Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

1gt;AM ad HBBRABOS,IOz annis OEcoIampadrj, explana tiones, ut ex oreprçlegentis exceprç,pcr quofdatn exauditoribus dr gcftg funt»

HAbes hoc libello pie Icflor i O A N/ NIS OECOlzAMP ADU , inter Theologos,hui’ çtatis dîtuiuerctfaci lepnnapiSjfancflifliiTiascogitationes* quas crudiri duo, loanncs Gaftius amp;nbsp;Gonradus Puibarba, ab ore prxiegentis exceptas uirdi conannarunt.Eratautê hsecilli plcgendi ratio. Quotidiefub horâtcrtiam pomeridianS prx/ fenti auditorio,quod habuit frequétiiTimû ex U bro aliquo, utuocant, biblico, quêtradabat, locû utquocp die occiirritenarrauit latine, mox «ndê plebeg côcioni germanice repenuit quf qui dé concio ad fine prgledionis confluere folebac. Non pauci ex auditoribus operS nauabant, ut nihil, aut prgledionis, aut repetitionis non an notarent.Hiduoautem afliduitate ac fciidtate cetgros facile fuperarîîc.Narn ad eî r5,ingenio, literis 5iufu opus eft.Alter profefarragînein fuâ tu latine tû germanice, notatorû, accurate confardnauit, nihil de fuo admifeens, fpiritâ fandiflîmi illius pecloris illibatiorê, orbi expri nieret. Alter eadê religione opus hue milTum, eu f} 3 quæ utrac^ lingua ipfe exceperaqcontulir, ad ordinem cpiftolg enarrandg propius adapta/ uit, qug decrant, ex cômentario fuo fuppleuir, obl'curiscxpunciisluculentiora fubftituit, mul ta eu libertate ac pari fide. Aliqua tamê pius uir . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dittauitjficut legêdo inuenic#. Ad ills operS

pftanda pccptoris amore, ar public; iitilitatis rlt; ipedu no diibiedefccndir, nihil reuerit’,nefoda Ic fuiiofftndcrftjquê nouir,canti uiri mcmorix ftudiofiffimüjfimuÏqïhabcnrc nihil antiquius cc clclîarüChrifticôitîodis.Adco confidens res eft amidcia,qu; inter illosardifl'ma,nÔfolûlitera rü,fed enainftudiorû,maximcpiccatis fimiliru* dine contrada, amp;nbsp;in annos aliquot continuata eft.Cernes igitur hoe ltbcUo,ceuftdeli tabella, Oecolampadij fpiritum longe puriorê, qua ul/ lo alio libro, pofteius decefiïï ;diro:quia in alrjs ïnuulgandis, una Sd fïmplex, in hoe autein du/ plex diligentia aefides ineubuit.Nam Hieremiz’ as8ó Ezcehiel, feeiindu naifli funtartifieem, qui pro iure fuo, ecu proprium opus feripturus, autex integro pleracp finxit, aut inehoata fuo pcnicillo,quod aiüt,ad plenü formauir.Quaiti re, publico fimilif èC egregic cjuidê confultïï eft. Nâ fer c ni hil prçteritû eft, quod uel u cterü uel re centiorQ Hebreorüfcripns,fummalicet^pera tione pcurrêdo ,in mail’* incidcrit.De latinis ex cutiêdis nulliï uidebat opere pdü.qiios quifej;, d5uolet,cxtantcm,ruatrutina facile expendet: Athfcnoftra,ptergenuinu ducflü autoris,bre/ uitateac luce grariora eflê fortaflispolTunt. Nâ, locos cömunes SC qufcûvÇ extra ré fu;ecclefig Jïprie dixit, refeiHafunt.Vale in domino nbsp;opc

INDEX COPIOS VS I N EPI ftoläad Hcbreos,in qua.a. priorêchar • tgfacicjb.ucrofccundâdenotat, A

Abel mortuus loquitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tî4.b

Amen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r7igt;«3

Candelabrum quid.

Caro infirmiratem ftgnificat.

Cfremonig lacdicuntur.

Charaderquid.

Cherubim quare didi.

Chriftus naturalis filius Pq.

Chriftus hæres omnium.

Chriftus iudex, amp;nbsp;idco Deus.

Chriftus Salomon didus.

Chriftus Dauiddidus.

Chriftus Apoftolus didus.

Chriftus Dominus Angcloruna.

Chriftus unicus mediator.

Chriftus minor Angelis,quomodo. Chriftus,fcopus fcripturarum.

Chriftus o;amp;6gt;.

Chriftus Mofe pracftantior.

Chriftus è cœlis loquitur« Chriftus non opus habetuicario, Chriftus morte fua diabolS aboleuit. Chrifti digru'tas p fratribus fuis» Çhrifhis homo ahrcÿ pcccato.

’ Chriftus femel rin obtulir. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8j ,a

Chriftus confertur lefu Naue Silefufiliokho zadac nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48.a.b

Coniugium honorabil« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;töy, j

Donec,quomodo intclligendi m ja.a Duobus ucrbis ^pofiris,utriftandum ijj.b Duxfideijpro fidelium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijo,»

Ecce,qualis uox nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3t.b.io7.a

Eccklta,ciuitasDei,5iHierufalem coelcftisdi/ citur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s;.b.159.3

Ecclefi.r exemplar in monte uifum 8$.^. Eledi fumus ante côftitutionc mundi 84.3 Eledorumuaiianomina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8j,b

Elementa qugc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$6.b.j8.b

Elohim uaric expofitum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ló.baj.a

Exuno omnesj^modo intelligendutn 30.Ä Extern! nihil iuftificat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;94gt;b.97.b

luftusGdculua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uo,b

Lac jfolidusdbu»,quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jy.a.b

Lex umbram habet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»04,fcgt;

Legis abrogatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;74-a.7ô.b

Miniftriuerbiquiinepticenfendi î4î.b contra Miflac propugnatores.j i.a. f},bgt;figt;3,Sz ,a 10? ,a.b.to3.a.ioS.a.to9.bt

Mifericordia non omnis probabilis Mifericordiamquomowconfequancur fo.3 fAiferix, quibus obnoxq pq funt t47lt;a lAomentaneainalahuiusfxculi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*20.3

FAontes tangiquid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V7lt;b

Molen fuse gentis non puduit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»jy.b

Origeniftæ refelluntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^.a.^o.b

PaniSjhcbJachcm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii.a.6f.b

Perfetfti,qui dicancur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$3.a.io4.b

seregrinæ amp;nbsp;uariæ doftrinx quæ 169.3 ’eregrinanturpii in hacterra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ixp.a.b

Populus f idei, 8(. incredulitatis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ix i.a

contra Purgatorij aflercorca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loj.b

Raab an fcortum fucrft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*4t.b

ReniilTio peccatoru primu in feeder« g^’ Remiffis peccaris ceUat facrificium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»05 \

SanÆcxfuadignitatenonexaudiuntur $4.b Sanftimonia quid fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vy.b

Sanguis,prouita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lyi.b

QuarefanguineChrißi Deus nos liberate uo/ luit{ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿ.b.yô.a

Salus proEuangelioaccepta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a^-.a

Sanflfcriamuiuidicuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tSo.ä

Scortatorquis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ije.a

Sedcre ad dcxtcram quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«.b.xx.a

Septenarius numerus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4J.a

Septies laudem dicerc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t7x.b

Seraphim quare didü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t7.b

Spiritus quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47•b.7lt;.a

Stare,miniftrorumeft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßj-b

cnntraValenrianos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjt.â

Velum tabcrnaculi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pj.a

Vclanicntum,caroChnfti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tio.b

Verbum potenriæ quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iz.a

Virgauircutis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ai.b

Vifiones Prophetarum uan’æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ö.a

Vitaabfolutaquæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;St.b

Vira aulica pcccatum didcur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tjS.a

VltioDcieft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ö.a

Vngere Dei quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tji.a

INfcriprioni liuiccontradixcrc nonulli, tum qwsBz prifcijtum rccctiorcs, negantes Paulum hu/ piflolxhu/ ius Bpiftolæ autorem, manfic tarnen, Sómaz ‘‘‘»»“«’t’ nebitfaluaeiuSjUtpote Paulino fpiritudigna, autoritas .Apud Latinos tardius quàtn apud Græcosreceptahæcexiftimatur. Nos earn, ut cumnemine digladiari uclimus,per quemcücg tandan graecitatc donata fit, fiuc is Lucas, fi/ uc B arnabaSjfiue Clemens fit. Ex confeffb qui dé eft,quod prindpio Hebraice fcripta fit. N5 aut iddrcolicebitnobis negareeameffePauIi, q? ab alio grgce fcripta.Nâ aüoqui 56 Matthæi Euangelium, negabimus eflèMatthæi, quid/ tracontrouerfiam Hxbraice fcripfit,ignora/ turfpquisnamfueriteius intcrprcs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iarin}»b

Quarc autcm Latini quidam ab bac abhor/ ruerint,argumentamagisfriuolauidentur, tuetuai« quæ tant cximios uiros morari debucrint,Opt nio fane illorum inde fumpfit origincm, quod Romg Gaius quid3,uir difertiftîmus Cataphry gara argucns, noyas quafdâ fcriptura^obtruz

drtirf, inter cetera, trcdeam Pauli ApofloJiEpî ftolas cfle afleruit,eam quæ ad Hebrjfos fchpta cft non commemorando . Inde Eufebius lib. 6« cap-i6,inquit-Apud latinos ilia nô puracur efle Pauli Apoftoü, cum rcliqui, canonicos bbros nouiinftrumenti énumérantes, quatuordecim Pauli Epiftolas fupputet, 5C in illis etiâhâc. Fie ri autépoteft, quodGaius nonnegarit fimpliz citer earn effePauli, fed quia per interpretem aci Grfcos uenit,altcri’ cuiufpiâclTe cefuent. Eteni fidehacrequis confulatLatinos antiquilFmo» )nucnietClementeiTiantiquioremGaio,cfIren£ um meminilîè epiftolç huius,quiquidera apud Latinos floruerunt, S6fcripferunt,licct Grçca Quis enim anriquior ex feriptoribus Clemen/ te,qui tertius poft Petrum Romæ Pontifex:'Et is in epiftola ad Corinthios meminit epiftolac Pauli ad Hebrgos, Si utitur eius teftimonijs-De quo,uideEufebiülib.jca.j8. Qiiifiibdit,quod ApoftoluSjtancÇ Hebrgis mittêdam, patrio eä fermoneconferipferit, S(. (ut quidam tradunt) LucamEuangeIiftam,alri autêhuncipfum Cle/ mentein interpretatum eflè, quod magis placet Eufebiojquia Si ftylus ipfcepiftolæ Clementis, cumhaccocordat, Sifenfus utriufcß feripturg pluriraam fimilitudinemferunt.

Abus item Clemens Alexandrinus ita difte/ ritdehacepifto!a,quodmanifeftefitPauli Apo ftplijUriptaauKinHebrgoferiuone, tanepHez bræts

Iran’s, a Lu ca nero, qui erat Pauli difdpulus,in lerpretatainGræcum:Vndcamp; ftylus cius aiTi mills uideturlibelloilli, quem Lucas dcAifHs Apoftolorüfcripfit.VideEufebiülib-ó.cap.it.

lam tenues quafdamconietSurasdikiamus, quçmouerStnônuIloSiUtncgarêteameflëPau connïdici li. Sunt enim qui offenduuur quod non prenait n gmaï titurfolitafalutatio:Paulus apoftolus,ficutin ceteris epißolis.His rcfpondetClemcns Alexa/ drinus in h;rcuerba- Qiiod autê fugferiptione folitamnon habet, nempcPaulus Apoftolus, hxc ratio eft, quia prçiudicaftêt Hcbræis Paull nomen, ne cius diifta fufeiperent 8iC idcirco pru/ denterdeclinauit,neftarim aprindpio,infpe/ lt;fto nomine Pauli,lecftio eius repudiaretur Et fi/ cut Beatus prefbyter dicebat ;Qiiia Dominus, Apoftolus omnipotentis, dicirur nailTus ad He brjos.Prohumilitate ergo Paulus, qui ad gen tes fuerat deftinatus, non fcripfit femetipfum Hebræorû Apoftolum ,uel propter honorem Domini, qui fe milTum dixerat ad oues ifrael, uel quia gentium uidebamr Apoftolus.Hec ille

Origenes aliamconicóruram réfutât, qux ha bet, quod cpifiola hæc difertior fit quam uf Pauli putetur, Etenim idem Eufebius lib . ö • lt;ap. i8 • hoec Origenis uerba dtat. Is uero qui idoneus fuftus eft minifter noui teftamenti ,non literæ fed fpiritus,Paulu dico, qui rcpieuit EuS/ geliura a Hierufalem uflt;^ inyncum,nec ad onj/

lies €cdefias,quas doaierat,fcripfit,fed quatu/ ordcdmepifiolasfolasSC inillis pluresbreuû flimas* Quamuis SC nonnulli de ea,qu3e ad Hebrxos fcripta eft dubitarinqeo quod non ut deatur feruari cius ilia fententia quam defdplo pronundat, dtcens, fc iinperitum eflë fermonc Sed ego dico, ficut mihi a maioribus traditum eft, quia manifeftiflime Pauli eft Scfemper oin/ nes uetuftilTimi maiorcs noflri, cam uc Pauli epiftolam fufccperût.Si uero requiras à me per que fit fermo dus copoftt’, certo quidc deus uiderit.Hocdico tame,opinio quæ ad nos ufe^ peruenit,hgc eft. A quibufdam dicebatur quod Clemens Apoftoloru difdpulus,5i Epifeopus urbis Romæ, Græco fermone, non tarnen fen fibus expolinerit. Alij quod Lucas, qui Euan gelium fcripfit amp;alt;ftus apoftolorum

Hieronymus uero indicatquofdâhuicEpi/ ftolæ, ideo contradixifle, quod praeter mo/ remPauliteftimonia dtentur, non iuxta hebra icam ueritatem,fed iuxta L X X «Vide eundem fuper*6c^ .Efaiæ Verum non eft mir um ft interpreSjGr jds teftimonia dtarit, quemadmo dum apud illos legebantur. Interpres autem fu ifle putaturLucas, quietiam alias. L XX in/ terpretura teftimonqs ufus eft.Hæcnimifuin feiens Hieronymus, hahc ut Pauli libenterag/ nouit dtauitjSc foruffis en w iTiouit.Theo/

phyladum«quod tam audader affcrit • negan* tem häc epiftolam cflc Pauli eriam negarcdcum per 08 Pauli locutiim.

Faber Stapulenfis cïï Erafmo, qui, poft Hie/ ronymum,hanc epiltolamfcro'alarinis rece/ pram oftendit, contcnriofius cgit .Nam cam Erafmus, Paulinomenclaturafer«:dignatquâ , uis in annotationibus «ryfacSgatcr^^ coniecftu/ ralc ponar, quo non nihil autoritati dus præx iudicareuidetur • Dicit cnim Græcos cpiftolam hanclibenciusrecepiflëinodiü ArrianorüjVcz rum Clementes amp;nbsp;Origenes qui Arriü prgceflè runt, fatis indicant etiâ ante Arrif têporafuifle receptiflimâ. Simile eft quod aliirefcruntcam forduifteRomanis propter Nouadanos pccni tcntiânegantcs,quiaNouatus inde fu5 hærcz fimuel excogitauiquclfirmare ftuduit.fAemor autem tu efto, quod illi fcro receptam aRomaz nis dicant, 8C fic fibi no conftant - Practerca hac ratione, omncs nobis fcripturcuilefccnt : Nul/ læcnimtâfinceræfunt,èquibus impij fuffra/ gium erroribus fuis non petanr.

AdditErafmuSjinhancAmbrofiG nSfcri/ p(îire,cumtamé in omncs alias comentatus fit. Addamusnos quodSi a'tcftimonijshuius cpi/ ftolæ citandiSjfibi tanpcrarir, aiara in enarraii dis locis Gcncfeûis, ubi tame crat occafio, Vn/ de apparet,quod apud quofdam Latinos Epi/ fcopos negklt;ftior fuerit- N â pr xter confuetudi

nem fitam citantnominarim PaulG ad Hébrfo# inlibrisdcfide.Irvinln libro depxnitenria «fi funt Ambrorij:D€ his qui initiârur etc. Demus autan ita cfle, lt;r^y■j^^ovol tarnen Ambrofij,Au/ guftinus ÔC Hieronymus, haclibcnterufifunr. Nunquid paucorum filentium,fapicnrix pluri/ morumpræiudicabitc’Sô quorundam hjfitati uncula,certo iudiciofpiricus prjualebit^

Luthcrus cum fuis,fatctur eâeflè doÆflîmi uirijÄS fupra modum eruditam, facerdotiü chri fti ,5c uerus tcftamentü,appofite et copiofe do/ centê-Sed nö finit eaeffe Apoftoli, hoc aliquant to eruditionbus argumentis confirmans ex ca» a.6, to. 8C u. quæ nos fuis locis refutabimus Hccdeinfcriptione SCautoritate epiftolæ dida fufficiant:Nobis cnim in ea nihil occurret, cuius Paulum uel fuppudcre debeat.

DE NOMINE HBBRÄEORVM Hebrxi non funt dicfli ab Heber patre Phaleg, atauo Abrac, ut quibufdam uidetur,fed fuo id( omateuocantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quae uox ad nosue/

niés, fonattranfeûtes,Itaem Abrâ cognomina batur ’’AO3? co quod à iyicfopotamia,tranfito flumine, in terra Chanaan conccfflflet. Vndlt; etgens cius,nomen hoc hxreditauit

Hebracos haeftenus legis 6C Prophetarum audi cores.adliorcatur Paulus, ut nunc Chrifium cu fide

fide audiît, a qua ob nullas procellas faenili hui US pios pcrfequentis deficiant, fed in paricntia Sifandimonia bonos fidei frudus proférant» l.utherus in præfatiôcfua,ita inquit:Mihi uidlt; tur Epiftolani hancefle confutinamexmulris, amp;nbsp;nö eandaro i era ordinate tractate. Addit eri/ am quod non ponatRindamcnnim fidci. Verfl fl hoc noftrum argumentum conftabir, ut con/ ftat firmuTimCjUindicabimus cpiftolâ ab utrat^ hacnoia-Quoniodocnim no ponit fidcm fun/ datnentum, qui tot argumcntis ad hoc unum «nititur,utChriftus audiamr,idc{?cfl fide,quani tantopcrelaudat. Etubic^ tacite afluditad id, quod,Dcut.i8-amp; Actorum.7degimus • Inquic MofestProphetam degentetua acfratribus me is ficut mcjfufcitabit tibi Dominus Dais tuus, ipfum A V DIB S .ut perijfti à Domino Deo tuo in Horeb.quando contio congregata eft, atq; di xifti; Vitra non audiâ uoc2 Domini Dei mei,ßC ignem hue maximfl ultra no uidebo.Et ait Do/ minus mihi,benc omnia loaiti funt.q^phetâ fu/ feitabo eis,de medio fratrfl fuorfl, fimilê tui, po riâ ^Ï'bameain ore ei’,loqucrur!q! ad eos uerba quæpccpcroilli, Alludit ctiS ad hoc,qd NVatth» *7 »dicifa patrCjHiceftfilius me’ diled’,in 4 mi hi bene complacitfl cft,ipfumaudite.Pretereap dpufl fermonê,qué de facerdotio Chrifti ponit, ©b hanc potilTimam caufam adfert. tit fidem no/ ftram confirinct, Necj cnim sliudeff effiettiu»

TRAEtATIO» antidota contranoftrâ incrcdulitatc • VndeidI argumêti folidc ac ftliciter tracflat, atcp adco,ut quifquis adhuncfcopü fpcclarit,miram lucent ad hanc epiftolâ intelligcndä, fibi data teftabif»

Agit ctiâ id honcniflîmo ordine ,dC ab inido uarrjs radonibus Ssfcripturæ tcftimonijs,qu3 pulchre cxplanans dignitatemSô femiltaritatem præccpcoris SC magiftri noftri Chrifti, g nobis Ïoquit,proponit-Oftendcns illû deo patri jqua lern crcaturis fummis ScdigniiTimiSjUtpote anz gclis ÔC Mofc, per quos homines aliquando z/ dodi, cxcclfiorê ac digniorê. T erret itê minis, fi audirededignati fucrimus tantum Apoftoliî amp;;magiftrü:Inuitat6C allidtbcncficentia acmi/ fericordia optimi faccrdoas,tam bene erga nos affedi. Et in hoc mira grauiute pergit ufq ue ad caput.io* Deinde apte docetoffioiü noftrü,hoc eftjdifcipulorû, ne tanto præceptoreindignifiz mus fide amittamus. Cômendatitaeç patien tiam ,pacem,mifericordiam,ergahofpites, uin lt;?los amp;nbsp;pauperes, Caftitatê, Obedientiâ, Pru/ denriam,acorationê, utita abfoluti cfFiciamur in Omni opéré bono.Et quid dißimfrius ac magis ordinate dicereturc'uerû hoc inter enarrandum magis

Eus olim multifaria^mul' d ti^ mo dis locutus patri-* bus per prophetas, extre* mis diebus hifce locutus eft nobis perfilium*

En fublime exordium • Qiio cnim alio initio audientium corda magis exdtare amp;nbsp;inflâmare * ad audiendum potuiiret,quam fiatrm in ipfo liz mine intonandOjDeum,qui patribus locutus, ctianum loqui nobis, idque fublimiori modo, no per minifiros 8C angelos, fed per Fili« ipfura tempore (p nouinîmo,ne quis aliir prxter hunc dodorem cxpedlettSi non eft ineptum exordiiî apud prophetastHçcdicit dominus,Nequehic abfurdeinceptîï eft; Deus locutus eft nobis per filium.Itaque ftatim féliciter caufam fuam agit» vt audiatur Chriftus filius dei.Ratiocinaturauz tern tali cnthymemate,cum per uaria loquudoz num gcncra,uariosquc modos olim locutus fit gitApoft» äeus, 5CnuncmultofubIiraiorcinodo per ßUS

locutus eft. Proptcrca uchcmcntius oportet at/ tendcre.Habes hic primam parte enthymemax tis deinde poft infcrtülongum hyperbaton, de dignitate filrj,inuenis in pnncipio kcundi caz pitis, alteram partem enthymematis ideft,ijla/ rionem,ut uiefeas pulchre cohjrere Chriftus fi/ mile dicit in parabola Matthæi capitc t. quod paterfamilias, dominus uineæ, miferitferuos adagricolas,qui exillis alios egeiderunt, alios occiderunt,alios lapidarunt,nouiffmeuero mi ferit ad illos filiîî fuû diccns.Reuerebunt filiü me urn Hoc cftenim ultimum refugium ÔC rcmedi um,mitti filium.

fono uodSjin inentibus fandorum, uoluntaté fua'marque recHum intelled5infpirare,feufu/ tura,fiait Tandis Prophetis, reuelare, Vndc WàtasA. ; Audiani quid in me loquatur deus,Et Iob-4 : Admedidumeftuerbû abfconditum, ctquafi funiuc fufeepitaurismeauerba fufur' rij. Eft alias uerbum æternum dei .eft amp;alia tem poralislocutio,quj non eftdeo tribuenda craP fo modo-Nâ cû de’ didttFiat lux,ct fada eft lux Praedpitfua autoritäre amp;uoluntate,ut prodeat indpiat in tempore,quod ab aeterno fuam ra lionemôC Idæamin ipfohabebatjôC aliquan/ doincipiendum crat.SicPfaltcsinterpretatur* Ipfe dixitôô fada funt mandauit öóereata funt Sed de his ruine non eft fermo* Multa autem

HEBR.IO.OBCOVAMP«AVTORK. g genera, innlnquemodi locutionum Dei funt, Locutus cftnonnüquam percreaturamfubteC tam, ficut ad Mofe, apparens tn rubo SC igni, curiunum Et ad Abram 8lt;Iacob, quibus in angelts cölpe/ DtiuMHi Ais eft.Loquutus eft: fecüdo in fomnis ficut Ia/ cob SeZacharix prophetx-Locutus eft demü citra apparêtiâ,amp; nee per uifibilê creaturânec ß infomnium, fed occulta infpiratione tantum in uifibilitercordafandtorumtangendojutloquê «es fiant.unde Prohetæ fubito afflaii dicebant; Hxc didtdcininus-Itaquemultiphariam locu tus eft acapparuit-Ofex-u • Vifiones multipli/ caui, Sc in manibus prophetarura aflimilatus fum. Et apudHicremiam : Manediluculo furz ' gens mifit prophetas fuos.Itcmoperariosmitz Watth.xo tit in uineam,alios bora prima ,alios terria ali/ csfexta,alios nona-Vifionesquoejuarixerant ViffouM «iäapudfingulos fere prophetas. Et hxc quiz dem olim, dum fièrent,conciliare debebant pro phetis auditores.Nuncueronouiirimis diebus, quando nulla expeftatio alterius do(ftoris,mul to magis audiendus eft filius dei.Dics aduentus NouWWI ct prçdicationis Clirifti,dicunnir nouiflimi dies acuefpera.i. lo-x.Filióli nouiffimum tempus «ft.Et ad Galacas.4. Vbi uenit plenitudo tempo tis.Efaix.x.Eritin nouilTimis diebus prxpara/ »nons domus domini in uertice montium reue/ . labi t fuper tolles, ßC fluent ad eü oés genres SCc.

Loaitus ill iitcü^.ld cfi,pcr filiü,tropo hcbr» KO, ga ctipfe quatenus homo,organ5 erat dci, fiait prophetf, fed no folîï organü ut prophetç, fed etiam deus -ira loh. 7. Mea docirina non eft imea,fed eins qui mifit me.amp;cap.S.Ex meipfo facionihil, fed ita ut me docuit pater, hæc loQr. Itaquc Primu argumétû cft à dij^nitate loqucn/ ris.Mulaimeniin refert, quis ut qui loquatur. Quisautê digniorfiliodei,qui ciufdccüpatrc autoritatist’Etiddrco adlaudan Chriftipræ/ dicandamtanpeftiuepergitamp;S didt.

Qiiem conftitui't Hæredem om^ niûj per que etîam fæcula condidit» ~, Dieet quis. Que tu nobis filiü dei prxdicas? Nonne Sô omnes Ifraelitæ amp;nbsp;Prophetae filq dei funt^utEfaif.ï.Filios exaltaui, enutriui, ipfi autéfpreueruntme*ÉtPfaImo.8i.Ego dixi dq Chrißiis eftis amp;nbsp;filrj excelfi omnes lt;nbsp;Refpondet,fenon de Mturaiis fiüjs adoptionisloqui,feddenaturali,coætcrz *inosàï'’ no,co3equali,Scfupra modû digno,per quein «prioi.t aiij filios adoptantur. Vnde hinc aduerfus Arrianos acNeftorianosarma potentiahabe/ mus,Confer aut« hæc cum his, quæin epiftola ad Ephcfios Colloflenfes, ôC uidebis plane eu dé Paulûjfûma magnificcntia,Chrifti encomi/ iini,et abftrufa mqfteria depromêtê, loannic^ fc'uangeltftæ nihil cedentem.Eteriim ficut maxi/ wam dignitacein Cliriâi Ephefijs propofiturus . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit

HBBR.IO«OEeOt AMP.AVTORE. 7 inquitrQuêadmodüelegie nos inipfo, antc^ iacerentur fundamenta mundi • Ita in eandê fen tentiam hic didt:Quem pofuit haeredem omni um per quem SC fecula fecttddco autem hærcdi las eius fumus,quiaelcóy in ipfo, SC donati ei i patre, quo iudicio,maxime colligimus, ipfuni eflêgerraanum, uerG 8C naturalem Dei filium-Non em ab aeterno pofitus Só fcriptus elTet hæz reSjG non effet filius » Sed quia naturalis filius, ideodebetureihæreditas, Etinipfum, hoceft, ad gloriam eius,condita iunt omnia.

Aduertecum pr£miferit,quod deus locutus Ct in filio,nimirum hominefaó:o,óódeeodem nunc,inquit:Quem pofuith3ercdem,per quem feculafecit,nullâurgere neceffitatê utdicas alia de humanitate, alia de diuinitate intclligenz da, Sc ratiocineris quomodo homo cödidit fez cula,uel quomodo deus fit haeres SC prgdeftina lus,Nihil hæc te turbcnt,fed fcias omnia id ge/ nus, quæin apoftolis amp;nbsp;prophetis occurrunt, magnificentius SC gloriofius dici, fi ad ipfam perfonâ chrifti rcfpidas,qux humanitatem 8C diuinitatem fimul copleditur refpidas. Naturg cm iftænunc, quanta ad perfonæ unioné atti/ nctindiuifæ funt,quid ein quod olim uerbû hu manitaté nondû affumpferit, eu lèmp coeleftis pater filin talcm cognouit, qui noftrâ carnem fiifceptururs cflêt, idcjfeinpertïu» «'«patri appaiu»

ännot. in SPIST. D. PAVL! aö apparuic, uc nobis præfcntia^ Ab ætcrno cnint-antcdiuinitaris oculn,obedientiafilij nuncßnott obuerfataeft. Itacÿ uere ac Pie de Chrifto ipfo accipimuSjhumaniratenon fedufa,uel diuinita tenonfegregata ,quodpr3edefinitus S^fcriptuS fit hæres,per quem condita funt omnia. Et quo/ Quomodo modofiliushæres eft omnium^Sôquæfuntoni films litres njaillalt;Vtique omnia quæ funt patris , ea fupt ôC filr)'Non enim moncur ille pater utiuccedens filius, mortui bona occuper, fed quêadnlodS pater tocam fuam naturara ac diuinitatem in filî um transfunditjCO quod natura filius eft, Ira fill us externa omnia,utpote gloria,opera,eleâios, cum pâtre cômunia habet. Igitur omnes quiijl libro uitæ feriptijijdem ÔC Cnrifto in hæreditaté lohiagt;»s.f donari funt,Item,opera quæfaot patcr,cadê fa/ cil amp;nbsp;fib’us.Omnes qui honorificant patrcm,ho norificant SS filium,Eft itaque hæres omnium, amp;nbsp;maxime diuininominis,ideft,glorig, quam tarnen deus nulli alreri concedit-Ftlio autem de/ Phaipî.» dit nomen,quod eft fuper omne nomen,utin nomine eius omne genu flecflatur,ct coadorerur filius, cum pâtre eandem claritatem habens.Nî hoccftnomen prjftandus, quod eft angelis, ut infra dicetur, KtxA«gö['0/z»xt,ideft,h3credirauit‘ Vbi oblerua uerbum. Hæredirauit.Sicut igitur Pater Deus,ira ÔC filius, quia naturalis filius 8C. hæres,Ita SC domipus adorandus, ïmortabi

HEBR.IO.OBCOLAMP’AVTORB* 3 immutabiliSjæternuSjCreator.EtficutDeusfua tnifcricordia ac bonitatebeat acfaluar, ita utfo bus eiusgraofjnrçfaluns gloria ficafcribcda,fic filio quocpeandê gloria non inuidet, fed pftirit tJt amp;nbsp;ipfe uiuifieet, re fufcitct,ficur pater,gloriçc:^ eius particeps fit, amp;nbsp;Genos in ipfo elegit. Vnde Chriftus ait:Meaoïatua fiint, ô6tua mca funt, f et glorificat” fuin in eis-hoc eft, mea a' te accepi,tc in his glonfico,et nó milii aflcribo,et tua à te ini hi lancp filio data funt,quo dreameus honor tuus eft,Io;i7. T ui erant 5C mihi dedifti eos .Sic criam claritatem illam habuit, priuf^ hk mun/ dus eflec,cratcp ab initio apud patrem. Pro/ inde expono, Quem pofuit hæredem omnium ideft,pr3efiniuit,etiam ante rcruminitia,ut om/ nes faluandi,in folo nomine lefu falui fiant. Ce/ terum hanc fidelem eflê expofitioncm,fequentia comprobant,dum dicit.Pcr quem fedc 5ó fecula Hoe eß:Sicut in illo nos elegit,ita per ilium amp;nbsp;fc «ulafecit.VndeaptidEphefios ait. Antemun/ Ephci difiindamcnta iada. Et apud loan. Hoe cratin prindpio ^uddeum. Porrodum dicit, per quanfeeitfæcula,plus dixit, quam fi dixiflet, per quem feot cœlum SiC terrain. Vult enimnul lum fxculum elfe, amp;nbsp;nullum inftans temporis quod pater non per il IS creauerip Et ut concéda musfeeundû quofdam , angelos ante münd« «onditos, habuiffc wcnfurâ äiquä durationis,

amp; ita fua fæcula, attamen femper prefuit filtu s quot;V ndeconfutantur Arriani, quidicuntaliquan do filium non fuiire,ponunccgerar,quando no crat.Confc(ftaneum eriain eft, filium patri cog/ Ambtofiu* Kniumeffc. Ambrofius de fide contra Arria/ nos lib* î'fic exponit. Difce quod non folü præ terita fecit,fedetiâ qugfuturafunt.Sicutfcriptu eft : Qiii fecit quæ uentura funt. alibi : Per quern ôCfæculafaAa funt.Sæculaem præterita amp;prefentiaSófuturafunt.Quoraodoergofay' «ftafunt, qugfxiturafunt, nifiquia operatoria uirtus eft,fdentia comprehendens numerft om/ niumfgailorum-Sicutenim uocat, que no funt tan^fint:Sic amp;nbsp;feciqquefutura funt, tanep qug funqquia non contingit,ut non fint,fed necelTa riofuntfutura,qu£cireprgcepit.Ergo qui fecit, quæ futurafunqeo genere,quo funt futuracog nouit.

Qui cum fit fpleiidor glorig ♦ expreffk imago fiibftantig illius^mo dcretur^ omnia uerbo potêtig fiic per fèmetipfiimpurgatiÔe fada pec catorum noftrorû, conièditin dex tera maieftatis in excelfis.

Quia dixit perChriftum filium fada fgcula, ne intdligamws filiutn inftt un^tntalçm coopc/ rariun»

HEBR. 10. OBCOLAMP* ÄTORB* rarium, fed naturalem, quemadmodü arrifex, fua cognata fapientia condit ac ædificat. Natu/ ram filij coæternam patri 8C infeparabilem elTc, in nomine fplêdoris gloriae SC charaderis dccia rat.Habebimuseriaminhac pericopeuel clau/ fula,quam ob caufam Chriftus fit hgres omni/ urn pofitus, Et ferme eadem hic dicuntur,qu3e inepiftolaadPhilippenfes:Nâquodillicait:Cîî «flêt in forma dei,hic dicit^cG eflet fplendor glo/ * ' tiæjôCcharaderfubftantiæilliuSjfcilicet dci, fc/ rensi^omniauerbo uirtutis fux - Etquod ad Philipp:dicit:Nö rapinâ arbitrants eft,ut eflec sequalis deo,fed femetipfum inaniuit,formafer uifumpta,infimilitudine hominum conftitu/ tus,Só figura rcperrusuthomo,humiliauitfe/ metipfum, fadus obediens ufque ad mortem, mortemauté cruds.Hicueroinquit.Perfemet ipfumpurificarionefadla peccatorum noftro/ rum,quæ contingere nobis non potuit,nifi ad/ mirabili ilia humilatione SC falutifera mortei Deinde quod illic ait. Quapropter deus exalta/ uit ilium, 8Cdedit einomefuper omnenomen ut in nomine lefu orane genu fledatur.Idipfuin hic didtur alqs uerbis: Confedit ad dextera ma/ gnificentiæ in excclfis.Similiter etiamadEphefi os, cum oftendiflcteledos, ôôcharos per dile/ ctum, additibi modGîPerquemhabemusre/ demptionem Sé fadli fumus dile(fli,ncmpe per fanguinan ipfius remiflîoné peccatorG iuxta

ANNOT.IN BPIST.D.PAVVI AO diuiriasglorijous aHêcud.Similis conne»oeft apud ColoflinfeSjdum didrdn quo habemus re dcmpdoné p fanguinem aus, remiflionê pecca toruni,qui eft imago Dd inconfpicui, primo/ gcnitus omnis creaturæ,quia per Alum condita liint omnia, quæ in ccelis quae in terra. Ecce hic modus redemptionis noftrj.Oportebatori

Diccret autem quis • Si per folam dei miferi/ cordiä faluamur,quare crux impofita eft Chri/ fto^Nunquidhac filq pafltoneDeus pater muz tabilis falt;ftus eftc'amp;T non potuit iuftitiæ dus fads fieri, nifi per fanguinem Chriftic' Erat ne idcirco innocêtiflîmus illefanguis fundendusc'Refpon/ Daim plane nullam ftiilTeuel efl« »djuidffz uiaflîtudinêuoluntaris, ut in natura fua ex man f» 'o. nbsp;nbsp;nbsp;fueto iratus fiat,ucl ex irato mitcfcat,etiam pari/

ente filio, utcücp hiimana infantilitas dcDeo fic balbutiat'BevHs quoej Deus nuncßimputauit peccatum, fed eos femper pro elesflis habet 8(. habuit, Atqui nos in nobis uariarionem experi/ mur ex eo quo eledionis fenfus qui fyncera con feienriaerga Dcum nititur,euanelcit,uiolato foe dere pacis 8ó uitæ per incredulitatê. Adde quod de pr jdeftinatione loqui aliter phas nô eft,fiqui demexfpirituiuxta fcripturamloquendu, nilî ^quatenus adu fpiritus p afperfionem fanguinis Chrifti nobis innotefdt,hoccft,nô folidtet, ^d De’ apud fe pdeftinarit,fed ^æodo nos pdriîiz narifimus

nah Gmus in Chrifto. Italt;$ nunc illn irat«, nunc pacatScenfan’,^ utaffetflifuenm’ ipfi, pterea cofdentiisamp;animabusnoftris nöfuiflet cöful^ tum qux pcccaos fic terrencur, ut abfcj! aliqua farisfaÆonCjDeü fibi propiBÜ,nequa^ pollic« antur«Iffltur Deus declarans fe nos maxim« amare,elegitfandi(Timamutam,qua purifica/ remur ab »nfidelitace, öC ipfum nobis propiti/ um,ncqua^ dubitarcmus, dumnonpofcitex nobis fadsfadionem, fed ut dilecftionem ipfius «rga nos fumraam cognofceremus, unigcnito filiofuo non peperde, fedfadumfratrem nogt; ftrum, in mortem cruds, pro nobis tradidit 8£ itacumillo omnia • Quidautera ampb'useuenj repotuiflêthominicHocuticçamp;tis efl, utquieta fiat eöfdentia, SC ita pax cordis obtinetur, dum fpiritus dus partidpes effidmur, per quem in nouitatcmuitæ,utfilijdd,quoQdieindudmur. Parera autem charitatem amp;nbsp;in patre amp;nbsp;filio ad/ difeimus, Nam ut file nos diligens , filium pro nobis tradidit, itahiepatri pro nobis fe ex chart tateobtulit. HocigiturDeusabxternocogno/ uitôô prefiniuit, ä tjs quos iuftificat, per Ipiriz tumfuum reuelan Etiddreo quifatisfadionem noftris operibus uel alten facrifido, quam uni/ coifti, uel qui fatifpaflîonem nobis hic uel alibi addemerendum pattern docent, produnt fe nec deum, nec rayfterium falutis nofle, miferecj; à Chrifto abducunt, SC confdenrias torquent«

Cactcru Paulus hoc loco fidditer gloriamChri fti inculcans,rarionêoftcnderc uoluit SC uiam, quapeculiaris populusdusac hxrcditas Chri ftifadifumus Nuncuerborim profunditatem my ftcrtorum pcrpendamus.

(CTTeei// Splendor glorixGraccc (e7r(tt/yiXirfia,qa^ yet^ijuz uox non foluin radios fignificar, fed 0^ emana/ quid. nbsp;nbsp;nbsp;oonera ac proccfiionem, ut interim proprieras

filq, quiapatre^aceditacgignitjinfinuet.t/iöJ« uero plerumcß abundans 8(. copiofa lux cft,in quadiuinitas apparuic.VeletiSauguftius quid, praeter comunem morem-Italegimusde glo/ 'riauultus Mofe.î.Cor.3.Exodgt;54. CæterQhic ficut deus pater eft lux intelligibilis, ira etiam fili us eft lux, lo-i. amp;nbsp;lux de lumine Hec fentetia haz benir Sapien •7« d^aliquantoclariusquamhic tCTlO^Ça/CCTflt/ TtflCl'TOXgCCTOgUf

9MS, Tovro ovlt;Aip nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dvrftii

, »•ncevyxo'ijcct y«^ isitpcniTvsxi/ t/ii2f,i(gU.ia-O7rî^iUXKVÂi(/l60{oyT!i!7ÿ St» tVtgz yiMm^itxü)igt;TKxyxêoTHTO! duTrhy id eft, cmanatio gloriæ omnipotentis fincera .Propte rea nihil pollutum in illain incidir,Eft enim fplé dor lucis æternç, ÔC fpeculü immaculatum effiz catiç deiamp;imago bonitatis eius.In quibus uerz bis oftenditur quod in filio dei,apparcat omniz potentia,fapientia Sóbonitas fumma-

Porro hunclocuApoftoli, Auguftinus dein lt;amauon€u€rbi,fic€xponit*D€us lux eft fplen dor

HEBR.IO.OECOLäM. AVTORE. Il dor ergo lucis eft Unigenitus filius, ex ipfo «nfe/ parabilicer,uclutfpkndor ex luce proc6dcns,ôi illuminans uniuerfam creaturâ, quo modo SC uia eft,qu3c ducit ad patrem ,8lt; uerbum arcang fapicntiæ Sifaentiæ myftcria interpretans, ac rarionali creaturæ prærcrcns,amp; ficquocjjueri/ tasjUita acrefurretfiio gt;nbsp;Per fplendorê nâc^ quid fitluxipfa cognofeitur amp;fcntitur,qui fplendor fragilibuSjamp;Cinfirraismortaliuni oculis pladz dius SClenius offerens, SC paulatim uelut cdo/ cenSjSôafTuefccns daritatem luminis pari,dinio uendo omne quod uiftim obtundit ac irnpedit, capaccsi'ß facitadfufapiendâgloriamlucis-Eri am in hoc uelut mediator quidam hominum ac lucis.Hæc Auguftinus.T alem autem audire S£. talem fplendorem uiderc, quid eft aliud ^Deü ipfum audire uidereÆa Jîpter Chrifius Phi/ lippo dicit loquot; 14' Qtiiuidctme, uidetSó patrê»

CæterüAmbrofius contra Amanos lib •4» de fide,hune locum fie expendit-Lux fplendorê générât, nee côprehendi poteft, quod fplendor luce pofterior fit, aut lux fplendorê antiquior. Quiaubilumêjibi 8Cfplendor,ubi fplendor ibi èC lumen. Itacp nequelplendor fineluminc,ncC lumen fine fplcndorc efle poteft : quia in fplen/ dore lumê, ut in him ine fplen dor. Vnde Si Apo ftolus, fplendorem patemæ gloriæ filiû dicit, quia fplendor paternæ lucis eft filius, coæter/ .nus, propter wmitis xterniutan^infeparabilis

ÄNNOT’IN ÈPIST.D;PAVI-r AD propter claricudinis unitarcm. Ergo fi tempora lia hæc,Â uerehiccomprehendere, amp;nbsp;feparare non pofrumus,qu3euidemu8,deumqaemnon uidemus,qui efi fuper omnein creaturam, inip fo fiiæ generarionis arcano pofTumus comprez hendered?ofEimiis eum à filio tempore feparaz re,curaomnc tempus opus fit filrjc' Haec Amz brofius»

effigiesjUel infculpta figura: In fpeculo quidem apparet imago hominis,fed non charaótcr,un/ de charaifler plus eft imago,quçin cerauel liaquapiâ re eft, nam character eft imago pcrz • mancns. Vbi autem 1 egimus fubftantiæ, Idas izTTssct vnJ0Jlt;e«f/ habcriin grxco, quoduertuntnon “T*“ nu^ fubftâtiâmô nü^ uero fubfiftenriam'Haz bet tarnen differ enriam quandam abeflentia. Hieautem diccreuuk. Qiiicquid gloriofumin Deo eft, imc^cria quicquid in fubftantia Dei eft, hoc in filio totum folidc relucet. Ita ut ea quae patris funt natura,a filio amouere nequeamus, iitper folum filiu ad patris uenias noticia Vnde Fupiflini Aug: in prædido libro de incarnatione uerbi, txpofirio hocdidlum fit exponit* Filius folus nouit paz trem,00 rcuelatquibusuult* Matthei.ii. id eft, epi capaces uerbi dófapientiae ipfius fiunt,Se/ cundum hoc quod intelligi ac cognofci Deum farit,didtur figuram fubftâtiæ eius cxprimere„ id eft,cum m feipfo primum defixibit fiapimna» qu«

«ïbr.io.obcolamp.Avtorb: x* qu j uult reuelare cxteris ,cx quibus ab illis cog/ nofdiur intelligitur Deus, amp;nbsp;hxc dicatur «xz preiïa figurafubftandx Dei,Hxc AugufÜnus. Vtautemuideamus quomodoinfilio patrem difcamus, confequenter oftcndit, nempe fi opt raDeifpedemus, uelficuc ab eo condita funt.' uel ficut reguntur. Vidcbimus enim eadem opez ra patris St filq.Pater creauit mundum, cft 8C lius conditor.Pater operatur,opcratut enana fi/ lius,Stres in fuo eflê confcruat-Pater faluat,fal/ uat Stfilius.unde fequitur«

Ferens omnia uerbo uirtutisfux uelÜIius'] id eft fuftentans,St in fuo ciTe, conferuans om/ nia,uerbo ac imperio fuo,ud etiam nutu fuo tf bcaaifimo SC potcnoftïmo. Verbum enim po/ y tentix ucl uirtutis Hebraico tropo,idem eft ,^d uer bum efficax ac potcns. Non refcrc fiue Icgas uerbo uirtutis ilbus,id eft, patris,fiue uerbo uir tutis fux,id cft Eli)* Idem enim eft uerbum uirtu os patris,Stucrbum uirtutis blij, hoeeft, eadc iuUïo, St idem imperiff.Igitur filius, ficut pater folo fuo iuffu conferuatcrcaruras, fanat mFir / ma,refufcitat collapfa, Viuibcat mortua,quo c£ ficadfRmeprobaturefle Deus .Hinc cft quod Chriftus in Euagelio paucis panibus rnulta mil lia pauit,mare ficós pedibus tranfrjt, cxcum à nariuitatcilluminauit, Lazarum quadriduanu iammortuS.refufcitauit St c{tera miraculafeot « «iufdan oim patre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effe intelligatur*

ANNO.IN EPIST. D.PAVLI AD* ^Wû)(/,cxpono fimplidter,fuftentans omnia quail geftans in manibus,utin Pfal: Aperiente cc manum tua, omnia implebuntur bonitare,a/ uenente autem, deficient.Iterumexpcnde didt* oneSjUt deuraac Dominum agnofcas, qui cm f ert omnia,fiipcr omnes eft, qui fup omnia eft. Deus eft.Ite, qui omnibus fuo uerbo praecipit necefleqp eft ut ei parcant omnia, Deus cfiJgitur Chrifti uerbo omnia obtempèrent, ncceifario Dominus ac Deus eft.

Perfemetipfum purgarione pcccator û fadaquot;] Olim gloria Chrifti incognita erat,reuelata au/ tem eft tandê in nouiflimis diebus, ubi fe Ch ri/ ftus manifcftauitmundo.Quód mncficridcbe/ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bat, quando populum ab iniquitate, fua morte

purgauit.ut Io'i2:Cum exaltatus fucro traham ad me omnes-Morte autê Chriftus peccatano/ ftra cxpurgauit,amp; plane fatisfecit, fiquidem ue re crcdidcrimus.

dexteram Seditaddcxterammaieftatis.quot;]Conridercad Ddqidd? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acquallbus bonis potiri c5 Deo

0^ hæredcm efle omnium, qua cxaltationc, hu/ mana natura in Chrfto mirenobilitataeft, fed no ficmeliorib^ dotib’gloriofa,ut humana ef/ feceflet. No cm proptcrea, quia deus ubiq; eft, Sc extra, omnê locum, ctiam aflerendum eritde corpore Chrifti,quod uel ubicffiquel extra ora nem locum, tribuende autem ei funt gloriofiifi/ nig dotes. Porro dum fcdenteiii facit; pacem ac quieten»

HBBR‘IO.OECOL-AWP.äVTORB» ij quietem,iudiciariamlt;j! fins autoritärem oft eiv dic.Et quod dicit ad dexterä maicftaris Dei, ice/ rum docet filium paran Deo patri,ÔC fupcr anz gelos, ficut Ephcftis fcribit: Collocauit ad dexz teramin celeftibus, fuper omnem principatun» ac poteftatem SC uirtutem ÔC dominium, amp;nbsp;om ne nomen quod nominatur, non folummhoc ræculo«Slt;c. Vbi ex obedientia angclorum patet quid fit collocate addexterâ. Vnde quod hic diz ritdncxcelfis ifthicin codeftibus .Etficut ifthic änuntiatur Dominus angeloru, itahicfubiunr gitur.

Tanto præftanti'or fadus ange*’ lis^quanto excellentius præ illis for*-titus eft nomen»

Audis hic dominum effe exercituG, quo no naine Deus uocatur» Præclarius Chrifti nomen cft,quod non folum dominus angelorum • fed aequalis patri,acfilius,cófidens ad dcxteram*Et fi non effet æqualis patri filius, nequat^ habcrct nomen fummü, Et nomen quod eft fuper omne nomen. Nam licet rexqucpiam tori excrcituipz fidat,nondum tarnen illifuu honorem,uelfunt naumcontuIit.Filius autem rcgis,in cuius nond nenon minus genu fleótiturquam régis, fumi nominis particeps eft.Miferi igitur Arriani,quï •WRiudfs Chrifturaraagis prjfcdum angélo

Qrioniam Apoftolonegoducftcum Hebrj is in lege erudios, frequentibus dó ualtdis fcrip/ turarüteftimonrjs uritur,qu3e diligenter tradan da funt, ne impiam óC adulterinam expofinO' nemludxiuelAnianiobtrudant, utfummam Chriftodignitatan adimant, maxime noftra té/ peftate uigilandum,quiaIinguæHebraicçftu/ dia florent. ludæi enim quamuis Meillam dig* niffimum feteantur mortaliS, hominê tarnen acpurum dicunt Qnodfi uerïï eflèt, Vti que angelis fora inferior. Iraqi Vafridæ Hx/ brjorum, quibus Pfalmum didum torquent, prindpio confutandx funt.

Plcriqj ludæorum fecundum Pfalmum de Dauidercgeinterprxtätur,contra quem a Deo cledum, obortam aiuntgenrium ac •xpofloo Palæftinorum commotionem, luxta illud. z. Rcgumj. Et audicrunt Philiftrim quod unxif/ fentDauid in Regemfupcr Ifrael, afcenderunt uniuei fi ut quererêt Dauid: Et ad hoc exponut, quod didtur Qiiarc fremuerunr gentes amp;nbsp;popt» li meditati funtinania.Vltra. Quoniam Dauid perçuITit illos a' Gabaa, ufc^ad Gczer, dicunt Pfalten co' rcfpiccre,cum didtt^o autem confti xutusfum rex.Et fatccur fe diuino bcncBdo pott turnt«/

tum regno ,ûc£^aDeo in ßlium genitum, eo quod audiatuerbumDei.Ec itaomnis audiens uerbü Dei, iuxraillos, uocaturfilius aus,Quc admoduin filius audit patron acferuitiUi.Et fie tradant illud.i.Rcg.T.Ego ero ei in patron, SC »pfe mihi in filium. Porro dum dicitur ; Ego ho die genui te, diem intdligunt quo undus eft in regem, 8ó recepais infiliuin.Qiiando dominu» dixit Samueli.i.Reg.t6.Surge ÔC unge eum quia ipfeeft. Et tulit Samuel cornu olei S^unxit eum in mediofratrum eius, Só diredus eft fpiritus domini, a die üla in Dauid, ac deinceps. Et ficex ponunt,gcnui te,eo quod in Dauid fuit fpiritus Dei qui confirmauit eum

Cxterum iuxta HifloriainhaeceueniflêDa/ uidi negare non poffumus, fed interimcoge/ ■nur fateri (üb dl a umbra deliniari et pr^did reg m num Chrifti ,qui SC ipfc à Prophæris Dauid diz dtur. Genitus enim atcç inaugurants regno eft, cum eft orbiper fpiritum fandum declarants. Nec Hebrfi omnes à Chrifio hunc pfalmS fepa rant.dic5t enimEfra amp;nbsp;Kimhi,funt qui ad Gog amp;nbsp;Magog atqt mefliah referut, imitantes Talz tnudicos^Rabi autem Schlomo, magis fe proz ditdicens;Magiftri noftri expofuerunt de rege Mefliah, fed lunpliciter amp;nbsp;accommodatius ad refpôdendû hf redds,nos denotas,Ii£cincexpo nas flCc.Egregia ratio autoritärem maioru con K0inaidi,us refpondeatur h^redas fdlicet fie

Ecccuerba hæcindicant, quod odio nofirific cxponat amp;fuam gioflam ^uctcrum, libentiz us ampkdatur. Atqui longe auguftiora ôcfub limiora inhocpfalmo dicuntur,(J ut in Dauide impleta uideätur.NcCß enim Palxftinis conque renribus : Dirumpamus uincula corn amp;c.Da/ uid ud ludxi imponere cupiuiflenc iugura,fi no fuilTent lacefliti, net^Paljftini aduitatibus fuis ciedti funtjfed ctiam uitfii ultra regnarunt-EtDa/ uid rex fuit in Zion, prælians magis gladio uerbo dei, rciedus à deo, utpote fiiguinarius ne conftrueret templG.Et quâuis tributarios ha buerit finitimas terrg, non tarnen id poftiilâdo, ÔC merito obtinuit. Deinde imperium fuG ultra ludæam non protulit, ita ut aliæ terrae haeredi/ las amp;nbsp;polTeflîo, non iure dicanf,DanG necjj alij reges erudicbantur tunc,ut filio dei honoré daz rent, idquodpfalmus fub finem uult,dG didt; Apprehendite difdplinä, Vbiueriuslegimus, ofculamini (ilium.

Reprobatur etiam alialudaeorG fomniatio, quiplalmum quidcm ifiumdeChriflodidum clTc concedunt, fed illi temporale regn G pollicen tur,Só (ic filium dei uocant. Verum ne quis tale regnG cogitct,didt Zacharias .Ecce rex ruus uez niet ribi iuftus ôC faluator,ipfc pauper fedens fu per alinam.Et Ofee.i.Non faluabo eos in arai, amp;nbsp;bello, necj» in fadenribus prjlium cum equis equit^USjfcdut, SÜMsaitSpirKU labiorum (iioruis

HBBR.IO^OECOÏ/AMP.AVTORS ij fuorum ocddct impiucn • Vnde aput loannem legimus, RegnumChrifti non effc de hoe mun/ do, Rcgnat enim Chriftus in cordibus fideliu, Sc caput eft ecdcftæ fuse, quam fpiritu uerbo moderatur-Nâ Zion ccclefia eft-Alioquin par/ ua amp;nbsp;comunis foret dignitas refidcre ChriftSin Zion,ficut mortalem alium regem,fed honoriz ficêtiflimû eft federe in coeleftibus,06 oira pedo ra regere, populum^ÿab olbus aduerfis tueri. Accedit ad hgc quod didü illudiPrgdicans prse ceptumeius,Dominus dixit ad nic,nerao alius pt jter Chriftum dicerc potuit-Nemo enim prse ceptum habuit,ut prsedicaret, quod omnis,qui crcditinfefilium,‘habeat uitam scternam.Daz uid nihil habuit,quo gloriaretur, ubiep enim fe peccatorem elTe teftatur. Porro Chriftus hoc au diuitad Iordanem,quod filius eflëtdei. Item in mote ThaborJtem ante Pafchalo.xî'Glorifica ui te Sc iterum glorificabo,unde Qd Chriftus de feredeconfeflus cft,nullaalioquicreaniracitra arrogantiam fecerit« Vitra, nechocnegligendu quidfibiuelit;Hodiegenui te» ludæorütropus Kndîcge* etiâàPauloagnofcitur»Dicitur cnimquisillis gigni, quando gloria cuiufpiam reuelatur , Ita Dauidemdicuntgenitum, quando unduséft. Nos uero etiam Chriftu rede genitü,dicimus, quando glorificatus eft.Chri flus enim in refurz redione declaratus eft autor SCprinceps relur/ redionis,primogenituscf exmortuis* Ad' ij.

Déponentes cum de h'eno, Pofucruntin moni» »nentum, Deusuerolufdtauiteum àmortuis, ficut in pfalmo feriptum eft: Filius meus cs tu, hodie genui te.Fruftra igitur torquêt fe Ault; guftinus 60 Hilarius,de diuinageneratiöc, hoc didum prophetsc exponentes. Nam quamuis ueriflimum rit,Chrilkim efle filium æqualem patri,minus tarne quadrat,ut aduerbium H O/ DI Ejfcmpitcrnitatis fit fignificatiuü, Hodie ein refpedum habet ad prætcritûamp;S futurü, quod indiuinitatecclTat.Olim amp;nbsp;a fæculis Chriftus nonfuit reuclarus,amp;in futurumquoepinxte/ na gloria rcuelatus, non rcuelabitur. Apparet igitur cum magna ludeorum SC Arrianorum confuGonc, huncpfalmum adChriftumper/ tinere, 8C uere atm effe filium Dei, quia primoge nitus eft ex mortuis,qui primogeninis effe non ijotuifletjiTiß fpiritus Dei,ut in filio Dei,habitaf et in co.

ludjj mm autem oflFenduntur ludaizantes, quafi di/ dû ad Chriftü non pcrtineat,fed porius ad Solo monem,cb quod manifefte praemittatur: Solo/ mon Glius tuus ædificabit mihi domum mean» amp;nbsp;atria mea, ipfum clegi mihi in Glium.Verum penidus fchptuta introfpidepda eric* Vnde feien dum

dum quid fiait Chriftus uocatus eft Dauid in fcripturajitattiamdicftuseftSolomô.Hicreiio. Ugiinus Chrtftum didum Dauid. Vbi ait: Scr uientdominodeofuo,ScDauidiregi fuo,quë tut ftatuam eis:Non dicit:ftatui,f«dftatuam« Ita O feequot;3.Ezcch.j4»ftatuampaftorem’SicctiamjSo/ lomo didtur in cantids.Eo quod Sc’magis pro prieuercSCperfcdepadfiaisfitChriftus, qui padficauit omnia-Cxterum fiait Solomon car nalis promiflus fuit Dauidi, qui temporarium cxtrueretranplum, Itarcxfpiritualis Solomô Chriftus, Dauidi promiiTus eft,quifpirituale templum Sedomumextruxit, quod tanplum perpetuum futurum erat, fiait SC regnum Chri fti«Etccrtus quidem fuit Dauid de promilTîs Dei. fed errare potuit dtra pcriailum in perfo/ na, inprincipio, SicutScEuainCain,SCAbra/ ham in Ifaacaliquomodoerrallêputantur, c3 tarnen Deum plane cr eder et uerad ffîmum. Sed ftatiniDeus manifeftauit in illo Soloraone,uel ctiam in Cain 8C Ifaac,promiflîoncs non efleir» pletas.PromilTa enim fuit perpétua pax Solo/ monijfcdfubfinem regniSolomôis.j.Rcg.it • legimus cxdtatos ci hoftes, amp;nbsp;Ifraëlcm rebcllaf fe.Item templum Solomonis, SC regnum dus prophanatafueruntperChaldeos, Grxcos amp;nbsp;Komanos, itautnon fit lapis fuper lapidem, qui non deftruatur,teftâte Chrifto-Mat«x4. Ve rûtcdcfiafiC regnû Chrifti,manet in perptuu-

Ita^tcmporibus Solomonis, quando exfapt/ criflimo fad’ cftidololatra, ftadm cognouerui fideles alium elTe expcdanduni,in quo pronail/ fio Dei impleatur, qui plus fit quam Solomon, ut Chhfius dicit-Proinde hoc didumJpfe crit tMcx.n. mihiinfilium,proprieS^magisadChriftûper tinet, quam ad Solomonem. Demum cum fu/ dgi fatcantur, Chrifium defemineDauid prodi turum, oftendanthodie aliquê de tribu Dauid, fed non poterint» Nam etiam Domitiano imp« rante,caprogenies penitus uel extinda, uel ob/ fcuratafuit.

Rurfum autem cum inducit prP mogeni'tum in orbcin terrarum,di' cit: Et adorent eu omne angeli eius» Teftimonium hoe defumptum eft ex Pfalm, ^6. iuxta LXX • qui ficlegunt- TigocrKwijtruti ttVTtS TrâvTiÇ aj'j/tAfl/jAdorateeuomnes an/ geli,aiHebrg’légat.

Adorateeum omnes Elohim quod nunc uertîît dij, nunc angeli, nunc indices, dtprindpes, uel qui in magna dignitatc conftituti. Etquoniain pfalmus ifte palâ de Deo dicitur iudicaturo ido lolatras amp;nbsp;impios, quern SC folum angeli ado/ rat,adoratio enim foli Deo conueniqfitut Icrip turn eft: Dominum Deumtuum adorabis,per hoc Paulus, quia iuditium orationisdignita/ tciuChrI/

tem Chrifto tribuit,ipfum fatetur fflê Deüm,Só iudicem cü deo coadorandü. Quiaeciam dicit: Omnes angdi,nullum omnino cxcipit. Vnde iterum liquidumcft,quodomnibus creatutis idtoDem fit dignior

ludaizantes hic offcndi poflênt, quod in hoe Pfalmo nulla filij,ucl Chrifti mentio fiat,folus^

V Deus inducat, quafi nihil pcnineat ad Chriftû hoc teftimonium. Verü cum legamus Micheae 4.quod iudicaturus fit populos multos, amp;nbsp;re^ darguturus genres robuftas. ItemEfa.ii.Etiudi cabitin iuftitia pauperes, óC arguer in xquitate manfuetos terræ,amp; percutier terrain uirga ons fuijSic.Et Dan.y.Videbam in uifionenodis SC «ccecum nubibus coeli quafi filius hominis uez niebat,amp; uf($ ad antiquum dierum peruenit, amp;nbsp;- coram co obtulcrunt ilium, Si dedit ei poteftaz rem ,8i honorem, Si regnîî ÔC omnes populi Si lingux ei Feruient-Que uerba plane Chriftö co/ ueniunt, Si iudicem elTc oftendunt,qui uentu/ rus eft, utPfalmus iftc habet.Ita loannis.^.pa* ter omneiud'cium filio dedir. Dicereigituruult Apoftolus, Si fcriptura etiamoftendit, quod Chri ftus primogenirus inortuorum, Si digniffi inus omniS fratru, iteru fitinducendus in hunc mundu, acrediturus,fednô in folamiudæam, uerumin uniuerfumorbemterrarum, utgloz riofus iudex. V enit cnim priraum in huinilitate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Annot.TN bpist.d.favlt ad rediturum didt.Ad. t. nimiru miniftraiidbus angelis ficutinafccnfionc.Nam SC. angeli in red« tuChriftiomniaoffendicula e medio auferct. Item angeli amp;nbsp;fand! nubcs illæ funtin quibus uenturus cftChnftul,ProindePfalmusifte be/ ne conucnicChrifto. I

JEt ad angcfos quidem didt : Qui créât angelos (ùos fpiritus,ÔCminP ftros fiios igm's flammam.

Oftendit Chrifto datum nomen fubliinius quam angelis,nempe nomen filii, Nunc didt Angtius angelos nomê minifterij fortitos cfle, SC minus • oinenmi/ nobile, ncmpcquod fintnStijac miniftri.Etad niflcnj, hoccitatdidumpfaltiSjPfalmuoj. Qui fads âgelos tuos fpûs,86 miniftros 8i.cgt; cuius hfceft (èntentia.Qui facit angelos id eft,nuntios fuos , tamceleresnuntios, celercs funt uenti ipfi, qui non reucrtuntur,fed flatum fuum perßdnt amp;fadt miniftros fnostam feruidos Só efficaces, quam uiuaxamp;S aduofus eft ignis flammans. Celeritas enim in uentis,amp;operandi efficaria ig fïi tribuuntur, Hinc eft quod angeli fepe in fpedc igniapparuerunt,ut,4.Reg:6.Helifæo.Alt;fto*7. ■n rubo.4. Reg.z.in translatione Heliæ. Habita enim fuo uifibili declarant, minifterq fui mo/ dum.Eandem ob caufam angeli alri uocati funt Seraphim,alij uero Cherubim,Seraphim ideo, quia ardent

irBBRiTtf‘0 ECOL A MP» A VTOR B 18 quia ardent ac feruent in miniftcrio,quod ramen alii adcharitatemtrahunt,qu3einipfis quidem fummaeft,Sed magts minifterij códitio fpedâ da.Chcrubimuero didirunt,quaGalatæ aues Cl^namp;îau Namita ’□’'^^'^^Hebraice dicunturaucs, uel «enti ,ut cognofeamus exipfonomîne diligent dam angelici minifterîj’.Pfahiy ♦ Afcendit fuper Cherubim ,Sóuolauit fuper pennas uentorum. Alienaauteminterpretatio eft. Cherubim dicfl/ osàmultitudinefapientiæS^intelleduSjquaii/' admodupleriq; ordiney angelorum diftingu/ unt ,Sancnoflraexpofirio,huiclocobcnc qua ^rat amp;nbsp;magis quam ilia, qua exponurit de naw Ta angelorum, qd Deus facit angelos uentós, ideft,fprritus,Ec flammam ignis, ideft, ignec, acfpiritualisnaturæ.Namfi dénatura loqui/ Tnur, filius Dei,in quantum Deus,fpiritus eft. Deus enim fpiritus eft.Ioan:4. Eft autem 8C 'fill aisignis.Deus enim ignis-confumens eft.Ve/ rum hie ponitur difcrimc inter filium SC fcruos, filius paterni honoris, 6Ó nominis particeps eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Ad filium autemzThronus tuus Deus in {æculumfæcufi\,uirga re^-1 Zlitudinis, uirga regni tui ♦ Dilexigt; ftiiuftioam^amp;odifti iniquitatem.

ANNOT« IN EPIST.D. PAVtl AD propterea unxit te Deus, Deus tu' US, oleo exultationisultra conibr* quot;nbsp;tes tuos »

Ali am nunc antithcfin ponit, Chrifto iudid/ ariam potcftatem quictara autohtatan tribu RcfeiUtur angdis uero minifterium. Profertitalt;$ tefti rc ludaica tnonium ex Pfalmo«44.qui omnium Hcbræo cxpotiiio. rum confenfu in Mefiiam faiptus cft, quamuis ftiidcant criam iUicdccIinare,ncChriftum tan^ Dcum Stcoelcftemiudicemredpiant, quamuis manifeftiorafint quam ut effugium panantur. Nam licetinucrtantcxpofitionem dicentcs, uc SaadiastSedcm tuam parabir Deus,ucl ut altj» Sedes tua, fedes Dci, colliginir tarnen, quod Chriftus cft iudex, SC iudex æternus, hoccnim lt;ft,in feculum feculi,quod iudidum eftdei, non Virgtfct creaturx-Nä thronus eiusxtcrnus,amp; ipfegterz jjrrum fig/ HUS, amp;nbsp;ft çtemus iudcx,uriq? Deus eft,qui çquif «iifiat. ftmc, iuftiflimeqtiudicet. Virga emhoceftfcep rriim,fymbolum iuftitiae eft. Virga igitur illa, uirga aequitariSjid eft,diredum fceptrum, Nul lus enim perfonarû refpcótus apud Deû, xque iudicans diuiti 8C pauperi» Eft autc hæc Chrifti acquitas, diligere iuftos, ideft,omnes in Dcum credences,amp;odio habere iniquos,hoceft,incrc dulos.Hanciuftitiam non dijudicant homines, fed cor Jium cognitor Deus. Porro quod fequi

HEBR.IO^OECOl'AMP»Ä VTORB xp tur;Proptcr hoc unxitKDeus,ad fiipcriora Pfal tni pertinet, ut fic captas • Quiacnim cs tarn fpcz ciofus öChriftc,tam ftrénuus, tam ucrax ,t3m. manfitctus, grariaiß plcnus, haud minim eft, quod unxit te Deus, id cft,fublimioris dignitaz ns ciTc iudicauic, cxaltando te tibiép dando noz men fuperomne nomen. Nos fane cum Maria ungere dicimus Chriftuinipfum credcndo,co quod fides noftrafragrantimmum ungentum coram Deo,Sed Deus ungit eum, cuchendo in fummam maieftatem, dum ut ui(florem,oleo 1 j titiæ exhilarat.Pfaltcs entm hilarem ac bene fraz grantê rege ante oculosdepingic, eft cm olcutn 1 jticij.Matthji'y. Tu fiieiunas inunge fadem tuain oleo, ipfe cnim beams amp;nbsp;laems, amp;nos quoqueodorcfuacfelidtatis rccrcat ac refodlz lat;Bonus odor nominisGhnfti,in canricis unz guento effufo comparanir • Stillancctiam utin hoceodemPfalmo, ueftesrairrham SC cafiam adnosfoucndos'Etenim agnofeentes nos per ipfumutfilium Dei rcdemptos,eiusbonitate8C miftricordix fragrantia,ficper(undimur,ut ipz um prx omnibus creamris maximx iucun dir, mira fuauitatc cordis fedemur, eitj oimtota duda addtdi fiinus. Nullus enim ex angelis uel fandts, qui focij 8C parridpes Ghrifti funt, tanz tum nomen habet, uttalcm federn, talemcpun/ dionê mercatur utGhriftus.Hincetiam nora£ lt;ft Ghrifti t Ali) dkuiu Chnftum undum fpidz

tu fanAo, qui dat Igtitiamcordis, uel gratiäi« fpi ritus .fed noflra expofitio fimplicior. Scden tein uiditetiä-Efa.6 .Ezcch.i.Mich.y.Daniel.r.

Et tuin mirio domine terræ fuiv damentaieciftij ÔC opera manuum tuarum iiint cceli\ipfi peribunt,tu autem permanes^ Só omnes utuefti mentum ueterafcent^ ae uelut ami lt;flu circumuolues eos amp;mutabunt, tu autemidemcs Si. annitui non deficient*

ft» quoiterumChriftusûereDeuscomprobatur, tb qd eft æternus 8C immutabilis, oftcnditurtp tfTe (X. ÔC ODjimb carens principio ÔC fine. Et quod fit ultra omnetêpus, omncm locuiti, amp;nbsp;omnê motum , expers etiam omnis uiciflïtudinis S£. uariationum,ut per Malachtä inquir-Ego enitn fum Deus qui non »nuror. Nam dum dieft Jre tu initio Domine terram furidafti amp;c oftendi turfùiflêantecœlos, Et cum fübdfturzipfi peri/ bunt, tu autem permancs, often diturcarerefinf, , Etfi cœli pereant,ipfefcrnper idem futuruseft» ld quod nulli creaturæ tribliere potes. Ita folus Deus immortalis cft natara « Na quicqiwd corn pofitutn

pofitum eft, idem SC mortale eft, amp;nbsp;quoniam QafcqnM omnes creaturæ compofitæ funi, ca propter funt amp;diflblubiles.Sic eriamangeli naturalunt diffblubiles, ^uis diuina bcni^nitate fint im^ mortales • Non enim funt pure fimplices. Deus autem fimpliciftimus eft, ncc^ ex materia 8C for.

ina,nccj ex acftu 8C potenria compofitus.Dicere igitur pfaltcs uult.Licetcceli corrumpantur, tu tarnen immortalis es. Hine ludæi itcrum refra Reftiiun/ gabuntnr,quafihæcdeDeofîmpliciter,Sónon turiudp. defilioDei,qui eftChriftus, fintdida, fedhos rogabimus, an non Chriftus mifertus eft Sion, qui 8C aedificauit cam, ÔC cui omne iudicium de/ dit Pater, utameant getes ac reges nomen eius, ficut anteiftauerbapfaltcs promittit^ Quem/ admodum igitur hæcdignitas prior à pâtre da la fit Chrifto ,ita amp;nbsp;ifta congrue filio Dei nribu/ untur,per quera coeli confiant, qui etiam nihil/ ominus inaeternum Chriflus eft, Slt;filius Def, fi coeli intereant,imó nec uerbâ eius tranfibunc» JjXarciaj.Cceli SC terra tranfibuut, uerba autetn mea non tranfibunt. Hebræi hunc locum fic ex ponunt-Si uolueris Deus,perdes coelos,fi uol/ ucriSjConfiftenr.Refutantur hieeriam Pcripatc/ tici amp;nbsp;alij philofophi,qui non nifi fummacum impietate mundum ætcrnûefiediaintSôperpc tuuiTijfine principio Si fine-Non tame dicimus cœlû Si terram omnino ceflatura,Nam ecekfia ftis u.habes ;T «na inxternuna ftat’Et pfal. ioj.

