Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

'SANCTISSIMI QVON-Halberftatten Epifcopi, fn otnnes Pfal •‘^inos pta,breuis ac dtlucida cxpl3nanlt;’Z^ ' nbsp;nbsp;nbsp;quam ille ucluti fpfritualis apicula,

ex omnium ueterum hortis ac pratis florcntiffimis deccr.« pfic,quo fimplicibus SC occupatis efliet parata faluberri* mi mellü copia»

MVS INSIGKI PIETATE ’v^lRO lohanni Emffcdio Cartufiano nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 1

dcefle tibi confabu^ itlBs^^ilOi ó^folitudiné cxhilarct,amp; filcnnü t'ftud nó finit cffe mutß utfumefi unum adde »,,',g pia loquif uerius gdifcrta: tamctfi nó uideoquopadoncgaripoffi't diferte dief, qd pic dici€;Is cft Haymo. N. monachus, Abbas 8CEpi'fcopus,mïra breui*tate,mira^ fimplidtatcacpfpicuj'tatecnarris Pfalmos Dauidicos. Fuit hoe ftudifi fecuüs aliquot monachis crud^is, ut quæ à ueteribus uet fubtilius effent fcripta dodis, uel fufius di-daapudpopulfijin eópendium rcdigcrenc adeo pfpicua breuitatc, ut 8C ab occupatis, 8C à tenuiter litcratis facile ualcat pcipi.Hu fus ordinispræcipuefuntAnfeImus,Beda,

Claudius,amp; hic qui nunc ueni t in tuos co* plexus,Haymo:quoruminduftria non nie* diocrem utilitärem attuIitEcclefîæ:præfcr tim fiquis fpedet tum tempora,tum regt* ones in quibus illi uixerunt. Decet autem, ut qui reiedis omnibus r emoris properant ad illa cælefté uitam , q maxime line expe* did,nee ullis minus neceffarqsfarcinis gra* Uentur, Quo magis mirandum eft,qgt; quigt; dam, qui uidu cultuqj fimplicitatem ap'^-* flolicam profitentur,dodrinam ampleda^ tur omnium minime fimplicem, fed argu-tqs fuperuacaneisjöd Aucrroicis dogmati-bus, ac nouis infuper fomnqs fpinoàflïmâ. Quum igitur talcs eifent monachi, nomun erat apud omnes gratiofum,amp; honorificS erat appellari monachum: Nunequorun-dam mali mores in caufa funt,ut boni quoique communis inuidiæ molediam ferant. Ariftippus quum ungueftto quodam uegt; hementcr effet delcdatus, Male fit,inquif, iftis cinsedis, qui rem tarn bellam infama-tunt : Similibus uerbis non abfurde quia ftomachetur ineos, qui fuo uitio, monachi nomen in inuidiam uocarint, quum re uera non conueniat ullum effe plaufibilius»

Quisenim non amet cos homines,qui uere mundo mortui, feie totos dco dedicarunt^ Quoç^ tab's cil uita,talis oratio, ut nemo ab Î1 loçz con (pedu,nemo à colloquio nô mcli» or difcedatf A qbus ncmo quicq mctuat ini* cômodi, non fraudem ab his, qui pecuniaa habet pro ruderibus, SC hoc ^d habent,di* largiunf egenismon uindiââ, qui iuxtado ôrinâ cuangclicâ,orant pro perlèquétibus, amorc profequunf eos qbus funt inuifi,be« nefada reponfît pro malcfadisî ncc eft ullî pudicitiæ periculâ ab his,g Si cotdc amp;cor-» pore funt incorrupti.Qui propter iîngula^ ré animi modeiliâ nulli ic proponunt,nullj inuident,nullû fa(lidiunt,fed quo magis ad pfedionis culmen accedunt,hoc magis du-' cunt fefe oîm infimos:dC quia reuera géma: fint Si flores eccleflæ, tn ipfi fefe fecem apa pcllant. Alioçî lapfus aut eleuant,aut cÔmo de inrerprctanf,inppriosaufteri cenfores: aliéna bencfada câdide amplificant,fua mo deile cxtenuantmcmini adulanf, neminem procacibus uerbis pccllunt præfcnté,neml ni obtredant abfenti; nihil audif ex ore il«* loçj n 1 fi quod cil in corde,uerba charitatis, uerba confolationis,ucrba amicæadmoni* cio0

tionis SCgntia^ aâionis.Âdeft in his comi tas non fucata,fed ex bona cofcicntia profi* cifces Jn ftimmajC^eleftisinius ciuicatis ima giné quandä nobis rcfcrnt,6CangeIicos cho ros quodamodorepracfcntantjUcl qd iugif decantât laudes dei, uel qdtranaformati in fpiritus, nihil habcant córacrcn cu carnis af fedibus.uelqdin fumma uiuuntcocordia, ücl qd angcloçî ritu inter hoics ac defi uc* lut internuntii,amp; populoç^ nota illi cómen danc, ôC plurima bona ab illo precibus affw duis impetrant,non fibi tm, fed in cömunc. Quid porro û ad has uirtutes accedat doniz prophetiaj^ut gratis,ut purc,ut incorr uptc doceât populû,fiue uoce,fîuc fcriptislibris, fiuc utrolt;^f Quid qd iciunlis,uigihis,labolt;ä‘ ribus crucif/gentes carné fuâ, quantû licet, fupplétea quæ défunt pafTionibus Chriili, ac feipfos quodânaodo immolantpro falute populi I^t tu (aiçe potes male uellc illis, q dû crapula grauatus altû ilertis,pro te uigi lant,proteieiunantidû tu deû alea,fcortis, alijs^ fccleribus ad ira prouocas, illi pro te dcprecan£:dum tu apud holes male de illis loqueris, illi de te bene loquunf apud deûf Quis talQub^os ,ng ut fcmideosquofdam

D. ERAS MI ROTEROD AMI' ucncretur,n5 am et, tan g ad publica utilitär té quail diuinicus datos,etiâfi iplè fit uir itQ probust'Nâ exiniia uirtus etiainimicosfu^ osrapicïn admirationé fui. Et qui de nuHo bene mercnf, tn inftindu naturæ reuercnC eos,q bcnefacidt malis parit ac bonis.Qua: nam igié cil quorundâ puerfitas,q hoc ipfo conténut aliqué qd monachus eftt'Quimo nachûdieft, oîmheroiçag^uirtutôfiimmâ îîcix,guæ beneuoientiâ ac fauorTa bonis^ mepenj,à malis£xtorqüëht.^d finihOaliiS ud difplicetq uocabuld^appellentpinona cho,fi uidctur,fimplicé ac foIitariu.Solitu^ do aôt ca,non æilimaf numero conuidoçe, fedièparatione malo^aifcâuûialioqui nec Cartufiani foli font. Vbicuni^ adeil hæc fo litudo, ibi adeil frcqucntilfima fodalitas.H ïeféliciter folus eil,g nullius improbi côuii« du corrûpit,qui nullos habet in animo tugt; multus affeduö int fe pugnatiu, nec tn ca deo eófentientiu. Hoe pa do licet ÔC in prin cipö aulis,amp; in publicis magiilratibuSjôCin tnediis hominum comereqs effe monachö. Quænam igitur eil animiperuerfitas odiß* fe monachUjObhocipfum quod monachus eilt* Profiteris te Ghriilianum, Sgt;C auerfaris

COS qui Ghri'fto fimiîlimt funtf Hic protigt; nus occinent fcio,plerofque plurimum ab;*’ efle ab hac iniagine.NulIutti igitur uitæ gc nus probabimus fi^ptcr malos odcrimus amp;bonos,Quid igitur fupereftf Quid nifi ut amemus homines, incerta in melioré inter pretemur parte, ad uitia leuiora conniuea* «.’Us, grauiorib’ mederi ftudeamus potius, quàm exafpcrarc, ordinem ipfum ÖC infli-tutum ueneremur etiam.Quod fi adhomî num uulgarium ciuilitatem accedat mona« fchoçz fcfe ad ea quæ ucræ funt religiôis to to pedorc referétium induftria, facile reut gefcet priftinus orbisfauor,facile obmutc-leent ora maledicoçz. Ita^ fiet,ut nó folum uiuant grati deo, gratiofi apud hoïcs,uerlï ctiâ féliciter hic uiuät ÔChilaritcr.Nulli cm uiuunt quiccius aut fuauius ijs,qui uere mo nachi funt,nulii miferius,q qui non ex anilt;« mo monachi funt. Illis monafteriu paradu fus eft,his piftrinô.Sed cui$ magna ex pat tc in manu eft,ut fibi piftrinum uertat in pa radifum. Ad Haymonem redeo.gui Dauirf djeam cithara pulfans , angelicum coetutn ueftrum ad fpiritualcs excitabit choreas. Ut in hymnis canticis domino pfallatis in A A üq cor

D. ERASMI ROTERODAMI cordibus ueftds » Nemo faftidi'at dtâîonis *!unpli'ci'tatcm,fed araplcâatur fententiaçf pietatcm.Hoceo' admoneo, quo'd fufpicce multos effe tales, qualis ego fui olim,q nau feant ad omnia,qua: carent rhetorum codi-mentis SCornamétis» Sed quum elïcm par uulus in Chriito, fapicbam ut patuulus:at^ que utinam nüc quo^ prorfus euacualTem ca qu« funt paruuli. Hoe meum officium fi quam apud te gratiam promeretur, oro ut hunc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquando ptecibus tu*«

ü Ghr ifto commendes.ExempIar exhibuii; uenerabilc Monafferium canonicotum regularium,uulgodidum Marpach

in Elfatia,reliqas inaufpicatiffimi tumultusagticolarum. Domi nus illis pro malis reponac bona. Vale, Friburgi Brifgoiæ, Ânnoà Chriftonato millefïmo

Conßtebor tibi domine in toto.II. Confitebor tibi domine in toto.IIf. Confitebimnr tibi deus Confiteminidno inuocatc.I. Confitemini domino qm bonus.IL Confïtemini domino qm bonus.III. Confitemini domino qm bonus.IKL Confitemini domino qm bonus. V. Con ferua me domine qm Credidi propter quodlocut., Cum inuocaremcxaudiuit me

Dcprofundis clamaui ad te dnc Deus deus meus refpicc Deus deus meus ad tc Deus auribus noftris Deus deorum dominus Deus in adiutorium meun% Deus in nomine tuo Deus iudicium tuum Deus laudem meam ne Deus mifereatur noftri Deus quis fimilis erit tibi Deus repuliftinos Deus fteticinfynagoga, Deus uenerunt genres Deus n öfter refugium Deus ultionum dominus Dilexi quoniam exaudieç Diligam te domine Dixit dominus domino melt;gt; Dixit iniuftq^ Ut delinq^u^^i;

695 105 3za

2^65 361

570

35S 440

50S 458 405 ?4V 498 644

Î94

Exakabo te domine qm fufcc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ht

Magnus dominus ß; lauda* Memento domine Dauid mei deus fcdm ma, Mifete*quot;^ mei domine qm con. jMLifererc ftiêj dcus.mifcrere Mifericordiam SCiudidum Mifericordias dominiin aeternS

Nifï dominus ædiSeauèrît Nifi quia dominus era t Noliæmulariin malignant, Nonne deo fubieiRa Notus in ludæa deus

Quare fremûerunr genres Quàm bonus Ifrael deus Quàm dilefta rabernacuîa Quernadmodum defiderat Qui confidurt t in domino Qui habitat in adiutorio Qui regis Ifrael Qiiid gloriaris in malitia S

«Té

X6S 2pa iîgt;î

Tit 468

190 î’fi

aso

SSô

II 57$ 44$

4^^ 4«^ »7$

Cancicum Ezechiæ regis Iuda,cumægrotaret,8i de infirmitate conualuifîetîEgo dixi,Efaia:.58. . Canticum Annac.i.Reg.z.Exultauit.

Canticü Abacutprophefac.Abac.3.Dneaùdiui, Canticum Moyfi: Audite cçeJi.Ueuf.ji,

Prîtnuî numerus defgnat libri faciem, frcuhclUS If^ neam, deinde fcquitur ucra ledio.

te.(i.trinitatK.i«r.n.beatos.i«c.zi.inLazaro.ilt;9.gt;nIineâ ultima,partis. j7o.ij.quia£Ognouit.J7f.io.dei,iS).24gt;»’du rbartilicioiss.rt. médita tur.i9). 2.ucl nobis amp;;c.i!gt;8.29.de deo cognitionë.200.4, tam arduam.tsj. ij. inf pientiä.zu. i2.ßc pec.interioraani.dcc.zic.i.quod propriedi.zig.;.ad adiuuâdum.2*t. reus ho.Iinea fequenti.ad eum. 270.17 de-teiiatione ^^2.is.de meipfo.27z.3.recundum hoe. Ibidert tj.de fpe uitx.2g7.i.infanix.Receint autem Chrißus in fa 1itudincm,uc ubi ciTct quietus. 392,ig.poflint me«

Aymo tertiut Epifcoput Halberftattenlîs eccleffae in Saxonia, ex abbate Hinfeldcfîs ccenobh.ordi^ nil fanAi findiâi,natiôe theuconicus,Akuini mo nachiquondâ auditor,ad que Rabanut Fuldenfîstunc ab. bat xxh. libres de uniuerfo côpofuit, uir eerte undecunq^ doâiflïmus,diuinarû fcrtpturarB fagaciCTimus' interpret, in declamandit homilist ad populumexcellericit ingenif fuit. Hic primo fuit monachus Fuldeniït ccznobii cS Raba no,poflea faâus eit tertiut abbat Hirtfeldeniït, poftremo terttutepircoputHalberftattenfîscôfecratut .Eandem Ze-cleiîamuerboamp;exéploftrenuegubernauit annit trede« cim. Scripftt autem pené iniinita opufcula.de quibus ifta

quz fubiedmus.feruntur: In quin^ libroî Moy f In ludicum In Regum InTobiam In Judith In lob In £faiâ prophe. In Hieremiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

fî lib.r.	In lofue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lib.i.
lib. I.	In Ruth nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lib.f.
lib.i.	InParalipo. lib.i.
lib.i.	InEzdrâ dlt;Neem.Ii.i.
lib.t.	In Hefter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lib.t.
lib.i.	InCanticacanti. lib.i.
lib.j.	Efaiat prophe. nobili.
lib.i.
lib.i.	£t faâü,amp;c.dicitbeatu(.
Ilb.i.
lib.U.	Vetbü qiiod faAum eft.
lib.f.	Hymniuocantur,amp;c.

In n prophe. mino, 1 InPialmosquocÿ l In Ëuâgel.homilia. lib.t. In oéi IpilI.PauIi. lib. r. In epiil.canonKat lib.r. In Apocalypiîm lib.i. DeuaneratelibrorS lib.). De fanfta Ttinitate lib.i

Aliaquoi$multafcripßflcdicitur,cpiftolas^crmones i ucrrottraûatut,quiadnotitiammrânoniienerunt.M-1, turfub Ludoiiicoimperatorefilio Carolimagni. Ai a domini.D.C C C.XXXIIII. IndiAionc », Srpultut in Ecdcfia fanâi Stcpliani Halbcrflatcnlî.

NIS EPiscopi Halber-ftattcnfîsinhymnos (îu pfalmos Dauidicos omnes.mirâdæ pietatis 8£ cruditionis Commentahus.

YMNI vocantur (in* guli pfalmÊhymniis em cft laus dci cum câtico. In (îngulis pfalmis dci ïucnicurlaus:fîuc enim agatur depotentia diui** nitatis, (îuc de perfcélio ne humanitatis Cbrißi, fîue de fanftitate mem-ne panitentium,Iaudabilis deus oftenditur. Cum cS tico ideo.quia 8^ cum exul tatione funt faéli à prophe ta.S^inanimumreélc întelligentium cxultationem generant.Cognitonanc^interitutotiushumanigene ris propter inobedientiâ primi hominis, profpicicst^ per fpiritumïanólum rcparationem futurä per obc* dientiam fecundi, cum magna exultationecum pro» pliera anuuntiat. Soliloquium vnufquifcç pfalmus di cicur,quoniam in iprisfolusfpiritus fandus fine omi auxlio humani ingcnij loquitur. quot;V el foliloquium, nô quiafoli pfalmideChriftoIoquuncur.fedquia dignî« us 8{ manifeftius cxteris prophetijs, fcilicetfrequenti us K apertius in paucioribus verbis.Ex quadignitate liuiusprophetiae hanc prcpheuam in frequctiori vfu a habet

habet ecclefîa.Cumdicit prophetg fimpHciter,Öauï(i nobis determinate infiuuat:fîcut per apoßolurti, Pau Ium determinamus, Prophctia idc cft quod viiîo: vnde in libro Regü proplietam Samuelé Saul viden-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»em appellat dicens: Vbieft domus videntis^ Noh tn

quxlibet vifio prophetia dicitur.fed ea tantum quae j folofpirituminiftratuneaHtdeprgterito.vtMoyfcsa In principio creauit deuscxlum SC terra : velde prar-fenti,vt fi quis pet fpiritum ea in prjfentia v ideat, quç pernaturam videre non poiTet, vtEzediielis fpiritus transferebatut in Hierufalem, vt videret ea qux ibi fiebant:defuturo,vt hxc eadem proplietia.Infpiratur aiit prophetia vel per fomniii.v t lofeph: vel per angc lü,vtZachariæ:vel perinrernäinfpirationem.vthxc eadem,id eft pfalterium : vel per figuras, vt Noe per archam quam rexit in fludlu dtluuii,figurauic ecclefia aChriftopermundipcricula regendam. Hxcvero prophetiapfalterium vocatur,quod nomen dquodi inufico inftrumento traftû eft:quo inftrumento Da-uidamp;alq prxccn tores pfalmos modulabantur. Diifi quot;nbsp;nitur ante prophetia fic:Prophctia eft diuina infpira-lio.quxrei^ euctus,aut per vifiones,autperfaifi:a,auc pcrquorundamdi^a immutabilii veritate demon-ftrat,Per vifiöes,vc Ezechieli,8C beato loäni in extafi pofitis.Perfafta.vt Abrahæ,pcrimmolationéarictis: SC lacob.qui trâfpofltis manib*, Manafl'en Effraim filios lofedhbndixit. Per difta, vein MoyfedeChri-DcUt«lS fto legiturSufcitabo de fratribus veftrisprophetam, ipfum tanq me auditc:vel in pfalterio.Fit aüt prophe tia per didla duobus modis,fcilicet aut gratia, aut p-nriffione.Graiia.vt in Moyfe 8i exteris bonis. Permif fione.vt in Siby(lavate,amp; in infidelibusphilofophiSj guimulta diuinoinftindlitdcChriftopdixcrût. Vo-

TERIVM comment. J lensem Dauid eultum dei arnpliticare.cum homines prcnrumpû)lmoi6adcultunidei,quiabcftialcserâr, non pollet adduccrc, cosêiperfymphoniâinftru-incntoitt,^percantumiiominü ad colendum deum ftuduit incitare.CöllituiccrgocüarchädcSylo redu cercc,tria milia viroKomni muficoinllrumento can tantiM.amp;illiscentû quinquagin ta prxfecinqbns Onii busqtuor alios,Ethan,Eman,Afaph,amp;Iditüpncfe-^los adliibuit ; ipfe quoq; cum pfalterio modulans in tabernaculo.ad diuinücultü ca-teros inuitabat. Hoc aütopusabiiloinftrumëto hac ßgnißcationc pfaltc' hü vocacü eft:quia ficutilludinlirumentü decc chor* lt;da$ Habens,81 fupehus concauum v nde rcfonat ; it» liæc prophetia refonat, femp loquendo de fupcriori-bus.Loquirurenimdefpiritualibus.non caulalnima ni fauoris,ficut mildani philofophi,fcd appetitu vitae •eternç.Decë veto chordæ illius pfaltcrq,dcce legis p-cepta fignificant. Qua; omnia pcepta bene implet, 5 eaquae in pfalterio leguntur exequitur. Sicut enim pfaltcrium quia defup fonat, viuiBcationem fpiritus fignificat:itacytliaraquiadefubtusfonat,carnjsmot tificationem deßgnat. Ideoautempfalteriü viuiHca* tionc fpiritus fignificat,quia femp nos monet eaface-* re,in quibus fpüs viuificatur. Melodia vero,quaE ex ii lo mufico inftrumeto chordis manu taclis fiebat,pfal mus proprie appellatur,à cuius fimilitudine iltius plietiç partes diftinélæ.pfalmi vocantunga in ipfis ad quâdam operation? manuum, fine affeftionum, fine carnalium manuum inuitamur, vt in hoc primo pfai mo ad conformiiatcfecüdi parentis inuitemur. Sicut aüt illamclodia,vbifolx cliordæffnc vocefonabir, pralmusvocabatur:ficilla,vbifola voce fine cliordis (Stabatur,c3nti(ü dicebatur.Vbi veromdodia prx-a ij cedebat

4 D. HAYMONIS IN PSAL-tedebat in chordis.K viua vox fequebatur, canticura pfalmi vocabatunvbi aüt viua vox prçced€bat,amp; me lodia fequebatur,pfalmus ƒ äticidicebacunfetundum quas diueriïtates quidam pfalmi intitulati inueniun-tur.Sciendum eft autem, quod non co ordine Dauid Pfalmoscompofuit,quo hie funt ordinati. Cum cm in vxore V riæ peccaflet, Mifererc mei dcus.fccit :Poft hfc vero pro perfecutiöe Abfolon.Dominc quid mul tiplicatifunc.edidit.Item cum in regem à Samuelein-ungeretut.Dominusiilluminacio mea: Mortuo quO' que SauIjDiligä te,amp;c,Ezdras vero diuino admonit* inftinfl:u,in hue ordine eôpofuit.Ordinis vero ratio-ncm (qnem tamem eum habuiftc credimus) in pluri» busignoramus.Comunis materia totiushuius ope» riSjCriftuseft triplieiteracceptus,fcilicet,fccundü dei-tatê.fecundü humanitatc.fecundii corpus. Qiiod veto de cötrarijs.id eft .dæmonibus impqsinterfcritur, non ideo fit,quod fit deprincipali materia:fed vt prin cipali materiëi fubfcruiat.per qfdamcömoditatcsad-mifcctur:vt in primo pfalmodeimpqs adducit.vtpcr eoRi pccnamhomines ab eoiucöformitatc deterrcar, KadChrifticonformiiatcrcducat.De haevero materia hoc modo traólat.oftédit potentiä dcitatis.per-feftionchumanitatis Chrifti,vniuerfitatcm fanifiita-tis membrow,conuerfioncpeccatorri.Item commu-nisinrcntioeft,vtnos ChriftocöfGrmescfficiarvt fient portauiinus imaginé terreni .portemusimagine cæleftis. Ezdras autem cum cæteris plafmis titulum aflcripfifiet.idco huic pfaimo non aficripfit, quia ifte pfalmusomniü aliowtituhis eft;qiiia fient titulusto* ram materia fequente prælibat: itapfalmus ifte mate riâfequentis opens t agi t, De humanirate em Chrifti tangit, vbi eum immune efie ab omnipeccato often-

TERIVM COMMETARIVS. f dit:de deitate, vbicutn fecus decurfus aquai^ planta-tii efTe di£it:dc corpore Chrifti, vbi oftcndit quod no bis vtilisTuit.tutn dicit:quod fruftü fuum dabit in tê pore fuo. Vel ideo ettamhuic pfaimotitulü non ap-pofuit,qui3*n quodamloco legeratChriftum ipfum bunc pfalmü appcllantem caput Iibri.vbi dicicur; In capite Iibrifcriptü eft de me.amp;c. Et ideo Ezdrasnon fuit aufus apponere titulii, cuinChriftusper Dauid Pfal,jj vocauerit bunc pfalinü capnt libri. Habet aüt lüc pfal mus materiäChriftum,ficut prædidtü eft.Hoc modo agit de Chrifto.remouet omnia mala ab co, ponit in eo oëm perfcftionem virtutü.oftendit eum v tile cfle nobis.Sciendû veio g» illas perfedtiones »quashic de Chrifto ponit comunitcr^ in pfalmis fequentibus per partes fingulasexequitur. In alio em pfaimo de bumi litat e Cbrifti,in alio de patientiajn alio de rcfurredli-one Chrifti agit,8i in cætcris fimiliter. Habet Sf pfal-mus iftc cömunc intention?, fcilicet,vtcôformemur nouo bomini. E t quia intendit nos côformes redderc Chrifto,ipfius dignitatc jiponit.fic nos propbeta in* uitans: Vos quilugetis.copreffi mifcria primi paretis, dcfei entes illu veterc.ad iftü acceditc: quia ifte eft bea , tus vir,primo contrarius, A fimilitudinecxulantislo quitur, qui à natural! locoabtjt,8lt; inuento locofibi töplacito.cocpit immorari, Si iam non t3 cito pSt re-uocari.ftcut piius qn abire incepit: Hie fi deinde in cathedra . i. in magifterio fublimcf.täto minus facile re-irahitunita Adam in beatitudine pofitus.abqt no lo-caliter ab eo qui vbiep pfens eft: v t per Pfalmiftä dici-iur;Si aftendero in cæju.tu illic cs. fi defcendcro ad in- pfaJm, j fernu ades:fed recelTit à deo g diftimilitudinë, ad que accediturper fimilitudinë.Petdiflimilitudinem abijt, (ü ratione poftpofita,in qua deo ftmilis erat creatus, a iti Euæ

Eux K conCiIio ferpentis paruit. In via peccatOK (Ie-tit.quandoaftualiterpomücomedit, In cathedrape ftilentiac fedit.cum fc occultando excufando de pee cato.pofteros fuos fuo exempto excufationë docuitj 8ë ßc faftus eft infirmus, cum à dco faftus effet firm’, Poffet cm immortalisée impaflibilis pcrmanere.fido mini præceptis cSftanter vellet obedire: deus enim in paradifo amccnitacislocauerat eü, in quo crût fruól’, quorü alius famem, alius ßtim extinguerct, alrj alias paffibilitates cxtingiierent vel.depelIerent.Erst ibidë præterea lignü vitæicuius frud^u fi cöuenientibus të^ poribus vteretiir,mortem vitaretSe feniiim: Contra vero huiiis fragilitatem.Chriftus vira viribus dicitur: qui cum effet natus in fragili carne, nee tentationibus ceß'it,nec aliqua tribulatione dcfecit : cötra vero illius infelicitatc Chrs beatus dicitur. fquinon abijt J .i. no receffità deotvoliitate fcilicet vel cogitatione vel cö-fcnru:ée vt maius meritü cius oftcndat,notat eum ha buiffe perfuaforem difceffionis.cum fubdit: In cöfilio ïmpioRt : pcrfuafit enim ei diabolus.vt adoraret eü,8C daret ei régna mundi.Impios vocat, contra cultü dci fcilicet infideles:peccatores autcm funt,qui in turpi vi ta funt.Et ipfe idem Chriftus nö ftetit in via peccato-rum.ideft.in maüs operibus.Perftareideoadü acci-pimus,quia ficut illcquiiam fiat in aliéna terra, non potefi ita retrain,ficut illequi abire cccpit : fic illc q in aftu peccatieft,non tarn kuiter retrahitur, ficut ille q in fola voliitate eft. Mala opa via pftow dicit,per qug peccatores ad æternam damnationem incedunt. On cathedra peftilentiæ] nbsp;eft, ncc verbo nec opete ftu*

dtiit m ala facerc,nec do cuit. In cathedra quidë fedir, ^a doftor cgregius fiiit:cathedra enim Cedes magiftri eft,folium regii/ribunal iudicis.Ex ei*verodo6:rina nulla

TERIVM COMMENT. 7 nulla peftis fucccffit ; ex ipfo em nulla in alios inHrtni-tas tranfit. Peftilëtia qiiidë infirmitas eft, qusc ab vno animaliad plura,fîne ad omnia tranfit.Pcrhoc ggt; di-cit,non abqt.non ftetit,non fedit, Chrm ab omni pec cato immunem oftendit.Omneempeccatum eft, vel voluntaje.fiiic cogitatione,vel confenfu ;quae volun tasper abiredefignatunVelinaftii.qui peiftareintel ligit; Vel in doftrma, quæ per federe in cathedra pefti-lentiaîintçlli^itur, Qiiacritur quare remora volütatç peccädi à Chro per non abqe,adlu SC doftrinä remo-ueat.cnm volun täte remota, hate alia remoueancur i Quod ideo faiflum dicimus.vt oftenderet peccata eo ordine quo crefeût in altjs,eoordine à Chro remoue-da.Priusenimhomovoluntate,i.conftnfu8ëcogita-lione peccat,deinde aftu.tädem doftrina,fcilicet, ex-cmploSi vcrbo.quæeædem tres mortesanimæ, per nes mortuos à domino refufeitatosfîguranl.Per hli-am archifynagogi quam in domo refufeitauit,pecca-di vo|untäs .i. prirna mors animæ deftgnatut: qui ciïi tantum voluntatç peccat.adhucindomo eftznondS çnim ad operationëproccftit.Per eu enim morcuum, que extra portam refufeitauit,alia mors animx.i.afl’ peccati defignatunquiapcrficiëdopeccata, extra por tasfenfuû çximus.non remanentes in fola cogitatio* ne.Pcr mortuu iam foctentem Kauras corrumpentc, peccati doôlrina fignatur, cuius fœtore amp;nbsp;alq corrum puntur. ^Scdinlegedominil Remotisà Chrifto çmnibus peccatisatep malis,eum omni généré virtu-tû repletü oftendit.Continuacio ; Çhriftusquidë non abijt,fed voluntas eins fuit in lege dominÿd eft voiS tatem habuit jmplendi legë domini. Lex enim dei eft, in dcuitandis peeçatis, bonisip perpetrandis fanffa ptatceptio .In lcge,8f non fub lege,ideo bene dicit, qa a iii) fubno-

fnbnotat coaftionc.Cliriftus voluntate ipontanca Ie gem adimpleuit:amp; non folü adimplere voluit,fed ctiS per omia adimpleuic:8f hoe cfl, amp;nbsp;in lege eius adini' plenda meditabitur, id eiï, in eius impletione ftudio-fus eritquomö melius impIeatur.Nondieitmedicabi tur.qd ipfe meditareï:fed idco,quia ficut i aliquis medi rans melius implet aliquid non meditantedta Chrift* adimpleuit legem melius omibus alfjs. Cü futuwpO' nic,ideft meditabitur,feeundühominë loquif teil: ein horninü.vt de futuris per futura loquantur. Qn veto eaqfutura funt,vt iam prptcrita narrat, non loquitur fècundü hoïcm,fcd quia fpüs illius rapiebatur vfqj ad côfiliadei.ineuiusprouidëtiaiamoiapræterita funt: Si ficut in libro illo legebat iam prpterita,fic référé bäe hominibusiam ilia præfcntia. [die aenofte] .i. continue: vel,in profperitate Kaduerfitate.Profperitasdi cif,quädopoftmiraculü de quincgpanibus faébü,eu Iudiçfibiregëc5ftituerevoluerüt:aduerfitas,ïpafiio-«e.lKEteritjOftenfo Chriftoïmuniab omipftö,ple no omni bono,quia hæc poffent eile 8i nihil prodef fent nobis,vtilitatë apponit,quä nobis eötulit cum dt cit:Et erit tanq lignu ] Hic propheta p fimile de Chri fto Ioquif,quia ficut aliqua arbor in humido loco plä tata,in apto tepore florefeit 8i fruftificat, fimiliter Chriftus.Ipfe nanqj plantatus, ideft in cöceptione fine motu libidinis perfpm fanéfum fanófificatus,fiabi lis contra omnem impetü diabolicæ tentationis pep manfit. [fecus decurfus aquaw] id eft, fecus decurren tes aquas.Per aquas fpm fanftü intclligimus. Vndc K alibi dicitFIuminade ventre eius fluent aquj viu£: rMn.y hocautdixitdefc,fcilicct,quemaccepturicflcnt cre-dentes in cü. Ideo aut fpiritus fandhiis per aquä figni ficatur,quia ficut per aquä tetra folidat facit frui^û, fie per

TERIVM COMMENT, 9 fie per fpm fanftü diffoluti colli confolidantur vine« Io dikftionisK fidei.amp;faciuncfruftü'bona: operati onissK ficut aqua extinguit fitim, fic fpüsfanift’ ardo tëpeccati.Deciirrentcsdicit,quianuIlij obftaculu Ipi-ritui fanfto refiftere poteft. Vnde dicitur : Nemopo-teratrefifterefapientiæSifpirituiquiloquebatur.Se « x cusdicit.quianaturahnmanitatis nö fuitverfainna tura diuinitatis ,fcd iuxtajd cft,coniunfla fuit: vel per decurrentes aquas,populos defluenres: vndc Iohannis in Apocalypfi dicit: Aquç multa;,funt populi mul tLSecus populos Chriftü fuiffe dicit,quianon pecca-tricem carnem,fed peccati (îmilem habuit C Ç^od li gnüdabit fruftum fuum]ideft,fruftifi£abit in tempore fuo:fîc SC Cliriftus dédit friiftû fuum.fcilicet, rc-parationembumanigeneris. Cin tempore fuo] id c, inconuenientûquiain paflîonercdimcdo animasde potcftatediaboli,inrefurredione fpem dédit nobis refurgcndi.in afcenfionecæleftes nobis adituspatefe cit: amp;nbsp;ita Chriftus in lignü vitæ nobis datus fuit, Au-fert cm Chriftusà nobisper fui corporis vfum,8£ imi tationc iuftitiæ,mortem æternâ 8C feniü, quod lignü vitæfacicbat.vtfupradiximus. qjEtfolium eius J .i. fermo ipfius,nullo cafu à veritate deduct .i. decider. Sic etenim dominus ait: Cælum SC terra tranfibunt, „ verbaaütmeanontranfient. SermoRgnificaiurper folium:quia ficut foliü protegit SC décorât fruftü, (îc verbaChridonadecorantamp;protegunt.Innulloem _ gratia data in baptifmate feruari poifet, nifi doftrina euangcli} poftmodü côferuaret. Hæcpromiffa nobis crunt ad vtilitatem.'f Et oïa quçcü«^ facietjipfc Chri ftus.etiam ignomirtiacquasfuftinuit fprofperabun-turjid ë,nobis profpera inu£niuntiir,vt flagella qua: font nobis exemplum humilitatis SC patiëtiæ. Non

IO D. HAYMONIS IN PSAt-flcimpii.non ficjPoftgnos adconformitatëCIirîftî per eius bonitatc inuicauit,ad eandem per eius aduer fario» terrorem aduocac.Continuatio:Chri(i;us talis fuitjimpijaut non fic immunes à peccatû,non fie ple-ni iuftitia.non fic vtilcs,8i fic vfcp in infinitü-^îuo^ no bispgeminatii aduetbiufîgnificaî. Non ficdito,fed tag puluisj i.infruftuofi, Si nullo diaritatis vinculo colligatiCqLiemproiicitventus]J,diaboIicatëtatio, £ à facie tcrræj à folidirate ecclefi'a:. Ecekfia vocat ter ra propter foliditateSf fruólihcationc,quia facies ter rænô dicif vbi puluis.fed vbi terräfolida eft.*JIdeol fcilicetqapuluis funt.rcmotiafacie terra: Cimptj ideo non refurgunt].i.non habent refurgcre:amp; quia oë$ nonrefurgunt tarn boni g mali,déterminât [^in iudt-cio] .i.non itarcfurgent vt iudicençur, vel vt iudicët. Imprj enim,id cft infideles.v t ludæi amp;nbsp;gentiles,8f ctia illiquiabhacvitadiuelluntur.abecclelïa expulfi, nö infecunda refurreófione iudicabuntur.quiahiciatn iudicati funt.vt Apoftolusait: Qiiifinelegepecca-yerunt,fine lege pcribunt.llliveroquiinecclcfia exi-Rotn.t fjentes a'præfentivitarecedunt.dequoai operibusati bona an mala fint,incertum efi, iudicabuntur, quidS ad vitam,quidam ad mortem.llli vero de quorü fan-élitate in ecefefia certiim eft.nö iudicabunf : quia iatn in hac vita ad vitam ab ecclefia dufti, iudicati fiin t ; fc ïudicabunt,non tarnen omnes.fed illiquiapoftolorü vicemobtinct,vtepifcopiamp;huiufmói.Iudic3buntau té,quia cöparatione fiii oftendunt alios damnabiles clTe.quiacuineiufdë rtaturæfintiuftiSi impii.non itn pfj vitâChriftifunt imitati.ficut iuftijmpii guidë no refulgent,neqjpftöres.i. Chriftiani occulte peccates, refurgentjitaquodfintin cöfiiio iufipu j.iniudic-io eum iufiis,a quibus qtiicquid fit^ciim confilio 86 ratio ne fit

TERIVM comment, tl ne fit. Vel qnia *n Hebrato in cógregatione habetur, in cScilioäqiiibufdälegitur.fdlilicetnon eruntpecca tores in confortioiuftogj.Vel poteft idem verfus legi de prima refnrreftionc animæ per pocnitcn tii, v t di-camus.-Imprj non refurgent in iudicio .i. in difcrctioe boni St mali.fic fcilicet vt bono deuitato bonü fadat: nefpp£«atores,itavt fint in numero iuftorü, Hoe g-dem diftum eftde induratis. lt;[IQuoniä noiiit dominus] Ideo impi) St peecatores non refurgent.quonia nonnouit dominus itereo«;8thuius antecedêtiseö-fcqiicnsponit: [Stiterimpioi^ peribit] iter,i. mala opera eorû ducent eos in damnationc:8t buiusrei p-mifla eft probatio per eontrariu,vbi:dicit,quoniä no-nitdominus.i. approbatiuftos 8C viamiuftorum.

Titulus. Pfalmus Dauid: Etfi apud Hebrxos Qhuicpfalmo nullus ptæfigaturtitulus.

Vare fremuerunt gentes].PfaImus Dauid .r, traftatus ifte qui vocat pfalmus:quia ficut ex Operaiione manuum motis cliordis, in pfalterio red-diiurduleis melodia.quçvocatur pfalmus, ita ifte tra ftatus mouetnosad opcratiôes.in quibusdeo fitdul ds melodia, Çattribuitur Dauid] id eft, agit deChri-fto, quiChriftusfignifieaturperDauid, quiaDauid interprétât vifudefiderabilis.fiuemanufortis. Quis enm fortior eft Chrifto.qui acrias poteftates dcuieitf Ipfum etiam videre omnes priores patres defiderauc tunt,vtSymeon:diecbat enim in orationibus fuisi Quandoveniet^ quandovidebot'Cuius vifum defi derant adhuc etiam omnes fandi. In hoc pfalmo Chriftus rex.eft materia,de quo trailat hoc modo : Qftendit omnes qui contra regnum ipfius aliquid machinati Hint niliil^ficere,fed poti’ fibijpfis nocetc.

Deinde oftendit'eum potente regem ludarow Ge* tium Jntencio vero eft,admonere, vt Chro regi cum timoré K tremore feruiamus.Quæ notât in fine pfal-mi.vbidicit.Seruite domino in timoré. ^Quare fre-xniieruntgcntes] Petrus loquens in Aftib.apoftolo-rumjhuncpfalmudicitpriinüenc.Domine reges con gregati funt cotra filiti tuum, ficut Dauid dicit in prio n pfaJmo. De il!is incipit qui contraChrm macliinati funt.Hic dominusinterrogationeloquiî, non piopt inqui(îtionë,fed propterredargutionem,dices: Quare,id eft,qua caufa fremuernnt gentesc' Per fremuerut notât eo s bcftiales effe.quia fremerc beftiaw eft. Fremitus fuit,vbi dieft 5 eft:Tolle tolle.ciuciftge cum. Per Gentes,militesRomanosintelligit,qui ideoGentes dicuntur.quia ficut funt gcniti,itarcmanct,fcilicet, fi-nelege,8f fine omni conftitutione iuftitiæ nbsp;nbsp;nbsp;popu-

!i] fcilicet Iuda:i,qui idco vocant populi.quia funt co-grcgatiad iurc viuendii per legem, f meditati fuut ina nia]fciIicet,Ctiiift5 non efle Mefliam,velfeeumreti nerepoffeinfepulchro. 1)1 Aftiteruntreges] nontm , meditatifunt populi contradominii,fed 8i reges afti terunt,id ë,contra Chriftû fteterunt,id eft, perfeuera-ueriint male operando contra eum. Reges accipit,pri mu H£rodem,quipuerosoccidendoChriftum perfc quebatunSi fecundu Herodem nepotem primi, cui* afl'ëfu dns occifus c. CReges dico terrg] ,i,terrcniEEt prïcipes ] ,i. Pilat’, Annas,8fCaiphas,8iaiii prkipes co uenerutin vnii: fi nonocs,tameocs volutatefad-Kerfus dominu]patrcm,quiaaduerfusChriftû eins, Quicunepem mifi'um perfequitur.Sëmittentc.Hicve ro Chriftus de feipfo quafi de tertia loquitur.lfDifru-pamus]Conueneruntdico,dicentcs fdifrumpamus vincula eorû ]id eft,dei patris 8(Chrifti;vcI Chrifti 8C difeipu

HifcipuloiM. Vincula,prædicationc Chrifti nominar, tniracula Si promiflîones.quib’ ad fidcm Chriftia-nâhomincs vinciütur,amp; fît fpretis vinculis illisCpro' ijciamus à nobis iugü ipfo^i] id eft, dominö ipforum •il Qui habitat in caelisj Confrcmucrür, aftiterüt, fed tile qui habitat in cælis.fcilicet, vel in cælis materials tenvel in fanftis, in qiiib* ideo deus habitare dicitur, quia nullam in eishabet offenlîonemEirridebiteosl id eftjirrifione dignos rcddct eos,quia apparebiit (.5-traregnîi dei nihil potentes facere. Camp;dominus fiib-finnabiteosjideftjignominiofósreddet: vndc etiS invniuerfoorbehodie obprobriofiint.Sannaeft irri fio fafta per nafum.lt;BTunc] Hæcirrifio 8i fnbfanna tio fuit in hoc fcciilo:Scd tune, id eft, præterea, vel in alia vita floquef ] velpcr vocem miniftri, vel per priam.non placabilis,fcd fin ir3]non 31 in deo ira vP mutatio aKquapoffit efle,fed nfimilitudine' alicui* ira ti qui pœnâ infert hoc dicit. Erit em hxc v ox in iudi-cio.Difcediteàmcmalediftiinignemætewiü. Vel,fi Mat.îÇ ctia nulla vox effet in iudicio, tarnen ipfa rei euidëtia qualiiratus dominusloquividef, PeriramvindiftS accipit:redqa perirâbreuisvindiftaintelligitur.fub-dit: [SC coiurbabit cos in furore fuo].i.cötinua vindî fta.^Haéfenus oftendit cos inefficaces 8i ignomini-ofos,qui contra rcgnüChriftilaborauerut,mö vero oftendit eü potentem regem ludxow K Gcntiü.Së lo qtur in fiia propria perfona fîc: Illi conturbanî,ego au tem conftitutusfum rex] .i, ab eo deofirmiterftabi-litus.Regem vocat eiî, quia perfefte regitfuosfuper Sion.Sion interpretatur fpeculatio, per quam vniuec faecclefîapoteft accipi.qafempercftin fpeculationc vita:æternar,êC^uidentia,pcaucndoab hoftibus.Sed tame hic perSion,ecckfiâ tantû lud^otft accipitnus:

14 D. HAYMONIS IN PSÄL-quiaSion caput eracregni ludion,quSeecIc(ïapro|$£ fiabilitatë SI. vircutü'emincntiä monté fanólü appel» lat. Ceiusn fcilicet dei. C pracdicäs] in illa eccIefïaC prp-ceptü ] j.lcgem eius ^Et non tm conftituic me regem fuper Iudxos,fed fuper Gentes:quod habemus vbi dicic.'Dabo tibi GentesiS^ ad lioc cöfirmandü, promit tit autoritatc ipfius dni promittentis.cum dicit : Dominus deus dixit]Quod diccre appares in ipfa rei expie tionc, t ad me 3 prrmifTa probatione regn i, ex autoritäre ipfîus promitcêtis,oftendic caufam, qrc deus ei Gentes fubqceret,fcilicet,quia filiuseius eft. Et hoc dicit.Filius meus es tu.egohodie.i.æternalif genui te. Ideopeihodieæternitatcintelligivoluit, quia nulli vocem conuenientë h abuit,per quam præfentiâ defi-gnaret,q nunq ab arternitate difcedir.Melius genui di gencrationouiter ince-pta videretur.Ideo côiungit pntteritu, vt pcrhoc in-Efaixet ’Juat nobisillam generationë Si e(îe,amp;fuifTe. Vnde dicitur:Cenerationë eius quis enarrabitï^Et quia fi» lius meusestu,ideopoftulaàmc3.i.a(rumehumani» tatem.in qua valeas poftuIare.Secundü'diuinitatë nS poteratpoftulare.fecûdum quam æqualis patri crar. Poftula dico.Si dabo tibi Gentes hgreditatem tuaml id eft,quitus domineris,Si quas excolas. Ille enim qui alicuiusreiliæreseft.ei magisqalijdominât,Si earn cxcoIit.Et non quaflibetGentes dabo tibi, vt Grçcos vel alios,fed etiä terminos terrç.i.Gëtes q in extremis müdi partib* habitât,dabo tibi poifcfTionc.i. ita v t in œternüpoilideas. lufte dcbeo tibi gentes fubqcerc, quia tu reges eos in virga ferrea] .i. inflexibili difcipli na:8i eos qui non recipient difciplinam,confringes .i. punies', qiioldam ad cotredlioncm.quoidam ad cfa-innationem.EtanquamvasfiguIil leuiterconfringû

fllt-per hoc fimile notât cos cfle liitcos qS confringet dominus.^Verbapatris adhnc.Etiam talent regem conftitui. t^t niinc^id eft.oftenfo co tait, nbsp;nbsp;nbsp;vos re

ges], i.terrenitatem veftram bene regentes Cintelligt-te]quantus(îtCSi vosquiiudicatisterrant ,i, prælatj ccclefiæ quiiudiciit Itabetis fnper alios Cerudimini] .i. extra rudes fitis.v t prndéter feiatis iudicarc de fub-dttis, fl Et feruite domino in timoré] 8lt; ne videretur aufterü regnum ei’.de quo Icgitur: lugum enim me-um fuaue eft,8i onus nicum leiic:idco fubdit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Matt.rt

ultateei]Etne exultatioK fuauitas eins regni negligentia generarct.addit Clt;ü trcmorc] fubde corporis* Et in hoc verfu in quo admonemur de feruitio dei.a-perte notaturintêtio pfalmi,Et vt pofîitis feruire [ap prehcdite].i.etiam fi dominus non daret.appetitedi-ftiplinâ,i.qüamcunq)domini corrcdlionem.quia A-poftolusdicit:Qiiod fi extra difciplinâ cftis.ergoadul teri Si non filiq cftis, Apprehendite dico Qnequando] ideftjndieiudicij,licet modoparcat firafeaturdomi iïus]id eft effeftum irati oftendat in vobis,8i fie Cpe-reatislremori de via iufta.id eft, de operibus iuftorî. fl Apprehendite dico.ne pereatis,8i ctiâ vt beati fitis, Beatiemomneserutquicôfidunt.i,quifpcm habet ex puraconfeientiain eo. Tune quidem beati erunt, cum ira.id eft.vindidla ci’ exarferit.fcilicet, ficut ignis durante materia non déficit, ita vindida Chrifii illis durâtibiisnon dcficiet,quantum eft in breui, tempus enim breueeft, Velf in breui ]quoniam imminente ttiudieio,fubitapœnaimpiisinfertur,Poteftetiamin V oce ^tpheiia: legi.Si induces Chriftum vbi deit,EgO autemcôftitucusfum:ficiüge: Conuencrütaduerfiis Chriftum eins,fie dicêtem:Illi côturbabuntur.ego ai» rcni(onftitutu$fuin,Sic, Loquitur ctiam prophetd

vbidi£it:Etnuncrege$intelligite.Ftfïciunge:Chrift* r talis tex efl:,8£ nunc vos reges intelligitc.

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facie Abfolon filq fui,

I ^Omine quidmultipIicatifuntjTangithifto» I vriamquam Dauid ab Abfolon fuftinuit. Du-

1 Reg.iS bitauitenim Abfolonpatreviucnte,cuifiliorumregt; f * gnu velletdimittere.rcgnum^fibiimmoderatecu-piens,multos de populo callida pollicitatione corru' pit, 8£ tandem pet occupationem in regem conftitui fecit.Dauid vero feiens illam occupationem non effc faftam per dei voluntatem.amp;fciens hoc fllagellum d deofîbidatüpropeccatoadultern 8C liomicidti.pro

*■ diusa'domo Dauid: patienter filijperfecutionemfu-ftinens, nudis'cjj pedibus cum quibufdä Juor! ciuitatc deferens,filij prarfentiamaufugit. Cum'q)illiabeunti quids maledicerent,8£iaflulapid3 infultarent, iiluni virum fanguinu appellantes,fucss vicem reddere non permifit.fedpatienterperfecutionëfuftinuit.dicens: Flagellisdeinö dcberenecpoflercfifti.Ioabverocö- ' tra,paticntiam Dauidnon attendens,quu Abfolon cii’exercitu perfequeretur.eu ab arbore pendente per lt;apillos,occidit.FugiensemAbfofolonfupermulam inuolutiscapillis circaramü(intonfusemerat)fufpê ' fus tefpondit.Per iftä vero perfccutionë Dauid iftum pfaimu compofuic,in quo fpii fandlo imbutus,per fu

Refpon» amChriftipatientiâ:perfiliiveroIudænequitiâpr£-dit.Pgnä monftrauit.PerDauidnantpChriftusfignificatur.cw luit. inhocpfalmopatientiademonftratur: per Abfolon vero ludas intelligitur.qui filius Chrifti,quia difcipu-lus eiuSjdicitur. Abfolon quippe pax patris interpréta tur

tunnon quia cum pâtre pacem liaberet.fcd quia cum co pacem habuit pacer.Sic Siludas pacem cum Chri* fto non habuit,quamuis Chriftus àcû omnibus altjs 8icum eo pate teneret.Sicut aSt Abfalon per feipfum fufpenfus eft,ita ludas.Titulus aur fic exponitur : Pfalmus ifte attribuitur Daiiid .i.Clirifto,agens deq-damnegotioipfius.habito cum fiigereta Facie Abfa-lon.id eft,abintcriori facie ludæ.non localiter,fed co gnitione. Anteq eni m ludas v oluntatem traditionis Itaberet,licet fimulate,domino quandam obedientia cxhibcbat,8i etiam miracula faciebat:fed poft q in cor cius.vt dominum traderet,diabolus intrauit.domin* abeius corde receftit, à corde ludædicopriusfilii fui. Matetia vero in hocpfalmo eft Chrs.dcq agit hoc modo:Tangit de paflione glorificatione: no exponit per partes paffionem.ficut in quibufdä alijs pfal mis facit.Intentio vero eft, nosad patientiam peripfi us Clirifti exemplum inuitare.vt non quafeunqj iniu-rias timcamus:vnde èC Apoftolus:Si compatimnr,8C Rom. S conregnabimus.H^c intentionotatut in hoc pfalmo, vbi dicit:Non timebo milia populi,vox Chrifti.Et in-eipit à pa(Tiöc,fic dicens patri fub quadam admiratio-ne:q[Domine deus quid,id eft,propter quid multipIJ catifun t^ita etiam vtfilius meus,fcilicetludas,f«t cum his qui tribulant me. Non ideo admirando loquitur, quod ipfe admiretur, fed vt nobis admirädum efl'e ofi clat,quodilli medicumfalutiseow innocenté in omi-bus quafinocentem perfequebantur, fMultiinfur* gunt aduerfum me3 .i. poteftatem fumunt cotra me. Poflent cnim tribulare, nee tarnen poteftaté fupereü curarentinfumere.H[MuItiinfurgunt,8f multi dieütj fîue cogitationCjfiue voce,fine opéré f animç meæj .i. vit« me» Cnon eft falusj .».non «ft liberatio corpora-b lis

lisCipfi] idcftCrifto.quifeiaftabatfiliüdei Cinde® eins. ]non quod ipßputarcnt eutn habere deum, fed in eoquetn (ibifaciebanedenm. Vnde dicebant ei ingt; ^“bantes;Si filius deieftjiberet eum nunc fi vult. Vef, multi dieunt infultantes animx meac. e|Tu aüt domi ne fufeeptor meus es]ideft,fufcepiftimeamliumani-tatem in patrocinio.te illi vnicns cöcepcione. Hie per hoc fimile loquitur : ggt; Reut aliquis potens tutatorSC aifbor fufeipit aliquem pupillum, vel quemciinq; debi letnadtutandü.fic deltas fufeepit humanitacc, quam ab omni peeeaco cuftodiuit immunem [ tu dico gloria meajid eftcaufagloriofx refurreftionis meç.[ÔC cxaltans caput meum ] .i.altitudinem meam, fcilicet me altum.id eft,immunem prius ab omni peccato fu per omnë creaturam, Ifte v er fus agit de glorificatio-ne.Ponit quoddä meritü ipfius, per quod eum tanta cxaltationedignü oftendit.Continuatio; Meritoex-altafti me.quia clamaui ad dominü aliquando clamo quot;nbsp;re exteriori. Vnde Apoftolusofferensdeo precesK fupplicationes cum clamore valido 8C lachrymis, in-tetiori clamore ad dominü femperclamauit. Clamor cmeß: in remiffa deuotiöis intentione ad dcü intende re.Clamaui propria voce mea] qui multoties peripheral^ voces clamaucrä.CIamaui quidc de möte fan lt;flo fuo.i.de meaimminctia virtutum, fandlihcata ab ipfo:Sf qa in fanditate clamaui,iufte exaudiuit. Exau ditio eft.petitionis impetratio. Vel pöt de monte fan fto fuo referri ad exauditorê,(îc:Exaudiuit me de’de mötefiftö fuo.i.de eminctipotetia fuacdiuinitatis,ita vt me participée!’potëtiæ faceret; ficut aliqs diceret; Rex de thefauris luisexaudiuitme.i.participem fecit, ^ExaudiuitjKneceflcfuit.quiaCego dormiuij.i.oês ïiurias in tpe pafTiôis mej qfi dormiens fuAiniii, Sicuc enim

*mdormics,lkethabeatraiionc,potëti5,fortîtudinf, amp;c.eanöexercer,Siàfomnocicoexcita?,ira Clirsin tempore paffionis fuæ,nullâ potentiâ oftendit,quain tn prius miracula facicndo monftrauerat.vrinLaza-' ro,8i ca:teiis,8i cito excitatus cftcü refurgeret, [^Sifo poratus fumj.i.requieuiiacens in iëpukiïroab omni tumultu. Interdormitionem Si foporc hoc interefr, qd infopore maxima dulcedo Si trâquillitaseft.Oftc fa neceflitate exauditionis, ponit ipfam cxauditionc. Continuatio:Egodormiui,Siexurrexi.i,extralegem omnium mortuowfurrexi,principesregü tenæ. Ideo cxurrexi,quia dominus fiifce pit me^id eft,iunôtus eft wexhumanitati.Nifienim deitas humanicati coniüquot; ^aefl'et,humanitas more aliow hominû mortua re-inanerct.'lt;;Quiaexurrexi,iamnontimebo]in meis: Rom, IJ quialicetfuitimeant,tameninhocnonfuntfui.Vn- quot;nbsp;’ de dicitunChatitas foras mittittimorcm. E miliapo-puli 3fcilicet,quotcun(^ etiam fînt,qui tarnen timendi vidercnt,quia circundant me in meis.Si hoc eft circü-dantis me.Chriftus em impaftibilis immortalis fa-ftus,iam in fe timere non poterat;qui aut perfcquunî fideles,non ipfos,fed Chriftü in ipfîs perfequunî. Vbi dicit,nontimebo,notatintentionem,fcilicetvtpatien teroïa fuftineamus,8i vtnô timeamus.^Tu domine exurgeJJ.confcr gratiaauxiliatricem.Dominus cm tune dicitiir iacere.quando fubtrafta gratia, fuos ali-cuitentationi permittit cederc:tunc vero diciturexur gere, qn fuos omnem tentationc facit exuperare, qd inde intelligitur,quod Chtifto in naui dormiente, fui periclitabantureo furgente.ceffauit qiiaffatio. Exur* ge dico,8i faluum me fac ] Si meos,deus meus. Et cS-ftat quod faciès. Si hoc oftendit in contrario dicens :

cxccnondamnatiöeCaduerfantes mihil gafine tau'* fa aduerfabantur;amp; norm aduerfan tes m fadtis, t fed dentes peccatow] ,i. corrofiones SC detraftiones comm Ccontriuifti] J, contercs oftendendo inutiles SCdamnabiIes.Vndealibi:Nosinfenfati, vitam illoM a;ftimabamusinfaniâ,8ifineminoi«fînehonorc.Ec-ce quomSinterfilios deireputantur.Quodaütperp-teritum remfuturam annuntiat.non fecundum fe lo ’ quitur/ed vt raptus ad cofilium dei.in quo oia futura funt ica certa,fîlt;ut nobis ca quæ funt præterita. Inful-tat hie impns,quia peccatores eotriuifti. Indepatiens cft|2qiüaîolius dominicftfalus] .tdare omnimodS falutê in hac vita.Et fuper populu tuu erit benedidlio tua] .i. beatitudofempiterna.Super,ideodieit,qafu-pra meritü cxaltabuntur,iuxta Apoftolü: Non liint Rom.S côdignæpafliones huius temporis adfutura, gloria quæ reuelabitur in nobis ..

Vm inuocarem exaudiuit me]Tra(flatus ifte git de bona opcratione,vbidicit : Sacrificate fa-

crificiu iuftitigduxta qua parte vocatur pfalmus, Agic etia decancicoU.deexuItatione,fcilicetde æternabea titudinc,vbidicit:Quisoftendetnobis bona^S^e. Ec bic determinatius q in aliquo præcedentiü pfalmoiv: qiiiahicptopofita quorundam dubitationc,often-dit nobis certitudinem vitææternæ, vbi dicit : Signatum eft fuper nos;8i,in pace in ipfum. Et quia de illo bononobisexultandumeft,vnde hicpfalmusdigni-us 3git,ideo canticum vocatur : Si quia ilia exultatio, fcilicetæternæ vitæ,eft nobis caufa bong operationis, ideo vocatur pfalmus cätici. Quod autem fie dicitur, pfalmus cantici,traftü ëex modulati5e,vbi viua vox pracee-

pratcedebat.Si Harmonia fcquebat.Pfalmus ifte attri-buit Dauid.ga bic loquiï Dan id ^^phcta, vel quxcücp fidelis anima.q fignificatur per Dauid.i. ecclefia qa ec clefiaipfamanufortisin deuincendasdiabolicas tëta tiones:8i vifndefiderabilis, propf pukhritudinë fan-ftitatis,ad cui’ perfeftionë multi de pftö cópunfti p-uenirc defiderät:iiixta qd diciï.Deprecabunf ocsdiui-tesplebis. Pfalmus dico tendens in fine .i. in Chrift 5, fcilicct proponens nobis excmplü, Cu vcro finis duo busdicatmodis.fdlicetcöfumptio.ficut eonfumptio ligni cft per ignê:8lt; cöfummatio. i. cuiuilibet rei com plciio-.Chriftus nunq diciturconfumptio, fed cöfum matio : in coem omnia quæ deus per propbetas ^mi fcrat copiera funt. Vnde Apoftolus : Cbriftus finis eft legisadiuftitiäomni credenii.Vel per finem,tcmpus Rom.io gratix poteft accipi, quodideo finis tempoui dicitur, quod in eo omnia promifla dei compléta funt. vnde Apoftolus.Nosfumus in quos finesfeculoRideuene- I.Cor.10 rüt.Materia vero in hoc pfalmo eft iuftitia, de bac au »em materia agit hoc modo .increpando idololatras

dilcótorcS mundi.vbi dicit: V fquequograui corde? Admonendo etiä ad iuftitiä,vbi dicit;Sacrificatefacri ficiü iuftitiæSfc.Facicdo egregias promifTiöes.fpmit-tens Chrm vocando eü fanftü fanftow.vbi dicit : fan ftum fuum.quo mrdiantcexaudicturorationesfan' ftoruni.oftendit etia ccrtiiudinem xtcrni boni, quae eftfinis carterarumpromifiionü. intetioveroeft nos admonere,propterquâhabëdamfiunt increpatio nes promilfiones. Hxc intentio notaturvbi dicit: Sacrjficatefacrificium iuftitix.Increpationes Siadmo nitiöes feparatimponit, promiffiöes vero comixtim. Et à protniffjone fic incipit.NoliteidoIa colere,amp; mu danadiligercjfed adha:rcteiuftitiæ,8ë preces veftr« b iq exaudt'

XI D. HAYMONIS IN PSAL-cxaudictur.quoddeusvobisin exemplo mei promit »itrquiaCtü inuocarc]ideft,cum deü ytinme inhabi tarer inuocarem. Cexaudiuit me deus] datoriuftitiar; non qdem perfeéle.fedEmeæ] ideft.qualempoteft habere meafragilitas.Oicendo.cü inuocarem exaudi uit,notât (ïmul cHc vocationem amp;nbsp;exauditionem : cü dicit.exaudiuit me deusiuftitiac,oftendit à dconullü exaudiri,nifi aliquam iuftitiam habeat. Ponit in quo exaudicrit.dicens: [intribulatione dilataftimihi] .i. multiplicaiïi. Cum em tribulatio foleat afferre angU' ftias.y t dolere de tribulatione, odio tribulantem habere,vcritatem ctiä tacere, amp;c. amplificafti cormeii, vt etiam inimicü diligerc,K de tribulatione gauderc, 8£c,Cumpriusde tertiaperfonadiceret,exaudiuit,ex nimia familiaritäte conuertit fe ad fecundä,cum dicit, dilatafti mihi lt;|[Dilatafti,8i adhuc miferre mei] id eft remoueame miferiashuius mundi,vt nullis fubiaceS tentatiÖibus[Si exaudiorationem meam] id eft po ne inmeaugmcntüvirtutum,confirmationcm eotü bonos! quæ in me funt.Poftq dixit cxaudiuit,fuper-fluo videturapponere.mifercre 8C exaudi: fed conuc-niens fuit apponere,qa poft exauditionem reftant mi fcriæ.Si ideo necefiaria cóferuatio Si bonomaugmen tatio.^Poft exauditionem ponit increpationcm.Cö-tinuatio:Mc,quia iuftuseramexaudiuitdominus:Si ideo vos hlqhominum vfc^quo, id eft quandiu eritis graui corde.i.quandiu grauabit vos voluntas idolola triæ vel appétitionis terrenoK i Homo duob’ modis in diuina pagina accipitur, vel fecundumcarnalitatë, vel fecundum terrenitatcm, vtrocp modo fie legitur, fiiltihominum,ideft,filncarnalium,quandiufimilesil lis eritist'vel fil q hominü, id eft rationabilium, quarc nonimitaminirationctn^Oftenditcospeccaievolü*' täte

*ate:oftcndit etiS peccaredcleftatione.ciim dkit : Vt quid diligitis vanitatëtEt etiam in aftu,cuin dicit;Et quçritis mendaciü.i jdola-.vana funt.quiadij nö funt: mcndaciafunt, ga percahomines expcftant vitam, quam date non poffunt.Item müdanavana funt, ga cum bona ab appetitoribus putentur ,bona nö funt,. Item multü laborant.v t obtineant ea g diligunt, fcili^ cet ntundana.qujc tarnen mendacia funt;ga fufficicti.' am 8f beatitudincpromittüt, qua dare non poffunt. ^Scitote]quoniäliaceincdaciafunt;8f hgcfcitote.qm dominus mirificauit3ideftmirabilëfecit ffanélü fu-um 3 id eftChriftü.qui dicitur fanftus fanftorum.quo mediate exaudiettne dominus cum clamauero ad eu habendum.lt;îEt item in hoc verfu ponit promifTionö nobis;Nolite quscrere mendaciü, fed potius irafeimi-ni peccatis veftris præteritis,8i poftmodü nolite peccare. V el ita:NoIitc mendacium qrere, fed irafeimini. Quod ganaturale eft,no poffum prohibere vobis.pa tior,amp; tn nolitc pecca re.i.illa iram ad aftii perducerc. Et de his q dicicis3.i.cogitatIS, Q in cordibus veftris 3 .i.incogitationibus veftris Ccöpungimini]amp;dehisq dicitisin çubilibus veftris.i. in gbus alicui deleftatiôi carnis confentitis.Cubile eft leftus feraw, vbi feræ vo lutanf.Eode mo corpusnoftrii dicitur cubile animæ, fccundü hoc quod ftulta anima noftra deleftationib* c5(entit;K Ï hoc verfu notamus admonitionc: Nolitc peccare. t ga non fufficit abftincre à malo.nifi fiat quod bonu cft,addidit: f fed poti’ (aerificate facrificiu iuftitia:3id eft iuftitia qua: dicitur facrificium, id c,pla cens deo tang facrificium.Hane non faciteadfauoic hominuficuthypocritæ,fed (aerificate earn, fcilicetvt placeat deo.[;êfita fperate in domino^id eft certi fitis de futuro bono,de quo multi dubit5tcs,8f adhuc car-b iiq naliter

t4 D. HAYMONIS IN PSAL-naliter fapientcs dicunt nobis ; Vos pracdicatis nobis illa bona.fed quis oftcdit nobis ea bonaiffcilicet, quis inde venics renütiauit nobis, q cflèntilla bona, Ipfi dubitant,fcd nos certitudinë inde fcimus.quia Cbgna tüeftfupernos] .i. in fuperiorenoftra parte .i,in ra-tione,flt;ilicetin anima eftimpreflumfignumhoc.fci-licetCiumen vulius tui] .i. crux,quæideo luxdidtur, quia eft taufa per quant irradiat vultus dei.id eft volü tasdei in anima noftra.In ea animaeft fignü crucis.q Omni defïderio carnali mortuaeft. Vnde Paulus : Per Gal. 6 quemmibimunduscrucifixus.Sëego mundo, Quan to magisautc homoferetrahit à dcfiderijscarnis,tan to proficit magis in cognition? dei.Perhoc fumus eer ti qd fignatücft.Sietia per hoe,qa tu domine [^dedifti lætitiam ] de illo futuro bono.pcr purâ côfeicritiî C in corde meo] .i. diuerfoàcordibusimpiOrü.dcquibuS diciturJmprjs nô eft gauderedicit dominus. Vel aliter; Lumen vultus tui.ideft illuminofus vultus tuus, fcilicecrapientiatua,qeftviuaimago totius tuævolü tatis;inudlumenfignatü eftfupernos.ideft.in anima noftra.vt per iapientiâ.id eft.per filiiim tuum inhabi-tantem in nobis ratio noftra illuminata,ccrtosnos fa ciat de £eternobono:quiailludlumen eft fuper nos, ideo dediftiigtitiâ in corde meo.lt;p[n corde meo eft Iç titia.at illi funt multiplicati].i.multipliciterdiuiß,fecü du appetitü bonow temporalium : SC hoc eft à fruétu frumentiviniSColeifui.Sui.dicitaddifferentiânoftrÎ! frumentuem noftrû.eftpanisqui decælodefcendit: vinünoftrîi,calixincbrians:oleünoftru,gratiafanfti fpüs.dc qua diciturJmpinguafti in oleo caput meum. Pfal.il Fruftus hic impropricdicit.qa illü folüfruôlü dicim\ quo per fe folo fruimur.^lpß multiplicati funt, fede-godormiâin pace](nhacvita;tëdëteCinidipfum]id eft

TERIVM GOMMEN. tç eft in identitatcmâd eft,ad veram paccm.de qua did' tur:Paccm meam do vobis;8i tandem in ilia vera pate requiefcam.Dormiä dicit per fimile;quia ficut dor-miens no fentit aliqua exteriora, ita aliquis fidelis no cxcitatur à tranquillitate mentisper curas mundanas ^Requiefcam in pace,quoniam tu domine fingula* riter in fpe conftituifti me. ] id eft,in fingulari fpe.fcili« cet habita de te folo, quia nihil nifi te folum defidcro. Vel fingulariter.id eft,diuerfo modo. Làmultiplicalt; tisjideftamatoribusterrenorum.

Titulus. In finem pro ea quæ hxreditaté cófequi?. VErba mea. 3 Ifte pfalmus agit pro ea, fdlicet ad honorem illiusecdefiæ, quæ confequitur iam in prxfenti, Si amplius in futuro hxi cditatem, id eft,deum qui pafcit amp;nbsp;fuftentat nos. Hie tangit hi-ftoriam de libera Si ancilla,fcilicct de Sara, quæ hærc- Qqj ditatem obrinuit cum filio:8f Agar quæ cum filio eie 0;aeft.jLiberanancp nouam legem fignificat:filius ve ro eiusJfaac,populumChriftianum defignat. Ancil-Ja veterem legem:filius cius Ifmahelinfidelium gregc Pfalmus dico tendens in finem,id eft,dirigens vnum « quenç fidelem in Chriftü. Materia eft ccclefia,8lt; hæc loquitur.Dehacautemfîc agit:Defcribit'eampetcntc hæreditatem, affirmât habituram : oftendit æmulatn excludendam,petit Si liberari ab æmula:oftcnditcti-am quod æmula,fcilicet an cilia, perfequitur liberam, modum quoqj beatitudinis ponit. intentio cft,darc nobis certitudinem æterni boni', Si per hæc omnia ad Chriftum nos admonet,8f à petitione hxreditatis fie incipit: Verba mea3id eft vocales oratiöes Cpercipe] id eft comple quod peto domine: quod dicit auribus. per fimile loquicur ; aures cnim in dco nihil aliud eft, b V quaia

quam dementia Kpotentia.Per potentiamperficir,p cleinentiatn deus audit, CClamorcm mcurn] id eft,af feftiitn c ordis in tellige : qd clamor in corde effe in teil» Galx 4. gKur,Apoftolusteftatiirdicës:Mific'deiisfpiritum fi-

)q fui in corda noftra clamätia.abba pater.Et quia pc to, voce Sf affeéluintende.ideft.intcntentum te pnr-be.fcilicet magis folitointcdeCvoci oratiöis meæ ].i. voci procèdenti ex affeftiöe cordis. Hare trina petitio ad idë tendit,fcilicet vt deus illam orationem exaudi-ac.Sicut trinam petitionä facit.ita ad exauditus rem tri nitatem ponit,percipe.intcllige,intcdc. CRex meus] id eft,Chfe,quiidcorexdiceris, ^atuosiniuftitiare-gisEamp;deus meus].i.creator,8i hoe ad pattern refert. Ideo aiit Chriftus primus ponitur, quia eo mediante adpatre venitCSitu dnejfcilicet fpiritus fanftacpci-pe.amp;c.qiQuoniam oraboad tedne. ] Hacc eft caufa quare debcat intendere.quia p feuerat in oratione.qd eftorabo.Tribus perfonispofitis.nondieit intendite, fed intende.quia fanftaecclefiavnitatcintclligitin tri nitate.Mane. 3 Ego fic elamabo.Sf tu exaudics vocem meam,8f inreriorc amp;nbsp;exteriorë.-mane.id eft, in princi-pio mea: cöuerfionis:dum em homo in peccatis eft,in nofte eftjCum vero a' peccatis furgit,in mane eft,id eft in prineipio lucis eft. Mane âgræco fumptü eft, ni' liil aliud fonat.nifï iux.-vndediciturfcptimana,id cft,re ptem luces:8f perhoc qd dicit manc,idcft,in prineipio coniieriïöis exaudiri,notat propitiationë exauditoris Et ideo cxaudiesCquia mane aftabo tibi]id eft, talia operafaciä,per quæ firn dignus ftare in cöfpedtu tuo, [K videbo] fcilicet deum:oftëdit qd talis videaç deus ponendo oppofitü,fic dieësEquia tues deus,]8f ideo non volens iniquitatëjta aftabo SC videbo,hoc fcili» cct,quoniä tu es deus,8(c, Et quia non vis iniquitatë, ideo

Tideomalignuslkilicetillcquimaleuolusefterga^ ximum.non habitabit iuxta cc; licet em vbiep fit deus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

non tarnen malignus dicitcfl'e iuxta eum. Iuxta deutn cm cfle.eft bonis ipfius perfruidöge veto effe, nö frui.

tNe^iniufti] i.aftualiterpeccantesLpcrmanebunt anteoculostuos^quialicet omnis carovideat deunt in iudicio,tarnen nö omnes.fed foli iufti permanebüt, in cötemplatiöe dei.HJQuonia orabo ad te folü haben dum.Non permanebunt.quia tu odifti omnes qui o* peranturiniquitatc. Perhocquoddicit,'qui opérant, 8i non operati fun t, oftendit cos qui pcccauerunt nö cfTc damnandos, nifî cos qui in voluntate peccante p inancbunt. Perdes omnes qui! loquunt mendaciü,] fcilicet qui perfeuerant in mendacio,[Perdes omnes quiloquuntur mendacium 0 quia hoe eft veritati con trarium. Veritas eft de eo qd eft.mendaciü non eft fub ftantia vclnatura.fed de eo quod nö eft meriio per ditur.qui déclinât ab eo quod eft,ad id quod non eft. Mentiri.eft contra hoc quod quis animo fentit loqui. Auguftinus : Sunt mcdacia quædâ pro falute vel pro cotnmodoalicuius nömalitia,fedbenignitate:vtob-ftetrices quae dixerunt pro filijs Hcbrçorü falfum Pha £ raoni.Haccautcmendacianonrc,fcdindololaudant: nbsp;nbsp;nbsp;’ ‘

quia quifîc mentiunf,merebuntaliqnab ofni menda'-cio liberari.Eft etiâ mendaeiü ioco,, qd non falli t : feit cm cut dicit.caufa ioci dici :8f hæc duo genera nö funt fine culpa,fed,nö cü magna.Petfeólis aötnö cöuenit inctiri,ncc teporali vita, cuius morte fua vel alteti* nö occidit aïadicet aüt cis fi nöïalfum dicere,vew tace re:vt fi qs hoïem nö vult ad morte ^dere.vew.taceat,

dac,nö ë cuJpa vew taccrc,vt dns j Multa habco vobis ' ** diccre. lUud ät vbi nö ë duplex cor,nö debet dici men dacium

lt;ium, vt fiquis commodet gladium, Si ptomittatfe pofcentiredditurum;fi furcns pofcit, non debco red* dcre.vtfevcl aüiimoccidat, Ideohic noneft duplex tor : quia cum protnifi reddere.non cognoui furentë poftearepetiturum. Velaccipiamusmcndacium dc hærefi, vt eft negare Chriftuni efle deum.negarc partum virginis : 8lt;pro huiufmodi tnendacqsaggrauat dicens.perdes.^Ü Qjiod dixitCodifti opérantes iniqui tatem 3 oftendit per partcs,diccns: Vere odifti opera n tes in iqui tatein ,quia virum fanguinum ] id eft.homi-cidam nbsp;nbsp;dolofum 3 ideft qui dolo viuencem occidit

fcilicet vel malaperfuafione.velfuorum bonorü ab-latiöe» C abominabitur3id eft, ab omni bono omine remouet;velCabominabitur3 id eft.à confortio ratio nalium remouebic dominus,Ex quo dixit,non deus volens iniquitatem tu es.tiotauit exclufionë’æmu-læ.dehinc notabit fe habituram bæreditatem. Ifti ex-cludenturCego autcm3 id eft.ecclefia Cintroibo in do ïnumtuam3idcft,inca:IeftemHierufalcm. Perhoc quod dicit domiim,notat ftabilem manfionem. fln-lroibo3Khocnon fccundum mérita mea,fed in mul titudinemifericordiætuæ.ideft.fecundum multitudi remmifericordiactuacCKadoraboadtemplum 3 id cftadChriftum,perquemintraturin domu cælefté: quiideo tcmplum dicitur,quiain co habitat omis plc-nitudo diuinitatis corporaliter ,de quo ipfe dieit:SoI-uitttemplum hoe. Cfan(flum3id eft, ex conceptione Iohan.1. fandlificatum,[tuum3ideft,ate:adorabodicoCin ti mote tuo3id eft,in conuenienti cibi,fcilicet non ferui Ii,fed fiIiaIi.lt;|Et vt poftim introire, tu domine deduc tne3 id cft,in præfcnti fis mihi dux,dando vires C* n iu ftitia tua3Îd eft.non peto ex fola mifericordia,fed iu-ftitia tuahoc exigit.v t ficut damnas impios.ita rémunérés

nerês iuftos:deduc dico C^’pterinimicos meos] qui me voluut impedire : 6Cin fiiturodirige,oftendendo quomodo caueam ab inimicis.Cviam ineamj ideft, operamea,i«a vt fint opera illain confpcftu tuo.idc, in beneplacito tuo.vtintelIigamillam^Hicpetitlibe-rariabxmula.notat etiam perfecutionem,ditens:pro pter inimicos,^ Ideo dico dirige,dcdiic propter inimi cosCquoniatnnoneftin ore eorum veritas. 3 nee mi-rorCquiacor eorumvanum eft] Vndedicitur. Exab undantia cordis os loquitur.^ Guttur etiam eorum] id eft,os eorum.quia in gutture forroantur voces Ceft fepulchrum patens lid eft, fimilepatctifepulchro:ga ficut patens fepulchrumfcctorcmcmittit.Si cadauer aliquod expeóÏat,fic illi emitttunt foctida verba, fcili-eet hxrefes,8i incorporant fibialios,fcilicet à corpore ecclcfia: fcparando,Si fibi cöformes faciendo Hic notât apertamhærefimprædicationcm.amp;innuit latente verborum feduitionë. [linguis fiiis dolofe agebant], id eft.blanda adulatione in audientium corda morti -fera fuadebant venena.Ideo dixit agebant,vtmalitiï non folum in linguis,fcd etiam in adtu eoriim cfTe baret. Occultam feduftionem dicit,vbi veritati falfi-tasadmifcetur:apertam,vbifolafalfitas eft.Efqiiiata les funt[tu deus iudicaillosjid eft,oftendccos dam-nabiles.Non dicit hoe voto maleuolentix,'fed nö po teft non confentire diuinæ fententiæ.lt;([ Oftendit quo

* modoveliteosiudicart,dicens;EDecidant àcogitati-onibus fuis, lid eft.inanesinueniantur cogitationes eornm,quibus fpcrant fe obtincreregnum quod non pronicrentur.Velfdecidant]ideft,nonvaIeant impiété qnæ cogitant. C8i expclle eoslde regno tuo;pu nicndoeosEiecundummuItitudinë impictatumeo-lum 3ideft,vi fecundumqu^intitatein dcliftorumfit quan-

quantitasfuppliciorum.ExpelIedicoEqiionianiim-taucrunt te domine] id eft ad ira'm prouocauerunr.

•5 Et iftiexpellantur,fed [ omnes qui fperant in te lac-tentur]tn anima, etiam cxultabunt] in eorpore fin æterniim]ideft,in æternaexukatione,8ihoc id-co Equia tu lubitabis in eis] Hie ponit modum beati-tudinis,(um dicit earn eiTe xternam, ex hoc etiam,qd ipfe habitabit in eis. Etiarn per hoc dabit certitudine illtus beatitudinis.fcilicet quod dicit Ixtentur.exulta-bunt,quia habitabis in eis. ^Et etiam gloriabuntur, id eft,gloriofos fe efl'e gaudebun c pro corona merito rum. Eomnesin te □ habiti E qui diligunt nomen tuii] id eft.famam ipfius,gloriâ.quia diuiux fubftan tix co-gnitionem habere no poflumus. Dicendo omes, notât quod etiä illi qui minus habet de participatiôc illi usbeatitudinis,gloriofifunt. Egloriabunî,quoniâtu bencdices3.i.dabisincrcmentüvirtutüEiufto]fcilicec in hac vita,pro quibus gloriabif in alia.Gloriabuntur Sibenedices,8ihæc omiaproueniët ex tua bonavo-luntate.qua coronafti eos,8i hoc eft qd dicit;Corona ftinosintuabona volütate,qua:nôtantîî nobis erit corona Si remuneratio in alia vit a. fed eft etiä nobis in pfenti vita vt fcutû,id ë,proteftio.Et hoc ponitintran fitiue CÜ dicit: Scuto bonx voluntatis.i.bona volunta teexiftente vt fcuto:8i hoc per fimile dicit : ficut enim fcutum rotundiipoiïtü ante peftus,eft45teftio,corona fupcreft.ita in hac vita bona uolu tas eft ^Jteftio qa facit ;pmereri:8iin alia vita remuneratio Si corona c.

Titulus, In finem pro OftauaPfalmus Dauid. DOmine nein furore] Auguftinus:Oftauam quidam dicunt aduentum domini,quia ventu rums eft poft feptem milia annorum^vtaiunt, Scd

TERIVM COMMENT. )1 ScdnuUihoc tempus notum eft, potiusoélauus dies, quiaomia tempora feptc dietytreuolutionevoluun-turjlle nullam habcat varietatem.Vel dua: vitç funt vna pertinet ad corpus,qui eft vetusliomo.ciii K vêtus datum eft teftamentum.qua regnauit mors:,Alte raadanimam .quieftnouus homo, regencratus per Cbriftum, Ad corpus autem quaternarius, ad animS ternariuspertinet.Peraftaigitur vtraqj quafifepte-narionumero.veniet oftauus dies iu diciq.v bi vnicui-que pro mentis reddetur ; vnde timens ecclefia fic O' rat, In finem pto odlaua pfalmus Dauid ,id eft, pfaP musifte attribuitur Dauid pa:nitenti,v£l cuilibet pcc-nitenti:qui poenitens figuratur per Dauid, quia amp;ma-nufortis eft cum peccata deuincit, K vifu defidcrabi-lis,quia8Caltipeccatoresadeius conformitatem ve- gt;nbsp;nire defiderant.Pfalmus dicohabitus'pro oftaua die id eft,pro die iudicii,ideft, timoré futuri, quæ veniee poft feptimanamhuius feculi, quod voluiturperfe-ptemdies. Pfalmus dico dirig£nsinfinem,ideft,in Chriftum. Materia eft quilibet vere poenitens, 8i hic etiâ loquitur poenitens. De hac v ero raateriahoc mo do agit.facit deptecationcm.fatiftaflionem oftendir. «deft,eraendationem,pro inimicis orationem. Inten lio eft nos adpcenitentiam, perhxc omnianos ad Chriftum dirig£re:8f à deprecatione fic incipit;Confci us4)phetapeccatorü,velquilibetpœnitens,8i territ* timoré poenarum, quas pcccatoribusin oftaua die fu turasintelligit,dcprecationëfciensapud ipfum iudicê potius valere q excufationë .deprecat eü per ipfius iu dkis potentiä,dicens:Domine in hac vita argue,id ?, cöuince mepeccafl'e,facies me tarnen pocnitereCne ar guas me in furore tuo3idë,intuagrauiorl vjndifta,ï futuro iudiüo;8lt; hic corripc me tne eonipias me^.ü ne re-

32 D. HAYMONIS IN PSAL-^ne rerrahas me ibi à malo incepto in quo leram f in ira tuai ici nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kuiori pa;na,id eft, dädo milii etiam

leuiorem pænam quam furor iït;ve] [in ira tuaj idé, inaliquapœna data poft: mortem ante iudidum.id in purgatorio.Qiii tam timendum oftendit deum.ei* uS notât potentiam.lt;BNearguas,ne corripias.fed po tius r miferere mei domine ] hoc nccefle eft C qui» egofum infirmuslmolepeccatorum. Infirmusfum, ergo fana medominejideft,pias affeftiöes.quas lia-beslt;de mcis miferqs.fanando oftende,id eft,remoué-do peccata mea.Cquoniam ofta meaj id eft.fuperior vis animx meæ,fciîicet mcns.eft turbata multitudinc pcccatorum.Perofta,quæparscorporiscftrobuftior pars animæ robuftior merito defignatur.Quod plura liter offa dicitjpfius mentisrobora,{d eft.caftitatem, temperantiam.S^aliahuiufmodi intelligitinfirmari.

Superior vis animx coturbata eft f K anima mca] ipfa.fcilicet, tora, non tantum fecundum fuperioretn vim,fedetiam fecundum inferiorem, fcilicet,fccund3 omesfenfus.vtpeccetin auditti amp;vifu,8fc,turbataefl: valde.id eft,multis 8^ grauibuspeccatis.Cum dicit in*gt; fi'rmumefle,Si animam turbatame(Te fecundumfu-« periorem Si inferiorem vim,notat omne genus pœni tentiæ.Valdefum turbatus]^ Si tu domine vfcpquol differs fanare ? Nolidifferre, fed tu qui haftenus ad-uerfus fuifti dum eflem impœnitens, cöuertcre ad me Zacha I, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad te qui dixifti : Conuertimini ad me, K

ego conuertar ad vos/Conuertere, Si efto propitius, SC eripe animam meam à vinculispeccatorumàqui-bus tenetur.Saluum mefaclfcilicet.dando virtutej. Vbi ponit foas infirmitates, deprccatus eft euni per fu as miferiasmunc autem dicendo.coniiertcre, per iplî-MSiudicis mifericordiamdeprecaturj vbi ditit,rfgt;pter miferi-

mifericordiä tua.^Idco pretor vt fancs,eripias .faluit facias,citoCquia non cft in mortequi memorfit tui] ,i. nullius pofiti in tranfitu vitx ent mortui fruftuofa inemoria,fitui tm memor fit, K maxime in inferno. Per in fern ü accipe defperationc, t quis töfitcbitur ti-quamcunqscöfcflioncdegit emde di-uitciPattr Abraliämifereremci,amp;c. fedfalubremne- Luc. 16 gatconfeflionc.De vtroqjEfaiasfic ait: Non emqui in inferno funt laudabunt te .neep qui mortuifunt be Efaitc.jS nedicent te.Ifthoc verfudeprecat per confeflionciu« dicis;dei em ë cöfuetudo.in hac vita tm cöfefTioné re-tipere.^Corifcffio in morte inutilis eft, amp;nbsp;in inferno: 8lt;ideo illa attcndensClaboraui3vigilando,ieiunan-do,Si cæteros fruftus pœnitentiæreddendo. [in ge-mitu meo] .i,in cöpunftione cordis,procedëte à me-* tnoriapeccatoR!,8C timoré fupplicioK.Gemitusenim qfigeminus luftus diciï, eo g» geminatur de peccato, K de peena peccati.dc quo dicitur : Beati qui lugent, qmipficöfolabuntur. LaborauiSflaborabo.fcilicet Ilauabo3.i.müdaboEle(B:um meü] .i. carnem meä, cundo C per fingulas noéf es 3 id eft,per fingula pecca-ia,q noiftes dicütiir.quiaexcæcant mentem perigno rantiä.Caro die it leftus,quia animaquiefcit in ea coti fentiendo dcleftatiöibus eius.Non tmlauabo,fed eti-am[^rigabo3 id eft,adfruftificandûparaboCladiry-mis meis3 intet ioribus exteriorib’. Interior lachry maeftcöpunélioCftratümeumJid eft,carncmme3, quæftratumdicitur,fecundüquodnoftrç dominatio ni fubfternit Per rigationéemlaclirymawipfum corpus aptü fit ad fruólificationë, ficut terra per rigatio-në aquae ad fruftificandü pparaf.Et in hoe verfu oftë-dit fatisfaftionë, i(I Laboraiii K lauabo,quia CocuIuS ineus3interior,idcft,ratio[;turbatuscft3ideftperter

ritus eft [à furore], i.acaiifafurorisquccxercebitdnS in dieiudicii-Et merito turbatusefï E gainiietcrauij .i.cü dcberem clTe membrü noui boïs.fui membrü ye. tetis,ita$ fiin dignusabijci,ftciit vêtus teftamentütlia bitäs Cinf ocS inimicos meos] .i.operans cü ot generc pftï,fc5,adulterii,fornicatiôis,amp;c.qiEgoïueterauiin£ oës inimicos meos:fed iam vosfomnes q operamini iniquitatë]quicü(veftisEdifcediteàmc]fpüaIiter,Qa deinceps nolo malü operari vobifcum [qm exaudiuit dominus vocemfletusmei].i.cöpundfionis meæ,q* niä exaudiuit cödonando pftä.^Exaudiuit dominus deprecationcm meä]fcilicet,nc deinceps peccarcESC ipfe dominus orationem meam fufcepii] dädo virtu tcs.Bis ponit dominus, amp;nbsp;femel deus, ira exprimit trinitatem.Ex q dixît.difcediteà me, notauit emenda tionem qd viterius nö peccaret.iBHic orat proinimir cis. lüft ü em erat.vt ficut veniä cöfccutus fuerat.ita 8£ aliisc5donaret.Cötiniiatio:Dominus exaiidiuitmc, ideoEinimicimei]cöfiderätcs meEcrubefcät] dema lis operibus fuis E conturben t] timoré futuri iudicq C vehementer] .i.ita vt pocniteät, 8i cöuertant ad bona oga.Sf poft cöuerfionemerubefcätdepteritis pec catis.lllaerubefcentia valet vtcaueam’ àpélïs:8ihpc valde velociter, id eft, vt non expeftent mortem vel infernum,

Titiilus. In finem pfalmus Dauid, quem cata-■ - uit domino verbis Chufi filGemini. I ^Ominedeusme’] LegiturquodDauidChuS Ï.Re.Ió JI__zfilium Gemini,familiärem fibi,cum Abfalortc jnifit, vt effet cum eo in perfecutionc, Si fibi Abfalo-nisfc(rlt;taKmandar(t:quibusfeciecis auditis, Dauid fperans

(nino,id eft,cum exultatione, pro liis qua: in hoc pfal mo funt.Iaudauit dominum,Oitmis enim iuftus pro his quæ in hoc pfalmo continentur,cum exultatione laudatdominum. ProvcrbisChufi,id€ft,promani-feftatione filenth .i. incamationis Chrifti,quachicma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

nifcftatut.Ifte pfalmus agit de ftlentio .i. de incarnati« onedehquodfilentium.i. occultumeratin tempore illo.Agitetiam de occulto filctio.fcilicet iudici;,quod modo exercer,fcilicet quod malos permittit prtcualc re bonis.Si eos diuerfo genere panarum affligit.Chu fi nantp filentium interpretaiur.filentii dico filii Gemi ni .i. generati à propitiatione dei, Geminus veto dex-tera interpretatur: per dexteram vero propitiatio in-telligitur. Pfalmus dico.dirigens auditores in finem, ideft.inChriftumperfpem. Materiaeft myfteriuRi Chrifti .i. diuinitas iunftahumanitati:de qua fic agit; oftendit exaltationem diuinitati$,quam habuit in viii dicandodeinimicis.pofiidendo fines eotum:K often dit quod faciat iudicium de omni iufto,tarn de domi» nicohomine,q dealqs.Si de omni impio. ludicat efn deus fempin haevitaiuftoseflepuniendosab irnpqs ad eon perfe^ionem : quod iudiciü dei oftendit eos patienter fuftincre.êi ideo orarc.Deinde ponit admo nitionem impiorum, 8i fic intend« nos in fpc,confti-luerc.Sicutdiximus:DomineqdmuItiplicatifunt,tft ““Pf® , tio loco pofitum,quia agit dercûureâiôe ,qusc tertia c i] die

die faóla ifhim polTumus dicere feprimü. qa agit de fpc in qua quiefcimus.fîcut dom inus die fepti-mo quteuit. luftus vel Chriftus hk loquenS, patics p -fecutorescum patientia,phcmittitorationëvt libère tur ab inimicis,dices : EDomineJ qui dominiu habes Cdeus] .i,creator omniü,qui f meus 3 es per familiari tatéCin te Iperauil Et bic notamus intentionem E ideo faluü me facjne cedam tentationibus inimicoiv! frae.dico.perhoc exempta 3 exomibus perfequenti b’meJjamcxteriorib’qinterioribusCSi libera me], fcilicetnevltrainfurgantaduerfum me. iUIdeodico faluü me fac E nequädo rapiat inimicus meus animam ^leäjagcs vt leo.De hoe inimico air Apofto, Aduer-I. Per. J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nofter diabolus,tang leo rugics circumit,quar

rens quem deuoretEdum non eft□ id elt, quia non eft aliusEqui rodimatjdando pretiQEnccp qui faluü fact atjeripiendo ne redempti cedant infidqsinimici,ni(i tu,lt;|fldeo debes fain Ci facere,quia non eft alius qui fa-cianideoetiâ,quia non comifiqre meperfequant. Et 'Efi ego domine deus feciiftudjfulicet/i häc perfecu-tionë illow merui.id eft, hate mala quæ ipfi mihi inge« rüt.hæc mala q iam dica mihi cötingant.Et quo dixit: Si feci iftud,déterminât cü fubdit : ESi eft iniquitas in manibiismeisj.i.in operib?meis. De Chro patet qd nullähabuit iniquitatc: cacteri iufti fi pcccatis vacui non fmt,tn in perfecutores nihil cômittüt. In hoc no cömciuig,eis prius mala intuliflem :’ncc inhocgjeis mala 45 malis reddidilfcm.K hoc eft qd fubditiSired-didi mala retribuctibus mihi mala.Cü dicitretribiiêti bus,notât fe ab illis mala recipere, qbus pietatis offi-ciO impcderat.Pcrhæc oïa,amp;hic maxime fuäcömen datpatiëtiâ.Sihgc feci.decidä meritoj.i. vicar Eabini micis meisin3nis3»fnullürecipiësfruftümeæpatië-■. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiar.

TERIVM COMMENT. 37 »îj.^meritomibieueniet.Vdinanisab inimicis.i.fru ftratus.nullüacg'^cnsdcinimicis. •ItPræterhocmalû, hocctiâmil'iabud eueniat.fcilicetCperfcquatJideft, impugneit initnkus anima meam 3 fcilicet, diabolus 8i membra eius nbsp;nbsp;comprehendat ],id eft, fibi fuccü-

berc faciat vitam mearn^ id eft, animam per qua vjueredebeotSCcöcuketJideft.mukisturpitudinib’ me côtemptibilem reddat.intantü v t fît in tcrrapror-fus.i.dedita terrenis,pcr qiiod erit cib’ diaboli t glo riam meamjid eft,rationem meam: quacideodiciiur mihi glona,quia per earn fum fimilis dco tdeducat in puluei c 3. i.fimilem faeiat pulucri, fcilic et, quod ficut puluis non refiftit vento,ita nec ratio mea refiftat dia bolo. ^Si feci iftud,bçc prædida mala mihi eueniantt fed quia non feeiCexurge domine in ira tua] id eft, in vindifta tua,v t homines cripias à diabolo [Si exalta-reinfinibusj 4. in pofleflîonibus finimicow tuorü] id eft,dæmonum,fcilicet,poffidcndo eos,quos modo poflidet diabolus.Tunc exaltai dominus in pdtörib’, quädo illi à cöucrfis confeffio laudis offertur. Ab hoc verfu fncipit oftendereexaltationc diuinitatis, Ex-urgedieo.vt fines inimicoiapoflideasEKcxurge in p-cepto quod mandafti^ideft, pone 8£ impie leges tuas in omnibus poffeftis.Si fk fynagoga populorü eir-cundabit te.impugnando Chriftum Kalios iuftos, •lIEtpropterhanclfie obftinatäcontra tcCrcgrcderc inaltum3ideft,fubtiahete abeorum cognitive,itavt fis in alto,fcilicct, ffcuttehumiliaftivt tecognofeerct affumëdo carncm,fic te retrahe in altitudinem in qua fuifti.VelfExurge in præccpto quod mandaftijid c, injlegepræcepifti.vt in iniquos animaduertamus.pro pterea amp;nbsp;tu iuxta earn legem contra eosinfurgc: K fic f fynagogaJquæate propter mortem K ignominii c ii] tibi

tibi illata dcclinauit [circundabit te J .i.adhærendo ti« bi (ircüdabit te; amp;C propter illatn côfïrinandâ regrede re in aku.i.per afcenfionë te potentem oRende;vt qui tibi humiliât o adhæferant.ficgloribcatum rémunéra torem attendant.^Ex quo dixit.exurge domine,oftc ditcxaltatjonem diuinitatis, dehinc oftendit iudiciü, conuertit Ce ad nos:ac fi diceret: Dominus (îcexal* tatuseft,8£ ipfe dominus iudicat populos: 8^ tu fdo-mine iudica me fecundü innocentiâ meamj i. fecun« dû bona opera mca CSCfecundûinnocentia^ fcilicet, quod alijs nô nocuiffuper mej .i.à fupernis mihi da-ta.lt;|Iudi(a me dico Si feonfumetur] ,i. perfîcietur in me iufto, vt me fecundum voluntatem nequitiz fuse crucient fnequitiapeccatorumjôC per hoc f diriges iußiim 3 ad ce. In hoc verfu notatur iudiciü iufti K im pij. Quod emdicit.vtpeccatorescôfumant nequitia fuam.in eo iudicium peccacorü oftenditur : luftü erâ Apo.tZ eft,vtquiinfordibuseft,fordefcatadhuc. Cumdicit poil nequitiam peccatorum confummatam in iuftis, ‘ ipfosiuftosdirigi,ponic iudicium iuftoq«. ludicatem deus fuos,probando perfecutione. In Chriflo fuit c5 fiimmatanequitia IudxoRt,quâdo cruciiîxus eft: dire dius eft ipfe iuftus quädo à morcuis furrexit.Dec q ne*-quitiacôfummatafuic in Laurcntio.cumeüperignë occidic.Similitcrdealqsiuilisatq^imptis iudica fecun dum iuftitiam:tu dico[fcrutanscordai .i.perfeélevt dens cogitationes [K renes ] id eft, carnales deleftati onesân renibus enim fedes eft libidinis. N cl per rênes accipiamus firmiores cogitacfoncs:folusenim de’fe-creta cordis cognofcit.lt;Q Dixi côfumetur nequitia pec cato»,â£ contra illamnequitiâ fît mihi [ adiutorium à dominolne ipfamihi prçualeat.quod iuftü eft fecû-dum f atientiata iuftitiam mcam [ 5 faluos facit rc

TERIVRî COMMENT. 59 ftos torde] gafuperantomnem inimititcntationc, ^Et ga dominus talis eft, ideo v os impij tonucrtimi ni aderi.qaCnificonuerfifucritis.gladmmfuü vibra-bit] fuper V os.quoniam ipfe deus eft iudex.i. rétribuer vnituique pro merito. Per hoc oftendit poteftatë liabere puniendi;8i ne excufent fe per ipfius iudicisim potentiam.fubdit Efortis] id c, cuius voluntati nemo poilu refiftere.E t ne illi dicerent:Si potens cfl'et, iâ pu niflet/ubditCpatiens] .i. nbn ftatim puniens,fedex-peélans peccatow pocnitentiam: 8i lioc probac quod patiens fu,qa non ftatim punit pftâ : SC hoc eft.nun-quid irafceturjd eft, punit per lingulos dies^’N on. Et qa iudex cft,8C potens eft, ideo nifî côuerfi fueritis ad eumCgladium fuumvibrabit] ideomittendoad iu-cliciü,iuftisoftendecchorurcum,impiistcnebrofum. Gladius enim vibratus mô tenebras, mô fplcndorcm oftëdit.Iniudicio,qdvibrabitgIadiü;8C iam^arcü fu-um retendit].!, cum diuina fcriptura nobis minas in-cutit.Perlignumarcus.vetus teftamentûaccipitur:qa ficut Iignü,pcr fe erat inutile SC inflexibile : per chordS nouum teftamentum.quo vêtus intenditur, SC ad vti litatem îtclleftus reduciturC SC parauit ilium ] .i. no-bis perquofdam doftorcs itelligibikm reddidit.^Et in eo]arcu,fcililt;ct diuina fcripturaf parauit vafa mor tis].i.apoftoloscæteros(:v dodores, ex quibus mors propinatur.Quibus? non recipie ntibus doélrinâ eo^t [ardentibus vero].i,dcfiderantibus dcum, Efagûtas fuas].i.prædicatores ipfo.s.vel diuinasfcntentias qug corda vulnerant C effecit ] .i.habilcs vt reciperentur SCintelligerctur parauit. V ndc ApoftoluS: Sumus o-dor mortis in mortem,alqs odor vitxin vitam. iÇLi- i- Cor. cet deus fie vibrer gladiü,fie paretarcum, tarne impq non defiftuRt^ed ettetimpius parturit] idcft.conaî e iit) emicte-

40 D. HAYMONIS INPSAL-cmittercCiniuftitiamlnöalio cogenre cü ad hoe, fed quiaipfecócepit cogitatiöe8ivolütate[;dolorem],i. pe£catü,pto qei maxime eft dolendü C amp;peperit ] .i. operecôpleuitfiniquitatë.JflHæcaüt faciendo Qla-cumfîbi aperuit].i.prgcipitiiifibi peccatiparauitCK effoditillum3ideft,amplificaiiit peticulum dit in foueam qiiäfecitj.i.pcr quodalijs necem para uit.feipfum potius impediuit. Vnde AugnftinusiNe-monon priuspcccatin fc,q in alium:f)cut alios volés dedpcre.aperit terram prins,deindeeftbdit amplifie» do foueam,tandem nifi fibi bene prouidens,ineidit in eandem.Laeus dicitureuiuslaiet fundus: peceatüvc-ro dicitut laeus,feeundü hoe $ fine imminétis ex pee cato ruina; ignoramus. In liac vita cadit peccator in foueä peccati.fed tandc in die iudicq C cöuertet dolor eiusn.i.peccatü cumiucüditatehie perpetratü.ibi dolorë incutiettin eaput eius3.i.in anima cius,Punic tur cm ibi anima pro omnibus in quibus hic peeeauit ‘C8éinvertieemeius3ideft,infuperiorcm partem.fei-lieetrationcCiniquitasipfius defeendetjidcft.pecea-tis’qbus hic eonfenfit ratio, ibi abfqj omni obcçeatiÔc deftruetur.Ex quo dixit deus iudex iuftus .pofuitad-monitionë impioi«.lt;|lEt qinipfc talis cft,ideo Ccofite-bordno^ideftlaudabo dominü.AeeipitureincöfcP fio vel de pftis.vel in laudeCfeeundü 3 id eft, propter tiuftitiäciusj pfallam3bene operandoCnomini domini Jid eft,adamplifieandu honorem dnifaltiflii mij euins nominieft pfallcndum, qm ipfe altiflimus eft.Pfallerc vero cft,dni mandata,8i operibus pagerc, 6L hymnos pfalmos Si eätiea voeecorde citare^ IN PSALMVM VIII.

DOmincdominusnofterjPfalniusifte conuenit Dauid prophetæ,8lt; omnibus de ccclefia, q fuit ante aduentumClnifti.Pfalmus dico,pro lorcularibus agens,id eft,pro ecdefia,quæideo torcu lar intelligitur.quia in ea funt SCtmiciendi amp;nbsp;recipien-di:(icut in torculari vinutn exprimitur, quodretinef: amp;nbsp;acinus remanet,qui eijtiturxuius vniuerfa preiTura fit Chrifti permiflione.PfahnuànosinChriftumdiri-git;8i hoc eft quod dicit,in fincm.id eft.admonet no» infideles'vt voluntarie deo lubqciamur. Materia eft Ghriftus. De eo fie agit : o(tendit excellente potentiâ diuinitatis per raagnifica fua opéra-',oftendit etiamhu manitatem eins humilem, deinde exaltatamfupcv o-mnem creaturam.Intentio veto eft.admonere infidc ks.vt tali domino fubqeiantur.Loquitur hic proplie-ta vel quilibet de ecelefia.qux fuitante aduentü Chri fti,8lt; à magnifieatione diuinitatis incipit hic quan-damexultationemattendensfecundumChriftidigni tatem,præmitiitdicens:Domine] qwicum omnibus dominerisCdominusnofter3fpecialiteres,quia tuo-mm bonorum participesfadifumusEquàm^ideft, quantum fnomen tuum 3 honorificentia tua,fama, gloriaQeft admirabile3non tantum in Africa.ficut di cebant quidam hxrctici.fed [ in v niuerfa terra. 3 Id-co dico mirabile Cquoniam magnificentia tuajid eft, magnificus filins tuus Ceft elcuata fuper ornes cçlosi id eft ,fuper omnem angelicam creaturam : vel fuper omnes cælos maierialiter : quodfieri non pofTçt. nifi ille.homo effet 84 deus. Propter hoc eft admirabi-le nomen tuum,84 etiam proptçrhoc quod tu^perfe cifti3.id eft.perfeftam feciftiX laudcm ex ore infantiu 241aftcntium3infantiumquantum adxtatemjailen ltuin,ideft,fimplicinm,quiindigebant pafei fimplici c V doilri-

4t D. HAYMONIS IN PSAL-doélrïna.Laudcm putrorum pcrfeftatn dfcit.quia n3 fit ex humano ingenio.fcd ex fola operationc diuini-* tatis.Pcrfcciftidico E propter inimicos tuos ] ftilket pliarifæos.Hæc prophetia in cuängelio ore dni docc tur cxpofna,cum àludxisprolubercnturinfantes,nc laudem dnirefonarcnt,refpondit : Nonne Icgiftis, ga Matt.tJ. exoreinfantiumôilaflentiûperfeciftilaudem.I’ropÉ inimicos dico Evt deftruas inimicum j fcilicet maleuo Ium E^ vltorc]id cft.dcfenforem fug legis.veritatem cuangelij impugnantem.^ IdeodicitdeftrucsEquo-niam ego videbo^infuccelforibusmeisEcglos tuosj id eft,landlos apoftolos,qui dicuntur ca;li,quia contp ncnt fecretadei.cöpluunt ctiä rorem cocleftisdodlri-na: fidelibus.Inde per cælos euangelicos libros,qui fe ereta dei cötinent,po(rumus accipere.Carlos dico Eo-pera digi torum tuorü ^.i.quos ipfa dcitas operata eft : per digitos pluralfterperfonarü pluralitaten^ in deita te fignificat:vnde alibi manifefte trinitatcm nobis no tat cum dicit: Quis appendit mokm terræ tribus digi ris^ Videbo ES^ lunam,8C ftellas] per lunam inferior? ccclefiam fub apofto!is,vel general? ecclefiam,quæ defedtuamp;incremcntolunadicitur:pcrftellasintelligit cos,qui in ecclelïa in feipüslucent E quas ] ftellas, vel Equæ3flt;dicet cælü Si lunä Etu fundaftij id eft, firmic ftatuifti,vt quibuflibct tentacionibus nequeant dimo ueri.iJQuandoquidclixc omnia fecifti,ergo Equidc liomoïjidë.magnuquid video hominéeïTe, per hoe quod tu es memor eius.Præparas eiïi per filij tui träf-mifÏionem,humanigenerisreparationc:Eaut quid eft filius hominis t J id eft, humanitas Chrifti Equoniam vifttas cum 3 vniendo tibi hlium tuu .Quod dicit,filiut hominis,nocat eum verü hominc efte: quod dicit ho-* minis Sinon hominü/umnonexhonune pâtre,fed ex foU

«X fola matre humanitatc traxiffe innuK.^ Vifïtafti f» lium hoïs, 8i lt;uiTgt; filiuin cum vifïtante deitate, id cft, Chriftum intcgrüCminuifti]fccundumdeitatc. Hu-tniliata emfuit diuinitas.quando fibi paifa eft humani tatemvniri.Vnde AprsiExinaniuitfemetipfumfor- Philip.t, mam feru* ïttipicns. Minuifti dico,ita, v t ipfe Ghrs fc* cundumhumanitatc minushaberctabangelis ;quia paffibilis Si mortalis fuit [fed paulo] quia etiam ipfi fie fragili,prout dno, angeli minifirabant : SC eü prius fitmintitü{^coronaftigloria]inrcfurreftionet5Cho nore3:i.multitudinc feruorü perexaltationc ad cxlS. Cum dicit coronafti,notât de corona totius mudi re« furrcâionis8( afcenfionis gloria aliquos cöfïteri:8ific bonoratü(^confiituiftifuperoperamanuü tuarum^ etiam fuper angelicam creaturl. ((Et quoniam po tutf fet cum conftituifi’c digniorem ofhibus creaturis, nee tarnen o mnia fubiefta effent ei ( vt aliquis epifcopus dignioreft omnibus alqs.nec tarnen oës fubieftifunt ti)lubdit:[fub pedibuseiusl id eft .plenarie fubiccifti Comnia3.i.omnes creaturas.Sicutefnquodfub pedi bus alicuius eft.plenu ei fubieftü cft, itaClirift o omia: beet cm adhuc quidam recalcitrent,nihil tarnen faciüc nifi eius permiffione. V cl ffub pedibus cius J.Lfub hu manitate,qux ideo pedes dicit,quia per earn diuinitas ad nos dcfcendit.OftcnditperpartesquxoÏa fubiecc tit£oues3.i.fimplices Î elt;clc(ïa,dc qbusait dnsPetro Pafce oues mcas boucs] i pdicatores fanólos,qui triturant ccclefiS. V nde Mo-yfes: Nö alligabis os boui lohan.ti triturâti, [^vniuerfas]Prop{hoc ponit focminiü.vtfi- Deu, gnificetillosquofdä fœtus in ecclefiatinfupSfpecora câpi]ppecoracâpiillosqfubnullius cuftodiatenenf tntelligit .qui late vagâî.Pethoc qd dicit,infup,notât diluttioncni illoü à bonis.Etctiâvolucres cxli,

44 D. MAYMONIS IN PSAL-*d e(ï,elatos in fuperbiaQSf pifces maris3idcft,quï al-riofe viftum quærunt,(îc mundana quærunt fo llidtej ficut enitn pifces qui viélum follicitc inquirunt.fic qui dam vt poffideant.vt mercatores:quidam naturas re-ruminquirendo.vtphilofophi, quiperambulantfe-mitas maris. Per mare accipimus mundum, qui fern« per in motu eft.ficutmare.Cumfuperiiis dixit, minui ftijhumilitatem humanam oftendit ; Poft hue vfque dehumanitatis cxaItatione.lt;(lOftcnfaigiturtanta di gnitatcipfius.quafieoncludensin eademadmonirio-ne,in qua inceperat,definit. Domine dominus nofter. Ec notatur ibi myfterium, v t fieut àbono incipimus, fic finiamus.

Titulus. In finem PfalmusDauid pro oceultis filq, COnfiteborHlfte pfalmus conuenit Dauid.qui et hie loquitur, pro oceultis filq, id eft,Chrifti. In hocenimpfalmo agiturde oceultis Chrifti,8t iungit nos in finem,id eft in Chriftum. Intendit enim in hoc pialmo.inuitare nos ad timorem Chrifti. Mate riaeft geftaChrifti in primo amp;nbsp;feeundo aduentu,de q fie agit, Oftendit Chriftum in fecundo aduentu dam-naturum diabolumeum membrisfuis.In primove-ro oftendit quid faciat fuis, 8t quid perfecutoribus ee-clefiç.fiuecapiti Antichrifto,fiue fuis.Pofteaponit im precationemecclefiacperfccutoribus. Deindeatten-dens malaqua; Antichriftusfaeietecelefiæ,cû quefti one ipfa mala enumerat. Vltimo prccarur finemmu-di. l^IPræuidenspropheta deftruftioneminimicoru in fecundoaduentu.inquandam exultationem pro-rumpit,diccns:[Confitebortibi domine] confeffioe laudisfin corde]dieit,quianullaeonfefi'io valet,quae cxcordc non proceditCmco3dicit,cuidominat [toto

TERIVM COMMENT. 4Ç to^dicit, quia nulla mala cogitatione impedit amp;nbsp;alijs Enatrabo omnia mirabilia tua3 non idco dicit, quod omnia eins mirabilia narret, fed quæcunqj dicit de co mirabilia funt.^Lartabor^etiam in animo ES^exulta bo3 in corpore.non in mundanis,fed fin te] EpfäHä] ctiäbencopetandoEnominituojampliando fö al-tilTimel fcilicet.quiaaltifTimuses. «^LætabordicoSi exultabofln cöuertendo inimicum men retrorfumO id eft,in confiderationc cöuerfionis inimici. Licet em hie nobis quodammodo dominetur,tarnen in die iu-dieij prorfus eins dominium deftruetur.Conuerfio vs ro,ideft,deftruftioilliusdominii per mortemChri-fti incepi t,in die quidem iudieij plene confummabit. Illctonuertetut.fui'cpfequacestinfirmabuntur] ide, amittent poteftatem nocendi;qux iterum infirma-tio inhac vita incipit per morte Chrifti Sf Ep«ribunt3 a:ternadamnatione,remotiEàfacie3ideft,àcogniiio lie tua,iuxta quod dicitunTollatur impius.nevideat Eiaic i» gloriamdei.^ IdeoperibütSiinfirmabunturEquoni amtufeciftimeam caufam3id e.mihivtilem. Ibienr patientiæSihumilitatis nobis exemplum reliquit;8C t tudicium3id eft fentetiam mortis,datam ab ipfis lu-dacisEfecifti meum3id eft mihi vtile. Per mortem cm iuamredemptifumus:8fpocesdeftruereaduerfarios, quiaEtufedes3ideft,quicfcistfupcr thronum3id eft, in regalifedeEqui iudicasiuftitiam3idcft,iufte,amp;per hocnotat quod deus eosvelit dcftruere.llJ ludicas ill ftitiamhanc,fcilicetEIncrcpaftiGcntes3ideft,gcntili 1er viuentesdamnabis,increpädo eos de 'malefaélis Eamp;impius3idcft,diabolusEperibit3in!cternumfci-licet,Enomen eorum3id eft.omnem poteftatemEe-orum3id cft,gentiliter viuentium,delcbis in æternü. Et ne accipeiemiis in Kternum v fq? ad finira raundi, ficuc

Exod. 1Ç ficut MoyfesaitïRcgnabit dominus in acternum Kvl lra,fubdit Cß^iufeciilumj fubfecutiuum huiusfeculi. i|I Peribic impius,quia Cftameæ^.i.tentationes £ ini-micil id eft.diaboli Cdcficiët in finem ] id eft, poftquS dcuenicnt in vitimum fincmCSi dcftrues ciuitates eo rum 3 id cft,colleftioncs fubditorum, munitas fenten tqs falforum ad fuos errores defendcdos.Et tune Cpc ribitmemoriaeorum 3 illarcilicecaftefiioquamha« Lnej. 16. bent fandi pro eis in hae vita exiftëtibus. Vndè in Eu-angelio ; Internos 8ë vos chaos magnum firmatum f Ccum fonitu3 id eft, magno dolore pereütium. Sicut cnim ahqua ciuitate percunte, magnus dolor 8lt; ma* gnus fonitus eft.itaerit in illis pereiintibus. Ipfii'ta peribunt,dominus autem permanet in æternum 3 ve re permanet in æternum, quia E parauit thronum fu3 in iudicio3ideft,dumiudicaretur:vcl iniudicio,vtiu* dieet. ESi ipfciudicabit orbem terra:3id eft,orhesbó* nosviuentesin cireuituterræEin æquitate3fcilicct,p meritisEiudieabitetiam populos 3 fcilicetpeccatores rin iuftitia3id eft,pro meritis finguloriim.^ Haftenquot; cgit de fccundoaduentu,nunc de primo ingreditur;8C primo oftendit,quid Chriftiis faciat fuisdn fecüdo ad uentu iudicabit,^ ipfe idem dns in hac vitafaftus ëft refugium pauperü. EFaftus eftj bene dicitr quia cum deus nihildebercthomini(homo cnim per fuam ciil-pam ab co receflerat)fccit tarnen mediatorë, pci-qu? redimcrct E rcfugium3 dicitperftmilc:ficutenimpu-gnantes cum ftare nequeunt ,adaliquam munitions fugiunt:fic fideles cum per vires proprias ftare neque ant,ad Cliriftum refugiunt.qui vel miniftrat toleran-tiam.vel mitigat paffiones.Pauperem vocat,quilicec habeat,tamen terrena cupiditate vacuatus,ccelcfti de* fiderat laigitatc ditefeereapfe eft ctiatn adiutor ad co operan

ÏERIVM gommen. 47 ftpcrandum.vt n aliquis incipiat ieiuhare,deusei ma-num apponat:adiutordicoin tribulatione. llludcm dukiffimüeftadiutoriü, quodin neceflitatepftatur, ficut in alio pfalmo dicitdnuoca me in die tribulatiöis, Sieruamte 8( honotificabis me:amp;nonquocunque mö adiutor in tribulatione, fed in oportunitatibus.i. fccundfi $ oppottunü c, Si em tribulatus roget remo ueri tribulationes,nöeftdignus exaudiri^fiverotole-rantiamdeprecaïjdignuseftexaudiri.^ Adiuuasï tribulatione,etiânôdelinqucs.i. nö pateris eosdcuin» cLLket relinquas.t.adborï patiaiis tribulari, vel etiï aliquandocadere:funtenim aliquicafusvtiles.vtim-petus;[;quærentestedne3ideft,illosqui omibns mo dis voluntati tuæ obtemperare nituntur.^Et quoniâ non dereliquifti.ideo Cfpctent in te omnes qui noue-runt nomen tuü ^Nofcere actipit.non ex interiori co-gnitione.fed in fola fide K bona operatione.V nde lo-hannes:Qin dieitfc nofle deü, mandata eius nö cu- IJohll^ ftodit,mendaxeft.lt;BNon derelinquit fuos.fedrequi-retfanguinëeosü:8lt;ideopfaniteillidno;Kdeterminat euidno/cilicet quicorporaliterbabitat inSion.ünlu dxa.Sion nanep ludæat caput eft.in qua Chriftus prae-fentia corpishabitauit;Vnde èi ipfe ait;Non fum mif-fusprxfentia corporis,nifiad ouesquarperietunt do mus ifraël. VelperSion ecclefi3,qua: fpeculatio eft, poflumus accipere: Cannuntiate inter gentes3 ld eft, gentilitcr viuentcsEttudiaeius3boc fciiicet C quonii ipfe eftrequirens fanguinem eorü 3ideft,quærenti5 dnmErecordatus eft 3fciUcet tribulatorü tribulan-ùum.Dcusfuorumvidetoblitus,cumeos rribularip mittif.recordari,quando cisfubuenit. Studiadicit,qa deus non tantum iudicat fedftudiofe vindicat.Rc-cordatuseft tribulatorum, amp;nbsp;non eft oblltus tlamo-

rem paupernm^id eft.fupplicium.qui no polTunttrï* bulationcs fuftinerc, mifcretur ftatim dciiS, êC libérât à tribiilatione.^CIamorempaiiperüJcIicentiumCmi fercre ineidomine]fcilicet hocmodoCvidebumilita tem mcam,id cft.affliftionem meam : vide dko [ de inimids mcis] id eft, de fuperbia inimicorum. Si ent confiderasmodumfuperbeinfercntium.poreriScog-nofecrcquanta fit affliftio patientiü.Quod dicit do-minoCvide humilitatcm ineam]perfimileloquitur. Sicu t enim aliquis.fi eum dominus fuus videat.meliuS pugnar.ita fideles Chrifti.fi deus eosvideat,melius to lerant. Videre enim domini.iuuare eft/fl Vide bumili tatem meamjEt ficCexuItabo in falutaritao] ideft, infalutationetuaJJEtidcodcbeoexultare.quiatues ïlIeCquiexaltasmc]ideft,remoucdoCde portismor tis □ ld eft.de malis operibus.pcr quæintraturin infer-num,itaVt ego fic exaltatus pofitus fin portisfiliæSi on]ideft,in virtutibus quæfuntintroitusadecclefiâ quæ didtur filia Sion,quia generata fuit in Sion,id eft in Iuda:a,in paflione Chrifti. Veletiam dkitur filia Sion,id cft,filia fpeculationis,quianon effet ecclefia.nifi deumfpecularetur.f annundem] omnibus alijs Laudationes tuas omneslnon quod omnia quæpoffunt de eo cum laude dici dicat,fed quicquid dicerjaus eiii J crit. flEtquiafic exaltas C exultaboin fakitari tuo] Hicindpitdicerc quidfadat perlccutoribus ccdefiac in primo aduentu.Continuatio: Suis ita fubuenit deus,fed CGentes3ideft,gcntiIiterviücntesCinfixçfi.int in interituquem fecerunt]Cum enim alios corporaliter interimtint,feipfos Ipiritualiterinterficiunt, Ln-fixæjper fimilc dicitur. Sicut em clauiis infixus vcl in luto,perfe no poteft rcfiirgere.ita ipfi liomicida; à ne-quitiafuaperfenon pofiuntrefurgerc.EtctiamCpes

eoft3 ,i. affeélio eorü cft comprchenfus C in laqueol .i.in dolofitatetiftoqucabfconderuntl .i.aliisoccul te tetenderunt.^Ipfi ignorât boe iudidüdni efié datS fuper cos in hacvita,fedt dominus cognofcetfaciens iudieiaJideoqaEpeccatoreftcöprehcnfus 3 inhac vi iaCinop«tibusmanuüfua«3,*-in deleftatióibusfua-rum operationü. ^Quia peccatores fie perfeqütur cc clefiâ dei,ideoEeonuertan{3àpropofitoperfcqucdi, præcipitenturtin infernü3mat£rialem: peeeatorts dico.feiliecttomncsGentes qui obüuifeunî deû3 qui vcifidem nonhabent;velfi habent,opera dei non faciunt,lt;(] V etc eonuertentur.qa pauperes remunera-bunt,amp; hoc eftf qm obliuio pauperis nô erit in finë3. .i.inxternü;quia licet deus in bac vita videatur paupe rum obliuifci,tamenveniendo in fine feculi, non obit uifeetur dominus eow:amp; fi paupeta fimplieiter rccor-daturdominus,tuncmultopotius patientiç paupen rccordabibSi bo£eft[patiêtiapaupeR!3 i mereespa tientiæpauperûEnon peribit3 Hic imprecatureôtra perfecutores. vt patientiaipfoninon pereat C tu domine exurge,non confortetur3.i,non profperetut diu in perfeeutionefanftowEhcmoJ.i.Antichriftus, 'qui cü dicat fe cfle deü,tamc fimplieiter homo eft. Ipfe non côfortet,amp; etiâ CGentes3 feilieet.fequaces Si com pliceseiusCiudicentin côfpeftutuo3.i.Iteetaljincfci* ant cos iudicatos,tarnen apudtcfunt iudicati. Hi Hoc mô iudicent.CCôftituefup eoslegiflator£m3 i.Anti £hriftü,qconftituatfupcreoslegëeôtrariâ legi Chri, a. etiâhocmodoiudicentur.vt Opfæ Gentesfeiant3 aliquando^quoniam ipfi funt homines3id eft, carna les. Propbeta profpieienstantam pefecutionem futu ram ab ipfo Anticbrifto,conqueritur quafi deus recef fiflict àf^is,ipfi^smalefaftaenumcrando.Continua-

JO D. HAYMONIS IN PSAL-tioJdeo pcorvtnon conforceiurho ille.ga video tS tam tribulationc inferri tuis ab illo,quod viderisreccf fîfleàtuiî. ^Etideotvtquiddominereccffifti longe 0 id eft, permittis tuos tantum tribulari, 8( Q de-jpicis 3etiam,id eft, ficut vidcris recefliflc, ita etiam vi-deris defpicere[in oportunitatibusintribülatiöe3 id eft,cum in tantis tribulationibus opportunum vide-retur,vt deusconfortaretfuos per miracuJa,videbi-tur fuos defpicerc,cû nec miracula,nec aliquam talent miniftret confortationë.Hic vult enumerate mala, q Antichriftus inferet fidelibus,8i enumerädo oftendic ipfamalanocereinferctibuSjprodeifepatictibus. Co tinuatio:^Recefl’iffevideris,quia[fuperbitimpi’38i ex fuperbia fanftos affligit fîngularis ille .i. Antichri-ftuS:K dum ftc fuperbit fincendif paup 0 Per incendif notat,8C quodtribuletur,8f qd purget Qfupcrbit im-pius]8£caftigantipfe8i fui mala cölilia aduerfus fan ftos,in qbuS[cöpreliendunt]Perc5prehendüturno taceos noeëtes fuis ipfîs laqis impediri, H Superbit ini pius,paupincëditur,laudaturetiâpeccator3fecundîî afta,Iaudaturdico fin defiderqsanimgfuaijqafuccc dut ei ola q de(îderat,8^ fie laudâtes dieüt; Non poftet hæc facere nifi de’ eet cü eo nbsp;nbsp;ipfe iniquus] ga volü-

tate habet nequitiä fbcnediciturl .i.exaltaiur,quia eti am in malis opibus bene agere dicitur.flEt qmfic lau datur 8i bndicitur,ideo f exacerbauit dn m pcccator J ille fingularis.i.adiiä prouocauit, 8i ideo etiä qa ipfe [non qua:ret3fibideumadiutorem:agens [fecundu multitudincm iracfuac].i.in multo furore. Non eft ctiam deus in cöfpcftu eius□ id eft, non attedit deum aliquidpofte:Kpræterha:comniafviæ]idcft, opera ipfiusEfunt inquinatæ in omni temporejid eft, nun-quam fecit aliquod bonum.^Et ideo exacerbauit, ga [aufc-

Cauferentur indicia tua à facie eius] id eft,à Confîdera tione eius,quianec te attendit reftorem rerum.nec fn tutum iudicem.Si hoc ideo,quia t dominabitur oïm iniinicoruinfuoruin^quiarealiterfubiicietoinncs rc ges terrx.^î Vete dominabitur,quia [ipfc dixitin cor-defiioCideft,fibicompetenti3moueboràgeneratio-ne^yna mihi fubditaÊin aliaiti generationem] mihi fubiiciendam,fcd[non(înemalo3ideft,quin eis mala inferam.Hic notât nimiam malitiara nequitixilli-etiam talis eft Qcui* os eft plenum malitia J ideft.blafphemiaîdeum EKamaritudine] quiaama ta verbal turpiadicithominibusESidolo^quiafc-ducit homines per latentes feduftiones.i.per promiC-fiones.amp;c.EfublinguaeiuslaborKdolor3 .i.in corde eius,quia nihil aliud cogitât, nifi vt fidelibus labo-rem K dolorem inférât. Vel Efub lingua eius 3 quia audientes plus timent linguam eius.q laborem 84 do Iorem.^Sedet3.i.immoraturEininfidqscumdiuiti-biis3,i.potentibus,perquoaauxilium homines deci-piet [in infidiis3dico,po(îtis Ein occultis31ocis.Occul te enim fallet homines, ad fe prophetarum fcripiurai eonuertens.ficdiccns: Egofumpromiffus Meffias. In me etiam completurpropheiiaquac dicit: Adora-bunteumomnesrcges,omncsGenteSferuientei. Ad Pfal.71 hoc fedet Evt interficiatinnocentem 3 fpiritualiter.

•îlOculi etiam eius in pauperem refpiciiit 3 per affeft 5 mifeiicordiç.Dicetenim,moueborergate,quiaitatri bularis,derine ftultitiam illam,84 conuerte ad me:ex-terius oftenditfc habere affefbum erga illos.fed inte-rius E infidiatur 3 hoc eft quod dicit E in abfcondito, quafileo in fpelunca fua3 fcilicet.cum comparât eum leoni,homines eum perviolentiam fibi adhçrere co-aiiurü oftcndit.Cum veto dicit, in fpclüca,dolofe eu d ji agere

agere infinuat.^Et ad hoc fcilicetfinfidiatutjVt rapi-acpauperëj amp;nbsp;nerapinâ femp violentaintelligam’, fubditCraperepauperëJdico, etiâ[ cü attrahit eumj .i.dum aliquibus blâditqs feducit eü.Per hoc quod rc petit,infidiatur,oftendit eü valde ftudiofum ad infidi as.^Infidiatur pauperivtrapiat,8lt;rapiet,quiaChumi liabit eü] .i. inclinabiteüfub fuis legibus. [In laqueo fuo] .i. ipfîus Antichrifti, quandiu alijs parat laqueî ipfeineo illaqueatur [ inclinabitfe] ideft.paulatim defcendetadruinâ:quâtoenim magis alios tribulat, tanto propior ipfe eft ruinæ [ 8i cadet ] qa dominus interficieteü fpiritu oris fui,fed turn tâdë cadet [ quü dominât’ fuerit pauperû ] quos fibi fubijciet.^Ec me-rito cadct.Dixit em in corde fuo] .i, traftauic ïcorde: quia fîcut dixit,veru elle putauit [oblit’ eft deus] fuO' rum,8iCauertitfacicmfuâ].i.præfentiamfuâ[ne vi-deat ]opcra quæ ego facio puniendo eos,nec etiâ fin fincm].i,ncc in hac vira nec in futura,Videns prophc ta homines futuros in tempore Antichrifti,prç nimia tribulatione mortem cxpetere,induccns perfonâ coat precaturfînem,8ifecundumaducntiimChrifti,ficut etiamfupcriusin perfonaeorum conqueftionë facit. Contiuuatior^Ipfe dicit quod deus oblitus eft,fed tu f dominedeus exurge,8i cxaltetur manustua]ideft, vindiftatua|quot;ncobliuifcarlspauperum]ficut ille çfti tnat,^Et bene debes te vindicate de eo.qiiia f ipfe im pius irritauit deum ] K propter quid irritauitc' .i. quae fuit principalis caufa illiusirritationis'hæc fcilicet f di xit enim in cordefuo]ficliabens:dominusf non reg-rct]id eft.vindiftam non accipiet : Si ideo hare irrita^ tio maxima fuit,quia contra ipfumdeum fermodiri-gitur,8lt; hoc eft ponere os in carlum.Interrogarido lo-quenSjadinquiiitionc nos admonetreum refpondet inquit.

ïnquirentibusfatisfacit,i|IIpfedicit[n5requiret3fed tu domine vides.v t, qualiter ftradas in manus tuas j .i-vindiftas tuas. Verc vides iftud.quia nee profundi-tas cogitationülatetvifumtuu;8fhoceft quod dicic [qm tu confideras laborem amp;dolorë;] .i. cogitatio-nemdedolorcamp;Iaboreinferendoaliis.Vnde fupcri usdi(flÜ£ft:Sub[inguaeiuslaboramp;dolor.^Benede-beseostradereinmanus tuas.quiaCtibiJ ideft.tuae cuftodiæ[pauperdereliftuseft].i.innullo alioeonfl dit.nifi in te foIo.Sf pauper dereliftus tibi non friiftra bitur.quia [tu eris adiu torj .i. ciii mortuus eft diabolus,id eft parer 8i mater,fci!icet voluptas carnis, Dia- Diabolus bolus ideodiciturpater,quiaomnesliominesanima pater. Ies in pftö.SigenerantSi nafcütur, Voluptas ideoma Voiup«» ter: quiaficutmatergignitpueK.itacarnisvoluptas nutrit ftuItû.ijQuia tibi eft pauper dereliól’,ideoC co tereJ.i.annihilaCbrachium3ideft,fortitudinc8ipo-tenriamtpeccatorisnin adlu [K maligni] in volun-tate,8i iam tempus eft.vt deftruatur eius potëtia : qa

iliius nequitia eft cöfummata,8ë ecclefia illius pevfc eutionepurgata.K hoe eft quod fubdit; Equæret pec-catü 1 ponamus vt quæratur quë locu habeat in ecele fia peccatuiiliusL8ënoninuenie{]Ioeusipfiuspecea-ti. Vbi eni nihil reftat purgandü.ibi impius non habe? Iocü.«|lBrachiü illius contereî C Dominus aüt regna-bitinEctcrnu] Kficdico inæternü vtintelligaturt in feculu fecuIijSi ne Gen tes dicerent,8ë nos cû eo, fubdit [vos Gentes peribitis de terraillius 3 remotifcili-eet.de terra viuentiü. Vere Gëtes peribitis, qa domi nus exaudiuit defideriu paupeaij quia etiä [præpara-tionë cordis eowlid eft,ex qiiohabent vokintatëpa ratamfiiieàdeo,fiueàfeipfis[auditauris tua.,3 Alia tranflatio habet tôcupifcentiam,vbi noshabemusp-d iq parationë

f4 D. HAYMONIS IN PSAL-præparaûonë, idco ßc legamus, vt idem valeat eS concupifceiitia : fic [ defideriüexaudiuit SC praepara-rionc].i.idad quodipfiomniconatuviriiimnitebar» turorando aßequi.^Dcfideriüexaudiiiit.hoc fcilicet, £iudicarc pupillo amp;C humili] .i.ad honorem pupilliK humili.itaiudicare [vthomo non apponatj j.non præfumatCmagnificare vltrafefuperterram^fciliceCj viueticium,qua; terra dkitur propter foliditatem.

I N domino 3 Iftefcilicet pfalmus conurnit Dauid ■ prophetæ.qui SC hie loquil,dirigens auditores in ft nem.i.in Chriftumjntcdit em in hoc pfalmo nos ad-monere, vtrefiftamushæreticis. Materia eft Chriftus, de qua fic agit : Oftendit eum in ifto iudicio fuo quof dam cxcxcare, vt funt hxretici,Oftendit etiä qd adiu net fuos 8£protegat,nefuccumbantilloiu hxrefibus. Oftedit etiä quod puniat iIIosimpios,8Cfic incipit co tra hæreticos.ac fi diceretzRefiftite hæreticis exemplo mci.quifcöfidoindno]8iideo [quomodo] .i.qua audaciaEdicitisJ.i.audetisdicereî'ad detrimentu ani-mæmeæ[tranfmigra].i. tranfidevilitateintelligen-tix fcripturarum in qua es,ad altitudinem intclIcAuS noftri;8i hoceft dicit [in montemj 8i tunc erisfient paffer. Quoddam genus eftpafferum.quireliftis locis humilibus.nidificant in montibus,vt fibi caueät àlaqueis.Iftispafferibus putanth^reticiilloseffe fimi les.quos fibi adiungunt. Alia autem tranflatio habet, ficu t auis,K fecundum hoc dicit prophetazSi ego träf-migrarem ad vos,cffem ficut auis .i. inftabilis. lt;5 Dixi confido in domino ]8i hoc necefl'e eft [quoniam ec-cel fcilicetinmanifefto eft [peccatoreJ intenderüt] id eft,fuiparti applicuerunt [arcum j.i, diuinam fcri-pturatn

TERIVM COMMENT. çç piuram.Dicendo peccatores.oftendit qd propter pec catafua excætatifunt.tfagittasl.i.fentëiiasfuas tpa raucrüt3idcft,rationes8i autoritatesadeasverifimî les oftedendas inquifierütt^in pharetra3.i.in venena xo corde fuo-.adhoc fcilicet,Cvtfagittetn3ideft,occi-dantipfgt;Cxe(ftoscorde]cxiftëtesCin obfcuro] fagit-xentinobfcuritate.i.infimplicitate; ipfihæreticifagit-tctjfcilicet nô illuminatos 8i fapientes viros, fed idio-tas eos quiferipturas ignorant,aggredifiturfagitta obfcuro3 id eft.inambiguitatc, fcilicet qd admixtione veritatis,fuam falfitatem conS lurtegcre:Sagittent(dico)reftos corde in obfcnro] .i.infimplicitatc,qaperfciipturasnefciuntfcdefende xe,lt;(]Intcnderüt(dico)arcumCqrndeftruxcrüt] malis înterptationibus eaCquætugfeciftil ideft.perfefta fecifti.diuinam fcilicet feripturam ; licet cm prophetæ 8lt; aîq dicantur fcripfiifc,tarnen ipfi nihil, fed deus pet cosfcripfit.VelCquenipfecifti3ideft,Chrmqucmdi tuntur deftruere, aliquid de ipfius vetitate negando, vt fi omnibus alqs cöcellis.ncgarent virginem peperif fe.IpfideftruxerütCiuftusautemquidfecit^l .i.deus; phocquoddiciceumiuftum,ïnnuit qiiodfuos debet adiuuarc.Si aduerfarios reprobarc.^Qiüd fccit^ecce, quidfecitCdominus^omniumxftCintemplofanifto fuo 3 dominus] .i.qui dominatur ofhibus fuis qua* dä familiaridominationefin ca:lo]ideft,in fuisfccrc xarr,s;eftibiEfedesei’]quiaibifine offenfa rcquiefcit 8i iudicat.*llHabitatintemplo,fedetin caclo.nec ctiï minores derclinquit:8i\hoc quod dich £oculieius]id eft.affeftus mifericordiaiv f rcfpiciunt in pauperem] adiuuando,fuftinendo:8i f palpebrx eius]ideft,diui-næfcripturaeCinterrogât]ideft ,comprobant;[;filios hominü]ideft,probätbonos8(malos.Paiptbrcidco d iiii dicütur

f6 D. HAYMONIS INPSAL-dküturfcripturæ,quia palpebræcIaudunturK aperi-untur,ita Si diuinæ fcripturæ. Diuina fcriptura claufa bono.comprobat eu(n:quia licet bonus ignorer cam, non negligit, ncc earn corrumpëdo fuQ fenfum appo nit. Aperta comprobac malii: quia non gratiç dei,fed fuo ingenio reputat Si fupcrbit. Interrogant filios liominu] quia ipfe ^dominus interrogat iuftû Siimpï um]8ibonus conuenienterreipondet.fed Cqui dili-git iniquitatem J.i. malusn’ta refpondet, vt in ipfa rc' fponfîone appareatquod Qodit animam fuam. ] Ex quo dixit,dominus in templo fanóto fuo, oftendit qd dominus fuos procegat,nüc vero oifendit quomodo aduerfarios puniet.Continuatio: lt;|Iniquus odit animam fuam,8i dominus f pluit laqueos 3 id eft, erro-res.quibusillaqueanturffuperpeccatoresj.i.addetri mentüpeccatow.Pluitdicit,quiafan6lafcriptura,qii5 alqs pluuia fruä:ificans,ipns vertit in laqueos Si erro' res: [ignis ] id eft,ardor concupilcen tiæ [amp; fulphurj id cft,fa:tida opera [ amp;nbsp;fpiis procellare Jid eft, tempe-ftuofi aclus:eft [parseorü ] pars dico [calicisjid c,iu-dicqdei. Inliac viraiudiciu dei vocat calicem : quia quibufdam vitam.quibufdam mortem propinat. vel calicemj.æterniiudicii eft pars[ ignis3 infernaIis[8C fulpliurJ.i.fcetorinfetnifSf fpusprocellawji.impetus seternæ damnatiôis.^Ideo dns adiuuat fuos[qm iuftus dns dikxit iuftitiä 3 Si hare ë iuftitia, v t fuos ad-iuuct. Pluit laqueos cartera mala,ga[vultus ei’ J.i. ira eius quæ per vukü intelligii [videt arquitatem 3 .i. malis rémunérât qd iuftii eft. Vnde dicifiQui in fordi-b’eft,fordefcat adhuc.

SAluum me fac ] Qui enim ipfe hic loquitur 4^ oftaua.non pto timoré folius iudicii,ficut fupe-rius in,Domine ne in furore,fed pro habenda o-ftaua,id eft, acterna gloria, quæ dabitur in die ilia, ad quam per iftum faluatorem quern inducit, felicitpu-tat peruenire:8Cdirigitnosinfinem.HortatureiTi’noS Si fuos contemporaneosK omnes alios,vtChriftum finem fuæ expeftationis ponant.Materia eft Chrift*, dequafic agit: oftendit ;faluationemhiimanigeneiis pcrChriftumeffepromiffam,8{ eumidoneumquifa -cere poiTit,per hoc quod oftendit cum efl'e contraria vanitati.per quamvanitatemfaluatio ilia amittitur. A qua vanitate petens liberari, fic incipit; q] Saluü me facdnel neiftiusfeculivanitas mihipræualcat,amp;o-puseftfquoniam defecitfanftus]idcft,fanftitasab-breuiataeft.Dicensdefecit,notathomineminfanfti« late fuiife creatum,8C inter priores patres plures fuif-fe fanftos. V ere defeci t,[quon iam diminutæ funt vc-ritates] id eft,abbrcuiatæ funt f à filqs hominm 3id eft rationalium,quowrationemdebucrantimitari. Per hocquoddicitveritatespluraliter.notatin multisho minibusveritatem quancunc^ fuiife diminutä. Curt dicitdiminutç,notat deprauatadeimunera culpisho minum euidenter. ^Veritas eft diminuta,8lt; fubin« trauit vanitas;SC hoc eft Cvanalid eft,ad veram falu-tem non pertinentlaf funt loquuti38C nonpauci.fed f vnufquifcp ad proximum^id eft, ad proximum deci picndum:ipfidico,cxiftentesElabia3,ideft,garruli,lo-quacesf dolofa^id cft,occulte dccipientes : Si hi tales funtlocutiincordefincorde3ideft,in multiplicitate, quia ad fingulos dedpiendos,diuerfa ingenia fecundû modum perfonæ agunt.Hic imprecatur.^ Ipfi loquû t ur V ana,fed tdominus difperdat labia dolofa] in£

j8 D. HAYMONIS IN PSAL-labia dolofa ei maxime imprecatur,quod maxime n0 ciuum erat cum dicitClinguammagniloquam] fcili* cct.miindanorum philofophorum. Difperdatdicit, vt paiTim pereant,qui fein vna prauitate collegeranr.

QyÛicilii^ct philofophiCdixerüt:MagnificabimuS labia noftra J id eft,magna dicem* de nobis.-fii lióc pof fumus,quia[;iabianoftra]ideft,loquelanoftraCfunt à nobis] id eft,ex noftro ingcnio.de quibus ApFs:Eua Äft ai nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;incogitationibusfuispabianoftrafunta'no

XOm ,1. bis]quia[^qiiiseftnofterdominusGid eft.quisnobis dominatut^fcilicer.in fcientia.spipfi dieunt hoc,fed do minushoc dicit : Nunc quaft vfq; modo dormiui, fed nunc in tempore gratix [furgam ] fcilicet, propter re* Gentiles niouendamCmiferiaminopum]ideft,gentilium,5l inopes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inopes dicuntur, quia neque per leges, ncç per

ludeipau prophctasdiuitiascognitionishabebant. tSipropt ocres gemitum pauperum].i.Iudæorum:quiideopaupe-' res dicuntur,quia licet legem amp;nbsp;propbetas habebanr, non tarnen ad faluationem fufficiunt. Per gemitu notât aliquos de aduentu Chrifti maximam affeétionc habere.Etbicincipitoftcndcrepromiilioncm faluati onis.^Ego exurgam] Sihoc quod fafturus fum [po nam in falutari]id c,in Icfu,quia pcreum faluabo hu« manumgenus:K{^in eo agam fidutialitcr ] non timî de,(îcutperferuos,fcd poteftatiuc.ficut completü eft, Matt.ll, qfi (pfe eiecit boles de tcplo.if Fiducialit agä in co]ct bene hoepotero facere,qa [eloquia illius dni ] fun t fc Joquia],i.magniponderis,ficutdicit.Hicvireft.i.ma ximuS;amp; funcEcafta].i.(ine aliq admixtioe falfitatjict funtQargentu].i.fimiIia argento.Sicutemargentüelc ganti’ 8C clarius exteris metallis tinnit,ftc eloquia dni dulciusoibus airjsin auribusfïdeliürefonâc argentii dico Eigne exatrtinatum] Sicut enim argentum com« probat

probatur per ignem.fic Cliriftus eomprobauit fuaelo. quiae(feveraperfiiampa(Tionem:Cprobatûterrç].i, purgatumàterræfîcuteloquiaChriftifine omni ter-renitate funt,quia in nullo loco mouent hominem ad appetitunrgt;terrenorumCpurgatumfeptuplü3Namfii cutargentum qnod feptiescftpuigatiim puriflimutn eft.fic eloquia Chrifti funt fine omni labe, per feptifor mem ipiritum.quifpiritusfeptiformisdicitiir propter Efaiic.ir. feptem dona. Dicitur cnim fpiritiis fapien tiæ 8C in tel-leftus,confilii amp;nbsp;fortitudinis.fcientiac SC pietatis,8lt; ti-moris domini.ôdquodpræcedit vltimum ponit. Per icptemiVniuerfa dona fanfli fpiritus accipi poiTunt.

^TudominelquitaliscsCferuabisnosJinacternabc atitudine,quam per oólauam intelligicE8£cuftodies] in hac vitaCabhac^peflimaEgeneratione] quac loq-turvana.neeorumimpugnationes me à tua veritate dimoueant.Si fic diiccndo met in xternumj Nos feiuabis.cuftodies [impq autcm ambulant Jid eft,laborant Ó incircuitu] id eft, in appetitu terrenorum. in quibus nunquam ad vcritm finem peruenient: ficut illc qui vadit in circuitu, nunquam metam in ucnittfiliosautemhominumjideft.tationalium.qui patrum rationevtunturtmultiplicaftij hicvirtutib* tandem xterna retributione.non fecundum cot^i mérita,fed tfecundum altitudinem tuam] .i. mifericordi am.Cumdicit multiplicafii,rcfpicit ad promiffionem faftam Abrahx.Et in hoc vltimo verfu breuem cöchi Gene. fionem Vtriiif^ partis ponit,bonoßi fcilicet K maloi^i. g; jy, IN PSALMVM XII.

VSquequo domine]Pfalmusifte conuenit Da-uid prophetæqui hic loquitur ;Pfalmi,sdico, duccns in fine, i .in Chriftum.Intcdit em in hoc falinoncs

nosad Chrifticharitatem inuitarefuo exemple. teria eft ipfe Darn’d,K alij fibi (ïmilcs, de qua hoe modo agit :ponitfeconquerentemdedilatione aduent' Chrifti:ponit c tiam petitionem v t cito veniat. In vlti-rimo ponit fe patienter ferre,ft in tempore fuo nó vc-niat;amp; à quefttone fic incipit: ^Domine tu obliuifcc-ris meJOblitus deusliominum anteaduentum Chri ftifuifte dicitur,quiaante eum nullus in paradifum de ducebatur,fcd eciam iufti,quamuis fine pœna,in infer no tenebätur: [K vfqjquo dominèrent hacc obliuioi «rit vfiß in finem temporum,id eft.ad tempus gratiac. Bene fentio quia v fiç tune erit,8i f vfquequo domine aucri is faciem tuam ] id eft,ftlium tuum:qui dicitut fa ties amp;nbsp;imago patris:ideft,qiiare tardas mitterequem milTurus cs Quamdiu ponam ego Si confilia] de aduentueius [in anima meas’SfponamegoEdolorc] de dilatioe fui aduentus [in corde meo per dicm ]id c de die in diem.Pcrhoc quod dicitfe dolerede aduen-tuChrifti,notat fe trga Chriftum magnam charitatc habere,per quod nos quoqj ad eandem charitatem in uitat, HI Et vfqjquo exaltabitur ] id eft, dominabitur? Ante aduen tum enim Chrifti exaltatiis de Humana ca ptiuitate gaudebat:quia etiam iuftos in retinebat [in-micusmeusQid eft,diabolus,exaltabitur dico[fuper me] alios bonos. Hicponitpetitioncm,vt mittat quem mifTurnseft.Continuatiodnimicusexaltat’eft fed tu domine [ rcfpice] nobis mittendo filium tuum: refpice dicit contra hoc quod fuperius dixerat,auertis faciem,[exaudi me domine deus meus ] liberandod diabolOjSi in paradifum rcducendo.HI Refpice mitte do filium;8f fi non vis tarn cito mittlt;re,faltcm [illumi naoculosmeos ] fcilicetinteriores.vtliabeam de co veium intclleftum [nc vnquain obdormiam in mot temper

ttm]pernegligenttamhumanæ infirmitatis,8£fic e-undo in mortem animæ.Et etiam illumina,ne inftin-ftu diaboli feduci pofl'im;8lt; hoc eft quod dicit Cne qn dicat inimicus meus] id eft,diabolusCprçualui aduer fus e um. nbsp;nbsp;Ne dicat Epræualni]quia C fi motus fue-

ro]fcilicetàpropofitoboni operis C cxultabuntqui ' tribulant me ] quorum exultationem nunquam de-bes pati.quia ipfi funtinimici tui.Kcxultabnnt fi motus fuero.fedegonon mouebor.quiaCfperauiin mi-fericordia tua]8finhocdepræcedenti incipitdepati-entia.^Etfpe aui in miierieordia tua ] 8lt;ideoetiam fi oculisnon videam iplum Chriftum,tamë£ cor me um exultabitinfalutarituo]ideft,inkfu tuo;amp;illita liCdomino cantabo] mente[8C pfallam] bona ope-rationef^nomini domini]id eft,ad amplificandü nomen illius domini [ altiffimi]8imerito,quia ipfecft £qui bona tribuit mihi]Per cantabo theoricam.id c, côtemplatiuam vicam,notat;per pfallam prailicam, id eft afliuam.

IN PSALMVM IX. TituluS. In finem pfalmus Dauid. Ixit infipiens] Pfalmus iftc conuenit Daui’d phetæ,vel cuiuis iufto. Apponunt quidam ipi Dauid, 8lt; tune conuenit foli Chrifto: dirigens nos in finem,id eft,in Chriftum. Materia eft Chriftu# vifitatot in hoc pfalmo non receptus à ludçis.de qua fie agitdncrepat ludæos qieum non rcceperunt.defcri bit ludæorum malitiam, comminatur eis infinci.,In-icntio eft nos hortari ad fidem. Per hoc quod incre-pat eos de incredulitate 8lt; corn minât ur eis,monet vt non fimus increduli fed fideles. Vox Dauid propheta:: 8£ incipit ab increpatione fie dicens;*([ilnfipiens]idefl: populusille Iudaieus,non aticndens legem8ipro-phctaSi

phet3S.in quibus Chriftus eis promillus fuerat.nec at' tendes vitam eius immune a' peccato, nee miracula q Chriftusfacicbat f dixit] ore,8i vtmagisnequitiani corum aggrauet,Slt; hochâbebatCin corde fuo] fdli* eet.quod fecerat.non habenshoc alege Kpropheris: SC hoc fcilicet.ifte homo qui eft paffibilis SC mortalis, famelicusamp;c.Cnon eft deus]necfiliusdei:vnde dice

Ma».i7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilIudentesei:Sifilius dei eft.defcendat decruceet

' credimus ei.Et ponit caufam quare hoc dicerent,quia cxfa^catierant prop£peccata.Continuatio:lt;| Hoc dixit infipiens ] nbsp;nbsp;hoc ideo quia Ecorrupti fuut» id eft,i

ratione veritatis decedentes E8^ abominabiles] id eft deteftabiles p malos aftus E faft* funt in ftudqs fuis 3 id eftjOmni ftudio fein aftusturpifiimosdcmerferür, intantum,quod iarnfnon eft] aliquis inter eos C qu« faciat bonum] SC quiaquædam faciebant quæbona videbantur,oftendit ca non efle bona,quiaEnon eft] aliquis E qui faciat bonû ] donee veniat E vfiÿad v nii] id eft.vfqjad Chriftum. Solus enim Chriftus eft fine 5 aliquod bonum humana fragilitas facere non poteft ad quern poftq perfidem peruenimus, bonum face-re poffumus. Vnde Apft:Omne quod non eft ex fide, Roni.I4 peccatum eft,l[f Ipfi dicunt quod homo illenon eft de us,fed male dicunt,quia deus eft:8i hoc eft E dns dcuS profpexit]ideft,mifertuscEdecælo].i.dchumanita-te:qux ideo cxium dicitur.quia fecreta diuina ei com mifla funt, Velquia ficut cxlia terra exaltatifunt,ficil lahumanitasfupraomnemcreaturaexaltataeft. Re-fpexitdicoEfuperfilioshominum] SC adhoc fcilicec Evt videat ] non Q) aliquid cum lateat, fed vt alios faciat patenter videre.hoc fcilicet E fi eft ] al iquis E in te Hi gesjeum effe deumraut poftquam intellexerit,fit Ere quirens]bona operatione,^Ipfc proipexii, fed EocJ déclina

TERIVM COMMENT éj detlinautruntlideft.non cura«trunt.8£[fimiil](dc, ex quodedinare cocperuntEfaólifuntinutileSjideft, intantum,quodCnulluscft 3 eorum C qui facit bonïï vftp advnum 3vt fu pra. Qiiod dicit Eomnes dedina-iicrunt^non de omnibus dicit fed de illis qui dixerüt *■ [non eft deus] Haftenus eos increpauit.quod vifita-torcmfuutn non reccpeiunt : nunc autcm eow defcri* bit ncquiiiam. Sciendum autem qt propheta iftos',tres fequcntes verfus in hoe pfalmo no pofuit,fed qa Apfs ludaeorum fidëincrepansin epiftolaad Romanos ita contexuit,cedefia aüteius tanqSiDauid autboritatê Roina.5 attendens, eins contextionë non permutauit. q] Non tft qui faciat bonu.fed potiust guttur eft fepulchrum patens,lin guis fuis dolofe agebant] ficut fupra expoli turn eft:8(Cfub labjiseow.i.in corde ipforüeftCvenc-num ].i,odiü veneno cöparabile : quia ficut venenum ferpit per oës venas.vnde 8i venenü diciïjtaillud odi um totühominem occupât ,vtoëshoïsvirtutesob-ftruat.Cü dicitCafpidü]notat ^illud odiû fit incurabi le,8i gj ipfi ludæi naturä afpidis habeät. Afpidis enim natura eft.vt dum incarnat, affigat vnam aurë terne, altera cauda obftruat.ne incantatiöes audiatiSic SC ludxi appetitu terrenoK 81. cöfuetudine antiq obftru unt aurë.nc audiant pdicationë Chri. V el alit E uenc-num afpidü eft fublabiiseoiu].i.inferius qverbaeoat quiamagisfuntnociuaverbaeow.qvcnenüafpidü. qiQuotvios plenü eft malediftiöe].! blafphemiaindc urnEKamaritudine]qaamaraverba dicebâtei;vt cü LuCx. dicerent;Crucifigecü,8ic.Epedes].t.affeflionescoia. Affeftusideo pedes dicunt,quia ficut corpus p pedes portât,itamenspaffeëtusindiuerfarapit. Efuntve-locesadeffundëdumfanguinënfaluatoris.q^Hçcoîa (unt vi®eo»,8C inillisEviisèoqt.i.OEib*cow,ë cötritio id eft

id eft,opera eorum merentur eis con tritionem, id eft Bcternamdamnationem.Vel contritio.fïcut fuit cis i ■ Tito K Vefpafiano in deftruftione Hierufalemt8lt; in ' félicitas in viis ] quandopertotummundum captiui -dudli funtjn viis eorum diciturcontritio efl'e.ficut di citur latroniJn via tua crux cft;8{etiam ficafflidfi [nó cognouerunt viam pacis ] ideft.Chriftum.qui vere

Ioha.l4gt; eft.Vnde SiC ipfeJait;Ego fum via , CC veritas, Ephe.z, vita.fnon cognouerunt]VndeApoftolusdpfeeft . ..... pax noftta.quifecit vtraqj vnum, Cæteractiam mala feccrunt,quæprædiétaineisfuerrit,ideoquiaCtimor ' deinoneft ante oculoseorum]fcilicet,cordis,quiaeu non attenduiit. Quod Chriftum non cognouiftênr, ■ tcftaturauthoritas.dicenstSicognouiflenr.nunquani

I Cor.Z. - ominumgloriæcrucifixiffent.Dehinc ponitcommi ’ nationem.Ipfinoncognouerunt.fedcertc'cognofcct:

Si hoc eft. Nonne cognofeent ] tandem dominum [omnes quiopcrantur ] illam egregiam iniquita* tcmjfcilicet mortem dominiCquietiam deuorât pie-bemmeam]idë.apoftolosvelaliosiuftos Siloqua turChriftus.bcne dicit plebemmeam.fibifubditam j Si loquatur propheta vel alius iuftus, bene dicit plebe fuam.dequa vnuscftdpftcieuorantdicoCficut efcatn panis] quia ficut famelicus aliquis pane rehcitur.ftc il li^ribulatione iuftorum refitiuntur.^Quietiam]de urn non inuocauerunt ] quia nifi per Chnftum oratio nes exaudiri non pofl'unt Cillic trepidaucrunt timoré, vbi non erat timor]id eft,ilium timorem quern inte-riushabuerunt.quia tarnen non effet habcndus,extc , hus in corpore oftendetunt:dicebant enim : Si credi-xnus in cum, venient Romani 8i tollant noftrum locum Sigentem. Vbi timendum effet, non timucrunt, cum iuftum non attendentes occidenint. Sient opor-

»ono tempore timere prudentia eft, fic timere quSdo timendü non eflet ftultitia eft. iJNonne cognoftent^ fcilket.hoc[^quoniam Jid eft,gi[dominus eft in gene rationc in ft a 3 nbsp;nbsp;quoniam ipfe in iuftis habitat, ideo

timendü eft illis.qui cos perfequütur [dcum no inuo eaftisQfed potiusconfudiftis.ideft.confufibilem ofte diftis quantum ad vos[£onfiliueiiis3fcilicct,confiIiS reparandi humanu genusideo fcilicet, quia illud ton filiu erat[inopis,8i quoniam deus eft fpcs eius]qui* non cöfidebat.nifi in domino, propter ^d confilium eiuspotius effet recipiendum qreijeiendü. Chrifttim teftatur Apoftolus fuiffe inopem,dicens: Cum diue» j^.Cor.S effet,pro nobis pauper faftus eft. Vos [confiliu ei* confudiftisHfcdhoc ftultum fuit,quia[quis venict ei Sion^ideft.Iudxa.Cdabitfalutare^ideftjfalutationc C Ifracl □ id eft.Ifraelitico populo: nifi ifte? nullus vti-que,KnontätumdabitfaIut?rc,fcd [cum auerterit] in future [captiuitatem3id eft.paffibilitatem 8( mot talitatcm cuiusc’CpIebis fuaeiamp;cumauerteritCex-ultabit lacob^id eft, ludtatorcontra peccata, fcilicet, aftiue viuentes [Si lactabitur Ifrael.i. vir vides dcum, per quod contemplatiuos intelligimus.

j^\Ominequishabitabit] Inhoc pfalmo mate* JI__Zria eft iuftus 8lt; fpiri t u aliter Chriftus.de qua fic agitiFacit interrogationem 8Crefponfionem;in qua refponfionedefcrlbit iuftum.attribuensei decern vit* lutes, quaefpiritualiter conueniunt Chrifto foli ; alijs aüt iuftis quoquomodo poffunt adaptari. Intentio eft nos admonere,ne pnefumamus de regno dei Ji cut pkri^ SÜ iuiufti (tnt, tame filios dti amp;nbsp;eile przfutnü t.

Et fîcut aliquis facerdos quzrit refpöfa â dco, aucS tarpfert populo,ita propheta quzrit à deo.qui lint ha bitantcs in fuo tabernaculo.cü dicit^Oîîe.muItOi video,q fe dicunt cfTc in tuo tabernaculo.fcd [ dne quit habitabiti tabernaculo tuo^O in pfenticcdelia tua, vbi eft locus militiz.TabernacuIa cmlunt domus ex-, peditionalcs.Cutn dicit Qhabitabit 3 intclligit no Fo' lumintrantes,f€dctiäperfcuerantes C autqs tandem requiefccc in monte^.i.in fecuritate zterni regni, vbi nulla pugnajed quits fummauSicut enim q in monte funt.fccuri funtabhoftibus.ita q ibi erunt: motedico tfanfto tuojquë tufanftificafttPoft^ pofuititcrro gationë^ponit Krefpöfionë, qfî ipfc dfis refponderet. ^Quzfiui gs habitarct,cccc quis.ille fcilicet C g ingre-diturjin ecclcliadei Efine maculaj Chriftusquidë fi-* ne omni macula,czteri vero iufti fine criminali péló;

in hoc notatur vna de decê virtutibus g opatur iuftitiäj aliquä.Siemfine macula ingreditur, K non facit iuftitiä,non eft iuftus.lt;(IIIc etiâ ingrcditur Q g lo* quitur vcritatë in corde fuoj.i.g femper veritatc reti-ncns.tacet eä auditorib’ illis.qui vcrbü dei vellent zö“ cukare.Bonü eft aliquädo vcrbü dei reticere : vnde in Euâgeliopræcipitur: Nolitefanólü dare canibus.K margaritasfpargere anteporcos. Opcrari iuftitiä,fe-cundavirtus.hzcaüttcrtia.Etilleingreditur quiCno cgit dolum in lingua fua].i. g veritatë pdicando nul-lû decepit,quia neeg jipter pecuniä,ncqj fimili modo: amp;hæ£eft quarta virtus.^EtilIe intrabit, qui Enôfe-cit 4(ximo fuo malü 3 verberâdo eü,fua aiifcrendo;8£ hzceftquintavirtus. [Siobprobriünonafcepitad-uerfus proximosfuos3.i nô fuitacceptabilefibi.dice-reproximisaliquidcaufaobprobriEamp;fiaÜquaturpia dixit/aufacorrewliôismecfi aUusdixit fibigratü fuit:

lV«lt;tftrextavirtus.^EtiIleinttabit'quitali$eft,quia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

’n in cöfpeftu eius malignusl.i.diabolusCad nihiluni deduftuft u$ eftl i. nullius precq habit * eft: ficut Chri ftus tü à diabolo tentaretur,dixit ei: Vade retro fata* jujj, j* nas.Malignü nullius pretii facit,fedCtimentes domt- nbsp;nbsp;nbsp;' ’

nüglorificat3.i.iuftoshonorat:K hoeverfunotatut feptima virtus.^t illefqui iurat proximo fuo,8i n5 decipitl-i.firmitdicit K nö fallit:ficut Chrs quieqd z» poftolis dixit,cöpletü eft:K haec eft vin’ oftaua. Et tl

pttuniâ fuâ^fcjjterrenaCnô dédit ad vfurâ] fed pecunia fuäludse tradiditpaupibuserogandä.Spüali» ter aüt pecunia bene ad vfurä praectpit cômodâda : 8C hæc virt’nona eft.Etille qui t munerafup innoeëtes n5 acctpit.jMunera qdem accepitChrs ,fed non ve innoeëtes opprimeret.hæcvirtus,décima inuenitHçc afftoïafpiritualiterinChriftoinueniütur.^SQuilve-« ro aliusfecundû qdhumana fragilitas non ifhloquiî, fedCfacithæc.r.on mouebitn.i.non feparabitur àdeo fin æternum 3fed ingredietur in tabernaculü dei, 8C tequiefeet in monte fanfto dei,

Titulus. InfcriptiotituliipfiDauid, l'Onferua] ProphetaEzdrasîtelligësDautd feri XK^pfifiehücpfalmumde reftaurationeregni Chri fthSC prouidens etiîqûn paflione ipfius Chrifti ifte ti Ioan.19 tulus fcribereî.Iefus Nazarerius rex ludatoucSC 51 etiâ tllititulocontradicerent.dicentesPilatOiNolifcribe-re rcxIudaEOrum,fed quiaipfe dixit,rex fumludseo^», adcôfirmationëiftiustituli,(icinticulauit pfalmuin iftü.Vbiethdicitpfalmûefleinfcriptûoftendit etiâti* tulum efle infcriptum.quia de eodem agit, 8ë titulus K pfalmus, fcilicet de regno Chri. Titulus aüt fie ex-poniturJftainfcriptio iituliideft,iftc pfalmus qui 8C ti c ii tulus

tulus.quij dcobtentu iplîusrcgni,fîcut titulus in paflï one.Infcriptus c. iammutabilitcr Rript^quia quicüqi cötradicantjpfe fempcreftrex ludæow.i. verc deutn (onfïtentiu:8lt; hgc inkriptio tituli conucnic ipfïDauid .kCbrifto.quianufquamlegilDauid dcfealiquc titu IÛ fcrip(ïffc,neqj «iä de co alius kripfît tituló. Vel fïc cxponif tituIus:TituIiifcnptioipiï Dautd 4. operatiO vnde loquit pfalmus,cft attribuenda Dauid ,i. Cbro, agente hoe pro fua viftoria.Titulus em apud vetereï addeßgnationc viAoriæ in triüphali areu akribebat. Materia c regnu rcftitutü.i.fideles.dcquaßcaginPo* nit tnfîrmitaté humanitatis,amp; gloriain hæreditatis .i. fuoj« Poftea fub gratiaiv adlione agit de paflione, re-furrcftione.akcfione. per quæ omnia fafta ë reftituquot; tio rcgni.Intentio vero eft nos admonerc.vt non cô^ tradicamustitulo,fcdc5fiteamurChfmefle rege lu* dæow.VoxChri fecundühumanitatc,8iïcipit abin* (ïrmitate humanitatis, quafîpofitusintci periculalî« diceret:^Dne de* eöferua me] ne mihi iftç ttibulatio* nespualeant. Hk innuitexfe nihil habere, fed ex deo Ccôferua me]8lt;debesfaccre fqmfperauiin te J fp2 meâ pofui te,Si propter hoc etiâ ^dixi tibi|2 dne de’ meus es tiQ.i.mukîi mihi familiaris : idco dico deu J, CqmtubonoBimeOKnoncges] .i. nihil boni ex me habeo.fed pou* ex te:qa fialigdcx mehaberë,illo ta cgeres,8i n3 cfl'es fufficiês. Cum Chrs dicat ex fe nihil bonihabere.manifeftatilIosvaldepræfumere.quieîC fe aliquid boni exiftimât haberc.Hic incipit oftendere gloria harrcditatis.Continuatio.^Dixi domino deus meuses3hicaüc dnsfmirifïcauit] .i. mirabiles ondit [oës volîjtates meas.] Voluntas Chri eft, vt omnes impleant mâdataeius. Hanc voluntatë mirabilë ofte dit dcusCfanftisJquâdo cognokercfacit,s^fihâc vo luntaté

TERIVM COMMENT. O luntatèimpleâtjmpaflibiles Si immorcaks fiât.San-ftisdkotgfuniin terrajquiideo dkunî fanfti.quia funt in terra.i.in ftabilitate.nô in fludlib’lwius müdi, terra dkot«ius3k5,bencdiftiôis,nômalediftiôis,vt terra Adx.Et 9“*^ aliqui poffcnt cognofr cre volunta tc,8i tn non pofita effet ineis.additl^in eis3irafcilket, Gene. J [minfiranit^vteffentpofitæin cis.Emirificauit] pri HS erât infirmi,8i cü ecnt infirmi.fub naturali lege C ï-firmitates eoRi].i.p(ftâCmultiplicata3 p legë fcriptS.

CpofteaJ.i.poftqfecognouerntnôpoffe faluari pet lege,fed potius inultiplicari pftâ:per camEacceleraue

gt; rüt3fc5,ad Chïm.^Actelcrauetüt^ Si ideo iam tnô côgregabo c6uentkulaeoK3.i.lt;ôuent’,inftituta Ldc fanguinibnsleffundëdis.ficui in alia lege . Sediänon reeipiâfanguinë.i.facrificiü deeffufionefanguinis.vel agni velhirci.Hk ^mittebat aperte liberationë ab o» nere legis dns: fnec mentor ero nominu eowl .i.infa-inixeorü.Prius nominabant fures alti,alii idololatrj, SC cacteri fimlltbus nominibus.Hic notât remiffio pet tatorü.nö ero mentor,hoe dicoCplabiamea^idc, per vetus 8i nouü teftamentü, q teftamëta ideo dicüt labia,qa ffeut labia cöueniüt ad ali^d v erbum (orman dü,ita duo teftamenta in ^ntiffione remiffiôis pecca-torü conueniïit.Intcftamëcoveteri,vtinEïe£hiele: Filius nö portabit iniquitatë patris.ln nouo vbiCltrl ftus dixit apoftolis : Quorüremifetitispftâ. Vel per EzeC.lS labia aceipiamus apoftolos, quia per eos loquit deus. loan.io ^NÖ ero memor nominü eorü3fedCdfis3eritCparS harreditatis meælquiatü alq fibi eligani veftes;auiil, Sic.meahxreditas folü dnm facit fuä partë nbsp;nbsp;nbsp;dns c

pars calkis meilPerhxteditatë fideliü.dei poffcffioip calice vero,ipfotü mcritorüdiftributio intelligit-.pei

raKcem idem fignificamus qd per h jreditatë.fedfecu« «iü hoe deus eis diuerfa dona diftribuit; vel per cali'' | «eminielligimus fpiritualiterimitatores paffiöisChri fti.Cdns eftpars,amp; tu dnereftitueshacreditatë meant (nihijquäegoprimi parentis puarteatione amiferî. WEt illahæreditaseftde pracclaris,8ihoceft [funesj .tdiuitia: velcIedliones.veldiuifioncsEceciderütJ .i. cöcigerüc.Inucnileaderealibiinbono.vbidicitiSorS Cceiditfuper Mathiâ: ceeiderüt dieo Ein prxelaris.} Afin I Id®opcrfunesintelligimuseleftiones:qafïcutperfii ' ' nes hæredicas diuiditur.fîc iufli à reprobis eleflione.i«

. diuinainfpirationefeiunguntHxaüteleóiionesideo caderc.i.cafu euenirc dieunf, quia quarc deus hos eliquot; eat,illosq;repobet ignoramus-dico Ein preclaris mi' rij eft emprxelara illa hxreditas mea,licet alij conte-innant,quia pannofos 8^ afflifïos alpiciant^Hic inci pit de gratiaitt adione.Cötinuatio:lt;|Dnsrcflituet mi Iti pracclaram hæreditatê.K ideo Ebenedicä dominü ] .t.laudabo.Benedicere dominü,cd cü annüciarc Si co gnofeere de ipfo.q de ipfo ftint naturalif: quë benedi-cere debeo,qaipfe eftEqtribuitmihiintelleftüJ.i.ve rä intclltgentiä de omnibus rebus,8lt; Einftiperjbenedi cäde pafli6f:8ihoceftErenesmei3.i.carnaIescogna ti.Petrenesaccipiunlilliquifunt de vnagencratione, quia in renib’ eft feminariü generatiöis E increpuerüt mejverbis Kverberibus, ctiä EvfqjadnofteJ .i.ad morte. ^Ipfi increpuerüt me, fed egoEfempproiiide • bam]fciIicet,merefurrcfturumEdominumincÔlf5C-ftu3fcilicet,interioriEmeo3 .i.itacertus eräderefur-rcifbibne mea.ac (î iam videremddeoprouidebS E({n* amJinipfapaflioneEeftJipfe Eniihtàdcxtris3 id eft, in adiutorio Enecommoucar3 inaliqua tribulatio-ne.lt;(Qpia iple aiilu eftddextris Efroftcrhoclxti“**

ßua^ipfa cm perfeóla eft lætitia.q ?lt;liilari corde cSci P»{,amp;alacri fermée profetf. Vnde ipfe dominus dixit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Soluite templû,8lt; in triduo illud rexdificabo. £ infu- ’ Pquot;3.i propthocCcaromea3ciiä.i.lt;orp* î fepukhro trequiefeet in fpeJquS ipfeChriftus habuit defutura refurreftionc.v ide prophetadicit:DormiS8/ requi-efeS^JHac fpe fc5 £ qm non dcrelinquä animä meam in inferno] ficut antea animae fftöiu retëtæ fuerant in inferno. Anima ant Chri in inferno non temanfit.fed alias fecu abduxitfnecdabis3me[^fanftütuum3idc, corpus me3far.ft,fi:atütvidere3.i habere tcoriupti onc3 .iputredinë. Quod aût alibi diciî eû fmife cotru ptibilem.noneftcontrariu huicfententiæ.quiapropt hoc tm dicitur comipiibilis.g» ipfe potuit vulnerari. Iftud quod hie dicitur: nec dabis fanftü tuü videre cot fupiionë.non poffel Dauid prophetæ couenire.de eu iuscorruptionecertumeft.teftantePctro in Aélibus apoftolore.Per hoc erh ipfe ide oftendit propheta an- Aftu. j nunciaffe derefurreétione Chrifti. ^Non dabis videre coiTuptionë,fed potius Cnotas facies mihi vias vi-ta:3fcilieet,facultatcsintroëundi advitamvcrä.quas ante Chrm nemo habuerattadimplebis me lætitia] inaffumptionezme dicopofitutcumvultutuo3id c, inpr«fcntiatua;8iibimihipofito Cindexteratua3 i, in potioribus bonis tuisCdeleô:aiiones3ideft,ineffa» biles bcatitudincsLvffp in fincm3ideft,Chriftum.

Xaudi domine3Cum in cacteris pfalmis orati-nescontincant,ifteamp; quidam fequentiu oratio ; appellanî.qàptrtotam fuam contextionë continent oratione$,ôf nos ad otandü informât. Oratio,.id eft, c iiq pialmus

UnUOgt; Chro.Oratioveroduobusnoruinibus acdpit,vel^ fupplicatione.velproquacüqj fcrmocinationedik au tcm accipitur pro fupplicatione. Materia cd ChriduS orans,de quadc agit:Orat rcditui fibi fecundü iuditÜ ante tempus paflionis.fdiicet, vt deusdirigat grefluS fuosin femitis fuis.Pctit etiä liberari à ludaris in immi nëciapadiöist podulat eüam retribui dbi fecundü fua mérita,fcilicet gloria refurreftiöis.Sf illis panä fecundü mérita fua malaJntentio fua ed,nos ad orandü in* firuere:in hoc primo verfu 6f fecundo, continent iJlx tres orationet quas diximus,quas podea ßngularitcr exequit. VoxChridiitadicctisfccundum humanita-te:^Domine deus exaudi iuditiS meä^ .i. adimple il-lud quod iuditia mea petit, Expreffius dicit iuditiam meS q verba,qa ipfa iuditia claniat,fcilicet,vt ante paf fionë dirigätut greffus fui: l^intcde deprecatiöi mex 3 deremotiöe mi(eriaiv,vt nullatenus moucaî, propter infidiasIudçorû.^Auribuspercipeobfecrationëme-

Oratio. am]deobtincndisbonis,fcilicet,derefurrefl:iöe.Ora Depeatio tio em proprie dicitur de obtinëdis bonis:Dcprecatio autë de remotione malorü ^pprie habetur. Quamuit exauditio,deprecatio,oratio,in deo idem (int, tarnen diuerfa ponit fecundü (imilitudinem hominü. perci pe orationë] quod debei facere,quia l^non ] cd fafta [inlabqsdolofîsjqanccÿfuitmalümorene^in cor de.^Priorëpartë orationiscxcquihhanc fcilicet,cxau didde iuditiS meam,hoc modo fcilicet {^indicium me« um prodeat ] id cd, iudica meQ de vultu tuo]id cd, dc aifcftu tuo,fecundum illafcilicet,qux in mcafpicis atquccognofcis,£f qua dducia peto in me iucücari fecundü cognicionc,quiafcio in me e(Te xquitates, thaszqtates videätin meoculituij .i,cognitiotua.

^Exequitur il!asjequitates,diccns:C probaftiY/deft, probatum oftcndiftibcor ineumnideft, voluntatcm meain'j, quia nihil volui nifiacquitatcm : êi probando Cvi(ïtafti,ideft,adiu»ifti,quiafineituo auxilio nö pof-ftt fubfiftere Cnofte^id eft,tempore aduerfitatis Cpro bafticor meum] fit kilicet,quia £examinafti 3 id eft, cxaminatum oftcdifti meÉigne3ideft,inferuentitri-biilatione’vt fcilicet turn eiecerunt eum extra ciuitatê vtlapidarcnt:amp;in tantaexaminatioiie £noneftin-uenta in meiniquitasj^ Hoe intantum verum eft,ACtu.7. non eft inucntainmeiniquitas Q vtnonloqujituros meum3 fcilket quod non oportet os raeumindelo-qui,quia faiis patet.Et quah aliquis diceret:Qiiando-quidem in tenoned: inuentainiquitas,quare tu tribu laris ç'Refpondit t propter verba 3 ftilicct implenda [,labiorum3id eft,prophet arum b tuorum cuftodiui lt;go3pîgt;‘f'ucranter fuftinuibviasdura$3ideft,tribu-lationes. Alia tranflatiohabet,viaslatronis,8fidem c, Vias dko boperahominum 3 quas promerentur o-perahominum,ideft,carualium.Velaliter:Intantum noneftinuentain mciniquitas.vt osmeumnonlo-quaturbopeta hominum 3id eft,mendacium;amp;hic o ftendit maximam eius perfeftionem.Perfeftifl'tmuj cnimcft.qui nee lingua peccat .Mendatia vocatho-minum.quiahomines àfeipfis,nô à deohabent men-lirlV el fie dico.quod in me non eft inuentainiquitaf intantum ,'vt non loquatur os meum operahominu, id eft V t ego loquar inde iaftantiam,ficut mos eft ho -minum. E t quia t am per fcftus funi b perfice3 id eft, vfqjadfinemconferua ,vbieft meritorum perfeftio totabgreftus meos3id eft,opera mea, per quae gradi-orbinfcmitis tuis3ideft,inarftioribus ptarceptis tuis Vt in nuUo dcuiem à praccepto tuo. Sic dirige greffus

74 D. HAYMONIS IN PSALgt; meos.vt ctiam Cveftigia meajid eft.apoftoli Si alij ïé quaces meiCnonmoueantur]àfeinitismis.Veftigix funt figiiapedum,amp; propter hoc dicuntapoftoli vc-ftigia.quiainipfis apparent (îgnaiuftitiæChrifti; Ec quia funt veftigia.nôpoffuntefîeperfcfti.nifi iUe que imitarentiir elTécperfeifliflîmus. Hinc incipit exequi fecundamorationem.fcilicec.vtintendatdeprecfetio-ncmeiiis.Continuatio.lt;|Perficcgreffus3,8CetiatnCin clina aurem tuam tnihijid eft„condefcendc mihi.No fcens enitn fuani infi'rmitatcm non poflettantam di-gnitatclfn promcreri, rogat ipfamdeitatem vt fe hn-milict ad fubucniendum ei, quafi infirmus aliquis qui non poffet fe erigere,amp; rogare mcdicum, vt fehumi-lietad fubueniendutn ei^exaudi verba meajOico in clinaKcxaudi verba,Sifecurusfum, quia ego clama ui quoniamexaudifti me. Hoc aiit.fcilicet clariiarc,q-niam cxaudiuntur, tantummodo fanftorum eft, qui lt;x puritate fuæ con feien tiæ fecure daman t,8f exaudi-ri non metuunt : alq vero exaudiuntur qnia clamant, quosfuaconfeientiain aliquibus accu fat, agExaudi verba mea38f mihiabundantius facias qalqsÂ hoc eft fminfica mifericordias tuasjid c.mirabiles fac. In hoc enim mifericordiæ dei in Chrifto fun t mirificatæ, quia immunis à peccato fuit, SC omnes perfecutio* nespatientius omnibus alqs tulit .Et bene debes tniri ficaretquifaluos facis fperantes in te 3 ne cedant tri— buIati5)bus.l|Dicomirifica,itafcilicetfcuftodi me ] fcilicet non merapiant ad peccatü[àrcfiftentibus].i. à ludæis contradicentibusEdextera: tuarj.i.mihi ftlio tuo. Ideobliusdei dcxteradicif.quia peripfum ope^ latur deus omnia.cuftodi dico E vt pupillâ oculi j ficut oportet euftodire pupilIam.Bene fe Chrs pupillæ ocu li comparât. Sicut em pupillaeft dignior pars oeuh

CibimidJ.i.Iudacitcircundederunt animämeä^frili-cet.volenteS tollere animS meS.i. vitä meâ. Hoc m3 quando cü gladijs 8C fuftibus eû circundcderunt;con* cluferüt etiâtadipc fuü]Sicuc, em aliqui pingucs con cludutfuâpinguedinëcü aliapinguedine.itavt iam nihil poffit in eos intrare:fic ludaci pingiies î multis ma litrjs fuasmalitias concluferüt, ita Jjd iä nihil veritatis in eos intrare poftet.^spter peccatü dfiicx paffionis:et Lu^- ,g„ ideo[oseowloquutüeft fuperbiä3dicentiü:Nolum* hune regnare fuper nosmöhabemus regë.nifi Cacfarc iJCircundederunt cü gladijs SC fuftibus: K etiä dreun dederunt me in cruce ,qfi adfpcfiaculum erueifixiöis 'Cproijcicntes3cxtraciunate£me nunc3.i. cumprlus fcruos,nune etiä mtipfumhacred? milTum advineam Matt.1’ Coculos3ideft,intentionesfuasCftatuerunt déclina-re in terram3id cft,fol5 terrenitatem eonfiderauetüt, feilieet timuerunt perdere legem K gentem» V el decli naueruntoculosin terram , quia cum non deumeffe, fed purum hominem putauetunt. Circundederüt me fuftibusSCgladijs,eircundederunt ad fpeftaculü cruel fixionis:8Choeideo,quiaEfufceperunt3,icügaudio^ fimun’maximürecepeiût à Pilato.velàludatrade« vVà dto pnuttëteVme Jhapatati admonë meä^ftcut

leo Si catulus leonis paratas ad prædam] Per IcorjcS , illos maiorcs perfecutorcs domini debcmus accipcré: per catulos inferiores,pIebctnfciIicct.Qi.ioddidtCha bitansin abditis] occukumiudiciumludæoruinnotât,occulte mortem domini machinantium.Hic inci-pit de remuaeratione 8L fua .n bono.Si pcrfecutorum in malo orare^Continuatio:^ Ipfi liæc mala mihi ma chinantur,fedtaquihucufcp viderisdormiflef^exurgc præucni earn 3 id cft,Iudaicum populum. Pracucni ] perfîmilcloquitar:ficutenimcum duo currunt.ille g præuenitaufertpraemium.SiefficitvoIuntatcmfaam ita deus Si ludæi, cum ad mortem Clirifti currerent, prxuenit illos deus.illum refufcitans.quem illi in mor te tcnere volebant fSi fupplanta eum ] id cft.fubucr-re,afimiIitudincludlatorum.HocdicitCpræucni]ita fciLcetreripe animam mcam ab impio] ideft-.diabo Io,f3cicndomcrefurgere îSibenc debesfaccrc.quia ipfa eft,[;framea]idcft,gladius,pcrquemdcbcs ini-micosdeuincerexripe dico hanc C framcam ab inimi-tis^id eft à Iudicis,qui funt inimiciCmanus tux] id S opera tionis t uæ. Opera tio dei erat humanum genus tedimere.lt;ÇSupplantahôcmodo C diuidccosdomi-oe de terra fua in vita fua3id eft,in vita eorum.Hçc di uilîofaftaeftin deftruilionc Hicrufalem perTitum Si Vcfpafianum.qux viucntibus ludæis euenit»[ Di-uideillos^dico.remotos [àpaucisjideft.apoftolis. Vel paucosintelligamuseosquiangeli admonitione annunciantisdeftruiflionem Hicrufalem, in regnain Agrippac fccefl’erunt.Et merito diuides.quia [^venter corum^id eft,earn alitas corumCëadimpletusdc ab-fcondiiis tuis] id eft, de peccatis, quæ tibi abfcondita funt,non in cognitionc.fedin perpetratione.^Et pro pterhocetiam debts cos diuidere.quia funt faturati]

Weft.nequitiaKpUii inmorcdominiïaturati difofff Iqsjid cft.ad incorr.modum filioi ü:Si hoe modo Ldi-uiferuntrtliquiasparmilisjid cft.fupcrabundantiam 2VIa(t.z7 malediftionisfuacLparuulis fuis^id cft.fihjsfiiis.Cü cnim dicerët:Sangiiis cius fupcr nos.Öi fuper filios no ftros:non tantum fibi.fcd «iam filtjs fuis maxime no-cuerunnquia vfqj in hodicrnum diem excxcati funt.

Vel Lfaturatifunt filijs,3ideft,adincommodumfili-orum,quiaLreliquiasfijas]ideft,quasdebuiffent face Efaiç.ro-refuas,dequibMsprophetadixerat;ReIiquia.'fa!uæ fi- Roma.9. cnt-.nonfeceruntfe iîlasreliquias.fcilicet.humiles fubdiios.fed[diuifen!ntparuulisfuis3quiperhumi-litatem S^abieff tone funt fafti illæ reliquiæ. Alia trâf-latio habet porcina,id eft,immunditia.QiiiaCiiriftus pertotumpfal mum fuaminfirmitatemoftenderat. neideopurushomo videret,altitudinemoftendit.C5 tinuatio:^ Tu diuides cos Clt;go autem apparebo Jcon fpcôtui]ideft,præfentixtuæ: Clt; hoc completum fuit in aifumptione. [ Apparebo (dico) in iuftitia ] id eft, fecundumhoc quodiuftitia meaexigit C amp;nbsp;gloria tua tandem apparebit3fcilicet,quod filiuscft in pâtre,8C patcrinfilio:8iha:capparitioeritiniudicio,amp; ap paruerit gloria,tuncegofatiabor 3 completocorpo-ic meo.Tunc enim corpus Chrifti completum erit.cS deo 8^ patri regnum tradiderit.

