Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned In full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge

• • the back board

.Vjf.

•W»

Hid' otia' Gentitó» i vQ^a to ri’. 044?^

Historia Gentium.

Quarto n“. ^44.

NECESSÂ^IA er VET^A

^ESlt;PONSIO, F1lt;1{MâQT^E

rVT^TIO-, CEE GS IT A C R IM I N nbsp;nbsp;I O S 1 S r S

infimtilationibus quot;yianißimiS} quibus lllnßrißi^ wus nbsp;nbsp;nbsp;lllufirißimigeneris ^rinceps et S)omînus

^uguîlus S)ux Saxonice Elector lt;^c. et (Burgrauius MagdepnrgijContra omnem '})eritate)nj et abs^ 'ytllis firmamentisj prater^ culpam amp;nbsp;me-^ ritum,à E)uce lobanFriderico Saxonicoj 'iitpublico lannolmpertf proßriptorum bominum, Wilhelmi Crumpacbeiißs et complicum huius, qui^. manifeßi funt pacispublicæliiolatoreset itinerum proedonesj receptatore et protectoreErmcipe, aßeEius eît infamatus^in reßonßoeof quod duodecimo diemenßs lultjßuperiorisf Legatis Impertj deditjin ar ce oppidi Gotbie Grimmenßeinfat^inßuper inßliterisj quas ^d præcipuos quosdam Elellores et Principesß:ri‘ ißtjet deincepstrpisexpreßas incontemtutam Cte»

ßarete ^aießatis q. illußftßimi I^rincipis Elellorisfummojlt;(^ ad exißimatio»

nem litriusque diminuendam, hue illucßarßt.

ANNO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

M. U LXVIL -

@VxIohanFridericus Sa^ xonicus,Secundus 8lt;rc.non ita pn'dem fach Romani Impertf Eletfî-oriim, Phnci?« pum ordinum Confiliarijs dC Legatis, quifeciindum commune in proximisAugnft'æ habitis impcnj comittjs facflum decretum, inftrudli mandatis ad celfitudinem ipfius mifli fuerc,reiponfum dedit fcri^ pto comprehcnfum, in quo ipfius Celfitudo, ad fe 5C -publice profcriptos excufandum j inter alia quædam, quibus contumeliofe 8é per contemtum Cæiârcam Maieftatem, propter decretam publice proclamass tarn Grumpachenfis complicum huius profcriptio^ nem feu bannum, appétit : IHuftriflimum ôé illuftriffîmi generisPrincipem £é Dominum Dm Auguftum D^:^ cem Saxoniæ Eletftorem Sx^c^ grauiiümi criminis mentione afFicit, de quo fcilicet conftet, quod contra pacem publicam deîîgnatorum facinorum promotor, adiutor SiC amator, atcß ipfe etiam violator fit pacis pubs: iicæt Et praeter hæc in eodem feripto Principem Ele^? lt;Sorem infuper infîmulat, quod Duci lohanFriderico non tantum ea omm'a,qnae feefta eflènt, ôô tum fièrent atcß gererentur,tanquam alcam infidiofe ludendo consî ciliaîîèt, fed alijs etiam modis, per felfas infimulationes, QC fparfîs fecinoroforum hominum confeflîonibus, apud Cæïàream Maieftatem exiftimatiom' fuæ obtress «ftaflèt, grauitertÿ earn affeciflèt, ficut hæc omnia res^ Iponfionis ipfius indicatæ fcriptum,amp;r quæ Legati de ne gocio gefto conferipferunt atcç retulerunt, docere pofiî funu Quibus omnibus Dux lohanFridericus non contentus fuit, fed paulo poft ad hæreditarq padi necefis fitudine coniundos, ßC alios quofdam Eledores 8C

. ,.. gt;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A i Principes

Principes, Iitcras mißt ( qnanim exemplum ad fînem hniiisfcn'ptiadiedumeft numero pn'mnm) addi'to pis cxpreiîo reiponfîonis a fe datæ exemplo, vna cum cæterorum ad hanc rem pertinentium feriptorum ex^ emplis, quitus literis, IlluftrilK mentionis Eledorem Sax, infîmulat, quod contra DucemIohanFridericum ÔC fuos, callidiffimarum perniciofiflîmarum moIitisJ onum confîlia fufeipiat atqj agitet, inprimis autem hoc conetur, vt v^rtjs ÔC conficflis delationibus Rom, Céamp;s fàreæ Maieftatis animum a ceifîtudine fua grauiffîme abalienet, ÔC fimiliter apud alios celfîtudinis fuæ Domi^ nosôôamicos, de non licitis 6lt; confiÆs facinoribus tes terrimum ad modum fuipedîum reddat, Atcß ita omniâ bus a partibus amicitias ei refcindat,maleuolentiamcß 56 düFidentiamaduerfus celfîtudinem ipfius ,præter meris: turn culpam foam,ferai concitet,neq? dubitandum elîè jPrincipemElecflorern hocomnibusmodis,SC vns dic^ correptis caufis, àgere, vt negocq ei neceflltas ofFe^ ratur, quod cum ipfo habeat, Principemi^ Eledorem non contentum eo eflè, quod opem foam auxiliumt^ cum ijs coniunxerit, qui ipfius celfîtudinis beneuolum diledumqp Dn, SC Patrem, SC fe,6C celfîtudinis fuse neuolum SC diledum Fratrem, lohanVuilhelmum DucemSaxoniæ 6Cc, digm'tateauitaEIedï-ofatus deiess cerint,. SCfoIoatcg ditione haereditaria eiecerint, quae nuncetiamoccupata poflïdeat, fèd iam eum viterius progredi, ÔC pergere ad extrema omnia, 6C celfîtudinis fuæ honorepi,caput SC uitam petere, üïxq^ paru» reli^ dse reliquiae miferae terrae miferorumq^ fobditorum fus« orum,quomodo ei eripiantur, cogitare SCc,

Etfi autem haec indicata Ducis lohanFriderici re^ fponfîçeïufniodieftjvtea non tantum Princeps Ele^ dorSCc*

dof SCc ÄTdignitas Eledoralis, atcg pfinc/patusjio^; norlt;ç 2lt;^exiftinwtioipfnisgrairiiîîmumadmodiini lat« datur, fedipfîusetiain Cxfoeæ Maieftaris perfonæ,ô^ totiïis Impertj emûienti dïgnftatf, aiitoritari ÔC cxiüim^a tionijimo etiam Maximih'ani CselàrcæMaieftatis lauda#: tifïîmis, 8C qui in Deo dormiiint, antecefloribus, atcp adeo eriam Domino Patri ïpfîus in fepulcro fiio condi?: to 5 non parcatnr, cum fcilicet a Caefàrea quondam Ma^: ieftate horum fufceptæ expedi'tionis, QC vif^ori'x partæ, l'ta menti'o l'n hac fiat, quafi confpirationc feditiofâ, ÔC perproditionem condliataôôperfeda omnia tuncfue^ tint ÔC clades iècuta accident, atcp inftiper Cæfan Maie^ ftatis édita edida,fcriptalt;^ vfurpata, ôè adiones fufcei: ptaSjContraCaeiàreamMaieftatemipfiim, tam eampesJ nés quam hoc tempore eft imperium, quam antecefloss ris huius, contraq^ concordibusfententijs Auguftæ damp;i cretam profcriptionem, pr2etendat,qux minime repert« untur eiîètalia, ÔC interpretationes horum omnium a^ lienas comminifcatur, Qiia confideratione hocnegocisJ um non ad Principem Eledorem folum pertinet, fed caufeiamtotiuslmperijagitur,ôô omnibus ordinibus huius fît communis, a quibus etiam Princeps Eledor nullo modo ft fliam cauiâm fèparare inftituit, ftd coniunda ope fua vna cum Caciàrea lVIaieftate Eledos^ ribusjPrincipibus et ordinibus Imperîj,quicquid ad deif fendendam ftcri Imperij exiftimationem ÔC dignitatem hac in parte fieri par eft ôi decet, promouere ÔC fufcipeis te paratus Hsec vero omnia etfi ita ft habent, ôC Tineis lohanFriderici reiponfio eiufmodi eft, quaîem cftè oftendimus, ineuitabilis tarnen neceffitas Principi Eledori Sax, aftertur, ÔC dignitas atep exiftimatio ipfius omm'nQflagitatjVtfjs, quæ Dux lohanFridericus fine

A 3 vUa

Vila caufa allata, öd’ tantum odio öf àtiimi incohflantia, contra excelfitatem ipfîus efFiidit ÔC typis cxprimenda dedit, ijs igitur vt peculiariter contradicat,ea^ veritate m'tentibus rationibus refiiten

Nam etfi Princeps Eledlor prorfus non dubitat, 0^feamp;^ generis ac ftirpis fuse dignitatem, vitam^ mores ôd ac?bones fuas tarn Rom, C3eia,Maieftati,quam pacis Sgt;C honeftatis amantibus Imperij Eletfl-oribus Principis« busSdordinibusvniiierfîsjôd publice omnino omniü bus,itanotaôd ^edata eflè, vt non tantum,quod ad vaniflimas criminationes illas attinet, omni culpa ipfum iiberaturi fint, fed ita etiam iudicaturi, iniuriam ei nifeftam talibus criminationibus petulanter affcrri atcg fieri. Cum contrario modo Princeps Elcdlor cauflàs haberet de Duce lohanFriderico loquendi, quod Cx^ iàri olim Ferdinandojôd penes quem hoc tempore eft Imperium, his igitur vtrifiç debitamfidem quod vioîï ïaflèt, propter contemta,ôd cupiditatibus fuispofthabiss ta, de profcriptione feu banno cum pccnœ comminati#? one mandata horum, ôd in comittjs Imperij fadla decree ta, Atq; vt his Cæiàribus,ita ipfi etiam Principi Ele Aori datamndem eum violafte, non præftando padlorum hæreditariorum ôd neceflîtudinis Fraternsc iuratam ffii dem, ôd obliuifcendo ôâ violando cum grauiflimi lass cramenti conteftatione fadla ôd conftituta traniadios« numôdcompofîtorumnegociorum capita, quibus mnibus contraria facinora admifît,Principiflt;ç Eledoris dignitatem ôd Illuftris conditionis ipfius honorem ôd exiftimationem præter meritum ôd culpam impetiuit, contra^ manifeftam veritatem eitm criminatus eft, quodaduerfus ipfius honorem, caput ôd vitam,deq^ eripienda ei terra ôd didone cpnfifia inieridficut hæc pgs-

J I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' culiariter

culi'anfcr figniatim demonfirabimtiir SC explicabimtuTr deùiccps»

Ne tamen apiid cos inprimis, qui nihil coghouc^ nint de Imperq rebus^ qs(^ negocip Qc fcriptis, qiiæ in^ ter Prindpem Eledorem ÔC Ducem lohanFridericum per tempus iam aliquod agitata interceflerunt,apud hos igiturnehancipeciemres habeat;, fi Princeps EleAor ad ea^de quibus infimulatur, taceat, nihill^ relpondeat, aliquaminipfbculpam haererejquodcpadobieda cris mina de callidis molitionibus m^islt;^ artibus confedla ÔC conciliata apud Caela t Maieftatem, alienatione ÔC profcriptione. Et mentionem fermonum habitorum ab Henrico a Staupitx, Etiam de Epifcopo MiihicOj,pO;^ ftea de expeditione Anno X L V11 facfïa^feu pro ineen dio redimendo collecfîa pecunia, ÔC poftremo loco, quod de facinoroforum confeffionibus vt violenter exs^ tortisôtTfalfisobqcitur,quscq; cum his coherent, Ad haec igitur omnia ne nihil habere Princeps Eledor exfc^ ftimari poffit, quod pro eo ac Principem decet, ÔC caus« fa poftulat, relpondere pofÏÏt, ideo aliter facere non de^ buit, necç potuit quam vt Ducis lohanFriderici fponfo ei,quod Imperij Legatis dedit^SC hoc tempore typis CXprelîlim cxtat,cæteriilt;^ feriptis^ad bannitorum, Grumpachq 8é Vuilhelmi Steinenfis, contra Principem Eledorem cruenta csedemqp fpirantia confilia, perti^ nentibus, firmam veritate^ nitentem refponfionem fuam opponat, qua Cacia t Maieftas,Eledores, caeteriqp Principes ÔC ordines Imperij, de rebus omnibus doce^ antun

Et quan^ nihil mallet, quam tali opera fe fuperfe? dere,fibiqp,ne hanc fubiret,parci pofle, Atep omnino no poteft non profiteri,nihil ipn elTe magis contraMû,quam '.V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rom,

Rom, CseC Maieftati, EIcdoribiTs,PrtndpibiJ's Só ofdt«« nibus Impertj, huius cognofcendae moleftiam afterri, Quia tarnen ad talem relponfionem fufdpiendai-n,pro(p cxiftimatione ÔC dignitate lua propugnationcm^a Duce lohanFridericOj tarn magnis caufis tanta«^ neceflitate allata,adigi'tur,nihil dubitatneminem fore, qui hancob rem aliénas de ipfo cogitationes aut fententias fît conce^ pturusjfed omnes potius l'ta fenfuros ïudicaturos, aliteripjdim facere, aut hoc vllo modo declinare non potuiflè»

Cumqp Princcps Eledor 5C bene fibi fit confcnrs, abf(^ hocita conftarc fciat, quod contra Anno XLVir. ÔC Ann LH IL conftitutas, Sgt;C capitibus comprehenfas franfàdiones,compofîtiones,pada ÔC neceffîtudinem hæreditariamjiuratamqpinhæcomniafidem, nihil adgt;î miferit, felt;^ erga agnatos fuos omnibus in rebus amice, pacifice,atcß vt confânguineum ôlt;Svidnumdecet,geamp; ferit,quodqp non tantum caomnia, quæ tranfadionis bus illis ÔC padis coniundionis QC neceflïtudinis frater# nx hxrcditarqs continentur, præftiterit,(ed in Duce lo^ hanFriderico multipliées etiam offenfiones, SC exquißsJ , tioncsat^intorfioncs cauflàrum, per quas ei negoerj quod cum Eledore haberet, ncceflîtas affdretur, tam fermonum quam feriptorum offenfîoncm compleden tium vfurpatione, SC fedorum etiam certorum aggref: fione, turn ahjs quibufdam rebus,quæ aduerfus Eledos; rem fepius admittebantur, in beneuolentix affedione patienter tulerit, SC celfitudinem ipfius,amice feriptis Un ten's, conftitutarum tranlâdionum SC padi hxreditarq admonuen't, dC vt ab eiufmodi illidtis confilqs ÔC adios: nibus fufeipiendis defilieret, fîcut hoc SC Duxiohan Fndericus ita fe habere nouit,ÔC fi rcs poftulet,telllmo:^

lîijspfolatispfobanplaftuni^ fieri potcfi^ His igitirrita fe habentibus, Priiiceps Elecfï-or liacfienirs mirari fatis nonpotLiit,quasnamDirxIohanFndericiis cauflas ha^ beret, tamillicitafufcipiendbóó coiitiimelias atcp crimia nationestalesadiierfus Eledoremvfurpandi,donee ad ipfîus manus fupra indicatum ad Eledïores Principes iniffirm fcriptum peruenit, in quo Dux lohanFridert^ eus difertis verbis rem explicat, ÔC oftendit, quod pro^; pter aliquando occupatas 66 amiflàs terras ôô ditionem, quæ ad Principem Èlecîlorem, conditionem Principis decente modo,ex hxreditate peruenerunt, ifta omnia inftitueritatcçfufceperitjÔôfîc a Duce lohanFriderico hocagatur,vt occafiones atep cauflas exquiraf, tranfadü enum illarum diplomata,in quarum verba iurauit, per^s tundendij terrait^ illas Só incolas earum recuperandi.

Ne vero exiftimari poflit, Principem Eleiftorem DucilohanFriderico contumelias 06 criminationes op^: ponereS6rependere velle, aut feruore animi commoti aliquid ei exprobrare, aut iniufte cum infimulare, quoss lum aliquid admittere,PrincipiEIecfl-orinecpinanimo eft necg commodum hac de caufla capita tantum quxi« dam vera defcriptione ex illis conftitutarum tranfadtio«« num Ô6 padî'Orum atqj conuentorum hæreditariorumjin quae iuratum eft, diplomatibus, excerpi Ô6 eiufdemfems tentiae verbis, hoc loco proponi curauit,de quibus cog^: nofei poterit, ad quas res praertandas Dux lohanFriderisi cusfe PrincipiEledori iurciurando deuinxeritjfcribemä dolt;^ Ô6 diplomatibusôd figillo fuo obligauerit, quomo^i dot^eaomnia,cumijs,quae Dux lohanFridericus po:^ fteaaduerfus Principem Eledorem locutus eft, fcripfit egit, congruantf

B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Prinebi

Principio igitur non tan^ tum Eledoribiis Sd Principibus, fedpræterhos vulgo ferme omnibus per Germaniam nota res eft, quod Anno Chrifti X L VIL laudatifT memoriae Caess far ohm Carolus V, tranlàdlionis cuiufdam capita congt;: ftituerit, in cuius diplomate huins fententia: uerba ex# t‘'uit i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc modo o nines Utes controuerfittejcuiuju

cun^^ modi aut generis eæ funt, quai ante h^ec temporel (Duct Mauricio cum captOj aut liberis huiusj aut his cumillo intercejpiruntyaut adhuc intercedere pojjiint, penitusfuhlat^e ejje debent. Cuius tranlacflicnis capita Ducis lohanFriderici Dn, Pater, non minus quani Princeps Mauricius Eledlor , Principe viro digna ôd confiante fide, vfcp ad vitae fuae exitum, amp;nbsp;pium ex hoc mundo difcefiiim, fecutus efi, inuiolata praefiitit»

Pofiquam vero deinceps Deo omnipotente ita conciliante,pofi mortem Eledforis Mauricij, terrae ôi ditio demortui ad Ducem Sxf Eleefiorem Augufium^ penes querniam haecfunt,ex hacreditate perucnerunt, hoc modo optimo iure, honefioi^ titulo, amp;nbsp;legiti^: ma fucccflione, Princeps Eledor Augufius eanrm ter^ rarum Dominus fadlus efi,neq} agnatis fin’s praeter ea, quae confiitutae traniadfionis capitibus continentur, quic$ iam amplius concedere aut refiituere teneretur, Princeps tarnen Eletfior Augufius,quod Dux lohanFri dericus Elecfior natus, amice hoc , eotç modo, qui (ânguinis coniundionem deceret, ad Elecfiorem Au^ guftum ageret Ô6 petcret,atcp aliorum etiamprocerum, Elecfiorum ôô Principum, amicae de hoc traefiationes accédèrent atc^intercederent, Anno ChrifiiLUIE

Princeps

Prînccps Ekdor AnguftiTs co fe permoueri atcp addu^: d,£lt;hocafcimpetian palîuscft, vfex mcra beneuo^ ïentia, prot^ propinquitatis afFedione.qiia crga Ducem ïohanFridericum Patrem, vt.feijiem, veraccni, ÔC conf^ ftantcm Pn'ncipem j fuit, Duci lohanFriderico, Patri, eiufcp filqs, partem adliuc earum terrarum, quas fucceßs (Ïone haereditaria acceperat, luculentam dederit, con^ cefïèrit, henignet^adipfosperuenire permiferit, net^ huius fadi, cum fenis atcp laudati Prindpis, tum utrw life« ipfius fih) cauflàjDucisIohannis Vuilhelmi ôiSDuîï cis lohanPriderici natu minimi, (felicis memoriae) Prin* cipemEledloremvn$penituit,cumhi omnes erga ipsJ liim ita vt agnatos confanguineos decet,gratos^ fe:i fepraeftiterint, qualem £lt; Dux lohanVuilh^ adhuc fe praeftatjatqi ducis etiam lohanPriderici fecundi aeque vt cacterorum nomine pœnitere Principem Biederem no tlebcret, fi eo modo,quo Frater erga Eledorem fe gess rcret,

Qyid aiitem in hac Anno L1111 conftituta ÔC a Patre amp;nbsp;Filqs fubferiptionibus obfignationibus con^s firmatatranfadionefuperftesDux Saxoniae lohanPri:^ dericus confenfione fua approbarit Sc promiferit, initia Um Sc extrema tranlàdiom's illius præcipuæ docent hu#! îus fententiae verbis j Trinio locoj O' debemus amp;nbsp;iJolut fnus nobis inter nos prorßis ignoßere O' omnes oßfeti» ßones, qthecun^ baEienus accideruntßeponeref inter^ nos colere , dili^ere, animi^^ bcneuolentiam nauarej yjnus^ alterum in rebus difficilibus Juis ope conßlio^ iuuär^^ Eodem modo fe in adiunda quadam praeci#« puaeilÜ tranfadione obligauit,fecundum infra fcriptoi^

B X rum

tum vcrbotum fentcfttiam» Tr^tered conßderduimus quantel amicici^e beneuolentilt;£^coniunEiio inter maio^ res noßros ßierit, eaq, de caußa beneuole inter nos conßnfimus Ç Hancq. conßenßonem et coniunEiionent Jecundum diplomatis buius perßcriptioneni inimus ) Qupd nosjbi^redesetpoßeri noßrij interße omniaj quee animorum alienationibus aut rixis caußam pr^ebere pojßunt,'})itarel)elimus. PofteaAnno Chrifti LV Elec?lor 2lt; Principes Saxonici vna cum cæteris hseredi#^ tario pacfïo ipfis coniundis Elecfloribus ÔC Principibus, vetera coninndbonis 06 neceffitudinis fraternæ hæredi;^ tana pada et conuenta inter domum Saxontcam.Bran# depurgicam lt;36 Hafliacam inter fe renouarunt, in qtiam renouationem tum omnibus a partibus Eleëlores ÔC Principes finguli Ô6 vniuerfi ô(. pro fe quil^ fuo loco, ore proprio ûcramento dido, iurarunt, quod pada ei:^ us ieruare vellent, Ô6 funt in ea huius fententiae verba exprefla: nbsp;nbsp;Spondemus quod nos, noßri beeredes et

poßeriJ omniYitætempore inter nos fraternamami* carnet beneuolam conîunblîonempreeflare nauareq,)et inter nos colerC) commodare ytnus^ pro altero dicerej aïterius^ damna auertere, nbsp;nbsp;nbsp;commoda nerbo ^re

procurare, optima cum fide, absq^ fraude et dolo debe^ amus lt;i^ y/elimus.

Item : Debemus et '})olumus etiam corporum (b* facultatum , terrarum ßibditorum noßrorum operas (tropesad conßilendum nobis nos^ inter nos iuuandos fideliter conferre^ quandocun^ lgt;niufcuius^

res

res neceßitM ita poßulauertt ,ßne ßAuäe.

Item: ISLon debet etianiquißquam noßruni Ho« flibus alterius ) profcriptis bominibus j aut prædont^^-busj in fuk terriS) arcibm j oppidis, ditione ,/eiens conßiltot^ federn concedere, hos tutos pr^flare aut 'ïilla rationeprote^ere f fouere f opem conßlmmde im^ pertirij ne^ tranßtum eis per loca terrarumßuarwn ea quibus arceri nbsp;nbsp;reprimipoterint permitteren clam pat

lamucj ^ut fuis hoc 'lrt '})Uo modo faciant concedere, neq^ commeatu tales adiuuarejaut l)t adiuuentur ßnere.

Præter hæcconfliditaô^ âmtahoîredi’tan'a ÔC ne:ä cefli£udmisfratemjepada,EIedores Uli Principes tum in peculiarem etiam ÔC. huic adiundiam quandam conftitutionem confenferunt, in qua difertis Slt; expreG fis verbis cautum eftî Quod Eleclores is* Principes Uli, in fuis terris, profcriptis is* prædonibus, nullamfedern concedere, aut hos tutospr(eflare'})elint,fed compre» hendi tales 6^ detineri debere,

Qualem vero fe Dux Io-HanFriden’eus poft mortem Dn, Patris ipGus, ftatimqp cum gubernationem, vt natu grandior Priiv ceps, capeflere cœpir, ad primae tranfadionis capita, Qi. quae hanc deinde tranlàdiones reliquXjfecutac funtjpasi da^ hæreditaria, praebuen't, de hoc Princeps Eled* Sax, veranarrationeliquido^ docerepoffet,5C multa proferrCj^de quibus intelligeretur , quam celeritcr in

B i tranladio^

fraftfadiohum omhium oWiuioftcm vcfttum fît, hoc(^ aó-iiTnftieritjVtcumi'pfonegocium Sgt;C rixdi neceflàrio intercedcre poflènt,eo^ hic adigeretur.

At Prindpi Ekdori non libet ad Ducis lohanFn^ derici' exiïtimationem dnninuendam verbis hæc exag^ gcrarcj fed de ijs tantum, quae; publice omnilt;^ populo nota manifeftat^ funt, moncre,vt occafio fuppetat vniis cuicp retro abduda confideratione cognofccndi, quam ce'leriter fepofitis tranladi'onibus ÓÓ fupra expofitis claufulis harum,cupiditates admiflac fuerint difcordiam, diffidentiam et maleuolentiam commouendi ferendi^»

Atfß vtmaiore cum Ipecie res gereretur,minus(^ deprehendipoflètquotenderetur,initmmfeó-um eft a Religionis négocie,hoc modo, vt conducerentur prh mum atcp conftituerentur aliqui, quos contra Eletfl, Mauricium, 6C poftea contra eum, penes quem iam eft Elecftoratus, Sgt;C Ecclefiasatq; fchoïas huius, fcrf« pta componere,easqp quafi a vera Chriftianifmi Reli^ gione defeciflènt, editis typist^ expreflis libris criminal ri, contumelijsc^ afficere, amp;nbsp;per orbem terrarum vt Mammalucos,apoftatas óó corruptores Religionis pros! damare amp;C excommunicate oporteretNon eo confilio, vt hoe modo gloria Dei, Ô6, quo folo lâlus confertur, verbi ipfîuspropagatio, quaereretur. promoueretur ÔC plantatetur ( ficut dC maliciofîs talibus virulentirlt;^ ÔC ambitiofis atep exquifitis rixaticnibus fubornatorum Sgt;6 feditioiorumTfieologorum illorum fieri hoenon po^s tuiflèt,Slt;: res poftea, quod hoc ita fe haberet, docuit ) fedvtPrincipiEIedoriad uulgus ÔC plebem fubditojs rum fitorum,omnem(Ç in Imperio multitudinem, odw iim crearetur, amp;nbsp;accedentibus poftea altjs fortafle occa#; fionibus,proprtjsfubditisinfeftwspet feditiçwçm terris £lt;ditionefua expelleretiir» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ne^

Necfj ’TioIiti'oftcs buiufmodi intra Theofogontm tantum ordinem fabüitefimt.aiit his foîis vfiirpatx fuere, fed Dux lohanFridericus hoc l'nfuper fieri pafs fus efi,ut a confiliarijs quibufdam,ÔC miniftris fuis Priiv ceps Efedtor clam palam, fcripto^ quodam typis exlt;: preflbjtam Principem Eledlorem, quam terras huius in filmante, criminationibust^ Sgt;C contumeitjs exiftima^ tionem ipforum aftîciente, peteretur, cumcÇ compers: turn eflêt autorem eiusfcripti elle Dodorem Bafilium Monnerum in oppido lenenfi, contra^ hune fccun^i dum patflorum hæreditariorum conftitutioncs ad Du^ cem lohanFridericum ageretur,hunc non tantum pezd na nulla affecit fed fummopere etiam excuiàuit atep pro texte Tacemus interea, tamillo tempore, quam hoc etiam pr3efente,neminem in maiorc apud iplum gratia efïè, quam qui contra Principem Eledorem procaciter contumeliofet^ dixeritautfcripferit,etiamfi fcurrænei: quam fint, qui mirifica fomnia commenti funt, eiuf^ celfitudini ipem fecerunt de harum terrarum dominas tu potiendot

Poft^ vero intelledum eft illis Theologorum rht xis condemnationibus nihil profici, neep Principem Eledorem terra ôf ditione ftia icribendo eqei poflê,atlt;ç ita condudïitiorum fiC feditioforum clamatoriï illorum vfus nullus elîètamplius, imo ij ipfi etiam, qui eos con^s duxerant, a Pharifaicorum Theologorum talium exsî communicationetutieflènon poiîènt, turn igitur non tantum iâtietas exiliere horum cœpit, fed terra etiam (neqt iniuria,quippe,qui nihil aliud egilîènt,quam vt fciS ditionem excitarent, ôô ad qtiam rem operam luam condudli elocaflcnt,eam prænare non potuilîent ) ex^ pulfî funtt Hîçc ita fe habere toti ferme Germaniæ coiv Hat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poft

Poft hæcigîtiir,^^ quod lue via res ftoftproccli: fîftèt. Dux lohanFridericus dealtfs modis cogitauit, ÔC quod Iibris conferibendis perfici non potuit, hoc per cos, qui ad htiocinia ÔC cædes cruentas operani fuam conferre confueuiflènt^ ÔC a fupremo magiftratu bannis ti de profcripti eflent, tentare apud fe conftituit, ealt;^ de caufla Vuilhelmum Grumpachenfem ÔC Vuilhelmuni Steinenfem, vna cum cæteris, qui a Caeiàre olim Ferdins nando J laudatiflîmæ memorise,propter patratum cons« trapacempublicamfacinusindireptione oppidi Vuirs cepurgi, publice banniti ÔC profcripti fuere , ad fe attraxit, operam^ horum ad intima confilia 6C miniftess ria conduxit, inlt;^ confîliariosôô miniftrosrecepit, Atep per aliquot iamannos oppidum ipfius QC munitio Goss thana hoipitium fuit profcriptorum ÄS prædonum, hoccç modo aiÿlum quoddam bannitorum ôô nebulös« num. Quod ita fe habere tam a fuperioris temporis Cseft jMaieftate quam penes quam nunc eft Imperium, faefta proferiptio, editaq^ mandata, paefto haereditario conss i'uncftorum Elecftorum Principum legationes mii^ fx i literae ab his feriptæ, 'eaq^ de quibus publice in toto Imperio Romano, altjst^ Regnis conftat, demons« ftrare poftiint, ad quae omnia in praefentia prouocamus, ca^ huius rei teftimonia cfle volumus,

Narratur etiam, quodDucis lohanFriderici hos« nefti5lt;i fideles ftibditi, ad celfitudinem ipfius fubmifte hoc egcrintatcß petiuerint,vta profcriptorum homiss num confuetudine abftineret,5C contra Cacläris ediefta, contrat^ haereditartj padi neccflitudine coniundoruin Eledorum àC Principum tarn beneuolas admonitiones, diutiuseos neprotegere, federn'ue eis apud leconces« dere yellett Qtæn^odo etiam a fratreDucelohanVuit« helmo

heimo ßepiusjtani per I/teras quam coram, beneuoleris« tiflime S)C admonitiis ÔC oratus fuent,vt a vioIatonK pa;: CIS pubheae illis, ÖC profcnptis hominibus, abftmere, QC fupremi Magiftratus mandatis, propinquorum«^ ÔC conünguineorum firorum Palatinijuhacenfis, Pomes: ranonrm, Haffiac, fidelibus admonitionibus locum con cedere vellet, ea^ in re ÔC ad fe ipfum, ÔC h ær cd es, cous Jugem, amp;nbsp;yniuerfàm ditionem fuam refpicerc, tpfe fibi , omnium optime confeius eft,ÔC teftantur hoc feripta S)C adiones, quæ interceflêrunt*

Vtautempræterha£c,qu3epublicenota funt, ma:? gis adhuc amp;nbsp;clarius, peculiarium quarundem rerum expreflîone,demonftretur,homines illos aduerfus Prin^ , cipem Eledorem condudos2lt; fotos efle, de infra fert? ptabreui ôi^ vera narratione omnibus hoc cognofeeo? dumproponitur»

Princeps Sax, Eleftor amp;c» (æpiusâmulti’sbene affèdis fummorum Sdinfî«' inor um ordinum, ôô tamilluftrisquam alius conditio:? nis hominibusjfidei ipfius concreditis fignificationibus cdodï'US eft, quæ profcripti illi, ói^ prxcipuc Grumpa:? chenfis, contra excelfitatem ipfius,terras^ 6ó ditionem molirentur,Emult^admonitusfuit, vtadres fuas dili;? genter relpicerct, neep facile crederet,fed neceffariam diffidentiam vfurparct,idcp hac de caufla quod impe? diuifle diceretur, quo minus profcripti illi profcriptio?: ne fua apud fuperioris tëporis Cselaream Maieftatem reconciliatione parta libera ti fuerint, neue malac hor urn óë profcriptionum caufae componerentur, inter cedere,

DocueruntóCiji^ui Grumpachenfisiiteras lege? runt Ô6 in Gallicam linguam tranftulerunt,quam multa C falfa

falfa ÔC confida de Principe Eledore in Ga-lHam fcrhi pfiflet

Præterea accidit, Vt de Iioc etiam ad Principem Eledorein afFerretur, Georgium Tubekim perfidum amp;nbsp;periiinim fikieftrinm ak'quando curationum apud ip fum adminiftnim, conftitutum eflè, qui in ûkiis ei infi^ diaretiir, cum mukis equitibus hac de cauià in Iccis abditis occukis ftationes habtiiflè,ea(^ in re a Grumis pachenfî ccnfilio opecç eiim inftruk

Vuolfins etiam Mulichius Principi Eletflori fignia fïcauit, Gnimpachenfem k'teris quibiifdam ad fe fcrijs pris Eledorem perfidiæ accufare,

Itemlt;^ deakerisliteris^quibus cômmemorarcttïr, quodGnimpachenfîsipfepoftpraelium ad Siferhufam infîdias ftationis equitum Principi Eledïûri collocafïèt, qui reuertentem ex regno Daniæ ôd Cellis Saxonicis digreiïlim interciperent, etiamfi autem turn indicio dlo admonitus fibi cauiflètjita tarnen multas agitationes huiuimodi fe ei ftrudurum eiîè deinceps,vt tandem ex his non fit euafuruStVtramiç autem epiftolam eo temss pore quo, Grumpachenfî vna cum cæteris quibufdain hoc ita concik'antibuSjDux lohanFridericus ab ipfo abis akenatus fuerit,per vim ei ereptam eflè,

Hæc omnia Princeps Êleèîor heroica magnanirf mitate contemfit, donee etiam comitis Gunteri Suarsi cepurgenfisindicatio accederet, Hic cornes eos Grums« pachenfîsfermones,quinunc ftatim fubqcientur, cufcs dam ex nobilitate bis indicarat, ÔC ut ad Principem elCîS dloremdeferretmandarat, Hoctçprimum kicflo indw cio, poftea Princeps Eledor praccipuos quofdam ditioss nisfu3e,aliofqp Confîliarios fuos, ad comitem Gunter rum Lipfîam mißt, qui tiinc .iteriim hoc indicauit.,

Grunv

Grumpachchfem difertis verbis fîbi dixiflè,qiiod Prin# cipis Eledoris vitæ Sé capiti effet infidiattiruS;, neeß Ele?: (florem vltraidtempus,quod intra earn diem qua hcc dixit, ÔC brumam intercederet, ante oculos ei enugien:? do obuerfaturumjd quod poftea comes file,cum Cæû?â rea Maieftate ita poftulante in Vngaricam expeditie?« ftem proficifeeretur, chirographo fuo figillo apprc;? fo, fuperuacaneumad modum teftatus eft,cuius exem?: plum fubiedum eft infra Numero, 11,

Qiiod igitur Princeps Elector ita exiftimaret ad fupra expofitaindicia hoc etiam diuinitus conciliatS ac? cedere, quodc^ meminiftêt, Grumpachenfem confili) cruenti illius contra Epifeopum Melchiorem Vuirce?: purgenfem conciliatorem autorem^ praecipuum fuif« fe, ficut hoc de typis expreftis teftimontjs 00 facinorofo:^ rum confeffionibus editis cognofeere licet, hac ergo de caufla, adhibito confiliariorum prxcipuorum fuorutn confilio, ad hanc rem penitus explorandam , decreuit Ducem lohanFridericum de hoc humaniter docen? dum, 0^ Grumpachenfem in celfitudinis ipfius prxfeiv tia,Legatismiiïîs,deminacib, SxT cruentis fermonibus talibus compellandum, quod ita fadum eft. Et tres Prine, Eledoris terrarum Confiliarrj ÔC Primarij dudo?: res, vna cum Notarié, Gotham ablegati funt, quo loco hi X X V11 die Menf, J. X bris, fuperioris anni LXV, Grumbachenfem, prsefente Duce lohanFriderico, no^ mine Prin, Eledoris compcllarunt, eieß fignificarunt, adPrincipemEledorem de fupra expofitis minacibus fermonib,allatumefle,ideo(^poftulare, vtfe exphea?? ret, aneosafe habitos ufurpatofue fateretur. Ad quae ille per ambages quafdam refpondit, eat^ fponfio a Notario excepta àC diplomate comprehend

C 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft.

eft, quod extat infra Numero IIL) cum hunrs tarnen fententise claufulatinficiarifefermoncs illosa fc prola# tos, nifi eorum conuinceretur.