ANJÎOT.IN EPI ST • D . P A VLI AD Qui fundauit terrain fuper ftabilitatem fuam, Innouanda autcm dicimus,uteftadRo.8.Crea mra libcrabit a feruitute corruptionis, in liber/ tatem gloriæ filiorum Dci.Et in i .Pétri. 4. ha/ besjcœlos qui nüc funt ÔC terrain, uerbo Dei re pofitos cflc igni referuatos in die iudicij Nouos autcm cœlos iuxta prophetas expeéta/ mus. Et uetus opinio fuit,mundum ueterafeere, itaannos hominuin minores ftaturam non tam proceratn,amp;r fruges minus iæubrcs, Vcrû Chnftianus qui feit patrein ufcf hodie operari, amp;nbsp;diuinam uirtutem ncquaquam cfle effœtam, calianon curat.

Ad quem autcm angelorum dix it un^. Sede a dcxtris meis , donee pofuero im'micos tuos (cabellum pc dum tuorum'T Nonne omnes funt adminiftratorij IpirituSj quii'n mini fterium cmittuntur propter eos,qui hæredes erunt iàlutisC

Ponit alteram Partem anrithcfe4,s,angclis nô COnuenirefelTionein, ficut ChrifiofNam ipfi miniftratorijfpiriais funt,non folü ut Deo fer/ uiant,fed etiâuThominibus pijs aceledis. Vbf iterumexpfalmo.iocj.profertteftimonium, qd appofitc deChnito diduni cfle,ut oftendainus

MEBR’IOiOECOLÄMP.AVTORE, n pauas, torus pfa’mus tradandus cn't,maximc quia 8C poftea eins mctio habet.Si ludçi hodie 5,;^. illûJnrcrptantes, anatiuofcnfu,pculabfccdür, turp^j* cum maxime conueniat Chrifto. Quaproptcr pü*. x»P. lt;tiam ipfcjhoc ipfum didum .fAathçi.23. acâs, contradicenrium ora prorfus concludebat Au diendi aut«n primum Iudxi,quid pro fe habe/ ant. Quidam ex illis opinantur hic Dominu didumfuifrc,necChriftum,ncc Dauidcm, fed Abraham,qui fseculo fuo Dominus fiierat ap/ pellatuSjfediflei^ à dextris Dei,hoc cft,adiutuiTi «fle à dco,donee illi ab hofiibiis Sodomitarum Amraphcl, 5i focijs eius uidoria conringercf, amp;nbsp;poftea uiaticum,hoceft, Pancm Si uinumre deuntiacladcfuppeditatum ex Zion per Mel/ chizedcc. Ira mim appellant pancm uirgam uel ^(^3 baculum uirturis,eoquod hominem fuftentet, acroboret. Sicq? eonfequenter dicunttuncfuif^ fe cum illo populum uoluntarium 8i. gratiofiï. Sic mim legunt,ubi nos habemus Tccum prin cipium,Ibi Hebr3eus,popu!us uoluntarius uel gratiofus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^5? populus autê

ille,erai trecenti decem Si odo cxpediri ucrnacu li cum Aner Efchol SiC Mamrhe. Porro facer do lt;cm aiunt,hoc eft,Dominum acprinapem diui no iuraraento conftitutum, iuxta uerba Mclclri zedec,quando Dominus indieirj fu£ confre/ git quatuor reges. Hoc uero illi cöceifum aiuni •b undicatan adolefcentiæ dus Alij ex lud^is

Pfalmum deipfo Dauid exponunt, cuia quogt; dam cantoreinfcriptus Üt,qui ilium dominum uocec, ficutin alio pfalmo regem, Quandoin/ quicîDominein uirtute tua lætabitur rex. luxta horum interpretation? dixit Deus Dauidi, qu3 docioinnis populus iurauit, utipfe fedcatin Hierufalc,quæ eft ad dexterarempli, S? ita dex/ tera Dei. Ipfeautc dominus humilietinimicos cius, per fubditos »llius uoluntarios SC ^ruiQ/ fos adolefcenccs, ctiam ipfo non exeunte in prx lium. Etficdicuntconftitutu eflèfacerdotêjhoc ■cftjConfirmatum regem,Deo reges Sóinimicos cius perdente,ualeant hg ludæorû blafphemig. Nam'iit conniueamus ^permittamus Hebrac/ iSjfacerdotcm pro prinape accipi, quod ramen tierum non eft, nihilominus certum eft, neque Abraham neep Dauidem diutius prindpatum feruafle. Nam 8? ille in Geraris periclitatus eft, peregrinusep femper ftiit in terra, necj prædiû habenSjin quo fepeliret uxorem.Dauidi quofj populus no manfit uoluntarius, fed rebellauit, «a Ut a fade filij fui fugercr, confregir cp hoftes* imagis præliando quicfccndo,imbquiescef/ lit ei in magnumfcandalü.Quin nec Dauidis, necAbrahæ meritis,feddiuinæuinutifariptu/ »auidoriamadferibit • Hæcobijdanturludaeis

At quihæcoïaChrifto,ucro domino,Só u«ro ïaeerdoti a mortuis refurgeti 8? ad gatrê in c«/ los adfcendcti rede couenludlsemaddexc^ paai»

HEBR.TO.OECOLAM.AVTORB paths fedct quia æqualis dignirate eft cum patre in perpetuum ,ei etiam fubijeiuntur omnes ini/ mid, Scfiuntfcabellura pedum eius.Neautem exponas PONEC,quafi poftea no fit regnatuz rusjubi hoftes uicerit,fcdin hocuidcatnuceius ^otentia,quia prgualet regnum eius, quod ini/ tium accepitexZion per populum uoluntariü, ÔC fanótimonia fpl endidü, Apo ftolos inqu am, qui flint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ros adolefcenrig eius,hoc

cft,primitiæecclcfiæ-Velrecenfitifunt iUiadole feentes Apoftoli, id eft, fortes milites ad fundc dum fanguinem parari,qui^Ji crant ut ros ac no iuntariapluuia-ld quod fadlG eft,td quod Ghri ftus facerdos eftiuxtaritum Melchisedec per/ petuus.EtitaDeus in gratiam Chriftf,potentes nuius foecLili cofutauit ac infatuauit. Ceftit eni totus orbis Chrifto amp;nbsp;quotidie inimici Chrifti humiliâair, utuerefilius Dei ac dominus cog/ nofcatur. Igicur no hie dixit Deus ad angelum, utfedeatadextris, quanto minus adDauidem ucl Abraham .Solius aurem fil rj eft, æqualibus bonis potiri cum patre, Angeli uero funt admi niftratorijfpiritus. Nam quonia nos homines tardiorcs fumus ad credendum Deo loquenti intranos,nifi accedat etiam extemus admoni/ tor.Proinde Deus per angelos,ut miniftros a fe proxime illuftratosiinanifeftat ea,qu3e abftÿ œ terno uerbo fegniusàccipimus« Sicetiam cum alia Humana prgfidia deeflèt, adiumêio

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pijsac

, ANNOT IN BPIST .D.PAVLI AO pijs aceleÆs contra impios, qiiibusobfifiunt» quosetiamperfequuntur.ltaoßcndicdifaimen magnum inter blium amp;nbsp;angelos.

Propterea oportet nos uehemcn ti’usatenderehisquæ dida funtno^ bi's,nc quando perfluamus»

lun^ehanc daufuiam principio epiftolse, S/i-habebis cnthymcma talc.Deus per filium locu/ ms cft,ergo ttudiofius audiatur. Argumentum cftamaiori dignitate,quafiin hunc modumra riodnctur • Q_uoties Deus per præftantiorem nuntium nobisloquitur,diligcntius audiendus lt;ft, nunc per filiu fibi çqualé SC angclis prx* ftantiotem locutus eft, ergo illius oportet uehc/ menus aufcultare ditftis. Tn^urtroTÎ^act ucrtcrut ' VnboBi uehemcntius,proprie 7rtg/lt;rlt;röi/,fignificatfüper C*Jdiiig«n fluum amp;abundans,utfiifenfus.Etiäfi iterum acqt iterum audias, ne defarigeris, ne fit tibi perfluum, in alijs iuxta prouerbium, morsefl Dis r epctita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hic fiait ucrba uitæ,pulch/

ra,bisauttcrdccnda* Sapiensaudiendofapien «or fit.Proucr.t. Vuk nobis aures efle audiendi, ne fimiles fimus a uditoribus,qui comparantur infundibulis,nihil ^d cf peruntreponentibus,ne lt;tiam congruatiiludlt;Efa;nohi8.Auribus auditc amp;nolüeintelligerrj-l£real fané ilJudbonumin

HEBK.IO. OECOL AMp.AVTORB* xj agro bono pedoris.lt;/!w,nÔfcmpernec€flîtatc fed congruentiam dénotât

Ne perfluainus^ Nouum argumentum eft '^pcriculo quafi dicerct. Si te non mouet digni/ tas nuntii gt;nbsp;faltcm nbi perfuadcat ingen» tuum damnum.Namfiuel pauló ncgligcntior fuez ris,periculum eft ne totus pcreas. Verbum tt«/' exponût, ne defluamus t|öÄilt;rxü3 pereamus, comparatione fumptaà folijs , quae ab arboribus delabuntur 8C dcfluunt, con (ukantur^ ac pereunt, Et ucre periculum incS bit omn»bus,qui ucrbiim Dd ncgligentcr audi uht- Verbum enim Dei animas pafcit,non nau feabundas fedefurientes, ctnonhabenri,feduli* latem fdlka,etiam quod habet auferetur.

Etenim fi is, qui per angelos di-élus fuerat fêrmo fuit fîrmus, amp;nbsp;om nis trani^eflîo inobedientia, iu^ ftam præmij repenfationem accepit quomodo nos efFugiemus, fi tantâ neglexerimus falutemC

Hçcde lege intelligas, quam dominus dédit per Mofen. Lex cnim per angelos in manu me/ diatoris difpofita cfl, ut habemus in cpiftola ad Galatas. i. Et Adorura.7.Manifeftum autein câ, onanes uranfgrdTores legis fuiflepunitos, quamo

A N N o T .1 tî E fgt; r s T . D. P Ä V L' t ’ Ä » quanto igttur niagis puniendi,qui Euangclion • Chrifli negligunc. Etuidequoraodoopponai legi, Euangelium .Lex cm per angelos data eft, Euangcltum per filium.Lex fcrmo didtur, Eu 3“ gclium uero falus, quia Euangelium uerbum eft falutis.Quamuis etiam in Adis, Lex uocez cur uerbum uiuuin ficut Deut. j - Facite qux precepit dominus, ut uiuatis-Et Leuit.iS i Ctifto dice leges meas atq: iudicia, quæ faciens homo uiuet inæternum. Atqui ibi et in fimilibus locis dciuftida fidci loquirur, non enim fine fide im/ pletur. Porro Euangelium Chrifti,uirtus eft dei tn falutemomni credenti, Vnde hie rede falus didtur, 8Ó falutc negligit, qui uerbü dei negligit

Per fermonem angelorura, intelligunt alq^ omnia angclorum ucrba,quæ non calTantur, fedfempcr fuumfortiunnir effedum, amp;nbsp;propte rea non funt contemnenda ut Gene.18. Promit^ tit angelus Saræ filium« Capite.ip.prcdidt So/ domam perituram,ideni fic eirenit-Quanto ma gis igitur ueraxefi fermo Chrifti,5ó qui Chrifto non credit,pcenam non effugieqiuxta illud Deu tronomq.iS. Qui uerbaeius quælocutus fuerit in nomine meo,audire noluerit, ego ultor exiftä Attende autê emphafim uerborum, didt enim« Si neglexerimus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc eft, fi uel

paululum tranfgrelTifucrimus grauiter punie/ mur,Sicut illi qui angelorum uerbis non credi/ dcrum* Et quid minus eft quaefleticgligentena.!;

Quis ergo fccxcufabitc’Magno igicur feruort Chrifti^nis opus eft. Qiii legem non adimç^e? uit, efïugiuni habet apiid Chriftü mediatorem , qui autem Chriftum Slt; ucrbum fidei ncglexerit, qub fe recipiet Cqué aliü requiret mediatorêCVa riatCJraïcorü leiftio in dicftioe 7r«g(i^ff'lt;f,ubi a* lij per , alij legut per 6, Si per,(ÿ,legas, fonat omnem detredationê uel refponfation ê .Si per ÊjlegaSjtrâfgreflio eft. Eft autë etiâ ipfa detrcda tiodamnabilistvJltKOi/(it^aTToJloiriCip iuftare iributionc-tWiXöi/ cnimeft, ^^legediffinitü-.

Quae cum primum enarrari cæ^ périt per iplum Dominum, ab ijs qui audierâtjin nos confirmata fuit, attcftante Deo, amp;fignisôô prodP gijs fimuljuarfjsé^ uirtutibus, Sd ipi ritus iàndi diftributionibus, iuxta ipfius uoluntatem »

Per làlutê, falutiferüintclIigitEuangeliû,4lt;l initio nô abangelis Séminifiris adnuntiatûeft, fed aChrifto ipfo 8iC Dno,amp; deinceps ab Apo/ fiolis,qui ab illo audierant.Et ficutlexnon line magnis jjdigijs data eft, ita etiam EuâgeliSini/ rio, non fine maximis miraeulis ^mulgatü eft. [ta enilu Deus prgdara fua opera initiare folçxy Ncigitur

Neiginir iterum dicant ludæi, fiair.Io.6* dice/ bant: Qtiod tu fads fignum,uiuidcatnus et ere datnus tibijT adte adiungit, Et refponda : Ecce Ekus uerbumfaluns,non minus glorificauitp Apoftolos,^ olim kgê- De miraculis habes in adis copiofe,8óMard ulrimo.Cæterummira/ cuk 5^ foiricus fandi dona,que pro utilitäre ec/ •gt; defiidilpenfatafuerunt,coniundafunr,hicuo cat diftnbutiones fandifpiritus, Iterum alludit ad legem, quando enim lex data fuit,feptuagin/ ta feniores,participes fpiritus Mofe fuerunt • In die autem Penthecoftes drdter centum amp;nbsp;uigin ti difeipuli fpiritu fando locupletati funt,«?^ poz fiea multa inillia*

luxta ipfiusuoluntatcmllndelicetprobare Vera enim miracula Dei, non perti/ nentaduanitatem adftruendam, qualiaMagi operantur, fed adgloriamChnfti aepatrispro mulgandam. Voluntas enim Dei eft, ut Chri/ ftus glorificetur, 8ó per Chriftum pater, nosc^ inde lalutem aedpiamus. Falfa miracula nequa quam ueram Euangelij gloriam promouent ► Ex hoc loco aedpiunt quidam côiedurâ, quod hæcepiftola nonfit Pauli, quia Paulus ubic^ di Couleftu catfcacccpifleEuangelifiaChrifto Hicueroin/ ■SeSau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auditoribus in fe confirmatum. Verfl

lus no de fc fololoquatur,fed lt;SC de alijs,qui po/ fteduscrediderunt^Nam ancea Scephanus 8£.

HBBR iÏO. ÖECOLAMpt AVTOKB t’etrus, Stalij clarucrantmiraculis.Negarenori pofluraus quod Ananias impofuerit manus Paulo diccns : Saule frater,dominus lefus mißt me, utuideas ÔC imp’cans fpiritu fandio » Ob/ iedionemitemiftam Theophyladlusficdiluit» Cur alibi fe ait ab hominibus no acc^iffe,quia gt;bi quidem pennagnum crat amp;nbsp;neceflarifi quod urgebat, fateri fe non efle difei pulum hominü, periclitabatur autem prxdicatio cius propter lt;os,quinegabant Paulum audplTe Dominum. Hic autem non opus erat ea gloriatione, proirt de nihil conuincunt hx coniedurç

Continuauo horum uerborû pendet à lediô ne fuperiori, undc rcfpice ad uerbura, Domi/ num, ubi didt: Quç cura did cœpcrit per ipfunt Dominura» Vtîîtfenfus,quanto grauius eflc5 lemnere Dominura ipfura quam miniftrum , tanto periculofiusfueritnonaudire Chriftum Aferuo quis appellate poteftad dominum, â domino appellate non poteris.Didt igitur,an/ geli non funt domini mundj,necj orbem Deu# illis fubiecit.

HACTBNVS DICTAVIT ÏOAU/ nés œcolampadius, quxfequun ttir,ftudiofi ex orc diflerentis

OtWs futu ViJcndniam quis orbisille futurusfit-D* Chryfoftomus fimplidter acdpit de mndo hoe iufibili,uc inceUigas orbemtcrrarn,qui aliquan do futurus eratjSS aliquando nö fuit, SC de quo róinunis fitfermo- Vultautemdicere, Angelis ipfis, uteunep ualida uideStur habere imperia, oi'bis terræ fubieclus no eft,fed uni Chrifto,erit ergo illis longe preftantior, Alq orbem futur« de quo loquiinur,intclligendü putant regnum Chrifti,quod per Apoftolos glorificato iâ Chri ifto annundatum eft, arcj; ex omnibus gentibuè collcdum.Verura necin hunc modum Angeli poteftatc aliquam perfehabent inrégnum Si ccclefiam Chrifti-Nâ ipfi uni dataeft o/nnis po reftas in ccelo SCin terra.Mat.iS.nô angelis,qui ÔC ipfi per hunc inftaurandi funt.Ephef.i. Pri/ orfenfus utfimplidor,itamagis genuinus uide tu r.otxat/iii'ô/, proprie terra habitabilis ucl qux habitatur, pro orbe ponitur,quo uerbo mihi iridetur refpicere ad initiumPfaî.S. Domine dô minus nofter, quamadmirabileeft nomen tu« in uniuerfa terra, ficut 8C ftatim ex codem teftiz monium petit.

Teftatus eß: autêalicubiquîda, dice ns: Quid eft homo, quod me^ mor es eius,autfili'us homim's,quod inuifis ülumç’ Feci'fti eum paulo in^ ferioran

ftKBK.lb« OBCOLAMPI AVTOKE feriorem angelis . gloria èc honore coronafti eum, Bi. conftituifti euin fnper opera manuum tuarum. Om nia fubiecifti fub pedibus eius »

Nomé libri Si autoris priidéns non profère,’ partim quod eruditis in lege feribatpartim ut oftencationem fugiendam moneat.Inucnias hä que ambitiofulos,qui multum temporis in cita rionibus autorum, amp;nbsp;capitum confumuntjubi nihil opus fuerat. Atqui cauendum nobis, nifi forte is occurrat locus citandus, quemlucem feripturis allarurum omninonondiffidamusf QuWo fa» Teftimonium,quo Apoftolusconuinccreuult ahgelis orbera non fubietfiîîjdefumpfit ex pfal/ ino'S.Incertum aute eft an Dauidipfe,uelunus cx illius cantoribus hunc fcripferic, Nä fatis c5 ftat aDäuide nö omnes efie conferiptos, quam uis par ubicç fpiritus cluceat prophcticus 8C di/ uinus. Porrö cü Bafilio,Hebræi omnes pfal/ mum hunc de humano genere feriptum dicunf, Emmte Per uifibiliacm hæc,inuiGbilia Dei,ipfacç æter naeius potentiaac diuinitas cognofeütur.Quia uero Deustafufpicienduseft inOperibüs fuis, ut fatis dici non poffit,cum ex ore infantium 8C lactentium lau dem fuam pcrficit Si co nfirmat, dum hibonitatem eius rairificc in fe uifendä exhibentfuotf modo predicant,eene quisquis

7- 7 . ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

ANNOT IN BPIST .D.PAVLI AD ex animo hoc agnofdt,non potcftnon cü pfalz le cxclamarc. Domine dominus nofter,^ ÖCc. Deinde fi cœlos quis fufpiciat, arufidoffimum opus illiusjfolê jlunâ, ficllas,qu3c omnia prop ter hominem funtfalt;fta,quomodo non prorüz pat in exclamationan hanc, Sgt;C dicat. Quid ell homo quod memorcs dus amp;c,ôô^uis homo caro fit,necj exfuramis iftis tuis creaturis,nam imminutus eft paulo abangclis, iftis epfadus inferior, tanta tarne hune gloria amp;nbsp;decorc coro/ naftijdignitatccj euexifti,ut dominum cum opc rum tuorumfaccredignams fis,adeóc^cunda, cues, boues, beftias campi,uolucres coeli, 8C pifees maris,pedibus illius fubieceris.Tantatua eft in humanum genus dignatio-

Sic illi pfalmum hunc interpretantur, SC fads PeresUgo quidem bene, quod ad literaraartinet. Verura chnßo Âpoftolus profundius mentis oculos intendit, ponit nbsp;nbsp;nbsp;fublimiorahinccruturus.Interim tarnen expofi

tioncm hanc nonnegat, feddignioremmulto ponit, quandoquidem in nullo homine hæc implctadicipoirüt,qu^pfaltes hic ponit, confe/ quitur quod in uno Chriflo uere impleta hæc fint.Certehomo exinobedientia fua imperium amp;nbsp;dominium in reliquas creaturas bona ex par tcamilit, ita utiftaperfcdeineumnonpolfint competcrc.

Qiiid eft homo quodmemor”jEandem fen/ Hntiam,raorefcriptur3e,bis ponit, utmagisex primat

MKBR*IO:OnCOI^AMP.AVTORB. 17 primat erumnofam ÔC fordidam hominum c5 dïtioncm. Idem enim per hominem, ÓC filium hominis, per memorem efle, amp;nbsp;inuifere incelli/ git,quafidjceret.Qiiid quxfo in hüanitatc Chri fti onenderis, audis hic quanti Deus fecerit hu? manü genus,ut fupra modü certemirari nonde beas cS audis filiü eius carné aflumpfifle*Nelt;ÿ ein infinnitas carnis human3e,nocet ipfius dig-» nitatijficut nee minorem fecit. Bencuolcntia qui dé Dei Sé dignario noftri, in creatione appares maxima,fed in redemptione Sé reparatione no/ ftri, infinito maior-Ita Per Chatagogamhxc, pcculiariter de Chrifto Apoftolus exponit.

Fedfti eum paulo inferiorem angelis“) Û’in Praeter unum Hierony mû, uaeres omnes hiclegunt,ab angclis,non à Dco,quod 8C pro/ be ad Apoftoli inftitutu quadrare uidetur,qu5 doquidem Chrißura conferre uult angelis,ip/ fiscß longe cxcellentiorem dedararc, ut cui or/ bis terrarum Sé omnia fint fubic(fta.J3ç«j(yTlt;, feitis referendum non ad dignitaris imminutae, fed temporis modum, quo uerfatus eftChri/ ftus in terris. Sed de hoc alq fufius. Notemus hic quanti Deoftmus, quîc^ardentiffime nos ab aeterno dilexerit,ut filium fuum unigenituni morri pro nobis cxponerct,quo credentes in il/ lum uita habeamus xternatn, gratositacÇno» iUi per omnia dT« dccebU«

In hoc enim quod ei Cuhiecic om' m'a^nihil omifit illi non (ubiedu. At nondum uidcmus illi omnia eflè fub leda»

Incipi't hic didiim pfalos intcrpretarf, quafi di ccret. Siuelis hic omnia iudaico more tantum .cxponcrc, uidcquxfoinquas teangufhasin/ trudas, cü audis, omnia-Gonftat cm puro ho/ mini non eflc omnia fubicda, ctiam necinfcri/ ores fc creaturae, Latebititac^quid fublimius nempcinChriftorcdcptorc noftro cuifubiccfla lunt omia, qui omne dicit nihil excipit, certe crut amp;nbsp;angcli fubicói.Scd dicas hic. Arqui omniail/ !i fubietîîa nondum patetc' Rcfpondct.nihil hoc refert, fiinprsefcntianon apparcat, apparebit tarnen in futuro, cuminimicosChrifti, fcabel Ium pedum ipfius pofitos uidebimus*

Eum uero qui pufillû quiddam diminutus fuerat infra angelos, cer^ nimus lelum, propter crudatû mor tis,gloria ßc honore coronatum, ut per gratiam Dei pro omni guftaret mortem -

H EBK ’ 10.0 E C O LA M Pi AV TORE* xg nucus fucrat ab angelis. Pufillutn hoc in quo fir, Quomodo exponir cumdidt.Propter cruciatum mortis- Chriftusan Nam crudatus S/C mors in humanam tancû na/ nbsp;nbsp;“'»»»

turam,non angelicam inddere potuit-Sed dicas hic • Sane hocmc maxime offendit,quod audio Chrifium monts ignominiam perpeflum, que tu ramen longe fuperiorem angelis faccre conà ruscsCRefponder, tantum abfituthincofTendä n'SjUteriamfummumhincbeneficium Ddintc agnofcas,qut morte filij ab æterna te morte li/ berare dignatus eft, Fateor quidem cruciatum mortis pertulifle,impoflîbile tarnen fuit ipfuin a morte detineri- Iddrco addidit : Gloria amp;nbsp;ho/ nore coronatum, mox cnim ab ipfa crucc prie refurreclionem declaratus eft eflefilius Dei, 8C indubie gloria amp;:honorillc,quibus coronatiî dicitdominum noftrum Icfum Chrifium,prx dpue ineo eft, quod omnia illi funt fubiccla Ad hæc mors Chrifti, guftus uerius morris,^ per gratiam Dd pro omnibus nobis fpôtefuz fcepit,quam mors ipfa did debet, hincÄpofto lus pofuit,gufiarct,amp;nôpotiusmorcrcrur,c3 amp;brcuiirimamorshæcfuerit,6iCtotiorbifalut3 riSjUtqua unafpes nobis fit ccrti(rima,graros amp;acccptos nos elTe patri fados. Voluit itacg Apoftolus iftis Hebræos ab olFcndiculo crucis liberate, perftat auterain eodem argumento^ S^didt»

Decebat enim eu , propter que funt omnia Sgt;C per que funt omnia , ut multis filijs in gloriam addudis , principem falutis illoru per adflidtP ones fandificaret: Quandoquidem amp;: qui fanâifîcat^Sc qui ündifican^ tuGex uno (ùnt o mnes »

Qui locum hune fnarrant,nô uidentur mihi proprie omnia examinafle,ut res ipfa exigebar» Nam paucis admodum conuenit, avrfijCum, quodhicponitur,alii patrcm,alrjtrinitatc, alij uerbum intclligunqfed quam hæc fibi non fad» confient,fcquentia ei' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etz,propter qi^

Pr('pteramp; SCperquem, cuicjmanifefiumfaciunt.Neccm ’rfiiio'f?/ nbsp;nbsp;nbsp;æ®*“'fcripturx ufitato,patri,fed filio cope/

r»dic«i»ur tunt,quédamodû cxEpîif»Colof,amp;fere ora/ nibus Apoftoli fcriptis, facile efi obferuare» Ve rumnosfilumorationis fequuti, cerrius am/ bulabimus. EquidêhicfimplidterChriftum in telligOjquiefto ab xterno no fiierit homo,Chr» fins tarnen fuit, per quem omnia funt, amp;nbsp;utfu/ perius diefiû, per quem fecula condidit, in quo furnus elcdi,antequamiacerenturfundaracnta orbis, per qtiem deniq; inftaurantur amp;nbsp;qux in coelis funt, amp;nbsp;qux in tetris. Neq: tarnen me fit/ git.». Corinth, t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, etiana de patre did uh*

ait:Per quem uocati eftis in confortium filij ipx fiüs, fed cooperantibus filio 2C fpiritu fantSo » amp;nbsp;baud fdo an ufpiam alias idem loquendi mo dus in apofiolicis fcripris extet,qui non proprie de filio fit fimplidcer exponendus. Certcmulto magis proprieloquemur fidicamus,àpatre, qu ara propter uel per patrem funt omnia. Sig/ nificatenim, per, fere medium quo agimus,^ ita mediatoris Chrifti memoriam nobis fubinz de refricat,ut quo uno conftet omnis falus 8C re demptio noftra. Interim tame feis quodfilius g Omnia coequalis fit patri. Si idem cum co .Cyz nllus n^at dvT^ pertinere ad fib'ura, nimiruin ne occauonê uideaturdare Neftorianis quid«/ os filios Dei feu Chriflos ponunt, Siprinçi/ pern falutis faluandorîï â Verbo perfid tradüt. Verum (î exponas, ut, fiuctanquamprincipen» falutis iljos per palfiones fan(fiificaret,ruet eof rum cauillus,

Vt multis filqs in gloriam“lGloriam fuam ß lius nunquara quaefiuit, fed patris. Ioan.7 8C3t Vnicühoccurauit utpaternobis innotefeerer, in quo Cta eft uita xterna. Hoc tarnen fieri non potuitnifi in obedientia filrj, hac em fola nos in e,olim repofiidendam, addux/ - « AftarfttjCgononconfumareaut perfedum redderc cxpono,fed fanÆficarc, con ÎXccad, lecrare, inidarc • Sententia autetn fubobfeura Bwlaif cft,eo quod Gr jed foleât ufus proximiori uerz

bo lungfre. Hoc uult di’cerc «Ne putes ó Iiidæc Chriftum recipiendum audiemdumueminus, CO quod carné homo fa Aïs induit, ÔC infra an/gt; gelos diminutus, crudatus mortis pertulit.Sa/ ne non eft quod ofFcndaris. Dcccbat enimhoc Chriftum,qui ab æterno àDco praeuifus eft ad hoc,ut per cundem, propter qué,5é per qué funt omnia condita, omia etiâ repaient jiefinga tur,inftaurétur Sé.iiiuificentur.Nam fi admiras fapientia Dci côditum mundum, quomodo ne piàXuct gabispereandcniDeuapientiam, eos qui per» •**. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«runt fuiflêreparandosc’Et quia facrifidumuçl

fanAficatio fanguine SC paflionibus conftabar, certe nullaalia uiareparatioillanoftriconftarc potuic, quàm fola morte Chrifti,quod Deus medium anteconditum mundum prguiderar. Qiiare igitur hoc Chriftum nô decuiflèt, ut mul nsfilrjsin gloriam adduAs ,fcprincipemeo/ rum, quorum falus crac, per paflioncs fanAR caret, maxime, cü is qui fancli ficat, amp;nbsp;q ui fancli ficantur, ciufdêcflcnaturædebentcvaldeenim indignum eft, ut alius peccet, 8C omnino alius pcccari pçnas luatt’Atquiarietes Sé tauri non po tuerunt fanAficare homines, nedum Dco pro illis fatislâcfrc,puta alien? ab hominibus natu/ r j.Potuitcrgo unus Chriftus homo faAjs,fuo nos fanguine emûdare ab omnibus peccatis, 3C queraadinodum olim facerdos ciufdem natur j elTedcbuit cum populo, pro quo.apudDçujn

«EBRilO^ OECOVAMP. AVTORS p interccdcbat,at£jadeo paffionum humanarum cxpertuSjUtfaóleilli cóparipoflct. SicChrifius alios fancrificarurus, nön debuit omnino alic/ nus efle ab his,quos fandiftcare uoluir,fedfagt; miliaris, cognitus 8C dufdem naturæ.Qiiod fi/ lalis fatflus nonftiifTet, qua cerritudinc quacfo animi rcdêptioné SC beneficia illius ad nos per tinerccrederemusCquomodounquamconfGcn tianoftra deremillione peccatorum certificart potuilTet.c'

PorroquodhiccfijExunofuntomnes,qu// Exuno damexDeointclliguntjfed quid hoc fuillethu fnit omö, manitatem Chrifti ucram probarecNerp dnm hoc ludji unquä negaflcnqut qd nihil cos iinpu gnarer,fcdChriilum uerum hotpinein aflerere, hoc offendcbat. T u fimplicirer cxponciEx uno, homincuidelicet,non tarnen «adern pcccatricc natura, qua nos miferi mortales. Nam fandit Siimmaculatum oportuicelTe cum, qui alids «mundare uoluit à peccatis. Quia ucro ex uno fumus omes,ccrtc cofedaneü cft ut Chriftus fit frater noftcr SC carncm noftram gcftarit. Om/ nes dicit,S£ non utricp, quod facit ad maiorem luccm eius quod probate intendit. Et eil argu/ mentum admodum efficax contra Valentinia/ nos h3i’reticos,quiChrifti corpus e coelolapfö, nihilq? ex fAaria uirginc futnpfifl'c, impie audcc blafphemai“«.

Qiiam ob caufärn non erubefóc fi-atres illos uocare,dicens: Annup' tiabo nomen tuum fratribus meis, in medio ecclefiæ laudabo te.Et mr film:Ego ero fides in iUo ♦ Et iteruî JEcceego pueri quos deditmihi Deus»

Significanter pofiu'thoc uerbum, FtTo«. Nemo enim erubcfccrc dicitur de re non cnibefcenda,quaecj; nihil indignicatisin fe ha/ bct’QnaG diceret. AbicdoSC deuoraioomni pudore,infirnios nos homines pro fratribus agnofcere Sc âplcôti n5erubefcit,eo ädnoftrl carncm afTumens, frateontatemnobifcuminijc pcrpetuam. Quia uerc aim ludæis in l^eeru/ ditis loqui inftituit,fubinde quæ propoluitcffiz cadflimis neriiis teftimoniorn probare pergit, quo ornnia maiorem fidein mereantur,

Annuntiabo nomen tuumquot;j Tria adducic tc^ ftimonia, quibus planqm facit Chriftum in fad pturis fefratrcm noftrum uocare, Primum eft cc Pfahïi' quem Hebræorum alij de deccm tri/ bubus cxponunt, inter quos habitent Idumæi

Ifmaëlitxtanquam Fratres, ex Abraham ui/ delicet 8C Cttaraoiiffnem duccntestali) tou con gregadoni 1fradis adaptant,fed quam no appo ßte,cuilt;$

fite, cuicßpatere arbitrer. De Dauid quidem « ponipoteftjfçdfubtypo*. Admodum cfn aperz teChriftitypum, hoc Pfalmo Dauidfe exhiz bei,id quod nullus non uetcrü teftabitur, atcf ft nuilutn aliud argumentum Gt, fufficiens tarnen fuerit,quod Saluator in cruce dependens, prio/ raPfîdmiuerbaexclamauit, dices:Dcus meus, Deus meus,cur rae deferuifti.Obferuandü autc Frattr quod didt : Fratribus meis, fratrem Chrifti uoz Chnfli ip/ cari,önino uoxcftmagnç côfolationis ôC cerz P'“quot;'» tiffimaefpeijolim nos cohæredes foreChriftii Confer cumiftis, didumSaluatoris. Ioan. 20.

Vade ad Fratres meos,6cdiccis. Adfeendo ad patrem ineum,amp; patrem ueftrum, Deum mez um amp;Deum ueftrum, Intelligitautem per fraz tres, Apoftolos amp;nbsp;quotquoteademfide Chriz flo coniunefti funt. Antea no ita propriac creden tes fibi, Fratres nominauit, atej? poftca fadum, ubi eadem cum illis natura participauit.In co ue ro quod dicitur. Annudabojdignitas illius con fideratur,eftenimduxuitæ,princeps Faluandoz rum,primogcnitus ex mortuis, caput ecclefig ÔC in omnibus primas tenens, utpote omniü créa turarum dignifTimus.Vnus ipfc nobis iam fra tribus fuis Dei nomen, bonitatem ÔC uirtutem patefedt, amp;nbsp;celebre in EcdeGa reddidit, tanquam princeps huius, dum fpiritüfuütam opulente in nos effudit, Éuangclium tori mundo anriunz tiari Reit, ingentan mataiara laudandi Dc3 lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nobis

ANNOTaN BPÎST.D.PAV’br AD nobis fuppcditauit ♦ Nam nemo nöuit patrem, nifi filius,amp; cuiipfeuolucritrcHelafc. Mat.ii.

Ego ero fidens in illoquot;] Secundum tcftimonie urn dcfumpcü eft cx Efaiæ, 12. Addüxic aurê hunc locüiuxta. Lx X .ficutferèorancs,ubi ückgic tlt;/loy ó êi'o! liov h tLav'os'c.Troi^iès^a’Ouiat iTffctTM. ËcceDeus meus faluator meus, ero fi/ dcsinillO’Hebræus habet: Ecce Dcusfalusmca, confidam Sónon rimebo-Si de Deo exponas te ftimonium, non proprie feceris,competit enim Saluatori Chrifto,quiat3men uox eft torius zz/ clefiæjcuius caput Chriftus cft,re(fle amp;nbsp;capiri tri buitur quod erat corporis.Ergo ^/^«^«Trxaijlegc dum eft, ut incelligas, deficienribus alrjs,ipfuni tarnen adhjfurum domino,confiftiruiwj in ik lo.Cxterü fidercDeo,hominis eft, non Dei, quiipfcinfeconfidere,propricdicinópotcft,er/ go uerushomoChriftus fit,necefleeft’

Ecce ego ÄS pueri quosJ Tertium teftimoniu amp;. magis proprium,eft ex Ëfaia cap.S.quo fimi liter probat Apoftolus, Chriftum carnis noftrg participem, Äficfratrem. Loquitur autemeo loco Propheta fub perfona Chrifti cum primis, quamuis ad ecclefiS, quæ illius corpus eft, re/ ferri etia pofte nemo dubiter.Ecce, uox eft obe/ dienriae , 6Ó eorum qui præfto funt ac parad in obfequium Domini. Chriftus enim præ om nibus, iicut prgceptum ei dedit pater, obediens jfeiit;noscj accepitapatre ,udheredit3tê fuara, wdoues

üri oues fibi datas ,uri peculiïï fuü. Gerte quos pater illidcderit, nemo aufcret de manu eius* Vocat auté Propheta Apoftolos amp;nbsp;omnes cle^ ôos,filios acpueros,quos fibiDominusdede/ rit,fed fiib perfona Chrifti ,quafi diceret ,Chngt; fui s, ego puer aim alijs pueris, ego feruusDei cumalijsferinsDei. Adnumeramur ergb nos ÀlipcrcarnemjS^uiàffim illenobis.

Pofteaquam igitur pueri cômér^ tuïhâbent cum carne amp;nbsp;(àngüine' amp;iplè fîmih'ter particeps fachiseffc eorundem ^ut per mortem aboleret cu^qui mords habebat imperiUjhoc eft, di'aboîum, liberos redderet éoSj quicumCp metu mords per om «emuitam obnoxf) erantfèrm'tud» Qtiod nemtnrdebeat offènderc, Chrißunx filiumDei inferiorem angelis fadum,ct exuno eflènobifeum, adeo^fratremnoftrum, uarijs (tripturarum tcftimonrjs Apoftolus hatSenus probauit .Nunc autem alias rationes adfért, quibus idem pertradat,dum ex noce pueri, col ligit eum participem fatSîï noftrænaturæ, Nô enim dicuntur pueri aliaiius, fine nati nifi qui Raturse cum ipfo confortium habent- Idem iudicah«

C5«wnfo iudicabisdcuoce, frater,qui noneftnifi fram't frater.ItaChrift’ unus cxnobis fadèus cft,caro de carne nofira, os de ofRbus noftris, ld Quod cft magnum facramentum. Ephcf;.Chrifti ca/ ro in nobis eft,amp; nos in ipfo * Quod fi camem Chrifii uerein nobis habcm’,habcbim’ óC fpiri töDei inhabitantê innobis;iam fi fpiritusei’4 qui exdtauitChriftü àmortuis habitat in nobiM is qui exdtauitChriftSexmortuis, uiuificabit êC mortalia corpora noftra, propter ipfius fpirt itiinhabirantcm in nobis« Roina.S. IneflTabilis cft plane hjc c5munio,quam Chrift’ caput, 5^ cledi membra ipfius erga fe inuicc habent. Vn/ dede hac uetu ftiores Theologi,Irenæus,T ertu lianus, Ciprianus amp;altjfatisau2ufteloquin3 poiTunuDolendum uero,ut quod maxime,efllt; qui hoe uel nefdant, uel probe perpédere nolint Vt per mortem abolcrct”lEftcaufa,autfi ma/ uis caufae fuperioris expofitio,cur hominem af fnpferiqquaft diccrer,nifi iti humiliatus,amp; pa/ tri obediens ad mortonuftj fuiflèt,diabolus non fuiftet uidus;ucl fi ui(ftus,nofîræ ramen co fdentiæ admodum faudæ, cius non potuiflënt certo perfuaderi amp;nbsp;padficari. Voluit e^o Chr» ftus per palTioncm atlt;J adeo mortem iuS, mor tis Sc autorem ÔC prindpem diabolum abolere, hoceft,poteftatenocendi exucre,id quodfequé obus uerbisipfe apperitcQdicittEtliberosred der« «os ÓCCtl^crr^uiïi eft inorti eflc obnox*

Um, ficutamp; morris mem excrudari, atquiab Quantiim utrocpChriftibcncfido liberari fumus Chriz fiiem morte,morsipfafublata,diabolus dcuù acctpaJ* öuSjSó inftrnus credentibus cft deftrucTcus.Pcr? mus, pende hicquxfó.quanmm inChriöo accepcris Denefidum,ütilli grams Gs3ó per omnia inz hocens uiüas,peccammodias, charitatéélierga omncs fedcrisi

Porróhomo qua êrat perdirione, diabolu ui'n/ cere non poterat, nedum mortem,quæillius in uidia intrauit in mundum.Iam Angelus nó po tuit pro homine fatis facere, puta immortalis haturæ. Hominem ergo opormit fatisfaccrc hominibus, fed talem qui Si uellet fiC poffer, no potuiffet autem nififilius DïifuiffctSSdiuinx raturæ.Quia Chriftus mormus cft 8C refurrcx it,certi fumus mortem effe abolendam,non po tuiffet autem mori,nifi fuiffet homo fadus,ne/ cp refurgere óC redimere,nifi fuiffet innocens et Deus.Hocdemumeftfolarium pijs ccrtiffimff, feingratiam Deiiamper Chriffum reccptos, Sc illius fpiricu damarcpoflc, Abba,pater. N5 didt autem: Aboleretmortem,fed eü qui mor/ tis habebatimperium diabolura,ut autorem pcccati,fic etiam mortis. Nam fi Adam non pa ruiffet dcdpienti Satanæ, in peccatum nïiquam inddiffet,ü nonin pcccatum,ncq: etiam in mor të-Chriflus itaqi abfcÇ omni peccato quia erat, Ciirifti« Uidtdûdîolupa gt;nbsp;Hine cft dlud loanaz.princeps nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;*'*

mundi eicdus eft foras. amp;nbsp;14 • Venir princeps huius mundi, SC in me non habet quicquam.Et quamuis nihil in Chriftum habuit, uenittamé, ryrannidêfuam in ilium cxercere fedulo coria tus eft, aim mifit in cor lude Simonis Ifcariotx, ut eum prodcretjde indç cumprindpcs facerdo/ tum amp;pharifeos hucinfaniæperduxit,ut ilium iniufte accufarent, poftremo cum Pilatü pcrmo uitfententiam mortis in ilium,fi non ferre, per* mittere tarnen innoccntem perditû iri ♦ Verura ubiiam deuida morte refurrcxit, diabolus con fufus eft 8C mors dcuida. I uxta illud Ofeae, Bro ofrf-y- jnors tua omors amp;nbsp;morfus tuus infcrne. Vult dicere Apoftolus,morte ufus eft tanquainftruz mcntoad expungnandumSatanam,Sóregnïï ipfius, quod eft hicmundus, qui torus in ma/ ligno pofirus eft, puta uoluptatibus , uana gloria, incertis diuitqs, uarijs cupiditatibus,8d Chrifloere huius generis alijs.Iam qui Chrifium unicSfal dcntcjprf uatorem 6CagnofcuntSCcoluntpuramête,m3 XuT.”™ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'° contemnunt, peccatum

refugiunt SCilliiisferuitutifecximunt magisac magis, donee occurrant in uirum pcrfedum in Chrifto amp;C uita ætcmaperfruantur, ficcriamip fi morti, diabolo Sôinferno prçualebunt in eo qui dixit: Confidite, ego cm uici mundû.Quj/ ras hic,quomodo dicitur diabolus habere mor u's imperiumc’Rcfpondeo in eo,quod homines «arijs dudr cócupifccntijs, ad peccandum infti

ï^t, peccantes fibi addfcTros tenet,feruos peccati weit, atc^ adeo filios mortis amp;nbsp;gehennæ. Imb Occidit animas. Vnde 8c homiddia dicitur ftîiflç ab inicîo- Opus itacp fuit Chrifto, ut fua morte hune côficeret, SC poteftatein filios Dei exueret.

Etliberareteos, quicüc^^ Hue fermo tendit, wt fdaraus morte Chrifti,diabolumamp; mortem deuiflum* Nam credentes Chrifto habentuitâ seternâ amp;nbsp;in côdemnationem nô ueniunc,ima Iranfieruntiam à'morteinuitam. loan.j.Cætcz nim Apoftoli ucrbametcxponunt,quomodo diabolus fit ui(ftus,ncmpecûilliasfcruicutccxz «mpti in ueram liberalitatc aflerimur. Hoc autê fît per unum Chrifiumipfo atteftante Ioan:8, ^ifilius uos liberos reddiderit ucreliberieftis,

Quiualdc mortem exhorrcfcunt,feipfos ni/ miumamant, S^Deoquodamodo répugnât, minus hilari animo bonis operibns infiftunt ad mortis uel mentioné tre pidant, tam chara il lisefthxcIux.Etfanenoneftmirum.Namqui ... nbsp;nbsp;...

fururamuitamnclaunCjnonponunt non tons «efewtes. animis inhancfcrri,utcumcjcalamitatibus pie h»»« ‘quot;••c« nafît. Adhæcnifiuita hæcpræfensfpefuturae uitx, adeoéj refurredionis, pijs benignitace Saî uatoris edulcarenir, quomodo nonfupra mo/ (dum eflêtamariirima i Quid mirum igitur fpe refurredionis deftitutos per omnemuitam me tui mortis efle obnoxiosfVerum hune merum Chrifius fua morte abftulit, uidorcf omnium

Qui prgccfTerunt aduentuin Chrifti, magna Ante Chrs/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j,g formidine correpd funr, cuius ucl Abra

hcrreudi hxfactu,cxcmpIoen,Gcnc:uo0to:ubioarain «a«- nbsp;nbsp;nbsp;iurqs exponere no £iubuit,ut fe periculo mortis

cximeret. Nam mortis turn nodum folutacrat ty rannis, nccçaculais eius hebetatus.Idem etiS colligere eft ex promiftionibus carnalibus SC mi nisludæis inlcgefacftis .Nosautcni quiChri/ ftum in carnc ucniflecredirauSjamp;Smortedcuida rcfurrexiffc, confiderccg iam in coeleftibus fpein noftram itafuldamus, utdicamuscum Apo/ (lolo, quod necfmors, ncc^uita, nequgangeli SCc necj! ulla crearura alia poffit nos feparare à dilaftionc Dei, qux eft in Chrifto: Imocupia/ mus diflblui ellecü Chnfto. RomzS Phili.*.

Vult dicere. Si naturara angelica afTüpfifser, ; nondüfpesnoftraconfirmatacflet,ncq?enim â . timoré mortis fuiftfmusliberi.multo minus à rc noltram j, , î « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r i • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r»

carneaiTûp uiabolo Ä inorteipla.Voluicergo Chhltus uc lt;»• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe humanani naturam SC fernen Abrahæ aifu/

mere, ut fie fpem nobis facial placati patris erz ga perdirura mortalium genus, quod tâ arden ter dilexit, ut etiam angelos huicpoftpofucrir, Chryfoftomus diligenter intendit in uerbum ivtÂKfijictviTKtjCiunn legiiTe hic nô nocucrir»

In co quod dicic : Non aJTuinit angelos,tax ÄnturOngeniftaCjquiuoluntangelos ôidemo/ Contrj res peccantes faluarj, cum tarnen hos non dig/ Origen» parus fit Jiberare,fed hominem cuius naturam aflupfit, in eacf mediator cm fe Dei ôihominS declarauit.

Notahicquod dicir:Semê Abrahac afTumit hoc eft, naturam filiorum Ab rah r .Nemo dicat quod exfemine humano conceptus fit, fed ex fpiritu fando, neep enim Maria dedit fc/ men fed fpi ritus famous, qui fupcruenit in ca, amp;nbsp;uirtus altiilimi quæ illi obumbrauit, Qua propter amp;nbsp;quod natum eft fanduin, filius Dei fuir,attefiante angelo Luce.t.

Propter hoc, quod ex uirginc Maria afliîp fitChriftus,ipfaq!adincrementumhuiuscon kus homi/ ferre pocuit,uere filius hominis dicitur, amp;nbsp;ex fe/ nis.amp; fiiius mine Abrahac: Verum propter hoc,quodèfpi ritu fando conceptus eft,magnus,fancrtus,5i ft lius altiffimi uocatur amp;nbsp;cft,adcoej regnat fupcr domum lacob inætcrnum,56 regni cius nullps eft finis Luce.i.Nec^ enim confentimus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HjNch{regt;

rinianis, qui dicunt Chrifti corpus cœlefte efle, feu de coelis lapfum,nifi uellemus uer;uTi huma nitatcminco negate, quod cflêtfümeblc^phez uaifciifs.ar mum,Conciperc in utero, amp;nbsp;parère, in fcriptu/ g«mt,per ris, ucrum partum fignificant.Ita exponitur il/ lud.t.Corin.t;.Primus homo de terra terrenus lo oppug quia corruptiopi obnoxius, fçcwndushomo »«“ä*'

ANNOT.IN BPIST.D. PAVLI AD ipfe Dominus de ccelo, co quod cx fpiritu ccek fti conceptus fit, nec^ tarnen propterca negandu tuin uere hominem fadum. Suis uerbis autem d»cit,homo,quia Mariam matrem habuit, qug oinnia muliebria opera, 8C quae mater aii^ prg ftare poteft,illi exhibuit.Verumhæc obiter. Tu obferua locum,quem traólamus, ÔCerit ribi ui/ ccraunimenti contra multorum errorcs 3Chx/ rcfes,hoc tempore fuppullulantcs,

Vnde debuit per omma fratrP bus fimilis reddi, ut mileriors eflet 8^ fideh's pontifex in his, quæ apud Deum forent agenda^ ad expiandu peccata populi»

iniiaiis no |os,hinceft, quoduerefrater nofter eft,nobis P“‘“ pç,. omnia fimilis, natuseft, fafeijs inuolutus cft,in prefepi redinatus cft,paftus eft, dreumei/ fus eft,acccptus ctiinulnas, fuccreuit, corroboz ratus eft fpiritu,profecitfapicnria amp;nbsp;ætarc, efuri uit,fitiuit,fieuit,lairatus eft,gauifus eft,ira 8C in dignationecommotus eft, indoluit, contrifta/ tuscft,tentatus cft,denilt;5 qua erat nobifeum in lirmitate jCtiam mortem pro nobis ultrofubijt, eamfp ignominiofifttraam. An nonhoceftper omnia fratribus fimilis reddi^ Cenc eft, uno taz naencxcepto

men exccpto quod diabolo non ccfiit, amp;nbsp;peccaz tûnô fedt.Ex his facflccredêti cuiuis patebit,4d tentariones, dolores Slt;trcpidationes exmorte, ucre etiam animam Chrifti pertigerunr, fian SÎ Euai^eliftj abüdetcftari funt- Voluitcnimper fediffimepro nobis pari, amp;omnia infirmitaris nræ experirijUtcerriiTime eü fratrê noftrü fcircz mus. Horror Só metus mortis in nobis quidem peccatum eft,fed in Chrifto non item :

Vt mifcricors effetquot;] Aliam caufam ponit inz carnationis ÔC fraternitatis, nempe ut nos eo promptiores effemus ad credendum illi, c5 auz dimus eum tam mifericordein 8i fidelem in pro miflis feruandis pontificê, qui tanto ftudio pro nobis apud patrem intercedit, illü nobis placac peccata populi fui fuo fanguine expiat.Potuz iffet quidem Deus uno uerbo nos faluarc amp;nbsp;ex morte, in quam nati,eripere,fed nos nunquam fatis intrépide potuiffemus credere, nedum in cordibus diuinacbeneuolcntiac certificari. Voz luit ergo hacredemptionis uialonge optimain cfedulitati noftræ fuccurrere, ,amp; falutis xternx ita nos quam cerriffimos reddere.

Nam ex hoe quod ipfî contigit ' tentatum eHè, poteft amp;nbsp;ijs qui ten' tantur fuccurrere»

utot*fubic ‘^‘x^^tjhocniincrarionciftaconfirmât. Miferi cors amp;nbsp;lt;rvit7[(t3lti natura magis eft,qui miferi/ ferias amp;nbsp;pcricula, càcç omnis generis expertus cft,quani quinon;ifti enimfere duriores funr, amp;nullo affeócu mifcricodiæ ducuniur erga eos, Duoscalainitatibus SCraalis premi confpiciunt» Atquitalis noftcr hie non eft,qui per omnia tc/ rariuoluit', ÔC periculuminfirmitatu noftraru fubire,qup melius tentatis nobis, amp;nbsp;malis hinc inde mifere iaeftaqs fubfidio clTe poffit.Eandem fententiam fub finem.4. capitis iterum repetere non diibitauit,nimirum ut altius, tanquara pr£ fens confolamen mentibus adflidorum in^e ret • Quo autem magis cum noftris malis afnei perfuafi fumus, co magis fides noftra in ilium augefeit SCrobur fuum acquirit.CcrteEuangcli ex ÔC Apoftolicx literx hue nullibi non uoeâr, hinc utafFedum huneChrifti ergo nosexpriz inercnf ineffabilem,tam crebro utuntur uerbo (TTr^tty^^vi^oiicu, quod fignificat ueheractiffiz moScimo mifericordiæafftdu tangi.Tantutn jlehoccapite.

Vnde fratres (andli ,uocanom's ccckftis participes J cofiderate Apo (Ic IÛ ÔC pontificê confeffionis nœ ftre

ÜBER tlOi o ECOL AM , AVTORE ftræ Chriftu lefum, quod fîdelis fie ei^qui ipfiim confcituitquêadmodw

Quia fuperius Chriftü fratrê noftrû proba/ dixit; Narrabo nome ruû trambus mets amp;c .noluithicdicercjfratres mei,fcdfâdi SS uo cationis cœleftis participes, ut illos non ad fe, fed Chriftü feruacorc refpicerefaciac : Et indu/ bie ideo ta magnifias eos côpcllai titulis,ut dig/ nationis Dei,falutiscpinChriftoacquifitf,mc/ moriâ illis refricet.Ç^iafidiceret, uosqui fra/ tresChrifl:ieftis,fâ«fii,idcftfâcT:ificati 8C purgad illius fâguinCjCœlefiis uocationis participes id/ cft uocati ad cœleftê focictatc, pcrpéditcquglb quâta hæcueftra fit dignitas, quam inChrifto accepiftiSjin hune métis oculüinfigite, Sénimi/ rû nô eritperiCLilumuosuel ocrfluituros,uel in uerbo crucis offédiculu pafluros, nedS quê^ huicprglaturos*

Apoftolûfiuclegatû uocat ChriftG,SCbene ChrfRu» quidé.Nâipfefemifludidtad oues, qujperie/ runt domusIfraél, 8éapud loannêadmodum inultus eftin miffione fua ludgis incrcdulis in culcanda.Pontificem ucro,eo quod uerus inter celTor fiue mediator fitDeiamp;nominum,ho/ mo lefus ChriftuSjUt efl .i.T imothe.z.Verumt qualis pontifex fit,latius infra capite j •patebir.'

iiulgaris lila amp;nbsp;papiftica, fed profeflÏo fidci Si': religionis noftr3e,nciTipequodChriftiani, fan/ CTi,óó ad focietatcm cccleftem uocati. Sedundc hoe fdslt; quis tibi annudaiiitC Apoflolus amp;nbsp;p5‘, tifex nofter Chriftus, hoe enim mediatore Si dodore om nia ifta obrinemus « Merito itac]^ c5, (ideremus quis Si quantus fit, à quo tanta acd/ pimus,nc unquam in oculis noftris dus nobis uilcfcatautoritas.

Ciitinfa Notabis hic obiter quid Chrifiianus fit, eft Dus quid, frater Chrifti,fandus,amp; uocarionis cceleftis fo dus. Admoneamur ergo nomine ipfo ut fimus quodaudimus,8iSeruatoriChrifto qui fang/ vine fuo nos fibi comparauit, digne uiuamus. ttriflw Qyodfidclisfitd,qui*] Quemadmoduprio capitibuSjChriftum filium Dei Si prxccl lentioréangelis efleprobauir,ita hoc Si lequeri, «undent PAofe prxfert, ut fie colligat Chrifiunr qu âm religiofiffime audiêdum elfe, hoc qui no fadar, grauiter fit puniendus, adebej é populo Dei exterminandus. T adte aute, ficut Si fupra naonuimus ab initio,alludit adprophgtiâ Dell tero-i8.6i Adozy, ubi legimuszProphctamfu/ fdtabit uobis Deus uefter efratribus uefiris, fi/ milem mei,illuiTi audietis Sic • Confiderareau/ tern Hebræos uult præcellentiam Chrifti, qua prae Mofe habet, quos inter fe collaturus dicere uult.FateorSilubensquidem, quodMofesfi/ delis fuit, Si certiffimus uates in domo feu eccle ßäDei

HEBRAO» OfiqOLAM.AVTORS 38 fiaDei,Sóhuius imperium cótempfiflct,dignas lucre pœnas debuit,fed8CChriftus nofter fide lisefiilli quife confiituit,qut(^re audiendüuc diledumfilium ccelitus,iuuït,hunc quicontem tiet,quomodo ultionemDei mortemqgpraez fentin imam cfFugiecf Certe fi de fide Mofe non dubitaos,multo minus de fide Chrifti dubitare poteftisjucquiinfinitis partibushunc excedit, amp;nbsp;fallerenepoteft qiudem,tantüabcftutuelitt Nihil illeiiobis contulit, quodinChrifto non plenius accipiatis, fi fide fufcipere hunc libeat»

Nuncper antithefes Mofen amp;nbsp;Chriftum co/ parat, multistarnen nominibus Chriftum,ut par fuit,praeferensjdicic*

T anto namquæ maiore gloria. Molès hic dignus eft habitus, quan to maiorem habet honorem, is qui conftruxit domum, quam ipià do' mus.Omnisenim domus conftrui tur ab aliquo, Porto qui condidit omnia,Deus eft»

Senfus eft,Nonabhorrctis a fAofcjfed illi tan cp uiro Dei per omnia creditis, multo minus àChrifto licet crudfixo, abhorrer« uos côuenitT

Mofes quidcin gloria habct,fed quale creatur» Chriftus uero ut creator. Mofes in populo ucr/ fatus eft,fed tanquam portio feu pars domus, hoc eft populi Chriftus uero ut architedus coftrucftor domus ÔC familiæ Dei, habeatcrgo amplio rê hac glori â Geut amp;nbsp;pcellvtiorc dignita tem,oportet.Porro in hoc quod dicit gloria, uidetur alludere ad id quod legiraus .Exod. 34» deuuitu Moferefplendefcete, de quo eriam.z, Corinth.3» Quod fi adminiftratio mortis in h/ Qt« îJo/ tcris,dcfbrraatainfaxisfuitingloriaSiCe,Val^« » ia Mofc, fane gloriofus fiierat Mofes, nâ orc ad os Deo CiXa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft, quæ di^nitas gloria nullis cX

prophetisitem contigit.AtlogegloriofiorhoC Chriftus eft,qui in monte Tabor aliquo modo fplendórem propriü difeipulis rcuelauit. Mat ’ »7.Splendor uultus Mofc,nihil aliud fuir quàm umbra uerit3tis,quæueritas in Chrifio eft,un/ de ÔC longe amplior in co fplcndor 8C gloria quam in Mofe apparct.Non igitur eft qd quifz quam humiliterfentire debeat deillo,quutanto niperior fit Mofe ÔC omnibus homintbus,qua/ to fupcrior eft architeflus domo à fe côftruz Chrinn» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Argumêtum aucem eft amaiorc dignitate,

O*B» Porroquicódiditofhiaquot;] Signifcationê hoc dicftum habet, ChriftumcfleDeum, Conditoré namep domus Dei cum hic pr£dicat,Scnfim au tem adhoeperuenitut Deudicat.force animos illoi um ira pr^mollirurus, ne öfFenß in hoc fta/ timjcGlirenjt

HSBR'IO i OECOLAMP. A VTOltË* 3^ OmrcfilirentjSd fidem in Chriftum auerfarétur*

Et Mofês quidem fidelis fuit iii tota domo illius, ueluti mmifter, in tefiimoniu eoru quç poft dicenda crat» At Chriftus tâ^ fih'us admini ftrauitdomum ipfius^ cuius domus (umusnoSifi fiduciam gloriatio^ Hem (pel ad finem ufcß firmam tenu erimus;

Alia antitbefis eft Môfc amp;nbsp;Chrifto, qua tame fmiUter Chriftum denüö Mofe longe præfert. Verum cft,inquir, Mofes fidelis admodii fuie in domo Dei,fed tantum utminifter , Chriftus uero fidelis, no ut minifter,fed ut filius,quantS jam inter miniftrum feuferuum ôôfiÜü diftar, tantum inter Mofen amp;nbsp;Chriftu. Poterac Mofes utfcruus è domo etjei/ed Chriftus non ité, ma ftetenimfiliusindomoinæternum.Ioan-8. ,„”,5 inteftimonium eorSquot;lHic indic3t,qu3ccu(* Moamp;. fgt;er Mofen faóta füt,umbram futurorum gcffllz é, nempe ueriraris,quæ fubfeaita eft in Chrifto lefu Dnonoftro. Vnde loan.t. Lex per Mo-^ fen data eft,ar gratia amp;nbsp;ueritas per lefum Chrj/ finm.SictabernacuIum,propitiatorium, facri/ fidajulwrej fanâum fantftorum, futur j uerira/

ANNOT,IN BPTST.D.PAVLT.AÎgt; Demtwdci, ddiniationem quandam gefferunt S)C ryp« nos* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cuius domus nosquot;] Explicat ipfe de qua do

mo loquatur 5N0S inquit, domus de qua dixiz musfumus,fi quidem uere credimus,inhabitat enim nos E)eus per gratiam fuam.Porroufita/ tiffimû eft in fcripturis,credentes did templum Dcijdomû Dei, habitaculuni fpirituflanÆ ut patttH.Corin.j.d.x.Corint. ôgt; ôCalibi. Cæter« ne quts uane gloriet de hac domo, admonet c5 Perftueran ftancise SC perfeuerantiæ .Nam,ut Saluator in/ dûadfmë quit^qui perfeucraueritufc|!infinem,hicfaluus crir.Nô fatis eft bene incepifle, oportet etiâ in eo quodbenecjperis perfeueranter pergere,fi mo do premium expedareuelis.'5rlt;ïgf«iri«liberta tcm feu fidudâ loqucndi fignificat:oftendit au/ tem libéré, palam SC intrépide ucritatera eflë c5 fitendâ.NàillcinquinQui me confitebitur co/ ram hacgencratione adultéra Sôc

Quapropter ficutdici'tfpiritusiT lefândus: Hodie fi uocem eius auquot; di'eriti's, ne obdureti's corda ueftra fîcut in exacerbatione in die tentati onis in deferto, ubi tentauerunt me patres ueftrijprobauerunt me amp;nbsp;ui derunt opera mea quadraginta an' niSsQuapropterinfenfiis erâ gene' rationi

«ÏBMJO.OECOLAMP. AVTORE' rationi illi Si. diceba. Semper errant corde^ipfiueronon cognouerutuP as meas,ficut i'uraui inira. mea. fi i'iv greflïiri fiint in requiem meam.

Omnia uerba ad fcopumprfdpuumrcfercn Scopwqi ■ dafijntd, qui autorem probe intelligcrc uelz let,is autera eft,Chriftum efle audiendum» Rcz uocahicin memoriam inioumfeaindi capitis. Proptcrea oportet nos ueheraentius attcnderc ijs quæ dida funt nobis, ne quando ptrflua/ mus, nuncineodéargumentopergit, pcricul« fummü non audituris cxponcns,idcf fub excin plopatrum.Teftimoraumhoccitat ex Pfalmo ^4.1/hè hic nihil inferreuidetur,fed cöncdit tâz tü.Significâter autëhic pofuit, fpritus f; Sënó Dauid,cuius uerbafunt, nimirüneputcchomi nis eifecSmentü, cui’ uetba cotcpfifle no nun^ impune eft ,fed ÿ'bü Dei,atcJ?,adco fpiritusf: côtemncrc,nunquâ inulcum pertniferit Deus.

Hodic fi uocc ci’J Verba hec ponüf in pfal. iliquâtodiuerfîus, quamhiccitant, explicâtur autéab Apo: quam pulchcrrime. amp;nbsp;tantu non ob oculos ponit, quantu malfi fitincredulitas, ^dexacerbacio,gd têtatio ôC prauîî cor,ob quæ aterra^milTaamp;rcquieexcludimur. Ei’.t. Def,

, '■•ftüDeSintelIigês.Neobdurcris.id cft ludin» »clips uiereduli etinagfuabüesdeoquêadmodü “-■- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patres

MNNOTjIN EPIST. D.PA VLI AD patres indeferto, maxime cum nos augufiiof Euangelij uoxhueinuitet,qiiodfiaudircnoli/ tis,ne dubitetis dominum non audienres punie dos amp;nbsp;quidem grauiffïme.

Sicut incxaeerbatione J Locus rentarionis, hit êxacerbatiodicitur. Numeri.14. hiftoriatn

*^*1*^5* habes, SóquodDeusipfeconqueriturfedecies S'rcWur àrebellipopulo tentatvt,quod ÓC in libris Mqfe uit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reperirc eft tamê non dubium eft quod pluri/

bus modis eumtentarinfNam incredulitas frudus fuospcrpetuo occultarenonpoteft.ln Ggniores autem decem audimus^

Probauerunt amp;nbsp;uidcrunt”! Hoe didt. Quam uis uarrjs modis omnipotentiam rneSiIliscog nitam reddidi,bcneficiis Sópeenis afFcd, tarnen ita obftinati ufqj fuerunt,ut à cordis iridüratio/ ne defiftere ne cogitarent quidem. Hcbraéi adfe quentia connee^unf,

Qiiadraginta annis :*] Apofiolus ucro ao præcedentia,uulgatam ædiuonem fecutus.’

Quapropter infenfusfui.Vult diccre,Ig/ nouieis, meàcçlonganimitate errores illoruin licet grauiflimos pertuli, purans fore ut tandem infereuerfiin uiSredirent,fedilliufcj errarunt corde, nclt;$ uias meas cognofccrc uoluerunt, imó paoentia SC longanimitate mea abutentes pertinacius in peccatis fuis progrefli funt,

Vndeiuraui inira mea,*] Profedo nun^in/ ßrelTuri funt th requiem meam ♦ Si abruptùïrt «ftiurS

tft iurainentum,quafi diceret hoc uel hoc eueni tlW Siib at mihi,fi ingrcfliiri funt in requiem nicam» IniralDeus propter irnbedllitatem captus noz ftri, fumit fibi affeftus humanos, quo indicat illos magna iradignos fuiffe, ob ftupendam iftam cordis duriciem.Quod autemgrauifli/ me oeccarint ex poena infliftacolligitur -Nam duobusjlofue ÔC Caleb exceptis, omnis multiz tudo, quæegreffafueratex Açgypto proftrati funt in deferto SC à terra promiffionis prohibit! pofteros tarnen eorum introduxit. Tam graue peccatum eft,uocem Dei nolle audire, necj! fide imbibere. Verum audiamus Apoftolü ipfum. Nam lingula diligentiflime explicat, in quo ob feruemus Sónos modïi explicandi fcripturas.

■ Videtefratres^nequado fit in ui lo ueftru cor prauum_,obnoxium in credulitatij ut defcifcat à Deo uiuen te Î Sed exhortemini uofmetipfos quotidie^quoad appcllatur dies ho, diernus ^ne quis ex uobis induretur' fedudione peccati»

Quse in hoe 8ó fequenti capite fequütur,fere omnia ad prophetici didi explanationem dida funt .Compleclitur autê ueluti copendio fumz mâprxdi^rû adinonitione hac, utuideliccC'

ante omnia caueamus ab jncredulitare,ranqu3 præfentiffîmo exitio noftro* ^hÎTivn,Videtc, circumfpcÆeftore,nafummum hie periculi* incumbit negligentioribus. Cor prauû incre/ dulitaris ,id eft ,cor increduln,uel ipfa cordis in crediiliras,quæ plane cor reddit impium ÔC pra uum.Vbi cor,arbor ipfa,malumfuerit,qui bo nifruiflus proucnirepoiTuntf. Moneo ergotart qua frater fratremarcumfpedifiris , neuospe ftis hxc fubito opprimât. Vt defcifcata Deoquot;! Vide quis fit frudus incredulitat)s,auelli 8(. deft cere à Deo uiuentc, fonte 5lt;autoreuitæ. Quia uero incredulitas,apoftaftâ hâc à Deo inducit, inqiiouiuiinus,moueniurôCfumus,confelt;fta/ ncurn eft, infidèles omnes mortuos amp;nbsp;uitx di/ uinæ priuatos elfe. Nam extra Dcum,utnô efl faills, itaeciam neqiuita.

Sed exhorteminiquot;)'??« XKceÂ^p,inter alia fig ’f5^'*f\*nificat3,excitarc,exrimularefeuinftigarefignifl çat:,ficutboucsexcicancurftimulis.Hinc7r«jlt;i/ Z tthm or,excitaror,extiiîiulator 8Cinftigacordi/ xA«Tôlt;r citur.incitatcnim Si inflamat hominem ad ho/ na opéra perficienda;non ramen nego criam ad uocatum Si confolatorê did. Qiüdâ hic exponunt,uos inuicem,malo legere ,exhor teniini nofmetipfos, ut dicat. Cauetc ab inci'c/ dulitatc, SjC date omnem operara et fit in uebis uerafides ,idejnonperunumatqtalterûtâtiî jdiein, fed quoadappellatur dies hodiernus.

Tanto autê tempore nobis eft, hodiæ fine dies hodiernus, quanto tempore Deus nobis loqui tur,ad pœnitenriâ inuitat Si corda noftra pulz fat; Audite tgitur 8C aperite illi, quo ultionem il li us effugiatis. Sunt qui dies omes fæculi huius uel tempus Euangelij,pcr,hodie,intcnigunt,ue fum cumillis non contendero-Videtur tarnen priorfenfus fimplicior.Quod fidicas,quomo do ego praecauebo, ne in me fit cor incredulfi^ Incites tdpfum ad fidem, atc^ adeo ftimulos otdtantistefpiritus, utuocem Dci,agnofce5ó ample(fterc. Vultenim Deus nos cooperarios ad falutem noflram perfidendam alTumcre.Et profe(fto,quando Si nobis hxcfuntferipta ,téz pus eft ut fomnolentiam iftam cxcutiamus, an! mumq? atorporc uindicemus, atc$ à puluere tcrrenaru rerum eleuatos, fuperna qugramusj Nec^ ihim tuto longanjmitatc Dei ufc^ contcp fcrimus hac noftra ingran'tudine perreituri.

Sedudione peccati 1 Ideft fedudorio peccaz to.uelfellad.^eft Hebraifmus, quemadmo/ dum illudtfpiritus fandificationis,ideft fandf/ ficans fpiritus Sic. Scdudorium autê feu fallax pcccatumideo diatur, quoaiinponathoinini/ buSjdumfibifalfoimpunitatempromittuntjfi biq; perfuadent Deum fua peccata uel ignorarc ud non curare. VerCi aliter longe fpiritusfadus docct,nempe ilium unicuiq!fecunduoperafua redditurura, Si hoc ffiios Dd in timoré Si trcz

äNNOT. IN EPIST.D. PAVLI AD more retinet,necarni fuse expcccaris conflatae fre na niiTiiuiTi 1 axent-Sic Ada in paradifo,ubi du/ bita(rctdceo,quodDeus dixerat, morte ipfum moriturum, fi de fruflu prohibito comediflet, fedudus eft aicj; peccauit-Pergit iam in admöni tioneS^dicit.