Thulus. In finem puero domini David verb* canticihuius.quælocutus eftdno.in die qua cripuit eum dominus de manu omnium inimicorum fuo-rum,8lt;de manu Saul, S^dixit i

X.R^.2. é' ’%IIigam tejHuncpfalmü fecitDauid poft mot I nbsp;nbsp;Item Saul,exultans 9) ab inimicis libcratus cët:

•*■quot;*^000 tarnen $ de exuitatione fua fcriberet, fed quia videbat Chriftum efte liberandü ab inimicis:vn* de maxime exuitandü putabat :non folum em pcrfo' namChrifti,fedChriftü cü toto corpore, Si anteipm aduentü,Si poft.Verba canticihuiusideft.verbahui* pfalmi quxagunt de fpiritualibus.de quibusexuitan dum eft. Attribut Dauid.i.Chrifto puero.i.feruodfii. quem bene per ’puerum fi^ificat, quia in puritate Si fïmplicitate feruiuit dfto,^unt enim quidam ferui qui non dicunt pueri,illi rcilicet,quipro timorépcenæ, vF fpe temporalis mercedis dnis feruiunt. Si dixiftet ftm** pliciter puero Dauid,poftet intelligi de hiftoriali Da-uidfiêdExdrat per fpiritu fanflumintelIigensHoccc didü de fpirituali Dauid,apponendo cantici,remouet hiftoria.Tantuscnimillepropheta de temporalibuS efte exuitandü nS diceret.qiix verba locutus eft com-plendo dno.tad honorem dniCin diel .i. in tempore gratixCqua eruit eum.i, Chriftum totü E dflsdeus de manu] .i.de poteftatet omniü inimicow fuow 3 tarn vißbilium q inui(ibiliü,ESi de manu Saul3.i.de manu n mortis.Per Saulideo morteaccipimus,quia Saulpeti l.Keg.S. jjginterpretaî.PetqtenimeüIfraëliticuspopulusfibi in regë^contra dni voluntatc. Similif homo quem deus fcceratimmortalefubcöditione obedientiæ,mor-tëquë deus non fecerat.ipfe fibimanibus ac pedib’ap petiuit,Dico hæc vetba attribuunî Chro cumoibus Biembristverba dico,dirigcntianosin fincm.i.inChri ftum:intcnditein nos inuitareaddiledtionem dei per exemplum fui. Materia funt munera vel mifericordig dei.faluatio.populorü fubieftio,vindicatio de inimicis. De hac aût materia ftc agit : Præm ittit exultation? de datore

, aducntû Chrilh,amp; contrazremedia per aduentu Chri , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jcrtiam parte de poteftate ipfius Chnfti, quartS part?

decömendationeipforüinunerü.Vox Chrifli,8i fccû dum fuäperfonS öffccundii membra Continuatio : •|[Chnftus eft loquutusverbacantici hums,K dixitzO

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dnedilexi.amp;diligo.amp;Ldiligäte^Diligädicendo, no-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tat perfeuetfin:i5 ipfius diledliSiszquia tu estfortitu-

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gnäduBi eötra malignosz quafi diceretz Vultis cogno

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facicsmefirmunedefidäLKrefugiiimeü] ftilicetiad

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidagendü fit,cöfilio diuino inftruunt quid fitagen

Î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum;Kquiapo(rete(rcfortis,firmus,amp; feiens etiä qd

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agendü effet.amp; poflet defieercz quêadmodü quidä hae

vires fufficerezfubditfamp;Iibcratormeusl.i. qui me libérât ab inimieiszqa fi deiis manu fubtrahcrer, ftatitn deficeret.^DcusJ.i. Creator meus.Cadiutorme’^ad eooperandü.qa fine eo nihil boni po (Tum facere.K id

5 eoCfperaboin eü.i.fpc meä totä ponä in eü.ipfeetiä 3 iPteftor meus ] Sicut em aliqs protegit aliquein bello

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne vulneretaliqua fagitta.ficdcusChriftü protegit.nc

cum etiä parua tetatio tangeretzS^ hic Chrm eü oibus membris accipimus.Qijando em vulneranf,ficut Da-uid in adulterio.tunc membraChri nö funt. Camp;cornu LlltgU

• falutis meæJPropfhoc dich cornu.quia ficutanima-hapercornufugantiiiimicos.itadcusinimicosChri-ftidiflipat,8(iipfumfaluü faciat.Hocenim qdecomu eft caufa falutis mex. Hæc aüt pdiff a nö fecit mihi ex i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meadignitate,fed me quafi pupillüfufcepit,amp; hoc eft

idcoClaudansinuolt;abodominum]id eft,dehabinJ beneficiis !audans,inuocabo de habendis, K per ipnt inuocatutn [ero faluus ab inimic? meis. 3To»is Chri Aus hucufcploquiituseft,deexultatione datons,nunc in perfona antiquorum patrum loquitur.dccalamin te in quaerant ante aduentum Chrifti. Continuatio: flEt necede eratvt fakiarerab inimkisquiafdoloreJ ' monis3 i' dolores de poteftate diaboU Q, circundede-luntme^Si lorrentes iniquitatis3,i.iniquitatesboînt quæfuntfkutitorrës: qaficutitorrësperpluuiam crc fcit impetuofus (it,fîc iniquitates hominum tumul* lucrefcunt.K infanftosimpetuofefiunt, C turbane* runt mejid eft,anxium fecerunt me. ^Prscterea etil Cdolores inferni circunderunt me^id eft.pagani, qui promeritomalævitæin inferno torquendifunr.Vel •Jdoloresinfemi^id eft.pœnxinfcmalesQcircunde» deruntme3ideft,itacertus fum quafiiamcircunde-diiïent me.nifîaduentusChriftiredimatmeJtempo nit alteram pattem fuæ calamitatis,cum dieuQlaquei mortisnid eft,originale peccatumCprçoccupauerunt mcjctiamnefcientem.quiaabipfa etiamconceptiôe efthomoillopeccatoillaqueatus.lt;flEt Cintantatri'' . bulatione meainuocauidominum] Si abipfainuo* catione prorupiiticlamorem.SihoceftLamp;addeuin meumclamauijid eft,ornieonatu virium petij.ljlCô' tra hoc quoddixeratinuocauiponit cxaudiuit vo cemmeam dctemplo fanfto fuo]hocfiuedccaclo,fi i ue de corpore domini,quodefttemplumfanftü eiuS, ! quia fecretadei continet,competenteraccipimusîcô' ' trahoc quod dixit clamanifK clamor meus in cöfpc | ftueiusiideft.inbenepIacitoeiusexiftensCintroiuit ' inaureseiusJideft.exauditusfuit.Oftenfis calamita-K bushumani generis ante aduëtum Chrifti : oftendit rercedia

mota coturbata eft Cquoniam dominus iratus eft ei53id€ft,quoniä dominum fibiiratum propter pet-catacognouerunt.Iratus eft eis£amp;'.in iraeiusjid eft, in c onfideratione irx illiusCafcëdit fumuslid eft,pa: niientta,ldeo perfumum pcenitentiam intclligimus quia fkutifumuseft primum indicium ignis,amp; roo-uet lachrymas ,ita pttnitentiaeft primü iudiciü chari-iatis,8lt; lachtymas fruftuofiffimas exerit Dicendo Ca feendit^notat 3, panitentiaillaad deu ipfum erigat, tamp;ighis^id eft,charitas ilia qux pOcnitentiammoue batCexatfit à facie eins J id eft, ab illuminatione eins fetuentior eft faéta.Per arfit apparitionc notât chari-tatis-.Ccatbonesletiâfuccenfifunt.i.bomineSjinquû bus ardor cbaritatis extinftus eft per culpa primi pa-lentisCfuccenfifuntabeol.i.dcodante ignemcbaritatis.Sicut ein proprie vocantur carbones in quibus carbone! ignis extinftuseftdtahomines proprie vocantur car bones,in quibus eft extinfta charitas.Cutn oftendif-fet remedia quxfecit deus humano generi .nonduni oftedit per quë fetiffetled mö oftendit per que ofnia

8s D.HAYMONIS IN PSAL-illafafta funt.Continuatio.-^Terra commota cæterafaftafunt.quiadeusfinclinauit cælosl.i. hu-miliauit cælosjd efl; cxleftia, fcilicet ipfam deitatem, SC ipfos angelos inclinauit, per frequente vifitationc hominü.Velipfos angelos inclinauit,per cômiferatio nem quam habuit per rcparationc huinani gencris:et ïpfc deus [defccndit ] vniendo hutnanä naturam. In-clinati funt etiam angeli, cü accedentcs ad dnm minP „ ftraueruntci.CInclinauitdefcenditJ Silicctitafithu-' * miliatus.tamen nö perdiditpoteftatc.fedCcaligo.Ldi abolas,eft, [^fubpedibuseius ] .i.plenariefubditus ë ei ƒ cut res.quæ fub pedibus eft.Per caliginë ideo dia-bolumaccipimus.qalicut caligoobtenebratoculos, (ÎC diabolus peccatores obcxcat.Sf caliginofos reddic ne valcant lumen veritatisagnofcerc.Defcenditdico, SC afcendit ipfeidem fuper omnem angelicacreaturä in afccnfioneexaltatus eft. Per ilium ordinem omnes alios accipimusfamp;volauitfuperpcnas ventorum] id eft.ocybr fuit fua fama q venti:quia cum natus fuit Matts, agnitusfuitin Chaldçaperftellas:dum crucifigeretut cognitus fuit Athenis,per obfcutationcm fobs. Ventos defcribit pennatos propter agilitat c : c ii m bis dicit volauit,maximam eins celeritatc notât.lt;BVclita:^A RenditfuperCherubim3 .i.fupcromnem plcnitudi-nem feien tiæ:quia nullus tam pknæ feien tiæ eft,q pof fit cognofeere illudfecretum,quod penctrauit in afcc fioneCamp;voIauitfiiperpennasJ.i.fuperauit agilitate intelleftus fanélow-Per ventos fanftos accipimus pteragilitatcm;pcrpennas,veloccmeoirum intelle-)fl:um:K fi ipfi aliquid cognouerunt in eo;volauit, qa qddam aliud erat qcognofcerenöpotueriint.Si fi il-lud aliq labore cognouerunt,itew volauit SC itciç vo-Jauit.Pcr hæc pdiâa nondü di-xerat eü aifumpfifie hu manitatc

TERIVM COMMENT. gj inanitatem,quod modo in fequenti manifefte often-dit.Continuatio JIlü qui afcendit amp;nbsp;dekcndit nö ini crcdatiscffe deü.fed ctiam hominc:amp; hoceft C amp;nbsp;po-fuittenebrasl.i.ïamem humanamClatib'ulöfuum,] fdlitet.in qua carne diuinitaslatuit. Hic teiiebræ accipiuntur in bono.Sicutitenebrofum fermonc vocam* vbimagna4)funditaseft,[8iin circuitu eins taberna-tulum eins Jid eß,militantes ei funt in circuitu.i,pi o -ximi eiusjd eft,aliqhabent cognitionem 81. familiari tatem decotexqbus^fcilicctex illis qui funt in taberna culo.quidâ funt tencbrofi,quidam pfulgidtf tcnebro fa veto aqua^id eft,obfcura doftrina eft Qin nubibiis acrisj i.in fuperioribus nubib’.fcilicet in j^phetis. Hi cnitn propbctæ per mundû nô funtmilTi, propter ob fcuritatem prædicationis.iJPrx fulgore vero nubes] id eftjfanéli apPi:qui ideo nubes dicunt.quia complu-untterâdci,Kfruftificareeamfaciiint (pirituali do-ftrina,quæ nubes præ fulgore,quia man ifefte f dicant amp;nbsp;omnibus intclügibiksfuntfin cöfpedb^eius]qua: ideo præfulgore dicunî,quiapfentem illuminationc recipiunt à cognitione ipfius.amp;Chuiufmodi C nubes tranfietuntjin diuerfas partes muudi,annunciate ver bum dei.Et eccc ex illis nubibus exijtCgrandoJ.i.ob« îurgatiodepcccatis C8lt; carbones ignis] .i. quidâqui . mortuierant.feiuorecharitatisfiuntigniti.^Nubes] .i.apoftoli tranfierun t,8i f dns intonuit de cælo ] id cft de illis nubibus quidicunt cælum.quia fecrcta ccclcftia Contincnt[;dns intontiitjid eft,per minas iudicqin-trepiiit,amp; ipfeCaltiffimus dédit vocem fuam]id ë,cu angelica doftrinâ :Si ecce f grando amp;nbsp;cai bon es ign is ] Et ipfe dominusC mifit fagittas fuas]id eft.diftipu -los difcipulorum.qui dicuntur fagittæ, quia vulnerât COi'dahominüycrbodei: Sieos ad qsfunc miffidiiTi-f i] p3quot;fgt;

patit.quia alios afliimpfît.alios rciecit:mi(ît fagittaS» èC per cas fagitas C muklplicauit fulgura] id efl-,multiquot; pliciafecit miracula.PerfuIgura miracula accipimuS quia fient pet fulgura holes terren tur.fic per miraeula per illa miracula [conturbauic eos ] de peccatis ad conuerfionem.^Et per illas fagitras habuit munduS cognitionem veritatis,8C hoc eft C 8£ apparuenint ]. i, omnibus cogniti funt ^fontes] .i,fapientes:fonteS di-coCaquaaî].i.ex quibus fiuunt muhæ aquK.i. muhæ docànnæ.quæfapientia cum prius lateiet.in eis modo £ognitafuit.-Si pereofdemEfundamëta].i.prophetac per quos fundata eft ecclefîa:fiindamenta dicoC orbis terrarum]ideft,ecclefiae,quæ ex orbe terrarum i.eX Omni parte terræ collefta eft [funt reuelatajid c, mà nifeftata.quiafanéli apoftoli Si alij prædicatores etil prophetarum feripeurâ intelligibilë reddiderunt.l(F5 tes apparuerunt 3 Si hoc fuit Qab increpatione J prae-dicantium:qui cum aliosincreparent ,peripfam ittere pationem^b alqs efle fapientes cogniti funt CSi ab in-lt;piratiôefpîritusirætuæ3.i.perfpiritumfpirantemeij iramtuam.Oftenfisfacramentis aduentuS.vult onde re quid ilia facramentafacianc,fciIicct,ccclefiam,Conquot; tinuatio;ig Mifitfagittas.mifitetiamfpiritum fandlüj Cdefummo]id eft.cfc pâtre. Dicendomifît,notât do-num:dicendo de fummo,!Equahtatë. Cum dicit mifit^ nondidteo gjmino^em mitientemifl’um intclligat,' fedtota trinitas mittitfpiritiî famftüfSiaccepitme.^ HocIoquiturChriftusin perfonatotius corporis [ac cepit] id eft.quafi fugitiuum collegit, Si hæc acceptio cftperinfpirationemfSiafiumpfitme] in dignitaté per fidem,per baptifmû per cçterasyirtutesfde aquis multisjid eft de populis multis. V nde Iohannes: Aq multXjfunt populi multi. Velde aquis,idc, de multis baptifma»

Vaptirinatibus;quia licet baptifmus fit vnus,tarnen in multis populis fit^Et me fit aflumptum E erip’uit de inimicis meisfoniflimisl .i. darmonibus C 8^ ab bis q odenint meji. nialis hominibus,84 neccffeerat vt eri peretEquiacöfortatifuntfupcrme^Qiiantoenimfi-dtlesmagistribulantur.tantomagisin fide accendun tur,8i firmiores funt,8i alios adfidem cöucrtnnt.^Ee prxuenerunt me].i.praeualueruntfecundüexiftima« lionem fuäEm die affliftionis mcx^id eft, in vita ifta in qua fandi affligunt. In alia ein vita non aWigunt, fed(oronabuntur:8lquodipfiputauerunt mepncuc nire contra hocEdns eft faftus proteftor meus3id c, clypeus.ne vlla perfecutione vulnerer. Protexit me ccclcfia,8{ per tantas tiibulationes quxaliquandoiti infirmioribusgenetarefolentanguftiamEeduxitmc in latitudine^charitatis 8t in nnmero membrorü. Et quid bona eiusenutnercmïEfaluum me fecit 3 per bçc omnia,Si hoc non meis mentis,fed fua magna gratiai 8t hoc eft Eqih voluit me^habere. Hat c omnia fecit p per fiiamgratiâ,fecundum primordia faluationis^rc-* tributionem aute fecit fccundum mérita fua.Kettibu-tiones autem dux funt,8t iuftis.8t imptis;vna inhac vi »a,vnain alia vita.luftusinhac vita pro fuaiuftitia ac cipit retributionc,q,a iuftitiç accipit incremctu,infutu ro vero coronâj nipius in hac vita vt magisfordefcar, xternü veto incendiu in futura.Cöi,inuatio;Saluü me fecitprofua voluntateESirettibuet mihidns fecundû iuftitiâmeâ^.i.fecundumbonaoperairiea E St fecun dum puritatem manuû mearumjid cft,fecundum in-nocentiam mearum operationii ,quodà malo abfti-nui,nulli nocui] retribuet mihi^ Secundum iuftitii meamdicoEquiacuftodiuï3,i,impleuiEviasdni,idc, prxeepta domini’per qux ad dcum gradimur p bona f iq opera

86 D. HAYMONIS IN PSAL- ( operaCfeciindü puritacem manuüj quia nöCgelTiï« piejid eft,non gcfll illud vnde vocarerimpius.id eft, nonfeci malfirecedcndo Cädfo meo;3 ^Cuftodiui f vias,nf £ iiïipie gcffi Cquia omnia indicia eins] funt in confideratiotie mca 8(hoceftCinconfp£ftnmeo3o* mniatam bonomqmalorum,taminhacvita,quàm ' in alia : ideo nee fefTus hüana fragilitate [ repuli lU । fticias eins à me 3 fed perfeuerant fnftinui Nö repn * li,8^ itaQcro nnmaculatus cn eo3f£iiicet dco^Oportet cm vj qni immacnlato dno vnlt adbærere.immacula* insfit ideoimmaculatns,quia[obfernabome abin- nbsp;nbsp;i

tribntione inftorum in fntura vita.Continuatio:lt;f In hacvitaeroimmacnlatns.Si infnturaCretribnet mihi dns fecundnm iuftitiam meâ,amp; fecundum pnritatem inanuum meaR31iabitamCin confpcdluocnloK ei’3 id eft.in beneplacito mifcricordiæeius. Sient emaliqS potens rem qiiam diligit in cöfpedln habet, qnam nS diligitnonvuliin confpeftnhabere:fi£ deus quod fi-bi placet dicitur afpicere, qnod n on plact negligere. nbsp;nbsp;i

Quia fuperius dixerat,iuftitiam mcam,ne videat iufti tia efle ab homine.oftendit fine dco nulla iuftitia cê poteft Continuatio;lt;5 Dixi iuftitiam mea, Si tamëcu Ïanfto3id eft,ad hoc vt homo fanibus (Ït Ceris3tu de* us.qni tu esCfan6lns3id eft,fanftificans[8i cum viro innocente3 i.adhocvt fît innocens[cris3tu [innO' ’ cens3ifaciensinnocentc.^!IEtcum clclt;9:o3.i.ad hoe vt aliquisfitelcdlus.ideft.ftp.'aatnsà pditis[elcft’.3 I Non dicit ideo elcélus,g, deus eßet in focictate cü ma f Jis,fcdCeIeftus3gt;deft,remotusæternaliIiimalis :LN ' cumperuerfo3ideft,camilioqnifcperneftitateCper uertcris

TERIVM COMMENT. 87 uenens^fubtiahendo gratis,perucrfum ad maiorem adiuuabis:8lt; Lanc fententiä teftatur alia tranflatio, q habet,pcriierfutn peruertes, 8i hare eft retributio quS deus dat ntalis in bac vita.^ Ideo dico quod in hae vita ita facies 8C bonis amp;nbsp;malis Equoniaml in alia vita, faluum facies populühumilcm^id eft,bonos t.8iocu losfuperborüb«miliabis3idë,affligcs,Peroculosid-cofuperbiam accipimus.quiain oculisnotaturfupet bia.Vel hoe modo literam legamus.Continnatio ea-dem.Dixi^iuftitiâ meä 3 fed tubomo non eris per te fanftuSjfed fanftus eris cum fanfto 3 à. cü Chrifto fuo adiutore faciens opera eius,K tcum eo innocente3 i. per euminnocenté Cinnocenseris £ K cü eo Chrifto £elcftoeleftuseris38tcüpcruerfo3i-,diabolo£per-uerteris3 Continuatio. Idco dico qnod inhac vita iuftus 8i impius accipiunt retributionem pro meritis £quiatu3dcusinaliavitaL'faluü facies populumhu-xnilem,8i oculos fuperborumhumiliabis3Perbçc oîa fupradifta intelligimus.qd deus illuminât ecclefiam. Qux ecclefiafe videns effe illuminatam.orat deü, vt ç iplam illuminet cæteros côuertendo.Khoc cft:lt;(5Quo niam tuilluminas lucernam meam 3 id eft, quofdam. de ecelefiaadhoc vt illuminent alios:qui dicuntur lu-cerna,quiain eislumcnfanfti fpiritusrefplendet. Mc amdicit,quia de fuafocietatefunf.Si £ tu domine de* meus illumina tenebras meas3id eft, infidèles idio tas,quifuntin tencbris,'quiadcdeo cognitionë non habent£meas3ideft,pdeftin3tivtfintmei.^Rogovt illumines tenebras, Sibocfccurc £ quoniam eripiar3 id eft.eripienî illi meiqui adbuc funt tenebræ à tenta-Ûone3diaboli£in te3id eft,per te £ 8i in deo mco3 in auxiliodci,ineo£tranfgiediarmurum3ideft,obfta culum peccatorum.Murus aut? illc non eft,,prfus de -f bq ftiuéliiS

ftruftus/ediuftideiauxilio ilium tranfcendunr.^Rc-nedico,in dco meo,quia ipfe c ft[deus meus] nbsp;nbsp;v'*

cius ] .i.præccpta[eft impolluta ] quia nihil immun -dum præcipit facere;C8Celoqiiiadni].i.ipfadodlrina Euangelica.cft.Cexaminata ignij.i.cum diligçnti fx aminationefuntædita.ideft/piritufanfto. Quifpüs fanétus idco ignis dicitm'.quia ardorc charitatis ponit in quibus eft'Ä qui$ ita (ït ait us, tarnen non defent fu os.fcdCproreôtoreft omniü fperantiumin fe.^ Nullus eft alms deusmifiifte tantus dnsCquoniam qui» é deus prxter dnm J id eft.prarter eum qui itadomina-tur’autd vos gentilesEquiseft deus pratterdeum no-ftrums’jQiiafî fi vos dominum noftrumnon habet?, nullum dnmhabctis. Hicincipit ae potcntia Chrifti. ,NuVuseft deus præter deum noftrum,filt; ifteE deuS cft.quipræcinxit me^id eft,prccparauitmedomink5 hominem diuinaEvirtute]ad pugnandum contra di abolumÂ iftud pratcingerc fuit abipfa conceptionc. Praecinxitdicit.contrahoc quod fuperius dixerat:Prae occupauerunt me laquei mortis.Sicut euim originale pcccatum præoccupauerat Inimanum genus in con-ceptione.ica fpiritus fanftus fignificabat Chriftura ab îplàconceptione.S! perhoc Epofuitviam meamim-maculatâ jideft.omia opera toiius vitç mcx.^Q^ii] ctiam deusCperfccit ] id cft,pcrfeftos fecit E pedes me os]idcft,affeftusmeosEtanquam ceruorumlideft, fimiles ceruis.Sicutenim ceruus vjtat fpinas,8i tranfi-lit foflas,amp; lutofa Ioca,8lt;;afcendit in montemjta Chri ftus fpinofa 8lt; periculofa delifta fcculi,8^peccàtoruni foueas fanfto voluntatis affe^lu tranfilit ,8i ad celfa cælorum peruenit, amp;nbsp;hoc eft, ipfe deus E ftatiiens me fuper excelfa. Hic etiam deus ] docet meas ma-nus 3 id eft,operationesmeas E ad prxlium Etonna dia-*

tt'adiabolum;Si tu domineCpofujfti3tu dicoqui ta-•4em fecifti perfonam meä propriam f brachia mea 1 ' idcft illos per quos operoregovt arcum ærcutn. ] Si-ciit fi arcus æreus eilet, qui mitteret fagittas.quia acre*. infatigabilisefltt:fic brachia Chrifti amp;nbsp;fagittasmittüt quibus vulnerantcordahominû.Si infatigabiliafunt iJPofuiftiKf dcdifti mihi proteftionem 3 id eft,defcn fioiietn,quæ cft caufaCfalutis tuac^'d eft,à te datæf ec deKteratuaJideft.filiustuusLfufcepitme^dominicü homincm.Q^iiadifturuseratquodChriftuspetfuos vtnceret alios,præmittit quandamaptitudincm ,per quam oftédit illos c(Te aptos ad hoc faciendum.Con-tinuatio.^Dexceratuafufcepit me^Sidifciplinatua] id eft,iuftitiaqua tuos examinas fcorrexit melid cft, mcosde prxteritis,vfqj fin finem^id eft.vfqjadcon fummationcm:quia incorreftum remanfit f 8Cipa tua difciplina docebit me^ideft.meos.nevlteriuspeccër. ^tpcrillosCdtlataftigreflus meos3ideft,opcratio' nés meas per t otum raundum notificafti f 8i veftigia nita3id cft,illi in quibus ligna iuftitiæ mcx apparent, tnonluntinfirmaia3ideft,nonfuntfupetatiabho-ftibus.NcccfTe cnim erat,vt illi qui erant miffi.v t alioS docerent,irreprehenfibiles effent in omnibus. *5 Vel itaLdifciplina tuacorrexit meos 8C docuit, 8i fîc dila-taftiinviitutibusgrelliis meos3ideft,difcipulosmeos quidicunturgreftus. Velde Chriftodiciturfecudum Âpoftolum dicentem:Ex his quæ paffus eft.didicic o- Hebre. bedientiam.Difcipuli dicStur greffus,qnia per cos de-us mundum ingreditur,8i licet ita dilatatiefl'ent.non tarnen fuperbierunt,fed funtf fubtus me3 id cft , mihi plenariefubditi.SC ipfi idem qui prætcr aliud funtfvc-ftigiameanon funt in{irmati.3«,jEtperifto$talesCg (êquar3egora«ocinandoCinimicos mcos3ideft,qui

90 D. HAYMONIS IN PSAL-mihitontradkuntCK comprehendamilJosCin ratio ne.quianon babcbunt intus quomodo poffint refiftc reCK non coniicnarjabincrepatiöe eorum [ donee dcficiani]àfelt;rtarua,idcft,conuertantur.*)IQuofdam perfequarratione ficutdidlum eft,alios Cconfriiigâ] in tribulatione [■ nec poterunt ftarej cotra me, fed po tiusffubtus pedes mcos cadent J id eft,plenariefubijci en tur mihi.Oftendit qd Cliriftus quofdam fibi rtfiftë tes,fuo dominio fubijciet.nunc deinimicis, id eft, dae-monibu$,8i ipecialiterdc ludæis ingreditnr.Continu atio.^ perfequar inimicos, 8i tu dfie [ infurgentes in ine]ideft,diabolos quivelebantme opprimere,8t regnumobtinereffupplantafti] .ijnfcientes deiccifti t fubtus me]id eft.fub poteftate mca, quia nihil faci* untnifipermiftione Chrifti:8f prrmittitcaufam per quam oftendit Chriftum efle dignü, cui fubrjeeren tur illidxmones,cum dicit:^Pra:cinxifti mçvirtute] dei-tatisCad bellandumjcontra dæmoncs [ inimicos meos ] ludæos fcilicet, qui dicuntur fpiritales inimici Chrifti.partimEdedifti mihi dorfum ] id eft, fequaces meos fecifti.Sicut enim famuli dicunî dorfum dni, ga feqimntureum àdorfo,fîcfcquacesChrifti dicuntur dorfum:8i pattim difperdidiftijfedf odientes me].i illos qui indurati funt in odio mei. I(f Difperdidifti,8C inilladiiperfioncfclamauerunt]vt.liberarenturfnec cratnintereos] quifaluosfaceret ] quia dux eorum erat diabolus,qui eos liberate no poterat. £clamaue-runt ctiam ad dnm,ncc exaudiuit 3 quia no quarrebät exaudiriper filium.^Tudiiperfifti,8iegoEc6minuam cosj .i. coteram eow vires ne pofTuut colligi in robur [ vt puluerem Jfcilicet per fubttaftionem gratiac faciS eos dift'olutos 8^ inftabiles,nec illos ita redaffos in pulueremdimittaminquiete,fedillosponam [ante faciem

TERIVM COMMENT. 91 fadem ventin.i.talesfaciam qui defi'ciant ,non expe» ftantes fadcm ventij.foliditatcm tentationis,dn prima tentatione deficiunt eosdclebol.i.deftruam Cvtlutumplatearum.3 V t kitum plateaRj amp;nbsp;in feipfo inquinatunteft,amp; alios coinqmnat tranfeuntes per plateam, fie ludæi Si in fe inquinati funt, 8i alios per plateas ambulâtes.i.per terrena defideria, coinquinSt exemplo vitæfuæ malac.Defideriacarnalia plateam appellat,quia per ca fine omnirefrenatione ad diabo-Iiim tranfitur.Et ne aliquis putairet ift is ludaris deletis Chriftum regnu fuü amittere, oftendit fe ab illts fub -traftumetiâobtinereregnü.Continuatio.Ulllidele-bun{tn,eaut]ddeusE«ripics3.i.fubtrahestde côtra diftionibuspopulil.i.decontradicentepopuloluda ico, qui femp mihi tontradidt, ereptum me ab illis [.conftitues me in caput Gentium^.i.vt fimrex Gcn-, tium.ljldeofacics meregem Gentium,quoniâfpo* pulus^Gentium feilicet f quem nô cognoui^torpora Iihabitatione,nec prophetas mifi.nec legem dediffet uiuicmihi3.i.credidit mibiiquiaquicuncp credit.fet-uit.Si ira quodtin audituaurisllex quo audiuittob ediuit mihi^Lausifta Gentium, eft vituperaiio ludæ« orum.^ldeo eripies,quia illi qui debucrât e(feEfilii3 mei.fadiEalienimenntifunt mibilmendadadixerus de me,negantcs me c ffe filium dei,8lt; roulta alia, 8i ipi idemEfilinfaftifalicni^cum deberent innouarino-uohominevenienteEinueterati funtl.ideft.'cuman te effent veteres, id eft, peccatores, ma gis pcccatores fafrifunt,8lt; ipfitalcsEclaudicauerunt^id eft,crraue-tuntf à femitis fuis 3 id eft, pro femitis fuis à fe inuen-tis. IpfiauteminueneruntquafdamnaditioneSjfci-licet.vt lauarent manus antequam comcdercnt,8C ne immundum tangercnt.Vndc fii de minus inÉu-' angelio

triim propter t raditioncs ve ft ras^ Vel iia: [ Claudica« ueruntjideft.crrauerunt CàTemitisfuis ] ideft.qiial debucrunt facerefuas.qitia in fcripturis literalem tantum intelligentiam Si non fpiritualemhâbent. Qiiæ fcriptunc ideo dicuntur iêmitæ, quia bene intellféta ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ducunt ad vitam .Claudicauerütdicitperfimile: (îcut

oicut cnimclaudus vnopcdefïrmuseft,alioq)infirmus,fic ^emitæ. jyjjæj jr, 1,'terali fenfufunt fitmi.Si fpiritali infirmi : qa Genc'Z ’’‘aleSiraroallegoriavtiintur. Quorum claudicarc çlaudus Iacob figurauit.^lpfî claudicaueiunt, menti tifunt,Iëd,L dominus viuitj id eft, viget in fuis Si re-gnac:Siipfc[^deiis meus fit benediftiisjid eft,laudat’: Siipfedeus fcxalteturjin multitudine credentium, dator f fa!utismeæJlt;çBenedico,fitbcnediftus,quia tuf das vindiftas miW] id ë, vindicas de inimicis. Et imupit hic commendatio munerum f Si fubdis populos j ita quod C fub me]id eft,quod mihi obedientes fï unt;tu dico liberator meus de inimicismeis jCtiâf ira tundis^idc.fcruentilTirais, ^Etetiam] exaltabis me abinfurgentibusin me 3 quia quanto magisinfurrc-xerunt.tanto magis Cliriftiis exaltatus cft:8i etiâ fur-gcntcs diabolo funt prefli: fSi eripies me à viro iniq] ideft,populQludaico,vel àquocunqj impio^Propte teajomniafconfitebor tibi3idcft,Iaudabotedomi-nefin nationibus^ideft.indiucrfisGentibusifSipfal mum dicam] id eft,bonam operatjonem faciam Cno mini tuojid cft.ad honorem tuü. Dum dicit, pfalmü dicam,dat intclligere,quod non tantum bene operabi , tur,fedctiamafiisiexemplum bonæoperationiserit.

■gConfiteborhoçdicens,dominus ifteeftf magnifi-cans3ideft,magnificos faciensffalutes regis cius] .i. faluatos à rege fuo/cilicet ChriftoiSi hoc etiam dico, quod

ijuod ipfc facit omia ex niifericordia,8ilioc eft,8f Of 6 cftfacicnsmifericordiam DauidCfcdicetfignificanug [Chrifto fiio]ideft,»fgi fuotSC (erigt;ini3icl eft.fequa* cibusfiiis-.Khocnon adhoram,fedCvfcpinfcculiiini idcft,quandiufcculumcrit.VeI{;DaindCliriftofuo3. id eft.vnfto fuo.SiCfcmini cius] id eft, Ghiifto 8i fe* quacibuseius.

Titulus. In finetn,alias viélori.pfalmus Daüidi CAeli cnarrant jPfalmus ifte conuenh Daiiid pbetxquihic loquitundirigens auditorcs infi* nerti,ideft,inChriftuniklntcditenim aliditores Kmaximeludæosmonere,vtreliélafuavetuftatead Chriftitranfeätnoüitatc, MateriaeftincarnàtioChri de qua fie agit:coniniendat cam per commendatâ prg dicationero.propriam tommendationem,per boni ctiamlcgem.pcrbonam inftitutionem,quammüd0 attulit.Commendatearn etiam orando fe mundariâ peccatiSjVt digne poffii laudare cam, 8i fie à prxdica-tione incipit: Vos dimittite à vetuftate mentem,amp; au dite nouant prtedicationem.quæ maxime etiam ex dt gnitateipforum praedicatorum oftendituraudienda^ quiaCcælQ ideft.apoftoliCenaïrantJvt rem non fiftî tiam,fedveramCgloriam3idcft,deitatcmtdei3idc, Chrifti p8C firmamentum Jid cft.apoftoli firmi q funt in bac prçdicatione Cbriftidannüntitht3tanquam rc geftamt’operalid eft.tniraculaCmanuum] id eft,o-petum eius.id eft,operatricis deitatis.Beneapoftolbs firmamentum v ocat in prædieatione Chrifti miracu* lorum,quia multi contradicebant,amp; multi eü paffuift vel mortuum pracdicàre erubefcebaht.V elita,Vt'ôpei rafitnominatiuüsfingulati s topera manuumeius^ ideftjhoitto antiuntiat fitmamsniumjid tft jceclefit tfiH

94 D- HÄYMONIS IN PSÆL-cflc nrmatam,qiiæ ecckfia firmata eft .i. ftabilis fafta cftabipfo Chriftoininquictisftuiflibusbuiiis miindi. Qiiodfignificatum fuiipcrfirmatnentü qiiod fuit fa Matth.lftum interaquas. Vet potcft dicicçlos materialif enar raregloriam dci.pct ftellam quæ mundo dcü faftutn hominem nuntiauit.Hiccommendatipfam incarna-tionem.per difcretionemipfiusprædicationis.Conti nuatio.^Cæli prædicabuni.Si itaCdies i.fapiensCeru ftat verbum^ifilium deiCdici] .i.fapicti. Eruftat di cicadfimilitudinemfaturi: fîcutenim airquisfaturex tnceriori plenitudine erufbat aliquid, ftc fapiens ex ab «ndantia toquifC 8^ nox ^.i.liumilisfindicat nofti 3 hoceftalqhiimiIi,Cfcientiam].i.tcmporaliadeChri-fto.fcilicet paflionem,natiuitatcm,8lt; c. Idem fecun* dum hoc quodhumilibus humilia,fapientibus atra p-I.Cor.I. dicat,dies Knoxappellaripoteft. Vnde Apoftol’Co rinthqs; Inter pcrfedtos loquimurfapientiam,vobiS autemlacpotum dcdi.nonefcam.Poflquam often-ditdifcretionemprædicationis.oftcnditmagnificenti am eiusprardicationis.Continuatio;^ Cæli enarrant gloriam,8i omnibus linguis enarrant,8i hoceftCnon fur.t loquele ]J,lingux£neq) fcrmoncsJ modi locuti onum: Alioenim modoineademlingua loquimut fapicntibus.aliomodo mediocribus, aliomodoinfc-rioribus[;quorum2 fermonum ^non audiantur voces eorumjRurfuscommendateandem pncdicatio-nem per latitudinem fcilicet, quia per omnes terras di uulgara Continuatio.^IOmnibusIinguis funt locuti, Knon in vnatcrra tantumCfedfonuseorumlideft, famaeorumCexiuitin omnemterram^Knon tantu modo fonus,fed etiamf verba Jipfafeorum] fcilicet, quod dicebant Chriftum incarnatum,natum,8( carte riExicruntCin fines tcrrx ] ideft, in vltimas partes . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terrae,

■ icmt.Si non in vnaparte tcrræ tantum,fed in omnes’ amp;nbsp;hoc eft quod dicit: [otbis terrælfcilicct in circuitii.

t* Hie cotnendtvipfam incarnation? per feipfam,often dendo diguitatem ipfius ,Continuatio:Cwli enarranr. 8?hæc ^mniafiunt.Et quare hoc^quiafilius deivenis in mundum,8ihoccft,^Pofuic tabernaculumn.i-car nem fuam in qua milicauit dcof in foie] .i. in manife-fto,velina:ftutribulationis,vel in virginejn quahu-* manitati coniunftus eft C amp;nbsp;ipfc tanquam fponfus.i. fimilisfponfo.fcj.beneornatus virtutibus.itavt arnica fua, .i.ccclefia,libentcr eum reciperet.ficut aliqfpon fa fponfum Lprocedens de thalamo] .i. de v tero virgi nis.vbi fuit faftafponfio.quia quando deitas vniuit fc humanitati.cæteræ humanx naturx fe liberacorem mifittfthalamo dico fuoXi-fibiconuenienti;qa nullus à deo potens rex tarn bonumthalamumhabuit l|Et ipfe ita procedensfexultauit ad currëdara uiä] fcilicct,exultanter cucurrit viamjcilicet,omnia opera quxfecittvtgigas3.i.comparabilisgiganti.Sicut em gigas non timet minas,non curat molliticm, infatiga bilis eft fic K Chriftus.Qiiia dixerat pofuit.Si cxulta-uit,8C non deterrninauit quis illc effet,quafi aliquis q-teret.quiseft ille^per quxdam indicia oftendit effe hli umdei,dicës:CEgreffusilIius3quihocfecit,eftfàfum mo cxlo3.i,àdeo patrc.quo nihil altiuseft.Egreffio fl lii fuit manifeftatio.quia cum prius effet occultus,pee camera femanifeftauit.Perhoc quod dicit cgrcffio.g fonarumdiftinftionem infinuat:perhoc quod dicit â fnmmo.notatquodin fummo.8C fic eum deo pattia qualcm.^Egreffiofuitapatre ,ipfe q egreffus eft, in afeenfione occunitipatrem fibiinucnitt8{ illc oc— curfus eius fuit vfqj ad fummum eius3id eft,ad paire, quia nullum pratter pattem inucnit fibi xqualem., * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vndc

Ambro- VndedicitunEgrefliiseius à patre.regreflusei’ ad pa* fiusin trem^Eneceft quifeabfcondat^ideft./xcufetCàcalo-bymno. reeius]id£ft,àfpitjtufanélo:quiaillcoiruiia qiiæin homme funt nouit.Vndc dicitur : Cum venerit para* Ioha.l6, cletus.illearguetmundum depeccato 8lt;d*iuditio,

Per calorcm fpiritum fanólum accipimus.quia ipfe ve Lucae.JX* ro igncfidelium corda fucccndic, Vnde dominus ait: Ignem veni mit tere in terram,8lt; quid volo, nifi vt ar deatcEt hicpercalorem tertiam pcrfonam notât. Hic per legem ôC inftitutionem ipfiiis,iplam incarnation? incipit commendare.Sub nomine legis continenf ifta fex,Iex,teftimonium,iuftitiæ,præceptum,timor.iudt-cia.Continuatio.^Ipfe egrefîus eft, 8lt; illius £ domini lex]id eftjprohibitioeftCimmaculataJideft.imrna-culatos faciens.quiaprohibet mala, amp;nbsp;nihil prohibée quod faciendum fit. Et eft etiam [côuertcns j n on tan turn manus à malis operibus,fcd [^animas J id eft, vo* Iuntaces,quod nullatenus optent mala, amp;nbsp;hoc facit p terrorem pernæ: 8lt; eft ctiam Eteftimonium domini 3 id eft,promifiio acterni boni faéta à domino.Idco pro mifiioChrifti teftimonium dicitur,quia ficut teftimo nium noscertosreddit de re incerta, fic Chrifti pro-miftio nos certos reddidit de vita æterna.quæ erat in ccrtanobis.Teftimonium dico^fidelejidcft.credibi-le,8tiftud tcftimoniumC pæftans fapientiam j id eft, £ognitionemdedeo,non elatis,fedEparuulis3idc,hu milibus.Humilisenim audita promiflioneæterni bo ni,foliciteinquirit illius cognitioncm.flluftitiæjillius ctiam Cdomini]id eft, illæoperationes quas illc do* cetfacerc/cilicet vifitare infirmos.panem darepau* peri,5; cætera.funt Creftæjid eft,naturales : quia ipfa natura hocexigit,vt noftrænaturætribulatæcompa-tiamur,noftta communia indigencibus faciamus, qa

TERIVM COMMENT. j-jl îpfæiuftitiæfuntElætifïcantescorda.^Lætaturemin-ttrius qui bene agit-.^pricceptuin etiam dni^ illud fci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

licet.decbaritate.fpintualeeftElucidum Iquantü ad feEiUuminansoculoslinteriores. Quanto enim aliqs charitate accenditur,tanto maiore deicognitione pet luftratur.lt;(iTimor3etiâiUiustdomini3eftCfanftus3 ideft.faciensfanftos.Eft quidam tîmotquinô eft^bo-nus.fcilicct timere tribulationes corporis. V nde dns: Moiite timere eos qui occidunt corpus, animam autc Mail.W» non poiïunt occideie.Eft quidam alius timor.quibo nuseft.quiflcdifTiniturtdilcilioôC reuerentiacü pa« uore, Diligimus enim deum propter mifericordiam pauefcimus autem propter iudicium, de hcc'timo • te hic agitur,quem dominus in euâgelio comprobat, dicens:Potiuseumtimetc,qui poteft animam amp;cor-pu$mitccrein gehennam: 86ille timor C pcrmanetin Ibidem « fcculum feculil .i. quamdiufuccedit feculum feculo, .l.per totam vitamhancîvel Cin feculum! fubfccuti-uum huiusCfcculi! .lin ætcrnum:quia etiaminaliavî tadiligemusdeum.necpoteftvnusnon diligere:K^ pter omnipOtentiaLiudicialetiam.i.prxdifta ptepta tdomini!quibus prweipit aliquid fieri ƒuntCveralet non indigent teftimonio exteriori.ficut plera^huma naiudicia.fed funtCiuftificatainfemetipfa ! quia p fe apparent iufta. Ideo praccepta dnidicuntur indicia, quia turn difcretionefacit,8i iudiciafiuni^Éiiftatu-diciafunt^defiderabilia! ,i. dignadefiderari,abhi4t| non habenttfuper aurum Klapidemj noh quemli'' bet,fed Cmultum pretiofum ! K perhxc duo quacitt omnibus mundanis chariorafunt, innuit prçcepiùm domini omnibus mundanis 8i prxtiofius effe 8i chà-rius.*(lDefiderabilia funt his qui non habent, fed qui liabent,his fmw tduldorafuper mel^quodlibet Sifua g Uta,fed

uia,fed mcl dico quod eft in fauo,8i hoe eft C fup met 8lt; fauumO^Et per hoe pater quod funt duleiora 8idï gniora^quia [ feruus tims euftodit ea] Kin hoe nö ftul te agit.quia C in euftodiendis illis retributio multa C.f. pro his dabitur euftodienti vita æterna. Hic incipit ro gare,v t deus ipfum mundet à deliftis ,;vt digne lauda-re podit inearnationem, de e3 cogitate K digne I olt; qui»Continuatio.lt;nEgo laudo illam inearnationem, K vt digne podtm laudare C munda me à deliftis me is, 3 Occulta V ocat peccata ilia quæ e)ç fe fun t, fcilie e t, quænullofuggerente hunt.quxfecundum naturani fuam non cognofcuntur.Ego dico occulta,quiafquis intelligit delidlat’] Nemo fcilicetjd c.Quis eft memor 1 Cor.4gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deliftorumfuorum^Vnde Paulus:Nihilmi

hiconfciusfum.fed noninhoc iuftifiicatus:CKparce] mihi Qferuo tuo ab alicnis pcccatis] .i.ab homine', vel diabolofuadentequæcommittuntur.Vel fabalie-nis3.i.hominibusveldiabolis:parce(dico) fcilieet.nc înducant in tentationem.^H Et benedico.debes parcc-re.quiaffijmalignifnonfuerincmeidominatijcuni fim mundatusä proprijs f tuncero immacularus 3d eommunibus peccatis f Si cciam emüdabor à delidlo Supetbia n’aximo3.i.âfuperbia,quxideo deliftum maximum deliftiim ‘^icgt;t“r.qugt;apcrilludetiam angeliceciderunt Khomo maxime regnat etiam in bonis,lt;ÇEtfi ero huiufmo

dijtunef erunt cloqiuaoris mei3 taliaL vtcomplace-ant3tibif Kmeditatio cordismei 3 vndeproeedunt eloquia,eritfin côfpeduj.i.inbeneplacito f tuo fem petJ^TudicoCdomineJquies Cadiutorraeus3 in bonisÉKredempror3àma!is,

'T7 Xaudiat telLoquitur hic propheta.dirïgës nos finemjdeftjn Cliriftum. Materia funt pro-fpera in ecclefia.quævidcbanturmulto tempo

re poft futura.Præuidebat enim propheta eedefia fperari in aduentu Chnfti, in acceptione facrificq, amp;c. Deca auiem fit agit :optat lila euenire ecdefiæ,8iaffir mat quoniam cuenient Et cum fie oftendit fe optare, praeptMiitnobisfe exemplum pietatis.per quod nos adpietateminuitarecontendit: ab optionefic inci-pif.sJO ecdefia [ dominus exaudiat te in die tnbulati onis].i.intuamaximanecefritate:amp;perpartesponit exauditionem,cum dieitCprotegatte^ i.fit libi dype-usCnomen deilacob]fcilicet,ficutdeus protegitla-cob,protegat te.Ecdefiam protegat ficut lacob, quia ficut lacob fupplantauit primogenito benediflionc, (ÎC ecdefia fynagogæ nomen dei.i famam dei: quia di Gene.tT* uinam eflentiam tatum per famâ intdligimus, ipfam autem tern nondumhabemus. V nde Apoftolus : Vi-demus nunc pcrfpeculum in ænigmate.tunc autem fa cieadfaciem.’^EtetiamCmittattibiauxilium]adco opetandum Cde fanfto 3 id eft,de Clirift o,vel de carlo tamp;tueatur tejeontra malum Cde Sion^.i.dc fpecula tionc,fcilicet,de diuinitatefua, per quam fpeculat oïa, •ÇMemorfitn.i.memorem fe oftendat peraliqua re-(nunerationemComnisfacrificiituiJ.i.illiusoblatio-ris,quxquocidie fit inaltari.Omnis ideo dicit ,quia li cct vnum fit, tarnen in infinitis locis idem fit : Si. idem (acrificium quod vocaturfholocauftum 3.i totum in cenfeim.quodtotumfe obtulitdeo fecundum corpus Si. animatnpatiendovfi^adipfam morrem,Hoc tale facrificiumffiat pinguel.i.acceptabile.Trahiturhoc, afacrificqs antiquorum .quorum pingue facrificium deO mag’S placere dicebatur, Tnbuat etiam tibi fe-

cunduincortuum3.i.intelleéhim tuum,itavtlidutM telligis.deusconfirtnct in te.neperuertarisad aliqöc erroremfSi omne coniïlium tuum confïrmet^ Coh* filium fanôlæ ecclefîg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne^ aduerfîs frangatur,ne

ç profperis ex tollatur gt;nbsp;E c mchto hoc peto.jquia ero particeps illius boni^Ec hoe cft.^ LætabimbrlegoâC filq ecdeiïz.qtiorum ego fum vnus [ in falutari tuo] J.ilefu tuoCK magnifîcabimur^.i.magnieihcicinur tinnomineJdominiCdeinöftri] a. quodinhoc fc-cuIonomeneiusportabimus.üChriftianivocabimur •ÇQuia particepsero.ideo opto\ vt non tantum prae-diftas pecitiottes,fedt omnes pecitiones tuas impleat dominnslquodtoties ponit optationes, aifedü fus pietatis oftendit. Hic incipit confirmarc ,quia vere ea ippria euenient ecclefiæ.quæ optauerat ecclehx.Opto impleat,affit mo quod implebit,quia f nunc J id eft, tanto tempore ante aduentüm Chrifti [^cognoui,qni faluum fecit dominus] paterCChriftii] .i. regem Chi-um]inrefurreftione.Continuatio. ^Sakmm faciet! refurreftionc 8C afcenfiöe^Sf etiam t exaudiet iUumJ clamantempro nobis reprarfentatione humanitatis [decælol.i.decarnefua, vel decslo matcriali [ ßl5 fuoJquiaCfaluscdexteræeius] .Lfiliieius. Ipfe enim totius falutis dator eft, 8i illa falus non eft in inhrmi-* late.fedCih potentatibus] .i. in magnis potcnttjs, ga nullo modo potefl; deftrui licut laus humana.^ Salus iftius dominieftinpöietitatibus,fedChi] nonatten-dentesgloriantur.fcilicetQincutribusjamp;hialq [ine-quis ] per clirrus SC equos notât rnaximOs honores fcilicet duo genera triumphorumL nos autem inuo* cabimus]habitatoremnoftrümE in nomine deino-ftri]ideft,perhocquod tantumdei nomen habemus fed chriitiani vocamur; vel famam ipfïus habemus (i neco*

nos habemus fpem in domino, 8C illa fuperbia illis ad malum enenit, noftra autem humilitas in bonum ■ nobis.Et hoceft.^lpfi obligati funt 3 in vinculo pec-catorumCSC ceciderunt^de vitioin vitium t nos aüc furreximus ] apeccatisadvirtutes : Sinon fuit illare-furreftio per acqualitatcm,nec fuit qualifcuncp, fcj de vnoadalterum.Sihoccft fercfti fumus iDiccndo fur reximus,notatarbitrii libertatcm.Dicendoercftifu-mus.notat gratiam adiutricem.wjEt iftum regem qui tales nos facit,ne permutas morte dctineri,fed tuEdo mine faluum facQillumCrcgem] refufcitando ipfumt SiperillumfaluatumCexaudi,nosin die qua inuoca» ucrimusl .t.in tempore prefentis viiæ, in quo licet in-uCKare. Vcl prxcipue in die refurreâ:ionis,ereptis Rdc Ubus àtenebrismnrtis.

Domine in virtuw3Materia eft Chriftns rex,de 'eo fie agit : Defcribit v irtutem 8i gloriam eius, optât vt faciat quodbonus rex debet facere.f.

‘ parcerefubieftisSi debellare fuperbos.lntentio eft.Iu dæorum incredulitatem improbare.Dum enim Chri ftum ita gloriofumSi potentem oftendit, admonet Iud«os,vt àfua infidelitate difeedant : deterret 8i eos, confirmans quod ipfe fuos inimicos puniet.cum diciti Pones eos vt clibanum ignis.Et ad v irtutis deferiptio nem ficincipit,8iaddcum pattern dirigit otationem, fie dicens:Dominc,rcx3 Chriftus feilicet C læiaibi-tur3non velut alq reges, qui aliquando eedunthofti-bus.fcdCin virtutc tua 3 incadem potëtia quam tuba bes pet adiundam diulnitatcmuibi etiam rex ille Lex« g iti ulta-

uStabit.lcot'poralitertfupcr falutarituo3ideft,de fab uatione.quam tu per eum facies humanogeneri : vel intendens fuper falutare tuum [ vehementer 3 Bene dicit.yi quanta ßt copia in beneficio, tanta fit gaudij magnitude. ^Exuhabit S^merito.quia tuCtribuifti ei defiderium cordis eius. 3 Spirituale Chnfii defiderii* fuinvt per mortem fuam huinanuin genus redicneret Cum omne defiderium fit cordis, idco tarnen appo-nit cordis.vt magis defiderium perexprefiionem noter,ficut in Euangclio;Defiderio defideraui : 8^ etiam à Cvoluntate3fpiritali quidemClabioR!eius3idë,qu3 ipfe per labia profcrebat Qnon fraudafii3 i. nihil remä fit inexpletum,quod ipfe fpiritaliter peteret; vel fi ha-* beacur,voluntatem,dicennis[non fraudafii eum3ne gando voluntatem ei.(,IEt merito tribuifiieius deiide num Cquoniam3 tu [prxuenifii eum3 ante natiuita* tern [ in bcnedióbionibus 3 fcj.dans illi benedidliones, faciens immunem àpeccato,perfeâum iufiitia,quae nofirarum quot^benedidlionumcaufa fuerunt. Be-nedidlionibusdico[ldulcedinis3 quiaipfxdulcesfue runt Chrifto.quia Temper puntasfuæconfcientiæpla cuit. Quoddicit Chriftum prxuentumfuifiebenedi-flionibus dulcedinis, dicit ad differentiam illorum prxuentifunt makdidlioneamaritudinis.i.peccato originali. Ponit aliam glotiam Chrifii,dicens:f pofui-fliJætemaltterCincapitc.tin propria perfonaChrifti qux eft caput totius Chiifti, fc5, dignior pars in toto Chnfto:totus Chiiftus dicitur caput corpus: [coro nam 3 id eft.apoftolos.qui ideo corona dicuntur.quia ficut coronaredditpeffc»naminfignem,amp; eftprxmi-urn viftorix;8i ilia corona fuit [de lapide pretiofo. 3 Apofioli propter foliditatemamp;ftabilitatem lapides appcllanturprctiofi,propter virtutum fuIgorem,Ex-

centum annos,fed[in feeuliim 3 fubfeeutiuum huius [feculi3ideft,vfq5 in finem feculi,8i etiam in feculum fubfeeutiuum ifti feculo.Non dieu longitudinem dic-ïum effe in futura vita,ideo quod ibifuit dies,fed pro pter fpacium. Impones etiam fupcreum 3 vtfuper fundamentumCgloriam3gloriofosfc5martyresCec magnum deeoicm3.i.magnos decores.vt Martinüet Hilarium,8{ cxteros eonfeflbres:ideo impones fuper eum,quia [gloria eins magna in falutari tuo 3 id cft.iii verbotuofibivnito.cuiusglorix deerns erat manifc-ftatio,quç demonftrataeftpcrhocquodapoftolifuB cum fundati funt.Bcne dito impones fuper eum glo -riam ,8lt; hoe, quoniam ipfe eft benediftio omnium gentium,8f hoe efti^Quoniam dabis rum in benedi-ftionembinhac vita dando virtutcs,8é [ infceulum feciili3 id eft,in alia vita dando eoronam. Hic confirmât ptomiftionem,quæ fada eft Abrahac; infemine luo benedicentur omnes Gentes.Et etiam [ lactifiea- j bis eum in gandio 3quodfui habebunt [cum vultu tuo3ideft,in præfentia tua,fc5,quando fruetur perfe-fta cognitione tui.Tunc enim erit perfeftalætitia,eü tradiderit regnum deo patri.Ponit caufam omnium pra:diftorum,vt fie dicam’: Ideo deus dédithuie régi longam uitam,8i alia quæ praediôla funt [ quia rexj ifte[fperat3id c,omnium fpem pofuit[indominô3 SC non facit hoc pro confidentia meritorum,fedpoti USCin mifericordia3ipfiusdei[noncommouebitur3 à confidentia ipfms miferitordiae:8i merito,quia [al g iirj tlffimi

lifTtmi eft ilia mifericordia. Oftenfa vittute 8^ gloria jpftus regis,tranfïc ad fecundam ,fcilicet, optât ipfum regem exercere iuftitiam in bonos amp;nbsp;malos. Hucuft^ direxit ad patrë verba,modo dirigit ad lïiiiü.lt;f[ Qiian • doquidem tu talisesrex.ideoó domine E inueniatur manus tua J id cft,opcratio tua Eab omnibus inimicis tuislideft,omnes qui modo funt inimici, diligenter ïnquirentes opera tua,imitenturea:8d ft qui noluntea ïtainuenireEdextera tuajideft, virtus tua Einuenk ctjad eorumdamnationemEQtnnesHeosEqui teo-* derunt.ifOpto vt punias eos,8i vere facies, qa tuE po nes eos in clibanum ignisjid eft,ftmiles clibano ignis: quiaftcut clibanusinterius continet ardorem ignis, ita ifti continent in fe ardorem mala: confcienti^ fuæ. Pones dico Ein tempore vultus tui ^id eft,in die iudici) in quo tu oftcndes vultuofttatem tuä;idcft,iram tuä. Vel] in tempore vultus tui] inquotu oftendestuiS perfeftam cognitionem pracfentiæ tuac.CIibanuseft, quicunç futnus,vel propric vas quod calefcit in igné, vt fubtus coquatur,vcl aliquid tale:8i illc idem E do-Matt,27* ïninus] qui pofuit eos vt clibanum ] conturbabit eos inirafua]cumdicet:Itemaledi(fliinigncmçternum, Qua data fen tentia mox Edeuorabit ]id eft,torquebic feos ignis ]materiaIis.Cumdicit ignis, notât genuS tormcnti,quod interius torquet. E Por.es eos vt cliba num,Ketiam Eperdesfruftum] .i.bonaopéraEeQr rum]remotaEa’ terra] viuentiü :cü vero defifterent d bono.pcrdebanturbona opera eorura, quia Hcet faci antaliquodremediumpœnæ,non tarnen valetadfa-Iutem;E8^1ënien]ideft,votaEeorum]qua:dicuntur femen,quia ficut ex fcmine procedit fruftus, ita ex vo tisopera.SemendiCofeparatumEàfiliis]verorîiEbo (ninum. ] Vel fernen,id eft/cquaces.^Ideo quidc pcr-dcseoa

TERIVM COMMENT. io$ deseosfquoniam mala3.i.deftruftioneih'quam fibi aKomanisinferricimebant t dedtnauerunt in te3,i. verterunt in te:cum te morti tradcrent C confilia £ogi »auerunt,quxnon potuerunt ftabilire. ] Cogitauc-runt cnim per mortem ipfius retinere locum Kgenté, perquam potius vtruni^perdiderunti|IPcrdcseos.K {„an [ideo poneseos dorfum].i.curuos ad terrena.Knon intuentescocIcftia.fcilkctafinosdarmonö.ideolZvuI« tuml.i.cognitionem tuam,qui deberet efleC eorum pracp4rabis]perintroduftionemGentium,8Cpafpe rationem gloriæCin rcliquqs tuis^id eft, vtipfe reli-quixbabeant cognitionem tui ,Rcliquias accipitib los,qui fe faciunt humiles K abieftos.*ÏlTu pones coS dorfum.Si v t hoe pofTis facere [; exaltare in v it tute i. per virtutemdeitatis,8ftcantabimus],voce SC corde K pfallemusjbene operandoEvirtutestuasllaudan dorcilicccg{imitando,ln cantando contemplatluam.

DEus deus mens refpice^Pfalmus ifte conuenit IDauidjd eft, Chrifto, habitus pro fufeeptione matuti'na.Sufceptio matutinahie accipit Chri fti refurreftio.fafta quando corpus eorruptibile fufee pit incortuptionem,mortale immortalitatem.per hanc fufeeptionem Chriftihabemus certitudinem no ftrx fufceptionis.Quodautemdominica fufeeptio.i. tefurtcflio mane fuit faifia faeramentum eft,quia per hoc datur intelligi.q» ip fa eft principium noftrwrefur* reftionis,8i ipfarefurreftio totum munduillumina-uit:ßeut fol mane ortenspaulatim afeendit, vt totum tnundum illuminct. Ethic pfalmus pio fufeeptione g V matutina

matutinaagit.quia nouatn nobis inftitutionem progt; ponit. Proponit enim hominem iuftum derclidü8C paflum,8ó ctiamgloriamdeipatrisquam exhibetei Chriftiis refiifcitatiisjn quo etiam commendatur af-fumptio matutina,quia propter illam afTumptioneni fit glorifi'catio ilia tota dei. Haber alia trän Ratio,pro cerua matiitina,8{ tunc intelligimusperceruamhüa-nitatem Chrifti.qux naturam ceruihabuit, quia ï ma heifta lutofa dcieruit. Inftitutio noua in Chrifto fuir, quia ante Chriftumdeus iuftistanquaminfirmis tcm poralia bonaremunerarefoiebat,Chriftoautemcu omnibus iuftior effet,temporalia bona no tribuit, fed aduetfa huius mundi,vt fic bona cccleftia obtineret,er perhocdedit intelligere ,q)iampoftChriftum rem-poraliabonahominibus non remuneraret, fed ætcr-na.Materia eft dominicushomotde eo fic agit:Often dit dereliólum,oftenditpaffum. Vel materia ëpaffio Chriftiioftendit pofteagloriam dei.in quo etiam gio-riamChrifti oftendit.Intendit nos hortari ad fuftinen da aducrfa', vt excmpio ipfius appetamus profperari in temporalibus,fed fuftinendo aduerfa,cccleftia cxpc ftemus:8ipcr hoc dirigit nos in fine,id eft,in Chriftu, Vox ipfius Chrifti direéla ad patrc. 8i incipit a' dereli Aione fic. I|[ Deus deus meus. ] Quod bisponit deus, notât fe habere neccfiitatem orandi.Quod didt fme us 1 notât fa familiaritatëad ipfum habere[refpicein roe]non deficiamin ifta deteliftione. Refpice in me non eft in Hebra:o,fed Septuaginta interprétés appo fuerun r,fecundum quos tranflatio hæc fafta eft.Refpi ccdicoEquia medereliquifti]8f non abundantem in tcmporalibus,ficutprioresiuftosfccifti,fedpoti’egc-temEquaremeniuftum fic dercliquifti;Non ponit ad roiraciohem quod ipfeadmiraref,fed vt oftendat nos deberc

Iiquifti,fed etiam me damantem non exaudies,8ihoc cft.^Deus meus damabo per diemQid eft, per temp* aliquod.vel per diem.id ê.in profperitate CK3 damo rem iftum^non exaudiesin noifte3idcft,in aduerfita :e damabo nee cxaudies.ln nofte damauit, vt in im-minentia paffionis cü dkeret:Pater fi fieri poteft tranf Matt.16 fera me calicem iftum.veruntamen non meavolütas Ioan,6« fed tuafiat.In die tlamauit, cum eum in regem ludæi conftituerc voluerunt.Cum didt Chriftum fe daman tem,Sinon effe exauditum,intelligendum ctt eum da mare fecundum naturalem v oluntatem.non feeundu fpiritualem.ln omni enim iufto duplex voluntas.na-luralisfej.Si fpiritualis naturalis eft Temper de tem-porali.fc jjVthomo vitam pracfentem diligat,mortem limeat.Ä fimilia. Hæc autem voluntas pcccatumnô eft.fi^üalivoluniatieonfentiat: ficutinCbiiftpqcS peteretfecundum naturalemvoluntatem.viealixtrî ferretur à lë,confentiens potius fpüali fubiunxit -.Ne» runtamen non mea voluntas',fed tua fiat : fie K iufti alii.Siveiofpihtuabnaturalem prxponat,peccatumgt; eft,vt

cftvt fï quis cum neceflè fît moriprofide.vitam ciißa diac.Et cum in omnibusaliis iuftis ex nccefîitate fît ilia naturalis voluntas, in Clirifto tantum fuit non ex neccfliratc.fed ex voIuntate.Poflet enim adiunfta di-uinitas omnem eiufmodi voluntatem cxpellerc, V O' luit autcm idco timete, vt de fe alijs exemplum relin-queret:quod fî in pafîionc timerenc,non ideo defpera rent.fed potius tarnen voluntatidei, quam fux obcdi rent.Et contrahocquodaliquispofîët dicere : Stultc damaßi,cumfcirestenonexaudiendü,dicit;hoc [no ad infîpientiam mihi j eft imputandum: qa quod fîc fui derehól;us,paftus,clamans non exauditus, magna fuit fapientia.Perhoc enim fuit mea glorifîcatio.et hu manigeneris reparacio.lt;|[Tiimedereliquifti, daman tern, non exaudifttfed tarnen [tu habitas Jin me[fan fto] tu dico [laus Ifraël Jid eft,quem laudabac Ifrael, propter collationem bonorum temporalium. Vel, q facislaudabilem Ifraci conferendp temporaliabona. Per Ifrae'I accipimus qucmcun^ iiiftum de priori populo,quibus deus dabat remuneratipnem ruaeiuftitig temporaliabona contrario modo quamhuic iuftor' lyBene dico laus Ifracl,quia [ in te fperauetunt patres , uoftrijdehabendisprofperis[lperauerutujetiamde £xod.i4 j-emQuendispericulis,8itu[liberaftieos3 ficutin ma bxo.if, rirubro, Adteclamaiierunt, velutiin defertoproa-

qua,procibo,8ifaluifalt;9:icorporaliterrecipiendopc-tita.Quid lingulaenumeremt’ [ in te fperauerunt, 8£ non funt çonfufî Jideft,erubefcentiam non habuerilc gi in nullo quod fperauerunt fraudati funt.’*([ Illi près in omnibus funtprofpcrati[egoautcm jquiperfeâif fimus cram 8C iuftus [vermis fum Jid eft.conculcatuS vtvermis[Knonhomo J ideft.non confiderabane nteam lium3nitatem:8fetiam[ obprobriumhomi-[nutw

num 3id ë in quem propciebant homines fua obpro-bria(lS£abieftioplebis]ideft,dequo dicebatur:Nun quam populus crit mundus.nifi abiidatur. Vel itaEe.igt; go fum veimislhabens vermis naturam.fcilicet, quia ficut vermis fine femine patris procreatUr de terra,ita Chriftus de matre tantum E nonhomo 3 tantum fed 8t deus. V elEnonhomo^ideft.peccator.quiapecca-tum quod eft proprium hominis non habüit. lt;11 Ego tam dignus.obptobrium hominum fum; Si'eum ob-probrmmfumEquiaomnesvidentesmederiferunt] fcjEiuntlotutindemeElabiislLoqui labtis,eft finera Matt.f^ tionabili meditationc loqui;amp; fie etiam me deriferüt, Marti I? tnouerunt^fcilicet capita fua.Mouere caput eft genus derifionis.qjDeridendo dixerunt:E fpcrauit in domî» no3vtipfedicit,modoEeripiateum 3 àmanibusnû-ft«s»velfaltemEfaciateumfaluum3refurgere'Equonî amvuk eumllpfî dicunt eripiat eum amp;nbsp;fîmiliâ,fed tu domine Ene difeefl'eris à me3id cft.fac me refurgere. H[Et præmittit caufam, quare non debet difcedere fic;

ideone difceiîeris E quoniâtues quiextraxiftime dé ventre3quiatufolusnaturanullaadiUüâtefeciftime nafci:quiacumin aliisfoleat natura operari cum di-uinitatejn ilio folo operata diuinitas.non natura ;8C propterhocnondebesdifcedcre.quoniamtuesEfptS meaà iuuenttrtemealideft.cum adhuc fugerem vb'é ra,totam fpem meam pofui inte. In hoc maxime hà tat perfeftionem Chrifti: amp;nbsp;propter hoc iterum hott debesdifcedere.quiaEproicftusfum exvtero 3ideft-, ex quofumhatus,vilishabttus fum K egenus,velut'à libet abieftüs .fcilicet non fum proieftus in Adam nonrecepit me peccatum,fedEin tc3qui me cuft'odifti immunem ab omni peccato,propter quodhOUde* bes diftedcre àtne.E t item propter hoc /qhohiàm tu tsdeut

Iio D. HAYMONIS IN PSAt-csdeus meus,ideft,vnitus;non tantum quando pate bat per miracula,fed[de ventreJideft,ex illo tempo-re,in quo adhuc eram in ventre.Cum inuocat ne dif« cefteris,ponii deprecationem contra dereliiflionem. ^Kogonedirceda':,8^ opus eft, [quoniam tiibulatio proximaeft]idcft,iammihiimminet,Velproxima, . quia in mea propria perfona eft.Quod enim fit in rebus noftris vel amicis, propinquQ eft, quod autem in nobifipfis.proximum eft. Item propterhoc opuS eft, [quoniam non eftJaliusCqui adiuuet. Hie incipit de . paftione. l|Bene dico ,quod tribulatio proxima eft, quoniam C vituli multilid eft,multitude populi luda ici qui lafciuiebant contra Chriftum, nullocomptefii iugo:contraeum ficut vituli fafciuiunt.quosnondû comprimit iugum.Hi tales vituli[circiidederunt me] exquoinceperuntvfque inipfam mortem L tauri pin cues] .i.ipfiprincipescontraChriftumferocesCob' » lederunt me ] id eft, mora confilio quæfierunt me . morte expugnare.ad modum obfidentiumqjEt hi ob fidentes,8i circundantesCaperuerunt os fuum]id eft , multa locuti funt C fuper me] id eft,ad meam depreifi-onem [ ficut leorapiens amp;nbsp;rugiens ] rapucnint,cuni ante iudicem traxerunt,^Deinde[cffufus fum]id eft occifusfum fundendo fanguinem in latere. Et hoc eft quod dicitîf ficut aqua. ] Et bene comparât morteni Chrifti effufx aqux,quia ficut effufa aqua parat ruina Sietiamlauat.itamorsChriftiquibufdam eftadrui-nam,quibufdam abolitio:C8i difperfa funt omnia of-fa mea ] id eft,apoftoli,qui robuftiores erant in corpo re Chrifti. •IfEt C cor meum ]id eft,doftrina mea.iqua exponiturvoluntas mea[eft faftum tanquam cerali ■; quefcens]ideft,cumantca efl'et folida firmain ipis apoftolis, igne paffionis defccit, Cumenim vidiftent

quia ficut tefta combuftione folidior 8i fortior fit, ita vittusClirifti ignepaflionis comprobata.robuftior apparuit:[8C lingua mcaadhscfitfaucibusmeislid c qui prius folebam docere,conticui,vtnecPilato inter

lOganti refponderem.Potefthoc quidam legi'ad alle MaK.17, goriam,quamuis hie locum nonhabeat, fic C lingua ineaidë,prædicatoresmei,perquosegoloquor £ ad ha:fitfaucibus3.i.fanftis fcnpiuiis,fecundum quasipi prædicauerunt.Scripturædicunt fauces dei ,quia per cas incorporât fibialiquos, ficut per fauces beluafibi incorporât aliquid. CEt deduxifti me in puluerë mot'-* lisD.i .redegifti mein puluerem per mortem,non qd corpus eins putrefceret,fed puluerem accipit quodcu lt;5 corpus poftquam mortuum eft,iuxta verba quç,do minus dicit ad Adam-.Cinis es,8iin cineremreuerterl, Genc-J« dansvniuerfalemfententiamde omni humana natu-ra-Hacc fententia veraeftillis,qui viui inueniuntur cu dominus V enerit indicate : quialicet non putréfiant, tarnen inipforaptu mouenturvelin puluerem,fccun dum opinionem ludæorum .Poteft Sihoc allegorice legi,fedhicnôhabetlocum:Cdeduxifti mepper pdica tionem meorumtin puluerë mortis^ i- in gentiles q puluiserant,f.non colligati vinculo fidei vel chatita.' iis,8imortuiinpcccatis.®iHxc omnia malaideovc-neruntCqmcitcundederüt me canesmulti 3- i .ludæi,

qui dicunturcancs,quia Hcut canes illatrant irrationi bilicenquia fi vicieant infolitum aliquid, etiam fi bo-hum eis afFerat,iIIa trant fl videant folit um,etiam fl in utile flt,app(audunt:ita ludari doflrinam Chrifti quis fconam, tarnen quia infoIicaerat,reieccrunt:flfecundS fuam legem prxdicaflet eis,gaudcrent, quiares folita quamuis inutilis eflet: Cxoncilium malignantium [itl efl:,principum qui mihi male volebant E oblcdit me J ideft/onfllio mortem quæfluit. Etiam E foderuni manusllicetenim non perfeipfosfacerent, tarnen di-(unturfeciflie.quia præcepto ipforumflebac.Melius dixit foderunt.qua'm tranfFixerunt,quia fleur terra fof fafnuflificatjtailla foflio Chrifti maximum frudum dedit:Eamp;pedes meosquot;] foderunt etiam [ dinumera-ucrunt omnia ofla meajnö quod ipfl enumerate cu « rarent,(ed fieextenderunt quod enumerate potuerur. •IPetaliosfoderunt.fed tipfl]in propria petfonaEco flderauerunt Eeaquædemefiebant E 8i infpexerunc me ] quaff rem beneplacitam, per quod notatur eo« duritia maxima: Ediuiferunt ffbi veftimenta mea] ad derifionemESi fuperquandam veftem meamjfcilicj Matt. 17 inconfutilem tunicam meam.Emiferunt fortem.jAI Ioan. 18, legorice kgiturffc:Diuiferuntffbi veftimenta mea].i fcripturas.de qbusliçretici diuerfas partes traxcrût.et fup veftc mcâ.i.fidë catholicä.qusc femp manib’ integra remanetE miferuntforte ] gaintelligimuscaper folam diledlionëdari.lt;|Ipff mihiita feccrunt.fedEtu domine ne clongaueris auxilium tuumamej id c,ne différas mearn refurredlionem vfqjin communem o-mium.fedpotiusE ad defenffonem meam confpicel ideft,teintentum oftcndemeacoifenfioni citorefufei tando. 8[[Dico confpice.itafcilicet mihi faciedo Eerue àfiamcaaninrâ meamjideftjà morte neipfampoffie re line re

TERI VM COMMENT, llj reiinere .licet feparatam â corpore. Mors idco dicitur framea.quiaficutfratnea.diuidatanimam à corpore: (1amp; de manucanis]ideftjudaici populi crue £ vnicS ineatn3ideft,animammeam,quamdicitvnicain,qa ipfa vna immunis à peccato fuit ;fic quarrit crui ,vi n5 fit vera opinio eorum,per quam ipliexiftimabant eiî in motte detineri.^Similiterl^falua me exorc leonis] id eft.diaboli, qui Chriftum in ore habuit, dum eum vfq; ad mortem deduxit.Et falua £ humilitatë mea,] ideft.mehumilcmCàcomibusJideft.àfuperbisCvni cornium ] ideft .fuperborum ludæorum. Per vni-cornem ideo Iuda:osaccipimus,quiaficut vnicor-nis vnofolo cornu fuperbit italudsei folo veteri te.* ftamcnto. Oftenfa igitur Chriftidereliftione Si paf* fione.neperbocdetineamur ei obedire.oftenditinde magnamglorincationemprouenitc deo patri,8Cita ipfiChriftotquxglorificatio eftnobisrcmedium con tra prædiftam dèreliôtionem 8i paflionem. Et bene debes me fakiare.quia cum faluus eroCnarrabo no men tuum fratribus meisl id cft.famam tuam C fra-, tribus meis^id eft.apoftolis: quæ narratio non tantS verbis, fed maxime in mitfione fanfti fpiritus fuit : 8C etiam^laudabo te 3 id ê laudari faciam tefin medio] id eft.in cômunioneCecclefiac. 3 Conuertit fe adipos cum dicif.^Vos qui timetis dominum,laudateeum] omnimode:8lt;fubdiuidit inpartcs.quosadmonetlau dare,aftiuosfcilicet,8i contemplatiuos. Aftiuospo-nitvbi dicitCvniuerfumfemcn3idcft,imitatorcs tfa cob glorificate eum.jContemplatiuosponitvbi di-citQiimeat cum omnefemenlfracljideo C quonian» nonfpreuit^ideft.prorfusabqciet.Cnecpdefpexiin.i. alicjuomodovilcmbabuitCdeprecationc^meiCpau péris. 3 SNec auertit faciem fuam àme3id eft.fempef h inbcnc

in beneplacïto iplïus perftitiCKexaudiuit me cum cla niarem]ideft,co tempore quo pctebäexaudiri.^Et quia me clamancem exaudifti,ideo laus mea ë apud te in ecclefia magna] id eft, toto orbe collefta. Vel ita; Qijiaexauditusfum,ideolausmeacft,inecdefian»a-gna.id c laudor apud te in ectlefta.id eft,ftcut tu laudd ns Si ego acqualiter tecum : Si v t laus ifta in ecclefia fit perfedta.dabo ipfi ecclefiac corpus Si fanguinem me-um.EtlioccftCvota meajid eft,corpus meum,quod cgodcuoui oderre deo in reparationcm humani generis [reddam ]id eft,quod iam dedcram in cruce,ite rum dabo in altari, 8i licet aliqui non intelligan t, tarnen erit[inconfpcftu]id eft,incognitione[timenti nm eum,] Ideo per hoc facramentum maior laus cric dci.quiaiftudeft confideratio interdcum Sihominc, quod fccdus attendétes homincs,inde deum maxime laudant.^Hæc autêvora[ edent pauperes Sifatura-bunturjrecipiendo qdappetunt,fc5remiffionempeC eatorum,incrementum iuftitiæln liac vita, in alia co * ronamSide lioc[laudabuntdnm]îili fcilicet[quire quirentcum]8iita[viuent]iniuftitia[cordaeorû3 .i.animæeorum[infeculumfeculi].i.quamdiufuccc det feculum feculo, fcj per totam hanc vitam:vcl [ in feculü].i.inhacvitaViuet[8^infcculumfeculi],i,ina lia vita viuent in gloria. Dico pauperes faturabunt, 8ënon pauci,fed[vniuerfi fines] .i. aliquiin vniuerfis fi'nibus Ëterræreminifcentur,8i fie conuerten t ad dominum. ]^Et ne accipetemusvnum folumordinem fcilicetrufticalem.vel aliquem talem per omnes partes terrscdicit [ Siadorabuntin confpcólu eins ] idc, in bencplacitoipfîus [ vniuerfæfamiliæ]ideft,aliqin deomnibusordinibusEGcntium.]^Bcncdebcnta-dorare[quoniam dominiert rf2num]ideft,domin’ eftrcx

tftrex omnium:C8iipfe dominabitur Gcniium^td?, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

cxercebit dominum fupragentes fuas.quia reget cos iniuftitia.qjPauperes edentamp; faturabuntur,8C etiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

Cpingues tena: 3 id eft.'impinguati in terrenitatc Co-* mnesj de ecclefiaCmanducauerunt3id eft, domini-cumcorpusguftaueruntCamp;adorauerunt: 3 fedlicet hoe aliqui non videant eflead ruinam.tamcnCeadene inconfpeftueius 3 dei.quem nihil latere poteft. Cadent dicoComnes qui defeendunt in terram3 id eft',^ déclinant ad appetitum terrenorum.^Laudabunt do minumquirequirunteumCSi anima mea3 id eftjpfl quos ego diligoficut animam meamCviuet illi3id eft ad honorem illius,8C non tantum iufti praefentes, fed C8i fernen meum3id eft,imitatores mei, filq iftorum 'Cferuietipfi.ljlBene dieo.femen.quia Cgeneratio3 eft quxdamCventura38iipfaCannunciabiturdomino3

ab angelis.ficut angelusTobix;Ego obtuli orationes TobÏg.ïfi veftras addeum,VclCannunciabicur3id eft.prædica« buntCdomino 3 id ê, adhonoremdominigeneratio Ventura,« per eaelos. Et hoe dicit C « annuntiabunt ca:li3idèft,fanftipra:dicacoresCiuftiti3meius3ideft, deiCpopuloquinafcetur3nonnaturalinatiuitate,fcd aqua8ifpiritufanaoCquem3itaCdominusfecit3fu- loan.jü um.In camalinatiuitate opeiatur deus « natura,fed ihregencratione folusdeus.

DOminus regit3PfalmusD3uid,vox ^»pheta: 8ê habet hic ma teriâgratiasdei.Deeafiî agit:ordt nat deccgratias.Intcdit nobis pfuadere,nS effe defperandü cü talcs deus gratias fuas tribnat,« anteq degratqsagatjfjuittii; qfipjologüfiCcômendationé quot;h ii ipfarvia

,1« D.HAYMONIS IN PSAL-ipfarum gratiarum.vtita dicam : Nolite defpcrare, fcdconfideratequomodoCdominusrcgit me]afcdu ftionibus impiorum.ficut bonus paftor régir oues fu as,8i bene cuftodit ne lupi dilanient, amp;nbsp;eo re genteCni lui] necertarium quidem ad iuftitiam mihi deerit] Vndedicitur:Timentibusdeum niliiIdecft.Perliocni hil mihi deerit.quia dominus ponit me C in loco paf-tH«c]amp;cæterasqijæiêquuntur gratiasconfert.Con-' tinuatio.[Nihil miliideeritJmiludicopofitoC in loco pafciiæ] id eftju diuina fcriptura, quæ vocatur paf cuaper fimileiquia ficut animaliain pafcuisrehciunl, ira fideles animædiuinisfcriptiirisimpinguantur. ES demfcripturamlocum nommât,quiain eafola certi-tudofiifFicientiæinuenirur,quam pliilofophi licet fiu diofc quærerent in alijs.nunqiiam ramen inuenire po tuerunc in al qs fcripcunsln nullis enim alijs præt diiii nam.cognitio deirepcrituramp;quia (e dixerar efic in lo co pafcux,Sinon dixeratquiseum ibipofiii(ret,fubdit [ibi me collocauit] dominus. Vbi dicit fe pofitum in loco pafcuar.notamus primam gratiam.*| Ponit fecîî-damgratiam,collocauit me.Siipfe domiuus[edult;a-uit me luper aquas refcétionisj.i.aquam baptifmi, q dicitiiraqua refèiSkiniâ^mâKïëâm Sia'peccatismiî damur,Âadbotws Iruftus rerenîôsirrigamur.qui ficci ac fterilesamp; quaiïpïïiïrisprius fuerâmus diffolu-ti.Et ponit tertiam gratiam.cum dicit:[animam me am coniiettit. Hanc gratiam conuerfionisponit Au-giiftinus primam,deinde gratiam baptifmi,poftca locum p ifcuæifcd poffunt etiamhoc ordine reéle confî derari,per prius aliquis per diuinâm fcripturam pafeP tur,deinde baptizatut,poftea eiiam conucrtitur,quia non tantum antebaptifmum fitconuerfio.vt deinff-delitate ad fidetn, fed etiampoft baptifmum conuer-fioeft,

TERIVM comment. Ii7 fioeft, fcilicet .quia dimi(Tapriori vita ,folamnoiiam fequimur.^Quart am ponit gratiam, amp;nbsp;ille dominm quianimam meamconuenit^dcduxit me^ i qfi igno jantemrexitEfuptrfemitasiuftitiaeJ.i.pcriufta opera quæfuntfemitæîquia per earcfte ad viiam inccditut fuper.dat nobis intelligere, 3, non tantum femitas lilas cognouit/cdvi magifter earum per cas alios in cc dciecÏocuerit:8ihocnon propter merituro meü.fed tproptcr nomen fuuml.i. vt verum appareatnomc fuiim,fc5,9gt;faluatordicitur. Ponit quintam gratiam, K fic iungitur, ij Bene dico.dcduxit me fuper femita# iuftitiactnam]ói quod maius eft fecit mihi.fc5,quod fi perfiftam inter hxreticos.nunquam mihi nocetc po terunt.EihoceftCK fiambulauero^.i.diupcrmaneï tin medio v mbrae mortis J.i.in medio hxreticorum, qui dicunturvmbra.quia habet corda obfeura adve-ritatem cognokédamiSi ideo mortis, quia qui intrât feflameornm,in mortë incurrunt.quia vera vita pri-uantunficut autem v mbrç mortis,inter quas fi quis in tret,cito montnr-.inter tales^non timebo malajid c, venenatas perfuafiones cotum tquoniam tu mecum cs^quituitionc tua; prælentiæ me défendis. Etctii tvirga tuaH.i.correilio tuatS^ baculiis tuus] .i. adiu lorium tuum,quo fuftentatur aliquis fidelis, ciim per fc non poffit fiibfiftere,ficut infirmusbaculo'Cipa me confolatafunt3invirga,quanniisnonvideturlt;ffcfo latium,confolantur tarnen in hoe fandli,quia p hoe intelligunt purgarife à pcccatis,8i in aha vita fuç pa tientia: fe magnum fruftum confequi. V nae Apofto-lus.Otiinis difeiplina in praefenti non videtur effe gau dii.fed raocroris, in fututo autem fruótum affert paca tifrtmum,8(hxc eft fextagratia.Ponitfeptimam dices tjPatafti in (onfpeflu meo^jhabilcm me feeifti qui h iq intclU

intelligcrcm[menfatn]id c.dominicum corpus,mc-^ fam dico.adiutricem mei [ sduerfus^omncsEeos qui tribulant me. ] Non folumcnim dominico corpore avitiis mundamur,virtutibusrcpleinur,fcdeciainc5 traomnempcrfccutioncm fuftentamur, Ozanam gratiam ponit cum dich: ^Impinguafti caput meüjl ideftmentem meamCinplcoJideftJnfpirhufandlo quipenetrat animam ,8f fouet animam ficut oleum carnem. Vel [caput mcum 3 id eft, Chriftum, cui da-tuseftfpihtusfanóhismonad menfuram,de cuius ablt; «ndan tia cætera membra coUxtantur. Cum dicit in o leo ,maiorem abundantiam notât,quam ft diceiet olco.PonicnouitgratiamdicensîCCalixmeusJideft, fotus dominici fanguinis [ inebrians] quiaterreno-rum facit obliuifci,K etiam vitam prxfcntem contem ni,vtin LaurentiopatetK fimiIibus:K illecalix [qui prarclarus eft^]MuItum fcilicet,quia confert vitam ac ternam.Ponit decimamgrariam,per quam cxterçno ucmconferuantur,vtitadicaturad cuftodiam aliarü gratiarum.lt;|[Mifericordiatuafubfequeturme.3SicuE «nimprxcedit mifericöt'5nr'gönferchdpgratiam. ßc fubfequatur ac(cuftö3itm:na(nlitantum prxcederet, tiullus collocataferuare poftet: [omnibus diebusvi-* tx mex. 3 Ad hoc fubfequhur, vt per gratias collatas K cuftoditasinhabitem in domo cxlcftis Hierufalem £in longitudine dicrumjid cft,in xternum. Si,8f,ha-, bcatur,fic legatur : Subfequatur me mifcricordia dei vt perfiftam in hac vita ,K vt inliabitem in domo do ■ mini, 3 E t hxc eft commendatio gratiarum, quod Oquot; fiendit per has dari cœleftem domum.

DOmini eft terra 3 Pfalmus ifte conuenïtDauid prophecwhic loquenti in confiderationc do-minicac rcfurreftionis, faftæ in prima fabbati, ideft.in ptinudiefeptimanæ.quærefurreftiodomini ca fuit futidatncntum ecdefia?,^ fukinitiü totiusno-ßri reparationis;quia noftra natura in ipfaChrifti p-fona eft iam faóïa impa(ribilis,immortalis,amp;per eum nobis ^em dédit immortalitatts 8(. impaftibilitatis, Qiiod autcm reparatio humante naturse facienda eet in primadie.fignificauit creatio mundi.fecundum ma teriam faftï in prima die. Sabbatum eft nomen toti* fcptimanæ, K trahitur à dignitatc diei.in qua quieuic dns.Iuxta quod in Euangelio diciturdeiuno bis in fab bato.Materia eft Chriftusrcfufcitatus. Modus talis ë: oftendit 8{ ipfum ordinë obtinere.SJ ipfius regni am-plitudincm : deinde oftendit § honefti habitent in regno Ülo. Admonet etiam nos remouere errorcs, am-fliarevirtutes.vtficpoffimusrecipere triumphatorS dnm.Khoc idem eft intentio.Et ficut aliquis admonc ret hoics regni alicuius.vt diruerent muros,8i ampli-arent portas vi cum magna exultatione reciperent dnm.itaprophetaprxuidens Chriftum infuarefurre ftionc obtinereregnü per totum mundvi.admonet tc cipereiftü triumphatorë;^QuiaiftiusCdnieft terrai idcft^ccclefia quamfundauitm fuarcfurrefbione;t 8C plcnitudoeiusl.i. omnis copia virtutum quas habet £cckfia,funt dhi,quia dominus dat ecclefix-.Si ne intel ligerem arftam ecclefiäjcj in folaludara, oftendit ec-ckfiam dni effe colledlam ex omni parte terraw, cutn dich: [^orbis tetrawl .i.ecckfia ex omni circuitu terraii» eft dni:t 8i vniuerfi qui habitant in eo3 .i, omnes filij qui quaeç die générant in ecclcfia.Cum dicit habitant notatnö qfcuntj accedentts adecckfiam.fed quii fide h iiii cede

ccdffîat vfqj obitum pcrfeufrant,'«! Bene dico.dO'* mini eft terra,[quia fundauit cam ] .i.'ftabilcm fecit c amtfiipermaria.J Per maria accipit communesfru*' dlus ift JUS mundi. Cum dicit fuper, oftendit quod ec-tlefia non pofiit fuperaria fluftibus,fedpoiiiisfupe-let fluftus: [amp; fuper flumina. ]Pcr fliimina accipit fc' cularcsprincipes.qiii defluüt in curas populi, ficut flu minacurruntin mare.fuperqnosdeusfecitccclcfiam quia etiam principum pcrfecutiones fuptrat ecclefia. Cum dicitfpraeparauit orbem ] notât ipfam ecclefiS liaberehxcpcrinternam afpirationcm. Oftenfaam-plitudine regni,oftendit quam digni fint ipfihabita-tores regni:amp;: hoc ideo oftendit pct interrogationent refponfionem.vt perhoc maiorem nobis oftendai certitudinem.Continiiatio : Domini eft terra.K ipfe fundauit cam fi'c.lJEtCquisJillc tarn dignus, qiii[af-cendit in hunc montem domini^i.in ccclefiam , qux dicitur nions propterftabilitatememinentiam vi( tutum.Proprie dicit,afeendit,qui magnus afeenfus eft de iniuftitia tranfire ad conformitatem ecclefiæ:8^ qa jsoflet afeendcre rccedere cito,fubdit [aut quis^eft ilk qui [ftabit ^.i.perfcuerabit [ in loco fandlo cius'^j .i.inccclefia quam ipfefanélificauit.lt;|[ Quærogsafcë , dit,talis fcilicct [innocens manibus ]. i. operibus, ille nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

fcilicet,cuius opera non nocent proximo:^ quia pro j pterhocnon efl'et tarnen habitatorillius regni, fubdi't [KmundocordeJ.i.quinecvoluntateproximumlg dit:Si quia licet in proximum non pcccaret,nondum tarnen dignus cffct.fubdit:[ qui non accepit animam fuam^.i.voluntatem fuam [ in vanoj .i. in iftis terré-

nitasvanitatum.S^omniavanitas.Cum dicit vanano ciïeacccptabiliaanimæ fus, innuit feipfum quantum adfe

•dfelpeccatismundumenè.Kquianec hocfufficc-retynifi fe bótia fecidc oftcndcret, fiipponit [ iiec iura-irtch dolo proximo fuo.JIurauit qiiidem, fednô do lofe, quiâ bene/om'pleuit quicquid proximo pronii-fit-^Pofîia digitate habitatoris.oftëditquam remit • nerationctalishabitatorfitîiabiturus.cû dicmfHkj præfcriptusbabitatorfaccipictbenediélionem] ,i. iii bac vira iricremenravirtutum,in aliaretributioncni xncritorum, a domino ] amp;nbsp;hoc non per mérita, fed p Cmifericordiam]datamCàdeofalutari3 .i.àfaliiato-re[;fuo3 quidat benediftionem ,quia pereum faliis thbu(tur:mifericordiam,quiapereumpeccata)axan-tur.^Etnehabitatoresquos defcripferatpauci piita^ rentur.oftendit multos efl’e, nominandoeos gcneia-»ionem;[;hacc cft gencrario. J Et oftendit diias partes iftiusgenerationis, aftiuosôlt; contcmplatiuoscü di-cit Cquarrentium eum ] .i. illorum qui quocuncp ope ■ re quærunt habere deum, v t retro oftiiim fint faliem tôtemplatiuosvbi dicit:quçrentium faciëdeilacob 3 id eiî.cognitionë deitatis. Deum lacob ideo dicit,qa laborant vt deum videant ficut fecit lacob: Qiian-doquidem rcgnum taleeft ,8i habitatores tam digiii, crgo vosCprincipeSli, dxmones, qui dæmoncs di-cuntur principes mundi:Cattollirc3.i.remoucte3por tasj.i.vitiaabhominibus quos in errorc tenetis, qui crroresportat dicuntur, quia per eos itur in ætcrninn iuteritum:I28lt;3vosf portææternales3.i.virtutes,quç duciti5advitaiuæternam[;eleuamini3.i.ampliamiiii £8( introibit3 in eos à quibus remouentur errorcs.e t in quibus ampliantur virtutesf rex gloria?3*î!Oftf ” ' dit dignitatem ipfiusregis,iutcrrogando refpondë dp,cumdicit:quiseft ifterexgloriæ^dosninus fcilicct fortis3'*iff'pfo,ctiamfinunquatnoftenderent[^amp;;pü

tcns]in omnicrcatura:8iifteCdominuSiO fpittta.l!ter cftCpotcnsin prtcIioJinqiiodeuicitdiabolum.^At tollitc.idem geminat, per quod oftcndit fe crgahunC dominum affeftiim magnumhabere,inquo int^dit HOS admonere hunc dominum magno affcdlu fufcipi cndtim c(Te,^lfterexgloria: eftdominasvïyiytum3 ÏdEft.angelicorumomnium ordinum:i«et vjrrutes proprium nomen fît vniu j ordinis,tarnen fit tommu »leomnium.Sciendumeft.quodDauidinperfonafua vtiturvcrbisangeloriim.Præuiditenim perfpiritum fanftunj,ar)g£los præcurforcsChrifti, ad infcrnü liatc diéluros : Cd principes 3 id eft.dæmones [ attollite por tas 3 id eft claufuras inferni.quibus tenetis animas iân-quot;Âorum. Præuidit quoque angelosChrifti præcurfo-res,mafcenlîonchæcdifturos:Portaeærernales3ideft aditusin cœleftia.perqiiosnullushomo vfqjmodoï trare potuitCeleuamini3id£ftampliaminiEamp;intio-ibit rexgloria;.3 Præuidit quoque propheta hâte ref* pondenda' angelis ; dixerunt enim dæmones angelis praecedentibusChriftum ad infernü. Quis cft ifte rex gloriæ, qiicm hue venientem annunciatis^ Sedhoc idem quacficrüt cœleftes angcli.cum eis afeenfioChri-ftiàpræfentibus angelis nunciaretur.Certum cft enim quofdâangelos ignorafte afcenlîonem Chrifti donec viderunt.K videntcsvaldeadmiratifunt.Inquircnti-bus autem angelis tam infernalibus quàm cccleftib* præcurrentesangelirefponderunt, C Doftiinus fortiS amp;potens,dns potes in pi'ælio. 3 Attollite portas 31^-geminant fuam præceptionem.quia rem miram Si in credibilem annunciare videntur.

A Dtedotnine^Loquiturmhoc pfalmocccle fia.qua: fignificaturperDauid ; K eftmateria

•*' -^damansinanguftqsbuiusmundi.Deipfa ita agit:pctit leuata animac fux vias dni demonft t ari,dc • inde petit mifericordias quas confueuit deus facere cæ tcris patribus,deinde defcribit inftum,8i ponit prçmi-niium iuftitiac eius, Si promittit fe v ouere fimilem ei, Siintendit admoncre,vt patienterbuius mundi necef-fitatem, neemonetad martyrium,fed vt communes moleftiashuius vitx patienter fuftineamns, quas ctiï omnes fanfti confeflores ineuitabilitcr fuftinuerunt. i(Et anteq petat demonftrationern viarum.prçmittit leuatameffe animam cum dicit: £ Domine ego leua-uiauimam meälidcft.animalitatemmeam.qujeius natunccrat.quodpolfetcitodeprimiabappecituter-renoK,erexi î^ad te 3 .1. itavtobediendofuperiorivi aiæ.tibideferuict.Velaccipiam’fuperiotcvîaïxJpam «iam.f.ment!';vclutfi dicatfideli5,animS meâ.i.mentê meä ad te eötuendü leuaui .i. ad terrenabatc nö pmifi ab aialitatedeprimi.Etqa cognofeitfemobiHnaturg, qperfeipfamnöpoflnercftaconfiftcre,fubdit;r.deus meusconfido inte3ideft,in cuftodiatuse mifcricor-diaCjSi ideo Cnon erubefcä 3 i. ,non rctrabä me ab alt-quo bono incepto. lt;^Neque alq retrahentme.pcc quod erubefeentiam patiar.Si hoc dien CNeque inimi ei mei3fpirituales fine corporalesEtrrideant me3 id faciant irrifibilem.T antum v alet htcc optatio, quantum fi diceret.nö irridcbunt,8i vere non erubefcam nc que irridebor.cumlcuata anima in te confidam.quia itaeft in Omnibus. Etboc eft quod dicit, Ceteniin vniuerfi quifuftinent te 3 td eft, qui fub malovum per fecutioneauxiliumtuumfiducialiterexpeftantCnon confundcnî3ideft,nonhabebüteïubctceniiâdeali^.

1X4 D. HAYMONIS IN PSAL-^Suftinentesnonconfundentur,fed omnesinitjuicS fundcntur.tiim quia inique agunt.tum quiafuperua« cue Etlioc eft: [ Confundantur omncs iniqua agentes fiiperuacue. [;Superuaciie dicunturagi illa fiue botta fint fiue mala,in quibtisnullacerta cxpeflatiocit, CCoptatio qnamboni tantum valet quantum affir* matio.Cum dicit,fuifinentes nö confundi.amp;^iniquo* confundi.maxime nos amonet vt fuftineamus.lt;j Lc-uauianimammeam,non erubefcam,amp; ideof démolira miliivias tuas].i.eommunes pra;ceptiones,qbu9 itur ad te domine Bene dicit.dcmonftra.quia non eft multumlaborandumin eognofcendisvijs dni ; [Sifc mitas tuas.i.aróliora præcepta tua,quae multis occulta funt ,Kreélius ad vitamducunt.-ficutfemitæquæ llriftac viæfunt.Si reólius ad ciuiratem ducuntifedo-cc mc]illas.Benedicit,doce,quiaadeascognofccdaJ non tantumdemonftiatio,feddoéhina maximaeft adhibenda.^jjEtqüia poffer demonftrarevias.amp;doce re fernitas.K tarnen parum prodelfet, nifi eum de’ re-fte ire faceret per illas, addit : Domine me pofîtum in vijs tuis in femitis tuis Qdirige J.i.direftum fac ince-dcre[;me3fcilicet pofitumCin vcritatetua].i,infilio tuo.qui eft veritas ; vcl in lege quam ipfc fîlius doruit. vbi fola veritas ë.Et cntn bona fccero,[docc me ] vt ego inttlligam Si quæ feci.Si quac credo. Priiis «nim credithomoSi operatur.quam intelligat quod credit Pfair-y nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;YndediciturNifi crcdideris,nonintclli-

~ gcs.EtPfalmifta : Annunciauerunt opera dei amp;nbsp;fait* cius.Si poftquam annuntiauerunt.intellexerunc.Du as caufas ponit quare debeat eum docere Si dirigcre, quia crédit eum faluatorem eile fuum,8i quia fuftinet eum: Si hoc eft C quia tu es deu s falutaris meus,Si te fuftinui tota die j â.in omni tempore vitx mex.^Po-fita

TERÏVM COMMENT. nç fits demonftrationis vianim peritione, tranfît adpetl tionëmifericordiarum.vt fie f.uiatfibi, fiait confueuit faccreantiqiiispatnbus.Continuatio; Qniacredo te faluatorem fuftineo.debes me dirigere : amp;nbsp;fi non fuf ficitboc.fufficiat confuetudo mifericordisc tuæ,amp; hoc eft: tReminifcere] idcft.fac mihi fiait cxtcris pairt-busfacere ionfueuifti:[;miferationumtuatiim domi* ne,8tmifcricordiarum tuarum. ] Miferatio eftexhi-bitio mifericordiïetmifertcordia eft interior pietatis af feftus.ideo poft mifcratioticm miferkordiam ponit: quia licet deus non exhibeat quibufdam affeélü mifc ncordiæquempetunt.tamcergaeos miferkordia mo |,Cor.|t» uetur: V t in Paulo, à quo licet non remoueret ftimulü quern petebat,tarnen miferkorseierat, etiaminhoc quod dabat ei ftimulum in euftodiâ vinutum;[;quç3 milcrationcsEfunt àfcculo'Jidcft.exquo mundusiii cepit. ^Tupetis mifericordias,84 quidvis tibi fieri? Hoc domine.quodC ne meminerisj id eft, ne pumas in alia vitaCdeliftaiuuentutis meæ3idë,leuitat5 mej. Non dick iuuentutis quantum ad tempus, quia hate iuuentus poteft etiam effe in fenibus.in quibusleuitaä eft.ptopierea periuuentutem accipimus leuitatem, quia in iuuentuteleuitas eft. Deliótum eft.quando præcipitur fieri.derelinquitur; C8i ignorantias meas] ideftea ptccataquacignoro.vt originalia.vel eaquae in pueritia fe ci. •^Deliéta ne memineris.fed potiust tit domine memento mei^id eft,meç naturæfragilis.nô fecundum ahitudinem tuam.fedf fecundum mifericor diam tuam^fednecmifcricordiamaudeopctere fecS dum meritum,fedC propterbonitatem tuam memen to mei3quia tu folus es bonus.*^Bene dico.bonum eC fe dominum,quiaipfeCdulcis3 alicuicognofcenti.fi-tuc cibus guftantiÄ hate dulcedo eft (ecundum mifc« ticoidi«

ricordiam, CKre5lusdominus3fecundumiuftiHanw C propter hoc ] quia dukis 8i redlus [ dabit delin» quen tibus in via jid eft.in hac vita [ Jegem ] id eft,cor redtionem .Pcrlegemidco ccrreftionem accipimuS quia ficut Icx K timorem incutit, Si à malo ceftare fa-cit.it a quo cp corredlio. Vcl per viam madata dnipof-fumus accipere,qui autem extra häc viam funt.his de-us nullam legem dat. Cum deus punit peccatores, iu-fie agit:quodpunirehabemus cum dicit legem datgt; Quod facit hoc in via,id c,in hac vira,merito agit: qa in hac vita fola.eft locus correftionis. Bene ponit fi-inul,dukis Si reflus,quia alterum temperat altcrum. Dukedo enim de mifericordia deinon defperare nos admonct.iuftitiavero negligentia aufert.^Dominus dabitlegem.Siperhanclegetn [^dirigetmanfuctos] à. illos qui priuserant indomiti. Si nunc fafii funt tra ftabiles Si (îpercutiuntur,nonrcpcrcutiunt:fi maledi cuntur.non maledicunt: Cin iudicioj id eft.in difereti-one boni Si mali.Veliniudicio3 id eft.in correétio’nc ipfa quam deus fecit ipfis.dirigct eos manfuetos ad vi am vitæ.Ipfa nanqj correftio eft direftio eius.quia p cam Sipeccatalaxantur.Si virtutesconferuntur.fSÎ mires] .i.illos qui in natura funt fîm|»lices. Si g nun^ ferifuerunt fdocebit viasfuas,]^Docebitviasqux mon funt contemnendç,quia Cvniucrfæviæ]illi’ fdo minijfunt valdedignæ.fc5[;fur't mifericordiaSiveri taslQiiicquidenimdeusnobisfacit.velpermifericor diam facit.vel per veritatem: vel per quodcuncpince-dimus ad eum.mifericordiavel veritas eft. Si enimea mus per tribulationem, dei iuftitia eft, quæ iufte nos punit.Siautemperaliqua bona opera incedamus.mi fericordiæ dei eft.quia nihil boni per nos facere poflu-mus.Qur yiænon funt notx omnibus,fed CrequirS tibusj

tibusn.J.cum frequent! diligentia confidcrantibusCtc ftamentum eius Si teftimoniaeius. 3 Perteftamentiï fanftum Euangclium accipimus.ideoquiaficut aliqs teftamcntofuoharreditatem promittit,amp; prtecipitliac redibusquidfaciantjamp;teftamentum morte confir-mat:itaChriftus hsereditatc promittit inEuangclio, dat fuis praccepta viuendi. Si morte tcftamentü fuil confitmat.Per teftimoniaeius fcripturas prophetarü accipimus:prophctæ enimteftes fuerunt promift’io-num quæ in Chrifto compléta- funt. lt;0 Quiadukis Si reftuses.fecur* fum ^tuC ^ppitiaberispeccato meol condonandoillud,Sinon proptermetitü meiim ,fed tproptcr nomen tuü^quia tu es lefus.id eft.faluatot Bene dico,propter nomen tuum.quia propterpecca turn non C multum cnim peccatum. Hic incipit dc tertiaparte,defcnbensiuftum8i eius pramium,8ifi-milemcifefuturumafferit.Continuatio.Propitiabe-rismihiquifumpeccator,fedÇqins]iuftusŒtboc ë, \ Ebomo qui timet dnm3filiali timoré quis eft Hic fci licetEqui elegit fibiviam3 i fiue aftinam fitte contê-platiuä vitä.Dicendo elegit,notât duo.Siqd exfola vo luntate fecit,Si qdeâ ab alqs feparauitàn qua via Lfta tuiteiqdominusElegem^.i.præccptafecundumqux viueret.fc j,iuft us eft ille.qtii Si vitâ Si in ea fecundum legem dni incedit. lt;0 Et ponit iufti pramium cum dt-cit; E Anima eius qiuftiEdemorabittir in bonisj lociss anteiudkium ESi ferneneius],i.bonaoperaeiusEhg reditabit3.i.facieteühæteditarcEtcrram]viuentium Sihoc eritincômunirefttrreftione.Contraboc qda-liquisdiceret.neminë poife perfeuerare inbono^pè mobilitatc nattitac.Si ideo amittere illud bonum dicic ^Dominuseft firmamentü ] .i.firmans iuftos inbo-noinhac Yita,nô fup«bis,Rd tnniqibus deüjqa »-moï

U8 D. HAYMONIS IN PSAL-mor do mini contrarius eft humano timori. Human’ ciiim timor diffidcntiam tribuit,diuinus autem firma nitntum fpci.Et etiä promifit fuis,quod feipfum ma-nifeftarct cis,8ó hoc eft fteftamentü ipfiusjideft,pro mifl'ioipfiuseft huiufmodif vt^ipfe dominus £mani fcftctur illis. J Vel Cteftamentü ] id eft, Euangelifi eft talcfvtmanifeftctiirillisjid eft.vthabcantintellcélü ipfiusEuangelij.lJQuiaiuftustalis eft,8£ tale praemi-um eft iufti, idco quicquid alij faciant, ego fimilem me faciam iufto,84 hoc eft, foculi mei 3 id eft,intenti-« ones meat f’femper ad dominum ] ideo f quoniam ipfeeuellet pedesmeos 3ideft,affcélionesmeas,Cdc laqucojid eft, de tentationibus diaboli, id eft, ne illis valeamirretiri. Alij fi eleuatis ocuIisincedant,cadunE in laqueos.qui autem ad domina elcuant oculos,do -minus eos à laqueis eripit. ^Refpicio in te.Si tu frefpi ce in me] ncc dico vt confidercs me vt parem, fed vt miferum,8i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miferere ] quia mifcricorS

cs,8^LquiavnicusSZ pauperfumego,] luftusideo v-nicusdicitur,quia deomnibus fedtis vnamfolamfe--dam dei cIegit,Slt; folus dco fcruit.Per hoc quod dicic vnicus.notatfeitaeifediligendü ,ficutvnicus filiusà pâtre diligitur.Pauperë fc dieu iuftus.quia ab appetitu tcrrarnoi ü exutus,propter hoc eft dignus vt confolc• tur.^Dico miferere,8C necefle eft. f quia tribuIatiöeS cordis mei]fcilicet.quxin cor etiäafcendcrunt mul• tiplicata: funt^quiaabillisetiä quifilqecclefiæ debe-rent efle iufti tribulantur,amp; tu, [crue mej ne præualc ant mihif de ncccflitatibusl id eft, de tnbulationib* qiixfunt mihi neceflariæ,quiaineuitabiles funt,quia ncmoiuftus tribuIationcspotefteuitare^Cmeis^dicit quas ipfi fibi ftudio charitatisanumpfcrat.SjjErue me, 5^ i'vidc hamilitatem meamjideft.quantumfimhu-

fuftineo difputando contra manifeft os malos.Siad-monendo cos,8i ideoj^dimitte vniuerfa deliéta mea ] Faéla oratione pro fe,facit orationc pro inimicis.Con tinuatto .^Refpiccin me.Sfetiam refpitcinimicos meosloculo mifericordiæ, de quibus eft grande dam numÇ quoniam ipfi multiplicati funt] i. multi funtj qui etiam filii fafti funt inimici.SC ipfiCodcrunt me o dio iniquo3quia pto bonis reddebant mala. Et ta-libusEcuftodianimam meam] ne mefibi conforme reddant:SC fi ipfi nolunt conuerticrue me3 etiam à (orporali præfentia corum,fcilicet,deftruccos:erue vtEnonerubefcam 3 deeo É quoniamfpcrauiin tej quia nifi tu erueres.tunc de fpe mea erubcfcercIJEruc me,amp; tuEdeuslibera Ifrael3 id eft, omnes te videntes Ecïc omnibus tribulationibusfuis 3 præmittit eau. fam quare pro talibus oret v t libcrcntur.^Et hoc eft, quiaÊinnocentes3ideft,qui alqs mala non inferunt: ÈSirefti3quibonafaciuntEadhæferunt mihi3 fcilicj in vnionc voluntatis conformes mihi facti funt àdeo adhæfcruntEquia fuftinui te3 id eft, viderunt me ex« peft antem patienter tuam remunerationem.

IV dica me domine3 Hie loquitur Dauid, vel quill-bet petfeftiffimus.qui relifto confortio malorum adharretconfortio iuftorum. Ipfeidemiuftusefl: hie materiajioc modo petens duo indicia fecundrifua mérita,vnum inhac vita.aliudin alia vita.Intentioefl: admonere.v t reliftis impiis.adhæreamus iuftis ; quia fl hie feparati fuerimus à malis, i iudicio feparabit nos deusabeifdë malis.^Et incipitapetitioneiudicqhu-ius vita: fie ; O domincE iudieame3id eft, fecerne me i ab impqs,

ab impijs : Kponit caufam qiiare debeatiiidicare,di-cens: Cquoniam ego ingreHiis fiim 1 id eft, incepi face facere bonum [in innoccntia] non dico angelorum, fedCmca] .i.qualc poteft habere Humana fragilitas, quia non fccit furtum, ncchomicidinm :Si. quia poffer incepifle in illainnocentia,nccperfeueraredicitCeE non infirmaborjab ilia innocentia: ne arrogans vi deretur,fubdit: t fperansindomino]ideft,nô ex me ritis,lcd quia fpero in domino f non innrmaborj ^lu dicahocmodo,fc5fprobame3ideft,oftcde mcfdo-minc] mihi Si alqs probatum.Probatum oftendit de’ lob.i. lobfibi,quiacognouit fe muItapofîepathKalrjs.eti-amda;monibus,quieumleuitribu]atione pofte deuo rari putabantProba dico hoc modo [tenta me] id c, per probationes oftende me probatum.amp;per has të-tationes[ vre renes meos] id eftjdekft ationeslibidi* nis:[Kcormeum]id eft,cogit3tiôesmeas,vtncq)in rcnibus,necp in cogitationibusaliquidmaliinueniat VeI[vrcrenesmeos]perigncmfanftifpirituS,^Pro-baSitenta, egohocfu[tmebobenc,[quoniam mi fcricordia tua ante oculos meos eft ] ,i. femper habeo te mifericordempræoculis cordis,etiamfconjpla-cui3tibi[ in veritate tua] ideft,inChriftofiliotuo, quem ego imitatus fum,qui dixit.Ego fum via,8i veritas amp;nbsp;vita. Vclfin veritate tuaj.i. in lege quam fili’ T wia docuit,vbipuravcntasfuit.Benedico.complacuiin veritatetua,quia mala vitaui.amp;bonafecutu,',fum mala dimififfet,oftenditcumdicit:8|]Ncnfedi],i. non fum immoratus,ncq; corporaliter,netpvjritatefcutn concilio vanitàtis] Për'vahhatem accipimus terrena per concilium eos,qui dant rationes de appctitu terre norum.Dicuntenim quidam hæc efteappetcnda,qa propterhominfSfuntfaôta;[Knon introibojidcnô incipia

ïndpiam efk v t vel mala cum illis agam, vel aÜenfutn pricbcani,cumhominibusCiniquagereiuibuS]^N5 fecli,fed potiiisCodiui cccleliani'J.i. congrcgationcm tmaÜgnantiuni^.i.quiproximonialavoluntC 3icS impijsl idf ft,hacicticts,qui lunt contra duiinumculiS £i perfuadent£iion fedebo ]id eft, non moraborita vt confentiam. ^Oiïcnditfe mala dimififte.Ka inalo rum confoctio Icparatum fuiffemüc oftendit fe bo-num facere,amp; ad bonorum confortium tranfiïfc^ no fedebo.fed ponusClauabo inänus meas^.i opcratio-ncs measlauatas?ipurgatasoftendamCinterinnocé tes3ideft,inconfortioinnocentinm. Accenditurern per confortium fanftqrum quicuncjj etiam tepidus ad bene agendum,amp; Ions manibusjd eft,purgans operi busCcircundabo3idcft,affidiiadcuononeinquirani , faltare tuum]id eft.cccleftia. Altarc enim dicitur qua fi alta ara, cœleftia vero ^nt aha. iJICircundabo ad hocfvtaudiamlîdëïïd'nteliigamCvocemHideft.ma nifeftationemi:laudistuæ]8(poftcaCenarremvni-uerfa mirabilia tualnon quod omnia enarret.fed qug * eunque enavrct mirabilia lunt. Qitodiuftusie dicit cir * cundare altare,8i vntucrfa mirabilianarrarc.perfimi-

lediftumcft.Sicut pontifex inveteri teftamentoin-troibat ad altare infanfta fanftorum,8iauditodiui-norefponfo,populo rcferebat:ficutEfaiasaudiuitvo Efaiæ. ces.Sanftus fanftus fanitusdominusdeusSabaorli, plcni funt codi 8lt; terra gloria tua ,8f retulit coram po pulo.Vfquemodo trailauit de iudicio.quod petit de fc fieri iuftustnhac vita:modo oftendit iudicium ,qd petit de fc fieri in alia vita.Continuatio.^ Lauabo inter innocentes manusmeas,8lt;ideo tu domine Cue ne perdas animam meam cum malis 3 malornnx poait duas partes, impios SC viros fanguinum.

Per impîos accipimus harreticos, K omnes qui lt;on tradiiiinamrcligionemnituntur-'pcrvirosfanguinû, hotnicidum velviros fanguinumvocat,quicarnali£ ■ Cor K viuunt.dequibusApoftolusait: CaroôCfanguisre* gnumdeinonpoflidebiint.Iufterogat.neanimaipi* us pereac in iudido.cü quibus hic non fuit aliquaaéti oniscommunio.Oicendo.ne perdas,tantum valet, aC fîaffirmatet ne perdes:Si^perhocmaxirnthortatur, vtfeparemurab impij$,præmitcit^ caufas.dicens.Per vitam idem accipimus quod peranimam. ^Domine dilexi decorem domus tux^Domum vocat quofcun iuftos in quibus deus habitat;dccorem domus illi’, accipit vircutcs quibus iuftiornantunS^ dilexi,locû habitationis glorix cuxj. i: diuinit ans tuxdocum in q . habitat diuinitas,accipimus perfeôfifl'imos iuftos,qui snagnam egregiam de dco habent cognitionem. ^Ne perdas,dixi,cum imptjs animam meam,qui j me valdedinimiIesfunt,quiaEinmanibuseorumJideft, in operibus corum C funt iniquitates, dexteia eorum J id eft,bona opera eorum,, ft aliquam faciunt iuftitiam [repieta eft muneribus ] in quo maxime indices intel gt;nbsp;liguntur,quiproiuftitia facienda pecuniam accipiur, •Jinmanibuseorumfuntiniquitates Lego autefum ingreftus3adbonumLinnocentia3mca,vtfupra,8^tu domineLredime me]per fanguinë ftltj tui: Si quia re-* demptus per fuam innocentiâ fufficere non valet, pe-* tit mifcricordiam dei.dicens: L K miferere mei 31(1 Qui bene fum aptus cuius miferearis,quiaLmeus pes jid c affliftiomeaLftetitlideft.ftrmiterpermanfttLin dire dto3idê,inaltoloco:ve!indireólo,i.in Chrifto. Alia Io3n,I4gt; cm tranflatio in via reftæChriftus cm dicit : Ego fum via,veritas,8ivita.VelLindirefto3ideft,in ordineca tholico,8iLte etiam domine benedicam in ecclcfqsjl fcilicet.

W ''^Ominusilluniinatio^Dauid primam vnftio-I nbsp;nbsp;Jnem habuit in defignationcm regni, fecüdam

in regnum.Sed priufquam venir« adregnü, multa mala habuit, 8i hoftes:fic amp;nbsp;Chriftus prima vn é'ïionemliabuit cxvterovirginis.fccundaminrefuv-rtftione;K intervtrantj.malaamp;hofies.SkSifidflis anima primam vnftionemhabet in baptifmo.fedan« tefecundam,qua; eritin refurreftione.malafuftinet amp;nbsp;bona.ln fine m Pfalmus Dauid, priufquam liniret, ld tft, inungcretur in regnum. Dauid fecit huncpfal-mum.priufquamliniieturfecunda linitione.Antepri i.Reg-î* mamenimlinitionem nullum pfalmum prorfus torn t.Rcgï pofuit.Inunxit autc eum Samuel primo in domo pa« tris fui,in qua linitionc intellcxit promiffionem regni amp;nbsp;per quam fecurus fuit,non poffe effici aliquo modo quin regnum fecundâlinitionë.ficutinprimalini-none intellcxerat promiffum.obtineret.Cum vero fe ciffet bun c pfalmum, non fecit de corporali linitionc, V el de obtentu regni ierrefiris,fed de linitionc fpirita* li.Sf de regno caelefti.Confiderauit cnim filios ecdefig fecuritatem poffe habere de fecundalinitiöe, id eft, de impaffibilitate K immortalitaie ,pcr primälinitionS quam inhac vita rccipiunt,fcilic«rcmiffioncpeccato jum,8i confortationc adbencoperandum inbaptif inate.Sicut autemDauid prima linitionc in domo pa-trisfuifufccpit,itavnufquifqifidelisindomopatrisfui id eft,diaboli.quiideo paterdicitur,quiapereum cc» nafcuntur in peccatis,fufcipit primam lir.itionem .Do musdiaboli vocatur mudus ifte,in quam vcnit Cbri-

fins,inca afTumpfitquofdamdepoteftatediabol?. War.j^, VndcinEuangelio: VenirIcfus indomuniSimonis leprofi.i.diabo'i Materia eft primaSf feciinda linitio» Déprima ftcagitiponit cam tcrtimdincfecuiidat. De fecunda fic agit.poiiit frequentes peutionesilliiis,?^af firmat feliabiturum. intendit nos certes reddere.qd habita prima Iinitione,felt;undam poftimusliabete. Titulus fie exponitiir iPfalmiis ifte cônenit Dauid pbctæ,vel ciiiciincpiufto de priori populo. Qi^uiuftuS in hoc loquitiir Pfalmo vel Dauidipfalmus dico,habitus priufq linireturiecundalinitioneipfalmusdicocfi rigensnosinfinem,ideft,inChriftiini. Et à prima li-Tiiiionc incipicita,Slt; adfecundæ fecitritatem itanoS admonct:^Confi'ditcamp;' certi fitisdefeciindalinitiôe, lt;onfidfrantcsmc,quiaCdnsilhiminatiomea3idfft,iI luminansme,vtvclimaccedcrcad fidem.amp;'hocc ante baptifmumf amp;nbsp;ctiam falusmeajd.remifiio pccca-toriim quæfitin baptifmo.K confortatioadbene O' perandum.quod fit in confirmationciamp;quid hoc eftï 'tquemJdeincepsEtimebo^nNulIumfcj.quianeque Saul.ideft.diabolus.necaliquisinimicuspotcrit jpcî pedire.qtiin obtincamregnumqnodcxpeéïabo^Do minus dat falutcm.amp;ipfcfdominus eft proteéfor].! defenfor.ne fentiam tela diaboli E vita; mear] .i.faliitis meæjvelvirtutuminquibusdegit fidclis anima, ergo à quo trepidabos’] *[fQiion iam dum dominus prote-éfor eft,amp; non timebo,ideo quiailli qui volunt mihi nocere,cadunt,êi hoc cft Cdum noren tes appi opiant niihi3accedunt magis 8^magistcntando,putantes fe facereCfuper me‘]appropiant dico ad hocE vt edanc carnes measjid eft, deledlcntur in tribulationc mea: ficut il h qui edunt carnes.deleftantur in clu carnium. ^Infirmati funt Si ceciderunt Jid eft infirmatur diabolus, b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

bolus,cuîn aliquem tentando non poteftpeificcre:ca dit cum iuftusconfirmatuscftfic,quodnccetiamau-det cumaggredi:Si maxime £ inimicimciquimetri-bulant3Velita.CDum ipfi appropiantfupcr me J ad hoc vt iioccani fient putant; tarnen in veritatc itaappropiant, C vt edant carnes meas] id eft,confumanc carnalitatcs meas,8iilli quificcdendo[l,tribulant me inimici mei.infirmati font amp;nbsp;cecidernnt.3 lt;îi Et quia tribulantcsmecadunt,ideoCficaftra]idcft,fi molimi namultitudinisEconfiftant3ideft,immorenturCad-uerfom me] moliendoCnon timebit cor meumj qui fum quafi caftrum munitumtquia etfi caro aliquantu lum formidet.tamen cor,id eft interior anima,non timebit. lt;ÇEt ctiamCfi ptæliumlid eft.manifeftaimpu gnatio Cexurgatlid cft,excrcfcat, ita quodfragilitas humanavideatur ferre non poffe.tcndensbaduerfom. me inhocq prælio C^go fpcrabo^ideft.iftud erit mihi caufafpei:velCfohoc3gt;lt;left,in domino Efpera-bonviftoriamillius prælq,*îl Dominus eft falus mea, cadet qme tribulant,8iperbosCp£tiiàdomino vnâ], V nam eft hic fi'xnm,8i fhanc] vnam Lreqnirâomni-bus diebus vitæ meæ^hanc fcilicct v nam Ê v t inhabi-lemdtendere in alia vitaEin domo domini.] Vcl fie : El'lanc requirâvtinhabitc^inhacvita menicEindo modni^Sinon inparuo tempore,fcdE in omnibus diebus vitæmeæ. 3 lt;^lîabitemindomoadhocEvc videam voluntatem dni3ideft,quid deus velit mefa-cereESi vifitem templü C!us3 i. frequentermemorix rcducamhumanitatcmChrifti,vt fim conformiseit vel vifitemtemplum3id eft,adChriftü perbona opa pueniam.^Dico vifitc,£lt; vere inde fecurus fumEqal iam fccit mihi hæc,fcdicct,abfcondic me3ue impugna rentinimiciEin tabcinaeulofao3ideft,inhumanitaic i iiq fin

15« D. HAYMONIS IN PSAL-filtj fui/uius ircmbrum me fecitC in die malorum3ilt;Ï e(l:,iii hac vita, in qua mali potcßarem exercent : iîcut |.Re,14 Dauid abkondirus eft in cauernis.cuineum Sauiper« fcqiierctur.Si non tantum abfcondit.fed etiä [ protc-xit mejnel'cntircvulneraimpugnantiumf inabfcon dito tabcrnacuüfui] ideft,in dcnate quæIatet,amp; ab-Rom.IO fconditaeftinhumanitate Chrifti.[Inabfcondito^ texit me] id eft,in fide. Vndeeft Corde creditur ad iu* ftitiam.^Et non tantum protexit Si abfcondit.fed eti am[;exaltauit]dandovirtuteS.Cin petra] i. in Cbri* fto.quitotiusniftitiæcft fundamentum. ^In petra

Ibidem, altauit ] id eft,in confeftione oris. Vnde:Ore auté con feftîo fit ad falutc.Similiter Dauid in petra amp;nbsp;in mon-tibusponebat munitiones.Exaltatio quampromifit in petra fuiura,eratilliiufto,quia Cluiftonondume* ranexaltationem veroquæfequituriâ tuncbabebat.

Abfcondit in tabernaculo, exaltauit in petra Si iâ tuncexaltauit caput meum]ideft,mente meâCfuper • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inimicos meos]quod iam non timcâ abeisimpcdiri,

qnin regnum obtineä. Poftquâ oftendii per prima liquot; nitionë fe fecurum eflc de vita ætcma,ponit inde quâ* dam exubationc.Côtinuatio.^IExaltàuitfuperinimi* cosmos caput meum, amp;nbsp;ideo omnia C circuiui ] vt lausideodiciturlioftiaimmolata,quiaficut hoftiaim molata placebat deo cum ftatum habebat.ita laus ift^ grata eftdeó.f Hoftiä(dico)vocifcrationis]id c.ma* lubilus gnæaftcdionis. Alia tranflatio habet iubi!ationis,8i tuncdicituriubilus.quando tantumgaudiummentf concipimus.ad quod exprimendum vox bumana nO fuificit. Vndc cria confueuerunt prædicatores ccclefiî VI poftquâ laudauerint deum intelligibili,prorumpû' in iubilum.fcilicet in intelligibilc voce,per multipliai'' tatcm nota?,per quod oftendunt nullâ voce intelligi' bilcm

adlaudem deipoffe fufficcrc.Iininolauihofiiä.Side» tn(cps laudabo,8i hoc cft, quod dicit cantabo Cfcili-lt;et,v oce 8lt; corde, quod peninet ad con templatiuos; Qamp; pfalmumdicâdotnino^bencoperando.quod p-tinct ad aftiuos. V el fi habeatur circuibo,quod frequc tius ponuntauthores,ficdicemus:tDominusexalta-uit caput mcuni,KidcoCcircuibo Kïmolabo^fcilicj caiitaboCSi pfalmum dicS^Circuibo dico£ in taber-naculo eius 3id cft,in Chrifto.Poftquâ traftauit de pri inalinitione,,oftenditfefecurumcfledefututa, per el tranfit ad fccundâ,8i petit eam frcquenti oratione.Cô tinuatio.^ Circuibo amp;nbsp;ïnrolabo, cantabo Si pfallam, ideoiçtutdomineexaudivocë^idcft.petitionëmeï Si ponitcaufam quare illapetitio fit dignacxauditio-ne,quia eft cum clamore,id cft, cum magna cordis af-fcftionc-.SchoceftCquiaclamauiad te3folumobtinë dum,amp; non tantum dico quod voce exaudias, fed eti am propriam perfonam mc5,fcilicet,confïdera mifciy me, 8i per mifericordiam cxaudi ,Kboceftquoddi-citzCmiferer« mei^id eft,mifericordiafupcr me moue aris,8( pcrillam mifcricordiâ[^cxaudi me] Bisponit cxaudj,8Cduascaufas.q clamauiK miferere. Clamot hic meritorum caufa eft in homine: Mifericordiaquf eft in deo,caufa eft in dco v t homo exaudiaturlgDico exaudi,amp; bene debescxaudire.quiatcormcum] idc, intentio coidis meiCdixit tibi]8i per dicere cordisno latur magna intentio-.tfacics mea ] id eft, pukhritit-do mea.per quamdifcrciusfum ab alqs C exquifiuit] ideft,cxtraomniaaliaquæfiuit,ideft ,poftpo^isahis omnibus tcrrenis,te folumintuer!,pracfcr,tiamtuâ co gnofeere ftudui.Facies iufti, ë virtus ilia per qua difere tus apparet ab omnibus alqsîficut fuit in lob paticn-lia,in Dauidhumilitas.Si in alqs fîmiliter ; quxfiuit 8C i V requis

i8j ,D. HAYMONIS IN PS AU rcquiratn dominefaciem tiiam3.i.cognitionc tuam per bona opera. nbsp;nbsp;t idcof ne aiiertas faciem mafn]

i.cognnionem tuamfamc Eqi’-inquandoi^ liabearrt illam cognitionem, qua? cognitio tantum in illa viia habetur: tne declines a fcruo tuo] id eft.nc permittas incidercferuum tniiin in peccatü:Si fialiquandopermit tas cadere^hoc non facias [^in iratua3-Tiincin ira déclinât à feriio,qnädo permittiteum ufep in peccati præcipitium peruenire.graiiam ftibtrahendo: 8^ hoc dicit per fimile; fient aÜquis dominus déclinât a'ferno hatus.quando non unit hofpiiaii cü eo.«(INon dccli-nes.fedpotiusf eftoadiutormeus^ad beneoperädu: £i quia poiTct iuuare in principio Krecedei e.ideo fup ponit [; nondcrelinqnasmej quin fern per porrigas manum:8i quia feeffe videbat iiilem amp;nbsp;defpicabilem, gjviderelertecaufnqiiaredeuseüdelinqneret, precat deiim.nc inipfocaufam illam attendat.diccns [ neqj defpicias mejideft,non fim tibi vilis.tum qma[de’] tumquiai^falutarisjqiiia qualifcumç fimCtues dciis meus] ideft,creator meus E8i fakitaris meus ] id eft ,faluator meus : quia per humanitatem filq de-besme falu3re. IÇEtideonon debes medefpicere, quia mea culpa non eft gj talis fum, E quoniam pater me’], i. Ada nbsp;nbsp;nbsp;mater meaJ.i.Euadcreliquetût me,

in periculis quaßpiierü expofitii; Edns aüt afliimpfit me] .i. meâhumanitatélibivniuit,p quodapparet maxime 3) homo iänö fîtdcfpicicd’.^Dnsaffumpfic me,8lt; tu Ldne pone mihi lege] .i.aliquâ correftionc mihi((ÿco ) pofîto in fvia tua ] .i. in fide Si in bonis opcribus.quibus peruenitur ad te: E Si dirige me in fe-mita tua ] id eft, in arftioribu? præccptis tnis:8i hoC fac propter inimicos meos,id eft, hacreticos,qui volûc intclledu feripturarü peruertcre,^ Ego dico propter inimicoS

TER ZVM COMMENT. 159 înimicosmeos.nec tarnen pretor vtnötradas mein manibus eorü.fed Cne tradidcris nie in animasCcorü, ideftin voluntatesCtribulantiumme 3 vtnöpoflmt deiiorare me v t v olunt, Net debes trade re.quoniä SC iniqui funt ,SC infurgüt amp;nbsp;metiunmr;amp; hoc eft [^infiir-rexcrüt3idfft,erexcrüt[^in me] id eft,contra me ftesiniqui]ideft,teftätcs iniquaiquiaeaquae alqfalfi dixciant,ißi confirmabant.dicentes non efte futiiram aliam vitam prxter hanc, 8i fimilia: Lamp; iniquitas eft mentita] idcft,ipfi iniqui funt mentiti [2fibi]id eft,ad damnufuum.^ipfilioc dieüt. Quisvidithocregnü^ Qiiis deinde venit?Sedquicquidillidicät,ego Clt;rcdo tamcviderebonadomini]qult;enecoculus,vidit,nec’'^®’‘'quot; aurfs audiuit,nccin cor hominis afcendit[in terra vi-ucntium]id eft,in coclo,vbi fanfti habitât amp;nbsp;vera vita viuunt. Coclum vocatur terra propter ftabilitatë, quia tunc ftabile erit,*^Qliandoquidc vides me cert it quod videbo bonadni, ergo quicSev fidelisfexpefta, dominu]perlonganimitatc,8fexpeftädo Cvirihtct age] i.infifte virtutib’: Si ft mantis fatigentur,tarnen tcortuu confortctur]etfic Cfuftinedomir.ïi] i.lices tribulcris tarnen dominum cum patientiä exptfta, IN PSALMVM XXVil.

/\ Dtedominec1amaui]Veibtidciloquiturho J \ minibus de dcoiipfum efh eft oftenfio dci. Vn de nemo nouit pattern nififilius,etcuifiliusvolueiit Matt.H.

onc de deo,hoc habet per verbü,itahumana natura Chrifti;eifi alicuihominiverbû filct,vt fccit Adac,de-fcenditinlacum.Ciihnmana natura vnitaverbo dci, non confidit de fe.multo minus exteri. pfalmus huic

qui Chriftus hic loquitur.Quod dicit huic, vel ad diffe rentiam.vel adcxcelkntiampotcftaccipi:qiiafidice«' ret:Huic non carnali rcgi,fcd Ipiritaïi i egi regum.id ë, Cliriftoad exceüentiam :quiaquædam verba inhoC pfalmo.quac nulli alq poflunt adaptari.nifi C'nrifto fo Ii,vt eft:R.efloruit caro mca. Materia cfe ipfe Chriftu?, De eo fic agi t ; defcribi c euni petentem amp;nbsp;fibi K contra inimicos.agentemctiamgratias cc impetrationefux petitionis.öC hæc eft fccunda pars pfalmi. in tcrtia par teoftendit,odeaqiiæfaftafuncde Clirifto.ficutipaf-lî 0 refurreciio,Si fimilia, fuis etiam ad exaltationc profuerunt.Intentiocft,vtperfuadcatnoncireconfï-denduminhotnine.fedinfolo deo.cum oftenditiliri ftum perfeéliffimum iuftum,in nullo confidcre, nifi î folodco.In fine etiam vbi oftcndit.quodpopul’fal* uanisper Chriftum,non habet faluationem nifi in fo-lo deo,innuit plane omncm faluationem effe à dco.et non abhominetamp;ficut in præcedentibus quibufdam pfalmis breuitertangitpafltonemamp;refurreftioncita K hic. ^Etficincipit inuitatisalqsadpetitionem,v( confidant K clament ad dnm ficrquafi diccret.Clama te 8^ confidite in domino,exemple mei, quia ego cla-maui amp;nbsp;Qclamabo ad te domine]pater, quifoliis potes cxaudire.Idco ponit futurum, vt per hoc notet fe ï ceffanter clamare ad deum toto tempore fuæ obedi* cntiæ:amp; tu [deus meus ne fileasjquin clamori mco re lpondeas,fcilicetcxaudias;quiafifileres, luncefl'es re-inotusfà me.jCum dicit,clamabo,8lt; fubiungitne lî leas,notat affeftionem piam inter deum Khominc, quia ex quo homo clamare incipit.dcus exaudit. He-braica veritas non habet hocine quando taccas à me: fed feptuaginta interprétés addiderunt.nec tarnen fine taufa.lcd per hoc dant nobis intclligerc,cum clamafie de pri-

TERIVM COMMENT» 14t de prima 8C fccunda clarificaiione:Prima darifiotio ê antcr«furrcftionem,lt;um fuit immunis ab omni pcc lt;ato,8C per cum deus miracula fccit, quæ nemo alius facere potuit.Secunda darificatio in refurreftione fuit, qiiia eins humanitas impaffibiiitatemSC immorta-litatem fufcepit.Cum dicit,ne fileas.intelligtmuseum tlamare de fecunda darifkatione : K quia poffet de il • la fccunda non filere.öi tarnende prima non exaudi-Teeum,addit:8i etiamCnetaceas 3 quin cxaudiasme de prima daiificatione;quin,ideft,quod vel vna bora permittasmenon exaudicum:8C fi fileas rcmotus.à ine.tuncCafl'tmilabor defcendentibusinlacum] idë, in miferiamhuius mundi,quæ idco lacus dicitur, quia licutfouea,cuius fundus ignoratur, lacus dicitur, fic mundus lacus dicitur,cuius miferiarS profunditatem nonvidemus. Sienimillcbomodominicus àpræfi-dio diuini verbi fibi vniti dcfereretur,fimilis vtiquebo minibus inueniretur.VelCinlacumiideft.incorrupti onemicaroenimdominicain fepulchrocoirumperet nificamdiuinitasfufcitaret.Benedicit,defccndentibus quia maximus delcenfus eft,a deo deuiare,8i fe ad hu ius mundimiferiasindinare:afcenfus vcro,reliftis biS miferris,ad bona perpétua fcftinare ,^Diconefilea9 domine,fed potius Cexaudi voce deprccationis meçl de remoucndis malis : Si fubdit caufam quare debeac lt;xaudiri,quiorat ad cum-.quiaextollitmanusfuas adipfum-.Siboceft: tduml ideft,quiaCoroadte,8C cxtollomanusmeas 3 Sihæc leuatlomanuumChri-fti fuitin cruceip ad templumfanftum tuuml id eft, ccclcfiam conftituendam .Ex paffione enim Cbrifti {cflgt;tccclefiæconftitutio.Veltmanus3ideft,operati-ones meas Eextollo ad ccclefianQ conftnuendä. V el adtemplum fanlt;lum tuumjideft.ad tcipfum, inlocum

14% D. HAYMONIS IN PSAL-cumquemfcioteliabitare. Hicmittit nosadconfue-* nidinë orantiü,qui cicuant manus fuas in coclum.vbi deiim fpecialitercrediintliabitare;ficut et ludaci facie-bant, qui vbicuncp tcrrarü deueniient, verfus templü quoderac Hiecufalem, in quo deum fpiricualiterbabi tarecredebant.orabant.^Exaudiuivoccdeprccatio nishuim,fcilicctCnetradas mecumpeccatonbusj.i. cum Abrahä et alijs iuftis prgccfforibus Chrifti;quo$ ideo peccatorcs vocat, qiiia nunquam originale fuie peccatum in eis deletü prorfus.nifi per fanguiné Cliri ftidtadico.ne tradas quod [fimul3 firn cum eisreten-tus in tenebris ficut illi. Cum illis enim Chiiffus fuir, quandoeosabinferisliberauic. Simul non fuit,quia ' nbsp;nbsp;nbsp;renebtas quasilli panebantur non fuftinuit:£amp; ne p-

dasi; .i.ne condemnes me cum malis : amp;nbsp;hoe eft quod dicic.Qcum operantibusjfcilicct ludgis [iniquitate] Velaliter: Exaudiuideptccationem, nccdeprecor quin tradas me morti, fed ne conlêntiasvoto ipforu: ^hoc eft,tradas meqiiidem cum peccatoribus.fed ne tradas ita $ fisrimilis,ideft,incademintentatione cï» ipfis : vt ficut ipfi malo voto me tradunt, itatu quoqj malo voto me tradas ; amp;nbsp;ne permittas animam mea teneri in inferno cum opetantibus iniquitatem, id eft Habens idem votum cum illis.qui mihi rnachinantur exitium.^Qui fcilicet,opérantes iniqiiitatc[loquunf pacemj idcft,pacificaverba:Slt;hicfpeciahternequi-tia ludgorumnotatur.-paccdicoEcum proximo fuo] fcihcct me. Chrift us enim dicitur ludæorü proximuS feendum carnem.quia de genimine eorum fuit:8i fe-cüdum quod cis facere mil’ericordiam venerat.Iuxta _ quod de SamaritanoIegiturinEuangelio.quiproxi-buce.io. j„n5 diciturilli qui in latrones indicit.quia mifericor-diam ei fecit. Er quamuis pacifice loquerentur cQ di-

terenv.Magifterfdmusquiaverax es,8i fimilia.tamë Cmala erät in cordibiis^id cftjn voluntatibusCeoRî] lt;,Ilpfioperanturiiiiquttatem,fed tu dominer da illis fccundü opcraiproriim3ideft,fccundummaîlviiain corum:C^f^‘^i'’i*^ünequitiamadinuer.tionriipfoR!3 id eft.fecundum ad inncntiones fiias. Adinuentiones idco dicit.quialicct de eo aliquid mali nefcireï, tarnen voeabant eum peceatorcm, dicebant eum liabcre dç-moniiim. ^Et non tantum Tecundum tutpem vitam loan.9. tribue.fcdetiamEiècundum opéra manuum ipfort'Q loan,8-ideft,fecundumcxccllentioremillam iniquitatë.quâ fcccrunt in morte domini. Cum apponit manuü poft opera, oftcdit eos magnum ftudiü 84 afftftionem ad illud opushabuilTe. nbsp;nbsp;od dicit.opus manuü ,traft«

cft ab artifice,qui i'.la vult dici opéra manuum fuarü, quç ftudiofe fecit;Ctribue ilIis3Kquiapliçcpra;difta nô determinauit qualitatcrctributionis,fiuebonum pro malo, fine raalum pro bonoredderetur,detcrm;-nat quod malum precetur tctribui eis,cum dicit,Ere-tributioncm coruml id cft,f)cut ipfi retribuebant mihi mala Credde ipfis 3 fimiliter. Retributioncm benedicit; cum enim Chriftuseis bonafeci(Tet,ipS ci malum retribuebant. «R Ideodico redde, Cquoni-am ipfi 3 non in opera domini occulta, fcilicet, ad reparationem humani generis eum cfle filium dei: 84 talia etiamne vellent feexcufaie.quia occulta illa non pofl'ent agnofcere,oftcndit eos in excufabiles,di-ccseosmanifeftaopéra Chrifticonfiderafre,inquib* il!a occulta potuificnt cognofcete:84 lioc eft,84 [nô in tellexerüt in opéra manuü eius3 .i.p otêtiac cius. Cum dicit,in opera,notât quodin manifeftis operib’ nô in tellexerüt illa occulta,Si emcôfidetarët quod ïinunts

trat ab omni peccato.miraciila quæipfe facicbat.eunt non fohim hominem,fed deifilium, mnndicpredem* ptorem co^nofcerent.Hebræum habetmon confide-rauerunt in opera manuum eins. Hocquod non intet lcxenint,fuiccaufa,quare mala de Chrifto adinuene-runt,quare damnati funt iuxta quod fubdit:8{ ideo £quia non intellexerunt.tu defirueseosjfpiritualiter SC corporalitenficutfuit indcftrudlioncTiti KVefpa fiani:^ propheta præuidcns illam defirudtionem eé itreparabilem ait'ÊSf non ardificabiseos^ylterius.vt in deftriufHonibus Babylonia:, Kin captiuitate Acgy ptijS^ alijs defiru6lionibus reparauit eos deus. Vel cti am fi fpiritualitereffent dtftruéli, vtfifubaliquo üu-cc effent idololatra:,pcraliumdiicem deus ab idoloU tria eagt;s liberauit. De hac autem nouiffima cxcæcatio' ncfpirituali.nonreparabuntur vft^in fincm, quando eorum rcliquiæ faluabuntur : corporaliter v ero nun* quam reftituentur.^IIlideftruentur.fedCdominus fit benediélus fupponit caufam.cjuare dominum be* nedicat,dicens: Cquoniam cxaudiuitvocemdepreca-tionis meæ]fcilicec,de remouendis miferijs: amp;nbsp;ab hoc Tcrfu incipit agere gratias de impetratione fuæ petiri * onis. Non tantum exaudiuit deremouendis malis. fed etiaml^dominusadiutormeusjad bonum operï dumC8lt; proteélor meusjne Ixdar à relis perfequen* lium :] Si cor meum ] id eft,intentio mca f fpcrauit in ipfo] fcilicet,de rcfurreftione:8i quia fperaui, ideo ad iutus fumQ l(f Et oftenditin quo adiutus fit, dicens» I^Si refloruit caro mea]ante floruit Chrifti caro,cum fuit immiinis ab omni pcccato:refloruit,quando im* paffibititatem Si immortalitatem'fufcepitinrefurre* ftione. Verita:CFloruitcaro]humanain Adam, quj, conftitutus fuit in Omni perfcdlionc:defloruitpereiui déni

plebis fuæltd eft.fibideuotae. Fortitude dei eft in eo, quod homines de diaboli iugo eripit', 8Cfuosfacif.8C ipfe eft t proteftor faluationum Chrifti fui 3 id eft,i!lo rum qui faluati funt per Chriftû : amp;nbsp;hic manifefte notât,quod myfteria Chrifti omnibus profint adfalutë.' ijjEt quia dominus eft fortitude plebis,ergo £ demine fac]quodtuum eft,fcilicet C faluum facpopulum tuumjeripiendo de inimicorum poteftate,dirigendo adftdcm:8fbenedic dandoincrementum virtutü ipfi factoEhæreditatituæl C legeeos 3 ne deficiant in virttute: C St extolle eos3ducendot vflt;5 in æternum ] id eft,in xternitatem.

AFfertedomino3Remi(faarcadominiàPhili- i,Rcg.7 ftaeis, 8i redufta Hierufalem, cum prohiberet

fanguinum crat,qui ita à fpiritu prophetans Dauid fa-fturum templü domino prædixerat.Fecit igitur Dauid tabernaculum de tentorqs, in quo reponerct areä domini;quoconfummato,innitauit multos v tad il-lud templum non vacuis manibus venirët,fedibi ad-duftashoftias.immolarent domino: Sfpofthanc cS fummationem fcripRt pfalmum iftum : non quod de hifttariali confummatione fcnberet,fed nobis cöfum tnationem ecclefisc futuram per fpititum fanftü prole phetaret.

,46 D. HAYMONIS IN PSAL-pbetarctjCüiusconfummatioilIiiis tabernaciili figura erat.quod fcicnsEzdras proplieta Daiiid intellcxiffc, ficintitulauit^qiii titulus fic legitur ; Pfalmus iftc coii-uenit prophetx qui bic loquitur, pfalmus dico,habit* in confummatione tabernaculi.id eft ,in confideratio neconfummationis’ecclcfiæ.In hoc pfalmofcptê dona fpiritus fanóli con tinentur,pcr quæ tota ccckfia c5 fummatur. Hæcautcm donanö ideodicunturdona fpiritus fanóli,quod fp.ritus fanftus potius ea dat qua pater Si filius.quia fimul tota trinitas operatuniêd qa lioc nomen fpiritus faiicT:us impofiium eft ad hoc, vt fignificaret amorem Si benigni tatem dei,ex qua beni gnitate dei omia nobis donanf bona, ideo fpiritui fan éto potius attribuuntur.EccIeiïa præfens tabernacu-lum appellatuv.quia in eo domino rnilitamus,ficut in tabernacuhs mihtat.Materia in hoe pfaimo eft fpirit’ fanftuSjVel ecclefia fpiritu fanftoconfummata.Hanc autem hoe modo exequitiir, inuitat homines ad ho-norandum fpiritü fanrtu,amp; hæc eft intentio fua.Præ' uidit enim quofdam erroresde fpiritu fanóto futuroS in eccltfia,fci!iccr,quod putarct cife minor patre SC fi-lio.se ideo ficut in plærift^’ alijs pfalmis cötra alios er-rores nos munit,fie etiani in ifto.oftendens ipfum fpi tkum fanfinin cife a-qualem patri SC filio,etiam per hoc gs oftcndit coopcraii eum patri Sc ftlio. In fecun-da parte ponit caufas, quare fpiritum fanftiim hono-rai cdcbcamuSjftilicet.quiaipfe fpiritus dat dona per quætotaecclcfiaconfiimmaL In tertia parte,quæeft in fi'ne.oftendit fpiritum fanftum coopetari cû pBtre Si fiho : sc ab ipfa admonitione fic incipit. Vos fifil deiTquihaflenusfuiftisfilij diaboli.’SC modo perfpi-litum famflum faCIi eftis filiidci.qiiaproptcrdebetis eum lionorarç'CaffcrteJInicJdno Ji.fpiritui faiKÎto.

arftarctur,8i fic 3fferentesgloriamnominieius,affc-rctis gloriam ipndomino,8f etiamf adorate3.i,vcnc rami%[;dnm3.i,fpintumCinattiofanftoeius3ideft in corde veftro:quod propter latitudincm atrium ap pellatur, SC quia nullis arftari debet tribulationibus. Aliatrannatiohabet.in aulafanftaeiusiSC tunc fimi-liter per aulam cor fidele accipimus: quia ficut aularc gia domus eft ficSi fidclium corda Chrifti aulafunt, in quibushabitat ficut rex in aula fua. Hie fepte dona fanfli fpiritus incipit defcriberc, 84 kpties ponëdo vox domini,fcptem nobis dona fpiritusfanfti ponit: 84 eodcm ordine ilia dona diuerfaenumerat,quo etiä nbsp;nbsp;nbsp;.

Efaias.Prius ponit donumfipientix,deindeintelleil’ Elatx.li. poftmodum confilii,indcfotiitudinis,poftcafcictiæ, k ij inde

inde pietaüs,ad vltimum.cimons domini.Continua tioïBcnedebetishüc domina honorarc, quia Cv ox'J ideft,infpirlt;anoiftiustdomini]fcilicetfpiritus fanftt i eftCfuper aquas ] id eft.fupcr populosduxta lohannc Aquæ multæ funt populi multi. Super,proprie dicit, qiuaaipiratiodiuinadominaturhomini.amp;i fecundu fe facit operari hominem.Per vocemalpirationc idea intelligimus.quiaficiit vox docethominem, Sioften dit voluntatem alicuius.fic infpiratio diuina volunta tern det. Hic déterminât cuius domini He vox ilia, 8£ cuiufmodi vox ilia fit,cum dicit fdeus maieftatislma gnumeumK potentcmoftenditcum dicit-Cintonu-itlvocemcneterribilem oftcndit.Tcrribiliseftenim ilia vox,qux pccnam minatur iudieij. Vuh autem de* fuos in terrorc nutrire,vt vel fic feruiant voluntate.et ille dominus non tantum intonuit f iùper aquas Jlid cft,fuperIudxos,fedctiamCfupcraquasmuhas3idc fiipcrgentilcs.quimuhopluresfuerunt quam ludxi: 8£ hoc verfu notamus fpiritum fapien tix, quia diuina infpiratio nos docet dei cognicioncm.^ V ox etiä do* niini]ideft,fpiritusfan(fli,eftEin virtiite]ideft,c5fert nobis virtutem, id eft, intellcAum de lege 8^ aliarum fcripturarum,perquemfrangunturoppofitiones hx reticorum,8i qui nemo poffit refifterc. Vnde 8(. de be

. ato Stephanolcgitur: Nemo poterat refiftercfapien-'* tixKfpirituiqui loquebaturSihic notamus fpiritum intclleftus,Vox]etiam illiusEdominiJeftCin magni ficentialid eft,faciensmagnificos,quidat nobis rati-onciii que facienda fint 8C non . Qiii autem facit bo' na8ddimittitmala,m3gnificuseft:8ihic notaturfpt* ffitusconfi!ii.»jiVox]etiamilliusEdomini3ideft,fpi* tifius fanftiidomini dicoEconfringentislid eft,humi Ritaas EcedrosHid eft,luperbos,Per ««drum ideo fup-bum

TERIVM COMMENT. 149 bum accipirous,quia cedtus eft arbor «lat a |fiipcr alias aiborcs.SC ipfeLdominusconfringet^id eftbumi liabit L ccdrosLibarii 3 ,i. maioreselatosinfupcrbia mundi.ficut funt reges 8C principes. Libanus nanejj cî didatio interprétât ur,8lt;idco per Libanumaccipit il- nbsp;nbsp;nbsp;1

los.qui in candore diuitiarum plusconfidunt.ldeo p cedros Libani accipimus potentiores elatos.quia iliac cedtusqua: crefeunt in Libano monte ,funt omnibus aliisalciores.Ve![2confringentisccdros]gentilium/ii pctbos;vel Ccedroslid eft,ludæos,quos ideo per cc-dros Libani accipimus,quia in terra eorum eft Liba-Iius:confringcnt3quod bene per futuium pronunti-at,quiaadhuc etiâlioc futurü ëinnouiflîmis tempo-ribus,quando filioru Ifracl faluac fient reliquiae. E t ctiam comminuet eos^id eft, per illam confraftione adtantamhumilitatem reducet eos:8C tile refpicit ad fignificationem;velCcas3cedrosCtanquamvitulum Libani^id eft,vt fint ita placentes deo.tanquam vitu lus Libani immolatus.ludacow efn cöfuetudo erat,vt vitulosqs dno immolaturi erant,in vberrimis pafeu-isLibaniîpinguarent:8Cqmagiseosimpinguarët,co mag^deo acceptabiles fore credebät. amp;nbsp;hic notai fpi-ritus fortitudinis. Magna enim dei fortirudo eft,cum homo fuperbiamfuam poteftfrangere,Kpcrcom-minntionemfuam feipfumplacêtcmhoftiamimmo lare.Cum ilia fupcriorabona videntur bona, fcilicer, quod vox domini eftinvirtute Siin magnificentia, ne iftud,fcilicetcedros confringere malum videretur, oftendit etiam vnicumdei filium comminutum efte, ne alii tali lege comminutionis condoleant. Coir,mi nuet cedros,non debetis mirari, quia E« tiam dile-ftus3'deft,vnicus filius dei comminuctur:amp;hic ofte dit prophetafecundum quam naturam hoc fiat, fcili-k iq licet

licet,fcciindiim Iuimanam:cöminuetiirdico C qucm' , admodum quilibctCfiliiis vnicorniiim3.i. ludæoru, * qui ideo vnicorncs diciin tur, quia vnofolo tcffamen-tofuperbiuiit.äjlVox^illiusCdominiJeftdniC intcrci dentis3.i.difccrnentis[;flammam ignis. iPcrignem tl los accipimus.qui fetuent amoic mali def)dcrq,p flam n3am,furorem malorum afluum.quosin fanclosex ercent.Hanc diuina infpiratio inteicidit.quando iuft’ illc tui ilia flamma infcrtur, difccrnit eam non fibi ad damnum efTc,fed eandem fibi in bonumæffimat pro uenirc;8i hic notatur fpiritus fcientia?. Magna em fci-entiadei datur iiomini, cum ea quaralijs mala videnl bona fibicognofcir.*(IVox3 etiam illiusCdomirtiJcft vox ctomini f concuticntis dcfcrtum ] .(.homines a cul tu dei vacuos,Sfpi ius ftenlcs facit fruftiferos .ficut ali quisterram prins dcferiam concutitndoSf colcndo facit eam fruftiferam; nbsp;nbsp;.1 Conçu tiendo homines pri

US defertos fcommoucbit dominus dcfertü Cades 3 .i implebit illud quod fuit figuratum per miraculum fa (Trum in deferto Cades.Cadeseitdeiêrtum vbi mons j._ Sinaeft.in quo deferto dominus per Moyfen aquam de petracduxit,quæfcquebaturfilioslfracl per defer' tum:8f quod deus terram illam prius aridam fecit irri guam,fignumfuic,quod hoïes qui prius aridierantSf fleriles.irriguos 8f fruftiferos faccret. Velfconcuticn tisdefertum3.i.gentilcsquipriuserantdc(€rtiacul[U dci;8f ipfednsfcommoii£bit3in futurofdefcrtriCa' des3 .i.ludæos qui deferti cran t à fanóto legis. Cades nanqj fanólum legis interpretatur : 8f hæc commotio fïcqqüando reliquiae filiorumifraci falua-fient: ab liccfanc3;o legis.i.fpiritualiiniellcftufunt remoiilu' dxij,quinon folummodo fpiritalem intelleótum fe' quuntunSi hic notatur fpintus pietatis. *5J Vox 3illius etiam

fpiratio timoris C reuclabit condenfa ’J id eft,occulta fcripturarum.Situt enim ceruus pevtimoremtrâfcur-ht condenfa fpinarum,fic gratia deideum timentib* aperit occulta fctipturarum.Si quia per hxc dona cö-futnmat ecc'efiam,ideoCoinnesdicentgloriamei3.i. prjdicahunt eum gloriofum otnnes dico quicuntpba bitanttintcmploeiiis^ideft.infanàtaccclefia.quacp ip fa dona confummatur.Hic notatur,pars tertia, kill cetjdecoopetationc patris Sifilqcutn fpiritu fanfto, Continuatio'.Spiritus fanftusconfett bxc omnia do* iiadpfe etiamidem l^dominus facit ctiaminbabitarc diluuium3.i.fuosfidclesfacitliabitarebaptifmü. Vi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

uuntenim iufti inbaptifmate vbi criminamundimo ' riuntur.quodfignificatufult in diluv4O,inciuoNoe^ ptcr fuam iuftiti'i kcuvushabitauit,0c criminoli mortui funt,Spiritus fanftus p'uigat eos per diluuium ba-piifmitistSCdotninusdftliusfcilicctCfcdebitrex^do minus in cis iudicanstSi in eis fedebit non tantum vf-qsinfinem mundi.tedf in actcrnum.^^SlEtillif populo fuojtam purgato per fpiriiu fanfiü: itaguberna to perfilium dabitfclominus^paterfvirtutem^idd incrementum bonorum .8i etiam omniabona fupra-diftaquxà fanftofpiritu fpccialiterdaridicuntur.in qrc patris 8i fpiritus fanäi cooperatio cognofeitur:

amp; ipfet^dominus ] ter didlus, id cft.trinitas tota Cpo* pulo fuojconftitutofin pacejideft.æternitatetbe-* nedicet|2dando gtoriæ incrementum, IN PSALMVM XXIX.

EXàltabo te domine]Pfalmus ifte eftcantiei, id efl:,exultationis,habitæin dedicatione dotnus Dauid,id eft,in côfideratione dedicationis, id c confirmationisdomusDauid.ideft corporis: qdcor-pusfuitdomus ChriftJ,feCundumdeitatem :velfuie domus prophetæ Dauid, quia fuit de femine Dauid: S^huius domus fabricatio fuit in conceptionc,dedica tio in refurreftione. Sicutenim domus Celebris ht in dedicatione,fie Chriftus celebrior eft faftus in refurre ftiôe.aflumpta impaffibilitate immortalitate.Chri ftus eft materia,quam fie difponit.ln prima parte pfal mi eft gratiarum aétio de libertate, in qua etiam lior taturfanftos, vt proeadem dominoreddant grates, quæliberatio illorumeftqui per earn Iiberatifunt. In feeunda parte oftenditur mcritum,quare fuit dignum vt libetarentur.In tertia parte circa fine manifeftè po nitrefurredlionem .Intentio eft, hortarihomines ad laudem dei de fua fubftantia,qux Si illorum eft : qux notaturvbi dicitunPfallite dominofanfti cius,8i ex tera:8^ à gratiarum adfione de fua liberatione fie in ci-pit;•ffVox Chrifti [^Dominedcirs exaltabo te] id eft, ampliabo nomen tuum per multais Gentes:8^ ne hoc videretur mirum,quod humilistam altum deberet ex altare.oftendit quodpofiit6idcbcat,dicens:ldeo pof fum si debeo, [ quoniam fufeepifti me] vniendo verbum tuum mexhumanitati: Si propter hoc etiam qd Cncc delceSka Ai J id cft,dclcAari fcciftiCinimieos me -os]

oslquoflibetjta quod effent Cfuper me] Ce effe in paf fionc,tarnen tllud gaudium veifum eft in triftitiam. ^Et ideo etiam exaltabo tc quia £ fanafti me] etiam in meis.me faciendo impaffibilem 8i immortalem in mets.liberando eos à peccatis,SC faciendo iuftos:8i é pracmiffa caufa.quod dignus faluatione fit,cum dicits ^domine deus meus clamaui ad te.3*jl Et ideo exalta bo te,quiatufdominecduxifti,animam meam ab in ferno38ifictfaluaftiadcfcendentibus in lactim3idc à ludæis faluatusfuit, quando eo fadf o immort ali 8C impaffibili.nullamalainferrepoterantei. iftEtideo quiafic me dominus liberauit,vosper meäliberatio-nemfaftifanfticius; L pfallite] beneoperandobuic Cdomino] cöfitemini3ore 8i cordeCmemoriç] id eftjiuic domino,quiamemorveftri:memoria: dice,non procedente ex noftro merito, fed C fanftitatj cius3ideft,exfuafola fanftitate.VelÉmemoiiæfan-ftitatis 3 id eft , qua fanftificat alios ; fanftitatis dico t eius3id eft,qua; ab ipfo procedit.^ Et benedebem.’ confiteri,^quoniam irain indignationceius] ideft, quando fe auertit ab aliquo,cft poena ei à quo fe auer-tit.tSi involuntatcciiis 3'idcft,in beneplacitoeius,ê Evita] q in ci pi t in liac v ita per iuftitiä,84 ducit in vita acternam.Et hie innuit quod non tantü debemus domino eonfiteri quia dat bona, fed quia etiam malare mouet,in quibus iufte tenebamur.®ij Dixit quodira c in indignatlone,8i v ita in voluntatei nunc oft endit g quem fit ira,fti’licet per Adam-.K quibus'lfcilicet imita toribusipfius:8Cperquemfitvita,fcilitet,perChriftü: KquibusefcilicetimitaioribusChrifti, Continuatio; Vitaeft in voluntate,fed non omnibus.quiarefpici-entibnsEadvefperum3ideft, imitaiibus cafum Adac. Rei cnim veriias eft,quod Adam in vefperç.id c,poft k V meii

174 D. HAYMONIS IN PSAL-meridiem déclinante foie fregitobedicnu'am.Dum nim fuit Adam in meiidiejd é, in feruore dileólioni?, obcdicntiam viriliterfcruauit»Poftquam vero chantas in eorffiixit,amp; poft meridicmjd eft,poft charita-tc fuit,ab obedientia difceffit.-cuius imitatoresilli cfie dicuntiir.in quibus non ardet charitas.Sf illis refpicië-tibiisadvcfpcrumCdemorabiturfletusJidcft.renna-nebit flcmîucfpicicntibusveroCadmatiitinumJid ë, ad refitneiliOncm Chrifti factam in manend eft.imi-tatoribuseiusClætiiia]. flHicoftenditSieaufam mcriiiim fuatliberationis,3i oüendit cum contrariu elfe Adætquia cum Ada effet perfeftus Si in abundan tia pofitus.non attendit.imo receffit. Oftendit autem quod CÜ Chriftus eftet pofitusin abiindati a.nulla tri-biilatiouc ab obedientia potiiit remoiieri.Continua-tio.iliisrcfpiciêtibus ad vefpcrü.erit fletus. [Ego aütj non fim de illis,fcilicct.exiftens fin abundâtia mea] i.inperfcôlioncfcientixSf omnium virtutüEdixi] id eft,de Iibcrauian ipfa reiexhibitione koc oftendit: [^nó moueborCab illa abiindantia fin xtcrnum'3«|Dixit quod illam abiindantiam cuftodiret.K mine oftendit quod illam abundantiam non habet ex fc, fed ex folo deo,?Z hoc cft, ^Domine decori meojid eft.abimdâ-tix illi mcæCpræftitifti virtiitem.i.côftantiam,8ihoc non ex mentomeo.fedexfolatuavoliintateJ.^Pra: ftififti virtiitem.fed tarnen aliquando fauertifti facie t uS à me 3 id eft.permififti me tribulaiiiSf tune Lego] homo Lfaóhis fum cöturbatus]8f hic magnum me-ritum oftendit Chrifti,qui nec fieprobatus,ab obedientia cc(Tauit.lt;(îEgo côturbcr.fed in ipfa cöturbatiöc Lódne clamabo adte]deobtincndisbonis: Lamp;de-prccabor ad te deum meum ] deremouendis malis. ^Ad te clamabo,f)cjdicens[dum] .i.fidefcenderoin cortiiptio-

lo V t permittas me redigi in puluerem, fedcito i efuf-eita. *ÜEgo clamabo, ôi. dominus exaudîet me,pro-pter meritum clamoris.S etiä propter mifericordia, 84 hoe eft, t mifertus eft mei 3 84 ipfe idem tdns eft faftus adiut or meusl fcilicet Cplanftii meum l.i.do-loremconuertitmgaudium.fcdexfamiliaritate con-utrtitfeadipfum,cumdicit,Cconuertifti3.Dolor eni mortis conuerfus eft in gaudium pergloriam refiir-reftionis,conuertiftidicoCtnihi3.i.advtilitatcmmei 84meorum confeidifti faccum meum.i. carnem mcâ. CarncmChriftiideo faccumvocat,quia ficutfaccus veftispœnitentialiscft,ficcaroChrifti v eft is perniten tiali$cft,non quod fua peccataportatct.fedaliorum.

■Vndcdicitur-.Peccatanoftraipfcportauit.Confelfio pr,:. ç» ipfa faffa'fuit in tpfa pafl'iöe.84 poftea ipfa refurreftio p “ ' neCcircüdediftime lçtitia3.i.impa(ftbilitate 84 ïmor-talitatc,^ ah hoc verfu manifefte ïcipit oft ëdere de rc furreftioe. ^iCircùdediftitvtipfa gloria mea3i.refur reftio mea f cantec tibi3 id eft.oftendat te elfe lauda* bile. Hoc enimrtfurrcftioChnftiefficit.vt deus per

1^6 D. HAYMONIS IN PSAL-totum mundum laudetur; Si. illa non erit ad horam, fed iam deincepsCnö compungarjid eft,nullam poe nam mortis fuftineam.Vnde Apoftolus' Chriftus re furgensamortuis,iamnon moriiur.morsilli vitranö dominabitiit:8lt; ficut illa gloria ætcrnacrit,ficconfef-fio quæ ex hoe procedit.erit a;tcrna:amp; hoe eft, J^confi fïtebor tibi]ideft,laudabo tenon tantum in hae vita fedetiamCin æternum3amp; in me 81 in meis.

IN PSALMVM XXX. ' Titulus, In finem Pfalmus Dauid. INtedomine.J Pfalmusifteeonuenit Ciirifto,qui loquiturhie,non tantum pro fe,fed pro martyri' bus fuis dirigens in finem,id eft,in Chriflu . Sliit notatur intentiofieut Kin eæteris pfalmis-Materiarn habet in hoe pfalmo duo oppofita,auxilium diuinç pgt; ctatis,Khumanæ fragilitatis miferiam K’hoc pfalmo 1res p artes faeimus.K in,prima parte attendefis mi' fericordiam dei,petit fe fuos per diuinam mifericot diam,a milerijs ne defieiant.liberari. In feeunda parte miferias enumerat.quas ipfe 81 fui patiunturjn tertia veto ponit exultationem fuæliberationis,K gratiarû aflionem,inuitat etiam alios ad dei dilcélionem .In' tendit auiem homines admonere, vt neq; defperct at tendentesfuasmiferias, neep fuperbiantftultedcdei mifericordia praefumentes K fie manifrftc in finem.i-in Chriftum nos dirigit .flEt admonens alios fie dicitt Nolite præfumere de vobis, fed fperate in domino,fi' cut Si ego nunqdemcpfiimpfi,fedCfperauifemper in t e domine^deus meus,amp; quiafperauiEnon cofun dar in æternum] non negat quinpatiatur exultatio' nem inimieorum,fed ilia tarnen æterna non erit :non confundar in aetetnum.fcd potius dominethbera me Sf mcos ne frangar miferqs huius mundi.K hoe C in iuftitia

iuftitîatualquiahoc exigiciuftitia tua.vt fperantes in te liberes.^Et quia vox meanon poflet afcendere ad te,tu domine ^inclina aurem tuam]ideft,potentiain tuamCad me3ideft,adfubueniendü mihi.Cindina,! ideft,humilia,aderipiendum mede miferqsiftis.HçC inclinacio intelligitur effc faftainboc, quod verbum dei vnitum eft humanæ naturæ, amp;nbsp;ipfa (emper durât. Inclina dico.S^C accelera]id eft, cito fac omnia quæ-cuncp pro me fafturus es.fcilicct, da perfeftam form! viuendipcf me,fecundumhumanitatem mcam. In morte mea cito rcdime animas de infern o, ne différas refurreftioncm vfcpin communem. Accéléra di-coEvteruasmel vtmhil amplius perfecutoresnocc revaleant mihi.nec mcis præualere.flEt interim,idc, dumilla accelcratioerit.Ceftomihi indeumprote-ftoremlideft.tam fortisproteftor.quàm bonus de us poteseffe,ne vulnerertelis inimicorum,8i efto mi-hiCindomumrefugii3^‘i cft,fccutitatis,in quaquief-cam finitis laboribus.ÔC quia poffent finir! laborcs ad tempus,8Crcincipercnt.addit E vtfaluummefacias] ideft,fic fis mihirefugium, ne vlterius labore aliqun valeàmexcitari.^d Ideo petovtfismihiproteftorSC refugium,Equoniam3 tufoluses Efortitudoraea,! qua ego 8t mei polfimus contra répugnantes refifte -re,8tetiamEtues refugium mcumlid eft,fecuritas in qua quiefcamusSfegoKmei.Deusfuiirefugiû Chri ftoinrefurreftiôe,fuis membris eft refugium,cum fa-citeosfecuros per facramenta ecclefiæ,fcilicct per cor pusGhrifti,per orationes.Sic, Et non tantum protc-ftoreris K refugium,fed etiamEdeduces meSi enutri CS me3ideft,inpropriaperfona deduftus eftChrift*. cum adomnes Gentes per prædicationem apoftolo rutn nomen fuum extenfum eft,deducuntnr fui,p di-latatio

latationemfamæ.ficiit Petrus dilaratusfuit per tôt«* mundum. Chriftus inprcpria perfona nutritus erar, fui nutriuntur quando de virtute in virtutem reddun tur:8i hocCpropternomen tuumjdilarandü. lt;JBenc dico.dcducesmein cognitioncm,quiatu [ educes de laquco[;.i,dcmorte,qiigdiciturlaqueus:quiapmor-' tem putaueruntimpedircnomceius,Cquem abfcon^ dcrunt,].i.Iatenterparaucrunt[2milij]quetn nullum laret fecretum. Suos lîmiliter cripit deus de laqueis diaboli.idcofcio quia educes,Cquoniam tu esprote-» ôlor meus]non potcft illaqueari,quitalcm habet proteótorein.s^Etquia csprotcótor.ideoCcömendo ipiritum meumC.i.aniinam meam [in mantis tuas] i.in potcftatcm tuam.Commcdodicit.ficutillicuifa-miharis fuitjK cui bene confidebat quod redderet, 8i tu [domine deus vcritatis redcmifti me [.Redempta eft animaChriftiamp;!. aliorum.per fuam tarn pei feftam obedientiàm. lt;IlEtideo quia deus es veritatis C odifti obferuantesvanitatcsj.i.appetitoresmundanorum. Vereiftæresmundançfuntvanitates.quiaCfupcrua-cut]. Vacuxfunt,qua: nihil vtiliratis aiTerunr,fupergt; uacug.quia etiam damnii afFerun t.«i|illos odifti,[tgo aiitem fperaui in domino]8lt; idcoEexultabo] in cor' pore[Silxtabor3infpiritu[in mifcricordiatuajfci' licet,no tantû propter hoc quod fperaui. In hoc quod dicitcxultare.quia fpcrauit,notât veritatem dei.Non cnimdeus vcritatis efict.nififecundum dcumretribu' cret fperantiin fe.lt;^Bcncdico,quiaexulrabo. [quoiii amrefpexifti humilitatem meamj.i.mifertus es meg fragilitatis Si meorum Si affliftionis.ne à perfequen* tibusftiperer [ faluaftictiam animameamdenecefli'' tatibusjideft.depeccatis.de quibusanimaChriftiim munis fuit,anima: fuorfi à criminalibus,vel fifui habu crint

TERIVM comment. IÇ9 erunt criminalia.nonnocuernnicis.Neceffitatespcc-tara nominal,8( quiainenitabiles funt hominibus.óC quianeceinportant.^Etquiafaluafti.idcoCnöcon-tlufiftinicin manusinimici C .i.in potcftateciiaboli. ïn manus inimici cóclnfus effet,fi nuUo modo ab eins poteftate egredi pof(et,fed potius CftatuifiiJ id c.fir-miterpofuifti E pedcsmeosC.i. affeftionesmeas C*n fpaciofo loco Jitavt fine aliqua offcnfi'onepoilimin-£edere,ficut aliquis in fpaciofo libere iceditquovuit. Vel p locü fpaciofum,cbaritaiem intelligamiis,in qua Chnftuslateambulauit,8f fuicüproximo fuo. •fifUc

incipitfecundaparsdeenumeratione miferiaium hu* m anç ffagilitatis.Poft q dixit fe e(fc in fpaciofo loco p mifericordiamdei,timens tam^ defua fiagilitate,enii mcrando mifcriasfuas.poftulat mifereri.fic dices,fO domine mifereremei]^ opuseft Equoniü tribulor] Si ipfam tribulationë aggrauat,fcilicet,talis eft illa tti bulatio,quod exeaEoculusl.i.intelleft’meucEcon-turbatus eft in irai .1. in poeno illata ab eis E8f anima meali.animalitasmea;E8i venter meus].i.memo-riamea,qua:idcoventerdicitur,quiaficut in ventre efcærecondûturjta in mcmoiia abdita reconduntuï

miffionc quædixeraf.GlarificauiSf iterum c'arifica- loan.u, bo: non uadebemusintelligerc Chrifli vitam ,fiuc memoriam effe turbatam, vt aliquo modo defice-ret ,fed fponte conturbari voluit ,vt alqs exemplum relinqueret.nefi turbarcntur,defperarent. •ÇlEcce præmiiTæ tribulationis partes exequitur. Vere tri-bulor.Equoniam vita mea^haélenusaftafin dolore deficiet,] inmorte:8f qavitaillapoffeteflèaóiain do lore per vnü die vel per duo5,qd nö videretur magnfi

addit,[K anni meijid eft.vita mea multis annis aiRx [ingemitibiis]defidct in morte. De quibufdam mé* bhs Cbrifti poteft dici.quia vita eorum per multos fu ït annos in dolore,ficuti de Paulo nbsp;nbsp;ßmilibus,dcqui

bufdam vero alqs, quia vita corum defecit in dolore breuijV t de Hippolito 8C fimilibus.^ V ita defecit Ï do Iore,amp; etiamfvirtus mca]id eft.animaf infirmatac in paupertate 3 8iin confiderationcmeæparuitatis, quia nihil habeo ex me fKoflamean id eft, corporis mei robora funt ita, vt quicunq; purent me aliquod robur habere,ego nihil puto ex me habere .CüChri ftus dicir Ie c(fe inftrmum Si in corpore 8i in anima,o mnem afc fuperbiam remotam oftendit, amp;nbsp;quodali quisnon debet de fe præfumere.lt;(IPonititcm alias mi' ferias,dicens:CFaftus fum3etiamf obprobrium fup inimicos meosjid eft.plus quaminimici mei,cum,if i digni eftent tanto obprobrioE Si faftus fum valde ti morvicinis meis 3 ideft,caufatimotis,quiavidenteS cum tradiin mortem,timuerunt.Vicinos vocatilloS qui licet no effent difcipuli domini,.tarnen accedebac vt audiren t eum: [K notis meis3id eft, ipfis difcipulis meis ffadtus fum timor.3Siueitalegitur:CFadl’fum obprobrium valde vicinismeis fup inimicos meos3 id eft,plu$ habucriit me vicini mei obprobrio, quant inimiciCK timor fadlus fum notismeis. 3 Aliatranf' latio habet,apud inimicos, fcilicet, inimici habucrunt me obprobrioJtem alia miferia,8C etiam illi f qui vi* debant me3ideft,quicognofccbantmc deüefteffu-gerunt à me foras3ideft,fola extcriora in me cogno-uerunt,fcilicet,mefolum hominem arbitratifunt.Vn _ de Keirefufcitato duo difcipuli dixerunt.Nosputaba Luc;.t4 mus,quiaipfeeffetredempturusIfracl.Velita,[illi 3

TERIVM COMMENT. lél pra;St etiamCdatus fum obliuioni à corde^illownt^-quamCqu»libettmortuus3.Hancfententian.'cöpro bat illa translatio.qux liabet.excidi à corde. Vel [tan-quam mortuus à corde] .i.qmlibet peccator, cui’ cor id eft,ratio,nö viuit:SC hçc fententia cutrit p campos, qjltem alia miferia; CFaóhis fum etiam tanquam vas perditum] quia ficut vas fraftum non poteft liquo-rem retincre, fic nee ego meos apoftolos : SC propter hoc me vilemhabuerunt,Cquouiâegoaudiiii].i.patienter fuftiniiitvitupcrationem cômorantium in cir cuit It 3 i.in exteriori mco.quia non cognofccbant me eflic deum.VelCcömorantium in circuitu].i, in appe-titu mundanorü,quæ femper funt in circuitu; quia in eisnullü caput eft.nuUus finis. Velf in circuitu] id eft in aliquo crrote.qjln eo]circuitu Cdum conuenirct] incoctumCaduerfum mefimul].i.vnanimiter Ctôfi-liati fu nt accipere animä meam bid eft,tollere. Vel bin eo funt confiliati, vt toilerent animä meä] Si hæc eft alia tranflatio.ifilpfi funt confiliatibego ante in te fpe-raui dne]quia feiebâ hæc oihia fieri tua difpofitione SC bdixi]tibidcliberationecordisbforresmep].i.euctus tnei.funtbin manibus tuis]id eft,in poteftatc tua.Pet fortes ideoeuentus accipimus, quia fine Humana difpofitione per folam dei difpofitionem eueniunt.qiEt ideo btripemede manu] .i de poteftatc b inimicor« ineorfi]iUonim,quihabent me odiobSi à perfrque-tibusmc].i.abeis qui inferunt mihi mala. Stripe me 8ibfiluftra]mihibfacicm tuam fupermeferuütuü^ Si meos: Hoc dicit per fimilc, Nam ficut cum aliquis dominus oftendit feruo fuo faciem fuam claram,alq habent turn in maiore honoreific Chriftusfuit in ma iote honore, cum dominus ei oftendit faciem fuam cum refufcitandoiilluftra.fcilicetbfaluum me fac] SC

liocnon meritomeo.fedCin mifericordia tuadnc3its vt[nonc5fundar8lt;lt;rimiferkordia ponk mcritum, qiiarceumfa!uüfaciat,fubdit:[;qminuocau! te.^EgO nöconfundar,]2impijaütcrub£fcant3 .i. confufibi'cs apparcant,Si vercciindantes de pece ans fiiisC deduca turin infernuin]matciia'iter,8^Cïabia dolofa] i.iHi quimodofuntgarruli Si doIofiCftât muti] poftgad inferos deducuntur.^QiiæJIabiaCloquunt iniqiiita tcm aduerfum mciuftmninfupcrbiaj côtra meiuftu fuperbiuiitC Si inabiifione ] quia ipfi abutebanf do-lt; étrina eius,négligentes eâ. Et alia tranflatio, in fuper-biaKin contemptu.lt;j|[ncipit ténia pars, in quaponiî cxuItatioIibcrationis.K gratiariim aftio,amp; inuitatio ad dei dileftionë.Continuatio: Mifererc human» fra gilitatis qux tam multa eft,fed mifericordia tua dne c contra omnia: Domine C quam magna eft mifericor* dia dukedinis tux] .i.bcneficioru, quæ dulcia hint gu* ftantibusCquam]dulcedinem[abfcondifti]abappe tkoribus miindanorumreferuandoeam CtimctibuS te].i.adopustuum timcntiumte^Etillamdukedinc £perfccifti].i.perficiesinLcisquifperantin te]5{hoc manifcftoerit.fcilicet CinconfpeftufilJoiiim homi-num] i.carnalium, Vidcbunt cnim mali in communi refurredtionegloriam fidelium.fcilicct Chriftum afee dentem cum fu!S,8^tunc tolleturimpius.ne videat gio riamdei.Velfperficieseisqui fpcrant intc] itacpcon fiteSiur te fi opusfitLin confpedtu filorum],i. feciila rium principum.^Hanc autem dulcedinem incip t de us dare fidclibus in hac vita,8f pcrficit in alia. Si vtran que parte cxequif.mcliorc pro dignitate prxponcS. Continuatio:PerRcies ilia dulcedinem faillis, fcilieet f abfcödeseos].i. ita collocabis, gj nullus poterit eoS cötiirbarc, Abfeondes dico Qin abfeondito faciei tu£ ] fciliccc

TERIVM COMMENT. 165 fcilicet inter angelosvbi facies,tua .i. cognitio tua, eft abfconditaquidem bomintbus modo in carne viuen tibus,8f perhoc remotosCà côturbationcb oniinü. 3 •jEt ne aliquis dicerct,quis tantü expcilare p5t,ponit præfentem confolationem.ContinuatiofPoft rcfurrc ftioncm abfcondeseos in pfentia tua,8lt; interim [45-tegcseosintabernaculo tuo3 i.in ptæfenticcclefia.in qua det militiam exercemustà conturbatione lingua rura3fc5,nelingua:ha:rcticowcontradicences vcrita-ti,valcant cosfibiincorporare.®JEt quia tot bonafa* titdns,idcofitCbencdiftus3 i.exakatusfuperomnes Gentes'.Cquoniammirificauit] i.mirabilcmoftcndit mifcricordiamfuamf^confitendohxc prædiftadona Cinciuitatcmunita^.i.in fansTrisfuis.quidicuntciui-tas,quia flint niulti:8i muniia, propter multas virtu-tesquibusroboratifunt. Vel aliter fecundum Hiero« nymumifBenediftuS deu5,qrh mirincauit mifericor-diam fuam mihi in ciiiitatc munita 1 in Hierufalê.vbi ipfc fccit liæc mirabilia, fcj, Chriftum nafci,patirefut-gcre,8iexteraqiiæ pereundem in eadë ciuitate fafta funt adeo qu? mirabilia dei ibi fafta.fuerunt caufa o-mnium benefidorum qux deivs cccicfiæ côtulit. Hieronymus non ponit munitä,lcdponit quiddam vndc ipfa ciuitas in medqs partibus mundi intelligitur col-locatad in media ciuitatein qua ideo Cliriftus babi-tare 8ttnorielegit,vtfe medium omnibus propone-ret Deus fic mirificauit mifericordiam, SC tame ego habui miferias,8;boc eft Cego^poRtusCin exceffu mé tismexq.i.inanguftiamentisCdixiqvel corde,vclvo cefproieftus fuma fadeq.i.itareputatusfum,vt vide ar eft’e proieftus£à facie oculorü tuorüq.i.à præfentia mifericordiæ tux.Exceffus dicitur,fiue quando bomo rapitur ad contemplationem diuinorü, vt Paul* didt l ii Rue

«é4 D. HAYMONIS IN PSAL-fiucmcntecxcedimusdeo.fniequancloaliquisex tri-ftitia fcnfum excedit, falicet non remanere apud te. ^Etquiafic mehumilcexhibui, [^ideo exaudiftivo-£cm deprecationis meæ nbsp;nbsp;meritum quoddam cxau

ditionis fupponit cum dicit: Ccum clamarem ad te C.i quiaclamaui. ^Etquiadnshæc beneficia confcrtff-delibus,3iclamâtesexaiidit.ideo vos Coesfanfli dili gite] ilium Cdominiijquoniä licet pcrmittat modo eonculcari vcritatc.tamëin fuis [requiret veritatc.Si tetribuet3pœnamfacientibusfuperbiam3 amp;hocn5 modice,fed CabundanterJ.^Hicponit conclufiionc totiuspfalmi.Continuatio:Qiioniamipfeteqiiiretve ritatem.ideoQvinlitcragiteJôë fiin corpore eft in fir-mitas vel lafiitudo fcor veftrum confortetur V irilitcr agite dicoEomnesqiiifperatisin domino.]

BEati qnorii] .Pfalmus iftc exponit nobis intel-leólum Dauid vere pccnitentis. Materia eft Da uid propheta pccnitens^vcl qniciinc^ vero intel leftu pœnitens. Agit de ipfo fic:qui cum ign oraflet an te peccatafno.iarn recognofcit.Ponitipfius etiam co-fefiionem.deindeilliusconfefiionis commendationc In quarta parte ponit Chriftum prominentem plura bona huiufmodipccnitenti.Intentio eft,nos admone re adintcllcftum huiufmodi confeftionis. lt;(ILoqucnS iftcpocnitens.iam in prima parte fe oftendit peccata cognofcere.cum dicit:EBeati quorum iniquitates].i. carnis naturales fuggeftionesEremifiæ funt]id eft,de bilitatæ funt in baptifmo, ita quod licet ad peccandiî infligent, non tarnen ad aftumperducunt. Vel Eini-quitatesjid eft,peccata qua: fuerunt ante baptifmum Efunt remiffæiid eft, penitusin baptifmo deftrnftæ:

8C nil flint beatiCquorumpcccata3poft pabtifmû per pctratatfunttefta^perpœnitctiam.Cumdicittefta dat intelligcre ibi diàü effe de criminalibus quæ indigent tcgi,ne appareât in confpeftudomini ad pnnien dum.^lUc etiam ^vir eft beatns.cui nô iniputabit do minus peccatfQideft.quicumfeciffet peccatü,tale nô fecitquod dominus rcfpiciatad puniendü:'pcrquod notaturpcccatü,quodfola orationepoteft delcri:8C cünonfcciflct nifileuiajpfetarnen imputât fibi.quod notatur vbi dicit:[^ucc eft in fpiritu eius dol’3. Dohis cffetinfpiritueius.id eftjnvoluntace.fidieeret fefine peccatoefle.cüfciatneminëfinepeecato viuere.Vndc lohanncS'.Si dieimus quia peecatü nonbabcmus,nof mctipfos feducimus,8i veritas in nobis non eft. Cum j lohâ. dicitbcatus quibus liæe trina rcmiflio fit, oftendit fe peecata iamrecognofcere.tflModo fk renofeo pecca-ia,fed ante tacui me habere peccatagt;8lt; bquoniâ tacui. inueterauerunt ofia meal id eft, ad modû veteris v c-ftis appropiauerunt ruinçrobora mea.Bene dicit,in-ueteraucrunt,8C nô deftrufta funt.quia poterant reç dificari.Tacui me habere peccatum beum damarë^ g ipfa opera me haberc peccatum Ctota^id eft, affidua tdiclVelcumcIamarem^mcafcilicetiuftitia.^dOftc dit fibi mala euenifre,quod tacuit.Continuatio.Prius tacui,fed modo bfhm eonuerfus^ id eft, ita quod fim Cinærumna mea3ideft,cognofcam meærumnofum i.peccatorë;8iprçponitcaufamconuetfionis,cü dicit: feonfigit fpina3 liiggeftione,confenfu,côfuetudine. tQuoniämanustua] .i.vindifta tuabgrauataë^.i-grauior faftaeftbfuper mc jßt hoc^die ac noébe □id cft.afTidue. Grauatadicitàfimilitudinemagiflti.qui ingrauat fuper diftipulü, vtfaciat eumrecognofcerc dcliftüi^onuerfusdicoCdumconfigiturfpina^ideft,

quia deftiiiiturfuperbia: quæ idc o perfpinam intcHi-* giturquiainfpinaeftcrcéiiolioininis.Bene dicoina: nimnaL'duni j.i.qiiiaCconftgif fpinaji piinftiopee-cat!.lt;^ Hic indpic corifiteri^Dico conucrliis fiim.êi deinde Ccognituin tïbi feci] .i. confeiTuslumC deliftum meum ],i.quod deliqiti nihil faciendo Camp;iniuftitiam meam].(. quod contravetitum feciQ noriabfcondi] fcdtibim3nifcftaiii:nög)aliqiiandocfrcntignota, (cd ille didturnoradeo facere peccata,qui feipfum cogno feit damiiab!lem,8c medicum requirit. «i Hic oftendit qiud profit cognofccrc peccatum. Deliftü tibifecico-gnitiitn.exquoetiamCdixil.i.dtlibfiauifcj.apudme ipfiimEconfitebordnoiniiirtiiiam meairin.i.tnalao« pcramea.quod facere eft aduerfum me,qui prins pec-eatameadefeiidere confucueram, [ rcmififtitujnon folum pcccata.fcd mala opera fc5 impietatem J.i.ex cuiationem f pecCati mei. j Licet autem deus dimittat Cófcffio peccat3,ex quo homo in voluntatepcenitet.tamëco-pftörü. fitendumeftminiftrisectlefiac,qui3,nificonfitcrentur ' exfuainobedientiadamnaretur. Quodoftenfiimeft Laxaro.qui poftgrefufeitatus fuic,indig«itfoiui.lt;I^Po hit coir.mendationetn confefliötnsTttni didt fanftoS 01 are pro remifiione imp!etatis,qua:retniluo habe tut cx confclnor.e,Bona eft inip eiaiis remiflio,amp; fpro hacnhabendaf orabit omnis fantflusin tempore opportune ] i in hac vita.in qua tantum valet oratio int pctrare,«jAlia commendatioconfeflïonis.Btniora-buntXveriintamenJhabitaies L indiluuio aquarum multarum 3 .i.în lïïBîîïrrfiôccni’ltorum pcccatönim Pnon approximabun tjad eiim per aliquam confeift onem.^Et benedebent fancli orareadte.quiaC t^es refugium meuniJ.i.facismefecurumL àtnbulatiôej peecatoïum prxtentorum C quattircundeditmejK

tu dneCc’ue me àcircundantibus dxmenibus pfentibus peccatis'.tu ctico Î2 exultatio tnea].i. de q cxulto,fecurus ggt; cito evipias. Ponit hic quanam partem, fej perremiflionem.quam facitChïs confitenti-bus.Continuatio: Bene dico tc elîe refugium, quia tü ipfe diets : C dsb o tibiintclleftum^quo eöfitearis pdä iiia.vi Lin via qua gradieiis] .i.in bonis operibus, qb’ addeum inceciisC inftruam teq amodo do armaqui-bus poffis pugnare,fcj,virtutcs:8Z quia ficinftrudhis, fine dei cuftodia non pofrispcrfiftcre,ditif. L fivmabo fuper teoculosmcos^.i.pcrmifrricordiam cuftodia. •ÇEt quia dabo intel!eófum,Lno!ite fieri ficutequuset mulus.quibus nö eft inteUeéfus. ^Similes effent equo finon attenderent quëportarcnt, ftiicdeum,fiueini-inicum.Similes effent rnulo.fi non cöfidcrarcnt one-ra fua.an portarent pcccata, fiuebonaopera.Vel per cquum accipiamusgentilcm populum, qui indoniii* effrenislegem non curabatipcr mulum ludaicü po pulum.qui durus K piger erat ad legem implendam. ejDiCO nolite fieri,fed d dncdeusfitalesfuerintLcon-ftinge maxillascot^in ciiamoL-iin minori penuriavi ft’ K veftitus, nbsp;nbsp;nbsp;in freno 3 id eft, in maioripcntii ia

viftus,Charnus eft ligaturaqualiganturdomita ani-maliaffrenusquaindomita'.maxi’.lasdicocorumLqui non approximant ad te]per confeffionem.«(ïPer cha mum 8Î frenum corrige cos,K præterbacc funtLmul-taflagellapcccatotis3 .i .quibusdebentcorrigipec* tatores: Li^perantes autem in dno mifcricordia circiin dabitqquiain tiullo dcficiet cis mifcricordia. Hacc verba fuut Chrifti adpattem,ex quo dixit confringe^jjMi fericordia circundabitfpergntc$,ideo vosiuftiquiin dno fpcratis LlæiaminiL in^ctc,Lôlt;’cxultatc3in cot poreC^f gfonaminijiäfecuii dcgïiaLoës refti cordc

’* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I iiii jN

EXultateiufti 3 PfalmusiücconucnitDauid^»-' phetæ.qui amp;hic loquitiir,8^ facit cancilenam de laude dei,quæ initigat tentationes diaboli, ficut cantilena Dauid mitigat fpiritum Saulis. Älateria eft laus dei.Eam ita tratflat.admonet ad laudem dei, po-nendocaufas quaredebeamusdeutnlaudare.In fecS da parte ofiendit illoscffe beatos,qui dcuni laudaue-runt.Intentio eft admonere ad laudem dei.quod no' tatnr in prima parte,à qua fic exultanter incipit.^ V oS impq nondeberisexuliare in domino, iëdvosQiufti cxultatcin dominojSi non in mundanis. Benedico, iuftiexultaie,quianreftos3illosquiexultauerint[dc-cet laudatio3Êcilicet vt laudent deum. Vude dicitur: Pfal,49. Peccatori dixit deus, quatctuenarrasiuftitias meas^ E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;item:Non eft fpeciofa laus in ore peccatoris. Vel fi

Iiabeaturcollaudatio,per earn laudantiumvnanimi-tas intelligitur, lt;(I Hie ponit partes lauda tionis, quam admonet facere nos dicens; quia decetreftos laudatio, ideo VOS redi Q confitemini domino in cithara] id eft laudateeumin corpore veftro,amp;in fubftantijS infcric)ribus,fcilicet,in eleemofynis, quod per citharä ideointelügimus, quia citliaraeft inftrumentum ab infcriori parte refonans,8^ nos ab inferioribus.id eft, ab iftis mundanis rtfonemus ad laudem dei bene dif-ponendo ea; 8^ non tantummodo ab infcriori parte, fcdEpfallitcilli]ideft,bene operaminiCin pl'alterio] id eft,in rpiritu:pfaltcriumdico C decent chordarum] id eft,in fpiritu implente decc præccptalegis.Per pfal-tcrium accipimus fuperiorem laudem, quæ eft in fpiri tu, qr.iapfalteriumàfupcrioripartecmitiitfonü. HiC notamus contcmplatiuamtSi vbi dicit, confitemini i cithat'

lt;itbara,aftiuainvitam.lt;fiEtn5 folüin citbara K pfaK terio J«d ^cantate ei canticum nouum^ id «ft laudai^ de tranfniiffione bbi fui in tnundun,,quçlaus de inca natione dicitur nouum canticn, quia nö fuerat nobis cognitum.jy ctiamtpfallitcei in vocifcratione3 laudate eum ita intentadeuotione,quodcambunia-nævoces non vakant expbcare:Slt; quia multi cöpun-éti ita deum laudant, amp;nbsp;tarnen poftea in pcccata in ci -dunt,addit:bbenej i itapfallite,vtvltranóvebtisnö pfalkre.^Hic incipit caufas reddete, quare fic admo* neat nos laudare dcum.Continuatio': Ideo debctis de betis deum laudaTebquiareftum eft verbum^ideft, prxceptumCdomini.jNibilcnim nifireftum prarce-pittlSf omnia opera cius in fide3 .i.rcfta 8f fideba funt Velt;! fide funtïi.exfidvbabcripoflunt.quianulli fit remiffio vel confc(fio,nifiprius in fide. Vel [1 in fide 3 quia quaccunqj deus facit,caufa confirmandæfideivf promoucnda: facit.«üWeoquotijlaudandus eft, quia (^diligit mifericordiam Si indicium] non ideo dicit quin ipfe quoqî diligat,fed quia ipfe poiius operatur fe cundumhoc . Secundum mifericordiam operatur,cu peccataTemittit,fecundum indicium, cum K bonis K malis fecüdum meritorum quabtatc tribuit quafific diceretunVndebabemusquod ipfediligat mifencot-diam'îreddit caufam ,quia bmifericordia domini plena eft terra] i.bomines in terra tota.Oft edit qnomo • do plena eft terra uiifencordiadomini,quiaCcccli]id eft,apoftoli^funt firmativerbo dei] .i in doftrina in ftruéti.Si exemplo verbi dei.i.filiitSt omnis virtus e-or'jm].i.omnia miracula quatcuncpipfifccerunt'.vel fortitudo eorum contra aduerfa, funt firmataCfpiritu oriscius].i.filq,perqucmloquiturpater,filti dice ciuS patri,Si hie notamus totatn trinitatem Ideoquoque

Iandandiiscft,quiaipfe eftCfongregäs aquas maris] i^muiidatios homines, qui fluétuât fient aquæ maris, ponedocosinectlefia Cficutin vire] qiiiafKUtaquaî quç funt in vtrccoarftanturncexcant.ftc iuftipofiti in eeelefta.diuinæ pagina: inftiuélione lt;oarôlâtur,vt non nifi eo permittête qui pofuit, egredi valeant. Per vtrcmquifitexcorio morcui animalis,intelIiginiuS ccclefiam .quæcarnalcs mortifteat concnpifientias ipfcdico Cponensabyffos] .i.profundosinfenfuLin tlicfaurisfuis] .i.dcditcis parte thelàrorum fuornm, coriferendo eis cognitionemfapicntiæamp;fcicntiç fuæ, fient fecit beato Paulo,qui eognouit cum profundi fenfus.Vel itæf Poncnsabyftbs],i.profund!ff)tr.f te-iiebrofos [in thefanrisfui$].i.vt fuit pars thefanrorS fiiorum,vt percos legitime eertätes reinurimt. Sieut enim fapientia data eft fandlis donum deijic riiä mali donum dci funt eû fandlis ad maiorc eorenä dantiir à deo:vtDecius beato Laiirentiodatus fuit ad niaiorî corona. Et ideo,quia tabs eft[onmis terra]8f ft non poteftlaudarc.faltem [timcatdnm] fedfiexfetiôha bet quod timeatfab eo] dnof cömoueätur] dicop infpirationead hoc timcant,eÔmoueanrurdico[^ocS inhabirantes orbcm].^Etiftebcne poterit eommo ucre.quiaipfcereauitomnia.fiihoceft, [qucniâ ipfe dixit] i.voluirfêi faófa funt] omnia.i.informi ma-tcria,$cinhxc formata redafta.KfipfelpriuSLman dauit].i,voluit[amp; ereatarunt],i.denoneft’e, adeffe vencruntfei!ieet,fadlacft in forrais materia. Velita, f Ipfe dixit fafta funt] omni [ ipfe ctiam mandauit J per angelos,amp; omniaCereata funt]difpofita.i. ordi-natimfafta. Sicut per angelumiflumMoyfi, lex fuit ordinata Si faifla.^Dominus feeit omnia,amp; ipfefdif fipat] ideft.deftruit feonfiliaGentium ]feilicet,cle cnlta-

tulnnaidolorum.quando ad fc conuertit oir.nial^rc-prcbat autcm cogitationes popiilorum^iludscotu, quidicuntuipopuli,propterlcgctninquaviii€rc de-b«bant.Cogitaticnesifta:fi!cruntdelfg€Klocor«ti-nendo.Si lt;itm dnm in fepukhro rctincre putauerunt: Sf non tantum ipforumminorum.fcdQctiam reprobat confilia pnncipuin3.i.dacinonioium,rf gum, du-cum,8lt; pontificum.^Confilium eorumdihipatl^con filium autcm dominiCdereparationebumani generis ,qi’.am deus occultauitmultis f manet in acteinu 3 id eft,immutabikeft:C?fcogitationeseius3ideft,di-fpofitiones eins,quae dicunturCcordis^.q^'iarationa-biliterfaftç funt,extundenturCàgencratione vfque in aliamgenerationc] Kiterum inaliägcncrationc. Difpoßtiones deifunt.quiequidin omni tempore eft. «ilHie incipitfecundapars.Continuatio-.Etquiaipfe dominus eft talis fbeata 3eft illa f gens,cuius eft domi nus3 i.quæ fccit dominum fuum ilium qui eft Ceius3_ vclit,nolit tdcuscius^ .i.voluntarie conftituit fibi illu dominum,qui eft dominus eins poieftatc.Incipit enu merave bcatiiudincs.Bene dico,quod ilia gens eft be-ata.quiaeftpopuluselciStusin bæreditatcmdei.êihoc eft tpopulus quern elegie in bæreditatem.fibi' 3 Ideo beatahæreditasilla.qufadominus excolit dodlrina £i intelieftu diuinôrum fontium.Elegit dico,non qd det eampoft'idendam all), fedfibi.^l Beata eft iterutn ilia gens,quia f dominus refpexit 3 earn id tft,mifer-tuseft eiusfdeca:lo3 idcft.bumanitatefdqfui. Ma-gnaenimdci mifericordia fuit, ejuod verbumfuii in-carnari pro noftra fccit redemptione. In refpexit intelligimus, quod homo longe propter peccatumâ dcoremot'Jserat:Si poftquam verbum incarnarife-cit t vidit 3 .üâ qfi ex debito tcuciauit.dädo v iresEhlqs hoim

Ï7I D.HAYMONISINPSAL-hominum Jideft^rationaliiim.^De cxlof^refpexitde liabitaculofuoj.i.deliuinanitatefiliifui.inquoipelia bitauitdiabitacuIodicoLpræparatoJ.i.magno confi' lio amp;nbsp;fapienti ad habitiidinem domini ordinato : ref-pcxitCfuper omnes qui habitant tcrram. 3 «il Enumérât irerum beatitudines.Continuatio:Refpexiti]IeCq finxit corda J.i.intclleélusEeoriim3hoe modo fcilicj tfigiilatiin] i.non omnibus eundem intelleólum de dit.fed fingulis fmgulum C quietiam intelligit omnia opera eoruro [fcilicet.quo intelleftu faeiant quiequid faciunt:8{hæc eft maximabeatitudo. Cum enimno-ftras infirmitares intelligit,confert fiia folatia nobis. flNo.' tantum prædiéla hæc facit deus.fcd etiam adiu uat reges K gigantcs:quod auxilium à deo vere necef fa num eft,quia fine eo^non faluaturrex] .i. ilie qui be ne regit fuam terrenitatem [^per multam virtutc ] fua fcilicet.licet de’dediflet ipfi mnltas virtutes gigas] id eft,qui fortiseft ad pugnandü contra inimicos del, amp;C velox ad currendum per viam propofitam [no fal uabitur in multitudine virtutis fuæ Jid eft,per virtuté fuam quishabeat multam,nifi deo adiuuante.^Equ’ ctiam j.i.humana félicita«, quæfubleuat hominem, ß' futicquHsfefforem,eftf fallax ad falutemjquamvi' detur promittere.nec d!co,gj hæc félicitas tantumniO do fit paru fallax,fedctiâquanracuncj5pofliteffc,falla’^ cft,amp; hoc eftn abundantia autem virtutis fuæj.i.in abundant! virtute diuitiarum,id eft,in multitudine dj uitiarumfnonfaluabiturJaliquishominum.^Hxcp diftafaluarenequeunt,fedCeccc] .i.in manifeftoha-beturfa!uatio,fcilicetCoculiJ,i.mifericordia]domini flint fuper timentes eum,8C in cis qui fperant fuper ml fericordia eius. ] Deus oculo mifericordiæ fc metu-entes?^in fefperantesafpicit. I^Qiii fperant ad hoc,f.

Cvt3’pfeC«ruat3«osEàmorte3æternat Kalateosl iniuftittaCin fame^kilicetjnhacvita, in qua iuftitiä efunmus,vel adboccontinuaturquoddicit[;oculido mini fupcr iuftosladhoc fcilicet [.v t ipfe eruat à morte animaseorum.3lt;^Et quandoquidem dominus tabs eft,fcibcct,quod bene facit accedcntibus ad eum ,id eoEauimanoftra] fcilicet prophetæSi confimilium tfuftinet dnm,quoniam 3 ipfc dominuscft'fl adiutor noftertadbene operandum C Siproteftor] contra telaaduerfaricrumlt;ijBcnedicoquodfuftinet,Cquia3 cumlxtitiafuftinct.SêhoceftCin eola:rabitiir3.i.mo-dolactatur.Si perfcuerabit lætandoCtor noft'^uin J Etbenedicoquodlactabttur.quiaiamCfpcrau .niisï nomine eius fanfto. 3 Et Cquêadmodü fpcrauim* in te ó domine3 it a C fiat mifcricordia tua fuper nosj Sperare in nomine dominieft .exhocquod’nomcn fuum orat,habcre fpcm vitac ætetnæ.

Titulus. PfalmnsDauidcummutarct vultum fuum coram Abimelech.St dimifit eü,8lt; abiit.

BEnedicam domino3 Legitur in hiftoria, qd Da-(uidfugit pcrfecutionem Saulis, 8t venit ad regc Acbis. Cum'cç aliquädiufubeomilitafiet,apucl regem accufatuseftpropter inuidiam.Tiniês ergo damnar! Dauidab eis,areptitium fe fimulauit,K propter eadimiftt eum Abimelcch vel Acbisivnius enim tegï nomina funt.fed Acbis ptopri urn cft; amp;nbsp;fic Dauid eua j fit,8i abqt. Abimelecb autem commune nomen erat ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;régis terræ iUius,8i Acbis proprium : 8i ideo ponit no

dumboc quodnunc agit,propter interpretationem, , Poft illam autem mutationem Dauid pfabnum iftü tompofuit'.netideo quoddeilla mutationecarnaU I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intend«

»74 D- HAYMONIS IN PSAL-intenderct.fcdperillam fpiritualemmutationcintcl-Icxit.Titulusficcxponitur,Pi;i!musiftc coniienitDa^ uid piophetgjiabitusdehoc.quodCcommiKauicvuI tum fuum] .i.voliintatem fuam. Cunilt;ntm prins in carnalibus obfrruantiis imtnorari voluifTetJatclli-gens poftra cas nihil valere, fed in folo deo confidedu ciTe-Licctenim fceundumlegcl!oftiasimnio)aref,n3 lamenin iüis confidebat,fed perças facrificium ecde-' fiæ intelügebat Miitauit dicof coram Abimelcth] id cftjudacis.qiii diriinturregniimpatris.Dei autem pa trisomniumjudarierant regnum. Coram Iiidseis nihil valere facrificia vitulorum, fed folideo factifican-diim elft' prophetauit.cum dixit,Non accipiam de do Pfal 4.9 n’Otuaviiulos,ncqjdegr«gibusmishircos. EtirerS. ' nbsp;nbsp;nbsp;Sacrifieiitm deo fpiritus con tribulaius.Et itcrum ,Sa-

Pfal.ço. crificiiim Sfoblationem noluifti.auresautc. Etficut Pfal,5p. Abimclcchreputaiiit cüdcm Dauid efl’e infatnim.fic ludri rcputaiicrunteUminfanum, ciim eiim in rituï fuosnon conffdere cognouerunt,8f tune Abimclecit i.regnum patris,fcilicet,(iidæi,dimiferüt eum, fi nó corporaliter,tarnen vo!untate:5f ita Dauid abijt,id é, adaüumritü.i. Chriftianü iam tranfijt. Potefretiani Chriftiis loqiii in hoe pfalmo.Sf conueniet expofitio titiili.ficnthiftorialiDauid, (ïcpfalmusifti eonuenit Dauid,i.Chrifto,fiim miitanit vultum.i. volunratem fiiam/nm priiislegcmoftcndit,poftea lege nihil va' krCjfcd folum corpus fuiim fiimendiim cflé, cum di-j - ccrer,Nifimandi!can£ritiscarneinfiliihominis,Sf bi-*■ ’ beritiseius fanguinem,nóhabebiiis vitam invobis.