Ne exi'ftimaretautem Grumpachenfts,Principcni Elecftorem tcftimonia quitus hoc fieret non habere,aut quihocindicaftetaperire eum dubitare, litteris poftea ad Ducem lohanFridericum amiciftime fcriptis comitis ei Suarcepurgenh's noïî^en expofint,qui huius rei index teftis eiïèt, QC ad celfitiidinem ipflus de tjs aegit, ca^ abhacpetijt,qu3ctranfalt;îrionib, illis padiscj hgereditæs rqs 5gt;C ftcri Imperij decrctis continentur QC ^quod de paü cepubIica,atrocifEpœnarum comminationem complex (ftentia mandata poftuIant.Sicut hoc CxhMaieftas,EIe^ (ffores, proceres Sc ordinesex infra fubietfto exemplo cum nota A difeere poterunt

Atqi Princeps Elector in perfuafione indubitataa Duce lohanFriderico hoc expeeftabat, ipfum in confts derationeiuratoriim paeftorum haereditariorumjSC pro^: fcriptus Grumpachenfis quis eiïèt, ftatim beneuolum ie, ÔC vt conlanguineum deceret ad haec praeftiturum, pluft^apud ipfum CaelâreæMaieftati debitæ obedient tix» facramentoc^ dido obligationis fadae,SC padorum hxrcditariorum cum Principe Eledore Sax, caeterist^ Eledorib, ÔC Prindpib, conibrtibus , coniundiouis, banniti hominisreipedum valiturum efle,

Qiram nudum vero SC ieiunum reiponfum ad haec, quo Grumpachenfis excuûretur, comitifiç dimi# nueretur exiftimatio, dederit,exempla docent cumnoiJ tis, B Sc C, ad quae Princeps Eledor refcripfit ea quae funt in exemple notato Iitera,D,

Qiiod enim GrumpacJienfis homo eflet proferts ptusSC Bannitus, cuiabfqp hoc Dux lohanFridcricus ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;federn

federn apud fc concederc non dcbinlTct, comitis’ antcin dignttas ÔC exiftimatio nullis cnmmibus notata eflet, cuiï^ propterea Pn’n» Elcdror fidem haberet, His igitur de cauflis Prfndpi Eledori non fuit commodum uel cum Duce lohanFriderico, vel cum Grumpachenß verbofas difputationes fufeipere,fed quantum ad protf , fcriptumillumattinet Prim Eledor hacreditaria pada vt feruarentur vrfit, necg iniuria»

Etfi autemDux lohanFridericus poftea iterum ad Prin» Eledorem Iittcns mißt eas, quarum exemplum habet notam Ejtamen ad has etiam ftin. Elector relpon dit ea quge funt in exêpio F notato,Ex quibjiteris inteE hgere licet publice omnibus^qua fide SC qua bcneuola fanguinif«^ coiundione digna affedione Prin. Eledor erga Ducem lohanFridericum fucrit,quod^ PrimEIe« dlor,ne verbum quidem vnum graue aut afper« aduer^: fusDuce lohanFridericum in litterisillis vfurparit,quä« tumuis magnae ei, vt fecusfaceret, caufac allatac fuerint,

Sednetç hislitterisquic^ fuit profedum,SC Dux lohanFridericus; in priftina fententia fua SC inanem Grumpachenfis exculationem vfurpando, permanfit, ' ficut eft in Exempio cum nota,G, nulfa habita confide«! ratione, quod Grumpachenfis Cxfàrex Maieft, EIe«f dorumPrindpumSC ordinum imperij confentientib. fententqs fado decrcto, publice profcriptus, ipfiqp Dud lohanFriderico feuere mandatum eflet,vtban«: num aduerfus Grumpachenfem pcrfequeretur, SC ad poenas ab eo fumendas comprehend! eum curaret,

Interea dum vitro citrotj haec fcribuntur, dumlt;^ Princcps Eledor abeft in comittjs Aüguftanis,hoc acci^ dit, vt in terra ipfius quidem Hans Behem nomine,pro«: pter furtum iadum caperetur, qui tum ftatim fua fpoiv

C 5 te non

te non intcrrogatns confeflîis fuit cnunciauit, fc pue^; rum eflè Grumpachenfis,ôif ab hoc ÔC Vuilhclmo Stei^ nenfî conftitutum ad Principem Eleó-orem obferuan^ diTm,amp;:quib,inIocis agcret, fpeculandum, SC fi fieri poffet, globo tormenti in eum emiflo interficicndum, quae captiui huius enunciatio Principi EleSfori a confît liarijs ipfîus Auguftam perfcripta fuit, ficut eft in exem;s plo, numero 111L

Præterea turn SChocaccidit,vtcopiarum milita#: rium Dudor quidam primarius Chriftoph. Zetuicen#: fis, qui Ducis lohanFriderici minifter fuerat, Principi ElcÂori per literas fîgnificaret,eiufmodi quædam nego ciaincidcre,qu3eexcelfitatiseiuscaput 6C vitam attin;# gerent, quæ fubieSfiflîmo ftudio excelfitati eius aperire atcçindicarc vellet,fi benigne exipib vellet cognofcerc» Qua de cauflà Princeps Eledl, hune ad fe Auguftam ac#: cerfiuit,quod veroinde Monacum verfus progreffùs eflèt, Dudor ille primariusCquem ante id tempus Prin, Elecftor nec^ vidcratneq; nouerat ) eodem hune Stare:^ purgum in Bauariam fecutus fuit, ibicp Principi EIe#î dVori de Grumpachenfîs cruentis cædem^ fpirantibus confilfjs copiofe retulit, SC peculiariter quidem, quod dehac recum ipfo locutus eflèt atcpægiflèt Grumpa:# chiusjcum nota ei loca eflènt regionis in tratftu ad Har^s uuifum (quod eft cognomentum prati ad fîluas in Siti detibus ) quo in loco tum Pruu EleClt in venatione fuifi: fediceretur, Vt hanc operam a fe obtineri pateretur, quoPrin. Eleeftor capi, SC inipforum proferiptorunf poteftatem redigi poflèt, turn vero tam Domino quam miniftris eonfultum iri Sicut exemplum literarum indicij huius, quas propria manu fua fubfcripfit SCob^ fignauit, demonftratjcum nota h'tteræ H»

Po ftq; veto Pn'iK E!ccr. Féliciter ùi terras fins res uerfus in federn aiilae fiiæDrcfdam aduenit,ampliiis ei i Confilian'js fignificatum fuit,quid fupra nominatus ca:s ptiuusHanfiis Behem, vnus infuper prxcipints itigt; nenim praedo Philipp« PlalPus nomine, qui inimicitias Ciiiitati Erfortenfi denunciairerat diuinitus in vingt; cula redacflus fuerat, tam fine tormentis interrogati, quam per hxc quaeflionib« habitis , confeflifnifTente^ nunciaflent^, nimirum,quod hie etiamipfe nulla tor^ mentorum vi allata, fuai^ Ipontc aiendo profelTus fuifis fet, qui cum ipfo fermones elPent habiti, vt fuam etiam operam ad Principi Elecft« infidias faciendas, adeg itine^ . ra ipfius obfidendumjiuncqj capiendum conferret, ft* cutquæhicPlaflîisindicando edidit,pr3efentib« multis ex ijs qui indicia adminiftrant, alrjstç dignitate præditis tertibus J Princeps Eledor per Notarium confignari, ÔC repetitaaliquotiesrecitationeei prælegi, èC diplomate comprehend! curauit« Sed dim Hanfus Behem, inter caetera Ducis etiam lohanFriderici mentionem fecifi» fetjPrinceps Ele(fïor,confilio habitOjdecreuit, confeflia onem earn ita,ficut ab hoc édita fuiflèt, Duci lohanFriss derico tranlmittendam effè, Vt (etiamfi, quodad Du:^ cem lohanFridericum attineret, Princeps Eleefî-, nuis lamprorfusfidemconfeflîoni illi editæ tribueret, ficut ô^nuIloverbohacdereDux lohanFridericus a Prirv? cipe Eledore eft aGCulatusgt; Diix tarnen ille hoc modo doceretur, atcß cognofeeret, quid ornamenti bonaec^ exiftimationisa profcriptis, per cruenta caediumi^ F^ cinora horum^ fibi acquireret, hoct^ modo tanto maior cicauflaafFerretur ad Caelareae Maieftati obedientiam pr3cftandam,6lt;^ Principis Eled, amicis QC iuftis poftiila^ tionibus locum concedendumt

Et

EtmifittiimPfinccpsEIedorad Duccm lohafi^ Fridertcum vna cum confeflïone ilIa eas literas, qua^i riim exemplum habet notam, I In qutU an hoe infif, quod Princeps Eledlor Ducem lohanFridericum infia diarum infîmulet,quas capiti Ô6 vitae fuæ ftruat Priu?J ceps Eledor Caclâreae Maieftatis, Eledorum Princi^ pum, omniuiTK^ intelligentium hominum cognitioni ÔC iudicio permittit,

Sed hoc non ita fe habere J vaniflîmeqp confîngi, literaeipfaedocentjmultotç magisexijs Principis Eles: dioris ad Ducem lohanFridericum literis, qux illas cum Ij notatas ftatim fecutxfuntj ante adhuc $ Dux lohanFridericusad I, notam præferentesrefponderet, ex tjs igitur literis Principis Eledoris, quarum exemss plum notam K habent, multo magis, euidenterlt;^ pers^ Ipicitur J Principi Eledïon hac in parte violenta crimii natione iniuriamfieri, jamp;Ifbtç eum argui, cuius rei Prin, Eledor illas ipfas beneuolentiflîme, ôdfanguinis coniundionem decente modo, ingenue^ fcriptas lite^ ras fuasjdifertam^ fententiam, quam verba cdunt,argu mentum elle vult Ô6 proponit, Qyae poftremo loco Principis Eledtoris fcriptae literae a Duce lohanFrideri# co, vt deinceps exponetur, fuppreflae funt, Imperijq^ ß0caeterislcgatis,adquosPrincipem Eledîorem obtregt;s dlando infamauit, de his literis nihil indicatum, nullaqp mentioharumfada,rei^tota filentid diflimulata fuit» Hæc eft vera veritatift^ lirmamentis nitens de his rebus narratio, Princeps^ Eledor hacc omnia, ira vt expofita funt fehabere,illis vitro citro^ fcriptis miffis^ literis, alijsqpargumentiSjSCmultis viuorum hominum, dignisi tate(^ ÄS fide praeditorum, teftimonqs, ft res poftulet, probare planum^ facerepoteft, Vnde tarn Caclarea Maieftas,

Maieftas,proccrcs et ordincs fâcri Impcrtj,qiiam în vnt# uerfum omnes homines ftatucre poflunt,an hxc res vnius tantum et fulpecflac fidei hominis temeraria SC vai^ ïixobtrcdatione, duonim^ fäcinoroforum,atcß ex his tormentorum vi extortis confeflîonibus, nitatur, cum hæc non tantum comitis Suarcepurgenfis, fed etiam Chfiftoph» Zetuicenfis teftimonio, qui duo telles funt nullo crimine notati, quibuf^ magna fides tribuitur, probari poflint, quorum vterlt;^ ea quae indicauit, non nudis tantum verbis rctulit, fedfepius etiam repetiuit, ' S)C manu fua exarato fcripto comprehendit,edidit, corts firmauit, Ad quae cum duorumfacinoroforum confefis fiones tarn in tormentis quam fine his editae, dC in quif^ bus perfeuerarent^accederent, vnufquifqj iam conftitu^ trepoteft, argumentorum teftimoniorum(^,quibus res conuincatur,abunde fatis efie*

Et quanquam Grumpachcnfis impudenter profit tcri audet,quod facinorofum Bemum prorfus non no:« uerit,ne(Ç hoc miniftro fe vnquam vfum efl«, viuunt tarnen, quorum teftimonio resprobaripoteft, qui eo^ dem tempore quo iUe,SC vna cum Hanfo Bemo, in fass milia intertjg mmiftros Grumpachenfis fuere, corumcß nomina principiEIedlori a quodam prxcipuae dignitæs tishomineindicatafunt» Pari impudentia confidum Sc hoceft,6C3equefyfum,quodin typis cxpreffis fcri^ ptis fuis idem profitetur, Principem Eledorem Hanfi) Bemi illius aduerfus fe editam confcffioncm inaudito^ rum tormentorum cruciatibus extorfiiïè, hoc enim ÔC indicia adminiftrantium,diplomatum(^ de hoc confer!^ ptorum, ÔC multorum honeftorum hominum teftbi monijs probari planumœ fieri poteil,facinorofum hunc propter furtum commiuum in vincula coniedum, nes#

D mo^

fomniarc potj-iifTct Grumpachcnfîs cum mtniîü ftrnm aut emiflârium latronem fuiflè,fi non abfc^ eu#: luf^ interrogationCjfuatÿ fjponte, amp;nbsp;prius^ tormenta aduerfus eum vfurparentur,ipfe hoc enunciaflètprofcGî fufqp fuiffet.

Contra vcro,quod Dux lohanFn'den'cus, vna c5 Grumpachenfî, exteriftÿ languinem fitientibuSj 8C in^t fani's confiliarijs fuis, ex. intimis fcribis Sgt;C Secrctan'um quendam fuum lohannem Rudolphum, qui ei famih'ac vitratrigintaannos operafua inferutjt, fufpicionis adss uerfus eum conceptæ prœtcnfione, aliqir'd d cum Pn'n cipe EledoreSaxoniæ, Confiliarijsc^ ÔC Secrerarqs hu^ ius,molitionum intercelîîflejin career cm conqci, S)C ex^ prefiîs verbis de hoc in Principem Eledlorem confilia^ nos^huiustormentis quæri, Ô(S miferabiliter eum exi» crucian'curauerit, hocigicur itaa Duce lohanFriderw CO admifïîim eiïè,tota Gothana ciuitas,Ô!S Secretary hits lus filiorum etpropinquorum miferabiliter feriptæ fupsî pliceit^ literæjteftari poiÏLint,ôlt;^ Hæc tarnen Dux lohan^ Fridericus tam de Secretario illô quam contra Prin» E^ levlorem ÔC Confiliarios huiusfalfo iniufte^ fufpicarts doconcepit,cumPrin.EleAornonpoffît certo recors dari, hunclohanncm Rudolphum toto tempore vitae fuæ vere ipfi notum, aut a ie vnmiam compellatum fu:S ifïè, nifî forte ante annos circiter X aut XI !♦ in Ducis ïohanFriderici nuptrjs primis Vuimariae hoc accidilîèt, quo tempore huius Secretary domus, quæ Principis Eledorisarmamentariumibi effet, aiîîgnatafuit, Atep SecretariusilIetamPrincipiEIedori quam Confiliarijs ÔC Secretarijs huius non tantum nihil patefecit, fcripfit, fî'gnificauit, quod facere eum non decuiflet, aut Prin, Eledori commode fuiffèt,quale vt fecere vellet, ne^

mo

mo vft^animumciusattentauitjfedpoü’us qiiæ Pi'in^ cipiElcdtori contraria effent ea fecit, cum hic prx cætc^ risDucisIohanFriderici miniftrisj omnes vehementer, inhumaniter Sgt;C inepte fcriptas Principis fui literas, ma^ nuspropriæ fuse fubfcriptione notare confucuertt, eo^ modo animo fe effè a Prin, Eledore fingularem ad mo;* dum alieno demonftrauerit,

Prxter hxc , QC ad rem magis etiam confirman;; dam, Grumpachenfisnuper Duci lohanFriderico fcri^ ptum obtulit exciifationis cuiufdam fu3e,quod Dux lo?: hanFridericusPrincipiEledoritranfmifit, in quo fâtess tur,quod erga Zetuicenfem gt;nbsp;multoft^ alios, fermones illos deinfidijsad Haruuiiam ftruendis, haud obfcure vfurpaffèt, Scribit«^ Grumpachenfis in altera quadam, vt haberi vult, excufatione fua, huius fententiæ verba, ISLifi'PrincepsEleEiorJuamfociornmi^ apud Ct^fare* am Maieftatem in^ratiam reconciliatione adiuuetfet d ■perfequendisipfis defiflat, nihil certius ei expeEian^ duwj (puam tale aliquid contra ipfum jujeeptum iri etc.

lam hoe nctum eft,quidin facinoribus malis poßs fft confeffïotails, huiccgfimiles,fia facinorofis ipßs füs ant, quantum!^ valeant,nimirum/quod etiamfi circumü ftantiarum conditionutn certarum additionibus-res tegatur pallietur, remotis tarnen indemonftratis illis ë)C non probatis fadi qualitatibus circumftantijs, conditionibusjfacinus ipfum ab his feparatum nudum^ ÔC per fe,hoc modo pro confeffô habeatur accipiaturlt;ç, £lt; feiunt intelligentes homines quid vfurpatae commit nationes tales in fe habeant,quaf(Ç in animis,tam de adss miflis facinoribus, quam conceptis horum confilijs,fta^ tuendi caufas praefumtiones^ compledantur dC pracbcjs ant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D 2 In

In hac ctiam profcriptonim hominum receptatfe one infuper hoc acddi't,yt in Pn'ncipis Eledons ditionc aliquotiesamp;f prædationcs amp;nbsp;cædes herent,ôtS tam Prin^ cipis Elecfloris fubditi,quam extern/,dinperentur, Iposî liarentur,mlt;^ vtjs publicis interficerentiir, perpetrator resaiitemtahumfacinornm quieflent longo ïam tcmr pore explorarï non poflet, donee, Deo conciliâte,aliqm', inpnmis autê llipra nommatus Philippus Blalïîis, comr prehenderentur,qui de complicibus etiam fuis enunciar rent, aliac^ de facinorofis tahbus indicia proferrentur, inter quos fueruntaliqui, qui alia etiam contra Princi# pem Ele(^î■orem perpetrarant, ij ftatim turn fe Gotham ad Duçem lohanFridericum contulerunt, vbi cupidiir lime accept! et recepti fueruut,liber^ eis accelTus ôiS rcr cefliispatuit, 2C adhuc patet.

Hoc vero an tjs tranlâdionibus, luratifc^ padis hæreditartjs, quorum capita quædam fupra propofîta funt, relpondeati, quibus difertis verbis cautum eftt quii alterius hoflibusj pro/criptis prœdonibusj Jedem apudfè pïtebeat^neiie hos tutospraejiet. nbsp;nbsp;Hoc

igitur,Princeps Eletflor Rom» Caefareæ Maieftati, Elcr dloribus proceribus Imperij, atqj in.vniuerfum omr nibus hominibus aeftimandum permittit»

Cum autem Dux lohanFridericus cum Principe Eledl» coniundioncm hoc modo proderet,ei(^ contrat riomodoproferiptos, prædones èC latroncs,aduerfus Eledorem reciperet protegeret, SC Princeps Elédor contra hæc nihil aliud grauiusue fufeiperet, quam vt Ducem lohanFridericum traniàdionum pacîorum hacreditariorum, Ô6fraternac neceffîtudinis, beneuolc h«maniterlt;^ admoneret ôf quod ad pr^ædçnes latror ncslt;y

iicfc^flIosattincf,adDiicemIohanFridericum id ret, quod inter Ethnicos Ô6 Tiircas vnus alteri iiegarc non folet, his tarnen ÓÓ JpfisDux lohanFridericus non acquieuitautcontentnsfuitjfed ne quid ad extremam perfecLitionenijóó exiftimationis Principis Eledoris di:s minutionem decfïèt,qiiod(Ç re fieri non poffet, id infa:# inantibus fcriptis pernceretur,hoc fecit Dux lohanFris dericLis, vt Prin.EIcdlorem tarn rcfponfo eo,quod Le^ gatis Imperq Gothac dedit,ficutinitio huius narrationis expofitum eft, quamliterisillisad Ele eft ores ÔC Princi:^ pes certos,cuius exemplum cum litera, L, notatum in^ fra adieeftum eft,grauifltmum ad modum infamarct ■, QC profcriptos illos non tantum contra confentientibus fen tentijs ab Imperio decretam ÔC publicatam profcriptio^ nem, atep a Caefarea Maieftate fecuta cum poenx adie^ eftione de his mandata ,tanquam Confiliarios ÔC mints ftros fuos C cum tarnen Cacf Maieftas, Eletftores, Prin» QC ordines Imperq,contra vitam nbsp;nbsp;capubdignitatem dC

Fortunas horum fententiam tulerint,00 cognitione legt^ tima haec fjs abiudicarint, perep bannum fupremum* bannum editum, in vniuerfum omnibus copiam fece# tint aduerfus hos,vitam nbsp;nbsp;Fortunas horum graflandi y

hos igitUr tales Ut Confiliarios QC miniftros fuos Dux lohanFridericusnon tantum patrocinio fuo difputanü do(^ defenderet, eost^ per quam ftrenue excufaret,Iaa« daret, quafi ûneftos quofdam in viuisadhuc obuerss lântes homines celebraret, fed infuper in illisIiteris.Ca:^ farex Maieftatis, Domini^ Patris huius prorfus contiw meliofam, ab Imperio autem vniuerfo decretx profcri# ptionis eiufmodi qua hxc contemnerctur;mentionê fa:^ ceret, inprimis autem Dux EIe(ftorinfimuhretur,quod primarius quidam eflètmanifeftust^ contra paccmpu^

D J blicam

blicam pcrpctrafonim fadnonim promotor ÔC defend for,atcß ipfe ctiam pacem publicam violaflet,SC dus modi crimma in eum confingerct, inlt;^ hominum mb mis informaret, quorum fi tencretur jUon tantum gCiS nere fuo illuftri QC fcptcmuirali dignitate dignus non efletjfediuftafentcntiagrauius etiam aliquid merere^ä tur,

SedcumPrinceps Eledor, Deo gratia, fe ab ifs omnibus purum culpa^ vacuum eile fibi fit confcius, nccp Dux lohanFridericus vllo vnquâ tempore miniss mumpundulumeorum,qu3c contra Principem Ele^ d^oremprofcrt, probare autilluftrifT conditionis ipfius dignitatem, honorem atq? exiftimationem bonam, ritate nitentibus firmifq* rationibuSjvHa macula afficere poflit, ineuitabilis etiam Principi Eledori neceflitas afs^ fertur, dignitafœ ÔC exiftimatio ipfius hoc flagitant, vt deDucisIohanFriderici refponfo illo, 06 quae hoc ad Principis Eledoris perfonam pertinentia compleditur, delt;^ Duds lohanFriderici ad Eledores Principes«^ certosmiflisliteris. De his igitur omnibus, vt in pracfen^ tia,coram Catlarea Maieftate, Eledoribus, Principibus 06ordinibuslmperif, atcß adeo coram vniuerfo orbe terrarum,teftetur, contra Principis viri ofRcium, Ô6 kit eus quam demonftrari poflit, aduerfus fe fcripta Of. fpar:^ Û efle, Prindpiœ Eledori hoc modo violenta criminal tione iniuriam fieri,

Etfl autem per fingula capita deduda demonftra^ tione non eflèt opus,atcß tali modo eorum, quae per in:^ iuriam in Principem Eledorem conferuntur,refutatio;« nem inftituere, cum de fupra commemoratis latis eui^ denteriÿ perlpici poflit, quomodo Dux lohanFrideris! eus hoc aegerit, vt cum Principe Eledore negocium

ei nccefîario intcrccderct, quomodotÿ inratis haeredi^ tan'æ neccffitudinis pa(fï-is,conftitutis(^ tranfadrionibiis contraria facinora admiferit, non poteft tarnen Pn'nis cepsEledtoraliter facere, qiiam vt de omnibus, qux DuxIohanFridericusadfeó^ profcriptos falfo confus dïo(Ç prsctextu purgandum fubleuandum^, Princi^: pem vero Eledlorem vanilK cn'minationibus premens! dum atcç infamandum,prætendit,de his igitur omnibus vt breuiverat^narratione doceat,

Principio igitur cum DuxIohanFridericus in illo, cuius iam fæpe mentio fada eft,refponfo, alijscß fcriptis fuis in medium proferre non dubitat, profcriptioncm Grumpachio, èC complicibus huius, Prin, EIeÂoris,adlt;! ueriàrioruiTK^ ipforum molitionibus conciliatam eflè, amp;nbsp;quod Princeps Eledor Cæiàreæ Maieftatis animum aDuce lohanFriderico grauiffime abalienarit, Mirari aliquis iure poflet hoc genus hominum eo etiâ vfq; pro^ grefTumjVtnonpudeateoseiufmodi loquiôô fcribcrc, quae aliter fe habere,non tantum Cælàri, Regibus, Ele^ floribus, Principibus ÓC ordinibus imperij, fed vulgo ctiam, Sc orbi terrarum conftet,nifi per multos iam aiV nos hoc illos ita facerc afliieuiflemus»

Principit^ Elecflori inprimis propter domus Sarf xonicaedignitatemgenus,maiorem dolorem affert, eo fibi vitam produtfhm, vt experiri cogatur, 6^ quu# dem in familiafua, Saxonico iänguine natum Princü pem, illuftris conditionis fuse adeo oblitum elïè, vt con^, iungcns fe cum ijs, quibusomnis dignitas, caput 0^ vita abiudicata, ÓÓ qui ab vniuerfo facro Imperio publice profcripti fuiiïènt, vna^ cum his, ordinariae poteftati, -cui fubiedus eflet,contumaciter fe oppofuerit,'nccß alio erga hos ftudio fuerit,quam fifacramentiaut conditio^«

nisfux-

nis fux habiiiflèt confortes, cos(^ honore honcftan't rnagm'fecerit, Csefaream vero Alaicftatem , omnestç propinquos fuos his poftpofuerit, præcipue vero Prins: cipemEIc(f}orem, fanguinis padorumc^ hærcditariosi rum neceflïtudine ipfi contun(flurn, extremum ad mo:^ dum ignominqs déformant, a laudatifl? maioribui jpfîus acceptum nbsp;ad fc propagatumprincipatus fui des:

eus, dignitatem atcç exiftimationem uanilsimis crii^ rainationibus affecerit læfcrit.

Quomodo uero,quod ad deliberationcm de fedits tioGs, feditionumcß conflatoribus,ôô pacis publicx uio^ latoribuspuniendis attinet, in Impertj'comittjsadares fit a Caefa» Maiefiate propofîta deliberationum capita euidenter demonftrant, inquibus CxlânMaieftas ipiki us,EleAorum, Principum ÔC ordinum confilium,ÔC quiddeprofcriptisôôviolatæ pacis in direptione vrbis Vuircepurgenfis fecinore, ftatuendum videretur, ex^s preflîs verbis luculenta expofîtione poftulauit, omss nibuit^ ordinibus tam infimis quam fummis nota res eft,quid in deliberatione deproferiptione fadum fit, quomodo de hac ex vno confi'lio in alterum, more in Imperio vfitato relatum,ô^ tandem ab omnibus ordis: nibus concordibus fententtjs in eam,ita vt publice édita cft,con(enfum, SC decrctum huius fedlum fueritJtemq; éxliteræjquibus Cæûrea Maieftas conuentum Imperq Elcdoribus SC Principibus indixit, demonftrant, quid CæfareaMaieftas hac de read Elecftores SC Principes perferibi curaucrit,

Qtfod vero Dux lohanFridericus vna cum hos: neftis illisjficut eos appellat, hominibus fuis, Cæfâream Maieftatem, EIelt;ftores,Principes,ordines^ Imperîj ar^ guère audet, hos contra quam antea a fe ipfi detuliftènt recey»

rcccpificntcp, profcriptioncm iHam fernquot; óó molitionijs bus certis apud fe obtineh paflbs fuifle, hoe Prin, Elci; dïor facro Imperio refutandum relinquit , Iple vero quid hac iij parte, ad propofita a Caefarea Maieftate de:^ liberationis capita in Confilïjs habitïs,ói: Imperq comiü tqs publiciSjCgeritatq; comprobarit, ea minime diflïmu lat, nec^ dubitat profiter!, êc (cit k in bis omnibus offi;: cium dC fidem, Ô6 quod Chriftianam profeflïonem Principemvirumdecetjpræftitifïe, ingenucq? 3egiire

Neep vllis turn molitionibus aut machinationibus opus fuit, cum publicæ pacis admiflâ violatio ante oçu^s los eflet, Ôô Grumpachenfîsjvna cum alijs, multo ante quam ea Imperij comitia inftituerentur, a Cælàris huius anteceflbre, proferiptus fuerit, ijep ordines quibus vis S)C damna illata fuiflènt, ad Cæfaream Maieftatem, vt proferiptio denuo fieret, ÔC de hac profequenda^deceris neretur per quam fuppliciter ÔC demifïè agerent precasî renturtp. Quod vero PrimEIetffor molitionum aduer;« fus Ducem lohanFridericum callidiflimarum ÔC perny ciofiflîmarum ad Cœfaream Maieftatem vfurpatarum, animumlt;^ huius a Duce lohanFriderico grauiter aliens naflè, arguitur,prorius eft confieftum , nuUalt;^ veritatc nititur,ô6 CaefareaMaieftasabfcpdubio, fires poftulas: uerit, Principem Eledorem benigniflîme exeufatum defenfum«^ præftabit, cum Caefarea Maieftas ipfius fciü at,Principif(ÿ Elecftoris feripta doceant,quomodo in bis negoctjsPrincepsEIedorfe geflèritt

Etfi autem Prin» Eledor fua fponte intelligit quid agnatis confanguineis«^ fief propinquis fuis debeat, ÔC ( quod abfi^ iadantia dicatur ) erga Ducem lohanFriss dericum caeteroftç EIceftores ÔC Principes,ba(ftenus ofe ficium hac in parte luculente præftitit, contra tarnen,

E hoc

hoc ctiam mtelligitjDco 0^ fupremæ poteftati magi’s fe efle obligatum, ÔC quod propter propinqui'tatis vlh'us conjuncfî-ionem,autaffe(îlusaliquos fuosjCi fe opponere non dcbeat,fed hac in parte facramenti didi, ôf fidei, quibus Cacfaresc Maieftati f3.cvo^ Impeno obligatur, rationem fibi habendam, quemadmodum ÔC Cæfar* jMai'eftas in haereditarifs fraternxc^ neceffitudinis pa^ d-is excipitur,necp vlla contra hunc foedera,aut obligatiiS ones vllaCj valere debent aut poffiint* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiantiim ad

ofïènfîonis plenam mentionem attinet^Principi Eledo^ ri ab Henrico Staupicenfi, Eledoris miniftro,de confia Iio inftitutac direptionis oppidi Vuircepurgenfi's figni^ fi'eatum fuifle, eamlt;^ rem Prin« Eledorem approbafle, ôf Staupicenfi bene precatum, ôf per omnia fibi placere paflum, atep hoc modo ante ôf poft patratum facinus, eiusrei confeium fuifle, fcientemlt;^ permififle, Ô6 vogt; luptatera inde eoepiflè.Ad hoc refpondet Princeps Eless dor fuo loco, dici 06 fcribi talia de fe crimine mere confido, Ô6 fi Staupicenfis hoc a fe fadum fateretur,aut quod de Principe Eledore hoc vel loeutus fit vel fcris: pferit,conuinci poftet, earn aduerfiis Staupicenfem fe^s ueritatem vftirpare fciret,vt intelligeret ille fe in Prinis cipisEIedorisgratianonefîè,aIqq^ exemple huius talc aliquid audere deinceps deterrerentur»

Quod autem ipfe etiam Staupicius,cum praefentiiJ bus IlIuftrifKôô IJIuftrift, generisPrincipib* QC Dominis D,D, VIrico,Duce Megalopyrgenfi, SC Ernefto, Diw ce Brunfuicenft,multif(^ ex nobilitate, de hac re comü penarctur,inficiatusfitfedum , Princeps Eledor lllu^ ftriflimosillosPrincipes, SCviros nobiles, teftes citât, qui hoc ita ft habere feiant Ô6 teftari poftint,Quibus ad#: dit Sc per litcras a Staupicenfi excelfitati ipfius datum lefpQHi

rcfpcnfiim,' cum nota, M, ranime^ Kteranim teftimo^ nta,quas hic ad Ducem lohanFridericum ipftim feri^ pfit, SC altéras ad profcnptum Grumpachenfem huius, quas de hac re binas ad cum mifit, quibus fe exciifaret, quarum ipfarum exempla infra cum N, notata cog:^» nofeere licetj in quibus cum huius fententiæ verbis vta^s ^^^^quot;^Qwcun^,hocdeme lo(juitur,Jceler(ito Cr nefarie in me compojito mendacio cdmmmijcttur ati^ confinâtj honefti homines bene intelligentj quid de hoc crimine, cuius Princeps Ele dor falfo infimulatur,fenticndum fit, 06 Deo iuuante, nullo vn^ tempore, vllum vefttgiunt huius criminis in Principe Eledore deprehendetur, multo minus veris argumentis conuinci debebit, quod publicam pacem violantia facinora placere fibi patiatur, aut feiens hate permittat.promoueat aut conciliet

Qyod vero affertur, non tantum Grumpachen^: femjfcd multorum etiam tarn Elcdorum quam Princû pum fubditos àC Faiällos irruptioni Vuircepurgenfi iniS terfuifle, hoc Grumpachenfem non excuiat necg alle^J uat, fed hoc nomine maior eft culpa huius, cum a muk tis iam annis fingulari diligentia hoc 3cgerit,vt ex nobk Iitate Sc alios adolefcentes homines, legitimx poteftatis dignitatem diminuentibus verbis, magnify promilTis, amp;nbsp;fucata fraudulentatj oratione, ad fe alliceret, atcç iiv duceretjSC facinorum fuorum violentiam, infeio majs giftratu, ipfis perfuaderet, opera^ horum ad haec abifci teretur,

Qtia de caufla,0C vt huius fceleris architedus, SC Princeps profcriptorum, vna cum ijs, quorum par fuit poteftas, iure poena alFicietur ea, cuius exemple altj a ta^ libus facinoribus deterreantur, qupdt^ prçfit ad facri

El. Impcrif

Impcrtjeminentisautoritatis,obcdientiæ Icgitimæ, pa^ cis etiatn, tranquilIitatiSjdifciplinaeôC honeftatis confers! uationem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

AIijs^,qui taliafâcinora exercnernnt,aut adhuc exercent, a Cacfârea Maieftate par pœna animadLicrfio-nis(ç feireritas expecfî'anda, in qiribns Prin, Eledor ne^ minern,ac ne eos quidern, qui ic Faiallos huius aut mis: niftros iaditant, exceptos vult, vllisue contra Imperts um parci, fed Cæfâreæ Maieftati eos,qui publicam pagt; cem manifefto violant,quiqp profcripti funt,ne^ recon ciliationem legitimam impetrarunt, puniendos com^s mendat.

Nullam igitur Dux lohanFridericus cauflam hæs buit, curadPrincipisEIedoris apud Caefaream Maies ftatem, ördines^ Imperi} exiftimationem diminuent dam, fulpedum^ eum reddendum, confidas ftiipicis olas^ mentiones QC infimulationes fpargerct, animifc^ hominum informaret, aut fuam illicitam fuperbam^ inobedientiam, amp;nbsp;contra Cæiàream Maieftatem admili fa fecinora, Principem Eledorem criminando, eluere tentaret.

Quanta vero fit animi acerbitas, de qua haec pross ficifcuntur , quamue confiderationem aut reipedum Dux lohanFridericus iuratorum padorum hxreditaritf orum inter haec prseftiterit, Prin, Eledor, Rom, Cæià, Maieftati,proceribusImperij,atcp in genere omnibus aeqire erga vtramc^ partem affedis,honeftis^ hominib, îcftimandum permittit

Quod fi Principi Eledori par pari referre Iiberet, Dirx lohanFridericus tarn ipîè quam adiones huius, quales eflent et cuiufinodi,in lucem proferendum effet, plura aliquanto, ÔC flrmioribus argumentisnitentia, au;s dienda

dienda ei vcni'reftt,qu3e non gloriofiHima ei efÏcnt fir^s tura, SedPrin» EIeëïor hac in pane fibi ipfe domiüc^ Saxonicaeparcitô;:^ cum C gratia Deo) fciat fein toto Imperio alium cognitum ÓC re fpedatum, quam qualis effe a Duce lohanFriderico felfo infimulatur*

Fortaflïsetiam exiftimat Dux lohanFridericiis, mentione eorum negociorum,qu3e inter ipfum Episs fcopum Mifnicum, fui Falàlli à miniftri cauflàjohan^s nis Carolouicenfis Jnterceflèrunt jPrincipem Eledto^ rem admodum a fc perculfum , ÔC eximium aliquid prolatum cffèj quodDuxIohanFridericus fux illicitae profcriptorum hom inumreceptationi contrat^ pacem publicam admiflïs facinoribus horum, praetendat, quo fpecies his aliqua conciliata pigmentât^ èC fucus ib litusfit, Ô6 audetabfcçpudorefcribereprofitent^,irsï ruptionemfiCdireptionemVuircepurgi fadam, nuUo modo pacis publicac violationem compledi»

Äd illudveronegocium quod attinet,DucemIo^ hanFridericum fcire volumus,ipfum non clïè Principi Eledori curatorem datum, vt pracfcribere ei necelïè ha?s beat,quomodofoarum terrarum ordinum ÔC Falallo^ rum controuerfias componere, tranfigere, dqudicare, autinhis de iureóu aequo doccre fuos debeat, qua de caufla etiam hoe loco èc ad ordines Imperlj de ijs nego^ cijs,qu3e ad Imperium nihil attinent, multum verborum fruftra impendere non fuerit opus»

Vt tarnen nbsp;de re breuiter vere^ doceatur,

Ducis lohanFriderici aduerfus Principem Eledorem exquifitac maleuolentiae cauflac demonftrêtur,ita res hæi bet, Epifcopo Miihico cum aliquot Principis Eledoris Fafallis controuerfia incidit, teftamenti cuiufdam cauGs h, quod ex Epifcopi antecefloribus, vnus ex femilia

E 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caro;ï

Carolom'da, aKquando fecerat, in qno propinquis 5^^ g€ntilib lis fuis, ilhsindicatis Principis Eledoris Faûllis, certain pecuniæ fiimmain legauerat, quant is, qui hoc tempore Epifcopus cft,ipfis tribui non voluit concedes; re, £lt; fane cores pro cefïît, vt fadorum etiam aliquo;^ rum aggrefliones huius negocq caufla fufceptæ elle po:^ tuerint.

Cum vero Iohannes Carolouicenfis ad Zuflciv dorfF, Prin, Elcdoris fubditusjiprx catterisquibus in teftamento legata ilia pecunia fuerat,hanc caullam age^ ret, Epifeopumîÿ vehementius vrgeret,hoc fuit fecuü tum, vt penes quem fuperiore tempore Imperium fuit Caclâr Ferdinandus, fupra nominato lohanni Carolos^ uicenfi mandaret, quae occupaflet, ab qs vt decedcret, fiCquaepecoribusabadis alijs^modis damna dedilïèt,! ea rependeret compcn(aretlt;^,cum huius tarnen claufii^ lae iuftificatoriae appendice, fi hoc fe non facere deberc cxiftimaret, eiufep rei aliquam idoneam eauflam habc;s ret, quamproferrepoflet, vt in aula Imperatoria, cqh ramt^Maieftatis fuaepraefidc, SiC aulac Confiliarijs comjs pareret, eas^ caulEs, propter quas parère ei mandato non deberet, in medium proferret, neeß dum res deci;s deretur, amp;nbsp;antequam terminorum iudicialium tempos ra elapfa client,quo^ fe commoueret, fed iuris exccutiss onem expedlarct»

Hoc modo lite hac inter Epifeopum ÔC Carolouw cenfem i poft^ res fic 3gi cœperat, eo^ vitp proccllum iam fuiflet : pendente, ante adhuc quam vlla amplis us vel citatio, vel mandatum,vel interdidum feu inhi;« bitio, vel huius generis quic^ intercederet, compofita tranfadai^ inter hos res ruit, necß vlla un^ in Carolosi uicium profcriptio lata aut publicata fuit, fed Cœlàr,

Maicÿ

Maieftas ilium iudidorum aduerfus Carolouidirm pro« cefTumjEpifcopo ipfo hoc agente atq; petente, prorftis remifît.

