. Clarius enim loquens amp;nbsp;corpus fuum J^ipirituali fubftantia aflerens, air, Spiritus carnem SC ofla non hax fittficut uidetis me habere. Habet ergo clarifi'catum corpus carnem étoffa,nec alia membra quàm qux habuir dum nondum fuilTetclz fificatum.ldeo enim SC Thomçpalpandum SC contreiffandum prç tu« idem dominus SC latus SC cicatrices quinqj uulnerum, ne quid fiubitaremus de ueritatc corporis refufcitati. Edit cum difcipulis SC oibit,ficuti amp;nbsp;Petrus teftatur coram Cornelio in Afiis., ut appareret Omnibus illud ipfum corpus refurrexifle quod ceciderat.

lam etfi hoc corpus loco fit circumfcriptum,non per omnia diffu film,licet fuam habeat dimenfionem fîguram feu formam,et fuum, pondus,fexum,8f fuam naturam,alienum taméefi ab omni pafsio oe.corruptione SC infïrmitate.Nam corpus dominirefufcitatum in horto, non infepulchro erar,dum hocundurx uenircntmulieres, fiisamp;redeuntibusquidemafcpulcliroin itinereoccurrit,in horto Magdalençfeuidendumexhibet;xquispafsibus contédit Emaum wmduobus illis Emaum petentibus: interea dum apudhos erfet Wrporefuo,noneratapudalios-ubi redqfient illiduoad undecim ^fcipulos,adeft amp;nbsp;ipfe ad uefperam dominus.Praecedit fuos in Ga liliam;redit mox in ludxa, ubi ex monte oliueti corpus eius fubz Uturn eftin cœlum, Hxc'omnia approbantcorporis Chriftiuerix ötem. Sedquoniam hoe corpus quamuis uerum,fuifexus,loci, in ßonq 6i fuae formx ac naturx fit,glorificatum SC gloriofum dicitur

corpus,paucula dicemus amp;nbsp;de gloria ilia, quse uidelicft accedit uM I rsc corporis rcl’ufcitatiformxatcpfubrtantiar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. (

Cloriofi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pfincipio gloria ufurpatur in hoc negotio pro luminc at(j) illu«

corporail® ftri fplendore. Nam amp;nbsp;Paulus dicit filiosli’raelprx gloria uiiliiiS luflrUjunt Mofis non potuilfe ociilos intcdere in faciem Mofis : ira gloriofuin j • corpus erit illuftre 8C fplendens corpus.Huius rei clcgans Ipccimcn exhibuii dominus nofter uel ante refurredlionem fuam.dum difci? pulis fuis qualemcunq; guftum futur» glorisc uellet propinarc, 3Ç iccirco dclcftos fubduceret in monos cuiufdä cacumcn.ubictitans formatuseft coram ipfis, ita utfpcciesuultuseius fplcndcrct ficut fol,ueffimentaautem eiusalbicarentac candida elfenttanqinn’'“^ men. Eandemquidem corporis fubftantiamretinuit dominus,ca/ dem corporis membradiaccautem funi transformata. Transforni» «o autem ilia oftenditur fuilfe in accidentés. Accefsitcnim luxdC fplendor ut manente fubftantia amp;nbsp;forma uultus amp;nbsp;corporis, uub tus amp;nbsp;corpus ueluti fol amp;nbsp;lumen rutiiaric. Etquamuis tcfufcit»'quot;’* domini corpus non Icgaturin 40. diebus in quibus fe rediuiuum oftendit difcipulis.exeruifTe aut fudiflc de fc fulgorem, idip prop(^ difpenfationem iuxta quam cumdifcipulis fuis comedit,cuni darn ficatacorpora nullo indigeant alimentoaameq fulgctiamfic“gt;*Io annes tcftatur in Apocalypfi cap.i.in ccclis, fpem ccrtamapcnu* nobis facrjc liter» etiam corpora noftra fore clarificanda in rcfurrc' ^lione.Nam ipfe dominus in euangelio ex Daniele loqucnsdedic iudicq. Tunc lufti fulgebunt, inquit, uelut fol in regnopatris fui, Hac de caufa corpora gloriofa etiam appellantur clarificaia à coelc^ ftis luminis quo illuftrantur 8C ornantur claritate.

Clofiofa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deindeopponitur gloria humiIitati.Paulusenimdicit,Transfilt;

torpjrali' gurabit corpus noftrum liumileut coformereddatcorpori fuo gio (cratafunt riofo. Opponunturin his uerbis Humthtas amp;nbsp;Gloria. Humibtas hunülit4tt, comprehendit omne quod propter peccatum irrogatum eft corpo« rimifcriarum amp;infîrmitatum,p3fsionum amp;affeftionutn. AbilliS omnibus repurgantur corpora noftra inrefurretflioneuitir.utiam gloriofa corpora fint corpora defecata ab omnicorruptione, pafsio ne infirmitate(p,induta autem perpetuiiate Si calefti fenfu 6iglO'' ria.Apoftolus enim, Seminatur in corruptione, inquit, refiirgit in incorruptibihtate: feminatur in ignominia , refurgit in gloria: feminatiir in infirmitate, refurgit in potentia ; femtnaturcorpuS aniniale,refurgit corpus fpirituale.Pollent ergo gloriofa uelclatifi* , cata corpora multisdotibus, incorruptibihtate inqiiam gloria, po* icntia ac fpiritu uiuihcante.Ipfe enim apoftolus fefe dedarans qult;lt;f intcUexeiil

intellexerk per animale amp;nbsp;fpiritiiale corpus.Äibiungit, Eft corpus' animale,ettfli corpus lpirituale;ficutfcriptumeft,FaCtu$ cftprunus /nimairet bomo in animam uiueniem,extremus homo in fpiruum uiuificau- fpintuali tem.Deinde adhuc clarius. At non primü quod fpirituale, (ed quod torfut^ animale deiiidequodfpirituale.Pnmus homodeterra terrenus; fez tundus ipfedominus de cœlo^Qualis terrenus ille.tales amp;hi qui ter tcni funi.’amp; qualis ille cocleftis.tales 8i hi qui cœleftes funt. Et quez admodutn getiauimus imaginem terreni, ita geftabimus âC imagiz •'«nacQcleftis.Proindcappellauit Paulus animale corpus terrenunt Wrpus.quod habemus abipfo Adamo parente noftro.quod ab ani •nau gctaturacuiuit. Spiritualeautem corpusappellauit cœlefte fluod i Chrifto 8i ad fimihtudinécorporis Chrifti habemus, quod licttuerum corpus amp;nbsp;uera caro fit.peripiritum tarnen Chrifti umiz iïcatur feruatur.neculhsindiget animz uegetatiux potenttjs.

Quanquam ergo hxc ipla corpora noftra amp;nbsp;membra eadem quç Careerpn Huncgerimus.fuiura fint poftrefurreftionem in cœlo, quia tarnen g«iinonez darifïtatafunt amp;nbsp;ab Omni corruptibilitateac anim.difenfupurifi- runt in es Oia,certcnon eritullus animalis,corruptibihsi^ uel fenfus uel affe /o, ^115 adeocpcarnalis corporis autmêbrorn «fus. Id quod dominus ' Wntta Saducæosin cochs nuptias ima,ginantcs,aut hocabfurdo po ùus refurreftionem fuggillantes.aifertt Ôi ait, Filq huius feculi duz cuniuxores amp;nbsp;nupium dant ; illiueroquidignihabebuntur fecu* lo'llo amp;nbsp;refurreiflione ex mortuis, netp ducunt uxores neqj nuptû *lîni:nequeenim ultra mori poifunt. Aequales enim angelis funt fill] funtDei,cum fint filij refurreftionis. Adquem modumSC Pâulus,CaroôCfanguisait,regniDei harreditatem confequi non poffunt.Id ne quis de fubftantia earn is intelligeret,per interpretatio Hem fubdit, Neep corruptio incorruptibilitatis harreditatem accipû et Proinde caro Si fanguis.id eft carnalcs affeifliones 8i cupiditates noncrunt ineleéfisagentibus in carlo.* Nam cœleftia gaudia az bena funtàgaudiis terreftribus adcofijfuntalterius naiuræ, ut huz lufmodicorruptos harredes non admittant, ideôque prius corpora cortuptibilia ab omni corruptione purgari adeorp clarificari oz porteat Errant Turci expeiffantes gaudia terreftria,

Porrorefurgentamp;impiorum corpora. Paulusenim in Aôis, R.tfurgtnt Cre,lo.inquit,omnibus quae in lege Si prophetis feripta funt, fpem ©• iinpiori habés in Deü fore,quemadmodü ipfiexpectantréfurreêlion? mor (orport» tuorü, (imul iuftorü Si iniuftorû.En iniuftorum quoep dicitapofto lus. Cçterü non tollenturin refurreôfioneex horû corporib.infîrmi US,ignominia,corruptio et tniferia: interim uero hoc ipfum corpus

quod refurgit in ignominia,iudicio SC potentia Dei confirmabitur 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inignominia6icorruptione,adeo(:padac«crnatormentaperfcrcn/

da pcrpetuabitutimmortaleip SC incorruptibile in morte SC com' . ptione reddetur; ut quemadtnodutn corpora qusedam reperiuntur in terris,qux in ignibus perdurant,ita non atterentur neep frangen ' nbsp;nbsp;nbsp;tur ullis tormentis maledida impiori^m corpora, fubinde enim ac

in momenta uires nouas patiendiaccipient,luentÿ hoc modo com méritas pœnas fine fine in fecula feculorum. Dominus enim in et uangelio,Qui mala,inquit.egeruntrcfurgent inrefurredionécon demnationis, id eft in perfeuerantem pcrpetuamfç condemnation nem. Nam Daniel prior dixit,Et inultitudo ex qs qui dormiunt in puluereterrae euigilabuntJii ad uitam perpetuam,iUi ucroadprO’ bra Sicontemptu acternum.Rurfuscnini in euangeliodicit don»^ nus,lllorum ucrniis non moritur amp;nbsp;ignis non extinguitur. Nani t rjCdem uerbis prior ufus eftifaiasin cap.sff. Semper ergoilla domi X- niuoxretincnda crittncordibusnoftris,Ilium metuite quipoteft fiianimam Si corpusperderein gehenna,Hicchaâenus derefut« retfiionecarnis.

^riieulut VItimus fidei noftrae articulus omnia féliciter concludenshicefl', fijtin. ET VIT AM A ETE RN AM. Audiuimus Si intelleximusanî

ma; hominumeireimmortales,infuper Si corpora noftrarefurge» re in fine mundi. Hoc nos credere profelfifumus,Sequiturergo in cake fymboli, quo anima ilia perpétua Si corpus refiifcitatum lini r'ÎM teter peruentura.Profitemuritatp,Et uitam æternam .uidelicet credo me gt;M, corpore Si animaconfecuturum,Siuii51urum.Etxternitasquidem perpétua eft nec admittit ullum finem,ficut modo declaratum eft di uinae feripturx teftimonqs.

Porto uitx huius participes fîütanimx fimul attp migrant à cor poribus,domino ipfo teftante,Qui credit in filium Dci in iudicium nonueniet,fedtranfiuitàTnorte in uitam. Corporauerofepeliun-' tur Si computrcfcunr,interim ilia ipfa non funt expertia uitx, Sed turndemumrecipiunturinxternamuitam, cum poftdiemiudicij excitata obuiam Chriftorapienturinaera,utremperfintcumdomi no.Tune enim animx c coelis redeunt ad iua corpora, ut totus per/ fedus Siplenus homo anima Si corpore uiuat in xternum^ Nam anima Chrifti in auce morientis migrauit extemplo in paradifum, tertia uero die redrjt ad corpus, quod refurrexit Si afeendit in ccrlu, Quemadmodum ergo capiti obtigit uita xterna.ita omnibus Sifi® gulis Chrifti membris eadem obueniet.

ris non audiuit, Si in cor hotninis non afccnderunr, ca prxparauic dominus diligentibus fe.aibitrorego fi omnia de uita xternadidla Qjiallï fit lucrintquæ omnium hominumomnium(];feculorumora profari him itttra potuerint^uixminimâeiusparticulamfuifleamp;efiedelibatâ, Nam «lt;», UKuntp difertis Si iropicis uerbis allufionibus Si ænigmatibus fcri ptura uitam Si gaudia iliaadiimbrat euidentiffime, modica tarnen funt reuera ilia omnia,donee ilia dies uenericqua ipfum Deum con ditorem omnium infuagloria,Cliriftum feruatorem noftrum in ‘uamaieftate,omnesdenilt;5 beams fpiritus,angelos,patriarchas, Pfophctas,apoftolos,martyres,patres noftros amp;nbsp;omnem gentc nogt;’ ftram.amp;omnem exercinim coclcftem,omnem illam gloriam diui nam amp;cocleftemineffabilicum gaudiouiderimus. Veriffimeergo dixit Aurelius Auguflinus libro deciuitateDei 2x.cap,2s.Cum ex ’’’c quæritur quid afturi fint fandli ip illo corpore fpiritali^ non di-» ®quodiamuideo fed quod credo, Dico itaquequoduifuri fint D'um in ipfo corpore, Etiterum,Ulaadio uelquies atque oti-' Uni quale futurum fit, fi uerum uelim dicere,nercto.Pax enim Dei luperatomnem intelledlum. Breuiteruidebimus ipfum Deum de ‘icieadfaciem, laudabimus Deum in fecula feculorum, ffuemur ^toadfatietatem omni carentem (aftidio. Et facies Dei non eft F4eiej Dd Uultusillequi in nobis apparet, fedreuelatio iucundiflima Dei Si initio quam nulla dignefatisexplicaritmortalis lingua. Age ergo n'tdamus Si uiuamus,cbarifiimi fratres,ut ubi Itinc migrauerimus, f^ipfa experiamur ineffabilia uitx futurx fiCxternx gaudia qux nodie credimus.

Haftenus enim fidci Chriftianx fruAum Si finem per quatuor Efiloÿit, Utticulos Ultimos expofuimus. Tendit fides in unum Deum,pa* U’emSifilium Sê fpiritumfandium, qui fideles fandlificat, purgat ^^confecratfibiecclefiam. Hxc habet communioncm cum Deo cum omnibus fandlis, Huie condonat Deus omnia delidia.

Hancanima K corpore feruat. Vtenim animx mori non poffunt, na excitât Deus corpora fandlorum,qux amp;nbsp;gloriofa Kddit amp;nbsp;per.* *nnia,ut totus homo xternum uiuat in corlis cum domino. Cui »US gloria in fecula feculorum, Amen.

n| E s T AT ut poftquam fermonibus aliquot deuera ffij fi'dcdi(Terui,fubiungamraodofermonemde dilediio.'

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne Dei amp;nbsp;proximi. Nä fermone quarto pollicitus fum '

amp; proximnquod extra fidem ôlt; dileftionem expofitio fcripturarS (eu extra légitimas ÖC tacras' methas non debeatexorbiiare. Quod autenifeciftis liaélenus porro lacère non definite, orare, ut hæcla/ luiaris dodlrina per me iudetradatur, amp;auobi$reciptaturniultO cum frudlu.

Charitat liiitio non diftinguameuriofe inter ciiaritatem SI dileélionetn, efJittâio. Vtruuqj enim pro eodetn accipiam.Sanélus Auguftiims dedoflrû naChnft Chantatem uoco, ait,animimoiûad perfruendum Deo propter ipfum,Slt; fe atcß proximo propter Oeum.Ego itaq; appello dileélionem donum homini cœlitus datum, quo ex ammo Drum diiigit ante amp;nbsp;luper omnia.proxtmü uero tanquâ femetipfum inde oritur dilcifiioécarlo, uiideinfunditurcordib^ tioilrisTtu**^ dtUâio. huur aût amp;nbsp;augetur partim beneficiorû Dei cômemorationc amp;nbsp;lóli deratione.'partim crebra oratione, item aufcultaiione Si eifercitaiio ne uerbi Clirifti.Quae amp;’ ipfâ fpipu“? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoliolus enint

Paulus,Diletftio Dei effufa eft in corda noftra,ait, pet fpiritufaniîl“ qm datus’eft nobis Equidem chantas Deiquaiscompkäuuf'’'”» fundamentum eft amp;nbsp;caufa noftræ dileiflionisqua Deutn amamuS, Si ex titracp exiftitdileclio proximi.Apoitolus enim dicit.Nosdil*' gimus eum.quoniatn is prior diltxit nos. ltem,Omnisquidiligi{ eum qui genuit.diligit Si cum qui natus eft ex eo.

dMioge Inde rurfuscolhgimusdonü hocdileólionis efte indiuifum miiM. fiigeminum Nam qui uerediligit Deum, proximum nonodit;K tarnen propter dtiplicem rcfpeiftum, nempe ad Deum Si ad proxi-' inum,dilelt;hioliaccbipertitaeft Nam Si tabular diuinac legis pro-' !gt;- nbsp;. ptcrgeminamdileólionemdiuidunturihduasrquarumprima has

bet praccepta diledhonis Dei 4. fecunda habet prxeepta diledlionis ' proximi o.Dequibtisfuo locodicetur.IamueroqmaaliaDei.alia proximidiledlio eft.dicam primo de dilctflione Dei,deinde de dilt/ iff lone pr^ximi.In hisdiiob. mädatis.aitdns.pendctlex Si æphttf.

Dilféi» DileóhoneDei Oeum amamus.Deo ranquam unicofunimoK Dei, xterno bonoadhæremus.in ipfonos obledlamur Si acquiefcimus, nosc^ ad uoluntatem eius componimus, in omnibus diledum re/ fpicientes atep defiderantes.Plunmahic fimulfuntpropofitaquæfii gillatimamp; per partes copiofius panics exponemus.Ainamusdilefti Dile/iione one Deum. Amamus autem chara amp;nbsp;quae uidentur nobis elTeexpe Deiiinimur tibilia, Si amamus quidem ilia non tarn propter bonum noftrum, Deo, quam quod nos ipfos totos adamaiis coniungere amp;quafi petpetuo confecrare dedicarelp defideramus.lta certe cnpimus cum Deor'f’' num coniungi,adeoÿ Si (hamate connjngimur cum Deodtixiail* Id

s P, R Kt o X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48

ludapoftoIi.Deus diaritas eft,amp; qui manet in charitatc.înDeo ma *gt;ei,8{ Deus in eo.Sic autem adliæremus Deo tanquam unieo fum« moamp;ætcrnobono.in quoetiam nos oblelt;ftamurnon uulgariter, InCOacquiefdmus.fenticntcs extra hune non efle bonum ullum: Stinhoerurfusinueniribona omnia. Proinde non ahud bonum txira Deuna amamus.Ac prx dilediofacile faftidimus 8C ealcamus iliainorbequæuidenturbona omnia .quot;imcj fuperat in nôbisDei dilcftio eaquotp mala qux alioquin uidentur inuifta. Paulum iudiamus lixc magno fpiritu perorantem attp dicentem, Quis nos ftparabit lt;à diledlione Deiï num afflidlio i num anguftiaï num VileÆone pcrfcquutio^num fames'? num nuditas'fnum periculum/num pei Jùpera gladius'TQuemadmodum feriptumeft. Propter te tradimur morti turmaU tota die :habitifumusuelutiouesdcftinatxmadlationi. Verum tn omtâti. his omnibus fuperamus per eum qui dilexit nos. Nam mihi perfua fum liabeo.quod neqp mors netp uita,neç angeli neq; principatus, «et; poteftates neep inftantia netp futura, neq; altitudo, neque pro^ Auditas,ncque ulla creatura alia poterit nosfeparare à diledfix «ne Dei qux eft in Chrifto lefu domino noftro. Hadlcnus Kccnfuimus uerba Pauli.

DileÆo Dei efficit ut rios totos componamus ad eius hogt; DileâioJà luntatem 8C inftituta quem diligimus ex animo. Imó iueitnx conformât dum amp;nbsp;fuauiiïimum eft diligenti Deum , facere quod intelligit noiuolun^ gfatum efte Deo fi fiat. Reneretur diledfiim animus diligentis. tatiDti» NufpiamamouftO^ulosàdiledto. Pefiderat femperamp; inomni» tusdiledum. Gaudetomnino frequentereolloqui cum Deo, ’•idffim audire uerba loquentis tn fcriptura Dei,Dominus enim in tuangeliodicit, Siquis diligitme.fermonem meum feruabit. Qui ■londiligit me, fermones meos non feruat. Item, Manetein digt; Itfrione mea. Si præeepta mea feruaueritis, manebitis in dilez ftione mea ^ficut Si ego præeepta patris met feruaui. Si maneo in tius diledhone. Rurfus, Si quis diligit me fermonem meum ferz i3bit,8i pater meus diliget eum ; Si ad eum ueniemus, Si manfio* •itm apud eum faciemus,

Sed audiamus porro ipfum Mofen Dei feruum explieantem MoJtuJ» ’KBttadentem nobis modnm Si rationem diledfionis Dei, qu3n= Itâionit hfciliceteftedebeat in eledlis. Diliges dominum Deum tuum, ait, Dei, •otocorde tuo Si tota anima tua ac tota uirtutetua Eadc prope ucrz barcpetqt in euangelio dominus nofteraedixit,Diliges dominum Deum tuum ex toto corde tuo. Si ex tota anima tua. Si extotis uiriz kits tuis,Si ex tou mente tua.Intelligimus ex bis omnium maximi

i nobil requiri diUftioné Oei:quippe quf fibi totu hominé quïtuï quancusdt omîtes panes ciusuindicat. MoitehomointfUig“’ In corde eft fedes affediuuin amp;nbsp;uoluntatis. Vires hortitnis funiont^ nes faculiares hominis.tpfa inquam dida fada confilia opes èC ufubdantia.Animadenicvuitaeft. Hxcautem omnia ad diligent dumUeumconuertcrciubemur.dumprxcipiturDeus diligcndj* elfe ex tOta anima ex totis uiribus ex toca mente,ex toto corde. N ƒ DiSgdmw hil in lus omittitur quod non compreliendatur. Toti fumusD^'» Veumfu^ ton ergo diligamusDcum. Nihil fit in toto hoc orbe quod Deo '

tiifimis.cuiparcamus propter Deum,quod non propterdeum xtaosdominirelinquamusexpendamus autdiCponamus. Sie' Sol«î dilia nim diligimus Deum ante amp;nbsp;fuperomnia. Soli autem gendut De folum compledi iubemur.Cui enim omnia noftra ealp rota de mus,eiomnianoflra Sitotaquidem fyncere fimpliciter funt præftaiida.Damnanturhicquicuntp amp;deum amare,fin'll niundum quotp uoluntdiligerc,Totum requiritcordomi*’“’’*®* tam mentem.totam anima, ß£ omncs uires.denitç quicquid f“*”“ amp;poiTidemus; nihil relinquit ergo tibi quod impendasalijs* nbsp;nbsp;■

ergo iuredabis carni diabolo dqs aiqs uel mundo quodloü»^*^ eft peculium Ac folus quidem Deus fummus, æterniis.inax*'”“^ potentifiïm us.creator,liberator,conferuator,demeniiflinn*5,U*' mus Si optimus eft Solus prxftat prscftitit 3i prxttare poteft nibusquxcunq;ad incolumitatem corporis amp;nbsp;animx pertinent. Solus fuificithomini ad beate amp;nbsp;bene uiuendum Deus.’folusergo diligimereturDeus.Ädiligi quidem anteamp;fupraomnia.Hx£ * ledioOei benedicit omnibus hominum cafibus amp;cueniibus,gt;d cis profint,iuxtaillud, Diligentibus Deum omnia cooperanturin bonum.Hxc diledio Dei côprehendit amp;nbsp;hoc, ne quem adoremu^ colamus,uenercmur,timeamus,inuacemus,ne cui fidamus.obeai mus,amp; adhçreamus.nifi uni amp;nbsp;foli Deo.cuidebetur o*mnis gloria.

Q{«k fit froximut nofitr.

Priufquam uero dicamus de diledione proximi, prxminere ne/ cefieeftqtiis fitproximus.dequouideoquofdamaddubiiareod'* rereancipites.Suntenim qui arbitrentur proxlmosefieconfangu*' neos.Aliiputantbenefadoresfuos elfe proximos, aliènes iudican quicunepmalefaciunt. At dominus nofterlefus Chriftus often gt;nbsp;quemlibetetiaminimicumnofirumqui noftro confilio indiget proximum elfe. Fingit enim hominem ludxuminei® inlatrones.femiuiuumtp amp;nbsp;uulneribustuberibus^ oppleiu'’’^ cuilfe in itinere,8^negledum quidem fuilfe à fuxgeniis

lut Leuita ac facerdote prsrtereuntibiu, tandem uero receptuffl irt curara à Samatitano.EratauKm odium maximum interludxos SC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Samaritanosiniliilominus tarnen bentfaat hicifti,quod uideretita tts necefsitatem afHidi poftularc.£a uero applicans fuo inftitu« 10 dominusinterrogat ilium,qui cupiebat erudiriquifnam eifet pro Ximus fuus,S; ait,Ç^is horü trium uideturtibi fuüTeproximus illi^ R^tfpondit,Qui fedt mifericordiam.Aitdominus.Vade amp;nbsp;faciu iù Diiliter.Qualidkat, quemadmodumSamaritanusiudicauit etiam hoftem fuum elfeproximum indigeti bcnelïdo benefîdum con talitâta tu quoep reputato quemlibec tua indigentem opera cuum ef Itproximum, Sibenefacilli* Ergofccundum feripturam iudicans AurelAuguftinus dixit,Eum proximumcfTcintclligimus cui uel DeDo/fii, tthibendum cft oifidum mifericordix fi indiget, uel exhibendum Chriß. tthi *ff«fundigeret.Heluctij propriiCsimehocexprimimuscum Proxilt; i.cop.ja, nonrumappellamusfccnnüt^f«» me«fd^«it,id eft quemlibet

‘»difcriminatini quem nobis fors obtulerit. Prxtcrea nuncupamus proxtmum in nofirate lingua ber dbeit menfe^/iwmhc^ tm tebtr ber fo tin menfe^ ifi als wir . Significantesquemlibet hominem fiue is

“t amicus fiuehoftis.Hucpcrtinet illudLadlätii lib ..^.cap.it. Quid pttfonaseligis.^Quid membra infpicis/ Pro homine tibihabendus (üquifquis precatur, ideo quia te hominem putetXargire cxcis, de ^ibut,claudis,dcftituti$,quibus nifi largiare moriendum cft. Item, Conferuanda eft humanuas, fi homines rede dici uelimus. Confer **iteautcm humanitatem quid aliudeft.quam diligere hominem ^uia homo fit SC idem quod nos fumus.Certcdominus in euange liodcdilcdionc proximidifpuians,Diligetc,inquit,inimicos ue* hros.bene precemini dcuonentibus uos,benefacite qs qui uos odio profequuntur, orate pro illis qui Içdunt uos. Item,Omni exigent! à •t tribue.Et fi diligitis eos qui uos diligunt.qux uobis eft gratia.'’Na 8ipecatores diliguntfe diligentes.Proximus ergo eft homo quiliz ’’tt qui noftra indiget opera.

Hxc interim noncfticiuntneullusfitin dileiflioneaut benefiz OrdoO' ttniia.ordo,modus aut ratio decens. Refte enim dixit S.Auguftiz modMieß bus de Doft. Chrift. lib, t. cap. xy. Nullus peccator inquantum in dileâioz ptcatoreft, diligendus eft.Et xS.cap. Omneshomines xque diliz tie.

' S’ndi funt,fed cum omnibus prodeffe non pofsis, his potifsimum tonfulendum eft qui pro locorum uel temporum uel quarumlibet ttrumopportunitatibusconftriftiustibi quafi quadam forte iunz guntur. Apoftolus enim Paulus eadem nos ante Auguftinum do a.TbfjJCj,

Dß DILBC-T. DEI ST PROXIMI mus operemur bonum,cum erga omnes homines turn uero maxw meerga domefticos fidei.Et alibi non iubet nos erogarealij.«. Si in terimdomi noftrxegerc. Imóprxcipitcuilibetpie curetdomum

Qiiamodo diligendus fit proxi' mus.

Porrdexplicato eo quis nam fitproximus nofter,uideamus iam quomodo diligendus fitproximus. Diligendus eft proximuslyn* cere Si fine fuco,ea diledione qua nosmetipfos diligimus, ucl qua nos dilexit Cliriftus. Nam inferuire oportet proximo in om nib us, præftaretp officia benefîcentia; Si humanitatis.Quatuorinhaccmi fignatione plenius confideranda ueniunt.

Principiorequiritur à nobis diledio proximi fyncera, qus froiânûfit reatomnidolo fraude amp;fuco, inueniasenim multos qui melliiis

compellantuerbis proximos acfimnlantfediligerc.quos reuera o« diunt.autWanddoquiodedpfreres^pfuasconfïcere cogitant, ApO ßoli ergo Chrifti Paulus loannesacriterà dileólioneremouent hypocrifim. Ule «nim,DiIeftio,inquit,fit non (ïmulata. Item, Finis prxcepti eft charitas ex puro corde amp;nbsp;confcientiabona Si fidenon fimulata.Hicuero clamat, Filioli mei ne diligamus uerbo nctplin'' i gua,fedopere5Cueritate.Porroin hacfynceritatecompreliédimus alacritatcmfpontaneam Si liilarem, ne quid inuitcaut coadle^at. Paulus enim dicit.Vnusquifquis agatfecundum bonumanimipto pofitum,non ex moleftia aut necefsitate.Nam hilarem daioremre/ quirit Deus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Diligdmus pwximum tantjuam Wtipfos,

Dilignmus proximum ficutdilexit

pfos.Dominusenim dixit, Diligeproximum tuum fient teipfum; nimirum ardentifsime Si modis omnibus maxime. Non enim nel ualidior uel ueliementior eftafteâus,quàm amor fui. Neep nero no luit dominus priores partes darephilautiac, pofteriores diledtioni I proximi ; fed magis fîgnifîcauitdileâionem ardentifsimam.nimi/ rum uteum affedum quo nos res noftras profequimur,eundcm inquam airjs impendamus.uteadcm cura,fïde,diligentia,codcm ar dore fli ftudio alijs benefacere aut mala ab eis arcere pergamus quo nobisipfisprouidcmus.Vndedominus alibi quoep.Quodtibi.ait, uelis fi'eri.feceris alteri ; Si quod tibi nolis fieri,alteri non feceris. Et duo quidem requirit à nobis dominus, innocentiam Si beneficem' tiam. Nonenim fatis eft ne cuinoceamus,fed oportet prarterea benefacerë quantum poifumus. Nam Si nobisipfisbenetifecupt mus,non tantum mala à nobis arcemus.

(^odfi nondum fatis intelligit C. V.modum diledionis pro^ nos Chri» ximi, expendite obfecro quid loco tertiopofu«**” » Diligendust - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro«»“*

ptoximus « dileótÏone qua nos dominus Chriftus dilexit.Nam in tuangelio Ioannis dich dominus,Hoc cft præceptum meum utdili Satisuos inui(em,ficutdilexiuos.Habetismodumdik(fIionis noz • ftnt.proxitnos diligere oportet ficut Chriftus dilexitnos.Qi’omoz do aüt dilexit nos Chriftus'fHic in euangelio rurfus dicit, Maiorem hacdileAionc nemo-haber utquisanimäfuamponat proamicis, Proinde modus diledionis proximi erit ut animam ponamus pro proximo.Quod ft uitam debemus proximo, certe nihii non debe* ■nus,(um uita nihil fit homini przftantius.Omniü ille iaduram fa. (it,priufquamuitamfubijciatpericulo. Proindeloannes apoftolus (lainat,Per hoc cognouimus charitatem, quoniä ille animä fuä pro nobis pofuit-.amp; nos debemus animas ponere pro fra tribus. Facilis funth{cintelledu propter exemplum clariftimum. Oremus arden (tr S( fedulo dominü ut opere perficiamus quod ex uerbo Dei clare iamintelleximus.ne abeodem apoftolo damnemurdicente» Qut habuerii fubftantiam mundi 8i uiderit fratré fuum egere,amp;claufez hiuifcera fuaab eo,quomodo charitas Dei manet in illo^

ergo explicemus quarto ultimo loco quomodooporteat OpemotU inferuite proximo in omnibus,prxftareip officia beneficentiz dile« oportMtin ^bonisamp;htimanitatis.ld eleganter expofuit dominus illaipfapaz lirtdre pRi tabola quadocuit nos quis fit proximus nofter.Eadem enim profe« xiziw. qaitur breuiter.fed euidéter omnia dileélionis proximi officia» Prin tipio Samaritanus mfo faucio mifericordia commoius eft. Requiti tur ergo à nobis affeélus mifericordiz.quo aliorü calamitates exifti ■netnus etiâ ad nos pertinere:requiritur condolentiaanimi,iuxta ilz lodapoftoli,Memores efte uinóforü tanqua unà cum illis uiniffi.eo tü qui afftiguntur tanquS ipfi quot^ uerfantes in corpore. Deinde accedit Samaritanus, no prxterit, nö uerbis lugubribus imprecatur faucio fanitaté,SC ad res proprias conficiendas properat. Namlaco busapoftolus.quod fi frater aut foror nudi fuerint.inquit, óC egenz les quotidianouiiffu.dicatautem noftrti aliquis illis, Abitein pace, calefciteôCfaturamtni.non tarnendederitillis quzfuntneceffaria corpori.quz erit utilitas'ïSamaritanus ergo accedit, denic^ admouet manum K artem qualemcunquefquando meliorem nondidice» rat) profertmedicaturus faucio. Nee abhorrer à uulnerum liuore fanie purulentia 8ifœtore,ipfus obligat, non reqeit ad ahum.

Non cauffatur fe non effe medicum ; quod pofeit neceffiias 8C quod potuit, facit, przfentibus utens roedicaminibus, donee j meliotibus uti liceat . Vinum Si oleum fumpferat fecum in uiam , ijs utitur in necelfitacc : SC non admodum incommodis

quidem illis,cuni ninum purg» uulnera,oleuin lrniat.Hinc omn'iti I qux habet mifert ufibus concedit^fuum eciam genium dciraudans. | Defcenditenim cxiumctocui ineqnüarat,amp;eius ufum afdiâocon; cedit.Quinfublatü e' terra fuis manibus dehcienté, iumento impo/ nit.Ipfe denit^ uip dux eft,non alrjs dus curam cöinittit.Ducitcnini cum in proprias ædes non poiTettfaltem in diuerforiüpublicü. Vbi rurfus nullis net^pimpenfïs ne^ laboribuspardt. Ipfeenim mifni curam agit,quod indiuerforqspublicis languentium res fegniu^ ferè curentur. Cxterum dum itineris urgeret neceiïitas, pecuniam depromitquantumadreditumuf^ dus fuificerc putauit, amp;nbsp;annumerat hofpiti meritorio.Neceocötentus.cömendatinfup^'^quot; ligenter miferü hofpiti. Prxterea obftrngit fe pro eo amp;nbsp;ait, S* 9“*,“ in eiuscuram Si neceiTitatemimpenderis ultra fummamtibif^*^ lam.nihil tibi peribit. Vbi enim rediero reddam bona fide omquot;*’.' nbsp;nbsp;nbsp;)

Ergo Si reditü pollicetur,Si dedarat fe non quieturum donee ftuf“ urn uidcatincolumc.HabetC.V.inhaeparabola domini dmum Si pleniifimü dil$âionis modum.Totum enim fefeSa™®^ ritanus proximo indigent! impendit liberaliifime promptil^gt;'gt;’('^' lotos ergo nos ipfos Si omnia noftra debemus proximorlt;l“*

* ciimpendimus,offidadileâionishumanitatis^prxfîamuslt; His fubiungemus adhucaliquot feripturxteßimonia ex Ingenium dilcdhonis in ielligaiurplenius,fî quid hadenus ***’' rlar'itatir deeife uidcatur. Paulus ergo ad Corinih.fcribens, CharitasP’“' eft,ait,b€nigna tft,(haritas non inutdet,non eftproeax, nóinW™.’ non eft fafiidiofa,non qurrit qux fua funt,non irritatur.no« eo?!* tat malum,non gaudet de iniuftitia, fed eongaudet ueritat* gt;nbsp;o^quot; fuffert,omniaeredit,omniafperat,omniafuftinet.Etiteruniad

■liailVJ »V» ■WB* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;%IW Ml lt;• UV Illi atlM*a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J Z I

Cl)4titat impie tio

municat necdfitatibusfanftorü.fedaturhofpitalitatem.beoeloq lur de perfccutonbus,perfcquentibus mala non imprecaturgt;g’“ cum gaudentibus,fletcum flentibus.accömodat fe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j i „jî

Neminiquicquam debcatis nifiutinuicediligatis.Nani 9“^ alters, legem cxpleuit.Siquidem ilia. Non cômittes adultertu. occides,Nonfuraberis.Non falfum teftimonium dices. Non cupifces,Si fi quod aliud pra;ceptû,in hoc fermone prehenditur:nempe,Diligesproximütuumfîcutteipfuni.y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

8 IR M o X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51

^ït«, optrire uel ueftireüudos/uifïtare mfîrmo», nïnfto» ïnuifcre Ktonfolari. Ad hare refpiciens Ladantius Iib.Inftit.fi.cap.ii-dici^ Pfæcipua uirtus eft hofpitalitas 8C alcrc paupereî»Captiuorû redem piio magnum quoqurdf prxclarum iuftitix opus eft. Non minus ^’gnum iuftitiz opus eft pupillos amp;nbsp;uiduas deftitutos 6C auxilio •»aigentes tueri a tip defcndere:quod ubiigp lex diuina prxeipit. Aez posquocp quibus defuerint qui aftiftant curandos fouendos^fu ^P're/ummz humanitatis 8C magnfoperationis cft.VItimüillud «maximüpietatis officiücftperegrinorü 8C pauperü fepultura.H^c ■’’«enusde ofTicio liumanitatisquod prçftat uera proximi dilcAio.

Cæterum non fatis fuerit,fratres,quod ereberrime nobis repeten /iJhorta » tft|intelligerc quomodo diligamus proximü,quin potius dililt; tioaJ thtn g^nduseftiinpenßnime« Audiendusapoftolus qui mira orationis ritrfrem. '“ftuttamp;puicherrimo exadiflîmo^fanftiftîmoip Chrifti exemplo quot;o^omnesadcharitatem proximo prxftandam adhortatur Sfdicit, ‘^uaigitur confolatio eft in Chrifto,fi quod folatium dileélionis, Qua cömunio fpiritus.fi qua uifcera ac miferatiónes,complete me JUgaudiumiUt fimiiiteraftedi fltis, eandem charitatem habentes, quot;WnimeSjidem rentientes,nequid fiat per contentionc aut inanem S*oriam,(lt;d per humiiitatcm animi alium quif^ ft ptxftantiorem '’Wimn^nefyj quif^ fpeJlctis.fed unufquifi^ qux funtaliorum« ^tnimafTdflus fit in uobis.qui fuit amp;in Chriftolefu,quicü effet in ®fuia Dei non rapinam arbitratus eft ut eflia xqualis Deo, fed fez ’quot;'‘ipfuminaniuit formaferuifumpta,in fimilitudine hominum onfti^^t^s figura repenus ut homojiumiliauit femetipfum amp;z usobediens uftp ad mortem, mortem autem cruds. Quaproptet iJcus ilium in fummam extutitfublimitatcm,acdonauit illi noz 'quot;quodeftfupraomnenomen.utinnominelefuomne fegenn

quot;tifiatcœleftium terreftriumacinfernorum,omnis^ lin* sua confiteaturquod dominus fitIcfusCliriftus ad gloriam Dei partis. Ei foli fit honor

D« Xwitwr.c priminn foJtm tie lege natur te, JeiitJe uert delegibuthumanù, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S E R M O I.

proximi,de qua cum fummarim diflü ft P*®' ximo fermone.confequens eft ut porro diftfî figiliatim de Legibus amp;nbsp;partib.ati}; fpcdcbus carü. Inuocem usergo I egum authorc dcüi“' nos fpiritu fuo fcmperdingacin uiaanio'i^ ac iuftitir, perChriftum dominum noftr“'quot;*

Qjrid Lot Legem deffniuit quidam ex Gentilibus non obfcurus author,« tionem efîefummam in natura inlîtam.quæ iubeat facienda pro'»' beatip contraria.Et certeLex aliud non eft quam declaratio diuio* uoluntatis.prpfcribens quid facias aut quid omittas. Origo SC legû eft ipfe Deus fons omnis boni «qui ueri amp;nbsp;iufti. Ergo omn« leges «qu« bon«,func ex ipfo Deo,licet fere promulgemrproK ranturij; per homines. De humanis legib eft cófideratiopernhariL Dûâfio le^ Nam leges ali«quidemfuntDiuin«,aIiæ Natur«,ali«Hitnil' gum, n«.DeLege diuinadicamini.Sermone,iamattingamprimuq'*'^ dem legem Natur«,deinde legem Humanam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

let Natu Lex natur« eft didamcconfcienti«adeo^direâioqu«damab r«. ipfoDeohominumanimis amp;cordibiis infita,admonensquid »r Ctnfcietia. faciantuel omittant. Et Confcientia quidem cognitioeft iudicium amp;nbsp;fenfus hominis, quo apud femenpfum in animo fuo fibi cuiuslibetrei peraft« uel nö peradt« confcius femetipfum uel daffl nat uel abfoluit.Et hic fenfus proficifeitur ex Deo, diääte infcri m fftuura, te'cpiudicia fuahominum cordibus amp;animis.Natura uerotft mg* nium cujufquerei proprium Porro ingeniü hominis plane corru^ ptum perpeccatü,utc«cü,ita in omnibus eft prauü. Deumnon wie, Deum non colit,fed amp;nbsp;proximü non diligit,feipfum pono^^j mat dC fua qu«rit. Vndenimirumapoftolusdixit filios üar. Proinde Lex natur« didla eft non eo nomine quo natui*

natura uelingenio hominis ex fcmcn'pfo fitilluminatio quædam,' ratio deprecans ad optima amp;nbsp;operatio fandtaifcd quod Dcus notio nés quafdam 8i principia rcligionis «qui amp;boni gcneralia animis itoftrisimprefTiiaut infculpfit,quæ quafiinfertæ amp;nbsp;nobifcum natac amp;icdrco ueluti naturales eiïe uidentur.

Paulitm apoftolum de his teftifi'cantem attp dicentem audiamus, iocusPau Cum Gentes quæ Icgem non habent,ait, natura quæ legis funtfe/ li Rom.», «rint.eac legem non habentes fibi ipfîs funtlex, qui oftendunt 0' pus legis fcriptum in cordibus fuis .-(imul attcftante illorum con» tttrrf, rdentiaôdcogitationibus inter feaccufantibus autetiam excuianz libus in'eo die cum iudicabit dominus occulta hominum iuxta cz Uangeliutn meum perlefum Chrißum.Duobus argumentis euin: dtapoftolus Gentes elfepeccatores. Principioenim neexcufarent

’ le quod non habent legem.oftendit ipfas habere legem,amp; quiahäc præuaricantur.cire peccatores. Licet enim legem Mofis fcriptam no l»buerint,fecerii t tame natura quap legis funt. Legis eft reuelare dei uoluntatem quid agas aut quidomittas. Id habent à natura, ideft, 'tl noruntex lege naturae. Sequitur enim quod hocexponat. Cum non habent lcgem,eic fibiipfis funt lex. Nimirum habent in feipfis quod fcriptum eft in lege.Sed quomodo habent in feipfis^Scquitur ‘ieruininterpretatio,Quippe oftendunt opus legis infcriptum cor« d'faus fiiis.Quis autem infcribit in corda, nifi folus Deus qui eft cor dium fcrutator^Qu'd autem infcribit d Opus legis, ipfam inquam Ifgem præcipientem bona amp;nbsp;uetantem mala, ut fine lege fcripta ex diâaminenaturæ.idefteximprelfisàDeonaturx notionibus inz telligant quid bonum fit,quid malum,quid appctendum.quid fuz giendum.Intelligimus ex hifceapoftoli uerbis quod lex naturae,op ponaturIegiDcifcriptsc,5lt;iccirco lex naturçdicatur quia utluti na luræinfita uidetur.Intelligimuslegc naturae non fcriptam.fedinfe Um,idem habere officium quod legem fcriptam, dirigendi uideliz «'homines amp;nbsp;docendi imd amp;nbsp;difeernendi bonum à malo,indican ditp peccatû. IntelligimuS originem illius legis non exiftere ex corz 'quot;pto hominis ingenio,fed ex ipfo Deo,qui digito fuo cordibus in Itribit amp;nbsp;naturae infigitinferitfpnotiones Si regulam iufti acqui amp;nbsp;boni. Deindeproducitapoftolusfecundriargumentü,quo Gentes Ptccaii conuincir,à teftimonio confcientiç.Haec enim inftrudla à Ics S«naturae,malumcommilfum accufat amp;damnat:acuna 8i fola eft loco mille teftium. Eadem etiam excufar, ideft abfoluit, fi nihil commilfum eft contra legem. Quod fiin prsefenti contemnamus 'odicium confcirntiac,certe non licebit tune confciétiæ accufatiojies

ßB LBÖB NATVRAB BT HYMANA' afperHari amp;nbsp;prxierirfjCum dominus iuftoiudicioiudicabKorbem» Exhis autem omnibus confcquituromnes Gentes eife peaatore^ quas nifi à peccatis repurgetfilius Dci communis üiunicus totiitf Orbis faluator amp;nbsp;liberator,neceiTe eft omnes gentes petirein ptea^ tis fuis,

Duû pM(f Sed rediinus iam ad legem naturx,cuius duo potilTimum come pu4 Mpita mcmoranturcapitaialterum.Deum agnofcitoamp;colito. AlteruiU focietatein amp;nbsp;amicitiam inter homines feruato. Depriorehxchï^ rtf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bemus apoftoli Chrißi uerba.Quod de Deo cognofeipoteft mini^

feßuni eß in illisfnimirum Geniibus) Deus enim illis pateto. Si^ guidem qux funtinuinbiliailliusexcreacionemundi,dumpn’Ope ra intelliguntur,peruidentur, ipfa nempezternaeius potentia X diuinitas.inhocutfîntinexcufabiles.-propterea quodcum Dtuin cognouerint,non ut Deum glorificauerunt.nei^ grati fuerunt, SiÇ-Gentet eo^ En Gentes cognouerunt Deum, imó quicquicl cognofeipoteü de gnouerunt Deo cognouerunt.Sed quo authore autprzeeptore^DeO' Deinn^ doisdocuit,autcxquolibrodocuit^ NonexlibrisMolisî“'?quot;^®^ plietarum manu fcriptis,fed ex magno illolibro naturz. Nam q“f alioqui non uidentur in Deo,cuius generis funt zternitas perpetu* tas uirius potentia maießas bonitas diuinitas^, ea uoluit xßimari exrebus uißbilibus,nimirum ex rébus conditis.Nam diuinitasDei xterna cognofeitur ex conditione hominis,ex ctrli motuperpetuo, exfluminumperpetnitate. Potentißimum eße neceßecßiHum.q**} ißa omniafußinet,qui mouet uegetat conferuatin eße oninia, qu* nutu cöcutit orbem.Optimum ucto eße ilium quis non uideat,q“’ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folem oriri finit fuper bonos 8imalos Sed in quem oro finein b(C

reuelat GentibusïVtagnofcantDeum.glorifîcentamp;coIantDeum, ut grati fint tanto bencfadori.Id quando non faciunt, inexcufabM , lesfunt öi meritopereuntfuo, nimirum propterincredulitatem amp;nbsp;ingratitudinem.Conßat autem lege naturz diferte doceri atq; tradi Deum eße, amp;nbsp;hunc quidem agnofeendum artp colendum.

ferudnJa Décapitépoßeriore,nempeferuandamelfeamidtiam umicitia et tem inter homines,hzetraditin euangelio dominus. Omnia quz' focittas ho cunqp uolueritisutfaciantuobishomines,ficamp;uos feciteinis.Eam mimtet, fencentiam extulit Alexander Seuerus Imperator per contrariuw, Quod tibi non uis fieri,altert ne feceris. Quam ufqueadeo dilexit» ut öf in palaiio Si publias operibusperraibiiuberet. Pom ad neralemillam legem pertinent hz quoç.Honefleuiuito. Altern^ ne Izdito.Suum cuitp tribuito. Vitz commóda tueto, incommflil* nbsp;nbsp;1

Ddfcriptrjdeo necefTc eft utilla huic rcfpondcat.* uideamu» ergo Xex tutut quid prodttum fita Gentium fapicntibus amp;nbsp;legislatoribus quod re ra refpon^ fpotidtat decalogo Ü quatenus rcfpondcat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;da leÿfai

IScfcribu,L)cus quidem unusiamp;ipfc non ut quidam fufpicantur tx. t m mundi gubernationem, fed in ipfo totus in toto circulo omnes Dt Dn» gcnerationesconfiderat.contcmpcratioexißens omnium fxculo/ tuni,6lt; lux fuarum uirtutum amp;nbsp;operum principium omnium. lu* men in carlo, amp;nbsp;pater omnium,mens amp;nbsp;animatio omnium, circulo rum omnium motio.Enconfîtetur Pythagoras unum cffc Oeum, turnip creatorem cöferuatorem gubernatoremc]; omnium, patrem Omniü, lumen uitam omniü. ZalcucustnProamiolegüfuaz rumhxcfcriptareliquit, Omnesqui urbem acregioncm inliabitSt pcrCuafoscifcoportetdeoseirc.quodmanifeftum fitexcceli SC toz gt;iu$ mundi infpedione, rerumtp in ipfis difpofitione pulcherrima ®£ordine.Haud enim fonuitaaut humana huiufmodi opera putaz ttconuenit.Deindecolendi honoranditp di] funt, ut bonorum om fi'unt.Singulos igiiurhaa oportet, Utah omnibus

Oium nobis authores quz aliqua ratione I’cre comparareanimam quemi^ fuam

mails pura lit Nam ab improbo homine non IionoraturDeus.nez quefumptibus colitur, nct^tragcedps capiturinftar hominis mali, f’duirtuteacinftttutobonorumoperum Kiuftorum. Quocirca Opus eft unüquemt^ pro uirili bonü elfe rum fadis turn uoluntate, qui modo futurus fit Deocharu$,iS^c Cicero dcNatura deorum a. Dff«k«dj hb.Cultusdeorumiscftoptimus,inquit,idem(];faninifsimu$ amp;carlt;ino. ftifsimus pietatis, ut deos femper pura integra incorrupta SC mente amp;nbsp;uoceueneremur. Senecaautemlib. ad Lucill.i5.dicit,Quomoz do fini dij colendi folet prarcipi. Accendere aliquem lucernas fabba Os prohibeamus,quoniam nee lumine Dq indigent,amp; ne homines quidemdcleââturfuligine.Vetemusfalutationibus matutinis fun gi Sf foribusafsidere templorum.Humana ambitioiftis officqs ca* piiur.Deum coUtquinouit.Vetemuslintea 8^ftrigileslouifcrri,fiC fpeculum tenere lunoni. Non quxrit miniftros Deus.Quid niüpfe generihumanominiftrat. Vbitjamp;omnibusprarftoeft.Audiatliz (Ct quemadmodum feruire in facrificqs debeat, quam procul refili« re à moleftis fuperftitionibus nüqùam fatis perfeflum erit,nifi quaz hmdebet Deum menteconceperit,omniahabentem, omnia tribu tntem,beneficia gratis dantem.Quç caufa eft dqs benefeciendi^Na rura. Erraj quifquis putat illos nocere uelle uel pofte : ncc accipere iniuriam queunt nec facere. Lxdere enim Ixdiip coniunâum eft.

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

P Summaillaacpukherrimaomnium natura,quospcrkulocxemiï, nee periculofos quidem fecii.Primus eft deorum cultus,deos crtdlt;/ re:dcinde reddere illis maieftatem fuam,reddere bonitatem fine qua nulla maieftas eft.Scire illos efte quiprxfident miindo:qui uniuerlt; fa utfua tempérant, qui humant generis tutclam gerunt, interdum curiofl fingulorum. Hi nec da nt malum nechabent. Cacierutnca/ ftigantquofdam amp;cohercentâlt;irrogantpa;na$ amp;nbsp;aliquando fpc boni puniunt. Vis deos propitiare^Boii us cfto.Satis illos coluit,quir quisimitatu^ft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fenitntiit Inhifce Senecçuerbisetfiegregtjs Si religioni uerx congruis, ieDeogm defiderotame duo. Prius quod fubinde Deorum facit mentioncin, tiüunöjunt cum tamcalibi ingenuefateaturunum modo fubftätia elfe Deuni* *^'lt;^'** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alfeuerareilium inorefcripturz ufum.llla uocat Dngt;ni

Elohim quafi tudicas Deos, propter triniiatis adorâdar myftCT*“*”* Interim nö nefcio dotflifsiraos religionis noftrae uirós ex Gentium teftimonris probareuoluifleGentes quotpagnouifte Trinitaiismy fterium. Pofteriuseftquod non diferte (quantum ego quideinno# ui) exprimit docet Seneca cumaltjs Gentium fapicntibus Ib^* dam in Deum fiiduciam.

2 Porronon fuitapud Romanos ulla in uilis templis imagoD«» Centn ron annisaburbecöditaplus minus 170. Plutarchusenim inuitaNu »rtiidoZd. macPompiltifcribit, Quac dedeorü immortaliüfimulachrisctiain Numaftatuit,quam fimillima funt prorfus Pythaporx dofumen/ tis. Namprimumprincipium ille netpfenfui nèq; perturbationi fubiedlum.fed menttm inuifibilem amp;nbsp;increaiam eflecenfuii.Hicau icm Romanos prohibuit exiftimare imagine Dei aut liominisfpe/ ciemaut animalis haberefiguramuelformam. Nec fuitapud eos netp pidla netp fifta Dei prius fpecies, fed in prioribus 170. annis tcmpla quidem xdificabant facraqj tuguria erigebât, fimulachrum uero nullumcorporeum faciebät, perinde atep nephasefietdetttio ribusmeliora afsimilare,neqjahtcrquam intelllgentiapercipi poC* lit Deus. Eademteftaturde Romants M. Varro apudS.Augiiftie num lib.deCiuit.Dei4,cap.jt. Dicitenim Romanoscoluifledta os fine fimiilachris annos 170 Si addit.C^uod fiadhuc manfifret,ca fliusdqobferuarentur.Necdubitateum locum fie concludere utdi cat.C^ui primi fimulachra populis pofuerunt,eos ciuitaribusftiisK j meturn dempfiïTe 8( errorem addidtfte : prudentaexiftitnans deos Nome Dei facilepofleinfimulachrorumftoliditatecontemni,S(c.

infummo Qiianii uero Gentiles xftimauerint nomen Deiclaretex religio tret». ae maxima facram€ntifîuciuMmenH,Hiftooa extat elegans apnd * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gdbum

^*^'7'lt;ap-i8.ubietilludinteralialegitur,lufîuranduni az., Romanos inuiolate fantRe^ habitum feruatum^ eft-id et mo inn ”* apud Gentiles, grauifsimæ obnoxius pccnac reddebatur. PwereafueruntGentibusfuafacrafuaeferiïcceremonijc^ Kfa 4 ®orumantiftites.[nflgnesfuerunt Gentium facerdotes Mekhizex Sarronnn pk amp;nbsp;lethro.Et quanquam Paulus fâteatur id quod Gentes obtu/ ßudiofit ‘flint,non Deo obtulifTe fed daemonqs: quia tarnen facra amp;nbsp;cerc/’ Gentes, fnonias facras magni fecerunt, declarauerunt Deum notiones cub f'ligionis indereanimis hominü, quas deinde corrüpunt fâb *öoftrinse ÔC. opiniones concept« de Deo amp;nbsp;factotum ritibus. behonotandispatentibus Si magifttatibus item de educandis plitris.deip libetorü officio ptaccepta 8C fententiac funt apud gentiü De honorS ppientes illufttiiTimx.Hietocles intet alia, Si quis, inquit, parentes dit farent» itcundos ac terreifres quofdam deos dixerit non errabit,cum nobis but, Ptoptetuicinitaté, fi dicerc fas eft, uelipfis dijs honorabiliores fint, ^‘ceifarium autem eft ita exiftimare,amp;: perpétua animi promptitu ’■ntconandu ut benefîcqs eorü paria faciamus. Quantum uis uero ^lia in eorü gratia fecerimus, femper tamé inferiora crût omnia g gt;nbsp;*ntdeberent.Etreliqua.Tempus enimmecitiusdeftituetquamhçc gt;nbsp;®^îliahuc pertinentia cômemorem ex Gentibus : neep hoc inftitui.

Contra homicidium uiolentiam dfiniurias latx funt leges gra= c à Gentibus. Abijfdemprofeâaeftlexlulia côtraadulteria HomutdOi ®^nephandos concubitus.Statuéruntegregia décréta de connubijs cradn/te« contrahendis ôC colendis. Ac uerbum ueritatis diferte indicat riitm.

Chananacos elfe deletos propter inceftas nuptias amp;nbsp;nephandas li- 7 J’idines.Leuit.is.ScdôiLycurgusSolon Si Romani contra omnë {uxum promulgauere leges fumptuarias: ut iam non commémoré inßtiim elfe naturaliter gignere amp;nbsp;nutrire fobolem.

Contra furta Si dolos,côtra ufuram, de iufta rerü acquifitione Si s poffeffione,item de rerum diuifione Si contradibus.habent ethnici furta, ^‘ges pulcherrimas.Celebre eft illud Aufonq, Siturpialucra fœnoris Si uelox inopes ufura trucidât.

Veritatem quoep celebrant gentiles omnes,mendacium detraélû 9 ®nem amp;hisfimiliafceleradamnanimodis omnibus. Lex ix.tabu^ Mtndâcia, «tum iubet è Tarpeia rupe praccipitem dare teftem falfum.Cliçron Fulfi ttßa das uero Catanacus inter alia egregia ditfla, Quifqj.ait, honeftatem ’£ueritatemcol«t,turpitudinemat^mendaciü oderit. Namhifce fiçitisuirtus âlt;malitiadifcernuntur. Quareftatim àpueris affuefa/

ccre oportet caftigando quidem métiendi ftudiofos ueritatis autem amandOtUtquod in uirtuteoptimum amp;ftrcundilïimüeft.animiï fingulorum innafcatur.amp;quafi in naturam ipforü coiiuertatur,^cgt; lo üimnaturitëcôcupifcentia.damnâtur diaifeéius praui à fapien Concupi^ tibus etIinicorü.Hanc ueluti malorü radicc cuipans Satyricus canitt

Cxterum exhis omnibus facile eft colligere gentium aninusquot;’' fcriptas cffe Dei notionesac prxcepa fugiendorum Si rumiqux interim corruperunt fiëobfcurarunt fuisaffeflatis ciatis à carne iudicqs.ProindcOeusprærcr legem naturçalias quefu£ uoluntatis expofîtiones dédit,nimirum uiuam traditio’'^quot;* patrum, angelorum rcrponfa.oracula, prodigia, leges fctipöS homines fapientiffimos 8i religiofiifimos. His omnibus adiuuir Deus legem natune.Ergoquarcuncp reperiunturinethnicis u(ia tj bona,adauthoremomnis boni Oeumfunt referenda: falfauetOi Iquot; corruptam hominis naturam amp;nbsp;adaffedus prauos»

In his omnibus in primisilludobreruandumeiTemoneinu^* lt;it ndturu nos hie loqui de cognitionc non de facultate. Clara utcuntp eft fntgrai'u gnitio legis, fed affenfusdë uoluntaselficiendicppoieftas

ma eft amp;implicatifrima.Quanquamamp; intelledfüiliHminariop**quot;^^ tere, ita âë uires ccclhus concedi neceftarium eife conrendiœuS.Nl* hil hic efficit natura fine gratia.Quod fi qui ex Gentibiis laudtm bl bent iuftitiXjUt Melchizedek,Iob,Iethro amp;aiq multi, id quidem no haben t ex fuis uiribus.fed ex gratia Oei.Sicuti ex luftoria lob clarif« fimis licet colligere argumentis.Ergo ß qui ex GentibuS funtfalul* . ti,non per opera naturx autmerita propria funt faluati,fed per mife ticordiam Dei in Chrifto domino noftro. Neep uero Lex nature infita eft hominibus à Deo ut faluet homines fine gratia Si Chrifto« (cd magis ut doccat quid bonum fit quid rnalum.ut cuincat nos eP fepeccatores amp;nbsp;incxcufabiles coram domino.Paulus certe'perlege nature Gentes non minus quam perlcgemMofisIudeos peccati rcuincens,demonftratin folo Chrifto Dei filio efle iuftificationon uitam amp;omnebonum.HæcdelcgeNaturx.