M'.itaiiitdicocoram AbimeIech,idc,coramîudçis,K ideo dimiferunt eum ludæi .i. fpiritualitcr recefferunt abeo.Sf etiamdifcipuIiabicruntretro.Si fie Chriftuî abiitabeisrcinot’àkgccornm. Materia eft Chriftuî feeun-

TERIVM ’COMMENT, 17Ç fecundumhunc noiium ftatutn.hancfic exequiturdn prima parte laudathanc nouitate m facrtficii.lK admo neteonfottesfuoSjVt fecumlaudent dominum,In fc tunda parte admonet fiddis ad participationem do-minici corporis.vt ad hoc fe dignes præparent.in tec tia parte adraonct rudes, vt ad hanc nouitatem accédant. In quarta parte ponit caufas, quare fic acceden-dum.fcilicet,quia deus boms bona retribuit.KmaliS

I tnala.ltcm monet omnes.vt ad hanc nouitatem acce dant,8ific,(iueChriftns,fruepropheta,dlaudcde in-greditrir.diccns. SijQiiia ahquando benedi.lt;i dominü pro tcporal.bus.modoCbcnedicamq.i.laudabo hdo mtnumqnon tantum cum ludacos profperat ficut fo lebamjed ^in omni temporel SChoc bonis operib’ iniiartendo, 8i ficut laudaboeü in operibus, fictfem-per laus eins in ore mcol .i.landaboeu voce. Velfic loquitur-.Qiiifemper bcncdixit dominum,benedicl euin omni tempore. «^Bene dico.laudabo dominn, quia p hoclaudabilis erit anima mea-.Si hoc eftiCani-mamealaudabiturq.i laudabihs apparebithabitans tin dominolôi per hoc oftendit dominum laudabi-lem V aide,cum propter acccflum illius anima lauda-bihsc5probatur,?i quod ego dicoLaudiant nianfiic-tiq.i.mtclhganthumilesCSClaudiëtesClçtenturqfci-licet,de hac nouitate. ^Et quandoquidc anima mca pereülaudabilis€ft,ergo VOS confortesCmagnificate dominü mccum .i, prædicemus cum gloriofum inter multas Gentes,8i no folum ipfum dominum magni-ficemusjed Eexaltemusnomeneiusq.Deumexalta-

; mus,cumeum omnipotente prçdicamus, 8C tum nomen eins,cüillud per mulcalocaeffundimus,tenden-

176 D. HAYMONIS IN PSAL-populus inuitatiis ad laudem dci fcftinaret, dicit qus bonafibiindeprouenerint, [Exquifiui domininS ] id eft.extra omnia quæfiui.poftpofitis omnibus tem* pora!ibus;tSiipfec.xaudiuitmc3ideft,(iiicognitionc milii innotuitCK eripuit me omnibus tribulationib’ meis] id eft, liberauit me à tribulatione peccatoru K dæmonum. «UPoftquam admonuit ad ean tandü.fecii adiprameömunionéuouifacriftcii populos liortatuf accedere.Continuatio: Quiahoe mihi fecit, ideo voï alii Caceedite adeum ]per gradum virtutum nbsp;nbsp;illu*

minamini] maiori cognitione dei. Qiiant o enim ma-gis aliquis ad deü accedit.tanto cum'dcus fua abundï üori cognitione perfundit: vel Cilliiminamini] facra prçceptione: poftq illuminatifueritis, ^facies ve* ftrg]ideft,inteIleiflusvcftnCnonconfundentur].llIi cnimquinonintclïigiint,erubefcunt:ficutilliqi)iabie ruut retro dicentes.Darus efthic fermo-^jDieo aece-dite,illiiminamini,5i habebitis auxiliü angeli domini euftodientis vos: 8i hoccftrimmittitangelumdns: 8i de hoe poteftis effe certi excplo mci.quial^ifte pauper] fcilicet,vel qiiiIibétveruspaup[^clamauit,X dominus exaudiuit eum,8^ ex omnibus tribulationibuS eiusfaluauiceum] vtfupra expofitumeft. qiEtfi-ctit dominus immiiïi angelum ad me faluandum, ita Cimmictet angclum ] cccleftem fpiritum, vel ange-liim.id eft,Ciiriftum,qui eft angelus magni confilij: vel angelum.id eftquencunep probiim virum [^incir-euitu timentiumeumj.i.in omnipartejdc.inotnni neceftitatc défendit timentes eum:8lt; ipfe vel angelus vel dominus milTusCcripict eos]. Vel vt in frequenti ofi inuenicurCimmittitjid eft, immilTionem facit ad defenfionef angelus domini] vtimmiffio angeli feu-tum fit Cin circuiiutimentium eum ]. Hancliteram comprobat

TERIVM COMMENT. 177 comprobat alia tranflatio.qux habf t; circundat ange lus doinini in gyro tiracntcs cum,lt;(Dico acccdicc, il-* luminamini,8C accedentesSC illuminatiEguftate^dnl cicorpotisrtfeftionem. Quiemnon actcdens p vir-tutes.K non illuminatus.guftar« illud .indicium libi manducaretKbiberet.GuftatedicoCStvidete^.i.in- I.Cor.W telligite.quiadnsipfe Chriftus eft, quem vos guftaft^ 8Cipf«Cdnsfuauiseft3quia peccatadimittit,homines in vittute conferuat.amp; tandë confert vicam «ternam; SC quia tabs eft Ebeatuseft vir 3iUe, non quilegalibus confidit factificijs.fcdEqut fperat in eo.lQuia dixerat deum fuauem,ne cius fuauitas txdium generarct,fub-dit;quisfitfuauis,tamenEtimete3eumEdnm3offcn-dercEfanfti eiusj.i.fanftificati ab ipfo : non dico minores,fed quantumcunqjfttis excelfi meriti Eqm non eft inopia timentibus eum.^Quomodo enim indige-rent illi qui deumhabent.qui eft omne bonum t Licet has miferias temporales fuftineant.tamen non pro in opia,fed pro fumma gloria fibi ?as reputant.^Timen tes deum nonefuriunt,fedEdiuites3.i. terrenorum a-matoresE£guerijt3fpititualirefeflionedominilt;icor potisinec tarnen neglexerunt.fedpotiusmultum deli deiaucrunt per naturam:8Choc eft,qddilt;it:E8C efutie runtdnquirentes autem3non mundana,fed folû Eda ininum,non minuentur omni bono 3 i habent dnm, qui eft omne bonum fineimminutione ,quiaeisoia neceffatia conferet. V el ita:diuites eguerunt v iriutib*, SC efurietüt dnicam refeftionc.l^Hicicipit tertiapars, in quarudes admonet.Coniinuatio;Quiainqulrëte$ dhmnô minuenlaliquobono,ergo vosE hhil dereli fta impietateEvenite3 ad fidem, 8C hanc inftitutionë

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m timere

timcr€dcbeatis.Rudes,guis extra ecclefiam, tnmêpa lernaaffeciione filios vocat.ficut Abraham diuitem, in inferno quoqjpofïriimkgifappellane fiIium,^Do ccbo timorem dni.cx qua doólrina vitam habebitis J Si boe taÜ interrogStione dkit, quamotnniaffcqtia rur aflcnfu.Quis emhomo tam fatuus, qui aut dicar, vitam nolo, aut dies viderc bonos non cupio ? Si hoe eft: CQids eft homo qui vult vitam J nee dico de vita nbsp;nbsp;j

afta in miferia, fed quis eft ille [ qui diligit videre dies bonos],i.vitamætcrnam.fej, vitam aélarn in bonis dicbust^Dieo.doecbotimorëdni,buncfe5Cpfohiba j linguamtuam]re5Cdmalo].i.nein aperto malaloquot; quaris.nccetiä mala loquarisintentione bonaK hoe eftC^labia tuaneloquanturdolum.] ^Diuertcneti amddeelinaCamalo jopere.S'iquiahxenonfufficiüt ; addit^SJfaebonum,] Etquiaearofemperrepugnat fpiritui,8ivult vt non faeiat bonü,dftit:rinquirepagt; cemjeumcarne fej,réprimé e3m:Kguisnunqinue-' nbsp;nbsp;'

nirepoilis,quiafcmpcr répugnât, tarnen femperÇper fequerceäJi.opprimeeam.^Hieineipitquartapars. I Dieofae bonü,quiaEoeuIidni3funtfupcriuftos]per I miferieordiam:Si fiipfialiquidpetunt Caurcs eiusj.i. clementiaSi potennaciusfuntparatæ Cadeorüpre-ccsJexaudicndas.^^fDns exaudit iuftos, malos autem nbsp;nbsp;,

damnatSi hoeeft:[; VultusaütdniJ.i.vultuoiîtas.fet-Iieet ira dni eft Eiuper fadentes mala.vt perdat de ter-ra3re5, viuentiii, iionfolü cos.fedetiShmemoriâeo-rum.jTunecnimperdita ent memoria eow, eum nul lus fanftoR! fuper eos aliqua pia aélione mouebitur, ) LucxlÇ Vndcdixit Abraham:Internosamp;vosmagniiehaos i

’ firmatumcft.^üOeulidnifuperiuftos: Etdehoepof* fumus efte feeuri.quia dns exaudiuit priores patres ‘-Si nbsp;nbsp;nbsp;j

cutlibcrauiteos.ficEïftJroodo EiuxtaJ .i. benignus bisquitribulatofuntcorde^ f. côpunétionepcccato rum:amp;ipfcEfa'i’i'3tthiimilesfpü3.i.inosquinihilr€- ’ putant exfe.fedexfolodeo oïa.qiDiCofaluabiseos, fed tamë remanentEmulta: tnbnlaliones iiiftoR!3îU' ftorum em propriù vt tribulenî.S/ E’-'le bis oïbus libe-rabit eos dns3cü ducet cos in regnü nui.»^Tandem li-bcrabit eos dns,amp;interim Ecuftodit oîa oira3 i. ornes virtutes Si fortitudiiicsEcow38^ nullü damnum de vifcunbusfuispafTifunrSihoceftEvnü ex bis nôcon teretur3quia dns non fin« cos deiiccre,«i!lftinon cô-terentur. Ê Mors aütpcccatowpcffima3 qua immincn te.pftôresdamnationêîcternâincurrur.t,^ vitâ tuv pi(ftmâ:8ihoceit,ç5jqa! oderuntiuitü3fc5,ipi pélôies Cdflinquent3,i. peccabunt.Jdic pro iuftis comranü. ContinuatioiMorspetcaïCwpedimaeftXanimasât feruoftfuorarcdimet3 i.redcmptos pcrfanguinëfilq dediicctad vicâxtcrnâ;8i vitâeow præfentemfaciet tnundam:£lt;hoceftC nô delinquët quifperâtineo.J

ÏV dica domine nocentes me3 Pfalmus ifte conuc-nkDauid,id eftChnfto, dingens nosmfinem.ln-tenditcnim nos admoncre ad paffionem. Materia cftpaffioôirefurrcftio . Eam fie exequiturdnprima parte ponit orationem. In fecunda enumerat paffionem eumexultatiôe refurrefttonis.In tertia.quid ilia paflio K refuvreftio effidat.ficur in pfalmo. ücus de-us rrfpiceïroe,paflioncenumerat,ficin iftodedquisdc codé dicat ,tn femp de eadë matchadfucrfa dicit ,®ftln . oratiôe quâ ,pponit,orat fibi 8lt;inirr.icis,tl côuertëdis, iQ non côuettendis nô côuericndos dxmones accipi-m ii mus

tnus,8i obßinatos Iudxos,quibus ßc imprecat: [Do* mine iudkaj i,damna [nocentes me ] id ë.dxmones, vel in conuertendos ludxosiS^ipfosfimpugnantcsi non tarnen cxpugnâtcsI^meJtuCexpugnaJ.i.deuin-' ce.Expugnati erancin refurredione Chrifti:quia non eotuerunceum retinerein morte,(icucputaueruntiSC ’ riic iam fïbiincipit orare.^xpugna dico,8£vt poiTiS cxpugnare, [appréhendé arma 8lt; fcutumj.i.quiante occu1te,modoeuidenter operate in mearma,quibuS 1 pofTim inimicos deuincere:8^feutum, quo me oefen* j das. Hxc autem arma fcutum funt voluntas dei, 8^ nbsp;nbsp;I

tu quialiquando videris fedifle,[ exurgej manifefte » [in adiutorium mihij.i.adcooperandum mihi.q[Egt;c urgedicoad (ooperandum miln,8f [cffundc^ ideß, notifïca mundo[frameaml4.animammeam,quatu diabolum deuicifti[8^concludc[inimicos,nenomen corum dilatetur.-quod facere,erit [aduerfus eos qme perfequuntur. Ipfi enim nomen meum v olunt con* cluderc,8^ fuum dilatare. Quodperfîngulapetâ[dilt; animxmcxjin ipfaimpletiöerei [ ego fum fal’ tua] , omnimoda.^Hic incipitoraredeconueriione inimi corum quos prxuiderat conuertendos. Effunde fra* meam [quxrentes animam mcam,confundantut].igt; liabeant erubefcentiam de peccatis fuis,8i deinde [re uereanturj.i.timeant meSi honorent. «I Et non foliï quçrentes aflu animam meam,fed etiam[ cogitantes tnihimala3fcilicctconfentientesfacientibus[auertan turjaviafua mala,itavtfint [retrorfum] j. fcquanï meïKficaiierfiCconfundanturJ.i.erubefcantdepeC' catis fuis præteritis.qux memoria erit eis eufiodiavif tutum. Et ponit per quod pofiint retrorfum auerti, di cens:[fianttanquampului$antefaciemventi. 3 Per ventu fanflifpiritusimpulfionc accipimus, 8f orat $ ficui

TERIVM COMMENT. iSl ficut puluis veto materiïli iterrraerigitu*'»’***^'’^?*' lituîanftoàterrenisad amorcm caleftiumtltucnfc SC fi ipfi non afTcntiuntfpititui.fic t angelus dni^fiue malus fiue bonustcoarftan» eos^ .i. coërtenS ad ton uerfiontm.fiue per pœnam, fine p infirmitaiem ,fiue quolibet alio modo. In hot verfuduo genet a torrc* étionisnotamus.vnum voluntary, aliud toaftu^Et fiat via illorumn.i. mala opera cow,qute prius eisluti davidebant.videanturttenebrac^.i. tenebrofa.vtvl-terius timeant incedere per eafitut periencbras:8C ea-dem in quale prius firmiter Rare putabant fiat cis tin bricum i i. lubricofa.vt intelligant neminem firmiter pofic flare fihocnoluntcognofccre,tangclusdni]fi« tperfcquens eoslquacuncpimpulfione.Hit quoquc notantur duo genera torreftionis.^ Et £quoniä ab-fconderunt mihiintcritumlaqueifuil .i. octultosla-queos paraueruut mibi,quilaqueus erat caufainteri-tus-.abkonderunt dicoLgra«s3.i.finemerito rneoK quoniam.Cexprobiaueiunt animimeam3ditentes, dxmonium habes8i fimilia; amp;nbsp;hoc £ fuperuacuc.^ln hocquidem vacucj^anon erat quod diccbanv.lnhot fuperuacue,quiaimmunis à pettato fili* dei erat.^Et quoniamhot fccerunt,veniant cis pro illis malis bona SChoc eft£veniat3.i.pareturLilli3populotlaque*l .i. doftrina qua illaqueeturEqucm ignorat^.i.ficut mi hi ignoranter paraucrunt laqueii ,fic illis ignorantib* paretutiôC non tantum parctur laqueus.fcd ctiamtca dat^populus ilk in laqueum.i.ipfa doftrina effuax fit in eisàtadito in laqueum.quodtin idipfum3 .Llaquc« us ifte fit laqueo fimilis qucm paraucrunt, v t ficut la-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;queofuomcprorfusrctincrevolucruntjtaiftilaquco

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifto retineantur.Si habeatur,in laqueo ipfojdcm erit,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m iq Ron-

diti.i.mors quïCIinftooccuïtEparauerütJapprchS dat ecs3.i caiifafit qrc ipfï moriantiirin pcctatiS fuis. Vel (k pötlcgi, ai maliirn ;lßjconucnanl,illi autem pfiant tanqpuluis ante facie vcnti].i.inouean{ in pri moiifliitctuationü CSlt;angelusdnij.i.diabolus,qui ideo dicitnuncius dni.qa percü dnsiräinfert malis fît coarélans cosjsd grauiora mala C fiat cttä viaillow J .i.inftitutiofORiCttnebræ ] vtpcreamcxcæcatifi'ânt àcognitione vei itatis,amp; fiat eis via ipforü [lubricûj .i.lubricofa//t fcmpde vitio in vitiü eadant, Sijipter lioc fitCangelnsdnipfcqucnseosn.i.deduccnscos de vitio in vitiü vfqj adintcritü,3t Lqm gratis abfconde-mntmihiinîeritri31aqueifc5,84EqiTiexprobraueri!nf anima nicä fupcrvacue^vtiupratveniatiHi] populo Claqueus 3 'paret cis ofcultadeftruftioEqucigno rat3.i.qucipfeiicfciat,ficutcöplctum rftinoccukade ftruóbone perTitü Si Wfpufianü : Si nö tmparctur, fed ctiâ habetefficaciäincis:ôlt;hoceft[^cadat3 popu-lusCin laqucii ipfum 3 vt fiipra expofiiü eff. Vel idé eft in laqtteo vcj cadat in laqneütin ipfo3 -i ipfa maclii natione;8lt; captioquâabfconditapprclicndateü Jfcj ilia VIS qua ipfi paraucrût dno, fit caufa qre ipfi défini anturcorporalit’.lt;5Hicinctpit feeundapars. lllisitae uenietCanimaaût mea cxulrabit in domino 3 Siliæc cxnkatio fuitin pafiionefpercfurreélionis: C K dele-ftabitiir3inipfatcrurreclionerfupfaîutarifuo . i .de fakiâtione.vcldiiunitatc fibivnita.^üEttuncCdiccntJ inreipfaComnia ofTa ireaj.i.ocs virtutcs meçf d do inine3qui es Ceripicr.s3 3 Pf r quandâ violcnttâ [ino-pcm3 i genH3hüaniim[;dcmainifortiORieiiis C ino-pis.i.de manufortiorü diabclosv^S^ctiâ erip.'cns [egc niitn Sf paiipcrcj .i.liîianum genus Càdiripicntibus cuniji-àminifiris diabolota quiexpcepto diaboüco genu«

Ego cibühabeo que vos nefeit^.^ Ipfi retribuebât mi Ioan.4i ] bi mala Pego aütlnô vindicabâ me de eis/edpindue bâme3.i,coopcricbâdiuinitatèmcâPcilicio3,i.püali veftc.Carnê fuâ vocat pccnitentialc veftë ,qain ca ,p pcccanspopuliluftinuitpocnâ.Cooptaerat diuinitas q nfu3 nô endebat potetiâ. Induccar dicio cilicioPcïi ilb mibi molcfti edent^ .i.quis mibi molefti efient, eu ab) fo’eât potemiS oftcndete.SJEi etiâpnumiliabâ ani mam tneâ^.i.affligcba aiûmâ meâpin ieiunio3k5,qa COK faillie non poteram befrei ,vel in ieiunio corpora« li,8ë ctiâ orabâ pro cis 8f qa nô reppcretüt orationem.

, nrcam.illa Poraiio meain fin« meü côuetiet^ à.mibi 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;critvtilisdecundüqdipfedfisinEuangeliodixitapl’is

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lnquamcunq)domuintraueriîis,ptimumdicite;pax nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;” '

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;huic domui-..Sf fi ibi fuïà^filiuspacis .rcquiefceifu-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m iiii pfi

1^4 D. HÄYMONIS IN PSAL-per eum pax vcftra:Rn autc.ad vos reuetteti.fi veftra oratio non profit cis,vobis falte proclerit.lt;|Humilia« bam 8i ffic complacebam mihi] vel deo patri: fic fcili cet,habendo populum illü fquafi proximum 8f qua-fi fratrem ]carnalcm:quia tantum diligebä eü, quan-tum fifrater meus carnalis effet: K cü nollet mihiac-quiefcereEhumiIiabar].i.affligebarproeisfi£[qfi]a* liquisf lugensSf cöttifiatus]Iugensin corpe,cötrifia tusin anima.^Ego fic humiliabat pro eis fS^ipfi tarn? Ixtatifunt aduerfum me,8lt;cöuencrunc]fc;,inhanC voluntate,8£ C congregata funt fuper me flagella] ,i. muhiplicata.amp;ego C ignoraui ] qre hoc faceren t ,qa. f. non promerui.^tiäEfuntdifiipati] videteseiusmi racula,cum dicerent alq.qa bonus eft,alii aütnon,fcd feducit turbas Si in paflione ipfa cü viderêt terrxmo-tus'.Etquis effent fic diflipati,Cnun5]tamêfuntLc6' püdi]in quo maxime eon nequitia aggrauatfed po-tins tcntauerunt mc,adduccntes ante me mulierc ad-loan.S. uheram:dicendo etiä:Si filius dci es.defcende de ctuce Wattii Cfubfannaueruntme]cumaliquainfirmitatë huma ns naturx in me cognofceret :8f no ad hora,fed [ fub-rannatiöe].i.arridue: Si cu nihil in me mali inuenirct, [frenduerut],fbeftialimore[;fupmedctibus].i.cor rofiöibus fuis.^lpfi ita cotra me faciunt, fed tu qdem Cquando refpicies] mifericordit, vt de eoi^ poteftate me liberes^Refpice dne.Sf Creftitueanimä ]redditam corpori,remotâ f à malignitate eow] .i. ab inferiorib* ludxis malignStibus.Sf Cvnicä meä J .i. anima meam ipfam,qucvnfcaeft:quianullä parte habet:vel vnica 3.carncmeâ,quxvnicaeflïmunisà pólö: Creftitue] facimmortalëSf mpaflîbilë.creptâ [ àleonibns] .Lil principibus ludxon Sialijslt;|Incipit tertia pars,in qua ondit quid boni cueniat de fua pafiione tcfurreâio-

quia de multis conficitur, net tamé congregata de pa leis,fedCin populo grauiE.i.ftabili'pervirtutemClau dabo tey^Ego laudabo te, illi autetn qui aduerfan-tur mibi,inique inferendo malaEnô fupergaudeant], i, fi gaudent ad tempus » non gaudeant vfq; in finem: nec lUiCqui oderütme gvaiisj.i.finc merito meoitSC annuiint oculislid eft, alios nutu oculorum prouo-cant ad derifionem meam.lt;|Non fiipcrgaudcant.ncC debent fupergaudere.Equoniam tnihi pacifice loque bantur3 éloquentes pacifice,Eeogitabantdolosjin cord«,amp; illidoli non étant,vt aufetent mihiexterio» ra,fcdEin iracundia^fcilicet ad mortem mcam inten-dentes,iracundiam dico C ten« 3 pro tetra fcilicet 8C fuo regno retinendo.Timebant eni.n perdcrc locum K gentem.nifiChriftü occiderent. i|Et dilatauerunt loan^n. fuper me os fuum 3 cum dicerent. Crucifige.crucifige cum:8(Edixerunt,eugeeuge3ideft.benebeneCvide-tunt oculi noftrijde ifto quod optauimus. ^Ita ipfi mihifecerunt.fed tuEdomine vidifti3 id eft.cognoui ftieorü nequitiam,8C meaminnocentiam,8{ ideoEne fileas3fcd profer fententiam:81 tu E domine ne difee-das à me3 Qnamuis fit fecurus $ deus nô difeedat ab eo.tamë qma nihil feit fe habere ex humanitate.orat, vt det alqs exemplum orâdi, quia nihil prorfus infua Itumanitate confidere debent,lt;|Dico ne difeedas,potins Eexurgere 8( intêdeiudicio meo3.1. côfidera qua le iudiciü fit faftü de me, tu dico quiestdeus meus3. Et quia fi folum indicium afpiceret.haberet eum futê quia inter furesdamnatus eft.addinEÖ^ attende cau-faioincam3idcft,totani placitaüonem confidera,fci

liccr.g' ego femper erga cos innocenter me IiabiiJ, m dico gutes Edens mcus^.’S Ineen de in caiifam meam amp;nbsp;Eiudica me felt;üdum luftitiam tuam] .i. fecundum boe qiiodcxigitiuftitiatua fdominede’meus] [ nonfupergaudcant miliiJfcilicetEnon dicant in eorgt; dibits fuis,enge eugeanimjnoftræ] de hoc quodregt; tinuimuseumin morte,nee dicant tn oreEdcuoraui-museumj.i denruximuseum. HicejuoqjnS dubiiis defc orat.fcd nobis proponit cxemplü. Hoc no dicät, fed potiusEqui gratulantur malis mets.ftir.u! ] oinnes Eei‘ubcfcantflt;reuereant].i, timeant 8c honorct me. ^jEt non tant« qui confenmintfacicntibusrrahi mala fcd etia Equi loquuntur maiigna fiiper me.induantur confufîoneamp;reuerentia.] Sjj!ßicriibcfc3nt,i'edEqui voIuntiuftitiamJiciücctimitariEexultct Jin cot pore, SiinanimaElgtentjSiiUiEqni voirit].i.d:Iigüt,petüc Epaceferut ciiisj.i.illampacëquâego ,quiiuin icin’ cir,s,pofuiinter dtumamp;hominê: E^dicant fempet magniitcet dns Jde pace ilia data hominibus. «^Jifti magntfleent dfim Eamp; lingua mea mcditabitiir iuftitia tuä J.i. meditate annficiabit,8c no tantû iufritiä tuam, fed E tOta die]iuftitia anniiciabit Elaude tiiä ]. i. te lau-dabilë,fient dccrcationecccIiChriftusin propria per-foça lat'dcm deiannunciauit.Si ctiam per l;os hodie, P qtios Ioqiiiîur,ipfe aiinunciatur. Quod dicit lingua meditaii.quodcordiseftproprium facere, ex vnione membrorum.quod cordis eft,Iingux attribuit.

Dlxitiniuftus] Pfalmus ifte conuenit propric proplieræ Daiiid feruodominiiqiti bene in hoc pfalcno cöpiobatiir feruusdomini.quia in

in hoc pfalmo oft c dit peccatoiem omnia pcccata fua non à dco,tcd ex fe omniahabcrc. luftum veto nihil inftitix, nifiexfolius dei pictatehabere. Pfalmus dito dirigens in hncm.i. Chriftmn Materia eft iiiftuS,8C , fccüdario impius,Modus vero tabs eftJn prima parte pfabni.impium cum fua accnfatiôcdefenbit. Cum enimtmpiusdicerct,non poftummeabftinere.quia fic fum creatus.tahseft mea natura,oftendit eumfal-fo cpieri de fuanatura.SC coxrupiionem non a fua crc-atione 8( natura,fed à fua v oluntate itabcre.'Jn fccun* da parte defcribic iuftum non cum fiia laude ,fcd cum laude dei. fuftus enim nihil boni ex fe, fed omnia bona txfolodco hie ofteaditurobtincie. Intcditautcm nos admonere.vi vitia cxnobtseftc,bona ante àdeo cognofcamus. ®1 Nclitcvoscxcufaredcpeccatisvc-ftiis,quia[^dixit3.i.dchbcrauitquidambvtdclinquat infcmetipfo^.i.non ex fuanatura,no ex coaftiöe,fed ex fua vohitatc hotfccit ',necetiâaittcdit deü indicé futurü vnicuiç fecûdü mcrita,8ihoc eft btimor dei'J qui omnibus prçpofituscft,bnôefi ante oculoseius], â.in fuacôfidcràtiêe vivcl indc cogitet.In hoc maxïe notatur nequitiaiplîus,q’cx volütate pçccat,8c nuUa-tenus timoréfutuïi iudidj réfrénât lt;iiïkne dico çv ti-mordfinôeftantcocv.loscius,tqjn3ipfcCdolo{ee-gitlcüdicçreîfc non ex fua volunvate.fcdcxfua natii ra Si creatiôc cxncceffnate pcccarc,quod quidë dol* crat,quialicethocdicerct,tameninfua confeiefttia ex feipfo pcccatumefte fciebat,?lt; hoc tantü in côfpcftu hominû .quiahoïes puiabant eum v erü dkere, fed in confpeétu deiintâtum dolofcegitCvt iniquitaseius^ abipfoeodcmbinueniaiur adldeiKhominüiuftow! pertincrc todiriq.tj'Jniquitatc p partes cxtquitur„St oftcdii iniquitatèei’ 8( incogtianôc Slt; in verbis 8lt; in a3u.

aftu. Con[inuatio,Benc dko inquitas eius,quoniain fverba oriscius iniquitas K dol* 3 natura.-iniquicas î.blafphemiç contra,deum,K dolus eft in proximum, quia etiam ft bona dicat,tarnen hoe fedudoria'inten* tione facit:8^ ne ille per ignorantiâ fe excufarct,oftëgt; diteuniinexcu(îabiIeni,cumdicit,CnoluitintcIligere cü bene ageret 3 vel in verbis vel in fadis. Dederat eni deus liomini racionem, qua quicquid fibi cftèt agen-* dum poftet intelligcre : BI librum arbitrium reftitue-rat,quo poftet diuinægratiæaftentire. l| Verba Tune iniquitas,Slt;etiain in cognitione eft iniquitas:8lt; hoe c fintquitatemmeditatuscftincubili ruo3 .i.incorde quod cubile ideo dieft, quia fteut in cubili fuo aliquis, fte in corde anima ftultis occupata eogitacionibus,re quiefcittS^ non tantum mediaturiniquitatem,fedetH am Caftitit3 diutifttme immorando [omniviæ non bonæ3 Omni malæ operationi,fcilicer, cum fuhbus ft» ratus eft,cum mccchis mceehatus eft.Kc. Et cum n 3' turaexigeret,vcipfeinfe^Kin altjsmalaodiret[malp tiamnon odiuit Jói hic illius nequitia maxime aggra uatur.iHHicincipitdefecundapartc.Continuatio: In iuftus habet ex fefuapeceata,fedc) [ domine miferk cordia tua c in ccclo3gt;i.tnifcricordia tua facit aliquos efte cœlos.i.iuftos,quia nemo per fe,rcdomnes perte habentiuftiii3,QSJ etiam veritas tua3i- eognitioye-ritatis protenditur[vfcp admibes3.i.fanftosajpofto-' los;qui idco nubes dicuntur.quoniam pluunt rorem ccrleftis gratiælïdelibus, ex illis nubibus venit ad noS illacognitio vcritatis.Mifericordiaex dco, veritas ex deo,iiiftitia etiJ ex deo;8£ hoe eft.Ouftitia tua3id eft, iuftifontEmotes dei3.i.comparabilesmontibus. N2 ftcut in montibusfolmanerelucet,8f indedefeendic in vallcs,ftceognitiodeiin ipftsapoftoIisreluxit.S^ex inde

TEKIVM COMMENT. iSj inde ad alios homines per eofdem apoftolos defcêdit SC ne pet motes accipiamus elatos huius feculi, addii tdei3.Etnealiquisdiceret,quarehos potins elegit,St hosreprobauii,{ubdif.tiudiciatua abyffus multa^.u tantae ptofunditatis.quodeamnemopoteft eogno-ftete-ißV ere indicia tua abyffns multa ,qnia tn falua-bisvtrofqjSC rationales Si irrationales. Si hoc eft ó tdne3tutfalnabis3fpiritnalifalnationc,C homines] tdeft,rationales:t8iinmenta3,i.irrationales,faciens eos rationales,ficuti feciftiPanlu;vel falnabis corpo-ralifalnatione.miniftrando eis neceffatia huins vita-. Si etiammnltis alqs modis Emultiplicafti mifcricor« diamtnam3hocfaciendoLquemadmodn3.i. quan-tu mnltiplicafti mifericordiätnä.Sciendnqnodlicet DauidSi Apoftolusalicjuldcognouiffent dcconßlio dei.qnareqiïóTda ê^Kt,quofdâ reprobaret,tarnen nolnefünt apêrîré^qma cognouerunt quod hoc potins n oc tret q proSFlet.l^ufatuabishomines Siiii inenta,fed.^liirrationa^«smale vtütnrfaluationctna qnia n on fperani in te; thhi autem hominnm ] .i.rati onales t Ipetabuntintegmine alatumtnarum] ejuia fient pnlli non poffunt nuttin, nifi fub alis matris, fic intelliguntfc non poffe fubftftere contra {du diaboli, hifi proteftialis.i.miferilt;ordia Si veritatc dei.V el ita, Tuialuabis bonos 8i rationales fpiritualifalnationc, Bi ipfi non erunt ingrati,fed fperabunt in tegmine ala rum tuatum. Ipfi fperabunt in te,nec fraudabuntut àfua fpe.qnoniamf inebnabütur ab vbertate domus tuac] .i. fpititualibusdonis ,quibus abundat domus tua.i.ecclefia. Inebriabniur dicit per fimile,quia ficue aliquis inebriatus folutus eft à curis.fic iuftus per fpir» tus fanfti habitationem vacuus eft ab appetitu tetre notum gt;nbsp;Sictiatntpotabis cos ] fpiritu fapientix, cut

nemo pofiit refifiere,8i hoc eß quod dicitf torrcntc] Efpirituditovcl tonentc voluptatis tuxj.i. gratix, qniagratuitodasillam hominibiis.'VeîCvoIuntatiS tuac]in qua maxime dcleftaiis, quoniammuliütor-rcns tibi placet. flÇOico potabis eos,amp; bene poteris Cquoniarn apud te eftfonsvitæj.i.ocigototiusbo-ni.CK in lumine tuoj.i. Chrifto.fcilicet, in cogninöe tui,iuxta illud. Q_ui videt me, vidct Si patvem, Si cum videbimus lumen, i.patrem, Si fpiritumfanólum.lt;UEt Ioan.14. y( poflim’ viderc lumcilkid,]prætende Jnö illis qui volunt te fcire.fedClîticntibus te^.i. crcdctibus in te, Si prætcckCiuftitiam lus qui re^io funt corde. «JQEt vt pofl'im pucnire ad lumc illud,[^nô vcniat mihi peS fuperbig.i.affciftiofupbiç,Pei fupctbiâomne peccatu accipimus;quiain omnipeccatofiipcrbiacft.i.contc'-ptus dei. Pes fingulariwr Si non pluraliter dicit, quia qui ftat in fuperbia, nunquani ftat fi'rmiter, fed fcm-per eft promts ad ruinam, ficut illc qui ftat vno pede. Modo orauit nô veniat fuperbia,i.cffci§i*s peccati exfc, nunc orat vt alterius fuggcftiocum ad peccan-dû non moueat.dicfns.CSi manusTi.pcrfuafîoÇpcc tatoris nômoueat mejàbono propofito.^Dicono veniat pes fuperbiç, quia [ibij.i.in pcdefuperbig^ce-ciderûtqui operantur iniquitatemnSi inde |quot;expulß funt] a' regno dei,Sipoftea Cnon potucrûtftare] J. regnum dei vlterius obtincrc.

MOli æmulari ] Pfalmus ifte conuenit Dauid proplictxvtlcuilibetiufto.cirigensin finem ideft.inChriftum.ficutSicgtcri pfalmi. Vidés propheta ve! quilibet iuftiis .qui hic loquitur, impioS profperaii.Si iuftosconculcari ab impijs,Si quqdqut , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dam

teriam ficdinidit-In primis agitdeiufto,adrnoîKndo cumnemou£aturinuidiaeigaimpium,velimita£io-ne ,velira,inintermifccndo qnxdamdeimpio. In fecunda parte ponit,quid impius evga inftü facial, ad-monendo ipfum v t patienter fuftineat. [n tertia parte ponit præmia iufti, cum admoninone êi damnano-nc malorum, per quodtuftum ,ne malum v dit imi-tarijdecerret.lntemioeft.perliçc omniafimplicescô-folari, vt nuUatenus propter impiorum nequitiam veliniuriamjpoueantur. «^5 Velutifi dicat propheta vcliuftusilk^uiloquitunFraterfimplexCnolixmu-lari3. Aemularidicitui moueriergaaliqv.em,fiucad dileftionerp.fiucadinuidiam. Vnde ApoftoluS'.Ac-mulor enim vos deiæmulatiôe.Et de vtroq? hic fini- t,Cor.ll plexadmonctur,vtncq5imiteturm31ignantes,imita tando eotumalitiam.neqj inuidendo eis.Noli çmula-ïiclitotin malignantibus^d. in confidcrationcmali-gnâtium.i.maleuolorum .vtvelimitcris.velinnideas tnecjjzelauecisJ.i.pcrfequaris Cfaciëtçs iniquitatc]. In ïclare quandam notamus maiorem afîeftionem. quamæmulari. I^Ponitcaufamquareiiiftnsfîmplex non debcaterga malos inuidiamouenî^quoniâ tanq fœnü arefcet^neqjhoc diffetetUT,fedtlvelocitcr3fict. Fœnocomparamus potentes hums feculi,qnia fient , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foenum floribusornatum vindie citoarcfcit, ficifti

ornati.Sc vnentcsin'gloriahuiusfeculicitodcficiunt, 8lt;£ito decidunt,quemadtnocluniokrahcvbaium1 idtft

19t D. HA Y HON IS IN PS A,Ix idc.olcrain liortonon bene culto,fed agrefti,quibua plebs inferior comparatur,quz 8C ß virct cito,tarnen deficic.^Et quiacitodeficiunt hxc, idco tu boneho' ino[fpera]noninhispr(fentibus, fed fin domino] t Si fac bonitatem J.i.plura bona,Bonitas cnim non deyno.fcddepluribus dicitunfSiJfic finhabitater'* ram ] .i.eccledam f Si pafceris in diuitrjs eins 3. i.reEcie ris fänft is fcripturis,8i niuitis fpirituaIib*donis.^Et] muItisfdeleÀarein domino! re tibi iä lepida. Hxccnim confuetudo eft.vt fiquis accedat ad domi' num,in primis quafi durum rcputet,poft5 con* fucuerit.in eo maxime dekéletur.deleftare dico f 8C i ipfe dabit tibi petitiones cordis tui] no carnis fedfpi* nbsp;nbsp;'

rituales.^Et quiaaliquifîmplicespoffentdicere. Nó poffum deleifiari vel fperare in domino, quia multa habeo peccata,contra hoc falubredat cöfilium: f Re-Cöfertio ueladominoviamtuam Jperconfcffiöbem tuam.ü peccatO' tnala operaperquæincedis,Sihisieuelatis ffperain rum. coJESiipfejdominusffacietiuftitiätiiamJtibifci-

maliiniudicio.NoSinfenfativitamillorum æftima- ‘ Saß' barnusinfaniam, eccequomodo cöputatifunt inter i P filios dei,CSi indicium tuum educet tanq meridiem]

i.famulare ei fSi ora eum ] .^Et ne fimplex admoni- j tus 1ÎC diceret,Ecce Hue malignëtur, fiue mala faciant dum

âumîuftisnon noceant.non moueborcrga cos.fedß piofptrtntur.non nobis mala inférant, quin mouca-mur ccffate nô poffumustcontra quod propheta item ponit falubvcm admonitionc;Dico fubditus efto do» mino.SC fi impius profperat,noli æmulaii 3 neqj imi-tando,necpinuidendoCin eo3.i.in eonfideratione illi usLq«' ptofperaturin viafual .i.inala opcratione.q incedit adintcrttutn:8lt;r inbon-.ine faciente iniuftiti-as3 .i.bonorum petfecutioncs. ^Ne æmuleris dicot 84 fi in aliquo modo motus es,dimitte:S4 hoc eft Cde -fine ab ira384 fi longo odio motus es,dcfine:84hoc c tdcrelinqiiefurorem38ifialiquando furerevoluiftî definedtoc eft (^noliæmulari.vt malignerisQ •fiEt id* codico noli malignari.Cqwoniäqiii malignant,extet minabunt3.i.8i maleuoli.Kmala facientes.fcj, extra terminü fuperna: Hierufalé eqcientt fiiftinentes ât do minum3 i eülonganimitate malahuiusvitsc tolerates,dnm remuneratorem attendentes C'pfi hæredita-bunt terram, i. bæreditario iure cœleftem poffidebûc pairiam,lt;ilDico hæreditabuntpatriam .Et ne aliquis dkeref.Qnistamdiupotetitfnftinere';dicit;t84adhuc puWlumj quafi, non deficias fuftinëdo, tempus enim breue eft,nedumvitabominis.Dico fuftine pufillum 184 non erit peccator3nô $ peccatoris fubftantia pe -reat,fed non cnt,.i peccare non poterit:S4 concedatut quodturi.ctqua;vâslocüeius3.i-analiquo modo ina lia vita peccator fit nece{farius3 CS^non inuenies.lïn liacvitatantummodopeccatot eft neceffarius,inqua per eum iufti examinanturfljjDixerat quia fuft inentes dfim.hæreditabunt terrammücdeterminatquô fufti-nentcs.fcj.nonquiinuiti 84murmurantcs,fcdquiin manfuetudine84fimplieitate.Adhoccontinuatur:lo cumpeccatonsnoninucniesinaliavita. EManfneti n aüc

vita. [Manfneti aiitëlixrcditabunt terram] viuentiu Cibi ddeólabunt in tnultitudine pacis. ]ibi in ætcrnü viuentes,nec à diabolo,neep à carne fua aliquo modo impuguabuntur.necaliquapenitusinquietiidinctur* babuntut^Defeciindapaneincipit.manfueti dekfta buncurin pacc.fcdintcriminhacviraCpcccatoriuftiï obferiiabitjdiligentervitäipfius inquirer, aetendens fi in aliqno ei nocerc poffit : ciim nihil pofiit contra eum rationc.qiiafi beftialis f ftridebit fupereüdenti-libus fuis ] ideft.liuidis corrofionibus SJdetradlio-nibus.lt;|[§icftridebitpeccator fupcriuftumtuautein vir bone ne cures.fedderideeum, quia[;dominnsitrk debit eum. jBencdicoiriidebit eumCquoniampro-fpicit g, vcnict dies eiusj.i.iudicium. Indicium nomi-natdiem,quiaibi erunt omnia manifefta quafiindie. IjMeritoirridcbiteosdns.qniCpeccatoresg’adiumJ j.mala operafuaCcuaginaueruntJfcj.decogitationi bus fuis,vbi abfconditaerant,in manifeftnm dediixe rrit:lîcutaligsgladiüfueuaginat,8fcti3[inrcnderûtar CU fuü] .i.doios fuos.qbus occulte vulnerct ficut aligS occulte arcufcrit.^AdhocintëderuntarcüQvtdecipi 3tpaupcrë].i.nmplicc,qn5düfatis,pfecitincognitio nedetCamp;inopcJcundeaccipc.qinopsdicit.qapaflibi ]C8imortaîis,ôlt; multis opp(rasmiferiisliui’müdi,ad Iioc cuaginSt gladiü[vt trucidâtreólos cordej^lpfï cuaginauerütgladiü,amp;[^ gladius eftruintret in corda ipfoRt J.i.dum occidunt fanélos.occidant SC ipfiinte tmsEamp;arcuscoafContringatJ.i.doInseiusïefficaxha beatiir, ne bonos polfint dccipere, SC fibi conformes cfficcre Hxc omnia faciet tibi impius,8C ctiam ciim tuerispaiiper.illeprofpcrabitur/edtu omnia patien* tcr'omni3fu.'ïine,quiaCmcI;iis modicum iufto]id eft fua modicitas 8C paupertas L fuper diuitias peccatnru multas

TERIVMi comment: ijç muhas.^^Etbene dico.mdius eft tquoniä brachiaal .i.fonitudines amp;i poteftates peccatorum contercn-tuv 3. i. deftruentuv, Siinutiliaomnino inuenieniuts Eiuftosautem^quatnuisinodicos KpaupeicsEcon-firmatdominusiinbono propofito.Si fpc Riturxbc atitudinis. bcnc dico confirmât iuftos;falfanan que corum fentcntia cft.qui piuant dominum non co gnofcerehæcquæ agunturinhac vita.quiaCdnsno-uir dies immaculat orü 313 'pfc dns Écrit hxrcditas lt;otum3 i.iuftorumßnxternum3DominusdiGthae reditasiuftorü.quiaficuthxreditaspafcitSC.fuftcntac poffei3orcra.fic dns in bac uita fuis,8i tandc in alia vi-omnimoda eritrcfeftio.^Etidco £ non confundtn-tur3imóvoluntaseowimpl£bitur Cintemporc ma-lo3.i.iudieiudicij ,quod malum evitimpiis,quitune damnabuntur inxicrna damnaiione,tunciußinon confundentur.S: inbac v itap’.ene à dco reficiuntur,lt;gt; tftr,diebusfamiä3.i.invitahacquaefuriuntfanfti8C fitiunt iuftitiamC.fat«rabunt3fpifbualibus cibis ècoa trario fiet peccatoribus boc fub probationt ponic ficiuftinöconfundcnturin tempore malo.qafolipec catorts peribunt «fiTunc quidem peccatores pevibut. Inbac verovitaCinimicidomini3idcrt,ipfipeccato« res t moxvt bononiicaii 3 ideß.babiti inreucrentia tSiexhatifuctintlpcr poientiasSi dignitatestdefici entc33a(ridue,?lt;boc eft L deficient 3 paulatim cnim deficiunt.labcdo quotidie in grauiora delifta tqueni admodum fiimus.3 enim fumus quanto abius afcendit.tanto magis aticnuatur amp;nbsp;deficit: fic mali quätoaltiores occupant fcntentias.tanto magisàbo-no dcficiunt.Per multas partes oftcndit,quod mc’.ioc efitnodicitasiuftiquàmdiuitix peccatorum. *51 Ecce ponit caufamqrc pfiötdcficiat,qa bmutuabitpecca-n ij tor3

tor]à deoCSi non foluct. ^Muma'.nur quidem à deo quicq'.iidliabeinus.quæ benrfolnir qui ad hoc vtiiur donis dei.ad quatdeus inftituit:vt fi habcac diiiitias.di ipenfct fas paupcribus,8lt; in cæreris doniS (irnihfrpcc* catornofoliiit,iuftiis au rem bencloliiir,R5 Cmifcre-tiirj.piaaffcilioneciga afdidlos nioiict.qnod vtirjjfî tIS till eft,qui non habet qd tribuat.lufhis aute mifercî r?Cetiarnretnbuet](i quid habet.lt;^Idto inifeieturct ecia.'nretribuct.CquoniäbenedictnteSeiJdno^ideit, gratias agentes,foiuentcs quæà dno mutiiati erat: liæredicabi.int terraniJviuentiumCrnalcdiccresaütJ •i.non agentes ilhdnodignas gratias de acceptismU' ncnbusfdifpcribunt. J i^Bcne dico, g» iufti haeredita-bnnt terram.quod eis per hoc eueniet,qniaàdno diri giintur opera eowihoc dicit: Eg^’^dusC J- affcftioneJ

operaEhominisJbencrationevtentis.Cdirigunt J .iretfb iiiucniunturEapuddnmJ.i.indifpofitioncdo miniificut fi diceretur de aliquo potente,qui bene dif' poneretdealiquo apudeumbene opera ipfiusdirigâ tur.dns ditigit grefius iufti [ Si viam j .i. vitam bonani iftius iufti diredliE volet] dits. VelEviainJi.præccpta 8C inftitiitioncs eins dni volet fequi ille homo. Vel [ vi am] i.bona opera qiiæ fccitChriftus.lt;^ldeocü ceciquot; dcritE.i pcccaucrithomoilleEnon collidetur].i.neiÿ criminaliter peccabit, netpin venialibus permanebir, Equoniamdnsfupponet tnanusfuas].i. auxilinmf« um quo fuftineattir.Habet aha ttanflatioiquia dominus confirmât manumeiusifecundumqditalcgetiir: ECum cecidcrit Ecorporaliter fcilicer, cü occidetur Si flagellabiiurEnon col!idctiir]in animo.i.non pec-tabit in animo,Equia dominus cöfi’rmatmatiü eiusj .i.operationcmcius.^Bencdico ggt; non collide!quia ego vidi iuftum cuftoditum à dno in omni tempore,

re Abel aliotam^quando iuftuiaper folam lege na tnralem colcbatur aliqiiantulum,aciulta fuit, cum legem fciiptani recepit ,amp;in tempore gtatiæ perfeéH fn if.probat quiaiuniorfiiifiet.dicens-.Cetenim fenui3.i. ad leuereiidam a;tatem veni.i.ad tempus illud in quo frigefeit ebaritas multorum.ficut futurum eil in tempore Antichrifti.S, loquatvnusfolus luftus.dicit Ciu-niorfui^.i.fimilisfum lUis ptimisiuftisC Sifenui^i. fimilis fum illis nouifftmis iuftis,in quorü tempore e-tit iuftitia in decrepita ætatemon g» iufti deficiani, fed in multis qm iuftividebantur,frigefeit charitas .Sic fe comparai Apoflolusillis nouiflimis.vbi dicitiNosg j.Thcf.4 viuimus,quirefiduifumus,rapiemurinnubibus ob-uiam Chrifto in acra.Dico iuuenis fui 8i fenui, f.Sf in nullo tempore vidi iuftum dereliftü^ä dno,quincon ferret ei dnsfpirituale auxilium;fnecfemenl .i. opera teius3Cquæ«nspanfquot;i3.iædi_genspane,fcîfpirita-liviuificaiione.Cuftodit enim dns fideles fiios,amp; eci^ opera viuificat,8i fibi placere facit,^Ideo deus no de-telinquitiuftum fuum,quia talem fe exhiber,que dominus digne refpicere debeat,fcjCtota die],i. affidue tmifcreturnpiaaffcéfionef^nfiquidhabetjlcomo-datq.ftribuit necelfitatem patienti.Commodat proprie ditit,quia qui difpenfat.fibi reddi expcftat,non à panpere.fedàdnoôC quiaiuftusitacommodat ,ideo £fcmcn illiusQ.i.bona operatio üliusflin benedióf io* ne3.i.inincremento Cerii.lHaiceftenim manifefta veritas,quodfi quis libéré difpenfat aliquodbonum (ï bi à deo commiffum, tato magis abnndat in eodem; vtfi quisdoccatalios.vclbonafuaincleemofYnasdi n iii fitibuat

l»Cor,9. ftnbuat. Vndc Apoftolus monens ad ckemofynas dï cit.Et augebit incremeina fruguin iuftitiæ. Et quia dominus ita facit iuftis.idco lu frater fitnplcx f déclina à malo3amp; quia non fufficcret cefiare à maio, nifi fi crct bonum fubdicflSf fac bonum]amp; ficC iiihabira] cœlumfinfçcuIumieciili^.i.inatternum.Habitâtqui-dtm iuftiin hac vita fpe tttlum.qd poffidebunt in alia vita in rc.Çüico fac botiü.Sf facere debts [quia dnS a mat iudicium 3 .i.difcreiionc m, qua Icparen t iufti bona à ma!is;amp;ipfe dns C non derclinquct 3 inhacvita Cfanólosfuos3itnó[conifruabiinf3duccdo[;ina'tcr num. 3SEk quo dixt lunior fuijncipit pars tert ia. Dico,coniëruabuntur obtinebunt illam liæreditattm adquam conferuabiint,amp;hoc habemus interpofito verfuvbi diciturJufti autclixreditabunttenâ viueii-xiutn,amp; liocnon ad tempus,fed actcrnalitcr.Qiioddi titjamp;habitabuntin fcculiim f£Culifupeream,fupctiuS fcencdixit,qaponc£Ïores èC dni crunt terra; illius.

ïerpofuit deimpiis,vt per peena eoRt deterreat iußos. Continuatio; lufti conferuabunt in attrnü, fed impij punient in æternum fcmc3 .i.operaCimpiorü pe-ribitj quia nullam conferet vtilitatem. lufti aüt harre-ditabunt terrSamp;c.Dixit qd dns iüâhærcditatc dat fan ftisfuis,m5 ncaliquisparuipetidcret£ä,defcribit cam amp;nbsp;dignam oftcndit.Continuatio: Sanfti hærcdita-bunctenamquar eftVaide digna.qa ibi Cos infti3 Â corqd ideo osnomin,at, quia aperit ficut os, SC deus impletil!ud.Cmcditabitfa^entiä3non dubjäcogitäs fcdcertâhabcnsde dei cognitioncCSCIingua eins3 -i. affcótioCloquet3modo fuodaudabit deü, fej ,df fua reftinitionc.^Etctiäibi Clcx3,i.voluntas Cdcieius^ qui dicit deus cius.qa multa bona fecit ci.erit fin corde ipfiujJ 'i.in voluiitate ipfius. Ea cniin volet ibi iu-ftus,

TE RIVM COMMENT. 159 flus,qua;feiet deutn vcIle:£SC non fupplantabunt^i. itnpcdienturV_S'^*:$^‘^® eiusjd eft , aftcftioncs K opera cius quin impleantur omnes affcfticneseius.^Necc tiam erit ibi, qui velit fupplantare greffus eins .i. iufti^ quiaCp«^^^^°’^3lt;^'2bolas vclhotnoE confiderat 8i q ri r^inuidiofaafi'eftionebmottificate cum. 3 Inuidia quidcmtortnentumanimaruni eorumerit, qui inuidia in bat vita pcccauetunt.^jPeccaior quxrit mortifi care iuftum ^dominus autem non derelinquet eum] iuftumj^inmanibuseius^i-voluntatcvel peccatoris poteftate.vt polfit iuftum damnaretnec^ipfedomi-nusCdamnaijit eumliuftum Ccum iudicabitui3-i.dä nabitHrimpiusï2‘l'Qgt;' adbonoremiufti. Recipit cm vindivlam luftus.cü damnabitur impius.iÇPoR'umus 8é ita legere prxdiftaddeoiuftibæreditabuntterram quiainhac vitaCos iuftimcditabiturlftudiolclfapi* pientiam^.i.cognitioncmdci C St lingua eiusloquet iudkium3adliteram'.C'cx«V3*quot;lt;lfgt; cius3.i,ptxcepta eins,crunt bin corde ipfius3 .i.in v oluntate eius .i. vo« let legem ei impleieC6lt;r.on fupplantabunturgrcffus cius3iv.fti fc5,id eft,non poteft impediri quin impleat affeftiones eins, nec deeft qui velit fupplaniare ; quia bconfiderat pcccatoriuftum3ideft, diligenter attendit,an in aliquo poflit impedire cum bSt quaerit mor-tifitarecum38ivoluntate Slopcre, bDomitiusautc non detelinquct cum3iuftum bin manibus3ideft,in poteftaiebcius3pcccatorisbnec3 ipfe dominus bda-xnnabit eum3iuftübcumiudicabiturilli3vtfnpra.Vï bdamnabit cum iuftus iudicabitur illi3id eft,ad v olü tatem peccatoris.Licct em iuftus aliqh ab impiisflagel lct,occidatur,8J alqs modisiudicct.tamc non damnat eüdns,fedfcruatillaefum intcri’.ff|Et qadnsitacufto i ditiuftoSjideotu bexpefta 3 glonganimitatebdüm l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n iiq Kcu

8^ cuftodi vias.J.i.præcfptaCeiiis J E8lt; ipfc dns cxal' tabit te Edando virtiites E vt liærcditate capias terra] vnientium;nifi enim ita exakarct lioirio, indignuscët eapere rem tuâarduâ, quam terra de qua fimpliciter modo credisE vidcbis cû peccatores perierint. ] Et bene dicoqdpeccatores peribunt,quia cgoE vidiim-pium fupcrexakatum ]fuper aliquos minores, Eamp;ele uatum (lent cedros Libant] .i. nanfeendentem alios potentcsinaltitudinebuiiisfecul.,ficut cedrus Libani alias inakitudinefnperat arbores.t||Vidi licexaliatu, [8lt; tranfiiii hæc]pra:lëntia,Si prjeitidi mentis affefti-one8c agil!tatcfuiura:Eamp;ecce]ibiEnon erat] pecca lorEamp;quaefiuieum] ,i.diligenter confideraiii quare ibinon efl'etESënö eft innen tus locus eins E.i.cogno-ui quod non habeat locü.eÿEt quia ibi impq no babet Iocnm,ergo vt ibi tn poffis habere locum Ecuftodi in* nocentiam ]cnftodi bene dico:quia multi malis pfiia^ fionibusvoluntearntibifuranE SCvide æquitatem] •i.çquum cognofee te Temper puniendum ad tuam eX aminationem:ideovidet tequitatem Eqnoniamlio-minipacifico] .i. qui patienterportataduerfa huius vitae,Sifibi débita députâtEfuntreliquiæ].i. vitaæiet iia,quæfibiin pofterum referiiatur.VelEreJiquix].i. bona fama poft mortem.^luftisfunt reliquiæ [ ini»' fti autem dilperibunt ] i.damnabûtur E fimul rcliquiç impiorum in teribunt. Jlmpij relinquiint fibi fecund» præfumptionem fuam vitam poft morte,qult;c reliqæ interibunt eis,quia nullo modo vitam aiternam habe bunt,vel teliquiæ.i.famâ,domus.amp; caetera quxrelin-qiiunt,interibuut.i.deftruëtur,l|IModo ne diceret fini plexadmonitus.fufficienteshabeocaufas quai ebene agere debco Si impium fuftincre,non pofium autem: oilcnditeiprophetanô dccficpotentiam,vt fie dicat: iniufti

Iniufti peribuntXf3^“S,autë iuftouQ- i.Tcniinio pee» catotü.i.poicftas bene operandi eft^à ûno3 nbsp;nbsp;3'Pæ

dns efttproteftor eorü in tepore tribulationisl-iin bac vita,nekdant relis inimici.^jEt abûdai cos dns3i adbenc operandum£amp;liberabit cosEàpocois exteri onbus,vt iam nullo modo vexentur etiam in corpore; bSieripieteos à peccatoribus 3 cumduceteosdc vitabac: Ç8i falutabit eos3çterna (aluatione,propret boc.Equiafperauerunt in co.3

DOmineneinfurore3.PfalmusiîftccôuenitDa-uid propbetç vcl alq pctnitërljiabitus in remc morationc fabbati.i.ærernç requiei,cuius cum jnemorëfc facir pœnirensqui hic loquitur.muhis fc affligir modis.vt adiUatn peruenirepoffit.pfalmusdi co dirigens nos in finem.i.in Chriftum, Habtnr quidam librijncôracmorationepeccatorü. Eft eniin in hoc pfalmo materia pœnitës, mukis quidem arlcciuS miferiispro peccatis fuis.Mod’ cR talisJn prima parte orat,quod fiepurgetur p miftrias quashic fufttnet, vt poft banc vira nihil patiatur.In fccunda parte enu-meratmiferias quas hic fuftinet.In renia parte often-dit fc nunquam den inter rot raala deferuifle, fed fem-per in eo fperaffe. Si ad grauiorapatiendumfe pataiû effe.ln fine ponit in conclufione quandam exultatio-iietndeimpetratavenia.lntenditnosadmonere.non vttinicamus.fieurfetitinalio pœnitëtiali pfalmo,fed vt iam patienter (uftinearaus qua;cunqjmalaad pur* garioncm peccatorum, ac fi itamoneret pccnitës qui loquitur.^Noli frater rogare deum.yt malabuiusvi tx remoueat àie,îed per hxc,xterna remoueat, exem n V. plo

plo mei,qui non de iftis oro.led de illis, fie:'[2Dominc nein furore tuo arguas mej Legat iftud fient in alio \ plalmo expofitum cft. lt;ÇNcc defies poft hanc vita ar-giicre,qnoniam in fiac vtta multa mala fuftinco. HoC dicit.CqnoniamlagittçtujC.i.pccnçillæpeecaforum qnasifixifti Adx.Minatiiseftenimdeus Adar,quaff aren intenfo : Inquacuncp die comederis de ligno fei-. Î. entix boni Si mali,morte moheris. Eo autem infrin-gente obedientiarn. funt ei infix»; .fagittæ dei, fcilicer, faftus eft mortaüs SC patiens peeeati, qua: manent ccclcfix in filqs Adæ, de quibus pœnitens hic dicit,in-fixg funt mihi.Si tu domine nô extraxiftià me fagittaS illas.neeatkuiafti.fedf confit maftijquafimagifterfii praincorrcffitm difcipukimfmanum tuam] .i.vin-diftam tuamfiupcrmejideft, perilla maîa compri-mens me.qjEt intérim confirmafti maniim fiipcr me quod iam f non cft fanitas in carne mca3 quia omnibus maüs eft caro meapoOefiù, vt fame, amp;nbsp;laifitudi-nc,Sialfjs huiufmodi ,non eft fanitas mihi dico,8i hxcfàfacie^ideftjàpræfentia firse] id eft,vindiiRac Ctiiae] .habens quidem in præfenti confideratione vindidfam.quamfâduruseft de peccatis,nuUamcar nimcæ quxro quietem, fnon eft pax otTifius mcis] id eft.rofiora animxconturbantur.Si inde non accu-fo te dom ine, fêd hæc tota turbatio eft niilii'f à facie] •i. propterpræfentiamfpeccatorummeoruin] Con fideransenim peccatafua, timens vindiftamdei pro peccatis illis, contiirbatur Si in corpore Si in anima-lÇ)Bcne dico turbor^p peccatis,quia mea pcccata multa funt,hoc eft.fquoniam iniquitates meç fupergref-fefunt caput meumJSifibi fubicceriint mentem me-am.fSi funt grauatæfupcrmeficut onus graue],Si-curenimonus graue portantem deptimit.ficiftç ini-quita-

quitaees déprimât animü«rnicincipit,ftî,cnumeta-re miferias quasfuftinct.quasfimulin præfcntiverfu comprchcndit Idcodito^fupcrgveflxfunt.aaLcica-triccs mcç putruerüt 8( corrupts iunt]. Afimüitudinc dicif.^aficut cicatrices priusputrcfcât.poftearâpitut taro.fic peccata fanaca in bapiifmaie pucrefcût.qn co gitamus ea renouarc-.ccrrâpunt.qn ad aftu p ducim’ HabëtaUquilibri.cornipts funt Kputruetût.Sëtûcc côuerfus Oi'do.quia priiis corrüpüt cû diciitur ad'aélü deinde putrent.cü alqs dant exemplum pcccâdi ,ficuc vulneracorrumpuntur prins .deinde emitiuni focto-ïcm.Pittrueri’.nt dicoEafacieinfipientij meacj.i.pro-pter fapienttâ meâ, qua: mihi fcmper piæfens tft .^lEc in tantum putrueruut.quod ego tmifer faftus fum3 i.mifcrutn me reputansC8( curuatus^ .i.tam non re-fpicienscoclnm ficut dcbcrem.fed folahxc tcrrcnafi-

. cuibrutum animal,curuatusdico meareputatione Lvfq;infinem3,i.intantum.q«odnuUabeftiafnma-gisturbata,quàmego mcareputationc.Vclica:Qiiia ficputrueritnt cicatrices meæ.ideomiter fadbus lum ficut poitans multas miferias.fiue ego mihiipfe faciS, fine aliunde mihi infcrantur.Si in tantum mifer.qnod egocuruatus fum.ideft.deprcflus pondérémifcriam vlcç in fincm v itæ mesc.v cl vfqj in finem.id cft, intan-tum quod nullus iam potcft deprimi vitra me ali-qiiibus miürits. 8i quia fie fnm faftus mifer 8lt; curua-ïuSjideo Etotadie3,idcft,a(Tiduc Hcontriftatusin» grediebar^ de triftitia in triftitiâ. V el Cingrediebar^ idcfï.conuerfabarinierhomincscontriftatus. qildco quidem contriftatusingtediebar.nonproaliquo damn 0 temporalis rei, fed C quortiam lumbimci 3 id eft.h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;carnalitaiis timpleii funt illufioni-

104 D. HAYMONI'S IN PSAL-libidinis.i,carnalisvoluptatis,ac£ipimiis quamcunep tarnis voluptatem,amp; in tantü fiint lumbi mei implcii illufiombus.quod iam C nóeftfanitasin carnc mcaj i.nullu genus vokiptatis ë in quo nô firn illufiis. fljIEc quiaitg fum i!lufus,ideo CafflKÎIusfuin 3 in corpore [ßi humiIiatusfum]inanima[nimis3.i.valdc,Keti am gemebam in corde mco, ab illogemitu cordis mei rugiebam J .i. prorumpebam in rugitum .i.cil maqno defiderio in clamorem (icutleo rugit,cum ali quam cfcam def)derat.S([Ego rugiebam, [8^ omne de fideriü meum lt;5 domine eft ante te] .i. nihil dclîdero nifi quod tibi placet,[Si gemitus meus non eft à te ab feonditus] imotibi benccognitus,Sia'tcprobaruS. ^jBenedico gemitus,quiatantuseftgemitusmilii,g» [cor meum],i. anima mea [côturbatü eft],8i quod cor fi t turbatum oftendir.dicens virtutem animi defc ciflcSirationc.Sihoc ë: [derelinquitmc virt’mea] i. fortitudo animi (îcdefecit, quod iam nihil tolerare potcft-.[8ietiamlumenoculorum].i.ratio [non cft mecü.Si ipfum3quamuis mihi naturale £n’et,vcl[ip' fum^.i.quantulumcuncpcrat.i, pcrdididifcrctioncm boniSi mali.«(]Et adcumulû omnium malorum] a-intci irtei □. i. ill i qui mihi pio ac fideli amoreputabant efie coniüâi fine aliqua cognatione catnis.Si qui mb hifo!atioeficd£buiflént[8i proximimei]fcciindum carncm[adpropinquauerunt] paulatim accedendo [adueifum me, Si fteterut .i. perfeuerauerüterga mç in malis a(flibus.lt;lf Amici mei fuerut contrame.Si qui non fccerût mihi mala,nullum fcceruntfolatiumihoc eft,[Si quiiuxta me erant],i.coniüfti mihi aliqua CO' gnatione vcl amicitia[de longe fteterunt] ,i. receflc' runt à menullüferentesfolatium.Situncmihificde-relidlo,illi[qui quærebant animam meam ] tollere, i.

TERIVM COMMENT. 20Ç dçmonesSi miniftri comm Cvim facicbantjimam-feftamalainfcrcbant. ^Etnon tantii malainfcrcbât, fed ctiam ma!a diccbant mamfe/lc occulte : amp;nbsp;hoc cft.Cquiinquircbätmihimala.locutifuntvanitatcsl ■.i.manifcfta mendacia^vtcum diccrcnthæcmudana fufficcreadbfatitudincm,8i fimi'ia.amp;nontantü ma--nifefte dicebant mala,i’edetiamf tota diemeditabanî dolos] •gt;. ft aliqiiando dicebant bona, non bona,fed feduflor^intcntionediccbât.^Ego autem non an-diebam] .i nonmoiKbardceorummalcdióïis:ego dico inliocexiftcnsE rang furdus].i.ficut furdiis non habet aliqnem aftum auditus, fic nec ego aliquë aftiï motionis;8i eräergamalediccntesf ficutmiitiis3,8Ó quia mums Si (1 non exprefla voce, tarnen aliquo mut gitu vel indicio aliquo tram fuam cxprimit.vt fu5 ma rifeftet conftamiam,dicit fSë non apcricns os fuiim ] i.nullo modoreCpondens imptoperantibus. •REt no tantum non habebam aftum audiendi,fed nec poten tiam,8i hoceft.Cfactusfumficuthomonö audiens] i,nonpotcnsaudire:8lt; cumfuperiiisdixiftet.ficutmn tusnon apcricsosfuum.neinferret aliquis.ideomu* ms eras,quia non habebas vnderefpôdcres,ideo fub dit,E 8i nonhabesin ore fno redargutionesjeontra perfcquentes.i.quamuishaberem vndc poflem repre hendere,tamen fuiquafinon Habens. ^Hic incipit de tertia parte, ContiftiiatioJra tribulor.ied tarnen fpe-rani in te.Eti^quoniam fperaui in tc] ideoCiii domine deus meus exaudies me], lt;[tExaudies Si debes cx-audiretquialego Edixi]ideft,dcIiberauiCneinimici niei].i.diaboliôieorumm!niftri,8lt; fi modogaudent fupcr me Cnequando] .i. in finefgaiidcant pro me dcuifto,8ë reuera gauderent,qniaEdiimcommoiient pedes mei] .i.dum fuerit cömoti[locuti funt magna fuper

fupïnnc3.i.contra mc.quiademcainfirmifategau-* debant.^£c tdco cxaudies.quia licet iam multa mala fuftinui, tarnen multo pluraparatus fum fuflinerc.êi hoceftXquo.aiamcgo in flagcIIa^fuliinendaireLpa ratus fum pro amove tuo,54 femper pcceatorum mc moriamhabeo.Sihocdicit, [ Si dolor meus in con-fpcftn mco fempcrjid cft, ptæcedentiiim peccatoru mcmoriam femper liabeoin corde, «gldcoquocjjex-« audie5[;quoniamannuntiabo]id c!l,confitebor[ini quitatcm meamJCSicogitaboJ.i.foIicitusero fpro peccato mco3 facicdo opera per quæ mihi peccatum relaxetur.ïjJEgotot mala fußinco qiiodetiam raori-or,8ihoceft qiioddicitjCinimici auiemmei viuunt} .i.exiflimant vitameflein liiämundanis, [Si confir-'inatifuntfuper me] fcilicet ad inferendamihi mala: fSi miiltiplicati fant ] Si numero Si grauius nocen* doCquioderunt mcmiquc]. lt;flEt non tantum in* ferebantmihi mala.fedctiamCdetralicbant miliiJilU tqui rétribuant mala pro bonisjSi hoc totü facicbâc nullaalia cauia.nilÎLqnoniam fcquebar bonitatem]. «ÇHicponit cxuItationem.Continaatio:Ego hæcoîa patior.Si tuf due deus meus]fa!utismeædatorj.qui iamcxaudifti mcftiedeielïquasme] .i.ne permittaî niecadereincrimmalepcccatu. Permittit enimdeitS cadet e aliquàndo fitos ad corrcdtionc maiorc.vt trü,Si fiaîiquâdoderelinquas.Coedifccficrisa' me].i-ne prrmittasme perfeuerarein peccato,fedfintends in ad!utorium,meum]ideft,da te inten turn ,viine adiuueS ad bene operandum.

DTituluî. In Rnccanticiim Dauid proIdithû Ixicuftodiâ]. Voles E:drashonorë facereldj .hiî, qniiuitvnusde qtiatuorpr£cëtoribtis,cu arcain

arcam domini deSylo reductrcnr, ad mcrooviam ip-fius ponit nomen eins in ipftus pfalmi intitulatio-ncm, Licct autcm in qmbufdam ftriptnris inucnia-mus ,hunc pfalmum fedt Idithum, hwnc Emaro, 8CC, tarnen intelligendum eft à Bamd omnes faüos effe. Hiautem fcciftedicnntur,quiarecenfuerunt,K non tantum propter hoc,fed maxime idco.o.uia inter prctaiio huius nominis, Idithum, ipfius pfalmi pro-prictatem oftendit.ldithünanqj tranfiîics imerpvetaf, gihicdetranfiliëteoiatëporaliaagitui.Hunf pfalmû ideo canîicünominat.quiahic quandam cxu’t itionc proponit.fcj.fincnoftrum .i.Chrifiü, licct hic que damtriftiaproponantur.tamen ipfalçtarcpuiantuï fpe finis illius.Ticulus fie cxponitur:Cantitû iftud cô-uenit Daiiid prophetæ tranfilicn ti vcl cuiqj tranfili? ti habitüpto Idithü.i.adhonorc Idithum i.tranfilicntis. Cum em oftendit talé «iïe tranfilicntc.v t rchftis mü-danis.adcœleftia faliat.magnü honoré çxhibet,can-ticum dico.dirigensin fincm.i.inChriftü.Materia cft tranfiliens.i perfc8:usiUc,quiomnimundanoKvolu ptate poftpofita.folis cœleftib’ inhiat,8i ctiâtalis.qui adeo tpetfeftus cft.vt ctiâ lingua (nam à peccato otn

dit i'.le tranfiliens fe tacerc mundo.i.llomimbus.Sé lo-qui deo.ln fecûda parte côparat hxc mîldana eu cœ-leftibus.oftendenshæc ede vanajîla appctéda.In ter-tia parte ponii orationë.v t à malis liberttur, amp;nbsp;ccclc-ftiavaltatobtinere.Intentioeft iuftos admoncre.vt nrüdanispoftpofitis.ad cocleftiatranfeant.c^iVosiu-lli nolitC hxc mûdana appetcrc.fed côfrderate me qui tdixi3tdeliberauiapudme ipfum,[lcuftodiamvias ntf as3 quibus debco ad deü accedere „nö iädito ab-ftinëdoàfuKo,yclàialibus,qup oïaiârtmouiàmc. fed

fed (îc cuflodiam, £vt j iam deincepsEnon delinquî înlinguiimea3 *lIEtvtnon dclinquatn [^pofuiori weoeuftodiainntuncCcumcôfifteretpeccatoraducr fum me] .i. qui volebatad malcdidla prouocare.Si fie cil côfifterct peccaior adiicrfum me, pofui ori mco ciiftodiam,fed quia omnisaftio, quar fitcxdelibcra-tione.fic fertior,præniittit,dixi ciiftodiâ n.a.o.in.Cu-ftodit rationê.quævt bonus ianûoremittitemittcda retinetnon emittenda.lt;çPofuicuftodiani,fdIi£et[]ob mutai] Si hoc non ex ira, fed ex humilita te,Si hoc clK, tSi humiliatus fum ] mente fcihcet.Et non tantü ob-murni non dicendo raala,fed etiam tacui bona Si lioC cftjfSifilui àbonisC- luftetacetiftebonusilüsobftp natis.quos videt'paratos ad conculcandum verbum dei.Dominus enim dicitinEuangelioiNolitefanftiî Matt. 7’ dare canibus, nety margaritas ante p o rc o s fp ärgere, Siluidicoàbonis, CSiJex hoc frenouatuseftdolor meus] ,Doîuic effiifte iuftus fuper peccatorë, cum eu pcccator,puocaret ad ira: Nfic vero renouatur dolor iftCjCÛeosita obftinatos cognofcat,vteisetiâbonu non audeat prædicarc.^jJPoftq oftendit fe taccre tnfi-do.oftenditfeloquideo. Concinuatio.Ifttstacui,fed [cor meül] i.aifcclïo mcaEconcaiuitintrame]ign£ dileélionis, Si non tantnm concaluit,fed etiam ardet ibi.Si hoc ê: fSi in meditatione mea exardefeit ignis] i.mcditorexardentidüeclionc.Si habetur,exardefeef, perilliidfuturum notabitur perfeuerantia.^IgniseX' ardefeit in mea mçditatiôc.Si ab ilia f locutiis fum in lingua me a] i aununcians ea quæ ardens meditatio miniftr4bit,illud fcilicet loquutus fum [^domine notiî fac mihi finem mcuni] .i. da mihi veram cognition? de filio tuo Chrifto.vt intelligam cum confummato^ rem meum qui meredimat, immoitalitatemmiliî

bcftiàrum,fedtantete3,i.in præfentiatua.Dies enim itafunt fragiles,fubftantia fie indigna. ^Sed tarnen quamuis hoc non attendcrei Comnishomol quan-lumcuntç fit iuftusCviuens Cfuturum eft enim aliqn, quando fubditus non erit.eftCvniuetfa vanitas^ idc fubditus eftvniuerfa:vanitati,fc5,hismundanis.Licet enim iuftusfpititualiter non fubifeiat fehis munda' nis.feeundü cor pus tarnen neceffariofubiacet.Opor- Ront.S* tet enim cogitare de viétu Si veftitu.Vnde Paulus. V a nitati creaturafubieflaeft non volés. •RHic incipit fe-

1 cunda pars. Continuatio ; Omnishpmo eft fubditus vanitatijprotperhocdeberc cefiate àpeccato.Diapfal

ïna. Cmuntamcn pertranfit homo J dcptccatolrt peccacum.ita y t non tantum fit fubditus yanitati, fed etiam de peccato in peccatum penranfeat.quanquam exiftat (Zin imagine Q dci.id cft, fit fimilis ei per ratio-nem.Hancfcntentiam comprobat alia trâflatio,qui habet quanquam in imagine deiambulechomo ,t3' men yane conturbatur. Dico pertraniït homo, amp;nbsp;n3 tantum pertraniît.fedeciam Cconturbatur] muItiJ pafrionibusanimi,fcilicet,gaud!o,dolore.fpejtimore. Si fimiIibus,Khocffruftra3qdia omnesiftæptrtur-bationes in y tiles funt, fl Ilic efigit quoddam genuS vitiorum, in quo eft 8i pertranfttus, Si connu batio» fcilicec,auaritiam PertranfttenimhomoSi conturba tur.quiaCthefaurizatJin quomagnustranfîtus.quia déclinât in hoc homo ad auat itiam.Si in co quod per turbaturtimoreneperdat ve! miiiuatur: thefaurizac Si ftultus eft : quia L ignorât eui congrrgabit ca J qui congregauic. Sxpeenimponidetinimicus, quae con-gregauit auarus. flOftenfiqualitatepncfentisyiti, ponitoppofttum,fci!icct, quidfttomnibusappeten-dum.ContinuatioiSicconturbarurhomofSi nunc] id eft,hoc confiderato Cquæ eft expeftatio mca ; ]id eft,quædebeo expeciarc; An hare mundana Ande-iitnc CnonnedominusGCfffc dominas expeftatio inea: QSi fubftantta mea].!. puritas meæcoufcientix tenouatf per Chriftum[eftapud tej.i.digna vtcant approbes Nulla enim fubftantia.n; fi que fit renouata per Chriftum, digna eft in tua'præfcntari prælcntia» «jQuandoquidem meafubftätia apud te eft,ergo domine [eruerne ab omnibus iniquitatibus meisjneip femiiii valeant dominati:Sidcbeserucre,quia tut de difti me opprobrium infpienti] in quern infpies iace-jtt opprobria.flE t ego ea bene fuftinui,8i hoe éi Cob-tnutui,

«nutvù'SJ nô ap trui os rneü^ vtin aliopfalroo.nô ap* tui net iftâpœnitenttam ex mehabuijedquoniätt« feciftijin mchanc vaiiëtiam,amp; quiafuftiiiuific,ideo tu domine, amont à me non tantum iniquitates, fed ctiam pœnas iniquitatë.SCboc ta moue i me plaças tuas! poteft eiiamtum hocquodfiipralegtmuS continuari,fic,quoni3 tu€ecifti,iam amouc à me pla* gasinas,quoniam8ic.^Dkoamouc,8iopus€ft via» inoueas,quoniam £f go dcfcci3i d ë,nan potui fufti-neref^àiortitudinemanus tuît3 .i, forti v indicia ma tin in«epatonib*3notat deum vindiéiâfuamfacere ad hoCjVtretrabat hominem àpcccato.ContinuaHO Dico.plagas mas Si foncm manum tnam nô actufa fed confiteor me habere iniquitatë :amp; t m*' quitatem corripuifti3 me [.hominc 3 diftipîinis tuis. Hicnotaturiadicium,Si mifcricordiadti.lnhoc iudi cium quod propter iniquitatem flagellât,K in hoc mi ferkordia, qd torreptotic qnafi paterfiagellat,vt ad viam vttitatis leducat .«SCorripuiftt,amp; in tantu quod tfeciftianimam eius tabekerc fient araneam3. Sicut cnim aranca ad inutile opus faciendum, inietiorafua extrahit, fie peccator anima- fuæ in appeiitu munda-norum confumit.qu® ita vana funt.v i virtutes animi nihil in eo operenmr. Hoc etiam facit deus ad correfM oncs.vt cumhomo fc vilë fie cSgnouerit.fahcm con-uertatur.Silicet ita deficiat in iftis inutilibus, Cverun* tarnen omnishomo3e3tfiahsfcilicetCeonturbatHr;i Lmultis paffionibusaificitur. Poieft etiam fie legl in bonumiCôtinuatio.Cortipuifti hominem; Siitacot ttpnifti,v t fe penitus mundo mortifïcarei,ficut aranea fe mortificat in fuo corpore,Si hoeeft ; C tabefee-re3 idcft,deficerc,in ira ,quod iam non irafee-ceretur : 8C in wneupifeentia, quod nihil cuperct,

nulli inuideret.amp;f prorfiis mundo femonuum redde* ret. Pingiiisenim anima qua: ira gitalibus plena eft, tabefcere dkitur.ficut aranea,quæfeipfam mortifîcar. luftusfîc tabefdc inappetitucœleftium ßveruntainc omnisbomo3earnalis,in appetitu mundanorum.nS refpicienjiuftum.amp;hocCvaneJeft qiiod Ccontiifbä lur.]^AIiicontürbantur.8lt;egonon conturborpro his müdanis,amp;ideo tu CdomincjDiapfalma.Cexati-di orationem mcamjfdlicct: vt fincm quem peto mi lii tiotificeS: LSi dcprecationcm 3 vt iniquitatê 8i pla-gä à mercmoueas.quasprecorremoucri,qua; oratio ßi deprecatio dignx funt exauditione.quia cii ladirk mis funr, amp;nbsp;hoc eft : L auribus precipe lachrymas me-as.] ^Exaudi dico orationem, amp;nbsp;interim donee com pIeasÉnefiIeas].i. ne fub trairas mihigratiam ,iêdre-fpondemihi conferendogratiam in hac vita,8^debrS refpondere,[quoniamcgofumapudrc] .i.de fami-lia tuafum,Slt;maximepropterhoc,quia ego fumCad uena]fcilicet,de ciuirate diaboli in qua natus fum per peccacum Adç.tranflatusfumadtuamciuitatem per gratiam Chrifti,8i nondum haLeo certam manfioné ibi vel federn,fed ad hue fum Cperegrinus] tendes ad illam fupernam eiuitatem.Cficut omnes patres mei] fcilicet. Abraham,Ifaac,Iacob,Sf alq qui vt feperegri-nos in hacvitafignificarcnt,8£adiJIamciuitatemve-ram tendere, non fecerunt fibi in hac vita domos,fed intentorqsmoratifunt.tefte Apoftolo. ^JEtquiaita fumapud te,ideorremitte!cftus] .i.fomitem peccati [vt refrigerer priiifq abeâjab hac vita. Etenï fi irre-frigeratus abiero, quin mortificenî in me fuggeftioeS malæfamplius nô ero] .i.no habebo verumefl’c,fed potiustormentisaffiigar.

EXpeftäs expcélaui dominül-Pfalmusiftecon ucnit ipfi Dauid.i.Chrifto.nö tantu in propria pfonafcd ctiam inperfonapriorü patrü.Sfin pérfoiiaipfius Chrifti.K in perfonafequentium Chri ftum vtqsadnouifTimü iuftum. Materia eft ChriftuS, fecundühoc quod ipfeponitomnib*Icgahbus obfer uäiiismodü.SZ inutiles reddit,K in fe nobis perfefti-onê proponit,de qua fie agit; In prima parte ponit tc-ftimoniuhuiusnouitatis.icj, patres primes hScexpe-ftatTc K annunciafie. In fecunda parte indutit ipfuni Chriftülcgalia deftrucntc,8i fuaminnouationêcon-fitmantem.In vltima parte inducit fequatesChrifti.i. annunciantcs.Intcdit perfuaderelcgaliainftitutaiara haberefinem,8i per Chriftfi addeum afcedendücftc. •d V ox priorum luftorü.ac fi ita dicerent-.Noli fperare inlegalib’ inftitutis.fed expefta dominum, ficut ego nunq confidens in iftis obferuStiis tc xpeftaui domi-num.lEt non dico quod expeftaflem aliquando,fed Ccxpeâ3S3a(iiduacxpeftatione,8i non fuit tafia ex* peftatio mea.quia dns Limcndit mihi ] .i.intentum fe mihi prçbuit.^dEt non tantum propter expeftationï mihi int€ndit,fed etiäCcxaudiuit. ^Et quomodo ex-audifiet fubiungit dicens: E Si eduxit me delacu mife-rix^û raundo ifto,in quo continctur multa: mifetiae, ipeccata.quacfaciuntmiferosôilutulètos.Vndefub-. dit.CSideiuto fccis3 Fuerunt enimiuftiilli per Chri fium à pectato libcri,quamuis non effent prorfus de» leta origenalia peccaia,donee Chriftifanguiseffunde recur. ^Etnonfolumraalaremouit,fedbonadedit, hoc eft;38^ ftatuit fupra petram^ .i. fupcr Chriftum £pedcS meos^.i.affcftiöesróeastvt quipriusincerti eramus,in quo nobis confidendum efl'et,iamChrift« o ii}. ter*

Ö4 D. HAYMONîS in PSAt-certum fundamentum noftrxfidti babeamus.EtAl ibtuspedibus [direxit grcfl'us meas]. i.opera meafe-« tit direöa. ^Et immifit in os maim canticiim noiiiij i.fccit meannimciarcincarnationë filijfiiiuquodCtat menleft cantkum velhymnus.non louivelaikuifi* ftitio deo.fed Cdeo noftro^.^Et hoc qnod annund-RmasCvidebunt nnilt)8i timebiintn timoré bono.vi dentes miracula QSi fpcrabnnt in domino. ] lt;1E t ne aliquisdkeretparumeilCjSi nihil conferre fpcrareiil domino.oftenditfpcrantesbcatos effejudicitrCBea eus vir cuius eft nomen domini fpes eiusQ.i.qui hono rat nomen domini,crcdenseum redemptorem.Si fiquot; milia dcipfo.nomcn dico,fpcs cius.i.ex hoc quod no ïnen ita recipit 8i honorât .fperat in ipfo, fccur’ quod per hoc vitam habebit.Si ita dico beat’, ft poftca [no rcrpexitj.i.indinauit nomen[in vankatcs^.i-adde-Ititationem mundanorum,vclad legales obferuan'' dasinfania« falfasjvt lapide credere deum, IjEt non.debent homines taliarefpkere, ga [ta deus me* feciiti multa mirabiiiajficut cœlum amp;nbsp;tenam, amp;' alia qu!C ipfj poftiint admirari.mirabilia dico [tuaj.i. ad tuamlaudem.Sihocnon alkuiusindkio,fcd tuis[co g!tationibus3.i.propriaruaf3picntia.Kidcoapparet qaCnoneftJaliquiSLqui lîmilisfit tibi.JSJJEthæc tua jnirabilia[annunciaui3per priores patres,amp;ego ipfe pofteain propria pcrfona[fum lociitusituamirabi' Iia,amp; meloqtiente[fum multiplicatif credcntçs in iç [fupernumerumfpriorü crcdentiri.velfupcr numc' rum pracdeftinatorum ad vitam, quia multi credide-runt,g poftca a fide recefterüt, Vbi dkitlocutusfum, incipitdefecatida partc.^îdeo fiimloquutus.quiatij tnoluiftifacrificiumf i.immo’ata animalia.qujnon totacrcmaban^,non placuerunt tibi; [Sf oblationcf

de tîdelitS^depine.amp;bçctaliaLnoluifti.irswKS au lem^ideft.intcUigcntiamt^pcrfecifti mihi^idcft.pet feâàm dedifti mibi, idem elt quod aliatranflaiio lia-bct.pcrfudjftimihi.Apoftolus autë dicit,corpus ada-ptafti mihi,id«ft,aptum, corpus feciftiin quolareret diuinitas.ïÇNec folüiftanoluiftijcdtholocauftuni^ id eft.hoftiam vbi totum animal incenditur, Holos enimtoiumçft.cauftumincenfum eft,tnonpoftula-ftiQt8i3etiarafaciifïcium,fcilicet,'tpropeccaio3q(l genus hoftixcft.fcüicet.hircus.cuiimponcbâiui pec-cara.K mitttbatur in folitudinem;Ctunc3.i.coii(îde-rato quod dco talia non place ren t facrificia; Cdixil .i, dcliberauit[^ccce venio3 .i. vniomibibumanitattm, *ÇAd boc.ftjvenio.vtfaciStuam volnntatêdcus:8C bene debco venire,quia, tin capitelibn3 ,i. in primo pfalmo vbi dicii : Inlcgc cius meditabil die ac noéie, Kc.Cfcriptumeftdeme3hocfcilicet[;vi faceremvo-luntaiem tuam3fcilicei,vt implcrcm iniunéïam obe-dientiâ,fc5,vt funderë fanguinem in rcparationêbu-mani gfiis.tuam dico Cdcus meus3ego venio vt faci-am volimtatcmiuS,Çlt; Cvolui3faccrecam ESikgfl .i.prscepta tuababui Lin medio cordis mei 3 fîcut in primo pfalmo Isgitur ; In lege domini v oluntas eins. quot;V elCin capiielibri3.i,indiuini(atcCbiifti,quæeftca putbumaniiatis,eft fcriptum.i.pncfcitum K difpofitü de me,vt faciä voluntaiem tuam, Chriftus dicituv liber ,quia propofnus eft nobis exemplar,vt fimilitudi* ne ipfius V ias noftras dirigamus. ^Ego fumlocutus in perfona niea,amp; Lannunciaui in ecclefiamagna 3 .i. ipfam magn5ccclcfi3m annuncrare fcciLæftiùâ luäl iquod nö ex legalibus inftitutisiuftitia fiat.fcdex te; Lecce labiameanö prolnbebo3ideft,fi aliquivolune prohlberemeos nc loquantur,tarnen non tacebunt o üq. quod

qüócJ pro mcdiciturdeinaityribus:amp;höc cftC^netu fcifti].ijuita ordiiiafti, vel tu cognouifti cflc fututü.; lt;Bln boe vcifu ineipit de tettia partc.Nec timebo aliqS nectacticro.amp;hoeeftf iiiftitiam tuänon abfeondün eordeiTiCoJficut ilkqut talcntumdnifuiabfconditÏ terra,amp; [ventatem tiiam dixi] .i.annunciabo te vera temeffein omnibus promiffionibiisCjS^ falutare tu-umj.i.exte elle faluationë omniumgctium,lt;[[ Etnó tantum corampaucisIoquarvcritatciuam,fedCàco £iHomuItO],i.àmuItitudinchæreticotumC'non abfr condimifeheordiam veritatem tuä.J^Egoannü-ciabo,amp;neceflceft,vttiidncefïicaciam mea-anniinti ationi des:amp; hoe eft.C tu ante dnene longe facias niiz ferationes tuasà me] needebes mibielongare.quia, badlenu^ nun § elongafti.Sihoc eft; C mifericordia tua' Si veritas tuafemper] .i.in omni tempore omnium iiiftoruni[fufteperunt mejad cr.ftodicndum.il Ideo non debes miferationes tuas clongare à mc,[^qa mala].i.pcccata [quorum nôcft numerus, circûdederût mej.i.cosquibusego annuncio,quimeifuturifunt. Tunc circundant homines peccata,quando appropin quant eis per malas cogitatiöes[8i iniquitates mear] •i.eorumquimeifuturifunt [comprehedcrunt me] id eft,ad adluni perduxerunt hi qui mei erunt [Sinon potui Vt viderem ] id eft, fic oppreflerunt eos illæ ini-quitates.quod non potuerunthabere aliquemvfum rationis.i^MuItipIicatæfuntfupercapillos capitis].!, infinitæ ficut capini,8i bene capillis pcccata comparât quibus abrafis in veteri lege peccata putabantur dele ri,8i intantum funt multiplicatæ.quod [cor meum] .i.oîs virtuscordis[der£l!quitme.i.def£cit.^Iniquita tes funt multiplicatæ,ergo£omplaccac]idcftcum pa trcJSifpiritu fandto placeat [ tibidomine] verbum

hoc fciliccttVt tuiasmt3id eft.U^os quibusannuncio amp;wifuïit futurijibera à pcccatis domine ; 8c tu domine quem ego prccor (^adiuuandum mercfpice^fn licet, miferia: illorum mcorum cooperando.v t fi ieiu-nare voluerint,tuiuuua,8Cc.’^Hic oratpro inimicis: fie me adiiwa.St libera,amp; illitquittotis virib' runtanimä m£am3nonadimitandum,fed ^vtaufe-rant eä] i deleant earn,etubefcani de peccato.K hoc eft Xeonfundantur SC reuereantur] .i.timcant amp;nbsp;honorent dominum fimilircr qui volunt me perdere. ^Et non tan turn qui quacrunt v t me aufcrant,fed eti-amCqui volunt mihi mala3au£itaniuraviamala,vc fintEtetrorfum^.i.fequantnrtedeus CS^reuertant 3 ^EtHquidicunt mihieuge cugcn.i.adulatorieloquu tur milii.dicendoXenc bene eft tibi ^ferant confufio-nem3.i.erubefcät,amp; hocfinedilationc,8lt;hoccftXe3 feftim^ferant.ideodicit.vtnotat magnam confufio-nem quç compiimat fuperbiam corum.ficut altquod, onus comprimit ferentem, Inimici conuertan-tur,amici autem Cexultent g^lxtenturlfcilicetCom-’ nes quærcnteste38:tqnidihguntfalutarctuum3 id

gmficctur dominus 3. ®SiDe dnodicant magnificctur, dominus de fe autem dicant: Cego fum mendicus 3't. quærens cognitionem de dco, 8( quantumeunq; ad' hoclabotem,tamcnf£mpeiXpauper3ideft,infuffici-enterHabens cognitionem de deo ,quam nullus pie-' narieinhac vitahabet,8lt; quamuis itafim pauper,tarnen dominus folicitus eft mci3 8C ,non deficio.quia fic mihi miniftrat omnia nccefiatia, •(Etttu3domi-ne quizes adimor meus3in cooperando : nbsp;nbsp;prote-

fl:or3indefendcdotnetardaueris3quin mihi facias quicqnid fafturuses,VelpoteftlegiinperfonaChri-

118 D. HÄYMONIS IN PSÄIz-ftiita:dotninHs4cus magnificetur.cgo auccfum me« dicus felt;undum humanitatcm j^amp;patjperjid cft.cgëj tiialiberatione,idcft,nunquani copiofus miftis itm-pjralibus Jdep Chnftus hoc d!Cif,vi proponat humj IitatcmorntHbusfüis.fcihcet, cum dicat Icpaupoeni) nullus (uorum audcatOefe præiumeic.Ego lum paii p?rjfcdCdominusfolic(tus«it meijidcfl.n'.e cufrodil rnmunem à peccaco fubrnmifiratomnia nccctïa** tia.lÇ[E t tu domine qui es deus meus Si proteélpr me us.nerardauerisfacerequicquid taéturus espeime.C repararc genus liumanum,amp;c.

BEatusquiintefhgitfupcrcgenuin.^InfeditioM contraMoyfen Si Aaron de ponrifitio ipfnis A ron.cum tliurifîcaret cum fifajs fuis Chore.tom* buftus eftipfefumfiliis fuisproprio igné. Indcetiam eomparanturhodiefilijîChoreiili.qui;funt rebelles jßlatis fuisiniuftc Fuerùnt amp;nbsp;aliqui boni de ftlijs Clio« re,qui cum exteris præceinoribus.quos Dauid confti* tuit intabernaculo.recitantespfalmosmultum value runt ad amplifîcandum cultum dei : vnde Ezdtas ludi canseosdignosraemoria.fecundiimnomcneorüin-titulauitquo.fdampfalmos,attcdens tarnen maxime interpretationem nominispropiictatipfalmi conue-iiiieCliore nanqjcaluariaintctpretatur.Siquiainillo lococrucifixus eftdns.percontinenscontentum.fcj, crucemChriftiintelligimus.Filqautccruçis.fcj.Cho^ re.ftintChriftiani^Simaximc mariyres.quinunquant cum crucifixumconfitenerubcftunt.Titulus fie expo niturdritelleftus i.pfalmusiftequi voicaturintclleft’, quia exponit nobis quëdam intelleétum .i. rem valde fteietamjdeft.Chriftumnonfimplieiter hominem,

fed etiamdeum fuiffe.HictalisintcUckluS.pîÇponitut filiis Chore adinteUigendum.ideft.filiis crucis.dircftS in finetn.id eft.in Chriftum .fihæc intcUigät. Materia eft Chriftus deus 8ihomo,fetnndum humanitatê in-iuriatusperdiuinitatcm glorificatus.Modustahs eft'« Facit 1res partes in pfalmo. In prima parte admonet, cum bonis promi!uonibns,vt intclligatuï Chriftus p • terhominem deus.In feciinda parte ponit,quare quidam fimpliciterhomiHC putauerunt.fcihcet.quiamul tisinodisiniuviatum videtunt. In tertia parte nos ted chtcertos cum plus effc quàm hominem .fcilicetdeii fuiffc. Intentio eft nosadrr.oncre ,vt credamuseutn deumfuirtefuprahominem.*^ V ox Chrifti dicentis: Intelligite me Capra hominem,quia [.beatusl,eft iUe t qui iutelligii tipcr egenum Si pauperemjid eft, qui cum videt me egenum amp;nbsp;paupercm, pt opter quod q dam putauerunt me hominem folummodo effe,intel ligit me deum effc;Si vcVc.tahs eft beatus, quiatin die malahberabit cum dominuslab omni malo.Dics in dicq mala dicicur,qui3 in mahs mala reddcntur,^^Po nitorationem pro ialilntell'.gc:ite,in die iudicqlibc« xabit cum dotninus.ted intcrimEcoafevuct eumdomi. nus^à perCccutoiibustSiviuiftctt cum^vetavitapcr fidem-.tSi beatumHd eft fcliccro Cfaciat turn jin vir-Kutibus.Si etiam in temporalibus : 5i hoc eft, £ in ler-ia3idcft,inhacvita:E8ileuminimicituncmaximein. ilideant ei H nonttadat eura in animas^id tft,invo-luntates,ctiamfitradaieumdcusin manus^inimico rumdtam fpiritualium,quàm carnalium teius^id eft, intelligcntis, Et quia impofftbile videretur effe quod aliquis in hac tarn mifera vita beatus poffet cffe.oratG HRIST V S,vt huic intelligenti ficfetal opem, perquam beatus poffuePe .Continuatios

Dico bc atum faciat,amp; v t bcatus poffit efle, [ dns feral opcmj.i.eonfortationcmilliinrelligcnti.iravt faciat cum c(fe[fiiperlfftum doloriseius.] Lcdliim vocat animalitatem, fe5 quandam vim inferiorem animae, feeundû qua ipfa anima viuifîcat',amp;fentire facit ipm corpus,qua?ideovocaturleftus, quia in ipfa quiefcit quædam vis animae fupcrior,fc5ratio.Le(ftusidco do loris.qusaadcarnales voluptatesfecundü omnesfen fus corporis, amp;nbsp;ad multos illici tos motus facit vim,fi bifuperioremconfentire.dcquibusdoletratio.Sedk (flus ifte quem modo dicimus doloris, prins fuit laeti' tiac 8^confolationis:quia dum primus homo pftititin obedientia.præfuit ratio animalitati, ita gjipla anima litasfecundum nullum fenfumcorpons mouebatur adaliquam voluptatem carnis, in qua fic fubieâiara-tioniquiefcebat ratio cum Letitia. Poftqvcro abobe-dientiadifceffir,faiflus eft leftusdoloris.Sciendum $ deus ad hoe fuperiorem vim animæ,fc5,rationcm in-fcruit,vt homo per earn dcum contuerct, 8i ipfa cade ratio femper pracefle debet animalitati,ficut vir mulie ri. Animalitatis officium eil,hæc terrena cömode dif' ponere:K femperdebet effe rationi in adiutorium, fubieóla quafi viro, ad fignificandas has duas poié lias animx.quarum altera prtceffet.altera rubeffet,cre auit deus mafculü ferminä,quorum mafculus pra?' cffet,fignificansrationc:fcEmiua fubcffet.figniflcaiisa nimaltatcm.Bencdicoledlum doloris.quiaf in infit' mitate eitisj i.in peccato,qd primus fecit perinobedi entiam C verfafti ftratum eiusj.i. illam fcnfualitateni, quxptiuserat ftrata.i.fubieiflarationi,couueniftiita, quod ipfi modo velit dominari, fecum earn tralie^ re in voluptates carms : ftratum dico verfatum nó fe' cundam vnum fenfum/ed CvniuerfumJ.i.fecundutti omes

norc.qa tufolusille medic’,qui foins laudê potes habere de péloBi curati5e,ex magna affeftiôe quâ habet Chrs erga fuos, aferibit fibi peccata fiiow cû hoc dicit ^lncipltdefccundapartc,fc5OftenditChriftü mnltis . .,!» modisiniuriatiim, propter quod àquibufdamfinipli citcrrcputatuseftbomo,Adhociungicur;Ego fie o-ro promc»s,fedCinimieimei3non euranteshocCdixc runt malamihQvt dscmoniumhabes,8ifimilia.Incet cætctadicebant£quando morietur^homoifteCSipe nbit nomen eiusïÿi.deftrueturfamajEiusctjlNon tan . tuminimici manifefti malaîoquebannir mihi ,fedeti am fimulatorii amici:84 hoc dicit C Et fi ingrediebatl aliquisinconfortiû,Cvt videreQ.iexploraret.fimali quopoflêt derogate mihiCvanaloquebatur3velutil le qui loquebatur:Si hic propheta effet,feiretvtiep quç

84 qualis eiîct mulier.quæ tangit eu. Dico vana loque ' ' ' batur,84indetcor eiusl.i.nequam voluntas eiusCcô gregabat iniquitatem fibi. 3 Accedes enim ad eum ex quo beneuolus meltor cfficeretur.iae peior effeftus c quia prauac voluntatis ergaChriftum fuit, congrega-bat fibt.i.ad damnum fuû, tÇ Ingrediebatur ad me ex plorator 84 mecumhabitansloquebatur vana,84idê £egrediebaturforas3extra confortium mcüOoque-batur in idipfum3tendens,in quo erat eum adhuc me eum eonuerfaretur,fc5,vtde me mala omni ftudiolo-queretur.^PerfingulaquideurratrZ£Omnesinimici meifufurrabant3id eft,occulte confiliabanturLaduer (uqimeJidcft.aclueTfaSC nociua mihi.Ncqj confiliati

fatiî erst ci5,fed ctiam Ccogitabant aduerfum me ma* h^id eft,vniifquiRpapudfecuriofetraiflabal quid vH quam gvaiiius Si. niagisnociuum polTet cxcogiiare in jne;quxmalafueiuiKEmiIii]!deft,admeum honore 8u ad meoruinredafta funt viilitatem. ^Noa tatiiö fufurrauerunt.cogitauetunt.fcdetiatn [; verbumini-quum conftitutrunt aduerfum tne jfiilicct .fcnteiitP am morns ftabilem induxeruntfuper !T!e:5t qiiodCa loin yp'uasinfciusprophctansiudicauic: ExpedirvtvnuS homo moriatur.ae tota gens percat,Ipft me fie iudica uetunt.Cfed qiiidormit]qui trader animam fuS mor ti, feil i c e t ego, quam poifit ita kir ter dimittere, ficuf dorinicnsaliquisfoiniium’ C nunquid non adijdct ] id eft adiunget fux mornX*t refurgat:3Q,’i de feipfo Ioan 10. nbsp;nbsp;nbsp;= f’o^^ßätemhabcoponendiauimammeam.Si

' iterumfufcipercea.-H.Percamrcfurreclionisfuacfceu* riratem.eoruHiftuhiciatn repreliendit.^Et bene ini' mici mei pinaucrmit me iudicare.f^Etenim homo jd» ludasnpacismcæ^idelr.cumquocgohabebampaté licet nonipfe mecum f in quo fpcraui] fperare debui fecmidum mérita quæineumfeci f quiedebatpanes mcos]materiaIitcr;ve!Cpanes]ideft,refeélioncsfpi' ritualisdodlrinar;C magnificauit Jid eft.magnificani fecitCfuppIantatiouemJideft.deceptionc.dando mihi ofculum proditionis.quod ctiam initnicoruin nullus fecitfmagnificauit dico fuper me 3 idc.admeain dcprcftioncm.flliicipit de tertia parte, fcilicct.illa gio rificationcm,per quant Chriftus plus quam homo C dciis.indubitanter cognofcipoftit.'ad hoc continuât: Ipfi me ita iudicaiit, tuautem domine miferere mei ] Ämifcrandofrcfufcitame.Sitandemretribuameis] hoc quod mihifcceruiit.^Etvcrefufcitabis.CquoniS voluiftimeJide/empertibibeneplacai.Si j; inhpe]

l^uodme voluiftiCcog’’o*ii, quonia tn non gandeblt inimkusmeusfuper me! .i.lt;non retinebit mein mor tc,quodfi poitet.fupcr me elïet.^lnimicuï non gaude bitjCgoautcm gsudebo.quia ftxfcepifti me 3 ad itn« mortabtatc tirtpaffibilitatem [^propter innoiertti* am,K confirmatVi me^ideft.fic colloca!li,quöd nihil dcinceps mihi poflit nocere in confpeftu tuo3 d.'rt prxfcntia tuamon ibi adhoratn manfuium ledi^in «• tetnum ^^Etquia me itaexakauitjdfOfiiLbenedi? ftus3.ilaudatus,8italis£ognitus qualiseftC domin* Ifracl^.i.illeqni dominât Ifraclj.vidcntibusdcum et tdeusyi.cteatoi'Clfra^ïiquaebenediftiûincipiat fd feculo3ifto,Si[linfeculum3lt;onfelt;u»iuuinhuiu8feca li dcueniat [ fiat fiat: 3hic habet in Hebrjo.am é amen»

Vcmadtnodum defiderat. 3 Pfalmusifiv qid V 7 dicituriutclUftùs.qu'.aoftendit nobis quid* ^quot;quot;^damvalde tnieUigendum.fctliceiinhómi'ne duaspotennas.quarumfortiordebiliorem confortée proponiturfilqsChore.addicendu vel cantandö.i.fl-IqS cnxcis.fcificet, fanftis martyribns quorum vox eft InhocPfalmo ‘.ipfisdico pet hoc diredlis infinem, id «ft,in Ghtiftutn. Materia eft iuftus.fecundutnvtrat» que V im animx. Modus : In prima parte oftenditur* fecunduin vim fuperiorem deum defidetarc, cale* ftiafola appetere,aduerfitate5hnius vitacnon timt re. In fecundapane per illamvim fupcriQrem, gnimalitatem eonfortare , quae cito turbatur tur-bationibiis huius vitx. intentio eft ,dcbihorescon« fortve, n? mottumur fecundum aniraahtatém, fed

Î24 D. HAYMONIS IN PSAL- ' fed potius perfuam rationem confortent animalitâ'' tem.proponuntctiatn iiifti qiiiloquuntfealiquando cecidine,ne dcfperent dcbiliorcs,fi Siipfi aliquando ce ciderint, ê; incipiuin oftenderc prms, qdratio fua'deU defSderet,fic;^Odcusfita dcfiderat anima mcajidé, fuperior vis animæCad te]liabendum [quemadrno-dumj.i.quam ardcnterfdcfiderat tcruiis] pertinge-’revfcBfadfontesaquawnNaturaccruieftjVt flatiina rium attrahat in corpusfuum viiium ferpentc, pofts autemyenenum intus cxardefcit,ardet(ïti,8icurrirad fontcm viuum,8i inde rcfcólus, deponit cornua K pi los,8lt;reiuucnefcit,itafanétiimbutivencnodiaboli,llt;i Iicec,pcccatis,currunt ad dcüm pccnitentes.per que de ponunt omnem vetuftatem.lt;^Dico quod anima defi derat modo,Kiamctiâdefidcrauit,8ilioceft:[^Sitiuit anima mea ad deum ]liabendum:deum dico [fontë] quia ipfc eft origo totiiis boni. Fontcm dico f vtuüj quia iplê in xternum viuit,86 qui cum guftät,facit eos in æternum viucrc. V el deum fontcm, quia ipfc fóluS poteft nos cripere de poceftatediaboIèSë [quâdo ye' niam ante facicm dei:'^i.in pncfentiaipfiusytcogno fcam eum proutcft.Vnde ApFs.Nunc videmusinx' liigmate.tunc autcm facie ad facicm tune ego qui i l.Cor.lJ hac vita nullius preeij appareo, apparebo qualis fint-

Dico (itinit anima mea,Së dum fitirem, babui refcifbo nesquasfundebatanimalitasaffliófamifcriisliuiusvi tæiSihoceftflaclirymæmcæJ.i.meç animalitatisffu cruntmihijfecundum rationem f panes].i.refcftio* nesfdie acnoften.i.aiTiduedaclirymx dicoexhocha bitarEdum].i.quia[dicif milii,vbi eft deus tuustjPu-tant enim mali iuftos deu non liabere, dum fic vident eostribuIationibusfubditos.^HæcJquæpdiôlafunt fc5,animam meä fitirc.ex lachrymis refeftionchabe-re.Cfum

TERIVM COMMENT, tetfum recordatu»3qui ptius aliquâdo oblitus fuerl Vbi notai fe oblitum iftowfuifTe per (uumlapfum.tol lit àdcbiliotibus defperaiioncin,vel recordatus.i.in fiequentibabuicogitatione £ (ü deinde effudianimï ineatn3i-®*^®’''^‘*f'5^dinimicoruindileétionë,it» tarnen $ ipfï aniraamea eflet^in mel.i.in mea pote* ftate,fic contenta meodnio.quod inimicus mens non poffel eam furtipere:8i ideo ficeffiidi, fquoniä tranfl bo vfcpad domuin dei^.i.cocleftem Hierufalemtiran fiboin locum tabernaculi^.i.in ecclcfiam,quçdicitur locus,quia extra ecclcfiam nulla certitudo.fed qui mo dofuntinecclefia,quodaramodocertam obtinent fi dem. Vel in locum,quia femper promouetur iuftus in altiorë gradumvirtutum-.tabernaculi dicotadmirabi lis3ideft,digniadmiratione:vt admirabile fuit,$ Lau rentiustantam paffionem fuftinuit. «J Tranfibo dico addomüdei^in voce exultationisK cöfeflionisl.i.in me exultando K deü laudandoiconfefTionis dico Cfo-nusepulantisl.lqui mihieft tantarefeftio,quâtare-teftio can tilenaeft epulantibus. Sonus,id eft dulcis c» tilena,Keftfonushic genitiui cafusquafi fonitus.Vel tranfibo indomü dei,duaus in voce exultatiôis K c3 feffionis.i.invoceangelow exultantiûK laudantium deü,qu« v ox fuit mihi fonus epulâtis. «f Incipit de fe-cunda parte,fcilicet,animalitatem fu5 confortarc.Cô« tinuaiio-.Quandoquidë tranfibo in vote exultationis. ctgotutanimamea3ideft,animalitasmeaCquatetri ftises'î^ôfLme^fuperioremvimtquareconturbasïl Quam aliquando tibidolenti faciscondolere. ^Noli efle triftis,fed fpera in deo^Si debes facere, CquOni-I amlego confeffus Cadbuc côfitebor illi^ bocfcilicet, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuquies tfalutareQideft.faluatormeus.partkepsfa

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftultmei vulius^idcft.mesBhumanitatis.fcilicet.bo-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P mo es

inoesfK deus].i.crcatorEme’3^ Et ideo debts fpc rate.quiaquod [anima mea turbata cft] [ad méipni .i.non aliunde turbata eft anima mea nifi ex me;S^hoC manifefte dicit alia tranflatio,quæ habet, à meipfo: 84 quia ex me turbata cft,[propterea]ô dcus[ memor crotuijqui fanare potes [de tcrraîordanisj.i.dcmé fecundum hoc quod terra faftus, fum fruélificata per baptifmum.Perlordanemaccipimusbaptifmum.qà in eo fuit baptizatus Chriftus t ex quo nobis proccifit baptifmus:quiabaptifmusirrigans nos amp;nbsp;lauans pec-r cata.facit nos terrafruôlifcram,Et quia lordanis de--fceniiis interprctaî.inhoc notamushiimilitatë.quâ in baptifmohabcmus,dum pompam diaboli reijci-mus:8iero memor tuide terra [Hermonii].i,de meipfo,fecundum hocquodfum feparans à me, Siana-thematizans omnes feftas htereticorum. Hermoti nanqjvel Hermonim,anathematizatiointerprtratur fcilicet [a'monte modico].i.à meipfo, qui faélusfuni mons fecundum eminentiam virtutum.fed tame md dicofecüdum humanitatem, Hermon quidam monS cft parum diftans àlordane^^Et propteraetiam me tnor ero tui,quia K in veteri amp;in nouo teftamento ,pi njittiturliberatiofperantibusindomino.amp;hocdiçit: tAbyn'usl.i.noinimfiuc vetusteftamantum[inuo-catabyflùm] i.aîiud teftamentum, Nouuminuoçat velus, quafi teftimonium fui .Vêtus inuocat nouum, adcomplcndum ea.quæpromittunturinveteri. Per abyffum ideo teftamentum in tciligimus.quia (îcut ab ^fiiiscft magna profundit3S,ita in teftamentis eft ma' gna profunditas fapicntiæamp; cognitionis dei:84 quæ-^ hbet abylTusoftéd t hberationem eorum, qui memo res flint dni.Quod autern abyffus fie inuocat abyifuni cognofeims [ in voce catharaftarumtuarumjid eif, ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- inprx-

TER IVM COMMENT.-, 1^7^ diçationc propbctanim 8lt; apoftolorum.Catharaitç propriediciintur aquædudliis.ideft ,locuS viide'cur--ritSiebiilIit aqiiaàtafanéti aportoli Siprophctx.â qiiibiis nobis définit vcra do 41 rina. q Item mcitior e-rotui propter hoc, quia £ cmnia excella tua] id £11, grauicjrcs pocnæ veliitiipfa morsEamp;fluftus tiiijid eft Ieiiiore5pa:næ,vclutif3mes,amp;fiiniliai2 tranficrunt fit ^er inc3id eft,licet me fiibmergant in hac vita,tarnen quandoque tranfibiint.tü Pofins caufis qiiarc dtbeat memot cfie.ponit caiifasperqiiaspolTit.Continiîaiio Ideo etiam memorero.quia b dominus mandauitl td£ft,proniifit Cmifeticordiamfiiamin die] id eft, io 'profpcritat£:famp; nc(fle]idcft,adii£ifitate:nondilt;ain fimpliciter, fed bcanticiim eins ]'id eft,tantam amp;nbsp;tant tnanifeftam mifericordiam,qux nobis confert ma-gnamexultationem. Aliatranflatio habet ,Çinoéié jnanifeftauitcammifeticordiain. Punititemcau-faniperquampoftiteffenieinor, Dcnsdatmihi mife » xicordiam,Sc 12 oratio eft apnd me]id eft, habeo apucl meraiionem per quant deipeftit efle memoræratio dicoEdeo]dcbita id eft.adhonorem dei:deo dicoda-toribvitæ meæOquaoraticncegoC dicamdeo.fufcé ptor mcuscs3ideft,mcinfiimiimfiifccpiftiadprotc-gcndatn.tf.Quandoquidem me fufcepifti,[2 quarc erlt; go ob!ituscsinciQamp; fiipponit caufani,quarede’fui vidcatur oblitus,cum dicitTS^ qnare contriftatusin-cedoQLicet contiiftatus fit,tarnen ie addeum incef-fanter incederedicit ifte iuftusddeo dicendo contrifta tusCdum3ideft,quial2 affl gitme inimicus. ] •IjNeC tantum affligit me mala faci£ndo,fed etiam exprobrS do.’S^ hoc eft: f dum cor.fringuntur ofta mea] id eft, ,dum fie grauiter t tibulor,qd confringuntur ofta mea, id eftjoboramea,8f patientia mea,quantum ad epi -

llS D. HAYMONIS IN PSAL* nionem'meoBtl^inimici mei qui tribulant me, expro* brauerunt mihi dum Eid eft,quia [dicunt mihi per ßn gulosdiel.vbi eft deus tuusG*!|Concludit exomnib* praepofitis caußs.ac fi ita diceret : Qjia ex deo baptiP* mum habeo.mifericordiam apud me orationê,8( alia qu{ diéta funuideo tuEanima meajideft.animalitas nö debes contriftari,8^Equaretriftis es animameaQ vtfupra. IN PSALMVM XLII.

Vdica me deus] Pfalmus ifte conuenit Dauid,id e, alicui iufto afflido miferrjs huius vitæ, diriges nos in ßnem. Materia eft martyr aliquis afflidus muU tis malis,de qua ita agit: In prima parte ita afflidus iu ßus,petit tandë feparari ab impijs. In fecunda parte fe affirmât intraturü in fecretariüdei.In tertiapartehor tatur fuam animalitate, vt fperetin dno. Intendit cm confortare fuam animalitatem debiles. Vox mar tyrisdicentis: ludicame deus]. Etne intelligcretur penitus.iudicari veile,ita quod deus intendat quæ ßne in eo bona, K quæ mala,quod quidem in omni iufto effet arrogantia,ideo déterminât quomodopetatiu^ dicari, fcilicet Edifcernecaufam meam de.gente non randa],i.conßderatotam vitammeam diferetamSf feparatam a'vitagencis non fandæ,amp; tandem fepara me,quod eft Eerue]quod futurü c in iudicio: Eab ho-mineiniquo].i.manifeftefacietemala, ES^dolofo] J. occulte noesnte.^Et debes eruere.E quia tu es deuS fortitudo meaE.i.crcator me*,amp; caufa totius mta for titudinis.S^ idcoEquaremerepuIifti].i.quarc permit tis me ita tribulari.gjyidear a te repulfus^ E quare tii (fisincedo,dum affligitmeinimicus^]vtfupra. ^No li repellere,fed potiusEetnitte Iuce]ad iudiciü E8f ve-ritaeë tuä],i.ßliü,qut dicif lux,quia nos illuminator-’

TERIVM COMMENT. n9 rtas.quiain omnibus verus, Si EquiaipfaJ.i.luxKve ritasCme deduxenint]iam dc familiadiaboliCS^ad-duxerunt me in montem fandlü tuüj.i.vteffcm m5| fanftusdei.Etneintelligeremushunciuftumiäpofi-tum infccuntate,addit£8iintaberna£ulatua],i.in ec clefia qua tibi militë.^Indpit de fecunda p^rtedam Gi introdudlus in tabcrnacula.Sd per hoe tandc Qintroi-bo ad altare dei] fcj |2ad deü 3 .i.Chrift ü.frj 3 qui læti» ficatiuuentutcmeâ3.i.iuuencfccrefacietiuuentutem dando immortalitatc Si impalTibilitatc. Didt Chriftquot; altare,qa per cü offerimus oratiôes noftrasdeo. quia introibo.iam [côfitebor tibi3.i.laudabo tei hac vitamin £ytliata3 .i.in mortifieatione tamis: tibi di£O tdeus meus. 3 H1£ intipit de tertia parte. Ad hoc iun-gitur,qaegottroiboadaltarcdei,[Quare3ergoCaî« ynea3i.aialitas meaEtriftis es38^alia vt i alto pfalmo* IN PSALMVM XLIIl.

DEus auribus noftris 3 Pfalmus ifte præponitur filijs Chore. I, Chriftianis, ad intelleftum hab? dum,fc5,vt intelligant per têporaliabpnada« ta antiquo populo, .ßgnihtata efle fpiritualiabona,q iam dantur Cliriftiano populo, Si plenius dabuntur in future filqs Chore.direftis in finem per hune intel« leftum.Materia funt martyres, qui etiam loquuntur. Modus: lu prima parte ponit bona qux facit deus hu ic populo,£uni comparatione eoriim,qux fecit priori populo ; oßendens hxc eße xterna, cum ilia fuiß'ent temporalia.In fecundaparte ponit mala quæfuftinet in hac vita,quamuis fînt in future habituri multa bo* na Quod autem iufti in hac vita patiuntur tempera« Va mala,contra hoc elf,quod priores iufti popiüi libe P iq raban

p/HA YMONIS IN PSäL-iabanrur à corporalibus maüs. In tcrtta parte orat K-* beratiâ malishuinsvitæ.Intentioeft.inuitareadpati éntiam.^Vox tnartyrumoftcndentiuquæbonafecit deusantiquispatribiiä/um dicüt. C Deus nos andiui-' musjK nô fine intelligentia.fcdCaurtbusnoftrisJ.i; cü intclligentia,quæ eft interior auris.Si hoc non à q-* cnnqj.fed C patres noftrij.i.patriarchæ K ƒ phetæ [an nunciauerüt nobis Jno qitafififtitiii,Cèdre verâ^HoC ànnunciaueruntCopus quod operatusesin diebus e-prum in dicj?us antiquis.ita legciniis:Patrcs noftri art hunciauerunt nobis opusqjoperatusesin diebuseo’ Kum:ficut in eduftione per marc rubrü, Si alia huiuC» 'tnodi,amp;ctiam ea quæ fecifti in diebus antiqs.vt decre ationecæliSi terra?,caqiia? fecifti A bel,Noc,amp;c. H[Hoc opusfc5Cmanustua3.i.operatio tua[;Gentes ’jirperdiditJdeillisdicit.qu.Tc priusliabitabantin terra promiCfionisCS^piautafii3.i.ftrmiter ftabiliftiin terra ÜlàRtGcntiûi^éos].i. patres noftros:8i nepurarenî j!la?Gctesdcbile*s.qbuscito terra fuaauferret/ubdit: f afflixifti populos] in primisES^jdcindctnulttsmo-dis affîiftosCexpulifti eos ] ^Et ne ludæi hoc fua: de-putarenr’jjbitati.dicithocnon cxipfis.fed cxipfodeo ■fibi eueniffc.CôtinuatioiBene dico.gjtu deusplanta-.ftiCnonemipfipofiiderunt terra ilia in g’adio^.i.per armafuaviresfuasCSCbrachiücotu]. i. fortitudo SCpotentiaeoRiCnôfaluauiteosjSifilcipfosnopof-jfent faluare ab illisgentibiis, tune multo minus in g la dio fuo poffederunt caaiGentiu terrâ.Pergladiühüa-mananftvirtutem,per brachiû potentiâintelligimus; ^Brachiünon faluauiteosCfeddcxteratua] .i,prof-péri euentus quos t u dabas cis,vt cum eis circumeun-pbus.ceciderUnttnurilerichoCSCbrachiüj.i.fortitu-jdotuaivt cum vnufquifqjfugarctdcccmCSC illumina tioj.i.

TERIVM COMMENT» 151 tîo3 i confiliü quoitlôsillutninabas vt quandoper in infidiaâ eow aliqs dcuiiuere facicbas: quæ illuminatio trat C vultus tui] i. ,pccdens ex fola voluntate tua ne «pliocvolebas propt aliqdmcritumeore,fed agens ira Cqffiîeiscôplaeuifti^tibivcldeopîi^Et qaCtuipeJ hoc ffcifti eisCes^rexmeuS Kdciis meusEtu ipfe dico tqùi mandas fakiteslacobni.nobisluftatoribus.qui per Iacob fignificatnur.VFlacob.i.IudakopopuIo.q VoCaïusfnitlacob.ïUTu esrexmcu$,Kcornuno(iiü, ESf in te corniiJnoftro-tdcfenfioenoftraL ventilahi hiits] i.,piiciemus8JdifpcrgemusCinim*cosnros3tä carhaics,q fpüates.qd fiiturü eft in iiidicio, v bi boni à ’ bnaltsfcparantur.Pcrcornuidcoaccipimusdcfenfio-neni,qacornibuîdefendutfcanim31ia:8lt;vcntil3ut,i. feparantàfeanimalia.ESiin nomine tuo3 qa lue ha» bemiis nomen ïuü,fc5Chr:ftianifumus:Efperncni’3 iteminiudiciorinfutgentesninhacvitaEinnos.lEc^* « iam inhocverfuoftenditnoshabinirosætcrnabo na.quælongcfuntmelioratemporalibuS.quxhabuc rumantigpatrcs.^Et bene dico ,9, in tcvcntilabim’ * Clt;fpernemusinimicos,qapcrn2S nunqhoc poteri-imis-.amp;hoc dicit Enô eih in areu meo fpcrabojin mino ri fórtitudine meaES^gladius meus! .i.maior vis mea EnÔ faluabit me]^IEt verenS faluabit me gladi’ vl’ar eus me’,qa tu fol’ potiusfaluabis.Sihoc dicit Efaluafti ■emfiosde afiligëtibusnos3 ï bac vita,amp; nôtfn affligé tcshos.fedEetiâodicntes noscôfudifti] i.confundes

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qn dieeteis.Difccditc à me malcdiéU ï igncæternü.PSt

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inc Verfuslcgi de his,qfacit deusfidelib’fuis in bac vl

ta,vtficcôtinuct.Sccuri poffum’ec.çjj in tcvcntjlabi-» ntiiS.fpcrnem’ïimicoSjqa tu iâ faluafti nos de affligen V tib’.ne nos poffent àbono retrahere 8f odiëtcs nos c5 fudtfti,exhoc9»nSpouicrrit cöformatenosfibiEt qa *(•. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P iiq falna-

Ijt D. HAYMONIS IN PSAL-faluaftinos,ideo [laudabimur] non tantum a boni», fedetiä amalis,vt cudicct:Nos infenfati vita ilIoK pu-tabam* infania, ccce quö inter filios dei cöputati funt: quæ laus crit[;indeo3.i.adhonorë dei:8^nos [con-fitebimurtibij.i.laudam* te: fSiin noietuo] .i.quia hichabemus nomc tuüCinfeculüJ.i.in æternü.^In-lt;ipitde fecüdapartc.Tandc nosfaluabisfnuncaütl in hac vitaErepulifti3.i.itapermififtiaffligi,q)putare niuraterepul(i:[8i cöfudiftinos] n5q,in£onfcictia nraconfufîoncâf erubefcenti3,pateremur,fcd qustü ad oculos hóminü,qui putit nos cot)fufibiles:8^ dein cepstnonegredierisj.i.nömittesmanifefteangelum tuum pugnare nobiftü ein virtutibus ] .i.in exercitib* [noftrisjficutfeciftipatribusnoftris.proquibusma nifeftc pugnabSt angeli. *|[Nö tantürepuIifti,fedetiX quofdä noftrü [ auertifti J à bono propoßto, faciedo [ nos'retrorfum poft inimicos noftrosji.vt fequere* murinimicosnros.Sf tüc [qui oderütnos,diripicbät fibi 3 .i.in partf fuam rapiebät nos.Sê hoe eft maximu tormen t ü fandloRt,qn viden t fuos ita deuocari à ftde. •^Quofdaauertifti.enos] aütquireftitimus.ededifti tanq oues efcaiv [quç nö frudtui.fed foil occiftoni de-* putatifunt. Si in Gentibus difperfifti nosCquado fu* gati fumus de ciuitate in ciuitatë.i.tradidifti in manus inimicoRt, vt aliqs tibi in tribulationibus acquirerent. lt;^Vendidifti populütuü].i.martyrestuos [finepre-tio 3 aliquo,quia aliquado non vllü hominë in morte fanélorû luaatus:8i fi aliquando aliquos lucratus es, pauci fuerunt,8i hoe die ie: CSi nö fuit multitudo in eö mutationibus coHi3 tqn deus dat fuos.vt aliquotac-quirat.Pofuiftietiä nosobprobriü3nöextraneis,qui raro vidëtnos.fed Cnoftris vicinis3 quifacpe obieee-runt, Si hoe obprobrium per partes cxcquitur, dieës:

tfubfannationëSCderifumbisqui incircuitunoftro funtj. Subfannatio fit per nafum,derifio g biatü ons. ^Pofuifti nos in fîmilitudinc genttbus .f. vt ad ntam fimilitudiuë maledicerët alqs amp;nbsp;fie dicerënTalis male diftio ttbi fit, qlis ë Petro.vel Paulo.vFLaurëtio. Vel Eofuiftinos ï fimilitudinë Chri.vt fient Chrus obpro tiafuflinuit.fic amp;nbsp;nos.ftati ponit vnü de obprobrti* quç,fuftinuitChrus:Ccômotionë capitis in populis] i.fuper quos populi dendentes, mouerunt capita fua, fient fupra diftnm eft,dicentes;V ah qnideftruis tem-plnm dei.Kc.^Qiiidfingnla enumeremVETotadie] Mal .1Ç. i,aflidue Éverecûdia meajfcj.obprobriornmmeoru Mat.iSlt; Eeft contra me3.Contra dicit.quiacümartyrcscon-fiterenturfeeflëiuftos.nunqdcbcrenthuiufmodiob-probriafuftinere.Sivt aggrauet vereenndiam, dicit: Econfnfio faciei meç coopernit me]. Natnram illam langit, qnod cumhomo patitnr aliqnam einbefcen-tiam,fanguinëinteriorcmanima,vtfecooperiat,mit titadexteriora.lt;5ConfufiodicoillataEàvoteexpro-brantisamp;obloquentis ] veritatem E àfacieinimiei 3 fcilicet.inalavoluntateESCperfcqucntis 3 ipfoaftu. SH£C omnia venerunt fuper nos] fcilicet,vt nos op-primerëtEnectamëoblitifnmus tejfedfemperhabni mus te in iugi memona : EK in teftamento tuo^ i in lege tua Enon egimuS inique ] fedfemper fecundum præccpta tua habuimusnos,8ëinhocvcrfu magna virtusmartyrumnotatur.içCü liæc omniamalave-nirent fuper nos, EcornoftrônonrecefiitretroJ .i.nô defperauit.Eamp;nondeclinafti.i.declinarefeciftiEfcmi tasnoftras3quibusad teincedimusEàviatua]ide(K àpræceptistuis.Semperenim operatifumusfecundu præcepta tua. V cl fine,non,ita lcgitur,dcclinafti.i.de-cltnarc fecifti funitas nofiras à via tua,v t fupra,vel fie

ij4 D. ÖÄYMONI5 ÏN PSÄE-xjiioq:: Cffmitas noftras 3.i.opera qiiæcx ncbis liabe^ miis,quifccundum nos nihil boni faccre pofiumüs,' lilas rctnitas[d€clinafti3,i.dcclinatas Si diuerfasoft^ diftiE«quot;* via tuajideft, ab operibiis tuis, qui nnnq nifi bona facis. «^Diuerfas oftendifti vias, E quoniatn no3' liumiliaftij.i.afflixifti.inqiiocognofcim'’vuufquitÿ fe tniferutn Ce nihil boni ex fe habere. Ad aliam fcn éentiam conrinuaturira:Benedico,quodrcmitasno-‘ (iras non fecifti deuiare, vel fcdfti pcndere à via tua, tquoniam nos humlÜaftiO.i.humilesoftdcdifti.qug liumiliatio eftE*n locoaffliiflionisj.i.in hac vita,po qiiam nulkislocus corredtionis, Si adeo nos hutnili-afti,3)Evmbramor.'is3.i. ipfa morsEcoopcriiitnos j i.orcifffumus.VclEvmbra mortis], i.liæretici.quialî qtiemin corpus fuum dicunt.ftatimillca vera vitapri natur.^Uldco nô fumus obüti te,quia fcimus ggt;Efiob* Jitifumus nomen].i.honorificëtiamEdcinoiïri,] 8£ fihoc grauiusfacimus.f.Efifxpandimus man’nias] K tterioresAl exteriores Ead deû alien û ] .i.q neqi nos ireauit, neqj bonû fccit nobis.f fi fadti fumus idolola-»ræElt;lÊUsreqretifta].Etquiaaliqsdiieret.Simanus expSdis.hoc rcqrct.qa hoc bene vidct.fed fi oblitus es iiô reqret qaiilud ignorat.probat g,eti5 obliuionë rc ^ret,cû dicit,Eipfe ein nouitabfcôdua cordis. ]^ Hic îcipit de tertia parte: Nos nô expâdim’.Sd idco tu diie èxurge,8f præmittit caufS qrc debcat exiirgere, Eqm propter tcmonificamurtotadie ]8ëintâtum,q,Efu-lnusæftimativtouesoccifionis]fcj,vtnullatenusrc.J putaremur idonci, nifiad occifîonc, ideo dfle ad nos ïiberandosEexurge, quare obdormis]s'Obdormirc diciturdeus,cumfui non cito liberantur.nectamëdc ficiunt, Si quare ob donnish interrogationem ponir,* quia licet caulâm ignoremiis , tarnen ahqna caufa eft; 11’ “ ’i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quarc

quart deus hoc faciant [^exurgc due] : 8£ licet modoi âliquos rcpellas Enon tamen lepellasin xternutn j fcdquimodovidcntureiefti.aliquandoreducadec-ckfiam tuam.^Ne repellas dico,8C nc auertas facictn Éuam .i.cognirioncmtuamab illisqui modo repulfi '' funt,8i quart facitm tuam auertis; J hie itcrumtn-? iiuit.gjhcet caufamignorcmus,tarnen caufacftqua'! redens auertar,Si quart Cobliuifctrisinopixnoftrx Si tribulationis noftrae?];hoc refertur ad cos. quibus Obdormit deus,ntc tamcn deficiunt, quorum inopia: öbüuifci dicitur.quando^non confortât rationts com nec dat folatia ad paticr.tiain tribulationis,qü ntc mi. ttgac necremouct.^^Ne obliuifcaris inopix Si tribula tionis, fed cxurgt.Si pponit caufam quare dcbcat ex-fergert.cum dicit/Cq^ humiliata eft anima noftra in pu'uerc 3 .i. in confidcrationc dcfeclus Intmani gc« heris.cuius defeftus fignum eft puluis.quem pxnitcs fuper caput fuum accipit, propter hoc merito debts exurgere.Si nccefTe c ft vt exurgas. Cqm venternr3.h carn'alitas nra,eftCconghitinatusin tcrra3 .i. adhæfit in terris.f.hxctcrrenaappctit.^^EtpropttreaC'Xurge dne adiua nos,Si redimc nosj i da prttiü,vtdediaho li poteftate nos dccrahas E jipter nome tuu Eäphädu: qa nos redepti dilarabim®nomc tuû p mukasGctcî;

' Titulus. Infinem probisquicomutabiinturfilqs . Chore adintclleilum.canticumprodtlefto. i ERuélauitcormcülHicPfalmus agit dedigni- gt;nbsp;tatefponfîSifponfæ.Sihocditftiii titulOfphiî commutabütiir.i.adhonorcfponfx.inquafit । tomnriitatio de mundo addeum ,quæ bonaeft. /VÜa cOsqmutatio dedeo ad munduni.quæ makeft, pro • 'dikwto,id eft,ad honorem dikdli.Satomon appellat* t- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tdida.

D. HAYMONIS IN PSAL-cdida.i.dile^’.fîgurabat Chriftü veru dilcftu à patres V ndc eft: Hie ê ftlius ineusdiledus,in quo mihi copia cui,ipfum audi(e,8lt; eft canticû.qa mukû agit dexter« na exulcationc,8ê diciturepithalamiû.i.nuptialc carmen. In duobus phmisverftculisvtiturntnilicudine îoculacoris, intrare volentisad nuptias, 84 capcan tit bcneuolcnciam iani(oris,prxuidcsChnfti84ecclcfia: nuptias,volens cantare de eis,84 quad intromitti, pa-rat (ibi auditores,diccns fe fecifte cantilena de nuptqs. Si veile cantare regi.Quatuor modis laudat fponfutn S4 quatuor fponfam. Titulus lie exponitur: Pfalmus ifte vocaturcanticum,quiaprophetaconiûâ:ionent Chrifti 84 eccleftx prxuidcns futura.eam in hoc pfal-nio cum magna exultatione pronnnciat.cx qua con-iundionevnicuiq; fideli intelligeti magna exultatio generator, canticum dico habit urn pro his qui com-mutabunl deinftdelitatcad hdem.ln hoc em pfalmo tnaximecömendatureccleiïa,ipfaemeccleriaeft, qux cemmutabitur. In hacautvitacommutanturfandli. quandode corporediaboli tranfeunt: tandem vero perfede commutabuntur, quando immortalitate 84 impafîibilitateinducntur:canticumdico propolîtum filqsChoreadintelleflü.Valdeem neceiTariû erat, vt Ilud arcanü,qd adhuc multis ignotü crat,fc).coniüfli onë Chrifti 84 ecclelîx,fiilq Chore in telligerct.i.fülq cru fis,canticum dico non tantü pro his h ab it û qui cômu-tabuntuqfed etiam pro dileÄo.i.adhonorem diletfti, i.ChrIfti,qui fpecialiter dicitur eiïe diledus, quia fi ali quis iuftus propter aliquas virtutes dicit cfTe diledus, inulco magis Chriftus,qui nihil nifi bonü habuit, eu« ius honor in hoc pfalmo traâa{,quia per partes multas eommendatur.quodcanticum dingitnosin fine, Vcl tali ter conftrue, Canticum iftud eft habitum plt;'lt;’ fiiti»

filqsGhore qui commuiabuntur.propofitum omnibus ad intelligcndü, amp;nbsp;etiam pro dilefto. Materia eft fponfus Si fponfa,Chriftusfcilicet,8i ecclefia. Modus; In prima parte ponit cÓmendationë fponfi.fcj. Chri. In fccüda parte ponit cSmcdationc ceclefiç.Vndchic pfalmusvocatab Auguftinoepithalamiü.i. laustha-lami.Ititcndit nos inuitare ad hanc coniunflionë fcj. vt ïielligam’ häc coiunftionê Chri Si c£clefiat..lt;,Vox prophetç.Si ante q tranfeat ad laudê fponfi,ponit cö* mcdationê ipfi’ laud^ q faftur’ c,tu dicit: QCor meu cruftauit^Hicprophetaexfaturi fimilitudme loqui-kur,quia fatur aliquis non poteft retinerecibum quin cniftet,fic propheta plenus fpiriru fanfto.neceflario eruftauit,vt aliquid manifeftaret.eruftauit dicof ver bum3 i.filium dei:quiafiquis hunt pfalmum attëdat (030 poterie vere agnofeere Chriftum dei filium elfe.Eodc nomine vtitur loannes, dkensJn princtpio erat ver-bum:verbum dicotbonumlfingulariterfcilket.quia foluS deus bonus eft,Si quiequid boni ett.ex folo deo eft.Vnde Chriftus.cum quidam folam humanitatem Matt.io« rcrpitiëtes,cum bonum dicerent,refpondit: Quid mc bonum V ócatiS; Nemo bonus,nifi folus deus.Si huk lL'^«g‘3 kj.Chrifto,qui deus eft Cdico ego].i.dedica ego opera mea i. deuoueoego totamiftam laudem tneam.i|,Ethçc commendatiomcanoneftrefutanda quia nö ioquor ex me,fed fpiritus fanftusloquitur in me,vt per inftrumcntum,8i hoe eft ; f lingua mea ca-lamusl.i.comparabiliscalamo,quia ftcut calamus ni bil per fe facit,nifi aliquis per cü fcribat, fïc nee lingua mea,calamus dico Cfcribæl .i,fpiritusranfli,quipet me fcribat Si per cacteros prophetas legem deiin corda hominum,fcribæ dicoCvelociter feribentis;^ quia quod magiftri non poflunt faccre per multos annos^

fpiritösfanftiisin momcto facit : vt in Pauïo, quëtn inomento cognitionc vcritatis docuit.acque 8^ plene, ïïcut Chrs dociiit apoftolos 8( aüos p mukos annos» ^Dico ego opera mearcgi.i.hâccantilcnâ.bæcopa tcnc debcchnicdicare.qaipfeeft [fpctiof’ forma, J quot;liccthoc poffer dc exteriori cöpofitioncmëbrotu in-telligi,ramen intelligendü eft de ïmunitatepcccaroR!: Tpeciofus dico Cpræ filiis hominiï] .i, plus quàm filtj liominum vcterum parriim.quia nullus prgter ipfurp immunis Fuir à peccaro.amp;f facicndo aliam çommcda-‘ tioncipiiiis.cöiierritfcadipfum. K proprer hoc qui?

■ira fpeciofus es Lin labijs J ,i.in verbis tuis fdiffufa çfl: 'gratia 3 qüiailli qui tuam prgdicationem fufceperunt, amp;nbsp;etiamdifcipuiorumrccipcruntgratiam.i remiffi-,5 7 ontmpecca:orum,Kaliadona fpiiiiusfandi.Cum dicit diffiifa, notât illam gratiam diuerfis fiifficienter crte datam,8f quiatalis es, Lproptcrcabenedixit 3 .u cxaltauitLtedeusnduccndoadfuamcôfeflionc, quæ cxaltatiomanebitLinæternum3*^Cômendatoregc perfuamlpeciofitatcm.cômendatcumpcrfuamfor-titudinc.Continuatio:Ettutalis rex Laccingere] Ephe. ô.TortitervtcrcLgladioJ.i.verboprædicationis.de quo Luce. 12.‘ApoftoIus:Etgladiumfpiritus, quod eft verbum dci.

De quo Si ipfa veritas ; Non vcni paccm mitrcre ,fe4 gladium. Iftc gladius feparar patrem à filio.accingerc dicoLfuperfemiir tunmj .i. fuperliumanitatemtua; propter hoc per femuraccipimusinimanitatem,quia infcrmorecftlocusgencrationis.Supcrfemurdicit p fimilc alicuius fortisviri, accinóFigladio fuper femur. Et ne per femur acciperemuS eum fragilem, dicit ; O Lpotentidimc J accingereaddcuincetidasaeriaspo-teftatcs.sÇPoftquampræparatusfueris adpratdican^ - ,dum,f intendei,i,inçcniiimK,piæhe,ad acquircndû ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ regriû

Kgnumprædkancio;8iLproccdc3j.acquintavnalt;t« pitate ,tranfi ad aliam acquirendam per tuos prædica totes,ad hoc faciendum habebis prolperos client’! !X hoc eft quod dicit [,pfpcre38^in acquifitisCtcgna^ 8lt; hoc Cfpecie tua^fac.quia immunis es à peccatçj.de-f oius virtutibusCëi pulchritudinc tua^id eft,quia de ÛS es.Spec!cS.lineamcntum,piilchritudo, color in vuf tueft.^Pcoptetfpeciem Sipulchritudinem regnabis^ etianiCpropter veritatem 3 quia perreSi pertuoö nihil nifi veritatem prædicabis C Si manfuetudinem quiacum obprobriainfcruntuttibi^tiatntunihilre« , ^ondebis:C5lt;propteriuftitiam3,i.propterexecuti-i pnem bonorum opcrum,8i in te,K ni tùiSîK fiducie litcrpotcstntcndere.quiadextera tuaXidiuihitasti-pivnitaCdcdiicet te 3 de populoacquifito,ad aliutn quærendum[;mirabiliter3.i. quia omnes te mirabuii tur.velquia mirabiliafacies. lerdextcram diiiinitat?, in Chrifto accipimus,quia me'.ior parsed in ipfo diui' loan, IO, nitas.fl^Et perhocctiam poterisregnu acqnirere C qa fagittætuæ3 .i.fententix tuacqnibiis pénétras corda audientium,funtCacuta:31-^ll'^3^®^ • Secimdumhoc vcrbadcidicunturfagittæ, quia occulte alliciuntlio-mincsadtiinoremSi amorem dei. Secunduhocglat dins,quod manifefta 8C quafi epgenti ratione deo ho tnines adhxrere faciunt amp;nbsp;per hoc qd ita inftruftus e^ ad pugnand»12populi inimicorû regis3 i,multi de in ïroicistiiispofitiCincorde3.i.inveraratiöe['cadent3 .i.humiliabunÎEfub tc.3Vel aliterCpopulicadcnt3.i. luimiliabuntÇfub te38t vbi cadent (3 in coide inimictx yum regis3.i.in eodem corde,iu quo priuS inimicabât tibi regi.^ltCRicômendateû.quia iS in populo acquifito qli index fedet.CötinuatioiPopuli fub te cadent, Çiôtdeusfedestua3.i,quiestua,in€iîinqua fedes

X40 O. HATMONIS IN PSAL-etiamiudicas.non adhoram,fedtinfecuIumÉrlt;uIi,^ Commendat itcrum cum,quia rcólam tafttciam cxcr ccnsin «gno fuo.dico lufedesKCvirgsrt^nitniJ.ü correftio quam exerces fuperillos, qui funt regnam tuurn.eft C virga direftionii ; ] quia fi aberrant rpfî, tu reduces ad rcftam viam. l[Bencdicovirgam tuam, virgam eflc direAionts,quia Ctu dilexidi iuftitiam 39C in tc,8lt; in omnibus alqs.SC adeo dilexifti,q) C^tiam o-diftiiniquitatem,] KvttalispofTeserte, [propterea ó deus deus tuus3^ccialiterfcilicet tibiconfubftanti* alisC vnxit te olco lartitix] id eft.fpiritu fanfto.Per leum ideo ipiritum fanftum accipim*, quia fîcut ole5 nutrit camem,8Cvflt;p ad ofla penetrat.fic fpi titus fan» 6Ius;animam in qua habitat. Hæc vnóho fuit in ipfa incarnatione,vbivterus Virginis per fpiritum fandlü purifica tus fuit, de qua vnftione maxime Ixtandum fuit 8f ipfi Chrifto SC omnibus faniffis.vnxit prx CÖ-fortibus tuis3:quia ne^apoftoli, nequealq fpiritua-Ies viri tantum habuerunt de fpiritu fanAo.quantum Ktu. Vndcdicitur, Chrifto datus eft fpiritus fanélus non ad menfuram. Ponit aliam commendationem dcChrifto.fecundumotnamenta. Tu esvndusoleo Ixtitixptx confortibtistuis,8Cetiam [ aveftimentis tuisj .i. abhumanitatetua,velab apoftolistuis, qui ornant Si décorât te,fîcut veftis ornât dominu:pro-cedit Cmyrrha,gutta,dfcafiaj.i.boniodorcs.bona fa ma.SinguIorü proprietatemexequimur. Myrrhaeft vnguentumamarifîimü, quod pelllit vermes, K fer» uat corpus 8f animam à putrcdinc vitiorum. Gutta é )ierba,quxpcllit tumorespulmonis.i.humilitas,quc pellit inflationem, omnem motumfuperbix. Ca» fiacft hcrba, quxcrefcitinaquofolocoinmagnam altitudinent/ Slt; reddit magnum odorem .i. fîdesqux oritur

quot; TERIVM COMMENT. 14I ''brïtur in aqnis baptifmi,8f mukiim crcfcitin iuftis.SC bonam famam dat alqs.Hæc omnia procefTerunt no biscxbumanitateCbriftivelà fuis apoftolis,qui no* bisin fcipfis hate omnia propofuerunc in exemplum:

hacc cadero procefferunt nobis C â domibus ebur-neisl.i.abipfisûmflisapoftolis.qUi dicuntuv domus, quiadeusbabitat in cis.Ebutnei.quialucidipcrmul* tas feftiones 8i actritiones v t ebur : v el comparantur ebori,quiafrigidi.i.cafti fun t fuut elephas. Orne ebur ■gt;deo frigidsE naturæ eft ,qd carbo accenfus nonvric pannum fuper ebur pofitumCexqUibu$3 odoramen tisfunt qusctibiobtulerunt C filix regum 3 infeipfisJ Filiæ dicit vcl adliteram.vel filia: apoftolorum:£8lt;de leilauerunt te3fc5,in hoc placcntes tibi.Sf hoc tin ho noretuo3.i,nonin fuis aftibus.netç in fuis baptifmM tibusgloriantes,vt dicerentur Petrini vcl Pauiini,fcd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

nomen tuumrefpicicntcs.vocabäturChhftiani.Tan« githiftoriam,quiapræcipiturinlegc,vt mortuo fra- ’ tte fine femine,alter frater illiusvxorem ducat,Sinon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•*

fibi v iuo.fcd tlli mortuo,dicatur fernen refufeitare: it a mortuo Chrifto.fratres fui,fcilicet,apoftoli.a£ceperût ruam,fc5,eccltfiam:8inQn fibi.fcdChrifto ecclefix fi* liosprocreaucrunt,vt gencraii dicantChriftiani.non Eaulini.velPetrini.^ Hie ilium regem per fuam fpon fam commendat.ContinuatioKex tarn dignuseftfi cut dixijSi tibi Creginal .i.ecclefia ; quae ideo regina di citur.quia bene regit filios fuos:Caftitit3f£Jparata fet uire Là dextris tuis3 ,i.in potioribus bonis tuis:qah*c lemporalianon petit,fed cccleftiaaftitit dico Cin vefti tu3 .i.bene veftita Si ornata bona opciatione:Cclcau rato3 .«.pcrcharitatemornato-.quse ideoperaurum notatur.quia ficut aurum omnibus metalliseft preti-' ofiuS,fi£ eharitas omnibus vntutibus:rcgina dico Cd«

lt;41 D. HAYMONIS IN PSAL-cundata3,i.pIenavinute8(C varietaic ] Gcntiumv«! diiierforuni ordinum.quia alij funt clerici,alq coriiu-gati.Kë.^AHdifiliaJl'ranfitadfccundamparrem.f *dcommcndationcmfponfae,Quandoquidemfpon fustaliseft.ó tu[;fi!ia],i.óecclefiaCaudi3 .i. intelliae caqiiæfunt annunciataEamp; vide] compléta : audi oi-co,8C cumhumilirace audi.K koe eft f amp;nbsp;inclina aurc tuam.K obliuifcerc populum tuumlideft.icftasgê-tilium vel Iudæorum:L8f domumpatris tui].i. con-uerfationem diaboli.fciliccttdololatriam in gentilita-te,Si ritus legales in ludaiftno.Proprie vocar prophc laecclcfiamtiliam fuam.Sicaterorum prophetarum, quiafuper apoftoloriimSi prophetarum fidem fun* datureccIefia.lt;ïïDicoobIiiiifcere.8ifihocfcccris,[con cupifcet rexjid cft.Chriftus fdccorctn tuum^.i. te de* corS.Et ne illa diccrct--qux cura fît vn de a(tendat,fub • dit;curarcdebes[quiaipfeeftdominus]qiiiomnigc ti dominatunSiipfe eftCdcustuus^.i.creator tuns Si etiam debcsattendere.quoniamfadorabütcumno-mnes perfeóti. ^Et] fiiplê concupiehcdccoremtuu Ifiliac T yri J .i. anguftiae.id eft, Gentes quæ angufraiit nimia tnultitudine pecc3torum[depiecabunturvul-|um tuumj-i. rogabunt dcum, vt det eis pofleperue-tiiread tuamconformitatemEinmuncribuSjdandca cleemofynas.faciendo Hm ilia alia: Si non tantum minores in gcntibus,fedCdiuitesplebis.]G£ntiîcsidcofi liænonhlijappellantur.quiamolles Sipronifuntad vitiaficut puellæ. Vcl ficconftrue.Ipfeeft deus tuns,et Si alq mulei adorabunc cum in muneribiis,8i ctiam fl lixTyri.SivuIttim tuumdeprecabunturomncsditii* »es plcbis-^Poftquam oftendit dignitates ipfius fpoii fx.oilendic earn laudabilcm fecundum intcriora.non fecundum exteriota. Continuatio : Ipfa fponfa eff fic

g1otiofa,Sf Comnis gloria ciusjideft, omnis pukhri-iudoeiusvndeipfagloriatur.eft Labiinus] idcft.ab interiori.fcilicet.invirtutibusanimac/iusdico.fcilicer, Cfiiiçregis]idcft,ChriftLEthklt;:ommeiid3tcamper glt;nus.OkogIoriacftabintiis,Sictiam gloria eiuscft bonorum opctumf^infimbrns.lideftjn pcrfeueratio ncvftçiu finem Caurcis^.i.cbaritate plenis.S^ in lioc c gloria eius,quodipia eft[^atnióla varictatibusjid cff, diuerfis ordinibus,ckricorum,£oniugatoium, amp;C cxtc rotum. Hic itcrum com mendat per fucceP.Ionem. Continuatioripfaeft amiéta varietatibu5,8lt; [poft eS adducentur virgiiieslid cft,intcgri in anima,amp;in cor por«[rcgi3fcilicccad faruicndum deo regi. Ditcndo adducentur,notât quod per fe ad illam dignitatem ne 4jueuntperuenirc,nifiadducanturprxdicationeamp;’gra tia adiuuante,tl8i proximo eius] regimr.i illi qui licet non fint intcgri.tamcnfunt continentes, VI bonævi-duæ,8i alijCtibi offereniurjó rex.Cum dicit offerent notât tantSeorum debilitate, vt ncc adduci valtant, nifi quia velin bumilitate quafi in liumeriîporuiur-Hæcapportatio fit per fiequentiam miraculoin,pcr importuna prxdicaiioné. Vnde ApFsdnfta opportu-•nc,{mpon«ne.lt;iiEtillific allatinon habebunt triftiti Z.Tiin.4 am,fedCafferentur in lætitia Sf exultatione] quia in p fcntietiamecckfia multü lætanturfanftiquoqjdepu litate fuæ confcieritia’,8f de bac pfenti ccclcfiafaddu-centur in templum régis].i iiifupernam Hicnifalem.

•JPonit per quid afferantur adducantur. Continu-atioiEtvcreper omnes fiicccfTiones adducentur 8C afferentur, quia femper crunt aliqui prædicatores, quiaCpropatribustuis]id£ft,locoapoftolorum,qui geuucrunt mundum in fide,ad honorem ttuum fna ti fun t fi:i}3 id eft,fuccedunt alij pddicatoresf libi ] id ê q q 2d

ad tuum opus vt tibi fcruiant;8i tu Cconftitues cos ] .i.ftabiksin fidcK opcre:Cprincipes].i.magiftros8C doftoresCfupcroninetnterramJ .i.ecclefiäfupero» mncspanes terra: diffufam. Et fie ipft eonftitutiC«-runt inemoresnoministuin.i.famæ tua:amp;gloria:[;| omni generatione3fc5,in omtli terra diffufsT^ gc ncratione] fuccedenie. Vel ita;Tu conftitucs cos pnn cipes.S^ego ero meinor in eis.i.faeia eos memotes no minis tui,8^c,^ Et propter huiiiftnodietiam confiitu tospatresCproptereapopuliconfitebunturtibilidc laudabunt tcOn xternum 3 • i- pet totam prxfentein vitamCSietiam infeeulumnrubreciitniumhuius culi.3 Vel fie in perfonapatris totuspfalmuspoteftle gi fecundum Auguftinum, quamuis dieat Hieronymus magis hoe fieri ex fuperfiitione.quam ex verita-te cextus.Loquitur pater commendat filium feeun dum diuinitatem eum dieit; Etor meiimj.i.oceulta 8C feereta mca protulit [verbum bonum ] .i.filium meS, . „ fcruftauit; jqui fpeeialiter bonus eft.quiancmo bo-fluj njß fgiug deus.in quo filiuS eotifubftantialis patri cfl'e notatunPet eor ideo diuinitatem patris aceipim’, amp;nbsp;per verbum filium .quiaficut eor hominis latct,8C per verbahominismanifeftatur:ficdiuinaefientiala-tebat mundo,eum per filium manifefiata eft in ereati oneea;li,8^ maximeeumipfadiuinitas humanitativ-* nita fit:cor eniftauit verbum,8i huie [regi ] qui 8d deus 8ircx cftCdicocgo opera meaj.i.difpono eum eo omnia,'finCquo nihil facio : Si perhoefiliusomnipo-tens eum dco patre notatur. Vnde dieitunCiim eo dif Proue.S- ponenSomhia lt;^Non tantum eum hoe rege difpono, fed ctiâ omnia facio per cum:8f hoe eft; [lingua mea J .i.filiusipfe qui dieiturlingua,fieut 8f,verbum, Si diui-nam eftcntiam manifcftat;eft[ealamusfcriba;l}'^

TERIVM COAÎMENT. 14Ç meüquiaßcut calamus fine fcriba, net fcriba fine cala ino nihil operatiir.fic nos cooperamurEvelocitcr fcri bentisjquiadixit amp;nbsp;faftafunt.«)! Hicjncipirdecom- Pû-HT mcndauonc Hliifecundum Inimanitatemjaciendoa poftrophenadipfumfiliqm.ContinuatioiTalisesfc (undumdeitatcm ifecundum humanitacem veroes [fpeciofus forma] vtfupra, S(. cætcra nonmutantur.

lt;5Et pioprie fecundum hoc dicit deus ad ecclefiam :/ E Audi filia]quia ecclefia verea folodro eftgenerata Kcius merito Elia nominatur.Item bene dicit deuspa letEmemorero nominis tuij.i.mcmoreseosfaciana drcxnoqainis tui.i.laudis tuac.

IN PSALMVM XLV, Titulus.In fine pfalmus Dauid filrj.ç Chore arcaniJ. DEus noftcr refugium. ]PfaImus ifte attnbuitur

Dauid prophétie vel alicui fideli de luda, vt fit certius teftimonium propofitus filqs Chore.i, fignocrucis infignitis : dirigens cos in finem,fadlusjgt; arc,anis manifcRandis.quia in hoc pfalmo manifefta-turaduentus Chrifti.qui muhis occuhus crat, con uerfio apoft olorum à ludaris ad ipfum,Sf faluatio lu * dxorumin nouifTrmis temporibus,amp; pax in tempore natiuitatis eiusintcrdeumamp; hominem .Materiaeft aduent’Ghrifti^de quo cætcra arcana, quædifta funt proceflerunt.ModuS: In prima parte pfalmifuosad' monet.vt confidentes in aducntueius,commoiiones mundi non timeant.quacpropteripfum Chri aduetS cuenient.ln feciida parte ondit manifefte ipfum aduS tum,S^ commodaquæin ipfo aduentu proucnient. In tertia parte admonctomncs.vtattendant opera iftius domini, Intentioeft, vt omnes Ipem fuac libera* tionis conftituant in aduentu domini, quæintcntio in prima parte pfalminotatur^non timebimus dum tur iti babi

14^0- HAYMONIS IN PSALgt; babiturtcrra. IJ Voxeftptophctæ,vdfidelisanimÂ fïcinuitancis: Aliihoksregnant adpotentias, veldiui tias.vcl ad quxlibctmiindana,fed ^deusnoftcr fadl* pcrhutr.ànitatem aflumptam ,cft noftrum [^refugi-umj in boe quod nos protegit d malis, ne nos diaboli cæ tcnt3tionesconuincant[;amp; virnjsjitolerantiam K eonftantiä miniftransSi inuincibilcs faeïcns.S^ qa fï deus nos defcrit poft datam conftantiatn, ftatiin de fecerinii!S,addït:[2adiutor in tribiilationibus^ivtnö fotumnonvinramiir ,fed ctiam alios pofiimnsvince rcCquçJtribulationesE inucncruninos] quafi expo fïtos fine omni adiutorio fient pupilïosC nimis ] »i ta graue$,quodetiam vfqjadfanguiniseffufionemvenP rent.^Pioptcrcalquia deus noftrum refugium, vir« tus.adiutor eft,[non timebimusleum tarnen eflctti-inendum[dum3.i.quia[turbabiturterra3 .i. ludæa, quæideo dieitur terra, quia per legem prophctaS étatfolidata,8^ culta [£lt;tunc montesD.i.apoftoIi ttransferenturjinmare.i. Gentes, 8lt;non lantumad Cêtes per folam habitationem.fcd ctiam [in cor maris] quia poncnt fidcm in cor gentium. Per mare Gen tes accipimus.quia femperin fluftibus, Si in appetitu tcrrenorum funt,fci!icetvoluunî,8iauariin vitijs fiint Vel quodprofundiotesingentilitatc,quiaenamaUq de nequioribus funt eonucrfi.^Sonuerunt^dixi non timcbimuSjdumtransfcrentur montes S^quiadehoC timendum non videretur.oftendit quod timendum eftèt.Continiiatio; Dico montes transfercntur.Ktûe [fon ucrun t ] i.fonabunt ipfi apoftoli in prædicatiôc [8^aquæeorum3.i.maris,quiaad fignificationemre fpicitcum dicit eorum[turbatxfunt3 eontraapofto los.Per aquas doff rinas vel populos in telligit. Vel ita tranflatis apoftolis ad Gcntcf[aquzeotum3ideft, diuerit

TE RIVM COMMENT. 147 diuerfipopuligentiliuniCfonutruntn ideftjedama-uetunt contra apoftolos.SJ propter hocEmontcs ].i. fanftiapofroliC conturbacKuncin fortitiidineeiusl maris,ide(Igentilitatis per grauiacormcnta.quæinfe rebani eis Gentes,vel montes accipiuntur maiores in gentili populo,qui funt turbati in fortitudine cius deï id eft,indignanturquando nudiunt tniracula dei, vel tontrafeipfos propria turp;tudine,vcl contra apofto los cius in crudcIitate,^Hic incipit (ecunda pars CFIu minis.3Hic eft diapfalma.Continuario:QMontes tur babuntur infortitudine^fcdcontrahancconturbati» onem tfiuminis impetusj id eft.impetuofum flumen fcilicet fpiri tus fanéluStqui ideo flutnen dicitur,quia c3 cupifcenciasSCardorcscxtingnitcartiis.Impetuofum quia nemo poteftei refîftereàlle talis t mpetusElætifî* ■ catciuitatemdeinid eft.ccclefiam.quxideociuitasdi-eitur.q.iiaficutinciuitate quilibct aduena rccipiiur, ficinecclefia.ltenificut cïuitas munira eft turribus.fic ecclefiaapoftolis 8£ virtunbus lactificatur.qiuaconfit mateosdeus gratia fpiritusfanfti,contra tribulatio-nesquarinfcrebantureis.dicoktificat.SieriamCaltif-fimus] id eft.ipfe deus C fanftificauitj dando virtu-' Ilim incremcncaf^tabcrnaculumfuum^ideftjpraffen tem ecdefiam: quæ ideotabernaculumdicitur, quia in prxfenti vita domino militatnr.ïj Deus in medio Oftenfis quibufdam commodis qusc per ipfum ad« uentum prouenient cum manifefte annunciat .Con« tinuatio : Dico deus fanflificat, Ixtifîcat, 8( ecce pet quid hoc facit, quia [dcusl-homo faftuseft C in medio eins 3 cabernaculijCum in medio non quantuhi ad locum,fed Qin mcdiol ideft, in communi,quia o» mnibus xqualiter propofitus eft. Vcl in mcdilt;j,qa co-lumnaeft,qu{fuftctatocspartesetcfcfix;8£idcoiptn q iiq taber

tabernacuIu(nCnoncoinmouebitur]àbonoadina« luncS^ non tantum fudentat ne corru3t,fed etiäCad« iuuabiceam Jduitatem CdcusJ ad bene operandum, Kctiam vt alios fupereni:Slt; hocfacjetCmancJ ideft, in principio conuerlïonis:8^bocfaciet [diluculoH .i. per diluculum,fcilket,miniftrando illumination^ fpi ritus fanéli. Vcl it3:[adiuuabit mane 3 nee tantum di coQin manejidcft.poftquamaliquantum luxincrc* uerit.fedndiluculojid cft, in ipfo primordio conuerß onis.Habctahatranflatio:|'adiuuabitcam deusvul-tu fuo3 id eft,filio incarnato.qui ideo vultus dci dicif. quiaamp; ei eft confubftantialis, 8^ ipfîus plena reprz« rentatio.lt;j|Conturbatz3non tantum ccdeliafirma?, ggt;deus in medio eius eft.fed propterhocidemCGen* tcs3tugt;^batxQrunt3cumhxc nouaaudirentprxdka^ rc:84ctiam principcs,fciIicet,Ctcgna3velquxlibe(te^ gioncsCfuntinclinata3.i,humiliata,^ i9placcteis pdi catio.K iä fldë vellet rurdpereâdeo funt inclina ta, qa [dédit vocëfuâ3idcoCmota eft terra3.ùterreniadc5 uerfionë^Dico dédit voce,Kqs dedikCDn3virtutü3 id eft,angelorum ens nobifcum.noftram babensbu-* inanitatcmA per hoc [fufeeptor nofter 3 quia de vi» Iitate huius vitxSshis miferiis.duxitnosad eedefîx fuxdignitatem,in quoapparetquodipfe [ deus3 eft [Iacob 3quiainnobiscompleuit.quodin laeobfi* gurauitiquiafîcutilleprxfentiadansdignitatem emit

fupplantauit benedidionem fratri, fie ecclefîa Gcn tium fupplantauit promilTam priori populo,amp; pizlt; fentiadans,eœlefti3comparat,fcilicet, per elcemofy-nas extera bona ■ 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 3 Hic incipit de tertia

parte,8f quia eft nobifeum fufeeptor nofter, idco vos Gentes [ venite 3 ad hune dominum fufeipiendo fi-dcm,â£ deiudc [ videtc 3 ideft, intelbgitc [ opera domi'*

dominin fient ipfe ait ; Nifi credideritiî.iion in-»elligetis,operadico Cquacdominuspofuitprodigir^

3.i,in fignum.Prodigiaenim dkütur.inquitusaliu4 • fîgnifîcacur.quam videatur: Cfuperrerramj.i.in mun do.hacc fcilicet prodigia.quia ipfe dominus fauferen» bclla vfqs ad fines terracjadliteram, quia eo naken te pax pertotummundum maxima fuit,non tantum quod hoc de ilia bella pace dicatur.feddefignificata pace quam pofuit Chriftus inter deum hominem, deftruens inimicum,qui erat hominibus ereftus.i.ido lolatriam.S^ culnim veteris legis,per quern difeorda-bant ludari Gentes.Si fecit v tratp vnum.fii ilia pax dei non fuit in vna fola terra, fed vfqjad fines terrae. ^Perhoc aufetet bella.quiafconteret arcum^.i.dolo fas impugnationes contra fidem.fcilicet.deceptiones minarum Si blandimeniorum:8iconfringet arma,] i.manifeftasimpugnationesC^fi:nta3,i.rationesqul bus defenduntfuashærefesf comburttigni].i•a^■do-dorcfpiricus fanffi,fc5,illos accendetignecharitatis. qui prius dolofe Si aperte impugnabaut veritatem.St fuas defendebant fcftas.lt;lComburct dico,ita dicenst [Vacate] .i.euacuate vos a malisoperib’,[Si deinde videte] .i. intelligiteperpuritatemvitz Si aperta miracula:[quoniamego]habitansintet vos.Si ego talis[exaitaborinGentibus]qiiiaadfidcmconuerlt;i, cxaltabunt me,[Si exaltabor in terra] .i.Iudzis. Hie prophetat couuerfionc ludaeorum in nouifiimis ‘««ï' Rom. poribus,dequibusdiflumeft:EtreliquizIfraëlfalux fient.^Confringet.Si comburet,8i bene hoc poterit, quiaipfe eft [dominusvirtutum ] vt fupra. Etens nobifcum[fufceptornofterdeuslacob,'] flSuperius pofuitiftum verfumad emendationem prxdicatio-nis.nunc rcpctityt pftendat iliumcalemqui facere

'tso D. HAYMONIS IN PSAL-poffit. Vel ideo repetit, quia in hoe verfu totius pfaP mi fumma continetur,amp; talisycrfuseft intciealariSj id eft,rcpctitus.

OMncs CentesJ. Pfalmus iftc conuenit Dauid ptophecæ,qui hie loquitur in pcrfona apoftO' lontni.pfalmusdicopropofitus fifqs Chore, direétisin fine per hoe. Materiaeft Chriftus afeendes. Modusdn prima parte oftendit.gj deus;apoftolis fuis fuam hæreditatc eömendauit,In fccunda paireipfam Chriftiafcenfionemponit. inteditnos certosreddere de afcenfionc,quia cum rantam ofrendit hominis di' gnitatem, quod hi obtinen t officiu m, quod Chriftus prins habuit, fccuri poifunt eflc, quod amp;nbsp;iplïpoft eü afccndent.Sf ficincipit.^Attcndcnsaliquisapoftolo rum dignitatem quam habebat homo, admóet illos cxultarc fie dicensdO vos[omnes Gëtcsplaudite minibus. i. bene operamini exultatiöc,amp; [iubilate deoj i. tantum tauJem dci mente concipiie.quc non porfit exprimi voce.êë ita quod iubilus i'Ic fitf^in voceexul-tationis] i.non folum laudate dcum corde.fed etiam cxuhanti voce cum aliis annunciate ^jfQuoniam dnî. Et bene debetiseum laudare, Cquoniam ipfe dnsj.i. qiiiadominabituromnicreaturx[cxcclfus3 quiapo tens 8ë efficax fuævoluntatatis.Et ne in eiusbonitate confidatis.fimalafeceritis.quiaipfeeft Cterribiîis: 3 futurusenim iudex punictimpios, [rex] quia bene regitfuosCmagn’ ] quia degrauiffimis periculiscri-pit fuos C fü P omne terrâ] quianulla pars rerra: c vbi non domitietur. s|Et propter hoc maxime laudâdus

TERIVM COMMENT. tçj eftrexifte,quiaCfubtecitrpfepopulos3;i.IudæosCiio bis^facicnscos noftracpræditationiobcdientcs, Côi Gentes].i.gentiles coimerfos ad fidem Cfnb pedibuS noftris] .plenaric fubiccit. Vel fub pedibus.t. fub no-bis,qm futnus pcdcs.i,viatores,8i per mundum Euâ-gtliutn dei portantes. Et illos qwos fubdit L^legit ] i.non ex. merito eorum Jed perfolatn gratiatn fuain à mafia peccatorum foluit.ipibsdico rbæieditatë ftiâ] quorum in fc fruftibus ditarctur.tkgitdico Lnobis] i.ad noftrum opus.vt nos fubftiruiloco ipfius, iniix-reditatfmdkoE*^pflt;icni lacobj.i. fimilenilacoblu-dbanteni,fcij,cumvitqs,Vc!Cfp»ci£nilacob].i,figni-ficatani per Iacob,quod eft magnü,quia ipfe cft{^quc dilexit,] vcl fpccieni quam diîe.xit.s^Hic inetpit fccuii dap.ar5:Elegit nos.C^ quaie nobisïQniaipfe Cdeusa» fcëdir in iubilü]apoftolow videntiü exultatione.quæ verbis nôpoterac exprimi.Et idcoqa in corlo? afcëdit nos vicariosfiiæhærcditatis inftitiiit, [ Slipfcdns] afeendittin voce tubæ].i. manifeftavoceamp;t-xuha-tioncangeloiv.HæccftvoxangeloRi:ViriGa!ilæi,qd in cœluin afpicitis;lt;îEtquia taîiseft.ad honorem dei noftritpfallite] mente. Vciquiares valdedignaerat quâadmoncbat.non fiiftKitfcmcIdicerc,Scnô tantû pfallite ei.qnia deus eft.fcd etiâ pfallite,quia ë nofter, tdeus] fcilicet omnium.fideiiiim. Vel trex omniS ter rxj.i.expcllens omné terrenitatc.amp;rcgésfuosg vir» tutë,8lt; ideo tpfa!l!tefapicnter].i,nonpro aliquibus terreniSifed pro ipfohabendo,81 cum magna difere-lioncdifcernendo.quid, quan do,quarc,qualitcr.^Eï ipfe idem tregnabit]tandcmquando fcilicet, corpus ciuscompletum cru t ruper Gentes fed etiam ipfe deus.lJnon dico fuper malos, fed [ fuper fédéra fanw^am, ] id eft , fuper angelos Si arJuangclos ;

Sü animas fanftorü in quib’ deus iam fedet fine omni ' iniquitate,8lt; iudicat. ^Etad ipfum [ cögrcgati funt ] i.£ongregabüturCprincipespopuloirum3adlitcram: vel illi principes,quifeipfos bcneregunt in virtutibus, Kalios ad bene agendum admonent populos,'con- ; gtegabunturdico cum deo Abraham 3 .i. quia tunc apparebit Abraham.quando compkbit quod promt fit deus Abrahæ, dicens ; In femine tuo benedicentur omnesGctes,Sdibi pfalminotaturintctio.8^ per hoc Gala.J. congregabuntur,[;ouoniamdn].i.apoftoliK praedi Gcn.ix. catorcsLfortesJinaducrfistolerädisfuntl^eleuatiJ.i. dignihabitiCvehementertinmiracuIis amp;virtutibus. prædicatione, 8^ propter hoc multi congregabunt cum adeo Abraham.

IN PSALMVM XL VII, iTituhis. Pfalmuscanticifilqs Chore fecudafabbati. M Agnus dominusl Pfalmus ifte pratponitur fihjs Chore ad intelligendü, qui diciturcan» tici,qadere agit vnde nobis maximeeft lat-tandum,quianobiscxponit magnam dignitatem ec clefix.i.dilatationem ecclefîæpertotü miindum,pfaL mus dico habitus in fecüda fabbati .i, de re fignificata per rem faólam in fecunda fabbati idefi,de fundatio ecclefiæ quae fignificatur per fundationem terrx.quae fada fuit fecunda die.Prima enim die fecretaeft lux j lenebris, in quo 'fignificatur refurredlio Chrifti, qua lux immortalitatis à mortedifereta efi.In fecunda die fundatum eft firmamentü,in quo fignificatur iequet tempus poft refurreélionem, quo fundara eftfan-fta ecclefia, Vox prophetx.vel fi habeatur in titulo.fi-liorum Chore,dicemus : HiePfalmuseft filioruCho* re.i.in ecclefia perfeä;orü,qui in hoc pfalmo loquCtur Materia cftipfaecclefiadilatanda. Modus : In primi parte

Iparte niultïs modiscommendat ecdefïam per funda-torem, per hoe etiam quod quidam volentes earn de ftruerc.recognöfccntes eius dignitatem,conuerO fuut ad earn,deinde cömmendat earn per qüoddä infîgne doniim ipfi’, fcilicet quod miférieordia dei habitat in ea.Infecundaparte inuitateosquimutifunt,vtam* pIificcnteam:Äeos qui extra funt.vt accédât ad earn Bi hæc eft intentie,fcilicet hortari, vt omnesamplifi-lt;ent iftam ciuitatem.t^Propheta fic inuitat alios. Ampliate iftam ciuitatem,quiaCdominus3iftius ciuitatis cftCrtiagniisjfecundum potentiam qiia omnia facit» [laudabilisl fecundum hoc quod omnia compofitc

ingeniofefacitQnimis] .i.plusqmcshutnanapof-fit excogitare.vellingua explicare : amp;nbsp;hocqdmagnus a laudabtlis fit, maxime perpenditur fin ciuitate dei noftrij id c.in conftrudlionc ecclefiæ,qua:eft mühitä virtutibus,ampla charitacc.concflapcrhdem adiurc viuendum, Hon ciuitasBabyloniorum Si cohfuGott liæreticorum.fedfdeinoftri.] Hiccommehdatciui-tatern perartificcmSfpofl’clIorc deum .ciuitatedico pofitafiin monte fanfto eius 3 .i.inChrifto filioeiiiSj dei patiis.vel in monte virtutu vcl conftahtiæ.^Hçc ciuitas eft poffeffa à tali domine), Si dehuiufmodila-pidibusconftrudlà,fcilicct,deludæis Si Gentibus.SC hate Qfundantur] fcilicet firmiterædificata eftfexul-tatione vniueifæ terrscj.i.de habitatorib* totius mu* di.exuitantibus de remifiioné peccatorltm,per partes terræ exequitur, quiafmons Sion3.iludæi,quorunt caput tegni in Sion erat,amp; Clate« aquilohisl i.Gëtei priüsdiabolumfrigidiflimUmvelut familiäres ftipàrt tes.funt Cciuitas regis magni 3 qui ottinia regit fui Voluntate Diabolusaqiiifoni comparator,quia à fer-taotè dilciflionisdrifrigidu$rcinanßt,quando cogiti

auitPonam fcdcni mcam 3daquilonc,8{ diuin» m« Bfai, V'|- voliintati pr»pono,8i cro fimilis altifljmo.i.regnaboï in fiigidir.itcmcr ncquiiiæ.ficut ipfcin veritate.^De usindomibtis eius cognofcetur.aliacommendatio*' Ciuitasficfundatiir,Clt; CindomibusciusJ ciuitatis.i in fingn!isfidclibiis.q«i diciinturdomuï.quiaineisin habitat dominus, tcognofcetur deus] quia ipfi pïtnS cognitionëdc dcohabct.K hocerit.tûÊfufdpieteâ] indignitatc.lt;5Qi’oniameccc,Verc dns eognofcetur ab ea,lt;K fufcipie t e3 C quoniä ecce ]. i. in cuicKti Crcges lerr* cögregatifunt] .i.potcteshiiiusmüdi.nötantii in vnoIoco/edCK c5ueneiütinvnü]eóf)liii noccdi eiuitati.^JIpfividentescongiegatifunr.vrdeßruerct, fed potias augmenatuerunt,amp; hoe dicit, j^ipfividen-les].i. intelligentes CffcJtfTedignä.vtprscdidiüe, Cad mirati funt Cperculfi luce tan tgdignitatiî,amp; Ceontur-batifantjpro peceatis.S^ C^ômoti funtjad fidc,8f ad bona opa.S^ Ctremor]corporalis,pro timoréftitiirg pocn£CapP''cbcdn eos, Vel iphvidêtes.fic.i.ftatim ad mirati funt.K affirmât hæc alia translatio.qujhabet, tûe.^Ibi.i.in ipfo tremore funtCdoIoresJi.auguftia: loan. 16. mentisCvtparturicntisl.i gruaaiflîmæ.amp;iliabêtisla:

tumexitu.Sicutemmulicrlicetgrauetar parturiedo, tamé poftq natas homo in mundo,lætatut,?^ obliui fcitur illitis ptæffuræ præ gïudio,fic peenitetes licet au tea premerent, tamêpoftqadbona opera adueniut, obliuifcunf prions preffuræ.ldco quidcfunt cômoii Kconnirbati.quiaCinipiiituvehementiJ.iperfpiri-tnmfaniftamÉ£ontcres]ddcusCnauesThar(is].i.cx ploratores gaiidtj fui.g^eft tat ï» in terrenis.Tharfis em caudijcxploratio interprétai,propter diiiitiasquasr-pilp terrarum exquirebantTharfis fecur.dum Hiero-nyæ»,efteademqiiç?lt; Carthago.NaueS dicit à fimili mdinc

TERIVM COMM-ENT, içç tudine.Sicut enim naucshac amp;nbsp;illac tempeftatibus cir cumfcruntur, fie amatores mundi diuerfis anxictati-bus raptantur ,quam voluntatem defiruic in cis fpiri lus fanftus.quafiviokntus, tarnen nullis eorutr. prx’ cedentibus meritis.Habent aliqui libri,naues Tharfî, KTharfiseftciuitasCiliciæ.vndc fuit Paulus, cuius naues fregitHerodes, quia per cas tranfieruntMagi, qui adoraio domino, fugierunt, de qua tarnen h i ft o -ria hoc non Icgitur.fed de fola aUegoria«ISilt;ut .Qnan doquidem hxc omnia faftafunt inccclefia.ergoim-pletaeftprophetiafaftadeca. I^Sicutaud.iiimus]p-didumà prophetis.Cfic vidimu33elfe complctnm CÎ ciuitatc dominivirtutum3ideft,quidominaturfupee cccleftes virtutes.Kiftas virtntes.fcilicet apoftolos ipfos.mittitadcuftodiamfurciuitatis: C inciuiiate] dico É dci noftri 3 id eft, qui fecundo nos recreat. Ec quidaudiuimusSCvidimus^Hocfcililt;ct3 deus fund« uiccam in xcernum 3 id eft, firmitcr ftabiliuit earn p fuam prardicationem.K angelicam cuftodiain, ducen docaminfuam æternitatem. ^Sufcepimus deus. Pq nit commcndationemecclefix.perillud infignedonum filrj dei.Dico quod deus fundauitecclefiam, pet hoc fcilicet^quiadCdeusnosfufcepimus mifericordiä iuamjideft.filium tuum:quem vocatmifericordiam quia nifi per cum .nullam habemus mifericordiam Citi medio rempli tui 3 id eft, aequaliter propofitus eft o-mnibus,quiad cumvoluntaccederc. Sufeeperunteu quidam corporaliterin tcmplo feilitet Symcon Si An na,alijfufcepcrunt fpiritalitcr.^Secundum.Et quia fufcepimusillam niifericordiam.ideoCfecundum no-inentuum3.t. fccundumhoc quod nomen tuum dif fufum crat vbiqj terrarm.quia dicebaris omnicreatot pet omnem tens, licet ipfi alias deos fintularent C’fic

amp;Iaustna3diffufaeft[;in fine« terr«].Et déterminât à qui bus laudetur,fcilicet à iuftis,8^ îKis mulfis,8d hoc tfl: Ciuftitiapicnacßdexteratuan .û propitiatio tua plena, Qa multos iuftificat,8i omiies laudant te.^In-cipitdcfecunda parte, K quia iuftitia plena eft dcxte-ia.idco [^Ixtenir mons Sion ] .i.fidelis ludæi, qui pn-mos radios oricntisfolis 3ccepcrunt„Cêf exultent fl-liæ ludæ]. .i.gen tiles à luda.i. ab apoftolisin Hde ge« neratæ.Filiædicuntur nonfilti,proptermaioremcul turn diligentiam,qux adhibetureis; Cpropter iudi* (ia tua domine J fcilicet.quia iufto iudicioexczcas, 8C Gentes aftumis.velquofdamreprobas.^CircüdateJ i.honorate[Sion].i.ecclefiâ: EK compleôliminieâ] brachqsdiaritatis, feruando virtutesKmores.qui-busacceptisEnarrate3.i.prxdi(atealiisnomendomi (li.exiftentesEin turribus eiusj ciuitatis.i. apoftoIorS tmîtatione,fc3,qgt; in nullo dilcordet veftra prxdûatio àdof^rinaapoftolorum.^Ponitccorda,non tantum prædicate, fed etiam C ponite corda veftra in virtute ciusj.i.firmitatieorüvos conformate.EKdiftribuitc domus eiusE.t ineaftatuite diuerfuosgradus,icilicct, archidiaconatum,presbyterium, K omnesconiuga» tos. VelEdiftribuite domus cius3fti(ic(t,vnicui9prae lato dando fuam parochiam, Si hoc idco Qvt enarre-tisinprogcniealtera J,i,vtdeprogcniein progenif defcendendo,fadatis earn permanere in ftnem feculilt; ^Qtoniam.HocfciIicetenarretis, f quoniamhiceft deusjquihxc facitecclefîæ, quædiftafunt.Kipfe eft fdeusnoftcrj.deus dico duratunisEin çternüjid é, vftpinfïnem mundiEKinfeculum feculij.i.confecuti uumhuiusfecuIi,KEipfe3taliS Qregetnos J ducendo in Cxternafecula.3

Tinilus. In fincm filijs Chorepfalmus Dauid. AVditehaccomnesGentes.] Iftepfalmuscon-iienit Dauid prophetj,qui bic loquitur,propa ntiis filqs Chore ad intelligendiim,Materia ê, Chriftus.redeniptornö malorum.fed iuftorum. Mo dus:In primoponitprologuni,ad commendatiohem reiquam difturuseft.Infecundo ponitChriftumrc demptorem non malorumSi fcculi amatorum.fed iuftorum: Si in eadcm parte reprehendens ftultitiam corum,notât vanitatcs.quibus amatores feculi iftiu# . funtintenti.Intertia parte monct pauperes iuftos.nc curent iftos diuites.quiacito pcribunt eorum diuitisr. Intentie eft,inuit3re ad contemptum mundi. H Quia verorem inconfuctam diélurus erat,omne$ inuitat adaudiendum.dicens; C Auditehæcomnes Gentes:] Si hic ftatim captat attcntionem.Sibcne monct ad au diendum,quia rem magnamdidturus erat. Bene o-mnes itiuitar,quia omnibus.ft attendant, proderit qd di(fhirusefr,omnesvocat gentiles,Sinon tantum au* dite per exteriotem aurem.fed ctiamCauribusHinteri oribus[;percipite3.i.diligenter intclligitc.Si vos mnes quihabitatis orbem3.i.Iudaci,qui terram pro-miftiôis habitatis,audite hxc.auribustp percipite.^Et quiaaliquispofTccdicere :iUi$quifunt profundiftims iniqui,nonprodeftaudire,dicit;vosctiam[quiqjter* riginx^.i.omnesquicunqj tcrtcni.quafi filij terrar.au-ditæhæc:quia fi vultis attenderc,proderit vobis,8i qa ppflent boni dicere.mali quidem audünt quibusop* cft.nobisautem iam opus non eft.quiabonifumus, tnonct ctiam cos vtaudiant, quia nulluseft tambo* nus.quinon poflitmeliorari.dicës: QSifiliihominû] id cft/ationabiliumhominumimitatores audite hjc. Etquid fingulos exequarïAudianthicctdiues Sipau r per

perJtendentesCin vnuml.i.in «andern voluntatéaa dien di. Iftas duas cunditiones diuiiisS^panperitpoti* clegit.quia fccundü cas aget in plalmo.^Os meü.Hic facit dociles,^ponendo quæ diélurus eft. Continua^ tio: ideo debetis audire, [^quia os meum loquctur fa-gt; picntiam amp;nbsp;pr«dentiä ] K liic magna proponit, qui» nihil aliud tradia t diuiniras, q fapientiam 3d pnidcnti am. Sapientia eft cognitio diuinarum, prudentia eft; inftrudlio moium,8d propheta hie annunciat fapien-tiam,vbiChriftutnftIiumdeiredcniptorc annunciate Mores informa t,cû docct hæc mundana non eftc attc denda,8d diuicüdiuitias negligendas, 8d ne diccrec all quis;Hxc tua non funt audienda, quia fine meditatio ne proponis*, oftendit fc ex confideratione loqui, c5 dicit[;5I meditatio cordis mei^i.fînclociuarfapienti am lîucpnidentiam,ftudiofa mentis applicationehfC facio.lt;|lnclinabo3fc5,8dcüloquarcxmcditatione,n5 crit ex me,fed habea magiftrum fpm fandfü.de quo di citfaurem meam^.i. intclledlum cordis mei inclinaquot; bo.i.humiliabo,vc cumhumilitatc audiâ cuidam ma siftromeo,lcj.fpirituifanfto,loquentimihi[.inpara-bolam ßcut propheta in parabola audit,lie in para bolaloquar.ParaboIaeft. vbi aliud dicitur,8f aliud in tclligitur.ideo ftc loquitur,ga non fuit conueniens.vt dituna fcriptura paterct oibiis.ne dveritatis xmulis (OncuIcareturfSdaperiâpropofttionë meamj.i.quc ante omnia propono mihi elle fequendum.vcl quern propono cite manifeftandu in hoc pfalmo:8d hoc fa* ciam fin pfaltcrio no folü vetbo, fed ciià exempio bo no,vt^ddoceam ore.compleä opere. If Hicincipitle cunda pars atqi narratio,3d loquitur propheta in per* fona maîorum,ditcS;Tim£bo quidem [in die malo] .i.in iudicio:3d Ccur timebodjDket ah'quis, fuïîü feci.

vel homicidium, non v ti^ proptcrea timebo, fed idquot; co,quiaCiniquitascalcanei meijfïnalisiniquitas Çcir cundabit mejid eft,ex omni parte oftendet me efic dS nabilcm.NiilIa iniquiras damnat, quae ante finem di-xnittitur Kpurgatur fccundutn hoc loquitur.quod do minus dicit mulieri.pcr ferpen tern deceptç:Serpens in æ--fidiabinir cakanco mulicris,amp; conciilcabit mulicr ca* put ftrpentis,ideft,diabolusinfidiabiturfini hominis vt in fine decipiat, cuius diaboli caput, id eft, infidias, homo conculcat.fi cauet à vitijs.flj Propoliiit iniquita tern,8^ ilam perpartes exequitur.oftendens omnes in iquitates efte horn jnis,velexteriorcs,vel intc riores. Si enim homo facit homicidium, vel vt obtineat bona, velvtoftendatfortitudinemfuam.Qnafîaliqnisdice ret:Tu dicis nos timerc,fed quare timeremus^cum vitalem proponas redemptorem nullitimendumefte» quorum prarfumptionem fiangit propheta ,ftc dices: Vere ft iniquirascalcanei circundat, timendumeft,qa tfrarerjid c,Chriftus,noftramhabcnsnaturam fnS redimit] illos,fcilicct f quiconfidunt in virtutefua] ideft.defortitudine ft,a atque potentia , deogratia9 nonagunt,fcdinipfisconhduntCS:]illosquiEglori-» antur in multitudine dinitiarum fuarum liquidem in hocperfcuerant.fi^cum Chrifiustalesnonredimat CredimetjeosaliquisLhomoG Non vtiquc.K vere non redimet,quia E nondabit deo placacionemfu* am 3id eft,non poterit deü placatum reddcre'malis.p aliquam orationem, vel oblationc. Chriftus aü t reddit deü placatum fuis amicis,noftram humanitatem ei pfentans.qiEtJnSdabitdeoaliquishompE preti urn redemptionis animae fuæj.i.nullo pretio poterie camredimere,quia folum corpus Chrifti idoneum inu€niüeft,perqd redemptio qanS redimit

Chriftus taks, nee homo poteftredimere.ldcó non tantum eftillistimendum.fedCetiamlaborabit] illc non redemptus Cm ætérniim ] amp;(. fîcu t propheta præ-fiimptioncm malorum fuperius fregit, fic errorem eo rum hic deftruit, qui mortuorum refurredlioncm n5 credunt,8f bene dico laborabit in æterniim,quia [in fi ncmj.i.in mortem temporalem C adhuc viuet jipfe. *JEtideoctiam laborabit, qiiiainhacCnon videbitin teritumn.i.damnationcmCcumJ.i.quiaL' videritjin liacvita Cfapiences] .i.iuftosviros morte temporal! Cmoricntes.3 VelCfapientcsli.mundanos pliilofo-phosmon videbitinteritumdico.iêdCperibuiit fimul iniïpiens K ftultus. ] Infipiens eft, qui non credit futu rampœnam:ftultu5quiiicet credat,tarnen non cauet ^JEtoftenditvanitatcs.quibusiftiinmundufuntde-diti.in quibuseorum notât ftuïtitiam.Continuatio: PeribuntCSietiamreliuqucnt aIicnisfiiasdiuitias].L extraneis.velctiamfiliis, tarnen alienis,qui3 perdito hot nihil pl’valent diuitiæ,tam filio, quam extraneo: CKfepuIchraiIlorumli.piramidcs rnaufolca,qug quafi magnas ædificant domos,quafi fcpulchra debc ant efTeCdomusilIoruinaetcrnum 38iinhocmagnä ftultitiam corum notat,qui perhxc fepiikhra fibi me moriam aeternam putabantacquirere. «ÇTabernacu-laJ.i.magnacdomusCeorumJmanentCinprogenic, Si]inde in aliaCprogenie]8i in hoe etiam ftuhi appa rent,qui tanta palatia a;diftcabunt,8i etiam homines [vocauerunt nomina fua in ten is rni5]fe5, circa fepul chraiIlorum.TangitconruetudinemgctiIium,qmo* ricntes,aliquosconducebant, vt inuocarent nomina fua circa fepulturam fuam in dieb.is conftitutis, 8i có aüos facerent ita inuocare nomen fuum.ipfi idem di-cuntur in hoe inuocare nomini fua. In quo ipfe pro -

TERIVM COMMENT. i6i pbetamagnameorum notât ftultitiam,quia per hoc ipfi cum fc memoriam acternam habere putarent, ramen in folis terriseorum hoe fiebat. Totus autem ver fusfub conftruftione vnafic legiturTabernaculaeo rum duratura.in progenie amp;nbsp;progenic vocaucrüt no mina fua,id eft.prænomina fua,v t dicatur palatiü T y-bcrij.turris Crefccntrj,Slt; hoe faeicbant.vt memoria e« orum haberetur, quae tarnen non erat.nifi in terris fu is.^Hæc omnia vanaitafequuntur,8lt; tarnen deusnö eft accufandus,quiconftitiiit eos in ratione.fed ipfi no lucritnt intelligcrc:K hoc eft,Chomo cum effet in ho -norcJ.i.inrationc.inquaeratdeofimilisC non intel-Icxit3,i,nonintelligentcregit,amp;: ideoàfapicntibuseft Ccomparatus infipientibusiumentis^ fcilicet,in nulla alia,nifi in infipicntia;8i merito eöparatur.quiaCfi-milisfaftus cftillis.3 l,lHacc3mala,KaIia quæfunt ’CviaillorumlfuntCfcandalum ipfis 3 ideft.offcnfio, quae diicit eos ad interitum C8^ poftea 3 ideft, cü ha:c malaCcomplacebunt3ideft,fibiipfis placebuntCino rcfuo3 quia quod orc dicunt, operc comprobät. Alia tranflatio habet.in orc fuo benedicent:quod kgii fic: cum hacc mala faciant, tarnen poftea bcnedicunt dc5, laudantes eum de profperis fuis fucceffibus in ore fuo non deiquia deuslaudem peccatoris non recipit^fj Hi talesCin inferno pofiti funt. 3Bene dicit propheta po-fitosininfcrno,quiaeosiamin diuina prouidetiapo nendos fore cognouerat Cficut oues3id eft, fimiles o uibus:quiaficutoues fæpe tondentur,8kterum,8(fub ftantia remanet,ficillifemperaffligentur fuppliciis,ci tarnen fubftantianon penbitCmors depafeeteos cti-am3id eft,diabolus depafeet, per fimilitudinem dicit. Sieutenimpratum depafcitur,amp; tarnen radicesrema tient,fie illi.Dicitur etiam pafeere in alia fignificarione, r iii ficui

fïcut pafoor dkit,paflt;o grcgetn.Similiter morsj’, dit* bolus depakct eos.i.dcducet cos de poena in poenam» wetin macutinol.i» in iudicio, vbi iuftus lux apparc» bit[;iufti]quiinhacvitafunt deprcffiabillis Cdomi« nabuniureorumnquierunt indiceseorum nbsp;nbsp;auxi-

liiim eorum Jquod habent in hac vitara gloria eow] fcilket à po tent ia amp;: diuiti)sC*etercfcet3comparabt-* Ie erit veteri veH imcnto.quod nullam habet vtilitatd Cin inferno. ] ^lpfi dominabunturC veruntamen de us redimet an:mam mram de manu inferij.i. de po* teftate diaboli:Si hoe Q cumacceperit me]. i.meam hu jnanitatem.4|Oe tertia parce incipit.Contiiiuatio; In iufti (ïedamnabuntur, iuftorum animas redimes ódcus.Sf ideo homo C nc timueris cum diues faélus fuerithomoJSé non tantum in fe diues fueric homo, fcdCcummulriphçatafuerit gloria domus],i.cüvnuf quifqj de domo eins multiplicatus fiierit in gloria,fcj, diuiciarum.tjjldeo nctimuerisCquoniam]ipfcCrutn ïnccrierit,non fumet omnia] omnia negat,5C nihil fc-cum portât de diuitijs fuis ,ncq; de gloria : ïi hoe eft ; £ncq^ defcêdec cum co gloria domus ciu s ] quia cü ve ncrit ad infernum,non maioris crit quolibet paupere. lt;Qldeo non defcendet c urn eo gloria domus cius f ga in]hacCvita]rantum [ anima eius benedicetur ]ab adulatoribus,8^ hoe tm in vita ipfius, v t cü dieët ado * lefcentesci.iifecit homicidiü,vel aligd tale, ha g bene fafl:u,Kideo etiä peribit,ga tüc tinf confitebil tibi] .i. laudabit teCcu benefccerisei] .i. cüdabiseïrpfpero# ciientus.^Hk ondicconfummationc nequiciæipins CötinuatioiQuidperfinguIaeurrcrct’Ipfe C introibil vfi^in ^genics patrü fuoat].i.fimilis erit oïbus patri-bus fuis in nequitia.etia vßp ad ipm Cain afeëdet p ne quitiâ.8i ideo Cn6 videbit lumë ].i,in hac vita n8 ve-ram

ram cognitionem,neep in alia veram illuminationem SC hoc eftCvfc|) inartcrnum^^Ideo non videbit,quia £cum homo effet in honore vt fupra.

JNPSALMVM XLIX, Titulus.PfaLAfaph. DEiisdeotv] Afaph fuit vnus ex ßccntoribuf ItabuitDauid fetn adamplihcandû cuhüdei, SC ad eins memoriS hune pfalmû ex eius noie ï «itulauitideo maxime,qainterpretationcis,ppricta* tipfalmi côuenit. Afaphnanq, eôgregatio interprétât S^inhoc pfalmocôgregatio.i.fynagogafideliûloqmt Materia eft nouû teftamttü 5^per oppofitû vêtus.Mo

( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dusdn prima parte piimü Sifeeundû Chri aduentü po

nit,vt côfirtnet hoc Q) Chrs in rfgt;pria pfona poftea lo-quit.Perfecundûaduentü deterretmalos.vbiondic damnâdosimpios,S^'remunerandosbonos.lnfe(üda parte indacitChrmloquentê in primo adnëtii fuis a« inieis.SCdOcentccosiü nihil valereIcgaliaîftituta. fed facrificin taudis folûmô.In tertia parte loquif inimiciS increpan s eos,8lt; doccs qd fit faciendû. Intcntio ë hor tari ludaeos.vt poft Chri aduentü nullo modo in lega

' libus inftitü’tisc5fidant,amp;vtgentilesadeoiMinftituta non veniant.Titulus fie exponiî ; Pfalmus ifte eôuenit Afaph.i.eôgregationi fideliü.quse hicloquitldeo po» tius loqui indueiifynagoga,q eeelcfia dcGcntibustqa potiusludxis q aliorum eredunt authontati.lt;5 Aefi di ccret fidelis fynagoga.Nolitc vlterius fequi legalia in* ftitiita.quiaChriftusquieftCdeusl.i.creatorCdeO' niml.f.iuftorum.VndedieitieripturaiNolitcdetra« Exo.Zt! here dijsjpfe eft dominus omniû Gentium,qui hafte

t nusIocut’fuitinjpphetis.modoOocutuseftjî^ppri» perfonaCKvocauitterrSn^dfeaudicndü.'^il Vocauit lerrS vnitierfam fchoc eft Cà folis ortuv fque ad oc cafum': 3 déterminât ctiam locum in quo locutus eft, I ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r iiq cum

cum dicit,8i fpecics decoris eiiisj.i. fpeciofus decorci Efaix. 2. nÎ dni c [exSionJVndcproplieta:DcSion exibitlex, 8i verbum de Hierufalem.*(Dico deus locutus cft,8£ ille idcmCdeus^quialiquandooccuItus fuit.quiadi* uinitas latebat irihumanitateCmanifcftevcnictCiiiiu dicio, fed amp;nbsp;illefdeus nofterjnoftram humanitatem habens.tunefnon filebitJanteHerodem amp;nbsp;Pjlarnm, fed increpabit vnumqucncç de peccatis : Si hie notai intentio.WEt tuncf exardefcet ignis in eonfpeftu ci’J prxeedetenim materialis ignis ante confpetflum cius venientis ad judicium,qui cremabit facicm tertæ nbsp;nbsp;î

cireuitu cius tempeftas valida id e,fanif)i angeli qui in hoc comparantur tempeAati,quia(icuttempeftas va lidaprohcit paleam àgranis, fic illiproqcient malosd bonislt;|Et ipfe dominus veniens [aduocabit cerium ] id cft.ttrlcftcsdefurfu m] ad fe i.ipfe veniens defurfii m aduoeabit tcclcftcsC8i3vocabit[;terram] non adfe, fed E difeernere populum fuum Jid eft,ad lioc.vt difeer . nant populum fuum amalis.^Exulransprophetade congregatione iuftorum.êf feparatiôe ab impqs,mo-net angelos,quorum officium eft hoc facere.fic . vOs 8 angeli'Eeongregatc illijdomino Efanftos eins. 3 Offi cium enim angeloRt erit,realiter congregate iudiei fan ft os,8i malos in tormenta dimittere, déterminas qs vocct fanftos illos feilicct E qui ordinant teftamemS cius fuper facrificiaj .i. qui poftpofitis legalibus infti-tutis.quieftreftus ordo,nouum teftamentüfeqisnnf» ^CongregatcfanftosEK3gt;llgt;Etocli]congrcgatiEan nuneiabuntiuftitiâeiusjfcmperlaudandodeü: ideo EqmJilleEdeusJ iuftusiudex 3eft,quiiuftos,quiin hac vitafuerat tribulati a' malis feparat J^Hie ïeipit de fecundaparte.ContinuatiotDico dominus loeucus,ee iam haec.f. É Audi po pulus m eus 3id eft,diligenter in* tellige*

TERIVM COMMEJIÏT.’ i6ç tcllige,t8t3tuncllllt;^Q“ar tibij .i.cöprobabo tibi per »cftimoniumprophetanim,holt;fcilicct:bEgofiim3,f verum cite babeoCdeus Jquidcm omnium Qtuusdc-us^familiaris. 3 ^Et egobnon aiguam tcbdcincepj fin fatrifiriis tuis]. Si non offeras lacrificia carnalia, «15 offendas.holocauftaautemj nonvitulorum,fed Qtua3.i.qu5e in te funt,fcilicet,)piriius contribulatus tfemperfuntin confpedbum£o3.flDiconon argua, quiabn on accipiam 3 .i..non habeo gratos bv itulos3 cordis quin immoles mihi fuperbiam.fcj. bde domo tua3ne(p accipiam bbircos3non dico cordiî.quin im moles,fœtidos motus libidinis.fcilicet, bdegregibui tuis.3Non accipiam ideo.bquiameæfunt oinncsfc-ræfyluarum3fcilicet mtæ poteftatis.Ketiâindomita: ferat mex funt,8i hæc biumenta3 pafcentia bin mon* tibus,8Cboues3.i.indomitaanimaliafunt mea. Per indomicaanimaliafîgnantur gentiles, qui legem non habebantjper domita,Iudxi, qui fub iugo Icgis tene-bantur,fedhoc non habet hic locum. Non tantS ter-reftria animalia,fed etiam b volatilia cocli cognouilv t meabSC pulchritudo agri mecum eft 3 .i.omnis fruft^ terr J in mea eft poteftate.^Et ideo b h efuricro3quod tamenimpofribileeftbnondicamtibi,meus eft enim orbis terrx,8i plénitude eiu$.3^Dicoficfuriero,fed nun^ efuriam,8lt; hoc eft,bnunquid manducabo carnes taurorum,3ut fanguinchircorum potabo^ 3Hiç manifefte ftultitiam eorum reprehendit, qui putabât eum comedere,vclpotarefauguinem animaliü.i|,De-terminat,quodholocauftum in confpeétufuofupe-perius effe dixerat, Hæc legalia facrificia noli offerte, fedpotiusbimmoladeofactificiülaudis3 j.laudadeunt tuum ita, quod laus tua fit ci facrificium laudis .û immolatcipfumfecundulibidinem,luxuiiam,fuper-» V. biam

biam.auaritiam, 8^c. quianon e(I fpedofa laus in ore peccatoris,inimmolalaudem,amp; lioc aflidue, 8^ hoe c redde altiiïimo vota tua 3 i deuoce, amp;nbsp;(ï tnodo non potcrisimpicrc.redde quandopotcris,^Et]tüc t inuoca mein die tribulationisj .i. in tempore iftius praefentis viias.K ego Ceruam tcja'tnbulatione,non quod à quacücp tnbulationc eruat fïdelcm, fed ab ilia tribulatione.vbi verum boni eft damnü, [ 813 tu ere-ptus[lionorißcabis me3 deurn laudando.Cum eum alii ira ereptum vident dcûfuiiuftiereptorem coliaii-dät.^lndpit tertia pars, Si. ficutfynagoga Çliriftû in-duxit loquentc fuis.fîc etiam fynagoga inducir detim loquente peccatori.Continuatio.Q^iaridicereifyna-gogaJdaec dixit deus'iufti$,[^peccacori 3Ütdixit3hzc [deus,quare tu pectator en arras iufiitias measQ de creatione cœli 8f tcrræ.fK aifumis leßamctu mcii,3 tveterë legc.fiue nouâLpcr os tuû3 v t alios inde do-ceas!^Cum dieit affiimis,notât rem ipfam nonefleco-mifrain'peccatûri/cdipfepeccatorprKfumëdo ingegt; nt fe.^fïeftamêtumingeris,contra vero opcraris,K JioccftjCiu veroodifti difciplinam3 ixorreiftionem meam, quia ß aliquam conedlione tibi dedi, inuicu^ fuftinuifti,[Si fermoes meos3 i.præcepta mcai^pro-iecinirctrorfum3nonadimplendoca. ■fSermonens proiccifti,[amp; fi furem videbas/urrebas cu co3Cutn fure currit,quifiittum facientemuon redarguit ,8i q confeniit.Furiconfentit.vel cui furtum placet,vel qui cum poßit redarguere.nö redarguit, nbsp;nbsp;nbsp;cû adultcris

porcionctuamponcbas3vcl,facicdoadultcrium,yel confentiendoaduIteris.^Osetiam tuüabüdauitma-litia.i. abundanter locutuin eA mala aperta, lingual tua cöcinnabit dolos3 .Concînareideo dicit, quia iUi qui tîolofe Ioquun:ur,ornani maximo fua verba co-ponür

TERIVM COMMENT. X67 ponût, ^Hic fubdit de detraftione.Côtinuatîo; Non tantum ilb mala fadcbas his modis,fed detradior ne, amp;;11O£ eft, Cloquebarisaduerfus fratrem tuum :] fratrcm votât queinlibet hominem,net non facieba» lioranc,fedCfedens]id eft.affiduus.ÉK'Jnon tantum aducrfusalios,fed[aduerfusfilium matris tuç^id eft, fynagogT CponebasfcandalumJ ideft,quamcunc)j offenfionem perfuadendo hacrefim, vel aliquid taie, quodeumàviavcrarctrahat,Ehxc]omnia 8lt;3cgo tarnen Ctacui^.i, cum patientia expedaui, vt quandotp^altëconuertererls.^Ethat mca patientia abufuses.quia putafti.fitutadhorâ teimpunc dimit tebam,8ihoceft,(2cxiftimaftiittiqiie3vclvocatiuus, vel aduerbium, [qitcdcrotuilnonpiinicndo. Si cnimdeusimpuniiosdimittcret malos,fïmilisiniufto rum inueniretur.Tuhot putafti,fednô cro tuilîmilis, fed[arguamtcj.i.pro peccatispuniam CSiftatuam contra faciem tiiam3rtilitet,vt omuiapeccata tua vi« deas.quæiu modo non attendis.perfimile dicit,quia ficucaliquisremquam habet,ante oculos manifcfte videt,lîc in die iudicrj quifcy pcccata fua manifefte (o^-gnofcet.^VosetiamCqui obliuifciminideumjideft, quidcum in memoria non habetis C intelligite hatc^ idcft .hancpœnamimptis futurum,intelligitedko, tnequandorapitlvosadpœnam,tunc[non fit qui eripiat 3 Hart intelligite.N offerte mihiCb'' crificiumlaudis3,ideft,fpiritum toniribulatum.quia illnd facrilîtiumChonoi ificabit me,8( illic 3*^ eft,in il-lofacrificioefitncr.quol itinereego Coftcndam.il-li^offcrentiCfalutarelid eft, faluationem tdei. J

168 D. HAYMONIS IN PSAgt; venit ad eum Natlian prophcta.quando intrauicadBarfabcc,

Mlfcrerc mei deus. ] Legitur.quod euvidin'ct Dauid.vxorem VriæBerfabce lauantem in (olario fuo,complaciiitei,8i a ccedës.cum ra. eocubuit. Qtiæcum impiegnata eßet timens ne adul teriü ^detetur.vocauit ab expeditiöe Vriâ.ilJe re iicri* noluit reuerti ad thalamü cöiugis.diim fuifocij effent inexpeditione-Remifiteum Dauidad loab turn lite— terisjn quibus præcepit loab principi militia: fuæ, vt vbi fortiores dcfenfores ciuitatis cfiënt.eiim poneret, eum atrior effet affultus,omnes focij V lïam dimit-terent folü,amp; fic intcrficcretur, 8lt; fic eft faólü.fuit igiï Dauid adultcrij uer’homicidij. Voies ita^ düs reuoca re feruüfuum Dauid, mißt ad deum Nathan prophe-tä.quiin quadam parabola indicium à rcgequperec. Dixititacp nathan Dauid rcgi:Dic mihi rex indicium. Quidam vir erat.qui multas ones habebat, Si vicinü qui habuit quandä ouiculam tantum, amp;nbsp;cum illi potend fupcrueniffcnthofpites.noluit de fuis ouibus alts'Re.li. quam accipere,fed vicinifui ouiculam rapuit.Iudica-uit rex, quodhictaliseffetfilius mortis. Dixit ergo ei NathaiuTu es ilie,qui cum habcres fexaginta vxores, concubinas quot veiles, rapuifti ramen vxorem ■Vriæ,qni vnam folam habebat,De hac ergo admoni* tioneDauidcôpunftus/œpitpœnitere.Kdeaducn-tu Nathan titulnscompofiiuseft. Quificcxponitur; Pfalmusiffe conuenit Dauid pccnitentiquihic loquit liabitnscum veniffet ad cum Nathan propheta, non de quocunqj aducntuNathan,feddeeo, quifuit cum Dauid intrauit ad Berfabec , dc quo introitu Nathan prophetavehemcterenmincrepauit.Materia eft Dauid pocnitens.Sf valdehnmiiians fe propterpeccata gra-

TERIVM COMM ENT. 1^9 grauia quae fecerat.ModusIn prima parte oftëdiat fu-am lnitnilitatcm.In feciinda parte confidentiam. Tec tia eft quae fequitur ex iftis.hæc fcj.vt deus non refpi-ciat pcceata fua.In quarta petit,vt deus ecclefiam fa-ciatjnquafibiplacitumholocauftuofferatur .Inten* tio eft.vt quantumcunqj grauia peccata fecerimus, ß volumus conuerti ad deum.non dcfpciemus.quia in effabilis eft mifericordia dei, dC multo maior q func peccata noftra,8Ifilt;ut in alqspfalmis pccnicétialibus non cxcufat peccata.fed fe accufat .fic in ifto confitens peccatum.deprccatur per ea quç funt in ipfo iudice.fic dicensiCMifcrercmeideus^.i.refpice meoculomiferi cordiae.rcfortr.andomc.necaliquodprætendomert-tum,fed piam petomifericordiam tuam. Si hoc dicit: tfeciindum magnammifericordiam tuam.3Bcncdi* cit prophera.magnam mifcricordiam fuam.quiaprg uiderat in fpiritu fandlo filiü fini fe daturum in mortem,pro redemptione humant generis. Dicovtpar-casmihi,8i mifercarismei,fedprecorvtpeccato meo nonparcas,imôCdele3 à memoria tua per quas tibi placet,punitiones Cmiquitatem meam j, ne^ pvecoe hoc aliquo merito,fed £fecundum mulcitudinemmi ferationumtuarum 3 quia video multas te miferatio nes exhibuiflê hominibus,pairibus noftris, q ad te vo Icbantconuerti. q]Dico deleiniquitatem meam,neC qu£ro deleri iniquitatem per facrificiajmó per aquas baptifmatis,5lt; hoc eft, Qlaua me3 per fidem quam ha beo in aquisbaptifroi, petit lauari perfidem quam ha bet de ipfo baptifmate,tlaua me ab iniquitate mea,8C d peccato meo mundamc 3,idem vocat iniquitatem K peccatum.fed diuerfo refpeftu.quia adul terium 84 bomicidtum fuum,vocat iniquitatem, quo ad proxi-mum:84peccatutn fe(undumholt;,quodfcipfum in

270 D. HYÄMONIS IN PSAL-corpore.Iuxuriando.S^invoIuntatchomiddqfonta minauit.^üDico bua, quia aliqua buantur.vbi U' nKnaliquid fordisreinancr,di(it,munda,fclt;undutn vti-uncp.irafdliatiquodnihilinmccontatninationis t-enianeat.Dicobua,nninda,8^ hoc[ainplius3.i.ani-pHori buationr quam foleas, quia(îcutpeccacS am-* pliuseft.fic amplior lauatioSi mundatio nccciïaria

^Qiioniam dixerat,magnaminirerkordiam'dci, fed quia iterum vidit mifericordiam non fine iukitis poß'c cife, vuir in feipfo quandam occaHonem often-* de re, propcer quam deus debcat fibi iuftc mifericor-* diam cxhiberc,d^ fteut haólcnus deprecatus eft iudicS dcû.per ea qux in iudice runt.ftc modo in cipit depre-* can per eaqux in ipfo dcprecante funt.Continuatiot Laua per miferkordiam di(o,S^ hociuftum cftEquo niamcgo iniquitatcmmeamcognokojnöfobco-* gnitione.fed detraflione,amp; exeeracione; CK peccaiu tneiim contra me eft fcmper J quaft imago tcrribilis, quam omnibus modis fugere vclim, per omnla.dcbe temus accipere.S^ iniquitatem pcccatum,vt fupra cxpofitumeft.*|Peccatum eft contra me,{^hocper pcträdonon peccauialkui,nift Enbifolinquia ciirex fim,nullus habet punirepeccatü,meü,nifttufolus,vel pcccaui curandus tibifoli,quia cum nullus iuftus.nifi tu folus.à te foîo dfiefum curâdus.îi vt maiorem ag-grauet fuam ftultitiam, dkit.CSC malumilludcorâte fecij i.Iicet vbique præfentem tefcirem cfle,8lt; omnia videre,amp; iiidicem omnium futurü efie fcirem,tarnen peccaui in confpeélu tuo,9f ita pcccaui, quod fî pona tut inter te K hominem,tu folusiuftus inueniaris,ho moiniuftus.adeo fvtiuftifîceris] ideft.iuftusiuue-iiiaris[;in3omnibusEfc|’monibustuislquia quxprO mifîfti, penitiisimplcfti, ego aiittm Si txteri homines

pcnitus inueniamur iniufti. Vnde Apoft oIuS : Eft aur deus verax.omnisautem homo mcndax.Et non foin Rotn.l) iuftîficerisinfermonibusmiJ.fcdCetiamvin ^cascû Pfal,il$. Îudkaris3gt;n omnibus.i.fi fiat iudùium inter te amp;nbsp;ho-mine,g, tu iuftus inueniaris.Deus autë iuftus inueniî, çum oïahomini quxfibi funt necen'aria/ubminiftrec homo autem iniuftus.cumdeodignum frudum no reddit. Vnde dominus in EuSgeliosIudieate inter me K vineam mcam. Vert v incas.fi iuditauei is.cü ho-mine.quia vt tateamhoc nouu peccatum ^conceptus fiim in iniquitatibus ] qa in ipfo conceptu fui ego reus prxuaricationisS^inobedientix Adæ.l^Ideoiam mi ferum mecfiefattor,quiaCe«c3omnib''patct,quod tu C veritatem dilexifti^quia fi non confit» or veiitatc de me ipfa.non eflem dignuseui tu côdonaie deberes Pofiq acdifauit fe per propria pcccata, accufatetiâlc per beneficia dei,quitus male vfus eft.Propterea itcM vinces.quiaEtnanifcftaAi mihi incerta occulta fapicn' ti3etu«]manifeftaftimihi,fc5, intamationcamp;rcpa-rationcm.quâfaftiiruS csperfilium tuum, quæ qui-bufdam incerta fiint.fcilicet illis,qui K fi aliquid intel-liguntde aduentu filq tui.tamë non omnia plenein-telligunr,quibufd3occuha,fcilicet illis,qui nihil pror-fuSinde fciunt.tlHic incipit de fccunda parte : O domine tam grauiter peccaui, fed tarnen confldo de mi-fericordia tua,K fciësCafpges me hyfopol mittit nos adlegë,in qua prçcipiebaf ,vt hyfopo intinflo in fan-guinevitul«,leprofusafpergetur,Sihocerateisquç-£jjQ dam expiatio. Sanguis ille fanguinëChrifiifignifica-uit,in quo perfidem lepra peccatonim mundatur. H yfopus,qua: herba humilis cft,fîgnificï t humilit ate qua K Chriftus fudit fangninem fuum, K qua nos ip-fiim fanguincm per fidtm fufeipimus, 8i ficut hyfop*

I7t D. HAYMONIS IN PSAL-^ lapides pénétrât,K pulmonistumorépeHitjfichümi'-litas lapidea corda pen errat,8i tiimoremfuperbiaefu gat. feciindnm dicit:Afperges trie hyfopo.i.fangiii-ne Chrifti.cum humilitatefufo,8f cum liumilitatc fu-fcepto tneC8i]per hocCmundabor]npeccatis»nei9 Knö tantumin liacafperfionc mundabor.fcd erianx àccipiam candorem virtutum.^lauabis mejillo fan-gmueESf 1 ego dealbaborj .i.dealbationem à tered-piarnEfLiperniucm] .i.plusgaliqiiod corpus pofTiC dcalbari.t^Sic dealbabor, Sipofteafauditui meo da-bis J .i.dabis mihi intcl!igere;a fpiritui fandlo intus mi hiloquenteCgaudiiiinJde reinÜTionepeccatorü.tK lætitiainjdctvpcvitaeætcrnae, [.S^JtiincCoffaJmea i.robora rationis nieæ prins [humiliata 3 per pcccatïi CexuItabnntCdcreformatione.^lJAuerte. Agit de ter tia parte,fciiicer, vt fe refpiciat.non peccatuni,quatn proprie pofiit poft illasduas tertiàm,quiailleiuftedc itm ptecatur,qni fic humiliât,K it a cöfidit in domino. Continuatio:Exiiltabunt o(Ta dicit, amp;nbsp;v t poffit exul-tare,Cauertefaciemtuam3.i.cognitionctuaml2apec catismeis^nepiinias eaætcrnaIiter,Camp;deIe3delibro mórtis,8i hæc fecentem.Si ComnesjaliasD'niqm'ta-tes meas],Et deletis malisCcreain cormundum o' dc Usine deinceps velim peccate.crea dicit, quia per peC catum etat cor quafideftriKflurri, Sinon tantum renoue volutates à corde, fed etiam fuggeftiones à car nc,po(lètenim voluntatem mUndatam fuggeftio car niscorriimpere,CSilhocffpiritum redlumj .1.filiti tuum.quibene regit omnes qiios inhabitat,[innouai in vifceribïismeis].i.vtinnoiiet mea vifceraj.defide rta mcæ cam is. Per hoc quod ter ponit fpiritû fanftu, notamus rriuitatëflPeccata4gt;rjceafacie,fcdtt«rl-gt;quot; humanitatem E ncproijciasafacienia 1 fedrefpicias meitin

’ TERIVM COMMENT. 17J meu meritüCÄifpintü fanftum tuü neauferasàme} Cum dicit.nc aufcras, notat cfi aliquo modo habctet: non enim ita portettompungi.nifi fanfti fpiritus gratia tribucnte.^Dico ne auferas,fed potius[reddemi-hi Ixtitiam falutaris tui^vt fîcut de aduentu filq tuide femine meonafdturtlxtabar, ante hoc peaatum pri MSfic tecepta venia 8C cognita deinceps Ixtabor ] rëdditalxtitia [^confirma me3itavtvlterius nullate-nusmouearadpeccatum [fpirituprincipali] .i. deo patte inhabitatore mei.Spiritus principalisideo pater dicitur.quia ab co piocedit filius, amp;nbsp;ab vtrotç fpiritus fanftus.lt;JPonitquartampartem:Dico redde, confir-ina amp;nbsp;ft hoc fcccris.non cp offeram tibi boucm aut hir cum,fed inde acquiram tibi multos,amp; hoc eft C doce boiniquos viastuasO.i.prxceptatuaCK3itaf impq] qui funt contra diuinum cultü C conucrtcntur ad te. ] Quod dicit poft peraftam pcenitcntiam recipere offi tiumdocendi,quod propter peccatum amiferat,dat intel3igcre, g, illi, qui^ropter peccata degradantur in ecclefia .perafta pocnitentia poffint reftitui, contra g« quidam Canon effe videtur,qui dicit,g» poft lapfumet perafta pocnitentia,quilibet non debet reftitui. Quae tarnen ftngularis fecundum ßmularic pocnitentes.ma gis quämfccundum vetitatem eft data.Qitaregenera lisfcntentia eft habenda.vt ß diuino iudicio illa pœni-tentia peralt;B:a comprobetur.in fuam dignitatem pri-ftinamperfonareformatur.^LiberalSfvtpofTim do terealios,ó[dcuslibéra medefanguinibusl.i.de pec catis qug veniuni per fuggeftionem fanguinis.Per fan guinemidco actipim’ illa peccara.quia ex natura fan guinisveniunthuiufmodifuggeftioej.Sanguines pit* raliter ideo ponit,vt oftcndat fe implicitum multis ha iufmodi peccatis:libera dico tu quics author huiuS f Cfahitis

Cfalutis nieæn C8^3 *’ liberaucris, Cexultabii] id c, exi vltantcr annunciabit Q lingua mea iiiftitiam tuam ] de creatione cocli Si terra:,8C de hoe ctiam.quodfatiS hominem iuftuni.lt;jDominefi fuero Iibcratus.cxuita bit lingua mea iuiliiiam tuam,Si eiiam tu [domine a periesjid niultiloquafacies[labia mea,Si osmeum annunciabit laudem tuam3à.eum mulia loquar ,oîa crunt delaude tua.lt;Ç [Quoniam3ideo dico quod an-iiunciabo laudem tuam, quia aliud noluifti lacrificiS quia[fi]aliud[facrificium voluiffes.dedüïem vtiqîl fed neq; etiam holocaufta, de quibus poiius vide re« tur,placent tibi [ ncqj vnquam hoIocauRisdeleélabe fiS-l^Sacrificium animakum non placet tibi,fedCfpi (ituscontribulatusl (.anima quxtnbulat fupetbiam fiicætcravitia.eftCfacriHciumJplaecns [deo] [nec vnquam dcfpicieSü deus corcontritumjper fruclus pœnitcntix:[âlt;3haChumiliatum3i(îBenignefac do inine,ponit quintam partem. Dico quia tibi placet ta« le facrificium.vtautem tibi taie offeratCbenigne fac^ idcftjargcfcilicct conftrueecclefiamQ Sion ] Si hoc pctononexmeiitis.fedex[tua voluntate] qutcfpc-ctalitcr [ bona]cft[vt 3 (îc[a:dificenti:r3virmtibuS £mari3idcft,fortioresEHierufalem0ecclcfix,q mûri cccideruntprænaiicationeprimi parentis,fient mûri Hierufalem realiter ruerunt à coco Nabuchodono-for.ita cocus nortcr.id eft,gu!a noftra deftruit in no* bis muros fpiritualis,Hieni(aIem,id c.virtutes. SjJTuc dico,conftnie ecclefiam, [tune 3 ideii,ea conftrufta £acceptabis3ideft,acceptabilciecipies[facrifi'tiumiu ftitiæ3id fft.immolationemdominici corporis [SiJ acfeptabisCobIationes3ideft,yirtutesfanôlorumc5 feiTorinn,qui licet totosfenon crement, ïamcaliquid deo offerunt [Si liolocaufta jideft, virtutesfanAo-ruin

TERIVM COMMENT. 17^ rum martyrism.qui totosfecremant.amp;C tuncimpo-ncnt]muhideccdefi;lt;£vitulos3 ideft.nouospopii-los.qui nondum fueraiit fub iugo. Vel per vitulos prJ dieatorcs.qui mugiunt deo per totiim mundum per altarc murn]id eft,Chriftum, fine quo nuUæob» lationesà deo reeipiimtur.