Chrifti participes faÆ Turnus, fi (àne initium fubftantiæ uftß ad fine firmum tenuerimüs*

Inbunc modum uult ut finguli fefe exhorten tur 5ó exriinulêt,qd facti fintChrifti participes* Soletur nos maxime,quod,Ghriftus frater no/ ftcr,patri nos reconciliauit,regnumcœloruna aperuit, 8C omni5 bonorü participes nos fecit» Horum tarnen tum demum capaces erimus, ß fide folida perftiterimus ad finem. Refurrexit Chriftus Crefurgemus amp;nbsp;nos,Si enim caput xe/ furrcxitjCur non etiam membra refurgenr,Só ft fponfusjprofedo etiam fponfadTam em abeft ut caput fit abfqi membris, quam abeft,ut quis fitfponfus abfcpfponfa,utquæunacarocGillo eft-Cætcrum quia Chrifti partidpes illos dixit, ne ignaui hinc fièrent, eötnodum fubditjSi qui/ dem initium fubftantiæ,ideft,fidem femper lub fiftentis ac beatg uitse, ad finem ufcçfirmurn te/ nuerimus-Fides certe ferne illud eft, quodcopio fiflîmû fruftü affert,5f dat,utimperterriti à ma lisfsecuU

HEBR.IO« OECOLAMP.AVTORB lis Qculi, ualcamus fubfifiere,amp; firmam tenere conftflïonem.

In hoc quod didtur : Hodie Ci uo cz eius audieritis, ne obdureris cor' da ucftra^ ficut in exa-cerbatioe, Nî quidam cum audiflent, cxaccrbauequot; runt^at non omnes qui profedti fue* rantex Ægipto per Moiên»

Exponit hic dicftû Pfalris, innuens quod mi/ næ iftæ ad irapios 8C incredulos proprie perrinc ant.t V tZ ^kyitr^cti.Grxà prjpofitiones infini tiuis præponunr,ficut nos gerundijs .Idem autê uidctur,acfi dixÜTetjfecundü hoc quod dicitur, Hodie Sgt;Cc.

At non omncs^Quafi diccret,hociuramctS Dci.Si introibunt in requiem mcam, no ad om nés pertinet, fed ad quofdam tantum, Kepetit autem eandem fententiâ quamuis alijs uêrbis,

Quibus autem infcnfus fuit quaquot; draginta annis’TNône ijs quipecca' ueranfT quorum membra concidequot; runt ill deièrtoC Quibus autem iura uit, non ingrelïuros in requiem ftiâ.

KNNOT.IN EPIST.O. PAVIzI AD nifi ijs^qui non obedi'erantC' Et uide' mus, quod non potuerint ingredi propter incredulitatem.

Quorum membra”] Quemadmodum in ma rnis cladibus Sc bellis membra SC corpora paf/ fim difperfa confpiciuntur,ita incredulorum il/ lorum corpora in drferto difieda fuerant • Tria ftTitcm de incredulis iftis dixie, primum quod ex acerbaucrunt Deü, ddnde quod infenfos in de/ fertooccidit,poftremo»quod eis ingreffumin requiem negauit * Ifta omnia manent eriamnu Chrifium non audiétes .Cgcerum qusenunefe/ quutur pulchre interpretarionem prxdidorS faciunt.

Metuamus igitur, nequando de relida promiflione mtroeundi in re quiem ei'us uideatur aliquis ex uo' bis fuifïè fruftratus.

V Tii^HKzveti Damnû pari, autdeficerefigni/ ficat,ctiam poftremum efle, quod hoc loco ad/ tnodum quadrare uidaur.Et quia nihil accipi/ tint in diftributionibus,qui pofiremi funr, caue amus nos netardius ueniamus, SC pœnitentia nimiura fera ducaraur, AUudit aiitem ad uirgi/

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pesfatuas

HEBK’IO iOECÔLAMP.AVTORB . nes fatuas,qnæ cum négligentes fuiffent SC cm/ ptumirentoleum,qu£ parat; erantintrauerunt C'.iiii fponfo ad nupriaSjdaufacti eft ianua.Illi ue ro adcütes aperiri fibi petunt,fcd audiunt, Amî dico uobis,nonnoui uos. Matth. 2 j

Etenitn nobis annuntiatiimeft, quemadmodum Sc illis. At nô pro fuit illisaudiiîè{èrmonem,quod is non eflêt cum fide côiundus, ijsqui audicrant,

Pergitinenarrationcteftimonq prophetici wt fadat eos aiacriores in audiendo. Neuero ui deatur temerein hoc cicandû inodiflc, ficfj! tor Quere fcripturamuellc magiSjquàinfidclitcrad Queere, diligenter admodum omnia tradat. Nos ftmiliter promiffîonem accepimus, ut illi qui ex Aegipto cxiuerunt, Si etiam ab eodem Deo.Præterea.î.Corinth.4.dicitur,quodeun/ dêfpintfidci habeamus, iuxtailludquodfcri/ ptume ftCredidi,ideo locutus fum Sic.Sicut rlt;. ergoillos mambat poena,itaamp;Snos,imoIon/ gegrauiormaiore luccucritatisiam nobis ob/ orta,fi pari incredulitatis ueftigio infiftamus»

. MNNOT'JN BP,IST»P.PAVLI.ADr Sicüt iuraiit in ira. mea, Ü mgreflurt funt in requiem meam»

■ DixJjamp;iterumdico.Omnes diuinxcomina tiÖ€S, ut ad incredulós pertin«,ita promiflîôcs' credcncibus foils profunt ♦ Significanter autena didt in præftnti, ingredimur, ÔC no infiituro, ingrediemur,et ut föinä certitudinê proponat, fic Sc loan.cap.j.Qui credit in filium, non périt fed habet uitæ æternâ, Et.cap. y, Qui fennonc meam audit, amp;nbsp;creditei qui mifit me,habet uitS æternam, SC in condemnarionan non ueniet^ fed tranGuiàmorte inuitam.

In requiemquot;! Incipit hic annagogen falt;ere, à requie promifla populo Ifraêlitico in terra Cha^ naan, ad requiem promiflam nobis in coelis» Difcas hic,quomodo prophaæ nobis inteUtgë difunt,quum de terra Çhanaanfiue promiflîo ris loquuntur, Certe quiaudiunt uerbum Dei 6^ cuftodiuntillud, hi iam ingrediuntur in rerrî promilîîionis, SC plane beati funt. lurauit enim Dominus incredulos; nô ingrelTuros in requié. fuam,ingredientur itacj; qui credunt.

Et fane operibus à ladi's funda^“ mentis mundi perfedis» Dixit em quodaminlocode die iêptimofic »., Et requieui

HBBR.tO .OECObAMP. AVTORS. Et requieuit Deus die {èpti'mo ab omnibus opehbus luis » Et in hoe rurfum* Si incroibut in requiê meagt;.

Oratio uidetur imperfeifla, tamê fenfus fatis conftat;Significat cfn aliani nobis requiê, qua terrx promiffionis qugrendam, nimïru quarti Dominus fignificauit,cum iam omnia côdidifgt; fetjihèoquodde feprgdicariuoluit. Etrequie/ uitdominusamp;c Triplexautemfabbantmuet quies eft.Sabbatum apud Mofen cum Deus ab ab omnibus opcribus quieuit die feptimo, qui «uit tarnen ita, ut nihil noui crearet. Alioqui fci/ mus ex faluatore noftro.Ioan-j. Pattern ad hoc ufc^ temporis operari,(ïcut Sê filiü • De hoe fab bato prophetâ hic nô licet intelligere. Alia qui'eé itixtahiftoriani,ea eft quam habuit populus in defertOjUo enim laborauit fed obambulauit exy peeftans terram promiflam. Tertia quies ad» huefupereft, Sêdehac prophetâ hic didt,-qut cühæcferiberet,eratiamin terraChanaanfetr promilRonis .Loquitur autem hic de fabbato animi, qug quies initium quafi eft quietis futurf cum omnibus eledisDei.Et in hanc fententiara fere etiâ Chryfoftom’ exponit.Septenari’^ pllt; nario Stindefinito numero fgpefumif Sic Lù cj S.Magdalcn J, de qua feptédaemonra exiernr, ♦i. plurim a-amp; Proucrb.î4. Septies in dieçadipj iuft’,i,fepiflîrac,fed quia triiü hoc eft,mittam’e

Pofteaquam igimrillud rclïquu eft, alïquos introirein eâ,amp;quibus prius annundatum fuit,non introie rut propter incredulitstem^ rurfum quendam præfinit diem,hodie, in IJnuid dicens poft tantû tempon's quemadmodum didum eft. Hodie ß uocem eius nudierids, ne obdure' tfs corda ueftra. Nam fi eis leCus re^ quiem prgftiûfiet,nequaquam de a* ïio poiihac die lociitus fiuHec.

SiccolliCTir.Sf populus iCra'él pcrfedâ Stplenî requiem fub lofua duce ( que hic lefum uocat ) «onfecutus eft, quid opus fueraraliuin quendî prfdiceredicjin denuo uoxDominicflecau/ diédaeSemel enim audifle ex Mofcfaris fupercp fuiftet. Veruin quia nó confequurus eft plena, fedtedealiopofthacdie loquuniseft Prophera.

Itaq^ relinquitur/àbbanfiniis po^ pulo Del« Nam qui ingreflus eil in. requiem filins, ipfe requieuù ab operibus fuis^quemadmoduà fuis

Deus, Studeamus igitur ingrediin lUam requiem,ne quis eodem conci dit increduJitatis exemplo,

Condufiocfteorumquæ hadeniisdifputa/ tafuntjuempefabbaaflinum feu requiem iftâ perrincre ad populum Dei, cuius nomine hic credentes omnes fiue ex ludæis fint, fiue ex gen tibuSjintelligit.Namifti uerefunt quietis huius participeSjfi Chrißum audiât. Porto quod dix cic,Studeamus, pukhre admonet,Non folum, »nquir,non contemnamus, fed omnem demus operam,enitamur,feu,utalij ueterunt, feftinex mus ut ingrediamurinillam requiem .Studiû autem in hoc erit, ut Chriftum audiamus, ut in quo folo patri côpiacitum eft,nifi uelimus,exêz ploincredulitatis patrumadmodum horrendo perire.Iam quo grauioræ pœna dignus eß, qui exemplo alio iam ædito peccat,ita ôC nos fi perz Exnopit fidiâpatrumimitati fuerimus .Seruusqui coz gnouituoluntatemdominifuijamp;nonfe prsepa **•***■*gt;• rauit,necfccitfecundum uoluntatem eius, plaz gis uapulabitmulrisLuce.u.Cain homiddafù •tjfed fepries punitus fuitLamech ,dàndedecer/ nituretiam grauior pœna ci, qui hune occidez rit Genef.4.Sicdediluuio, de uafiationcHieroz folymorü iudicabis . Auget cm ut peccatum, ica Ôtpœnara,exemplum prius jeçlitu* Admo»

ANNO T .INBPIST.D.PAVLI AD neamur noshinqut incredulitatcmpeftcmani marum fumnic caucamus.Nâefioin hacuita impunefit tame in alia pcenânô cfEigiem’,eâcÿ grauiflîmani'Sunt enim hæc feripta propter no ftram cmendationcm.

V iuus eft enim ftrmo Dei,amp; effî cax, penetrantior quouis gladib utrinc^ incidête, aepertingens addiuifionem animæ fimul ac fpiri' tus^compagumep 8^ medullaru, 8C difcretor copitationumamp;r intention nS cordis^nec eft uUa creanira^quse nq mam'fefta fit in confpedu illius, Sed omnia nuda amp;nbsp;refiipi'nata ocu' ;. ' lis eius^ad quern nobis eft ftrmo.

s • (^lidam hunc locum aduerbum Dei, quod nosannunciamus,tral*jnt,ficutÔlt; Auguftinus alicubi fade, minus tarnen apte. Sdmusemnos rnortuumloqui uerbum Sólitcrain,underedi/ tis de uerbo diuinx comminationis amp;nbsp;irg Dei ïfficacilTimç aedpias, Vult autê Apoftoluscon firmadonis uice hoc fubiicere ei, quod iamiam (i)raemifit,nequis leue putet,iram Dd in fe pro* O(X3re»amp; ab eo qui fons uitx eft, impune potii iffe deft

HEBR.IO’OECOLAMP.AVTORB, iflèdcficcre,id quod fadunt, qui illius uocc non audiufjChriftüq! ucra fide fufdperc refugiunt • Sermo Dci,hoc eft/ententia Dei,quafi diccret. Hominis ucrbum,minas 8C irâfortafle quis im Sermo Dti pune contëpferitjUt quæ minus efficada ftnt,amp; itamin’ extimefcenda: Verü cû fermonc ÔC (en/ têria Dei loge aliud eft, uiuus nâcf ille Slt; efFicax «ftfupra quam did poteft, cuius uel patru pro/ ftratiofatis exempli fuerit,nequaquam igitur «mpune crit hunc contempfiftc, maxime cü hor rendum fit in manus Dei uiuentis incidere.

Et penctranriorquot;! Ifta fubijdütur utprædicfta «xplicentjpenetranriflimus fermo inquit eft,cui nihil omninorefiftere poteft lt;/!»sö/xö{/,uocatgla * diumgt;Moserheftfcriptur3e,utaciemgladijuo cetso/x«,os,utEfai:3.Luc.2i.5^ Apocabi.Et de oreeius gladius bicepsJdeft ex utrac^ parte acu tus exibat.Proprie autem loqucndo Euangeliu non didtur gladius, in quantum promifl'iones Sc remiflïonem peccatorum docet. Non tarnen negauerimetiâEuangelio cominationes incfle» Appofite autê fentêtia Dei, gladius hicdidt,cft enim omnino ineuitabilis, SCquia hocfdrenö parui momenti ad pieratem eft, uoluit efficatil iftius auxefi ifta tantum non ob oculos ponere, quo rem digne perpcndentes iudidum Dei in tè pdre effùgercpoftînt-

Pertingens uflt;$ad J Animam intclligitnatu rx portionemjinquaaffetftus dominantur,fpi

ritiï mentê feu particuläauris diuin3e,ut illcin/ quit:Compages 8i. medullas, accipic pró cor pore.Innuir auté,gladius alius offibus amp;nbsp;copa gibus impeditis neinteriora diflecet contin/ gat, fed hic copies oflacf perpenarat, adeöcp medullas larentilîimas,uc nihil non illi fit perui urn amp;nbsp;penetrabikjfane difcernit inter pias im pias cogitationcs,inter intentiôes cordis redas amp;diftorta3,ita ut nihil melius.

Ncccft ulla creaturaquot;! Promifcueloquitur de fcrmonefiuefententiaDeijSC Deo. HocadDe/ Deus uidtt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;referendû eft,quê nihil latere potcft.Homi/

oinni.1. ' nibus quidcmultaabftrufa eflepolTunt, atqui Deo nihil quicquam , cuius oculis manifefta, nuda 5C refupinata funt omnia. Tçce;^«A/^û) de/ coriOjCutê dctraho,rcfupino. vide alios. Hypo critse Scimpq fimplices quideni uidentur,fccJ Deus eft qui dénudât, amp;nbsp;rcfupinat interiora coz r5, omni ûcp oculis tandem exponit.Nihil cm fucaciperpetuum clTepoteft. Notemus hoc,8ó ferio pietari ftudeamuSjalioquidilfecabimur, amp;pars noftra ponetur cum imphs.

Ad quern nobis fermo eft”] rntelligo,pro,de quo nobis fermo eft. Hoc cm fenfus uidetur exi gerc,utcüc^ græca phrafis uideatur obfiare, fed facris fcriptoribus non infolens eft ab eain/ terdum deflcderc,

HBBR.IO.OBCOLÄMP. AVTOK«. gnu, qui penetrauit ccclos lefum fili üDei, teneamus profeflîonê » Non cnim habemus ponrificem, qui non poffit affici ienfu infirmicatu noftra' rum,ièd tentatum per omnia, iuxta fimilitudinem abfcp peccato.

Quiaiam initiüfacitfacerdorijChrifti, poP fetforfanrctftius caput hicinäpi, fed tarnen no admoduna refen,vbi incipias.Pulclare autena iftafuperioribus cohærent • Nâ,fupraàprinagt; pio- î'cap.dixcrat. ConfiderandûChriftîi lega tuna Sc Ponrifàcciaa confcflionis.Nuncconfequ? ter qualis illc Pontifex fit,qui a fua intercefTione Sc laaerito, renaifTionê peccatorü 3C vitâ nobi» «nipetr3uit,explicareinftin.iit, ficq? viana dicen/ dis parat, velutiq? fürna eoriâ perftringir.Habu «runcludæi olina lefuiaafiliuinNaue, quiillo* in terrain pronaiffionis induxit, habeinus no» Icfuin non folura honainis filiutn,fed 8C Dei, quinosinfui SCpatris cognitionenajadebqitcr ram viucntiuni 36 cœleftein patriaiaa indudr* 111e cranftjt lordanena cum populo, ultra quêtai Mofes peruenire no potuit: At nofter Icfiis, cce los ipfos penetrauit, ultra lordancm Sónaundii hunc.Ulo duce populus in terrain promilTam induâuîjapprdaenditduitaces ÓCagros ,nos

Chriftoducemunidpatumin codefti HicrufalS amp;nbsp;confortium dim'nitatis. Quo autein prxftad orem Du«m illis naÜi fumus, eo etiâ excelkn oorabenefidaSidona accepimus*

Icfus fill«« PrætereaapudAggcumamp;Zachan'am pro/ lehozAdak phetas,dealiokfufilioIchozadak, qüiftutfa/ rimiitier, ccrdos inagnus kgimus, fed amp;nbsp;ipfc fuit typus

amp; umbra huius noftri Saluatoris lefu-Hk qui/ dem eduxit populum è Babylonc tempore lêriï di templi, quod amp;nbsp;reparauit amp;nbsp;uelut facerdos ƒgt; - • magnus in illudingreflus eft. Verum lefus falz • uator8idominusnofter,eduxitnosexhocmu do,ab illiusfcruitute redemit, verum Dei tern/ plum conftitUitjinterceditc^ pro nobis facerdos inacternum. Vnde uere folus ipfe Sacerdos (eti Pontifex magnus did debet-Nam quotquot it» legcpontificesfuerunqutcomparati huicparu» funt, ita Sc paruo tempore vixcrunt-De his qui. velit fufius legere, cômentaria n oft ra in poftrez mos tres prophctas æditaconfulat. Taléergœ Sc tantum habentes pontificcm,Iefû filium Det, qui penetrauitcœlos teneamus confeflîonern firmiter,neq!fidem noftram amittamus.'

plidter de confcfTfone fidei exponunt, Verû præ cedenria diligentius introfpicientibus, hune cfTe fenfum genuinum patebit.

Non cm hab‘ pont.*] Ratio eft eius qd dixit, cofedioneni tenêdan3,qua edam occurrit tacitg - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;queftiont«

qujftioni.Dicerctenim quis. Saccrdotjsmagni Obuaio ferme fupcrdliofi funt, hamiliorcs facile con lemnunt, adcóc^ aeSmertio uulgi, non folum fefegregant, fedamp; penifus abhorrent,q uid er/ gomihi familiaritatis exillis fperandü eft,qui ex uulgo fum 8ó peccatorC Ccrcc fidudam inter pdlandi hos imminuiinmefentio, queries in/ dignitas hæc mca amp;nbsp;peccatum animum fubit C Dicit ergo ♦ Ne metuamus. Longe namcÿ alius facerdos nobis conrigit, quam ut illi contemp/ tui effe poflim’-Et quomodo abhorrerct àpec/ catoribus,qui peccatores faluos fadurus venir in huncmundumcNobis per omnia fimilis eft, malis admodS exeicitatus eft ( quamuis abfcp Omni peccato ) ,qiu igitur infirmitatibus no/ firis non compati polTet, quando huius nobis fidem faclurus tentarióóaffligi omnifanâfpô te voluitc'Deus quidem eft, interim tarnen car/ ne fua noßras miferias experiri non erubuit, ut infirmitaiis noßrx fenfu mouerife,nobiscer/ tillime perfuaderet, libcrumc^ ojnnibus adfc acceflumfacerct. Subfinc.i.cap.idcm argumé tum habes, recurrefiuis adeum locum. Porrb ’quot;f*™^** infirmitates intelligit difFicultaies rerum ac di/ ferimina vitæ,que potiflîmum chrifiianis impé dent-Loquitur enim de iis,qu3c etiam Chrißus «xpertus eßjipfe quidem abfcj peccato, nos qua fumus dcprauarioneferccumpcccato,coi| traqnod omen alliduanobis ludaeïïc deba»

Accedamus igi'turcû fiducia ad thronum §ratiæ,ut confequamur mifèricordiam grariam inuenia' mus adopportunum auxilium*

QuiaChiiftus facerdos talis actantus cft,tî tacçnobisimpetratbona, piofedtoindigniffî/ ihronut mumcftfacinus, fi nonfunimacuinfiduaaad 8'^'î illurn accedamus, eatpKbertate, qua quis cuin amiciflimo amico abfque omni trcpidationc io quitur,cfiûndentes coram ilio,quæcüq; in ani/ mo noftro funt • Ne autem abhorrere quis pof fer cum rhronura audit, quafi iudiciariam 8Ó ter ribilemfignificare vclkt, addit gratiæ,niniiru ad propitiatoriumalludens, quod vnus Chri/ ftus eft,ficut ÔC chronus gratiæ.Rede autê thro nus gratiæ dicicur, conftituit cnim pater oranes 4tquot faluat, in nomine Chriftifaluos facere. Viderint hic ifti, qui ad alium quàm hune thro nüducunt, uel perfeeunt.CerteChriftusdicit: Venite ad me omnes qui laboratis ÔC onerati «itis,amp;: ego refocillabo vos.Matth.iiîEt ego fu oftium,per me fi quis introierit,feruabitur.IoS ia,Etiterum:Ego fum uia amp;nbsp;ueritas 8C uita.Nc/ mo uenit ad patrcm,nifi per me.Ioan:i4, Valez ant igitur faneftorum patroni, Cæci enî funr ôC cxcomm duces.

'âliquiacqpiuntmifçriçordiara uelquodidem Quico«fc eft inucniût granâ^Qiii ex animo ingemifc «tes peccaïa fua agnofcSt,S^ medicâ Chrifti opé im plorantNôeni vcnitillevocareiuftos ,(ed pcc catOTcs ad pccnitêtil • Et ^fedo qui morbû nô agnofcit, quomodo vnquain,urmedic5 adhi/ beat, perfuadebinir lt;nbsp;EHcas hic. Cruciauit me tarnen varijs plagis,etiam ubi iam pcccatum ig nouitcCômodum itacf fubiunxit: Ad opporm «umauxilium,lioccft,tumcumribi optimum j^jeusltw fucritSi admodurn opus «Sic Deus credcntiz bus ingenria impartiri uultbona, fed fuo temz foit» pore,atcjt adco cum adflidis acccptiflîmum RiZ; turum eft,partim ut defidcrium noftrum ad fc vehemenûus allidat, partim ut fie in neceffitate conftitutis, auxiliüco gratius fit, agnofcaturcÿ is elfe, qui voluntatê omenrium fc fadat.Fide/

lis em Deus eft,qui non finct fuo» tentarf, fupraidquod pofTuntjImofadt vna cum tentatione cuentûjUt poffint fufferr ç. priraaCo rinthioruna decimo

Nam omnis pontifex, qui ex ho minibus afîùmimr pro hominibus conftituitur, in his quæ apud Deu a2untur, ut offerat donaria uidi' mas pro peccatis, qui placabilis el^ poHit ignorantibus ÔC errandbus, quandoquidem Sgt;C ipie circundatus eft infirmitate* Et propter hanc de' bet, quêadmodû pro populo,ita Si, pro ftipib immolare pro peccatis»

Hæcfuperioribus connexa funt-Nam ad co Saeerdo« firmandam fiduciânoftram, oftcnditChriftS eSpatiatut Omnium dcnientif.amp;indulgctitif.eflê pontifi/ dctinqucn/ cemStfacerdorcm.Quenuncfequunturficco^ hserent : fimilitudine quadam oftendir,talc eflc oportere conditionem facerdods, ut poflit co/ pari illis, pro quibus dona St vidimas offert» Sacerdoris enim eft intercedere pro aliis,ut fidii damcrga Deumbonam habere polTint, que/ admodum Aaron ftetit inter Dcum 5C populQ qui peccauerat,fecj indigniorem duxit, quam utipfeadircDeum debeat, per ahum digniorc Amputa Aaronê Deo obculù» Sic ab initio num dipatree

di patres familias,ut digniorcs,pro fua famiîia obtulerunt ♦ Ita lob timens ne filq fui agitandis conuiutjs peccarint Só malcdixerint Dcîï in cor dibus fuis, holocaufta pro illis obtulit. Sirailigt; tcrSClacob afcenfurus amp;nbsp;habitatunrs in Bethel fccifle legitur, cum tame neuter legalis facerdos tfle potuit lege uidelicet nondum data,efto con/ finia qugdam iftis exeraierunt ÔC femiliatitatetn cum domoamp;famiiia fua habuerunt.

Nam oranis pont. Lifte primus locus eft,quo vtunturmiffaepropugnatorcsuthanc facrifici tote» MtO um elfe probent, SC oblarionê pro uiuis amp;. mor tuis, quafi veto SChodicfacrificiumlegali mo/ do Gt offcrcndum.Et quia hie eft j Omnis facer/ dos,audentdiccrc verba hacc ad omnia pertine re fæcula 8i. ita etiam ad noftra tempora-fAiferi homines non animaduertunt quod Apoftolus vtitur fimilitudine ex lege fAofaica dutfla, SC in hoc tantum,ut oftendat facerdotisfuiflcolim, utplacabilc 8C benignüfeexhiberet his quiig/ norantiis St peccatis prscoccupati fuilTent. lam cum certumeftfolos Lcuitas a{rumptos,patet banc fimilitudinem non adomnes promifatc '* perrinere facerdotes, fiam aliud eft de noftrifae/ ‘ culi faccrdotibus,fed ad eos qui ex genercludai co tantum erant.Lcgimus.i.Corinth.9,Qiii af/ fiffunt altari, dealtaripaniapcnt,fedhincnon rede colGgitur,quod St hodic debeanttales cite factrdote*, qui offerât donaria fit vi«ft*mas Stc •

Slt;»ijgt;.»bn? Namfcripturænoneftinfolens, enä3bilbdgt; «udiïifs'/f' osfæpiusfimilitudines fumerc. SicChriftus ab »luspem. vfurarijsjiniquo iudice,filrjs huiusiucis ôC alijs rebus fimibtudincs pofijit,cumtamcnvfuras communitcr,iniqujtatem iudiciariam, atcj prit dentiain filioruni huiusfæculi per fenûquam probarit.Mcmmerimus illius triti: Omnis fimi litudo claudicat, vnde in ca quid inftituto fere moni defcruiat confidcrcmus, 8C aliéna rclin/ quamus.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exhominib. aßupr.I.i.cognat’noftereftSC

■ frater. Angelus proprienô pocefteflefacerdos, quiaexhoininibus nôafluptus, neq? particeps noftrafuni afflicfbonû cfiê potefi .Sacerdos me/ diator cft inter Dcum SC hominé, inter Deu in uitæ fandiinonia, inter hominem, carnis infir/ mitatCjOb quam fiatres reliquos non defpicier. ïamucro quantum ad intercelTionem 8Cmedia tionê, unus folus Chriftus eftuerus facerdos ficutamp;folus fpiritufuo emundatab omnibus peecatis, pro quibus intercedit,

■ Offérant donaria 3 13onaria abfq? fanguinc \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* olFerebàritur,ut argentum oleum amp;c. Vidim g

' cruCTitçcrant, cedebantur enim animalia pro peecatis hominum.Ignorannbus amp;nbsp;errâtibus* cpeccantibus per ignorannam 8c errorcmgt;Hue 'nianæ ehirh inftrmitatis eft errarc.

Quandoquidein 8C ipfe dr: J Qyare autêho mo hojnini non c5pacercrur,peccatum in came quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facerdotis

facerdotis uclfandiffïmi ,xcf inhabitat,atc^in Oinncjp«^ laid,Etfi fpiritus in iino carnis impenim 3C com «tot«, cupifantiarum plus rcprimat,quàm in altero, Gerte Dci donum iftud eft, SSnonnoftrumnae ritum.Exeadcmpcccatrice maflaprognatifuz mus omnes. Ifti facerdotes infirmam carnena geftarüt, idepeum peccato.Chriftus fimilitcr in firmam,fedabfqueomni peccato.VndeLeuiri ci facerdotes iubentur ctiara pro fuis peccaos of ferre, ucrum eo Chriftus opus non habuit.

Porro nemo fibijpfi ufurpat ho-* norenij (ed qui uocatur etia à Deo, quemadmodum Aaron. Ita öd Chriftus non ftmetipfum glorifica^ uic ut fieret pontifex,ied is qui dixe^ p»i«. ratilli : Filius meus es tu,ego hodie genui te » Sicutôd alibi dicit:Tu es iacerdos in ætemum fecundum or^ ebnem Melcliizedcc,

Qiiandoquidem Apoftoîus fiducia erga Dc um nos confirmaturus, Chriftumfacerdotem introduxit, iamfacerdofium illiustraflarequS . pleniiTimeinftituit« Primü à quo facerdos infti tutus fit,aperit,deinde qualis Sf quantus pontiz fo fit,poftrlt;mo,quomodQ ;01umprus,nos pu

ÂMNOT.IN BPIST.D.PAWI AO rificarit amp;nbsp;lege adimpleuerit. Si quts dicat,naul Ohîrflio tuni nobis Chriftuni facerdotem edebras, ut in **quot; nbsp;nbsp;nbsp;ilium fiduciam ponamus, quomodo qugfo en

facerdotem agnofcanius,cum nÔ fit ex tribu Le ui nccß de progenie Aaron lt;nbsp;certe fi facerdotem illumfacis, legitimumoportetoftêdas, alioqui fruftrafufcipiendumperfuaferisf Sumereenira fibi temere honoré facerdotij, tara abefl ut Deo placeatjUtetiam prgfentiflîmam ultionem illius cxigat,excmplo funt Chore, Dathan, Aby/ ron cum fuis cornplicibus,quos terra uiuos ab/ forpfit Num.i6.Oza qui arcam tenuit calcitran obus bubus pereuflus ÔC occifus cft, x. Reg. 6 • Oziaspcrculfus lepra,x- Paral.xß. RefponditöC dicit quomodo in facerdotem affuraptus Ûc,n5 quidem ab horainibus,fcd ab ipfo Deo»

Ncmojintellige qui pie udit agere.Nam per ambitionem uel qualemcumcj dignitatem am/ bire,crimine non uacat.Videquomodo hic lo/ cusconueniathuicquieft .i.Timoth.j-Siquis Pxph'ci/ epifeopimunus appétit,honeftum, opus deiide 'quot;quot;Tim.?! rat.Sua querere Chriftiani nô cft, fed alijs cupe/ re prodeflè, id demû uere Chriftiani eft.Iam non eft,quo melius alijs prodeflepoffis, quam pro be epifeopi muneri fungens, ut quod fummanl hominibus utilitatan adfert, honefte ergo appe titur, Sedabeo qui fentiatfeei pofte fuffîccre. Nam tales laborê potius, óé quæ Chriflifunt, quara honorera, prouenws, quæ fua funt qiip-unt

qiiçrunt.Epifcopatxim dcfiderarc, cft infpeÆo/ ncm amp;curam omniumfufdperc, ôônôfuijpfi/ us, hoc tarnen nunquam factet, nifi magna cha ritate præditus • Nos ita prodeffe cupiamus proximis, ut omnis ambitio ÔC faftus abftt, n5 uocati ne airramus-Tâta cm dignitas facerdotij cftjucncceflefit qué à Dco uocari, quêadraodS Aaron uocatus eft.Numeny. Virga Aaron ubi floruit, certo inditio fuit Aaronem facerdotetn à Deofuifle defignatum» Hune locum fane non «TOcnderunt Anabaptifiarü apoftoli qui fibij/ plis inuocatifumpferûtapoftolatü, cumhuius bipri«»ra fui fafti nullam feripturæ côfonam fatis afferre Apoß**” rationcm polTunt, nimirum inani fapicnria SC curiofitate hue adduÆ'Ex tribu Leui autê 8C nerc Aarô olim creatifunt facerdotes, idquod adHcrodis vfcp 8d Hircani téporadurafle Icgi/ mus, Si feire cupis quo pado facerdotiü apud Hebrseos ceffauit, à pclTimus quifepad eâdig nitatem perHerodem cueduseft, confulasloz fephura lib. 20. Antiquit • Cxterû cômutatio facerdotij, turn fuit indicium in foribus elfe vcz rum pontifieem, Chriftum feruatoran noftrîr.

Ita amp;Chriftusnonfe”| Ita vult arguerc .Ne/ moquipievelit agercipfefead facerdotij fafti/ gium extollit,fcd expcdàt vocationcm. Ita «i3 Chriftus fe ipfum non extulit, fed ab co,qui illi dixit, Filius meus cs tu, : T u es facerdos adfaccrdocium vocatus cft, verus ergo facer/

'I dos,amp;a patre hue dignitatis cuedus • Prius te/ ftimonium fuperius folio, xj. fatis fufe explica/ turn eft.Pofterius in fequentibus explicabitur.

Qui in diebus camis fuæ, cu ôd precationes fupplicariones apud iUû^qui poterat ipfum à morte ferua re,cumclamore ualido amp;C lachry^ mi's obtuliflet, Sgt;C exauditus eflet pro reuerentia,tametfi filius erat^ta-* me didi'dt ex ijs quæ pafîus eft, obc dientiam,ac perfedus redditus, oni ni'bus qui fibi obedierunt, fuit caufà (àlutis æternæ, cognominatus à Deo pontifex (êcundum ordinatio . nem Melchiièdec.

Supcn'oribusoftcndità quofacerdos confii - tutus fit, nuncindicat quomodo probatus offî f io fuo fundus fi t, poftca perget ad explic5du fa cerdotiîî Chrifti, SC é^r’^odo nobis Mclchifedee rcfcratjUtuideas manifcfiiff-elTe nugas Papifta rum,qui impudeter dicût Chrifiu adhuc facrifi lt;âdû in fua impia Miffa, quafi ucro in ilia prix 'tBüfiguraecôpk5tur,5fno potius impletg fint

Chnfto fupplidû morris gfcrête. Vcru qui cä/ dido Sófyncero animo hâckgeritEpiftolâ, fa/ die fraudem impoftovum iftorum peruidebit,

Qiji in dieb : i Chriftugeftaflê crucê interne obculiiTe fe,amp; pcatfi efle pro nobis, ab initio c5 ce'ptiôis ufcß ad expiration? fpirit’jThcoI.fatet, amp;nbsp;benequidcjquamuisincrucecôfumari” om nia.Ne tarne putes Chriftû carné rcliquifl'e un/ quam,eo ^d liic fit,in dicb, camis,hoc cft, cura adhucmortaliseflctjamp;humilifuerfareturinter nôs,utfitalleofi8,A«lt;r/îpccscûfupplicarione ,ûs fignificar, ZxtTçg»« uchemés amp;nbsp;cum humiiitate oratio.Malim autë uos ad internas Chrifri pces rcfpicere,quàmcxtcrn3s, quâuisamp;Shasfrequc riffimashabuiflcinEuâgclijslegitur,cumnunc ,, totam notfrem in orarione perdurauir, nuncirk monte o!iuarum,nunc in ultima cccna,crucc,amp; adibi.Orauit autë ad neminé aliü ad patrem , qui poterat ipfum feruare à morte, amp;nbsp;nô ipfura tanquâ caput folûifed 8C corp’ 5lt; membra.Dif ccfrinc adquêfintdirigëdxpces, amp;quisfitqui feruare pôflit à morte amp;nbsp;malis omnib : nimirû ad neminé fanifloriî uel fan(friir.côfugies,ut pez nés cpnuliafcruâdifitpoteftas.Deus eft falua/ tor,amp; pter ilium nejno alius,ipfe fol’ peccata de let, et nüllo noftro hucadduél’ merito-Porro in eo ^d did t hic pcariôes 8Ó fupplicariôes obtulif/ fe ali^modo refertnobis Melchifedec, que ob z nililTc uitulos nô kgim’jfed bcnedixilTc Deû.

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cumehmore

Chmor* Gum clamorc ualido SClach «quot;jEft affeduu darnor amp;nbsp;furame charitaris Chrifti,quam erga mifcUos nos habuir. Nccp raru in fcripturis ar/ denriores affedus did daraorcs. Mofcs audit: Quid damas lt;nbsp;cum tarnen externæ vod» nihil emifiiret.Exoa4.Haudtamcn negauerira 8C Chriftum in mortis fupplido voce magna ex/ damaflê,cmiirurus iamfpiritû.Per lachrymas, commiferationem Sicharitatemingentemerga nos miferos intdiigo. Collachrymant,qui cö/ miferentur noftri.fic 5C. C^riftus.

‘ . Exaudituseft pro rcucrcntiaquot;jtvA«S«lt;r,reue 1VÄlt;/ rendus,cjuiqukquidfadtgratumcfi,amp;Iibcn/ , ter aedpirur y hinc t’vÄz^Ctz«, quod non tarn au toritatan fignificat, quam reuerentiam âfdigni tatem qua quis præ alio redpitur, alias etiam pro pietate capitur • Chriftus femper feexaudi lt;nd5 fduit,id quod ipfe de fe teftarur loan-w» Voluit tarnen hanchumilitatem verc obedien« Eatrijin fe fufeipere, nimtrum nobis in exêplîî» )e nullo autem fanftorum legimus,quod pro propria ÔCfua ipfiusreuerentiaSd dignitateex auditus fît, præter quam de uno faluatore Chri fto.Ssndbamp;l fideles exaudiunturquidem, fedfi patremin nomine Chriftipetant, cuius digni tatem 8C meritum vnice rdpidt. Hine eft quod ecdefiafuas preces condtidit ; per dominünoz ßruin lefum Chrifium.

lutate Schonore conftitutuSjUtfilius dicerctur, Sc in quo patri fummc complaatum cflêCjtamé experiri voluit omnia, 8C difcere obedientiam, deguftareinfirmitates noftras, SCexerccrefcad fummam humilitatem SC obcdicnriam, camc^ ufcçad mortem. Confer huic, quam in Philip, legis fentenriâ. Qui qu2 in forma Dei effet SCc eftenimeiufdemfcnfus.TtAt««)l?(ia-,potcs expo Obedie# uereutfiipraprofancffificatus,initiatus.Obedi tcsqui. lt;ntes hie intelli^ fideles, SC qui vocem Chrifti audiuntjillis em autor vit£,caufa SCorigo falu/ fis æteme ex fua obedienna faeftus eft, vnde eciä à Deo cognominatus eft pontifex fccundü or dinemMelchifedeCjhoc eft mediator, intercefz for,placator,peccatorumcç expiator SC faluaz lor nofter confb'tutus.Nunc ab infututo vflt;$ ad fincm .ó.capitis»

De quo nobis muira forent dice' da , eacp dificilia explicatu^quando' quidem iegnes fadH eftis auribus. Is oratorû mos eft ut obfeuriore loco oborto, auditoribus fomnolentiam 6C torporcm acrioz re aliqua exhortatione cxcudant • Pari modo Sc hie agit Apoftolus, dignitatem etemi facer* dotij Chrifti probaturus. Adduxit autem myz fterium de Melchifedec, quodut commodiu* dlorü menubua inculca,ut quo no tnediocritor

ANNOT.IN MPIST. D.PAVbl AD fiduda’noftra ad Deum firmatur, priinum tar/ ditatan iliorum arguere uoluit, idcj mulris,in/ ccrini ramen bcncuolendain captar amp;nbsp;actentos, fllos rcddir. Coucnicbat autê adraodü utludac, os tardicatis ignorantiæ taxaret. Nam ob celt; rcmoniarü aceruüquibus premebatur jferifê per humi repcarunt,necj mentis oculosadcoe/ icftia eleuarunt:Si quia cortici literae fuperftkio flus adhacrcntes,medulla fpiritus neglfxerunt, minus idoneifucruntad myfteria capiédaddc, Sc hodie vfu venir: qui fupra modü ceremoni/ as fufpiciunr,parüaptifuntadfenfa fcriptura/ rü penetrâda.Erquotus quifcjquefo liter jtâtîî infiftens potuiflet cx Melchifedechiftoria, tam grande nobis facramentum explicaretquot;

Papifiçqui miffamfacrificiüaftruerc conSz tur,ineptias hic fuas ridicule exponüt,dG incog nitû ipfis locum hune pro armis capiunt, perin deat^quiduis 4quo modo obuiu armoruin fiar elle poflît.Dicût ergo,quâdoquidêHebrji tardiores erant,amp;non laris defecatis auribus, ApofiolG prudeter voluilTe illos celarearduir illu fermonem defacrificio NilTg, quod tarnen fcriptura nufqua habet,Sciliceteorûacumint hoc referuâdü erat.Verü ipfi fuâ produnt infd dam,dû fetetur in fcripturis hoc lacrifidü putai fublimius cxplicatu no haberi. Quare hanc ex/ : ppfirionc exfuo capitedcprompferunt,non ex/ uriptura* Et nurû efl Apoflolû rcconditiflima

HEBR’IO OBCOLAMP.AYTORE.’ qu£C]fHcbrjis myficriatamfidditer aperuifle, haccpvnainreinfidufeexhibcre potuifle,atqp as,qui iâ afFlicfbones ÔC perfecutiones grauiffîz mas^jpter Chriftûppelnerâtc’Didt autêdifîî cilêfamonê explicatu,nô ta ad rei difficukatcn» oailosintêdcns,quâadeor5quibus loqueba j ’• turtarditatê, flaccefantes SiC languidas .aures. Vtvnoverbodicâjtiitirur auditoribus fegniz Qêexcutcre.

Etcnim eu debebaris pro tcporis ratfone dodores elîè,rurfùm opus habetis, ut doceamus uos, quç ßnt clementa initij eloquiorum Dei*

Hâc caufam reddit quare fint languidi:Dcbç, bâtis inquitiaefièdoffiores aliorü,quiatâto té/ pore inter Chriftianos uixiftis, à quib’ paruo la. bore quicqd ad pietatc 8C fidê in Chriftu attinct difccrc potuiftistfed gdego vidcoCredeudîtfe/ rèeftadprima elemêta,ea vefira efi negligetia. Nô hoc agit ApoftoluSjUt velit eflè multos ma , giftroSjid ^d amp;.D.Iacob.prohibct,pr5ptiores - cm nos elTe côucnit ad audiêdû, qu'am docêdü. ginto»,

Hucomnino fpeeftat, utproficiant,ncquc. femper fint pucri, fed fi locus SC charitas poz . ftulet, ut SC ipfi poflînc doccre, non ex eoz , rumnumero, qui femperdifeunt 8C nunquam . ragicn ad cognitionera veritatis perueniunt.

RNNOT.ÏN EprST.D. PAVL.I AD qualcs funt ceremoniarû fuperfticiofi obfcrua/ tores.Videtur autcm ironia quçpiam hic rduce re.Vcllcds ne fcmper puerilia doccric' amp;(. prima rudimentaCquinporius ad alnora capiendacri gîte,tempus amp;nbsp;ætas hjc aliû exigit profeôum • Vcdoccamus uos clcmental Allufit hic adele/ mencariospueros. Sût autcm elcmêta ludaice cjremonigSôcxtemf quedain infotuoones SC pædagogiæ,quibus infântuli atcÿ puerilem ca» ptum nondum tranfcendenies imbuuntur, ut cum dico alicui,uis Chriftianus cfl'ec’baptiferis, nccçfiKitimillidicam,quid Chrifiianus, quid fi des,quid baptifmusrVis orareffledegcnuajCÔ pone manus ,rcticens intérim quid oratio, feu quomodo fitorandum.Et ficde altjs : Hæcefto obferues, tarnen nondum hinc cris uerc Chrifti anus, attamcn nihilominus elementa ad pictarc hæc funt. Quodideo dixerim, quia hic locus Anabaptiftarum errori contrarius eft, poffunt cnim ante puram 8C folidam pietatis dodrinl fymbola baptifmatis præmitti • Puerilia ÔÔ lac primum,dcindeftrmoiuftitiæ Sófolidus cibus ofTcrendus.HabentSófpiritualiafuos gradus * Putatis quot milia ludseorumbaptifari potue/ rint amp;nbsp;illico fermonem iuftitiæ docerifHaud credo,Nam exadaillacognirio Deietiäturn, nonftarimabaptifmate rcquirebatur, Sût qui initia eloquiorû Dei ,humanitatetn intelligunc, fed non uidcQ in quail fenfuin.

cftis fj, quibus lacScfitO' pus,non folido cibo.Nam quilquis laclis cft particeps, is rudis eft fèr^ mom's iuftttiç, rnfans enirn eft. Por to pel fedorû eft folidus dbus, ne ’ pe horum qui propter afliietudinc fell Ris habent exercitatos ad difere^ tionem boni pariter ac mali^

Præpoftcre fublimiora traduntur his, qui vl tra infantilia Sóclcmêta nondü proinouerunt. Idem iftis verbis dicit quodetprioribus,paulo tarnen fufius rena nunc explicat. Nâ quod iam iam clemcnta, nunc lac uocat,quod paulo ante per alios docere poire,intel!exit, hiefolidura uo cat cibum. Cgremonias autem amp;nbsp;prima clemê/ ç uc aies/ ta lac clTe, patet ex.t. ad Corint. j. Ego non pote ram vobis loqui ut fpiritalibus, fed ut carnali gt;nbsp;bus,ut putros inChrifto ladeuos potaui,non folido cibo,n5 dura cnim poteratis, quafi dice ret,opus habebatis correptione tanquâ pueri, quibus dicitur : Ne hoc feceritis, ne irafeimini, nefuperbiatis ôôc alioquihocSi hoc mali vo/ bis accerfetis. Dotftrina Mofe Sô legis præcepta ferclacfunt, Euangelium vero, folidusàbus» ludxi plurîmuin tribuebant facer docio, püriß

earionibus, lorionibusÄc necpfubliraia myße ria inquircbant, mulruin tarnen profuerat ifta præfduiflê • Puer fex aut fcpcem annoruin nö ca pit, fi illi multum de incarnationis myfierio, de communionefanftorum inChrifio, de morte refurredione amp;nbsp;afcenfioncipfius différas,fedfi dicaSjObcdiparcntibuSjtimeDeüSóc uel mor/ tempneris, quæ præceptalacdicunturamp;prix mordia pietatiSjUt diximus.

Nam quifquis ladis eft par : *] Quod dicit: rudis eft fermonis iuftitig, eo déclarât, quidip/ tclligat folidum óbum,nempe, Chriftum vni/ cum noftrum effé mcdiatorcmSófaluatorcm, Hiccibus foliduseft, 8ô perfeéloruin tantum. Vereorfancnccgremonijs opprelTi abftrufio/ ra ifta non admittatis .Nota folidum cibum eti amaccipit,quiaddidicit, quid per cgrenionias fit intelligendû

Infans enim eft.Porro perfeiflorum.lLaifKs participera Sô infantem in Chriftianifino nô re/ iicit,neq?ex fidelium grege excludit, quamuis nondîî inter pcrfecflos fit connumerandus, ui/ deantigitur,qu3e in negotio pietatis omnia fta/ rira perfeéliffima uolunt, an non ecclefiamDei naiferrime fondant, amp;nbsp;imperfedioribus adiriî in cam præcludant. Quorum autem fit folidus obus explicat ipfe,cum didt, perfcdorum, atcg fdipfum per explicationê magis,oculis fubiidr, dicens, horü qui propter affuetudinem SCc.Cg

tcrumpcrfeiHros uoc3t,nonperfcAionc uitçfcu operum,fedfdcnriæ ucl cognirionis.Qucmadz ïnodum ôC Ephef.4* Donee perueniamus omz fies in unitatein fidei, 8C agnirionis filt) Dei, in uiruni pcrfeéhim, in menfurâ ætatis plen j adul tæ Chrifii,uc non amplius fimus pueri,qui flu/ fluemus amp;nbsp;drcumfcramur quouis uento doz drinæ 8Cc, Qyi fenfus amp;nbsp;oculos nienris exerd/ tatos habentinferiptura, poiTuntdifcernercin terbonum8^malum,remcorporeani amp;nbsp;fpiriz tualem,iuftitiam fidei amp;nbsp;operum, legem ÔC Eu5 gclium.Atqui in externis tantum funt, illacfifo lacurantÔôadmirantur,nô habent fenfus exer dtatosjtalcs non fadle fubodorStur quid fub fi gura laccat myfterîj.

Quapropter omiflo^qui in Chri^ ’ fto rudes inchoat (èrmone, ad per^ fedionem feramur, non rurfum fuii damentS laaetes pœnitêriæ ab ope-ribus mortuis amp;nbsp;fîdeii'nDeû_,baptif matum, dodn'næ, ac manuum im pofîrioniSj amp;nbsp;reftinxdionis mortuo rum,Ôlt; iudicf) æterni»

Adhuc pergitin excuriendo tempore Hcbrç or5,utfeparcntadcapicndaardua lüa myftc/ ha, Sc rclictis minis pcrgantad perfecfdonem, hoc cft, perfeiftiorc Chrifti cognitioncm fermo/ nemcpiufiin'æ» Vocat autê initia fermonis Chri lti,ficutfupra,prgcepriones illas,quæinfirmio/ ribus traduntur initia uel elementa, qualcs funt derebus extcrnis,dcfufcipiendisfacraractis, 8C id genus alris,quafi diceret, non amplius admo nco uos de bis cgi cmoniis ac ritibus, quibus o/ lim inffituti efiis, lani magis arduatradlandauc niunt.Perfc(flionê,ut fupra,cogniciôis intelligit» Finis Olim rurfumfundamentum iac. quot;] Qiiiolim KipiiTando baptifabantur, principio admonebantur pce/ «™. nitentiæ agendæ, deinde petebatur ab cis cöfcf/ fio fidcijpoftca lauabantur, SC fmponebaturcis manus cum conteftatione refurreÆôis ÔC iu/ dicijaetcrni. Nccptarne,utpauloante diximus fimpliaorcs,fiCqui adpèrfedam cognitioncm non dum penetrarätab iftis cgremontjs cxclufi funqficutnec^ infantes fidelium.Etquamuishg uoces,renuntio,credo, manuum impofitionem accipio,S^ bis fnnilia in baptifmo auditae-, plus tarnen in fepollicitæ funt,quam rcipfa prgftare pofîctiam iniriatus, perfciflam cnim uitam 8C nouam indicant,quæ per baptifmum prgfigu/ ratur, utquo Chriftus induitur SC peccata ab/ Ittüntur-jßieTTTtir/zftit/pluraliterdiciqiuxtamo rcmHebrxorum, quibus muldbaptifmt erst, nobis

nobis unus eft, ficut amp;S unus Deus una fidcs’ Fieri camen poteft ut pluralitcr dixerit baptiP mi, co quod tertio intingi folcbantpueri, qua fl diccret. Non loquor de pucrilibusbaptifnis ÔC rebus, ucl qualiafolent ab iis qui baprizätur primo accipi.Perfediora longe uos doceo. Baz ptifmus in fe habet mortem Chrifti, amp;nbsp;Apoßo lus diferte didt fe nihil nouilTc prxtcr Chriftuin Si hunc crudfixum, utcumq; au té mira in bap/ tifmo latcant myfteria, tarnen nihilominus di aintur eo tradi puerilia Sólac • Nemo autem ea propter hxcdifcatcöteninerc, fed pædagogia ifta ad altio ra enitatur

Hoceft,reli(ftispucrilibus iftis,ad perfeeftiz orafcramur,tra(f£cmusq: magis ardua,amp; adul tos nos propius fpecflantia. Et quia ftbi ipfi aliz quid arrogare plane hominis fuperbi eft , com modum adiunxittSiquidem Deus permiferit Nihil enim poftumus 11 grati a diuina nobis dez fit'Difcamus fiCnos hichumiliter de nobis ipfis fcntire,öC agnofeereilium, exquo funtomnia»

Nam fieri no poteft^ut qui femel fuen'nt illuminati, guftauerintc^ do nu illudcœlefte J amp;nbsp;participes faôi

ANNOT. IN EPIST »D. PAVLI Aö fiierint fpin'tus {an(fh'_, guftauerintc^ bonum Dei uerbum, ac uirtures fuquot; tun' {æculijfi prolabantur_,denuo re^ nouentur per pcenîtentiam^ab inte^ gro crudfigentes fibimetipfis filium IDeijamp;S ludibno exponentes,

Hoclocomultifuntoffènfi, Sóhincaufi fue.* tunt abrjccreEpiftolara hanc tanquam minus approbatä, eo quod Apoftolus hicneget pœ/ nitcntiam. Vnde Nouatiani locumhunc pro ff adduccbät, diccntcs quod baptizatis fi denuo inpeccarii prolabantjnullacödonatiofuperfit. Similiter amp;nbsp;Catabaprifta- hic delirant. Verij il/ la omnia de Sacrameto baptifmatis exponeda D Afabro “t^’^f’ö liceatrepctere. Ambrofiuslibii. dcpœnitcntia cap.z.ne bapufmareiteretur, hxc uerba Apoftoli contra iplos Nouatianos citât, que legiffe fortenôpocnitebit.NullibiPaulus pœnitentibus ueniä negauit,id quod inter mul/ ta ipfius teftimonia, unum exemplG Corinthii fcortatoris fans comprobat,qucmubi peeni/ tuilTet tanto ftudio iubet recipi in Ecclefiam .Cer te fepties in die cadit iuft”, amp;rcfurgit. Alij de pec catoinfpiritü f. intelligunt, fedquomodo hoc fuperioribuscohereatnon uideo-Simpliciuser go exponemus cum Ambrofiodefacrarnento baptifmi, i

bapufmi,nâ tHe honeftif noreinibus fokt appel lari- Dio.vocac hune nvsk^ioy cfi(irrilt;ry.«rroi id eft jllüinationis facramêtu • Et ita illuminatos, intelligimus baprizaros , Nccf fiatim neceffe cft, ut baptizati illuminati fint fpiritu fando lt;• Supra audiuimus cos nondum ad myfieria re^ condiriora peruenifTe-Veccresquia baprifmus «lluminatio dilt;ftuseft,prgamp;gurarciduolebant, caB»pt«gt; quas præfcrtbant, fadbus litcm guftus cœlc/ mum. fiis didus, quodalijexprjfiërunt porredionc faliSjâhj mellisÆttâ part ici piû fpiritus fantfii» «d quod chrifniate feu oleo defignare voluerût. Verîiiftas egremonias ut nô probarim ,itanec maximopere iniprobarim,fi pieufurpenf, Çer te feriptu ra nufpiarn cas adhib edas docuit,nulz la itat^ pietatis iadura omirent .Obferua quàm multis verbis Tircc^ctip^ctsiKW, hoc eft,circuni/ fcriptiue,baptizatos nobisnorareuoluit,8Cptc rea aliud nihil-Accumulât cm ita beneficia Dd, qug fidelibus in baprifmate dantur.

. Siprolabanturquot;iNôopus renouari,inquif, in pœnitentia, feu quod idem eft, rebaptizari, Nccj hgc mea folum cft expofitio, fed SC aliorS maxime patrû, qui nimirudiligentius hune loz aim introfpexerunt-Qiiomodo autc, inquis, verba hçc ad propofitü fâciuntc'Optimc,n3!apz pofire omnia cohgrent. Diccrc uult. Agamne vobifeû ut cû pucrisCtradâ vobis vftj pucriliaz fed ut impoffîbilcut quisiterû baptizctur,ita

äNNOT. IN EPIST* D. PAVLI AD «larn irapoflibik ut quis iterum doceatur cum frudu his puchlibus.Dodrinam quidcin pof/ fcmus in medium affcrrc, fed facramentum nö concedimus alicuijSó quare hoccquot;

Biptîrmus Crucifigenres amp;nbsp;liidibrio expo “j Baptifmus, quijii^uifi fignificat morrem acc^ crucera Chnfti. Roin:ö» Qincûqj baptizaci fumus in Chriftum lefum, in mortem eius baptizati fumuscquot; Sepulti igitur fumus vna cum illo per baptifmum in morte, 66 que feqûntur. Et Collofi. Côfepulti fimul cum illo per baptifmum amp;.c quibus omnibus nihil aliud uultdicere, quam quod baptifmus fit figura mortis feucrucis Chrifti S6 fepelitio/ nis.ln eâdem fcntcnciâamp;Sifiahicdicûtur Ethic mos eftfcripturæ, rcligiofiffîme de facramnetis loqui-Quia vero baptifm’ mors feu crux Chri fii dicitur,ideo quando quis rebaptizatur,deeo dicitur, quod denuo crudfigat filium Dei, hoC cft, non oftendat fine crcdat,'pro fe crucifixum, ôCitaquantü in feeft denuo crucifigit. Alioqui feimus Chriftura amplius non morirurü-Net^ cm mors illi ultra dominabitur. Romanor5.6.

riUusDci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*deft traducences iterîî

rededidc verbumhabes Mar.t.Porro quod addittfiliît mr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei,aperte habes filiû Dei crucifixû, retfee did,

Chriftus homo, etiamfilius Dci,quia didum, Sanduin quod nafcctur, vocabirur filius Dd» Lucepijmocapite»

Siquidcm terra que hymbre (gpi Us in (è uenientê combiberit_, ÔC pro genueritherbamaccomoda etsope ra quorum 8c coli'tur, recipit bene^ diâionê à Deo : at que produxerit (pinas Só tribulos,reproba eft,Sd maledióhoni confinis, cuius exitus hue tendit ut exuratnr.

Comparario aptiflïina cft, quia Hebreorum crigit animos 8(. ignauiam iftam puerilem per firingitjcohorrans cos ad piam fcdulitatem • Comparât hic/îudiofum auditorem tcrrxfer/ till, Sc negligentem rerræ fterili SC maleditflae.Pa raboleSaluatorisMatth.v.defeminc,eriamaH quo modo hue faciunt, Vult aucem.d.Nifi liaz beads uberiorem Chrifti cognitionem,nonfo^ lum pueris fimiles cftis,quibus lachte opus SC ru dimenris, fed SC terræ fterili atcÿ malediiflæ , que diu culta tarnen ufq? infrugifera permanet, tribulos pro frugibus. producit, nullam ad cukorem tranfmitdt utilitatera. Gerte terra quae crebris pluuijs fœci3datur,frult;ftum producere, ita Sc nos qui diu auditores fuerunt, profedun» cruditionis amp;C ingenrj afferrc decebit • Meminifti opinor disreffionis Apoftoli, qua ardua didii

ANNOT.IN EP î ST • D.P A V LI Afl rus cos arrechoribus aurtbus cfficcre uult, a? dcoc^ ad dignam fe diligendam rcduccre que/ admodum diximus. Alludic autem pukhrc ad ca, quae Genef.i. de crcarione gcrminum SC herbaruni didafunt, amp;. infuper enam ad homi nein cui dictu in eft : Terra es amp;nbsp;in terra conuer tcris-Homo carnalis, terra eft SS eainculta, qui quam diu non irrigatur fuperna SC coelefti plu/ uia, ram diu mana aridus, nulloscp fpirituales SóDco gratosfrudtusprofertjfcd tribulos Si Ttfratjcft fruifcuscarnis,qu3efuntiniuftitia,fiue carnalia mon friKftv opera, dignaquae excindantur ôC ingehennain conijdantur. Notaobiterterrxnon proprix efle exfcfcfrucftificarcjbcncdicrrio naincpDomi ni Si uerbuin illius iinperans producit ex ea fru jftuin. jBaT^t'Kf/jlierbain gcrininantcin » Idem Mocabuluni habetur Gcnef. i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h yn

iv^tTöf/jaccoinodain, benepo fitainfcu optime dtfpofitam,hoc eft,uberc her/ bam amp;nbsp;non fparfim gcrminâté,fegetê dcnfain ► ' Ceterum perfiiafimus nobis de tiobi's dilecfti quæ his fint meliora, amp;nbsp;cum (alute coniunda tametfi fic loquamur.

His ucrbis apen'qquo cofilio duriora uerfaa orationi fuximmifcuerit-Sumo, inquit, hunc . 'in'odumloqucndi propter ueftrum commodu uoco

Voco quid? uospucrosjfierilcs SCc tame no male de nobis omnibus fenrio, fed plane vos habeo pro bcnediiftis domino, SC regno Dei proximis, tarnen excitandos tardiufculos uos duxijidejîin veftrumcômodüJtamitigarevoz luit quæ aufterius primo propofucrat,ne videz atur nihil in cis diuini agnofccre»

Non cnim l'niuftus eft Deus, ut obliuifeatur open's ueftri,amp;S laboris ex cbaritate fiifccpti, quam exhibui feis erga nomê ilh'us, qui miniftraquot; ftis fandiSjôC miniftratis»

Video aliqlios fruclus ÔC. haudcôtcnendos lerrJ ueftrg,quos nôfeoftiscorâ mûdo, tâquS «lli placituri,fed in oculis Dei,cuius gloriç vnice vos addixiftis profedo op’ veftrü et labor que ex cbaritate nô fida fufeepiftis apudDeünü^ in!ermorief.Quosfruduslt;Charitatis,inquâ,lt;r gafran-es vefiros,fidcles,fandos,quçceixeindi ciû cft vos efle filios Dei, cuius mifericordie afz fedü etiâ in uobis tanc^ nô dégénérés filq cupïr tis exprimerc, idqîin malos pariter ac borrow in bonos ôi fandos tarnen præcipuc tanquaii» in domefiieos fidei , quibus merito prima» debanus Sane non feciftis ut pharifsei facêre foierii

Q)l€iir,qui in rede faÆs afe,laiidcni ab honnni bus querSt,quaconfecuta,niercedé acceperür, uos noraini amp;gloriæDci ftiidcris aim bene faz óris,raanet itacp merces ueftra. Earn olim Deus redder in propatulo, potuifTetis quidem in fxcu lo uiuerc tanquam potenres,fed maluiftis uiuc/ re tanquam ferui ÔC abiedi, ut olim uos Domiz iius cucheret exaltaret»

Cupimus autemutunus quislt;^ iiefti'um idem preftet ftudiu ad ple^ nam fpei certitudinem, uQ^ ad per^ feÆonem^ne fin's imbecilles^fid i'mi tatores eorum^qui per fidem ac lon^ ganimitatem hcreditatem accipiunt promifiionis»

Didt.Certus fum cfTe frudum bonum in uo bis, quihadenustanto inftudiofandis mini/ ftraftis, nüc oramus uttainegregio chariraris operCjfinguli perfeuercris adfinem uitæ uf^, atcj! ita certificeraini defpe, quam habetis in uo/ bis.Vukenim Deus ut (quemadmodum x.Pez tri. i'Cft ) opera demus,ut uocationê Slt; eledio/ nem no firam firmam cfficiamus, quod fane ni/ bil ;diud eft, quam ut dedaremus eâ fpem,qu3e in nobis eft per bona opera, Si ut luceat lux no/ fira.Çcrte nemo unquâ fe fcickinagnófcet, qui

'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fibi un

fibitantü viuk, Sónemini bene facie. Enitamur itacj ad plerophoriam fidci finguli,ft rede habe revelimuSjSCad perfedionem conringere.

Nefitis imbeallcsquot;|id eft Languidi,fegnes Si tardi ad audienda fublimiora ifta myfteria, fed imitemini fandos patres, qui fola fideconfecuti func promiffiones fuas, Siabfepeanihilpror^ fus.Fidclibus enim Deusrancum polliceturSi præftat, quod promittit, cum impqs vero nihil comunc habet » Vos igitur adhortor ut per fide acexpedationem longanimcm refignati diuing uoluntati patrum incedatis veftigijsjfimilefcg il lis in hoc fuis, id quod Si mihi de omnibus vo bis polliceor, poftquam ea fidei fpecimina erga fandos Si eledos Dei çderenondefarigamini.

Deiisem pollicitus Abrahæ cu--* non poflet per quenquam maiore iurare, iurauit per (eipfumdtcens : Nifii benedicens benedixero tibijSc multiplicans mulriplicauero te^atqj ita CÛ longammitcr expedaflet^con feaitus eft promiflùm»

Hxc pericope partim cohærent prxmiflîs, nempe amitatorcs corn ,qui per fide Sic huius hie fingulare cxanplum de Abraham inducit, Ut qui prj alijs excdlcnd fide Si longanimitate darus /■

RNNOT.IM EPIST.D.PAVLI AO clarus, promiflîonü compos falt;fluseft:pardni veto ad Icopû totius cpiftolæ pcrcinct, Sc maxi me ob dicflum Pfalcisdurauit Dominus 8C non poenitebiteum,tu es facerdos inçternum fecun/ aum ordiné Melchifedcc.Inde enî fupra coepit digredi,attentioremfibi paraturus auditoren! âunc tandem adinftitutü redit.Senfus eft. Quia Chriftus lureiurandoconftitutusefi: facerdos, tutilTime illi cofiditur, efto per patientiam mora alicfua fercda fit,donecingrediamur.Necp enini meliorcs fumus Abraham. Ilie fi credidit Deo iurâtijCt de promilTionibus no dubitauit,rauP to magis nos crcdamus amp;nbsp;longanimes nos prg fieinus, tantum habentes facerdotem.

De fide Só lôganimitate Abrahæ multa funt Kbnhf n? inGenef.raaxime.iz.cap.CûiâelTct annorü fe/ b«$ Ct i6ga ptuaginta quincp,amp;: egrederetur c Haran audi/ *’*quot;•“*• uit promilTionem hanc-Benedicens Benedicam tc àc.Credidit Abraham Deo. Et deinde expe/ tente illofemê,diftulit Deus ^amiflïonem in een tefiraum ætatis ipfius annû, ita uiginti quincf annis promilTionemfcminis fi'rmiter perfuafus expeflauit,tandem natus eft ci Ifaac,quê adul/ turn iam paratus fuit in holocauftum occidere, Genef.22. Verum cum audiuit«Per metipfum iu rauijdidtDominus; Eo quod fedfti uerbum liocjamp;nonpcpercifti filio tuo diledo propter me, nifibenedicens benedixerotibi, amp;mulmii cans mulfiplicaucro tc Slt;c» Verba iuxta LXX. funedea

funt dtara,non iuxra Hcbr.uericatcm, quæ non habet, » p-ùy ,nifi,qiiod eft modus iurâdi, qua/ -fidicerctjUififecero, hoc SC illud mihi eueniat* Potes tarnen /xÿf/,exponerc, profecfto. Quid perbenedicere intelligat, «pfeper expofitionem aperit cum dicit SC multiplicans raultiplicauero te 8Cc. Poft natum autem IfaaCjUixit.yj.mifitcÇ filiosinoricntcm,andllamaim ifmacle eiedr, Ifaacq; rctinuit. Sicque promiffioné fcnfim im/ pkri uidit, non tarnen perfccftein carnahbus fi lrjs,fed in Chrifto bencditfto femine adimplêdâ cognouit-Explanacnunc fufius rationcm iurl menti.

Nâ homines quidêper eu iurat^ qui fit maioFjatque rjfiJem omnis co trouerfi'g finis eftj fi îtercedat iurißii randi confirmatio* Qua in re Deus cû eximie uellet hgredibus promifîl onis oftendere fîrmitatê confilij fin', interpofiiit iufiurandu, uti per duas resîmutabiles,in quibus fieri no pof (èt^ut mêtiretur Deus ualidam cofigt; lationê haberemus_,qui hue confugi mus, ut potiamur propo fita fpe»

' Rationemhancexvulgiconfuctudineaddu/ «re voluit. Homines cnim,cura fibi jnuicc ani/ 'mos peruidereatc^ introfpicerenô poflunt,nu quara faris cerci de illis fibi videntur, nifi acce/ dat iuramentum, noracc^ Dci inuocetur. Dircp turi itaej? lices,per longe iuperiorem fe Deura iu rant, hoeeß honoris illi deferunt,ut qui, cura fcrutecirr corda Si. renes,pcrdatcj oranes loque tes raêdacin,n5 fit inultû pmifTur^ nome fuffin üanum alTurai.Deus itac^ cleJlis confllij fui fir/ naitatem Si immutabilem fententiarn excellenz tilfirae declaraturuSjinfirmitati noftrg attempe/ rarefe uoluit, quo pröpciores ad credendû illi cfficeremur, in co quod non tantum promifit, fed Si iuraméto promifliim confirmauit, ÔC ifte funt duæ res immurabiles,de qciibus hiefermo cftdam queraadmodû impombile cft ut Deus ipfiffima veritas fallerein promiflis poffit,ira ttiam in iuramento interpofito mentiri nunquS poteft:5lt;hocfi apud homines dubium tollit, intilto magis apud Deum-Qiioraodo ergo nÔ habcamus validamconfolationemnos potitu ros olim efle requie ôC propofita fpec'SpcSjpro ’ refperatahicponitur,ficutSôadTit,cap.ï.Ex/ pesantes beataraillamfpemamp;c»

voluntomnino non elfe iurandû, dtantespro feillud Chrifti,rAath.y.Neiuretis omnino^nccp per ccelû, quiachronus Dei eft SCc, Verû quia iùchabc

hic habcmus Deum iuralTejforte non ab re fue/ rit paucis iuraincnti rarionem expcndcre,ne firn plici lerflori fuci ifti iinponant.Quod per fe ma/ ium non cft,certe Chriitus prohibere necj; potu •t,ncc$ debuitunquam, namnonuenit foluere legein,fed adiraplere.Iam iuramentum per fe nunquam fuitmalüm .lurauitcnimDcüstpfe l\nter.ff. atcp adeo Ifraèlitis infuo nomine iurarc prçcez pit,quia uero malum neq? Deo tribui, neep qd alios doccat rede did pöteA, rcliquum eft üt iu/ rare pcrfemalSnottfit, S^ita haud quaquam prohibitum. Verum obijeis hie,Chriftusdidt. oWefik» Ne iurctis omnino.Rcfpondeo.Chriftus no uo pnn«-luit fimpliciter S£. per fe iurametuin prohibcrc , lit dixi, puta rem non malam, fed per aecidens amp;nbsp;propter abufum, qui turn per pharifæos inz dudusfuit.Ccrteprauum afïccftû, impoftura 8c leuitatcm mendado coniuntfta ex cordibus ii lorum eximerc uoluit, qux iam diutina affucz tudine pro pcccato non habebantur.Etficut in/ cendiumgehennæ noneftindidionefatui, fed in rancore amp;nbsp;contemptu mentis erga fr atre, ita tiecin iuramentoperfe peccatum, nifi accedat prauum 8Ó fallax cor. Nam Chriftus ipfe Apo/ ftolos, fatuos amp;ftultos appellat, quemadmoz dum amp;nbsp;Paulus fuos Galatas,quos tarnen peccà tinemo pius arguer. Adhxcqueries quae foi« geminat, Amen amcn,amp; Paulus,Teftis eft mi/ Ri Deus,qux fane iurantium uoces funtî“Vis fd

. ' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K

re quid iuramentum dcprauct 8C Deo detcftabf' le faciat c'negletflus ucritatis, iuflitisc, iiidicijS^ mifericordiæ.Vbi ergo hæcfaluafunt,iuramc/ tum tä abeft ut peccatum dicatur, ut ctiä Deo, res momenti alicuius in fuo nomine confirma/ re,honori SC glorigfir.

ObitÄio Obiidutrurfum Deus futuranouit,amp; unus all««, poteftprgftarequodiurat, ergoilliiurareliceri

Tu uero nonpoces,ideoneciuraretibilicer.Rc fpondco. In iureiurando non requiritur qualis animus tuus poft aliquot annos futurus fic,fed , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qualis nunc fit, an fallcre uclit nee nein externis

Suidemlibertas qujdamnobis’aDeocft,utfe/ eas,ambules,dormias,ubi uelis,at mentis mu tarionê fibi foli Deus referuat, quomodo auté don fateris libenter in gloriam Dei,quale cor tu um amp;nbsp;uoluntas in prelenti confiituta fit, de futu ro enim no eft qugftio. Hine opinor clare uides, quam nihili hoc fit, quo miferiifti haeftenus tarn gt;nbsp;pcruicacitcr innixi funt. Libêter quidem fateor bcatiorcs nos fore,fi iure iurädo nihil opus fir, uteirca q uod mali quippiam uerfetur, putain/ firmitas amp;Sincredulitaseorum,propterquosiI , lud fufeipitur. Attamen bonum perfe, nunquS propter accidens amp;nbsp;uicinü raalum reefte damna bitur. Verumifta alias tradata funt, perga/ lt;nus in inftituto.