Kwtutue- Humane leges funt(nam fecundo loco de his nos diëluros pol Itÿcs. licit* fumus)quç ab hominibus ad conferiiationem utiliratemlp uel reipub.uel ecclcfix ordinantur ac promulgantur. Hx enim diuerff i-egtt Pogt; funt generis. Sunt enim politicx leges, funt ecclefiafiicx amp;nbsp;TradP fitior. tiones humanx, Politicx leges funt quasmagiftratus fancitpro ra/

uonclocoratn tcmporum ac hominumadconfcruandam paccm «honeftatem publicam.Huius generis funtinnumcra exempla in Juft ciuili amp;nbsp;Impcratorum ConAitucionibus, maximelufUniani. UcbcnthxomnesquamproximeaccedéreadlegesDeiac natunc Rcccumbispugnarcaut habere quicquam impietacis crudclitatis amp;tyrannidis, Huiufmodilegibusiuberparerefanéius Petrusdi* Kns,SubditieAo(eomnihuman{conftitutioni,propter dominum, Rueregi tanquam prxcellenti,fiueprxfidibus ut qui per eum miu ônturad uindidlam quidem nocenûum.laudem uero reéle agen* lium.(^anquam enim perordinationem fîucconftitutionem in* tdligat ipfos reges ac magiftratus,ficun ipfc altero orationis mem* protinus cxponit.quia tarnen magiftratus conditis legibus rem pub.giibcrnant,ideoxquis legibus nos parère iubetapoitolus.Por ■'0 politico legcÿxqux SffanAxadiuuant charitatem, tranquilli« hominum focietatem conferuanr, bonos dcfendunt,inor* dinaios redigunt in ordinem, religioncm denitp non mcdiocriter gt;uuant,fed8^malasabrogantconfuctudincsamp; profaibunt fcele* ra.ExempIa cernere licet in rébus geAis à Nabuchodonofore, Cy* ro;Oario,Ar(axerxe,â£abalqsprincipibttS. Verumaliolôco dice* tut de MagiAratu eius legibus SCoAicio^

EcclcAaAicx leges funrqiix ex uerbo Dei quidem petitx, atpro Eetltfiafli gt;ationehominum,temporum locorum^accommodane in eccle* taltgtt»

gt;gt; populo Dei agnofe untur fld ufurpanmr.Has eccIcfiaAicas leges Rontraditioneshumanasappelle,quode feripturisdiuinis petitx Ron hominum ingenio inuentx 8( prodit!r,ab ea ufurpantur.qux folius paAoris uocem audit,alienorum non agnofeit. Coit eccleAa idaadiendum uerbum Dei 8lad preces publicas matutinisac ues fpcrtinis adeoÿ ftatis horis prout ciiit^ loco SC populo commodS tftdd^ legis uiceeA.HabeteccleAa fupplicaiiones Âerias filt;ieiiinia fublegibus certis. Ctlebratccclefiacertis temporibuicerto locodC Rtodopraefcriptofacramcnta.idlpfecundum leges SCritum ccclefîx leccptum Bapiifatecclefia infantes. A cerna dominica non remo* uetmulieres.’idijp pro lege habet.Iudicatecclelîa per députâtes iudi» tes in caufis manimonq,amp; habet in his leges certas. Atqui lias om* Res SC his Amiles alias deducit ex feripturis SC applicat pro «difîca* done loris temporibus SC hominibus.'utaliquam quidem in uarqs «cclefijs diuerAtatem, nullam difeordiam uidereliceat.

Cxterum habent leges ecclefîaAicac modum eertnm 8^ methas certas, nimirum ne quid fiat autrecipiàtur contra uerbum Dei aut llienum à uerbo Dei,contra charitatem SC decorum,ne quid nimis

DB LBGB NATŸRAt BT kVMÄM.Ä aut ne quid minus .* denii^ ut per omnia ualeat hxcD.ApoAoIire/ gula. Omnia decenter,fecundum ordinem SC ad xdificationem co SHper/Iitio clefîx fiant. Proinde fi quis fupcrftitiofas operofas Sf indecoras ho /lt;r legei. minum tradkiones à fcripturis quot^p aliénas Tub prztextu ecclefia/ ßicarum legum proferens pijs obtrudere conatus fuerit,probabunt ill i ad rcgulam ucrbi Dei impofturam illam ac repellent.

Traditith ReftantTraditioneshumanx.quxfuntabhominibus eledio/ nefhuma^ ncpropria.exintentioneftultaautaliocxaffeólu humano,contra rue. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut citra fcripturam diuinam natx conditx atc^p inuentx.Cuins qui

dem generis innumera inuenias exempla^fedas uidelicet, regnuin SC CQclibatum fpiritualiii, ritus 8£ confuetudines in ccclefia horum muhifarias.Dehis omnibus fimpliciterpronunciauit dominus in euangelio exifaia propheta amp;: dixitjQuare träfgredimini przeepw Dei propter traditionc uefträ^ Hypocritx.refte uaticinans de uobis Ifaias dixit, Appropinquatmihi populus, hie ore fuo St labqs me honorât,exterii cor eorum procul abeftà me; fed fruftra mecoluWgt; docentes dodrinas prxceptahoniinum.Ad eauero uerba alludens beams Chrifti martyr Cyprianus epiftolarü lib.i.cpift,s. Aduh«“ eft,ait,im*pium eft,facrilegü eft,quodcunt^ humano furore inftiw*'' tur,utdirpofîtiodiuinauioletur. Procul ab huiufmodi hominun* contagionedircedite,ôtfèrmones eorü ueluti cancrü SC peftem giendo uitate,pra;monente domino ßC dicente, Cxci funt K dueö cxcorum.Nam SC D.Paulus in epift.ad Titum.RedarguitoiHosk ueriter, inquit, ut fani fint in fide non attenefentes ludaicis fabulis St prxeeptis hominü,auerfantium ueritatem. Studid omitto locum Pauli ad CololT. i.cap. quod is omnibus fit cognitiffimus.

Efilogut. nbsp;nbsp;nbsp;Nolo charitati ueftrae operofiore SC copiofiore expofitione mo/

leftus efle. Paucula enim hxc de legibus naturae SC humanis, poll/ ticis inquam, ccclefiafticis SC mere humanis traditionibus fufficere arbitrer diligentibus SC fidelibus.qui dom urn redeuntes lingula a» pudfediligentiusexpendunt,ledfisetiam fcripturarumlocisquos frequenter citamus ac religiofe excuifis. Dominus concédât nobis omnibus ne unquam admonitiones legis naturalis in animis no/ Aris contemnamus,neue humanis traditionibus implicemur,fed m legibus politicis xquis SC in ccclefiafticis legibus fandis legitimeambulantes,feruiamusdomino.Cui gloria honor SC imperium in fecula

feculorum, Amen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ,

Df Legt Diuina,ac duobus primis prima tabula ftu Deealagi praceptis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SERMO 11.

EX diutna ab ipfo domino Deo noflro promulgata, XrxDct quid faciamus aut omittamus prçfenbit, requirens obe ^uicL dientiam.acinobfequentibus interminans intcritum. lt;Iiutditur in legem Moralem Ceremonialem amp;nbsp;ludi« tiîlein.o.ainium tftarum partium diligentiflimus fcripior amp;nbsp;expo-* «torcftMofts.Moralis informât mores adeoip uirtutum formas tra MoraSt,

«it.demonftrans quantamà nobii Deusiuftitiam fanófimoniam obedientiam 8( perfeólioiicrequirat.Ceremoniales leges funt.qu« Crren»^ Pfæcipiuni de riiibus facris feu ecclefiafticis.denit^ de perfonis ÔC re l’usminifträiibusamp;deftinatis facris.Leges autem ludieiales prxci Judkulit» piunt de rebus ciuilibus feu forenfibus.de pace p ublica.xquiiate boneftate.Et de bis quidem poftremis diceiur fuo loco. Demoralt in prxfenti dilferemus.

Nemo tarnen putauerti nullam ante Mofen fuiflelegcacaMo/ Fuit lixta quot;prirnüproditam.Nameadem illa Moralis legis capita quarMo^ tiamantt ‘^^^(xponitDecalogo.patribusabipfomundiinitio fueruntcogni Mofm, •iffima. Nam unum ilium ucrum Deum coluerunt unice pro Deo Iboihimcadorauerunt 8i iiiuocauerunt. Idola Syriaca Labani au* ffttcfuafamilialacobamp;defoditin Bethel, fubterquercum uel tez fdjinthumqux erat prope Sichern. Sacrofanfta erat iunfiurandi fdigioAbrahamo,undeconfequens eftfandlum Sicekbreipfi fuz *ife nomen domini. Sacra celebrarunt patres fanóliomnes SCdilü gfntilfimeamp;religiofilTime.Cham maledi^ionem à patre accipir, quodirreucrenterfefegefliffeterga patrem. Dam natur propter par ricidiü Cain. SanguiniparcerciubetNoe. Laudaturlofrph quod iffpuitamplexus cöiugisaltenx.nempe uxoris domini fut Vitupe MturRubenquodinceftuofoconcubitupoHuiiïet thorü paternit, bafeitur no imtnerito lacob Labano focero.quod ipfum furti fufpe ftüliabuiffet. Mendaces amp;falfos telles damnauerütomnes patres, queadmodû 3( cupiditatesprauas.Proinde nôcaruerûiipfisDecalo gi prxceptis patres ab ipfo mundi exordio.ad ufq; Mofis teporann» •erim nô habuerüt 11 la tabulis infcifa aut mebranis inferipta. Infcrû pferat quidc illa dominus digito fuo in corda ipforü,cadem'(p exco bbatuiiiapatrü traditioucldoélrina. Eadem tarnen eftlex utrobiz que.eadem Temper Dciuoluntas,quia unus modo Deus cil, quin5 •nutatur. Sub Mofeprimum tarnen illa funt relata aiithore amp;fcru ptore ipfo Deo in tabulas,feripta in libres per Mofen,

Similiter nö caruerunt ueteres SC fanifli ante Mofen patres cere/ (uerunt tl monijs amp;nbsp;iudicialibus.Habucruntenim fuos facerdotes, ipfos in/ remoni« quam patresfamilias.liabucrunc fua facra, fuas aras amp;nbsp;hoftias, ha« C mdióa, bueruntfuos ccctus facros SC Luas purificationes. Habuerunt hgcl delizreditatibus rerum,dediuifione SC pofTeiTione, de contradh/ bus, de puniendis fontibus. Cxterum Mofes illaomnia in cef/ tas redegit leges ; multaetiam diligentius expofuit.' multa inlii« tuit quibus ueteres uel caruerunt, uel pauld diuerfa rationc uü funt. Cuius quidem generis fuut Tabcmaculum, Vafa facra. Area fcederis, Menfa,Candelabrum, Ara holocaufti amp;thymlt;a/ matis.SacerdotiumLeuiticum.Veftesfacrx.Feri^ amp;nbsp;Fcfta: amp;nbsp;fi *1“*^ aliudefthuiusgeneris:qusequidemomnia abroganturperChn/ ftum,(ïcuti fuo loco dicemus. Mores quoniam conflare nö polTunt MoroGr niß faluo decalogo.ideo Moralis lex ut propric iegis nomen obti® Ifx perpe» nuit,ita nunquamabrogaiur.Eftenim Decalogus uera amp;nbsp;abfol«/ tiM, ta xcernacp uerx iufticix SC omnium uirtutü régula,omnibuspt*' fcripta locts hominibus temporibus. Summa enim Decalogi tft utDeumdiligamus SC nos mutuo:idquodTemper abomnibusu^ Deritlegui biçhominib«requiritdns.Porrd Decalogus fignificatlibrüfeuex' pobtionem SC uolumendecem capitü praeceptorum uel articuloru« Mdieflat lllud uero fingulare habet Decalogus legis,quod Ceremonialia erdignitdr ludicialia omnia à Deo per angelos Mofi SC per hunt populo Dfcdlogi. Deireuelata.fiC quod à Mofe.Deoiubente,confcripta funt ; deealo/ gus uero non abhominene^per hominem,fedabipfoDeoopiii mo maximo ad montem Sina inter prodigia maxima SC ftupenda, in concione publica SC maximahominum SC angelorum recitatuS eft. Idem nö manu Mobs, fed digito Dei feriptus eft in tabulas non caereas fed lapidcas durabileslp. Seruatxfuntillz tabul» tanquam thefaurus przftantilTimus in Arca.quz à tabulis fccderis(fœdcris nim zterni capita continebant)nomen indepta ac appellata eftAr/ ca fcederis. Repolîta eft hxc in ipfum fandbum fandforum.Quz 0/ mnia modis omnibus commendantnobis Decalogi przftaniiam, admonentfp ut ilium Deumreuereamur qui legem promulgauit, quippequi dominus fit cœH SC terrz, dementis^ omnibus utatur profua uoluntate contra rebelles fuos:admonentprztereautDeci logum uel hodielocothefauri in mundo omnium prarftantilfimi habeamus. Diuinz enim in ecclefla ChriflireliquizfuntDecalo/ gus.Symbolum apoftolorum SC Oratio dominica, adeoip tota Bi* blia De Decalogi promulgaiione mirifîcadf copioBorahabemuS apudMofen£xodii;.Ô^Oeu.4,âf r.«P« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Dh* autem funt tabulx diuinx, in quas digefta funt decern diui Dult;e ttdiu. legis capita.Prior tabula continet capita quatuor, pofterior fex. let diuinee Natn ultimum mandatum quod nonnulli diuidunc in duo, reuera ttnicum K indiuifum eft. Nam in genere primum prxcipit dömü nus,Ne concupifcas,deinde per fpecierum enumerationem recens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Ictquidnonconcupifcamus,nempeuxorem proximi,ædeseius, agros,iumenta amp;nbsp;opes. Przterea unus eft duntaxat uerfus in Hez braica ucritate non duodiuifî. Cum noftradiuiftonefaciunt lofes phuslib.Antiq.6.cap.;.Origenesin Exodum Homelia S.Ambro* fius in .cap.epiftoix ad Ephefios, Porro Magifter in fenrentqs ulti num mundatumdiftecuitinduo,iccircoinprimamtabulam tria duntaxat przcepta collocat. Sequutus eft fortafsis S. Auguftinutn quiquxftio.in Exodum 7t.dfepiftola adlanuarium iip.etiam nia ßntum primxtabulz prxceptanumerat.idtp propter myfterium arinitatis. Idem tarnen non omittit mandatum de non liabendis co lendistp idolis.memor baud dubie illorum in euangelio uerborum domini,Amen dico uobis donecprxtereat cœlü ôC terra,iota unum aut apex non prxterierit ex lege,quoad omnia fâdla fuerint. Quifz quis igitur foluerit unum ex mandatis illis minimis, docuerit ftc homines, minimus uocabiturin regno cœlorum. Idem rurfus in quaftionibusucterisd^nouiteftamenti libro primo ap.7. ponit primx tabulx prxcepta 4. fecundx fex.Nec multum ab ea fentenlt; fiaabluditlib.j.adBonifacium.fiCc.

Diuifttautem dominus prxcepta ilia fuainduosordinesuelin Qpidcons duas tabulas propter rerum quxtradâturdifterentiam.Primaenim tintât duet *abula pertinetad Deum.fecunda ad homines. Prima docetquid de tabula It^ Deo amp;nbsp;cultu eius fentiamu$,id eft nadit pietatem, quomodo uideli gir. tttpieuiuamus.Secüdadocetquiddebeamus proximo.id eft tradit humanitatem,quomodo uidelicet trSquille h umanitert^ uiuamus. Inhis autem continentur omnia officia uitx, ut nihil omnino diet pofsitab ullis totiusmundi fapientibus de pietate amp;nbsp;humanitate, quod non comprehendatur in Decalogo.

PRIM V M Decalogi prxeeptum hifee uerbis pronunciauitipfe Praetpti dominus, ego DOMINVS DBVS TVVS.QiVI EDVzDeil.

TB BX TBRRA ABGYPTI, de domo SERVI» TVTIS.'NON HAEEBIS DEOS AblENOS CORAM Me. Duohabetmembrahocprxceptum.Priusamp;ipfumuariacon dnet.Principio enim offert fe nobis Deus et exponit nobis qualis fit *rga homines imd qualis erga nos effe uelit.Vnde nos fecundo los to colligimus quid uicifsim à nobis requirat Sf quodnam fit offû

dum noftriim.Tertio 8^ ultimo locoappendit enidentem demon/ ftrationem eius quod dixit fe elfe Deum noftrum.

QjtdliiDf Ab initiopronunciatSidicit.Ego dominus deus tuus. QuibuS «t ergd ho uetbis exponit qualis fit qualisqj efie uelit erga omnes homines. tünet, Congruunt liacc uerba cum uerbis foederis domini cum Abraha/ mo adeolp omnibus credentibus ilt;5li„ Ego, inquit dominus, fum Deus fortis amp;nbsp;Schaddai.quafi tu dicas Saturnus à faturando. Eft«/ nimDeus copiaccorn u,qui exaturat omnes öd omnia,fonsinexhaa ftus 8d pcrennis bonorum omnium.Id quod Sd leremias copiofius «narrat in cap.2. fermonum fuorum. Et certchacc omnia compte/ hendit bis paucis uocibus,Ego dominus Deus tuus. Egoinquam qui iam loquor tibi ex medio ignis. Ego 8d non alius. Significant bicunitasDei.Docemurbicunum agnofeereDeum,nonplutes, uni adhxfere,non corda pluribus diuidere.Ego dominus tuus,ego Deus tuus. Dominus eftquia merum habet imperiü in omnes ftca auras , domino fubiedfa funtomnia,domino obtempérant ad nu/ tum omnia.Dominus omnia gubernat 8d fuftinet.Eft enim caü terrae Sd omniü qux in eis funt conditor,redlor,conferuator, rexK princeps fummus SC maximus. Proinde in unica Itac uoce compte henditur Deifapienti3,uirtus,potefias,Sd maieftas immenfa. DeuS forte deriuatur à darj uoce Hebraka quç fufficientiä fignificanSoluS enim Deus fuificit fibi ad beatitudinem et felicitatem plenifsimä mo disfp omnibus abfolutifsim3,pra;terearufficitDeus omnibustequi rétibus ipfum in ueritate.ditifsimus in omnes inuoeätes nomen ip/ fius.Qua parte notatur dei omnifufficictia, liberalitas,bonitas etmi fericordiaimaxime cü additur,Ego domin’ deus tuus,Tuusinqua. Deus enim nö fibi modo bonus eft,fed nobis quoep. Totüfecupil effundere cii omni fua bonitate cü omnibus fuis dotibus in fideles, Nöeft parcus.noeft malignus.gaudetdiftrahi SC impartirifenobis fruendü abüdantifsimeadcpfacietatciucundifsimä.id^omni tépo K,necefsitatis maxime.EtfigniffcäterquidcTVVS ait,nóuefter,ui intelligamus finguli Deü æternü optimü beatifsimü fingulorü fote tlfe'cÿ Deü SC dominü,ideftferuatoré,liberatorë,redcmptorc,actruu SC mare bonorü omniü,animae Sd corporis,prpfentiü Sd fututorum.

Qfi/J ex».' nbsp;nbsp;Ex iftis colligimus fecundo loco quid uicifsim à nobis reqtatbo

«atà nobii nusdominus Sd quodnäfitnoftrüofficiü.Apertam relationemete^» hofprxce^ nim habet Tuus.Si enim ille uult cfTe meus,cgo uicifsim debeo eite ftunh fuus.Ille uultcife dominus,Sd eft Deus meus,ego itatp illü jdomi no Sd Deo meo habere Sd ucnerari debeo. Ideo$ reqritur hoc mäda w à nobis ut non tantii Deü uerü jp Deo uero.fed pro Dto noflro,p domino

dno, pro rege,pro conditore,pro feruatore Si patrc noHro agnofca nius.ut^ illi fuas tribuamus proprietäres, quod unus eft.folus box norüomniû fons Si largitor,quod uiuus eft, xtcrnus, iuftus,uerax, beatus,felix,clemés',potens,optimus max.Huic ica^ adlixreamus. huicobediamus in omnib.in illucredamus, illu inuoremus folutn, oiaadipfum bona referentes,oinnia bona ab ipfo petcntes, Si pro omnib.beneftctjs gracias agétes.hücadoretnus, hiic colamus timo refyncero diledlionc ardctiffima fpe pertinaciflima. Hue em per tinent ilia ex fandlo Mofe amp;nbsp;euägelio fentétiæ.Dnm Deü tuü adora bis amp;illifolifcruies.Etiterü,Dntn Deuueftrü fequitnini, illûtimegt; Dtut.it» tt.illius prxcepta cuftodice.illius uocéaudice,illiferuite,Se illi adhæ Kie.Quidq»ipfedns in Pfal.elamat, Sacrifîca Deo laudc,6f perfok Pfal.fa, Ht altiffimo uota tua.Et inuoca me in die tribulationis.amp;c.

lam uero demonftracio qua oftendit fefuifte efte Si fore Deum et Dtnmnjha dominûomnium noftrü Si patrum noftrorü liberorumqj nos infcgt; tio quoJJe qucntium.euidentiftima eft, nimirum liberatio ex Aegypto.Conti« uiuerui Je neteaomnes uirtutesdiuinas,fapientiam,bonitatem,iuftitiam,ueri utnofler tatcm,potentiam,amp; quid nondDeclaratfe efledominum in cœloet «jl, in terra.in omnibus elementis,in omnibus ereaturis. Libérât benix gnefuos Ifraelitas,tuetur,ornat uarqs muneribus. Si Cetuat uel inui •oamp;frementetotoregno Aegypti.Âegyptiosautem uarie,liorribi liter,fediufte tarnen punit, tandem amp;cum rege fuo fubmergit in •natirubro. Potucruntifraelitx exhoc unicoDeifaâo colligerc Dcum,utpotcnti(îimum elTe,ita futurum ipforum Deum,ficutifux eracDeus patrum ipforum, FatHo enim declarauit qualis fuerit SC quant« potentiæ bonitatis fit uel bodieomnibusep in fînem ufx quefeculis.Nobis quidem reeentior eftliberatioqux obtigitperkx Myfîerium fumChriftumdominünoftrum, qui nos non exflegypto aliqua, chriflicÔ* autex manibus Pharaonis affcruit.fed ex poteftatetenebrarum pec prlt;htn/um cati mortis amp;diaboliIiberauit.Vndecolligimus Deüxternü uerum tßinprimt optimümaximfi beatilTimum(}jutpotenti(fimi“i,fic noftrü elfe Deü, pracepto. amp;hunc nobis bene uelle,nos curare Si amare. luxta illud apoftoli, Qui proprio filio fuo no pepcrcit.fed pro nobis omnib tradidit ilx lü,qui fieri poffet ut non cum eodé omnia nobis donerïEquidcmy fteriüredemptionisnoftrîcpcr Chriftüdominü noftrü, compreben fumeftmanifeftifsime in primo Decalogiprxcepto. Nam clarO eft lAerationëpopulilfraeliticiex Acgypto.typum fuiffefuturæ libéra tionis totius orbis terrarum SC omnium regnorum mundi per Cbri ftum dominum, qui totum orbem liberauitex feruitute peccati Si diaboli. Quod fi quis dubitat, infpiciatceremoniâ fîue facramentü

lluius corporalis libemtionis,ipfum inquam Pafcha.Quisucrone* fciat agnum ilium typutn prxtuiifTc Chrifto liberator^ An obfcura eft hxc Pauli uox.Pafclta noftruniimmolatus eft Chriftus^An non omnes apoftoli cum loanne baptifta appellaruntdominS noftrum Dei agntim qui tollat peccata mundiiPrrterea clara funt IfaixprO’ • phetx uerba in capite n.ubi diferte inter feconfertliberationemh*

raelis ex Aegypto, Si liberationem totius orbis ex feruitutepeccan per Chriftum.Proinde continetur myfterium Chrifti domim SC demptionis noftrx in primo decalogi præceptomtiam recitantibus nobis uerba Dei, non tarn uetusilla liberatio Ifraelis exAegyP^^' quam noua ilia qux obtigit per Chriftum, oculis amp;animisnoftris obuerfari debeat,excitare^ fpem noftram, ne quid diftidamus ilium optimum maximum Si fore Si efte Deum noftrum. . Ï Profcitenz Pofterius membrum primi prxcepti uetat nobis nequis noftm tur J^alie habeatdeos alienos,ideftexcludit extraDeum omnia przfidia u*/

utiturdominus uehementiiïimoloquendi genere. Nam dicit, No« habebis deos alienoscoram me, En non liabebis, 8(. non liabebii quidem coram me, uel ante faciem meâ, uel mecum, uel apudinlt;gt; Germanice, 3'Ämtr/ob« nâbenî) mtr. JÙberM^mtc^s nittfàbo'*”’ minen cugen.Ita enim loquütur irati patres,quando prohibent rem uehementer turpéâ£abominandâ,Vide ne anteoculos meos.fi^ me quidem ipedanteliocamp;cias.Atqui ubilt;^ adeftDeus,omniainfpic*J Deus,etiam corda amp;nbsp;cordium abfcondita.Proinde nullo padlo palam uel occulte habendi font nobis dq alieni ; id eft nemo nofttu habeatullamcreaturâlîueeain cœlis hue terris fit pro Deo noftto: nemo noftrum tribuat creaturis proprietates Dei ,calt;5 quae ex offi' cio debemus Deo. Proprietates Deifunt ubiqp efle, omnia uidere, omnifcium amp;nbsp;omnipotentem erte,uiuifïcare,liberare,àpeccatis pur gare,reruare uel faluare,iuftificare,fandEficare, amp;nbsp;fi qux alia hums generis funtOfficia noftra funt Deum adorare,inuocare,timere,co lere,fperare in Deum.adhçrere Deo,audire Deum,credere Deo, ob« edire Deo.

Ideolp alienus Deus erit quod proprie amp;nbsp;naturaliter non eft De/ us,imô quicquid nobis prxter Deum hunc uerum uiuum zttr/ num confi'ngimus.cui confi:dimus,in quod fperamus,quod inuo/ camus,quod amamus Si metuimus, in quodanimum noftrii inteA dentes defïgimus.à quodepcndemus,quodprothefauroauxilioei præfidio noftro in profperis Si aduerfis habemus agnofcimusij; Dum Rahel à lacobo fobolem poftularet,audit,Num pro Deo tiÛ fum,

fum.qui reddidi te fterilem^Rurfus cum loram rex Ifraeliticus à re» geSyrorum Bcnhadad.perNaamatmmaccepifTetlitcras.in quibus poftulabatur purgatio leprae, fciditueftesfuas iratusatque exdaz wauit,Ego ne Deus fum,ut interfieiam óC rurfus uitac reftituam?So lus ergo Deus fît Deus nofter ld cA uita 8i falus noAra,auxilium, re fugiuni,protedlio,liberatio,fpes,amor, terror amp;nbsp;tremor nofter. Si hxctribuamus altjs Sd non foli Deo,alienos conftituemus deos. Et ïlienum non raro dicitur quod non eftinftitututn à Deo. Sic alie.* nus ignis didtur inatusefTetabernacuIo.diuerfus nimirumab co qucm accendere iuft'erat dominus. Aliena dicitur mulier in Prouer • ^ns,quam non conceiTitdominus.Alieni ergo dqfunt quos nobis ■pfî fîngimus, quos Deus nobis non conftituit tutclares, à quibus pendentes auxilia pofcamus. Proinde crût alieni dij,diuiipfï, nunc ^uidem triumphantes cum regeChriftoin coelis, non ipiiquidcm Ptt re,fcd nobis crunt dq alieni,qui pcrperam de ipfîs iudicamus S(. Iionorem Deo debitum ipfîs impendimus, colentes cos pro tutelagt; nbus inuocantes^.Erunt dq alieni ipfi diaboli amp;nbsp;homines diabo.* Mcijfi ipfîs timorem Deo debitum,ita impcndamus.uthos praefera.« mus Oeo.Dq alieni erunt aftra,planetx fîgna^ cccleftia,fî à mathex maticisdecepti, ab ipfîs pependerimus, refpidentes in omnibus ad l'gnacœli,8f totam uitam noftram dirigentes ad aftrorum curfum. l'a fî pecuniam.fî homines diuino honore amp;amore profequamur, erunt pecunix 8C homines noftri nobis dij alieni. Adeundem mox dum damnaturïn rege Afa t.Paralip.ir.nimia fîducia in medicos. Herb»ergo SC medici fîfuntdqalieni.Damnanturiraiæ jo.cap.Ius quod Aegyptijs confocderatis nimium fîderennfîunt ergo con* Merati dq alieni.Multo magis damnätur hic fœdera SC pada pro« ptermagicam cum dxmonibus fatfla. Damnantur benedidiones illxqua: redlius dicerentur maledidiioncs.fuperftitioß inquam exx orciftni.in quibus prxtereaaccufanduseftabufusdiuini nominis. Verum quis exadc omnia recenfeat,qux fiunt contra hoe primum mandatum, quo uera traditur pietas,in ternusDei cultus,ut agnofca mus Deum.credamus ei,redle fentiamus de eo.ipfum inuocemus, ipfîadhxreamus.eiin omnibus obediamus.

Secundüdecalogiprxceptumhoceft, NON FACIES TIBI Practptu SCVLPTlLE, NEQVE SIMILITVDINEM VLLAM Dei ». eorvm qvae in coelis svnt svrsvm, vel ’N TERRA DEORSVM, VELIN AQ_yiS QVAE SVB TERRA SVNT: N ON ADORABIS, NEQ_VE Coles, ego svm dominvs devï tvvs for

DE PRAECBPTIS DECALOGI I. BT H. j TiS, ZELOTES, ViSfTANS INIQVITATBM PA/ TRVM in FILHS in TERTIAM et Q_yARTAH GENERATIONEM, EORVM Q_VI ODERVNTMl^ ET FACIENS MISERICORD IA M IN MILLIA HIS Q.VI DILIGVNT ME ET CVSTODIVNT PRAECE PT A ME A. Primopræceptointernam rcligionemformauittri diditcp dominus;fecundo corrigitexterna. Si redieiudicaremus d« Deo feruaremuscp rite ac religiofe prçceptû primü, nihil opus fuerat prçcepto fecundo: fed quia nouit ingénia noftra dominus,ideo pro • hibetquodalioqui fueramusfaduri.Videturenimplerifc^Dcûc’^* primendü elTe imaginealiqua,amp; uenerandü corporali uifibiliÿ PîtâiLuiiu tualiquo.oblatisipfîauroargentogemmis eboreacrebus predo/ frtectpti fis.Proinde finis generalis huius praeceptieftretraherenosàcarnali retrdhrreàbus imaginationibusamp;cultibus Dci.qui utpotentiaeft immtnfi peregrinir amp;nbsp;fpiritus acternus.ita non poteft uHaexprimi imagine corrupùbi' fifltibiu, li;fpiritu Si fanélitate uult coli. Idotum uero feu fimulaclirum tOO tinet omnc extern um cultü:ergo cum idola prohibentur.fimul pro* hibeturomnis cultus Dei externus ßfperegrinus.Namubiidolu® eft, ibi bafim ei oponet ftatuere,federn collocate,aram exiruere,tcm plum xdificare, Hæc protinus cuftodes,cura tores, miniftros fe« (ä* cerdotesrequirunt,hoftias 8C oblationes, anathemata, ornamcnta, ferias amp;nbsp;fumptus atqj labores nunquam exantlandos amp;nbsp;finiendos. Eo nomine prophet« appellaruntfimulachra labores amp;nbsp;dolores. Nam femel receptis idolis,nullus eft neque finis netp modusfum* ptuum attp laborum. Experientia id uerum effe docet.

DeutproKt Porto præceptühocfecundum habet partes tres. Ptincipioeni® bttfiulpùa prohibée Deus facerefculpttleuel fimulaclirum ; hoc eft Deusuetat le. fibi ullam cuiufcuncp tandem form« aut materi« fit,imaginem po nereautconfecrare.Nam ut Deus non uult,ira non poteft reprsfen tari ulla imagine. Species uero omnes ferècnumerat quibus foie* muselfigiareres.Non affingesDco.air.fpeciemautformainearum rerum qux fupra nos funt,in ipfo coelo.Suntautem in cœlo corpo ra cœleftia.ueluti fol,luna,plancta',aftra,ipfx deniq;auesuariic fpe dei. Subquibusquidem fpeciebusferc omnibus non pauciapud genres Deum adorarunt 8f coluerüt. Necaffinges Deo fpeciemaut ferma earum rerü,quz funt in terra.In terra funt homines,animan« tia,herbae,fhitices,arbores,amp;c. Ac confiât Gentes Deum ueneratas «fie fub imaginehominü Si animaliü.Corn.Tacitus de Gertnanis, Cxterû necdeos cohibereparietibus,ait,ne^in ullam humaniorb fpedcmaiTunilareiCxmagnitudine cœlcfiium arbitrancur, lueos ae iiemora

flcfnorj confccrant dcorumtp nominibus appellant fecretum illud. fola rcuercntia aident.En colucrüt maiores noftri Deum Tub petiearborum Lielfyluarîi. Quodtamcn hicprohibeturhominilt; “Siqucmadmodiim nefub fpecie earum rcrum, quæ in aquis aut ub aquis funt cFfigiantes Deum noftrum ucncremur, Coluerunt rsl^ini Deum fub imagine pifcis.Dagon deus Palæftinus præ fe Ktcbat pifcis figura.Acgyptus coluit ferpentes. £m o Paulus hæc 0lt; 'nnia côprehendens ad Kom.i.cap.contra Gentiles difputans.Ob» tenebratü eft,inquit,inf£iens coreorüzcum fe erederctfapientes.ftuU tifafiifunt mutauerütl^ gloriâ immortalis Dei,in imaginé non fo luin njortalis hominis, uerü etiam uolatilium 8i quadrupedum ftpiiliutn.Contp hancinfaniam pugnat prima legis pars, CurautemDeus nolitullaexprimiimaginefenfibili autuifibi/ CwDrtt» l’jin prompt« caufaeft.Deus fpirhus cft.Deus immcnfus eft, incirx nolit expri wmfcriptibilis.incfiabilis.ubicppncfens.cœlum amp;terram impies, tternus, uiuus minificans acq; confcruans omnta,gloriæ amp;nbsp;ma icftatis fupra cœlos exaltata:.Quis autem exprimât ulla uelimagiz *gt;tuei materia fpiritum'^Deuseflimmenfapotentia omnia uiuiz ^cansatqueconferuans.Sedimagincs Dauiddeferibitacdicir, Sis mulaehra gentium argentum amp;nbsp;aurum, opera manuum hominü. Aures habent Si non audiunt,nares habent Si non odorantur. Max •quot;»shabentnecpalpant,pedes habent nee ambulant,neep fonus ullt; lus cil in gutture eorû.(^id obfeero hîcc cü Deo collata fimilitudix nishabenffProindc uelleDcûexprtmcrefimulachrouifibiliefideü pfobro exponerefaceretp côtemptibilc.Dei oculus omnia uidet^do linihil uidet.Deiaures omnia audiût.idoli nihil audiüt. PerDeü ui Hunt Si mouétur conferuanturtp omnia,Idola nec uiuunt nec mox Uentur,Sinifiretineantur abhominibus fabricantibus,concidunt amp;pereunt.SimuIachrü non fpirat.Dcus datomnibus halitum fpix titumue. Vbi ergo Si in quo eft fîmilitudo In materia ne an in forx ma^Si in materia,ergo'n Deus aureus argenteus ligneus Si in forx *”3,ergon inuifibilis uirtus caduca habet membra^ Quid ergo pec tarunt Anthropomorphitx i Quod fi nulla eft fimilitudo.cur quxx fodicuntur imagines aut fimulachra Dei fimilitudines aciconesï Siquis noftrum alterum appellitet idolum aut fimulachrum, uidex lur magna affeeifie contumelia. Scimus enim idola fpeciem falx fam hominis referre, non hominem : proinde idolum appellamus hominem ineptü,fungü,torpidum,inertem Si in quo nihil cerebri, qui nihil minus fit quam quodaudit. Cur ergo pofthac appeix laremus fimulachra, Dei fimilitudines i Deus uiuus eft, funula*

DK PRAKCEPTIS DECALOGI I. BT II, chrafunthominum mottuorum figna.fîcutdidt author libriSapk cnthc. Deus gloriofus eft.ac pleni funt codi amp;terra gloria maiefiatis cius.-lîmulachra uero carent omni gloria,Äexpofita funthominum probris fiCludibrio.Simulachra abfentium figna funt. Dcusautem iemper SC ubi^ prxfens eft. Ac (igna qux quondam inftituit SC de^ dit populo fuo Deus,nö fuerunt fimp 1 iciter figna ucl imagines dei, fed figna pracfentix Dei, fignificantia Deum qui natura fpiritus SC inuifibilis efi,incomprchenfibilis SC immenfuSiprxfentem eifcTai Ic fignum fuit nubes, fumus, ignis, ipfa denicp area foederis,quam interim adoperiebant alis fuis Chérubin, fignificantes in ipfam dei facicm neminem mortalium pofie afpicere,animas ergo mentes SC fpiritum eife cleuandum contcmplatione m codos. Nam Mofo, qui tarnen diciturDeum à ücie ad fäciem afpexiife.audit, Nemo ui debit me ac uiuet.Vbi hinefoluerimus uidebimus eum fieutieft,utgt; ait beams Joannes. Hxcinquamcaufx funt cur nolit ulla matera ullaue forma feexprimi 8i efiigiari dominus.

Huciampeninentloca feripturx SC tefitmoniamaximorum i« ’ religione ac pietate uera uirorum, Mofis, Ifaix 8C Pauli. Mofes Deutero.Loquutus eft uobis dominus,ait,de medio ignis: SC quid« uocem uerborum audiftis,at fimulachrum nullum uidebatis, ultra uoccm,Caueteergo accuratequam chara uobis eft anima ueftra (quandoquidem nullum omninoeodem die fimulachrü uidiftis) ne force corrumpatis uosfaciedo feilieet uobis fculptile fimulathtu cuiufeun^ figurx, formam maris aut fccminx,formam cuiufeun^ queanimantisquod eft in terra,formam cuiufcü^ uolueris uolan*' ns fub calo,formam cuiufeunqp reptantis fuper terram,formam cu iufcü^ pifeis qui eft in aquis fub terra.Et ne forteattollas oeulos tU'' OS in cœIos,Kuifis foie SC luna ftellis^ Kexercitu cœloruproftern» ris SC adores colasip ea quçdiftribuit dominus Deus mus omnibus populis fub uniuerfo codo.Cauete ergo ne quando obliuifcamini foederis domini Dei ucftri,quod pepigit uobifeum, ita ut faciatis uo bis fculptile aut fimulachrum cuiufcuntp rei,quod prohibuit tibi do minus Deus tuus.HxcMofes hadfenus.

Ifaias uero in cap.40.dicit,Eccegenres ( nimirum collatxDeo) tanquam gutta fitulx,amp;: ut puluis adhxrens bilanci reputantur.Ec ceinfulxquafipuluisexiguus. Libanus non fatis eftet exdtando igni,nc(p ferx eius fufticerentholocaufto. Omnes Gentes corâdto quafinihil funt,amp; res inanes atque friuolx reputantur erga ipfum« CuiergofîmilemfacietisDeum^autouodnam fimulachrum ador^ nabitis ci.'(îmulachrum fudit artifex,df auri fufor diducit illud,amp; !ƒ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minis

Sitnis arglteii obducit. Qui opibus deftkutul eil,ut ipfe offerat, digitimpucrekibile lignum, amp;nbsp;quxrii fibi arcifîccm peritum, qui fculpiibde prxparet, ne moueaturloco. An iixcignoratis/an non iUaaudiftiifEimox.QuifedetluperglGbum terrae,amp; habitatorc* dus Tunt quafîlocuftx. Qui cxtcndit «telos ut cortinamac uelut ten lorium ad liabitandum.Qiiiredigit potentes in nthilum, amp;nbsp;redigit iudices terrx ad nihilum.Cui ergo me afsimilabitis, aut cui fiiniiis cto,ait fandusquot;^ Aitollite in fublime oculos ueftros Si contemplami ni quistreauerit iita.produtens in numero cxcrcitutn eorumjingu lafuisnominibusuocans.Et extera. Tantum enimifaias,

Paulus uero apoftolus Chnftiapud AthenicnfesdiiTerens deue ta religione dicit,Deus qui fech mundum SC omnia qux in eo funt, hit cœli s; terrx cum fît dominus, non in manufaiflis templis habi tat,nec tnanibus humanis colitur,indigens aliquoicum ipfe det ont nibus uitam SC halitum per omnia, fecittp ex uno fanguine omne geous hominum,utinliabitaretfuper uniuerfam Faciem terrx, prx hniirep prxftituta tempora, prç ßxittp terminos liabitationis eorum, Utquxreiét Oeum,fi forte palpent eum amp;nbsp;tnueniant,quamuis non longe ablîi ab unoquouisnoftrum.Peripfumenim uiuimus mo/ Ucmurfi^fumus.-fîcut SC quidam ueftratium poetarum dixerunt, Natnhuius progenies etiam fumus. Genus ergo cum fîmus Dei, non debemus exiftimare auro aut argento,aut lapidi arte fculpto SC inuento hominis numen elfe fimile. Hxeteftimoniatam funt illu liria amp;nbsp;(împliciatlluftrantiainftitutumnolirum,utnthilnecelt;feiît (xpoFitionis gratia quicquam adrjeere amplius. Proinde maximis txcaufsisiudicauit beams Auguftinus magnum elfefacrilegium fi quisintemploponatDeipatris imaginem flexis poplitibusin fox liofedcntem.Nepharium entm elfe fi qtiis taie in animo fuo concis piat. Verba authoris recenfuifermone S.Decadis primx ubidilferui deDcxtera patris,docens quid fit Federe ad dexteram patris.

lam uero quod alias attinetimagines,quas homineserigütcrea/ Profgt;iigt;ita turisfiuediis,n5 minus hx.quàrn Deticônes prohibitxfunt.Siem amp;aliaim4 Deo uero non licet confecrareftatuam, minus licebit alieno deo fia ginridd tuereimaginem. Animus hominis deligitfibi Deum,moximagina cttltMW, tione afiingit ei fpeciem aliquâ,pofiremo manibus perfîcit: utuere diâum fit mentem concipereidolum, manum uero parère. Atqui prohibait primo prxcepto dominus ne habeamus deos alienos. Quiuerodeosalienos non habetaut fibi deligit,iiullas certeijs afe fing«imagines,nullas itaepponitfiatuas. Namnephasdfeducit Dco.uero conftituere imaginem, impium elfe crédit fibi deligere

dlt;um alienum,crgo 8C deialieni fîguram in templo Deitrigtre.Ea decaufa non kgis in ueteri ecclefta ullas imagines uIHs diuis, quo* rum turn magna crat copia (pattiarcharum.iudicum,regum, facer« docum,proplietarum 8C martyrum,man'onarü amp;nbsp;uiduarum agmi* na puto) crte pofuas. Ecclefia item Chrifti apoftolorum primitiua nullas habuit imagines uel Chrifti uel diuorum in oratorijs uel tent plisfuis.Notifsimum eftS. Epiphani} fadum in Syria defignatum Anablachx, dcfcriptum Griece in epiftola ad loannem Hierofoly/ mitanum epifcopum,amp; in Latinum fermonem conucrfum aS,Hie ronymo. Sciditilleudum pendens in templo imaginem Chrifh uel iandi alicuius cxhibens, teßificatus contra Chriftianam religio nem in templo Dei hominis pendere imagi nem. Nam 0. AuguiU nusin Catalogo hzrefeêji'com memorat etiam Marcellam quan^ dam fuiffefociam fedlz Carpocratianz,quz imagines Icfu,Paul4 Homcri amp;nbsp;Pythagor« coluerit,adorâdo inccnfum^ ponendo. Ve rc ergo SC prudéter in ueterü ccclefîafticorû fcriptorum 1 ucubrationi bus probe uafatusEraf.Rocero. ubi multa de Vfuimaginü in ton plisdifferuifTetacute, tandem fubijciensdixit, Vtimaginesfîntin templis, nulla przeipituel humana conftitutio. Et ut htcilius in tu* tius quo($ eft om nés imagines è templis amouere.quàm impctrar« ut nec modus prztereatur nec admifeeatur (uperftitio. lam utani/ mus fît ab omni fuperftitione purus, tarnen non caretfuperftitio* nisfpecie, orantem ad ligneum fîmulachrum procumbere, in holt; intentos haberecKulos, ad hoc uerba facere, huic ofcula figere.nec orareprorfus nifî coram imagine, lllud addam,Quicun^fibi aliuf modi fîngunt Deum quàm eft, contra przeeptum hoccoluntfcul» ptilia. Et idem in eadem fua Catechefî, Vfç ad ztatem Hieronygt; mi erant probatz religiouis uiri,quiin templis nullam ferebätima gincm,ne(^ piää,neqßfculptam,nectextam,acneChrifliquidein, utopinorpropterAnchropomorphitas. Paulatirnautéimaginum ufus irrepfîtin templa. Hzcille.

Chi/to Jo PorrdChriftodomino 8C Deo uero noftro propterafTumptam mno nulU naturam humanam non ponendum eft fîmulachrum.Nam non in fonmda hunefînemaftiimpfithominem.Prztereahumanam naturamfub inui^o, uexit in cœlumjubens orantes in cœlum SC animi amp;nbsp;corporis ocu losattollere.Spiritumfuumuim uicariam mifîtecclefîz,acregnuin Ih hac habet fpirituale, non egens ullis rebus corporalibus-Iuisite/ nim pauperibus non imaginibus fuis conferee fî quid in ipfum en mus collaturi.Iam cum citra contrauerfîam Chriftus nofter fît Deus u«us;amp; Deusueruf prolübeatfibiconfcaare hominis imaginem idea

id eft Deum rcpncfennrc humana fpecic,cöfequés eft quod Chrifto nulla fitconfecranda imago,quia eft Deusuerus K uitaxterna.

Secunda parte huiusprarceptidoceturquatcnus non liceatface* Q)iatetau reimagines Dei amp;nbsp;deorum, amp;nbsp;ft quis fecerit quomodo nos gcra.' no ftcMt fit mus.Simulachranonruntfaciendaadculnimautut ftnt religionis Hrareims inftninienta.Quod ft quis ilia fccerit SC religioni mifcuerit,pti$ Dei gin«, cultoribus contemnenda dfnegligenda,ne(^ adoranda neqp colen* da func, nulloip modo ijs feruiendum eft. Duo autem in prrcepto ponuntur obferuanda,Prius,Non adorabis. Adorare eft caput nu/ AdtMTt, dare, geniculari feu flediere auc inclinare caput uel corpus, procum bcre, honorem exhibere,â^ uenerari reuercricp. Adorarunt (id eft genu flexerunt,caput nudarut, SC procubuerüt fandli ) magiftratus amp;nbsp;prophetas principes SC doAores populi uirosip uenerabiles. Quia Deus hoc prxcepit,qui SC operatur per illos falutem homiquot; num: SC homines funt uiua Dei imago. At idola muta, cæca, furda, lignum Sc lapides funt,quxadorareproliibemur,etiam cum fpe* ciem Deiprjfe ferunt.Pofterius eft,Necp coles,ftue Non feruieseis. Jeniire, Eomembroprohibeturomnisexternusamp; illegitimus cultus, qui (xhibetur Deo uel dqs religione id eft fuperftitione SC cultu templo rum facrorum feriarum omniumcp return ftmilium. Seruireenim eßcol«e,uenerari,maieftatem aliquam fi(diuinum aliquideiquod colimus tribuere.magni pendere, incenfum ponere, donaria afferz rt,przftare(i; feruitia.Notum eft omnibus quid fît feruire, Sfferuire innegocio religionis.Prohibemurergocurfitaread idola etiamdei. Prohibemur illts feruire,donando eis muneraaut tribuendo eis aliz quid diuini, unde eis obfttingamur quo retineamus dignemurue ttllo honore,mifcentes ea rebus religionis noftrx fanAiflimae. Er go non uideo cum cultum latriac imaginibus minime tribuamus, Simulu’ quomodo his quod fpiritus Dei acucrbiDeiofticiumacbeneftciz thru no do Um eft,tribuCTe polTimus, munus docendi admonendi adhortanz ctM» dicg ; cum dariftimus SC apoftolico teftimonio commendatiftimus propheta Abacuk fcriptum nobis reliquerit hscc diuiniftimacerte uerba, Quid prodeft fculptile, quia fculpfit illud fiAor fuus, fufile quod annunciat mendacium:d( tarnen ftduciam habet in eo, fiAor fdlicetin ftgmento fuo,ut faceret fîmulachra muta. Vx qui dicit liz gno,euigila.'8(iapidiinfenftbili,exciiare Ipfe ne doceretïEcceoper tus eft auro 8( argento,d( no eft ullus fpiritus in eo. At dominus in templofanAitatisfuae.'taceatàconfpeAueius uniuerfaterra. Quid poterat dici clarius fimul SC uerius ? fîmulachra funt mendacia. Quomodo autem doceatueritatem quod manifefte eft mendadnf

Nullus eft motus, nulla uit3,nullus fpiritus in piAun in ima^ nibus.Dominusautcmfedetin templo fanAitatis fu* regnant dC docens fpiritu uerbo fuo omnem pietatem uiuens^ in cordibus fanAorum fuorum. Taceant ergo omnes omnium in orbeterrarii lingux uolentium tueri idololatriam.

eau Tertia parte præcepti rurfus agit dominus uaria. Principio enim /«ot ^uam oftendit homines non habere caufam iuftam ullam.ob quant autrft dtesalit^ à Deo alienoslîbideosdeligantautDeumillegitimo cuitu uene/ not nobit rentur,Ego,inquit,fum dominus Deus tuus fortis.Si dominus fum dtlij^ttmut merito mihi feruis, me colis, mihi obedis. 8C ia me colis licuti coli uelle fiCdeleAariintelligis.Si Deus fum,omnifu{ficientiaruin;(rgo quid deßderes quod in me no inuenias^Cur ergo ad aliènes diuer' tas^Nullam certe caufam diuertendi habes.Prarterea fortis fum, plt;” Kns.imd omnipotens.Non eft quod tibi quæras potentiorem SCO* pulentiorem principem.cuius manu libereris ex. mets manibus.iu* cuius muniftccntiaabundantiusJocupleteris,quam ex meisopibus facultatibusq^.Egoenim fum uerusillcxternusinuiAusomnipo/ tens princeps orbis.uerusSC unicus auxiliator SC liberator, liberal*^ SC munißeus omnium bonorum largitor. Sum autem tuusdomi^ nus,tuus Deus. Mea ilia bona,tua funt,Nam ego tuus fum:ergo tt contra omnia mala auxiliator SC liberatortuus fum.Meus es. tecreauLInteuiuo.teconferuo. Quidergo diuerteresad alienum, quid tibi opus crit pofthac ullis idolisi Templum Dei es, Sn non fentis me inhabitarecortuum i QuidorotemploDei negotij cum ßmulachris^

Dtus Cofer Deinde addit minas ut iuftiftimas ita f£ui(nmas,Ego,inquit,funlt; tit Deus Zelotes.Id quod duplici.fed non contrario ftbi fenfu, expone anh relicet.Vel enim tale quid dicit. Nolo alios tibiquxras deos,autn« legitimos cultus recipias. Caufa. Sum Deus zdotes, emulator tn« quam.confortis impatienti(fimus,im() qui corriualem nulle modo ferat Solus diligi SC coliuolo,necalio modo, quam eo, quern ip‘J prxfcripfi.Nam nemo ignorât Deum in facris literis coniun Ajonc amp;uinculum quo ßdereligamurDeo(unde SC religionisnotnetn) adumbrate per parabolam humani cöiugq. Deus enim eft Sc fponfusnoftennos fumus eius uxor uelfponfa.Cafta uxor oC delis,folius maritiuocem audit,folum amat,foli obedit,poftmaritu non defiderat ullos alios uiros.Impudica autem SC perßda,adulte SC meretrixpotius quam uxor.adhæret quidem uiro fuo,fed fut co' piam etiam alijs facit,alios quoep amat,amp; fcrèardentius quam ma^ ritum proprium. Atqui Deus eft zelotypus, qui uultfolus SC

tonfortetn amari 8C coli. Adulterium SC fcortatio fpiritualis eft.quo •lo homines diligunt quidem SC colunt Deum.fed fimuletiam ucz ■'wantur d«o$ alienos.Contra hoc perfidum nephas impatientiiTw ’’’h amp;nbsp;plane tragicis uocibus conclamant omnes prophet», Eftc/ niin Relus longe nephandi(rimü«Vtinam ueronô liabeatur hodie * multis pro cultu D ci gratilTimo. Vel certc talc quid dixit dns, Noz dchs ultor •0 alios tibi quxras deos.*nolo ipfe tibi comminifcaris cultü ■ Caufa, q. fändtih “Um Deus Zclotcs/iimirü irritabilis, qui no patior impune prxteri flute mealp légitima. At^ ad hunc fenfum porrd exponit multis quomodo fit zclotes.uifitans utiip iniquitate patrum in fiiqs.in terz

amp; quartam generationem.eorum qui oderunt me.Deus ergo »index eftfçueriiîimus SC ultor iuftiffimus contra eos priinü qui ali 'nos fequütur deos.prohibitifue cultibus Deo fcruiunt, deinde con naotnnes qui prxuaricantur legem Dei. Nam przcipue quidem ntinatur idololatris pccnam grauiiTimam, fimul autcm SC illis miz »ntnr.qui uiolät leges Dei alias quotp.Generale eft enim quod hic

I pfofert dominus ualens contra omnc impietatem SC contra omnc ' 'niuftitiam hominü. Quia tarnen humanis diuina longe prxftanr, Stnuius peccant,qui contra primam tabulam, quam qui contra fe« ntndäpeccättfed X grauioribus fefepcxnis autfupplicqs fubqciür, Cxterum dich dominus iniquitatem patrum feuifitaturum aut Qyomocl« inquifiturum in Hlijs in tertiam SC quartam gencrationë: nöquod patrupec^ iniuftusfitDeus puniatalicnumpeccatum in innocentibus,hoc atauifnet 'ft in ijs qui peccatum non cömiferunt; ficuti impie calumniabätur Deut in ƒ• Deum in Ezechieleludxi, hocproferentes difterij, Patres comedcz Hjt, tunt uuam acerbam,dC dentes filiorum obfiupuerunt. Non ita haz hetres.Quifcpenim fuum portabit peccatum, necfiliuspatris, netp pater filij iniquitatem feret dependetiplta faneconftantcr docetaz pudEzechielemamp;intotafcriptura ueracilTimus Deus, Proinde fi E^jecL»». liberiaut nepotes ueftigijs patrum obliquisinfiftant, acipfi ficuti SC patres eorum idolisferuiant:iccirco autem fe fecuros impunes^ Puturos arbitrentur, quod idololatriam accepcrunt à maioribus, quodmaiorcs licet fiierint idololatrar.bona tarnen ufi fintfortuna: tune inquam iniquitatem patrum in filijs caftigabo,id eft peccatum hoc quod à patribus didiccruntfilij K iam pcrtinaciter propter exz 'inplumSê bonam fortunam patrumexercent, puniam grauifTiz Jtrtm.4-4^ tnc,etiamfiin patribus non puniucrimjdeorp fignificanter appens ditur,Eorum qui oderuntme. Exempla plurima ca^ pulcherrima fiippeditabuntlibri Regum.Icroboamicnîm domus fiinditus eft excifa,cd quod kroboam SC idololatriam SC peregrinos cultus ercz

xtt in Ifraelc.Moxinteritctiatn tota familia Baafa regit ; ia radict* tut eucUitur domus Achab. Tandem captiui abducuntur Ifracli» in AfTyriorum regna.Sobmon rex luda potentiiTimus opulentilfi/ mus amp;nbsp;fapicntidimus felicilTimus^iproptcr; idololatriam perr grinos cultus repente fit miferrimus. Quid acciderit filio eius Ro/ boam.loramo quoi^ filio lofaphat, AcIiaStManafii lehoiachitnoK Zedechiz propter idololatriam amp;peregrinot cultus, nemo igno/ rat,nifi qui facras hiftorias ncfcit. Tcneamusergo firmiter minat Dd efieueras,Deum efie uindicem Si ultorem in idololatras Kim' pios Cuperftinofos^ homines,denicp contra fcelera hominum uni/ Amganii uerfa,utrzueri(rimum,ita iuftifiimum.LicetuideaturDeusaliquan minu Dti, dodormirehominibusimptis,euigilat tarnen iufio tempore, amp;nbsp;re/ pendit impqs Temper pro fua impietate. Longanimis non ncgli/ git pios opprefios, non fauet impietati SC fouet impios iuftus doi minusifcdfpaciumconceditpoenitentiae.quod quicuntp negligüi* grautoré tandem fenciüt poenariuxta ill ud apoftoli, An diuitias bO' nitatis tolerantix SC lenitaüs Dei contcnis, ignorant quod bonitai Dei te inuiut ad poenitentia^Sed iuxta duritiâ tuam SC cor pccnitcre nefciü colligis tibi ipfi iram in die irr,quo patefiet iufium iudkiuni Dci,qui redditurus eft unicui^ iuxta fadfa rua,SCc.

Antfbftt^ Rurfus promittit maxiraa-quaecp fuis cultoribus SC perfeueranti mapnnûft bus in uera picnte religionet^ munifieus dominus, Deus fuin,in/ fto pvt quit,faciens mifericordiam, fieu beneficentiam prxftans in millii* DüfuCtori Qiia parte excellereuidetur. Animaduertit enim iratusin tertiam tuf, 6C quartam generationem.’fed beneficus eft in multa miliia.Boni* tatis enimbeneficiorum^ eius nullus modus,nul[us finis:Ôimtfe/ ricordia domini fuperomnia opera eius.Hic tarnen rurfus duo ap/ pendit,His qui diligunt me SC cuftodiunt prarccpta mea. Duo in/ quam requirità fuis. Primum ut diligât Deum amp;nbsp;hunchabeit pro Deofuo:quod cum fit,nullus erit in ptjs deus alienus. Secundum ut obediant Deo, ambulcntin przceptis Dei : quod cum fït,cond/ derunt omnia idola cum cultibus peregrinis, SC régnât fol us Dcut per uerbum fuum in animo religiofî hominis,quem omni benedii ^one impiguuat benignus dominus. Ethocquidem rncmbrum pcrtiner prxcipue ad prçfens mandàtü, fed fimul etiâ ad alia omnia, Ht ex ipfis uerbis Dei colligere licet.Teneamus ergo ambulantibus in lege domini paraaefieimmenfa Dei przmia.

Hxchabui induoUla Decalogi feu primx tabulx mandair quxiam non licet recolligere,cum SC fefquihora lapfa ac fpereiti me fingulaineumrcdegilfeordinem.âf ram perfpicueacfimplick ttrtra/

ttrtradMifTe.utomnia fint nobis Sf perfpctfliffima Sf prxrennffi« gt;n animis ucftris. Laudcmus iam dominum, agamus gntiis bonitati eius.qua oftendit nobis nias fuas,orantes ut in «« rtfta incedentes.perucniamus ad caleftia gaudia, Amen.