Titulus. In finem intelleflusDauid.CDmvc« nit ad eum Docch Idumxus,Si nuncia* uit Sauli : ycnit Dauid in dotnum Abimeledi.

J Saul, venir in dotnum Abimelech facerdotis ^“*^cumfuis,8lt;aim ille nonliaberct panes,nili panes propofitionutn, dedit illos Dauid 8C fuis, SC gladium quem DauidGclia? abftulerat. Eratautem ibi Docch Idum£us de familia Saulcuftos equoruni cius.qui lixt omnia numiauit Sauli.Mifit afit Saul,8C fecit Abimckch occidi.Si ahosfacerdotes.Poftea vlt;* ro Dauid pfalmum iftum compofuit, non de hiftori* ilia,fed de intelleftu qucm habuit, quod Antichriilus fcilicet venturus erat,qui per auxilium diaboli ecclcfigt; amjnquavcrusliabitatDauid.pfequitur.Per Doech cnim Antichtifiusintcnigiciir. Doech nanquemoius, Idumxus vero terrenus in terpretatur. A nt ichriftus au tem femperadcommoucndatcrrenacommouebitur Sf aliosetiamad ccintnotioncm,8f adterrenorum petitioncmvocabit,Doech propriû nomen iliiusfuir Idumxus à locodiiflus cft,ab Idiimxa tcra q inhabita uit Efau.E t ficut ille Docch v enit ad Saul, fic An tichrs venit per figna amp;nbsp;miracula ad Saul,id eft, ad di ab ol ü, fii nuntiabit ei quod Dauid,id eft,qd Chriftus venit f tj in

in domum Abimelech.i. in domum illam, qiiar eft regt; gnum patris.i.cclt;Ie(ïam, quærcns quomodo receptO rcs Chriftipoflit occidere.ficut Saul Abimdech.Titui« lus fîc exponiturlntclkftusi.pfalmus ifte.qiii nobij exponit intellcflum.icilicec arcanum,quod diximus, conuenit Dauid prophctæ, qui hic loquitur.inrelleft* dicotraftusabillonegocio,cum venit Doecli,8lt; nïi« tiauit Sauli hiftorialiter. Materia eft Chriftus.Si per oppofîcum Antichriftus.Modus: In prima parte oftê dit multam malitiam ipfius Antichrifti, redarguendo cumin fccunda parte ponitperditionem eins,8i fan dlorumfluporcm.quiitaeumexaltatum in mundo vident.cumeum ita damnatum afpicict.In tertia-par* te ponit,quod nunquam amouebuntur à miiëricor-* diadei.qui femperfpcrant in ea. Intcntio, moucre Ó* mnesfïdcles.vtquamuiseuminhoc mundo exalta* turn eflcvideant, tarnen intelligSt eum damnandum 61. nunquam ci confentiant. Sed ftatim propheta ipm Antichriftum de fua malitia incrcpare incipit JJO homo Antichrifteomniumncquiffimc,C quid gloriaris in malitia ] pro qua debes erubefcerc, quia cacteri fi male faciunt.erubefcun t,tu contra:quid gloriaris [qui potcns es in iniquitatejquia cum facias multas iniq-tates.in illis babes potentiam,quos potes deuorare.fi ue per miracula.fiuc per pœnas,quas potes facere per-müTione dei.ln hoc etiam ,quod potentiam dédit eis deus,perficiendi nequitiam,aggrauaturnequitiacius. ^Per partes exequitur malitiam, [totadie] .i. omni temporeflingua tuacogitaiiit iniuftitiam 3 ideo linguae tribuit cogitationem.quia ftultorumeft, in corde in ore fîmul habere,amp; omnialoqui impræmedi-ate.VndeSalomon:Corftultorumeftin oreipforum • Lingua cogitaiiitiniuftitiam,8C tu [feciftidolumjtu dico

TERIVM COMMENT. 177 dicoCfKutnouaculaacinaJ.i.comparabilisnouacu-Jæ accutæ.quia dolofe Si acute ciecipit : quia fkut no-uacula acuta renouatjCorium,Si corrodit forinfcca,fîc ille Antichriftus.ti ibulando iuftos, Si fua auferendo, interiorem hominem pukliriorem reddit. Vel fit: An tichriftuspromittitnouitatemtoti mundo,quem tüc omnino deftruit. Vel in hoc comparatur nouacul^ a-cutae qüia tantum molles Si fragilesdecipiendo fecat, vt nquaculaquæ fecat mollia.vt pilos Sicarnemmon I aliquadura.vtofla.^Dilexiftimalitiam fuperbeni-gnitatemjquia fi natura tibi aliquant fuggerebat bo-nitatem.perpcffimosmores tuosillam côprimebas. Dilexifti eiiara [^iniquitatem] non folum facerc, fed e tiam faccreCmagisquàmloquiæquitatem.3 •§b)ile-xifii oia.Quid per fingula currâ^Dilexifti oïa verbap cipitationtsj ,i. ca per quae tu Si alq prçcipitentur æter naliterau dico ens Clingua dolofa]quia quod no potes per violentiam perficcre, pet dolum aggrederis p-ficere, fiue per periurium, fiue per falfas expofitiones fcripturarum.^Secundapars incipit.EtCpropterca3 quia talises.Edeusdcftruettelnonfecundura tempo raliabona.fedCin finemni.inæternutn.vtvlteriusnS poflisrefurgere:8iCeuellet te de tabernaculotuo,8i e migrabit te3 .i. emigrate faciet alioaabcrnaculo .i, de hoc mundo.in quo habitas ad tempus,Sicum émigra uerit,nonradicabis,fed potiuseuelletCradicem tuam déterra viuentium 3 te propter cupiditatem malitias tuae.Radix enim tua.i.nequitia tua,non patitur huiuf modi terram tehabitare. VelQeucllet emigrabit de labernaculo tuo 3.i.de ccclefia, te cum omnibus mem bris tuis,quia membra Antichrifti commixta ecclcfiæ in hac vita,non radicabunt in terra viuencium,red potins eucllet radicem tuam,icl eft.fequaces tuos,dc ter-f üi ra

178 D. ÎIAYMONIS IN PS AL« ra vieentium. ^Dominus tedcftruet ita,amp;iioc buiiiiuftiJindieiudicij.Camp;timebuninid cft.verebun turipfum iudilt;rm,amp; timor ille non erit niäitix, fed gaudti,K hoc cft :[ fuper cum ridebunt ] td cft,gaudc-bunt.conientientes diuinæ iußitia:,[N dice nt : ecce ] apparet,quia hic e(t E homo ] Iket fe deum dicerct,8i talis Cqui non pofuit deum adiutorem fuum. J Sed Iperauit in multitiidmediuttiartim fuanimjid eft.au« ' ri amp;nbsp;argenti,amp; potëtixamp; gloriæEK prænahiitin va-nicatefua 3 quia ntiHus impioium tot fidelesdecepit

Tertia patsinctpit : IHcira fperauit in diiiitqsXfgo autcm3ensEindomodomini,ficut oliuafrufliferaj id eft.comparabihs olnia? frudiferæ.quia ficut oliua o mni tempore plena eft fiicco.fic propheta plenus erat fpiritui fanfto Cum omnis iuftusfepoflit comparare oliuxfruftifcrx.fpeeialiustamenprophetaifte.decu-iusfemineChriftusnafeituruserat. Egötalis Efpfra-faamin mifericordiadeiJliocfcilicetEin xternum^vt actcmitatemliabercm;8lt;nonaccipit xternom vfque adfinem,fedEinf£fu(um feculi.] lt;ÇEt vtpofTim com parateEconfitebor tibijid eftjaudabo tc Ein feculü ] quiafeciftiltuconfeflionem iftam/cilicct pertuj mi-fericordiam.vel me fccifiificut oliuam : E Sie.xpeâa-bo nomen tumn Equantumcun^ tnorctur, donee in iudiciomeimmorta)emamp; impaffibilcm facias,fcilic5 fifium deiEqiioniam boitum eft in confpcc'lu, fanflo rHni3.t.fanAis placer illudbonumcxpeftare,

'f JO. Titulus. In fincmintelleftus Dauidpro Amafech. Dixit infipicns. jLfgitur in hiftoria,lt;jlt; Dnuf d fu' giensSaulcm.coliocauitin quadâ ciuitatefua, jc5,Sicelccli.vxores fuas.K ftiios, amp;nbsp;c.impedi-■menta/xpedito$verohoïes,qsad pugisäKdefcnfio' netn

TERIVM COMMENT. 179 fiem vtilcs cognouit.fccum duxit.Intciim Amalechi-trctuitatcmÖaiiidoccupantcs.diripuerunt cmnia. Qiionum'aroDauid.infetutus efteoî.Si deuiftis ib lij.totatnfamiliam Giatnlibtrauit.tnqro negotie fuo intellexit fatnra ecclefiæ^quacper Dauid fignati!r,a fa wilia Antichtifti.quaf per Amaledi intelligitur. Atna lech i'.anque interpre tatur jingens terram, per qnod familia Antithiifti intclligitur, qnx fcmpcrlingtt SL appétit ten ena,de qnibus ramen deus liberabit erde-fiam fuam. Titulus (îc exponitur : Pfalmus ifte dicitnr inteikéfusDauid.quia exponit nohisintelleftiim Da uid.intelleftus dito habitus pro Amaictli.id cft.de ne gotioilio,dirigens in fincm,ideft,in Chriftum.Intcr-preiaturetiâ Amaledi.parturiensfiuc dolens, per qd intclligiturccdefia,quarparturit,id eft,laborat.vt ali-quosfiIiosdeopariat.SZ doletdeperditionc malorïï. Secundum hoc italegiturtitulus.Pfalmus iftedidtur intellcftiis Dauid,habitus pro Amalcch id eft,pro ec-tlcfia,tn cuius pctfonahicloquiturprophcta,Materia principalis eft ecdefia.S'per oppofitumfequaecs An-lichriftL Modus: In prima parte redarguit cos, quia funi de familia Antichrifti.In fccunda parte ponit da* nationcmeorum .fn tertia parte ponit faluarionem iuftorum . Intcntiocft.informare ecclefiam contra membra Aniichrifti.Hie ponit eadtrn verb* ad repre fienfionem iftorum.quse pofuit prims ad reprehenfio ncmludæorum,qui non rcccpctunt Cltriftum yifita* totem ftiumquia fimilcsvidet cos.quifitutiUincga-uerunt CHKISTVM .ficifti negabunt Meffiam ipfumfuirte.fed Antichriftumdicunt Meiuam ^jVox ccclefîæ,fic eos redargucntistlnfipicns^fcilicct familia Antichrifti,quae eft finevcrafapicntiaCdixit’l.i.di-lt;et:CiiriftuSiIIe,qui eft diffus dcusC no eft de’J^’alip f iiq f:.i:t

Sup püJ’ ficut inaliopfalmocxpofitafunt.vtvideat.fieftintej ligens aut requirens.etiam aliquo modo vc intclligat; [non eft qui faciat bonum ,non cft ad vnum J ■gt;. nee vnus inuenitur inter omnes qui faciat bonü.lt;Iln'i-cipi t de fecunda partc:Omnes dedinaucrunt,fcd C no ne Rient 3in damnationefua.i.cognofcencQoinne$2 femaleegifle.Cqui] modo [operaturiniquitatems'] S^C. Deum.Ideo iniquitatemoperantur.quiaipd [ deum non inuocauerunt 3 in quo magna fpes datur illis quiinuocant deum. Vete Rient quod male agunt, [quoniam deusdi(Tipabic3.ideftruecQona3.i. robo .raCeorumquihominibusJ.i.fibijpfis [placent. 3 Haber alia literal olTa hominumlibiplacentium confu-fifunt3.i.erubeRentiam patiuntur:hoc ideo[quoni-am deus rpreuiceos.3^1Ri confundentur.Stlfraël fal uabitur:amp;[quis3veniens[exSion3 i.deludæa, [da bit falutatelfraclQ Nullus fcilicet.nifiChriftus, que VOS negaftis deum efle;deus quidem auertet captiuita rem plcbis fuæ.C^um conuerterit3 i. prorfus amoue-rit[captiuitatem 3 .i. paffibilitatem.Kmonaliratem [plebis fux.exultabit Ialt;ob,amp; lartabillfracl 3 lohac vitaremouet deus captiuitatem antmæ.i.peccatadn a

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiam corporum,quoniaminduentur im

Titulus. In fînem intelleftus in carminibus Da-uidjCum venident Ziphei ad Saul, dixif fentiNonne Dauid abRondi « tuseRapudnos^

DEus in note tuo.3Ziph eft viens, vnde Ziphei inhabitâtes dióti.Hi aüt erât eötribules Dauid de tribu luda, apud qs eum lateret Dauid fugi ens Saul: ipfi non putantes eum regem futurum nun-eiaue-

TERIVM COMMENT. igi cîauerunt Sauli, vteumincautumcomprehenderct* Dauid autcm dolum eorfi prefentiens.difceflit ab tiSi K liberatus fuit.Poft hanc hberationem cantauit Dauid pfalmutn iftuna.ncc de hac fua liberatione, fed de libcratione ecdefiac à Zipheis.i.a florctibus tmius mfi di.-Zipheinanqjflorentcsintcrpretantiir. Titiilusfiç expoiiitur: Pfalmus ifte eft intelleftus Dauid.i.cxpo • nit nobis intelleftum Dauid fcilicet.Iibcrationem ec-deßx à florcntibiis mundidntelleftus dico,habitus in carmininus.i.inlaudibus,qua; flint vbididnVoIunta ric facrificabo,amp; etiam fi no habai cturin pfalmo lau? des,tarnen materia effet digna laudibus.quæ ecciciïa: creptionem aperte déclarât, intelleftus dico habitus de hiftoriahac,quandoZiphci,8i caetera,dirigens nos in finem.Materia eft ecclefia. Modus ; In prima parte petit faam libcrationein.In fecunda petit inimicorum conuerfîonem,qu£ incipit ibi,auerte,maIa,S^ aftirmac fuamliberationë.quarehoftias recompenfationis fol uit deo.Vbidicit.auerte mala, ccce dc’adiuuet me, intendit conformare mores ecdcfiae, v t non tantum profeoret.fedproinimicis, lt;5 Acfi diceret: Orate pro liberatione veftra.Sf inimicorum , cxemplo mei Vox ecclefiix.dicentis ad deum : fO deus falunm me fac^ne mihi prgualcant inimici,nec peto faluari in pa-trocinioalicuiuspotentis.vel etiam in diuittjs,redLgt;n nomine tuo^ i.in hoc quod nomen tuumhabeo,fcj, vocor Chriftianus.vel fidelis; fSC in virtute tua3 id c, CÛ apparebit virtui tua,fcilicet,in die iudicq.Ciudica] i.fecernc fmelamafta perditow. iJFaftaordinationc petit,yt deus exaudiat orationem eiuS.dicens: [deus exaudi orationem meamlSf idem eft.ac fi geminarei orationem.fedidcohoc facit,quia magnainftatlibe-rationisneccffitas.ôCnon tantum interiorem oratio-f V, nem.

nemjcd ctiiin exieriorcm.fcj. fadlatn in damorc, K hoceft.fvcrba orismci],nödKofitnpli£itcrcxaudi, fed firmiter tencimemoria.Sihocc, Cpcipeaurib’J. lt;|EtOpnseft vtexaudias,Cquoniamaîieni]Iilt;« con Inbulcs, tarnen alieni vokinrate a' mc,{icut Ziphei con n-aDa«idCinfurrexcrunt3omni nifuCadnerfum me, Si forrcsj.i.diaboliSiminiftrieorum.vdetiamprin-Cipcsfcculi [quxfîenintjpcrdtre {^animair. mentnj ficut Sani 8i rniniftri dus aniniä Dauidf^J ipfî cnx-rentes Cnonpropofucrüt den ante confpertüfunj i. non attcndentesinmeefîedeü. ^Benedko deü.qnia «He deum in incCcccelpatet.quia Cde’ adiuuat mej ad bene operandü,C8i3gt;p(f Cdfi» fufeeptoreftanimg incæ3 i.fufcepit de liac yilitate animä mcä,confcrcdo ci virtutes.^incipit orare pro iniinicis, ßi eft feci-nda parS.Continuatio;Dicodlt;usfufccptorcft, 8i tu domine dcus, qui es fuferptor, Qaucttcinala abinimicif me!s3nepo(îintefficereqiiodipfivolût;C5Cd:fpctdc ill 0 s 3 id eli.dcftruc Qin vcritate tua 3 fc ilicet.ponendn veritatem tuam in loco.vbi modo haben tFalittai cm, K mats voluntatê.^Et vt facias hoc Eego facrificabo tibî3 meipfum:8{ non pro aliquo commodo retnpo-rali fedCvolutarie3.i.ex fola tui dilcflione; [8^3 f confircbornoniinitnodncj .ijaudabonomc tuü, 'Cquoniambonumcft3 gt;daudare nomen tuumfua-Uf. CEtbencdebcoiacrificareêiconfiteri, [^quoni-anrjtu domine [^cripuifti me ex omni tribulationr.Si oculusmcus3id eft,interior ratio mea, Cdefpexit fu-per inimicos meolj/»perdicit.quia iuft’ illc iam in-tclligit fe in alto loco polîtum.Si inimicos fuos in hU' ius fcculi fecc cÙieAos putrefeere.

EXaiidi deus] Pfalmusifte vocatur intelkftus Dauid.fcilicçt.Chriftum fiiiurumhominem, fragiiem fecundum carnem 5^ fludluäfem.fed ex folo deo habentem e onfideiuiam.intclkdtus dico habitus in camiinibus,ideft,m laudibus amp;nbsp;exuitatiöc K exhoc.quod dciim inteliigit effe firmitudinem no-ftraehumanitatis.Comparaturcnim noftrahumani-tasfluftuaniina«i:K ficutipùnauishabct firmitudinem ex ancora, fic noftra humanitas ex folo deo : 8C illum intelleélurr, quemhabnit prophcta,non perhr-ftoriam.fed perfpiritum fanctum, non exponitex fe, fed inducit Chriftum exponentem: Chriftus enim liic loquiiuqSï eft raatcria.Modus. în prima parte expo-nens Chriftus fnam ftagilit atem, petit à dco liberati-onem.ln fecunda partc.quc incipit ibi:Praccipita dne, împrecaturinimkis.întertiapartc.quæicipit ibi;Ego aucem ad drum clamani.oftendit exauditam fuam o-rationem, i3lt; de fua libcrationc. Si deintmornm da-mnatione.Xibi indanatione malorû.interferit qnan-dam admonitionciuftorum,fciIicct,vtCHmvidcrint damnationë impiorum.non timcantjcdomncmcu-ramfuam in dominum iaétct.K hoc tft ibi: laélafu-per dominum curam tuam,8ihæccft intcntio.Vnde Apofto!uS:Omncfo!icitudincm vrftram proijcictes ineû.quoniâipficaracftde vobis. ^Etanieqponat fuâ fragil it atë, petit Iiberationë.cfi dicit; f ' Exaudi deus orationë mcam]de obtinendis bonisz^êf ne dcfpcxe tisdcprecationc meâ] qninfcmperrcmoucas mala : poffet cm dare bona.quçmaÜî imminctibus tolli pof îent,8i cûhumanitas mca itahumili3ßt,cjgt;adaltitudl nemtuâ nequcatattingercXintcndcmihi3‘i.intentu te præbe.humiliSdo teipfum mihi,humilianitfc deus, qnf«humanec3iûxitinfirinitati: CKjftc exaudi mej

184 D. HAYMONIS IN PSAL-HOpuseftvtexaudias.quia cgoCfumcontriftamsin cxercitatioc mcajj-exerteo me,vt bonus agrkola,in proximis meis.vt fruótificem, in quo quia paru pro-ficio.contriftor,8i non tantum in hoe con triftor.Cfcd ctiamconturbatusfumavoccjjideft.abobprobnis [;initnid,8i à tribulatione pcccatoris. ^Et bene dito à tribulat one [quoniam Jipfi iniquitateml,id eil» mortem Ldeclinauerun t in mc] quia cum ego dicerë eis aliquid boni.ipfi tarnen femper dedinabant in.me, machinantes mihi mortem. Veliniquitatesfuasrctno uendoa redcclinaueruntinme,vocaiitesme pecca-rorem,amp;c.C6iinira moleftierantmihi] ,i. in furore moleftias mihi inferebant.^Et propter hoc nbsp;nbsp;nbsp;mcquot;

um^carnaleCcontnrbatum eft in mc.^Conturbatio fuit, cum ludæijmortem eiminarentur, J2amp; formido mortisj.i.horormortisvenientis [fupermelinquo mhil iurishabebatf cecidir] .i, deftrufta eft, quia per hoc Laurentius.A’alijfanfti vicerütformidincratiöe. ^Timor3.i,formido,venitfuperme,amp; timor ctiam animi.nöneceflari’volütarius [Sitremot] corporis Cvenerüt fupermclinipfahora partionis,fcilictt,iam îminentemorte,[;amp;tenebr»].i.morsipfa [contexc-rüt me3 .i.morte ipfa extinóli funt omnes fenfus. ^Et dixi.Expofttis per ordinem malis, oftendit quomo' do inipfis malisfehabuerit.Hæc omniafeccruntmp hi,8^ dum hxc mihi herent, £dixi3.i.deliberauiin cor de meo.hoc fcilicec,Cquisdabit mihi pennas (îcut co^ lumbx3 i.comparabili columbæ, fcilicet, fine omnia am.iritudine,pennas.i.virtutes,[;amp;volaboJ.Lremo-uebo mc ab ipftsludxis corporaliter, fSC rcquicfcäj ab omni tumuitu:' Maxima penna fuit patientia,qux remouitfe corporaliter à ludxis in tempore perfecu-tionis fuK,nc fiia prxfentia effet eis caufa maioris infa nix

TERIVM COMMENT. 187 quietus,non idco quin ipfe pofTet effe quietus inter o-tnncs tumulcushutus vicx ,fed vt daret nobis exemplum recendi ab ifto tumultu corporaiia.ne moucre-mus alios ad maiorem furorcm . Tumultusquidem exterior eft fugiëdus.quia ipfe eft caufa inquietudinij animi.lt;|Eaequæfiui vtdarcturpennae,8lt; Ceccc]da-tac flint, quibusfelongauifugicsjcorporaliter ludac-os.CSe manft in folitudincj ad literam. qjEtexiftens in folitudinef eum qui me faluum fecit à pufillanimi-ratefpiritus] .i,qui me fic cuftodiuit.vt fpititus meus humanus, qui quâtum ad hominem puftllus erat, nô deficeret, C8i 3 qui me faluum fedt à C tempeftate 3 tri bulationis Iud£orum,ne altquo modo conformiseis fierem,eumquihocfecitCexpeftabam3vtrefufcitare faeeret.Kc. nbsp;nbsp;Prtccipita. Hic incipit de fecuada parte,

fiilicet ,impecarifuisinimicis. Egoelongaui,fugiens mala eorum,fed tuCdomine præcipita3 eosde aliitu dine regni fui,in contemptuhominum,amp; [diuide lin-gua5eoriim3.i.diuerfiserroribusimplica linguas eo-rum,vt fibi non confentiant in fcripturis.ficut necho-die faciunt. Admodum imprecatureis,qui contra de-um turrim aedificâtes.funt praecipitati 8i diuifi per lin-g'jas,8lt; debes præcipitate 6lt; diuiderc,Cquoniam égo vidiiniquitatc3.i.aftualiamala,quæmihi inferebant t K contra6lionë3 in verbis,quibus contrafticebaiit meae prædicationi ,tin ciuitate3reali Hicrufalsm.Po-reft legi in bonum fie: Prædpita de fuperbiain humili tatcm:diuidc linguas eow,nc fibi confentiant in malo, caetera non mutanrur.^Et quia fecerunt iniquitatem in me,idcoCdrcüdabiteam3ûuitatem finiquitas die ac noile3 .i.afiidue,qua: exiftat ffuper muros eius3. i. majores ciuicati$,qui funt murus Sf defenfio ctuitatis: tSi in tncdio3.i.communiCeius3,i.totiuspIebis,crit

ClaborH idcft.labovabunt vtmaicfadant inmalefa-óhsCin iiiftitiaj velut infalfis iudicijs, ^Et vfura] in pecunia temporali,C8i doliis non deficit]id eft.nén deiKictabeis.amp;hxctnalanon facient occuke Jmo manifefte, Si hoe eft ; [^de plateis eins. j^üQ^oniam. Ifti quatuor verfusfequentes Icguntur ipccialitcrde ïuda.Siccoiitinuanturadfupradiila: Idco précipita amp;diuid£Cos,Cquo!uam3lixc mala.quç miliifaciunc per quendain familiarcmmcum.deqiiononcftpa-tienciiim,fedCfinteiisiniJnicus]manifeflusCma!edi« xiiïet milii3egoCvtiqjfuftinui(Tcm3cum,nercmaIe-diccrë.ncc vindicarem in eum.Vclduoprecedetesle-gunturde fimiitaiisamicis.ê^ itainnge.dicoprxcipi-ta.difpergc : idco, quoniam pciores func veri?inimi-cissSi ita eft ibi : (^ionia fi inimicns maledtxiflct. iÇEt non tantum ft Bialcdixifi'ct.fedCfilocutusfuiffetfu-pcr me magna ] ûilicct.medeprimcndo.amp;ffeipfuni exultando, Cisqwi oderat me: 3nondicoftmpliciter fuftinuifTcm.fcd j^abfeondiffem me] corporaliter re* inouendo Cabeo] ,Si hoc dico CforfitanJ.i.reuera, ^Tu verohomo. InimicumfuftinuifTem.f^tuvero] qui amicû fimulabas tc.non es fuftinendus.Sihoc eft tu[homovnanimis3,i. quitefingebasvnaninic mihi,Cdux meusjquem ego præmittebâ ficut alios ddei pulos,vr pararent mihi hofpiiium, CSi notus meusj fccundüconuerfationë. «jQuijetiâcxiftcs [mecüfî* iBulJcûalqs, [capiebascibosdulces] ,quideberent effe caufadulcisamicitiT.VelEduIcescibosJid cft.fpi ritualf dofttin5,qua:debucrat tibi efle dulcis,6i à tra-ditioncrcmouere.Sietiâ [Sbulauim’ in domodeicu confenfu]: 8i fi aliquando phatifæi contra dicebât in in templo, tu milii confetititbas.Si c5 mihi ita famili-aris efiês, quarc ergo tn homo inmcpeccafii . ÇEt qa ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifte.

ifte.qui tam familiaris mihi crat.fîc me tradidit, Cvc« niat iupcrilloslquiifticoufentientes.in mrpectauc-tunt,[;mort]ideft,lcuiiispuniant«r, qui ignoranter, in me pecrauerunt, id eft, non fendant grauem pœ-nam. fientnecilli qui mortui £remantur,8i alqqul feienter pcccauerunt, [ defeendant in infetnum vi-uentesjtdeft.ita grauster punian tur.ae fi viuicrema-rentur.Hic tangithiftoriam.quomodo DathanK A» Num. K biron propter fcditionem.quam mouerant eoritra Pfal.IOJ. Moyfen.vuiiabforptifunt atcrra,Chorccum ducen-tis quinquagtnta crematuseft. Vel legitur in bonums £ Vcniat mors fuper illos ] id eft.moriantur in pecca« lis: defeendantininftinumviucntes] nonmor-« tui/cilicet.agiütate mentis,fed attendentes prenas in-fernales.quxpatanturimptfs ,TC(cdantà malis. *5Ec debet mors venire fuper eos, Équoniam in babitacu» lis^ideftjin cordibiis[eorum]funt3nequitix3 quia in eordibus eorum habitant multx malx cogitatiO' nes.Ôf hoc nô in paueis.fed [in mcdiojid eft.in corn-inunioni[eorü3 JJEgo autem.Incipit de tertia parte feilieet.oftenditfeefieexauditum.K dcftialiberatione

demalotumdamnationc.CôtinuatioiMali itada* ninabuntur,[ego autc ad deum elamaui] ,Si hoc eft; clamaui, dns ialuauit me3. •JEiquiafaluauir.ideo C narrabo] iasn fadta, [ annunciabo] futura.Si hoc [vcf^re].i.cumipfctraditusfuit,[fllt;mane]quâdo anteiudicc duftus,[K meridie] qn pofituseftin cru ce.VidentiirdiiTcntircEuangehftx:Dicitenim alter, dominücruafixûinfexta hora.alterin tertia,nec tame diffentiunt,quia quodalterdicit in tertiahora crueU ftxum,nô de crucifixione Hgn i, fed de damnatione in lingitis ludæorü,alter dicit de ipfa (rucisaffixionc.Sin gtila fingulis tiücrauit vcfpere,id eft,in (cena difc ipulis fti».

188 D. HAYMONIS IN PSAL-fuis prædiccndo mortem fuam.K rcfurrcftionem,8£ Mat.Zé. af«enfioncm,cum dixit: Amê dito vobisvnusveftrü loan. 18. nie tradituruseft, Annunciaiiit mane diftus ante î i-Luc.15. latum iudicem.ciim dixit : In hoc natu$fum,vt perlii» beam teftimoniü veritati.ex hoc videbitis filium hominis venientem cum nubibus. Exauditus ell magis in ipfa paflione.cum dercliftus viderctur.cum dixit: Pater in manustuascomendo fpiritum meum,[8i3 quiafîcnarrabo.ideodns Cexaudietvocem meam].

Sic fcilicet exaudiet vocem meam, Credimet animl meam ab his qui appropinquant mihij.i. familiarib* inimicis.quod iam nihil malipoterunt facere : animä dico pohtam fin pacej.i. in xterna requie, cotra hoc quod fuperiusdixit:conturbatum eft cor mcum, Siîc, huiufmodi.EtnecelïeeftvtredimasabhisCquoniâ] îpfiCerant mecum]non inter paucos,fcilicet, de numero iuftorum,qui pauci dicunturad comparationë maIOR!,fedCttermultos3.i.denumeromalorüqmuI ti funt.^p^xaudfet deuslexaudient medehocqtmihi peto etiä exaudiet me de his quçinimicjmeis peto, Cflf humiliabitj.i.affliget fillosJ.de’dicoE që ante fcciiIa.jPerhoc datintelligere.quodetiamipfeChri-ftus humiliât cos,quifuit,flt;ilicet,dcitate, ante fecula, •JNon enim. Ideo humiliabit eos,f non enim eft illiS commutatioj.i, noluerunt cômutari de malo in bo-num,C8ë]hoc eft,quiaCnon timueruntdeü38ë proprer hoc f extendiij.i.cxtëdet deus f manum fuam] i.vindidlamfupercosfinretribuendoJ.lUQuiafcon taminauerunt teftamen turn ], i.legem Heius J male in terpretandofcripturas.i.penierfeagendo, non quod lex deipoftet quantum ad femetipfam , contaminati, fed quantum ad cos qui fe polluebât,ftcut malus diaconus dicitur polhiere Euangeüum dei,8f ideo f funt dinifïj

diuifî^inpræfenciaàregno imperiali.Kînfuturoàtô fonioiuftorum;8iCab ira vultus eiusJJ. propter hoc quodipfî merueruntiratn eiusCS^ £or],i.voluntas,q modo eft occulta ttlliiis Jdeitappropinquabit]idc, riianifeftabiti’.r quia tandem cognofeent, quare deus hune elegit,ilium reprobauit.^ldeo diuifî îïint, quia îpfimollierunt fermonesfuosjmulta compofitione .locutionis. V el [molliti funt fermones]fciliccr, ludai cipopuliCfuper oleum: ]quia verba eorummagispe netrant in corda hominum quos decipiun t,quàm oie um in carnem ipfijfermones, quâuis i ta fint mol lithtamen^funtiaculaj.i.occidentia cordahominum lyEt cum mali ita diuidantur ab ira dei, tu bone hô ne limeas.fedtiafta cogitanim tuumfuper dominum. 3 Habet alialiteræMolliti funt fermones eius, tüc fie legitur:Ipfi funt diuifî ab ira dei,fed tu bone homo Cia fta]cogitatum.i. Ccuram tuam fuperdominuml .ù ab ipfo omnia expefta,8f à te nihil. Curam Salomon vermem homing dicit,quo homo corroditur.ficut pS nus à tinea, v naquxq; res fuo proprio verme : dico •iafta.Slt; potes.quia fermones eiuS dei,qui antea nô po terantintelligi,funtmolliti.i.faftifuntintelligibilesfii per oleum,quia magis penetrant corda hominum, q oleum carnem:8lt; ipfi funt iacula.adimpugnâdas fen tentias inimicorum,dixi iafla fuperdominum curatn tuamCSi ipfe dominus enutriet te]in fide, dando augmentum in virtutibus,Slt; licet hic habeas fluftua» tionem,tamen C in acternum non dabit fluftuationc iufto3.i.turbationem,fedquictosfacietinvitaa:ter-na.^Tuvcroiuftonôdabis fluftuationc,fed Ceosl quo,s diuidis in ira,C tu deus deduces in putcum inte-ritus3id€ft,in profunditatem mortis.tradendo in inferno, lt;{Vih , Dico deducts in puteuin,8f citius quant t ipfi

190 D. HÄYMONIS IN PSAL-ipfi putent.K lioceftCviri fanguinumj.i. quiirinoee tcm corporaliter in terficiunt, non cni m indices cJcbët dici homicidae S^dolofi.qui viuentem fpiri tualit er oo* cidunt,non[^dimidiabuncdiesfuos J fcilicee, quosfe habituros opinantur. C ego autem fperabo in tc do • mine. ] Vel non dimidiabun t dies fuos.quod deberc t facere, veil in prima amp;fecunda xtate malafecerune, fairem in vicima cefTarent. Vel non dimidiabunt,id c, non licet cis dimidiare, partim deoferuiendo, partim diabolo.Vnde in £uangeIio:Nonpotcfti$ dco fenrp re mammonæ.

Titulus. In finem pfalmus Dauid pro populo, qui à fanftis longe faflus eft in tituli inferi ptionCjCuro tenuerunteü Allophili in Getli.

MIferere mei deus.quoniarn ^Tangit hic de no uo teftamento Si veteri hiftoriam, de nouo, vbi dicic,in tituliinferiptione. Non enimlelt;gt; gitur in veteri hiftoha.quod Dauid habuiftet aliquam infcriptionem,dcveteri,vbi dicitjcnucrunteum Ak lopluliin Geth.Fugiens enimDauid furorem Saulis, venir Gerb,in terra m Allophilorum, ipfi^ tenuerunt cum,5^ conculcaucriint eum. In hac fua preftura intel lexit Dauid prefturam ecclclisc. Allophili.interpretaf alienigcnæ fecundum Icnfum, (imilittr interpretatur Philiftari.potione cadcntes:Gcth,torcuIar Interpréta« tur.Titulus italegitunpfalmusifteattribuitur Dauid, fcilicet vt ipfaecclefia liberetur à populo ,qui populus longe faftus eft à ian ftis in tituli inferiptione, quia cü confiteanturfdlChriftumicgem e(Tc ludæorum,!)-cut titulus dicit;populusiftecontradicit,aliqui ft non didiSjtaincti faw^is.ficuc mali Chriftianijpcrhoclonquot; ge

i I

ge faAus,cum,id eft,quia tenueruntcum Dauid« id cft.Chriftum 8^ ccdrßam. Allophili, id eft populus iftealienusadto. in Getb, id eft,in torcu]an,fciIicetiR preftiira buius vitjc. Mater iaeft ccclefta. Si iptaloqui-lur de fe. Modus-. In prima parte petit hberari à da:-monibns.Si b membris eius, ponens ftduciam fust li-berattonisindeum.Infecnnda parie.quæ incipitvbi didt TOta die verba mea cxercebantur,enumera t tlla fna1a,quar facit populns ille.dicens tarnen ilia mala tc nontimcrc,c«metiam cedaiilli populus.ln tertia'pac tc.quae incipit vbi dicit : In me fun t deus vota tua,di-cit felaudatnrum denm in tetemum. Intentio eft,no9 admoncre,vt cum parientia fuftineamus mala huiu$ vitx atrendentes etiain illos.qui nobis mala inferunt, adnosconuerti,amp; licet conftdateccIcGadcfua libera tione,tamcnfuamattcndcns infirmitarcm, Gc incipit orare:C.lVIiiercremeidcus ; ] K neceffe eft, C quoni* amhomo3ideft,diabolus,qr.idiciturhomo,fcilicet, carnaIis,tcrrenus,Cconculcauit me. 3 Dcquodicitur in EuangeliozVenitinimicusbomo.Sifuperfemina-uit lisania.fcilicet Ctota die impngnansjverbis 8Cfug Matt. If, geftionibusEtribulanit mejiranifeftisimpugnatioi biis.qiConcukauerunt me. Oftendit per quid faciat huiufmodi impugnationem eccleGx; dico tribnlauit, per hoc fcilicet.Cquia cöculcauerunt meinimici mei] ad modum vuae.qux premitur in torculari, opprcffc-runtmevmbradiaboli:KC tota die3_Kpoti«cruntcS culcare,[qihfuntmultibcll3tes aduerfum me.3*ïlpi me itaconculcaueruntifedLdnicboJegoCabalcitudi rej.i.a pGteniia,qux quidê non eft,quia Ediei 3 cft.L abipfaconceira,amp;quæeft pariiaita.vt dicatvninsdi «i.Sfi diccrlt;t,n5,timebo,ftd poti* t ego fperaboj

^Dicoquod in te fperabo.S^Clsudabo^j. laudabileS faciamCfetmonesmeos] . i. prxdicationesmeas.pcb •hoe quod erunt Cin deo ] dixi fperabo in deo.K propt hoe Enon timebo quid faciat milii earo ,3 .i. quicuncp carnalis.lt;,JHic incipit de fecunda parte. Bene dico qa faciat,quia afl'idue facitint mihi mala,amp; hoc E tota die cxcrcebantur verba meaj.i.prxdicationem mcam ex ccrabilemiudicabant:E8^omncscogitationeseotuni in malum]crant E aduerfum me 3 non meo merito, iëdtendentes eis inmalum.quiainiufte cogitabant. •ffNee tantum extranei mihi mala ïferebant.kd etiam 'priuati.hoc dicitEinhabitabunt3mecum corporaliter EK abfconden 13 mihi (aqueos mortis, K fi ftatim no podunt decipere.imitantes magidrü fuum diabolum qui Temp in fine vult decipere hominë E ipfi calcaneu meum obferuabunt.3^ 1*^3 obferuabunt calcanéum, E iieut fuftinuerun t animam meam. 3 Mali enim qua-fi gratie pondus ferunt vitam iuftorum.fedego non euro,quia tudomineEfaluos facies ilIosjK hoe Epro nihilo3,ifine aliquo merito eorum, 9i perhoc falua-bis.qitia Econfringes3.i.humiIiabisEpopulosin iraj j.inaliqiiavindidïa.quam de eis fumes. VclEin ira], .i.in confieradtione ventura:iræ,in die iudicij. ^Tu eonfringes eos, K ego appono partem meam ad con uerfioncm,fc5, annunciabo fecifle me multa peccata. Si iila mihi efic condonata,vt ipfihoc audientes,nó de fperentpro peccatisfuis.KhoceftEdcus vitam me3] fciiicct.quæex me cft,fc5,peccata meaEannunciaui tibi 3 K etiam EIachrymasmeas3prohis fufas,tibi pro tuli.quas tilEpofuiftiinconfpeóiutuo.3^SicutKin tua prominione.3Promiflio enim dei cft-.quod ipfe fu fcipiat lachryraas qux àfanftis funduntur. i. pertua coiifradlionc.K meam annunciationë C conuertenï

înimici meijàfua mula via,ita qd fintCrctrorfutn],i. fequanturme.lUtpfi £onuertentur,8i C in quacunque ego cum illis ïam fadli vna ectlefia C inuocauero

te.cçce cognoui ] quoniam exaudics me,amp; hoc eft Qq niam deus meus es],i meus adiiitor-ifln deo lauda -bo.Et quia me exaudies, [ in deo laudabo verbü] id c filium dei in deo pâtre, intelligcndo 8C pdicando ipm quot;cfle filiu coæternum .omnipotente, 8lt; prorfus idc eu deopatreCKin dnolaudabofermonëj.i, Chriftiprg dicationem per fpiritum fanftü elle faftâ, ideo Cfpe rauiin deo]8i propterhoc Cnontimebo qiiidfaciat mihihomqj.i.carnalis aliquis.^üHic incipit de tenia parte. Idco non timebo.quia auferantur mihi lixc témporalia.ûmenrcmanebitmihi vnde tbiferuirc pofli.m.quiaCinme] t.inmeointerioriô Edeusfunt votatua],i.defideria tibiferuiendi : tquæ] vota ego tibiCreddamCfcj.Claudationcs tibi]J,laudabo tevF voraJaudationisrcddamtibi.3lt;ÎIQuoniam.Etdebeo laudare te.Cqmeripuifti animam meamC-i- eripies in alia vita[dc morte] æternaidc qua ereptionc ita fum certus ac fi iam haberem CSi pedes meos]. i.affeôip-nes mëas.eripiesCde lapfu]quiaibi nullo modo mo-uebiturad malum affeftio mca.ad hoc fciliceteripies vtegopofitusCinlumine viuentiiim].i.vt habeâ co-gnitionem de deo.quàm habebunt vere viucntes Epia team]tibiSi bonis omnibusCcoram deo]ideft,in bc neplacitodci.

Titulus. InfinënedifperdasDauidintituliinfcripti one.cum fugeret à facie Saul in ipeluncam.

MIfereremei deus. ] Tangithiciterum vetetc i.Reg-^t hifioriamSinouàm .Legiturenimin veteri Si 24* hiftoriaj^dDauidfugiensSauIem.abfcondit t ii) fc cü

fe (Û fuis i fpeluncS Cötigit aüt vt Sa ui in eadê fpelun câ diuerteret ad purgädü vëtrê.Et cü Daiiid monerct àruis,v(eüïtcrnccrct,noluitjed parte cl)lainyd;,rcge ncfdcce,abfcidic,v t per hoc aiaduerteret.si cü Dauid, fi vcIlec,interficerepotui(rec.Cutn vcro rcx exiffet.cx i uit Dauid,8i clzmauitzRex Ifraël attende, qnia cuin partem veRis abfcidi.potuiflem te interHccre, (i vellë. T une rex rccognofccns fuam iniquitatem, non tamê ccHauit à pcrfccutione.Non debemus tiic attendere de hacfua tribuIationefcripfincprophetä,fedperfeCI)ri ftumintcllexitrperfpcluncam in qua latuit,humanita tem Chnfti.in qua latuit dininitas^a facie Saul .i. à co« gnitione diaboli.vel ludarorum.qui per diabolü Chri ftum impugnabant. Vel per fpcluncam pofTumus ac-cipere fepukhruni,in quo latuit Chriftus . CognofeeS Ezdras proplietam hoc de Chrifto intcllcxi(re,ideo fic intitulauir,qui titulus lie Icgitur.Pfalmus ifte tedit itl It nem.i.in ChriRuni,adincmensnos:O tuhomo.fiuc 1« dæus (is, (iue gentilis, ne difperdas Dauid .i. ne de ho* norcs Chriftü in tituli infcriptione.mutata à te.i. Tub« trahendo tc à regno Chrdti (cilicet, negando ChriRû ciïeregem ludxorumânfcriptionc tituli dico mutata à quibufdam, tuncfcilicer,cum fugeret Dauid à facie Saul.i.a cognitionc diaboli Iudsurum,in fpeluncl, .i.in humanitatem.v el in (epulchrum. Pt opter hoc cm quodfolam Chrifti humanitatem cognouemnt ,8^ cum in fcpulchro mortuum vidrrunt,',nullo modo at tendentes elfe cum dcum, quidam mutauerunt infert piionetituIi,ncgantcsChriftumc(rc regem ludæorS, Materia eft ChriRus.Modui eR,quod in prima parte (icut in aliis pfalmis, tn quibus agit depa(rione,prK' mittit orationem.In fecunda parte,qux iucipit^Para« turn cor meum deus, oft edit fc magnam laudem dco ex

ex fua glorificationc facere. Intentio eft, ne difperda» Dauid.i.fcmperChriftumtegemconfitcaris.adquod benemonet, cumoftenditChriftumlicet atiquando paflutn,tarnen valdcglorificatum. óCexfuaglorifica-tione in omni genre deo laudem acquifiuiflc. ^Chri-ftnspraeuidens fuïpaiTionem.ficorat: C Miferercmeî deus,mifcreremei:3cumingeminatorationcm,innu it nobis magnam neceflitatem,amp; ideo debts miferere [quoniam in te confidit anima mca. 3lt;ÇEt in vmbra alarum.Ponit modum.quomodo velit.quod deus fui mifereatur Miferere,amp; debcs facere, quia^fperabo in vnibra3,i.in refrigerioCalarum tuarum3,i.mifcricor dixKpotentixtuæ.Per fimile loquitur.quiafkutgal 2^^at^,25• lina adumbrat pullos alis,protcgit ab xßu, fie deus p mifericordiamfuam Kpotentiam obmbrat K proie git fperanccs in feTperabo dico Cdonec tranfeat iniqui tasj.l.implcuerint omes iniquitates fuas in mc.^CIa* mabo.fperabo.Knonoiiofus.fed C clamaboaddew altifiimum 3 quietiam dominatur angelis .Kneali-quis dicerct. Cum fit ira alius, non reipiciet te, dicit : Cum ita fit altilt;Timus,tamen rcfpiciec mc,quia humi-liauit fe miln, ?lt; hoc eft quod dicit : L ad deum qui bene fecit mihi. 3IÇ Mifit de c »I0. Hoc fcilicet bonum fecitmihi.bmifitdecælo 3 verbum quodvniuit mcac humilitati[2amp; 3perlroc vtrbü Qliberauit me3i. anima nieam,liumanitatë, remouendo omnia mala, Sicon-ferendo glonficationcm.Si per idë verbû f dédit in ob |irobriumcöculcantcsme3 .i. vtoës Genteshabeant ob,pbrio,côculcantes me ludxos.In hoc verfuincipic de fecüda parte,Siponit breuif glonficationc,cü dicit Eberauit me,8ipaffionf vbi dicit,côculcantes mei,iMi fit.Déterminât quidmiferit. Si àquibus liberauerit, turadicitCmifitdcus mifericordiî fuâ3.i. filiüfuü per

D' HAYMONIS IN P5AL-quem tnifertus eft humani generis 184 vcritatem fua ] •i.per jpfum filtum.qui ventas dicitur, quia per ipfuin CompletçfuntomnespromiffionesdeiCamp;Jpcripani mifencordiamCeripuic animatn meam de medio] .i, de communi,quia earn ex omni parte inuadebant, de medio dicoCeatulorum] .i. plebisludæorum.qfunc fïlti [^leonum ].i. malorum prineipum, à quibus mino resincitabantur.quaßeatuIi^adChrifti impugnatio* nemeripuitdico,84 nccelt;Teerat,quiaego (^conturba-tus]fuiabillispermala,qua;mihi intulerunt84initia conturbationeCdormiui],i.mortuusfui.Mortemfu ambenecomparat dormitioni,quiaquam kuiter ali-quis exeitatur à fua dormitiöe.ita kuiter excitatus fu» it Cliriftus à fua morte. i|FiItj.Bene dico conturbatus Si oftendita quibus,fcilicet ludxi,.Quafidiccret:Vc-re fui conturbatus,quia[ fili] hominum ]id eft, ludæi qui funt ftlq rationabiliumliominum,td eft.gcncrati à proplietis,84 ideo ipfidebcrentvti ratione [ laqucS paraucrunt ]id eft,aliquem dolum f pedibus] id cft,p dicationimcæ:E84 incuruauetuntanimammeä] qa iëcundum opinionem ipforum erat anima meade* prefta 84 incuruata multis peccatis. V el incuruauerunt animam meam, quia fecerunt me contriftari de duriquot; tia corum. Vndc in alio pfalmo dicit: Humiliabam in ieiunio animam meam. ifQuia aliquis diceret : Non parauerunt, fed potius Romanite interfcccrunt.ad hoe refponditàmd parauerunt,quia licet manibus no interfîccrent, tarnen linguainterfecerunt 84hoc eft ^dc tes].i.corrofiones[eorum3fucruntCarma].i.mani-fefte impugnationesC84 fagittæjid eft,doli, 84 confî-|ia,quibus me occulte ferirent [84 lingua eorum ]fuit [gladius acutus ] fc; e^icicns mortem, ficut gladius: vt cum dicerent:Crucifîge, crucifige eum. lt;( Exaltare Faéla

Faflainterpofitione.quomodo ludæi impugnarent cum per verba,facit aliaminterpofitionëde fualibe-ratione. CötinuaiioJpfe mcitaimpugnät,fed tude-us, qui humilis apparuifti, dum me chbularc permp fifti.texukarel.tcxaltatusappare.refufcita me.du-cendoCfupercœlosJ materiales. Veltccclosji.fuper angelicamcreaturam.Camp;nperhoc.fimeexaltaueris. [gloria tuajeffiindeturCin omnem tcnamj.i.fama nominis tui.^Fafla interpofitione, ponit illam à qua pendebat conftruftio. Filij hominum parauerunt la-qiicum.Fodcrunt. Dicoincuraucrütanimammeam, Ketiam [foderiint].i. foucam parauerunt.i. morte, in qua me prxcipitarct.a qua nullo modoegtedi pof-fem,8i hochante faciem meam] .i.in coufpeftu mco cum diccrent : Reus cft mortis. ] ip(ï[inciderunt Mat. 1$/ in cam,3quia vbi mortem mihi macliinati funt, feip-fosocciderüc.^Tertia pars.Continuatiodplitot ma lamihi intuleruut,tamen£cormeu]fempcrfuit[pa-ratumjcStaretibi.Ketiam [cormeum] femperfuie Cparatumjpfallerc tibi,S£ ad quodfuit paratum,hoc cxplebo.quiaEcantaboifcilicet corde amp;nbsp;ore laudabo [8ipfalmumdicam3beneoperando.^Dico,pfalm3 dicam amp;nbsp;cätabo. Si vc liocpoffim explete, [exurgc] i.appare,óCgloriamea3quacfcilicethaftenuslatuifti Sió tuCpfalterium 8icitharaJ.Lcaromea Ccxurge] i.appare in virtutc quam habes à deo.Plalterium didf caro Clirifti,propter opera quacfemperfecit. Cithara Pfal.Zl, dicitur,propter mortificationem.quia in paflione ex-tentus fuit in ligno,fîcut coriü mortui animalis. Vndc Si alibi : Dinumeraucruntoïa ofl'a mea.lÇDico exur-gc,8inondubito dercfurrcdlione.quiaego [exur-gam.]Kvtcertintmeetiamterminüdicam,dico[di-IucuIoJ.i.fuinmomanc.pnmafabbati.Eccumrefur-

rexero,Clt;onfitebortibi].i.laudabo te perprardtcato rcsOn popuIis].i.in(crIudxos,CS^ in Gentibus duä tibi P fa 1 mû ] .i.acquirä tibi bonos operatores.^Quo-riam.Oftcdit perqnos confitcatur.fulket.pcr cœlos amp;nbsp;per nubcs, à oft cndit per quid illi fint fafli cocli 8C Hubes,fcilicec.permifcricordiatn dei,qug magnifîcaca eft^.Continuatio : Oico confitcbor, quatconfeiTio per hoc cucniet,[quoniam mifericordia tua magnificata eft: j id eft, films tuns magnificat* eft vf^ ad coclos] conftitucdos.quia quofdä conftituit cxlos.i. fan^os apoftolosin ccdefia.CS^ v^critascuaj.t.ipfe filius,qul bene veritas dicitur, quia per eum dei patris promifi'a compléta funt, eft magnificata {^vfqjadnubcsJ con-(l:itucndas,fcilice(,ran£los przdicatorcs,qui complu-unt ccclcfiam rorc caleftis dodrinæ. Vel C mifericordia eft magnificataj.i.filiusafcenditfupra cœlos-Ali ud qiiod fequitur non mutatur.^Et vt conftituan tur all] cccli,alii iiubes, CexaltarcJ cgt; f de* fup coelos.K fuß omheterrä gloria tua]Ideo verfus ifte.quiinrercala-risdicitur,maximcrepetitur,quiaincopendccmaxi-mavis totiusintcntionis,lC5,ne difperdamus Dauid.

SIvere.vtiiç] .Pfalmusifte intendit infinem,id eft,in Cbriftuin.moncns ne tu cjuicuncp difperdas Dauid. i. honores Chriftü,tituli inferiptione mutata.femper regem ludæorum confitcaris cum, hxc eft intentio ficut in alio ßfal mo,fcilicet,nc difperdas Dauid. Materia funt ludxi per oppofitum,quia Cliriftus debet efl’cprincipalis.Modusdn prima parte redarguit ludxos.cnumerando quxdam corü ma-b.ln fccunda parte,qux incipitiDcus contcrct dente» rorû:

eormn.oftendit damnationes ludxorü. In t«ria parte,quacincipit:Lxtabituriuflus,oftendit iuftoslxtari ex hoe quod ex damnatione eorum caftigati funt, cum oftendic ludxos damnan.qui difperdidcruni Da uid, maxime not admonet, ne derpcramus Dauid. ij Vox propbeta: fiç incipientis ad increpatione : O vosfilnÉbominum] fcilicct, prophetarum, quorum raiionë imitari deberetis [uos vtiep fi vete iuÂitiâ lo-loquimini^, id eft, veto fidelitj corde fccundum dc-um, t U m [ redle i udicate 3 cognofcëdo Chriftum tam cflc promiffuin redemptorem noftrü, ftlium dei, Kc, ^ldeo dito refte indicate, Cetenim]nö reite iudica-tts.fed potius vos pofiti tin terra, 3 ideft,in appetitu terrenorum,Cincorde3 veftro Coperaminiiniquita-tes3i.iniqua cogitatisSi ficutmalacogitatis.fic fact-ttSjKhoceft.Cmanus.veftracconcinant 3 .i. concor-desexequnturCiniuftitias3. «SHocideqfaciüt.quia ipfi [peccatores funt alienaii3 ,id c, reprobati à dco Ei vulua3 .i.à conceptioncipfa. VclEà vulua3gt;à nutri-mento ecclefix.K non tantü fuii i alienati.fed etiä [ er-rauevüt 3,i.erroribus deputati funt fab v tero 3 .i.à cS-ceptione.vclabvtcro eccicfix, in quo nutriütur quidam, vt adfidem pcrdncantur.K non tantil in feipfis mali fueru nt,fcd e tiam C1 ocut i fun t falfa 3 V t alios deci perent. ’ÇFuror3etiam eft L*lîis fccundum fimilitudi-nem ferpentis3 no» tantum cuius lit et ferpentis, fed Efîcut afpidis furdç3non per naturam/edfobturan-tis aurct {uas3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non exaudict voeem incantan

tium3nonquorumcunqjincantantium.fed [fa-pienteretiamincantantium3EK3hoceftEvcnefici3 id eftjfapientis. Sicut enim in cauerna fua cum in can-tatur,vnam aurem affigir tense,Si alteram cauda ob-fituit, neprodeatin luce, Si ab ca venenü extrahatur, fie

fit ludæi cxiftentcs in caucrnis ignorantiæ pcccato« rum.vnam autem affingunt terra;.i.dileólationipr£' fentium bonorum,aliam obftruunt cauda.i. priori vel vctcriconfuetudini legis fuæ.nepoffintEuangelii veritatcm pcrciperc,amp; ne prodennt.fcilicet.in veram cognitionem,amp;ne abftrahatur venenum ab eis,id eft odium,Si alia peccata.lt;}lDeus conteretSccunda pars Continuatio.-Etquiaita malifunt, [^deuseonteret J id eft,defti‘uet K falfas oftendct Cdentescorumjidë, corrofiöescoriimf in oreipforumj.i. propria,verba iproruni,quiaïacpe eötingit, vt in verbis proprqs fa^(î efle conuincantur.vtAuguftinus contra milites, qui dixerunt,ipfis dormiêtibus corpus ChriRi furtim ab-latumfuifÏe.dicit.Sidormierüt.quomodofciuerunt^f 8ifi noridormicrunt,quarenon cuftodierunt V Et e-*tiam[molas3.i,magnificavcrba,quiamolædicünir illimaioers dëtes,molasdicoCleonum3 .i.maiorufn principumCconfringet].i.deftruet,8C falfas oftendet fdominusj nee poterunt venire ad aliquem effcftü. Et aliud malum,[;ad nihilum deuenictj de gloria re-gnifui,Ctanquam aquadecurrensj* Sicut enimtor» 'rens de pluutjs citocrefcit.Sf cito deficit,(re illi citode-fi'cicnt,8lt;:perhocBd nihilumdeuient,quiadeus Ein*-tendit arcumfu um J,i,parauitvindiftam fuam[donee infirmenturj.i.conuertantur ad deü. ^Auferenf etiamfi$utcera^quæ fluit, 3 quiaficutcetaadnihila* bunnir,qutain ignem æternum dcfccndent,ideo aufe rentur,quia[ignis3.i.ardortoncupifccntiæeoRiEce-cidit 3 fiiper eos, [86 ] ideoEnon vtderunt folein 3 rd é, Cltriftumnon cognoucrüt.^Hic conuertit fc ad eos. Continuatio.'Super eos ceeidit tgnis,8^ hoe priusqin telligeretisperpeccata veftra vos efle puniendos, K Iioecft:prius§fpinxveftrx3 i«pc((atavcftra Einteilige-

TERIVM COMMENT. joi îigereni^feefreCramnum],i.pungentia.Ramniisett hevba, prins mollis.deindc quandomanircfcit,habet acii tidim os aculeos, fic peccata prius fiin t mollia, 8C dekftant.Sideindegrauiflime pungunc. Alia tratis* lariohancfentctiammanifefte confirmât,qiigf ft,pri-us§^ fpinx veftræ producät ramnum. Nel aliter:Üicö auferentur.K vere vos auferemini citius q pu t et is, 8C hoc eft, Ç priiis auferemini, q fpina: veftra; proditcaiïc ramnum] id eft, veniant ad maturitatc, adconfum-macionem ncquitisc, dico auferentut,perhoc fciliccr, qd C3bforbeteos].i.dcftrueteos ,quafiabforprifinc a' terra, abforbetdicoCfkut in ira] .i.fimilisirato,8C bene dicit.ficut, quia deus nünquä iratus eft,ipfos di-cit non viuehres,fedCficut viuentes] quia nö vere vi-uunt, fed etiam fi viucntes exterius videantur, tarnen interius mórtui funt, quia carent vita, qux deus eft, ^Lxtabitur,tertiapars. Deusitavindicabitfe de'eis, Ciuftas]autem[;cunlvidcrithancvindiftam,lxtabi-tur]confenriens.diUinæiuftitix,êC [;lauabit].i.pur-gabit lomanusfuas].i.óperationesfuas[;infanguine pcccatoris],i.in cönfideratione fanguinis.i.vindiäae quam deus fumet de peccatorc, QÄ dieet homo]ille [fi fruftus eftiufto]deiuftitiatua.quod vtit^ eft,tüc tvtiqj deus eftiudicanseos] malos,ideft,reputan$ pignosdamnatione: Onterra]ideft,dum viuuntin hocfeculo,

Titulus. In finem’ne difperdaSDauidin tituliin fcriptióne,quandö Saul mißtK cuftodiuit domum eius,vt interficeret eum.

ERipe me], Tangitmhic aliquid de noua vc-terihiftoria. tegiturenimin veterihiftorläq» I.Reg.19 Dauid fugiës Saul, penexit ad Michol vxorem

fuam.în quandani domum fu»n,quod cum Saul CO* giiouilîet.ffcit doHiücuftodiri, ncDauidpcffeteiia-dere.K incerficcreteum. Vxor fuaverohocperpcn-dcns.emilît cû per feneftiâ,amp; fie IiberatuSeû.Per hoc quodDauidita fuitcirciinfcptusin domo fuajntrlle-* xtt,quod C hrifius cufiodircturh minifiris Saul i dia-boli.infcpukhro ruo,vt occidcrentciim.i.vt famam ciusextingereiit.Titiilusiialegitur:PfaImusific tendit in finem.i.in Chrifiiim admonens, ne tu quicuncp difpcrdas Dauid,corrumpas regnü Chrifti J. Chrifiü: intiruliinrcriptionc,mutataàqiiibufdam,tuncquan-do Sauljd efi,diabo!us,mifit milites,8^ eufiodiuit do-tnum ,id efr.Chrifii fepulchrum vt interficcrcteum id efi.extingerct famam eius.Hanc caufam habucrunt quidam,quarc mutaucrunt titulum ,quia videbât eü mortuum.Si in fepulchro pofitum. Materia Chnfius cil, de qua fie agit. In prima parte petit liberationem exaltationem. In fecunda parte conuertionc Gen-tium,quz ex illaexaltationcSC liberationcproccdir, qux ibi ineipit.Conuertentur ad vefperum. In tertia pane.côuerfarionem Iudæorü,quæ eft ibi. Si deexe-crationc SC mendacio.In quarta parte, Iaudem,quani totusChriftus deoinde faciat profita liberationc,8C ludæorum 8^ Gentium eonucrfionc, quæ ibi i neipic: Ego autem cantabo fortitudinem.Intencio eft.nc di-fperdas Dauid. Vox capitis, fie pro fua liberationc orantis; [Deusmeus eripemejper tuammagnam poten ciam,ne ifii mali pofTint conformare fibi : {^dc îr.imicismcis,amp;' abinfiirgentibus in me libera me, 3 IfEripe me de operStibusmiqiiitatem.amp;C devins fan-giiinum falua mel. Inimici funt.qni folam volunta-temhabet nocendi erga proximum.Infurgentes,qui iam eônioti funt furorcK ira,vt ma!a faciât.nec tamé facp

TERIVM COMMENT. jogt; fadunt:lt;ontradi£ctes,verbo,iniquitatem opérantes* qui aftualker mala inferunt.viri fanguinum funt.quî fiirorem fuum circa homtnû interfedtionem perdu-cût.^Et opus eft vt eripias, tquia ecce] in manifefto eftCceperuntanimam meamfortes] .i. d«mones,8C principes ludæorumCirruerunt in me] .i. impetü fc-ccrunt fine omni rarione.qiNctp iniquitas.Oftcfa net cefiitacc fuxliberationis.oftcnditmehtum,quare di-gnû fit vt cripiatur. Côtinnatio^Dico eripc,Iibcra,qa Iioc quod tnihi faciiint,Cne^]eft Qiniquitas mea] id cft,neque peccaui in eis voluntate,neqjaftu,amp; hoc c, [nctppeccatum mxumdne];Yeliniquitasquantutn ad proximû.necpptccatum ad meipfum,ftj.nec^pec caui contraeos,ne(p in me ipfo.quare ipfi debcant mi liihæc malafacrre,fed potius Ccucurri] id cft.militi-am meam expleuiQfinciniquitate] fcilicet,nihil mail ris intuli.S^ non tantum mala non intuli.fed bona fe* ci,K hoc eft.CSi direxi]aliquos exemple 8C documë-to,v t ad viam vere cognitionis afcâdtrent, q|Et quia fie cucurri,ô domine,qui tune videris dormiflê.dôme permitteres tribulari, C exurgeinoccurfum meuml id cft,occurre mihi bene remunerando. Occunii de-us pater Chrifto.refufcitando eum.dc ihilitiabcnere munerando: Chriftus patn, bene promcrendo;exur* ge dicoi;amp; uide]id e ft, fac alios videre 8i cognofcerc meam exultationem ,vt licet aliquandovidifient me depreffum, tarnenmodocoguofeant metegemlu-dxorum, tu domincintende]ideft,intentuinte ptxbe Cad vifitandas omnes Gentes ] qux infiimx filnt oneratæ pcccatis,8( ideo opus eft vt intëdas afpi* rando, Si eis emittendo pncdicatores, tu dico £deuS virtutum].i.angelonim,£?ideuslfraèl],i.lfraclitici populi,fcilicet, rifiteseosltc,vtfaciasconcorporaTi Geh'

Gentes cum angelis,8i etiam cum Ifraelitico populo vifitaGentcs,8lt; Qnon milêrarisomnibus,] nondico ljuin aliquibus.qui volunt conuerti.fed nö omnibus, fcilicet,nö obftinatis miferaris.Cquiopcrantur] egre giam [ iniquitarem fcilicet,mortem meam. VelCope-rantur iniquitatem ] ,i,in fua malitia perfcuerant. Ob ftinatio ludxorum valuit ad conuetfîonem Gctium. Rom.l!. Vnde dicitur: Cæcitas contigit in Ifraël, vt plenitudo Gentium intraret.lt;[Po(ïta oratione pro conuerfioné ponit affirmationem cöuerrionis.Continuacio:Dico 'intende.Si vereintendes,quia Gcntes[conuertercï] à fiiaidololatria.ad cultum dei.S^hocCad vefperumj tin temporegratiæ,C8lt; paticnturfamemjincorpo-* tandofibi alios |^vt canes]latrantesin prædicatione dei, [ Si circuibun t ciuitatcm ]. i. eccleßam cuftodien-do magnam , ncquishxriticos locum impugnandi inueniat. «IfOico famempatientiir,8i [ecce] fcilicer, manifeftum eft,[loquëtur]prafdicationedei[;in ore fuo]. i-fibi conuenienti, quia quod verbo praedicant, cxcmplo Si operc confirmât, [K gladiusj.i.verbum dei,per quod occidunt prædicatores inimicos Chrifti Gala.5. excommunicandoeos, defendentes filiosecclefiæ ab hæreticorumimpugnationibus.quiincidût cxvtracß partc,nouo fcilicct.amp;C veteri teftamento,entmin labijs corum]:ideoerit gladius in labijs eorHm,tquoniatn quisaiidiuit]eos.i.aliquisaudiuit.i.obediuiteis prae^ dicantibus,aliquisnonaudiuic illos.quiaudierüt.dc' Fenduntgladio, nonaudientesimpugnant. Velquis audiuitprædicationem.anteqGenteshaberët gladiü - dei^quafidiceret,ferenullus,Ä ideo nccefîarium erat, ggt; Gentes pracdicarent verbum dei. l|[Gcntes conuer-tentur,[^Killós] quinonconuertentur [^deridebis] i.derifibiJes ortendes.Uegitur etiä in bono fic: Gtntcs con-

TERIVM comment; 50Ç conuertentur, EK tu domine cos] conuerfos E deride bis].i,derifibilesoftcndesfibtjpfis,quiaeognofecntfe feeundiim priorem vitam dcrifibiks ciTe contem-ptibilesEK adnihilum deduces omnesGentes ] tarn bonos.quain malos.Boni ad nihilum dedueun tin, qfi priorem vitam deferunt,8lt; nihil earn reputant.Mali, quandopropterprioremvitam.damnabuntur.^loc titudincm.Poftquam oftendit conuerfionem Gentiïï oftendit, qiiare nondeftruet inimicos fuos IiidxcSj, cum poffet facere.quiafecundum voluntatem dci co-gnouit illorum conuerfïonem,8fdifperfioncm vtilem fore ad conuerfionem Gentium,8i ad ludæorum con uetfîonem,qu»in nouilTimis temporibus eftfutura. Continuatio: Omnes Gentes ad nihilum deducent. fedEfottitudinemmcam] .i.patientiammeam,qua poffum perdere ludseos, Ecuftodiam ego ad te]]. iu-xta voluntatem tuam ;idco iuxta v oluntatem dei, qa [deus oftendit mihi] exiftenti mihi E fuper inimicos meos] quia fuperior illis omibus eram, K poffem me ad libitum meum de eis vindicate, hoc non ponit qd oftendiffet.fedexfcquentibuspoteftintelligi.fcj.gjvti lis eilet eorum cöfcruatio,dico deus oftendit, di quod -ipfe oftendit,debeofacerc,Equia]ipfeEdeus eftfufcc-ptormeus] cummeamhumanitatem fuie diuinitat} ConiunxitEKetiamdeusmcus].tcreatormeus Em -fericordiaeiusprxueniet me]SempercnimChriftus fuit præucntus à mifericordia dci,6f in ipfa conceptio nc,8lt; femper poftea ondit mihi deus,K tu dneEne oc« tidaseosj.i.ne prorfusdifperdaseosinimicos meos, ideohocprecor,nepopuli].igentilesEobliuifcantut niei,quando].i.aliquo tempore,quia amp;nbsp;fi ftatim non obliuifcerenî tn poft magnutepus obliuifcerenfniff luberent ludæos,qui morte Chri redemptoris,fua di

fperfïo nc confirmarent,Silex fuaquam habent, teßi tnonium Chrifti eft. Vcl, nc popub mei obliuifcantur meiJ^JNe ocddas.fcd potius [ difpcrgasillos] perdi' uerfa régna,Si hoc [in virtute tua ] .1. in potcntia tua, quæ peticio Ci’.rifti impleta fuit.quando eos Titus Si Verpafianusdifpcrfcrunt,Si incipitorarepro Conner-fione coriim,dic€ ns deo: C depone eos proteftor meus dncj de fupcrbia fua'^Deliéliim. Depone fnperbi am,8i etiam depone [ deliólü oris corum ] .i. cordis e-orum.corideodicitnr os.qiiiahiatin dcfiderijs ficut osL^3‘tgt;amEfermonëlabioriimipfotülvtcumdi-loan,7. cerent:Dæmonium babes,Sc fimilia; [Si comprehcn-dantur],i.conuincanturCinfuperbiafua[; vt cogno-fcancpropterfupcrbia fuam in bas milcras fe incidifTe ^[Dico comprebendantur.Tertiapars.Vcre compte hfndantur,quia[deexccratione] .i.dchoegjomîtes habent cos exccrabiles,C8i de mendacio.]Mendaces enim erant male intetpretando fcripturas,Scetiâ men tientesde Chrifto.cum diccrcntrVcncruntdifcipuIi e-ius noftc, èC furati fuut corpus cius, Si de ipfis edoóti, erantfinconfummationcj.t. in perfeftione virtutü: 8iita,quod[;annunciabunt]aliifcilicet, quod dicetur liidii qui inimici erant Chrifti,ad ipfum eöucrfi funt: Siannunciabiint ctiamfin iraHcffefcofummatioisl •i perfeiliconfiimmati,confïdcrandoitam Si vindi-ftamiuditisinfuturoiud!cio:E5i3etiamCnöcrunt] qiiales prius erant, fc5 blafphemi Si pcccaiores. Vel ÊannunciabunturJ.i.pcrannuncianteseruntEincon fummatione.3 Aha tranflatio habet planiorcmlitc-ram.Sidc execratione,8imendacio euellenturinira eonfiimmationis.ï^Et jtunc ipfiludrif feien t,quia dc lts dominabiturlacobj.i.ludaicipopuli fSi] etiam C ffnium terr« JJgentilium, per oranes Gentes terrie fcilicec

^V^Snofccntludæi ciindcdeum e(Te ludxOrumSC Gentium,lt;|Hi£ ponitapertam £onuer(îonë.Conti-nuatio.Eutlknturdc cxc£ratione4aC£Ôuertcntur ad Vcfperâ3.i.£i££a fine inundi,t^8lt; famem patienf vt ca nes.K £ireu!nibunt£iuitatë]vt ftipra,lt;5Et[;ipfi3£on uerfi,qui prills inuitierant difperfi.fponte|;difpcrgen turadniandu£andü3vtaliosfaciant£ibüfuü.i.in£or-porando eosfibi[^fi verono fiierintfaturati,8imur« murabCt 3 J,fi no pofTunt fibi alios incorporai e vt vo luehnt,amp; murmurât,ficut olim in defcrto,pcibo cor porali murmuiai;erüt,fic mô pro fpirituali murmura bunt.^Ego aiit.Quarta pars.IpfiitadifpcrgcnîCcgo fit3 tut’ƒ pter liacc oiaf^cS taboji laiidabo cerde amp;o- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

reCfortitudiné tuâ3i potëiiâ,q!iberaftimc,amp;Iud£OS .Cor.}* KGcntescöiiertifiiC^exultabo3.Lexultansanniin-ciabo[veniatt tiiä3derefiirrcftiöe,.fada Cmane38C in me K in mcis maxime, Hoe inftefacio, f quia tu fadus es fufeeptor n;eusjamp; mcoK.ad maxima digni tarcmCfitrefugiü meü3qnmaximencccfreeftjfcjt^ini die tribulationis meæ3S^ mec» in bac vira.^ Canta-bo.£lt;ctiäEpfaIlam3beneop£rädoCtibi3quiesEad-iutormeus3inboiiis opctibus:pfalläidco Q quia3tu [cs fufeeptorme’ de’Jnöliö fufeeptor,fedfufeeptor deus.i.quiafufceptuni deifica5,8f ctiä[dcusmcus3.i. creator mens [amp;etiä mifericordia mca3.i.facicns »ni hi 8f meis omnia per mifcricordiam.

Titnius, In Hnem piii liisquicommutabuntiirin fcriptionetitiili ipfi Dauid in dodrinam.cü fuc-cendit Mefopotamiam Syriæ.fZ Syriam Sobal,amp; conuertit Ioab,8f percuf-fit Edom in valie Salinarfi duodeeim tnilia.

partrm Syri«:,amp; conuertit fe ad loab inimicum fuum 8lt;per£u(TitEdom.i.Idiim»uinpopulum,qiMa era t po pulusillede tetra ldutnæa,qux He vocata fuit ab Efau habitatorc.qui fie vocatusfuit Edom,quiadilexit ter-rena.Pet hasenim vidorias intellexitüauid viftori-ai Chrifti,qua$ fadlurus erat in ludæos Bi.Gentes.Ti-tulus fic exponitur.-lfie pfalmus habitus pro bis. i. ad honorem ifiorum, qui commutabuntur in finem.i.in Chriftum, vel in perfeiicran tiam, ofiendit enim pfal-mus ifteeömutationcsduasiufii, vnam inhac vita.ij fit de peeeato adiufiitiam.feeundam in alia vita, que eft de mortalitate adimmortalitatë.quæ cômutatio fiet,infcriptionentuli,fufeepta'perfidem,fc5,quiaere-dunt Chriftum regem [udieorumjnfcriptione dieo fa fta ipfi Dauid.i.Chrifto.eundo etiam in dofftinam.i. in praccepta eiuï, felcgi ipfius Chrifti eonformans Jvt lacobi.Z feeundum earn legem operel.quia fides fineoperibu« mortuaeft,cômutabunturdieo,cumfuc(endit.i.phoc St fuccendit igné dei Mefopotamiam Syriar.i.ludxos, quos vocando ckuauit,clcuando fuftulit in alteram dignitatem,qui priuScrant fublimcs.i.fîngulariterfu-perbi de eognitione.de i. Mefopotamia enim alta voca tio.Syria vcrofublimisintcrpretatur.i, Chriftusfuccc ditSyriam Sobal.i.ipfos ludços.fublimesSifuperbot de vana vetuftate.i.de carnalibus obferuantrjs legis. Sobalnanq^ vana vetuftasinterprctacur,8lt;eonuernc ad fi'dem fuam ab îdololatria loab.i.inimicum fuum

fcilicet gcntilem populum.quia nullam cognicionem, de deo habebant.Si percuflit,id eft commouit.de infi deiitatcadfidcm.Edom,idcft,gëtiIcm populum ter* renis

renia deditiim,vel in peccatis fanguineü.Edom nanc^ vel terreniis vel fangumeusinterpretatur.quiapercuf fit terrenitatem Gcntium,fcilicet,quod iam terrena no quærercnt.pei hoe conuertit loab.id eft.gentilem po pulum.Siita percufTit eos.quod effent in valle Salina-rum.In valle fuerunt.td eft^hui^itatc, quac eft ma-»^^ ter omnTfiin virtunim.BrcondïmStuffnfninurmffo*^^ norum.fkuc fal ciborum, quia qui (inchumilitatc vir tutes congiegat,puluercm iny entuin portât, pereuf-fit dico duodecim milia.id eft, omnes «iquatuor par-tibus mundi.fidem fànft« trinitatis confitentes, Per mille perfeftio intelligicur. Materia eft ludçi SfGentes adfidem conuerfi perChrifti percuffioncs.Modus: III prima parte per multas rationes„8;per authoritatein ipfius dei eoseffe eommutandos.fcilicet de peccato ad iuftitiam.In fecunda parte,quæincipit; Saluum fac de xtcra:oftenditeospereandem commutationem pergt; uenireadaliam commutationem,fcilicet demortali» täte adimmortalitatem.ïntentioeft,vtnemotontë-nat iftas pereufliones, quia per cas habent v tranque commutationem. «8 Vox ad fidem conuerforum pee viftimas Chriftt, 8i quia difturierant fc commutan« dos.oftcndit prius vndecommutcntur.cumdicit: C Deus repulifti n os] ab amocno loco illo,in quo pri-mum patrem noftrum conftitueras: C Si deftruxifti «oslfaciendo mortales paffibiles,quod antequam peccaffet Adam,non erat:amp;hoc non tua culpa,fed no ftra,qua C iratuses 3 nobis propter peccatumprtece-dens:CK]tamcCmifertusesnobis]modoperincar- . nationem filq. Vnde alibi dicitur. Gum iratus fueris, mifericordiæ recordaberis. iff Oftendit quomodo fit mifertus,quia£ commouiftiterram^id eft.terrenos ab errore, ÉS^conrurbafti earn ] ad peenitentiam Si fi-

lïcutcocpifti ó domine,itaperfïcc.C fanacontririoneï ciusjid é,remoue ab ea miferias cius quas fuftinet, de quibusdix!t;Deftruxiftinos,amp; hæcfanatio fict incö« muni refurreftionc, velfana contritioncs. i. pcccata, proquibus habctcor contritum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cftvtfa-

nesCquia]ipfa [commotaeftl gratiacommouentc per liberum arbitrium.^^Oftendifti. Et Iket pefcata p commotionemdimiffa iïnt,tarnen non katim ad requiem eos colligis.fed tribulationibus.quibus purgetl lur,exponis.Commouifti,pcrhocquodnon folü [o-ftendiftijfolacognitióc.fcd ipfarei expcricntiaC populo tuo dura ]. i.grauißimas tribulationes. Vel, oRê difti exemple Sipridkationepopulo,qui debentte imttari,debcre dura path [Si potafti nos j .i. deleftari iiosfecifti,quafiinbonopotu,Cvino].i tribulationi buSjquatdicunturvinum.quiabcnepurgant vulneta pcccatorum.lïciitvinum viilnera carnis,vino dito nö dukediHis,fed[compunftionis3 quia per illud abonni parte compungimur.*|î Dedifti. Dko potafti po-pulumvinocompunftionis,'8imctuentibustededi-ftifïgnifï£ationem]fc5,pra:fentesiftasinbulationcs, indicantes Si figntficantes eis,[vt fugiant à faciej i. a vindiftadei.quaininfaciehabent.Siquam quan pra: fentem eonfrderanr.a facie dicofarcusj.i. diuinç kri-pturæ,fc5 quam vindiftam minantur vetus Sinouum telïamentum.præfentescnimtribulationes,quas pro veteri peccatofuftinemus.nobisfïgnificant .qdfiliic in peccato permanebimus, in future iudicie gtauilTi-mepuniemur. Vel per fignificationem diuinamferi-pturampoffumusinttlligerc.quac nobis propofitaeft: vtfequanmr. Velfïgnificationem vexillumcrucispof fumiis accipere.quod nobi$în3îêât,vt fugiam'us à facie arcus :ideoctiamadliuc antepopulum portatur,

vt nobis fignum fit,ne redemptoris noftri paflionem l-Tim. J. fugiamus ; quia fi compatitnur, Si conregnabimus.

^Ideo dcdifti fignificationcm, [vtliberenturdilefti tuijfafti ab æ tern a pocna.Ecce per tniferiashuius vi-tæecrtifîcatfiituramcotnmutationem.quæ videban tur repugnare. Incipit fecunda pars.Dico vt liberctur, 8i 0 domine libera,Si hoc eft [faluitm fac ] populum timenteni te.in [dextera tuajid eft,in potiojibus bonis tuis,fcilicct inæterna beatitudincCêlt;3 dchoc[ex audt me3qnia fine intermifiiotic oro,vel idco ingemi nat,quia res magna eft.^Deiis.Dico faluum fac,^ be ne dico.quia fecurus fum inde,quia Clocutus eft in fan fto deus ] id eft,i n filio fuo, in qu o prom ifit han c falua tioncm,dequalocutioeft,Ego populus fidclis fixta borSipartiljorSichimam 3ideft,difponam hume-rosjmponendoonera.fecundumquodhumcrifufti« nerepoffunt,aliosprefbyrerosjaliosdiaconosfacien-do.Sfcætera. Sichimiis nanque humerusinterpreta-lurfSfconuallem tabernaculorum]ideft,ludæosqui ideoiniclligunturperconua'lë tabcrnaculorum,quia Iacob fugicns Laban auunculum fuum.requicuitcri ouibus fuis in conualJc tabcrnaculorum. Qtiem locu vocauit conualleni tabernaculoium,quia ipfcibiprt^ mumtabernaculafuafixit;amp;perIacobSlt; familiamfu am intcniguntui fudx!,quifuntnatiexlacob:f meti-bor^idcft.quofdam afl’uma,quofdaro reticiam.*5Mc useft Galaath.i. aceruus teftimonii,fcilicet multitudo martyrum.Galaath nanqjaccruusteftimoni’ interpre tatur.ficenim vocatus eft cumulus lapidum,quc fccc runt lacobSë Laban in fignü fœderis.Pcr aceruum ha bemus niultitudinem,perteftimonium martyres,qui pafiione fua Chrifti pafiioncm teftificanî. Mai t yr em

51t D. HAYMONIS IN PSAL-Græcejeftis Latine dicit ur.SJ Ute Galath cR mcus.id ê mcæ fodetatis,qui tnecum ibit ad deum: [ Manaf* fes jideR,obliuio,fdlicct,quiobIitusefl: priorisftatus Fläl.44 Ceft meus,] Vndealibi. Obliuifcerepopuium tuum, amp;nbsp;domum patris tui;[ßi Effraimjid eft, fruftifican-tes,cft C fonitudo capitis mei ] id eft.Chrifti. Per illos enim Chriftusnunqiiam debilis,fed fortisapparet. Vel [2capitis meijid eft,fuftentatiö mentis mear.Cum lofeph eftetin Aegypto.nato Manaftc,dixit Jam fum oblitiis priorum dolorum : 3C ideo didlus eft, Manaf-_ fcS.ideft.obliuio.NatoEfTraimdixit: lamfruiftificaui Ccne,41 in terra aliena.amp;ideodidlus eft Effraim.i.fruftificatio IJIudarex^men$].i.Chriftiis,qui nafdturus eftdege-nereluda.eft rexmeui:[Moab] ,i. gentilispopulus, eft Colla].i.refeftioEfpei mei].i. inquofperorefefti onem. Vel Colla fpei mei].i.probatio,in qiiafpero,g( nunquam defidet,ficut olla Fortis, quat poftta in igne probatior SC fortiorredditur.Moab abutens lege in-terpretatur,velexpatre,popiilusautemaburcbaturlc ge,quia contra legem erat natus.Lotli cnim ä ßliabus inebriatus.cum vtracp coijt,K ab vna Moab, amp;nbsp;ab a-lia Amon genuit,amp;a' Moabdifti fum populi Moabits,8i ab Amon, Amonitac. Oftendit qualiter Gen-_ tes erunt fuæ,fdIicct,perpracdicationemEuangclii:«K Gene.I^ jioceft;£Extendamcalceamentum meum].i.Euan-gclicamdoftrinam,quia ea cakeata ê ecclefia.vt pof-ßt tranftre fpineta amp;nbsp;lutofa loca,fdlicet quæcunque. Vnde Apoftolus Calceatipedcs inpræparationeEu angelijpacis.hoc inquam,calccamentum extendam ein Iduma:am]ideft,in terrenitatemgentilium.vt g boc Euangelium’contrita terrenitate, faciam Moab . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meam Cmihi etiam alienigens]id eft, illi,qui licet mi

TERIVM COMMENT. n hypocritiïCfuntmihifubditiC. ^Poftquam fideles, qui loquuntur.faluum faedextera, dixerunt.dixerunt «dam quod feeam multos aggregarct, addunt, quod ab ipfodeodeducunturin municam ciiiitatem.vbiac cipient fecundam cömutationem. Continuatio;Ho£ deus promifit,fcdCquis^eft tam potens.vt fdeducet mein munitam ciuitatcmQ.i.in fupernâ Hierufalem ßifquis deducet mevfqueinldumscamj.i.ingctili-tatem.vt multi ex Gentibus mihi incorporent,amp; am-bieturciuitas focietatemembrorum'flt;|INonne tu de-us3dcduces,Cqui]tamcnficutvidet[;repulifti3per-mittcndotnbiilanCnosl.Rcpuliftinoj.fK vlterius Cnon egredieris in virtutibus noftris30Édeus]id cft, in exercitibus noftris, quia neqj hodie iubet côgregari exercicum,neqjpra:betmanifeftumauxitium,ficutfe-cit an tiqiiis patribus. «||T u nS egredieri$,v t viues corporaliter, neqj nos petimus, fed Cda nobis auxilium de tribulaciôe]fcilicet,vt tribulationesimmlTiæauxili-cn tut nobis,8f perducant ad ciuitatem munitam,fa lutem hominum non petimus, quia C vana falus hominis],i.tran(îtoria,fi fit ex homine. Dico,falus cft: vana,SC ideo Ein deo faciemus virtutem] .i, ponem^ fpem virtutis noftrw in deo,8J non in falutehominü, vcl in mundanis.quia omnia ci,8i nihil boni nobis tri buamus,f Sfipfeadadnihilum deducet tribulantes nos], Vcl fiinducaturabecclefiaChriftus,loquens: Deus locutus eft in fandlo fuo.hoc fcilicet:Lçtabor de refurreftionc per me fadla,amp;pattibor Sichimam, 8C conuallem tabernaculorum metibor. Meus eftGala-ath.mcuscft Manafl'es,8CEffraim,ideft,fruftifi£anS, cft fortitudo capitis mei.i.mcacdiuinitatis,in illisnon îfirmaî caput meü,fedfuauit£rqefcit. luda.i.confitës, eft lex meus, quem ego cöftituam regem,K extendi V V. calcea

514 D. HÄYMONIS IN PSAL-cakeamctum meutnjd ek.humanicatem meam.qua fuit calceara diuinitas.in Idumxam/acicndo cam ibi annunciari.Qiii: deducetlt;quandoquidc Cliriftus li£C bona facit milii.cgo qui dcducet me in ciuitatem mu*gt; nitams’S^ cxtera,

Titulus, In fineminhymnispfüIinusDauid EXaudidcnsdcprccationemincam]. Plalmus iftedirigit in fincm,habitus in liymnis,inlaudi-dibusfcilicct,Dauid.i.Chrilfi.In hoc cnim pfak mo totus oftenditur populus à cunftis patribus mun di.peromnes fuccefTionescIamaread dominum Chri ftum.Oftendit ctiam.qiiod per Ctiiifrum ad eandctn hzreditatem, quam ipfe Chriftus habet, ilk populus perucnit. Materia eft fidelis populus.qui. Modus eft, quodin primx parte oftendiifccIamare'adChriftuin vt diftum eft. Etfccunda parte, quoc incipir.Quoni-am tu deus meus exaudifti orationem mcam : often-dit fe Chrifti hxrcditaicm habere. Intçntio eft,contra illos.quidiccbant Chriftumcfrcpaiicorum,’oftcdere Chriftum cftcrcgemyniuerforum.iSIncipit ab orati-oncftc;CExaudideusdeprccationem mcam ]dere-inotioncmaIorum,Cfi^ orationimcxjfaftæ.deim-pctrationcxternævitzEintcndeJintentum tepræbc quia res magna eft.opus eft magna intentione. hintende dico,qu(aCclamauij .1. irremilTa cordis exten-lione peregi [ ad te ]habendum [à finibus terrz ] id eft,de omnibus finibuSterræ, [dum anxiaretur cor meum 3fiue exteriori.fîue interiori tribulatiôe, SC me elamantem ex neceft'itatc Qcxaltafti [liberando à ma lis.confercdoiuftitiam. Me dico'pofttum Cin petra] inClirifto fïrmatumper fîdem,in quofecurusfum, ficutaliquis pofîius in munitiflimapetra. Velbinpe-

TE RIVM COMMENT. jiç na^icîeftjnconftantia. ^Etmeitaexalratiim, duxitii melde virtute in virtuteni.SC no fine mcrito, Equia faft'iS eft fpcs mca,turns fortitudinisj ad que fl refugia,inucniamfortitudinem.Eà facie inimicil,id cft,ab omni impugnationcinimici. ^Poftqiiamo-ftendit.quodde vniuerfaterra popukis clamarcc ad deum, oftendit quod facict per omnes fuccefi'ioncs. Continnasio t Tu es fpcs mea, turris fortitudinis.SC ideoEinbabitaboin tabernaculotuo 1 .i. inecclefia, iiiquamiÜtattibirin (êcula],i.quâdiudurabitiniftud fecukim.Kfici«modoproregor,ficfcmp Eprotegar in velamento ] .i.in obumbratione falarum tuarü ] id eft,cicnsen tine Kpoteutiattuac.^Qiioniara. Hic in-cipit fccunda pars. 1 be protegar in velamento,Slt; tandem dabisEhæredkatcmtimentibusncïmentunm:! non dico dabis.fed ex nimia lecuritate dico fdedifti. J KidfO certus fum de fecuritate, E quoniam tu deus exaudifti orationcm mcam] fcilicct.cxaudiesquan-dodabis. X etiamexaudifti,cenferendomihi virtu-tes. ijDicsfupcrdics. Dico l:a?reditaiemdabis,fcili-tet, Edies fuper dies régis 3 ideft Chrifii,quos kabc-mus in hac vita, adqcics nobis dicsætcrnos,quos me» do CH R.ISTVS habet,Kfuperanno3rcgis,quos liabemusin hac vita , Ea kjcics anno seins ] ideft, æ-ternosannos.quosmodo CHRISTVShabet.In hac vita habet dies,qtios Chrifttis habuit,quiimira-tur iuftitiam eius,hos autem habcnt.qui non habent annos.ficutHippoktus.quinon vixit infidc.nifitres dies, 8Ó akqui fimiliter, amp;nbsp;preptcrTioc fubdit annos: annos dico adi|cies,quos ipfc CHRISTVS hab« E vfqj in dicmgeiicrationis gcncrationisjid eft, iu-dicij.quandofiet gcneratio,corporisSJauimsc, Vel, gcncrationisKgcnerationùSjideft/cmper.Aliacnim trans*

316 D. HAYMONIS IN PSAL-translatio habet in fecuIufecuIi.^Perinanet.Dico dies régis adqcies.quos habere nö cft parum:quia rcx illecumtota familia fuafpermanet in actcrnum] .i. dics eins æterni funt. Adhue æterniratem illam com-mendat. Dico pertnanet in æternum, nee hoe in vili loco.imó Qincöfpeftudci] quiafcmpcrpræfentiaei* fruitur,8i adhueæternitarem eommendat.quiaibi nullusrequieretmiferieordiam.quiaibi nullus miicr criedterum alia eonitncndacio:Quia ibi nullus requi-ret veritatc,quia omnes ibi perfeftam habent cogni-tionc.K hoe eft quod fub interrogatione ponit, [^mi-fcricordiamK veritatem quisrequiret^d^JHic ponit profupraditflislaudcm.Continuatio.-Etquiahæe mi hi facies ó deus.idco Epfalmü dieamnomini tuo] ,id eftjbencoperabor, ad ampliandum nomen tuum.St hoefin feeulumfeculij id eft.quandiu durable feculii iftud.SCfic, Cvtreddam vota mea de dicindiem] id eft.affiduc.vt nullum dicniiintermittam, qiiin operer adlaudcm tuam.

Titulus. Infinemproldithum pfalmusDauid. NOnncdcoJ, Pfalmusifteconuenit Dauid.K eæterisiuftis,habitus pro Idithum.i, pro trati filictibus,dirigens in finem.id eft, in Chriftu.

Macria fun t tranfilientes talcs, qui nulla perfuafidne, vel tribulationc pofl'untimpediri .quin faltiim fuum perfieiant.fcilicct.quin terrenis dimiffis,ad fola ceric-ftia tendant. Modus : In prima parte oftendit fc non poife impediri,quin faltum fuum perfîciat.inerepâdo malos.qui volunt eum.fiue perfuafionibus.fiue tribu lationibus impedire.In fecunda parte.quae incipit; V« runtamcn deo:admonet feipfum amp;nbsp;alios, vt dco fub-ieÄi ßnt.In tertia parte,quf incIpit: Veruntatem vani

‘ TERIVM comment. ’ 517 lîliihominum,incrcpat malos dcnequitiafua.Inten-tio eft,nos admonere, vt nulla tribulatione impcdia-inur,quin à terrenisadcccleftiatranfiliamus. Acfi di£at,increpando malos : V os vultis impedire me, nç faliä.fed fruftra,qa Cnoneerit dcofubicfta animai] i.obcdics,K eiusmandatacuftodicns i Anima dico, n meaq.i. meat poteftatis,quia licet quâdocç coip’ fit veftratpoteftatii,tarnen aniinanunqu3 nifi meæ'po-teftatis erit. Vere fiibicfta.SC debet, [ab ipfoem3(c5, dco patre,eft[falntarcmeum3.i.Cliriftus.qiii mcas faluatoreft. ^Nam8i ipfe.Etbene debet fubieóla ei elTe anima mca à quo mihiilludfalutare eft,[nä illel à quo procedit,SC ille qui procedit,[deus meus cft,8£ falutarismcusjquiaperaflumptam humaiiicatc me faluauit, [8C fiifceptor meus] quia me fufeepit de vili-tace peccati,ducendo ad dignitatem iuftitiæ: 84 idco [non moueboramplius].i.licetaliquando motus fu crim,tamenvlteriusnon mouebor.^Et quandoqui-dem talem liabeo faluatorc, à quo amplius nonmo-Uebor,ergof)ftulti,[quoufqj].i.quandiu[irruitusin hominem ],ext£riorem,fcilicet,irrationabiliterimpe-tum facitis,quia licet corpus polïitis affligere, non po teftis tarnen animam tangere,84 non folum ita irrui-tis.vtbona nobis exteriora auf£ratis,fedvos[vniuer fi interfidtis ipfos] ,84 banc fententiam approbat alia translatio,quç dicitdnterficitis vniuerfos. V el fic: Vos irruitisin hominem,84 vniuerfi interficitis vosinteri* quia cum bonis malum facitis.vofipfos interficitis,ir-ruitus dico , [tanquam parieti inclinato ] , quia fient panes inclinatus ptonus eft ad ruinam, fic putatis nos pronos ad ruinam, tanquam omnideftituamur auxilio,C84 maceriç depulfæ] ,quia ficut macetia in fe ipfa fragilis efl.qa fine cemêto eft,fi depulU eft.prot f’ in

in ruinatn imminet.fic nos putatis effc fine omni coHi gatione,81. pronos funditusadruinam. ^Nosenim nonfiimus inclinatus paries, vcl rriaceha.i; Verunta-tnenjnon idco ceflant mali, fed potius [cogitauerüt repellerejame.idcfl.aiiferremihi [pretium meum] id eft,dciim,quem ego foi um peio Alia translatio ha bet,honorem meum:fed tamëegofcmper [cucurrij per militiam, 8f viam iftam propofitam inflexibtlis [in fiii^.i.falutiseornm, quia cam multü fitiebara. ^C5:inu3tio:Cogitaueiüt rcpcllere,itafdlicct', [ote fuobenediccbantjideftjin oreboniimoptahant,[SC corde fuo maledicebantjid cft,fi quid boni dicebanc, dcccptionis intetione dicebSt In hoc verfu ofiêdit la tentêjimpugnationë. Vel fic cötinuatdpfi interficiüc jpfos vniucrfi,fed tarnen ideo non cefTaiit ipfi, fed potius cogitaucrunt,ßf cætera. Veruntatem dco. Pars fecundalpfi per thbu!ationes,amp;per dolos me impii-gnanr, [vetuntamenfubieftaefto animameadeo] hoc eft,noli propter periecut!ones,iniurias,iribulati-oës,8i reliqua mala tibi in iufte illata,deficere, 8(. à dei inandatisdccifcerc,vtvelfisimpatiens,vcl invitia rt Iabaris,fedeius diefo fis audiens, 8(. debes, quoniam non ex me,‘fed [abipfo eft patientia mca 3 quia non poffem pati,nifiipfefacerct.^Etiterü. Idco debes eflê fubiefta anima, quia [ipfe eft deus meus, faluator nteusjquimefufcepit perhumanitatemredimendo: [amp;]cti3[adiu£ormeus3ad bene operandû,amp; [ideo non emigrabojvtrecedam abeo,tranfeundoadalie-num deä.lt;iINon emigrabo,qHia in coeft mihi omnis fufficien tia,amp; h oc eft, [ in dco eft falutare mcil J ,i, per deumhabeofaluationem, [8f gloriamea] .i. perip-fumhabeogloriamaeternævitæzSC ipfeeft [ dcusau-xilijmeij.i.auxiJiaturmihiad beneopctjdum.êf qd

TERIVM COMMENT. 5ij fingulaenumerem^vniucrfa [fpcs mea in dcocftjj ^Etquandoquidem taliseft, Qomnis cögregatiopo puli fperaie in coD.SC vt pofiitis fecm e Cpcrare, Ceffun dite corda vcftraD .i. «»acuate corda veftra ab omnl fords-v t fint Ccoratn illoj.i.in bcncplacito ipfius, qa fi non habent coreuacuatü.K fpcrant.nö cft fpeSjfed præfumptio. Dico fperate, quiaCde’ adiutor noftcr] fcilicet.ducens nos Ein xternum]. Veruntamen. Hicincipittertiapars,Continuacio: Deuseft adiutoc fuorum.Everuntamcnfilijhotninum^lioc non atte-dunt,fed funcEvani 3.i. dcdici vanitatibus, funt etiam Emcndaccs in ftateris^.i.in ponderibus.quod faïfum pondus vendunt in argento, amp;in pipere.adhoc Evt ipfidccipiantdcva»iitate fua ,i. pervanitatemfuam, perfcuerantesEinidipfum^vanitatis.i.devanitate ad vanitatem tendentes, Vcl,nicndaces in ftateris funr, in libra iaftitia:,quia fe tales ofrendun t, quafi omnia pondèrent æque.i.in omnibus æquitatem cuftodiät, fed quia aüifunt interius.quàm fe fîmulent exterius, veliiti barbati.ad hoc vt ipfi alios de vanitate decipi* ant,fcilicet,per vanitatem fuam ducendo eos in idip-fum vanitatis.vt fecum eos malos conftituant.^ V os ftliiborr.inum eftisttavani.feddimittcvanitatemve-ftrâ,ô( hoc eft:ENolitc fperate in iniquitateE,Si hanc iniquitatc per partes exequitur, Si etiam fi paiiperes cftis,E noli te concupifeere rapina s^nec diuit as diliga-tis,8i hoc cft; Ediuitiæ fi,affluât,nolite cor apponerc]. Non prohibet habere diuitias,fed non amare : poteft enim habere eas.quiconuenienterdiftribuit.ijiSemcl Ideo nolite hæc mala faccre,quia deus habet potefta-tem puniendi malos,8iremunerandibonos,8lt;hoc eft:Eqi’iapoteftasdeieft 3 adpunicndos malos!, ESC libi domine mifericordia J dna iuflos rémunérés t 8C

Khocoftendit pereffcifluf: Verc eft tibi potefta$8£ mifericordia.Cquia tureddcsvnicuiïpiuxta opafuaj K quafi aliquis quacret.Tu modo fcis in deo efle mife-ricordiam SC poteftatem'fdkit fe hoe ex ipfms dei con filio cognouiflc.dicens.CdeusIocutusjRilicet,omnia creans.locutuseft nobis,dicolocutuseft^rcmeljidê, immutabiliter omnia «eauir,amp; ego tranfiliens, rapt’ ad conftlinmeius„ibi[;audiui].i.intellexi[hafc duo] fcilitet.quia mifericordia K poteftaseftibi.S^c.

DEus deus meus ]. Dauidhiffonalicerfugicni Saulem, venit in defertü Idumææ, intellexiti^ in hac figura, ecdefiam pofitam in deferto hu-ius vitæ.vbi nihil eft.nifi terrenitas.de quo fignificato cantauit hunc pfalmum.Pfalmus ifteeonuenit Dauid prophetæ cum omnibus iufiis, cum ipfa ecclefia efi in deferto Idumææ.i.huius vitae.Modus c:In prima par te oftendit fe admonicam per defertum huius vitx.ad deum omni defiderio fefiinare. In fecunda parte,qua* incipit.Si memorfui tuûoftendicfecuritatëinhocde» ferto per ipfum deum. Intentio eft,vt folum deum e-ligantadmonere. fl Voxecclcfiac totius,fic dicentis; Ego pofitaf in terra dcferta,in via.Sf ïaquofa,vigilo3 ideft.omniftudio dimitto mala,amp; faciobona adtc habendum, amp;nbsp;lioc [ de luce]id eft,exquo habuico-gnitionem tui,quæ eftcaufa vigiliæ mcx.S^mhaC lucemaxime poffumus intelligerere illuminationem perrefurredionc.Adte dicod [deus] creator omni-um,K Cdeus meusjex magna familiaritate. Cü biS ponit,deus,oftenditfe habere magnam addeum de-fiderium. flSitiuit.fdcovigilo.quiaCanimameajhie affedfa

TERIVM COMMENT. jii affcfta multis defideriis.ficut ira,amp; alqs fimilibus Efi-tiuit in te] venire fontem viuumjn quo inueniet pie-namrefeélionem ,amp;Ecato meaEfiriuithocidemtti-bi].Eadlaudemtiiam:8lt;hocEtnukipliciccr3 .i. mnl-10 amplioribus caufis.quam animajubiacct enim am plioribus miferiis,fcilicet,fami,fiti,frigori,8lt; atisliuiuf modi.^In terra. Propter hoc ad te fitiui.quiafuniEin terra3gt;d eft,in feculo,terradico C defcrta] quantum ad fe.omni bono,Einuia Si inaquofa^ex fe nullo mo do irrigata.v t fit habilis ad fruiflum ferendum,amp;ideo Eapparui tibi].i.talemmeparaui,qucmtu debesref-picere,per hocfcilicet.quod fum E in fanfto] propo-fiio.Evt viderem in patriaEvirtutem tuamamp;gloriam tuam]. i.Chriftum filium tuum.qui eft virtus Si fapi-cntia patris.lÇQuoniam.Quam veritatc debeo quæ-rereEquoniam mifericordia tua meliorcft^non dico fupcr vnam vitam Efed fuper vitas 3 non tantum fug vitam pauperis, fed ctiam fuper vitam diuitis,8f non tantü fupcr earn fi breuis eft, fed etiam quantuncunt^ longiflima,8f idco Elab ia mea laudabunt te. 3^Etfi-çutlaudabotcvoce,3ficbenedicam te invitamea3.û in operibus mcis,amp; Em nomine tuo3i- in honore tuo ^mpliando.Eleuabo manus meas 3 exterioresSf intc tiores:extcrioresenim fignum funt interiorum. lt;5 Si* cut.Facio quantum poffum, amp;nbsp;vtinï plus pofl'em : fic Erepleatur anima mca.ficut adipe:3nö adipe carnali, fed fignificatioadipis:E8^3l’cntEpinguedine3,i.non pinguedine corp orali.fed fignificato pingucdinis. A d-eps propric pinguedo interior eft.quæ eft circa vitalia, V t reticulum,amp; cætera, pinguedo quæ eft in membris cxtcrioribus,vtin peftore.quæ cremabant deo in fa-crificiisveterisIegis.Peradipemfignificamus RientÜ boni 8f mali.qu« eft in anima,qua optât rcpkrifideüs

D. HA.YMONIS IN PSÄL-anima.vt digne pofiit laudare deum.non enim place* ret deo macra anima, Ocuc nee macra raro dkebatur placere.Perpingucdinemaccipimus alacritateni ipfi’ animac.quae facit corpus alacritcrbeneopcrari! Camp;3 tuncflaudabit te os meum labqs cxiikationisHtvo-» ce exultanti. Alia tranflatio habet,labia mealaudabüt nomen tuû.lJSi memor fiii.Incipit fecunda pars. CS-tinuatio.Laudabit te os meum,quia tu fuifli S^erisad tutor mcus,d( te adiutore.fui memortui in profperita te,êlt;hoceft:Cfi memor fui tuifuperftratum meum] ,î.inprorpcritate,quxcft quafiflratum S^fuauisle« élus,quia facit homines infe dormirc.Sc libi adhære* re,amp; fi ibi fui tui memor,cum ilia profperitas me excx caret,tuncCmeditaborin te], i.afiiduc memor ero tui txiftensCin macutinis].i.inilluminati5ibus,quas mihi conferes,quod matutinum egohabco, fquia fuifti adiutor meus. ] Ecce iam oftendit ccclefia Ce efle fecu-ram indeferto.per adiutorium dei.lJEtidco quia fuifti adiutor,Cexultabo]egoCinveIamenro3.i.in refri’ gerioCalarum tuarum].i.quod mihi facient alattuae. Matt.6. Idcoexultabo,quiïfanima mca adhæfit ] tibi omni Marci.$. voto 8C affeftione te folumexpetens, nonita vt prac-cedat te veluti Petrus,'cum dixit domino : Propitius efto tibi domine,ne fiat iftud tibi, dixit ei dominus: Vadcretro fatanas.fedita vt fitCpoft tej.i.vt te fequa turaflidue.Si quia fie adha?fit,ideo [ dextera t ua] id c, propitiatio tua,vel filius tuus f me fufeepit ]in magnS dignitatem.à deieftione.in qua cram propter peccata ^Egoccclefiaita fum fufccpta,[ipfi vero].i. malt illi îkeft(ipfi)pofitumadfîgnifîcantiam:Cquacficrunt]iî dereCanimammeam](edhoc[ invanum]quiani-rjùC.Io jjj] profueruntjfed potius fibt nocucrunt.quia perhoc ininferiora tenxintroibüt]fcilicet,ininfcrnum,ficut

Datban K Abtron viui abforpti funt tradcntur in manus gladii3 potcftatcm vindiétæ,Si L e»nut partes vulpiuin3.idxnionum,qui affimilantur vul-pibus propter doIum.VclCerunt partes vulpiiim 3 •lt;.« doloforum,fcilicct,erunt de numero eorum.^J Bbita damnabuBtur,Cgt;'txvero3noftcr cum fuis Qlætabituc indeolfecurus derternobono.Si [omnesquiîurât in eo3,i qui firmiifimum fibi promittunt.Sipeifol-uunt obrequiuml^laudabunturj .i. landabiles ernne apud omnes.ideo [quia os loquentium 3 contra cos in hac V it a C iniqua.obftruftum eft 3 ^nia ia m nihil pp tueruntloqui,

EXaudi deus orationem meam. 3 Ifte Pfalmus conucnit Dauid,i.Chrifto,quihic loquitur:diri-. gens in finem.Chriftus eft materia palTus amp;'glo rificatus:breuitcr enim tangit de palfione Si glorifica « lione.Modiis.Inprima parte defcribit malitiam ludg orum.Si orat libetari ab eis, Si affirmât quod liberabi rur.Infecunda parte,quicincipitiSagittrparuuIoruni ponit irrifionemftultitixeorum.lntentio eft, admo-nere Iudæos,vt celfent à nequitia ,8i ficut incarteris pfalmis.vbide palfione agit,ab orationeincipii,fichic cum dick. ^Exaudi deus orationem meam3 de bo-lt; nisobtinendis,SiCcum3tgoCdcprecor,eripe animzi n)eï.3^ö dico à timore mortis.fed à timoré iuimicin .i.ita libera me.ne ego cedâ iimk^^ipter timorcif Pro texifti me acöucntumalignïtiü3 Si certusfum gi eripies, quiaCprotexifti me à conuentu maliguantium3 .i.acolleftione deme male cogitantium. f Si ctiamà nnjltitudine operantiuminiquitatcm3.igmihimala

aftualiterinfcrunt.^Quia.EnumcratnequitiasIud« T6 orum.Benedico.opcrätiuminiqiiitatetn, Qquiajipfi f exaciierunt vtgladiumlinguasfuasjquia ficut gladius acuiturvt magisincidat.itaacutiflime cogitabat quid peius portent dicere in eum.vt cS diccrentiCruci figeeum.Sóaliamanifefta.amp;Cintenderuntarcum].i. , dotos[paraueinint]fc5,rem amaramj vt cum quacfi crunc quomodo à difcipulo traderetui’,8lt;ab ipfiScru cirtgeretur Romanis,cum à iudice Romano damna-retur,adhocfcilicetintenderunt[^vtfagittent].i.inter. ficiant[immaculatü].i.meipfum, qui fine omni labc peccati eram.Si hoc C in occultisj quantum ad cogita tionemeorum.^Subito.Intendunt vt fagittent, fagittabunteum]qucm volunt.fcilicetme C.fubito] .i. occulte,me fc5nefcicnte,quantumadrtultam opi-nionem eorum,Camp;3me mortuo^nö timebunt]poc nam pro nequicia ilia, SC cerium ert quod fagittabür, quiaCflrmauerunt fibij.i. apud fet fermonem ne§] de morte mea;vt cum prophetans Cayphas,dixit: Ex pedit vt vnusmoriatur homo pro populo. lt;|Narra-utruni,Firmaueruntfibifermoneneq,amp;poftcä[nac rauerunt] i.apudfepertraótauerunt[vtabfconderct laqueos ] vt cum fecerunt eum à difcipulo tradi,amp; à Pi latoiudicari8£fimilia:C8C]pofteaI2dixerunt ] apud feipfoS;Qiiam bene excogitauimus, fquisvidebitjla queosCiftoi^]lÇScrutatifunt].i.multoftudioinqui-fieruntHiniquitates] vt quo portent me in morte deti nere,fedipncfcrutantes]nonfemcl,fcd[;fcrutinio].f. affiduainquifitionefdefccerunt] quia non potuerüt me in morte detinere.lt;l|I Accedet.Ifti qui mala qua-rc-bant,dcfecerunt,fedhómorationalis,fc5 f accedetad cöraltum],i.vtcorfuum erigat adintelligenda aha, I fc},confilium dci.Vel cor deidicamus,fc5,acccdetho*

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mo

mo vt in telîigat cor d«i.i.eius fecrctum confilium. Ac cedct proprie dicit,quia nullus plenc confilium dei co gtiofcet. Accéder dico,Camp;cxaItabitur3apudeumCdc usjnonquod deusquantum ad ipfum cft.polTit vn-quamexaltari.fed quantum adeum,apud quem ma-iorcognitiode deohabetur.Velaliterdpfidefeccrüt, (ed tarnen homo illeftultus accéder ad cor altum.fcy, vtimpleatahum-fipnfili^dei vt me interficiat.fed deusexaltabitur,mereîulcît3ndo.Poteft ita kgi.Kcor altum,quis fanfti patres non ponunt.ficipfi quçrunt mortem meam,acfiego inuitusfuftinerem.feddomi nicus homo accedet voTühtârîe.K cor altïim.i.difpo-fitio dci.erit cum eo,8£ exaltabitur deus.^ Sagittæ.In-cipit de fecunda patte.Bene dico defecerüt, quiafpla gæeoRi] .i.mala quæmihünferunt.tfuntfadlæficut îagittæ paruuloK qaficut fagittacparuulownô noeët, fie nec mala quæmihi faciût CK linguæ eorü funt infir matæj qa cü ante refurreftionë fugbe côtra Chrm lo querentur, poft refurreftionë nô tam proterue locuti funt,8ihocÈcontracos3.i addedecuseorum.cumita oftendit cos defeciife plané fuam refurreftioncm no -bisinnuir^Conturbati funt. Mali fie defeccrunt,amp;tüc [funtconturbati^adfidem fufeipiendam Comnesq videbant eos 3 fcilicet aliqui de omni gencreQKtimu h omnishomo 3 fie eonturbatus timuit poenam pro peccatis, ^Et illitalesfannuneiauerunt opera dei3in carnationem,natiuitatem,pa(ïionem,refurrcftionem ► 8ifimilia[;8i3illaffaftaeius3dei,tandempntellexc-runt: 3 ô^hicnotatur, quod priusmyfteriumdeidiu traftetur,quàm intclligatur.vbi dicit,alios confideti-tes malitiam corumeonuerfos,oftendit magnam glo rificationë Chrifti.^Lætabitur.Dixi conturbati funt, ôtdehac conturbationeClactabitur3omnisEiufius3

non in ft .fed Ein domino. 8f fpcrab« in eo 3 vitäm ternam:L Sf UudabunturO gt;dcft,laudabiles apparc^' buntEomncsrcdbi corde.

Titulus. In Rncm pfalmus Dauid.Canticum Aggxi Si Hieremiar.^ Ezcchklis.de ver bo peregrinationis,8f de populo tranfmigrationis,cuin inci-perent proficifei.

Te decet, 3 Hitremias proplictaiiit ludaJÎSi ü» P*quot;® p;er peccacum captiiiarcntur,8f tandem in terrâ vndeexircnt,reuertercritur.Aggæusveronon,p pbetauitcaptiuitatcm.fedfuccefiit Hieremij.qui mot tuns fnit.duni tiTenc ludzi in captinitate.Siipfc Aggg us proplietauit reditum,Sf fuit in reditu,quimoituo Nabucliodonororfucccfritaliu5rcx,qui timens deum dimiiît popiilum. Per banc captiuitatem intcliexeriit ipftcaptiuiratemhumani generis,in qua tenentur in Babylone.i.in confufione pcccatorum. Perreditü vc' rotllorum,inteî!exerunt redirum noftrnmin terrant promifTioni.s.i. in fupernam Hietv.falcm. Tituliis (îc cxponitutïPfalmus ifteconuenitprophctæ,Sf altjsre deuntibus,quiplalmuseft canticumHiercmiæ Sf;Ag-gzi,quiaexponit nobis illud.vnde maxime exuliaue^ runt Hieremias Si Aggæus,fiueZacl!arias,8( cæteri hoc intel[cxcrunt,(cilicet,rcditumhumani generis ad fupernam Hicrufalem ,àqua exulaucrant per primi parentis inobedicntiam.canticum de verbo, id eft, de exultatione peregrinationis,id cft,pcrcgrinorum:ver bo exiiltationis dico, tune liabito, cum illiinciperent proficifci,id eft.reuerti Cltrift o ducc,ad fupernam Hi ♦ erufalem-Vel de vcrbo,quod fuit caiifa peregrinatio» «iSjquo diabolus SiEuaAdjcperfuaieruntdecunduin hoc

boe habitum cum illi inciperen t profîcifci.id «ft, teuer tiad fupernam Hierufalem. Velde populo tranfmi' grationisjd cft.qui tranftnigrauerat apcrfeélione, in qua creatus erat,ad Babylonianijd eft,ad confufionc peccatoaum canticumdicotuncbabitum de populo, eumipfe populus inciperet proficifci.ideft.adanti* quam dignitatem reueni. Macet ia funt ipfi reuerten-tes,quihic loquuntur. Modus. In prima parte ipfl jreuertentes cum fua priusexuitatione liberaroris lau dcmdcfchbunt. Infecundapartepotetniamreduflo ns,quac incipit : fpes omnium finium terrac. Intentio cft nos admonerc.ne defperemus de falute,contra fen »entiam pliüofophorurn.quibuscertüerat,poft mortem xternum habere fupplicium apud inferos. Et iplt teuertcnces.ex fua reuerfione exultantes, dicunt :SO deus3 qui nofter redemptor es.f tc decetlnö lapides, nonidola,nhytnnus3non in Babylone.ideft in con-fufïone peccatorum, quianon eft fpeeiofalaus ia ore EccFLlJ. peccatoris,fed tin Sion lid eft,in ecclefia.qux te fpecii latur; t6i tibi redde tur v otum 3 id eft, laus fin 3 ^per naCHierufalcm3 vbieft plena vifio pacis.^Et qa tibi reddcturvotum,ergoódeustexaudiorationem me-am3vt poß'im ad teperuenire: 8C neceft'eeft vt exau-dias.quianon foLranimac/cd fomnis taroadte veni lt;t3in iudicio.Hic propheta aperte refurreftionem an nunciat.^Et necelfc eft vt exaudias.quiaf verba iniq-rum3 i.dtaboli8cEiia;,quiperfuaferunt Adx tpu^' lucrunt fuper nos3 quia nos inpeccatum demerferiinc t8C3t®’nenttu3dnctpropitiabens impietatibusno ftris3condonïdo eas^BeatuS qucelegifti.Dico tu ^p« pitiaberis,Spille tbeatus3erit tqné tu elegifti 3 *- ’ îâpeccatorü feparafti.conucrtëdo ad ßdc; alfum-pfiftijaddignitatë.ideobeatus, quia t inhabitabit in

518 D. HAYMONIS IN PSAL-atriistuisj.i.incœkfti Hierufakm.quamdidt atria, proprcr amplitudinë.^Ideo quo^ beatus.C quia rc-pkbitur in bonis jj/piritiialibus bonisCdomustnçJ .{.prærentis ecckfiæ,fed quia propheta vniuerfa intel-ligic de illis.ideo dicit: [rcpkbimur in bonis^quia [tc plum tuum]fcilic5,domus illaCfanftum eftj.i.multam habet fanóIitatem.Së illud tëplum eft C mirabikl æquitatejquia nulli facit nifï xqua, Quibus bonis, vt poflimusrepkriCexaudi nos deus falutarisnofter] Hic incipit de fecunda parte,Et bn potesexaudire.tu qui eSLfpes omnium finium terræj.i. hominum poft loruminfolidaterrraCKin mari longe].i, in remo* tiflimisinfulis.^Etperhocesfpesearü.quiatu es tp-parans]doftrinaamp;infpirationeCmontes].i.apofto losCin virtute tua] .i. i n conftantia illis data,8i bn po-tespraeparare.quiatuesCaccinéluspotëtia] diuinita tis,qux non eft longe à te,fed tibi adtiæret. [qui]pcr illos montesEconturbas profundü maris] .i. qui funt in profunda immutabilitate huius mundi, Si contur-basEfonum].!. fonantescontradiftione E fludluum cius]maris.i.flu(n:uantes pfecutione. Dico contur-bas profundumfcj.EGcntesturbabuntur ]ad pccni-tentiamESi timebunt]pœnam ptopeccatisEquiha-bitantterminos]terrafKhocEafignistuis] .i.permi ratulatuaamp;Edeleftabi$]i.dckftabikstibifaciesEeX itus matutini Si vefpcræ] . i. cxeuntes de aducrfitate, fc5,nô curantes vel profpera vel aduerfa^Item p hoc turbabunturGctes.quiaEvifitafti terram]ficE5ë inc-briaftieam]fpiritu fando E multiplicaftilocupktare câ]fc},locupktationcillius multis ampliaftimodis. lt;î]Et bnpotuift) inebriate, quia Eflumë dei].i.mifçri-cordia eiusEef’^rcpktüaquis]ideft,donis ,quæ!auât ficut aqua,K nô tminebriafti/edetiâ Eparafti cibum illorum

illorum .i.corpus tuum.Bcne dico tu paraffi, f quoni am præparatto eius] cibi Qcft itajid eft.pcr te folü po teftpaiari.*|[Et tudomine[riuoseius3,fluminisidc, fani^os apofiolos,quidicunfriuiflumini$,quiaa mi' iêri£ordiadeifluunt,amp;alios portarc pofTunt.illosLin cbnal i.abüdarefadasdonis fpiritusfanfti, [geni-ininaci*3fl“™'n$ iqfuntgcneratiamifericordiadei, Qmultipika] in numeroSivirnitibus.Cgerminansl id cft,rudis,de quo alia translatio dicit.qui oritur,Clæ tabiturin ftillicidiiscius ffluminis,f£5,guttismiferi-cordiæ dei,de quibus didt Apoftolus; Lac dedi vobis potutn.non efcam.^Bene dices.Qitid per fingula cur 1- Cot .J, ram^Tu domme Qbenedices] i dabisbenediftionc, ideft.incrementumiuftitiæinhac vita, fcoronx],!. glorix:coronædico.i.ipfis ho minibus,qui funt corona acquifiti in gloria, [anni benignitatis tute] id eft, lëporis.in q apparuit benignitas tua, fcilicet, in tcpo-fcgratiæ.Cum dicit Coronam.fignificat eoseffecol-leélosde omni circuitii terra;, campitui] ,i. illi boni viri, qui confiftunt in acqualitatc, Creplebuntur vbertateJfpiritualiumdonorü.^Et fpedofadefcrti] i gentiles, qui prius trant defettum, modo fafti funt fpeciofi,f pmguefcent]abundâtia gratiæ,C8( colles] id eft,altiores viri, ficuti martyres, faccingentur exul-tatione]gratiac,fibi cpllatae .^Et arietes onium ].i.fa-cerdotcs.duftoresouium.velgregem f funt induti] benediftione dci.i.ornatiraultis virtutibus, val-les]ideft,illi inferiorcsf abundant frumcnto] ,i.bo-nis operibus.f clamabunt ] etiam ad dominum femp Sinon difcotdantes,fetcnimhymnumdicent]:quia omnes bene operando deum glorificant.

l'Vbüatedeoomnis terra] . Pfalmusiftc conuenît Dauidjprophetx, qui K hie loquitur, dirigens in finetn.quidiciturcaiiticum pfalmtPropterca dicit pfa!inus,quiaadlt;nonetnosadbonani operacioncm, Îciîiect, propoiita rcfurrcdlione Chnfti.nionctbene operari.vt Knosadeandetn veniamus.;C4nticu idco dicit,quia proponit nobisrem, vnde maxime nobis fit cxkitandnm.kihect.rcfurrreiflioncm Chrifti: quia nos quoqj reddit de noftra refurreótiöe fecuros. Quä refurreelionë prauidens Ezdras propheta in fpiritu fanilo, fie in titulauit bane pfalnium, canticnm pfal-inirclurrcflionis,idcft,agensdcrefurre(flionc.Haiuf-inodintulus procedit ex figura illins, vbidcrecitati-one pfalmorû prsecedebat pfulmus in mtlodia chor-darum.quac mclodia.fignificabat exulrationem.Non eniin fufficiebat eis fo!a voce cantarc, fed exaltatio-ncm fuam viiia voce exprimer c. Materia eft refurre-ftjo Clirifti. Modus : In prima parte omnes Gent« monct ,exultare de ilia refurreélionc, quæ præponi-tnr cis certumindicium fuærcfurrectionis.lnfecunda parte monet nos intclligcre ea.qiiæ de* fecit antiquis patribus.in fe compléta e ffe.quac incipit: Venitc.K vi-dete opéra. In teroaparte monct nos patienter ferre tribulationcs.qu g deus infert ad purgationem Si pro-bationcm, quia tâdtm nos ducet deus in refrigerium quxincipit;BcncdicitcGentes.Inqiiaria parte monet nosextmplo fuoeilefecuros de cxaudiiioneiquxincipit: Venite auditc.Intendit Gentes fpiritualiter amo wereâdefpcrationc.amp;l certos facere de refurreétione. lt;5Prruidcnspropheta Chrifti rcfurrcilioncm.admo net Genres inde exultare,dices: pOmnis terra] id eft, Gentes de quacuatp terraQiubilatc dco]id eft, tar.tï lætitiam rnentcconcipite,ad qnam exprimendâ nuîla

TERIVM COMMENT. JM ; voxfufficiat.Si Cpfalmum dicitc nomini ciuS 3 bcne ! operando.SC nô tantum bene operamini,fed Ccti^m j date gloriamlid tft.alijs annuciaie eû effe gforiofum, nonlaudem noftrum,fedlaudem ipfms.Khoceft: flaudi eius], Vnde Apoftolus ; Quigloriatur.indo* mino gtorietui.^Dico date,8lt; hoc nô tantum facice, fedCdidte dcoQ.Si hoc dicereë,corde,voceamp; opéré; iftud fcilicet dicite deo ; O ^domine g tcrribilia funt opéra tua3quodcum deus effes.fadlus es homo.paf-fus.K mortuu$,amp; refurrexifti,8ihæc omnia terribilia funt impiis:8i,qtctribih3.i.valdetcrribilia,qa nemo valet inde modum concipcre.K quamuis fint itaier-ribilia.tamenf ininiicitui]ideft,ludæi,f mëtientur] negandotefilium dci,Sic 8i hoc Cdbi] adhonorein tuum.quia quanto magis de deo menticbâtur.ranto ipfegloriofiorapparcbat.quia per improperialiida:-orumcreuit nomen ChriflfSi hoc nô tantü qiiando virtuseiusnôapparebat.fed On multiiiidtne virtutis tuæ].i.qiiâdo virtns tua.potiorapparebit.ficut inre-furreéK'onc negaucrunt ciim refuri cxific.dicrtes à di-fcipiilisftiblatumeffc.Sifcfiam cumdicctct:in Beelzebub principedaemoniorum eijcit dxmonia.^Inimici Luc.n. mentientur de te,fed loco eorum Eomnis terra] .i. o-mnes Gentes,Cadorct te,Si pfallac tibi]id eft.bcne o-peretur ad honorem tuumiamp;alqsCpfîlmumdicat] ideft.prædicetfuam operationem,vtfuiexemploalq opcrentur.A: hoc non f)bi,fedCnomini tuo] id eft ad honorem tuumJj Venite. Pars fccunda.Dico terribilia funt opera Mia,qux opera vt intelligatis.Cvenitc] perfidem vos Gentes longinquæàfide.CÙvidcte] id eft,intelligittf opera dei] quae ipfe fecic antiquis patribus.in vobis effe comp!eta:qui deus eft [^terribi-lis]:ycldeiterribilis Cinconfiliis]habitis,Kiropenfi9

tfuptr fïlioshominum] Super ideo dicit.quia de fu-pcrnis veneruntconriliaill3,quibus liberacifunt filq hominum.Confilia ifta fucrunt.qiiibiis deus excxca-uit ludæos.vt pletiitudo Gentium intrarct. ^Ecce o-P^ra.CQL'iJdominusCtonuertit mare][iid:cis veni-entibus.Cin aridam]ideft,infolidam terram ;ó^ ifta conuerfto compléta eft in baptifmate. Conuertif cm mare.i.hominesamari.Sifluóluantcsinamaritudinc huiuS mundi,per aquas baptifmi,in aridam.cum om-nisamaritudo peccatiabluitur, Arida terra reftituta eft.quandoecclcfia fuit in fide aflumpta,8i [pertran-fierunt in flumine pedej .Perduxit cos dominus pedc IÎCCO in flumine Iordams:hoc quotj in Getibus com-pletumeft.quæfluuiumhuius vitxtranfeunt impoU Jutaaffedlione.Quoddicit.pcrtranfibunt, refpicit ad figntficatum,8i[ibi].i. in aperib’,ficutimpletiitn eft in nobis, Qixtabimui', ] Sfquiade corum numero fc ftiebat,inquibus liæcimpIercntur,dicit,lætabitur:Cin jpfojnon in nobis. ^Inipfo.inquoquidemlxtandii cftquiaipfeeft[;qiiidominatur3omnibus,8i hocCin yirtutc fua] .i. propria, Cin xternumj , quia fl cæteii deminan tur, hoc nct^ eft per fuam virt utem, fed per dei.necjj in çternü.fed ipie amp;nbsp;propria virtu te,8i in æter nü.*!f Et cum talis tam akus.tam potens fit.tamen no dcfpicit fuos,imdCoculi eiusrefpiciuntJpicEfupGen tes]conuertendo easad fidem, cum ferant iuftitiam {^quijeas 12exafpcrât],fc5,luda:i, Enon exalfCnturin femetipfis] quia non haberent exaltationem in fe,fed in folo deo.tjBenedicite Gentes deo.Tertia pars.Co-gnitisiftis operibusdei,8i perilla couerfi ad deü.Evos Gentes bencdicite],i.laudaieEdeumnoftrû.8i] non tantum apudvofipfos,fcdLVocêlaudiseius],fcilicet, qualaudatis,£facitcauditam] alqs .lt;|Etdebemus, [quia

TERIVM COMMENT. îjj qu’iaipfe pofuit animammeam adj vcram Qvitam] dando fidem: C^^lpoftg côuertit, Enon dédit pedes ineosincomtnotionctn]vtretro refpicerem.^Quo-niam probafti nos,deinde,quafî aliqiiis diceret:Qiia-re dcberes commoueri^ [quoniam j tu f dens probafti nos] .i.nobifîpfis SC alqs probat os oftendifti; amp;nbsp;o-' ftendit modumprobationis,fic fcilicet probafti,Elt;xa minaftinos igné] .i.quacuncptribulatione, veligne inateriali,fîciit Laurentius,Si fitniles,Eficut examina? argentum.ilJInduxifti nos. Oftendit genus examina-tionis.dicens: [Induxifti nos in laqucum].i. in vintu Ia,in earceres,8i iterum alia afflidio.EPofuifti tribu-lationes in dorfo noftro].i. flagellati fumus,Si cæfî, ficutPaulusapud Ephefeum.Itcmaliudmalum,£itn pofuiftihomines fup capita noftra]qui (îc nobis do-minarcntur.vt de nobis capitales fententias dare pof-fent.lt;gEt quamuis haec omnia malanobis euenirent, nos tarnen femperEtranfiuimus] ad te Eperignem] materialem,E^aquam] quia multi martyres aquis fu b mer fl funt, nec tarnen igné vel aqua eorum cutfuS potuitimpediri. Velignemquencunepæftumaduer-fitatis pofTumus accipcrc, per aquam profperitatem: quia ficut aqua diffoluit terra ni,ita profperiras didol— uithominë.Alîmilitudineviatorishicloquif.qaficut viator necg45pterxftü,nccp4) pterpluuiavultdimit-tere,qiun viâ fuâ pagat.lîc ifte iuft’ nec ab aduerfîtate, ‘ neca'profperitatepoteftimpediri.quincurfumfiiü g ficiat. Si per haie omnia Eeduxifti] .i.educesnos Ein refrigerium Jinquoiamfpcduxifti. lt;([Et tandem in* troiboin domum tu3]non manufaflâ Ein liolocaii-ftis].i.defcrensholocaufta i deftruftionem vitiorü. Siibi tuncEreddamtibi].i perfoluamEvotamca] i laudes quas hic tibi voueo, Equx] vota non funt ir-. ratio-

rationabilia.fed quæ fdiftinxenint^.i.cûrafionctiW obtulerunt Liabiamca] interioraideft.ratio.vella-biaad literam.Cain cnim obtulit.quicreaturamcreo atonobtulit,fed non reóle diftinxit,quia fcipfum, qd deociiariiiStft.fubtraxit. Abel vcrodiftinfteobtulit, qui fcipfum prius deo præfentauit, ^Et nonfolum in profperitate labia mca diftinxerunt vota ilia, fed etü Cintribulatione mca]ideft,mibi vtili fos meumeft Iocutum31audcsillas,vclhoc gjfequiturfholocaufta medullata.offeramtilsi]. Vxlitacontinuatiir. Intro-iboin domuin luamin holocauftis.qua dii vixero offeramtibilio'ocaufta.i. meipfum totûctematü.fc-cundü opera vitiofa.iiolocauftadicomcdullata.i. pin guia8lt; delata fide 8f diaritate,quodholocauftü eric be neplacitum deo.ficut in veteri teftameto dicebatur placcrebolocaußü .quodcrat pingue 8f medulIatS, SCflioc offeräcüinccnfoj.i.cü oratiôe.q ideog incc-fum intelligit.qaredolet8^ placet deo,ficut incenfum hominibus odorantib’. V el orationc Qarietfi] .i.apo-ftolorum fcjjita orabo.ficut 3poftol(,vcl quos modo îplîinftitucnt,Cofferam3etiamf tibi boues],i.bonos prwdicatores.i.quibene triturabunt 8^ excolcnt eccle fiam.fic fcilicct offeiam , deducendo cos ad maiorem perfeftionem virtutiim,8f Itoc faciam[cum liyrcisl id eft, liyrcos Si fcctidos in peccatis conucrtam ad te. •JVenite. Pars quarta.CôtinuatioiQuiaita mehabeo vos alii incitati meo exemplo.fomnes] fcilicct, fg timetis deum.vcnite] i. parate vos ad intelligcntiam [Si audite] i.iteîligite îterioriaureSifitalcsfueritts, [narrabo]qua!îrem nöfiólü.fquantafccit deus an» mæmcac.] Et hoc fc5,feci,[clamaui ad ipfuro orc meo],Si nô tantü orc,fed etià [fub lingua mca].i in cordc mto[cx«!taui].i,exukâterclamaui,Sln’lt;ï““^ tem.

terivm comment; jjç if.Clamauinontantü faflo/edetiS fineomniiniqui-tatc.etiam in corde,amp; hoc eft Cfî afpexi iniquitarcm in tordcjideft fîplacuit mihiitiiqiiitas in cordeCnicol idefl,involuntate.[;non£xaucliet3me C dominus ] ^Et quia clam«ui,amp; fîne iniquiiate, [propterea exan diiiit me deus] de confercndii bonis, amp;nbsp;attendit voci dcprecationis me«]demalisreroouendis .^.Etquia exaudiuit,Lbencdi(ftus3ntCdeus]idé,Iaudandiis ab omnibusiquinonanwjuit otaiioDem meatnOfed ex* audiiiiteam,L8^]non djflulitCnjirericordiatnfuanià mejid eft,mihidare, fedfimul Sioraiionem audiuir, Si mifeiicordiam contulit.

DEus mifereatur uoitri]PfaImusifte, conuenie Oauid prophetæ.qiii dicitur pfalmus cantici, quia noscommonet ad conf£(Tioncm,Si dict-tur canticum,quia nobiî proponit maximam exulta-tionem.fciiicet.illuminationc omnium Gentium,quç pcrOhrifmm futura fuit,pfalmus dico habit’ in hym • ni$,.i.in laudibusdei. Intcllexerur.tenim prophetæ, dcumcfl'e laudandumdeillHminatione,quam datut* crat mundo', de qua omnes debenteiimfummo ftu-diolaudare,pfalmus dico dirigens in fînem. Materia cft Chridus illuminator. Modus.In prima parte preca tut illuminationé.In fecunda parte hortatur ad v tran cp confcffionem’peccati.fc J,amp; laudis dei,amp; ponit cau-fani,fc5,deum iudicem xquü. In tertia parte ad randc confclîîonë.fcdalia decaufa fcj,qui terrapriusfîeriüî, inodoinaduentufilqdeditfruftumfuum.Inteniioë hortari.vt oîa mifericotdi» dei ttibuamuS.Et qucniî videt omnia bona efie ex mifencordiadei, fk antequä dicat

55Ä D. HYAMONIS IN PSAL-dicat deilluminaitouedei.tnifencordiam deprecatur dicens. ^Deiis milêriat noftri3,Slt; qualiterrogctfui ïnifereri,fupponit,E8i bencdicat nobislfcj.ficCv“!' tum fuum j.i.claritatem fuam, CiIIuminet].i.irradi-are faciat Qfuper nos] fcilicet ,£ognitionem fuam in* fundat nobis.perquamcognofcamus eum.quia ficut aliquis non poccfl: viderefolum ,nifï videat eumfol, fic nemo poteft venire ad dei cognitionem, nifi deus oftendat eife,[^amp; ] poftq illuminauerit, ad banc illu-niinationemconferuandam,[;mifereatur iterum no-ftn],quia ficut lUuminacio ßne mifericordiadeinon poteft liaberi,(îcneeeahabita,fine mifericordia dei poterit eonferuari.SEthocilIuminet.Cvtcognofca-mus]licet habitantesfin terra] vbincceftariaefteo-gnitio, f viam tuam ]. i. Chriftü filium, per quem itur ad te,Éviam tuam]fc5,falutare tuum.i. filium tuum, perqiiemfaluatio fit htimani gentris,hoc non in paucisGentibus.fed [in omnibus Gentibus].i.in om ni loco GëtiumLfalutare tuum.]^Confiteantur.Se-ciinda pars.ContinuatiôiDico illuminet,K quia illu-minabit, ideo C deusconfiteanturtibipopuh] pec-catafua, aceufando feipfos pro pcccatis fuis:8iipfis peccatis delctis,Cconftteancurcibi] .i.laudentte Qpo pull]nonpauci, fed fomnes ] ^LætenturetiamSi exultentGentes,quoniamiudicas] .i.iudicabis [po* pulos in aequitate ] reddendo fingulis fecundum fua merita.Etquia propferea non miiltumlaudareturj quia omnesdamnarcntur.nifi deus perfuam magna mifeticordiam in hac etiâ vita homines vifitaret,addit {;ô£Gentes]habitantes fciIiçetLin tcrra]vbincc£fla-yiauifitatioCdirigis]adbene operandura. i|IConfite antur.Parstcrtia.Côtinuatio,CCôfiteantur populi] quia iudicas,8fCconfiteantur]etiamquoniam[; terra

ter IVM COM MENT. « -5^7 dédit frudlumfuumj.i.hoinines.fcilicet, in terra qux prias malediéla erat Kproferebat fpinasK tribiilos, in malediftione,quant dixit deus Ada::IVIaledió)a ter Genc, j ra tua in opéré tuo, faéla eft fruftifera dâdo fruci um fuum.i.conuenientia opera fua^Terra dédit fruftnm fuum,8i quid opus eft.nifi fola bencdiftioue'^ amp;nbsp;ideo [beneditat nos deus] pater fc5,in bac vita multiplicet nobis virtutes:8i Cdcus nofter] .i. Cbriftus filius dei, £84 deus] i.fpiritus fanftusEbenedicat nos,84 metu-ant eutn omnes fines terræ]cum dileélionc .i. homines de omnibus finibus terræ.Timor nançy necefTari-us eft,ad cuftodiam omnium virtutum.

EXurgat,]PfaImus ifteconuenit Dauid prophc tac qui hic loquiî: dirigens in fine, pfalmus duo cantici.qui ^ponit nobis magnâ exultatîoné

•f.exultationc ipfius Chri.Siillam exultationë ecclefîç Materia eft Chriftus exaltatus, 84 exaltans ecclcfiam. Partes facit fex.Modus: In prima parte proponit exal t ationem Chrifti 84quid per illam eueniat bonis,quid tnalis.In fecunda parte quæ incipit:Deus cum egredic ris.oftendit ea quæ deus priori populo fecit, effe corn pleta inifto nouo populo.In tertia parte quæiticipitt Mons dei mons pinguis.oftcndit altitudinem Chrifti K quid inde eueniat ecclefiæ.In quarta parte,quæin-tipit:Et domini domini exitus mortis,oftcndit humi-litatemChrifti,84quid ipfa conférât ecclefiæ. In quin ta.quæincipif.In ecclefqsbénédicité,oftcndit ftatum ecclefiæ.fcilicetperfanftosapoftoloshæretlcos incrc pandos,84pcreofdemapoftolos Aegyptios84 Actht opesconucrtcndos.In fextaparte,quæ incipitrPialli-te deo qui afcetidit, oftcndit voccm eius qui afccndit y fore

558 D. HAYMONIS IN PS Atmore fortem in iiidicio.S^ pcripfatn fanflosrefufcïtan-dos 8^ mirificandos. Intentie eft nos admonetead Chriftifti exaltat(onem,vt cantemusClirifto.K exal-temus eum. Hare quidem intentie netaturin pfaimo in pluribuslocis,8£ ctiam vbi dicitiCantatc dco.pfal-* mumditicenotnini,8^intitule ctiam quandodidtt pfaltnustätici.Sdendü eft.giiftosduos primes verfus Num 10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propheta à libre Moyfî.Cantabat enim Moy-

fes lies verfus,cü eleuaret arcam dni, Si procefferunt i prælium. A cuius arcx.afpeétuprofternebanturinimi (i,8i populus dni faluabat.nen q, Moyfes tantam vit tutem illâ intelligerct in area, fed per illâ Chr m dei fi-gtiibcari fciebat,in q continentomnes thefauri feten-tix Si Capitntixficut in areacëtinebant tabular tefta* menti,8fc.lt;ÇEt quia ititfllexit Dauid Moyfen de Chri ftolioc cantaife, agens de cxaltatiëc eiufdé Chri, pe* nit verba Moyfi,dicës:[Deus3quialiqfi latuit.fexur gatjHoc exurgerefuitinoîbus,qua:Chrsffcit àtem pore refurreftiôis.amp;deincepsfK inimideiusdifTipen tur] localif.ficut impletû cft in difperfîone Ttti 8C V ef pafianiißKqui oderunteüj.i.eëtracû pfeuerauerüt inodio,Cfugianc].i.rfmoucanfCàfaciccius],i.àprx fcntia,non qgt; poifintremoucri à pfentiacius qui vbic^ Piâl.If9» cft:vnde pro?heta:Si defeendero ad infernü, ades.fed fed remoucnturàfaeiceîus,qui në fruunî cognitione ipfîus.VndediciturToIIaîimpius.nevideatglotiâdei Hæc remuneratie fîet.cü dieet Difeedite à me maledi-éli in igné xtetn ü. Sicut deficit. Hic aggrauat panâ corum.quiatantü valet optatio propherse,quantum affirmatie, f Defi'ciant ] etiam fficut deficit fumusj fie em natura fumieft, vt quanto magis afeendit, tante magiscuanefcat:fic mali,quanto mags afeenduntin poteftate huius fcculi,tanto magis euanefeunt à veri-* täte

TERIVM comment. 5J9 täte,8^ ficut fumus.femper procedunt ab igne CÖcupif ccniiar.Et nunc ctiä magis aggcrat panam corû,cult;n dicit: [ficut fluit ceraà facie ignis, fie pereant peccato-tes à facie J ,i.â pfentia [dei^remoti: non eorum fiib ftantia prorfus interimaf.fed in hoc périt, qd à veto ef fc,quodcft deus.feparanî.^PoftQoftenditquid malts euéniat de Chrifti exaltatione.econtra oftendit qd bonisde eademexakationecontingat. Conttnuatioî Peccatores pcreât,[amp; lufti epulen{],i.refïciantur,ipo fcilicet dco.qiii erit omnia in omnibus [ amp;nbsp;exultent J pofitiCinconfpcftu dei,8£in lætitia fua]inquadcle-ftandumeft.quiaæternatfl: [delcftentj «5Cantate deo.EtquiaiufticxuIrabuntjS^ dekftabunf.idco vos alii [cantate dcoJcordeS^ vocc,8/[dicitepfalmum3 .i.bene operamini,nomen cius ampliando [nomini eius3fcj,Chriftofilioeius,perquë nomen cius müdo innotuit.Cum dicit,pfa1mu dicitc.nô tantum monel bene opcrari.fed alijs fuam operationem dicere . i. in lt;xcmploproponerc,amp;[itcr3£tiam3faciteei] per qd Iter in nos vcniat.nimpendo omnia obftacula.fcHicj;, vitia.qux deiim expcllunt de liabitatione noftra: ei dl co, [qui afeendit fupcr occafum ] .i.fupcr morte, quae toti müdo dominabatur,amp;in occafum,amp;in tenebras prælt;ipitabat,amp; dignÜ£fl:vt£iiterfaciatis,quia [illi] eft hocLnomcn]fubftantiaIe[ dominus] quia ipfe jj fe dominatur amp;nbsp;nemo poteft dôminari,nifi pereum. ^ExuItate.Cantatc dicoamp; pfallite,8inon cum trifti-tia,imcf[exultatein confpc(fiueius[iuftiexultcnt,ma li autemquila:dunividuasamp;orphanos,[turbabun-tur a' facie eius ] dei quando dicetur. Ite impq in arternum fupplicium : cius dico [ patris orphano-rum, [ quia ipfc eft pater Si patronus orphanorum, id eft, fimpliciuni, qui nihil à fe aftutia: habent, fed y *i in

ïn folius dci ducatu incedüt QSi iudids v iduariim j tja ipfe illas in xqiiitate iudicat.quxfunt vidux.id cft ali quidexfehabent,Kfentiunt addeuminfua neccfTna tcclamanduni.ficutpetfedd viri.^Deusinloco. Alia Chrifticommendationcm ponit.ContinuatioJpfe ë index vidiiarum,Si ipfe eft Ê deus in loco fancto fuo3 .i.in angeli5,K in altjs fanftis viris,quia nihil ibi habet obftacuIiCdeusndico.Lqui facit JhominesEinhabita te vnius mortis3i.vnius voluntatis,fecundum fidem

chaiitatcm.Cin domo].i.in ecclefia fua lt;| Alia com inendatio.LQi!i]etiamCeducit]vinólos].i.iIlosqui à diabolo captiui tcnebantur in inferno, vel viuentes ligativinculispeccatorumfinfortitudine] .i.in viole tia magna,fient vinólos CfimilitcreoS quiexafpe-rant].i.prouocancdeumacliram,fcilicet,blafphemos Si turpiflimos in peccatis.Si etiam edneit, Cqui habitant in fepulchrisji.confentiunt voluptati carnis,qug caroelffepukhrnmanimæ.quiaibi anima carnicon* fenticns.putrefcit,fient caro in fcpulchro.^ Deus cum cgredereris.Hie incipit fecunda pars:lt;K hic eft diapfal -ma.i.dinifio pfalmi.Continuatio;Dict),tu deus deduces illos.quiaqnodpræfîgurafti inalqs.complesinno bis,amp;hoc eft: [ Deus cum egredereris ] .i. cum prius oc cultus eifes.teiprum manifeftum oftenderes fin cöfpc élu populi tui]illuminando cos in nodle per colum-nam ignis,in die refrigerandoeos per columnamnu bis,3if cumpertranfircsindefertofduccnseosamp;ofté dens teipfum,eis præbendo ducatum fempcr per colü nam nubisK ignis,per totumdefertum,f tertamota cft].i.terrcniqui prins cultum deinen noueranr,mo ti funt ad euhü dei,Si etiam ipfi Iudæi,per columnam ignis,quæ populum Iffacl illuminauit.Nubes quac in dietcfrigerabateoSjCandemincarnationêdefignabat in

ramotaeft,amp; hocideo, Cetcnimcœlidiftilaufiunt] diim mannapluercntCàfacic]i,àpræfentia [dcij ga ibi dum manna caderct,præfcntia dei cognitafiiit.dei dico CSinai] quia in illo monte deus dédit Icgc Siman data Sinaintcrpretatur mandatum,Si deusdidturde us mandati.quiin omnibus illis habitat.quimandatü illius obferuanc. Afacic dei Sinai dico.amp;Éà facie dei If raclnilfracIiticipopuli.Poteftetiamhic Sinai nomi-natiuuscflc.quod oftcndit alia tranllatio, quæ habet, mons Sina. Velue (îc dicatCccIi diftillauerunt,amp; mos Sina ctiâ diftillauit.id eft,nebula Kfumum emifît à fa cic deilfracl.id eft.quandodeus loquebaturMoyfi.vt legem daret.lJÔftenfa figura, oftendicfigurxtomplc tionem .Continuatio : Sient cœlidiftillauerunt.fic tu, Cdeus pluuiamlidcfi,Euangclicamdo(ftrinam,figni ficatam per illud manna.pluuiam dico E voluntariâ] id eft gratis datam.fîne aliquo merito hominum L'fe-gregabisjid eft.fcgrcgatim dabisCh®reditatitua:]id eft,populo Ifracl.quibus feparatim deus pcrpræfcnti am corporisprædicauit.Vndeipfcdixit:Nonfummif „ fus.nifiad onesquæperieruntdomusIfracl: Eamp;]illa hæreditaSEinfirmataeftlquçnoluitrecipere verbum dci.excæcata eft: [tu vero deus perfccifti earn ] fupplc doeamdeGentibus.^HAnimalia Oftcndit de quibus deusperfcccrit,fc5,deGétibus dices: EAnimaliatua] id cft.Gcntiles, qui dicuntur animalia, quia indomici funt,8ilcge carentChabitabunt in ea^hærcditate ,’qa vna cum îudæis fiunt Chrifti hæreditas, animalia ha-bitabunt.Si hoc non per fe, nec per fuam dignitatem, fcdCparaftiJgtatiamtua Eindulcedine tua paiiperi] afflifto Si efurienti Qdeusj non vt dulciaputarentea quæ miidus dat.fcdea quæimmiitisquxcunq:.f Dns y iq dabit

54t D. HAYMONIS IN PSAL-dabit.Oftcnditparationcs.quas facit dcuspauperifuo Continuatio.Parauit dominus 3 fcilic5,dabii verbü ] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

dicantibusCvirtutcmultaJ.i.magna conftantia. Vel «uangelizantibus verbum, dat dominus virtutc mul tam.i.confirmationem permiracula.VndcinEuan-geliozDominocoopcrante.amp;fcrmonem confirman« te,fequentibusfîgnis.lt;ÇR.cx. Dominus dabit.fciticcr, dominus ille,qui eftCrexvirtutumJ.i.angclorurn.vir «utumdicOjCdileftiJ.i.filij.filii dicoCdikdliJquidili« gitura' dco,5^ eft vnum fubftantiuum, aliud adiedti' lium.Cum dicit virtutes effe illiusfilij oftendit eum cf fexqualem patri,amp;aliampartitionemponit. Vetbu dabit.CSiJdabitetiamEdiuiderefpoliaJ .i. homines diabolo ereptos, ordinando eosdiuerfîs ordinibus.f. faciendo alios epircopos,8Ccçtera,vt Petrus 8^ alq,fan ébos multos caliter ordinaucrunt.diuidere dico fpolia [fpeciei domus j.fad fpeciolitatem domus i.eccleßae dei.quia nili domus dei eilet diuifa,non effet puldira,

II necetiam effet corpuS.dequibusChriftus dixit: Cum fortis armatus atrium fuum cuftodit, in pace funt oia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

quæ pofl'idet:Siautemfortiorinofuperuenerit,f,Chri ' ftus,auferc8£diuidit vniuerfa fpolia eius:ficutfecit Chrs.quiarmatumfortem.i.diabolum, fuperauit.SC eiusfpoliaabftulic,fc5,homincs.lt;[lSidormiatisinf mc dios.Ponit item alias apparitiones.Cötinuatio : Hoc dabitvobis,Khoc eft pSidormiatis]. i. quicfcatis d ftrepitu feculi^ntermedios clerosj.i. inter duotefta mcnta.vt in fententqs diuinitatis deleiflemini 12 erunt vobis] vel ficut habet alia tranflatio C fuftollent vos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

pccnæl -i. virtutes, quibus ad cœlum poffitis volare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

talesquxfunifcolumbxdeargentatæj.i.eccclefiæ.q dicitur coluinba,proptct fimplicitatem, dcargentata

V ocatiirin hac vita,propter nitorem eJoquiiCKpoftc riora ciusJ i.ea quac fanfta ecdefia expeftat poft häc vuam.erunt [in pallorc auriji.ftmilia auro,quia (îcuc aurumprcciofiuseftcunfiisinccallis, itaea quatfan* fti in futura vita fufcipient. Alia tranflatio habet in vi rore auri,alia,in fpecie,fed idem eft,'ciusecclefia;dico. cxiftentisCdorfionerij.i.onerifcrac.quiafert onera i. depreftioneshuius vitac.Per ckros ideo diuinam fcrilt; pturam intelligimus.quia tlcros Grætæ, fors Latine: diuinam autem fcripturam nullo humano atbitrio ha buimus.fed fola forte,.i.fola det cleftione habuimus . ^Dumdifeemit cœleftis. Ponit alias apparitiones. Hxc dabit v obis dominus,8i [dum ]i.quia,tocleftis J .i.Chnftus,Cdifcernit3.i.difponit [reges]idcft, fan-ftos prxlatos.quibcneregantK feipfosSi alios.[fu-per eamElt;olumbam,, i. ecclefiiam t dealbabunturl illiquifuncccdefiaintcriusinanimacandorevittutü, [niuejid c,plus quam nix alba fit. Habet alia tranfla tiofupcrniuem.Vbidilt;itfuperniuem,oftcdit tffede albationem illamincorporalem .dealbabuntur.dico tin Selmonj ,i.in vmbra ,fcilicet,in Chrifto.qui eft no bis vttibra Sirefrigerium contra xftushuius fe culi.Sel mon nan'qj v mbra,intcrpretatur. Incipit de tettia par tc.QuiSelmon.i.quiChriftHS[eftmonsdei,mons3dl cöpinguis] dcquofluxitomnisfpiritualis doftrina. qua animx fideles impinguantur.*5Mons dico,8i ipfe idem Chriftus eft [mons coagulatusjfecundum illos quoslafte nutrit,etiameft [ mons pinguisl fcciindu fapientes,quo5 folido cibo reficit, amp;nbsp;conuertit fc pro -pheta adillos.amp;iquandoquidem Chriftus tabs mons eft,crgo V os ludxi [ v t qd fufpicaminil vos aliquid ec ad comparationem iftius raontisCmontes coagula-ios3,iillosmagnos viros:8diic re|hendit illos,0 dice-y iiri bant

544 D. HAYMONIS IN PSAL-Matt.lj. bantChriftumloannem erte baptiftam, vel Heliam, Warcj.6. g^ë^ltemcommendatioChrifti.Ipfeetiam eft[niös Z.Cor.^. in quobencpIadtumcftdeohabitarenitaqdCineo] de quo ApFs:Erat deusinChrifto,mundum fibirecö f)lians,dico habitat in co, Cetenim dotninus habitabit in finem3habitationisf£5,itaquodplusn5poffitha-birare. ijlPoftgoftcnditaltitudinemChn.oftenditqd inde proiieniat eccIcfîæ.Continuatio.Ifte mons eft ta 1(S,SZ alij qui putabani montes coagulati.funt [currus dci3portanteseum,quos ipfe regit,ficutbonus auri-gacurrum.eurrusdico C multiplex dtcemmilibusl populis:pcr finitum numerum intelligimus infinitü, SiiüaCmiliaJfuntClætantiumJidcOjquia E ^JnsJ eft [in cisHqui dns eft [in SinaJ.i.inmandato. Perhoc notat,quod dns eft illis qui fua mandatacuftodiunt, qui etiam dnseft[infanóloj,i.in Chrifto,8i per hoc notât,gjipfi in quibus habitat,fint conformes Chro, ^Etperhocfuntiftifafticurrusdei, quia tu deus[af-cendiftiinaltumjadliteram [capifti captiuitatem] ,i.a diaboli laqueis tuos et ipuifti,qui ad exprcffioncm captiuitas appellantur: amp;nbsp;[ acccpiftijàdco [dona in ltominibu$3.i.homincsdona,ficutdkitur.Hichomo accepit dona in cyphis,id cft.cyphos accepk.^Et verc accepifti homines dona,quiaetiam non credentes [ et enim non credcntes3accepifti[dominum deum inha bitarej in hominibus,ficut gentiles,qui deum inter ho mineshabitare non credebant^^Et quia tantam mi*-fericordiam dcditmudo,ideo ipfe[dominus]fit[bc-nediftusjid cft,laudatus,[die] nominato [ qtidic] .i.a(Tidue,K qiiafi aüquis dicerctfQuare benedicis ? qa fcio quod ipfeafcendens,nos quoep afeendere facit: SC hoc eft [profperumiterjid eft, fine impcdimento.fci licet,ne poflint mundi obftaculaimpedirc nosLfaci« nobis.

TERIVM COMMENT. 54ç nobis,deus] de quo pofTumus efle fecuri,in hoc enim præfenti dat nobis fakiationes fcilicct.remiflioncs pec lt;atorum,8C hoc cft,rfalutanum noftrorum alias quolt;5 fakiationes,fdliceiiuftitiâ,amp;c. ^llpfeetiameft fdcusnoftern.i.nofter crcator,8{ eft etiam [deus fat-uos faciendijquia non tantum in hac vita faluar, fed eciâ in acterna glorikcatione faluabit.Hic incipit quar ta pars.Continuatio : Et ne aliquis dicerct.Tu dicis ipfc fit deus faluos faciendi, fed hoc quoqj poteft cife, cum ipfefueritmortuuS,Sf fui etiam moriantur, Rc-fpondit; Bene dico quod ipfc eft deus faluos faciendi, quia iftiusCdominidni3eftfexitus mortis].i.exur-gens,exiuit de morte,8f omnes fuos educet de morte cum domini bis ponic,pcr vnum fixum.i. fubftantialc accipimus,per aliud exercitium dominq defignamus tanq fi diceret,domini dominantis. •[ Verun tarnen, Ifte eft deus faluos faciendi.fveruntamenliftcfdeus confringetl.i.annihilabitfcapitaj.i.mentcs.velcrc-ftioncsfinimicoqifuorumjSf etiam confringetfvet ticem capilli] .i.extollentiam K eleuationem cogita- ' tionum.fcilicet cogitationes pbilofopborum,8f pro-fundas fententias eorum,amp; feftam harteticorum, de quibuseleuabäcurK fuperbiebant.verticc dicofper-ambulantiumj.i.præfeucrantium Ein dileftis fuis]. Per capillos ideo cogitationes accipim’,quia ficut ca-pilli adherent capiti,fic cogitationes mëti ,bonae aut cogitationes adornant mentcm,malæ deturpant. ^Öixit dominus: Quofdam confringet,quofdam ad fe cöuertet, itaquod altos faciet martyres : alios veto faciet prgdi catorcs,amp; ad hoc confirmandum,inducit dominum fic;EDixitdominus]egoCconucrtam]ad mcaliquosCex Bafan] .i.ex cöfufiöe, vel ex ariditate: Bafan nag? confuliovelariditas interpretaf, QuofdS y V. enim

enim qui prius erant cöfufi in peccatis,vcl in ariditatc iuftitiæ/onuertic ad fe deus;8£ ctiamCcôiicrtamJ ad me quofdä exiftentesCin profunde maris],i.in profunde vitioriim.qjVtintingatur,didtpropheta.Con «nuatio. Tii deus conuertes eo9,Si ita conuertentur, C vt pes tuus] .i.conuerfiad te,qui te portant in fe.qui pes ptius intingebatur in deleftione liuius vitf ,modo Cintingaturinianguine],i.du£atiiretiam vfqjadcffu fionem fanguinis.Kfex inimicisjtuisfiatflingua ca-num tuorum j.i.fiant optimi prædicatores.Si bene Ia trantes.ó^ deiecelefiam defendentes/uut canes circa dominorum fuorum domos vigilant,amp; hoc no procéder tab ] eis,fed à te f ipfo ]. Alia en i m translatie ha bet,teipfo. Vel ferme poteft dici tonuerfus fi£:Domi-nuscêuertet.Sf cupopuleitaconuerteris,vt pestuuS, i affeiflio tuaintingaturinfanguinem.i. prena fitad rfiufioncm fanguinis,8i ex inimicis dei fiat lingua ca-num tuorum.i.peccatorum tuorum, fcilicct, qui font degente de confortio tuo,8C,hoc né a te.fed ab ipfo deo erit. V iderunt ingredus. Pes tingetur in fangut-ne,liuguacanum tuorum fier exinimicis, hoc totS perlioc fiet.quiac) Cdeus]illiquiconucrtuntur, Cvi-demntingrefiiis tues],i.operatua.quæin mundo O' peratus es. Vel tui ingrefius ideo dicit.quia deus prius alienus trat a mundo,fed per mifericordiam fuamin-greffuseftin mûdurn.K videterminetingrelTusilIos ede Chrifti.dicit; flngteffus dei mei,regis mei, qui eft in fanfto].i.quihabitat in dominicohomine.fcilicee Chrifto,amp; hicaperteincarnationeminfinuat. qjPræ-uenerunt. Perhocconuertcrcntur,quiavidcruntin-greffus dei.S^perhoc etiam,qui3 [principes] .i.apo-ftolfqui funt principesin ccclefia, [præucnerüt^eos, quia prius credentes, fcaliisfideiSibongopcrationis

exempla dedenmt.Khocnon foIi,fedCconninfli].L comitatimultisCpfallcntibusJ.i. bcncad honore dei oper5tibus,8i ne aliqui crederent,quod folis viris da-retur gloria ina,ficqnidamhgrcticipinauernnt,addit, cruntetiamilli principes [in medio iiiuencularum'i id cA.muIieruin, quas ideo iuuencutas vocat, quia à vctuftatcpeccatiinncjaâturpcrgratiam dei. Vcl per iiiucnculas polTumus accipcrecommuniter ccclcfîas, quiapergratiamdeiàvetuftatc peccati innouantur; iuuencularumdico [fympaniftriaru] quitympani-2ant dco per mortifîca.rionem carnis.K func ficut co riura mortuorumanimaliü fljlnecclcfijs.lncipitpars quinta.Continuatio;Principcspræueneiuiu,5iC!vte-rabonadedic.K propter hçc omnia vos fidelesCbenc dicite dcoinccclefris] vbieftloc’benediftionis.quia qui extra ccclefîam funt.deum digne laudare non pof funt.deo dico[domino]quia dcus8lt; dominus cft.be nedicite dico [defontibus3ideft,propterfontes,fci-licet.propterfanftos apoftolos,quinos fpirituali do-ftrinareficiunt:fontibus dico [Ifracl] ideft.proce* dentibus ex ludæa, velin «cclefijs potatis de fontibus lfracl,«jlbi,Bene dico propter fontes,quiaCibi^id eft, in ecclefia,lunt fontes,fcilicer, PaulusSi alq apoftoH,

hoc eft,[ibi Beniamin Jid eft,Paulus,qui fuit de tri buBcniamin.ideft,inadolcfcentiaconuerfus,'Vel[a-dolefcëtu'us]fcihcet,dcpofitavetuftatelegis,inChri-ftoinnouatus,amp;hoceft,Cin mentisexccfiu3ideft,ti-more,quia per tiin orc c onuerfus fuit.N ota duos effe cxccffus. Vnus cxcefl'useft,quandohumana mens tranfeendit vfque ad ipfiim deum, hæc müdana præ-teriens. Vude Paulus : Siueexcedimus mente,dco cxcedimus:8idchocctiamexceflu poffumus amp;nbsp;hic l-Cor.Ç dicerc, SC Paulus fuit raptus vfqj ad terrium cctlum. Cor.ii.

Alius cxceiTus eft.quädo homo per timorem extra (c rapitur.«ilPrincipes amp;nbsp;duces eorum.qui funtin eccle-fia.funt principes luda] .i. apoftoli fânéli de tribu lUf da. Cprincipes Zabulon, K principes] de tribu [Ne* ptalini.duccsfunteorii] , Sdideoponithas quatuoç tribus.quiadehisfucriit nati apoftoli. Beniainimin* lerpretatur filius dextræ : ludas confitens: Zabulon, tabernaculumfoititudiniS:NepthaIim,latitudo.Has interpretationesnon funt hie neceffariat.^Manda.Eit per iftos tales [ inäda] .i. notifica C virtutem tuam ].i. potentiam tuam per mundum.Sf per iftosfeonfirma hoc quod opcratuses in nobis] fidem charitatem, Sifpiricumfandlum.incipiendo fatcmplo tuo].i â Jänftis tuis.tnqiiibus tu habitas, Cquod eft in Hierufa Iem]:quia in Hierufalemfpiritusfanftusprimn apo-ftolis fuit datus. Si deinde per ipfos ,8f per miniftros eorumdatus eftaliishominibus. Etvere cöSrmabis, quiaperhocCreges].i.fcipfosbeneregentes,Eofferct tibi munera].i.feipfos Si alios. Alia translatio ponit hoc fub optatione.oifcrätiir muncra. Vel Heut alia li-tcrahabet,virtuti tuæ.fecundumquod itadicemus: Et qahuiufmodi funt in ecclefîa.per quos poteft pSci quod ccepiftijcrgo manda.i.præcipc virtuti tuæ.i.filio tuOjSf per eu(n,8i per miniftros tuos confirma hoc operants es in nobis, ^lucrcpa feras ariindinis Et vc offerantartibimanerarincrepa].i.conuince[^fcras3 i.hx'recico3,quilaniantccclcfiamdei,ficuc fere ones: feras dicorarudinisl.i.conuerfantes inter arundines, fcilicec.intermobilesho.niines.qui citopoftiint mo-neri à propofitio,tales cairn aggrediunturhæretici.nô perfecîos viros. Vel feras arundinisdicit,qiiia ßcut a-rundines in paludibus nafcuntiir, ita harre tici in palu-dofis fentetqs verfantur. Et neceffeeft 7t increpes, qa

fcongrcgatio taurorü3,i.hacretiforum,quiruntcer-uicofi tauri,eftC«n vacdspopulorü] .i. in populisqui citofcqiiunturquodaiidiunt, vtvaccæ taiirorü,con-gregatio dico ad hoe fafta,[ vt cxcludät eos,qiii pto-bati flint argfnto^.i.diuinodoquioabillis qiiosvo-cauit vaccas,fcilic£t,v t faciant,n£ ilJi inkriores fcquä-turprobatesviros. Vel[;vt,excludant3.i.dii!idant d feeos qui probatifunt argcto.cum autem diiiidiint fe hacretiii ab £is,manifeftant eos efle bonos.a qiiibus fc feparant. Vndc ApoftolusiNecenir eft vt veniant hx-r£f£S,vtquiprobati funt,manif£ftifiant, iglncrepati, l'Cor.ll [dirtipa j ne conuïniant in vnam voluntatem C G«*’-tesJ.i.hærïiïcos.Cqui volüt beüaj.i.litigia contra fideles,fiCvcrediff jpabis,quiaCvenient Icgati ex Aegy-pto] .i.afiquiconuertentur exignorantia peccantes. Aegypt’ enim tenebra: interpretatur, per quod in tel-ligunturignorantcr peccantes, fed etiam nigri graui-buspeccatisconucrterentur.amp;hoccft: CAethiopia] i.nigriinpeccatis, Aetliiopiaenimnigredoïterpreta-tur.æthiopsnigerrpræuenietm anus eins 3 Aegypti, i.indignitatefuper3bitoperationcsAegypti:[;d£o3.i. ad honoré dei,propter hoc dicit præueniet.quiaqua-to maioribus peccatis aliquis inuolutus cft.tanto ma-gis pœtiitens dignü fruótü facit deo. Alia trâflatio habet: Aethiopia feftinabit man* dare deo, 8i dicitur ex fimilitudine.quia ficut aliqs viftus tendit mauus fuas y idtqti ƒ c Aethiopia. i.nigri in peccatis,cognofeentes fc efle viftos.dabü t man’ fuas deo viftori,fuo. Vel Ae thiopia cÖuifta, deo præuenict man’.i.vindiifias dei, Bene dicit,prxueniet.quia prius credent,^ deus v in di cet fc de eis. Ql'gt;a ita conuerteniur ad deum,ideo Cregna terr{3'ihomincs de omtiiregioue terræfcâ-tate dco3YOCcS^sorde,0(tpfallite3 illi tdno3bona

opcratione. •JPfallitedeo, Incipitfextapars.Propte» hoepfainte,8£etiam propter hoc, quia ipfe dabû vo-cem virtutis voci fuæCpfalIite deo,qui afcendit «'iiper ccc’um carlijad literam. Vel feper fuprcmutn ordinS angelorum, Cad orientem ] qiiia in Oricntali patte, adliteram,qitia in monte Oliueti.quieft in Orientali parte. Htcrufalem eratdoininusquando afcendit, SC ülud faflum Chriftihoc nobis fignifîcauit.quod ipfe clTcc vcriisoriens ,qiii totum muudutn iliuniinaret. Alia tranilatio habet, ab Oriente, ^Eccedabit.Ideo dicopfalite.qiiia fecce] qualiinmanifeftaiione dominus ifte fdabit voci fiiæ] qua: in hoc mundohu-milisfuit,Cvoccinvirtntis3 id cÆeft.virtuofâmfaci-£t vocem fuam.q iiae vox erit.cum venerit ad iudieiü, qua vocc omnia refufeitabütur corpora, Sf idev quia tantus eft, quod dabitvirtutû voci, vos omnesCdatc gloriam deoj .i. oftendite eutnelTegloriofum K di-ólis amp;nbsp;fatftis ,dco dicoregnanti E fupcr Ifracljid clt, fuperomnes vid£ntcsd£um,qiiia 3 magniheentiae-iusjdeffcilicet.quod fuos faciet magnos.fcilicet.im-pafTibilesSOmmortales.erit finnubibus jiam fanées, [8^ virtusciusl : quia nihil poterit impeiioeius refiftere, fed omnia fient quæ volucric : iterum f in nubibusl. Mirabilis. Et quid per fingula cur-ram E Mirabilis erit deus in fanftis fuis 3 id eft,mi-rificosfacieteos, 8( nontantuminaliavita,fedetiam in hacvita:8£ hoc eft, E deus Ifraelipfe dab« virtu-tem3contra aduerfa Epicbifuæ,amp; fortitudincm 3*lt;1 eft,Ionganimitatcmperfeuerätisc,8i ideofit EbenedP flats deus3ab omnipopulo.

SAluum me facdeus^.Pfalmusifte conuenit Da-uid fignificatojd eft,Chrifto,qui bic loquitur.SC dirigit nos in fincm, id eft, in Chriftum, pfalmus dico habitus pro his qui cömutabuntur. In hoc cnim pfalmo agit Chriftus depaffi one fua,propter quam deumrogat prohbcrationehominum amalob.uius vitae veluti cum dicit : Eripe me de luto, vt non infi-gar:8lt;ahisplurimislocis,8lt; alibi plané affirmai eorû commutationem vbi dicit:Qiioniam deus faliiam fa-faciet Sion,SJ xdiftcabuntur ciuitatcs Iudx,8lt; alqs io* lt;is.Cömutabunturenim homines in hac vita per paf-fionemChrifti.de vetuftate Adx, ad nouitatem Chri fti, K tandem de corruptcL id in corruptionem. In hoc pfalmo materiatii: Chriftus, paffus fecüdum fra-gilitatem humanacnaturte.Siexequiturpaffionesfti-asper multas partes ipfius paffionis, agit qua: aliter hic de paffione, quam in alqs fecit, quia hic inducit i-pfam paffionem vftp ad confummationcm, cum dich iDederunt in efcam meam fel, in fiti mea pota-uerunt me aceto. Habet quincp partes pfalmusiftc, Modusdn primaparte petit faluari,amp; oftendit mala quae fibi iniuftc inferuntur à ludæisln fccunda parte, qujeincipit;Deus tu fcis infipientiam meam,8lt; delidla mea à tc non funt abfcodita,oftendit mala ilia no effe ill ata fibi ex metito fuo,8i petit, vt illi quivel viuctes fperantes in eo.vel qui ipfum mortuiexpcftant.redi-minon fruftrent.In tertia veto,quxincipit:Ego veto orationem meäad te domine,petit fuos bberari à ma ritiahuius5it»,per paffionem fuam.Inquarta,quxin cipit:Fiat mêfa eorum coram ipfis in laqueum, ponit mala qux optât ludxis ,pucnire fuapafiione,8i tä-tum valet fuaoptatio.quantûfi affirmaret.Inquinta parte,que incipitiEgo fum pauqSC doles,ponit bona qu8c

quæeueniuntiuilisdefuapaiïione. Intentioeil^hoS inuitare ad patientiam.ficut in alqs,vbi de paflione a-git. lt;5 Et incipit à pctitione fuæ liberatipnis fic: CSal-uummcfacdeus] ne me poflinc inimici retinere in morte,S£ opus eft,quoniamaqiix].i populiludaici Cintrauerunt3.i.magis mala iiifcrendoacccfferunt, C nbsp;nbsp;ad animam meam 3 tollendam, ficut aqua: qux

intrant in nauem fuffiticntes ad liominum fiibmerfi-onem.*f[[nfïxus,fum in limo,Dico qiiod intrauerunt, ad animam meam tollendam ,8i tiilerunt, 8lt; hoe cft, [infixus fumj.i.ita datus fum in poteßatem eorum, quod omnino de corpore meo facerent quicquid vel-kntJnfixusfumdicoEin limoj id eft,in manibus lu-dæorum ,quifunc limusid eft, corruptiofecundum humanam naturamJimo dico CprofundiJ quia fact-unt fe profundos in neqtiafua,[^8^non eftJillisCfub-ftantian.i.fubfiftentia.quianôpotuieis fccundüme^ am humanitärem refiftere. Vel.nö eft fiibftantia ipfts ludxis.i. vera exiftentia,quia no perftftunt, (icut àdeo treat! funt.m Veni in altitudinem.Non ideo fum infi-xus.quod non potui præcauere.fed Iponte me obtuh\ 8fhoceft,[;veni].i. nulla coaftionc,fed fpötanea VO-luateCin altitudine maris3,i.inter Iudæos,qui dicunî mare, ^pter amaritudinë vitç:altü 4gt;ptcr fupbiâ, fSC tëpeftas demerfit mc].i.feditiofa cômotio eoiuocci-dit me.l^Et de hoenô funt excurabiles,qa clamaui eif oftëdo ea non elfe facienda,qu£ mihi faciebant,8f hæc £clamans,labocaui J.i.multiim clamaui,vel laboraui quia multum clamando, nihil profeci. Si tuncdicitur aliquis laborare, quando non poteft, quod intendir, proficere.Kf fauces meæfunt faftæraucacj.tfimile» rauco, quia ficut raucus non inrciligitur, fie nec ego intelleftiis fui,5i[oculi meidefeccrüt J inmorte;vel, oculi.

TER IVM COMMENT. jçç ocuU.id eft,apoftoliCdefecerunt]id eft, dubitauctür, fciltcct.fugierunt in morte domini, amp;nbsp;hæc omnia mi-liiidcoeuenerunt,Cdiim]idcft,quia,Cfpero3 iioni» lege,fed in dco.vclfin deum meum] quia adhiic me lias ab eo expefto. IÇMuItipIicati funt. Poftquam o« ftendit per fimilitudines mala fibi illata, oftendit ma-nifefte. Ad hoc continuatur : Nec mirum fî ociili mei defeccrunt, quia inimici mei multi fucrunt fortes, 8lt; hoc eft, [Iqui oderunt me gratis 3 id eft, fine caula, funt multiplicatiffiiper capillos capitis mei 3 id c,p!u-rc$ flint fa(fti,qiiàm amici,qui dicuntur capilli,quia ita adhacrent mihi,8i ornant me ficut capilli ornât capnt, Vel fuper capillos capitis.ad literam.vt per hoc noter înfinitos inimicos^JEt non tantum funt multi,fed e-liam Coonfortatifunt Jideft,fortes faftifunt, cum vi derunt fibi conucnire,qua:volueruntf inimici,qui me pcrfecutifunt iniufte 3 quiamultabona feccram eis, amp;nbsp;C tune 3ctiam in ilia tribulationc j^exoluebam 3id ë, panas folucbam,pro his Cquæ non rapui3 id eft, pro peccatis,quæ non perpetraui.^Deus.Incipit defccun daparte.Bene dico.quiaCtu deusfcisinfipientiamme am,8{ deliftamea àtenonfuntabfcondita3.i,fcismc liæc pati non propter ea quar ego feciffem per infipieti tiam.i.perignorantiâ, vel propter aliqua deliftamca fed propter peccata mcorü.^ Et quia non ex nica cul pa patiorjdeo d [domine 3 ihi E qui expédiant te3.i. illi qui detinenturin inferno, qui expédiant educi per meEnoncrubefcant3i.non fruftentur [in me3fedha heant liberationem in me.quam expédiant, K obtine ant.tudicoEdeus virtHtum3 i.angelorum .quia cerium eft,quod benepotcrisfacere.^Etetiam ilIiEquî quærunt te 3 id eft,intelligunt te effe in me.illi dico [If-racl 3 id eft.videntes deum,quia nifieflent viden tes de

um, credere non poffent.qiiod deus eflet in ram afflï'* ftohomine,illi tales^non confnndant] .i.profiiifril ftrationeconfnfinö fint [ftiperme'j.i.de me* ï([Dicó non£onfundantiir,ncc debentconfundi,qiioniâpai-fio meadignaefi,quarcdimantiir,lt;3{hoceft:Cq«onil ^oan.y. propter te fuftiniu obprobriü3,vc ciim diccrcntrDæ-moniumhabes.Sifimilia,8iet!am [confufiojfafta dc coiaphisKrputisCoperuitfaciëmeam] i.exom-Maf 16 nipartedrcundeditme;veliiticiimdicerent:Prophc-' Lucil tizanobis Chrifte'.quisteperaiffitf' ^Exequitur Mar 14.' P^'^'onena: [2 Extraneus faftiisfum fratribiismclsj ideft/ognatisfeciindücarncmrCamp;IJetiamCfiliistna-tris meç3 i.fynagogæ.qiitmeciimin fynagoga legem aiidieinntjnqiia poßent cognofeere.mecfiepromif-fnrti redempiorem.fum faétiis [peregrinusj quad ignotiis.qiiafî non pofient morari apud eos, nifi vna nofte tantum. Synagoga dicitur materIndarorum, quia prjeeptis veteris legispafeebat eos.^ÇE t ideo fa-Matt U ^'^sfiimpcregrinus.CqnoniamzæliisdomustuacJd . ‘ ' ■ qnaciecctamv£ndcnt£s8^ementes,Ccomcdit mej idefl.vlfit me interiiis.iKhienotatnr maximaaffedlio

J ipfius.quiaipfceieciteos.Kindignatiergaeum.ma-chinatifunt ei mortem,[8d obprobriajcoriim in de-ferto te tentantium:8I idola colctium.Si hoc eft: [2cx-probrantium tibijillainquam obprobria.Ctecidcrüt fuper me jquafî graue pondus. ^Et tune ego me erga eosiratum non oftendi.fedLopcrui animammeam] i,voluntatemme3, [inieiunio] .i.cumefiemieiunus abiliis’.i. cum nonpofl’em mihi in corporate aÜquoS Pfal,)4. £orum.Vndcfupra,humiliabam inieiunioanimam.

Si quod eos ita patienter fuftinni.quod me fie operui Cfaftumefl: mihiinobprobriumjiquiaqnâtoeram, apud eos humiIior,tantoeiscramviîior.^Exequiiur pafiio-

TER IVM COMMENT, ' nç» pa(rionë,Contiiiuatio:Operui ieiiinio animam meâ LSi poliiiveftimcntuni meumciliciiini3 tiam oftendi,faciens me fimilem illis, qui veftiuntut tilifio.fcilicet, pœnitcntibiis. Nunquam tame Icgitur liiftorialitcr,ciliciodominufuiftcindutum,redfcmpec in trift ici a fe habuit,S£ nunquam rifit, [Si faillis fum illis in parabolam ] .i,de quo totam parabolam fuam facerent. V £l,in parabolam.i.in (îinilitudinem.quia p fimilitndincm mei,alqs malcdicebant. Vcllocutusin parabolam.ki'icet,nonloqiienseisalta fecundumfa* pientiam nieam, fed in fimilniidine, vt melius Intclli-gerent.' ^itcmcxcqintiir,di(ens,illietiam[quifcde-bant in porta^ i.in compito.vbi multiconiieniibanc [loquebantiiradiierfiim meJ.Si illi[qui bibebantvi numJ.i.coniiiiiæquicuiKp fcilicet.quicuncp in bis fc-tulanbus deleftâtes.Cpfallebant inme] .i.deridebât me. •[Ego uero orationc meam. Parsqiiarta.in qua Cliriftus oftendit.quomodo intertribulationes fe ha-buerit,fc5,lt;j) pro fuoi um liberatione orauit. Continu atiodlÜ in me pfallcbant,[cgo vero orationë meâdi-rexi adtedne3deccs:clt;cc[t£pusbencplacitideus3Bc ncplaeitidico.nô î meritis hominû.fed [ in multitudi ne mifcricordiæ tuac] , Si quia lam ó duc tempus eft, ideofexaudi mein vcritatefalutistuæ^ic^andofalu tem milii Si meis.Si per hoe veiax appareas,lt;l(iExau-didico,fcilicet,[eripe meJ.i.meoSjCdeluto^ideft.de pcccato, non quin mei tangant illititum.quia nullus poteft efte fine peccato,fed[vtnon inügarj.i.mei ex fepeccatisnö adhxreant.Sinötantü vt non infigant mei ex fe, fed [libetajctiamfmeyi .i. meos,[abhisq oderunt me3 i. ncpcritnpulfioiiem aliorumducan-tUi inpeccatü,[8i3bbcraetiam [ deprofundisaqua rum].i.a,pfundisillij ncquifi'imts. Vcl[libera meos X n di

5ç6 D. HAYMONIS IN PSAL-de profundis aquarum ] .i. de profperitate , in qua eft fadlis tapfns^lta fcilicct libera, non quod non babe-ant tribulationcs.fed nedemergâtur,8ihoc dicit Eno demergatme tempeftas aqua;] .i. commotio populi in peccatum ducendo, amp;nbsp;fi aliqnando demcigat ali-qua tempeftas, ó domine deprccor, vt E profundum non abforbeatmej.i.meinon deducanturin defpera tionem. Vndc dicitur; Pcccator cum venerit in ƒ fun-ditatem vitiorum contemnet.K E puteus] .i.profundi tas nequitiæhuius mundiE non vrgeat os fuum fuper meJ.Lnon deducant meos.quin quandotppoffint e-mergere,etiamde defperatione,boc dicituràfïmilitu-dine cadentis in puteum,qui fî os putei claudatur.non poteftegredi.lt;!îDico non vrgeat,fedpotius Ecxaudi mej.i.racos, Edominc]amp; fecurus fum quod exaudi-cs.Equoniam mifericordia tua benigna eft] .i. larga, quia nullum defpicis daman tern ad te ;8f E refpice i me fecundum multitudinem miferationum tuarum E qS Oanl lA exliibuifti patribusantiquis ficutDanieli inlaciiko-C -7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aquisdiluuijjamp;cæteris.lKDicorefpicc

amp;bocperme,8frhoceft:Eneaucrtasfaciem tuäa'puc ro tuo] i.à meferuo tuo,(icut aliatran(latiobabet.Sc vocat puerum propter innocentiam.de quo ipfe in E Matt.lSgt; uangelio/umaliumftatuifletin medio corum,tame

dixit.Nifi efficiamini fkut paruulus ifte, non intrabi 15 in rcgnumccrlorum.NcaucrtasdicOjfedpotius E audi me vclociter] non différas meamrefurreófionc vfq; in communem refurrcdtioncm.E quoniam tribu lor]Sd ideo hoc dico. Neauertas faciem tuam.fedpo tiusEintende animx meæ]confideransquantainno-tentia tibi feruierim E8d libera earn ] non tan cü pro ptermeipfum libera me,fed 8i]propterinimicosmc os eripe mejquianö eft dignü,vt inimici mei de mea afflidli*

TERIVM COMMENT. 357 affliftione gaudeant.^Et debes cripcre, quia tii vides mala quæ njihi fiunc, propter quac debes crga me ad miiericordiamcommoueri.vndedicicETufcis impro pcrium me«m3.i^cognofcis,quam turpiaverbamihi infcruntCSi]rcisCcotifufionetn meamjquam habe-bam.vtilliputauerunt.cum alios faliiosfaeerc,^ me- Luir.lh ipfum faltiarcnon poflcmC8lt;IfcisCteuerentiä mcä] Matt,16 .tilla vilia quæego fiiftinco.Si reuerenda.vt rputa,co laphos. Alia traiiflario habet,ignoniniiam vel verecü diam.lt;^ Me vides afdiftum ,SCctiatnquimeaffligüt, vnde debesadindignationem contraeoscommouc ri,8ó ho; eft: □n confpeftu tuo funt omnes qui tribu-lant me]8iillä tribulaiionë fpöte fuftineo, quiaCcor meum ],i. voluntas meaCexpeótauitimproperium] in diólis,E8i miferiamlinfaftis.^lEtfuftinuiJ.i.expe ólaui,Cqui limulcontriftarcll .i.qtiitnihicondolerer, quod exigitnatura,vt cumvideanthominesaliquc affliftum.eondoleant ei Q Itamcn[nonfuit 3 qui condolereiE8i3fuftinuiCqiii£onfolaretur3me,tranf cundo ad meam doftrinam L amp;nbsp;non inucni 3 aliquc qui confolaretur mc.^jJEt dcderunt in efcS meam fel, K in fiti mea potaucrunt me aceto 3 quoniä non dede runt aliam elcam vel potum,nifi acetum cum felle mi xtumjSóhoc figura fuit, cum enimipfe fitiretfalutctn corum,nonhabuit refeftionemex eis,fcdexhibuerut ei amaros 8i diros mores. lt;ÇFiat mcfa eow,Pars quar ta.Côtinuatiodudîci dederût mihi malâ efcara.Sl ma lam efcâ dédit eisdeus.Khoc eft,menfa cow3 i.fcriptii ra eorum,qua: eft eis propofita ad refeélionem tfiat illis 3 ludacis Qin laquefQvt per ipfamfcilicet illaque-cntur,8i conuincantur.ficut hodic completü eft in il-lis,nam Chriftiani eos per legë fæpiflime crrare côuin cut,8i legis gladio legë obferuâtes iugulat.fiat Cetiâj

eis[in retributiones^qa pro lege qua non cuftodiûr, dens eis mala rctribiiit, Si has terributiöcs exequitur, t amp;nbsp;in fcandalü J.i. de cis habeät fcädalü amp;nbsp;offenfionc, vel inter fe.vcl inter Chriftianos, 8i hoc fcorä ipfisj vt ipß benecognofcant fc errare.Si bene ludæi fciant gen nies (egctn fuatn habere,per quam ipfi ipfosludj-ospeccarecöiiincüt.Retributiöeshas,fc5, [obicurc-turoculicorül.i ratiocorü,Cnevideant3 .i.neintel-iigant veritate.[amp; dorfum eorü^.i.ratio eorum quç dorfum dicitur, quia fient dorfum hominis ereiftü.eft ficipfa ratio femperdebet erigiadcocleftia.fed [fem-per Jeft^in curuajin concupifcctia terrenorü. «jJAIia tetributio, [Effunde] j.abundanterimmitte [fuper lt;os]ad compreffionem corum f iram tuain ] .i.vitr-diétâ tuä,8i illagrauis fitdiuturna, furorirætuæ tomprehendateos. J^Itcmretributio.Continuatio: Effundc iram tuam,fc5, [habitatio eorum ] i.domus, SiagrijK vineæ,[fiat defcrta3ab eis,[amp;in taberna-culis eoruJ i.in celebribus locis eoriim, vt in tcmplo. Si fynagoga.Si capitolio, [non fitjaliquiseorum [q inhabitet]. Qnod dicit.inhabitet, Si non per fehabi-tet,notât q, magna affedlione habitant in locisillis. Hæoptatiôesfunt in eis côpletæ.indeftrtiftioneTiti 8i Vefpafiani. Hacc omnia mala ideo eis eucnicnr, tquoniam perfecutifuntjmefiliumtuum,[qucm tu pcrcufiifiijcxponcndoeum miferqs huius niundi,fa ciëdopa(libihlëamp; mortalem,[6i fup dolore vulncrü meorriaddiderütlvulnerabantChriflri.cum cinole-fcät credere,84 inde dolcbat.K fupcrillü dolore muha tnala ei îferëdo, dolores rr.uliosalios addidcrBt.9[Et quia malü mihifup malii addidetüi [fuper iniquitaic coiüj quamfeceruntin feruos miflosin vincä,qiiia prophetas miffos adeoscolcndos'occidcruntX’FF®

TERIVM COMMENT. 5^9 n« iniquiiatëjaliam icj, vt mc ipfum hacrcdem vincae intcrficiant.adciimulü fya:neqiiitiæ,[amp;tioii intrent iniiiftiiiätuamn.i.noii conuertanturad te.^ÄIiare-tributio.'EOcItanturJttiam Ede libro viiicntiù3.Liber vitæcft pracRientia dei, cui nibilafcribi vel deleri poteft.Ocs ctiim in illo prçfciti funt.vel ad morte,vel advitam.fed ftcunduiudieiü Immanü quidädicuntur afcribi.qutdä defcri.Iudicam’ enim quofdä.quos pri-usmalos vidimus, fi£onueitaiitnr,amp; bene optretur, quod tune in hbro vitæafcribanti!r,fi autem qui prius boni reputaii funt,ad malü conuertantur.cos de libro vitx deletes eße iudicatr.us,amp; feeundü hoc dicit; De-leantur ipfi ludçi de libro viuei!tium,fc5,l£x eorü,qiii prius iuftireputatifunt,inutiIjsK damnofaappareat, Lamp;^cuni iuftisj i.Gentibu$,EuonRribantar31udari, quia Gentes nouam legem rccipiunt,pcr quod aftrtbi inlibro vitxiudicantiir; ludæi nonfcribuntur.i.non recipiunt innouationem, quam faluandi aedpiunt, ^Egofum paupcr.Parsquinta. Continuatio.lllisita contingat,ego ante aliter inereor ad op’ meon'i, quia tegofumpaupjpio eisiuftisraundanis.VndeÄpo t,Cor.5. RoTus; Chrißus cum diuesjellet,pauper pro nobis fa-ftus efttrSi etiä fum EdolcsJdeexcæcatione liumani gfiis,amp; p hoc ,pmcrebatur,vt fui faluarcn{,fed tarnen tlEdcusfalustLiaJ .i.filius tuiis,Lfufcepit mel vfqp ad confcffionëdeipatris.K per hoc oßenditpotentiam q polTitfaluarc fuos, «JjEt qafaPtua mefufcepit,ideo Llaudaboqin meis Enomen deicum,£antico3 i cum çxultatione,ESlt;in laude3ill3Euiagnificabocum3L roagnuK omnipotente prædicabiintmeieum.^Et 3 laus illa E placebit deo3 fiiper ome legale facrificiü,Slt; Iiocoftendit perpattemfatiificiorü.cumdicit.Efuper vuulum noucUumcornuaæroducctemKvngulasJ

Allcgoriahiiius taliseft', licet hic non habeat locum. Per vitulum ilium intclligimus popuium innoua-* turn,per cornua,munimenta ecclefiæ, quibus ipfa mu danahæc côcemnic,cüdicitproducencë,fîgnifïcacfangt; étosin munimentis fempcr procedere.i.crefcere.^Di co,Q) placebit deo fupervitulü,8óhoc[videant3.i.in ïcliigant C pauperesj qui de illis animalibus non potc rant l'acrificia facerc,£amp;(actent]fcientes modo magis pofle placere deo pcriuftitia, q diuiteS per vitulos cöuertit fe ad ipfos pauperes.Si o vos paupcreshocïn telligentes,Cquæritedeum,Kviuet anima veftra^ve-ravita^UEtdebet pauperes lætari.Cqmexaudiuitpau peres dominus,K vinftosjin peccatis, per quod vide ren turrepudiandi à deo, Enon defpexit^dnSjVinftos diconfuosj.i.quæicntes eum,ßC quamuisfintvinóti in peccaiis,tamen afpirant ad eum.i[[ Pauperes exau« diuit,8i etiam faluam faciet Sion,amp; quia res magna c-rat quam dicebat,præponit de hac re quandam admo nicionem,vt omniscreaturalaudetindcdeum,8fhoc eft; CLaudêt ilium ccclij .i.ca;leftes,C8f terra mare.K omnia reptilia in eis. 3 Homo rationabilÇ creatura lau det dnm,8ipcr hominem omnis crcatura,quiaipa fub (iantiahominieft caura,quareipfe laudct dnm,quod nifihomofaluatuseet.nulla reslaudaret dnm.^Ideo laudent,Cquoniam deus faluam faciet Sion].i.fpccu-lantes,fciIic5,ccclefiamC8f]illi faluatinoneruntpau-£i,fed per ipfosfscdiflcabuntur ciuitates] id e.ecclefik TL ludæ] id eft,Chrifti,qui fuit de tribu ludatJE t ibi in -habitabuntthomines,non ad horam, fedfacquire nt camhærcditateJvtpolTideanteam inseternum. lt;,lEt non vna folum gnatio iuftorumhabitabit in ea,fcd p omnes fucceffionesCSf femenjid c fequacesSf imita toresLferuorumjeius3idcft,prophetarum,Lpofl'ide-

bit earn 1 Sion, amp;nbsp;oftendit quos fernen vocet.fic: E qu* djligiint nomen eiusl i.dei,Ehabitabunt in ea. ] IN PSALMVM LXIX.