Quam uelut ancoram tenemus _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;animæ*

KtBX lO.OECOtAMP.AVTORS* ànimæ^tiim tutam,tum firmam Si ïntroeuntem ulque adea^quæfunt intra uelum, ubi præcurfor pro no^ bis inereflus eft lefts . in x ra o rd inc MelchiftdeCjpontifex faâus ingter num. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -

Artiailum quidamrcferutadfpcm, cgó ■ potius ad confolationcm rcftrcndum piito, uc lit fenfiis. Illa confolatio cordis noftri, quam ac ccpimus exdiuinis promiffionibus, ad quas uc csroiaif« rafiduda confugimus, animxnoftrae eftuelut ancomnJ ancora,refugium, 8Cid quotutoinitcmur. la *“»• fpiritus f. obfignat corda noftra, amp;nbsp;eft nobis ar rabo Sc pignus æternæ uitæ 8C faluos, ex hoc enim eft,quod Dcum,patrem inuocare poflu/ mus. Sicut qui tempore tempeftatis mifla an/ cora,cerri de quietc SC ftatioe nauis funt. Ita nos fpe 8Ccôfolatione,qu3m habcmus in hacerurii nofa uita ôC plena undiej; periculis, ancorSin cœlumimmittimuSjCerti,ne portas quidem in/ fcrorum nobis præualcre pofte. Pp amp;nbsp;fideles in tcrranonhabitant,efto adhucin eafint,conuer/ fatio enim corum in ccelis,ubiquiaihcfaurum . . fuum fdunt,habet cor fuum.Nauis quando peruenit ad littus,in mari quidem adhuc cft,fcd extra pcriculum, Ita nos h credimus certi fju/ * nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ki

ANNOT.IN EPIST. D.PAVLI ACÉ mus de falutc, trâ fîuimus em de morte ad iiicî?

Inrroeuntem ufcjî ad ca,quæ funtquot;] Id eft. qug pénétrât coclos ipfos .Eft autem periphrafis clt;x/ il,fumptafnnilitudineàtemplo Hierofolymi/ tanOjinquo fantftumfantftorum, utpotchabi/ taculum Dei diftinguebatur ab alia parte tem/ plicorcinaueluelo»

Prxiurtor Vbipræairfor pro nobis.lHocmodo Dey noiteruiri yg fpcmnoftrâcofirmauit,uttutonosillipo(/

Gmus côfidcre.Chriftus primogenitusexraor tuis,præçurfornoftcr,præceflît,nonfui,fedno ftri caufa,iam præcurfor,alicuius præcurfor fit opus eft, ergo fubfequemur amp;nos . Quiaubi caput, ibi etiam non deerunt racmbra,prior ip feingrelTus eft in cœlum, ut non dubitemus à nos eô pcrucnturos, ccelos que pcnctraturos; Chriftiis cm pontifex nofter in æternîî, fempcr intcrcedit pro nobis, cuius dignitas ita viget amp;nbsp;efficax eft apud patrem, ut omnibus crcdêtibue ad falutcm fufiîcere abunde poflit.

Haclenus conatus eft Apoftolus perfuadere HebræoSjUtChrifto credât, incfjfideeius côftS Sumniï nbsp;nbsp;nbsp;pcrfeuerant. Vtitur autem ad hoc tribus loz

prtdiaorû cis.’priraum àdignitate Chrifti, ut qui Prophc/ tis amp;nbsp;angclis ipfis longe præferatur, Deinde à periculo,quodgrauius contemptoribus Chriz fti, quàra Icgis imniineat. Poftrcmo à maiorif utilitatiî

urihrate. Per Chriftum namcÿfuma expeclaz s mus bona,nempe rcmifTionein pcccatorum,rai -fericordiam,granam, öi. libcrrimum ad Dcuin accefluin. Cæterum poftrema ifta utilicas fidei^ quod per Chriftum acceflus fit ad Deum ,max£ meeftexcminentiflimo Chrifti faccrdotio, qd utprobaretjufus eft tcftimonio Pfalcis? Tuea facerdos in ætcrnum amp;c,quodquidcm latiflt; firne declarandumfibi duxit. Verum quia audi tores fegniores amp;nbsp;ofdtantiores animaducrte z rat, commodum digreffus cft, cxcitaturus eoa ut bene confydcrent quid fibi omnia uellent. Nunc fubij cit, quis Melchizcdec ille fucrit, cuius ßCfupra mcntionem fecerat.

Nam hic erat Melchifedec, rex Salem, pontifex Dei altiflimi, qui occurrit Abrahæ reuertenti à cae^ de repum amp;nbsp;benedixit illi'. cui décimas ex omnibus impertitus eft Abraham, qui primum quidem ex interpretatione didturrex iuftitiæ# deinde uero rex Salem , quod effc rex pacis»

Declaraturus quomodo Chrifius facerdos fitUcüdura ordincro Meldufedcçduo indicate

Duc fîfer in qilliusfacerdotium différât ab Aaronico:SC ‘‘otij gtue itadiiQ genera faccrdoriorii ponit, unu fecGdS *’ ordtnê Mclchifc: , alcerfifecûdü ordiné Aaro.

Principio facerdotiû Mclchile:qui typû Chri/ fti gerit,regale, iuftiti? uirtutn,ôôfpiritualcdû cit,Aarôis uero (eruilc,craflLim,carnaIe, quae cmiatpfefatisexplicabit. Pofieaoftendet facerz tlotiû Melchife: uel Chrifti differre ab A a rois , «ui^tcporari{îfuitfacerdoriiim,ficutS^facerdo tesmortales.Chriftiuero perpetuû , inacternu «nim uiuit, Porro uerba quæ hic ponuntur fez rèeadeni lc^nturGenefis-i4.amp;;utiuxta liters 'fbnanr,obfciirioraeirc nemo faalcnegabit,un/ de nifi Dominus per fpiritum fuura reuelafler, quid figura hcecfibi ucllet^diu ignoraturi fuez ramus, Awdiainus interprétera Àpoftolum^

Qui priraum quidem ex. quot;] Hie per circunv ftantias; quis Melchifcdecfuerit cxplicareicipit, a nomine,gencrc,loco ôC côditiôe, Mekfiif'’delt;; lt;xui uocabulijdicifrexiufticiçfitieiuftus

ro quod iudgi dkunt Melchifedec no fuifle proz prium nomen , fedfomniu eftquicquid dicut.

pax eftjhincab illafuapace,ficutaiufti tia, nomen fortitus eft, quod.fit facerdos Dei al-riflimi • Cxteri nomé habet nô tam magnificu, fed tantum quodfaccrdotes fint Aaron, quorîî «rat offcrre oues, boucs, his firailia,hic autç -iuftitiamSipa«in-©btulitv'..... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ '

ïofephus Anriquitdib.i.uerba Mofe, opti/ lofipru» maparaphrafi cxplicat.dicens.Sufccpitc^eum rex Mdchifedcc,quod fignificatrcxiuftus, iC trat utiqp Si fine dubio calis :ita ut propter hanc caufam etiam Dei facerdos effet Solymorum,-quam duitatem poftea Hierofolymamuocauc runt. Miniftrauit auteni ifte Melchifedec Abra/ ham exerdtui xenia , Si multam abundantiä rcriim opportunarum fimul exhibuit, 5C fu/ per epulas eum collaudare coepit, Si bcnedicere Dcum, qui ei fubüderat inimicos. Abraham uero dante ei etiam dedmas fpolioru, munus accçpit, Sc quac iftliicfequuntur. Quxficum Pauli uerbis confcras,uidebis ftatim quare Mei chi.faccrdos altiffimi dicatur, nimirü no à proz hdone panis Si uini,ficut nee ab imolatione pe/ cudum,quæ carnalis funt facerdotrj, fed a iufti-' tia,pacc, Sc charitatis offido .Ifta enim funt fa/ crificia fpiritus, quibus deus placatur, qui fpi/ ritu Sc ueritatc coli uult.

Excellcntiflïme autem omniaChriftoDomi no noftro conueniunt, quae olim fubjypo in , fAelchiipræcefferunt-Ipleem eft, Dominus Si rexiuftus nofter.Et ucrcrcx. Hierufalcm ( prius Salem diila)hoc cft, Ecdefiae Si e|c/Iorum om/ nium. Etiâ rex pads , ut Pfal.yy. In pace fadus cft locus dus,Si in Sion habitatio dus. Ipfc cm folus confummatam iuftitiâ habet, qua Si nos crcdciiKs innoinenillius wftifîcat,amp; peccata câ

ANNOT.IN EPIST, D. PAVLI AO donar.Suncquidêcrcdctesiufti, fidignationciTi Dei in fuos ob oculos ponas, quod fi hominis opus confiderasjuidebis etiam fandtiflimos no abefle à pcccaiis. Nemo ergo alius rex iuftitix cric,prgterunum Chriftu, quifua iuftitia om/ nibus adhxrentibus fibi abunde ad placandum patrem dó fantfnficationem conquirendam fuf/ ficit. Adhxc ,rex paa's dicitur Sómaxnne paci/ ficus.Patrem enim iratum nobis,ob imagincm fui in nobis deturpatam,recondliauit,8ó pacifi/ tauit per fanguinem cruds dus,quæ funt in cœ lis,Só quæ in terra. Eft namcj unica pax noftra. ÇoI,i.Ephef.2. optime itaqjdeliniatur per Mel/ chifedec.Hinc etia eft quod padficus Solomon, Domin’’nofterlefusChrift’didtur, hui’ n3cß rex ille figura fuit .lam quia tâta iuftitia 5ó donis cofpicuus fuit præ omnibus partidpibusfuis, reefte facerdos altiftimi didtur, hue enim altiffi/ mus cöprobauitjdó placuitipfiin co uniuerfain plenitudinem inhabitare.

Qiii occurrit Abrahæ.quot;] Iuftitia Melchifedcc jn duobus patet, in fide dó opere charitatis, hac quidem, quod pauitexerdtum Abrahæ (uenic enim nomine panis Hebraicotropo, omnegc/ nus eduliorum, quibus pafeuntur homines Jil/ la uero quod laudat Dominum, qui Abrahe in inanus tradideratinimicos illius.Allegoriam fi quis queràteft, quod Chriftusuiuus panispo puluin fuuin uiâQrcui hutus luundi pafdt d4 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confort«

çonfortar. Non autem efttemereallegoria infer rcnda , nifi commode præftrudo ex noui iii firumentilitcris fundamcto.Ioan:6 to.legis , quomodo Chriftus eos,qui in fe credüt paîcat, totum enim feills tradit,ut uideamus quoillc affedu in fuos feratur. Videatur forfan alicui mirum, quod Abrahamlongcdariflimus utdi dura cil, ipfiMelchifedec ex omnibus imparti/ tus fit decimas.Nimirum ille ex rcuelatione fpi/ ritus Chriftura fumum faccrdotcm,in hoc ucne tatus eft,qucra amp;nbsp;in corde fuo uidit. Nam fcrû ptum eft, Abraham exultauit ut uideret die me/ um,amp;uidit atq^ gauifus cft.Ioan;8 .Certehue Apoftolus refpcxiffeuidetur, fimultamcndili/ gentiam nobis in facris tradâdis commendat^ FaflSAi« Adhæc nô oranino diffîmile huic fado eft, nbsp;nbsp;nbsp;andri apud

legimus de Alcxandro,qui aim uiciiTet Darin, lofephunu uirtutcmq; Perficam foluiflet,iamlt;$ Hierofoly mas cü cxcrcitu properabat, occurrit ei fumus a pontifex in hy acinthina 8C au rea ftola, cum reli quis facerdotibus ôô ciuibus. Phœnices ucro amp;nbsp;qui cum Alexandro erant, putabant regem nihil non hoftilefibi in illos permiiTurü, adebcj fumumfacerdotcm contumcliisefFcdurum,fcd longe aliter cuenit. Nâ ille côfpeda occurfanti« turba,fumum facerdotem folus acceffït, ucne/ ratus eft, amp;nbsp;nu men adorauit. Hoc ubi uidiffent priraorcs, obftupuerunt, indignûc^tanto rege facinus iudicaruiu,ncmpe quod bominî morta

Il tantum honoris defcrret J tandem Parmenio' cauflam fadi fcifcitauit. Refpondit rex. Nô hîîc adoraui,fed Deum, cuius tile prinripatu facer-* dotq fungitur.Nam perfomniumtn huiufmo/ di eû habitu confpexi, qui amp;nbsp;uicfloriç mihifpé feat Scc. Habes hæc fufius apud lofephü Anny quit:lib.«.cap.ultimo.

Reuertenti à cæderegum .J Gloriofe toquitur de Abraham, utita gloriofior fiat Melchifedec, gloriofifliraus autem Chriftuscuius hie figura gefiit.Sunt enim omnia,utdiximus ,cxcellétiflî rnainSaluatorenofiroChrifto. Sequitur.

Ignoti patris, ignotæ matris, ig' noti generiSjiiec initium dierû, nelt;^ uitæ fine habes, fed aflimilatus filio Dci^manet fâcerdos l'mperpetnû»

Qtjomocîo Sacerdotium Mclchifedcc fiiific cternum, «trdotiü probat ex eo, quod feriptura illi nec patrem, lam ubi necj inirium nec^finis eft,ibi perpetui/ tas fit oportet. Difdmushinclocumabautori/ täte negatiuum,in faiptura fæpc validiffimum efle. Obferuandum autem quàra fobrie Apo* •ftoli fapuerint,qui præter feripturarû teftirao/ nia ferè niliil in medium afFerre aufi funt.Hodtc multorum cbproccflit tcmeritas,idlt;$ in rebus piccatis^ut amplius fapcrcaufînt,quàm ueleos 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;addcccaï

HEBR.IO.OMCOLAMP.AVTORE addeccat, ud fpiritusfandus ipfis reudare voz ' iiiit.Certe quæ non fcripta habentur à prophez lt;is,quafi non fint xftimantur.VndeApoftol’ alibi, more fcriputræ dtauic hoe didumiCredi dit Abrahâ Lgt;co,6lt;c aim abfque omni dubio fie alia bona opera, Dcólt;$ gratiffîma ex fide fez écrit • Sed ita fcriptura morem loquendi habet, cuius autoritas fie nobis fufficiat. Alioqui certü eft quod Mclchifedecnon eterra prognatusfu bito abfq?parentibusfieimmorcalis apparuiti quaproptcr Apoftolus proprie dixitzAlTimilaz tus . Eft: autem plane, iudaica temeritas dicerc Mdchifcdecfuinc Sihem,fcriptura ignorât igz noremus fie nos. Arde Aaronefeimus quospa rentes, fratres fie cognatos,qucmcj vitae finem habuit, vnde facerdotium ipfius perpetuü efle non potuit • De Mckhifcdcc autem omniahxc ignorantur. Nam fcriptura cum nobis ita pro/ ponic,quaG femper viuat perpetuocf ut diduin ftingatur facerdotio. In quo adumbrat nobis facerdotem Chriftum perpetuum, qui fie inter/ ^cedit pro nobis,cuius ctiam dignitas patri facro fandiffima cft.Hic abfc$ patre cft,fi naturam fpedes humanam,abfcç matre,fidiuinicatcim, fie ita abftÿ initio dierum fie fine vitae .Nam ge/ nerationc eius inquit Propheta, quisenarrabiti

Confideratc uero quâtus hic fue* -rit, cuietiam décimas dederit Abra ham patriarcha deïpolijs ♦

e. - AWNOT.TN EPlST.n.PAVLÏ AD Perpetuus hiemos Apoftoli cß,utquoties*^ luftria adducic teftïmoma,aliisinfupcrconfir^ jTier,nc quid fernere dixiflê vidcatur, quemad' modum Sc hic palam fit.Propofitam em hifio^ ham de Melchifedec SC Abraham, non fatis ha bet adlitcram jnfpcxiflc, nifi etiâ quid myficrij fubfitjcxpliccc .Nam c5fiderateinquit,quafidi ceret, fublime quid hic latet,S^ non obiter per/ turrendum: ne«^ enim ifta propter Melchifedec præcipucfcriptafunt, fed propreren, cuius hic

Chriftû.Si conPeramus hic vtrûq?, certe quod externum attinet ,nuenicmus potio ra priuilegia elfe Abrahæ, quàm ipfius Melclù fedec-Nufquam enim legimus,quod dominus tanta operatus fit per hunc,atq? perillum-De/ inde ctiam conueniens magis vidcbitur,quod Melchifedec Abrahæ tâto vicîiori décimas dare fîiuobus debeat,quàm Abraham, qui promiffîones ac/ Abraiiç ceperatjn femine tuo benedicentur oranes gen prjfKnur. tes,regi Salem.Sed quiahic Chriftitypus eft, rcÂeipfi Abrahepræfert, idepinduob’, facer dotali dignitare, 8C decimarum acceptione.Le/ iiiter autem oima in hoc funt adumbrara, qux poftea pleniflimeinChriftofunrimpIeta.Porro obiter nota no eße fruftra,quod AbrahamPa/ triarcham vocauit, quoemmaiora dehoepr« dicat,eo commendatiorem ôôfuperiorc ilium, adquem fitcollatio,oftendit, Sôitafupremum tSCcoincndaaffittiu Chrifiuni faluatorem*

Atlt;^ fj quidem_,qui quod ßnt de numero filiorû Leui^fàcerdotij fun^ dionem fumuntj præceptû habent, ut décimas accipiant à populo lux-talegê ,hoc eft à fratribus {iiis, heet egreffis ex lumbis Abrahæ» Atis^ cuius genus non recenièturexillis. décimas accepit ab Abraham , habêti promiflîones benedixit»Por ro nemo negat^quin id quod minus eft^ab eo quod maius eft,benedidi-önem acapiat*

Apoftolus in eo pcrftat,ut N\ekhifedec,pan-î ârchaAbrahamo quiexilliuslumbispro^ dûiiri crant Leuiris,præftanriorera oftendat.Di citautem,quod füijLeui àfratribus Sôcontri/ bulibus fiiisjobfacerdotrj dignitatê,decimas ac «jjèrunt, id quod fignum eft præcellenciæ,lkct Vtrifepeadem effetorigo,naturaenimnonfuc/ f unt meliores, fed tarnen ex diuina ordinatione, fiuc dignationc. Verum Melchifedec alterius ge ncris etiam a parente illorum décimas accepir, nimirumpræftantior habitus,quam uulgo gfti tnarecur, läfi Abrahatno inaior eft,atc^ adeo [talis agno

rail's agnofdtur, ccrte ent cx. co prognatis ma ior,primum exrarione accipicndi decimas,d« indeeriam propter typum quêgeffit.Deciraas dates,teftati funt omnia fe habere cxbcnediÆo ne Domini. Ira Abraham décimas dans defpo lijs, Victoria non fuis viribus, fed Deo accepta ferendam agnofdt.

Omniaquæ hic ponuntur,ad dignitatcChri fii fadunt.Hic cnim verus eftMdchifedecamp;fa/ cerdos inæternum,quibencdicit in fe credentes Omni benediÆone fpirimali in coelefiibus, fez lt;it«$ ut opus Dei in eis augefeat indies magis ac magis, donee tandem in \ irum perfedum oc/ currant. Nos vidffim illi debemus, non tantu fcxtam,odauam, aut decimam partem corum, qux poflidemus, fedamp;nosipfos, quantifum’ (denarius cnim fiait amp;nbsp;feptenarius numerus, pleniflimus perfediflimusc^ habetur J Hine fal/ uator inquit:Si quis venit ad me,nee odit patr5 fuum ac matrem, vxorc,Sc filios,amp; fratres, amp;fororcs ipraeterea autem SCanimam fuam, lion poteft meus elTedifdpuIus Lucc.t4.Qyi/ TtJpiîct» cumeç cnim Chrifto quic^ præfcrt, indignus. iUo efi.Hue refer cap.ti.Epifto.ad Romanos.

Prgeeptum habent ut décimas“] Tripliccsiit îege conftitutæ funt dccimæ quemadmoduiti legimus Numeri.i8.Deutero:i4. Primæ dabS/ turde omnibus priraitijs perannos fingulos. Secundîe fingulis tricnnijs,pro Lcuitis,pcregrf r1is,pupdli»

HBBR .lO’OECOLAMP.AVTORE 7a niSjpupilhs ac vidiiis foucndis.T em’ae crSt deci mæ dedtnarS,aut dedmg fecundæ,du3e portio fanda erat*De his fufius in cômentario in Ezec hielem. Ex his videre eft, quam prudentiffirae Deus infuo populo ordinauiqprirauin voluit prouifum miniftnsfuis,utàquibus omnispo puli falus penderet, deinde amp;nbsp;pauperibus-Quo enim dignius eft animae pabulum corporali,ita criam pnmum omnium curandum ent,fi ve/ limiis ainda rede habere.

Cætcrum praeceptum hoede dedmis,par/ rim cgremonialc eft parrim morale, Si. ita par,* tim abrogatura,partim permanet.Qiiod terra promiflioniSjtcmplum 8C Lcuitas attinet, nihil ligataûisenim fubuerfis SC difperfis, ceflauit ett am dccimandi ritus. Verum quod opus chari/ taris, miniftros verbi, Si pauperumeurâ attigt; net, manct adhuc firma, licuc SC id, quod per easfignificatumeft, nempe, ut fateamur ÔC ag/ hofcaraus nos omnia clarga manu Deiaedpe fe,amp; ita ad lUius laudem vlurparc debere.Nihil tarnen hie refert, decimis, oblarionibuSjæquo folario, aut alrjs fouendos foueamus,modo præeeptum charitatis non negligatur. Qiiod digni fint operarij dboftio,dominus ipfe dixit Sc Paulus diferte habet.t.Corinr.9. Gala. 6.8C,u Tiinot.j.Deinde quàm Deus ànobis curam paupc rum, uiduarum 8C orphanorum quot;requis rat, mifquam non eft in facris biblijs cernere, detdomi

Dededmîs det Dominus ut operibus iftacxprimaraus. noihiffcu/ Dcdmarum originem, ut nunc res habent non pofTumus certo fctrCjfortaflè à prindpibus primum I’nftitutx funt.Nam gentium prindpes S)C magiftratus, dedmarG exadionem pr^dijs uel impofueruntjuel impofitam acceperut, que admodG cuiuispatet, quidiligcccrinhiftoriis uerfatus eft, Nec^ eft quod quifquam pius fibi confdentiam fadat, nbsp;nbsp;alienis peccatis fe com

municare putet, co quod malis dedmas det^ ut qui in aliéna,fcorta,canes equos,iftas pro digant,Poftep cniin decimandi ius ferè ubicß ob tinuit, 8C magiftratus non folG Hoc tuetur, fed amp;nbsp;exigit,parendum certeilli eft, ut à Deo con/ ftituto,maximcucro, cum dedmas dareper fc, SdmpiG non fit 86 fidd nihil abrogct.Interim ta naë uiderint qui ifiis ut patrimonie» Chrifti,4d uocanqabutuntur. Certepocifida décréta hunc urum,perditinimumn£{ciunt, que proh dolor Germania hadenus pafTimuidit.Etut hominê ifti fallant, tarnen Deum nunquam, cui rationé reddituri funt grauiffimam, fallere potertint.

Atc^ hi'c quidem homines qui moriuntur,dedmas aedpiunt : illic autem is,de quo teftatum eft, quod uiuat. Sc ut ita loquai', in Abraham dedmacuâ

ÖEBR.IO.OHCOLMÄP. AVTORl dedmatuseft cdam iple Leui,qui dedmas fblet acdpere, Nam is ad' hue in lumbis patris erat cu occur, reret Abrahæ Melchilêdéc?»

Oftcndereuolui't quantum Melchifcdccfub«* limior fit Abrahamo,quâdoquidê hic illi dedz mas dédit,hoc iam côfinnâs darius dicit,nô tâ tü auté feipfo dédit,fed fua profapia, Sô ne potib’, qui ad hue in lûbis ipfi’ erât.Reputauit emfe cû (ua pofteritate, tâquâlaicus adhûcfaz cerdotem Dei altifhmi /Et ita äuget, quod pro fe amp;nbsp;puer is nondu natis décimas dédit, hic adu ipfo, illi vero potentia feu vinute^Hic obiter difeas pueros effein poteftatc parentum^Non mirum igitur fi in Adam onines,tam infantes, quàm.adulti,pcccafle dicamur, fui mus enim in lûbis illius pars parentum quodammodo. Summa,Mekhifedcc eft facerdos facerdotum. nâhuicalij facerdotes décimas dederunt.Nunc aliam caufam excellendæ affert. Aaron,EIeafa/ rus,Stalijfacerdotes exLcui,mortalcs fuerunt amp;nbsp;décimas acceperunt, fedis de quo eft teftimo nium,quod uiuat, décimas accepit.Dixi fupra feripeurara nô cxprimerc mortem Melchifedcc,* fed fublime quid in eo côfiderâdü nobis relin/ quere.Patris nomine hic veniûtaui, attaui,aba Ui ôic.Nam fads confiât Abrahamum not«

Proinde ficonfufnario pcrLcui ticum (acerdotium erat, (nam in eo populus legem acceperat )quidprg tcrea fuit opus alium exoririlâcer^ dotem, qui iècundu ordinê Mekhi ièdec, no kcundû ordinê Aaron dicereturC

Hebrxi faccrdotii fui, atcj ita cçrcmoniarura pcrrinaciilîmi, nedicam fuperftiriofi admirato rcs, Apoftolo hicobijcere potui flenctQuid hjc dids Paule C audes tu M elchifedec fiuc Chriftû amp;nbsp;ipfius facerdotium, Leuitis SC illorura facer/ dotio,quod Deus in tantum cohoneftat,ur hoc vnice perficiamur ÔC fandificeniur, præferre Repôdet adtacitamhancôbiedionem Sôdidr. fallimini fane vos, fi fandificationem proprie Aaronico facerdotio adfcnbitis Nâfihoceft, profelt;?tofuperuacaneumerat,utaliusfacerdo» per Pfalten promitteretur, quieflètfecundûor dinem Mekhifedec nbsp;nbsp;haud quaquam fecundîî

ordinê Aaron : maxime cû rei plene abfoliitæ, nemo alin qui abfoluat fupindudt, multo mi/ nus Deus omnium fapientiffîmus.Patet itacp Aaronicûfacerdotiü cumfuis cçremonijs non raaseifead fanâiamp;caiionc, actÿadeo impfecTtu

amp; trän ff er en Jum . id quod ftatim poft dieet, Obferuandurh autem eft ,quod tres rationes ponir, quarc facerdorium Lcuidcuminfuffieiz ombuspro cnsdicac.Primaeft, quamiam audiutmus,4d bstiacenio ritiiiaperfeduin,5Citatranfferendum.Secunda quodimbecillc fit Si inutile, quia neminem per float Si fantftificet. Tertia,quod non fit cum iu ramento conftitutum,Si ita nec perpctuum.Scd iftas ordinc videbimus.

Nam inuel fub eolNempcfacerdotio, poz pulus legem dandarum cfremoniarum acccpic. Nam lex decimaru vna cum facerdotibus vim accepit.Iifdemverbis ferè fupra vfuseft,cum dixit.Prxccptum habent,ut décimas accipiant à populo Sic. Earn legêLcuitaeaccepcranijCrant enimfouendi,ut qui propriam poflcftîonemin terra non acceperant. Non opus autem eft hoc intelligcre de lege in genere, quae multo præcef fit facerdotq infticutionem,8i facerdotum inau gurationem, utfaale cuiuis patet. Necpetiaper facerdotes, uel fub facerdotibus populus legen» •pfam accepitjfed per Mofen virum Dei.

Quandoquidem tranflato facer^ dotio^neœflèeftut legis quot^ tras latio fiatgt;

Probat,quodiam praemifit,putafacerdotiij Dt»bT«g« ^afonicumdTeimperfedü,Inoperibus Dei,

impcrfcdliori pcrfeÆus fuccedit.Bcne ergo Dä uiduigenteadhuc facerdorio AaronicOjdeper fedion faccrdotio varidnatus efi.Nam fi Aaro nicum pcrfedum fuiflët,ceixeChrifl:oconuenïf fet, quod tarnen non eft:tranflatuni igitur eft ut impcrfedius, ÔC fimul cunieolex,intelligc dednlarum èi. cgremoniarum.Non enfin vide/ lur de tota lege eflê acdpiendum ut diximus, quæ nonomnino abrogata eft,ficutnec facer/ dodum, quod tranflatum eft à mortalibus fa/ ccrdotibus ad imniorralem facerdotcm Chrù fium.Hinc eftquod Chriftus didt:Nonvenilc gein foluercfedut compJeam. Etqueinadrao/ duin pidor qui prius duda lineamenta colori bus fucat amp;nbsp;exprimit, non rede dicitur figura tollcre,fed potius abfolueredta 8C Chriftus qug imbccillia in lege fueruntpcifecitôdfinpleuit, 8C non penitus abrogauit. Nam vna pietas 8C idem cultus Dei omnibus fæculis fuit,amp;erit in actérnum.NuncnonobferuaturfabbatilTimus ludaicus, fedfpiritualis,internus amp;nbsp;perpetuus, neeficaro præputfj circîïdditur,fedcoripfum, ad næc non ofFeruntur ones amp;nbsp;boues ,fed nos ipfi inhoftiam viuamDeo offen'mur.amp; fie de alijs.Hoc'dido Apoftoli,ridicule abufi funt de enrfficio/ lt;^^31ium confarcinatores, dicentes facerdotiû dtlidû. translatum in Petrum, cütamê à Chrifto nûcÿ in quenquam hominem transferri poteft, per/ ' ' - - petuuin namtÿ habet ut dùüutus.Ekdi quident

BEBR’IO OECÔtAMP.AVTOREî 7^ dicuncur regale facerdotiuin, fcdpartiapaduc, non plcnaadminiftrarioneofficq.Addunt.Vbi lex eft, ibi necelîè eft ut eriam facerdos 56 viéli/ madetur. Fatcinur,fcd qualislex eft,tale etiam faeerdotium 56 vidinia fit oportet, nempe fpiri tuale 86 inmfibile. Praeterea obferua hie,quod argumentatio ex lege à cfremonijs nihil valet. Nam funt iftæ translatç ,86 in fpiritum dedudg per Chriftum,ficutaudiuimus.

Nam is,de quo dicuntur hçc, ad aliam tribu pertinet, de qua nullus altari aftitit. Palam eft enim quod è tribu luda exortus fit Dominus no fter. At nihil locutus eft de facerdo tio Moles , quod ad hanc tribum pertineat.

Hoc dicere iiuic, Ecce ludate,non poteris tiuti Aaronicum faeerdotium in tantum cxtollere, 86 perfediftima quæq? huictribuerc, poftquS yPpheta Dauid de hoc nihil locutus eft, 86 Cnri/ ftus ex tribu luda, 86 no de tribu Lcui ortus eft. Exludaautem nemounqua altari aftitit,Qiiia veto Chriftus ex luda exortus, 86faccrdos co ftitutus eftfecundum ordinem Melchifedec, re linquitur faeerdotium deLcui ad tribum ludS iranslatuin cflc,S6it3 impcrfciftutn 86infuffeii

ens fuiflë, Pcrpende hie,ft recall’s tribus non art fafuttfacerdotij dignitatem lubirc,j?udcatillos mento, qui currunc poft hanc ant«lt;^ mittantur fecf immifcent ad quæ nôdum funt vocati.No/ tü eft in qux mala Dathan Abyron,Chore, Ozias 5C alq fc præapites dederint. Porro De’, ^(hisot nonabft^fummo confilio Chriftum faluatorc Lfuino fit noftrum ex Iiidaexorirt voluit amp;nbsp;nonexLcut, tsetnu. ne JuJq alioqui fuperfticiofi in fuum facerdoti/

ufn,adhucfuperfiitiofiores fierent.Cætfrü 4^ Apoftolus dignitatê at($ cxccllctiam facerdotq Chrifti tâ prolixe traflet nemo miret,ctrte res eftmaximi momenri,amp;adfidem noftramro/ borandam mire vtilis.Quodftquiscôfideret, quam Hæbrea gens facerdotium luum,cjrcmo nialcj legis admirata fit, iftifq; tutandis,tanç pro arts amp;nbsp;focis depugnarit, nihil hic fuperuaca neum efle cognofcct .Pergit Apoftolus in tnfti/ (utoSedidt:

magi’s etiain Iiquet^fiquidc ad (îmilicudmem Melchifèdec ex' oritur facerdos alius, qui non iuxta legé mandati carnalisfadtusfit\fcd îuxta potentiam uitæ indillolubilis^. Teftificatur entm ad hune modû:

Ifta cft fecGda rario, qua Hebrçis glorianonî fuifaccrdoth adimit. Didtcnim eflc carnale,Sô mox imbealk ac inutile.Por roqd camakeft, infirmumeß, condditSC périt. Garnis natncç, vocabulum, infirmitatc ofiendit, utEfai£.i4« Omnis caro fœnû, 8C omnis gloria dus, ficuc nifi««. flos campi.Etkxferèin carnalibus tantum8C perituris verfata cR.Caro cntm drcumddenda, vefti£nda,purificanda, Sdnutriendafuit.Deinz dcpromiflafunt,pax,abundanria frugum,vi/ ni, old, quæ ôC ipfa carnalia cenfentur. Aliud igitur facerdotium ud alius facerdos exdtâdus «rat, qui non cflêt carnalis, fed indilTolubilis, necj! ad kgem mâdati fpedaret ,fed ad potentiâ vitæfpiritum ipfum, vitâq; xternam.Quem» admodum autem caro infirma efl, amp;nbsp;fpirituB immortalis, ita facerdotium Aaronicum inua/ lidum atcj! periturum,Chrißi vero potens Ä perpetuû. Obferua hic antithcfcs,quas pofuit, lex mandatijôC potentia vitae, carnal«, amp;nbsp;indiP folubile, óónimirum tibi quid luds efïulgebitî deinde quid fitfpiricus, virtus feu potentia vitae indiiïblubilis , iuxta illam virnitcni Chriflu» confticutus efi facerdos fecundum ordinern Mclchifedcc,

Abrogatur enim quod præceffît præccptuin^propterimbecillitatcm ÔC murilitatem*

His uerbis fuperioraipfeinterpretatur,air Icgcm carnalem dixerit,non quod fer'e carnalia taniurntradarci, fed quod hominem non perz ficercf. Nam fojam kgem cognofcentes,kge dei 8C fpiritus negleda,n5 fadi funt confumad, fed qui utrîîcpfimul habuerunt, ifli perfedi fii«/ rüt,quemadmodum zXbraham, Dauid, 8C ali) iegem impkntes,non gc coadione, fed fponta/ neo fpiritu.Lex externa, faluare neminê potuit. Nam iram operatur dum peccatum cognitum facit,ut in Romanis eft, quamuis in fe fanda fit 5iutilis,fed quiaiures adperfiaêdü quodpvj apitjfuppeditare non poteftfSpiritus em Chriz fti hoc cft}fitutquo ilia magis urgeqeomagis Humana uirtus fauciat reafit,magisc|;malu nobis adlubefdt amp;ita remediü quod debebat çlTe, natura deprauata fibi in ueneniï uertit.

Operaie/ Paiilo ante, Iegem tranfferendam dixit,Wc g'iibscpfi ueroreprobandamfeu abrogandam, id quod croituTur^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acdpiendum eft,quodenim pietatera

' amp;fpiritumattinct, unumamp;idemmanctomni bus fæculis.Opera legis abkß fpiritu amp;nbsp;fide,hgc . demurn funt, quæ Deo femper fuma fuerunt abominatio, id quod multis in locis prophetx habcntjUt EÎai: i. Ad quid inihi multitudo uidi ttiarumuefttî

HEBR'TO.OECOLAMP , AVTORB. 77 piarum ueftrarïï, dictt Dominus,fadatusluin holocauftis arietum SC adipe pinguium: ÔC fan/ guinem boum 8C agnomm amp;nbsp;hircorum non concupiui.Quis quæfiuit hæc de manu ucftra^ Et. Inccnfum abominatio mihi eft. Nouilunia ueftraSi feûiuttates ueftrasodiuit anima mea. Et Michcg.6. Mifericordiam uolo ôC non facrifï (Cium.PfaI 40, Sacrificium amp;nbsp;oblationem nolui fii.amp;.^i.Holocauftisnon deledaris. Vides hic reprobationem fed externarum cçremoniarû tantum, quas ludaci abfcj omni fide Si. fpiritii fadas, ufq; adeo cxtulerüt. Corpus quantûuis formofum, cadauer fit,fi dcftituatur fpiritu, fie omne opus,quantumuis in fpecicm decorum , pcrit,fi nô accedat viuificans fpiritus. Debcbat Itx uigere donee luce approximante abrogarc* lur.Seddehisfaris.

Nam nihil ad perfedioncm ad^ duxit lcx:ucrum erat introdudio adij3em potiorem^perquâ appro-pinquamus Deo, atc^ hoc potiorê^ qd no abfcp iureiurâdo res ada fit»

Alibi Lex pedagogus dicitur, hic uero intro Quid tes dudio adfpem meliorcra, per quam Deo apz fl£twd«»n propinquamus,Hocautemdixit,nequisputct legem à Deo fruftra datam RiilTe. Olim in lege fperabant fer'e opcs,longitudinem dierum, pa/

fern, fanitat«m,amp; id genus alia:nos Ion»e prj/ ftanriorainChrifto expelt;flamus, remifuoncm peccacorum, 8(. uitam aeternam, Hxc eft utili^ tas,quam in Chrifto aedpimus, fi illi fidamus, Libentius itacj hunc audiamus quam quen^ cxPropheris.Eft em uia, ucritas amp;uita.

NamiUi quidem citra iufiuraii' dum facerdotes fadi funt : hie uero cum iureiurando, per eum qui dixit ad ilium : lurauit Dominus amp;nbsp;non penitebit eum,tu es iacerdos in æter numiècundum ordinem Melchüè dec. Tan to potions teftamenti ipœ hr fadus eft lefus,

Tertia ratio, quara exhis Só proxime prxa dentibus uerbis colligimus, cur Chriflus prac omnibus fit audiendus.Senfus eft, Aaronicun» facerdotium confdenrias no padficatSC fatiar, quemadmodum Chrifli, Namutabolendum aiiquando, iureiurando non eft confirmatum, efto a Deo inftitutum fit. Chrifti uero cum iure/ 'éur dtiu *'^‘'^do confirmatum eft,ut fit facerdos inaerer num.Praeftatergoinfinitismodis. Quiaaute ea prauitate cor noftrum eft,ut ab a^ata inaez dulitate dißieilime fi abftrahi pariat, Só fi quid

Deus promittat, ftarim cogitât, nihil eft, alia ern funt opera tua,Quam ut quicquam hinc me/ riu tibi polliccri aufis, merens extrema quxcjt: Deus ergo dementiffimus pater, incredulitati noftrac fubuenturus iurat nobis, ncCf dus pœni tentiaunquam dudtur, huneChriftum fore no bis facerdotem perpctuum,intcrceflbrcnicj viz gilantiirimum,modoipfumaudiamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;owrflf»

Obiidas hie. Qitid ergo refpodebis ad illud diiuiiur, ;Exou6,amp;.jo. Legitimura fempiternum erit Aa ronôô feminidus poft ilium .Qyæro, quibus promitrit legitimum fempiternum foreCnonne familix Aaronicx qua diu facerdotio prxfuitC fed hoc ceftauit in Hjrcano,teporc Herodis ubi fadum fuit facerdotium uenale,indidum perfez dioris quodtuminftabat. Iftisuoluitfupcrdz hum ludaicum reprimcre, SC eos atep nos in cer -tamfidudam erigeretotius felicitatis in Chrifto oblatæ,quam cum in animo fecum repu tat, pr 5 nimio feruore amp;admiratione,cpiphoneraat€ hoc erumpit dicens: Tanto potioris teftamenti hoc eft feederis, fponfor fad’ eft Icfus ,Hic fane cftfiddulTor nofter, atej adeo pignus falutis no ftrx, huic G credaraus nihil erit quod poftea tre pidemus.

IINNOT.INEPIST «D.PAVLI Af» tem non Gnercnmr perm ancre, At hic quod idem maneat inætemum, perpetuum habet fâcerdotiu, unde amp;nbsp;^luos facere ad plenum poteft, qui per ipium adeunt Deu iemper uiues,ad hoc ut interpellct pro illis»

Condufio eorum eft, quæ haélenus de excel Icntiafacerdotij Chriftidiflcruit, hanc autépcf multas antithefes probat, dicens; Illi puta Aaro nicifacerdoces erant plures , quod imperfe/ «ftionis fuit, Chriftus unus eft amp;: perfcdus, illi crantmortales, hicimmortalis : illiopushabue runtfucceftbribus, hie nullis nlli abfoluere nihil potucruntjhic poteft omnia, arcç adeo faluat ad plenû, quotquot per ipfum Deumadeüqpro quibus etiam interpellât,

Obferuandum autem nobis eft, quod dixiq Vnde faluare ad plenum poteft, amp;nbsp;Temper ui/ uens ad hoc amp;c .Nam hinc potentiam pontifia ïis nofiri, amp;nbsp;promptam uoluntatem pro nobis interecdendi colligimus. Neutrum enim abfej altero cofeien dam noftrara fans paci ficare poV Jet.C^ia autem cercifumus, eft 3^pofte Slt;uelle nos faluare SCperficere, non eft quod defalute addubicemus^ modo per ipfum accedamus ad P«uni,ipfecrâeftuerura oftiS. Deinde amp;nbsp;hoc obferuandum

obferuandum contra Pontifidos,4d dixit Chri Cihrifls nS ftum habere perpetuum facerdotium, amp;itailli non opus eiTetancl mortali, uicario efto enim quod confideat ad dexteram patris, tamai noz bifcumuulteflcufcf ad cófumationem fæculi, «cdefi äcß fuam,hoc eft, eledos fpiritu fuo,quc opulente in iliorum corda cffudit,regere SiC con/ feruare. Vtitur quidem minifiris Apoftolis ,Si alijs ad hoe, fed lalua fua dignitaté t ifti em funt tantum organa per quæ agir, ipfe autem incre/ menti dator unus SC folus. Certe fi aliudfacrifiz cium eflêt poft Chriftum,Chrifti nö fuiffet neeg perpetuum, nec^ perfeólum. V ideant hic Pond/ ficij,quidfibi arrogent*

Talis ein decebat, ut eflèt nobis pontifex jpiuSjinno cês^impollutus* à peccatoribus, Sc fiibli^ mior ccclis fadus, cui non fit quoti' die neceflèj quemadmodu illis pon^ tificibuSjprius pro proprijs peccans uidimas offèrre, deinde pro pecca^ tis populi. Nam id feat femel, cum femetipfum obtulit*

Dixit Apoftolus fupra,quoniodo Chriftus à Deo cóftiwius ütfacerdosfecundum ordini

QuomoJo MdchifcdeCjUoIens nimirumfpcmHebrxorit Chriflusfa nbsp;nbsp;noftvam ita confirm3rc,nüc ditfturus cft quo'

ille,facerdono fuo fungatur, quätoc^ ho nore.Nec^ cnim fans «ft inaugurari facerdorio, oportet eriam uidere quam lantfte 3C inculpate quis in eofegerat, quàcpdiligctiaoflidûfibide mandatum obcat, id quod nunc de Chrifto pul cherrimoordine doccbit, Sanditatem autepon tifio's primo proponit, Inquiens;Talislt;nimde ccbat ut effet ôCc .Sandiffimû facerdotem Chrt ftumponit, modistÇomnibus perfedum,fiue pietatem fpedes erga Deum,fiue iuftitia'm amp;nbsp;in nocentiam erga proximum, fiuc puritatc etg? feipfum nihil eft quod in eo defiderarepoffis. ' Etita plenam eius iuftitiam commendat.

Pius J flcnw dicitur, qui pie in rebus diuinis ver fatur, ÔC res fandas fände tradat, quod in/ « primis facerdotû eft, ne illotis manibus facris rebus Dei,Chrift’ fandillîrae ‘ nbsp;nbsp;fe geffir,patri per omnia obediens fuit, iuxta il/

liuspræceptû operatus eft,3ôinclita vafaDei, hocefteledorum animas emundatiffîrna fedt, atcp adeo fuo fanguine purificauit. Avotrtasau temhoceftprophanus dicitur, qui contrarium fedt, quales fuerunt filij Aaron, Nadab SóAbi hu,quiacceptis thuribulis, intuleruntalienuiu ignem ante Dominum,Sô répété ignis obhanc temeritatemeos corripuitSé perdidit.Leuit.io. Caweant ergo quibus animaruin cura demanz dataeft

HBBk .lO.OBCOVAMP.AVTORÄ 8o dataeftnealienasclocflnnas intemplum Domi ni,quod nos fumus inférant, nifi velint fibi ge/ hennæincendium acccrfcre, amp;zelum Dcipro fuis eleÆs experiri,

Innoccsquot;! «xtexôr,!g eft abcjî omni libidine of (CKtCXöff fendêdi proxtmum : K«gt;u« em proprie qu,-,. . ficac libidine offèndêdi ,qua didione faepiukule Paulus vtitur.Interpræs nabet innocens,qui ne mini uel lingua uel manu,uel alijs ftudqs nocet. Mira autêfuit Chrifti innocentia erga omnes, qui cum maledidis incclTeretur , non regeflît nialedida cum malis afliceretur, non minabaz tur,uteft.t,Pct.2.imbpro crudfixoribus fui» orauit, odientibus fe,3cgrotos curauiqcæcos re fpicerefecitamp; mortuos refufcitauit.Redeitacp obhancfuam innocentiam agnoamp;ouiculæin fcripturis comparatur,

Impollutus'] Reuera Chrift’in corpore fut» fuit omnium mundüTimus, Conceptus em cil defpirituf.nat’ peromniafandus Sô impollut’ abfqj omni labe peccati. In lege facerdotes uaz njsmodis polluebâtjutfîquis attigiflètmorti rinü ,fi vino vfus effet têpore facrificrj ,fi attigif fetleprof{i,mcnftruofam,Sôhisfimilia,habeba tur vfcp ad vefperam pollutus. Exigebatur ein ab illis per legem, ut effent quàm mundiflimi. Et quarauis Deus cadauera mortuorum, uel fuillam carné perfe immundanon cenfeat,fed jnulto magis prauos aninu adf«Sws, tamen ab

»{Hs pollutionib’ tücauifle no obfuit , nos in noua lege famus,puris omnia pura,amp; nihil in OS tngreditur, polluere poffe hominan kd quodegreditur. Mattaj.

Segrcgacus à peccat:^ Sacerdorib’ legis prj/ ■■, ccptumRiit,nccohabitarcntpeccatoribus,necÿ cumprophanis mifcerentur, facile enim excort fuenidine malorum aliquid uitij imbibimus,cQ omnes natura ad prauitatê propendemus .Sed ^atoKs cum Chrifto aliud efl,qui nec peccatü fecit,nccß uJiiDdi nbsp;nbsp;ad hoc procliuis fuit. Atqui in corporali fcgrc/

gatione, res fita non eft fed animorum,qug fier« poteft uel in medio peccatorum.Nä Efaias ca.6. conqugritur fe habitarein medio populi poilu/ ei labij. Ezechiel.ca. 2. cumfcorpionibus, Sófic dealqs prophcris,tarnen interim mundi ipfi, amp;nbsp;Deo grati fuertint.Deinde Chriftus ipfc, publk canis èC peccatori'bus,quibus potiflimum falua tor aduenerat, ita conuixit, ut audiretà phari/ ff is, amicus publicanorum SC peccatorum : cu tarnen animo abillis,utpeccatoribus, alieniffi/ mus eflet, ut fanabilibus autem, omnium proxi mus. Neep enim illorum pcccatis uel adblandk tus eft , vel contagio illorum fantftiffimus infici,nedumfuo conuitftu peccatorum appro bacor uideri potuit. Nos quam diu in hoc mun do fuerimus, mailscohabitabimusjimitemur ergo exemplum Chrifti amp;nbsp;nihil nobis oberirj Nam conforüum malorum in mernis nemi/

tîBBK .lO.OïCOLAMP. AVTORl^. gi nem contaminât, fed in internis, piita peccatis, alioqui malosvitaturi3,egredicndumforet ck hoe mundo.

Interim tarnen didmuS, neminem vnquanl »ta à peccatoribüs fiue peccatis fcgregatiî fuüTe, vt Chriftum. Acceffit quidê illos,lcd vt medi? eus ad ægrotos .Nuncveropoftquara ccelos côfcendic, eft omnium maxime à peccatoribus fegregatus, olim fegregabimur amp;nbsp;nos,cû hæz dorum 8^ ouicularum feparationera iudex fœ/ cull fadet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CœH,pro

Sublimior cœlis fadlusj Cœlos hic intelfiz fatwftw ■gt; ge,nonfolû corporcas machinas,quibus fubli mior,etiam fecitndum humanam naturâ fadt’ eftfnam fecundum diuinâ exalta ri non potuit) fedamp;faniflos l'pfos, quos feriptura aliquones cœlos vocat. Nam in omnibus ipfe primas te/ net,amp; landlus fandlorûiureappellatiir.Supra cap. 4.eadem habentur, cum dicit. QtJi penez trauit cœlos amp;c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Cui no fit ncceiTe”! Quia nihil pcccati feu ma/ Culæin Chriftofuit,nô opus habebatpro proz prqs peccatis uelotarcuel offerte,quemadmoz dum facerdotes Leuitici ex lege tenebantur, idep quotidie, primum pro fuis, deinde pro populi peccatis:tantomagis ergo miferi illi£uerunr,8^ quantumuis fantSi, non tamen peccatis caruiffe potuerunt. Habes praeceptum hoc Leuitid.p. cufïiuiw, Quidâ arude laborant, quo patriarchas, puta

ANNOT,IN BPIST »D.PAVLI Aö Abraham, I faac, Iacob, Dauid Noe,Lot,in ali'' quibus faÆs peccatis eximant, fed quam im/ prudenter, facile apparet. Fatcamur quæfo ÔC ipfos homines fuiire,iamfihomines focnmt, quidmirüfi humani quid pafli fintlt;Vbi fcrip/ tiira non excufat, neep nos excufemus.SöIius Chrifti eft hxc gloria,üt prædicetur elTeabfcp omni macula. NamverecumApoftolo diccre nobis licettConclufit Deus omnes fub incredu/ litatcm,ur omnium mifererecur.Ccrte facerdo/ tesNofaid,qui tarnen debebanc elfe omnium faniftilTimi, non tantu originali pcccato,fed Só quotidianis innumcris peccatis fuccubucrunt: quis iam ex plebe innocentiam fuam aufus fu/ ilTet prædicarefln eo ergo, quod pro fuis ipfo/ rum peccatis orarunt amp;nbsp;facrificarunt, teftati funt indigere fe alio facerdote 8C interceflbre, quemadmodum ÔC populus, Nec mirum hoc, quia exeadem peccatricemafia fumus omnes, quotquot in Adam mortui fumus.

Nos qui Chriftiani Si. reg\]e facerdotium ap pellariuolumus, par eft ut Chriftum fumiî noftrum Ponrificem referamus, iifdc ueftigijs, noftro tarnen modulo fortiter infiftam’, aiius fpiritus fi uere in nobis habitat, operabitur ut pie,iufte. Si fobricuiuamusin præfenti fçculo, cxpcLtantes beatamillamfpem SCapparitione glorias magni Dei, utTit.z.Simus ergo amp;nbsp;nos pijjtimeamus Deû, Sd cogitemus quo file nos

MEBR4O. OECOLAMP.AVTORB. gi uocarit, quod fit officium noftrum : deinde ftü/ deamus prodefie proximo, illi per omia in Do mino placere,innocenter uiuere, facientes cuicß quse nobis fieri ucllemus, poftea earn fobrieta/ tem amp;nbsp;contincntia uitæ fe(Semur,ut crapulam, «brietaté,aleam,fcortationcm, 8C id genus pole lutiôis tanquâ peftes fugiamus. Adhaec ita nos utuideae murnon homines, fed peccatabdifle,amp; emen/ dationematc}; adcofaliitem illorumex animo quxfiui(re.Hjc enim eftChriftianauita,quçcîî ab omnibus promifate requiritur,maxime ta/ men omnium à uerbi miniftris tanquam exem/ plaribus gregis, quos uiuendi normam,falem «rræ, Sc lucem mundi elTc, omnino necefle eft.

Nam id femel.'] Hadenus de fancftimonia fummi facerdotis noftri, nunc quomodo fun/ tftus fit offido, quanto honore, quantàcp per/ fedione.Semcl,hicpofitum,explicatquodPau loantc dixeratiquinonquotidieSCc. 8C eft per/ fcdionis nota.NampcrfedlioChriftimaxime e(,riflu»flt; hinc neruidetur,quod!pfeunicoopercperfidt, met tims quoaLcuiticinemultis quidem potueruntrper ftobwiiu fecitautemturn, cum feipfumpatri pro nobis in cruce obtulit.Pudeat hie Pontificios , qui Çhriftum denuo in irapia Mtfta offerrcfe,blaf/ phemare audent, Apoftolus habet SEMEL SC SEMETipfum, id quod obferuandum. Vnica nacj ifta oblatio/uffidcnttifima efficaciftimacg

ANNOT.IN ßPIST. D.PAVLI AO cft Omnibus faluandis,atlt;$ ita, ut nulla rciterati one porrö opus fit.VerG de his infra copiofius,

Siquiaë lex homines conftituit pontifices, habentes infirmitatem» Porr o lermo iurisiurandi^qui fupra legem fuit, filium conftituit inæter num coniummatum *

Maxima eft differentia inter reliquos facer/ dotes amp;nbsp;fummû, interferuum amp;nbsp;dominum, ininiftrum S(. ftliuili, id quod ÔC fupra copiofe audiuimus. Lex homines mortalcs,amp; peccatis obnoxios potifices côftituit:lermo uero iurifiu randi,pluris nimirumæftimandus lege,filium Dei confummatum per omnia, æternum Pon tificê conftituit.ChriftuSjfi no fuifletfilius Dei, óufdemq; cum pâtre poteftate, mirum nô effet, fl illius facrificium putaretur imperfedum, hoc autem non eft, piaculum ergo fit aliter de illo ut pcrfediffimo,ita Sôfffîcaciffimo, fentire,

Cæterum eorum quæ dicimus,il lud eft caput, quod talem habemus pontificem, qui conlèdit ad dextera throni maieftatis in ccelis , (àndoru admini

MEER.IO.OECOLAMP.AVTORS. Sj adminiftrator, ac ueri tabernacult, quod fixit DeuSjamp;r non homo.

Pergit nücde aurorirate Chrifti pontifias lo/ qui,quarauis hanc Scfupeiius delibauerit. Ver p, Mtorïz ba ifta;Cæterum corum guæ dicimus, illud eft utc Ciirifti caput,uidenturmihi comodiusad fupcriora, pantitós. quam fubfcquenria cfTe referenda, ut caput feu fcopus diiflorü fitjChriftum facerdotem no/ • ftruin in æternuin confummatuin , efl'e filiuni Dci, imo non foluni caput, fed SC Euangeliuin noftrum, quodprædicamus.Hucnamc^omia diriguntur,ut agnofeatur effe Eilius Dci,ôd in fc credentes foius faluare .Nam alioqui propric tas, linguae oTiparticulaminterponiexegifler, Veruin fiquis ad fequentia référât,amp; initium ca pitis odtaui dicat, cum hoc non maximopere contenderim.

Pontificem qui confedit. 11n Chrifto inueni* mus fuinmana autoritatem feu dignitatem. Confedit enim ad dexterarn thront maieftatis in coelis,hoc çft,ucre filius Dci cft 6C æqualibus cum pâtre bonis potitur, Namhocfibi modus ifte loquendiuulil,ficutamp; fupradiximus.Per thronum autem maieftatis, Deitatem intelligir, ficut nos pcrimperatoriammaicfiatem,Cxfaz r ê,In ccelis,addit,quia in inuifibili gloria lucecç inaccelTa Dci cft.Sublimiora enim funt ifta, fluam Mt Ixinwni» fenfibus percipi queant.Por/

ANNOT.INEPIST.D.PAVLI AD ro hic obferues, quam magni’ficeApoftokis de Chriftoloquatur,quê farisHebraeis prcdicare non poteft, nimirumutmaximiillis fiat, fidccß^ ampled atur ÔC colât. Rcx jn chrono raaicftatis cófidvs,maxime honorabilts uidetur,SicChri/ ftus ad dexteram throni maieftatis confidens , fumo honore confpicuus eft,St quia fcda,figni ficatur eum nunc fuo ofTicio defunlt;Sum,quiete • agere : Angeli dicuntur ftare,nam hocinfenoriï amp;nbsp;miniftrorum eftpeculiare.

Sandorum adminiftrator.quot;] Vbifummacft autoritas, ibi decet utetiamfumma fithumili/ tas 8C modeftia. Et quo maior dignitas ,eo ma/ Qiiomodo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruiêdi omnib’prompritudo.Taüs

t'iiriflo no cft noftcr pontifex. Bifariam autemChriflus fcr kis feiui»« m've nobis dicitur, uel ut feruus, atej hoe femel per tempus difpcnfatióis,dum pro nobis mor/ mus eft. Venk enim non ut fibi miniftraretur, fcduripfealrjs: Mar.2o.uel ut Dominus, dum samfpiritum fuum nobis impertitur, dona SC mcrituni fanguinis fui ad inftaurationem eccle/ fix fuæ largitur . Atcç itaetiamnum fungitur . minifterio fuo ,falutemc^ faluandorum perfide.

Sunt qui genitiuü ixyïaiiJ,référant ad fanda, ego pro ipfis fandis acdpio,fimplicius em cft, amp;fequentia qux viceexpofitionis fubijdïimr, Eieflotü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cxigere uidêtur . Cxterû familiare eft fcrip/

nwtanom« tuiæ, (andos vocare,tabernaculum, templir, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciuitatcm,domujn,€cckfiam, eb quod Deus il/

lorum pedora inhabitct, amp;nbsp;gloriam fuara in «is explicet .V eri,et quod fixit Deus SC non hoz mo,additur,ad differentia Mofaid,in quo De/ us qualcmcücç fui præfentiam exhibuit,fuit au temillud, vcritabernacuii typus feu vmbra.

Obferuandum SC hiqquod dicit ,Dcus fixirlt; Alludit enim ad terrena tabernacula, quæ fo* lent figi paxillis. Omnes eledi ante mundi con/ ftitutionem ab aeterno prædeftinati funt ad vita amp;nbsp;fanguine Chrifti in librum vitae inferipti, Atqui haeceft certa fixio feu firmatio ecclefiac amp;nbsp;tabcrnaculi fandorunijproptcrea port» infe rorum ei non praeualcbunqnc du fluinina cum Ventisrhabet entra pro ftjndamento,Chriftum, nÓ Petrum, Paulum, aut quequam hominem. Patet igitur temeritas Pontificiorum,diccntiura «ffe caput ecdefiæ ÔC fundamentum.

Omnis emïn pontifex ad offeree dum donaria amp;nbsp;uiélimas conftitui ' tur:unde neceflè eft, ut hic etiam ha heat aliquid,quod offèrat.

Chriftum dixit effcminiftrtim fantflorum j Sc quia facerdos eft, rede colligit ei necelTeeflê, ut habeat quod offerat. Alri facerdotes multa olimobtulerunt, hicaliquid,non multum, pre CCS nempe, deinde fcipfum hoftiam viuam pa/ rijidcj femel obtulit, cuius fanguis eriamnura

ANNOT.IN EPIST. D.PYVLI AD intercedit pro nobis, èC fufficientiffimus eft ad cxpiarionem pcccatorumnoftrorum.Tcniera/ riumfanefueritaflcrcre, quod Chriftusadhuc offcratur, quêadinodfrpropugnatores Mifl'« blaterant, ccrte hoc fundamento niti, eftinniti arundini. Nam hac ration« fola Chriftus facer/ dos dicitur,qiiod feipfum obtulit.

Nam n efîèt in terra ^ne facerdos quidê eiïçc, ubi fiiiit facerdotes,qui offeruntiuxta legem donaria,quæ quidem exemplar! ÔC umbræ deler uiunt cœlcftin, quemadmodû ora^ culo relponlùm eft Moylî, cû elîet ablbluturus tabernaculû : Nam uP de,ùiquit,ut facias omnia fccûdû ex êplar,quod oftêfum eft tibi in mote

Vide autoritatem Chrifti,cœleftis eft,amp;non Chtiflp cœ fuper terrain, alioqui non effet verus facerdos, icuæfacerz quia non çftex tribu Leuifed luda, qucramus «los €ft nbsp;nbsp;ergo eumin cceüs ad dexteram patris.Ille non

'offert donaria Só Icuia ilia externa,ut funt oucs, boues ôC fimilia.fcd feipfum, vnicoc^fuofacri/ ficio, ifta omnia abfolutllïîmecôpleditur.Iam qd dixit fcripturis ^probat.Exod.iy.ôô dicit ea quæ in lege præccflaunr,u»îbrain fuiffe verita dsinCbri

MEBR.IO. OECOr AHP.AVTORE: gj risinChrifto fubfequuturx.Decabernaculo SC apparatu e!usfuo.loço dicctur, erantenimifia Vmbræ Sc cxemplaria fubducentia ad cceleftia.

Nam vide, inquit, vt facias'] Qtjodnam fuit fllud exerapl ar-rdjcas .Ecdefia Dei, amp;nbsp;elcÆ in li/ Exempfa» brum vitæ infcripti. Hunc typü, Mofc primü in monte vidit in monte, ut per fuum tabernaculum figni vifunj,««i* ficarenturea, quefututapoftcacirentinccclelia. Imaginarium hoe exemplar fuit quod vidit in fpiritu,ncmpe Chrifium venturum, tabernacu lum Sóecdefiam eredurü, in quam cfFunderet defpiriu fuo.Hoc coelefte tabernaculumper fetftîî omnibus fidelibus veteris teftamentiali quo modo cognitum fuit, verum, hoc folus Chriftus inhabitat .ludæus hicdixerit,fimplex exemplar depiflum SCpropoGtum fuit,quod Deus imitari Mofen voluit/Nihil hoc eft ,fubli mius cnim quid hicconfiderandum fuit, 8C ^d oculi fpiritus, non carnis peruidere potuerunt,

Obferuandu aute, vbi figura eft, ibi etia figu rati quippia, ubi exemplum,ibi SC aliquidci re fpondens. Sacerdotium Aaroniaim,ad exem/ plarfeu fpeciem alterius facerdotij inftitutûeft» Non mirum igitur fi Mofes in fpiritu vidita!ilt; udjUempeChrifti facerdotium, 8C praeter exter Iium,etiam verum tabernaculum.

ANNOT .IN EPIST.B.PAVLI AD oris eft tcftamenti intercefior,quod in præftâtioribus promiflîs làncitu eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Malohiclegcre, præftantioraTi adminiftraz tionem.^HïJeç locus publicus erat apudAthez nas, in quo facrificabatur. tfyo// opus figniH cat, hinc haTov^yis Sgt;C Âe/ln^nx^Efi autem vtrac^ generalis voxquænonfolumdefacerz dotio, fed ÔC de publicis negociis did poteft. Vfus eft Apoftolusiniriohuiiis capitis,amp;in fiz ne primijde angelis. Vultdicere.Ne putes Chri flum contemptibili aliquo ininiflerio fungi,n5 tanto fublimior minifter eft,quanto fublimius teftamentû 8C fœdus per ipfum habcinus. Ipfc eft côciliator fumi fœderis, amp;nbsp;mediator ,eo 4^ per hoc fœdus longe meliores promiflîones no bis fancitæ funt,quàm ludæis.Illis quidem pro milTum ferè regnum terrenum, opcs,pax,tran quillitas, bonus aër, èC his fimilia:Nobis vero acterna bona,rcmiftio peccatorû 5lt; cœleftis pa triae hæreditas.Iftis hoc vnü fêper \quot;rgct, Chri fti faccrdoriü elfe longe fublimius,quàmvêtus,

Etenini fipnus illudtale {uidèc^ ut nihil poftet in eo reprehêdi^haud qua^ fuiUèt lêcûdo qu^fîtus locus. Ratio eft ad præcedétia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteft referri

ucl ad minifterium ufl ad tcftamcntum.Proba/ uiccx dido Mofe, aliud tabemaculum SC tra fa/ cerdorium fuiflê,fed non probauit prius taber/ naculum abolcndum .Ponjiflct cnim quis illi obijcerc. Ex adduflo loco ego nuneg collegero tabemaculum ÔC veteres caeremoniasfuiffeab rogandascquot; Aliura itacf locum 8C magis perfpi/ cuumadducit,quo abrogationem iftarum do/ cet.Scribit autem ita.

Nam inaifans eos loquitur ffisï Ecce dies uem'ent_,dicit domi'nus,8c confummabo fuper domum Ifraêl, Ô6 Riper domum luda teftamentu nouum, no iuxta teftamentu^quod feci patribus illorum in die cum apquot; prehenderem manum illorüjUt edu cerê eos ex Ægyptotquoniâ ipfi' no perftiterunt in teftamento meo, ego negledui eos habui, dicit domi nus»

T «flimonium illud defumptum cfi ex Hiere/ miæ cap.31. Reprehedit autê Propheta ludjos, Nouû quod non firmi in lege illis data perftiterunt, Legem Deus nonculpat, fanda enimeft, efto quid in

ANNOT.IN EPIST.D.PAVLI AO quid in ca defidci arctur, puta quod hominem perfedü reddercfeu iuftificarenon potuit.Pau lus quidem nullius rei fibi confcius luit,fed non per hoc iufiificatum fe fatetur.i.Cor.4.Cæteru Hicrcmias hanc promiffionem , inter cæteras ponit, foeliatateni ÔC nouum foedus promit/ tens ijs, qui ex tnbubuseBabylone vénérant. JDict noutf Ecce dies venientquot;], Hoc eft, in diebus nouifr fimi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimis hoc futurû eft. Dies nouilTimi, inferiptu/

Autor Epiftolæ huius, quemadmodum amp;nbsp;fuz pramonuira^’jiuxta.LXX.interprætes teftimo rtjs vtitur, amp;nbsp;non iuxta Hebraicam veritatem, quæ hic habet non erojuTtAttrü), perfiaamfi/ ue confumabo, fed ’’n'^^feriam nouûpatfKi, In quo uidemus Apoflolos,56vetcresnonni/ rni Û fuperftitiofos fui ITe in adnumerandis ver/ biSjfi fenfus proberedditus eflct.Difcamus eriS nos, nenimiumhicanxiifinius,modononab/ crrcinus agennano fcripturx fenfu, qdfiquis poteft accedatadfonfem,6ó hauriat.Qiioddix crim.neftatimubiquis vocula aberranr,audiz at fall anus, alioqui Slt;f LXXfalfarios dicemus, Dorausifra Super domum Ifraelquot;) ScimusChnfiianos aiamp; luJa veros filios Abrahæ, 8C veros Ifraclitas elfe, »erttfi«. VndehicperlfraèlS^Iudam cccldiainrelligen.

da venir,in qua funt cleAi Si fpirituales fil q Ab/ rahx.Notandum autê, quotiefcuncp prophet^ âcwwm Ifraclöidoroülwd» «MHungunt,cer/ lujneflç

HEBR.IO.OBCOL AMP.AVTORE. gy tumeflède EcdeGa eos loquixum autcdorau ludafoluin ponunt, recfhus ludæos intelligas, quantum ad hiftoriam attinet, quamuis 8C in hocfxpius myfterii quiddamfubfit.Porróma nifeftum eft,quodiftDe decem tribus in terram promiiRonis nuni$ redierunt, 8C ^d fcriptura impkta fit per Chriftum,amp;nequaquam per Ef ram, fiait ludæorum quidam,locum bunc ca/ lumniantes, falfo audentdicere.Dequo Augu ftinum vide.

Teftamentum nouumJHocefi,fœdus inno uatum, feu pa(ftum'Hebr.r\''quot;\!S habetur .Cer/ tum eft,quod in monte Sina Dominus cum In dæisfcedus inijt,eosin populum peculiarein aflumens, atcç obhanc caufamex AEgypto, trudeliflima feruitute.eos quafi inuitos eduxit (id quod poftea fatis teftati funt fuis tam crebcr rimis obmurmurationibus)8d per mare rubru faluos perduxit, poftea eis legcm,cærcmonias, amp;iudiciafua dedit, amp;nbsp;itapadum fanduit,ve/ rumipfi,qua cranrccruicofitate,inpadonon Modsûn/ perftiterunt. Hoc proprium eft in fancicndisfœ cicndotunji dcribus,utprimum duac partes fint,deinde cerz tas quafdam conditionesfiue leges vtrimqipo/ nant recipiant, quod ubifadum eft, ratun» ferè habetur fcedus.Cöditioncs hicfüeruntiftf, Deus,inquit, EroDeus 8óprotedortuus:Po/ pulus c contra, Ero populus tuus amp;nbsp;audien» didis, fecundutn omnia legis vaba.Poftrema

ANN o T . INEpIST . D, PAVLÎ AD concepris itaf^condirionibus,fœdus confirma tur facrificio aliquouel alqs quibiisdam cære/ monijsjid quod apud ludæos in vfu fuit:udbi bitioncfanguinis, qucmadmodum gentiles fe/' ciflê legunrur. Verum quomodo illi padoftete rintjftatim fequetur.

Non iuxta teftamentuJ.Explicat quale no/ uûpadü futurü fit,copiofius tarneninfra.Fuit enimabfq?cæremonijs neccllarioobfcruadis.

Qiioniam ipfi no prçftit.”! Pro «/xfcA« er« «v T«i/,neglexi cos,Hebr. habet ’’r\\^2?3,do/ xninatus fum in cos„q.d. quainuis ego Domi/ nus óiDeus illorumfuerimjCui ipfi obedient: S pollidti fi.tcrant,amp; nihil omnino quod illoruni falutis eratintermifi, tarnen ipfi priores fcedifra gi facfli funt, padlum hoe iritü fccerunt,ccrtc/ culpa illorumeft quod fint abiedi. Quia auté ipfiprimo fefellerSt,Sóuiïulum erexerunt aiire uin,non eftnunc quod meligetjneglcduiigitur illos habui,atq?iiafœdus ruptumefi.