Quod vero ad cum attinet, qui in Cælàreæ Maie#: ftatis tern's 2lt;celebriurbeharum,quendani ex ordine Ecclefiaftico cœpcrit, captöc^ in elTèdo Vngario abdu#i xerit, ita res haben Cuidam ex Principis Eledoris fub^ ditis Georgio Carolouicio, cum canonico Budiiïènfi, de iure patronatus in Ecclefiaftico beneficio confercn;# do J controuerfia intcrccflit, cumt^ fupra nominatus Carolouicius canonicum captum abduxiflet duo ex Carolouictj miniftris vna cum canonico Ô6 efledo, quo captus uehebatur, in Principis Elecftoris tern's depre#: henfi Ô6 comprehenfi funt, atcp in prscfedura Prin. Ele;s don's Radeperga in vincula coniedi, ipfe vero Carolo^ uicenfis turn euafit,necß dcprehcndi aut in vincula re# digi potuit, Vtautem in hocnegocio eum fe prxberet PrimEledor, quointelligi polRt, talibus facinoribus ipfum minime deledafi,hac de caufla Caciari Ferdinan do non tantum a fe obtulit, quod contra captiuos illos iuftæ pœnx animaduerfionem profequi atcç exequi vel let, fed hos ipfos, cupiente ita Caefare , e tern's ftiis in Bohemiam captos abduci, Cæiàreacc^ Maieftati tradi permifit, vt Cseiarea Maieftas ipfa de fui iudicij fenten#: tia ad pœnas de his méritas legitime expeditecj fumen:s dum^procederepergerec^ poftet*

Cum^ eo tempore in profugum turn Georgiunt Carolouicenfem a Cacfarea Maieftate, regni Bohemici, ciuftç coTpori hacreditaria coniundione infertarum re#; gionum,6C non Romani Impertj, profcriptio ferretur pubIicareturlt;ÿ,(ficutôC profcriptionis illius mandata non in Caelareac Maicftatis ipfius Imperiali fed aulae Bo#: hemicae

hemicæCanccUam ccnfcn'pta édita fucrirnt ) nihi'Io tamcn minus Prin«Eleclor non tantum in fuis hune terss ris feiens manifeftoue non tulit, fed proferiptionem eti;« ameditaminoppidis terris fuis, atqj aula etiam fua publieari, mandatumi^ de hae in valuis arcis eius,in qua tumPrineepsEIecflor ipfe degebat, aulæ^ fuæ federn habebat, proponi eurauit, neq; propinquorum proï: feriptialiorum(^precibus,addueife pafliisfuit, vt ali#; quam pro hoe interceffionem fufeiperet, vt quid am^ plius in hoenegoeio faeere debuerit, Prim EleÄor non intelligat,fiquidem eins temporis Csefan Maieftas in Prineipe Eleiflore omnino his eontenta acquieuit,fati((^ habuit,ne(^ vllam uel per literas vel alio modo fignifieajä tionem dedit, quiet^ hae in parte quo offenderetur a Prin, Eledore admiflum eflè, quodue in ipfo requires reu Poftea vero, SC viuo adhuc Cseiare Ferdinando, hoc fecutum fuit, vt Georgius ille Carolouicenfis eer^: tiseonditionibusapud CtcIareamMaicftatem reconets liationem impetraret,ita(ç Bohemica tum proferiptio, quae ÔC abf^ hoc, ficut feriptum huius docet, läeri Ros: mani imperq loca non complecfïitur, extinda fublatat^ fuit, vnde ÔC ab eo tempore, ÔC nunc etiam,poft reconss ciliationem partam, fublatam^ proferiptionem , in fuis terris eum an ferret,magnopere fibi curandum non pu;s tauit, cum SC in CaclàreæMaieftatis terris libéré tutoqp obuerfetur, nec^ huius negocij caufla a quo^ iam coms peneturautappelletur amplius»

Qtiod autem Princeps Elcdor Stolpenam pofli;S det, quae aliquando in Epifcopi Miieni ditione fuit, cius rei iuftum titulum iuftasqp rationes habet, quibus ad fe peruenit, ne^ haec res illam Carolouicenfis cauflam quic^ attingit, aut aliquid cum hac commune habet,

fed prori lis eft ab ca feiïmcfta, 8^ re atc^ ventate fie hasJ beu PoftcpEpifcopusMifncnfis Pn'ncipis Elecftons 0^= peraopec^adEpifcopalem dignitatem peritem't, grati a fe animirnemoriam obtulit, peculiaritcr ctiam de certis qntbufdam rebus Ô6 capitibus ( quæ fimul tarn fi qiiam ditioni illi pro horum temporum condidone bono efl'ent ) fuapte Ipontc voluntate ac ftudio,manu fua fcn'pto exarato fe obligauit, qux vero hoe fcn'pto fuo receperat Epifcopus, eoriimpaulo poft cum dignjies tatem earn confecutus effet, capita certa, inprimis qux ad Religionis négocia pertinebant, hinc inde qUælitis elabendi diuerticulis, prxftare diftulit, aliquibus ctiam exijscapitibuscontrarium quod eflet admifit,qua de caufla Princeps Eledor faccre non potuit quin eum nó femel de hoe humaniter admoncret. Tandem etiarn per Confiliarios fuos,pro co,vtrespoftulahat, cum ipfo colloquium inftitui amp;nbsp;varia ei in mentem vocari confi:^ deranda^ fubijci curaret, qux hoe eft confecutum , vt Epifcopus inconfiderate fcriptas literasad Principem lEledorem mitteret,quibus non tantum promiflïonis ilss lius priftinxfuse capita,mutata voluntate, quod refcims dere vellet, necç ea prolecuturus effet, prx fe ferre, fed Principem ctiam Eletftorem aiperius quam decerct, aps^ pellare aufus ftuU Cum vero refpondens ad hxc Prin» Elecftorper literas fignificationes dareteiufmodffe qui:i bus pro huius negoefj conditione èC occafione e qua cxtitiffèt, opus effet, ea inftituturum atcç affumturum effè, Epifcopus Stolpena fua fponte relida inde difcefs fit, SC ad Cxfaream Maieftatem earn, penes quam fut# periore tempore Imperium fuit,concefîît,cum^ diucr:# 11 generis aceufationes contra Principem Eleeftorem apud CxfaremvfurpaffetjhiCjVtiuftus Cxfar,a Principe F nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eledore

Tsîecfïorc rcfponfîoncm ad ill:ts,qiia,quomodo fe res ha^ beret,doceretur,poftulauitjidquod Prin, Eledor per literas fecit, ad quas Cælârea Maieftas nullum graue aut lêuerum mandatum,interdidumautinhibitionem, aut effenfi ammi fignificationem compledentes literas, quibusPrin^Eledons cauflamvlla minima mentionc culparetjlcd tantum pcrbenignamproEpifcopo intern ceflïonem ad Prin, Ekdorem fcriptam vfurpauit, fictif amp;nbsp;Cxlàreae Maieftati ipfius,qua ofFenderctur, caufla nuUa oblata fuit. Poft ca amplius hoe etiam fccutum cft, ut Caelarca Maieftas huiusnegoctj cauflaLegatum ad Prin. Eledorem mitteret loh, a Sliebcn,ftipcrioris Lu:^ fatiac pracfe(ftum,qui humaniflïma mandata habuit, ad tradationem in comitijsimperij inftituendam, ÓC quarss dam, quacEpifcopusafe demiflc offerret, Caefarex^ Maieftatis bcnigniflimam intcrccflïoncm fadam, dirctf da,

Cumt^ Princeps Eledor ad hacc,fcriptum rcfpon^ fum legato dan' tradiœ curaflct,quo fe ad eas, quas acü cuiationes a fe fedas Epifcopus haberi vellet ( etiamft nihil harum turn vnamiftumfuiflet) non tantum fuffibs cientem ad modum cxcufaret,fed etiam animi fuftquod adEpifcopatusilliusditionemattincret, erga Cacf Mais ieftatem, ÔC lacrum Rom, ImperiumjConftitutionemtp de pace in Religionis ncgocqs feda, fententiam, ful^ mine,ôeficutpar erat,declararet,hoc^ Eledoris rea (jjonfumlegatus illcad Caefi Maieftatcm retuliflêt, is, qui tum Caeûr fuit, eo acquicuit, ne^ Prin* Eledoris animum in hoc negodo vlla amplius adione attcntairit, multo minus, quod fâcerct ei mendiait aut impofuit, Epifcopus autempoft^ vel panim decentes veî nullis fun dam en tis ni ten tes adiones fuas intelligere cœpit, QC quid

quid fecißct agnofccic,ad Principis Ëledoris Confilia^ nos mifit, demifïè^ a fe omnia obtulit, vf^ pro fe ad PrincipemEledorcmintercedere vellentjægit, Cum^ tandem propter ipfius Epifcopi demiflàs ïponte^ ab hocfufceptaspreces, ÔC quxafe hic ofFerret, obtincri apud fe aliquid Princeps Élecflor paiïüs fuiflèt, hoc eft confccutum^vt Epifcopus ad conftitutum diem ex ipfius us Cæfareæ Maieftatis aulæ fede^in qua tum degeranad Prin» Eletfforcm Drefdam veniret, cumc^ tum ea capi? ta, ad quac Epifcopus fcribendo promittendocÿ fe obli^ gauerat, in manusfumerentur, tandem tradatio illa eo cuafitj vtpermutatiofieretjßC Epifcopus Principi EIc-^ dort pracfcduram Stolpenam traderet, pro qua Prim Eledor Epifcopo Sgt;(. ditioni huius multos luculentos pagosjpracdia,penfiones,00reditusin pxrfedura Muk bergenfijvna cum duobusoppidulis,conceffit dicæs uitt^, atcßin fumma Epifcopus ditioç ilia hac permuta tatione tantum pene plus bonorumgt;penfîonum,opea rarum , fruduum, certorum«^ redituum acquifîuit, quam quantum vn^ antea Stolpenx habuit, aut prxfe^ dura ca fuppeditare potuit,

Epifcopus etiam ad eum modum pcrmutationcm illam fieri omnino contentus fuit, fàtis^ habuit, 8c hoc nomine gratiasacgit,SCnecp tum,necß ab eo tempore vncpjvUa minima mentione de hac queftusfuit, grauk terue hanc tulit

' nbsp;nbsp;nbsp;Mcmoratus etiam Epifcopus per Confiliarios

os peculiariter ad hanc rem conftitutos,prxfedurx Stol peux ditioni fubiedos fubditos^ homines facramenti obligatione,quaei deuindi effent,liberauit, Principit^ Elcdori conceffit atcç fubiecit. Idem Prim Eledor in tradendis ÔC fubijciendis Epifcopo vtriuft^ oppiduli

F t nacQUim

pagonim præfcduræ Mulbergenfîs fiibdiüs,ad Epifco^« pum âC ditioncm huius,fieri curaLiit»

Necp vero hoc tantum fatf^um eft, vt permutatio ea, in repræfenti fubditostradendo, ôC in fideni, iufitts rando ab his præftito, recipiendo, permutationisc^ diü plomate conficiendo, fubfcribendo,obfignando, alijs^ pluribusiiterisargumentorumqp teftimonijs folenniter c5fi'rmaretiir,rataq^ autoritas huius habereturiteft^ hoc modo conficeretur, fed totum etiam confilium Coüegrj Mifnici, poft^ de toto negocio precioc^ fiC seftimatioi: ne bonorum, amp;nbsp;ftatu conditioned , frudibus item reditibus horum, plane fufficienterd cognouiffèt, rc deliberata , in hanc permutationem ccnfenfit, eamd approbauit, peculiare ccnfenfusapprobationisd diploma confeêîum, in quo confenfionis Ô6 approbatif onis Êiërae cauflàe luculente expofîtæ atqi iniertæ funt, cum Collegij illius figillo confignatum^ôô Principi Elef dori tradendum curauifificut haec omnia,fi vfuspoftuf let, diplomatum fcriptorum teftimonjjs demonftrari proband pofllmt.

Praeter haec, ôlt;5 vt res magis confirmaretur, Epif fcopus de hac permutatione ipfe ad illius temporis Cæf farem referri, eumd de toto negocio, circinnftantijs SiC cauflïs, propter quas fufciperetur, fufficienter doceri curauit, quibus Maicftas ipfius tum acquieuit, necp vif tae fuæ tempore his vlla minima aduerfàtione repugnaf uit,necp Principem Eledorem, aut Epifcopum,cam ob rem mentione aliqua notauit, aut aliquid horum grauii ter tuhfi Idem ôf a Cacfare, penes quem hoc tempore Imperium eft, fadum fuit,necß enim vel hic,vel facrum Rom, Imperium, hanc rem minima ex parte in Princif pe Eledçre impugnanfineq; caviflà etiam eft,cur velint,

cum

cum ilia actione Cæfàreæ Mai'eftatï amp;Imperio prorfus nihil detrahatur aut decedat,fcd quod hinc dignitati c;; miuenti herum debetur,obedientiæ(^ oftîcia,contribuî= ttoneSjÔL quicquid præterea iuris habent,ea omnia, quantum ÔC ad Prin» Eledorem Slt; ad Epifeopum atù# net, Cselàreæ Maieftati ÔC fàcroRom« Imperio integra conferuentur,atcp hoc nomine cum débita obedientia, vtpar eft,pr3cftentur.

Ex hac veritate nitente narratione , Rorn» CæC Maieftas, Eledores, Principes, ordinestÿ Imperrj, oii mnes homines, prudenter dccernere polTunt, quo fir^ mamento in Principem Eledorem hoc conferatur quod Stolpenam nonaliter quamper eos,quos in aula luaalat,06quiexquifitis cauflis, propter quas negocq eis, quod cum Epifeopo haberent,neccffitas affèrretur, hoftiliter eum adorti fuerint, acquifitam habeat, Qyo^ modo enim hxc omnia acciderint, ÔC ab Epifeopo ipfo Principi Eledori Stolpena permutationc feda iq rem præfentcm dedudione,firma^ ô6 rata conceflGonc tradita fuerit,non tantum de Prin. Eledoris narration^* i'ed etiam Cacf Maieftatis ad Eledorem literis miflis,in!« ftrudionibus, Epifeopi^ ipfius diplomate,quo conceG fio illa,amp; quibus delocisfiat,perfcribit«r,de(^ confenss fusamp; approbationis Collegtj Mifnici, poteftatis feu copiæ fadæattç conceflge,ahjs^ diplomatibus euiden;« ter planet^ cognofei poteft,

Practerea hoc etiam facile ex his ftatuere licet, an verû fit ex Principis Eledoris miniftris,quos quotidie fecum in aula habeat, amp;nbsp;qui in comitqs Jmperq proxii^ mis cum ipfo fuerint, aliquos adhuc in profcriptis, QC Caefar, Maieftatis banno elîè,Slt; nihilo tarnen minus ni?s hit his moleftiaeexhiberiaut violentiacinferrif Qiiod

F t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim

cnim loh. CaroIom'ccnG's, cui fuarum rerum caufla cG Epïfcopo negodum fuit, nun^ profcn'ptus fit, négocia iimcÿ huius citatione tantum fada fubfliterit, de qua deincepsad caetera procedcretur, ÔC flatim tarnen, atqj prius etiam quam vlterius procederetur,rem compofts tarn fuifle,de ipfius CaefiMaieftatis édita citatione alqs^ ad hancrempertinentibusfcriptis cognofcitur. Similis ter Cacfi Maieftas Eleclores amp;nbsp;Principes ex fiipra expo^ fitis iam cognouerunt, quod Prin. Eledor alteri Carols louicio, qui Canonicum Budiflênfem in eflèdo Vnga^ rico abduxitjpofl:^ Bohemica in hinic profcriptio lata fuit, nullum in fuis terris receptum conceflèrit,fed edia fum profcriptionis fadac diplomaffecundum padorum inter Regnum Bohemicum SC Marchionatum MifniîS cum haereditariorum conftitutionem ) publice propos ni, cæterac^ contra miniftros huius iufcipi, quae ab ipfo tali in re fieri par eflèt, curauerit, Cum^ réconciliation» ne parta profcriptio iam extinda conciderit, huius no^ mine Prin. Eledori crimini aliquid dari,aut notari Prin. Bledor iâne non poterit, etiamfi iam inter Prindpis Elédoris miniftros, aut in terris huius ofFcndatur, aut in his etiam Impertj comitifs proximis in aulx ftix famü lia fuerit.

Prxter haec omnia ex hadenus commcmoratis Caefarea Maieftas procercfi^ Imperq benigne beneuotf Ienterq;perciperepotuerunt,an vllo modo confiftere poftît, aut aliqua ratione nitatur, fi Prin. Eledor dicatur autarguaturEpifcopum ad tranlâdionem permutatiss neni(^ illam fufcipiendam vi allata adegiffè, quod^ ocÿ cupatas terras huius ( vt ifti Ioquuntur,cum non fit vna ex his præfedura integra ) fine compcniàtione fiida, poffideat, Quomodo enim Epifcopusad Prûit Eledor rem

, remfuafpontcagi'curaiicrit,c(^ Cxfâris ipfius auh h Elecîïorisaulamconcertent,quamc^ bcneuole tjua gratianim adione illam permutationem acceperit, las a^ Iponte Pnn, Eledorem Stolpenam in rem prsc:s fentem dedud, eaœ loca ipfi fitbrjci curauerit, 8C Colles; gn Mifnici confenuim conciliarit pliiribus tcftimonijs probari amplioreue expofîtione demonrt:rari nihil eft opiïs, Epifeopufiÿ ipfe hodierno ctiam die bis prorfiis acquiefeit,

Princeps veroEIedornon parummiratur ipfiim adeoDucem Saxoniac lohanFridericum exiftere, qui lànguine ei coniundus, ÔC in hæreditatis expedatione feudorum ipfius fuccelîôr eflè vult,cam caufamp;m,de qua is cuius res eft, ad Prin, Eledorem nihil pugnat, fed contentus acq .iiefcit,cuiufâ nomine Prim Eledor nelt;ç a CxC Maieltate necg lacro Imperio vlla minima mentis one compcllatus aut appellatus eft, hanc igitur cauflam, qui de concepta fingularimalcuolentia, nulla^ neceflSs tatcallata, notarc, Principem«^ Eledorem eiufmodi criminisargucrevellet, Ducem lohanFridericumexs titifle, cum a tali notatione tarn apud Cacia, Maieftatem quam omnes Imperrj ordines liber fit, nec^ etiam crimis nis huius Prin, Eledorem vllis veritate nitentibus ratios nibus aut argumentis quis^ arguerc, multocß minus conuincerc portât, aut rem probare,

Multo^ magis Principi Eledori hoc inopinatum mirum^ accidit,nelt;^ iniuria animum eius afficit pers turbat, memoratum Ducem has Principis Elcdoris as diones, quas Caeamp;rcac Maieftati probauit, QC quarum adhuc tarn ad Imperium quam in vniuerfum ad omnes homines,rationes reddere poteft,quarum^ Dux ille nec^ initia ne^ medium ne^ exitum nouit,cum Grum^ pachenfis

pachcnfîs eruentis,contrapacem publicam perpecrasï tis,fnmmas^ pœnas profcn'ptionem merentibus fä?: cmonbns, comparare, èc liis etiam vt quae grainores quam Gnimpachiana pœnas mereantur, illas antepoi: nere tetriores(^ ducere , nulla confiderationc habita, quod Grumpachenfis facramentum dicflirm SC Feudo^s rum fuorum Domino iuratam fidem violarit, quomo;» do(Ç hic cruenti illius fecinoris contra Epifcopum chiorem caediftç huiusautor conciliator fueriqet po^ ffea teterrimam pacis publicæ violationem occupando diripiendoqj vrbem Vuircepurgenfem commiferit, caq?decaunànuncfecunduma CœiâreaMaieftate to^ toqj facro Rom^ Imperio confentientibus omnium ordinum fententtjs proferiptio in ipfum lata publicatac^ elf, qua omni prorfus dignitate cxutus,SC in ignominiss am extremam coniedus turpificatus^ fuit,

Princeps vero Elcdfor tarn hanc quam alias gras! uiffime laedcntes iniurias atc^ contumchas, quibus per fummaminiuriamindigniffimealFed-us eft, ÔC quac in animo ei cum dolore reputatae haerent, eo quo par eft zelo perfequi, delt;^ îjs rationibus cogitate fciet,qu3e ad tuendam dignitatem Principatus fui ÖC a laudatilFmas« iorth, ad le propagatum nomen 5C decus, facere poffint, qualcpinftituiSCvfurparirespoftulat, conceftiinu^ eft licet. Et lane non nunc primum, aut in hac Stolpcnfi cauflaDuxIohanFridericus PrincipisElecftoris exifti/ mationem ad alios diminuere fulpetftumqp eum reddess re SCobtredationibus implicate incipit, fed hoc multis etiam altjs in rebus declarauit, Recordari enim ille pote#: rit, quod anno fuperiore LXV» die April. III. ex Conliliartjs fuis vnum Erfordiam miferit, eiust^ loci Confilio publico toti lignificari curauerit, quod non tantum

tantum hominum fama ct audftione acccpi(K't,fcd mul:^ tisetiam fcriptis edocflus eilet, Prindpcm ElecfïoreiTl hoe agere, vt Vrbem Erfortenfem in fuam poteftatem ditionem^ redigeretjd quod ille tantum in aere con# ceptumcoUegeratjatcç ita aduerfus Prin, Eledorem, cuihocnunc^inmentemvenit, commentus fuerat ólt;r confinxerat y ficut hoe hine etiam eonijci poteft, quod qui legatus fuitDgt; Henricus Hufânus, literas Phncisi pis, quas ad Senatum Erfortenfem habuit, publiée^ recitari curauit, legatione mandatis«^ confedis, a fenasi tu repetiuit, neqj poft fe relinquere voluit,

Cum igitur Duci lohanFriderico non fit hoe no;^ iTUm huiufmodi quae nulla veritate nitantur loqui ÓC ipargere ( ficut Elecftorcs, Principes QC vulgo omnes non latet, cuius facinoris fiiperiore tempore Comitem Suarcepurgeniem de Galileis legatis quibufdam, qui, cumadhuc,Deogratia, inviuisfint, ab ipfo interfeifti dicerentur, manifefto Infimularit ) hoc etiam, his fiss milia, fuo loco relinquendum Ô6 honeftis hominibus, quid de re fentiendum fit, permittendum eft.

Quorum vero praeter haecad defendendum Grumts pachenfem ibi mentiofit, quod Epifcopo ÔC ditioni Vuircepurgenfi nihil detracrum fuerit, quodlt;^ per tranladhonemconftitutam, fua tantum ille quaefiuerit, petiuerit, ÔC confecutus fit, Item quod Epilcopus fua fponte aliquot ÔC multis quidem hebdomadibus poft inuafionemoppidi Vuircepurgenfis fadam , diligente confideratione habita, QC re luculente deliberata, prorfusmaturo minime(Ç præcipiti confilio, abfi^ vlla coa(ftione QC vi, antea conftitutam tranlacftionem reno^ iiarit, approbarit,confirmarit,ratam(^ habuerit amp;c,Hoc igitur Prin,Elecïorjniferisillis, direptionibus diuexass

G nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis homi^i

tis hominïbus, ex nobilftate Süf cæteris, vihli's SC ntulie^ bris fexiis, matronis ÔC virginibus, quae,ciim imiptio ca fieret, in oppidofuere, teftandum docendumq^ re^j linquit, quidcçexGriimpachico hoc, pacems^ publia« cam violante fecinore,commodi aut frudlus ditio ilia perceperit, SC an hoc opumaliquid acquifiuerit,, Etlâ^ ne ctiam de Epifeopi Vnircepurgenfîs feriptis , quæ Princeps hic contra Grumpachenfem edidit,hoc plane cognofeere licet, quibusacquiefeens Princeps Elector niHladditamplius, Ad hxc Princeps Eledor neeg de memoratis Epifeopi Vuircepurgenfis feriptis neep ex alîjs narrationibus,qu3e làcro Rom, Imperio fiepins pofîtæ fuere, vn$ intellexit, eum, qui hoc tempore E^ pifeopus eft Vuircepurgicus, in tranfaclionem illam confenfifle,nedum quod hancrenouant, inftaurarit, confirmant aut ratam habuerit, Princeps vero EleClor Epifeopo Vuircepurgenfiipfîadea,quae talem ad mo# dum iaeftantur, refponfionem relinquit, neq^ tarnen non metuitfîmul ÔCdubitat,ne, quod Grumpachenfîs Clat de confîderata, luculenter deliberata,prorfus matu4 roneqjprxcipiti confilio feCla renouatione, coirfirmasâ done, ratihabitione,, ateß adeo tam hæc , quam vna cum his caetera etiam, Epifeopus vera elfe negct,SC a Grumpachenfîs parte difficilis fiat SC dubia probat tio,

Denicß ne porro quic^ non prolatum relinquai^ tur, omnis^ de corde bilis retjciatur,ÔC in Principem Elecftorem efFundatur, Dux lohanFridericus antiqua SCiam pridem compofîta négocia conquiritôC profert, quæanno X L V i I in Caroli quondam Caelàris aduersî fusDucis lohanFriderici Dn, Patrem fufeepto bello expeditionetj, ÔC viCloriaparta acciderunt, neep parcit

ille

file non tantum opt, 6C laudatid Imperatori Carolo, Caefaht^ Ferdinando,quiambo Cœfaresin Deo quieC« cunt, necp ei, penes quern hoc tempore eft Imperium, itemcp Eledoribus Slt; Principibus,qui turn oppreflioni illi aduerûriorum cladic^, ÔC cum traniàdionis capita conftituerentur, affuerunt, fed etiam in ofFicq obliuio^ ne, ita huius cladis 0^ tranfacftionis mentionem facere , audetjVt quae proditione SC artib, malis conciliata fint, cum tarnen in aperto campo ÔC,fîcut in militia fieri con^ fueuit,resgeftafit, cladefi^ illaacciderit, AtcpDuceni lohanFridericum turn decuiflet in Dn, Patre fuo fer# uando maiorem curam, quam fatftum fuit, adhibuiflè, fuamœ præfentiam ei præftitiflè,

QÙomodo autem traniacftio ilia cum capitibus fu^î is turn per Cacf Maieftatem perbenigne, intégré, Cac^ faream^ Maieftatem decente modo, conftituta fuerit, Ducif^ IohanFriderici Dn, Pater ei fubfcripfcrit, eanuç confignarit,ipfum diploma huius oftendit.

Quod veto ad pecuniam contributam incendio^ turn redimendorum caufta attinet, quam turn Prin, Elecftor inDuringia collegerit, res fie habet, Poft^ Ro, Cxfi Maieftas,Duce lohanFriderico Patre capto,caftra indeniunitionemVuitebergenfem verfus mouit, Se^^ xta die poft, Domafcum venit, qui locus abcft VuitesJ berga ad X, M, palT ibi^ confilium militare habuit, in quo decretum hocfecit, cum Thumfernus eo tempore copias adhuc in expeditione haberet,varijq5 rumores de Comitis Alberti Mansfeldenfis confilqs volitarent, 0^ praeter haec Dux lohanFridericus Secundus ex acie campolt;^, a Domino Patre fuo, in munitionemVuis: tebergenfem, atcç inde in Gothanam fugiflet, Nec^ Ducis lohanFriderici Pat, terrarum fubditi vel Caefa.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G 2 Maieftati

Maieftati vel Election’ Mauricio per iufiurandum demdediflent, traditiueeflènt,óóhoc modo, quid on mnibus a partibus difcriminis accidere poflet, non poß: fetconftitui,Tumigitur faciendum vifum,0^ ab ipfo Cæûre Regelt;^ decrctum fuit, vt exercitus in Duringi;« am mitteretur qui feruaret ibi S)C svierteret, ne illis in locis nouac copiae concurrerent aut congregarentur. Hoc turn itaa Caeiare ipfo conftitutum mandatumc^ fuit, Princepstÿ EIedor,qui tum abfcp hoc in caftris fuss it, vna cum Ottone Difcauenfi,cum copijs certis,itemcp ex Caefarisipfius proprio exercitu vna legio, cui Don, Petrus de Colonna Imperatorius Commiflarius ÔC lan^ VualterusHirnheimenfispræfedierant, eo funt able^ gati,

Atqj eo tempore,amp; cum copiae hae eo ablegaren:« turnon tantum de traniadlionis illius capitibus nihil ad;: hue conftitutum,fed ne travîatic quidem de his aliqua habita aut fufeepta fuit, int^ caftris ad Vuitebergam poftea trium integrarum hebdomadum moraintereeß: ht, ante^ de memorata capitum certorum tranfaÆone pertracflatum, int^ hanc confenfum,ÔC res fancita fuit. Nam hoc etiam bene longi temporis moram huic nego;: cio obiecit, quod Cæfârea Maieftas Ducis etiam lohariiS Friderici fecundi, qui turn in munitione Gothana erat, confenfum requireret, Interea temporis Prin, Elcdor cum exercitu,vna cum Caeß Maieftatis primarqs du;: d-oribus, in terra Duringica, conftituente ita man;: dante Caefàre, caftra habuit, quodtÿ pecunia deficeret, duo confti'tuti primartj Duô-ores loh, Vualter ab Hirn;: heimô«rDifcauenfîsincendiorum redimendorum no; mine pecuniam imperarunt, de qua necß Eledî-or Mau:S ricius, laudatæ memoriae,necç qui nunc efl Eledor, nw

hil qm'cq; acccperuftt, ncq; aïiqm'd huiïisad ipfos perne^ nitjfed ad ftipendia milinbus perfoliicnda ea pecunia impcnfa fuiu Hæc etiam contnbuno aliquot SC multis diebus ante^ de tranfadionis capitibus res concluderci: turnon tantum imperata, fed exada^maximaq^ ex parte colleda fuiu

Cumcp poftea Cæfarea Maieftas Prin^ Eledori tranfâdionis capita cognofcenda daret, ipfum^ reuos: caret, PrincepsEledor vna cum primaries Ducfloribits ÔC exercitu ftatim inde caftra mouit, attÿ hæc ex terra Duringica deceflio circiter diem tertiam ab eo die, qui tranfaÆonisiàncitxfiCconcIufæ dies fuit,Ôd afcriptus extat in Diplomate huius,fad-a eft, vfcp adeo Princeps Elecflor ad Caeiàreæ Maieftatis mandatum hac in re nigt; hil cR moratus»

■ Ex hac vera narratione, quam Prin. Elecfî^or hodi^ erno etiam die hominum militarium, qui in viuis funt, aliorumcgdignifateautoritatet^ præftantium, teftimo^s nijs probare planumc^ fecere poteft, clare cognofcitur, Principcm Eledlorem earn in terram Duringicam ex^ peditionem non fuo nomine aut a fe fufcepifle,fed quod ab ipfo Cseiàre hæc mandata conftitutac^ eiîèt,quod QC vt faceret,fumma turn ei neceiîîtas allata fuit fiquidem vtturniudicauit,non hoc fatis habendum fuit,quod Dux lohanFridericus Pat, captusteneretur, fed de ter^ ris etiam huius Cæf, Maieftas certa elfe, ôd has manibus tenere voluit,ante quam cum maiore natu filio de tranft a(ftioniscapitibustra(ftationesfufciperet,quo hoc etiis am ipfum impulit,quod non tantum Thumfernus exer;? citum ad hue colledum turn integrum^ haberet, fed aliquot inftiper peditum cohortes in Duringia verfesf rentur, quibus Georgius Creizus prsefeeftus fuit, quæ

G 3 poft

poft cladem Mulbcrgcnfem in munitioncm Gothanam conccfièrant, Prsetcrca cx his omnibus cognofcitur, de exercitu in illa loca mittendo decretum fuine,et quac, dum ille ibi fuit, accideruntnon poft tranftdionis con^: ftituta capita, facfta, fed bene longo tempore ante infliit tuta ÔC fufcepta fuiffè,06 quod poft conclula Sé lancita traniacftionis capita ad Caef Maieftatis mandatum, inde fuerit difcefliim,

Qtiomodo igitur confiftere hoe poteft,quod Prim EledoremDuxIohanFridericus arguit, Prin, Eledos: rem co tempore,quo Dm Patri illiusrcconciliatio conn tigerit,et tranfacftionis capita iam conftituta,gratia(Ç,pax Sé fecuritas per omnia denunciata fuerint, turn igitur in Ducis lohanFriderici fratrum^ fuorum terras expCiï ditionem eum feciflè, Sé incendiorum redimendorum nomine grauem contributionem ab ipfis accepiflè eis^ extorfiffèt' Qua etiam audacia Sé temeritate memoras: tus Dux Principem Eledorem arguereaudet, hunc illas res, contra Caelan Maieftatis tranladionis capita, pacem^ publicam , fufcepiflè ateß aegifle f cum, quicjs quid in his negocijs fadum fuit, ea omnia a Cacfàre ipfo inftituta, conftituta Sé man data,partim etiam ipftus Cxn feris proprio exercitu confeda fuerint, Cæûreaqp Ma# ieftas longulo tempore, ante^ tranfadio fieret, pacis^ publicæ conftitucndæ Sé confirmandae cauflà, Sé non contra hanc,ea inftituere fufeipere Sé mandate necefle habuerit, Omnes omnino, qui hxc cognofeunt, fine dubio dicent Sé fâtebuntur, qux a Duce lohanFridert^ CO proferuntur, eiufînodi eflè, quæ nulla veritate nitan^ tur, Sé exquifitam tantum negocq, quod cum Principe Eledore habeat,neceflîtatem compledantur,

Atep vt Caef Maieftas EIedores,Principes Sé ordin nés

nes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes Iiemfncsjioc pïam’iis ihtelliganf,

nonpoteftPnn, Elector hos celare, huius negocij de perceptaex incendtj redcmtionepecunia, a Duce lo^ hanFrid’erico Pâtre mentionem fadam tum, cum de quibns in tranfadione conftitLita non liquereqtemporii« busDircisEIedorisMauricïjyPrindpis Eledon's fragt; triSjadCaroIum Caeßrem (laudatiffimx ÔC Jionoratae memoriae ) tradationesfufciperentur,In illis igitur Li^ qiridationis huius adis etiam de hac caufla tum Priiicii pemillum^alio tarnen modo, ÓCmaiore cum moderatis: one, protuliflè, quae ÓC tum ab ampliffimae mentionis Eledore Mauricio luculenter ÔC pracclare refutata funt, Etpoftea totius liquidae explicationis feu liquidationis illius negocium,ad quam hoe caput pertinettquod 8^ in Naumburgicis tradationibus iterum a Duce lohan^ Friderico Pat» Eledore nato, ipfo, inter alia, repetita turn mentione, agitatum fuitt per tranfadiones, quas hic Princeps huiuf«^ filq,atcß inter hos, bic etiam Dux lohanFridericus Secundus, cum Principe Eledore coit ftituerunt,pcnitus compoiïtum,tranfadum fublatumcç eiïè, huius fententiae verbis Î ^^dimendtsincendys coUeEiani) contribuüonum^ pecunranij quam Ijnus e:üi alterius terra, accepity item^ XXIIIL M. Aur. quæ poft quam de tranfaEiionis capitibus conflitutum fuitiaparte J^imarïeyïfi exraHa dicunturj beneuole inter nos nuttere 1)011^115.■ nbsp;nbsp;Chiomodo igitur Duci

lohanFridericoiam hoclicetf aut hoecum decere po;^ teil f traniada QC compofita ateg fepofita etiam négocia, contra tranfadiones de his conftitutas 8C obfignatas, rurfusproferre,retradare',nötandö(^ renouare óó dintegrare, ÔC omnes fummas iUas conteftationes

dem

dem datam,quæ in Naiimbiirgenfi tranfadionc confia ciendaintercefleriintjpenitirsnegligere, horumc^ om^ nium obliuifdt

Quod tarnen contra hanc Dux lohanFriderictis compofita négocia retradatjô^ quae coaluerunt vulnera fefricat, eo ipfo latis declarat quo loco Caciäreas tran^s (adiones diplomata^ ÔC obfignationes fadas, ÔC iurata pada haereditaria, habeat, quantumx^ haccapud fe vales: re patiatur. Et habet haec res hanc fpeciem , capita trän;: (âdionisprimû conftitutæ, QC caeteras quac hanc fecutac funt, atcp ita tranfadiones fingulas QC vniuerfas apud hunc Principem eandem habere efficacitatem paric^ loco eflè, necç haec magis quam ilbjVt feruentur,ab ipfo curarf Id quod Prin» Eledor merito ab ipfo expeda^ re non debuit,cum inter Principem Eledorem ÔC Dus: cem lohanFridericum conftituta tranlädio, non tans: tum a DucisIohanFriderici Domino Pâtre, 06 ipfolo;: hanFridericOj Ô6 vtriufqt terrarum proceribus, alijsc^ Elcdoribus ÓC Principibus , fed etiam a Caefarc Ferdis: nando Rege^ Daniædaudatiffimac ÔC bcditx. memoriae, obfignata Ô6 confirmatafuerit»

Præter bxc omnia, Prin, Eledor, ex legatis Impes« rija Duce lohanFriderico dato refponfo, rjscp literis, quasad Eledores QC Principes hie mißt, itemlt;^ ex infra adiundis typis expreflarum literarum exemphs,quae ins tcrPrin,Eledorem S)C Ducem lohanFridericum Grum pachenfis caufla interceflerunt, ex his igitur omnibus hoc etiam Princeps Eledor cognofcit,fea Duce lohan;: Fridericoargui,quod Duci lohanFriderico,quoritns dam infamium Ô6 facinoroforum hominum, terro|e extortis, midis, vaniflt;^ confelîîonibus, maculam afpergt; ferit, Sgt;C quodPrin, Eledor literis quibufdam ad Dus:

cem

ccm lohanFridencum fcriptjs ( quanim fiipra cum l, notatarum mentio facfta cft) ex duonim captÏLionnn confeflïonibus, ipftim Ducem lohanFridencum incu:? fet, quod hi duo captiui a Duce lohanFriderico ad Principem Elec?lorem totmenti globo interficiendum mifl'i effent,atcp hocetiam tituHlocoillisli'teris Dux lo^^ hanFridericus præfcribi, legatif(^ Impcrtj cum huiuß: modi infcriptione notatas tradi curauit,item(^ in Ducis lohanFriderici literis ( quarum iam isepe mentio facffa cft)ad Elecffores QC Principes miffis,quse diemX V HL lulij, 6C locum arcis Grimmeftein, quando ÔC vbi datæ fint, affcriptum habent, in his igitur QC ipfis Princeps Eledor hoe nomine grauiffîma mentione notatur, Sgt;C tandem a Duce lohanFriderico fic concluditur, Prin^ efpem Eledorem Ducis lohanFriderici honori, capiti, vitx, terris Ô6 fubditis infidiari» Etfi autem omnes qui illas cum L notatas Prim Eledoris literas ï ex quibus DuxIohanFridericus hancin Prin, ßkefforem fàffâm calumniam S)C contumeliam extorquere interpretando conaturt vellegunt vellegiaudiunt, prorfus hoe fâk fum eflè reperiunt, ÔC nullum verbum in illis literis contineri, quoDux lohanFridericusharumrerum ar^ guatur, fed initium,medium QC extremum illarum liters rarum de profcriptis eft, horum«^ contra Principem Eledorcm cruentis confiltjs, omnis^ earum literarum petitio tantum eo diredafuit, vt Dux lohanFridericus iuratorum padorum haereditariorum meminiffe, 0^ quae iam totiesad eum ageret, rjs locum concedere,pro^ kriptiflt;^ contra Imperij décréta, Cæfa, Maieftatis man:« data, amp;nbsp;padorum haereditariorum fidem , ne federn concedere aut hos tutos praeftare velleL Ex quibus mnesintelligcre àC ftatuere poffiint, an Prin, Eledor

H tali

UliEpiftoIa canflämpfse'bueritautconimeritusfitjVta tanta propïnquitace fihi coniuiKflo conlangtn'neo fiio, honor atcp exiftimatioipfiiK ad talcm modum petere^s tiir, eacp contumelïa per totam Germaniam fparfà afFitf ceretur,Ac cotra porius hocnegari neqiiitun Pnn.EJes: d-orê per ftimmâ im'uriam hoc conferri,innocentemqp amp;^feIfoarguï,qtJa confïderatione prorfus iani fuperua^ caneiim fuerit Diicïs lohanFridcrici adiicrfus Elecfî-os: reminiun'ofiirnmalenolinnc^ animum pluribiis argus^ mentis demonftrare probarec^, Hæc igitur etfî l'ta fe ha# bent Csef tarnen Maieftas,Eled}oreSjPrincipes ÔC qui*: bufcunqj hæc Pnn, Elecflon's refponfîo ofFertutbenigîS m'flîme, amice ôé certo fe doceri patiantiir, Principeni Elecflorem ftatiin poft amice fcriptas literas eas,qiiarum iam mentio facfta eft, altéras fuasad Ducem lohanFri^î dericum mififle,tertia die Iiilij datas, ôô fupra etiam ciim nota, Kjindicatas, quibus in literis Princeps Efecftor Ducem lohanFridericum peramice, 8lt; fanguinis iuncftionem decente modo, cxcufat, atcß fimul tripliciü um confeflîonum,diplomatibusad hoc inftrucftis corn/ preheniârum,exempla, notis numerorum, V.v i.v 11. fiss gnata,tranfmitti't, fideliqp ôC beneuolo animo fîgnificat, quomodo, cum alter ex captiuis, qui initio Ducis etiam lohanFriderici mentioncm feciffet, in quibufdam, de quibus confelTus eflèt, iê reuocaftèt, vrgeri hune, dC vt veritas exploraretur operam impendi curaftèt, ne quif« quam, inprimisautemDuxIohanFridericus,vna hac in parte iniuria afficeretut Has literas Dux lohanFride#: tiens aliquot diebusante,quam Legatis Impertj illud reiponfumdaret,accepit,idquod ipfius Ducis lohan^ FridcricipropriaEpiftoIa QC confcflîb oftendit, cuius exemplum cum, O, notatum his adiunximus, in qua

Dux

Dux lohanFridcricus fe iIlas modo ind/catas cum nota, KJiteras accepifle, ad Principem Eled-orem fatetur, atcp fimul de coniugis fuse læto partu fignificat*

Poftea vero, amp;nbsp;duodecima primum lultj die, cum legatis refponfum daret,Principiflt;^ Eledoris Uten rarum exempla adderetjdehacvltimo loco, SC K nota indicata eptftola, aliquid fignificare prorfus omifit, ta^: cendotç res diflimulata fuit, neqj Elecîîoribus Sgt;C Princi^s plbus, ad quos Principis Elecfforis exiftimationem illo modo petiuerat, huius etiam exemplum tranfmifit, SC hoc modo contra confeientiam fuam, confulto omifla de his literis fignificatione ÔC fuppreflione harum,vt d£lt; drum eft, vanum illud ôC confieftum proferendo, quod Prin, Eledlor honori, exiftimationi, capiti ÔC vitx ipftus infidiaretur, Principem Elcdorem infamauit obtre^ . (ftationibufi^ implicuit.