Titulus. In finem pfalmus Dauidin remc-moratione.eoquod faluum fccit eumdomiuus.

D Eus in adiiuorium meuml.Pfalmusiftecon-ueuit Dauid .i, omniiufto, quia hie loquitur quilibetiuftus,pfalmus dico habitus in rcme-moratione,habita de eo quod faluum feeit eum domi nus. MemorenimfaluationisSC beneheioium, quae deus contulit mundo, ficut in alio pfalmo oftenfum cftjfecurus petitliberari,licet multa mala vrgeantMa teria eft quilibet iuftus,qui loquit. In prima parte petit liberari à malis inftantibus,^ inimicorum conuer lioncm.In fecunda parte.quæincipit: Exultent lat* tentur,petit çterna bcnefîcia,8f reddit fccurum fe cum dicit:Ecce deus adiuua t me. Intcndit nos fecuros red-dere de ætemobono, quäuis vrgeamur.nos iftisma-lis.^Etdieit;EDcusintcnde].i.intentumte pracbe,c5 ferendogratiam.Einadiutorium meumjvtadfupe-randa vrgëtia mala me adiuues.cum dicit, in adiuto-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rium meum intende,oftendit fe aliquid operari per at

1 bitrium liberum, petit diuinum auxiliü ad coope-j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;randum,dico intende,EKfeftina ad mcadiuuandn.3

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reantur] .i.timcant te iudicem.lt;}IEt no folunthi quç-

auertätur retrorfum J à propolîto fuo, ESf erubefeât J i.conuerfi habeant erubefeentiam de malis quæ fecc-xunt,lt;gEt etiam illiEqui dicunt mihi3 .i.ad meum de-* Z V. dccus,

decns.Ceuge cugc] id cft,bene bene, cü vident aliquâ mala cueniie.infultâtcs ci,diciint: Ecce apparet qiiod non fit bonus,ipfi tales[;eriibefcentes auertantur fta-ti(n3 iffine tnora,vtcorumconuerfionorimQretur. Vel,qdicût,eugeciige,applaudantes ilüî.quimalafa-ciunr, vt fl aliquis detiruatciuitatem,8idicant ei: Ah qiiâ bene faélum cft.benc quidem. Vel cis qui hæ£ fa-•1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ciunt inihi, ad damnum meum.quia eorum iniquiias

eft damnum meum. lt;(jExuItent.Ipft auertantur,fed omnes qui quæiunttc3dtum,K[;exultei'itamp;Iæten-tcinuf] non in rebus temporalibus,fed fintej folo. Exultant enim iuftiin bac vita, fêcnriquodætcrnani vitam poffidebüt : J omnesfqui diligunt {alutare tuum.i.filium tuum,memoresfaluationis,collatçfibi H dco per filiiim, Editât fcmperjcorde.voce,^ opère, fmagnifieeturdominus] nongjipfein fepofllt ma-gnißcari.fed quiaquantü adipfosmagnificantes,quî to magis eum magnificant.maior femper Si altior in* tclügitur. «ilDicant dominas magnificetiir.de fe veto dicatvHufquifq’,egoegenusbonis temporalibus.Si pauperlj3iritualibus,Slt; licet habeataliqiiaipiritualia, non tarnen fufficiüt ci, fEgo veto ftim egenus K pau-pcrjfed tarnen hoc nenimpedit me,quiaEdcus adiu-«at mejad bene opcrandü,per g- fum fecurus de çter no bono, amp;nbsp;hic apte innuit feeffememorë bencÉcii, fient in titulo^-ipofuit.^Et bencdico,qa de’adiuuat

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me,quiagt;Etu es] o deus adiutor meus] ad bene opc-

tandum, famp;libetator meiisjà ma!is,5ihoctantum ■' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;leftat mihi'pctere,Edomine ne moreris^fed fac quod

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Titulus. PfalnuisDauidïiÜorumlonadab,

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi^priorumtaptiiicrum.

INtedomineJ.Pfalmusifteeft Dauid.vcl alicuin» iufti, non tantum loquentis in peifona fua, fed in perfona iuftorinn omnium tcporum, filiorum cft lonadab.K prioi ü captiiiorum .Legirur in hifioria.g» Hiei emias corrigcns populum Iftaclitkum, quod nô Hier. obferuaret mandata dei,amp; propbctanscis,pro ilia o~ bedicntia.captiuitatcm futurameis.filios lonadab in exemplum proponeb.at,ptædicans cis, quod fîcut ilü mandata carnalis patris obferuabant, fie ifii poti.-us deipatris deberent obferuarc mandata. lonadab nanqî.quifpontancus domini ,vel populiinterpre-iatur,facerdos fuit detiotus deo, 8i «fte correxit filios, ne vinum bibcrcnt, id eft ,deleétationibus liuius vi • tæ inebriarentur, amp;nbsp;ne domos fibi ædificaren t,, fed in domo domini degerent/edieet, intclligcrcnt non lia-berc le hic manentem ciaitatem, fed domino feruien-tcs.adfupernatcndercnt. Intelhgensautem Esdras Dauidpropofuinehomiiiibuscomumacibus.Knon feruantibus mandata dei fui.fihos lonadab,idcft,iu-ftos.obcdicutcs dco,8i fperantes in eo.dixithunc pfal mumefte priorum eaptiuoruro ,ideft,illorum con-tumacium,qui mandata deinon obferuant in hac vi-ta:noi) qiioddeiplîsagaturinlîoepfalmo.fedquod ipfis contumaeibus proponuntur in exemplum filij Ionadab,ideft,fperantes in domino,adlioc.vtpcr , exemplum eorum eorrigantur.Priores eaptiui, dieun tut vitxiftiushomines, de qua pofliint exire eaptiui, fieut ludæiexieiuntde eaptiuitatcBabylonicaifccun-daenimfuturacft,deqi!a nenioegrcdietur. Velfifi-nc,K,filiorum lonadab,piiorum eaptiaotum diec-miis,fie potesintelligi,auodfilii lonadab eifentea-ptiuatihiftoria!iter,non*^ro peceato fuo.feJpropec-wtoàltorum,iuxta$ timlusitakgiturtPfalmusifte

Daiiid filiorum-Ionadab.i.fperantium in dominoip-forum, dico priorum captiuorü .i. qui captiuifunt in miferijs huius vitæ: qiiæ captiuitas eft prior,de qua ex ibunc filii lonadab.i.fpcrantes in domino,dcfecunda quæfuturaeftin alia vita,in quanon erunt filijlona-dab,nullus poterit exire,Materia eft omnis mftus fpc rans in domino, Stdefcribuntur multa beneficia dei circa fperantes in deü. Modus: In prima parte liberari petit à malis.vt poifit deum laudarc.In fecunda, quae incipit : Ne prorjeias mein tempore feneóliitis : petit, ut fient deus contulit fibi beneficia in luuctute, fic facial in feneétute,vbi maxime op’eft. In tertia,quæ incipit; Quæfedftimagnalia deus,quisfimtlis tibi^po-nit gratiartim aéliones de colla tis benefictjs.Intentio eft admonere,vtomnesfpefuam ponant in domino: qtixnotaturibi: Domine fpes meaaiuucntute mea. •([Et fe fperâtë in domino omnibus proponit,fic mo-nensalios.NoIitefpetarein mundanis,fed fperatein domino,exemplomei,quiomnib’reltólis mundanis: óCdominefperaui]8iqafperaui tin te] licet videar confufibilis in hoc mundo, [non confundar in æter-num 3 quia quandtJep manifefte obtinebo quod fpe-raui,non confundar dico,fed potius o domine Clibc-ra me3ne præualeat mihi ifta tentatio,namp;]non tantum libera me,fedctiaCcripc me^ne aliqua mihi mala vltiaeucnait,hxcereptio iuftorü eft in morte,quä-do deus ad fc iuftum ducit,SI hoc in iuftiti3,8i qa nul lus poteft liberari vel eripi,fecundiim propriam iufti-tiam,:ipponit,tuo,i'cilicet,[;iniiiftitia]illa[;tua3qu!c femphabet mifericordiafibiadiüflam.^Dicocripe, JSiquia mérita mcanunqeflentdigna.vt adtuäper-uenirct altitudinem.ideo domincfinclinaauremtuä ad mel .i.condefcende mihi pertuam dementia, falua

faluame ] .^Libera me.ita fcilicet, Eefto mibi in deiim proteftorcm] liberansdepcriculishiiiiisvita;, CSi3 efto mibi Cin locum munitü 3in quo fum in fccuriratc Vf dcinccps nullus inimicus aggredi me audeat,S4 hoc eritinaliavita, [vtfaluummefacias],Slt; bocvcfpicic ad hoc 3, dixerat : eripc me.^ldeo dico fisprotcâor, quia ego non quæro refugiü nifi à tc,amp; hoc clt,Cquo-tiiam tues firmamëtummcum3 .i.faciensmefirmü, adhoc refpicit ,in deum proteftotc.CSf tu esrcfugiu ineum3,ad hoc refpicit.quod dixit,efto in locum mu nitü.^Dcus meuseripeme.cü petit liberari, notât nc-ccffitatc.mô déterminât,à quitus petat liberari fie dices; O Cde’ meus cripe me de manu peccatoris^ j. de poteftatediaboli,Cde manu cëtra lege agëtis,8i3 de manuLiniquilq licet nôhabeatlegèfctiptâ, tarnen P lege naturale .quid fît xquü, gd ve iniquü difcernit.f. ggt;nô deberetaliisfacerc.quodfihinonvelitfieri. Hic notât ur omne genus peccatorum, per habentes ,fc 5, legem.SCnonhabentes.vt Apoftolus ait : QuicunqjRom.X fine lege peccaucrüt.fine lege peribun t, Si quicunqi in legepcccauerunt,per legem iudicabuntur. ^iQuonia tu cs.Ettudebeseripere.Cqnic) domine tues patien-tia meal i.fruétus ille Si caufa propter quem ego fu-ftinco,8ietiamesCfpesmea3lt;)dominc3i-lt;£gt;'titudoRom, futuripremqmei. ■VndeApoftolus:Paticntia opérât probationem.probatio fpcm.lpes autemnon confun dit-.fpes dicobàiuuentutcmea^.i.àtempprceon''®’“* fionis mcæ.non dicitbuucntutcm quantum ad tëP“® ætatis,fed iuuentutem iuftitiæ.i. fortitudinem perj“* » uentutem accipit.quæfortitudoinaducntuChriftb’n fanftis apoftolis martyribus patenter cnituit.

te ctiam confirmatus fum ex vtero3.i.dum adhueef' fem in V tero eedefi«, Vterum e«Ufîæ v ocat prxpaquot; ratio*

$66 D. HAYMONIS IN PSAt-rationc il!5,quainftruiÏhomo,cumcredereinfiptt,K antea in «ó vccro nutriï.vt in lucê vcraïcognitiöis dcat.Si Ctn]€ti3 Ccsprotcftor meus]ex quo procefTi [de ventre matris ineç] .i.ccclcfiæ.f.cx quofuircnat’ de pabtifmate,8i [umëveræcognitionisaccepi. ^Et qalixc omnia bona minifeciaiOn te fempereiit can ratio mca].i.te folü laiidabo,amp; quia tcfolülaudo,8i mundü refpiiojdcoCfaftusfummuItisJamatoribus feci’li[tanquamprodigiû] quiaputant meinfanû 8C ^digiofum.cü vident mctefolü petere,8lt; fuas feélas ncgligCre,fed contra oiaobprobia eotû ftu]csfaft’ mitii[adiutorforf$]*!IEc idcofrcpleat os mcû lande vtcautcgloriâ tu2].i gloriofum prædicc,8ëetiâf ma gnitudinctu5].i.beneficiatua,qux mihicôfers.qnæ fun t caufa qre te gloriofum oftend3,amp; hoc f tota die] i.alfiduc. Ne proijcias me. Pars feciinda Dico tu es fpts mca à iuucntute,8lt; (îcut nô deferis in iuuccute,(îc Cnccprorjcias me in tcporefeneftutis],8i qdperfe-iieftutc accipiat, détermina tcû dicit.fcûdcfeccrit vir lus mea.ne derclinquas me ]'i.quâuis ad liorâ ^pqeias permittcndoeP.èin peccatis, tame non derelinquas.i, nô permit tas putrefccre in peccatis. Proiecit deus Pe» tr ü ,cïî pcrmiiît peccare,nô dcrcliqt.cû fecit pœniterc. Ecce qui modo loqutbaf in perl'ona viuotü iuftorü fortiorü.modo loquitur in perfona fenum,8{ intelli-git hic fenedtutë.cum iam videtur deficere,8ë chatitas incipitfrigefcerc.vt in hoc tempore ante Antichriftû. •|Ne derclinquas me.quiafi dereliqueris.quantodc-biliore me vidcrintinimici,tantograuiusinftabüt,8i lioceft,Lqniadixerüt inimicimei mihi].i.ad mcü de trimentü.fcj.iftuddeus dereliquit eum, 8i non folum ■ împeiitiinimicihocdixeruntjfed illif quieuftodiebât anima meâ].i.magnacalliditate infidiabâturanimæ mear.

tneijVr capcrent eam.fcilicct.diaboH K miniftri ccr; Cconfiliüf«£eriint]confentictcs[^iuvnum3inca[idé poccndivoluntatc.^Dicctcs3«ftudquodaliiinimici, [deus d«re!iquiteum3,i,non£uratcum,8lt;ideoCp£t fcquiminin qujfi illum qiii non pcfïit fugere,C8C cö-prchendite^tanq dcbilc.qui non poflitrclïftcre,8C fc-lt;uri tenetCjCquia non eft,qui cripiat.^^lpCi me derc-liólu putant.fedtu^deus ne elongerisàmc^.i nediii permutas me ab ilits tribulari.fed potiiisöQdeus meus rcfpice in auxiliu mcum Cv t poffim hæe omnia fu-pevare. ^Mcrefpi£e,8C[.detiahentes anima: mcæton fundantiir J.i.iniieniârurinefficaces.nc po Hint mecö-formarefibi,[^8ideficiant]i.non vlierius’aufî aggie dl mc:dico confnndan t,8i milita Ctonfufione fna co-opcriantur] J.tanta fit confiifio f«a,vt cooperiat eos, ita g)Conuertateos,8inô tantä côfiifionc,fedCamp;^ pu-dore^deeo q, deficinnt,opcriant vnditçCquiquærût mala mihi. 'J ^iniopchanturconfufione.tcgoaritj quicquidaliifacianttfcmpcr fperabo3in tc.tamp;lfupct omnë laudc tuamjquam de mundUreationebabeSj tadqeiam3aliam laudc ,fc5,de miffione]filii,ôlt; hoc cit Los meum annuciabit iuftitiâ tuam3 , amp;nbsp;fubdit quid vocetiuftitiS, Lfakitarctnum] .i. filui,qui faluatfpe-rStes i fe K iulhficar.Si hoc L^ofa die]. •jJPropterhoc annunciabo inhitiä tuam,8i falutare tnum L,quonii egononcognoni literatnra] ideft.calliditateshuins vita?,Si arres. Hieronymus ponitliteraturas.aliatiäs-lario habet,ncgotiationcs,^ ego ianiLintroiboinpo tenttä dni].i.fupernädomti, v bi ego cognofcapoteq tiamdni,8i ego ipfepotentiä acqiurä,£lt; deincepsnut a Paadebitme inqnictare,8lt;ctiäibiLdnememorabor iHftitiætiiæfoliusI.i.tefolüinteUigam iuftü. lt;5 i niemorabor, quia Ldcus docuiftime]vt nö appeié-

5^8 D. HAYMONIS IN PSAL-rcm literaturam,amp; prædicare filium tuum, [à iuutn-tute mca] .1. ex quo incepi cfle amator fidci, 18i vfcf nüc[;do£uiftime.6i idcoCpronuciabomirabiliatua] i beneficia qugcontulifti.J^Docuifti.amp;Cnon derclin-quas mejoj^deusjdocere conferuareCvftp ad fene «ftamSófcniiiinl. Sciiedlaeftetclefiæ^quandoadhuc ipfa eccicfia habet aliquid fortitudinis.feni ü eft decre* pita £tas,quod erit in ecclefïa in fêporc Antichrjfti,c5 foi titudoipfiusecdefixpenic’ ferè extinguetur. ^Nc dcrelinquas dico, [ donee annücierh braehiü tuum ] i.filium tuum[;omni generationi,quæventuracft]lt; Et donee annunciem [potentiamtuam Jquafalua? hominem, |28^iufiiciamtuam3 quaiuftifieasomnes feeundu meritum vniufcuiufqj,annuneiem dieo, eun-doagilitatemcntisEvfcpin altißimaJ.i^vfqjad eœlc-fics creaturas,fe5,vf($ ad eontuitum ca?Ieftium,quod ipfiim dcum eœleftiaeontempter. Vel vfqjadaltif fima,fc5,vt prædiecm quafdam cccleftesereaturas elTe redemptas per filium.Legiturenim.quod quidam an geli,licet non credamus.confentientes angelis cadens tibus.peccaueruut. ijlncipit pars tertia. Continuation Et bene debeo annunciarepotëtiam iufticiä tuam, quiaEquaemagnaliafccifti]0Cdeus3infinitafuntbc neficia,vndefupradixi,cätabo magnitudinem mam, amp;nbsp;quiahæcfecifti.ergoCquis fimilis tibi:’]nullus;nul lus (îmilis tiii dieo,quia [quantas oftendifti mihi tri' bulationeslin ipfa rei experientia,[multas3in nume ro [malas] in qualitate graues,Si tarnen [viuificafti melvera vita.quæeft deus,tu dico [conuerfusjà pri ori ftatu,qui fuit ante aduencumChrifti,qiiandonuI lus viuificabat,[ de abylTis terræ] .i. deprofunditate peccatoru [reduxfti me iterü], Si iterü per baptifmü per pœ nice tiä multoties.^Et ciiam mihi fie redufto, [multi*

CmulriplicaftimagniHcctiamtuamJ .i.muhis modis magna 8C multiplina beneficia conculifii, [K confo* lams es meOfccurum faciendo de promiffione æterni boni,tu dito Cconucr fus] per mediatorem Chriftum, abiraquam habcbasdepeccato primi parentis erga humanum genus. (||Probatab affeflufeefrcconfola** tumfiCjvereconfolatuscs me, CnamKegoconfitc-bortibi].i.ad tuum honore,[^veritatemtuam deus] i.te vcracem in promifTis.fc J, quodhomines perfiliil tuum hæreditatis aEternæ fecuritatê obtineant,|confi.. tebordicofin vafispfalmi].i,inpfalmis,quifunt va-faPer pfalinos fpiritualem vitam accipimus, quibus pfalmis alijs exemplum bene operandi propinatur, ficut per vas aliquis potus, non tantum me dico con-fiteri inpfalmis.i.in contcplatiua vita,fed tgt; tfanftus lfracl]qHifanftificasomnemIfraclem.i.omnë vidé-tem deum,Cpfallamtibiin cithara].i,inmortificati-onecarnis.fcilicet.inaóliuavita.^Confiteborin pfalmis,Si cum exultatione,8i hxc labia mca interiora .1. affeétiones animx, quæ ad deum hiant femper, ficut flabia cxultabunt,cumcantauerotibi].i.lauda«cro te,8i nö tantum labia,fed Cttiam] tota Ranima mea quam] tu Qredimifti] vndeipfa animacxultandum intelligit.^Et non folum anima,fed etiam totum cor pus,Si hoc perquandâ partem dicît.fupponens, Cfrd Si lingua mea] ex affeftione cordis proferet fiufi-iria tuam]8i hoef tota die meditabitur]fc$,quando cô-tinua dies erit,fc5,in iudicio.Si quid in telligat die tora. determinat,dicens,fcpm]iUiCqinquaTuntm31ami-hi]in bac vita fuetint|2confufi].i cnibefcêTes de pec-catis ] reueriti fuehnt] .i. timuetint fentériam iu-dicis.hanc fcilicet : Difcedite à me malediftiin ignem Matt.ilt; sternum.

Tituliis, Pfalmus Dauid in Salomonern, Dquot;” Eus indicium ]. Traólatus ifte tendit in Salo* monem .i, in Chriftü.qui vents eft Salomon id eft, pacificus, qui pofuit pacem interdeum Si homincm;qui3 in hoc pfalmo Chriftus eft materia fecundum vtran(pnaturam,diuinamfciIicet,Slt;huma nam. ModusJn prima pattcpetit ei dariindicium,âC afftrmatquodhabebit. In fecunda parte.qux incipit: Orieturin diebuS eius iuftitiadoquiturde regno,com mcdando ipfum regnum multi» modis.In tertia parte, qux incipit : Sit nomen eius be nedidtum : de com-tnendatione ipfius regni. Intêdit quidem nos admo-nere.vtfubiiciamurhuicSalomoni. •)] Voxecckfix, pracuidentisChnftumfurutum regem ,orat vt dctuc circgnum, dicenS:O Cdeus] pater,Cdaregi^ideftquot;, Chnfto,Ciudiciiim]rupcr homines [ituum 3 id eft,(i-cut tu babes indicium,itada illi,vt illehabcar iudicare SC illi eidc Cfilio régis j. i. tui.qui folus rex es,SC in vcri tatetuarcgis,daCiuftitiâtu3m] ,i. inftüiiidiciü,quia rex ille Temper in iuftitia iudicadit. Endiafis eft, gap diuerfa id ë dicit.quia iudiciii Tc5,8i iuftitä,K eft endia-fis,bisdidlum.lt;1{Iudiciüda dicoTc5,Tiudicatepopulu tunmin inftitiaj .i. vtindicct vniuerTnmpopulu,fcj, bonos ST malosuuü dicit ,quia impq quocp nihil pof-funt,ni(ipei-miftu dci;CKpauperestuos]da eiiudica-re [in iudicio]iufto. ludicat Chrift’ctiam in hac vita bonos 8C malosnudicabit tandem,quando feparabic bonos à malis: Vude Chriftus in Euangelio dicit: Pa-tet non iudicat qnenq.fed indicium omne dedit filioa ludicat tarnen pater non per fe quidcm,fed per ilium iplum,cuifuaTubftantiavnicaeft.i|IDicoda eiindiciü. amp;fac cnmcognofcipçrtotumüdnmper apoftolos.

K hoc eft. [montcs3ideft,faniliapoftoli,[fuf£ipiâe paccm] ideft, Cliriftutn, [populo] id eft, ad vtilita-« tem populi.fcilicct.vtipfumnotificent populo : [SC collesl.i.niinorcsfanftisapoftolis.ahiorestamëpo-« pulis.ficut beams Martinus,8ó beams Hilarius.fufci-piant [luftitiâj.i.ipfum Chnftû, vt notificct populos CiiriftuS dicitur pax, quia tpfepofuitrecöiihationetn inter dcum amp;1. Iiominëduftitia ducimr.quia deus adïc cöuertëtcs iuftißeat.^lludkabit dariPoftuIauit dira iudicium.bic affirmât, qgt; reuera habebit iudiciü. Con-t inuatio:Dico,daci iudiciü.ói vere dabis.quia ipfc [1« dicabit paupeies populi] i.veros paupcrcs,remouc-tio cos à malo populo: [ôi ] ctiam [filios pauperû imitatoresapoftolorü,[faIuosfaciet],8lt;C£aluniato rc ] .i. diabolü.qui ê iniuftus aceufator fratrü n oft row, [humiliabit de’] .i,opprimer.' Hic cômëdat ipfuta iuft ü iudicë; ifte index iudicabit, [ ôi ] ifte iudex[ pma nebit'cû fole.i.] fcmpvnit’cüdeitatc.quçdeitas dicit fol.gaillumir.at omnêhomincveracognitione: [8i Ioan.t, antclunâj.i.anteecclefiî.quiafempercritinprçfen-tiaecdefix.vtfcmperecclefiarecipiatabipfo lumen, ficutlunaàfûlerccipit.Perlunam intelligimrecclefta, quiadefïcitKcrefcitficutluna: permancbitdico [in genencratione]ifta[5igenerationcm]fuccedcntcrn ideft,femp£ridem funiingenerationesgcnerationii» vclcumfolc.ideft.quamdiufol erit,amp;firmam£ntunt ftabit : Si fuit ante lunam, id eft, antcq mundus fiercr, «gOixerat, iudicabit : SC ecce de quo dixiffet determi' na^fcilicet.de filio virginis : SC hic manifefte in carna-lioncm diuinitatis annunciat.Continuatio : Dico iu-dicabit,SCipfe qui iudicabit[ defeendet] fccundnnt diuinitatem.in virginemj: [ficut pluuiain vcl!us‘Jita fuauitcr fine omi ftrcpim.finc omi tcrroie. Hic rnittit

nos ad 11 i ft oriâ, Deus præceptt Gedeoni.v t iret ad pU ludiCt 6, gnâ,qui cum timeret, quacfiuitfîgnû viéloriæ.K dominus dédit tale,quod pofito zellcre in area, fi vellus complutum inuenirctur,8i area ficca.fciret fe forevi-ftorcm,8i ita faftum eft,adhuc enim timenS, quæfï-uit contrarium lignum,vt area com pluta eilet,amp; vellus fîccum fieret,ôi ita fadlum eft,K fuit viftor. Vellus prius-complutum.fignificabat ludæosprius creden-ies,8C doftrina dei complutos,area fignificat gcntileS pri''a' fide aridos.Rurfusliumidafafta,fignificat ipfos gentiles.pofteaad fidem venientes, amp;nbsp;vellus ficcum, ludxos,quidoftrinam domini voluerunt.ficutdicit in Adfibusapoftoloru Apoftoliis: Vobisfuit mÜTuin verbum dei, fed quia refpuiftis illud, ecce cÖuertimur ad Gentes. Vcl pofl'umus hanc fimilitudinem expref-fius notare,i]d ficut pluuia nequae corrüpit vellus ca-dens.nec etiam cxieris, fic nee conceptus, neip partus corrüpit vjiginem, 8C ifte ta’is irrigabit totum mun-' dumperdoàtrinamfuam,6findedicit,[8fficutftilli-tidiaj.i.aquaftillansde cœlo,ftiflicidi.a dico,[;ftillart-tiafuper terramj i.ftipcrGentes. ^Orietur.Pars fecü da.Ecce Ein diebuseius]regis .i- in tempore Clirifti, Eortetur luftitia J ,quia per eius,aduentum iuftificabi tur oranis iuftus, [S(. abundantia pacis] .i. reconcili-atio abundans.quia per totum mundum erit,quia de omni parte erunt homines réconciliât! deo, pax dico permanens,Edonec auferaturlunaj.i.donec præfens ecclefia auferatur.i.fiatfpiritualis,fc5,immortalis,im-pafiibills.donec auferatur.i.quädiumunduserit : alia translatiohabet,fuftollatur. «(jHicoftendit ampütu-dincmregni,E8f]ifteEdominabituràmari3Oriëtali Evfc]padmare]Occidenralc,E8£àflumine].i.aIorda tie.Evfqj ad terminos orbis terrarü3,id eft,in circuitu totiiis

TERIVM comment; 575 totius orbis» Per flume lordanis, in quo Chriftusba-ptizatus eft,accipim’ baptifmum per quern Chriftus dilatatur per totn mudum, ^Coram illo^rege £pro-tidet Aethiopesj.i nigerrimi in peccatis, inimci cius terram Iingent3amp; hare terrena Temper appetent, quarfunt eibusdiaboli. ^RegesTharfis.amp;tnfulæJ. Tharfis exploratio interpretatur gaudq, vekontem-platio.Vndedicit : Aliqui venientes deexplorationc gaudii,fcilicet,poftpofitisgaudiisiftiusmundi,facien-tes feipfos bene régnantes,carnalitatem fuam vel alios offerent,quosadeumconufrtent. VelTharfis.i. eontemplationisreges, fofferentmuncra] 6lt;infula: qugfunt in medio maris.STfunt terra(icca Per infulas qu£ funt terra ficca,8i circüdata mari, accipimus illos, quifuntficei àfluéïibus'mundi.neceoinquinantur ä turbinibus huius vitæ, licet circunquacp tundantur d procellishuius mundi,8i [reges Arabum 8{Saba3il-Iiusalteriusregni[add^centdona3quodcftcomplc-tum in natiuitate Chrifti,cü illi reges,ftella duce,Chri- ]^att. fto domino diuerfa munera obtulerunt. V el,quia rabes dicuntureffeditiftimi 8T abundantes in diuitqs huius vitæ:Sabæi abundantes in odoribus,8lt; alqs de-Iitiishuius vitç : Pofliim’ fic dicere, reges Arabü.i.qui dimiffisdiuitiis,amp;delitiis,8i pdoramentis huius vitae, feipfos facictes reges, offerunt feipfos deo in munera; vclquia Arabiainterpretaturhumtlitas/uccenfio Saba,intelligimus humiles, qui in fc fuccendunt omnia vitia,8C fic fafti reges, fe deo munera offerunt. ^Et] propterhoc[eum]regem [adorabütomnesreges] qui prius folebant adorari.i.aliqui de omni genere regum,amp; etidComnesGentes]qua;priusfoIcbantfer-uire terrenis regibus, [feruient ei 3 coclefti regi. ^Ser-uientdicOjS^ merito, [quia ipfe liberauic pauperem 3

verum Cà ponente] .i. à diabolo.cuius potentiam O-Luc. Il, ftêditille.quididnCumfortisârmatus cnftoditatriiî fuum:Knon dicopauperc.quihabeataliqdfubfydif, i.Iibei ationë : fed illfi [pauperë, cui nô erat adiutor] i.quinonpoteratlibcratijVelperlibcrü arbitrium.vcl alio modo.nifipcr ipfum Chriftum. Vndc loanncsin Apo.y. Apocal.Noneftinucnrus alius,qui librii aperiret,hifî

□gnus qui occifus eft. Dico pauperë Iiberabit,6^ ilH liberato.Cparcct] .i.nonpunietfccundüfingulapec-|,CQrlt;IO cata.vel pareetCpauperi3qanôpatiel eutftari fupra id lt;j,poteft. inopijetiä pacet.illi eiii nuflû ë adiuro riü.nifi ab ipfo:C8f animas pauperü faluasfacictj tâ-dë in iudicio.Si poft morte.«JEt p lioc.fqjCrcdimet] praetio fanguinis fui:Si hic manifefte mortem Chïifti annutiat; Canimas eoK ex iifiiris] .i,ex pcena qux pt O peccato dat;8i C îiquitatc] i.abipfopcccato,C8^ no' inëcoRt],f.g,Chrifti3hifuntJicetanteponcteshuiu» mundi contënatur vt vilealigd,tarnen eritChonoia-' bilecorâillo].i inbcncplacitoilliiis, ^Comëdatiôcs illi’régis: CKjviuctDæt’^rna^if’^r.Vel.viuet.i.mortu’ refurgec.^Si dabiteide auro Arabia:].! de præcipuis fapictib’.vc Dyonifi* Si PaiiI’,Pcr aurii Arabia:,$ cha riusëalio auro.vn intcliigit aurü illiusterra:cficoptt mumjnteliigimusprætiofos fapientes, CS^adorabiie deipfo femper] .i. propteripfum, vt feipftim det cis, ficut diceretur de auro fadorat;, qui aurum pnftulat. Vei de ipfo .i» iuxta ipfutn.i. iêcundü hoc gj ipfe infti-* tuit orare fii, catanbunt : Pater nofter,Ctota die] i,omni tcmporefbenedieenrci].lt;J!pfeeri5 teritfir-inamentuinfummismonti5].i.apoftolorû,quofïr-' mosfacict.Siconftantes Ein terra] vbipaucipoifunt cffefirmi,6f vbi maximeopus coiifîrmationedri ; 8C tamp;uftus eius].i.bon3 cperatio,qu3 g eumfaciüt fui,

CextoIktrupcrlibanüli.candidationehuiuS mund‘ quia longe digniorafunt opera iuftornm.q fit quan-iacunc};potctiahuiusvitx;8{ illiremotiCdenhacC«-uitate38i dudii in aliä ciuitatc.i.infupernä Hierufalö, Cflorcbütl fäfti imortales Sîimpafftbiles.Cficutfœ-nü territ33gt;eft virideKflortdü . accipiîfocnü in mala ßgnificatione, quia cito arefcl t ßi trän fit, fed non hie. ^Sitnomeetus: Parstertia.Quia facit fiiosflorerc,K hacc omnia bona confert cis.ideo f.nomcn eins fit be-nedidirQ.i.ipfc nominabilisCî fcculaHg» nomc debet bcnedici,qaEci’ nomc] .i. ipfe nomiiiabilis in fecula tpermanetantefolemj.i.antemundiconftitutionê, lt;ÇEt nôfolû'ipië erit benediftus.fed oés fui per ipfum, hoc eil, f ß; bcnedicenfin ipfo ocs tnbus.terræ] .i.

»liquide omnitribu,8f phoef omes Gentesmagnifi cabüt eü]. Et quia fPphetaintelligit fein ipfoeffebe-nediftü.ex parte fuabenedicitdeo. CStiniiatio.Dico in ipfo benedicenî ocs tribus terræ,amp; ideo ipfe fit [bc-nedift’ dns deus lifacl, qui facit mirabilia magna] .i, Teparationc humani gnis,K aliat Efolus]quianullus alius poteft ca. Vel folus.qa ipCt p feialq vj: ro fi faciüt miraciila.vt Petrus K carteri, nö p fe tantuded ex ipfo faciunt.^Etnomemaieftatiseius].i.fjgt;fuamaicftas, i.ipfc magnus dat,fc5,Chriftianri nomë.fitXbndiftû] pcrinanensCin xternü] ideo dico nomen maieftatis, quiatmaieftate] id eft.diuinitatcCeius rcplebitur o-mnisterra] ßihanc operationem ingeminat,quia remvaldc defiderabilem optât cum dilt;it,Lfiat fiat. 1

Vam bonus Ifraël deus]. Pfalm’iftc oftedie t ƒ deumiamnondarecultoiibusfuis.vtfolitug ^^^'fuitjprofpera.fed aduerfa: ^ïtelligcs Ezdras Ai iiij pro-

576 D. HAYMONIS IN PSAL-prophctamintcllexiffein boe pfalmOjCicintituIauir, laudes Dauid, Et neper Dauid accipiam’ Chiiftü vel ccclefiam,déterminât generationem carnalë Dauid, cum dicir.filq leffc.Si per hoc dat nobis intelligere lu-daicum carnalem populum.quia Dauid fecundii car-nalemgenerationemvnusfuitdc carnalipopüloxu^ ius Dauid.i.Iudaici populi laudes defecerüc.-quia deus iam nö dat fuis temporaliabona, quibus folis carna-lis ludaiciis populus laudabat cum, vt certi fimus, quod iam deus non dat temporalia bona, quibus nc-gatis.Iaudes dehciunt carnalis ludaici populi, cöpro' bantbocteftimoniafidelisfynagogæ.quibusfirmius credendum eil : quia prius ipfa fynagoga laudauerat deiim pro fobs terrenis : amp;nbsp;hoc dicit pfalmus Afaph, id eft.fidelisfynagogæ; Afaph eminterpretatur, con-gregatio,8i eft ipfiusprophetac,velalicuiusfidelis de fynagoga.Materiaeft ipfa fidelis fynagoga. Modus: In prima parte oftedi t fe aliquando crratTe, vifa pro-fperitatemalorum.lnfecüdaparte,quæincipit:ldco conuerteiur populus meus hic: oftendit conuerfio-nem fuam ab hoc errore, 8ë aliorum côiîmilium fibi. In tertia parte, quæ incipit; Veruntamen propter do-los,oftendit quod non tantum per nouiflima hominis profperitas huius feculi e(fe mala cöfyderatur, fed ctiam per præfentia, quia 8C ipfos diuites in peccato præcipitantjSi bonosinuidia corum peccarc faciunt. In quarta parte,qugincipif.Qiiidenim mihi eft in cat'* lo '! oftendit fe verum intelicétum haberc,amp; iam non temporalia,fed folum dcum quxrere.Intentio eft,cu-pefcerc fimplices.nc murmurent de malorum profpc ritatc,6i bonorum aduerlîtate. ^Vidcns ergo quof-dum fimplices adhuc errare,iudicantes deum perucr-lum,qui malis profpera tribuat,8C fuis mala conférât.

TERIVM COMMENT. 577 cumpefcës eorum errorem.dicit: O C deus Ifracl 3 qui tibi videturperuerfus, L q bonusj cft.i.infinitc bonus cft. Vel.deus Ifraèl qua bonus eft.quæ bonitas nô ap -paret omnibushominib’.fed Çliis qui refto funt cor-de^.i.qui reputant vtilioraeffe aduerfa in hac vita,q profpera. *llHic incipit crrorem fuum cxponerc.Con tinuacio: Modo côfiiteordcum bonum effe.fed olim Impedes mei] .iaffeftiones meæ, [pene motivant] à deo:8i non tantum voluntates,fed etiam opera pene recefl'erunt à deo,ad culturâ idoloK,8ê hoc eft, Cgref-fiis mei].i.opcramea,[pencfunteffufi3.i.prKcipita-ti.lt;|I[deo,Cquiazelainfuperiniquos3i.indignationc habuideiniquis, [^vidcnspacem3,i. tranquillitatem ilIorumCpcccatoium3.lt;Ç[deohabebât pace,[quia] inillis [nôeftrefpedlus mortieorum] i- nonatten-dunt mortem fuam, quam (î attenderent, 8i vnicuiqj quod reddatur in morte pro mcritis.nö haberent pa-tem K profperitatem huius vitæ,fed lagerent,8Cidco nonhabent pacemSf profperitatem,quia [inplaga corum],i.in vulneiibus vitiorü.noncft [firmamen-tum3, quia 8i fi deus aliqua infirmitate mouerat eos adcôpuniflionem,non tarnen firmantur,qiiod pcc-cata eorum prorfus fanenturamp; confirmentur.Vel a-Iiter,noneftrefpcfi:us diuinæ mifericordix morti eorum ,i, non datdeus eisaliquam tribulationem.per quam à morte animxredimantur, vel aliquam mit-titaduerfitatem,non tarnen eorum.fedplagiseorü.i. non dattalem qux firmet eos ita, vt peccat a prorfus deleantur,8{ anima in virtute propria reftituatur.Lo-quitur de deo ad fimilitudinem medici, qui cum præ-nofeit ægrotum non pofie euaderc, nihil ei prohiber, fîc deusqs morti prgfcit prxdcftinatoSj omnia facerc concedit, Si ab iftius mndi profperitate non retrahir.

Vcrc non cft refpcóliis morti eorum.quia nulla me dkinaadliibctureis:!!?. Cnö funtinlaborehominü] i.rationabiliü.vt vigilctit, vel viuct,vel aligd tale fad' ant: nbsp;nbsp;nbsp;3 propterea Lcumhominibiisnon flageUa-

buntur^ab illo qni flagellât omnc filiü qncm rccipir. ^Et qa per fe ncq; laborät, net^ à dco flagellabuntur, ^obiinent profpcritatë huiusfeculi, C ideo fuperbia t£naitcoï3quafl quibnfdam manibus, ncaufcrri pof fint:K nc refipifcät Qoperti funtJ.i.inuolutiCiniquita te] quad ad proximü, impictatefua] .i.blafplie-mia quafi ad deum.fua didt.quia ex fe,non ex deo habet homo ncquitiam. ^Et non fuffidt eis eflic malos in fe,fed etiam prodijt] in apertoCiniquitas eorum, qnafiex adipc],i. exfnperfluitatediuitiarum.a'fimili-tudinc pinguisanimalis.ficut tauri,vtdët alijs exemplum fuperbicndi.Kdepofltoomnitimore.Ctranlîc-luntlliumanum morë.tendentes finafFcéium cordis] fcj.vtimpleretur.quod corda eorü defîderabant ^Et hoc non qnafi ex improuifo fecerunt.fcd cu magna attcntioneCcogitauerunt ncquitia] Si adeo bona vifaelleis neqnitia.quodCetiâlocutifunt].! alios docuerunt nçquitia.Si ctiamf locuti funt iniquitatc] SihSc iniquitatem déterminât pofteaCin cxcelfo] .i. in fuperbia fua, ^QEecc iniquitatem quam locuti funr, (cilicet.Cpofueruntin ccclü os fuum] fcilicet.blafphc-mias contra deum locuti lunt, ^Si lingua eorum tran-fiuit]moduhumanitatis,quäuisillicllent Cin terra] habitantes, in quo apparet maxima eoru fuperbia, vt cum in terra fint,de deo altiffimo loquantur fuperbiS fuam. Vel lingua eoru tfanfiuit aliospofitos in terra, decerius qalq terreni loquendo. «[fldeo conuertetur, Parsfecunda. Hocconfiderato.quiaprofperitaseoit« duck in fiipetbiam, facit etiam loqui iniquitatè:

TERIVM COMMENT, 579 populus meus3 id eft.mihi confimilis.dequo ego v-niisfum, C conuertetur^ aberrorc,ne moueatui cr-gadiuites malosproCperitatehuiusvitx, vrfit i.in hae fentcntia.in qua ego fum:Slt;' p oftq côuerfi fu-lt; crint, Cinueniätiirin eis pleni dics3 percffcftû fuiim quia crit in'eisboc.'quod effeftum efl in tempore gra ttr.i.cotemptus terrcnorum.SC afppetitus cctleftium. Veldiespleni.i.ætcrni,inuen!cntur in eis, amp;nbsp;fimodo non appareat,fciliclt;t,quia,liabcbnnt arternitatc.SJPo pitvndecunucrtantur: ilIud,8C dixcriit.rcfpicitadfe-quens.vbi dicit,8i dixi,Continiiatio:DiLO cSuertctiir, Knecefle eft eis, quia anteconuerfionem C dixerunt; quonaodo feit dcus]8lt; quornodo poteft efle veriim, quod deusdifponatltTCtencna^fciIicet.nodifponiu 3(1 dirponit.hoc eftiCfieft feientia in excclfo^3fc? tune deus in t« ft us eftded ponit defeftiuam orationc, qiiianimisapertaeaîumniaeffeteontradeum.SjîIdco dico g) deus vel non difponat.veliniuftusfiqquiaEec cejin manifeftoeft, [^ipfipeccatores.Sf abiindätesitt feculo3 quod videtur valdc iniuftiim , 8f peccato-rcs fint,amp;profperëtur,llobtinueriintdiuitias3quia{î aliqs voluit cisaiiferrc,non potuit.^lllidîxerüt. Camp;3. ego erransaliquandofîcut ipfî.Cdixt 3I quandoquidc ita pcccatorcsabüdantdiuitns,Ccrgo3egot(înc eau-fa iuftifkaui cor nicum3.ivoluntatcroeam:C8f ma-nus tneas3.i.opéra mea, [;laui3ideft,purgaui, [inter înnoeentcs3 vt effem denuraero eonim. içEt3ctiam fine caufa [ fui flagel!atus3 per difeiplinam de! [tota dielideft.afl'idue, [amp; caftigatio mta3 quam contra îibidincni,5f fimilitereontraeætcravitia refrenanda, «xhibui[in raatutinis3ideft,ftudiofe:quiarem quant ftudiok’ facimus^in mane ineipimus •• fuit fine caufa,id cft,finc V tilitaîc, Poicft cwâhart litera kgi fufpenfiuc: la

ha, ergo iuftificaiii cor meiim fine caufa. Si fimiliter *ætera,lt;iIPrins hoc ciixi.fed poftca cognofcens verita tem,Cdicebam,fi narrabo fic 3 quod fine eau fa homo tor fuum i«ftjfiçet,8i opera mundet,Si cætera quædi éla funt,fihe caufa faciac.hoc conuenkns fe quitur.fcj Cecceprobaui3,1. reprobâ iudicaui, vel à me fepara-iji|3nationefiliorumtuoriim3 Abraham, Ifaac,8i la-lt;ob,8i aliorum. Vel aliter,dixerüt, aut deus nefcit hacC terrena,aut fi fcit.iniuftuseft, Si ad cöfutanda eorum fententiam ego dixi: Si deus eft infcius veliniuftus.vt vos dicitis, tüc ego Si quiljbet älii boni fruftra fuimuS _ torreftioncmdeifuftinentes.quiaficutdicit Apofto-I« UOr.17 jyj. jviirabiliores omnibus hominibus fumus.fi deus iniufius creditur.Et prxter hoe inconuenics, aliud in conueniens inde oftendeba.quia dicebam:Si narrabo ficj.deum iniuftum vel infeium, ecce nationem filioquot; tum reprobaui.vtfupra.quia fcilieet Abraham Si alios credidi non effe remuneratos.vel reprobaui. Lfenfi contra omnes filiosdei. •fJEtvidebamhocin conueniens ex fententia illa prciucnire.ideo Cexiftimabam J i.cognofceb'3,quodhabetaliatranslatio, fvtcögno-fcerc 3 quare impijs profperitas,Si bonis detur à deo aduerfitas,8i[hoc3cognofcere,Cfft laborante me.f. fuperiorme. VFanteme.i.quätü adhjepfentia.^Labor dico,|3donecintré 3agilitatemêtisCï fanótuariu dcij.i.in cößliü dei.i. donee ego cöfiderc,q^uidëtia deus hoe faciat malis.Si hoe bonis,fc5, g, imptjs pro-fperadat, iuftoiudiciofuo,adeorum exexeationem, bonis vero mala.ad eorum purgationem, Vel donec in fandluarium dej.i.infanftasfcripturas.quxdehis omnibus rationes reddunt, ESi□ etiam tandiu labor cft,donecCintelligam3 mente pofitus [in nouiffimis eorum j .i.donee eonfiderem futuras peenas illorum, qu

Qui in his mundanis fuperbierunt. Si gloriam f orum, quiintnbuIationibUshuiustnundifuerunt.lflVerun-tamen.Tertia pars.üico labor eft ilia cognoliere, nili pernouiffima.CvermnamëJperpræfcntiaquoqjpo teft cognofci^quia tuo dcustpofuifti cisjiftas diuiti-asCpropterdolos].i.adinodumdolofi,fubfpeciebo ni dans mala ad caufam êxcæcatiôis, amp;nbsp;Qdum J etiant falleuarentur] .i.in terneniscxaltarentur,£dciei:ifti eos]excæcando,8i quia quanto magis cxaltanturin temporalibus.tanto magis in ruinam deiieiuncitr » 8C ipfa eleuatio eft eis caufa ruinac. aj Bene dico deiecifti, quia [^quomodofaétiin dcfolatiOenmJ .i. q immoderate tibi flint dcfolati, quando vel iuuenes perdun c bona huiusvitæ qua: amauerüt,vcl morientesffubi-to defeceruntlmorte.quia citius fperatO moriuntuV;

quia poftet dici, fimiliter moriuntur 54 iufti, addit 84ifta, Cpcrieriit propter iniquitatcmfuam] cum iufti viuant in acternum.afifta defecerunt.Cvclut] deficit [fomnium'furgentium3:quiaficutdormientesmul-tas diuitias in fomnishabent.euigilantes tamen.nihit admueniunt , Si inania reputant quae vidcrunt in fo-inni$,fic mali in hac vita in fomnio fnnt.in morte eui-gilabunt,84 cognofect hæc effe inania,quae in hac vita habuerunt.Siverepetibunt.quiaóCdomineïn ciuitâ te tua],i.in fuperna Hierufalem.iu frediges imagine illoFum adnihilum] ,i, non habebunt locum inciui-täte tua.i.quia in hoc miido, qui cft ciuitas diaboli SC miniftrorumeius, redigeruntimaginemtuam adni-hilum fcilicet,rationcm f«am,qua funt tibi confimilej i.puritatcmSC innocentiam, SCfibinouas imagines fecerunt,alius immunditia viucns.vt poreus,alius id rapacitateviucs,vtliipus,84alriahter.^ldeo rédigés ad nihilü.Cqnial non fols profperaeorumnOtuer't

jSt D. HAYMONIS IN PSAL-i!lis,flt;d S( mihi,qiiicuus fum;8ihoc eftTfor meuml idcft.fcormeum Jideft.voluntasmca, C^îtinflatn-roatumlinuidiaergacosprofperacos [^Sirenes mci3 id cfrjortitiido ariitnx meæ, per quam debet ratio c-lefta effe ficut homo pcrrcnes[ faut commiitan^yt iam non contemnain terrein, (lent priiis fcccram. Si ratio cxigcbat.CSiredaftos fam adnihilam3i-adap petitam tcrrcnoram.quia appetitores mandi in con « fpecla dei nihil funt : [K nefeiui] me redadium ad ni-hilam.Sd mep£Ccare.^Sum3etiamC fadlas vtiamen tumJ.i.prorfuîirrationabilis.Si hocEapadtcli.inco fpedlu tuo,quiamihi videbarnngnus phdofophusj 3 tarnen licet aliquando deuiarem per appe titura terrcnorum,Ccgo3fiiiCfcmpcr tecum 8d hoc perte. ^QjituLtenuiftimanumdcxteram mcam3.i.ratio-nem meam.ne a' tereccderet,conferuando.Tenet deuS fîniftram manum hominis,quando euminhaevita in profpcraducit;Cdedaxifti3etiam[2me3,dominede virtiite in virtutcm,8i hoc no meis meritis.fedCin vo-luntatc tuaôdfafcepiftime3indomum tuamnöma-nufadtam.in ca:lis,Ccumgloria.3^Qiiid enim.Qiiar ta pars.Bene dico.fufcepirti me cum gloria. Quid ein mihilparataniLcftincœlod 3 ineffabiîisfcilicetglo-ria^quamnec oculus vidit.necauris audiuit, 8i caetera; Êamp;quideft3ideft,quàm viliflimum eftilludqd [voIui3milîidariCfuperterramà te:' 3 quialicetaliquando temporaüa petrifTem.tamë ego Temper te-ha here volui. ^Prius v olui terrena/ed ecce Cdcfecit caro mea3:qaia£arnalitasmea,qua: pri’appctebat terre-na,iamdefccit,mortificandofefet8i etiamOôrmeul ideftjCarnalisvolantas.quia iamnihilmortalcappe-ta,8detiâCdeus3efthabitatioCcordismei36dcüaI^fa ciâtamp;bi partes diuitias Inii’mûdi Cparsmca dcus3dii cens

cens tnef in çtcrnüJ.^Weo'facio tcpanc o dcus.Cqa c«e]patëseftCquiclongant fe à te]per turpem 8é in honeftâ vitam Cperibunt 3quia tu deus iamtperdidi-fti3 difpofitione tua Eqabstcid eft.fincteviuentes Cfornicâturjcumdpmonc.recedentesà verofponfo, Vel fornieSturJatis faciendofuævoluptati.ficut for-nicarrj.quitantüfuum voluntcxplcre voîuptatc.QlIl-los fornicarios perdes,me aüt non, quia f mihi eft bo-nüC .i. dcIeftabileCadhartere deo 3 obfcruâdo mandata eius.Camp;ponere in domino deo fpëmeâ3. •Çlla adhxrerf,£vt annunciem omneslaudatioiicstuas in portis3.Velprædicationes.i, omnes laudes tuas,fin portis3,i.inpub!tcovbiomnesaudiant,CSion3.iee-clefilt;e[fiiix3tuj:ecclc(îafiliæcôparatur,propter ornai incnta,5C propter filiorum fcccunditate m,

VT quid deus repuliai3. Pfalmus iftedicîtur intelîcdVjquiaaperit nobis rem valdc obfcu-ram, fdlicet,deftruftioïiem templi dei, quoi tarnen nondum erat tempore prophetæ:S£ deftru-ftionemjduitatis futùram perTitum K Vefpafia-nufn:8lt;hic talis intclleftuseft Afapli.ideftjfidelis fynagogæ: Afaph nanquç congregatiointerpretatur. Materia eft ipfa fynagoga,deplorans Si condoles de-ftruftionë illiiis populi,quam videtfuturâ, Mod’Jn prima parte facit quandâ conqueftionëde deftrufli-ôe ilüus populi.K precaturdcfi vt eoiü mifcreat,oftê denshoccx'Iudæorummeritis proueniffe.In fecunda parte,quæ incipit:Deus autem rex nofter præcatur.vc ficut deus fecit mifericordiâ mûdo.multa quoqj mira-biïia,fîc faciat etiaipfis ludæis.In tertia parte,q incipitt

Netradasbeftiis:orat deü.vtquicquid faciatde alqS, ralcem pauperum confttétium fibi mifereatur. In-tencioefi,hortart,iytconipaciainur malis aliorum.qa hic eft quidam gt adus charitatis. Vnde Apoftolus aita Rom. 11 Gaudetc cum gentibus,flete cum flêtibus, ^Et ponit conqueftioncm fic,dicens:OC‘^fusrcpubfti3 partent tuam Ciii finem3fc5,infinemrepulfionis:quiacum aliquando repuIilTcs cos ad tempus in alijs captiuica-* tibuSjhæcrepulfioeft irrecupcrabilis, quia nunquant in locoifto ludæi vlceriusdominabuntur,nec vkc' rius rcparabuntur , in finem feculi. Repulit cos deus, quando non defend« eos ficut foiebat, K pcrmifit deftrui à Romanis ; In interrogatone notât conqueftionem,quafi dicerec ; Doleo de illoru tanta deftruftionc,C vt quid irat’eft furor tuusïid eft, qua-re iratuses vfquæadfuroremcfcilicetvtgrauiflimaS diuturnas panas eis inféras [ fuper ouespafcuçtufl id eft.fuperpopuliim tuum, quern reficiebas Icgc tua, ficut oues rcficiuntin pafcuis:0^ hie per beneficia qux deus eis contulit,incipit captare,beneuo!cntiam erga illos, «çNoli domine repellere,Ted potius Cmemorc-fto congicgarionis ma:] quam congregafti in Aegygt; pto:Tquam]cong(-egationem tu [pofiedifti^tibiTa mulantem Lab initio] .i. atempore Abrahx:Noc,8i Adæ,8{aliorum.^Itemcommouetdeum ad miferi-cordiam per alia beneficia. Própterhoc quoep debes efie memor,quia tu [redemifti] .i.Iiberafti de manu Acgyptioruri!,8idca!qscaptiuitatibus [virgam hx' reditatis tuxj.i hæreditatem tuam,fc5,populumlu-daicum, propterquem fecifti multa mirabilia, ficut 0 virgam Aaron. Vel per virgam feeptrum regni poifu mus accipere.vt fic dicamus.Rcdimifti virgam hxre-ditatis tuf.i populum quern til régis in virga,id eft,in feeptro

fccptro regio:8(præter cjtera benefi'cia.tuïpfecorpo raliter vilïtafti eos, habitafti inter eog : 2K hoe cft 3 t mons Syon in quo habitafti 3 ad Iiteraai;quiaChrl ftus corporaliter habitauit inSion.i.in Iudga,cuiuS ca put eft Sion: Hæbræa ueritas non habet [in eoj. Po teil tarnen ftc kgi;Habitafti in Sion, nö per fetuos tS tuin ad uineam miflbs, fed propria perfona h abitalt; fti ineo. ^Poftquam captauit beneuolëtiam per be« fi£Ficia,quæ fecît deus populo,captat beneuolentiatn d perfona aduerfariorum,ponendo fuperbii eorum, Continuatio. (^uia hæc beneficia fecifti populo tuo, ideo lt;) deusflcua manus tuasjid eft,operationes ta asquKfuerunrreaiiife,cûeo8perBiitteres facere de ciuitatetuaqd uolebStdeua dicof^in fuperbiaseorüjl id eft.contra fuperbias.qui ciiutatë deftruunt,8( hoe faciesEinfinein3oinniinode,id eft.itafcilicec,quo(i conuertantur, quia f quanta eft inalignatusl id eft, quanto malo animo fecit Cinimicusl illeRomanus populus [in fanftojloco.id eft,in templo luo.

cüali} homines,qui mala folent facere,foieant con« pungiKdolerc,iftiCqui te oderQt,funt gloriati in me diofolennitatis tuæjid eft,in tnedio tcpli tui.in quo tua folennitasfoiebat celebrarL^Pofuerunt 3etiain Cfignafua3idcft,aquilasfuas,Cfigna3uictoriic fuæ, CSfnoncognouerût 3ueritatem fcilicet,qiiod illaui ftoria fit ex te,fcd fibi attribuerütipofuerunt dico,Cff cntlfolent ponifigna Cfupcrfummum3id,eft,fupcr ianuas domorn, uel tf plorum Ein exitul ideft, in co pito. Tâgitcôfuetudinë, quoduiftorcsfolëtponerc fuper portä,Hel fuper turrim figna fua. iJExaggerat eoru nequitiä:amp;etiamEexciderfit ianuas eiusjtëpli, tendëtesEinidipfum3ideft,in eandein uoluntatem deftruAioniSjEquafi^effent Lin filuajnon qux ob-* Bb feruarctur,

$3« D. HÄYMONIS IN PSAL^ feruarctur/ed quç corutn uoluntati eflirt exporta ad faciendaligna,amp;hocdkit ClignorSl.KCdeieeerunt] id eft,deftruxcruntCeam]ciuitatemCinfecuri8Cafei an. AkiaeO: ferramentum.ad dolandas minutas fculp turas aptiffimum .^Incendcruntjetiam f fanftuariu »uum ignijid eR.t emplum tuum.deqcicces culmina, quæ inaltum ad honorem tuum cranc aedificata, [in terra nita ut no remancrct lapis Aipeclapidem, Cpolluerunt tabernaculü nominis tuij idefttempIS înquoinuocatumfueratnomë tuü.faciendoibi mul ta polluta .^Oixeruut jetiam Ein corde fuo3non pauci.fedEcognatioeoräftmulncum illis,Cquiefcere f^aciamus ocs diesfeftos dei à terraj id eft, deftruam* omnia,ne dies fefti agantur in terra ifta ylterius.lt;^lft2 deftrufhonem permiftc nobis deus fieri ex merite no ftro.quia nos Enon vidimusjid eft.nonintellcximus, [figna noftrajideft,nobis propo(îtam,fcilicet,vifita tionem,quam nobisfecit dcus.Et hie ponit fe fynago gain numero deftruftorum illorum,cumdicit,nö vi dimushçcfîgna.quiaEiânôeftprophetan apudnos. que confulamus.ftcut prinshabebamus .Cum enim prophctaecenarent,(ignumfuitaduentusillius,quifu it Si tinisKeopletio p; ophetatü; eS^ amplius nos no cognofcetndcus.uifiiädo peraliquem prophetam, Velitapotcftlegiprarcedensuerfus.de culpa ludæo rum.Continuatio,Licet deus tanta beneficialudaico populo con tuliftet,ta men non eritin dementia ipil us,ft permittat eos deftrui, quia ipft dixerüt ludæi in corde f»io,id eft, ftcut dixerüt,ita in corde habuerSt,-ôCnon paucide illis,imocognatio illorum totaftquot; mul: quiefcerc faciamus omnes dies feftos dei d rcr * ra.fcilicct, vt nullum feftum celebremusei. Nee dcbernuscdcbrarc.quoniamnon uidimusftgna uO ftrs

fira qux nobis promifcrat deusj. no oftendit nobis aliqualigna.perquxcaueamusab hoRibus.fîcut fo iebat:8C etiam iam non eft propheta qui confoletut nos,8C cætera eodem.q([pfi ita peccauerunt.fed tgt; Ede us ufquequo Ipatieris illos permanere in peC(atis,8C hoc eft:ufquequoEimproperabit3tibiCinnimicus3 ideftjudaicus populus: 8C ufquequo Einitatjideft, prouocat ad iram,Eaduerfarius3 ideft,Iudakuspop^ lus,Enomen tuum 3ideft,tc nominabilem':’crithoc Einfinä3,i,eritomnimodo. Vel ufcp infincfcculi, quandoieliquixIudeorumfaluebent.lO^tEvtquid domineEauertis ^abeisEmanumtuam] id eft ope-rationem tuaml q cöuertas eos ad tc:alia translacid habet,faciem tuam :E5iEvtqu*^ auerlisEdexteram tuamjid cft,Iudaicum populu, qui idco dominidex terad((icur,quiaper cos fecitdeusmuha mirabilia ß (unperDauidGoliam intereinit,8fc, Ede medio (inn tuo Eid eft,de vbertatc mifeticordix, quia qui remo -uetuT à deo,non eft in mi fericordia del nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Erie hoc

yfqueE in fineml.eiit vtique in finem, quSdo ludxi conuertentur adCHRISTVM, recipientuC iu iinum dei. Hxc figura fuit in Moyfe, qui extra « xit manum de finu, Si. ieprofam inuenit, cum itc^ rum ram in finum repofuilfct, munda fuit, 8i hoc eft implctum in populo ludxorum,qui cum remouere-tur à (inudei,ideft,àC HRISTO, faftuseftle'» profus in peccatis,cum autem conuerteritfeadChrp ftum,niundabituràIeprapeccatorum,^Deusautetrt

Parsfccunda.Deus auertit nodo manü fuä,fcilicer, ip^cf^densrcx nofterJexiReiufance fecula.operatus cftfalutcmjid eft,Iiberationem,8lt;anteaduentum8C in ipfo aduentu Chrifti tin medio terrç] id eft,in com muni omniii hominum. Tu cöfirmafti. Dico ope ratus e5fa[utem,quiattu]deustconfïrmafti mare] rubrum.faciendoillud populo tranfeunti ficcü, 8C ex Omni parte quaTimurumiS^Iioctin uirtute tual.iJn Omni potentia tua.Pofita figura.ponic fignificatum ipiîus iïguræ,cum dicit: t capita draconum ] id eft.po tentiasamp;cleuationesdxmonüCcontribuIaRi^ideft, adniliilüreduxifti,Cin aquis]baptifmi:quia p aquas baptifmijiomo exit à diaboli poteilate. ^Et t tu 3 ctiamtconfregifti capita draconisJfupcrioris.amp;Epo pulis Aethiopum]idcft,iIIisquiprius fuerunt nigri inpeccatis.tdedifti eum]diabolumt efeam] id ë, rc feÂionem.-quia fubtrahendo diabolo fua membra, ris refïciuntur.cum eos fibi incorpotantmel ipfis tri» bulationibusrefïciuntur.quasimmittit eis diabolus HOftcndit etiam alias raluces,quas fecit deus in mun do,cum dicinCtuletiam t diirupifti fontes{_ idcft,fï aliquisfons impediebat eorum iter,tu diuififti,ut faci le pertranfirent, [S^torrentes] id eâ,fi aliqiia impetu ofa aqua impediebat tranfitum eorum,tu difrupifti, ideft,pcr minimosriuulos.Ctu Jetiam tfifcafti fluui os Ethan ] terne illius,ut lordanem, quem ficco pede tranficrunt,Ethaninterpretatur robuftus,per quod intelligitur diabolus, polîumus amp;hoc intelligere ad allegoriam ita,fontes 8^torrentesEthan,id eft,inun* da tiones uitiorum.quas immittit diabolus,tüc difrû/ pit deHS,quando alleuiatpeccata,8^fi non penitus c5 donat,tunc ficcat fluuios Ethan,id eft, inundantiam uiciorHm,quando penûus condonat,pcccaca. Vel fie

Ptamp;upifti fontes,quando in deferto de petra aquan* cduxifti,8^ torrentes, ßcut aquâ i!IäquEfequebateo9 per defertü. Vel hos fötesamp;tonentes intelligimus p dicatores.qui refecetüt totü mundü pracdicatiöeEuä gelii,8Cperiftos praeditatores tu (îccafti fluuiosEthä, iuundantiam peccatorutn ,quain itnmittebatdiaba Ius.lt;|lTuus cft diesnXc.totumad literam, Allegorice autcm per dient accipimus fapientetn, qui eft illumi lt;nbsp;natus cognitione dei.Per noÄetn pcecator accipitur, qui eft in tencbris,pcrignorantiant ueri bont.qui pec tator eft tuus d deus.quiaeum ad te conuertis.ftu fai brica tus es auroram 3. i. pri n tipiu m conuerfionis, fei' licet illos,qui modo nouitercöucrtütur, fKfoIem] •i.perfeftiflimos fapientes.qui alios poffunt ilium?* nare.^Tu etiamfeciftiomnesterminos terr£],i.eos qui fefaciuntterminos 8C defcnfores ecdefiac,contra diabolum S^miniftroseins, ftcut funtfanffi cpifcopi

all} boni paftores, Eseftateml .Lillos qui funt ferne tiflimi.ficutrnartyres.Camp;verjetiamtufecifti.idc.'te peratos.ficut funt boni confeftores.K featu plafma fti^.i. ptincipiumeorum tu fuifti, quianullus in cis quiequam fecit.niß tu folus. Plafmatioenim eftpri-ma creatio.^Memor.Et tu deus,qui hxc mirabilia fe cifti Emcmoreftohuiusj.LconuetfîonisIudxorum, quod ifte dieit abfolutc, huius alia translatie habet, buiusopetationis’. amp;nbsp;necclTecftvtfis mcmor,quia [;inimicus].i,ille ludaicuspopulustimprcpcrauit.i. opprobriadixitCdomino jöihocperinfipictiam,8C hoccftpopulus infipienscxacctbauit nomen tu« um ]id eft prouocauit te ad iram nobinabilem. Cum dicit pcriniipicntiameospc(caHe,excufatcos,8icli-gnosoftendit miferatione.lt;|3Sctradas. Tertiapars., Inimicus populusita improperauit dominOjfcd o da

D. HAYMONIS IN PSÄL-mine quicquid facias de aliis, [ ne tradasbeftqs] diabolo miniftris ciu$, Canimainconfîtenteni,fiC animas pauperum tuorum ne obliuifcaris in bnem ] ideft,omnimodc,quando rémunérés eos,quia confi tentes funt pauperes.amp;ideo debes remunerare.lt;|lPro pter hoc non debes ob]iuifci,quia tupromiiîfti mife* ricordiam coniîtentibuste,8ihoc eft. Crefpice in tefta anentü tuü]ideft,iândlûEuangeliü,amp;opus eftut ref picias promilîa.quia propter mérita eorum non fact cs.CquiajiftiQrepleti funt]iniquitatc[qui obfcuratt ftmt jidcft,excæcati funtab vfùrarionis,C domibus terræ ]id eft.cnrporali habitatione,8^hoc exeufat eos defua CKchate. lt;|£t(gt; domine [ne auertaturhumi» lisDqui tibi fiipplicat,[factus cSfufusJiicü à te remet ucris.nec debes taies à te remouere.qiiiaf pauper] ue rusES^inops]qui nihil de fe prçfumit.fed omnia deo reptitat.fcilicet.humilis. ifti talcs [1 audabunt nomen luum ] ^Et propter hoc debes exurgcrc,8óetiam pro pterhoc,quiacaufacua agitur.amp;'hoceft,óEdeus]qui haftcnusviderisdormilïe.dum permittisincöuerfos Iudxos,nunc EexucgCjiudicacaufam tuamJ.Caufa enimagitur contra deum,quandoIudæiimptopeTâe deo:hanciudicabitad commodumfuum deus, h de blafphemis faciatlaudatoresnudicadico caufam, feilt cet.Ê mcmorefto improperiorum tuorum] fcilicee quæ tibi obijciunt ludxi, Khoc quidem faciun tper in hpientiatn : 8ihoc fubdit,eorum improperiorum di-* co, Equæfunt]tibi Ctotadieabinfipicnte]populo. ^EtEne obliuifcaris vocesmimicorum tuorum] id cft.uocesamp;prccesquasftindunt illiad te, quiquon * dam fiierunt inimici tu i, Alia translatio habet,queren »iuni tCjSinö debet obhnifci.tum proptcrea.quia ifti inimici

inimki fafti amici.tlani’nt ad te.tum etîam propter hoc,quia iniroici tui,fcilket Romani.fupctbc agunt contra illos.8lt;hoc eft; Cfuperbia eorii qui te oderunt, afeendit femperjereftendo magisK magis.

COnfitebimur], Pfalmus ifteeftcantici Afaph,id eft.fidclis finagogæquæin hoc pfaltpo loquitur.monens ne corrumpas, ideftfihabesfidem.vclaliquod bonum, ne conumpas illud.Si per hoc dirigens in finem,id eft in Chriftum, Pfalmus cantici, idco pfalmus iftc dicitur.quiamagnam nobis proponit exultationem. quia Chriftum inducit iudic aturum.Sf impios dam-natuiuin, Si iuftos remuneraturum, vbidicit Si o-mnia cornua peccatorum confringam,amp; c.Materia eft Chriftus homo.iudex omnium. Modus in prima parteloquitureifynagoga.oftcndcs eum talcm Cui omnisreligio debeat exhiberi. In fecuda parte in ducitur Chriftusloquens.amp;refpondcns fynagogx Si in verbis fuispoffumus intelligere,lt;um dcum Si. hominem .iudicem omnium,amp;ifta fecunda pars in-cipit ftatim vbi dicit.Cum accepero tempus intentio eft,admonere,necorru mpas. ®5Etdicit fynagoga, O Cdeus ]nosÇconfitebimurtibi ]pcccatanoflra; ti quiafecurumfe credidit, vt permancretinconfcG fione jingeminat. confitebimur3 perfeueranter. t amp;nbsp;3 poft tonfcflionc,[;inuocabiinus nomen tuü.

ut nobis peccata relaxes,Si in nobis habites.reélo of^ dïe4)cedit,quia nbi nö inuocac,digne narrare nö po* gt;eft.lt;|Etpoftgu3 inuocaaerimus ,narrabimusmtra bilia tualfcilicet de creatióe müdi,dereparatione gc neris bumani:8ïcü hoe iterum re^ïo ordine procedüi quia qui non irftiocat, digne narrare non poteft.

Vndedicitur; Noncftfpeciofalausin ore peccata* ris. Hic notacurin his verbis fynagogç omnis reli* gio,Cuin accepero t^pas.Pars fecuda, Et ira refpon ditChriftusinuoeSti fynagogpTu dicis,côfïtebimur, S^certe bono tuo, puta cum ego accepero repus C id cil,opporiitnicatem indicandi,Cgt;udicabo iuftitias] reddens tibi pro merito tuo,8î alrjtfimititer.l^Dico (um accepero tempus,quia opus eft ut difreram,quiz homines funt corrupti,8£ oportet pexfeitos p miferi cordiam preparare ; 8^ corruptionem hominü oilS dit diccns:[Liquefafta cil terra^.i.ipfum clemëtü eil liquefaftum,8îcorruptura,Camp;omnes3hominesIi-quefaéli,8i corruptiper peccata, [qui habitSt’in ea] quia fecundum corruptionem hominum.lpfa eleme ta.quæipfîs feruiunt,corrumpuntur.Tcrraenim fer-tilior,8C aer falubrior fuit in tempore priorum patrü, quodex diuturnitate uitxeorum poteft comproba rhhomines fcilicet Iiqucfaélifunt,fedEego] permife ricordiam deifconfirmauicolumnaseius ] terrae,id cil fanólos apoftolos,qui totius ecclefîæ funt fuften* taculum,8ë per illos acqiürétur.muiti, qui digni crût in iudicio remuneratione, lt;| Confirmaui cokimnas. Si per illasCdixiiniqui$:nolite inique agcrc:K delin* quentibus ] contra praecepta mea.dixi liaec: C nolitc exakare cornu □ id eft, nolite exeufare nos depeccatis ueilris:cornuenim,idcft,fuperbia, exahat, quifede pçccatofuo excufabüc exiftimat,Kjudicat,lt;^EiCno lue

fite cornu ucftrü 3 îd eft.excufationê ueftramEextoI fcreinaltum 3id eft,contra deum,ut dicatis uos cul pacreatoris elt;Tepeccatores,qui talcs uos creauit:8C quid intclligat P cornu cxtellere in altü.ipfc exponir, cü dicit:EnoIite loqui aducrCus deum.iniqnitatemj, Nolite dico, iplc enim cognofcit quicquid uos facit is, quia nullo loco dteft:Klioceft: fquia^ipfcnon de ai’ Orientc.ncqueabOccidente.neque à de

fertis montibus^adliterâ. Vclperoricntein alligori ' ccfapientesamp;fummosuiroSjquibuScftortusfoliufti , tie.poflimus acciperc:peccatorei p occidentc,quibus idem fol occidit:perdefertosHgt;ôte$ hæreticos.quicü

' deferti.ideo dicit.quod à nullo deeft.fquoniâ deus ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iudex cft3 ille de quo ego ago, deus eft. 8lt; quia deus

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft, ergo ubitjeft.ljEt quia iudex eft amp;nbsp;iuftHS,fciIicer.

( ubi dieet iudicemproprie 8lt; iuftum inrelligit . ideo î thumiliatbüc3fuperbom,etiaminbac,8i tandem in

alia uita.Camp;bunc ,3id eft,bumilem,texaltat3multi plicando eum in uirtutibus.KtSdem in aliauita, E 8i hunc3 .i.humilem, Ecxaltat3multiplic4ndo emu in ) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uirtutibus. 8i tandem uere exaltabit.cum eum perpe

ftiiS*jiEtEbunc calice Einclinauitlideft permifeticor diamfuamintelligîbilê fecit,Eex hoc3uafeEinboc3

• aliud uas.amp;lioc per fimikdicit,fcilicet,ex ludaico po pulOjingctilem pcpulum.prius enimludeis.quair.tîé

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u-

394D‘ HAYMONIS in PSAL-tibus kgem fuam dedit.Sdlicetiïc inclina(f£t,tam?ca lix non eft.,cuacuatus,8i hoe «ft, [iieruntamen fex ci' us[^.i. reliquïxeiuscalkiSjCnon«ftexinanital ide, euacuata,quia neque ufque ad reliquias poteft exhau riri,neque ipfe reliquiae poftuntexhaunri.quia quan tieunqueexhauriant de diuina fcriptura,tarnen non minushabec ipfa fpiritualis intellectus.Per fecem non accipitturpidumaliquidjedquafifolas reliquias, fuut in eyplio mcrum uinum aliquando remanet.Et adeo noneftexinanitum.quodindefbibentomnes pecca tores terrç fideftrefieiunturaliqui de omni genere pcccatorum,fdlicet,S^ ludçoiü.qui in fine potabunt. Si Gentium,qui modo potantur. Vel fex eius,.i.Iegis, fcilieet ,£arnales obferuantiae,quæ fex dicuntur quan turn ad nouum teftamentum,nö prorfus ê euacuata, quiaadhueferuanteam ludp. Si hoe dicit,non êex inanita.Si licet modo non fit e inanita,tamen qui-«nuque bibetlegem illam ipiritualiter omnespeeca tores terrç fcilicet,tam iudei,quâ gentiles. Vel per call «em poifumusaceiperediuinum iudicium.utitadica inusiBenedico.hunc humiliât, Si hune exal(at,quia in manu,.i,in poteftateillius domini,ê calix, .i. diui' num iudicium.quodideo calixdicitur.quiapropinat inde deusunicuiqjpro merito, ficutpropinaturdc ca lice,cali,. dico men uini .i. quo piqpinatur merum uinum. dufticia fandlis in hacuita,8itandëæterna gloria,qui calix c plenus etiam mixto .i.pœna,qua pogt; tabût mali,quiaficut in calice illo continetur remu neratio bonorum,fie Si damnatio impiorum. Et ik lum calice inclinauit ex hoc in hoc, quia per ilium ca {icem Si bonisbona.Si malis mala propinat,8i licet in de omnibus propinet,tarnen fex cius,ideft,pœna,nô çft exinanita,. i.nunquam exhaufta eft,fcdomnes pec çacorcs

TERIVM COMMETN. Î5Î tatore s terrsebibent illam.id eft pci petu o piinien tur. •ÇIpfibibentexeo.CEgoautemannunciabo] id eft, gaudcbo.ficut alia translaiiohabet, C in feculum 3 i. quädiudurabitfeculum.Öetiam Ccantabo3 voceôi. opéré, oeniens ad iudiciü [^confringam omnia coinua pceea lorumOS^dabo cornua iuftis.qui modo nonhabent, 3 illa C cornua iufti exaltabantur3 ineftabili glori-atione. Vbtdicii,atccperotempuS,amp; confirraauico-lümnasciHS,oftendit feefle homme. V bi dicit,quoni am deus iudex eft,oftendi» fceffcdeiimamp; iudicem.

N3tusinludacadeus.3 ïfte pfalmus Afaph ,icf eft,fidelis fynagogar,habitusincarminibus, .i. in laudibus dci. Ptoponit enim nobiS magnas laudes dei,dum dicit eum notum efl'e in ludæa, 8i quod ipfe illuminât bonos.ubidicitdlluminans tu mirabilitcr. ôf excæcat malos,ubi dicit, turbati fune omnesinfipientes corde,Kdormierunt fomnü fuu.Sé ibi maxime apparet undc laudandus fit, cum dicit, ut faluosfaciat omnes manfuetosterræ.qui pfalmus eft canticum,quia vt diftum eftjrem unde nobis fit exul tandum proponit,eamfcilicet quam ptædiximusin carminibiis: canticum dicohabitumad Affyrios .id' cft ad fuperbos ludacos : Afl'y rq nancp dirigentes in -Krpreiantur, Kper Aifyrios dominus populumfuü pro peccato eorum flagellabat,K per iftos talcs Affy rios merito ludçi inielhguntur,quia 8i ifti ludçifupcr bi erant de fua lege,8{ ecclefiamChrifti perfequebâ -tut,8ihostales ludæos hortaturfidclisfynagoga , vt cum ipfa gaudeant de hoc ncïnin€,qâ ludgidicut,

8i Chriftum confïtcantur, quia nemo poieft efl’c lu «a daciis.nifî in quo habiratChriftus, Vcl per Aflyrios, quidirigentçsinterpietantur.bonosludços.quifead addciim dirigunt./ecundum interpretationêpof-fumiis accipfie:amp;lios admonet fidelisfynagoga.ut perfeiicicntindileftioneChrifti.MateriaeftipfeCliri llus Modus: In prima parte oftendit inquibus habiter Cliriftus, 6^ quod àfua habitationeremoiieat o ‘ ninem pocehatcm inimid.cum dicit: Ibiconfrcgie f Qientias.Si cætera.în fecunda parte,quæincipit: II-luniinans^tu mirabilitcnoftendit quod in hac vita bo nos illuminât,malos cxcæcat:8^ tandc in iudicio da * mnabit impios,amp; faluos faciet bonos.In tertia parte qi.æincipit Qiioniatncogitatiohominiscôfitebitur. ohêdit eumdignum cuifolgt;faciendum(îtfcfium,8C admonet nos,u t ei fcftum faciamus,8i hæc eftinten-rio. ®jEt fie admoncns ipfos ludaros, dicit fynagoga: d vos Iiidæi, fdcus eft norusin ludxajideft,omnibus qui confitentur Cliriftum natum de tribu luda : quibus autem notus non eft deus.ipfi nondcbct dici ludxLDe tribu luda fiierunt omnes reges ludgæ.prç ter Saul. [Et inlfrael magnum nomen eiusjid eft,ills qui çumuident^quia quanto magis inueftigantde eo,tanto eft illis maior. Et hoc poteftis fcire d vos lu da?i carnales, quiaiînomcneius in vobisnon eftma gnum.id eft.fîChriftum non honoratis.non eritisI-ii aci, Vel lîad bonosludæos dicitur,fîc dicetur:Quâ-doquidë notus eft in Iudæisdeus,amp;Iin Ifracl magnû nomen çius,ergo vos boniludæi perfiftitc, utin vo-bis habiter,amp; erefcat nomen eins, [amp; faiftus eft locus fins] vbiipfe cubât [m pace]id eft.in illisquiceffanr a.vittjs,84faciuiit bona. Alia trau ilatio habet,in Sale, I;ç4, vanßatorf ofiiit fignificantm lue pro fignificate.

tERiVM COMMENT. jrÿ 18C in Sion 3id eft,in fpeculantibus deum, eft fhabi tatioeiusjin quibus ipfe non inuenit ullum offendi-tulum.Sf ideo VOS ludæi facite vos fpeculantes, ut in uobisdeusbabitet.ijlbi]ideft,in Sion.ideftin fpecii lantibusfe,[lconfregit3deiis,.i,deftruxit,f potëtias] diaboli.S^ cas per partcsexequinir.dicens.jCarcum ] j.latentemimpugnationem.ticiitumli.defenfionc iniquitaiis.amp;tgladium].!. manifeftamimpugnati-oncm.Camp;^vt omnia coroprehendat,dicit:bellum] id c,oinnem impugnationem, ita confregit deus hare vitiainfuis,ficiitadhiftoriam,confregit potentias A. morrarorum 8i lebufa:ow,vt populum fuum in terra promiflionisinduceret.ijilluminas. Parsfccunda. Continuatio.Dico eonfregifti potetias.K tu bene po tuiftibencfacere,quiaóttu3deus [illuminas] fideles tuos cognitione veri boni,à moncibus arterhis] L per apoftolos,qui ætemi dicuntur, quia uita corum manet in ariernum.illuminas dico[mirabilitcr]idc, per miracula. Vel mirabiliter, quia ttiam fi fine mira -culis fiat cognitio dei,tarnen mirabilis eft,quia quanto magis deus ab initio eognofdtur. tanto potentior intelligitur. V cl fi habeat.llluminans,pendct conftru ftio ufq!,tu ternbilis es.Kte illüinante[ turbati funt ] non dico boni,fed[omnes infipientes cordc].i.appe «tores fecuIi.^Etipfi[dörmicrünt3.i.quieuerunt in gaudqshuiusmundi.putantes efiebonaharc tempo, ralia.Si quia poftent dormire,8i ftatim euigilare, ad-dit[fomnumfuum].i.contirtue. Kficut euigilansni hil inuenit dèdiuitiisqüashabüit in fothnlo,fic [ Des uih diuitiariim] .Per diuitias non folum ufitatas diui tias accipimusjed etiam quarlibet defideria carnalia^ [nihil in manibusfuis inucncrut].i.in poteftate fua, quipriusputaucruntcasdiuitias femperfnfficere, 8C eas

598 D. MAYMONIS IN PSAL-cas in fuapoiïeiïione lubere^Et hicexcufabiks ottS* ditfOsabincrepatione.Götinuatio.Dicodormierüt, Slt;ó Edens lacobab increpationetua Eidë,dum eoS tn increpares per prardicatores tuos [ dormi tauerunt ïd ë dormterunt frequenter: quia quädo terrebas eo$ £^uidebant uaria 8(ineonfucca miraculajunc cömo-* «ebâf. hisuero ceiTantibus.iterum dormiebät, dormi-taueruntdieoEquiaarrenderuntequos E'dcilli qui late difeurrunc per deiîdetiafecuii. Hic mittic nos ad hiftoriam.cüMoyresmiraciilafacerctcoräPbaraöe. dkcbat fc cito dimilfurosblioslfrael.cü autem cefla-* rent miracula, Kpopuluscocpit proficifci, côfcendit inequos,8lt;infecutuscftpopuIiimdei,^EtEtu jqui hxcfacis inhacuita,EterribiIiscs3futurusimpiis in iuditio.Eamp;^tun^CquiSrcfiftet tibi,3 Nullusutiquc Eex tûc ira tua lapparebit,quia quos in bac uitaper mifei icordiam diâ^crs punirc,8ëinuitasad pocnitëciâ illos tunc grauiterpuniesiyBcnedico,ira tua,quia tu [feciflà Jideft,faciès]indicium Ecuumauditum de coclo]pcrtotum mundum.cum fit uoxin tubadei. Sëin nocearchangcli.ßihocpropheta annunciatper preteritum,quia tu concilio dei iam uiderat illud effe Fciaftum,amp;Econtremuit ]idefi:,tremebitE terra,] îdcfl-,rerreniE8iquieuit]idcftquiefcet,quiaiamnuI. lâliabcbit potcftatcm.lt;|]Tremuitd(CO.E Cum deus exurget in iudicio]êënon tantum exurget.ut conde mnetimpios.fedetiamEvt faluos faciat omnes man fuetos terre. ]^Quouiamcogitatio hominis confite biturtibi. Tertiapars.Continuario.Etquia deushæi omnia facit.ideo uos Euouete.domino.deo ueftro reddite. ]idco dicit uouetc ,quiaquædam funt qus nô efient nccefîaria ad faciendum nifi vouèrent.fîcut Âbftinere ab vxore,à carne,6lt;cjtera,8gt; ideo funt alUd

TERIVM COMMENT, $99 ciendi homines vt voueant.vouetcdko lion aln.fed [omncsqui in in dr(uitueius3exiftentes,ideft,infa mulatueius, Caffertis muneraj iuftitiæ8lt; sequitatis, amp;cætera. Alia litera habet quiindrcuitueiusfiinc, niuncraafferent.Continuati®,ideo debctis vouerc K reddere.quia omnes qui in circuitu eius funt, affe* rent munera. ^Et quid debeamus vouere K red-dere, oftcndit per prtcmifTam caufam. Continuatio* Bene debctis vouere Si reddere, Lquiatibi^ddomi-ncCconfitebiturtogitatio hominis, Sireliquiarcogi-tationis^id eft.operationes.quæ poft cogitationem relinquuntur, Qagent tibi feftum diem 3id eft.often-dunttecftelaudabilem.Feftum cclebrare,à maliso** peribiis ceflare.amp; deo laudes débitas exhibere. Vnde dicitAuguftinus.Male célébrât fabbata,quiàbonis operibusvacat.yel reliquiae cogitationis,id eft.recor dationes quas femper homo habet pro peccatis K quoniamhoc eft,crgo voucte,8i c. Vouere confiliu eftjfoiuere aütvota præceptum.idquod Moyfiau-thoritateprobatur. Ouodfemelegeeftumeft delà fcijs tuis, obferuabis, facies ficut promififti domi» nodeo tuo. ^Vouetedico, dominodeo veftro.SC domino dico[terribili,8iei qui aufert fpiritum prin-cipum 3 i.vitam.ad literS, propter hoc dicit terribili t apud regesterræ] .i, apud omnjes illos qui bene re * gunt fuam terrenitatem.

Titulus. InfincProIdithS Pfalmus Âfaph, VOcemea ad dominum clamaui 1 Pfal-musifteeft Afaph,. i. fidclis fynagoga-, qux hie loquiî ficutDauid, velaliquisde iilo populo priori: habitus pro Idithw.i |iro iranllUen(C,Ytß(ut ill« tranfiliës eft qui loquitur.

400 D. HAYMONIS IN PSAL-itafaciat fuosauditorestranfilicntesj.contcmtis’m^ï danis.cocleftibus adhérentes, K hxc efttntentlo pfak mus dico.dirigens in finem. Ideo aliquem de priori** bus patribus hic loquidicimus.quia qui hic loquitur, délibérât an'poffit fieri faluatio hominis, de qua n ul* lusfîdelisdubitat.eorumquipoft aduentum Chriftî fuerunt. Materia eft ipfafidelis fynagoga.Modu3;Iti prima pane ofienditfeclamaread deiimetiam in tri bulatione,8Cquod non uelit confolari his temporaü bus,ubi dicitiRenuic confolari anima raea.In fecüda parte,quæincipit: Anticipauerunt vigiliasoculimei» délibérât,utrum faluatio hominis nec ne.Intertia par te,quæ incipit:Et dixi nunc cœpi.hæc mutatio dexte-ræ excelfi.oftendit fe falutis viam inucniflêjSiquod i“ pfa falus per filium dei fiat.In quarta parte, qux inci-pit; Viderun t te aquæ deus,vidctunc te aqux tim« crunt.oftendit mirabilia quæ deus per filium in mun do procréant. •gEc fie fynagogafidelisproponens fe exemplum alqs.dicit: fEgo clamaui ad dominum 3 vtcumobtineam,quiadflscft,8ihocEvoce mea]qa ab hoc quodpeto voce, nondifeordo opère, etiam fy occ mca clamaui addeumjdf ad quem clamandü eft,quia deus eft,f Si intendit mihi ] .i.benigne refpe-xit. 4|Et non tantum in alio tempore, fed Si in aduer fitate,8i hoc eft [Indietribulationismexdcum.ex-quifiuijquia cum poteftashuius vitçfe mihi ofterrer, Si profpcritas,ego inter omuia deum exquifiui fma nibus].i.operationibus[lmcis3exquifiuidico, [no-* élej.i.inhac uita,quæideo nox dicitur, quia in ea no habetur perfedlailluminatio.Velnoéle, quando ali) dormiuntjita quodhæcmeainquifitio effet C contra eum^.i.inpræfentiacius. Alia translatio habet,corS CO. Eüi non fum decep tus^ u.nS fum fpe lo^a fruftra tus

TERIVM COMMENT. ’4«! lusftd cxperientia cdoflus.dcum fuos non derelin» quere,8(iuflis æterne uitæ prsmia tribuere.neque p« tentibus quippiam denegare.^Deum cxquiGui.S^ in lempoiahbuj nolui confolari.id eft,habereconfola-»ionem.Sihoc eft^CAiiimamtarenuitconfolariJpaf fiuc.uel «onfobri fc, fciiicct,in iftis temporalibus,re(i fempeiCfu* memor dei,amp;3in illa memoria Cdekfta« tus lusn 3 percipient magnam bonitaccm dei,£8^ ex et ciiacus fum3 uicognofcercm quama effet boniias ïpfius.CK ] in hoe tdcfecit fpiritus meusjquia into* prchenfibilis chbonitasdei,lt;| Anticipaueruut.Pars lêcunda Dito defectt fpiritus,fcd tarnen Q oculi mei J ideh,intenorratiomea,CantitipaueruntvigtIias3id cft.plus quam alii folititi fuerunt, ad inquitcdam de] bonitatem;hoc dieft adfimiliiudincm alituiusftudi oft,qui plus alqsvigilat, caterisque diligentiut cüeüa intteftigat,8finilli$ vigiliis,Qturbatus fum^cognof* cens omnehumanum genus in petcaiisteneri.cxtn* obedientiap’rimi parentis,Camp;3tamentnonfum It» cutusjid efi,non murmuraui contra deumlt;|Ideo (5 tuibatus,quia egoCcogitauidiesantiquosJid c.pec catum Adse faftumin antiquisdiebus,fedtamcnec5 traC annos Kternos in mente habui 3qugt;a quodde promiffa hominibut xternitateaudiui,femprecorda bar,qjE tmeditatus fum notre] id eft, tempore iftius uite,Ccum corde meo]id eft.cum rationc mea.quia ratio attendcnsdeimifericordiam,8(quoddeusho« minem ad laudem fuam fecit.humani generis falua* tioneniindicauitfuturâ,carnahcasautemvidensho* minem putrefeere, negabat teparationem fuiuram , t amp;cxercitabar] vt cognofccrë.quid potius tenendil fit,tamp;]vt mcliusinteUigercm.E fcopebam fpiritum meum ]id eft omnem fetem tcircnitatis cqticbatn d

'4ei D. HAYMONIS IN PS At mc/cobarc cnimcftniundare.uclfcopcbam idem S quod quidam dicunt/cropebä id cft,(auabam ut pfO fundius poiTemde dco intclligereJQMeditaius funt ha diccns apud mc,{^Nunquid in sternum proiiciei dcuslpopulum fuum [*amp; non apponat,vt complad cior(ïtadhuc,placidusfui(tcoftêfu$ cß fuprrius.cv niihiintendjt,placitior erit,cutn reparabit.^Aut ab feindet ipfe fuam mifericordiam in fincm,id eftomni no.quodnullafcilicct maior abfeiiTto fit ut rcmouelt;' at euma bonis.K à malis K faeiet boe ipfe Cingencra »ione 8C generationem .jideß.omni tefnpOre. afAutobliuifcetur mifêreridcus Jqui priiis eonfue^ uitfacere mifcricordias patribus noilris faut conti* nebit in ira fua inifericordias fuas, ] id eß, prxua * kbit ira eiustnifericordiscius,iratum enim uideo ■urn pro peccatiStmifcricordcm tarnen cognofeo Et dixi. Pars tcrcia Ego fic deliberaui, C 3 in hac mea deliberatione Edixi,nunc cocpitquid inde tenendum fit.Vel.capiueram cognitionë inde habere, fcilicetg video quandam mutatio.nem.ficut in ariete immola to ab Abraham,inteiligo humanitatê Chrißi immo landamcflêprohominibus.CSf hzc eft inutatiodex terzexcelfg Jid eft,Chrifti,qui eft dexteradei patris, per quem operatur hanc mutationem.vt de peccato ad iufticiStranfirefaciat.Sfde mortalitate adimmor talitatcm perducat.lt;|Et per hoc intellexi illam muts tioncm,[^quia memor fuioperumdomini3fcilicci, quod creauit hominem.Sf ficut cum per mifericordi am creau it,ftc intellexi,quod euudem permifericor diam reparabit. memor fui,Cqui33ctiam in füturm Cmcmorerojuel ut alia trans1atiohabet,omniuin tnirabilium tuorumCquxfecifti in mundo[ab ini* tio3idcft,a'creationc ccclifi^ tcrnr,8(quiaiUacos$ noui

TERIVM comment- '4«^ gnouitc fetiffe propter laudem tuam^fcioquodho* «nines faluabis.quia nifi illos faluares,nullâlaudê ha-bcres.^Et non tantum mcmor cro,fedCcuam medi taborEideft,ftudiofc inquiramp;fin omnibus optribu* tuislvt in c{tcrisopcribttsfadis,intclligSctiamquia^ hominë (aluü faciat,[^8Ccxcrceborinadinucntioni« bus tuis,id eft,ptxccptis tuis,qux tu inucnifti.^Dcu» in fanfto.Etce quod fuperius dixit: cccc nunc capi. Continuatio:Excrccbor itt adinuentionibus tnis,b(e inuentioquidem Cddeusvia tua]quavenituradte cftCin fanftoQideft, in Chrifto, K quiavidct répara kionc perChriftü futurS.corocndateum cum exulta tione.dicensXquis deus magnus.ficut deus nofterfj Gentiles ftulti putant flatuas fuas.ucl lapides, dcos cf fe,fcd nihil eft eene,quia Ctu 3 folus fes deus, qui fa« cis mitabilia3,Et quzmirabilia,oftëdit dicens: £Na kamfeciftiin populis virtutcmtuam3ide(l:,EliBtuü, in quovirtus tuaapparebit. Et non tantum notiilca bis filium.fedt in brachio tuolid eft in ipfo filio Cre-demiftipopulum tuum ] quem populü déterminât, fcilicetXfilios lacoblid eft.Iudaicü populuitt,C8C Io fephlid eft gentile populü,qui ideo per lofeph intel* ligitur, quia lofeph in centili populo, fcilicet in Ae -gypio.tSuerfatus fuit. Vel ad allegoriam:Perlofeph,. qui interpretatur accrefeens, gentilem populü accipi mut q accteuit ad cultü dcipcrludaicüpopulü.l|Vi derüt.Pars quana.Pcrhocrcdcmifti populum,quia Ó Cdcus, aquK3 id eft ludaici populi, C videruntte 3 id lt;ft,cognoucrunt te per filium:Cvideruntte3 itetC [ aquz 3 id eû,gen tiles,t 8C timuerunt 3 pto peccatis, intelligenteste futurum iudiccm,C.8^ab'y{ri3-h diilimiin jcccatis,[;tutbatac funt 3 àpropofitofuo, Cc s

flEt tüc fuit fmultitudo fonitus aquarum 3 id efl-.pO^ puli ronuerunt,multis modis laudStes tc de miffione ÊIti tui,82 damauerüt peccatis:8^fonitus ideo fuit, quiaCnubes]ide(f,fandiapoftoIi, Qdcderût você] prçdicationis per orbem terræ. Bene dico, vocein dcderunt nubes.quia ó dcusCfagictar tuxjid eft.fen-* icnciz tuxtrantfigentes corda hominû,[; tranfeüt] Bd homines de illis apoftolis;8( [vox tonitrui tui, id cft.comminationisde peccatis.eftCinrotalideftin circuitu totiiis mundi.^Et coruRationcs tux^id elf, miraculafaftaperipfos apoftolos.]alluxeiunt orbi Mrrx3 Bene dixit,alluxcrunt orbi,quia per hxc funt multi illuminât!,Sfconucrfi ad üdcin.Per corufcaiio * Item poiTuinus accipere prxccpta uiuêdiiCS^ 3 per i * pfas corufcationes C com mota efl terraj id eft terreni ad conuerfionem.CKcontremiiitJagendo pccniten lis pro peccatis.^Et per iftos apoftolos ftc operates, [uia 3eft Ctua in mari Jideft,in gentili populo,quia per hoc Situ venifti ad gentilem populum.Si gentilis populus venir ad teiad literametiam complecum quia dominus lefus inceffirfiiper mare. Sifuper marc KcitPetrum ambulare ad feifSifemitx tux] id eft,ar éliora prxccpta tua.funt etiam receptx(^in aquis mul tisjidcft.indiuerfis populis: Silicet gentiles ad te ira veniant,tamen[veftigiatua] id eft, ftgna iufticix tux. [non cognofcentur]à Iudxis,^Qgt;iibustarnen multa fecifti miracula quia deduxifti ] ilium Qpopu' lum tuum (icut oues ] non quod ipfi bonx oues cP lt;cnt,red tu eras eis plus paftor^in raanuMoyfiSiAa-ron].adlireram;8ipcrMoyfcuintelIigimus omnein duccm Siper Aaron omnem faccrdotem,quern prlt; fecit populo fuo.

Ttcndite populetncus] . PfalmuJ ifte con* lenii Afaph.id tft.fidcli fynagogc.quç hic lo-quuui.ticut Dauid prophctx.uel alicuirinaliuin:qui pfalmus diettur intelleftus.quia non tantum hiftoi i-alem.fed ctiam in hiftoria allcgoricum continet intel lïftum.Materia cft,munera quac fccit deus priori po pulo.l.beranseosab Aegypto.amp;csctera qux poftea fecit cis ufque ad miffioncm hltf; 8i per oppofitum, i pG ludæi ingrati bencficijs dei.^fcmper contra deum niurmuri antes.Partes pfalnii decern funt. In ptima patte ponit prologum,in quo facit cos attcniosadcx lera quae fequûtur. In fecunda parte,quæ indpit; QuS iaaudiuimus:increpaiduritiatnludaorum,qui legem deinen receperunt.quamnis deus per multa bc-neficialegcmfuamrecipicndameisindiCafTet. In ter-tia patte,quæ incipit:C otam patribus eortim fccit :e-numeraimirabilia qua; deus fecit pcpulofuo.cdnccn do eosde Aegypto per marc rubtum,Scdcinde in de feno;8icontrahoc ponitetiam murmurationem lu dteorum .In quartaparte quae incipit: Ideoaudiuit dominus8idiftulit;oftcndit,quoddtusvoltns noiifi-carc potentiam fuam.dc qua ipfi increduli diffidebât, omnes petitiones eorum impleuit. In quinta parte, quaiincipinAdhuc efcæ eorum crant: ofttndit vindi-ftam.quä dcusfumpfit de cis,propter duritiameorS Kincredulitatem.In fexta parte,quac incipit;Et dilex erunt cum in ore fuoiquod cum ipfi ludart propter ti morem vindiftac ,fiftedeumdiligerent, ipfe tarnen mifcicordem fcexhibuiteis.lnfcptimaparte.quæincl pit;Quotiescxaccibaucrunteumindclcrto:oftendit, quod licet ipfi fcmpcrdium tentarent, tarnen dem tnuUis modis adeorum libcrationem Aegyptios pcrciilfit

D. HAYMONIS IN PSAL-pcrcuiïit. In o^aua parte, qux incipihEt abftulit ß cut ouis populum fuum.S^ perduxit eosioftendit fcenignceos deus in terrain promifTionis induxit:8C KX oppofito,quod ludxidcum fetnper exacerbantes feinper tentauerunt .In nona partc,quæ incipit: Au diuitdeusKfpreuitiOftcndit vindiftam quam inter ra promißionis fumpGit de illis deus, K eciä de perfe cutoribuseorumPliiliftzis.In décima parte,qux inci fiit:EtrepuIittabemaculum oRendit,quod prxtercj lt;cra benefîcia,niiGt eis deus Dauid rtgi fciIicct,Gliü dci qui innocentia K iufticia regerct eos, natum de tribu ludaæollhæc omnia,intcnditadmoncrc quofcumc^ß fïdelcs,vclcgëdeirecipjant,8feam fptritualiter intelli gant. SgEt inde monëseos.Gc incipit,^ Popule mcusj lt;d cft.mihi côGmilis ßdclis ficut ego, [ attendite lege meam Jut Geut ego legem fpiriiualitcr intcllexi, amp;nbsp;cS quot;nbsp;facio.itaSf uoscamfaciatis, vteam poGltisintelli gcrc,nolite fuperbicGe.fcdCincIinateJid eft, humiliquot; ate Caurem ueftramj id eft, intelligcntiamueftram, Xin uerba oris mei. J Modo maximefacit eosatten IOS,ad ca quç fequuntur.Sfldeo debetis intclligcre, quiaapenäegoos fheü J vobi$,.i.,egomultaloquar vobis, Sfhoc ;non tantum in hiGoria,fed[^in parabo Iisjjdeß,inhuiufmodilocutionibus,in quibusK ali ud intclligitur,q literalis fenfus, Cloquor Jeciam vo bisEptopoGtionesJ.i.illasobfcurasallegorias^qus vix polTunt intclligi,Gcutfuntdiuinatiôcsillx,quæ4gt; blemata voeätur, velut quod Samfon propofuit Phi liG;cis,dices,De comedëte exiuit cibus,Kdc forti dul-cedo.Cum autem cxpofuifTent illi,hoc eße diflum de fauo mellis,quod ipfeiuueni tin ore (eonis.propofu-* it quandam parabol3,refpondens:NiG in uttula mea araßetiSjpropoGtioncineä nonroluißctis;per vitulî vxorô

Vxotê fuä iinelligtns.propofitionej dico.fafns [ab iniiio^id eft.cx quo deus tocpit manifcftc operari in illo populo.fecit mirabilia, que fecit in Aegypto, lt;IQuanta,Secunda pars. Ideo debetis attendetc prO pofîiiones quas (go 1oquar,quia non cx corde Rico, fcdea que audiuiS^vidi.Ioquor.S^ hoccREquäta;! idefl;,quâ magna.quâ in(initaQaudiuimus,amp; cogno uimus 3effe vera.pcr ipfam impIetionë.CK 3 treden dum eft illis Audiuinius.quia patres noftrinarraue runt nobisyCum dicit.narrauerunt, oftcditremnô lt;ffe fiftam.led veram quæ narratur , amp;nbsp;ilia narratio non tantû fuit difbis.led etiS feriptis.^Et illa qu{ nac raueruntjunt cognita ab omnibus per totü mundS, Khoc didt,[^non funt occultata àftùjs eorum3 id eft, patrum no(brorum,fnlicct, omnibus nobis in popu lolfraëliticofunt manifen;a,C8^ in gencratione aire tal.i.in gentil!populo. Oicoatres narrauerunt, [narrantes laude domini3 -i. quelibec opéradei,in quibut laudandus merito apparct deus.vt in incarna lionehotninisKfimilibus. [K virtuteseius3 .i. illa, in quibus potentia dei apparebat,vt in diuifione ma* risrubrit Kmirabilia eius 3 V t mâna i de ferto, [ qu{l omnia non tant ü dixit vel promilît deus, fed [;fecit3. l|H«t mirabtlia feci t eis dcus,C8C3pofteatfufcitau« tcftimoniïi in lacob,8C lege pofuit in lfratl3 Per accipimusprohibitione$,8(inftruâ:iones vite,ipfam quoc^ legem teftimoniû votât, fecundü hoc quod te ftatur nobis eternShxreditatc ,quä promittitnobis dcus.Sufcitauit proprie dicit,qutalexnatwralis in no bis fopita fuit,ad qu3 fufeitandS, deus dédit Icgë feri* pcam,qult;iccü natural! quodimodoeadccrat. Et c3 dcusmulta bnfütia^pmififfet ppl'o illi,ualde funt inert pSdi,qui nô rcteperût lege ill3 .in q[quâta3.i.q miti nca [mâdauit patrtb.noft.vt nota facerct ta filiis 3. i.

408 D.HAYMONIS IN PSAL-vtnotificvent eapofterisjcilicet.non tantum Iiidaci* (edCut^etiamCgcneratioalteracognofeat j ca, fcili^ cct.gcntiles.^Filr) qui nafcentur. Ad hoe deus dedit r glt;m,vtuotifii(eturpofteris noftris:64ita cêpkbitur’ quod[^fili),quinari.cntur3de(arnaliprogcnicnoftra ficutifamfti apoßoli,Cexurgent3idcft,nöacquicfccc iftis temporalibu5,fed cor fuum ad dop.inum diriger, [fifnarrabût hliist'uisO fpiritiialibus. J [Vt ponant fpemfuam^noniniuftitiafua,vel carnalibus obfcr^ uantq$,rcd(^in dco,8^non obliuifcantur eperü dcij ld cft,non fint ingrati de benefiff^Öci,fed per creatu rai,8^peTbeneficiafibifaeta,intemgantiplum créa» tore, Camp;mandata eius exquirant. Ideo exquirät, [ne fiant ficut patres eorü.gcneratio praiia amp;cxafpe ransJ.Prauadiciturgencratio illa, propter peruerfa opéra,ficut propter idololatriam,8^ fimilia;amp;exafpe rans dicicur,quia de poten tia dei d ffides, ipfum deu farpe tentaiiit tjEene dico,generatiopraua, quia gc neratioilla tabs fuit, Cquæ cor fuum] diftortiim, ma leintelligendo.Cnon direxit]adbonüintelledlu:[;8i ïpirituseius] id eft, ratio naturalis, Q noncft credi -tus cumdeo]videlicet,fi altquando benefueruut ci! deo,bene intclligendo,dlt;traxerût fe ab illo ,qnafi de usdeciperet^i^tivèlut fi aliquando per figurasrcs (î gnifîcatatgt;tïWlligerent,retrahcbant fe,n ec fptiitü fuS deo committebant^Bene dico,gencratio illa non di rexit cor fuuin.quia necfilqGfffaim.qui mehoresfue runt in populo illo:hoc dicit: Cfilq Effraim.intcndeil tesarcum,Slt;mictentes]fagiccas. [^cöuerfi funt in die bcIIi.Per fimilicudlt;ncm dicit,quia ficut aliquis int?* fo arcu,mitterctfagittas,amp;fe paratumad pugnädunt oftëderet.in bcllo autem ftatim dcfîcerct.ita Simaio rlt;s 8fpr*latipopuliil[ms,cura fepatatosad feruiriû

TERIVM COMMENT. ^09 deioftenderentdicentesvifistniracnlis: Qnæcûcjp-ci piet nobis dominas,amp; famulus «ius Moy f«S,facic-cmusiflatim à fcvuitio dci tecedebät amp;( idola colcbär, amp;nbsp;hare eft parab ola. amp;nbsp;per filios E ffraim ,qui m aiores (uerunt in populo i]|o, prxlatiecclefiæ intelliguntur, qui cumjljofcruHrefeoftendunt,tarnen non rehften tes tentdiRnibus diaboli, conuertuntur in die belli, qjltafunt conuerfi,quia [non cuhodierunt teftam?-turn dei38t hoc non exdifficuhate pratceptijedouia ijolueiunt.Si hoc dicit;[amp; in lege cius noiuerunt am bulare^fimiliter maliChnftiaiufaciunt.^Et^prçtef hoc, [oblitifunt bcncfactorum eins] velutrefiftio ncmindefcrto,[8c mirabihûcius.quæ oftenditcis,3 ycluci plagatum quas oft endit Aegyptiis.^jiCoram, Nû.iJ» Teriiapars.Horum.fciÜcet mirabilium,[fOfani pa-trihuseorü^Moyie gj Aaron, [fecitrairabiliaintec ra Aegypti ] amp;nbsp;vt maioicmrelinquat cert-.tudinem, déterminât locum,cumdicit,[in campoThaneos] Thanis eftciuitas Aegypti,apudquamdeccplag« faftar (unt.Sinterpretanit.humile mâdatum. Alle-goricerln Aegypto.ideftin tenebrishuiusvitæ, facit deus mirabilia corani patribus noftrisfpirituahbus, cum per minifterium eorum nobis peccatadimittit. K gratia fandti fpiritus rribuit. Vel per mirabilia acci piamusinuiftbilia, SChoc facit nobis dum fumus in lt;ampo,idelt,inplanitia:hutus vitærcampodicoTha Exo. I4 neos, id eft, in quo nobis eft viuendum per humilc mandatum, in Aegypto fecit mirabilia, 8C educens eos de Acgipto,[intcrrupitmare3tubrum, i8fperduxiteo$3ufçadaliudlittus,[8iftatutt aqs] maris.Eqoafi invtrc3ftabiles,nullo modo fluentes, flmilicer aquabaptifmiinterrupta.quia eft alqs falus, alqs moiS-pducit nos dens ab Aegipto,fcilicct,ab inft

dclitatc ad fccuritatecccleßis pattiacfiCaquas.fluAnr )iuiusre(.uli,ßatuit quafîtn utre,quiaita tompcfcit, qä ddncepsnö poflunt nobisdominari.l(Et dcduxit cosjpoßcxttümaris rubri.fin nubcdici J quxcric cis in refrigeriu: rS^tota nodle in illuminative ignif,] pernubem dieiChriftibumaniiatêfîgnificatjn qua diuinitaslacuit.quat nobis preftatreftigeriumeötra lit (cnciua uitiorü;per columns ignis,candé Cinißiear . nem intclligimus,qugilluniinauitin noAc^id cß,i tg norantia hums uitæ.igne fpiritus fanfli. l| Intcrrupic petram in crcmo,amp; adaquauit cos uelut ï abYßo,mul la^fcilicet, in illa profunditateaquarü pocerani mcli VSrcßci.Petra interruptain eremo.fignißcat ChrißS nobisfcifliim,amp; uulneratuminhoc müdo,undepro ceßit fpiritualisS^ incßabilis refc^lio. ^Di«j pctrlirt tcrrupit,C3lt; depetra eduxitaquamjinquo dei mag na potentia l ineßabdts erga nos notai benignitas, [£lt;dcduxit tSquam flumina aquasjquiariuus il|cj^ cedcnsdepctra,fequebaturcos p defcrtii.SfrcfcdiO' nem minißrabat, per quäaquam intelligimus gratiS fpiritalem,qua; dc Chrißo procedens.rcfedlionem g totum mundum minißrabat popnlo dei Aquaenint quæ m cruce fluxit de latere dorn in i.baptifmi abluti onem nobis ßgnißcauit.SC alias fpirituales gracias ßg nihcauit.quibus peccata noßra lauantur.^Toc bene ficia contulic cisdeus, C8( 3 tarnen ip ß adhucCappofue runt peccarc ei, 64 in iram cxicauetunt^id cß ad holt; vcvindictamdecisfumeret,prouocauerutEexccIfü,gt; inaquofo 3d eß.deferto.quod natura inaquofum eß, ßgnißcat ariditatem cordis corC. Similiter maliChri ßiani poß mul adei beneficia,adirS eum prouoeSc. ijn inaquofo,id eß in ßcrili corde corum. ^in iram ^citauerunt, Khoc non fine taufa ; fed quiatentaue pu’i!

TERIVM COMMENT. 4u rontdeumin cordibusfuis3adliOcE»'tpeterêtcfcas animabusruis3.i.quibus£fcis vitamferuarcnt.ltaSi maliGhriftiani tentantes,à deo petunt corporales lt;fcas,velfpiritualcs,velutt fcientiS.St ffmilia:amp; bona quxportinnus,noncxpItmus,lt;|Oftenditqijomodo tentauerunt.diccnsCEtmale locuti funtde dcojdi-centes, Cnunqnid poter» deus parare menfam in de-fenoGS^rationequapoflet eis obqci confringit, ac fi itadiceret:Licet dcusin deferto nobisaquâdediflet, refeftionè tarnen aliam dare non potent,quia naturale eft petræ vt aqua inde exeat,pan? vero amp;nbsp;aliatn ref£Ótionë,in huiufmodi loco inuenirc difficile eft, ^Et hoc di ci 11 [^Qnoniä percuffit pet gt;nbsp;ä ,8t fluxerunc aquae,torrentesinundaut nintJ.^Nunquid] licet hocfeciffef,[8tpanempoterit dare ] in hoc deferto, [aut parare menfam 3 .i. no folu pane, fed etiam co-piofam refedioncm,Nccdico panels hominibui,fed Cpopulo fuo3.i.tâcxmultitudini,Hoc quid? impof-ftbile ed.Sic qaidam in ecclelia, licet Chriffû pro nobis mortuu confiteantur,amp; baptifmi aquS ad remif-fione peceatorS ualere conccdant,tamcn de menfa.t de refetftionednici corporis,dubitant:non credenies qddeuspoffit eos corporc Kfanguinehlq fui in hoc deferto hnius vitae pafcere,lt;|[deo. Quarta pars.Sictc tauerüt dcü,Cideoaudiuit dominus! .i.intcllexit,8C impleuit petitiöes eorü, ne fî ffatim interficeret eos, putaretur impotcs.fîcut illidicebât. Audiuit dicoCSC diftul»! pcenâ infcrrceiSjVtprius offederet fuS pote tiS,implëdo eorü petitiôcs, CSf ignisj.i.iradeifac-cenfuseftin Ucobjcarnalë.i.in minores,tKiradei] ,i.vindi6taCafcedit!mnltiplicata?Egt;nift3cU-*-cötra maiores indaeorû. Vel ita: audiuit deus il los ludæo5„ 8{diftulitpœaamillorum,8{ propter îroc ignis dÜe-âàonis accenfus eft in laco!», ideft , inpopulusi'

4ît D. HAYMONIS IN PSÀL-pulumfuppIantatorem,fciIicet,gEntilcm, quia contl gît excitas in lfrael,ut plenitudo Gentium intraret. »jigni# dicoacccfuseft in gentili populo,amp;ira afeedit inlfrael.id eR,inludeos,idco [quia nô crediderunt in dco.nccfpcraueiuntjnfalutari ciusjid cft.in faluatio ne eius:ut qui per marc duxerat eos.rcfeélionr aqux miniAraucrat.amp;menfam parare pofTct.^Etmanda-* uit. Odenditquomododeus pctitionescorum adquot; impIeuit.Dico audiuit eo$ dominus,CKlideoCmî dauit nubibus defuper Jid eft, fuperiori aeri impera* uitdominus,ut pliiereteisvi^umQS^ipfe dominuS [ianuascxliaperuic]idefl:,cataraftascxli,fcilicet,vi as cccli,per quaspluuia cccleftis ad cos defccndit.l^Et pluitillismatinaad manducandum3iden,quod ipß manducarent S^quid vocet mâna,dctciminat,dicés tpanem cœli dédit cis. 3*SEt tuueCpanem angelot 5 manducauithomo3'Cumdicit manna illiidpanent fuiiïc angelorum.nomc (ignificatx rei dat fîgtiiBcâté. Clirülus cnim,qui per manna figniftcatur,panisfi(Oquot; mnimodadiciturrefeAioangelorû.fecundumdiuini tatem. Allegorice,cum multi nô bcnc crcdüt de deo, nec fperant in faiutari cius,fcilicet, in Crifto lefu, ta* men deus, mandat nubibusdefuper,id eft, fupremiS prxdicatoribus aperit deus ianuas cœli.id eft, diuinS fcripturamiê^pcripfos prxdicatores pluie illis manna deus,id eft.ftlium fuum eis monftrat amp;nbsp;notificat. que proprie dich panem angclorum. 8( hücpanem, fcili(et,dominicü corpus6^ fanguinem realiter come dichomo.8(prxtermannaEtniftt3deusalia3cibaria ci$3fi^hocnöparec,fedEinabundantia3.lt;{Ecceqno modo mifit,feilicet,Etranßulicauftrum3id cft.ven« tumillumCdeccclo3tdcft,dcfupcriore acre,fcilicer, ne flaret fufcrius/ed tuxta teiram, [SiAfricumOiliû

TERIVM COMMENT 4Î5 aîium ventum collaterakm Auftro, Çinduxît in virtu te fuaJi|Et]P« «ft®* ventos ]pluit lüpet eos carnes Ecce oftendit qux cibana miferiteis.carncs dicot fient pulucrem j id eil,cum tanta abundantia, quanta puluis habetur.S^déterminât quas carnes, fcilicet, [volatiliaOnon mortua.fed Cpennata^amp;hoccQtan ta infïnitate.Cficut arena maris],Per Auftrumamp;Afri cum.qui calidi venti funt poifumus accipere fanilos praedicatores.feruorcdilcftionis calentes.per quoS deus pluie nobis carnes,ideft, ilias refeéliôcs anime quackaplenarie reficiuntanimam.ficut carnes refici unt corpu$,veluti fapientiam,prudentiam,quas corn parat pulueri propter fubtihtatem cogitations, idea vocateas vülati(iaplt;nnaca,quia aterrenis fubleuât hominem ad cccleilia: arenç comparât ideo,quia co.-piofa fuut,ficut arena. Per mate quod falfum eft.con dimentum verifaporis intelligiinus. Cumdicit, de tœlo tranftulit.intelligimus quod deus prardicatores fuostransfert de contemplatiua vita.ad adiiuam.fci licet.vtcuramaliorum agant,lt;BPIuitillisdeus volati iia[K]illa]ceciderunt in mediocaftrorum eorum.i, circa tabernacula eorum]ut fine omni labote poffet eos accipere,qi Et]ip(i C manducauerunt, K faturati fnnt nimi$]idc(l,multû,velcû fuperfluitate [amp;]ita [defîdcrium eorum attulit eis,non funtfraudatiade fiderio fuo].Similiter in tabemaculis.id eil ,in ecclefi U noilris: 8^circa,id eil,in vicini s.poiîumus inuenire« quatcunquefententia nobis necefiarta eil vnde animas reficiamus.K manduce mus,KiaturemMr nimiä Qiiidamenim defdentia fuafuperbiunt,Kctaiii$fpi i ritualibus donis.nec fraud amuradefiderqs noilris. i|Parsquinta,CAdhuc efeeeorSerantin orc ipfotS Kira deiafcc dit fupercosJtQEt occiditpinguescorS id

4Î^D. HAYMONIS in PSAt-id cft.fuperbos in populo sHo.CSi] propter hot C *nt pediuitîideft.contriftauitCeleftosIfraclJvdutiMo yfeti„8^fimiles.Siinilitcrduin ad hue dotninicumtof pus habemusquaß in otc.S^iradei afeendit fupernoS èc occidic pingues,id cR/uperbos.S^indigne domint cum corpus rumences.excæcacione men ns pcrcutir. Vcl dum fapiencia magnafumus refcéti,quoniam in-deruperbimus.occiditnos dominus interius:S^clc6H IfrabcI.ideft.viriS^prielatinoftricontnftanturincctle fia ^(u omnibus lus 1 fcilicet,inter otnnes has vindi-Aastpeccaiierütjaliiobftinari cordeC ad huc.Sfnon credidcrüt in mirabilibus ieusJ^Ec idcofdies corü] quantum ad cos.quinon dm vixerunt,C defecerütj aAi qdêivanitaceCS^annieorü jquâtû adeos qdiu eiusvixerütCdcfecerütcA fcftinatiôejSimiliteramp;nos, cü alios ^pftis puniri cognofeimus ,nô corrigimur, lcd obßinati in pcccatis deficimus,8lt;p(xn3promcrilt; tam incurrimus, ^Et Ccü3ita Coecideret eos.quxrc bantcû,Sireucrteban{,8^diluculo3.i,ftiidiofeI2venie bant ad eum3^Etrememoratifunt,quia deusadiu-tor corü effet,amp;dcusexcelfu$rcdemptor eorü eft] Similitcrô^nos propter tiraorcm aliquando deumre quirimus.flPars fexta,[Et dilexerunt eu in orefuo] ideft,benea(rueucrantmentin,C8lt;lingua fua metiti funteijquianon diligebant in corde,ßeutteßabätur in ore.lt;J[n ore dilexerunt,! cor autem eorum nô état rcflumcumeolquianon propterdeum,fcd timoré pœnarum deumfcdiligerefîngebantiQnecfîdeles ha bixifuntin teßaraentoeiusl vtlegem eiusobferua-rent,ficut in timoré promittebant.^Ipfc]enim C inifcricorsjin natura fua,C8£]etiaBt contra mérita ipforum [ het propiciut pcccatis eorum !amp; ideoCnô difpcrdetlid cft,non prorfus deftruet [ eosj. abundauitCilIatâtami/êricordia dei,C vtauertercij

TERIVM COMMENT, 4!^ abeh[ irjm fHamJidcft.vindiélam quant de cisfu * mere caperai, CÄ non acccndit omncnt iram fuam 1 V t de cis tumerct omncm pronteruant panant. rccordatus eft ] quafi oblitus.dû cos affligerct, tqu*«» caro funt^kifiect.carnales funt Si fiagtlct.pronicp ad pcccandû.iKhxc cU maxima caufa quzdeu mouet ut fc mifcricordf nobis cxhibcat. Ecêtrario maligni an gcii propter hoc remanent inrcdëpti, quia nulla eo-rum natura,quK quidem perfefta crat/ed fob fuper ba voluntas impulit eosad pecçandû.Ét etiam rccor datu$eft,quiaCrpiritus3eftCvadcn$,84non rcdiens] {cilicet mortalcs tiint.Vcl.fpiritusvadcnsJdcft.pcrfe recedcns à deo.K non per (e redicns ad ipfum deum^ •I idco neccffe eft horaini.vt deus apponat manü.SC rcducat cii.Simtliter nos ftfto corde deum diligentes Saticntcrfuftinct c^cus.S^fempcr feniifericordem no is cxltibct. ^Qiiotics.Part fepttma Dominus ita mifeiicors fempet fuit cis,fcd tarnen contra ipfi Çcxx ccrbauerunt cumjid cft.accrbum elfe, qui omnia bo na cisncgarct,meruerunt in deferto.Pcr defcitumlo cum ihiclligitur etiam cor eorum ab omni vcra illu » ntinationedcfcrtumjSf hocC quoties^quafifinc nu-tneroCKletiamCin iram contitaucrunt cuiitjid ê. vt digne eispoenaroinfcnct. Si hoc^ininaquofol . ifEt conuerfi funtlabono intellcftu.quem aliquan dodcdeohabucrunt,vifîsfîgnis, vel plagis pcrtcnt« tt.adprauum intcUcÂum, CK tentaueruhtdcum,! de potentia omnipoten tis difttdetes.CK cxaccrbaue runt fanftum Ifracljidcft illbm qui IfraeliânAificat, in quo magna corumreprehenditur ftultitia^^jNon funt rccordati manus ciuslid cft.operationis cius ex hibitz cis tdie qua redemit eos^id eft, libctauit, C de mann tribulantis^fcilicet FharaoniSi

4^6 D. HAYMONIS IN PSAL-Sk 8^ nos peruerfï àvcro intcllcifluin deferto Iiuiuf vitx.dcum multoties ad iram condtamus.non recor datitesintet crtera beneficia eius, quodnosredemit depotcO;acetribulantis,id cft.diaboIi.Etnota quod in allegoria non attendinius continuas continuatio* nes,fed folas verborum ncccfTariorum fignificatióeS, t^Sicut pofuit Uico.non fuiitrecordati,C ficut pofuK

Acgypto figna fua, prodigia fua in campo Tha-neosJ.Per figna,nfiiiiora miracula.per pi odigia.ma' iora intelÜgimus., Vel idem, fed fccüdum hoe dicatur Cgnum dci, quod potentiam indicatrprodigiü, quia in fe dat nobis intelligere a'iud. Ita nobis in hac eft in campo Than eos .igt; in humilimandato,o(lcdicmultafigna,8( indicia fu; vcluntatis.^J Et conuertir. Incipit enumerate plagas quas dominus intulit Aegyptiis propter eos,amp; heet non ponat eafdem quas Moyfes, tarnen decc ponit, ficut ipfe Moylis,8i contra decem plagas Aegyptio-rum,ponit deeë pracepta legis Auguftinns, quæde u populo fuodedii,. amp;nbsp;per decem intelligimus uni -uerfas pcenas inimicornm, uniuerfas infbitutiones iiifiorü^Signa pofuit in Aegypto, 8( hac funt figna, (conuertit in fangi.inemfluminaeorum, amp;imbrcS coiumnebiberent. 3 ïmbresvocat aquas de pluutjJ in 11 Aernis colIedlis.Pet flumina intelhgimus profnn diorcsfcripturas,vt euangelium.Perimbreminferio res,velut fermones Auguftini:hi conuertütur in fan-U emquandoducuniurinintclleiiumcarnalê,qui incclleélus mortem propinatbibentibits. Mifitl ctiâ[incoscynomyam3idcft,canin3muicam,C^l ilIacynomyaCcomedit eos3qu*3gcauhermordeba( cos, ranâ,8ëdirperditeos3quiainnullolocopo* terant fi abiles efie propter tauas.Pcr cynomyam im

TE RIVM COMMENT. 4^1 probitatem.quæ femper hominem inquiétât ,accip{o musiperranamloquacitasdefîgnatur.cuiintcndëtes difperguntur à veritate:8^in hoc verfu duæ plagxno tantur.^Et dédit crugini fruftuseorum3dearbori-bus.per eruginem,qux eft aura nocent.vel nebula,8C latenter fegetes corrûpcns,inte[ligitur fiiperbia, que latenter corrumpit bonos mores,cû fe exiftimat ho- g . moaliquideflcjcû nihilfîttCS^ldcditElaborcseoniJ * velut in fatis.ClocuftxJqux corrodcnt;per quant de iraftio intelligitur,quae cotrodens bonos labores an nihilat.Poteft per locuftam.qux inûabile eft animal, malorum intelligi inftabilitas,qui ad tempus credür, Kin tempore tentationis recedütihic quoque verfus (tuas plagas habet. «jEt occidit in grandine vineas eo-tum3:pcr vineascollediones hominum accipimus, Esod.^ qui in grandine.id eft,in commutatione dei.non viui ficâcur,fcd conteruntur,Kocciduntur. [ 81 moros eorS in pruina3 .Ptuina quidê eft (lagilitas quzdam, que preuenit bonum propofitü alicuius: velut fl qnis pro ponat Ce regularitcr Kcafte viucre,præuenitura mala confuetudine amoris monialiü.quo fruftusboni pro pofiti anticipatur K excoquitur.inhocquoque verfu coniinentur duæplagz.*|Et tradidit grSdini iumeta eorû,8( poifeifionem eotum 3 velutidomos.K fîmi « lia tradidit l^igni 3 .Per iumenta fatui homincs haben» tur.qui commutatione deigradinantur.Per ignë.ar-dorcconcupifcentiz.quo omnis pofTcflio boni ope-ris côfumitur,intcUigimus.hic quoque duzplagz cô tinccur.Notaquod vbiMoyamp;sinExodohas trespla gaspofuit,fcilicet,cyniphe$,hulcera,mufcarum,8tte nebras,ponit propheta eruginem, pruinam, ignem, nenfulguttsjcdqui omnes poflcâiones incenderet.

Mifït.. Vult adder« grauiorê poenam, fcilieet percuftl onem primogenitorü: ad liane quandaptrmitciteó minationë.quafï dieci et : Hxe mala prædida iniutic cisdcus,amp; praner hare £ mißt in cos iram indignatióiS fult;clnon corrcdlionis.feilicrt procedentêex dci indi gnaiionc,uidclicct,indurationc tordis,quod nolicnc dimitterc populü dei.Et poU häc irS mißt in cost in ilignationc]lt;j,ipfiinter fcdedigrarcntur,Eamp;iiani] quddßbiiraßerenturinuicc, (tibulanonrj per quareunq; alia peccata.qnibus intertus tnbularentur, Hpc omnia dito[immi(rionc3f36ram[pcraf geloï malos jreilicet.perminißcriü diabolorü.Eodê ino' do,quiadeüadindignacioncpiouocamus,immittit nobis iram.id efl.indignationê, quod lam de eömif • 1ÎS non cöpiingamiir.S^ demde in peiora pectata iu' fto ludieio fuo nos prxeipitat.vt babeamus internos indignarionc,8( iram.S^ tribulanonê. Viam fecit^ Immiilionr per angclqs malos,8^ per hoe C^rcit femi tamirKruxj.i.vinijii£txluxßri^te,8^ quaß per femi tamexereicatæ.diimin interiori tantü pereußiteoSi £vïam3i.amplitudinc,dumomiapnmogenitanior »c affligeretjCS^Jindcdieit, C nonpcrpercitämort« animarn eorum,8i iumeta corü in morte eonclufii] ht codé pretio repu tans homines Si lumenta.^Præ-teriumentaCperiufritJangcIusille perçu tiensLome primogenitüjcuiurcunqueanimahs, Cm temAcgy {iti 3 Si etiam C pi imitias omnis laboris eoriim 3 veluci iordea,lina8ißmiliaquaecitiu$maturefeunt, Qm ta bernaeulisCham3. Aegyptü vocar tabernaculüChâ quiaßh) Chanaan.qui fuit hlius Cham,hlti Noe ca-peruntÂcgypcüinhabitare. Similiter in nobis facit deusviam femitæ iræfux.quando deleuioribus pec catis fubtrahendo gratiàm, ad graüiotanos permit-

YÙ dcfcendere,animai etiatn in »orte condudit,qul do vicp ad contempts dei nosfinit pracopitati»amp; titlet nos in excascatione mentis. lumêta in moi te lt;3 i'm die, quand© omncpudiciriS in nobispcrire tonfÔ tit. Vel per iumentafaeui inteU(gûttir,quifîmu{ à deO cum aitutiipercHtiumur .I’ercutiuniurin nobis pri • tnogenita.fcilicet, pt imogeniu, fdlitet fides amp;nbsp;talia, lt;i permaneamus in Aegyptojdcft.in tenebrishuius vit«. Percatiunturprimuijlaboris.quando dtaiitas q«« maior eft inter alias viriutes, vel aliar pmcipuæ vtrtutcs in nobis pcreunt, quod trit fi inueniainur in tabcmacuhscliain.i.diaboli.Cham enim callidusin rcrpretatur,perquoddiabola»intelIigitur,Vel dcRS fus Cham,per quod mundus intelligitur,cuius anta-* tores fempcr dcRendunt in profundiratc vitionim. igEt abftulft.Pars oflaua.HaspIaga$intuIitdeusAe pt’pulü fufi Jfcilicet ludjoi.EabftulitJ de terra Aegypri[;ficut ouesj no qgt;illi feouesfacerent, fed lUe ducebat eostS benigne, ficut bonus paftoro« “cs,[8f perd ux« eos t anqua gregëin deferto.JtJEB dcduxiteos^pcrdefertûÇin fpej promifi‘«h»redita tis.Camp;nontimucrütJaliquëde inimicis.qi pofiet cis au ferre ,pmin'aœ patriS, inûnicos eius cpuit nia^ re 3 Sic amp;nbsp;nos ducit p dei^enC huius vit» tan eues, aufert de manu inimici,Kducit in fpcxtcmxpatrisr, iiec timemus q*aliquis inimicoi Citer nofirfipofiiti' Fedirc.Etinimicosnoftroi,percatafciIicct,dimerg(t in mare,idcftin aqs baptifmi,i{Etinduxiceosin mo tern fan(f|ficationis futel^rcilicct,Sion,q fanétificatus eft cu?rcmonqs eorC.fmontcJdico CquenSgladius corûracqfiuitffedtdexteran.ipotëtiaCeiusJ.^Et eiecit à facie eorügëtes] qpriusillätcrrSobtinebant, £i8{ forte diuifiteis terrä^feeSdü fingulas trib’C in fu liKulo diftributiois

4li D. HÄYMONIS IN PSAL-tionislfcilket equali menrura.Itainductt nos deustii montem fignificatum fuxhabitationis fcilicet ceded am quam acquiduit dexteraeius, quianullo modo potuidet illud fieri vcl permanere.nid dei operationc Et eiecic d nobis Gentes fdlicet vitia.ne permaniamuS inpriorigenitura.VelGcntesdxmones,qui nos prins pofTidebantjita quod te moucat à facie nod ra ,neC iamconfpiciamuseosin nobis,fifdiuidit nobis terrS .i.ecdcnam,qua alios facit presbytcros,aliosconiuga tos:8diocforte.i.non humano iuditio.fed fola dei ckffionezSdiocfuniculodifthbutionis.quiavnicui^i» dedit gratiam fuam deus ad menfuram.^Gentes cic-tit, [ Kliabitare fecit in tabernaculis eorum tribus Ifra clj. Sicviros videntesdeumfacit inhabitare iam per fpem,locum vndc corruerunt dxmones: vel vbi priu $ In nobishabitabStvitia.fecit virtutes liabitare. ^Ec I^Iicet tot beneficia contuIiiTct cis deus, ipd tame iam habitantes terram promi(Tionis,Ctrnrauerunt amp;nbsp;cx-acerbauerunt deum,S^tcdimonia eiusnon cuftodi-crunt]ideft,pra:ceptaeiusimplerenegIexenint.^Et auerteruntfe ab eo,Sinon feruaueraintpaftü 3 quod pepigerant cum domino,dicenteS:Qnxcunque præ-cipiet nobis dominus,faciemus.CSi conuerfi funt in arcQ prauüj.i.dmilesfunt faih prauo arcui.f quern admodum patres eorum]. Arcus prauus dicitur, qui cum minatur,nihil percutit:vcl qui cum debeat faire hoftcm,percutit dominum. ItaSinos exacerbamus deum,ncc legem eiuscuftodimus,8ifadlum in baptif mo paflum quod diaboIoSi pompis eius renunciaui nius,nonobferuamus,fcdinarcum prauum conuer iimur,benenosfafturospromittentes,8inon cöplen tes.velquia dumalti9malaparamds,in nofipfos ma farefundimus.^EtinirS concitauerSt eûin collibus fuis

fuislin quitus adorabant idola^E 8Jin fculptilibus fa is ad iracundiam eum prouocaueruutlcum debitutn deohonoremfuiskulptilibusimpanircnt.Et fimili-terin collibus,ideft,infuperbianoftra nos deum ad iram concitamus.Si in fculptilibus, dû ad idoloUnii conuertimur.veldum nummosnimis cupide conté plantes vcneramur.vel libidini.vel alicui talium, qua fideofoliciteferuimus.^Audiuit deus. Pars nona» Continuatio.Sic prouocauerunt euni,8êideoE audi-uit deus^id eftintellexit.ESCfprcuit, Sfredegitifracl valde ad nihilum]qui nulli hoftium poterâtrefiftere Sicnosdeusfpcmit,8Cfacic ccdere cuilibet tcntationt ^Etlproptereorünequiiiarnffpulittabernaculü], jKeg' quodeiatinESylo3quiapermifitab Allophilis area quæcrat in tabernaculo.capi.E tabernaculum fuum.’ vbihabitauit inhominibuslquiain tabernaculoda-batdeusrefponfa.Similitei repellitillosqui militant in ecckfia.in quibus habitauit ipfe.fi ipfi fint in Sy lo, ideftjCatnaliterviuant.^Et tradidit. Oftedit quomo do repulit tabcrnaculii.quia £ tradidit virtutc eorü]| id eft,arcam,qug et at virtus eoium, quia ea pr jfente, femper vincebât inimicos. Tradidit Ein captiuitatcQ Philiftinorum.ESipukbdtudinem eorum jid eft.ean dem arcam.de qua ipfi gloriabantur fuper omnesGc tes,3in manusinimicijfcilicctciufdempopuli.lta li-bcrtatcnoftiiarbitrii.qugeft virtus noftra,8i gloria noftra,tradidit propter nequitiamnofiram in feruiti-umdiaboli. «|Et côclufitingladiopopuîumfuum.l quia permifit eos ab inimicis occidi : E îi hgreditatem fuam fpreuit].Similitergladio diaboli permittit nos occidi iJlHuenes eorum comedit ignisQ.-i. furor ini-tnicorumQSCvirgineseorum nonfuni lamentatgl ficut confuetudo cxigebat.Itainucnes.i, fortes in cc-' défia

D- HÄYMONIS IN PSAL-cleria,coinedit ignis concupiïcentiarS, vireinesl» corpore non funt lamentacxà pra-Iatisccdeiï^, qui« prorfuj dcfperant de cts quandocp. lt;|[ Sacerdotes co ** mmJftilicetOphni KPhinecs,fiIiiHcIi [ceciderunt tn gladiojPhihTlinorü [ Si vidtixcoru non plorabS’ turJ. Similiterfacerdotesnoftri cadüt ingladio oris dci.cum his qux bene annuncianc contraria faciunr, 8(vidnxnoftrc reales non plorantur à prxlatis eccle fix,quia de eis defpcratur quandoq;. Vel per viduas qnoUibctinecclefïa cafti tat? vouent es, poffumus ac gt;cipere,qui iuftcnon plorantur,ß votQ frangentes.re-ceduntinvfumlibidinis.lt;|[Et excitatuseft dominus. Oftenditquomodode perfccuroribuf uindicauttfe deus.quibus uidebatur dormicns deus tanquam ebri iis,dum fuosita afSigi pcrmitterct ContinMatio.Pro pterpeccatafuaita permißt affligi liios,CK Jtandem fcxcitatuseR dominus,tanquam dormiens.tanqni potcnscrapulatusa'vinoj'.quiaricutaliquis potens, iïmultumpotatus.obdormic.exciratus.^adiracunquot; diam motus, maximum furore exercet, ita dominus quaß magnum furotem cxercebat,cîi fc de Phdiftx istam acerrime vindicauit. ^EtpercuiTit. ExcitatuS eft.CS^percuffitinimicos fuosjfcilicet Azotios, pofteriorajquiaimmifit eis mures,qui rodèrent eis onos: Sfhoc Cobprobrium dedlt eis fempiternum J. Inimicosfuospercutitdeusinpoilerioraid eftin eis quirelinquentur poft hanc vitam^quia a ufert cis vitä xternamiS^dateis obprobrium fempiternum quia detrudunturininfemum. lt;fEtrcpn1it.Plagadécima. Continuatio;Sic(êdcpopuloruovindicauit,C8ircpu littabcrnaciilum lofeph.d^tribum Eftiraimjqux me liorerat inter filios Ioreph,Cnon elegitlquod regem cöiilfitticrct cum populo.^Sed cIegit tribum ludaT

Vt reges inde facerettmöteSion qucdilexît^in quo »Ile rex fîtus.domum ardifitarct fuain,^Et Cjdifita -totfanétificiüfuûl « tabernaculûfuû.tfuinvnkor-nis] 1 poicter,agt;uulkispoßit eis refill ere, tin terr# qua fuiidauit in feculajlioc non porefi: die i ad litei 3, fed magis intelligendü è ad allegoriä. lia deus in hac vitarepulit tabeinaculüiofepb.i.augmêtatos inhoC fclb 3gt;iiófint tabcrnaeulûilei.amp;ttibû Effrê.i.fiufti» ficaines in hoe feeulo.Et elcgitluda.i.eôliiëtes^amp;mô tem Sion.f fanóba eeclefiä. Et scdifieauii fanftifieiun» fuü.i eecicfiâ fanftificatâ fibi bonis prtelatis amp;alqsbo nis mcbris.fieui unieoriiis.vtfupra. Velficut.vnicor-iiiü,quia illi qm funt lueeelefia/iinifimiles vnieomi, quia Si. viriliter refiftunt impugnatoribuS.Äeafti fût; quâeekfiîfundauitpmSfurâin feeula.ltaiudp puta uernnt,ieriä Sclegê foâeffc fundata in fecula.^Trib3 luda elegit t K 3 inde t elegi t Dauid feruü fuü, amp;nbsp;fv ß u lit ende grcgibusouiü3amp;Qaeeepit eü^inrege Edel «ütefpoß foctätesl.i.poß oues. ^ElegitEpafcerc la eob^.ivt pafeat [ Iacob fetu» (uü.S; Ifiael^eundc po pulümö iStuferuü,Ef«dhaEreditatël’uï3 Et]ipfeDa uidEpauit eos in innoectia cordis fui 3 prxbendocis cxëplii innoeennx, C deduxit eos in intelleff ibu« manuü fuarü3. i.in intellejlualibus operibus, fafkis cüdiferetiöe8( intcllcfiu.in quibusdaret alqscxëplîâ bene Si honefle operandi. Per Dauid Chrißü intelli« g- mus,quc fuftulit deus de poft fottätes.qa afCumpfic CÛ in ealü.eum ipfe in hoc mundo multosfoecundos deo faeerctivelde ludaico populo, vbicü multosfce (undos faciebat,fuftulit ad gentile populü,8( ad hoc elegit vt pafceretlaeob.i.gentile populü poftetiusna tu ,SC fupplätatore ludaiei populi:8i Ifrael.i.ipfos lu-dxos pafeeret eadc fpüali doëirina,q8( gëtiles pafec bat. IN PSALMVM bXXYlll. Dd ftü

I ueneruntGentesJ.Plalmus ïfte conuenïe SMa.6 * -ZAfaph.ideft.fidcltfvnagQgg.guaehitloquitut * nbsp;* devaftationeHierufalë.quam videcfuturam fubAn

tiocho rege,in temporeMachabxorum:8f fîmiliter iti cccIefîaChrifti inteliigitPropheta muhotics euêturÜ» Materia rftpopul’illedei.Mod*: (n prima parte ofti^ dit mala,qux fuftinuit populus ille.KpoKutionc dei,faAam ab Antioeborege. in fecunda partc.qux in npit:Vfquequo domine irafceris in fine,precatur vin diAam de inimicis.S^adiutoriumpopulo dei.Inter» tia parte, quxincipit, Innotefcat in nationibut,petit quod per vindiAam conuertat deus inimicos,8C feut per poirideat,8£ defendat filios mortificatorum id cft illos qui in defenlione veritatis imit Sturludieos iftoK S.Mach Q**' veritate ab Antiocho interficiüt,lïcut Eliaza rus,8C feptem fratres ,qui magis mori elegerunt,qua mädatumdei prrterire.Intëtio eft,nosad eompalTi onem inuitare, 8i dcplorans vaftationem populi fui, Äfidelis fynagogx,î|Sie intipit.OEdcusGentes^id eft,gentiIeî,flt;iIicef,Antio{husamp;fui tvencruntinh« reditatem tuamJfcilket.Hierufalem.f polluerunt të plum fanftum tuü Jquia in tempio tuo fecerunt ado ranidolü,amp;ftiipri{,8i alqs immundittjs illud pollue ’ luntKCpofnerunt in pomorum cuftodiamjquia fe cerü t eS defertä ,fîcut cafulx qux funt in pomarps uel vineis,qux tolle Ais fruAibus deferütur.^Et nö tan tum in viuentes f£uiunt,lt;cd etiam mortuos,S^ hot eil [pofuerüt mortitiniajideil tadauera infepulta, Cltr borumtuorum.eftas volatilibusea:li3,8^non tantü auibuj,fedetiamfbeftqsterrç]fcilicet lupisamp;tanib* pofueruutefeasCtarnesJnon tantüditoferuor«,red ctiam£fanAorum tuorum.J^Etfaguincm ipfifeffii deiSc

detuntnidcft, cum magna copia eos occiderunittan quam aquam^id eft,viliter,finc omni refpcftu mifc licordiçct non in fola Hierufalem,fed eiiam^tn cire» itu Hierufalë.St non erat q fcpclirct^ cos,quia vel 4» kibebaniur vel in tanta tribulatione erant,quod nulli vacabat, ^Ethicprophetaquiloquitur, velquiltbçt de fideli populo,cognofeens de populo illo côdo ïens malts eorum.quafi de proprio damno.ponit fe in numeroeorum dicenstFaftifumus obprobrium vi-cinis noftris] qui fepe nobis impropercnt.amp;oftendit perduas partes obprobrium fcilketfadli fumusCfub fannatio jid eftderifio quæfït per nafum.tSi illufio] quia multis verbis nos déridebant 8i eramus quad eo rum fpeftaculü £his qui in circuitunoftro funt j.Pet hæc omnia vult propheta commouerc deum indieê, ad mifericordiam erga populumfuum. Hxc eade ma lafuntinuentain ecdeflaeodemmodo.i|lVfc|} quo. Pars fecunda Hâte mala veniunt populo tuo.fed Ev fcp quo domine irafcerisG’d quafi iratus populumtn um tribulari permittis Erit hoc ufcpEinfinuiUtlid «ft vftp ad tempus gratiæEt vfcp quoCaccendemr^ td e ft nultiplicabilad punicdostuosÇzelustuus3icl eft.indi gnatio pro peccatis eotü exhibita, Euclut ignis 3 qui quamdiumateriâ inuenit,nondefïcit;quafi tandiutri bulatio,quandiu aliqgt; pcccati purgandS eritV F ignl ze lusdeicomparatur-.quia ficutignis molliacomburir, SC durafortioraK probata reddit,fie tribulatio molles côfumit, 8C deficere facit, probatos vero fortesred dit.lt;BNoli clico irafaci populo tuo,fedEeffunde3id ‘ft cum magna copia immitteEitâ tuam3 id eft, vindiftî tuamEin Gentes3ideft.in gëtilcsitlosCqvisc te nô no ucrunt3’'f^ te deum elfe crediderunt:E^3 *'0*' in minores de populo,fed effunde 3in regna3id eft in

reges,Cquæ nomen tuü nöinuocauerunt ludciqurlt; quidfaicrent, nunquateó domine deüfuû efle ncg3 uei uni,*Bldeo dcbescffufidere,CqHia comedcran t,3 id eft deftruxcrûtf^lacob^idcft populû lüael, lo cum eiiisjid eft/innatëHierufalc, [dcfolaucrunt3 id cfb.dcfolaiH 8( deuaftatü reddideiunt.V el comedc niiK IacobJdcft,qiiofdSde illisin corpusfuü nadu' xerniH.^lnillosiram cffundc.S^ noftrimifetercdioC dicitCne meminerùiniquitatû noftrarü antiquarû 3 idrft.uon taniûquashabemus nouiterfaiflas,redqs àpninispatnbus accepimu8,amp; in quibusconfucui' inus.tllas ne miminerisjd eft ne puniai,fcdCcit o bih fericordiætuæ3gt;''lt;'cngt;*d^ioncs pcccatoiü, amp;nbsp;aliæ miquot; fcricordiæ tuæC^nticipent nos3 i.prpueniant nos.an tequâ in indicium addncamunideo precor vt miieriquot; eordiætuæ anticipent nos ,C quiapaupercsfadifuquot; gnus ni mis J i. tiullo modo fccundum mérita noftr» fufficientes.ad prxmiû vitxæternæ.^Sed contra nOquot; ftram impoiTibiliiatê tu [^deus adiuua norj ad bene operands,qui bene facere debes.quia tu est falutaris iiofter].i,à quo folo expeAamus faluationë.C libera no$33 peccatis noftrisÇpropter gloriâ nominis tuij.i quiaindcnomentuum glorificabimus,amp; lau* dgt; m inde nobis nulla attribuemuS.Sicut iili ludtei p^ ti bantliberari abAntiochoamp;alqsperfecutoribut.îic ecclefîa,nealiquandodeuincaturàperfecutore.Libe ra dico E SC propicius efto peccatis noftris propttr u® tnen tuum 3 vtetiam hæc perlêquutioqui fuftin^' rnus ,fit deftruilio 8ë côbuÂio peccatorum noftroBU Cum dicit adiuua, innuit fe ex Iibertateai bitrij aliqd pofte, Adiuua dico Ene forte dican t in GentibuS, ubi eftdcus eorum^jPutabant enim gëtilcs ludros défi non bdbere,quia inuifibiUs eiat,8( improperan tes In

i*is dicebant, quôd nubes 8C inania cokren t. Pars *crtia.NciUuddilt;ant,K hocpotiuseiuniai.çtEvItiQ fengutnis frruorü tuorü qui effufus e ft * innoteft at in Bationibus,C*gt;n gentibus.quac pioprie dicuntur na lioncs.quia remanent quales fnerunt natar.f gtntilp UrviuenteSiinteiligâtdeS in fe vkifci, gc proptet hoc eôuertannir.Dito'vltiainnotefcat.amp;hoc cito,SihoC

ocu!isnoftrit3ita9gt;nosvideamHS,8Cna ^am vindiflâ inrelligamns. Et [ge mitus côpedito nitnl.i-iprorQ ludxorii.qui côpcditi Si capciuati ligî turab Antiocho 8( aliis.Êintroeat in tôfpcftu tuo,3-vt placeattibiliberare omnes.^Secundü, ^Eipoffi« deiquicquidfitdeliberatione t^^ptiuorfitompedit» ruin,Efiho«mortificatorû3.i.imitatoreseorü,qui^ ventatis defenfione occiduntur.f.vtventatisdtfenf» respofl'intvocari.quibrnehotpotesXktundü ma-gnitudinëbrachiituQvtnôtaniüdeietreantcospco nx,quantû incitent corona:. nbsp;nbsp;Ita fac tuis.E®^ reddo

vicinis nofths improperium ipibruni.quod exprob» ucrunttibi domineldü exprobarëttuis,tkptopl53 û. multiplies vindiélâ,fcilicet,perftptuplu vultintcl Hgi,ti poena ilia côpunéii illuminentur fpiritu fcpti« formi:rlt;ddc dic»ita,9Egt;x^n*gt;«gt;’'û3fit.i.infecrctio ri parccfcilicct in anima.^llluditnprop«riû teddatur «s, [nos aüt impropcriûnS tneremur/edpotius exi ftentesfeinpet’jCpopulus tuns] quitibi diligenterflt;» uiuiusXSioues pafeux tua:3 .i.quas tu pafeis K refi-cis fpirituali paftu ,fcilicct doitrina,E(onfitebiinur ti-]ii3.i.Iaudabiinut tcEinfeculü^ i.quâdiu aliquodrcquot; culQ erit. Potcft % itaconiinuati;Hæc mala nobis in ferût.fed tarnen nos confitebimur tibi femper.nec tâ-tum confitebimur,fed etii Eanunneiabimus laudê tw ami alîistin gencrattone St generational .i.qdie aU quageneratiocht, ,1N PSALMVM LXXIK

D. HAYMONIS IN PSAL^ Titulus, In fïnë pro his qui commutabûtuf, pfalmus pro Affyriis, teflimonium Afaph.

/ Vi régis Ifrael] Pfalmus ifte dirigit in finem V ■/ habitus pro liis qui commutabuntur.Loqui* tureiKuidecommutandis, oftendens etdefiam dila tandam pet totum mundum.qui autcm commutati ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt de Adam inChriftum,funt de ecclefïa; Kne dubi

tet ahquis.hanc commutationem futuram.dicit tefti moniumA(aph .i.hoc teftatur lidclis fynagoga, quae loquitur, vbi ponit ec(l{fÏ£ dilatationem.M^teria eft aducntusChifli.Modus,In prima parte petit aduen-* lumChifti.reputans fineeoomnia aliadei beneficia cfTe inutiliaxonquercns etiam de aduentus dilationc, In fcciindaparte,queinlt;ipit:Vineamde Aegipto trS ßulifti:ponit dilatationem cccle(ie,que per Chrifti ad ucntumfiet,8fctiam multam eccle(iædeicftionctii:8i loquitur perquandam (imilitudinem.quafï deum (S paret agricHixecdefiam vince.In tertia parte, quzin (ipit.Deusvirtutum conuertere.petii confumation• cccleßar,qux futura eft i nouiflimis temporibus, c3 etiam plenitudo Gentium SGudxorum conuertetuf Intentiocft,nosfacere certosde cömutatione, quod etiam notatur in tituIo.lt;|Attendens autem prophe* Geü^lO. ta.amp;quicunque loquitur de fynagoga,alia omnia del 14 benefidafineaduentufilii.noftrsfalutisinefficatia, itaindpiturdeaduentnfiiii:DeusCquiregisirraeljin prxceptis tuis, [intended kilicet mitte quem miffu' rus es, fîne quo nihil valet nobis, (i bene fecerimus 1 Cqui0etiä[deduds3de viriute in uirtutë lofephl idefteundemlfraeliticumpopulum, COquâ oues,] intende.ifCQuiiedesfuperCherubimJ id eft ilium otdinem angelorum,quiinterpretatur, plenitudo fd cnti(;dcus autcm dicitur federe dlimmorari in his,ia quibuS

TEMVM comment 40 ^uibus pienitudo£ftfcientiæ,8i£Ogniti«nisdei:quafi tu qui modo foîis angelis cognitus es.Cmanifeftarel (deftpcr aitumptarnkumanitatcminnotefcc nobis, Ccoram Efftaim, Beniamin SCmanalTcJid eft (Oram ludæis:hæc nomina idco pofuit.quia vidit apta nobis ad aliud ßgnificandum.PerEffraiminielligimusom nes in eccleiîa.qui funt fructificantes.S^crefcetes in b® nis operibus:pcr]iteniamin,qui filiusdexterae inierptO tacur, inreiligimusomnesqui potiorainftituunt, vel qui funtindexteraiudicis colIocandüpetManaHen, qui obliuiofiisdicicur.eös qui eorumqux funt müdi, obliuifcucur,intel!igit. lt;|Dico manifeäare,itafcilice t, [excitapotentiS tuä] id eft virtutS.qua omiacreafti: quæ quidempotentiafopicaSiinutiliscrit reputata, nifi illud compleatur.cuius alia fafla dei Egnißcata fu erunnCÄveni Jid cftfumecarncm.CvtDperhuncad ueutumcuum Efaluosnös faciasJideft.de potcftate diabolinos emnino eripias.if Et vt nos faluos facias, [deus conuerte nos Jad te de infidelitate,[ K öftëde faciem tuam Jid eftjilium tuum.vtin Crifto cognof-camustuaindiuinitatem.tSiiïcfaillierimus Vt autem oftenderet propheta.adhuc aliquantulani ad» uentus Chrifti fupereife mofam.quafi deufn reputäs iratumconqueritur.Cohtinüalio;Dico,vèni,8fo'do-minecur tantum diifers:amp;ho£eft[domine deus vir-tutu m 3 id eft.cœleftium angelorum.C quoufque iraf ceris fuper orationcm fcrui tui]id eft iratuih te often des mihi lêuro tuoad te ofanti.difFcrendomittcreiïli um.cuiüsaduentum egö óro:Cum dicit,deuhi often dit talem.qüi nos bene pöftlt faluós facere; dat etiam inteliigijqüod nos cultoresfaciatdeusfociOstllatutn yirtutum.^EtquoufquëdoWineC cibabis hospane iachrymarSjiPcc lachfymasaccipitqiiafcuqueinifc iias

^31 D. HAYMONIS IN PSAL^ ïtashuîusvitæ.fed quia inrcUigitiiasfibitflêpIenan» refcftioiiëSi purgationëjVocatcibifmKpotû.amp;idco dicit,C8gt;']quoid^Cdabi»potB nobtnn lachryrois ] J.quæ lachrymx trunt qiiafl potut 8ë bona refeftio, quxlathrymxcruntC«! mcnûiraj.i.quales fuftin« Te poiiumus.Fidelisdeus,qui non patictur vo« tenta ri fupra id quod poteftis,dicitApoûolus.l|Benc dico nospofitos in kdnynùs.quiatuCpofutftino» incon tradiftionêvieinisnoftris 3 qavtcininoftri cötradi« cunt noftrx vcritati : 8ë non tantü contradKunt.fed {^cüam inimici noilri fubfannaueruttt nos] ,i. dcnde bant rugatonafo.lt;fScd contra iftos [deut vinutum conuertcnos.Së oficndefacif tuant,Aifaluicrimur] £ Vineâ de.Parsfccunda Bette dico faim erimas^qina tu deusnofträ faluatiouê benedetnonfhaflun figU' ra ilia,quando populü tuûdc Æegyptoeduxifti,amp;in terra promifTionis piantaftidioc dicit C VineSq i. lu* daicunt populum.quc tu excokbasdtcut bonus agit cola diledlâvineâ, [^tranftiiliâide Aegypto.eiecifti gctesJdeterra^milTionis.CKeam] vineSibi^plan tafti3.i.firmitcrcoliocafti,amp;;inliabnarcfecifti.lt;|(Duic itineris fitifti in côfpe^u ciue] q uia innubeprxeun te mairifefte te eis otiëddîi, [âë planiaAi radices ei’J •Iprincipes pqHOSaliifuflinebantur.CStJpopuIusil le fimpleuit terrS 3 promùlionis. Velfi per terrant 19 Eum mundunt accipiamus,dicemus hoc potius intei* ligëduntde totaecckßa.rigniftcatapcrvineä^qdevt neaipfa» Vtnbra.i.curaeius Si (olickudodeeisreddé disCoperuit montes!.i. ntaiorcs.neipfi agerent pro fua volnn täte,fed curæfubditorutn ititenderent.C^f arbufta eius 3 ,i.cxcreméta huius populi,operuit Si pediuit Cccdros3.i.altiilinKgt;s eoruat platos: nö dico («dros diaboIiX clacos huius mundi ,fcd Cdcij: quan

10 magiscm populus illc exfrcfccbat.tanto maiori cu M eorum prsclati occupabantur.ÇExtcditpâlmites] •i.filioîfuos.Cvf’P’d mare] quoterminaturludacae regnüCJK propagintgeiu$],i.jxtcfionesetus,f,fi!ioS filiorû extcditCvflt;5adflumeti]Iordanii. ^Vtqnid. Qiiandoquiditotbfifitiafecifli ilHpopulo Cvtquid deftruxifti maccriâ cJuS''].i.defcnfionceius: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt

quidCvindcmiant] .i.concukant, C^amoinne qui prattergrediuruur viam i.pccpta dhi. Vel gennlcs.qui kgem non habeut lt;|Blt;ne dico,g? prætcrgredientea ct ncukcnt.quiaCaper] .i. Vcfpaßanui.immundus qtiafi veniensdc Qtilua ] .i. de inciika tetra .f de geniî liiace,£exterminauit câ] i.extra te-minos terrxfua: captauttcâ,[;amp; fingulani].i.Titus.Cflt;-gt;'us3 fuper-bus.Cdcpaftuscft eam] J. rfirfus deftruxit.qa quos pater fuus Vefpafian us prius attriuerat’j ifte funditus confumpfît:quiideofîngulari.i.apro,(pparatur,quia fcros eftficut apcr.Per vineâ eduJlS de Acgypto,ec« cleâS intelligimus.eduâamdetenebrisliuius müdi, cuius itineris dux eftChriftus.q propofitus eft nobis, vt eiuî vitam imitcmnr.Et radices ecclefiac. i. fanftos doftores,per quos fuftentatur ccclefiaplantafti ita,^ aliquo vente diaboli non po(runtdimoueri:8ôipfa ecetefta impleuit terram, quia pertotum mundum diffufaeft;Slt; vmbraeiusjdeftfolicitudo ßi^curaeiuSi eperuit montes,ideft.apoftolosimpedit .duraeosâ contemplacione fua rcuocat,8(arbufta eius,vt fupra Vel V mbra,id eft proteftio ecdefiæ opérait m ontes^ quia nullus eft tarn altus in eccleßa, quin Tub protc -flione cedeftaedei protegaturS^ vnione: quia fi kpa retur de vnionc eeclefiæ dei, ab omni alticudine decidet»

Similiter arbufta cius ccdros dci8^ ilia vinca.id eft eC* (lcfia,extcndi[ palmites id eft prædic^tores fuos, ufq| ad mare Orientale 8lt;Occidentale:fifpropagincs id eit filios fiiosquibus dilatacur.cxccnditufquead flumen lordanis,per medium mundi.vfquead baptifmu per^' uenirefecit.Flumcn ideoponit,quia inde cocpit bapti fmus.pcr quod per cotum mundum ecdefîa dilatacur. Si illius cccielîx ma rcriam deftruic deus.quando peigt; mittitfuos tribulari,vcIinpeccatademcrgi;S^quipr( tergrcdiuntur Viam id eft mandata dei.vel ipfüChri ftum.pcr quemdcbcnt venire ad deum: vindemiant lt;am, idcftconcukantKaffligunteam, Aper dicitue qüafi afper,id eft diabolus,veniensde fiiua id eft de fyl tcftribusliominibus.quicuJtumdei ignorant,exterminât ccc]efiam,dum membra eius aliénât ab ea:8iip fe idem diabolus fineular is. férus,depart us eft earn ce clc!îam,quia totam ierc confumet cam in tëpore An-lielinfti.^üeus. Pars renia.Mec mala ciicniuntvineif tux.fcddCdeus virtutum eôuerterejabira tua.quod iam non velisinferre ei malaf amp;refpice de cœlo J id cftdebumanitaieClirifti,Camp;vidc, jideftfae videri, quod tu diligaseim conferendo bonar C^vifîta vine am iftam^fanando cam quaßinfi'rmam.tJiEt perfice cam3vine8midcftccekfiam,Cquam plantauit dex »era tua3ideft,filiustuu5,Lamp;3 perftceC fupcr filiü] vtipfefiliusfitfundaracntumeecIefiæjCquem eonfir . martitibi^dieêdorHiceft films meus dikdus,inquo mat.jay mihi benceöplaeui. Dico perfi£e,necdubito,quia n^ar.i [pcribütlin ilia ecclefia,Cab nicrcpationcvultus3.i-

1 lhCtui3quidieitutvultusS^imago tux fubftantix, qui per fe^per fuos,homines increpat de peccatorpe-r)buntdi£O.Cincenfalt;gni3.i.pe£cataignicomparabi lia,velutilibido,8lt;fjinilia,Camp;fuffofta3id eft pcccata dolofe

dolofe faftæôiperhæc duo innuitur dcftni£lio om« ■ium peccatorum^Et ut hate ccclefia ita petficiatur, [fiat manus tualid «ft opcratio tua, tfup« virumj idcftChriftum.Qdexterxtu«] ideft verbotuo vni tuin:C8ifiip« filium]non hominamp;.fedthomtnis 3 id «ft virgin»», tquem confirinafti tibi]. Hicinnuit Cliriftum dcum Si hominem ,qui per operacioncm dei.ecelefiam pcffit perficere^Et]fihot fiat,Cnódif-ccdimus à te]qui prius difccftimus.quando pr*tcr te aliud quxrebamus:8(tu domincCviuihcabis nos]ve ravita,quxdeuseft;E8t]dcindeCinuocabimus nomen tuum].i^£tvtd te non difccdamus, C domine deus vktutum conuerte nos,Kokende faciem tuam. Kfalui erinius]vtfupra.Et bic vcrfu» tones rep«tituc quia fumma materix pendct in co, IN PSALMVM LXXX.

EXuItatc deo ].Pfalmusifte Afapbcftidcftflde lis fynagogx.qut loquiturhicpro torcularibus 'habitus ideft pro ccdclt;ta,quKtor(uIatibus (5 paratur.quia ficut in totculati vinum habetur, quod rcfcruatur:Kacinum,quod cqciturjta in ccdcfîa qui dam ad bcatitudinem alTumuntur,quidam reqdun« tur.torcularibusdico fîgnihcatis.in quinta fabbati id eft per opera faÂa in quinta fabati.In ca enim die pro duxitinanimam viuentfpifeesKauesex aquis:quia omnes aucs exaquis fedt : vndc Kmonachisfunt per snilhc.Pct aues quz fubleuantur in altum,boni de ec« clcfiainteiliguntuTiquiarcliAis mundanis,ad ccelefti a tendunt.Per pifces qux in imo remanent K femper funt foliciti.intelligunturilli qui terrenis infîftunt,K (cmpct in appetnu mudi funt feUdti:pf»ilinus dico di

tigens in fincrti,Materia cftecdefia fcilicec qukumç rcnatifuntaquisbaptifmatis.Modusdn prima parte Afaphideft propheca,vel alius fidelis de fyiiagoga, admonctpcrfeftosdeccclefîafùlicet qui per aues m ttlliguntur.cxultare in domitio,8ilaudate cum.In fe* cunda.qua;inc:pit:Audi populiismeus.inducit fidC'' lis fynagoga deum loqnentcm.S^inerepan era maloS de eccle ja,quæ perpiices inteiliguntur.ipfîtainen non defiftunt.Intcttia parte, quae incipit. Inimici domini mentitifunt.increpacfynagoga malos,qui noluutd fua nequitiace(f.irc.Intentioe(l,admoncre advolatu. lt;BEt admonet ipfa fynagoga perfeiftos,ita dices; [Ex ultate deo] id ell.ad honoréetus.fadiutori nofli oj quinosadiimatadbcneoperandiim contra mundii deceptoremCSfiubilate21idcft.in explicabilem verbis IxtitiammenteconcipitCjCdeo lacob.JEt vt poil'i-tis exuItare’Sfiiibilare.CfumitepfalmiimJid eft, fpiri tu.iIemoperationcin,LSfdatc3deoC tympanum] id cft,laudein 8fmortincationem carngt;s veftrx: Sf ideo hoc fache,quiaCpfaheriiimJid efteontcmplatio.iurt éltim Ccum citharajid eft cum mortificationccarnis ûilîcecafliuavita,eft Lgt;ncundiim ]deo.quia idem accipimuspcrpfaltetium quod per pfalmiim.^Buc-cinacc]ideftaliisannûciatelaudetndci [tuba^ideft alta voce.CinneomeniaJideft in veftra innouatio' ne.Prxceptumeft in lege in hguranoftrxinnoiiatio nis,quod populusi!le buccinarctin neoinenia. id eft in noualuna.MeneenimGræee,men(îs cftbatine.nc on vcronouum.buccinatedicoCin inflgnidic foletn nitatis veftrxjid cft,in illuminatione veftr.vinnoua tionis.qux vobisdebet elfe magna foicnitas. ^fldco .lt;u. 3«. ijucfinatej^quia prxeeptum eft in Ifraeljillis ad lite-

eft vobis,quia Qdeolacob tft iudiciiiltn quo faluabit^^ • ob«dictes.8lt; dSnabit negligëtes. ^EtCiUud^pceptii .Cif gë fuä.CpoCuK in lofeph .i. populü augmentauit .Igcntilë populü.qfuperaccrcuit ludaico populo,tt2 ciïet illi Cteftimoniü ] i.quod teftaretur quid effet faciendü quiddimittendü,Ceü] ille populus [^exirei de terra AegyptijlinguSquSnö nouerai audiuit] .i.ExO»gt;*gt; legem.Sitniliter populusGhriftianus e xiensdeAegy pto.i.dc tenebrisinfidclitatis,audit prædicatîonë fidel,8^ l^gc viuendi, qua ptius no audierat. lt;11 Diuer* lit^etiain deu'^doifumeiusjpopiili i.Ifraeliticitab oneribus3qux portabant in Aegypto, manus ej us]populi,[2fcruieruntin£opliino] ,!Cophina3va9 eft.inquofogcbantportarefimü. Similiterdiuertic dfusdorfutn.irationc.quaerigunlfideles adfupcrlo ra,ab oncrlbus pcccetorü.amp;man’ diuenit.i.opatiöes fidcliü.a copbino Labimmundicia, in qua prius diabolo feruiebant.sjln tribulatione diuertir,di£cs:CIu tribulatiör inuoeaftimc] verbis,C 8ilibeiauite]eni Ciabffödito têpcftatis exaudiui te]qnnc£ audcba», audietibiis Aegyptils.ad megemete.pfepitemPha-rao.qaaudiuit eosad deujclamaffe.vtfie opibusgra uarciur,q, eis nö vaearet ad deü elamare. Ica exaudir deus fuos fideles in abfeondito tcpeftatis,qn (cdat in CIS bcllüniggefiiöis, quxnödü ad apettuaflum pro rupittSëetiS Lprobauite]pofteaCapudaquam eon tradiiftionis 3 probauitdeus Ifrarlitieumpopulum, êGpfum Moyfen.dubitantcî de diiiina poteftate . NH.'jo» Vcivtaliidicunt.defepræfumentcm.amp;ideonon po tuit populum in tenS promiffionisindufcre. Sic pro bat deus illos de efflefia,ad aquam eontradiftionis, id eft,ad dofti inas hxreticorum, quibus boni contra dii£nt,6imaIi£cdmn.lt;j[Audi.Pars lëcunda.Hçe dixit

4)7 D. HAYMONIS IN PSAL-dominus bonis de ecclefia, modo incipit malos ad* monerc.Contrahxc omnia bona feci tibi, Siideo cîC populus meus Jfaflus meus in baptifmo,Caudi me] ideft,intellige,CKconteftabor te ] ideft, teftimoniiS fcripturarum comprobabo,quæ tibi dixero;8fdC lftgt; eljideft videns deum fîde,Cfîaudieritis me]obtem-perando prxceptis mcis,f non erit in te deus recens j ficuti tudicis:quiaôlt;n narusin tempore, tarnen fum lt;ozternuscunipatre:Cue^adorabis]in meCdeum alienum «[Etverenonfumalienus.Cego enim fum dominus deus cuusjid eft creator tuus.S^non recens, {qui eduxi te deterra Aegypti ] id eft de inKd elitate: dico audi,8^ C^idata os tuum,8(implebo illud]fcilicet amplifîca cor tuum ad defîderandum,8(ad intelligen dum in pfalmisillis,interius HdeS^dileflione.S^ exte« riusprxdicationeetconfeïTione.^Ego fie admonui sneos.C^^JtanienCpopuIus meusjqiiiomnes débet meiefle.l'nonaudiuit vocemmeamjideftadmonp i]oncmmeam:Knon tantum nô audiuic,fedC8^1fra cl mihi non intendit Jid eft noluit etiam attêdere vef bumvnuin:[;amp;]ideoCdimilîcos fecundû defideria cordiseorum3vcvoluntati fuæ fatisfacerent,8Cipfî rubtralt;Ragtatiamea,Eibuntinadinuêcionibusruis5 S^etiam proprij s in uen tis fuis fcilice t propter traditio nesfuas,irritum facientes mandatum dei.^Sic demi' fi eos.iêd Qfipopulus meus audifiet me ] aedendo, SC ipfc faélus verusCIfrael, (i in vtjs meis ambulafl'et J côplcndo.Chnmiliaireminimicos eorum3*ita quod f pro nihilo ] reputarentur.vel gratis humiliafTem: [fifüipcrtribulanteseosmififlem manum mcam] id cft,operationemmeam.itaquod operatio mea prç-ualeret inimieis,8^remoueret eos Inimici domini.

TE RIVM COMMENT. 4;^ ne populo fao,fed fermoeius non coepitin i(liS:qui* «um deberent amici effe.faftiCininiici domini menti ïi funt CI 3 non peragëtes promiffa: [ amp;nbsp;] ideo C tempuS corum Jideft.variatio eorum perpœnas Cent*« fecu la] æternæveltempusvindiftaceorü.^Et] mérita damiiabuntur,quia dcusCcibauit illos exadipe frumS il ]id eft.intima medulla frumenti]fcilicet, lêcretio* riSiprofundiori myfterio fnacincarnationis, amp;nbsp;alijs gractis fpiritualibus: C Kfaturauit eos melle de petra^ id eft.fortior'i doftrina.quia mel eft «bu» fortior: pc-iraautemeratChriftus.

I ^’îus ftetit] .Pfalmus ifte conuenit Afaph,ideft ïdelifynagogar.quj loquiturcontraludxos, quoividet prophetico fpiritu, parat os inique agere tontrachriftumvifitatorem fuum. Materia primus aduentus thrifti eft.Modus:In prima parte oftendit inter homines habitaturum.fcilicet ,per affumptam lt;arnem:8^monetludæ os, ne inique iudicent in eum. In fecunda partc.quæ incipitdudicate egeno. oftendit Chriftum cum diues effet,pro nobis pauperëfaflum 8ëmoneteos,vtnonpropcerlioc minus fendant de CO,fed iuftum tntelligant.Së dat eis certum fignum, quoftliumdeipoffinteumcognojccrejn tertia pat te.quç incipit.Ego dixi dijeftis. oftendit, quod cum Chriftusveniffet homines exaltare.amp;deifiliosfacerc, quialudtci eumnon receperunt,exaltationem illan» nonhabuerunt,lntentioeft,(udæosfpecialitcr corn* nionerc,ncChriftoatiquidmalifaciant,fedciuspr3edt tationieonfentiant.lHQuafidiceret.Nohte Chriftum videnteseum egenumamp;pauperem.dcfpieerc, putan tes folum homincm,quiaet:amdcus eft. Vnde dciir.

iS9. D. HAYMONIS IN PSAL-deus^homofaétus.CftetitlcorporaliterCin fynago gadeorumlideft.bonorum ludxorum, dicuiuuf ctiam dnquimnque magtii viri Vndc diciturin lege-WO,»it 0qs ne detrahas.non vt altu s liomo.fed ipfedcusjin mcdioJeorumCdnudicatnidcftdifcernit ac feparac imalis bono$,fedtdeos],quos iplê deiEcat.in hoe verfu plane Chriftiincarnattonem demonftrat,iQ quequo.Chriftns deus eft,qui etiamdeificat fuos. er-’ govosiudicesludteorum.fviquequo iudicatis ini-* quitatem.nfdlicetChriftumrcdeniptorcinomniuni mortedignum fQuafï iam diufe iuftis fatis contra, leruos ad vineam miffos,hzredc modo ad vos miiló recipite.CK] vfqucquo vos in monem[ lumitis ]

‘ vobisCfaciespcccatorum ^ideftpcccaioribus confc titis,Slt;lt;onformc$ eins vos redditis Faciespeccatorfi fuinit,quimodumfuænequiciæaccipit,qua difcerniquot; tur ab alqs.i^ludicate rgeno.Pars fecüda.V os iudiceS (lolite inique de«£hrißoiudicare,fcdCiudicatc egeno Rpupillojideft ad honorem Chrifti fcilicet prxtec hominem mdicare deumCliriftum dicit egenü, quil Temper terrenas facultates neglexit habere.fecundum IPiCor.S 9“od Apoßolusait.Cüeflct diucs.pro nobis faftus ' nbsp;nbsp;nbsp;’ nft paupenpupillum dicit,quia f)bi prxfidium huma

num non quæfîuic in terra.dicoiudicate illi.S^ etiam , ipfumthnmilemamp;paupetem iuftificate3ideft iuftu repu täte,fine illo nullum iuftü eife poiTe, VoSmaio res indicate,vos iunioresiftumC pauperem eripitej demaiorumpoteßatc.S^creptumne permittatis am plius capi:amp;hoccft. [S^egenum de manupeccatorisl popuIiClibctate.] Q Egoita monuieos,fedtamenl-pfiCnefcieruntJeumdeumeiTeac rcdemptorcmfuû. Sicnim cognouiffent.nunquamdominuglorixcru-«ifixirtcpt.diconcfcierunt,CnequetntellexerMOt,3ied idco

WeonJcicrunt.quiaintelligctenolucrunt.tdeo autë Ron in cllcxeruin^quia^atnbiilantin tencbris] id eft, indikftioneterreRoium.defuaaurem infcitia incx-cufabtlesnon erunt.habtntesccnum fignum,quo eü deum eiïc cognoftcre pcffcnt,quia t fundamenta ter tacmouebantur^nö dkoinaliquibuslotis Jed Co* mni33in quo beatus Dionyfiuj tognouit eu dtieffc fi liü.Ego dixi Pats tenia.lpfi non intellcxerunt, fid tn ^ego dixi,dijeftis3 i. fi vultis potcftiseffedq, id eft, d£ihcati,amp; non quatefcuncpdq.fedtfilncxcelfi] non lantfi nobiles amp;nbsp;potentes,fed £omnes3quantütun^ impotëtes ^Dicofilüdeicffe potcritisdvosauteml nonatiendebatismeamadmonitionë.ideoCmorie-minildamnabilcs.Lfitut homincs3carnales,8Cvos inaiores fuperbiam vefttä in Chriftü exeeccntcsXta detis]in piofundû inferni.itairrettiperabilitcrCfitut vnus de principibus3cecidit.i.d:abolus,q inter prin» Cipes cœleftes prinapabs tiat,Licet multi cecidiffent, ideo tn die it vnus.qa ocs vniti funt in mala volutate. Vosquidcitacadetis.fcd tuCdcusfurgeldefepukhro, amp;nbsp;Ciudka terram ji’d eft,terrenes ludços,tllosdâna, tsf excxca-.CquontamCbisexcaccatisJtu bxreditabis in omnibusGcntibuslex parte enim tonttgit tætius in Ifta el,vt pknitudoGentium intrarct.

DIus quisfimilis 3 Pfalmnsjfte quidem cöuenit kfapb id c ft,fidel i fynagogac,quæloquitnr Eft tanitum,quiaoftenditnobistcmquandamfuturam de qua nobis maxime exultandum cft,fcilitet,in fetun do aduentu Chrifti damnädos perfecutores noftros, ij; quofcunquemalos-.dkituretiam pfalmus,quia bit dotetbene operart,?lt; male patienter fuftinere,Maw E« ÜÜ n.a

4 4i; D. haymonis in psal. naeftfecundus Chriftiaduentusln prima parte petit ipfttin Chrifti aduen turn quel iberetur ecdefïa à ma « lisquxfuftinet inhac vita, Kenumerat multa mala, qux hic paritur ecdefïa .In fecunda parte quar incipit: Fac illis (ÎCUC Madian,precatur,vt deus fecundo veni cns/cftam vindidlam fiimat de malis illis:8C etiä con ueriionem quorundam in vitam, quotundam in ma iorem exczcationem .In tentiocft.per timorem fecó diaduentus,deterrerehomincs,8^ maxime ludzosi l^crfecut io ne ecdeflxllQuafï ita diceret prophetaHo mines te debilem K impotentem putant,cum patiaris tus opun iri,fed dCdcus,quis fïmilis erit tibi^ Jnullus: S^ideopCdeusJqui tacuiftiin tempore huiusvitç,per mittendotuDS puniri,Cuetacrasjdareineos fenten tiam,dicens:Ite malediéli inignem eternü, [^neqne compefcarislvindifla,fed petius comprime eosps na aeterna. Ideo dico ne taceas, [ quoniam inimici tuifonuerunt Jideft.irrationabilitcrfanifbis tuiscon tradixerunt;L8^3ideonccomprfcaris,quoniamfqui oderuntte.extuleruntcaputj fuum,fcilicet, Antichri ftum.quem ipfï filium dei redemptotem prxdicabunt Vel caput fuum.id eit,fuperbiam fuam contra te ercX crunt.^Et non tantum contra te, ièd contra tuos. 8C lioceft-Cruperpopulumtuum malignauerunr confï liumlideft.maiignoanimo funt con(ïliati,ad popu lituidepreffionem.[;8^Jnontantum funt confiliati, fed etiamCcogitaueruntIquis corum peiorem fen tentiampofTetdareCaduerfus fanftos tuosj .«jEt tdixeruntlexhoi tantes inuicem feCveniteK difper-damus eos de terra Jid cft,gentem illam, fcilicet, fan-ftos deftruamus.in tantum.quod nomenCIfraeI]fct licet ,Chriftianum,Cnon,memoretur vitra. 3*ïEtvn de cis tanta riducia^’QaoniamôdmuIti ctantS^vnani-me$:

taucrunt vnanimiier^id cft,habentes nocendi ta u dem voluntatem.amp;Edifpofueruntteftamentuml’d lt;ft,paftafuaL aduerfum ue]v( per fuas paftioncs le -gern deideftrucrent,Et qiu fuerunt illi. £tabenyacula Iduinxorum.amp;lfmaclitac^.Nota quod hiftorialiter perfecutoreslfraelitici populi ponitlMC,fed per hüc nomina apte fignificanHirpcrfecutoresccckfia:.. Per tabernaculaldumæorum.quifanguinei.vel terrcni in terpretantur,inteHigimuseongregationes illorum, qui terrenisinherent,vel homitidasIfmaelite, id eft, obedientes fibi.^lnter cxteros perfecutorcs eft [Mo ab3ideft,abutenslege,118ó Agarenilidett alieni.qui licetbonühabitü prxtendant.tamen notent cum locum inuenimn,tlebal3.i.vanavallis .l'.hypocritæ, quihumilitatémonftrantfe habere, fedhoc in vani-late, K aduerfum homines tarnen bene operantur, tKjdifponitetiam contra teteftamentuEAmmöl .i.turbiduspopulus.veluti quidamno terrenorü coti triftantur.CSe Amalethl.i.lingens terram.fcilicet, a-uari huius vit®,qui nihil viiandü putant, vndehabea tue pecunia,CScalienigen® ] .f.infenfu.quodfupra habinmus per Agarenided Hebr® a veritas hic habet Philift aci.i. potkme cadentes -, per qnodintelligimns eos quiinebriantur diuitris,K profperttate Iwins vi -t®,lfti omnes aduerfum te difpofuerunt tcum habi-iantibusTyrum3,i.anguftiam! per quod poffunt in, telligi mercatores,qui nuliam vit ant anguftiam in ac quirenda pecunia.^Etenimliftibene poffunt ,quia ÎAffur3ideft populusillcCvenit cum illisl. Affuc interpretatur deprimens,vcl elatus.per quoddiabo-lus fntelligitur,qui deprimit bonos, 84 femper p»a -tus eft venire cum alqsad perfecutionemecclefiç-dc^ 8lt;ipfe

44) D. HAYMONIS IN PSAL-ipfcfingulariterpoteftdicielatiis:?^ Aiïurcum Omni bus alr,sCfafti fût in adiiitoiiïi filiisLotli^.FilijLoih *U(U. /i, pcrfecunfunthißotialuetpopulum dci.pcr qucsin-teUiguntur pagani^quifuuifilijapoffatp angcli.Loth cnim decltnansinutpictaiur.pcrquod bene diabolus figntbcatur.^Fac Ûits Parsfetunda.Et fuut per po pulos peiferutcrij popi.Itlfratlitiô.rignifùaiiitperfe (utores ecckfîæ.ita pit populos à populo liiaelitiio deüruébos.fîgnificauit malos iti feiundo tudicio à-Clinfîodamtiandos.Continuatiodâi ita difponutit aduerfnm tejed tu domttie[^fai lUisficutJfecifti^Ma dianjpopulo iili quem perpopulum ludaküdeflru xifti. Madian intcrprlt;tatur,dcilinanstudiciü,perqd intibiguntur lilt,qui nrgant tudtcittiQ futurnm.l^S^] ficuti KciftiCSyfarac Jquiinteiprciaturcxdufiogau' dn,perquodinrcnigiiniurilli,quiR(gaiitaItquodgau dium futurum bonts poft ham vitam,£f CfiiuQftd-fti QLabinJqui deuiélusfuit in illoloio, fcilicct.Jia tonenteCyfon].Labin[nterpreiatur,(âpiertsfibi,p« quod intelIigunturphifophi.Sf aliifapiëtcshuiusmft di.C-yfon interpretatur,duritia Sapiences veto huius muudi deftrnunturin torrente Cifon id eft tn abun-dantiduritia fua.^DifperieruntJalijl^inEndorJfd-licet in loco ,qai,interprétât fons gcnerationis,C8f 3 illi [funt fafti vt ftercus terre J id eft,in peccatis ’dela-computruerunt interius.Vndcdiólumeft Compu-truerunc iumenta in ftercoreftio.Velut ftercus terrx quia ficut ftercus imptnguat terram 8i lruâ:iftcare fa cit.ita iftj maliperfequendo etclefiam.faciunt earn int pingncfcere interius.K fruiftiferâ. «JPoneJetiam do ininej^pnncipeseorumjquiperfequunturccclcftain, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[ficut

T^Ci'QdeftruxiftiOreb.amp;Zeb Zébeac.K Salmanlud. 75. Ortbintsrpretatur.fKckaSjpei quodintclligimuseos qui ficd font rorc fpirituali.Zcb, lupus, per quodia -ptoresioteUigimns.Zcbeæ.viétimalupi.pcrquodin telligirous eos.quosdiabolusfibiincorpcrat. Sal-mana.vinbraeommouonis yperqnod iiitelligitnus in (labiles in fide,qui ad tempus crcduni,8i in umpo re thbulationis recedunt. qj Et vtvniuerfalitcr comprehendam.Comncsprincipes corunQdcponc tquidixcrunt3or€ Slt; opcie ,hoc fcilicct [ poffidea -tnus fanftaarium dci 3ideft populumadeofanfli' ficatum.î^bæreditaiel vteos nofliisdoftrinisexco-lamus,8{ Chriftus nullam pattem obiineaiin eis, ißl'los^d Cdeus meus pone vt rotamlidcft.vt ficus rotafempet voluitur.SÎfurgitàpofterioii.K cadittn anteriora,ficillifempervol«anturincogiiaiionibus, mundanoiü,8f furgantàpoûlt;rioribus,id eft,à terre uisiftis,in quibuseleuantur.Si cadätin anteriora, td’ efi.adfpiritualia, fciUcetvtdiroiftisillis omniuodcci dant.fcilicet terrena obliti,lt;ttleftia defiderent. Vnde Apoilolus:Oblitusea qux retro, ad ea quxanteriO' rafunt meextendo Eamp;3poneeosCficat (lipulam an le faäemventj3vtficui ftipulanon refiftit, vento fei licet ,fic ifti tentationibus nö refiftnnt. Hane qiiidcm prxeipitattonem malorum facit deus in hac vita.^Ss', cutignis.lnhac Vita ita facies eius,in aliaautc cotn-bures eos igne puniente-.S«: hoc eft,Cficut ignis qui c5 burit filuam, amp;nbsp;ficut flamma comburens montes.3 Silux bene comparât eos.quiaipfifunt filueftres.Kin cultilege deü montibus com^axat propter elationc,

44f. D. HAMONIS IN PSÄL-^Ita.Sicut ignisfiluam, CitaJ tu C prrfcqueriscos, X quafiimpotentesfccxcufare Cintcmpcftatctual id eft in iudicio.quod ita fubitovenict quafl tenipeftas. Si feparabit grana à paleis,Si dico pcrfequcris.Kcoin prebendes,comprehenfos C‘urbabis eosin iratua,] oftenden$eisteiratum,p(cnam xternam inferendo. ^Petijr damnationem maloru, modo petit conuer/î onemfaliiandorum,quail diceret;Nolentcsconuerti ita punies,fed^facieseorumjperfreutorum Jcilicer. quiprxuifî funtad falutem, Cimplcignominiajidé, vt erubefcant de peceatis fuis,C6^3iïe,vt [ quxrent nomen tuumjfcilicet.vt Rant Cliriftiani. *IQui autS obftinati font ,8lt;nolunt bic erubefeerc, in aha vita f erubefeantjde turpiiudinibus fuis,EK (onturben tur3dcpoenis,duraturisEgt;n feculum iccub,8( confun danturjanima Si corpore, 3gt;11gt; confuRo non fît reparabil(S,fedEpereantIlstcrnisiormentis. t|Ei 1 tuncfaI(êÇ(ognofcant,quiatibi3(onucnitboeEno» men doroinusjKquiin bat vita putabantfe altos Si potentes,tunc eognofcant, quia £ tu folusaltiftimus in Omni terrajid eft,fupcromnes terrcnos,quiafitut potens es in remuneratione bonorum, ita in damna tionemalirutn.

QVam dile^a 3. pfalmus iRe conuenit Rli{S Chore,id eft,filiis (Tuds, imitatoribus Cbri* Ri.quibic loquitur, habitus protorculari * bus,id eft,pro e(clefîi$,qu9 torcularibus comparant tur,qa Reutin torcularicognofcitur quid fît vinum. a quid Rt acinus, Rc per prefTuras in ecclefîacogno' (citur qni Rnt boni,8( qui inali:pro ecclefia hie dieitur

Bgere.quia oftcndithicmagnamdignitatem ipfiuS ccckfix,fcilic«t,quod fcmper petit caleftia. V el polTu mus dicerc.quod non fit v ox filiorumChore.fed pro pheix,vel alicuiusperfeAi,fic:pfaImHS ifieprzpont tnr filiis Chore incitan dis,Rilicet fimplicioribus Citri ftianis:agens protorcularibus,ideft^de ectlefiis, vc ofivfa dignltate eccIefiK.filiosChotc monet ad ean« dem digttitatem propcrare,dirigens infinem.Vel itat pfalmus ifte agit pro torcularibus,id eft pro prefiurié comntendandis:tribulationes vocat torcularia, quia fient torcular feparat 8t exprimic vinuin ab acinis.ita ttibulationeshuius vit j difcernunt bonos à malis.toc cularibusdicovalentibusinfin?. Vnde dicitur.Bea-« tuevir^tfuftert tcntationcm.quoniatii cutnproba tuBfueric,accipiet eoronam vitx.Matcriacftccclefia, inprefturiahuius vitxpofiia. Modustin prima patte oftenditur quod ecclefia,licet innumeristtibula-ioni bus conteratur, tarnen ad cceleftem Hicrufalc petue nire dcfidcrat.In fecunda parte.qux incipit:B; atusy it cuius eft.oftendit auxiliü.quoddeus facit fui 5,8C qui vtilc ftt illud auxilium.Intettia parteque ittcip.itf^o niammelioreft.oftendit $maliteileabieflusin do mo dei ,quam peccatorum abundare diuitii s, vt pet auxilium quodfibipofuit in fecunda parte,pofiit per uenite ad dcfiderium,quod propofuit in primaparte. Intentio eft,admonere noB,vt femper defideremus il lam cxleftem Hierufalem. *QEt oftenden ille qui lo • quitur.affefium ecclenae.dictttO domine virtutum] ideft cxleftium angtlorum. t tabernaculatua 3 id cft,illafupcrnahabitatiotua,funt dile(fta,i. defidera-* ta.EtC(ltiamdiIefia3infinitcfcilicet.lllamfupérhani babit ationem v ocat tabernaculü,propter folam ha« bitatio nemiquia (uut in tabcmatulis habitatur^c iit

4 47. 0- ttAYMONTS ITM P S Al -perna Uierufalc.Cum dicit domine virtutum.intiilk' «ü mukas vînmes fuis cöferre, amp;nbsp;ideoCanima meat Jicet mukis tfibulationibusopprefla C concupifcit J incrarcQin atriadominij.i.in fupernam Hierufalen» quâ atria nominal proptcramplitudinëjQKjtoncu pifcfndo[;defîcit3i-iab omnibus lerrenis te abftinet, €aut.z. quôdetiam in corpore deficiat.VndeinCanticis:A* more langueo.Vel déficit,quia quantûcunt^eoncu-* pifcar, tarnen non poteft côprtbendere gaudiü illiuS cinitauî. Vcl per tabernacula pollumus accipere pr« ïentem ecclefiâ.vtâc dicamns.Tabernacula.i. prüfens eccleiîa.inquaad tempus tibimilitamus.^dilefta fut]t.i,quamglonorum8lt;quâiucundtieftftare8fmi Rom ç J‘taretibiincaftris.Vndc Apoftolus Non tantüglo-hamurinfpe.fedctiamintribulationibus. EtSalo-* „ mon:FiliaccedensadferuitiKemd».i,præparaanimî mam ad teutanonem.Et quia ita iucimdalunt tua ta bernaculajideo dtligo militat e in iltis, ga fecuruS fum, quodperbanc mihtiam peruemam adtüam ccrlefté liabitationëjSf hoc concupifcit 8lt; deficit, vt fupra.

•3 Cormeuna concupifcit, Si Itoccum exultatione, si hoc ek, [ cor men m ] id eft fecretior pars mci,fcili-cetanima oava mukis tribulationibus afflifta, C K j etiamCcaro racaliam ratio ntfubferuiens,multi plici Pût6t. oribusroalisafflidta. VndeakbitSit uitinteanima mca.quS multiplicitertibi caro mea, [exultauerunt] ideft,cura exultatione fuftinuerunt tribulationcshu iiiSvitæ.tendentcsCin deum^vteumobtineant [vi* atumjqui viuerefacittendentesad fein vitaxterna. I|[£tenim cor mcum exultauit.id eft,anima mea K a ro mea. Cctcn*’'™ paflcr3id cft.ipfa anima, [inuenit fî bidomum,amp;kurtur3id eft.ipfa caro,inuenit fibiCquot;*' dum,vbireponatpiiilosfuos3idcft,ipfa opera fua.

PafTericomparatür anima, quia fîeut pafîcr dimiitii fyluâs.Sf nidificat in domibuSjiii 3 Itis tarnen locis.vbl tutus fit à manibuspuerorü fk laqueis, ita bdclisaui» ma.dimifTis terrenis iftis.inuenit fibi doinum çocleftcj inquaiam fpemhabitat.8;contemplatione:amp;ideoiâ , ... vcHetdiffolui.amp;cirecum Cbrifto.ficut dicit Paulus.

Sihlt;«:lt;domusnoftradiffoluatur.habemusdomü nô f manufaftam.æternam in ccclis.percuius domus com »cmplanonem tauet fibifidelisauimaälaqueisinimi torü.Ideotnrtuvi comparatur caro.qu ia ficut tunur gemit,itacaro(idelis gemis preffamultismiferqf.amp;ip fa inucnit fibi nidum id eft fidc,amp;alia fâcramêta ccclc fiæ.in quibusipfa reponat pullos fuos.idcft.tutos facl at 8fnutriat,fcilicet,bona opérafua.quæipfa générât fitutanis pullos,quia fitut turcurnon poteft nutiitc pullosextranidü.nectutos liabere.ficfidelis extra fi* dem,vel extra ettleliâ.nôpoteft bona opeia,8f deo placentia facere, Vndc dieit.Sme fidcimpoffibileeft deo placere.Et Auguftinus.Non cftJocus veii fatrifi- »»Kg tiiextracatholieâcctlefi’t.Etficutpullinonfütin nii ‘ do.nifi adliorämäfuri, fît fideles etiâin bac pra-feuti niilitia non funt æternaliter permanfuri. *1|E t que ni • dûinuenit turtur;£altariatua3.i.facramëta cctlefia:^ fidë Si baptifmû.Sifimilia.fuperqua; opanoftra pofi tafunt deo acceptabilia.ficut Siea qux offerütur in at tariCdne virtunQ.i.omniü angelorû, quas quid? vrr tûtes inittis nobis in auxiliü, 8i in hee apparet quia ni cs[;rexmeus3qâ bn meregisin piarfentiinilitia.'LS^ deus meus].!.creator meus, Velita;palîerinuenitfi* bi domû. fait aria tua. Oomü cocleftê votât altare,qa tes altaefiidcturtutenômutaturqddiéiü c. 4tteati quiiOftcditadquëfincfitharc miliiia puctura fad vi ti cternâ,Côiinuatio:T u dieisquia paffer inuenit do

Si turturnidum,â^perhoc habkabunt in domotn* cœleftt, quod non eft paru, quiaCbeati^funt iIli,Clt;Iugt; habitant in domo tua domine] illahoc modo beati, Rlt;{i(;et,quiaf in fecula fceulorum laudabunt tc] in quo apparct gaudium iUoruto.quia fîeontriftarëturf non laudarent. lt;|[Beatus,Pars fccunda. Illi erunt beati, qui indomotuahabitabuntiSCetiäillcC virbeatusj cftf cuius eft auxilium ] contra impedimenta mundi Cabs tejid eft,a te idco beatus.quia ilk homo qui po fituseftCin vallelachrymaru 3ideft,in mifettjs huiuS mundi, Cdifpofuitincordefuojfcilicet cum magna ra tione K diligentia ordinauitCafcenfîoncs3ideftquof dam gradus proficicndi de virtiite in y ittutcm:afcenlî ones dico.perducentes cum Cin locum quem pofuic] ipfe id eft.ccckftem domum, qucfolum ipfe locum propofuit fibiappeterc S^amare. Vel inloco.quëipfc homo pofuit,id eft, fecit ex peccato primi parentiî, quia deus non creauit eum in miferia.fed in perfeflio ne.Inhocverfu oftendit auxilium dei,Si quamvtile fit.^Bene dico,quod poterit difponcre afccnfîones« qni habet auxilium dei quia non tantum dabitcido minus liteiam occidentcm,fedfpirituraviuitkanteni. Si hoc eftC,etenim legislator]id eft,deus quidat lege monentem,£ dabit benediftionem J id eft,grariant adiuuantem,8; per illain Cibunt] homincs]de virtu tcin virtutem] idcft,inhacpræfentieccIefîa,Sôtandé Cvidebitur dçusdeorumin Sion]fcilicet quandodc userit omnia in omnibus. ^Dominedeusvinutum E t quia tanta beneficia facistuis,oro domine quod fa ciasamp; mihi,S^ hoc cft,Cdominedeus virtutumexao di orationem meam],ôi non fimplicitcr cxaudi,fed Cauribuspercipe] idcft,in memoria rccunde,tu dicO Ideus lacob] quidiligiis omncslu^atoccs

TEMVM COMMENT. 4lt;gt; ies,8i ideo me deb6s dnigerc,lt;(Proteftor.p^ tcrti*lt;i Sicut fuppofuit orationem.qua pecerec au jcilium dci fic petit hic proteólionem dei,quam nccefamp;riam repu tat fux obieftioni quam oaendit.CSiinuatio.Exau« di orationem.S^ C tu broteAornoftcr J fcilicet in ad* uerfis:dCdeus afpiceHut per mifericordiam raex ab« ieftioni fubueniat.nc ûiccumbami^SiJiînonfû dig* nusperme.utînmercfpiciaî.CrefpiceIn fadem Chri ftitui 3ideft,multitudinem iuR:itia;Ciirifti,pcrquaRi ipfe ab Omnibusdifcretus fuit,de cuins iuftitixpleni* tudinçadnos,aliquidemanauit,8(noscôforme$pra modonoftrofelt;it. Et opuseftuc refpiciasut prote» ft or,quia ego Celegi abieftus elfe in domo dei^id eft in ecclefîa prxfcnti C magia.quam habitare In tabema cuUs peccatorum^id elf t^uamdiuitpeabundare inter Kccatores.Elcftiua oratio eff.Cum didttabemacu« quxfunt tran(itoria,8£ in quibusbreui tcmporeha bitatur, innuit ea non effe appetenda. Cum dicit pec« catorum.oftendit ea maximcefTe fugienda:8Cprxmie tit caufam,quarr feelegit elfe abieftum SC defpicabi» k tu in domo uel,fic: C quia melior eft dies j fcilicct illa, quK eftQynaJid eft.continua, cuinunquam fuccedamp;e tenebrx,[in att^s tuisJid eft.in cakfti habitatione, Cfupefmilialdierum iftorum tranrcuntium.quos ap petunt ftulti. Abieftum fe oftendit Dauid,cum f« de* nudatum faltandoante arcamdomini,CHm cam re* ducctct:vndc etiam uxor fua deridebat cü S|Idco eie* gl abieftua efte,Cquia deus diligit mifcricordiMn 3fa-ccre,id cft,pcccata rcmittere.Sfiuftiriam dare: nbsp;nbsp;nbsp;3di.