Nam hoceft tefhamentu^quod difponam domui Ifraël poft dies il' los.dicit Dominus, das leaes meas

in mentem illorum,, ÔC in corde illo' rum inferibam illas:8dero illis De' us,6c ipG erunt mihi populus ♦ Et no j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' docebunt

KEBR.IO.OECOL-äMP.AVTORE. docebunt qinsq? proximum fuum^ ctunufquisquefratrem (ùum diceii tes, cognolce Dorrn'num,quod om Mes cognituri fint me, ab eo qui pu fillus fuerit inter eos, ufcp ad eû,qut magnus eft inter illos: quoniam pla catus ero fiiper iniuftirijs illorum Sc peccatis eorum, iniquitatum illo^ • rum non recordabor amplius gt;

Oliminrabulas hpidcas Icgcs infcn'beban/ twr,nuncinc3rncas,hoceft, corda ôiinriina fuonim Deus infcribit, arc|:adco fpiritiifuo cf/ fidtmeffèiSus illorü amp;nbsp;cogitarioncs omnes in fuam uoluntatem propcndcat. Côfiroilê loque di modum Paulus babcr.î.Corinth.j. Epiftola noftra uos eftis ôCc. .a nobis infcripta,non atra/ mentojed fpiritu Dciuiucntismon in tabulis la Dirr Ugt pideis, fed in rabulis cordis carncis.Rc ira uides, *** quod dare kgcm in menrem, amp;nbsp;infcribcrc legê in cor,nihil aliud eire,quàm dare fpirirüfandn, qui corda regncret, imurctamp;C inuouct, utiam place5t,aquib’ prius abhorrebamus, diuina. Huncfpiritumubi acapieraus, conftabitinrcr hos 8C Deum fcedus ærcrnuin. Qiiærashic. An non qui prj fucr unt ante Chrifii aduenru m., ut Abel

ut Abd,Noc, Abraham amp;nbsp;alt), aiä in hoc foe/ dcrcfueruntc’amp;fihoceft,quomodonouuradi/ d poteftc’ Rcfpondeo.uricpfucrunt, poftcß Deo placuerunt,quod fieri nö potuifTet ,nifi de illius Ipiritu participaflênt ,at($ hocutfilqDei adi fiiiflent : tarnen tum nödum foedus hoc fuit reue laruiTijficutnec plenitudo temporis aduenerat. Gerte Chrifiusipfeteftimonififert Abrahamo quod uiderit diem Chrifti,86 gauifus fit.Porrb nouum fdeo non dicitur,quod re ipfa noufi amp;nbsp;Nou5 tift. aliud fœdus a priori fit in fubftantia, quæ fane «urtUcitur. cajê fem per fuit, fed quod nouo quodam mo/ do 6C ratione fit fancitum.Nam olim unum He/ bræorum populum, iam uero omnes populos terr3e,hocefi, ex omnibus nationibus aiiquos fibi elegit SC alTumpfit: Deinde quos oil aflum/ pfit,tenuiore fpiritu,donauit,5óita multis cçrez monijs alligauit,nunc autem ampliflimo fpiri/ tufuosdonat pauciifimiscf ceræmontis adftri git.Et ea differêiia inter nos SC eos, qui ateChri ftumcrediderunt. Copiofius ifiaannotanturà nobis in Hiereraiam,quem fi libet confule.

Et non docebunt quisep. *] V.d.quotqUotin hoc foedus affumuntur, Deum cognituri fund habentenim undionem interne docentem, ut, quodadfalutemattinet, nihil opus fit qui huC uocet,uerumtamenquod ad profedum in ea fa dt,uerbumdodrin3eSó exhortationis nunqua poftponcnt.Et iftiuere dicuntaChrifio Sio/i/

HEBR .lO'OSCOLAHF .AVTORE 8^ t/lciK.Joi.ïo3n, ö.Hocloco quidam miraSatang aftutia abufi funt ad tollendum minifterium ver bi ex ecdefia, fed quam fœde lapfi fint, pqs fans raanifcßum cft.Noncnimdecxpcdita facultatc enarrandarum fcripturarum ferma eft, fed de feientia timoris Dei,qué fpiritus cordibus pto/ rum,nouofoederc obtinentc fit inditurus.

Quoniam placatusero *]Poft^ tam amplif fima beneficia fuis Deus promifit, caufam cur id fadat,nullam habet aliam, quam merana mi fericordiam,qua illos dignetur.Hocautemptc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

cipuueft innouo tcftamcnrofcufcedcre,utDe ptlpuü in US nobis pcccata nofira remirtat, fuo fpir’tu •««‘° in nouävicam regeneret. fpfeeft qui prior nO’ dilexitjidq; nullis noftris inuitatus meriris.O^' fcruaaiitcm quoddicir:Etiniquitatum illoru*'™ non recordabor amplius,facit cnim admainr^ mifericordix Dei erganos expreftîonem,anigt; naoscj! piorumiraerigit,utnihilmagis.Tarnß iniquitatum ne recordari quidem Deus nult, multo minus oilpae,^d eft corraeos ,quibbJ pheme dieüt,Deûquidé pcccarûremirterlt;,fe(î culpa referuarefibi, quafiveroDe’in malisno ftrisletctur, carnificêlt;$ aliquêin nos agat.

Per hoc qd dicit,nouü,antiquauit prius ♦ Porro qd anriquat ac Gne fdt ,in propinquo eft ut euanefcat gt;

Colligit ex diffionc, nouum, vetus fuifle ab rogandum,maxime quod faccrdotium 8C cære fnonias actinct, de quibus paulo fuprafaus dif feruimus. Et eft alterum teftimon:5,quo id pro bare voluit.

CæterG quiahiclocusProphetæjVnus exprg cipuis eft, quo ludæorum error conuellitur, Sé fcripmras facras ira tradarenos oportet, ne ridiculi aduerfarqs noftris fimus,imôContradi tentes rcdarguere polRinus, libct hic errorein illoruin recenfere ,atqgt; ita fidem noftrâ firmare. J ludgi contra hune locum Hicremiæ fenriunt, erior^c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cæremonias ipforum duraturas efle

remonj]» ÎH pcrpctuum, in quam fentenriam ctiam tem/ poribus Apoftolorum multos traxcrunt:Vn/ deexortifuntNazargi ÔCEbionitæhæretici qui legis cçremonias cum Euangelio feruandas cen fucrunt. Inter alia autem obtjduntdcdrcumd fionc.Geneny.Eteritfœdus meum incarne ve ftrain fœdus æternumTibAî? ï^''‘^i^.Itemdc cuftodiendo fabbato. Exo. ij.Cuftodient ftlq liraël fabbatum,adfaciendum fabbatum in ge nerationes eomm paeftum æternum 8éc ubi to ries Icgitur aeternum , Item de pafeha Exo.tz. Erit hæc dies vobis in memoriale,amp; fo lennizabitis earn folcnnitatem domino in gene rariones veftras, lege çterna. Itemdepriraitiis frugum oflêrendis.folennitate Pentecoftes, obgt; larionibusjalîjsc^ facriââjs, Âdhxc de die pro/ piriationis

ÄBBR.IO.OECOLAMP . AVTORE. pitiarionis,5£ dc panibus propofidonis dicitur: prjccptum fempiternum generadoni/ bus veftris crunrcundis habicadonib® vcftris. His Sc finaiUbus Iods nos cxagicant, quafj non feruemus kgcm, cid tarnen ad hue obnoxij (1/ nius,putain perpetuuni'duraturæ.Et profelt;5lo qui ifta audiunt SC fcriptürç proprietatem igno rant, pofleht hie nonnihil fubJubitarc. Verîî quam infideliter cn ipforü lingua agant,pauds indicabo. In Iods addult;fds, perpetuu, cörinuü, fœculum, feu durans aliquanto tem/ poreßgnificat,S6 nö æcernitatêfubfequcnduna fæculoru m. Sic in Gcnefi,drcumdfio debutt du tareinxtemum,hoc cd ncquaquainintermitd, quamdiu Icxipfa vigebat.^odaucênon fein per jternitatem fed tempus conftitutum feu du/ tarionem figruficet, probabimus ex,i.Reg.t.ubi ficlegimus : Adducam cum, 3C apparebir ante confpedum Dei, ÔC morabituribiQ^^ÿ'^,m fceculum,nerapequanto temporeLeuitçmini ftrabanc,idautem annos quinquaginta dura bat.Nume:8.Idcm paretex Deutn^. Aedpies fubulam, SC dabis earn in aurem dus,amp; in ianu am, Sc crit ribi feruus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft fceculi. Verte

runtins:ternum,aim feruuseternus nonefler, deinde liber fieri poitiit domino fuouelmorien/ teuel iubilço approximate.Atqiinhunemodiï ttiam ipft ludçi exponunt. lam fi hic illis iu intorprîtari licet, quid proliibct ut ülud Hio

ANNOT.IN BPIST.D.PAVLI AD remfgdecjrcmonrjs no pari modo exponant, quastam certo abrogandas propherg paflii» firgdixcruntCDauid Kimhi obijdt pro crrorc udaico circa cxremonias, dcfcndendo ^d eft M.alachix.vlti. Recordaraini legis Mofc ferui inä,quam mandaui omni Ifracl, ftatuta 8C iudi cia : iSi dicit : Vide, hic obfignauit omnia ,qux Mofes dixit.Refpondemus. Verum eftfirede accipias. Nam fi Mofe crederem’, vric|! ÔC Chri fto crederemus, cum de hoc ille fit vaticinatus. HucfpedauitSc Malächias.Non enim ignarus fuit cius, quod Mofe prxdixitiPropheram fufd tabit tibi Dominus ex fratribus tuis, fimilem mihi, hunc audias. Idco voluit illos recordari legis, ut qux ad Chriftum dudt.Cercefinon dedifiet legem Chrifius,fimilisMofenequa^ fuilTet, perfeÆiorem tarnen multo dedit.Præter hunc, aiius eft error aeque pernitiofus ,Origeni fbrum puta,qui audientcs,3eiernum,fempifer/ num,5lt;his fimilia, conanturomninoxter nitatem tollere, ficignem gehennxnonfa lêtur xternum , quia OvAV cettum QC.

definitü tempus fignificet. Non ad uertent€S,olâ,cû xternitatêfig nificat,addi fer c femper’^y veodS^ultra.Hgc libu it hicdicere, rede am’nîïc ad in fhcutü.

IgitLir habuicquidem eriam prius illud iuftifîcatioês, cultus,acfandu mundanum*

Quia fupcrius dixit.Vide ut facias omnia fc cundüex£mplar,quod oftenfum eftnbi in mon te,indtcaui typum quendam Mofi propofiniin fuiffe, per quem externum prjfigurabaturtaz berpaculum,quodnuncdeclarandumfufdpit, quo melius ad veri tabernaaili cognitionê per/ ucnire valeamus. Sed obiter qu jdä Apoftolus inducitjamp;ftatimrclinquitjutaddigni’tradanz dû accedar,népe, quomodo Chrift’pro nobis facrificauerit. Antequam tarnen ad allegoriain dctieniat hiftoriä bene fundat, ne temere agens ludibrio feludps exponat.Declarat ergo quo/ modo habuerit ftatus tabcrnaaili.Iuftificatio/ ots. nes, vocatca,qu j dedarantiuftificationc infpc/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

alij fandum feculare.Mihi videtur perfandura mundanum Apoftolum voluifle intelligcre ab ‘““‘T’ paratum,utvocant,fm« ornatum vaforQteraz

ANNO'T.IN EPIST.D.PAVLI A2gt; pli,qux côpofitacôcinnrqjdigcfta, 8C advfuni facrum fegrcgata fucrunt.Incundemmodum diamus etiain KO!rtJt.ov yvveuK^oii, munduin jnulkbrc,ornat5,quo matrona müdior,id,eß com prior ornatior fit. Didt ei go quod 5C té plumfua vafaSConnamcta pulchre difpolïta nabucrit,

Siquidem tabernaculumfadum fint primum, in quo erantlucemæ menft, propofitio panu^quam uocant ianda. Poft ftcundum autc uelum erat tabernaculum, quod uo catur iandum (anftorum, aureu ha, bens thuribuIum,amp;S arcam teftamê ti,undilt;^ circumtedam auroj'n qua urna aurea, Habens manna,amp; uirga Aaron, quægerminauerat, 8c tabu iæ teftamenti. Supra Hane ante ehe' rubim gloriæ, obubrantia propitia torium, de quibus non eft nunc diquot; rendum fingulatim.

HBBR.IO.OSCOLAMP.äVTORB, ftolus, videturhicexpofitiue fubijccre : Interen tarnen tabernaculum induas prfop^uas panes, exteriorem feu x«t« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priinum ta

bernaculum, amp;nbsp;interiorem feu feoindumtaber naculum diuidit, hoc Sanda fan(ftorum,illud fimplidter Sandum ut indignius, appellatur. In SandoEierunt,lucern3C,menfa,Spanes pro pofirionis,quæ obuia crant omniü oculis.Inter hoc tabernaculum amp;nbsp;alteruin, mediabat velS uel cortinadn fando fandorumerataltarc incë fi,qd uocatfuffumigatoriu ,arcateftamenti, vr na aurea,manna, amp;nbsp;virga Aaron,qu3e germiz nauerat, amp;nbsp;tabulæ teftamenu.Supra arcam,ve/ ro obumbraculum quod vocabant Cherubim. Quod Apoftolus hic ponit:Aurcum habens _ thuribulum ,a quibufdam,tanquamignarus k giiiaiorlt;î? gis,amp; anriquitatisaquibufdamperftringitur. »poß»u, Nam diciintin fando fandorum nuIIS fiiifle thuribulü. Verum didio græca 6v(iHtSH5'ioir^ non folum thuribulum fignificat,fcd6Caram, quæ fuit in Sando fandorü,in quodfummus Sacerdos cum thuribulo femel quotannis inz grcdiebatur. Lucae, i. habcs ^vtrtxsH^iov rnP altareincenfi. Deinde quia pofuit in area fuiiTe, praeter tabulas legis, vmam auree am,manna,amp; virgam Aaron, alteram occafio (lonem fuggillandi autoran accipiunt,obiidcn tes.j. Reg.cap.odauum, vbi lcgitur,nthil in ea fuilTe praeter duas tabulas lapideas. Hane ob*'

jedionem Theophyladus utcuncj; foluii di/ «ns : forte natumaioruin tradirione remitafe habuifTe acccpit,necj tamê id ftatim ab ipfis pri tnordijs, fed fatflum temporibus regum iitifta in arcam imponerentur ,idcj ad duritiem SC ob murmurationetn populi contcftandâ. Nefdo tarnen an hoc fads firmum fit. Gerte y? ÿ inqua tam arcam, quam tabcrnaculum referre poteft, ut mens fit Apoftoli, quod vrna,manna,vir/ ga,fuerintintabcrnaculo,quodquidemfcriptit ranufpiam ncgat,noninarca;fed quodiftanô fuerintin area, hoedemum eftquodnegat.NS fortaffe occafionem fie dedifient populo ad ido lolatriâ,in quara nunquam non propendebât. Obiter nota perturbatum ordinem verborum cum dicit:Poft fecundura autem velum,pro co quod eft : Poft velum autem erat fccundum ta/ bernaculum, ^d vocatur Sandu fandorû SCc

Quandoquidem autem inddimus in hunc locû, videamus pauds quid fibi vmbrac ift? vc lint. Horurn quidé apud lofephum habcm’ interprxtaaoncm,fcd omnino moreludaico ef fidam, quem, fi placet, poteftis ipfi uidere.T a bernaculum eft popuP Dd, qui diuifus in duo, quidam fclidtate pouuntur 3eterna,amp; funt intra velum,quidam nondü,amp;funt adhuc extra ve lum, per ipeculuminænigmate hi cernunr, ifti uero facte ad fadem.Vnum tabernaculum fuit, ÊCamp; vnus popuJuSjvna jedefia triumphans ôCmfiitans

BHBR.IO.OEÇOLAMP.AVTORB: pj amp;nbsp;milltans. Diximus autcm fupra populG did tabarnaculum 8c habitaculum Dei, nam ipfc cS inhabitat,plenius tarnen carneiam exonérât’ atcjfaluatus, dicetur .Antequam vlterius proz grediamur, Sôad perfedam cognitionê perie/ tremus, oportet interpofitü velum remouere, quodeftearo noftra.Hacemcircumdati,Deû, ficutieftjdarenüquam videbimus.Hiquifum extra velum, in obfcuro ambulant,quamdiu in hoc mundo funt, unde opus cftipfis Iuccma,nc cubi ofTendant, ca autem eft ver bum Dei,quo perfpicimus, quid Deo probetur amp;nbsp;quid non. Deinde menfa,prjdicatorcsverbi,àquibusciz bus vitæ fumendus.CæterumintraSandium fandtorum, funt defideria piorum hominum, ubi perfeda eft cognitio Dei,ibi non folum paz nes propofirionis funt,fed amp;nbsp;cibus coeleftis ,ma na,5d quicquid cor hominis confirmarc poteft. Hie criam apparct angelica virtus, SdpropidaZ torium noftrum Chriftus.Hxcfunt, quae de tv bcrnaculo prxmifit Apoftolus, utviamquan dam muniat ad fequentia, quibus multo dignif fimum Chrifti facerdotiQ nobis ob oculos poz net, nbsp;nbsp;quomodo eo perfundus fit oftendet.

Quodutmagis perfpicuû fiat, praemittit quidi» dam hiftoriç, deinde quid fpiritus co voluerit, ordineexplicat.

ANNOT.IN EPIST.D.PAVLIäD clum^in prius quidem tabernaculu fèmper ingrediûtur {àcerdotcs,qui facrorum ritus peragant,infccundu autem fcmcl quotannis folus pond fex ,non fine fanguinc, quem offert pro fèïpfo^ôcf pro populi ignorâtes»

Hiftoria hxc admodum Apoftoli inftimto feruiuic, unde cam negligcre noluit, 86 didt facerdotibus licuiflê pnus illud labemaculum Omni tempore ingredt t nam ibi facrificabant, ÔCminifteria fua perficicb3t.Num:i8.Secundît autem foli fummo pontifia, idqjfcmel tantum fingulis annis, idcjifanguinetam pro fuis,quâ populi ignorantes.Leuit.i6.Nunc quid per ilia Îîgnificentur, Apoftolus his quæ fubijciuntur naanifcftum faccrc pergit.

lUud fignifîcante ipiritulânélo nondum manifeftatam eflèfando' rum uiam, adhuc priore tabernacu' îo confiftente quæ erat fimifitudo pro tépore tu præfcntej’n quo dona ïàcrifiaàlt;ÿofiêruntur,qug nonpoP fintiux

ÄSBRJO.OncOVAMP.AVTORB fint iuxta confcieniiam perfedu red dere cukorem , in cibrs dumtaxat èc porionibus, Si. diuerfis ablunoni bus ac iuftificationibus camis uii^ adtêpuscorrcdionis impofita»

Via fandorü, efilexpcrfedionis ,qu3C tune Vb üms» nondumfuitmanifeftaca.Sandicniro ambulät inkgefpiritus Só perfedionis.Dicas hic Anno tü etiä fucrintfandic’Fuerunt quidem fed nödu manifeftati. Quam diu em tabemacu'iü ftabar, fantfti erantfub feruitute legis, tamctG cor ipfo rum libortatcm fpiritus poÖlderet, decj ca exul caret,tarnen ifta,ftante adhuc tabernaculo quo dam modo occulta fuit. Vnde rclt;îte Saluator dixit ad difdpulos. Veftri vero oculi beaii funt, quia vidét,5ó aures veftrx, quia audiut. Amt cnim dico uobis, quod multi prophetæ ôi. iiHH defiderauerunt uiderc quxuos uidetis'SCnon uiderunt : SC audire qux audio's, amp;nbsp;non audicz runt Mat.13. Alt) per uiam randorum,modura fandlificationis inteliigunt, quod intderaredz dit.Spiritus namCJ; eft,qui fandificatnos,quo datOjiua fandlorum patuit. Rede autem diiär, fimilitudo, Erat enim priraum tabernaculun* parabola quxdâadfæculü quod tue eraqhoc eft, probe conuenidbat ifti aetati rudttati {^mo ribus ifti’téporis .Nä ubi carnalis populus fuiij,

Quæ no poffuncquot;] Saccrdorcs dona arcp uiVÜ mas ofFercbant, fed ijla tanti non fuerunr,ut co fdetia culcoris pcrficerct, \5s,cC^ infirmiora,qu3 utijs quis fibiiuftiriam adfcriberc auderet.Idéli cet iudicare de omnibus bonis operibus.Vnica certificatio noftri, cft acceptio fpirituflancSi.in/ quo ob!ignamur,utclamemus abba pater, atcg ita cerri reddimur falutis in Chrifîo,ut necp mor tcm,necj uicam,necç aliquam creaturam exhor reamus.Externumnudum, nunquam interne

ni iuftifica» Indbis,poaonibus’]Pr3ecc|Xumcratillis ca ucre a certis quibufdam carnibus , ut fuillis, leporinis,amp;aquibufcuncp animalibus qugha bent ungulam, necf tarnen earn diuidunt aut ru minant, pifdbuscç non fquamatis amp;c.Præce/ reapredb’ ÔC facrificijs uacaturi, prohibitifunt ne üinum aut quodeune^ inebriaret, biberenr, Leuit.io. Adhæc, uarqs ablurionibus uG funt, ut G quis morticinum attigiflet, fi quis infoin/' niOjUel imbedllitate corporis fe polluiffct, non folum corpus,fedamp; uenes lauabat,utmundus ' effet. Sdamus nos omnem creaturam Dci bo/ nam, fi rede, hoc cft, cûgratiarumaÆone ea utamur, amp;nbsp;nihil quodintratin os,hominem co inquinare Sed dehis ctiam fupra, Significancer autem uocat ifta, iuftificationes, non fpiritus, (ed camé« ;non enim fpiriciun attingebant fed in

tarne hærcbant.Diu fane certo dbo,poni 8C ab ludone externa Utens,antequä interne emunde ris, alijs amp;nbsp;fublimioribus rebus opus eft,fi uelt m’ rede habere aut emundari in cordibus.Oin nia ißa Deus inter alia præccpcrat, ut un’ cflët populus,amp; congregatus certo loco ,non quod aliquam unquam iuftitiam in horumobferua donena collocarit .Hue refer cap.z.Cdlof.Bcnc quidem faciendum cundis efic,ncmo fanus nc/ gabit,tarnen in nulla benefada pix menti uneg confidendum erit.

Vfcgadtcmpuscor. JTempus corredionis Tempscor intelligit tempus Euangelq amp;nbsp;gratix,quolon/ »«aioufc; ‘ ge perfediorafunt prxftitaddeo Chriftus dixit le non veniflè ad foluendum legcm/edadim^ plendam. Sicimperfeda in lege emédariora,cor rediora 8C perfediora per Chriftum funtreddi ta,id quod nunc aliquoties audiuimus.

At Chriftus accedens Pontifex fiiturorum bonorum^per maius 8C perfedius tabernaculû,nô manu^ fadu,hoc eft ,nô huius ftruduræ, neqj perfaguine hircoruacuituloquot; ru ,fed per propriu (anguine ingreP fus eft

XNNÖT.ÏNEPIST.D. PAVLI Afe fus eft femel fn fâncftajæterna redép tionereperta»

Nunctanderaeodeuenit,utdicat quomodo lt;3«aieCiiti Chriftus nos redci'ncritp.tÂoi/Tûôy «j//ïöcïf/fu fil ùcrjfici/ turorum bonorum, ad fupen'ora refpiot *™' pora, quænobis nuncfunt prxfcntia. Verba bic funtpauló obfcuriora. Qiiidam permaius tabcrnaculum,cxponunt carnem Chrifti, crea/ tam non ex uirili femine ÔC peccatrid, qualis no ftraeft, fedoperefpiritus fandi. Veraquidem ÓC pia eft fenrenria,fed texmiminus quadrat, Equidem malo,fïcut fupra,populü Dei 5^ eedè fiam,pcr tabcrnaailum intelligercj neperpetuo in allegoriis fituariandum. Ecdefiadiciturcce/ Icftis Hierufalem,quiarcgen£rataeftex fpiritu fando, bene itaq; maius SC perfedius taberna/ culum hoe, non manufedum, ncq?huius llru/ durx, dixit Apoftolus: raultum enim diffèrt à tabernaailo Mofaico. Inhoctabernaculo, mi/ niftrauit nobis Chriftus longe meliora bona, quf turn futura erant,nunc autem, ut dixi,prx fentia. Dicas hic.Quomodo quæfo feruiuit no bis Chriftusc” Introiuit per primum tabernacu/ liï, id eft, per ecdefiam quæ ad hue viuit,Só pe/ netrauit ecelos ,amp;it3 in fecundum tabernaculS ifttroiuir.

Neep per fanguïnem hireorum JNihil obiter Apoftoius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autcra ad ingreflum

’ ilium in fandafandorum ,qui fiebatfanguine. In primo tabemaculo uitulü pro feipfo ofTcrcz bat,de cui’ fanguine acdpiês introiuit in fanda fandorû, deinde de hirci fanguine fimiliter.Lez ge integrum caput.Leuit. is. Chriftus fe geffit fî cutLeuiticus facerdos,fcdhicin figura,iîlein lu ceamp; veritate,

Sed per proprium ranguincm*] Sanguis uitu lorum amp;hircor/um non'potuit expiarepcccata, Chtifliems iedChrifti faluifidfacrificii,cui’lajaguisadexz dimur. pianda peccata totiusmüdiabûdefuffidt.Hoc laneomniûperfedilPmo modo àpeccatis nos «müdare uoluir.,ut illius benefidG agnofcentes, Waros nos illi pcrpetuo cxhibeamus. Omnia nicper fuas antithcfes conferenda effent, GccÇ luK nô mediocris effulgerer.Sacerdos Leuiricus «ngrcffus eft,tabemacuÎG,Ghriftus fimilitcr,fed longe tarnen perfedius. Ille per fanguinem aliez num,hicperfuumipfius, ille quotannis,hictâ eûfemel.Iam quæcunq; Chrifto hicrribuuntur funt loge præftantiffimajamp;C perfediffima,quia funt veritas, cum Lcuitica ilia tantum fintbuius vmbrj, âpledendus ergo 8C audiend’ eft Chri, fius.

Nos hic obiter animaduertamus,quod Doz minus uoluicpopulum fuum habere quàm pu riff'imuraamp; fandiffimura, ôCita non perraific unicuicçinquemeunq: locumingredidd quod leftanira uoluirper Anynonitas ôC Moabitas, quo\

quos lege ne intrarent intemplû Dei in decimS uflt;$ generationem prohibait .Aegypttj Si Ida maei in tertiam generationem exdufi.Manfercs, Nochi Si Eunuchi nü^intromifltfunt.Plericß indigni liint ,qui admittantur in Ecclefiâ,ut qui propter aliqiiod kite commodum faentes pru dentes contra fuamipforum confcientiam,ucri ratent Dd impungnant,atcj adeo hoftiliter per fequuntur ac blafphemant :ifti funt fimiles Am monitis Si Moabitis. Alq funt qui Si ipfi uerita tern impugnant dtp contradicunt,fed per igno/ rantiam non maiicia nientis,ißi per poenitentia adinittuntur ,Si fub Idump's Si Aegyptijs intel liguntnr. lam Si in populo Dd, quieg illius no men geftant funt,qui excluduntur, utleprofi, polluci in infomnijs Sic tamê qui perpœnitenti am emundaci funt, Si curabiks fuerunt, recipi-* untur, Sé intromiztunturjincurahilesautêpef'' petuocxcludunturutfuncHæretidSiHypocri tac. Vulgus manebatin fuo loco,atrio Guefan/ dluario,Sacerdoces in Sanfto, Sum’ facerdos in Sando fandorum , loco omnium digniP fimo, fed fuo modo Si cemporc. Hine difek raus, non omnes in cognicionem Dd perueni/ re,fedpaucos. Siexhis paucis alhpropius, alrj longius, prout cuicg Dominus fpiricum fuum imparticus eft.

Aeterna redempcione reperça. quot;] His uerbis (ruducn paßionis Chhfti aperit, quidq; fuo fanguine

HBBR.IO.OBCÔVAMP.AVTOnBlt; fangutne cffêccrit ,uno ucrbo compledituf.lic/ pe redeppdonetn repcrit eatncÿ femper durant teni.AwTjao’iO’non folum propidationem fett Kdemptioncm fignificat,fcd Si pretium redêp/ donis a fauitutcÄ pcena. Nos extrcmam ferui wtem Si mortem mercbamur, Chriftiis pretiît ianguinis fui pro nobis redimêdisdedit,at(ÿita »n æternam libertatem nos perduxit. Obferuà quod didi.'reperta, Qug inuenimus non tribui? mus noftris meritis uel diligenuae^ nam ea fere fortuito acddunt. Siciftaredemptio non à no? ftris bonis operibusquae nullafunt,fedàdiui? namifcricoroia inuenta eft.Antequam enim eO femus, redempturû fenos præcognouit .ßede mit autem fie cledos,ut non modo culpam/ed amp;nbsp;pœnamomnê auferat.Qux fequuntur ad frudü iftumquocfpertinerepoirunt.

Nam fi ßingui's taurorum amp;nbsp;hit'» corum,ÔC dnis luuencæ, afpergens irtqiunatoSjfandlifîcat ad carnis puri ficaoonem, quantomagis (ângufs Chrifti\quiper ^iritum æternûfe ipfum obtulit imaculatû Deo, pur^ gabi't côfcientiâueftrâàmortuarqs opcnbus ad feruiendûDeouiuëà^

Diccra quis:Quomodo qiiacfopotuimus per alienum fanguinetn Chrifli purificaricNos peccauimus, oportebiteriamnos ipfos farisfe/ cerec’Sfc loquuntur increduli. Refpondet argu/ mento aminoridudo.Sifanguis taurorumSi hircorutn ad purifications ab'quid potuir, mulz to mags fanguis ChriAi.quafi dic«r«.Si diuina ordination«, ni qui in lege ucl fluxu,uel cadauez rum contacfhi polluci erant, fanguinc tauroru 8C hircorum,uel aqua fuper dncremiuuencac fupcrfufa, rnundari potuerunt, quanto magis cadem ordinatione E)d, fanguis Chrifti, in hoc ab æterno ordinatus,emundare corda veftraSô animâ ipfam ab omnibus peccatis poterit.Res tota pendetà diuina ordinatione amp;nbsp;mifericorz dia, efto carni hoc nequaquam appareat.Sangz uis hominem proprie non mundabit, fed maz gts coinquinabit, non enim ex natura dus cft, ut abluere quidinftar aquæ puræ poffitjficut neq? dneris aqua mixti. Verum quia Deus ita ordinaueratjhabiti fûerunt ifti pro inûdis, necf a templo ampliusarcebantur,tan^ immundi.

Adearnis purificationcml Ideft,forispuriz tatcmquandâ adhibebat, ut iam immundi nô cenferentur.Alioqui intus,ut non raundare,ita nec coinquinare hominem potuir,atteftantcetiz am domino, qui dicittQuod intrat in os,nô co inquinat ôCcSic externa omnia per fc internum hominê^nec coinquinant, nec purificant.Non auteni

h'eBR.IO.OBCOI-AMP. AVTOKB. pg éurem in fpeaem Si in carne ludæi purificaban tur.Si figura hoc potuit,muko magis figuratu feu res ipfa poteft. Poro fcias quod per omnia veterum facrifitia,Chriftifacrificiumdefignat5 Vtttmin eft, in que fi refpidas »facile patebit »quis fit qui emundet 8C fancftificat. Bruta animanda 8(. quç dj noi^ccarant imolabantur,ita innocens fang^ uis Chrifti immolatus eft pro nobis, 8C nos ab omnibus peccacis Si inquinamenns emûdauir, Sifandificauit. Dicas, quare dnercmiuucncæ àdiungitfNumnp. lubetur vacca rufïàquaefic abfi^ macula Siiugi inexperta, immolari Si in dnerem exuri, ex quo deinde fiebat piirificario. Qiiod fanemaximum paffionis dominicaefub fe myfterium habet. Vacca vel bos dicirur Chri ftus propter carnis imbecillitatem. Abftp maci* la debuit efle, quod indirium erat Chriftum eflè abfi|! omï pcccato Si labc.Inexpcrta iugi, iugïï feruitutem fignifi‘cat,in quam peccantes fe con/ iictunt. EamChrift’nö eftexpercus.Scddehoc niyftcrio infra.tj.

Per fpiritum ærernum Lid eft per ardcntifli/ mam charitaté, quæ à fpiritu xtemo Si fanfto profeda eft, ea tam ardens in Ghrifto fuit,utad tanta fubeunda ipfumadegerit.SpiritusilleSi charitas perpétua Si ante conftirutionem mun/ diin Chriftofuit, quamtum demumfummS Siineffab'lemexhibuit, cum patri obediens cru as ignoiuiniaiu pro nobisperpeflus eft. Vnda O*

ipfe dixit. Maiorem charitatcm nemo hab«, $ utponacanimain fuäpro amicisfuis.Ioan.»;. Si non homo faftus effet,non fuiffemus libera/ ti,fed quia homo fadus^SC id quod fuit perraS fit, ncmpe Deus, potuit nos libcrare, at^ adeO huiusfui fadi, tranquillam confdentiS nofirä de diuina ergafe bonitate ad plenum re ddere, quemadmodum iam fequitur.

FrüftiMfaf Purgabit confcientiamuefiram quot;1 Id eft,effid fiouis CJi« « ut mundi appareamus,Hoc autem facit, cum cledis fpiritum fuS donat, qui prauos animi af fcdus in eis reprimit,amp; ad optima quecj fufdpi Mertiur ji enda impellit. Mortuaria opera vocat quæcûcj opera quf. ex carne funtpcccata, quorum ftipendiû mor# eft,ut funt, adulterium, fcortatio.immndida, Iafciuia,fimulacrorum cultus, venefidum,ini/ tnidti3e,lis, emulationes, iræ, SC his rimilia,de quibus Gal:;. Aduerte autem ad quid nos pur/ gant Chriftus, non ut in idem volutabrum peccatorum rurfus inuoluamur, fed ut abluti, iam feruiamus Deo viuenti in fanditate 8C iufU tia omnibus diebus noftris. Satis fuperq! mun/ do feruirii 8C peccatumeft,non addamus ultra; hoc eni facerc, effet extremç ÔC detefiand j ingra dtudinis, no reputantiu digne preciû fanguinis Chrifti.

ator eft,ut morte interccdentc,ad re demptionem earu præuarkaobnû, quæ fuerantlùb priori teftamento, j) qui uocati (unt, promiffioncm acgt; cipiant æternæ hæreditatis »

Vis ultra cognofcere frudum donuniœ paf ßonisCper fanguinemChriftifœduspaflumcp côfirmatum eft inter nos Sô Deum, idcÿnouû. chr^i«/ Vnde mediator nofter ChriRus eft, quo nihil ftamtmua «ftiucundius optabilius»Deum cniin habere Deumfuum, hæcdemum cftfumma félicitas. Adhæcin filios nos adoptauit,amp; hxredes in di ledo confcripfit. lam quantû benefidû CtDeo confœderari, quifq; per fe perpendat, quod fi ex animo fccerit, nimirum zratum fc Deo exli» bebit. Porto quod hic£/'ï«a«x« tcftamcntum, inaliofignificatu, quàm fcripturjvfusfit,po/ fuit, quofdâita offcndituthanc minime Pauli efle putent,qui intanta re admodum proprie fo leatloqui. Sciantilliquodfpiritus faneftusnos hicrci ,hoc eft, fummi beneficii in Chrifto adep ti,hac diÆonemagiscommoncfacit, quàmuc in verba diligentius intendat. T amen per tefta/ mentum, nihil aliud,quàm feedus illud Dei no bifcumfandtum, ôC fanguineChrifti ftabilicü, fignificare uulc,fumpta fimilitudineàcoinuni hotninum more, Seiennibus admodum esertk

ANNOT. IN npIST.D.PAVVI AD (nonrjs olim in f.mcicndis foedenbus ufifunr* amp;nbsp;nonnun^ ea fanguinc ucl fufo, ucl hau ft o,fi/ \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cut amp;nbsp;fupra indicauimus ,confirmarunt.Chi iA

ftus fua morte ÔC fanguinc, fuum fcedus ftabili re voluit, quo nobis per omnia fpem maiorem remiflionis peccatorum faceret. Non vocati à Deo, fcedus iJJud ingrari refpuunt ,atcß adeo c5 temnunt, Neq? mirum, Nam etiam fi multa d« Chrifto audiant, tarnenfcnfu ccelcftiümnuUo affiduntur.

Si'quidem ubi teftamentumeft, mors intercédât necefle eft teftato^ cis. Nam teftamentum in mortuis ratum eft,quandoquidem nondum ualet,cum uiuit teftator,

Vtiturfpcdeprogenere,Namlt;Æ/«^«xÿfig/ ^op*ri« * n*ficat pro prie teftamentum feu fcedus, quod s^fd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter fe homines pcrcutiunt,ipfc abuotpro eo,

quod condunt morituri ’Hadlenus temos prx dpuos frudus,quos dominicü facrifidu nobis attulitrccenfuitjOcmpe æternâ redempuonem, deinde, confdentiarum purificarionem, poftea noui teftamenti 8C æternæ falutis repararionéî Nunc vt caertior fit animus nöfter,nihilqj in his fummis henefieqs dubitet,oftenditquomodo hxc maxime fanâa âC inuiolabdia ifint. Habet enim

HEBR.IOiCE COVAMP.AVTCIIB.* joo «nim teftamentum amp;nbsp;extrema voluntas mort/ cntis facrofaniftum amp;tnuiolabile.Rahohuius ßchabetjQuando leflator derungicur,teftainen tum ratum ac firmum effc oportet. Ante morte teßatorireuocare teftamentum licet, quotics uez lit,fed mortuo illo,nullus iam reuocandifu pereft locus, Vnde SC Chriftus mori voluit,ut nos cenos de foedere illo ut indiflblubili, redde ret, ut quotquot vcre in ipfum crcdant,remifli^ onem peccatorum amp;ætcrnam falutem inueniz ant. Nunc alteram ranonem fubiungitdicens;

'/j;'Vndeneprius quidejllud abß:]^ (anguine dedicatum fuit* Cüenint Moles omne præceptum iuxta lege expofuiflet omni populo, fùmpco (anguine uimlorum amp;Shircoru,c5 aquaSc lana coedna 8dhy(ïopo,(i' mul Sc iplum librum,amp; totum po^ pulum a(perfit,dicens : Hiceftlang uis teftamenti, quod mandauit uo^ bis Deus « Infuperautem amp;Stabcr' naculum, ÔC omnia ualâ minifterq uine confimilitcr alpergebat ♦

XNHOT.INEUST.D. PAVLI AD Etomnia ferè fècundumlegêfang' ui'ne purifïcatur, amp;nbsp;abR^ (ànguinis efFufîone non fit remiiïio»

More fiio Apoftolus iterû figuram adferr, quaß diçeret.Sicut primum fœdus fanguinecS firmaturneft, ficamp;feaindiim,amp;eft argument tumàfitnili dudü.De primo Fœderelegimus Exo,î4 , Çommifcct tarnen hic aliqua teftimo/ nia ex varijs fcripturæloâs,utcx Numeri, 19 Leuic,i4.ne(}ienim omnia verba quæ hiclegù mus in dido loco Exodi habentur, Certe ApO'i' (iolus plus ad allegoriam, quàm ad voculariî adnumeradonc hicfpeftalTe videur, De fangui ne hircorum Num: 19, de rnodo afpergendi Ex odi :tî. 66Leuit44, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dedicare,confe

çrarCjfeu ré aliquam folennibus cæremonîjs in choare,ut poftca pro fando habeaf, fignificat. ItatempIumSalomonis confecratü olim fuit.

Dicis, Qiioinodo hæc Mofi conueniunt,cu Eleazarum hæcfedflè legamusî’Ideo conuent unt,quia quod Mofes fcripfit, aliquo modo di ptur fccilTe, Nec^ opus erat omncm populura, qui eratfexies centena milia,ita afpergerc,prin/ CÏpibus amp;nbsp;fcnioribus afperfis, qui nomen popu ligeflcruntjfatis fupercj: fuit.Ad afperfionem ißam aqua alTumpta eft, ne fanguis concrefce/ ret:Lana, utimbiberet amp;nbsp;rctineretfanguinepi: Hyflbpus » ut ea fpargi conunodius polTet. Ad ditautcni

MBB!R JQ.OECOVAMP.AVTORB lot dit äutem generalem condufionem femperfere adexpianda pcccata vfusfuilTefanguinis.Cau te tarnen loquitur addcns,fcrèjfic enim Angel* Ùt inundi excipiuntur. f

Chnftusnobiseftloco vitijli,hird,agni{rna AUegorin culati j 8C hofiix pro delidüs noflris.Vbi nunc Uxfpiritus in cordibus noflris pronunciata fuç fitjeicpcrcdidcrimusjetiamnos in padüSi foez dus reopiemur, ßC fanguine Chrifti in remÜfloF né peccatorum per fpiritumf: afpergemur .Nî fumus amp;nbsp;tabernaculum domini amp;nbsp;vafa gloriae illius,quotquot per fidem huicadhærtmus.Be neautem Chrifti corpus lang cöparatur,prop/ ter puritaté amp;nbsp;müdicic, rubra vero feu coccina dicit, co quod ipfe in carne fua, noftra pcccata pertulit,quærubro filo flicoedno, apudEfaiS cap.i,conipatätur:Gde amp;nbsp;fanguis dieütur pfal ji. Libera me de fanguinibus : Aqua 5ó hy flbz pus gratiâfpiriius lan(ftifignificat,quafifpar gamur, fuper niuem dealbamur, Sicut in plal/ ino eft, Obiter nota ^d dicit,fanguine fer c omz nia purificari, quod eft contra Miflac propugz natores, nift denuo Chriftum qua funt impia audada madandum purent.

Itac^ necefîè eft, ut exemplaria quidem eorum quæ funt in cœlià^ hifee rebus purificentur ♦ Cæterunj

AN NOT . INKPrpT s . D. A VLI AW îpG cccleftia potionbus quàm hæ fintjUiÆmis mundcntur»

Verba hfc non nihil obfcura videntur, flt;d planiora erunc fi penitius introfpiaaniuslgt;}ecef ie eracfi'guras noftrarum rerum talibus faaifi/ cijs punftcari noftras autan r«s longe meliori bus.Vuk dicere. Mofaicafacrifida,qux dicun/ tur exemplaria coekftium,id eft, noftrarum re«' rum, qui cœlefies «fie debemus, habdaanc fuara purificarionê, fed ipfa codeftia fiue res nofirx, quæ poft Chriftum incarnatuna fubfécntf funlt; melioribus facrificijs Mofaids opus habet. Ne cefteautemeratdidt, propter diuinam videli/ cet conflitutionem, Sdtis autem amp;nbsp;exfuperiori bus figuratum multo fublimius elfe figurante, Vndcctiani melioribus viAimis opus eft coele ftibus. Vnicum tarnen interim, atqj adeo per/ fedum per multa olim facrifida defignatum, Chrifti crediraus amp;fateraur.Obferuandum,cû fandi ueteris teftamenti,amp;quivmbrastenue/ runt, tanta reuerentiaDd SC fandimonia vitx vixerunt, quanto magis nos decebit,ut cœlefté vocationem exprimere per omnia ftudeamus* Pudeat plus bcnefictjaccepiflenosquamvae/ res,amp; gratitudine ab illis vind.Quod hiedidt; Eorum quac incœlis funt,non eft ut intelligas de rebus,quæ poft hanc vitam apud beatos fiue angelos geruntur,fed de qs quæ nunefunt in ec deû»

HEBR.IO. OECOr amp . A VTORB. jq, dcfia piorum, quiccdeftcs dicuntur, amp;aDco inhabitantur.

Etenim Chriftus non ingreflus eft in ianda manufada, exemplaria uc' rorum, iêd in ipiüm ccdum, ut ap' pareat nunc in conipedu Dei pro nobis.

Chriftum tandem pergitfublimiorcm prolt; bare ijs, qui in vctcri lege fuerunt, 8(. quau noz uo modo idaggredinir. Sanda manu fadainz telligit tabernaculum Mofe uel Canda rempli Salomonis, ea utexemplaria verorum. Chrk flus non ingrelTus eft, fed in ipfum cóelum iiv' greflus efi ,uc in eófpedu Dd apparcat,hoccft, laccrdocis rounere fungatur pro nobis,noftp patri recondliet. Alioqui fdmus quod Oeo om niafunt manifefta, amp;quodfiliu$ nunquamnq apparuerit in confpedu patriSjpraefentiftimus, Aptorerç fed talibus loqucndi modis infirmitad noftrae cofulitur,quidiftiailter admodü coeleftiacapi. mus.Dignitas Chrifti tanta eft,ut apud patrem fans pro omnibus peccads noftris valeat, feipz fum enim immolauit pro nobis,etiam ante con ditum orbem,fcd tarnen non co modo, ut prez rium redemptionis effet cxpenfum,ficuthodi« bocabfoiuto.Htncpcrfpicuum eftridioilamfi

ANNOT,IMBPIST .D.PAVLI AD lij: reprxfentarionem cfTeinimpiaMifla,quafi iam illc cefTarit apparerc in confpedu patris, dignicaccfua ceflerit.Si diccrentcommcniorati/ onem cum patribus,amp; non repr^fcncadonem, fcrendum quidem eHêt, Sed mittamus hos in {)rxfentia,amp; oremus ut dominus illorum ocugt;' os tandem ad fui nominis gloriam aperirc, amp;nbsp;errorum nebulas ab omnium mentibusexcuee redignctur.

Non ut foplus offèrat (êmetipfij, quemadmodu pontifex ingreditur in ianda fingulis annis per (anguine alienum « Alioquioportuiiîètillum iæpius pafliim fuiflè à condito mun do,

Vult dicercjfi non vnicura facrifidum Chrj MBk* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne«fleeiret,ut

multa abfurda. Primum,Chrifto fxpius moriendum iuilTetjfictÿinferior foret cunÆs hominibus;deinderurfuspropeccato/ re habendus, poflea gloriofus index iterum ad* uenturus nequaquâ expeôandus, SC quæcûq^ imperfedi or natu ra fecum trahit, hoc autem ut fuanifelliinme falfum nemo pius admiferit, fuf 0^çi^ns itacÿChrifli facrifidum ccnfendû,ôtne* qùaquai^^mplius repetendum erit.Hxcpro/ ‘bepeir

HBBR.IO.OBCOVA MP.AVTORS joj be perpendms, nemo Chriftn dcnuo offerre co gitabit.Nam lioceHec diminuere de dignitatc illiusjperinde atcç imperfedum fui ipfius faai*^ fidumfuilTetjfedaudimus bic iftam rdterauo/. nem fuiffenó Chrifti, fed pontifias kgalis,qui quotannis in fanda per fanguinem ingrcflu» efi,eumc5 alienum, Chriftus autcmjtantum fe/ mei, quod perfedionis cft, atcg adco per fuum ipfius fanguinem.Semel fecundum fcripturant mortuus eft, iamnon moritur, nelt;^ mors ultrâ illi dominatur, ut eft in Roman.cap.eBlafphae mum igitur fit neceffe eft, dicere Chriftura debc ri indies infacrifido Miftæ patri, pro peccada Viuorum amp;nbsp;mortuorum,oncrri

Nunc autem (èmelj Rib conRim^ marionem fæculorum,ad profligati oncm peccati, per imolationem (ui Ipfius appanut»

Abfitutta abfurda cogitem’. Scimus cm fc mei tantum Chriftum in carne apparuiflè, idcp reuera,non phantaftice, ut olim nxretid quida exhuiufmodilocutionum modo coHigercattc csOimilo tarunt.Confummationem fœculorum, quàm fccnionnn hicvocat,alibi plenitudo temporis vocatur,ói dies nouiflimi. In Chrifto fada eft confumma/ do legis Sc prophxtarum. Confuramatio au* ttm^tegipusaChrifto paftb didtur,non quod

XNNOT.IN BPIST. D.PV VLt ÀÔ ftiundus ftJtim dcfiturus fit, fed quód nemo ali us rcdcmptor, prêter hune qui venir,expeôart dus veniat,nullus alius mediator intercédât, nullac^ alia expiatio pro delilt;fhs fuperfir. Ipfc eft ijui profligauit peccatum, amp;nbsp;effedt, vtDeus no bis hoc ignofeeret, at(^ adeo, utnc imputare quidem porrb uelit.

Etquacenus illud matlct ómties homines, ut femel moriantur poft hoc ante iudicium: itaamp; Chriftus ftmel oblatus,ut multorum peccatâ tollerec^rurfiis absq? peccato confpt cietur tjs,qui illu expedat in fâlutê » Hic habes alia duo abfurda, quae paulo ante recenfuimus, tibieafufiusexcutienda relinqui/ mus.Promifcuehic Apoftolus moriendidC ofe ferendi fiue immolandi didionibus utftur.Nogt; tandum eft contra Purgatorium extra hoc fae/ culum ftatuentes, quod hie habes : Manet onv res homines,ut femel moriantur,poft hocautZ iudidumffiuchocgcnerak, flue fpedaleintelli/ gas, nihil refert} utuideas poft mortem locum panitentiæ non fuperfuturum Si aliud nihil rcliquum efte, quam iudidum.Si credis in Chri fium,iama morte in uitam tranfiuifti. Si no crlt; ds non uidebis uitam, Si ira Dei fupertema nebiiin

Vt mukorum peccata tollcrct.quot;] T ollcrct hic didt,quod iam iam profligarci dixit. Fruónim paiTionis Sófacrificij Chrifti, ut rcmomniü iuz cundiflimam, fubindein memoriam nobis re/ uocat, nimirutn utgrati Deo Chriftum obferz üemus amp;Ufiicum præceptorêaudiamus.Chri/ Quomïxf« ftus pecatS omne profligauit atq? fufiulit, non ut omnino nihil peccaninnobis reliquuni lit, ruauitm. feine id porró in nobis dominari 8i. pracualcre pofTit.Nam quotidie oranduinr Reinitte nobis peccata noftra SCc, deinde ne peccatü nobis ere/ dentibus à patre iinputari queat, imo in bonü «dat, ficut diligentibus Deum omnia in bonii cooperantur.Hinctarnen non concludas, eflê peccandum. Multoru m dixit, amp;nbsp;non omnium, quia multi uocati,pauä uero eledi. Pofict qui/ dem omnium tollere, fed multi indignos fe red/ dunt, ingratieJiChrifto falutem oblatam fua in credulitate refpuunt.

Rurfusabsejpeccato confpi:“] .i.apparcbie hl fumma gloria iudex fæaili, innocens Si. tri/ umphans.Tum uidebunt aduerfarij illius, que amicum peccatorum amp;nbsp;publicanorum calum/ niarint,omniumqînocentiflîraumin mortem condemnarintjin quem pupugerint, quemcj uerbum ueritatis lacérantes contempferintjiftis omnib’ feuer’ iudex aduenier, mitiliâm’ aût fal vator ijs, g feinfalutem expeâant.

Nam lex umbram obtinens fu* turorum bonörum,iion ipfam ima* ginem rerum_, bis hoftfjs, quas fiil^ gulis annis eaßem contincnter oP ferunt^ nunquam poteft accedentes perfedlos reddere*

Supra dcmonftratum eß, quand frilAus ex facrifido dominico nobis conceflîfint.nûcoftê dit facrifidaueterü nullo modo id præftarc pO/ tuÜTcjnimirumutomnis honor unius ChriiU eflè agnofcatur. Senfus iftorum uerborumcfti Lex habet umbr3,id eft, adumbradonem quan dam futurorum bonorum, non ipfam fubfiftc tiam 8(. veritatem,puta remÜTionem peccatorö confdériç pacationé, 8c fœderis cum Deo inid cerritudinem.Imago, eß uera ipfa apparirio no umbra,ita fupra cap. t.filius didtur imago Dei inuifibilis ,amp; ita umbrç opponitur.Adumbra/ tionêlex habet, fed non habet imagine,id efl,ue railla bona, Äqugperfedos redderc poflTunt« Hinccolligitur cos, qui Eüangelii verc parrici/ pcs funt, perfedos dici, â Chrifio cm perfidff'^ tur Sc fandificantur, id qd rtAewo-twquoC^ (ignificat, quêadmodücap .2.oûêfû eft.Quod ân^encre J3pofuit,fpedadni nûc explicat dices:

IlIudcLex umbram obnnec Sóc quidam in generedidumdekgeuolunt,utcuiusfitadmo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„j

ncre, reflius tarnen hic,amp;magisproprie legem joproaez ciuJiKJ^o^iKws, accipiaSjàtoto partem,nem/ «monùiiz pcquodcgremoniasattinct.Scimusexfuperio/ bus, quomodo lex abolira fit, amp;nbsp;quomodo nô fit. Sub rationc legis etiam decalogum include repofl'emus, cum tarnen non habeat vmbram futurorum, id quod Apofiolus hic legi tribuit. Quare non eft conueniens generalem hic lege intel liger e, fed fpecialem,quantum videlicet ex remonias 6ó facrificia, quæ vmbra amp;nbsp;figuræ cœkftium SC futurorum bonorum crant,attiz nerepoteft.

Alloqui nonne defijflèntofïèmC’ Propterea quod nullam lam habuif lent confcientiam peccatorum, qui (àcriGcaflent_,ac lèmel purgati eflet» Atqui in ifti's cômemoratio fit pec catorû quotannis ♦ Nonempoteft iànguis taurorum Sc hircorum au' ferre peccata» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ...

Z-» r n » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;./• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sacnfici«

Cailla €it eius quod præmiün Vult di'ccrc.Si luterii re/ hoftijs legalibus à pcccatisem5dare,amp; itaDeo acceptos redder« fe poiuiflent ,profedo non de

nuo ad cadem facrifiaa, puta pacificatis ïam cô facnnjs illorurn,de remiflîone peccatorum im/ petrara, redîjlTent:fcd hoc non efle,inKrrogâtigt; onevcheincntincgac.Semper habuerunt ma/ las confdenrias ob admilTorum mulritudmcm, (nifi qui fide futuri faluacoris ab iftis funt libera ri, ) nonduraem inftauratorôf pacificator om niumChnftus in camem venerat,tyrannidcm Satanx expugnaturus.Probathoc fubfcquenti bus ita habere:

Atqui in iftis comme. ”] Cenum eft qd fang/ uis taurorum SC hircorum peccatanon abluat, fed potius funt commemoratio peccaiorum Jn facrificijs enim tefiati funt fe ob peccata fua mor tem Ôôeffiifionê fanguinis meritos,neep ab iftis hberan po(re,nifi fufo fanguine. Quamdiu au/ tem fanguinem facrificaturi fuderunt,ramdiu fe peccatores, veroq; facrificio opushaberc,figni ficaucrunt.Qiterashic, Annoftra facramenta quæ ÔÔ ipfa funt commêmoratio,nô melius ha beantveterumcæreraoniis, RefpondethiePau lus, veteris legis cxremonias accufationem pec catorum habuifle, amp;nbsp;non puram gratiariï aÄio nem,qucmadmodum noshabemusin Euclia/ riftia.ratio efl:,quod Chriftus tum nondum paf fusfuerat, neeppro peccatis fatisfccerat.Quan to ampli’eft teftari fe liberatüà peccatis, quam fateri fe adhuc peccatorem, purificanone indi gere, ÔC i» faluaroran expedare/antopotio/ res funt

ïes funtnoftræ cæremoniæ vcteribus.QLioncs tnim cunCf cönuenimus, manducauimusc^pa nem domini fanguïncmeius t»bimus,mor(' temdominiannunciamus SCprædicamus do/ hec veniat, gratias agimus nos iam à peccati fcr üituteredemptos, cui’ illi facrificiis fuis feipfos accufarunt. Commemoramus nö tam peccata, quam redcmpaonemapcccaris inChriftodo^ niino noftro partam,

Quapropter cum fngreffurus eft mundum dicit : Sacrifidumamp;obla tionem noluifti, corpus autem aptaquot; fti mihi^holocauftomata amp;nbsp;pro pee cato non comprobafti » Tune dixi» ’ Ecce adfiimjn capite librifcriptum eft de me, utfaciam Deus uolunta^ tem tuam.

Tefiimonium hoc quo cxrcmoniarum abo lirionem probat, defumptuni eftexpfalmo.jp* Paulo aliter tarnen legitur in Hebræo,ubi poni tur pro,SÄ/x« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;corpus aptafti mi

hil,’ib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'□’’11iï^,aures perforafti mihi, Vez

rum fupra admonui Icflorem, Apoftolum libc ter vfum fuifleinterprætatione.LXX.Verba tóaDauidi pro parte competunt,pleninîme ta/

»NNOT.IN EPIST.D.PAVrr AO men Chrifto capiti fandorum,aiius hiciypuni gcflît.Senfus autem cftjantü abeft ut facnficiis veceribus foedus noftrum cum Deo confirma/ rum fit,ut etiam Deus ea omnino refpuen't.Pa/ tcchocexEfaiæ.i Merely. Amos.;. Micheæ.tf. Pfal.;o. Rccurrc ad ea q uæ fupra cap.y.in hunc iocum. Abrogatur enim quod præccflit,dixi/ mus. Quatuor aucêgcncra facrificioru pofinf, ncmpc vidimas , oblariones , holocauftoma ta,5C facrificia pro peccacis, omni.a tarnen ilia Deus per fc nunqi probauit.fed animiim ad ip/ fius voluntarem paratum.Deus fpirituseft,in fpiritu etiam Si veritate coli uult.Ioan.4.

Corpus aptafti mihi“] Hoceft,Corpusded’fti iTiihi adferuiendumtibiparariflîmü.CerteChri . ftus incarnatus fcruilccorpus induit, obediens patri faAus eft vfcj? admorcm, eamcç crucis. Hoc facrificium dcditionis fuiipfius, patri fuit gratiflîmum. obcdicntiam enim longe præfert uel quibufcunc^ facrificr)s,uc eft apud ofeam. cap.ô.Porrôquod Hebrxus legit Aures perfo difti mihi, videtur efteallulio admorem,qui cxlegeobferuabatjCumferuus per iubileumli/ bcr,ultrô fe in perpetuam feruitutem coniecit,il lius aures ad poftes fieri fui affigebantur, in in/ didumfummæ fubiecftionis Siplcniflîraefcrui tutis.Vtcuncp tarnen fitjinfcnfu hic nihil varia/ turn efle.fecilccuiuis apparet.Nonmelatct,effe qui fccus exponâc,Si corpus unibræ oppon ât, fed C03

HEER JO.OECOLAHP. AVTORB, X07 fedcoadinr 6C violctior mihi illorücxpofitiO Videt , quatn ut fiinpUcitatis Rudiofo fit denda .Noftrâ cxpofitionê confirmarc vidêtur» quæ ftatim fubijduntur:

Tupc dixi Ec« adfum, in capite librilEcce adfuni, uox eft fcipfum dedentis atq? ofTerentts in plenum obfequium Deo.Quod hiceftin ca* pite,Hebr3cus legit, in uolumine Iibri,alludcns ad inorem gentis, Intelligitur autem à quibuf/ dara,didumefledequinqjlibris Mofe,abaliis de decalogo, amp;nbsp;defcopo legis. Ego promifcuc chriftii. de Mofe Ô6 omnibus prophetis intelligo, ut qui de Chrifto fcripferunt. Nam omnis fcriptura in Chriftum, tanquam unicum praefixumfcopü, collimar.Vide qujfo,in quem omnes genealo/ giæ ducunmr,quem tot uctcf urn hiftoriac refpi oant,quem tam multa uaria facrificia praefiz gurent, in quo omnes promilTiOnes fint ,etiam compleantur, SC forte non dubitabis ubicp de Chrifto fcriptum elTe.Cur adfumc’SC quid de me fcriptum cftc' ut faciam Deus uoluntatem tuam,qux autem ifta fit, Apoftolus confcquen ter explicatjdicens;

Superius cum dicit (âcrificium 8^ oblationem 8c holocauftomata, 8^ pro peccato noluifti^nerj^ côpro^ baftij qiiæiuxta legem offèruntur.

ANNOT,INEPIST.D. PAVLI AD» tuncdixit:Ecceadfum, ut fa.cia uo' luntatem tuam : tollit prius,ut pofte hüs ftatuat :per quam uoluntatem fanólificaa fumus per oblation? cor porîslelù Chn'fti ftmel peracftam.

Cum prtus didt, inteIligitfaCTifidaIcgis,qu£ VoKtatiS utingratafibi,Deus tollereuoiuitjpoftenusau ncrificium teni,ftudium uoluntaris diuinæ quo moxdidt Ocogratu, fanâàficatoscflcjquotquotpcroblauoneracor pods Icfu Chnfii femel fnota, femel^peradam fanólificarionis fadi fumus participes. Notatv dum,ut olimexternis facrificijs perfenonob/ kvîatus eft Deus, ita neeliodie.Spiritu em uult coli amp;nbsp;adorari a' fuis. Vis offerte quid Deo gra^ turne’offer uoluntanum facrifidum , corpus tuum, hoftiam uiucntemjfandam amp;nbsp;acceptam Deo,Rom:u,Sis paratus ad fadendam uolun/ catemillius,abnega tdpfum, SC expetfta Domilt; num,nimirum plus feceris, quam li millena fax crifida irrationabilia obtuleris .Chriftusexem plumdeditjilliusueftigiainfequicupias.

Et omnis quidê (acerdos adfifti't quotidie, lacra peragens, ßc eafdem fæpius offerens hoftias, quæ nun^ poftînt

HEBR.IO.OKCOLAMP . AVTORB pofïint aufcrre peccata , Htc nero uiia pro peccatis oblata uiétima perpetuo (èdet ad dexteram Dei^id quod {upereft cxpcclins^doncc red dantur inimici ipfîus fcabelîum pe^ dum eius. V nica ein oblatione per' feóèos effècit jnperpetuum, eos qut fandifïcantur»

Loquirur hic iuxta morera ueterurafacerdo/ turn,de quo fatis diótum eft in prioribus. Hifc« uerbis Apoftolus finem fecit difputationi,quä de præcellêtia facerdotij Chrifti fupra cap .p.inz ftituit,quaficp in unara fummam quæ hatftez nus muleis propofuit,colligit,cum dicit, facerz dotura legalium ftiifTe, ut eafdein fæpius offer/ rent hoftias, quæ tarnen expiare peccata nun^ potuerunt.Sed fecus clTe cum Chrifto, Ilie nâq? VNApro peccatis uidima, inperpetuufandi/ ficandos per feat, ut iam certißimi fint Deû pa/ tretnfibi fore clemenrilfimum.amp;liberalitcrpre fiaturû, quæcuncpfuis in Chtifio pollicitus eft. Quid fit federe ad dexteram Dei, uide fupra cap.t. Non denuo ueniet facrificädus Chriftus, nam femel id fecilTeipfi fufficit, nunc àd dexterâ patris confidenSjCxpedatid quod fuper cfc,iudi

cium nempc, quo unicuiq? reddatfecundü opc/ ra cius, 8C inimicos fuos fcabellum peduin fub iedcos habeat. Hane Apoftolifentennam qui cxanimoperpenderit,uccuncjtenebris impie/ taris, quib^ Mifla fcatet, inuolutus fitjftatim ta men agnico Chrifti facrificio difcuriet,fe(ÿ ad lu cem ipiùm redpier.

Teftificatur autem nobisSCipfè (piritus (ândlus, nimirum cum præ-' dixent : Hoc eft teftamentum_,quocl condam erga. iUos,poft dies illos,di cit Dominus » dans lepes meas in O

corde illorum, ôC in mentibus illo ' rum inicribam eas, 8c peccatorum atep iniquitatum illorum non recor dabor amplius ♦ Porro ubi horû eft remiiTio , non eft amplius oblatio

trihtur Quod iftaitalehabeant,inqiiit,teftificatur cordibut 5^ côfirmat cordibus noftris etiâ fpiritus f. 5^c piorum ^(^TWfèhicnonaccipioproteftimonium fer/ rekripturis aut uerbis, ficutaliàs eius ufus non infrequdis eft, fed potius pro occulta quadâui ÔC perfuafiôe métis, de omnib’quj falutis funt.

Per hune enim fpiritum obfignata funtpiorü corda,ita,ut cerri fintDeum veracem,benignü, amp;indulgentiiRmum,fuuin efle patrcm.Ille cft quireftimonium fert longe certiUimurndefce/ dereDci nobifeum inito,huius qui nihil in fc fentit, admodii debili fit fide, necefTe efi.HaefitS tes enim de falute, merito fanguinis Chrifti par ta,arram æternæ hjreditatis fpiritum fandiî in fe non habent, ficut nec illius tcftimoniü do^ mefticum in fe fenriunt, necj ut filij Dei ab »llo aguntur.

Cum prædixit:Hoceft tefta : LTeftimonium hoefupra cap.S.tradauimus. Quia autê vnus cxpræcipuis locis iftecli, non piguit Apoflol« 5C hic repetere, quo melius mentibus noftris in hæreret.Quod hic dicit:Dans leges meas in cor deillorum,8ôin mentibus illorum SCc .Ezechiel habet.cap.ti.amp;jö • Dabo eis cor carneum, 8Cc hoc eft tradabile, docile,obtemperans volunta ti meæ, SCut fua fponte,quæ mihi gratafint, obeant, Qiiotquot vere Chriftiani funt,ex hoC foedere fuht, fiquidem fpiritum Dei effufum in cordibus fuis habent, in qua obfignatifunr,Só clamât. Abba pater, Rom:8.Eph.i.amp;.4.

Porro ubi horum eft remilTioJ Nunquam fimul verafunt,cfl'e codonata peccata,Scfuper efte facrificium, per quod peccatum remittendii peccaris cet fit.Si remiftio peccatorum eft, oportet ut fit pie fat faut if !.u ir nariaremiffiOjicautiuxta prxiniftum vaticini

lira, flloriim Deus amplius non rccordctur.13 fiplenaria eftrcmi(rio,ncceirc eftut SC plenum fucrit facrificium Chrifti,at($ inperpecuum va leatjfed hoe ex propheta patct.Ergo facrificium verum furaniura,quo foedus ftabilitur,ó^ peccataabolentur, facrificium Chriftieft,amp;:nó i^cuiticLim, puta inefficax ,infirmum, SC fubin repetendum. Viderint nunc,qui pro fuo facrifi cio adftrucndo tam atrociter contendunt,an no abunde teftenrurfe nondumChriftianos,necj cxfoeJereilloDei efle,quo pcccatorum offert remiffio.Hanc namqïfi vcrccredcrent, fatisip-' fis effet vnicaChrifti oblatio,qua perfeeftos red dit in perpetuum omnes qui fanftificantur, Tâ turnde facerdotioóf facrificio Chriftimuncrc/ greditur a digrefrionc,quam fupra à fine cap.4 incepit,ad exhortationes, quibus hæc ^iftola plena eft. Velim autem vos argumentü feu feo/ pum Apoftoli denuo inmemoriam reuocare. nerape Chnftum ante omnia tanquam vnicS magifirum noftrum;in coclis audiendum,foli' dat$ fide amplecfendum.

Cum igitur fratres, habeamuslr bertatem adeundi ni fancfla per fang tiineni lefu^ca uia qua dedicauit no^ bis recentem ac uiuenfem^per uela^

HEER.IO. OECOLAMP, AVTORE. mentum^ hoc eft per carnem fuam: cuncj^ habeamus facerdotem mag^ num præfedlum domui Dei, acce'-damus cum uero corde , in certitudi nefidehaiperfi cordibus^ acdepulia confcientia mala, 06 abluti corpore aqua pura, teneamus confeftionem Ipei non uacillantem, Fidelis enim eft qui promifit»

Eadem exhortatio fere eft cum ca, quam ha»' buimus in fine capitis quarti,ubi dixit,: Accedaz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tnusigiturcumfidudaSCc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libcrz

tatem feu fiduciamin fermone, quando quis in trcpide, absc^ omni pudorc loquitur,fignifilt;« care etiam fupra diximus, tarnen facpius in gez nerepro omni liberrate,quemadmodû SChic, . capitur . Argumentaturautêabutili.Infanda ingredi, eft habere liberû accefltim adcœleftia, adcócp Deum ipfum. Vnde autemhocCan per opera noftra C Nequaquam,fed per fanguinctn lefu faluatoris noftri,

ficat, cuius cofortcs reddimurunius Chriftime rito, quia pater filifi dilexit,8ó omnia dedit illi in manit, uoluit ilium pro nobis omnjbus traz.

AN NOT« IN EPIST. D.PAVLI AD dcrc, quo fatis dilcÆoncm fuam erga nos nol bis cognicâ faceret,8ó ita sd fc traherec. Ad qu^ quæfo melius accedimus , quam ad eum d^ quo optime fentire poflumus, quiqjnobis ne uult 8C inelFabilibus profequitur benefieijs gt;nbsp;Sed qu3cras,qua uia incedendum erit ad cogno feenda diuinaÆa ,quam Chriftus nobis dedica Vfaaccede uit.Alia hodie uia accedendi ad Dcum, quam diad DeS. olim cemporc legis, ubi afpedlus Domini erat terribilis,audiebatur ronitrua,fulgura,adeout filii Ifracl uocem Domini fuftinere non poflent. Lex fidei 3C perfedionis (de q etiâfupra cap.p ) confiftente adhucpriorctabernaculo,nondum manifeftata fuit, nunc uero fanguine Chrifti pa fefada eft, haec eft amæniffïma iliauia. Recens autem didtur, eo quod paucilTimis cognitafiie rit, deinde uiuens, co quod ad ueram uitam perducat, id quod fanguis uituloru no potuit.

Pcruelamentum.J Exponit ipfequid g uelalt; mentum intelligaqncmpecarnem Chnfti ,tamé fublimequid fimulinnuit,corpus Chrifti uclu lt;ft,quo nondfi feiflb, hoc eft, paflb ,nô li cuit in fanda introfpicere ingredi,mortuo auêChri ftOjUiaaddiuinitatem contemplandâ patebat, tuncenimfpiritus eledismyfteriaiftareuclauit, ,v V qu æ prius erantteda.

Cunej? habeamus facerd .~1 Hæc fupra capit« 3 • amp;poftea.8.fatisprolixefunt tradata,quote remiitiraus. Chriftus eft fummus illefacerdos.

HEBR.IO.OECOLAMP .A VTORB nt mediator óóaduocatus nofter, præfcétus ecde fiæ, quæ eft domus E)ei,qui fpiritualia donafu/ is diftribuit atcç adcofuum fpiritum.Qiiiaaux tern tanta bona offeruntur, cei te nihil cunclanz dû nobis erit. Accedamus igirur,fcducrocor/ de in certitudine fidei.Vis mifericordiam apud de Deoac/ Deum iinpetrare, accedefimplicicorde.Nara ecdiiur. diiplexôC fraudulentum cor Deus abominat. Neq?faris putes fi opinionera quandam de Deo habeas, opus eft plerophoria fidei nempe ut cer tus fis eius, quæ in te eft ,fpei. Vbi cor contradi citjibi fides nec^ firma eft, nec^ fufficictibus fub nititur perfuafionibus, fed à quouis uento hue illuccp rapitur. Senfibus quidem ad certitudine fidei nihil opus eft, fed cordis certo aftenfu mul/ tum.Comprobat nunc quæ dixit.

Afperfi cordibus, à confcientia'jQuis dabit autem cor verum, Stillam fidei certitudinemC fl cordaafpergantur, Sf abluantur'amalaconz feientia per fummum hunc facerdotem Chriz ftum, Veraamp; perfuafa debonitateDeiergafe erunt.De duplici baptifmohicloquirur, prior Duplex eft cordis,amp; per folum fpiritum Chrifti peragiz tur, pofterior corporis amp;nbsp;per miniftrum aqua fit. T alem autem oportet fidem noftram efle,uc illius nos nunquam pudear. Corde enitn credit ad iuftitiam, ore autem confeftio fit ad falurem. Ifta uero non folum facramentis fit,nam aqua locum efTe, adhancconfeiTionentfalutiferam,

ANNOT.INEPIST.D.PAVLI AD non fans eft, fed SC omnigenis uirtunbus,quas fides, fi uera fit,proögnit.

Teneamus confeHionem fpei”]Hoceft fidem immoiam cuftodiainus adfincra ufcç.Obmi nas, perfecutiones, carceres, aut ulla quâcûuis borhbilia tormenta, afidehac nun^defeifea/ mus . Nam faluator pronunciat indignü effe regno coelorum, qui admota iam manu ad ara trum,refpiciatatergo.Addit rationem quart cofefTio fidei feu fpei fit firmiter tenenda,dicens : Fidelis cnim Deus eft, qui promifit,quafi dice ret, non eft quod de fide Dei illius promiffis dubitetis, veracilfimus eft 5^ mentiri no poteft. Igitur tutoillide promiffiis creditur ,quæ qua lia fint, oculus non vidit, amp;nbsp;auris non audiuit, nec^incor hominis defccndir.Tranfcêdunceni humanum captû, qug Deus diligentib’ fe pro/ mifit.».Cor.2. Adhgc ctiam in raedijs tormécis fuosdementilfimus pater non poteft deferere, Nam uel à malis libérât, uel animum dat, qui prg æternis ifta ut uilia contemnat.