E R TIV M mandatum prime tabu!« fine decalogi lirai *lt;i“«’bumfichablt;t,NON assvmes nomen Pr/«?“» DOMINI DEI TVI IN YANVM. oyONI.« Dei». ^Sa^i AM NEVTIQyAM IMPVNITVM DIMIT# TET DOMINVS EVM, QVI ASSVMPSERIT NO/

Men DOMINI DEI svi FRVSTRA. Expofuitdominus Mandato fccundo quem nolit auerfetur ac prohibcat cultum,mun« lt;I)num uidelicet carnalcm 81 terrenum,protricum 8C uulgarem iU lum cum fpiritu 8C diuina natura arc^ maieftate pugnantem per oz innia amp;nbsp;ex diamecro,ncmpe Oeum uelle affimilare fpecic hominit lutalteriuscreaturx,ex materiaterrena 8i corruptibili, 8C cundem lt;lcinceps Tub illis fpeciebus colere rebus corruptibilibus ufui con ftruationi hominû inftitutis.Deus enim fpiritus eftxternus omni» Ptrmeans atep omnia conferuâs.qué totius mundi crcatiiræ,amp;prar4 ^»ntirtima quidem illar.fimul coniunâ£,non pofTunt referre, imd itminimü quidc in Deo affimilarc atep exprimere. Non eget Deus illisrebus corruptibilibus;nobis potius fufficitomnia. Stultum eft iigodatoriluminis uelle lumen amp;c{reü quidem illudaut fumanz ititi tadam incendere.Stultü eft pecuinas carnes offerte fpiritui acter no,qui in Pfalmis dicit,Mee f»nt omnes ferx fyluarum.pecudes in Killemontibus.Noui cîîdïas in montibos uolucres, penes me funt mimantes agreftc$.$i efuriero non eft ut tibi indiccffl, cum mens fit utbis amp;nbsp;quicquid illecontinet, lam itacp prreepto tertio diligentiffi ittdefcribit dominus, licet utatur paucis ucrbis,quomodo coli uez litinimirumfandiificanonenominisdiuini.NomenDeiipfeDeus tlomedn, tlKDei maiefta$,ueritas,potentia, iuftitia. Prarcipitur nenominedi ilt;noabuQmur,neufurpemushocadres manes amp;lcues:fedfenz itmus loquamur 8i iudicemus de Deo amp;nbsp;rebus diuinis magnifiée leuerenterfanfte 8( pure.Pondus autem habet quod dicit. Nomen domini Dd mi, fupremi uidelicet boni creatoris.affenoris 8i patris mi.Catcrûnon uetat fimpliciterDominusufurpare nomëfuû.fcd Frt^ni, De utamur ipfo in uanû uane uel fruftra,id eft citra ufum falutarc ac

Teceffarium, citra honorem K gloriam Dei, Vidcamusergo quo« «nodofanélifîcemus nomen doi»iini,amp; quómodoreligioleuiurpe mus nomen Dci.adeo^ légitime ipfuih Deum colamus.

fauro bonorum inexhaufto.cuius uoluiitas erga nos bona fit amp;nbsp;pla mut nomen ne paterna.utpote qui uelit amp;nbsp;ciipiat hommes faluos fieri amp;nbsp;ad co/ domini, gnitionem uèritatis uenireicuius iudicia omniaarqua funi Si iulh, cuius opera prlt;cftantifsima,cuiusuerbaueracifsima. Deindeinuo candumcfi hoc nomen dominifandlum in omnibus uotisSi ne/

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cefsitatibus, Pcienda ab ipfofbloquarcuni^ animae amp;nbsp;corporine/

ce (Tar ia funt. Agende fempergratir pro exhibitis bencfîcijs Qji*elt; quid enim bonorum homines accipiunt amp;nbsp;habent, nô ex alio fon* tequàin diuino haununi.Hxc gloria Temper Deodandaeft Sipre/ mimuraduerfis, neobmurmuremus bonx DeiuoluntatiSiiufi**^ fimis«US iudieqs, patientespotius dihumiliatifubmanil potent* 6C paterna.cum Dauide clamemus, Bonum eft mihi domine quod liumiliaucrisme.Neqj prxfcribamushicDeo quicquam.fedfubq^ ciamus nostotosamp; Temper bonx fandx amp;nbsp;iuftæ eius uolunta«« Demus item üeo gloriam in omnibus, confi tentes nomen Si do/ Arinam eius coram regibus SC principibus imô coram omnibus mundi hominibus.quoties uidclicet res SC gloria Dei expofeit- Ne pudeai nos Dei patris noftri uèritatis eius SC ucrç religionis. Ne pu deat nos Chrifti redemptoris S( crucis eius. Pudeat errorum idololï trix,mundi,uanitatis.mendatiorü 8C iniquitatis. Loquamur item amp;nbsp;Tentiamus de operibus ST uerbis Dei Tanâehonorifice SC religio Te.Sanda fît ne bis lex Dei.Tacrofanélum fît nobis euangelium, Tan AiTsima fîtnobisdodrinapatriarcharum prophetarum Siapofto/ lorum.Nunquamaccipiamusnomen domini Deinoftrim osno ftrü.nifî magna fit cauTame blaTphememus.n e execremur aut men« tiamurTub nomine Dehne abutamur nomine SC uerboDei ad res tnagicas ad circulatoriam ad incantamenta.His enim maxime pro phanatur nomen Dei.Seruemus etiam Tandiffime qux iurauimus pernomen xterni Dei.Simus ueraces SC fideles in omnibus, ut itic cxcusmundus uidens in nobis tantam nominis Dei reuerentiam amp;nbsp;Tandificationem,glorificet patrem noftrum qui eft in calis. At« que hic er« religioTus uTus diuini nominis, ST beneplacens Deo Qjiamodo cultus.

tkutamur Abutimuruero nomine Dei uarie, ST initio quidem dum con» noininedi» noftra nulla imbuta Tuntreuerentia erga ipfum Deum, quaiidode Kino. ' Deo dc iudicijs Dei de uerbis ST legibus Dei irreuerenter petulan/

•ffimpieamp;blafphemcloquimur.’quandouerbadomini rebus le.» •**bus niliili icurnliterapplicamus.fcripturasin prophanü et imx pudicum feiifutn conucnimusabripimuscp.Deindcproplianamus •'Omen domini Dei noArj,quando non inuocamus nomen domix nigt;fedconucrtimurpOtiu$ ad deos.nefcio quos.ad hominum artes w præfidia, ad res prohibitas, ad idola, ad magicas artes. Id quod •uiKmaximefierifoletquandomalis.propterpeccatanoftrauel ut Probeinura domino.inuoluti.obmurmuramus Deo accufamusi]; *ius indicia, impatientifsime nee fine blafpliemia perferentes quod *neritono{troinaximopatimur. Hue pertihetquodimpurihomie Jiesfanftifsimo Dei nomine utuntur adconciliandos amores turlt; pcs,item adres perditas furtdue fublatas rurfus recuperandas Si in* (isgandas. Prophanamus nomen domini Dei noftriquando non omnem gloriam Deotributmus. Perfedumeftpernos aliquidbo •'ioperis.eft in nobis aliquid laude dignum : id fi nobis arrogemus Xelfaltem dccidamus nobis partem aliquam.reliquumDeoconfex cc3ntes,non autem in folidum omnia bona referctes ad authorem omnis boniDeum, poliuimus nomen Dei: quod folum confiten* dum laudandumeftin ferula.Prxterea fi negemusdominum SC Pudeat nos doélrinxeuangelicac.idi^ propter fcelefiifsimum liunc snundum SI immundiisimos liuius fxculi liomines;fi turpi aut im purauitapolluamur.quodcedit in ignominiam nominis Dei Icandalum proximi, certe ufurpauimus nomen domini in uanum imd ad dedecus 81 opproprium.Abuiimur prxtcrea nomine Dei ex iiatn in folenni iiiramento.uel cum iuramus ob res leues, uel iurata non prxfiamus feruamuscp.In colloqutjs quotidianis frequenter * amp;nbsp;quaslibet fere ob res prophanas uocamus SI obtefiamur tremen dum nomen Dei,uel aifuetudine mala fie doifti.uel animi commox tione exeitati:addimus deierationes alias innumeras, uulnera, cru* eem.pafsionem domini.ipfum calum terramlp.facramenta.diuos, fuperos Siinferos uocantes. Porrc) mentiendo uarie prophanatur nomen domini. Mentitur in negorioreligionis concionator Si dox ftor ecelefiæ.quando clamat, Sic dixit dominus, cum dominus ni» hil taleloquutus fit.Prartexit hie fuae impoflursr nomen Dei, Si fub nomine Dei decipit fimpIiccs.CIamat magifiratus, omnis poteftas tllàDeo,amp;prxtextu diuini nominis uim facit fubditis .tyrannuin agens non magifiratum. Populus fub nomine domini deeipit in tontra flibus Si ftipulationibus. Quid quod mendieus ualidus SC bcnefiectia indignus nomen Dei habet in quxfiu'^ Sed quisotnnes ptophanationis diuini nominis fpccies enumercr: Cauendum no

bis omnibMS neprophanemus nomen Dei, fed fandißcemut pO^ tins 8C fände cola mus.

Pana ah Sequitur enim in uerbisdominiquamam poena maneatprophs uttntium natores diuini nominis,Quoniam neutiquä,inquit,impunitum di mnùneDti mittet dominus eum,quia(rumpferit nome Dei fui fruftra. Et quan quamharccomminatioDeicertehorribilisSC perfe fatisefficax (it . deterrendipiosàprophanationediuini^nominis,adijciamtamchiJ unum alterum exemplum fnpplicij fumpti per Deum à temerato ribusdiuininominis.ClamatDauid,Non perßftentiniußianteo« culos tuos domine.odifti omnes qui operantur iniquitatemtpn'dts omnes qui loquuntur mendaeiü.Quanto uero fimilius efidominu perditurum omnes qui loquuntur blafphemiam,S^ abutuntur fan difsimo Dei nomincfSaul certe quia in extrema fua neccfsiöte do minünon inuocauit,fedpythoni(Tam confuluit,propria manu con feiuit fibi ipfinece,ubi prius uidiifetpopulum fuü csedi àPalçfti'''*’ atqj in populo quo^ proprios occumbere Elios. Mentitur Ananias fpiritui fando prophanat^ nomen domini ac repen tina morte co' lapfus,fumma cu ignominia migrât ad inferos.Sanherib antemo^' nia Hierofolymorum blafphemat nomen Deixterni,fed mox im^ menfoexuitur exercitu, deinde fagktisconEgitur in tewplo D** fui à proprijs fuis fîlijs. lehoiachim cum Zedechia reges luda no^ men domini prophanant,undccapiun(ur ôi cxdunturà Nabucho donofore rege Babylonia Achab lefebel amp;nbsp;facerdotes Baalis fun* ditus extirpantur à lehu rege, quia fub prxtextu Dei amp;nbsp;religiot'^ uerx nomen Dei blafphemarunt SC perfequuti funt Leuit,x4'

Fcmaab Ideolpluftinianus imperator in NouellisConftit.77 Conft3n-' imperatore tinopolitanis ciuibus fcribensjnfuper,inquit, quia fupra infandat eontra hlaf libidines quidam execrabilia etia m uerba Si iunmena de Deo pro fhemojJef ferunt,DeHm prouocantes ad iracundiam,adhortamurhos unaw trftd, execrabilibus uerbis. Si item per capillum Si caput adiurationibuf, amp;nbsp;id genus uerbis alijs abftineant.Nam fi conuitia hominibus m' gefta (altem i nul ta nôrelinquuntur.multo magis qui diuinum nu’ men conuitijs incersit,dignuSeft qui fupplicium fuftineat. Et pro* pter huiufmodi delida Si fames Si terrxmotus Si peftilentix obo^ riuntur.Admonemus ergo ut abftincant à fceleribus illis: quod n poft Iianc noftramadmonitionem in illis deprehendantur fceletP bus,principioquidem indignos fefe prxbebuntDei erga homines amore,deinde légitimas etiam fuftinebuntpœnas. Dedimus enitn gloriolifsimoregix urbisPrxfedo negotium ut reos comprenen'

äat, ultimo fubmittat fupplicio; ne quando ex talium pcccatorum totitempm, per tarn impia facinora tarn hxc urbsquam rota reP Fublica à diuina opprimatur uindidla. Hzc illc. Colligimus ex hit non minimam calamitatum noftri feculi porcionem deberi nephan wexecrationibus blafphemijs quas paudaut nulliferé magiz ^tuj cohercent ic pro mcrito puniunt. Blafphematur nomen Dd «nedidi in ferula,omnium ordinum fexuum 8i ztatum exquißtit Kexccrasdis deierationibus, adeo utputem nullum à mundi exoc ^io am blafphemum fuifle populum quam eft feculum hoc noftrS naledidtum. Idco^ infandis^ nunquam terminandis premimuc olamitatibus.Nam ueraxeftDeus^qui dictt non impune laturos fi ^ui nomen domini in uanum ufurpauerint. Ifti non modo fruftr* ïlfumuntjfed maliciofc amp;nbsp;blafplieme confpurcanuVtinS uero fyn* «rius promoueant cultum Dei in populo magiftratus:autfi hoc ab *isimpetrari non poteft,fairem Oaiapha ne peiores amp;impientioret fint.qui cum audiffet.uci ipfe putabat.diuininominis blafphez •niam, difrupit ueftem 8C clamabat blafphemum commeruilfe moc •lt;in, Nillenim feueriores fuerint contra blafphemos Chriiliani •nagiftratus, non uideo quomodo non fînt fccleratiores ipfo imz pio ntbulone Caiapha, Gerte uerax eft dominus (id quod fînguli neftrum altilfimis reponetis animis) qui certó puniet in omnibut bominibus fuinominis prophanationem,magisau(emblafphez miarn.

Exigithiclocusutnönihildicamusdeluramentofiuelureiuran De lurent do,quodfitfubinuocatione8(obtcftationediuininominis. Mul= rando, buero in traflatione huius negorij ueniunt conlideranda amp;nbsp;exz pcndenda-Videoenim primum dubitari à quibufdam iurarelicez Aniwtm atannonliceat:eoquod apud Matthzum dixerit dominus, Au. licftU, diftis diflum antiquis, Non peierabis, fedperfolues domino iuraz menatua:ategodicouobisneiuretisomnino,6(c. Czterum do* minus apud Matthzum non uult e' medio auferre ueram amp;antiqui legcm,fed interpretari amp;nbsp;ad fenfum fanum reducere.corruptam prt usuartjsamp;adulterinisgloifispharifzorum. Horum dodirina inz ftitutus cauebat ßbi populus à periurijs, de fuperuacaneis 8i inutili« bus aut fruftraneis iuramentis altjs non erat admodum folicitus» non dedecerearbitrans fi iuraret per cœlum 8C perterram : proinde dominus legem patris fui exponens dicit, luramenta in uniuerfutn omniaeffeprohibita,nimirumquibus nomen dominiin uanü af* r«mitur,amp;quibu$ fuperuacue iuratur. Intereafolenne iuramentü necdamnauitnecfuftulit. Mnltumuerointereft inter luramentum \

folenne, Suinter iuramentaquotiJiana.quæ nihil aliudfuntqu^nt fKriWimtu deierationes,non tantum (uperuacaneæ.fed noxnvquoqj. Solenne fultme (3- uero luramentum utile eft neceflarium. Atqui lex Del amp;nbsp;lernio ^uotidianu Chrifti non prohibet res utiles Si neceHarias.ergo non damnatiu/ ramentum folenne.lmó in lege permntitur iufiuranJum, prohibe^ turduntaxatinutilis ufurpatiodiuim nominis. AcChtiftusdomi* nus non uenit legem foluere.fedadimplere, proindeiufiuranduni in Matthæo non damnauitmißquis contendatfi'lium dodrinalut impugnare dodrinam patris fui cœleftis.quç quidem effet blafplx miainpatrem Siffliumintolleranda. Quid quodipfeDeus lutati quod non facerct fi iufiurandum fieri non poffet finefcelere. Die« cnim.poft longam legis expolitionem.Sädi cftote.nam öi egp ft« ftus fum.Sitis perfedi, quemadmodum paterueßercaleftis perfe^ dus eft. Vnde legimus prçftanttfsimos utriuftp teflamend utrosfub inuocatione amp;nbsp;obteftationediuini nominisinrebus grauibiisiu^ raffe,Si fine peccato quidem iuraffe: luramentum itaqj lege ChriU* minime eft prohibitum, lieettp bominibus Chriftianis lurainenia fii exigere 8i praeftare. Imd non uideo qnomodo Chriftiano di' gnus fit nomine qiufquis legitime requifitus iurare dctredaiietit. Sed de hac re alibi contra Anabaptiftas plenius difputauimus.

rer iuran* multas refpub.receptum eft quamlibet leuem ob caufam interponc dum fit, rereligionem iiirifiurandi,at(p ea decaufauidemusualde uilefcere luramentum Qiiidenim hoc aliud eft quam nomen Deiaffumert in uanum^Difcant ergo SC feiant magiftratus iuramentum non eile requirendum qua'm in rebus ferqs.dum agitur de gloria Dei de pro ximiincolumitate.Si utilitate publica. Obferuandum ergo quan* do Si quas ob res iurauerit populus domint in fcripturis fandhs. lurat beams Abraham in fccdercl'antiendo cum rege Abimeledi.Iu ratpopulusdominiperfrequenter fubregibus,fccderefefetonftrin gens cum Deo ad obicruationé purxreltgionis. Purgarüt feft iura metis ueteres à grauibus fufpitionibus. In Exodo legtmus, Siquil dederit proximo fuo iumentum ad cuftodiendum, atq; illud fueril mortuum, aut uiabadlum, nemine uidente .iuramentum domini inter utrofcßintercedat,quod non exienderitmanum in rem proxi^ mi fui.quod recipiet dominus eius, 8i alter nihil refttruet Nam Pau lus quot^ ad Hebraros 6 cap.Homines quidem, ait,per eiim luranl qui fit maior.'atq; qfdem omnis contrauerfiæ finis ad ronfirmatio/ Bern eft iufiurandum. Inhuncergo finem applicet magiftratus iufiurandumiac eures per caetera quoq; ut religiofe uerfetur in iura/ mentis

mentis dandis amp;nbsp;recipiendis : fanquocp feruent iurata proceres populi,ne(^admittantunquam utuelkuibus hominibus aedant iun(ïiirandtreligionem,uel quicquatn conférant cum iureiurando autxquentiuramento, léd magna cum obferuatione ultimo femi* per loco tanquam ad fupremum reentrant remedium, periurost^ grauiterpuniant Ita minus uilefcetinpopularium animis iuramen «ircIigio.Vx autem populi proceribus fi propter ipforum impiam quot;‘^ligcndam uilipcndaturiufiurandü. Supplicium graue de his ac dpiet proculdubio,qui dixit,Quoniam neutiquam impunitum di« mittatn eum, quiaffumpferit nomen domini in uanum.

Tertio dicemus quid fît luramentum feuiufiurandum.Eftinuo* Qjrïd/Je ntio amp;nbsp;atteftatio diuini nommis ad ueritatem fermonis noftri com /«rdmentu firmandam.Separacurergoiuramencuma deierationibus iprobra Dei continentibus. Separatur item ab exectationibus mala precan« tibusproximis noitris. Hx prorfus indtgnx funt qux appellentur iuramenta.Quoniam uero uocabulum iuramenti late patet, nö im prudenterlégitima amp;diuina iuramenta, denotata funt uocabulo lurifîurandi.Apponiturenim ius,admonens iuramentum hoc in*' nsefTcaciußiiix. Cxterum atteftatio diuini nominis mixtam ha^* betdeuotionem SC inuocationem.Forma enim iurifîurandi eft, Dl* cam aut feciam hoc uere fanfte amp;nbsp;fînedolo malo. Sic me Deus ad« iuiiet. Obiicimus ergo capita noftradiuinxirx amp;nbsp;uindidtx, nilî uereamp;fanfteagamus Sddicamusquodnosuel diciuros uel fadlu ros promittimus. Grauis eft ergo obteftatio illa qua non inueni* lurulla in orbe grauior. Ad hanc confidcrationem pertinet ritus Rituj iura iuramenti.Abantiquocnimiurarunt patres noftri per nomen do* nienti. mini fublata manu in coelum. In ccclis habitat dominus Deus no* fier. Teftamiir animis nos afeendere in ccrlumamp;infpicicntcDeo acinconfpeóiuDei nosiurare,fîcuti inoculis iudicum exaltamuS manumadcœlos.Iraôquafidatadextrafidem noftram obftringi* mus Deo,iurantes in nomine Dei.Ad hunc modum iurauit ßngu* laris Dei amicus Abraham pater fîdei.

Igiiur non eft quod porró difputemus multis per nomen ne Dei FomuLi rolius,an 8C per nomina diuorum,an etiam ad facrofanéium euan iurdmenti» geltum atteftatio iurifîurandi fieridebeat. Confiât enim iurandum tlfefidtlibus perfolius Dei xterni SC altiffimi nomen. Habemusea deremauifefia prxcepta iubentla iurare per nomen domini,S^ pro • bibenna rurfus iurare per nomina deorü Prioris generis funt hxc, Timebis dominum Deum tuum, tlli feruies, lurabistp per nomen (ius. Deut.ff,amp; io*capt Dominus item ipfe apud [faiam,Mihi,in«

quitjncuruabitur omne genu äfiurabitomnis lingua. Nam 8i in 0f.cap.idem propheta dicit,Qui benedicere fe uolet, in Deo bene/ dieet:qui iurauerit.iurabit per Deum uerum. Pofterioris generis funt haccfanólseferiptuneteftimonia,£xodi ij. Omnia qux dixi feruate.fi; nominaaliorumdeorum ne cogitetis.ne«^ audiantur ex oreueftro. [ofuequoepdicitcapite z;, Cumueneritis inter gentts iftas.ne iuraueritis per nomen deorum earum,d^ ne colatis aut ado retiseos.Apudlerem.inj.cap.dielt dominus,Filii tui deferuerunt me,dCiaraueruntperdcos,qui dq non fuRt:faturauieos,ô^mœeha tifunt,Sfc. lam amp;Sophoniasinducitloquentem dominum di du Centern,Excindam eos qui adorant ac iurät per dominum, iurantqf Ivrdmentu per Malcitom,id eft regem uelpatronü fuum. Necmirumeftquod eultut Dti dominus exeidium minatur iurantibus per nomina ereaturarum, Eft enim iuramentum præcipuus cultus qui debetur Deo.ideolpa« Iqs non poteftcommunicari. luramus enim per fupremum, uidelicet credimus fummü e(Tc bonü,largitorc omnis boni amp;nbsp;ui'*'' dicem mali.Quod fi per nomina deorü iurauerimus.certeDtoipli xquauerimus diuos.diuinoscg honores ipfis tribuerimus. ld(0^ malmt beatus Chrifti martyr Polycarpus flamm as fubire ignis, quä iurare fortunam Cxfaris.Hiftoria extat apud Eufeb.lib.4.eap.if Cîdifionet Quarto loco infpieiendum quomodo iurare conueniat, amp;nbsp;q“* iurumoiM fint conditiones iufti acqui Si boni iurifiurandiJeremias ergo,Iura findi, nbsp;nbsp;nbsp;bis,inquit,uiuit dominus,in ueritate,in iudicio,in iuftitia. Et bene/

dicent fe gentes in eo atep in eo gloriabuntur. Quatuor ponuntur iufti iuramenti conditiones. Prima eft, lurabis uiuit dominus. Re/ petitur quod iam inculeatum eft toties,iurandum etîe per nomen ul uentis Dei. Formula autem iuramenti patribus noftris talis erat, Vi/ uitdominus,ut claret ex feriptis prophetarü. Ne ergo iuremus per alium,quam per Deum. Secunda conditio eft,Iurabisin ueritate.Re quiritur itacp ut non lingua rolum,fed mens iuret, ne poftea dica naus iurauit lingua, mens eft iniurata.Fideles ergo fimus, fine dolo malo,ne mentiamur neuedeludamus iuramentüartibus. Idexpri/ munt Germani, Û ne alle qefarb.Vel ünqfdrb, ideft non uur ullo dolo malo,fed fimpliciter 8C uere hoc prxftabo.Exemplum menda cis Si dolofi iuramenti egregium habes apud Aul.Gell.lib.noifl. Att.7 cap.13.Tertia conditio eft, lurabis in iudicio; cum diferetione utiqj.non temere,nö leuiter.fed expenfis rebus omnibustfedin ma/ gna necefiitate SC utilitate. Quarta conditio eft,lurabis in iuftitia,ne uidelicet fit iuramentü noftrü contra ius Si fas,hoc eft, ne peccemus contra iuftitiam.qux Deo 8i hominibusFua tribuit; ne tendat reila

contradilcAionemDeiproximity. HabetC.V.pauds hifccuerbi» comprclienfum,amp;.1 Deo nobis traditum.qnomodoiuremus.qnaz lia etfe debeanc fancla iuramenta.qnibus circumfcripca conditions bus.Porrofiiurauerimus contra has à Deo nobis prsefcriptas con* diciones.illegicima erunt noftra facratnenta uel iuramenta : qua; fi præterea prxftare perrexerimus.incurremus grauem iram domini.

Proindeinterrogarifoletinprxfenti, an iuramenta 5^ uota imx Xninr^mé piauel iniqua iniuftaamp;malaferuareuel prxftareoporteat^nempe taimpU (liuramentum aut uotum tuum tendat contra Deum,contra ueram /in» prttßS ttligionem, contra uerbum Dei amp;nbsp;contra falutem proximi^

Adducä ôi rcciiabo hic refponfionem uulgarem.fed ueram Si ex» emplis fanâx fcripturx fubnixam ueritati^ per omnia confenta« ncam. Sic ergo refpondetur, Si quis aiiquid iuraucrit contrafîdetn amp;nbsp;charitatem.quod obferuatum peiorc uergat in exitum,iuramenx tumpotius eft mntandum quam adimplendü.VndeAmbrofîos.Eft contra officium aliquando promifTum foluereiuramentum.utHc.' Solutri codes fecit.ltem Ifidorus.In malis promiffis refcinde fidemfin turpi Uoto muta decretum.Quod incaute uouifti.ne feceris.Impia eft pro cciiifio.qux fcelere adimpletur. Idem, Non eft obfcruandum facra* mentum,quo malumincaute promittitur. Vt ft quis adulterx perpc rnamfidemcumeapernaanendipolliceatur. Tolerabilius eft enim non implere facramentum.quam permanere in ftupro. Item Beda, Si quid nos incautius iurare contigerit, quod obferuatum peiorem nergat in exitum.libere illud falubriori confilio mutandum noue* rimus;acmagis inftante neceffitatc peierandum effe nobis, quam pro uitando periurio in alind crimen grauius effe diuertendum.

Denitp iurauit Dauid per Deum occidereNabal nirum ftultumzfed ; ad primam intcrcefttonem Abigail faminx prudentis, remifit mrz nas,reuocauit cnfem in uaginam.nec aiiquid culpx fe tali periurio coniraxifte doluit. Item Auguftinus ait, Quod Dauid iuramcntum perfanguiniseffufioncm nonadimpleuit,maiorpietasfuit. Iura* uit Dauid temere,fed no impleuitiuramcntümaiori pietatc. Ex his ohjsi^ multis oftenditur quxdä iuramenta no obferuanda effe. Qui i »ncficiuratpeccat.Cum autcm mutatbenefacit.Qui non mutat,dult; picker peccat,Si quia iniufteiurauit,amp;quia facit quod non debet. Hxchaftenusaliorum uerbis recenfui,qux nemo non recipit pro* culdubio pro ucris amp;iiiftis.Exrjs uero facile intelligit eharitas ue* lira quid prxtereafentiendû fit de uotisilhs roonafticis,amp;iuramenlt; V^ota cofacerdotum caftitatem quantum uidelicethumana permittit fra^ naßica, gilitaspromiuentiu. Nam melius eft nubere, inquit apoft.quä uti.

Et fatius eftpromirïa flulta X noxia atq; imp lira, id eft qux ad im* mundiciam perpellunt non prxftare.qnatn fub ptxtcxtu lacramcn û ueritatisîp mentiri parum pudice uiiiere.

Qjlt;4n(4 Quinto ultimo loco paucis admoncndi eftis ut magna religi rtligimtot oneluramentum feruare modis omnibus locendatis : indicandum forttat ftr prxieia paucis quod prgmiuin paratum fitfandlis iuramentû fan/ iuro/ dlum fanóie colentibus obferuantibuslp. Si Dcum diligimus.df no ttwtta. meneiusfandlificarecupimus, fiOeum uerum habemus pro Deo

; uero,df pro Deo noftro.fiuolumus ut is nobis (it Clemens propiti/ us Sf auxiliatorprxfentiftimus amp;nbsp;perpetuus,etiamatq;etiamcurai bimus df religiofeiurare df quodreligiofc iurauimus fanftiffime Jeruareat^ przftare.Nift uero hoc faciamus, minx caliius df mdi cia feuenffima fed iuftifTima contra nos funt pronunciata. Gentiles in die iudicq condemnabunt nos.Nam Sagunthini Numaniinidf Petilinimalueruntftamma di fame interire.quam (idem facramen

■ - toconfirmaiaminfringere diifoluereq;, Ac leges quidem fapien» iKftmorum diiuftifTimorumquorumuisprincipum dipopulorum periurpsdamnantcapiiis.Quantauerofcandala,quanta; corrupiio nes di quanta quxfodamnaexiftuntcxperiurtjsdmplicantiHaaf^ jfliguntuexant conlïciuntdi fubuertunt res ecclefiafticas poi*'*' cas.Quifquisergo amaueritrempublicS diincolumitatem patrix' quifquis amauerit eccleiiam 3( incolumitatem eccleftx, curabitan* Prrfmiinn teomnia utreligiofecuftodiatiurifiurandifacramentum.Porróam ampluftry pliifimum uberrimum(^ praemium fanófccolentibus iuramcniun uantibut iu à Deo promiftum eft.Ieremias enim, Et benedicent fe gentes in to, ramtnta inqait,a(q; gloriabuntur.Tanta,inquit, fcclicitas di ubertas optima fronvjjinn rum rerum à domino eifundeturin populum ludaicum fände lu/ rantem.uiquicuni^ pofthac uoluerit alter! bene precari,diduniS fir, Benedicattibidominusquemadmodumolim benedixitludi/ is.Quifquisuoliieritaliquem laudare,dieeteffe fimilem Ifraelitifc Relinquiturergo certilfimü, omnigenis locupletandos bonis,de/ niep omni laude digniifimos fore quotquot facramentum iuriliue randifandle coluerint.

Studeamus oro fratres nomen domini fandliHcare, 8i huic prxlt; cepto tertio coniungere ardentes perpétuas!^ preces, iuxta domini lefu dodlrinam orantes, O patercocleftis fanâiiïcetur ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feu fanâecolatur nomen tuum. Cui gloria in

quot;Dt tjuano printte tabulte feu Jecatogi prieeepto,nempe de ruMe ne O' obferuatione fabbati. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SERMO IIII,

BVArtvm prim« tabul« prxceptum de uerbo ad PwfepfS uerbiifichabet, MEMENTO VT DIEM SAB* Dei 4, BATI SANCTIFICES. SEX DIEBVS OPE RABERIS ET FACIES OMNIA OPERA

TVA. SEPTIMO AVTEM DIE EST SABBATVM Domini dei tvi.in Qyo non facies vllvm OPVS, NEQVE TV, NEQVE FILIVS TVVS, NE^ QVE FILIA TVA, NEQVE SERVVS TVVS, NE* QVE ANCILLATVA, NEQVE IVMENTVM TVVM NEQVE ADVENA TVVS, QVI EST INTRA POR TAS TVAS.QVONIAM SEX DIEBVS FECIT DO MINVS COELVM £T TERRAM MARE ET OM* Nia qvae in eis svnt, septimo avtem die QVIEVIT. IDEO BENEDIXIT DOMINVS DIE! SABBATI ET SANCTIF1CAVIT EVM.

JMaturalis amp;. ualde elegatis eft ordo præceptorum domini. Pri* Oraopr^ wo mandate dooiitdominus fidem Sfamorem erga Deum.Secun «ptowm doremouitidola Komnemperegrinumcultum. Tertio prxeepto demini, tapit de uero Si legitimo cultu Dei homines infttuerc. Confiftit is in fanâifîeatione nominis diuini.ut hoc inuocemus Si fan Ae ac in genueconfîteamur,de'qi ipfo iudicemus Si loquamurreligiofîfsi* we.QuartumprxceptuminftruitSiipfumDei cuhum nominisep diuini fanAificationem, fed defleAituriam nonnihil etiam ad ex* ternum cultum.licetquartum hoc mandatum Si internum formet« Sabbatum cnim uerfatur Si in interno amp;externo Dei cultu. Inqui* ramus ergo quid fentiamus defabbato,SC quàm latefabbatiufuS pateat, acquomodoinobferuatione fabbati colamus Deum no* ftrum. Sabbatum fîgnifîcat requiem Si uacationem aboperefer Sabbatim uili.AcobferuandumcenfeoquoddominusnonaitfanAifica fab batum, fed Memento ut diem fabbati fanAifïces.SigniHcatautem uetuftifsimam elfe fabbati inftitutionem,iam olim patribus tradi* tarn, nüc uero per dominum elfe in populo Ifraelis repctitam Si re* nouatam.Cxterumfummatotiusmädati eft,fanAifîcafabbatum. Hanefummammoxfufîusexponitipfis etiam diebus annumera* lis,recenfita item uniuerfa familia,cui imponitur fabbati religio.Po ftremo adqcitur exemplum quot^iphus Dei quiefeentis Si fanAiS «mis fabbatum.

Sabbatum ipfum patetlaiifsime.Nam principiofmeminkfcripta fpirituale rafabbaticuiufdam fpiritualis Sf perpetui. Eoccflamusab opeie fß. feruili.abftinentes uticp à peccatis,curantes ne in nobifipfis inuenia turnoftrauoluntas.neipfi operemur opera noftra, fed ceiïantes ab his,finamus Deum operari in nobis, fubqciamusc^ giibernationi fpiritus corpora noflra.Hoc fabbanim fpirituale fcquttur fabbaium (ïue tequies acterna.Dequibus plura Ifaias incap.;8.Slt; 66. Paulus item adHebrae.4.cap. Vereauteni Deum colimus quandoa malis quiefcentes fanélocp Dei fpiritui obeditnies.ftudiobonorum ope^* rum exercemur. Non uacat autem neep admodum utile foreexiftt mamus copiofius Si fubtilius defabbaiiallegoria fiue fabbatofpir* tuab difputare.Conemur potius francs in mcrtalibus hifce corpo/ ribus noftris Deo bene placens fabbaium indefeHo fanâimoni* ftudiofamflifîcare,

Sabba um DeindeSabbatumelf ordinatioreligionis externa. Voluitenim Ord Mtio dominus lioe praccepto traJere extcinani religiotiem Sieultum in reli^io!:it quo exerceremuromnes. Ac Del cultus neqait eife fine tempore.ln »xteriM. ftituit ergo tempus don.mus, in quo lt;ib exicrnis uel corporalibuS abftineremus operibus.lerî interea uacaremus Ipintuabbus^ldcoe/ nim externaquies precipiiur.utoperattofpirin alis corporali «ptre nô interturbetur. Porro uerfabatur fpiritualis illa opt ratio apud pi très noflros circa quatuor, nempe citca leftionem ô( interpretatiO'' nem fcripriirx pub'icam adeoijj circa aufculiaiionem, circa oratio^ nein Si preces publica$,circa (aaificia fuie celebrationem facramen torum.Si circa colieólam ac beneftcentiam i ri 1ns erat religio extern na fabbati.Feriasenim agebaipopulus, coibatin cerrum famfîuin. Inline prarlegcbant prcplietsc uerbumdomini, interprtiabaniiif hoc Si inftituebantauditorcs in ucta pietate. Deinde orabâi cômu nibusuotis Siprecibus coniunâis fidelesproomnibns necefsiiaii bus.Laudabant nomen domini, Siagebant gratias pro benefitiis acceptis. Pra-tcreafacrifîcabant fecundum uerbum domini, myfte ria Si facramentaredemptoris Clirifticélébrantes fidem fiiame/ xereentes.confociabantur infuper facri.s, fed Si fui admonebaniur officij utetfemetipfos offerrent Deo lioftiam uiiiam Pofliemocon ferebant in certibus liberaliternuincra fua ecclefiæ ufibiis. Munera eedebant ncceifarqs ecclefiæ ufibus.miniftris Si egentibiisHæcaiu tem erant fandfa Deiopera,quæ dinn fidc S( ddeiffione infiruifi perficiebanr.faniffificabantcerte fabbatum Si nomen domini.id ell infabbatoeaopcrabatitur opéra, quæ Si nomen Dei fandlificant Si ciiltores ornant,uere^ fan^ia et Dco placeniia opéra funt Exem plum

plum fîquis requirat apertum amp;nbsp;elegans fabbati autfeßi faiKfle cea lebrati.iniienietapudNeliemiamincap.S. Ibidem enimCacerdotes lfguntamp; interpretanturuerbumDeidaudantnomenDei: prccanz turcum populo, facrifîeant: liberalem munifîcentiam exercent, SC. per omtiia fefegerunt Candie SC religiofe.

Iamnequisobiiceret,Otiadantuitia. Prrterea laborandum eft rempa manibus, utCuppetat uidlus, ne peream fame amp;nbsp;pcrdam meani rislabvrib, familiam.-refpondct, Sattemporis conceiîumefttibià domino la^ ccnceffidH boribus.quibus quiiq; uidliim fuæ paretfamilijc.Nam fex dies ope efl. tarilicet.feptimam demumdiem Deiis cupit fibi amp;nbsp;fandlo confecra ri otio. Septimana qiiælibet feptem completur diebus. Ex lus an* tetnfeptcm diebus unam modo fibi poftulat dari dominus. Quis iure quçfo iniuriam fibi fieri damite^Plus certc' temporis labonbus quamfacrotribuitiirotio.Etqui hoc otium poftuIatDcus eft homû nis conditor pater SC dominus,

Prætereaiubet dominus hoc facrü otium,banc difciplinä Sihunc Patcrfami cultum externum in totam transferre domum. Vndcetiatn colligi lias tranp mus quodnam fit officium boni patrisfamilias,curare ut tota fami/ ftrat religi liafabbatumfandlificet,ideftopera fandla faciatinfabbato,quar oncfabhati priusrecenfuimus. Acquoniamnouit dominus ingenium homi' in domtm nis.quodeuedlumimperitatfercinfolentius.ideocp nedurius aut/«nm, inciementius patres fiuedominitradlarent familiamaut impedirct eamin cultu fabbati,difertis uerbis Kdiligenti enumerationc præx cipitutfamilite 6dfirigulis in familia concédant otium adnrgotû utnfandlum.lmônonhberatautexcipitueladuenam. Non uuli apudeosfegnium quorundam ualerereguIam,Fides SC religio li* bera fir,nemo cöpellatur ad religionem.Nam aduenaro, intra por* taspopuli Dei,ideft in iurifditione.agentem, aftringereiubetreli« gioni ftbbati.Otium uero praecipiturnon propterfe quidem. Oti* Otium, urn enim femper fuit illaudabile, fed propter iftas præcipue caufas.

VultefTe locum amp;nbsp;tempus referuatum religion!. Eaprædufafunt externislaboribusaddidlis.Non coniungiturca:tuifacro,non au* dit fermonem Dei,non precatur cum ecclefia,non aftat facris,qui iu béte hero fuo uel proficifcitur peregre, aut uendit res domini fui in foro,autinarea purgatfrumentum.inagroexercetoperaruftica, „ uel domi flat ad incudem, aut confuit calceos aut caligas. Fi* des ergo 8C pietas iubet te concedere otium feruis tuis SC fami* lix tux : imd prxcipit fegnes alioqui inftigarc ßf propellere ad negotium utile SC famflum. Vult prxterea dominus labo* tantes refpirare. Quod caret alterna requie^ durabile non ell.

Ergo benignus dominus qui uukconferuarecreaturas fuaS modu prsecipit,amp; cauet ne auariüa 8C duritia dominorum nimis afdigat creaturam Dei.In Deuteronomioaddit Mofes affcftum eomroife« rationis,dicens,Memcto quod amp;nbsp;tu aliquando fueris feruus in Ae/ gypto. Charitas ergo humanitas^ requirunt modum.ne nimtjs boribus atteramus famiham.Præterea confiât patres familias plan» tationepietatisin famulitiopriuatäSfdomefticam utilitatcpromo uere plurimum.Seruulienimimpq funt ferc furaces SC infidèles,pH fidi amp;nbsp;œconomici. Quid quod tn enumeratione familix pecoris quot^ uel iumentorum fit mentio.-non tarn quod iumenti Deus fii homo,aciccirco benigne moderate eo uti debeat,quam quod ne miniftcrio hominum iumenta cxerceri non poiïunt^ Abducun* turergoàreligionefabbatiperiumenta homines ; unde ne abft(3^ hantur.prxcipiturdiferteutquietcm concedamusiumentis» Satbatum Poflrcmoadhibet fuum exemplum dominus eo ipfodocens ^it domi* ligiolecolerefabbatum,Quoniam,ait,fexdiebus fecitdominus au, tum d£terrammared^omniaquxineisrunr,feptimoautédiequie uit.Ideo benedixit dominus did fabbatiamp;fandificauiteum. Ope^ ratus eft dominus Deus fexdiebuscreando ccclum terram mare omnia quae in eis funt,feptimo autem die quieuit SC confecrauitcei tarn diem quietr.Cöfideranda Cunt feptimo die opera Dei qux con« diditfexdiebuSrrecolligendumeftfilijs Dei qux SC quanta benefit da tota ilia feptimana acceperint,deinde agendx gratip,laudandu$ eft Deus SC ex operibus dus difcendus.Confecrandum illi totu cor« puscum animaxonfecrandafuntipfididlaSCfadta noftra omnia* Quieuit quidem dominus à creando,fed non quieuit à conferuan/ do.Quiefcendum ergo à manuariis SC corporalibus operibus, fed not» ceflandum ab rjs qux bencficentix funt SC cultus diuini. Pro' Pentdixit indenon nocuit rebus conditis quies diuina. Non damnoafficiet fabbato do SC affliget res SC negotia noftrajeriata SC rebus diuinis impenfa di« ntiw, es.Nam dominus benedixit fabbato, benedicet ergo SC tibi SC do/ mui rebus 8C negociationibus tuis omnibus.fi curaueris fandifica« refabbatum domini,id eft ea faccre opera qux prxeepit fieri in fab« bato.Errant ergo toto coclo quicunq; religionem SC fandam fabba ti quietem contemnunt.iners ocium appellant, aefabbatis perinde ut prophanis diebus laborant,prxtexentes curam familix acne/ cefTitatem.

Cfabbätum Hxc em omnia nobis quoep SC noftris ecclefijs applicarc opor« Chrißiano tet.Certiffimum eftfpirituale fabbatum Chriftianis ante omnia SC turn, per omnia efle mandatum. Nec dubium eft quin bonus dominus uelir

•wHtin noftris quoi^,ut quondam in ludxorum eccleftjsjuftum fer “îriordinem.in exercenda religione externa maxime. Scimus fab/ *gt;»mm elTe ceremoniale quatenus coniundlum eft cum faaiftcijs et f'liquis ludaicis ceremonijs,6f quatenus alligatum eft tempori; cæ *(rum quatenus fabbatoreligio amp;pietaspropagatur amp;iuftus or/ ^rttineturin ecclefta ipfalp charitasproximi feruatur, perpetuum non ceremoniale eft.Oportet certe amp;. hodie parci ^miliar, opor/

•tt 6( hodie familias inftitui in religione. Ccctus facros nullibi dilfi* Pgt;uitChriftusdominus,fedrecollegitmaximc. Oportet autemui •ocutji certum ita deftnitum tempus confecratum efte excrcitio reli/ Sionis.ergo amp;nbsp;otium fanftum.Vetus ergo ecclefia diem mutauit DlerdozWe f’libati.neuidereturludaifare Si ceremonqs aftixa hxrere:8i cams

facra cclebrauit prima fabbati.quam loannes appellat domi* ’’icam.haud dubie proptergloriofam domini refurreâionem. Et Auamuis nullibi legatur prxceptain apoftolicis literis Dominica •bts.quia tarnen quarto hoc præcepto primae tabulae prsccipiturcu/ '^teligionis exercitium externi cultus diligenter,alienum à pieta

**«1 cum fine tempore ftato ßi citra otium fanófum cultus ille extern conftare non poftit. Idem fentiendum arbitror de pauculis qui

Ixifdam Chrifti domini ferqs aut feftis.quibus pcragimus memori/ ’m natiuitatis, incarnationis, circuncifionis, pafTionis, refurredlio/ 'lt;h,afcenfionisincœlum,8imifl'ionisfanôfi fpiritus in difcipulos 'loniininoftrilefuChrifti.Libertasenim Chriftiana non eft licen^ **’ amp;nbsp;diftblutio ecclefiafticx pixt^ obferuationis, iuuantis Si proue litntis gloriam Dei Si charitatem proximi. Quoniam uerodomi/ »us uult fibi foli fefta celebrari, non probo fefta creaturis inftituta.

I qua uosiudicet in patte dieifefti aut fabbatorüzqux funt umbra re/ rum futurarum.Item.Dies obferuatis Si menfes tempora Si annos. uietuo ne fruftra in uobis laborauerim. Et proinde nihil nobis ho/ die cum obferuatione ludaica in ecclefia Chrifti, Chriftianam mo/ do uolumus obferuationem feu exercitium religionis Chriftianx tuftodiri libere.

Verfabitur tarnen fancflifîcatio Si exercitium dominicx diei no» Sanélifiu ftræ etiamcirca quatuor, qux infaniio Chriftianorum coetuins tio Ucnianturoportet,fiquidcm fuerit uere fanfta.Principio ingredian chrifliar» fur in cŒtum fanóforum pq omnes.In coctu exponaturuerbumDei ri«n, ’nnuncieturtpfermo euangelicus,ex quo difcâtauditores quid fen •iînt de Deo.quodnam fit officium cultorumDeirquomodo fan*

ftiReent nomen domini. Deinde fiant in cœtu orationes fiiobfecrt tiones pro omnibus omnium necefiitatibusHaudeiurbonitasdomi ni.Sf agantur gracix pro beneficies Dei quotidianis S(. inxßimabi» hbus.Si uero tempus occal'io 8C confuetudo ccclcfix pofcat,religio« fecdebrcnturfacramentaecckfir. Requiriturcnimpotiflimü hoe prxcepto quarto ut facramenta Sf ritus ecclefix fan ft os iegitimot utiles ac ncce(rarios,amp; obfcruemus fanfte SC exerccamusreligie ofe. Poftremohabeatinccctufanftorum fummalocum liumaniquot; tas amp;beneficencia,dircancomnes priuatim largiri elcemofynam Sc benefacere quotidie.liberalifl'imeautem ac publicequoties ccmgt;’ poris neceffitas SC rcrum opportunitas popofcerit. Hisautemoffi cqsfanftificabiturfabbatumdominietiam in ecclefiaChrifiianO'' rum,maxime fi accedat bis tota die ftudium innocentix diligens.

officium Eft autem hxcdifciplinain fingulas domos noftras iransferen pdtrumfay da ab omnibus patribusfamilias.nö minus quam in domos ludai* imliat. cas.Dequare noneftquodpluradicamus cum hoccaputfupeduS ita traftauerim,ut ecclefix CIiriftiançetiamcongruat.Hocadiiciain in prxfenti,Chriftiani magiftratus aut faltem boni patrisofficium effe uiolatores fifcontemptores fabbati aut cultus diuini redigerein ordinem. Principes populi ludaici actotus populus Dei hominem contumacitercolligentem ligna in diefabbati.lapidibus, Deo man dame,obruerunt.Curergo nonliceretChriftiano magiftratui pu/ nirein corpore fortunis SC uitacontemptores religionis, ucriIc gitimi cultus fabbati^ ƒ Gerte fi ceffet corrupto hoe feculode* mens SC ebrius magiftratus.cuicp patrifamilias opera danda neim/ pia fit familia. Puniat fuos fibi licitis puniendi modis. PoteH enim quilibet paterfamilias fi habitet inter idololatras, qui nee ha^ bent nee habere cupiunt legitimos amp;Chriftianos certus, in xdk bus propriis coetum fanftum colligeretficuti fecifie confiât Lo* thum in Sodomis, Abrahamum Ifaacum SC lacobum in terra Chanaan 8C Pagypn, Grande uero peccatum SC fchifma eft de* tefiandum ficelebrentur in ciuitatibus SC pagis legitimi ccrius.tu ue ' roquxrasdiuerticula SC fpernas ecclefiam Dei fiuectxtum fanflo/

Mufut Veniuntergo hicquot^ paucis recenfendi abufus fabbati fiuepeÇ fittbati, nbsp;nbsp;cata contra hoc mandatum commifia.Peccant qui non quiefeunt a

malisoperibus,imóociofanfto abutunturadirritamentum carflU d^uoluptatum.Nam hi fabbatum agunt Deo.operantur autem bolo.alea ludendo,potando,choros ducendo SC alijs mundi uaiu' tatibus indulgendo,quibus non tä adducimurà cœtu fanfto.quam

** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poHuimuS

I I ( I I ( ( I i

I ( t ii

« ’ fi b

ii t: ft ti fi, di

D S C A D. II. 8 ER M O îïîl. 7I potluimuscorpora noftra,quxfanóliHcare debucramus. Peccant-qui uel operas manuarias exercent in fabba(o,uel k^lis implicati dormiiintm multam lucetn,négligentes coctamDei. Peccant qui Urgent feruos negottjs eisimpofitis abftrahuntà cultudiuino, quialias resputidas præreruntcultuiDei. Peccantpracalqsqui* tuinp fabbatum non modo non fantftifilcant fed etianialiisfacra contemncdi fuis impuris diéïcrijs 8C malo exemple authores funt; qm ritus tacros, mimfterium, miniftros.fcholas facras,amp; fludia pi» amp;fâftidiuntamp;:fuggillant. Peccanthic maxime patres amp;matrlt;s fa milias Hnegligantfaticiifîcaiionemfabbatiindomibus fuis urge* teamp;obiinere. Quicunrp fpernunt religionem fabbati.apertum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Proinde magnas habet promifsiones Si minas obferuatio Si con^ Protni/rio» ƒ teinptus uel iiegleélus lt;abbati. Ad quam rem demonftrandam reci nei a- mix labocharitati ueflracleremijc uerbaex cap.17. Sicdixitdominusad nlt;e additie ugt;e,iiiqiiit, Vade Si ha in porta hliorum populi per quam ingre# fabbato, diunturamp; egrediuntur.reges luda, attp in omnibus portis lerufa*.

dices ad eos, Cauete quam charse funt uobis animae ueilrae Uetollatis onus die fabbati utinferarisper portas lerufakm, netp «iferatisonus e domibus ueftris in die fabbati, imd nihiloperis fa*-ôatis.fedfamniftcatediem fabbati, quemadmodumpraccepi patri-bus ueftris. At illi non aiidieruni iiet^ inclinaïunt aurem fuam, fed induraruiitceruicem ne reciptrentdilciplinam: uos autem fi me di* bgenter audieritis.ait dominus.nulla infetetis onera die fabbati,fed f’nâificabitis fabbatum neep quicquam operis in eofacietis.Tunc ’nimtranfibuntper portas huiusurbis reges Si principes fedentes in folio Dauidtsueâicurribus Si equis,fedebitcpciuiia$ ifla in per ptiuumifiC ferentdeciuitatibus luda amp;nbsp;Beniamin facriffeia thus amp;laudemin domtim domini. Si ucromenonaudieritisfanéli* fitando dicm fabbati,fed tuleritis omis ieritis^ per portas in die fab bari,incendamigtierain portiseiusquideuorabitmagnificas pdes Ous.neq} extinguciur.Hacc leremias.

Proinde luftis de caufis religiofi principes Léo Anthemius. A. leximpe* Ä.Ärmafio P.P.fcribentesmandantinhæcuerba.Dies feftos ma^.ruroriude ■tftatialtifsimar dedicatos nullis uoluptatibus occupari nei^ ullisijb/èrtidtis txafhonum iiexationibus prophanari, Dominicum itatpdiem dojâbbaïf ititiperhonorabilfim decernimusuenerandum ut àcumfhs exeqiiu ■ionibus excuktur, n; lia quenquâ urgeatadmonitio, niillafideiuf üonis flagiterur exaiqio,taceat3pparitio,aduocario delitefcat.fit ille lt;lifs àcogniiionibus alienus Sic, Et mox,Ncc huius tarnen religioft

diet otia relaxantes obfcccnis quibuslibet patimur uoluptatibus de/ tineri.Nihil eodem die uindicet fibi fcena theatralis.autCircenfe cet tarnen,aut ferarü lachrymofa fpedfacula.-etiamfi in nofiro ortu aut natal! celebrandafolennitas inciderit.differatur.Amiffionemmili/ tix profcriptionemi^ patrimonij fuftineb!t,fi quis unquam hoc die fefto fpediaculis !nterefie,uel cuiufcuncp iudicis apparitor prztextu negotij publicifeupriuatihxc.qux lege hacftatuta funt crcdiderii temeranda.

Sabhittmi Interea uero non obliuifcuntur Chrifiian! Iiorum in euangelio propter ho uerborum Chrifti.Sabbatum propter hominem conditum eft. non nnne,nól)o homo propter fabbatü : proinde filius hominis eil dominus etiam

ttto propter fabbiuum.

fabbatUntelligunt ptj fabbatum inftitutum eife diuinitusad con^ feruandum non perdendum honiineni,ideo(p fabbatum admitterc difpenfationemquoties uel necelTitas ineuicabilis aut falushomp nisrequirit.Dcquaredilputatumeftabipfo faluatore noftroCliri ßoapudManhzü in n.S^apudLucamin ij.cap.CencinWî uerfaturlibertas Chriftiana.Cutni}; cxcufanturfacerdotes txin templopropalàm mariantes, excoriantes, incendentes quentes, hoc eft faciificia perfîcientes, ûa ut minime tcneantut rti fabbati uiolatijlicetutiqjfabbatisea parare citra peccatum terno cultui deferuiunt. Pari ratione Itcebit prxparare cibum neceifitate curare corpus.Licebit medicari xgrotts,inuiferedecigt;'' bentes.iuuare inopes.ut creaturam Dei conferuemus. Inftruitnos ÎD his exemplum faluatoris noftrî fabbato operantis opera charité* tis 8(. humanitatis.Exemplum non unum extat in hiftoriaeuangt' lica,prxfertim Lucæ s.ij.Ioan.f^cap. Quod fi licet demerfum p«“’ autiumentum fabbato extrahere ex fouea,cur non liceatdomûrn'' nofam amp;nbsp;iamiam in lapfum propendentem fabbato fulcris fufte«/ tare^ Cur non liceat fabbato fœnum aut frumentü iniuriaccdiX'' quo diutiusper agros difperfum Si. imbribus expofîtum, recolligs* re Si ab interitu ne in uniuerfum computrefcat, uindicareï Diuus Conftantinus Imperator in legibus fuis Elpidio fcribens. OmneS iudiccs,inquit,urbanx(^ plebes Si cuntfhrum arrium officia uenc^ rabili die Solis quiefcant.Ruri tarnen pofîti agrorum culturac lio^ relicenterÿ inferuiant. Quoniam frequenter uenit ut non aliodK aptiusfrumentafulcis amp;uinexfcrobibus commendentunKneos cafione momenti pereat commoditas cœlefti prouifione HxcImp.A.Non conceditrufticis omnimodam perennem# bâti proplianationem.Requiritur enim à rufticis quocp ab oppidanis cultus Da Si quart! prxcepti cultus, fed libertas p

nittitur in necelsitate.CscterS pietas amp;nbsp;chantas in his erit optima di fpenfatrix 8l magiftra.ne uidelicet fub practextu libertatis aut necefz fitatis exerceamus impictatem filt;agamus auaroruin non religiofo , rum opera.Hæc hadlenus deahero labbati ufu.

Tettiofabbatuinfignificationehabet auguftifsimam* Signum Sanflifiedt enimperpetuum eft quod Deus folus is eft qui fanótificat fuos cub .dominut. tores.Sicenim loquiturdominusMofi, Obieruabitisfabbatamea: lt;quoniam fignum eft interme amp;nbsp;inter nos in pofteritates ueftras ut . fciatis quia ego dominus qui famflifico uos.Et reliqua qux haben/ . tur Exodi ji.cap. amp;nbsp;repetuntur Ezech.io.cap. Ad hue autem ufutn . mutuam operam confertquod modo prrcefsit in declaratione fe« cüdi ufus.Deus enim fanéiificat homines fuos fideles per fpiritutn fanâum ; id quod annunciat ecclefiar per uerbum euangelij, tefta* . tur autem 8i obfignat facramentis, fed amp;nbsp;iugibus precibus ab ipfo fanâifîcationem nos poftulare iubet.Quç quidem omnia maxime in fabbatis exercentur, in hocutfandificationem à Deo unice fanz .ftoconfequamur,

Hadtenusenarrauicharitati ueftrse breuicompcndio prima pnc ceptorum Dei tabulam. quae nobis cultum diuini.nominis defcri» ' pfit diligentifsime. ^Quoniâ uerofili) Deifuntnonilli quidem qui uoluntatem Deiintelligunc, fedfaciuntetiam.oremuspatrem no« ftrum qui in cœlis eft animos noftros illuminet ut opere fideli ac Deo grato colamus benedidum in fxcula.

De primo fttunda tabula fgt;i'actpto, quod ord'me in decttloga qumtinntfi,dthonoranditpartntibut. SER MO V. •

EoyiTVR tabula legis diuinxfecunda.quam Deo infpirante amp;nbsp;iuuanteea exponam breuitate.qua enar» rauiprimam.Etutprimadocuitdiledïionem Dei.ita fecunda tradit dileiAionem proximi, eiudicns onines homines quæ nam fint officia proximo débita, amp;nbsp;quomodo uiuaz mus in hoc fxculo honefte humaniterSi tranquille. Bonus enim dominus uult nos uiuere commode amp;nbsp;fuauiter. Nos quoniam id

nolumus agnofcere necp mandatis eius bonis obtemperare, noftris uitiis ô£ malis accruamus in capita noftra cumulum malorum. Continetiabulahxcfexprxcepta,quorumpr!mum efttale, HO Prffcept» 'Nora patrem tvvh et matrem tvam.Dcîs.

VT SIS longaevvs svper terram. qvam dominvs deys tyvs dabit tibi. Reâeorditut -------- ----- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

fecundam tabulant ab Itonorandis parentibus. Nam poft pietattffl inDeum,proximaeftpietasinparentes,àqiiibuspoft Deum habe mus uitam, amp;nbsp;qui inçftimandis uigiltjs Si laboribus immcnfîs nos cducaruntab infantia. Ac naturalis quidem ordo rcquirit ut fempet procédant præftantiora.

Diftinguemushoc mandatum perfpicuitacïs gratia in tres par/ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes. Primo explicabimus qui gradus SC qusc genera hominum com

prchcndantur fub uocabulo parcntum. Secundo inueftigabimus quis nam fit ille honor Si quam latepateat, quem iubet dotniniiS im penderc parentibus. Poftremo attingemus SC promifsioncm pHf fadam liberis.K inde colligemus pœnam impijs deftinatam.

Qj/iJ pd.* Parentes qui fint nemo ignorat.Dedit hos nobis dominus DcnS rtntum no nofter ut ab ipfisaccipcremus initium uitæ,qui nutrirent educalt; nûnt inttlli rent nos,qui deniq? ex barbaris SC femibrutis uere homines iâcerct. gtnJum, Maiuseft beneficium quod libcris confcrunt parentes, maior labor SC fumptus quern faciunt,maior cura dolor amp;nbsp;acriimna,quatnqugt;‘ quam uel eloquentifsimus enumerauerit.Significanter autem non patris tantum, fed SC matris nomen exprimitur in lege, ne propter iexus imbecillitatem uideretur citra grauem noxam contcmni.Plu’ laboris doloristp fuftinent SC fentiunt pise matres in partu educatio ne et nutricione liberoru quam patres. Magna ergo dccaufa SC nigt;^ tris nomen in prarcepto diierte eft expreifum.Comprehendimus ait

* tern hie quoep auum auiam abauum SC abauiam, omnia^ be/ Pitna, nbsp;nbsp;iusgeneris alia. Comprehendimusfecundoloco patriam cuiuf^

in qua natus eft quiflt;^,quae aluit,fouir,ornauitat(p defend«.Com/ Magtßra^ ptehendimus tertio loco prinripes feu magifiratus.Senatores enim tur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feu principes SC patres SC paftores populi in facris nuncupantur.Xe

nophon putamtbonum prtncipcm nihil diftareàbono pâtre. Qp”' Tutora cf to loco recenfeantur parentum nomine Tutores,quos appellantad fitagißri. uocatos pupillorum autorphanorum. Succedunt enim in locum demortuorum parennim,fumpta cura SC tutcla Iiberorum, quos ue lutipropriosamp;cxfe genitos (hieenim affetflus ineis fit oportet) cducant tuentur SC prouehunt. Quibus accenfendi funt magiftri artiuro,opifices.Hienimdocentiuuenes feu adolefcétes lioneftuffl aliquodarcificium, quoquifqpfibi honefte uidum paret, erudiunl in bonis moribus,amp; quodammodo hominem adhuc rudern expo PoÄoret Iiuntpcrficiuntl]p. Quinto reputanturpro parentibus miniftri do tctltfia. (iOTCS SC paftores ecclefiarum.quosipfe Paulus patres uocauit,non tarn propter curam 8C amorem quibus aifcdli funt erga difeip«/ los acoukulas, quam quod per euangelium generamur Chciftp.

Socto loco ueniunt numerandi confanguinci K affines,(rater amp;nbsp;fo Confangtâ nçptes, focrus amp;nbsp;nurus,focer dC gener: qui inter fc nn o-neceiutudinc een neruis membra connedlun|ur 8C conferuantur. n«. yiiimo nero loco fenes uiduse pupilli imbecilles SC inftrmi paren.' lt;$enex. óbusnoftrisconiunguntur.'quorumcaufamnonuno loco com* nendauit nobis fcriptura diuina.Habetis fratres quos intelligamus tn hoe primo mandatofecundxtabulxcfTe parentes amp;nbsp;parentum nomine cöprehenfos SC cömendatosriam auditequé his debeamus honorem, amp;quis uei. quid fit honor illcquem debemus parentib.

Honorare fignifieac in fcripturisuaria,flf in prçfcntiquidcm ma Honorart gnifîcarc,reuereri,plurimifacere,ceuremà Deoinfiitutam uenerari ^uidi amp;nbsp;pro diuino bcneficio,pro rediuina, fanifla, utili SC necefiaria gnofcerc,amare laudare.Honorare eft morem gerere aut obedire amp;nbsp;obedire quidem, tanquam ipfi Deo.a quo prxceptam ac cui adte ptamefienouimusnofiram obedientiam. Alioqui parentibus SC Pracedit inaiotibus iniqua uel ^cientibus uel prxcipientibus nóeftautimi^ femperho^ tatioiieautobcdientiaobtemperandum.Nam pofteriora prxcepta nor Dei, teferunturadpriora.Atin fecundo didieimus Deüiniquitatë patrü Kquirerein filqs.iccirco minime parendü parentibus prxcipientix bus contra Deü SC contra Icgem Dei.Non obediebat lonathan pa-* tti ftto Saulo perfecutioné mandanti contra Dauidem : ac laudë in* deadeptus efiinfaeris literis maxima.!resDanielis focij Nabucho donofori obicperabant per omnia, 8C amabant ipfum acobferua* bantceumaximü Sëpotentilfimd muni(ïcenti(î.regem,cxterü prxeipientë idololatriam tantum non contempferüt. EtS.Petr.qut docuitnbcdientiââëhonorëquëdebemus parehtib.Së magißratui cxhibere.prxcipientibus principib. SC patribus populi ne porró an* nunciartt populo Chrifiü crucifixü, refpondit, OportereDeo plus obedire qhominib.Sed quidmultis hxc enumero.cum dns hxc SC llialïmilia in hanebreuem cöcluferit fententiä''Si quis uenitad me, «ecoditpatré fuü.autmatrë fuam,8ë uxorë,8ë filios,amp; fratres.fiëfo tores,prxterea afit Së anima fuam,non potefi meus efie difcipulus. Prçterea honoras parentes cünö contcnis,non negligis.cü teipforS nee piget nee pudet propter afflidä fortunä.Honorasparentes cum iuuas confilio 8C auxilio,cöfedo$ uidelicet diuturna xtate, uel fub* leuas inopia opprefibs.uel iuuas alioqui laborantes. Hoe em uere Së proprie eß parëtes honorare tefieSë interprète ipfo domino apud Matt.in cap.ijr.confulereinquam parentibus 8Copitulari,eos tueri i(eldefendere,imcgt; te totum adcoï:]^ ipfam uitam cis impendere.