Ç***:“*''id cft.promilTiones cSpIcreiSi quia diligit mifericordiam,dabit mihi abiefto.SfambuIin tiin domo fua.CgratiamQid eft.remillionem peccato runi:8tquiadiligit verilBtr,£dabit Jmihi £ dominus Ff glori

4Ç0. D. MAYMONIS iN t» At-gloriâj ideft.prsrmiû me;milicix.quSipfcpromise omibus fibi militätib’.Gram Si gloria dabit dns, nd {(buslibet.fed bonis.amp;hoc cft:Cnö priuabit bonis cos« çjâbuISt ininnocêtia]i.,pfeu«râtiînocêna;amp; ideod C domine virtucum beatushomoquifperat in te,]

Ticulus.ln finemfilqs Chore PfalmuV. BEnedixiftidomineJ.Pfalmusiftc côucnic filij» Chore,g loquât.vel gbus proponif: dirigés in finë.i. in Chriftü.Materia eft primus Chrilli ad Bcncus,cöferés ecdelî; multa beneficia.Modusdnpri — , ma parte oftedit bcnediéiionc efle data terræ, côtra maIedi(flionéqu2dediteiproptcrpe££atüAd3gt;,lt;üdi cerct.xMalcdifïa terrain opéré tuo.Seeüdaparsintipit Mitigafti irâtu3,in qua oÂêdit mitigationc irx dei, q iuftefuftineamus ex peetatoprimi parétis.In tertia parte,q ineipit.AudiS quid loquatmauifeße anniinti at ipfüChrißi aduëtü,8{ innuit per que hoc ßatS^do cet V bi Chrißus eßet nafeiturus.In tétio eß:,nos admo nerc,vt £Ü magna cxuItationcChrifti aduetü fufeipi-amus.perquê tätabeneficia poßidemus. qjC^uafific diceret,OCdomineterrä3quac prius maledióta erat in opere Adæ,modofaftâ Ctuam] recipiesaduentfi fiiq ruiinfide.[^benedixißijita fciIicct,Qauertifti ca-piiuitatêJ.i.peccacû.pcrquodoésanteaduentüChri fti tenebantur captiui à diabolo, ElacobJ.i.ppFi illi*, qui vult fieri ßmilisIacob.qjR.cmißßi.Hanc.r.captiui latcauertens.CrcmifißiJ.i.remittesriniquitate ple« bi tux3'quot; bapuTmOjS^ non tinremittes, fed ßcCopf ruißiJ.i.cooperies.Eomniapeccata eorûjvtiamnô veniant inconfpeiflütaû.vtpuniaseaxternaiiter.C Pftl. 71. nbsp;nbsp;pftm dimifißi.K pocnä peccati, VndealibiiEx vfu

ris amp;nbsp;iniquitate redimes animaseorü.Mitigaßi.Pw* fccunda. Quafi aliquis diccretNon credo deü iniqui*

4*t? rcmififTc.peccata operuiffe. Contra dich euangc lium:V«e remififti,op«ruifti,quia lt;J dneC*'^”’'3*l“* habuifti pro peccacis omniû hominû .i. quähabcbas profîngulis pcccatis,nödico proifusreinouifti,quiï fumus mortaksK patkbiles.fcd £mitigafti3 .i, mit£ (ccifti,quia iamuibulationcsfunt nobis mites 8C dc« ledtabilcs.qux in nobis fpcm xtemx falucis gcncrär, [;8C]aucrtifti3ulquot;abiraindignaiionis tuae] .CvtnS inféras pocnas procedentcsex tua indignatione/cilH cct {ternas pcenas.Et vt iram tuxindignationis non incurramusCconucrt« nos] ab infidclitate adfidcm. £deus falutarisnofter]id «ft ,qui per aducntu blq tui nobis faluté confcr«,8( Cà nobis]t5u«fisCauertc irS tuaenlxternain .fl|Oi(o aucrte,amp; auertes,quia Cnun quidm xtcrnüirakcris nobiS'j ]non ccrte, quia plaça Wiseiisin aducntu filq tui, falte [ aut extendes iram tuam dgcncrationc] AdK,cui ccrtum cft teiratüfuif fc propter peccatû fin generationélChrifti. Non vti 9,imo placabiliseris generatiôi Chrifti, per ipüus ad uétû,Uux funt generationes,vnaAdx,qux carnaliM eft ,aliaChrifti,lt;5 fpüalis eft.ftilicet illorum qui feChri Oo conformare conantur.à qua ficur cxpcUuntut ma li Cbriftiani.fîc ctiam includuntur illi boni,qui fuerüt anteaducntumChrifti.lt;|Dcus3 tu3non cxtcdcs irS fedtconuctgt;fus3ab ira. Eviuiftcabis nos3fpiriiualiter per aducntumfilii,C8^ plebs tua3viuifi£ata, tlxtabi tur in u3iam fccura de ç tei na biîcudinc.^Et v t plebs tuapoffit viuiflcari,8( Ixtari.ô Cdne c Aide nobis mi fcncordii tuâ3fcilicet filiütuü,vt mittasqué m ilfu* rus esîOftendefcilket.vtcognofcamuseum.K fi non o6s^f«ntia corporis,tn per fidë,CK 3non tantü oflê de/ed ctiam illudbfalutare tuûdanobis3vtucrc Cal» uct nos,amp;C vt eüinfidc tencam^,8lt;opcrib^iiHitemtir.

Audiam quid.Pars tcrtia.Continuatio.Rogo often« de,da falutare.Sf fecurus fum quod facies.quiaCdoml nus deusjloquiturCinmejamp;Cquidloquantur^ego [audiam J id eR,nöobIatrando,fed potius cöpefcant me a'mundanis iftis bene debeo audireeü ,Cquo^ niam3inme[]oqueturpacem3id eftannunciabicmi | in ipFum füliiin.qui crit autor pacis.Si reconfiliattonis inter dcum iiomjnem,pacem dico non ad omneï, fedCin pIebcmfuam3 Óicoin plebem fuä.QSi fupef landos fuosjid cft.in cos,qui ante aducntü ipßus fan 6lißcati erant, veluti Abraliam.S^confïmiles, quibuJ quidemaduentusChrifti pacem cum deo cötulit,qui cosdetenebris inferni liberauit,8f non tantum fuper fandos.fed Cetiam in cos qui conuertunturad cor] a. ad rationcm.ucluti g?tiles,q prius dimifTocreatorc, creacuricollentes, p aduëtüChrifti funtconucrfi ad cor,.f. ,zt iam diligentirationc colant fuum creatoré

*' aduëtuChrifti.determinat'etiâlocumrux natiuitatit cis,quaß itadiceret.Peraduëtûcius multi conuertct fed tarnen non apud eosChnftus nafcctur.fcd inter Iudxos,8(iioc dicit, [yerun tarnen prope timëtes cû j nbsp;nbsp;nbsp;*

ideft,Iudæos,quidcum foli dicebantur timere.quia legem eius reeeperant, licet potius pro tcmporali * bus,quam pro cœlcftibus deoferuirent,crit[i'aluta* re ipßus ] .i.ßlius dei ipßus perßeiet falutcm huma « no ^eneri,ita erit illud falutare, [ vt gloria 3 id eft i * pfenliusCinhabitetJpreletia corporis [in terra no* ftra] .i. in ludxa ^Mlfericordia, SC veritas. Oft«quot;* i dit quid faciatiPe aduentusChrifti nobis.dico falu • nbsp;nbsp;;

tare habitabitin terra,X per ipfum [ obuiaueruutß* bi 3 J. inter (e cöuenerunt in ipfo Chrifto [ mifericor dia,8lt; ucritas j.qui dtcii veritas,quia inco omniapro niillr

«nîfîa per prophetas funt completajpfe quoque mife ricordia dkitur.quoniam dcditiuobis rcroiflioncpec (atorum 84 alia bcneGcia pet folam tnifericotdiamfu' amfcilicet inipfo coniienerunt nouum 84 vêtus tefta mentum.In chrifto tonucneruntmifcticordia,84 veritas in omnibus veto ipfum Chnftiaduentü expeftâ ribusC*“ft'*'®.8^P3xofculat3Efüt].i. côueneruniNifî enimChriftusadueniflet.homonec iuftitiâ liaberet cum deo.necpacem. 4 Ideo tôuenctüt mifericordia, 84 veritas,iuftitia84 pax,quia[^veriias3 Ch riftus,Lot taeft3deterra3devirgïe,quçtenafuitfruftifera,C8C cxhocLiufticia de cçloj.i.homine dominico.vel de cç lo.i, ealeßtbus creaturis.in quibusfolis ante aduentü Chriftieratiufticia,profpexit3 fuper omncshomincs Vel aliter .luftici a amp;nbsp;paxverefuntoRulaix quiaveri tas eft orta de terra,i.de carne noRra peccatrice.f.nos, qui priusfola vana,84 falfafaciebamus,modo opère mur vittutem .f aceufationem de peccatisdeumcolen tes,folum iufttü reputantes.S4 aliahuiufmodi,84 quia vetitatem operamur, ideo iuRicia de calo profpcxit ^Etenim fecundum hanc fententiam ita conttnuabi mus.Benedico.quod nos operamur vetitatem,fete nim dominus dabit benignitatem3ideft,futuïuseft ille per quem dabit benignitatem id eft.fpiritü fanftü benigne nos intus infpirantë84pcr hoc dabit hâc béni gnitatc.qatterralidert.'virgo Maria,Cnoftra^.i.de noRra natura, Qdabit fruftum fuum^id eR hhum fuU Ad primam fententiam ita continuatur V etc de tetra orta eR veritas.i.ChriRuS,quia dominus dabit benig nitatem i.gratiam afpirantem quam nondaret,infi per Chriftum,84 terra noftraid eR carohumana rataillabenignitatedei.dabitfruftum fuumid efl.bo naopera ,^Ht Unfticia^noftraC ante enman.bula-

'44r. D HAYMONIS IN PSÄL-bit 3parabit viï.qdcutinnos defccudat.Vcl anteetf .tinbcnepla(itocius,C8^poncGgt;prc dcns.Ein via] qimus ad eü, [ grcfïusfuos ]. i. operationcs fuas .f. snultiplicabit gratiS fu3 in nobis Vcl ipfe iuftus homo ponit greniisiüos .i. operationcs,in via .i. in prçccpquot; lisdei.vtfecundumprçceptadci opcretur. Velin via, .i, inChriftOjVt ad imitationem Chrifti opcretur« IN PSALMVM LXY.XV.

INchna domine.]Pfalmns iftevocal oratio,quia Sipertotûpfâlmicôtextüorationë continct,^ad orädu nos monet Voluit erndnslcfus orare,ut no bisin fe relinqueret exemplum orandi: fugit ctiam Vt inliocnobisdaretcxcplü fugicdx prpfumptuofK mortis 8lt; temerari; ,q oratio at tribui t vero Dauid f. Chriflo,qloqui{in hocpfalmo.Materiacft ChriftiiS ipfc patiens.Modus In prima pane petit fibi ante tem pu$pa(rionis,.f. vt deus cuftodiat eit in tempore fux militiar,neinimid fui pofTintefi fibi aliq modocöfor mare.lnfccüda parte,qug incipit:Dcduc mc domine, prccaiurdcus pro fuis. In tcnia partc,qux incipic.De* inqui,precatur fecundü ca, qux poft paifionë fequüt, .f.dc fua glorifîcatione.Intêcio ë,nos inuitare ad orl dumlt;|AticndensautemChriftusfe fccundühumani täte non poffe contingerc,ad dci altitudinem,qnafi in firmus rogaretmcdi(ü,pre(aturdeü,vt pcrmifericof diamcondefcendatfu; iufirmitati.ficdieens.^Inclina domineaurcmtuam milii,8ëcxaudime3,S{ opnseft vt inclines Cquoniä] non poflum me ad te leuare.qa Ctnnopsfumjquiacxmc nonhabeodiuitiashuiusfe culi, [K pauper fum ego 3quia neqiie ex alio habco diuitiasiftas.Cuftodi auimam meam]à conformita le malorü,amp;ë prétendit mcritum,di.e:i«, Lquoniî fan ^usfum î.i.imunu à pcccato feculi.ôi vnufquif.]ue

TERIVM COMMENT. 4js fidtlis poieft dicere pro modo fuo,fanftus.i. fanfiifi cams fü.Vndc dicit Auguft.lniutiâ fidelis iâfacitChri ßo,qui non dicit fanftus fum. CôCfaluü facl.vperfcue xantcr cuûzodias Cfcruiü tuuml quem dcbcsfaluare, quoniamferuustuusfttm.tdeus meus fperainemin te3 non inmüdanis.qproptercaquia dixidebes cufto dire,Ketiam propter hoc,quia in teipfoha^es miferi cordiam.8t hoc eft.Qroiferere mei domine]id eft pec tuain mifericordiam vifita me,amp; quia fcit mifericotd» am dei non cffe dandam ncgligentibus,oftcdit fe ido neum.cui ilia debeatur mi(cricordia,cum dicit,£qua niam ad te clamaui tota die3miferere,8t Clætifica]dc fpextcrnæbcatitudinis,Canimam fcruitui,qniam ad te domine animam meam,leuaut3quia earn non de prefti in iftis mundanis,fed ad te folum erexi.^ldeo adtelcuaui,Cquoniä tu domine fuauislesguftantib’ te,C8ê mitisjfuftinendo peccatores,vt cöuertantur. tSi Jetiam C multç ] i, infiniteCmi« önib’ inuoeätib* te3quiaeis muItabonaexhibcs.qiEtqa itamifericors cs,ideonon tantum petovtexaudias,fed etiamCauri bus percipe C -i- firmiter reconde memortje Corationc meam.Si intede voci deprecationis mea:3 de malis re tnouendts.^Et debes intendere.quia tin die tribula^ tionis meat 3in tëporemex militicCclamaui adteqa exaudifti me 3,Nö enimChriftus.q femel ex audieba tur,dubius erat de exauditione no poteft dicere hoc, nifi fan£ius,qi clamet.quia exaudit, fed poti’clamat vtexaudiatur.GumChriftusdkat fein tiibulatione clamaffe,innuitnobis,in tribulatione maxime addtû effe clamandü.qNon eft fimilis.Et merito clamo ad te.quia o Cdne indiis3fuis,fiuc inpotentibushuiusfe culi,fiue in cceleftibus crcaturis,non eft^aliquis C fi-tnilistui3incifcntia,CSinoneftfecund»i opatua,quot;} Ff iisi quia

quia nemo poteft facere ca qu» tu facis,qi Vere no eft aUquisfecQdü opera tua.quiaComnes Gëtes quafcut^ feciftijid eft,aliqui de omni gëte, Cveniët ] perfidem CSiadorabütJid cft.venerabutur.amp;'bocCeorä te do* nine Jid ë,in beneplacito tuo,C8^gIorificabüt nomë Kuum 3idcft,tc nomjnabilë,idcft,non quätum ad te, quianon potes augeri,nc( minui,fed cum aljjs prxdi-* abut te, necefiario glorioßi cognofcët.ifEt bene de-* bent adorare,SfgIonfîcarc, CquoniSmagnus es tu3in c5prchenfibilisfcilicet,6fomnipotës,CS(to folus deus (s.faciens mirabiliajquia'fiali} faciunt, perte faciunr. qfDeduc.parsfecunda.Etquiatam bonuses, ideod £dominededucme3idcft,mcos,Einvia tua^id eft, in pncceptis tuis,C8f3ego|pofitusCin veritate tua, in grediar^dc virtute in virtutem. Alia translatie habet ambulo;itaingrediar,vt CcormeüJideft.mcorü^'Ia: »etur]defperemunerationis,vt3propterliocn time-at3idcamp;,diIigat,Cnomëtuum3:aln^,vttimcant,non danturgaudia,fed aducrfa.Etfi dixeris: C confitebor tibi3 id eft.Iaudabüt tc mei.tdomine deus meus in to |o corde meo3id eft,meorü;quia cor vacuü ab omni* bus alqs,vacabit folümodo tuæ Isudi.-Sfnon tantum confitebunrur meiin fe ipfis,fcd etiä laudabüt te apud alios:8^hoc eft,;{^'glorificabo ^omë tuü in æternüj

Ideo debët glorificare,Cquia mifericordia tua mag-* naefi:fuperme3ideft,fupcr meosiC Si 3 ideo.quia [eruiftianimammcä ex inferno inferiori 3- Abrali2 proplie tac ante aduentum Chrifti in inferno eranr, ied n5 torquebStur.Erat infernus inferior,vbianini£ malorum torquebantunficut 8i eentrario; In domo patns mei manüoncsmultx funt.Vel ifte mundusdi citurinfernus,ad coparationé cœleflis habitationis. Ule verolocusqu? antmj maloiGad torquedü deuc dunt,

êunt,inferior infemus dicitur. V dex^infftno infer iorJ, ld eft,ex ptofunditat«vitiorum,animæ omnium fideU urn defunólorum,qua:cuncp non defceudunt ad infer numliberatacfBnt.^Dcusiniqui.Parstenia.Continu atiOïPrecorvthaccfacias meis,8ime glorifiea;K hoe eft quod inferiusponit.Refpite in me.amp;mtfercre mei: 8(adhoc prxmitcit quafdä caufas.St opuseft domihe vtglorifiées,quiad£deui iniquiinfurrexerunt fuper menS^noninferiorecfolü iniqui,fedCetiâ fynagoga potetiû quæfierunt anima meamlretinere in morte, tKnonpropofuerunt te inconfpeftufuo3ideft,non eonfiderauerunttcdeumeachumiliatieftevniiü.^liEt tu domine deus miferator3in exhibitione.quia multas miferationesfeciftiomnibusfperâiibus in te, tnifericoisQin natura, Cpatiensjtdeft, non ftaiim pu nie ns petcata,fed expeéf ans peccatorc per patiêtiam, tôimultæ mifericordip^quia maior eft mifcricordia, qua culpa, CKverax^in omnibus dromifl’is implédis. ^Qui aduerfusviderisin paffiôemea,Crefpicci ioe3 id eft,attëde meritü.CKtuiferere meiîper mcfericor-diâ tuâ refurcitando me,8£ficCda3 mihiC puero tuo3 id eft,deuoto per omnia,CimperiHm tuum^id eft, regime in Gentib«s,8^1udxis,L8^faIuum fac]mc,tufto diédoperfeuciâterimperiüquod conférés, filiüautillç tuae^ld eft Virginis Marix.q«« dixit,Ecce ancilla do-tnini,fiatmihifecundû verbum tuum. Cfac mecuml da mihi imperium,8ê$ illjtd obtincam,fac uotum, hoceft.faeCfignumlaliquodinftgnefaftum.velutiie furrexionë,8thocmecum,qutaegopromerëdoadhoc quantum poterolaboro,6Îdebes faccre,quîahocpe-toCin bonum^fcilicet vtinde bonumideft,falus,euc niât Gctibus.ad hoc fac fignum,(l vt vidcânt 3 id eft ii» tclligantCqui oderunt me,S(confundantur3intelligè tes

4f8D. HAYMONIS IN PSAL-tes fè mala cgifTe^hoc fcilicct vidcant,tlt;Iuigt; t» dncad iuuifti mc3inccrtaminibus,quxhabui cótracos. cöfolatuscs mejin pa(Ïione,quia vidctcs eu refurge-re,cognouetürcü deum in paêïone fuiflê.

FVndamcta] Pfalmus ifte cft eätid, quia propo nit nobis magnamexuiranonc.f. cccleftis Hie-rufalcmdignitatem.quampropheta exuhâter protulic,6fnobis maximam cxulrationem reliquit. Qui pfalmus proponiturfîlqs Chore,ad hoc.vt ipßfi antdehactiuitatc.Materia ipfa eft ciuitas fuperna. Modus.ln prima parte commcndat ram ipieprophe ta fecudü feipfü.In fecüda parte,quæeft, Memor ero Raab.induticdeü loquriicem,8f cômcndantê ipfam ciuitatrm. Iterû in cerciaparte,quxincipit,Sicut laetan tiû,prophetaipfe commcndatcam,pergaudiü xter-naliicr cam,inhabitantiü,Intcndic filios Chore ad efte étQ iftius duitatismoncre.lt;| Vox prophetæ,quadpro phetadiu medi(atusfuiftci,dicensapud fe,Panetes dem iftius ciuitatisbonifût,teiflapoptima,Efüdamé tajautem^eiusiumontibusiân isj. Montes funt apoftoli,8fprophctx,8fpatiarchx funt fundamenta 3 cius ciuitatis,de dua mcqitabatur,quia fup eos Hdes noftraeftfüdatæCSf portas Son j.f. ciufdcm ciuita* tis,Cdiligitdns3;portasCaccipittam apoftolos, qik los,qui introducût homines in hanc eccIcfiam.Diligit dico[fuperomnia tabernacula Iacob ].i. fuper om* niacamaliafacrifïcia.quibus placabaf deus in veteri tefta meto.^ V idens pcopheta,^) per fe ill a bona n on polîet enumerate,conuertit fe ad ipfam ciuitatem, di' cens;O [ ciuitas deij fuperna [de te di^a fun t ] multa tgloriofajqux nôpoIfücnumerare,^Meraor Pars fecüda

ftcondaïCótinuatio.Hec.f. gloriofa funt mihidi^a dcK.^deus faciat gères habitatores tui.quia’ipfede-nshoc dixit,egoCerO mcmorRaabJ.Raab interpre tatur impctus.veilatitudo.per intelligimiisgen -nies illosquiimpctuore.amp;finerarionedifrurrunt per htadefidcna hums feculi, £8^ ] erametnor Babylo-nis3.i.illoi}t quiir peccatislonfufi fiint, t feientium ine3.i.falt;iameosfcientcsamp;cognofccritesm‘e.Velfci cn ribus me per apFjs.ero mentor eoijt . *5 Ecce aiiciir gcnap.Dico memor eto Raab.quam addueam in hâc tiuifaté,8lt;[ee(c3quafitnmanifcftohabesCinit3i.in hae eimtate f fuerun13 i.erü t QahcnigtnatJ .1. potione ead'cnres.f illi,qiii ahqn inebnabant profperitatc ,8£ diuitps huius feculi, conuertentur ,84 erunt mébraiit cœlcfti Hiel Ilf, [84Tyrus] .f.illi, qui pri us anguftix bantur in acquirtndis bonis tcporahbns.veluti mer» catores.eruntin ea Tyrus nanepangufliainterpreta» tur, C84pprsActhiopmnli.muIti de illis.qui prins fu erantnigri inpeftis.^Nunquid. Qiiafidicat prophe» ta. Hrc glonofa font didla de ciuitate ilia, 84 præter o mniahaec.gloriofîusoîbus praediftis.^df 84homo] .i.Ciiriftus-feeundShumanitatrCnatuseftin eajciui t3te,^84ipfefundauiteamaltifr.3fecundûdiuinitate, 84quiaremquâdicir,mirabilc,84 quaHincredibilê vi» der premhticquandî admirationë.dicësiCNüquid] ofSion.dicetJ.i.dicerepoterir.Sfrtelligere.ChomoJ carnaf aliq$,q$84 qntus fîrille.q 84 ciuitatëiftâfûda nit,S4 in ea naruses.Chriftusem ipfe unusfuit de ec» cle(îa,84 hi de qbus natus eftinullus vtiep hominü.fcd fpüs fanëfus potefthocreuelare.ipfeeiheftdeq loan nes ait.'Cuius non fum dignus foluerc corrigiâ calcca meti eius.^Ons.Dixi homo natus eft in ca,84 ipfe fu dauit câ^qd bncredcrc debctis.quâuis lottü videatur, qui»

^uia] dominus narrabit in fcripturispopulotüj.i. fchpturæ ^pofîtxpopulisadintdligendû.quafîiam apoftoli P fcripturas facrashoc deChrifto intelligercE damant in publico, non tm dico fcripituras popu-lorü,fed Ebotü etiâ princtpS.q fuerunt iri ca3ciuitate .f ecclefîa fftôru apoftolorû,lt;|Sicut. Tertia pars.Per l)Kcpræditfia apparetcômendabilischutasSion, 8C per hoc etiS.quia oSion [habitatio omniü Jnoftrumr quart in tecftjpoftiudîcifi.efttfîcutlactâtiüj.i.fimï lis Ixtâtibus in hac vita,fed quia infinite cognouit eS, quanracfîct determinate nô potuit. Et cü ibi Ont tan ta gaudia, quibus vix aliquo modo pofTint compara rigaudiahuiusreculi,maximenobis ad ilia habttati -onemfcITinandum innuit.

Tiiulus. Canticumpfaimi fiKisChore,in fïnem pro Melech,ad refpondendum,intelleélus Eman Ifracii • tar.vel vt Hieronimus dicit,Eziaita:.

Domine deus falutis. j Legitur qi cü Dauid p fat mum iftü citharizaret,81 chorus aftans confolt; na voce refpondcret,fuperuenit quidâ Eman vocatus,Orientalis,à loco Ezraita difto. Vel vt Au • gu(linoplacet,Ifraclita,quiinhac figura Dauid prx-cinentis,amp;chorircfpond£nti8,fenfumpfalmianim-l.l’ar.ï^. aducrtit.Chriftü.f in hoc pfalmo agere de fua pafTio-ne,8f fideles fuos ei bn refpondere.i.ad iinitationem Chrifti eos multa fuüinere,liuxca qd Ezdras huiuf-modi titulü pfalmo appofuir.qui fie legitunlfiud can tic G pfaimi pponitur filijs Ghore.i.quibufcun^ Chri flianis,ad refpondendum.i. vt ipfi refpondeât lech.i.vice chori.f vt ficut chorus refpondebat confo ne Oauid régi præcinenti, quâuis diuerfx efi’ent per -r«nç,ita filqChore^quâuis diuerfj^ fintperfonæ,tafflS confo

TER.IVM COMMENT. 4^1 con font in in fide K diledione re/pondent Chrifto, priuscitharizantiinmonificationejjprifcarnis.vtSt d filij Chore anias fuas ponant'pro amicis, ficut ApFuS ’ aicChriftus pafliis eftpro nobis,vobis relinqiiës exc pIum.vrfequaminiveftigiaeius.Mclech chorus inter prctatur.filiis Chore dicOjdireftis in fine.fiitarndeSt: Si bene dko g. ita indere debcât, qtn hacc talisrnfio cftintelleAusEmanEzraitæ.fhanctalérefponfionë intellexic Enan in hoc pfalmo.Eman intetpretatur, fracenEzraica.aducna: quaff hanc talc rcfpôfionë fa ciendam Chrifto intcllexit Eman.i.frater.f.qlibetft delis,de gbus dominus aitiDicite ffatribus mcis.Fra« ter dico Eztaita.i.aduena in hoc mundo.f.qui hie nS habet manentë ciuicacê,fed tendit fcmperadcaieftf. VelEman Ifracliia.i.fraterdcü videns,Iioc intellexic g» filiiGhore itaChrifto dcbcant refpondere. Hiepfaf snus(antic?tvocatur,quia,pponitnobispaf(ioncin Chrifti,qui noftrateparatione cum magna rxul« tatione fuftinuittdicitur pdlmus.qa nosmonct ad fpi litualëopationê.f.adpatientiS.vt p cxëpIumChri« ftiSi fidclium fuorum.quosGhriftopatiendorcipO'' dcre inducit,inuitet filios Chorc^adeandërefponfi» nem.Materiaeft Chriftus patiens, Ä ; git hie de fua paiïione aliter 5 In rupradiëfis,gahic magis oftendic Ulatas contumclias,^ alia tnalaJ^odusiIn prima par te ponit orationc,amp; enumerat mala fibi illata. In fe-cunda parte,qincipitiCfamaui ad te domine, petit re func^ioneperquafdäneceffitates. In tertiaqu; incl pitiEt ego ad te domine clamauiioftëdit fuos in paf» fione Chrifti refpondcrj.fad imitationë fui multa fit ftinerejntentio eft per exemplumChrifti amp;fuoruQi ad patientiam inuitare,(uxtaApoftoIum:Quidicit (c in Chrifto inancre,d(bct ficut ipfc ambuUuit,8C ipfe ambtt

46z D, HAYMONISIN PSAL-ambularc.^Vox ipfiusGhrifti orantisfic;OE(iAede« us3autliorCmrx falutisjid cft, immunitatismcx d peccato.egoCdamaui die amp;nbsp;noÄcJid eft^extenfe ora ui.S^nonadconfpeéluni Irominum^iedf coram tej Coram muudodamat.guimundanaxpoftuIar.corZ deo damac.qui folum dcum habere duüdct«. £t ^a , iu clamaui.Cintretoratiomeajquxeilquaßlega* tusmeusad ce,Sfquia ponetintrare.KpofteaexpelH, dicit, [ in coufpeiflu tuojiira q* fît in beneplacito tuo: dirii à fimilitudine alkuius,qui rem fîbi beneplacitam in confpejólu fuo ponit,8C opus eil,Cquia anima mea repleta eil inalis i anxietatibus.Vnipfedixit: TriiliS lt;nat«zgt; eil anima mea uitradmortf.VjelmahXidxil,de pec** catiseoiM,E^vha mea inferno appropinquabltj anima mea.vel in tempore paiTioius proximx antej ad inferos dekendifîet.Velappropinquauit.ita ^ef lt;• fee in inferno, ad quem fponte deftendit,8lt; ipfum fpa liauit.^EtExilimatus fum eum dekendentibusin la lt;um,3ideil,in infernum. in lacum,ideil inprofü diiatempcccatoi)t,quia falfa upinione ceputauerunt rnc peccatorem.Kq mortuus in infernoremanerct.St tfaiflusfum ] repu tationc co^.qd tm eifemCfîcuthl» mo] non den«,licet fîmfintermortuosj in pccca tis.EliberJtn ab omni peccato.Vel inter mortuos liber.i,non reienrus in inferno cü cxterisinortuis, fed liberans alios. Sum eti3xllimatus£fîneadiiuorio34igt; umvilis.cui deus nullüferet adiutoriû.igSum xfti-niatusEfîcut]aIi)Evulneraii,dormiëtesinfcpuIchrij; quont Jo deus tuEnon es memorampliusjideil.vt ad bonû rcfurgant;ita de me putabant cum viderent yulneracn,äüacentcm in frpulcbro,ne.amptiu$refur gerem-Yel allegorice accipiamus vulneratosin pec-atisdor.nMentes,id eil qefeentesin iepulchrisiun cor podbuiin quibusputrcfcuiK,contcnticntcsdelc^lt;

tionibus carnis.Ä non dormicntesqsrfuOCet deus 4 malkiajcdqi^o drus non csmcmoramplius quäuismeiiarepuIfumputarentCipfijtnSinonego Crcpulßfiint de manu tua3.i.de^teftione.^Exag-gerat paffionë fu5, Si illotô malitiam.dkens [Pofue runt3ctiam CmeJrcpUtationefua Qin lacu inferio-ri]in æfundû vitiorü,vel dignu g defeenderemin fundû inferni .kilicetfin tënebrofisJlocisCK in vm-bra mortis] .i.in loto illo, v bi fola y mbra necaret ho tuusjtd eft putani te o dens continues; oninimodo erga meefle iraiü:d;pteritlûfuroremdne,qa[indu-xtftiornesfluétus tuos].i. peitnrbationeshuiusvî tac, Cfiiper me: ] Si non tm ab extraneis perfecutiôes habui,redetiain amici mei defeccrunt,8( hoc eft,longt; ge feciftinotos meosjideftapoftolosineosCàmcJ lîcut legitunRehAoco.fugierût.^d vidêtes alii,Cpo f«eruntmeabominationemfibi].i.delendü de con-fortiohominû.Velipfi apoftolipofueruntme abo-fninationem ßbi.ftcut de B. Petto legitunCccpit dete ftari iurare,quia non noui hominem. ! taditus fum^etiamàdifcipulo.CKnonegrediebarJad vindi ^lam,qanô oftenditdeitatis potenti3m,quâipfcha--btbat. VndeS; ipfe^dixit:Poflem rogaffe patrem me« amp;nbsp;exhiberet mifii plus 5 duodecimiegionesangelo -nim,8;toculi]id eftapoftoîitmei.languerunt] du bitauerunt.fcilicet.de refurreAione mea,fîcut de duo but illis legitur.qui eûmes ad caftrüEmaus.dicebanc Nos fperabamus,qiiiaip(êefl'et redempturus Ifracl. Lâguerât dico Cp inopia]veri Iu.minis,quia non pic ne étant adhucdcfpiritu fanftoroboraci.

V nde dominns improbans illis dubitantibus dixit,O ftuIn.S^tardicotdead cicdendum, 8£ c .l( Clamauü Pars fecunda Quâuis effem ira dercli Aus ab atnicis.ta men ó Qdomine clamauiad tejfcilicet, vt dares refur re Aionem,2( [; manus naeas Jid eff,opetationes meas Lexpandi^tdeft,percharitacemdilataui,Qad cej pro mcrenduni.Sihocf rota die3ideß;,a(rjdue,yel,toto t2 pore pa(fionis.^Nunquld.£t opus eft y t me refufcH tes,quia me retento i fepukhro.Cfacies mortuis mira hiHa^C Juunquid medicilid eft,apoftoli,8lt;pncdira« tores,EiufcitabuntJ prsdicationem luS,Camp; 3 ipfî fuf* citatii anima,fconßtebumur tibi,3Nou. Benedicif, non fufcitabuut,quia necetiam medici efl'ent,ni(iClTri fiustcfurrexiiïet.lt;Nunquid3 mcretentofin fepuL chro narrabit aliquis mifericordiam tuam, 3 feilt facias cemiiHoucs pcccatorum^ iuftifïces hominem« S£x.Non. Autme perditoCin perditionejin corrup* tione,nunquidnarrabit aliquis Eyeritatem tui Jde I* pletione ^mifffionis iftius qgt; in feminc Abrahse be* nedkentur omnet gentes,amp;aliaruro.Nonvti^,Vcl ha:SiegononfuerorefufciMtus, fnunquidj man?f [in fepulchrojidcft.in dcIeAatione carnisputrefcê* [narrabo mifericorcliam tuamj Autaliquis exiftenf Cinperditione3ideft inconfuetudinepeccandi Equot;^ rabitjnonmerefuTcitatoEycritaumtuam.J Non« (QEtEnuuquidJ non me refufeitato E cognofcentur niirabilia tuajideft Partus ylrginis,aicenfîo, repara tiohumani generis,à pofîtis EintcnebrisJ Non,etia à effet qui prxdicaretEfi^Jnunquid E iuiUtia tual^ cftremiiTio peccatorun.eognofcetur ab cxiftentibu* [in terra obliuionis,idcft,ab illis qni oblitifunt tm propter tenena.Non.i|Et ego. Pars tenia: damaui dcnfimeAtoncXS^Jobtentaca E'S° .

TERtVM COMMENT. 4iSf waui 3 in meis,ideft,mci clamabunt t te domine» K oratio meamane3fafta,id eft.affidue.velmanc .i. in luce uirtutum.Cpracueniet tclnon 31 infe habeant orare fine tua mifericordia.fed dicit preuenire fcilicet, vt reddaiis placabilis antelmdiciu.HDito mei clamât, fed^vt quiddominerepellisorationemmeam^ideft meorum atavVideturenimdeusrepellerecumnófta • tim implet defideiiumeorum,fcilicetvtfiatimexuac cos à corpore,8i eleuec eosadcocleliiaESCauertisfa ciemtuamame^idefi àmeis,cum permittis cos tribu lari.SDico.auertisfaciem tuam,quia£egofum pauper! id eft mei fiintpauperes inbismundanis, 08^ in taboribus^fecundü perfecutiones huius feculi.SC ,hoc taiuuentute mealid eft,ex quo fuerunt mei fortesSC robulti in fide,non defuit eis tribulatio.K fi fui exalta tus.Khoc dicit autemQin htsmundanis id cft.fi mei fu erint profperati,nihil profuit.quia'pofteaEhumiliat’ fum3ideft,humiliati funi mei ad penitentiair,£84 c5 lurbatus ] fum,fuftinendolabores,fimeiconturbatï funtiJEt non mirum ,fi ego fum conturbat’.quiaCirg tuæ! ideft.vindiftetuavenerüi inme,84nöreman fcrunt in me ] quiamei adhoräfuftinuerut, vt poft modum gauderent in perpetuum. £84 terrores tu ] de timoré futuri iudicti,£conturbauerunt melideft. meos.^Bene dico.quodirjtrâfieruntin me,quia ma lihomines.vel peccata Ccircundcderunt me ficutaq id eft,cum magna inundantia,84 volentes me dimer gere,ficut aqua dimergit homines;84hxc£tota diel id eft,alTidue.non figtllatim,fed £fimullt;ircridederunt me!id eft.meos.^Non folum alia mala paffi funt mei fedetiam£elongaftiame3id eft,ameis,£amicum 8C proximum !cognationc;£84 notos meos^quos mei vel qui mcos nouerant,84 hot fuit £ à mifeiia! id eft, Gg proprer

D. HAYMONIS IN PSAL* proptermifcriam illoruin,pro quo dcfpe6:i eraiK« In pfalmum kxxviii.

TituIuS.IntelIcdlusEthanEzraitæ.velIfraelitar^ Mliêricordias domintJ.Pfalmus ifte dicitur in relledus.quia fecrctam rem continet, fcili-* cet,deG daturum inifcncordiain amp;nbsp;reritatê fuain.quod ante adnentuin Chrifti valde fecretQ fuit, fi^pcrpauci« cognituin:8fnon eft pfalmus in folo lite ralifenfu,ièdetiaminaliegorico:qui intelkiflus dick tur Echan id cft.aliCMÎus robuRi,vcluti Dauid prophe txiquiaSüipfe propheta.K quiciiquc habet inteüeécS huius pfalmi, maxime corroboratur contta diabo' lum.S^in dei laude confifticEthan dico Ifraelitx, nort robuftiinmalo.fedvinyidentis deum. Vel Ezraits id eft.aduentCjSfperegrini in hoe mundo.Mifcricor» diadeiS(vetitascftmarcria.Modus: In prima parte oftendit fe diflurum de mifericordiaS^veritate, Si lt;3 qu; dieet fe cognouilTe deo doeence.In iêeunda parte qu; ineipinConfïtebunrnr coclhoftendit multam dei potentiam.Intertiaparte,quseincipit: Tuneloeutus: oftendit multaspromifTiones dei ad filium fuum. In quarta parte,quscincipiuTuverorepuIifti: oftendit quod contra promifta videarur deus feeiftc: oftendit lt;nim Chriftum Sifuos mnita mala iucurriftc, cum eis deus multa bona promifill'et.In quinta, qux incipin Vfquequo domineaiiertis.ponit preees pro malis, 4 fucuravideteeclclï$8lt;innuiteanonnoccre contra ^p tniftiones dei. Intcn tio eft no9 admonerc,y t deo gra * tiasagamus,pro collata gratia Si veritatc, PotTumuS ctiamdicere,quodideoparuit£zdras Ethan in titu^ lo.quia ipfe fuit cum altjs precentoribu s in reeitatio« uclt;|VoxcuiusIibctinillo priorc populo, dieenti»

TMiCerkordias dommijdc rqpanttonc human! ge^ «eri$,dur«urasC'in wemumjquia notfacient aicr -nos, ^caiitabo3 gt;d cft-, (uin cantico 8C dtuokoncan « nunciabo. ctiaml^annunciabovcTitatcin tult; am3id eft.complciionenj promifTionum.'in quibus verax«s,C.«ingen«rationc3ludai£a,t SCgcneratio -ncm.lgeiMilcni.’V el.ii^encrattonc Kgencrationem, ldeft,peromne$fuccefliones generationum sKhoc [in ore meo^ .Idem v ocat mifcricordiam BC'.verita tcm,fciUcetbencficia,dei;roifericordia,quta gratis (5« fcrtur à dco; veritas, quïa iuxtaquod proniifcrat,im« pi et deus; annunciabo dito in ore meo, in quo (cm lt;nbsp;pcthabeo prwmptam veritatcm, ad annunciandum alq $. Velin ore meo,id cft.fitqt habeo in orc,itacom .pleoopcrc.il Et qua autltoritatc (rctuskvc annun« (iabo^(uaftilicct,ahoceß,[quoniamdKißi3idcflr, intctna afpiratione mihi rcuclaßi.hKt fcilicct : [in « •• icmum miiericordia xdifitabitMrlftilicet.poftquam Îcctata ctuntdimiira, treftcntmultadonafpiriiua-a;*dificabitur dito,non in malis, fed [ in torlis 3 !d cft,in altioribus fanftis.qui t ontinent fccrcta dti,v e» -lutiipfi$apoftolis,CKvtritastua31deft,eademdongt; fpiritualia,£prxparabitut m eis3Q**^P***o$dcften« dciin alios.

4 Difpofui.Diaiöi fit ditens, Cdifpofal tcfiamtn* wm3ide{l;,ordinaui pa{lum,non tum omnibus,fed [tumelcÄismeis,3id,eft illis,quos de numero pr«- । deftinatOTun elegi,[amp; etiam C Dauid feruo meo 3 sdlt;(t,Chrifto,[iuraui3idcft,iromutabiliierpiomifi, Vbi enim Abrabziurauit, S Cbriße:deqnoillac e-rani proroiRiones, tefte Apeftolo : Abrabz diü* liiniptomiffioncs, amp;nbsp;[«mini eins,q«gt; «ft Chriftus;

4«1 D; HAYMONIS IN PSAL^ hocfcilicetiuraui.Cpreparabo fernen tuumjideftjin^ tatores iufticiæChrifti.ducendo eosC^f^ue incteruS ^Et ædifîcabo federn tuam3id eft, illos inquibus efcis.KiiidicasCingcnerationeJgentili.Camp;genaratH onein]Iudaicam,vel peromncs fuceeftiones.vel pre-paräbo federn [uam,ideft,imitatores,quite imitent, non ad horam,fed in generattone bine procedendo, vfqueingenerationemfutnram.^HConfitebunt^ParS fecunda,Dixifti,mifertcordia xdificabitur.Si ficut dite ifti,itacomplebitar,quiaCeœb]id eft.apoftoIpCcon fïtebuncur mirabilia tuajvcluridecreatione cocli 8C terræ, hoc oftëdit in parte mirabilium.cfi dicitfete iiim]annunciabnnt[veritatemtoam] nonubiqux, ßeue mirabilia,quia inter omnes Gentes poiTunt mira biliadeinumerErifcd veritas deide natiuitate,pa(fio ne,8ë c.potcfcSCdebet enüciari tantum in ceclefiafan (florû]inquafoladei natiuicas,8^pa(fio,8lt;cxtera,8f colicur,8iamatur ,lt;(fEt bene debent confiteri cocli mi' rabilia tua, Cquoniam quis in nubibus fid eft,inter alt;* poftolos.amp;cxterosakioresin ecclefia,[;xquabitur3 in potcnti3[;domino'’nullus,vcl,quiscrit[fimi!is de-olinfubftantiaCinfiliis dei^Jvclutietiam infanftis angelis.qui fuut ftabiles K deificati.NulIus,quia omnes altjabifto funtcreatiSC defiicati.Vere nullus æq bitur domino,nam ipfe eft C deus ] 8ë talis, C qui glori ficatur in confilio fanftorum ] id eft,qucm fanlt;fti gio rihcanr.Si hoc cum magno confilio quia verc cogi-tatit.quomado digniuseum laudare queitt.deus dico f magnusjquia fuafubftantia complet omnia Si ter-ribilis 3 prop ter iuditiumquod fadurus eft: ipfe dico cxiftens efuper omnes qui in circuitu eius funt ] id eft, in famulatu Si comitatu eius,ftipantes eum, quaft mi lires dominum Si hoc de angelis,Si etiam de fandis virù

vîrîs poteftintelligi. IJDeusdico glorificatur.Keti-amipfe deus eft dominus omnium vinutumNîdeo nemo poteft effe fimilis ei 8i hoc eft quod dicit,fatten do côuerfionë ad ipfum,Vdnc deus virtutü3caleftiû uel dator uirtutü nraiji p qs facis hominesvirtutibus celeftibus fimiles.Cü em das homini plenitudtncfci— cntiæ,facts fimilc Seraphim.Similiter per cxterasvir-tutes fibi datascæteris ordinibus homines fimiles red dunt Si ideoCquis fimilis tibi.^Nullus vtique, tu enî [potens esdomine]ex tefolo.nec aliquis habet po-tentiam,nifi per te. !28i veritas tua^c Ci circuitu tuo] inquibustuæpromiffiones compléta: funt.apparet quodverax es in promiffij^Vel.veritastuaeft in circuitu tuo.quia cum non habeas in circuitu amp;nbsp;famula-tu tuô jUifi eos qui veraces funt.apparet te veracem ef fe,à quo tanta familia veritatem rccepit.^Vere es po-tens.quiaCtu dominaris poteftati maris, motum au tem fluftuumeiustu mitigas3adlitteram.Velitaad allegoriamiTu dominaris poteftati maris3id eft,po-lenctamhuiusfeculi.in quo nullus,nifi tepermittentc. poteft aliquid mitigare[ motum floftuum cius3id eft feditionü quæ mouentur in mundo, Ctu mitigasl licet non prorfusaufcras.Reliquifti enim fanftistuis pcrfecutioncs,ad eorum probationem »Adlitteram. Chriftus mate mitigauit,quandofurgensdcnani,in quadormiebat,imperauit ventis,8i mari-^Tithmili atti3 per hoc enim apparet potentia tua deus, quia tu Immiliafti deqciendo de celo in hanc inferiorem acris [,fuperbum3ideft diabolum.qui fingulariter fuper-« bus eft,V.fi(ui vulneratum.Vulneratus fuit diabolus quandol uce, K dignitate, qua prius nitebat,priuatus fuit-.humiliaftidkoCinbrachio virtutistuæjideftin virtuofobrachio.id eft,filio tuo.ôCinhoc quoquc ap parce

par«tpotcniiatua.quiafuCdifperfiftiinimicostuos3 Iudxos,qui realiter difperfi func per totum midum, hoe quoque fecifttiti braehio tuo,perquod omnia operxris: ,Et bene inimicoamp;potuiftidifperdcrrt tquia tui funceocli 8£ terra3 vniucria C.cft ma, of bemjeciam CterraeJ id cft, totum etrculum mundt, pleuitudincm eiuj 3yeitKiamp;uAus,d( peeura,K cxteraEtHfundafti3idcft,lt;reafti,S£ etiamipfum dia bolum creafti, K hoe {eft,ercafti C aquilonem 1 qui, quia frigidus ventuseft .intelligitur diabolus,qui caret omni tharitate,Kqui de feipfo dixit.Ponamfè demmeam ad aquilonem, nbsp;nbsp;marejid cft inimicoS

luos amaricantcs.SC fluftuantet cötra te, Qu creafti J ^Et quia tam potens cs,ideoCThabori8i Hermon 3 id eft,fudxiK gentiles, texuhabunt in nomine tuoj quiatibi fuam exuItationemattribuent,ideoquiaCtgt;a um brachium 3cftEcnmpotentia3gt;d cft tuus filiua cft cum efticientia,quia nihil fwr volüniati poteftre fiftere.Vcl,Thabor, amp;nbsp;Hermon'exultabunt,id eft, cum exultatione pronunciabunt tuum brachinnr,id' cft,fi]ium tuum, itncDigentes ilium efte cum potea tia,8{ hoc ad laudem tuam.fcilicet in nomine tuo cxgt; uhando,Thabor interpretatur .veniens lumen, per quod ludxi ïîgnilîcantur,inter quosprius veait lu« ncn,quod eft Chnftus.Hcrmon mterpixtaturana« thema,per quod inrelliguntur gentiles,qui cognito Chrifto.anathcmadixcmnt diabolo, lt;5 Oico Tha bor,8C Hermou cft cum poreutia,amp; £ manus tua] id (ft.operatio illius brachii,vclut in conuerftonc malo rum adhdem E hrmetnrj utcos in iaftitiafideq;cor roborct. K Edextera tua3id eft.ilia porcrior operatio fcilicet,in iuftificatione, amp;nbsp;perfeftione iuftorum Ec* »lictur jid cftjvfque ad ccclum perducat c#$Ei«ßi‘’’’

8^ indicium J fcilicet'cumhotniues videbuntte iu« ftcjudicare/rit Cpræparatio fedis tuæjquiatuncto* gnof$eiu,in quibus tibi fedtm prarparafti.

^Ibi erii iuftitia, 8d fudiciutn,interim aitiem [miferr-cordiafl^ veritas Jid efi'.icmifTiopeccatorum, K alia beneficia per mifericordtatn SC promiffionem data, Çpriecedent faciemtuain^vtperhxc beneficia ptje-ucnientiate futurum iudicem aliqui prxparentur, qui cum eleâ:is in iuditio fatuentur,8lt; quia mifericor

veritas præcedent.idtoCbearusHcftCpopulus, quifcit]hancfiubilationem3idcft,qui incffabilegau diumdei cocnipic.ita quod hoc;faciac confcientia, fcilicet laudemfibia(tnbuens,8C rationabile obfe-« quium bene difcemens.

^Bene dico beatus,quiad CdomineJ illi f ambula • buntinluminc tui vult us] idcft.cognitioncfiliitui, qui tuus dicitur v ultus,'quia per eum ipfe cognofcc -ris,C5£exuI(abunttotadie]ideft,aflidue,Ä C in no* minetuojglorificando, [K ]tandemCexakabun • lur in iufticia tua] quando obtinebunt regnum toe • lefte per iuftitiam.quam tu cis dcdifti.

^IdeoexaltabunturCquoniam tu es gloria virtutis (orumjid eft,tibi,non fibi, virrutem fuam attribn -tint,8^ te,nonfe,reputantglorioruin5 SC quia ille qui loquiturintelligitfe de numero illoram.ponitfcin • tereosflcdiccns. Etideo Q comnuofiruml ideft, fortitudo noftra[.exaltabitur]idcft,cxcrefcccfin’bc neplacito tuo ] id eft,per ftiium tuuin ,in quo tibi bene complacuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;MattU-J

I^Cornu dicoexaltabitur.quiaChriftus affumetno- Mar i l^rS hQanicarê,p quä noftra ouo^ exaltabit hüanitas

8ihoceft:Cquiadominieftafrumptio noftra J idefi'i dnsafTumetcamcmnofträ :8f cuius domini, deter » minât,dieens: 12 S^fanfli IfraeljidcR illius,qui fan6liß cat Ifrael,hoc eft.Ghrifti fine quo nult us fandifîcat u S fucrit/dlicet Qregis noftrt J id eft.ipfius Chiifti, q nos in iuftitia regit.i^Tunclocutus.pars tertia. poftquam oftenditpotentiam filq.oftendit promiffiones faflas filio.pcrquascomprobatutpotentia fupradifla ipS usfîIq,Continnatio:Tudixilt;ïi,inifericordiamiliixdi 6cabitur in coclis;Knon notât tempus,fcd [tune J .i. fimiliter.fieutiSimiluElocutusesnalqsEfanélis tuisin vifîone J .i.in aliqua fpirituali reuelatione, Cdixift i 3. per infpirationctn cis reuelafti.fioc fciliect: fp ofui adquot; J n iutotium meum in potenteCid eft in f'iio, quem tuis ■^fidclibusadiutorem cöftituifti.CKjipfumÏeleftü de plebe meal quia in ter omnes alios fideles ipfe melior fuit,quia in eo peccatüoninino no fuinCexaltaui] .h cxaltabo de virtute in virtutem,amp; ufque ad dexteram nieamperducendo.lt;|,Hocdixifti;[2IniieniDauid3idquot; eftChriftumipfum.Éieruümcüjfidelc,qui in nullo meoffendet:amp;12eü]iniictü,[vnxioleomeofanfto3 ideft.fpiritufanélo.^Vere vnxi oleo.quod apparet p line effediu. [ Manus eni mea]id eft opera mca.Caux iliabiturei]ad operandü.Camp;brachiû meum].i. ver* bü ipßliumanitativnitum.conßrmabiteumlvtnulli perfecutioni eedat/ed potius in virtute crefcat.lj Aliac ^miffiôes dei de filio fiio, brachiu tuii cöbrmabit eü, S^ideo Ciuimicusl.i.diaboIus.Cnihilproficietin eo] vt cum tentet eum.faciateumfuæperfuafîoni cöfenti

• retCKfilius iniquitatis].i.ipfc diabolus,qui appofuit vttctaret,[nôapponeinocereeû].i. vtfadateünOquot; cëtë,,f.,vttëtatioipfiusinChriftoeffe(flû habeat.Vel aliter,FiIiusiniquitati$,qui voluit noccreClirifto, ali-quando

«Juando non apponet cum alqs tcntationibus.quas ci fccerat .nocereeum id eft necaudebic tentarc eü,vclu ti poft refurreftionë cognofcës eü uere filiü dci,nullo modo aufusfuitpraefumere.vttentarct eum.ijlEt3p liarcoinnia Qconcidaminimicos eius]vt qui priiise-rant inimici,fint côcifi.amp;dcftiufti ab inimicitia.Sëhoc [àfacie ipfiuslid eft per cognitioneni ipfius.ita log-iur.quafi de aliq imperatore,à cuius facie mimici diffi pantur , C8lt; odienteseuminfugam conuettam 3 id cft,vtvitia,qua:priusatnpleftebantur,iam fu giant, BiipfiChtiftum feqnanturlt;ÇEt veritas inca,8i miferi cordia tnea crit cum ipfo Cquiain ipfoamp; mifericordig dabuntur.amp;promift’iontsdei omnes complcbuntur: C8i cornu eiir ^id eft fortitudoChrifti, 8C (ublimitas, [^exaltabitur^ideft.crcfcet fempcrinmaiuS.VcljCxal tabiturideft.manifeftabiturpcrtotnm mundum,8C _ , -hocl^innominemeolampiiando.^Etponâ. Aliæ^ ’’ iniffiôesdeideifi'liofuo.CornueiusexaltabitutCamp;] infupertmanum^ideft.opationcmCciusponamin manjideftinamaricantibus fluftibushuiusfeculi.vt per manum ipfius conuertantur ifti à fua amaritudi-ne-.tamp;in fluminibuslid eft.inaquisbaptifmi.ponam Edexteram cius lid eft propitiationem ipfius, Kpoti orem operationem.quia ibi omnia peccata condon^-* tur.Vel.in fluminibus id eft iu principibus, quorum cura fluit in populü.ficutflumina in mare,fcilicet, non tantum conuertet operatio Chrifti minores buius inundi,fed etiam aliquos de maioribus.^llpfe inuoca uit.Et merito fic exahabo, Sëamplificabo Chriftum, quiaCinuocauitmeldicensiCpater meus es tù, deus meuslideft,creatormeus fecundnm humanitatem, CKfufceptorlmeus.quiamese bumanitati verbum vniuifti,8Jperhoc caufatfalutis meae iRibtctjmmu-

47t. D. HAYMONIS ÏN PSAL-nitatis à peccatorefurreâionis.ac totitisiiifttcr;lt;|lpflt; fîctnuocauit,[8£ego primogenitum pcnamjïdcf^, anteomncs aiios ad tmmortalitatem rcfufcitabo,Sf ponam Eülum exceirnmjdonando ad confeiïionci» ; Cp'ÇregibusterrxJ adliteram, vel allcgoriam. ^Ei non tantum,Chriftofccundum propriam perfonaw faciam hoc, fed [feruaboilli ]in fuîsC mifericordiam ineain]ducenscos per mifcricordiam Cm etcmum. Si teûamentum mcum^ideft.pa^um metirn.S pre mifTionesmexeritCfidele ipfijccmplendo iniûis,9 de ipßs promiffumeft. ^Dieo ,feruabo illr, miferi ' cordiam,C8f 3pcr hanc mifericordiamC ponam C^' men etusjideft.imitatoresipfius, perdurantes Cm fcca lum feculi;8(throntnneiusjideft,rcgnuinipf]u$, illef Rilicet.in quibus iudicans lëdebit, ponam C ßcutdiel (ocUnid eft clariftimos,vtpote,tmmorrales,8f impaflï biles. ^Si antem. Dicocuftodiam,8f penam fîcui diesca}i,nectantum promerito perfe^fis,fedetiam pcccamp;tcs mifericorditer rcuocabo:K hoc dKO:CStiu tem3ilû,qui debentcffeCfilif eiasjideft, Chiifti.Cde relinquerint] id eft.nulfa ratione volucrint recipere CIcgem meam,amp; 3 fi ilia qui debent effe hltj.non am* bulaucrint in iudicqsmeisjfcilicet.in aliqaa difcretiogt; nementis,yidclicer,neqaciufte iudicentneque re^ie difccrnant^quidfaciendum ßt,quidnon,Cvißtabo,iii Virga iniquitates eorum, 1 lt;1 Et non tantnm eos kuiterpeccantesvifîtabo,fed CfiinftitiasmeasHideft, luftißcationes, Cptophanauerint^id cft.prophanos Si execrabiles aliis prxdicaueriut, vt exemple vitæ fuK,fugienda K cxecrabilis lex Chriibiana videatur ESf fi mandata mea Jid cft.inftitutioiies viuendi, CnoocuftQditHBtJ •5Vifit4boinvirga Jid eft.Ie-

•îorî tOïieûioncj’C iniquitatescorutnQ vt perïllam concâioncm dcleantut corum iniquitates, L 3 fi

■ nolunivirgacorr»gi,C.inv«rberibus3tdeftgraoiori affliftionc.vifitaboLpectata corum. •âVificaboin verbcribus.SC in virgji eos, Cmiftricordia» auttm j_ Re. 7 ineamnondi{perg;»mabeo]Cbrifto,fecundümca-f ut 8t corpus, tneqj noccbo^ei Chrifto, loti fctlicct, vtpoft morum maneantpŒnæ^cgo dito cxiftcsLirr V «rit aie mca^idcft.implctor promiflionît non «nim deus promiffa implcret.fi Chrifto K membris fois na cetet.^Dico.non nottbo.Cnetj prophanaboQidcft-, çrophanum S dctcftabilc faciam Ctcftamcntum me um]id eft.paftum meum.quod pepigi œm antiquis patribus.fSf JiUa£qusc protcduntdslabiit meis, J ideft.quxcgo promitto per fanftos prophet as, £n5 faaamirrita^id cft.inexpkta.^ Ideoquidem nonfa turn irrita,quia tiurauijrcalitcr iurans perangelum Abraliac.Cinfanfto meolideftin mcafanébiate.

Velin fanfto meOiidcft.infilio meo.pcrquemfàn-ftificaturomnehumanum genus, Khoc £fen»«î3 id' lt;ft,impcrmutabiliter,8i quiaiuraui,£fî mentiar Da* uid3quiniompleampromifnoncs,noncrodeus,po reft impleri quodlibet i*ipoffibilc,quiadcfc£tiua O‘ ratio cft. Hoc quidem iurauiCfemen eiusl Dauid,id eft,Chrifti,£maBebitin«ternunj,3 «JEt thronuT cius ficut fol in confpeiftu meo3quitum ad animas, in quibusmaior claritas eritCK 3 fecnndü corpus e* rit ipfe ihronus £ficutluna 3 non dico ficutlunaire -{cens,84 dccrcfcens.vt in lucvita,fedCpcrfefta3,Kq» thron us Chrifti talis futurus fit,in de c ft £ teftis in cœ* lo fideliï 'figt;^^*fi'-t$,tuius afcenfiônem in noftr» carnsiim propheiaptxuideratin fpiritu fanfto. WTuvriolt; l'arsqnarM'TudidS miftricotdiaro no«

D. HÄYMONIS IN PSÄL- 4rtf difpergam.Kcartfra faciam,fed c contra tarnen vide* risfaccrc,quiaCreppuIifti,8idefpexifti,diftuliftiChrP ftumtuurnjperficnileloquitur,qua(i aliquis domi* niis iratiis alicui fideli feruo,penit eum de domo fua, tkilleexpulfus à multis defpicicur,8^etiam differt do* minus illereconciliariciim illo ß'dcli.Similiter Cbri* ftus videtur repulfus fuiife de coeicfti regno dei qua * diu in prpfenti Ceculo corporaliter habitauic,in q habi tationcCliriftus omnibusinimicis fuis defpicabilis f» it.Et etiam vidcrisdiftulilTegratiam tuam,quia euin in buius feculi miferia diutius permififti permancre ■ Eodem modo Chrifti membra videntur efie tepulfa à deo.g^c.ljldeo videris rcpuliffe, quia [auertifti 3 .i. videris auertifle CteftamentumJ idcft.paftüX ferui tuijqnod fecifti cum Cbrifto.amp;feruis eius.vel ea que pracdi dla fun t,miicricordiam meam non difpergam, Slt;c.[;êlt;fandluarium cius3Chrifti,idcft.fideIcseius,in quibusbabitabat.C propbanafti jideft, propbanos viderifecifti.amp;bocnoninvno tantum loco,f fed in terra3id|eft.pertotummundum.flEt per hoc etiam promilTiones ferui tuieuerfas permittis videri, quia Cdeftruxiftijid eft,permittis deftrui.KoccidesföncS fepeseiusjideft.omncs munitiones eins, videlicet, bonos prxlatos,qui in defenfione ecclelîæ officium fepiumobtinent;[pofuifti3cti3m idcft.ponesffnma xnêtum eiusjid cft,apoftolos,qui alios in fide firma re dcberent,tformidinem3quiaKip fi timuerunr.vt Petrus.Kalij. Vel,formidinem,quia cum fanfti apo* ffoli.fifmartires turpiffimeoccidirctur,timebantafii ad fidem accedere. ^Etdeftruftis.fepibus, C omneS tranfeuntes viamjid eft.prxceptadei.velipfumChri ffum,quieft via.Cdiripuerunt cumjid eft.Cbriftuin mcmbris fui$,quofdam occidendo, quofdatn fibi in* eorpo

Mndo.velbonacorumJauferendOjS^perhoc omnia EfïftuseftjChriftustotusCobprobriüvicinis fuis.^i nos I ta difperfifti,8£ ccontrario Ecxaltafti 3 id eft, exaltari pcrmiftfti in bis temporalibus, fdexteramj^ ideft,potentiamEdeprimentium eumÎKinbocC læ tificafti omnes inimicos eins ] id eft,ina(eaolas Chri-fti,8£ mcmbrorum cius.^AuertiftiJetiamCadiutori untt gladii cius^Chiifti.fcilicet.adiutorium verbi dei, quod iam nullam defenftonem habcrent fui per verbum diuinum,ESf]etiam Enon-es auxiliatuseiin bel Io3contrahxreticos,quin quandoqj deuincercntur, Sfbarreticis incorporarctunpermittit enim deus mu( tos.quifecundumhumanüiiudiciumdecorporeChri fti vidctur in corpus diaboli traduci,({EDfft’‘uxifti3 etiamEeuifi] Cbnftumfecundü memfaraEabemun dationej quod perfecutiones immiftxad purgatio •« nem eorum.non emendant eos, fed potius dcftruür'. Si à corpore Ghriftirccedere faciut.ESi federn eius ] id cft,illos,in quibusChriftus Si federeSi quiefcere vi debatur.Ecollififtij.ipermittesdcftruidpfoseoIlifos dico proieftosEiii terra] .i. in appetituterrenorum. SMinoraftiletiamEdies temporis eius]vel in mem bris eius.quando enim aliquis videtur vtilis in ecclc-(ia.Si à dto cöferuandus.ciro moritnr,Si aufertur. Ec quid plura dit am. Eeum ] Chriftum Epcrfudifti con -fu(ione].Confundentur enim iuili.vel de peccatis fu Is præteritis.vel de pccnis fibi illatis.^ Vfqjquo domi ne. Pars quinta.Pcr hxc omnia videris teauertiffe ab illis membris,fedEvfçquo domine aucrtis] abillis? .i.permittiseosàte'yidcriauerfosxrithocvfque Ein bnemj.i.omnimode.nequaquâfîatboc domine: SC vfqircquodomineEiratua]i.vindi(flafua,quçEficut Ignis exaidefcetj.i. petfcucnbit : ucl fict hoc vfque in

fïnem^Non fîtdominc.Iram dci comparât igniiqt ficuti^nistomburit moIiia.Kfolida probac,ira vtndi éla dci combucit nolle«,fortesprolûtos reddit. lt;gNe Auertas domine,fed potiusC tnemorkre qux mea eft fufaftantiajideft.quam fragilis humana natura eftgt;i quianifî memoracus fueris, l^vane conftituifti omnel filioshominumlquianon liberabunturà poteßate diahottfed Cnunquidjconftitniftiomnes filios hO' (ninü.vchabeas inde débita laudê}h bfît doiniue.^I deo dico tibi vt memores.quia ali* 11 non eft,q poff‘s adiuuare. Vnde diciciCQuisefthomo qui viuet.fl^n^ videbit morte, jNullus vtique.Et hoc dicit,quis [ erii et animant fuam de manu inferi Jid eft.de potèftatc inferi.Nullus.^Ideoetiam dico,memorare, quia itM confueuifti antiquis patribus mifericordias facere,l2 fie te fafturum iurafti,S^lioc eft,quod fub interrogati oneponit.CVbifunt domine mifericordixtux anti* qua;. ]id eft,quas antiquis patribusconfueuifti exhiquot; bere.Mifericordif dico cotnpîcndæ,Cficut iuraftiDs uidnideft.Chrifto filio tuo,pcrmancnsC gt;» veritate tuanquiafcmpercomplcs qua;cumquxpromitti$.IiS rautt deus,iicut fupiadiiftum cft,Scmëeius in cteruü manebit.^Etqnquidem iurafti,imemorcfto obprO bri) icruorum tuoruni jid eft,quod futtinent ferui toé obprobriiim dico raulcarum gentium 3id eft, j ntul tis gentibus ferais tuis illatum, Cquod J obprobriuiti tgoCcontinuiin finu meo3ideft,in anima meaJqugt; ego obprobria continui.quia ea vtilia mihi fore puts «••^Ql’0‘^3o^’Pgt;’obriumCexprobauerunt]ideft,ol’ iccernnr, Cinimici tui domine: quod exprobauerunt} ob.trobrium dtco non aliqua caufa Chrifti.vel fuoi|l fedCcommutacioncm Chriftitui Jfcilicetilludquod Chtiftus 8(fui faciebant.caafainutandorDtn hc»''

tERlVM COMMENT. 4« Ält; mortaUtatc ad immortalitat^.ImjpperabSc eft illi Chrißü crH(iflxü,fuos fuiflc pinofos.S^ abicdos,8lt; c Bis poncdo.exprobaucrQt,notât alTiduitatë ex^pbrä tlt;öis.^Ip^ ex4ibraueri!t,lt;ed n5 pualuerüt: Si. hoc eftgt; tbencdidhis dfisin arterriü] qa ab othibus tribulati-onib’ nosniberauinCfiat fiat] In hac gcminarione maguSartirtnationëinfinuat.Hjcoftëdit.qd pdidtac aducrfitates jimifiloncs d« non dcfiruunt.

IN PSALMVM LXXXiK Tituluj, Oratio Moyfi hominis dcL DOminc refugium ] Attende quod non Moyfî ieo quod Moyes hunc pfalmn inter oratiöes luas copofuiffct.vt altj volQt, quia in nullo de libris Moyfihiec oratio inucnhur.fcd lt;û Dauid hunc pfalmu.ficut 8( cartcrosfeciffet,tarnen inteUigensEz dta.s.Dauid prophetam in hoc pfalmo deu orafle prô hberationc populi fidefis, exponendo humanS defe-élnm,quo genere orationis Móy fes dcü orarc eöfne Iicr3t,u ocauit hunc pfalmü orationc Moyfi.fcihcet ff tnilem orationibus quasfacicbatMoyfcs.Ideo pfak knus ifie y ocatur Oratio,quia quöd continet,vcl ora« lio eft pro noftra redemptione', vetcaufx fijni quare pro hominibus fit orandu m.Oratio Moyfi dico ho** minis dei:hoc dicitaddifFerentiSaliorum qui Moy-rcsyocantunVcIideodicithominis.quiaper defcélâ humanûquêinpfalmo defenbit, qui eft cöniuniscil omni hominc.oftëditnaturam Moyfi,quêipfumho miné’ oftendit. Ideo apponit dci, quia oftendit cótra humanum dcfeëlülibctaterê dcum,tam Moyfi,quS al'oru filiotüdci.MateriaéV liberatio;8f contra humanus dcfeëlus.Modus,In p rima parte oftendit potentem deum.quipoiTu hemui cm liberate a quan iocunadcfe^Hi

In fecunda parce quç incipic.Neaucrtas hominentf precacur dei liberationem.Si contra defcribit hotninis IT) ultiplicem defeftum. In tertia parte qii j incipit. De-xterain tuâfîcnotam fac precaturaduentumChrifti, per que intelligit oinnem futuram eife liberacionem humani generis, Intctiocii', nobis defperationë toile re,vt licet tnultiplice cognofcemus nrm dcfeftû. ta^* men attendentes deum liberatorem noärorum,iant non dcfpcrcmus de faIute,lt;5fQiiafi ita diceret prophe ta,quiloquitur : lä Fratres nô defperemus.quoniä de um habcmus.ad quem refugiamus.Si hoc dicit. [Do minejdeus quipriusiratusfuifti nobis,quandö per peccatum primi paretis fugim’ à te.modo tu [faftuJ es nobis refugium Jad quem in omni periculo refugi entcs,fecuricateminuenimus contra hoftes.Erat eiS deus refugium ,pcr fpcm futuri iäluatoris quam lia^ bebant .dico fa^us es refugium,hoc non paucis, [ajprimagenerationej iuftorum.Jprotcdedo vfque £in ] nouiflimam [gencrationem j.Cum dicit deunt faétum efle refugium nobis,iunuit eum veile noftrani Iibcrationem,cum veto fubdit eunj gternu efle,ofteii dit talemquinos pofl'ic liberare.^[Dico fadus es no bis refugium,nfc propter hoc dico te ex tempore'eiFe, fedporiusEpriusquam montes] .ideft angelic®créa turæ,Efierrnt,aut terra]quam videmus,E8C orbis id eft,ipfum firmamen turn,cum omnibus qux continet [tues] ideft verum elfe liabcs.Vn de dicitur inMoy fciQuieft.mifit mead vos,Kverc cs,quia[deus] K licet oftendiffet eum fuifte ante omnes creatnras.ta men quia poffet habuiffeprincipium.Si fineexpefta re Vt hæc rcmoucat.addit, [à feculo Si in feculum ] id eft,fineprincipio. Alia translatio habet,ab ®terno:K infcculumijid eft,finefiine tues.Alia translatioha-

bet,in tctcrnum.lt;|Ne auertas.Pars fecunda-qu* dicit* quiad domine talis cs,ideo ne auertas Cd te,vi permit tas terre n is adhxrere,Chominem3pofitumCinhumi litaic3id efi:,in deieüionc,8tmifcrtishuius vitx: vel tS dentem in humilitatcm,h{c humilia,Sfcaducaappece do:quia in humilitate eft homo,non debes auertere, CStQitem id«o,quiaCdixifti3per multos prophetaru B(i alius non dixiffet,tarnen fufficitnobis,quodpro-phetaifte dixit nobis;Cconuertiminifili) hominuml . quia ft cöuertimini ad me,8ilt;onuertar ad vos.lt;|Qao niam mifcricordia.Oftcndit modu humilitatis, 8Cdegt; ieäionis hominis,ad hoc côtinuatur;Op* eft ne auer« tas.CquoniäJintcr caetera mala,quæ fuftinet homo, habet quod vita fua, qnantumeunque prolixa, nihil reputatur:8(hocEmilleanni3idcft,vitahominis qui tumeunque prolixa comperata vitx qux eft ante ocu los tuos 3idcft «ternitati,cft CtanqdieshcftcrnajK

hoc quod piKterita.SChoc eft quod dicittCquac prxtc-rtjtjideft.fi cut dicsprzterita nihil rcputatur.fic quan tutncunqjvitahominisprolixa:neclcgilaliquisvixi-ifte mill« annos,fed eiiamfi tantum viucrct,vita ilia pto nihilo rcpucandaeiTct.^Dico mille anni funt tSq dictprxteri(a,(^!43tanquam feuftodia iunofic 3 id eft^adus in labore.amp;cccitate. Cuftodiaenim fempcr in folicitudine eft : per noftem intelligimus caccitatf, inquahlii feculidetinentunSfvtplus dicam, tannil hominumteoium erunt3id eft,de numero earum re rum.Equxpronihilo habentur3 velutiea, qu’lt;e täti» per fomnium poffidètur.HMane.Enumerai alios ho minis dc(cftus:dico pro nthilo annihabentur.êf ita fiat domine:8lt;hoceft:tmane3hominisid eft infantil ttranftatOid eft,cito pereat,Cfuuiherba 3qu® leui-Hh ter

terpcrit:Cmane]id eft.iuuentus.qus: dicliurmanej quiaadhuc crefcithomo-Cflorcaclid eft.vigeat for-titudinc corporis,fdentia, aliisquse quibuicunqne niodis:C8^ tranfcatverpcrcjideftfenium.hoceft.ho tno in decrepitaætata:,Cdfcidat]ab omni vigore cor poris.confumtuslaboi'f,8idolor€.[^indiirlt;t]incada uer.fSi arcfcar Jin puluercm rcdaftus.Poteft Si ira có tinuarùPrecor ne aueitasliominem.hoc tarnen non oro quin temporales defcflus.Sipœnam fuftineatpec cati.^Ideoconccdo decidant,tranfeant,8ifimili3,qa video aliter de non pofle.CquiaJnosCdtfecimuiJ id .eft multos defedlus patimur„8ihoe [in ita tua Jid , cft.in vindifla.quam tu fumis propeccato primi'parê tis.ôiptætermalaquxiainfuftincmus.ctiam [turba tifumusj.interiorinoftrofinfiiroretuojideft.in c5 fidcrationeuenturi.u jicij.in quo furorem tnum exct ccbis.lt;|[deodiconos in ira delicere.quia tu deusÉpo fmftiiniquitatesjnoftrasinconfpcftu tnojid eft, pee namdedifti pro peecatisnoftns. Sïcut enimdeitur deiispeccata non afpicerc.quandocondonat peecata itadiciturafpicere.quando punit peccata:Sietiam[;flt; cwlumnoftrumjideft.totamvitam noft am pofiii-ftifin illuminatione vuitustuiJideft,clariiïime vidi' fti.adpeccaiafingulapunienda quianec etiam cogi' ratio latebit vultum tuum.^JQuoniam.Bene dieo.g» iniquitates in confpeftu pofmfti.quod apparct in effe ftu,Cqin oiës des noftri defecerunt ] .i.vita humana breuis fadlaê.Si dü viuimusin mifcriaSi laborcviui-mus,8ihocc;|^Si in iratuadefecimusJlt;^Anni noftri. Ecce quomö defecimusf Canni noftri meditabüturj id eft,nos in annis noftris meditabimur .•meditari dien,quia homo in huiufmod operibus nunquam ad perfeftionein vcnitjCficiit aranea Jquæ inane,Si vüc facit

facit opus.vt Vliem capiat prædam.fcilicet mufcas,8C inlioctotä fe cuifeerat. Similitcrhominesinaniafaci uut,8i magnoslaborestonfumunt.adhocutadipi-fcantur.qiiK vilia funi84 caduca.SCinhoc fua vifeer* confumuiu.quia corpus 8( aniinatnfimilitci peidüt: amp;nbsp;quia in annts aliquando bene aliquando male pof feinus meditari,addit ladies annoru noftrorû] medt'« tabuniHv ficut aranea.quianec una die ceiramusabin ani ineditatione.V ndeSalomöinEctlefiaftico:Q«id fuperbispuluis,8lt; ciniä'ln vita tua.pacis intima tua. Et bene duo,dies no Ct ri d efecerüt,quia£iii ipfis^dic Vnis noftris, V tmultû dicä, ftcüdû actatê hoininü funt tteptuagintaanni^ideft.üaliquismuliü viuit.fcptua guita aniiis viuit. Vel legant, meditabiintur paffiue, lic,anni noftri, td eft, tota vita noftra meditabun tur, ideftreputàbuntuï afdpientibusficutaranca,i|Siai4 um.Dito hominis feptuaginta anni C fi aütl efttin potciitatibus^ f.quodhomo viuat in fortitudinecot poris.vt pluies fiiutciloginta anni, 8i amplius co » rum cfi.fi ätnpfiiiS viuäi,vita eorumefttl^hor^ eis in cotpore, dolor Jin mente. Vel polïninus perfeptuaginta,8( oótaginta allcgoriiitnelligerc.vt perfept uagintaiutelligam 9 vêtus teftamrniû.qd fiC detcnipora!ibiisloquebaiär,amp;( folatëporaUa ,pmitte batdicut ibilcgit.Sivolueriits.SC audieritis mc.hona terræ comedens.perfcptemdies etiâvoluiterhæc tota vita,in quibusvtimurhis tcporalibus.Per oétagin intclligamus nouS teftametû, in 4 poflpofitis lépora hbus.fola ccclcflia doccmurappctcrc,qa rcquië çter nainappeteredolt;cmur,quetequies fnccedit fininsfe ptem diebushuius vitx.qiiârcquië iâacccpit noftra »satura in Chrüto inrefurrcétionc.faftain oi'taua die eu* regeifignii cratrequies,q. fatiebat ludei in vq.dic. .

4U. D. HAYMONIS IN PSAL-Secundumhanc fententiSliceraiïc kgatur.Anni no« flri fîcucaraneameditabûtur.vtfupra.fed tame, crût dicsidc(l,ilIutninationcsannorüno(lrorû,K in ipfîs diebus id eft, illuminatiöibus crût feptuaginta annia' vita,aélafecundü vêtus teftamêtum.Habet alia träS' latio,feptuaginta annis.quod üc legitur, Anni noftri ficut aranea mcditabuntur, fed dies annorum no« ftrorum id cftjiiluminationes, quas in annis noftiis habemus.funt in Ixx.annis. Ipfis non cft relatiuum, fed demonftratiuum. Anni quidetn adfi fecundum vc tus teftamentum,non étant in potentatibus,quia nul lus fub veteri teftamento quaniucunque fanÂus, qui tarnen dicunfur homines noui teftamen ti,potuit per uenire ante mortem Chrifti ad odlauum dicm id eft, ad requiem ftgnißeatam per requiem celebratam in vi)die,8fdeftgnatampcro(flauamdiem.Si autem in potentatibus funt dies noftti.tune funt. Ixxx, anni .i~ vit» atfla fecundum nouum teftamentum, qua; dkil cftein potentatibus,quia fideles noui tcftamcnti poft mortem ftatim in requiem pcrducuntur. Et ampliuS eorumlabor.d^dolorid eft,duicquid extra vetus,K nouum teftamentum agitur .labordolor eft, quia (iquislinciftisviuit,(aborcs,8^dolorcsin {ternis mi-feriisconfequetur,f|Quoniam.ldeodeus vitam ab-breuiauit,8lt; labotes.SC dolores contulit.f quoniam fuperuenitmanfuetudo3idcft,miferi(ordia dei fupe uenitirat.Sfipfamiramconiemperauit.vt ira dei iam non fit nobis ad damnationem.fed ad purgationem, CKjperillamdei manfuetudinemf corripiemurja peccatisnoftris.lt;fQuiB. Qfiquidemdeus iram fuam manfuctam facit, non tarnen vt nos non puniat.fed etiam vt noscorrigat.crgoEquisnouit potftatemj ideft.cffkatiamCiræturJideft.quis confîderat iram tu2

TERIVM COMMENT. ♦Sf tuam effe datam ad corrcftionem. CK 3 quis nouit tdinumerareiramtuam^fcilicetvi ita conlidcrt» in vindiflatua cfl'e ptofperitaics.ficui funt aduerfitates. IramdicodlatamCpretimoreiuo 3ideft,vt homo le timeat.^Oextcram.Pars tenia.Domine ficut iram contulifti.Cfi^^l domine ^dexteram tuam^id eft fili3 tuQ.per quem liberationë facias humant generis,tfac notamlfriUtetvtfide.Si dileftionerecipiamus eum, ^St jfacnos [lerudicos corde 3nonincarnahbus,fcd Ein fapientialfcilicet vt inipfoChriftotuam dignita tem intelligamus,Vclita,dcdiftiiram,8Cficideft ,pet tUarn tram fac notam dexteram tuam id eft, hlium tu um,vt auendcntes mifcrias nobis illatas pro pcccatis Chrtftnm noftrum liberatorem cognofcamus.lt;|Dex leram tuam notam fac,8{per ipfam dcxteramEcöuet icre 3 ad nos Edomine 3 conuerfos Eufquequo 3 id eft tifcp ad aliam partem conuerfionis fcilicet vt peccata-dimittas. Alia translatio habet,aliquaniulü,Ê8tdeprc cabilisefto fupcr fcruos tuos. 3*|lam peto vt conuer-tariSjVtfisdeprccabilis .quiaiam domine E«pl«ttfti musmanemifcricordiatua3fpc per refurreftionem Ghriftt.qnä ctcdimus futuram in mane per illurntna** tionëvirtutum,8(non tantürepletifumus mifericor.* dia,fedctiamElt;xultauimus 3fcilicet fpc illius miferk cordi{,E8lt;3ettam Edeleâati fumus3tnter multa ma ahuius vita;,8{hoc eft,Ein omnibusdicbuS noftrill de quibus conftat,qgt; nunquâ agunt ftne miferia.qi Ec non tantum lai tatt fumus inter mala.ftd ctiâ ipfa ma* lafaciuninosixtari,8lt;hoceft,Elxtati fumus pro diebus,quibus nos humilia fti E,S^ non tantü dieo pro diebus,fedetiamproEannis3inEquibus3multiphti-ores polîunt effe roiferix,quam in diebus,quibusan-riisCvidimusjin ipfa experientiaEmala3id eft mulia Hh üi aduetfa

•ducrfa nobit illata: (onfiderantes enim hfc ma?a n9 bis prodfffe ad. vitam xternam, fpe illiiis vitæ in no' bis maguam lactitiam générant, ^Conuerterc dko, êiCrefpiceJoruIomifericordixCnkriios iuos,8lt; in operatuajfcilicct tu quia fcrui tui funt.tum quia eos (c(i(li:[8lt;dirigcfilios eorumj in (on(lantiam;filios idcftimit3torfS.lt;i[Dicorefpice,Cfilt;:]ficC fit fplendct domini dei noftri jid eft.illuminatio fpirit’fandiCfu-per «o j 3 V cl,fp!endor id cit crux Ciirifti fcilicet v t in-telligamus yidoriatn Clihfii faâ:ani in cruce, in qua diabolunt potefiatr pi iuauit,Kncbis vitam refiituit:

]per ilium fplendorem fdirige opera manuü no-ftrarü] fcilicetqitsccüqueopera.amp;ffitetiam fplendor deif fuperno »Jid eft,in anima noftra.qu.areft parsfu perionC^i Jpttillum fplendoremE dirige opus ma* niium noftrarumjicilicet charitatcm,quar eft fpeci?!e opus. Vel ita fub vna diftinólione diiamu$:diriglt; ope ramanuum noftrarum fuper nos,ideftvt ipfa opera ducantnosad maioremalrirudinem.qiiam nos fim* digni.Vel.fupet nos id eft,profiipcrnjs,non pro ten» „ poralibus.bene operemitr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•»» ' /

Titului. Laus cantici ipfi Danid. ■ «--QVi habitat J. Pfalmusiftc canticum dicitui*, quia rem nubisproponit.vnde nobis maxi* tnc exultandum eftioftendit etiam nobis, q* wjoao tJeus omîtes fideles fuos à quolibet genere ten latio.numcripiat.inquoipfe liberator laudabilis ap* paret omnibus.8? ideoconuenientcrdicitur laus can tici,quafi laudabile (3ticum,quod attribuitur Dauid propltetr qun loquitur.Materia eft ercptio dei,q* » facit vniuerfoitiftoriim corpcriabomni tentaticiiü gcncre^Sfperoppofiium.ipfx icntationes,a'quibus in

f i Ibcrïtur.Modus In prima parte oftcditur. quali® fitillc.qui a dcolibeiaiur,falicct,fpctatisomninoïdo mino.üftendinir ineadcm patte,qualis fit piottôio dci 8(à quSiis pericu1is,8(quâ infinitis fiat ilia dei ^te-ftio.lii fccunda paite,quæincipit;Cadent àlatcre tuo oftenditqwod Cluiftusmalos^quifuosbicmultistc-lationibuspcifcquütur.tandcmdatr.nabit.ê^fuoSrc-muîierabit In tertia parte,qiix incipit: Qitoniâ ï me fpcrauittindt C t,pfhctadrümittctcmçbrisChrifîi, Km bac vita prote^^ionè.K poft hâc fe datuiü xte; ni taté Intêtio tft,nos inftrutre contra icnraiionçs fci-licet vt puiemus niinquam per noftras vires nos pof fe tentationibiistcfiftere, fed Temper ad dtnm refu.» giamusSi abipfo l.berari expeftemus. ^Ac fi ita / diceret ptopheiaY os iv.fti quicûtv,në pfum.etis de vo bis.fed vniuerfâfpcveftrâ proijciie in domino,qnil Cqhabitait.i.pctTeueratXin adiutoriol.i. vt aliüde nullum putet fibi efle auxiliü,in quo bene habitandJi eft,qiioniäipfealtilfimus eft;amp;;l oc eft, itahabitat.Xtômorabiturinproteiftioncdei^ideft, affidue protegitur àdeo.dei dico ^cocli^in quoquod valida,K magna fit proteiftio eius denetatur. In hoc primo vetfu notaïur tota fumma huius primx partis quâuisbreuitercôiinetur.vbienim dicit.qui habitat, ponitilium qui liberetur. Cum dicit in proteflionc dci.ponit proieftorç.Kdat intelleftü nobis eotû ,à 4 bus fit illa proteflto,fcilitet,atettrationibus. lt;(iDi(;et. Oftendit qualisfit iHe.quihabitat in adiutorio.fcilicet iîleCdicet domino/ufeepter meus es tu^quiaex vili-tate peccati adaltiiudincm iuftiiiæ me fufcepifli.ad quS per measviresnullo modo poterâ peruenire.in q pofita'.cüpicuhimminerct.nô côfidoin meisvhib*, fedtu ts de’L meü] ad que tefugio.vt poffim Pîh ilq liberari

liberari ab omni inftantia prriculorü.amp;feinpcr, quis tdeus meus eftjperabo in enm 3 quia nunqua de me in aliquo prærumam,fed femper ad eum in omni ne* ceiTitate rccurram. qfMeritoiperaboX quoniam ipic liberabit me de laqueo 3 id eft,de makfadis Cvenan^ tium3id eftdxmonum.Kmalorum hominü.qui ve' nantur homines.ftcutvenatores feram,aquorumfa' fbis liberanim ïcdicit iuftus ifte,quia nullis fadis iHü ()olt;runt(ïbiconformare:C8^3ctiam liberauitme [à verbo afpero3- Verbum afperü reputat iuftus,vel qn contumeltjsafficitur.vclquandoblandis verÙs etiä ad decipiendum tentatur.^Scapulis.Oftëlb qualis fii iile qui liberandus eft, ofteudit qualis fit liberatid* Continuatio. Et conuertit fe propheta ad eum qui liberandus eft: Tudicis,fperaboiueum,Kipfede' usCobumbrabittibi3fi:ilicet,fic te protegee, vtæftutn nonfentias.Ekapulis fuis3ideft,potentia, SC forcitu' dine rua,quæ per fcapulas intclligicur.quia hæc eft for tiorparsinalisauium : L 8^ fubpennis eius 3 id eft. Tub miferkordia eius, vel pc^ceptis eius dei.quibus ho mines ad ccclum volât,Cfpcrabis3 .^Et fi periculnm immineatj^kuto citcunadbit tejnepoftintteinimki lxdere,Cveiltaseius3ideft,ipfe,vcperholt;verax ap-pareat.nifi enim protegeret fuos.falleret in ptomilfif SCecce ponit i quantis tentationibus liberet deus hO' minem.Kquia circundabit te,ideoCnon timebis à ti' morenocturno 3dChrifte,cum omuibus membris tuis,f«lkec,jleui,8{occuItatentatione.lt;(Et etiam no timebis[dfagitta volante in die3ideft,a leui tentati' one, Kmanefefta,Ketiam non timebis C à negotio pcrambulante in t enebris3id eft^ab aliqua graui ten' tatione,8(oculta, qualis fiiitChrifto machinatio mor tis,quameilaten(cr paraueruntludxi.Pcr negotium accipimus

acctpimus quofcun^ grauifCimos aftus, ad altcuiu; feduftionem.vthïcrctitigrauiter laborant.vt aliquë •uftumdecipiant,quoddicit,perainbulante,habtmus perfeuerantiam in illis aftibus,pcr hoe quoddicit,in lenebris.habemus occultam tentationem.amp;ctiam nö timebisEabincurfn.Kdacmonioineredianol id eft, abincurf«da;moniiineridiani,id eft,non timebimus àgrauiflima perfecutiouc manifefta, qualis eflei pcr-fccutiOjftaliquisnefanduscpifcopus prædicaict.Kprj ciperetfornicationemvelfymoniam.ficutGuibertuS demens : pet hoc quod dicit, incutfu,habemus vehementem,Siimpetuofamtentationem,per hoc quod dicit.àdxmonio illatam,habemus grauiifimum.SC in fatigabilem perfecntorem.quod dicit.mctidiano.ha-bemusmanifeitum.HieronymusiuOriginë dxmo-nium mcridianum appellat hxrefeos protetuitatem. Hie notauit quatuor genera tentationum.duas leucs vnam ocultam ,pertimoiem nofturnum.aliam ma nifeftam,pcrfagittam volaniemindie.Iterum duas graues.vnam ocultam,per negotium ambulansin tc nebris. aliam manifefta. per incurfum dxmonq meri diaui.^Cadentà latere Part fecunda.Dieo tuChriftc cum tuis non timebis ab aliquo timoré nofturno,vel ab aliquo gencre tentationum,fed potius damnabis malosillos,quiinferunttentationestibi,8Ctuis.Vndc dicit,O ChrifteEmillelid eft, inFiniti,qui prxfumunc fefuturos in latere tuo,8(icCumiudieaturos,Ecadcnt a latere tuoQid eft,non reputabuntut cum illis, qui confîliarq,8(iudicc$ tecum etunt-.ESideeem milia3 .i. tnfiniti,qui prxfumunt fe ponendos in dextris.i. inter faluandos^adentCadextris tuis 1 quiaafiniftrispo-ncntur.Mille dicit a latere caderc.SC pluresa dexteris, quia plutcs funt illi,qui pnefumunt (c faluandos, qua ad

Qiiiprafumunt [c cumChrifio iudicatuiosjlli cadër, Cad le autcm nullus 3 taliuin uliquo mcdo [appro pniqnabic J fed poriiis præripitabuntnr in infctuum, ciimdiccscis;Difcediteainc ir.akaiftiin ignem ater nmn. Diep, non appropinquabit.EvcriiBtainfnJpo jiui cppofitum fitt:qnia tu Chrifie [confiderabisjo-niniakil cerpetcatahonunuin,[o€uli$tuis3quogt; neC profiintiiirima eegitatio latere petrft: tamp;jtuncEt'j debisj ld efl.videri facies amp;' iioian; cn.nibiisfretr.btt iionmijid eftiuftamdainraiicr.en [ fcciatcrvir ] LQiionian!. Bene dKo,pe{lt;aiüiesdanir.abit,qucni-am meSi alios iuftos.ïkiioc diiiifqucniain tu esdo rninej Clirifle[fpts meajin cuo bene debco fpe rare, qiiia tiifpofuiüi altifi’imuni3ideft,deum,[rcfi'gii!m tuum] icilicctnullam fecuritaté pofuiftiiibiinlion i* ne,vel in al qua miindaua re.fed in folo dcc,iu que fo' lo ffturitas poteft inucniri,qa ipfc ahilTinius eft. Et Uiaindco pofuifti libi refugium,ideo [nonatcedet adccnialumlaliquod, fcilieet .pcetati m :imniui|is enim Clirifrusexiititab Omni peccato,[amp; flagcilü] id eft correöio.vel puni, io pro pcctaco, [non appro pinquabittabernaculo tuo[ in quoadeempnsmilita ftideo.Cum dicit ebnftum faiu3tum,quia deuni cit fibi refugium timiiit fa'uationem aliorum iuftoru, quiaipfi fpemfuamindeaeor.ftauunt lt;^ldtononac ccdetad te malum, [quuniam angelis fuis tnandauit de teideft.mandatumfecitdcte Clirifte.fvtipfifcu-fcodiant te in omnibus viis tuisjid efl.incnmibuso' peribus, tuisduxtaquod dicitunEt accefferunt angdi amp;nbsp;miniftrabant ci lt;çiu mambus.Dieo angtlis fuif mä dauit.Sf ipfiangcliiportdbunt tc3idcft,adiuuabuiit te,[in manibus jidtft.inopcnbus feis.niiniftrando, amp;nbsp;fijbferuicndotibi:idcopoitabûi[neforte3tu[offé

TERIVM COMMENT. ‘491 •^as pedemtuum ]id€ft,affe(ftionem tiiam.Cad lapi ^cm 21 id eft.ad legrm:quæ per lapidem fignifieatur.ga ^riptafuitin tabuhslapideis; offendiiïcc Chriftusin legeficam earnaliter impkndam intclkxiflct. Vd, angeli portabunt tein manibus.quemadmodum in afccnfione. ^Angeli fubferuiunt tibi,amp; tu [^ambiila-bisfupcr afpidcm.ó^ baßficutn Kcontulcabis leone, deatónem Pcr hæc quatuor diabolus intelligitur, fed diuei fs de caiifis.Per afpidem nâopfïgnifieatur dia bûlus.quia ficut afpis occulte mittit '/enenum, ita dia bol’ occultas mittittcntationcs.quibusinterficiat atti mas fldelium/uper quemChriliusambulauit.qanul laocculta tentationediaboli potuitlmpediri.Per ba-filicum.qui manifcftc mittit venenum.intclligitur di« aboltis qui maniftftc tentât fideles fiiper quem ambu lauit Ci)iiflus,quando ab ipfo diabolo manifeftetcn tattisin morte.nullo modo abipfistetatiöibus ê fupa tus Pcrltonc diabolus intclligit.iecundüqa violctcr agit.veluti quod aufus fuit iuChriftum manum mit-tere,amp;eum morti dare Perdraconemintelligitur dia bolus .fecimdum hoc quoddeuorat ,8C incorporât (Î bi quofcunqui’ poteftifuperquem ambulauieChrift* diim morte fiiaeius deftruxitpotctiatn.

Qtioniam Pars tcrtia.üico,quiaangclisfuismand3 Ult dete.itadicens eisf quoniaminme fperauitHtcx tus Chriftusimaxime tarnen hic de menibris eins agi turCliberaboeiimJidcft, membra ipfiusChnfti.nc percuStitur teils inimici.fprotcgäeü, quoniäcogno Hit nomen meum^fcilicct.non fuam quacfiuitgloriS fed rneam.^CIamauit ad me.K ego exaudiam eum, «um ipfo fum in tribulatione 21id eft,iuncClt;ripiä eü] qd ampfius nulla tnbulatio circüdabit cü: q ercptio i fine cui’^ßdeliül^amp;glorificabo eüjin tncbris fui?a

D. HA YM O NI S IN PS AL- 49/ ha fcilicet glonfiicabo cum,quia Creplebo cum Ion gitudine dierum ] id eft,æternitate,Coftendam3Chri ftoLillijin membris fuis£falut(rrmeü]idcft,falua-torcmChriftum,quientvcrayita,S£refedioomniu.

BOnum cft confiteri domino 3, Traftus ifte pfalmus dicitur.quia monet nos benc operari.fci iicct, confiteri,pfallcrcdomino;pfalmusdico eaiiticiid iÂ magne exultationis.habitæ in die fabbati id eh, in confideratione æternæ quictis,quæ fîgnifica tur per fabbatü: quia in fabbato quieuit deus ab omni opère quod patrauit:$lt; illadominirequies fuit (îgnû illijtsquiecis.quam habiturifunt fidelespoh loboreS bûius vitae.Precepic quoque dominus in lege,fabbato homines quiefccrc,in fignum eiufdem quictis æterna* quam rcquiem,quianoftra natura in Chrihi refurre ftione plenc obtinuit,quafi iam rem fignificatam op tinentcs.non feriamur in fabbato.Oftcditur quippe in hoc pfalmo,quoniam iufti,licet in bac vita laborent ta men obtinebunu requiem fempiternam, de quo maximeeft exultandum vnicuiqueftdeliiim. Materia eft iuftus laboraiis in haevita, tandem affecuturusre quic æternæ beatitudinis: S^per oppofituminiuhuS quiefeens inhaevita,tädemlaborabitinalia. ModuS In prima parte monet beneoperari.S^ in hac vita la borate,vttandemexultemusinæterna beatitiidine, Sfideodicitur pfalmus cautici,id eh,pendens cxcanti CO,In fecundapartc,quæincipit:Virinfipiens:oheudi tur, quod iniuhi,qui in hac vica,vbi laborandum eh, florent.Krequiefcût: in alia vita ^amnati laborabût. Intertiaparte,quæ incipit: luAus vtpalma florebit ofte

TERIVM COMMENT, 495. oftendit requiem quam habebuntfan di poft hanc vi tlm.Intëtio eft, confolaricontralabores huius vitae, per quosad aeternitatem ducimur.^Vox prophets quaft ita diceiet:Vos iufti nolite defperaee in labori-bus huius vics,fed potius confitemini,8C pfallite.quia [bonum eftconfiteri dominojvtroquemodocon-feifiSis.f. 8lt;fe de pâJs accurando,8^ deü taudado , K. poftcófeflfionë bonué[;pfaIIerc]idcft,bnoperari,nS ad gloria hominis,fed[nomini cuo3idcft,adampli3 dum nomen tuiim o£aItiflïme]K ideo nomen tuum mcntoeftampIiandum.^Dicobonum eft confiteri, K pfallerc.f adannuuciandumj id eft vtpoftint homines annunciarialijs Emifericordiamtuammane 1 ideft.in profperitatebeneficiorum veftrorumhoceft virtut5,vt fihabeant aliquas,virtuces,annnnciët hoc non ex fe , fed ex mifericordia dei effe, EK ] adan-nunciandumEveritatem tuamjid eft iuftitiam tuam EpernoAemJideftinaducrfttaceideft fihabeant ad uetfttatem, cognofcant hoe efte ex iufticia dei, qui iufte pro commiftis fuis puniat eos. q| Oftendit quo •• modo debeamus pfallere, fcilicet, E in pfalcerio ] id eft fpiritualioperatione, veluci in contemplatiua vi* *».Edeeachordo] id eft complente decern preceptale gis 8C bonum eftpfallere domino Ein cithara! id eft, in mortiftcatione carnis K hoc non cum triftitia, fed Erum exultacione.lt;|[Ideo dico bonum eft confite «,K pfallere,Equia] lt;gt;nbsp;Edominedeleflaftimein fa-fturatua] id eftEin]bonisEoperibuSqustu creafti SC fecifti in me;K deincepsEcxuItaboHin omnibus bo nis.qux funtEmanuum tuarumHid eft tus operaci-onis.quia nullusbene agit,nifi tenon ipfo opérante. ^Ec quia no tantumin me bonafacis, fed eciam in ip* fis bonis operibus mcdcleflari facisjdeo meritopof* fnm

4igt;4. D. HAYOMNIS ÏN PAL-^(ndkcre,quiaCinagnifîcatafunt ooera tua domi' neJS^^CquamJfunt magnificata^vkraquapcffd ex-primi.amp;fcogitaxiones tue ^ideftdifpofitioncstux, quKfîunt ex cogicatione,8^conriljo,velutiquod boni trib aiitur.amp;malifiorent.Qfunt failac nimisprO' Pfal. Jf’ fundæideft.infcrutabiles .Vnde alibidicitur.ludkia dciabyTusmuIta ^Virinfiplens.Pars fecunda, Cogi tationcs deiita funt profunde,fedtamë[^virinfipiës] idck,quifapien$eftinfeculo,8^carct vera fapientia. [non cognofcetliæclquædifturus fum,[amp;ftultus] ideft,ilk,qui ncctndeo.necinfeculo fapicnscft,[ ii5 intellliget liæc3l(Scilicct,Ccum exorti fuerint pecca-catore»3quidicuntur exotiii.cum in magnas diuiii-as,vel magnas veniunt potentiai.Eficut flt;xnum]id eft.comparabiks fœno.quod licet ad tempus floreat-Sd pulchrum Ht,tarnen cito arefcitiCfi^ apparucrint J id eft, infignes in fuis poieniijs.cognofcctnur àmultis tomncsquioperaniiiriniquitatcm]^H«ccnon intel ligent,quod cum ita fuerint exorti,Cvt3ideft,quali-ter Cinteriant in fecukim feculi 3id eft.in eternumnpfî pcnbunt.Ctuautemdomine^quiin mundo vifuscS liumilis.permanebisCaltifTimusinæternumJ.iJEtve reinteribunt.CquoniäJo^domineecce inimicituij idel,gentiks,Cpetibunt]veIideogcminatur,vt rem quequafîincredibilis vidcatur, ctedibikm reddat, peribuntdico.CS^Zlbocmodofcilicet, Cdifpergcntur omnesquioperaniuriniquitatêj ad hoc quoddicit, peribunt, diipergentur.dicit cum à bonis feparantiir. Cilii peribunt,cornu meumjideft a'titudo mei, quareft 12ficutunicotnis3 quiaad vnütcdit,fadipfiJ dcü Vnde dicitut:Vnâpetn5dno,CexaItabit3rfcipié doinitnona!ltatë£lt;impaflibiIitatë[;Sifcne(fl‘^nifa] ideft

Meftmea nouiffimafcilicet ca quac feqintntur poft liane vitam.erit Cinmifcricordiavbcri^ ideftin abd dantireniuner3tione:ficut econtrario feneftus iitipi-orum ctit in mahtia vbcri.Dico fenedtus mea crir in mircricordiàvberi[;8C]ia!Ti[;cciiliismciis ] interior tdefpexitinimicos meus]?^ cognofcens vitam illo-rumeflfeinutilem.K poteniiambreuem.CSdabinfuf gentibiis id me maLgnantibus^id eft contra me, L'aü dictauriS mca31iocquodfcqiiitur, «jPlantad. Pars ttrria. Scilicet [inftus Horeb. 13 in alia vita[^vt pal ma, Benepalinafiudumcomparar.quia fient trûcuspal ni« turpiseft inferins.in fupiori vero funt elatæ, pni c'irstjflorentes.ficiurtusextcriusproptcrtribulatio* iics.inhac vita, qn.e inferior eft, tnrpis 8i pannofus, 8i contritusper multas tribnlatiönes,in alia nero vù. ta florefcer.^Ôd multiplicabitiir3inefFabiIig!oriaæ» teriiæbeatitudinis, ffîcntcedrus Libani3 quccalticr frefeit aliis ccdris,8lt; cftimputribilis.fic iuftus erit qfi ditabituraltitudinc.fid immortalitate.Etbenedebét ibimultiplicari.quiabic funt C plantatiin domo do -injni3ideft,fîrmitcrradicatiiripncfcnticcckfia,K4-â pterhoc t florebunt in amis domus dei noftri 3id eft,in fuperna Hierufalem.qiiæ propteramplitudi -nemperàtfiadefignatiir. Velin atrio domusdeî noftn,ideft in initiococleftisliabitarionis jcilicet,in ipfoiudicio florebiiut.

^Et[adhuc3idcft,ptæreriliasîuftitias, quas modo' liabent iüftiEmurtiplicabuntur3ipfi E inlênedlau -berijid eft,in uouiiTimis.ubi erit iiber,Sd copiofa mi-fërieordiadei,Eamp;3 interim E erunt bene patientes 3 non male,fient facinnt liypocritæ, E vtannuucient j id eft, digfti annunciare aliis : iftud fcilicet, quid

D. HAYMONIS ÏN PSAL-qnia dominus deus nofter eftreftusjrctribiiêdo me* nca ciiiufquCjS^quiapofl; retribuercirienta.S^nö quS t u m c xigereu t mérita iplä addit, CS^non e (I iniq uitas ineolquiaeciamplusreddit vnicuique,qua prome-' ruiiïct. Vel reé^useftdum permittit fuos tribulari.vt cos in aliavitaremuneret,Sinon eftiniquitas ineojn hoe qiiod petmittit malos inhac vita florere.quosin alia xterna damnatione damnapit.

iN PSALMVM XCII-Titulus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dauid,in die ante fabbatunt,

I^AOminusrfgnauit, decorem] Ad literäiTerra .1 yfundata fuit in fexta feria, non quod ipfa tun« formareturjedquiain fcxtaferia faHus efthomo,q fa^lo.terrafundataeR.i.flabilisSipofTeiïa.qux ianis effet,Sifuperuacue fùdata,nifî haberet hominem po fcfforem.Vel in fexta feria in habitata eftabhomine quando faff us fuit homomon quod de hac literali fu datione agamus.fed de defignata per iftam, fcililt;et,de rccreatione hominis, faff a per faguinemChriffi in fcxca xtate,fdiicet,in temppre graeixqux fexta xtaS perfextamferiamdelfgnatur: hcut poff fextamferiS fabbatum fequitur.'ita poft fextam attatem vera req' Ct fequitur.TituI usftc exponitur: Traffatusiæe laut eantici dititur, .i.laudabile canticum.Cantkum dicif, quiaremproponitexultabilcm,fdlicct, fundationé ccclefîxSialias Chtiftipotentiasmultas, in quibusip fe Chriffuslaudabilispatet.Vnde diciturlaus cantid attriburaDauidprophetx.qui hidoquiturcantici di co,habitiin dicantefabbatii,.i. in confïderatione di' ei primi,fextx ætatis:qux dies ideo didtur,quia in ea veram illuminationem recipimus,quxxtas cd ante lt;ai.'requiemxternam,quando,.i-.q*^^ die,

Æe.fcilicet.in tempore gratise fundata eft.temjd eft* reparatus eft homo,per quem fundata,amp; ftabilis fa-* fta eft tena.quldinanis effet, nifi homo reparareh qa cum omnia ad dei laudem faäa fînt,ànulla creatuta terrena.nifihomo vhieretjlaudaretMateria eft Chri-ftuSjfundator ccckfir.de qua a^t per muhaScômen» daiiones.vtensdemonftratiuogencre.Prieuidêspro-» phetaChriftum efte venturum in humilit3te,8( prop ter hoc contemnendum effe à iudscis.muhipltcncr lt;5-mendateum.vtcum vericrit,nôei deregemus.fedho-noremdebitu perfoluamus-.SChaec eft intentio.vt non propter humihtaiem Chriflum tonttmnamus.fedeS deumredemptorem credamus.^Ac fiitadicerct pro pheta: V os quieunque videntesChrijRum in humiltta le.nolite derpicete: quia ipfe qui hamilis veniet, ipfe idemtdominus regnauit] id eft, per roortemfuam mortis imperium,ikfortematmatum,id eft diabaiü, fupcrauit,8f poftquam eiim regem dcterrainauit.de quo ageret.commendat tMm.dicens.llle qui fie régna uit.Cindutus eft decorcm^id e ft habuit fibl vnitam deitatem.Ähwc eommtndatio eft prima pars pfalmi, alt;ipre idem dominusCindutus eft, fortitudinem3 id eft,potentiam,quia ipfefemperK potenter fuftinuit. Kheec eft,alia pars,EKjper hoc quod tabs fuit,tprx cinxit fe3id eft,prxparauit fead conftiiutionem eccle fiae.Diftum eft,ad fimilitudinem opcrarh.qui prjein-ftHS,expeditiortft ad operandum.^Et oftëdit in effe ftu.quod praccinxit fe. Vere ptarcin xit.Eetenim firma uitjiin fideEorbem terr!t3ideft,ectllt;fiam,colleftain de toto circuitu tcrrç.Equilotbiseft itafitmus,qwod £non commouepiturjaliqua tentatione,8ihart tom mendatio eft,aliqua pars pfeilini.lt;|Ettextunt3id eft, ex quo fttmaftl oibtm tcrtæ.cfi ipfa ecclefiaE patata li ft des

•4gt;8 D. HAYMON IS IN PSÄt fedestuanin^ tu ftdes,Ä quiefcts.fedis difo pcrîp® fundationcm tibi parata,^ ne per hoc temporalis eiîc Intelligerctur ,oamp;cndit attcmuni,cuin ditit.Ctu es à feculolideft.ab Kterne,non infeculo fatflus/ed fa^* 6;or feculi. Vel ita fedes tua eft paraca,8i e x t un c à fecu ]oetiamtues.l(Etharc eft commendatio.Alia pars. Sed licet fic fundata effet ccdefia,tamen [fluminajid lt;ff,potentes huiusfeculi,[l«l«uautrunt] ó[domine eleuaucruncflunûna voceinfuamjideff.comtninati «nemfuam contra tllam fanéiam ecckfum tuam,9C contradidtioncm fuam.Qiiodbis dicic.eleuaiierunt, notâtperfeuerantiam ipforum potentum contracc-clefiam.^EIcuaueruntjetiam ipfaf flumina flutffus fuos □ id cff.pcrfecutiones fuas.Sfturbacionesfuas co tracccIeliam.fluminadicoconcnataCà vocibusjid c, ab admonitionibus.Caquarum multarum Jid eft,po pulorü muliorü.Cöcirant cm faepe roinoresfortioreS, adpericcutionemeccIeffar.^Et non tantum flumina cleuauerunt fluftus contra ccclcfiam,ffd etiam funt fa^txC«llt;tnones maris] id fft,v niuerfi populi, Q mira biles ]id eft,infinitse,intoIerabiles,amp;C'*i3 omnibus iftis elcuationifausCaltisjeftCmirabilis domiinis]fc dandohwiufmodi eicuatjones,vel quia non permittit fidelem fuum aliqua huiusmodi tentationc deuin-ci.Et in histribus vcrfibus.qm continent vidoriam Clirifti,eft quinta pars pfalmi.Teftimonia tua ] id eft prophetiæ , SCfcriptuiæ abac C fnnt fadfa nimis credibiliajid e,multum,dum quicquid in eis ptomif-fnm fuit, tc veniente impletuin eft,8i bæc commenda noeft/cxtapars pfalmi.LEtctiamt) CdominedomS tiiam]id eft,ecclcfiam prxfcntem.inquatu habitas, Cdccctfanâitudojid eft.ipfiusdomus efl: ci dicens ornalt;

TEK IVM comment. fgt;rnamentunt, fi eut dicitunRtgiam domum de«en® faliesSihocClongit“*^'quot;® dierum]id eft,in aeternS Ä hxc comincndatio eft feptimaparsffaimi.

Titulut, PfalmusDauid quarta Cabbathî, Deusvltionum domtnusl.Pfalmusiftc (onuelt; nit Daiiid prophetæ^qui hic loqukut,habitus de rebus fignificatis perres faftasin quartalabbati. In quartacni m feci t deusIiiininaria per qux fignifï-eâturfanfti viriluccntesin eccclefia.de quibusinboc pCalmo agitur,8lt; funt quædam tenebrr in hoc mun* do,vtluti, quod homines non piieant deum non cura ræliæc terrena.cum yideant à fuperbiividuas,pupil . los,K alios hominesdei, quorum ipfe dominus in le-/ ge prarc eperat mifereri,multismodis vexari.quae tam tenebræ non obrcnebrant.necç obfcurant luminaria faniftæ ecdefiz quia boni nunquam inducuntur in hune errorcm.quod deum putentnon difponere ter rena.fed malahec patienter fufttnent.fecuti de remunc ratiôe.K femper, lucët inter malos.prxbenres exempla bonxoperationis.iuxta quod diciturln medio na tionis prauæ.K pemerf«,inter quos lucetis,fient lumi naria in mundo.Materia funt fanfti,lucentesfplendo re virtu tum inter mala huius vitz;amp;: per oppofitnm, fupetbiilli.qui pe iTequetespauperes dei Si tarnen mul tiphei prof/entate florêtes,eaufa funt,quare aliqtii du cantur in errorem,8£ purent deum non curare hzc ter rena.In prima parte increpat fuperbos illos,8i tomi naturelsæternumintcrttum.In fccundaparte,qux in (ipic : Intclligite infipientes in populo, admonce erroné

coo D. HAYMONIS IN PSAL^ erroneos quipiitant deumhaccmundananon nirar#lt; vt inte!ligant,Siiufta dilpofftion« hæc omnia ordina ricognokant, minatur etiam eis.quod quandoquc arguantur.bonosvetooftenditadeo nunquamdere Jinqiii.Intcrtia partc,qua:iiKipit,Quisconfürgetmi'' hi,demonftra£,quod hic deus fuos adiuuat.amp;tanden» digne remunerabir,amp;malis reddrt/ecundum iniqui-tarcs ipforum.IntcnMOcft.nos remouere ab illo crrO

_ re,ne putemus deum no.curare.^Ac ßitadiceret pro ’ jïhcra.NoIite putare deum hicc mundana dcfpicere Sinon difponcre.quoniam Cdeus vltionu dominus,3 eft,8iidco fi cum non ordinäre dicatis.pu nice vos,ga ipi'c domiriatur vliioni,per quod Chrift’JintelIigitur^ euiomnciudiciiim datum eft,8iipfeidcm[dciisvlti'* ' onnmliberegit],vcluticum vcndentcsde tëplo ciC' tit.Siciiminomnitcmporcfuae militiar immunem fc lapeccatocuftodiiiit.^EttuChritlcqui esdeusvhio num.quiliumilemte oftendifti.CèxaltareJptrrefur-rrftionem,Cquiiudicas terram jid eft, vniuerfos de vota terra,Ctedde rctributionc fuperbis] • lt;?Et qui doquidem fuperbe agunt,Cvfqucquo domine pecca-tores,ufqucquopccc3tores gloriabHnturQideftper* minis cos de malitia fua gloriari.Contra ipfam natu-ram vidc:urcfTc,quodôimalafaciunt,8iinde giotiâi. Narurale'enimeft.demalisconopungi.quod ingemi' rat.vfqueqao peccatores,notât affiduitatem mallcig ipforum1|Bcne dico eospeccatores,quia ipfi peccato tes,Ccffabuntur3in manifefto.C Si loquentur] intef FainiliaresCiniqiutacemjfedC loquentur omnes qui operantur iniuftitiamj. qjSupponit quam iniuftita, diccns.Cpopulum tuum domine humiliaucrunt^e' tumelqi.LS^hereditatem tuam vexaueruntJ.^Vidu am Siaduenam interfecerunt,SC pupilles occidenitj

TERIVM COMMENT. fO| quorum omnium in lege dominus prxceperat mifer* h.V£lviduam,8iaduenamintcift£erunt,8lt;pupillum, poffumus accipcrc allegorke.ïâBt^cumhæc tacerër, Ldixerunt.non videbiidominus]id eft.dominus et» rumnonattcndet.amp;fietiamvidevit.EnoninteUigetl idcftjioneurabitCdeus lacob^de iftis pannohsjd cft,fidelibus,nóquodipfiimpiivoccnt cum dcüjed hocdicitprophctaex fe.qi Intelligue. Pars fecunda Continnatio.Ipfidicuut,dnsnonvidtbit.8thoc eft.d vosCinfipicntesin populo^ideft.vosqm.doccus po pulumfapientiammundi.amp;tamtncarttisverai’apiê-tia.qui videntesfupetbos floretc.amp;populum de aftiï gerc,putatis deumthæc] mundana non difponere* CinteUigite3C8i3vostftulti3qui nequcin mundo (apienteseftis.neqjdeumiudicêfuturü attcditisC aÜ* quâdo3.f.vifismiraculisfaltemtfapitc3d£Ûbçc oïa dilponere.CjîBçnedebctisfaperedeühîec omnia difpo nere.namdiciie modo.Cqui plantauit autem3 id efl-, quidedithominifacukatcmaudiendi.Cnonl id eft, nonneCaudi«,3Audietvtiquc.i.intell)g£t,C aut qui finxitoculum3.i.quiminiftrauitvifum,tnoncöfide-»at3tntctiorë,ftdcxteriotë oculü.faci« viiqî.CfiEt ille EquicovripitGemes3flagellis fuis,C nonne arguci3 impiosdepeccatisfuts.fadet vtique,8lt;r qui docetho »ninemfcientiam3.i.fid«libus fuis dat vcram cogniii one,nonne malosarguct.Vel,qui torripii Gentes.i. populü fuü,fi non parcitfilijsad concftionê, nonne grauidime arguct malos Etille quidocethominê* de tiam.nunquid.ignorabit pcceata noftta.Vos putati» cum ignorare pcccata,fedcett£Cdominusfcit3 etiam ininuttffimasElt;ogitationesbominü3SibocUit,tqni arovan{funi3.lt;ttogitationcs veftra vana: funt,fcd te«£ÓLdnebeatus3£ft,ill£piomo,quëtuerudicr.$3

Virga tua,(iait pius magifter difcipulum, t Kcum j qucm tuCdocucris de lege tuaj.beatum dieo,d»do ci ïntelleélum diuin{fenpturæ.lt;^ Ad lioedico doeueris, [vt mitiges eijid eft.vt mitigacioncm.S^ patientiam cifatias.quta aliternon valcbitfcientiafeiipturarum, nift in clt;$ addifcat clÏe parieiis,ei dito pieiïoQàdkbut inans3idlt;ft,àtTibuIationibus,quçin iftis diebus infe runtur,mitiges dico.ddoncc fodiatpcceatori fouca] ad lit cram .f quouft^ mortuus fepchaf.Quaindiu ern visit,non ceflat mala inferre.Vel.fodiatur peceatori foaea.i. donee confummatui iiequicia eius-in quam fçpr iitcidii foucl, quia per fuani nequitiS.per qua ma Ia infère alqs feipfumillaqueat.^Vere beams quê ta cntdicris,Cqma dfisàfenonrepelkt plebem fui J fed potius in angelorû forietatcm recipict.f ctiatn in bac vitahprcditatë fuamnondcrcltnquei^qnfempei pro fuaneccIfitateintribulationibuiaffiftat.^Non dere-' iioqactdico.f quoadufque iuftitia^fuorum.quæ in hac vita fuit côcitlcata f côuertatut iniudieiû^id eif. quoufqiipfi ludieêt altos,ne paucasintcUigeretnuS cos.quoiüiuftitiacôucrteturin ludiciü.dicit.famp;qiux ta itlamjideft.qui funt participes iufticiæ. Alia tt ans latiohabet,qui tenetilH [omncslfctlicet, [qui funt reftîcorde.J^C^tiii côfurgrt.Parstettia.Continua-tio:DKO^doniitiu$ plèbe fuain non deitltnquet.^'S ergoerit meut dcflt;nfot,flt; meus adiuterNullusequi dein.iilffdrus, hue cif,[qutgt; cunfuiget tnihi aducr fusmalignances^idelt.adtneutn opus.vc inedefen-' datamalisQautqsfiabic ntecitmjadiuuandiopctfe' uerantem tn certamine [aduerfus opérantesiniqutra tctn:’3.f.qui mihi couferunt niala.vt me faciant patte terfuftinerc pfecuiiones eonilt;|Oico qs ftabitmccü, 6lt;tâd£vinbu8 meù nôprgfumo.fcdindno confido nam

quia dominusadluit me.paulomlnusCidefr, paruin abfuit.quin Qhabicaflet anima mea in inferno^ .Linprofundiutevicio* fcilicet piuaffë.q* deusnonca rarct animi mcâ.i5Dico,nifi dominus aöiuui(ï«,ani-nameain inferno lubiiatTet,fed cur te dûsadiuuit^qa diccbï3per cöfeffiont aceufando me dcpcccaiis, tmot’ïft pesmeusl i. aîfedtio mea àviavciaadalt quodUhcitiijibietiätiCdominc mifcricotdia tuaadiu uabai meJreirabèdoàpeccatOjSi me inbono opère côfirmâdo.In hoc itaep magna côfolatio nobijcft,qa non tantü deus fideles fuos dû pevfifl û t in vii tute,corroborât,fed cti5 inlapfuvifitat,K côfortat.^picomi iêricordia adiuuit me,qallfecundü mule itudiné dolo rummeorü3ideft,peccatorum,dequibusdoko,l*cô folationts tu{3ex)ftet)tesCin cordemeo,letificauetûs animam ntcâ3.t|Mc lætificabis fed malos nö,8i hoc eft, C nunquid adhçret tibi fedes iniquitaris3id eft ma li,quns hic conuenienti nomine nominat,nbi dico,f^q figis laborçtn in praccepto3ideft qui prweipis laboia re in bonis opçnbus,iUos,qui debent tibi adhacterc. Vfqui figislabotem in præcepto, v t tuum prçceptuni impleatur. ^ideo non adhxret tibi fedes iniquitatis id eft ipfi mali,quiaipfiElt;3pt3bunt in animam iuftil id eft,frequenter volent feducerc,8ifibi comforma reanimam iufti,3ideftfinon poffunt decipere, Llt;on demnabunt fan2uincm3h‘et C'nnocentem3. ®! IpS captant animam iufti,effundnnt fanguinem, Camp;3 liaecomniaCfadtuseft.mihi dominus in refugium3 ne cedam tr.bulationibus,Camp;3'pfcCdcus mcus3eft faftusbin adiutorium fpei mc«3'd eft,iuuat me ad be ne opcrandum,vt tandem rcquicm,quam optinco fipe nufeiicordix.obtincam return vctitaic

8*. D. HAYMONIS IN PSAL-Mihifaftuscft,refuginm,C8lt;illis3quieffundnnt faU guinetn iuftorum, Cieddet dominus iniquitatem ipfo rum^idell pront gencrüc.rctribuet cis. Dieet aliquit» aKgt;n redder eis mata^quia iniqnitas eorum profuit fan Äis:rcfpondct,non reddet fccundam hoe quod pro-fuitiniquitaseotum,fedfeeundum malam intëtionS ipforutn,^hoccftquoddieit;£S^in malitia rorurol ideftmalamincentioncm ipforum, C difperdet co?» difpetdet tllos dominus deus nofter.] Bis dieenda difpadet^eeitos nas de eorum perditionc conftituit.

VEnitcexultemus dominol.Pfalmusifte ean* tieum dieitur.quia proponit nobis magnä ex* ultationcn),fc(liect,tëpus gratiæ,in quo in ter* ram promiflionis,videlicet in requiem aeternâjntraf. dicitur laus,quia laudabilis ille oftenditur,per queadi tusintrandi in requiem nobis præparatunquæ laus^ cantiei id eft: landab ik cantieum.eonueuit Oauidpro. phetx.q hieloqnit.Materiacftipfe Chrifti aduentus» quonoblsartcrnarequiesacquiritur.ModnsJn prima parte admonctprophetafccundumfe ludaeosfpe cialiier.quafi vnus de illiseiscompaticns, vt Chriflu faluatorem fuura venerentur, 8^ adorent: ponendo multas caufas.quareeumrceiperedcbeant. In feeSda parte,qult;e ineipic:NoIite obdurate eotda veftræindu cit propheta ipfum deum eommonentë^ne indurarcc corda iua.freut patres eorum, fed potius cognofcanc Chriftum vifitatorem fuum.Intentio fua eft.remoue relndseosa duritiafiia,S^ncfib reddant deum iratu, fieut feceruntpatreseorum.SRAcli ita commonetet eospropliccta:Vos noliteefleincredulr. fieut fucrüt patrcsxcftji .fed Cvenitejpet Chriftumadfidem.

huiusvitx.Nullus enim poteft ekuariinhocfeculo, nifieopermittente. HîAliaeftcaufaXquoniamipfiug lt;ft mare,Kipfefecitillud,Si,ficcaramanus eiits funda xieruni^ad litteram: vel allegorice per mare poffum® acciperc amaricanteshuiustvitæquidei funt K qui dei peimiffionc fatuiiint 8ripfe fccit illud id eft.ordinauit ipforum malitiam.Vnde dkitur:Fatict,spaccm,8icre Efa.4p ansmalum;êlt; ficcam ideftinos.quifunt ftcciàfiuéfi bushüiut mundi,amp;C fitientes imbre iuftitiæ. Vnde alibi: Anima mcafteut terra fine aqua tibi.^ÇEtqu'atam Pfal.i^j potens eft,crgo vos iiida?i,qui à deo receffiftts in régi onemlonginquam dinimilitudinis,venue3paflquot;ib* fidei,£adoicmus3id eft.fingitlari vcncrationcChri-ftum colamus id eft,cum iummum bonum repute-Sttuî procidarcus^id eft,hi.inil.£murinconct:pi

D. HAYMONÏS IN PSAt* fcentiiï noftris.nofipfos puluercm SC cinerem rfputlt; jmus.CSi ploremus^pro pcccatis noftris.non ad con fpeélumhominunt.lkut liypocritç, fed[ante dnmZI amp;nbsp;hoe debemus.quoniamipfe cft ille.Cqui fecit nosl ideoetiam.Cquiaipfe eft deus nofterjfaólus per ear-nem aftumptam.quafï ideo hoe debemus.quia SC ere* acor.Sirecrcatoriioftcr cft.*ïJEt3idco debemus.quia Cnosjfumus[populus pafeux eiusjquianosietieit fpiiicualibus donis,amp;T etiain eorporc tuoÓ^ fanguinc: j;amp;]etiam fumusEoucsjid eft fiwphces,5i innoeen-* tcs.quod ciTE luanus eius3*d eft operatio tphus.quia ióliusdeiopere iituoeentes poffuinus e(ic.lt;i|Dieo qa cftis popukis,êioues,haeeódjtione,EfiaudieritisvO' (emeiusjquipnus loeutuspatnb’in prophctis.Eho die3id eft,in hoe tempore gratiæ.quando nobis loqui tur per proprium filium.Vnde Apoftolus: Quandiu Iiodu nominaturiuter vosC'OicoS^voecm crus audie ricis,tunc fcilieet.EnoÜtc obdurate eorda veflra]. Vçl îtaïQuandoquidcm vos cftis popnius paftuæ.Çf eues inanus eius.ergo fi voccmcius audicritis.hodie.vt fin pra.nohtc obdurate eorda veftra.^Pat s fecundaNoIi te obdurate,fieuc obduraucrunt patres veftii,amp;' boe c Jlfieui in irritatione feeundumdiemtemtationis^fa-ftxEin defcrto3id eft nolite fequi dicm tcntationis,v t deum indcferto,Evbitentauetunt me patres veftti3 (ordibusefubitantes de potentia mca,amp; tuueptobaue tunt meefledeum,amp;quiaEprobauerunt,amp; videtütj ÿudicruntEopera mea 3id eft,manna pluiilhs,8lt; alia «nultafignafeei eis.lt;ÇEtquia fie metemtauerunr.er-goEfui oifenfus generatioui illiquadragintaannisj totenim annis morati funtindefcrto.ESidixij cis pcrMoyfen.Si ahos eIe6:oaraeos,El«mper ifnjho' l3ii‘ÇS(leiîWit^5ëp.on inleq.fcdÇeordcjquiaineoft-(tiétiis

TERIVM COMMENT. f07 tdentiis fuiserrafTe fcintclIigüt.^Et^lic« dixiflcm «is ita: Ciftijtamen Cnon cognouctunt v ias meas3id «ft.non approbaucrunt præcepta mea.K idcoLb gt;n-troibütinrequiam tneain3 idcft.ætctnam patriam, figniRcatum pertcnam promiflionis.non eiit ibiali-qui* bonus,tvt3lt;goCiaiaui in ira mca^ftilicct.eos nonintroitutosin requiem meain.Figuraàpofiope-* fis id «ft.defeftio otationis.

CAntate domino].Pfalmusifte conuenitDa* uid prophctx.quihic loquiturrcipuicniieuni ftatum ftilicet.ad tempus gratix.qiiandoædi-fieata eft domus.id eft,cci.kfia,poft taptiuiiaiem dia boli.aquo propter peccatum captiuum icttcbaiurge nusbumanum.Tangithiftonam quando poft capti-uitatemBabylonia: tcmplumSalomonis rtxdiftcaiu «ft.non tantum de hiftoria.fed de(ignifiiato intclligi mus prophetam egiffe.in boe pfalino eft maietia pip mus.Si feeundusChnftiaduentus Modus;In prim» parte monet quofeunqueGentes,non lanium ludæ-os.ficut in precedenti pfalmo fecit;Caniaitbui(domi no,qui venu adnosi tfpeftuprimiaduenius.ln fetun da parie,quKincipic:Aftcrie domino patrixGcniiü, monet non tantum cantare.fed etiam aft'eite nbsp;nbsp;bene

operari ad gloriam huius domini,amp; lioe 1 cfpedtu fe-cundi adueiiiu$.lnieniioeft,iniftisadn.onitionibus, fcili£et,vrcaniemus,amp;ben« operemur ad gk*riamifti «sdomini.^IAcfi itadiceret propbeta Nolitecar.ta-re domino canticum vetus.vtlaudctiseumpio iolis bonistemporalibusjtd potiusE cantate domino can deura nouu*gt; ^id eft.iaudate euaiamot c iuftiiix,(c'Ai cet

D. HA YM ON IS ÎN PS AL i6S^ cet,quia per filiiim fuum nobis iußitiam contuIir,neC dicofolisludæis,fed[cantateomnis terra] ram gentl les,quamllidæi cantate [domino].•{Tertio ponens [cantate domino] trinitatem iudilt;at,[ÿ benedicit« tiomini eius]folum cnim nomen dei habemus, non« dum etiam rem;quod nomen mBltumvaIet,non quia prolatum,fed quia creditum. Ilk bcncdicir nomen do inini,quibene viuendo,dat alijsexemplum benevi-(letidi.iîcut ccontrario ille dicitu? maledic'renomen domiiii.ex quo alii trahunt fibi exemplum male viuê di.Dico cantate,amp; bénédicité,K [annunciate falutare lt;iu«]ipfnmfiliumdci,perqtjemgenushHmanumfat uatur,8i in domum dçi re»dificatur,ôfboc[de die in dicr«]ideft,aflïdue,vcldediç,idc(ï,de veteri tcflatné to,in quo aliquafuit illuminatio,eundo m dicm id ë in nouum teftamentum,annunciate faliitare eins fcili« cet comprobate Cbriilum regem eflc,amp;faluatoreni omninm, perautoritatero veteris, Sincuitçftan fti. •fOftcnditquid debcant de illo falutari atjnvntiart.K inter quos,cumdicit,[annunciate gloiiameiuslfaltt taris id eft.ipfumCIiriftum gloriofum prædicatc,quia dei filiusfuitjôé hoc[interGentes],nec dice paocas Gentes,fed[in omnibus populismirabiliatius]par* ium virginis,qui mortuos fufcitauit.^Et bene debetis eicant3re[quoniam]ifeeft[magnus]fecundumpo tentiam,[amp;doroinus]omnium,[8ClaudabiIis]fecû dum miiêricordiam K hoc [nimis] quia nullus poteft perferutari quanta fitpotentia,vel miferieordiaeiut [tcrrlbiliseô]lt;tiam etiamtimoré futuriiudicij[fup omnes deos ]quos Gentes putant amp;nbsp;etiam fuper om-pes creaturas angelicas dcificatas.lt;| Vere ipfe eft deus ternbilis fuperdcos Gentium,[quoniam omnesdij Ccotium démonta J f5int,ifte[autem dominus ]de

TERIVM comment. 4$, lt;uoloquitur,EcŒlo*f«^lt;Cniat£riales,velqnofcun* que altiffiixiOS viros.«gîtera propter hoc debetts can-tare ei,quiahancvnlitatcm indehabetis.confeffionS, 5ipulchrttudinem,8i tandem tnagnificentiam.hoc di ctt,Einconfpeflueîus3ilt;Jeftgt;lt;umipfc aliquem ocu-lomifericordiætefpicit.inde procedi»Econfeffio3qa confitetur ille pe ccata ,Sv de inde EpuUhritudolid eft ornatus in muhis ,v irtutibus.Si tâdem E in fanélificati one eius 3 id eftin fanfta habitatione ,fcihcet, caleftis Hierufalem gt;vndealiatranjlaïiodlcit,in fanftuario «tuSjEfanftiraonia^ideft. omnis puritas.Tunçenim neque ira ncque tabs motio aliqua erit in fanélis dei, fedputiias.ôC vera chatitasregnabit,8i in fanftiflcati one eius eritEinacoificcntia3qnia tune etunt itnmoi tales.SC impaffibiies,8lt; focij angelotum. lt;}Afîerie, Pars.ILQiiandoquidc tanta eft vtilitasin confpefttt eius,ergo vosE patria:Gentium3ideft,vosGentesde quacumquepatria.Eaffertc domino glotiam3id eft, gloriofumoftenditeeum bonis operibusvtftris,Eamp; honorcm3ideft,gra»iarum aétionem de coUaiisbeneficies, Eaftertc^biEs'o’^ nominieiuslamplian-doquidem nomen,famam eius,id cft,ipfi domino gloriam conferam*.Terponens,afferte,flgnifi(at tri-nitatem.lt;,Hocmodo afferte domino gloriam,fcilicet thoftiasjideftjfacitevosipfûshoftias dantespaffionl ad honorem dci,E6^3 fitÇintroite in atria eiwslid eft, incollegiafanftorum,quidicuniur atria.quiadeusin tisbabKat,fiCEadoraie dominum in attio fanfto ei*3 id eft,in caclefti habitatione. lt;JEgo dico,adôtate,Si vt* namETniuetfatertacommoueatut^adpŒnitentiani [à facte eius 3id eft,ad cognitionem ipfius, 8C vos c5 motiEd'titc Gcniibus 3id et, ad gentes commo-«i«utdaS|8C matctarotjiûddiuntjhocRilitet, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tquia

t quia dominas îregnauitjà ligno ira dkii alia trarJ latiorâ^ hic habemus aatoritatcm à propheta paiHo ris chrifti. lt;8Probat per effedum.quod rcgnauit domi nus.diccns.Cetenicorrexit] id eft.corrigêdo de pecca tisad iuftiti-e opera direxit^orbem terra?,qui non c5 mouebitiir] à fide, aliqua tribulatione.quod ait Apo ftokiSîNcque mors ncque vitapoterunt nos feparare à ebaritate Chrilh.Diciteetiam ad commouendatn tcrram.quia iftedominusCiudicabitJveniensfecun' do, EpopuIoSin æquitatejid cft vniciiiqiie reddenS promerito .lt;(Et ideo Clætenturca;li]id eft altioret fanfti.tKcxiiket terra] id eft.humilioresfanfti.Lcô moueatur mare]id eft.amaricantcsin hac vita præti morefuturi iudicqCôi pleninido eius]idcft,fingula vita id eft homines pro fingiilis vitqs mouearitur ad compuétionem ,8i quanto magis neceffe eft.vt com moueâtur,dicolætentiir.Sf itaerit.qiiiaCcampi ]idc humiles.Si fruftifîcantes, [gaudebunt] de puritaræ fiiîcconfcientiæ,L8lt; omnia qua? in eis fuut ]id eft,om niaqitæ in eisfiint]id eft,omnes ftnfus eorum,quia fecundumomnesfenfiis,8f omnesvinutes gaudebut hicfpefiituraîfalnationis. Ht tunc]id eft,cum ipfc iudicabitjfexiittabuntomnialignafyluarum ]id eft, Gentes,qua? priuscrant fylneftres.SCinciiItac.fàfarie domini] id etl,propter pratfentiam qua 'fruentXqin'a venir,]necdicode primo aduentu,fedCquia venir lu dicare terram] ^Etipfe^iudicabit orbem terra;](dé homines coUeétos de toro circuito terrx, [^in cquita-tc]idefl,()ngulisreddens pro mentis,[K populos] quofcuncpC'u veritatc fua]ideft fecundühocquod vnufquifque eorum veritatem fibi commiiTam difpé fauit.Veiorbempoffumusaccipereadliteram, quem iudicabitdominus quia vcniensadiudkium,igné pur

T ER IVM COMMËTN. fîl j^aVit (ordes tlementorum,quas exhominum iniqui (tatibus contraxeeunt.

IN PSA.LMVM XCVÏ, TiiuluS. P(afm*ipfiDauid,qncircftitutaat€rraeiws* DOminus regnauit, exuliet terra^ .Pfalmus iftd leouenitDauidjid cft.Clirifto.non quodthti-ftus hic loqtur, fed quia de eo agitur, pfaîmuS dicohabitus,quando ei tetra i eftituta eft,id eft.horni neï.quos perdiderat per ido latri a,ad tuhum dei funt reuocatiideftjeftituti Chrifto. Materia eft chriftus, ecdefiain fibi conftituens.Modus In prima fane oftS dit eum regem e((e,amp; commendateum roukismodis, quafi vtensdemonftratiuogenere Si itl eadem parte^ vteum talé adorent,non fiia fcuipnüa.ln Iccundapat te,qna:incipit.Audiuit,Si lætataeft Sion,quafi conuet fo( adtnonet.vt exultent,M odio diabolum habeant. Intendit homines ab idolatria reuocare, amp;nbsp;ad cultuni vniusdcipermanentisiti fecula aduoiare ^Voxpro phcta;,quafi diceretiO vosgentes,quç haéfcnus in ido orum cultura permanfiftis, nohte deinceps colere ido la.fcdfolumChii ftumcolire,quiaipfer.dominusreg nauit jideft,regnumfibi8i in iudseis ,amp;! gennbus afi quifnut Kideol2exluiettetta31udsra,que fuftipitifiü regem.l^lytentur^etiam Hinlulæ multælid eft,ccclé fia; per remotiflimas partes conflitutsc,quscomundri tut fluftibus huius mundi,nec tarnen fubmetgunnirj ficut infulæ marisDeferibit ilium dominMm,qualis fit malis ,8tqualis fit bonis,dicens,Cnubes 8C caligoin circuitu eius3id til, obumbtans eum, non qiiodin ipforcmancant,quiaipfeeftluxin tenebrislucens,fed ipfîhabent lippientes oculos, ne poffmt Solis claritaté intueri, Kdiciturhocexiolafimilitudine alituiasrei* quæ propret nubem non pofl'er videri. Quantum ad bon et

ft) D. HAYMONIS IN PSÄL-|’onoî,CiuftinaAiudicium]eftCcorreftiofediseiusl *dettaliquicorngûair,8Cfiüt fcgeseiu$periudiciuni id eft,per difcrctionem boni,8i mali.quam habent,S£ faciuncinftieiam,quiabonumexequuntur,S^ malum vicanr.4|] Ec oftendic quomodo corrigan turfui,quia C'S^'lsJidcftcharitas quamem ttit fpiritus fanólus, de quoipfeChnftuS ait dgriein veni mietere in ttrrS, Clt;quidvolo,nifi vt ardeat:Cprxcedetance ipfum^id eftparabit ipfi domino.Nullus enim eft,dignus,inf Jiabitet dominus, ni(i prills à fpiritu praeparetur fan-^to,CSlt;lilIcignisfinflamabit]amore deiCinimicoS ciusnillos kilicet,qui prius erant inimki[in circuitu] id eft ex omni parte.^lPcr alias partes commendac cu lîc,Cfu^guraeiuS]ideft,miralt;ula,quæipfe fecit inmü do.Calluxeruntorbiterraejidcft.refplenducrunt per totummundum,8iCterraxidit3hoc,id eft.terrenico gnouerunt hoc,[Si commota eftjad pocnitentiam. lt;JEttuncCmontesOidcil,potenteshuiusfecMli, Influx erunt^avitiisfuisCficuttera3fluxcrunt dicomontes C à facie dominij id eft,propter cognitioncm dei,8£ non tantum montes,fedComnisteria]fluxit [.'à facie dei3ideft,de vniuerfa terra homines. JJAlluxetunt mi raciiIa.SiCecrlj [;id eft/anfti apoftoli,8i praedicatoreï [annunciauerunt iuftitiam eius] quomodo ipfe iufti ficathominem,8lt; tunefomnes populi^id cft,aliqui de omnibus popuIis.Cvideruntgloriameins jid eft, cognoucrunt euin gloriofum c(le.lt;ÇEtqiiandoquidé ipfe talis eft,ergoClt;onfundanf ]id eft digni funt côfu-fionc, C omnes qui adorant fculp til ia □ id eft.imagincS piftas.CK qui gloiiant in fîmnlachris fuis. ^Vere de beds ilia idolaämittcre,8i ipfum chriftum adorare, quia Sf ipfi angeli adoras eum,8f hoc dicit fub quadS adtnonitionCjComnes angcli ccclefles if^^atc cum]

TERIVM COMMENT. fJ» ^Pars fccunda.Ego Ûc admoneo adorare.K hancad monitionemCaudiuk Sionjideft.ecdenadeludxis, amp;lætata eft l.^EtJetiamCfiliæludjjid eft,gentiles, fafti filq Chrtfti.qiii de tribu luda fuit. Vel,filiæludx ideft,confeirionis filijCexultaueruntJde reparation« fua,quan3iiMellexcrütcflcfaftatn per Chriftum.exul taueruntdicoEpróptertudiciatua domiej fcilicetCç citas ex parte in Ifrael contigit v t plénitude Gentium intraret, aliaguxcumcp dei iudicia.^ldeo exultau« runt.Cquoniatn tu dominus altiftimus fuper omnem terram j id eft,babi tantes fuper omne terram,amp; altatus es fuper omnes deos]gentiü,vel angelicas cre aturas,8lt; hoc [nimis] infcrutabiliter.^Et quiaipfe ta lis eft.idco vos Equi diligitis dqminum,oditc malüj ideft.adueiiàrium iftius domini,amp;( ftipfe corporibiis poffit inferre mala.tamenCdorainus lt;uftodit]c5tra tribulationesC animas lanftorum fuontm 3 ne incor porenturàdiabolo,amp;tandemCliberabit cos de manu peccatonsjid eft,de poteftate diaboli.^Et debetis di ligere dotninum,q«ia in ipfo domino id eft.inCbrifto [iufto eft orta lux 3 id eft,cognltio diuinitatis per fide EKreftis corde orta eft ktitiaHde puritate fuœ confci entix.^Et quia luxorta eft iufto ergo vos [iufti larta raini]non in mundanis.fedCin domino,8lt; confitemi ni mèmoriæ faniftiftcationis eiusjid eftjaudate cum, q[Hia memor fuit vt VOS fanftificaret.

CAntate domino! Pfalmus iftecoMtenitDauid prophetx.qui hie loquitur.Materiam habet pri niu«,Sifecundun)Chrifii aduentum.Modust

J!4. D. HAY OM NI? IN PSAL-In prima parte nionct hominescantare domino,re-* fpeAiiprimiaduentus.fi^ fnpponic caufas Infecunda parte,qusc incipitdubilate deo omnis tertatnonet h» mines iubilare deo,SI aftione 81 eontemp'atione age re,refpeólu fecundi aduentas lntenno cft.inipfis ad-monitionibus,vt deo cantctnus.Si Iicec de eisagat tS turn pertotumcontcxtum.tamen pfalm’ tfte ab alio Cantate diuifus eft:«5quari ita diccret po plie ta;Noli te domino tantum cantarepropter antiqnabenefïcia fcilicetquiavosde Aegypto eduxit,amp;alia vobis mi rabilia oll;endit,fedCcantate domino canticum no uum]ïdeü laudate eiim de reparatione faftaper fiii lim,K bene debeiiï,Cquia]ipleCfecit]nobis inulta Vmirabilia.J^Intcrcçtera mirabilia dei,vnumponi* inlïgnediccns,[faluauitfibidextcta],(icut aüatranf-latiodicit,faluauiceiimdexteraEeius,8I bracliiü fan' ftfi eiusJ.Per dexterï Si brachium.eiusipfain diuini-tatem fcilicet verbum dei.accipimus quoduocaf dex »era fccundium opcrationcm,bracl)itim,propierfoiH »udineinfcilitec,qiiiainipfaliumanic3t eChnftusquç fccit.non a!iena,Iéd propria fua virtute fccit. Verbum «ureinillHdCtinßumfalMauit.quiaSI imniunem a'pec cato cuftodiuir,K mortuum cum,vica æterna fuicita iiit.lt;|Etipfum bracliinmfcilicetCfaliitarefwumnid eft Iefum,perqucmfaluauit genus humanam.f^notum fccitdomiuus^paicr vt iiiCirrifti iiumanuatecogno fcerctdiuinitatcni.SiJidcmfaliitare^renelauit inArtta fuam3tdeft,nonpcrfïgBras,fcdtna(iifefIf demölh»-uit,8lt;:hocCin conlpectuGcntiuniJIcilicetvteumGeH tes perfidem cognofccrem.Idem qui vocaturfalutare quiafaluat genus lnimanum,vQlt;aturiuûiciaqiiiaho mines iuûificat. ^Et per hoc quod notum fecit falu* tare.dic qui videbatur ob'.uuSjditfcrcndo nrifericor' diain

TER IVM GOMMENT. fif * dwm.Crccordatas cft mifericordisc fuæ,?£ vcritati«. fuæJSi liocCdomiuIlraeinidcft.adopusUidfOfura Idem beHeficùimdci.qnod vocar mifcrieordiam.qa fn folâ det benignitate eft datum, vocac veritatcm.^a' inipfo compktK funt promilfiones dei.lt;[E( non tan turn donaat Ifrael.federiam omnibus Gentibus.vndc eft.hominespofiti inrenwj-»ifrimisfiiiibusteira,amp; liotnonin locovno.fedConi nesrideruntjid eftcognoucrnntCfalutare deijfaîii. Cnoftrijperaflamptam humanitatem. ^iuhilate. Parsfcc«»da.Ec qöoniamrecordatusefttnifcrkoiefig amp;nbsp;aliafecit,ergoCoHinis terra iubtlatejhuic [domii-BoCid fft.ittcffabik'm iult;Hndttaicm de if fo menterô eipite.CeantateJei eiism mentc,£lt; vocc.amp;'exuiutel id eft,gaudtai« mentisiu ipfo iorporeoftcndiie,£Sî pfaiütejtd eamp;. bene opcramini operaticne l'pihtaS. iÇPfaIlite]dkot;ineithara]id eft.vt àfpiritahoperaji oneadaétiuâm defcetidatis,vcluti G proxurmmpio ac ftdeli ainore dtligatis.etiam de reb*iS propiqs foui atis.etiamtantantes Em ciil!ara,amp; voce pfalrni^Iid eft.vcab aitua'.iopcracionead fpiritakm,5lt; coniein pUtibtaB] afcendaiiS.^icMt peccitharam atfliuamopera tionem^itapcrpiaheriHm.ÿ^ rocem pfalnii ipidtakm accipimus.CantantesetiaQiEm i*bisdiiôlilibus3:pci tubas qMibusriebat «xliortatioad bellum, vel moi« tio ad (ülennia.uitclligiHiHS exhortationem prxdkai donis,d«dl)lcs étant,qqia depuro argen to crant.qd non crepabat,dum maleo cuderetur,fed bene dueeba tiir,amp; dilatandum eft.Ac Gbreuiter dicerctiPrædica te,St exiiortamiiii alios ad bellum,8^ vi agattc folem ma, C Ä 3 P*’‘‘^^*‘^^boncra veftram diiatate cantantcs cita min Cvoce tttbæcornetejid eft.vtcotnutompa fabtîes ütis dMri,ticc propter aliqnam tribulatsoncm

BprJcdicatione veritatis cefTantes.Cornuqiiidem eX carnc excrcfcic in quandam duritiem/ui bene compa rancurilli,qui licet in came fragiliviuant,tarnen duri ac patientes fïiintlaborum.Vnde Apoftolusun car* ne ambulantes non fecundum carnem mihtamus, l|DixitiubiIate,mododicit quarc faciendum fii/cili' cet,quia confpicitis quafiiam præfentem videtisipfum regem in indicium vcnientemjioc dicit,|2iubilatcia confpcflu regis dominijSiquiaiamquafîvenienscé ïpicitur.ideo £ marc ] id tft, o mn es am arican tes Q m o-neatur^ad pa:nitentiara,[Â plenitudo eiusjidcft, plenitudovitiorum fît eiscatifa,quare potius moueä' tur, moucatur.Si contremifeatLotbis terrarum3ad littcram.quictiaminaduentu ipfîusiudicis cremabi »ur,[3i omnesqui habitant in eo3moueantur,hoc, cft,quoddixeracmare,8£ plénitude eius.^Dico ma' remoueatur, Cflumina]autem,id eiï.fapicntes viri« qui alios potant fpirituali doflrina Cplaudenc manu j idefl, cum exuftationebene opcrabunturCnmul^id «ft.tendcntesin unum,fcilicct ad ipfum dcum.tenert lcsvnamfidem,Cmontes]fanfti in virtutibusemin? tes,Si bene RabilesCexultabunt à confpeflu domini^ ideft.quiaconfpiciunt dominum remuneratoremfü um,bene dko.à confpeilu dominif quoniam dominas iamC venir indicate terram idcft.omncsde quacunque parte terræ.quafi in prefenti eft qnodiü-dicabit.^EtipfeQiudicabit orbem tenç]ideft,otiineÉ mafos, de omni circuit« terræ congregates, Ein iufti' liajvnicuiqucreddcnspro mcritis,Camp; populosjad bene viuendum coKeftos.fcilicet,bonos,indicabit Cirt KOuitatcniteindlis facienspro meritis.

DOmintisiegnanit jrafcanturpopuliO PfalMut ^fte cöucnit Dauid proplietx.qui hic loquitur. Materia eft Cluiflus potens rcx.ModusJnpri ma parte oftendit eum regem , amp;nbsp;dtmonftrat eum modis pluribus venerationc dignum nbsp;admonet in-

fidçles.Si maxime Iudæos,vt eurn vencrentur.In fe-çunda parte,quæ incipitîTu parafti dircftionej.ofttn ditquaemuncraconferat fiiis,amp; fiipponit admonitio liem,vt hune adoramus. In tertia parte.quæincipiti Moygt;es K Aaron,oftendit,quod priores patres huit tegi fer«ieriint,A: multas v tdtt ates inde habnerunt.SC deinde lupponit ad monitioncm.vi hune adoramus, nonnouurejc fentiamus In tendit nesàperfidiare Uocare.amp;adChriftum adorandum (oncitarc.^,Qiia fidi£eret;NoliteCliriftumlt;ontemncrc,quia !pfe]do minusregnaBit]ideft,deuiÂo di.abo!o,rcgnû fibiin ludæis.SiGentibusobtinuit.tnododeridcnsinimieoj Chrifti.qui a'iquando folebantiraûieitiraftanturpo P Mli]quaft ftuîtos fe poffunt reput.art,qui aliquando iraftebantiir ei,dominus dico regnanitCqui^'^OHti-nus£fcdesfuper Chtrub!n3idcft,qiiiciiisluper ordi-ncsangelorü.vi doininu' coium Item deiidtnsiniml (osciu5,dKit,[^fnoui'aiut teira^quafi itulniTimifint, quiahquâdo rnotifunt contra eum.omiies ordines angcIoruin.^Üico domin’rcgnaiiit quifdominus] habit3uit[lin Sion3corporalitcr,quidoniinu?Cn'‘3g-nus3fnit,?i mirxpotcntiic.per hoc plane detennina uit.fedeChriftodicere.quiaipfcinSîonliabitauit piæ fentia corporis,3ifte dominus eftj^excelius fuper omnes populos^quia nullus altus.nifi per cum.^Et qsoniam gt;p^'^ Lco”i’tf3Otur3 ergo omnes

Gcntes Cnominituo]id efi:laudendilatent nom? tttum.Kfamam tuam.nominidicoCmagnoJfcilice* quod ampliandum SC iatidandiitn eft.Cqaoniaml friagnuniciXSCmukum va'cnsbenecredcntibus.cu» cottfitedum eft.quoniam iltud nome Ceft terriblk.J impijs timoré ftituniHdici^,Ç8Cfaiictîî3eftbonis,qa^ ipfum funt fanélKicati.SC iple dominus Qdiligie iadid Km jideft ut homines iufteiudicen t,veI,iudiciS id eft, quâcuiique anirax difcrctioncm,quad facers,cftQho nor reg's eft,vt gt;nbsp;ex judicium diligat.SC luce qiiotÿ eft, vna couimendatioChrifti.lt;5Tu parafti.Pars feeunda Continaatio.EtCtulquidera qui taks cs, Cparaftidi ie(fliot!es3ideft,hominesintu«pergratiam tnäafpi-' raaîdoprxparafti.vtdirigantur ad virtutes.K etiam fe c^idtrcftiones.nonfolnni patafli,fedCludicium]id eft.vt ip!i iafte difcernant.quid ftt bonum.SC quid iîï inalum,[;?C2!i3ticaliamdircretioHem fc^icet ^uftiti amjideftut bomimcognitum faciaiii.âC malum di-mirtant.CferiftiJdicoCm racob^ideft.infideSi pop« Io,qui benedictionem fient Iacob accepi't. EE* quia Chriftus exhiber hare mimera fuis.idco vos [exahate ipfum Chrifttimfafturn [^domintemdeum noftrû i IcraiTumpf huä inanita'e« L'Sf a lorarekabellum] tieftjiufiianiratemipfius q'iæfnit IcaWcllurn id eft,re t]wie;,SC fedrs CpedcmciusJideft.fraWrtasdiuinira* tis,CquoniamdiiiudlcabcllHfHCfiitiâtam ciijid eft, Chriftihumanitas.vel ûcinirâfitiuc.fcabtlJum pedä, VI pcrpcdcf acciparr iu P am huaranitatcm.pcr perqiam veiutadnos cakcatadiuiiiiias.quxfuit fca VeiJuai id eft. pioi'fus fubd^odcitati^Moyfes.ParS tema Et bent debetisemnadorare,quia ipfc non eft receiii dtus/Kti': quidem dicust fed ipfeeftcui QMoy

ÇtS.îC Aaron in falt;erdotiLuscius3- Licet cnim Moy« fcsfaccrdosnon fui(î«t,tameneriam lacetdoicintuin dicit,quia Si pro populo inuocabat,f, cut Si alii kccr-dotes, Si iplos iaterdotes conflituebai, amp;nbsp;vngtbat, tSi^iplctisamucl^litctnon luilfct detnbn Ltui.un de alii facet dotes,tame fuitCuiter eos.qv.i inuotan» nemeneiusj^quiafaccrdos full iplius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iftiferuie-«

runt domino,Si hoc inde cominodutn babuerttnt, quod ipfiLinuoeabant doniinumSi ipfe audiebat eo# 11 columna nubisloqucbatur ad cos 3ldeoinniibcs loqutbatur.qiiiaobfcurum crat quod dictbat eis,qa futurum erat fcilicetaduent’Chrifti,qua? tiubesCbri ftumfignabat,qui eft nobis umbraiio, Sirefrigtri-urn contra eftumba:retic5ruwi,8iipfcctiani per co -lumnam fignificatnt.nam ipfe eft columna,qux vnt-uerfam fuftinet ecclefiani.^lpfe loquebaturad eo». Si ipfiCtuftodiebaniteftimonia ciuslideft commu-* nia prarcepta Icgis in quibus teft abai ur eis quod effee faciendum,[ Si 3quid non.Sifingulare [pracceptu] de officio facerdoialif qnod dcöii illis^.Vel per tefti-* monium poffumus accipcteceritnoniasquas facie-bant.qu'x erant figna.Si teftimonium mirabilitina quaifecerat eisdomtnusiveluti evroipfi comedebât agnum, cemedebât aximos panes.lenebant in manî b«sbaculos,fig!itiiR cratSi teftimonium inconfpe-étu filionimlfinelquibxcnonvideranteduftloni»-de Aegipto.8Jlpficuftodiebant tcftimonia.SiCtudo mine deuSnofter^faflus.qnia inca’natusCexaudic-bas eos^in neceffitatibus eorum,Cdeus tu3 ctiain £,ppicius(uiftieis3condotianspeccata,t8iuldffen« ctiam aliquando Cinomnesadmuentionescoruml tdeftpeccataquacdeusinillisnon ftcii.Si ipfi adin -

TIO. D. HAYOMNfS IN PAL-adinuenerunt,vtpcrin3S vltiones corrigercs eos,8t probares.^QliouiamMoyfcsK Aaron feruieruntet Slt; bat vtilitates inde habuerunt,ergo vos aliiCexaka te ^ideß,alnim,omnipotentembenereruiendo often diceCdominum deum noftrum.S^ adorate in mente fanélociiisj id eft,inceclefia .extra quam non eft locus oraciöis.Equoniaga fandusjcfcl^dominns deuS BoftcrJ,

Vbilate deo. 3Pfalmusiftc dilt;it«r pfalinas in COR I fcrtione.quia proplieta qui hic loqiiitur.materiä -5 habetvtramqaeconfcflfionem.ModiisJn prima parte monet nosadcöfcnionemlaudisfcilicet vt dett laiidcmns.Si ponit caufas quarehoc facerc debcan»* In iccunda.qux incipitdntroite portas eius, monet nosad confefTionem pcccati.fcilicet ut n os de pecca« lis accufcmus.f^ cum folum medic um actendamiis» intentioeft nobis qiiandamgcnerare tem-'erantiâ, fciltcct.nc foîam no ftram fragilitatem 8^ pcccata at tendamus, que nos pnecipitarent in defperationem, fed dei beneäcia pietatem.vt percatollatur dsfpe rado.kcm ncc Tola« attcndainns dei mifencordiara Sf pictatem.qaæ in nobisfaccrct negligentiam 8^ cla tionern,fedc ntranoftrasrefpiciamusmiferias.amp;ifia gilitates.ur propter hoc operemur.8idco placete ftii deamiis.^Etad confciïionemlaudiSfîc admoneoO fomnis terra iubilatc deolideftineffabikm lucun-ditatem deipfo mente cöcipite.Sc Cif fuite domino] l)uic,ad laudem ipfns beneopcrante5:amp;hoc non co afli.uel cum a'iqaatriftitia,fed Cinlæticia] hilarem cniisdaiorcin düigit deus, lt;|lntroi{e.Ponit caufam

m sgnani utilitaten eorum, quatc dcum laudarc dtbeant.Continuatio. Bene dcbctis ei feruirc inlæii tia.quia per hoc intrabitis in confpeftum eiu j;hoc di lt;it; £lntroitc3adipfumdeumtinconfpcftueius ] manfuriCinexuhaiione 3 in cuius con fpeAu actcrna iKticia fruemini,8C quiaibi Ixtitiamhabebirisjiic cil la:titiaferuiredeb«is.lt;îSciiotc 3. Item proptcrhoc uigilate debeiis, £ quoniam ipfe eft dominus deus 3 ideft.creator omnium, fccundum primai» creatio-nem:tipfe3etiam £fccitnos3increatione, quxpoti • usual« in nobis,quamctiam prima crfano,Qamp;non

«pft3fecimusEnos3quia nihil boni habemus lt;tno-bis,a|No53etiam fuB-iUsCpopuluscins3id cft.præcc ptisciusinftrufti,adiute cHicnd(icelh'iti,£8i oue53 id eft,Hmplit«samp;. innocentes,quod ipfe iu nobis ope ratu5cft:oues dicobpaftnxciusjid tft.qiiasipl'cnfi cit fpirituaiibusboms nbsp;nbsp;tibo corporis 8C fanguinis

fui,8lt; paftu diuinsc ftripturx,*flnttoitc. Parslccun-da B t quia populuseius,ones efi is,ideo bmtioité portas ciusinconfeftione3ilt;xeft.confneminiptccara ueftra,8€ perhoc introite portas,ideft,iniiiaperutni eudi adueram vitam.fciUcet mifcncordiascius.intto ite,8lconritcdo peccataueftvajntrate in Catriatius3 ideft ,in collegia fanftorum apoftolonnn ,8? ahorS fanflorun'.,fcilicet confotmandauoslarftisinpleni tudiue iuftitix, tunc bcont tcmini 3 domino 3 gt;n h7mnis3,id eft iu laadibus. Tune enun poflumus do minum laudarc acccptabibcer.cumpriuspcicaiacon fefti fumu9.*5Dico confitemini.nec apud nos tantum fcdClandaie3apud aliosbnomen liusqdkt tesCquo mam dominus3'fteCluauis eft 3 dukis gv.ftautt -b«s,S£mifericordiaeius3eft Cin ætcrnum3tdrft,ea quxiftedominus pci Rufeutordiamludmla^gunr,

fî* D. HAYMONIS IN PSAL; ducunt homines ad rctcrnitateimCamp;’veritas eius^id tft.ta qusf lt;omplent promiffiones dci,per que vers« apparet dciis.funt£in gcneraNone Jlt;gcnerationewi3 ideil,aTtcjnafunr:ideni accipimuspci »ùfexicordiâ.K ucritatem,(cddiiKrfi?modis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Ü

MrffricordiamJ.Pfalmusiflcefl: Dauid pro* pliftT,quiloqiiitur,vcl cuiufcuncç iufti per feôti Materiam habet perfeÄam eôuerfatio-ncm ,quam in feipfo oftendit. Modusdn prima parte oftcnditfeiurteviune.amp;Jmalorû conibrtni deuitate. In alia parte,qua? incipit? Oeiili mei: oftcndtt fe bono rum confortio adliarrerc.Intendit nospcrhocadb.abî tuns perfefticcenucrfationis inu!tare:amp;anteqHâ de bac connerfationeagat.præmittit taufatn quare talé ehgat eoniicrfationcmfcilieet quia deum attendit nô taniumpiumfed etiamiuftun«. Si enim tantummo do piiimattinderet,ptonihilol3boraret,cum deum omniaexpictatecondonarc putaretded quiaiuftum tognoftit,amp;de peccitis vindicatunim intelligit, timg dumicputat, ôiomnibiis n odis pla(andiin\amp; inde d itit.odofie ego tantabo tibi niîamSi iudiciü.i.lauda bo te de hoc.qiiod tu habesfatere niiferirordiâ aliis,8i iuditium.quia punis pro pefcafis.lt;5Præmifla caufa,in tipit ïam oftendrre fuam iuftitiam;a£ fi diceret:Quia non tantum miferitordem,fedetiûmiudicantê intclît go,idec.fpfa!lam]idtfi,bcne operabor.flCperhocve nies ad me,ut in mehabiies:8 f quando] tuf venieS ad mejideft.recfrtmeipoff (Torlt;m,8^inbabitatorf, inqnohctEintelIigamùnvia inimacubtajidtft.qa inctdoiinmacul. f fcilicci per bora opera tneedo.Sf intcHigo,qiiod tu ad eines venis inhabitâdo$,qui par

inimaculatan,operaintcdunt. cDixi. pfallam.Si »am film opoiatus.amp;boc dicit.t pcrambulabamn id lt;ft,pcrtranfiuivolùntatchæc mundana.quçin natura fui fempcrfunt iranfitoviajïoc eft,nô reputaui me hitbaberemanentcm (iuitatcmjcd fempcr appeto tcckfteni.8tboc£in innocentia tordis meinded non tantum abftininmanus,ncnocerët proximo,lcd «ti am voluntatcm;amp;i.bot[^ in medio domus men-3 »dc, tongregationis fidelium,inter q«os vnus cram; tum dicit,in medio,n«iat quodomn ibusin femetipfo p ro ponebat exemplum bene operandi.»^Praeter bot ctiS. £nou proponebatn ante oculos mtos^intcriotts.ali ^uam llrcm iniuftam^v t mibi piatei et aliquainiufti-tia,fedpotiusffatiëtes3aftualncii;piçuaricationtsquot;l id eft„aliquasoÄcnfinnes contra prxtepiülebisC odi ui3.SE'tetiam£corprauum3id eft,borne prauitor-dis,ftilicct,malc«oki»aliqtnsEbtcinon actu malitil^ ftiam exequatur,l^non adh^fit inibi3ideft,non pla-tuit iwihi,uecfuitmibifamiliaris;Cdetlin3ntem3vera Càrae3ideft,moribusmlt;isa(fcniive vnätc:ipfum di* topropterbot [;malignnm3bapudabquos præten-debat iuftitiara fMam,C,büt nö tognoftcbam3 iuftum efl'e,ficutabi putant, net vitam ipftus appiobabam» «{Oetrabcniem fetreto proximofuo,bunt petfeque-bar3dibgentiexbortatione,vt abenore fuo reirabe-rem »Çîlomoveroqnit fnpctbo oculo3 apparebat, ^Kinfattabilicoidc3ideft,auare,12cu«ibotnon edc bam3cibumtorpoTalcm,velpotius fpiritualem, ftili cct.dominiticotpotisrcfectionem.Sitnt cnim mani-fefteiftimab àtibo bonorum fcparandlViidc Ap»-ftoluStCnral'ii'ufroodiRct obuni isinere.

IjPars fecuudaOcnli, Iftinon placcbüt inihi,fedCo* çulimei^idcft.affeiftiones meæ.crantCad fiddcs] nonunmsloci,l'ed[;terrç,ut fedeantmeçitm^id eft.ut fimilesgt;nil’.ifiant,amp;quiefçant inddeftaiioneiuftitij,, fjçutego.Cambu!ans]autcm[;invia inmaculata hiC. miliiniiniftrabat].Sunt eniinelcgcndi mtindiK liOquot; nefti viii,qiiin)i t)iftrent in domo domint^Quifacit; fupet biam.Non dicoin aliqua parte domus uei, quia mail fupportanturin ecclefia à prxlatis.ut corrigâtur, amp;'de(îiïant fedCnonhabitabitiiimediodomusmefJ ideft,congrcgatiouis fidçlium.Cum dicit.in media, dat intel!!gendû,quod.tallt;:m non faciet fibi familiare, nec prælatü in domo dei confiitnet.àquoalq velma* lumexempliim.vel ma.lam accipiant doftrinâmô tan tum[;qiii facit iuperbiam'J fed ctiani[; qui loquitur iniqtla]flt;iIicc^,q^i confuefcit in roaliloquiojicet his, 8(fil»i fimilibus direful apparcat,tarnen[^nö dircxit inconfpeófu oculoium meoi urn 3 fcilicct ut mibi pla-,eeret.iÇ [n inatutmo.Ponit caufam qusre i/lorü fugi-atfotictatem.quiaquaRdo^videtcoS xtemaliter cS fortio bonorum feperandosac fidicetetifdcofcpata bam meatalibus,quia[iucerficiebam3idcft,intcrfiei cndointelIigebamEonines pcccatores terrxin atatu tinojidc tjn i.u,dilt;;io,qua«dovera lux incipict orirf bonis.noni ’terficicndes.quialiquandoadmifcricor' diam poficnt reuenitCjfedÊvtdifpcrdetcm^id eft,dif pcrdtudos cognofceremEde ciuitate dominijideft, de nipirna HicrufalemEomncs opérâtesiniquitat?] non dicit.qni opcracifiint,fed qui in hoc perfiftüt: vel çoiTiin US pcccaio'es Ilic acciperedaçmones ipfos.K higgfi- ones immiifas à diaboloiamp;tunc itacotinuabi tut.in alqs nonplaccbant mihi maU/edpocius in me

^pfo interficiebä omnespeccatores teiræideft.omncs fuggeftionesroih» ianmiffasädiabolo.SOioc in matu, tüio id ïftjn ipfo initio du wi ipla: fuggeftiones intipi-Mntoritifcilicetnonjperducebamad aftumid quod {uppetcbant fugge ftiones.ad hoc intcrficiebain,ut di fperdc rcm,ne dein ccps ra die aren t de ciuitar e'^ oniini td eft.de anima tnea.qusc eft munitadeihabitatio.o-mnes opérantes iniifuitatew,ideft,da?mohes,ne de-hinc habitaculttm in mehaberent.qui dicuntur pecca tores,filt; operarii iniquitatis.qui taufa funt totius pec catu

ïlt ulus. Oratio pauperis,cMttt anxiatusfuerit, 8C corain domino prccem 1'uam effuderi t.

DOmineexaudiorationem meam]. Pfalmus (ittedicitur oratio .quiain prima patte continet orationem,amp;alia qutc poftponuntur.caa fxftint quarehtotandutn Noininantnrautem multi hbritefpeftuprimarumpattium.vclutiquidam li ber Moyfi vocatut Gchcfis.qma in principio cxpohi-tUTgeneratio cccli 8lt;tcrræ,8Chxceft,oratio Dauid prophetxpauperis,ucl alicuius veri pauperis, in hac eonfideratione habitus,cum prectan fuam ante deunt effuderit.Precesilla: dicuntur effundi coramdco.qug nullis cogitationibus prxueniuntur, nullis omuino obftaculis diaboli impediuntur ,fed putadcuDtiené adipfutndeuroditiguntur. Loquitui hic pauper Dauid,uel quilibet alius, non prouna perfona fed pro ßngttlis: pauperefiatn ipfe anxtuspropria deltfta, 8C lotiushnmani generis miferias, 8lt; deopreces fdashu militer dcferens.Modus.ln prima parte quafidepré-cationc utlt;ns,non cxcufat fe/ed quaft reus facit ora -lionêÿ

»ionein.amp;: qnafi (Hiferum feconiïrttur.vtpcrhxc mi» icncoriliain moueac in indice. In fecuiida partc.qnaa incipit: Peicullusüimvt fœnum.enumeiac miferiaf quas pacicurgenus liiitnanum In trrtia parte,qux in, cipiciTu autcin domine,odciiditconfidentiamquam habet,quiamiferijs iltiscripiatut. Et pcrquemî’icili-cet,per Gliriiiuin.Si fiIq fernorum dei cum ipfo habi* tabunt,Slt; fcincii eorumin icculum dirigcturl ntencio €ft,nosinuitare.vt fic prnitcainus,vt peccata nofira. Si alia dt’plor€n)us.*ü Ab orationt fic incipit: [Domi neexaudiorationcm meain^Si clamor mens J id eft, interior intent'.o.fiue cum voce fiat.fiue non [^adte perueiiiar^id cft^nsllis obftaculi.; impediatur, quin adtuam pr.cfcntiam confcendat.t^Dico clamor p«r-uei!iat,3lt;c5pernenerit,non remaneat inexauditws, liocdicit,Qno!iauertasfaciera tuam^id eft.prefctni-, am tnæcognitionisCàme^fed meam humilitatein.Si fragditatem lefpice fii [inclina ad me] infii miim[aii rem tuam]id eft.condcrccnde mee infirmitati, [in quacunqae die tnbiilor] lye notât fe fæpe ttibulai Û Vix enim cefFanc nii'to tribulationes.amp;l tentaiiones diaboli.^Q^iali dicereoSæpe tribnlor,8i in tribnlati onibu3itiuuco,^[in qiiacunqiie dieinnocaHero i«, velocicer - xatidi me. ]]^Et opuS eft vt exaudias quia [diesjhu man J viert [ mei jadii in peccâtis,amp; nr.feria, quifunt[ficut fuinus,]inci!tenin5 fuunis ex igne.Si qnantomagisaccendit.tanio magiscua'iefcit,iia ma 11 acius liumanae vitæ ex ardoie concupircentiarutn procedunt,8c’ocuIoscordlt;sexcxcant,Slt;quanto ma-gis a'ccndtint,tanto magis à dignitate veri luminis de l,ciuiirdiesdico [defeceruntjquianihil uerxvtilit»-r c attu'ciunt, [SdOitem propter hoc opus eft exandi liOiic ti:a,qiiia [ ona mta arutiuntjaninic fcilicet to be* a

TERIVM COMMENT. y»7 %gt;ora.ki eftjpfa ratio aruit^deft confcnticns volupta ticariüs deficit irobore fuo.fcilicet àcontiMtione veri boni£ficut£remiuin3. In hoe maxima notator ari« ditas.quodipfa animaperdita pinguedinc propt ia, K illuminatione dei,ii«pltcita muhis peccans.dsgna.K habilis rtputetur cremari. ^Perculfasfum patsfeeun da Bene dico quod dies defeccnant.quiaego qui eil fecundumnaturam,8iptimam£C£ationcm.vtfa;nü3 yiride,8i floridum, Épetcufi'tts fumlà dt.b jlo.quafii raalo.fakacore.düJmeStpirëtcs meo$ aapeccató im puUt,pcrquaf pcrdidi viroré mcum.Si fiotes iuftitix Si tune Caruitcor mciun.^catensiUuminaticne.gia-tia intcriora foacntc.ideo ar uit, tqaia oblitus futn co Biedere paneui meura^ideft vtcuiitemylaiiouc dci, qux clTctpcrfecta retectio.fruerer.^^Ecce iiicipit oft4 dere peenitens iSe fatitfactionem pro dchcns.dicens, avoce,q«aftdicat,Egope cuiTusfum a diabol«,obli tusfamcomedere panena mcMm,8(ideo certc gemui interim quod gemitusin vocemprornpit.K dein de corpus ita maceraui.qaod offa fcci adharere cu-ti,hoc dicit.Éa voce gemitusmei^id eft,propter nimi MtngemitumCadhxfit os meuBi cai «i mejc^id cft ctt »imen;,velinterim gemui pro petcatis meis,8(proxi worum,quod os id eft.fnrtior pars corporis mci.fcili lt;ei ccclefiie.adhefit.ideft.condefctnditcotidolcndo, SCcomniifetandecarni raeaeid eft.moUioribui.SC in firnaisdeecclefia.ficut Apoftotusdicii.Qiiis infirma-tur.Sfcego'.noninfirmor.EtCfimi'ih; factusfum peli-tano (ol itudinis jquia genus eli ptUicani.quod halt; bitant in ftagnis, ad cuias differenoam hic ditit,foli-tudinis.IftiustaUs eft natura,quod fugiens aliarum a uitun folitanäübielijatvium,§( fepet maccrexiftat.

huk comparât fepœnitcns,qui loquiturfecundSqHX dam membra fua.fctlicct.crcmitas,qui SC. folitudinc cligunt.SC ibi malta fc macie affligünt, Qfaftus fura ] fecundum alija membra, [ficut n ydticoraxjqux ba-bitatEin domicilio]fcilitct,nec prorfus remota eft. Nyfticorax quxdaui aiiis eft id eftcoruus nodicorax vtali) dicunt.noóhia.quxauisbbiefcam in noéteac-quirit,8^ eft valde odtofa bominibu$,quia dü cantat, mortem minari intelligitnr,nee prorfus retnotaeftd côucrfationehominû nee ex totocü eis hahitat.huic cöparabituriftc generalis pauper,qni loquitur defe fecundum mëbraiila.qux nee ex toto conuerfskioné reliquenint.necomnino cum eis habitant- veluti boni viri,qui in fcculo habitantes,feculariconuerfationi Konconfcntiunt.S^hi funt quail nodlunia auis.quia innofte vigilant,8iorant,veliit quodindiefacjunt, itaeftquafïin nodle ileret,quia fugnint eonfpcdluni liomhium,3lt; in abfcondito faciüt bona opa fua,funt ctiâinfcftihorainibiis,quia minantur ets mortem,c5 iiolitntineis caperccxêplü bene uiuêdi.^Similis fa-élusfüiftis,S( propter boe etiâCvigüauiÔ.i.folicitus Cicuriofusfui de coireftione mea,amp;! proximorum, tneorum,Eói fafliis iü ficut paffer fo'itarius] qui fugi rans laquco j,nidificai in tuto loeo.feilicet, ßin letflo} Item,fecundum quofua r« de corporefuo comparai fc pauper iftcpaciiitcnspaffeii,in teitoha biianiiiqua Jesmni monacln,{5lt; boni canonici.qui comparantur pafferi.quia caliUi furie in uirandis laqueis cliaboli,S^ funt folitarij.quiadun ffisdiucifltatibusbuius fcculi, folamunionecn ccclelia: iequuntur ,qui habitantin tCvfo.ideft,intutoloco, fcilicetin confortio bono-ni m, per quorum exemplum, S admonitiones tuti funt abexpugnationeinimici.

RTotadie,Adhuc cnumerat mifctias ,'quashuinanü genus patitur:quafii diceret: Ego vigilabam,8C talem njefaiieb5:KtuncCexprobrabät mihi mimici meil lt;nbsp;ideft.obprobriadicebant mihi.SChoc Ctota dic3 .t. aflidue:etiï amici:hoc cft quod dicit;Cquilaudabant nte^vcluti (ïmulati amici, C^duerfum meiurabantl Per fimile dicit:quiaficutaliqui cum perfiftunt contra aliquem,contra efi iurant, ita ifti perfiftunt in de-riftonc bonorum, ^ldeo exprobrabät, non quod in me malum vidèrent,fedCquia cineremj.i. minutiffi-ma peccata,qux Cunt reliquix maiorum peccatorum Cnianducabam ] .i. cofumebam Ctanquam panem] quia tan tarn tcfeftionë indehabebam.quantä ex pane. Percinerc idco accipimus reliquias peccatorum, quia cineres funt rcliqui j carbonum,per quos intelU-gun tur peccata.qux exurü t corda: C8C poculum me* urn cum ftetu mifcebam3adliteram. Flcbat quidem iuftus ifte,attendes has necefl'itates comedendi,8Cbi-trendiex peccato euentftc Adx. Vel poculum accipi-amus dominicum calicem, qui cum Iaclirymis,8i co* punHiöe accipiëdus eft.^ldeo fie faciebä, quia quaff Îirxfentem videbam iramfuturi iudici): 8C hoc efti^d acre irx tux^.i. propter prxlcmiam futur; irx,in qua dânabis malos-Së à facie Lindignationisl .i. correóti onis tux,quam in bac vita facis, non ad damnädum, fed ad purgädü prxdeftinatos:^ benedico quod pec indignationem corrigis,Equia eleuSsl me in profpe* ritatibushuius viix,hallififtimc,multis tribulationi* bus;hoc dicit pauper qui hic loqui tur, nö fecundum omnia membra,fed fecundü qujdam.^Bene dico me confiderare futur3iram,quafi prxfcntcm ,quiatdiet mei3mihi nihil vtilitatisafferentes,quiadiesfuntCfi* cm vmbra 3 quiahic non habetut vera jUuminatio,

$}0 D. HAY MOKIS IN PSAL-in qua declinatione,qusex peccato en-,cognofco turam trani,dic$[de(Iinauenint,8£ egofîcutfccnuni ’ arui.3^Tuautcin.Par«tertia. Ego miiërias fuftineo, (■ fcdQtu dne in xcernu permanes,8^ memoriale iuii3 ktillud ifigne fa^tû ƒ, redêptio hnarii generis per fîliü ,pprerquäcu teneberisinmemoriahominü^ingen^ tationelpræfenriduratura, CâCgcnetationeJfubfe* quente.4){Et [^tujquiæternus es.qui vidctisdormif-fe.dü diftulifri niifcreri,modo Cexurgens mifcrebert$ Sion3,i.e«lefiar,8£fecure dico mifereberis.Cquiatî-' pus milêrendi eins.quia venit tempus] .i.apt iiudo poris,in quo debet mirereri,ingcminädo, dcfideriutn ’ quod habet ex ilfa mticratiôe notât. Vere tnifercberiS Sion.Cquoniamferuis tuis].i.apoßolis,amp;'aliisprse* dieatoribus.quorum eft ecdefîam deixdifieare.Cpia cuerût lapides].!, viui homines, qui luntfolidi,amp; ftagt; l)iles,8lt;in fide,K inbonisopcribus,,8iaptivt ponâl In (dihcio ei* Siô.f.ecdefixCS^ ]illi fcrui C mifercbüt] exhortando.Keondolëdo depeccatis,Cterrx].i.ter renoRt, qui debët elle Ceius]Sion.lt;|Scruimifvrebütur [8ë]pcrho£[;timebufitGentesnomen tuumdne.Sf , omnes reges terræ] i.quicunc^ benere^unt fuam tet renitatcm.f timebuntg'otiam tuam].i.te,quia glorf ofumeognofccnt.«i’Ideo timebunt,Cquiadnsxdifl* tabit]viirutibu;.[Siô].i.ccdefiâ,'C8ëvidebiî]randc à fuisEin gloria liia] .i.in fternitatc.velin ptçfcntigio liavideb:! àfuis.i,agnofceturàfuisgloriofus. lt;gVere xdificabit,quiaErtfpcxit]Krefpi£iet audiendoEino* rationë humihüjqui nihil de ië prxfumût,fî£utrefpe« xitorationem publicani,8i pharirxi,di£orefpcxit,8i , ctiamhûbuit vuItuma££ep(abilë:amp;ho£eft,Enôfpre uit prc£ceorri];dicëdo miniis,pIusinielligit:VtI,non ÿrcuit oracionem pro k fafiam,S£non 4*crnct prccé

TER IVM comment. çji ïaftam pro alqs.vel rcfpiciet.K non ad hora.fed nun-quam fpertgt;et. lt;5 Dixt quiarefpexit.mododifturus quemodo refpcxit..C per aductum filq.quia diifluriiS rem magnameft.Si in memoria tenendam admonet, dicensCftobanturJ.i.memoriæfirmitercGmmêden turCingeneratiôealtcra3.i.in pofterisnoftr»s,vtipfï fciantChæt^qn« difturus fiim.t 8^ Ipro his laudabit dominum populus qui creabicur. 3^Hxc fcilicet fcri» bâtur,Cquia3dnsCprorpexit3 .f.illos.qui procul crâe âcognitione déi.f. gêtilcs mifericorditer vifnauit Cde cxcelfofanflo fuo3.i.dehumanitate filti fui,qux fuit cxcelâ,’qMia ab omnj peccatoiramunis ,8f ipfcfclfis in tcrram afpexit] .i.illo$ qui culta erSc terra:ficut lu* £_ dciquos propinquos vifîtauit:fîcut ApoftoluS ait:Ve * (liens euaugclizauit his cpii prope erant,8f his qui Ion ge,8i hoc tde cœlolde ipfa fcilicet humanitate Chri-fti,inquaipfacelatafuit diuitas. ^Adhocprofpexie [vtlperipfum mediatotem filium'Xaudiietgemitus compcdicoruml.i.eorum,qui non lafciuiunt per pU teas huius vite,fed funt ligati ptxceptis dei:ad hoc an diret.Evt^ipfosCfihosinteremptorül.i.patrü mor* tuorum in peccatis ^foluerct 3 ä vinculo peccarorum pro quibus gemebant.^ Adhoc fois, Cvt3ipfi folutl Cannuncient in Sion3.i.in przfenti eccleha.Cnomcn dni.K in Hierufalë3,i.infuiura,qu{eftvifiopacis,an nunciêtlaudemcius3domini.i.laudabilê oftendant.

Dico annûcient, 8t hoc non paucis, fedCin conue* niedo populos in vnum3 ,gt;d eft,congregando, id cfr, tn congregatione populorum. Vel, in conuenienda id eft, alloquendo populos in vnum id eft.ducendo eos in v nam voluntatcm,'8i fidem : CK3«iaincon-ucniendotregcs3.i.maiores,adhocCvtferuiantdo-nûnoj. afpexitKnaro,SCtgt;Plt;*r'fpoquot;dhei3

J5t D. HAYMONIS jN PSAL-vocanti.afTentiens fux vocatiohi.S^ fubferuiës.S^ ath bulansCin viaj.tin prxceptis dei, bonaoperacione: viadicol^virtutisfuæj.i.in quafeoftëdicvircuofam, F om S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tribulatiöe ab ea feparari potcft. sVnde h-

■® poftolusïNffjmors.nefpvitapotcruntnos fcperar« .■!dKritatcdci;refpondjtdico,itadicens;dotninc[;nü' tianiihil tdtft,f3£meinielligere Cpaucnatcdieruin MconunJ .1. breuitatem humanæ vitac;vt ea cognka fefnnem ad vitatnættrnatn.^Etmccurrctem ad vP tam xtet nam fne reaoceslà curfu iïlo,hoc eft.ne fiib irrhasgratiamiquia tu£ fubfiftcremcgo Cindiniidio dieruni meorumj tantuin.i.rolamhumanam vitant aflam in tëporalibus bonis habere: qua; vita dicitur dimidiaid ek.impctfefla. Vel diespoiTumushic acd perevitamiuftorum, quia in eahabetur vcraillumi-' ratio; vt fie dicaturNe reuoes me àcurfuxtcrnç vitf, VI tantum fim in dimidio dierum meorum.i. vtfolii' modo habebam prxfentem vitam iußorü; quia ipfe eft dimidi3,id eft imperfcda,8i i nutilis, nifi xterna vi ta fuccedat:dies met funt dimidq.fcd Canni tui^id eft, xterniras.quam deftgnat nomine anni: non propter mutabilitatem,quxibi nulla eft,fed propter longitu** dinennfuntfin generationcjpræfcnti CK] diirabuc in Cgeneratione fuccedenti.hoc eft.xtcrni funt. Iniquot; tio ru domine terrarn fundafti. Bene dicoquod anni tuifunt xterni, quia tu domine necinitium habuifti, tiec flnem habebis ; qui quod initium non habuiifet, oftendit,cumdiciteum terram fundafle;ex quo com ftat quod ipfe ante tcrä fuit, Së inde dicit: [domine til trrramfundafti3Khoc[initio3.i,in prima creatione

CŒlijmaterialcsCfunt opera manuum tuarum] quia tueos fccifti:fed ideo ita expreffe dicit,opera ma nuum tuarunt, quia quod digniuS opuseft, aferibi* tut

TERÏVM COMMENT. $}gt; tur petfonæ attificis. Oftendii deumfinefincefle, quia poft omnia erit, cum dicit £ ipfi 3 cocliCpcri-bunt 3 ; non quod fubftantia pereat, fed qualitates mutabuntur.Hxc quidë infcnora,qu»exnoftra ha-bitatione conüpuntur.per ignem putgabüturâpfum ctiam firmamentum mutabicur.quia ftabile ficcdico call pcribunt, ttu autem3domine in æternumCpet »nanens3 Ofiendit quomodo perlbunt, dicens:' omne9ßcutvcftimcntutnveterafcct3quiafecüdun» i nbsp;nbsp;nbsp;corruptionem hominü ipfa elementa corrumpucun

mutationcpermanësimmutatioerit.Sëhoc dicit:CK tnutabuntur3 .i.inillaimmutationepermanebüt:n5 crit ficut quidam hxietici volueTunt,qgt; aliquandore dirent elementa ad priftinam faciem, 8ë i tern homines ad habitationemtenxdprosmutabis.Ctuautem idemes3i.immutabilis,Cipfe3id eft,omnipotcs:E8C annitui3inquibustuviuis,[lnondeficiët3quiaxter-nifunt.Velpoffumuscœlum amp;nbsp;terram intelligerc al-? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legorice,vt fic dicamus ; Dko ne teuoces, fecurus

fum propterbona initia qux tu iam fecifti.quod non reuocabis:quiaó domine tufundaftiterraro,ideft,ec clefiam,initio,id eft,per filium.vel à primo iufto Abel ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K call,ideft.altioresviriinecclefia,qui continentfe-

creta cceleftia, funt fpiritualia opera manuum tuaril, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in quibus maximeapparet domtnuslaudabilisdpfi c£

li peribütmortetempoiali,tuautem deus permanes, 8i omnes illi vcrafcent,fenefcent,8t corrupentur cor-pore.ficutveftimentum qatterit, Ktumimmutabis eos,qu5do indues eos in corruptione, 8t immortali* tate,ficui opertorium v crus renouatur 8ë muiabun-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LI iii tur

D. HAYMONIS IN PSAt-tur id eftjila nou4 inunutatio ptrmancbit in cis, ta a^iceni idem es. Si anni tui non dcfîcicnt. Anni tut func æcerni, in qua xtemlitate Chabitabut filij feruQ^ rumtuorum^^ideft.imitatores fandloram apofto* lorum,femeneorum^ideft.bonaopcratio ipfo* rum C dirigeturjn à te deyinutc in virtu tern in pray fenti.S^Cin feculamlfuturumdirigetur.-quiatunc no ccHabunt à laude dei,S^ bic oftendicurlaetus finis poF-^ Hitentium,ficutin aUjs pœnitentialibus.

dei.Modiis: In prima parte exhortatur ad lau-dandum^dcum,propter coltata beneficia. In fecunda, quae incipit:Notas KCft vias fuas.'oftcditlaudcsdeiin benefieijs prioribus collatis pacribus.-In tcrtia,qu3e in (jpit:]ßcnedicite domino omnes angeli cius, oftendit deum laudari ab angelis, 8C ab onhibus creaturis. Per lixc omnia intendit nos inuitarc ad laudem dei. ^Ac fidiceret:ci Canimamea3‘quxmultiscurisimplicita nbsp;nbsp;,

laudes cius,81 fccundum omnes vires,8£ hoc dicit fSC omnia qux intra mefunt^ benedicant Cneminifan' fto eiusj .^£t hot quia videt maximeficiendû, K in hocperfeuerädumjngeminat dices, f bçncdic anima meadomino]8i fupponit caufas,dices:[Si noli ob* liuifci omes retributiôes eiiisjid cft,beneficiaqueip- * fe reddit contra malefafla qux facimus ei. ^Exequ*^ retributipes ina.c,cum dicitf qui propitiatur omnibus nbsp;nbsp;nbsp;L

iniquitatibus fuis fcilicct,condonat tibi peccata,8lt; al* ia rétribution eij dicit : [qui ànat omnes iofirmitates tuas]

tuas hoc eft,ira ftabilcm te facit.v t iam teniatlonibua «lioboli.nécaliquo grauipectato permittit teimpc-diri. Vcl, fanat infirmitates tuas, quia tandem libera'* bit te à cortuptibi Iitate. Afi Aliud item bcneficiû quod dicitCquiredimit^perpretinmfanguinisfui Invitant tuatn3 ideftjpfamanimam CdeinierituJ ideft.ne tSdein ætemaiiter pereat [^qui] etiam Ccoronat tlt;3 in prxfenti E in mifcricordialK miferatronibus 3 id eft, muhis benebcris per mifeticordiam collatts. Poftunt baec dici defuturavita.fiCîQuircdimit.ideftquiUbÇ'' ratdcinteiitnvitam tuatn.neaudiasfentctiamcum malisdte maledidti in ignem «etnum. Qui toronat tc.quia ibi omabit te mifericordia,8imii«rationibus id eft,per mifericordiam bcnefitqs dans. W Item alia retributio,lt;um dich, Equi replet 3 inhaevita E defi-derium tqum in bonis 3 lt;lgt;ua multiplicac iuftitias tuas pro vototuo,veldcaliavitadicatur.vbi deßde« viuiqiuftiin nuUo fallitur, Etenetuabitur3 etiamin hac vita,Evt aquila iuuêtus tua3. Natura aquilxeft, vtin fenio tantum ci cKciefcat roftrum K vngues, quod non po(TitfcciborcEcere,afc2dit autemSdtüc aduerfusfolem, donee pennx fux calotcexurantur, 8C deinde décidât in viuamaquam.vndècxiens acuit ad petram roftrum SC v ngucs, poftea cibum capi-cns.iuuenefcit ; ita nos occupnti multis peccatis.cum tenemur invetuftatc Adx.acccdimusad Chriftum, qui eft verus fol, cuius calore Sf infufione gratix.pec^ cata noftra exuruntur, SC. inck aquis baptifmi lauagt; mur, inde roftrum incuruum ,id eft, malam conlt; fuetudinem noftram illidimus,Sdconfringimuspamp;lt;

/ trx.ideft, Cbrifto.cninosconformantes,vetufta-tern deponimus ,amp;{. iuuenefcimus ; vcl poftumus di-» i cere de ulia vira ,vbi tauentus noftra tenouabitur, I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;LI iiti cjuädo

yj« D. HAYMONIS IN PSAL-quandoimpaiïibilitate Si immortalttate inductnur, *nBcne dico,rcplct dcHdenü, quia ipfe eft [ dominus faciensmifericordia$:Slt;]ctiamfadensÇiudicium].i. vindiólam [^omnibus iniuriam parientibus] • Vnde _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ApoftoIus;Mihi vindiftam. Si e^o retribuä dicit do-»

Kotn-It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Notas, Pars fecüda-.Dico replet defîderiutn

9 tuum.S^ipfe dominus [fecitMoyfinotas viasfuas] MCiit.}! jdeft,præceptafua:8CperiprumMoyfennotas fecit Cfilijs IfraclJ.i. popuIoIudaico,Xvoluntasfuas3 Â quid deus vellet facere populum illum. 1|Et ipfe CdO' tninusj cft [miferator] .i,exhibensmultoseffcä:us niifericordi«.i.inultabcnefîcia,qux(5fertnobis fine merito noftro: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fmifcricors3

innaturafua Qlöganimisl quia expeAat nos diu ad pocnitentiäitamp;nidem ipfe eft deus Cmultum miferiquot; corslquia quotidiana, 8i innumerabilia peecata ton donat nobis.lt;|lEt cum dns h{C beneficia faciat nobis, anncCin perpetuum irafcetur nobisfnonjiquia licet in pncfentivideaturiratus.dum permittit nos tribu-lari,tamë ira ilia non erit perpétua, fed tandeeripiet nos ab omni pccna:8C non tantum non irafcetur, fed quod minus eft,Lnetj in xternum cominabitur] qui cm modo minatur nobis, dicenS:Ni(i côuerfi fueritis, morte moriemini, quandoqj blandus Si mitis appa-rebit nobis.lt;|Bcne dico g,dnslonganimis fîc,8^ niife-ricors,quia£non fecit nobis fecundüpeccatanoftraj •f.originalia.vt nos damnaret,lient pcccata exigerér, tneqjJetiam [retribuit nobis fecundum iniquitatcS noftrasla£luales,quxcxigerct,vtnosfemperin ma' iores vitiorü profunditates deiiceret. ^Bene dico n3 retribuit fecüdum iniquitatcs,[:quoniam 3 potius CÓ-trarium fecit [^corroborauitj.i. immutabiliter dédit C mifericordiatn fuam ] rcmillioncm peccatorum.

TERIVM*'COMMENT.' «7 sâiaquæcunlt;5beneficia,Cfupertîmeniesfen îd «ft,de fupernis venir ilia mtferkordia.Vel cum dititjuper, poiïunfusinteUigere.quod amplior fit ilia mifericot' dia.quatndignitasaccipientiumiôihantfcilicetroife-ticordiaradeditLtecundumaltitudinemcœliàterrai quia ficutccclum altius K dignius eft quàm terra.K it tigans facit earn ftuftifcrâjta mifericordiadei digni* 01 quàm fint illi qui recipiunt, 8£ pluens fpirituali rote corda eorum.fruftificare facit. *(1 Bene dico quod deus corroborauit mifeticordiam,fcilitet,quia Clon-ge fecit d nobis iniquitateS noftras^intantum, tquä-tum ortus diftat ab occidcte^. Bene quidem nos lt;5-paratoccidenti.quiadumin peccatisfuimus.quafi oc ddens cramuszquia cognitione,8( fplendore veri Solis,qui elf deus,n5illutninamur,remotisveroiniqui-tatibus.quafi oriens faft i fumus, quia iam fplendore Solis iuftitix irradiamur.lt;JDico longe iniquitates fe-tit,8i etiam poftea cum dcliquimus.Cmifertuscft do minus timëtibus fe.quomodo miferef pater filioRil, Sicutenim pater aliquandoblandeconfolaturfilios, aliquando v oto pie rccordationis caftigat.ita deus fc timcnrcs.ideo quidem miferetur, tquoniam ipfe co-gnouit figmetum noftrum 3 i de fragili materia nos tognouit effe.quia nec per nos tentationibus poffu-mus refiftcrc. ^Bene dico cognouit nos figmentum, quia confortando nos.^recordatus eft3qul videba-tur oblitus.dû nos permifn in peccatis detineri,Cquo niam3fecundumnostpuluisfumus.3fciUcet,noscol ligati vinculo fidei vel charitatis.necetiä per nos fuf-ficientesventodiaboli,8f quiaLbomo3£ftt.ficu^fŒ-num3ideft,^es qux cito deficit arefeit, tdies3£»ä tcius3hominis velut fortitude K fplendor.quæeft m iuucntute Lef ilorebit 3 pnuatiue dicitur.fcilicct, ef-« U V florebit

florebit,K marcfcct:Cfic3ideft,tam leuiterCiâquant flosagri3,Vel,cfflor£bitproprte,fedho£tranfiionPä Si hc« eft quod diciqfic täquam flos agri, recor-« datas eft,Cqnoniam fpiritusHideft.anirtafpirans in jpfohöm;ne,Cpertranfiuitinino3idcft.non perma-« net in cadem cognitionc, fcd fcmpcr ttanfit ad diuer* fa.fedÇetiamJilkfpiritusCnon fubfiftet]id eft(,non permanebit in bömine, quiapcrmortcni difcedit ab ontnihomineLamp;ampIinsJinhac vita [non cogno' feet locum fuum] no viuifleabit corpus hoc mortale. «RHömoquidemficfragiliSeft.Cmifericordiaauteni dominî ab æterno,amp; v fiÿin aétemum eft] permanfu-ra [^fupertimenteseum. ] if Mifericordia cftflipec timentes eum.QS^ Jper illant mifericordiam Ciuftitia Aljns]eftCgt;n flliorum]:8£ peripfam mifericorquot; dinnluftiflcabuntur non tantum præfentes fliq, fed etiam fiiccedentes.iuftitiaillius eft in fiiios fllioib:non omnibus data,fed Chis qui feruant teftamenxii eius} id eft,his qui folicite SC bona voluntate legem dei per fcrutantur.i|Ec ] poft inquifltionem mcmores fune mandatoRtipfius] non tantum ad audiendü,vel reci** taudum,{cd£adfaciendti3ideft,compIendumCca.] a^Dixi dominos mifericorseft,^ hiftiflcat,fed tarnen ipfef dominus parauit federn fuam incoelo] id eft, in fummis fandîiSjin quibus fedeat iudicis, f SC regnum ipflusomnibusdoihinabitarjc^ianullus potent re-gt; flftereimperioeius.PoftquammQnuitnosmultisbc nefleqs dei laudare ipfum .admontt etiâ nos per ter-fore iudicii,quod mail eftiigere non poflunt, v t a' laude ipfius non deflftamus.l|lBenedicrtedomino. Par* t crtia-Qiiadoquidcm dominus talis cA,ergo vos f o-nxnes angeli etus benedicitejhuic [domino] :n5 pro pter hoc vtit ur ^jpheta verbo ipe rationis,qa propter fuum

dare, fed illosquiin obedictiaperftitcrüt, 6^ ideopec feuerät perfiftentesin ebaritate multa,quos dicatpo tentes virtuie, déterminât, dicens; CfarientesHideft, adimplentes, Cvcrbumjlllusl ideft, mandatum dei, non quodelementari voce i|lis prçcipiatur.fedboe fa ciunt quod deum veile intelligunt: facientes verbum dico^ad audtendam vocem^id eft, adhoc vt faciane et intelligant faciendam ab omnibus vocem Cfermo-numetusjid eft, mandatorumdei,vel facientes verbum illius.v.os di(o paratos, ec intentos adaudiendS vocem fermonum eius id eft, vt intclligatisquid vo-bispræcipiat deus.lt;lNec tantum moneo vnum ordt-ncinangelorum laudare deum, fed fomnçs virtutes cius3ideft,ornes ordinesangelorum fbcnedicitedqi tnino Jlicet angeli vnius ordinis proprie virtutes di-cantur ,tanaen virtute$ commune nomen accipnuc omnium or dinum, VOS dicoXnainiftri eiusqui ncitis voluntatem eiu$3.Complct enim angeli in terra hoc quod deum veile',intelligunt': vcluci Gabriel angelus miffns ad Mariam virginem . ^Betiedicitedoroincf Luc».!, omnia opera eius 3 id eft , prsebcte mihi mauriam benedicendi dominum: et tu Ranima meabenediç domino3confiderans caquæ funt fin omni loco do-minationiseiusj. Mali enimqciosexpeftatper mi-fericordiantdominus,igni mihi caufabenedicendi domino. Vel fubaUaconftxuöioncpoieftlegific:

^40 D. HÄYMONrS IN PSALgt; Omnia opera eins exiftentiain omni loco eins do* minationis.bcne dicke domino.quafifiaüquid extra dominationem eins eftjilliid non fit mihi materia bc nedicendidomino:K propter omniaharc opera bene die anima mea tu domino.