Et confideremus nos muice, in hoCjUtprouocemus ad charitatem amp;nbsp;bona opera,non deferentesag^ gregationem noftri mutuam, ficud mos eft nonnullis, ftd adhortantes nosin

HEBR.IO.CK COtAMP.A VTORB. tj* nos inuicem id(^ hoc magis_,quod[ uidcns appropinquantcindiem» Confirmaturus Hebræos in fide, adhortatus eftApoftokiSjUt confeflioncnafpcifirmam tcz néant,qualis autem ifta fides cfleinunoquoq; debcathicaperit,nempe ut fit per charitatemef ficax. Multos de fide gloriantes uideas,fed pau cos admodum reuera fideles. Ore Chi iftuni fa teri facile eft, fed corde Sc opere non item ,Exa minanda igitur fides eft,an ucra fit nec ne,unde dixif.Confideremusnosinuicem,Äflft vnsrff cinanöec etn Peilfigs vffsebe« haben. Si quis ex fratribus laflefcat, ali^ exhortetur,fi quis erret, alius in uiam reducat, fi quis lapfus fit, alius eri/ gatjfiquis infirmetur, alius fanet, ÔCquicquid quoquo modo charitas exigere poteft, exequi fiudeat.Tantum autem abeft, ut quis admoniz tus proximo fuo irafcatur,ut potius congaude at de illius libera admonition«. In multis fane delinquimus omnes, quare non minimi benefi cïiloco,fraternæ admonitiones funthabendæi Infumma,fidesnô fitociofa, fed per dücótionë côtinueopcretur.Hæcquifqug SC fibi didlapu/ ter.

Et bona opera Bona opera funt quaccunc}? excharitate nonfida proucniunt, amp;in proxiz ini unlitatem difpenfantur.Ifta funt opera prop ter quæ gloria patri, qui in ccelis eft,accrefcif,

êó Salua tor uulr efle cofpioia. Mat.^Porro qug rario fibi affingit, ÔC bona opera cenfet reuera non funt, ur remplaornare auro geinmis, hife|! interim uiua Dei templa paupc/ res negligere. Sola Charitatis opera fcriptura pafliin commendat, exemplum euidens habes in ea,quæChriftum unxit,Mathci.26

Non deferences aggregatie nequot;] Vult utcon/ gregationi fideliumftudiofcadfint, conuentus piosnonfugiant,necß fratresfaftidiant,inco enim defedus charitatis fcifma elucet.Ilïaau tem ut efficacius illis imprimât, appropinquan tis diei ,hoceft, extremi iudictj admonet. Quo autem magis hic dies approximat,eo magis ftu dns pietatis incumbendum eft. Nam eodierati onem omnium fador û dare oportebir. Si qua arbor infrugifera amp;nbsp;fterilis fuerit, quid aliud ex pedabit, qu'am ut in ignem coijciaturc’ Seaindît opera fane iudicabimur,fcd ea tanti nô funt, ut ex fc falutem promereantur. Sumus enim ud omnia facientes quæ praecipiuntur, ferui inuti Ies:Talia ut omnibus funt proponenda,pr3eci/ puctamen tardioribus,qui quia nonftrenueirt uia Domini pergunt, opus habent utmetuad officium compellantur.

HEER .TO .O ECOL MAP. AVTORR^jj tis, no ultra pro peccatis reliqua eft hoftia,{ed formidabilis quædam ex tatio iudicrjjamp;S ignis uehemëcia_, qui deuoraturus eft aduerfan'os*

Multi hac ApoftoH fentcnria ita oflenfi funt,' utpropterea integram epiftolam fuipedam ha buerint, putanten femel Chriftum ÔC ueritatein agnofcentibuSjfi inpeccatu prolaberentur,pce nitentiam negari. Scd ifta nequaquam eft mens Apoftoli, modo candide introfpexerimus.Sûe matimautemhocuuItdicerezCnnftus pofthac Nonnept non ultra adfaluandum uenict,fed ad ludicanz dum.Quibus uerbis defides amp;nbsp;pigros adfacien dum officium mireextimulat. Minime uero diz fit: Non relinquitur peccanribus agnira iam uc ritate locus pocnitenriæ,fed nulla ultra pro pcczquot; can’s relinquitur hoftia,id quod notandum.Nc mo enim alius poft Chriftum redemptor fa( uator expedandus. Et ita fententia h rc optime fupcrioribus conueniet. Q;ji fub Mofe pecca runt,Chriftum in humilitate uenturum faluato rem expedarunt. Nos poftquam iam aduenit, talem non expedamus, fed feu erum iudicem. Memoresigiturfimus falutis noftræ, amp;nbsp;fideliz' ter illi, tanquam ferui expedantes dominum fu um venientem à nuprijs,feruiamus. Qiiodauz’ Kra pcenitenuam nonneget, exemplo manifa

KMNOT.INEPIPTS.D.PAVLI AO ftum fademus. Dominus talcntum dat feruo, commcndansut illo fideliter negocietur, nam ubi redierir rationcm fe fumpturum dlle ucro ne gligenti’ domini iufliï exequatur, atcß ita audi/ at;Si pergis eflenegligentior,certe dominus no ueniet ultra talentum crediturus,fed poenam ex afturus tanquam iudex. Iftis uerbis quæfo. an huicnego ufûtalenti ,neidinufuramexponerc poiTitjCo quoddixi dominum illius expecSan/ dum elîè exa^torem':’ Nequaquam,imö potius ad follidtudinem 8C dignum talcnti ufum cxti/ mulaui.Sic etiam hic fentias.

Volentes peccaueriraus”] Etiam hoc uerbulo tKOVcruio!, quidam ofFenfifunt,fcdnonfpeda rüt quo iftauerbafpedêt.Apofto’uultdicere. Décrût nobis exrremo die excufationes ,quib’ Ctio pceei fe aliqui excufare poflênt. Duo enim funt, quæ «Sexcufant pefcatores excufanr,ignorantiauide!icet 8Cco/ adio, quæ tarnen nos ueritatcm edodos no ex cufabunt, cum ad tribunal Chrifti fiatuemur. Neutiquam coadi fumus ad peccandû.Eft qui dem in nobis propenfio feu procliuitas qugdS ad peccandû,eam ante fi approbamus,quomo do de peccato nos excufabimust’Adco enim uo lûtarta funt peccata,ut peccata iam effe definât, fi uoluntaria efle ceiTent. Si præter uoluntatem quis peccet,non proprie pcccauit,utfi quis cafti homicidium perpetret. Nam animus lædendi proximumnon adfuit, Adhsecnecß ignorantiS poterimiis

Herr -io.oecolamp.avtorb, poterimus prætexerepcccacis noftris, Chriftus «nim uenit ÔC locutus eft nobis vnde nihil habe to’ quod pcccato prætaxemus. Vbi Euangeliii annunciatumeft,8ôfidcnô recipitur, peccatum nonaberit,atcj!itanecexcufatio. Quæergo hic dicuntur,hucpertincnt,nt nobis omncexcufati one pr3cfcindant,fi fide Sé charitatêncgligara’.

Formidabilis quædam expectaho^l Vult di/ indicium cere. Admodum tcrnbili forma his,qui non vi impn txp» gilarüt, nouinîmeaduenier,fcdfiliisDei,quicÇ udtuuu fpemfuamin ipfum collocarunr, fupra quam didpotefl dcfidcrabilis, capita nâc^ fua, appro pinquanteipforum redemptione, leuant .Cert 5 quidemfimagnitudincm pcccatorum noftro/ rum confiderare voluerimus , non poflumus no diem hunciræ exhorrcreccarni enimintok bills cßjfcd fi diuinam in nos cleinentiam Sémi/ fericordiam ateßadeo promiffam nobis hære^ ditarem perpenderimus, non eft quod quicqua trcpidemus.Hodie vix umbellam diuini iudicq videas, Séiufti ferehicaffligunrur, aimimpri interim b(îne habent atc^ in delictis agunt, verti in futuro feueriflimum confpicictur.

Et ignis vehcmcntia~lludicium, vocat ignis vchementiam,quideuoratuseftaduerfarios Sé , impios.luxtaplal.Ró. Ignis præccdetante tacic jg^emde cius.Luc,?. Paleas autem comburet igni inex^ fignuut. tinguibili.Sépfal.zo. Pones eos ut clibanum iggt;-nis in tempore uultus tui ôéc. Cupientquidem

ÄNNOT.IN EPIST.D.PAVLI AD aufugercimpii,fedmmedijs anguftijs deprez henfi nonpotcrunt, habent enimaduerfarium Deum quo nihil grauius,nihil intolcrabilius ex cogitari potcft. Quemadmodum enim igni niz bil quicquärcfiftei, icaneciudicio Dä quifqua clabetur.

aCpernatus Fuerit Mofi le' gé, abf(^ miïèn'cordia fub duobus aut tribus teftibus moritur* Quaii' to putatis peioribus affi'cietur fuppli cijs j qui filium Dei conculcarit, fanguinem teftameiiti ceu rem pro' phanam habuerit, per quem fuerat îândificatus,amp;: {piritum gra.tiæ con tumcliaaffccerit;

Validû arguments cfiàminori.Dicit Qui præuaricatusfijeritlegem Mofi, conuidus duo bus aut tribus teftibus occidebatur :muko ma/ magis qui non hominem aliquem,fcd filiü Dei conculcaritjæterno fupplido puniend’ erit.Etfi ininiftrum contempfifleimpuncnullifuit, mu! to minus ipfum Dominum. Dicas, an non Icx Mofe,lexDei eft, Si. ita ctiâ Chrifti'quare igitur maiorempcenam hic, quamillic tranfgrcflbr

tioncm Siliicê, quæeftfubChrifio,quàmfub Mofe,maior ipfa tranfgrcflio fir,5lt; confequen/ ter criam pœna. Quidam intelligunt hic legein lt;ruuiK(Po^iKÙi, pro iudióalibus tantum. Alq vcro in generc de uniuerfa lege, quam contemp fiiïemorte dignüiudicabat : Videtj.cap.Dcu. ubide falfis propheris ocddendis praecipitur, amp;.i8.deidololatris 5óinobcdientibuS.Naiftic Icgitur ; In ore duorum aut trium teftium mori entur5lt;c.Quare autê abRp mifericordia, cum Mifericor/ tarnen bonum opus amp;nbsp;deo grata fitCEftquidé, ‘i'» nSubw fedfuolocoSómodOjhoceft,fiexhibeatur ad gloriamDei, proximi vtilitatcm .Sic noxijs mifericordiam exhibeas, ut fcias te maiorem de bcrelæfis autIçdendis,qiiàmlgdenti.Veilecö/ pati hoftibus ,56 ita granandi illis in proximos uiam munire, præpofteranimiumefletmiferiz cordia.Sicdelinquentifismifericors, utnihilo/ minus ad gloriamDeimalumèmediotollas, S6male agentibus fisterrorinon bene agenti/ bus,fi modo diuinitusgladium geftas.

Filium Dei conculcarit ”] Mira vehementia .. loquitur. Qui Euangeüum audieruntSCconté/ n..,gt;pr“|y nüt, utl eo indigne viu üt, profeélo grauilïïmas «w. merentur pcenas. Deiftis autem hic loquitur, amp;non de perfecutoribus 86 peccantibus in fpiri tumfanétum, vt quidam putant,iftos Deus iu dicabit, Concwlcamus auiem hoc,quod vilein

cculis noftris, amp;nbsp;nullius momenti habcrur.SiC iftis filius DeiviliffimuS ÖCnaufeabundus cft: deinde etiam præriofiflîimû fanguinem illius, quo cum fœdusnoftrumcüDcofandui[,non maion’s ducunt, quam fi fit prophanus, nulli^ nec|;etficariæ, necj emundatricis uirtutis, imo puri cuiufdam hominis,htrci,uel bouis,cum ta men eo vnico fandificandus, amp;nbsp;ab omnibus pcccatis emundandus fuerat.

Hiclocus fadrad intellciflum cius, quod legi mus.t. Corino : Non drjudicans corpus domi/ ni. Addit prætcrea. Spiritum gratiæ contume/ lia affccerit.Huncfpiritum Chriftus innoüani/ rus corda hominum per fuos Apofiolos effiin dir,quosquicontempfit contüeliaaffecitChri/ flum, nonfolum fpiritumfandum cötriftauit. Deus faepius fpiritu fuo cor tuum ad pœniten/ tiam inuitat, pulfat ut illi aperias, que fi audire nolis, poena certo imminebif, eàc^ grauilTima, fAeinineris ergo eins quodfupra duftü eft ;Ho' diefi uocem eius audicritis amp;c.

Nouimus enim eum qui dixit : Meum eft ulcifti, ego rependam, dicicDominus. Etrurfum: Domi^ nus iudicabitpopulufuu. Horredu eftindderein maiius Deiuinentis.

Ad miituas cxhortationes Apoftolus iam fuprafratres Hcbrxos hortatiis italaflbs metu diuini iudicij alacres 8C vigilantes rcddere fiuduit.Addens, grauiflïmG fuppliciüexpeda re eos, quipoftquâ uericatem audiuerunt,ufcp ramen in pcruerfa 8C voluptuofa perfiftät vita, quo fado, filium Dö conculccnt ÔC fanguinem illius prophanutn cenfeât, digni videlicet qui pc reant fi non refipifcant: nunc aliquot alqs ratio/ nibus ad idc hortatur, addudis in hoc teftimolt; nijs ex fcriptura. Dicitautem.Nouimus eû qui dixit.incû eftulcifciS^c-defumptumefthocex Deut.cap.jz.ubi ficlcgitur:Mcaeftultio8£ego fci,ür pee# retribuam,temporefuolabeturpeseorumÔCc an, hoccft, apud mecftuindida, fiue potcns fum ad uindidam, peccata inulta nemo ferct, Deus zclotcs fû, nihil noniniuftitix punio. Alq vtun tur hoc loco ad patientiam,committentes Deo utpuniat.Nolim tarnen ego nosuel minimae uindidæ efle auidos, utinimicis noftris iiindi/ dam à Deo inferri exoptcmus,nifi omnino ccr ti fimus, hoc ad gloria Dei facere ,qucmadmo dum Helifaeus fuit. Et quia qui vindidâ petit, animo fe uicifcitur, nô carcbit pcccato apud eû, quietiam inimicostediligcrc iuffir.Igitur Deo committe, ut pro fua voluntate Ixdentes vlci/ fcatur,uel non ulcifcatur.

Etrurfum:Domin’iudic.JÈodcIocoDeut: Jiabemr, quafi dicerct non folum Pagani Slt; Eth

hid Deum nefdentes iudicabuntur,fcd 8C popi» lus ipGus, nimirum an vera fide ucl fida egcrit. Netjenim perfonarum acceptor Deus eft,pec/ cantcm punit,fiue fui populi nomine, fiue min’ quis appelletur. Irnö cum incredulis, huius fere mhilopus eft.Nam quotquotnon credunt, nó iudicabuntur, iam enim funt iudicati, fententiä tantum expedant, Sunt qui V'^^’tidicabit,^ uindicabic exponunt (eft enim ^^*^latæ fignifi' cationis verbum) quod quidcm parumqua/ drabit,nifi pœnis deillius impietate pri’ fump/ tis intelligas, ludidum enim illius à domo fua indpit, idquod confonum eftnoftrg interpréta tioni,modo locum Deut.5c Pfal.35.nam Si illic cft,quis riteperpendat

Horrendum eftincidere. quot;] Quia non efiqui de manu illius poffit eruere.Lata fententia, nul/ la fuperefi redemptio : Apud homines indices, forfan quis patrocinio, predbus, tnuneribus autalia quapiam re quid effidat,fcdapudDeu incorruptibilem ôiæquilTimum iudicem longe aliud eft. Et fi iufti fua opera intuentes hune iudi cem horrent, quid quæfo deimpijs dicemusî? Eftautem hieprimusexhortationislocus.Qug ras hicquomodo Apoftolus didt, Horredum elfe indderein manus Dei uiuentis, cum Dauid dicatMelius efle indderein manus Domini, eo quod multæ fint miferationes dus, quàm in luan’ honunuin,uc qui ndeiant nufereriC^.Reg.

HEBR.IO.CE COLAHP.AVTORE. îS.Rcfpondeo. Apoftolus rcfpicit futurâuic3gt; in qua lata iani fcntenna peccatorum nuUa cft venia, Dauid ucro præfentem uicam,in qua cuicß pœnitcnti ex aninio,in promptu eft uenia, cfto intcrjin dominus puniat Hoc tarnen pori’ remcdium efl peccatorum, quam poena prop/ ter admilFa cenfenda.Pergamus nûc ad reliqua.

Redeant autem uobis in memori am fuperiores dies ,in quibus illumi natijingens certamcnfuftinuiftis af-* flidionum : partim quidem dum 8^ probris 80 preiïuris affedi^ ipeda' culo fuiftis omnibus : partim dum confortes ita côueriântiû fadi eftis» Siquidem ôô afflidionum, quæex uinculis meis contigerunt, partiel^ pes fuiftiSjamp;S direptionem faeultatu ueftrarum cum gaudio accepiftis, feientes uos habere in uobis potio^ rem (ubftantiam in ccclis ac manen*

äNNOT.IN EPIST.D.PAVU AD ut ft tenue in incepto pcrgant, nempeàconferua rioncgloriæSô proprij nomtnis.Vult autemil/ los operam date, ne bonum nomen principio aflêeutum ignauia fua confpurcent. Illumina/ Baptifinus ^0^ hic, intclligitficutSi fupra cap.6.baptiza/ ifatTh SC fpiritum f.confecutos. Baptifmum auté «T//« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;idcft,illuminationemdicebantuete

• Mofaicam vmbram uerorum bonorum crez dentes baptizati refciuerunt. Varias, inquit,8^ grauiffîmasafflitftiones propter nomêiChrifti pertuliftis ftrenuos athletas ÔC infraffi animi uos exhibuiftis,pudcatergo nunctam gloriofe certamê hoc,cum mundo,carne8ô demoneag greflbs, ignominiofe deferere 3c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amit

tere, inc^ medio curfu refiftcre. PolTunt amp;nbsp;hæc dici ignauis Chriftianis, quorum prohdolor, non paruum numerum hodie paiTim uidcre eft, qui primum in negotio ueritatis fupra moz dum uifi funt ardere, fed progreftti temporuiu ita tfti refriguerunt, ut uideas eos nun^ ex ani/ ino ueritatem coluilTe.

Enopera Caeterum hiclocus Apofioli ànemine eora nonretpici piatur,quafi nos confidentiam in opera noftra «ndum. doccre, atep ita fecuritatê quandâ nobis ex me ritis perfuadereuelit, idquodblafphemûeflct, feduultnos memores operum amp;certaminum ideOjUtexijs animcmur,8lt;pr3efcntiam Deiîôz gius nobis adfufuram fperemus, fi crucem imz pofitara

pofitanialacri animo perferamus. Alias fciris ex Paulo affidue progrediendu eflc,oblins om?-r.ibus qug à tergö funt, ut ad ea, quae à fronte funtenitamur, ^præfixumfignum apprelien damus, palmamfupernæ uocacionisDei, per Chriftum lefum.Phil.^.Et quomodo quaefoin operibus noftris nobis placebimus, cum ueliz mus nolimus, feruos inutiles nos fateri oporz tet,nifiuelirnus nos ipfos fall ere:’Rcfpicere licet in operated iia, ut Dei uirtutem auxiliatricem in his glorifiées, atepad maiora animatus fide augcfcas, non ut opus per fe, uel quatenus à tc faefum tibi placeat, hoc enim effet pharifaicum Sc Luciferianum. Siniftra tua nefeiat quid fadac dextra, tantum abeft ,ut in tuo opere quod nul lu eft, obletflari poflis.

Partim quidem dum SC prob.lEnumerat nunc palfionum aliquot genera, primuna ante opprobria, deinde anguftias,pofteacorapaffio nes in alienis, poftremo direptionem facultatS, QiiodcotumeliasSCpræfluras attinct,illiChri ftiani falt;fti omnibus liidibrio erant, maxime lu dæis,aquib’ apoftatæäkge]Wofe,blafphcmi, Si peffimi mortaliû liabiti funt,Ira ab hoc mun do difdpuli veritatisexdpiuntur, fiquidemSC Chriftus hoc futurum prædixittEritis odiohaz biti ab omnibus propter nomen meü’Ad hçc propriüraundi eft,pe{nma quæepinueritaris cultores iacere, ÔC opprobrijs tantum non ob*

ruerCjEa tarnen fi occulta fuiHent, forte genero/ fus animus cuiufcp neglexiflec, fed quia publi cafuerunt, certcpacato animo ferre nemo,nifi Chriftianus fuftinuiflet. TempöreDomitiani muln famofi libelli in Chriftianos paffim fcripti funtjitaut fpedlaculum fieret tori orbi,tantis autem opprobrijs infetflaci funt,utferelatita/ rent,86nunquamin publicum prodirent.Nam nullibi patrocinium inueniebant,ö0 rerum om/ pium fumma laborabant pcnuria,quæ fane no contingunt ut quis fine eer tamine perferat. (Au tor eft t’ufebi.) Vndequi temperarrj erant, iftis uifis fecilchaftam abieceruntamp;tanquam fues aduolutabrum reuerfi funt.Conftatautemfa tis oportuifle hos optimos uiros 8C fortilRz naos f uilTe, qui tanta mala propter ChriftS fubz ire non dubitarunt.

Partim dum confortes J Propter compaffioz nis virtutem hiclaudantur. Sæpe plus dolet fra triillatum malum, quam fi proprio noftrocor pori infligeretur. Etprofetfto no mediocris uir pjs eft,adflicftinonerubere, narailleChriftuin confitetur. Socij autem adflitftionum in co con fpiciebantur, quod fe mutuo confolabantur,S^ animabant aduerfaquglt;$ pro nomine Chrifti animofe ferenda,Tantus ardor ueræ charitatis in illis fuit, ut quicquid alteri accidebat, quifeß fuum hocputaret.Aduertamus amp;nos quocha hiatis uirtutes exprûncreceiuiaur fiuerecredi

HEBRJO . OECO1gt; AMP.AVTORS dimus .Didt auKin:Etuinculis meis compafii fuiftis,nimirum Hierofolymis caprusintellext quæ effent uifcera mifericordiarumininc,quä tacß effet fides ucftra in Chrifium*

Et direptionem facul: ~1 VItimo uirtutem oin nia propter Chriftum relinquendi laudat,nemz pe quod tarn inexpugnabili animo etiâ faculta/ tes fuas fibi pafli funt diripi .Legem enim ftatue rant magiftratus in multis lods,ut qui Chrift« profeffus fuiffet, ijlius bona diriperent.T amen quahtumuis hoccarni durum fuerit^prjut qui thefaurum fuum in ccelis repofuiffent,quo ne(^ fur,nec^quicquam incomodi peruenirepoteft, aequo animo permlerunt. Propter ueritaté bo/ nis periditari,nonminoriseftapud Deum,^ fiillain paupcrcs erogaffes. Contriftari ob ui abrepta bona, fignum efi infirmiufculæ fidei. Nonautemdidtfimplidter, accepiftis ,fedad/ ditcumgaudio, utuideas perfefteillos omnia propter Chriftum abnegaffe.SicApoftoliin/ dignis modis tra-ftati ,cum gaudioibantacon fpedu condlij, quod digni habici effent,ut pro nomine Chrifti contumelia afficerentur .Bene ^utem addit:Sdcntes uos habere potiorem 8Cc. Incomparabiliter enim potioresfunt animidi uidæ,externis 8(. fluxis .Quiequam pro Chriftf nominepio animo relinquere,cfthiccentupl3 redpere,Só in futuro uicam teternam. Mard-io. Diligentibus eniin Deum nihil défit,quod ad fa lutem

Intern turn corporis turn animi illorum atnnct. PlurisfuntDeo quamauiculæ, quas quando tam hbcraliter, nulloipforülaborepafcit,quo/' modofilqsfuisuidtS Sôamiâû neceffariîïneg arepoflett’utcaceam’ nücnüquâ periturabo/ na,quib^ £uos ornat.Sed pergam’adreliqua-

Ne abieceriüs igitur fiduciâ ue' ftram, quæ magnam habet prgmi) retributionem« Nam pati'entiauo/ bts eft opuSjUt iibi uoluntatem Del peregeritis, reportetis promiflîonê»

Argumentatur iamàmagnitudine prfmio-' rumillos expeâ:antium,quæamp;C ipfa non medi ocrem uimadcxcutiendam fomnolenriam ha bent.Orania inquit,in hoc dico, ut libertatem il lam Sôfiduciam in Deuin fortiter tueamini ,uel ob id quod tanta uobis propofita funt prgmia, nimirumquænecf oculusuidit, nec}; auris au/ diuit, nec^ in cor hominis un^ defeenderunt. Tantum ergo thefaurûne negligatis obfecro, quodSô facietisfcio.fi patientiâ, quahiciuxta faluatoris lèntétiâ,anima poffidctjadepti fuerî tis.Nâ ea uobis fume neceifaria eft, ut pada iâ üolütate Deij^miflîonib’ illius potiri poffitis.

HSBR .IO 'OECOL AMP . A VTORB üo pons óó qui uenturus eft ueniet Sgt;C non tardabit . luftus autem ex fide uifturus eft, 8^ fife iubduxerit, non probabitur animo meo ♦ At nos no îùmus, qui ftibducamus nos in per -ditionem, ièd ad fidem pertincmus in acquifitionem auimæ.

Dicantifti,padcntcr omniaRrrcmusmala,fi Mometi«? nôtam longum effettempusC Rcfpondet Apo ftolus SC diet perpufillum effe tempus,5lt; ftatim fînem tribulationum credenribus afForetquod nimiriim maximo folatio eft afflicflis. Nam m a la quæ hominum fragib'tati hicincumbunf,ma gistolcrabüia fiunt,ficonftcteaparue tempo effe duratura. Eft autem argumentum a breuiz täte temporis dutftum. Amplius quid infinuat aimdicit2lt;röi/ otrof/, qüantumaincß temporis fit,tifginta, quadraginta, aiiteo amplius,tamê parum hoc,imb uix momentum uidcri deber, fi conferatur ad a?ternitatem,quæ omni fine caz retjcumpræfens tempus fuû aliquandoforriaz tur finem.iWomentanea funt mala hui’ foeculi, neminem terreredebent. Sceculum em mundi, punrtum eft ad æternitatem. Efai:î4: Ad püdiï inmodicodereliquite, 8ôin miferationib’ mag nis congregabote, inoioraento indignationis

parumper abfcondi fadem à te , amp;nbsp;in miferi/ dia ferapiterna mifertus fum tui. Hue fadt 8C hoc quod eft in.z.ad Corint.4.Nam momenta nea leuitas adflidionis ôCc.

iuRusfUe Cæterum Apoftolus teflimonium hoc ex Abacuccap.î.citât, non tarnen de uerbo ad lier bum. Nam pofterius in prophcta hic præmitti tur, amp;nbsp;fuperiora hic fubiungîîru r. ApoftoP au tem uel illius interpres iuxtaLXX, dônôiuxta Hjb. veritaté dtat,tamê fidelüTime locû ipfum tradlat. Hebræus fic legiciSi moramfecerit,cx/ peda eum,quia ueniens uenietgt;Sô non tardabit, Ecce uiri fuperbi, non eft reda anima in eo,iuft’ autemfidefua uiuet, Argumentum Prophetac audiamus, 8i. claraerit fententia quamipfepro pofuit. Prædixerat fuperbü regem Babylonis Nabuchodonofor Hierufalê cüomni terralP raëlincaptiuitatêdudurGamp; in ilia detêturuef fe.Siccppopulus Ifraël.70.annis futurus erat captiuus,quem tarnen iterum prophcta confola tur ôôerigit, dum proponitut expedetur Do/ minus,qui ucre uenturus amp;nbsp;libcraturus eos fit. Sedecce uirfuperbus,hoceftimpius contcmnit hoc,nec futurum credit,proinde illum non c5/ probo neqtctiam faluabo. luftus autem vatid/ nium non négliger, credienamq? me ueracem, fidemq; certiflimam in uerba mea coHocat, ui/ uet ergo,pereuntibus intérimpefte, faine , gUdio omnibus impijs, ut qui prsedidis à pro pheci»

HEBR.IO.OECOÜAMP . AVTOKB. itj phetis non credidcrunt. Quemadmodum eriä ijsconrigit qui capta iam Hierufalêin terra maz rentes Hieremiæ,amp; in Babylone detenti,Ezehi eli non credentes, perierunt. Hæc ad hiftoriam fans. Sic nobis ScChriftus poft .LXX. annos, hoc eft, poft reuolutum tempus correóaonis SX. hora redemptionis liberator affuturus eft.Sez cundo autem iudex uiuorum ÔC mortuorum plenc nosliberaturusamortalitate hac ueniet, SCimmortalitate donabit, ut uiuamus cumeo in perpetuum .Ponitauteni propheta hie duos Dupi«p» populos, unum fidei, alterum fubdiictionis unûqui probarur animo Dei,alteru quiillino probatur,unum quiaduitam pertinet, alterum qui ad interitum. Qui ad uitam pertinent, crez duntChrifto, parati omnia proillius nominis gloria ferre, patientiaej: animas fuas in hoc pra uo fæculo uere poffident, amp;nbsp;hi proprie iufti uoz cantur.Quiuero ad interitum, Chrifto non ere dunr,fcdhabcntillumproludibrio,ficut86pro fabula quicquidillisdepietatc Sóuitafecundü Deuminftituendadicitur, ifti aamp;iOt, imptj 8Crc iedi in fcriptura paflim dicuntur.

At nosnonfumusqui~|Nonfumusexnuz mero illorum,quiChrifti ^miflïs Sódidis non credunt, fed ex his qui credunt,8^ ueri filtj Abz rah3efunt,idq?inacquifi!ionê aniraæ,hoceft, tit uitam acquiramus æternam, uteunep contra riutn in Tandis appareat ; ChriftS em Tequentes

ANNOT.IN BPIST.D.PAVLT AD fc pcrditum ire uidennir, maxime fi prjfcntia quis contcmplctur. Alias amp;nbsp;impii 5óiniufti ani masfuasfcruant/edadintcritura amp;nbsp;gehcnna. Atcpicaad confirmandum piorG confdcntiä, didum hoc prophetæ multnm facere potin't. Cæterum hoc dióloduftusexfideuKfluruscft. Apoftolus ad Romanos ÔC Galatas,ubi fupcr/ biä pharifaicä rericere voluit pauloalirerutitur quam hic, fidem autem non iiitelligit falfani iP lamde Deo opinionem, quam quidam affin/ gunt,fed pcrfuafionemanimorum conftantcm dediuinis rebus per fpiritumfan/tum facffam, adeoi^ueram diuinarum rerum cognitionem • Nam ubi ucracognitio Dei eft,ibi fiducia mi nimeociofa fit,oportet. Hancqui habet frugifc ra arbor cenfetur. Hebrjus fidefua legit,opor/ tetenim quemcjifuaipfius fide,non aliéna faliia rijid quod necp operaneq? lex ipfa abfqi fpi ritu præftare potefl.Iamquicquid no fit lt;xfide,peccatü eft,utcunq; fpeciofuni inoculis hominumappareat.Quia autê tanti illi fides eft, ut ea fola fa iutem parari fignificauerit,lati/ iis nunc fequenti capite , ut audiemus, earn praedica/ re inffiniic ;

Eftautemfi'dcs carumrcruqnæ foerantur fubfiftentï'a.aroumentum • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

Fidem hic Apoftolus definit, ne quis ilium fiiperiori tefrinionio, fidei nimium tribuiffe pu tet.Fides,inquit,eftrerû fperâdarü vTrosctcr/?^ id eft,fubfiftentia,Bafis, fulcrum fiue fundamc tum,in quod res fperandæ incumbunt. Res au/ Km quse fperantur, funt remißio peccatorura, regeneratio innouamuitam,Sôquicquidcœle/ ftium bonorum nomine veniqiftæ res quodä/ modo in animo hominis, tanquamin fedefua infidenr,Só per fpintum Dei firmiter côfiftunt, funrcj guftus quidam, SC experientia eorû,quç fperantur amp;nbsp;no vident, interim tamé pro certif fimis habctur,fcAtj/j^or ,argumentum,indiciü, conuicfliodicitur, amp;cft ideradidû cumeo^d praemifit.

Porto confilium Apofloli hocuidet fuifle,’ primum utillos ad maiorem curam 6^ ftudi îï / fidei, tum ex illius natura, tum cxemplo maio/ rum perduceret : deinde utillos propter præ/ fentes adflidiones Si paffim incurrcnria mala confolaref y quo infrado animo fideS^ patiêtia ffcu,perorane genusaduerfitatum perrumpe ' rent, attjad cœleftem patriam contenderenr,

Notent hanc difinitione m, qui fubinde de fua ft degloriantur,amp; uidebunt loge aliud effe quam uulgus hominum putar. Certe fides nö eft orio Ca res,qucmadmodum ÔC fupra diximus.

Ob talem fidem feniores, Si quotquot à ere? ationeraundi pij fuerunt, teftimonium iuftitiæ accepcrunt, Si non propter ipfa opera,efto ad-* modum iftis daruerint, Hæc fubfequenribus per multaexempla maiorum manifeftum faci/ et.Subrjcit:

Per fidem inteJIigimus perfeda fuiiïe (gcula uerbo Dei^utex his qug non apparebant ,ea quæ uidentur fi crent ♦

* Fidecognofcimus quanta fit Dei bonitas SC potentia, qui fæcula, hoc eft,omnia quæ creata funtjtamuifibilia quam inuifibilia, creauiuSC quod nunquâfatismirari poiTumus, exnihilo creauit .Cerre ratio Humana non docet ficut nec capitcoelû Si terra, tcmpusue fu 5 habere prin/ cipium,idquodPhilofophi adunum fereom/ . nesnegarunt .Neqjmiru, NamcoDeusiHain pertingere no uoluit.Spiritus autê fublimia ifta qux folafide percipi poflunt docet, Adhæcque cuntÿ

HEBK.IO.OECOVMAP. AVTOrB jij cunq? creata funt, hominis caufa effe crcata,hoc qui perpendit, ccrte fieri non potcft, quin tanz tum opificem redamet huic per omnia place • recupiat.Hincem fides aflurgit,8Cpaulatim etiam alia aeque fublimiautremiffioncm pecca torum, refurreiflioncmmortuorum,6Cuitam seternam credere adfuefcit.Nam fi credas liliiirn Dei tibi donatum,atcp adeo pro te mortuum fa aie fides oftcndec, tibi cum illo omnia eflè dona ta, 8i ita pacem cum Deo habere, à quo prius propter admiffa non poruiftinon trep dare,iu/ diciumcp ülius cxhorrefcere. Porro fæcula n on folûfacfta funt, fed Äperfetfla funt ucrboDei, hoceftjoccultauirtutefeu iuflu Dei.Hocqutno uit,ex fide fit oportet.

Per fidem uberiorcm hoftiam Abel obtulit Deo ,quàm Cain^per quam teftimom'um meruit, quod ef iet luftus, teftimonium perhibentc de donarijs illius Deo, amp;nbsp;per banc mortuus adhuc loquitur.

Quia hr tnin^s exemplis magis, qulm rati/ Onibus,ut qug fenfibus min^ expofita funt,mo uemur,amp;: fere pudet ciuitatis noftrx municipcs nobis pcurrerc, nos ucro nonfubfequi, voluit Apoftolus varijSjqfi^ prxclaris uetetum exein

plis,ad fidé illos atc^ adeonos inhortari .Mui/ ta ante exêpia maiorü proponit, quib’ nos ad perfcucrantiam animat,ut ita omnem exciifati/ onem dcinceps nobis præfcindat,poftquam 8C illi fratrcs noftri, tanta fide clarucrunt.Non eft quod tug diffidentix patrodneris dicens, Quis hocfadtCHabes quos iniiteris, quotquotacon dito orbe pie vtxerunt.

Indpitautemà primoiufto, Abele,quem tä to magis admirari poflumus, quanto minus cuiufqua;n exemplum ilium fceutum legimus. Et profetfto non poteft non aggrauare damna/ tionem noftram, qui cot amp;nbsp;tampdaris exem/ plis inuitati, Deo nos cocredere, illiq^ fidem ha here adhuc dubitamus. Abelem autem primS iuftum ideo dico,quod fcriptura Adamü ubicp-ut peccatorem introdudt,non quod negate ue/ lim amp;nbsp;hunc cum coniuge fua iuftitiam confecu tn Deo credidifle, fed quiafcriptura huius no conraeminit, temerarium fiierit aflerere.Satis fit nobis fecundum fcripturam loqui.Cæterum pulchrumeft uidcre hic,quomodo infacris lite ris verfandum fit, amp;nbsp;quid poriflunum inde ex/ cerpendura, nempefidesS^ paticntia tanquam praedpua capita falutis. Tctf œ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod hie

Legimus Gcnef.4. quomodo Eua pcpcrerit Cain, primogenitG amp;nbsp;potioris dignitatis qua

Abd, qui pofterius natus, 8citacontemptior fuit,idqdamp;nominapræfcftriint.Nam Abd uanitatem,Cainpoflcfionemfignificat.Scrip/ ’ î turaaliquotAdæfilios nobis tantum recenfet, utin quibus quodfaris adaedificationcfit, edo/ cere poffit.Per Cain Slt; Abel duo hominum gc/ nera nobis ob oculos depingûtur, Primum hy pocritarum, inCain,alterüiuftorum, in Abd. Et ita mundum tam ex malis quam bonis con/ ftare debere,fpiritus fandus hoc typo adübra/ reuoluit.

Per quamteftimoniumquot;! Vtercÿ Icgitur ob/ tulilTe Deojfcddiuerfo animo. Abel fiddi,Ca/ in infiddi, Slt;. quia infidelis hic fuit,obtulidëdiet tur qualiacuncç, citra deleclum amp;nbsp;ftudium,lon gelt;^ détériora, quam frater ipfius Abd,qui de primogenitis ouium fuarum, amp;nbsp;adipibus earS obtulit .Proptereaetiam Deus adCain nonrez fpexit. Quia autem nulla reuerentia Dei duceba tur,proximo ÔCfratriinuidebat, reprehêfuscf, ilium occidir.

Porrb nemo purer,^d Deus ideo refpexitad Abd, amp;; ad munera illius, quia ifta fuerintfez lediora 8(. pciofiora .Nequa^.Nâ externi ille ni bil moratur,fed quia fide ifta obtulit,idcjj fumo cordis ftudio, Deus teftimoniü illi fert, iuftüc{i reputat.Ex monbus autem utriufe^fatis perfpi dtur,qua quifeÇ mente pditus fuerit. Vbi fides, ibi chatitastubi nuUa fides, ibi nct^ charitas,fc4

ANNOT,INEPIST.D. PAVLI AD inuidia crudelitas, 8C pcfTima quxC|;.Habes « empIuminCain, quiubi animaducrtit fratrein Deo probatumjfcueroräecluni, non perftru/ tatus eftcaufam, fedinuidia ßCmalitiamétis fra tricidium perpetrarenon erubuit.

Etperhanc morcuus adliucloquitiirj Qu*2i Deus hoftiam Abelis acceptauit, amp;nbsp;gratam ha buit, puta ex fide oblatä, Cain Deo non fidens coepit inuidere frarri :8CquiaDeü,quemodio habuit,læderenon potuit,feruumillius aggref fus eft(id quod omnes imprj facere folent)amp; in medium campum euocatü occidit.ln quo Abel miram lenitatem 3C obcdientiam declarans, ne uel minimä occafionem fracrifæuiédiinfe da ret,ut maiori natu, SC apud quem ex primoge-* nituræ dignitate impcrandi autoritas diuinitus Abel moy cfTet,parère uoluit. Verum per hanqfidem pu' ^utioqui/ ta,,ïjQrtuL,Sjaclhucloquitur.Siloquitur,opor/ tetquod 56uiuat.Inquoefficatiam8lt;uilt;floriä fidei ob oculos Apoftolus pofuit. Memoria aU tem illius Celebris, amp;nbsp;nobis hodic loquitur,at(J ad fidem patientiamcp cumpnmis cohortari nos non celTac.

Per fidem Enoch fuit tranflatus ue uideret morte nec fuit inuentus, propterea quod tranftulerat ilium deus»

Secundo loco Enoch laudat,is iuxta ea,qu3e inepiftola ludæ legimus, feptimus ab Adam _ .

ruit. Sepccnanus autem numerus, ut Icitis ,luo myfterio non caret.Eam autê laudem à fcriptu-' ra habet,quam nemo quifquam anceilluin.Na Abel primus iuftus in floreætatis trucidât’ eft. Quibus fabulæ cordi funt, dicunt eum adhuc uiuere,öó ante extremum ludicqdiem cumHe ,e^eH,ca/gt; lia uenturum. Verum nemo mihi facile perfua tut uiuerc. ferit.Scio, Ecclcfiaftici.cap.44. uulgataæditio habet, Enoch placuit Deo, ôi tr an flatus eft in pa radyfum,utdetfapientiamgencihus, fed iftuda ledtiqneGrjrcorum difcrepat,c]ui legunt: .ti'wx

(i'crtêu viffóiAetyiJ-ct (iiTctvoKts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Enoch placuit Domi

no,SCtransIatus eft exemplum refipifeentie gen tibus.Et Geni^.fcaindum.LXX.xpîc

rtäf/Kiigt;«vviijoôte?.Etplacuit Enoch Deo, Scnon inuentus eft,quoniam tranftulitillum Deusdftis tarnen uerbis non conuincirur,quodl non fitmortuus : quia fi fuit ex femine Adam, oponet quod 8C mortalis ftierit ,Et proz fedo uerinmile cfthoc,amp; analogiæfidei confoz num. Nam unus Chriftus primogenit’ eft mor tuorum, amp;nbsp;paradyfum credentibus referauit. Et quod memagis raouet, quanto téporeChri/ ftus pcium redemptionis non perfoluit, tanto etiâ romphea uelflâmeus gladius SSuerfatilis

äNNOT.IN EPIST^D.PAVLI AO paradyfi adirum prohihuit. lam fi ipfe in para/ dyfum tranflatus, quomodo Chriftofuadig' nitas falua pcrraanfitc’Quodfimiraculum hic ponis, oportet quod expedct adhuc mortem 6C »mmutationem.

Verum fiquis morem^^oftolianimaduer tat,nonrairabitur quodpofuit, eumnöuidiiTe morrê.Nam ficut amp;nbsp;fupra de Melchifedec facflü fcimus,nihil adfirmare uoluitpraetcr fcriprurg teftimoniü, 5lt; quiahæcexpreflenô habeatillS mortuum, neq; ipfe ftatuereconat’ eft .Interea tarnen non negateum mortuü, ficut nec Melchi fedec.Scripttiraautem nimirumideo rericet,uc nobis oftendat, perfidem nobisfpcmcflTeuitx serernæ 3C immortalitatis. Apud Hebræos inuc nio, qui eu m tradunt morte prxoccupatû,atcp, cum nondum ad eum numcrum annorum per/ tigiflet,quem maiorcsfui aflecutierant,puta fèptingcntorîî annorum amp;nbsp;amplius fed rranfla tum,hoceft,ablatum fuifleàcôfpec'tu hominu. SicRabi Schlomo SC Aben Efra.

D.Chryfoftomus annorat, quodhicconté dendum non fit,id quod necÿ ego cum quoquâ fecerOjCitraenimpictatis iaduram hæc ignora ri poffunt.

HEBR «IO. OECOLäMP . äVTORB. idcc Deo ♦ Atqui fine fide^fieri non poteft utquis illiplaceat. Nam qui äccedit ad Deu^hunc credere oportet eflè Deum, eflè remunerato-rem quærentibuslê»

Nunc confideratlarius, undefadum fit, tranflatusfucrit, nempeeoquod placuitDeo, fed non placuilTet illi unquam, fi fide deftitutus fuiiTetjàquafolafuntomnia. Idemaute eft plaz ccredomino, amp;nbsp;ambulare coram Domino,id quodGene:y,eft.Reliqua per fe plana funt.Cae/ terum quia Apoftolus hicinfignê fententiam poluit nempe : Sine fide fieri non polTe, ut quis Deo placeat,quærathicquifpiam, num amp;nbsp;pue ri habeant fidem, Deotç placere poflinteVnu fi admiferis, iam ôô alterum admififti. Si fidem a, puul babent,etiam Deo placebunt, amp;ecôtra.Dicis. Qiiomodo fidem habebunt,cum animales fine hacura, 8c Deum non cognofcanqatq: adeo in ter dexteram 8(. finiflram difeernerenondû que anteSinonhabent, quomodo exnumeroChri ftianorû cenfendifuntCRefpondeo, puerinefjî crcduli, neq? increduli funt dicendi, ficut nuper naticatuli,necp cæci, necjuidentes,quianond3 appropinquauit tempus illorum, ut uifum reci perent.Sicetiâ de pueris, quantû ad alt;ftum tem pufue credulitatis attinet,dicere licebit, nbsp;nbsp;nbsp;fidê

non habeant nifi per miraculum, id ^d Diuus Auguiiinus aliquories faretur A miraculo aiit5 non eft arguendum, fed à re ipfa. Verum pue/ ris quotquot in iibrum uitæ infcripti Rterint ,eu dem fpiritü fandlü præflari, non temere nega re ponumus:funtcnim fan(fti,ö^ in eodera cum crcdentibus foederc, cademq; religione,fuoq! té pore,ßdem fuä confitebuntur. Dauid efto adul ter,famê Deo placuit, nam erat ex eletflis illius, amp;nbsp;in Iibrum uicae infcriptus. Et ut uno uerbo di cam,ætas ÔC confitendse fidei impotentia, diui/ n £ gratiæ in elcÆs non piudicat, fi cu t nec reuela tioni fpiritus fancfli. Sed de hoc paucula iftain (ranfcurfu fufficiant. T u diligenter uerba Apo ftoli mente recondas, funtenim digniflima.Bc obferua primuin atq? adeopræcipuum accédé ri ad Deuin elTc, ut Deum crcdat,amp; animo per fuafifftmus fit, deinde ut credat ilium quaerenti/ bus fe in ueritate elTe fu fficienti ITimum remune/ ratorem, hoceft, beneficum. Qiiomodo enim quifquä fe ei addicerc poflit, a quo nulla bona fperettSequitur.

No« Per fidem admonitus oraculo Noe, ea quæ nondum uidebantur, ueritus,apparauit arcam ad (alutem domus (ùæ^per quam arcam conde nauit

De Noë,legis Gencf.ó.qui fuit fill’ Lamcch, ftatim autem abinirio nomen accepiteius,^d poftea faifturus erac Dominus .nienimquicz temfignificat.Inde plericp theologorum colliz gunt,quod iUeperomnemuitafuam,mundS omnigenis fceleribus fupramodum fermenta meniioc tum,adrefipifcêriamreuocarit,diluuiumc^uo fortituiffti catam efTe quietem,ut homines cc (Tarent â labo hbus fuis. Alioqui non uidetur quomodo noz menni Noah,ipficongruat,Hebræi autem di cunt Noe agricolara fui(Te,inftrumentaq; ruftt ca,inueni(re, quibus homines terram colerenr, quæmaledicia prius in opereillorum,quietem nuncamultitudinelaborum præftaret.Sed hçc nihil ad inftirutü.Satis clarü cft cuius typü Noc iuftusgeflèrit, Apoftolus exemplo hoe uritur ad (idem conteftandara.Nam Noc oraculo adz monitus accepit, Së indubitanter credidit, cuius nullum ufpiam indicium apparebat, necp prjfa gium aliquod uenturi imbris confpiciebatur. Quod fiuidilTet quid, uelfalcem leuibus conz iecturis colligere potuifTet, iam euacuata illius fuilTetfides.Oraculo, dicit,Vndehoc':'cum nul li efîênt prophetæ ënullum externum uerbum audiretur ëluftuSjperfeët’ SCinteger Noc corâ Domino, diuinam infpirationem , quam hic

oraculo uocat,domefticam habuif.Certe res ik la non caruit tentatione, eacj; acernma.Nam ut Satan ubi($ 8C in omnibus fidem impugnat jta Sc in hoe iufto,ficcç in fabricacionc arcæ 8C pro uocatione ad pcenitentiam, omnium irrifioni Sc. contemptuï paruit.

Apparauit arcam iufius vir,quod no uulga ris fidei in illo argumentum fuit.Solet enim quif que agere, fecundum quod omnino edoftus eft.Qiiare autem fibi non timuit à diluuioc' quia feliberandum fciebar, atcjjhoc beneficio fidei, idcirco reuerentia Dei metus religionis ill« tam fedulum fecitin omnibus, quæ illi præcep ta fucrant. Per domum inrelligit familiam lu3, ojloillas animas,quæ feruatæcrant.

Per quam condemnauit mundum 1 Mund« machinam illamimmenfam,fed raunda/ nos homines inrelligit, 3C qui tori mundo erant dediti, cceleftiacç omnia afpernabantur. Con/ temptui illis eratprorfus uerbiâ Domini.Hunc mundum fua arcæ fabricatione iudicans prg monuit, ut caueat imminêtia mala, qui ubi no refipuir, condemnationis accepit fententiam i« fiâ.Alrj,non iudicauit fed condemnauit compa rationeuidelicet, quemadmodu deregina Au/ ftriin Matthæoeft, fed prior expofitio uidetur magis quadrare.Hæres iuftitiæ, id eft, obrinuit autconfecutus eftiuftitiamquæex fide eft, vel ftuftus eft hæres iuftitix iuxta fidem. Et ita differ re fade

re fadt lufti tiam operü amp;nbsp;fidei. Supra fide nos iufiificaricoram Deodocuimus. Ad iuftitiam operum,non refpicit hoe loco, ut qua? nulla fit apud Dcura,fed adfidem,eaenim folaplacetur Deo, ut audiuimus.Legimus S^.i.Pct.j.de Noë Scdiluuio, 4^^ illius temporibus totS terra inn dauit.Cum,inquit,lêmeI expecftabaturDeilem nftasin diebus Noëamp;c.Habemus Sfnosuer^ bum,iubemur apparare arcam.per quam cuaz damus diluuiurnihanc fuut qui diaintccclefiâ, àChrifto vero Noëanimarum confolatoreco ftru/l5,atcpfupra firmam petram fundatara. Verum nos arcæChrifto adhacreamus, cuius etiam corpus fum’credentes, Sóindubie aquas tribulationiim 8C interims fecure pertranabi ' mus, falutem SC requiem animabus noftris inz uenturi.

Per fidem appellatus Abraham, Abrihini» obedrjt,ut exiret in locum quern ac^ cepturus erar in hæreditatem : amp;nbsp;ex iuit nefciensquoefîètuenturus*

Aliud exemplum proponitParriarchæ Abz rahæ,quo non alius inferipmra fide celebrior reperitur ,adcbcj! pater credentium appcllatur, vnde omnes fideles ab illo nomen accipiunt,uc dicanmr filfj Abrahae nempe huius fidemimf tati.IViultis etiam aliis virtutib’ polluit, ut obez dientia

dicnria,manluetudine SC hofpitalKate,dequib’ paffim in Genefi kgis. Commendat hicnobi» cgreflum pacriarchæ exCarris, in terrain pro/ miflionis, utGene.tx. Acftorum.y.habem’. Abraham principio non habitabat in Carran, léd in Hur Chaldeorum, quam ob idololatria Sc crudelitatc tarnen reliquit, concedens in Car râ, ciuitatem apud hiftoriographos fatis clarS: poftea iteruin diuino iuflu uocatus, emigrauit, nefciens quo cundü effet. Nam dominus ei no jninatim non oftendit locum, ubi ilium pedem figere vellet. Vtcunq? tarnen, ille non oblatra/ uit,fed paruit, diuinæeçinfpirationilocum de/ dit,rationcm certe non fecutus, cui nimirum ab furdum,ftultum,nedum periculofum videbaf, opes,amicos, patriam, cognatofq; tam fübito relinquere, atcjincertisfecomittere fedibusJu quo ille fingularis fidei SC reuerctiae diuinæ fpe ómen dedit.Et ea eli natura animi fidelis, ut ni/ hil prius,nihilq;antiquius ducar, quam fimpli ciffime atq; ad primum nutum Dei uerbo pare re. Videm’itacpPatriarchara Apoftolis baud Vocahom quQquaiyi inferiorem, quorum alq à reribus, ' air) atclonio uocati, omnibus ilico relidis.fecu tifuntdominum, Difcamus quæfo nos hinc, ut uocati à Domino nequaquam excufationein paremus,fed alacri animo uocantem nos fequa mur, ipfi curam euentus committentes, cuin non poffit non prgfendlTune tueri, qui illi fe ex animo

HEBRJO.OECOLAMP.AVTORB, jjp animo addixerunt.Exeundiim nobis ante eric edomo patris,hoc eft, à raalis 8C prauis affedti onibus nobis agnatis,ut relinquamus uctcrcm Adam,amp; quicquid uel aliquo modo carni iucfl dum apparet, modo uelimus terram promiflîo niSjhoceftjCognitionemChrifti, commertium fanlt;ftorum,0i beatam uitam aflëqin', quæ quiz dem omnia ratione non uidemus, fed fide perci pimus .Quamdiu enim in hac terra fumus, per îpeculum in senigmatc cernimus,tunc autem fa de ad fadcm,hoc eft,pleniffimc.t.Cor.t3.

Per fidem comigrauit in terram promifliom's, ueluti peregrina, c5 in tabernaculis babitafîèt cum Kaac Si^IacobjCohæredibus ciufHempro miffioïUs.Bxpeólauerat enim habe^ tern fundamenta ciuicate,cuius opi' fex amp;nbsp;conditor eft Deus ♦

Eximium uirturis opus inipfis diuitijs conz temnerediuicias,habereomnia,8ónihil poflidc re,po{reabundare,amp; penuriapati.TerraChaz mia, naan fuit ilU diuinitus promiiTa , tarnen inde •Ue non effcrebatur animo , fed fe femper pro peregrino habebat, in cuius indicium non legiz tnus ilium duûatem exaedificalTe, fed in taber/

AN NOT‘IN EPI ST . D.PAVLI AD naailis manfifle, unde raigrandi animum fem/ perhabuifleconijdtur .Quäuis ciregioni moS fit fub tabernaculis degere.Similiter fecerunt Ifa ac amp;Iacob,qui fimili frugalitate uixerunr, ÔC li cet tcrram illam promifTara fibi fcirent, tarnen ïpfi in tabernaculis degere uoluerunt ,nimi' rum expedantes potiorem ciuitatem,cuius fun damenta in montibus fantftis,ccclefl:em Hieru/ falcm, Abrabæ,lf^3c, Iacob, omnibus fideli bus promilTam.Et ita Apoftolus his uerbis ad allegoria fpedat. Hane ciuitatc illi expedites, peregrinos fe in hac terra dixerunt,ficcß animis fuis,nullis fæculi huius delicijs 8i uoliiptatib’, addicere fe uoluerunt. Bene autem dixit:haben/ tern fundaraêta. Nam ædificata eft fupra frina petrâChriftü.Videf alluderend illudEfaiæ.iS.

Deus ab æterno illam ciuitatem prædcftina/ uit,cum in dileflo nos elegit.Conditor huius in quit, Deus eft, idq; per vnigenitum fuuin,do/ minum noftrum lefum Chriftum, in earn ante foiritu fantfto fuo congregatjcongregatoscfco feruar.EthocfeciindumexempliieftPatriarchg Abrahj,cœleftia longe prgferentis ttrrenis iftis Äcaducis huius mundi rebus.

Per fide Só ipia Sara uim ad con cipiendum, ac reti nendum feme ac cepit:ac præter ætaris rationem pc pent

HERB.IO . OBCOL AM^.AVTOKB^ IJO perit,quod fidelem iudicaret eum, qui promifêrat, Quapropter ex uno 4gt;gnati fiinc poften.eócp ia an nis eftceto^tato nuraero^quato {unt ftellæ Gceh\ 8c uelut arena quac eft iuxfamarpinê maris innûcrabilis.

Poftquam excdUnriam fidciin Abrahamo nobis cönii'nd3 jit,uolintcriam Saræuxoris il lius mrminifTe, qu.»amp; ipfafidcexcdiuit, ÔC ira prrlocü aiexii, adfidemnos cohorrari pcrgir. Digna fane h re Riit. ut efl et tand Patriarch? ux » or,qiia;n ipfe quocgfororcm uocauit apud ho ftes;amp; reuera Rtit, quandoquidem eadem curti manto fide prxdi ta, fequi ilium in terram igno tarn mhiJ quicquam dubitauit. Quia autemcre didir.promiflâonem ,adeöq! vim ad concipien dum accepit,nihil moranribus effeetocorpore anili ætate.Rif t quidem,ubi primum ilii nun datum eft fe futuram matrcm.Videbarur enini fans ridiculura, imóincredibile,tam proueAx jtatis mulicri annunciare partum, verum coat/ guta ab Angelo, ftatim fi dem illiiis uerbis ha/ buit .Nora Apoftolünon fruflra diccrc,(cvTH, ipfa Sara,habet enim in fe emphafim, ad com/ mendandam ipfius,putafexu infirmioris,fidlt;, qujenobisiTO minus inhaccómcndabilisproz

ANNOT.IN EPIST iD .PA VLÎ AD poninir, quam in ipfo Abrahamo .Sicinueni/ mus, quodin Chrifto^^Deononfitnec^ vir, necp f«mina,nö:$ feru’ nccp liber S^c.Vbi uuk, ibi per fpiritum fuum operari poteft.Muliebris igiturfexus non cöt€mnendus,eftoinfirmiufcu lus, tarnen 8C ipfc eflc organum fpiritus fandi poteft.

Praeter aetaus rationeml Duplex defcdus in ea fuit, alter naturæ : nam ftcrilis «rat, necj per omnem ætatem pepcrcrat: alter aetads, fuitem ronagenaria ÔC ferè emortua, cum primum au diuit fibi partit dcnunciari.Sed Deo nihil in crez denn impoffibilc fuit.Per fidem ita lt;$,ad pofido nem fundamenri feminis, uirtutem accepit atlt;$ peperit.Si iam tanta amp;nbsp;fugnaturalia fideles per fidem à Deo acceperunt, quæ hæc incredulitas noftra eft, ne uilioribus quidem in rebus illi ex animo crederec' Additdlla fidelem certura iu dicabateum,qui promiferat.Qux erant illa^z miflae'Quæ marito Deus promiferat .nempe: faciam te in gêtem magnam.Bencdicentur in tc omnes tribus terræ. Semini tuo dabo terrain hanc : Gen.iz. Er, Sufpice in coelum amp;nbsp;numera fiellas,G numerate eas poteris,8f dixit eiiSiceric fernen tuum Gen:t;.8ó alijs Iods fimiliter. Cum egrelTus erat Patriarcha ex Charris, annorum fuitfeptuaginta quinc{?,ex pedauit itacp promif fum fernen fere vigintiquincfiperpetuis annis. Et profedo non dubium «ft,multas tanto temz pore in

HEBR.IO.OECOLäMP . AVTORB fjt porc interccfli fie tenntiones, fed fide ill c im mo/ ta ufcf per ftirit. Qiiare abunoilloSCiâ effceto, tantus numerus Ifraclitarum procreatus eft, 6^ non numerabihs. Etiam Edomitæ .Nam multi populi ex tllo originem duxerunt. Scd.pmiffio ilia debuit indpereincarnalibus,tamen longe potiora iftis cxpecSabat.

Quantæ funt ftelle cœli quot;J Profeélo no abfi$ mytterio videturefle, quodiubet Deus ilium in coelîî fufpicerc: potuiflët cm Deus aliquo mo doilli numerum futuri feminisindicare,(nam femel indeferto, 8C femel à Dauide numeratus eft IfraeQfid noluit,nimirum innuens verum fc men Abrahxjfuturum coelefte, SiC ut flellae,mS dilfimum.Hoc aurem per fernen bcnedidum, Chriftum ,fa(ftum eft.Simplidter tarnen fi expo nas, crit fimilifudo furaptaamulritudine, idCß non abfij hyperbole, cuius admodum frequcs in fcripturis vfus eft. Porro qd diat:Vclut are/ na maris. In co intelligere uoluit mulritiidincm gentium Abrahaein femine Clirifto^miflam, eaautem multo minus eft numcrabilis, quàm iudæorum.

luxtafidê mortui'ftinthiomnes, cû nôaccepiiïét ^miflïocsifêd ^cul eas uidiflent credidiflênt, (alutap

XNNOT.TNEPIPTS.D.PAVLIÄÖ tes atcp aduenas eße interra. Nam hæc qui dicuntjdeclarant fe patriim inquirerc,

Diät, omnes illt iuxta ftdc mortui fLinr,q«i3z uisfidcm habucrintaibiigiturmanetrcmuncra poiloratcr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i ■ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-rt' r

rcnis cx/ no eorumtubt ttrra proniill at' In ccelts niiniru, jxöaruni. qucinadmodum paulb poftipfedie«.Omnes dicenSjintelligit Abraham cum fuiscoharedi/ b’.Ifaac amp;nbsp;lacob.Sunt qui etiâ ad Noé'jËnochji £lt;fupcriores refcrunt,fed cum (pirkus detllis locutus, vidctur iUos in hunc ordmem non po/ fuifle.llla aucem qux Patriarchis dat3funt,amp; fe mini eorum poft cos , longe minora fuerediui/ nis promiffionibus, amplius ergo quid eis pro miflum expedlarunt, puta ccekftem patriam. Neq: enimciues huiusfaeculifuerurtr, fedfutu/ ri.Hocquidem fide uiderunt, fed a longe.Quc/ admodum hi, qui diu in medio inari nauigan/^ • tcs,portum quendam uident,in que fe tuto pof/ fint recipere,eum efto nondum apprehenderüt, tarnen ipfouifogaudium percipiunt, falutanr, perinde atq: eo iara potirentur. Ira «iam fideles in pelago mundi iacT:ati,parriam fuam,coElum, à longe falutant, 8C kbenter fe hofpiteshicfatct.

Ixpoflifo Dicas , tarnen Apoftolus Ephaefns dicit.Iam Ion Paull/ non eftis hofpttes 8i adueng,fed conclues far tfto ni Et 11.». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dotnefhe». Propter certitudinera fpei,

HBBR'tO.OÄCOIzAMP ♦ äVTORK* ija quam fideles exfpiritu pcrcipiunt, hoc dicerc uoluit. Aliquo modo cnim cius quodfpcranr, pij hie guftura aflequuntur.Paffim autê in ferip iuris pater,Patriarchas hicmanentemlocunon quçfiui fie. Vilde Iacob conqueftus fuit de dieb’ inalis huius faeculi. Abraham tantus uir, non habuit loaim proprium,in que Saram demorz tuam fepehrer. Alt;ftorum.7.Iegis,quod Deus ilz ii hxreditatem non dedit in terra, ncueftigium quidé pedis .Hane fententiam confirmât ratio ne, qua dicit, qui talia dicant, declarare fe alibi pam am cognatos, amicos, poffeirioneftj! inqui tere,amp;; non iam adeptos eiTe. Hucfaciuntenam quæ Apoftolus fubijcit,dicensî

Et fi illius quidem memores fuilr (ent, undefuerant profedihabebaC opportunitatê reuertêdi, Nunc autê meliorê expetunt,hoceftcœleftê» Quapropter non erubefcit ipfê Dc üs uocari Deus illorum, parauerat enim illis ciuitatemgt;

Side terreftripatria uultdicere,dixiflênt,niz hil omnino obftitiflet, quo minus in earn redpf fepotuifient, eüundcquacjîopportunitas illos inuitalTet, fed radiorem St coeltftcm expettb^;

Quapropter nö erubcfdtSCc.Exodtj.Ego fum Deus Abraham,6C Deus Ifaac,amp; Deus Iacob. Vocat fe Dcum illorü,quiiam mortui crant,öi illos fuos ,nimirura quibus ipfeciuitatem con/ dicht, ficut öC fupra dicflum cft.Iam fi fpem fu3 in tcrrcnis collocaflent, certe Deus meliorfi bo norumdator, erubuiffct illorumDcus uocari. Hoc autem non cft,fcquitur,quod cœleftem pa triam experierint.Ccrte clegit illos,ut effent prin cipes in ecclefia fua, fuofcp agnofdt SC cœleftes; Non emin carne licet uiuerent, carnales crant fedfpirituales.Obfcruahic, fcripturam nonfo lam ÔÔ nudam literam vrgerc, ficut quidam lu daizantes dicere aufi funt, fed amp;nbsp;fpiritura.

ac,cumtentaretur.ôc unipenitum obtulitj in quo promifliones accepe rat,ad quem didum fuerat. In Ilaac uocabitur tihi femen_,cum illud (ecu perpendifletj Deu uel à moran's ex citare pofle,unde illum ea'am refiir^ redi'onis typo reduxi't

Quia Hebræi nunquam non gloriati funt patre Abraham,cu!us tarnen fidem paud imitari üo/ lebantjlibuit Apoftolo hoc,tanquatn omnium

HEBR.IO.OECOIzAMP. AVTORE, pdpuum exemplum,illis cum primis confiderS dumproponcre, quo Deus fidcilliusinexpug nabilem cxplorarc uoiuit, non quod de ea dub» tauerit, fed ut alijs pcellcntiam eius innotefcere faceret.Excutiamus nunc, quidfibi miraculum hocuoluericLibenter autera ficuocarim,quar» doquidem n atura hoe facere non permittit, fed modis omnibus répugnât.Siullareseft,qua certitudo fidei explorari poteft, aduerfa funr. Nam fxpc contingit,ut hi, qui plurimû credidc runqfibijpfis tarnen fuerintignoti, donee aduev fis eonflidandum eflet, tum demum quàm effî tax in ipfi s fides fuerit,apparet.

Cum tentarctur J Deus eft qui tentât. Nam Chriftus doeuit deprecari : Neinducas nos pa/ »at.fied die ter in tentationem. Aliter tarnen fuos,aliter im/ pios tentât ,hos uttradat inperpetuum imperio Satanæ ,iUos ut uix dû têtationes guftâtes eripi at, Sôàmalo nimirû Satanaiiberet,eorûlt;$fidS inelarefeere faeiat.Ita Abrahamû,utdixim’’, tentauic,quo magnitudo rci melius perpenderc tur. Agon enim vehement! flîmus fuit. Quoniâ ex una parte erat earo, fenfus,ratio:ex altéra pgt; ceptum,5^ promiflîo Dci.Ratio di(ftauit:Quogt; modo pater odio habebit exfeprogenitû, eûcÿ vnieumf Et natura omnes doeet parentes, ailt;ÿ adeo ducit, utliberosfuos ament,foueant,cda* centzeuntj alios occiderc non liceat,multo min* Ëlium, £( iftantuurumaugebanc tentationenii

Adde quodamp; chariorcratfiIius,quiainc5rtreZ »nafencda ôâ miraculo datus. An non quxfo ifta fenis concudebant animü':’ qui alioquima/ gisamantes liberorumfuntnatura jiammord uidniores .Augebat dolorem quod non fubito effet nccandus tilius, fed triduanis openbus de/ fatigatus. Fides autem, qux tanquammurus ahæneus innitcbaturomnipotentiaeDei,cogi/ labat : qui centenario ÖC anortuo corpore filiS dedit, eundem etiampofle mortuü exdtarc.Et Deus optimus maximus eftqui iufllit, parendu ergo, non refponfandum, non etiam expofiula dum de fide promiffi, hic nihil iniqui timendö. Summa,vidt rarionem verbum feu iuffîi Dei, robot amp;nbsp;conftantia fidei.

Hine difeamus amp;nbsp;nos tentari, quando duo uer/ ba,fiue præcepta Dd,nos urgent, u t nefdamus utrum utri prxferamus. In iftis anguftijs confti tuti, illi podus adhacreamus, quod nobisma/ gis notum 5Ccertum,diuinafecerit voluntas:p/ dbus autem uercintentos fpiritus affatim edo/ cebit, quid potiffimum fitampleclendum.Si/ cut hic.Non oeddas, 6^ offer mihi filium.Pofte rius Abrahxtam apertum S(. manifeftum fuit, ut non potuerirud in minimo contradicere. Pa ruit ergo fimplidter, fednon praeter fidem.Cae/ terum perfpicadbus hicocuIjs opus eft, nenon »lie, qui fæpiffimein Angelum lucisfe transSgn rat,incauuorem tefpede pictatis dedpiat, ut di • ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pûtes

MEBRïIO.CS cot. AMp.AVTORH. putes ^xime nokintacidiuinæ te accomodafTc, ^aGsinftnitis partibus. Quemadmodum ueteri bus oliintemponbusProphjtarum contigit, qui exemplum hoc Abrahæ imitaturi, hlios fu os Moloch idolo imolaruntamp;combuiTerunt. Scultaerat hxcimicatio, Slt; plane impia.imb ab ipfo Satanainueda.HabueruntjSC adhuchabët non abfimilia his amp;nbsp;noftra tem pora. Deû itacç time, illiq;fimphàter feruias in timoré 36 n-enio re, 36 edoccbit te indubie, quid te uelit facere,3£ quid nô.N â nô menrict Cpirit^, q ni dixit: Prop« eft Domin’ omnib’ qui inuocât iliü in ueritate,

In quo promilRones acceperat !_ Apoftol’ rî beneexponit. Nam audiuerat (Gcnef.ïi.^lnlfa ac vocabitur tibi femcn.Statim autem lubfeque ti capite audit : Accipe filiuin tuû diledtuiiî 36c, lamfinon firmiflîmafiiifietfide præditus,quo modo qujefo paruiflct Deo,ô6 tribus diebus ea firmitate pci ftitifl'etrhdes ergo exfpirituperl'ua filTimaeft.Deuin in omnibus promiffiscerafll inum. Vndecum iamiain filium iugulaturus erat,brachium reduxerar, ab Angelo inhibée. In qfane myfteriû refurredionisnobis adîibra lû cft. QueadmodG Ifaac ad poenâ pofiulatps fuic,ita omnes nos poftulamur, fumus enim fi* Iq morris, Benignitatis tamédiuinae eft,3eternS mortem meritos, voluifleferuare, 86 aliofacriz ficio fatisfaÆoncm pro peccatis noftris fumez re^netnpeChrtftOjqui defignatus fuit per arietë riivepr

in vepribus hxrenrem. Aries auccmnaturani ouis habet, eafc^tan^dux antecedit, ficeriaia Chriftus. Tales fancftas Stfobrias allegorias, nemorerjciat.Nam óCMofesdeChriftofcrip/ fit, iiel Saluatore tefie.Multa autem my fteria ex codcm loco colligi polTutit. Nam in multis Ha/ ac figura Chrifti fuit. Ifaac obediens fuit Abra/ hæjChriftus patri ufc^ad mortem.Ifaa'cpertri duum mortifuit deputatus, Slt;miraculopatri reddituSjferuatur. ItaChriftus pertriduumfe/ pultus, virtute diuina rediuiuus ad patrera afcé dit.Sedpauculahæcdelibauiffe mefatis fit.Per/ gamus.

ifuc Filius 3C nepos Abrahx fidem imitati funt, hæredes non fecundumcarnem tantum, fed Si fecundum fpiritum,muka quidem fideliter gef* ferunt, quæ ramen Apoftolus hic non comme/ inorat. Quanta Ifaac paffus fitàPaleftinis,qu£ ÔC ipfa haud uulgaris fideifpecimina fuerunt, apud Mofcn legimustlllam tarnen fidem confi/ fiderandam ponit y qua Hebræi magis célébrés redditi funt.Legimus Genef:27.debenedic'Hone tfaac,quomodo primum ipfiEfaubenedicere ftatuerit, fed mater diuina difpofitione Iacob, minor em natu, fubornauit, ueftibufcÿ hirfutis «tmpulmêto acttdere parait« luffît.Huncubi

Ifaac pater benedixerat,irruit Efau flens, tarnen ille reuocare benedidlionemnoluit, fed magna fide,nimirum diuinam ordtnationê animo prg fenticns,dixit:Benedixi ei,Só erit benediól’.Pro/ fedîo fadiim hoc tentatione carerenonpotuit, nam obftupuit Ifaac magno ftupore crrorein audicns, tarnen cam fidci conftanoa fortiter di/ ' fpulit.Inrereanccj! Efaubcnedichonc omnino priuauic fed bcnedixit, SC inter cætcra dixit Erit poftquam prgdominabcris, tuncexcutics iug« cius à collo tuo, qd certe myflerio non caret, né pcquod ludæi gentibus effent feruituri, donee plenirudo gentium introicrit, finira faluusfiat omnis Ifraél : quemadmodum SC Romam.cft»

Per fidem Iacob moriens. finou' Ucpb lis filqs lolèph benedixit, èc adora* uit faftigium uirgæ eius»

lacob moriens, maximam pofteritatis curâ habuit, quo filios fuos magis pios rcdderet,6i Dei ftudiofos,pr3edixit auté quidnâ fcquentib’ annis unicuicÿ tribui futurü effet. Ante omnes tamêbenedixitfilijs lofeph, ut eft Gene.48.Ex/ tendens autem Iacob manum dexteram,impo/ fuit fuper caput Ephraim, quiiunior eratS^c, cuietiam feiens prudens pnjnogenituræius de/ ditjninurumcxrcuelatione hocedodlus.Filq autem ifli lofeph,EphraiDQ WanalTejduas tri bus où

ANNOT.IN EPTST.D.PAVLI AD bus obnnucrir, quia Leui no erat lortê in terra habitur’jôC ita exbenediiftiôefuiq^el unatrib’ lol'eph in du as diuideret. Ifta ante carnahs bene diclio fuit.HxEphraim prim’ rexexort’cftqug tnb’jinter esteras decê clarior Si opulctior ftnt, idq? ex bentdidione lofeph, qui ilia in fpiritu Ei turapraccognouit

Adorauit faftigium'] Hebraeus legitrAdora Utt ad Icduli caput. Vtrücç auté rede nâ ntSIfl ambiguü eft, ledü SC uirgï fignificans .Virga, fymboliâ regni eft. Quod autê legim’ adorafle cû faftigiü uirgæ Iofeph,nimirû eo de regno po fterorû ei’ teftat’ fuitjatej! in fpiritu regnüChr» fti praeuiditjinqu« uera adoratie fpedabat.