DE PRäECEPTO DEC ALO Gl V. autapplicabimus hune honorem feptem illis gradibus uel mem^ bris,ex quibus intelligat quift^p quomodo debitum honore paren/ De fîOMore tibuspatriæmagiftratui Sialijs fupràmemoratis impcndat.Parens^ famium, tibus quia honorem debemus»certe magnifiée de eis eft featiendii, quodàDeonobisdatifunt,uteos reuereamuramemus KmodiS’ omnibus fufpiciamusjd^ propter dominum.*quicertôeontemne« turfi pergamus parentes afpernari.amp;dcipfis fentireuulgariter.Nec intereft dignineanindigni fint,quibus honorem deferreiubetdo/ minus.Namqualefeuntp tandem fint, non tarnen fine Dei proui/ dentia hune locum artecutifunt,cuiusrationeipfe legislator eosho norari uoluit. Reuerentiam ita^ afietflum filialem fonet quice quid lingua liberorum dixerit. Ex affedlu Si reuerétia tali obediant parentibus libertSimorofiores autiniquiores uideantur, difiimule müs prudenter,amp; declinemus interim à malo in quodnos uideban lur impulfuri. Si iia rem temperemus, utquamminimü fieri poieH offendarausparentes.Ionathas filiusSaulis relrgiofifiîmus Si mus fit nobis exemplum» Vidit is magno cum dolore Ämolefti» furores contra Dauidem amp;nbsp;iniuriam patris contra feipfum, toléra/ uit tarnen diflimulauittpprudenter, alicubietiam dein locoreprt/ hendir,nullibiiniquitatcm patris adiuuit,femperiufio 8i bonis ad/ hxfit,pertinaciam patris deplorauit,uim uero inferre paranti paH, audatiusnonreftitit/ed fuga fibi confuluit,interea nihilominusdi« IexitpatrenT,orauit pro eins falute,ac in reliquis filium pratftititob’ fequentifiîmum^Hoc fcilicet officium eftpij filij. Hocexemplüq“*'' libet nofirum in obferuandis parentibus etiam duris 8i iniquisftu/ diofe imitari conabitur.Nemo afperius refponfet, imd prorfus nul lo modorefponfetparentibuscnemomaledicatpatriautmairi: niß fupremi deiuftilfimiDei malediólionem certdreportare cupiat. Si pauperesfuntparentes.fi deformes,filaborentuitqs, neilluferithis quifquam,ncmo nofirum contemnat. Nefimusingraii ergaop«/ me meritos. Nutriamus,foueamus, iuuemuseos in omnibus,imo impendamus illis 8i nos ipfosamp;nofiraomnia. Omniaenim no* ftra illorumfunnomnianofiraab illis habcmus,finequibusnöui/ ueremus.Meminerimus quantopere hanc legem commendarit no bis apud Matth.dominus. Infpiciaturcap.i^.Mcminerimusquid Gentibus fuerit àim7n.-hxp}S,v, nimirum mutuam officii uicem rcpcni dere, maxime nutricandi fouendifp cosdquibiisaliqiiandofueriS enutritus : ut cum liberi parentes ætate felfos uiciffim alunt fouftip. Et extat lex apud Gentes pietatis magifira qux edicit ut liberi pa* rentes alant,aut uinciantur. Hanc legem quam multi mortales ne/

gligunt,fola Ciconia inter omnia animantium genera exprimit. Siquidemreliquatantifperamant agnofcütip parentes, dum egent Ciconiapit illorum ad nutricationem opera: una ciconia parentes fenedia defc» etatisfym^ ^^oSjUiciifim alit,Sd uolandi impotentes,humeris geftat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bolum.

Extant apud Gentiles pia: Si elegantes fententiac de honorandis Gmiliun patentibus.Ifocrates.Talem erga parentes te prxfta,ait, qualesfe ti/ fcntétiicde l’ituos liberos exhibereoptares. Anaximenes dixit, Ille fui genito/ lonorandit ds apprimè amatoreft.quioperam dat ut patrem fine ulla moleftia parmâbut plurimumexhilcret. Platoquotp in Legibus putateum ingentem dotni tenere thefsfttrum.quicunqj patrem uel matrem aut horum pa fentes fenioconfedlosdomialit,nec alio fimulachroin ædibus oa • pus elfe exiftimar,cumomneßudiumconuertere iubeatadrite coz Itndos parentes. Idem, Parentibus,inquit,uiucntibus débitaomni Um antiquilfima prima 8d maxima perïoluamus.Putare enim quifa que debet omnia qux polfidet eorum elfe, qui genuerunt 8d educa ruRt.ita uthxc illis omnia pro uiribus miniftrare debeat : primum quidem externa bona; deinde corporis; poftremo qux ad animum pertinent,hxc omnia uidelicet mutuo data perfoluens, SC pro curis doloribusly prifcis parentum in fenedia recentes reddens, quand» maxime indigent. In uerbis quin etiam per totam uitam parentes uenerari maxime decet.Leuium enim uolatiliumip uerborum gras uilfima imminet pœna.Nam omnibus propofita eftj^emefis iudi-' ciq angelus horum omnium confideratrix.O porter ergo iratis ani® tnurntp explentibus cedcre,fcu uerbis fiuorebus id faciant,nö igno rantespatremiureadmodum filio fuccenfere,fiquando iniuriam fibiab eofieri arbitretunMortuis uero parentibus monumenta de^ centilfima, fed temperanter tame conftruamus. Hxc fi feruabimus. prxmia à dqs reportabimus maxima.Hxc Plato. Sandlus Hierony mus dicit. Matribus debitam impendite rcuerentiam,qux uobis ute Mdtrit la^ ri laboreferuientes,pondus ueftri corporis tolerant, atep ignotä por borts^ tantes infantiam.famulatum quendUm exhibent nafcituris.Ulo tem pore non fibi tantum mater efurit, nee acceptes fola c^gerit cibos. Materno uidfu alitur amp;nbsp;ille qui latet, eiusfp membra alterius corner ftione pafcuntur ut homo futurus alienis morfibus laturetur. Quid ipfa memorem nutrimenta,8C tenerx infantix dulces iniurias.quas nuttitoris affedtus de fuis paruulis fumiriQiiid cibos in matre con^ fedlos.quifocmineis manantes ex membris ladïeum foluuntur in fuccum ,amp; fauces inuaïidas liquidofaporeperfunduntïCogente natura fumunt infantes de matre quodbibanr, 8C dente non ,nato hoe fibi currentibus labris eliciunt quod non fit neceffe mordere,

Seruiunt materna pofteris pe Aora.feruiüt ipiïs incuhabilis, tnanut amp;nbsp;terga membns dcuoa ladentiü gratos artus accipiüt.Optat malt; Kr paruulum crekere,opcatcito uiderc maioré. His tot tantis^ prx ccdentibus bi6bs,matri debet totaalacritateferuiri.Rcddaturnatu/ rz debitumjeddatur 8C pofteris quod debetur.Exolue fili quodde/ bes,amp; officia débitaqualicunc]^ exhibefamulatu. Quia parentibus nemo poteft reddere quod debetur. Hzc ille.

De honora Porro patriam quiicp fuam meritó magnifacit, amat, prouehere Ja patria. cupit.ornati^ fuis uirtutibus.iuuatomnigenis beneficqs,défendit ipiam ftrenue dfpugnatpro ea fortiftime.ftquidenrneceifefttipfam aiferereàlatronibus.Quid eft obfecrociuitatis forma,ut ille dicebat, iucundius,in qua redle conftituta eft ecclefia.in qua legitime colitut Deus amp;nbsp;obcditurffîde 8C diledlione,quantum fcilicetgratix cócef' feritDeus)ucrboDei^;inquamagiftratus tueturdifciplinam SC bogt; nas aequas Icgcs.ciues obtemperant,funt concordcs.habentfuos coctus uerz religionis SC iudiciorum caufa,habent congrefTus lionc ftifsimos,in templis,in curia,in fcholis,colunt uirtutem d^literarum ftudia, quzrunt uidum honeftis artibus, quibusuita opus habet, cultura agrorü.mercatura.opificqs, educant liberos, benefîciis pro' fequuntur parentes,paupcres,peregrinos. Sunt ergo in hac repub. uirgines,nuptx,pueri,renes,matronz,uiduz,pupilIi.Si qui pro in« genio humano peccant contra leges,puniuntur,defendunturinnolt; PugnanJu xti,florct pax iuftitia SC humanitas,(^is aütxquis SC patientib.ocu propatria, lis uideat talem répub.patria fcilicetfuâ.uel à feditiofts ciuibus, uel ab externo milite turbari,uexari,fubuerti atq; difcerpi^SeditionibuS nel bellis fubuertuntur cum ftudqs omnes uirtutes, conftuprantur uirgines SC matronz, afficiunturcontumelia fenes,périt religio omnis pietas.Ergo fortillimus milidz imperator loab contra Syros pugnaturus pro patria,ad Abyûi fratrem fuum dixit. Si fuerintSy« rimeualidiores,opemmihi feres:finfilq Ammon tibi przualuelt; rint,adero tibi auxilium laturujjf,Sis ergo fonts SC pugnemus for«' ter pro populo noftro SC pro ciuitatibus Dei noftri. Dominus xutc facial quod bond eft in oculis fuis. ludas quocp Machabzus uir m Ifraelitica gente clarift*. bellator SC in patria fuam pqlfimus, milites feu ciues fuos ad pugnä contra hoftes animans.llli nos aggrediun« tur,ait,copia,periniuriâ,ut nos cum uxoribus SC liberis noftrisde^ leant nbsp;deprpdentur.nos aüt pugnamus pro uita legibusip noftn»’-

ac Deus illos in confpedlu noftro conficietSed SC ipfi ciues fe mu' tuo adhortâces,clamât,Submoueamus à populo noftro affliftione hanc.amp;pro gente factisÿ noftris dimicemus.Nec eft quod quifqu

DB*Cad. ir. SBRMO V. 76 noftrii dicathxc ((Te opera legalia, qur nihil ad nos qui in ecclefîa Chriftifumus.pcrtineant.Namapoft.Paulusde fidcChriftianalolt; quensadHebr.Ifti per fjdem,inquit,expugnaueruntregna,operaM Htit.tu Tant iuftitiam.effeâi funt robufti in bcllojncurfiones auerterüt exte torüiProinde turn eadem utrifcÿ fit fîdes, licet nobis quocp iufto bel s. Cor, 4» kgt;tueripatriam,religioné,uirgines.fencs,uxores,liberos,itbertatem amp;facultates.Impti funt in patriidf peccant contra hoc prxceptum lt;]ui prætextu fidei deferunt bcllo affliäS paths,nec aiferunt â barba ris exteris^ nationibus aut militibus, uita in ipfutn mortis przfen** ùfTimü periculum profufa.Beatus loSnes, Per hoc cognouimus cha i./Mn. 4» ritatem.ait, quoniâ illeanimam fuS pro nobis pofuit. Si nos dcbe*« mus pro fratribus animas ponere. Milites mercenartj qui iniquam pro ftipcndio militiam fequuntur, uenalia habentes corporafua, iudicabunt ciuesdefertores patrix.Nam animas fuas deponüt proz pierpauculos aliquot coronatos;quas eines molitculi amp;nbsp;eifœminai gt;gt;nbsp;uel periclitari nolunt pro religfone magifiratu uxoribus liberis SC uniuerfa àcultate fua. Quid oro dicent pathæ defertores in die ilia, qua rependet dominus Si pt|s amp;nbsp;impqs in patriam,cum uiderintfe longe uincià Gentilibus uirtutc?Curtius Romanus adolefcens no Pÿ m kiliffimus.inhiatumforiingentemfefe précipité dédit, ut fua mor trwm. re fpontanea feruaret patriam. P.Decius pater Si P.Deciusfilius deuoiierunt capita fiia profalute reipubi, ac fortiter occubuerunt amorepatrix. Codrus rex Athenienfium ptjfiimus, cüex oraculo Apollinis intellexiffet Athenas non pofie feruah, nifi morte regis, achoHes ea de caufia prxcepificnt, ne quis corpus regis uulncraret, depofuit Codrus cultum regium Si uulgariter ueftitus irruitin ho^ ftes.atquequendamexijsincxdcm fuam compulit. Phileni fra« tres patrix quam uitx fux longiores terminos effe maluerüt,ideol^ niiios fe tetra obrui pafïi funt. Quid uero nos pro falutc incoluu tnitate patrix fufiinemus^ Hierocles, Eftpatria, ait, uelutalterquü dam Deus Si primus maximus^ parens. Quare qui nomen ei impofuit.à reipfa nontemerepatriamappellauit, uocabuloqui'' dem à pâtre dedufto,pronunciato tarnen fccminina termination' ne, ut exutroque parente mixtum effet. Atque hxc ratio in* finuat patriam unam ex xquo duobus parentibus colendam ef» fe ; Si cum prxferat honorem patrix ne fimulquidem parentes imbos maioris fieri concedit, fed xquali honore dignatur.

Orandum eft prxtereafednio proincolumitate ptrix. Babylon Qrdndtm non erat ludxorum patria, fed quia ad fpacium feptuaginta anno* pro putri«.

Tum,propter peccata.à Deo. in Babylonem rel egati erant ludai, Ba bylon repUtabatur lam propatria. Ideo^ lerewiias, Aedificate do/ niO5,ait,Sdinhabitate,plantatehortos amp;ccmedice ftuftus corum. Ducite uxores 8C generate filios amp;nbsp;filias.ac ipfis filijs amp;nbsp;fihabus da» bids coniuge.s,utg«nerent-liberos. Quserite pacem eiu$ ciuitatis.ad quam ego uos tranftuU, amp;nbsp;orate dominum pro ea, quoniam uiftta pax SC ineolumitas coniunda eft cum illius pace-Cap.zs Ccauilfi/ meergo peccant patriae proditores.quos leges propter icelecisatroi cem enormitatem tnpartes diiTecant.

Tit Lonora DeMagiftratudicemus alias: quantum uero prxfentilocofatis do magi* fuerit, dicitfandius Petrus.Deum timete,regem lionorate. Agnofca ßratu. mus ergo magiftratum à Deo adutilitatem hominum eftie ordina/ y nbsp;nbsp;nbsp;tum.acDeum permagiftratum nobis conferre maxima beneftH'

Vigilant pro repub.principes , fifundlioni fuae uercrefpondetiia^ non lint tyranni.iudicantpopulum.dirimuntlites.iuftitiam con/ feruant.pledlunt noxios.tuenturinnocentes.pugnantpro populo* Et propter excellentiam fui muneris SC fummi amp;nbsp;maxime neccHaquot; rq.Deus ipfefuum nomen magiftratui comunicat, appellans pr*»'' cipes autlenatoresdeos.utuelipfa appellatione ipfiadinoneantut fui officij.S^ fubditi difcant ipfos reuereri.Deus bonus eft,iu(lus, quus.perfonam non accipit nec munera.Talis fit oportet Ü. bonus iudexautmagiftratus.Anaclioretae Ad Monachi laudaruntinüitu* tum fuum.actantum non fupraaftra1iocextulerunt;ego ueroiudi' co plus elfe uerarum uirtutum in tino uiro politico magiHratui” gerente ac rite fuo defungente officio, quam in multis chiliadibus SC oprimorü anachoretarum,qui praetcrea fuae uocationis SCinftittf ti nullum habent expreffum Dei uerbummt pigeat me fanfli^i''quot;* magiftratum contuliifecum his quinihil habent cum illis confttcn 'dum .* imd labores 8C ordinationem Dei utilem fugiunt. Certe n princeps ex fide fuu.ti faciat officium in repub.ingentem fibicoa/ -ceruat uere bonorum operum cumulum, SC laudem fernpiternam* Ergo obediendum eft magiftratui 8C legibus eius æquis SC bonis* Nulla eft commouenda contra ipfum feditio.Magiftratui non ma* ledicendummel ipfo Deo’in lege fua mandante SC dicente.Diis no malediccs,amp; principem populi tui non execraberis.Sicubi peccaue rit,geramus nos erga ipfum tanquam erga pattern. De quo fupe-' .. riusdixi.

Contra fe^ Fitperfrequenter ut Senatores beneuelintreligioni.iuftitiâpro' alitiofit, moueant publicam,leges defendant,honeftati faueant, interim la' borent fuis mtqs imo fceleribus.Propter hxc autem non erunta p®

pulo contemnendi aut è gradu detjciendi. Habuit Dauid fua uitia, alioqui optimus princeps. Suo adulterio plurimum incommoda^ uitregno.Pcaauittamcgrauitcr Abfolon qui ipfum folio deturba reuoluithafuntin alijs principibus non paucafcelera.quæ tarnen adfeditionem no commouent ne^ commouere debent populum religiofum.modo ualeatnihilominus iuflitia, bonx^ leges pax publicadefendantur, Orandumeßfeduloamp;ardenterpro magiz ßratu.Iuuandus eft à nobis confilio amp;nbsp;auxilio, quoties ipfapopoz fctcitres.Nonparcendum uel facultatibus uel nofttorum ipforutn (orporibus.Contulcruntin commune fandli opes fuas.magiftra* turn iuuantes,quoties incolumitas publica popofcit.Pugnarunt o* ninibusfxculis pro iudicibus SC regibus at^ magiftratibus fuis Ifz taelitx SC omnespopulifanoutentes fenfu ac iudicio. Pugnarunt ^principes pro populo uicifsim.llla itacp pietatis officia ualeantet uigeantetiamhodie in omnibus regnisciuitatibus SC rebuspublia cis.Tribuat quxtp gens fuo magiftratui quod uel lege uel ex conz fuetudineautpropternecefsitatemdebet. Paulusenim apoftolus, Keddite,inquit,omnibus quod debetis, cui tributum tributum, cui ueftigalueftigal.cuitimoremtimorem,cui honorem honorem, Koma.ij,

Tutores quoniam fucceffcrunt in locum parentum,amp; officia pa De fcwjori tentumdefundorumpræftantliberis, merenturcerte debitampa/ ditTutoru rcntibus gratiam.uidelicet amorem, reuerentiam , gratitudinem butacma^ Scobedientiam.lta ferc iudico de opihcibus SC artiftciorum magi^ ÿftritar« ßtis, qui ut patris animum,amorem,ftudium, ftdem SC diligentiam titnn, trgadifcipulum fufcipere debent,itahic meritomagiftrum fufpicit ueneraturmetuit K audit utpatrem. Cxterumefthicdeteftanda in Officium tttagiftrisnegligentia.fed Sinon ferenda in difcipulis proteruia Si mlt;tgi/ïroriS barbaries.Difcant ergo in prxfentiarum magiftri patres elfe, net ali t? aifâpu^ ter erga difcipulos aftefti.quàm ergafuos ipforum filios. Doceant lorimt. attificium.inftruantin moribus Si omnibus uitx pattibus.difcipuz los.ca diligentia Si fide,qua uterentur erga filios proprios, Rurgt; fus difcant iuuenes infringere ingenitam barbariem.ac frenum inii cereiuueniltbus cupiditatibus : difcant humiliari,fube(fe,filere,reue reri,timere,amare8iobedire. Agnofcant fibi magiftrosaDeo efTe datos,ideo'qj Deum contemniin magiftris.Sint ergo diligentes fe« duli Si fideles in opere.Experiatur magifter ftudium SC propenfatn üoluntatem erga ipfum,erga artificium Si erga prxcepta artis. Mez ditetur quifq; 8i exerceat opere diligenter, quod ore traditum eft à magiftro.Non parcaturuigilqs Si laboribus.Sitgratus fideliter do

DE PRAEÇEPTO DECALOGI V, centi magi'ftro, ut facpius roganti dcmodo agendi.dignetur fïdeüi ter indicare omnia.Ingraticudo 8C indiligétia difcipuli, reddit non/ nunquatn fegnein magiftrum. Per cxtera time Deumamp;. fisreli= giofus.Foris ne mifceare blafphemorum luxurioforum confor/ tio.honefte ft gerito,neminem lacefsito,neminem contemnito, nul li maledicito.paci ftudeto.omnes honorato.omnibus prodeffe con tendito. Domi promoueto domini tui utilitatem, nihil damni uel ipfi uel rebus ipfius inferto.fi quis uel intulit uel inferre uoluerit.ma ture admoneto ; occafiones rixarum aut malorum pro tua facultate fopitoiquoddomi audieris neeffcrto,rurfiis quodtorisaudieris ne in domum importato. Sis taciturnus,pacifîcus,iuftus,caftus,abfti/ nens,temperans, ueraxgt; 8(. faeilis ad quarlibethonefta Si domeftica feruitia.Cauetibiabqsexquibusexoriuiitur fufpieiones malx^ noxise. Neaudacius contrcéiaueris magiftri uel uxorem uelfilias, aut etiam ancillas,ne eolloquaris uel liberkis uel fecretô. ArbitrarCi uti reuera res eft, uxorem magiftri tui matrem effe tuam, filias foro' rcs. Has polluereeftfcelus grande amp;■ enorme. Sitiunenumquifij mundus non fordidus,facilis,iuftusaccibi uulgaris.non palato de* licatoôi morofo.Sedquid multis/Imopedorequifcp adolefcctuni recondat retineatlp iuuenum orficiumefte.caftum feferuareabom niimmundicia.fubeft'e non dominari.feruire omnibus, femperdi* fcere.pauca loqui.nunquam quicquam infolentius ladlare, nonre fponfare, multa uero pati amp;nbsp;difsimulare.

De honora De honorandis ecclefiarum miniftris qui funt paftores doftorts dismini^ amp;nbsp;patres populi Chriftiani, multa folent ab illis adferri.quibus gra /îrii eccle^ tins eft dominium quàm minifterium . Nos agnofeere debemus il« fiarum. los nobis eife datos à domino, amp;nbsp;per illos nobis loqui dominum.

De qs loquor.qui non fua nobisadferuntfomnia,fed uerbum ueri tatis. De his enim dixit in euangelio dominus, Qui uos audit, me audit.'quiuosfpernit,mcfperiiit, Proindeminifteriûquocpipfum eft à domino,per quod falutem noftram operatur dominus. Ideoip obediendum eft miniftris reéle fuo utetibus minifterio, bene de his t.Cor,^, fentiendum,amandifunt,amp;procisarsidueorandumeft. Etcumq Wdftb.io. nobisfeminentfpiritualia,ijfdemnonnegandaeftmefsiscorporea Aélo.2}. actemporalis.Namdignuseftoperariusmercedefua.Et fiRoma* 24,2^, norum præfes apud Iudxos,apoftolo Paulo non negauitauxilium contra ludscorum latrocinium conceptum 81 contra manifeftam uim.certcChriftianus magiftratus nunquam negabit pijs Chrifti amp;nbsp;eedeliarum miniftris defenfionem.Huciam pertinents. Paulite ßimonia.In i. ad Theffal.cap.ult.RorfamuSjinquit, uos fratres, ut agnofcatis

ïgnofcatis eos qui laborant inter uos, K qui prxfunt uobis in doz mino a admonent uos,ut habeatis illos in fummo pretio per chax titaté,propteropusillorum,paceinhabetecutn illis. Idem ad Heb. Parete qs qui prxfunt uobis,ait,S£ concedite : liquidem illi uigilant pro animabus ueftris,tanq rationé reddituri,ut cum gaudio hoc fa^ Qant,amp; non gementes.Nam id eft inutile uobis.Etenim quanta ca lamitas amp;regnis amp;populisexoriaturcxcôtemptuuerbi Deiacmi Côtemptut niftrorum.multa nos docere polTunt exempla,illud in primis quod minifîrorii hifce uerbis defcribitur in ult.cap x.lib.Paralip.Mifit dominus deus utrti, patru eorü ad eos mane furgendo,âlt; nuncios fuos mittendo, quox nia parcere cupiebat populo fuo atcp habitaculo fuo. At illi fubfan= nabani nuncios Dei,8( contënebant uerba eius.illudentes prophez hseius.donecafcenderetfurordomini contra populü fuû, SC donee nullü effet remediu.His congruunt per omnia, uerba faluatoris noz ftri in euangelio dicentis.Rîitto ad uos prophetas fapientes,quo« fum aliquot flagellabitis Si occidetis.ut ueniat fuper uos omnis fan guis iuftus qui cftufus eft fuper terram à fanguine Abel iufti ufcp ad fanguiné Zacharix filq Barachix,quem occidiftis inter templum et altare. Etreliqua. Notus eft enimeharitati ueftrx locus, qui extat Matth.xj.Cauendü ergo modis omnibus ne contemnamus Deum loquentem nobis in uerbo fuo per feruos fuos prophetas.

Confanguineis Si alfinibus debemus iuxta hoc prxceptû amoz De lenori Km.reuerentiarn.auxilium, confolationem Sëomnemdeniqj huz diteenfan» manitatem. Damnanturhocpræceptoficutamp;apoftolicis feriptis gHineiio-quot;^wo'.quiuidelicet nullo ergafuos natural!affe^u commouentur. affinibuf, Eft naturalis quxdam alfefhoibeneuolentia, amor Si commiferaz tio (qux feriptura uifeera uocat ) in pâtre Si matre erga liberos, in fratre ergafratrem, in confanguineo aut affine erga confanguineu Si affinem. Egregia funt nobis in feripturis exempla propofita in Abrahamo paternis uifeeribus amante fîlium Ifaac,in lofepho item diligente patrem lacob. Si francs fuos, prxfertim autem uterinum fratrem Beniamin. Habent egregium ,quod focrus Si nurus imiten tur, exemplum in Noemi SëRuth. Ferc odiunt fe mutuo focrus amp;nurus, undemulta mala deriuanturin familias. Difcant ergo exlepido illo exemplo, quomodo fe gerant utraep ex parte.Repuz tet focrusnurum elfe filiam, utireueraeft: nurus focrumcolat Si reuereatur ueluti matrem. Vtrinque permulta diffimulanda.mulz ta boni confulenda Si benigne perferenda. Condonanda multa, nec cedendus locus garrulis obtreélatoribus atque fufpiciontbus prauis.Eximius thefaurus eft femilix concordiaimalü inexplicabilc

amp; pernicioHfsimum difcordia domus. De beneficijs amp;nbsp;honore ex hibendo nepotibus notus eft locus Pauli i. Timoth.5,

Ht honora Poftremoextat etiam pcculiaris lex in uerbo Dei de fenibus ho^ ditfmibut, norandis præcipiens furgere coram cano capite. Honorandicrgo funtfenes,quos meritômagnifacimus.agnofcentes inipfis Deibe nefîcium non uulgare, longæuitatem, amp;nbsp;quod diuturna omnium rerum cxperientia multam fîbi fapienciam amp;nbsp;prudcntiam compara runt,unde nos fuispoflîintiuuareconfiltjs. Laudandi funtitaçpi ut omnes intelligant SC praedicent canos elfe coronam gloriae, Prrte/ reafidelîntfenioconfedlis facultates, noftra copia ipforum debet fubleuareinopiam.Breuiternonnegabimus ulla fenibus officia b» manitatis. Simili ratione cômendanturhic nobis uidux,orphan ßonaetcle ni,pupilii,pauperes,peregrini,xgrotantes Sf calamitofî. Ideoau/ fiaßica, tem quondam contulere opes liberaliter hominespq 8C benefïci, ne quid rerum necelfariarumdeelfetfenibus.uiduis.pupillis SC paupe ribus.AppelIantureabonahodie Facultates ecclefiafficar.-quxhaud dubicrefte difpenfântur.fi cefTerint his,quibus donatx funt. In leglt; bus Caefarum uidere licerquondam publicas xdes amp;opes,fîngulis hominum egentium generibus, fuilfe extrudas aty deffinatas. Nam mentio fît Orphanotrophiorum, Gcrontocomiorum, Pto^ chotrophiorum,Nofocomiorum,amp;Brepliotrophiorum'.Hodiefa pcrfunt nobis Cœnobia amp;nbsp;Hofpitalia.quorum pleraqj-fingulis il' lis.nempeorphanis.ftnibus.pauperibus languentibusfeuxgrotan tibus SC infantibus peculiaria habent deffinata loca^Inexpiabilepec catum committût,quicun^ opes loca fenibus 8C pauperibus con fecrata,aliis ufîbusdedicant,at(palgentibus efurientibusép fenibus SC pauperibuSjIuxu opes pauperü prodigunt.Et hadfenus quidem docuimus quomodo paren tes,Si illi qui fub parctum nomine com prehenduntur.honorandi fint.

Promijfir Reftattertium Siultimum utinfpiciamusquidpromittatdomi/ faCiapijs nus cultoribus pijs parentum, unde mox colligamus quid maliim partntum mineatimpqsparentumcontcmptoribus. Dominus ergoin lege fultoribur, dicit.Vtfis longxuus fuper terram, quam dominus Deus luus da/ O'mina có bittibi.Senfus eft, Honora pattern SC matrem,quo per longum uit« tra impios fpacium frui tibi diu liceatea terrar polfcfsione,qu5e tibi futura eft in parentum gratiaemexteftimonium. Hxc proprie ad ludxos pertinent. CactCs tontempto» rum optime Si uerifsimefcribiturin hunclocuma' pijfsimoquo/ ter. dam ChriftiferuOjQiiiatotaterrafidelibusbencdióla eft.prarfentc uitä inter Dei bencdidlionesmeritorcponimus:quare ad ncsfimili ter fpediat ifta promifsio.quatenus fcilicet diuinp beneuolaiæ docu mentum

meniü nobis eftpracfentis uitsc duratio.CertèpromirtïtpijsparentS cultoribus in quauis terra habitantibus omnimodam benediólioné amp;nbsp;felicitatcm copiamc]^ rerum temporaliiim.cum uitat iucunda diu turnitate. Apoftolus cnim Paulus hacc interpretans Ephef.y.cap. Vt benttibi fK,inquit,8i fis longzuus in terra;quamlibct utiqj fignifiz tans.amp;benediótionem domini temporalem promittens. Colligiz mus ergo diuerfa minari K irrogari impijs parentum contemptoz nbus. Exemplis amp;nbsp;alqs fcripturae loris hzc reddenturilluftriora. Cham makditflionem accepit à patre Noe quod parum reuerenter fcregelïiiïeterga pattern cbrium Heet. lofeph fïtprinceps Aegypti, quod à puero in Deum pius, magnificaret 8i magno honore proz lequereiur pattern fuurn Iacob.Solomon Prouerbiorum tr.clamar, Non recedet malum à domoingrati.Item.ContumcIijs afficiés paz ttem 8C contemnens fenedam matris fur.confundetur amp;nbsp;in oppro Ptijs erit.Filius derefinquens cuftodiredifciplinam patris, meditaz bitur fermones malicije.Maledicenti patri amp;nbsp;matri extinguetur luz men,S( pupillæoculorum eius uidebunt tenebras. Nam monftra non homines funt,qui imptj funtin parentes,praefertim illi qui no modo negliguntaut contemnunt,red etiam fcriunt autalioqui ma le traâant parentes.Hos trucidari iubet dominus, ut beneficio lucis indignos qui non recognofcuntquorum opera in illam petuencz fint.Qui maledixerit patri aut matri, ait dominus, morte moriatur. Et iterum,Qui percuflerit pattem fuît aut mattem fuam, motte mo* fiatur.Notitfimaefiomnibus lexPompeia lata contraparricidas. Præftat hic quoep audire Gentilium iudida. Homerus, Nec nutricandi officium genitoribus unquam Perfoluit charis,bteueatilii contigit zuum.

Et antiquifiimus poeta Orpheus canit; luppiter infpicit illos qui colunt iura parentum, Et qui negligunt prz animi impudentia. Ac illis quidem benignus mitis bona largitur, His uero infenfus indignatur per furias. Sunt enim uehementes in terra parentum furiz.

lam amp;nbsp;Euripides tragicus dicit, Quifquis in uita fua parentes colit. Hic amp;nbsp;uiuus amp;nbsp;defunftus dqs charus eft.

Sed SCMenander ComicHS dixit. Cum parentibus caufam agens aut litigans infanis ó mifer. Parentes magnum funtnumen prudentibus.

. ' DS PRASCSPTO DBCALOGI V. niunturxternis amp;:infiindis pœnis,d^hxc commémorât, Hicquibus inuidfracfeSidum uita manebat, Pulfatûfue parens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et mox,

Vendidithicauro patriam dominumcß potentem Impofuit,fïxitleges precio attp refixit.ôfc. Cecinit inOdij Fiaccus, Duke decorumeftpropatriamori. Siiiusltalicus, lam^ hoc ne dubites longxui nate parentis Accipe.K zrerno fixum fub pedore ferua, Succenferc nephas patriz.nec fœdiorulla Culpafubextremasferturmortalibus umbras. ' Sic docuere fenes,d^c.

Hzc teftimonia non fruftra commcmoro.ut exhis colligat C.V' fcelcris huius atrocitatem,quod ufqueadeo grauicer ipfx etiamGtn Ksaccufaueruntatt^condemnarunt. OcciditCaim fratremfuum Abelum, fed perpecuam fibi ineluibilemtp ea rc ignominiâ conir* xit adeoep inurtit.Conuitia intoleranda coniecit in Oauidem ordi^ nariû fuum magiftratü Semei.fed commeritas pendit pœnas. Sedi» tiofus Si impius efl: Abfolon in patrem Dauidem, fed crinibus plicitus arbori,confoditur horribiliter pendens inter cœlü Sitcrraiiii Occiforesprophetarû nuncupauit dominus progeniem uiperarum aediaboli fïIios.Si qui uero unquamcôtumelia fenes affeceruntdi conturbaruntuiduas,nonimpunetulerunt.Clamatenim in Itg‘ Exod, dominus, Viduam 8C pupillum non affliges. Si uero affligere eos pergatis,indubie ad me clamabunt SC ego certiifime exaudiam SC indignabitur furor meus percutiamip uos gladio, SC eruntuxo-' tes ueftrx uidux.S^ fïlq ueftri pupilli.Scd hxchadenus,

S.Paulus hanc domini legem producens in epift.ad Ephef.pub f, ehre accômodat noftrx cruditioni.Dicit enim.Filij obedite parenti/ bus ueftris in domino.Nam id efl; iuflü. Honora patré tuum SC ma trem ; quod efl prxceptü primü in promiflione.ut bene tibi fît SC fe longxuus in terra.Patres neprouocetis ad iram liberos ueftros, fed educetis eos pereruditionem SC correpÿonem domini.His pracfcri» Officia pa bittamparentibusquamliberis fuum officium. Triarequiritàpa« rentufux rentibus.uteducentliberos,erudiantSfeorripiant. Parentuineflt'' detent li^ nim liberos nutrire amp;nbsp;alere fîue educare,ac ad iuftam uft^ prouelit-' fgt;tri(. rextaté,qua iam non fumptibus SC cura parentü, fed abfoluti iam ex proprqs uiuant laboribus. Parentü efl erudire SCredle inftitutr' liberos.Eruditio feu inftitutio ilia uerfaturin tribus, in religionc, in moribus.Sfinartifîcio.

lainquam feu Catechefin, habet deinde krioturas traden tes uerbû Inflittuto Dei.amp;plenioiemomniü rerum dtuinaruexpofitionemihabetitem mrtliÿont myfteria figna facrafeu facranienia.Si paterfemilias uerfaturin po. pulo.quiueramreligionccolitS^cultumDei legitimü ueros deles amp;religiofos Chrifti miniftios doéloresl]? habet,curet ut liberi eant in cœtus facros, amp;nbsp;difcant ex dodtore eeclefiaftico rcligionem. Nihilo minus requiratdomi àliberisquid didicerinc in concione facra.Addant patres Si matres domi priuatä fuam operam, doceant liberos przcepta Dei,doceant fymbolum aponolorü, doceant oragt; nonem dominicâ,tradantbreucm amp;nbsp;certam ex fcripturis rationé de facramentis.Exerceant frequenter cum liberis catechifmü, inférant fententias maxime neceffarias dcfide Siofficijs uitz, Czterîi fipa^ terfamiliasin populo uerfetur,qui perfequitur fidem Si dodirinam Confilium Chriftianam cultus Dei legitimos odit,nec cœtus facros,nec miz pro patrib. ftros Chrifti ueros agnofcit. ut fît in captiuitatibus Turcicis ac perfe familias in cutionibus noftri feculi grauibus,cauebit fîbiab idololatria, nec^ ac captiuitatt cedet ipfe ad prophanos cœtus net^ familiam fuam accedere ftnat, detentir.] fed domi fux potiusin uera religioneinftituatiprimü quidé in Ca^ techefi.deindein perfediiorctheologia.Præterhzcquotiesres Si «z fus poftulauerit,palàm et libéré confiteatur Chriftum 8C euangeliu.

Taies enim ecclefias in domibus magnarü urbium tempore apofto lorüSiingrauibusillis perfccutionibus antiquis fuiffe apparet ex epiftolisapoft.Pauli Si hiftorrjs. Necuerifimilceftludæos in capti* uitateBabylonica, ut maxime extern ûfacrificiü non habuerint.omi ni profus cultu caruiifc. Daniel tametfi nô facrifîcauit, adorauit ta= më certis horis interdiu in çdib.fuis proprijs. Domus Cornelii apud Cxfareâ ecclefia erat in qua Petrus prxdicabat in cœtu ucre ecclefîa ftico; ac ipfiis dû loppe templü non haberec in quo oraret, afeendit infuperiora domus, Neqj dubiûeftquinecclefîâinftitueritinAethy opiaprincepsilleeunuchusCandacesreginæ, cuius mentio fit in Aftisapoft. Meminerintqui ufu publicolegitimoep facramentoriî caret,fibi no elfe fraudi aut reputari pro culpa,$ no proprio.fed alie nodeliftocômittitur.QuanqSiin haccaufapoflu dns fuis falubre infpirare confiliü.Cçterü ubi per domini gratiâ licet publicos cœtus facros celeb rare. Si liberam apertâ Siueram przdicationceuangelij audire, denicp facrametis Chrifti participate,tü defînüt priuatæ illac acdomefticçecclefiçtnô qgt;domuspij patrisfamilias nôfitac manez atfemp ccclefia,fed aufcultatio uerbi Dei,preces,Si celebratio fas

I cramentorü publica Siomnib. fanéiiscômuniseftedebeat. Merito cm damnâtur anabaptiftarü Si omniü fedariorü furtiua côuëticula.

Prlt;lt;«pf4 Audiamus nunc ^am fcripturarum teftimonia.qu» prxop*'*’'' Dei Je eru omnibus patribusfamilias.familiamfuamfanfteinftimant*^“^''* dienJii li* religione,addcamp;explancntliberisfacramentorii rationem* D«t» ttrif^ Ê.dicit Mofes.Audilfrael dominus Deus nofter Deus unus £amp;• ‘-'i* liges italt;5 dominum Deum tuum toto corde tuo 8C lota anima tua amp;nbsp;tota uirtute tua^Sint^ uerba ifta quae ego tibi hodic prscipio in corde tuo.Et incukabis ea filqs tuis : öi loqueris de eis cö domi tu« re(ïdes,amp; cum in uia incedis,cum cubitum uadis amp;nbsp;cumfurgis. gabisdeni^eainfîgnum admanumtuam,erunt^ monumcnfl inter oculos tuos.Scribes quoc;^ eafuper poftes domus tu« amp;in pof tis tuis.Et iterum, Cum interrogauerit te pofterioribus temporibuS filius tuus,8f dixerit,Quid ßbi uolunt hzc teftimonia ritus iuu*^ cia qux przcepit nobis dominus Deus nofterïrefpödebis filio tuUi Serui fuimus Pharaonis in AegyptotSó eduxit nos dominus « gypto manu ualida ediditip figna 8i portenta magna, idij nobiâ fpediantibus.nos^ eduxitillinc, dédit nobis omnia przceptai^ ftatutahzc ut faceremus,fid timeremus dominum Deum noftrunt* Hue pertinent muItaPfal.7S. ExodiisJterumdicit dominus, San^ óiifica mihiomneprimogenitum. Cumtp interrogarittepoftwis feculis filius tuus dicens. Quid hoc.'? Dices adeum.Dominusint«* fecit omne primogenitü Acgypti, SCiccirco ego facrifico domino olt; mne primogenitü mafculinü.Rurfus in u.cap.exponcsdominuS uel Mofes domini nomine myfterium uel facramentum Pxfteinttt alia dicit, Cum dixerint uobis blij ueftri,quz eft ifta rcligio'^dicetiSj Vidima tranfttus domini eft, quando tranfïuitfuper domos fïlioru Ifrael,amp;c. Teftimoniahzcclarafunt, nee ulla indigent expofitio^ neoperoftore.Addamusergohis alia quz parens doceat liberos.

EruJiatpa Erudiatin moribus.Agreftes ferè nafcimur,amp;barbaris fîueincul ttr inmori tis funtmoribuspueriomnes;quod malum conduplicaturalïuetu» tuf, dine confortio ruftico.Matureitatp formet parens pueri morts, qui ipfum domi amp;nbsp;foris ornent.Tradat quomodo fe ineeifu, corpo ris motu ac habitu, quomodo fe in templo, in foro.ad mcnfam,in hominum frequentiaomnibuslp locis decentergerat,Extantea d( re elegantes libclli,ut nihil uobis opus fît meis przeeptionibus.

Doeeat fa Poftremo tradat parens liberos fîdis peritis artifîcibus aut opû ttrartißci» fiäbus.quiipfosdoceantartem aliquam manuariam,qua ßbiui« Itm, dumaliquandoquzrantacparent. Prius tarnenexploranda funt ingenia,quz quibus idonca fînt artibus ac deledf entur. Nam inuk ta Minerua nihil fceliciter perfeceris. Si quos habeas literarum du* diis idoncoSipijfTime facies coQfecrando tales minifteriis eeelefîae feu fcliolaf.

Rn fchoIz.lUi uero uituperandi funt parentes, qui liberos educant inocioaltifsimo. Tamctfienimauriaceruos-ingentes ipfis relinz quant,perire tarnen amp;nbsp;diripi pofTunt opes amphfsimsc pauculis ho tis.Quo tunc confugiet inifer tellur is tp inutile pondus Ï Mafsilienz fcsnonrecipiebâttnciuiumnutncrri,quinon didiciflet artificium, Nam ciue perdito nihil eft urbibus peftilentius. Quis autem magis perditus ciuis cenfeatur quàm is qui otio afTuetus delicqs^, modo autem his per repentinum aut inopinatum cafum aut perluxum de ßitutus,acinfummaconftitutu$inopia,iniuftifsimas plane«]; fediz tiofas animo fuo rationes alias opes acquired! uerfat^Prartcrea ufur pataeftapudueteresparoemia omnib. parccibus obferuatu dignifsi ina.Ancmquaeuis alitterra.Eafententia (ignihcatü eftcertifsimum uiaticum eiïe erudiiionem aut artificium aliquod. Namhxc neq; «tipi pofTunt à latronibus, amp;quocunç terrarum abeas.tecomitanz tut,nihil adferentiafarcinx.Ergo (i fortuna auferat hberis tuis opes rcliAas.fi docuifti eos artificium,tenent quo Tibi uidum parent. De ijciuntur reges ex opibus maximis et dignitate regia,utmirum non lit li inferiores regibus fpolientur facultatibus fuis.aut iubeantur ire in exilium.Dionylius Syracufanus propter tyrânidem legiturexu« tus imperio. Sedqui rex fuerat Connthum abijt, Corinthi ludum apCTuit,ac pueros liter as ac muficam docuit ; qua re uidum fibi paz tauit.Miferrimus autem amp;nbsp;deploratus fuifTct,(i nihil unquam didiz cifTet,fed in regias duntaxat opes fperaffet. Vana fpcs perdidifTet il* lum. Nam perqfTet inedia.Hxc de eruditione.

ReftatutdicamusdeCorreptione.Confiftithxcpartimin uerz Decorrez bis partim in uerberibus.Vtra^fuummodum SC rationem certam ptione, babeant,ne quid nimis. Admonitio qux uerbis ht, non fit acetbior dclidi merito.Sit grauis,fed non perpétua, Perpetua obiurgatio az bit in contemptum.lnuenias item pueros apud quos plus cfficias le nitate.Acni(ilaudemadmifceasaliquando,bonil];conrulasres diz ligenter.etfi non plene aut féliciter expeditas.uidebis hos certd ani* BIOS defpondere.Nelt;v uero nimium oneris imponendum arbitror humeris iuuenum.et fponte onera ferentium. Verbera non infligan turnifi maximis de caufsis.ne^ infligantur unquam ab irato patre, 8c infligantur moderate,ademendationem non defedionem. Sem pec infideat animis parentum illud aureum Pauli didum, Patres ne pcouocetis ad iram liberos ueftros.Sxuitia enim pereunt SC optima ingenia.Demoderata corredioneloques Solomon, Virga, inquit, j 8C obi rgatio dat fapientiam, SC puer fibi dimifTus confundit maz

JnJul^étÎ4 animxiuar.Indulgentiam hçcuelpaternam u«l maternatn condeni nancquæ multos corrumpit liberos. Non minus auiem à patrtbos indulgentia peccatur quàm fxuicia.Heli in fcnptuns pefsime audit propter indulgentia nimiâ,périt mirere,ô^ perditfecum perdîtes ne bulones filios audadfsimos atep impqfsimos.Quidquod Deui.îi. iubentur iplî parères fîltos rebelles protraliere ad tribunal ôd ibi ac/ eufare capitaliterfExéplo hoc alias fxuerouoluit Deus alios in oifi cioretinere fïIios.Nâ Deus eft Deus raiuti$,non perdiiionis,adeoul cum rebelles fua culpa pereQt,perditioné earn ipfc conuertat ad falu tem obedientiü.Teneant ergo pedoribus fuis patres hanc ex euan^ gelioinßxäfcntentiä,Noneftuoluntascorä paire ueitro cocleftiur pereat u nus de pufiliis illis.Qui oifenderit taies, expedit ei ut fuijpen datur mola afînaria in collu eius aedemergatur in profundü maris* Porrô de otficio h'Iiorum difputauimus iam ante ubi docuimuS De officio quomodo honorandi fint parentes. Paulus uno uerbo multa com* liieroritm. plexus.didt.Filq obedite parentibus ueftris in domino» CaufamaJ dit.Nam idiuftum eft.Rationemitorumfubiügit. Nam Deus hoc prarcepitAgnofeantergo liberiparentum uigilias élabores edu“' caiioni infumptos.ae grati rebus cp przfentibus contenu fînr. Cum crudiunturàparentibus.difcantfeduld, Si fintrcligiofilacob, non prophaniEfau. Difeantafuefeere bonis moribus .Difcantartesli' bencer.Subtjciantfecorreiffioni. Ne irritent aut adiram proiiocent parentes.Eligantfua fpontemagis quàm uerberibus Si iurgijsad« adii fapere amp;nbsp;parere.Si paucula relinquantliberis parentes decedeit tes,ne obloquantur defundis. Docuit te artifïdum aut artem alù quam parens,fatis amplum reliquit patrimonium, Sed Si frugali* tasac parfimonia magnum eft ueâigal. Inftituit te fände ehre in moribus in uera fapientia religionepater,Iixreditatem le gauit longeopulentifsimam.Quid enimfunt opes amplifsimx in tnanibu$ftultiâèirreligioftuirirelidz,quamgladius in manibus furiofi^Abundeopulentusesexparentumhæreditare relida,fipiu$ CSlaboriofus diligens Si probus.Diutumiores Si beatioresfuutf« rè opes noftro labore panzquam ab altisrelidæ.

Rurfus fefquihoram in expiicando hoc argumento de colendis parentibus infumplt;îmus,diutiusqult;'im pareratcharitatem ueflram detinentes Seddabitis hoc ftudio Si amori . Non nefcioqiiàm ne/ ceifariü (îtmultis hoc argumentü.Diutias ergohisinhxfi.Vtiliae/ nim et neceflaria charitati ueftrac nô modo iradere fed etiS inculcate modis omnibus fatago. Dominus côcedat uobis omnibusuberti mâ feminis in corda ueûra uerbi fui fegetc.Oremus amp;c.

BOTE fubiungiturauthoritati amp;nbsp;imperio iuftitia K. innocentia, muniturc^ haclcgc fcxta pax dC tranquilli tas publica priuata. Cum^ uitahominis excellen-* _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiffimumillud fit in orbe,cuiorania alia,licet pracftanz

niTiina, ancillantur, dcnicß cum corpas hominis prxcellat omnes alias dotes,natural! ordine fequitur pncceptü fextum duabus dun/ taxatuocibusabipfodeofic proditum,NON ocgidks. Hoc PfMftn cnim mandate prxeipitur iuftitia SC innocentia, SC cauetur ne quis On s, alterius uel corpus uel uitam lxdat,inlt;^ mandatur omnibus pax SC ttanquillitas.

Cxterum confiderandi hic ueniunc gradusquibus peruenitur Qj«pro/ ad cxdem.confiderandç SC Ixfionis fpecies atep caufx. Dominus c/ hibrantttr nim non prohiber duntaxatipfamcxdem,red omnia ea exquibus bocpnece» cxiftit cxdes. Proinde prohibetur omnis prouocatio, prohibentur f (óuitia SC iurgia,prohibeturcontentio,iraSC inuidia. Ät^ hic habe mus ipfum Chridum dominü huius legis interprété, dicentc apud Mätih. Audiftis diélum eiïe antiquis,Non occidcs.Quifquis autem occiderit,obnoKius erit iudicio. At ego dico uobis, quifquis irafei/ turfratrifuotemere,obnoxiuseritiudicio. Quicunt^ uero dixerit fratri fuo Raca, obnoxius erit confilio. Quifquis autem dixerit Fa/ tue,obnoxius erit gehennx incendio. Andis prohiber! iram, fimul ttiä conuitia SC !urg!a,imö omnes fignificationes animi cömot! ad proibra.Quid ergo faciendum'f Redeundum cum eo quem oifende tis in gratiam.ponendatp fimul omnis ira animi inuidia«^, nifi ma lisomnétuum cultum quem Deo exhibes tibi in peccatumaut ad nihilum reputari.imd nifi malis condemnari. Sequitur cnim in e/ uangeliofecundum Matth, fiobtuleris munus tuüad altare. Sc illuc recordatus fueris fratre tuü habere aliquid aduerfum te,rclin que illic munus tuü antealtare(loquitur illis quibus adhuc erat tem plum ara SC holocaufiü : nobis hodie alius eft cultus) SCabipriul^ tecSciliarc firatri tuo SC turn ueniens offer munus tuu.Et iterü.Habe to bcncuolentiâ cum aduerfario tuo cito,dû es in uia cü illo.ne quan do te tradat aduerfarius iudici,SC iudex te tra dat miniftro.SC in carce rëconqciaris.Amen dicotibi,nóexibis inde donee perfolueris extre mum quadrantc. Quoniam uero huic fanx domini doétrinç pauci obtemperamus.ideo magnxfunt inter homines turbx.Minus qui« deopû eft obfequentib.uerbo Dei^fcd plus quietis SC trâquillitatis^

Quiduero iucunditatis hominiafferuntimmenfeopes, cum qui/ bus animi curas graues, turbas ingentes 8i impexas, nec quietem ullam unquam habeas;' Proinde lex quæ fuauem tranquillam homini uitamtraderecontendic.huiufmodiaffetfbones immocii/ cas eius animo cximic,pnefer(im iram inuidiamq; duo peftilentüTi/ ma in rebus humanis mala.

Ve trä» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Ira non ftatui operofius in prxfenti diffcrere, lîcüti ne dein/

f enecd, uidia quidem. De ira difputarüt multi utilüTimc. Eft tarnen ira,qui non improbat fcriptura fanda,adeo ut nifî quis irarcatur,non fit fit turus uirbonus.Bonus enim uirhabetzelum Dei. Zelodiuinoira fcitur impietaii 8C fceleribus hominum. Cuius quidem rei plurimi habemus in facris exempla. Et tendit hsec quidcira magisin ipfum fcelus, quam in perfonam fcelus perpétrante. Nihil enim in fcelerl ti perfona odit uir bonus, quam ipfum fcelus; quo fublato, fublaia funt fimul ßiodiü 8i ira. Haec dam natur cum ex corruptis orituraft fedibus nec^ ullas habet cauifas iuftas, fed iratus uel expletaftedu, uel nocet aut nocereinftituit ei cui iratus eft. Grande eft hoc maluin amp;nbsp;uberrimainexplicabilium malorttfeges.Iccirco apoftolus Cliri/ Ai fuadet omnibus, ne ullum cedant irz locum:quodfifubieritani/ muin amp;hzferit aliquantifper.ne adhzrefcere 8^ radices agerefina^ mus.Irafcimini 8i ne peccetis,ait, fol ne occidat fupcr iram ueftraiUi amp;nbsp;ne cedatislocum diabolo.Hoc enim fentit apoftolus,$i contige/ ritirafci tarnen nepeccetis,ideftcoinpefciteiram. Necpenimiubtt apoftolus nos irafci,fediram non uult elfe diuturnam, netpad iniu riam ufcp progredi.Ac vafoftiaiu^t ( quo uocabulo ufus eft Paulus) iram quidem fignifîcat, fed magis commotionem ÔC irritationem, ut intelligamus ei qui laceifitus eft iniuria,etiamß quiddoleat,tamé cum dolorem breuem effeoporterc : neip admittendum ullo modo ut pedem fifgat calumniator fiue diabolus, qui hoc modo per iram fenfim irrepit in animos.8^ ex ira diuturna format inuidiä, per qua totum hominem om nes fenfus amp;nbsp;omnia dida Si fada occupât at/ que peruertit.

VtInuiJia Inuidiaenim eftinueterataira,quxiaminuidentem ferètorquet urit Si excarnificatmagis quam eum cui inuidetur. Quanquâ nun quam cefTetei cui inuidet machinate malum.Ingens eft 8^ implacai bile malum. Ideotp Gentes id exagitarunt miris modis. Nec pige* bit proferre quzdam ex his, uterubefcantpfeudochriftiani tantum non inuidiz addidi ; fi forte difcant crubefcere ab ipßs redarguti ethnicis, ClamatMaro, Liuor tabififcum mails uenenutn

Et totum bibit artubus cruorcm, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Flaccus ccdnit^

O dirum exitium mortalibus,(gt; nihil unquam Crercere,nec magnas patiens exurgere laudes Inuidia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hane defcribens Nafo ait,

Vipereas carnes uitiorum alimenta fuorum. Pallor in ore fcdet,mactcs in corporc toto.

Nufquam redla acies,liuent rubigine dentes, Peftora felle uirentjlingua eft fuffufa ueneno. Rifus abeft,nifi quern uifi mouere dolores. Nec fruitur fomno.uigilantibus excita curis: Sed uidet ingtatos intabefcitqt uidendo Succeffus hominura carpitij amp;nbsp;carpitur una, Suppliciumlp fuum eft, Quacuncß progreditur florentia proterit arua Exurit^ herbas,8C fumma papauera carpit. Afflatu'cp fuo populos urbes^ domos^ Polluit.

Ergo cum tantum malum fit inuidia quam nobis prohibei do» minus,certe apparet ea in rc,quam bonus fit dominus, quam bona 6C utilisfit lex eius.qux cupit nos liberate à tantis malis. Videmus obiter amp;nbsp;illud noftram effe cutpam non Dei morofitatc, quod mul ti in hoc feculo nihil pacis aut quietis fentiunt.fed magis exercentur tormentis perpetuis.Nam ut inuiderc alqs non definunt,ita ira fua omnia concurbant fccleris lt;p fui commeritas luunt pœnas.

Prohibetur lege conftringituri:p non tantum commotio animi Omnulrf« perindignationem iram ôC inuidiam, fed Si Isefio qux ex illis ori/ fio frobite tur.Lxfio perficitur uarqs modisgt;uerberando,impellendo, profter/ tur, nendo.trahendodiuexandocg.tametfieaaffliâione proximo nul= lum in Rigas uulnus.Grauius autem peccaueris fi uulnus inflixeris quouis id modo inftrumentó ue inflixeris.Enormius adhuc peccaz ueris.fi refecaris aut infregeris membrum aliquod corporis, fi effoz deris oculos,fi excuiferis dentem. Ac increfeit quidem peccatum pro nobilitate membri amputati aut luxatûVnde baud dubie Lex talio» nis originem trahit,præcipiens ei amputate manum quialteri refe* cuit manum-.ei eruere oculum,qui alteri effodii oculum.

DB PR.ABCBPTO DBCALOGI VI, minus.Neocdderis.Czdimus uelipfïmet ucl per alios,p»lam uel Qjtouit nbsp;nbsp;occuIte.Et huius quidem modi func uarix rationes. O ccidimus egt;

tnoJooceit nim (ïlentio,di(Timulatione,conniio,approbationc feu confenfu K dtrrprohit auxilio.inftigationcdenicp.Non faceret aliusquod facit,nifïteha/ titum. nbsp;nbsp;nbsp;beret approbatorem.nifi fciret fe facere rem tibi gratam,nifi tuo

eiretur auxilio.Tametfï ergo tua ipßus manu non octidas, perinde tarnen alterius homicidium inftigati à te reputabitur,ac (1 manu tua occidifTes. Nee mirum cum loannes apoftolus â^euangeliUaodiû appellauerit homicidium.

Cdu/Jk ta nbsp;nbsp;SedÔL cauffx cxdis uel damni dati ferftringendx funt. Nam ex

dit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;his increfcitmalum amp;nbsp;fceleris enormitas. Homicidia Runt, 8i àt'

tur malum proximo uel imprudentia qua dam, uel malitia.Impru* denna hunt, cum aliud inftituentl Fortuna quadam,aut potius diui na prouidentia.prouenitcxdes. Veluticumexoneroinceruunii feram confedurus, bombardam, ac interim perfodio hominem quem ignorauiineademfylualignadiifindere . uelcum pererrO'' remamico uenenumporrigo.cui ftatueram falutarem propinare Afylum, medicinam. Huiufmodi cafibus parauit dominus afyla in h'' ge Si apud omnes gentes. Malitia proueniuntcxdes.quandocU'' piditate priuata cxcatus alteri fuas Facultates cripere pergo ac rcni'' tentem occido.Eius generis funt pleraq; bella, prxcipue autem Frocinia Si parricidia, Velcertc cum propter acceptum abaltcro damnum.cxde meuindico, Veliramihiipflereptus.autebrietate captus cxdo, quem aloqui Si extra hunc aifedum corruptiflimi Fo uerem at^ amarem.

Qprnitttm Quantum uero fcelus fit homicidium ex malitia profeftum,prp fctlusfit fiat confequentur infpicere Si expendere. Hxcenimconfideratio hwnieidiu. rite penficulata efFiciet proculdubio ut minus crebra fint homicidia Si magisftudeantfingulicohercita iraconferuarefantRam DeÜ* maginem. PugnatreAa Si contumacitcr cumipfo Deo xierno, quifalus 8^ uita eftmundi, ipfum homicidium. Homicidium t' nim ipfam Dei imaginem extinguit. Nam homo conditus eft ad fimilitudinem Si imaginem Dei.Quod fi quis euerteret in foro fta' tuam régis aut principis aceufaretur Ixfxmaiefiatis: quanto ergo crimine obnoxius fuerit, quifquis rationalem animalem Siuiuam Dei imaginem,ipfum hominem perdiderit^Legimus Theodofium Imperatorem ftatuifie ciuium Antiochenorum plurimos périmé-' re, non aliam ob caufam quam quod fubuertiifent Placillx Augu^ ftx fiatuam in foro. Cxterum Macedonium quendam heremP um tmperatoris acceififie legatos aedixiffe, O amici dicitc impe* ratori,

tatori.Non es imperator folummodo, fed etiam homo. Noli cruz deiner Dei dciere imaginem.Irritas creatorem cum illius delesimaz ginem. Gonfldera illud etiam. quod tu scneac duntaxat Aatux gratta contriftaris. Quantum uero différât res inanimataab a ni« mata uiuentc rational!, omnibus eft apernlfimum. Sed amp;nbsp;fa* tile eritpro una (Utua xrea plures reparare ftatuas xreas: impolfiz bileautem fueritunum percmptiscapillumreßitucre. Deinderez pugnat cxdesnaturxhumanx.Homoenim fefefouet Âtarofez ipfamnondeßruit.fed conferuatpotiusdi nutrit. Sumus autem unius ma(fx ac carnis, quotquot uiuimus homines; hominem ergocedere répugnâtnamrx humanx. Prxtereafuntomneshoz minesunius patns filq.ciufdem generis amp;nbsp;propaginis, pugnat ergo cumipfahumaniiatehomicidium, eü^ peftis generis humaz ni. Quid quod dominus amp;nbsp;redemptor nofter ab omnibus requirit tharitatem 8C talem quidem qux fuftmcat moripro proximolt;Ocd dereitat^proximum ex diametro pugnat cum religione Chriftiaz na. His accedit quod fanguis humanus per cxdem effufus, ex terra in ccelutn damat pro uindt4ia.Caincnimhomicida audit,Vox fan guinis fratris tui damat ad me de terra. Reuera enim fanguis effu* fus ipfam terram in quam effufus eft polluit tedditqj malediAam» necrepurgatur amp;:placatur heile nifiprius noxium eorum bibat fanguinemquieffuderuntfanguineminnoxium. Poftremo pariz unt «des inuriiitîfv patratoribus maeulam aut ignominiam per« petuam.adde Si perditionem fempiternam. Ideoij Solomon in . Prouerbiis fuis.Fili mi.ait.fi ic ladauerint pcccatores,neconfentias.