BEnedic.II.jHicloqni{propheta,8f habet ma-teriamcteatorem.amp;vniucrfamcreaturam.O-' ftenditenim quomodo deus haeccreata in mHgt; d o difpofnir.non tarnen quod de fola materia'i difpo fitione hic agatur, fed per ifiam materiale rn inrellexit prophetaaliam ipirituaic.quam facit deus in animabus fidelium,ficut ipfe in aliquibus locis innuct, qua: fpiritualis difpofitiohicaccipitnrin materia, ficutSi rpititualisdifpofitio in anima. Modus in prima parte ofiendit quomodo deusdifpofuit cœlum materiale difpofitiöe.Sf qd myfticein cointelligamus.Iegcndo exponemus. In fecunda parte.qux incipit: Hoc mare magnü.oftcdit quomodo deus difpofuerit. In tertia parte,quæincipit;Sit gloriadomini jnfeculum,ofie-dit deum (audandum proprer huiufeemodi difpofitt onem,8f admonet aliosad laudandum denm:K hæc eft fua inten tio. Ad quod vt ipfe alqs in fe exemplü çrxbeat,ficexhortaturanimamfuam:fBenedic anima mea domino^ ,quafi diceret,confiderans mirabi-lia qux fecii dominus,landa eum,amp; aliis notifica.Eft autdeuslaudädus pro recreationc magis,'quam pro ipfa prima ercatione. Modo facit apoftrophen ad ip-fumdeum.dicendoficOÇDominedeusnBenedebet te benedicereanimamea,quia tu [es magnificatus3 id eft,magnus à fidelibus tuis iudicatiismon em deuS in natura fui poteft vel magniffcari.vel minorari, fed fideli-

dant. Decori funt fecundum munditiamvitæfuæ, in quo etiam decotem cius cui feruiunt maxime oftendunt,eifdem eft deus amiótus,ipfisdieolumine,idtft, luminofis, fecundum cognitionem quamhabentde deo habitaJore,quia funt ornamentum dei, ficut ve-ftimëtum alicutus hominisi^V nde^tpbeta-. Viuo ego dicit dominus,quiahis omnibus ficut veftimento in-dueris, ^Èxtendenscœlum. Oftendit difpofitionem lt;ccli,per quam deusmagnificatus apparet,dico indu-ifti con(effionem,tu textendes cœlum ficut pellem]. Sicut enim pellistotü animal inuoluit,ita ccclumto-tum mudum includintu dico, Cqui tegis fuperiora e-eius3cccU,xnaterialibu$Caquis3. Vndcalibi; Aqua; g , (uper

fupcr iirnianictmn. Allegorice per coelum poffumuS intelligcre diuinam fcriptutam, qnx continet arcana coeleftia, quæ lient pellis extcnclitur, quia nos vndiiÿ munit etprotegit: cuius fcripturzfuperiorateguntui aquis,quiaipræfcripturæ portant nobis quafi in ma» nifefto aquas baptil'm j,v t i ipfîs peccata deponamuî, et fpirkum fanftum recipiamus. Atrendédum,quod litrram fecundum fïguram legimus;et exaliquibuS verbis alkgoriam trahimus ahquSdo, velpolïumifJ accipere fuperiora cius fcripturæipfaattiora præcc'* pta fcilicer,dile6tionem deietproxinii,quztegitdeuS aquis id elî,replet fpiritualibus gratijs. ^Oftëdit aliat difpofitiones : extendens ccrlum dico, tu CquiponiS nubem afeenfum tuum J. Ad literam ita erat.quia aN gelus nunciaturus patribus noltris voluntatem dei, Pfal 9S innubedefcendebat.etafcendebat.VndeinaliopfaI' Num li

àdhucmagnilicumdeumofiendit, cum dich :CQi’’ ambulas fuperpeunas ventorumjideft.citius perlt-* cis voluntatem tuam,quam venti perficiant aliquem propofitumcurfum.vciquia tudeus vbi^es. Venti icribuntur pennatiec a'diuinispoetis,propteragilita tem. Allegorice pernubem fignificamus Chriftum et alios faniftos, per quorum conformitatem ad deutii afeendimus : perventumpennacum .animas lidelef accipimus.quzagilesfunt.ec mentis agilitate ad deunt contemplandum volant,etpennatzfunc muP cis vircutibus:fuperquos3bulat deus, quia et inipfö cft.et melior omnibus,er per ipfum adiuuantero, iplgt; promouentur, Alia difpolitio, in qua magnificus et laudabilis apparet deus:quod dicit [^quifacis fphi-* tus] id eft.ipfas angelicas creaturas.Cangelos tuoJj (d eh, ipfos nuncios. Spiritus cnim nomen eh iplius

inmiindo. Adallegonanificdi«n’us:Qutfacislpiri tusid eft,fpintuales viros angelos mos,quia per ipfo-rumpritdicationemannundas nobis m^mvolunta-tera-.ct miniftros tuos fadsignemvrentcmidxft.ac» cenfos.etplenos diltifltoncdei.vt eiiamaliosvr5t, ct accendanraddileftionerodei.^Oftenfacrcauone «t difpodtione lt;ali : odendir tem c reationem ct di-fpofitionetn.inquafimilitertnagnificaduscogn.ofci-turdcus 8i laudabilis. Ac fi diceretdtë pitster hoe es magnificatus.quia tu es ille t quifundafti terräfupejf ftabilitac fuâ jid cft,ftabilc 8t firml cam fecifli.Stabi-Ihatë terrx accipimns ad literS, intelligëtes ipGus gra «itatë.K aëris cireunfufi fuftëtationëi qu{ tenatnon indinabitur in feculü feculixnon deftrueturXicet efft aliqtiandoqualitasmuteturjfubftStiatamë nunqui pcribit. Per tetram intelligiinus eeclefiam ,qux fun-daia eft fuper ftabilitatê fuä.i.Chriftü, K ipfacccleßa «on indinabitur in feculum fetnli,quia'nunquain afi— qua violentia diaboli deamp;ructur, lt;^Tcmm fundaRi, Ceius3terne[labYffus3fdlicetOclt;anu5,eftCainiftus Gefiëi^ (ïcut veftimentum^id eft, vndiqj dreundanscruper inontcs3ipdus terrxQftabunt aqux diluut|^ Afcende runt cnlm aqux dcluuq'fuper altiftimqm montem quindeeim cubitis.Cutn dicit piopheta de aqui^s ditu uh,qux prxterierant temporefuo^quafîdefuturb annuncians,fuperroontes-ftabuntaqux,innuitnob!S (epociusdeßgnißcato.quämdeßguranuneagere,lt;t ideo inquirimus per omnia allegoriam:8( fecundum bocquod tetram aecijjimus«çdtfiam,fiç dicetur-.

544 P- HAYMONIS IN PSAL* Ecdefîanon indinabitur in feculum feculi,licct abyf** fus profundiiïimi in viti^sfciliccc/int amidlusei\hoC cft,veftimcntum id cftiperfequcntes ecdcfîam,8C vn** di(^ eam perfccutionibus circundâtes.fî(ut aliquis v(* (limento circundatur, 8lt; non tantum fuper minores in ecdeßa/ed etiS fuper mon tes,id eß, fuper maioreS in ecdeßa,veluti fuper ipfos apoßolos, ßabüt aßiduc impugnätes aqur.id eß.perfecutores demergere vo* lentes, veluti Nero,qui corporaliter Petrum amp;nbsp;PaU' Ium occidit. Aqua: ßabunt,fed ipfæ aquæffugient ab inctepationetua 3 ßcutipfataqutcdiluutfreceßcrunt Si fugierunt à dco mißis vetisincrepatx,^ ipfataqux fformidabuntjid eß,formidantcsfeoßendent,relt;e dentes inlocumprißinum,Cavocetonitruitui3id?i popter magnum ventoruflatum.Allegoricè fic:Per* fecutores ecdcßa;fugient,id5ß,lt;cßabuntä perlecuti* onefua ab inlt;repationc,id eß,propter admonitione tuam increpantem eos; Si formidabun t ab bis qux fe eerunt.territi à voce tonitrui tui, id eß, propter com* tninationcmfuturiiudicq.^Dicoaquxfugierüt.qui* bus fugient,qjMhus fugientibus fafcendunt montes. Si defcenduQ^ campi J id eß.alti apparent, non omeS in eadem at6tudine,vel in eadc humilitate,fcd £in Io* cum quern fundaßi eisjprout tu difpofuißieos. Vel adalkgoriam ßc:Ccßantibuspcrfecutionibus,mon* tcs,idcß prxlatiinecdeßa.afcendunt,eminent, 8i ma nifeße pra:dicabuut,Sf càmpi,jd eß,humiles, defeen* dunt.i.humiliter obedient fuis prælatis.K non omeS in eodem ordine,fed in locum quem fundaßi cis,qHia altiores funt in ecdeßa alrj, g ßnt alq.aQ Aquæ fugient Si illisCpofuißi terminumjiuum littora,Cquem non tranfgredienturjS^adquidhoeßatoßendit, dicens, Lneœ conuertentur operire terram ] .i. non amplius di'nuiS

diluuiû occupabit terrain totlSimiliter ad allcgoriamp;' Pofuit dominus terminum pcrfecutoribuS.qucm nS tranfgrcdiencur.quianuUi licctinfanirc.nifi quantum pcrmittit dcus:ncq| deinceps opericnttcrram.i.nuV* la violentia dcftruent ccclefiam. ^Dico ttrminü po» fuifti,tu C qutcmîttis fontes In lt;on«a!libu83 quia de moncibus fluunt fontes iu valles, 8( taqux3il*gt;lt;»t£* UpettranfibuntldelotoadlocumEintcrincdiümô« tiumlquia â nullis poteft retineri curfbscorum.Simi liter mYfticeemittit dominus fontes,id eft^doArinas Auëtes de montibus.i.de fanflis apoftoIis,8C alijs pec (eft is virisin ecflefia,in c5uaUes,id eft,hu«ilcs 8i fim slices virosedoccdoS,8( conSrmandos,K illvaquar, noc eft,doffrin{ pertranfibunt de regione in region?^ Khoc inter medium montium ,id eft.fupcrborum, quia nullo modo fupeibi èL potentes hiûus vitx po-terunt dofftinz dei curium iiium exiinguerc, Vcl inter medium montium,idcft,ranff otum apoif olom Kaliorum perfefforum,quorum auihoritatibus ipfa doffrioacircQfuIcttur Kcuftoditur .^Aqux dicoad litcrampertranilbunt.Sf inde£potabunt omnes be« ffizagti,onagri3autem,idc(f,fylueftdi$afîni,£in fiti fualid eft.quod naturalitcrbabent.Cexpeffabunt3« Licet enim onagri (itiant naturaliter, tarnen ita fatui (iint, quod videntes aeptam, differunt fitim fuam ex« tinguere.Ita allegoricc de aqua,fc),dedoffrina dci,pa tabunt omnes beftix agri. t. agreftes 8f beftialiter vi« ttentesdcoamp;i generebomiuum.veluti gcntiles,ona« gri autem,idcft,ludxi ,pigri K fatui in fiti rua,idcftg licet naturaliter fitiSt.K fibi protnilfumiMeffiam di-

entes,non extinguunt ßtim fHam,quiaipfum ChriftS «edemptotcin non acd5t,fedcxpeft abunt conuerti

J4« D. HAYMÖNIS IN PSAL-ad ipfdm ufc^ in fîncm temporum.^ Dico aqua: per* tranfibunt inter montes.ad Iiteram,amp;Cfnperea]fcill cet.montcsS^ aquas,E volucrcs cccli hablcabüt, SC da bunt voces fuas de medio petrarnm 3. Similiter ad al legoriam.volucres codi,id eft,fpirituales uiri,qui fein' percoelum-petunt.habitabunt fuper ca.quia refîcient fe illa ccclefti dodlrina, SC authoritate fandVorü moit' tium:8£ ßc refedi,dabür voces fuas,id eft. laudes dto, demedio petrarü.id eft.fecundü authoritatem fanäo rum apoftolorü,8f aliorü perfeftorfi.^DemontibuS mittis foncesin cöuallibus: C montes^ auté ad literal Crigans de fuperioi ibus tuis 3id cft,pluuia de coelo u* diente. Vel filiic liabemus,fuis,erit in fuperiori litera« quiemittinS^ quia fic rigas montes SCuanes,ideo£(gt; tiabitur terra de frudlu operum tuorü3ideft,quefrn iflum tu operatis. Ita ad litcram;Cum motes,id eft,al tioresin eccleßa.cöpluant SC itrigët inferiores fua do 6hrina;ipfos montes irrigat deus proprqs donisgt;8i i# fpirationibusfuis,Sf perhoçterra, ideft.fanftaeccle-’ fia fatiabitur Kreplebiturdefruftu.ideft .uirtuobuï operü cuotü,id eft.quas tu operarisin eis.^BenedicO fatiabitur fruiftu.quia tu deus es E producens foenü 3 adIiteram:Eiumentis3ideft,vnde iumenta pafeätuo CK herbSJproducensEferuituti hominûjquiaîpaft** tur inde oues K benies,K alia pecora quç feruiunt hO minibusmel ad alfegoriäita:Eccleßa fatiabitur ,qa tX deuses producens deipfa ecdefia foenü. i, corporale fubßdiü.feruitutihominü.id eft,rationabiliii.Facit e' nim deus ut aliqui in ecdefia beneflcqseleemofynarX fuftententfatuosK inutiles,K bonos K ratiöalesX* ccclefia:prrcipiturenim nobis, dare eltemofynä ow* petentl.lt;JAd literamtquafi dicerct:Adhuctu deuS d« serra producis fccnuiumentis.Kc. Cut Jperhatc

C8C panis 3ad hoe educitur.vt ^confirm« cor ho minis]vteducas deienavinü,tvinû cor hominis 1« lificetjficut realiter videmus^potos homines uino,lx tari.^Et ideo producisfccnû.Si alia prxdiflafacis.ut edneas oleumdeterra.adhocCutin oleolhomoCes hilaret faciemlfuâ.Naturaenim olei eft.ut multi» fo-ueac carnem,8(reddat hilare,C Si paniscor hominift confirmetQ.Poflumus ad allegoriâ ita dicereiTu pro ducisfa;nû,hoceft: corporalem fuftentationc.ad hoC ut educas de terra,id eft,de fidelibus illis, qui alijs bona fuac5municant:panem,id eft,refeftionem in con templatione dei. Cü enim alijs bona fua diftribuunr, fe dignos ef(iciunt,quibusdcus cognitionc fui largia-tur:S( ad hoc item producis focnü.ut ipfî capiât uinïi, id cft,dominic[t fanguiucm;8{ illud uinü Ixtificet coc hominis interius.Letantur qui cognofeunt digne re-feflos dominico poculo.ltem ad hoc educit fanü, ut ipßquifanü miniftrant,ungantur oleo,idcft,fphi-tufan£to:8fvt exhilaret doftiinusfaciemeorum in-teriorem in oleo,id eft,quia exultantes Silxtantes fa cit eos dominus per inhabitantem fpiritum .Dixit fu-perius.vt educas pancm,8C panis ille cor interiorisho minis confïrmetzeonfirmantur enim bonis operibus. quibus piæbet cognitionë fuu^Animalia itabenefi-cqs deifatiantur,8C prxtcr hoc ctii£ligna eSpi Jadli-tnâ,bcnc(îcijs deif faturabîîtur^zminiftratenimck-us8( arboribusfuccü, Ü humores alios,perquo$ ui-uunt,8Cfruâ:HmfaciuntifaturabunturCetiâccdri Li-baniquas plancauit3dft$,quoniam dignioresSi pul-chriores inueniuntur cundiis alqs arboribus.ideo fpe twié op* dcidiciitur£illic3.i,,inipfis cedris Cpaflerea Mm q nidih*

J4S D. HÄYMONIS IN PSnt.-nidifïcabuntj. Eccc nechoc fînedifpofîhonedei ^Herodnis auijdicitur,cuiushabicatio in aquisd^i 8C putatur cadcm ciTe qux eit fulica. V n de habet aligt; Kiaslatio.fulicxdomus eorum.SC (êcundum hot dite* fnus.itaiPart'eresnidificabunruicedrisCcorum^Päif^ rum.CeitduxJidettjdelcdïanseos.bf refîcicns.C^*’' mus hcrodi] ] hoc eft, aqua ad quam veniût paßcreG V t inde fe reiiciant,8C balneehr. È montes exccKî 3 iûnl £refugiumceruis3vt,quibusnacui aliter placet mon* tana ,amp;C cum vetiatores eos infequuntur, fugiunt montes,[hcrinaciis3ideft,hirfutoanimali,eft Ep^it* rcfugium3. OicitUretiamherodiuSauisnöaquaticat fed valde rapax,Slt; infefta homihibiis,8f habitat in pC cra,ad quam refugit,â£ fecura eft, ft ingruat et necelû* tas:3^ fecundnm hoc dicetur, domus herOdq. in qua habitat herodius,dux eft,id cft.fecuritas S^defenftot oruro,id eft,herodiorutn, Ad allegoriaih ita dicemnS** Non tantum illi perfedii viri pailedci, SC alqs beneft* clisdei faturabütur.fed ligna etiam campt. Alia tranf latio dicir,fyluaf,id eft,fylueftres.amp; incuhi gentiles ió verft addeum,faturabunturpancdei,amp; alqs ipirituali bus donis:Sd cedrusLibani.potcntcs,6d ahi.K (andP datj in dignitatibusliuiusfeculi,quas dominus plan* lauit, quibiis dominus dedit tllas diuittas, non ad ftt* perbirdum,vel ad opprimeiidiim innocentes, fed vC often tent defendant fuis diuitqs ecclefiam.poftunt |l Tint 4 Qnidcm dtuitiic digne haberi: Vnde Apoftolus: Prtccj pe d:uitibus,non hiperbe faperc.netp fperare in inter* -to diuitiaqi, fed in deovtuo, no dixit prorfusabqtih! diuitias.fed nefuperbiSnillicd’.in cedrisfub potetibuS huius vitte,pallcreSjid eftjhumilcs,qui Ie paruifaciunt ’ velu ci Monathi.fid boni Canonici, qui faciunt nidoSt idefticcllasfuasinbcneftcqsprtncipuiti Sipotétunl

TERIVM COMMENT. $4» t£cl(îacpatronorum,p»ffer£s.i.hmnilcs,illi videlicet in cedris.ifub potentibus huius vicx.nidificabunt.Hc' ro Jq autem domus id eft,aqua baptifmi.cft dux cow paflerum.quia ducit eos pafleres ad viiam «ternam, vc’I fccundumfeiuentiam qua diximus autem tapac? hcrodium,diccmus,patfere?illi nidifitabuntin cedtil fed domus berodii. i.petra.quz eft Cbriftus.dux aow hcrodiorumjd eft.rapacium SI pecorum huius vitx, quos duci[Q-nftus,b(iegit,ftipliadeumconuertan-tur. Monies exi.f Ifi.i.apott oli, 8i alq perfefti viri funt eeruisjd eft.iUis hotninibus, qui vitant lutofaloca 8C fpinofa.hoc eft peccata.tefugium.quiahi talcsrcfugi* uni ad authoritatem apoftolorum ,quia per eorum exempla fidtra fuam cuftodiunt,84 tumiur. Herin»» eqs vero.id eft.hirfutis Si. fpinofis in peicatis.eft petr» id eft, Chriftus,refugium, cuius ducatufecuri funt ab impugnatione diaboli.i|Prxterbas difpofiiioncs,a-lias [.fecitj deus, £ Lunam 3 materialem,duraturaiw [in tempore^.i.qnädiu tempus erit.fecittamp;qfolem, quiUfolcognouitoccafumfuum 3 quia per folcmSC lunam’ifecitdeusviciffitudinestêporum. UPofiiisvi-tiftitudinibusnoéfis8{diei,oftcdisqdeusdifpofuitf» ciendain no6;c,8( poftea quæ in die. Qnafi dicercu Sol cognouit oc£afum,quooccidentc,llpofuiftitene» bras 3 vcluti prope initium noftis; fK 3dcind£ tfafl* nox,id eft,ilia maiot obfcuiatio,Cip tpfanoft c Ep«-* tranfibunt omnes beftix fylute 3 ipco ad locum. Eftenimdifpofttione dei tempusillud idoneum,in ejuo iliac beftix fibi quxraqi viilü.HOftendit de quitus dixerarbeftqsfcilicet, Elt;gt;tuUleonum38i ipfi leones penranfib5t,ôC (îmiliiçr aVæbeftiçErugieniesl te clamantfs ad deum, ad hoç pçrtranfibunt vt Era-tiam toi efca»B,8C quxrantjeam Ed deo.3Non enim Mm habêi

ÇÇO D. HAYMONIS IN PSAt-habent fibi cibum.nifî dei permifTione. Puniens «nin» dcusabcuius pai’peris deliAa,permittit oucmfuam, uel aliquid raie a' lupo confumi.ilOrtus eft foIxilletF' fa difpofîtione noiftis.oftendit dilpolîtionëdieirquafi diccretJta fit in nocle,cum aiitemCortuseft fol,K co gregatifunt]catuIiIeonum,CKin cubilibus fuis col' locabütur] lt;flOrtofole,amp; itabeftiiscollocatis, L bit homo ad opus fuum,8f ad operationë fuamjcon tinuandamCufqjaduefperam 3, Pofliimus ira diccre adaIlegonam:ChriftusfaiRus eft refugiü herinacijs, ideft,peccatoribus,perhocquod fecitlunam .ideft, Ecdcfiam,qux licet crefcac,8( defcrefcat ficut luna, ta mcndurabit in temporc;fol,id e(t,Chnfius,quieftvc rusfol.cognouit occafum.id eft.præfciuit mortem fu* am:amp; per hoc mortuus fuit,quia tu deus pofuifti tene bras ignoranti» in cordibus ludæorum,dum Chriftü medicum fuum non cognouerunt:amp; fa^a efi nox, id eft,excæcatioincordibusipforum,dumChnftum in mortem dederunt, in ipfanodle pertranfibunt O' innesbeftizfylux,jdefl:,dxmones,lace difcurrent.pu' tances ngt;ortuoChrifto,quëuidebant caufam tociuS iuftitix,fuxpotencixomne humanum genus dereli' Aum fuiiïe. Déterminât per quafdam parces,quas hiC accipiat beftias,cum dixit icatuli ieonum,id eft, mino-* resd;mones,8ë mali eorû miniftri,q pertranfibunt ru giencet,idefi,frendentct,ad aliquos dcuorandumiad hocpertranfibunt,vtrapiant,6f quxrantadeoefcam fibi,icilicet,aliquosquog pofïint fibiincorporate, hoc àdeomullum enim, nifidei permifl'ione pofiunt deuorare.Permifit autëdeusiufio iudicioludamdia bolo incorporari,8£ alios fimilitcr. Ex morte ChrWi itafuit.fed pofiquäortus eft fol.id cft,refurrexit Chri' ftus,qui quail foi oriçns mundüillumiaauititunc con gregati

gregatifuntdæmones:nonquodlocalitCTïonuenif-(enc.fed per fimile didtzquia ficuc aliqui fugientes præ fentiâalicuiuspotêtisuiftoris.itadæmones.quiChïl fti cffe uokbantdimiffts.rerefi'erüt adfuos:8{ tune in maheia pcrtinacesjn cubilibus fuis collocabuntur, id lt;ft,quiefcent in illis.qui funi proprie cubilia eorô, fcill cec ininis,quiobdurati,8^ perfeuerStesin peccacis,nul lo moda ad fidem volunt accedcrcâlli collocabuntur in cubilious fuis,homo autë rationalis exibit ad opus. idefr,manifefteoperabitur:opusdico,fuü,hoceft,ra-tionali viro cogruum,videlicet bonü opus, 8C ad ope rationê fuâ continuandâ ufqj ad uefperâ. iJQuando-quidc () dcushxc omnia petfeda fecift i,8ê corpbrali« ter.Si fpiriiualiter.ergo ci Qdne magnificata funt ope-ratua^ideft.mirabilia ,Si magnihcafuntcognita.SC [quàm 3 magnificata ineffabilitcrddeo dico magnifi-cata,quiaCinfapientia]idcft,fapiëterrfeciftioia];o-tnnia em ineffabili dei prouidrtiafunt aifpofîca : idco lt;tiâ funt magnificata,qaCterra lepletaeft polTefiione tualmultitudinehabiiantiü.^Pars fecunda. Hoc ma re magnu.Quafidicat: Coclum,8£tcrram domine fie dtfpofuifti,8J choc mare^utadicit.quafi praefensoftê lt;lat;mare dicoCmagnum ^infuinatnra.C Sffpatio-' fum3ideft,amplüCmanibus3nauigâdri,inquofimi* liter poffunt nauigarc multi.Cillicl.i.inhoc mari,funt Crept ilia 3 id eft.marina monftra,Cquornm no cft nu merus^cenusapiidaliquemhominem.i^Reptilianô poffunt numcrari.fed hoc unü poffum de ilhs diccre quodillareptihapufilla,Kmagnafunt:hoceft quod. dicit:Çaîalia pufilla c5 magnis3;8i quäuis tot fint m5 ftrain mari,tame £ illic naues pertranfibunt 3 illarfar. ^In illo mari cft Cdraco ille 3 mirabilis, infi'nitæ ma-Çpitudinis,qleuiaihâappeilatur,1“quctuforinaftiad Mm iiii ilhiden-

tus(gt;t,8£voracilïtmus.tamenanteruin naursillzfar« deo ilium vrgêtc,prxterciint,8£ C^xcomniaircilKce draco,SC animaliaCcxpeAant à te,y t des illis efcam in temporen-VelpolTumus lïc contiiiuare;Tu deus qui fccifti xtema in fapieniia,fecifti manibus tuis hoe ma re. Altegoriee per mare hoe feculum aecipimus.quod eft magnum,SC fpaciofum manibus oper2tium,quia femperpaecclaborâtibus:inic,ideft,in hoe mari/unc repciIia.i.dxmone$,8Ceorumminiliri,c|Uorumnon cft numerus,reptiliafanimalia pu(tIIa,8C magna/une enim dzmoncs alii maiores aliis,non fub(lantia,fed poteftate, illic,id eft, in hoe mari, fed in mundo per* tranfibunt naueamp;i.ce()elîz, quxeötunduniur huiuf mundi fluCbbus,tarnen non (bbmerguntur :8C alibi, id e(l,in hoc muHdo,cfl: draco ifle.i,prjncipalis diabo* lus,fciIicet,Beekebub,qui per Leuiathan fign ificatur, quem prima ercatione creafli bonQ.poft caufam vt-ro formaltiadilludendum i.illußbilemfeciftijilude* nim ei etiam merctrices facient,quas in Fadis yitijs ib laqueatas cumfortiustenereputat/pfzab illiusma* nibns clabüiur, SC per pEnitentiam in Chrifto corpus tradueun tur.SC hxc om nia,fcilicct draco,SC alia expe* Aanc à te,vt des illis efcam in tempore opportuno« Oportunum cnim tempus habuit,cum dominuslu* dam in manibus illius tradidit. Hze omnia â te expe* élantefcam.SC Cdante te iIlis3efcam,ipIlCcolligent] tam animalia,qhomines.Çtc jautem Caperientema num tuam ]id eü,dante te auxiHnm, Çomnia impie* buntur bonitate jideft,liblt;rxrione,8CanxiIio,perbo nitatem deifibi impenfa,quiancq;dxmoncsfîbi eon formarc homines,deo przbctc auxilium,nc(p ipfa Kimaliapoterunt (orporalircrno(crc.lt;|Tcdantc int

ERIVM COMMENT. «5 piebun tur bonititc,» fi ipfi prxfumant ,tu auertes tc »beis.Kfic turbabuntur,8Choceft, Cauenêtcantetn le faciemtuam^id eft,fubtrahentcgratiam, Cturba-biintur^.i.cognofccifenihileflc,8C ab ei( fnperbix.quieftC eoruml fcilicet.quem no ex äeo.fed ?x fe liabent Qßi defieict ]à fupeibia prxfum-ptiontsCS^ ttnpulueremfuum rcuercentur^ .i.moue buntur. V lt;1 alkgorite reuettentur in puluetcm, cum vedeunc ad hutnilitatein.JK nihil ex fe faciunt.fcd ma-ictiam vnde funt.cinerem, 8^ puluerc elTc cognoftiit. mipfi moriuntuïjK tu [^emittisfpiritum tunm3 fan-itu(nrpi[itum,veIangclum.Canetcnimtuba,vocâs inottuoïadiuditium,f8t]îuncCtreabuntur3.i.iin-*nutabuntur,{^8i rcnouabis facicm terrx3 Vel ad alle goriamfecundum hoc quod dicimus pulucrem redi-giadhumihtatera.ficdiccmusdpfircuenenturadpul uercin.i.adhHmtlitatem,8C tu eiuittefpiritum fanf^S tuum in corda coium.SC pcrhocrecrcabunrut ad bene opcrandû.êf fic facicm terrx.i.niltemcotum.qui prius terrenis nihiabanr.conformando .nouam tert) Cacics.lt;flSic gloha.Pars tertia.Coutinuatio:Quando-quidem dominus luce omniaoperatur.ergoEfit gloria dominiin{cculum3 .i. vos omnesoftcndiic dominum gloriofum.SC hoc non ad tempus, fed in fecu lUnn.i.inxtcrnü,8( debetis glorificarccum .qniaipfe 8C multa opera fccit,S£ ca bona, hoc dicit; Llxtabi-kur dominusin opcribusfuis3 ,oftendit cifebona ope ta.dcqutbuslxtabiturdeus, i|L,xtabiturin opcribuB fuis,his fcilicet, quodin refpeftueP terra tremuit.mS tes fumigant,8lt; hoc eft,Cqui refpicit terra 3 .i. vifitat miferic ordiccr minores de ccclcfia, nbsp;nbsp;nbsp;facit cam tre*

■nere3dcpcccati»;quiQtangit3etiamaliquapcrfccu-«(onqvcl (emnvnuionc Lmemed i.potcntcs

fumigâtlideft.Iachrymofacôpunftionepéccata pla rant. ^Ecquiatantus eft dominus,quicquid faciaftC alri.egoCcaiitabo domino] uoce.amp;deuotione; hoC ein uita mea]ideft,non ad horä fed in torà uita mca» amp;nbsp;etiamePlallam]idcft,bcneoperabore dco meo^ id eft,non adlaudem meam.fed ad honorem dei meii öiliocequandiu fum ]içEt non tantum cantabo ml hi,fed etiam annun tiabo alns:8^ utinam hoc taleCelo quium meum ftt ei iiicundum]eiquidem erit meun» eloquium jucutidum,eegouerodeleâ:aborin domi no];84 hknotaturfamiliarisviciff tudo inter deum. 8ihominem.Si enim habeathomo deleutacioncm in deo,8ó ipe deus ftatim deleifiabitur in hominc.ljEga deledlaborin domino.Ci vtinam alrj peccatores fianr mihi fimiIes:K hoceft;Cdeficiant peccatoresà terrai id eft.àterrenitate, vt iam terrenitatem nS appelant, £8^ iniqui] conuertantuFeiia ut non fint ]quod non (intquodprius erant: amp;nbsp;pro his omnibus benefices deiebenedicanimameadomino.]

COnfftemini ]. Notahdii quidem, quod alleluia non eft vox humana,fed prophetic,ôi alq fan-* lH viri.ftcur beatus 1 oannçs raptus inextafi, an dieruntcantantesallcluiaangelos;neepoteft aliqua vnavoce voxillainterpretari: SC inhacvoce alleluia continetut vtrunç amp;nbsp;nomen dei,8i laus:nec fimplicp ter,fed cum exultarione.Quod dicit,ia,nomen domI ni eftiquod dicit.allelu.laudem cum exultatione deli-* gnatjCuicuncp autem pfalmo talis titulus prxfcfibP tur,ineofalt;5ladeilaudabiliacontinentuF.In boc au-* tern pfalmo continentur laudabilia opera dei, qux 8£ materia fimt pfalmi.qutc it attendamus,dcuin omniS

TERIVM COMMENT.. ççç «Katorcm cum maximaexultatione laudabimus 8C bare omnia beneficia fecit deu s ilh populo.v t per hæc Omnia commoneret 8ê inuitaict eos ad quærtndum eum fpiritualiter,fient m vkimo verfu dicin V t eufto-diant lufiificationes eins, legem eins requirant : 8C inde ponit admonitionem in prima parte, vt omnes (noniti perhacc corporaliabcneficia,fpirk«aiiter quae rant dominum.In iccunda parte,qua: incipit; Meroö rote mirabilium eius ponit mirabilia ,qua: fecit deus Patriarehis.lntertia parte,quæincipitÊt vocauit fa-reem:oftetiditquomodoliberaBit Iacob 8ffilios fu-os,præoara:iseistocüin Aegyptoper lofeph.In quac ra parte,quacineipit: Etfitmauiteumfuper inimicos eins eius:oftendit mirabilia qua: fecit Aegyptqs,pro li berationepopuli fui In quinta parte,qwa: inciptt: Es eduxitcos eum argentoSf anro;oftendit quanta virtute dominus populum fuum ab Aegypto eduxerir, eos in terri promiffionis introduxent;8{ In ultimo admoneteosvt pbæcomiadeûquçtât.hntcditliomi nes admonere ad laude deLTitul’ fie IcgitunPfalmus iftedieitur alleluia, hoc cft.taliabenefteiadci eötiner, ,p qutbus laudandus fic deus eü exultatiSe. nbsp;nbsp;ox ,p-

phetx,fie inuitantis adlaudëdei: Vos o2s attendîtes bcnefitia,qux fecit deus populo fuo,tc5fiteminido-mino3ideft,laudatedominum,î.5f inuocate nomen eins 3,nontnuocatc eum propter aurü,uel propter di uitias,fed V t fit inhabitator veftri,neq(hoe etiam fufft-(iat uobisJedCannüciate inter Genies opera ctus3'd eft,folicitifitis,utdeveftra,ftc defalute alioru,attcden tcshoedeipracccptu:Quidiligitdcum,diligat8f pro ƒ ximumfuum.lÇDieoconfiteminidomino,itafeilicet, feantate ei3mctc uoce,£amp; pfallite eQbona opera «onc:LnaiWK3«iä[,omiamiiabilia€i’3:ftö 3gt; omia poflini

ÇÇfi D. HAYM0NC5 IN PSAL-podunt nartan/cd omniaquxnarrabunt, mirabilis dci flint, ad hoc relpicit quod dixit ; annunciate inter ßentes opera eius, Si fi hoc feccritis.reueralaudami'' |ii,8i illam laudem nolite attribuerc vobis.fed Oauda tnini in nomine fando eiusj.i.vt de relira laude nO' men domini 8C amplietur, Si glorioCum oftcndaiurj K ita dico in nomine fando eius,fcilicet, Cquatrite do minumjnô remuneratorem in temporalibus, fed vt fcipfum reddat vobisprxnum vellriiabons,ß^hoc facitc cumlætiriaiKhoçeft.fljtcrurcorJquamiiisca romoleilnaaffligatur.menstamenfquærentiumdo minum^liptrtur Cquacrite dominü]diço[K confie — nbsp;nbsp;nbsp;. gt;nagt;nini3quxrcndocum,rcnec]^mors,nc(^vitapof*

fit vos feparareà çharitate Chrifti, SC hic déterminas quomodo oporteatquXri.diccnsCquærire faciem e-« ius femper3,i.vthic prxfentiam cognitioniseiusha'* beatis.SC tandem facie ad faciem rideatis. q^Memen» Gene.II. iote.Parsfecunda:Dicoqiiaerite,8Cadhocvtquçratis tiio- Ctpementote mirabilium eius quçfecit^veluti quod Exodi.9 patres vellros Rubrum mare ficco velligio tranfirc fecitjSC CprodigiaeiuSj velutifijnaquxfecit Acgy* ptqs.pro patribns illis, [SC iudicia oris eius 3 .i. prxcc-(eptalegis,quxlicet Moyfesdixiflret.nontamcnfuns acciptenda quafi à Moyfe,fed quafi ex ore ipfîus deiifi quis enini dei beneficia attendat fpiritualiter quxfuiit SL ei in fideferuiuit.qilta SL vos facere debetis,vos di-» co C fernen Abrahæ fçrui eius 3 SC r tiam fili) lacob ele di ciusilSÇ ita fi vos fimileslacob fuehtis.iter elçdos dei ponepiini.^Ideo etîam memcntotc,qniaCipfe] cil Cdominus deqsnollei'l.'SCidco.quia Ciudicia c* ius3.i prxçeptaçius.funi notificata Ein vniucrfa ter* raj velutiperChrillum SCapoftolos ipfîus complequot;* Pfal.l*. tumc,fient SÇiprePfalmilladicitiInfinesotbisterra yerba

fuit ad Abraham,K3mem0r fuit Ciuramtnti filia l. St.ii. ftrm(,8( cumiuramentôpromiiffioni$.i.immiMabi!is faftseCad IfaacJvbidixiteidominusJnlfaacVota-biturtibifemert.qiEt lUudj^eftamentumEftatuitin lacob 3 quia eartdem promilfionetn fcctt Utob 1 ha quod eifct eiCin pr«ceptû3fc5, vt propter illam pro-niftioncm fcruiret deo, qhafi per prcceptum del, 8C per legem moneretur, IfiaSlJ .1. Ipfi faftd Ifraclj id eft, videos deum wmltiplitationc virthium,ftatuit [in teftaroentum wernumlquia ,p«Bi(Tto ilia K im« tnatabiIis.8C mema erit fideUbus.^Oifpofuk.ftatuhj [dicenS: Tibi dabo terramChanaan^ .i.tcttara prd- Öeri.jt» tniifionis, quant Chanaan filius Noe priuslinnabita-itit.Chanaan interpretatur,deflt;enfus,velnumili$:in-lt;(duû;Ttbi dabo tcnamCU«ia«iAwnam qua per

sss D. HAYMONIS IN PSAX.-humilitarcm acqiiiritur.lioc eft, cœkftctn Hierufalft terramdico. (^funiculumhacrcditacis veftræj ideft, qiiæ diiiiditur fingiiüs tribubus per funiculuro ; ita 8C terra viuentiii quaftfunkulo diftribmtur,quiaunicui

Q quefccundumdifpofitioncmdei.^Hancierrampro '4° miftt.Ccumjini quibus promifit.l^eftentnumero bre ui]:3Cita breui,quodCpaucilt;tiniiAincoIæeius3 ter ræ,qui quatï extraneï ibi habicabant.Cum autem iiw* poftibile uidcrecur.vt tam pauci in tanta terra domP narentiir.uidetur potius promiftio fadlade terra ü-* gnifïcata,qult;im de terra iIIa.^EtJIicet promififlet eis, G^nni. tamcilli [pertrâfîeruntjqitibusipfapromiftio fafta fuit,fine illius promiftionis adeptione, Ede gente] V' iiaEingentem]aIteram;E8i]non tantum invnoro gno.fedCdeJvnoEregnoadpopulumalierumn.Iuit cnim Abrahâ de terraChanan in terrä Aegypti: 8i cS Abraham S^alq.quibusillapromift’iofaétafuit,ter-rampromift'amnonobtinerent.vtdeumdicamusve racê in promiftls.dc fignificata terra intclligamus pro Gene.j^ miftionem faótam maxime. lt;|Etcumpertranfirenr, Genc.io Ènon reliquit hominem nocere eis,amp; reges] qui vo-Gen,x6: l«er»tnceisnoccre,Ccorripuitproeis],SkutPharao-në,qtiiabfturerat AbrahfSatam:8fAbimelech,qui ab ftulitlfaacRebeccam.^Dicenseisregib’iCNolite tan gerc chriftos meos]:non quod illi haberent irtateria* lemvnélionem.fedfpiritualemiESC nolite maligna-ri]id eft,maligne agereEin prophetismeis]. «ÇEt uo cauit.Pars tenta. Hæc facit patriarchis, Si prophetis» E8i] etiampræte\r hxcEuocauitfamem]quafifaniu lumEfuperterram3Chanaan;Eamp; p illamfamcEc®'

Gen triuiromnefirmamentöpanis]quiapanisdefuit,qu» cos cotifirmatct,Si hoe contigit in tëpore Iacob.lt;|Et v t de fame illainoslibcraret,E mißt ante cosuirü] lieer.

Vcet,lofcph,qui £ lofeph venundatus cft in feruu 3 in Gen. 59 Atgypto.^Et tnnc AegyptqChumiliauerunt in com Ibidem. gt;p£dibuspedescius3q«iavxordominifui,qui Phuti-phardicebatur.impQfuitillicrimenadulteiii.adquod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

impiaeûcogcreuolebït.Lketemhocdicas,tarnen nö «ft contrarius Moyfi,lofeph qnidc placnit,8i pracfecit «üalnscaptiuis,quia vtruncg potuit fieri,et vt prins in «öpedibus poneretur.SJ poftcaicarcerariotöpiacert't, inillacaptioneEferrumj.i.duraanxietasXpertranfqt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

animant eins,donee veniret verbum eins 3 -i. donee expofuil fomnia.ipfe tarne non ex fe. •pOito verbum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

lt;gt;usnöexfeexpofuit,fedexdeo,8ihoeeft, £ eloquiü dniinflammauitcuml i.fpintusprophetix illumina nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

uitcum.Sêqiiiaitaexpofuitfomnia.Cmifitrex^Pha-*âo,t8tfoluiteum3à reatu.neàdfto fuo adulteriutn Gen,41- ' illi i_mponeretur,8{ nö glib« rex.fedC princeps popu ' lorü 3 muhow.Cet dimifit cü 3ex toto libe«.lt;^Et poft tcöftituiteüdfimdomusfuaCjSC principe omnis pof feffionisfuæ3S Ad hoc(’vt erudiret principes eius fient femctipfum.3.i.lofeph,vel Pharaonë de dminatio ne fomniow.f SC^etiamCfencs eiusQteuerendoC prit dêtiam doceret^eandë.vt Rirent exponerefomnia. Pharao efn nonattendens,ggt;Iofeph exdiuina infpira nöehocbaberet.putabat^exhüanoingeniohoc ha Qjn berct.Sëaliosdocerepoftet.^Dnsmifitlofeph,[quot;Sé 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

pereumfintranitlfraëlin Aegyptum3i. Ifraëliticus popnlus.fK IacobactolafuitinterraCham3 quam Cham filiusNoepriushabitauit.^Et3iblCauxitpo-pulu fuüvebemërer3quantüadnumerü,Parsquavta.

£8( firmauit en fuper intmicos eius3quia inuitus Ae-gyptqseduxitfuosdens.K illos muhisafflixit modis. fllEt eonuertitcoreorumlAegyptiorum,!quot;vt odiift populüei*3ldeft,dei,t8Cdolüfaeerctinfernoseius3 Exod, vel la-

Ç«o D. HAYMONIS |N PSAL-vcl labore aggrauando.vel prrtiü fubttatiendo. Sxo.I* quiadolum itafadcbant.ideoCmilîtMoyfenferuB fuumjad Pharaonem,CÀ per ipfum Aaron quem «• ^S'^-3*QEtCpofuitgt;ne)S 3lt;i. in MoyfeSC Aaron le« garis fuis E verba ßgnorum fuorum, K prodigioruitt in terra Chamj,Per itlos elegatosfuoscomminatul fuir Aegypcqs.quodnifi dimittcrentpopulumfuum« faccret in cis ßgna, velut tëebras,âf alia minora,K dtgia de occifîonc primogenitorutn, talium.lt;|Mi

Bxe.lO. naïus fuit perillos ligna,amp;(ompleuir,quia|2ipfe mi« fittcnebrasjdiper Aegycios.quæetiam palparipof« fentCfi^lfic CobfeurauitJ amp;liocmodo complendo [non cxacerbauit fermoncs fuos3.t.non fecit videii aeerbos 8C falfos : acerbi enim K rcijciendi videntur« fi non proue ipfe ordinauerat,imp(cntur, Et Ceon* uercitjetiamÊaquas eorum in fanguinem, amp;nbsp;oecidit pifeeseorumj. Etediditterraeorumranasjeun» tantacopia,quodnecthalamusindeeuacuaripote« rat.Sihocfinpenetralibusregumipforum^.^Etip« _ - fe[;dixit].i.voluit[;8ivenitcynomya].i.muf£afanl naC8icyniphes].i.tuIices,q«iintrapantinocuIo5e« ius:8^hoc nôin paucis focis,fed [in omnibusfinibul eorumJ.^PluuiasCetiam eorum pofuitgrSdincmJ

Exo.p. SCcumgrandinerigncmcomburenteml.i. fulmina* [in tenaipfow]. «jEteo igneQK grandincin peuf-fit vincas eorum,8^ fïculneas eorum, 8£ contriuit lig« Exo 10 ”»’’’3po'quot;os8ialias arboresCfinium eorum].lt;|ÔÎ xit]etiam.i.voluic,C8£ venir locuftaSf brucugt;',(umf noneratnumerusj. «ULociiftaS^brucus £comcdit omne fanum in tetra eorum,8( comedit omem fni« ftum tcrrzeoBtJ quod cwomyaK cyniphes frcrrc

Exo.it. non poterant. lt;||Et percullR omne primogenitnm io tetra eorum j id eft,in homintbus SC altjs animalibuM tpfl«

tertionemeorum^quaprotegeretcoscSttaSolis «- EJtOa.ll | ftum,St inimicos excxcaret:C55tl ipfam nubetn ean-lt;icmfacicbattignë,vtluc£reteispernoftem3.i|Pc- Exod,lC । lierunt^etiamcarnes.CSCvenitcoturnix.Stpanccali

faturauit eos3 manna v eniente ab aëre.Mannanomî natnomine (îgnificati.i.Chrini,qui vereert panis cce li.de quo pafeuntur angeli : quod manna (ignificauit hunc panë.t.torpusChrirti.quofïdelesrcficiuntur.

^Dirupit petram,St fluxerunt aqux.abierunt in fit co Exo.l7«gt; flumina3quxeosfequebanturperdefertum. •JHxc omnia fccii cis,non pro mcritis eow,fed Cquon iä mentor fuit verbi fanfti fui^id c.promiflionis fux quant Abrahxfecerat;verbi dico,£quodhabuit ad Abrabl puerumfuumldicenseblnfemine tuo benedicentuc p» _ omnesGentes.Siem oësGentesdeftruxiffet.promif-fio fafta Abrahx impletinon polTetiquia Chriftusde

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nn ludxic

ludxis natus fuit.^lEtJidcoCeduxicpopuliim fuuM cum exultationcjde loco ad locum, C amp;nbsp;clcó^os ftiOf in Iztitia] .iJEt dedit illis regiones Gentium 3quia GS tes terram promüTionis poindebant : quibus fugatis, Cpoflederunt]lud£iElabores3eowCpop“loi»3.SEt lixe oïa benefîcia fecit eis deus, C vt euftodiant iuilifH cationcsj.i.vtiuilcviuantfccundü mandataCcius.eC leg(meiusrequirant3.i.inte]Iigant in figiiris veteris Ic gis vel teftamcti,aliudefleintcl(igendü ,8{ingrendü« IN PSALMVM Cy.

COnßtemini.I I. ]Volunt quidamhiebisponf* alleluia,fed beams Hieronymusdicit,quod qui cunep pfalmtis habet in principio,a)[eluia, in fi' ne quoep habet alleluia.’8ó ita dicemus, quod aheruni alleluia flt deprxcedentipfalmo.aiccrum defequenti. In præcedentiPfalmoenumerauitbeneficiaquæfcciC ' deusfiliislfracl.nuliaeorum peccata enumerans:in hoc autem pfalmo oftendit miferatióes quas fecit de* iphs peccantibus:8lt; quia de illis miferationibuslaudi dus eft deu$,pralmus ifte alleluia intiiulatur. Materia funt ipfædei mifericordiæjpiïs peccäcibus exhibits, Attendens autem, qdloqudcôuerlîsàpeccatis, illaS dei mias exhibitas peccâcibus:S^ etiam ipfum deü quS dotp vindicafTe de ipfis peccan(ibus,inuitat puerfos in hac prima parte ad cöfeß'ionem pcccatORt, vt dei mla digm inueniantln fecûda parte,quç incipinPatresnfi in Aegypto:oftenditcospeccaffe,8i cötra,eiTecismi'' ftricordiä dei exhibitäjn renia parte,qu( incipic:Cico fecerünoftcnditquô indeferto côtradcûpeccauerût oftenditetiâqd dequibufdam deus fc vindicauit,8^ tandem g Moyfcn placarus fuit.lnquartaparte,q inci pit;Et pronihiloliabuerunctcrrädcßderabilcm:oftc' dit eos

TERIVM COMMENT. ç5gt; ditfOSidolü adorafle, KpcrPhinccnirädei ergaeos placatam fuifTe.ln quinta parte.quæincipit; Et irrira^ ueruntcü:oßfditeoslicpeccan'e,qdetiä fecumMoy^ lên peccate fecüTent.K eos fîlios fuos.Si filias fuas dæ« monijs imtnolafle, amp;nbsp;qd deus cos propter peccata in manus peccatOR dedciit.ln fexta parce,quæ in cipir, Saluosfacnos.orat ut deus ecdefiam de (üdïis Genti bus congreget ad laudcmdei. In tendit autc quofcücç inuicare ad laudeen dci.i. cantare alleluia.SC inuitat p-uerfosadcôuctfîonem.^Etficincipit.CCôfitemini] peccata vraÇdomino3vtcôfequaminivcniam, Cqni Donuseft,3ideft,iniferilt;ors.8i videtene fecuri bonita teipiîusducaminiin negligentiamc5fe(ïionis,Equo-niammifcricordiaciuseftin reculoQtantum. Nificni hic conuerfî fuerîtis , tnifericordiam non inuenictis: quia tuneeft tardapa;nitentia,8{ noneitacceptabilis. ^Ncc dico tantum de eo quia bonus.ôi in hac vita mi rericordiaeius,quiapotentias8ClaudeseiusenutT)era te nô poffum:8( hoceft: tquis loquctur potentias do-’ inini^S^ quisLfaciet auditasocs laudes eiusï 3NuU® vti^.^PotStias Si laudes nul? poteft enumerare ,fed hocvnüquodilliCquieuftodiüt iudiciü3.i.illi qutba bent difcretionem.quid Ht bonum.quid malûXamp;C fa^ ciunt iuftitiam^td eft.qui exequendo bona. mala d«'-ferunnSC bocOn omni têporclid eft.adidue.illi funt tbeatiJ.i^Hicfaciensfevnüdeillis.incipitorare pro Ulis,quad iam conuetfis.Continuatio-.Dico côfiiemi-ni.ita oranteS-tmemento nodri domine en bencpla-citolid cft.in filio.quë Si ex folo bnplacito tuo,nô ex hominum meritis adredemptionem bominü mififti: beneplacito dico Cpopuli tui 3. i. per quem populos tuus tibi rcconciliatus efl;:8i quomodo dicatmemen« to oftëdit dicc$:tvifKano$infalutarituo3,i,filjoc.u»

facial faluationcquStupncuidifti. igVifitadicoC videndumtn bonitate ekiflorutuorum3,i.vthabca-* musbonitatem illam quam babent etrtfli tui.r.iiiRiti* amzKctiamCadlætandumin Isctitiagctistinc].!. vt lætemurdecognicionetui.iîcutSi genscuafacicid hoc uidcamus,ad hoc Jæt£ninr,[^vt lauderiscü bacr«* ditatetua 3 idcfr,vttulanderisanobis.Knospro^ ptcrtelaudemur,qfamiishwredit2Stua.l'.vruidentclt; aiq opera noftra bona.glorificent patrc noftrü qui in T cccliscft.fltdco pctomcmcnto.uifna.quiaCnospec* cauimtis cum parribus noftris].i vbiparrcs noftri.ri Ada Si alq.pcccauerunt.nos peccauimus in eis,q era' mus in lübiscorû.Vcl.cü patribus pcccauimus.ijimili buspeccaris,8i turpi uitadcu oifendimus.finiuftccgi musjiftantüad cuküdeiiCiniquitatéfecimusJcrga proximos,«[Patrcsnofîr;.ParsfecSda Bencdicocum patribus,quia patres nofiri peccauerutzKipfa pcccagt; taexequitur,dicens:Cpatresnoftri3babitätes [in Ae gyto.no intellfxcrut mirabdiatua J .i-noactenderSc deû has plagas immittere Aegyptijs propter liberati* onëpopuîilui.fcdputabanthæc enenirepcr natural reru Acgyptrjs:8i quod magis mini e»?, [no fuen'it me mores niiiltitudinis mifericotdix tuæ3 •lt;. pîagarû per multâmii'encordiam tuâ, vtpopulü tuü liberates ab Aeg)ptiisimmiflaiü Sieinnöactribncrctdeo.recor-dandebercnt.qa uiräbilia erSt,*j}N5 fucrunt memo rcs,C8iirritauerüt3dcû[afcendëtes in niarc 3quiaciï veniffencadmarc.ôihoftesàrcrgoinfequentts vidif* fent.pntauerût qd deus eos ab hoftib* liberate no pof fet.de cuiuspotcntia dnbitandîi no crat,quia in Aegy ptotnultisportêtis manifcftafucratïcd dixcrutJdeo eduxit nos.vt intcrßcereniur,mcli’ aût effet,vt in do-mibus noftrisinorcrcmur;[mare 3di£0[Rubrri3.8^

quoredcpti fum’ de manuiniinici.i.diaboli.iilEt ope luit aq tribulâ tes eos3 f- Aegyptios.ita qdê, qd E v n* «xeis nôremSfitlqui nô mergerct^Et^iücipfi itae-dufti.Ecrediderütin verboeius ,8ClaudaucrûtlaudS ciusQ.i.cü propt laudabilia fafba fua. ^Cito fecerunt. Pars ttiacrediderüt,laudaucrüt,amp;Choc E cito fecerütj â.trâfitoric,quiaEobliti funt opcRteius 3 qux in cisin orhi potëtia oftcderat,Eamp; nô fuftinuet ût cöfiliü ei® 3’ quiacü deus vellet eis diffcrre cibü p quoddâ cöfiliü.i, prouidentii,vt probatet eos.illinö fufrinucrüt,fcd (la timmurmuraueiüt.*5P-t cöcupicrüt3nö folü naturale cibri.utpanëSëaqua.quxbnpolTentindeferto fuf ficere,fcdEtöcupifcentias3.i,delicatoScibos.f aues.St buinfmodi,8C hocEindeferto.K tentaucrütdeü in in-aquofo3 dubitates de potentia ei’.^Ei3licet fic tenta rent deü.tnEdedit cis petitioné ipfow 3 8ë hoe ulcj ad pIenitudinë,8thoceft,E8lt;mifitfaturitatemranimaS co»C,^Et3tnnödücc(Tauerüt,fed irritauctüt Moy-fen in caftris, Aarö fftmdongt;ini3qui fanftificat* fue-rat,8C vnótus in Cacerdotem pcepco domlni,illü faccr-

Num 16 ^o‘‘^™^”‘*’o’®bantfufcipere,fcdim'tabâtinde Moy Iën,dicctcs,e3 nô pnrcepto dni hoc egifle.fed ga frcm fuüexaltarcvoIebac.^Et^pterillâirritationë £ apcc taeftterra,8^ deglutiuit Dathan.K opuit fup côgregï tionë Abiron ] .i.deglutiuit Abirô,amp; fuâ familiâ.Ôf fc fup eâ côclufit. ^Et in fynagoga cowjun côgrfgati* one côfenticteiâispceptiSjVt collèrent iâcerdotiû ab Aaron.f.Chorc 8i filrjs fuis.f exarfit ignis] intantü,4lt;I fflamma côbufTitpeccatoresJ.Cum emChorecü il-lis lurificaretJgnis côuerfus Si côbulTit eos:g igniS lîgnü fuit ardoris cocupifcentia; ipfomJnuidentcs ein Aarö.volebät cxfe aliquëcôftituere facerdotc.^Et] ^pterhocCvitulüfeceruntJcöflatilcCin Orcb ]inlo CO illo.quâdo Moyfes in môtem afccdit ad dnm. Co geriint ein ludxi Aarö,vt facereteis vitulü côflacilé, ipfe côfenfit cis,partim coaAus, partim cupiditace pecuniae,C adorauerunt fcuipcile ] illud. ^Et ] ica Exodn CmutauerûtgloriâfuâJ.idni,geratgloria eotu.Cin lîmilitudincviculicomedctis ftrnü ] honore debitS non attribueriintvcrovitulofedßumulacrovituli. IçSicagendo, E obluifunt deumquifaluauiteosjab Aegyptrjs.Equi fecit magnalia ] ideft, magnafaifta fin Aegypto ] adeos liberandos,8^ ilia fuerunc fa-* fta rriiranda:amp; hoc eft; E mirabilia in terraCham ] in cadëAegypcoivelpermirabilia poftiint intelligi bC'^ nencia,quæ fecit eisdeusin Aegypto,obliti funcEcer-ribiliaJfaftaEin mari Rubro] quiacûhoftes efleni in mari iuoluti,timerepotuerüt,lt;ne ftbiidë côcingcrc^ lt;|Et]tucdfisEdixit]. .i.difpofuit,Evtdifpdereteos] .i.dignosiudicauitdifperditi5e:amp; difgdidiffet, Eßn® ifciaetn. jvïoyfeselectaseiusftetifletincôipeftueius]orâsrf» populo illo, E in cofraftiôe]. i.tëpore côffaéfiôis futu ræillis. Vel,in côfeflî5e.i.hüilitatc,gahumihauitfe fi «S in côfpcftû dni,dicëS;Dne dele me de libro tuo, po

tire: tnSexaudieruivocf dni3gaduhit3ucrutdeter ra ilia,quam de’ eis ^imiferat. t(lEt3iüc dominus cle uauit manü iuam 3 ideo parauit fe ad vindiiiS facie-damf fup eos,vt ^fterneieteos in deferto3.’^Et3 •'5 im cos,fed Qv t deficeret fernen com in natiôibus 3 ,1. p diuerfas nacioncs:8i ita deqceret.vt nö efieni fimiles, ga cow generatio fu pbiam generabat,fed potiusCdi* fpergeret cos in rcgiôibus3-i. plöginquas regiones. ^c3meritodilpdiderunt,qaipfi£initiatifunt3paC* fiue.i.confccrati,vtaliatranslatiobabet,tBccl3idcfl-, îdolo illi:Cphegor3illius loci.f.Priapo, qui eft deus t?

liginiS;pbegot nanq^tentigo interptetatur. VelBccb Num. K î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nn iiq phegor

568 D. HAY MONIS IN PSAL-phegor.i.deus tentiginis,ucl initiati funt pöt legi a^ ue.fic initiati füt.i.deuouerHt fe illi idoIo.CcomederuE facrificiamOrtuoRil.i.idoIothita.fcarnéfacrificatä ß mulachrismortuoR.lt;|{Ec3tücC irritauerüt cüin adin ucntionibus fuis3 in hoc $ funt cötnixti Madianitis, prohibits erat,ne cü extraneis mulierib* cömifcerS tur,quaBicöfilioadora(KruntBee[phegor,[;amp;] ideo [multiplicata eft in eis ruinaj qa ab ipis multi funt in tcrfeAi.(|[Et]tüciniIlopericuloCftctit Phineesjput* incte,qanöpeccauitcS aliis,[Sf plaCauit^dominS.p lt;* fodiendoIudxü,cGMadianit(CÖmixtü;|2iU3tücC 4^ fatio3.i.ruina,Ccc(rauit3.fquäpatieban{.ijIEtreputa tS eft ei in iuftitiä in gencratione generationem vfquot; f];infetnpicernü3hocquodzelo deipcuftitillS, non cftillireputatü inhomictdiü. lt;|Etirritau«runt.Pars quinta.Et licet deus (ic uindicaflct incos,ip(j tn nö cef m rauerSc,fedctiäipfum Moyfenfecüpcccarcfccerunt; Niun.xe ^hoc eft,Camp; irritauerunteS ad aquas contradiftio» nisjvbi Moyfescieciteis aquädepetra, iuxta terrant promiflionis,quando iurgati funt filq Ifracl,dicentes, 9nöpofletaquamde petra produccre, vexatus (ft Moyfes ^ptcreos].i.turbatus eft ab illis, Cqa exa* (erbaucruncfpiritüeius3.i.eüiratüprofua increduli' täte fecerunt Sé acerbS. ^Et J qa cömotus fuit ab iP lis.Cdiftinxitinlabqsfuisj.i.aliterSénimis confiden« terlocutus fuit ab itlos.q confueuilfet, veluti quid3 dl (unt,prxfumptuofe dixit,nunqdpoterimus uobise« ducerede petraaquâ^Séc.Séitetüaliudpeccatüenume rat,diccs,Cnö difperdiderütGentesquasdixitJ.i.prC cepit,Cdnsdeus illis]vtdifpcrderent. Prxcepit enim dfis,vt difperderent illas Gentes de terra Chanaan. f. fHomi(Tionis,neeorS cöfuetudincaddifcerent, Séper (Ham ad culturS idolorü moucrcntur. ^Non difperdi derunt

TERIVM COMMENT. 569 âerunt.fedpotiusCcommixti funt inter Gentes] ter' rarillius,[.8C didicerunt opéra eoitt,8f feruierût fculpti libuseow,8tfaôtneftilltsinfcandaiü]quia ludæi of-fenderütdeü.Aggrauat malitiâecrîi,dicës:L8^ immo laucrunt filios fuos.K filias fuas dæmoniis] .Nâ fi ifti funt idolatrx qhircos immolât.tnulto magis illi qfi-liôs.Nccimmolaueruntfilios fuos deprehcfos in pec catis.fedCcffudcrunt fanguinc innocenté fanguincfi-liorü fuorü Si filiarü fuarü,qnas facrificauerütfculpti* libus Chanaan ] .•ßEt ]dü ipfi ita interficerct filios files,ipfiinterius intetfefti fiint-.Siboc eft.^interfeilaf terta^.i.ipfi terreni irtterfefti funt inter'feCin fangui-nibus]fiiis:t8iin]buiufinodiCoperib’ eomefl: cota-niinata].i.alq excplo eorü funt male opati:C Si ] etiS ipfivtri^tfornicatifiint^àdeo.Si adhacredo dxmo-ni adultéré,Si hoctî adinuëtioib’ fuis] et tiaditiôib* feniORcqadimifi'ispncccptis dci.fequebanttraditiôes fuas.^JEttücirat* ë dns].i.cxhibuit effeftüiratiC î po puis fuQ]8i hocCfurore].t.grauiira,C8iabomiatu» éfthæreditatc fuä]iamnö curas eos.quafibjreditatë, defendere. Et]ideo tttadiditeosinmanusgentiü] qatuncfuninPhiliftacisdeuiftiC Si dnati funtcorû g; oderut ces] .f.Philiftæi Sialq. lt;ÏEt tune tribulauetüc cos inimici cow,8i humiliati funt ] ,i.multum afiifliC fub manibus eow] dns tn nfæpe liberauit eos]. *|Ipfi aüt]hâlt;liberationc nô attédétes.C exacetbauerût eu inlt;ôfiliofuo].i.c5fulte,E8iliSiliatifuntin iniqtatib* fuis].i.^pteriniqtates fuas funt affliili multi modis. •JEt cü]ipfiitaCtribularenî, vidit]dfis,8i mifertus 5 coittC«t3udiuitoronceow].i.liberauit eos,Si qatri-bulabanf,8i qaclamabâtadeü.Etmcorfuit ^eftame »ifui].i.;pmiuiöisfafta: Abrabæ,î cuiusfemïenôim-^çleret jpmiflio.^deus fecctat.nifi Cos fcruaret.Si poc-Nn V nituit

f70 D. HAYMONIS IN PSAL-nituit eüj id ë.immutatum faóhü cft Cfecunduto raut« titudinf miftncordixfaxjnö pro meriti^eoib.fcdfc'' curium miainfuäquTni.iltacft.^Çdi dédit eos.ui wi fericordiagt;]fKucP£tnim,8CPaniu,Sf äicphanum.K alios qbus peccata co donauit.ôi in ets rnukicudinciU 0itix niuh'plicauii . Së hoc eil, C in löi'pcólnoim qui cepciant eosj Qjæcmgcccspnushabuetûi ludxoS (aptmos.modo tôueifx.rcce pcruuteos magiftros.vl Petru Si alios. Vel,in cofpe.oim gcep.eos.in côipeôli» dxmonü.q pi'iuscaptiuostenebant eos.^fjSatues fat. Pars. VI Côtinuatio.Qnadoquidcd dfie tot beneficia fccifti pfibus nollris,ergofaccadëamp;nobisiSi txiceil» ffaluosfac nosdne deus nofter,amp; congteganos J.’« fjc nos côiicnirein noiefidei.cögregadico C denatio nibusJ.i.dediuerfi.'gctibus.vcI.aufemidodenatiSi* bus.f.deini!tatiöeGentiii.l[fAdlioc cögrega.fvt c5fl teamurtioifanélotuo.Si gloriemnrin laude rua Jvl gloriofi appareamusdchocgitelaudatnus, Si tätun» valet hæc optatio,quâiunienumeratio.l||Et inde dp cit.ganositadeuscongregabisCbenediftus^fiiCdni deuslfraèl].i.benediâ:ioncincipiente[^ab3 hocCfe* ciilo.KjperduranteCinJaliud [^feculum, Si populut omnisjfcilicet.gentilis.quiadhuçeilcarnalis £ dicer, fiat.fiatjid eft.benediôlus fît deus.

IN PSALMVM CVI. Titulus. Alleluia. COnfitemini.III. 3'Si habeatur aliud alleluia,pr{ cedenfis pfaltnieil,fcçundum Hieronymum.In primo Côfitcraini oftedit beneficia fafta cleftit irrac|:in.lI.mïasquasfecicpeçcStibuS:inhQcautë O' fiendic beneficia quæfeçitdeus vniuerfali ccçlefix.dc Iudxisat($Gentib\dequatuor partib* müdi (Qgrt-gatx.et gapCalmus ifîe laudabiliadei beneficia conti' net,ideoinütulatutalleluia, Matetiafuntipfabenefi' eia*

TERTIVM COMMENT. ^71 tia,Modu$:In prima pane agit de igrîoraniia.oftcdic quomodo deus errâtes in in f 1 del ira ce peccati.K igno rantia,perducatinecde(îacnfuam;ex fimilitpdinc il-lius.quierrantes in folittidine ad ciuitatem reduxit.In fecundapartc.quæ incipit: Confiteâtur dôo, oftendic quomododeus introdult;flosin ecclefia fatietdiuino vetbo.et vinculapeceatorûipforü difrumpat.ficut fi aliquis homines initoduflos in ciuitatem,bene pafee retetreficeret.In tertia parte,quac incipit à fecüdoCo fiteantur,oftenditquomodofattati per verbum diui-num faftidiant aliquj,quod quidem mortale eft eis g non pofiunt cibum fumere,nifi deus reficercteos,vt îam diuinum verbum eosrefumere dcleftet.ln quar-* ta parte, quac incipit à tertio Confiteantur, oftendit quomododeusreftores ecckfiac périclitantes multis tempeftatibuSjSf procellis huius fçculi,ficut reftores nauium fluâibus maris,procellam amoueat,auram immittat,8( tandem in portum voluntatis dcducat. In quintaparte.quxincipit ab vhimo.Coniïteantur, oftendit iufto dciiudicioludæoscfteexcxcatos,8^ pie nitudinem Gentium fubintra(fe,8ieosmaximos fru-ftus domino reddidifie.Intentio eft,vt cantemus aile luia.id eft.vt deum laudemus.^ V ox prophetæ,fic ad monentis:Attenditebeneficia,quæ facit dominus ec-lt;lelîæ,8i vtroc^ genere cöfcfl'ionisCcöfiteminidomi-no^aeeufantes vos de pcccatisveftris,8daudâtes deum pro multitudine bcneficioK fuorum:8i debetis cS fiteri, l^quoniam 3 ipfi cftLbonus].i. mifericors, amp;nbsp;c5 donat peccata confltentibus:amp; hoc facitein praefenti, dura tempuscû miferedi; Cquoniâ mifcricordiaei’ 3 eftCinfeculum^.i.in hac vitacftlocus mifericordix, poft banc reftat iudicium.^SEgo moneo vos confite-lt;’Â£iiQcidem.ciuoddicoeço,f^ditât ^ocs alij.Cqie-dempti

Ç7t D. HAYMONIS IN PSAL-deinptifunt àdomino]fcilicet,exhortlt;nturalioscon fiteri,8i deülaudarcS^ benedebetis hoc dicerc.quia hi funt,[;quosredemit3dnspretiofoftnguiefiltifuiCde manu inimicil .i.dc potcfiate diaboli:nec pauci redc' pti,fedC«oscôgregauitJdfisinynionefidei, [; derc-gionibusjdiuerfis.^Benc dico,deregi5ibus,qac5gr« gati funt [à folis ortuj .i.ab orientait regione.E K oc* carù.abaqnikgt;ne3.i.àfeptcntrione,t8^fnari3.i.à me ridianaplaga. Per mare quodeftiii circuituviiiiierfx tcrra:,quatnlibetmundi partem pofiumusdelignare. •[[Oftendit vnde eosredemit.qtaafîdtceret: Bene dico quodcosrcdemit,qaip(i[erraueriint J datmonibuS, K nôdeo obedientes,Clt;nroIhudine3.i.foli àdeo, fci* licet,manctesin infidcIitate:|^amp;3^*'*^C'P'quot;39uo^lt;’l ,i,in ficcitate Si ariditatediuinx do^rin^.fcilicet.non habe bant qui eos perfunderct.SC irrigaret,K frudlifi*’ caret rore caleftisdoiflrin£:8i quia erât in folitudine. Si finedodlrina,idco|^nö inuenerunt viam ciuitatisj per quam poffent accedere ad ciuitatemmô dico qua* r ne 11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JJ.inquahabitan-*

‘ ' dumçftfidelibus.idell.ecclefix, IfDiconôinuenerJe illam viâ,licet effent Celurientes si fîtientes 3 viâqua poifent venire ad veratnbtitudinëtficutmundani phi lofophi, qui dhierfîs rationibus foliciteinquirebant, quid effet fuminum bonum, 84 qua via poffent vcni* te ad veram beatitudinem. Vel.efut ientes Si fîtientca natutaliteruerübonum. Omne$ etn naturaliter ten* dunt ad verü bonumjcd non uera via;qa quidam per pocctiam,quidamperdignitatem,qdem per diuitia«, alnsquo^diuerfîsmodis;8lt; licet efurict, Si follicitein quireient.tamen EanimaJ -i.fapietia E eorum in ipüf defecic3quiafîbi,84non deo.âpientiam attribucbât, 84 ideo eorum fapientianullüprofeâutn habuit, prctf'

TERTIVM COMMENT. $75 prorfus inur ill's inuenta,defecit,qui vero per potctias» S^aliahuiufmodi inquirunt,defïciunt,quia refla via non incedunt.^EtJquiaficdcfeccrutjhac neteffitatc coaäi.Cclamauerüt ad dntn 3diuina:quidein gratiæ afpira:iöeadinonin,E8^]ipfeCeripuitcos3quari qua dam viokntia de ncceffitatibiis coruml .i.de ignoran tia 8C errore folitudinis.K ducens in ecclefiam, fapien tiam veram miniftrauiteiSieripuitdicoEcum tribuU rentur3.i.cum maxime anguftiarenwtignorantia.SC altisnece(ri(atibuspeccati.lt;|£ripuitdico,C8C3deinde tdeduxiceosin viam rcii:am3.i.cognitionem Chri-fti,’8^catholicsGdei infpirauiteis:adhoc; EvtireniJ per bonam operationem C in ciuitarem3 ,i. ccclefiatn fanftamEhabitationis3inquahabttandûeQ:,^Côfi-teantur,Pars fccSda. Propter hsc prsdifta^enefitia dei dico t5fitemini:8i item æpter hæc q fequunfEtôH teanturdnomifericordixeius,8lt;tnira.eius3.tlt; fidele J laudentdeü,habentes caufasIaudandimiasdnEmira biliter impenfasEfilnfiolni3^ôfitcanturdfio mifcri cordiaeius.i.homieslaudcnt deum pro mifericordtis quasfeciteis,ptorairabilibus,Kha;c tnirabilia faóta filiishoïtn.qjldeo debent confiteri SClaudare, Equia fatiauitTdns verbo doótrinx fpirirualis.per quam in ccdefiafuaeoscöpofuitE aiaminanc3 .i.vacuamab oï vcracognitiSc.velutifatuos etnö fatuos,8i fimpli ces,fedE8i alam efurientêjfitut philofophos.Efatia-uit boni$3dgt;replcuit fpirituali fapictia.lt;QSaciauic dico ipfosE ftdëtes3,i.cSmorantesEintenebris3.i.in igno taniia.àquanullomodoperfepo(fentexire:E8i3 fe-dentcsEinvmbramortis3.i.inturpiyita,qHsefiet ex cxcacio eis,8i vmbra ducës ad morte: ipfos dico Evin ftos in mendicitate3.i.indigentia totius boni,E SZ fer ro3 .i.duritia peccaiotum.^ldeo erät in mendicitate, Eqn ’

^•P’r,55 tquiaexacerbauerunt].i.ace?baiudifauenjnt,fugic-' do Celoquia dcij .i. pcepca dei.-quia fi aliquis inonebac eos de charitatc uel aliquo tali,reputabät fugiendam, in nullo moneri volueriitdex tarnen naturalis indi* cabat eishoc noeffefaciendü:E8^ côfîliü altilîimi 3 .t cœledia appetere.hæc terrena no curare,Chro nro re demptoriadh!crere,Cirritauerunt3.i,quancum ad fe vanû fecerunr,cüin nuIlisChro affentire volucrunr, nec ißtn eiTe redemptoretn crcdiderunt: Vcl fpnentcS (ößlium alti(rimi,vtpdidumclï,irritauerût.i,ad iracS diam dcum ^nocauerunt.lt;QEc Jqiiia (ic irritauerunr, Fdco Cc or eoHi ]. i. aia co w, nbsp;nbsp;nbsp;humiliatu m in laborp

busZi.i in conatibu$fuis;quiaquantücun^ conarent, amp;Iaborarentpfe,adinquifitioiiem beatitudinis veni re,tamen cor efthumiliatum quia,defccer5t, Vcl, cor cfthumliatumSC affliâ;umin laboribus,ideft,tnultis miferijs.qiiasdc’îmittitadcorreflionêclcéboitt. [ SC fnHrmatifuntJa'pfumptione.i, cognoueruntfe nihil poffep ic,ncc fuitJincereosEQuildiuuaret.i.qui pof îet cos libcrare de renebrjs,K fcrro qirib’ ipli tcneban tunquia nec iplî feipfos poterant cxpedirc,nec dq eO' rum. lt;|lEt3hacnCifeflltatecoadii,Cclamaucrunt ]in-' fpiratiquidema'doaiino, [addnm cum tribularenf, SCdeneceiTitatibuseotum libcrauit eosH medicitatc, tenebris,8i atijsmaliSjin hjc parte pofîris,qu{ per hoc noratncccfritates.qiiiapcrfc.nullo modo poterant in deegrcdi : oftenditquo Iibcratii.it;q.d. dico libcrauit, tamp;]hoc modo:Ceduxiteosdert'ncbris3infideIitaiiS quia fecit fideles: vmbra mortis Jquia iam no in-quinaueruntvitam fuam in turpibusfaAiS:8^ vincula coai]iduritiS'peccati,quiaprius teneban{Iigati,Cdi' frupirjquiacordibuscompunflionem immifit,8lt; ad pccnitcntiameosadduxit. ^Confiteant Pars tcrtia. q.d. Sicut propter beneficia dei prædiila dignum eft

Vt côfiteant domîo.ita pr,o eis quç fequunî: C^Sfïtean twdomio mîxeiûs.et mirabilia cius hlqshoim.tjiEt debentc5fiteri,qaeü aîa eoiMabominatafit ocm eR3, dominus aufen nô tmiilâ fatietatë,fed oïa mala q inde eucniunt:8lt; ea q de ipfo faftidio prouciitunt, pnus ponitdilt;ens;Cqatôtnuit3 i annihilauit, C portasæ-Kas3.i.irâ48i côcupiRcntiam deftruxit in eis.qnç funt ponçduceincsadintfritumact£rnü;æreasvocat,qiiia cum fint naturaliser in hoieyixaliquis poteft domina veftes fcrreosl.i.fuggeftioncsdiaboli, quitus firmaî.ôi corroborai in malû: amp;nbsp;ira, amp;nbsp;cödipifcentia q nobisfucrüt adbotios vfus data.f.vt irafcamur mails,bona cupiamus:quos veékesEcôfregit^ dominuSi quiafideksfuosfortcsfecis vt polTent (upareqnamli. bettcntationem diaboli.^Pottis cobaflis,8lt; vefti-busdeftruétis, [fufcepit cos 3 dominus ad iuftuiam de via iiiiquitatisl 1 de turpi vita,quam in peicatis du lt;ebant:viadi£o[eor«m3 i.qnam ipfinon àdto,fedd fcliabcbant.benedicoiniquitatis comdiabebantC in-iuftitiaSjSiproptcrQillasCiunthumiliati] ,i. affliftid deo,vt perhoctecognofctrcnt peccata.Veltdeofuic« piteos.quiaip^i finthumiliati.ihumiles fadïi,^ affli-gentes fe in con''peftu domirii propter tniuftitias, i. quia cognofcunt ie deum in multis peccatis offendit fe.^Ideo habuerunt pdiflas portas, via ipforü fuit iniquitas,quiaÇanimaeo»abominatacftomncme-fcamC.i.omnemrefe^lioncfpititualis doftrinæ.Ceti proptereatappropinquaucrunt vftç ad portas mor« tis3.i. feré veneruntin defperationcm,quæ refta via ducithominesad æternam mortem.^Hic neccffita* lecoafti,Cclamauerunt ad dominû3 : ntc tarnen da« 1 nbsp;nbsp;nbsp;mare pocuiffent,nifi puenti diuina mîa£cum tnbula*

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iepil

cepit necefTitatc.peccata in hac parte pofita,veluti qd dixit fuperins,portas,veóles.amp;fimilia. «BHoemodo Iiberauit; Cmifît verbü fuü 3 .i.filiü fuü feeit incarnari, CKjperhoeEfanauitcosJ.i.remouitab eisfaftidium diuiniverbi.Vel.verbü.i.prxccptü diuinri,amp;impcri3 fuü.K fanauit eos:(ïcut in Euägelio died : Die lantunt verbo,£^fanabi{puermeus:S^itaIiberat{,8^äfaftidio ranatis,C6f cripuit cosdeinteritionibus con3.Ldc X' {nadânatiôc.qiiæ^iucniretexillofaftidio ficut mort corporalis ,pccdit ex fa(IidiocibiCorporaIis.^Côfîce antur dno.Pars quarta.Cötinuatio:Situt monui pro** ptcrc£tera beneficia prgdidlavtcôfîteantita et ^iptcr ca,q mödiccntjdignücft vtEcófiteantdfiomifericor^ di£ eius,8^mirabiliaeiusfilnslioïm3ficut fupraexpo fitum eft.^Dico cöfiteantur, Camp; facrificcnt3 deo.nó dicohirciim,vel aligdtale,fedlaudê,ethoceft,tfatri* ficiülaudisj .i.diflisetfaiflisoficndâc deum laudabi Matth. 1 Icm.fecundîî hoc, Luceant opera ve ftra bona corant ’ hoibus.vt videtes opera vcftra,et glorificctpatrcve-

ftru, C« annüciêt opera ei* Jdei.veluti g,pftä dimittil Ct aba cüfla bona facit,et hoc facial Qin exultationej, cxultandii quide efi illis,qhxc opadei attendüt. lt;|fUi co annuncicc,ne(phocoibusprxcipio,fed retoribuf lonac.I. eccIcfiæ,dequibusdicit,Cqiiidefcendunt3defublimi'

täte fuæcôtetnpIationisCniareJid elf, ifiudfcculunt, quod tnultis flixflibus agitatur.ad qddefeenduntCin nauibusjregcdis.i.in ecclefiis.qcircundanletcontun dunturfliilt;ffibusetfedicionibi!shuiusfeculi,veluti na uesfludt.'biis maris,ipfi dico qdifeendunt.f faciente# operationem3,rprxdicationis,etconfe(Tionis,et alia dei bnft'eia difpenfantesfin aqiiis multis3.i. in multis populis.^lpfijreftoresecclefiç.qita defccdüt,Ovide* • Huopadni,eimitabi[ia£i’3.i.rairabiks opatiöescius cogno

lt;ognouerunt Ein profundo3cordis:ucl,faftas in pro-fundo. j.infcrutabib confilio dei.^HBeiiedico opera, ga ha:c opera dei inter cætera cognouerunt quód ipfe Qdi xit 3 .i.uoluit, CK fpiritiis protcllæ] .i.diabolus,qui oêmmouetprocellam.i.tcpeftatctentationübuiusui tæ.Cftetit^.i.horruit côtra reftores ecdefiæ.K inipfis ^cella fuâ cômouit: £ K 3 p hoc Cfluftus eius 3 ^cellç.i, aduerfitates.uel tcnipeftates,K profperitates.quæma xime concutiunt corda bominum,Ô’unt exaltati3.i. muhiplicatiin eisitentat enim diabolus ipfosreftores ecclefiæ,K per fuas proprias profperitatcs, K proprias fimiliteraduerfitates.lt;ljFluéiusfuntexaltati,KperhoC illirciftores.quos illi impellunt fluftus.Caltcnduntuf ad cælos 3 .f. per multas profperitates ducuntur in ni miam altitudinis elationc, CK defeedunt ufq) ad abyf fos3quiadcprcffiin nniltitudine aduerfitatum ducun nir ufepin defperationemzKperhocCanima eorum ta bcfcebat3 i.deficiebatCinmalis 3 id eft,propter mala quæinipfismouebanttentationes.deficiebat.quianu hilbonifacereualebant.HtEtiam turbacifuntj.i.igno rant quid faciendum fit eis, ficut reftores nauium lur-banturinmari.ingruente uehementi tempeftate, C8C moti funt3ad iram aduerfus fubditos,Cficut ebrius.et fie omnis fapientia eorum deuorata cfi 3 ^“'3 in nullis bcncutunturratione,netpquûutunturprofperis,neqj cumfrangunturaducrfis.^QuianeceCfitaubus coafti funt,CK 3ideo C clamaucrunt ad dnm cum tribularen tur.Kdeneceffitanbus eorum eduxiteos3 ■ Oftendie quomodo cduxit eos.dicens; CKftatuit procellâ cius] maris.i.tëtationes nbsp;nbsp;tumultushuiusfeculi.Cin aura]

fuauem.quæ benerccrearet eos,id eft.gratiamfpintua lem.f.ubi priusregnabat procellâ Kperfuafiodiaboli, modo pofuit deus fp intum fanftum.qui intus refouc-

rec COS: CK ] perillam auramCfiluerunt fluétiisciusj maris, ucl fpintus maligni.qui prius impetü immicte-« bant:quiainbabitantceosfpintufanflo,iam nullus flu élus,nullus impetus diaboli potuic dominari cis. lt;|[Ec lactatifunc ga filuerunr.SijficCdcduxit eos in portum uoluncacis eorumj .i in quantam uoluerunt iecuriraquot; tem.lt;|!Confiteantur,Pars quinta.Et flcuc in alijs pro* pofuitadmonitiorielaudisprofcquentibus beneflcijs, ira hic,cum dicit: CConfiteantur domino rtiifcricordig eius.Kmirabilia eius fllqs hominum 3 ut fupra.^Et ex* alcent cum in ccclefla plcbis j 8C coca congregario po^ puli lauden t cum communiccr, 8^ etiam illi prælati:K hoc eft: C Kin cathedra feniorumlaudcntcum 3 .i.illi quihabcntmagifteriumfuperalios.^Exalccc,laudêr, ideo, ga ipfe Cpofuit fluminaiu defertü 3 J. doftrinas Euangelij pofuit in Genrcs,quibus corda eorum irrigS cur; CKexitus aquarum 3 .i-ipfam doólrinam manife* fte exeunrem de Iud;apcrprxdicationem apoftolow, pofuit Cin heim 3 .i.in Genres, qui interna afpiracione cxleRemdoólrinamlïtiebant. içTerram uerofruóïifc ram3,id ë, ludarä, quæpriuserat fru(flifera,pofuitCin falfuginem 3 ■ gt;• in ftcrilitatë. Per falfugin ë ftcnlicas in* telligicur.quia fi falfugo terrx mifecatur, earn penitu$ fterilë facit: hoc fecit Cà malitia3. i. propter malitiä, [inhabitantiüinea3 hoccfl.iufto iudicio fuo excxca* uicIudxos.K genres introduxit.^lPofuit dico.Conti* nuatio.Iudxampofuitin falfuginem. Cdefcrtü3 aür.i. gen tiles,qui prius crant deferti à cognitione dei, C pof» icinftagnaaquarum3 -i-inccclc(iam,quz eftlocusin quo loco fiant aquz.i.baptifma.Vcl.infiagnaaquaat pofuit,ideft.in ca ftare fecit SC perfeuerarc aquas,id é, fpirituales doftrinas: CK3candem C terram 3 qux pri' US erat Cfine aqua Jid ë,gëtilcs,pofuit Cin cxitus aqua* ruin3“*

illicjid cft.in aquis illius,[lollocauitO deus Eefurien-tes]idcft .dcfidcrantes refïci fpiritualibus doftrinis: tipfi collocati Cconftituerunt duiratcm 3 id eft.ec-defiam,EhabitationisJideft, in qua folahabitandutn cft.lt;j[Ec3ipfiibidempofiti, Efeminaueruntagrosjid cft.conucrcerunt quofdam fine raulco lab ore fcminan do uerbuin dei:E8Cplantaucruntuineas 3 idcft.quof-dam cum magno laborexdificaufrunt:amp; ipii feminati 3plantati,Cf«cerunt fruftum natiuiratis3id eft.do {trinam magiftrorum funt in operibus imitati, Ilie facit fruftum natiuitatis.cui fi pratdicatur caftitas, cafte uiuit-.ille non facit frudlum natiuitatis.in quo fi planta tut caftitas ucrbo prtcditatoris, ipfe tarnen fornicatio-ncm rcddic:ficut ager q rccepto fr umento.zizaniared dit,K itanon facit fruftü natiuitatis. ^Et benedixitj deus C «is 3 id eft,multiplicauit uirtutibus, fK multipli catifunt3numero f nimis 3 mulrum:ucl,nimis,id eft, fupranumcrumcIcflorum:ftcut:Tantummultiplica-tifuntpifces,quddfciffumeftrete,amp;illiquifupcrflui crât,exieruntifccundumquosfiguratihxretici.quiab ccclcfta receduni: nbsp;nbsp;iumen ta eorum3id eft,fïmpliccs

dceccle(ïa,Enonminorauit3 .i.nonfecitminorisptif, qe(rcntillifapientcs,fed potius ineisuirtutes multipli cauit. ^lpfe benedixitei$,E8i3tn C paucifaftifunt] ad côparationcm malon: L8^ uexati funt à tribulatiöe inaloRj,K3®t'’quot;i uexati funt aCdolore3quë habebanc ^pterpélâ alioiü.^Propter hoe Ccontcntio efteffufa fupprincipes3 .i.fuperhxrefiarchas, q cötendüt cótra ecclefia dei;uel,fu p principes, i.fu p potentes huius fecu lijESi eos3principes Cfcdt3 deusCcrtatc in «nuioamp;nó in uia3.i.excrafidë: 8(non itaut rcuocent,fediraqdul tra non crût in nia,i,in catholica{îde,qugc eft uia uitæ.

çgo D. HAYMONIS IN PSAL-^Iftosexcæcauit, [ 8i]e£ontra Cadiuuitpaupereml uerumCde inopia^idcft.fuppleuit eius inopiam dc co gnitioncfui.conferenseifapicntiainjKpodecrefiftcrc liarrcticis: nbsp;nbsp;nbsp;Iper ipfutn pauperem Epofuit familias],

,i. plures congregationes in cccle(ïis,faciëdo eas Cficut Olies 3 .i.innocêtcs.^Et hoe quod deus ita adiuuat patt perem.excæcarprincipcm.Euidebiint redli 8( lætabu* tur,8f omnis iniquitas oppilabic osfuum] .i.obftruetJ quiaiam nihil potent oblatrare, cum fuos complices in inuiouideatpermanere.^^Quandoquidem tantabo nafacit,ergoCquis3eftEfapicns^] Si gs dicaqcgo fum fapienSïtücfcioqmaESi cuftodiethæc] qua: prædifta funt, commendando memoria:, quod deus pauperes adiuuat.diuitesexcarcar.-EK] tune Einteiliger miferP cordias domini] fcilicet.quod deus facit no per mérita hominum.fed per mifcrieordias fuas. Alleluia.

PAratum cormcumdeusl.Pfalmusifteconuenit Dauid,i. Chrifto.qui hic loquitur: qui diei tur cart ticum,quiaproponitmagnarn exuItationem.C Chrifti gloriheationem, quam propheta hic exulranquot; ter annunciat. Pfalmus dicitur, quia ipfius Chrifti bo* nam operationem proponit, fcilicet,humiliatïoneni, qua genus humanum. i. dileftos fuosjiberauit.ex qua liumiliatione.i.operanöeproccffitilludcanricum: ga ex militia Chrifti digneSitam diligenrerperaóla,cef fît glorifleatio ipfius. Attcndendum.qdin hoepfaimo nouis uerbis non utitur propheta, fed prima partem q cft, Vt liberctur tui ; mutuat de pfalmo illo : Milêrcrc mei deus,miferere mei, quoniam in te conftdit anima meajilud uero quod fequitur poftea, mutuat de pfal* mo illoiDeus repulifti nos. Idco autê uoluit ex diner* fîspfa^

TERIVM COMMENT. 581 fis pfalmis iftum pfalmum componerc.quiauidit par-, les illas pfalmoJV in Chrifto côuenire: èC quæ per fe ad laudë dei grata erat.côiundlagratiora fiiere. Ideo ctiâ inecclefiaex diuerfis pfalmisuel laiidibus .antipliona uelcantus aliquis coniungitur.Materiahuius Pfalmië glorificatio Chrifti, 8i pafl'io. Modus ; In prima parte oftendit glorificatiotiem,8iinferit aliquiddehumilia-tione.ln fecunda parte,quæ incipitmt liberentur dilcgt; fti tui;humiliationem exequitur.K inducit ipfum deî promittcntemliberationemeleftorum ,quæ copiera fuit per ipfuni Chriftü.Intentio eft,inuitare nos,ut ex-cmplo fuihumilîter patiamur^K ipfa patientia uirtuté SC fccuritatë noftrain deum faciamus. Vnde dicit in fine pfalmiîln deo faciamus uirtutë,Sic, Etifte pfalmus cft unus de illis,qui Chriftum deum Khominc demô-ftrant.Vbi enimeum oftendit cxaltatum fuper cælos, oftendit cum uere deû elfcmamfi tfnbomo fuilTet.nul latenus ira exaltatus fuiflet. Vbi autem eum humilia-turn oftendic,eum uerum patet fuifl’e hominë.ljl V oies ergo Chriftum dignum glorification e oftendere,pro-mictit fe in omni humilitate deo obedientem.diCcs; O tdeus corraeum eft paratum^cantaretibi-.Siut often dat fe paratum effe ultra moduin aliorü hominum.in-geminat.dicens: Cparatum cor meuml.i.fic eft paratu cor meum,ut nullo modo peccato impediatun cor eft: paratum.ôi ad quod eft.complebo.quiaCcâtabo^de-uotionefpirituali 8C contemplatione laudabo te, ESC pfallam^tibi.i.benc operaboradhonorem tuum.Ein gloria mea] .i.in pfalccrio SC cithara.id eft.in humani-tate;quæ humanitas eft gloria mca,quia per obedicn-t iS. quâ in ea deo exhibui, me dignum gloria demôftra ui. Vel,pfallam,idcft,bene operabonngloriamca.i, in confiderationefuturæ glorij quam expefto.^iDico ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O O iq pfallam

Jgs TERIVM COMMENT. * pfallam in gloria mea,8( o' gloria nica J. Cpfalterium tC cithara,exurge j .i.erefee in bona operatione. Pfalte num uocac ChriAusfiiam humaniracem, fecundu hoc quod de fuperioribus refonar/ci1icet,quod diuina pre cepta fpintualiter implet, (îcur fuir ante tempus p affi-onis.Citharam uocar eandem humanitärem fecundS mortificationem carnis,(Tcatfuitin paHioneddeodico exurge ad bene operandum,quia per hanc bonam ope rationem certus fum de mea refurreiflione : Si hoc efts [exurgamdiluculoj idë,in manerefurgam.^Etpoft refurreftioncm C confitebor tibi domine in populism id eft.multos ludzorum de populis faciam tibi confît tcri.Si laudare te; CKin nationibusj id eft, in GetibuS quæ tales remanent,quales funtnatc; Cpfallam tibi] id eft,faciam te bene operari.^Ideo eöfttebor tibi, C qlt;i mifericordia tua] id eft,filius tuus.per quern mifericor diterreparas genus humanu,CmagnacftfupercxIos3 id eft.fuper cjleftes creaturas.f.fuperipfos angelos,qult; per ipfum fubliftunt; £8^ ueritas tua] .LElius tuus,qui te ueracemeftc oftendit: quia per ipfum promilTioneS tux impletx funt in mudo.eft magna £ iifq) ad nubes ] conftituendas.i.fanflos prxdicatores,qui compluunc ecclcfiam cxlefti aqua. Et quSdoquidem mifericor» dia tua magna eft fuper cx1os,ergo £ tu deus exaltarc fu per cxlos3idcft,duchomincm tibi unitum fuper oëm angelicamcrcaturam,ficutin afeenftone completuni eft; £8f]ghoc£gloriatua] .i.famatua.erit £fupocni terram] quiatugloriofus apparebis pcrtocummun» dum.^Pars fecunda.Et ut tibi fit gloria,libera de pote ftateinimicidileftos tuos:nifîenimipfiaufcranturàii» go diaboli,deus in omnibus creatuns fuis nullam glo» riamhabebinSf £uclibcrentur dilefli tui,faluumfocj mcrcfufcicando.-per cuius refurreftianemfuturaeft di kilo

Itftorum liberatio. Dileftos uocat àdeo præekftos, Hec aliorum petit libcrarionem. Ipfe enim fciebat.qui effent dile(fii,K pro ipfis orabat;ecdefiauero, quia no cognofcir determinate, qui funt faluädi,pro omnibu» orat indifcrete;faluûfacdico,Edcxteratua3 ideft.po-tentia tua, ESi exaudi me] precantem de dileftorum li beratione.f.8{ per means refurreftionem.amp;pcrmeam orattocm libera dileftos. Peto ut faluum me facia», uc fic libcrentur dilefti: 8i de mea liberatione bene cet tus fum,amp; deipforii falute.quia E deus locutus eft in] me fpcciaU Efanfto fuo ] fcilicet locutus eft: Eexultabo 8idiuidamSichimatn3ideft,humeros,fcilicet,gratiain meam diuerfis cöferam, per quam faciam humerofol fortes ad labores fuftinendos: E8^ conuallem tabet naculorum ]ideft,humiles in tabernaculis meis militantes ,Ediinetiar].i. in partemmihiaffumam.HEtii EGalaath^.i.aceruus teftimonii.ficutifanfti martyres qutdant feipfosmortipro teftimonioueritatis, Eeæ meus] .i. in numerofaluädorum repofitus; Emeus eft Manaffes] .i.illi q obliti funt ueteris uit£: ficut Pfal mifta alibi dicit:Obliuifcere populû tuum,8C domü pa Pf4 tris tui; EetEffraimn.i.fruftificStesin bonis operibus, eftEfufeeptio capitis meil.i.diuinitatismeæ.qainilli» qui funt ita fru£tificantes,quiefcit 8C deleftatur ipfa di uini tas. Y cl.Effraim, id e ft.fpinca cor ona,quK eft fru-dlificario, qiiia acquirit dco coronam de circuitu toti-us mundi : non eft dedecus 8£ depreffio mea,ficut quidam dicunt, fed fufeeptio capitis mei.i, facit meum ca put ,i.meam altitudine.fufcipi per totû mundum.S^ iH cundü haberi.’Çluda eft rex meus] .i. Chriftus,qucin egoconftituifup omes fideles,eft de tribu luda:E Moab].i,abutëslege.i.Gcntilcs,q fine lege erät, funt Ele bes fpeiinc«3.i.feipfos bn decoquëtes.SC faciêtcs dul

ces cibos.dc quibus ego milü refcdlionem capia. Vcl» Moab.i.diabolus.qui eft abutës kge,8i fine pâtre deo-' cft lebes.i.coftio amp;nbsp;uftio fpci mex:quia g illas exuftio nespurgantur ini.quosegofperomehabitiii«. Ad-hue de uerbis del. Et quia meus eft Galaatli.amp;^ altos ta Icshabeo ,ergoC extcdamcalceamcntum meumj i. fanftum Euangeliû,quocalceaiiturpedes.i.affcdlio* nés euangelizantium.ne punganturfpinis côcupifcen tiæ, ne ue aliquo luto inquinen tun extendam dtco [iti Idumæam .i. terrcnis.uelut in Gentibus faciâ annun^ ciari Euangelium ; 8( per annunciationem Euangelil [alienigenæ^d^'Allophtli.i.potioneS^gloriahuiusui tac cadentes [lun t mihi faéli amici] jd eft, obediences. •UOftenfis promiftiombus dei.refumirucrba Chriftus, quad ita dicat: Quandoquidcm deus dicitiextendä cal ceamencum mcü ni Idumxâ, fcdCquis deducet me in ciuitatcm munitam].i.ut egofaciamdeldumçis ciui tatem.Contradiabolicas tentationes munitâramp;CquiS me deducet uf^in Idumæâ].i.intcr terrenos .1. ut ab eis nomen meum cognofeacur, iC in ipfis ciuitacê con ftituercualeam. Vel.quis deducet mein ciuitacemmu nitam.id eft,inter terrenos, qui funt modo ciuitas con trame munita, utannunciatiôemei munitiones per.* uerfxillius ciuitatis deftruantunS^ qs deducet me ufqi in Idiima:am,id eft, ut Idumæos mihi acquiram tquot; Vel aliter;Quis deducet me in ciuitatcm munitam.i.in in-fernum,qui cft munita ciuitas,ad retinendos homines in captiuitate, ut fpoliem eum de animabus fideliiim: K quis poftca deducet meuft^ in Idtimæam, ut ipfoS terrenos poft triumphü mcæuiftoriæacquiramt'Nul lus uti {p,nifi tu deus: Si hoc eft quod fubdir : Nonne tu deus 3 utitj tu, qui côtranum tn uideris facere: [qui repulifti nos3.i.uiderisrcpuliftemeamp;mcos,dü per-mittis

uiliiîime tribulari Sf in hoc uideris repiililîe, ga [nSegrcdieris deus] uherius Cin uiriutibusnoftrisj •i.non apparebis dein ceps manifeftus in noftris exerci tibus.ficut fecifti antiquis pathbus. Alia tranflatio habet,in exercinbus. •UDico non egrediehs,nec nos pcti mus.fed potius da tnbulationem ; Si Cde]ipfa Cthbu latione da nobis auxilium] i utipfætribulationesqs parimur,nobis ad futuram gloriam auxilientur : ideo pcto auxilium de thbulatione non humanura auxilium,Cquiafalus hominis].i.lubfidiuni,quod poteftho mo pracftare.eft fuana],id eft, tranficoria In deo. E c quia falus hominis eftuana ,idco[facicmus uirtutcm in deo],id eft, ipfum deum f eputabimus uirtutem 8C conftantiam noftram, nihil in nobis confidetes.fedo-mnia amifehcordia deifperantcsiCS^ipfeadnihilum deducet inimicos noftros, [id eft, faciet inimicos no-ftros nihil contra nos proficere,8f noseorum perfe-cutioncsnihilipendere.

DEus laudem meam.] Pfalmus ifte conuenit Da uid.id eft,Chrifto:habens materiam paftionem fuam,de qualoquitundirigensnosin finem.i, inChriftum. Modusdn prima parte ponitmalitiam ludæow.ipfîus Iudæfpccialiter,8lt; alioiu,quäin ipfum Chriftiimexhibuerunt. In fccundaparte,quæmcipit: Conftituefupereum:ponit malediftiones triginta.fi-cut 8i dns lefus rriginta denariis uêditus fuit. In tertia parte, quse incipit : Et tu domine fac mecumipetit fuî glorificationem.interferens aliquid de fua pafl‘ione,et aliquid de perfecutorum maledicliöe. Intentioeft.ut cumuidcamusillos,qui Chnftüperfecutifunt.ficma-lediftoSjà iuftorum perfecutione celTemus.^ Et ficlo O o V quitur

quituf Chriftus adpatrem : O [deus lcötraho^ quod inimici mei loquuntur mihi impie, tu Que tacueris lau dem meäj fed fac me cognofci.Sf laudariper totümS dü:ide o facias hoc, Cqma os peccatoris j . i. ludaici po piili,qui populus peccatoreft in turpi uita; fK os do-lofijpopuli, qui dolofe machinacur mortem meä : N MrfttZÎ. dicit dolos,ficut: Magifter, qdeft maximü in lege ma-

datum, amp;nbsp;lïmilia: Ccft apertum fup mej .i.ad meä de-prcfl'ionc.Cum dicit, apertü eft,notat eos mulra mala locutos contra cum fuifl'e.qfEtipfi Clocuti funtaduer-Mitfc.u. fumme linguadolofajdicctes: Magifter,fcimus quia Mrtyc.iç. ucraxcsCK3tandëinpaflquot;ione Cdrcundederütmefeï Lucte.i^, uionibus odqj .f.quos ^ferebant cötra mc,non pro* Iob4«.i9. ptermeritum,fcd ^ptcr odium.diccntesapud Pilatu: Mdft.iS* Gruciffgecrucifi'geeÜ! [8C expugnaueruntme] fcdm jvjitrc I ‘^’'^3eorumputauerunrconuiftumdercatu,eoqgt;ue j ‘ rumcisdixeram.dicendomeeflefiliumdei.'Velexpu-l.UCie,zit gnjnerijt me quan tii ad ex teriorem hoicm, dîtes me morti : ÈC hxc omniaCgratis 3ideft,fine meo merite, Vel,expugnauerunc.i.impugnaucrunt,mcfperncdo, cölaphizädo.qj Vere gratis, quia pro bénéfices hxc o-mnia mihi faciebant: 8f hoc eft : f detrahebant mihi co,ut me diligerent].i.pro eo fafto, pro quo me dili-gere deberenctSf ctiâ [pofuerûr aduerfum me mala ,p bonisj .i.in ipfo faiflo.in quo quærebant mihi morte, id cft.cum ego quatrerem eow falutem: C8Ó odium pro dileftione mea, ego autem orabam ] 4» eis. VI timû ge nus malitiæ notât in eis.Malumnâ^ eft,pro bonis bo na nôredderc;peius,pro malis malareddere: peftimu. pro bonis malareddcre.Ecôtrario ponic in Chfo opti mum genus bonitatis.quiprofeperfequentiûfalute orabat.qi Conftirue. Pars fecunda.amp;quandoquidcm populus tfte ita obftinatus cftin me perfçqucndo, nce

me uulthabere caput K regem fuü, crgoEc5ftitue3lt;J domine Cfuperlt;um]populumEpcccatorem].i.dia-bolum.q fingularispeccatoreft.K cftcaufatotius pec Cati.Super cü.utdominetur ei: £84 ^ipfe Q diabolus 3 fei licet, C ftct à dextris cius3 .i.non occuper folä carnali -tatem.q per finifträ.fed etiä ipfam rönem q per dexte ram defignatur; ita, ut neq; ß racionëaligd boni agat, Vel.ftetn dextris eius.i.quxcücpoperabitur.fuggcren tediabolo,pucctdcxtera84bona. Attcde qih£C imprc catioHon eft exuotomalcuolcntiz .fed Chriftus con» fentiens diuinz iuftitix, ponit fub deprccationc, qusc uaict quätü K cnüciacio.quoduidet iliis futuw. lt;i|ICü iudicacur.Conftitue pftörem.KeocSftituto.CexeatJ à confortio iuftowCcondemnatus3u«l ludasQ ,ucl lu-daicus populus, £cüiudicat3 .i.iudicabitur infucuro iudicio.in quo iudicio Certum efl;,$ ludas 8i cius con» fentaneiafftörum confortio feiungentur.Vcl,cum in dicat occulto iudicio in hae uita: exeat à confortio fan ftorum cödemnatiis.ueluiiludas, quitradito dno ab apoftolorüfocietatefeiunduscft: C84oratiocius fiat in peccatum.3ludzoratio in peccacfifuit.qnin defpc rationem cecidit:ueluti cum dominum audiret refur-rexiffe, dixit:Peccaui,tradcns fanguinem iuftum.du-ftus'qj defperationc,1aqueo fe fufpëdit;p5t quotp com luuniter dici.Sf de luda, Si de malo populo illo ludço rum .Fiatoratioeiusinpcccatü.i.adxternüintcritüj ga ficut dicit Auguftinus, oratio quz cu Chrift o fit.ad falutem eft:qu«fine Chrifto eft, ad damnationem.Si-militer 84 noftra oratio fit in peccatis.fi habentes erga proximü odium uelirä ,uel alias iniuftitias, dicamusj Dimitte nobis débita noftra,ficut 84 nos dimittimus debitoribusnoftris. Debemns aute faltem nro fratri odium ucl iram ,84 talia qux nö funt cxigcnda.condo*'

nare,ut oratio noftra dco aeceptabilis fit, ficut in Eu* Mrfff.Ä. angeliodicitur:Cum offers munus tuü ante altare,fi recordatus fueris quia frater tuus habet aliqiiid iuftae qucrelac aduerfum te, dimittc munus tuum, Si uade pnus rccóciliari fratri tuo,S£c. Meet autem nobis quae dam ill ft c rcpcterc, quamuis melius effet omnia con* I Cor. é donare. VndcApoftolus: Omnia mjhiliccnt,fcd non ‘ * omniaexpediunt, ^Fiancdieseiuspauci] idcft,pau* cis diebus maneat inter apoftolos, E epifeopatum eius accipiat alter] id ë, apoftolatum.f,Matthias : hoC fpecialiter deludadicitur, dequoSi bearus Petrus in Aófibus apoftolorumhuncuerfumexpofuit.dicens;

Ailuit 4 » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locum ipfius, ficut præçepit fpiritus fan*

' (Jlus,cumdicit:Epifcopatum eius accipiat alter.ijfFiat filh eius] Iudg,ucl populi ludaici, Eorphani] patre car nali.uel deopatrefpirituali: uxoreius]ludæ,uel totius populi ludacorum [uidua] ucl maritis carnali* bus,uel ipfo deo marito fpirituali, Si ucro confolato* re. Licet in Euangelio non legatur,tarnen credimus lu dam uxorëSf filios habuiffc.lt;,f Propter hæc malaCtrâf fcranturfilii eius]fcilicet,Iudæ, uel communiter toti* us populi.de regno fuo, Çnutantes]inftabiles Si uagi, uidelicet,tranflati,nullius terrg dominium obtineant, eSf mendicent] .i, defer« à dco, jndigeant etiam exte-horibus: transferan tur dico.nec hoc fame, ucl uolun-tarii,fed ui expcllantur : hoceft qd dicit: Eeqeiantur de liabitationibus fuis] ficut Complctum eft perTitum et Vefpafianum. Scruteturetiam fcencracor] .i.diabo lus, qui dicitur fœnerator, quia uitia commiffa alicui muhiplicara requirit, quia in ipfis etiam multiplicari facit,amp;pro ipfis pecnasfoluit: Eomncfubftätiäcius]! ludæ Si aliorum ludæORi Subftantiam eowaccipitra donc,per quaipfi debent uiuerc, 8C in bonis operibus fuften*

TERIVM COMMENT. ç?? fuftentari:hancfcrutatur diabolus,quando à bono cos ‘■ttrahit.Si rationem eorüin prauosufuscôucrtir.Vel fubftantiam eius diaboli.i.malitiam.in qua,8lt; per quâ ipfefubfiftic. Scrutetur,ideft,diligenterinquirat,uc fingulis malitiis quas excrcuerunt.reddateis diabolus multiplices pœnas; alieni diripiât labores eiiisjfi*' eut Romani in poflefTionibuscorumbarreditauerur-Vcl.alicni, id eft gentiles, diripiant labores eius, id eft, legem domini,in qua prius ludæilaboraucrunt. Ec eumhis modis conteratur populus ille, Enô fit illi ad-iutor3idê,n5 fit aliquis populus ,qui infurgatad de-fenfionem eiusuicl ipfc deus, qui aliorîi miferiis moue ri folet,8lt; adiuuare.non fit adiutor illi populo,nec ctiS filqseorum.SihocdicitîCnon fît qui mifercaciir pupil lis eius. n^Nonfit qmifercatur,fed potiusCbant nati cius3populi£in interitu^id eft.moriantur morte tetn porali,tin generatione una deleatur nomê eius Q. i. nS habeant regnationc,quâhabct Chriftianiex unda ba-ptifmi .fedunamfolâ gencrationem.f.carnalem,quS quicuncpfolâhabetu .æternæpatriæ habitatores non erunneade fententia pôt liaberi ,fi de luda fpecialiter dicaturmel hæc alia, in generatiôe una deleatur nome eius,id eft,non liabeat multam fucceffiotiem filiorum fed fine proie filq eius moriantur, Et ßter hæc mala Ciniquitas patrum eiusn.i.originaliapeccata.Credeac inmemoriä] .i. poena eosaffligatpropeccatispatrit fuow,non folu proprqs commiffis:rcdeat dicoCin c5-fpeftu dni, 3 .i. in iudicio in q dfls ab oïbus côfpicieî: propterhoc dicit .redeat in memoria, qa uidetur dns oblitus oîm peccatorumeorum,inhocdum nÔ punie eosîLSi pftüm matris eius3ifvnagogæ,in qfunt car tialiter multi, Cnon deleatur3fed potius pro peccatiS fynagogac filq delcantunSf accipitur liic fpeciale illiid peccatum

„ .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pftum, de perfecutione iuftoru : Vnde Si alibi dicitisrt

‘ Veniatfupuosomnisfanguisiuftus.gcffufuscftfup terril,àfanguinc Abel iufti, ufqj ad fanguincm Zaclix-riæfîlti Barachix.^Peccacum matris non deleatur,fed potius £ßät contra dnm fcmperj.f.ut lïcut in hac uit3 funt contrarij dno per fïmilitudinc uicæ.ita in alia uira erunt contrarq, qfi dfSs in gloria quiefcet cum fuis,iplî torquebûtur gternis fupplictjs: CK difpercat de terra! uiuentium f memoria cowj. f.Q) nullus iuftorü aliqua pia affcétione moucatur fuper eos:h jc oro cis E rP eoj fafto.Equodnon eftjpopulus illeErecordatus facerc mifcricodiaj J.aliquid pro quo deberet mifcricordiS inuenirc. Rccordatus idco dicit.gaSifi prius no f^ecif-fct mifcricordiam,poffer tn poftea refipuiffe,amp; miferi cordiäfcciffe.Vclideodicit rccordatus,ga (îaliffcdf-fent mala Chrifto, ipfi dcbcrët dcfcndcrc,de quorum ^igenie ipfeerar.Si quos prjfentia fua ipfe uifftaucrar.,

No eft rcCordatus facerc miam,fed potius Eperfecu tus eft hoicm inopem J. i. nulla temporali copia abuii dancem, [Si] me Emëdicül .i. aliunde neceffaria pctë-, tcm.ficutipfeaquâmendicauità mulicre Samarirana; ESfjmeEcopunftumcordeJ.i.dolentemdepeccatiî corum : ncc funtpcrfecutiad hocutaligd de tpalibuS mihi auferrct, fedEmortificare^.i.ad hoc ut me morti ficarcnt. Vcl ft cöpunftum ^prie accipiamus-fdoleii tem de proprijs peccatisidicemus non de ^pria pfona Chrifti.feddefuis.Sic perfecutifunt me inopem homt nés SC mcos, hoceft quod fubditicompunftos corde, «[[Etdilcxitmalediftionê] ueluticû dixit: Sanguis ci* flip nos fup filios noftros: E^i uenict eijpopulo ilia ma!cdiftio,quia et iam propter illud pcccatum funt adhuchodieexcaccatifïlijcoru; EK noluicbenediftio loUn.^. nem:iqu^ndoc£cwiUmnmCHsdixK«is;Nunquid8£

D. HAYMONISIN PSAL- çjl wos difcipuli eiuj uultis iïeri^malcdixcrunt et, dixc^ runt.Tu difcipulus eins fit.nos difcipuli fumus Moyiïï C8i]ipfabndtftioCclongabiturabeo]populo,gaex tïcatis ludxis.trïfibit illiiminatio ad Gen tcs.^ E t in duit]populusiIleCnia1ediftionë3.i.pftmmex mortis, Eficiicucftimentum3 quiaputabanc tarnen appa-rere uicinis ualde ornati SC dccori: fSi ipfa malediftio Cintrawit in inceriora eius 3 iam ualës ad mortem eo-tum,Cficutaqua3pcnetransadinteriora:ES^ firuc olc urn in olTibus cius;3quia ficut oleumhilarem 8i Içtam reddit faciem,itaipfilatti de mea morte fuerunt,i?unc fuitpcccatumilludquafiueftimentüaccedens adeos, quandoperfuadenti diabolo aiïenferunt.Tuncfuit qfï aqua pencträs adintcriora.quando laboraueriint, 8£ corporaliter quxfierunt.ut me mortitraderent.Poft-quamuero pcrfecerunt,iamgaudentes S(. exliilarati de morte mea,fuit eis quafi oleum. Dico quod po-pulus ille induit malcdiflionem, illa nialediftiof. peccatum illud fiat eis excxcatio : Sihoc eft: ffiat ei ficut uefiimentum.quo operitur] contegan tur nbsp;con-

tineantur in tcnebris illa maledtftione; [K ]etiam fiat «is obduratio:8C hoe eft; Efieut ïona qua femper prac-cingitur3.i.ficfitcirCundatusillamalediftione,utex-pedirefeab eanöualeat.Vel ita,ficut eis morsmea fn it,quafi zona,qua folent homines prxcingi.ut ad opus fint expcditiorcs,ita mors mea fit cis ficut zona,^ptec hoe g» morti me tradiderun t, ut fp fint parati K prom pti ad ome malü opus faciendum.^Egohxcmala im prccoreis, 8C Choc] cftCopuscorum^.i.hoe cxigunc operaeorum, [qui mihi ]exiftentiC apuddnm^eon-fubftantialimihifiliodei[dctrahunt3diccntes;Hicho monon eft à deo.non eft filius dei. V cl,quidctrahunt milti, 8i hoc put ant eile apud dominumgt;id eft ,placere domino

domino,[8i]hocexigitopuscoruin,Cquiloqiiuntur malaaduerfusanimä meSjS^ qui imponunr mihi cri-* mina.dicentcsmcertepotatorem.maleuolü.amp;fimilia. Vel loquunruraducrfusanimam meam.i.aducrfus ui tarn meam.ueluti cum diccrenc : Silninc dimittis,non es amicus Cæfaris. Ideo dicit aduerfus animam meam, S^non aduerfus corpus,quiaquanqdicebant cum pau perem filnim pauperæ.non erat hoc malum, quia ueri tas hocexigebat, nbsp;nbsp;nbsp;t tu domine,Pars tertia Continu

atioilpfiloquuntur hocaduerfus animam,fed contra cos tu domincmeadiuua.Sf hocefttCSf tu domine do mine]. In rcpetitione.fuä deiiotionem ondit ; fac me* cum].i.opcrare pro mc.f.adutilitatem meam. Vel,fac mecum.i.fgo operor.Sf tu operate, [propter nomen tuumjampliandum:8f etiamproprerea.CquiafuauiS eft mifericordia luajqd mefecifti propter mifcricordi am tuam incarnari,paii;hxc fuit mihi ftiauis rcs,id efi, placuit mihi. ^JHocfcilicet fac mecum,[hberamcjde conformitate maloi«,amp; ne poffin t me rctinere in mor te.ficut ipfi uoliint; opus eft, [quia ego fum egenus amp;nbsp;pauper ]. Pauperfuit quantum ad opes humanas, quibus caruit;cgenus,qa aliunde pctrjt: [amp; cor meum Mlt;df. 16 .turbatiim eftj limore mortisauxta illudiTriftis eft aia Mur 14. *^®^“^‘?’^*’’°’^f^quot;’-^'’o^Cintrame3.i.nonexnecef

ftis eft anima, non tarnen manifeftoeis. Cor meum conturbatum eft ab cis,8f ego [fum ablatusJ.i.raptuS à Iudxis,8f datus in mortem, [ ficut umbra cum decii' tiat J fcilicet,ita Icuiter.ut umbra recedit ueniête liimi-* ne nulla uim often dens, ira raptus ab eis, nullam ondi potentiam,fedhumiliterfuftinui;8f primitusantepaf-lion c [ fum ] ego [excufliis ficu t locuft a 3. f. fugi manuS corum, fugiendo de loco ad locum, nolens eis caiifam peccati

peccati miniftrarc, ficut locufta de loco ad locum fal-tando uadit. lt;([ Et Cgenua mea] id eft,apoftoli,qui me per mundum debebat portarc, K ex quibus dcbcbani fortis apparere Cfunt infirma ta] id eft.debilitata [aie iunio] cutn no, effem cü cis,quia diuini iierbi refeftio-nem nô babebant : qmnon Icgicur Chriftiim in carna libus genibus fuiffe infirmatum; [Kearo mea immuta taeftjdeuita ad mortem, [propter oleum] remotü fcilicct, quia non habui gratia fpiritalem ad defenfio-nem côtra inimicos, quampriushabueram. Vel,pro-pter oleum mutataeft caro.i.datusfuminmortëpro-pter oleum mitcendum.i.propterfpiritumfauftii mit tendum. Vel, carocft mutata de mortali ad immor-tale prop ter oleum,id eft, propter diuinitatc fibi uni-tam. nbsp;nbsp;t ] propter lire mala ego [fum faftus oppro-

briüillis].i.inferebant mihiopprobria, [uiderütmc, K moucrunt capita fua] .i.fignü meæ derifionis.^llplî lioc faciüt.fed tu[dne deus meus adiuua me]nein paf fione deficiä,[faluüme fac]rcrurcit3do:ctIiocC^prer mifericordiä tuä] quialiocexigitmifcricordiatua,uc iufl:oitafubuenias.(|Etfciant]tandemomnes,[quia manus tua cft bate] .i. operatio tua dedit me in mor« tem,[ Si tu domine fecifti cam] operationem. Cita eft tua,quod tu earn operatus es omnino in me.^RDico fal uum me fac.Si fccurus fum quodfacies,qa[illi maleficent, 8i tu benedices ] .i. multiplicabis uirtiites.dabis etiam refurreftioncm : Si quia tu benedices,ideo [con fundantur].i.confufionemhabcant, [quiinfurgûtin me,feruusautemtuus].f.ego, [Irtabiturjdereiurre-ftionefadlaper ipfum.^JEtnon tantum infurgentes, fedetiam dctrahcntes;8iboceft;[induanturpudore] illi, [quidetrabutmibi]habcntescrubefcëtiâ dedc-traitioncfuafaftamihi,C8i]induâtur tm[confufi5e

04 D. HAYMOPilS iM PSÄL-fualuttoperiantur^taCficurdiploide] .i.ficut diplo* iseft duplex ueftimentum, ira confufioforeiït duplex, 8i inccrius.i.in anima,exteriusin eorpore.ga licet fe cxciifent in uerbis cxtcri(is,confcicntia ramen malacó funduntur inrerius.^Iplï quidenl operiantur coiifiifî-' one,ego auremEcontïrebor domino ] .i.faciam roeoJ cönteri domino[nimis] .i.mulrum.-K lioceft: [in oré meo3 .i.meorü: quia ^d annunciabuntore,perfi'cienc opere. Vcl,in ore mcoj.palam: Si hoe non coram pad cis,fed[in medio multorum laiidaboeumJ.ljïEnm g* dem laudare debco, [ q aftitit à dex tris pauperis ] mer, îd eft,qui me fern p in bonisoperibus conferuauitiafti-* titdico,Cutfaluâ faceretaperfequêtibus animâmeîj ne uel cis cederem.ucl in morte me poftent detineren

Dixie dominusJ.PfalmusiftcconucnitDanid^* phetæ qui hicloquirur. Materiam habet Chri-« ftum fecundum utranqj naturam. In prima par teagitdeutra^.Vbi enimdicit: Dixit dominus domi no meo ; deum eum fignificat,fccundum quam naturS Chriftus omnium hominum fnitdûmmus. VbiuerO ipfiim deumindiicit Chrifto dicentemrfcdeàdextriS meis,amp;e.de ipfa humanitäre agit. In fecmida parte,5 eftrTccumprincipium in dieuirtiitis:agitdefolaChrî fti dcitatc,amp; hoc per uerbaipfîus dei patris;quiaibi pa teroftendit eum amp;nbsp;fibi coaeternum ,8fcx fegenitum. In tertiaparte,quæincipit;Iiirauit dominus.refumenS uerbaprophcta.loquiturdeipfa Chrifti humanirate, al ta tarnen femper dicendo. Vel fi quid dicit de pafîio* ne,ficut ibi:De torretein uia bibet ; caufa exuItationiJ facit.intentio eft.nosadmoncrc.quafiurens demon-fltatiuo genere, uc Chriftum ficemendacum, dignuni iudp

TERIVM COMMENT, îudiCemujhonorc.Kti debitum honore exhibeamus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

^Etucoftendatfedc cordefuo hoc non prophetaffc, inducic ipfutn deü patrë de filio cu fülio loquen cë,(ic di cens:CDoniinus3paterCdixit].i,abxtcrnodifpofuir, CdnomeolIefiiChriftofiliofiio. Vbiditit,nieo,notât eüfibi familiariorë eflc.qpatrem per alTumptä lm tnanicacc, Si tamë uocat dominum fecundü deitate m. VndeipfeChriftus dicithis.quifolumhominceumpu tantes.dicebant filium Dauid; Quö ergo dnm eum uo cat.dicens; Dixit dns dflo meo, fede à dextris meisipet hoe innuens fe non lolum hoïcm.fed etiam de ».fecun-dum qd St Dauid Stomnium alion dns erat, Cum di-cit patrem dnm,8tfilium dnm,notât in utroq) xqualê poccntiS.Dixit pater,8t ccce quid dixit; Cfcdc à dcxtris meisli.explcta militia tua.Stperafia obedientia.qui-« cfce in potiohbus bonis meis. Licet aüt non legamus, 31 pater ad blium dixit per hxc uerba,tarnen fcimus ca itafuirte difpolîta, gaficuidemusimpleta. ^Scdetï-diu àdcxtrismeis.CdonccjegoCponaminimicoïtu-osfcabcllumpedum tuowl .t. donccinimicimi.f.pfc-« cutores.qui modo uident habere dnium.Stputât fe fa-cerepolTecôtrauoIuntatëtHam, pknaricfubqdantur nbi,quafi fcabellum fub pedibus.fcilicet ,ufq; addiem tudicq.in quafubditicrunt tibi.Donecdicit.nonqudd poftea non fedeat, fed quia tune omnibus apparebic gloriofuS.de quo quidam modo dubitant. Vcl per pedes humanitatem Chrifti intelbgimus, per quam deltas ad nos uenit,8i nobis innotuit.cuihumanitati oës in iudicio erunt fubditi,quia illain humanitatem hoc promeruiffe intelligent,ut ei omnis honor St gloria c5 ferri debeat.amp;omnis ei creatura fubqci debeat Stopoc teat.^Vcrbaprophetæ.Dominus pater dixittPonatn inimicoStttOSfcabellûpedStuoistÔtuerc mimici tuitî

bi fubiidentur.quia dominuspaterdabit Cuirgam3,t xcgiam poreftatem,qua confringas inimicos.Kconfef ues tuosïcuiufmodipoteftatë fignificat fceptrum inre gibus:uirgain dicoCuirtutis tuæ] .i.inquaapparetuit tiistiia;qiiiaquos défendes,nullus potcritimpedircxt cötra.quibus nocebis.ncmo potent defenderc.Ethäc uirgamfemittet dominus ex Sion] utfuaprscdicatió Mich,4. de Sion exeat; Vndepropheta:De Sion exibitlex.Trä-' fierisad Gentes,ut ipfæGcntesChhftircgiminifubijci antunS^ qaemittet,d ChrifteCdominareJ. Alia trails , nbsp;nbsp;nbsp;tiohabet,dominabis: tin medio inimicoru tuorii 3 .i,

in comuni omniü,ut qui prius inimici, fefe tibi ex pro* pria uoluntäte fubijeiant: tu dico quail médius,ad que homines ex omni gente conueniant.^Tecu principiü« Quafidicerct.CtecûJeftmihi [principiüin fplendori* bus fftôrü 3 ,i.in fpfi ßlö, qui diuerfîs fplendoribus fan ftoS decorat.Inhoc cnobis principiuQin die3 .i.in clS fitateCuirtutis tuæ3*deitatis. Acfi diceretddenntaS eft mihi,8£ fpiritui ßlö tecü.Nec moueat quenquam ß fplendorcs pluraliter accipifpiritü. cu Iohannes dicat, amp;nbsp;fpiritus milTiin omne terram. Vel aliter.Tecti prin* cipium.Pars fccüda. Verba patris adfilium. Continu* atio; Dico à dextris meis, amp;nbsp;merito propter dignitate diuinitatis ita fublimädus eft in aftumpta humanitate, §a mihi eft principiii tecum.i. tu es principiu amp;fcrcatof omniu ren!,K Une initio,amp;ego fimilitennon dicir.tibt eft principiu mecü.ne uiderettir defignare immortali* täte in fiho.Cum dicit.mihi eft tecu, notât diuerlitate perfonæ.Cumdicir,principiüfumus,notatcoa?ternira tem;8i9)€gofumprincipiûtecü, apparebit in die.i.in æternitate beatitudinis:q dicitur dies, propter fplen* dorem ueræ cognitionis.die dico uirtutis tux.i.in qua üpparebicuirtus tua,qii4tuos coronabis,malos dâna*

TERIVM COMMENT. $97 bisKc.Indicuirtutistuacdico.f.in fplcndoribusfan* . fto».i.fanfti in hac uita fun t pannofi 8C hifpidi.crüt immortales èC impaffibiks fafti:K tüc crit ucrus fplc-dor, quia tunc intelligent quomodo filius in patre.Si paterinfilio;undeApoftolus:Videmus nucperfpecn- I.Cor.ïJ lum,K in a:nigmatc,8iC. Dico mihi eft prindpium tc-cum,8fego [genui teexuteroj.f.ex intima Si fecreta elTcntiameaincffabili gcnitura, quam angcli quoquc ignorare creduntunSC hoc non in tempore, fed [ante luciferum].i. q ftclla ilia crearetur : Si perhanc parte oem Creaturam intelligimus. Vel per luciferiim intel* ligimus diabolum.quicecidit, qui propter nimiä pul-chritudinemfupcrbiuit.f.antegcnuite,qaliqu5ange* licam crcaturam.^Iurauit dominus.Pars rercia.Conti nuatio.Propheta: Dns dixit.fede à dextris meis,8fc.8C ipc idê [dnsHpaf [iurauit 3 .i.firmiter dilpofuit, [amp;n5 pocnitebit cûj .i.non mutabit fenrentiam.hSc. f. [ tu es îaeerdos in æternum] .Sacerdos dicit,qa feipfum obtu lit,8i femper dcum patre interpellât pro nobis; Si hoc [fecundumordinemMe!£hizcdec3:qa(îcutMekhizc dec obtulic Abrahæpancm Si uinQ.fic Chiiftus difeipu Gcn.i4’ lis obtulitcalicem 8C panc,i corpus fuu in qiialitate pa nis Si uini: Si idem facrifidü per ocm ecekfiä inftituit. Sicut ante Melchizedec fine principio fuit,Si fine fine: non non habucrit,fed quia infcripiura nonIcgil ha* buifle.'Sificut Melchizedec fine patre fuit Sifine matre: non 5» non habuerit iterum.fed quia fcriptura non di* cir,ficChriftus fecundumhumanitatem no habuit pa* trcm,Sifccundumdeitatemnonhabuitmatrem,Kin „ , alijsqiiotçmultisaffimilaturChrifto: Vnde Apofto-lusad Hebræosfcribens.ait; Aflimilatus aüt filiodei.

•BDns. Conuertit jipheta uerba ad pattern,ondens hu Rtani tatis Chrifti altitudinë : acfi ita diccrct propheta:

O domine pater Cdominus] id eft, Chriftus quielcenS r.à dextris tuis.confregic]ideft,conffjngct,Creges].t-fuperbosamp;potcntes huius uitæ.l^in die iræfuæOi^ în die iadicit.quando apparcbit ira fua,idcft,uindifta fuaddco perprrtcritum dicit confrcgit,quiaraptuS ad confilium dei,iam uidcrat illud iudicium,8Ctenebat mente quafîpræteritnm.l| Dico quia confringet in in dicio.iterum aiitem [iudicabit ^diuinoiudiciooccul'* to:qui3quofdaminiiniinabit,quofdam «xcæcabit:K hocnon in paucisjed [in nationibus^cam ludçormn, quam gentium:itaquidemiudicabit,rci]icet,[ruina$3 , id efrjilios qui fe cognofcuntruiflc per propria pecca-* ta,amp; perpeccatapatrumfuorum, [ implebit J bonis, quia il la rcmouebit, 8i qnod illis decrat, fuppkbin tcapita autem3 id «ft,altitudincS,K fupcrbias C muk torumjinhacuita fuperbientium, [conquafl’abitjid eft.conterct K annihilabir,amp; fatiet eos deädere de iu' dicio in pcius:8i hoc[in terra^id eft.in hac prxfcnti ui ta.ubi deus iufto iadicio excæcat malos. Hoc meri-to fuo dabitur Chrifto, in hac uita iudicare, amp;nbsp;tan* . demmanifcftetquiaipfcCHRISTYS Cinuialidefr, in tempore militiæfuæjn quo omni Audio intêdit ad deum, [bibetj id eft^uftabit.non ex coaftione, fed cx uoIuntatc.Kquafidekiflationc, [detorrentc Jidtft, de feruëtiÂima pa{rione,8lt; de miferijs huius uitæ.qux quail torrens cü quodamimpctuueniunt,flëcitoti3f'* eunt.fcilicet.libentcrfuftintbit mortem, 8i alias mik* rias pro redemptionehumani generis; propterea exalrabit caput Jid eA.fuam altitudinc kuabit K muk Philip.t, riphcabittquiaproptcrhoc dabit illi deusnomë, quod eft i'uper omne nomen, nt in nomine lefuomne gcnu ilec^ca(ui;Kc.

Onfiteborl-Inhoc pfalmo loquiturpropheta, non pro fc folo.fcd in perfona fidelis populLMa ccna eft fidelis populus,fpirituali efca paftus ,8C redemptus pretio fanguinis Chrifti.In prima parte di-» cit fc in perfona totius populi laudare deum, adfimili-tudinem illorum qui cum Dauid funt, ponit quafdS matcrias 8C caufas fuxlaudisln fecunda parte ponit li mili modo,praeter prædifta, materiam laudandideü. In tertia parte,quae incipit: Redemptionem mifit po»» pulofuo; oftcndic quod deus de manu inimici libera-» bit populum fuum.lntentio eft.inuitare nos ad cantï-dum alleluia,fcilicet,utproptcr huiufmodibeneficiï «ternasdeolaudes decantemus.qi Attendensautem propheta.fe inter caeteros fideles iam bénéficias deipa-lt;tum,acredcmptum,dicit: [ Confitebor tibidomine intotocorde meo]ideft,nulla pars uacabit terrenis, fed totuin coy pccupatum erit laudibus dei, K in boeft mifis cro cis qui iam fun t tin confilio iuftorum] id efr, fanftis angelis ,8f alijs uiris, qui iam feiunt confiliutn 8i uoluutatem dei,8i cum ipfo indicant, fSi 3 iam funt in rcongregatione^iuftorum.Bene quidem prophets fc fimilcm cis dicit.quid enim amplius poffunt illi face re,q deum in toto corde laudare^qjIdeo laudabo,quis topera dominijquæcuntj funtf magna 3 mirificc fafta.Killis quidc apparent magna.àquibus funttex-quifita3eundo fin omnes uolûtatcs cius3hoceft gillis magna apparent, qui attendSt quiduelit deus in uno-quoep opcre,quid,dumaduerfadatalicui: qd,dum fpera.qildcodico magna operadni,quia £ opuseiusT eft Cconfe(rio3id eft,bonum.Hieronymus ponit gio-» piam S4 honorem; bonum dico it a dignum, qudd iptn

lt;ôo D. HAYMONIS IN PSAL-iudicet.K Confircatur artiffCcm fuum, 81. laudabÜ? red dat; C8ó]eft Cinagnificcntia3.i.magnificum opus, iuftitia eius3 dci Cmanctin fcCuIum fcculijquia 8C bo* noshiciuftifîcat.Si in xtcrnum rémunérât : Si maîoS hic excæeat,Si in æternum damnat. Memoriâ fccir. Pars fecunda.Præter hæcpdiiflahabeo materia laudâ' di deum.qd ipfc Cmifericors Si miferator dominus de' dit efcam] .iirefeilioncm Corporis Si fanguinis fui.nS omnibus ualentem ad uitam,fed Ctimentibus fc J qui dando, C fecit memoriâ mirabiliü fuorum 3 patribu# antiquis cxhibitorum.côplendo ex (îgniffcatis,qd prç' fignaucrat in ßguris: quia cum nobis efcam dnici cor-Cxo.ié dedir^nosmcmores fecit mannæhancefcâpræfl ' gurantis.Si aliorum deibeneficiorüfi'militer. HJEt hâc JJ efcam dando,Cmemorerit]ideft, memorem ic often •i’f’ dctCteftamctifui 3 ideftpromiffionis Abrahæfaftæ: teftamenti dico durantis fin fcculum3 .Per illam enim efcam accipiüt filij Abrahx æternâ bencdiflioncm.in quo déterminât, quod ilia efcafîtcibusdominici corporis, quia alia efcanô daret uitamxternamAbrahx promiflam: 8C [uirtutem3 .i. efficaciamet côpletioné ffuorum opea»3 .i. mirabilium patribus in figura oft? forum,Eannunciabit3perprçdicatoresCpopuîofuo3 qui annunciabunt Chriftum.Si fi’nem legis eiïe, Si cô-pletionem omnium promifibrum dei.^ Ad hocannîî ciabit. Cut dct illisjannunciatoribus Chxreditatê Gc-tiiim 3 id eft,Gentes in hgreditatem.ficut Petrus SiPau lus habuerunt hæreditatem Si pofleifionem in Gcnti-bus. Alia materialaudis;8i etiamfopera mainiü eius3 ideft,diuinitatis,funtCueritasSiiudicium 3 . Veritas, quantumadbonos, quibus complenturpromifl'ioneî dei:8iiudicium,qiiantumadillosfunt opera ilIa.quoS fuo iufto iudicio dânat deus.^/Mia materialaudisihoc

TERIVM COMMENT. lt;oi etum materia laudandi cric mihi,quia Comnia manda ta cius 3 fun t C ft'delia 3. i. credibilia.quibus creden du m eft,quia copient quod promittunt: Ceôfïrmatain fccu-lumfeculi3quia non potimpcdiri aliquatetms qdpro mi ttunt quin fiat,8lt; hic, K in futuro. Vel, confirmata infeCLilumfeculi.i.non perficiétiain feculohocquod promittunt.fedin futurodpfamandatadico Efaftain uentate3in c5pIetioncpromilTionum,[8ia;quitate] quia nihil inuenitur in eis iniquum. lt;1 Rcdetnp tionë. Pars tcrtia. Alia materia laudis.GontinuatioiProptc^ reaeriam confiteborei.quiaipfe C mific redemptions populofuo3.i.populumfuüdeferuitutcdiaboli libe* rauit:K Cmandauic3 ctiam.i.fccic annunciari per præ-dicatorespermundumCtcftamentum3fcilicer,fanôliî euangelium.duraturum Cinætcrnum 3 quiaxternos facictiuftos.^Alialaus.CNomcn3ctiam CciusfftmJ id eft,dulce Kbonum guftan tibus.non quia profcrtur, fedquiacrcditur.SC credentcsfaluosfacit K fanftos, CS4terribilc3 malisrefpeftufuturiiudiCq. Alia laus: Et(2timor3illius Cdomini3 quia cum timcmusfutiirü iudicem.St uindicaturum de malis.eft C initium 3 ucræ Cfapientix3 quiahoc mala uitamus. Si bona facimus, IjJEtCintcUeftus 3 dlius timoris.i. fi quis bene intelli-« git quidfibifitfaciendum,eft C bonus 3 ideft,utilis:8C hocnonintelligcntibus tatu,fcilicet,fii’.eaólu,fed Qoï-busfacicntibus eum3inrelledlum,ideft,eacomplentî bus,qua:exigitintelle(flus.Yel,facientibuscam,idefi, fapicntiafn:8i flaudatio eius manct infcailumfcculij quiaSi hic in futuro laudabitur.

Titulus. Alleluiareuerfionis AggxiSiZacharix, BEatus uir3 .Longe poft tempus prophetf .captû uatifunt ludxi in Babyloniam. Cumc^ quidam P P V rex

éoj; D. HAYMONIS IN PSAL-rcx motus pietatc,actendens populum dei edejibe* pafTet eos.prarccpit ut rçdircnt in terram fuam.S^ tciil plum dçi reædiftcarentàn quareuerfionefua Aggçus Zacharias, qui eS reuerfionem iam prophe taucrat, çumuidilfcnt templum rca-dificari,gaudentes dehoc, de fua reucrfîonc, laudes deo decantauerunc: SC fecundum hanc hiRoriam uidctur Ezdras propheta buncpralmumintitulafremon tamé quoddeliiftorù întelligerçt, fed quodipfc Ezdras cognouit proplietï intellexiiïeDauidinhocpfalmo.quemcunçpbeatum Mirumlaudarcdeum.dçhocquoddeusreduxit eû,de Babyloniajd eft, de confufione peccatorum. TituluS ira lcgitur;Pfalmus ifte eft alleluia,id eft,laus dei,lauî dicQ rciiçrlîonis.id çft,habita in çonfidcrationc rcuci'-' fionistioftrx de Babylonia peccatorum ad cæleftcui Htçrufalem treuerfionisdico Aggaei 8iZacharia;,id eft, omnium iuftow.qui per partem hic fignificantur. Secüdum interprctatioiiem ctiam nominum horumlt; iuftihcne poflunOntelIigi: Aggæus nantp monranuS interpretatur, per que merito lufti'tn tclligütur,q funS montes,id eft.alti in uirtutibus. Zacharias uerofolene nis interpretatur.per quem bene fideles intelligiitur. Materia eft.ubi beatusdeßabyloniareuerfuSjdciilaU dansprorcuerfione. Modustin prima parteoftendit quid faciat uir beatus, SC quid, fibi fiat à domino, in fC'« cunda.quaç incipit : Exortum eft in tenebris,oftendit per aduentum Chrifti, in quo homines illuminantur, acciperequæcuncphabçntdonagratiæ. In terda.qua: eft .Pcccator uidebit: oftëdit maüs contrarie euenire, quàm illis qui peraduencü Chrifti fuerunt illuminati. Intentio eft perfuadere deum nobis laudandû.qui ita reducit fideles fuos de Babylonia peccatorum.^ Vox f rophç t!p,uçl alicuius bç»ti qifi^fiç diç«fttis; [ Vir ] ille

Çbeatusn eft, qm nö per deuiahuius mundiqrit bea-titiidincm, fed hac brem amp;nbsp;coinpcdiofa uia.f.[qui timet dnmjuerotimorc. Et quarcideoq timet eftbea tus?Qi,üa ille times Quolct in mädatis eins] .i. uolfita temhabcbitimpIcdipræceptaeiiis:Si hocCnimisJ.i. Halde. Ideo nö dicit faciet.fed uoler;qnia (i bona fit iio luntas.K detur facultas,uerc perficiet. Si aüt non fit fa cultas faciendi,fufficit bona iioliintas. Oftenfo quid faciat beatus.f. q timet,8( uolet in mädatis, ondit qd fiatilü beato,fic:Idco beatus erit,quia[femcneius3.i. bona opera ipfius, [;eritpotens].i.facieteum poten-temCin terrajuiuentium. Hicquidcbonaopatioqfi impotês eft,qma in timorc femper fumus, ne earn dia bolusimpediac timëtes: ibi autem nos nulla tentatio, nullus timor poterit impedire.ldeo fernen opera dici-xnus.quiaficutexfeminefruftummultipbccexpefla mus,fie ad hoc bonaopa feminamus, ut ex cis fruftu multiplicem incælcfti colligamus. Ideoetiamdicitut beatus,quiaf generatio reólorum^.i, fequacesSiimi-tarores iuftorum tbcnediCetur]. i. in uirtutibus multi plicabitur.flldeo etiâ beatus erit, qa fin domo eius] .i.in corde ipfius, in qua domo ipfc quiefcit à feculari tumultu,eftfgloria3dcpuritatcfuæconfcienti«c. Vn apoftolus:Gloria noftra eft teftimonium confeientiæ tgt;Cor.l, noftrx:£8i diuitiæ^fciIicetfapientiçSf charitatis.Vel diuitiæ.i.obferuatio multorum mandatorum dei: Eöi iuftitia eius3.j.mcrces6fretribiitio,quäaccipict^tu-ftitia.Cmanetinfeculüfeculi^quiaacternaeric,^ Ex-ortiim eft. Pars fecunda.Continuatio : Quafidiceret;

ndehoeueniet alicui bcato uiro, quodhocpoffit facerc^Qiuaucrumfltimcn3ideft,Chriftus,Ceftexor tum^corporaliter C in tcnebrisCideft,in hoe mundo, Q ante aducntü Chrifti tenebrg et St, qa in co tenebrx fifigno

Efaix.9. 8iignorantiaueribonirfgnabant.VndcEfaias:Popn lohan.t. jus qui ambulat in tenebris.uiditlucemmagnam.Et in Euangelio:Ec lux in tenebris lucet.Lumen dico no ualens oïbus, fed^reélis] .i.illis qui cor fuum adimi-tationem Chrifti uolun t dirigere: K quod cft illud no mcnffcilicet.ille qui E miiçricors] eft in natura, EÔi mi ferator]inexhibitione,ficutfuitquando feipfumexi-FhilipJ. naniuitformatn ferui accipiës: [Kjetiam eftCiuftusJ j.puniens peccata. Vel luftus.quia fuit immunis à peC cato:8ë perhasdeterminationes Chriftummanifefte in telligimus. *(1 Exorto lumine, Chomo ] faftus Ciucu' dus,3ine,fcili£et,iucundus,Cqni mifcreturjin affedlio ne flipcr aliquein ncccflitatem patiëtem.qd fatis cft ad falutem.fi ille mifcrâs nô habeat quod impendat: Camp;J cum opus cft.fî quid habet,Ccômodat.i.diftribuit pau peri.Ideo tarnen dicit cômodat,quia licet non àpaupe re cuidat,àdco tamë remunerationem expeftat^cut ille qui pecuniam accômodatalicui. Velmiferetur.i. peCuniain fuatn indigent! miniftrat,amp; commodat in-digenti alicui.ut tarnen eandem pecunia ab co exigar. Hic talis Cdifponct]j\difpofît£ SC ordinate faciet; Vn Rom.U Apoftolus. Rationabile obfequium ueftrü: difponet dico Cfermones fuos].!. opera fua: opera dico ualitura lin iudicioJfuturo.Pcrfermones idco accipimus ope ra,qiiia(îcutfermonesalicuius oratoris benedifpoiïti dcfenduntreü in iudicio, ftc opera iuftirationabili ter exhibita,dcfcndüt reu in futuro iudicio. Idco fie difpo net,Cquia]fcitquodipfeCn5commouebiturin æter-numj.i.ætcrnaliterglonam dei pofl'idebit.l|]Ethicta lis Cinftus ] nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hac uita à dno uidet efle dereliélus,ec

çbliuiôi traditus, Cerit in memoriaj dni, quod appare Matt.x; bit quandodicetur; Venirebencdidli partis.mei,8^c. Quæ memoria crû Cæternaj .i.conferensæternitatc, eiifte

8^ ifte talisCnon timebit ab auditionc mala ] quando difetur: Difceditc à me maledifti in ignem æterniim, Ideo no timebit,quia Ccor cius ] fcmper fuit [paratfi 3 •i-inftruftum diuinainfpiratioe.Qfperare in domino] 8i eriam [corlillud fpcrans Left cöfirmatum] in fpc. ut ab cafpe aliqua cQ tribulatio dimouere non poHiri Sc hoceft: [non commouebicur,donecdefpiciat inimi cosfuos].i. doneCuideat complctü de inimicis.quod modo expcftatdecis .f. inpocnas eos dariddeo dicic

J doneC,quiatücnonentfpes,quädo uidebicquod m3 fperatuniifqmfqj.H] Et quia fperat,8iquia confirma-turn eft, Kc.idcoCdifperfit] bona fua.Et notât proui dentiam fanftorum in faeiendis elecmofynis, quia no uni omniadant,utdiuitemfaciant,fed multis,utmul-torum inopiJJuppleant.Difperfit dico ,8C hoc non ,p temunerationercporali,fedIZdedit].i.impcnditgra-tis,8i miniftrauit [pauperibus ] 8C hoc facerc eft [tufti tiaeiusJquæCmanctin feculumfeculi] .i. retribiitio iuftitiææternâei mercedem cöparat : SCCcornu eius] .i. exaltatie ip(îus,qu3 in hac uita habuit in uirtutibuî, £in gloria exaltabitur] quia per il las uirtutes immor-talitatë impaftibilitatem recipiet. H Peccator.Pars tertia. Dicoiuftus exaltabitur,SC hocCuidebitpecca-torjquia omnes fuos Chriftum in iudicio remunerati rem uidebun t: [SC] tunc peccator ille, qui prins eötra bonos in feculo iram exercuit, [irafcetur] fibijpfi ira-fcetur, [dëtibus fuis fremet]quiaibiflctus8C ftridor dëtium:quoddicittuncirafci,fremercdctibus,pcrfi- Matt* IJ tnilcdicit.quiafimilempocnamhabebunt nequitiæ, Lucat.lt» quam hic exercueriin t: [SC tabefcet ]. i.deficiet ideo fci

[^’ defidcriüpeccätoRtperibit3 quiadefideriü quodhabebantinhac uita,peribitiquiaetiam terrena petibunt ,qult;e fola ipfi femper dcfideraucrantiSC coh-* tfä

LAudate pueri dominum. 3 Hic loquitur^jpJiC'* ta,Habens materiam laudes dci. In prima parte monet ad laudandum.et proponit matcrias lau dis.fcilicet.quia dominus eft excelfus fuper ornes Gen tes. In fecunda parte.quæincipit: Quis ficut dominuss oftendit feiplum hoc faccre, quod alios monebat feil« cct.laudaredeum. Vnde inprincipiodicit; «ÇLaudate pucridominumjideftjin bonauitaueftra dominum laudabilcm oftendite: nec malos moneo laudare.qiiia Ecelî. ÎÇ non cft fpeciofa laus in ore peccaroris.fcd uos puerii-„ puriSi fimpliccs: Vn Apoftolus;iMaliria paruulicfto* *■ nbsp;nbsp;' te. CUudatcJetiamCnomen dominijannunciatefa*

fta eins,in quibus ipfc laudabilis apparet, Si unde nomen fuum, id eft.fama fua, femper multiplicabirur, lt;j]Dico laudatenomcn.Si hoc non adhoram.fcdCno-tnëdominiiïtJàuobisCbenediftum 3 Siampliatum, incipiens Qex hoc nüc3ideft, fine orhi dilatione, fSiJ' perduretipfabenediétiofin feculum3futurü, [ufepj id cft.aiïidue, hoc eft, Si ftatim in cipiat.Si in æternuin permaneat. ^Dicofemper bénédicité, Si illamucftrS benediftionemperomne terra dilaratezhoceftquod dicinCà Solis ortu ufq, ad occafum: 38iperhoc intel-ligimus uniuerfam tcrram.appareat ucftraannuncia-« tione flaudabilc nomen dni. 3 Ponit caiifas Si ma-terias quareeum laudare debeätiac (î diceret.Ideo de-betis laudare dominum .quoniamifte Cdominus3*^ eft,Chriftus,cft CexcelfusfuperomnesGcntcs 3quia ipfe omnes Gentes fecit : Si non tantum fuper omneS Gentes,fed fSi fuper cælos3 id eft, cæleftcs Si angelicas crcaturaSjSi [gloria «ius J .».ipfegloriohisigaipfc eftctiaio

^ftetïam uita Sfrefeftio angclorum. Hf Qiiiï iïcüt cïö-•niniis. Pars fccunda, Et uerc ipfe laiidandus eft,qiiii nulkispötinuenirifirtiilisilliin aliquadignitate. Hoe üicit fub interrogatiöe.'CQuis ficutdominiis deus tio-fter!' ^Nullusutiqï: Cqui]dfts Cinaltishabitat],i.ïft fanftispercminentiäuirtuturti:altis,quiexfüahabira tione aki fiuntncc tfl cos defpidt, fi ueliniiis humilia ti chquiadeilla aItitudincfedisErcfpidt].i.mifericor diam tnbiicndo.Uificât [humilia] .i.eos, qui fc uoluhc humiliari,[incælo]:i.in eæleftibus crcatürisifîcut angelos fuperbientes iiö refpidt, fïc angelos remancteS, qui humiles fueriint.refpexit, 8lt; in uera obedien tia c3 firmauit.ut deinceps fuperbire non poiTint: [8i]eahigt; milia.quçfuntCin terra] .i.humiles uiros.refpidtoci» lo mifericordiac:qa K peccata cis codonar.K cofcrt iii ftitias.^Refpidthumiliaquacfunt in terra,cSfercnS feis hanc utilitatê.f. [fufdtâns inope] .i.illü quife noil tepntat qiticq boni ex fe haberc iàtcrra].i.àbappeti tutcrrenoriim.Sufcitansbcne didt ,qiiiahöïesfopiri trat.óf qefcctes in amore terrenaw, qn deus Cos inde txdtauit per Chriftumietiam [érigés pauperèm] fpö .f.humilë, [de kercore ].i.de immunditiahuiüs üitj: Vnde dicitur: Computruerun t iiimëta in ftcrcotc Rio, *ohcl. h IJ Adhocfurcîtar,[utcollocet eüm]Rifdratum [c3 Jirindpibusiid eft,cumfanéiisangelis,8f [cum prin-cipibus populi fui] i.ciimfanftis apoftolis.quosdd-lt;ninus populo fuo pracfecit.lt;|Oftëdit p quid dcüspâii perem fufcitct.quia prçdicatoresfuos.qui anreâdiicn turn eiusftcrilcsfuemnt.modo facundosf4det,amp; be nefruftificantes. Continuatio : Illc quidem eft fufd-tans, [g habitarefadtindomoi.i.irt ecclefia,[fteri-lcm].i.pdieatôrcs füos,q ante adtictü Chrifti, liter in ttruno mentis fuæ boni cRent,Aeiile$ tR crant^qadeo

io8 D. HAYMONISIN PSAL-filios non gnabannliabitare dico in domo,ita iitCma ïrem filiorum]quia multos dco in fidc parturiiint, 8C proptercaCiætantem. ]Cum didt cos habitare in domo,notât furâ adminiftrationis Si confolationis, qui iiabent fantfti prædicatores in ecclefïa. Alleluia.

N cxitu Ifrad. ] In hoe pfalino loquitur propheta, amp;nbsp;habet materiam beneficia dei,quæ fecit ecclclif

fignifïcataperillabencficia,quat contulitantiquopo-pulo.Dicun tur enim hic quædam quæ nos ab hiftoria remouent;ficut;Montes exuItaueruntS^ eolles.lnpri ma parte ^poni t nobis beneficia, quae deus fadt eccle fïse,per figuras cas fignificans. In fccunda.quæ indpit: Qiiid eft tibi mare quod fugifti, facit quæftionem, qfi admirans:Q.uispotcftfacercpopulofuo tanta benefi-eiaïSe foluitearn, oftendensà dno eflefaftammon tn quod propheta miretur, fed nobis admirandü efi'ere-linquit dcbonitatedci,Intertiaparte,quæincipit;Si-mulachra Getium : fadt collatione de cultura deoruni falforum.Gentium fcilicet. Si Chriftiano»: oftendenS Gentiumculturamcffcftultitiam.Chriftianorumaût efie utiliffimam.Intcndit nos admoncre ut pro benefi eijs ill) Jn nobis completis.alleluiadominodccante-mus.Kut ex hiftoria trahamus allegoriam. ipPriusIe gamushiftoriam.fic: QlnexituIfraclde AegyptoJ.i. quando Ifraeliticus populus exiuit de Aegypto .f. de exituCdomus].i.toti’famiIiçCIacob.]Dc Aegypto, de q exiuit merito » ga.f. Cde populo barbaro] .i. 9’ populus crat barbarus.^lln exituillo Eludata] terra il la Left faftafandificatioilliusjpopuli.quia ibipotue runt ceremonias illas Si facrifieia deo perfoluere,in 9' bus illi populi fanftificabanbec [Ifrael Jeft faitus Cpo.

ttftas eius3 tcrræ.i.potës in terrailla: K tune apparuit Iudfa,quafi domina omnium terrrarum.^Et quö exi uit^Per hoe quodC mare ] Rubrum Cuidit 3 ideft,co-gnouit,faciemdei8i uoluntatem, CSCfugit 3 mare,id eftjdiuifitfcipfum : SC quandouencruntadlordanem, tune blordanis cöuerfus eft retrorfum 3 quiafeciteis uiam.«5Et euro uenerunt in ludæam, Cmontes3id eft-, alfiores in populo,ut lofue KCaleph.CexultauerBt uc arictes.Si colles3id eft,mjnores in populo,Efîcut agnl ouium3 SAd alIegoriam:PerIfrael, populü Chnftia num intelligimus,qui bene dicitur Ifracl,id cft.uidens deum perfidem: quandoexqcde Aegypto,ideft,de' tenebris infidelitacis. Per domum lacob intelligimus populumluftatorem contra uitia:qui bene diaturla-cob.id cft,ludlator,cum exq t de populo Barbaro, id ?, de dominio uitiorum:uel à eonfortio dæmonum, qui dicüturpopulus barbarus.gafuntalienatiadeo. flEt poftquamifte Ifrael exiuit de Aegypto ,Iudara,ideft, Chriftus,quiideo per ludxam in telligitur,quia de tribu luda natus eft,à quo ludæa difta,qui proprie etiam dicitur ludæa.quiaconfeffio noftraeft, quiaeumno-ftrumfaluatorem intelligimus:81 ipfeChriftus eft terra n oftra.per quern fubfiftimus, ftcut 81per ludseä Ifra-eliticus populus:Iud{a illa.f. Chriftus,fafta eft fanfti-ficatio eius Ifrael.tChriftiani populi:quia Chriftianus populus per Chriftii habet omnem fanftificatione;8C Ifracl.i.populusille Chriftianus, efaftuspoteftaseius ludææ.i.Chrifti.i.oftëditChriftum potente,à quofor titudinem illam accepit,ut tam firmiter ftareSlcontra uitia pugnare poffit.lfEt per hoc ille populus faftus c lfrael,81exiuit de Aegypto infidelitatis.qa mare uidir, 81 fugit.i.ocs amaricantesin pcccatis,uiderunt£acicni dei;ct lordanis.t.ali^ fluétes uarqs defideriis in mare.i.

jn mundum difcurrunt:conucrfi funt retrorfuin, ira «1 à peceads cctfent,^ ad Chriftum.i.adfontem fuuin r« deant,à quo in perfeftionc creati funr. ig Et tue niörcs îlli,ideft,alnoresincccIefia,fah(flitîcatiàClirifto,exul-laueiut de uirtii tibiis fui$,fîcut arietcs.quia iùn t duceJ gregis,ficiKanetes:8i colles.i. il li minores.qui crât cul ti aoillisaltioribus.fadli pcrprædicationein corum (î' cutagniouium.i.innocenres.cxuItaucrunt.lîiQuideft tibi mare.Parsfecunda.Continuatio. Marefugicprio rem iikâ.amp;o'[marcj.i.d uos atnaricantes in peccatis, f quideft tibi quodfugifti] id eft.priorem Conûietudi nem dimififti^ [K tu lordanis] quid eft tibi Cquia cou uerfus csretrorfumjaddeum fonte tuum^^Êï duoî CmontesJ.i.fanéli apoftoli,quæcaufafuit quareuoï Ccxulraftis ficutahetesïSijduosCcolies] qdexulra-ftis ffeut agni ounn'Hpomt folurioncmi^Quæro cur tu Cxo. 17- gifti^Sic.Ecee caufam.Ideo mare fugic,^ cætera fadïa funt.qa Cterra] .ûterreni, C mota ê3â ueteri uitaad no uami^liocCà fade dni J .i. propter facicm dci,quâ prr fentem uiderunt.Ccognicioncm deihabuerüf:^ ne no uum intelligeremus.dicit;[àfaciedeiIacob] .i,iîle ck UC quëprælentc uidimus in corpore, fuit ille deus que adorauit lacob.^Qui^deusoftendens nobisfaciêfuS perpræfcnciâcorporis,Ccôuertit petram] i.petrofos Matt. 5. ludïos.de quibus diciturPotes eft deus,de lapidibus Nam. U iftis fufeitare filiosAbi ahx.i.dc bis luJæis.-conaertit di soDn ftagnaaqu.irum] .i.ut fintftagnum continenS aquas.i.fiant ccdefia,in quacontinenî aquæbapnfmi: 8i non tantum conucrtitludacos,red Ectiîrupem3.i. gentiles ficcos 8i aridosà uero rore, Si cognitione dei, côuertit Cin fontes aquaiv] .i.ut ipfi gentiles fiant fonte» Si origo.ex quibus aquat.i. dodlnnæprofluû t alijs. ^Non nobis.Et qnquidc ó dne ita conuertis pctrâ,8C cxcerJt

ftterabeneficiafacis nobis,ego Cdn«3 da nobis tnife-ricordiam Si ueritatc:8i fuper ilia mifericordia tua [ da gloriam nomini tuo.non nobis J .i.fac nos intclligere inifericordiam tuä nullo noftro nicrito nobis dari, fed propcernomê tuum ampliandum: ut inde nullam ac-lt; tnbuamus nobis laudem Sigloriam.fed totum afcriba mus nomini tuo:in uno, non nobis. ludxos intelligi-mus:in aliOjnönobis.Gcntes.f.necgludaci.neqj Gentes præfumant fibidari mifericordiam fecundummérita îua.^Da gloriam dico C fuper mifericordia tua 3 .i.de remiffione peccatorum. Si altjs mifericorditer impcn-fiS: Cfi ueritate tua] .i. de impletioncpromiffionü.ita da gloria nomini tuo,fne qn dicantGentes,iibi eft dc-uscoruni^ ] quoniam putantuel nosnon habere deft: iielfi liabemus,impotentem eumputant.cumnosui-deantpaupercs Si pannofos.^Deusautem.Gentes pu tant nos non habere deum.uel fi que habemus.putanc cum efteimpotentem,fedCdeusnofler^cft fincælo] quod appaicr.quiaCoîa quxcuncf uoluit fecit] . «U Si-mulacliia.Pars ténia. Deus noftercft in cælo, porens fuperomnia,feddn f Gentium^quifuntCfimulachra, argen tü]funtbôiaurum3fcam materia. Ideohæc duo , dicit,quæfunt pietiofiorametalla;quiafiftultüeftado

tare aurcas Si argentcas imagines.multo ftultius ado-rare ferreas.ucl de quocuntjuili métallo. Secundü m» teriam funr argentû Si auw.fcdm compofitioncm (une topamanuü hoïm] .Si in hoenotaî maxima eerv ftul titia.giea q ipfi faciüt.qfi creatorë fuü ueneranî.^Et uc maxime derideatidololatraïuftulritiam.dcfcribitfimu lachroR: impotctiâ.dicës: tos habët^ qd faciun t ei’artî ficesfSinô loquet,oculos habet, Sinamp;uidebüi ] Au res habët.Si nô auciiet,nares habet Si non odorabunt. SManus habet,Si iiô palpabüt,pedes habet Si nô am-

bulabunt] ;non dico tantum non loquenturfîcut ho* mines.fedCnoncIamabuntJficut qdamirrationabilia animaliaanquo maxime eorum dendct(lultitiam,q talia adorant.quæ nec clamare portint ficut afîni.uel q libec irranonabilia animalia. Dico non damabun t.ita (juidem g, C in gutrure fiio ] damennquodidco dicir, quiaquandotpin Innufcemodiidolis loquuncurdçmo nia. ^Similes illis fiant qui fadütea].i.artifices idolo rum:quodficiitillanon uident,nccaliühabentfenfum corporalem, ita faftores idolorum priuentur omni ni gore animæ: [K] non folum quifaciuntea.fcd [ocs g confîdunt in eisj. i.qui ab eis quart à deo petunt auxi-lium,^Gentes fperätes in huiufmodiidolis nihil pro* Exo. 14* ficuihabuenint,fed Cdomus] .i.congregatio, QlfraelJ

.i.Chriftiani populi.Cfperaiiit in dno] ipfe eft Cadiu tor eorum 3 ad bene operandum, C Kproredlor eorum eft]contra mala.^Domus aron3 t.congregatio fa* cerdotum Cfpcrauitin dnojSi nô finefruîlu,fed[ad-iutoreoK Si proteéior eon? eft 3 . Quid per fîngula? Oêsde quacunqjconditionefqui rimentdominü, fpc raucrunt in dfio3 auxilium in eo inuenerüt, ga fad-iucoreorum SC proteftor eorû eft3 .^Et 9, fuit nöfter adiutor nô fuit ex mericis noftris,fed per mifericordiä fuam Cdns memorfuit noftn3 ^dmaxime apparetex hoc,qgt; filium fuü pro noftra rcdcmptione incarnari fe-cit,C8fbcnedixicnobis3.î.multiplicauitnumcro8^uir tucibus. ^Ec gbus nobisc' [benedixit domui Ifrael.be* nedixicdomui Aaron3 :8ietiamCbenedixitomnibuî qui timëc dnm3:nccphoctmpotëtibiisfcculi,fcdCpu* finis3fcdm ftatumlnimanüCcum maioribus3 :uel pu fillis Si maioribus fedm mérita.^Dns hæc beneficia fc cit nobis,adhucCadijciat dns3 benediftionem.uel liofl» fucceffionë, [fuper uos 3 conuerfos de ludæisuiel

fuptrnoscöucrfosde Gentibus,uelfup£r maiores.uel fuper uos pufillos adrjciar; fuptrfilios ueftros^bc-nediftionë.uelfiliowfuccefTioiicm. lt;([Dicoadiiciat,8£ Here adqciet, quia Cuosjehtis Cbenedióli] .i. multipli catiin uirtutibiis:84 liocCa domino] ,i.ad honore dni, non ad gloria ucftri:quibene poteft fideles fuosbenc-dicerc,quia ipfc eft Cq“* nbsp;nbsp;nbsp;cælum SC rerram] ad lite

ram.lt;^lCælum cæliJ.i.fupremumcælum.deditCdomi no] .i.Iefu.in quo ipfe rcgnaret,[ terram aiirem dédit filijs hominiim]in qua deo mihtarent.amp;cæli habita-tionem promcrerentur.Per cælum cæli,pofTumus fir-mamentumintelligere.quod continet alios cælos.Cre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

giones planetaiÿ.de quo deieftus fuit diabolus. Vcl b cælum cæli poflumus intelligere aliud cçlum fuprafe mamentum.ad quod.ut dicit Hieronymus,anlielabat diabolus, SC ideo fuit deieftus : quod cælum dns dédit Chrifto. Allegoria.Per cælum cæli pofTumus intellige re altiores in ecclcfia.qui alios continent Si rcgunt;qui finit dati domino, quia in cis fpecialiter dominus habi tat.Pcr terram accipimus minores inecclefia.quinon tâtumfubditifuntdomino.fedetiamfilns hominum.

«U Ad hoc precor ut adijcias, ut nos iuftifi'caii digne pof fimus laudare te,quia in peccatis C mortui non lauda-bîittcdomine]placitalaude,ficutdicitur;Noneftfpe EeTcîî. IÇ tiofa laus in ore peccatoris. Vnde Pfalmifta alibi; Pec- Pfal.4j, catori dixit deus: Quarc tu enarras iuftitias meast’Cnc qucomncs]ideft,nonomnesilli,[;qui defcenduntiti infernum] . Aliqui autcmlaudaucruntininferno,fi-cutprophetæ.Si ali) lufti ante aduentüChrifti.«^ Mortui non laudabunt, [fed nos quiuiuimus] uera uita.fci licct,inuirtutibus,Cbencdicimus domino],i.incipicn tesCcxhocnunc],i. exhocpræfcnti.Kpfcuerantcsin Uudibus dei folius,£nfq) in fcculû ]futuju.i.in æternu.

Dllcxi quoniatnJ.Loquiturpropheta, 8f habet mareriam feipfum, Si alios conucrfos.Si exaii-dicos de peccatis.Si orantcs pro reliquo .i. pro iEternauita:8iin prima parre oftendic.gj cum in pecca-tisfuüTet.immilïc deus multas tribulationcs.quæcoequot; geruntcum clamare pro peccans, Si damans exaudi-« rus eihin fecunda parte,quxindpit: O domine libera animam meamdam exauditus de peccatis, petit qudd refïduumfibi uidct,fcilicet,uitam arternam. Intentio cR.ut pro tali liberatione domino alleluia cum exulta donc can temus.tf Dum multis monitus tribularionK buS clamarem ad dhm pro peccatis.cxaudiuit me dnss SiquoniSexaudiuit.dilexi dhm. Dicitdiletfliodeidu-obus modis,liberalis8iferuilis.Seruilis,cîipro bonis temporalibus dcum diligimus.quaepag» grata ett deo, quia etiâficdiligunteumquilibetpefl'imj.Liberaliseft dilcdio, qua dcum propter feipfura diligimus.necab eo ahqua tribularione fciungi poiTumus; Vnde Apogt; itoni. S. ftolusîNeçp mors.neqj uita, neque creatura alia po teil nos feparare à charirate dei. Qn£ dilcftio c grata deos Si liocgcncrc dilcftion is, iuftus ille tribulatiis dicit fe * ' deumdiligerc:ideoCdiIexi,quoniamipfeexaudictde-us] .i.ficut ipie audiuir.fîc in cxauditione pcrfeuerauir: Cuocê orationis mcx] .^Idco fcio gscxaudiet, C quia inclinauitiamaurëfuâ mihi3.i,condefcendendoSihu rmliando fuâ clemcn tiâ 8^ potenti3,me libe rauit: fSi] quiaficincIinauir,ficexaudiuir,ideoCmuocabo3euin, ut m c pfeiierare faciat in cuftodia à peccatis; Si hoc fin diebus meisj .i.in hac fragili uira.ubt fcmpcr in timoré fumus.Si proniadlapfum.flldcodico exandier.inuo' cabo^ijalubuimukas tnbulanôes,inquibus clamaui: in

TE RI VIVI COMMENT. (ty ’ itaopus fuit milii, uc me exaudir«t;8t hoC cfttCdrcun- I dederunt me dolores mortis] .i.animæ anxictaces gra Uilfima', nbsp;nbsp;nbsp;pcricula inferni] .i.grauifTima pencula SC

tribulationes f orporis.quales in inferno malifuftiiicts [inneneruntmci.Lueneriit mihhfedtdeoinuenerür, quia quaff expofftus fine admtoreiacens.SI ^ueftusin pcccatis.nccfuæfalutiproiiidens.^Haccmeinucnerûc amp;arripucrunt,8lt;cgoCtribulationë]corporis,E8Ido' lore m ] aniini £inucni ] .i. cognoui hæc milii à dno mic ti ad correftionc.Inucnire em tribulationc eft.cä fibi â deo ini mitti pro pélörü corrcólione cognofecre; £81 ] eu inueni,monitusillis tribulationibus,£ inuocauino men dni].^Odne].Parsfecunda. Côtinuatio;Quâ-doquidc per tribulationc me monuilH.etiâ inuocantc me cxaudiftide peccatis,fac quod refiduu eft. f. £bbera anima roeam]deomnitmpcdimentofeculi.f.perdue in ærernâreqiuc:iuxtaApoftolû:Qiiismcbberabitde Roin.'j! corpore mortishuius^Dico libera, Kfeio galiberabit; JIfacitapoftrophen adauditores:ga£dns]eft£mircri cors]in natura, £8Iiuftus]corrigëdopdlâ:£8i:ipfe deus noftcrmiferct] qacorreftoslaluat, faciens cos im-mortalcs. Alia träftatio habet,miferebit. nbsp;nbsp;nbsp;t uere iu-

ftus8( mtfcricors.qaipfceft f cuftodiësparinilos dns] à peccatis.i.humiles q fc paruos faciuni;8I inde in me-jpoargumentü ondo,ga£egofumhumiliatus]parim lus faé tus, £ 81 ] ipfe £ liberauit me ] ab onerc peccat ori. •ÇBt qafieme liberauit,ó£animamcaconuertere]ab Omni delcftatiöe terrenorum, £ in requiem tuä].i.ad deü,qui cftuererequies tua, àquo ^feéfaes creatain pcrfeftione:8i ad cum debes reuerii,£ ga dns bcnefc-Cit tibi]. i.dimifitpcccata.fccit dignä gloria fua, 8i tâ-dem faciet immortalc,impafl’ibilc.H] V ertit fc ad audi-tOKSiuerc bcnefaciec inilü dns,£ga cripuit] .i. cripiet

lt;l« D. HAYMONIS IN PSAL-per uioIentiS Canimam meä de morte 3 .i.de omni ti-» more mortis,perhocfoculos mcosj.i.affeifliones, tà lachrymis] ga non faciä unde tbi fit mihi lachrymï - dü.Vndediciî: Abftergetdcusoëmlachrymâabocu-npOCll jjj J [pedes meos].i.affefl:iones meas [ à lapfuj cripienquiaibific fecurierimus,qanullopeccatomo-ucbimur.In hac uita côtrarium nobis eft,quia hic fcm-' per in ti m orc mords fumus,8^ pro pcccatis lachrymaî fiindimuSjamp;femperproniadlapfum fumus.^Ertunc [placebo domino 3 quia nullam ibi in me offenfionc inueniet:fublatus de rcgiôe mortuorum.Së pofitus [in regioneuiuorum]ideft,fanlt;florum. perexcellendam dicir fe placere deo,quia cum hic nullus iuftus fine peCquot; cato eife poffit,deo placere per omnia non poteft.

CRedidipropterJ. Voxeft martyrum domini,8i loquitur qualî in una perfona, omnium martyr rum perfonam induens,8i ipfi ijdem fun t mare* ria.martyriofuomortem dominiimitantes.In prima parte oftendic martyr qui loquitur, cum ex fe nihil fir, nifiuanitas 8f mendacium ,fe à domino tantum donS rccepiffe,ut domino non timeatrecompenfare, qudd ipfc Chriftus mori uoluit pro noftrafalute.In fccunda parte,qua: incipit:O domine quiaegofcruus tiiusmfte ditfe Chrifti feruum efTe^Sf in fide catholica pcrmanc-re,8f ideo martyrii fui utilitatcm fibi prouenire. Inrcn tio cft,ut laudemus dcü per hæc beneficia: 8f talem no bis conftandamdat.ut mortenoftramortcmdnireco penfare uclimus.^lDicit martyr qui loquit, gtatia dei Rom.io infpiratus:[Credidi3corde: Vnde Apoftolus: Corde creditor ad iuftitiam. Bene incipit à credidi, quia nihil K0.14« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;polTumus facere,nifi credamustunde Aph.-Omne

quod non eft ex fidc,peccatum eft; C prop ter quodj.i, quia credidi C locutusfiimjquia ft opus fuit, ucrirat? no tacui;qug confcffioualet.teftâte Apoftolo,quiait; Orcconfefrioficadfalutcm.Locucus fum.fegoaurcj Ro.lO. non prædicatio mca:ChumiIiarusfum]no mente,fed tribuIati5ccorporali,8óliocCnimis]importabilif,uel ualdc: licet effem multis mifcrijs affliétus, non ceffaiii

tarnen àprçdicatiouedei.Vnde Apoftolus:Teneorin t,Tint.s uinculis.feduerbumdeinonpoteftalligari.qfCredidi, locut’ fum,humiliatus furn.Si ita uidcor me dicere for tem, fed tarnen quandocunqj prüdentius uidi naturS mcam.intellexi me nihil efle, nifi uanitaté ; 8i hoc eft: [ego dixi□. i.apud me intus traftaui: neiÿ hocimpru-denterfaciens/edCinexceftumeo ] .i.humanos affc-ftus excedensrationc; dixihoc.f.f omnis homo men dax] .f.qui homo tantum eft. qjDixi credidi, lociitus, Inimiliatus fum.SC qnquidem dns harC bona mibi con nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

tuht,crgo[quid rétribua domino proomnibusjbnfl eqs, [qua?] ipfe [retribuit mihi? ] non pro bonis meri tis.fed pro malis dans bona.qj Dico quid rctribuä, fca licem falutarisj.i. morte mea mortem domini imita-bor:8C hocnon ficfaciammt non libens facere uidcar, fed[^accipiam] .i. magno defiderio appetamicaliceni dico falutans.i.fahiatoris.quc ipfc pro noftra redem-ptione fuftinuitxumdicit.faliitaris ,innuitq. Si. ipfc p hunc calicem falutem aflequatundico accipiam,Camp;] ut pofl’im perfoluere, Cnomcn domini inuocabo. ] Per ca!icemideointel!igimusmortem,quiaciimquadam deleftatione accipiü t earn fan fti. Si eft eis perfefta re-fedlio.^Inuocabo nomen domini, freddSuota mea] .i.côpkbo opere quod defideraucrä. i. meipfum ficut defidcraueram paihone finiam : Si hocl^coram omni populo eiusjut alq in me exemplum capiant, Ideo fîe

«18 D, HAY MONIS IN PSAL-reddam uota.quia [ in confpeftu domini mors fftSrl eins 3 qiiæ eft con temptibilis ad cöfpeftum hoim, eft Cpretiofaj.i.plaeens. Vcl morsfdlörum.q eft in con fpeftu dni.i, placcns: ei eftprctiofa.i.fanguine Chrifti cmpta.Ad hoceiTimortuuseft,utamp; nosfinecclTeeft, eo moriamur.qd aüt magno pretio empcü cft,ptio-fiimeft.^iOdnc.Pars.II.Hxc tc tribuctc fuftinui.hxC pafl’iomcaCó dnc3utiliserit mihi, qaego pfifto in fide, feruitio tuo:8^ ameq oftedat utilitaië,oftêdic fe in dei feruitio pmanere.cü dicit: Cqa ego feruus tuusj fum.i.quiarepuro teakiiTimü 84 dnm meum:84 ut ina iorcoftendathumilitatëreplicat; [ego feruus tuus,84 filiusancillæcuarJeccIefiæ.f.imicatoratniquoRpatru.

Quia itafum feruus, ideoCdirupiftiuineuIamcaJ.«. P martyriü diiïoluifti me ab omiuiiuulopôlÔRi.Ccr-Ilim ante no bis eft,g» omnes hi,q in fide catholica pro Clirifto martyriûfuftinenr, etiä fi criminalibus impe-ditifint, omia ramen in martyrijfanguinediluütur.cS dicit uincula fua difrumpi, quia Clinfti fcrims fuit.dat nobis intenigere,gj fiquimartyriüpatiantur,qiunon fint uericatholici, martyriüeownondifrfipit uincula pftörumrficut plurcs hatrefibus fuis mortui funt, 84 nihil profuit eistSf quiafcio g« uincula difrumpes ,ideo Cfacnficabo tibi hoftiamjnon pecudurn.fcd [laudis] ,i. meipfum acceptabilcm hoftiam, morriftcando in me omnia uitia: 3 uf poflimfnomcn domini inuo cabo, 3 Hoc non eft de Hebraica ueritate,fed tranfla-toresappofucruntxtidco Hieronymus in hoc loco 84 in alqs, ubi gd non eft de Hebraica ueritatc,ponit aftc rifeum .i.figniim jihibicionis-obelum ponir,ubi p con trariü cuenir .f. ubi aliquid inuenit ablatum.qd retinec Hebraica ueritas. ^Laudes deuoueo deo,et illas laudeJ Creddä dno.f.CMOt3nica;J§lt; hoc inCcQnfpt^lu omis populi

fopuli eius 3 ur alqs exemplum laudis cxhibeä : K hoc faciätin atrijs domus dni] .i.in prxfenti ccdefia, qux Uocatur atrium propter amplitudtnc domus, quia in lt;a deus habitat. Vel per domum accipimus cælcftein domum:p atrium,prcfciitem cccleiïam,qua: eft atriu, id eft, iniroicus ad cæleftcm patriam:S^ ilia uota mea reddäcgoiäfpcf^in mediotui Hierufalcm^cselefti.

LAudate dnm omnes gentes. J Habet propheta matcriam .mifericordiä S^ucriratem domini, Si admonet ad cantandü alleluia.*^ Et inde di-* cit: Comnes Gentes] .i. omnes nationes, [laudate dominum: ]K uos Comités populi] id eft,populi omniS Gentium, quafi omnes Romani,uel Latini, uel Grard tlaudatecum. ] Vel populos acdpiamus.quicutp fub unalegc uiuunt.Gentes,homines unius ciuitatis:uel g Gentes conuerfos,gentiles perpopulosintelligamus. Ponitmaterias laudis,dites ; Cquoniammifcricordia eius] id eft,remi(l'io peccatorum,8i alia: gratix iuftifi-cantes. Left confirmata fupcr nos ]. i.ita firmiter nobis data, lit la ipfc diabolus infidiator no poffit nobis diri peie:8i ucritas dni].i.impletio ,pmi(rionü,£manet in cternü] qa 8óhit incipir.S^ in etcrnii manebit Si ultra.

Titiilus. Alleluia |^^OnfitcminidnoqiTi]Inhocpfalmohabctpro-V.^phetamarenä bonitatc dei:dehacficagit:ln prl ma parte oftenditdeü fie adiuuarcfuos,utnö timcane gd faciat homo, K e tiä defpiciar in imicos. In fccunda partc,qux incipir:Boniim eft eófidere : oftendit quod confidentibus Si fperantibus in domino faciat deus, ^uod nullx UibulationcspolTintcis noccre, fed criatn ttlcifean

ukifcanturde inimicis fuis, Rf etiatn conucrtat eos:X fî aliquando cadunt, deus rcleuet eos. In tertia parte, quæ jncjpit:Apcritcmihiportas:uidcnsquardain por tas.pcr quas ducitur ad Chriftum, qui eft porta duCeS ad çternam gloriam,petit ut introducatur in illas por loIiS IO *äs.lnquartaparte,quatincipitiBcnediftusquiuenit ' in nominedomini.uidens quendam benediftum ue-tiiffe in mundum.a quo alq bencdicentur,monet alioJ fidelfS.utbenediftipcr huncdominum.conftituantei diem folenncm, Intcdit nos admoiiere,ut pro liuiuf' modi benefi'cijs Jaudes débitas domino referamus, eftuoxprophetat.uel alicuiusiufti.non profe folo.fcd in perfona omnium iuftorü loquentis : fConfitcmini domino] .i.laudatcdominum debetis.Cquoniä] ipfe ftngulariter [ bonus ] per fe:K quicunq; boni fùnt, tx eo boni funt: Vndc Chriftus cuidam adolefccti.uo Liicx.lS cantieumbonum,amp;nonintelligentieumeftedeum, dixitiQiiidmeuocas bonum^Ncmobonus.nififoluS deus; etiä nolitc négligentes efte ad confitëdum, Cqm mifericordiaeius] tantum eft Ein fecula] .i. quandiu liocfcjulü durabit, quiapoft hancuitam tarda eft con feffio.^Ethocquodegomoneo/cilicct, confiteri [di cat nunc] i.in præfenti feculo, Elfrael] .i.omnes fub-diti Chriftiani proponentesfibi hanccaufam laudis, Eqm] dominuseftEbonus]8lt; Eqmin feculum mife-■ ricordiaeius.] t non tantum fubditi exhortentur

fe ad laudem dei.fed etiam Edomus Aaron],i.toraelc ilio facerdotum 8^ aliorum prælatorü, Editât nunc] exhortas ad laudem dei, Eqm in feculum mifericordia eins. ] ^Et quid per fingula EDicant nüc J etiä Eoës] de quacuntpgente.cöditione.nationc.Equi timet do' minum]lioc dicant, Equoniam in feculum mifericor dia US. ] ßene dico quod ßt bonus,quia in meparet.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia

*lwutinuocaui dominum de tribulationc]'gt; monitm fuiinuocare dominum per multas rribulaciones, CSC *’ie]inuocantem E«xaudiuit dominus m latitudinc] •i.in amplitudinccbaritatis, ut etiam orarem pro ini-micis. Vel.exaudiuit me, iam pofitum fpe in latitudi-ne cæleftis patriæ.lt;f Ipfe exaudiuit, 8C cum ipfcEdns] fit Cmihi adiutor,nö timeboquidfadatmihihomol quantumcuntpfxuiat.^ Et non tantumhominënon timebo, fed etiam quia ipfe Edominus 3 cft E mihi adiu tor,8é ego inimicos meos] fpiiaks.i.dæmoncs, Edefpi ciam] quando^uidens eosiniudidodei codemnari. Vel in hac ui ta dcfpidam inimicos,u t ita dicamus: Ini-cos meos.i.ipfos dæmones, licet fint inuifib»les,defpi-ciam.i.defpicabilesoflrcndam, quiaeorum tentatio-nibus nullatenus acquiefcam.^ Bonum efi-.Pars fcda. Continuatio:Et quiadominus me itaadiuuat.g,non timebo hominem.ergo Ebonum eft confidcre in J ifto Edomino, q cöfidcre in homine ] quia in hominc nul lo modo confidendum eft.necp in fe, neep in alio,fed in folodeo.llleconfiditin domino,qui ilium piitat potentem, Kfiifficientem ad remittenda peccata.K ad lu ftitiam conferendam.lllc uero confidit in hominc,qui pu tat fe per folum arbitrium fine adiuuante gratia bn operari.^Bonum eit fperare in domino3.i.expeftare remunerationem fuaeiuititiac,abipfo domino datar, Equam fperarc in principibus3fecularibus,uelin fan-ftis angelis,8C alqsfaniftis uiris;quia neep angcli, neep aliffanfti pofl'unt per fe quicquam conferre.q.eledii-ua coniüdîio eft,8( illud cui coiutigitur, prorfus innuic effeaufercdum.^dldeodicobonum eft fperarc in do-mino,8i bonum eft confidcre in eo, quia ego probaui in meipro,8ioftendocertitudinem,quiaEomnesGen tes circuierunt me^blanditncncis SC minis,Sf etiä exte riora

riorameaauferendo, Camp;]hocCquia3id eft,quod Cui tiisfum in cos 3 eft faélü [in nomine domini3non g xne, fed per auxilium domini. Ita quidem ukilcicur is iuftus in peccatores illos.quiaftceonucrcit eos,ut ma-* la quzprius inferebantipfi iufto, modoin feipfosilla conférant, pro peccatis illisfe puniät:Sf liicnotatur leuior tribiilaiio.^Circiindantes3enam[lt;ircundcd« runrmc3fcilieec,perfeuerantes,mibiin propria perfo-na mala inferendo: in eos3 tarn graues perfecuto-* res Ciuin ultus3fîcut fupra: Cin nomine domini3 IjfCif cundederuntme3efiamCfK«tapes3kilicer,ramafri-ter,8i tarn amare,ficur apes pungunt aliqu«m;8i bene comparât eos apibus,quia fient apes pngunt aliquem. Si pungendo frangunt aculeum,amp; inde moriû tur,uti inutiles remanêt ita perfecutorcs iuftorum,ucl interfi eiunt fe intcrius.ucl excarcant ad tcmpus.Vel,circüde-dcruntmemeficutapcs, fauuin circundât.Aliatranf-latio habet, fauumtad hoc circiindSt, u t mel infuud3t, 8i augeantnra ipft circundates me ad tribulandû,auxc runt in me iiirtutcs,C8i:exarrerut l'KUtignisinfpiiiis3 Sicutfpinxdancignifomenta,ut magisardeat,fic('pi-næ.id cft.peccara eorum, præbct furori contra maiuS ineendium. Vcl aliter.lîcut ignis in fpinis.i. Heut ignis fpinas confumit.trunco, qui tïrmusamp;fohdus eft,non præualet.fic tribulatio fpinas,id eft, peccata iuftorum delet,animat firmitati non nocet: CÄ in noie domini, quiaultusfumin eos38i hie modumgrauiflimj tribu lationisoftendit.Sêhas pcrfccutioncsdicitfcfuftinu-« ifle in perfonaaliorum iuftorum primitiuæccclefîæ.

Poftq oftendit fe inimicos fic uindicarc, oftendir qd ficompellaturctiamad cafum,deusreleuateum.Con tinuatio; Propter hoc etiam bonu eft fperare, gafim-pulfus fumjà diabolo SCminiftriscius, Cut cadcremj inpétüm

înpeccatû.TuncdidturiliftusimpulfuS.quando dubi tat an faciat:fic Icgitur de Marcelloct Marco,qui pené Perblanditias mulicrum fediiélifunt.fcddorainusper Deatum Sebaftianum fufcepic eos ne caderent ; 8lt; etiâ tcucrfusjfumîSihocdkitpcrfonaaliorum/ciliccr.iii aftiim pcccatipraccipitatus.ntcadcrc.i.utprorfuspc-' rirem, Côilindc [dominus fufcepic me^ex quo appa-ret,qgt; ipfe ert [fortitudo mea] facicns me forte poft la-pfum, [amp; laus mea dns^'U hoc facit me laudabilcm, qd inimicis meis facitme refiftere. V el fortitudo cörra hoftes, laus.quantü adhocqd releuat à pc«atis:[3f ] hocfaciêdo.fcftfaiffusmihiinfalutemjanima:. Cum dieu,faftus,notât incarnationem diuini uerbi.pcrqut h*c omia nobis fafta funt. lt;5 Et quia dominus eft foc titudo mca.ideo [in tabernaculis iuftorû^. i.in con fei cniijs ipforum.in quibus habitat deus,K in quibus ipfi militant dco,eft[uoxcxultarionis].i.magna exulca-tio,p quod deo noftrâ uoluntatc oftendimus,fient ali quis amicus amico fuo per uocem; [Siuox falutis] .f, ipla exultatio habetur in corde de falute, quam iuftifc iiabicurosintelligunt.^Ideo exultent iufti in raberna culis,quia[dexteradominifecituirtutë3,i.filiusfuus, amp;nbsp;potcnnafuafecit me coftanre contra pcflêcutores: 8i ipfa eade [ dextera dni exaltauit me^in uirtutibus, nniltiplicando in ip (j s uirtut jbus,cuftodibus me eufto diuinSi hoc eft quod dicit: [dextera dni fecit uirtutêj

Et quia dextera diii fecituirtutë ,ideo[nô moriarj .i.nô cadam à conceftis uirtutibus, [feduiuâjuita an» »nar,[Sinarrabooperadni],i.annûciaboaltis. lt;flldeo nô moriar,fcd uiuam,qa ilia mala,q mihi intuIilTe pu tatis admcâ deftruftionë,intulit dns ad correftionc» 8i hoceft; [caftigauit me dns caftigans] i.pfeuerîs in saftigSdo P frequëtiiïimas tnbulatiôes, [K]tn[non tradidii

614 D. HAYMONISIN PSAL-tradidïtmemorti3animaf:Vndc ApoftoIus:Vt caftï* gati ,84 non mortificati.if Pars tertia.Et quandoqut* dem egouiuo uitaanimæ, 84 fum caftjgatus multis tri bulationibus.nec tamë mortificatus, ergo nos apofto 11 faigt;lt;fti,S4 altj miniftri fanéïa; eeclcfïse, [apcrite milii portas], i, diflbluite me perfacramentaecclefia:, C 8^ aperiendo fanftasferipturas, qiiæ oia fun t portae [lu-ftiiiaî],i.per quas hôplenas iuftificationes affequitur. Bene poftq fe dixerat uiucre,petit ut diHoIuatur: quia nccen'arium eft unicuicp fideli,ut à miniftris fandtæ ec defix foluatur,adhoc ut poffit peruenire ad xternita-temrqiiod modo cognofcimiis.quia dns Icfus poftqtiS lohvi.ll Lazarü uiuificauitpræcepit ut folueretur. Aperitedi-co,84egoCingrerîus ineas]portas.i.iamabfolutus84 iuftificatus, Ccôfïtcbordomino].i.Iaudabo dominû: èCego inliasportasintroduétus.perueniâad Chriftu dominum,qui eft uera porta, introducens conformes fibiad uiramæternam: 84quafiiampraefenremuidéS ipfum Chriftum.dicit de ipfo: [hæc] eftj^portadomi-ni].i.perquamituraddominô:necquicûqi percSin-« trabunt.fedCniftiintrabuntin earn].i.per earn portï intrabunt in requiem aeternä. Vel aliter : Quandoqui* dem tribiilariones ueftræ non fun c mihi morti, fedea-ftigationi,igi[ur nos pcrfecutorcs aperite mihi portas iuftitiae.i.præparatemilütribulationes,quxmeindu'' cent in perfeftionë iuftitix,84 ego ingrelTus in cas pof ta$,non murmurabo,fed confitebordomino.i.lauda-bo dominü;84 quare in tribulatiôe laudabo t'quialixi fuit porta domini noftri lefu Clirifti, quia per multas tribulationes dominuslefus intrauitin gloriâ patriss èC quia eft porta domini,ideo itifti in trabun tin eam.i. fiqui uolunt fieri iufti,non fugiant pafiîonem pro no-mine kfu Clirifti cum opus fuerit, ingreflus confite bof

ÏJOr domino.K ideo ó [dnc confïtcbor tibi ,qni cxau-me ]pcrducendo mead portam,quæ eft Chriftus, lamp;faâtuscsmibi] pcraffumptam humanitatcmCin falutem] id eft.anim j uiuificationë.^Lapidem. Deter minât quis fti faftus in falutem, Cbnftus fdlicet,propter foliditatem lapis rcprobatus; quibus^Iudxis.f., Si Gentibus. qui per Chriftum lapidcm angularem in unam fidem SCinftitutionem coniunguntur.Continu-acio:Fadluseft in falutem,ludtcis.f.Si Gentibus, K hie Mat .11» eft lapis ille, f quem lapidem ] .i. Chriftum, qui dicitur Mar. IX. lapis propter foliditatem: quem Chriftum £ ædifican- Luc ,tO. tes]. i.Iudari.qui dicuntur ædificantes, quia in carnali busobferuantqsædifîcabanrur .f. abftinereàmalo,8C feruire deotquamuis nô eonfummarcnt opus, ut per-fefti inuenircntur,nifî illi qui Chriftum redcmptorem expefiaban t, fed quad pueri, qui quaft per blanditias educantur,donee ipfigrauia fuftincrepoffint, lege dei adimplere; ita ludæi per hæc temporalia beneficia xdificabantur,donecipfialiquandocognofcerentucri tarem,8fideo pro folis csleftibus feruiendum reputa-rent.Hicquidemlapis quem reprobauerunt ædifican tes,£fadus eft in caput anguli] id eft,(icut angularis la pis duos coniungitpariece$,ita Chriftus duos coniun-git populos.ludæos Si Gentes in eandem fidem. Cum diat,in caput anguli, notât Chriftum efte omnem con fummationem noftri xdifîcq Si religionis, quafi lapis pofîtusin confummatione anguli.l|]Dico lapidem re-probatum,e(rc faftum in caputanguli,8{ Ciftud]id eft, lapis ifte, uelhæc talis coniundlio populorum farta g lapide ilium, Ceft fartum à dno] quafi nullus alius pof fet facerc huiufmodi hoîem.qui ex uirgine nafeit, Si im tnunë fe euftodit ab omni malo.Sfalia multa facit mt-randa,8(ideo fpeeiale opus dicitur;2C côiunrtio popu-

lt;t« D. KAYMONIS IN PSAL» lorüfpedalc opus dci fuit.CSCJiftud opus dei Left ml rabilc in oculis noftris ] interioribus ; quia fi attenda-* TOUS,ggt; deus ft’Iiutn pro noftrabberationefecit incarna ri,erianimortidcdir,uerc mirabilem intclligimusdei operarionemS^bonicacemJIlDicoà domino faiflum« dics^in qua naruseR ChriRus £lt;faflu$.'uclin qua fafta cR prædidla coniuniftio populorum .f.rem-jjusgratiæ.efldies CquamfcdtdnsJ. Licet dominus omnes feciRet dies.tamcn dicitur haue fpecialitef fecif fc.quia in hoc tempore fpecialiter nos iiluminauit, Si cordibus noRris lucem fuæ cognitionis infudit:Slt; ideo Ccxultemiis]fccundum corpus,Camp;Iætemur in ea]fe-cundum animam; ineademgaudences per puricatem noRræ cöfcientiaf,nos cfle redemptos in hac die. açDi-co cxultemus.ita dicetest QO domine faluum me faej .i.facmeparticipcmhuius faluationis ,quam mundo at tuliRi, CÓ domine bene profperare]. f.c5 tra miferigt; as qiias hicfuRinuiRi, fac mequandoc^ ueRiri immor tahcate tmpaffibilirate. ^Deinde pars quarta. A c fi diceret : Quia ChriRus faftus eR in caput anguli.ergo nos alhCconRituite diem folennem] tSfadhoc praemif fxfuntcaufsetquafiita dicerettldeodcbetiseidjem fo' Jennern conRituere,quiaipfeCquiuenit3inmundum, noRra calceatus humanitatc,eRCbenedidusl.i.omni perfeólione uirtutum plenus. Venir dico non ad acqul rendam gloriam fuam.ficut Antichriflusfacier,fedCit» nomine domini] ampliando. *11A quo benediilo fuiquot; TOusbcncdi(fli,Slt;nos [ bcnediximusuobisdcdonio dni].Qiii enimextra domüfunt.i.ecclefiä,non habet potcRatc benedicedi. Dico nosbcnediximus,8lt; nobiî bndicentibus [deusdns ] benedixir, CSiJper fuä bc-nediftionc [iHuxit nobis] cömunirernobifcu.i.tene brasänobis fugauit,fic uerä illuminatipnem cordibus ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noRrtf

Boftris infudit.Crcdendum nobis eft,ggt;Chriftus min» ilris fuis hScpoteftatë dcdir.ut qs ipfi benedkunc,fua lînt etiâ benediftione benedidli. ^Et quia cft is benedi ôijCrgoCconftituitc diem folenncin condenfisj .i.in magna frequentia populi.euntcs C uflt;^ad cornu ahagt; ris 3. i. ut de cibo altaris participcmini. Vel ica ad aile-* gonâîConftituite dié folennë.i, fabbatizate dno in cor dibus ueßris.ccfTando àuitiis:8( hoc incôdenfïs.i.mul-ta uirtucû frequentia, cundo ufc^ ad cornu altaris.i.ad iniicationë alcitudinis Chnfti,utillûfaciacisaltareue' ftrum,fuperquë oblatæ prccesucftrxrecipiunt. ,Mo neo alios,ut deo folenniratcm confticuantjed qcquid alijfaciant, ego fein per laudabo dnm: hoceft ^ddicita Conuerfione fadta ad ipfum dcü, C deus meus es tu,K confîrebor tibij .i.laudabo te.Replicac idë ex nimia af feftione,dices:Cdeus meus es lu.ßfexalrabo tcT.i alrjs annüciabo altitudinem tuâ,8f potentiâ tuâper qu3 tu apudeosexaIceris.(|[Dicocôfï(ebor,8lt; exaltabote:idgt; CO gdemCconfitebornSf cxaltaboîtibi.quoniam ex» audifti mejorantem pro peccatis, 3 quoniam Cfa» éfusesmihiinfalutem3.Huncuerfumrepeticideo,ga in eo pendet uerfatur maxima Caufa, quare deutn laudemus. E c quâdoquidem prxdiéla benefîcia per bonitatem fuamnobis fecirdeus.ergoCconfitemini domino quoniam bonus.quoniam in feculum miferi» cordia àus3 in eodem fîniens, à quo incepic nos iugi» ter in laudibusdei conuerfari. Alleluia,

BEati immaculati 3. Aleph non cft ti tulus.fed ak leluia eft titulus. Pfalmum iftum diftinxit pro-pheta per uigintiduas partes ad modum alphabet! Hebraici,quod habet uigintiduo elemëta,8f unalt;

quælt;5 particula habet propriü clemen tum, fccunduiB ordinem alphabeti, à quo finguli ucrfus ipfîusparticu lxincipiiint:fed huius primæ partis apud Hebræos in* pmntuerfiisabhocclemento.quodeft Aleph,fccundj partisàBcth.Sificin cæteris . Hocaürimpcdiuit haut tranflationë,SCalios tranf1atores,qlt;eadcidentitasnon potuit feruari,ut uel apud nos.uel apud Grgeos finguli ofto ucrfus abeodemelemento inciperent; utaucetn idem intclleftus,quë habuit prophera.fcribens fecun-dum ordinê alphabeti, difpofîtü eflet fundatnentû élæ dodlrinæ.ficut efi alphabetü totius dodlrinæ.nihd obftitit.Suntquidc iftæparticulæ diuerfæ per oélona-num,ga unaquæcp continet ofto uerfus.per quodno* bis innuitur.quod ctfialiquis non poflit complere ea, quæ in omnibus partibus continen tur, tarnen fi ca có' plcat,quæ in unaqualibet parte traClantur, per hoc ad oftauam perducctur,id eft,ad æternam requiem, quæ poft feptem iftos dies,per quos mundus ifte uoluitur, îucccdct. fl In hoc pfaimo habet propheta materiam, legem dci.amp;in hoc nomine,lege, comprehendimus et naturalem legem,8Clegem,quæper figuras feribiturX legemMoyfi,8i nouum teftamentü. Dehacmateria agit,cômendando eam,SC oftendcndo,quafi beatitudi nés deusper ipfam legem; SC hæcprima pars omnium allait prologus eft,qiiia cômunitcr oftendit hominem per legem bcatum fieri: SC quia ira communitermate riam totius pfalmicomprehendir, nomen totiuspfal-mi recipit.fTTex SC doftrina uocatur, propter quod SC Aleph prxfcribitunQuod Aleph intcrpretaturdoftri na,cærcrç uero partes,beatitudinem,quam hare prima pars comuniterprçponit,diuerfis modis excquitunuc luti ilia p3rs,quæ eft.In quo corrigitroftendit quod de IIS deconfufione peccati liberet, amp;nbsp;ad conuerfionëre-ducat

ducat homines per legem fiiam:Kin alia: Rétribue fer-Uo tuo : oftendit quomodo deus indigentias hdelium per eiufdcm legis exccutionem fnppleat : SC in rcrtia,q eft; Adhæfirpauimento:oftëdit deusneccffitates, qs corpus neceflario portat.f.timorem Iapfiis,amp;ta;dium, 8{(îmiliafîquafunt,pereiurdem legis obferuantiâ au Ferat. Et quia deus per mifericordiam fuam huiufmo-di beatißcaciones facit,ideohuicpfalmo titulus alleluia præfcribitur.lntentio uero eft, nos ad canrandum al leluia dno inuitare.^ V ox uniuerfalis iufti.à primo iu-fto ufq; ad ultimum iuftum, quad ita dicentis ; Fratres cuftodite legem drii.quiacuftodientes earn fient fim-maculati^ per hoc f bcatiJ.Si inde dicic immaculati •i.illi quibus peccata fun t rcmifta.K per hoc immacu-lati.quia funt f in uia] .i. in Chrifto.uel in lege dni:funt beati.f.cuftodia lcgis,8^ imitatio Chrifti eft uia ad bca titudinë: no ilia qua qdâ uolunt-.quida em quærunt uc nire ad bcatitudinc perdiuitias,aut p potetias. Sed qa hæc funt potius diftortiones amp;nbsp;clcuia,pcr hare ad beati-tudine no poifunr pertingcre. Homines non idco dieu turimmaculati, fine omni macula efiepofiint,quia folusChriftus fine macula eft,fed qm eis per confeffio-nem remittunturpeccata:quiafidicercmus homines . fine peccato efiic,contra apoftolü eflemus.qui dicit : St dixerimus quia peccatum non habemus, ipfi nos fedu-rimus.Sf uentasin nobis non eft, quia in multis offen» dimus omnes.ldeopluraliterdicit.immaculati, utplu res homines intelligamus immaculatos,8i p hoc nofi-pfosimmaculatos fieri intclligamusifienimimmacu-latus diceret.de folo Chrifto intelligi poffetiSi immaculati funt beari,tqui ambulant in lege dominil id c, qui femper crefeunt multiplicationeuirtutum. ejSunt ciiamCbcatiquifcrutanturJid eft,qui cum omni dili-

oo D. HAYMONIS IN PSÄL-» J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gentia inquirunt [ teftimonia eius] id c.præapta eiuî*

quæ dicuntur ccftimonia.r. quia teftantur quid fit faci enduin,quid non. Vt fi quis quxrat an fit homicidium faciendum,per legem poterit teftimonium cognofce-Wat.li« fc.quæ diciciNon ocddes. Præcepit eciam lex bonitm Pcugt;6. faciëdum.cum dicit: Diliges proximum tuum ficut te-ipfum. y el ideo dicuntur teftimonia, quia certos noS faciuntde ætcrno bonoilta dico fcrutantes beatos fieri,fi fcrutentur ca non proprer aliquod commodum té porale,ficut illi qui ad hoc addifcunt iegë dei,ut ab ali* is pecuniam Iegëdoeis,accipiant,fed qui fcrutâdo prx-cepta,Cexquiruntcum]deum Cintoto cordeJ.Sum* ma brcuiter tabs efidlli funt beati.qui in præccptis dei omnibus uinbus fuis dei uoluntatem inquirunt,q[ lilt qui ambulant in lege domini funt beati,quia illi, Équt operantur iniquitatem J .f. maculati, l^non ambuiaue run tin uqs ciusj .i.prxceptiseius. Vel uias pofiiimus fanflos acciperc, per quorum imitationem poffumuî ad dnm perucnirc, Dico lex facit beatum, Si lex ilia cuftodiendaeft.quiaEtuJdominefraandafticuftodi*

■ rijcam legem: hoc eft qd dicit: Cmandata tua nimisj .j.adeoutnö propter timorem dimittaturaliquidin-cuftoditü’.mandauit deus cuftodiri legem fuam per^ 'I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plieras,8ë apoftolos,8ë alios fanâtos uiros. ^Ët quati-

doquidë lex tua bearum facit.Sëiu domine iubes eâ cil ftodiri.ergo domine Cutinam dirigantur uiæ meæ]-'* operarioncs mex.fadcuftodiendas iuftificationes tu* asj.i.ceremonias illas.quæiuftificant hominemfpiri' tualiterintclIefta-flOftcndirquomodopoffintuirtl* rigi.fcilicer.fi ante oculos femp habemus mandata dcigt; Continuario:Dico uix diriganrur,qu£uix diriguntur, Ccumperfpcxcroin omnibus madatistuisj ideft.ptf hocuiæpoifunt dirigi ,fifemper habeam mandata tua

TERIVM GOMMENT. ^)| pr» oculis ;8i C tune ] cum hoe feccro, Cn on cofundar J peo peceatis meis, quod eonfufîbÜc aliquid faeiani,ue de me dicatunHichomo ceepit atdifieaie.K non poriw it confunimare.*(lDico non confundar,fcd potius Cco fitebor tibi] id eft.laudabo te Cin direrttone cordis 3 .i. in direfïo corde mco, Si iuftihcaco à te:non arrogatec in corde meo aliquid noui inuenio,fcd Qin co quod di'^ dici^àfpiricuran^to mihi interiusloquente.uelàfan-ûis parribus I^iudiciaiuftitig tux3 •f.iudicia.quibusipe hos damtiar.hos iuftificat: quæ omniaipfe facic ex fun iuftitia,licet ab omnibus hocignorctur.H Dico confi-tebor,8i in obedientia tua perleueraboiSi hoceft; C*» ftificationcs tuas euftodiam^id eft.m euftodia manda,* torum tuorum.quat luftificât hominem .permanebo: Si ut polTim permanerc.Si euftodire, d domineCnon me dcreliiiquas ufquequacp J id eft, in aha parte.Idee» dicit.ufqjquaqi.quiauiderdiabolum femper paratuna (ubintroire,à qcunç parte deus fubtraxerit gi atiä fuä.