Per fide lofeph moriens^de egref fione fihorum Ifraëlmeminit,decÿ oflibus fuis mandauiu

Nifi lofepheximiamhabuifletfidem, quod populus Ifracl poft.too. annos reuerfurus effet in terrain fuam,5lt; liberandus, (nam.400.anni« feruituti fubieclus fuerat Alt;fto:7. )nequaquâ de offibus fuis tollendis tanto ftudio prjcepif/ fer. Nimirum fedt h oc ad confirmandam fpem illorum -, de terra promiffa inhabitanda. Nam alioqui terram omnem Domini effefciuit,amp;fe peliendis pioruracorporibus bcnçdi(ftâ,amp; coït feaatam,

Per fidem cum natus cHet Mo^ les,occultatus eft menfes tres à pare tibus fuis, propterea quod uiderent elegantem puellum, nec ueriti funt edidum régis*

Sduit Apoftolus alios alia exempla mouerc: Voluit ergo,ne cui^ effet excufatio, plurimain mediS profcrre. Et quia Mofes erat legislator, •nquononmediocriter glon'abaiitur Hebrxi, libuitSihuius fidemillis imitandam propone^ fe,pr£miffa tarnen parentum illtus fide, qux ipfa non contemnenda fuit.Pharao regum cru/ deliffimus præceptum dederat ,ut quicquid ma feulinum exHebræis nafcerctur, ftatira apart« in flume abijeererur, foemininum autem, refer/ uaretur. Hoc prçceptum parentes Mofc,indu/ bie maxima fide prediri,trâfgreffi funr,qua eti3 ediflum régis contemnere potuerunt.Tribus autem menfibus occultarunt puerum, diutius nifi cum torius domus fumrao difcriminc, non occultaturi.Exfide igirurnoluitin flumen præ/ eipitarcjfcd incoluraem conferuaturus, in ftf cel lam conclufit,atq; ita aquæcômifit. Hiftoriam legis Exod.t.amp;S.2. Magnificat igitur Apoftolus hoc,quod contra iuffum régis tribus menfibus puerum parentes illius QCCulcatunt.Verüne par

uutn fidd opus putes, célébrât idem 8lt; Stephan nus Adio:?, dicens : Eodem tempore natus eil Mofes, S/C fuit gratus Deo ckc.

Aprogenitorihus finsquot;| Qiiafi adhuc auus «ius uixeritj'ar«7fcf «f/ pofuit. Stephanus dicit, ojxw'nßTTceTj’oj.indomo patris.Sifim pliciter acdpias,fcTfcf jaï//numcri cffe dicas.Pa rentes autem Mofefucrunt, Amram, iuxtalofe phü Ammiramis Sd lochobel. Genealogiam.t; Paral.ö.filij Leu«, Gerfon, Caath, Merari, für) Caath, Amram , Ifaar,Hebron, ßdOziel.Fili) Amram, Aaron, Mofes 5t Mariam.Fuit igitur Mofes feptimus ab Abraham. Ordo, Abraha, Ifaac,Iacob,Leui,Caath, Araram,Mofe. Abra ham,decimus quartusab Enoch, Enoch.fepti mus ab Adam. Ita feptenis fæculis Deus mira/ bilia fere renouauit, fi quis diligentius attcndat.

Elegantem pucllum LRabiMofc didt,nato Mofe totam domum fplendore impletam:8t lofehus Antiq.lib.i.cap.9.tam pulchrü facie fuiflepuellum,inquic,utnemotam feuerns fue/ rit,quit^ulchritudine eius capcretur, multisc|j contigiire,dumper plateas huncfcrricernerct, utftudio fuo ftatim rclidto,oculis ilium ufc^ fe/ cuti fint. Adeo deledlabantur puelli confpedlu. Eratenimineoinfantilismulta gratia, quæin/ fpidentes retinebat.Hinc fadlS etiam, ut Ther/ mutfiliaPharaonisfibihuncin filium adopta/ rit» Redeigitur Apoftolus uocat ilium

Nec ucriti funt edirtum J lofephus loco iam dido refert, edidumhoc ideo datum, quiarex intellexerat à Propheta quopiam, illo tempore oriturum,per quem Ifraëlitæ exaltandi, Aegyp lii vero affligendi elTent, SiindefumpfilTeorigi nem tyrannicum illius furorem, quem Chrifti temporib’crudeliter Herodes reximitatuseft, quemadmodum in Matthæo eft cap.z. Référé «iam, quomodo Amram orans pro populo* confolationem à Deo, qui illi per (omnium afti nt,accepcrit,filiücpilli fe daturn promiferit,cui’ memoria Rituraeflet fuma, Adhje dicit vxorê illius non vehementibus doloribus peperilTe, utfallerentur illius cuftodes, Plurafi uelis, iftic legas.

Per fidem Mofes iam gradis^re* nuit uocari filius filiæ Pharaonis^po tius eligens fimul malis affici cu po^ pulo Dei,quam temporarfjs pecca^ ti comodis frui, maiores arbitratus diuinas probrum Chrifti, quam Æ. gyptiorum thefturos ♦ Reipefturn enim habebat remunerationis»

ANNOT.IM EPIST. D .PAVLI AD fe, qui magno aliquo Aegyptiorü regno poti ri potuifla, fi ftudium 8C inemoriam populifui abiedflet. Compercum cft, quanta regio,quot urbibus, quacß ferdlttate fuerit,nihilominus ta men Mofisfidem iftaencruarenonpotuerunt. Exodi.î.itakgimus:Quêina (filiaPharaonis) adoptauitinhlium, vocauitlt;j nomen eius Mo fe,dicens:Qina de aqua ruli cum:Vnde SCimpo fitione noininis tcftata cft, hunc fibi cflc propri/ um. Verum il le grandior fadus, filius fîliæ re/ gis uocari renuit.Caufam Apoftolus ipfe fubie dnPotius eligens amp;c.Iofephus lib.antiq.cap.j. indicat quoraodo Mofes etiam puer,diadema patris régis in terrain proieceriqpedibufcj; con/ culcarit,idquodregiferre uidebatur auguriir, humiliationein uidelicetrcgni Aegyptiaci.Vn/ deóó uates régis ilium c medio tollere conatus fuit,nifi filia régis,puerumilli praeripicnSjperi/ culo exemiflct.

MoTeii nö Porius tilgens fimul quot;] Scriptura habet eum puduitfuse fgrefluin fuilFe, ut uideret populifui erumnas. Slt;ntigt;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuit,quod fe Hebrçum

ingenue fatcretur, ÔC quainuis in aula regis ÔC medijs dclicrjs agcret, tarnen fratres fui generis non poniit dedignari.Et profetfto, peccato non poteitcarere.nollefimul adfligi cum fratribus. Sc malis illorum compati, ut Amos.6.Super c5 tritione lofeph non mouebätur 3C Ezech.p.Gg nanturfrontes uirorum, gementium amp;nbsp;dolenii um fu

MEBR.IO.OBCOLAMP. AVTORS tjQ umfuper cundis abominarionibus .Roma.'iz; Gaudetccum gaudentibus, Sófletccumflcnri/ bus. Mofes ergo fide intellexit fiittul malis affici lt;umpopuloDci,eöcß contempriffimoin Omni urn oculis,multo farius efle, quam cum ignora ribus Deum profpere fecundum carnem habe/ re,luxu delicrifc^ affluere. Peccatum, bic uocat uitäaulicam, amp;mundanis uoluptatibus dedix tam. Talem autem uicam degunt,qui non adfli guntur cum cæteris, 8ó iuxta Pfaltem.In laborc liominum nonfunt, neqp cumhominibus fla/ gellantur. lamfi peccatum eftluxui deditü efle, quâto magis prjter hoe amp;nbsp;bonos adfligere i

Porro temporarijs dicens, irridet ftultiriam naundijqui turpia honeftis, amp;nbsp;temporaria aeter nis prsf ferre folet.

Probrum Chrifti,quam Aegijp.“JProbrG ProbrM Chrifti uocat, quiequid populo Dei mali èC op probrij irrogatur,fecundum quod didtunQui uos fpcrnit,me fpernit.Qiiæ enim membra pax tiuntur, etiam caput experitur. Alibi Paulus ad flitfliones Chrifti uocat,quas in fuo corporepx ferebat, putaferuusSi membrum illius. Quod enim fandis fratribus fuis,uel benefit, id omne Chriftus fibi fadum efle reputat, Vnde dieet in nouiflîmo die. Efuriui,5£ dediftis raihi edere,Slt; lt;ontra.rAat,j;.Et.Saule, quid meperfequeris^ Ad.p. Diuitias autem rede uocat probru Chri Aij Saluator enim inquit ; Beati eftis, cum

ANNOT.ÏN EPI5T.D.PAVH AÖ iccerît in uos, 8(. infedati fuerintj6ó dixerint ont ne malum uerbum aducrfus uos , mcntiente* propter me.Gaudete amp;nbsp;exultate, quoniam mer ces ueftra mulca eftinccelis.Ifte thcfaurusqui in Chrifto poffidetur,perpetuus eft,amp;nullius in/ fidijs obnoxius,Aegyptiacus ucro, funbus X tineis .Obfcrua, quod indifferenter nunc Deum, nuncChriftum , qui tarnen tunc nondumerat incarnatus, appellaqutoftendateandem 8C no/ llrarnjSCpatrum fuifl'efidem.PopuPDei fuit, fuit X Chrifti, quemadmodum nos,fi credi dehmus, fumus.Perpende igitur quam prüden ter quamqtcertafideegerit hicMofeSjUteupof fis imitari, Gerte fi Chrifto feruirc uoles. feren/ daerit cxux, opprobria,conuitiajamp;quicquid carnem male habet, fed forti animo fis, multo mdius eflifta ferre hic, amp;fequiChriftum,utcS coalibiconregnes, quam utcrucem detrcdes, X in ætcrnû exitium abcas, Via enim ad fa lu té ftrida X anguftaeft, necÿcuiquâ.nifi præ Chri ffo omnia reiinquenti,patercpoteft.

Refpedum enim habebat J Vult dicere,non quefiuitinperdito hocmûdo deliciasfuas, fed «n futuro facculo mercedem,quam indubiç mul tam accepit. Oculos enim fidei in remuneratoré Deum infixiqeum nimirum,qui uoluntatem ti tnenrium fefadt, Siunicuic^fecundum opera fuaretribuit.Etharccaulàeft, quod tanta mala infrado animo perferreporuerit, Alioqui fi p/ fenngt;

Hebe jo.oecolhap. avtorb fentia incuitus Rufict,coeleftium oblitus,in câdé cum mundo luxus refufionem omnino accurrif fct.Obfcruabis hicpfenuanihili facienda d,qui coelcftia ex animo inquirere fiudet.

Per fidê reliquit Ægyptû, haud ueritusferociamregis ♦ Perindeein quafi uidifleteum qui eft inuiÛbilis, itaobdurauit*

Mireris hic, quod Apoftolusdicat, Mofen reliquiffc Acgyptum nihil timens ferociam xzf giSjCumtarnen Exo n.fcriptumfit, Aftorîî .7. repetatur, fuifle, eo quod palam fadum fuif fet occifum à fe Aegyptiü. Hoe quidc nó negat Apoftolus, fed fimul uerum cfle innuir, altiore quadam ui ab Aegypto abftracftum,quam pee næ metu.Ifta uis putaurgêtior, facile fecit,ut fc rociamrégis contemneret, alioqui uix uel poft multos annos rcuerti potuiflet. Ad hanc fentenz tiam adferendam, uidentur faccrc qux fubiecit: Perindeenim quafi uidillètSlt;c,Regrcflusergo illius, fuit non metus Gmpliciter, fed quafi reue/ lationis ÔC prudentix, ut poftet fuo tepore xr« nofis Hebrxis amp;fratribus beneficium tum ig/ norantibus meli’ prodeflc.Fuga per fc,malum non eftjfugit enim amp;nbsp;Chriftus, Dauid,atc^ Pau lus, modo luo loco,amp; tempore eafufdpiat, hoc cft,in gloriam nominis Chrifti proximo

ANNOT.IN EPIST. D.PAVLI AB rum urilitatcm.Si non aufugiflet ,potuiffethoc confratnbus facile elTe periculo. Bene crgo,f idii ciamin inuifibilem collocans, Aegyptum rel«/ quit, occulrioricj vocationi vi fpiritus fefe ac commodauic.

Per fidem fedt pafcha^Sc effufio nem ïânguinis : ne is qui perimebat primogenita_,tangeret ipfos ♦

Quiscrederet fanguinem agniillitumpolE* bus,potuiflcliberare primogenita, ne conddez rente Qiiis etiam crederec, ubi agnus pafchalis comederetur, ibi Angelum uaftatorem non po tuifle prxualeree Gerte nemo, nifi à Deo perfua fus.Fideigiturquia Mofe praeditus fuit, popu/ Io hocabft^ ulla rrepidatione aufus fuitpredicc re .Hiftoriam babes Exodi.12. Obferuandiim autêqtiàm iufto iudicioDeus Aegyptijs hanc caiamicatem immifit. Voluit enim illi s repende re crudelttatem, qua mafailina Hebræorû per/ di præceperant .Eadem autem fide etiam aliquo modo noftra myfteria Mofes cognouit,nempc quod Satan primogenita pcrimcns,nihil in nos iuris habear,modoillitifimus Sóafperfi menti/ • bus fanguine agni imaculati,Chrifti. Ipfeenim tollit peccata noftra,5ó libérât à malo,ut prgua/ kre nobis nequaquain amplius poflit.

Per fidem tranfierunt 'rubrüma re, ueluti perficcam terratquodcu tentaflent Ægiptq,abforpd Rint*

Hiftoriam habes Exodi.14. Profccflo rss mi raamp; plane diuinafuit, quicquid cum populo tum adium cft. Qiiis enim unquamputairet, quod mare tranfitum feuuiam tänto populo prjbuifletdndubie nemOjnifi eximia fide prxdi tus. Voluit Deus ergo hic potcntiam fuatn fal/ uificam populo oftendere ,idcp in iftis ai^uftijs confiituto, ut iam nihil prxter præfentilumam mortem cernerent. A facie erat ingens uis aqua rum,àtergo hoftis inftrudtilîîmus, tarnen fide incolumes maretranfierunt, hoftibus fubmerz fis.Nos fideinfanguinem Chrifti freti,fpiritucß illius baptizati, incolumes mare huius raundi, in terrain proraiiram,pertranfimus,pereuntib’ omnibus infidelibus.

Redit nunc ad eos, qui pari fide, terra promif fionis iara accepta, clarucrunt.Hiftoriam hanc require lofuc.6. ClarilTima omnium ciuiratum ro tanpore Hiericho crat.ainpliflimisqi mûris Sóturribus ornata: unde non minimum anxii fuere Iudæi,quotnodo hatic caperent, uidebat

cnim inexpugnabilis. Hine duos cxploratorcs miferut eo, uc de opprotunitatc potiendi eius dr cumfpicerent:viderunt autem ifti pauidos amp;nbsp;g/ territos dues. Et lofue refpofum â Deo accepir, utfacerdotes cum area turbam præcedercntpo pulus autan iubilarer,amp;ira per feptem dies dr/ cuiretur duitas, 8C caperetur.Ita abfe^ arrais machinis, muri ad (onitum tubarum corruez runtjidquodimpiofuiflêt impoffibile creditu, praeter cnim rationem eft: Verum facerdotes popuIusDeo ƒredidit, unde amp;uirtutem diuini confpexit.T nbsp;nbsp;nbsp;non fimplidter dixit, capicbat

Addies feptemJ Non finecaufa hoc pofuit Apoftolus.Nam validum argumentum eft co/ traludæos,qui tam anxiefuum fabbatum ob/ feruant, amp;defcndunt,quafi nihil prorfus ineo operari liceat.Habes omnes fimul fui fie in ope/ reperpendaeduitatis, iam necefteeftfabbatum intercefliffc, in quo otiofi non fuerint. Ita con/ uindt,quod lexnon ita anxie ad externa fandi/ ficationem coegit, utnon poftet ca folui, fi utili tas pxoximi fuadeat, Confirmemus nos hinefi demnofiram.

Nundus ifte rede per Hierichonta defignaf« (unde amp;nbsp;Chriftus in parabola inddentisinla/ troncs, ad illam allegoriam allufit^expugnamP autê cftg Apoftolos amp;nbsp;facerdotes,fed nequat^ vi pote

HEBR.IO.OECOLAMP, AVTORE. Ifit vi pocenriae humanae, ucl induftria hominum fedbucdnis SCtubis,hoceft,ualidaS£tfficaci p dicatione ucrbi Ddn'fia enim excelfa mundi deq ciuncur.Talisiiiba erat Paulus, amp;nbsp;adhuc hodie £ft,atc^ adeo omnes ApoftoIi,SC quotquot illo nbsp;nbsp;nbsp;'

rum veftigijs reólcinfiftunt. Hocmododrcunz dandus eftamp; euertendus mundus, utcumcj intc rim Daemon ringatur.

Per fidem Rhaab men'trix no pc R*«* rf)t una cuhi'squi non obedi'erant, cum excepiHèt hofpitio exploratO' res pacifice,.

Eodem libro cap.î.Cum cxploratores iri dz uitatcm uenerant, idcj regi fignificatum fuerat, quiillos cóprehcnderc uoluit,Rhaab uitâilita tutatura, occultauit amp;nbsp;abijflefinxitjacccptocp iuramento ab illisnefeproderent,per muruin dimifit.Ifti autem fignum, quod domui fuæ pz figcret, dedcrunt funiculum fili coccinci quo llz raelitaehofpitalitaté mulieris agnofcentes,gragt; tos fc illi uidflim exhiberêt. Quod ^fcflo Rh» ab nunquam fecifletjUiG ex fide intellexifl« eam ' terram ludæis diuinitus dandâ fuiffe, atcÿ adeo poßidendam. Vnde cactcris pcrcuntibus ipfa fe,parcntem, liberos ,familiam ÔC amicos incoz lûmes conferuauit. Obferuanda ó£ hic fidd uis, quxutnunquam nonconferuat ad uicamsctcr

ANNOT’IN EPÏST. D.PAVU AD nanijita pro gloria nobis Dei etiam ad præfen/ tem uitam prodeft. Pacifice au£emdicit,quia iP los non iioluit ad inquifirionemfaclam prode/ rcjclaufis lam porcis,neeuaderent.Qujrinir hic num Rhaab tuerie fcortum CRefpondent qui damHebrxorum non fcortumjledhofpitam fuific, amp;nbsp;ica honeftam matronam. Nam «ocabulû, quod 2ftà^M âbauitdedudum,ho fpitam,non mererrieem fignificare.Qiiidam ue ro ßmplicitcr accipiunt pro mcretrice : Vtcüc^, ad opus domini non fuit incômoda,quifcrl'g infirma Si abie(fi:ahuiusmundi,fuam uirtutc perficitdfta quarauis non fuerit ex Ifracl, SC in/ noneftxuitæ,tarnen non dubitauitDeo fidem habere,amp;ex niiraculisquç præceflerant cumfi lijs Ifracl,colligere Deum cura illis elfe, quod SC ipfimultum profuit.

Certein eo ApoftoPIudaeos confunditmax •m«, quafi diceret. Si Abrahæ, Mofes SC PatrP charum exempla uos ad fidei fïrmitatemnôcô inoucnt,moueatuos faltem fidesignominiofg lïiulicrculæ, quatotam domum fuam faluauir. Pudeatuos uinci a muliercula mcretrice,SC talis uos debeat præire in regno coelorum.Fi/ desautemmulieris cômendatur, nonutfeorti, fed ut pcenitentisjam, 8lt; Deü Ifraclis agnofeen ris,ut difeas SC tu quantülibet peccator maxim^ uerc refipifeeti apud Deum rclidam effeueniâ; id quod SC Saluator, fua familiaritate cum peç/ catoribus

catoribus nobis manifeftaruin uoluit, Siitain inunduin uenic iit peccatores faluos faciac.

Hanc hiftoriâ nobis iicilê fadcmus eo,quod fcimus torum mundum, qui per Hiericho defig nacur , eflê perdendum iminutandum , ex cuius perditionc hi foli faluatur, qui exemplo Rliaab fide uera prædici Rierint, amp;nbsp;ita peccaium non nocebitiara rcfipifcennbus, nouamcf uica mcditanribusxreliqui adunum omnes pereunt. Sine fideenim nihilfalutis ufpiam inucuireeft. Potuiffet Apoftolus adhuc mulra exempla in media proferre,ut de lordane fide tranfintIfo, de regib’tarn fortiter gemptis, S£a!rjsfimilib’ fide geftis, fed confulto prxteriens uixuerbulo refricare uoluit.dicit ergo:

EtquidprætercaloquorÇ’ Defici et em'm me tempus comemoranten de Gedeone^de ßarac,amp;S Samlône,

Q.d.innumera funt qux poflem producers exempla, fed tempus me citius deficiet, quam uttantiï fontem exhaurire ualeam .Omnes em fideclaruerunt, quotquot Deogratiun^ fucz re.De Gedeone, qui Madianitas fide potius, armis uiat,confule lih.Iudicura cap, lt;5 St n. luk fus fuis

ANNOT.INEPIST.D. PAVLÏ AD fus Rilt àdomino,utformidulofis SSomcnrib’ cx populo, liberum faceret rcuerti ad fuos,man ferunt ergo ex.jiooo.nö plus .loooo. Ad hue ait rem nimius erat populus, itaq? probati funt ad aquas, 8^ qui manu amp;nbsp;lingua inftar canis lâbü cruntaquas,amp;ipfi funt iuflircuerti.Manferunt ergo ex. loooo .tantû viri.300.qu0s armauitGe deon, non armis bellicis, fed tubis, hydriis,S^ facibus, ôcitaiftis irapetum in Madianitarum caftra fecir.Hoftes autem audientes fonitum tu-* barum côplofum hydriarum, deinde uidentes faces, nautuis vulneribus feipfos confecerunt.

Eximiam ergo oportuit efleGcdeonis fide, qui Deo credidit, ÔC tarn paucis viris,ingentein uim hoftiuin aggredi non dubitauit; Admone/ mur autem hiftoria hac, quomodo potiffimu aduerfarij fidei fint vincendi, certe non multicu/ dine amp;nbsp;virtute humana, fed tubis feu buccinis, hocefijEuangelij Gncera prædicatione. AdhaeC non paruum uidoriae momentum adder,fi con fpicua,tepcrata, S)C probe moderata fuerituita noftra .Certe quia quauis re metuunt, amp;nbsp;animS defpondent, muneri prædicationis uix unquS •donei erunt. Similiter 5^ qui genua fua fledunt adterram, hoc eft, terrena tantum fapiuntamp;cu rant ,reijciendi funt, poft habitis interim ccelefti bus, ad quorum fruitionem praecipue fumus nati.Paruus autem numerus eorum eft, qui for Rfunt animo,amp;tantum qujChriftifuntqux/ 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;runt.

HEBR .ÎO.OBCOLAMP. AVTORÏ. tAJ runt, ifti nihil periculi pro Chrifto fufciperc de/ treflant, amp;ita uicfloriam ex. hoftibus referunt amplißimam.

De ßarac filio Abinoe, Si foda belIi,Delbo B»»« ra.quae erat propherifla, legimus quoeg ludic. 4.Si.j.Paucis aurem affumptis contra hoftium ingentê multitudinê, ad modum fceliciter pug nauit.Nam ad confpedum Barac,Syfaradux cum toto exerdtu fuo ita perterriti funt,ut fugic tes ad unum omnes fint ocdfi.Syfara ucro, â Ia bin uxore Abel dnei dauopertéporaadado, peremptus eft.Iureigitur uult Apoftol’Hebrae os fuos taliü geftorü efle memores, ut qux fine fide fieri impolfibilia omnino videantur.

Samfonis hiftoria patetcxlud,i4.quamfor Samlbn« tisautemillefucritjputo fatis unicuiq: patere. Sinon RnïTet fidelis,quonnodo obfecrotanta fortitudinis fpedmina acdidiHtr lt;nbsp;qmodo etia robur ipfius fibi tantü profuilTet c'quomodo fpiritus domini eum abh^ fide ita arripuilTet?

De Hiephchac ludicit. Votum illius,puta te Hitplifh«« toerarium, probarc non aufifumus,uerunta/ tnen nifi fide infignis fuifler,non tam anceps bel luminhoftes Ammonitas fufcepiiret.Porrbde Dimd Dauidc Si Samuele uirisDei darilTimiSjfatius Simud. cft nihil dicere/quam pauca,partim quod mira amp;nbsp;uariafuntillorum gefta, pauds minime com plcdenda, partim d cuiuis fideli notiflima ef fc debcnt.Similicer eciam dc cæteris prophetis di

ANNOT.ÏM EPIST.D.PAVLI AD «ndum,CiUorum libri omnesfideplenifunt,ß eilt amp;nbsp;Inne cum primis facrat literae celebrant. Nunc maxima ccngtric,tadtistamcnnomini/ bus, exempli accumulât, utpafljra infacris lite ris plena fidci encomia inelTe uideamus.Premit autem ideo nomina, ut illorum animos turma hacexemplorum adobrucns,plus feriac,amp;con fundat,co quod fubfequiillorumfidem non ah enter Hebraei pergant.

Per fide expugnauerunt régna, operari (unt luftinam, aflecuti (unt promifliones;

Patres fcilicetipoflunt enfmifta rcdilHme rc/ fern ad fuperiora, tamê fiitauidieat nihil peri culi eft, etia ad pofteriores patresîqui infi^ibus fidei geftis claruerunt,refcrre,fiucdeiftisinli/ bris ludicum, fiueSamuelis, fiucRegumhoeß at.Expugnauerunt autem régna, potiflimum.' lofueamp;Dauid,hic quidemSyrorii,Moabita rum,amp; Ammonitarîîjuide.ï. Reg.S.Sf.i.Para. so.ille uero aliorum populorum,dequolibrrt lofue uidcre,eft,pr£cipue uero cap.12.

Q .. Operatiiuftitiam'lOperari iuftitiaminferip ßinaw?''’ turis,interdumcapitur pro vindicate ab aduer fariis,id quod regumiudicum amp;nbsp;potentumefl pnmis eft : inrerdum pro iufte amp;(. pie uiuere. VtrGc® autê nemo rede poterit, nifi fpiritu Dei amp;fide

Adcpri promifli.'lAltis aliac promiffiones fadx funt,quas quia fide expedSrunt, Deus pz retire non potuit. Præcipue autem omnium coé leftes promiflïones ut prædpuas acceperunt, quibus obtcntis,bcneillisfuit,utdc pofteritate, de regno Chrifii ; Vidit enim Abraham diem Chriffi Sóc .T amen etiam temporalibus promif fionibus hoe faótum eft, fi non in patribus,ta/ men in illorS pofteritatc. Salomon accepitfin/ gularem fapientiam 5d foelicitatem à Deo , ód ätj alia.Sequitur.

Occlufèrunt ora leonum^ exti'nx criint uim ignis^effugerut acies gla^ dïj^ualidi fadi' (ùntex imbédUitate, eflièdi fi-int rôbufti in bello, incutquot; fiones auerterunt exterorum* Muli eres acceperût ex reiurredione mot tuosfixos»

Exertmlaifta promifcua,in duo genera diui/ dere polTumus. Quidam ex martyribus in hac uita remunerati funt, redemptionem acdpictes non fine miraculo,de his primo loquitur.Quix dâ uero defundiintormêtisuel ærumnis, po dora acc^erunt,de quibus poftea

fide,qua Mofes fua miraoila fecif,qua populus amp;nbsp;facerdotcs uiarunt Hiericho, quacji Dauid Goliad Philiftæuin. Hoc de Daniele dicit.Dan. 6.Deusquidemhocfedr,atnifiis fide prseditus fuifletjin id periculi nunquam pcrueniflet, fed unacum cçceris ftatuamadorairet.Atquifiden tem DeusfaluareSó magnificareuoluit.Nani illcillæfusèlaculeonum euafit, qui poftea ad/ uerfarios illius cum impetu adorfi,deuorarüt. Nota tropum fermonis ( de quo paulofupra ctiam) quod de uno legitur,pluribus tribuitur» SicMatth.27.1acrones dicuntur Chrifto conuici atifuifle, cûtamêunus tâtûilli conuidatus fit, quemadraodum in Lucalegimus.Defoloau/ tem Daniele hoc habemus. Tametfi poft Chri* ftumpalTum, martyres quofdamfimiliterob-' iedos leonibus ,8C incolumes reliclos conftcr: Verum Apoftolus uoluit potilfimum illisex/ cmpla veteris teftamenti producere.Suntqui in telligant ctiam hoc de Dauide Sc Sarafone, eo quod in plurali loquatur,fed prior fententia ui/ deturfiimplicior, ^uerbis accommodatior,ut taceam interim quam fubiunda earn uerifimile fadant.

Extinxerut vim ignisl De trib’ pueris, Ana/ nia, Azaria,Sc Mifael hoc dixit, de quibus Da/ nielis.j.Etiftifola fide obtinuerunt,ut ab ignis uehementia non læderentur. Non autem corpO tihus untum, fed SC veftibus 8i. cdsrie illsefi ex

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flainnits

HBBR.IO.OECOIzÄMP. AVTORB. flammisegrcffifunt, fufiusifla tradatafuntin Comment:noftrisinDanielem.

Effugierunt actes gladii’] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft,ora

^ladijgræcushabet.Eftautc tropus,de qetil îupra cap. 4.Sic Hellas Propheta 8CDauid,qui impetitus hafta aSaulc,iduiTi declinauit,SCper fidc'aDeocuftodituseft .DeMacchabacis eciä hoc legitiir.Etfand’ popuP propter ueritaté iufticta pugnans cotra getes idololatras,intad’ plerumcj^ pernianfit,hoftibus fe miituis uulncri bus côficientibtis. Vides autem fingulâ com/ naata fuas habere hiftorias.

Conualuerunt de infirmitate J SicEzechiaa rex admodum uicinus morti fuit, tarnen ob in/ fignem fidem ad Dettm reualuit adeôcçfpaciS uitæprolongatum accipit.Idena Dauidi euentf/ fecreditur.Porrófi placeathic, «tto de recepto roborc,poft fummam uirium attenu ationena,accipere,exemplumin Macchabeis ad modum illuftre inuenis,

Robufti fadi funtquot;] Vt Sampfon, Dauid.Sed uidentur haecmihi referenda eile ad Macchabae/ os,quos Hebroei uocant Afmanai, qui prirnü quidem,uidêtes fuos mifcrrimetrucidari,retro ' ceflèrant, fed fumpto animo à Deo nimirum, coelefti quadam uidoria potiti funt.

Incurfores auerterunt J Hoc fecit lofaphat, Afa.SCalijjdequibus inhiftorijs biblidsuide/ »«eft.

Mulieres acceperuntl Muliercs quædambo ngamp;pix,quæprophetas hofpirio «xceperanc^ mortuos fuos rediiiiuos acccperunt. Dicereau,^ té unit de Sareptana uidua, amp;SunamiriJc,quax rum altera Heliam, altera helizeum hofpitata fuit.Sunt qui de alijs intelligunt mulierib’ ,equi dê fimplióter intellexero. Ex refurredlione, hoC cft, refurgentes filios acceperunt. Vide,3.amp;.4. lib.Rcgum. Sunt qui hic ineptierunt,non inrelli genres quid Apoftolus iftisfibi uellet.Ifti om/ nes fidcm habuerunt,interim tarnen multa palK funttne ergo alienum ducamus mulris malis hic ^iuexari, certo Deus fuis opportune tempore nunquam non adfuit. Nunc dehis loquet,qui in hac uitaa malis tormenris amp;nbsp;periculis non funtliberati.

All) uero diftenti (unt, aljaernati redemptionem^ ut potiorem fortirc tur refurreóïonern. Alf) rurlus ludi brfjs flagrisexploratilüntjinlu^ per uinculfs amp;nbsp;carcere, lapfdatl (ùnt,diflelt;fî:i funt tentati luntj ocefß one gladfj occubuerunt:

, id eft , pulfati funt ficut tympanum,Significat tarnen etiam cxtenderc excoriare.Quidain exponunc pulfati uel con tuGfunt

fed uidetur mihi cfle adielt;flitiura. Hjcc quæ hic Apoftolus comemorar, uidenciir magis fonarc deinarcyribus poft Chriftuni paffuin, quam de prjs,qui ilium præceflcrunufedhiftorias dili genrius reuoluentes,uidebimus anteChriftum qugdam fub Antiocho tempore Macchabeorü linpleta.Sic cdam Ammon, ManafTe, Achab, amp;nbsp;quidam alrj imph reges, in fcripturis,ob lu5 tyrannidemin bonos ötpios admilTam male audiunt. Sed melius il 1 is fuit fie pro iuftitia adfli gi, Sc potioribus ftatim perfrui, quàm hic rc/ demptosdiutiuscœleftiabona cxpedarc Necß mihi quicquam dubqcft, Danielem curaalijs huicuitae redditis, maluiffedilTolui SC elTecum Chrifto,quàm fuperftitcs relinqui.Omncs qui/ dem refurgemus, fed fandli Del martyres poti/ orera rcfurreiftioncm habebunt, refurgentenî ad gloriam, eamq? excellcntilTimam, Vna qui/ dein mcrces SC denarius omnes fakiandos exlt;t tîecftat, alia tarnen eft daritas folis, alia lunæ , alia ftdlarum, quemadmodum Apoftolus .i.Cor.i;.fatetur, Omnino autem quod hic ha/ betinMacchabæis apparet, quorum etiamlo fephus mentionemfacit.Fideergo præditi refur reiftionem crediderunt,

- Alij ludibrfjs SCflagrisj Nullus fancftoruin unquam in hac uita tam fœliciter uixic,quin fæ/ pÜTiine ab impijs SC nefeientibus Deum derifus ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V i

fit,Sic lob adflifliffïmus ab uxore amicis fii iSjDauidfimiliter ab ijs, qui uidebantur amicif/ fimijUt taceam de Mofe dicere. Certc prophctæ advnum omnes paffim conqugruntur,quo/ modo ludibnohabicijamp;ab omnibus irrififu crint.Sed mirum hocneminiuidcatur ,cüidé innocentiffimo filio Dei contigit . Difcipulus non er it fupra prgceptorem, ficuc necferuus fu/ pra dominum.De Hieremia funt qui dicantfla/ . gellatum,id quod non raro MacchabgiSjfi bene memini, contigifle legitur.

Vinculis carccrequot;] Haec fuit omnium com/i muniiTima pœnajqua uiri Dei amp;nbsp;fandi funt af/ fedi. Habes inter alios Hieremiam, Heliam,6^ rAichganijCrudelibus uinculis amp;nbsp;carceribus fu/ ilTediuexatos.

Lapidati funt ”1 Hoc refertur de fandiiffimo Propheta Hieremia, qui tandem in Acgypto à fuis apidatus fuit. Lapidati autem St alq funt, Zacharias filius loiade, amp;nbsp;Naboth fumma in/ nocentia uir, Adhsec ftatim poft paflum Chri/ ftum,Stephanus,de quo Acfto.y.

Serrati fiue diflediquot;] De lefaia iftud intelli/ gunt, quem Manafles ferra lignea perdidiflc diet tur,eo quod dixerat, fe Dominum cxcrcituum uidifle .Profe(fto iftae hiftori3e,quas Apoftolus hiedeguftat, fuistemporibus fuere notiflimaeJ Etiam Chriflus ludaeis fummamcrudelitatem obijcitjcum dicit,Hieiufalem Hierufalem,qii3e

Occifione gladijJHabesinhiftorrjs biblids, quod Saul S^Iezabel multos prophetas amp;fa/ cerdotes occiderunt.Herodes rcxlacobumfra/ trem Ioannis gladio peremit, quemadmodum Ado.12.legis. Ifti omnes in hac uita fuam rcmii nerationem non acceperunt, fed in refurredio/ nc amp;nbsp;uita femper coni'iftente,funt forriti.

Oberraruntinouillis ÖC caprinis pellibus, deftituti, præflî, adflïdt, quibus i'ndignus erat mudus :in de lèrtis errantes, ÔC montibus ac fpe^ lunciSjSu cauernïs terræ»

Paucis omne genus humanorum incoinmo dorumferc recenfet, quemadraodü amp;.i,Cori. «4.Adhoc ufc^ tempusamp;efurimus,amp;fitimus, fiCnudifumus. Sé colaphis cjdimur, amp;incertis uagamurièdibuSjSólaboramus operates pro/ prijs manibus SCc.Rudibus pellibus ouium 8i. caprarum,ijfc5 male confutisjufi funtloco uefti menti.Videtur autem alluderc ad Heliam,pilo fuiujzonaqipelliceaaccindum renibus, deinde etiam ad Ioannem,qui fimpliciflimis St vilibus ueftibus ufus eft, 8tficutiftis,ita Stcibo potucg (ununam pauperietn indicauit. Interim tarnen

KNNOT.IN HPITS.D.PAVn A» 9 non dubitamus amp;nbsp;alios piosmiferrjsuiræhui plTos fuilTe.Redeigiturpofuit poftremi omnium babiti funt,dcftitun rebus neccflarijs , nihil curæ inillos impendcbatur. Præmcbantur autemtyrannide aducrfariorû, affligcbanturcjj curis ,pei turbationibus animo rum amp;nbsp;tcrronbus, Quia uero ex hoc mundo non crant,mundus illos amarcnô potuic,fed odio S^malis omnibus profequebantur.Digni crantifti coelo, non mundo, poftquam S( code ftein uitam medirabantur nbsp;nbsp;in hoc tencbricofd

fimoraundo uduti luminariafucrunt. Virtus ne^î auro nccp gcmrais, necj aliqua mûdi rc cô/ penfari poceft, maxime fi fccundum pietarem fit, vndc cœleftem remune racionem mcretur.

In déféras 8Cmonribtis J Partim propter ty/ rannidem impiorum, partimpropterfummâ immifen'cordiam.Pudor autem eft,plus clcmé tiæincflcferis, quam homimbus.Scitis tempo-« rc Achab centum prophetas in fpeluncis latuiP fc,quos Abdias pane amp;nbsp;aqua pafcebat.Loquit, auté iuxta morcm rcgionis, eftcnimPalcftina plena montibus ôC cauernis.Ficri tarnen poteft, quodctiam deludæis, qui plurimi cum Mata/ thiaindcfcrta fugierunt, eôquodlegemDei p/ uaricari noluiflcnt, hi agebantinfpeUincis terrx 8{. cauernis petrarum,cx quibus circiter mille fit nao præfocati funt, eo quoddie fabbati puggt; oaradctredalTciu.

H ER B .1 o . o E C o L A M P. A V T o R 54 15^8 Difcamus hic,ne admodum coniriftcmur,G ua rijs mall's hic iacfteninr, cum etiam fandtiflimi patres pari a hic perpeffi fuit, imb maiora quam quifquam credat.

Atque omnes hi teftimoniû pro^ meriti per fidem, non acceperât pró mifîîonem , quod Deus de nobis melîus quiddam prouiderat^neßnc nobis confumarenuir»

Paiicis hocdicit. AudiuimusinfignemillorS fidem , fed nullam dumabfolutamamp;dignant recepifle remunerationem,fequitur,quod alibi in refurredione iuftorum expcdent.Promifliîo nem hic, non fimplicicer quiecem,fed omnimo/ dam 8C perfeélam fœlicitatem tam corporis, quàm animæ intelligo. Hancifti nondumfunt confecuti, quantumuis fccundum porioré pary» terei,anima, ,feliciirimchabeât,amp; cû Chrifto de licientur.Placuitenim Deoillosnôfineno

bis confumare. Vefpcre autem diei adz ueniête. Domin’ denariûfalutisora nib’ laborâtib’ in uinea fua dabir.

Interea fandoriî corpora ad rc furredionis tép’in terra qui cfcûqtû demûqcüq?De’ jimifit plene côfequét,

Proinde nosquot^ cu tanta fèp^ ti fimus nube teftium, depofito one re omni, tenaciter inhærente pec cato, per tolerantiam curramus in propofito nobis certamine.

Supra cap.dcû'mo oflenfum cft.quàm uarijs JoäsÄpofioIus fratres adfidei conflantiamÄ patkntiam cohortariuoluerit, atcjiitaincom/ mcndationcni fidci iicterum digreflus fit, nunc colligcns qu£ dixit, tranfitum facit ad condufio ncm argumenti huius EpifioIæ.Didt aurcm. Quia folafidc Só criicis tokranria, patres Deo fcfeapprobauerunt,amp;hifcc nobis defalute c5/ paranda tanta copia tcftatifunr,quomodo quse ib nos excufacienmys, fhllorütnultitudini nos focios non coniynxeritnusf fi illorum exempla Nub«»’pto uaria non enixiin iyaitati fuerimusfPer nu/ denfwatc. bem hic,denfitatem, frequentiam feu multitudi nanteftiumintelligit, (non ohfeuritatem feu rc frigerationêjficut alias frequens eft in feripturis nubistranslatio, Jid.quodetiäfatis indicatuer/ bum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Pûtes forfan Apoftolum

parit proprieloqui,dumdicitxurrcrecertamé, fedfdasagonia apudgrgeos communenomen elTe curforum Sc pugilum ,quafi dicerer, curritc veftrupi

Veftrum curfiim,hoc cft, quod uobis à Domiz no pdpitur efïiciie,intêditeuires,permaneatiscg in hac paticntia SC conftantia fidei adfinê ufcp, Perfeueranti cnim premium falutis propofitü eft.Hifceautem quædam apponit,q nos alacru oresadcurfum pietatis abfolucndum fadanr, nempe fardnæ exoncrano. Ngt;hil oneris graui’ eftjïialaconfdenda, eaenim aggrauatanima, amp;ita ad terram deprimit, utccekftiafufpicerc non ualeaqncdum in uia Domini alacriter per/ gerc .Hoe onus deponi Apoftolus iubet,ut cx/ peditior qui(lt;$. fit ad curfum confummandum. Et uenite ,inquitSaluator,ad me omnes qui la/ boratis Si. onerati eftis. Si. ego reuodllabo uos: Expofitiue autemipfefubiedfle uidetur,quid g onusintelligat, peccatS népe,quod nos proxi/ me drcumftatjHUCtcnadter nobis inhæreqtv/ Oauspro ,c\uo uerbo graphice naturam de/ prauatS in nobis fiue philauriam depinxit.Ta tenadter cnim prauitaçiftainhærct,ut per om nemuitamfatis abradere non poflis.Conqug/ ritur idem Si Paulus,quod fibi datus fit ftimul’ carnis, nuncius Satanæ 5Cc. Verum hoedepo/ fuiffe dicuntur, quicunep per omnem uita hue incumbuntjUtcarnem fuam doment, pcccatS deponant, amp;nbsp;fpiritum nouamep uitâaiTumât« Vis ergo in propofito curfu pergere lt;nbsp;auocamc ta ifta abijce, Si conatus non erit fruftraneus.

AN NOT. IN EPIST.D.PAVLI IB înterprætantur,ficut in parabola habctur:facilt uscftCamelum per foramen acus tranfirc amp;c» Amid, honores,diuitiæ,non funtperfeonera: re(^ enim oranes oncrant. Patec in lob, Abra/ ham,Dauid8ó aliis, fed his funtoncra, qui cor apponîîc,qui non ita utuntur iftis,tanquam no ocantur, quitç non rhefaurizant in ccelis. Veru hie nolumus elfe arguci, abundec quife^ fuo fenfu.

refpidentes ad fidd ducem ÔC con.quot; fummatorem lefum^qui pro propoquot; fito fibi gaudio perruh't crucemjgquot; nomim'a contempta, ÔC ad dextera throni Dei confedit.

Non contentus eft fandorum Patriim cxem pliSjillos adfidei conftantiam SC paticnriam,ad hortatus eflè, fed Chrifti exemplo tanquam omnium praecipuo code uocare conatur,fi for/ fan non fit, quern alia moueanc. Efto quis imbe cillis magis fit, quam utpatres fcquatur,tamen non eft quod animum defpondcat,habem'’ du/ cem fideifortiflimum Iefum,qui nos manuduz cere cupit,adeöqß hoc illi volupe eft, cum uia no ftrafitjpraecurfor noftcr,SC paftornofter,para/ oiTimus ad auxiliandum nobis , refpiciamuj tin in cum qui nos præcedic SC .perhcinhicem patiend

HEBR •lO.OECOX AMP.A VTORB, tjo patienrilRmus fuit fimulamp; tokrantiffimu8,t« dolorum, tum probrorum.Profedo, iniquif/ fimumfucritjferuum uelle maioremcffcdomi/ nofuo.Turpiflîraûitemducenoftro in caftris agente, domi nos uelle dcfidcre, nccÿunquam militiam ingredi, prçfertim cam,unde tanta li/ ceat nobis fperare bona CModum loquendi ob ïerua, Duxfidci, pro Duxfidelium,ficutfupra. Pontifex confelTionis, pro pontifice côfitentiü, concrctum loco abftraéli pofitumcft.Sichabes «nquem debeant fideles refpicere,quêimitari, Chriftum faluatorcmcumprimis.Sandos au/ Km quatenus ifti Chriftum funt imitati.Id qd ex Apofiolo. ».Conn.u.patet, aim dicitdmita tores met eftote, ficut ego Chrifti. Alij aliter fidei ducem exponunt, pro datorc fidei, Senfus quidem fanus cft,fed minus tarnen germanus.

Pertulitcrucem J PotuilîctChriftus liber eflc ab omnibus fuis paflîonibus ignominiis,fed noluit hæcnoftri caufa reftigereindubie utlibe/ ratis nobis exemplü relinqueret,ut ipfum intre pideinfequercmur.Dolores ferendi funt,contu mclia deuorandaeft\Chriftum uerefecuturo, idc^ fimiliter cum gaudio. Dicas, quomodo, quçfo,quod Apoftolushic habet :pro propo* fito fibi gaudio pertulit crucé, congruet cum CO, quod dicitur : Triftis eft anima mea ufq; ad -l’tiortcmc’.Quantum ad fpirjrum attinuit, défi/ derio ddiderauit Chriftus nobis tmmolari,

quot;ANNOT.IN EPIST. D.PAVLI A» quarc amp;nbsp;ica fummo cum gaudio omnes cruda/ tus fubqt. Animam cniin fuam fponte pro no/ bis pofuit. Quantum ad carnem, à morte ab/ horruit, quod per fc malum non eft,cum Deus ifto modo nos crcauit, utnatura omnes abhor reamus à morte, tarnen horrorcm iftum,fpirit’ inChrifto ftatim fuperauit, utdiccrct.Nômca uoluntaSjfed tua, pater, fiat.Qiiod fi forfan per gis iftanon faneperpendere,perdendefaltem, quid te mail propter Chriftum perfercntem ex peften’fummanimirumfcelicitasjficutôC ilium ©bedientem,confelTus ad dexteram rhroni Dei, qui quatenus Deus eft, ncqj ad dexteram,necp adfiniftram patris confidcre poteft,cum candc cmnino potcftatcm cum patre habeat,fed qua tenus homo eft,hanc proximam à Deo potefta tern acccpit,illicj! data eft omnis potcftas in coe/ lo Sc in terra. De tropo autem noc,fupra cap.t. fatisdixim’.Obferua diligenter qua fit ad gio/ riam patris contendcndum, ncmpe per crucem adfummam fcelicitatem, per ignominiam,ad fummam gloriam SC dignitatê, Gerte caro hoc niiqu ä perfpexerit, cæcior em eft, qu â ut queat.

Reputate em^qd is talem fiiftP nuerit à peccatoribus aduerfiis fe co tradidionê, ne defatigemini am'mi's defedi.

Amplificat exemplum propofitum, ab inno centia pafTi Chnfti,utqui mortem,8ó tamigno nainiofam, pcrpefl'us fit à pcccatoribus,hoceft, nocentibus 8C qui tori erantpeccatis adftrifri,in quibus etiara uoluptabantur, ifti autcm tam ex ludjis, quamexgentibus fuerunt.Sinunchæc duxcaput noftrum Chriftus pertulitjtamqs patienti animo, dccebit profeflo nos illius mêx bra jifta nobifcumreputare,necgunqua admit tere, ut uelamalis uincamur,uelcruccdefati/ gemur,modo eodem perduci uelimus ,quo ip/ fe perduólus.Certe nos nunquam tam innocen/ tes fuerimus, quin inhxrcns nobis peccatü ad poenam nos merito depofcat.Hoc autê in Chriz fto non fuit ,5^ tarnen crucis ignominiam patiê ter pertulit:quato magis nos mulris modis no/ centcs codera modo animatos efle conueniet? Nihil iniqui hie admittetur innos.Imo cedent omnia nobis in maximum lucrum, fi infraflus perduret animus , Et hoc eft ucre ad patientia animate.

Nondumufe^ad fanguinemre^ ftitiftis aduerfus peccatum repugn nantes,amp; obh'ti eftis exhortatiom's, quæuobistanquam blijs Ioquiturgt; Fili mi,ne neglexeris correptionem

Domini\neqj deficias, cum ab eo ar guéris ♦ Quem enim diligit Domi^ nuSjCorripit : flagellât autem omne filium quem recipit»

Altus locus ab infuffidentia paflionis.Dicit aucem.QuidvVeileos uos propcermala perpef fatamftatim animo deficerec'CertenondumtS raamp;tamgrauia uos oppreflerunt mala,non/ dum ad fanguinem ufcp refiftendum fuit in pug na aduerfus peccatu.Decebat uosimitari Chn/ ftum,qui non contentus fuitprobra,ignomini am, Sc id genus alia pro nobis deuorare, ficut necfanguinem pro nobis funderc, fedSCmor/ tem,camc}?crucis pro nobis fubire uoluit.Necg ergo quio$ nobis durum fit pro ipfius nomine in peruerfa hac generatione tolerare .Supra cap pite.to.dixit illos ingens certamcn afflicHionum fuftinuilTe , probris 8c prefluris affecflos elfe, fpedaculo fuilTc omnibus, direptionem faculta tumcuingaudio accepifle, quæfane non exilia uidentur:Icdfiadfinem fpedes, Siadraooncni cohortationi conuenicnrem,refle hic ifla quan/ tumuis ingentia,minutula ab Apoftolo cenfen/ tur. Fiert poteft,ut aliqui exillis, propter confef fionem nominis Chriftiflagellatifint,quod,ccr teabfcg fanguine fieri baud potuit. Mihi vidée hic per fanguine, uicatn incdligere,quam tarne

'HEBR. ÏO . OECOL AMP . A VTORB jj* ill» nondum pro Chriflo expofuerant. Vitani auternpro Chrifto amittcre,fuprcmumraal5 cft,quQd imprj pijs infligerepoffuncnecp etiam hoc, niGpermittenteparre ccdefti,abfq!cuius uoluntate,ne pilus quidem capitis perit.Pccca/ turn ,uidccur hie apoftafian intelligcre ôC defedi oncinaChrifio.

Ec obliti eftis exhorta. JPuta,tam cito .Senten dam ex Prouerbijs adduxit cap.j.qua ad patié/ enter perfcrenda mala inhortatur. Mulra ferre tanquam'a Domino immiGajGgnum eft excel/ Corripia lentis diledionis.Qiii multumcorripiut, max Deo.tftdi ime à Deo diliguntur.Hoc mundus nefeir. Non loquitur autemdeqs, quipatiunrur tanquara fures,homicidæ, 8C id genus facinoroG,fed tan quam ueritatis fedatores. Correptionem in gc nere intelligit,fiue per Prophetas,fiue per tyran nos, fine per morbos, fiue perinopiâ,aurper aliam quandam rationera addudam. (Nam iftis Deus fxpius fidem fuorum excrcereuult.) quomodoeüq? hoc fiat, caue diffoluaris 8C ab/ iefto fis animo ,fed alacri. Solet enim, inquir, quos diligit Dominus corripere feu erudire.’ In Ofealegitur tan^ prgfens ultio quod Domi nus adultérantes Ifraëlitas cxofus,nolueritcor ripere, fed fuis peiTimis permiGteupiditatibuSi Gerte quos hicDominus corripit, tanquam clc mentilTimus pater corripit, amp;nbsp;ut qui curam fu6 rum nondum abiecit, Apoc.j. Ego quofeun^

amo, arguOjSC caftigo.De hac caftigatione feit correprione, gracias agunt Deo Dauid,Hiere/ mias alq, Sic enim erudimur ad falucem. Idc uidetuc uelle dicere, eo qtiod fubrjcic, Flagellat autemomnem filiuni quem recipir. Quamdtu ut filii flagellamur tamdiu in gratia patris fu/ inus,quiuidcnsnos ignauos,SC officq parum memoreSjiftis ftimulis nos ad diligentiam folli citât,8ó acccndit,utfide amp;: patientiafortiter per garaus. Alioqui ipfequa eft ineffabili mifericor dia, non delelt;flatur in flagellis noftris,fed quia noftriraetobliuifcimur, mederiiftimalo, dura corripitjuult. Iftud autem facit fuis,ne cum mS de hoe prauo cödemnet, quemadmodum habe mus.i.Corin.it:

Si caftigatibnem {ùftinetis,uelu* ti filrjs uobis offert iê Deus. Quis enim eft filius^quem non caftigat pa terC’Quodfialienieftis à caftigatio' ne,cuius participes funtomnes, igp tur fpuri) eftis,non filff.

Vltimus hiclocus occurrit, quo Apoftolus in patientia St fidei conftantia Hebrgos robora reuoluit,eftq! adignitatceorum, quos Deus ca ftigat.Nam eo probantur,quod fint gerraani fi Ifj illius, non adulccrini aut fpurij, Dicere uuk,

Ol?fccro,an uos poriores patres habebitis fan/ ftis, qui à condito mundo tndefinenter ad unu omnes flagellû domini funt expert! cquot; Si no uul tis,quare ita timiditergiim fubtrahitisfAnnS Deum pattern ueftru agnofdtisf Certe quam/ dill ille nos caftigat,ut natos diledos ampledi/ tur, curamcj ad falutem nos prouehendi perpe «uam retinet.Qiiis enim pater, uidens filium im morigerum lafciuicntem, amp;carnalibusdcfyde rqs deditiorem,non caftigattSi quem no cafti/ gatjCerteut filium ilium necp agnofcet,neq! no/ men patris fans tuebitur.Hic tarnen non rede in feres, ergo omnes qui adfligutur,funt filq Dei: contrarium enim tantum uerum eft.Cafiiganc lt;nim, qui tarnen ftatimafiderefiliunt, patrem Deum abnegant, ôd defperant. Ifti autem non funt ueri filq, poftquam paternam manum ad emendatium ferre non fuftinent ,nihilomin* caftigatio benignitatis paternæ cuidentilTimun) «ft argumentum.

Quod fi alien! eftis”) A cotrario arguit. O m/ nes,intelligit ta vcteris,quam noui tcftamcti fan dos, qui nimir GDeo gratilTimi fuere,utAbra bä,P4ofe,Iob, Dauid, Daniel, amp;nulli non .Nî quotquot picinChrifto iriuereuolunt,necefle «ft ut pcrfecutiones ferant. lam fi uos caftigatio/ n«m,quarn omnes fandiadmiferunt, auerfami ni, confequitur vos non eflc veros filios, fed fpurios.Hoc autem quam abfurdum fit 8C abo

ANNO T. NIB PI ST ,D. P A V LI A D tninabileuel cogitare de nobis, perpédatis ipfî* ïtacp cû carnïs noftræ patres ha/ buerimus caftigatores, Sgt;C reueriti ß mus illos_,an non multo magi's (ubi) demur patri fpirituû ÔC uiuemus^ Atqui illiquidem ad paucos dies^ arbitratuiuo noserudiebant:hicau temad commodS noftruminhoc, utimpartiat nobis iàndimoniâ iua«.

Quandoquidcm infimilitudinem patrü cax ftigantium filios inddit,eam nunc profcquitur^ caufamq? ponit,ob quas patiendus ferre nos uC litcaftigarionem Dei,quamhominuni.Eft auté à maiori locus.Comparatenim camales paren tes ad cœleftem. Senius eft,Patres,quos fecun/ dum carnem habemus,natura pïenam potefiagt;f tcm SC fus corripicndi filios fuos habent,8cho/ rît eriameftiftos fumme reucreri,illiflt;jfubiict7 Quanto magis autem id debemus omnium da. tori Deo, patrifpirituum, hoceftfpiriruali, Só uitam omnibus conferentie'.Vtcunc^ parétibus te fubqcias, tarnen moriendum,hac autem fub/lt; ielt;fhonc immortalitatem ribi parabis. Adhxc quanto fpiritualis ilk pater terrenis dignior,bc iugnior,mtlior,nofirxcÿ faluds Cdendor efi,ca to pati

lopattenous etiarnmanumilliusckmentiffimä Ferre nos addecebit. Aliam nunc rationefubij/ tit. Patres cärnales per paucos quidem dies nos caftigarunt, tdcß pro fua libidine, nunc iracun/ di,nuncacerbiorcs,cedentcs adfedibus, fuarti Ita in nobis gloriam, aut cmolumentum fpedä Fes, cum forfan blandimCntis plus cfFecilTcnti fedita illis üidebatur. Atqui Deus niulto foelid lis nos punit, nullis eriimaffeÆonibus eft ob/* hoxius,neq; fuum comraoduin hos caftigando quæriqfed fölü ut nobis profit, fpedat. Qitod autem commodum hoceftc Vt inlpaniac,in/ quit,hobis fandimoniam fuam, hoe eft,quem/ admodum ipfefantftus cft, itaamp; nospereum caftigati, fanefti teddamur.Narh qüahdoquidê ipfe fibifulFidens eft, amp;nbsp;perfeefte beatus,noftro/ 1*1™ bonorum non eget, ipfi nihil per nos, uej accedituel decedir.Adfandimoniamergo quia lt;ruxfacit,non eft quod hacpreflï,animum abij damus. Videmus fane quam facile Dei obliuió nobis incurrat, cum fecundum carnem relt;ftiu$ nobis habere uidemur, quid quæfo fieret, fi nuF laomnino têporalibus inhæreret amaritudo? Finern itaeç crucis ßCadfliiftionum contemple/ tnur,amp;indubienô critcur tantopereabhorrea ’ mus.

(èd moleftiæ. At poftea frudû tran quillum iuftitiæ reddit his , qui per illam fuerint exerdtari »

Summiî commodîîcx cru« proueniredixi câautc ferre fateor effe inoleftifTiinû. Vtcûc|l tarnen Ferences aduerfa forti animo,paiilö poft cxercitati, optimos fiinul ÓC fuauilumos fru* «Sus , proueniflefibi cernent, iuftitiâpura,tran quillitatein,fanlt;Siinoniam,adeócf ueratn beat! ludinê. Gerte lôgeutihfltm’ frudus eft,conuer fationc habere in cœleflibus,annumerati eiedis Dei.Huc autcin crux adducit, non eft ergo con/ tra uoluntacein Dei fugienda.Concludit nunc te ftimonio ex Efaiacap.jy.defumpto,amp;didt:

Quapropter manus remiflas, 8^ genua iôluta furrigitc, 8c facile ut redi fint greiTus pedibus ueftn’s,nc claudicatio aberret àuia,imô(ânc' tur potius,

Aliquanto diuerfis uerbis in propheta legi/ tur,verum utiam aliquoties monuimus. Au/ tor.LXX.imitatus eft. Dicere autem uuIt:Qua re manus ueftras deijcitis tanquam dcfponden/ tes animos lt;nbsp;fitis alacres amp;nbsp;imperterriti, nelaba fcant genua ueftra prx tûnore St trifti(ia.Quib*

BBBK.TO.OECOVAMP.AVTOXH. lyj Herbis nil aliud, quam pufillaniraitanm illorü tncrepat, atcp ad (umendum animum in domi/ no inhonatur. Mniculofos autem pauidos amp;nbsp;moerenrcs videmus trepidare ,manibus pendu* lis incedere, genibus diflolutis vaallare.Addit: ne claudieatio amp;c. hocuulcNe fins tanquS clau disantes, amp;nbsp;non re«fas incedentes pcdibus, qui fecile fubuertunrur,fed credi SC firmi.Similitu/ dinem trahlt;;re uideturacurribus,quiaberranz tes aborbita, nonnunquam fubuernintur.Per/ git nunc ultra, alias uirtuces amp;[. frudus fidei cotn mcdans, cü primis uero pacem 8C fandimoniS uitar, quam amp;paulóanceexcruccimparnend3 nobis alTeruir.

Pacem fêdemïni cum omnibus, ^gt;6 iàndimoniam,fine qua nemo ui' debit Dominum^curam agcntes,nc quis fit qui defidat à grana Dei, ne qua radix amarulentiæ, iupullulans obturbet,6lt;per banc inquinentur multi,

Vbi Vera fides in Chrifium Rjerit,ibi indiui/ duum comitem pacem fccum trahit, cam auté primum cum Deo, tranquilla iam confdenria de pcccaas,da'nd( ctiam cum omnibus homini

ÂÎÏNO-T aHÉpIST.D. Tgt;R.VVÏ AO bus,tamamicis quàminimids,tam ludxis gçntibus.Sandimoniâ eriamadefle nobis uulr, qua intelligtmus continentiam corporis, ut ab ftinentes ab omnibus,quæ animam aggrauare Eoflunt, aptifimusad diuinumcultum, vitâcj )eo dignâ hicuiuamus.Hæcfi abfit, nuHafpes çft uidendi Dominum. Videtur Apoftohjsak ludcrc ad illud Exodi.ip.ubi Dominus iuiTit, ut populus per triduum fandificarctur, idcß fade/ bant ieiunijs 8C orationibus, nimirü, ut ad diut tia effet aptior.Ccrtc fi carnalibus voluptatibus jiïimergamur,Deum non iiidebimus,huncein foli mundo corde uiderc poffunt Mat.y,

Ne quis deficiatàgtatia”] VultgranâDd di£ fufam effein labijs noftris,8ôira omnibus coin piendatam, ut ueri imitatores amp;nbsp;difdpuli Chri/ lu inueniamuriatcj ad hune fenfum fubfequenz tiauidentur facere.Sunt ramen qui beneficentia erga proximum, per gracia hic inteUigunt, atep quodiubeat vnumquemc^ opcramdare,nein quoquam parrius ifta gracia l5ei fefe exerat:

Ne qua radix ama. quot;l Amaricudinem animi caueriuulcjqucmadmodü ScEphefijs didt.Oin 4iis amarulentia,amp; tumor amp;nbsp;ira, Si uociferacio, amp;nbsp;maledicentiatollatur auobis cum omni mal» lia.Eph.4. Venufte autem ifiam amaricudinem animi, radicem amaruleniiæ (feu quodidem, amaram} Sifuppullulantem uocat. Maloruni çpifli maximum prouentura feradtatem paf

HEBK.IO .OBCOLAMP. AVTOR». xjff fim videas, 8Cquod paruo trporc in proxima quxcjß naturamfuam cranffundant, atc^adeo corruinpant,Cura ergo hic opus crit.

Ne quis fcortator, aut propha^ nus,uelut Efau, qui unico edulio permutauit ius primogeniti. Scitis cnim quod poftea cum uellet hærc' ditario iure benedidionem aflequf, reprobatus fit* Non ein reperit pœ* nitetiælocum,tametfi cumlachry' mis quæfiuiflèt earn*

Pecunias voluptatcs fclt;flantcs, St fufc^dc«^ religionon pietatis habentes, regno cœlorum funtindigni .Scortatorcm uocat,nonqui femel Scortuor* autiterum in flagitium hoc prolapfus cft,fcd qui alTuetudinem mali iam nadus efl. Simili/ Preplan? ter prophanum, vitæ purioris St fecundum pie/ tatein inftituti negligentem, adeb($ myfterioru Dei incurium . Neej; uero putes Apoftolu ho/ rum fadurumfuiffcmentioncm, nifiinecclefia tûaliquando inoleuiflccognouiflct .Vides hic nihil in humanis ab omni parte beatum,cautus ergo ambuleSjlapfisexinfirmitate conàoleas, tainê ut ad fratrutn ertata nun^ cpnniuere uclis

Velud EfaulScite admodum Apoftolusoc emplum hoc addudr,quo Fratres rcligionis ne/ glexioresjamp;deditiores carni quam uocationetn »pforura decebat, reuocaret uel in uiam,ucl fua admonitioncpræferuat. Efau certe pro uili edu lio ins primogeniturac fu3c,quæ debebatilli fiiif fedigniffima,ucndidit.Quæcaufalt;nimiruinin gluuies, S^breuisquædâuoluptasdus primo/ geniturac, non débute illi tam abiedum fuiffe, ut quod donum Dei uere effet,cuius contemp/ tus non potuit non amp;nbsp;alia mala illi afferre.Nam poftea fera pcenitentiadudus.'abenedidioneiu fto Dei iudicio excidit. Vide Gene.IJ.S: uy, Dextre fanehunclocu Apoftolus cxpofuiqK Panttentf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfiffimam lÿiiritus mentem.Quidä

ani Ilic non hunc locum calumniantur,ut quo negetur pee/ nitentia, quemadmodum Nouatiani Hæretici aufifuntdicere,fedprarter rationê hocfaciunr. Turn nihil loci pcenitenriæ fupererit, cum lata iam fententia iudieij fuerit.Certc in inferno dam nati fruftralachrymabuntur amp;nbsp;poenitentia pec catorum ducentur. Ethane Apoftoli effe men/ tê, facile propius intuéti apparebit.Benedidio, quern dabatlfaac,indubteinftindu fpiritus fan di fada,fentcnti3e diffinitiuæ loco erat, neceffc itaejj fuît earn effe ratam ÔÔ irrefragabtle.Quod fl Efau ante benedidioncfada, mores mutaf/ fct,amp;ex animo amp;nbsp;uere pœnituiffet, utic^nonfu iff« a Deo reprobatus, Hxc mihi uidetur ger/ mana

mana lod «fle expofitio. Ali) hic annotant Efau nonuercpcEnituifle,puta quodfeduminfcdü uelkt,red potius damni intuitu feita gefliflc, qucmadinoduni ludas fedt, amp;nbsp;otnnes imptj fa cere foknt, qui poenam cxhorrcfcuntmagis cS dolent dcadmiffis, quam quod ita peccatum odiant,amp;Dcum offcnfum fcntiant.

Non enim acceflfifti's adcótadS incenlum ignem ac tur^ binem, Sgt;i. caliginem, proccllam, tubæcp (onitû, amp;uocem ucrborû, quam qui audicrant,dcprecari fîint. ne bis adiungerctur oratio * No em ferebant quod ediccbatur ; Si be ' ftia tctigcrit montem, lapidabitur, aut iaculo configetur, amp;nbsp;adeo terri^ bile erat uiiùm, quod apparebat, ut Moiès dixerit: Expauefadus (um amp;nbsp;tremebundus,

Hortatur iam fortiori argumento,nempei dignitate Clirifti, cui omnes nomen dedimus, cuius ctiam ecdefia didmur.Illifiuerecrcdidi/ lïjusjoportcbk nos uocationis noftræ efic mcz

ANNOT.IN EPIST, D.PA'VVI AO mor€s,iuftitix,pad ,puritati,óó fäncümonieex animo ftudere.óó itaiftafupcrioribus cohxrcnt. Dixifupra,ut«habuimus ;Pacem fesflcminicö omnibus amp;nbsp;fantftimoniam, fine qua nemo vi/ debit Dominum, Apoftolum refpcxifle adlo/ cumExodi.19.eum nune,quia non parumadin ftitutum fuum facit, tradandum fibi fumit.Frlt;/ quensautêargumentü hoceftapudPaulü, ^d nos maiorê curâ fandimoniæ impêdercdece at,quàm qui fub Mofe uixerunt,eo quod in ma lore luce fub Chrifto uerfemur. Ohm quando lAofes accepturus crat legem à Domino,popu lus Ifracl craifior ad montem acceifurus ,audi/ iiiqutfe antea per triduu fandificareqficut pau/ lb ante diximus. Vos non accefliflis ad talé mo/ tem,incenfumigncm,turbinem, caliginc ÔCc fed ad montlt;;ni Sion,ad ciuitatcm Dei uiuends, quemadmodum ftatimdicct,quanto ergo ma/ lor à vobis fhndificatio 8C ftudium approban/ di uos Domino requiratur,perpcnditc.

Montntî contadum montem'^ Modus loquendi |u«. eft,qucmadmodum inPfai.i7.*oj.6d.i4j.Tan ge montes fumigabunt {qyando enim mon/ tes diuino num 8C tremenda Dei potenria con/ tremifcunt,dicuntur a Deo tangi,hinc mons co tadus hie eft,Alij montem contadii, uifibilem tangibilem exponunt,fed mihi non fans 6adt iftorumexpofino, aliudenim fcripturafpedan dum lt;0 propofuit, Didt autein hic pauqs quid temporc

Quam qui audierant”] Exodao.Cundus po pulus uideÉjat uoces, amp;flammas,amp;fonitûtu/ bæ,montemlt;^ fumantcir,amp;pcrterriti acpauo rc concuflijftacrunt procul, dicentesMofi:Lo/ quere tu nobis, SC audiemus.Non loqatur noz bis Domin'’,ne moriamur.EtDeute.i8.repeat; Vitra non audiam uocem domini Dei inei 5tc. Ait autem dominus .Bene omnia locutifunt: Prophetam fufcitabo eis amp;c.Quia Deû loquê/ tem nobis, non potuimus audire, Chrifius in/ carnatus cft,in cuius ore Deus uerba fua pofu/ it. Audiamus ergo hunc.Hac magnificentig fuse declaratione,Deys metumfui, amp;reuerenriam quandam craiTo populo incuterc uoluit, quem admodum cxExod.xo.cap.patet.