Hoc vero an fanguinis coniuneftionem deceat, SC hsec omnia cum admifit,inprimis profcriptos,praedones. Sc latrones confulto rccipiendo, tutos^ prseftando, SC Principis Elecftoris in refponfo illo honorem SC exirti:^ mationem Principatus fui, multipliciter 13edendo,h3ec igitur committendo aniurata haereditariapaefta (eruarit. Sc an non ad alia confilia inftituenda Principi Eleclori îuftiflîmse cauflse afferantur, de eo Prin, Eledor Rom* Csef Maieftatis,vniuerforum Eledorum 6C Prindpum; Sc omnium honeftorum hominum cognitionem ferre potefE

PrincepsveroElelt;ftor,cx his,qu3e admifta funt, fuo loco aliter ftatuere non poteft, 8C hsec ipfius de hac re fententia eft, cum Prin, Eledfor Duci lohanFrideri^ co ad inauditas huiufmodi quod cum Prin* Elecftorc haberetnegodj exquifitiones, Principifi^ Eedoris inn

H z famationem

famationem vfurpatam, nullam omnino caufamp;m præ^ buerit, fed omnem ei beneuolentiam, Ô6 qux confanss guineum deceret,pr3cfl:itent, Dux autem lohanFridcïï ricus contra, ab initio cum prinmm tranfacfï-iones com^ üitutæ effent, prsecipue vero illo nuper Gothæ dato re^: fponfo fuo, tam verbis quam fcriptis, confida quaedam difperferit,qu?e in Prin* Eledorem contumelioia effent, dignitatit^ 5C exiftimationi ipfius ofRcerent,atcp infupcr illasfiipraindicatasPrih, EIcdoris beneuolc, ingenue, fraterneet fcriptasliteras, partim falfo, contra^ claram 06 apertam fententiam, quam verba oftendunt inten^ pretatus fit, partim ad Imperq legatos filentio diffïmugt; larit, fuppreflaset nonprotuIerit,Ex his igitur Prin.Ele^ d'or fie cenfet quod talia committendo, Dux lohan^ Fridericus, Cæiàrum, Regum, EIe0-orum,Principum, 5C vtriuflt;t terrarum procerum fubfcriptionibus con fignationibus conftitutas QC confirmatas traniaó-iones, iurata^ padta hsereditaria ,gt;0^ in his Principi Eledori datam fidem,violarit, Sé tam ipfe DuxIohanFridericus quam profcripti, Principem Eled'oremcontra omne ius06fes, contract officium, illis omnibus Ô6 fi'ngulis contumeliofis infîmulationibus atep criminationibus, quarum capita fupra funt explicata,affecerint, Ô6 vanife fimum ad modum in Principem Eledorem ea confinss xen'nt,

Qirod vero Ducis lohanFriderici felfæ illæ 36 con fîdx infîmulationes hoc Principis Eledoris defenfîonis feripto, cui contradici non poteft,firmif(t in hoc argu^ mentis produdis, abundanterrefutatæfint, Ô6 quae a DucelohanFriderico fecus quam iuftum eft, commit iâ fint, fetis fuperœ probando demonftrata fuerint, ex tjs quæ Pria, Elcc^r hadenus explicauit ô6 probauit, 86 hoc

amp;hoclocorcpctere necefîè habet,' CæfârcaMaieftas, EIedores,Principes ÔC ordines benigniflîme, beneuole 6lt;pr«denteriudicare ftatuercc^ poffiint,

Pn'mumquod verba commemoratafum tranfa^ dbonum, paâ-orum hxreditan'orum, Sgt;C fancbcnis de fraterna neceflitudine, aperta ftnt, ÔC fententiam horum clîènegari non poffîu nullus ex Eleclortbus ((S' E^rincipibus qui in pa^is heereditnrÿs nominantur, proferiptos homines (s pr^edones adfe recipere federn eis conçedere, atit tutos prteflare debeat imo nullus ex alterius miniflrisy qui non cum bona gratia d T)o= mino fuo decefferit J conducere^ aut in minißrum red* pere debeat isc. Ducem autem lohan Fn’dericum contra hæc, Sgt;C inprimis contra Csefaream Maicftatem, totume^ Imperium,profcriptiim Grumpachenfem vna cum complicibus fuis rcceptaHc, tutos prseftitifle, de^ fendiflè,protextflè,prxdones,latrones,amp; alios, qui no tantum intra ôf extra Ducis Eledori? terrarum fines, iter facientes fpoliarunt interfecerunt Sgt;C abduxerunt, fed ipfius etiam Principis Elccroris perfori3e,terris QC dis tioni hoftiliter infîdiati funt Taies igitur, quod partim inter miniftros fuos receperit, partim tutum receptum in munitione Gothana eis conceflerit,protegendoiq? ÔC tuendos fufeeperit, net^, cum hoc ad ipfum ageretur, proferiptos comprehendi aut euftodiri curare,neep iuris contra illos perfequendi copiam præftare adminiftra^ reue voluerit» Non poteft etiam PrincepsEledor hoc loco, àC cum dolore quidem fuo,commemorando præ^“ terire, quod DuxIohanFridericus contra tam propin;: quam fanguinis coniundionem,contra(^ fæpe iam melt;

H 3 morata

mor a ta fratcrnae nccefliftidim's pada ,fugitnnTm I'niim fupra nominatum filueftrium curarionum admint^ ftnim GcorgiumTubel(de quo per totum ferme Rom, Imperia famapcrcrebuit, quodPrincipem Electorem in film's tormentointerfecifsetjUt hac de caufla plericp ex Eledoribus QC Principibus Impertj, atqt externoïî rum etiam eximia potentia praediti aliqui, vt Hiipaniae QC Galliae Rex, alijqp Principi Eledori propinquitate coniundi, QC beneuolentes, ad Pnn, Eledorem perhus: maniterôô dolenter fcripferint) hunc igitur Tubelum quod Dux lohanFridericus ad fe Gotham receperit, Sgt;C longo tempore foueritquern Sgt;C Ç fient iam ipfe feteri dicitur ) Grumpachenfis hortatus fuit, ÔÔ hoc ad ipfum xgit, vt ad Principem Eledorem vel capiendum uel in^ terficiendum operam fuanv confcrret, cumqj hoc in fc recipere reeufaret, in tsntam odium apud illos venit,vt capitiôô vitae fuaemetuere, QC ftatim inde aufugere ne^: ceflehaberet.

Quamverobeneuolc hocjpro^ ianguinis cottiS iundione, 06 quam gloriofe fadum fit, Princeps Ele^ dor Duci lohanFridericOjvbi ad fealiquandoredierit, teftandum atcp defendendum relinquit, Ciiiod autem haec ita fe habeant,ex Eledoribus SC Principibus,tarn ex nobilitate quam altj quidam nouerjint, qui ilium Georg« Tubelum Gothae viderunt, cum eo locuti 6C uerfati fuerunt,de(j hoc commemorato negocio certo cognouerunt, atcp fi quando res coegerit, pluribus tess ftimontjs probari planumtç fieri poterit SC debebit, Atcß ftatuere ex his vnufquifcß poterit,quae a Ducelo:^ hanFriderico fupra commemoratorum in padis haere^« ditarijs verborum confideratio habita fuerit,SC qiromo^ do ea feruarit, quibus nirairum hoc perfcribitur, luramus

luYdnius J^ondenius, quod nos j noßvi l^iiYcdss po* 'fterij,, omni tempore t)itanoßr^, fraterne ^arnan» ter inter nos compleEîij Coîerej cojnmodare j '\)nus^. pro alterodicere, alterius damna auertere commoda re isrl)erbofidehter procurare y etiam corporum fa* culatum y terrarum cr /ubditorum operas opes ad nos inter nos iuuandos fideliter conferre debea*^ mus.

Sciret Prin, Eledor Sax« hxc omnia,pro ipforuin ncgociorum conditione,aduerfiis Ducem lohanFride^ ricum miilto grauiore atrociorec^ mentione introduce;# re, cum de refponfo buius, ad Eledores Ô6 Principes emilEs literis, vnufquif(Ç cognofcat, quomodo ludifi:# cando,00 contemnendo,filt; contumelijs afficiendo Prin;# cipem EIeëlorem appetat,necp tantum,ohlitus officij,vt violatorem pacis publicac eum notet, fed etiam EIedogt; rem,quod quam profcripti ( quorum cauflam vt lionet ftorum hominum omni labe culpa^ carere vult vidcrigt; turpius ægerit, infimularenondubitat,non vero tarnen £lt; Èilfo crimine«

Quia tarnen Prin« Eledlor femel animum induxit hac in re domui Saxonicæparcere, præfertim cum hxc omnia ipfa fefe et puniant, neq^ dubium fit omnes hone ftos homines, quae Dux lohanFridericusadmittit, ani;# mis fins auerlari ÔC deteftarfildeo nihil etiam his Prin« Eledori addere libuit, fed his acquiefcens ipfa tranfadi;# onum 00 patfiorum haereditariorum iurata verba, quae omnium in toto orbe terrarum oculis propofita extant, teftari QC docere finit, quomodo Ducis lohanFriderici adiones cum his congruant ijfue refpondeant«

Secundo

Secundo loco, CxC Maieftas, Efedores amp;Priniî cipes cognofcunt, quomodo Dux lohanFridericus non tantum hoc tempore, illo^, cuius ßcpe iam mentio fa^ d’à eft, refponfo fuo, contra iurata pacfta haereditaria segerit, fêd ab initio,SC ex quo tranfâdiones illae confti^: tutæfuerunt, nonomiferit, Principfs Elecftoris perfö^ä nam, terras, Ecclefias fcholas, per Ecclefiaftid Slt; po^s litici crdinis ad hoc conftitutos infamatores con;« tumehjs afficere, amp;nbsp;tandem eorum etiamadminifteria certa operam manifefte conducere, tuendos«^ 6C pro?: tegendosaccipereamp;'recipere, qui partim propter ne?: quam' facinora, contra(ftum xs alienum, propterc^ prædationes fadïas, ÔC cædes patratas,ex Prin* Elecftoris terris profugiflènt,partim Cæiàreæ Maieftatis ôô Impe:i rtjprofcriptioneinbannoôCbanno fupremo quod ei?: fent publice fuiflènt declaratû

Præterea omnesfummorum infimorum ordi?: num honefti,amp; erga vtranqp partem æque alFedi homi?î nés, ex his hoc etiam cognofcunt,quod, Prin, Elecftori crimint datur , in proximo Impcrtj habito conuentu confentientibusfententtjs decretam profcriptionem,Ô^ publicationem eiufdem, Principis Elecftoris molitioniss bus confedam eflè, Caclâreæ^ Maieftatis animum per Prin, Eledorem aDuce lohanFridericograuiflimeabss alienatum, ( cuius tarnen nomine ipià CæC Maieftas Principem Eledorem exculàtum præftabit, ) Hoc igi# tur crimen falfum eflè, Principi^ Eledori petulanter iniuriam fieri.

Item : Staupicianum crimen merum eflè figmen?: turn,

Similiterc^ quse de Epifcopo Mifnac, ÔC vtrocß Carolouicio, contra Principem Eledorem prolata fu?: cre,ö^

ere, amp;nbsp;mu!to magis vana confidalt;^ cfle ea quae, quod propter irnperatam ad incendia redimenda,pectin niam, pacem publicam violatam haberi voluerunt, fe# CHS decuit, in medium produda ôô notata fuerunt»

Inprimis autem hac narrattone finnamentis proi^ pofitis y fan's probatum planunu^ factum eft, Prin« Eless (ftorem a Duce lohanFriderico falfb infimulatum illi{lt;^ ad Eledores aliostç Principes obtretftationibus abipfo implicatum eftè, quod Prin* Elecftor Ducis lohanFri:^ derici exiftimationem, caput amp;nbsp;vitam petat,fiC de terris fubditiftç huius occupandis confilia ineat, -,

Nam etfi hoc Dux lohanFridericus ex Principis Eledoris qs Iiteris,qu3e I, notam habent, amp;nbsp;in quibus confeffionis mentio fit,quam captiui quidam ediderint, interpretatione aliéna extorquere conatus eft, nullum tarnen verbum in qs literis rep«ritur,quod hoc dicat aut compledatur, neqtpofltintaut debent contra claram apertamt^ verborum fententiam ( quæ diferte de prois fcriptts habent, SC horum tantum caulàDucem lohanss Fridericum de pacftis haereditarqs admonent) aliéna inü terpretationeaquo^eo detorqueri,cumad antea mißä fasliteras, atcçita primis,medqs SC extremis partibus fui, tantum ad pada hæreditaria, Imperq de pace publish caconftitutionem,eorumcç qui profcripti funt aduersî fus Prin,Eledorem cruenta cædemtç fpirantia confilia, de quibus Comitis SC Zetuicenfis indicio,SC diplomatts bus ex facinoroforum confeftionibus confcriptis conlt; uidi eftent î diredx fuerint, SC nullo modo ad Ducis lohanFridcrici perfonam,

Qiiod magis etiam ex eopatet, cum has proximc fecutse Principis Eledoris literæ: quæ tcrtiam dient lulq affcriptam ÔC 1C, notam habent; manifefte oftendant,

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ducem

Ducem lohanFn'dericnm a Principe Eiedorc non tan^ turn non infimulatum eflc^fed etiam bcncLJolenniE ab hoc exciifatumjnuno refpedu habito, quod pro re nas= ta, quod Dux lohanFridcricus profcriptos illos Prini^ cipifi^ Eledoris hoftes, feiens recipcret,tutof(^ praeftais ret, Principi Eledori aliud diuerfum in mentem venire, aliudt^ hic dicere potuillet.

Cur autem Dux lohanFridericus, cum hæc ita fe habeant, falfarum interpretationum commentis Prinj: cipem Elecflorem grauet, illafi^ fupra memoratas, ian?: guinis coniundionem decentillimaafFedionebeneuo;^ lenter^ feriptas literas, exteds Ulis adiungendo tum in lucem proferre negIexerit,Necp ipfe etiam Eledlorib,et Principib,hastranlmiferit,aut legatis perferendas dcjs derit, fed occultatas repreflerit atcß fupprefferit, facile eft exputare. Hoc tarnen a Duce lohanFriderico nullo vn$tempore excufaripoteft, non magis quam qiiod Legatis Imperij turn quædam de rebus nouis Gothae confilt;fta,quafi Magdeburga fcripta effent,pro veris nar rationibus callide obtrufiu

Qliomodo enim ambo facinorofi illi, in eo, quod confefli fuerunt,vfcß ad mortem perftiterint, àC fenteni tia hta fupplidum de his fumtum fuerit, iudiciorum a(fta,amp;f, quarum iäepe iam mentio ftufta eft,confcripta de his diplomata demonftrant, magnat^ hominum multi?: tudo ipedauit ÄS audiuit, itaeç ca etiam omnia, quae his contraria in Ducts lohanFriderici relponficne afFerun a tur, nugatoria funt,quac tarn ipie quam profcripti, exi^ ftimattonis fuae caulfe,0(r ad excuianda ea, quorum proÿ fcripti fuperfluenti probationum copia conuidi funt, excogitarunt, amp;nbsp;ûne mirum hoc videri debet ,pro:f fcriptum Grumpachenfem a Ducc lohanFriderico ta#

lem

kmadmodumabfî^pudore defendi purgari, cirm Grumpachenfis iple non inficietiir , fe ad Chriftoph» Zetuicenfem cruentiaducrfusDucem Eledorem con» filq, de quo fupra eft commemoratum, mentionem cifiè, fient Cæfi Maieftas Elecftores Principes de cü xemplo literarum Grumpachq fubiecflo, quod notam P, habet^perfpicerc poflîint»

Etfî autem,vt confilio illi cruento fpeciem aliquam conciliet, hoc practendit, tum ad fede Prin. Eledoris Iitcrisallatum,quxde comprehendendo detinendo Grumpachioad complûtes feriptx efient, camtç rem fibi confilîj illius fufeipiendi cauflàm fiu'flè, hoc tarnen impudens Grumpachtj mendacium tempus réfutât, quo literæ illx datx fucrunt, qux ferme biennio poft, cum profcriptus tile iam in illis confilijs verfaretur, ôi. nunc primum poft dimiffum conuentS Auguftanum, cum de his fceleribus Prin, Eledor comperit, cmiflae funt,cuius rei Prin, Elecftor omnes Eledores 5C Princi^ pes,ad quos de literis talibus in Grumpachenfem adum fuit,quibufue redditx funt huius generis aliqux, teftes citât,

Qiiod autem Grumpachenfis de cruentis talibus aducrfusEledores 06 Principes confilijs , non tantum verba fecere, fed etiam re cxequi foleanexemplo inters: fedi Epifeopi Vuircepurgici patet, atq^ Cxiarex Maics: ftafi,Eledoribus06 Principibus hoc benigniflime bene# uolclt;^ confiderandum proponitur, quomodo Comitis Suarcepurgenfis Ô6 Zetuicenfis indicia, QC qux fecuta eft facinorofi Ô6 in quatuor partes difledi Hanfi Berni condudiemiflio ,.hxcigitur quomodo fe confequan^ tut intercç fe congruant, oftendunt enim in hac cogitai tionc confilio^ Grumpachenfem continenter efle ver«

I 2 fatum,

fatum,quo non tantum inter EIcdorê 6^ Principes dois mus Saxonicse pernicioiàm diffîdentiam atq; difcordis; am,ô6 tandem etiam cxdes cruorcm^ excitaret : qua de eauflà amp;nbsp;ad Ducem lohanFridericum fe contulit, inftituittj fertum rutac in domo Saxonica,fîcut aliquant dointerraFranconicade aquila rubra feciflèt, ôd ipfe gloriari confueuit,lacerate : fed etiami fi hoc nonproceii derer, Princfpis Eledoris Sax, capiti, vitx, terris ÔC dt« tioni infidias ftrueret, Atcß ille iàne ad hanc rem omnes rationes adhibuit,nihillt;^ omifit vfurpare, quod ad Prin, Elecîtorem grauibus obtretfîationibus implicandum, huiufqp exiftimationem diminuendam Sgt;C perfonac ipfitf^ us, præfertim apud nobilitatem, detrahendum , fàcere poflèt,hoc quidem confiIio,ô(S in hune finem fufeipiens eaomnia,vtvbiipfe vnaeû infidioià, cruenta cædem^ fpirante fa(fbonefua,virulentis calumnqsSC mendacqs fuis odia hominum in Prin, EJedorem concitafïèt, oc^ cafionem poftea circumfpiceret, opelt;^ ex nobilitate eorum, quoscaUidisöd blandis fucatifi^ vndis fer;^ monibus,magicis^pr3eftigtjs fibi condliaflèt,in Prinÿ: cipis Eledoris terris fubditis feditiofi animi fui liliidfs nemexpleret, ÔC poftea nobilitatis aduerfus Principes feditionem,quamaiuuentute fua vfcß moh'tus fuiflèt, conficcret,ficuthoc oftendunt ea, quæin Imperij,alfjfcß deputatisconuentibus,ad Cscfi Maieftatem,Elecftores ôf Principesfcripfît,in quibusde muïtis ex nobilitate millibus fcribitur,qui cum ipfo faciant, ÔC tandem eo fermerem perduxit,vtprxfertim iuuenes ex nobilitate homines, Deiipfîus, amp;nbsp;Magiftratus legitimi, eorumcp quos feudorum fuorum Dominos habent, terrx^ Principum,iram prouocare, ÔC hos proderemallent, quain quod feni ipforum, fîcut Grumpachenfem ap*

peUanCj

penantcontrarium efîct, admûtcrc, Inde fa drain efi tam multorum ex nobih'tate honeftonini ÔC bonos rum hominum liberos,renimlt;^ imperitos adolefcentcs ad direptionem oppidi Vuirccpurgici perfuadendo ims pulerit,0d hanc ab ipfis operam obtinuerit, ea^ re quos rundam ex his vitam, exiftimationcmSC fortunas pers diditr

Quam etiam milericordiamfjs in pcriculo oblas to prxftitcrit, quamqg mercedem eis rependerit,res dos cuit.

Reliquat profcripti Grumpachenfis virtutes, quis bus a puero ornatus fuit, Epifcopi Vuirccpurgici opes ra, S)C typis expreffis fcriptis,fatis in lucem prolatac funt, Quomodo autcm pcculiariter Duccm lohanFrideris cum in Principem Eledlorem incitauerit,fpemqp ei fece rit magnat potentiae,quam eflet ei conciliaturus,quod^ DucisEIcdoris terras QC fubditos,intra certum tempus ab ipfo praefinitum, abf^^elloSC armis, nullo^ vt dis citurgladio diftrido,inDuciy lohanFriderici poteftas tern eilet redadurus, multis honeftis hominibus cons ftat,SCfuo temporc manifeftius fict^-

Etfi autcm, quicquid contra paccm publicam ads mifitfecinorum, ca, mentione Marchioni Alberto a fe nauatac operae excu^fê»hanc illis ipeciem obducere, fiCdefortibusfadisfuisgîorârifolet, exitus tarnen os ftendit, quos frudus operae Grumpachicae Marchio Albertus perceperitjvt nihil dicatur quam grauia faepc deipfohieMarchiolocutusfit, amp;^fortaflîsnunc etiam honefti homines reperiri ÔC product poterint aliqui, quibus conftet, nullum hominem ex morte Marchios nis Alberti maioremlæticiam percepiiïè, quam ipfum huncprofcriptumGr«mpachium,cutus rei fua ilium

I J cenfeis

confcicntia, fi aliquam huitis fcintillulam habcrct, con^ uincere poteft*

Hisigitur omnibus ita fc habentibus, Prin. Ek^ (flor minime dubitat^CaeCMaieftatem, Eledlorcs,Pr]iv cipes S)C ordines Impcrq,ad quos Dux lohanFridericus typis exprcfla alia^ fcripta fua mißt, aut qui alias de his rebus cognouerunt, huic Prin, Eledoris veræ defenfijs oni, benigniflime J bcneuoicnter ÔC humaniter locum conceflliros, fidemc^ habituros elîè, Principcm^ Ele«« (florem quantum ad vanas criminationes ÔC infimulatis: onesillasattinetfufFicienter exculatum habituros, engt; amEkdorcs0lt;Principes,qui illas faepius iam memo:« ratas tranfadionesjpacflac^ haereditaria vna obfignarunt 5)C confeceruntjtamin his negoeijs, quam ad Ducem lohanFridericumjid quod par eft, ÔC diplomata ea po;« ftulant,praeftituros efle,quod et vt faccrc velint Eledlo? res ÔC Principes illi, Prin, Eletflor beneuole ad eos agit in præfcntia, Cumc^ praeter hate omnia Eledores ÔC , Principes,inprimisautem Palatinus FridericusElcdor, Dux Vuilhelmus luliacenßs, Landgrauius Philips pusHafliacuSjfciantSCmeminerint Ducem lohanFri* dericum , cum Eleeftores SC Principes ipfi fuperiore Decembri legatos ad eum mißflent, nullas prorfus be:^ neuoIasSC pacificastraeftationesadmittere voluifle, fed in vfitatis ipfi aduerfus Prin, Eledorem tumultuofis S)C ventofisfermonibusvfurpandis perftiüftè, Haec igitur cum ita illi meminerint, Prin, Eleeftor beneuole fibi de ipßsperfuadet, hos Eledores ÔC Principes ea minime approbate, ÔC Prin,Eledorisad haecbeneuolo, pacifico SC difeeptationi commodo, tu datoreij3onfo,beneuolc ipßs fatisfieri paflbs,necp nunc etiam pro fua beneuolen tia aliter hoc ipiosaccipere autinterpretari, quam Prin,

Eledo«'

EIccfî’Ofcm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fin'Hè, quam qui pad

tranquillitati S)^ concordiae ftïideret,ea{^ de cauflà, toto tempore adminiftratse gubernationis fuse, multa in Dul ce lohanFriderico pertulifle paffiim^, qiiibus abf(^ hoc fi fuifïèt i alio modo occurrere fciuiilètjôC qualia in pofterum ferre non conftituit,amp;^c

Et quanquam hue illuc literis fparfis, modif(^ altjs,. atep in proxime ctiam habito nobilitatis equcftris con^ uentu in oppido Schueinfort, arroganter defe profites: ri^ infolentercç gloriari audet, fepræ cæteris Eledoris: bus amp;nbsp;Principibiis nobilitatem amp;C equeftrem ordinem promouere, protegere 2C defendcre,Princeps veto EIe= dor quod hunc premat 6C grauet, eat^ de cauflà Prim Eledorem fe habere aduerlârium, Infîmulatio tarnen hacceft vanaS*^inanis, contraœofficiumfida,quae ipfa fe réfutât,5lt; hac de cauflà potiffimum fufeepta eft,quod Dux lohanFridericus, vna cum proferiptis, nobilitatis feditionemîid quoda pueritix fux xtate agere cœpit Grumpachenfîst in fàcro Imperio excitare conflare^ ftudeant, fîcut ex Iiterx,quas Dux lohanFridericus nuper ad quofdam illuftris conditionis fcripfît , quo?: rum opem ÔC auxilium quxrit, iàtis demonftrant,

Qliod autem vanilU ad modum Prin, Eledor hac in parte arguatur, cuiuft^ nulla ratione conuinci pof: fit, res luculente oftendit, multiplex^ benignitas QC beneficentia fuffidenter probat, qua Prin, Eledor erga honcftos ÔC bonos ex nobilitate homines , in Germania alijs^ terris t id quod fine iadantia dïdura accipiaturt vtitur,ij^ qui adhuc in viuis funt, multam^ Prin, Eledorisbenignitatemperceperunt, ornati^ ab hoc funt ÔC benefieijs affèdi,óó adhuc indies hxc ab ipfo expedant, de re teftabuntur, Principem^ Ele?: dorem

dorcm aduerfus calumftias has défendent, 5ó fî nccefïi^: lt;tasafFeretuif,ad Prin» Eledlorem vitam Sgt;C (anguinetn • copias«^ ôlt;r opes fiias confèrent âC deferent,qiremadmo dum amp;nbsp;de fideli SC honefta nobilïtate equeftri terrarum fuarum, cxtcriflt;^ ex hoc ordine.quorum opera vtitur, Prin, Eledlor nihil prorfus dubitat,Nam qiiod ad quoi* damattinet, qui fine vlla caufla allata cum Principe Ele^s dorenegocfiifibineceffitatem quæfi'uerunt, prætcr^ meritum âf culpam, Principis Eledoris dignitatem ik ïuftrem , SC famam appetiuerunt, SC ad vulgus grauk tereum deformarunt,horum cauflànon funt détériore loco apud Principem Elecflorem cæteri pacis amantes SC honefti ex nobilitate homines,nccg hi cauflâs habent, quare eorum nomine, qui fua {ponte amp;voluntatc malS fibi contrahunt,afFiciantur, Item,etiamfi Grumpachens fis confilia eo diriguntur, vt veftigia Francifei Siccins genlis perfequatur, ficut a iuuentute fua de fe loquicô^ nieuitjôCnobilitatemaduerfus Principes commoueat, confiât tarnen hoc,etiam in co ordinc magnum efiè nugt; merum honefiorum, bonorum SC integrorum homk num,qui non tantum cum Grumpachenfî hac in parte non fàciant,fed etiam hune vt feditionum SC confpiratk onum artificem atep ventilatorem,pacislt;^ publicæ tur^ batoreiTiafint reprefiiiri, âCgrauiflîmaspœnas commet rentia ilia Acinora huius animis fuis auerfaturi, ficut hoc adeo tempore de Franconica nobilitate compertu efi, quaefeijs, quxDux lohanFridericus SC Grumpa# chenfîs ad ipfàm ægerunt atep retulerunt, nihil moueri paflàfuit, fed vt homines integri., exifiimationis, SC ùa »næfux,iuri{iurandiqp praefiiti, quo Caef Maicfiatiôd facro Impcrio obligarentur, rationem habucrunt, quod fine Omni dubio caeteri etiam ex nobilitate faduri funt,

Deo^

Deoc^ ôôcrdinarixpotcfrati obferuafltiam fuam pfse^ ftantes, Gnitnpachenfîs fediti'ola confilia ÓC moliuoncs, Ù1 hac parte nihil fibi obftarCjaut fe impedirc paticntur, qu» res ad xternam et huitïs temporis falutem ipfis ver^ ^it,PrincepsœEledor, ad omnibus amp;nbsp;fîngulis ex no«* bilitate honeftisamp;S pacis amantibus hominibus,benigne benec^ faciendum propenfus eft, êlt;de fe hoc polices tur, Violatorrs autem pacis publie»jprxdones amp;nbsp;larron nés, tranquillitatis^ communis turbatores^meri«;

tam fuam mercedemin hac vita ÔC altes

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rafuntpercepturû

K SE-

SEQ.VVNTVR ËX-EM PLA LITERARVM ET SCRIPTORVH, QVORVM in PRIN. ELECTO« ris refponfione amp;. refutatie one mentio fafta eft.

LITE DE C IS J 0'.

a Æ.RED IT A RI I N E C ES S I TT D I N £ C O if • iunElos alios^^ EleEiores Principes Impertj amp;c.

ME RQ K

POST CONSVBTVM INITk

urn Sc præmiffàm falutationem.

N perfuafione,quam de beneuolentia ueftra, pro fan* guihis coniund-ione ÔC propinqua cognationc , femper concepimus, S)C adhiic conceptam habemiis, atcp ita omnino optimo ôC fideli afFedii, non

latum eft, Hluftrifttmi generis Principem, noftnrm bc#s iieuolum Sgt;C diletftum agnatum,affinem,fratrem com pattern. Dm Auguftum,Ducem Saxom'æ, Elecftorem ÔCc, callidas omnino ÔC periculofas molittones contra nos QC noftros fufcipere atc^ exercere, inprimis autem lioc opcram dare, vt multiplicibus 8^ vanis delationib. Rom, CacC Maieftatis,Domtni noftribenigniffimi,anb« mumgrauiflirnea nobis abalienet,fimiliterœ apuddo^ minos Sc amicos noftros grauiflime nos fuipecftos red;: dcre de non licitis SC conficftis facinoribus,atcp hoc mck^ do omnibus aparttbus amicitias refcindere,maleuolen!s tiam^ QC difßdcntiam aduerfus nos, præter omnem culpam noftram,concitare, Nos tarnen propter fimilem ei,de qua iam commemorauimus, propinquitatis no^ ftrxconfidcrationem,tjs,qu2cad nos hoc modo afFer;: rentur, necp locum conccdcre neqj fidem habere volui# mus, multo^ minus adaliquasparum beneuolas cogi# rationes aut fufpicioncs de beneuolentiaipfius concipi# endas commoueri potuimus, nbsp;nbsp;nbsp;Poftquam vero hoc

non multo elapib tempore, non vnxab ipfius beneuo^ Icntia ipfa ad nos literæ peruenerunt, quibus apertis SC difertis verbis cas fîgnificationes dat,quod non tantum ex vnius Comitis, vt vnici, ÔC pro negocq conditione, fufpedi hominis,prorfus temeraria SC vana obtredatio# ne,inhumaniorem de nobis diftidentiam,in^ miniftros etiam noftros aliquos grauem maleupIentiamSC fufpi# ciones concipiat, fed nunc etiam propter duorum feci# noroforum,vitormentorum,ÔC quacftionibus habitis, abipfis extortam confeffionem, et quæ contra nos.etis# am,Sc duosex miniftrisnoftris,viros fortesÔCconftan#! res, confiliarios 8C fideles noftros, Vuilhelmum Grum^ pachenfemôC Vuilhelmum Steinenfem, coadione vr#:

K X gcntc

gente hi feîfa confidlac^ edidcrunt, his igitur de canïïîs, prorfus, minime«^ obfcnrCjô^ nihil dubitans, noftram perfonam,vna ciim memoratisnoftrisminiftris, accufa^ re audeat, quafiqp in rata padta hsereditaria violaireriss musj necp feruaiierimus,grauibus Sgt;C afperis verbis nos argiierc, cum tarnen ram nos quain noftri non tantum confcq nobis fimus,nosa tam immatubus, barbaris, im: confiitjs ôô molitionibus,non tantum,grais tia Deo,alienos,culpa vacate,fed etiam quando eins td,gt; ficLjt pro confeflîone édita geftam elîè oportuilîèt,mengt; tionem fieri audimus,non fine caulîà,vt Germanus na;« tus, ôf Dei beneficio lacri Imperq Princeps,animo no^ ftro'vehementer exh’orrefcimus, Tacemus interea quod décuiflèt bencuolentiam ipfîus,prudentiam alfs quam Si confiderationem vfurpando, ab illis memoræ« tisfacinorofis falias confidfas confeiïîones tales', ad quæfiionesinconfentaneas, Si peculiari confilio contra nos exquifi'tas,quarum nomine negocîj ncbifcum nc^ celïîtas exifteret, tormentorum vi potins non extor;« quere, quam quafi verse Si certx client, fine etiam dé ïure Si hônefiafe rationist^ iudicio fidé rnercrentur,âut firmitatis viriumue aliquid lîaberentaut valerent, ver;» bis eas aduerfus nos exaggerata Si comta iadare,menngt; oneç tali nos notare Si afficerct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Hsec veto a conlàngnineo noftro,Âf cum propirb« qua cognatione, tum padiorum hsereditariorum neceG fitudinenobis coniundî'o, profecfla contumelia, taletç probrumôf conuitium illarum, cumanimum nofirum vehementiflîme afficiat, fiquidem hanc fummam igno«« miniam efieaiiimo noftro ducimus, pro îneuitabili ne«: cellîtate nobis allata, Beneuolentiæ ipfius breuiter qui# dcmôf humaniter ad hsec refpondimus,noftrorumlt;^

fupra nom I na tor um tnimftfohim fubmiflàsriarrationes ÔC oppofitas excufationes vna tranfmifîmus,quorum mnium, dC quid parum bcneuole,vt omni'no quafi tores res ad focum gnauiter componendo inflammentirr, alienationibus difcordijs pabulum luculente fuppes: ditetur,ad hæcrefcrïpfen'tj veraexcmpla typis exprelîa bis Uteris adiunda tranfmittimus,

Cum igitur res iam eo looo fint, nof^ nobis hoc prorfus pcrfuadcamus, nomina tum noftrum agnatum, omnis generis rationibus,6C correptis cauffîs, hoc agess re, vt ncgocij ei quod nobifcum habeat neceffîtas afFes: raturinecpeocontentus eft,quod beneuolentia ipfius antea opem foam contulerit, quo nofter benignus dikes (ftuslt;^ Dominus Pater,olim Eletftor ,IohanFridericus, laudatiflimæ Chriftianæ memorix, nofc^ SiC nofter beneuolus ÔC diledus frater comparer Dux Saxonix lohanVuilhelmus, eönditionem loci noftri dignitatec^ auitam Eleiftoratus,S^ terrarum atcp fubditorum maxies jnam partem amitteremus, eacp ipfe adhuc poffideat, quæ omnia Deo omnipotentfeiufq? feucro iufto iueî dicio QC fententix, animo placido tolerante^ permitti^ mus ô(f committimus, fed nunc lam vlterius progredw tur, ôi ad extremum modum noftro honori,capiti QC vitx,illifc^ paucis relidis nobis noftrarum miferafum terrarum amp;nbsp;fubditorum reliquijs,periculum ÔC infidias intendit, ficut hoc etiam nos non latet,vt ab inclitx men tionis Cxlarea Maieftate, Domino noftro benignilfies mo, feuera contra nos mandata dC interdicfta ederentur, ïncp fupra memoratos miniftros noftros,in fumma ipfo# nim innocenria, denuo profcriptio atcp executio huius ferretur Qi publicaretur, non ex poftremis autoribus Qi. conciliatoribus huius rei ipfom fuifle»

K J

Pro histgitar non debuimus intermittcrc, quin bcneuolentiam veftram vt noftrum beneuolttm amp;nbsp;dde^ d'Um cognatu appcllaremusjdecggraui aegritudine noftra, in quam adigimur,in perfuafione beneuolentiae erga nosueftraCjCoquerercmunbeneuolS^ confilifi,opê, fuppetiasc^ veftrasrequireremÿjid quod inpræfenda agimus, amanter a vcftra beneuolentia petentes,PrimS ne propter hune conceptum dolorem noftrum, Sé mais xi'mis cauflîs commotam perturbationem,quic^ deno’ bis alieni, quode^ parum beneuolum eftêt, in mentem fibi venire patiatur , ÔC poftea beneuolum confîlium fuum,quidnosaduerfusmemorati confânguinei noftri multipliées ôô initiftasnegocij neceflàrq,quod nobifeum habeat, exquifîtiones, quod par fît, fecere debeamus ÔC poflîmusjimpertiri, etiam opem fuppetiascÿ ferre, fîcut hoede V, B, nobispolicemur,amp; viciflîm in fimili ne«: gocio a nobis quoquo tempore beneuole SC certo ex;« pedarc, omnit^ fidere ipîà Deo propicio auxiliantc, pcrcipere debetis, nofe^ præftarc volumus, His etiam adiundum cognofect B, V, refponfum noftrüm,quod nuper omnium Eledorum, Principum,communi^ fàsî crilmperq ordinum nomine, in négocia ad fortes SC conftantes Confîliarios QC diledos fideles noftrosVuib helmum Grumpachenfem,Erneftum Mandesloenfem, ÔC VuilheImumSteinenfem,ipfis(^ coniundos perti#: nenfe,legatis ad nos miflîs,ad ca,de quibus vt nobifeum agerent mandata habuerunt, dedimus,

Etfiautem minime dubitamus ad V, B» iamdu^î dumdehocallatumefîè,non tarnen facere potuimus, quinnoftro etiam loco V. B. dere beneuole doceren mus,Itcrum(jaV,B,amanterpetimus,’cum B, V. ex illafentcntiænoftræ explicationc,quam relponfum in^ dicatum

dicatumcompîcAittir, bcncuolefît cognitttn, nobi’s Cxlâreae Maicftati Domino noftro benigniffimo cum maxima fubmiffionc ÔC obedientia, omnibuflt;^ Impertj ordinib« bencuole ôC benigne,deferamus, vt pro hisvidflîm V Bt vna cum cseteris Imperij ordinibus, opem fuam confercndo, apud inclitx mentiom's Cîefà«: ream Maieftatem co hoc negocium fummo ftudioperi: duccre conetur , quo non tantum nos benigniffimæ Cæfarcæ proteclionis’jitcmc^ pacis ad Religionem persî tincntis, publicæq^, participes fimus, fed etiam noftcr fupra memoratus confiliarius Vuilhelmus Grumpa:^ chenfîs,ipfiqp coniundi, nunc tandem aliquando illis grauiflîmis curis fuis, onerei^ ipfis incumbente, ateg, quam nulla culpa fua meriti funt, fed quæ tantum quo^: rundam pacis non fludioforum QC implacabilium ho;« minum molitionibus eis conciliata eft, proferiptione publica libercnturjfîquidem tam Grumpachenfîs quam coniunAiipfi, ad ipem ab inclitx mentionis Cxlârea Maieftate ipfîs benigniflîmefadam, aliquoties iam obü latas^ percommodas optataiqp occaiîoncs emanu dimitf ferunt,nihillt;^ quam benigniffîmx gratix recons dliationem, carimmamc^ in fàcro Germaniex nationis Imperiopacem quxfîueruntatcppetiuerunt,atcç nunc etiam nihil aliud cupidiusue intimi cordis defiderio exlt; petunt Hoccß modo^qux hadenus admodum pericu^ï loix diffîdentixinualuere, e medio tollantur, ob’ quod nos noftro loco ad gratiam veftrx beneuolentix amice,

Vuilhelmus Grumpachenfîs cum coniundis, cum omnis fubmilTionis ftudio,referendam, propenfi fumus paratf Datx GrimmefteinXVI I LD Julq,anno 5gt;CCt

Dei Bcnignitate lohanFridericus Médius Dux Saxonix amp;c.

grNTETi^I COMITIS

EP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SIS SCPI.