Si dixerint, Veni nobifcum.infidias ftruemusfanguini: abfeondiz diti latitabimus contra infontem abfep caufa.Deuorabimus eos uiz uos inftarinferorum.fif integros quidem utqui defeendunt in foz ueam. Omnis generis preciofas opes reperiemus, amp;nbsp;implebimus prxda domos noftras.Sortire tu nobifeütunum erit omnibus nobis marfupiü. Tuantem fili mi neabcas cum eis in uiam : quin potius retrahito pedem tuum à fetnitis ipforum.Pedes enim corum ad ma» lumcurrunt acfeftinant uteffundantfanguinem.AtDauid.Virum fanguinarium.air,d( hypocritam abominatur dominus.

Excipiturab hac lege maglftfatus à Deo ordinatus, quem ipfe Mag^Mz Deosoccidere iubet, pocnam'qi intentât grauiflimam.nifi oecidcz tu( otädit ritquos iubet exdere. Lex ergo hxc fexta prohibet nequispriz uata authoritate cxdat. Cxterum occidit magiftratus Deo iuz benteuel cum iure damuatos propter maleficiacxdit.ucl cum pro dcfcnfione fuorum iulfutn Sl necelfarium bellum fufeipiu

Vtrobicp tarnen peccarc polTunt.idqj modis duobus. Aut cnim iure, Qjtomedo id eft iuris prztexcu occidunt innoxios.nimirum ut libidini fuz,o« peff« o«i dioautauaritizfaeiantfatis-.ficutilegiturlcrabcloccidiifecumpio« dendonuti phetis dotnini iuftiifimü uiroriim Naboth. Autcertedimittunt per-* giflratm, uerfa quadam dementia indulgentia^.quos Deus ezdere iiilTfrat: ficutipecca(felegunturSaulamp; Adiabdimittendofanguinarios gc5,quos iufferat occidere dominus. Ac Solomon Prouer ir.di ßis dominum ex zquo abominari tarn eum qui fceleftum abfoluiCi quam qui infontc damnat. In bellis uel inferendis uel depclkndis peccant dupliciterhoc modo. Aut enim ipfi alqs inferunt belluni iniuftum ac ftmul eidem fuos implicant. Aut certe (inunt exteros lio ftesgraftariinpopulumfuzfidcicreditum:nec prouirili fuaaptt^' tarn iniuftiftimam uimdepellunt.Vtrunt^ peccatum eftmuliiju^ gum 8C inexpiabiIc.Legis itacp fanélos Ifradis reges nullü bellum intulifte cuiquam,ni(i iuftiftet dominus.Illi idem pugnauerunt pro fuopopulo.necppafTifuntabduciin captiuitatem miferos.Sicenim beatus pater Abraham perfequitur quatuor illos reges imd deprz-' datores oricntis.recuperans manu armata Lothum,res Loihi,amp; po* pulumSodomz abdudum.Acfurcipiüturquidem huiufmodibck la propter pacem.uel recuperandam.ucl conffrmandä.ut huiiifmo' di magiftratus hac de caufa bellum gerctes reuera fint filij Dei.quù funt pacifi'ci.Omnes enim pacifici Tunt filij Dei,

firatu, giftratu; id quod Deoiuuante faciemus, non omnia quidem qux de ipfo dici poflunt proferentes.fed quz uidebuntur proprie eiusra tionem explahare SC maxime necefTaria efie.

Vocabulum Magiftratus inde eft quod defignat nobis magiftros lt;«i populi,duces amp;imperatores,Poteftas appellatur ob poteftatéàDeo acceptam.Dominatio nuncupatur propter dominium concefiumd domino in terra. Dominium exercentes dicuntur principes; pr^emi nentenim in populo:^ Confules à confulendo:amp; reges ab impe-' rando gubernando fiue regendo.Officium eft ergo magiftratus SC aiflio.Ariftotelesfiniitmagiftratumeftecuftodemlegum. Plutar/ chus in eolibello quo oftendit in principerequiri doólrinam, in'* teralia.Principes miniftri Dei funt,inquir, ad curam SC falutem ho* minum.uti bona quz illis largitur partim diftribuant, partim fere uent Exferipturis defîniri poteft Magiftratus efte ordinatio feu a/ Aio diuina,qua procerum opera defenfis bonis,cohercitis autéma* lis, pietas, iuftitia .honeftas, pax amp;nbsp;tranquillitas publica SC priuata conferuatur. Vndecolligimus cultum elfe Dei przefie reipubl.K munia

munia exercere roagiftratus. Placet hoe Deo. Nam magiftratus eft res optima amp;nbsp;fcracifsima multorum bonorum operum (ïcuti often difermone proximo.

Species Magiftratus tres runtMonarchia,Ariftocratiafif Demo/ ■Speeief»« tratia. Monarchiam poitumus appellate regn urn in quo unus om gifiratus. niamoderaturiuftis SC æquis legibus. Nä fi negledla iuftitia ôf «/Mon4rcf«'4 quitate ptofua libidine contra phas amp;ius omnia moderetur,Ty/ ran nus eft, Sé poteftas eius Tyrannis,uis inquam fine uiolentia, re« Tyrannif. gni morbus ac uitium regno uelut oppofitum, Ariftocratia optima /Irijlocrx* turn potentatus eft, ubi optimiqui^ fandifsimi nbsp;nbsp;iuftifsimi eerto tM.

numero elefti,populo prxfuntNataeft hscc ex tyrannide. Dum ez nimhomines uiderent non fads tutum eifeuniuiro committere oz Rinia,pluribus amp;nbsp;ijs quidem prxftantifsimis ea credidere.Cxtçrum dum optimates malisartibusemergunt ad imperium pofthabita^ Olygarz repub.fua compendia fequuntur K quxrunt, horum gubernatio tfiia, olygarchia non ariftocratia dicenda eft,nimirum paucorum uiolen taltbido,noQ optimatumadminiftratioaequa.Itaolygarchx oppo nunturoptimatibus. Democratiarefpublicadicipoteft,cum impe= Deimcri^ rium fiue poteftas eft apud uniuerfum populum. Enata eft hxc ex tid. olygarchia.Cum enim uideretpopulus etiam optimates fua abuti poteftate ac degenerate in olygarchas.deiedlis his, ipfe fibi tciinuit imperium,pet fuffragia omnia moderaturus. Erum pithzein Syz SyfirenoM Aremma.hoceftinfeditionem 8^ confpirationemidum uidelicetne mo fe patiturcogi in ordinem,quolibct fibi omné poteftatem uinz dicanteexintegro.edquodfitportiopopuli,apudquern eft fumz ma poteftas.Porro quz nam ex illis fpcciebus uel generibus fit prz* ferenda ut excellentifsima, non eft meum ptonuntiare. Prztulere multi monarchiS:fed addiderunt fi princeps fit optimus.Id quod ta mé rarü eft, Prçterea qui fie pronunciarü t uixerunt fub principibus. Atqui difficile eft loqui contralouem. Certèpaucos inuenies inter multos ludz amp;nbsp;Ifraelis reges bonos uel mediocres,utappateat non fruftrafuafifTedominum populo per Samuelem redneat ariftocra* tiam olim aiuhore Deo per Mofen Si lethro uiros in orbe fapienz tifsimosinftitutam.lnterimnemonegauerit maxima cum pericuz latum incommoda elfe ex ariftocratia quocp.plura exDemocratia. Sed taies funt res hominum in hac corrupta tarne, ut nihil fit omni parte bcatum, uideaturtß illud efie przftantifsimum Si optimum, quodetfinonalienumfit prorfus ab incommodis uitfiftp, reliquis OfcfdietîdS tarnencollatum,minora pericula et pauciora malahabeat.Vtcunq} Metoidhabeat,apoftoliChtiftiobtemperatenos iubent magiftraziw,

hil.fïueis rexfîtfîuefenatus prxftantifsimorum uirorum, Paulus f/ nim j.cap.m epiftola ad Titum, Admoneto illos,tnquit,ut principa tibus amp;nbsp;poteftatibusfïntfubditi.utmagiftratibus pareant.Namad Romanos dicit,Omnis anima poteftatibus fupereminentibus fublt; dira fltNon enim eft potcftas nifi à Deozqux uero funt poteftates.a Deo ordinärst funt. Rurfus ad Timotheum.Adhortor.ait.utdepre/ caciones fiant pro regibus,amp; omnibus in eminentia cóftiiutis.Pro/ inde fiquisuiuatfubregno régi obediat.fifub republica cófiilibus tribunis amp;nbsp;magifiris tribuum fenatoribustp pareat. Obediendum cfienim magisordinationiDei,quam curiofius difputandum de fpeciebus magiftratus quit nam ex his fit prsefiantior.

Ciuftt amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et necefiarius eft per omnia magiftratus hominibus.atcp adeo ne

crigo nugi celTarius,utcitramagiftratusoperamresmorralium fcliciterfubft* fratut, ftere nequeant. Nee legis res Ifraclitarum unquam rque malis fuif feobnoxiasatqj cum ante Heli Stpoft Samfonis giibcrnationem nullo regereniur magiftratu.fed quifqj faccrct quod filij boiium tf'' feuidebatur. Nafcuntur enim omnes homines in piadaueta. ideo fuas res quacrunt,placent quaripfifaciunt.alioi urn dióla Kfafladi fplicent,imó eo proeediteupiditas noftrapraua amp;nbsp;amor noflriper/ tinax, ut caufsis noftris licet pefsimis ius prætexamus Sï iufliiiani» Hocqui negarepergar, hominis ingenium nunquam cognouit. Popnlus Ifraeliticusex Aegypto libcratus uideratprodigia flupen.' da.alebatiir mirabiliter ècctlo in dcferto.uidebatin diem noua mira cula^ Sed audite fratres quid de populo fanfto de populo hoc D«ii quem Deus appellat fuuih plt;ct*!!tîm,prûnunciet mitifsimus amp;pa-* tientifsimus hominum Mofes,Quomodo feram folus, aitadpopu luin, moleftiam ueftram 8^ onus ueftrum att^ lites ueftras Quid quod in fodalitio ueteris ac apoftolicsc ecclefist coniunftifsimo» incp renatis ipfis fefe carnis ingenium exeruit^Murmur enim Grx» corum exortum eft aduerfus Hebr8co,.,quod in minifterio quotidia no uiderentiir negligentius curariipforiim uidusc. Corinthij etiam coram ethnicisiudicibus litigant, amp;nbsp;earn ob remacriterobiurgan* tnrab apoftolo, iubente fideles deligerearbitrosqui dirimantlitü gantes. N emo ergo obqciat ueterem Ifraelis populum.populü fuif» fecarnalem, nondum rrnatum. Videmus enim amp;nbsp;in renatis rcma nere carni-s reliquias, quar fe nunquam non.oblatis occafionibus, cxcrunt Si res paratas implicarlt atqj conturbant. Non enim iam di cam maiorem partem hominum carnem magis feifbari quàm fpiri tum.ProindeDeusamatorhom/num amp;nbsp;fautorconferuatorlp hu/ manitatis amp;nbsp;tranquillitatisfocietatis^ humansc, medclam morbis

filishominumgrauibusadhibuitinftituic^ipfum inquam magiz ftratum, quifemediumiureamp; tuftitia interponat inter litigantes, qui ludicet dirimat litigantes,coherceat uim amp;nbsp;aifedliones, defenz dat^ innoxios.Qiiifquifquis banc diuinam ordinationé, priufquâ homines angelicum recipiant ingeniü.c medio l’uftulerit.confulioz nem rerum pariteromniü inducit.uiolentiscp hominibus uiresluffi titopprimendi amp;nbsp;exttrpandi optimos quofqj.Certeex his qu*' ha« ftenusadduximus liqiùdodaret magiftratûàDeoefTeinftitutüad tui(ioiiemboni,dipuniiioncmali,ideftadbonûincolumita(em(i; tut à Dt9 hominü. Quoiamilludpercinecquodabininorcrü legiturmagi= adbonuha ftratus fuilîe in orbe. Ad ca quoq; pertinent haec fcripturac teftimo» minutn. nia.Mofes in lege ipfos iudices appellat deos;amp; ludicium hoc, in= quit.Dci eft. Vnde 8i [ofaphat defumpfn quod ludicibus dicit.Difpi citequid agatisinon enim homini iudicabitis.fed domino, qui uo* bifcum eft in caufts quas iudicatis : fît ergo metus doniini in uobis» amp;c.S.Pctrusdicitobtemperandumeftem3giftratui propter domiz num,à quo ille ordinatus fît ad laudem bonorû,nietü uero matotû. Sic amp;nbsp;doétor Gentium Paulus,Non eft poteftas, inquit, nifî à Deo; amp;qux poteftates funtà Deoordinatac funt.Etquifquis reftiterit po teftati,Deiordinationirefîftit;amp;qui reftiterit, iudiciü fîbi confcifcit. Nam principes non funt terrori bene agentibus fed male Dei ennn minifter eft tibi in bonum.uhor ad iram ei qui quod malum eft fez terit. Ideoly magiftratus à Deo eft,amp;aâio eius bona, fan(ffa,Deo be neplacens,iufta,utilisamp;neceffaria hominibus,ipfîuerooptimaz tes hoc munere rede fungenies funt amici Ciiltorescp Dei amp;eleda organa Dei,perquæ Deus falutcm hominum operatur. Exempla funt Adam,Patriarchx omnes.ipfeetiam pater nofterNoe, lofeph, Mofes,lofue,Gedeon,Samuel,Dauid,lofaphat,Ezechias,lofîas.Da niel 8f multi alq poft tépora Clirifti magiftratus munere fungéteS.

Porro duplieis generis faciunt pleriq; magiftratû, bonum uideliz Magijhd^ cet Sf malum. Bonus eft qui legitime ordinatus legitime fuum faz tus bonut cit officium. Malus eft qui malis artibus parauit fîbi imperium idcp o-malut, pro fua libidine adminiftrat. Interrogari autem folet. An magiz ftratus malus, hoceft tyrannicus fîtàDeo'JRefpondeoDeum efz An fe boni auihorem non mali. Deus enim natura fua bonus eft, amp;nbsp;Oz ßratut md mnia Oeiinftitutafuntbona,ordinaiaadincolumitatemetfalutem (ut ci Dtt, hominum, non ad perniciem. Ira magiftratus bona Sf falutaris orz dinatiohaud dubieà Deo eft, qui eft authoromnisboni.

Atqui hic oportet fecernere ab officio amp;nbsp;inftituto Deioptimo petfonam bono officio non refpondentem. Ergo fî in magiftratû

reperitur malum.non bonum,propter quod inftitutus eft,id alijs o* ritur caufis culpacy harret in pcrfonis ucl hominibus Deum negli/ geniibus amp;nbsp;infticutum bonum eorruinpentibus.non in Deo am m infticuto Dei: uel enim princeps malus à diabolo feduótus uias Dei corrumpit.d^ fuo uitio isc malo prxuaricatur ut mereatur nomen thanicx nondiuinacpoteftatis. Viderehoc licet in magiftratu Hie/ roColymitano.Quanquam enim principiumfux poteftatisadMoi fen uftpafcendendo.adeotyadipfum Deum authorem referrepo/ tuitfet.quia tarnen faluatoremcapitd^uinculis inhorto innodai^ audiuntminiftri.Quafîadlatronem exiftis cum gladijs amp;fuftibus cum quotidieuobiicum fuerimin templo, ncc extendiftis manuS ueftras in me. Sed hxc eft hora ilia ueftra, 8C poteftas tenebrarti. En uocat ordinarium magiftratum, fed poteftate fua abutentem, poielt; ftatem diabolicam.Quid dici poterat clarius^ Hxfit auiem conuitiS in perfonis non in officio. Ita Romanum regnum ordinatum fuit àDeo.ficutexDanielis uifionibus manifefteapparet.Interim cum in hoc regno non fine Deo regnaret Nero, non tarnen ex Deo fed ex diabolo facit quod rex amp;nbsp;imperator, attamen contra boni régi» officium facit.Ex diabolo enim eratquod apoftolos Chnfti fufpen ditacobtruncauitdf cruentam in ecdeftam Chriftt perfecutionem mouit.Ita fane nunquam oportet tyrannicam poteftarem deFendelt; reprodiuina. Nam tyrannicaadminiftratiodiabolica eftadmi/ niftratio non diuina,8f lyranni diaboli proprie non Dei ferui funt. Velcertepopulusaliquis mercturimpijs fuis fedishabere nonre/ gem,fedtyrannum Sreitcrum culpareuoluitur in hominépeccan/ eem. Interim concedit regem dominus,acfâcitregnarchypOCTitam. Ita magiftrarus malus aDeoeft,ftcutidC fcdittonesamp; bella, pertes, grando.pruina Si alix hominum calamitates funt à domino, uelut pornx peccatorû fcelerurn^.irrogatx à iufto domino,dicente. Da/ bopueros principes eorum,8iinfantesimperitabunteis.Quoniam lingua Si ftudium eorum contra dominum. Ad eum modum exci/ lauit dominus reges Affyriorum SiBabyloniorum crudeliftimos contra urbem Sigentem fuamparum refpondentem profeifioni fux.

Confilitm Cxterum quali animo oporteat elfe affeiBos fubditos erga du* pro opprefroshofeeSifxuosprincipesautt/rannosdifeimus partimex Da/ ßtt uidis,partim exdodlrinaleremixSiapoftoIorum. Dauidnöigno rabat qualis erat Saul,impius Si crudelis farro, fugit ramen: Si cum femel Si iterum oblata elfer occafîo cxdendi ipfum, non occidit, fed pepercittyrannoimdcoluit utpatrem. leremias orauitpro loaMm

S(Zedec1naregibus nequam, 8i obtemperauit eis ufcp ad religion nem. CumentmdilÏeruimusde Honorandisparentibus per fcri« pturasortcndimusimpiisimpiorum mandaiis non oportcre obegt;gt; dire.Necp nero tuet magiftranbus quicquam (iatuerc Si facere con tra legem naturae ac diuinam.lam quomodoapoftoli fe geflennt er ga magiflratum lyrannicum docent Adla apoitolorum.Qiii tyran» nide premuntur.fed ôdopprimunturà magiflratu impio Si fcelera» to contrains Sf phasjiocliabeantprofe confilium. Cogitent pri^ mo qualia Si quäta flntpeccata idololatriae Si impuritatis quae kam Del punientem iam meruerunt.Deinde cogitent Deum flagella no retradurumnifiemendatis religionibus monbuslpcorruptis. In pritnis eftergoinftituenda Sipetficienda religionis iufta reforma.» tio amp;nbsp;morü fandla emendatio. Praeterea orandum eft affidue ut opz prertos dignetur dominus eripere Si extrahere ex cccno malorum. Hocenim confilridcditopprelfisipfedominus apud Lucä in cap. 13.promittens etiamcertü auxiiium Si liberationcpræfentiflimam. Quidautem Si quomodo orentopprefli, exempla Si formulae ex.» lantDanielis 9.amp; Alt;5l.cap.4.Interhaccoccurratanimislaborantib. quod apoftolorum primarij Petrus Si Paulus docuerunt. llle dicir, ],Pet,ù Nouit dominus fuos ctentationc eripere, ficuti amp;nbsp;Lothum eripuit, Hic ait,Fidelis eft Deus qui non finer fuos tentari fupra id quod fer^ i.Cor, li, te po(funt,imd tentationibus etiam felicem concedet euentû, Sub» tatinanimumcaptiuitasillapopuliDei.quainBabylone detenti * funtannisfeptuaginta:8dpulclierrimacaptiuorri confolatio.quam contexitlfaiasàcap.4o.urcpadcap.4lt;). Cogitemusdominum efle amp;bonüdementem Siomnipotentc.undefacilenosliberarequeat, Habet is uarias liberandi rationes.Curemus nos modo, ne impœni tensamp; turpisacimpia uita noftrauiresaddattyrânis. Dominus po« teft principum animo.'(funtenim regum corda in manibus dorni» ni,ueiuti riui aquæ,c|uocûcv uoluent iiiclinabit illa)derepente muz tare.utquihaélenus contra nos fueruntctudelifTimi,fiant protinus benigni Si dementes qui ueramreligionem perfecuii funihaz ftenus truculentiflime, iam eandem ampleéianturardentiifime Si. proueli.int diligentiifime.Aperta Iiuiusrei exempla habemus in hi ftoriaRegum Si Efdraratcp Nehemiar libris,item in propbetia Daz , nielis.Nabuchodonoforqui igni fideles Si confiantes Dei many« testorrére delereq; fiatuerat propter ueram religionem.idem laudat moxDeum quodferuatosuideretmartyres.acipfus Deum Si uerâ rcligionem cduffis promulgatis prædicat atqj propagar Darius Afz fueri fîlius finitproqci Danielemin lacum leonum: fed protinus

cxtraflolioc.omnesDaniells lioftes ineandem konum cauea« difcerpendos concludit. Cyrus rex Perlarum potentirfimus luuai ueram religionem ; ira Darius Hyftafpis, Artaxerxes cognonunae tus.modis omnibus populi Dei conatus religiofos in cxtruendax* de facra 0^ urbe adiuuac. Ne ergo dubiremus de Dei auxilio. Idem Deus tollit aut eaftigataliquando tyrannos horribili^ repentino aliquo morbotquod Antioclio, Herodi magno amp;nbsp;nepotieius He/ rodi Agrippç, Maxentio item 8C alqs hoftibus Dei hominumip lt;ue Tyranniz nilTe conftat.bxcitat aliquando heroas ac uiros fortes qui extinguit tiJte. tyran nos libèrent Dei poputum.Id quod frequens eft in Iibris lu dicum dlt;Kegum. Porronequis qs abutaturexemplis.obferuandt cft in eis uocaiio diuina.Eam (î quis non habeat aut prxuertai, pk'' ne nihil efficiet fuo tyrannicidio, into metuendum eft ne malücon/ duplicet.Hxchadfenus. Redimus iam adintermiffa.

Deeleiltio« Dicendum hic eritde Magiftratus eleôfione, principio quorSÜl ne magû eligere SC ordinäremagiftratûideindequos uel quales eligerecon* firatus. ueniat; poftremo qux eleftos inaugurandi ratio.Deeo auté quot“ Qjtoriî fa interfit eligere magiftratü,nulla poteft prxfcribi lex unica

Alibi enim tota plebs eligit optimales. Alibi optimales deligunto^ ptimates.Alibi etiam nafcütur principes. Neqjhiccenfeo ullam lt;1^ ieturbâcômouendâ.CuilibeteiTi regno amp;nbsp;urbimerito relinquiiut fuus mos pairius,nifî omnino corruptilfimus et intolerabilis lii.VH

Qjlilet ili venJi:amp; Jvrma bo* ni magL firtau.

uero nafcütur principes.oradus eft fedulo dominus,ut det opiimoS' Cxterum quos uel quales eligere conueniat.ipfe dominus hike uerbisexpofuit,Ex omni populo profpice amp;nbsp;diligenter confideran« dodelige uiros uirtutis.timentesDeum, uiros ueraces.odientcsç 2« uaritiam,amp; hos fectribunos centuriones quinquagenariosamp;decU riones,qui iudicentpopulum Omni tempore.Quatuorrequiriido^ minus àfenatorebono.Principio fît uiruirtutis roboris uelfoitnu' dinis.ideft qui facultates habeatad efficiendum hoc, cuiusrei gi)'' tia deligitur. Facultates illx in animo potius quam corpore fit* funt. Requiriturenim ne fit faïuus, fed fapiens Si rerum periiuS-Ducis enim xdilis Si aurigx intereft feire quomodo ioftruat aciem» quomodo extruat publica xdifîcia,auc regat currum. Deinde req^ ritur etiam animi fortitudo. ut quod nouit aufit Vbi conftantia i* tolerantia opus eft multa. Secundo loco ponitur quod reuera P^'* mum eftomnium,TimeatDeum,fitreligiofus, non fuperftiriofuS' Nullus idololatraferuatrempublicam ; perdit magisiamp;l impii nf*

________ __________ „

tusfitor^ propagantueritatem Sireligionem, fedperfequuntur Si exterin** ^dvau, nant.Sitergonofterül€uirorthodoxus,fan£fidei,quicredatufr

Dei,ac fciatDeutn Temper hominibus prxfentem effe attp adeo cuû libet repcndcre pro meritis.Ideoi^Imperator luftinianus in Nouel UsConftit.jop.iBgenue fateturomnefuumpræfidiumefleà Deo, ^ideoip conuenire ut legislationesexcodem pendeant.Deindefubz iungitjOmnes nouerunt quod qui ante nos imperium rexerunt.K maxime Leo pix memorix amp;nbsp;Tacratiffimus princeps luftinus pater notier,in Conftitutionibus fuis in uniuerTum omnibus hxreticis interdixerint,ne quâ ipfî uel militiam capcfcerenr, uel in publicis eu ris ullam cômunionem haberent.quo minus occafîone turn militiç tum traiflatione publieorü negotiorum fandæ eatholiex ôi apofto licxDeiecclefiæ partes uiderentur eorrumperc. Et nosquoc^ hoc ipfumfecimus.Hæclmp.Aug.Certequipiuseft.Deuminuocat ac fapientiâ accipit à domino.Et fi amici De: fint principes amp;nbsp;frequen tercoUoquanturcum Deo, fpeseftfoclices fore refpub. Ex aduerfo meiuenda infelicitas fi prxfint hottes Dei. Tertio requiritur à deliz gendoaccenfendoiß magittratui.ut fituerax.ncfîthypocriia, men* dax,fallax,uerfipellis,fubdolus aut qui ex eodem orefrigidum Ü ca lidum efrtetifed fidelis fitexpofitus fimplex 8C candidus. Ne fit in promittendo liberaliorquam in prxftando. Nefitirreligiofus er* ga iuramentum, ne fit petfidus amp;nbsp;periurus. Quarto quoniam multi in magiftratusfunâionequxruntopes amp;nbsp;reifamiliaris in* crementum,remouet taies dominus ôfauaritiam prohiber bonis magiftraiibusiimô pofeit ut auaritiam oderint, Sicuti alibi non tan tum prohiberaccipere munus.fed iubet prxtcrea à munertbus excu tere manus. Auatitia amp;nbsp;muncrum cupiditas eft ipfilTima peftis bo* ni magittratus. Auaris munerum cupidis uenalia funt iura fen* lentiæ libertas iuftitia adeolp patriaipfa. Acnominauitquidem in prxfenti pettilentifiimum fcrlus,interea uero nihil dubium eft,quin nitia Sifcelera alia quotp cius generis profetibatac à bono magiftra lu iubeat efTe aliena.Ea Tunt haud dubie.Supcrbia, Inuidia, Ira, A* lea, Crapula, Ebrietas, Scoriatio, Adultenum, amp;nbsp;fi quid aliud eft huius notx.

Hune locum illuftrant alq ex lege Dei huic coUati. In Deutero« Deut.a. nomio ait Mofes ad populum,Date ex uobis uiros fapientes 8i in^ telligentes,amp;; fpeftatxprobitatis fecundum tribus ueftras.Tria ite« rum his uerbis requirit ab ordinandis Mofes fapientiff Primo fapi* entes fint ait.Cxterum initium fapientix eft timor domini. Sint er* go ordinandi amici Dei 8C uerx religionis, qui item fapiant no fint fatui. Secundo fint intelligentes, prudentes nimirum,qui exer« ciati longo rerum ufu, ufum rerum fibipatauerint, ac pofiint res

DB PRAECEPTO DECALOGI VT, prxfentes applicarelegibus. Prxtcrca fiiiiffcdlat» ptobitatis uit^ quorum uita ddintegritas morum ex antcaâ:is iaiii olim fit nobis pcrfpeda at^ teftifïcatazdenicp qui (ïnt pr^diti autbotitate.non con temnantur ceu leues amp;nbsp;uiles nebulonrs.

K«zn. vjt In libro Numerorum iterum dkit Mofcs, Vtina Deus fpirituum uniuerfx carnis conftituat uirum fuper fynagoga m, qui ingredia/ tur amp;nbsp;egrediaturanteeos,amp;quiintroducat amp;nbsp;cducateos.ne fitccr* tus domini uelutioues abfcp paftore. Difcimus ex bis etiam ucrbis diuiniprophet«,qui amp;nbsp;quomodo in magiftratn eligédi fint.Orauit Mofes ad dominum pro idoneo uirororandus eritita^et nobis Df uscordium fcrutator.ut det uiros omnibus numeris abfolutos. Sx' pe quidem fallitnos fpeeies externa.iudicamusi^ uirum bonum Ä pium effe.qui inOgnis eftbypocrita. DeusfoIusnouitmentes.hiÇ ergo orâdus eft ne iîiiat nos in deleflu aberrareamp; impingere.Opi* mus fuerir,qui inftruéius erit Cpiritu Dei fandio. Prxterea decethûc clîeprimumdf uhimumin rebus gerendis amp;exequendis. IncricS aguntalios, ipfiiîbicauentpoftprincipia. Iniqui prxferibuntalij^) ipftnunquamquicquamfaduncxquiamp;boni.Paftor fit oporto uif deledus in magiftratum,qui dies atep nodies curer ne dilïïpetur periclitetur pereattp grex domini« Taies autem fint qui populo do* mini præficiendi fuut.

^lt;*00 inlt;lt;« Poftremoquodactinetadrationem inaugurandi magiftrao“”’ ^itrandi, difsimilesfünt urbibus amp;nbsp;regionibus confuetudines.Liberuin ï“' tem fitcui^ gentifuis utimoribus.Eum egoritum maximeprobOi qui minimum habetpomp«,orationis uero plurimü. Vtilifsiw“quot;’ eft autem certa SC moderata cerimonia inaugurate deledlos idlf ‘° ram uniuerfa plebe, ut quifi^ non nefciat qui fint patres popuH * quibus debeat honorcm,dcnicp quibus obediat 8C pro quorum lute fuppIicet.Certa fuit populo Dei cercmonia qua ufi legunturm inaugutandisregibus SCmagifiratibus:amp;certum eftida Deo uH* ter SC cerdsex caufisertcinuentumatqjtraditü.Reliquaquacdeo’’ giftratu dicenda reftant differemus in craftinum. lam uero laudai«, dominum,amp;c.

De p/ficio ma^ßratuj^ ejute orJinet.tin eura religioniï ad ipfum firt* neat:andereugimetpnßituat,crdelegibuttiutiSB-RMO VU-primum amp;nbsp;maximum eft in magiftratupofp'.^

i! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magiftratus fpecies.quo autbore pr®

reseligendiautquiadhancfunólionem fint uocandi. Addamus il« 11$ qu« nam fint propna magiftratus officia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Omnemagifiratus officium uidctur rcdigi poffe in tria capita. Mdgijlra^ Ordincteniinludicet amp;nbsp;Puuiat.Uefingulisordinediceiur.Ordina tiuojfuia, Oomagiftratus etf contfitucio pto confeiuationereligionisac hone ßatts luttitiæ 8C pacis publicsr.'ueriaturqj in duobus capitibus.in re» fte conftiiucnda rcligione,amp; in redf c conltituenda publica honcfta iciuftitiafiCpace. Pnul'quamucrodicamusde religionis conftiiu* tione feu ordinatione.traéfabimus paucis qu*flionem,An cura reli gionis ad magtftratunfi pertincarï Video cniin multos in ea elle fen* icntia quod cura amp;nbsp;ordinatio religionis ad folos pcrtincat epifcoz pos.non etiam ad regts principes acfeiiatores.

Veritasautemcatliolica docetcuramreligionis maximepertine Xnciirare ttad magiftracum.amp; hunc non tantum polie fed debcre ctiam di.- ligiouitaj fponere S( prouehere religionem Nam apud ueteres, reges fimul wdgi/îrdtiî erantfacerdotes, religionis utiq; magifiri. Laudatur in facrisualde pertintat, prjfsimus illeamp; fapictifsimusprinceps Chananaicx genns.quiSC Clirifto domino typum prsctulit,Mekhizedek;is uerofuit rex pari» ter amp;nbsp;facerdos.Sed 86 in Numéris cradunturnuperordinato amp;nbsp;in* augurato lofue leges adreligioncpertinentes.AcregesludaSiele fli populi Deiexordinationereligionis.utimoxplurib.exemplis inonftrabo,maximamindeptifuntlaudem:ignominiamfuftinent perpetuam,qui fegnes fuerunt in curanda religione. Quis uero i* gnorat magifttanis primam efle curam incolumem Si felicem fer* uare rempublicamdd uero no poieft, nifi uerbum Dei curct annun ciari populo fuo, ac cultum Dei uerum applicer eidem, adeoi^ fiat Uelutiminifterueracreligionis.InLeuitico amp;nbsp;Dcuteronomio muk ituit. ifi, lis exponit dominus bona uere religiofis parata liominibus, rurfus Deui.ag, enumeratmalacontemptoribus uerse religionis irroganda. Atqui felicicatem in populo fuo retinere, infelicitatcm propellereiubetur bonus magiftratus.Audiamus etiamfapieniifsimum Solomonem in Prouctbiis dicentem, Pietas S£ ueritas cuftodiunt regë Si folium tius fuftctatur in pietate.Quandomultiplicätur iufti.gaudet popu* lus.Si quädo impius dominatur ingemifcit populus Rex per iudi* cLu firmat regnu.uirexaftionu euertit eä. Quando multiplicâtur ini pt) multiplicâtur iniquitas, Si ruina eorü uidebüiiufti.Quando no eft uifio diffoluitur populus : Si qui obferuat legem,eft beams. Ex quibusSi illudcolligimusconfufionem omniumrerura, princi* pum'c^ Si populi diffolutionem illos quacrere autinducere, dcnicp paupetum negleftum Si opprefsionem.quicuntj contendunt reli

gîonîscuram nihil pertineread principes. Præterea pra^cipitDeut magiftratui examen habeatdoiflrinarum, acpertinaciterconirafcri pturas docentes ô^abftrahentes à Deoferiat. Locus extat Deui.tj, Vetuit Item magiftratui ne lucos plâtet aut ftatuas erigat. Locus ex/ tat Deu.ty.Perfpeciesueroinfinuauitgenus.nefuperftitionem aut idololatriam inftituat.foueat,propager,præcepitergo ut ueram reli gionem prouehanundeconfequenseft religioniscuram pertinere ad magiftratum. Quid quod Deo diledifsimi optimicp in populo Dei principes curam religion is, ut maxime ad fe pertinentem, in fe fufeeperuntadeoep amp;nbsp;exercuerunt procurarunitp uelutifacroruin antiftites ƒ lofuein monte Hcbal extruicurauit aram totumq; cul/ turn uti à Deo per Mofen praeceptus fuerat expleuit. Dauid in dedii cendaarca 8i collocanda.inqj ordinandoDei cultu fuitufqj admit raculum diligens.Ita films DauidisSolomon. Nee obfcuruincui/ quam efleputoquidinreformanda rtligionccorrupta amp;nbsp;collaplï prxftitcrint Abia.Iofaphat, Ezechias amp;lofias. Laudaiurin etIiniciJ regibus principibus quod poft cogniram ueritatem edida uuP garunt pro uerareligione contra bla^phemias. Nabnehodonofof Chaldxus potrntifsimus orbis monarcha, quo an unqiiam maior amp;nbsp;potentiorin munderrgnaucrit,dubito,promulgatdecrttumui in panes düTecetur ó( domuseius redigatur in latnnam quifquis conuitium dixeritcontraiicrumDeiimconditorem cah amp;nbsp;terrar. Locus extat Daniel, j Darius Medus AfTucri filius.Cyri régis auuil eulnsA mepofitum eftdecretum.ait.utomnesin omniimperioie» gni mei metiiat Deum Daniebs.Locus extat Danielis e. Cyrusrex Perfarum foluitludacos captiuitate, praccipit^ tcmplum réparent amp;nbsp;facra reftituant. Darius Perfa Hyftafpis fiiius, A me pofitum eft dccretum,air,utomni$ uirqui mutauerit quiequam in fentetia mea de reparando tcmplo amp;reftituendo Dei cultu, excerpatur lignum de domo eius,erigatur,atqï is in eo fufpendatur, ac domus eiusfiat fterquilinium. Idem ille amp;nbsp;Artaxerxes appellatus.Quicuncp nolut« rit,inquit,facerc legcDei tui (Efdra)amp;; legem régis,abft^ motafiat iudiciü de eo ,fiue in moric.fiue in eradicationc, fine in muldtatione facultatum.fiuein uincuIa.Leguntur harcomniain libre Efdrat.

H-efponfio Obqciuntquibiisanimo fedet curam 8i ordinationem religio' nJeiit^a, nisad epifcoposdütaxatpertinere.ifta exempla quat adduximus nt hil ad nospertinere.quifumusChriftiani.Näillaefteludaica exe/ pla.Refpödemus.IftiprobarétdominüIefum S^apoftoloseiuscu ram religionis à magiftratu tranftulifle ad folos epifcopos.Id nun* quam poterunt: nos autem oftendemus paucis prifeos illos populi

Dei principes lofue.Damdem Sialios reuera fuifïe Chriftianos.ic« circa ualcreexempla quxab illu ducuntur aptantur Clirillianis pniuipibus. Adnctain Ifai« uaciciiiium. ex quo appareat idem tiTeadliuc in ecclefîaregum officium, quod fuitprilcorum regum in ecclelïa quam appeliam illi ludaicam. Oubiuin non elrquin illiceiifcndi lint ueriClinifiani qui unéfifpiriru Chriftt, iii Chriltü Creduiit lacramentis panicipant Clirilh Chriftus eniin pcrindc foiiat ac ft lu dicas unftus. Cliritfiani ergo unéli fuut. VnchoiP la, luxta apolfolicam mterpretationem, elf Ipiritus Dei uel doiium i,/MN, tt fans'll fpirituS. Cæterum fpiritum Clirifti fuilfe in propbeti« SC. regtbustoquupletilfimiiseftuftisfaniflusPerriiS. Sancfus Paulus manifefte ait nos eundemfideifpiritum liabere cum ueienbus. !♦ dem communicatillis facramenta noftra.dum dicit illos baptifatos elft fub nube, omncscp bibifle de fpirituali Si confequente eos pez tra.Chrifto. f^uaecum italiabeant ualentcertc exempla qux pro fide 8f dileófione adiiflis äf fadiis pnfcorum regum ducuntur.Scio interim non quodlibet conl'equi ex colleiflioneexemplonim. Sed habemus iiicprxtereamanifeftum pro noftra caufa uaticinium Iz faix,uaticinantis reges Si principes poft tempora ChriftiS: poft reuelatum euangelium diligenter curaturos ecclefiam adeocj} fu* turos fidelium alumnos Sinutrices. Aiqui palam eft quid fitales re amp;nbsp;niitrire : perindeenim eft acfi dixiftetillos patres amp;nbsp;maires ccclefiarfuwros. Hocauiem nonuere dicitur,ficurareligionisad principes non pertinet,fedad foloscpifcopos. Verba Ifaiae hare func,Ecce tollam ad gentes manum meam,ait,amp; ad populos iïgnum meum erigam, Si afferent tibi fïlios in gremio Si fïlix tux in liumeris portabiintur. Et erunt reges nutrictj uel alumni tuidf reginxeorum nuiricestux, uultu ad terram demiifo adoz rabuni te. Si puluerem pedum tuorum lingent, Sfc. An non abz unde impiëta hxc elfe dicemus in qiitbufdam Cliriftianis princiz pibus ï Quorum primus beatus Conftantinus Synodo indii^la, Con/lanti^ ueram Si fynceram Cbrifti in ecclefia doólrinam inftituere, fab m« fam ôlt; hxreticam uoluit exterminare. Ciimi]j epifcopi non re» nut, Ao pede incederentad regulam euangelij charitatisl:p, maepauit ipfos, tyrannorüeis crudelitaierememorans Si qux iam pcripfum diuinitus paxecckfqs conceffa fit exponens.lndignum elfeadticiés fi epifcopi pergït Deoingrati.fefe mutins lacerate cöuitiis Sfdenta ris libellis, aceo modoimpns idololatrisdeleófaiionem Si hfum praebere; cum potius ex fcripturis diuinis res facrastraófarent.Euan gelid enim libri funt,ait,Sf apoftolid antiquorum^ prophetarum

oracula.qux nos erudiuntquid defacra legefapiamus. Expellcn/ tes «rgo hoftile «.erumen.ex uerbis diutnitus infpiraiis, foluiionem quæiiionurp meure percipiamus.

Gratianut, Hucaccedit quod facri imperacores Gratianus Valentinianus SL yalentiiUi Theodofius fic Ui in hsec uçrba decernunr, Cun^ïos populos quos djiirrcr clementix noftra: regit imperium, in tali uolurnus religione ucrfa* Tbtodo^ ri.quamdiuinum Petrumapofiolum tradidiiïe Romanis,religio fiur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uflt;]; ad liücab ipfo infinuata,déclarai.Erreliqua Cernitcliaiitas uei

Ara quomodo reges 8i principes in populo noui leAamenn alum/ ni amp;nbsp;iiutricq ecclefizfuerintacarbitrati lintcuram religionis ad fc inprimispertinere.

Ofias kit Obqciuntrurfus Ixpram Ofiz régis luda, ex eo contraiflä quod profut, facerdotis munus fibi uendicans ufurpare prarfumpfidet in adokm do futfitum in ara thymiamatis. Obqciunt przeeptum domini iu* bentislofue ftare anteEleazarum facerdotem : mandantis denique - régi librum legis accipiatàLeuitis.Cxterum noftra difputaiionon Offiàama hue tendit,utmuniafiueofficia magiftratusatepminiftrorum cede/ gi)tratui fîæconfundantur,utrexcôcioneturbapiifetamp; adminiftret ccrnain lymini/lro dominiifacerdosautemprotribunali fedens pronüciet fententiam nrton con contrahomicidam,Iitiganicfuereritentia lata dirimat. Habet Sire/ fimJenda tinet Chrifti ecclefia offieia diftinóla,amp; Deus eft ordinis Deus,non funt, confuftonis.Huctenditnoftra deniöftrano, ut omnibus probemuS magiftratum ex officio curarereligionem, uel ut collapfa reparc/ tur,uel ut integra conferuetur procedattp iuxta regulam uerbi do/ inini.Ideoenimlex Dei dabatur in manus régis per facerdotes, ne ignoraret uoluntatc Dei circa res ectlefiafticas atep politicas, adeoij iuxta banc legem gubernaret unnierfa.Statuitur quidem ante Elea zarum dux populi Dei lofue.ftd Inc uicilfim prarcipitfacerdoiibuS, coniungiturep uelntin unum corpus uir politicus amp;nbsp;eccicfiafticus. lubeturuir politicus audire ecclefiafticum, amp;nbsp;hie rurius obedirede/ bet politico in omnibus quae lege praccepw funt, Iccirco magiftra/' tus non eft fubietfius facerdotibus.a Dco,tanqu3 dominis,fed tan/ quam domini Dei miniftris, amp;nbsp;iccirco magis ipfidomino legie/ iu$,cui faeerdotes perinde ut principes.fubicfti funt. Si faeerdo/ tis labia non loquaniur uerbum Dei,non eftquod quifquäexpk/ be nedum pnneeps audiaraui reiiereatur titulotenus faccrdotc. La/ bia faeerdotis, inquit Malachias, cuftodiuntfeientiam amp;' legem re* qiiirunt ex orc eius:quia angelus domini excrcituü eft. Huiufmodi faeerdotes nolle audire eft ipfum Deum repellere. Et tales faeerdo/ tes adiuuarunt pq principes lfraelis,pfeudofaccrdotes deiccerunr ex sradu.

gradu.negligentius facientes officiü fuum increparunt, atç de offigt; «jsobeundis amp;nbsp;rite adminiftrandis décréta tulere.

DeSolomonefcriptutnlegimus.SolomoneiecitAbiaiharneef- DertügiÓt fetfacerdos domini. ut impleret uerbum domini quod didum erat decrrutrut fuper Heli in Silo.amp;pofuit Zadok facerdotem proAbiathar. Etin principts, libro Paralip, 1.legis, Etconftituitrex Solomon luxta ordinationc Daiiidis patris fut diuifiones facerdotum fuper miniftertis fms Lc uiiasin cuftodqs fuis ad laudandum miniftrandum corani facer dotibus iuxta exigentiam cuiufcp diei. In eodem hbro inungit qui'* dem loiada facerdos regem loas, fed hic uiciffim uocat faterdotem amp;tradit mandatum de colligenda pecunia amp;reparando lemplo* lam amp;nbsp;Ezechias princeps religiofiifimus 8( optimus uocat faterdo tes ac Leuitas SC air. Sa nftifïcamini amp;nbsp;fanilificate domum domini Dei noftri eiferie immunditiam c fanfluario.Filq mei ne fuis mo. do focordes.quia uos elcgit dominus ut miniftretis ei. Idc rex mox iubet facerdotes facrificare domino.Conftituit item cantores in do.« mo domini qui canerent in templomuficisindrumentis. Praeterea conftituit Ezechiasrex diuerfas turmas facerdotum amp;nbsp;Leuitarum. iuxta uaria officia corum, unumquemcp fecundum minifteriü fuQ. Quid quod ipfas quocp portiones, ipfa ftipendia facerdottbus, per Pfxflnbetl f^erdotes diftribuit^ldem rex pafcha toti populo celebrandum in= wbwen. dixir,adde Si facerdotales plane epiftolas de reltgione amp;uera pcc-nitentia agenda,ad omnc populum fcripfit, Qttibus omnibus tan.* dem fubijcitur.Ei operaius eft rex quod bonum Si reilum atqj ue-* rum erat coram domino Deo fuo.Ergo cum principes otdinant relt; ligionem fecundum uerbum Dei,rem placitam Deo faciunt. Hoc ipfum recolligitur Si de lofia principe pqifimo. Quis ergo dixerit pofthac curam religionis ad folos pertinere epifcopos?

Certè Imperatores Cliriftiani principum prifcorü ueluti patrum Clrtßiati fuorum exempla imitantes ,diligcntilt;fime procuraruntres religio* principej nis uerac in ecclefi.i Chrifti Refte ccnfent Arcadius Si Honorius, ordinarunt Quoties de reltgioneagitur,epifcopos conuenit agitare, Atquian* rtligiontm tehosGratianus Valeiitinianus SiTlieodofius legemtulere facra* ■ tilfimam,quanrbiexpofueruniquam religionem Siftdemuelint recipi teneriqj ab omnibus,nempedo^lrinam Si fidem S.Petri.De» clararuntin eodem ediifloomnes eos effe haereticos qui diuerfum fentiunt Si docent.’catliolicos autem quicuncp in fide S .Petti perfe* uerant. Colligimus ex his facerdotum proprium officium efte de religione ex uerbo Dei conftituere,principum autem efle iuuare cerdotes Si proueliere tucrilÿ ueram religionem. Quod ftcefient

gt; ■ DB FRAECEPTO DECALOGI VT,' (Mrrdotes.priniipum officium propnti eft faccrdotcs redigfr« in Of dinein.öc luxra urrbuin dominicoiiftitucre dcrelig one. Cenélu* (ttiiiaiiU!! loipetator in Noueliis Conlfu.rad Epiphaniüregiac ur* bisauiiicpifcoptijComuni'dc generali lege, ait, ad beaiiiuüiiictuï,! ' ópatiiar ha.deordinatione landfiffimorü epifeopotû amp;reueren* dnïimoiâ citnccrû dilpoi'iiimus qurcûi^ honefta â^decora fatrisqf regulis confotnna elfe mdebâtur.Et Conftit.7.Mandamus,inquit, ne qiiis epifcoporû peromnis ditionis' nodrx terras lirétiam liabeat alienandirem immobilem aut in domibusautinagris ccclefiarü» Item Conflit.$7.prohibct in priuatisdomibusfacra celebrateniyfle tia. Addit pœiiam, Alioqui domus in quibus peraguntur public* fient 3^ fub ærarium imperatoris deducentur. Conflit.67 prxcipii omnibus epifcopisneabfintàfuis ccdefiis : fiuero abfuerint, nihil cmolumentiaut flipendii accipiantàProuinciarumocconotniS.fid in ufus ecclefiz pios conferatur. Conflit, izt pratcipit prouinciarû praefidibus,utepifcopis cefTantibus ipficonuocent fynodumac It' ges exerceant tueanturi^ eccIefiafticas.Mox,[nterdicimus,ait,epirco pis amp;nbsp;presbyterisomnibuscp cuiufcunqt gradus clericis, nead tabu lam ludant aut taliludo utentibusfealfocient.autfpeiffatoreslînr, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut adquodcunrpfpeiflaculumfpcôfandi gratia accédant.Hæc non

pToferimustanquamfcripiurascanonicas,fedduntaxatueluti indi cia quæ declarant in ecclefia quondam fuifie principibus potcflatein officium confuetudinemcp,nimirum à Deo concefiam (, iuxta Ifai* uaticinium)âC ex ueteri defumptam exemplo, prxcipiendiepifco^ pls.conflituendicp de rcligione in ecclefia Chrifli.

PriMÜe^ÎM Qiii uero hic obqciunt priuilegia ecclefiaflica,fciant nulli princi» crclr/iajiiz pj imd nulli mortaliü permilfum elfe dare priuilegia pugnâtia cum mandatis 8i cü ueritate uerbi Dei.S.Paulus dixit fibi datam elfe poa teftaiéadxdificationcnon ad deflrudlioné. Nonenimiamcönie« moto priuilegqsxquisindignos elfe qui nôfunt liocquodaudiût (acerdotes 3^ miniflri Chrifli,fed milites potius amp;nbsp;multis corrupii rceleribtis, Legunrurin iiire Canonico Difttndf.40. lue interalia, Videte fratres quomodo fedetis fuper cathedra ; quia nô cathedra fa citfacerdoiéfed facerdos cathedra: non locus fanftificathominc.fcd homo locum fandfifîcat. Non omnis facerdos fandfus, fed omnis fandf us efl facerdos. Qui bene federitfupcr cathedram honorem ac cipit cathedræ, qui male federit iniuriam facit cathedra;, Ita^ ma* lus facerdos de facerdotio fuo crimen acquirit non dignitatem, Sed ilia ha dien us.

«pifcopos tantum pertinerereligionis curam.amp;magiftratum etram leges conftituere de religione, inquiramus modo quas cöftituat de Qjt« It.^ religione leges.Non eft aüt quod tex uel magiftratus arbitretur fibi get de reli pocedatédatam elfe conftiiuendi nouas leges deDeo.decuItuDei, gtone con^ de myftcrqs.deuero ói bono. Nam omnis magiftratus ut à Deo or Jtituat ma» dinatus.acDei miniftereft.ita Deo obedireStlegiueluerbo Dei ob ÿ/lratut, temperate at in hoc unice refpicere amp;ab hoefolo pendere debet. * Scriptitra,qur uerbum Dei eft.abundefatis exponit quxcuncp uc» rx religionis funtàmo ueiat dominus uerbo fuo quicquam ucl adlt; dereuelfubtrahere: magiftratus ergo nullas condit leges nouas de Deo amp;nbsp;cultu Dei.fed ueteres illas religiofefufeipit attp cuftodit, apz plicat propagat in regno fibi diuinitus concefto. Hue enim peni net quod regibus Ifraeliticis dabatur liber Legis diuinæ, ex quo re.* gulam fumerentagendi quar ex ofticioagenda erant. Ad lofuedicit dominus. Videutcuftodias fidagasCecundum uniuerfam legem, quam prxeepittibi feruus meus Mofes. Non recedes ab eaucl ad dextramuel adftniftram. Nccrecedetliberkgishuiusaboretuo, fed meditaberis in eo die fid nofte ut cuftodias fid agas iuxta totum illud quod feriptü eft in eo.Tunc enim profperum reddes iter tuum fidtunc ages prudenter.Principes ergo religiofî fid fanfti fumma fi* de fid diligentia contenderuntprxdicationem uerbi Dei, leges ritus fid ftatuta Dei tradere populo,retinete conferuaretp in populo, imd fid quam latiftime per omnes propagate, pro loco item fid tempore fanâeaccommodate;ialfam dodlrinam.proplianos cultus fid Ûaf* phemias profcriberr.adde fid eradicate. Sic inquam religiofas leges de religione conftituerunt aut ordinarunt pq magiftratus, Sic cura« ueruntfandle fid religiofereligionis negotium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SitxUt

Scholar erantquondam urbes Leuitarum in Ifraele. At has nrbes ftudiorum caufa fid pietatis ergo diligenter conftituit lofue. Eze* chias rex non minus folicitus eft de ftipendqs miniftrorum rite con ftitiiendis fid reparandis quam deofficqs reftituendis formandislp, Honosenim alitartes: fidinopia uarias excogitatexaéiiones .’ue# nalia hunt ipfaetiam facta, nedum uanahominis lingua. lofa* phat una cum facerdotibus fiue dodtoribus fenatores fid tribu* nos mitiit in totum regnum. Cupiebat enim modisomnibus uerbum Dei prardicaticum authoritate fid dignitate quadam.prx« dicatum autem defend! ac in ipfa opera produci fandla. lofias rexunàcum idololatriafidprophanis cultibustollttcmediopfeu* dofacerdotes: reftituit ucros uerbi Dei dodlores.reftituit facra: fie* ttti fid loas rex xdificia facra collapfa (obiurgatis Lcuitisgt;rcftaurau

DB PRAECEPTO DECALOGI Vr, Non poffum omniarecéfendo^iofequi.difcat exhis pauculis piuï princepsautmagiftratusqiudikquomododersligione cöftituat. Kouorimi Ex aduerfo kroboan» quidem audierat ab Aliia itionita, Sic dk tulttiu inlt; cit dominus, Regnabis iuxta id quod dcfidu ai anima tua, amp;nbsp;cris »«tifor« lt;i rexfupralfraelcm.Quodfiaudicris omnia quar pratcepcrotibi, Ä pfoma/fK ambulauens in uiis meis fcceris^ quod rectum eft in oculis incis, diéli^ utcurtodiasftatuiaamp; prxeepeaniea.quemadmodum fccit Dauid feruus ineus,ero tecum.ôixdificabo tibidomum firmam. Sedcon tempfîtmiferampIifTimas lilas promiHioncs.acrciecloucrbo Dei, templo Dei Hierofolymicano St culm leginmo, ipfis quoq; LcuitiS repudiatis,ex f{ce pleins aeauit fibi facerdoteSjiempla libi noua ext truxit.idolis ornauit feu dcformauupotius.facriRcia no iradita ucrlt; bo Dei,infticujc 8i obtulit,adeoqj noiiiim quendam Dei cultum relt; ligionemnouamadinuenit.Etquamuis Deum colereuelle uidcri cuperet,»men diuinitus proimpio damnatur. Auditeobfecro quid contraipfumproniinciaritosdomini. Tu (inquit Abia ex fenten'' tiadomini) malum defignaftifuperomnes qui fuerüt ante te. luifti cnimacfeciftideosalios,acfuiîles quidem illos, utirritares me K proiecifti me poft tergum tuum. Ob id adducam malum fuper do^' mumleroboam,excindam(^ipft leroboam mingentem ad parie/ Km,ciaurum ôC derelidum in Ifraele.âC expurgabo pofteritatem le roboam,ceu ftercus expurgatur.donec confummetur. Ac ad uerbii ha:c omnia compléta efte teftatur feriptura hifee uerbis, Cum régna ret Baafa perculTit uniuerfam domum leroboam, ita ut nihil fpirâs de leroboam àceret reliquum. Addern ille rex Baafa nihilo meli/ or Sdprudentiorfadlusalieno miferabili fui przdecefforis exein plo.pergitreligtonemexoticam amp;nbsp;uerboDei côtrariam.à leroboa» mo cœptam.continuare,populo tradere,in hoc propagate amp;nbsp;defen dere. Audit itaç amp;nbsp;ipfe à domino per praedicationem Hanani pro« phetæ.C^uando euexi te de cocno.K pofui te principem fuper popu lum meum Ifrael,tn autem ambulafti in uia leroboam amp;nbsp;fecifti pec carepopulum meumlfrael.utprouocaresme in peccatis eorum, en ego excindam pofteros Baafa.fif ponam domum tuam fîcut do mumieroboam.ldquodiâifbum exponitfcripturaperSimri prin/ dpem militix.Hic enim Hela regem filium Baafa probe potum^ amp;nbsp;omnem eius pofteritatem deleuit, Succeftit in regno Amri patet Achabi perditifTimi nebulonis.quem in acie carciderüt Syri. Régna runt poft ipfumfilqOchofiasamp;Ioram. Verum quando traditam uerbo Deireligionem reliquerant,8(Ieroboami regiam fed nouam traditioné fequebantur, adde Si Baalis pudendi idoli cultum adiece ran^

rant, excîndunturtandem funditus opera fæuifsimi fed iuftifsimi prindpislehu, Regnaratpropago Amri plas minus annis 4o* multo cum innoxiorum ranguine,fed périt poftquam menfura pietatis effet implet3;8lt; radidtus iuftoDeiiudicio tandem excindk tur.Difcantexhisftupendisfanè exemplisomnes principes 6imaz giftraïus caitéré fibi à tiouandis religionibus, amp;nbsp;mutandis à Deo it^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

ilitutis cultibus legitimis ueteribus^.Bonus SCfidclis dominus no fterreligionem ucram amp;cultumlegitimum plenefimplidterKab» folute in uerbo fuo inftituit.liominibusc]; unicc etfemper eußodien dum tradtdit,lianc ergo retinpant omnesjiuic immoriantur qui jc* ternumuiuereuolunt.Puniunturcœlitusquicunq} religioni Si cul tuiàDeoinftituto ueladduntueladimuntaliquid. Obferuatchæc lt;5 uiri principes.Maxima bine prouenit felicitatis Si infelicitatisfez ges.Ergo qui habet aures ad audiendum audiat. Nemo patiatur fe feduci bonis,fed uanis reuera impqsip iiitentionibus.Multô gratior cftDeoobedientiaquàm uiâimat. Net^ indigent DeiRatutanoz ftrisemblematis.

Sequitur iamalterum caput ordinationis magiftratus, id quod uerfaturinreóieconftituendaboneflate iuftitia Si pace publica, ld Ltgtsria quoditerum abfoluitur acquis Si bonis legibus, fltqui funt quibus ?nit aut re uideatur tyrannicum effeliberishominibus inqccreleges,ceuiu^ luspub, bo gum in colla libera: fuo potiusquemlibetrelinqucndum aibitrio. nuicr nez Dixit fane apoftolus.Lex iufto non eft pofita,fed iniuftis.Cacterum cejjariatef ideo iufto non eft pofua lex,quoniam iuftus cftiiuftus autem opera )è. tur iuftitiä ac facit fpontefua quod exigit lex à quolibet mortalium.

Proinde iufto lex minime difficilis eft,utpote quae animo Si menti hominis iufti confentit,S^ hxcillam cupide ampleftitur.Iniufius ue ro animum explere fttit Sia lege per omnia diffcntit,lege interim ne fibi Si glqs noceat cohercendus.Ita confequens eft cum leges bonis non fint onetofx,fed gratae magistpropter iniuftos autem neceffaz rise etiam.adeoljj ipfis iniuftis quoq; cobercendis datç, cas omnibus effe bonas Si utiles minimelp reqciendas.Quid quod ipfe Deus qui praenouitqualesfintfuturihomines atqueuerxlibertatifauct,ipz fam'tp in populo fuo conferuatam cupit,Si qui nibil facit inftituitlp inutiliter,legem tubt, ncc ulla unquam fxcula fine legibus uiuere permifitïAcfelices fueruntKefpublicx,qux receperuntleges ac le« gibus fe gubernandas prxbucrei infelices feditionibuslp Si bellis difeerptx, qux legibus repulfis.fuam illam bbertatem, fuum arz bitrium, fuam licentiam, ideftbeluinamlibidincm Si probrofam barbariemretinerecontenderunt. Sunt itacp legesbonx faluiares t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A

adco'cp necetfariæadpacem incolutnitatem^ regni uel reipublkx. Ac mirum eft ita defîperc quofdam Chriftianorum.cum Ethnid de legibus pronunciarint honeftifsime. Agnouerunt legislators fuos pro dqs.ea re tenantes,fe fateri bonas leges munus efle Dei.Nequit autem Dei munus elfe inutile fuperuacaneum. Plutarclius appel lauit leges urbium uitas.Demoßhenes diferte cenfeiTus eft leges ef/ fe dona Dei. Cicero nuncupauit illas iiincula ciuttatis (utpoie qux fine legibus difibluta difpergitur) fundamenta libertatis sequitatis, fii lioneftatis fontes.Leges enim reuera funt nerui reipub. ualidifsi' mi, fiCanimæmagifiratuum : ut nee commode uiuatS^ gubernet rempub. fine legibus, nc^ leges uim fuam exerant adeo^ amp;uiuät fine principibus. Itatp magiftratus eftlex uiua, lex autem eftmagK tus lex ui' firatus mutus. ExequutioneSlt; applicarioncredduntur leges uiux tut, amp;uocales. Id non intelligunt principes qnidicunt nnirftnb^«®

» tld)t.Nos fumus ius et lex.lntelügût enim Ce profua libidine quid libet praecipere pofTe.atq? id protinus recipieudu m efîe ab omnibus pro lege.Cprerum hoc citra contraueifiâ efl tyrannicü.Notifsimun* eft illud ex poeta delumptum, plané tyrannuum, Sic uolo,fic iubeo,fit pro ratione tioluntas.