Si beftia tetigerit montera“! V idetur efle caufa cur uocera Domini audirc populus deprecat® fit. Cum enim ne iuraends quidc acceffiflejim/ pune fuit,etiam fibi baud efle colligebat, 8C fieri pored, cjjeriam Domini uoccmaudiiire,puta retletiferurn.Ordo quidam obferuatus fuit in acceflione montis. Nlofi pcrmittcbatur acceiTus ad Deum in monte,etiam Aaroni,deinde feptit aginta,poftea populo,iumentaucro longe arc« bantur,ut quæ aliéna erant à Deo.Quod fi be/ fiiapropius accefiifiet, lapidabatur,autiaculo configebatur. Et hoc fignificabatur,pecuinos homines eife yidignos, qui propius diuinis

Et adco tcrribile^ Augetiftis quæ prjmift.In «num autem eft an Apoftolus didum hoc Mofe.Expaucfad’ fum amp;nbsp;crrmebundus,ex ter rifiia iftadomini appantione, amp;omniû trepi datione,collegent, aut ex alio quopiam faao li bro haufcrit. Gerte in biblils non reperitur.Sed hie nihil eft quod ain(ftcmur,ueritati confonat* tnerito igitur ampktftendum. Nos quoties iudi cia Donini tremendaperpendimus,haudtnir{i fi contremifeamus,maxime folam legem audk entes,quamnemo mortalium ft impleuifte gio riari poterie. Quod fi tantus uir expauefadus, quanto magis nos,qui non dum eo pietatis per ucnimus,

Sed accefliftis ad montem Sion, amp;nbsp;ad duicatem Dei uiuentis, Hieru lalem coeleftem, nbsp;nbsp;ad innumerabi

liû Angelorum cœtum ad con^ donem primogenitorum, qui con^ (cripti funtin ccelis,ÓC ad iudicê unP uerforum Deum, èi. ad ijdiritus iu^ ftorum perfedorum, amp;nbsp;ad noui te^ (lamenti concdiatorê lefum, amp;C ad (ànguinem

MMBK.IO.OECOLAMP. AVTORB 159 ßnguinem afperfîonis meliora lo' quentem, quam loquebatur fang' uis Abet

Viikur dignitatem noflram probe attcnda/ mus:fi qui dem uere Chriftiani fumus, ad aliS populum,ncmpe ccdefiam Dei acceflimus,qu£ nobis per montem Sion figuratur. Nam ibi ea fiimpritorig'nem, 8C poftca in fines orbis terrse propagataefl, utcxAÆspatet.In Gaîans,ubi di flinguit montem Sion amp;nbsp;terrcftrem HicrufalE à coelefti,etiam tale quod eft.Noftra mater,coele ftis Hierufalem, ad quam quotquot à condito orbe Rierunt iufti,pertinent,fed uidebimus hoc ex Apoftoli verbis, qui ipfe fatis cxplicat. Prac fertautem noflra ucteribus, indubie, utmaius pietatis ftudiS in nobis accendatSCexcitet.Ob/* feruabis hie, ecdefiam iflam Dei humanis ocu/ Its non polTecerni, nam fiddes mortui, ad hue in carne uiuentes,amp; nos fecuturi, de hac ec/ defia funt,ctiam ipG Angeli. Earn autem uocac ouitatem Dei uiuentis, eo quod Deus illam in habitat, SC g ati â fuam in ilia ubertim explicat. Hierufalem coekftem eo quod nihil fordium ler renarum refipit.Concionem primogenitorü, eo quod alps fratribus fecundum carnem coIla ti cxcellunt, amp;nbsp;quafi Domini illorum funt. Vel pritnogeniti dicuntur parddpatiue, eo quod

Chriftus caput ipforum, pn'mogcninis morti» orutndicitur, à lt;^ö huius nominisparricipa/ tioillis donetur. Chrifto cum primis hsecdignf tas compentjidfp natura, nobis non nifi per gr a tiam.Ab ætcrnoautem Deusfaluandos praedc ftinauit amp;nbsp;præuidit, ÔC hæc eft confcriptio in cce lisfeu librum uitae.Hinccertegaudiumeftfilijs Da,quod nomina fua fcripta funt in ccelis,qu2 admodS difcipults fuis Chriftus Luc.to. dicit,

Ec ad iudicem uniuerforum J Non fruftra iu/ dicis Dei cômeminit. Sicenim follicitudinem ôC metum quendam illis infligit ,quo uitatn fuam uera fancflimonia ornarenonnegligant.fudeX cnim Deus eft, ÖÓ iudex uniuerforum,quem ni/ hil quicquam latere poteft eorum quæ fiunt. Ad Ipiritus autem iuftorum perfedorum, in/ quit,hoc eft corporc liberatorum. PerfedionS cniinueram expedamus adhuc, cum Deus om tiiain omnibus futurus eft. Iftis iuftis accedere cupiamus. Supra diximus teftamentum, ufur/ pari pro fcedere, ubi quoeÿ explanatû eft.quo/ modo Chriftus mediator nofter fit, quafi dice/ rft,finihileftquoduos mouerepoffit,moucat faite predofilTim’fanguisChrifti 43 nobisfuP, utgrati illi fitis , hocfifaccrc contempferitis, quæobfecrogeunribus rcliqua erit cxcufatioî?

Adfanguinem afperfi J Alluditadpropitiati onem per languinera fadam,de qua fupra cap. p.fuit autem figura fapguinis Chrifti prccio/ fiffimf

HBBR.IO.OKCOLAM1»4AVTORB; Itfo fiffimi, qui nos emundat ab omnibus peccat» amp;nbsp;fordibus .Caueamus ergo ncporrb coinqui ncmur.Chriflifanguis longe fancfÜoraloquiï* quàm Abdis àfratreoccifi:quitypum quendS Chnfti geirit.Sed SC Chriftus à fratribus fuis lu dæis innocenciflîme occifus cft.Certe Abel fccîî/ dus, multo darior eft Abele primo, qui fuit filius AdæjCum ifte ficfilius Dei. Oranes homi cidae tcrrentut ufq? in extremum diem uit3C,idcß cxfanguine Abelis uindidï ufq: poftulâte.Ho micidiû ern SC effufionéfanguinisDeus inultS non finit.Hocfiuerum cfi:,quomodo quæfo pœn?.m effugientjqui quantum in fccft,cottidie Chrifti fanguinem peccando fundunt, malcq^ gratos illi fe per omnia exhibent.

Videte ne afpernemini cum qui loqm'tur. Nam fiillinon cffùgcruç qui auerfàbantur eumqui loqueba' tur in terra^multo magis nos,ß eunt qui de cœlis eft,auer(êmur»

Nunquara inftituti fui Apoftolus obliuifei poteft.Habuimus enim fcopum EpiftoleeiTe, ut Hebræijhatflcnus legis amp;nbsp;Prophetarum aux ditores,ultra Chriftum, non Mofen fuum audi ■ ant.Nam huiefi nô habeat fides impune haud quaquam futurum elfe.M«’r«feuTÄö'«öt,id «û, ne afferatis aliquem prjetextum, quouos

ännot. in BPITS.D.PAVLI AO cxcufetis,ne Chriftum audiaris. Non enim tan/ (uinuult nos non afpernari euin qui loquitur, fed nec^ ullum prætexcum facere.Effugerunt, fdlicet fupplida. Eumqui loquebacur in terra, alij Angelum intelligunt, per q uem lex data eft, figuramcßmediatoris geflitzÄlq Mofen,quod amp;nbsp;mihi probatur: AfFert enim folitum fuum ar »umcntum amaiori. Qiiandoquidem non e{/ fugerunt pcenas Mofennonaudienres,multo minus euadent impunes,quifilium Dei,amp; iam glorificatum non audiunt, in incredulitate fua perdurant. Vticß illos multo grauilTima poena manebit.Sic SC fupra cap.x.Super terrara contingebat oracula Mofi data audire , nunc Chriftusdecoelis loquitur, qiiando fpiriru fuo miniftros in hoc eleÂos afflat, SC. uoluntatem fuam hominibus annundat.VcI,cum de cœlis dicit,rcfpicere nos uult ad eum, qui iudexuen/ turus eß uiuorum 8C mortuorum. Hæcadmo/ dum pia admonitioefl, ut prouidi ÖCdrcum/ fpedli fimus, SC unicum dodorem amp;nbsp;magiflriî noßrum in coelis, audiamus ♦ Vocat enim nos adfe,at(ÿ adeo ad fandiffimam uitä.Ne fuma/ mus obfecro prætextum, quemadmodû Euan gelid uocati adnuptias fecerunr.Omnes natura cxcufati elTe uolunt, 8C iußi apparcrc, exemple» func, Adä,Saul,d£ alq,fed nulla apud Deü uale bitcxcufatio ,maior fit nobis iili^autoritas,cp utexcuamp;conilocü fu^eßein animuinducam’.

Cuiusuox turn concuffitterram, at nunc denunciauit dicens : Adhuc ïèmel ego concutio no modo terrâj iierum cu'am

Quandoquidem Apoftolus cum peneis irt fcripturis loquitur,omnia fere feripeuris confir ' hiar. Adducit locum Hag.i.qucmfàtisfœliciter interpretatur • LXX autem morefuo, imitatus tft.Vox Dei olim cerram concuflic cumMofes accipcrer legem, fuit enim terrx motuSjSd com? hiotip populorum, qui audiences quæ Domi/ hus feci£rec,concurbabantur,8^ timoré apprehê debanrur.Montesexultabant utarietes,SCcoI/ lesficutagniouium. Afacie Dominicontrerau it terra 5Cc\Pfal:ii4. Qualis autem olim cômo/ tiofiiir, talis etiam cômotio 8C pturbatio fada «ß.Eüangclio in toto orbeannunciato, id quod adumbrabatur, quado in milTionefpiritus fart fti,loais ubi erant Apoftoli congregati,côrao/ his eft, fonitus de coelo auditus cft,3C alia,quae in Adis leguntur. Scias autem qurdam in Pro {ïhetaquadrarein primum Chriftiaduenrum, t|ui fuit in humili täte, quçdâuero infecundum, qui futurus eft in gloria.Nam non eft infrequês prophetis de totoChrifti regno ^phetizarc,

Adhuc femel ego ”1 Hebræi paulo aliter ha/. bent.Manifefte autem apudProphctamuociZ

tio gentium amp;nbsp;inftitutio ecclefï v prædicit. Vuk enim dicere , non effe longum tempus , cum Dominus iterummirafadurus,5c populumfu umiuxtapromifliones prophetarum redemp/ turns ,6c ifta futura fit magna commotio Addit ctiam alia, quibus indicat in aduêru Chrifti mul ta miracula xdenda e flc. Caeterum à baptifma' reChrifti,ufcpad miiïiioncm fpiritusfan(fti,fti3 tniraaila per Apoftolos fada, pro una ómolt; tionehabentur.Inprimitiuaautem ecclcfia ne/ ccflariumfuic,ut fièrentmiracula, oportuiteih nouam illam doClrinam uirtute fpiritus 3C mira culis mundo confirmari.Iam confirmaio Euä/ gelio nihil opus eft. Nam qui apoftoheis mira/ culis non credit,neej nouis unisex animo credi turus eft. Noua commotio, argumentum erat nouæ legis, 8C quod umbram fequeretur ueri/ tas. Sed uideamus quomodo Apoftolus didu hocexpendat.

Porro flludquod diat : adhucic mel, fignificat eorum quae concutiquot; tintur tranflationem : utpote quae fada funtjUtmaneant ea quae non concutiuntur*

, Vide,inquit, myfteriu In iftis verbis tSemel adhuc.Si côraouenda funt, non funt flabilia

côfummata .Deus qui eft firmifTimus acimmu tabilis, non poteft côinoueri 8^ cortcuti. lam ft lex Mofe tam firma 8C folida eft, quam Deus ip fCjCur dicicfe adhucfemel concnfturum n3 mo/ do terra , veru eriS côelûranslationêergo eg temoniarû iftacôcuflionefignificâre Propheta uóluir,uc qug fcpirernç 8ó perpetuf efle no debc bât. ^modo ergo rede in iftis uos gloriemini? CömotiOjOfteditres no efle firm as atcj? imotàs»

Vtpore quae fada flint J Nulla creatura pro* prie eft imutabilis, quia coepit efle, etiäne angeli quidê natura îmurabilesfunr,fedfolà Deigra tia, qua enâcôfiftüt.Qiiçcücjîfac'ta Cunt, poffunt abolen 8^ concuti. Vira çtetna, charitas in Deft, ifta funt aeterna bona SC quae perdurant. Opor/ tuit autem mutabilia prçcedere, ut fuccedant im nautabilia. Sic amp;C de facerdotio leuitico atcpcçrc naonijs licebitdicere. Alii referuni iftaadextre mum diem, ut m quo mutatio omnium rerum fucura fit,quod amp;nbsp;nos confitemur,

Quapropter regnum aflumentes quod concuti nonpoflît, habemus gratiam^per quam ita colamus De-um,ut illi placeamus cum reuerêria èi. reïigione ♦ Etenim Deus noftçr ignis confumens eft.

Hic fe ali^modo cxplicat, SC dicit nos qui Chri/ fto credimus infcriptos in regnum Dei, quod quia perpetuum amp;nbsp;immobile cft, aflumamus, ingrediamurq; in illud, Chriftum rege ante ont niaaudituri. Videturautem gratiam acciperè, qucmadmodû paulö fupra, pro fuaüitäte mo/ rum in tralt;ftandis proximis, qux amp;nbsp;ipfa frud’ eft verg charitatis. Atqui ifta Deo placctur,max imefi accedat comes, reuerentia SC religio.Cogi temus Deum femper pracferttem, SC infpecflorc operum noftrorum, cui Só reddenda fit uitæ tu/ tio, amp;indubie oiynisdefidiaSC focordia ano/ , bis abfcedet .tvÄKoa« promptitudo quædam t.v?L!X/ fufcipiendi id quod Deo placet, facultas qugdä eft,fedcum timoré Dei coniunda.Et ita charita ‘I“''*’ tern nobis SCtimorera Dei comendareuoluit.

Interea ramen redqt ad ea, qugfuperius dixerat: Pacem fedlcmini cum omni bus 5óc.

Deus selo/ Etenim Deus nofter“] A periculo argumeta/ (M, tur.Teftimoniûautê iftudexDeute,4,defuptn cft.Dicitautem.Deuszeloteseft, non parcitde/ Iinquentibus,fcd uifitat iniquitates in tertiam SÓ quarts generationem .Efficaciffimus ultoreft. Sc quemadmodum ignis ftramini amp;nbsp;ftipulis ap pofituSjillisnequaquam parcit,fed confumit, ita Sc illc nemini pardc, ni G innouationem uitx meditanti, refiftere illi’ irg nemo poteft, nifi qui refipuerit.Cauendum ergo erit ,ne côtemnam**, contempferimus aucem, fi eum quem mifn non amploai

HEBR.IO.OECOLAMP.AVTORE ig^ am piexi fuehmus. Quidam hanc claufulam ini tium fcqucnris capiris faciunt,fcd minus como/ de.Nara eft ratio cius,quod regnum immobile Hebracos alTumereadhortatus eft.

Fraterna charitas maneat. Hofpi talitatis ne fids immemores : per hanceniin quidam infcientes exce^ perunt angelos holpido»

Duas præcipuas uirtutes pauló ante comen/ dauit, pacem SCfandimoniam, easnunclatius Chirfti« profequitur. Si pax habenda eft cum omnibus hominibuSjOmniura maxime cumfratnbus ÔC dufdem hæreditatis confortibus. Ifti cm eundê patrem in cælis habent. Dicas .An no omnium gentium pater eft, ôôficomnes homines fratresc' Fraternitas noftraexeonomen nonfumit, fed quod uno fpiritu Deum adoramus, amp;nbsp;Abba patrê inclamamus. Si uere quis confiteatur paz tremDeumincoelis ,illGcput decetreuereatur. Sc domefticorü fidci eum non puduerit, pro fra tre cenfendus, alioqui utcuncj; lingua hocnomi nisfonct,nihil eft.Fraterniratcs quasuocantmo nachorum Sc queftionariorum indignæ funt hoc facro fanefto nomine, qd 5c nos caucamus proftitucrc,Mancat autem dicit, qui.a non fufii/

KNNOT’IN EPIST. D. PAVLI AD dtfcmcl atcpiterum fratri bcnefeaflc,oporKt iil gein efle beneficcntiam. In hac fm uerus cultus Oei confiftir. Iftatamen chantas,de qua loqui^ tur,inter nullosfynceraelle poteft,quàminter cos, qui Chriftum profelTifunt,Videas quidê qui cum laude indpianqfed non ucrc in Chri fto radicatijftatim refiliunt. Perpcnde ilkid.i.Ioâ.j* Quihabueritfubftantiam mundi, amp;nbsp;uideritfra trein fuum egenteni Sic.. Dileôtio nullos exclu* dit,tarnen potiorcm rationcm doincfticorum fidei habet,utqui proprer Chriftifidcm ab alrjs deferaritur,cti3mafuis cognatisfecundum car/ nem.Côinodum ergo fubrjcit.

Hofpitalitatis ne lirisJSi ucncrinr ad uos pere grini amp;nbsp;cxules,nc fitis in illos duri, SCquia hade n’ in hac uirtute pcelluiftis,inoneo ne obliuifca mini eius: nec^ cnim ifta inter extremas uirtutes cft cenfenda ,poftquam per hancquidam infcié tes Angelos hofpites exceperunt. Non quofuis autemhofpitioexcipiuult,fedpcregnnos,quia hiSjUt ignotis, potius fuccurrcndum cft,quàni qutiâ familiaritatê quandâ fibicûhominibus contraxerunt. Erga peregrinos fe hofpitalem ex hiberc,cximiæ charitatis argumentum cft,amp; eti am aput gentiles celebratum, unde lus hofpicq fummum illis habebatur, puta,nequis hofpitc læderet.Teiles funt Homerus,ôC uetuftiffimt quitÿpoëtarum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habet infe magis

HEBR.IO’OECOLAMP .AVTORE? tionem,quamfumpius largioris facicndi pre/ ceptuin .Non requiritur à tc ut magnos fumpt’ facus.luua quantü potes,8C ampkctere.Qpud fi propter faiultates tenuiores adeflc quantum illt opus fit,non licetjndica faltem uiam,atqt be neuolunt te exhibe. Supra uircs ut facias,neiuo fanusàterequirer.

Per hancenim quidâquot;) Exemplo rem fuader, nempe fancîlos olim hofpitales. Angelos hofpi rio excepiiïe, id quod de Abraham SC L ot legi/ mus Genef.iS.Só ip. Abraham tresuiros fatiga/ tos ex itincre in meridic uidebat, adorauit 3C in tabernaculum fuum uocauit. Lot duos area ue fperam,nihil minus putans eos efle quam ange los.Hac uirtute iftiplacuerunt Deo, placebiti» indubieSó uos, fi pergatis eius non efleimme mores. Nos fufeipientes peregrinos Só paupe/ res, non Angelos, fedChriftum ipfum redpie/ mus, quemadmodum SC illi fit,quicquid paupe ribus amp;nbsp;minimis fuis fit. Qiiia autem Angelos hofpicio exceperunt, difcamus quodnimius de lciftus in peregrinis pauperibus redpiendis non eft adhibendus, tamê ignauis nolim ita pa trodnari, ur altjs dignis min’ fubuenire polTis. Notent iftaChriftiani,aim primis ucro qui du ces .^cgis Chrifli dici fc uolunt,Só ex dcro funr.

KNNOT.INEprST.D. PAVLI Ä» affljguntui J uelut ipfi quocß uerfan* tes in corpore,

Aijtori. etiam incarceraros SC maxime proprer confeffi-' oncm ujcritatis, qux Cliriftys eft, horum nos pudere non uult.Éadem cnim ueritas eft in cap/ tis,quæin nobis eft.Vultergouthoriiir fimus mcmorcs, Slt; quantum in nobis eft, tum preci/ bus,tum re ipfa ipfos ftudeamus libcrare,maxi inecum inuiccm fumusmembra, 6óeiufdcm4 lifenfu affici nos oportet. Vellcmusquide nos in uincula conietfti, Fratres amp;nbsp;amicos omnes de rioftra falute efte anxios, amp;nbsp;dcfpicere,qua nobis fuccuri poffet,idcm faciamusamp;Snosalrjs. Veri tasenimaliquandoincaptiuis fandtis périclita/ tur.Tamen unufquifcp hicpro fuo modulo,^ ca prudentia agar,qua non noccre,fcd prodclie fjericlitanti polTir. Sed hiccharitas docebit quid aciendum fir,6ó quid minus.

Eorum qui adfliguntur”j Puta, ob malam tia Ictudinem, famcm, fitim, uel alia qualemcuncg neceftitatem ,mcmorestaliurn nosuult, fed ira, utquicquidin folatiura adflidli piefieri poftir, Ï1Ô detredtes, SiC ut uerura mcmbrum,alri mein bro condoleas .Caufam quxhuc permoueat, adiccitdicens:Velutipfiquoq;ucrfantcs in cor/ pore, hoc e{î, tanquam rifdem malis obnoxij, fcfyptlvc, fitiUiiç, eapdaiu ijjnbccilkm carneni

8d tu gcftas, ÔC propterea nihil non h u mani tibi cxpeAandum puca.Iuua ergo adflidum quanz tum potesjucramc^ fympathiam apud teualez re finas. Audies alioqui : Éfuriui, 8c non dcdifti mihicibüamp;c. Etita Apoftolus ordine aliquot opera mifcricordix pofuit. Nunc ad altera uirz tutemcxplicandam, fandimoniam uidelicetrc diqamp;diat.

Honorabile eft inter omnescon iugium^Sc cubile impollutu* Scor' tatores autem Sc adultères iudica^ bit Deus»

(^a fuperius adco fandimoniam commen ÇoniagiS* dauit,pQtuiflctaliquiscogitarc, anfortaflisrez ‘ Vnqvenda fit uxor,ut uirturi ifti maiorem opera dare quis poffitc'Refpondet,nuptias pro polluz tione non efle cenfendas, quemadraodum quiz dâ mak feriati homines fuperioribus 8C noftris ræculis aufi funt dicere, Religiofuli ifti putant cos qui matrimonium contraxerunt,minus co^ templationibus pofte uacare,atciï ita impedimë tum fpiritus fantfti 8C grarix obijccrc, quo miz nusfeexererepolfint, cumtamen hocnonelTe, totSótantorum habeant exempla. Mofes, qui locutus eft Domino facie ad faciem, marirus fti it.Similiter Abraham,Ifaac,Iacob,Dauid,fanz ^UTimiiiirij^cainenex coniugio contaminât!

ANNOT.IN EPT ST« O.PAVLI AD./, non funt, ficut neci ifto fpiritü fan ^tü prohibiic/ runc.Iainftconiugiumindignü cftdiuinis vi caturo óócoinquinat, arte Papiftxfuperiore» cruntPatnarchis,plerisc^ Prophctis Sc Apofto lis. Quant autcm abfurdum hoc ficuel cogita/ re de lancis uiris,quiR|; fidclis iudicet.Cubüe ini pollutum jintclligit modcratum debitae beneuc» lentije ufuin, qui nemini peccato SC pollutiotii ß fccirepoteft. Vbifides in Chnftum obnnct,ibi nihil contra naturam fit, ibi non tftcotnquina/ ' tio,fiait ncc locus prauæ libidini, fed puriias SC continentii etiam inipfoinathmonio.Notius cft diilumPaphnutti, quain ut hic refcrèndutn patent. Hine facile patet inapiain 3C diabohcaiti doCttrinam eflc,inhibcre matrimonia,Sc fcorta tionena admittere, atep adeo inaliquibus ipfo matrimonio præferre, idquod Pontifex Roma nus aufus eftfacere.Contrariumhic Apoftolus docet, cum dicit. Honorabile efle in omnibus matrmonium, ergo etiam in miniftris ecclefîæ. Non enim ullam ætatemf modo illa fit iufta 8C matrimonio commoda JexcludicSCreqdtficut nec aliquem flatim ut uocant hominum.Porrb quam honorandum matrimonium aiam gen/ bus fuerit, cuiuis uel mediocriter in prophanis literis uerfato abunde patet.

Scortatores autem Vides quidfanflimo/ niam perdat SC polluât lt;nbsp;non matrimonium, (cd fcortacioSCadukenujnpfhenim templum

Dei prophanant,quemadmodû copiofea.Cor Ädegib.Obferuabis hunc locum contra eos,qui fcortanoneni ita exténuant, ut fere pro peccato nonhabeantjfedexperieniur olini etiam fihic iudican effugiant. Nara Deus iftos ficut 8C adul teros ludicabit, hoceft,punict, amp;comdetnnaz birX^crtenclt;$ fcortator, necj!adulteri,nccçimz mundus, necj auarus, qui firnulacroruin culz »or eftjhaereditatem in reano Chrifti Si Dei haz bcbit,nifi nobis fpiritus.Lmentiatur:Eph.j.

Sint mores alieni ab auaritia, con tenti ijs quæ adfùnt ♦ Siquidem ip(ê dixit : Non te defero necp derelin^ quo, utfidétes dicamus : Do minus mihi auxiliator,nec timebo quid faquot; ciatmihihomo»

Hoc non incommode referre pofliimus ad Aiaritfa. ca,quæ fuperius funt dida, defubleuandispau peribus 6C colligendis pcrcgrinis,uc fie tadtg ob iedioni refpondeat, quam tenacior quis obijee ret,Si dedero illi Si alteri ftipê, facile omnia qux habeo eragauero, quis deinde me pafeet lt;nbsp;undc ego acapiam, quouitam meam fuftentemt’Diz dt.Noftrum, qui orania poftpofuimus Chriz fio,non eftiftistenrenisSefluxis animo defigi, ad longe cnimmaiora uocamunNe ergo ita

fimusrei facicnde dediti, utpræamore auriSi argent!, uifeera mifericordiæ erga fratrénoftra beneficentia indigentcm, claudamus, fed alieni prorfus ab omni auaritia, contend his quæ adz funt.Naturaenim pauciffimis eftcontenta.Ha/ betillequi uolucrescoelipafcit,amp;lilia agriue/ ftit, affatim quibus nos fuos filios alat, fumiis enim illi tam curç, quam nihil efle poteft. Pater nofter eft, quomodo filijs pctrnbus panem cot/ tidianü negate poterit unquam f Vult itac^ nos Apoftolus alicnos ab omni auaritia,ut nô folu nö rapiamusaliéna, fedS^noftra indigentibus crogarefimusparati,cura8cfollicitudine om/ nifuturorum in Deum reietfla. Scripturæ autc teftimonrjs utitur,quo magisab auaritia eos deterreat, ÖC paucis contentos efle perfuadeat, Alterum Iofue.i.habetur,alterum Pfal.wy.

Non tedefero Jlofueifta Dominus dixit,cu hortaretur eum ut gubernationem populi fui fufeiperet. Verum quia Dominus neminêuult deferere, qui illi fe ex animo concredat, redtc Apoftolus iftud tanquam in genereomnibus fjdelibus promiiTum, inducit .Prope enim eft omnibus inuocantib’ fe in ucritate. Et quæcûrp feripta, feimus propter admonitionem noftri ef feferipta. Qui lofue non dcfcruiqetiam nos illi’ promilTionibus fidentes non deferct, eft enim uniuerfortim amp;nbsp;Deus 6Ó auxiliator, in quem qwicunej fperant, nunquara confunduntur.

ttEBK.IO .OECOLAMP ’AVTORß. 157 ovc/l ovu» .Tres ncgariones apudgrecos, unä ualidiflîraani negationemincludunt.

Dominus mihi auxiliator J Verba funt Da uidis. Caufaris , fi proximura adiuuero eleez mofyna, quis me enutriet lt;nbsp;Dominus auxilia/ tortuuSjiiihunc iacla cogitationestuas,amp;:ipfc teenumcr, NecpDominum adiutorem tantum puces in ccrtamine contra dæmonem, peccatû. Si inFernum, fed Sein omnibus anguftijs 8C tri/ bulationibus, quxhomini obuenirepofTunt. Homo bulla eft,nihil poteft in eum, qui Deuin protedorem fuum habet. Qui Dominum pro le habet,quis poftet tali prçualeret’Videeequæ/ fo quo uerba ifta fpetftent. Quidam putant in fummis tribularionibus ifta tantum efte ufurpS da,perindcautem ignominiofum Dco effet, eti am in cibo,potu Se amivhiipfius auxilium agz nofeere. Certc nemo a Deo rede æternam faîuz tem fperabit, qui illi de pane cottidiano diflidit. Itafandorum cxemplisad propulfandamaua ritiam ufus eft, qui omnia terrena facile reliz querunCjDco fufficienrilRmo bono contend. Iftos uos imiteraini :quod fifeceritis, non eft quoddeprgfcntiffimo auxilio un^ dubitetis.

Memores eftoteeorum quipræ funt uobis J qui locuti funt uobis 1èr monem Dei, quorum imitemini fi^ dem

ANNOT.IN Epi ST .D .P A V LI AD dc^confiderantcs qui fuerint exitus conueriationis illorum»

fmciorum ftdisEcclefiarîî,quinmcurfunifuît côfumnia rant,amp; in Domino obdormierunt.Qtiafi dice/ ret, difcipulieftis Apoftolorü,qui pceflerunt uos,5C eorum quirucce(ren'ir,uobisq;rennoné Dei locuti funt, horü uelim uos im tari fidem atcpdocflrinä.fumacharitate coniundä, 5^con uerfationé ab omni auariria aliena.Tanri lilis fu crütcoeleftia, iitprjillorüamoreetiä fanguinc parati fincefïiinderc.Iâfi quisuileargêrû,idc| modicü pro fratre recreädo dubitat exponere, 4modo anima fuä pro illo ponitc' Obferuandu autem quomodo nos fandos uclit imitari,non utcorpus prgcer modü inedia ßdamus,0mne3 dies uitæ pcibus SC fpeculationibus tranfiga/ naus, uitä uekoelibc, uelfolitariam degamus amp;his fimilia,fedut fidem illorum imitemur. Nccpenim Paulus aliter fe imitandum Corinth ijs jjpofuitquàmquêadmodûipfe Chrifiüimi »areturdftacft imitatioDeo unicegrata adebep uerusSandorumcukus.Scd iftafunt hodiefa/ tisdecantata.

Aliud argumentum ad firmandam illorutrt in Dcum fidudam.Obijaat enim quis.Bene on.™bgt;.s'f{ moncs, atqui Deus fupramodum Apoftolis cutis. amp;nbsp;Apoftolicis uiris fault, tanquamcnriphæis amp;nbsp;antefignanis, me non pari fauore amp;nbsp;gratia profequetiir,amp; quia ita amplexus,nö mirum efi eos omnibus relitfiis Dominum effe fedutos. Hancnnpiamcarnis fuggefiionem aptiflimere iecir ifto didlo : lefus Chriftus heri amp;nbsp;hodie,idê efteriaminfaecula .Hocautem uuk.IcfusChri ftusquiherifuir, hoceftillorum tempore iam prætento idem Slt;2 hodieeft, amp;nbsp;perdurabit in fae cula.Eadem eius eft benignitas ,manus illius nonfuntabbreuiatJe, qui HeliamSS populura ICrnélitic un perannos quadragin-a indefeno manna 5óaquis epetra , amp;nbsp;pauir S( potauir, idem poterit 5^ uos alere .Certe fi benignitas ipfius ceHaretjSC Deus efledefineret.

Aliihoc teftimonio utunturadhoc, utfeia/ museandem faluris rationem fuiffeanre incar/ natum,amp; poft mcarnatum Chriftum, puta ab aeterno fuir, eft, amp;.erir.

Alii trahunt ad dotftrinam Chrifti, Si quod Uerbum eius in aternum fit permanfurum, nouuin Iftcin cipientes paragraphum.

Suntquidemifta pta fed ur mihi uiderur,nö g« nuina,malo priori interpcationi palmam dare, quo omnia aprius cohçrere uideamus.

Dodrinis narijs ac peregrinis ne circumferamini « Bonum eft cni'nl gratia conftabiliri cor,non e{cis,qug non profucruntijs ,qui uerfttifijnc in nil's»

Sententia hxc poteft cfTe generalis admoragt; circumferamiir dodrinis, dua! uniaim prxcipuum eft dogma, amp;nbsp;ad faluteni côparandâ unice necclTariû ,Chriltoexanimö credere, 86 proximumfynccrediligerc, fiquid huic diuerfum occurrat, SC fidci feu charitati rez pugnetjflatim abijciendum. Vnus Deus,una fl dcs,unumbaptifm3, unafalutisdocftrina.Pudc at nos in ftar arundinis quouis uento dodrinaz rum agitari, fed fimus ica fide radicari,ur eriam Angelum c ccelis aliud docentem pofiimus Anathema dicere.Malim tarnen ego fpedaleni hanc dicere,ratio eft, quod tanto ardorc charita tern commendauit ÔC cum primis fugam auaz ritiæ,tanquampeftis tonus cliriftianae religioz nis,ficcp ad inferuiendum proximo nos inhorca tur,utnec{;philauri,necpimmifcricordes fimus, fed tnifericors t^ualis eft pater nofter coeleftis.

Deus foBS faniricaris eft, que qui negligunt,mi rum non eft, fi KatÄtaJ^jsÄoi reddannir, qilemz admodum noftro temporeMonachi,5^ölini Pharifæi parentum negledores fuerunt.Sicau/ temifta commode fuperioribuS coniungcs.Si aduenerint quidam feciis docentes quam Apo/ ftoli,5lt; illorum ueftigijs infiftentes, uofq: aliud qu'amillidocuerintjneillis praebueritis aures, hccç patiamini nouis dogmatis uos orenferri, fufpcduitifitqiticquid uerenouiteft.Namfpi/ ritus probandi funt, num fint ex Deo-AudiilTe uariäs S^peregrinas dodrinasnihil obeft,fed exercitatisfenhbus, fimplicioribus autc, amp;:qui •mpofturf expofiti funr,muItum.Cauete ergo, fiCnenimiG fitis curiofi. Nâcuriofitas pleroft^ in abominändos prædpitauit errores.Peregri/ nat Só uariæ doeftrinx funt, quiequid non fit ad aedificationê in Dominó,atq;facrisliteris euin/ d non poteft, fiuc iftæ àPhilofophis,ftue à Iudç is,fiueà falfis Apoftoîis inuehantur. HinctamS hemo colligat, quod contemnamus artes libera les,funt ein Si iüx donum Dei, quo ficutaris, ùt nihil approbes, quod diuinæ feripturg repug net, Sc fidemin Deum labefadet.Adhaeclegi/ rnus Mofen, Daniele Sd Paulum ,in peregrinis doclrinis fuilFe exercitatiftimos, interim tarnen gratilTimi Deo fuerunt. Legendi funt prophani autorcs,fed citra fuperftitionê.Certefi dogmata Phifofophoruiu fcquarts ,[nifencordiâ in pau/

annotun EPIST. D. PA VLI AO peres paruin exercebis. Nam illi docent,tunic3 pallio effc proximiorem,amp; his fimilia.

ßonum eft cnim gratia 1 Fere omnes fenten ' nbsp;nbsp;nbsp;tix iftæ funt difficiliores, propter cohærentiam,

alius em alio refert, verba tamê fatis plana funt« Quidam praemilTamfententiamiDodrinis ua/ rt|s amp;:c,huiccôiungunt, Só casintelliguntpfeud apoftolorum, qui ad legis opera Chrifto iain dedicos,reuocare conabantur, Certc ludaeis lo/ quitur, quibus fua religio, operand facrificia, plurimum placebant, amp;nbsp;iftis fe Deo approbari magis crediderunt, quamfi peregrinis,uiduis, orphanifcp mifericordiamexhiberet. Quemad modum hodie inuenias, qui fe abunde iuftos purent,ficottidie Miflam audiant, 8C certas ali/ quot prcculas Deo obmurmurent, nihil inter rim curantcs,quain fintinuidi, auari,contentio fi,crudeles,8C iminifcricordes erga proximum. Deledum ergo iftum ciborum,dierum amp;opez Grailafliz rumlegaliuin, ApoftolushicreprchendiqneeJ btliiutcor bincuerecor ipfumftabiliriporfiaffirmât, fed magis graria,ideft,fide,mifcricordia,amp;charita te erga proximû. Cibus amp;nbsp;gratia opponuntur hic.Per cibum,C3eremonias Mofaicas intelligit, quas, quia cor certificate de beneuolentia Dei non pofluntjinutiles indicate uoluit.Per gratia, intelligit fummaminChrifium confidennam, qua homo fe Deo ex animo concredit. Vis cor fiabiliri ccrtificartdc bcncuoknda Dei erga

MïBR.TO.OBCOLAMP.äVTORB# 170 fe,precar« pro fide, SC potcris confifterc, eum d bum operare quia non périt, fed permanet fit uitam aeterna. Externis connixus,corrues, ncc^ enim iftä Deus rcquirit, nifi quatCnus ex fidc^ ueniunt, quæ fi abfit,nihil eft quo teDeo placi/ turum credas. Dicic em ApoftoluS externa ifta opcranon profuifleiftis,qui uerfäti funtinillis» Hiere :7. Efa:i. amp;alijs multis lods patet. Deuä iftareiedt, atcf adeo abomination? dixit,indu biequôd praeter fidemea facienda fufeeperanr.-Seddehis fupra fads diffcruimus.DifcehiCjfi Deus caeremonias afeprxeeptas noagnofcere Uoluit, eb quod non erant ex fide præftitx, haul to minus acceptabit ea opera, quæ noftra ratio pter ipfius uerbum excogitauit, qualia innume ranofteum habet fæculum.

DicereuuIt:Qi»'adhuc uerfantur I'nludaica caeremonniarum obferuatione,legem uigere uo quot;quot;** lunt, fiduciamq; in illam ponunt,nondum uere partidpes funt altaris noftriChrifti,netp ueri Chriftiani cenfendi .De nofiro altari,non eft f as edere,qui tabernaailodeferuiunt, hoc eft, cxr« monqs legalibus adftriAifunr,eafq? tanquana uiucam ialuds raaonem fuTpidunt. Chriftus ai

tare noftrum dicitur, hoccft, facrifid5,de quo fupra fufe.Habet autem uaria nomina, propter diuerfas ipfius proprietates .locum huncdefüp fit ex Leui.z4.ibi legis duodecim pane^ropol« tionis in altari politos , nemini licuifle cdere, quam Aaroni cum fuis filijs .Leuitis non permi tebarur hoc, multo minus Ifraelitis. Comcde/ bant autem eos in loco fandlo,00 diebus fabba/ o.Vno uerbo oftendit noftram religionem elfe longe potiorem ludaica. Altäre noftrum Chri/ ftus eft,de quo recfle comedenr, qui p ilium fan/ «flificati, faccrdotiücb regale effeffi funt, hoc cft, qui uere in ilium credunt. Impns 8^ infidclibus, nulla efthiccommunicatio. Quo autem pleni’ Chrifti cognitio in te crefcet, eb propius ad hoc altare accedis,magifc]p facerdotali dignitatcex/ celles (Nam hoc ugnificatum eftperuarietatem dignitatis facerdotalis in lege) non tarnen fequi/ tur,quod omnium fit minifterium uerbi obirCj fed corum tantum, quos Deus ad hoc deflina/ uit,8C riteuocati funt, Vide.i.Tim.j.amp;.Tit.t.

Animaliumenim quorum fang' lus mfertur pro peccato in Sandla per Pontfficcmj horum corpora crc mantur extra caftra^Quapropter 0^ lefus^ut fandfficaret per prfS fang nine

Apoftolus nunquam fatis inailcandumfa/ crifidum noftræ redemprionis, fubinde Hebraa is in memori am reuocare ftudet, quo ud fie dig nitatem illius animo digne reputent • Ponit autc figura ex Leuic. 4.amp; Num.ip.quamipfeperte confer. Ea autem figura innuit quomodo fitfa/ crificandum.Duo funt in nobis,Caro 8i. Spiriz tus, utcrcf offerendus eft, fed fuo modo.Spiri/ turn cum primis Deo oflèramus,utquouno Dais coli uuhideinde aiam carnem, quod turn fademuSjfi cam morcificauerimus, impetus i] li us reprcflèrimuSjSC fpiritui fubiecerimus, Vim nobis inferamus, SChumilicmur, atlt;$adeo,ut «iam^nominis Dci gloria mortem parad fi/ rnus fubire,ncdum oppropria in hoc mundo ferre. Figuram autem hancin Cbriflum expo/ nitjidq: multo uerilTîme, qui qualemobladonê pro nobis fcceritfeitis.

Extra portamJPortamundum nobis Ggnifi Ponaamp;a cat.Neergoita amemushunemundû, autquic quid q? in co elfe potefi, ut charitaos SC benefice tix obliuifca mur, fed porius bona ccelefiia in/ quiramus.Obferuandü obiter, undefitnofira fancTtificatio, 8C quomodo Chriftus populuin fuum fandificauit, nempe per propriü langui/ ncm.Nam in hoe folo remiflïo peccatorum crez dentibus parata eft.

Exeamus igitur ad eum extra œ Rra, opprobriu etus portantes. No cntm habemus hicmanentem ciuita tem,fèd futuram inquirimus.

Ab cxcmplo Chrifti obiter illos ad abnegad onem fui, amp;nbsp;ut iftutn fcquantur præceptorein, hortaiur. Si cnim fiinul cum Chrißo rcgnar« uoluerimus, neccßc eft, ut fimul cum co patiagt; mur, extra caftr a, hoc eft, conucrfationem mun di excamus ,amp; opproprium eius fimul cum eo portemus.fAundusenimeos, quifuinonfunt, runquamferct,ncdü honore profequcntr.Ta/ tum autem exiuimus extra huncmundumjquS lü hic nobis præ amore uitæ xterne forduerit, Quo autem iftis ucrbis refpcxcrit, fequentiain/ dicant cutn diät:Non enim hic habemus mané/ tem ciuitatem Sóc. pcregrini cnim fumus in hoc mundo, ciuitatem mancntem non polTide/ mus,fedpofridendaminquirimus,adcc)C^con ycrfationcm in ccelis:Hoc qui animo pio repu/ tarint,nunquam immifcricordes amp;durosfeer gafratres exhibebunt.

Per i’pfum igitur ofFerimits boftia laudi's fémper Deo,hoceft,fruâu labioru coiifitendu nomùiieius.

Tria genera facrifidorum Apoftolus nobis (Pponitjprimum corporis,quodmortificandû T,hr»crin ßCinobiequiufpiritus rcdigendüeft.fecundS, dorumgc/ animi,qjfru(ftus labiorîï,(îuelaudishicdicitur, tertiuiTijbeneficentiæ in proxiinos .Iftæ funtho ftiæ quibus Deo placcrur. Obferua autem lauz dis facrifidum non in folis labijs aut ore confiz ftere,Tcdpotius in animo SC cordc.Nam habet Sc cor fua labia, qucmadmodum 8C des Sc alia .Pedibus externis non itur ad Deum, fedanimi ,genibus itê externis nonfatiseftfeco ramillohumiliare, fed mentis. Vcruntamen laz bijs non polTumus fern per uti, morbo, aut aliz qua alia reimpediti, cum tarnen interim cor no ceflet laudare Deum. Sdris Mofen orantcm niz hil externe locutum, fed interne 8c labijs méns, labia corporis facile aperueris, fed mentis non item.Iftaenim folusDeus aperit, amp;in läudem nominis fui apcrit. Quodideo dixerim,ne putc tis facrifidum laudiSjSófruflumlabiorumcóz fitcntium nomini Domini, referendum efle ad folam externa mlabiorum confelRonc,fedmul to magis ad internam, ut ubi labia defierint,fpi ritus perpctuo pergat. Corde quidem creditur ad iuftitiam, öd ore fit confelfio ad falutc, vtrücp fcio requiritur, tarnen alterum akero magis.Si non datur fidem tuam proteftari, mutus es naz tura uel fornina, cordis labia laudent S( confit« antur Deum, SC fuiTidet hoc tibi ad falutem«

Nolumus tarnen externi quicquam reiedum» quod ud aliquo modo ad ueri pietatis promo ponem facere poteft. Obfcruandû autem à quo nobis hec dignitas offerendi obucniat,per ipfû» inquit, Chriftfi fummum facerdotem. [pfeeft, qui nos effecit regale facerdotium , populum fandum, genus eledum ,ut uirtutes eius, qui « tenebrisnos uocauic in admirabilem fuamluz cem,pdicemus,quem3dmodû eft.t.pet.x. Cerz teChrifto incognito,nun^ucre ocidosin ccelu Ieuabiraus,ncdum Deum, ut pattern noftruna flementiffimum inuocabimus.Nara pcccata no ftra ab hoc nos perpetuo reuocant; Per ipfum ita«^ aditum, curacy liberum âd patran habez piys,

KofiiamlaudisJAlludit adPfalm. 4p.Non propter uidimas tuas argua te ÔCc, Imola Deo iaudtm, èC redde altiffimo uota ma. Similiter adpfal.iij.Tibifacrificabo hoftiam laudis, Só nomenDominiinuocabo. Adhæc cum addit, Semper,allufttadPfal.3j .Bcndicam dominum in omni tempore, femper laus eius in ore meo, quafi dicerct,nullum tempus elabetur, fiue adz uerfum fit, fipe laetum, in quo Dominum non laudauero, iuuentus amp;nbsp;fenium in ilüus laudem intenta crunt. Alibi dicitur : Septies in dielaudc eibi dixi,quod intelligendum, pro eo quodeft, pfede,pcrpcmo fióinceffanter telaudaui.Non «n fimpliciter intelIigendSeft, quafi Prophew

«EBR.IO.OECOI/AM-P AVTORE; |7J Deo laudem feptenario adnumeraucrit » Sed dchis alias diximus.Difceamp;tu hincomnimoz mento laudare Dominum Deum tuum,

Hoceft frudumlabioruml ËxOfceuIrimo capitedefumpfit hocApoftolus.Hcbræus kz Grit!*«» cittReddemus uitulos labiorum noftrorum, aaio. LXX .autem,frudü labiorum nofirorum, quos amp;nbsp;Apoftolus feejuitur. Aequiuocario eft in dilt;fHoneti*'*iÜ-Porrofenfus apudProphetS is eft. Populus captus non habuit dedmas primiriua, qu3eDeooffcrrct,(adquodre(pidz entes LXXata Icgerunt} Voluntergo dicere:Li eet frudus agrorum nobis define, propter inoz piam in quam peruenimus, tarnen frueftus labi orum non deerunt nobis, offcrimus Deo loco prjmitiuorurn laudê, eumlt;$ autorem omnium confitebimur,àquouno eriam omnia Sófunt Sc conferuantur. Silegas. Vitulos labiorû,erit hic fenfus.Efto capriui fimus,Sc define nobis ho ftiæ SCuiniliad offerendum,noneamen uituli labiorum deerunt, hoc cft,gratiarum adio, quae fonat in ore noftro,loco uitulorum.Et hacc eft genuinaloci cxpofirio.Quafi diceret Apofto lus:Nimirum hucrefpexit Propheta, quia non omnibus funt fruges uel uituli ,fed fingulis funt Iabia,quibus Deo confiteantur, hoc eftjgratias agant, SC ipfum magnificent. Vult Apoftolua nomen Chrifti magnificandum effe ,ut ipfum creatorem amp;nbsp;faluatoretn per omnia agnofcaz

ÄNNOT.IN EPTST.D.PAVLI AD mus Sc ueneremnr, id quod 8C ueterum facrifi/ ciaprgfigurarunt,

Cæterum beneficctiæ commu ni'carionis iie obli'uifcamini »Talr bus enin uiÆ'mis placeturDeo*

P-aeBcîrij Tertium genus facrificiorfihichabes,bene/ ficentiæ uidelicet, quam Apoftolus hadenus mulris urfit,S^quarauis aliqua obiter immifce/ atjtamen ftatim redit ad hoc, cuius gratia fer/ moncm in ftituit.lnter cetera Saluator Pharifps dixit iMifcricordiamuolo fiCnon facrifiaum, idq; ex Propheta Ofea, nimirü hanc gratiflimü fibi facrificium innuens. Tu fi humiliter de teip/ fof£ntias,optima de Deo fpcres,amp; proximum pro tuis facuitaribus adiuues, longe magis Deo te approbabis,quam omncs ludxi externis fuis facrificijs.Namifta Chriftiis iudex uenturusa nobis non requirit, fed mifericordiam SC benefi centiamin proximos. Kffti'oit'tx, focietatem 8i. cominunicationemfignificat.Omnia, G'uclæta, fiueaduerfa, quæ proximis occurrunt, noftra funt,nos æqueatqt illos afficiant, no fecus,atcß dolor unius mernbri, etiam fana adhuc mcbra afficerefolet.Certefi uere credimus, membrafu inus eiufdem corporis, 8C caput Chriftumagno fcimus,qui cum in omnes,ctiam irgratiffimos, beneficus fu»,finius öC no8,quib’ iilc fc ^pofuit cxemp

«xcmplü. Si pcccatorcs amici, habere fe dicunc omnia comunia, multo magis nos qui Chrifti dicimur,qui nos inuicem frarres agnofeimus, amp;dudem hxreditaiis partidpes pdicamus.Dcz mus 8C dabitur nobis.Nâ bcatius eft dare quam aedpere. Certe hac fola uia thefaurum in ccclig hobis parabimus.

T ahbus enim uidimis plac. IHoc eft, plaça/ bilis feu pladdus nobis fit Deus. Vis ergo De5 talcmtibi eflèjrecondlieris fratri tuo, remittc ilH debita.mifericordiam 5^ beneficentiam illi exhiz bcas, amp;nbsp;confequeris etiam tu âpud uniuerfo/ tum iudicem mifericordiam. Ifta funt uerafacri Fida quibus Deo placetur. Prodcat hie quis,8^ interrogabimus ,fubquod genus facrifidorS, papiiheum referendum putetc’Laudis forfan di cet. Quare ergo alios Chriftianos excludunt, perinde atcÿ non fit illorum laudare Dcum fuG, utdemus intcrirn nullos alios fubefle errores^ Quare fibi folisiftamdignitatêfumi”it,ficlt;^diz ftingui auulgo fidtliGuoluntlt;NimirG ideo,4d pater mcndacii SC tenebrarum illis impofuit, oculos pftrinxit,ne quod redu eft, cernere pofz fint. Scriptura omnes fideles, facerdotes didr, babent em quod offerant, corpus fuum,amp; bene ficentiam .Cæterum aliud eft cffefecundû fenpz ramfacerdotcm,5óaliud miniftrum uerbifeu Ecdefix. Quifcß ex animo pius, fux uocationi fiudebit,amp; in ea nunquam k ingeret, ad qu j n5

Parete his qui præfùntuobis, 8C concedite, fiqui'dem illi uigilant pro animabus ueftris, tanquam rationé redditurijUtcum gaudio hoc kei' ant, Só non gementes ï namideft inutile uobis»

nuncEpißoIam Apoßolus, poßquam ad cha/ ritatem öóbeneficentiamfatis adhortatuscß,ad dens ut fuos paflores feu minißrosuerbi, audi/ ant amp;ilIisparcanr.Quafidiceret.Satis lain de omnibus,qu3e ad falutem ueßram facerc uiden/ tur jinonuijuolo ergo nunc finnn ißts iinponez re, quódfi quid præterea uob-s perdifcerenecef fe fit,habetisqui uobis pfunt paßores, ab Ulis re quirice. Nam myflerium piecaris non fatis edoZ lt;ßis, nihil utilius eß quam doctis ÔC pijs uiris benignas praebere aures, cum fumma reueré tia quodfalutis eß eußodire. Sunt qui hunclo/ cum tantum de Magißratibus didum putant, fed non hoc fieri,cuiuis patet. Gerte eo tempore paucosuel nullos habuere magißratus,quiin obedientiam fidd conceßiflent.Ego de Apofto/ lis, Epifcopisjpafioribus.fiue dodoribus intelx

HEBR.IO. OECOVAMP . AYTORB 175 ligendum omnino credo,poftquam 8C Ap'ofto lus fe ftatim in illoru m numero repurat.

EtconceditcJSiobieccritquis: Sedifli nonfa ris pij funr, malignis prædin moribus,auari,in tracflabiles, quarcergo illis paream uelcôcedâ^ Erian? difcolis parendum eft, modo fecundum piecaté doceant. Nam Dominus dicitdn cathez dra Mofi fedent fcribæ 8C phariQi : omnia ergo quæcunq! iufferint uos feruare, feruatedecuiy dum opera ucro eorum nolite facere;dicunt em amp;nbsp;non faciunr.Vita mala, dotftrinæ bonæ piu/ dicare non debet, ficuc nec infamare .Si fomnia Humana adFerrenc,non effent audiendi: quia au tem uerbum Dei docent,non ipfos, fed Chriftü audiSjfiparcas.Magiftratus tarnen eft curare, utquam fanfliffimos habeat miniftros » Sic eni autoritas fuauerbo falua manet,amp; facili’ pedo ra auditorum fubit,quam ft peruerfa uita mini/ fterium uerbi reddat fufpedum.

Siquidem illi vigilant pro J Caufa eft quare illos uelit dodoribus fuis parère, ex qua facile uides eumnon loquidepoteftate,feddemini/ ftris verbi. Si refpiaendum effet ad perfedionê miniftrorû,quiamp;ipfi homines funf,8ifprop/ terea eriâ fuis uicijs obnoxij, nüquâ quift^ ucri/ taris uerbû araplederetur, nunquam etiam pa/ rendum illis crederet. Semper em in vnoqno cß inucnias, quod defy Jeres. Hoc au tem cum veri tari adnwttendx «a nôobfit, utidci'rcofit iurere pudiandagt;

AN NOT. IN EPITS.D.PAVLIAO pudianda, fufdpiamus uerbu a quociicp tand€ annuncierurjipfeuideritqui quod fanum efi, doccT, amp;fecundumhoc uitam iirftituwe ceffat. Porro cum dia'r: vigilant pro animabus ueflris tanquam rationcm reddituri, refpexic ad did« Ezcch.cap .j.Sanguinemeius de manu tua re/ quiram.Locum ipfelegedCexpende:faciteniin ad excitandam in nobis diligentiam.

Vt cum gaudio hoc fac. J Vult dicere : Nihil eft quod adeo frangat contriftet animum dodorum,quam cum uident difcipulos eftene/ gligentes, 8C labores fuos perire. Vos ergo mo neo uc fitis diligentes, feratis amcenos iuftitix frudus,parearisc|5illis ex animo, utueftro pro/ fedu exhilarati, poftea fœlicius munus fuuin obeant, amp;nbsp;omnibus uobis alacrius inferuiant. Nam hoc eft quod uobis conducerc poteft,ne/ quaquam autem fi ignauia ueftra ad perpetuos gemitus perducantur . Gaudium dodorum, eft incrementum difcipulorum, SiC cconuerfo. Notâdü obiter,quibus armis fpiritualcs,qu09 uocanf,prælati fe ulcifci debêt ,gemftib’,lachry mis amp;nbsp;orationibus, no gladijs uel tyrannide. Eftouosgemitibus illorumnon permoueami/ ni,Deust3men permouetur SCillosexaudit.NS dixit:Quiuos fpernit, mefperninlamDcum fpreuiirc,nulli inultura abijt;cauete ergo,ne hoc inaluiQUosoccupet,

HEßR.IO .OBCOLAMP 'AVTORE. 17^ Orate pro nobis : côfidimus em quod bona babemus confcicntiam inter onmes cupientes honefte cou' üeriâri, Magis auteobiecrouos^ut id faciatis quo celeriusreftituar nobis gt;

Quod de prgfetftis Ecclefiæ ia uerbo doz Orandun» ftrinalociKUS fit,uelhincpacct,quodÓÓ feinil/ lorum grc^em connumerac, cum dicerc uu!r. Velimuos follicire pro nobis omnibus,qui in hacfunclionefumus, orarc:nimirum utverbiS Domini currar, St per nos a neraine hominum male audiat.Et quamuis prius dixerim,conccdi teiisqui uobis præfunc, nolim tarnen'a quo^ ebrapi, quod pucetme aliquem exiilis notarc ud infamare:polliccor cniramihi de fingufis op tima qiiæq;, atq; quod finguli bona ro. habcam’ confcicntiam, idqj inter omnes, quibus fandîa conuerfatio co rdi eft. Sunt qui hoc intelügunt, quod Apofiolus dicat,fc bona confeientiainter omnes conuerfari,fecp nullius mali (ibi efle con fdum, atqjitanon indignum pro quooretur. Sententia piaeft, fed prior uidef cflefimplicior.

Magis autem oblecro uosJEnixius profe orare illos uoluit, co quod ad maxima obeun/ dafediuinitus fegregatum fciebanSpirinis pro omnibus quidem hominibus orat, attamen roultoardenriws^his ,quosuid€t ad promul gandam

ANNOT.IN EPIST. D.PAVLI AO gandain ueritatem Euangdii à Deo magis in/ ftruiflos 8C appofiios. Sæpe autcm petrjtji’tf^n Äipro feorent,quoillis brcui refticuaturjindu/ biecacaufa, ut fiquidillis deefTetfuapræfentia refardret,Só per muruam inter fe fideni,cominu nemexillis caperet confolationé.Obferuacoi* uera diaritateexæftuans in Paulo, amp;nbsp;quod pro miniftris uerbi oranduinfit,quo digne Euange lum difpenfent.

Deus autem pads^qui reduxi't à mortuispaftoreouium ilium mag^ num^per fanguinem teftamëti æter ni,Dominum noftrum lelum, ablo lutos uos reddat in omni opere bo no,adfacicndû uoluntatem ipfius, cffidens, ut quod agitis, acceptum fitinconlpedufuoperlelum ChrP ftum,cui gloria infæculafæculoru Amen»

Aptiflîmc Epiftolamfuampredbus adDeît condudit.Nam is unus eft,qui abfolucos redde repoteft in omni operebono. Infinuarcillis uo |uic,ut quae minus intelligant, à dodoribu s fu/ «spctanqudafe, ub^ illis reftkucusfueric. Ver^ quit

quia amp;nbsp;feet Apoll û)n 8(. Cephamfduit nihil cf^ fe, darorem autcm incremcnti Dcu omnia,pre cacur ut ilk cos pcrficere dignetur. Deus pads, uidetur effe diÂum more hebraico.O'\^\[? cm non tarn pacem, quam omnimodam rerüfez licitatem SC fuccelTum fignificar,quemadmodS Pfahiip.Pax multa diligentibus legem tuam,S£ altjs mulris lods, Hoc uulc diccre;Deus qui fo/ lusdat incremenrum, fuccelTum 3C felidtatem in omnibuSjUitam noftram cxpetit,non mort?, ille inquam qui paftorem ilium magnum ôCc imorcuis potend fua manu reduxit, abfoluto» uos reddat in omni opcre bono, amp;nbsp;qux fequun lur.Non improbo tarnen,Deus pads,pro pad fico qui nobis placatus fit,ue| cui pax probetur, «xponi. Apud Efaiâ princeps padsdidtur.Sic •nim pacem,de qua criamfupra,magis comme damn nobis uult. Sdds autem ubi pax eß,ibi Deus eft:ubi diflidia QC corda impacata,ibi dæ/ mon.Vnde autem fit quod nobis placatus elTe uelit, adiedtdicens.Qui reduxitàmortuis pa/ ftorcm ouium illummagnum, 8Cc.8^fimulin memoriam reuocat feedus Dei,quod nobifeu innt,amp; per fanguincm Chrifti Saluatoris noftri confirmauit,in quo habemus pacem cum Deo amp;nbsp;remiflïönem omnium peccatorum ,id quod faerse litercpaflim prædicant. Sunt qui dicanc foedus feu teftamentum hoc æternum fq? ad dif fercnriaralegalis ita didtur, )in crucefandcum

ANNOT.TN EPIST. D .PAVLI AO quidem,fed poftquam Dominus rcfurrcxit co pletum : cquidê dixerim mifTo iam fpiritu maxi me completum cffe: turn enim uere nobis mno/ tuit,qualis nobis efTe Deus uehc^quamq; miferi cors Stplacarus.Huc refer quae iupra cap.io. de foedcre habuifti.

Qui reduxitàmortuis pafiorem J Hocnon diat, quod Chriitum minorcm patre dicat, id quod Àrrianiuolucrunt:nam cadem cftpacris potcniia SCfilii.Rcducftus eft à mortuis,quaren’ uei us Deus eft. PatechocexIoanu.Deftruiteté plum hoc, 66 in tribus ditbus erigam illud.Etî Sicut pater fuftitat raortiios, ÔC uiuificat,ric66 ß Chfiffus lius quos uult, uiuificat. Apud Ezechielem SC pjftur. alios.Chriftusfxpiuspaftor diciturtipftempa fcic86 cibat animas in uicam xtcrnam,ipfeeft dodor falutis aeternae, cuius etiam uoxuniceau dienda eft. Ioan.lo.paftorembonumipfefeuo cat, Sc quod animam pro ouibus fuis po/ nat,hoc eft,pro eledis 86 fidelibus. Magnus hie dicitur, ad diffcrentiam miniftrorum uerbi,qui 66ipfi participatiuc paftores did poflunr,eb qd in tempore famulitio ctbum fuum difpenfentî alias 86 ipfi funtoues,fedunus Chriftus excelle/ tiam habet,unde a Petro princeps paftorum di/ drur.Nam inquir:Et cum apparuerit ille pafto/ rum princeps,reportetis immarceffibilemglo/ rircoronam.i. Petri.vlti. Orat igitur Apofto/ lus ,u( Dcu s per lUum bonum, magnû prin/ cipê pafto

BEBR JO.OECOLHAP. AVTORE. 173 cipem paftorum lefum, illos ad omneopus bo num inftruatÔC gt;nftituat:miniftri enim nihil fu/ niusadhunccollati.Obferuandiim autëquam appofiteomnia ad argumentum fuum dirignt, arcp adeo illudrcfrieat, quoChnftum filiü Dei omnibus creaturis fuperiorem, paftorê mag num audiant »ôôfïdearapltdâtur, ut extra qué nuliafitfalus.

Abfoiutos uosreddat inomni operejVide -apudquem Apoftolus abfolutionc pvrFedio ^ioiiuh nein in omni opère bonoillis implorct, apud patrem mifericordiarum Deumpdc^ intercefli/ One fanguinis Domini noftri kfu Chrifii, quae optima pdicandi formula eft,amp; fandis ufitatip fima. Obferucmus ergo 8C imitemur ♦ Quafi diceret:Dolt;ftorcs quidem amp;nbsp;paftores ueftri via gt;d perfedionem indicate po ITunt, fedperfedio nera abfolutionem in omni operebonojprae ftarenon poffunt : erit ergo ad C)eumpabusc5 Rigiendum, ut ipfe incrementum plantantibus amp;nbsp;rigantibus fubminiflrare dignetur, SC quemgt; admodum uelle dat, ita etiam perficere non ne/ get.Omni tempore bono, fignanterdiat,neina ni fide gloriemur, putemus cami habenas elTe laxâdas.Vera fides efficaxcft,amp;operofaadro, ut fein utilitatem proximorüpenitus transRin dat, Quæ autem bona opera lint, etiam fupra diximus,nempcqujefidescxfein aedificanonë ^ximi d’S'n*^» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fomniana’«

Ow'q««. Dei eft, quod nos attinet qui illi credimus,fan/ Æficatio noftra, utabftineamus afcortadone, inebriatione,ira,inuidia, ÔC alrjs tribus huma/ na natura fuccumbic malis.t .T eira.4.quod ue ro proximum,ut mifericordiam amp;nbsp;bcneficenti/ am illi exhibcamus, hancemmagis uukquàm facrifidum.Ofce.6. Hæcduo funt,quæ Deus à nobis requirit, Hypocritæ ftudcnt non ut Deo placeant,quod prjcipuum erat, fed ut homini/ bus,amp;ita uere habent mercedem fuam, non allt; bi expedant: uos contra nitamini, ftudete uos cum primis Deo approbare.Obferuandum hic opera noftra quamlibetbonaper fc Deo nun^ placitura circ,nifi ipfe hoc ^d agimus, accepta fl bi reddere dignetu r, idlt;ç merito Sô intcrceffione vnigeniti Domini noftriIefuChrifti,in cuius gratiam Deus fua opera in nobis coronat.Et ita femper Apoftolus mediatorera Chriftum,cer/ ciftimam lalutis uiam, nobis ob oculos ponit, ut in eo diledionem paterna perpendentes, nos gratos illi exhibcamus.

Gui gloria in fæcula fæculorum amen jOm/ niaingloriam Chrifti tandc definerc uult, qui eft Domin’Dcus,amp; Saluator nofter .lara quia folius Dei gloriaeft, 8Cneinini hanc concedir, qui non lit Deus,fequitur ÔC Chriftum uere effe Deum, ÔC ita omnê gloriara illi merito tranlTcri bcndam.Eft enirn xcernus Deus, SC coadoran/ dus cum

HEBR.ÎO. OïCOLAHP . AVTORB 17^ dus cum parrc Sxculumfæculorûjperiphra/ 1 is quædàm cft xternitaas,admodum Hebrxis familiaris.

ÂmemJ Condudithebraico vocabulo, ^d cft quafi charaifccr pnim: quidam uere,ali) fiat, cxponiint,amp; dcducitur à uerbo ^’aïS.quod fir/ tnum efle feu folidum fignificat.Scitis enim orî dum eflê firmo animo, amp;nbsp;abfcß hçfitaoonc, mo do uelimus uoti fieri compotes. Vera itacp fidu ciaimpetrandi,quodpro gloria nominis Dd precati fumuSjCondudim” hac particula Ame, quafi dicamus, ucre itacft,amp; plane nihil dubitS dum:uel modo pcatorio,optamus ut fiatciuod oramus.Quæ nuncfubfequütur, adiedafiinr, quemadmodü in cpiftolis familiaribus frequen ter fieri uidemus.

Obfècro autê uos Fratres fufferte (èrmonê exhortaaoru's Etem'm pau as fcripG uobis.

Vide quanta modeftia 81. humiliras fit Apo* ftolt,qui demittit fe eo,ut illos obfecrct,quo îibê ter hune fuum fermonem admittant, quemnul là altam ob caufam uoluit fufdpere, quàm ut Hz los exhortari poiTct, ut Chrifiû audiant 8C nulz lis perfecutionibus fe ab illo diuelli panantur; Alius hic forfan premium aliquod, uel fait? inz Sentes gradas ex^^tc feu expedaflet. Apoftoz

KNNOT.IN EP 1ST. D.PAVLIAD lus autcm nihil aliud, quam ut ifta fufFerant, Su praenim.4.6.amp;.io.cap.duriufculcfcriprcrat,ta men non praeter rem,id quod hic fibi condona/ ri petit, quicquid didum fit,obfecrat ut be/ nignius Feranr, qucadmodum SC illos decebat. Paucis autem fcripfiqfi amplitudinem rei perpé das tpotuiflèt cnim pluribus argumeniis rem tralt;flaflë:alias fiuerba fpclt;fles,bcnelongam di/ cas Epiftolam.Hifce nihil aliud, quam ueram charitatem, fummamcj modeftiam nobis com mendarc uoluit,

Sqtote fratrem noftrumTimo/ theum fblutum efle^cuniquo, fi celc nus ueneritj uifam uos.

Nimirum folutum effe auinculis intelligiqin quae ob Chrifti fidem conieflus fuit.Qiiam gra rus hie Timotheus Apoftolofuerit,uarijs lo/ cis fuarum Epiftolarü patet, maxime ad Philip, cap.z.amp;.i.ThelTal.j. ut taceam earum,quas ad ilium fcripfit. Ob Euangelium dixi Timotheu uineSumfuifle, undeillius liberationis nunciü, timentibus Deumnon potuitnon efTegratiffiz mum.Alicubifiliumhuncnominar,eo'quodil/ lumper Euangeliügenuerat, hieautemfratré, propter communem pattern in ctrlis , quern uterej! agnofcebatôC colebat.Iterum aduertc, quam offidofa fu uera charuas,quæ commune

HEBR.IO.OBCOVäM-P aVTORS. tßo habet ficut omné dolorem, ita ctiam omne gau dium.Quod promittit fe illos inuifurum,com/ mendatnobis curam Scfollicitudincm,quam habuit crga Ecclefias Dci indefinenrcm . Säuit cnim quam non quicfccrcnt lupi drcumcunres, quo grcgcmChriftj inuadcre, fiCdeuorarepof/ fcnt.Suntquiinteirigunt,folurum,tanquamTi mothcus tune fuilirt in innere ad illos, amp;nbsp;ita iuberc ApoftoIum,utHcbr£i ilium hofpitaliter exdpiant, amp;nbsp;utfratrcmcommendatu habeant: fedprior expofitio videtur fimplidor, quäui» édifia ferenda fit.

Salutatc omnesqui præfûntuo' bis,amp; omnes (àndos* Salutantuos Itali ♦ Gratia cum omnibus uobis^ Amen»

Intelligit Epifcopos, dodorcs, paftores, praefbyteros, in quibus non parum falutis Do minus populo fuo cfle uoluit .Per fandlos aute reliquos pios, quotquotChrifio nomen dedez runt, aedpit. Nam ifti fe fanefiimoniæ fennel ex animo dederant. Habes hieSaneftos rede dtei etiam cos qui adhuc in uiuis Chrifto adhaerentJ fandificantur eni ma Chrifto, cuius nomen uiz ta prophana polluerefummo fiudio refugiunr, Caeterum quia omnes fratres fumus, 5d uniim corpus confiituimus » cuius caput Chrifius

tede beneuolcnria amp;nbsp;charitace nos mutuo pro fequimur.Mcmbroru cm cftut aliud alq amp;nbsp;ani mo amp;nbsp;corpore charitatê exhibcant, Idco dixit: SalutantuosItali.Nam ab Italia Epiftolahxc fcripta circcrcditiir. Concludit coiifucta hacpar ticula : Gratia cum omnibu^ uobis, non addit Dei, tamsn intclligitur:neminem excipit, vt ui/ deas animum omnium falutis ctipidum.Deiis fegnum fuum dilatari cupit. Vnde amp;nbsp;nobis idé pcandum.Quare autemfolitSiftara fuara falu tationem ab »nitio Epiftolæ non prxinifcrit,di/ dum eft in præfarione.

IftahacEpiftolafummatim habuimus,Chri fium,nunc vnicum magiflrum noftrum, audi/ cndum.Probauithoc primumadignitateChri fti,deinde a pcriculo nonaudientium,pofiea à prçmqs audientiuraillum.Adhxchnnatus cft, uc fidem atm fumma paticntia conlecuti nullis periailis patiantur fc euern, addiris multis cxeni pbs.poftremo ad charitatem amp;nbsp;pacem hortatut

«ft,amp;cumprimis adfanlt;fHmoniam vitf, abfcÇ qua nemo Deü uiderepoteft, amp;

ita conclufit.Dct mifericors pater,ß unigenirü Dominü noftru lefS Chriftum , utSC ifta nobis didacredamus,8Cad ipß

L. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VAEtu pudla^TH.amp;cr»

L* ‘ ■J; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quidacddit^quidfleslt;

Cure T.huncgrauitrux carcinus neci dedit. Annondiu,quemtuuirum optimumuocas, V0ntfati9-,uelßnimisätocadace th. Verumquidem,fedlt;msh^ilconqueror Inter bcatos nunc agentis.eoetites, Nadi^iugi laude nomen inclytum Quid ergo lugescT H.quidemei malum boni/ Quod inquiseT H.hoc autore plane lux nouagt; Qualis retro nullis refulfit ffcults, Vifa eft meis oriricr myfttrqs, Qua pars raci,uel folc cUrius nicer;

• Amabo die parauit arte qua* T H.rogasi Fuit uir acris amp;nbsp;memoriae amp;nbsp;ingeni, In iudicandis rebus idem præpotens, In literis dodiflimus trilinguibus, Quàin maxime perirus ariium omnium. Et ftrennuus uicïior laboris improbi: His ufus cft.L. Alius ne nemo idem poteßf

TH. Paudshabe.poftfçreliquitncminem, Nee antecertît ullus.L.ergo.T H.iam fin« Rogare.non tibi hue refponfum uenimus, Sedlachryrais queis me dicaui, fac abi,

ARGBNTOR ATlinOffidnaMatWae Aptarii. Anno falutis humanx M D XX XIIII MenfeAugufto.

Cru« ad gloriam itur	»/o,b
Cultus tabernaculi	$i.a
D
Dauidica ftirps cxn'nda.	tö.b
Decimæ in kgc tnplices.	7t,b
de Egt;ecimis praeccptum.	7ï.a
Decimarü origo hodic incertus.	7ï.b
Dekduspaiipcrum nóhabendus.	t64.a
Deus idem omnibus fæculis.	i68.a
Deus quosdiligit corripit.	»;z.b.i53a
Deus tentât, fed uarie.	‘SJ.a
Deus inuocandus.	54-3
Deus iuuatjfed fuo tempore.	5o,a
Deus afiedus hominis fumir, 4t.a.ß4-b.78.a
Deuspads,quarc dicamr.	*77-3
Deus ignis confumens dicitur.	ïóz.b
Deo uero corde accedendum eft.	(tl.3
Deo omnia patent.	47.b
apud Deum nulla uolunratis uiciflitudo. 5.b
Dies appr^inquans quis.	(12 .b
Dies nouimmi qui.	é.aSó.b
Dies carnis	54.a
Diftnbutiones fpiri'tusfandi	2 4.b
Dodrinenon lanærcijciend»	tóS.b
Dodrina fana JJpter miniftrü nó reqciéda «5.3
Domus Ifraël amp;nbsp;luda,ecdefia diatur.	, Só.a
Domus Dei nos fumus	39.b
Dominus auxiliator	»67.3
Donaria amp;nbsp;uiAiinx quj	fi.b