T A C f)N T t.ST AT I O QJ^A RENOrANTrn iSquot; conßrmantur qult;t antea narrdnlo in^ dicando docuerat.

NV MER O IL

Os Gunterus Comes Î I Suarcepurgcnfis hoe Chi'rographo noftroprofitemur Slt;: teftamur, pol^uam ante hoe tempus IlIuftnfC IIIuftriffirnK^ generis Pn'ncipem Só Dominum Dn, Auguftiim Du:s cem Saxoniae SC Eledorem SiCc, Dominum meû beni=: gniflïmumjpro fidCj qua excelfitati ipflus feudi nomine deuindi obligatiqp fumus, per praecipuos ditionis ali^ of(^ eonfiliarios ipfius, ÓC per literas indicio fado, üïb^ iediflïme certioremreddidimus, quidprofcriptus, qui nomen fibi vfurpat Vuilhelmi Grumpachenfis, aduer^ fusDucem Eledorem ad nos Gernæ ad filuâ Duringisî earn locutus fit, nempe,cum Dirx Eledor ipfius ÔC îo* ciorum fuoriim,praeter culpam j Capiti Sc vitx infidie^s tur, feiri veile, fe Ducis Eledoris capiti, corpori SC vitx infidias paraturum,nec^ Prineipem Eledorem intra ik lud tempus SC feciituram brumam ante oculos ipfi effuis giendo obuerfaturum elle, Nos autem Rom. Cae^ larea Maicftate Domino nodro benigniffimo ita poj: ftulapte hoc tempore in militiam Hungaricam, ad ope# ram noßram contra perpetuum Chriflianitatis hoflem Turcam conferendum,euocarcmur,SC Deoita volen?!

tc fieri

te fieri poflèt,vtnobisalfquidibiaccideret,hac de cair^ là,vtqnæantea edidiflemus indicanèniuftÿ magis adss hue confirmentur, àC debuimus Sgt;C volinrnus ilia hoc chirographo Hoftro Principi Eledori renouarc, Itcrum igitiir dicimus ninfiurandi loco, amp;nbsp;ficut hoc a me vl homine militari (nifi niniium forte hac in parte nobis tfibiratur)in iure efficaciffimum Sé firmiflimiimad mo;^ dum fieri debet SC poteft, quod fupra expohtx fentenü tiacverba,cum caetcris circumftantijs,ficuteas ante hoc tempus Principi Eledori Sax, Domino meo benignifs limoindicari curauimus, exipfius profcripti Grumpajî chqore proprio prolata audiuerimus, vol um us etiara hoc quoquo tempore, ÔC quandocun«^ a nobis poif ulass bitur, coram Carfare, Regibus, Elec^oribus, Principi^ bus. Sc praeter hos,omnibus hominibus, fateri SC pross loqui, Atep matoris conteftationis caulîà fi'gillum gene^ ris noftri hoc loco appreiïimus, Adum Stolpenae, XI» D, lultj, Anno SCc, L X VI«

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Manu propria, (C

CHir ‘KßSTON^

SIO T iJilNC IT IS ELECTOlt;I(IS SAXONIAE ETC. LEG ATI S DATA. QJ^AE DIPLO^ mAtii inßru^i formA quod inftrumentum quot;pocAnt comprehen/A eïi Gotheij^. J^XJ^II. TSio*‘

. uembris, .Xnno M. ^.LXK

NVMERO III,

In nomine fanftae Trinita#

tisjDei Patris,Dei Fihj^Dei Spiritus fandi. Amen,

L Qiiotl

QiTodnotumfitamp;f tcftatum,’mandato IIlLïfîrifK intrus ftrïflîmiqp generis Principis ÔC Domini Dn« Augufti Duel's Saxoniæjacri Rom, Imperij Archimarfchalli, SiC Elecfloris, Landgraffj Duringiae,]Vlarggrafq Mifniae ÔC benigniflimi, liodiernadie, qux eft XXVIL Nouembris, Anno L X V, prsefentellluftrifli amp;nbsp;Illuftriflimi generis Prin* cipe Sc Domino, D,. JohanFriderico fecundo,Duce Saxoniae, Landgrafij Duringiac QC Marggrafij Mifniae, noftro etiam Domino benigno, in celfitudinis ipfius ans ce Sc munitionc Gotha, Principis Eled-oris confiliartj ÖCconftitutipraefedi, quorumnomina funt, Vuolfius Schonbergenfis ad Nueforgam 8gt;C Knuthanum, prac# fed-us orae montanae fodinarum metallicarum, loachim Robel praefeClus Suinici), QC Vuolf, T iffteter,copiariirti militarium DuClor primarius , Vuilhelmo Grumpæi chcnfîretuleruntfignificaruntc^, hadenusbenc longo tempore tarn literis quam coram ad Principem EleClo:# rem relata efle, uarij generis quaedam, de partim vanis, partim minacibus fermonibus SC fcriptis,qiiac tu Grun« pachenfis contra Principem Eledorem cffunderes,quac tarnen excelfitas ipfius contemflflet,quod Princeps Ele» dor confeius fibi eflet,nihil fe contra te ÔC tuos complw ces^gifle, quod in honeftorum hominum animis acb üerfus ipfius excelfitatem, cogitationesalienas commo/ lier^'oflit, imo in benigniffima tolerantia minus ipfam fecifle,quam fortafle debuerit

Poftquam tarnen ad cxceffitatem ipfius iterum a fidedignis delatum eflet,histe Grumpacheniem non tantum non contentum acquiefeere fatisue habere, fed etiam diferta huius fêntentiæ verba quod proloqtiaris SC fones^cum Excelfîtasipfîus’tuam vitam caputlt;^ petat, ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tibi^

tihi^Prin, EIcc'rorïs rcs notée fint, veile te contra vna cum tuis complicibus Prindpis Eledtoris corpon’ èC viii tæinfidiari,necçtibi hunc vitra tempus, quod inter id, quo hoc esIocutus,ÔCbrumaminterccderet,ante ocus» los efFugiendo obuerfat«rum,PrincipiEIedori necefßü tatemaftèrri,cum de languineipfîusagatur, vt explâ/ cationem declarationem^ tuam habeatjanhocte lo#: cutum fatearis,fie qusehacin parte fît voluntas tua,vt quid deinceps faciendum ipfi fit, Prin» Elector conftiü tuere poiret,cupere(Ç legatos,vt ad hxc fine vllis amha^i gibus explicate planet^ refpondeas»

Ad hacc Grumpachenfîs retulit fignificauitlt;^ fe àudiuiflè,quid nomine Eledoris Saxoniæ ôôc, domini fui benigniflîmi, ipfi, legati huius,ei fubiefitiffime fignis? ficaflênt,ne£çnonpofle fe uereaft'irmare hos fermones fibi offerri adtnodum inexpedatos, mirificos Sgt;C graues, remq? eflè maximi momenti,cum(^ fenèx efïèt pauperss culus, qui abfcg hoc multis magnifié miferqs fie ægritu:# dinibus premeretur , poftulare quidem res ipfius.ad rem deliberandam fibi temporis alicuius fpacium fumera re, vt aliqua copia fe inftrueret, qui ipfi adefïènt, quant tatn fubito habere non poffèt, petere tarnen vt ad com^ municandum cum rjs, quos hoc tempore præfto habe« ret, fecedereeiliceret Id quod legati Eledoriseiper^ miferunt, modo ftatim illo in loco, in quo eum operiri vellent, relpônfîonem fuam explicate ederet,

Cum^ memoratus Grumpachius iteriim corns# paruifîèt, ad ea,dequibus legati retulerant, hoc modo refpondinPrimumfe pcrcepifle quod a Principe Eleas dore hoc eferimirti daretur,quod partim vanos partim minaces fermones, fie feripta, contra excelfitatem ipfisî «s efFudifTet, fecundo loco, argui, fe Principis Elcdoris

L X corpori

corpori SC vitae ihfidiari, ideo quod Priticeps EleSlor, ipfius vitam peteret SCc».

lt; ’ Ad primnm autem quod attineret, peterefe in praeiêntia fubieCïiflïme,vt legati Domini ipforum beni^ gniffimi nomine SC loco ei fignifïcarent, qui illi vani ÔC minaces fermones aut fcripta effent, quae in Priiicipem Eleó-orem efRidiffè perhiberctur,tum fe explicatam ad ea refponfionem editurum, abfcp hoe enim fi fît, nelt;ç feire nelt;$ poffe fe vllum rciponium quod det in fe recL# pere»

Ad fecundum vero quod attineret,idem fe dicere, effè rem pergrauem,imo caput etiam ÓC vitam ipfius at^ tingere, quod habeat rclicfïum pignus vltimum SC pres« ciofiffj'mum, cum omnibus poffcffïonibus Sgt;C bönis fuis pulfusfit,eins feargui, quod Eledoris Saxonix domini fui benigniflïmi, capiti SC vitæ infidiaretur, pe# tere iê fubieCliffime, vt nomen eius hominis fibi edere^ tur, ad quem illa locutus dicerctur, turn fe reponfionem fuam oppofiturum , Principcm«^ EleCforem Saxoniae SCc, ipfoscß Legatos,certo ci hoc credere,fibicp perfuass derc debere, fi ad aliquem hominem iftos fermones a fc habitos effè conuinceretur, non icinficiaturum,etiam fi vita fit ei impendenda, fed non eße hoc nouum,aut hoc anno,vtdicitur,primumfieri, ad dominos crimina de aliquo hoc modo deferri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Ad haccPrincipisEIedorisLcgati Grumpachen^ fi reijjonderunt, quod ad vanos SC minaces fermones SC fcriptiönes attineret,cum omnino qu?c illa fuiiîènt,ÔC ad quos cfFudiflèt, explicari fibi velit, fe de hac re ad Prin, Élcdorem fubieÂ'ffîmc relaturos , neqj dubitarc fe Prin, Eledorem tum ad hxc ampliusaliquid rclponfuiS rum effè.

Etui

' El Us vêro ad qucm ita lo artus clïèt, cum Princcps Eledor ipfius corpus vi tamcÿ peteret, Grumpachenß autem Principis Êledon's res non ignotie eßent, vdlc fc contra,vna cum complicibus fuis, Principis Eletfîoris corporiS^vitæinfîdiari, Slt;c,huius igiturnomen vt e# derent, non fe a Prin. Elecßore vllum mandatum habe^î rCjfèd audiuiflè eumjquid nomine benigniflîmi domi* ni fui Legati ipfi ad eum agercnt,ô^ ad quæ refponfio^: nem ipfius planam poftularent, Nimirum an dcfcriptis aut fermonibusfadisfateretur,8C qui eßet hac in parte animus ipfiuSjôC fi rem de legatorum orationenon re^ de accepiflêtjcuraturos fe vt infuper fuperuacancum ad jnodum ei legendo recitaretur,ne quid ei nd meditation nem confiderationemcp neceßariam deeßet,quod ÔC ita tum fadum fuit,ôô Grumpachio fignificatum, iam ofFirf ctj eius eße vt ad hxc abst^ vllis quxfitis elabendi diuer ticubs plane explicate^ refpondeat.

Ad hxc Grumpachenfisyficut antea fecerat, itcrS refpondit, fc permanerc in priflini refponfi fui fententia, ncmpe de fcriptis ÔC fermonibus vanis atcp minacibus, quae in Prim Eledorem effudifle diceretur (nifihuius conuinceretur ) rem penitu» inficiari* Item^ fe cum hominem videre fibit^ coram fifii,aut ad minimum no# men eius edi fibi cupere,ad quern fcrmones illos habu# iße diceretur, Principis Eledoris corpori ÔC vitae fe infi# diaturum,cum de rebus eius bene ipfi conflaret»

Hoc vero non poße fe nonprofiteri Ô6 proloqub cum contra Deum, ius SC fas, a fidei obfignatae violator ribus, turpibus,SC perfidis facrificis fua ipfi crepta eÇn fent, Sc in earn adhuc horam vfç ab ipfis erepta ei tenea rcntur, Imo caput ettam infuper SC vita eius ab his pete# rctur, cum tarnen inter Dominum fuumMarchionem

L 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;cui.

(ciriadanhosXL, fîdcIiflC opera fiia,vfcp ad cxitum vitæipfîusinferuqflèt,ciim figiUorum vïolatöres ÔC turi«quot; pes popx illi, turn cum tandem veneno dato tolk' curaß: fent, atcç etiam a Marggrafij patre a puero fe educatum fuifle)inter hunc I'gitur dominum fuum ÔC Epifcopum, tranfadionc conftituta,res omnis hoc modo compofita fuiflet, In cuius domini minifterio vnufquifcg corresi ptus fuiflet, etiam fi feudi lui dominum eum haberet, tarnen hoc feudo ipfius nullo modo fraudi efledeberc, huiuiep traniadionis diploma ab ipfo Marchionc fibi fuifle traditum, quod tarnen quo repofuiflêt, noft poflèt recordari, non fi de capite 6ó vita ipfius agerctur, feire fe quo hoc peruencrit, habuifle fealiquid literal rum in ar ce Blaflêburgi /inter eas an huius etiam tranû adionis diploma repofitumfaeueriGaut quo illud vna cum caeteris peruenerit^fe nefdre^

Se vero de hac Sigillofragorum turpiumi^ poparum petulantia ÔC facinore, legitime 0^ iufto modo,primum apud fuprcmum magiftratum, Caelà, Maieftatem, po?« ftea ad fecri Rom, Imperij Eledores QC Principes, fub^ iedifiimcqueftumjÄvt benigniflime ipfi fubuenires» tut, 0^rcfpedusprxftarctur, demiflèfuppliciter^ pe^ tiuiflèj Imo infuper in annum vf^ duodecimum hanc cauflamaduerfus illos in iudicio Camerx xgifle, etfi autem initio ei bona ijpesfäda eilet, tandem tarnen ad^ ueriärix partis iuXjfigillofragorum turpiumeç poparum falfis delationibus, omnia fuiflè non tantum proftrata, fed commeatus etiam in Imperio fidem ei nCgatam, itacpcoadumfe extra Imperij fines in Galiiam vt conss cederet,00quarn$interea temporis, poftea etiam, RcgeGallixS^c, alfjs^ eximix potentix Dominis im tercedentibnsj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maieftatem, Eledores 0^

Prin;«

Principes làcri Rom. Imperrj, de ftibfidio Si pfotcdioc nefubiediflime segcrit, amp;nbsp;hæc petiiieritu'mo Regiam dignitatem TegniGallid peculiaritcr etiam quatuor ad Rhenum Eleóloribus per literas eum commendafïè, hofcß ei recepifle, vt excrcitum, qui in Gallia mihtalTct, quemq^ ipfe bene rctinere potuifTet, dimitteret atcß difliparet, fc ad æquitatis cognitionem caufla ipfius vt perduceretur. Si ad fua vtperueniret, operam collatu^: ros. Item fe Csef.MaieftatijEledoribus etiam ÔÔ Princii pibus ßcri Rom. Imperif, pleniflima copia fada,rem permifiiîè, quamcunr^ Maieftas ipfius*, Imperijt^ Ele^: dores 6C Principes, fententiam effènt laturi pronuncia^ turit^, xqui bonicç fe fàdurum, Ad hæc nullam fe græî tiam necç relponfum confcquipotuiflê,nifî ad aduerfa^ rios fuos illos figillifragos inhoneftosc^ popas culpam deprecareturjhoc verôlè nullo vn^ vitx fux tempore fedurum, fed potius fenile caput fuum abripiendum præbiturum, imo cum his ne habitaturum fc quidem vitx fux tempore, ficut ÔC filio de bonis fuis concelTeü rit,ÔC hæc ci tradiderit,

Cum^ hoc modo a fuis bonis prorfus miferabifiü ter iniuftc«^ abclïc atc^ exulando vagari cogatur, fuas qucj ad L X.M. aureorum, confumere necefïè ’ habue^ rit,quam pecuniam aliqua ex parte ex ftipendtjs eorum Dominorum, quibus opera fua inferuiret, accepilTet, Atcpctiam caput ÔC vita eiustuta non elTet, (adquam rem propri] ipfîus cognationcqt proximi confanguinei fideliter opéras fuasconferrent ) his igitur fc cauffis Ç SC tarnen de iure etiam prius edodum ) impulfum fuilïè vtfcifcitaretur, anqiripcr vim ei fua eripuiflènt, cum poft multipliées adiones fuas,.amp; quæcunqp a fe detulifä fet,omni tarnen ope deftit«eretur7 boy igitur an vim “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra

contra vfurpando vlaïci cï liccret, hoccç ei, qwod h’có: ret, adiudicatiim, S)C a militaribus qmbafdam coftfilia^ rijs fuafiim fuiflê, irac^ ad rcpugnandum fc parauiflèjio minumt^ copia, qui partim a Principis Eledoris pri* marijs dtidoribus vt Staupicenfi,ad eum miffî fuiiîènt, inter quos ctiam Carolouiciits ex Principis Eledoris cubiculartjs miniftris ( aut fi qua alia.cft curatio huius ) fucritjfcinftruxifïè, oppidumtç Vuircepurgicum oc:« cupaflè, nihil tarnen ie aduerfus hoc hoftiliter fufciperc voduiiTe, cum caulîàs tarnen, cur aliter faceret, habue^ rin

Quod autem in ipfum conferatur Epifcopum Vuircepurgicum a fe tormento intcrfecflum eflc, aut ab ipfo vt tormento interficcretur curatum, hoc non efle fedum, fieri fibi in hac parte iniuriam, 0^ fi maxime hoc ita fadum fuiiïèt, Epiicopum ilium hoftcm fuum fuifis fe, qui non fecus quam ipfe vnius ex nobilitate filius fuifleu

Cumtÿ hoc modo, vt commemoratum eft, ab omni ope deftitutus eflet, 8C exulando vagari cogères tur, necß in his terris protedionem reperiret , beniss gnum Principem ÔÔ dominum fuum, eum qui præfens ibi adeftèt, ex benignitate ( cum hoc quidem celfitudo ipfius, non minus quam Principes ÔÔ domini plures ieu ciflent, negare ci potuiflet, in primis hanc ob cauflàm quod cclfttudinis ipfius domini patris felicis SC laudatifis fimx memoriacyin fuperioris temporis bello adueriarius fuiftet) protegendum recepiflet, ideo potiflimum quod celfitudo ipfius fcirct, a Caefarea Alaieftate benignifli^i me ipfi ipem fadam ,ncgocium ipfius in conuentu Im# perij inftante adexitumperdudumiri,felt;^ uiciflima fefubiediflinjcdetiiliflc, repromififleq^, interea tern# pori«

pons pacifïCLini fe erga omnesprxbiturum.

CiiJod fi vero in illo conuentii negodum ïpfîiïs nondum confiçcretur, neep res componcretur,tnm fibt rcmDeoenêpermittendam, ÔC videndum, quid feni gt;pfi ÔC confeda xtate homim', qui fexagefimum urn an^ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num ingrederctiir,feciendum eiïèt atnplius.

« Qiiod vero dc Principis Eledoris Sax. amp;c, rebus ci conftare diccretur, hoe fibi mirificum ofièrri ad audiss endum, Nunquam enim fe cum Principe Eledore fuif: fc, quomodo igitur de rebus huius fcire poflït,multo etiam magis mirificum fibi cognofcendum o{Ferri,quod mifellusipfe, confed3clt;^ setatis ex nobilitate vnus,cui omnia fua erepta cflênt, èC qui exul vagari cogatur, PrincipisEledoriscapitiÓC yirx infidiari diceretur,o* mnino hoe multiplicis in ipfo ftultitiae opus fore, fec^ in in co,quod antea dixilïèt,perfeuerare, tales a fe fermo«: nes halîitos, quodcp hac in parte in ipfum conferretur, fe prorfus inficiari, nifi quod fecerit, conuincatur, muk to minus fePrincipemEledorem fibi inimicum expe#; ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tere, fed orare fe legatos pcramanter, vt hoc nomine fe

apud Principem Eledorem excufarent, plus enim qua fatis ab adueriârijs fuis figillofragis turpibufœ homink bus ÔC popis tantumt^ negocij afferri, vt Illuftris mentii: onis Prin, Eledoris, aliorumt^ dominorum complurk urn facile poffit obliuifei, imo vere fe affirmare,malle fe tarn Prin, Eledori quam altjs compluribus Dominis, manus fuas fubfterncre, quam contra hos facinoris alû quid aggredi, fei^ iam efle prorfus confedum aetate fe^: nem, qui praeter pacem nihil expetat aliud, atep vtinam nemo prorfus eflèt, qui quam ipie magis de common uenda pace cogitarct, turn optimo loco ftatu fore o:# mnia, fe domi manfurum eflè, QC ad fornacem defideii:«

M do poinis

dopcmispmfq^jamp;'quscDeusalialargiturus effet, tor* rendis vacaturum.

Sed hoc verum eflè,fupcriore tempore fê ad Prin« Elcdoremfubiediflîmeaegtflepetrjfle^jVt Iiteris fuis cum Cxf Maiefîati benigmffîme commendare vellet, quo fua, fient commemoratum eft, recuperare poflêt. Ad hoc ei rcfponüjm fuifle,fi omm'no Pn'n, Eledoris fi teras expeteret ÔC habere vellet, parum ipfi has commogt;= daturas, de quo ad Ducem Erneftum Brunfuicenfem fubicde queftus fuiflèt, perrexiflè^ petendo, vt hic ei commendarionem a Prin. Eledî-ore impetraret, fed eiufi: modi ferclponfumaccepifle, vtare defiftendum ci ftie* rit, orare tarnen fe Legatos Eletîoris perofRciofe ,vt ad Principem Eleëî-orem ipforum etiam fubieÆflîma pe* titione hoc conciliari iuuarent, quo Illuftriff mentionis, no fier benigniflîmus dominus, fi omnino ad exulem ip* (um hac in parte iuuandum opem fuam conferre nollet, ne faltcm fe impedïret,

Miferandumtç eflè contra fe, S)C inprimis aduer# ftismiferosillos quos in oecupando Vuircepurgo fe* cym focios^ habuiflèt , hoc tempore, banni nomine in quo ipfe eftè diceretur,vt procedatur, inftitui,ficut Ge* orgius Geus, ÔC altj plurcs hac de caulîà in captiuitatem redadieflèntjin^ ea detinerentur.

An non Epifeopi antea etiam bello petiti funt,vbi tum proferiptio P Nonne D ux Henricus ßrunfuicenfis èCct bello petitus eft, quaetum fuit fada proferiptio f. Item quid fiebat de ciuitate Rubeaquenfif fi'militen^ cum elauftra Älpium oppugnata expugnata^ funt ï* Imo quid fiebat deEpifcopo Milhico, quando Carolo* uicius cum ïatis acritcryexarat, Vbi titm profcriptio f TaJia exempla multo adhucpiura commemorari poamp; fent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pecutf

PcAiIiaritCf anrcm Borens rcfpfciatur, quid de ipfo fiat ineo ncgocio,quod cum Marggrauio Johanne ôfG habet. An non contra celfitudi'nem hums omnia, quae légitima fucre,in iudicio Camerae obtinuit,et vbi tarnen jam fit executio aut profcriptio f

Vt tarnen hate ita fe habeant, fe quidem ÔC ipfum non multum hacc curarere, neep magnopere his come moueri, fi tarnen ex nobilitate qui funt (_ ex quo ordine ipfi cham legati efTcnt) hoc ferre poflent, vt fua alicui per vim eriperentur, id fe alqs permittere oportere, de fe uero facere non pofle, netp huius rei obliuifci, Atep VOS etiam h,’ is liberos, qui aut iam fertafle funt Do^ minorum al orum miniftri, aut erunt deinceps, ad^ uerfus quos i ;i poflet, vt aliquando fufciperctur fimiss Ie aliquid ci, quod iam ipfi accideret. lamdudum enim patere manifeftum^ efle,Dominos in toto Imperio hoc ftudcrc,vt nobilitatem opprimant,modo enim vni mo^ Iam aliquameripi,altericauponam, tertio filuas QC ve^ nationem,

Rema eflè omnino mifcrabilcm, quicquid vbicp fecinorum fiat, ea in ipfum omnia conferri, vt qux ab ipfb aut fois patrentur, Nam Staupicium etiam prii= tnarium ilium Dudorem,ante aliquod tempus fibi rctu lifle,ad HIuftrifiTmcntionis Dominum ipfius Eledorem Sax. a fide dignis delatum, quod in filua quadam prorss fus fibi ignota,amp; de qua multo minus feiret vbi locorS aut terrarum fita eflèt, Prin. Eledori ftatione habita in* fidiatus diccretur, de quo fe ftatim ad Prin. Elcd-orem fua manu fcriptis literis fiibie^ffiffime excufafict. Item fimili modo fe infimulari molitionum cum Petro Oxo amp;nbsp;Lotharingia contra Daniam fufeeptarum, de terra Holfatix occupanda,

M i Imo

TmoampKusfeihfimuhndó grairan’jquod opcm ßiam contublïet ad équités, qui Roftochium occupa#: rent, feditiofe colHgendos, Quæ omnia coram Deo omnipotente tefte, violenta infimulatione in ipfum con#: ferrentur, fibit^ in omnibus inïuriam fieri, necß enim haec fe feciflè, necp facere velle -, fed fe vt actate 06 annis grauem, pacem fibi cum omnibus expetere , fieriqp de ipfo, quod prouCrbiumTeutonicumhabet,qua parte humihma eft vnumquemcpfèpem tranfilire ucUe. In fumma, fe Deo 06 tempori hoc infortunium fuum per#: mittere oportere, Atcp concludendo, fe, quod iam fæ#: pius commemoratumeflêt,repetere,de crimine de^ fcrmonibus de quibus rclatum eiîèt,ô6 quxaPrimEIe# (flore iam per Legatos ipfîus in fe confetrentur,rem to#: tam fe prorfus inficiari, nifi omnium con (inceretur,pc#: tere^ feadominislegatisperoffîciofe , vt apud Illuftris mentionis Dominum noftrum benigniflimum fubie#: difïïme eum cxcufarent.

Cum(^ Vuilhelmus Grumpachenfis, in co, quod-adtalcmmodum edidiffèt permaneretô6 acquiefceret, mandatoIUuftrismentionis Domini noftri benigniflî;5 mi, haec omnia per me infra nominatum Notarium Gcffo foliorum diplomate comprehenfa funt,fcribendo:s-que, Jiluftris mentionis Domini noftri benigniflïmi confiliartj nobiles, quorum omnium nomina fupra ex#: pofîta funt,afFuerût,qui ea omnia ex Vuilhelmo Grum#: pachenfî ipfi audiucrunu Acftafadacçfunthaec omnia in arce Ô6 munitione Gothana, Anno, die, loco Ô6 prac# fcntibus ijs, vt fupra perfcripti im eft,

Huic diplomat! poftea Notarius Eralmus Nicius nomen Ô6 autoritärem fuam fubfcripfît, Ô6 qui eflèt,qua conditione,ô6vbidegerct, Ô6vnde euocatus ad hanc operam

opcram vcftiiïëtj quodcß mandate IIIuftr/fE Pnh. E/e^ dons jpfe enam vna cum rcKqin's fiipranominatisJn's ©mnibiis, interfm’flèt, atlt;^ ex Grumpachenfis ore airdt^ udlèf,Item diploma hoc, quod confeciflêt, in quot folia fenbendo redegiflet, quodeç omnia manu fua opt» cum fide perfcripfiUet» Hxc igitur omnia , exprelïà fubfcriptioneprænominisôCnominisfuijôô figno No^ tariatus addito, feiens confulto^ teftata fecit dC coniii-ii mauit, forma 2lt; modo quo fieri folet S)C debet. Itcm^ manus fuse fubferiptione teftatus eft hoc exemplum cû Archetype eo, qui Prin» Eledori Sax» traditus eft, per omnia congruere, Slt;c»

TTiJNCITIS SLECTOT^IS S^X. ETC. XU) Dl^CEM lOHXTT-'EKlDEVilCVM: HEMJNITER SCRIPTAE LlTE-gt; cumfiÿiificatione indicia Comité Suarcepur^en= fi editij (^ucedatue fuere die, X nbsp;nbsp;Febr.

•; f ^nno.LXf^L

X

POST CONS VET VM E X O R* dium compellationem, qua inter fe utuntur,

Veftra beneuolentia bene amïce^ nouit, quomodo nuper ad Vuilhel« mum Grumpachenlem confiliarios ÔC legates noftros mini, eum(^ in veftrac bcneuolentix praefentia compels

M 3 lari

îariairaiterimus, Nempc, cum ex fide dignis cegno^s uiflcmus, prxter multiplices alios fermones ofFenfioi: num plcnosab j'pfo habitos, has eti'am voces contra nos vfurpaflc, fe capiti amp;nbsp;vitæ noftrac infîdiaturum,necç has infidias ipfîus cfRrgicndo ïntra l’ilud tempus amp;nbsp;brumam praeteritam nos obucrfaturos cfîê, fiquidem nos ipfius focïorumt^ caput 6C vi'tam pctcremus, Hoc igitur fatc^: rcturnean minus, quodcp turn Grumpachenfîs inter cxtera conhliarij’s noftris reipondcrit, inficiari fe fermo* ncsillosa fe habites, nifi horum conuincerctur, querns admodum 2lt; caufla ei a nobis horum nulla praebita fu^ iflèt,

Neautem,B» V,inprimis^ Grumpachius, exi#: ftimet, hæc non ita ad nos autoribusaliquibus peruenifs fe, ïegationêue illam de fufpicionibus nudisjnulloq^ ar^s gumentoextitiflê, vcftram beneuolentiam amice cats: lare nolumus atep in prxfentia ei indicamus Generofum /toftrum diledum fidelem^, Gunterum Comitem Suarcepurgicum, pro fide, qua feudi nomine nobis des« uindus eft,hoc nobis fignificaiïcaperuiflè^,hoclt;^ ita fe habere profitetur, ÔC ficut ipfc ad nos fcripfit, Grumpa# chioperErncftumMandesIoenfem,0^ Afchum Hol# lenfem non ita pridem indicari curauit. De quo B, V, amice intclligit, Grumpachium Comitis teftimonio dciermonibusillis habitis conuind.

Cum vereinter, V«B. nos ÔC caeteros Eledores QC. Prindpes, conftituta pada hxrcditaria, in qux ve# ftrabeneuolentia vna nobifeum Naumburgi ipia co# ram iurauit, in mentem nobis amice reuocamus,in qui# bus diferte cautum eft, quod corporum amp;nbsp;facwltatum, terrarum ÔC ditionum noftrarum operas àC opes confe# rendo, mutins auxilijs dC confiltfs alter alteri adefte,nefp alter

alteralterum hoftilitcradoririjvnufucaltcrum vHa de cauflaIxdcre, lædiïiepcrmitterc debeat, Neue ex nos ftrisaliquis,mintfterqp aut fubditus, fiiïc in noftrts fine inairjs terns fedem habeat, hoc vt fa mt, vUo modo eis concedere, Vnus ctiam altérais hoftibus profcriptis prxdoiubus in fol's terris, arcibus,oppidis SC ditione feiensconfolto^ fedem receptumue nc concédât,tue tofue præftet, protegat, aut uHo modo communication nis, fubleuationis, opis confilijue quiequam praeftet, aut impertiat. Neue per terrarum foarum loca ea, quib, cohiberi poteft, tranfitum ei dam palamuc concédât, fuifoe vt hoc faciant, vUo modo permittat, commeatum etiam neprxbeat,autpræberifinat ÔCc, Grumpachius autem de capiti ÖC vitac noftrx hoftiliter infidiando, eos, de quibus fopra commemoratum eft, fermones protun lerit, nihil prorfos nobis ambiguitatis facere volumus, V, BeneuoL hac in parte pro languinis propiimua cogn natione, confiderationeej habita Caçfàresc in Grumpan chium proferiptionis editac,00 quod tantum in pacis pun blicac violatione hæc aduerfos nos fufeipiat, hanc^ fibi negocij, quod riobifeum habeat, caufîàm exquirat, his igitur de cauflis perfoademus nobis, veftram' Benen notea, quae pada haereditaria poftulant, ÔC insac quum eft fieri,praeftituram cfle,id quod QC ad Beneuot V, in prxfentia amanter agimus, vt pro iUis paeftis' haen reditarifsnoftris, protj pacis publicae in’ facto Impenj grauiftimarum pœnarum comminationcm cömpledên te conftitutione fandioneep, in hac parte fe gerat atep exhibeat, contrat^ Grumpachium (eueritatis debitae animadiierfionem fufeipiat, quo intclligamus Veftrac B, ilJas cruentas minas ipfius , confilforum^ aduerfus nos audaciam neutiquam placere, inep pcriculo noftro auern

aucrtendo , quod agnatum ÄT padonim fiæfcditario:^ tum confortem fàccrepar eft, refiC fedo, cam^ fidem præftet, quam Bcneuol, V« anobis in fimili re expcda^ re vellet, ¥♦ Bencuolentiac nos viciffîm ad amoris QC cognationis erga vcftram beneuolentiam officia omni voluntatefumusparatt, pctimiistç a V,B, vt beneuole finecp mora nobis refpondcat, Datie Drefdae, XV»D» Febrirarij, Anno LXVI

‘/(ÆJ'TON'y/O quot;Dreis JOf HAN:Fi]^I!DE1{^ICr, SFIPE.

niORES LITERAS P quot;K 1 M. A, DATA fo. Feiru4: Anni. LXVI.

B,

POST VSITATAM INGRES, j fionem amp;nbsp;cotnpellauoncm,

Veftræ beneuolentiae lite#

rae datae DrefdaeXV, die menüs huius, X X, die poft nobis redditæ fncrunt,eas(ç refignauimus per omnia quac compleCtiintur perlegimus, atep ex his cognout. mus, quid, V,B. noftri confiliarij ÔC diledi fidelis Vuilx helmi Grumpachenfis cau(Ià,lt;um arnica commonefa^ cîione de inter nos vtrinqj intercedeniibus padis hacrc. ditarqs,ad nos amice agat.