Eft fane princeps uiua lex,fi animus eins obediat legibus fcriptis.Ä r on diftentiatà legibus naturç.Ergo fubqcitur legibus magiftratus S( dominatus. Nifienimprincipisanimus confentiatlegi,legem babens feriptam in pedlore,Slt; legem didtis Si fadlis exprimât, non eft appellandus uir bonus nedurti princeps. Rurfus dominaturle« gi 8C magifter eft legum princeps aut magiftratus bonus: non quod liceat ei illas calcare,abolerc,diftblucre,fîgere SC refîgcre.- fed quod illas Sc exerccre in populo SCadhibere applicareîÿ pro rerum exi/ gétia attp eo modo SC Iiacratione moderarefiueinterpretari poteft. ■^dderety nbsp;nbsp;Errant ergo toto cœlo qui arbitrantur propter aliquot ImperatO

udimere le rum SC regum priuilcgia,concedentia magiftratui, legibus alicubi gitiM, adiicereaut adimerealiquid mutareep illas.licere fibi benas legeia* bolere in uniuerfum uiuerelp contra ius et decorum.Nam ficut nul lis pertnifiiim eft imperatoribus SC regtbus priuilegia donate qux pugnent cum xquobono SC honefto. itafl donenttalequidpiam» nec recipiendum necagnofeedumeftab honeftisciuibustanquant donum aut beneficium,fed habendum magis pro pernit'e, uti reue ra eft,Sc promaleficio.Semperpermanetapudomnes SC ojnnibus faeculis immota legum de honeftate iufiitia SC pace publica mens et fubftantia,in circumftantijs fit mntatio SC adhibctur interpretatio prorei exigen{ia,pro aequo SCbono.Lex eft, Nemo csdatalterum: fîcésddc

Hcxc!dent,cidatur fie ipfe. Illa lex perpétua eft fie immuubilis, ne* que licet iliatn cuiquam abolere ullis temporibus. Interim rigor le* gis imminui potel'i SC lex ipfa interpretaricommode:nempe fi quis alterû cxdat,qui fit ipfi eximie charus.fie cxdai forte fortuna.no de« diia opera,no odto SC malicia.ideol^ cxdem redimere eupiat.ft fieri pollet,magno.Hic fané minime cxdtndus eft,acdifpenfathac par* te cum rigore legis magiftratus. Eft alius qui diutino fie uatiniano quidc odioalterum prolecutus eft,quern et cxdit.red prztextu fortui nx.Oceafioné enim quxfiuit, ut fpecic pro fe habeai cafus fonuitt* In Ituiufmodi caufa nihil legis poteft mutare magiftratus.fed cxdat Oportet eum,quern legis mens iulfitCKdere. Huius generis fie alia poftem proferre exempla,fed eaueo, quätum fieri licet,ne fim C. V. nimia copia fie prolixttate onerofus. Satis«.brtt ex difpiitatis leges efte bonas fie fempiternas.ac quatenus admittani principum,quain uocant Miit’wcif', id eft modérationem uel xquitatem ucl interpréta* «oiiem,limitationcm,difpcnfationcmue, nein ipfisillud triturn 8C uulgare hzreat,Summum ius fumma iniuria.

Demnnftraui hadenus leges eifebonas, utiles,neceffarias,»ter^ Qjiitliktf nasiconfequens ergo eft iftis adqcere,qualibus uel quibus maxime duitur Itgi legibus utaturmagiftratus,quibus hotteftatem, iuftitiam fie pacem but uutur publicam pro fuo officio conftituatatcpcôferuet.Vifum eft quibuf. mdgi/lra* dam magiftratum nullis oportere utilegibus fcriptis, fed pro natu« tut, tali zquitate pro temporis loci perfonarü fie rcrü exigentia,id quod ipfluideaturopttmû.pronunciare.Alii contenduntomnibusregnis fie rebufpublicis leges Mofis iudiciales obtrudere. Sunt qui lucre* pudtata fie profcripta,nihil agnofcant quam quod petitum eft exlelt; gibus principum ethnicorum. Aiqui cum illi,qui in magiftratu uer legiL fai fantur uel boni fuit uel mail uiri: cumc^ in optimos uiroscadantcu ptit oput, ptditates,ira,odiû,fauor,dolor,metus SC affeélionesalir,cuiquxfo tradiderunt rempublicam gubernandam, quicuni^ fcriptis legibus ate certoiurerepudiato, iubenthomtnemquemlibet in magiftratu conftitutii pro animifut fententiapronunciare^ An non belux fub* icceruntrempublicam'! Quid hie dicam de malis in magiftratu ho* minibus^ Furqsfubdiditregnum,quipeflimorumhominum de* cretis fubdidit, Sed uolumus.inquiutit.illos pronunciarc ex na* »urali xquitate.non ex animi corrupti Ubtdinc. Pronunciabunt er* goifti excorrupta animi libidine,acincrepiti, dieet fepronunciafl« ex naturalt xquiate. Adqeient fc non aliter poffe iudicare,ne* que aliter negotium poffe intelligere. Id ipfis uideri optimum quod decrcuerunt : nec hie quicquam aftum contra confeiemiam«

Te autem in ius uocabit qui aufus fueris ipfius uituperare fententP am.lta uero peribit iuftus, ôC dominabuntur barbarüTimi affeóluï amp;nbsp;homines fceleftiflimi.Et ut maxime donemusomnes in magk ftratuconftitutoselleuirosbonos,excitabit tarnen inter ipfos fen/ tentiarum diuerfitas iurgia ôC turbas perpétuas. Proindeexpenfis omnibus.longe pracftabtlius eftfcriptis uti legibus. Hoc ipfumdO'' ceat nos exemplum Dei noftriæterni fapientis optimi maximi.dan tis populo illi fuo peculiari,leges feriptas. Sat relinquitur alias ne/ gotii magiftratibus,iudicandifcilicef,ideftapplicandi conferendi^ caufas legibus,quatenus conueniantautdircrepét,qui pcccaritcon* Ln Mofis tra leges,qui minus.Porro in lege Mofaica,iudiciali in primis, funt nojiofctrwz multagenti ludaicæ propria peculiariaep, proratione loci perfo* dfnJa re^ narum Si temporis fieconftituta : ut fieapergamus omnibus alijS ^nif. imponere Siaptare gentibus.cum ratione infanire uideamur.Quot fiim ueroattinet iam olim eliminatas ethnicorü immundicias poil* liminioreducere in forum populi Dei ï Apoftoli itaep domini no/ ftri lefu Chrifti.neminem obftrinxeruntautgrauarunt legibus Mo faicis,neq; bonas ethnicorü leges damnarunt, ne^ malas cuiquam commendauerunt,fed leges ipfarumtp ufum ueldeleâum permife re fandlis liberum.Interim diligentüfime inculcarunt omnibus tilt; morem Dei,fîdem charitatem iuftitiam Si temperantiam,quodim/ buta his uirtutibus pedlora, nullo negotio uel ipfi bonas leges con» dunt,uel ex aliorü legibus optimas deligunt. Nihil enim refert fine exiudaicis legibus Mofis,fiueex Ethnicorum legibus probatis,libi magiftratus leges,quantum fatis eft,colligat, uel ueteres illas Si ha/ élenusufiirpatas, refecatis impqs iniquis Si iurpibu$duntaxat,fi Cüriofitat quxinipfisinueniantur, retineat. Cenfeoenim magiftratibus af/ O- nöHdn^ quis diligenter cauendam curiofitatem Si nouitatis Iludium. Rj' di ßudium ro fine motibus Si turbis confîgunturquod Prouerbio dici confuelt; uit,cornicum oculi: Si quæ ordinantur à curiofulis fere abolitis funt détériora.

Legts ciui nbsp;nbsp;Porro leges om nes uel de religionc Si cultii Dei externo prarci/

1er qualci''. piunt,ueldeexternauitse conuerfationc ciuilibuslp moribus. De religionis legibus didlum eft fuperius. De ciuilibus uel politicis le« gibus hæcaddimus,optimas uideriillas quæ procuiusiibet loci, perfonarum,rerum,temporislpratione,quamproximeacceduntad decalogi præcepta Si charitatis regulam.nechabentquicquam ini/ quitatis uel licciiæ Siturpitudinis.Sintprætereabreues fuccindçlp» nô in immenfum extenfæ aiit multis implicitæ expefitionibus; fini diredæ adiuftutnfcopum, ad rem fecientes, non fuperuacuæ.Tri/ bus autem

bus aütcomprehendunturferc tapitib.IegfS politic«, honefiateiu.* ftiiia amp;nbsp;pace. Proinde hue fpeólent leges,ut in repub.plätetur uel re Ltgts de tineatur difciplina honeftas: nempe ne quid fiat indecore libidi» honeßate. nofe ac turpiter. Legibus proferibatur otnnis obfcccnitas, petulan* tia.kuitas,libido 8lt; luxuria,in ueftibus,5Edificiis,poculis,cibis.Sanz jlecolaturcöiugium. Exulent forniceseuin fcortatione. Exulent adulteria ftupra raptus atc^ inceftus.Exhibeanturconuiuia modéra ta.Colatur fiugalitas uedigal omnium maximum. Breuiter quio quid cum honore 8C decore pugnac legibus explodatur. Muniatur legibus iufticia.Caueatur ne quis uel indigenarum uel peregnno^ rum Ixdatur.in fama,in fortunis.in corpore uel uita.Lxdens alium ÎN/iitM. ttiolenter uel infidiofe puniatur fecundum leges.Sint leges iuftx de adeundis hxreditatibus.de contraftibus.ftipulationibus, fideiufl'io nibus, emptionibus,de ponderibus amp;nbsp;menfuris, dc locationibus, mutuo, depofito, de mcrcede conduftis, de ufufruftibus amp;nbsp;ufu.» ra.Sit ordo inter patrem amp;nbsp;liberos, inter coniuges, inter dominum fiCferuum.breuiterfuumcuiqjcedatexintegro. Ne^enim ftatui hicomnes iuris tituloscommemorare. Prxterea procuranda erit legibus pax,ut quifcp fuis tranquille poffit frui.Depellenda eft om= Ltgts dt nisuiolentia amp;nbsp;iniuria,fopiendxfimultates 8i infidiae.Bella quo^ que fopienda funt prudentia uel excipienda finiendai^ fortitudiz ne heroica.

Cxterum ut talis nobis 8! magiftratus uita obtingat.tuffit apo ftolus ualdeprecaridicens, Adhortorut ante omnia fiant deprecaz tiones SCobfecraciones, interpellationes item, gratiarüafliones, pro omnibus hominibus,pro regibus amp;nbsp;omnibus in eminctia con ftitutis,utplacidamacquietamuitamdegamuscum omni pietate Slt;honeftate. Rurfus cogor nondum pleneabfolutahaccaufauez lacolligere. Crasadqciamreliqua. Vosiamdiligenteranimis in ccclum fublatis orate, amp;c.

D« Indicia er officio ludicis. Indicia «on effe Cfirißianit firoJii bita. Deuindidao-patja, z4n liceat niagißratui radtre ßm^ ttsf Qßare,lt;jujndo,i]uomodo,a‘ lt;]uid puniatf An propter relie gionem pwnire pofsitf SBRMO Vlll.

huius officia ludiciü 8i Pana fiue ultio, dequibus pro ! gratia à Deo conceffa.breuitatefuccinöa dicä . uos inz jtentis animis att€dite,amp; domino pro gratia fupplicatc, A 5

ïu^eium ludicium uarie accipitur.fed in pr»fenti efl fententia iudicum in* jwi'' terpofita inter litigantcs, defumpta aiitem ex legibut ftcuiidum

quum âCbonum,proue caufa propofitaàpariibusrequifiuit.pro/ Runcia(ainhoc,utdiriniactinganres, amp;nbsp;uiluumcuicpcedac. Pro/ deunt cnim in iudtcum confeifurn paitesjitigant de lirrcditate aul poiîefbone aliqua, quam panium quarlibet ad fe iure pcriincre conteiidit.proponcisin medium argumcntis.quibus fuum ius pro/ bant atq; demonftrant.Eadiligenter audiuni colligunt iudtees« deinde eadem conferu ne inter le nbsp;nbsp;cum legtbut, poßremo feruitl

fencennam.qua pniïeirionemalterx parti deeernuni,alierxadiniiit, Similir ratio eß amp;in alqs cauüs.Hoc uero iudicium eft.ipfa inquam iußitixcxeeutio.Eßautem lire ratio dirimcndi amp;nbsp;componendipit te« lenior conl'equentc nimirü perna atq; uindidla.cum iam nö lanr tum uerbis res agitur amp;fententtjs.fed uerberibus amp;nbsp;gladio.Et funl qnidem cauflxdiuerfx.quarum alix non poifuntnifiigladioüniri« ludifiu o- atix fententrjs 8C mitius longé tranlîguntur. Cxterü in bis eftfaluf ultio dóineolumicasreglnueireipub.Suntitaq;iudicium fifpanainob fiamifsinui fieqsmagiftracus longeprzßantiirima,etfiuideanturdura accru/ in offxÿt délia,Verum nifîexerceaturhzc(ut uidetur) crudelitas, omnesx/ tates ordines amp;nbsp;fexus experientur longe crudeliora amp;nbsp;reuera cru/ tut, deliflima.Nain crudelitas non eft.quz iubentc domino.ad feruan/ dos innoxios SC ad tranquillitatem in regno feruandam.exercetur, iuftamagiseftfeueritas. Fingeauteen rempublicam clTequx abfo lutilTimis inßruda fit legibus, quod rcligioncm attinet 8C mottf politico«; finge przterea nullum effein republicailla magiftratum qui leges lilas exerceat 8£ tueatur, qui omnia diifla amp;fadahoini/ num ad illas leges redigatat^ reducat df iccirco quemlibeeprofua libidine perrumpere quidlibet agere, quidoro leges illzfcriptx profunt ciuibuslt; Nihil prorfiis. PrzftantilTima ergo officiorum pars in iudicio SC ultione confiait. Etrequiruntillauirum fiueiu/ dicem prçAantem SC heroicum:quem ipfedominus in lege faaqua lem elle cupitac officium quodagatgrapiiiccdercribir:quamdcfcri ptionem recitabimus atq^ explicabimus, quando in hacrc iudicif perfona primas tenet.

tuJidtoffi Mofes przeipientedominoad iudices ait, Audite caufam fratrî eV* Jffiri* ueftrorum, SC iudicate iufieinter uirum SC fratrem eius SC inter pep ^itur, cgrinumeius. Non rccipiettsfaciem in iudicioitamparuum quant magnum audietis: neep timebitis ab ullo uiro,quia iudicium domi nt eft. Duo agit diuinus propheta in his uerbis. Indicat quodnam lit (udteis officium : SC quz uitia quitte morbi inficiant iudictni, quo

quo minus fuo officio fatisfeciat. Et quantum attinet ad officium boniiudicis,primorequtciturabeonequemrepcllat, fedaudiatO'' Aiußat «r mn«s, p^aruum, magnum, inquiiinum, ciucm peregrinum, no/ co^ne/Mt. tum 8C ignotum.Audiatautem partes beneuole,diligenter,attente. Excluditur his focordia amp;nbsp;animus à dicente alienatus. Excludun* turprxiudicia,quç mentemiudicisalicnant-Ipfares clamataudien duin effe intelligendumip fobriepriufquam iudicandum. Et uuk gare elf illud. Audiatur altera pars.Prudcter dicebat iudex ille ac* eufatori fe alteram prxbuifle aurcm,alteram refcruare reo. Compre hendimusin hiscognitionemiudicisdiligentem, neacccleret iuz dexincaufis nondüplenecognitis, quas uidelicetiudex cxreipfa non ex delatione partium iudicare dcbct.Deindeiudicet,ait.S(iufte Zudicel quidem iudicet iudex.ludicareeft difcernerc amp;nbsp;pronunciare fecun/ iußt. dum leges pro xquo amp;nbsp;bono,quid bonü,quid malü, quid redum, quidiniquü. Heluetij utimuruocabulo prteilen ober erteilen 0* btr ritsten gt;nbsp;quis dicat rem diligenter expenfam difcrimina^ re,Si incurua cöplanare amp;nbsp;redä facere. Partes affedibus csccane res redas incuruasfaciunt, iudex ad normS xquitatis Si legü adhibés, rurfus redificatiergo iudicare eft redificare.Prxterea iudicare eft de fendendo Sipuniendo afftrerc.Iudex ergo iudicat cum afTerit inno xium.cohercet nocentem. Cxteriim iudicandum eft tufte, id eft fc* cundum iuftitiam Si leges,quz unicuit; fuum illud reddunt. Iniuz fte iudicat iudcx,cum contra leges Si iuftitiam, ex uitiau affedibus mente, pronunciat. Infpicienda ergo iam funt uitia iudicum.

Eiplurima quidem funt iudicum uitia morbii^ antmorum ua^ luJicüuu^ ri|fed prxcipuiduo.Alter morborum corrumpentium animos iu tid. dicum, quo minus fuum exequan tur officium eft receptio facierum feu refpedus perfonarum, nempc cum iudex in iudicionon ipfas Re/peÄi« res,ucl cauffas quales reuera funt caufarum^ circunftaniias, fed uel ftrjmar«, dignitatem cxcellentiamüe,uclhumilitatem fortemücafftidani,ucl genus,uel clientelam ue! tak qnidpiam fpedat.Hocmalum cxcluz dctis dominus, Iufte,inquit,iudicabttis, non recipietis faciem in iu« dicioitam paruum quam magnum audictis. Alter morborum eft metus,fancueh€mensaffedus,omniadiftarbans prjclara confilia, omnesq; prxfocans uirtutes.Sub metu intelligimus Si fpem,nimu nfftâuu rum emolumentijjfdeo'qj Si munerü corruptclam.Qui metuituitx fux aut fortunis fui$,aiit ne que offendat magnatü, neue iudicia Si •dia uulgi in fe excitetiqui munera accipit.aut feaccepturü ab altna parnnfperatjmpingit in iuftitiä,Si promotictiniquitaté.Dns itaç. Non limcbius, in^u: r,ab ullo moftaliü.'nô fpcwbitis à

■ ■ DE PRAECEPTO DECALOGI VI. munerum.Ratio,Non uçftra rcs agitur.necp hue uocati cftis ut rem ueftram conRciatis,fed Dci iuJkium eft.Spcâandacft ergo uolun* ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tas ôflexDei.Ac Deus tueripoteQiudiccsiuftos contra iniquaquoj

tumuis odia 8f contra oinnem uiolentiam, Piæterea cum dicitunu dicium effe Dei, admonentur indices Dei iudicis fupremi exemplu ipfisefTeimitandum. Quale uero Dei exemplum fit exponit idem luin Vei Mofes in i.cap.Deut.fif ait,Deus non fufeipit nee perfona nec tnur exemplum nus.ipfe facit judicium pupillo Si uidux : Si amat peregrin urn, ult; imitetur, detilli panem SC ueftitum.diligetis ergo amp;nbsp;uos pcregrinum. Ita a-* gereoportetetiam indices diuinos in iudicioDei. Certc lofaphai z.Para.ifi princepsreligiofiflimusconftiiutisafeiudicibusdicit, Videtequid '• agatis:non enim hominis exercetis indicium fed domini.qiii uobi* feum eft in caufis quas iudicatis. Sit ergo timor domini in uobis, obferuate Si diligentes efte. Quoniam non efl: ulla peruerlitas aut corruptioapud dominum Deum noflrum utuel perfonas fufeipiar uel munera recipiat.

His adijeiam alios quoqt fcripturselocos qui fupcrioresilluftf?gt; partim, partim officium iudicis lïgniRcantius explicent Si ornent {nDeuteronotniolegimus, Indices iudicabunt populum iufloiu* dieio.Non declinabis judicium,nec agnofees perfonam, ne^aeek pies munus. Quoniam mnnus excæeat oculos fapientum, Si pet'' uertit uerba iuflorum.Iuflitiam iuflitia profequaris, ut uiuas Si pol' txodi tj. fideas ictram.RurfusinExodo legimus, Nonfequeris rnultitudi'' nem in malo.netp refpondebis in caufa, ut declines pofl multos ad peruertendum.Pàuperem non ornabis in caufa fua ; netp peruertes caufam pauperis tuiincaufafua.Auerbofalfolongeaberis.nccina nocentem SC iuflum occides. Quoniam noniufliRco impium.Mu ' nus ne acceperis, quiamunus excxcat uidentes SCperuertituerba Xeuit. tÿ, iuflorumJtem in Leuitico fie lcgis,Non facietis peruerfum quid in iudicjo,nec fufeipias facicm pauperis, nerp honorabis uultum ma* gnifïci,in iuflitia indicium proximitui decernes. Item,Nolite face/ reiniquum aliquidin iudicio, in régula in pondéré Si in menfura. Bilanx iufta,lapides jufti,epha iuftum,SC hin iuflum (ît uobis. Ego gt;nbsp;dominus Deus uefler,8Cc. Comprehenfum in his domini Dei no* ftri uerbis aut prxceptis pauciffimis omne illud arbitor quod philo fophi SC iurifprudentes uix multis abfoluunt libris. Super haccom^ lerein,ttt niafanélilfimusDeiprophetaleremiasclamat, Fache judicium ü iuflitiam Si liberate ui oppreflhm de manu calumniatoris.-peregrh num quo(^ pupillum Si uiduam ne contriftetis neep iniuriam fach .tû SCfanguineminnocenté neeffudcricis. Hxcdeiudicum officio.

Fruftra uero de his lmcuflt;^ apud quofdä düTcruimus, nifî etiam /uJiciii nJ ipforum obieAiones diluamus, quibus contendunt demonftrare forum in uniuerfum omneabrogacum eife, in euägelio dicente do ta inttr mino.Ei qui te uelit in ius trahercac tunicam tuam tollere perinitte chrißioa illi 8( pallium. Et iterum, Cumabiscumaduerfario tuo ad magilt; not, firatumda operamut in innere componas cum illo. ne forte trada.* risTortori. Addunt lites forenfes ab apoftoloPaulo ad Corinth, fert beiite in cap. d.damnatas.Ad qux fic refpondemus, Siçutocconoz miam non abolet damnat dodrina euangelq apoftolorum ita ncq; politiam.Obiurgat amp;C repellitdominusin cuangeliofecun dum Luca adolefcctem qut poftulabatut cum fratre fuo agcret quo is partem hçreditatisxquamccdercnnon quoddamnaret fiquis po feeret diuifionem xquam.aut partem iure fibi dcbit3,fcd quod exiz ftimaret id nequaquamfui elfe officij.fed iudicum.Qui$,ait, conftiz luit me iudicem aut diuiforem interuosTrarterea ficut in euangclio fcriptum legimus, Si quis uelit terapereinius Sf tunicam tuam à te tcgt;llcre,cedcilliamp;pallium;itaexaduerfononTequirituraIiud in to taeuangelicadoifirina maiorediligentiaquàm charitas 8C benefiz centia.Cxterum confertur benefiicentia ft alias per iudicium nbsp;nbsp;iufti

liam maxime. Cum autem propter iudicium amp;nbsp;iuftitiam exercen* dam amp;nbsp;conferuandam inuenta fint indicia: claret ipfa per euangez lium minime elfe abrogata. Clamant infiignes prophetz Ifaias K Zacharias, Illc.Cefrate malcfacere, difcite bcnefacere,quzritciudiz Ifaia t. cium,fubueniteopprcfl'o,agite in iudicio caulfam pupilliS^uiduz.

Hieuero,ludicate iudicium ueriiatis,amp; facitc beneficentiam ac miz Zad), 7. fericordiamunurquisep cum fratre fuo.Viduam pupillum.percz grinum Kpauperemnolitecalumniari. Peccantergo quiiudicia pertucbareamp;iudicescfubfelliisdcturbarepergunt.Namutbonam Ueri D« cultus partem aufefunt ,fic iniurqs rapinis amp;nbsp;opprefsioni pauperumianuamaperiunt. Przeepit dominus fateorquztecitata (untabadueifarijs. Earationeuoluitconfulere hominum quicti: fedquoniammalitiahominum elf infuperabilis, paticntial^inno« cuotum animosaddittniquis nebulonibus, nequaquam damnauit dominus moderatum iudiciorum ufum. Sedamp; Paulus a polfoluc non femel iudicqs legitur ufus in Aftis apollolorum. non propter pecuniam fane aut peculium,fedpropter uitamfuamquam cupicz batferuatam defenfam'^ àlatronibus.Nec confenttt in iniquum Fe Hi przfidis iudicium,fedappellatadCzfarem-.Si tarnen non igntJ ramus Paulum actione haefua niliil peccaffe eötra doftrinam Chri fh cuangelicam.Idem Paulus ad Corinihios non damnat abfolutc

Dfi PRAECßPTO DECALOGI VT, quod in foro decertarent Corinthq fuper rebus ad uiflum pertine tibus.fed quodfubinfîdelibusliiigarëtiudicibus. Deeebat quidein aequo animo iniurias ferre.indcccnseft ulli ullam inferreiniuriam: quoniam uero dominus iniuriam fuilinentibus mederifubueni* ricp uolt^t in iudicio.nihil peccat qui cupiat iniuriam à fe propulfa* tarn,non uinditfla priuata,fed xqua iudicum fententiaJdeocp prx/ cipit Corinthiisapoftolusfibiexfidelibus deligantiudicesquiliti* games propter res temporales dirimant.

DtuinJi^ nbsp;nbsp;nbsp;Expoßta parteoificiorummagillratusfecundaiudieio uidelicef,

damaÿt dcfcendimus ad tertiam Si poftremam cxplicandam, ad uindiftam Jlratus. Ôipœnam,NammagiftratusproofficioluogeritgIadium;ergodi CUdius^ uinitus iubeturuindicarebonos Si cvdere malos.Gladius cnim di uina eft uinditfla feu inftrumentum quo Deus fuas perfequitur in' iurias Si hoftes fuos:ac ufurpatur generaliter in fcripturis pro ultio' neSë uindiifla.Apudleremiam clamat dominus, Gladiumuocofa peromneshabitatoresterrae.Itemapud Ezechielem, Gladius tus ôipolitus eftutiuguletuiâimam.Riirfus.Dabogladiümeuni in manus regis Babel.GertePharaones Aegyptijs didifunt rtgcS ipforum,quafitudicas uindices. Eft aiitem duplex apud magiflra tumgladijufus. Velenimfontespuniuntpropterininriasaliisilla tas amp;nbsp;propter malefîcia uaria.Vel hello depellunt lioftem graflan' tem.aut opprimunt rebelles uel feditiofos fuos ciues.

An Uceat nbsp;nbsp;nbsp;Veruin obqcitur hie nobis iterum fecundum dodirinam euangc

eccidere lij neminem poffe uel occidi uel occidere.eo quoddidiumfit à do' «fl pitnire mino,Ne refiftatis malo.£t ad Petrum,Gonuerte gladium tuum la fontaf uaginam fuam,Omnis qui gladium fumit.gladio interit.Refpon' demus in totafcripturapriuatam prohiberi uinditflam, non publi' cam.Priuataautem erat uindidfa dd inordinaria quamexercere pa' rabat apoftolus Petrus,ad przdicationem uerbi Dei, no ad tribunal ad arma autmilitiam uocatus.Atrpcontra priuatâ Si inordinariain uindidlam rede pronunciatur,Omnis qui fumpferit gladium , in* teribitgladio.Gzterumpublicamuindidam Si ordinarium gladrj ufum minimeà Deo in ecclefia prohibitum efle, demonftro hoc di' uiniapoftoli teftimonio, Docuit Paulus in 12. cap. ad Romanos quid à nobis exigat euangelica perfe(fiio,amp; inter alia profert et hpc, Ne ulcifcamini uofipfos diledii.quin potius date locfi iræ.Scriptum eft enim,Mihi ultio Si ego rependam.Quoniam ueroobfici potc« rai,AtquihaerationeGhriftianapatientiacxdibus Si parricidijs co piofifsimam fuppeditabitmateriam.fubijcitin mox infequctecap, *j. Magiftratus Dei niiniftereftjtibiin bonum, adterroremmale agentibuâ

■gentibuj Non enim fruftra glidium geftat. Nam Dei mînifttreft nltorad tram, ei qui quod malû «ft fecerit. CoUigimus ergo ex bac apoftoli doétrina abs quolibet noftrum Dco permitienOam ultio nem,neelicicam eiïemndiiftam priuaiam. Lkica cilauiem publica ordinaria.Nam Deus qui dixit nobis.Mihi uindtdlam ctdito, 8C ego reiribuâ.idem uindiiflam illam fibi pcrmtlîam aut datam, con* cedit Magiftratui. Iccirco magiftratus eft gladio perfequi hominum iniurias.idcp diuino nomine amp;nbsp;iuiïu.Ergo quando punit magiilra lus,Deus ipfe.cuius eft uniuerfa ultio,punit per magiftratû, qui hoc nomineappellatur Deus.Prxtereafcriptum eft,Malefîcum non pa tierisuiuere. Item,Diftipatimpiosrexfapiens.amp;conuertit ftiper cosrotam. Rurfus,Qniiuftificatimptumamp;quicondemnatiuftû, C/«nentt4 Bteriÿ eft abominatiodomini.Nec défunt exempla approbâtia no= pr«epojîer4 bis quoidam incurniTeiram domini grauiffimam, quod dementia prxpofter^peperceruntillis, quos mandarat Deus gladio percute* re.Oe Saule loquor Achaho.Ex aduerfo funt innumera optimo« ruin principum exempla teftantia maxima cum laude fupplicium fumidefceleratis.Neqjenimullumpcccatum autullaculpa hxret in feriente Si fupplicium fumente principe de noxio Si fcelcratoho mine.ldeocp in lege uftp ad faftidium repetitur, Sanguis eius fuper cum. Porto fanguisnoxii licet non eftufuslit.impuiaturmagiftra tui pro culpa.quando fill negligensofficqueniam dat nulla uenia dignis, nec uindicat innoxium. Nam particeps efficitur inturix SC effufi fanguinis iufti.quem non uindicat, dum ilti parcit cui iulferat dominus tn ceru.cem dcuergeregladium Profe^ononeftcrudelk StuifuM tasfuti falfo iudicatur)iufta magiftratus feueritas,in puniendis magt; no eß cru^ leficis hominibus.Prxpoftera autem dementia parcens facinorofis deliut, 6i indignis uita tonfortio'ue hominum, reuera atrox eft crudelitas. Nam cum magiftratus mortem mcritos nephandis flagitijs dimiu litimpunitos ac incolumes,augetur principioaudacia fimili fcelere obnoxtis,progrediendi uidelicet in fceleribus. Vident enim parfum dfefimiltfacinorediffamatis Deinde qui nondum inprofundum fcelerum demerit funt, tentantur autem à malo in boras, ut fe totos demergani in nephanda flagitia, facilius manus dabunt. Vident elt;e nim dementer traélari fecinorofos. Poftremo nihilo meliores fere reddunturimpunedimi(Ti:imóconduplicantiammala, eoly reddit tandem res utcogaris ilium iam ferire propter parricidia multa, in quonoluifti punireunum homicidium, feruareip innoxiosquos interea latro fuftulit. Lupos ergo Si urfos emittunt in plebem qui Vcbulones nepharios dimittunt.

Qjiiir« Dt Oftenfoiuregladi} SC quod magiftratus uindicareiniuriâs ho« us iuheas minum amp;nbsp;facinorofos ocdderepoffit, œnfidercmus porrôqu« funire fa^ fint caufxobquasDeusiubetfuppliciumfumeredeiioxii'ihomi* WOTofos. nibus,item quâdo fit firmendum fuppUciuin,denic^ qux fint fuppli dorum aut pœnarum irrogandarum à magiftratu gentra.

CaufTx pociiïitnx propter quas noxios punire palàm prxcipit dominus illx feré funt. Vint ui repellit ôC hominum falutem amp;nbsp;in« columitatemopcratur dominu$,uindicatiniuriamperpefibs,amp;re/ fiicuicqux refiitui pofiunt.Idem iuftiiiamfuam dedarat, qux cuiqi rcpendit pro fuo fedo. Probrofa ergo fada morte eluit probrofa. Admonei reos fui fceleris d^fenfumferè indu pœnitentix amp;nbsp;fallu ' tis. Nâ fi facinotofus agnofcat fcelus admifiïimpœnitcat^ ipfum delidi SC toto pedoreeredat in Chriftum»remittitur ipfi pecatuin lgt;Kcaif, SCfaluacur;ficutiapcrtum habemusin latronecrudfi'xo teftimoni/ um.Cut cenefupplicium fuit falutis occafio. Alteri latronum nihil falutis obuenit,quia non credidit in Chrifium ne^ diuexationeiHa fua admonitus fapereeœpit.Prxtereaexhibeturiudûqs publicis SC uindida exemplum omnibus alqs hominibus quodikant ipfifibi ab huiufmodicauere fl3gitt}s,nifî fimili malintperirefupplido^

QÿodoÂ- Nonanimaduertatautemmagifiratusinquenquamnificonftd nimaducrz prius puniendtim.eamquam decernuntindices poenam comtneru tdt Maÿ' ifie.ac Oeum iuififfê in taledclidum animaducrtere, id efiiureDci ßratus in damnatumefiequodpunitur. Illud uero conftabit ex propria libc^ noxios, ratppuniendiconfefiioneuelextcfiimonqs probatis contra punk cndum latis fiue colledis.denicp ex collatione (egum cum ipfis pu^ niendorum (celeribus Ergo non licet magiftratuianimaduerterein uiriutes,in ueram religionem SCin uiros proboshoneftos ôCreli* giof s Magiftratuscnimordinatusefià Deoadterrorcm non bo* nis fed factnorofîs.

Q)tie fup^ Ac de modo ratione pcrnarû non eft curiofiiis difputandurn. flicioru gt Séruerquxlibet gens autciuitas fua fupplicia SC modum fuppliciot »er«. rum.nifi forte mores patrfi habeât aliquid rruculenti SC iniqui. Hoc enimadxqui SC boni regiilam moderandum efle nemofanus ne* gauerir.Species fuppliciorum fitntdeportatio fiueexilium, diminu tiocapitis.miildatioin (oriunis, carcerac uincula, uirgx.fligmata, amputatio mernbrOrû.ipfadenKp mors perfeda gladioigtii aqua laqiieoautmodisa'iis,cuilibetgentipropres. Neccaret fcriptura triÂium huiiifmodi tiiuforum catalogo Legimus cnim in Iibro Ef* drx, Qiucûq» aiitem facerenoliterit legem Dei tui atqj legem régis, dï hoc thco fiat indicium/iue ad mortem,due in exilium, fiue ut ft-cultaiibux

cul ta tibu S inulftctur.fiue ut coniiciatur in uincula SC carcerein.Hçc non temcrc propter cos cominemoro quibus hate uidentur inter deles non eiie uel nominanda.

Czterum modus in his diferetiot^ apud indices fît oportet, certe Diferetiott ut enormia peccata grauiter puniätur, minora dclióla mediocribus (lemtnM fuppliciis coherceantur, in minima uero feu leuia moderatius anu iudicit« Hiadueriatur.NotifTimumeft illudclege diuina. Pro menfura pec* cati ent dC plagarum modus. Vbi ctiam locum habet confideratio clementiz iudicis.Excufatreum non raro uelfexus uel xtas.Excu* fantur aliquando fatfla eius alioqui non bona circunftantqs rite exi pcnfis.Confîdcratur item à iudice diligenter rei anteaéla uiia, qux cum haólenus fuithonefta 8i proba, plus mcretur reus clementix. nifi facinus ob quod modo tenetur uinólus tam fît enorme, ut nul« lam admittat clementiam. Verum pietas fîue timor Dei,preces quo* que eft'ufx ad dominum, Si diligens légitima^ fadi aut didli,id e(t beinorisexaminatio.optimaerütregulaquandoiudex ueldemen teruelfeueriteragat. Alioqui decens dementia maximähabet lau* dem cum apud Deum tum apud homines.

Demonftrauicharitatiueftrxquodmagiftratuspunirefontes SC Qß/ttidm poffit Si debeat,deinde quare uolucritDeus puniri palam facinoro fmt punim fos.hinc quando,quomodo 8i quantum fint puniendi.Reftat ut di da m wxij« camus propter quid uel ob quçdditfla fînt puniendi.Idautem uno uerbo exponi poteft, omnia diâa Si faffa quz legibus Dei Si ma* giftratus eötraria funt,id eft omnia qux contra leges federate Hunt, funtpunienda. lam uero leges latx funtucldcrdigioneuel de re* bus ciuilibus. Ac hx quidem uerfantur circa honeftatem iuftitiain paccm.Proindcpunire autcohercere oporict omnes quotquot ho« neftatem iuftitiam Si pacem publicam Si ciuium priuatam contur* banr.afdigiint.uexant.perduntatcp fubueriunt. Puniatur foeditas, obfcœnitas, libido.ftuprum.fornicatio, adulterium.inceftus, fodo* mia,luxus,ebrietas,crapula,auaritia,impoftura,ufuraatterens, pro* ditio.cxdes.parricidium, leditio, Sifiquidahudefthuius generis. Caialogumfatisprolixumtexit dominus in lege fuaapudMofen Leuit. 19 Si 10 Et ne quis hodie ilia arbitretur elfe abolita, audiat S, Paulum dicentc.Iuftisnoneftlex pofnafediniuftis Si inobfequen« libus impqs Si peecatoribus.irreuerentibus Si prophanis.patricidis Si matricidis, liomicidis, fconatoribus, mafculorûconcubitoribuf, piagiarqs, mendacibus, periuns Si fi quid aliud eft quod fanx dogt; élrinçadtierfctur.Sed eötra religionis leges peccaiapoftaix.idolola ttx,blafphemi,hxretici Si falfidodlores,teligionis deni^ irriforcs.

ma^ Contnuerfum ellautem Sfcontrauertiturhodieadhuczn Ikel^ firatuspu-. magiHratui fux poteftati fubditos punire refigionis uel contempt* nirepojtit ueiconcumeiiisaifc5tzgra ia.*'Maniclixi 8i Donating futrunc in propter re eafencentiaquodnemoßtreligionisgratiaurgendus, nedum cx^ liÿoné uio dendus.fed quilibetfuo relinqucndus arbitrio. Verum feriptura di* lutamf uina diferte mandat magiffratui ne pfeudoproplieris parcat: imo ix teneur rebelles Deo legibus Si iudicibusfandis occidi line miferP cordia.Loca funt in fcripturis illuftrilTima Si nemini nô nonfsimï. Alter habetur Deut t;.alter in eodem lib.cap.i^. In ExodoiizcpO nitur lex. Qui immolât dijs prarterquâ domino fob, cxtermineiur. Ocadituraclapidibus obruicurblafpliemusinLeuitico.ln Numelt; ris carditurqui uiolaratrebgionem fabbati. Etquotquxroilloruffl caduntgladio ultore liernente, qui uitulum erexerant Si coluerant in defertolt;Helias celebri facrilicio matflauit aliquot centurias pfeu^ doprophe-arum ad montem Carmcli. Elifeus mandantedoinino inungit leliu in regem ad hoc ut Si domum Achabi extirpetet factf dotes Baal immolet una'omnes. loiada facerdos Athabam c*cidirgt; lofias rex Deo diledilfimus facerdotes excelforum facrilegos Si per tinacesad un urn omnes fuftulit.S AuguftinusTraiflatu in lo3n.itgt; contra Donatiflas difputans exrmplo Nabuchodonoforis oßendit Chriftianos principes iufteanimaduerrere in Donatiftas Cliriftutfl Si dotfirinam eins uibpendentes. Inter alia, Si rex Nabuchodono/ for.ait, gloriam Deo dedit.quia liberauitdeignerrespueros.Sitan tarn gloriam dedit ut decretum mitteret per regnum fuû; quomodo ifti ( noftri ) reges non moueantur, qui non tres pueros attendunt liberatos de llamma.fed feipfos liberatos degehenna, quando uû dent Chriilum a' quo liberati funt exufflari in Chriftianis, quando audiunt diet Chriiliano, die te non elfe Chriftianum i Taha hedt uoluncamp; faltemtalia parinolunt. Namuidete qualia faciunt.df qualia patiuntur.Occiduntanimas:afdigunturin corpore. Sempi' cernas mortes faciunt.äf temporales fe perpeti conqueruntur, H*r illc. In nouo tellamentohabemus maximorum Chrifti apoftolo/ rum Petri Si Pauli exempla clariffîma. Horum alter Ananiatn St Saphyram llernit propter hypocrifîn Si mendacium fîue ßilam rte ligionem. Alter Elimam magum.quafierutis ot ulis, cæcum reddit. Neep admodum refertcçdaturahquisgladiopoculisanuerbis. Oc ciderc eft occidere, quocunq; fiat modo autinftrumento. Et DeuS egit perapoltolos: idem ille agit per magiHratü. Namultioeft Del qui illam traditmagiilratui uiris'cp primaries exercendam uel funteii dam de fadnorofîs.Ëxtant leges multxfanâiflïmorum principuni

Clniftianorum in negocio religionis lata: mandantes punire ido« lolatras apoftatas harreticos 3C impios.Vnam ex multis S.Cenftan tini Iinperatoris charitati ueftrar recitabo.Scribetis enim ad Taurunt P P. Plaçait omnibus locis attp urbibus ufrtuerfis, ait, claudi protü nustempla accefTu uetito omnibus licentiam delinquendi perdi tisabnegari.Volumus ctiâcunéiosfacrificiisabftinere. Quodfiali quid forte huiuûnodi perpctrauerint,gladio ultore fternätur.faculta tes ctiä percpti fifco decernimus uindicari.Et ßmiliter puniri icéfo« res prouinciarum,fi facinora uindicarc neglexerint. Eadem prope mandant uulgatis edidfisThcodoftus Valentinianus incodice Theodofianotit 2.item Valentinianus S^Martianus incodice lu« ftiniano tit. i i.lib. t.His omnibus accedit illud quod citra controuer fiam iure Si religiofe puniuntur adulteri homicidac fcditiofi impo* ftores 6i blafpbemi.Inde confequens eftoptimo iure occidi Si pfeu doprophetasauthærcticos. Nara funt iinpoftores blafphemiSC homicidx,

Cxterum in punicndis bis magna eftferuanda habendalp ratio, Qp« mez primo quidem perfonarum,deindeueroerrorum: poftremo ipfarü derdtio dd quoqjpocnarum.Naminperfonamagnaeftdiuerfitas.Suntenim fiikndd antefignani 8ii duces peruicaces in enoribus, qui audaces funt, in punit do. hypocritx Si loquaces,Si iccirco ad feducendum appofitiHimi, ipfi quidemcitraemendationeminpropriamruentes petniciem Sia.« Itos fecum perttalientes. Et hi modis omnibus funt cohercendi ue^ luti ecckfix pcftes, ne contagio ipforü ceu cancer ferpat latius. Sunt deindefedudi quidam ac dementati ab alqs,qui errant fed non ma litia neep pertinacitçr,fed refipiunt in tcmpore.Hos non oportet da« mnareprotinus.fedorareacfußineredominum erranteslp fpiritu lenitatis Si manfuetudiniserudite,doneeredeantad mentem mez liorem.

Porto in erroneis dogmatibus alia alqs funt grauiora.Sunt quç» damadeoimpiablafphema indigna. Ut ne äudiriquidc neduin ferripolfint.SuntquæreôàSi palam tendantin fubuerfiontm rfc'i pub.nifiin tempore fopiantur.Oportctautem fcripturis SC manifez fta ueritate euincereilla qux in aceufationem ueniiK,e(fe talia,quaz lia dicuntur.Comperta ueritate Si produdlis apertis teftimoniis feti pturz licebit in blafphemos Si euerfores ecclefix reipubliczlp gtaz uiffimeanimaduertcre.Scdlcuiormitiorlp pœnadecernatur conz tra errantes in leuibus,non capitalibus erroribus Nam errant qui* dam,fed ita uterroribus horum Deus non blafphemetur,ói ecclefia tonliftatjdeniq^ ipfa non interturbeturrefpublka» Ybirutfus occui

nt cuilibet illud apoftoli,Alter ahcrius onera portatr. ItemJnfïr* mos in fidefufcipite,nonaddqudicationes difceptationum.

lamamp;infupplicnsâlt;pœnisiii(igneeftdircrimen. Pertinadter errantes amp;nbsp;alios iecum in erroremabducerein^erroribus retinere contrndentes.blafphemiamp; perturbatore$imó fubuctfores ecdefîa rum iurecxdipoflunt. ldeo tarnen capitis fupplicio non protinus afficienduseftomnis quierrat.Et quxminisamp;' increpatioiiibuscu rari pofTuntinon debent acerbioribus elui Si puniri. Modus in re qualibetoptimuseltEftdimuldba pecuniaria.SütcarceresinquoS concludipofl'unt.ne alios inficiant qui uenenoprauxdotfirinx fidei corrupt! funt.Sunt amp;ali£ corporum aftlidiones quibus coliec een tut errantes, amp;nbsp;ut noceant minus alijsfanis. Si utipfïferuentur, non toti pereant,fed reftpircant.Scd timor Dei xquitasACprudentia iudicis intelliget ex circunfta ntijs quomodo punienda fint in fedu* floribus Si feduótis praua dogmata dlt;peruicaxrebeUio,autfioIida Si minimemaliciofa credulitas.

DeaJmonï Admonitioferia 2{diligcns locum non habet infccleribus nc^ tioneprlt;egt; phandisiam perpetratis Si gladioeluendis.'cureter^omagißratus teJoitefice utmoneatin temporemonendos.Namadmonitioferia S^diligc$ tMz». diligcntercömendata cft omnibus proceribusexercendaergafub/ iedos lam aliqua in re periclitantes.Sed Si prudentes Si pij ma/ gifiratus non raro pepercerunt peccantibus ignoranter, refipifce»/ tibus autem ad feriam admonitionem.Dominus in euangelio iu/ bet admonere peccantem S^obfequcnti parcere,rcbelli grauiora inlt; qcere.Etlofuepriurquam ad arma conclamaret, mifia legationeia bet Kubenitas cum foci}s demoliri aram,quam si Is uidebantur ex/ truxifiecontralegcm domini.EtluftinianusCxfar refipifcentibus ampledcntibusip melioremfententiam ucniam conceltit Conftit. lOp.Nam amp;Iofias non omnes erroribus implicitos occidit,fedin/ curabiles maxime. Moderatio ergo adhibenda magiftratui in fon/ tibus puniendis.

^ffondt» NonpolTumhicdifiimuIareS^tranfilirequod hishaftenusde sur ad obit fupplicio à me allatis obtjcitur à quibufdam, nempe apoftolü Pau/ fiiontt. lum non prarcepiife hrrcticü hominem poftunam aut alteram ad* monitionc occide aut muldlato.fed deuita. Fidem itc effe donü Dd» quodnon polfitulliinferiautdarigladio. Prarterea neminem elft cogendum. Qui cogit, hypocritam fiicere, religiofum facere non pofie.Iam etiam apofiolos nulla à regibus fubfidia uel ad tuendam ' religionem Chrifii uel ad propagandam aut ad puniendos bofttS religionis atç blafphemos pofiulafiie. Ad quj pauds fic refpondeo,

ScripfitPaulusadapoftolumdumfcripfitepiftolä ad Titum. Apo-» ftalum ergo informât, quomodo fc gerat in fuo officio erga hxreti cutn dcploratum.SiadSergiumPaulum autadprxfidem aliquem fcripfidetiproculdubioamp;huicprxfcripfiffec fuum officium. Certc idem ille Paulus (fans corä Sergio Paulo principe Cypri,fuo faóio demonftrauit Sergio quid deceat magiftratum Nam Elymam pfeu doprophetim non tätum obiurgat uerbis acerbifsimis, deinde eius fe abdic.it confortio ipfumcp deuitat 8lt; fugit, ficut Cerinthum Ioan ncs apoftolus.fed öC corporali percutit cxcitate.

Fateor fidem effe donum Dei in corde hominis cuius ferutator FiJeitß folus eft dominus.Cxterum ex diiflis 8lt; faélis iudicaniur homines; den« Dii» üt ergo non fit puniendaerroneaanimi opinio, heutiquam tarnen ferenda eft peftilcns Si impiaprofefsiofiuedoftrina. Nemo fan^ punit in hoc fxculo prophanas autimpiasanimicogitationesiat fi hx in apertas erumpant blafphemias,puniuntur iam à bonis prin cipibus blafphemx uoces.'interim pietas non eöfertur per magißra tum.Iuftitia ipfifsimum Dei donum eft, quod à folo Deo homini* bus conceditur.Sed quis adeo ineptus ut inde colligat, ergo iniufti, taptores.parricidx Siueneficinonfunt puniendi. Nam puniendo magiftratus non poteftiuftitiam conferre iniufto^ Oportet itac^ di« feriminare inter fidem uti eft donum Dei inhxrcns animo hominis Si uti eft externa profefsio pronuntiata Si teftificata coram homini« bus. Du enim fides falfa in animo fepulta latet,necinficit quenquä nifi infidelem.puniri non poteft infidelisiubiautem fides latens cz rumpit in blafphemias,ac Deum palam lacerat,et proximos quofep inficit,protinus cohercendus eft blafphemus et feduéfor.ne malum latiusferpat.Hunc nolle cohercere,eftgladium furiofodarein ma* nus,utconficiatimprudentes Siimbelles.Fides eftdonum Del,fed conferthoc fuum donum Deus per media.Ea non uult negligi.Scit paterfamilias fidem effe donum Dei,fed nihilominus erudit liberos fuos inuerbofidei,8iprxcipitutabeantinccctumfacrum,profidc orentacfidemexuerbodocentisdifcant. Indignifsimeferretimeî non ferret parens bonus fi filius diceret,Noli pater me erudirc, noli me mitterein ccctumecclefiafticum,nolincgligencem fcutica exci* tare. Fides eft donii Dei,quod no per fcuticam incutitur. Quis ergo xquis auribus audiat clamantes fidem effe donum Dei,ergo nemi* nem propter fidem id eft propter fidei corruptione Si propter bla* fpliemiam effe caftigandum i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quenjuam

Ac Pettlianus quidem clamabat dicens, Abfit ab fit à cofeientia no (ogtrt ai Ara ut ad nofttä fidem aliquem compeliamus. Author Augu.lib.z^ fiicin.

DB PRÄECBPTÖ DECALOGI V Ï» cotra Petiliani literas cap.83.Ergo nepergcmus paria proferre cura liarreticis^autdiccre dominum Dcum in fcripturis hypocrifin plan tarecum minis Sicaftigaiionibus perpelIitadbonum^Dauiddicit, Bonum cft milii domine quod humiliaucris me.Et Icrem.Caftiga-' fti me domine,ait.etcaftigatusfum.uelutiuituIusindomitus.Quod fînemo compellendus eft ad bonum.cur qurrfo tories iubct morta* lium fapientifsimus Solomon caftigare liberos ï Qiri pareil uirgar, odit filium,ait:tu quidem percutis eü.fed uirga libéras anima eius à mone.Quotidiana experientiarerumiÿ natura euincituehemcntlG fimos in hominib.elTe affedliis.quibus nilî medeamur amp;nbsp;frenû inijlt; ciamus perdüt Sf fe amp;nbsp;alios qui facile SC leui aliqua caftigatione po terant feruari.Dum infaniunt homines uim Si caftigationem uitU'^ perant.ubi autemredicrunt admentem.ac cernunt iampalàmà quantis per eos qui ipfos coegerunr, fînt liberati malis, gaudent fs falubritereffecaftigatoset laudantiamuiolcntiam quampriusuitu perarant.Audiamusquidin hac re exercitatus pliirimiim fenferit^ docuerit S. Auguftinus.De ui cobercendis hxreticis ad Vinceniium contra Donatiftas epift. 48,fcribit in bare uerba,Mea primitusfen' tentiaerat neminem ad unitacem Cbrifti elfe cogendum, uerboef' fe agendum, difputationepugnandum,rationeuincendum, nefî'' éhgt;s catholicos haberemus quos apertos hxreticos noueramus.Sed hxc opinio mea non contradicentium uerbis,fed demonftrantiu») fuperabaturexemplis.Namprimû mihi opponebatur ciuitasmta 4Hipponc) quae cum tota elTct in parte Donati ad unitatem catlioli cam timoré kgum impcrialiüconuerfa eft.*quam nunc uidetnus ita huius ueftrx animofîtatis pernitiem detcflari,utin ea nunquâ fuilt;flt; credatur.Itaaliæ multzquæmihinominatim commemorabantut Mtipfis rébus agnofeeréetiâ in bac caufareifie intelligi pofte quod feriptum cft.Dafapientioccafionem Si fapictioreiit.Rurfus,Non omnis qui pareil amicus eft,nec omnis qui uerberatinimicus.Melio ra funt uulnera amici, q uoluntaria ofcula inimici. Melius eft eu feue ritate diligere.qcum lenitatedecipere.Etquipbreneticü ligat,SC qu* Izthargieü cxcitat,ambobus moleftus ambos amat.Quis nos poteft amplius amare qDeus'Jac tarnen nos non folü docerc fuauiter, ue-' rum etiam falubriter terrere non ceffat.Putas neminc cogi deberead iuftitiâ.cum legas patréfamilias dixifîe feruis.Qiiofcunqt inuenerP tis cogite intrarelt;c5 legas ipfutn primo Saulumpoftea Paulum ad cognofeendam Si tenendam ueritatem magna uiolentia Chrifti cogentis cfTe compulfumïNam idem in epift'ad Bonifàeium comi »çm;o, Vbidi, inquit, quodifti clamare coiifueueruntliberurt

DB CAD. II. S BR MO VIII. lol dîecrcdcreucl non crederefCui uimChriftus intulit^quem coegirf Ecce lubcnt Paulum apoftolum.agnoCcât in lt;o prius cogenté Cliri Âum 8( poftea docentcm: prius ferientem K poftea confolantc.Mw lumcftautcm quomodo tllcqui pœna corporis ad euangeliü in» trauit coadus, plus illis omnibus quifoloutrbouocati fiintincz uangdio laborauit:S^ qucm maior timor compulit ad chantatcm, cius perfcdti cbaritas foras mittic timorem. Curcrgo non cogérer lt;cclefiaperdicosfîl{osutrcdirent,fîperditi filqcoegerunialtos ut périrent?

Rvrfus tn eadem epiftola idem Auguft. Quod dicût.tnquit, qui ApoßoÜ contrafuasimptetates leges iuftascontUtutnolunt.nôpctqiCe à re^ nuila Jubfi gibus terrx talia apoftolos.non confiderant aliud tunc futtîc tem» dia à pus Si omnia fuis temporibus agi.Quis enim tune in Chnftum cre /irat« pra diderat imperator,qui ei pro pietate contra impietatem leges feren^ religione do feruiret?Quando adhuccomplebaturilludproplieticü, Quare contrlt;i/n»^ remuerunt gentes Si populi mediiati funt mania ? Aftiteruntre/ ßtt pofluu ges terrx. Si principes conuenerunt in unum .aduerfus dominum Urunt. Siaduerfus Chnftum eius,Nondum autem agebaturquod pauld poft in eodetn Pfalmodieitur.Et nuncreges intelligite, erudimini qui iudieatis terram Seruite ei in timoré Si exultate cum tremore, Qu oraodo ergo reges feruiunt Deo in timoré, nifiea quae contra iulfa domini fiuntreligiofafcueritate prohibendo atc^ pleiflendo?

Aliter enimferuitquia homo eft . aliter quia etiamSi rex eft. Quia homo eft eiferuituiuendo fideliter:quia ueroeiiam rex eft, feruitie gesiufta ptaccipientes Si contraria prohibentes conuenienti uigo* tefanciendo SicutferuiuitEzechias lucos Sitempla idolorum SC ilia excelfa quae contra prarceptum Det fuerantextruiffa deftruen« do.Sicut feriiiuit lofias talia Si ipfe faciendo. Sicui ferumit rex Ni* tuuiiarum uniuerfam ciuitatemadplacandum dominum compel lendo, Sicut feruiuit Darius idolum frangendum inpoteftatem Danieli dando.Si inimicos eius leonibus ingerendo.Sicut feruiuit Nabuchodonofor omnes in regno fuo pofitos à blafphemando Deo lege terribili prohibendo. In hocergo feruiunt domino reges in quantum funt reges,cum ea faciunt adferuiendum tlli,quae non poifuntfacerenifi reges. Cum igiturnondum reges domino ferui ^tent temporibus apoftolorum, fed adhuc meditarentur inania ad* uerfus Deum Si aduerfus Chriftum eius,ut prophetarum prsr dift a omnia complerentur, non utitp tunc potuerunt impietates legibus prohiberi.fed potiusexerceri. Sic enim ordotemporum uoluehagt; *ur,ut Si ludxi occiderent prçdicatores Chrifti,putantes fe offictuiq

prxftare Deo/iciit prxdixe rat Cliriftus: 8i gcn tes fremcrent aduer* fus Cliriftianos SC omnis potentia martyrum uinccrer. Poftea iiero quatn cœpit impleri quodfcrtptutn cft, Etadorabunt tum omnes reges terrar, omnesgenres feruient ci»quismente fobriiis regibus dicat, Nolite curare in regno ueftro à quo tueatur ueloppugnetur ecckfiadoraini ueftri: nonad uos pertineat in regno ueftro,quis uelit pudicus efle quisimpudicus'JCur enim cum datum fit diuini« tus 110 mini 11 bentin arbitrium, adulteria legibus punianturamp;fa« crilcgia permittanturv An fidem nô feruareleuius eftanimam Dco quam forminam uirof Aut fi ea qux non contemptu, fed ignoran« tia religionis committuntur mitius uindicanda, nunquid ideo ne/ gligenda funcfMelius eft quidem.quis dubitauerit^ad Deum colen dum dodrina homines duci, quam pœnæ timoré ueldolore com/ pelli.Sed non quia ifti meliores funt,ideo illi qui taies non funt,nei gligendi funt. Multis enim profuit ( quod experimentis confiai) priiis timoreueldolorecogi.utpoftea poflïntdoceri,autquodiani uerbis didicerant opéré fedari. Hadenusrecenfuimus S.Augufti/ ni uerba refpondentis ad obiediones eorum qui arbitrantur null® iure animaduerti religionis caufa in inobfequentes SC rebelles fc'' dmflos amp;nbsp;feduftores*.

Frufiratum me fpemeauideo,quicxifiimaui pofiemequzde Magiftratu dicere infiitui plene abfoluerc hoc fermone, Nam uideo hic mihi fubfiftcndum.nifi pergam C.V.fupramodumefle mole* flus.Cras ergo adijciam his refidua. Vos modo fupplices ante do* Biinum profirati,orate,deinde abite in pace*

De Bello, An liceat magißrätuigerere bellitnflQßiJ tr/tJatJe telloferiptura. An m^g^rtiMmgerere poßit homo chrißtanusf de officio fubditorim, S E R M O IX.

D iusgladq datiàDeo magiffratui pertinet BcIIum^ fermone proximo docui ufum gladi] inmani/ S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;il bus magiftratus effeduplicem.Vel enim fontes punit,

hoftem gralfantem autgraflari uolentem repellir, autciues rebelles autfeditiofos obtruncat.