Amice vero recordamur, V. B^non multis ante eïapfis diebus quofdam'cx confifiartjs ucftris ad hanc rem conftitutos atep ablegatos, ad raemoratum Grum.

pachenfem.

pachcnfem,fcfmonum quonrndam grairnrm cauflâ.qin ex ipfo ad V* B, pertinentes, auditi fuïncnt pcrccpti, tnifîos fuifle, itennÿ quid hic tUis ad hæc viciilim ress (jjonderiL Atc^ amice nobis perfuaferamus, V« ß, ijs quxmemoratus Grumpachiusprotuliflct,quodqp fer^ moncsillosadVfß, pertinentes a fe habites nullo mos« do feteretur, locum conccfliiram, fidemq^ habituram, ÖC fulpicionc parum benigne concepta ipium liberatu« ram fuiilc, Etfi enim V, B, in fuis literis, indicis ad nos, Comitis nimirum Gunteri Suarcepurgenfis, nomen cdi£,at(Ç ita cxiftimat nominatum Grumpachenfem huiusrciconuinci,ne(Ç hoc etiamnon ita habet, non ita pridem miniftros noftros Erneftum Mandesloen^ fern ÔC Afchum Holleniem ex Comite accepifle,fermo ncs ipfum tales ex Grumpachio audiuifle, id quod tim ei per literas fignificarunt, Non pofltimus tarnen V, B, amico afFcdu caclarc memoratum Grumpachen fern literis illis indicatam Comitis Gunteri audacem vanam delationem grauiflimc ferre, neep vllo modo res minifeendo recordari poteft, multo minus fätetur, illds a fc fermones, de quibus Comes cum apud V» B» detiw lit, ad ipfum prolatos, Atep nos etiam noftroloco, inpris mis ex ijs, qux ipfe nobis iubieÆflîrne retulit,nunc eti«: am indubitato nobis perfuademus, ficut nuper etiam Grimmcßcini ad nos excufandum V» B, legatis {ignifiü cauimirs, ne fi taceremus apud V, B, in liifpicionem veniremus, tanquam homines eos ( cum tarnen nun^ hic animus nobis aut voluntas hacc noftra fucrit, aut ad? hue fît ) hac ipfa de caufla feientes foueremus, vt V, B, capiti ÔC vitae infidiarcntur, hocigitur nunc etiam indu^ bitato nobis perfuademus memorato Grumpachio tali inlmulatione cetto iniuriam fieri, cum fermonis QC oris

N tarn

tam cum cfîcinconfidcrati QC profufî, qualium Cornes Gunterus eum efle V.B» inforniaint , hacflenus non animaduerterimus, fed multo potius confîderatiorem modcratiorem^ perfpexerimusamp;f cognoucrimus«

Cum igitur hæc res inter memoratum Comitem ÔC Grumpachium adhuc quidem dubia fit Grumpachij« iifi^ rem, vt didum eft, non fateatur, neep et ram huius conuitftusfit, 06 V,B.vtintelligentia excellensjper fc noïiit, vnius hominis iermone folo non eftè nitendum, protj his reminifei non poflimus contra patfta hærediü taria, quod ad ipfum attinet, in hoc non piano negocio nosegiflèjHis de cauftis amanter petimus, vt V» B, huius negoctj circumftantias QC conditiones amice cons: fideret, dC. quid memoratus Grumpachius his referenss do opponatprius cognofccrcne grauetur, Nosc^ a cons cepta, quod ad mentionempaeftorum hæreditariorum attinet, fufpicioneliberare , nobifi^ propter omnis ges neris cauffas,inprijmis autem pro propinquitatis qux ins ter nos vtrintç inter cedit.coniuntftione.hac in parte a* miceparcere vt velit, id quod a B, V, amice nobis pos licemun nbsp;nbsp;nbsp;Hoc veröde nobis beneuole recipimus,

ad Grumpachenfem hoc nos atfturos, vt apud V* B. ita vtresipfius poftulat,literis fc quamprimum defendat, prorfuscß confidimus,jY*B» rem tu aliter fe habere,tans tumlt;^ cognituram, vt intelligat Comitem in co quod nimium eft peccare, amp;c, hoc viciflim V.B« amico ftus dio cadare non voluimus,fumufqp ad officia beneuolen tix ei praeftanda omni tempore propenffi Datae Vuimas riae X X» D, February, Anno, M, D. L X V I,

Dei benignitatc lohanFn'dericus fecundut Dux Saxon. Landgrafius During!« Marg-grafiusMifnix,

Io, Frid. Mcdius*

‘D^CIS JOHAN F^rOE'.

t(ICI T^ES’fON.SIO SECrKTi^,

xxril. rEBKrJRII. M.D.LXri.

c

POTT INGRESSIONEM ET COMPEL, lationem vlïcatam.

Quid V.B. nuper ad nos, Boflri CQnfiliari'i amp;nbsp;dileéli fiddis Vuilhelmi Grumpachenfis, ôcT fermonum quorundam graunim cauflàjqirideV« B,exipfo auditi perceptie^ mifle di^ cantur, ficut Cornes Guntenis Siiarcepurgenfis eum apud B, detulit, fcripferit amicec^ aegerit, nos etiam quidVf B, viaflîm amice refponderimus, V, B, fine dubio amice fibi in memoriam reuocare poterit. Pro qs igitiir non potuimus faccre, quin memorato confiliass rio noftro Griimpachenfi figntficaremus,qu3eV,B,fe ex memorati Comitis indicio graiiiter in ipfo ferre often^ diflèt, vttantomaior ci caufiàafterretur feapud V, B, exeufandi, ciim vero in eo nunc etiam firmiter pcrfeuci: ret, taies fermones, aut verba de V, B, eiusmodi, fc ad Comitem non vfurpafle, neqp vn^ taie aliquid vt facc:# ret animo fe, ôô mente concepiflè, ficut hoc V, B, de addita ipfius fummiflà narratione atc^ exctilàtione exs plicatiusÔ6melius,tantumepex hac cognofcct,a me^. morato Comité his omnibus in Grumpachenfem nimi^ «m conferri, parum^ hune ab ipfo benigne traóhri, 8C decuillet fane comitem priusiplum defe in memoriam' N 2 fibi

fîbi revocare, fi omnino tantum confcientix bonx in fe ftudium effc haberi volirit, ne fermonesillost quos tas men Gnimpachiusa fê habitosnulfo modofatetur,pes m'tufç fados infîciatunV* B, non patefacerct, Ipfe tur de fe prius vt recordaretur, ÔC quæ fuo loco, quod ad V. B, attinet, cum non honorificcnn'flîma mentione huniSj protuliflèt, de quibus Grumpachenfîs in fuis K# ten's, V« B, fîgnifîcat, ea l'gitur iplàne tacuiffet, qua de cauflâ fine dubio,V, B, cui abfqp hoc de Comitis hu^ ûïs rebus conftat,de hïs omnibus cogitate fdet,

Hacc igitur cum ita fe habeant, amice a V.B, petis mus, vt memorati Grumpachenfîs fubiedac excufàtio^ ni benigniffime locum dare fidemt^ fribuere veht,ncue quo minus erga hune benigne affeda fit, commoucri fepatiatur, autalienaab hoc, détérioré eumapud fe lo^s CO eflè fînat, fed maleuolentix fuipicionc eum libe^ ret,

Itemqp in præfentilmpertj conuentu, quando de ïnftante negoerj ipfius compofîtione verba fieri debe^ bunt, ( qiKim vna cum cauflàc fux confortibus, a Rom» CxC Maieftate, noftro benigniffimo Dómino;veftra(^ bcncuolentia, 0^ cartcrisEIedoribusamp;rPrincipibus (àjlt; criImpertjjpro relponlô quod déditbcnigniffimo,fub:3 iedelperatfibiqp perfuadet) hanc igitur turn vtinno^ ftram fîngulàremamicamqp gratiam,nobislt;^ gratificatt# di caufla; beneuolenter conciliari iuuet, quo tarn ipfe quam confortes huius ad benigrtiffimxgratix reconciss liationem, omnispacifici flatus Audio âC huius concilia andi cauflâ, peruenire poflint; necß fuae opcrae parcerc, fed’hoflrae ipfum bencuolac commendationis huius frudum benigne percipcrc fihat, ficut hoc de V» B, iniccnobispolicemur,fiimuslt;ÿ gratiam perquam ben neiiof

nciiolcntet amp;nbsp;ftudio/èrclaturi, Datae in munitione nósü ftra GriniTneftcim D» XXVII, Febrtrar, Anno, MDXXVI

Dcibenignitatc lohanFridericus ' fecund,Düx Saxo.Landgra, Duü ringiac ÔC Marggrafius Mifniæ, lohanFridericus,

‘P'liINCI'PIS eLECTOTijS

S^XO. ETC. 1(^E S C1t^l‘PTÆ

^HASLITER jIE, D'A.T AE ß E R R E V T H k

11. S), 2^arty ^nno

s, D,

POST V S IT A T‘V M t exordium,

Veftræ bcneuolentix lites raSj XXVII, die Februari,' Gnmmcftcini datas, acccü pimuSjSt^quidV, B, quodadVuilhelmiim Grumpæ« chenfem attinet, proférât, cx his percepimus, Ciim ves roante,V, B, de noffrohac in parte animo amp;^'volunü täte amice certiorem rcddidcrimus, illam quamGnimtf pachiusexcufationemfui haberi vult, vt quac nullius precif fit, mittimus, fiquidem Comes Suarcepurgenfis Gunterus adhuc in co firmiter pcricucrat,iè:Grumbaö chenfem conuidurum; quod illos ferm ones pro tule rit, ÓCquodresitahabeafpIanum fadurumeflcjficut etis

N 3 am per

am per cos exnobilitatc,quos ad citm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Grumis

pachenfi fignificari curauiuQjjare iteriim de V-B.ami:« ce hoc nobis poheeri voliinnis, ^7^ B, hac in parte pro eo quod proxime fcripfimus ÔC peti'ui'mus, qux inters» cedentibus ei nobifcum pa d'is haereditarqs,lacri(^ Impe rij dcpacepublica conftiturioni, congruafint, pracftitu;« ram effc, eaiç in re prçpinquitatis ÔC amicitiæ afFedio#! nem ( quam, V, B, a nobis cxpedaret ) V, B« re dedass raturam« V» B^ viciflïm gd beneuolentix offida .pracss ftanda ftimus voluntate parata, Datx Berruti, V11. lt;t Martij, Anno, Sde, L X V L

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deibenignitate Auguftus Dux Sax,

Sa, Rom, Imperij Archïmarfchal, ÔC Eledor, Landgraf, Duringiac, Margs« grafius Mifiiisc, amp;nbsp;Burggrafius Mags« depurgi, f t

‘DVCIS JOHÀN 'f^T)^^ ri^ICI ^lt;D HAS lt;}f^ES'POHSIO - - ’ .mX’Z/ƒ. Mart^datA) Annoj f

K

POST INITIVM SOLITVM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Quae proxime ex hoe loco ad, V, B, fcrïpfimus,ad ea,V, B.relponfionem VII, die menfis huius ‘Berruti fcriptam,hen vefperi accqpimus. Si qux compicditup perlegimus, atep ex ea, nonnihil qutdem hoe alienius ducendo , cognouimusj V, B, t . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confilia^

fonfîîïarrj 5c dilcâi fîdelis noflri Vuilhelmt Grumpa?« chenfîscxph'catænarrationi ÔC cxciifàtioni ad ea, qU3C Comes Guntcfus Siiarcepurgenfis infimulando in ip^ film contnltt, noflraec^ pro hac ad, B. V» pro ipfo ami^ C3C interceflîoni facflae, locirm fidemc^ non tnbnere, cum(^ V* B, niratorum pa(floriim neceflîtudinifc^ fra«« ternæ h3creditari3e,qii3e vtrinlt;ç inter nos intercedunt,ÔC in ßcro Imperio de pacepublica conftitutionis, itcrnm mentionem fàciat, Grumpachinsautemî cui V« B, teras vna cum feuera fignifîcatione proponi curaiiimusî minus qiram nihil connteatiir, fe quorinn infimulatus fit culpa tenen', neqj horiim adhirc conuidus fit, quem^; admodiim habet fcriptiim ipfiiis, quod hac de re fubies: tfle ad nos ufiirpauit, cuiiis exemplum his literis adiunsJ (flurn, V, B, repcn'et. Non polTumus nenunc quidem apud nos decerncre, quid aduerfus ipfum aliud aut anv plius, quam hacflenus a nobis fatflum eft, fufcipere aut præftare debeamus, præfertim cum V» B, ipiâ fciat* quandoaliquisab altero'infîmulatur airt accufatur,6ô id cuius infimulatur ab illo negatur, turn acculâtori in^ cumbcre,vtde quibus alterum infimulauit,eo modo qui in iure fufficiatj probet planumqp faciat, incß incetsi tis ôâ dubtjs rebus accuiâti inficiationem tantundem valere, quantum accufatoris affîrmatio infimulatioue potefti

Qiiod fi igitur Cornes Gunterus, autalius aliquis Grumpachium in ius vocando adionem ei intendcre hoc nôminc,eum(j reflïmonqs conuincere cogitât, oß« ferimus a nobis, nos hoc praeftituros, vt hic ius SC iudilt; cium fubeat, iperamus etiam netp V, B, necp alium quenÇ,quicuncp etiam ille fuerit, fàdurum eflè,vtpræ^ ter hïcc,quae îcqua SC iufta a nobis ofFerimus,ad amplius aliquid

aliquid fiifcipicndiim nos vrgeat, aut aliénas de nobis cogitanonesconcipiendoapudanimum fuum quæfituss nim quo nrrc nos commoucriinon patianiur, in mint* flrosnoftros, qui iuris cognitioni fe .ofFerunt, neep de ..quibusinfîmu!antur,adhuc teftimonqs conuidi funt, ad vanas taies interlt;^ fenon conientientes relationes, graurter aliquid ftatuendum, aut ab animaduerfionc exequenda vt aduerftis ipibs agere incipiamus. Amice# que petimus ne hoc inhumanius a nobis accipiat, 5C no^ minatum Grumpachenfem nunc etiam fulpicione, quâ de ipfo animo alicno concepit, vt liberate vclit, beneuo# lenter«^ animo fuo confiderare, decuiflê tarnen Comi^ tem Gunterum vt feudi nomine nobis obnoxium Co^ mitem, noftrarum^ terrarum incolam nobis fubie:^ dum,neconfiliarios5C miniftrosnoftrosad V» B, non audita neep cognita cauflà ( fîcut etiam Grumpachius confidum iCrimen huiusprorfus non fetetur, neep^eius hadcnus.eftconuidus) deferendo grauare criminis« bus taIibusadV»B,animum informando» immeritam eisalienationem conciliare, Quodycftram beneuolem: tiam viciffim bencuolo affedu cælare noluimus, fuj: mufîÿ ei ad beneuolentiæ officia praeftanda voluntatc parata, Datx lt;Grimmeftein. JX 11 !♦ Martij, Anno M,D,LXVI,

Dei benignitate lohanFridcricus fecund;amp;ux, Sax, Land, âCc,

lohanFnderkûs M,

CJTI/ eL E CT OT{IS 'S^;^XO. E'^TCA:3iiE.S'^0NSI0 ^!ü

H A S D. X X J x.'-ii A'i r, A'NNO £TC.

M. D. L X r L

F, 'post INGRESSIONEM ' f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vfitatam,

'C

, Veflra Beneuolentia amice rccordari potefl:, quid fnpenons Marrff dic X 11 !♦ Gn'mmefteino ad n.os Grumpachtj cauflä fcripfêrit, nempc ,quod V«B.'ahenius’vJfum fuerit nos ijs qux Griimpachius ad fe cxcußindum protuliflèt, veftrxtß Bcneuoh intercelïïoni',locum fidemc^ non tribuerc, quod(^ ad V^Buuratorum vtrincp pa(n-orum ÓÓ neceflw tudims fraternaé bæreditari'orum i paciflt;^ publicae noA mjnie^contraiGfvnipachiumagcrei awt horuna nomÿie quot;nbsp;V» B. appellate non poflèmus, cum cuius rei a ÇomKC' Guntcro Suarcepurgenfiinfimularetur,'cius non.èflèt COnuilt;Sus, An vcro talc ah'quid a ueftra beneuolentia ad nos fcribi aequum fit, Sgt;C m cur alienum ducat grauw terue ferat, caufias habeat, quod ad ipfam hoftium .nos« ftrorumcaufla,quicapiti,vitae,xerris Si'ditioni aoftraft infidiantur, quibufi^ a V« B, receptus 0lt; fed^ praebo* tur,,0uquiabhacfouentur:,ex iuratis pac^is hxredû?* rqs amice Ô6 ficutagnatum ' decetaegerimus, hop igitur fiio loco rclinquimus, omniumq^^Bledorum âT Princw pum, qui V*B, aeque, vî nobispropinquijätc popiundi £ynt,j$C ad quo? de hacr.eTuo tempore jaijnpUus^xefpjf* pf-'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur»

tur, deVemcndnm dtjudirïmdijnf^’ rcliiîquimiis. Hoc vero certo V. B, ftatuere velit, nos nirllo modo a V« B» hoc expedlafle, quod vnt'ustail's lcaiöó^ nihi'li profcrip# tic^ hominis caufla coniund^’iontf ni ^ofttam ad talem modum eflet dcfcrtura, no/cp in tarn manifefto planoc^ negocio, quod non tantum de Comitis, fed multorum ctiamaliorum teftimontjs, Ô6 quia publice notumeft, negarinon poteft,cumlt;^ veßrae B.ipfide Grumpachij perfona ôé confiltjs bencconftet, non dubitatura tarnen eßet V» B, iuris difceptationes longas nobis a fe denun^ ciando oppone’re, ÔC ad has nos proirocare,

Cum vero nunc hoc ad fupcriora acceflen't, vt in memoratum Grumpachium in habito iam AugußaC Imperij conuentu,a Gxf Maießate,Ele(ßoribus, Prin:# cipibus S)C ordinibus facrr Imperq profcriptio ôC bannQ bannumt^ fupremum concordibusfententqs latum de#: cretumt^ ÖC publicatum,00 veßrx etiam beneuolentix tanquam profcripti illiusreceptatori, a Caef Maießate; per curibrem ipfius iTiifliim;poena adiedta banni SC ban:# ni fupremi feuere mandatum fitj vtiprofcriptum ilium vnacumfimul profcriptis,ßatim, fine mora, SC con^ Ipedis literis illis captum comprehendat, Nunctanto maiorc in fpe fumus'Veßram Beneuolentiam languinis fihi propinquitatem, pacßat^ iurata, quibus nobis con* iungitur, in animum, ita vt par efi, amicèt^ 'teuocatu# fam,atq; etiam idj quod facrilmpertj communi dccre*» to, ÔC ad h3ei?c0nfècutó Caef Maiefiatis màndato, con* gruum fit, ad äuertendüm'veßrxbcn» SC'hacredum hu^f ' tus periculurrts damnum SC detrimentum, quilaus ipiam noflro loco libcratam cuperemus,'praeflituram eflê,

Hoc-V» B, cuius explicatum reiponfiim nos cam hoc^miniflro noflro expedamus, bcneuolo afe 3 quot;nbsp;G nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed«:

fedu cxlarc nolinmns, ôf Benen, Veürx'extra hirnc ,çafum ad beneuolenti'æ officia ita, vt agnatum decet præftanda propenfi fumus, Datac VnidenaCjX XI X,d, Maij, Anno, ÓCct L X VI,

r nbsp;nbsp;Dcibcnignitate Augirffiis Diix

. 1!' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Saxo, lâcri Rom. Imperq Archiïi

marfchal. Si Eledor, Landgraft# ƒ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;us Dtfringiac,Marggraf, Mifm'ac

n: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- i.j amp;Blirggrafius Magdeburgü

ibrcis JOH A NFTU'DEf

„AilCI '!{,ES'PpN'SIO, S).ATâ III.

Li K Î.

, , ; ' “ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G?'

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, .

POST COMPELLATIONEM QV-^ fieri folet.

quot; Poftquam in eo refponfo; quod V,B, dedimus amice obtuh'mus,nos ad B.V, ad nos V uidena XXIX, fupenoris menfis die.noflri conss filiarij S^diledlifidelisVinlhelmi Grumpachenfis caußä fil datas literas, amice Si quamprimum peculiar! tabella^s rio miflb rcfponfiiros eße, Non dubitamus nunc etiam V, B, ex fuperioribus noftris literis intellcxifie, etiam fi, euiusmentio fadïaeflèt, neceflitudinis fraternx, patflo^i rumqi haereditariorum amice iccordaremur, Si qtiod fine iaëïantia dicatur iu vt Principem decet, intègre^, inhocvïc^ tempus,ea praeftiterimus, non tarnen nos commode facerepotuiamp;jvtquqd Y.B,-amice ad nes

* O 2 xgiflet.

acgiflèt , aduerfus Grirmpachium fu(ciperemusgt; cirm nunc etiam in-co firmncr. perfeueret S)C acquiefcat', fe, fermonesillosa fe hâbitos,Ôôinfiinulationçm fadaftii quæ Comes Guntcrus SuarcepUrgenfis ad V,B. falfb deipfodetuliflèt,nunomodofàteri, muko minus ani:^ mo fe concçpi'flè V^'B, capiti QC vitæ j aut tern's hui'us le infidiaturâm* ’ gt;■-* X y. / nbsp;nbsp;nbsp;. ; :

Qliapropter Vt Bt vt quae intelligcntia præftat,ip;s fa, hocparum legitimum efle ludicatura non eft,Comiti Guntero Suarcepurgenfi hoc incumbere, vtin re dubia tall, nec^ teftimontjs probatà, de rjup Grùnipaçhenfèfe infimuîauit, id eo modocjui in ijUr,eiÏLhStciat' (^q pod hai? cfléhùs tamçn non^eft^fâdurii)brobet plähjim^Y?/ciar, cum Erneftïîs Mândcsioetiîî's w AfdiÙs’Hollenfîs de hi's rebus nihilfciant amplius, quam quod ex Comité audiuerunt, quando Areftadi} apud ipfum fuerunt, QC fl ïnterrogentur, non dubitant profiter! quid de re fen^ tiant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-1 •

Hocigitur optf ÔC cpmmodifïîmum fore exiftii« mauimus, vt res ôûverita^ explorari, 5lt; manifeftum fi^ Cri poffit, an ÔC q'ui'd fadum fit, quomodoue res fe cer^ to habeat, Comitem Gunterum tanquam nofirum no^ ftn'c^beneuoK Ôf diledi fratris atcg. compatrïs, lohan# Vuilheimi Ducis Saxo« Slt;c« feudi nomine obligatum nobiiq^ obnoxium Comitem i qui antequam hi fermo# nesexifterentnullo profcriptionis latæ reijîccfî'u habitp, nihilprorfiisdirteftauit, fibiueinmentejn* venire pafius fuit, quo minus Grumpachium aliquottes non tantum tri ditionem fuam accerièret, fient ÔC ad ipfum excurrit, fed fua étiam/ponte ôiS voluntate , non agente hoc ad fp'fum Grumpachio, infuperei tutum commeatum ÔC itceptum, quem in ditione fua, neniine -quitquani d - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impede

impcdimcnti autmokfîiæ obijdcnte,habcrct, qui ei in hac pcrmitteretur;Bcnigne obtiilit : Hunc igitur Co!« mitem vt hiic ad nos Gî-immcfteinum accerferemus SC vtnincp qin'dcp vnus contra'alterum prolaturiis effet, aiidiremus, ad huiirsaut iih'us ins SC iniuriam exploran# diim, re(^ cognita eum nos praeftaremus quo V, ß, SC in vniuerfum omnes, reiplä cognofcerent,non effê nos fie animatos, qui contra vtrinc^ inter nos intercedentem coniundioneni'V, B« capiti 56 vitæatcp tern's, infidian#; tes, apudnosfeientesferre velimtis’ lt;1 t

Jn animo etfam habebamus, ff Comes tempori nolt;J bis diem 'condixiffèt; ad V» B« amice hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;vt foo

loco confiliarios aliquos fuos ablegari curaflet j qui iftis audicndisafFuiffènt, 06 quid in hac tota caiiffà prolatum fuiiïèt,.coraTn cognouiffent, atqj itain eum,.’cuius' iniua ïla cauffà effet, vna nobifeum, quod legitimum fuiffet, ftatuere potuiffètis,' omnirioc^ exped aueramus memo# ratum Comitem obedientem compariturum fuiffè, SC prorfus non ambigebamus, cum non dubitaffèt ad V,B, Griimpachium deferre, multo minus eum dubitatu# rum fuiffè coram nobis, tanquam terræ ipfius SC feudi Domino, com par ere.

Quod autem conftitutam diem ( etfî poft quidem clapfum tempus huius) per literas reeufarit, excuiâtio# ne præteniâprofcriptionis nomine, ad difeeptationes eu Grumpachio veniendi, diemœ his condièendi', de ex# emplo hisliteris adiundo V» B» cognofceildum tranf» mittimus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-'-rrf

EquibusV, B,ipamp;apudfe prudenter decernerc poteft an SC quid in hac cauflâ amplius aut porro facere debuerimus, cum Grumpachius ita fe explicarit, atcß ctiam nuncin eo nihil'vaciHando perfeueret, fiillorum

O J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ferme#

fermonum fufGcicntcr conuincatiir: id quod tam a Co^ mite quam alijs, quicunc^ etiam hi fuennt,fieri non poßs fitî Cc pœnum quæ ei ndiudicata. fueht hoc nomine fubb« turum, contra veto hqc ettamCibi policeri vult, cum ft in hoc crimine a culpa vacuum eflc fibi fit confdus, V» B«.aduerfus Comitcm, qui cognitionem hanc quomo* do cffiigeret, ealt;^ fubleuaretur, quaefiuit, ita vt par eft ftpraeftituram.Etfiautemita eft,Rom, Cæh Maieftass tern noftrum benigniffimum Dominum cum curforc fuo de memorato Grumpachenfi, noiiris aduerCartjg hoc ita conciliantibus SC vrgentibus, feueriores ad nos hterasmififle, pro conditione tarnen omnisgeneris circ cumftantiaru, minime hoc expeClaueramus, fed in fub^ iecftiftima 5C indubitata fpe fuimus, poft^ Cacfar olim Ferdinandus, Chriftianac SC iaudatiflimae memoriae, bamp;t nigniiCimeCenobiSiSC huius fententiae verbis déclarai uit, fîmemoratusGrumpachenfisvijsSCrationtbus qs, quibus par eft, SC quae ordinatae funt, atep in Imperio ab antiquo introduCfae, vel per bonac gratiae tranfaCf ionem, vel iuris decifionem, ex profcriptione, vt hac hberetur, elueftaripoflit, 5Cturn ad Caefaream Maieftatem ipfius pro gratia huiusconfequenda, veniat^ fibi danda agat, atep etiam ablmpertj Elecftoribus aut Principibus literas ad Maieftatem ipfius afferat, quibus pro ipfo intercéda# tur^ Cæfi Maieftaxem.eo modo quo par eftêt ft tum ex# hibiturâpracftituramt^elft.proihis jgitur iperaueramus, fecundum hanc benigniflune ÔCa.Gaefi Maieftate ipft monftratam viam , quod iam Grumpachius ab ali# quotEIedoribusSC Principibus , inprïmis ab Elecftorc ÉrandepurgenfiintGrccdeutespro ipfo literal ad Caefi Maieftatem attulilftc cuiüfmodi interceflîonibus etiam ad cam penes quant hoc tempore eft Imperium Cæfii# 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ream

ream Maiefiâfem, dominum noflrum bcnigniiïîmum, nihil minus tam ipfe quam confortesipfius,SC coram 06 pamp;r litei as fadis, vh funt 06 ftuducrunt, hanciep cauflam fuam, tarn fuo quam confortium nomine, Cæf MaiciS flati ipfius ad benigniflime cognofeendam omni copia fada permiferunt,pro hisigitur iperaueramus futurum fuiflevtin habito iam imperrj conuentu, ficut CacfMæs ieftasbenigniflimea fe obtulit,hæc cauflä ageretur, atep ad conferuationem propagationemc^ omniy ab omni patte flatus pacifici,tranquillitatis 56 concotdixin facto Imperio, intercedente Caef Maieftatis ipfius benignita# te ÔC gratia, benigniflime vt'tranfi'gerefur atc^ compos neretur, quemadmodumGrumpachenfis 06 confortes huius hanc fiduciam fubiediffimam conccperunt , fini« gulariqp cupiditate 86 defiderio hoc expedarunt, atc^ nos etiam noftro loco de re nihil dubitauimus» Hoc enim V. B» certo indubitatocÿ fibi perfuadere velit,nos-in fideli fubmilfione bonot^ Audio,nomina tum Grum pacbenfem, 86 praeter hanc nulla alia de caufla, pcculiai« riter etiam data prius ab ipfo fide, fe 86 confortes' fuos omni a parte pacificos fe præAituros, ad nos recepifle, quam tantum vt optatiflîma pax in fàcro Germanicæ nationislmperioconciliaretur,omnislt;ç generis turbae 86 feditiones, quae poft occupatum Vuircepurgum fass cileneminelt;^impedientc,multo maiore cum pcricus iö, grauioribufi^ damnis, cxiftere potuiflent, haec igt^ tur aiixiliante Deo vt aumi poflent, ficut 86 auerfa^ fuere.

Otrod autem fubmifla rpes86 fiducia eorumjitemc^ a Caefäre Ferdinando propofitac conditiones,06 quac huius temporis CæfiMaieftasbenigniflime obtulit,hacc igitur quodtalemadmodum poftpofitaomnia, 86

prémunit

prvmiTm bannum in ipfôs vt fcrretiir acccleratum, atqj ita nulhis rclpcdiis habitus ftierit omnium quae a fe fut^ icdiflimcipfi dctulerunt, fed hoc potius quod laboræs tumfueritjVt ipforum cauflàjôCaduerfus ipfosj cum fint numero pauci, inprimis autcm propter Grumpæs chiïtm, qui iam eft confecta: aetatis fenex, QC corpore aß« fcdo, atcp in dies amp;nbsp;horas fingulas mortis periculum metuereneçciïè habet, fupremi banni executio coirv« pleatur, impenlâ quidem in earn rem fingulari pecuniae dißributionc, cui ipfi aeflimatione longe funt inferiores, neep fumtuum qui fatßi funt precio digni. Hacc igitur ita rutura fuifle,nos vna cum ipfis minime expedauc# ramus,-neep cum parua animi nofiri perturbatione zcif cepimusyomnino enim illi nihil amplius quam gratiam tantum amp;mifericordiam quxrunt 6Corant,atcp vt ex pracfenti impacato flatu luo in falutarem pacem QC qut# etem transferri poflint, petunt, fuamt^ totam cauuam Cxf MaießatijCui 66 ad pedes procidere volunt,fecun# dum fupira mcmoratum a Cxüre olim Ferdinandodaugt; datiflimœ memoriaei benigniflîmè demonßratam bon« gratigeviam, permiferunt. Ad hacc aduerlàrius ipfo^ rum,nofierdiledus amicus, Epifcopus Vuircepurgt, ipfenoninfïciasibitjid quodó6cx adiundi fcripti ex# cmplo intelligere licet, Beneuolentiam ipfius, ante hoc tempus, Ô6 ftatim initio poftquam primae profcriptió;« nis mandatum editum fuit,vt irritam cam .vellet atque caffarct,aCaeC Maiefiate ipfius fubiede pettjfle,

Qirare non potuimusfecere,quin hacc omnia ita vtresflagitat, cum explicationc copiofiore, huius tenw poris Gaeiari,,noftro barignifiimo Domino fignificare^s mus,eiullt;^ fignificationis exemplum VJB.’hic vna tranßf mittimus, atep de tnclitae mentionis Cadi Maiefiate, hanc

hanc lubicdiflîmc fpcm ÔC fîdudam concipimus, Cacf Maïeftatem ipfiiis, tanquam pacifîcum, mitem ÔC be^ nigniffimiim Dominum 06 Caefärem, hanc cauflâm,m confideratione hcnigniffima omnis generis orcirmRan^: darum J benigniflîme animo reputaturam, atcp ita aho (è ÔC bcm'gniflÏmo refponfo dedaraturam, atcp ad hanc tb gidam ÔC afperam viam execudoius contra nos,Grunv pachumSC confortcs,fe adduci non eflèpafluram,

Petimufi^ a V« B« amice, vt noftram fubiediflls mam excuiâtioncmjipià etiam legere ne grauetur, caiÿ in re, pro ea quam de bcneuolenda veftra Ipcm conccss ptam habemus,amicam , 06ficutagnatumdecet,fefe prxftetj necß contra nos, Ô6 exiguum terrae atcp fubdis« torum noftrorum Çe commoueri patiatiir,nominatum(^ Grumpachenfem tanquam infirma valetudine podagri cumi^ fenem,fufpicione maleuolente liberet, Atcß in his omnibus ita amicam fc Ô6 ficut agnatum decet, ex^ hibeat, ficut B, V, a nobis fimiliter fieri velled Ob quod ad gratiam vicilîim V. B» refcrendam amice, Ô6 vt ccgn nationem noftram decet, voluntate fumus parata. Da^ tacGrimmcnftcini, II I. d,lunq,Anno M. D. LXVL Deibenignitatc IchanFrid, fee. Dux. Saxo. Land. Dur. Marg. Mifn.

lohanFridericus. 06c.

eXCET^Ttyf TfE

!BEMI CONFESSIONE, QYM ßne tormentis edidit, quæ Trinet pi EleÊiori d con^ fiUartjs ^ugufiam trAnlmiJJii funt in lm* pertj connentUjii^c.

p NVME*

NVMERO int

Captiuus etiam Hans Be^ hem, Confelliis eft, quod Vuilhelmo Griimpachcnfi Sc Vui'Ihelmo Steinenfî in filua D uringica, in diuerfo? rio quodam ad Frauam in filua cognominatum, quod folum ibi fitum fit,06 non I'ta pridem conflagraflc dicalt; tur, ibi igitur quod lufiurandum cum his iurarc eist^ promittere oportuerit,fe in tcrram Mifnicam profedus! rum, atc^exploraturum vbi Princcps Eled, Sax, ô^c, in vcnatione ageret, inprimisautcmquando hie in -fifes uis Snepergenfibus SC Suarcepurgenfibus venaturus cfîèt, 5C hoceis vtrenunciarct, turn fealiquandoad ii)^ fum eo crupturos, ficut SC turn, quando foltuario Virisf ficiequum furatiiseum abegertt, hac de caufla in his tern's fuerit, eotp equo ad Grumpachenfem Gotham vedus, hoc ei indicium quod attulcritjPrincipem Ekü dlorem Drefdx eflè, 6lt; nufquam iam venatum cxqflc, fed Grumpachium ÔÔ VuilhdmumSteinenfcm fecund dum eum, paucis diebus ante iciunrj quadragefimæ ini^ tia,in haeclocamifîlîcjvtdenuo de Principe Eledorc diligenter cxplorarct, an ad Snepergam aut Suarcepur^ gum venaturus eftèt, SC foris in idius ftatiua habitits rus, SCc^

CHTiJSTOTHOTiJ ncEHsis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;et

TAtio édita Stareper^æ in 'Bauaria XXL May, ^nno.M.D.LXyi.

Qu«

Qux fequuntur de VuiU hclmi Grumpachenfîsaducrftis Principem EIcdorem Sax, Auguftum, infliïuta prodioonc,8C confilio, ea Chriftophorus Zcttuicenfis ad Steinum, Pri'n, EIcdori XXI,d,Maij, Anno LX VI, in arce Starepurgo tn ßauan'a,primum coram fuaqp fpontc ÔC voluntate retu;^ lit, poftea Principe Eledioreita poftulantc, fccretario ipfiusjVt fcribendo excipcrct,bene confiderata pronuns: ciatione praciuit QC didauit, ÔC poftea cum excepta releü giffèt,propria manu nomen fuum ijs fubfcripfit,

Circiter diem Viti, Anni L X V,tnilitarium copi*^ arum dudlor primarius Chriftoph, SSettuiccnfis, a Do#: mino fuoIohanFridericoDuce,Saxoni3C permitti fibi petiuit,vt ad federn familiïc fuse aliquando fe recipe#: ret, fed Ilhiftris mentionis Dux vitra dies, X1111, quos abeflè ei licerct, non voluit concedere, Qiio impetrato Zettuicenfis domum cquitauit,0C circiter diem Petri ÔC Pauli reuerfus Gotham ad minifteria ibi fua iterum pracfto fuit,

Sed poftquam Gotham turn aduenit, Vuilhelmus Grumpachcnfismifit, qiri eum ad (e acccrferet,incp con claui fuo eum compellauit , atqj interrogauit, Mi tu, inquiens, quid audis de Principe Eledore Saxoniæ^ ad hoc Zettuicenfis Jrefpondit , fe necç audire netç feire quicquam de Principe EledGre,At^ amplius quae fiuit Grumpachius , an Zettuicenfis Haruuifac Io#: cum nolîêt, Refpondit Zettuicenfis fe non certo fcirc locum huiusjfed cum ter quaterucaut circiter, ex valle loachimica Anncbergam verfus abeundo 0^ redeundo iliac iter feciflet, de Haruuifo fe audiuiffe,atcp non muk turn aberrante coniedura, qua regione oraue fita eflet, P 2 aeftimare

xHimarc fe poflc, fed in loco illo fc non fuiflc.

Turn cœpir Grumpachius, Mi tii Zettin'cenfis, munensetiameiusi'n compellando mentione honoris caufla addita, ego confiliiim inftitiio, quod fi procedet. Cent fpero, facile pcrficiam vt meum negocium com#: ponatur, meum^ Dominum vt Efedoratum recupes« ret fîmul eo modo iuuabo, ÔC nos fimul vniuerfi ea re iuuabimur, Ad quam rem conciliandam tu mihi bene poflês operam nauare^ Tu es gnarus viarum, ÔC in illis locis, inprimis in filuis per terram Bohemicam iter fecis: fti, ego rem habeo bene exploratam, Principem EIelt;s (fforem SaxonixHaruuifaeftatiua habere, ibi^ venari, fuorumt^ familiolam quod non fecum habeat, QC pror^ fus difperlam diuerfis locis collocatam elîè, ad hæc fin^ gulls diebus cum cane indagatore ad praeueftigandum egreditur, SC vitra duosaut tres fecum non habet coîî mites, iam habeo apud me quendam, qui apud Eledo# rem itluarum curationem habuit, hie omnes vias SC tra^ mites nouit,fpcroc^ me ipfum EleCforem capite apprêt henfurum, SC familiolam fuorum hoc non deprehensä furam elïè, expeAo tantum adhuc quendam, cui no^ men eft Chriftophoro Meientalero , hicillorumloco;« rum ctiam bene eft gnarus,SC vult mihi ad rem confici^ endamoperamdare, Atcp.iam tres Veredarq abfunt, vnus in Boruftia, alter in comitatu Oldeburgenß, tertio usin Gallia,qui hoipirium EleAori curare debent, quos in horasftngulas expeAet, 8C vbi aduenerint iam eflc cura ta omnia.

AdeaZettuicenfisinterrogauit,an Princeps am Dominus fuus benignus Dux lohanFridericus dehocconfîlio ipfiusfciret, SCreipondens Grumpachi^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;us,Dei

us.Deipotcntiam ÔC Dcirm deierando non ,inquit,non ßno meum Dominum de hoc quicquam fcire»

Præterhoc ampims intcrrogauit Grumpachium Zettuicenfîs, quid igitur Meietalerus operæ ad hanc rem conferre deberet, refpondit^ Grumpachiuslocor? rum eum peritiflimum effe, équités hune ducere oporss tere. Tum Zettuicenfîs Grumpaehio fignificauit,eum Meictalerum diebus circiter X1111, ante, malum facis: nus in terra Bohemica commifîiïè, ôôquod ex vicinis fuis queiidam Dauidem HofFerum, qui Sichlauix de# gerat, confodiflèt, QC dicitur infuper quod valde inho^ nefte eum confecerit, Ad quae reipondens Grumpa^ chilis. Malum ei imprecatus. Ergo, inquit, fi ita res ha^ bet conftitui non poflet, an fides ei habenda effet aut les cus,ÔC tum ampliusita cœpit,

MiDucfforprimarie, tuinhac re operam nauarc potes,fi nobis procedic. Dominum meum ôC me nosvniuerfosiuuabit, Adquæ reipondit Zettuicenfîs, profecffo mi Domine Duêïor primarie, ego iftas res non intelligo, præterea fub ditione Cæfarex Maieftatis in regno Bohemtæ federn habeo, 06 hic mei benigni Principis Ô6 Domini Ducis Saxoniæ minifter fum, non decetme his rebus me implicare aut contaminare, ô6 metuo ego ne hxc per terram Mifnicam perficienda fufcipcre non debeatis, nam res vobis non fuccedct.

Ad ea refpondit Grumpachius, équités qui in Vnlt; gariam proficifcuntur,iamiteringrcdiuntur,vt fîmaxi:^ meequitumaliquid confpiceretur, exiftimaturi effènt homines,ex tjs effè qui ad expeditionem illam venirent, Ô6 fâcile futurum ne res deprchenderetur.

Ad quseZettuicenfis iterumrefpondit, Ego mamp;î tuo,Domine dudor primarie, ne res ifto loco vobis non

P 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fucce^ï

fucccdat, fi vultis aliquid fufdpere aiit aggredi,id per terram Böhemicam vos fàcerc oportebit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ita Zew

uicenfisa Griimpachio difceffît*

Aliquot dicbits poft,Zettuicenfîs Grumpachium intcrrogauit quid deconfilio ipfiusaducrfus Pria dorcm fieret,an procederet, aut minus, amp;nbsp;refpondit Grumpachius, nondum rem geri, ÔC explorando pracsJ cognitum eflè, Principemtÿ Eledorem iam fe praefidio confi'rmaflè fuamlt;^ familiam omnem ad fe vt procès dcret curaffc, fet^ oportere aliquantiiper quid fiat afpii cere,

-Cfiriftoph, a Zcttuftz,

TT^INCITIS ELECT OT{IS

S^XOK TtVCEM lOHxH-

LRIDERICVM VNA CTM F A C1N O R O S O R ni confeßiontbus mijße literie j qud data fucrey XII. d. lumji .Anno LXVL

I

Illuflrifsimi generis Prînceps, bcneuoIeamp;T dilede agnate, affînis,frater amp;S compater^Lt tcras beneuolentiac veftrae, 11L lunij datas, quibus pro;î ximisnofirisrefpondit, ad manus noftras redditas ac;i cepimus ÔC perlegimus, Atcç ne mine quidem ex his deiü prehendere pofîiimus V, B, vel hadenus, vel hoc tenv pore, quod iuratis padis hacreditarijs,quantum ad pro;« feriptum Vuilhelmum Grumpachium attinet, congruiî uni fit, præftare, Siquidem rcs ipfa longe diuerfum ou ftendit.

oftcftditjpanrm^nos’moucnt, quae ad quandamivt habetur, excufationcm ipfîus, profcruntur, in confides ratione quod non tantum Comitis, fed ahorum infuper honeftorum ex nobiKtate hominum, fimih'a indicia, de cauendo nobis commonefacfî'iones habemus, qux fuo tempore ÔÔ ipfae in lucem proferri debebunt,

Qiiid etiam captiui aliqui aduerfus nos condudi latrones SC proditores, hac in parte confefli fint, ÔC edis derint, fcc^ profcriptis coram in os diduros profiteanss tur, at^ confitendo perftituros, etiam mortem in hac confeinoneobituros, VtB, de exemplo verohisadiun doconfeflionisipforumpercipere poterit, quse perRiftrare, fecumqp rcputare vclit, hæc omnia an ad ass micitiæ, 5lt; cognatione nöftra dignam beneuolentiam facere pofÏÏnt, V. B, an quae padlis hacreditarijs cons! grua fintpraeftentjitemcp an praeter hacc omnia V*B, deceat, ijs qui veneiio 8^ caede, corpori ÔC vitx noftrae infidiantur, federn praebere, 5C hos tutos praeftare ÔC dess fenderc, Nos, noftroloco, hoc Caef Maieftati, Eledo# ribus 06 Principibus facri Impcrij, qui B^ V, æque vt nobis propihquitatc coniundi funt, decernendum pcrss mittimus, cumcç V» B, fane nullam minimam huius rei cauflâm praebuerimus, fperamus fore tempus, quo B» Vt fuam iniufticiam ipfa fit agra'turat Quod ad ea attinct,qux B, Vt amplius commémorât amp;nbsp;introdiicitj de profcripti rebus, colt;j relponfo, quod nuper V» B, Caefareac Maieftati dederit, vna cum-aliorum fcriptorû cxemplis, fuo calocorclinquimus, eatp fcripta antca cum diligentia legimus,etiam quid Cacf Maieftas ad V* B, literas prox. refponderit edodi fumus» A Veffrat B, nunc etiam nobis amice policebimurj VtBt Cacf Mas: teflatismandatis obedienter panturam, (cq^ erga nos ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro

pro iurati’s padis hsercditarqs, pro^ ijs qux antea ad V, B, fcnpfimus SC acgimus, fine recufatione fe ita exhibii tiiram, ficut B. V.a nobis fimili inre fieri vellet j expe:« (fiamitfcç V. B. exph'catam cum hoc equite mmiftro noflro refponfionem, quern vna .cum V, B, immftro ablegauimus, de qua rationes no fir as inftituamus« Datac Drcfdx, XI!♦ lunij. Anno, LX VI.

Auguftus Elecflor Saxon,

TTUNCITIJ SLECTOTt^S SyfXO. ETC. XT) DKCEM 10.

lIANrRlJiE.y.lCVM. AMPLirS MISSAE LITERAE, antequam legate Imbery hie rej^onfum dedit f ^u^e It* ter^e reprejjie fuere , ne^ legatis exhibitie, HI, lulÿjcri^ta fîonfleini, xinno^

K.

lt; IlluftrifsimigenefisPrinceps, bcneuoleamp;fdilecfle agnate, affinis, frater ôf comparer. Quid iam fxpius profcripti Grumpachq cauflaad V,B, feripferimus, Qi. ad ipfem pro fanguinis propinqua cog^ natione, qua B. V, nobis eft coniunda, ÔC iuratis padis hxreditarijs neceflitudinif^ fratcrnx,6C facri Imperq de pace publica conftitutione, amice aegerimus, ^1, B, bene nouit, Atq; expeefhueramus quidem a V, B.quod bate ad prox, literas noftras, X11, d, lunij Drefdaad V» B, datas , ita vt wemoratx coniundioni haereditariac congruum cfletfepracftitufa,aliudlt;^ quam fadum eft, refponj«

tefponfura fuiffèt, Qyûd vero V» B. ca qax in cauïîâ corpus Sc vJtam noftram attingcnte ad V.B. amice xgia tnus.óC docuimus,ita accipit atqj interpretatur.quafi ne^s gocq' hoc modo caulîà ÔC neceflïtas exquiratur quod vobifcum habeatur.ati^nuncctiamprofcn'pti hominis cxcuütionem plus apud fe quam quæ conflanter SC vas rc a nobis proferuntur, valere patitur,Deo nos dC tcnv port permittere oportet, An etiam hoc V«B, gloriofum fit, aut dcfendi poffit, quod ad talem modum coniun^ dioncm noftram deferit, contra^ iurata paCh hacredü taria qs apud fc federn concedit tutofqp eosprxftat, qui a làcro Imperio profcn'pti funt, QC capiti ÔC vitx nofirx» tcrrisc^SC ditioni infîdiantur, hoc igitur aliquando fe oftendeu Cum etiam V,B, fcriberc non dubitet, V» B, indubitatocxpeCbfle. futurum anobis, vt y» B, pro negocij conditione, de paCïis hacreditarîfs admonendo, amice parccremus .îïîquidcm nondum eflèt explicatum aut planum foClum negocium. Nos vero, ad rem pro;« bandam atcp expIicandam,V,B, de Comitis SuarceputiS genfîs edito indicio, altjs^ fîrmarum rationum arguss mentis fignificaucrimus, lam V* B, ipfî S)C omnibus ho:« minibus decernendum permittimus, an V, B, vfurpata recuiâtio iufta fît, SC padis hæreditarifs congrua, Vt autcm B, V, aliquanto planius cognofcere poflît,nos non de nudis fufpicionibus negoctj cum V« B, neceffi^ tatem nobis quacrere, fed abundantium etiam probati:^ onumargumenta habere, quibus Grumpachium con:^ filfj proditionis SC C2cdis,quod contra nos inftituit, con^ «incamus, hic vna V.B. quæ ex nobilitate praccipuus quidam fua iponte 5C voluntate nobis indicando comj? memorauit, cum hac fpetranfmittimus, Veftram Be# neuolf nunc tandem intelleduram eiïè, talibus t ex Co#

Πnbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mitum

jnitirm ordine nobilitatc hominum, teüimonijs, pro^ fcriptt prodirionem fcelus fatis fuperi^ probatum,exj« plicatiim ÔC planum fadlum eflc, fient Ô6, fi eauflà cogat, ea quæ indicarnnt lufiurando etiam conteftari non funt dnbitaturi, atqj recipimusnosB* V, hnius ex nobilitate hominis fuo tempore, Ô£f fi B,Vf hoeexpetat, nomen nos edituros,

Cnmcp Vt B, maioris fidei cauflà antea duornm captinornm confelfiones, quomodo tnm eac edi'tsc fnc^ rnnt, miferimnsjexpedancramus quidem V«B, ÔC pro;» fcn'ptos hoc ad nos aduros fmffè, vt hi coram ipfis ftalt; tnerentnr, a ut certi hommes vt conftituerentur, qui ca audiendo ex hi's cognofeerent, fed quia hoc non eft fa^ dium, amp;nbsp;facinorofi ipfî pctiuerunt, ne poft editam iam confeflîonem ipfornm in carcere diutius detinerentnr, ideo de vtroq; etiam, ita vt finguli meriti fnerunt, fup^s plicium fumij ôé Hanfum Behemum de S, Michaele ad Fribergam in Vftrina, in quatuor partes diflècari, Piafs fum autem rotac imponi curauimus, Qtiantum vero ad V»B,pcrfonamattinet, cuius Hanfus Behemus fimul mentionem fccit, nullam ei fidem habuimus, (cumtale aliquiddelIIuftriSaxonico lànguine perfuadere nobis nullo modopoflèmus aut deberemus) multo minus V. B, aliquid hac in parte vt argueremus facere potuimus. Non tarnen ad V* B» cam rem diflîmulare voluimusj quo V,B, intelligeret nos in hac caulB fine occultationc intégré^ Sgt;C ingenue vet[m,2tc^ vthoc modo tanto magis de re ÔC veritatc^quod ad duorum proferiptorum confilia illa attinet, explorare aliquid poffemus. Neep tntermifimus curare vt Behemo illi admonendo inftass retur, ne contra quam verum eflet quenquam, inpri# mis autem Vt B» ne mentiendo, fîcut nobis quod ad ip?« fam

(am attincf et, certo perfuaderemiïs, infîmularet granas! retue. Ad qux ille hoc edidit, fe V.B. hac tantum de cauflâ mentionem fecifle, quod fperaflètnos ad confeß« fionem talem clementiores et fore, in cætcris, qusc ad Grumpachium dC Vuilhelmum Stemenfem pertinent, in ea confeffîone, quam fine tormentis SC per haec cdï^ dit, perftitit, SC morte fua earn confirmauit, ficut V. B. ex adiundis hisduobus diplomatibus Numero, I. SC numero, IJ. beneuolenter cognofeere[poteft. TranG mittimus etiam V. B. PJaiîî confcflîonem diplomate in^s ftrudo compreheniâm. Numero. III. in qua ad mot;? tem viq? hic perfeuerauit, de qua V. B. omnes circum^ ftantias illius inftitutæ proditionis confilt]',earumlt;^ perss fonarum, quarum opera ad earn rem adhiberi debuit, humaniter percipiet. Cum igitur hacc eo modo fe habcîS ant, iterum a V. B. amice petimus, vt hanc grauiflSmam cauffàm, corpus SC vitam noftram attingentem, maiore quam hadenus feCIum eft affcCIu,animo compkdi va lit, atep cognatum, illuftrem SC Saxonicum fanguinem, ita apud fe efRcacem eflê finat, vt re ipû doccamur, va ftræB.illosinprofcriptiscaediumconatus minime pla^ cere, (ed potius quem iurata paCîa hæreditaria poftus« lant eum fe nobis prsebeat. Id quod tum percipere po^s terimus, fi V.B.îjs,quaeantea adipfamaduerfus Grumsî pachium, pro iure SC aequo ægimus, locum dederit, quod etiam ad in praefentia faCIam commemorationcm noftramaV.B.certonobispolicemur, Quod fi uero bocomitteretur, V, B. nihil iniquius de nobis cogitant do conciperc debebit, ß quae aduerfus hacc ncceflàrio fufeipiantur de ifs cogitemus,tjflt;^ vtamur. Qtiod V. B. cui extra hoc ad beneuolentiæ officia praeftanda volun*

Q.. 2

täte fumus parata j Cælare noliiimns,. Datæ Honfiei/ÎK IILdt lulij,

Aiigiiftirs DuxSCEIedor Saxoniæ, déc,,

'DFCIS JOHANFT{ITgt;E^ 'lil CI LITE1{^^I]{I^M, S^3i PACTORVM HAEREDITARIORVM CONSORTES, EleEtores Trincï^es fcripfitj qutc cnm infrA

Jcripta not a J L. indicantnr, êtiaminitio mentio faEia efi^ aj* fupra, h te inter exempla pri» tno loco extant J ISLumero, !..

L,.

HENRICI STAVPICENSIS EXCVSATIO’AD-ELBCTOREM SA« xonix, ôe. Ducem lohanFn'dericum t Datac, X V L

ÔC XX VI» dj Augufti, Anno, OCc^ L X V L

/ZfW i ad Grwnbachîum.

M, N».

IHuftrifsime. amp;nbsp;Illuftrifsimi generis Princeps, benigniflîme Eledor Sf Do* mine, Veftrac exceifîtatis binas diuerfo tempore feriptas, breui interuallo fefe confeqiientes hteras,ex quibuspo^ fietiorcs diem, XXVII» lubj fuperioris,q«a Drefdæ da* txGu:

txfint,afcriptam habentjfubicdiflïm? rcucrcnti'a ac^« cq3Ï, att^ exijs, ÔC indulâ fcheda,qu3c contincbat exccrs« pta qirxdam ex refponfo Duds Saxonix lohanFride« nci, quod adfemiflîsnuperablmpcrq ordinîbus legæ® tis deditj tantum pcrcepi, quafî ante quam occuparctur oppidum Vuircepurgum, ÔC ante quidem,quam ca oc# cupatio fieret, ego de re fciuen'm, veftramc^ excclfitai: tem de hoc docuerim, cui ÔC grata res fuerit,eam^ plæâ cercfibi paflàfuerit, vna cum cæten's quæ literac illx compleifiuntur, 8gt;!.Ct Etfîautem, benignifîîmc Ele# florSC Domine,haccrcsanimummcum^necp iniiiris, afFecit, fubiedifiîme tarnen grattas ago excelfîtati veftræ, pro benignilîîma fignificatione amp;nbsp;copia mihi £àda, iuftam defenfîoncm atcß innocentiæmeæ proba:# tionem aflîimendi, At^ cxcelfîtatem vefiram, fubie^ï diflîmi, vcri atcj firmi refponfî loco, ad hxc cxlare non debeo, quod quicunc^ lioc de me loquitur aut fcribit, fine Grumpachius, fine quicuncp hic alius fuerit, me de ca cuius faepius iam mentio fada eft oppidi Vuireepurgi occupatione,anteSC priufquam ea accident vel mini^ inum quicquam praefciuiiîè ( multo minus de hoc V* Excel, indicate aliquid aut praefîgnificarc ego, atcç dis» cere potui,quod V, Exc, res ca grata ôô mihi quod be^: ne precata ad hanc fuerit ) is igitur vt honcftatis obîitus omnisq:boniôtf virtutis cxpers, hoc in me compolîto mendacio comminifcitur, contrat^ hunc,fiCin gcnerc omnes, ita fient honcftum ex nobilitate hominem den cet, bonis ôi: veritate nitentibus rationibus, Dco auxiliante, me quoquo tempore defendam ÔC ex^ eufabo, etiam in pofterum cum fubiedione ita me ge^ rere feiam, vt V» Exc, mca cauflâ grauari aut appeti non debeat, Id quod fubicdilfime in praefentia a me ofFci:

Q. 3 ro,pror^

ro, prorRif^ déminé peto, ut V,E,hanc oppofitam mc5 fubiedifR vcram ÔC conftantcmifirmamt^ commemo# rationem, benigniffîme acdpiatjMecß ex hac, dum ami plior amc débita«^ defenfio fufcipatur, fi forte neceflî^ tas huius afferatur, benigne exculàtum habeat, atc^ re^i fponfîone hac mea, cum hæc res eiufinodi fit, qtiae Nois bilitattsmeac honorem, ÔC famam meam attingit, ne ofs fendi velit, aut hanc fibi diiplicere patiatiir, fed meus benigniflïmus Princeps ÔC Dominus elle velit ÔC mancü re, ob quod ad Excel» V» ad fubiediflîme inferuicndo, gratiam refcrendam obnoxius fum, omni(^ ftudio Si y oluntate paratus» D» Pelcigac, X V L Augufii^ Anno, .LXVI

V,ExceIC

Subicdiifi obediens

Henricus Staupicenfîs, • » t ■

quot;DVCEM JOHANn

Illuftris Illuflriir. generis Princeps, benigne Domine, Non pofTiim facere,ab ho^ nore meo allata neceflîtate, quin V» Celfi fignifîcem, Principem Eledorem Saxon» Principcm ÔC dominum meum benigniffimum, his non multis elapfis diebus, binas literas diuerfis temporibus fcriptas,vnas poft alteü ras, quarum pofteriores diem XXVIL lulij alîcripis turn habebant, Drefdæ datas, ad memififtè, inquibus literis feeda inclufa fuit,cuni excerptis quibufdam ex ijs, quac inter alia Vt C» Imperij legatis refpondiflèt Sic, ex qua

qua tantum inteflen\ m mc’confern ,’quod 'antequam Vuircepurgum occuparetur, de re præfciuerim ego, de^ hoc Pr/ncfpi Eledori Saxoniæ ßgniftcärim, qui ÔC approbâritj mihiqp benc precatus fticrit, vna cum cætes: ris,quac ibi funt, c» Hæc vcro, benigne Pr in ceps ôô domine, minime iufta commemoratio, an a maleuolis forte mihi prolata fuerit, fuo loco relinquo, cum autem hocinmenonhumaniterconferatur , necp veris argu^ mentisvllounquam tempore poflît aut debeat planum fieri, ÔC ea in re honor exiftimatio mea pofita fit, fub# iede a V« C, peto, vt veftra Celf, qui hoc crimen de me detulit S)C confinxit, per literas indicari, ÔC nomen eius mihi edi curet, Turn, auxiliante Deo, ita meam innos» centiam probaboatcß explicabo, vt Princeps Elector Saxoniac, Veftra Celfîtudo, ôd omnes homines, mea in^ nocentia deledentur. In Ifse indubitata, V» C vtinno^ centiammeamprobarepoflîm,ÔC mei honoris defend dendi cauflâ,inindicando delatore, hue vnus lue fit fiue plures, benigniflîmam fe exhibituram ob quod ad Celf. V» fubiediflîmegratiam referendam voluntatc parata fum futurus.Adiim Pelcigæ, XX V fi Augufti, Anno,

V, c,

Subiedus

Heinricus StaupiccnlTs;

iÂT) giiVM'PAGHirM, Nobilis amp;nbsp;ftrenue dudor

primarie, Quae ad meas literas relpondifti,ea X X111 fi huius

huius menfis ScptcmbrisGorKcfj accepi SC pcriegi, fieri fane hoe a me deberet, ctiam fumma ÔC extrema neceflïtasmihiafFertur, vt qiiod praeter meirm merï^ tum in me confertur, id prolixa oratione reftitarem, Cumvero hoc tempore propter expeditionem iiiVn^ gariam meam commode faccre non poflim, breuitatis cauflain mea priftinarefponfione permaneo ÔC ei ac^ quiefco , iterum^ hoc baud obfeure .dico amp;C fcribo, quicunep in me confert aut impon!t,me de tuo fîC con^ fortium tuorum de vrbe Vuircepurga confilio, ante^ ea occiTparetur, aliquid pracfeiuifle, vel quod per te auc quenqiiam hominem 4e hoc quicquam mihi concr.edi# turn, quoduc Prindpi.EJecfi.Saxoniac, Birrggrauiot^ Magdeburgi, domino meo benigniflimo,de re praefigss nificarim,fiC Excelfitas ipfius mihi bene precata ad hanc fuerit, mentiuntur hoc ÔC confingunt de me vt hone^ ftatisobliti,fiilfiloqui Sónihili homines, neep vHo vn^ tempore hoc probare planumue faccre poterunt, At^ a te non cxpeÂaflèm in hoc negocium me a te implicatf tumiri, fed certo tibi perfuadere debes,fi quid amplioss risnegocijexhacreextiteritjDeo volente,ita me tarn manu quam verbis me defenfurum, tuast^ literas, ÔC quod in me confers, veris 5C fir mis rationibus refutatu^s rum, ficut hominem nobilem SC equeftrem virum,qui tali loco natus eft, focerc decet, vt omnes homines mess am innocentiam videant, ÔC cognofcant haec a te tarvs turn ad meam cxiftimationem diminuendam, SC res SC négocia tua hoc modo fucandum,fpcciem^ eis concis liandam in me conferri, Quod vt feirçs caclare te ncluû Datae Gorlicq, XXVI» Septembris, Anno, L X VI»

Henricus Staupicenfîs,

AD

F V î) E I C V M.

Illuftris Illuftrifl generis Pnhcepsjbcnigne Domine, V» C. ante omnia minïfto; riz quseame prxftari poffùnt, defcro,Benigne Prin# ceps amp;nbsp;Domine, V^Celfreiiîonfum XIX, Septcmb, Grimmcftcinidatum,XXIIII, die huius menfîs hic Gorlicijaccepiamp;perlegi, Atcçpar fuerat, ÔC fumma neceiïitasmihi aiFertiir, vt verbofîore commémoration ne oppofitâ id quod iniufte, SC fine firmamentis, prxn ter meam culpam,in me confertur, rcfutarcm, fed cum expeditione Vngarica mea impediar,in priftinareiponn fione mea nunc etiam permanco, ÔC in e^. acquicfcens, dico, quicun^ V, C, retulit, aut huius me arguït,quod de Vuilhclmi Grumpachenfis, Ernefti Mandeslocnn (is^ QiC Vuilhelmi Steinenfis confilifs,de oppido Vuircen purgico, dc^ occupatione huius, prscfciuerim aliquid, aut turn mihi communicando res crédita fuerit, item quod Principi EleAori Saxo, Si Burggrauio Magden burgi,mcobenigniffimö Domino, ante occupationem fiidam fignificarim, Si Excelf. ipfius mihi bene precata fucrit,6Cc,fceIcrato hoe Si ncfaric in me compofito men dacio hoe comminifcitur Si confingit, Atq? ipfe etiam Grumpachius aliud diccrenon poteft, ficut Si liteßcipn fiits.quas modo ad me mißt, diferte hoc fonant, ÔÔ apern te in fe continent, mcantequam Vuircepurgum occu# paretur prorfus nihil de re Iciuifle, Qjjomodo igitur iln luftris mentionis Principem Eledorem Saxonise de hoc docctcpotuirSi etiara iu accidat vt viteriore cxplicatioj?

R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nc opus

ne opus fit,îta, Deo voTcntc, prónoMi loto SCgcncre mco atc^'dighitatc huais, me defendam ÔC excuàbo, vt innoccntîa mea fuffieienter demonfl:rctii’ri.atc^ exph'ce« tur, petolt;^ a V, Çf ne bas literas mcas , cum ab honore meaallatancceffitatcquinitaferilxrem Facefe non po^ tüen'm, parum bénigne l'nterprctétilr aut accipi'au V»C, eum qua fubicdfione me facere par eft, ad ïnferuiendii voluntate fum parata, Datx Gorlicij XXV Septemb,-Anno^LXVb

V» C, ad mfcruiendnm

paratus

Henricus Staupicenfis.

DIPLOMATA INSTTiJf

CT^, 3iE H^NSI 'BEHEMI

(S' T laßt confeßionibus edit is conjeripta.

N V M E R O

V, ■ VL VIL

HsfKS ^EHEMI S)ITLOMsiTÉ^

comprehenfa confeßio.

NVMERO- V,

In nomine Domini, Amen. Notum fitamp;jteftatum omnibns dC fingulis cuiufeunep hd aut ordinis hi fuerint, quibus h’« litcrac public« no# firae ofFeruntiir, aut has recitari audiunt. Anno poft Chriftum' Dominum âC Saluatoremnoftrum natumgt;

M. D. L X VI. Indid/onc. IX. die XIII, Iimrf;xjuac fuit poft domimcam Trinitatis dies quinta, hora ante mendiemV III, tempore Impcrrj Jlluftriflïmi,potentift! ftmi ói. inuidifliini Principis SC Domini, Domini Mas' ximiliaui, huius ncminis fecundi Crcftris Romani Aujï gufti, Germanise, Vngarise, Bohemix, Dalmatiæ, Cross atise, Sclauonix^ Regis, Archiducis Auftrise, Ducis Burgundix, Stirisc, Carinthise, Craini, ÔC Vuirtenbcrj« gi, S)Ca Comitis Tirolcnfts fîCcDomini noftri bciiigniamp; ftmi, mandato IIIuftrifE amp;nbsp;Illuftriift generis Principis S)C domini, Domini Augufti Ducis Saxonix, iacri Ro^ manilmpertj Archimariclianiamp; Eledloris, Landgraft) Duringiac, Marggraftj Mifnise, ÓC Burggrautj Magdc:# purgi, noftri benignifft domini, ftrenuos QC honorâtes lohannem lenicium ëC Valerium Cracouium Principis Eledoris Camerse Sccretarios, ÓC Caiparem Zipferumgt; qui ad conclauc Eledoris curat, in ciuitatis Drefdcnfts publici careens domo, qusc lidorum domus cognomi# natur, in conlt; laui inferiore, coram honeftis, honoratis êeprudentibusAmbrofto Erico quseftore prsefciftursc ibi, Georgio Gcis, qui iudicia in illo oppido adminigt; ftratjÓ^ loannelahn dC ChriftopL Reichenbach, iuraj« tis iudiciorum aftèftbribus, coram^ nobis tribus, quo«: rum nomina infra fcripta funt, Nctarrjs öó fcribis puss blicis, Matthsco de Qiiefter, Bernharto Frcidingero,6C Laurcntio Vuinckclmanno,inos fupra nominates com;s paruiflè, inqj prsefcntia turn teftium eorum,qui ad hanc rem conuocati fuerc, quorumqj nomina infra ad finern aftcripta funt, nomine IlluftrifT mentionis noftri bent^ gnifiimi Domini Prin. Eledioris, , a fingulis èC vnin ucrfisfupranomihatisNotartjs nobis pro munere no;î ftro rcquifiuifle y «cgiflê poftulafiè y poftquam fignw;

R i ficaftent

ficaßent nobis quendam Hans, de Fribcrga, nomine Behemum, de quibufdam facinoribus ÖC proditione.ad qux fe conduci pafliis fuiflct, fine tormentis interrogax: tum, SC per hxc quscftionibus habitis, confefliim eflc, de qua confeflioneeum effent commonefeduri, ÔC vt rata fieret, euraturi effent, Hane igitur confeflionem exipfbnosetiamvtaudire,SC quodaicndo eonfirmax ret id diligenter vt excipientes notare,SC in vnius, aut fi res ita poffulatura effèt,plùrium etiam diplomatum fortf mamredigere vellemus,. Pofthaecfedum fuitvt fufi pra nominatas Hans, de Fribcrga, nomine Behemus, abomnibus vinculisjiber in medium fifteretur, quem Principis Elcdoris cornmiffartj; quorum fupra expoffta nomina fimt, de vniuerfis SC fingulis, quac antea abiep tormentis Sc per haecinterrogatusjconfcfliisfiieratjpar^ ticulatim commonefecerunt, 5C fummoperc quantums que omnino fieri potuitjpro^ profeffîonc Chriftiana, fideliterç SC diligenter admonucrunt, vt animæ fuse üa futis eonliderationem habere, SC neminem fàliâ infimum lationegrauareyfèd quod res SC veritas effet,profiteri vellet, addita fuffîcienti commonefadione, quantum ipfi in hoc effet pofitum,ôfc, .Turn igitur ille ad omnia fingula capita, de quibus interrogabatur,finc coadi«« one, fua Jponte 6C voluntate,. cum bona confideratio:? ne reijwndit, 5C profeffiis eft, vera effèomnia, de quib, ante fuiffètconfeflîis,5C.nunc etiam fefateri, quod ini* tio VuilhelmpGrumpachenfiper annos tres inferuqfi: fet,at£pinoccupando Vuircepurgo , tantum fibi fidei ilium tribuere cœpiflè,vt ad earn proditi'onem opera ipx fiiisvfusfuerit, fe in dïuerförio ibi Dominum fe effe profeffiim, 6C dixiffè quod iter haberet in Galliam, cum^ Grumpachius ante lucem intra tertiam ÔC quarx

tam

tam horamad oppidum vcniret, fècirm ßcrjs fuis 6^ fcx cquis cxteriG^ equitibns, qiufucrint in oppido nus« merocirciterXLjSdanteaeo obfairc fubijflènt, por/ tam occupaiïè vt hclicæ machinis aperiretur. Poftea Ce HilpergxiVuilbeimo Grumpachenfiô^^ Vuilheimo Steinenfî Suarcqjurgum abicgatum, vt in illis locis dr^ cum circa vias ôd tramitcs diicerct atcp obfcruaret, S£ cxplorarct quando Princeps Ekdor Saxoniae Dux Au« guftus ibi cftct venaturus, Primum autcm Sneper« gam vcnitjcum^ Principcm Eledorem non ofFende« ret, Gotham, quo venire iuffiis fuerat, profeiQus eft, Grumpachio^hocfignificauit, turn VIE taleros, SiC cquum album itinerarium a Grumpachio accepit, Prse« terea hoc etiam dicit, ft ante biennium iam ad Penteco^ ftes ferias elapfum , a- Vuilhelmo Grumpachenfi ôd Vuilhelmo Steinenfiftcundum Gotha ablegatum fuift fead nemora,quacadDrcfdâmfunt,pcragranda,ô^ turn fibi cornu venatorium,amp; fclopum datQ,quaIiû in equita tionibusvfuseft,vtpro venatoreaut faltuario ft gere« ret, cumlt;j illorum locorum tamelfttperitus,fuafitei Grumpachius, vt cum venatoribusnoticiam conrrahe« ret,6«f obfcruaret quando vela latere,vcl auerfum Elegt; t^Iorem a tergo adorin’ pofftt,5C globum in cum immit? tcre, re^ conftda in filuasfiigam arripere deberc, aut quocunq; alio modo vt effugcret, operam dare, qua de cauftaSCproPrin^Elcdorisminiftroftgelftrit, ÔC alft quotics venationes cinaflc, ÔC tam prope Drefdam ac« ceflîflè vt Cotsbarum viip venifièt.

Cum autcm illo tcr^ore Princeps Eledor non fuiifttvenatus, totamfeaeftatem cum filuarum prxfe« dis,diuerfis in locis in ilia vicinia receptitm degi(ft,adq; hociterciVIIE taleros,ôfpofteaVE aunô^ IX, ta^i

R } leros

Ieros datos fuißc, Poftca tcrtium amp;nbsp;pofrremvim fc snf te annum, Vindemiac tempore, in arcc Gothana.in mas« ^um conclaue , quod inter fuprema fit, aValteno Schonbergo Grumpachij miniftro acGcrfitumfuifle, in quo Dux lohanFridericus Med, Vuflhelmus Grumpaii chenfis ÔC Vuilhelmus Stcinenfis foli fui'fient, Ducera^ que IohanFridcricum nigra vefte exten'ore ex ferico, opens Damafceni, vt i'pfe exiftimarit, indutum fuifle, quaefuerit ferico heteromallo, quod exametum vulgo, præfexta,ôd Zobellis fubdiuSa, ex interioribus autem veßibus habuifle eum fuperne ex nigro exameto 8C lis fericis,operc infuto,pi(ßam exomidem fine colobiu, fi iti nominate licet, Grumpachium autem habuifle Londinenfe pallium exameto practextum, atep vnacS Vuilhclmo Stcinenfi ante meniam afl:itiflc,Duccm auj* tem fedifle, Etiam cliartam quandam, 4n qua perferisä ptumaliquidfuerit,inmenläiacuiile,de qua iufiurandi concepta verba Grumpachiusipfi flans pr3eiuerit,quod fublatis digitis, flans ôC ipfe,iirrauerit,fe rem mandatam execiiturum, ÔÔ fi in illo conatu caperctur, lepotius in firufla vt difeerperetur paflurum, quam xem apcrirct cnunciaretue, Mandatumt^ ei ab his fuiffe„ vt Eledoi® rem,quando cum canib, indagatorib, in venationc fe«s ram vefligaretjXallidc perlequeretur operanuç daret, vfglobo eumtraijceret, Cum«^ fign/ficaflet fe in aula Prin. Eletflorispropinquum habere,Grumpachium ei pulucrem,colore fuluo,m chartam firmam inditum des difle, ei^ mandafle operam daret, vt in culinam Princisi pisEledorisvenirct, fi in cibum forte ilium puluerem inijeere poflet, promifiteß ei, fi rem rede exequetur, diü ' uitem eum hominem redditum iri, Phncipem vero nonmulta locutum fuifle, nihil«^ eipromififle,fed h«ec

tantum

Rnnim loeirfum , Hanfe Fn'bergenfîs vide vt rem mandatatn redle exçquarisgt; nbsp;nbsp;nbsp;Sed pulucrcm illum fe

poftea hofpiti Saliieldi Vuoifîo Albrechto aflcfiiatv diim tradidiflè, eiqj cnunciando concredidifîè,ad quam rem eo effet vfiinrs, Nominatirm tarnen Albrcchtum ilium antea de hacre nihil fcimfle, diutÿ rccufaflè illum pulucrcm ab co acciperc,prxterca fe cidem hofpiti fdos pum afïèruandum dedifîè, in quo ferramcntum quod filicemad ignem cxouticndum continet,diffilucrit,fi eut êi düosfcloposbrcuioresaGrumpachio Goth» accc*: petit, fie alios etiam plirres fclopos fe habuiflè, quatuor dodrantium longitudine, vna cum fclopo venatorio, quemarufticoquodamSuarcefcldi commodato acccîs petit, ci^ pro hoc gladiumdederit, Etfiautem hoc ira fe habeat, amp;nbsp;iufîurandum illud ipfc iuraucrit, non tatf men fe tantum animi habuiflè vt fecinus hoc patrarct,ôe quod Prin.Eledorem nunquam viderit,fed tantum pcs« cuniæ cauflà QC propter promiffîonera ei Êidam in fe rccepiflè, \

De his igicur, fie talcmad modum,ab qs, quibus fiacdcre Prin, Eleéïor mandaucrat, interrogatus ille fiiit, pcculiaritcrautem hoc etiam. An coram feueroiu^ dicio Dei in ca confcfîîonc fiia eflet perfeueraturus, morteme^ in hac obiturus. Turn igitur, poft fuffîcicntcs eommonefadiones,quxfieantea ad cum fedae fie po# ftea repetitx fuerunt, ne fuam ipfc confcicntiam,aut aliÿ! os homines falfà indicando grauaret, ad hxc rcfpondit, Etiam,quodq^ hocDuci roh'anFridcriço, Vuilhelmo Grumpachenfî, fie Vuilheimo Steinenfi , fi coramipfïs Cftcretur,in fàcicm eflèt dififurus,

Qlix veto hoc modo confitendo edidit y ca Prin, Eledon's mandatarrj acccperunt,fie a nobis notarrjs quo#

Quorum nomina fixpra expo fita fünf, diligent er excepta notatat^ funt, quodlt;^ vtfupra commemoratum fuicgt; hzcoperanoftraa noDisrequirerctur, in huius diplom maris formam redada fuere, Atlt;^adaô^ fedafuht hacc omnia. Anno, die, tempore ÔC loco, de quibus inia tioindicatum eft, prxfenribus honeftis, honoraris 8£ prudentibus, MdchiorcHauffb prxfed, miliclohanne khiin, Conf Luca Cocho Magiftro, lohanne Vualtess ro, Marco Fuchfto, 0^ Georgio Suarcio,quos nos infra fcriptinotari) vocauimusatep corrogauimus, vt huius rei teftes eflent.

His igitur dcinceps tres noarij Matthacusde Qtie* fter, Bemhartus Freidinger ÔC Laurentius Vuinckek man, autoritäres ôô nominxhscc fua, ÔC de opera a fe ad diplomatis talis confedionem coHata^finguli fua manu pcailiariter fubfcripierunt, eo modo eac^ verborum formula,qua fieri affblet,ô^fîgnafimul finguli fua notf tando addiderunt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

DITLOMÂ eONSClil'.

tpTl'M !D E IIS IN QJ^Ilt;BI^S

Hans 'Behem fe reuocauit inficiando qult;e confejfus fnerat.