An licittm- nbsp;nbsp;Dubitant autem multi an licitum fit magiftratui bellum gerere,

tella geret Atqui mirü efteos in re alioqui clarifiïma fie cæcutire. Si enim ma« rtmagiflra giftratus iure diuino ple^lit fontes latrones feu noxioshomines, tuk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quicquam refertpaucine numéro an plures fint (quod liefter/

îts 8; feditiofos,barbarum item militem idem palam prætcxtu mi« liti« tentantem.quod latrones clam (oient perficere, belle perfequi repellere contercre poteft.Dixit fane diuinus uates de Chriflianis prophetans interalia,Conflabuntgladiosfuos in ligoncs, SC lanz eeasfuasinfalces. Nam Chriftiani pacem habentcum omnibus hominibus, Si prorfus abftinét ab armis.Quif«^ enim alteri prxftat quod ab alteroexpeftat. Qiiiaueronon omnes ficanimati funt, quin potius turbatorcs multi fceleratilÿ latrones opprertbres in/ ter honeßos amp;nbsp;humanos ciucs ceu ferx beluæ inter animantia in« noxia uerfantur.Dcusgladium indefenfîonem innocuorum è cœ* lismagiftratuiporrexiuNullibiucro prohibitum legitiirne lupos apros urfos huiusq; gen«tis feras alias uel in homines uel peciides graffantes opprimamus confïciamusiç. Quid ergo prohibeatbel/ loiufte fufeepto repellae iniuftamuimlatronum'iquando latro» nes raptores barbari milites, feditiofi ciues parum aut nihil diferepet àferis beluis.Certe feriptura eos non alqs quam behiarum nomini bus dignatur. His afpirat Si fenfus naturx communis, Congruit eu his doârina religionis Si fidei.Si fieri poteft,ait apoftolus,quanlt; turn in uobis eft.cum omnibus hominibus in paceuiuiternon uof» metipfos ulcifeentes. En quantum in uobi's eft, inquit, Et, Si fie/ ripoteft.AlioquifubiungitmoXjMagiftratusnonfruftrageflatgla • dium,nimirum propter eos qui pacem habere cupientibus obftre« punt omnialp conturbant. Confentiunt exempla fanólilfimorum in orbe heroum, qui bella fufeeperunt pro defenfionc patrix Si in* noxiorum.’ficuti expofui ex S.Paulo ad Hebrxos, cum cnarraretn in quinta prxeepto quem honorem debeat quifqj fuar pairix. Ad/ tjeiam his difputata quxdam S.Auguftinicontra FauftumMani/ ehxum édita lib. ii.cap.^j.Nec bella, inquit, per Mofen gefta mi/ retur aut horreat, quia Si in illis diuina fequutus imperia non fx« uiens fedobediens fuit.Nec Deus cum iubcret ifta fxuiebat,fed di/ gnadignisretribuebatdignostpterrebat. Quid enim culpatur in bello An quia moriunturquadoq; morituri,utdomincturin pace uiéluri^Hocreprehcnderetimidorumeftnon religioforum. No/ cendi cupiditas, ulcifcendi crudelitas, impacatus attp implacabilis animus,feritas rcbellandi,libido dominandi. Si fi qux fimilia, hxc funtqux in bellis iure culpantur,utetiam iure puniantur. Aduer/ ’’fusuiolentiam refiftentium fine Deo fiucaliquo legitimo imperio iiibente,gcrenda ipfabella fafeipiuntur à bonis,cumineoretuhua manarum ordine inucniuntur,ubi eos uel iuberc tale aliquid,uel in talibus obedire iufte ordo ipfc confttingit. Alioquiloannes cum adi

DB PRABCEPTO DECALOGI VL ram baptifandi milites uenircnt,dicentes,Et nos quid faciemus^ft'* fpondcret eis, Arma abqdte.militiam iftam deferite.nemincm percU titeuulnerateproftcrnite. Sedquia fciebateoscum hvc militando facerent non eile homicidas,fed miniAros legis, amp;nbsp;non uitores in^ iuriarutn fuarum led faluds public; defenfores.rerpondic eis, NenU stem conculleritis,nulli calumniam feceritis: fufTidac uobis ftipcnlt; diüm uelirum. Sed quia Manicbzi aperte toannem blafpliemarS confueuerunt,ipfum dominum kriim Chriflumaudiant,hoc üi' pendium iubentem reddi Cxfari,quod [oannes didcdebere fufficc re miliri.Keddiie.inquit.Cxfari qtix Cad'aris funt,amp; Deo quar Dei func«Ad hocenim tribuca prrftancurutpropterbella necelTario nu lici ftipendium prarbeacur.Merito amp;nbsp;illius Centurionis dicentis.Ei ego homo fum.l'ub poteHateconftitutus habens fub me milites.' Ä dicohuic Vade,amp; uadit:amp;alij Veni,amp; uenit.d^ feruo meoFachoe; S( facit, hdcm laudauit, non illius militir defertionem imperauit. Hncpertinet amp;nbsp;fequens cap.7f ólt; 76. Sic, Sedlibenterparco uobi* pgpulut netp prolixis recitationibus feritentiarum obturbo. Hacc hadenus ohedtattM dixi deeoquod bellum liceat gerere magiliratui. Vnde amp;illudcol'' vi/hatui ligimus iure define culpa fubditos fulcipere bella ac belligerari, Ifltumimt quando ex przeepto magiftratus id fadunt. Verum h hie innoxios peranti. ' trucidare pergerer.olienfum eftfuperioribus fermonibus impijs ml giftratus luifis non efle parendum.

Videatergo magiftratus nr fuoabutatur jure. Etquanquain ob caufas iuftas 8C neceffarizs liceat magiftratui bella gererere,cft tame Bellum ret res periculofilTima bdlum ac trahitfecum agmen quoddam malo/ ftriculoß), rum inexpiicabiie.Puniunturfanead cum modum iuftoOci iudP cio.quos nulla poteft paterna commouere admonitio: fed pierunqt tmplicantur Äinnoxij-Fit ferè ut iure fuo abutantur mj|ites,aciram Si ipfi incurrat grauem domini. Rc reuera löcum in bellohabent Riala orbis ferr omnia. Oboritur ex bello caritas rerumprotinuS omnium,amp;famesfuneftilTima. Nam obüdenturitinera,proterun^ turregetes,ardentuillz,dii}ipanturfrumenta luxurioftftime.ccifant anift'cia 8i negotiationesomnes,perH cum diuite pauper.Fortiilimi qui^ cadunt in acie,fuga fibi confulunt meticuloii.ac feruant Çeip' fos maioribus Si crudelioribus excarniftcandos fuppliciis.'fußok (unturenim in faftigium pcftimj,qui hominibusperindeutpecudi busabutuntur.Gemunt hicuniuerft.Lugentuiduz 8i pupilli. Did pnintur in fururam neceifitatem congeftzopesacfacultates, ineen.' dio conflagrant urbes.uirgines 8i innubilespuellzconftuprantur, iiio(aturomnispudor,abfq;reuerenuatraäanturfcnes, dient iura

amp; leges,facra fimul cum ftudijs corruüt,regnant facrilegi 8L nephax rij.kcirco nominatur in fcripturis bellum flagellum Dei.Hoc enim incutitfercincurabilibus SC pcrtinaciter eontemnendbus uerbum Belli!Dti Dei. Hancenimobcaufam excifaeft Hierofolymorum urbscum fia^ellinih uniuerfa ludæorum gente. Non enim agnouit diem.ut in euangcz lioait dominus,fujeuifitationis,quinpotius effuditfanguinema-' poflolorum domini.quo in fe deriuauic omnem effufum fanguinc àprimo Abeliuftoad Zachariam ufep. Propter czdes,idololatriä, tnceflus luxuriam deceflandam.dicuntur excindi funditus Cha^ nanxi. Moabitar.Ifaiatefte.pereuntpropter crudelitateminhumaz nitatem SC contemptum pauperum. Niniuitx iniuftis bellis alias genres diuexarunt SiC auare deprsedati funt.proinde eadem menfuz ra ipfis alii mcnfurant.ficutlegitur in prophc» Nahum, qua ipfi a* lqsmenfifuerant,Micheasin ff.cap.commemoratDeumbellaimit tereiniufliSfpropterauaritiam SCdolum admiflum. Apud leremiam diciturarrogantia SC fuperbia:apudüaiamluxus SC ebrietasdn eau fa effebelli.Porro malum belli regnis SC rebufpub.ita adhieret,ut non poffitremoueri aut tollt excutide quando nos uolumus, ulla Humana fapientia,ullisfacderibus,ullis opibus,ulla munitione, for titudine aut potentia.ut uidere licet in Abdia.Sola fyncera adDeunv conuerflo medetunid quod lercmias in cap. j.tcftatur. Conftat hacc agnitione SC confelfione peccatorum ingenua,uera fide de peccato rum remifTione per gratiam Dei ac meritum lefu Chrifti; deinde o* dioSCabnegatione iniuflitix, Audio iuflitixinnoccntix charitatis SComniü uirtutü:poftremoprecibus SC obfecrationibus perpetuis.

Rurfus uideas bclla alqs adferre emolumentum utilitatem SC oz Bella utilt pes inxflimabiles.pauculo aut ferc nullo damno accepto partas.Ta Ie eratifraelitis bellum Chananxisfub ducelofueillatum.Noloau tem fpes lucri quenquam abftrahat à iufto SC xquo. Ac arbitrantur

• nonraromagiftratus fehaberems, bellumiufte inferendi alijs SC puniendi noxios.cum Deus iuftus hac occafioneipfos protrahit in F'incwiwr harenam.ut puniantur ipforum peccata ab illis in quibus ipfi ftatue iufld haben rantmalumperfequi.Exemplaeiusreimanifeftaextaniin fcriptuz tes eaufam ris.Vndecim tribus Ifraeliticx bellum inferunt tuftifiimü Beniamiz «ttinÏM^ii. lis.ulturx fcelus nepharium à nebulonibus quibufdam corailfum, quibus adhxrebat tota tribus acitafefceleris reddebat participem. Sed funduntur SC fugantur ab iniquis 8C fceleratis fecundùm.lfraez litxuimPalxftinorum idololatrarum fubHeli repellere uolunt d patria,fed cadunt in acie SC capitur area domini deportaturl^ in urz bes idololatrarum. Ita cadit à Chaldacis cxfus optimus princess

DE PRAECEPTO DECALOGI Vb lofîas, quia dominus ftatiicrat animaduencrc in totum populura ei(ÿ inferre mala.quæ noluit infpicere principcm fandli(fimum,me liora meritum.Ëx quibus 8i iUud difcinius rciigionis ueriiatem n3 efTe xftimandam ex populi alicuitis uidluria uel fuga, ut ea religio uera fit ortiiodoxa, cuius cultores uincunt, falfauero cuius con« fertbres terga dant.Separanda enim religio à perfonis fine homini bus,qui alqs de caufis mfitantur à domino.

Vniuerfa autem illaadmonent nos magno Si multo timoré Dei opus efle magiftratui in fufcipiendis Si deponendis bellis, ne dum uitant carbonariam incidant in calcariam, aut arbitrentur fe dcpo/ De helloru nereexiiumeris malum unum.Si ea ipfa depofitione fufcipiantim prudentes maiora uel multo pliira mala.Caufæ ergo bellorum pe^ nitiusfuntàprincipibusinfpiciendæ. Sunthæ uarixac multipH* ces, potifiimx tarnen illx. Velcnim cogitur magiftratus pnefidijî prodefenfi'one collocatis aliciibi in urbibus fuis iam autem obfidi^ onccinftis fuppetias ferre hoftemlp depcllere. Nephasenimelfct parricidale Si urbes Si prxfidia in extremo laborantes pcriculo per* fidedeferere. Velcerte cogitur magiftratus pro fuo officio inferre bellum hominibusincurabilibus,quosipfadamnat fententiado« mini Si cxdere iubet abfc^ mifericordia. Qualia fuere bella Madia* nitis à Mofe, Si AmelechitisaSauleillata. Eius generis bella funi quibus opprimuntur qui inuincibili malitia perireSialios fecum in perniciem rapere uolunt,qui omnem iuftitiam Si xquitatcm re* fpuunt,infceleribuscontumaciterperfeuerarepergunt.Talcs erant Beniamitx cum uaftarentur ferro 8C ftamma ab undecim tribubus. Tales funthodic contumaces Sifediciófidefeftores Siturbatores reipub.uel regnorum.qualis fuitquondam Abfolon Si Seba filius Btlldproa Bochri.quorummentiofi'tin j.lib.Samuelis, Hue pertinent bella f ter religio contra idololatras Si oppreflbres catholicac Si orthodox» fidci pro «é fufeepta uera religione fufcepta.Errant qui arbitrantur nulla propter religio nem bella geri pofie.Dominus Petrum gladio ferientem cohercuir, tanquamapoftolum.magiftratumnon iuffit religionis efle ncgli* gcntem,necp prohibuitdefendere puritatem fidei.Si enim licet ma* giftratui tueri minora cuiufmodi font libertas, facultates, pudor, corpora Sic.cur maiora imo maxima non defenderet aut uindica« ret^N ihil autem religione uera Si fyncera habem us maius. Extat prxterea apertum Dei fuperhac re mandatum inDeuteronomio. Iubet enim dominus ciuitatem.qux à Deo,Si à Dei cultu (in iurif* ditione cuiufep magiftratus)defciuit,bello adoriri.ac pertinace fun« ditusetnere,Extatlocus Deuc.t},cap. Porro fiiubeturmagiftratus animad*

animiducrtcre in apoftatas bello, licet certebello defendereecclefii quant uolct princeps aliquis barbarus bello à ueta religione ad falgt; fam abftrahere, lofue uoluit Rubenitas cum focijs debellareproz pterereftamaramcontraucrbumDei. ludasMacliabscus pugnat pro populo Dei contra gentes Slt; milites regis Antiochi, cui animo fedcbatrcligionemludaicam, quae turn uera erat conculcare,gentili tiam autem ftiperftitionem obtrudere omnibus. Ita à Paulo laudan tur duces qui per fidem incurdones auerterunt exterorum. Ac Pauz lus ipfe belkm gefsitin Cypro contra Elymam pfeudoprophetam quern Si cxcuate percufsit.Rationem fubiungit ex religionis obfec uantiapetitanijNS definis fubuertereuiasdominireftas 8ic.Alt;flo. ij.Eidem Paulo infidiantur uiri quadraginta, qui atbitrabätur Pau lo debellato Si extintflo, bonam cuangelicac prxdicationis partem • effe extinftam, Siludaicam (qux tarnen falfa erat)religione alTer-tam. Atqui Paulus hie non eft fcgnis.nec obuertit alteram maxillS, fedfoliciteSifuppliciterpoftulatafl’ertionem Sidefenfionem;etpo Sialgt; rthù ftulat quidem illam non à Chriftiano magiftratu.cum nondii eflet, cispoßulat fed à Centurione Romano; neqj uel uerbo reclamabat dû ille deles mawpoz élis Si quafi in acic difpofiiis peditibus quadringentis Si equitibus flula/Jet i feptuaginta deduceretipfum exurbeHierofolymorum Antipatrida chrißidnie ufqj.Sic ailt feruabatur eleélionis uasPaulus armata Romanorii miß turn fuifgt; litum manu.De Armenqs uim à Maximino Imp.fuftinentibus hxc ßnu fcriptareliquitEurebiusEcclef.hift.lib,9.cap.8,Armeniorum gens olim Si utilifsima Si amicifsima populo Rom.dü à CxC Maximiz no Chriftianç religionis ritum (cui deuotifsime uniuerfa dedita eft) in idolorü cultum inutare cogeretur.et dxmones ucnerari pro Deo, inimici pro amicis «pro focijs aduerfarij effeéli.manu fe aduerfura nephariaeiusediftadefendere parant acfpötebella inferût, Sieum uehementer Si acriter urget. Hçc ille. Proinde licet magiftratui fuos fubditosdefendere eötra idololatras Siarmis uerä alferere religione. Huie cofi nis eft alia caufa. Vel em irruit barbarus hoftis aliqs in tu« fidei creditor clues,lacerat hós Si graflatur ceu in grege lupus crude lirsimc;cü tarnen tu non modo non prouocaris illos iniurtjs prior, fed Si pacis eöditiones obtuleris «quas.In huiufmodi czufa iubetuc niagiftratus leonis inftar profilire Si tueri fuos contra acertS uim 8i contra truculctos latrones.Exemplü pr^betMofes pugnans contra reges Amorrheorum Aradeum.Seonem 8i Ogc. Excplum prxbe* rexlofaphat pugnans contra Ammonitas 8i incolas montts Seir. Exemplum præbetDauid quoep bellum propellens fibi illatü à Sy ris.V el fuppetias fert magiftratus confœderatis (fœdera enim cü ui*

einis gentibus iügerepoteft magiftratus, modo nihil in hiscótra ucr bü Dei fiat) iniufta ui prefsis. Sic enim lofue Gabaonitas libérât obß dione,Ct Saul dues urbis labes Galaad,pugnâs cötra Naas principe tyrannicifsimü.Huiufmodi uero ob caufas rcdefufcipiunturà ma giftratibus 8C principib.bella,recle obtcperant milites bue dues ma giftratHÎ.imô magna cü gloria nec infeliciter occûbuntcü in caufaiu fta pro religione pro legibus Dei Si pro'patria chara uxoribus libe/ Afilitwnrt risl^occübunt.Ërgomilitiâingredientes Sigrauifsimos bellifufd^ militia com pientes labores.non ad quæftü aut ad uoluptates fpc6labüt, quibuS menddtio. depulfopericulo.immergâtunfediuftitia amp;(. paxpublica ueritatiset innocctiæafTertio fîtfcopusoim:nimirü utdebellatis impqspartai; uiifforiaacrepulßs ex fis uelredadis hoftib.in ordinc.floreat religio . iudiciü et iuftitia.floreat eccle(ia,floreât facra,ritus,inftituta et difupli naecclelix,11oreâtftudia bon; artes,curcturpauperes et bénéfice conferâtur uiduis 8i ptwillis,uiuât Si tranquilleuiuant, Deoep Ier/ uiant Deü laudent,Si Deü colant uenerâdi fenes,caftæ puellx bo nx matresfamilias. Ad hune feopü animi Si corporis oculos intede rüt,hxcunieein cordibus fuis cogitarüt patres noftri fortifsimi,quo «es bella fufceperütac in acic^igrefsi funt contra ncpharios.pro ec-* défia Si repub. Abrahamü puto,Mofen,[ofue,Dauidem Si altos he roas,deni(pbeatx reeordationis patres noRros.Quibus et omnibus alijs ftrenuis 8i religiofis militib.debetur xterna in eeelefîa fando/ rum gloria.[gnauis Si timidis militibus,impiis,auaris,blarphcmis, luxu perditiisimis Silettifsimis nebulonibusproditoribustp.quo/ rum ignauia gula libidine Si impie tare pcreüthodie régna prxcla/ ra Sifubuertüturflorctesrefpub.debetur ignominia fempiterna,ac Deus maledixit huiufmodi ^ifligatis nebulonib.in fxcula Qculow» 7muß4 hl Ergo non heet bella gerereniß contra hoftes ac fceleratifsimos la. incurabiles'c^ homincs.Iniuftifsima bella funt,qux fufcipiütur con tra focios,Si contra innoeentes,aut apud quos fpes eft refipifeentix. Iniußa bellafunt etiam ea qux non fufcipiuntur iufto modo, nec ob res grauifsimas. Omnia prius tentanda funtquàm experiédurti armis. Non funt petendi termini alieni: non opprimendalibertas aliarum gentium uel tibi fubieôiarum.Non fequendus hic eft affe/ élus ullus abripiens mentem Si feducens, qualis eft libido domi/ nandi,auaritia,muncrum cupido,inuidia Si ß quis huiiis generis alt; lius aflééius eft, Medela quidemeft bellum,fed periculofa Si fune/, fta qualis eft infeißo aut refeélio membrorü. Ardet manus,Si pericu lii eft ne Si brachium inardefcat.atcp totusextinguatur homo: nôre fecas tarnen manü,nißprius expertus omnia,intcllexeris, nulla alia ration«

Atlone medcri pofTe morbo. Itanon nifidefperatis rebus tandem bella conuenit (ufcipcre, ut meminerint tarnen prindpes ne quid feronimis.

Adeoenim à iuftis bellis non abhorretuerbum Dei, ut SC leges iewtWz bellidtifiet.d^ exempla bellorum prudentiuml:p fortiuin impez liaiâauit ratorumfuppediietplurima.Leges contexunturDeuter.io.cap.utii utrbuDeif lesamp;neceiianx.fedamp;darx.'utmea non indigeant expofitione.

Vulgares exCcnpcuris petunturhx leges. Locum habeat ante oz mnia religio in eaftris,amp; primum quidem.Nam ipfe dominus bel* lis adhibuitfacerdotes.religionis uerx miniftros. Valeantin eaftris perinde ut in urbibus xquç legesiuiuant fub difciplina honefie -iuz fleamp;fanfte milites. Etenim non ex Deo, fed diabolo exortum eft quoduulgo ia(fïatur,Sileantinterarmaleges.Eligaturimperatoret dux belli pius,iuftus,fanäus,fords,prudens etfelix,qualesapud ue téres fueruntlofue,Dauid,Iudas Machabxus,Conftantinus,Theolt; dofius.MafcelzerSf multi alij. Huk addaturmanusfelefta. Nam militumhabenduseftdeleélus. neexercitusfïcturba imbcllium SC imperitorum hominum.utl perfidorum SC blafphemorum confcez leratorumlç nequam SC ebrioforum gulonum porcorumue grex. Non in multitudinehominum confiftit uiâoria, fed in gratia Dei Sc in manu delefta.Vulgare eft,Vbi multitudo ibi confufio.Magni Sc innumerabiles exercitus concukantfemetipfos.Experientia ma» giftra hoc ipfum difcimus quotidie SC excpla omniû feculotü id te* ftantur, Porróimprobanturmodis omnibus milites ignaui.Sem per itac^ agat miles Chriftianus aliquid.fît ftrenuus,fidelis,laboriogt; Milites pÿ fus,centurionibus obfequens,nullam negligatoccafionem,exerclt;a no ƒunt im tur in difciplina militati. non lit mollis,fed fords,non (it crudelis SC pÿ. Iruculentus.fed fcuerus SC clemës.fuis quibufcp temporibus. Quod feruare poteftne perdat.Prx omnibus autem rebus non negligat SC extra periculum SC in ipfo periculo pieces ad dominü iuges. Cum Deo aufpicetur omnia, fine Deo nihil tentet prorfus : finiftram ex* pertus fortunam.ne defpondeat animum: fortuna ufus felkiore.ne elferatur fed agat Deo gratias clemëtercp utatur uiéioria: à Deo pen deat prorfus.nerp aliud cupiat magis quam defenfam rempubl.le* ge$,religionem,iuftitiam,innoxios. Mirumfcio uidebitur multis hxc me poftulareà milite,qux alioqui uidentur,ut uulgo dici conz futuit,poftuhri à teligiofo aliquo. Quafiuero irreligiofi SC impq foli queantelfemilites.Suntcerte'plericç tales. Sedquales orofruz ftus menmus hodie ex huiufmodi femente'; Vincimur à T urcis,luz dibriuin futnus omnibus gentibus,pereunt ôf Mahumetifmo fubz

DK PRAECEPTO DHCALOGI VI.' duntur régna,8d inexplicabilibus in di? malis inuoIuimur Q“®^** uero olim fuerint milites qui ex ecelefia aut numero Chriftianorum fefe dedidcrunt militisc.uel ex unica,fed memorabili,colligera pol* fumus hiftoria, quamlnfce uerbis perftringitadScapulamTertul* , lianus,Marcus quocp Aurelius in Germanica expeditione ChrißH QiialetO'' norummilitumorationibusadOeumfalt;fiis,imbres in f)tiillaingt;* tim militet petrauit.Quando non geniculationibus 8C ieiunationibus noftns Chrißiani, etiam ficcitates funt depulfie'^Tuncfif populus acdamansdeodco* rum, 8i qui folus potens,in louis nomine.Deonoftroteftimoniuffl reJ Jidit.Hxc ille.Copiofius autcm amp;plenius eandem liiftoriä reta xit beatus Eufebius lib.ecclef,hift. y.cap. j.diccns, M. Aurelium fra* ircm Antonini Carf.bellainferentem Germanist Sarmatis,tradul hiftori3e,cum fiti eiuspericlit3retutcxercitus,!cftuantem Kquxren* rem quid fadlo opus eiret,reperiffe in legionequadam milites Chr* ftianos,quibus(ficutSfnoftrismoseft)flexis genibus obfecraniibuS cxaudiHeDeum fupplicationes eorum,amp; fubitocontra omnium fpem largilTimis imbribus profufis, exerchus quidem periditantif. pro quo orauerant Chriftiani, fitim fcdatam : hoßes uero qui ian* cxitialitcr imminebant fulminibus crebris SC ccclitus delapfis igni* bus eifugatos.Quod iadum refertur quidem amp;nbsp;ab hiftoricis gen* tilium.Sed quod noßrorum orationibus id impetratum fit non ic' fertur.Quippe apud quos etiam caetera miracula qux à noßris glt;* fia funt non habentßdem. Noßrorü uero amp;nbsp;Tertullianus hxenie* morat Si apud Grxeos Apollinaris, qui etiam ipfam legionem pro infîgnisfaâimiraculo,mutato nomine uocitatamdicitablmpera* tore Fulmineam.TertulIianus addit Marei imperatoris epiflolas e* tiam nunc haberi quibus de bis apertius indicator. Hxc Eufeb. Ex quibuscolligimus milites Clirißianosnon tantum ad orandum fuiflequondam propenfos,fed iußilfimos quoep, 6i uitx iamflimo nia daros. Quis enim ignorât Iacob um apoflolum dixifle '! Multi* «alet deprecatio iußi efficax. Hellas homo erat fimilibus obnoxiuS affeflibus ut nos fumus, 8i precatione precatus eß Sicedü dedit plu uiam.Si terra dedit frudlum fuum.ManifeflifTimum eflitaqj milites ueteres fuiife uiros religiofiiTimos.Noßri quia alieni funt à religio* ne.imd hoßes religionis uerp, pro uidlorijs reportantdades Si fiibi uerßones urbium.Neqp immerito hæc patiunturciues, quia confi* duntinhuiufmodi milites nepharios.Idenimperindeeflacfifidu* ciam fuam collocarent in ipfos diabolos,quos milites ifli feie fupe« rant fœditate immundicia crude'itate 8i artibus pefTimis.

DECAD. IT, SBRMO IX. 107 nim due ducum exhibet nobis uerbü Dei innumera feré. Abraham ExmipU pater nofter modico inftruftiis exercitu infequitur quatuor orbis miiit!«cr potentiffimos reges fine prædones.fundit fugathos, fuos autem imperdtorS cum ipforum facultatibus récupérât ôi reftituit, gratias agens Deo exfaiptn^ authori infperatac uidloriac.Mofes cum lofue fternunt reges circiter r4. trigiiita nouem,puniunt infanda fcelera feueriter, amp;nbsp;populum fibi creditum collocantin terram promiffam à Deo.Indices populilfra* clitici memorabilia geflerunt bella, contra cthnicos nbsp;nbsp;inhdeles, ac

hisinfregeretyrannidemimpiorUjimpieexercitamin populo Dei, achuncfuxlibertati 8ireligion! reftituerunt. Venithie dC Samuel propheta cömemorandus inter illuftres populi Dei duces.Prxßan« tiffimus dux fuit lonathas Saulis filius.fingulare pietatis fpecimen. Dauide ucto nullus eftprxdarior. DebellauithicPalxftinos ,ldu* mxos.Syros SCbonamorientis partem,bello profequutusiniurias, bello item uindicans libertatem Simala innumera à populo Dei ptopulfans.Et tame qui hxc fecit dicitur efle uir fecundum cor Dei imd pater domini noftrilefu Chrißifecundum carncm. In pofte ritate Dauidis plurimos inuenias clarilfimos bellatores duces foe nffimos,Abiam,Afam,Iofaphat,Amafiam,Ofiam,Ezechiam, 8ia* Iios multos. ludas Machabxus inter hos non habet poftremum locum,qui tarn ftrenue pro legibus Dei,pro cultu Dei, pro pop« lo Dei pugnauit,tande(n 8i in acie pro religione amp;nbsp;republica ceci-* dit. Non adiiciam his exempla Conftantini,Gratiani,Theodofii 8C aliorum infignium in hac re uirorum.Scripfere de his amp;nbsp;alijs S, Au» guft.in fine lib. r.de Ciuitate Dei,8C copiofe Orofius in hiftoria fua libro 7.ài8.cap.adfinemufc^. Sufficiunthxcpqs magiftratibus. HaâenusdeBelloà magiftratugerendo SideVfugladiidilferui, de quo etiam quxdam obiter fparfi in fermone quo quintum pr«.* ceptum enarraui.

His abfolutis demonftrabimus magiftratum geri poffeaChri.' Clrifîia^ fiianishominibus. Earnautem demonftrationem iccirco illisatte-' mspoteß xam,quodAnabaptiftæ homines furiofi Siali) quidam Vtopiansc gcreremd» reipublicx extruéîores, hare à nobis allata hadlenus oppugnantes gi)îr4tiM», contenduntChriftianum nonpolTe fungi magiftratus officio ; eo quodChriftiani neccontendantin foro, necoccidantquenquam, neep bello res ablatas répétât aut iniurias illatas uindicent.Et quans quam his fuis quibufqj locis refponfum fit,colligam tarnen aliquot argumenta in compendium,ex quibus uirpoliticus 8C Chriftianus contra furores SCfomnia Anabaptiftarum intelligat.fi uocetur ad munus magiftratus, amp;nbsp;poffe Si debere ipfum in fufeipiendo Si gez

tendo magiftratu feniire Deo. Qiiodcnim fingunt doétrinam et uangelq è tncdió tollere defenlïonem Si qua: defenfioni funt con-' fïnia.totoerranrrcclo.Nani ticritasaliudcradit.

Q]gt;æcunqj cnundiuinitusfuntordinataad hominum falutem ac incolumitatrm,adco non dedecent Cliriftianum hominem,fiijï utator amp;nbsp;qs fcaccommodcr.ut fi liuiufmodi refpuat.non ft futuruï uerus Cliriftianus. Natn Chriftiani cuiufqj prima amp;nbsp;maxima futa eft,falutem SC iiKoluniitatcm hominü fumma promouerediligen* tia.Ertautem magiilratus non ab ullo homine, fed ipfo Deo ordü natiis ad falutem Si incolumitatem hominum quemadmodumdi^ fercis uerbis teftatum eft àprophetis Si apoftolis. Paulo pracfertim adRoman.i).Qui$ autem inde non colligatChriftianum cum lau de Si gloria fungi pofte magiftratus munere^

• Prxterea nemo negauerir.fcio.Chriftiani hominis eflefidfm.no modo uerbis.fed ipfts operibus.iuftiriar imprimis ac mifericordif af-* teftari.curare item modis omnibus quarpublicæ pacis SCtranquile litatis funt,infuper facereiudicium Si iuftitiam, tueri uiduas pupil“« los orphanosacafterereoppreiTos.Occaftonenrquoqp locum 8Cra« tionënonfpernit,nöfugit,necreqcit, per qup ilia opera beneficiaiie exercere poteft. Ideot^ Chriftianus nequaquam detrediat munus feu officium magiftratus.Eftenim magiftratus officium ftcereiu'' dicium Si iuftitiam SC curare pacem publicam.

lam ueroindubitatum SCfuperiusdemonftratumeftMofenSae mueicm lofueSC Dauidem noexcludi aChriftianonomine. Cum autem iftigefterinrmagiftratum, quidprohibebitobfecro uelhoe diehomincmuereChriftianum fungi officio magiftratus? Quid quod in nouoteftamentocelebrantur uiriegregq SCipfi conftituti in magiftratu Si non depofiti propter ueram religionem ab officio. De lofepho Arimathxo lie legimus apud Lucam, Ecce uirnomine Iofephdecurio(Marcus habet honeftusfenator) erat uir bonus SC iu ftus.necconfenferatconfilio Si fadio eorum, oriundus ab Arima* thxa ciuitate Iudxorum,qui expeftabat Si ipfe regnum Dei. Ob* feruate obfecro quam illuftre ft hoc teftimonium.lofeph eft decurio uel fenaror.SC fenatorquidem honeftus.Idem fedif in eofenatu SC inter illos indices,qui condemnarant Chriftum, fed quia non con* fenft in ipforum fententiam, non imputaturinnoxio parricidium. Idempracdicatureffebonusiuftus SCde eorum numero, qui expe* Slant regnum Dei,id eft,de numero Chriftianorum, interim decu* riofîuefenatoreftSCmanetin urbeHierofoIymorum. Licetergo Chriftiano fungimagiftratus officio. Huepertinent exempla de

DECAD. II. SERMO IX. log Actliiopico principe,Aâorüm 8.cap.de CornelioCenturioncAdl, . lo.cap.Ôi de Eraftoquscftoreaerariourbis CorinihiacæRom is.i. Timoth.4.Gacterum cupimus anabapciftas fcripturis euincere aut demonftrare quod obqciunt iftos ad fidem côuerfos dcpofuiiTe iraz beam amp;nbsp;gladium.Nos enim fuperiu$ addudlis S.Auguftini uerbis ex refponfione S.Ioannis baptift?e qui amp;nbsp;ipfe prædicauit euangeliz um demonftrauimus milites baptifatos nequaquam depofîtos efTe , ex officio,aut præccptum eis perloannem utdefererent militiam. ObqciLinialiud,dominumfefubduxifredum populus cogitaret Fu^it doz ipfutn creare 8C falutarc regem: id quod non feciiîet, niG ucllet fuo minui d»n exemple omnibus Chriftianis commendare humilitatem.ac ucluti uolunt ip» præcipere ne unquam fibi patianturgubernationem reipub.impoz fum ertart nere. Adqciunt bis illas dominifententias,Regnum meum non eft regem, ex hoc mundo. Item, Reges gentium dominantureis,uos autetn non fic.Cjcterum fugit dominus populum,n5 rationem fanam fez quentem uoluntatem Dei facere parantem,fed affeólibus cxcatS quærentéeaperficerequîcuentriserant. Quia enim pauerateos mirabiliter.ideo arbitrantur hune fibi futurum regem commodum, qui pofl'it fuos fubditos nullo fumptu faôlo cibarc.Praetereanô uez nerat dominus nofter in terris regnaturus,morehuius feculi,quem. admodum imaginabanturludæi,fomniantes Meffiam inftarSoloi Reÿ^umt» monisregnaturun»,ôi ficutmetuebat Pilatus, Ideoreâedicitdomi um non e/i nus,Regnummeum non eft ex hoc mundo. Afcenditenim in cocz ex hoc mun los.confedit addexteram patris.fubieiflis fibi regibus amp;nbsp;toto munz Jo, do,in quo régnât per uerbum ô{fpiritum,quem Si iudicaturu?ue= niet in fine feculi. Etquanquam negetChriftusregnum fuum effe ex hoc mundo, nullibi tarnen negauit è mundo reges amp;nbsp;principes in ecclefiam uenturos, qui in ea domino non tantum ut homines, fed etiam ut reges effent feruituri. Nonpoffunt autem reges ut rez ges domino feruire aliter,quam ea exercendo propter quæ uocanz turreges.Etnifircges^Chriftianifaéliin officio manerentguberna reni'cp régna fecundum regulam amp;nbsp;leges Chrifti, quomodo obfez cro Chriftus dicereturrexregum Si dominus dominantium'îErgo quando dixit, Reges gentium dominantur eis : uos autem non fie,. V«i attté apoftolis fuis de primatu concertaniibus eft loquutus, Quafi dicat, non fie. Principes in orbe dominantes per meam doôlrinam non deqciun» tur t fubfellqs v.cl ex cathedra 8lt;throno;manet enim in mundo hoc adeoq^ in ipfa eceUfia magiftratus. Hic regnabit, uos autem nô fie: nonregnabitisnoneritisprincipes,feddoiflores orbis Si miniftri ecclcfiarum.Hæcpaucis adAnabaptiftarum obieila rtfpondimus.

qux alias fxpc copioHusdifToluimus. Iftlt;s autem omnibus demon flratum abunde exiftimo Chriftianum non poflc tantum fed dcbe/ re «iam fi legitime offeratur,recipereKiagi{*ratus munus.

De offióo Priufquam uero difputationcm huiuslod condudamus fubq* fubditori, ciemus iam paucisquodnamiîtoifieiumfubditorumquodquitÿ fuo debent magtftratui.Princfpiofubditorum eft fanfle reuercntet SChonorifïce.nonabiedleamp;uuIgariter fentiredeprincipibus uel tnagidratibus fuis.Reuereantut ac uenerentur hos ueluti legatos et miniflxos xterni Dei. Exhibea nt eis etiam foris honore cuifp regnO SC patrixconfuetum. Turpilfimücft fifubditiindecenter fegerant crga dominos fuos. Cxterum opinio uel falfa uel kuis 8i protrita de rebus uel perfonis coneepta.contemptum rerum 8i perfonarum parit. Colligenda funt ergo dara aliquot fcripturx teftimonia.Si oi mnium cordibus inferenda.ex quibus enafcatur Siconferuetur iu/ ßa exiftimatio feu authoritas magiflratus. Caueant hic principes SC optimates ne imputa ^indecenti uita contemnendos irridendosÿ feprxbeant,atcpitafuaculpaauthoritatem amittantomnem inpo pulo. Certe ipfe dominus Deus principes ac magiftratus populi fuonödedignaturnomineappellansipfosDeos.Loci cxtantExo* diii.fiC Pfal.Sz. Apoßoli nominarunt eos Dei legatos SC minißtos. Lociextant i.Pet.x.Rom.jj.QuisueronömagnifaciatdeosDei^ legatos amp;nbsp;miniflros, per quos falutem populi operaturipfe Deus^ Qui kgatum fpernit.fpernit ilium qui mißt legatum. Qui honorât legatum, uideturipfum honorem exhibuiffeleganti magisquam legato, Præterea dicitSolomon Prouerb.iis.Diuinatio in labijs re^ gis,ideo in iudicio non prxuaricatur cor eius.Et Ecdef.s. Mcum cft obferuare prxceptum régis amp;rationem habere iuratnentt DeÊltem Prouerb.14.Time dominum fi’li mi regem, SC nonimmifceas te illis qui defeélores funt. Repenteenimconfurgetperditio eorum. Nam SC Paulus dixit.Quifquis refißitpoteflati,Dei ordinationi re« finit: qui autem refliterint,iudiciüfibiaccipient.Huius generis con/ texuiquxdam SC in f.prxceptum.

Deinde orcnt fubditi pro principibus amp;nbsp;magiflratibus fuis, ut Deus ipfis fapicntiam,prudentiam,fortitudinem,temperantiam,iu' Ritiam iuflaml^ feueritatem,clementiam,amp; reliquas uirtutes heroi« cas dare,ducere item in uijs fuis SC feruare ab omni malo dignetur: quo tranquille 8lt;honefleuiuamus in hoe feculo. Idpofcitàfubdû tis S.Paulus ad Timotheum i.cap.i.S^ leremias in cap.i^. Verba a« lifts recirauimus. Valde fegnes amp;nbsp;incurq funthicmultorum ani/ mijideoç cxpenûtur fiepe quod nolunt,amp;: quod dolet.Sed merito.

Si enîin officium fuum faccrentfeduloardenterorandopro magix Ifratu.melioraexpcnrentur. Quam ueroferuidum fuerit ftudium precandi pro magiftratu in ueccriecckfia, colligerclie«, uel exhis Tertulliauiuerbis,quæinApologcticociuscap.30. ficleguntur: Precamur femperproomnibus impcratoribus.uitam illisprolixâ, imperium fecurum.domum tutam, exercitus fortes, fenatum fidez lem.populum probum.orbcm quiecum, Si quxeun^ hominis K Cxfaris uota funt.

Obediatitem populus xqnis 8^ bonis magiOratus Icgibus.'obc« Qbtdiétui, diat autem fände reuerenter amp;nbsp;ex animo religiofo, iam nô tantum obediens legibus ipfîus ut legibus hominum,fed ueluti legibus mi niftrorum 8C legatorumDei, Nam Petrus iubet nos obedireproz pter dominum.EtPaulus.O porter elfe fubditos non folum propter iram uerum etiam propt«eonfcientiam.ld eft non modo obedienz dumeft magifttatuinecontemptus Si inobcdiciitiæ panas dem us, fed nepeccemusin ipfumDeum.noftraij^confcientia nosfceleris admifsiaccufet.Oftendimus autem in sprsteeptoferipturarum tefti monris amp;nbsp;exemplis non parendum elfe impies magiftratibus impia Sf pugnantia manifefte cum uerbo Deimandantibus. Maluerunt apoftoli Si primitiuæ ecclefix fideles homines concludi in carceres, relegariin exilium,fpoliarifacuhatibus.proqci beftiis, feriri gladio Si ignibus cremari ac laqueo prxfocari.quâm impijs obedire man datis.ProconfuliRomano refpondens bcatus martyr amp;nbsp;epifeopus Polycarpusdixit,Docemurprincipibus Si poteftatibushisqux d Deofunthonoremdeferre,eumfcilicetquireligioninon fitcontra tius. Et diuusloannesChryfoftomus ad Gainam dixit, Non licet Imperator! pietatem euftodienti aliquid contra diuina mandata tentare.

Poftremo pendat populus magîftratut tributa,împendat cum po feit necefsitas Si ipfum corpus 8C uitam propriam pro incolumitatc magiftratus Si patriæ quemadmodum in j.mandato faciendum oftendi.Dominusineuangcliofimpliciter dicit.DateDeoquxDei funt K Cæfari qux funt Cæfaris.Damnantur meritd qui bac parte funtparcimaligniSCfuraces. Debentur tributa magiftratui ueluti merces labori$,8C ueluti neruus publier tranquillitatis amp;nbsp;utilitatis. Quis enim fuo militât ftipendioïViuit quifquis ex eo laborc.quem exercet.Laborat magiftratus,laborat princçps in gubernanda repu* blicaSi conferuandahacinpace.Negligitfua priuata Si domeftica ncgotia,qua: alioqui uidum Si necefiaria uitæ fuppeditarent : iniz quifsimum ergo foret nifi alerctur aut certe iuuaretur publicis fumz

DB PRABCEPTO DBCALOGI Vb ptibus.Prxterea necerte eft rcgna amp;nbsp;rcfpublicas iuftis inftruâaî tft opibus,quibusinbello,infame,inincendiis alijscp calamitatibuS publicisutanturuel adreparationem collapforum.uelad dcpulßo* nemgrauioruincalamitacum. Nilul nuiicdica depublicisadifi'' fiis conferuandis.utpote meetlijs,turnbus,uallo,folsis,portis,ponti bus,iiinenbus,fotitibus,aquaEdu(ftibus, pr.Ttorio amp;nbsp;loro alijstp iJ genus itinumeris.Sunt etiam publicæ perronsc,apparitores, uigileS ói fitnilesalizplures.publieoalendxftipendio.Äcnifiiii proniptu fii pecunta,nullum regnutn nulla rcfpub.ftabit iiicolutnis diu. Er^ go qui tributa negant,mereedem laboris negant.addc Si rempubli camomninofubuerfam conculeatamuolutit. Quiin piiblkis opcribus,fieuti quibufdam mos efi-,fegnes amp;nbsp;ignam (unt, non cantin unum aliquem dominum,('cd in totam rempublieam. Ac ui deas fere fegnes hiiiufmodiopcrarios, nulla aut modi ca utidiuina benediólione. Admonendi tarnen Itic fiint magirtrams ct principes, popuhtm fuacfidei SCfuoimperiofiibditum diligant citpbenigne parcantnee immodcratis ancrant cxaâionibus. ld fin fi fnn ß ug»c Ie- ,amp; ab omni abft néant luxu amp;nbsp;fuperbîa. CogitciprincipsbO' nus quanta fît iniquttasaulam redundareluxu amp;nbsp;crapula, ciuitates autem acuillas cruciari amp;abfiimiinedia.Cogitentreipub praffideS »ribtita Si uei5ligalia,publica,non priuataefîebona. OdiiDeustx/ pilateres Odit Deus exa^lioties immoderatas.Maledicit Deus exa« tfïcnbustyrannis : benedicitcommodis Si moderatis optimatibus. Pluscfftcit in pace Si bello Concordia iufta quàm pecunia iniufla. Et fortius quidem efi regnum ualidiortprefpublica quxamoreâC Concordia pnncipum Si populi, non magno tarnen tliefauro repo lîto,commendaiur,quàmquir opes habet inæftimabiles, panas Si extonas è mfeenbus ciuium, interim fimultate Si odijs difsidenti« bus inter Ce magifiratibusâ^ciuibus, Nihil hic fingo. Expcrieniia omnium feculorum tefiis cft.

HatchaôlenusdeMjgiftratu exoccafidne fcxti mandati. Non Decides, quanta potui breHitatecomplexus,proporuich3ritatiue/ flrr declarans ob quid illc infiitutus à Deo,quodnam eius er* ga fubditos Si rurfus fubditorum erga ipfum officium fit. Oremus iam dominum utis benigne tarn magi ßratuiqu.jm fubditis concédât cuit^

De tmio ftcunda tMa prttetfxo.^uod in de«fogo/epfm Non machaberit, Dt Comugio,(ontra adulttrittm c? o/ntiem* t(mf(rdntt4m,dlt;(ontinemM. SBR.MO X,

R o XIM V M ui« amp;nbsp;corpotibus noflris coniun« . 'I eftcuiufq; hominis. Coniugioenimcöiunguntur duo corpora uth'antunum corpus. Dominus enim dixit^ _____yj Eruntduotncarncuna. Tertio itacß mandato amp;nbsp;pros xime quidem poft prohibitum homici dium, prvcipitur de cöiugio fanAe colendojtem de fanflificatione uera corporis contra adulte ria,contra uagas libidines SIincontinentiam omnem. Muniuntur coniugia utfloreatapudbonos honeftas caftitas faniiel^educöur liberi.Praeceptum rurfus duobus exprimitur uerbis, non MOB Prrfcfpt« CH ABERIS. Explicatulrus hoc mandatum, Deo afpirante.dicam De» 7. primo dcConiugiofanélo.’deindedc Adulterio:hinc quae fub nox mineaduherij fintcomprehcnfaaiq; prohibita : poftremo deConz tinentia.

Coniugium quod Si matrimonium appellatur foedus 8i con= cSingiu« iunélio eft diuina uiri Si mulieris.ex cöfenfu mutuo fociata 8i ad' ^uid/itf unata in hoc ut omnibus utentes communiter cafte uiuantSieduz cent in timoré Det liberos. Ac cuangelium quidem appellauit conz iugium coniundioiic diuinam.Dominus enim lefus.Quod Deus coniunxit ait,homo nc feparet. Nei^ licet matrimonium ad alium referre authorem quam Deum ipfiffimum. Inftiiuit hie alias bonas amp;nbsp;neceftarias hominibusordinationes per angelos fuos SideleftiG fimos homines.fed matrimonium abftç ulla interueniente peifona mediaipfe Deus inftituit,legibusmuniuit.primos coniuges ipfe lt;Opulauit,ipfecopulatis uerefummusfacerdos bcnedixit,

ExhishquidoportumuscoUigereprxftätiam feu cxeellentiam DedigniM matrimonii.Deusenim hoe inftituit. Si in paradifo quidem inftiz tea- prtt» tuit,tuncquando nullis adhuc miferijs obnoxius effet homo. Non flantiacon uidebatur Adam in paradifo commode Si fatis fuauiter uiélurus, nifi ipfi effet adunata coniunx.Non eft bonum, ait Deus, ut homo fltfolus,faciamilliadiuioiium,quod eicohabitet. Adduxeratenim Deus ad Adamum omnia animantiaquæcondiderat.ut nomina tmponeretfingulis; fed ill omnibus nihil erat quod concupifeeret Adam,abhorrebat animus Si genius eius aconiunftioneipforum. Deus ergo fopore immifTo ipfi Adamo.conditex dormientislatez temulierem,quamabipfoDeoconditoreaddult;flam protinus atep uidilfet, exdamatiHocfciliceceffequaleuclit,quod amare poffit,

con fen ti été per omnia gen io fuo.Hoc nuncos,ait.exoffibus meif, amp;nbsp;caro ex came mea.lnueni,inquir.inuent adiutonum conueniens mihi.mecum carne amp;■ fanguine ipfai^ fubftantia cömunicans. Vn/ deadline exiftitnaturalisiliautrorumergamulieres propenfio:ac rurfus-igni aboktur natura: liumanae repugnans cum beftiis extera biliiim liominum commixtio Si uenus prrpoftera. Inter alia adije citdorninus.Defcretuirpatrem fuum Si matrem fuam, adhacre/ bit uxori fuar.erunttp in came unam.At dudum intelleximus qua« ti fiat amor Si ftudtum liberorum erga parentes apud dominum; quanta diligentia Iios prxcipiatlionorare. Necefieeftitat^coniu* gium longediuinifTimum efie inftitutum quod prxfertur lionori parentum. Interim uero lege matrimonij non aboktur lex de ho/ norandis parentibus,fed uia Si ratio indicatur fi forte parentes dif* fidia pergantexcitareinter coniuges, quidhiagant, non patiantut fe diuelli,interim in alqs amp;nbsp;per extera honorent parentes. Sanâi patres noftri coniugij legem cuftodierunt Si coniugium ipfum cO-* lueruntfanétirtime. Necpuduit fandlum Dei fpiritummultisre* cenfere Si deferibere matrimonia ipforu.Nam primus Si prxftan/ tÜfimusin faerisliteris liber.Genefisappellatiis.in matrimonqsfan ftorumdeferibendisbonaparteeonfumitur. Nee piget ipfum fer/ uum Dei incomparabifem Mofen commemorareconiugn negotia fiiopera.uelutipuraamp;egregia quxliodieiudicantur.àniultis elfe fordida amp;nbsp;putida.Honorauit Si cômendauit ipfe Cliriftus (in con« iugio quidem, fed ex purilfima uirgine natus naturalis Dei films) nuptias dum in nuptiisprimum fuorum fignorumederedignaiur, Si tale quidem fignum quod oftendit,dominum polfeamara con» iugqredderedulcia.Sf inopiam fubkuaredjuite copia. Apoftoliut mariti fueru nt ad exemplum patriarcliarum.regum.principum, fa* cerdotum Si proplietarum, ita prxeipuus inter eos Paulus clamat, Honorabik eft in ter omnes coniugium, Si cubileimpolluiü. Scor.lt; tatoresautem Siadulteros iudicabitDeus Dicitconiugiumelfeho norabileapudomnes, nimirumgenres. Pauculasenim inuenias qux non maxime laudariiit nuptias.Xenophon arbitratur interolt; mnia Dei inftituta uix aliud inueniri coniugio puklirius 8i utilius, Mufonius.Hierocks amp;nbsp;all) fapientes prifei coniugium ufqueadeo neceflarium putantad bene amp;nbsp;commode uiuendum.ut uita homi/ nis extra matrimonium uideatur manca. Illi ipfimala Si incommo da matrimoni) exconiugibus nö coniugio deriuant. Bonum enim eft coniugium,fcd multi bono non bene utuntur,ideo(ç abufusfui méritas luunt pœnas.(^uis enim nefeiat ebrietatis mala nö referen/

da elTead faluberrimam Dei creaturam uinum,fed ad ingurgitacio« nem uerius atcp prauam cupiditatem hominis bona Deicreatura abutcntis?Quod egreditur ex corde hominis,ait in euangelio doz minus.nö quod ingreditur per os coinquinat hominem. Hucper« tinetquod apoftolusChrifti Paulus fandificationem tribuit conz niibio.Cubileenim.inquit.impolluium eft. Et alibi teftaturfandi# ficari intercedente matrimonio incredulum maritum per fidelem uxorem: afierit prxterea liberos c coniugio natos eile fandos fiue mundos.Narn Chriftumidemfiatuiiexemplum coniugalis az moris:denilt;pmyfteriaChriftiKecclefisc adumbrat pcr coniugiü, remutiqjdiuinam pertypum fandühmum amp;nbsp;Deo probatifiimü. Vnde alio in loco idem apoftolus dich corum dodrinam pla ne dae moniorum effe dodrinam,qui prohibent contraherematrimoniü, Inde rurfus confequens eft earn dodrinam elTediuinam.qux libez rum permittit coniugium omnibus, ipfumtp commendat amp;nbsp;colit^ Prxftantiaamp;dignitatematrimonii intelledajnfpiciamus tarn Cdit/ie«» caufas, ob quasdiuinitus inftitutum eft matrimonium. Deus pro iujj^. bona iua natura omnia fua inftituta dirigit ad bonum SC utilitatem hominum uberrimam.ergo SCmatrimonium inftituitad conferua tionem generis humani, denitp ut commoda ornata 8C fuauis effet hominis uita.Veriimredigipoffuntcaufxomnes ad numerum ter« narium. Principio Deus ipfe dicit, Non eft bonum uthomofolus fit.faciamus ergöadiutoriumquodcoramipfofit,uelei cohabitet. Prima ergo caufa inftituti coniugii eft hominis commodita$,nimi» rum ut uita eins fit fuauior SC commodior.Non cnim uidebatur Az dam fatis féliciter SC fuauiter uidurus.nifiadiunda coniugc.Ea ap pellatur non impedimentum aut malum necefrarium,ut poetx qui dam mulierum ofores SC malx beftix nugati funt.fed adiutorium Mulitr eß uel brachium uiri.Ac ex Gcntilibus.quod tarnen mirum uideri po« «iri bra» terat, Antipater in Sermone de Nuptfis protulit. quod mirü in mo= cMim»» dum lute quadrat,SC quale nam brachium aut quale adiutorium coniunxfit,exponit,Qiufquis uxorem,inquit, 8C liberos non exper tus eftjueriifimam SC geminam beneuolentiam ignorât. Vndiquaz quecommifeetur coniugalis amor,cum nonfolum opes SC liberos amp;animam,fed etiam corpora foliconiuges cömuniahabeant.ldeo Euripides,depofito mulierü odio quolaborabat.hos uerfus fcripfit» Coniunx in xgritudmibus SC finiftra fortuna,marito

Suauifl'ima eft.fi domum honefte inhabitet, Iram fuauiter mitigans SC moleftias Animi iucunditate Ieuans ac fraudes amicorum.

Quemadmodum enim fî quis unam Habens tnanum aikunde amp;nbsp;aiceram indipifcatur, aut uiiico pede Utens, etiam alium aliunde acquirat,facilius miiltoaiiquid appreliendere.autquolibucritire poteâ : «ta qui uxorem duxit fadlius fruetur falubribus amp;nbsp;uülibuS uitx comtnodicatibus. Nam coniuges pro duobus oculis quater/ nos Iiabent,amp; pro duabus manibus totidem alias,quibus una iun/ «flis facilius agent opus inanuû.Proindefeffisalteristeliquxfuum offidum prçilaburit. Coniugiumergo quod unius membri uiceex gcminis coalefcit felidiis oninia admiinftrare in uita poterit. Hzc omnia Antipatri funtHicrodes uero in Iibro fuo de Nuptijs,Vtiiis eft,inquit,euin muliere conuidus etiam przter liberorum procréa/ tionem. Ptimumenim externislaboribus attriios fufcipit oificiofe tiadians omni cum ftudiorecreans. Deindeanimi triftitixobli» uionem indudt.Trifliores enim uitr cafus amp;nbsp;in uniuerfum omnil folidtudinis aut negotii agentibns nobis,circa forum, rus aut inter arnicos.non fadleferuntur neceifariisoccupationibus admixti:ex/ peditis autem inde SC domum regreifis, animo^ in otium Si liber/ tatein fuam redituto leuiora Hunt omnia,amp;liacoccafione nosan* geredefînunt.Nec profedio uxor moleftia eft,imô res mokftasipfa leuat. Nihil enim ufqueadeo onerofum eft quod maritus Si uxor non facillime ferant concordes, SC communi opera quicquid eft fer reuolentes.Etreliqua.

Prorrtdm Sccunda inftituti matrimonii caufa eft procreatio fobolis ad con O editcti' feruandum genus liumanum,6C educatio liberorum in timoré do/ «v fobolis. mini.Nam benedixit dominus Adarattp Euracdixit, Crefcite SC multiplicamini SC replete terram. Paulus item apoftolus ad Titum, Anus doceto.ait.ut honefta doceant, quo intelligences ae modeftas reddant adolcfcentulas.ut maritos fuos diligant, ut liberos amcni^ ut fobriz iînt,domus cuftodes,bonx,fubdi tç fuis uiris.Ec iterum ad Timotheum, Adam non fuir deceptus, ait, fed mutier feduda fuii^ falua tarnen fiet per generationemliberorum.fimanferitin fide SC diletflione amp;nbsp;fandiHcatione cum caftitate. Czterum inutilis foret generatio nifîaccederet amp;nbsp;educatio liberorum. Przterea quz uere liberos diligit,educatipfos in timoré domini. Et Hine profluit maxi mus in rempub, SC ecclefiam frudlus.Accedit item perplurimü glo/ riz ac cultui Dei,cum prouenit ex famfto coniugio maximus Homi num numerus uere Deum agnofeentium inuocantiü colentiumtp.

Cubile in Tertiamcaufaminftitutimatrimonii huiufmodiuerbiscomme/ c5i«gwimlt; morat3poftolus,Propter ftupra uitanda fuam quifi^ uxore Habeat, follutum. Sc fuum quz^ uirum liabeat,ßonum quidena effet SC commodu m nullam

nullam contingere mulierem calibemt^ uiuere hominem,fed quia ho; non omnibus datum cft.ficut in euangelio ait dominus, acuric quofdam aiitpkrofqj ferecarnisconcupifcentia,dominusconiu.* gmm uelut medelam inftituit, teftanteapoftolo rurfus attp dicentc. Qui fe non cötinent.contrahant matrimonium.Nam fatius eft malt; trimonium contrahere.quam uri Difeimus hicconcubitum natura lern cum propria coniuge non reputari à Deo pro culpa aut pro im munditia. Fornicationis opus eft immunditia, quia pugnat cum le ge diuina. Coniugium uero permifitDeus 6(benedixitei,ergo fan ftificantur coniuges benediilione Dei fide amp;nbsp;obedientia« Necdet funt htc nobis argumenta SCteftimonia clariffima Pauli.ls enim ad Hcbrços dixit,Honorabileeft inter omnes coniugium.Si cubile im pollutum:fcortatores autem Si adulteros iudicabit Deus. Verecun^ delocutus eft apoftolus.acper cubile intellexit concubitum coniu*: galem,quern teftatur elfe impollutum.Quod autem mundauit Degt; Aä.jo. us.quisoroimmundüdixeric^Quisnegauerit mnndis omnia efie Titnini. munda? Redle ergo de his iudicans in Nicena Synodo Paphnuti-» us con feifor Si epifcopus dixit eaftitatem elfe concubitum cum uxo re propria.Neep ueropuduit uerecundiffimumChrifti apoftolum leges de his ferre. Scribitenim, Vxoriuir debitam bencuolentiam i.Cw.r« reddat.fimiliterautem Si uxoruiro. Vxorproprq corporisius non habet fed maritus.Similiter amp;nbsp;maritus proprii corporis ius non ha* bet,fed uxor. Ne fraudetis uos inuicem, nifi quid fiat ex confenfu mutuo Si pro tempore, ut uacetis ieiunio Si precationi : Si rurfum inunumconueniatis, ne tentet uos fatlunas propter intemperan* tiam uettram.Clarafunt hre apoftoli uerba nee ulla interpretatio* ne noftra addita indigent Idem apoftolus ad CorihHiios, Si duxe* ns uxorem.ait.non pcccafti. Item, Si uirgo nupferit non peccauir. Quid autem uirginitatepreftantius purius fandhuslt; At non peccat uirgo,fi uirginitatem fandlo commutetconnubio.Bene ergo Chry foftomus in homclia quadam, Primus, inquit, gradus caftitatis eft fyncera uirginitas, fecundus fidele coniugium. Sed beams Au* gnftinus nuptias uocat eaftitatem fiue continentiam.Lixus extat de Bonoconiugalicap.ilt;5.8f lo item epiftolaips Ex hoc fonte dima* Hüntßm, nathoneftatis pubhcac portie maxima, Approbatenim Deus con.« iugia,improbat fornicationem amp;omnem immunditiam.Saniflo fuo iuftituto uultomnem turpitudincm à fuis excluderefidelibus» Videant ergo fanilLmagiftratus in primis.nehic fint fegnes.fedala cres.fanéla tiirantur coniugia, perfequantur fxueriffime obfcccnt* tates,fotnicationes omnem immunditiam.

Nrmini Hxcexfcripturaran^arecitauihucufcß pauldccpiofîusut om/ profiiMtuffl nibusmanifcÀum facerem coniugium e(fe fandlum 6C iccirco eius (Pniu^ium moderato fando legitimocp ufu neminem pofïc inquinari:ergo o/ mnibus quoep ene permiiïum.Apoftolusenim, Epifcopus,inquir, fît unius uxoris uir.qui fuæ domui beneprxfït,liberos Habens fidca les.Nam Si apoftolos Chrifli apoftolicosq; uiios fanftifTimos ec* clefiarum paftores liabuifl'e uxores diuino ôi humano teAimonio comprobatur.Neqp uero aliud poA prauam docQrinam magis infi/ cit ecclefiam omnem^ difciplinam fubuertit ecclefiaAieam,quam A miniAri eccleAarum,qui debuerant effe lumina, Ant fornicarij S^adi ulteri.Scandalumhocpræcæteris honeAatem omnemfatigat atlt;^ confpurcat.Sed de his in prxfenciarum non Aatiii prolixius pie/ Vinculum ne difputare. Hisadqcio uinculum coniugrj elfe indiAblubile amp;nbsp;eonÎKgÿ in fempiternum.ideA nunqua diffipandum. Fitenimex duobus una dijJoGbile, caro.unum corpus.Hoc fi difleces,perdis.Quod ergo Deus coniuii xit,homo non feparet.Ergo huius corporis cardcm faciunt, qui ad* ulterium perpétrant. Diuortiüenimadmittit lex euangelica amp;nbsp;1« Humana inter maritum amp;adulteram.Neq; At minor amp;leuiorcau/ fa.quz intercöiuges uinculum hoc dirimit quam fornicatio. Alio/ quimaioresineuangeliononprohibuiteATediuorttj cauCas.qui mi norempermiAt. AcineccleAaueterinonunam fornicationem fe/ parationis caulTam fuiAe teAes funt ChriAianorum principu epiAo lx ati^ conAitutiones.De quibus alias.

(^omodo Vtautem uinculum hocfanólumcoalercatArmius.muItumre/ contrabenz fertA fandle legitime cum timorcDei 8C cum iudido coeantconiu« dim fit ma gia. Ne Ant in uita aut coadla.Iungant prius a nimorum confentien trimonium tium genii quoS’poAea coniungit profeAio confenfus mutui amp;nbsp;cx^ terna confoederatio.Iunganturqui non funt propinquitatefangui* nis aut aSïnitatis diAun^ûIungantur qui per leges diuinas attp palt; trias,parentumconfenfu conAliol^accedente,coniungi poifunt. AdAi in contrahentibus mens Ancera,qux quxrat incolumitatem et felicitatemperennc.hoceAquxunicefpedletuoluntatem Dei; ne/ que admittat ulla parte prauos adfedlus in confilium. Hierocles in

- , Iib.de Nuptijs, Imprudentiaomnino grauiseA,inquit, utqux res ctiam per fe faciles.onerofas eAiciat,amp; inter alias uxorem quoque. Non paucis enim intolerabiles fuerunt nuptix : non quod fua cul/ paautfuapte natura tails At cü uxore focietas,fed quando ducimus, quas non oportebat,inde ufu uenit, ut Aat intolerabilis ilia focie/ tas.Hoc fane modo nuptix uulgo eueniunt.Non enim procrcatio nis liberorum,aut uitx focietatis gratia ducunt uxores: fed alq pro* pter

pternwgnitudinem dons.alii exccllentiaformar.alii ueroalqs tftiuf modi cuuüs du‘ti, «u malis confilianjs ufi.de ingenio amp;nbsp;moribus IpoiiCc luilla cura habita,in pcnuciem fuam nuptias cclcbrant.Huc pcrtinct quod Plutarclius in libelle de libtris educandis parentes ad moiiei.uieiuirnodiliberisluisuxoresdefpondeant,quaenon fini muhôueiditiores uel potentiores. Prudenter einm diciProuerbiO, T ux fortis uxore.n dueno. Breuiter prçluceat in his omnibus (imor Del uerbum üei amp;nbsp;ardens ad Oeum etTufa precatio.

Cxterumnon conuenit in legitimoconiugiopluresclTe quàm Contrapßt duos,qui confiringantur unum fub lugum.Polygamia enim ufup pata patribus noftris citraculpam, nullam nobis eonfiituit legem, llluxerunt corredionis tempora Si uenit in orbem Mefsias omni» docens atep reformans. Leges ergo coniugq idem ille reduxit ad primam regulam Si legem. Brunt, ait dominus.duo in carne una. Et apoftolus, Habeac quif^ fuam uxorem, Si quxqj fuü maritum. Nihil ergo ad nos pertinent greges concubinarum Solomonis. Nihil ad nos perunet quod lacob legitur duabus coniugatus foro* libus.lntereafecundastertias autetiam plures nuptias non damnat Sttunitt uerbum ueritatis.Generaleenim eft illudapoftolicumadde Si per* ntiptix, petuum. Qui fe non eötinent, contrahant matrimonium.Satius eft enim contrahere matrimoniü.quàm un. Defumpta eft ea fententia cxillis euangelicis uerbis,Nonomnescapiuntuetbûhoc:fedqqui bus daiii eft Sunt emm eunuchi de utero matris fie nati; funt qui ita fadi funt ab hominibus: Sifunt qui feipfos caftrauerunt propter re* gnum ccclorum.Qui poteft capere capiat.Ergo qui non poteft ea* pere,uxorem quoties necefleeft.ducat.

Imprimis uero feire refertquomodo colamus matrimoniü, quo QyowoJ« dirigantomniafuaconiuges.quidagantinconiugio.Siquomodo tolendufl« animati elfedebeät erga hoc fanélum Dei inftitutum.Ea de re pau* tuainmo« cula,fed maxime neceffaria capita recenfebo.fmgulis fuppcditâs oc cafionem plura Si maiora cogitandi.Principio tencät coniuges pro re certifsima compertifsima'cp fe efle in opere Dei cfi uiuunt in con« iiigio,fe placereDeo.Si rem grata Deo facere, idep propter uerbum Dei.quo benedixithuicuiuendi generi ac faniflifiouitomnes cot* luges fide in hoc opere Si inftituto Dei uiuentes. Ergo cum coniu* pati moleftias.ex matrimonio confequentes.perferunt patienter,dti laborant fidel iter,dum eafaciunt decenter quj opera uei officia funt coniugum,ucluti dumuxoramatmaritum,dum ciinferuitpro offi cio,dü paritcüdoloreliberos,dum genitos fouet Si magna diligen Ûa midto'c^ laborc educat; dû matitus uxotc diligih uxori mutuam

DB PRÄBCEPTO DECALOGI VIT, prxbet opcram ac in domo per omnia fïdelem agit patremfami/ lias:non minus in his placent Deo,quam cum in facrum prodeun/ les cœtum.uerbum Deiaudiüt 8i dominü adorant. Nam operailU coniugii non minus reputantur pro bonis operibus.quàm ipfa clee inorynaiiuftitiaetpax.Opus itaqj fueritconiugibusanteomniaue ra fide in Deum autliorem coniugq. Ita enim per fidem placebiint domino. Hare non urferunt monachi, quae tarnen iubentur urged in uerbo Dei,fuain potius fiflam fandlimoniam amp;nbsp;fua uota fupra afira extulernnt.

FiJtIts Deinde requiritur à coniugibus ut memores data; amp;nbsp;acceptât fint eoniH‘' dei femutuo non (allant perfide, led ferdusinitum amp;nbsp;fidem da/ ^ej, tam fandie feruent, amp;nbsp;feruentquidem fynccreaninio Sd corpore. Nemo admittat in animum concupilcentiam alienamaut odium fafiidiumue coniugis. Et corpus luum, qinfquis mariius es, non tuum,fed uxoris eft, fleuri amp;nbsp;iixoris corpus, non uxoris tur, fed luum eft.Rapinam cómitris amp;nbsp;furtum fi alieiiü bonfi fuftuleris aut ab hero proprioabalienauerisalteritp cömunicaueris.Sit mens con iugumintegra Sdeorpusillibatum.Polliccturquifqidumfacraceri monia initiât amp;nbsp;dedicatconiugiûfubobtefiaiione diuini nonünis coramDeoÄ eccitfia fefidem coniugifanóleferuaiunim.liacóf non alia ulla uiurum muliere.buic uni adharrcie illamc^ diligere foucreuelle.Hanc fidem datam qiiifquisuiolautritperfidusefi.di/ uini uiolator foederis amp;nbsp;fantfisr ueritatis.

Colatitan Nee fans eft fi fis fidelis, nifi ctiam fis humanus cohabite.s uxo dwn cum ri cum fcientia.utait S. Petrus.Sit maritus uxoris caput,inens uideli fcitnua, eetfapientiarp.commodus mcderator.uisc dox.cöuióoi iucundus, nionitorin rebus omnibus opportunus.defenfor fidus Vxoifiio/ bediens.ut uidemus membra parère capiti, prarbeat fe agendam K regendam uiro.non fpernat acqua mariti dogmata aut imperia.Co gitentfeefTeunumcorpusuelmembrauniuscorporis. Dikanter/ go ex giibernatione corporis hu mani quomodo fefe gerant in con niibio.Nobiliora membra non contemnuntignobiliora.fedeisdc ferunt magis aclaborcleniunt amp;nbsp;auxiliüconfcrunr. Ignobiliorafu fpiciunt nobiliora.nec ifiis inuidentquiequä, Membtü non collidii autaffligit membrü.fed mutuo fe fouet omnia,amp; defendütfeinuicc abiiiiurijs Talis fit inter coniugesmutua conexio amp;nbsp;operaiio Sf be neuoictia 8ichariias.taleftudiuconfornü. Idcoenim excorpore uiri defumpta eft mulier,utfuü corpus colere amp;nbsp;amarepgerermati tus.Ideo etia apoft Sic debet uiri fuas diligere iixores,air,iit fua ipfo rumcorpora. Quidiligitfuamuxorc,feipfumdiIigit.Nulluscnim unquam

nnqul fuS ipfi is camc odio babuicimö enutrit SL fouet earn, fîcut dominus icclefiam. Quid quodaportoluseodem in loco ipfum Dei filiuin amp;nbsp;fandtameccleiiam, coniugatisexemplumftatuit,re-* «juirens àinarito uc diligat uxorem fuam ficutChriftusdilexttec lt;kfiam;uxor uero itaobferuet maritum, eundemip diligat ficut ccclefia Chrtlium i Eo exemple non eft aliud in toto hoc otbe fane ftius ueliemrtius Nullus enim amor Chriftiamore in ecclefiam maionnecalia inueniturobferuatiocaftiorquäecclefixerga Chri* ftum. Kequiritur ergo àconiugatis utarJentiifime amp;fanóliffime feamentmutuum. Omnibusutanturcommuniter,bonis fimul S(, Rialisiidem tralunt iugum,alter alterius onus portet Breuiter, bnt unius corporis membra. Alibi deferipGmus haccoffida copioßus, dum eonfcriprimus Inftitutionem Cliriftiani matrimonq.

Poftremo educent liberos in fanfla difciplina 8( timoré Dei ad Cigna« lt;e falutem domus propriscSftotiusreipublicr. Paulus.Volo.inquit, edurent U» iumoresnubere,liberos gignere,domum adminiftrare. Hoc enim bcroi, efthoneftum acceptumcoramDeo.Porrodeeducatione libero* rum dixifermone quinto huiusDecadis.Vtiliffimumeftautem hac parte matrimonium cum fuæ cuiufq; domui, tum uniuerfx reipu* bliese ; ut iam non commemorein amp;nbsp;cultum 8i gloriam Dei props gari quam iatiifime.fi uidelicet liberi non tantum generentur.fcd er fanfteinftituanturaparentibusintimoredominiSfin omni pie* »ate.Hierocles.Vtiles, inquit,cffe nuptias aflero, Primum quidem quia diuinum reuera ftuftum producunt liberorum generationem qui nobis Sf ualentibusadhuc,uipote confanguinei.inomnibs ne* gotijs Opern ferunt,8C çtate confeftis fenioqj preifis boni funt auxi« liarij: familiäres quidem in fecunda Fortuna Isctitise focij, in aduerfa uero condolentes rerum triftium fucceffores. Etreliqua. Antipater uero,Hominem,ait,ingenio duili prsrditum commune negotium patrix oportet augere. Nam alia ratione ciuitates feruari non pof* fent,nifioptimiquicp ctues Sfgeneroforü filq, prioribus tanquam arboris pulchrx folqs marceifentibus amp;nbsp;defluentibus, uxores tem* peftme ductrent, amp;nbsp;liberos ceu generofa qusedam germina patrix fucceffores relinquerent, ut ipfam florerefemper amp;nbsp;in uigore per* petuo duraree(ficerent,nunquam boftibus oppugnatu facilem ß'e* riprouirilifuamolientes. Hocigiturfibifcopo propofito utSf ui* ui 8{defun^li patriamtueaniur amp;nbsp;adiuuent, nuptias eötraherema* ximeneceflariü.acin primisconueniensarftimant, cum omnia qu{ requirStur à natura perficere cupientes.ium illudapprime quod fa« luitm nbsp;augmentü papti«, acmultómagisdiuinücultü attinet,8fc.

X rdlgiót Cum autem tanta ad beate feliciterép uiuendum mometa habcu aufpieanda iufl:ummatrimonium,nö prxtercaufamaurpkanturhocàreligtOi nefideles.Certc primo parentumnoftrorum coniugioprotinusab initio benedixit dominus,qui SC eos copulauit. Vnde receptus eft in ecdefiam Oei mos.quod qui matrimoniü contraxerunt,priufquam cohabitent in templum domini ueniant,ubi fub inuocatione diuü ni nominis fii in medio interpellantisecdefixcopulanturSóbencs dicuntur à miniftro Dei fub nomine Dei. Proinde locum primariü inconiugiohabentalfiduxconiugumprecesad Deum.ut hicdk gneturfaceremaritosfapictes,religioros,modeftos,benignos,pro^ bosjaboriofos 8C patientes amantes^ uxorum: uxores uero obfe/ quentes.placidas, caftas, fidas, diligentes maritos fiC liberos,cccono* micas amp;nbsp;fœcundas. Quanta enimuel exunicomatrimoniopraiio SCcorruptoexiftant mala,nemo unusexplicauerit. Conturbantur hoc familix.peric pudor facultas omnis,corrumpuntur liberi,oflt; fenditurimo irritacur Deus,malum ingens daturuniuerfxreipubli cx.Proinde feduIoorandusDeusut benedicat omnibus coniugk bus,quo nomen eiusfandium incolumitas^ reipublicx increment ' ta accipiat.

tdurium, adalteramacceditmaritus, uel uxoradalterumdiuertit cuicorpO'' ris fui imo maritalis corporis copiam facit. Blandiütur fibi quidam exiftimantes nulla fe teneri culpa adul terij.fi confuetudinem habeät cum libera aliqua puella uel non maritata,rurfusftmulierfeproftit tuat homini nondum coniugato. Fornicationem hoe non adulte/ — tium elfecontendunt.Sedfcripturadiuerfumiudicat.Accedisadal/ teram,adulter es.'ftdem faills, perfîdus es : corpus tuum non tuum, feduxoris corpus eft,proindealienxcorpus hoe impendens,adul* terium commitis.Si coniugatus cum maritatacöcumbis, peccatum adulterii conduplicas. Grauilfimis fupplicqs hoe ftatim à rerü cxorlt; dio punitum eft, Pharao rex Aegypti Saram Abrahx uxorem dedu» ci iulfitin aulam utipfautereturuxore.ratus illamAbrahxfororem

Ctn.M, efre.Scdfcriptura,Afflixitautem dominus,ait, Pharaonem amp;domu eius plagis magnis propter Saram uxorem Abraham. En punituï rex Aegypti plagis grauiftimispropteradulterium.interim ignora* uitrex Saram efte uxorem Abrahxrquantx ergo plagx illis paratx funr.quifcientes 8(. uolentesimpud^•ntercommittuntadulteria^Ad Cm.zo, Abimelechum regem Palxftinorüdicit dominus. En morierispro* ptermulietem quam tulifti a' marito fuo.Atqni abduxerat amp;hic rex Cen,js, Saram ncfciens efle uxorem Abrahx. lofephfolicitaiasab uxore herih

'herin ad adulterium.fimpliciter dicit, Quomodo delïgnarcm ingés hoe malum fiue flagitium,quo in Deum peccarem'JSingula uerz ba fuum pondus habent.Nam grande fcelus eft adulterium. In li«' bro enim lob.ipfe lob fic pronundat,Si concupifcentiac uxoris alie Io^)i» næ obnoxtum fuit cor meum,amp; ad odium fodalis mei fum infïdia«' tus.nimiru ut corrumperé uxorem eius, fcortü alterius fituxor mea. Si rem habeant alii cum ea.Hoc enim grande flagitiü eft Si iniquü tas capital! adlione perfequenda. Ignis enim eft qui ad interitü uf(9 deuoraijac omnem prouentü meum eucllit. Dicit lob fe non modo non perpetrafTe adulteriüjed ne tentafte quidem unquam alienam corrnpere uxoré.Profitetur nephas fiue grande fcelus elfe adulteriü, quod mereatur utadultero fua quo^ corrüpatur.Addit adulterium ignem efle funditus abfumentë aedeuoranté omnia,denit^ iniqui* tatem eife capital! adione perfequendam. Nam Si Solomon mor/ Pnutrka talium fapientiflimus.Num quifpiam in finu fuo, inquir, igné fo/ uet,ut ueftimenta fua nö adurantur ƒ Aut incedet quis fuper prunas ut pedes eius non adurantur?Sic qui ingreditur ad coniugem pro/ ximi fui, culpa non uacabitquifquis tetigerit earn. Non reputant ptobro furi,fii efuriens furetur ut uitam fuftentet. Sed deprehenfus

' feptuplum rependit Si uniuerfam rem familiare expendit. Qu! au-» tem adulterium committit cum muliere excors eft, amp;nbsp;qu! hoe facit, animam fuam perdit. Verbera infuper Si ignominiä inuenit, cuius opproprium nunquam poterit deleri. Maritus enim incenfuszelo« typia cum ei offertur uindicandi oecafio,non parcinneep ullius in/ tercefforis faeiem fufeipit, nee munera quantumuis magna admit/ tit. Plurima certc in his Solomonis uerbis confideranda ueniunt, Principio ut fieri nequit quin adurat ignis ueftem fiinuefte gefte/ turdta impune nemo commiferit adulteriü.Deinde collatio fit inter furem Si adulterum.-non quod furtum defendatur, fed quod fures licet fint ignominiofi,minus tarnen peccare,quS adulter! uideantur. Potcftenimfatisfacere furreftituiione e! cui fulfuratus eft aliquid; adulterium recompenfari non poteft. £t quis non malitfibi arcam fiindiius euacuari à fur!bus,quam adamatam uiciari uxorem.''Pr!c/ terea appellatur à Solomone adulter excors Si infanu.«*AduIterium iudicaiur effe fcelus morte digiium,8i infemia ineluibilis.Nam do minus ipfc in lege non tantü dicit, Necommittas adulterium .'fed alibi quoq; addit, Et uirqui adulteriü cömittit cum uxore alicuius» qui adulteriuminquamcömittitcumuxore proximifui,omnino moriatur adulter Si adultera.Leuit. lo. Ac poena hare capitalisnon *ft uel lublata uclmutata àGentibus. Notifiima eftenimlex lulls

R.O(nanorû,qux iubet adultcros pledïi capit«. Viguitea IfX HîerW ityim adljuc ieculo, ficuti colligere licet ex luftona, quam is conicri bit de inuiiere adultéra lepties iCta.Nec certè mirü eft adulteriüapud prticos tuiile, eiît uei hodic iuxta leges capitale. Nam fcelus eft tnultitariiim.Principio eiiim perü'duseiladulter. Fidetn enim co/ rain Deo äC ccclctia palàtn dutam fub diuinx amp;nbsp;adorandx trinira/ tis obceliatione.d^ miniftro Chrifti manus uel dexiras coniugû con ferente, fefellit atc^ utolauit. Deinde furtum amp;nbsp;rapinam admifîb Nam curn adultéra fui corporis copiam facit alteri, non fuum qui/ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem,fed tnariti corpus proftituit inquinat 8i perdit. Quibusaccedit

quod fpurq ex adulteno nati, non raro iixreditates adeunt cum le/ gicimis liberis xquisportionibus. Id quod fieri non poteft citra ma ximam legttimorum liberorüiniuriam.Spolianturenim iniuflifO* ' medebiiahxreditate.diuiditurfc^eicuinulloiuredebetur. Prxterea mala exoriuntur innumera exadulteriis.Ergo cum hydra lit multo rum capitum.lex diuina SChumana non prxterrationem adulteiOS fupplicio capitis puniuit.

DaittJad/ Suaues uero illi funt homines,fî dqs placet,quibus adulterialu/ ulttn fus elfe uidentur. Illi iplîpro fe facere credunt Dauidis adulterium, amp;quod dominus notier propitius fuilfelegituradulterx in ipfofce lere deprehenfx. Quare non animaduertunt illi iplîquanta ieueri/ tare in Dauidem cœlitusanimaduerfum lit'Ï Polluitur mox funetla domus Dauidis inceftufœdo*.Amnon enim uiciatperuimfororem fuam Thamarem . Protinus amp;nbsp;parricidio infamaturcrudelilfimo, Abfolone Amnonem fratrem iugulante in conuiuio.Idem il le Ab/ folon Dauidis hlius corrompit autuitiat patri uxores, id^ in propa tulo,omni pofîto pudore.Expellit patrem ex regno quem Sf truci/ dare feftinat.Agnofcit hic merito fe tanta propter admilfum adulte num parricidiumfutlinere. Tandem in pugnaoccidunturpopu li multa millia.VixreftituiturregnoDauid,acreftitutusperpetuam agit pœn itentiam. Mirum uero fi pergant adulteri porrd pro fe Da« Saluator uidis exemplum adducere.Saluatornofter non uenit iudex fedfai# tib/oluitad uator in mundum.necp ufurpauit fibi alicubi ius gladii. Qult;s «rgo Itlteram, mireturadulteram non etfeab eodamnatam adlapides'IDicebatta men,Nemotecondemnauit''quafi nonimpugnaturus.filata fuif/ fet, condemnationis fententia. Non enim uenit patrocinatum ad/ ulteris, neep ut lege folueret.fed ut impleret Qriod fi adulteris adeo placet adulteramillam nô elfe çondemnatâ à domino,placeatclau/ fula qua terminaturhiftoria.d/fcte domino, Vade nbsp;pofihac ne pec

Dominus in legefuaAdulterium quidem nominauit.fed omncs Qjue tme libidtnis amp;nbsp;luxus fpecies.omniaip ea qux ad libidincm incitant flC fbus prohi fomenta pracbent, intellexit, qux non minore feueritate Si luftitia ttatur ftA quamadulterium probibuit Dominus in cuangelio prohiber non aci«bfrü tnodo Opus adulterri externum,fed ipfamaffeöioncm amp;£upidita« titrefo. temanimihbidinofim, Audiftis, inquit, quoddiélum fuerit antiz qms.Non committes adulterium. At ego dico uobis.qaodquicun que afpexerit uxorem alterius ad concupifcendum eam.iam adulte« rium cum eacommifitin corde fuo. Ibidem docet eruereoculos 8C amputaremanus.nimiruextinguerein hrrba exurgentes affedlioz nes immundas ne in ipfum opus erumpant. Prohibeturergo lioc mandato omnis affedlio immunda,omnis immundicia amp;nbsp;turpituz dooris SC corporis toiius. Prohibeturfornicattofeu fcoriatio, qux Forniflt;«ifi diciturefl'econgreffusfoluticumfoluta.Is putaturdmultisuel mo dicum uel nullum efle peccatü. Seddiabolus huiufmodi homines fic animat fic fafcinat SC impellit.Dodlrina enim euangelica SC apo ftolica longe aliud docet.Nam apoftoli in fynodali illa epiftola fua 24dl. if. miifa ex urbe Hierofolymorü ad omnes genres manifeftiifime pro« hibent fornicationem.S.Petrus fcortationem interfccdifTima numc i, Per.4, rat fcelera.a quibus quam alienilTimos uult elfe Chriftianos. S.Pau i.Cor. »o. lus,Fugite,inquit,fcortationc. Item, Ne fornicatione inquinemur, ficuci quidam illoruminquinatifunt.SCconcideiuntunodieuigin ti tria millta.Pugnat fornicatio cum fccdere dei quo is nobis,SC nos cum Deocohxremus.SedSCDeum gloria fuarpoliatfcortatio,tem plumlpDeipolluit fcrdiflime.Audiamusfupereareapoftolum lez ftificantem atqj dicentem, An nefcitis quod corpora ueftra mcmbrü i.Cor.tt funt Chriftiï Num igitur tollens membra Chrifti,facia fcortimem« bra'f Abfit. An nefcitis quod qui adglutinatur fcorto unum corpus cftfKedigentur cnim duo,inquit,in carnem unam. At qui adglutiz naturdomino unus fpiritus eft.Fugite fcortationem. Omne peccaz turn quod fecerit homo extra corpus eft:fed qui fcortatur.in propriu corpus peccat. An nefcitis quod corpora ueftra lint templaeius qui eft in uobis fpiritus fanlt;ffi:quem habeas aDco SC noneftis ipfi uez ftri iuris'ïNam empti cftis precio. Ergo fornicatio excluditfornicaz tores ex regno Dei Idem enim apoftoIus.Nerp fcortatores.air, necp adulteri.regni Dei hxreditatem accipient. Ideocp alibi ne nominari Ff be/ quideminterChriftianos fuftinet fornicationem.tantum abeft ut fornices lupanariauetulifTet ftrnus lefu Chrifti.Prcterea opplet totü corpus uarqs morbis fcortatio.cxuitcultoresfries omni facultatc atip fubftaniia,vcdigit ad extremam paupertatem SCmifenaro,adigit

demumad defperationc. Adobruitautem omni ignominia; fuiuJ rei uiuum exemplum ßacuitur in Caens literis fortilCimus Iiraelitaru Samfon.Proinde in loco amp;nbsp;tempore omnes homines admoneiSo« lomon fapicntifl'imusutCugiantfeonorum fuauiloquia Defmune cnim in uenenaält; hominem præcipitc agyntin abylCuin malorü; Stupnur» nbsp;nbsp;nbsp;Prohibetur haclcgc Äftuprum fiue uiolatio uirginü.iiem rapius

quo hberi parentibus per uiolentiam eorrumpuntur 8C abducü(urgt; Ûitïcrunt inter feftuprum uifadum SC Auprum fineuiolentia fa^ Aum.Dinam lacobi hliam uiciatSichem.SC quamuis corruptä Cibi matrimonio lungi cuperec mutarecp religionem.confoditur tarnen à fratribus Dinar Leut SC Simeone, totat]; ciuitas Cubuerfa Si cruore carforum oppleta diripitur.HiAoria legiturGen.}4, Propter Auprii lulianiprxfeAi Alix illatum aregeRoderychoGottho Hifpaniaffl tenente,uniuerfa pené Hifpania igni 8i cruore commixta eß. Vola* terranus enimGeograph.lib.x. Roderychus tres annos regnauii; inquit,cuius fœda libido fînem attulit Gotthorum non ram gencri quâpacifîcoimperio.Saracenisruperuenientibus.Namcumfiliani cuiuCdam Iuliani prxfc(fh,qui T ingttanam adminiArabat prouin/ ciam,uitiaifct,dolor domeAicus patrem ad ultionem foIicitauit.IO'* cifretum commoditate.Quarelulianusclam ex Aphrica SaracenoS cuocatrqui anno falutis 714 duceMuzza.miAb à Mirmomelino eo rum tune rege,per anguAiasHerculei freti ingreAo, biennq fpatio omncmfercHtCpaniam occupant prxter AAures. In quo temporis rpatiodicunturadCeptiescentenahominum millia bello utrinque abfumpta.Ceciditin eodem bello cum omniCua nobilitaterexuir/ ginis conAuprator. In Ifraeleinterierunt propter ut compreAamLe uitx concubinam à Gabaonitis ctuibus Beniamitarû xrooe, ut iai» non commemorem eos quicccideruntex undecim tribubus.quorü numerus peruenitad 4oooo.Neqj ullts obfcurum eR reges urbeei« ôos Roma,SC Troiam decennali bello(cui oriens SC oceidens in/ uoluebaiur)fàtigatam,tandem fundituseuerfam efre.quod Tarqui nius ui opprefftlCet Lucretiam.SC Alexander Pans e Grpeia abduxif« fe; alienam coniugem Menelai Helcnam Exempla innumera fup* peditant omnia fere Cecula.Semper enim iuRilîimus Deus editis eu emplis deelarauit quam irafeatur uirginum conAupratoribus ac raa ptoribus mulierum.Ideo^ leges SC fupplicia grauifTima in huiuP modi nebuloncs CuntconAituta.Raptum hue Auprum ui hiClii ca« pitaliterpuniuntleges. Non uiolentoconRupratoriptxcipitDeuf Ducas SC deues. Aliudalix leges ftatuunt. Dequibus plura tradun/ tuciniureCiuili.

Imprimis autan prohibcturlnccftus Inccftû uocant illcgîtimam Jnaßut, (oniunAionem contra fanguinis honorem » Ceftus enim zona eft nuptialis quam gercbantfponfar.fignifïcans iuftas nuptias.Germa iiiuoamushocfcclus]amp;lûtflt;(gt;ttnblt;ult;tiumrcilicetranguini uelcon amp;ngutnas tllatuin.ln Leuitico poft gradus inhibitos.fubiungit do« ■niniujn.his.omnibus nepolluamiiii. Nam in hifceomnibus gen tespolluuntur.quasegociicioanteuos.Ethinccontaminatacft ter ta egouifimui iniquitatcm cius fupcream^ amp;nbsp;tcrraipfa euomuit habitatorcs fuos. Vos igitur cuftodite ftatuca amp;.iudicia mca,8lt; ex oc mnibus iftis abominandis rebus,nuUâ deßgnabitis. Nam quicunrp ficfeceritjCxcindctur.Et in zo.cap.Lcuit.ftatuit contra inceftusfup* pliciumcapitis, qiiod non mutarunticges ciuilcs feu imperatorix.

Prohibciur item abominandumnephasSodomia amp;nbsp;commixtio .SedonitU cum brutis.Apertifsimashabemus contrahxc in Leuitico cap.i8.ct »o.expreifascp leges. Habcmus item Geuerifsimum,fed iuftifsimum (upplicium ab ipfoiuftifsimo Deoïumptü de Sodomitis. N3 igné Ctfulpliurefcctcnte c(xlitusdemi(fofccdirsimos’hcgt;minesin cincres tcdegitaccinercs abluit maris mortui uodis.nefuperciîetde ncpha tijshominibus ucl fauilla. Arferunt prxtcrea integrx urbes amp;nbsp;agri feriilifsimi.Nctp enim oportebat ucl tantillû fupereffe de rebus etiS (ccleftifsimorum hominum.Locus nomen obtinuit Maris mortui. VndenecciîariocoUigimusDcumiuftifsimum minime parfuruni gcniibus fimili fcelae implicitis,iametfî difsimulet ad tem pus. Abo Icbunturinccdio cü ipfx turn res iprarü:ardebunt apud inferos xter nti,nec aliud de eis quäm infamisfemanebitmemoria.ln theologia enim domininoftrilcfuChriftilcgimus.Etdefcendit ignis à Deo é lt;alo,flC deuorauit cos : amp;nbsp;diabolus quifeducebat eos,mi(Tus cft in ftagnum ignis fulphuns, ubi amp;nbsp;beftia pfeudopropheta cru# (iabuntur die acnoAc in fxculafxculorum. Apo. 2o.

Prohibenturprxtaillactiä omnia quzcunq; incitant amp;nbsp;illidunt Jllecehra adlibidinem prohibitam.Huius generis funt cultus corporis immo probitit«. dicus.confortium prauum amp;nbsp;luxuriofum.gula uel crapula amp;nbsp;ebrie tas.Nam Ezechiel inter alia,Hxc fuit iniquitas Sodomx.inquit.fa.* ftus.copiaciborum,felicitas SC otium. Adlibidinemincitantcarmi.* na fpurca Ucl audita ucl IcAa.cantilenx obfeenx, cbori uel chorex lafciux,fpeAacula impura,exempla colloquia ftrda DamnStur ergohaclcge conniuentes amp;nbsp;loucntcs aut etiam mcdiantcs atep co« (ulantes fornicarioshomines Impio dicit Deus in Pfaltnis.Quare affumis icftamcntum meum in os tuum'iCum odio habeas difcipli nam, uetba mca poft tc rcqciasf'Si uidebas futc currebas cum co,

amp; cum adulteris portionem tua ponebas,amp;c.Punit ergo ifta omnh in fceleratis iuftus dominus,unüquoclc|j pro magninidinefuaSunt enim alia peccata alijsgrauiora.Adulier eftqui cöcupifcitin animo fuo uxorë alterius; fed idem peccat grauius fi etiä opere pergat cont plerefcelus,grauius rurfusflcöpleat,S^ adhuc grauius (i répétât, ba peccat quidem adulter,fed peccat is quot^quiiuuatadulierü,qui de fendit.Peccat grauiter fcortator.fed grauius peccat qui fe polluit in* ceftu.grauifsime omniü qui cómunicat cum abominandis Sodomi tis.Prxcipitur itaqt hocmandatofeptimouerecundia,pudor,fobrie tas.temperätia.caftitas honeftas publica,denit;^ uera animi 8i cor ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;porisfangt;flimonia. Keftatiamutaliquiddicamus deContinentia.

Abftinentiaabalienisabftinemus necuieripiamusfuum.Tem* conti^ perantiam uolunt continentia patere latius. Nam hanc illiüs pat* ncntid. tem faciunt.Ego fimpliciter Contineniiam oppono intcniperantix aut incontinentiæ.Eft enim uirtus amp;nbsp;animi uis à fpiritu Dei acce* pta,quæ comprimit affeólus, nee quicquam permittit uoluptatibuS illicitis.Haec exercet fe SC locum habet in fermone hominum.in uo luptateetiamconce(ra,in ueftibus, in habitationefeuædiiîcns, in ci bo amp;i potu.ac in rebus quoep alijs.Nos enumerata duntaxat in ptx fentiexcutiemus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ContinetM Principio requirttur à nobis ut linguam noAram contineamuS lin^u^e, neep laxemus ipfam in contumeliam gloriæ Oei aut in proximi nO ftri detrimentum.Sit fermo hominis Chridiani honeftus,utilis fa Ie conditus,(ic prorfus alienus à fcurrilitate,leuitate,mendacio, àtuc pitudine Sëobfcœnitate. De lingua muleis egit beams lacobusin fua epiilola capite In primo capitr,Sit omnis homo,ait, ueloxad audiendum,tardus ad loquendum.tardiis ad iram. Er Paulus, Om nis fermofpurcus,inquir,exore uefiro neprocedat,fed fiquis eftbo nusad ædilîcationem.quotiesopus eft,ut detgratiam audienti* bus,8f necontriftetisfpiriiumfanlt;5iuroDei,per quem óbfignati eftisin diem redemptionis. Item ,ScortatioSf omnis immundkia autauaricia ne nominetur quidem inter uos, ficut decei fanAos, aut obfcœnitas aut ftultiloquium aut urbanitas, quæ non conue* niunt, fed magis gratianimadlio. Ne quifquam decipiat uos ina* nibusfermonibus. Propter hare enim uenire folet ira Dei in fïlios inobedientcs.Nam et alibi ex Menandro hanc promût fententiam, Corrumpunt mores bonos colloquia praua.Sed 8C uiri animus in* fpicitur in fermone.Exabundantia enim cordis os loquitur. Ergo fi alibi ufpiam hic imprimis conuenit Chriftianos elfe continentes amp;nbsp;fobrios.

Conceflit quidcm dotninus homini uoluptates. Licet enim ad Concejjt fobrietatem ornare ueftibus corpora, amp;nbsp;iifdem ab eis depellere fri «o/HpM», gus.Conceiïit amplexus coniugaks fanólos. Conceflit contra in» temperiem cocli habitationes commodas.nec flagitat ut pecudü aut beluarum inftar per agros öf fyluas obcrremus. Conceflit ad necef* fitatem adeotp ad iucundam facietatem cibos attp pot», Conceflit Otium quietem atcp (omnum mirabiliter uires etiam déficientes rez parantem. Pioinde cum illis fruiiur SC illa percipit illislp cum honc fia uoluptate deledlatur uir pius.agat Deo gratias.moderate amp;cuin timoré Dei illis utatur,Non enim peccat contra dominum, Abufu illarum rerum ingratitudme amp;nbsp;internperantia peccatur.

Nam quid permiffum fit cöiugibus iupecius expofui in hoe eo* demfermoneutidemrepeterenonfit neceffarium. Solomon dicit, Lactarecum mullere adolefcentix tuxtfithxcamata cerua SC caprea gratiofatamoreseiiisomni temporele refi’ciantfln amore eius dele» lt;Iareiugiter,amp;c.Interimcontineat fe quifijj ab Omni abufu SC in.' temperantia.'acficubi poftularit necelfitas fecubem comuges, iuxta Pauli confiliumtuelaudiantloelem prophetam dicentem, faniflifiz cateiciunittm.congregateccctum ; egrediatur fponfusde cubiculo fuo 8lt; fponfa de uelo fuo.

Veftes fint mundar amp;honcftæ iuxta morem patriiim.nifi is fit cor Coniinen» tuptiffimus.tegant ornent.-nihil in bis fit fordidum atit hypocri^ tia in «ez licum,nihil peregrinum leue SC indecorum. Non puduit apoftolos ßitu. Chrifti primarius Petrum amp;nbsp;Paulum bene longas leges ferre de or* r Pet.», natuamp; ueftibus muUerum-.quodhochominum genusfercinfolen i.Tim.a, ttus fe hic gerat.Cogitet quifep fidelium quid fe deceat, non tam ex 1 itwtnz. könditione SC ftatu,quam exreligione.Luxus in re qualibet impro batur Chriftianïs. Quorfum uero attinet ueftes, qux ut contegant corpus confumuntur, difcindere, nifiquodanatomia ineptifl'ima «périmas SC omnium oculis exponimus quales fimus apud nos ipfos domi noftrx in pedore, difcifTi uidelicetjaceri, uani, leues SC integriparum^Acueftisèhno uellana parata non minus contegit Sc otnat hominem, quam Damafcena am holoferica.imó onerant 6C deformem te reddunt.qux te non decent SC luxuriofa funt.

In xdificqs non prohibetur mundicies SC necelfitas,fed fplendor Confine« excertus.Ac fplendida illa xdtficia raro conftruuntur fine paupe tw in lt;ediz nimoppreflioneautiniuftitiagraui.Ieremiasadducitdominü lo* fuiis, quentem contra regem luda atep dicentem, Vx qui xdificat domü fuam in iniuftitia.amp;ccenaculafua noniniudicio.quiutiturferuitio proximi fui gratîs.ôf mercedem eius non reddit ei.qui dicit, Aedifiz

cabo mihi domü latam S^cccnacula fpadofa:qui aperit fibi ftneftra» cc facit laqucaria arcuata ex cedro pingiti; fynopide. Num regnato rum te pucas quod cum cedns contendi$.lt;'An non df pater tuus edit amp;nbsp;bibit S^executus eii iudicium mftitiam .* fid beneillierattunc^ Nemo ergo noftrü ex rapina df fudorepauperum extruat vdes ma gnincas.lnhabitetquifcp domum fua profciTione amp;fua conditiont decentem S.Hieronymusiuxumctiam in templis damnat. Nee uilt; deo quid fplendidaxdificia conférant homini quam ingens malü, Aegcrrimcauellimurcxpalatiis,hisergometum mortis conduplb camus.Patnarchz certe'inhabitarunt centona teilifïcantcs fchieciTc exiiles.patriam autem inquirercaliam.nempe ccrleftem,.

Contin'tM Conttnentiain cibo amp;nbsp;potu non requiritodium cibi amp;nbsp;uini,fed in (lbo is- ut illis utamuc moderate a(lnece(Ïitatem,non ad ingurgitationem« fo:u, Damnatur in fcripcuris gula crapula comeifatio at^ ebrietas, SI hxc imprimis. Nam ex ebrictate feruntur mala inexplicabilia, nein pefcelera innumera.morbigraues.egeftas 8C miferix. Solomon, A' pud quem eft ux,aic,apudquem eftdolor^ apud quern conteniio« nes^apud quern nugx^apud quern uulnera line caufa lt;nbsp;apud queni rubedo oculorumï Apud eos nimirum qui uina fe^ätur, apud eoS qui ueniuncinquifitumubimifeeatur. Nolicontemplariuinücum rubet,amp;cumrplcndueritin uiiro'color eiusiingreditur blande Si in nouiftimo mordet ut coluber^amp;ficut regulus uenenüdiffundet. N» cômemorabo omnia quz uel exgentibus contra crapulam amp;ebrie tatem proferre poflem. Vnus Solomon plcrac^ cöprehendit modo Co m tlfi rccitatafenientia.Pr{cereaqui non audit Chriftû.quem putas alium ttatiChfh in orbe terrarum auditurum^At hie in euangelio fub parabola diub fiui, tisepulonismirabili cuidentiapingit quern fincm fortianturepu* Iones.Apudeundem Lucamtaxansnoftrifeculi, hoc eft proxime diem iudicrj prçcedentis crapulam 8febrietatem,Sicutaccidit indien bus Noe ( ait Loth,edebant.amp; bibebant ufe^ ad diem quo ingre diebacur Noe in arcam amp;nbsp;Lothexiret cSodomis.'tunc uenit diluuiQ S^pluitigniamp;rulphuredecccloSó perdiditomnes. Addit idem, Cauete uobis ne quando grauentur corda ueftra crapula 5^ ebrieia te.S^curis huiusuitz,fubituscpingruatuobis diesilla. Tanquam laqueus enim fuperuenietfuper omnes qui fedentfuper faciem to/ tiuscerrz. Vigilate itatp omni temporedeprecantes utliceat uobis effugere ifta omnia Si ftare ante hlium hominis. Atrp utinam plu« res hanc auream cccleftem Si diuinam admonition? faluatoris fcri^ berent non canrüin omnibus aulisamp; hofpitqs ubiexhibenturcon» ttiuia/edincordibusfingulorû. Quoniam cnim ebrietas regnum noftro

nöftrofeculo apudomnes fere gradus fîue ordines fexus aerates obciner, experimur in diem mala ilia qux ebrqs minatus eft domi* nujapudlfaiam incap.(.amp; x8. Acmetuendum cftualde nc ebrioi dies illadomiiiiinnuineros lit deprelicnfura ad fuum ipforum in^ tcricum.amp;rgo qui aures habet ad audiendum audiat.

Non poilum hicmihi tcmperarequinrecitem C.V.quxS Mar A Martini tinus non f uronenfis ille.fed Oumienfis epifcopus, fub luftinianodoflrinade C*r.tlorcns,in libello ad Mironem Gallicix regem deContinen' continttia. tia fcripta reliquit, Continenttam,iiiquir,fi diligis circuncide fuper* flua amp;in arifium deru'ena tua conliringe. Conlidera tecum quan« turn natura polcat,amp; non quantum cupiditas expetat.Impone con eupil'centix tult; frenum amp;nbsp;modum.omniacp blandimentaquarocz cultam uoluptatem trahunt reqee. Ede citra cruditatem, bibe citra ebrietatem. Nec prxfentibus deliiqs inlixrebis necdefiderabis abz femes. Viólus tibi ex facili nt,necad uoluptatem fed ad cibum acce= de.Palatumtuum famesexciter,nonfapores. Drfideria tuaparuo redime,quia hoc tantû curare debes ut defînant.-atc^ quafi ad exemz plarcompofîtus diuinum, à corpore ad fpinrum,quantum potes te feftina reducere. Si continentia* ftudes,habita non amccne fedfalu« briter.nec dominum elfeuelis notum à domo.feddomum à domi« no Non tibiafcribasquod noneris, nec quod es, nec maior quam es uideri uelis. Hoc magis obferua ne paupertas tibi immunda lit, nec parfimonia fordida.nec fimplicitas negledla, nec Imitas langui da;amp; fi ttbi res exigux fum no tarnen fint anguftar. Nec tua defleas necmirerisaliéna Si continentiam diligis,turpia fugito.antequam accidant-.nec quenquam ahum uercberts plus quam te. Omnia toz lerabilia praeter turpitudinem crede A uerbis quoejj rurpibus abftiz neto,quia eorum licentia impudentiam iiutrii.Sermonrs utiles mat gis quam facetos 8C amabiles ama, reifios potius quam obfecunz dantes.Mifcebis interdum fériés iocos.frd tfmperatos,amp; fine detri« memo dignitatis ac uerecundir.Nam reprelienfibilis rifus efl fi im modicus.fi puerilitfre(fufus,fi muliebtiterfraftus. No erit tibi kur« rilitas fed urbanitas grata,Sales tut fint fine dente, ioci non fine utiz Iitate, rifus fine cachinno, uox fineclamore, incelfus fine tumuhu.

Quies tibi non defidia erit.Et cum ab alps luditur, tu fan^li aliquid hontftiep traffabis. St continens es adulation es euita. fiitp tibi tarn trifle laudari à turpibus,qui fi laudaris ob turpia, L»tior rfto quoz ties difplices malts, amp;nbsp;malorum de te exiftimationes mala« ueram tuilaudationemafcribe.Diflicillimum comineniiap opus eft affenz taûoncsadulatotürepellere,quorum fermontsanimum uolupiate

refoIuuntNon eris audaxautarrogans.Submitteste, non proljd* es.grauitate fcruata.Admoneberis libenter amp;nbsp;reprehcnderis patien lcr.Simeritoobiurgabitaliquis/cito quia profuit.Siimmento, fd* to quia prodciTeuoluit.Non acerba,fedblanda timebis uerba.Efto nitiorum fugax ipfe.aliorum uero neep curiofus fcrutator neep acet bus reprehcnforifed fine exprobratione correptorjta u( admonitio* neen hilaritate przuenias.-^ errori ^dle ueniam dato.NecextollaS quenquam nee deqcias.Dicentiuin efto tadtus auditor,audientium promptHS receptor : requirenti facile refponde, content nenti facile cede, nee in iurgia execration es ép difcedas. Si cötinens es, anitni tui motus corporis^ obferua ne indecori fint ; nee illos ideo eötemnas quia latent. Nam nihil differt fi nemo uideat cum tu ipfe illos uide/ as.Mobilis efto non leuis.conftans non pertinax. Cuntflis efto be/ nignus.nemini blandus,pauds familiaris,omnibus arquus.Runio ribus criminibus fufpicionibus minime credulus uel malignus.Va nx glorix contemptor 8i. bonorum quibus prxditus es ne fis acet« busexador.Rarifermonisipfe,fedloquentium patiens. Seuerut non fxuus,fed hilarem non afpernans. Sapientix cupidus Si doei* lis qux nofti fine arrogantia poftulanti imparties:quç nefeis fineoc cultatione ignorantix tibi poftula impartiri« Non conturbabitfapi cns mores publicos,necpopuiü in fe uitx nouitate conuertet. Hxc de Continentia ex beatoMartino epifcopo redtaui hadenps.Oran dus interim eft dominus ut nobis fpiritüfuum iargiatur per quem continentix uirius apud nos in his omnibus floreat. Nifi enim hic nos animet attp infpiret,fruflra tot amp;nbsp;tanta audiuimus prxcepta, ac nifi temperanter Si fobrie uiuamus, Çhriftiano nomine fumus indigni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Dt JeitoMo Adhunclocum pertinetetiamleiunqconfideratio,quam pau/ cis attingemus.Ieiunium Chriftianum eft difciplina cuftodia ac ca/ ftigatio corporis,pro neceftitate prxfenti,fpontefufcepta,qua hpmi iiamurcoram Deo fomeniaip carnis corporidetrahimus ut pareat fpiritui.Nam quandiu in hoc corpore uiuimus mortales,caro fub/ inde rebellât fpiritui tum uero maxime cum bene curata cute deli/ eqs afduimus. Proinde ieiuniü detrahit corpori omne id per quod incitatur Si roboratur conna bona fpiritus diuini diéiata.

SptcKSUt Ac necefiïtas illapropter quam fufeipiturieiunium duplexed, iuniorudut publica priuata,Publicam ob neceftitatefufdpitur ieiuniü quan^ plex, do aliqua calamitas ecclefiam uel premit uel ecclefix immineuEius ieiuntj exempla extant in prophetis apud loelem in cap.i. 8i apud lonam in capite j, Vfurpatum eft hoc ipfum adhuc apoftolorü tem/ pOf*-

pore.ficuti declarat ledio Aftuum apoftolorum. Re uidenturhugt;; iufmodi ieiunia apud uetcres paru aut nihil abfuifle à luiflu public Có,adeo^ nihil aliud fuifTe quam ludum. Exempla ubiq; infacris occurrunt plurima,docentia quomodo fe fanólihumiliarint corain Deo agäes pœnitentiam ueram. Pr iaat am ob neceflitatem fufeipit quiftÿ ieiuniü,cum fentit fe uexari à cupiditate propria.ac huic mox detrahitmaienam, quo minus inardefeat. Namin euangelio dixit dominus hlios fponfl tune ieiunare cum ab ipfîs aufertur fponfus, in tempore uidehcet diificili.Nuptix (îgnifïcant uinculum quo con nedimur cum Chrifto fide amp;C fpintu.Hocintegro.perpetuo gaudet pius.Edit 8C bibit cum gratiarum adione amp;nbsp;moderatione, quantii fatis eft, SC Ixtatur etiam in his externis Dei donis : ubi uero fentit fponfum parare difeeifum aut exceffifte ferè ex pedlore, id eft cum fentit fpiritum infolentiacarnis extingui amp;nbsp;fidem frigere, tunc pre« ces amp;nbsp;ieiunia inftituit ut fponfum uel retineat uel difccdcre paran« tern reuahat.

Non amant autem ieiunia uel priuata uel publica uim.Non c/ nimcogifcdliberahilariSCfpontancamenteproficifeiuolunt. Ab (mt wit»»« inuitis nihil fit pcrfedlum. Hilarem datorem requiritDeus, Sint prxterea ieiunia moderata pro locorum perfonarum pcriculorum auttentationum ratione aut magnitudineindidla at^fufccpta.fi non perpétua faltemcrebra,donee liberemur.Sint aliéna à fuperftigt; tiotieamp;hypocrifi.ficutidocuitdominus nofterineuangclio Matt, cap.«.Huequadrant mirum in modum S.Hieronymiuetbade ie» iunioadNepoiianumfieexarata,Tantum tibiieiuniorü modum impone,quantum Ferre potes.Sint tibi pura.eafta, fimplieia, mode* rata SC non fuperftitiofa ieiunia.Quid prodeft oleo no uefei SC mo* leftias quafdam diffieultateslç ciborum quxrere.carycas,piper,nugt; ccs,palmarum iTudlus,fimilam,mel,piftacia^Tota hortorum eultu* ra uexatur.ut cibario non uefcamur pane,8C dum delicias fcdlamur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. '

à regno coriorum retrahimur. Audio prxterea quofdam contra regt; rum hominumtp naturam aquam non bibere, nec uefei pane, fed forbitiunculas delicatas SC contrita olera betarumt^ fuccutn non ca lice fotbere fed concha. Proh pudor non erubefeimus huiufmodi ineptqs,nec tarder fuperftitionisïHxc Hieronymus. Confiât autem hoc uitium hodie inter diuices SC fpirituales potifTimii elfe rcceptifsi mum.Porrofinem habeant ieiunia Chrifiianahunc.humilietfeec' FitiKtri»» clefiaautpeecator coram domino.obediatSC fubqciatur caro fpiri-- »ioriMji. tui,minus obfttepat caro operanti iuftitiam.SC fit orantis intentio et affedlusardetuiorergaDeum.leiuniumenimde corum eft nume»

ro,qu» nonpcrfefuntabfoluca opera, fed ad aliud amp;nbsp;propter ali| tnftiiuu.ergo leiuiiium eft adininiculum quodf iam orationis fïn* Riorum amp;nbsp;uinutumomnium.Proinde legis iii prophetisieiuntalu dxorum dilplieuiiïedomino.Nihileniin aliudquam ieiunabanç id eft certo SC ftaio tempore abftineba iit a cibis eonfuetis.at à fceleru bus interim non abftinebant,fed laxabani nihilo minus frena car/ ni.cum reuera earni fua debuiifeiu tomenta detralicrequo fuiflet infîrmior,fpiritus auicm in operandts bonis operibusrobuftior.Di (it itacpdoininuS.Egotaleieiunium nóelegi: dlt;quir liis fubijcnin turapudlfaiamincap.^s amp;apud Zacfiariamin cap 7.amp; 3.

F'erinnie« Certcapoftolus ChriftiPaiilusmanifeftedicit.Efca nosnóeoni iunitun, tnendatDeo,neq; fi comedamus aliquid nobisfupereft, nccp fino comedamusquicquam nobis dceft. Nonergoieiunatucrequini/ Jiil aliud quamabftineteeriotemporea cibis certis/edquiidtoab» ftinctab omnibus fomentis earnis ut SC eariicm fpiritui fubijciat SC Opera fidei charitatislp Deo placcntia perftciat.Proinde fieupisue/ xeieiunare.edebibedormicorpus(p cura neinfolefcat.teiunaabo* mnipeccato.nuilumcibum fumasmahiiar, nullas capias uolupta/ tis epulas,nullouinoluxuriar coneaiefcas. leiuna a mails atfiibus, abftineà malls fermonibus, coniine ted cogitationibus peftimis. Nam amp;nbsp;Bafilius,Verum leiunium eftjnquit, ä utitjs immunem ef* fe.continentia lingur,ira; cohibitio.concupifcentiarum amputatio obtredfationis.mendacq.periuiq.dCc.Quemadmodii uero ipfa bo/ na opera ex ft de falt;fia regnum ccrlorû non merentur ( debrtui lixc gloria unico Clirifti merito)ita neq; ieiunlum ad opera bona admi niculum ÔC fubftdium, regnum Dei meretur.

Dtmodo lam uero uideoanxle de tempore modoipieiuniorum atcp cibo tempore^ rum deledu difputari a pleriftp theologis noftrifeculi Suntquifta/ ieiitniorum ra ieiunla quadrageftmr,quatuor temporum SC alia multa pro di/ efJeltâu uinitusinftiiiitistueanturleiunijs.Suniquinullomodoie'wiuflaf/ tiborum. reaiunt,fi edas carnem.Suntquicertasdefignenrieluniohoras. E/ go uero non uideotalia nobisrradiin fcnpturis dluinis. Nam do/ minus nonjeiunaulrincuange|joquadragint.idiebtis, fed in uni/ uerfum ab omni cibo humano abftlnuit ftcuiamp; MofesSC Helias. Eoitaqifaiflofuonon tradidit nobis leges ieiuniorum.Prarirrea do Jninusin euangelio dare docet id quod peroslngrediiur non pol/ lucre homtnem.fedquod ex corde egeriiur.Puris omnia pura funt. Et Paulus,Noui SC perfuafumhabeo per dominum Icfum nihil ef/ fecommune perfe, ntfieiqui exiftimatallquid eifecommunr.llli xommunceft.ltcm, Quiucfciiurnonuefccnic ncdefpiciar; SC qui

non ucfcftiir, uefceniem nr iudicet.Dcus enim ilium ( nimirum ne* fcentern; iilampfli.lameciam nocifsiinus cfteiufdcm Pauli locus in» dJ riinoili.4.cap.ubiprohibitionemciborumappellatdoifiri naiîidicinonioruin. Nec cli quod quifquam nobis hic quicquatn dicat de Tacianis SC Encratitis. Hi enim in uniuerfum bonam Dei creaiui 3 in famabant.Paulus aüt de tllis loquitur qui tamctfi cibü SC, coniugiüin uniuerfum non dînant,tarnen ufum ciborü prohiber.

Hue accedit quod fcculo mox apoftolorum praedicationetninfe DiuerfiUt quuto non legimus ullas de leiunio certas leges elfe inftitutas, mo ieinnioritM* dum delcdlum ciborum ôf tempus prxferibentes. Recitabo charita ti ueftrxjrxnei martyris uerba ex Ecclefiaftica luftoria Eufebii.qux ita habent,Non folum de die pafehx agitur contrauerlîa. fed de ipfafpecicieiuniorum.Quidamenim putantunotantum die ob* ftruari debere ieiunium.alq duobus.alq uero plunbus,nonnulli e* tiamquadraginta.itauthorasdiurnas noâurnasq; computantes diem damant. Qux uarietasobferuantix non nunc primum neep noftris téporibus caepit,fed multo ante nos. ex illis (ut opinor ) qui non fîmpliciter quod ab initio traditumefttenentes in alium mo* rem uel per negligétiam uelperimperitiam poftmodum decidere. Ettameniftiomnes licet in obferuaiionibusuariarcnt.fuerunt ta* men nobifeum pacific! SC funt,nee dilTonantia ieiunii fidei confo* nantiam rupit. Hxcille. Porroillam ipfam diuerfitatem fuifiead« hue in ccclefia régnante Theodofio iuniore circa a nnu dom ini circa ter 4 $ s.tefiis ed Socrates Condantinopolitanus in Tripert. hido. lib.9 capjS.ficfcnbens, Sedetiâ ciborum abftinentiâ non fimiletn habent.N3 altj ommnoab animatis abdinent: alq ex anitnantibus pifees folümodo comedunt-Quidâ cum pifcibus uefeuntur amp;nbsp;uola tihbu$,dicences hxc fecundu Mofen ex aqua haberefubdantiä. Alt) etiâçiulibus Sfouisabdinerenofeuntur. Quidä ficcotantûmodo pane uefcûtur. Alrj netp hoc. Alq ufcp ad nona ieiunantes horä.fine diferetione ctborû reficiuntur. Etinnumerx confuetudines apud di uerfos reperiunmr.Atcp ide ille Socrates fuafuperhaediuerfitatefen lentil a dferens dicit, Etquia letfiio nulla de hoc inuenitur aniiqua, putoapodoloshocfingulorom reliquiffefententix, utunufquiftp operetur non timoré ant necefsitate quod bonum ed-Hxc Socrates.

Debetitaqj ieiunia Chriftiaiiorü elfe libera no legibus irretita.Apol Jeiuniafirlt' Ionins qnida fcriptor uetudus SC ecclefiadicus difputäs contra Mon literd. tanum hTreticü,Hiced,inc|iiii,qui docuii nuptias folui,8f quiieiu* niorum leges primus impofiiit. AiithorEufebius Ecclcl hid lib cap. 18,Et certe uclleomnibus regionibus amp;nbsp;hominibus eandéieiu

DK PRABCKPTO DKCALOGI VII, ni) formam in tempore, modo.delefluip eiborü pr*feribere,eftdeli pereprcrfus.Nam pro ratione cocli diuerfiffimeaffcdia funt corpoz ra hotninuin.amp;'idcmcibus diiierfsc complexionis homines non ad eadem inccndnftudia Piiffimmn ergo utiliiïimumip fuerit ecdcfif, 1Îomnes paffores ubtqj doccät fobrietatem amp;nbsp;tcmperantiä ipfumiÿ iciunium uernm.’leges autem deciborum deleélu 5^ tempons,prr« fcnbant nullas,fed liberum cuilibet regioni Sf homini permittani; qiuhand diibieab iilis maximefibi temperabit,à quibus ipfehbi perieulum ftir integritati imminere fentit, ac eo prxfertim tempore qiio maxime infolefcit caro aut magnum imminet perieuiü Nam tempus ieiunii non prorogatur ad annos uel dies certos, fed ad re« mifTionem aut infolentiam carnis uel tentationum ÔC aifeöuum.Ita faneieiuiiia,uifuntcxercitiapietatis,maximainliabentlaudcm in ccdefia.

Summalu Hacchaflenusdcleiunio.lamutprseceptum feptimumcondu-* ÎMi manda dam,prohibrtliocomnem intemperantiam, amp;rprxcipitfanâimo/ tijeptimi. niam, deniqj fingulorum membrorütotius corporis ufum purum amp;nbsp;legitimum. Vnde comprehenditur in hoc breui mandato bona pars doólrinac Chrirtian« apoftolicæ. Paulus enim ad Theif.Ro gamus uos,ait,amp; adhortamur per dominum lefum,quemadmod5 accepiftis à nobis quemadmodum oportet uos uerfari placere Deo,ut abundetis magis.Noftis enim quac prarcepta dederimus uo bis per dominum noftrum lefum. Haec enim eft uoluntas Dei fan« fliA'catio ueAra,ut abftineatis à fornicatione,äf fciat unufquif^ ue/ ftrum fuum uasffuuminquä corpus) po(fidere,cum fanäificatio/ ne amp;nbsp;honore,non cum affedlu concupifcentir,quemadmodG gen/ tes quac nö nouerunt Deum. Vitor eft Deus de omnibus his quem/ admodum SC ante diximus uobis 8( teftati fumus. Non enim uoca uit nos Deusimmunditix caufafedad faniffifîcationem. Etmox, Deus pacis fandlificetuostotosutintegerfituefter fplritusSf ani/ ma Sf corpus,ita ut in nullo poffitis culpari in adueritu domini no/ ftn lefu Chrifti.

herum conftitutas cöcionis metas tranfîui,acfolitlt;) longiusuoî detinuifratres.CondonatemihihanccuIpam.Neqj enim «tra uti« litatem ( fpero ) uobis moleftus fui per horas ferc duas intégras- O* rate iam amp;nbsp;abite Felices.Si dominus iuuerit amp;nbsp;uoluerir, paucos poft dies refidua Decalogt adqciam.Gratia domini lefu Chrifti faluato/ ris noßri fn uobifcum.

FdRo 4.fgt;. Ifge24ss. pro»48r. Folio f,a.Ugtcmiiÿ}[et frocontigi/Jent. Folio ix.d.Ugebomtate frttus fro fconÎMti frétas. Folio to.a.ltgt omne^ bonum gratis promtttifur.pro omiw^ fcon»m promirtîfar, Folioisgt;.ti,lege /ndicii^ it/tO KppclUtUKr pro îaÆciHflj c?«. B t

«on «« indicium,jgt;ro ^uod per il lam noMm feu iudkiitm, Fo üo ^^.b.legt «ofatnw pro KOMfcit.ßf b.ip/ôriu» fro ipfiHS,V(,

'•°'- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;*■'gt; irat'-f'.i- f j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sl.OÓ'r’iii','. .•

j'i.itttnx'^^itiniii’Vt.Ci-4isû’^lgt;t).i, ;i;;s)(jrii;)'',itî;'.!''i-',:! !iZ a

Uwir'y.zi.quot; \ OÿOï • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; ••/■. ;!-’•gt; gt;

V'^r.l’ V'';3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''’■•••’'quot;'J VC.i.enu,J

(ij.amp;lt;0./^;'' •;• ^.''■,.'3 'S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Y*--'!'! “i-'j fSeieni

■-Q quot;ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V.O - i3-‘