NVMERO VL

In nomine Domini, Amen, AnnoaChrifto redemtore amp;nbsp;faluatore noftro nato, M, D, L X V1. indidionc IX, die, XXI Llunif, intra V L V1L horam ante meridiem, cum Imperio porircsî

podretur Cæfâr Maximilianus fecirndus ôfc In domo confilq publia' duitatis Drefdenfis, m magno conlilios« rum condaui, coram honeftis, lionoratis ÔC prudentiis bus/Ambrofio Erico quxftorc prxfcdurx Drefdenfis, ijs^ qui iudicia hie adminiftrant, quorum nomina funt Iohannes Khun , ChriftopK Kentman, ambo Conf Antonius Glafcr, lohan* Ion, Ghrilloph, Reichenbach, Paulus Behrus, qui funt alîêflôres in iudictjs, ÔC Geora gius Geis,qui his prsefedus Iudex eft oppidanus cons« ftitutus, item^ præfentibus nobis etiam qui infra in ex^ tremo nomina noftra afleripfimus notartjs duobus, ateg infra fcriptis teftibus, coram his igitur comparuerunt ftrenui fiC honorati lohan lenicus QC Valerius Gracouw vs Prin. Eleffioris Gamerælàcrctartj, adducentes fecum Reuerendum Dominum Antonium RudoIphum,Dis: aconum Ecclefix huius,0^ Laurentium Vlomannum ex Principis Eledoris fcribis intimis, inc^ medium turn protulcrunt, fe ab Illuftriflimo Prin, Eledore Domino noftro benigniftimo mandata acccpiffc, vt apud cos, qui iudicia adminiftrant, explorando cognofeerent, quomodo feres per omnia habcret,quod ad ea attincss ret, in qinbus is de quo fupplicium fumtum fuiftet, Hanfus Fribergenfts , Behemusnomine , exfjs,quac confelTus fuiffet, fereuocaflet, quomodo hoc feciflet, de quot etiam ex ijs capitibus, de ^ibus per tormenta quaeftionibus habitis confcfliis fuiUct, 6C quae poftea ræ« ta habendo confirmaflet, ex his igitur quot, quid coram capitali iudicio antequam fupplicium meri«« turn pertuliflet, iterum confitendo confirmaflet, aut itv ficiatus fuiflet, Anotarijs autem nobis accerfitis hanc operamnoftramrequifiuerunt, vt quae ex i|i?qui iudi^

.S' cia

1

ciaadminiftrant dehacre commemoran' auditirn’ eiïè^ musjca diferte Sgt;C cxqin'fite conïignarc, QC in formam dt;« plomatis collata opera redigere vcllemiis, Tum igiriir qui indicia adminiftrant, quid de ilia reuocatione a-ccif diflècjôC quomodo fada clïèt haec retulerunn

Primum,qui quxftoreftprxfcdurx Drcfdcnfîs Ambrofius Eriens hocretulit, cum Häns, Behem die XVII IJuntj ex carcere oppidi in locum confilq public ci addudus, ibicç coram confellii vniucrforum qui Hint in confilio publico j a quacftore præfcëhirx illius interrogatus fuillet, an in eo confitendo pcrfeucraret, fe a Vuilhelmo Grumpachenfi ÔC Vuilhelmo Steinenfi ablegatum fiiifle, ÔC an iplis recepiflet, de PrincipcEIcii «flore explorando, amp;nbsp;infidqs ei faciendis, amp;nbsp;fi occafio ofFerretur de eo interficiendo quod cogitare vetter, prorfus Sc per omnia hacc inficiatus eft, 6C dixit fe non nouiflc Vuilhelmum Grumpacheniem, ne^toto vitae fuac tempore hunc vidiflêjled Vuilhelmum Steinenfem femel quod vidiflet,fed non meminifle vbijita igitur in earcerem redutfius fuit, ÄT re prius deliberata,0f fenten^ tia de hoc lata, denuo per tormenta interrogari debuit, ibi vero ( anteadhuc quam pracfetfturac quxftor in*: dex oppidanus vna cum afleffbribus, ôf qui indicia ad*s miniftrant reliquis,ad careen's domumïeqnendoadne# niflent ) carnifici ftia ^onte ÔC voluntare, fine vlla coa* dione ant tormentis adhibitis, confèflîrs ftritj Ita fe rem habere, amp;nbsp;hac de caufla abillis duobus fupra nominatis fe ablegatum, Qyod idem poftea cum quaeftor, Iudex, cxterif^ Domini eodem perueniftent,non tantum fine tormentis adhibitis coram ipfis eodem modo confefllis fuit,fed hoc infuperaddidit, Quo tempore poftremum tih ipfum ablegalicnt, turn igitnr^ Vuilhelmnm Grum^ pachenfem

paehcnfctn vna cirm qwodam mihiftro fiio, cui nomen cflètHanfo CraciOjCum ipfo, Salueldo Plairam vfque equitaflc, ôC noéïem vnam apud Hennepogerinam,cUiS ius maritiisinteriedo tempore confoflùseffet, diuerfo# tos,EttumGrumpachiumitacum ipfo conueniflè,vt quomodo fc rem habere comperturus effet, de eo vt ad ipfiim fcriberct, ÔC ad nommatam fiolpitam Hennepo#: gerinam literas vt mitteret, earn has Grumpachio por^ ro curaturam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inc^ hoc,poft muItipKces dC. diligcnss

tes commonefaÆones fadas, coram ïjs,qm' indicia ad;« miniftrant, perftitifîè, hoc ita verum effe.

Cum vero poft hæc interrogaretur, quare igitur hoc, quod ramenante ctiam confeffiisfuiffet, inficiatus cfïèt, turn cumreipondiiîe, fe Vuilhelmo Grumpachen fi fiC Steinenfi inter caetera iufiurandum iuraffe, ft cape^ retur,ÔCquæftionibirspertormenta habitis interrogass retur, atq^ etiam rem confefflirus diet, fc tarnen vbi ad iudiciumproduceretur, omnia quae confeffus fuiffet, inficiari, atc^ vtrof«^ excuiarc vclle* Praeter haec lu« dicia adrniniftrantium teftimonia édita, etiam Dominus Antonius Rudolphus, qui eft Diaconus Drefdae, 0lt;S quo Hanfiis Behcm iacerdote vftis eft cui confiterctur, hie igitur SC ipfc retulit, fe die ab hoc odauo, ad eum in carcerem accerfftum, vt audiret confitentem, ÔC iacras; tiflimum Chriftianx communitatis myfterium cum eo communicaret, SC turn fe Chriftiane SC fideliter cum monuiffe, ne vel ipfe fefc vel alium queniÇ falfum indis: cando grauaret, a^ captiuum ad confiderandum hxc tempus fibi fumfiffc, pettjffecj, vt poftridie ad fe reuera terctur, quod cum ita fadum effet,SC interrogaretur,In quo igitur perfifteret f dixiffe eum, quae antea edidifler, de ablegato ipfo per Vuilhelmum Grumpachenfem SC

S i Stei^

Steinenfcm, ca ven elle, fient de hocetiam inconfeli fione ipfi aperuiflet, Sed de puluere,q«em a Duce Sax, lohanFriderico S^c, vna cum duobus illts, fïbi traditum dixjfîèt, ad PHir. Eledorem veneno tonéndumiûemcj deholpite Salueldenfî, ciii afieruandum cum dederit, hæcnihïlefiè, Atc^ ûa facranienti particcps fadus eft, conftanfen'nhocperfèueraui'c Valerius Cracouius, Prin, Eledoris Cameræ Seçretarius, tum fîmul retulit, Hanfum Behemum übiÔC Antonio Rudolpho Dücog! nOjCtprxfeduræquxftorijCumipfî très vna apud eum fuiflènt, confeffiim eflcj Grumpachium ôô Vuilhelmu Steinenfèm folos eum ablegafle, ad Prin^ Eledorcm Saxo» Dominum noûrum benigniflîmum fpcculan^ dum, callidétç infequendum, ÔC fi propius ad eum ac# federe pofièt, globum in eum emittendum -, veb vt mj«î Iitari forma vulgo loquuntur, vt donaret ci globum,fed Ducem lohanFridericum lus non affuiïlc,etiam de pul^ uere, quem ab ipfis übi traditum confefEis antea fuilïèt, nihil eiTe, Item, Laurentius VIoman, Secret» retulït fc etiamHanfumBehemum,in conclaui conhlfj publici, antequam primum ad ludicium produceretur, audiuili fe quod dïxen't, Grauarc fe hommes eos de quibus con femrs fuiflèt, dC quod non noflet Grumpachium, cum veropaulopoftindomumcuftodiæ publicæ redudlus, monitus fuiflèt,vt veritatem iplâm fateretur, dixiflc cum, Eflê ira, ÔC nimis quidem verum, inc^ hoc perfe# uerando mortem fe obitnrnm, quod Grumpachius 0^ Vuilhelmus Steinenfi's eum ablegarint,SC quod pofthac non eflet negando aliquid mutaturus, addita hac claurf fula,quodiufiurando dato promififlet, fe hoc fadu^ rum deijs, in quibus feiamreuocaflet, ficut fupra com^ mcmoratum cft,itarurfusad iudicium produdus, ibi turn

turn pro his a quxßore praefeduræ, Indice oppidano, tandem etiam a carnifice,0lt;r a Iingiilis his peciiliaritcr in^ terrogatiis fuit,an in hoc confitendo pcrfifterct,quod ad explorandiim PrimEIedbrem Saxonise Slt;c,amp;: vitae hii*! ins infidiandum, a Vuilhclmo Gnimpachenfi Vuil* helmo Steinenfi ablegatus fuiffet, turn igitur praefenti animo voce clariore quamante vnquarti vftis fuerat, atep ut ab omnibus exaudiripotuerit, tertium refpons dit, Ita, Atep turn baculus fracflus fuit, fubfellia ludisî cum fublata funt,SC fupplicium pio’ fententia lata fum^ turn fuit» Quæ vero tam tj, qui indicia adminiftrant, quam caeteri ad talem modnm retniiflènt, Mandatarq Frincipis Eleûoris acceperunt, 5C a nobis notarijs, qui hac de cauflâ, vt fupra commemoratum eft, accerfiti fuimus, poftulatum fnit,vt in diplomatis feu inftrumen ti formam haec comprehenfa redigeremus , qnod tnm ita a nobis fàdum fuit, atlt;p interfuernnt Iiis fupra noit minati omnes, QC inftiper honorati'ÔC prudentes Georg» Suartzô^ Sebaft. Vuicc, ex confilio cius ciuitatis publia# CO i a nobis infra feriptis Notarijs, huius rei vt teftes eG fent peculiariter accerfiti 5C corrogati» Adum Anno, die,hora vt fupra initio indicatum eft»

Attÿ hispofteaBernhartns Freidiger, ÔC Laurent tins Vuinckelman,Caciàrei Notartj, hxc prænomina QC nomina, amp;nbsp;autoritates fuas,fubfcripferunt, dC figna aG fignanmt,Ô£r qnod hxc ita audqflent ÔC bonafide exce^: piflènt,tcftatifunt,vna cum cacteris,eo^.modo quo fie;# rihocioktô^Ct

DIPLO#^

DITLOMA 'DEUS QTÆ lt;PHILI'Plt;pyS lt;PL^SSm

ß D 1 D Î T.

N V M E R O VI L ƒ

Poft inuocationem fanfti nominis diuini, notum fit SC teftatiim omnibus, quv« cuncp bas literas publicas infpiciunt aut rccitari audiunt, Anno a Chrifto domino SC faluatore noftro nato, M. D»L XVI. indlÄionc I X. die Iohannis Baptiftx, quifempcr eft XXIIIL luntj dies, intra, V,amp;^VL horam ante meridiem, potiente Imperio IIluftrilK SC potentilK Principe Sc Domino,Domino Maximiliano, huius nominis fccundo Romano Cxlärc, Äugufto, Germanix, Hungarix SCc, Rege, Archiduce Auftrix, Duce Burgundix QCc, Anno Imperq Romani huius quarto, hoc igitur tempore Drefdx in ciuitatis eins cu# uodix publicx feu carceris domo, quam vulgus LiAo^s rum domum cognominat, in condaui fuperiort, quod eft verfus aream domus ad dcxtram, mandato IlluftriflC Sc IlIuftrilT generis Principis £gt;C Domini, D, Augufti, Duels Saxonix, Sac, Rom. Imperrj Archimarfchal, ÔC EleCloris, Landgrauij Duringix, Marggraftj Milhix, Burggrafrj Magdeburgi, Domini noftri benigniffimi, eomparuerunt dodrina, virtute, eonftantia, dignitatc prxftantes, Dnn. Laurentius Lindemanad Seddicium Iuris V, Dodor, Bartol. Lauterbach. lohan. lenicius, Sc Valerius Cracouius, IIluftrilKExcelfitatis ipfius Cons: filiarii,redkun Magiftri, Camerxt^ Secretarij,quorfî(Ç fidei negocium qircd fequitur concreditum ÔC mandat tum

tum fucrat, Atcp tum pracfcntibus honoratjsamp;f prtiden« tibus Ambrofto Erico prxfccfî^uræ quaeftorc, Johanne Kuhn Genf Paulo Behro, Johanne Iona 2lt;: Gedrgio Gciflö iudice oppidano, qui iudicia adminiftrantis coU Icgij nomine aderant, coramcç nobis duobus commcns taricnfîbusjtribuftÿ honoratis reftibus,quorum ÔC ipfo# rum nomina infra fcriptafunt, in medium protulcrunt, Poftquam captiuus Philip» PlalT nomine, qui fiC iple turn coram affirit, fine tormentis amp;nbsp;cum his habitis quacftionibus, confeJfionem edidiflèt,camcç facpius fiia, fpontcrepctiuifiet, quaefpontcab ipfo fada confeflio, ex ore ipfius excepta amp;nbsp;fcripto comprehenJa fuiflctjfe in mandatis habere, confeffionem illam,quam edidiflet, vtadhucfemcljineorum qui iudicia adminiftrant, amp;nbsp;cxterorum omnium pracfentia, ei de fcripto recitari, euma interrogari curarcnt,an in hacperfeueraturus fit, atcp fimul poftularunt, vt qui iirdicia adminiftrant, mci! 'miniflè vellent eorum,de quibus cflet aiendo confeftiitf rus, eac^, vt quorum muneris hoc eflet, in commentai riosfuosrcfem'curarentjôC quoquo tempore de hoc teftimonium perhiberent. Similiter a nobis ctiam No# tarifs, muneris noftri rationc poftularunt,vt ca comprc# henfa in diploma publicum redigeremus,cuius,vcritatis confirmandx caufla, vfus efle poftet, quotiefcuncp nei: ceftitas poftulatura eftet, Jta igitur deinceps ciptiui Phi# iippi Plafti confeftio publice de fcripto recitata fuit,cum huius fentcntiac verbis vt fequitur»

Primum ait nominatus Philipp. Plaflus fe décima nona, vigcfimaaut vigefima’ prima die Augufti,anni fuperiorisfexagcfimiquinti, VuinariaCjin quodam di# uerforio Plateac eius qua Erfordia vcnitur, bono Jpacia intra oppidum, ante quod diucrforium area feu feptum ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;robugt;

fobuftcum cxtnidum fît, quo cqui condufî tanquam in carcere ad necellarias tralt;?hriones cohercentur, quo^s modo ÔC vulgo appellatur careen's feu coadionis ftabu^ ïum, In hoc igitur diuerforio quod Hanfum Hildesheim menfem î qui Ducis lohanFriderici Saxoniac intimus fît aulæ minifter SCcum duobus equis mereat : initio compellarit Martini fratris fui cauflà,qui in pago Piflem ben, in prxfcdura Saxoburgica, perte correptus tum decubucrit, vt ad primarium Ducrtorem Ernertum .Mandeloenfem hocageret, quofratrifuo per dies alim quot ibi dcgereliceret, id quod tüm increcepiflet, Atcß tum ampliusfe confiliû fuum ei aperuiflè,quod inftitus? irtèt aducrrtis Erfurteniês in mercatu Zerbeftano.petqf/ ictç ab eo vt fecum eo equitaret, Hanfum vero Hildeß« hemenfem viciflïm aliud ei confiliu credidiflè, de Prin« ElecrtoreSaxoniæ ÔCc,quando Excelfîtasipfiusin ve«? natione eilet futura,6C de equo defeendens feris infidim attira, hal^ infecutura, obruendocapiendoattçab? ducendo inftitutum.

- Ad quod confilium quidam ex nobilitate cxplom ratione fatrta contulilïèt, iam eile opportunilK tempus confilium hoc inftitutum re exequendi, QC Ptin, Eiern tftorem capite apprehendëdi,66 ficut poftea ex Georgio TubeloaccepirtetjNobilemqui hocattuliflêt Antonim um Pflugk Schradeuualdenfcm fuifle perhiberi ,,Attp hac occafione Hanfum Hildesheimenfem hoc ad ipfum aegifie, vt fe ipfis coniungens vna equitaret, atq? rem deliberando amp;nbsp;decernendo eo vrt^ produdam, vt tum ftatim ad hanc gerendam iter ingrediendum fuerit, quart illo fcilicet velpere aut fequente diluculo, Et ad hoc iter,fi'cut Georgius Tubelus fignißcaftet ÖC opinam tusfuilTet, deduodccim aut quatuordccim equitibus confti#

-ronftitimim Hn'fTè, qui adhibercntur, ex quïbus drei! .rnt Antonius Pflugk, Ernefti Mandcsiocnfîs miniftri, amp;nbsp;Georgius Tubelus, qui dut^or cflê iKorum equitum dcbucrit, ficutdehis omnibus Georgq Tubcli opinio s talls ftnfïct, Prxtcrca narrat Piaflus Georgium Tube«: Ium fibi indicafle, in prxfcdura Äldeburgenfi ftatiua habenda,fi aducrfus Prin. Eledorcm confilium inftitus: endum eflet,nam in va edartjs raittendis nimis longam moram fieri,

Hanfus etiam Hildeslicimenfis,ficut Tubclus po*^ flea eiretulerit, centumtalerospro viatico ad iter boc accepiflc perhibetur, fed an praeter indicatos plures cti^s am équités occultari debuerint, fe nefeire. Cum auteni Hannim Hildesheimcnfcm interrogaflet, fi iam Prin, Eledorem coi^rchcndiflent, quo eum eflrnt abdu# dluri, relpondifle ipfum, ne de hoc eflet föltcitus, bene eum aflenwtum iri,

PrxtcreaHanfumHildesheimenfem dixifle,cflê iam opportunilfimum tempus rei gerendx, nam Mo^ litorem quendam diuinando praedixifle, ftiturum, vt circiter hocipfum tempus cafus aliquisPrin, Eledorem cuerteret,Etu autem neep contra hoc confiliiï aliquid di eere,ne(p praecife a fc negare aufus fueric, ne in fufpici#= onem apud ipfos veniret, vrfifTe fc tarnen priore loco a fe expofitum confilium fuum, quod contra Erfortcn^ fo ad mercatum Zerbeftenfem inftituiflêt,qu3c res mos ram etiam non ferret, at^ iterum ab Hildeshcimenfi èC Tubelopcrijflêvt cum ipfo equitarent. Tum Hildefi heimenfem dixiffc,in confilio aducrfus Prin. Eledorem inftituto plus cflê pofitum, cum^ Plaflüs de hoc congt; filio quid animi habereƒ, non explicate declararcuc le veUet,animaduertifle fc quod Hildcnshcimenfem alt^

T quo

quo modo pœftituiflct ccnfilfj cnuncfati, nbsp;nbsp;qtiod de ca

re tantum ex ore fuo emififTéc Ad haee omnia deinceps fecvrtum fuiflè vt Plafllts poftridiana die mane ad con^ filium fuum perfcquendum itcr ingrederetur, Vuiiî maria Gotham, atqt inde Sangerhufam verfus equitafî: fet,2^ impctraflè fe a Georgio Tubelo, vt hic vna cum fdiofuo,item^a Chriftoph,MuHcndorf,£lt; duoKBrun fuicenfib^equitiKqui cum equis fîngulis mœrcnt, Mat« thcfio Halberftatenfî , Georgo qui apud Ruflcn^ fium femiliam receptum fuum habet,hi igitur vt iè ei adia iunxerint, Qui QC in illo itinere, mercatus fcilicct Zcrü beftenfis tempore,quo in {àdisBartholomxi diesaflcrÉs bitur, fuperiore anno fexagefîmo quinto, ih folo Maniîî feldico, inuaferint aliquos, ÔC quintç fericac vcftis con^ uolirta, ope ris Damafceni, vna cum alqs mercibus acss quifiu erint, In eo itinere Georgium Tubelum de conj« filioViumaricoampIiuscumPlaflb locutum cflè atlt;ß fignificaflc, fi velknt hoc pcrfequi, eorum qui iam ibi præfentcsadcflèntnirmenimtamen ad cam rem fuffî?: cere, ÔC fine ipfo bene hoc confeduros efle. An vero itcr illud equeftre fufeeptum, aut quid de hoc ampliirs iàdum fuCrit fe feire non poflc,fcd fîcut ipfe opinaretur fieripotuifïc, vt hac etiam de cauflà illud impeditum atlt;ç intcrmiffiim fuerit, quod ipfe ÔC Tubclus non fê cis adiunxiflènt,nam hune amplius retuliflè , cum Tuii belus hac dccatiffâ in aula Gothana tam bene tradare* tur,ipfi(^DuxIohanFridericus Sax, de pulcro equo profpexinct, quod confîfiapropofuilict atep fubiecilîèt de Prin,EIedore abducendo,non feiret autem ipfe earn rem, quscfasei non cflêt, confïcere,ideo Tubelum hoc itcr aim Plalîo eo libcntiusfufcepiflêj fe^ dreiter cbadisdiemannilup€rioris, claml€ ex aiih equitando fubduxiflc.

fubduxiffèjCa«^ re animum Prmdpfs a fc abahenafle, SC vt diffiderctiir et fadum elTè,adco quidenijftcut ex riijs nioribus volitantibnsacccpifïêt, vt ipfi, itemq^ Roma:* no Dchno inGdix pararcntur ad tormentorum globis interficicndos,nc quid cx ipfis de re cognofci poflet, re;* tuliflc enim qucndam quod Grumpachius dixiflet^non facile dcincepscuiquamcreditumiri, détérioré^ loco hac de caufla alios futuros Tandem inter extera hoe etiam Plaflum dixiflc, quantum iplè deprofcriptorum rebus xftimare poflet, non poflc non hoe certum eflc, Grumpachium cum Principibus aliquibus rem com;s municatam habere, nam illos ad dumeta graflatores cc quitesrem non confeduros, cum Grumpachius minic ftros fuos hue illuc able^rc foleret, Georgium etiam Tubelum fibi fignificafle, de plauftris Camerx Prin» Elcdoris, quando Lipfiam verfusaduchcrentur,poftca etiam ad alios, e quibus ipfe audiuerit, enunciaflè, de cflèdis Lipfiam tendentib, intercipicndis óf inuadendis, confilia fua fc inftituturum , ficut ad Georgium Brunfuicenfem hoe xgiflet, cumlt;^ compcllaflèt vt fc fociumeiinilloitinere adiungeret» Plafllimc^ exc iftimareDucem lohanFridericum Saxonix, Vuilhelc mum Grumpachenfem, Vuilhelmum Stcineniêm, Erneftum Mandesloenfem , huius Hanfi’ Hildesheie menfis aliorumœ contra Prin, Eledorem Saxonixinc ftitutorum conliliorum bene eflè confeios, prxfertim cumHanfusHildesheimenfisDucis illius intimus mie nifter eflèt, quem re cum Domino fuo prius commue nicata, fiC de voluntate huius, in talibus negocijs gerejie dis vcrlari oporteretf

Cumtj dum hoe fcriptum rccitarctur, Philippus Plaflùs,dequibufdam,paucis illis quidem' verbis, in

T 2 memoriam

wcmoham certiusredir«,ca verba de ore ipfius exce^ pta in hoc poftremo fcn'pto mutata atcp in hoc relata funt, Interrogatiis ctiam fccundiim ÔC tertium, an in' confeflione tali fua pcrfeiierare,00 in hac mortem obire vellet,aliqiioties relpondit, Ita, at^ in hac iponte QC vo:« luntateipfius édita confeflione tandem perftitit, quod igitur hoc modo aliquotiesaiendoô^ confîtcndo rcpe^ tiuiflèt, Domini ij,quibus hxc res commifla ÓC mandat tafuerat,abipfoproconfeflbacceperiint, àC a indicia’ adminiftrantibus, Si vtrift^ notarifs nobis poftulass runt, vt horum mcminiflè vellemus Si vt fupra com^ inemoratum eft, in commentarios vt referrentur Si db plomate comprehendercntur, Itatß honeftos Si honors-ratos atcpprudêtesviros,Magiftrum Lucam Cochum, NicoL Freund, amp;nbsp;lohan. Hafum, ex confîlio publico, qui Si ipfî tum præfentes affuerunt, Si vna cum Nota«« rifsnobish3ecvidcruntôCaudiucrunt,vt huius rci te^gt; fles cflè vellent rogauimus,atcp ita hoc diploma fcriben^ do confecimus, Adf, anno, Indidionc,die mcnfîs,ÔC lo^ co, vt fiiprn diferte eft expofitum,

1 His poftca ambo fcribse Bcrnhartus Freidiger 0^' Laurentius Vuinckelman Cxlarci Notan'j, Si hxc prac^ nomina nomina autoritäres^ fuas fubfcripfcrunt, quodlt;^ hæc omnia ipfi etiam, vna cum rcliquis fitpra nominatis,ex orc captiui audiuiflent ôôexcepiflènt,amp; in diploma talc redcgiflènt, teftati funt, eo modo qscß verbis vt fieri aflbict, Et figna Notariatus fua fubfigna«: runt.

(DKCIS

Dreis J 0 H A N F T^ID'E^ Q^ICI CONFESSIO ET HESFON-fio ad Trincipis EleEiorù Sax. lt;(^c. Honjietno

ad CelJ. ipfius 11. die lultj emiß foA liter as.

O,

POST INGRESSIONEM VSITATAM.

V. Beneuol» literas ab hoc équité tabellano veftro heri accepimus, óe quac com^ plcduntur perlcgimusjfucramust^ bcneuolenter proiî penfi V» B, ad has ftatim ita vt res poftularet refponde^i re, Sed non pofltimus V» B, beneuolo affeó^u Sc hilari animo caelare, inifericordemamp;SpropiciumDeum lllu:? ftrifh generis Principem, noftram beneuolam ex ani ’ mo dilecfïam coniugem, DominamEIifabetham,g£ne* re Palatinam ad Rhenum,Diicem SaxoniacSCc* hefter# no die, quod grauida vtcro geftaiiit, benignifiïme libc^ raflè, êó Beneiiolentiac ipfius nobifi^, itcrum infentem filium, óó terrae hæredem benigne dediflè, quo nomine omnipotcntiam eins ex animo laudamus, celebramus, gratiafcg ci agimus, yeftrxqp Beneuolentiae in praefciv tia hoe fignirïcamus, vt haec vna cum ipfa nobifœ, firniß liter gauderegratularicß poflît, Qtfare nos in re^onfîo:« neinftituta,dequa commemoratum eft:,impediti fuw mus, Sed beneuolenter rccipimus, poft peraeftum bæ« ptifmum, peculiari rabellario noftro , nos hanc V* B, mifliiros eile, amice rogantès, vt B» V« breuis temporis moram patienter ferat, Nam B» Y, ad beneuolentiae ofs« ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;......T j ficia

fidaprxßandapropenfi fiimuSjSC voRtntate parata, cui in praefentia, quo minus hoc fignificaremus, faccre non potuimuSf.Datx Grimmeftein, X, lulfj, Anno,LXVK

Del benignitatc lohanFridcricus Med. Dux Saxo. Lancgr. Duringiac amp;nbsp;Marggrafius Mifniae.

lohanFriden'cus.

WILHELMI G^I^MI^MCHEHSIS excufatiof 1)1 haben Ifoluit) ad Zettutcenfis de ipfo editum indicium

■ Benigne Princeps amp;Donnis

ndQyod V* CelßmihihodieV« menfis Augufti fcriif ptumtradiditjdetjs quac Chriftoph, Zettuicenfis,qui Celf. miniftcr fuit, Prin, Elcdori Saxoniac fcribcns« do fignificauit, per omnia, quac compleditur, perlcgi, Atcp Chriftophorum Zettuicenfcm pro longe alio viro ego habuifle^quam quileuibus S)^ vanisrumoribuspcr^ fercndis gratiam fibi apud Eledlores SC Principes conci:^ liareftudcret. Si fciuiflêm etiam Chriftophorum Zettas uicenfcm eum ex nobilitatc fuifle, de quo antea illuftris mentionis Princeps Eledor in Excelfitatis fuac literis ftg nificauit, ipfi ego Zettuiccnfi huicad ea difertis verbis 6^ expreflô nomine in literis adiundis reipondere non dubitaflem, nbsp;nbsp;res ÄT veritas ita habet , ficut in meis ÔC

VuilhelmiSteinenfis literis explicate fignificatur, quod eo tempore quo Georgius Geuflauenfis in captiuitate detentus,5C ad me amp;nbsp;coniundosmihi allatum fuit de lis; teris j quas Prin, Elcdor de comprehendendis Ô6 deti^; nendis nobis emifîflèt, quod^ corpori amp;nbsp;vitx ipforum inftdias hic tendi curaflèt , turn igitur per necefirb os ïntimos QC honeftosf homines, de confîlio quodam

ad me fcriptum fuit, quomodo Prïn. Elecîor rjs lods eâcpor^jvhiHaruifanominatur, comprehend! poflèt, qua ratione memoratus Geuflauenfis hberari 8C nos hoc modo tuti reddi poflèmus, Scd cum necp ego necp comundi mihij hoc pratum vbi fîtumelîet,fcïremus, necp de hoc fando etiam audiuiflemus, atcpinfuper non cflètnobis inanimoj quod PnntEleóïorem comprehen dere vellemus, QC fîcut de hoc cogitationes nunquam côcepi, ita eiufmodi etiam hocquod fieri poflèt ducere aut ftatuere non potuijdeo illud confîliG de quo ad me relatum fuit,non occultaui,fed multis ex nobilitate alijfs que honeftishominibuspræfentibusjde hoc manifefte dixi, illofi^ lermones meos Chriftoph, Zettuicenfis Xif quevtahj exmeaudiuiu Qiiod autem Chriftophoro Zettuicenfi fîgnificaflè dicor, mehoc confilium inftitu^ ereSC fufcipere velle , aut operam fuam ad hanc rem mihi ut conferret rogarim, hoc non feci, Prxterea fi talc aliquid inftituere in animo habuiflèm, aliorum' fiomisi num quam qualis Chriftoph, Zettuicenfis eft operam' meadhibuiflè oportuiflct, cum Zettuicenfis ille non fit cques, ÔC publice notum fit, quam fit corpore affecftoj Necç etiam Zettuicenfi amplius aut aliud dixi quam quod coram altjs, atiç aperte, nihil diflîmulans, locutus fum,ôè facile poteft V, Celf, æftimare; fi' taie confilium inftituercm,non me hoc ita palam fignificaturum,inpriis mis Chriftophoro Zettuicenfi, cum ad'hanc rem non fit idoneus. Si etiam Celf, V, de re quxrct, ex multis hoc cognofeet me ilia haud obfcure, fed non ita vt qui fufcipere velit aut inftituat ,• locutum eflè Neep ou ftendipoterit me cum ullo homineægiflè , qui ad hanc rem operam fiiam mihi conferre deberet, aut adhiberi fepateretur,Etpoflumhoc vereferibere quod Meiç^:

T 4 talerum

talcrum ilium de quo ZettuiccnGs Ggnifi'cauit, aliquot annisnon viderim, Neep ctiam vel in Galh'am vel in Borulîîam aut Comitatum Oldepurgenfem de Pn'ncii# pe Elevlorc fubducendo mifi, ficut hoc facile eft in illis locis comperire, fed hoc verum eft, me in ilia tria loca no minus quam in alia regna complura mififte, atep ibi aegifte, vt permitteretur mihi quo Vthrcepurgicos fpon fores meos in illis locis recipi liceret, quid veroad hoc mihi relponfum fuerit,in illis locis fimiliter exploraripo teft.necp ego quid hac de re ad me relatum fuerit, vne^ inficias iui,aut obfeure ferendo occultaui, cum fcilicet nunep hoc in animo habuerim fufciperc, etiam rem hili fecerim, Atq? his iam annis aliquot de multisô^ vai? rrj generis confilqs j ab hominibus ex nobilitate amp;nbsp;altjs, qui fàuent rebus meis, ad me relatum fuit, quorum nuis: him fufeepi, neep fufeipere inftitui, Illos autem bonos amp;nbsp;honeftos homines, qui fideliter ÔC bene erga me affes: (fti funt, propter hanc co'mmunicationem fadam, a me indicari, 0^ qui eflènt fîgnificari, minime me deceret,ôf mon' mallem quam tam ingratum me exhibere. An vcf ro Chrift, Zettuicenfem, id quod talem ad modum, fiss eut commemorauimus, dici audiuit,pro re vera indicas: rc decuerit aut fecus, V» Celf confiderandum fubies« lt;ftcpcrmitto,Atcp hacc gratia eft SC merces,quam de melt; morato Zettuicenfî méritas fiim, quem non tantum apud meum benignum Principem SC Dominum Mars: chionem Albertum, Chriftianæ QC felicis memoriae, dû ad hue viueret, fed ab eo etiam tempore apud alios exi* miac potentiac Dominos,inprimis apud laudatam coross nam Galliae fideliter promoui, etiam hacc mihi fpes besi nigniflime fadafuit, vt huius operac meac frudum ib lum Ô6 commoda percepturum confidercm, ipfum etfcs amZettsî

am Zettuicenfém,fîcut V« Celf benigne meminitj'iï veftræ celfît. minifteria addirxi, apud quam ita luculeiK’ ta conditione fuit, qualcm profedo non facile apud ali^J osEledoresaut Principes fuillet confecuturus, ficutSC in illo loco fiC minifterio fuo manere illc bene potuiHctj fi ipfe voluiflet, ÔC fi plus ego ei benefacere QC ad Qmnit bus modis ei commodandum operam conferre potuiG fern, libenter hoc SC ftudiofe feciflèm, ficut ille femper me parentem fuum appcllauit, qua de caulïà nullo vn^ tempore talc aliquid ab ipfo expeifhre potui aut debui, fed oportet me rem Deo permittere, qui pro uoluntatc diuinafuavindicare hoc feiet, Atcß hoc quidem primo loco,^

Secundo loco^quod V, C, exemplum mihlt; dedit arguments atep tcftincationis cuiufdam, qux Comes Gunterus Suarcepurgenfis, Illuftrilfi mentionis Prin, Eledori de me tradidit, ea in nullo prccio fuo relinquo. Et quod hie Comes demeargumentorum ÔC teftificas: tionfs inefficacis fcribit, tjs ego, vt, laus Deo, honeftus ex nobilitatc vnus, tarn non poflîim conuinci, qua fi im fuper fublatis digitis, argumenta ilia, in ledulo, in quo moriens decum'bcret, ÔC fi etiam anima ei in labris iam federet,conteftarivellet, QiJæ tarnen nullo modo ad laudatiiïîmi Comitum ordinisatep dignitatis exiftimati^ onem diminuendam dida fed ita accipi volo,quod fola vnius hominis vox eiufmodi cfle, cui contradici SC qux refutari non polfit, non debcat haberi, Atcß iterum hoc repetense^ dico, non contumelia quem^ afRcicndi ani^: mo, fed nobilitatis mcac honoris defendendi caufla SC ficut in litcris mcis fimiliter fignificaui, quod Comes illc crimen hoc in me confingat,qucmadmodum hoc in fua pcrioribushterismeis,quarummodo mentio feda eft,

T j hoc

hoc I ta vt res poftulat cxpKcaui, Et fi comes tarn benam fe cauflàm habere exiftimat.non debet cognitionem re^i formidarc, lt;]ued ß tum verum illud crimen eflè conuin , cerct, lam fum in literis mcjs auditus, quid de me rece^ perim, Sin minus hxc vera efle probarc poflef, pro eo ilk turn viro merito habendus effet,qui ad pauperculos homines falfis criminibus, contra quam fas eft, grauans dumpropenfus effet,Prxtcrea Comes ilk quofdam ho« neftos exndbtlitate homines huius rei teftes citât, qui a^: perte dicunt,quod hoc in ipfos confîngat,quodÆ nun^ hoc audiuerint, multo minus cum diceretur affuerint, at£p offenint a fe quod tam verbis quam manu probarc vclintjComitem ipfis hac in parte iniuriam Êicerc,necp dubitabimt hoc coram ftimmis ôf infimis aperte prolo#5 qui. Quarc Cornes, ÔC vtquac honefticxnobilis: täte homincs refenint ipfc audire poflèt, tanto min nus quo cognitio publica fieret, in mentem fibi ali^ quid venire pari deberct. Quod vero affert me proferi# ptum cfle, ideolt;^ non decere fe difeeptationes mecum fufeipere, aut diem his condiccre, ex eo rurfus,quo inin moquauc fentenriaprxditus fit,facile eft aeftimare, fi enim pro ciulmodi profcripto me habuit,qui vt proferbs beretur culpa aliqua aut facinoribus fuis meritus fuiflet, fane non decirit cum me hoc tempore profcriprionis meacadfcdomuminuitarc, id quod fccit, liberum^ commeatum SC receptura tutum, in omnibus domibus fiCditionisfuaclocis, nihil profcriprionis nomine dubis; tans,mihipoliceri, cum tarnen nullo vni$ vitae meat tempore mea cauffa,apud ipfum, aut ditionis ipfius do;s mibusautlocis,vtreccptum habcrem vel aliquid om^ nino fubfidrj.ab ipfo pctiuerim aut quxfierim, Qyid veto de hoc fentiendum fit, honeftioribus confideran:« dumpermitto, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pr»:

Prxtcrea fi ad cauflâm cognofcendam dcuem’fetur,tum m'mirum planum effet futurum, Ego- ne an Cornes Prin, EleA. Excelfitati obtreóralïèt, aut exiffimationem cius verbis lîcfiflet, quitus acquiefcens nihil addo in pracfentia, atqj nunc ctiam ad veram commemorationc antealiteris a me de his rebus facffam Qé tranfmiffam, quod ad fingula capita attinet, haec refero» Qiiae omnia ego conftaniib.ó^ veris rationibus probare fcio^Id quod V» C, in pracfentia ad fubiecffe de re docendam caeUrc non debui, ciqi me fimul fubiede commendo, ÖCc» y. Ceifi

Subicdus obedicnfc^ confît liariusSCminifter

Vuühclmus a Grumbachr

CHarta:B, pagina verüj verfu a fine ƒ♦ lege lohan^ Frid, Pater Elecff, Charta C, verf 17, lege Prin, Elcd, Sax, C, 3, Vt penult, lege, quidam, E, 4, V, 6, lege Vngarico, F, 2, V, ij* lege prscfedura,pagina verf V, 17, dele, 8C,C, 4, verfu a fine feptimo mentio fit par^ tis Vuimarienfis.haec efteapars terrarum Ducum Sæs xonix qua hodie habent Ducis lohanFriderici primi fiss lij à: ncpotesfuperftites, Sicut altera pars, quam poflfc: det, Prin, Elcdor AuguftusâSc, parsDrcfdenfîs,in dilt; uifione feda fub Ducc Alberto SiC Erncfio, cognomi# nata fuit, H, 2, v, vit, lege Eledoris, H, 4lt; V, 6. lege fes cultatum, 0(f verf 23, lege, ipfe fefc réfutent 6C pu, ÔCc. L2,verf, pag,verf j,ôô verf6, mentione ferti rutæ ÔC ass Suilxrubræalluditurad infignia femiliac Saxonicæ ÓC larcbi, Brandepurg, ex quib,illa rutam habet, dC hsec aquiIam,K,3,v, ó.fuppetiafij, N, 2, pag, verf verfu a figt; ne quarto lege, parcerc velit,CI, 2, verf 23, pro prsebeatlegcpræbere,

fINIS,