IN quo corrigit]. Huie particulæ pr^fenbitur Beth 8i interpretatur confufio. Qyæ literahuic parti-culæ bene pracfcribitur.quiahicdocemur, quomo do homines de confufione.fcil icer, de priori uita, edu-cantur.Siadueram uitamconuertantur. lt;f[Litcraact hoe.Continuatio : Dico cuftodiamiuftiftcationestu-as.ideo.feilicet.quiapcripfasiuftificationeseruntcor-' refta: uix meæ: Si hoc melius oftendic faciendo inter-* rogationem.Si refponfionem.cum dicit: Qin quo cor-« hgit adolefcctior] i. ftultior8i pronior ad peccandu, Euiäfuaml .i. operationë fuam,8iconfuctudinëneq-tix fuæ.in qua confueuit : ponit excæcatis auditoribus per interrogationem refponfioncm.cum dicit; Ein cu-tlodiendo fertnoncs tuosQ qaimplet bene operando

D.HAYMONISINPSAL-przcepta tua. Vel,adolefccntiorJ.populus innouatus, K adolefccns faAus.in quo corrigit uii fuä J. per quid eft ira innouatus.in cuRodicdo fcrmones tuost^Et qa in cuftodiafermonü eft corrc6tio prauar opationis.id-«oCexquifmi te^ .i.legem tua adimplcui.fed^pterali' udXuc cognitio tuiin me multiplicaretur,Khoc [in toto corde meo] .i.qæ nulla cordis particula uacabic ab inquifîtione tui,Si ideo dne Qne repellas me à man-* datis tuislfed potius in ipfis uoluntatc tu3 mihi aperi. a|Dicocxquifiui, 8iinuentaabfcondi pronunciaui, K deleftatusfum.SiexerCebor.Si con(ïderabo,medita bor.non obliuifcar: 8( per hæc omnia notätur exire de confufione.Siualdepfeóli efle,ficut in unoquotp oifio-nario debet inueniripfeftio.Literaficlcgitur;|'In corde meojid ë, in memoria mea C abfcëdi eloquia tuaj ideft, præccpta tua diligenter memorix commenda» ui:fed plus notât cum dicit,3bfcondi. f.quod non ma-Matt.7. nifeftaret ca inimicis, ficut dicitusNolite faniflum dare canibus.neqj margaritas fpargereanteporcosudeo abfcondi, Cnt non peccem tibijqui prolubuifti pratce pta tua dari canibus.^Ego abfcondi,Si dEdomine do ceme]adtuipfoLiuftifitationcs tuasO.i.facmeopera rilîcutexigunttuapcepta.qux iuftiiicanthoiem. Vel, doce mc,cui debeam rcuelare prxcepta tua,cui nô. Id-cofum aufuspetere utdoceas.qa tu E es benediftus3 .rlaudatus tuis. Si benignus tuis.i. cxhibens tuis quic-quidopuseft.^ Inimicisabfcondi,amicisucro E pto* nunciaui omnia ludicia oris tuij .i. quæ per os tuutn.i* filium tuum locutus es.non omniaiudicia deialiq^ ^nunciarepoffet, fed quatcun^pronunciabo iudicia deifunt.Iüdicia hicaccipit.quicquid deusoccultoiudi cio agit : ueluti quod quofdam dânat, quofdam eligit SiiuftiflcatîSihoc EinlabijsmeisJ ideft,côueniéfibu« me#

weaf operationi:ga quod ore doceo,hoc opere adim* pleo.^Dico abfcödi8lt;pronüciaui,K ^pterhæc Ldc-leftatusfum in uia teftimonionim tuoriimj.i.eundo in teftimonia tua adinapknda, [ficut 3 aliquis carnalis deleftarctur l'in oniibus diuitijsnid eft ,ideo fum dc-letflatus in mandacis tuis, quia mihi fun t omnes di ui— tiæ.^ Non fum tantum dcleftatus,fcd dincepsfexer-cebor in mädatis tuis 3 adimplcndis, Camp; confîderabo uias tuas3id eft,uerum intellcdlum in præceptis tuis. Bene fupponit,confid£rabo,poftquä dixit,cxercebor, quia non poteft haberi uerus intelleftus,nifipræcedac , bona operatio., Dico c5fîderabo,8C Cnö obliuifcarj cognitos I^fermones tuos 3 ideo quia femper [médita boriniuftificatiöibus tuis3id eft.prçcepta tua in quorum obferuatione inuenituriulHtia,femper habebo in affidua meditatione.

REtribueferuo tuoj Hæcliterabene pratferibi-tur huic parti.Gimcl nanqj retnbutio interpre tatur,8i in bac parte magna dei retributio ofte ditur,fcilicct,quomodo deus iam exutus de confufio-ne.lkut diftum eft,K peten tibus ipfum deum indigen tiam fuppleat,8iad magnam perfedioneni pcrducar. ^lllam indigentiarum fuppletionem idco ren ibutio-nem uocamus.quia piius deus fidelibus fuis tribuit,ut uelint orare.Pro bac gratia retribuit deus aliam gram eis,fciliçet,indigëtiarumfuppletionem. Continuatio. Dieo meditabor in mandatis.ôi nô obliuifcar, Si ideo odomincmibi[feruotuo,ideff,quircfolü deum uc-rum meum cognofeo, 8i me fei uum : [rétribué 3 id ë, qui tribuifti ut te cognofccrcm.facmibi aliamvetribu tionem,bâ£fcilicet,[uiuifieame3 .i.facukatembenc operâdi,quamperdidi in primo parère, mibireftituc:

CKlfîeuiuificatus [cuftodiäfermonestuos] .i. opa* borfecundum prxccpta tua. Et me iufiifkato.SÏ ia bene opérante, [reuela oculos meos] ideft.aufer uela inem de interioribus oculis.ut poffim plenü intelleébï habere de lege tua, [Si] tune Ccófiderabo mirabilia de lege tuaH.i. ea q fignificant perfiguras in neren tefta* mentopofitas.hoccft.confïderabo Chriftü fignificatu per agnmnoccifum,8ircfeftionëdomtnjei corporis, per manna fïgnificatum.fif alia lnnufinodi,qur à nuk Io,nirircuelatis a' dco oculis .poiTunt inrciligi. Idetf debes rcuclare Si uiuificare, quia qiiantü potui me ido neum præparaui, fcilicet, quia [in terraHidcfr.in lioC müdoCfumincolaJideft: aduenam me rcputo,8^ nuf lam me habere manenrem ciuiratem,fed Temper ad ue ram tendo patriam,8T ideo Enon abfcondas à me man data tua. 3 Et ideo reuela ne abfcödas, quia Eanima ineaconcupiuitjmaximoafTefluEdeEderare luftifîea tionestuasj ideit.uripfaaïamca implerione fermo* numtuorumreEciatur:STiiocnonad horam, fed Ein omni tempore] id eft,afl'idue,^Ideo ficconcupiui.nc ita mihi contingeret ficut contigit diabolo. amp;nbsp;alqs fy-perbis.QuosEi^upbos]tuEincrepafti]cöminädo{ter nam potnä.flagellando qnep in hac uira, in fignü futuri iudici) ucl fupplicÿ: SC ipfî fupcrbifuntEmalediâi] .h reprobatirquiaipfi funt,Eqdéclinant à mädatis tuk. J Illi dicuntur non fuperbe peccare, nei^ à mandaris dd declinate, qui licet fibi peccandi uoluntatem non ƒ po nant,tarnen carnisfragiliratecöpellentc qh^ peccant. Illi autem fuperbe peccare,8f à mandaris dei dedinare dicuntur, quiexuoluntateanimi^ delc^Iacionepce* cant,8f dei mandata audite non curant,uel audita.con culcanr.q[ Anima mea concupiuit.K ne ftudf urn ilUus conçupiRent»»ni«îemihipo(niitauf«rc Eaufer à ine oppw

opprobriu] ne thbiilatores pofTintinducereadaél3 peccati.cx q iufte cflem opprobrofusdcrifus •• CSi] auferctiam [contcmptum] ne meà bono inceptore-Mocent.Sf fegncm ad bene opcrandum efficiant. Hæc merito peto à me auferri, [quia cxquifiui3.i.,ex omi-busaliisdodlriniselegi [^teftimoniatua J ad mcä in-ftruólioncm. lt;5 Aufer diCo, necefle eft, [etcnim prin cipes3 .Lpotêrcshuius feculi.Cfederuntj.i.ftudiofiim morarifunt,C84 aducrfum me loquebätur] oppugn! tesnericatemquamproponebam.Cferuus autc tuusj nodefidebac.fcdpotiusCexercebatur in lege tua].i. fecundum prxcepta tua loquedo operando.l|[ldeo cxercebar, (;nSamp; teftimoniatuamcditaciomeaeftj ideft,frequent! meditacione habeo mandata tua, C8C iuftificationes C^onfilium meum^ i.femper deUberaui apud meipfum mandata eomplere; q ante non proponit fcqiiijufnficationtsdci,illc cito mouef, (Î tribulatio fupcrueniar,

ADlixfltpauimento. J Deleth buicoAonario prxfcribitur.quia timor interpretatur. Fidelis nanc^ ille qui loquitur ,de confuftone iam re** traftus.iam fugatis indigetqs multis.dci bcneficqs rc-pletus:^ Atcendens tarnen corpushumanumfemper pronum efTe ad peccandum.K quafdam importare ne certi tat es peccandi, timet relabi. Si contra has neceffi-tatesorat ad dominum.Côtinuatio.Dico anima mea concupiuit,confilium meii funt iuftificationes tux,fed tarnen [anima mea adhxfit pauimentoj .i.confenfit olim corpori ad aliqua illicita: pauimcn t û dicitur à pa nire.i. pcutcrc ; qa tunc lapides pauimentü dicutur.qn fnnt conmfi, ôi bn planati, ut nö oftcndät pedes,Si eft fubic-

fubieflum pedibus ambuIantiutn.Per hocintelligituf corpus humanS, multis ieiunijs amp;L alqs affliiRionibus (ÎC con tufum accpplanatum,ut non offcndat pedes ani maPjSi etiam ipfi animx fubieftum eft.Scd quia natura corporis quatumeunep afflifti.femperpronaeftad peccandumjdeo etiam fî anima confentiat corpori, ftatim pratcipitatur in lapfum:8lt; quia animaadhçrens corpori,iam dudia eft in lapfum.idco o domine Cu*“’ ficame] ,id eft, reftitue mihi facultatc,ne animaconfentiat corpori:8£ hoc facCfecundumuerbum tuü j.h fet^undum promiffionem tuâ : quia tu inftituifti.ut qui ' iuftuseft,iuftificctadhuc.«|Licetaûtpauimëtoadhæ' ferit,tamen non debes me repudiare.quia tibi peccata mea reuelaui : 8C hoc eft; ]uias meas3 ■*■ pcccata mea, in quibus inccflerS,confitendoCcnunciaui]tibi, fSi] tuCexaudiftimeJ peccatacondonafti:Sdquiaiä me exaudifti ,dandoueniampeccatorum,ideoo domine Cdoccmeiuftificationçs tuasj.i.facme operarifedm præcepta tua. lt;[I Et poftquä me docuerisbenc operari [inftrue meuiam iuftificationum tuarü.i.damihiue-rum intelledlum in præceptis tuts, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*^ inftru-

élus,Cexercebor]muItiplicioperatione,C in mirabi-libus tuis ]id eft, in fpiritualibus operibus Si gratijs, f figuras ueteris legisintclledlis. Alia neceftitas corporis,^ qua timendu exiftimatfïdehs q loquitur.Cô-tinuatio : Dico exexccbor, fed quandoqj [anima mea dormitauit Jid eft.aliquâtulum pigrafuir,amp; hocfpra: rædio3 iamdiuiuum tierbumfaftidiohabebat.fedtu domine [côfirma meine deincepsin tædium incidâ: confirma dico [in uerbistuis]ideft,impletioneman-datorum. Cum dicir,dormirauir,notât cum leuius peC cafle q fidiceret,dormjuir. ^Confirma dico,er utpof-fimcôfi’rmatuSEmancre, [uiäiniquitatisj.i.diabolu.

•lui cft uia omnis iniquiratis, famoue â mc]ne poflîe «Tïihi pualcre,8lt;in tacdiü retniderc, amp;nbsp;in aliquod uiti3 nicrgcre:C8i de lege tua mifererc mei].i,pmifcncor-diam da milii implere,quæ præcipiuntur in lege tua. ^Et debes à me uiâ iniquiratis amouere.quia ego £ eic gi uiara uentatisl .i.Chriftü imitari.Si lege eius fequi: tK £non fum oblitus indicia tua2fed femp eamccü tra ftaui.^Non fum oblitus indicia tua.fcd poriusEadliæ fij 9a firmiis ftabilis fui, £ tcftimoniis tuis]. i. præce pris tuis,quibus uolü tatem tuâ teftaris:8£ idco £0 domine noli me confunderel.i.confufibilëreddeie.fed fac me confummare quæ incepi.ne dicatur de me. Hic homo cœpit ædificare.S^nôpotuitcôfummare. «ÇN» tâtumadharfi teftimonqstuis,fed etiam £cucurri].K expedite operatus fum £ uiam mSdatorû tuorum ] .i. mâdata tua,q funt uia ad uit â:et hoc ideo, £cum ] i. qa [ dilatafti cor meü ]. i.ampliafti charitatc.patictia.lot» ganimitate,8i (îmilibus uirtutibus. He LEgem pone. ] In hoc oélonario petit fideîis ille

qui loquitur, ut Chriftus ueniat p nouS legem fuä.f.non folum p praccepta.fcd per gram ad-iutricem.8i fenfum præceptow demonfträtem eis fta-tuat:K ideo bn præfcribit finie parti.he, q litera inrer-pretatur c(Te, quia in lege Chrifti inuenitur uegi efle.SC uita animæreformaturiK uidetur uox illorum effe.^ præfentem aduentum Chriftiexpeftabant, K magno defiderioexoptabant. Ordo quoqncbonus eft ,quia poftquä oftendit fe conuerfnm, 81 amotis indigentqs, dei bénéfices rcpletum, côtra nccertitares quas corpus importabat,oftendit confirmatü fe,et petit fibi Icgcm dari,idcft,ipfumChriftum,quem uidetfufficiêtcniad omnem iuftifleanonem,^ Continuatio: Dixi noli me confundere,fedpotius £ ponemihi legem domine] hanc

hancfcilicf t, [ uiam iuftificationum tuarunil.i.ipfuni Chriftum quicft uia per quam iuftificantur fidcks. Po nc mihilegem,ut adimitationem ipfïus uitam meam polTim dingererpone dico legem, [amp;]ego [exquirä cam]legem fcilicet.ut ineapoffimuolütatcm dei in-uenire;óC hoe non ad horam.fed [fempcr. 3 ^Dico ex-quiram legem:amp; ut polTim exquirerc,Cda mÄii inreP leilum.amp;JperhocCrcrutaborlegem tuam.amp;Jinqui fitam,Elt;ufl;odiamillam3adimplendoopere.cuftodP am dico Egt;n toto corde mco 3 qiiia omnes uires ponï, ut poiïim mädataadimplere. Dico cuftodiam.ó^uc euftodire ualeam, me pofitum Qin femira mandat oru tuorum 3 .i. in imitatione Chrifti.qui eft femita reda.f. S^anguftauia : tdeduc.i.facfppromoucri adChnft» maiorem imitationem, EquiaipramJfemitäEuoluiJ ideil.ipfum Chriftü propterfuampropria dignitaté dilexi. Vel femitam aecipiamus anfhora mandata, qa in cuftodiëdis il 1 is eft retributio mulra. Et ut poftitn uclle,tuE inclina] .i. humilia Eeormeü inteftimonia tua]complcnda, ESë non in auaritiä], id eft,ut nô ob-fernem mandatatiiapropteraliquod terrenum cömo dum.^Diconö inclines in auaritiam,fed potius Eaucr te oculosmeos]interiorcs, Eneuideätuanitatem].i, ne deleftctur in his terrents, q uana fun t amp;nbsp;caduea,fed potiusEinuia tuauiuificamej ,i.conforta libei^arbi-triûjSë fpernere fac terrena,8i amare ctcleftia. «If Äuef te oculos,inclina cor,8ëc. ESiftarue]. i.ftabile fac Edo quium tuüj.i.facutftabiliter impicä ea qu{prxcipisgt; fac mihi dicoEferuo tuo]amp; ideofumdign’uthaccmi hi facias;amp; hoc in timoré tuo]. i. per hoc quod ego tP mco teiudicem, amp;nbsp;re diligo. Qiii em fic dnm riment, mädata ciusadimplct.^iratucelo«}um,erEamputa3 .i.auferCopprobriumineum,quQdfulpiC4rus fum J .i.

^Pptobriü fufpicationis.Sarpiusenimin fufpîcatîone ^«ceptus funi .fufpicando cum bonum qui malus eft. Sfeconuerfoiideo dico amputa, quiaetfi ego ueritacc non poftim cognofcerc,tarnen placet mihi uehtas : SC hoc eft: Cquia iudicia tua 1 id eft, ea quæcumj tu difpo nis occulto iudicio tuo E üiot iucundaj id eft, amcena funt mihi flagella,quæ tu mihi ad corredlionëimmit-tis.flDixi amputa opprobrium,deduc.Kquçcunt^pe tiui fac:8C ecce quicquid pctiui habeo:8i hoc eft: [eccc concupiui mandata tuajadimplere: SC quiflc cupit fc curuseffejpoteft,quiaobtinebitquodpetit:dico concupiui,SC de reliquodneCuiuifica me] .i.faCme pcrfc nerare in mandatis tuiS:me dico pofitumfin xquitate tua]id cft, agcntem fecundum mandata tua,quæ folâ æquitatem præcipiunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vau:

Et ueniat]lnhac parte petit fidclis qui loquitur, qui tam in aduëtu Chrifti ipfius legem fufcepit, ut ipfe Chriftus fît ci contra hæreticos, acqj con traptrfecutores præfidiü, qui ftatim in illos infurgur, qui legemChrifti recipiunt:8C ideohuic oâtonano be ne prçi'cribitur Vau,quod interpretatur.ipe.perquod Chriftum egregiumadiutorium intelligimus.quem ifte in hoc oftonario poftulat adiutorem.Continua tio; Viuiflcame dico, CSC ucniat fupcrmcî.i.ita utfîc caput. Vel.fupcr me .i.de cæleftibus uenicns, Cmiferi-cordia tua domine] SC quam poftulct mifericordiam, déterminât,fcilicet, Clalutaretuû].j.filius tuusquifa-Jutem facit omnibus, qui fît mihi contra impugnato-respræfidium. VelC^ecundumeloquium tuum ]ue-niat,idcft,inftruacme de lege tua.^Et]fî itaueniet, tuncCrefpondebouerbü].f.filiumtuum,Ccxprobran tibus mihi] ipfum filiü .f. fî ali exprobrauerit mihi, Chriftum non filiü dei,fedfolum hoïcm crucifîxü,SCc, oftendi

oftcndam ci per rationes filium dei cü fuiffe.K coæter num: K ideo (îc refpondebo.non $ confidä in uiribuS meis, fed C ga fperaui in fermonibus tuis 3 g fun t mihi Matt,io bona arma : qui dixifti : Cü ftctcritis antereges pfi' dcs.nolitc præmcditari quid refpödeatis : dabirur ein Marc.15 uobisinillahoraquidloquamini:8iicerum;Dabouo Lucx. it bisos8ifapicntiä.^Contrahxreti£osrefpondebo:8t Lucæ.ll odojnine^jiiide neper tribulationcî auferaturmihi uerbumtuü :Khoceft: CSincauferasdeorcmcoj.i« nepcrmitras auferrip tnbulationes.uel perblanditP as Cuerbum ueriratis.id eft.prçdicationis, utego nung fileam apud quofuiSjpdicarionem diuiniucrbi:neeaa hora pcrmittas aufcrri jspter tribulationc ficut feeifti Mat. 16 Petro,qu i ad uocctn ancillx ueri rate ncgauit:nec per* Mar.14. inittas Cufqueqiiaqs^ i-othimodooniircporernecde 1 --ç. tt besaufcrrc.CquialegoCin iudicijs tuis.i.in tribulario jq, nibus,quas inihipiudiciatuainfers, Cfupfperaui3.i.

maiorem fruftü fr' lt;nbsp;aui, g pofTit ahqua tpalis tribula* Roni.S. tiopromercri: Vi,aé Apoftolus:Nonfunccondignx paflionishuiustcporis adfuturS gloria.^Dico ne au-feras, C 8i 3 accepto ipfo Chrifto milii in piidiü, [ cufto' diam lege m tuäfemper3.i. Cin fcculum.K in feculunt fcculi. 3 Legem dei in hac uira cuft odit,qui proximum diligit, 8^ inimicis orat, amp;nbsp;fimilia.In alio feeulo cu' ftodiemas legem, quä nunc habentange!i,ga tune,ut modoang£li,cömuniterlai:f^ bimusdeum,Kctiä ff» trcsnoftrosdihgenHis.f'^btdicif.Charitasnungexci' ’’''•8^der.lt;I[Ëgodicocuftodiam,amp;ctiam iam cuftodiui.Hii j.notatfeaccepi(reiHud4d petebatfuperius.f.aduentü

Clirifti cuftodiä ; K hoceft; Lambulabä3de uirtutein uirtutê, accepto Chrifto hofpite.cxiftens [in latitudi' ne3 .i.inmultiplicitatecharitatisKfciëtix.Iaritudine dico,ideo|mihi data, [ ga mandata tua exofiui 3 fponde

TERIVM COMMENT. «41 probrantibus milniierbmn,8{ ctiä refpondi; Khocc, [amp;loquebar].j.Iocutusfum,pofitus E in tcftimonii’s tuis] .i. pracceptis tms:nec tm in confpcftu populi.fed [in cöfpcfturegü] .i. principiim miindanow.pdicans Ucrbü dei, ESC non cófundebar] .i. nö erubefcebä pro fcandalo crucis. Vel,non cöfundebar.gj ego cederetn eiSjUel etiä tacerë pro eis. Loquebar, ESC meditabar in mädatis tuis].i.cogitabä frequenf quo ca copier?, in quo notatur contëplatio:8Chocnö faciebâ co'ftus, fedquiaEdilcxi]eamandata,idco complcui,lt;)fEt non tantum mcdirabar,fed etiam opéré coplcui: SC hoc di-dt: ESC leuaui manus mcas] .i.opcradoncs mcas extu liEadmâdatatuaJcomplcnda.Equædilexi] quafiqd uerbo docui,opère compleui : amp;nbsp;hic notatur uira afti-ua.Dico leuaui, ESC jhanc operationem perfeuerantef impleui:8Chocdidt;Eexcrceborin iuftjficatiôibus tuis].i. ftudebo uteasfincomi dilatiôepoffim implcre.

MEmorefto ] luftus q le, n Chrifti fufeepir, SC etiam jpfumChriftü adiutorem contra hae teticos SC pcrfecutorcs.iam per hocfpem habet æterni boni.Orat in hoc oétonario de côpletioe illius fpei, X. ideo bene præfcribi tur huic particular Zai, quod inter-prctatur.duétæ.uclhuc.quiaperliocutruncpintelligi-mus,nos non habere hic manentë ciuitatë.^ Continu atio:Exerccbar,qatud 'ftimihi fpemin uerbo tuo.î. inpromifTione tua,qui uixi ^i: Qui fcquiturme,nô am bulat in tencbris.fed habebit lumen uitæ.Et illius Euer bi tui efto niemorfcruo tuo] .i. ad honor?ferui tui,er? pîendo qu£ promififti,qui oblitus uideris quädiu diftv lifti, Ein quoJuerboEdedifti mihi fpem] æterniboni, Qiiod Ebæt 3 ipes E confolataeftme in humilitate mea ] id efl:,in dcicélionc prim i paren t is. Spes quidem, Sf dc

^41 D. HAYMONIS IN PSAt-dcquahic agir.operatiir in nobis patientiä contra alt;!gt; uerfa.S^ probationcmin aduerfis. Velinhocconfola-ta cft in humiliratc rnea.id eftjn thbulationibus.quil propter fpcm illam tribulationes illatas fuftinui. Ceiï folata eftdico.Cquiacloqiiiüm mum] id cft,mandagt; turn tuum, [uiuificauit rac] id eft.dedti milii uita ani* jTjæ Qin enim uiuificaturimpkndomandara dei,fcftt rus pt r hoc dexterno bono, iucunde mil'eria j huius flt; ciilifuftinet.^Bcnedicoquodeloqiiiurti tuum uiuifl' cauit,qiïia cum inimici inftarcnt.ego non defcci:amp;110i «ftiOupbi iniqueageban:].f.mihi(ïnecaura inalain* fcrcdoEufqucqua^jidcft,omnibus modisquibuspo terant.ego [autem non declinain à lege ma] id cft,nul Joinodo pro cis cciTaui. ^Etquarenon declinauirqa oCdominememorfui iudiciorumtuorum]fadlorufn [à feculo]fciliccr,confidcraui ,quoddeusa'primoiu' fto obedicn tes rémunérât,négligentes damnar. Vel ia diciorum à feculo,fcilicef,quodâfcculo,ideft,quodâ primo iufto.quiaa domo dei judicium incipir.iuftcia dicas illos laborarc.quos in alio feculo uis remuncra-tlcb.ix, rc Vildedicitur: Flagcllatdcusomncfiliumqiiêreci-pit. E t Salomontq non erit in numero flagella toni,ex-cipicmrdedomofilioritm; CS^] gataliacognouitua cfleiudicia.ideo E confolatusfum ] in tribulacionibtiS mcis.^lf Confolatuï fum de me,fed de peccatoribus do Jui:?ihoceft; Edefeftio].i.afflifl:io,Ercnuitme]:aftli ftio dolor dico,habita [pro peccatoribus] : nö quia inihimalainfercntibus.fcdquiaEderelinqiienribus lege tiiä] .tJPro illis dePcicbam.fedut à me omne tatdiü aufcrrê, cärabädno pfalmosSihymnosin corde meo: ta hoc eft.exiftcnri Ê in loco peregrinationis meac ]in Iracuira.qua mepcregrinum effe cognofco, Etrant mihi câtâbiles iuftificauoncs m» j .i,pfalrai Si hymni.

^uihoïemiuftificantpurecatantcJuxtailIudApofto- CoI*J? li:InhymnisKpfaImis,amp;c5ticis fpiritualibus,in gratia canrantesin cordibus ueftris deo. iJIIdco iuftificatiSes fuenintcantabi!es,quiaoCdomineinnofte3 i.jn tem porc pcrfecutionis, Qfui memor nominis tuijid eft,co gnoui te effednm,me feruum,KiuftumclTequoddo-ininiisccrrigat: Camp;J ideoCcuftodiuilegcmtuam3.i. patientiälefu.qutcin lcgeprardpitur.«5Ettb»c3nox, idea.tribulatio.CfadtaeftmihiinöprocömiiÏo meo, fcdCquiaexquifiuiiuftificatiöcs tuas]ea$implercdelï derans.Nota quod,hæc,non poteft refcrri ad Icgê boc in loco.quia teftante Auguftino.in Grarcatranflatióe eft Icx mafcuüni generis: iflud uero pronomen lixe.il-ikliabeturfûcmininùquare ergo neceffarioad noxfc-cundum hoe quod fignificarpcregrtnationêjcfertur.

POrtio mea domine! .H»c litcra interpretatur pa uor.quar bene prxfcnbiturhuic oótonario .qtiia hicfidclisquiloquitur.oflenditmagnü fuum pa-uorem folieitudinem .fcilicer, fcmulcum folicirura inquirerc amp;nbsp;laborare, quomodo ad rem fpcratam pof fitperuenire. Notaquiapauorert cordis trepidaiio, nou proueniês ex fortitudine,lt;,lContinuatio:ldeo ex-quifniiiuftiflcationestuas,quiaó[domine!tuesEpor tiomea] fcilicet, non elcgi mihi in partem aurum,ucl aliquid mundanum.fed te folum, qui es uera uia ad be atitudinem;8i quia tc in partem elegi,ideo Cdixi□ id c, deliberauiapudmcipfumEcuftodire legem tuam] .i, quod ego cuftodiam legem tuam complendo. lt;ÇNcC tmdixi.fedctiä [deprccatusfumfaciem tuâ! darimi hi.utprxfentctc uideam facie ad facie,S^cognofcam *' ficut cognitus fum:8i hoc non parumfum deprecatus, fed Ein toto (crde weo jid eft,iniançum,qd cor meum

uacafetab omnibus alns,8^ tua faciem obtinerequx* reret:XutegoadilIa faciepofiim peruenirejCmifere-re mei] .1. per mifericordiam tiü cödona mihi pclä.Ä cöfcrmiliifpirituales gracias,Cfcdm eloquium tuu].t promifTiones tuas.i^ Et ut oftcndat fe dignum cui iure fiatmifericordia, oftenditfe côucrfumà peruerfauia, non ex leuirate.fed magna cogiratione. Continuatio: Ideoprecormifcrere.quia Cuias] .i.opera, fmeasjid »:ft,quæfecundummeago,quçfemperfuncinpeccaris, tcogitaui]ideft, diligenti ratione inquifiiii nbsp;nbsp;malaï

cognouijKideofconuerti pedesmeos]idcft,affedli' ones meas.Cin teftimonia tua]complenda.^Diccc3 «erti,fïc quodetiam fiueniant mala, C paratus fum ut cuftodiam mädata tua] :fed quia paratus fum, ideo cS mala ueniunt, Enon fum turbatus]. ^Contra quid pa ratus?Contrapeccata,uel tribulatiôes.quæ me undi^ circumuallantes.iiolunt illaqueare:amp; hoe eft quod di* cit: [Funes peccatorumj .i.peccata,fcilicer,fuggeftio-nes carnis.quæ funtfunes, quibus ligaturpeccator,nc polTit extenderc fe ad bonos aftusalli funcs [ fun t me órciïplcxi] quia circundan t ex omn i parte, nbsp;nbsp;] tam2

Clegc tuamnö fum oblitus]fed fempeream in mente habui. Vnde Apoftolus ; Video alia lege in mëte mea, Rotn. 7 repugnantem legicarnis meæ. Vel fîmes poifumus di cere tribulationes,quibus illaqueanturhomines:pecca torum.i.quos funes peccatores immittunr. qf Dico nó fum oblitusdedpotius [media nofte furgebam ad cö' fitendumtibi]adliteram. Surguntenimreligiofiuin’ in noólc ad laudandum deum,ex hoe loco facien tes fi' Exo.JJ. bi excmplii.Sf quia media nofte percuflis Aegyptij.sli ÎVÏar.iç berauitdominus populumfuum.Item.quiamediano Mat.zS. (ffcproccfl'eruntuirginesillgobuiam fponfo.Irem.qa media uofte dicitur.quod furrexit dominus, I tem, ga medi'J

**'cdia noft« uenturus eft iudicare.quod tarnen igno-^Um£ft:fed etiamex uerbis Eiiangeltj perpendunt g-*!am,iibidicit:Mcdianoéicclanior faftuseft. Velad «tllegoriäfic:medianoftc.i. inmaiori tnbulationcnö * * pigritabar, fed furgebam.i.ad bene operädum me cri-gebam, 8i in bona operatione ad côfitcndiim.i. ad lau dandum te.intcdens ffuper indicia luftificationis tuç3 Ù.quod per flagella.qnæiudicas.Sf permittis tuis infer ri,fideles tuos iuftificas:uel,iuftificationis tuæ.i. quæ p iuftitiäimmittis. ’•RQuidperfingula^CParticepscgc» fum omniu] mon dico Chrifti.quia præfiimprio uidc-retur,fed omnium[timentium te] : fic timentium dico, uteuftodientes fint mandata tuæhoceft: nbsp;nbsp;nbsp;cufto-

dientium mandata tua]. Cum dicit fc participe,innuit nobis intclligcdam unionem ccclefiæ, qua omnes func ligati uinculo fidei Slt; cbaritatis. ijj Et per Iiæc omnia d dne oftendo meain folicitudinem,8f tu f dne doce me iuftificationes tuas] .i.facmc afiuefcerein mädatis tuis, perfeuerare:8i ideo fecurc hoepcto, quiafterraj id eft,uniuerfus mundus.tplena eft mifericordia tua J quia per totum mundum iam fideles per mifcricordi-amiuftificabuntur,

BOnitatem] .In hoc oftonario oftendit fidelis % loquitur, fe non tantum patienter fuftinere ad-Merfitatcs,quae fibi ueniunt.imd iucundas efle;8C ideo bene præfcribiturei hæcliteraThet,quæ interpre tatbonu.i.iuciindü , gahuiefideli iueüdaefunt tribula tiones q inferuntur. Vcl interprétât exclufio: hic aut? excluditfidelis qui loquitur.perfuatn patientiä oem trittitiä,8C congruo ordinc procedit: poftgenim aligs in fpe eft conftitutus,6f ad perueniendü adrem fperatS-Colicitus, reftat ut quatcun^ malacueniant .patienter

fuftineat. ^ïdeo fecuredico.doce meiuftiHcatióc,^d tuiam cccpifti;8{ hoe cd: Ebonitarem^ .i.bonas uidcri efecift i 3 tribulatiöes [cumj me Eferuo tuo3 o Edne: 3 idco dico mecum.quia ipfe quâtum ualet ex paree lüa cperatur,Sé lioc Efecundum uerbum tuumHid cft.fccü dum legem tuä.quia lex ipfa me inftruit ad hoc ut mi-hi iHCundz fine tribulationes. Tu iam docuifti bonn tatem,8iadhucdomine.i. de reltquo Edocemeboniquot; tatem3ideft,facmetalem,utperamplitudincm chari tacisiucundae flnemihi tribulaciones: ESi]ut pofTimil lam habere boniratem,doce E difeiphnam J .i. mitte tri bulactonem ad meam corrediioncm: ESi ] ut illam fuf cpiam difciplinam.i.ad corrcâ:ionem mihi datam in'* telhgam,doce meEfcicntiam3 idcft,cognitioncmuci lium rerum,ut intelligam in pcccatis me cHe corrupts fcilcm K mirrrum,8inon poße ab his mails libcrari,ni it per difeiphnam tuam: K ponüturiftaretrogrado or dinepriusenimcftfcietia,deinde difciplina,ex qua preedit bonitas. Ideo dieodoce, Equ'a mandatis ruis credidijin gbusKbonitas,Kfeientia,Kaliahuiufmo dipromittuntur.lt;|ldeo precor doce difeiphnam,quia tego deliquijàquo dehiflonon potcram libcrari,ni-flperdifciphnamideliqui dicoEptiufquShumiliarcrJ a.priufq flagellis tuis me cerriperes : ErPptereaj ga (nchumiliafti,EcuftodiuicIoquiatua3 .i-impleuimä-data (ua lt;1 Et quia per tribulationem me feci ft i cufto-dire eloquium ruü.idco Ebonus cs tu, ÔC injhac Etna J tanta Ebonitate doce me luftificationes tiias3.i.facrne aßiicn'i ni mâdatis tuis, ut fi ueniant mihi tribulatiöcs, iamnó cömoucar.lüEtneceßeeftutdoceas.quiaEini-quiias fuperboit! cft multiplicata fuperme J ,i. plureS infertit tribulatiöcs, quam huraanitas poflit fuftincres £cgoaiit3pcrh«cowftonfuaifeffus,fcdpo£iusE*‘:'^“‘'

mandata tua]8ó hoc no parum,fed Qin toto cot tie ni£o.3*5Mulriplicatifunt,8ihocobftinato animo: 8^hoceil:[;corcorum3quod deberet eîîé molle, Ämi feiicordia erga compares cömoueri, E eft eoagulatü J •i.induratumElîcut lac.egouero^interhæcomniaEle gem tuä mcditatus fum ] i.in frequëti meditatione ha biii mandata tua,perqua: contra obftinatos refiftebâ. •fEt quia legem tuam mcditatus fum, ideo placuit mî lu qd me liumiliafti.K hoc cft : [ bonum mihi qiiod hu-tniliafti me].i iucundum cft mihi, quod tribulationej mil ttndo me afilixifti:Slt;; hoc cft; Bonum mihi immifta tribulatio.Eut difcamiuftificarioncstuas]impleiionc amp;nbsp;cognitione.*|lldcodicoqiuaipfahumiliatio,quæle gern doCet,fît bon3,quoniâipfalcx,quæ per ipfam hu-miliationem habetur,placens cft K iucundæK hoc efts '[bonum mihilex oristui ] .i. Euangelium.quodtuo orc.i.filii tui.Iociituses; bonum dicoEfupcrmilliaau-ri argen ti 3 d. fupcr qua cafcunt^ diuicias huius feculû loth.

Anus tuæ]. Huic oftonario pfcribiturloth, quod principium uel fcientia intcrprctatur, quiafîdelis qui hic loquitur,prccaturdcum. Ut eum reducat ad principium fuum, in quocrcatusfi« it.f.faciat.ut immortalicati 8f impalTibilitati côferat bc atitudineinfcicntij,inquacrcatusfuit,àquacognofcit fedeiedlum perpiimi parentisinobcdientiam.^Con tinuatiOildeo bon il cft quod humiliafti, ut per hocre-uertarad principium,in qmccrcaftiiKhoccftiOEdnc manus tuç] .i.operatio tua.Efeccrunt me^quantü ad anima, E^ plafmaucrunt me] quantu ad corpus. Licec deusoîafccifîctjcrcatio tn hominis attribuiturmani-busdei jipter dignitatem.quia me fccifti ,cum non ftatiinpofîfiinredireadillâpctfeé^tonc m q me creafti, Sf iiii [da

Cda mihi intellcftum] id eft,illumina rariöem meanï, [ucJpcrliocCdifcam mandatania^.i.jnrelligâSCim-' pleam,per quæ præcepta randê potero redire ad perfe élionêmeiprincipii. Ideo debes illuminate inrelle-ftü.quiaCqui riment te] .tfantfli uiri fideles tuiCnide-biintme]fïcinuminatû,[amp;]indc[lætabuntur]8£itê ^pt hoc debes dare intelleftum,Eqa]egoCinuerbo3 .i.infilioCtuofupcrfperauiJ.i.magisâfiliotuofpcrauï bonum,q meum meritü poftet ^pmereri. Vel in uerba tua.i.inimpletione uerbo^i tuorum fnperfperaui. Vel Il hoc frudlu peto ut des mihi intell€élum,qiiiaqui timen t te modo feruili timoré,uidebiint me. i. attendent me illuminatum,8^ de peccatore iuftificatum, amp;nbsp;fatfïi imîtatores lætabuntur. Ideo peto ut des intellcélü. quo pofiïmus reuerti ad noftrum principium, quia co gnofeo patres K nos filios perinobedientiam ab ilia dignitate deiedlos efteiK hoc eft:o' [domine] ego [co gnoui qui iudicia tua ] fcilicet, quod primos parentes paffibilcs 8i ïmortales fecifti,8i miferiæ fubditos.funt f æquitas] id c,iufte fadla; [ K ] etiam [me humiliafti ] îdë,in iftismiferqsafflixifti,8ihoc[in ueritate tua].!, tuo iufto iudicio. Per iftud iudiciû fumus in miferqs, fed contra illas miferias [ fiat mifericordia tua] mihi [feruo tuo, ut confoletur me ] in miferrjs:8C hoc peto Cfecundumeloquiumtuû ] .i. promiftiones tuas.qiu dixiftiiConuertimini ad me,8^ ego reuerrarad uos. Et rfti.isi. alibûViduameiusbenedicens benedicâ.paupcres eiuJ faturabopanibus.Viduamintelligitccclefiam, lt;UFiat mifericordia ad côfolandum inter mala, 8^ etiâ ueniac mifcricordia,quse facit nos uiuere æterna uitaftioc cft: [ueniîtmihi miferationcs tua?] .i.effcéluspiacafteôfi onis SCmifcricordiætux, [8i]peripram[uiu3]æter na uita, reduffus ad dignitacem mci principij, [qa lex

•ij meditatio mca eft3 id eft, femp meditof de impie-tione tuæ legis, ilJMihi ueniät miferationes.Eft’P^*''’’] aiitemCconfundäturj .i.erubefccntiähnbeanr depec catisfuis.EquiainiquiratëinmefceeruntjSihoc Ein-lufte ] fine cômifTo meo, Ecgo aü t exerccbar] .i.excrce borEin mandatis tuis^adimplcndis.^Confundantur fuperbi, K per hocfiant Etimentes tejSi inquireiites leftimonia tua,8i ficEconuertantur miliijhoc eft.con uerfantur ita,quod fint fimiîes mihi: E qui nouerune teftimonia tua ] cognitione, licet non etiä cogitatiöe, eonucrtantur milii.^HDico ueniant miferationes ut ui uani.Kutuinerepofiim, Efiat£ormeü]domineEim-maciilatumJpcrremifTionem peccatow Einiuftifica-tionibus tuis]id eft,Eut]per impletionem prçccptow Enon confundar] cum impqs.quandodicctureis.Dif- Mat.xy. ceditea me maledifti.8ic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caph

Fidelis qui loquitur, iam feffus lögamilitia.Cu-piensdiffoluEK quicfcerecuChrifto.nectamc adhucrecufans laborc:8ó ideo bene ei Caph prarfcribi tur.quod interpretaturincuruatus.Congruusordo ui detur.utquiiucundashabuitpafTiones.legcmdei obti nuit iugimcditatione,ut iam quiefccreamp; principiiim naturale obtinere dcfideret.^Contiriuatio:Ideo opto ut ueniant mihi miferationes tuæ, Si uiuam æterna ui ta.quiaEanima mea]pre defiderio mei principtj, Ede-fecit]ab omni iuciidirate præfenti,eundoEin tuum fa lutare] id cft,filium tuumifcilicet, ideo uilipendo hæc terrena,ut perucniam ad æternitatem,quam iam ob-tinct noftra natura in domino noftro Icfu : EK in uer-bum tuum ] ipfum filium ,quë anteuocauitfalutarc, Cfuperfpcraui],idcft,maiorcmmercedcmeæmilitiç ebtëtiiiumc credidi^^poiTethumanus hôpromereri.

Vndc Apoftolus;Non funt condignarpaffioncl huiuS temporis,ad futuram gloriam quæ reuclabitiir in nobis.^ Anima defecir ab emniappetituterrenoturn.S^ ctiam [^oculi mei] inceriores.fcilicct,ratio bft illuminé ta.EdcfecerunGab omnieöfideraooneSi deleftatio« terrçnorum.tendentcsCin eloquium tuumjidcft.ad intuitionem tuieloquq .f.ßli) tui, quo tu uoluncatetn tuam oftcndis,amp; eloqueris. Vel eloquium nium.i.p-' cepeum tuü :o£ulidicoCdicentes] .i. nradärcsapud fe, Cquando cöfolaberis mc] .i. quando perduees me adopratumprincipium.ut cum Chriftoiamrequie-* fcam.lt;BIdeo opus eft mihi cenfolatione.quia hic mali per mulra flagella me uolunt à bono retraherc:amp; hoC dicit; E qa fadus fum fleut uter in pruina J cöparant fe utri.qd cftcorium mortui animalis.innuit ful mortî ficationem.f- quod ieiunando amp;nbsp;uigilando, 9i alfls ff' milibus modis carnem fuä morcißcet : fleututerbü re tine t infufum liquorem, ita ipfe bene cuftodiet infii fam flbiprædicationem, Si à deo commiiîam: 8( flcuc uterpofitus in pruina,contrahitur K ficcatur.ut iam li quorem cömifi'um conferuarenö poffit, ira fidelisiftc pofirus inter malos.frigore infidelitatis Si turpis uitac maculis aflriä:os,multis pfecutiöibus cogtldimittere fundere liquorë diuini uerbi fibi cömiiTi: Si licet ita fim fatflusfleututerinpruina, tn Eiuftificariöes tuas} ideft,præcçptatua,quibushomincsiuflificantur,[nô fum oblitus] quinfemperea cuftodir? adimpkre.

Et qnquidem d domine fum faiftus ficut uter, ergo fquot funtdies feruituij ,i. quandiupatiarego iflas mifcriasridefl-.Equandofacies iudieumî'j.f. feparatio nem.quod iam non poffint mihi nocere [de pfcquen-tibus me] qui in hacuiia nobis funt commixti Si coha bitauto, Et of US eil utUeias iudieiü, quia

TERIVM COM MENT. lt;fi ^irraucrunc mihifabulationes: 3 in hoc compreheti-5^*tomnesrationes,quibus hacreticiSialiimali uoliic •Uftum reddere participe pcruerficatis: [fcdjea [no] fueruntmihicomplacitaint lex tuajeft mihi. Idea quia[oinnia mandata tua]funt[ueritas3id eft, à me uera clTe comprobata, cum dic'ta eorum fabulationcs habeam:8Ccûnon poflintergamcfabulaciôibus fuis proßeere, ipfî[iniqui func me perfecuti3 multa maU inferendo, uc faltcm per hoc mc fuæ uoluncati fubiice rent,fed tu domine[adiuua me.3lt;IEt opus eft ut ad-iuiies.quia [me comfummauerunt in terra] idcft.pfc fte reddiderun t me in amorem terrenorum, ficuc iptï uolebantdta tamc.quod [paulominus3idcft,parum defuit ,qiiin me in amorem terrenorum inuoluerent, Vel,in terra,id eft,in hacuita paulominus confummt^-uerunt.id eft.fere interfeccrunt me, [ego autc non de-reliqui mandata tua. 3 Non dereliqui mandata tua, ideo domine defuturo [uiuifica me3id ë,facme p-feuerare in mandatis tuisme^ hoc peto confifus mcis mcritis.fed [fecundum milericordiam tuamiSt 3 ßc ui» uifieatus, [cuftodiam teftimonia oris tui3fcilicct,præ ceptaEuangelica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Lamcch,

N æternum domine, 3In hocoftonario oftendi» tur.quod iuftus ille.qui modo oftenditfe afflidlu, cum intclligit deumnondum uelleperduceread requiem optatam.nö recurat,fedfe ad labores fuftine» dos hic paratum oftendit ; K ideo præfcribitur huic odlonario Lamech.quod interpretatur cor feruitutis« ^Continuatio; Ideo bene debeo cuftodirc teftimo* nia tua domine,quia [uerbum tuum,id eft.filius tuus, Cpermanetin ccclo]idcft,incoeleftibus creaturisSC [ hoc in acternû. 3 Vcl ideo debet euftodire, qa etiam angeli cuftodiunuSfhoccÂiueibumcuum.i.impletio manda

mandatorum tuorü.pcrmanet in cœIo ,ideR,inange Iig,quia dei mandata femper adimplen t,8i hoc in gter niim . lt;5 Et nô tan turn iti cœlojfed etiam ueri tas tuaj .i.fliius tuns, permanct Cin gcnerationelpriornm iu-« ftorum,Cetgcnerationem]iuftorumnoui teftamëti. V cl,ueritas,id cft, ipfa lex tua,permanet à generatiôc In generationcm ,id eft,à principio ufcg ad fine mundi: fient in Abel amp;nbsp;in alqs fanélis uiris: Qfnndafti] id e.fta' bilem pofnifti C tetram ] id eft.ecclefiam, pmanet ] quia nunquatn ulla poterie ^rfus tribulatione deleri.

non tih terra,id eft, Communis ccclefiatuadifpo' fitione eft fundata.fed etiam Cdics] .i. fapictiores uiri, 8^ illuftriores in ecclefia, qui alios illuminarc poftunr, Cperfeuerantordinatione tuaj contra fludlus mundi» bene dico diem tua difpofitionc perfeuerarc.terrâ auc fundatam efl'eamp;c. Cquoniam omnia feruiunt tibiHin quo apparct te effe omnipotentiffimum.i|l Tu talis es qui diem ira ordinafti, terram ftatuifti, Si lex tua talis eft, nbsp;nbsp;nift ipfa lex tua meditatio mea edet J perirê in g

fccutioneinimicorumCtunc].i.quandoiniinici perfe quütur, Cperifleminhumilitatemeaforte]ideo dicir, quafî per liberum arbitrium fuum fe habere hoc,ut cis ecderer.uel non cederet.^In æternum.Præraiffis qui-bufdam caulîs,quare debeat deo feruirc, oftedit fe cor feruitutis habere. Côtinuatio: Quiameditatione tux icgis me à perditiôe liberafti, Si cætera praedidla feci' fti,idcoLnon obliuifcariuftifi'cationes tuas in {ternü] id eft,per totam uitam meam, Cquia in iplîs iuftifica-tionibus f uiuificafti me]liberâdoà conformitate ma lorum, Si conferendo uirtutes. Et quid per fingula^ [Tuns fum ego 3 id eft.fcruiens tibi per omnia,8lt; ideo Cfaluummefac3perduccndoadætcrnitateni,Cqfniu ftificationes tuas exquifiuij adintelligendum Sijeom plendï

TERIVM COMMENT. iff plëdum .lt;ç E t nccefl'e eft u t falues.quia [ pefca rorcs ex* peftauerunc me^fcilieetjOpportiinum rempus,8i ido ncas deceptiones quærcndo.adhocCur meperderëtj fed tarnen ego Etntellcxi teftimonia tuajpcr quod co trahçreticos me miiniui.lJEt in ipRsteftimonqs intel ledtis.f.uidifinemomnis confummationisjuirtutü.f, Cognoui fternitatcm eftc flnem, ad quam perueniatiir ex perfeftioe uirtutiim,K ideoEmädatütuum] fpecia le.f de cliaritatc, fuit miliiEnimis latum] id ë, multû, quiaut poflemperuenircadjternitatem.dilatauitme ufcp ad inimicorum dileftionem. Vel aliteran manda tis quædilexi,uidi fine omnis confummationis.id eft, Cognoui quod omnis confummatio 8i pcrfedio fccu-laris habet finem.fed mandatum tuû .i. præceptio cha ritacis eft nimis latu.i.dilatatur ufq; in seternum. Vnd* ApoftoluS;Charitas nunq excidet. Mem QVomodo dilexi. ] In hoc oélonario oftenditur ille fidcliS quiloquitur,intimo amorclegëdei diligere ,8£ideo fuperoes inimicosquantum-cuntç aftucos fc in lege domini intelleftum habere, Si ideopræfcribiturhuicparti Mem .i, uifcera,per quod aniorcm intimüintclligimus.Ordoquocpbonuseft, Poftq enim aliqs naftus cor feruitutis, fiintimii amo-fem adhibea t lcgi,ad magnum perfeftionis cumulutn perucniet.’IContinuatio.Mandaturntuum eft nimis latum,8lt; Elcgcm tuam]dilexi,8^ E domine quomodo dilexi^] quafinon poflum oftendere quantum diligâî oftendit tarnen quædam indicia fuat dilc^ionis, cunt didt: E tota die mcditatio mea eft. ] ^ Er qaftc dilexi, ficin meditatioe habui.idco E f^cifti me prudëtë madà to tuo fup inimicosmcos] .i.plus int ellcxi de lege tua, quam intmiciddeo dico fuperinimicoS, Equiajman-datum tuum Eeft mihi in a:t€inum]id cft,ducit mead Ktertii'

scternitatcm,quod non facit inimicis .iJNon tantum fuper quoflibet inimicos me feciftc prudente, fed criï tfuper omnes docentes me mtellexi] fuper foribas ^pbarirxos,8(quoslibetalios,quimeflt;óbam erroris tioleban t docerc;ideo fic intellexi, quia affidue cogi to de mandans tuinS^ hoccfl,L'qnia teftimonia tua medi tatio mca c. Q^Et inter tfteros doctores CintelJexi fu per fcnes]id eft,fuper an tiquiores Si altiores fapiëtes, K hoe ideo.Cquia mandata tua quæfiuij. Super ff* ncsintellcxi.ófC^jhibui pedesmeos] ideft.affedfióes ■nea’, Cabomniuiamafa] eorum :adhocprohibui, £uc 3 opere] cuftodiam uerbatua. ] Cuftodiam ,8i [non dcclinauiâiudicqs tuis]quia ira etiarn euftodi' ui.quodin nullo dcuiarem à præcepcis tuis, ideo non dechnaui.CquiatuIegempofuiftimihi ]quarmecohi beret perfeuerare in mandatis tuis. lt;{{ Dicointeücxi.SC impleui,8( aliis annunciaui, in quo fuerunt f eloquia tuandulcia[faucibus meis ] amp;nbsp;Cqudm dulda^id eft, infinite fuerüt dulcia : dulcia dico [fiip mei on mcoj idcft.plusquam mcifitdulcemihi guftanti.lÇElo-quiafuerunt mihi dulcia, 8lt; [^proptcrcauiam iniquita iisodiiii^inamComnemjSi uthocbonumcompro-betur.oftendit autoritärem præceptorum dei, cum cU cit: CimSdatistuis ]ó domine hoc [intellexi Jquod uiaminiquitatisodire debeam,8^idcoodiui.

LVcerna pedibus. ]In hoc oiflonario agit de hu* militate,quia oftëditfe iuftus qui loquitur.ex fe nihil habere,fed omnia à deo.etiam initium bo tiac uoluntai is,8f idco prxfcnbitur huieparti Nun,qd interpretatur unicus,uel pafcua, quia unus 8^ fobs eft deus,à quo' rccipit qcqmd boni habet, 8i ipfe ide ci eft pafcua,plena Ktfc^tiç.Ordo quoç bonuj cft.Poftä

Wîm oftcdit fe habere cor feruitutis, Si per întîmum atnorem arfeCu tum fe legis intlt;lledlum, ctiam fc à iu-dicqs deinSdccIinare.Sf uiä iniquicatis habuifîe odio: hxcoia nonfibi/cdgratiacdeiattribuir, ^Conriniia-tio : Super fenes incellexi ,à iudicijs aut non declinaur, uiam iniquiratis odio habui, hxc omnia nö uihbus tneis.fcd quia fuerbum tuum 3 id eft,diuinum manda'« ^um,eftfaótumClucerna]idcft,inuminatio.quapof-fum mihi à laqueis diaboli cauere, quos mihi rendunt in tenebrishuiusuitat. LucernadicoEpcdibusJideiT, affcftionibus f meis] uolun tatibus.per quas anima tioftraiamincedat ad beneoperandum,quianecbn ttellepofiumus ,ni(i gratia deiilluminemur. Volütati noftrae eftuerbum lucerna, [femitismeisji.arftiori-buj operibus meis .ucrbü tuum.fciliCct.diuinü pratcc-ptum.eftmihiCIumëJideft,maxime illuminäs.Qiiam to enim pot ius operatur aliquis.tan ro magis illu min« tur cognitiöe dei. V el.ucrbum tuum.id e ft .filius tuus, faillis luccrna per affumptä camem. Sicut enim in lu-cernahabetur lumen 8^ tefta,irainChriftodiuinitas lumen eft, humanitas quad teftacontinens lumen; lucerna illuminât pedes mcos, id eft.^imouet ad hoc, ut poffim iambene uelle : Si idem uerbum eft failutn lumen femitis meis.i. ftriftis Si arduis operibuslnö dl cit lucerna, fed lumen:quia quätoariliori femitadeo feruitjanto maius lumen habet, amp;nbsp;cognitionë de ipf» diuinitaterecipir.tfEt quiauoluntas perteilluminaf, Bf in femitis lumen prçbes.fcilicet, quiaex te omnëha bemu»illuminationem,ideoCiuraHi8fftatui],i,firmi ter dcliberauiCcuftodire indicia] q funt [iuftitix tuçl ideft.quKtufacisp tuam iuftitiam.Cuftoditillciudi» tia, q fi habeat aducrfitates non frangitur, fed indicia dei fibi dari intcliigit.Si autcm profperitarem habeac^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noa

D. HAYMONISIN PSAL* non extollitur.fed fecundüdei iioliintatem difpenfaie dico cu(todire,iuraiiieciam cuftodire.i.fïcutdelibcra'* ui.ita ftabilircrcompIeui.^dQuia ftatiiicuftodirejdco CRimhumiIiatus3idc,afflgt;ftusCufqu«qua(5,id eft.cx omniparte,K omnigencreaffliftionis.quiaftabiliter obferuabä indicia SC teftimonia tiia. Humiliatus fum, fed tu ^domine uiuifica me] ne cedam affligetibus mc Cfccundnm uerbum ruum]ideft,fecüdiim promifTio' ncm.^Oicohumiliatus fum, SC in ipfahumiliatiöe ob tuli tibifacrifïcia Coris mei] id c,laudes quae eranr oris mei: quiaquoddicebam orc, compleui opere :8iIioC Cuoluntane]ideft,bonaintentione,purauoluntarc: 8fquiainhumilitarefacrificauitibi,êC uolunrarie.ideo lt;gt;nbsp;domine Cbnplacitafac]mihiuotamea, CK indicia tua dote me] id eft.facaffuefcerc,SC opcrc adimplere, ^Et ideo opuseft nt doceas,qnia Canima mea]ideft, uitaanimænieæCeftfcmper inmanibus meis].i.ope ribus meis:quia fi definam bene operari,moriet nr ani* mamea. Afimilitndinebonimilitis diótü cfl-.qnifibi in præliouitam proprijs manibus défendit: Camp;^] nt ani mam meam cuftodire poiTim.lcgem tua no fnm obli-tus ] quin traftem cam meditatione SCimpktionc.

Dico non fum oblitus, ä: tn C pft ores pofucrun t la-« queü milii] per quä putabant me impelkrc,utlege dci daremobliuioni.Laqueum dicit.ueluti minas,blandi menta.quafcunc^ malaspcrfuafioneS SC perrecuciöeS: Cóf]!icet ipfîitamiliilaqueum tendcrent, tarnen mandatis tuis nö erraui]uel mak intelligcdo.ucl ton' traoperâdo.^Nonerraui.fedpotiusCacgfîuiin xter-num] bencexcrcendoadintelligenda compknda C teftimonia tua : ] acquiftui dico Chxrcditatejid ë.ad fimilitndinchærcdirarigrci.fcilicer.iitfirmiterpofride rem,8lt;àpa(rïb’ meis^etalijs talibusreciperêddcoexq

^“'.Equiacxultatio tordis mci funt] fcilitet.quantîî-ïunç tribuler, tarnen cum exiikatione mandata dei adimpIebo,fecurugderemuneratione.^Ditoexqui(î uijhoc modo fcilicct.humilâdomcipfiim per cïadeo, inde eft^qd dicit: Cin clinaui cor mcü 3 .i.volütatc mcâ P oîahumiliaui.Cad faciendas iuftifitationes tuas fP-pterretributionem]duraturamCinætcrnum] : fîcut ëiieit beacus Hicronymus,ordinatum effe in Hebrço: pofiiimus tarnen dicere:euftodiam iuftificationcs tuas in gternü.id cft,per totü tëpns vitæ meæ. Samech. INiquosJ Inhocodlonariooftcditiußus,quipau

lo ante oRendebat fuam bumiUtatem,fe iam con-firmatumfic.quodvelit fugcrcconfortia iniquo-rum:8i idco benc praeferibit huit parti Samech, quod interprætaturfirmamentum,vcladiutorium: qiiafi Matth.S diceret:Hic vbi dicis quod iniques odio habeas,eft au dtcndum,8lt; cum magna curaattendendum^quia ma gnaeft cautela adhibenda,ad iniquos audiendos:pt« cipitureniminEuangelio, vtetîaminimicQS diliga-mus.Sic ergo funt diligendi.vt quicquid mali nobis fa eianr,non repercutiamus,fedprocisoremus.'8^ qu3' diuineisproficereputamus, diuina admonitionecis infifiamus.Si autem in eis nihil proficcrc valent’ ,ncc faluareligionecumeishabitare po(rumus,ab corum familiaritate 8i habitatiôe fepatari debemus:pro qu9 etiam patrem.K vxorem relinquere dcbemus,fi cum eiîreligionemChriftianamiëniarenonpofTumus.fci licet.fipercos ad cnltiiramidolorum.vel aliquidfimi Icimpellamiir.Nihilenim alicuiproximocontradcîî • debemusîVnde dominus in Euangelio; Qui amat pa trem aiit matrem plus q rac,non eft me dignus.^Co' tinuatio:Iuftificationcs euftodiui propter retributio-fiem ,8Cvtadtllam poffïmpetuenire.C iniquos odio

îiabuijKlegem tuamdilexi.] lt;(Et(uminiquosdeuP tem.S^euftodiam legem.Ctues adiutormciisjadbe' neoperandùm.C amp;fufceptormeus 3, qa per Chrifti ( afl'umptamhunian(tatrm,meammulcûexal(afii:CS£ in verbü tuü 3 id eft, fïtiuro,vel diuinum præctptiiingt; ' quodcomp[cui,[;fuperfperaui3ideft,mamsquoddi qua'mhfcpijrentiaertënt.Vel.fiiperfperaui.quiaprio rifpei.tnaiorcaddidifpem. ^(niquos odio habuyia | dicenSiO vos maligni dedinate à me. Vcl ira continu' nbsp;nbsp;1

perfperaiù.ideo vos [ maligni dedinate à me3 id cft.fe parate vos à raeo confonio.in quorum praffentiadi' vinam no vaieorcligionc teuere;Camp;3poftq dedin»' ueritis, C fcnitabor mandata dei met3 iibere.Dicit autS Apoftolus de iniquorum vitationc:Hæreticü homi'

AdTi,* nempoftpriinam8lt;fecundamcorrcptionein deuita. ' içVos maligni dedinate,fed tu domine [ AifcipemeJ în cuftodia.ne cedaminimicis, Cfecundum eloquium tuü3.i.iêcundum promiffionein. Vel.fecundun; dO' quium.i.vtiequarpræceptatua.impicdo ea:[^843tü£ vtinamEviuam3in anima,E S^j^uinexpcdaueroyi »amà!ternâ,Enonconfundasmeab3illaE meaexpc' ftatione3feddaobi(nertquodfpero. IJNoncofun' dasdico.fedpotius Eadiuuame 3 ad bcneoperandîî, E8C3pliocEfaIu’ero3æternafaluatiôe,ES^3 pertuü adiutoriü,adhoc.vt adilläpofTimperuenirc faluatio në,Emeditaboriniuftifi'cationibus tuisfempcr3.i.af' fîdiie.QuiemfecundûIcgemdciuiuir.etiâdû viiiit.vd dormit,vel mâducat.inkge'dcidicitmediiari, tçldeo meditabor,quiahocattcdo,quodtu Efpreuiftiocsdi fcedentes à iudicqs tuis,quia cogitatio eci um eft iniu ft a 3 - Si cm dicant ic fragilitate peccare vel dcum fibi p nnfericordiam indulgcie.vslhxc terrenanon curare, eorun»

TERIVM COMMENT. 6Ç9 corum cogitatio eft iniufta.iJEt non tantum fpreuifti tu,fedetiam ego fpreui:amp;hocdicit.'ComneS peccato-KS terræ3,f.paganos,quilegemnonhabët fcrtptam, Crcputauiprxuaricantes Jfaltem naturalislegis:8lt; ia lioc äuget (umulum malorum.qui proptera^ü pee-* cati puaricatores funt natiiralis kgis.vel fcripture.vel vtriufcp:8^ qa peccatores vidieftepraruaricatores.C *-dcoJnccffempraruarieatorXdilcxitcftiinoniatiia]; ^Conftgctjmore tuo. Quia v idit ifte iuftiis eundem înimicû libi infidiari,qui alios fade bat præuarieatores per fuggeft'onescarnis.preeaturdeunt vt ilium int-* luicum comprimar.Continuaiio^Peccatores reputa-* uiprxuaricantes,fif neegoetiam firn præuarieator, [cöfigccarnesjidc.carnalitatcs meas Ctuo timoréJ idcft.clauo timoristui.Ideo pretor confige ,taiudi-(ijsenimtuistiniuij.i. ad confiderationem futurorli iuditiorum tuorum.Confige dicit ,quia ftiebat quod vetushomofigeretur incruce,8C deftruerctur in paf* fionc Chrifti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ain.

quot;I^Eti iuditiG et iuft. 3. Ain quod interpretatur ofu f’ lusüdeo buit o^onariopræftribitur,quia bic o-ftenditur illciuftus quendam babere interiors otulum bene illuminatum.fdlitet quandam fagatita tem ad repetlendas columnias iniquorum, 8i ad legS deidefendendamtontraeos :quæ fagacitas SI iufta tieteftaria erat. Mali enimquos odio habebant, muU tas in eos cainmnias amp;nbsp;criminationcs inferebant.

*IContinuatio: Quiadilexit teftimonia tua, SI a1io9 reputauiprxuaricatores, idco C ne tradas me calum-niautibusme3 idcft.nepermittasme talumnijs to* rum fuccumbere.quas multas mihi inferuntiquia prae uaritantesreputaui.etiaromeababisfeparauimecdC'* bes tradere,qa [feu iudiuü 3 .i.diferetionc inter bon^

malum, [îi iuftitiamlquia deferendo malum, ft* cutuS fum bonum.i^Ne tradas calumniantibus ,8^(1 impulerincin aliqiiod malum,tuCfiifcipenmefferuu nbsp;nbsp;nbsp;t

tuum in bonum j Si quando^ fac ceiTare omnescalu nias eorum.’Sê hoc eft; Cnon calumniencur mefuper* biJ.^Et debes fufcipcre,quiaCoculi mei ] interioreï [defecerunt ab omnia appetitu terrenorüm,iendcn-tesCmfaIutaretuum3ideft,infaIuationctuam,Camp; 3 vt ad illud perueniam falucare,tendunt Ein cloquium luftitiæ tux] id eft,in præcepta tua complcda. ^Qiiia oculideficiunt,C faccumferuotuofccundiim miferi' (ordiam tiiam],Iioc fcilicet fac,E iuftificationcs tua» doceme]. «JBenedicocum feruo tuo, quia [feruuS tuusfumego] obedicnstibiperomnia:idco[dami-hij illuminatumEintelledlu, vt fciä teftimonia tua ] cognitioneamp;imp!etiojie.»|Et debes facere,quiaE té-pusjeft hoc faciendi domine]fcilicct,vt des mihi in* tclleftum kgis tux, per quern earn poffim defendere lt;ontrahxreticos,qu!ailliE diffipauerunt] male intel ligendo,K hxrefes inducendo, Si cxteris alqs modi» [legem tuam3corrumpendo.Veltibi domino opus cftfaciendi,vtdes mihi intelleflum,ad defenfionem legis tux:Kquia ahidiftipauerunt legem tuam .[i-deo] ego accenfus zelo dei, [dilexi mandata tua ] ad defendendum ea,[ fuperaurumjid eft.fupcr omnS tupiditatem poffef/jonisfeculaiis.E8i3fuperC topazion 3, TopaziuspretiofusIapiSeft,cuiusnaiuraeft, j vt femper attrahat vifum infpicientium, nec oculi in-fpicicntium,eius poftunt intuitu fatiari:perquod in-telligimus omne pKlchrumuifuhuiusfecuIi. »|Ec qa dilexi mandata tua, C propterca ] non fuiotiofusab opere,fcd[dirigebar3femp ad omnia mandata tua] implenda,84ccontrario,[ omnemviaminiquarn o-

diohabuj]iiixtaEuang€lium;Nonpoteftis deofcrui re,amp; matnmonar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Phe.

Mlrabiliateftimonia tua^Huic oélonariobe ne præfcribifurPhc.quodinterprétât error, qiiia in liac parte fidelis qui Iwquttur, often-dit fe dolerc de errore illonim, quos fupra dixerat legem deidiifipare.amp;oftendit eisconuenienter legem domininondtfftpandam.fedamandam,lt;jfQiiafidicc ret.Non debetis diffipare,imó amplefti Sieuftodirc, quiao C domineteftimonia tuajfuntCmirabilialid eft.digna admiratione.quia obfcruatorcs fuo s talcs ef ficiunt,qgt; cjcos illuminent.mortuos refiifcitent,amp; hn jufmodialia,84 tideofcrutataefteaanimameal. Hi Anima Rrutatur,amp; bene poteftadintelligendü pro ficere.quiaEdedaratio^idcft.complctioCfermoniiin tuorum 3 vclut aduent us Chrifti,8^ doflrina Euange lica.quæ detlarät Si compicnt omnes prophctas ; tails declaratio Eilluminat ] com muniter omnem eccle-fiam.Siadfidpmaccedcre facit,EKintclIedumjexcel lentem.qualcm habent fapientiorcsecdcfiæ, [dat par vulis] .i.humilibus.qui paruulos fe reputant. nihil defcpfumût.fedfuntpaniuli malitia,fient Apoftolus pracccpinEftotcparuuIimalitia. HfEt quia fobs par- i.Cor.14 UUÜS dat inteileÂumJdeo feci me paruulnm, feilicer, [aperuiosmeum^ideft, defideriacordis meidilata-in.Pcros,eorintclligimus,quiaiamdcfideratreficibc , neficiofpirituali: [Si attraxifpiritumfanilum,feilicer, auram falubrero.llle fpiritum acquirere laborat.Si dt gnumfecfficit.inquo habitetfpiritusfanftus.quima data dei cuftodire defiderat, ideo aperuit, ideo attra-xi, [quia mandata ma defiderabam 3 adintelllgendfl 8i complendfi.^Et quia defidcraui,8i os aperui, ideo Eo^ice in mejoculopietaus.fvt mihi conféras ali Qd T t ii^ boni.

boni, CK mifcrere meï]dclcdo müculas,fi quas in me inufniSjSi hoe pretorCfecundum judicium diligentiS nomen tuum],i. fuut iudicasmiferendum al tjsdiligé tibws nomen tuum.ita de mc iudica.Lieer deus fideles fuos per nufericordiam vifitet amp;nbsp;mifereatur,ramen di cir iudieium.quiaintelligit in liacvira Temper miferi-cordiam iudieio dei coniunâ:am:quia aliquod meritS fidei eft.quare deusparcit ei. IjjDico afpice SC mifercre, 6( [;grelTus meos] .i. opera mea, C dfrfgc ] v t fin t [ fe cundum cloquium tuum,amp; ] per hoe [ non domine' lur mei omnisininfiltiaj.i.nullainiquitas. i. peecatu. quod habitat in noftro corpore monali,iam non gnet.(.ï nobis.v t valear nos impellere ad illicitos mo' tus/ed porius ratione iUuminata.fomes peccati tont primarunideo fic dieit.nulla dnetnr, quia intelligit tS turn valere addänation?,fi vnainiufittiadorainccuc quantü fi omnes dfientnr.ifOieo grefiiis dirige,ne do minetur iuiufiitia,8^ etia f redime me j per pretiü guinis filif tuÊredime me nbsp;ealumnqs hominum 3 .gt;•

àfalfi$criminationibus,8t innenrionibushominü.ne pofiint meconformare fuænequitiæ.Cvt Itunclibc** reCeuftodiam madataruaj qui modo impediormul tis calumniiscoi um.^Et vr pofiim eufiodire m^data tua. ^illumina faeiem tuâj.i.prærcntiam tuä mihi ma niféftâ ofl:cnde,nö facie velata, ficucMoyfes ludxoS Exod'S docebat,fignificans mentis eoojvelamen^quifpiritua' km doftrinâ intelligere nô poficnt:Chriftus veto do* dlor nofiermanifeftedocuit vcritatem.Si cognitioné dei fidelibusintimauit:8£ hâc faciem j. cognitionem. illuminaCfiiperJ me [feruum tuum,amp; Jper hoc t do* ce me^intelleftu Si impletioneCiufiificatiôesruas igEt dignus fum v t doceas.quia mulrum doleo de ali' otum enoi£;S( hoc dicifiCcxifusaquarumnid efi.to' piofuS

pîofiisfletusexterius,K multos dolores interiiis,[de* iduxcruntn.i nontantüjvnahora.fedpct multos dies fudcniniÇoculimei ] intcrioresK exteriores, Equia non eiiftodicrunt legem tuam. Sade.

Vftuscs domiiie3. Huit bene præferibitutSadc, quodûit€rpretaturconfo!atio:quta iuftusille,qiii pauloanteoftendebatdolercfe malorum errotes bit tarn oftcndit confolationem duplicc fc liabere ex iufioiudkiodei, Cumenimdeiiudicio feillumiiiatS agnoflt;it,magnamhabet tonfolationcm ad mala fu-fnncndaA'(œlcftia fperanda. Item diim malos iufto dciiudidoexcæutosS^ reprobatosintelligit.in eifdê lt;onfolatur,intelligensfepereosexaminandum,amp;ex probrandum.Quod facit fornax auro, lima ferro, facit impiuspio.*!Continuatio; Haftcnus dolui,amp; fu-dcrunt lacrymas ocvli mei,fcd ïam non doleojed po tius corifolor in hoc, attcdcns quia oCdomine iuftus lt;s]in natura, K reftum iudiciura tuum 3 quia quod alios eligis Ktlluminas,alios reprobas 8L excæcas, hoc iufto ludicio facis.lt;8In hoc apparet quod rcéinm lît iudicium,qu:a mandata qutc nobis proponis, facis* à quibufdam rccipi,8i àquibufdamreiici’^ hocdicit: CmandaftiiiiftitiS teftimoniatuajS^ hocCnimisJ .i, valde.f. pcrinfinitoslegatosneftimonia dicoiuftitiS d'folamacquitatemprajcipientia.Eamp;veritatemtuâ J .i.iudicant8£implentquicquidpromittût,amp;ideo bene deberent ab omnibus recipi. ^Et licet teftimonia sua Si iufta eflcnt,K omnem promifTioncm complètent,tarnen Einimicimeijqiiivoluntmihi mala,quia non fum eis fimilis,illa E veiba tua^fecüdiim comple-donem Cfunt obliti j quæ ratio rationalis eis perfua-deb3t,Sialiquorum prædicatioeisintimauerat:8i qa Hkc obliti fontjideoEzelHS mcuéjquëliahui ergo cos

élt;4 D- HAYMONIS IN PSÄU procontemptutcftimoniorum.Lfcfit metabefcere] .i.deficere,8i macerariin corpore. ^Tcftimonia tua funt veritas Si iuftitia,S£ ipfumCeloquiiiïn tuum3eft [ignitum vdicmcntcrjquiacomburetvitia.acccdct-que hominemadamoremdei.ESiferuustuusdilexie illudn.f.egoSi meiconfïmiles. lt;|lEtquia dikxi.tdeo [fumadolefcentulusegoj.i.innouatus.f. exiirus ye' tere homine, futn noui hominis membrum ciîeéUiSi ]quot; Si 3 qui a hc fum innouatus, ideo à malisfum C eon-* temptus3 vilis reputatus.Si tormentis affeftus, Si tarnen Ciuitifîcationes tuas non fum oblitus3quin fein per meditarer Si compleram.^Et bene dico comple-re,8iobferuare,quiaCiaftitiatua3quam confert exe-eutiopræceptorum tuorum,eftCiuftitia3ducens hominem Cin ætermim.et lex tua veritas3eft,id eft.com plens promiffiones.ûJContemptus fum inquam, ego autc nS fubfugi, fed tribulatio 3 corpori illata, f amp;nbsp;an-guftias3ideft,anxictasmentisCinucnerunt me 3 pa-ratum ad omnia fuftinenda : Si hæc omnia non fcce-runt me paratum rccedcre a mandatis tuis.fed fem per [mandata tua mcditatiomeaefl:3-^c quia iuftis hxc omniààiufto iudicio dei fibidari intclligit,ideo in o-mnibuseonfoiationemfibiaccipit.^Ideo teftimonia tuacftmca medicatio.quiaipfaÊteaimonia tua3funt [æquitas3ideft,nihiliniquum,velinhoneftum præci pientia.SiducentiaC in a:tcmum3: Siideo C damihj Kitelkâ;um3eorum, vt in ipfis confolationem accipi am,[Si3 peripfaintelkftaC viuam3 i,. adæternani Vitam perueniam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Coph.

CIamaui3 - Goph,ideft,lt;onlt;Iu(îo.Hilt;enim agj tur de beato viro ab hoftibiis circumquaque lt;3 cliifograuiter.quialiunde nullû fibi fperans fub (îdiu[n,(lamoiem fuutn dirigit ad dcum. Ordo quo-que

^uecongruus, quia poft paffiotiem erroris accepta tonfolatione,cum à malis circundatur, nihil aliud re.* ftat.nifi vtdamorem fuum ad dominum dirigat, ^Continuatio;QuiatribuIatio8£ anguftia inuenerûc inejdeo Cdamaui tn toto cordc meo, exaiidi me do*« ininc3:SifupponitdequocIamauit,fcilicet,vtCiuftifi ' tationes tuas rcqmram ] .i.da mihi requirere ad intel-ligendasiuftiHcationes tuas.lt;|Et non tantum clama-« ui vt rcquiram/edetiam clamaui vt des cuftodirc ma data:8ilioceft:rclamauiadte,8i] tu [fafuümefac], bocgenercfaluationis,fcilicct,[;vtcuftodiammanda ta tua].«iJEt non tantum clamaui,fed etiamEpræue-ni 3 alios in maturitate ] quiacum alqinperfcftaK inatura ætate ad te venire foleant, ego puer Si. imma-tur’adfeftinaui..Vcl,pueniinmaturitate.i,anaductiî tuü.fan tépus plenitudinisS^gratiç.adtCrpmerendS Camp;clamauilJdeopiacueniamp;damaui.Cquiainver* ïgt;o tiio 3 id eft.præcepto.vel filio tuo C fiiperlpcraui3, •ßPrarucni in maturitate.Si etiam præueni afiosin mâ ioriilluminationc,quia magis fuiilluminatusalqs.SC hoc eft: C diluculo 3 id eft, à principio raeæ conueriïo-nij,cum vcrum lumen recepi, [oculi mci linteriorcî. K intutioncs meæ Cpræuencrüt 3 alios, tendendo Cad te X adhocpr®ueneriit,C vt meditarereloquiàtual. Vel fîliabe3turdiluculum,id eft, tempus refurreftio-nis præuenerunt oculi mei.^Et quia clamaui Si prx^ ueni.Caudi vocem meam3nefrangar tribulatiôe c3-dudentium.'SChocnonfecundum meritamea audeo pctere,fedCfecundum tuam mifcricordiam 3 ci C domine viuifica me3ne poffim malis fubfidere,8lt; etiam in virtutibus multiplica me,8C hoc fac C fecundum iu-diciiim tuum 3 .ludicas enim,v t quiiuftus eft, hiftîfîce turadhuc.lt;Etopuseft vc viuifices,quia C pcrfequen- Apoc.ii

tesjKoccidentesl^meappropinqiiaueruntiniquita* tQquia me ferc fuæ nequitfe cöformaucruni, amp;nbsp;earn miliiptTfuaferuin Cdkgcautem «uaJficagendo.j^lS ge faÄi fuat] Quanto enim quts iniquitati appropin qiAt,S^ diabolo fe alligat, tan torn ag;s d deo deiip le^ ge Rt rcmotior.UJIpfe appiopinquat iniqtati.fcd C ti* domine es3 mihi C propc ] ad defendendum me contra eos,8ó ip5 funt longe à lege tua,mihi aucem placet Jex tua:K hoceftzt; K omnes vix tua:]fiint mihiCvc-ritas Jidefl.præcepta.pcrquæad dominum venitur, verarntelIigo.S^ in nuilo falicntia. lt;|Oranesuix tuai funt mihi veritas,amp; hoc C cognouide teftionpstuisj fcilicet.CquialtuOfundaftiea ita vt effent in æter-niim^id eft.vt perducercnthominçs adæternitatem^ KfcoccognouiabCinitioJab AbelSi aijjsiuftis.in q-bus vidi Chriffurn futuruid, ecclcRam fuam tn cd-tnutabilitcrfundaturum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Refs.

Vide hutnilitatem^. Hic pncnotatur Refs,id eff^ caput . hic enim de humilitate agltur .quxeft caput cuffodia virtutii ,qu3 ieruat iuffus at» hoftibus cSclufus.vtferuatfCrpens caput,corpore ifli bus expoffto.Sicue enim ferpfs ff caput feruat, fi ex tera membra truncantur,non intcrit:ffc amp;nbsp;humilitate reruata,homo,8(ff corpus tundatur jamen vera vi tat non ptiuatur.^Continuatio:Perfequentcs appropin quauerunt,8^ iilishumilnatëexhibu^SihancChumi-litatemmeamlddffeCvide^ideft.placeat tibi.famp;c-tipe me Jne mcfupercteorum perfecutto,!^ qalcgen* tuam non fum obhtus 2quam præcipiff t de humilita-LuCx 14. humiFiat.exaltabitur. lt;|IVide 80 eripe me» KC iudiciummeumj.fquodegodecernoefle facien ' dum.velutidefîdetenenda, 8(aiqs(îmihbus,quæeX ftagilitatehunrananonbçncpoiïuin difeetnercmalü enim

enim iudico eiim qui boniiseft, ç coniicrfo.Sfc, tu Eiudica] d cft,cxamina,!ioc eft,fac mem omnibus in dicarcredlc,Lêiiedime mej.i.liberameperprecium fanguinis filq tui de po reflate inimici.et viuifica me] vita æterna, [ptopter eloquium tuum Jdatum de lm militate quam euÜodiui, flcuc ipfum eloquium pr£ce pit.Vel, proptereloquium, id cft, tuam promiffio-nemconipkndam:tuenim in euangelio promiififlt, quiin moniimentisrurit,S( benecgerunt, procèdent in refurredlionemvitar, •HMeeuflodientelegem.SC mandata tiia,viuificabis,fed [àpcccatoribuslongej cntEf3lu$l:8^ non eris inde culpabilis.fedipd E quia iuftifitationestuasnonexquificruntj. ^AhiUislon-gecrit falus/edEviuificamefecüdumiudiciumtuü J ideft,fccundiim hoe quod iudicas fideles tuos viuifi-c3dos:quodideofecurcpeto,quiaEmifericordig tugj funiEmuItæ domine] id eft,multas confueuiftifacerc mifcrkordias fidelibus tuis àprimoiufto. ^Et opus eft vt me viuifi'ces.quia EmultiJfiint Equi pcrfequun-tur mejfugandode loco adIocum,E8d trtbulät me ] veibcrâdo.E àteftimonijs tarnen tuisnôdeclinaui.3 I^EgoEvidipraruaricantes,amp; tabefcebä]dolore,Ega eloquia tua non cuftodietüt.] *|!Ego non declinaui, fed potius dedeclinatorib’dolui:amp; hoc cft: Vidi illo$ prçuaricatQrçs,8lt; ficut illos vidEf uE dnc v ide ] me 4»-mcrentem inho(,EquoniamdiIeximandatatua]:8^ (ôira hoc quod ego dolore tabef(ebä,iu viuifica me J vera vita:8d ad hoc non fuftictunt menta mea.fcd hpc facmihiEui mifericordia tuaJ^^Meritodilexi mâda ta tua,quia Eprincipium verbotû tuoiti^eft E veritas] ficut primo hotmandaftidicens:Pelignofcientixbo niamp;tnalinecomedas,8din quocunçdie comcderis Gcnc.i en eo^tqoxtc morietis. Ho( vcrhü Ycrum fuit, quja da

' mnatus fuit,quando dccibovetitocomedit,8i L oî* iudicia iuftitiae tuæ] qux fafturus eft fccundiim iufti-tiamtuaminnouiffimodic.feparandobonosa'malis, funtmanentia C in arternum]ideft,impermurabilia, quia nonredibunt advitamterrenam, SC cukum ter-rxpoft centum millia annorum/icut Origenes SC alij hxreticiputauerunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sin.

PRincipes]. Hie bene præfcribitur Sin,quod inter prctatur,fupervulnus:quiahicfidelis,qui paulo ante fuam oftendit humilitatem.oftendit gtataS accipcretribulationes,quxcurant vulneraantmx,8i flinteiquafiemplaftrumfuper vulmis. lt;ÇContinua-' lioiMulti perfequuntur.K no qualefcuncp.fed [priii-cipes]ideft,potentes liuiusfcculi, Cfunt3magis C me perfecuti gratis] id eft.fine faufa:amp; tüc licet caro mea formidarct verba,tarnenI^cor raeum.i.voluntas SC ra lio mca,nö formidauit eorum verba,fed a' verbis tuiî formid3uit]quidixiii:Siquisncgaiteric mccorä ho-mens eum.qui corpus amp;nbsp;animam fimiil poteft perde re:quifortafl'is vidercr cötriftariproperfecutióe ma ïorü,Clætabor(îcut3iIIeCquünuenitfpoIiamuIta]. Sicut aliquis lioftis dcuiflo hofle, gaudens rapit fpO' Iia,fic SC diabolus quando de fubditis fibi aliquos in-corporat4deft,|p'æniium vitar æternæ aufert» lt;^Dico laetabor.Si perhocpo(îumlxtari,quia legem tuam di Iexi:8^ vt oàenderct fua perfeftä dileftionc, pnemit-tit.EiniquitatemodiohabuijKabominatusfumJ id eft,execrabilem earn habui.Clegem autem tuam] nó habuiodio.fcddikxi]. ^Et gj lege dilcxerimpcr hoc appare t,quia [ in mea illuminatione, [ laudcm dixi ti-

TERIVM COMMENT, É0 bi] K hoc E fepticsjideftjfemper. f in toto tempore tneæ vitæ,quæ per ftptem dies v oluitur, Vel ad lite* ram.Septicsin die.i. inhoris conftitiitis ad memoriS Eeptiformisfpiritusego dicointendcnsEfuper indicia iuftitix tuç3 id eft.iecognofccs omnes illas perfecuti-onesimniitcimilii tiio iufto iudicio.f.ad corredlionc.

IJEt cum intcrtribulationes eifern,per hoc potui tibi laudem dicere.quia trSquillitas Si pax magna erat ml bi in mente,quia omnibus E diligctibus legem tuam eft pax mula^ i tranquillitas mentis, amp;nbsp;finon perfe-da:quia licet cxterius verberentur,tarnen in mete no mouëtur.Vndefcriptumeft:Eft8i in bac vita multis rcquiesdata ranlt;B:is,quorum animas mundus non te netoccifasiESf JetiamEnon eftillisfcandalnm].». nunq oifenfio nocet eis,nec feparatabecclefia, quia nullam faciunt o^enfionem.ljldeoetiam laudem po tuidicere.iniquitatem odio habere, quia ego c) E domine expe^fabam falutaretuuml ; nos expedamus Chriftum venturumin:xtremoiudicio,antiqui vcro patres expeótauerunt ptimiim aduentum eius; nifi c-nim expedfaremus cum fecundo venturum, ne^ lege diligcrcmus.necpiniquitatcmodiohaberemusicxpc-dlaiiijESi mandata tua3.i.præceptamoralia:vt,Noii occides.non furaberis,0i fimiIia,Edilexi ]. non tantum dilexi mandata tua,fed ctiam Eanima mea] .1

ratio8ivoluntas,Ecuftodiuitteftimoniatua] id eft, præceptatua veteris legis.f.hgurasipfasmo quod ho mo noui teftamen ti ex aflu impleat, fed tame feruat ta,fcienscae(rc probationcSC teftimoniü fuçlcgis,ve lutipfedns p teftimoniü ipfotçiprophetarum cöpro- --baiiit refurreftionem.loqucsdifcipulisinviaiEK di-lexitea vehemcterl.^Dicodilcximandata,Knontä tumhoc,fed8lt; feruaut mand3tatua,8lt;]ctiaHiEtcfti-monia

670 D. HAYMONIS IN PSAL-mon'a cum mandatis.v t oftendat fc rtninqj teftam?* tum.vetus Si nouunt paiiter obferuarr: ideo feruaut [quia omtres viæ mtæjid eft,omnia opera mea fune tin confpeftutuoJ.i.iudirigisviasSi open mea:0-peranuUa dicunturin confpedu deieire,ni(iroiiHSHK fti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Thau.

ÆPpropinquctJ. Huicoftonario pncferibirur Thau.i.cöfummatiodnceiriiuftusifte, quifiH perius legem detfe cuftodiffe oftendir.eöfum* mationcprccatur.vt oratio fua ad dci côîpeftu peruc niat, vtamp;ipfe deus per carnêaftumptâfadus paftor funSjfe oucm,commifl'o primi parens in deferto erraii tern,ad vcrû 8^ perpetuü oinle reducat.Ordo quoquc congruus eft: poftquam embeatushomo ad hoe per duclus eft.vt ttibulationes ftbi medicamentum faeiSc nihil aliud rcftat.nifi vtadpromiflum præmiû pente-* nire contendat l^Continuatio: Qnia dilexiSC feruaui madata.ideo oCdnedeprecatio mea approptnquet ] tibi.ita vt fit Qin côfpeélu tuo] .i.ipa oratio mea faciat me appropinquatetibnnólocalitcr,fed fimilitudie iu ftitiæ,à quo di.Timilis fadlrus fum muliiplicitate iniufti tixiSivtpoifimapptopinquare.Cda mihiintelkdlû] noninmundanisfeientiis.fedC iuxtaeloquiumtuü J id eft,de cccleftibus,quern intelledtum docent cloquia tua.^Non tantum appropinquet,fed etiam fintret] manfuraCpoftulatioJideft,oratio Cnieain côfpeftu tuoj;!içcfcilicecpoftulatio intret.Ceripe mejdeerga ftulocarnis.Si de corpore mortis huius,8f lioc[fecun dumeloquiumtuü3idcft,fecundü promiffionc tu3, quidixiftiin Euangelio:Quifeteritcaquæegopræci' •'om.7* piomanifeftabo eimeipfuin. ^Dicoda intellcdiuin, loan,14 g^QciimdoiiifrismeiuftificaiionestnasJidcft, luda bisimelleiftt.in.t cruâabunt labia mea hymnum 3 lt;• tx

TERIVM COMMENT. ’671 exabîîcjantia magnæ faturiiatis faudemdicamtibî. •REt non tantû tibi in meipfo laüdë falt;iam,fed8i Eb'n g«atnca3aliisC,phuntiabit eicqm'um tuûjqnod cio «juiumbmepronüdandum cft,Cquiaomnia manda tatua3funtl*æquitas3.i.nihil iniuftum prædpicntia, ^Et vt poflîm intrare in confpcftmuo.amp; liçc alia fiât nfiaimannsinaj.i.filnismus .tvtfaluctnie 3 ideß’, Valuator nxeus ßat,nobis ctiaro hoc t cpore: fît cm quo tidie Gliriftus lalDarorpeccata remittcndo.Sc Ipiritua* les çratias confcrMido.-qiwd tnihi merito Eat,[ quo-niara mandata tuaeïegi 3-^Idco etiämanus tuafal-uct roc.quoniam cgoCcocupiui falwtare tuû dne 3 .1. faluari per ßliü ipfum.qucm ego cognoui ûluatorein omnium;CSë3ctiatnideo dcbcoi^luati,quia non tan turn legem dilexi.fed etiS ipîaClcx tua meditatio mea cft3dccuiusimplctione folicitemcditor.^Egocon/ cupiuifalutare.necfruftra,quia per tefaluatoremCvi- Pfal iS uct anima mea3a:terna vita:CK3gt;n ‘Ua '^haC lauda-bit te3iuxtaillud:B£3tiq habitât in domo tua dne in Heb.iî fccula recuiorü laudabüt te.Et ad hje vt anima mcaad illamvit5p£ni£niat,[;iudilt;iatua3 ideft.corrciliones .f.flagcHa.quæmihiadcorreftionemimmittis, fu-fcipienda judicas:quia flagellar deusomnë hlium qu2 rccipit:[;adiuuabutme3 qapcctatapcKiliapunictur* amp;egoprobatus efficiar.^Etvt anima mea viuat ilia Vera vita,ad quamegopermenon polfum pemenire» tudominc[;quærc3meCferuumtuum3afptrSdo,vo tando.virtutcs multiplicando.quiaegoC errani ficut ouis quæ perqt 3 .i.erraui in peccatis primi paren tis,re tedendoin regionem diilimilitudinis : Si diguus futn quem qupas, Cquia mandata tua non fum oblitus3. Skat enim deus négligentes fe,negligit ,ttaquoq^re« quirentcsfe.iequirit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i,.

Ad dominum tum tribularer]. Singulis quin-* decim pfalmorum prjftribitur titulus ifte:qu« iïnguli docent nos quafdam vin iiies.quç funt nobis ccrtiffimi gradus.perquosinfupernam Hictu* falem afcendanuis. Fecitfïmiliter Satomoni in temquot; plodcnniniquindetimgradus,pcrquosartenderetiir dc primo tabernaculo in fanfla fandborum.prarfigU'* ransinipiisviamadfupernamciuitatem.quam pro» phetadcmonftratin iftisquindecim pfalmis. Perhüt numerum quindcdm, qui componitut ex iêptem oiflo,voluit figurare amp;nbsp;propheta qui hit loquitur, 8^ Salomon in fitis gradibus, completionem veteris tequot; ftamenti,quod per feptenarium habetur,poiTe afcenquot; dcread fupcrnam HierufaIem.Perfeptem,vetus tefta mentum intclIigitur.Lamp;xenim illa od^auam diem, id cft,çtcrnam requiem.non dabat.nec de ea agebat, fed de fignificatiöc illius getis:8i in hoe erpt totiis finis,ga L^uit lquot; I«pra:cipiebatinfabbatoferiari,quoderatlïgnumfu turæ quietis. Per oólo.nouum teftamentum accipim’, quiain ipfoiam requiem veramobtinemus. Accepit enimin Clirifto refurgente nofira humilitas sctenia beacicudinem,8^ nos qui membra ipfius fumus, iam in fpcliabemi!S,amp; tandem perfeétecum ipfo regnabi mus poft ff ptem dies,quibus voluitur ifte mundus. NotagainhisgndecimSi uct’gradibus notatnouu teftamcntum:in præcedentifius feptem vctiis defigna turteftamcntum,Si intitulantiir, Canticum graduit tantum .in ofto vero fequentibus nouum teftamenquot; turn oftcndjtiir,quiintitulantiir,Canticumgraduum Salomonis.TituluS fic legatunPfalmus ifte qui eft c3quot; ticum,quia magnam proponit cxultationem,fcilicer, quoraoquot;

TERIVM COMMENT. «75 quomodo poffimus afceiidcrc ad cœleftem habita« ooem,amp; redpcrc quod amifîmus in primo parente: quod canticum eft graduum.i.unum ex illis ,qui no» bis proponuntgradusiponuncautemfi'ngulipfalmi Hngulos gradusiSi ipfe gradus.i.fpfauirtus.q in uno» quoc^ oftenditur.cftproptia materia ipfîuspfalmi. In hocautem pfalmoprimtim gradum ponit.f.uitia dcuitare,mundum mente abrenunciare ; quia 8lt; liqs mundo utatur.fît tarnen non appetitonundeApofto j lus: Quîhabencuxores.fînttanquamnonhabcntcsi '' Kquigaudent.tanquamnon gaudentes, Vox prophet» oftendentis fe ipi'os gradus afcendifl'etnec tail tum de fc folo dicit, fed Si de (îmilibus fibi. In tendit autem alios inuirare.utiexéplo fui confeendan t iftos gradusiDuas partes in hocpfaîmo fadr.In prima pat teoftenditfe/um clamaret.effe exauditum.amp;orare, nedeincepsimpellaturadpeccandum. In fecunda.q incipit : Heu mihi : gemtt 8i déplorât fe tandiu inter malos peregrinum fiiincolam elfe, qiAcfi ira dicerctj Fratres cum uos rribulamini in multipliettate pccca torum.clamatead dnm,amp; ipfe uos exaudiet, cxêpio mei.quiCcü tribularer] multisuitqshuius fcculiap-petitu.attëdenshoccffedamnofum, Cdamautad do minum 81 exaudiuit me], qiPoftg exaiidiuit eum do minus,ôC peccata dimirtendo, ab amore terrenone rcmouendo.quia uidit fibi muita imm inere quæ itc-tum pofl'ent eu ad poftpofira impcllere, iieluri linguS dolofam, quæipfumprimumparentem dciecitàlua perfeftionc.prccatur deum.ut libereteum.neamo-do rctrahatur adpeccâdum:quafidicerct: [domine] quiiam de pteritis me exaudifti.deinceps [ libéra ani-mammeamàlabqsiniquis ] .1. manifefte mala per-luadennbus.tKàiinguadolofaJ ,i.quæaliq inducit

lt;74 D. HAYMONIS IN PSAt-autoritatem uel rarionem.per quatn dcdpiacXoc#* tus fuit diabolus Euæ lingua dolofa, duni ci perfua« Gcnc.5. dere comcftioncdbi ueritiuoluit: appofuitK dolff, per qucperfiiafiCjdicens: Similes cricis ipfi deo.^Ad fe conuertitur fe confiilendo, in quo notatur magna ipfius diligentia nbsp;nbsp;qua magna cautela fit adhibenda

cötralinguä dolofamiqfi dieeret ; O anima mea qux grauiii'nnatcntatione.f.lingiia dolofatêraris, Cqui^i tlctur t ibi □ .i.quid poteft tib^i dariî’ Caut quid appona tur tibi] .i. quod exemplum poteft tibi proponi, qd ficualcnstibiCadlinguamdolofamJ .i.cötralinguä dolofam.ne feducaris lingua dolofatquot;^ Ecce quid da' tur tibi: CSagittæ acutx] .i. diuina præcepta.quac d to transfi'gunt corda hominii.dantureis arma cotralin guS doIofam:fagitta?dicoCpotcntis] .i. ipfiusdci;8£ per hoc innuir, qd ipfæ fagittac fadant homines pore tes contra lingua dolofamifagitta: dice dantCdi car-bonibus defolatorijs J. Carbones didt fanftos, quia ipfialiqn fuerunt extinfti.fed pofteaper Chriftumfa jii funt ardcntcs.SC alios ad dileflionê dei accendüts qui dicuntur defolatorii.cöburcntcSj Si confumman tes ædificia.hoccft,uitia, fîadcoimexemplum nos uo lumus informarc : SC iftud eft qd apponitur nobis ad Iinguâdolofam.lt;jfHeumihi.Parsfccûda.Quafidice-retXicet fim exauditus dctribulatione.habensfagit-tas K carbones côtralinguâdolofam.tamcadhuccft Cmihi hcu].i.magnus gemirus.Cqniaincolatus meus prologatus eft] id eft,peregrinatio Kexilium mc-um à uera patria nimis producitur: nô quod uiralio-PhiKp.1 minis longa fir, fed quia iam ueller difiblui, SC effe cS Chrifto:0£ ideo eft mihi hcu.quia [habitaui cum lia-bitantibus Cedarjideft.cum illis qui manent in renc bris. Cedar enim tenebræ incerpretatui; S(ideo dico heu

TERIVM COMMENT, «75 hfu milii,quia [anima mea multum ineola fiiif]id multam grauitatem paffa cft in hoe cxilio.ffldeo di co quod grams eft animar mcæhxe peregi inario, ga Sailli,cumquibus eram,8fpacemodiohabebant,quS ego quærelMm^K me impiignabanr:hcceft:[tum iï lisqmoderunrpac€m,erampacihcus3 quiaeum ip(i ciTent feditiofï.non maledieebam eis,fed orabam pro eis.tamcn non tacebam qiiinprædicarem ucrbü deis 6f [cü loquebar illis^uerbü ueritatis, [impugnabanc ine^multis tribulationibus,amp;hoe [gratis 3 id eft,fine aliquo meo merito. Vel gratis,ga nihil ^fecerür.

LEuaui oeulos meos]. In hoepfalmo habet ma teriam fccundum gi adumdiic enim illc iuftus, qui fuperius auitijs exiuigôf mundo rcniincia-uiCjOftendit fe ad fanftos jntetiones fuas dirigcre.uc pereorum inrercefiionemdiuinumfibiauxiliuinac-quirat, quo fadlus iuftus cörra omnium ten tationes refiftat.Intêditprophetaperfuum excpium alios in-uitare.ut pcreol’dem gradus afcendant.In prima pat te Ieuans oeulos ad fanilos.petit per eoi^ intercelTio nem auxiliü domini fibi dari.In feeunda parte, g inci pit;Oominus euftoditte: affirmât feillud habere an-xilium,8f oftendir gd fibi ualeat.^ Acfiptopheta ira inuitaretalios.dieensiOfrarres, quiiam pceeataexi» iftis, leuate oeulos ueftros inrcriorcs ad fanftos dei, utpereoiMintereefTionc auxiliu dnirecipiatis.Sf hoc exemplo mei,qui[ Icuaui] .i.erexi [oeulos meos^.i, intentioncsmeas[in montes] .».in fanftosangelos, 8f alios fanftos.afiiftentes pracfentia: dei, [unde].! Î quibus, [ ueniet auxilium mihi] .^Dieo g, ab ilhs ai* xiltii milii ueniet, fed tarnen non ab ilhs qd ipfi denr.

fed potius C auxiliiim meum ] erit Ca domino.qu fecit ctrlum 8C tcrram 3 in quo apparet eius auxilium eflif ualcs,8i forte ad cuftodiatn.iHDicoauxilium erit mi hi à domino.K o anima mea.ilïeCqui euftodit telid cft, deus, ciiius auxilium fanftisorantibus recepiftii Xnon det pedem tuumjideft.aifeftionem tuam.Cij* tommotionemj ut non cömoucaris adaliquaillid-ta: Cneqtletiam Cdormitet 3 id cft.non permittat te negligenter operari.Tuncenim dominus euftos no* fter dicitur dormitare, dum permit tit nos negligen*

Matr.8. teropcrari.Sicuidominusdormiuitinnauiillisnegli gentibus.Silccuris ƒ tranquillitatemarisimotis auf illis.Si clamantibus tempeftatc maris.cuigilauit do* minus, SC diligëtereos cuftodiuit.^Vere tibi nS dor* mitabit nec^ dormiet qui euftodit Ifraël » quia ira fa* eit omnibus quifunt IfraêbSi lioceft: Cecce non dor mirabit3ideft,non permittit Ifracl negligenter ope rari:Cnequcdormiet3 idcft.nöpermittitpedemin comotionem dari, ut ad aliquod uitium impellatur. ^Parsfecunda. Dominus euftodit te. Continuatio: Ego precor, ut dominus non det pedem tuum into* motionem.Si ira erir, quia Cdominus euftodit te3it* bonis qhabemus,15iCdominus3eft CproteftiotuaJ contra malaCfupcrmanumdexteram tuam3 id eft, fuper fpiritualem operationem tuam, quam ipfc euftodit,ne de bonodeclinet admalum.Manusfiniftra , hoïSjUocaf operatioliofs,propter tcporalecömodö; manus nero dextera.fpiritualis eft operario, nö fafta nfîproeœleftipmio.^ Et quia dns eft jjtedlio fuper manum tuS,idcoCperdic3.i.temporeprofpcriraris, 'Cfol3.i.quantiiIibetaItift’imaprofperitas,Cnon uref te3 .i.non auferct tibi aliquod bonum, neepdueet te ad elacionë, C neiÿ luna J. i. grauifl'ima adueditas.q folec

TERIVM COM’MENT. «77 ' folct ^fdaurere.ficut lunacxuric hoïes in nodlc,non uret te Cpcr no^ë] .i.in tëpore aduerfiratis.dü maxi» me urgebit ipa aduerfïras.i.ne^ in ^fperis ex tolleriy, ncçinaduerfisfrangcns. Velitafcàm Auguftinum, qui per folë accipit Chriftum fecundum diuinitarem: amp;nbsp;perlunam eundem fecundum humanitärem. ^C5 tinuatio : Quia dominus cuftodic te,ideo per diem.L in cognitione illius illuminationis, quam habebis de ipfadiuinitate.fol.i.diuinitas Chrifti, nö urette.i.nd permittct teerrare in cognitionefuædiuinicatis;ne^ luna.i.ipfe ChriRus fecundum humaniratem.non u» rette pernoólcm.i. in cognitione humaniratis.ut de ipfahumanitatc male te fentire pcrmittat. Quid p fingulaïE Dominus cuftodit te ab omni malo J .i. ab omni peccato:K quia uidet mala imminere,per quæ fokt homo impelli ad peccatum.dicit fibijpli: fdomi nus^qui cuftodit te, deinceps fcuftodiat animam tu amJ.^Hoc modo fcilicet, Edominus cuftodiat intro itum tuüjuel cü ducehsante reges pfîdcs.nô race as ueriraté.nec cédas minis cow,EKexitü tuüj.i.qn duceris ad mortë,non neges ueritarë timoré morris: 8i hoe faciat incipiëdo Ecx hoe nunej .i.cx hoe pfen» ti,ESf uf^in feeulün.i.quâdiu durabitfeeulum iftud,

LAetatusfum.3Hichabemus tertium gradutn gaudium illud, quod habet hdelis ifte qui lp» quirur,dc hoc quod eognofeir fe iturum in do mum dni fuper cœleftë Hierufalë, Si iam in ca fpc ha birat,Sëadhuiufmodi gradi'i intëditinuirarc alios.ln prima parte dieitfelxtaride illaeoclefti domo,qui iplc inhabitaturuseft.Si oftendit magnâdignitatë il bus ciuicatis^ut ad dcïideriü illius maxime corda cö»

Rioueac.In fccüda.quæ incipir; Rogatc quæ ad paeêï ditic ipfis duibu$,quod mul ra bona de ipfîs loquitiir, Ordinc quorp bono incedit. Debet enim qui fanflow in cerceHione iïbi diuinum auxilium acquifîuir, cxul'* tare lærari ipc æternx habitarioni5.^ Ac fî ita dice ret. V os cxiiti à uitrjs.qui iam diuinum auxilium fan-él:orum interceiftone accepiftis, gaudete de fccurita-te æternv habit ationi.qexcplo mei.qui f lactatus fuin in his quaedifïa funtinilü] àfpiritufanfto, uelàqli* bet prophetarum,ut à Moyfe poteratuel Dauidac-cepii7e:haec quidem funt mihi didla, fin domum do-znint ibimus Jid eft,ad cœleifem habicationcm perue nicmus.ego ôC alij mihi conltmiles.quiiamuirijs reli ftis.fanftorum in tercefljonc diuinum acceperunt au xiliutn ficut ego. Licet ego dicam quafi futurü,in do-mû dni ibimus,tamen iam inhabito mente iniUado-' mothoc eft; fpedes noftri J .i.noftrse affeftiôes, ffTan tescrant J.i.firmircr coilocatz 8^ bene eredtxd[Hi crufalemJcœlcftisLin atrijs tuisj.i.in tuaamplitudi ne. Hierufaletn de terminât fe non dieerc de terreftri, (ed de cor le ft i Hierufafem. Quaß diccret;d Hicrufa lem nos Rabimus inatrqs tuis.SChxc f Hierufaletn] «ft Cqux xdificaturut ciuitas] quotidie muis lapidi-bus, ut cniitas, quia ciues illi cœleRes coeunt ad côfet uandâ unitatem, ut iure uiuanr, 8f unicâ dco laudein faciatit.Cciiius^ciujtatisEparticipatio] .i cuiuscimrS funt participes Ceius3rei,quxtëdtt[;inidipfum].i.in immutabilitatë. fipfîusdiuinæ effen tiæ.quæeftrefc' 6:io otnniû habitantiü in illa ciuitatc. Yel cuius ciuita tis participatjo.ita dico qd fît eius ciuiraiis.i.c5munif oïm, eft tendens in idipfum.i.in rem,quçomninoina mutabiliscir.fcilicet.inidipfum.deum.f. Sf iplê deaS f arciopatio eft illius ciuitacûtSf co bono illi ciues par tici-

TERIVM COMMENT. ^75 tîcîpanr.quamuis non arqualiter. Et bene dico,qd nos in domum domini ibimus, [quia illuc] id eft,ad îliam cœlefîemliabitationcm C afccnderunt tribus] nonquæcunqj.fcdCtribusdomini] id eft,tribus illæ, quxin muira folicitudine dcofcruierunt:amp; derermi natquæfint tribus domini.fcilicet.Cteftimoniü Ifra-cl].i.illi,quibonacôuerfatione tcftanturfelfraclef-fc;adhocafccnderîit,utlaudareturibinomëdni:ho£p^. die it:ad confitendum nomini dnijiuxta illud : Bcari * qui habitant in domo tua domine, in fecuta fecuIorS laudabuntte.Non propterhoc dicir,afccnderunt,qd tempore Dauidprophetæ aliqui adhucafcendiftenr, fed tarnen idco per præreritum annûciat, quia certus trat,per mérita patriarcharum,8faliorum luftorum, quod ip(î in aduen tu mediatoris eftent afeenfuri ad il lamcccleftc Hierufalcm.^ Etuere afccnderunt,quia êC ibi eriâ indices coftituti funtthoc eft: Cquia illic] .i. in iliahabitatîone Qfederunt]qualîiudices, Cfedes] id eft, illi in qbus fedet deusSi quiefeit in hac uita.fc» debunt dico Cio iudicio] futuro.ut ipfi iudicent.f.cS fentiendo diuinçfentctiae.iudicabuntenimfanétina tiones:iudicabuntquidemip(îdicoprxlati ffedeîfu perdomum Dauid] .i.fuperfamiliam ChriftianoruSaptj, fidelium.quos ipfiadfaluationem iudicabunt.^Ro-gate.Parsfccunda.Quafî diccret; Vos tribus,quçiara ibifedctis,Crogare] id eft,pctite impetrate nobis prccibus ueftrisKmcritis ea[2quæfunt]utiljaCad] cSfequendSCpacemHierufalcm]:ficrogatc.igt;qritc, C8{]perhoc£ritCabundantia]omnibus Cdiligcnti-buste], utpernoflräabüdantiäadtuapoflimus puenirehabitationc,CftacLlnobisCpax].i.qcs 8fmc tis trâqiiillitas;Slt; hocfin uirtute tua] .i.in chari täte, fpecialitcr in te régnât,LSiin turribus tuis ] .i.fftîs

apoftolis.K alqs qm fe expofiierunt morti pro defe« fionc f ccklîæ, Cfiiabundanriajuirriuum, uel avqmfi ton prxdicatione fua.ut cü multis hlqs deo Ie pienrrc in iudicio.lt;t Non tm prccor ut fn pax amp;nbsp;abundaima in turribus tuis,fed eriain bene loquar de te a)rj^ehoC cft,tloquebar pacë]abisCdc re] i.in te pacem abun darc.necad cuam tranquillitarê inquietos, fine pa ce uera hic uiuentes poflTe pcruenire:amp; hoc loquebar (Copterfratresmeos.Si proximosmeosj ,f utintiî tale ponerë pace, qua poffen cperuenire ad fuperiix tiuiratis pacem 8i habitationem. Fratres,acctpit ma-gis fibi adiunftos.Kfimiles in bonis opibus:,pximoS, quofcuntp Chnifianos.lt;|Er non tm uerbo loquebar de te.fcdetiamopereJK laborc [quxfiutbonatibi] .i.multos dues attraxj : 8i hocideo, quia domus dci csihoceft qddicit: [propter domum dni dei noftri.J

Ad te Icuaui oculos mcos. 3 Sicut in al qs diifliJ eft.K hoeprarmiffo pfalmo oftendit fefide-iis loqui gaudere de habitatione coclefli; hic familiarisiam fadlus ipfl deo,dirigit oculos ad ipfum.pofitusintcr moleflias huiusuitae. In prima parte oftendit oculos ad deumfc dirigere.In fecunda parte,quæ incipit: Miferere noftri domine ; precatur intfcncordiamjnretioeft,noshorcari ad hücgradii, SC fpcdalirer in primis iftis feptem loquitur de ueteri teftamento.opQuafî ira diceret: Vos pofiti in tnbula tione, leuate oculos ueftros ad deü,ficur ego [ leuaui oculos meos] interiores [ad tej o deus.q poies esex audirc:hoc norat,dicës: [q habitat in cxiis. j llle died oculos addeû dirigere.y noncôhdensin his (errenis, info

TERIVM COMMENT. èSl în folo domino fïdudam ponir.i|Oftclt;^it quomodo oculos dirigat ad ipfum deum, [Eccc ficut oculi fer-uorumin manibiis dnorumfuorum J ut aliquodab ipfo beneficium aceipiant : uel fi puniätur à domino, ut Iiberentur.lt;[[Et[ficut oculi ancillæjfimiliter funt tin manibus doming fuar,ita oculi noftri ad dominu deum noftrü .donee mifercatur noftii J uel à tribula-tionibus libcrando.uelquxcunq; beneficia faciêdo. Poftquam dixit de feruis.ideofupponit demulieri- nbsp;nbsp;‘

bu;,ut incofexu faluatio fucuraintelligamr: permu lieres, quænaturaliterfragilis funtcorporis.accipi-mus non folum fœminas, fed ctiam aÜquos fragiles uirosiitcrum intcruirosaccipimus quafdärobufias mulieres: fîcut domina promptiorad miferedum quâm dominus dicitur, ira deus côparatur dominai, quia cito mouctur erga fragiles: compararur amp;nbsp;dno, cum permitiit bene torqueri robuftiores, unicuicp fa ciensfecundumfuampo(ribilirarcm:Vnde Apofto-lus Fidelis deus, qui non patietur tenrari fupra id qd I .Go.iO poteftis.^Miferere noftn dne. Pars fecunda. Quan-doquidê oculos nofiros ica ad dominum dtrigimus, ideo C domine mifererenoftri, miferere noftrij idco binam precaturmifericordiam.quiabinâponicmi-feriam,fcilicet,fecundij corpus, Si fecundum animä: miferere dico, Cqma mulru replet) fumus defpeft io-nejfccûdum corpus nbsp;nbsp;Ideo quoq; miferere,quian3

tantum corpus.fed etiam C quia anima noftra muliû repleta eft 3defpedtione. nec tâtummodo dicam rc-plctam.imcîiplacft fadla [opprobrium abundant!-bus 3 in diuitqs. Diuites em opprobnofos Si ftulros indicant bonos.quia nô quærunt diuitias fieu t ipfi fa ciunt: [amp;3eft faftaCdefpedlio fuperbisjnientc ela-tù: dcfpi ciunc enim eos, cü pro eŒlcftibus,quæær«r-

Ifiquia dominus. [Hiehabcmus quodiuftuS ilk, qui ia alio pial mo ad dominü erigebaC oculos,interanguftiasdelibcrationedama-bat.liberationcqiiaccepit.uelaliqdaliudbonum qd habet,non fibi/cd omnia mifericordia: dei attribuit; amp;C in tendit ad eundem gradum cæteros inuitarc, uc oia attribuant mifericordia: dei.Inprïa parte oftedit à dno folo fe habere, quod tribulationibus poiTit red ftcre.Infecunda,qua: incipit :Benediélus dfls qui no 1 dedinde fua lib er a r j ó c gratias agir domino. *11 Quaff ita diceret:V os qui intcranguftias libcrationc acce-piftis.libcrationemuefträ domino afcribatis.excm* plo noftri,qui domino bene confitemur: fquia niffj effet hoc.quodCdominus erat in nobis] confirmanS nos, Ccû exurgerct hoies in nos,dcgluti(fent nos].i. incorporaifent nos fibiCujiios].iïcicres ; qaquam-uis cognofeeremus malum elTc.tn oportereteis noS cisconfcntircprxmagnitudinc tribulationS: hoc Cforte] .i.8f poifet fieri,uel no fieri ; 8^ ficut nos dick mus,itaCdicatIfrael]J.uiruidësdcu,[;nunc]id eflr, fine dilationc, ita dicens: Cnifi quia dominus erat in nobis] Cum exnrgcrcnt hoies in nos, forte uiuos dc' ghitiifentnos.lt;)f In principio defeCiiremus,8i multo magis Ccum furor].i.impetus Ccorumirafceretur] .i.exardefccrct[;in nos,aqua].i.inundaniia tribula-tionii, 3bforbuiffetnos]ideft,irreparabiliterfibi ak traxilTet:cthoc[^forfitan].i.itacótigiiretuere,nifig2 dominus erat in nobis» •^Nifiquiadominus eratin nobis.aqua abforbuiifet nos,fed quoniam fuit in njgt; bis[;aniinanoftra]quö corpus traftaretur,[pcrt^rä'

TERIVM COMMENT. Ä85 fiuùnillæfaCtorrëtemJ.i.impetuofatn tribulation« ego dico domino auxiliantc, anima noftra pertran-lîuit,ct tforfitS J diceret alquis.quod fine domini au* îulioC anima noitra pertranfiflet aquam-3 id efi.inun dantiammalorum.ejlntolerabilcmjquâtiimadliu-manas uires, quod iinpolTibile apparct ex hoqquôd aqua ilia intokrabilis eft.^Bndiftus dominus. Pars fecüda. E t quia per eum tranfiuimus, ideo fit [ bene-diélus do minus, qui nô dédit nos in captioncjut ca pcrentnos,8iincorporarent,Edétibusi.i.forrofio-nibus,8^ feritate [eorum 3 quia ficut feracuolun t nos dilaniare. Nô dedic dico,fed potius Ranima nofira lîcut patîer erepta cft de laqueo].i.deceptione Cue* nantium3.i,quxrentiüopportunitatemdecipiendi. me.^Et non tmanima noftra eftcrcpta/cdCiaque* «is3.i.ipfiillaqueantes nos, Eeftcontntus3quiaipfî tandem duplici contritioneconterentur. C^nosli berati fumtLs3' lt;in magna dignitate à deo eôftituti, ^Echocfadgt;utoriumnoftrû3quoditafumus]ibegt; rati.nô cft à nobis.fed quia fumus tin noie dominij qui nos bene poteft cuftodire.quoniam ipfe cft tqui fecit calü 8^ tcrrâ3 uel ad literâ uel ad allegoriam.

QVitonfidutindomino. J Hic habetmateriS huncgradum,fcilicet,confidcntiam ; intendic £tiam alios ad cam inuitarc. In prima parte oftendit quid faciat jpfa confidenria,fcilicet,quod in domino confïdcntcsnihil poteftfcparare àcharitate Chrifti.In alia,quæcft:Bcnefac domine; precatur bo naconfidencibusin dno. Ordo congruus cft: poftq à deo liberationem reccpir,8i omnia mifcricordix det atthbuit, iuftü cft ut in ipfo firmifiitnc côfidar.

Quafi ita diceret ; Vos q beneficia ueftra mifcricor diæ dei atthbuitis, deinceps confidite in domino,qa illieorum f qui confi'duntin domino] nonperprac-fumptionem.fed quiiiabicac in Hierufalcm]ideft,g iuftus efi,fcilicet,babicat fpe in coclo.uel deuote in ec defia, Enon commouebitur in ætcrnum]à Chrifto, uel à bono propofito per aüquas tribulationes , [fi-cut mós Sion,id eft.ipfc Chnftus, qui corporaliter in monte Sion habicauit»^ Ideo confidens ipfe non co* moucbitur,quiaCmontcs].i.angeIi, uelapoftoIiS^ aliifanfti uiri meritis.prcdbusSC exeplis funt[in dr cuitueius] munientesliuiufmodi confidentes cötra hoftes: ] ctiä ipfe Çdominus J eft [in circuitu po-puli fui] ut eum muniat amp;nbsp;protegat [ex hocnuncÓ^ uflt;5 in feculum,]^Et licet ad praefens permitfat eo9 tribulari,ramen reuera eft in circuitu cius,quia nö re linquct fideles fuos in poteftate inimicorü,ne 8i ipfi compclIäturpeccare:8ihoceft:CquianonreIinquet dominus uirgam]idcft,potcftatë[peccatorumfup fottem iuftorum] id c, fuper religionem.quam iufti fadunt fuam fortem; ideo non relinquet, [ ut nö ex-tendant iufti ad iniquitatc manus fuas. ]Si enim ma li fuper iuftos poteftatem haberent, iuftos ex neceffi late peccare compellcrent.^ Bene fac.Pars fecunda: Continuatio : Dixi quia dominus nö relinquet, tu d [domine] ficut eoepifti, [bene fac] id cft,perfeuerS euftodiendo, alia bona faciedo [bonis] id eft.illis qui fequunturpræcepta tua, [8C reftiscorde]illis q nulla anguftia peccare coguntur. Iftis benefaciec dominus, [déclinâtes autem ] id eft, propter aliquas iribulationes à mädatis dei déficientes, [adducet do minus in obligationes] id eft, multis peccatis pmit-tccalligari [cum operantibus iniquitatem ],i. ficui:

TERIVM COMMENT. «St facit alios operarios iniquitatis Cfuper Ifracl lautem u. fuper ui« uidcn rctn deum crit C pax J partim in hac uita.Si fumme in alia.Cum malis mala annüciat,nos bene ad confïdentiam cohortatur, ne mala cum dif** Edentibuspatiamur.

N conuertendo.] Hie habet materiam prophet» exptftationem futuræ liberationis pcraduentu Chrifti,in quo fideles amp;nbsp;priores iufti qui adhuc p culpam originalispeccatia diabolo tarn uiui, quàm mortui tenebätur.liberati funt:K hxc expeftario finis fuit omnium iuftorum fub ueteri teftamento.per quod pate t.quod alq fex præccdcntes gradus ad ho-mines ueteris teftamenti fpccialiter dirigun tur. Int? dit propheta inuitarc homines ueteris teftamenti, ut in aduentu Chrifti fpem fuæ liberationis apponSt.Iti puma parte oftcnditiuftosillos tantaminaduenta Chrifti habuifie confolationem.ut ctiam inimici eogt;u confolationc laudarent.In fecunda qux incipit: Con Uertere dominc:prccatur deum, ut dipfe in aduetu Chrifti partem liberationis habeat.quia Ixtum uidet finem liberatorutn.lt;,IQuari diceret; Expeftare debe-lisfratres confolationcmin aduetu Chrifti, quia Cin conuertendo dominus] .i. dum dominusconuertit Ceaptiuitatë Sion]ideft,illorû,qfunt fpcculatio,8C prouident fibi.t faéti fumus ficut confolati]id eft.fi-cutilli,quiconfolationcm aceipiuntuenientibusbo nis. «J Tunc] .i.in ilia conuerfiöe captiuitatis, [os no» ftrum]fcilicet,lt;oripfum, Ceftrcpletum gaudio:8i J non tantum cor,fedctiamClinguanoftra]exterior, eft in Cexultatione]id eft.exultSter annunciauit alqs libcrationem, quam uidet paductû Chrifti fieritp er prxlens

prxfcns amp;nbsp;præteritû propter certitudinc rem fufurj annundac.^TuncJctiä.i.quando dn$ conucrtct ca-ptiuitatc nofträ, Cdiccnt^aliqui[interGentcs]hoC [inagnificauit3.i. magnifiée difpofuit.fdominus fa cere cum cis] Intelligentes cm,quod homines à pec-catis per Chrifiü liberctur.cognofcct eos efle dei fili-os, Si tandc in angelids manibus in perpeiiiâ requi2 deportandos. ïjlpfidiecntimagnificaiiit dominus fa cere cüeis.nec inhoefunt fatui, ucl infipientes,qa ita uerum eft, fed Si [ma gnificauit dominus faecre no* bifcû] .i. difcrenirquodmagnos nosfaeeret,8f noS hocfperanres.fafti fumus Iç tares. ] Conuerte dne. Pars fecunda.Continuatio.Er quia niagnifieafti face renobifcum,ideoó[dominf conuerte captiuifatem nofträ 3 qua frigorc pcccati obligati fumusificcöuef te,urpiicniamusad curfum bonæopcrationis.itacô uerte [ficut torres] g eftl igatiis frigorc h ycmis.con-uertil Cinauftrojin uctoillocalido, itautpauftrtf .i percalorëfpusfanólicöuertaturfrigus.i. pigririeî peccati ànobis. lt;|Dicoconuerrc,qoiatunc.i.fafl’a conuerfione, [mctenrjilhCin exiilrationej.i.exuJquot; tanter recipient mercedem uirææternæ, [qui (ernt' nant3bonaoperafua,undemultipliccfrudlumex-‘ peilent,[in lachrymisj i.in mocrore rriftitia hums uitæ. «If Qui fun t illi g meten t in exuhationct’lHl feilicet,quiibantad æternâduiratcm per bona opa fua, Sinon ceiTantesadhoram.fedfeuntcsjaffidu« [ibantjdico, [8i flebantjj’ morte Si miferiahuiuS uitariipfi dico [mittêtesfemina fua3 i-bonaopaiuat uel fpeeialircrelcemofynas.lt;,l Euntes ibât [ueniëres aur.i.appropinquâresmorti,[ueniêt3ufq;ad iudieiS eii cxultatiöc,portätes.i. gferctes dno [manipules fw osju,

NIfi dominus ædificaueri c. ] Sicut feptem pr»' diftos gradus fpecialiter ad homines ucteris teftamenti diieximus, ita ofto iftos futiiros ïd homines noui teftamenti propriereferimus: amp;nbsp;di cütiirhi gradus fpecialiter Salomonis,id eft,pacifia, fcilicct.Chrifti.qui ucrus pacificus fuit,quia ipfc recó' ciliauit deum hominibus, fii pacem fecit inter ludgos

Gentes.Yndc Apoftoiusdicic: Qui fecitutraque p . unum.Huiiisautempacificiproprie dicûturiftigra- * dus, quia per prxfentiam corporis manifeftumauxi lium humano gencri con tulit.Sf in feipfo exemphitu totius iuftitiæ oftendit, 8i alios per gradus uirtiituni adcœleftcm Hienifalë afcendere docuir.In hoc pfal-mo loquitur ho minibus, qui in aduentu Chrifti,qu2 alio in pfalmo dicit cum magna exultatione expeifla ri.abundantiam bcneficiorumreceperunt.uelutifan fti apoftoh fuerüt: Si intendit ab cis auferre omneni pracfumptionem,fciliccr,nonpræfumant talesefte, S polTin t xdificare per fe, uel ædificatacuftodircmec purent fe fecuros antefecûdumaduentum Chrifti, quia nullus in hac uitapotefteftefecurus,in quafta^ dm quilibet labiiur ad pcccatum. Quafi ita dicc-rettVosqui in aduentu Chrifti multabeneficiaaccc piftis, etiam aliorum xdificatorcs conftitiftis.nolitc de uobis pr^fumerc.qa nihil poteftis per uos.nifi dnï faeianhoc dicit Cnifi dns xdificaueritdomujhoc elf» nifi dominus interna infpiratioe alique prxpaict fiij i.Co.fJ* habitationi,inuanülaborauerunc qui xdificanteü^ à. qui ad cam ædificandam laborant! non tnim qui plantât, aut quirigât,eftaliqd,fcdquiincrcmentiî dat,deu5. Dico per fe non poteft aliquis atdifïcare,

necperfcardificata cuftodircJioceft CnifidominuS cuftodkrit ciuiratcmj .i. ipfam ecckfiam.quædicit ciuitas.qiiiademuleis Colkdtaeft,amp;bene munirauir tucibus: Cfruftra uigilat qui cuftodit earn 3 duitarc. Cum dien, iiigilar, innuit nobis curä amp;nbsp;folkitudinr, quam paftores eccleiïæ, qui uigilant ad greges cufto Cinti.J. diendoshabenr.VndeinCanticisdnucnerunt mcui giks.q cuftodiü t ciuitarem. Qnquidem folus deus ædificat ÿi cuftodit,ergo [uanum eft uobis furgerej id eft, de fccuri täte ætei næ bcatitudmis præfumere:

I Co ID *1“'® q‘^“quot;‘155ft tn bac uita,pronus eft ad lapfurntVS dicituriQuiftat.uideatnecadat.Vanûeftdico.Can* te lucem iurgcre,ide ft,ante fecûdum Clinfti aduen^ tum ,in quoucra lux amp;nbsp;manifefta cognitio unicuiij entjVel.ante lucem.i.antecognitionem.quam reel pitunaquæcp fidelis anima poft diflblurionc tStum: auie luceiurgereuanû eft,fciIi£ec,Cpoft§ federitisj .i. feflionem deicrflionem luiius uitæ tranlîcriris, tuncCl'urgiten.i.fecurieftote.uobisdico ut furgatis, Cqui manducatis panem dolorisj id eft, gbusmife-næhuiusmundi funtrefeftio.ficutpanisalicui.ijDi-' co furgite poft§fedenns:8i quafi diceret aliquisiQS cntperfcdla illafefiîo^CCumjdns [dedcritdiIeftiS fuisfomnumJ.'dc.mortcmiKcum dederir,[;efce3 apparebitCbjreditas dni3.f. filii,ide,iuftiuiri;quifilii funt [ mercesj i. remuneratio quam dns dedit Chrk fio, ƒ explctionc fua* obedkntiæ; mcrccs dico Lfru-ftus3 i. ipfius Chrifti.g fuitfruftus ipfius Cuentris3 uirginalis. Vbi diciriccce liæreditas,incipit defecuda Îjane,in quaoftendirmagnädigniratccoiv,quirunt itereditas domini. In prima parte diftuadet à pfum» ptione.ïf Dico filq crût mcrccs,ipi ffilii cxcuflbwj ,i.prophctarû,qui dicuntur lt;xcuirores,ga rem latentem

TERIVM COMMENT. €89 »«m.f.rcprobarioneiîi liumani generis excufferunt et •nanifeftauerunt.erûtitaEficui fagittæin manupo-ten tis 3. Sicut em fagittarius dirigit fagittâ q uuk.nec ipfa aberrac,fed percutit que uult, i ta deus potens dr fagittarius,ga fagittas ûias.i.fanftos apoftoIos.K ali os legatos tnittit, in g remotas partes ipfe eligit, 8C p lios corda liominü diuino amorc transfîgit. Etnon tin apoftoli funt beati,amp; illi alq qui fufeeperunt aduë tum Chrifti, fed etiamoës illi,qui eos imitantunhoC cft.oïsilleCuirJeftCbeatus.quiimpleuitdelîderium fui! ex ipßs3 hoc ek.uitâ fuS inkituit ad m odum eoat; 8^ uere beatus,quia [non confundetur cum loquetur inimicis fuis in portaO-i.in publico. Velperportam polTumus Chriftü accipere, g eft pprta per qua itur aduitä.ßcut ipfeait.Permeßquis introierit, faluabi loni, 10 tunutßcdicamus: cûloqueturinimicisfuis.i.hæreti-cis.in porta.i.in Chrifto.f de ipfo Chtißo agens.non côfundetur.quod aliquem errorem de ipfo loquatur, uel aliquo modo ab hæreticis conuincatur.

BEatiomnes 3 .Inhocpfalmohabetmateriam hücgradum.f.timorem domini, et intëdit ad-« montre ad cundem gradum illos.quos de præ» fumptionefuperius admonuit. In prima parte often dit quid efticiat timor domini. In fecunda parte,quae incipit:Bcnedicac tibi dominus ex Ston:ponit oratio tiem, quæ bona.f. ipfum deum timentibus exoptaf. *ÏQuafi dicerct: Vos quibona Chrifti recepiftis, net etiâpracfumitis.timete dominum, quiafomnes qui timencdominum3cafto timorc,Cbeati3funt,idcft, illifqui] cum timent, [ambulant in uhscius]uel in pricccptis,ueliinitatione. ^Vere bcatuscrij,[ quia Xx manduquot;

manducabisj.i.refeftionêtibi capies, Elabores ma* nuü riuwj .i.opcra manuü tuaw fadla cum magno 1» bore;Sé quiahocmaducabis.CbeatuscSjinhacuira, ESCbene tibi critjin futura.Qæprins plnraHter de cc clciïa Ioquit,ad muinrudinc pcrfonaw rcfpicit. qd aüt decademccclefiapoftmodü in fingulari numero lo* quitur.adecdelix refpicit unitatc.Eteriäin hocbta* tuscris.qdCnxortuaJ.i.animalisnaturatua.qiixdequot; bctfubnciuiro.i.rationi,perquâregatur,cnrLabiiit dans] bonis fruftibus Koperibus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ui ris 3 luxof

dico.pofitaCin lateribns domus J .i.in uicinitatebo* næ cöfcientiacEruarJqabonauicinaerit uiro luo.i.ra tioni.8fpcrhoc non feduccrur ipCa iixor, fuut Eiia fe-du‘ta fuit: cöfcientiä domu uocamns, quia in ca ho* fpitium dno pparatnus. Vcl p nxoic poOumusacti-pere fapientiä:ut dcdicamns : Vxor tua,i.iapiei)iia,4 foue; Sit. nutrituiiv,fient uxor,eft abundäs bonis fru* ftibus, qafacitte operari ficutuitis;uxordico,pofita in lareribus domus tu« .i, duobus teftatnëtis; qa per fapienri2 qua habet in ipfis teftamétis « 8ë fe ipfuin mat bene facie operari.Kalios docet bn operarit qua: duoteftamétafuntlatera.i.fuftentaméra.bonçcôfci cntix.Khoc eft,domus tuac, ^In hoc eriï bcatus eris, qa Efflrj riii]quos tu généras deo pdicatione 81 exem plo cruntEficut nouellx oliuaw] i.ftcut nouellæoli* uç:ga ficut noucllf fp uirides fiint.i. magis frmffificär, § alix,(îc filq tui 8t uirentes crû t uirfutibu5,amp; frufti* ficantes bonis opibus: filq dico poflti Ein circuini inë f«tua:].i.diuinxfcripturæ,uttuadodrina reficianf. Vel,in circuitu menfat tuar.i.altaris.ubidominici coc poris refciflionc cibStur. Ideo melius digit has duas arbores,q alias fruftiferas, qa p uirem aufteritate iu* ftitiie, per oliuä fuauitatë niifericordia: intelhgimus:

tjuæ duo unufquiftp fïdclis debet habere in fc: quib* duobus Samaritanus legitur infudifl'ein uulnerailli. LuC K*' Uj,q defeédit ab Hierufalê in Hi£rKho,amp; incidit in U troncs, Bene apparet qS bcatus eris times dnm,q« Cecce fic^ficutdjdhimeft.Cbenedicetnrhomoquiti tnet dnm J.^Benedicat tibi.Pars fecunda. Ec in hac cptanone ohdit affeftuin,qiietn habet erga cimentes dnm.Cötinuario.Dko fic benedicetnr.Öi o tu homo timens dnm, Cbenedicat tibi dns ex Sion^ueniens,^ natus carnaliter ftiic in Sion. Vel.ex Sion.i.exhoc tu faiRus en Sion,id eft.fpeculans xterna: [ SC uidcas bona Hierufalem ] cœleftis.fcilicet.pducac te ad ilia bona dfisiuideas dico [omnibus diebus uitx tuscjid cft.in scternirate. Et] non tu folum hoc uideas, fed etiä E uidcas ] in illa Hierufalc, [ filios filioi^j cuont] .i. imitatoresinoJM.quituaprædicationegeneratifunr.

Et qdper ßngulac’uideasCpacem fuperlfraeljid efr, Kcernam cranquillicatem.quz cif fuper, id eft.maioc ctiam q aliquis uir uidcns deum ualeat promereri.

SAepe expugnauerunt ]. Poftquä de prsefumpti-one SC dci timoré præmonuiqadmonet de tole^ rantia, SC eundem gradum habet materiam. In prima parte admonet homines noui teftamentiad tolerantiam, per exemplum oïm iuftorum à primo iufto.In fccunda.qu» incipit: ConfundanturSf con* / uertanturretrorfum:obftinatis malum prccatunpet quod nos ad tolerantiam.hortatur,ne cum impqs in aduentu iudicis côdemncmur. Quafîdicerct: Vos qui iam de uobis non præfumitis, dum filiali timoré deum timetis.cum mali uos perfequütur, tolerantiâ habeatu exëplomei,q4[fæpe expugnauerüt me] .f.

(ic tribulationibus affecerunt.ur etiam quandoqn ciderent ; 8C hicloquiturin perfona omnium iuRori^ noui tcftamcniLK hoc[^à iuuentute mea Jid eft,à têÀ porc primi iufti.à quo incepit eccle(îa:K ficut ego di-co ,fic[dicat 3 omnis [Ifrael Jid eft,uir tiidens dcum, Cnunc3gt;deft,ftatiminhocprxfentj:ideodidr,nunc, quia futurum eft quando non clamabic Ifrael de ful impugnatione,fcilicet,quando eritin coclefti Hieru** falem»^ Hoc fcilicct dicar: fSæpe expugnauerunt me aiuucnturemeajfi^ uercfarpe, C etenim non potue* runcmihi3prxualere.'quiaömefcmeloccidi(rent,n3 elfer pugnandum ultra cum eis. Dico expugnaue-runt.ôi hoc non tan tü in facicm.ut me manifefte op' pugnarenr,fed[peccatoresfabricauerüt]ideft,muk ta mala intulcrunt C fiipra dorfum meum J id cft.fu-pra illos de eccleria,qui per fc non habent ucrum lu^* menjed fequuntur alios, K hoc diu:8i hoc eft: Qpro' longaueriin t iniquitatem fuam. J qilli fuperbe cede fiampfecutifunr, CdominusJfolusCiuftuscocidetj id eft,ad humilitatem reducer, [ceruices] ideft.alti-tudinesSifuperbiamCpeccatorumJfcilicct, illorum omnium.qui ccclcfiam perfequuntur. ^Pars feciida. Dico concidcr ceruiccs peccarorum ,qui autem fuiit obftinati,fcilicct,ilhl^omncsqui oderuntSion ]idc, ecclefiâ obftinace.CconfundanturJcumdicetunDif-cediteàmemaledidiiinignemxternum; C3^conuer tantur retrorfum] id eft.priucntur apoteftate.quam in hac uita fuper iuftos obtinenr. Fiant]etiam [fi' cut fœnum tcólorum.quod priufquam cuellaturex-aruir,] Superbi qui fe in altum erigunr, mcrito for no tefforum comparanrunquiafîcur fœnum reélorum fc in altum crigit,K tarn en fine radice cft,ita fe ipfi eri gun(:0£ antequâ cuellantur,id eft,moriantur,arefcûc

bonis animæ, quia rationem cækftis doftrirtænon qua:runt,necdiligiir.Dcquo]fcEno.i.dcquibusnia-Ib'C nôimplebitmanûfuamjangeliis, [quimetet] ideft, feparabit bonos à malis. Camp;Rnum fuumjinde angelus [qui main pulos colliger ^ideft/ongregabit bonos. Per manu intelligitur opus,peifinum quies, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ *

Ideoangeli dicüturportare in manibusillosquibo ni fuerunt operarrj;8i in (înu il I os, qui fuerunc contc-platiui. (Qldeo nô colligenrur ab angelis, quia in hac uira n on recepcrüc benediélionc ab apoftolis, ucl ab alqs fftïs uirisiamp;hoc cftnlli [qui præteribant ]. i.apo ftoli.Kalii fanéti uiri.qui contemnentes terreftria.p-tereuntadcœleftia:[non dixerunt]eis, Qbenedidiio dnifuperuos^] i. mulriplieacio uircurumiS^eriamnô dixerunr, Cbenediximus uobis ] ex parte noftra.ita quodC in nomine domini J uos benedicamus.ideft, quod de ueftra benediif^ione nomen dni honorecur,

DEprofundis]. In hoc pfalmogradus K materia eft pernitentia. Hane ideo poft multos gradus uirtutü ponic,iit indicet nobis, quod quantücunqj aliquis in uirtutibus profeeerit, tarnen neceftaria eft peenitentia ad impetrandä dei miferi-cordiam.quia nullus tam iuftus eft, quin aliquasha-beat maculas, quæ Temper funt delëdæ medicameto pccnitentip.In primaparte p«nitêsiftc precatur dc-um,ut exaudiat eum clamante de peccaris, nee iudi-ceteum fecundu iniquitates fuas.EtpoftquSfiede-preeatus eft perfuas miferias, capcat beneuolétiâ pef bona iudicis, 8C oftendit Ixtû ftnem fux poenitetix.f. Ie dominum fuftinere. Si in ipfo fperare, ex quo maxime pot eft per pœnitentiamperfuadere. Infecun-

«94 HAYMONIS in PSAL-da.quae indpit: A cuftodiamatutina:monetalios ïu* ftoSjUt Siipfi in dn o fpem fiiä ponan 1.1 n ten rio eft.in-uitare ad pocnitetiä. i[fQuafi ita admoneret eos : V os fratrcs,q colerantiä habetii.qui^ cæteros pratdiftos gradus afcëdiftis.pœnitëtcs de pftïs, damate ad deiî, cxëplomei,qni Qclamauiad tednedcprofundisj i.' de^funditatciniquicatis J.,ppterhäc profunditaté, in quameeffe cognoui,damaui. Intelligitiuftiis IiâC profunditaté quxHbet leuiflima pélâretiam totâ hU'* sus uitx coniicrfationë.in qua netno pôt fibi abitine' re â pftô.SC quia fîc damaui,intcdc:8£ qabæc talia co gnoui profunda cfTe.idco C dnecxaudiuocemmeS] quafîdiceret:D)gnücft,ut me damante ita exaiidias, ^Ncc tm dico exaudi,fed etiâ intende milu,ut nô tm pftâ.pro quibus damo.dimittas.fedetiam me in oï* bus bonis'mulriplices8Ccuftodias;hocdicit:£Fiâtau res tuçintêdentcs in uoeë deprecatiôis mear. 3 Ijldeo peto ut cxaudias,Së pd:â dimittas, qa [ fî obferuaue« risinigtares dnednejutfedm cas indicate udis, [gî fuftincbit ]iud(dum tuû,ut permerita poiïitfaluari^ Nullus uticp.lJSiiniquitatcsattendas,nullus poterie portare iudiciû,fed gapropitiuses,ideo fuftinemus: boc didt: fga apud te propitiatio eft 1 .i. ga ex mifêri cordiacôdonaspdlâ.ESëJitemCproptcrlegëtiiâj.f. Euangelicam doftrinam, q nos docet propitiationc tuam, Cfuftmut te]o fdne] .i.quâtçcunçp darenî tri-bu!ationes,nung à tedifceffi.fed femper fidem tenui, 8i legë tuam côpieui. In hocuerfu fadi fibi beneuolû iudicem.quëprius deprecatusfuerat.cognofcësfuaî înigtates.UîNon tm proprer propitiationëamp;lcgem, fedetiâCin uerbo eins fuitinuir anima mca].i.iufilio cius.quein incarnandû pro noftra rcdëptione cogno ui,caufam fulrinendi cognouit: 8^ quia lie fuftinuijfic dama*

TERIVM COMMENT. Of clamauiJdeoCfpefaiiitanimamea in dno.]^ Acu-ffodia.Pars fecunda. Et ficut anima mca fperauit.ita I’lfrael] i.uir ille qui pœnitens de pdïs,damauit,ad-gt; Herfa luftitmit,Cfperet in dno]amp;hoc[à cuftodia ma tntina] .i.à primo aduëtuChri(fi,qui manc uocatur. gaper ilium lux nobis ueræ cognitionis innotuinin qua luce adhibcda eft cuftodia,ut ibifide rccipiamus, Chriftu nrm faluarorc intclligamus. Vel, à cuftodia matutina.i à rcpore refunedlionis, in qChriftus à mi lit thus cuftodit*, mane refurrexit; [ufcf ad nofte] i. uf(}! ad mortc.^ Ideo iufle dcbcs fperare.ga [ apud do luinüJeftCmifericordiaJga gratis c5donarpftä:[et rcdcmptio3cft Capnd eum] ga ipfe dedit fanguine fl liifiij.pretiûnoftræredcptionisuedëptiodicoCcopio fa, 3 q non tmleuia Koriginaliapeccata relaxat,fcd quantucunc5magna.^Er3qd illarcdemptiofitapud «um,hoc apparetin eifeftu,gaE ipfe redimet IfraelJ omnem,fciltcet uidcntem deum, Cex omnibusinig-tatibusciusj in quo apparet giredemptio c copiofa.

Titulus. CanticumgraduumSalomonis. Domine non eft3. Hie habet materia liüc gra* dum.f.humilic3tem;8f intcditinuicarcalioSt ut hunc eundem gradü afcendant,ut quants'« cücpfînt iufti,femper inhumilitate eöfiftant,amp; pecca torum,finc quibus eflc non pofTunt, memoriä babe-ant,q eft cuftodia cjterarum uirtutS.^Quafi dicerct# Vos fratres qui iam pftörum obtinui ftis rcmifftone per peen itentiam,8f lam firmiter in dno fpcratis,no-lite de uobis præfumere,fêd fem p h umilcs eftore, ex* emplo mei,qui in nullo meexaltaui: 8i hoc eft : Cdne non eft exaltatum cor meum3 i non fupctbiui inte-rius, Cneep elati iunt oeuli mei 3,id eft,non oflendi fig

numfuperbixexterius. Et licet haberem magna, f. uirtutcs SC alia, tamë Cin magnis 3 illis Cnecp ambula ui]idcft,nonralcm meoftendi,quariquim:^naha-gt; berem.f.fuperbum iSC cumhabercm mirabilia.f.qd poffcm facerc mirabilia, LnonJambuIauiQin mira* biIibus3qnamuisexiftentibusEûipcrmc3ide(t,tnuI to maioribus fiC dignioribu$, quam dignus en'cm.

lt;1 Non tantum non ambulaui in magiiis,iedChunii litcr]fcnfidcme.-8iE fi non fcntiebamjhoc.exiftens, [ßcutablaftatus]id eft jfeparatus à lade, quiiacct, SC incumbit [fuper matrem 1 uam ] quia no per fe po teft fubfifterc, nifi auxiliu à matre impendatur,id eft, Enon putauimequariabladatum.Sëdeumcft'e ma* trem.qui me fouerct;fi hoenö feci, [fed] potius Eex* altaui animam meamj exiftens ftultus, ftcut ablada tus ,quife facit fuper matrem fuam.id ë, qui purat fe fubftfterefineauxilio matris, [itaifitEretributioin animS meî,3lt;|IIllc q fuperbit.habeat retributionern fuperbiæ,Eifrael3aüt.i.uir humilis.qdefenôpræfu mit Efperctindno.exhocnunc Kufcßinfcculum.

MEmento3 In hocpfalmoeft materia incar* natio Chrifti.In prima parte ondit promif* ftones,quas Chriftus facit deopatri.f.quod parabit fibi habitationem,prxmittens deprecationé propheta,ut deus dignitatë ipEus Chrifti,8f eius mC' rita rcfpiciat.In fecüda.quæ incipitiEcee audiuimusi ondit cöpletas ^mirfioncs Chnfti.K ponic exopta-tioncs rua$,ut compleantur. In tertia.quxincipit.-Iu* rauit dominus Dauid:oftendit ^miftionespatris ad Chriftii .f.qd propter meritii ipfius Ghrifti cöformeS Chro, filios SC imitât orcs Chf i faciat.f.uthic doceäc qu«

qur Chriftus docuic.in iudicio iudicër.ciust^beatitu dinë participent. Et p hntC otnnia intëdit nos ad hoe inmtare ,nt nihil per noftra mérita, fed per folü me-ritüChriftiintelligamus ß^deprecemurnobisiuRiti am dari.S^ adChriftinosconformitatem pcrduci;8£ adhüegradum perpfalmumii^ummonemurafcen-* dere ;8lt; hunc pfalmüfecitcontrahæreticosSiludx-os,quipurabant aduentum Chhftinoneifeneceffa-rium ad falutcm,flQuafidiceret:Licet habcamus timoré dci.clamemus de peccatis, Si humiliter fencia-mus,(îcut in prædiflis gradibus oftenfum eft, tarnen per noftra mérita ad conformitatem Chrifti puenire non fufficimns. Si ideo d f domine meméto DauidJ .i. Chrifti,p cuins fingulare meritii nos pofTumus fal-uarüquia ideonominat Dauidpropheta nomineil-lius carnalis Dauid de ciiius femine proceftit, ut uerä ipftus Chriftihumanitatc fignificaret; Q8C memento Comnis]ideft,omnimodæ [manluetiidinisciusjp quam ipfam inuidtam militiä impleuit,qa pro nobis obediensfuitufcpadmortem,Sificiirouisadoccifto Phih'p.t« nem duftus eft.*^ Manfuetudinis dico exhibiræ,f(î-cutjipfeChriftusfiurauit domino] .i.firmiter,ppo fuit.-SC hoc non coadlus, fed ex uolun täte : amp;nbsp;hoc eft: Euotum uouitjex uolun täte 8i aftetflione.tibiCdeo Iacob].i.adiutoriluólantium.lurauitdico.itadicës: Gcn.xS. [Siintroiero in tabcrnaculum domus mea:]fi aften dero in coclum, quod eft tabcrnaculum Si habitatio, in qua eft mca manfto; et etiam f fiaftendero in le^u ftrati mci].i.in oimodarequie, quafiinleftoftrato bonis pannis.flEt etiam Eli dederofomnum^.i.mor tem, Eoculis meis ] hoc eft,mihi, qui prius uigilan til habui prop ter cuftodiamgregis commilfi. Mortem fuambene fomno cöparat,quiaii a kuiter refurrexit,

ficut aligs de fomno furgit : Si dcffribit quo fomnnS cueniat alicui qa pri’ dortnitât palpebrp, deinde dat reges tëporib’.ct fic fomnus totü occupât corp* ; Sic Chrujdormitauitap^pinquäs mnrti.qnludxis tra dttus eft,quia tüc nee miracula fecir,8^ etiam ante Pp lacum ueri rarem racuit:requ)ë temporibus dedir, qn crucemafcendit.IndedicinCamp;JfidcdcroCdormita-tionem palpebris meis] .i.fipriusuenerochufusin P/äte Iudaeorü.lt;,fEt3fipriusdederoCrequic tempo* ribusmeisj.j.fiprius crucéafcëdero.morti^pximui, C donee tnucn tä locü dno i. donee talëpartë habest hoies.in gbus habiter dlt;u5:amp; donee inueniâ C taber* naeulüdeo lacobjcuiiiotufeci.f.in gbus habiterde tis:apofiopeß$,i.dcfcäio orcni'\8i pöt quodlibet im ponibilefuppleri.i.nöcrodeus.uel aligdtaIe.SeicdS qd antcgChrs afcëderct.oîa parauir, qcunq; ad ecde fiam conftituendä eognouit neceflaria,fcilieet,apo* ftolos inftiuxit doArina Euangehea, quam in omni terra audire Si cöuerti feminarenc uolëtibus. lt;|Ecfc audiuimus.Parsfcda.Cötinuariodra promifttChri* ftus ædifieationëecclefiæ.ôi Cecccjficut^imifit.com pleta efte cognouimus:9lt; hoc dici t : f audiuimus ca} j.Rtg-6 qua:Chriftusj)mifir[inEffrata3 .i. in Bethleem, id cftjntelligimus à fpü fanóbo nobis reuelSte .Chriftu in Bethleem nafeituK de uirgine.in quo certi fuimus, quod cæteræ^pmifiioncs complerentur. Vel allego-ricepcrEftrata.quodfpeculum interpretatur. ,pphc tiasintelligimus ,ingbus quäuis ueritas annücittur, tarnen aperte no declaratur. Vel fic dicamus in Eftra ta,id eft, in diótis prophetarü audiuimus Si legimus ca,ideft,promifl'iones :Si ficutibiaudiuimus.ficCin-ucnimuseaJcöpletaCineampis] .i, in grelTtbus.qui Ciimpriuscirent[fyluç3fpinofilt;5peccatis,nuncfafti (une arabileSjSC deo fruä;ifiMnces,({Nos inuenimut

Chriftiecclcfiäin ^phetis prædiftam in cïpis/.cotn pletatn,8inofîp(î[introibimus in rabernaculQciusJ .i.in militiam eiusChrifti.quianosfaftimcbraeccIè Ex.militamu} ei,5( C^dorauimus in loco ubi ftctcrüt pedcs eiusj ad litcram, quia adhuc adorât holes ubi dns afcendic : cuius afcenfîonis teftis adhuc remanec «efpcs uiridis, nec aliquo pauimëto eius uiriditas po teft dimoueri. Vel.adorauimus in loco.i. integra fî-de.ubi fteterunt pedes eius.i, in quo apparct ueftigia fuæ iuftitix.qui em habet perfeÂâ fi'dcm, nô eam ha bec oeiofam.fed operator ad Chrifti imitationc. Per hoc fa^la cft ecclefia,8£ exterç Chrifti ƒ tnilTiones c5 pletx,quia ipfc furrexic.S^ afeendit in gloriâ fuam,8^ Inde mifîcrpiritum.pcrqucapoftoli confortatifibi ccclefiâ conftruxerunt:8lt; quo ipfe afeendit, facit eon feendere arcam fuam.i.ccelefîam hoc non enucia tiue,fed defîdcrariue ^ipheta annuneiat.ut fuæ mentis affeftionc oftedat. fl Continuatio:Çhgt;ia impletæ funt jjmjiïjôcs.pfeftü eft tabcrnaculura.ideo ófdne furge in requië tuâ] .i. afeende, ] poft te afeendat tarca.i.jecclefîajn quacontinëtnrfapictiæSifcien-tiæiarca dico ffanftificariôis tuæ]id eft, quatn tu fan ftificas.flEt ut area poft te polfit afeendere .intérim [facerdotes tuijferuientes tibi deuote, [induâtur iu ftitiâjhabcât^pinfulauirtures.quæfint eis ornamë-tumanimæ,Camp;]ipfi[fanfti tuiexultent^defuaiu-ftitia. Vel.ianfti tui minores exultet de fuo^pfeftu, S^de imicatione bonoK.flEt qa uidet in illuminatio ne Gentiu excçcari ludæos.precatiir deü.ut uel iuxta finem uifitet cos. ContinuatioiSacerdotes induâtur iuftitia.Sf d domine]faciem tui Chrifti. i.prçfcntcm fif claram cognitionem liltj tui.quæmodo auerfacft àludæis.Cnc auertaslquinaliquâdooftcndas ludæ is,faltcmcircanouilfima tempora:9f hoc non precor

propter mérita eorum.imó Cpropter Dauid feruum tuum^id eft,propter meritü ipiïus Clirifti : amp;nbsp;hic dat plane intelligi.nullum de mentis fuis debereprxfti' mere,fed omnem faluationem ex Chrifti merit is ex-pcftare.^Iurauit dominus. Pars rertia.Dico propter Dauid,nec diffido, [quia dominus ] pater [lurauitj firmiter ftatuit.[Dauid3.i.Chrifto,ucrifatcm]quia ficutpromifit.fic compleuir, [amp; no fruftrabiturcû] ita dicens: [de fruótu uen tris tiii ]. i,de generatis pe? doftrinam tuam,qu£ uenter dici titr.quia con tinet in fe arcana dei,K nutrit homincs,ficut uenterpuerumt deillis generatisfic[ponamfuperfedc tuani]idcfl-, faciam eos doftores ficut tu fuifti in liac uita, Si etiî iudicaretotummundum. Ponam dicohoepafto, [fifilii tui cuftodierint teftamentum meum] .i.pr« ceptaueteris legis Siprophetarii, quaeproferunt tc-fiimoniii nofirx fidei; [K teftimonia mca hæç quæ] ego [docebo cos 3 non qux ipfi ex fua fibi parte adin ueniär.lJFilqtuifedebütfuperfedem tuam,[5C3etii [filij eorumj .fimitatores [ufqj in feculum J.i. quan diudurabitfeculum:etiam filii nouilfimorum tepoae [fedebunt fuper fedë tuäjut fupra.lt;|Promifit Chri-fto.^fic federen t filq fui.Sihocnonfecudum mérita coruni,[fcdqmdominuselegit Sion] ,i,ecclefiam: [elegit ] dico[eam inbabitationem fibi]ut non ad ]ioram,fcdafiidueiniiabitaret cam.^Elegit dico.ita diCens:[Hacc]fcilicet Sion,eft [requies mea]in qua requiefco: non tantum in hacuita, fed [in feculum] fubfecutiuuhui’[feculi:lnc]:i.inhacecclefia[liabita bo, qm elegi eä.] Viduä cius]eccFiar.i.illos q funt defolati in iftis rerrenis, tarnen dco fuam caftitatc cuftQdiunr,nec cum dxmone fornican tur, [benedi** censbenediCam^.i.aiïiduetnultiplicâdQ uirtutibus,

jauperescius]Sion[faturabopanibus3.i.fpualire-fcflionr.^Sacerdotcseiusinduä falutarij .i.confor miratëChriftifalutaris.i.flln mei: [Kfandli cius Jmi nores,quifacerdotes imitantur,[exultacionc exulta buntj i.tantamhabebuntcxultationem.quxnullo modoualcatabeis amoueri. ^llluc^.i.in illaSion, [producam 3 ^d ê.extendam in futuro iudicio [cor» nu DauidJ ,ideft,alticudinesipßusChrifti,maiiife.gt; ftans ipfius potentiam omnibus : 8ë interim £paraui ChriRo meo lucernä 3 ueluti loannem 8ë alios præ^ cones.quiuiam dominopræpararent. Sacerdotes induam faIutari,Cgt;nimicos3autem Ceius indua con-* fufïone]. j. erubefcentia,qu3do defccndêt in ignent ttternum C fuperiprumautcm] CliriftumCcfflorC' bitfandïificatio mea ] quiaeius fanrtificatioKglO' riacrit immarcefcibilis.

ECte q bonum 3 In hoe pfaimo materia pariter 8( gradum habet ^ppheta dileóïionc ^iximi, SC eS eömendat pluribus modis : Kintendir nos inuitare ,ut ilium gradum confeendamus ,(ïne quo adrupernam Hierufalem pertingerenonpoffumus. ^Ac fiita dieeret.-Vos fratres.qui per mcritü CbrilH colledi.Sion faftieftis.[;ecee3qduobisrcftat, Cha» bitare in unum3utf2fraires3gt;gt;-utfraternam charita tem uobis inuieem cxhibeatis: ideo potius elegie fra» ternam dtledlionem perfuadere, q earn quæ eft inter patternac filios, ucl aliquem talem.quia ea qux eft inter fratres, maxima eft inxqualitate: non propter hoc dicit habitare in unum, q moneat nos ad local? lolamhabitationem.quamuisetiam bontim fît loca hter fîmulhabitare,fed incelligitin unum habitare qliofli' ;

quoflibet diuerfos ac «motos Ketiapcrfonas qu« ex diuerfis offictjsfuis fibi fubfoiiiuntinuiclt;ni,amp; ad uniratcm tcdunt.acuinculo fidei eiufdem diltftio nis col 1 igati func.ut non dicat maior minoh.nö cgeo auxilio cuo:fed orent alrj pro alqs.S^ caeteri explcane fuacum dikftiöe officia; pafcat rufticus clencum.fi* militer er alq dcbceis habitare in unum.quiafbonü] id eff,utile,quia exemplo bene habitan tium.mulci ca piüt (ibi commodum bonæhabicationis.amp; Equàm] boniim eft ? Infinité quidc £ : K q iucüdumJluaueSC deledlab.le^infiniccfiinilirer.^Benedicoiucunduni efl’e habitare fratres in unum, fficut unguctum in ca pitc.qiioddefccditin barba barbâ Aaron.IflQuodJ ctiam Cdefcendit in oram ueftimenti eius. J Vugiicti fimilitudincm indudr, quia in unguêto maxime de** Ieftaturamp; fouetur caro.De Aaron ideodicit.qaipfe fuit primus inunflus facerdos, cuius uniflio ram co** piorafuir,q)defluxitin barbamS^in ulceriorauefti* menta. Eftautem myfticahæcfîmilirudo.quonrant per unguentum in capite fîgniflcatur fpiritus fiftuS, qui fuit in Chrifto capite noftro, in quo habirauit fpi mus fan^snon ad meiifuram decapiteiUode^ feendir in barbS.id eftj'n forces uiros.K proxime in-* hacrendo capiri,ueliit in ipfosapoftolos,qui funt bar ba.non cuiufcp.fed Aaron,id eft ,Chrifti,qui proprer officium facerdotq fignificaturper Aaron,eria feciin dum interpretationènominis,quia Aaron inrerpre** tatur montanus, Chriftus ucro fempcr in monte Si maxima uircutum alticudinc habirauit. Vel,in bargt; bam,id eft, in uiriles SC fapienres uiros,qui per barbS fignificantur; SC nöfolum defcendirin barbäunguea rum illud a capite noftro, fed eriam in orä ueftimenti eius.i.tn ultimüfanófó qui unq€rittnecclefia,defc3 d(t ff iritiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)b rodë (ap itc nodro, cuius uefti

TERIVM COMMENT. 70J ïnentudicuntur fideles fui,quia honorîtipfum.fîcuc uefiimenra dfim; in lue tali fimilitudine uult intel ligi.qihuiufmodi Concordia, huiufmodicohabicatio Conférât fpüm film,quiliabitauit in corpore nro.Ec Here ita iucûdü cft liabirarc in unû f ficut ros Hermo, vos nôprorfus idc eft.q cft in Hcrmon.fcd eöfimi lis ilIiCdefcêdit inmôtcSiôn.q.d.Sicutros.f.dukif-fimus illchumor facit monte illu.f. Hermon uirere SiC fruftificare : fimibf Si Sion ita habitas in unû facit fideles fruélificare.lntcHigiturtnaliqdct in hacfirntli tudme.prorëgratia fpûalisintelligif. p Hermon anathema interprétai,gctiles accipimns, g aliqnfuc fût anathematizati feparati à deo,4$ nutrit gfa fpi ritualis.Si côpügit.Si adfidëducittSi Sion facit.Sifa ftos Sion,nutrit,8tbonos fruftus^ferre facit Si pec häc fimilitudincuult intclligi.q) hi,qui aliqn fucrunc Hermô ,8i feparati â deo p unanimchabirarionë,fiant Sion.i.eccFia fpcculas deü. lt;5 Qm datis fîmilitudi Ttibus,ponic caufam quarc habitâdûfit in unû; ac fi di ceret : Ideo bonum eft habitare inunü £qm illie] .i. inconcordihabitationeCmandauifdnsJ.i.præccpic effeC benediôtionem3uirtutum multiplicationein, CSiuitam ufçpinfeculum3ideft,inætcrnum,

ECce nunclln hocpfaimo materiâhabet panter Si gradü,pphcta,ad quâreëtc ex dileëbôe . . proximiafccdimus.Siemfratrëquëuidemiis •tôdiligimus.deü qiië nôuidemusquomododilige Wusïlti prima parte oftédit deum diligendü Si in laa de.Si inoperatione. lnfcaa,qua:inciptt:Bndicattibi dns exSion ,ponitfiiâ optationë bencdiilionisillis, ejui dû m diligunt.Intendit nos inuitarc uthûc gradü ïfcëdamus.in quo crit nobis eöfummarto oïm alio^t*

Quad ira monerecFratres quia iä in dileflióe con** fïftitis, Ccccc]pcrficitcquodreftatuobis .CCbmcdi cite dominol.i.Iaudate dominum,q» in tali feculó fa dieftisicuius laudis uerba ponit in fequcnti pfalmo, aikluia.f.S^ hocCnunc J.i.fîne moramec quofainqf |Ç , quia non efl: fpeciofa laus in orc peccaroris, fedomesferuidomini^.i.quidominoindileAione feruitis.bndid te domino. Vos ferui bencdicke, no qui ad horam feruitis, fed qui flatisl.i.perfcucranter militatisEin domo domimrjS^uos ctiä quieftis [in atrqs] .i. in introitu [domus dei noftn]idcft,ecde-fix,fed Si imperfeifli 8i nouiter conuerfi laudenc do* minû.l(I Poftq monuit ad Jaudädum.monet 8f ad bfi opcrandiim;quafi diceret; Non tantum moneouoS ad benedicendü.fcd etiam[extollitc manusjid efl*, cleuate opcratiôes Cucftras in fan(fla]fanftorum in cœleftcm, Hierufalem.i.ad ipfum deum .f. non opérantes ad laudem hominü flcut hypocritæ.uel ex ra-pto eleemofy nas facietes.fcd pura inten tione ad dominum iieftraoperadirigite^ExtolIjtc dico[ inno-ftibusj.i.pcrtotumhuiusqitæ.in quafemperinte-nebrisfumus ignoràntix.ut per bona opera ucftra di gni fltis de his tenebris in uera lucem perduci : [K3 femper[bcnedicitc domino] id eif.laudate etiam ei* dchoc.gjuos bene operari permiferit. qjBenedicat. Pars fccunda. Cum hue ufq; loCutus flt ad feruos dei pluraliter.hicconuertit fcadflngularem perfonam, ut oflendat unitatem eonferuandam efle in eeelefl^ Con tinuatio : Tu homo benedieas dominum.K dnJ benedieat3.i.multiplicet[te]donisfuis:dominusdi co,ueniens[cx Sion] qui natus fuit ex luda, cuius be nediflio magnaefttquia licet magnus fuiflet,tarnen idcraipfecftiCquifccitcocIumSf terrain J

LAudate nomen 3. Hie habet prophera mareriJ laudem domini.In prima parte monet nos lait dare dominum,fupponës mulra magnalia iplî'gt; ns,per quæ ipfe laudabilis appareat.In fecunda, quae incipit:Domus Ifracl benedieite domino: monet (5* muni ter omnes ordines hdelium ad lattdandum de^« um.lntentio eft,nos hortari.ut domino alleluia deci temiis,8£ exhorrariada(Tiduaslaudes,quinobis con-tulit prçdiftos gradus.lt;[Quafi ita diceret: Vos qui p-didlos gradus accepiftis,C laudate nomc domini'J.i. nominabilem dominii facitemec quofeunc^ moneo, fed uosCferui laudate dominum3 .fl Vos tales, Cqut Haris in domo dni,in atrqs domus dei noftrij uos ta les Claudatcdominü.quoniam bonus dominusjan-tonomaficc diftii, perfeipfum eft bonus alios bo nos faciens, Cpfallitc nomini eius, quonia fuauc eft] SC iucundum.S^ dclefbabile pfallere ei, fl ideo etiam debetis pfallere ei,[quoniam3ipl’e[ dominus elegit lacob3 id eft.luótatorem contra uitia [^in pofleftionS fibi3fcilicet,ut omnia cumiueunditatepoffideantur à deo. Vel,fibi,hocefr,ad feruitium fuum: Clfraè’l j an tem,id eft ,uirum uidentem deum facie ad faciem,in ilia uitaelegit,non ut iam luâetur eötra uitia, fed in poffeflionem fibi,id eft, ut eum fecum in gaudio poll tum,po(ridcat.fl Ideo etiam laudate, [quiaJipfeCdo minus eft magnus, id eft, omnipotens : Si hoc quod magniis fit crédité,quia [egocognoui3perfpiritum fanftum: [ Si 3 ipfe idem [deus nofterj eft [pne o-mnibusdijsjquosipfeçdificauirinonfolumfallîsdtjs Gcntium,imlt;Jipfisangelis,8i alqsdijs.fl Et uereipfe eft prx omnibus illis dqs,quia [omnia quxcunq; uoquot;

luit fecit in cœlo 8i in terra, 8i in mari] naiiigabili,SÉ trSfmeabili.tKoïbusabyfTisJficut inoceano.^OS dit qdä mirabilia.q ipc fecit ï tcrra:K hoe. f, [Educës Hubes ab extreino terræ] : hæc oia ad literatn polfa-inus legcre.tn K allcgorice legunt.ficut nubes.i.fiftös pdicaroreseduxK abextremoterræ.i.deiiiliffimoge nere huius fcculi( ficut Ämos ^ppliera de cuftodia bi-dentiü fuit acccptus,8i Petrus,Sfalij plures)fic8i [ful gura] .Icötninatioues pdicationis eo» [in pluuiS fe-cit],i.frult;flificantcdo(finnä,quantü ad illos,q bn do ftrinäilloi^ receperunt.*çillchæcfecic,[q ^pducitu? tos].i.fdlösapoftolos, eitiffimedecurrëces ptotum mundû,[;dethefaurisfuis].i.dcpleni[udjnefapictiae 8d fcientiæ, obus rcpleueraccos: [ g perctifl'it primo-ExO.Itgt; genita3.i.pftäongitiaIia,C Aegypti] .i. ipfius mudi, gahicmuiidusintcnebris ignorantiæfp eonfîftir; 8d hocCabhoîe].i.rationabili,6dfapienre, [iifijadpe* cus3.i.ufcvadbrutoshoies:gaKi fapiêtib’,amp;in alqS interfecitoriginaliapdläp aquas baptifmi.^Etmifit fignaj.i.minoramiracula, CK^digiaJ.i.maioraCin medio tuiAegypteJ.i.in medio mudi.Inmedio,quia manifcîlafueruncoïbus:mi(ît dicoCin PliaraonêJ.i. cöera Pliaraone.i.dinjpatorem.f.diabolü, [Sdocs fer-uoseiusH.i.miniftros eius.f.in minores diabolos,ga p illa Egna func gda ablari de poteftate diaboli.^ille mifit CquipcufiTit Gen tes multas j.i.mulntudinëuiti Exo .14 orü,C5d occiditreges fortesj.i.dæmones.amp;abftulic cis poteftate eosu.fortes, ga potentes erät impellerc Iioies ad faeinora magna. Hos.f.reges.CSeonregé Num. 21 Amorræoai.jSeon intcrpretatrenrariooculoividia-bolusnan^ transformat fe in angelü lucis. Si perhy-' pocrifîm decipit hoîes:Amorrsci,am3rieantes: pSe5 dxmonc illü tntciligimus,qui tentât feducerc oeulos

hoïm.qui eft rex 01 m amartcantiS in pólis iftins uit j: tamp;3enä pcrcufTitCOgregc Bafan. JOginterpréta- lofu.tó tur conclufio, Bafan ccfufio:perhoc intelligimus dæ inonein,quilt;onduditconfufosinpeccato,neuiarn Num.zi iialeant inuetnre faluiis: CS*quot;omnia régna Chanaan. 3 Clianaan defeenfus in terpretatur, amp;nbsp;per hoc intelligi xnus eos,qui déclinant de bono ad malum.^Ec terrS corum hærcditatemjtdeft.cttkftem patnam,qiiatn per fuam fuperbiä perdiderût darmones.Cdedit liære diratêlfracljnon cuicunqjlfraél, lcdCpopulofuo,3 lt;j]E:quiahæcomniafecifti,o Cdominenomen tuü3 , ideftjfamaSi laus tua,etit[inactcrnum,amp;memoria- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

le tuum3ideft,uerha tuaodomine.quædetefiigge-» runt nobiS Temper memoriam ,erit f in gcnerationc 8T generationem 3id eft.iifq; ad diem æternuro, qui» cœlum 'ói terra tranribunt,iierba aurera tua non trâf-ibunt.^Non tran(îent,amp; hoc erir memoriale in æter num.Cquiaiudicabit dominus 3 excrcandoCpopo* lum fuum3iufto iudicio fuo,Camp; in feruisfiiis3fideli-bus fibi, [deprecabitur3 id eft.deprecabilis ent. Si-mulachra.Pars fecunda Continuatio: Tantus eft deus nofter.quitanta mirabiliafacit,fed ffimuJachra Gencium3hocnonpofi’unt,quiaTunt£aiirumamp;argë lum.opcramanuûhominum 3 inquoftulti apparêt quieacolunt.Si quafi creatorëueneiantur.quætnet ipficondidirunr.^Oshabent amp;nbsp;non loquentur.ocu

' los habent 8T non uidebunr,3^Âurcs habent Si non audici 3 ut fupra expofuimus.ln exitu Ifrael.Ideo hçc inftrumcntanon exequuntur officia, quia f neq; cnîi eft fpiritus3 fanclu; [in orc ipforum. 3 W Similes illis fiantquifaciuntea,8i3etiâCocsquicôfidunt ineis. J •[Domus Ifraelbenedicite.Hæcprædidla eiicniantil lis qui colunt idola,Ted [domus lfrael3uôs[benedi-

citcdomino]fcilicet,communisecclefia;Kcommu* ncm ecckfiam diuidic per partes,addens: etiä CdO'' inusAaronnideft.colleftiofacerdotmnCbenedicite domino3. ^Et etiä domus Leui]ideft, colleftio mi-niftrorum.bendicitedomlno]. Quid p fi'ngula^uoS omnesEqui timetis dominum benedicite domino, j lt;|Monco uos alios bndicerc, K ego ex parte mea bc' ncdicam.dicensfic; [Benediftus dominus ] eftidem qui natus eft Cex Sion3K[qui habitat in HierufalcJ id eft,inuilione pacis. Alleluia.

COnfitemini domino!. Hic propheta liabetmî reriam mifericordiam dominiiK in prima paf teofttditpotctiam,fcilicet,cum permifcricof diam fuam cotius mundi creationem feciffe, prxpolt ta admonitione laudis. In fecunda parte, quæ incipitî QiiipercuiTit Aegyptum:oftendit quantas dominus mifericordias fecit Ifraëliticopopulo. In tertia, qu£ incipitsEtdedittcrrameorumhacreditarcmioftendit quæ beneficia faciat dominus populo Chriftiano.3^ per hxc omnia intendit nobis perfuadere, alleluia cl tandumeffcdomino.^Quafidicerct;Vos omnesGé tes Econfltemini domino] utroqj genere confefTiSiS, rquoniam bonus] eft per feipCum.öi alios bonos fa' cinitcm propter hoc confltemini,Equoniam miferi-cordia cius]eftCin æternum]quia in hac uita per mi fericordiam condonat peccata,amp; confert multa fpiri tualia bona.SC in alia uita rémunérât ßdeles longe ul tramerita,lt;5Item [ confiteminideodeorum]ideft, qui Creator eft angelorum.Së aliorum fandlorum.qS ipfe iuftificat Slædifïcat, Equoniam in æternum nii* fericordia eius;] hunc eundem apponit ßngulis uerß bus,

TERIVM COMMENT 70gt; bus,notans oïa ex fola mifericordia dei fafta.^Confi temini domino dominorum] id eft, quia ipfe domi-natur omnibus dommis,amp;principibus huiusuitæ.In prmcipio 8C in fine ponit Confi'tcmini ,8i per totum medium poftiimuseciam repetere,ficdieenrcS:flCö-firemini eciam illi,Cqui facit mirabilia magna folusj id eft,fine adiurorio alieuiu$,qui etiâ ipfos miniftros fecit.^illi dicocöfitemini, Cqui fecit coclos] tSC iftud eft pars mirabilium :pluralicer coclos dixit, qa pliirej ccclos in telligir,licet nobis non fit diffinicQ quot fints Killos ccclos non fecitad aliquodexemplar,fcdLin-telleftujproutin mente fuadifpofuit ,fiedperfuam fapicntiam.in quo intclligimus illos ccclos ornate 8C polite efle faftos.^Etiam cöficcmini illi.Cquifi'rma-uit terramjad litcram,[;fuper]ideft,iuxra Caquas] ^a circunciicp fluit oceanus. Vel per terra accipimu» ecclefiam.quamfirmauit deus fuper aquas,id eft, in* undationes huius feculimel aquas baptifmi, ut eccle , fiafuperetiftasinundationcs,K nunquam dimerga-I nbsp;nbsp;tur àb iftiSjfi'cut terra realis fuperat aquas, quæ nunq

dimergitur abillis.^Illiconfitemini,C qui fecit lumi naria magna ] : KperhocpofTumusfignificarefan-ftos angelos,quos creauit dominus in maxima clari tate.^Exponitillaluminaria.dicens.CSolemfecitin I poceftatem diei3qua:potcftasdiciapparet,quiaillu j minatacrem,8{ præbet nobislucem. Allcgoriceper j Solemfapientiam pofl'umusaccipcre,quæilluminât ! corda fideliü.K facitin cis lucere quandädicm.f.co* gnitiónc ipfîus diuinitatis.^Fecicetiâ Clunä]matcri alê.f. [ ftellas in poteftatc noftis. 3 Per luna poflu musintelligere generale ecclcfiâ,p ftellas diuerfaoffi ciaccclciïæ : q eeelefia illuminât noélë.i.müdü iftum pknu erroribus ôi ignorâtijs, (îcut luna nofti pparae quot;ïy ü) lumen.

■ 710 D. HAYMONIS IN PSAt-lumen.^QuipercufTit.Pars fecundaJdco eciam (óf! tcmtinilli.Cquipcrcuiïic AegyptüJ .i.mundumiftu [cum pninogeniris3.i.cum onginalibus uitiis, amp;nbsp;c5 Exo .11. alqs maioribus.^Qui eduxir Ifraei de medio cius j.i. uirofaflo ICrael, lamnon dotninabiiur Aegyptus.f. tcnebrxhuiu.s müdi.nccoriginaliapeceata ^Eduxic dicoCin manu potend].i. potentj K inumcibili opc* ranone.Camp;brachioexcelfo] .i.omnipotëdacxqua proccfTjt.Sieffedlumhabuitpoiensopcratio.^Con-Ëceminiquocpilli.C qui diuific mare rubrum indiui' ßones ] ad litcram ideo pluralirer dicic, quia duode« cini uiæ fucrunc. Per mare rubrü intelligimus bapti' fmum, qui rubet fanguinc Chrifriconfecratus:quc di uiG t dns, qa ahised ad uicam, alqs ad damnacionr.f. C'Onccraptoribus, qiiiain bocamplius tranfgrelïoreî ïnuemuniunS^ hoc in diuifîones.qa ibi incipiunt fide lesinicium uiarumfuam, perquascenduntaddnm. Vel per mare rubnimmundum inrclhgimus.qui ma re dicitquia Temper in dutflueft,amp; picnus omni ama ricariöe:rubcnsdicitur,propterfanguinemfétörum marc yw:quæ diuifît in diuifîones, quia diuerfis diuer' fos dedit.quibus per hunc mûdum feftinenc ad dnm; ahuscnim per ieiunia, alius per cleemofynas,alii per alias mrcutes.^Eccduxit Ifraclp mediumeius] ma' ris.i.permediu huius mundi.quia nullis illecebris bu ius mundipotuituirlfrael faftus impediri. Vel.per medium baprifmi,quia perfidcmcatholicam.qiiam CxQ.14- inbapriimoaccepir,Ifraclcduxit.lt;|EtexcuirirPbara onemj.i.diabolum, [ uirtuccmcius].i.niiniftros ipfius,£in marirubro].i.in baptifmo.inquoqlibet deporeftate diaboli eticitur. Laudate criS eum, CS traduxit populumfuü ] deuirtuccinuirtutem, [per dcler£uin]ideft,mundum iftuin.per qucm tranfcûc fanfti,

fanfti^quafiperegrinantes.Kaducrain teirampro-wifTionisfcftinantes.^UQuipercufritregesmagnosn ' idcft.uitia magna.quæinfîdiabantiireis, ßiuoJebanc impedire itcrregni cockftis. *1 Et occidirreges for-tcs3ideft. uitia illa, quæ licet non eiîent in omnibus magna, tarnen in aliquibus étant fortia ad eqciendü propter conru€tudinem.«i3 Hos fortes reges [ Seon re gern Amorræorum, J Et Ogregem Bafanjutfu-()ra expofitum eft. Pars tertia. C Et dédit terra eo-rumhætcditatem. ] •(lEtterrameorumpriusdcdi-tarn uiti|shuiusfeculi,cui dédit excolendamt’illifîpfîsi 8lt;hoceftqiiodfubdit:[lia:rcditatclfraeireruofuo], utipfifafti Ifracl,iamabiiciantdcfefpinas,amp;bonura fernen nutriant.Vel terramcœleftem.quampoffedc

, runt dæmones.dedit Ifraebnô ludæo cuilibet, fed fer uofuo. *!îlntelligensprophetafc unum de illis,qui polfidebant illam hæreditatcm.dicit: Idcohæc omis nobisfecit, Cquiamemorfuitnottri] uclutiquando filium fuû fecit incamari, Lin bumilirate noftraj ^a nos oftendimus humiles, fcilicet, cognofeentes.ncrj naturalem,nequeferiptam legemnobisfuffitercad falutcm.^Et^quiamemorfuitjideo fredemitnos] dato pretiofanguinisfilijfui fab inimicis noftrisjdg ’ monibus,in quorum poteftatecaptiui tenebamur. iJEtiam confitemini illi, [ qui dat efeam] id eft,refe-Âionem fpiritualem f omni carni] id eft.fidelibus de omninatiôe. Vel peromnemcarncm,omncanimal jntelligamus, cuideus corporalem prxbetefcam. iJEt quia hæc omma facit,idco Cconfitcmini deo cœ li].i.quod fuperius dixit, deo deorü. m Et item propter hoc confitemini, quoniam ipfe dominatur onii-bus potentibusdioceftquoddicit: LConfitemimdo mino dom inoiv, «jm in æternum mifericordia eius:]

71t D. HAYMONIS IN PSAL-poncns.Confïteminiin principio, inline, indicat nobis totü pfalmü in laude uerfari ipius dei. Alleluia.

SVperfluminaBabylonis.] Pfaimus ifteeftDa-uid,ä^ eft unus de captiuitaiibus Hierofolymita rum;8£ hæc captiuitas fafla eft à Nabuthodono Pfal.78 fo*’ Babyloniow. Aliä uero quä narrat: Deus ue Pfal.75 nerunt gentcs: fccit Antiochus rex eorundem Baby lonioiv.Tcrtiäucro;Vtqiiiddeus;regesfecerunt Ro mani, TitusSCVefpafianus.fiftceftpfalmusDauid Hieremigdecaptiuirate Babylonis:aliipfalmiDauid tm. Attëdens Ezdras prophetä Dauidin liocpfalmo dcploraffecapciuitatc ciuium Hierufalë.non ram cot poralë.q fpiniualem : Si g» Hieremias deplorauit fi' (nul fpiritualem cû corporali,quâ uidit.Së propheta' ueratei$futurain,huiufcemodititulumappofuit,qui (ic legttunPfalinus iftc Dauidjn quoDauid déplora: captiuitatcm ciuium Hierufalem.efi Hieremiar, habi tus de captiuirate Babylonis,quam deplorauit HiC' remias non tantum corporalcm, quâ præfentë uidit, fed etiâ rpiritualem.quâ in corporali fîgnificauit.Ma teriafunt inhocpfalmociues HierufaleminBabylo nia captiuLSun t enim dua; conrrariæ ciuitates, una q dicitur Hierufalem.f.ciuitasfidelium: quiaquædicil Babylonia,eft ciuitas omnium malorum: eft aüt ciui tas fidelium captiua in hoc müdo Babylonijs.i.à ma lis hominibus,qui femper fideles impugnant, SC à dæ tnonibus.qui tentare fideles non cciTant.Habent etiS uiriiuftiamp;ahumhoftem.f.propriS carncm.quæfem perpugnataduerfuin hominem inferiorem : Vnde Gala-S* Apofl:olus:Caro concupifcic aduerfus fpiritum, fpiri tus

tus Sutern aduerfus carne.In prima parte oftendit ci ues Hicrufalêpofiros incaptiuitatcmBabyloniç.nec ung tarnen obliuifci fuæ patriæ.f. Hicrufalemfuper-nae. In fecüda quæ incipit: Mentor cfto domine filiORî Edom.precatur nindi^lam de inimicis, 8i dicit,g,ipc de parte uindicabit fe.f. de Bubylonis filia .i. de propria carne.Intenrio eft.admoncre nosad comparfio-ftem.fcilicer.utdemalis proximorum doleamiis.Si maxime de fpiritualibus.Cde damno animae. t|î Vox prophetae.nô tantum in perfona fui.fed etiam aliow: quafî itadiceret: Fratres deploratc nobifcum capciiii latem noftram.Si ciuiumnoftrorum.quianoscapti-uati per peccatum'primi parentis à diabolo in Baby-lone,id eft, in confufîonc peccatorum fumusmcc tan turn tâ fumus in fluminibus Babyloniat,id eftjin pro-funditate uitiorû.qux ita demergunt homme, ficut quodlibet rapidtflimum flumen,led C fuperflumina Babylonis]ideft,iuxta magnamprofunditatem ui-tiorum.quia tot habemus inimicos in ciuibus Baby-loiux,quinosuolunrfuæuoluntati conformarc.qd à profunditate nequitiæ Babyloniorü demergimur, SC tnruperfumus.quoniä illis no cdnfentimus:SC nos habitâtes [illic] id eft,inter Babylonios, Cfcdimus] id eft,a1iquantum erefti fuimusiquia etft miferias in hacuit3,id eft,in Babylone/uftinuimus, etiäperfug-geftiones carnis ad aliqua manum extendimus illici* ta.tamen quia à grauioribus abftinuimus.creftifuiC-fe Sifedifle dicimur.ideo tctati unum uerbum pofuir, federe;fcilicet,qui3 fi diccret,ftetimus,pra:fumptio ui deretur; ft uero iacuimus, ruinam pati uideremundi co fedimus, [Sifleuimus] de prolationc noftri incola tus,8i miferiarii quas fuftinemus : fleuimiis dico.Edu recordaremur tui 3 d C Sion J cccicftis.q es uera terra

^14 D. HAYMONIS IN PSAL» noftnç^miffionis.^Quia flfntesfumiis,?^ in medio porcoRïhabitamus.ideo Efufpendimus organa lira] id eft.celîamus à ucrbo pdifationisinos dico exiften-tes Cin falicibus] id ê,inter illos, quifunt infruétuoR ü fteriles, fîcuti faliccsmon enim ieminandü eft uct-bum dci inter porcos: 8C hoc [in medio eiusjBaby-loniæ.i.in plenitudine c5fufionis,quia undic^circun daniur à ciuibus Babylonqs.^ Ideo fufpcdimus, [ga îllic E »i. in hac Babylone, in qua captiuatitenemur, CinterrogaucrütnoJuerba cantionüj.i.diuingpdi' cationis.quæ erat nobis dulcis. ficut audienti iucüda eft cantilena,8i ludicra qfi fabulænlli dico interroga. ucrüt, Cgçaptiuos duxeruntnosO.i.præcipitaucrûc in pftâ.aliquando reducentesad conform rate fut. iJîNon tm illi q nos in malîi prçcipitauerü t.uerba câ-« tionü quæf:erunt, fed nbsp;nbsp;qabduxcrunt nos] .i.g de

bono nos remoucrifecerSt, pceperüt nobis diccieSî Ecantate nobis hymnüjquantüaduos.q dicitishoc cdelaudê deinoftri CdecâticisSion] .i. delaudibuS illis.quas uos cantatis in Sion. i. in ecc!efîa.lt;gfpfî mo*’ nueriit ut câtarcmus.fed quia qfi alieni erât.ct canes, Sf porei,nullo modo câtabamus çis;8i hoc eft; Equo cantabimuscanticüdni]fcminantesucrbü diuinunt Ein terra aliénai ] terra aliéna uocat, in quafiucrbu deifcminatur.nôfruftifîcat/edfpinis nequjtiacfuiïo catur. lt;^niis qui funt alieni nô can tabimus, fed ci Hie rufalcm cœleftis,nunq tui obliti fumus:8f hoc eft'Cfi oblitus fuero tui Hierufalem, dexteta mca] d. bona opatio meaEdetur obliuionijà deoJ.nullâ de dïbus bnfadlis meis remunçrationë accipiâ. ^Nö tm dico, fi oblitus fuero.hçc mihi mala eueniât.fed Efi nô nie-minero tui] .i.fi non femp habuero te in pfenti memoria Eadhgreat lingua mca faucib’ meis].i.mutns fiam.

etiäCfinon jjpofueroJtetHierufalcin in prinopjo lætirix meæj.i.fi no eris tn prindpium 8£ catifa rotius læticiæ.adbæreat fimibt lingua mea fau cibus meis. M emor efto. Pars fcda, Quia ego facto Hierufalè principiü lartitiar mcr, ideo ó dfie memor cfto pfeqiiëtiü nos, adiudicädü in eis:8^hocë, [Me-moreftodnefiliom Edom.i.terrenow.fiue fangni-nco^i. q noftrüeffunduncfanguinc.ôi nosadapperl tu... tcrrcniiaris ducere uolunt; tuncdico memor efto filioRifin die Hiernfalc^.i.qn apparebit daritas fideliû.f.in dieiudicii.l([Qui].f.hItiEdomCdicunt3 non uerbis.fedfaffisCcxinaniteexinanitcJ.i.totum cuacuate quiegd iuftitixin eis eft : exinanite dico to tumilludCufepadfundamentü ] qdeftCin eaj.f.il-lud quod in eis apparet, euacuare.Fundamcntû ifti-us Hierufalem Chnftus eft.uel fides q remancte,ciui las ifta deftrui nô poteft: Si in hoc ftuiti apparent,qa remanctcfundamcto,cartera ftatim reacdificabütur, IJFilia. Precamiir ut uindices in filijs Edom et nofipfi uindicamusinparte:8ihoccft:dCfiIiaBabyIonis].i. caro nf a nata in côfuftonc, Si fp monës côfufîonê.Si ideo Cmifera.beatus Je ille q rétribuât tibi retribu-tionc.quâ retribuiftinobis^.i.g^afflii^iôc in ptftis, ad q tu femp mones tnteriorc hoîem,redder tibi afili ftionë.ieiunâdo.uigilâdo.Si cçreris modisafflidliôts le carné Babylonis filiâ macerâdo^Et ctia [beatus ] cft illenqpatuulos tuos] .i.fuggeftiôes pélôrum.qs lu in lioic généras, q dicunrurparuuli dum infurgür, 8i ad aftû non pducuntur Ctenebit^nc ƒ cedant ufqj ad aftû Côi□ etiS CallidetJ.i.comprimer Si cSfringee [adpetrâJ.i.adChrm.f.p memoriâSi côformitatc ipfius Chfi.Quâdoem prauæfuggeftiôcs, Si illi mo tus illiacifubrep üCytunc dsbemus adtnctnotiâ redu

716 D. HAY MON IS IN PSAL-lt;ere,5 uirilit Chriftus in fua uira egit.K nos ci cSforlt; marc,UC ex toto uakamus illos extinguere in nobis.

COnfitebor.nProphetaquihicloquitur.mate* riam liberationc haber, faftam per aduentuni ipfiusChrifti.Nota quia pfalmus iftemiræ fan ftitatis in ueteri reftamcto fuiffe Icgicur.Legiturcth in Paralipomenon.quodcancâtcs hune pfalmü.mi-fericordia dei,quafi miri odoris fumus circunfulfnin tabernaculo:nîicautçmminoris fanftitatis minime efle credd, gj fi pure cantacur, mifericordia dei ftatim adefi eâtancibus. In.I.parcefc laudarcdcum,8{febü operari promittit.poficus inter anguftias huius uitee. In fecunda.quæincipinConfiteâtur tjbidomine.mo net alios laudare^pteraltâ caufam pter quä ipfc laudat.f.in confideratione liberationis: mhaepar tepatetintentio. Intenditem nos monereadexuP tandum, laudandum deum, pro liberationc fadla per Chriftum,fient in alio nos monuit de eaptiuitate Babylonioru dolcre. Ac fi ita dieeret: V os fratreS confitemini domino exemplo mci.quod non fum ri bi d Cdominc] ingratus de beneficqs tuis.femg Qeöfi tebor tibi^in côfeflione laudis [in toto corde mco] ideo, Cquoniam audifti uerba oris mei] quia mififti fiilium incarnari, ut nos eximeres de poteftate diabo Ii,de qiiaadte clamamus aflîdue. HJEtnon tantü con fitebor, fed eciam f pfallam tibi] id c, bene operabor adlaudcmtuâ: Khoc Cinconfpeftuangclorumj i. in beneplacito eorum. lam em angeli cognofeentes nosefic conclues fuos, gaudent de operibus noftris bonis. Si adiuuant nos,Si adorabo ad tcmplü fanâS tuum j. i.ad ipfam Chrifli humanitatem.i. ipfam de-bica

TERIVM COMMENT. 717 bita K omimoda iicncratione uencrabor, diuint^ tatem fpecialiter in ipfo habitantem adorabo : etiâCconfïtebornomini tuo] i.Iaudabo te, «jSuper mifericordia tuaS^uerirate cuaj quiaredemptionc per mifericordiam facis,8i promi(riones,qiias per propheras promiferas, adimples per ipfiim Chiiftü, uel de mifericordia quam facis humanô generi in p-fentiuita:[amp;]deCuentare tuajcomplenda.quädo fideles tuos.fecüdum quod promi(îfti,remunerabisgt; mifericordia ueritare dico ideo exhibita, Cqm ma-gnificafti]. i. magnum fedfti ] fanftum tuum ] fingu larem.i.Chriftum, CfuperomnenomenJ.i.fiipome nominabile: VndePau!uS:DonauitiIIinomë,quod Philip.X. eft fuper omne nome.^Licet autem iuftus iftc in ad-Uentu Chrifti liberationem accepidet, tame quia ma laimminere uidcr.auxiliumcontrahocdeprecatur: CStinuatio-Qitiaitamagnus es.ideoddominetcx audi me in quacunqj die ] id eft, in quocüc^ tempore [inuocauero te.^Cumdicit.tota die,totum tempus iufti nominat, quia iuftus femper ambulat in ueraco gnitione Sdlluminatiôe: dico exaudi,8^ feciirus fum, quoniâ tu Cmultiplicabis ] id eft, multiplicem dabis Cuirtutemin anima mea] per quam contra ingrufen tiamalapoffim refiftere. ^ConfiteätunParsfccüda. Hic intentionc fuam aperit. Et quia confitebor tibi, ideomcoexemplod [domineconfitcanturtibi ocs reges terræj.i. omnesilhlaudenttc.quiterrcnttatc fuam bene regun t. E t nifi confefTifuerin r,inexcufabi-les erunt[quia]ipfîCaudierüt omia uerba oris tui,] qua: ore tuo per filium tuum obferuariprfcepifti,ga in omnem terram exiuit fonus eorü.Sic, Et ifti re- PfalU«-gespofuiCinuqsdominiJideft.inpccptiseius.Ccan tent J .i.annüciët laudesdomini aliis,idco eätet [qm

7i8 D. HAYMONIS IN PSAL-magna cft gloria domini ] quscÄ ludæis amp;nbsp;Gen fi* bus eft præpofica.lt;tEt were magna eft gloria, Cquoni amdominusexcelfusOeftfuperquamlibet creaturaj I“3 licet ita excelfus fit,tn fideles i'uos non dcipici* Ct,fed potiusfrefpicK humilia^id eft,lmmjles ocufo mifcricordiæ tonferendo auxilia, K increment auir* tutS.Sic.Et cum poftet dicerefuperbns, quandoqui« dem humilia tatuin refpicit.crgo fecure poftiim pec« fare,quia me no uidebit: amp;hoc remouet fic:Hiitnifia refpicitC;8ialtaZ]etiam,ideft,fiiperbosCcognofcif] fed hoc [à löge] quia Si hie eis gradam fubti ahit ,6C iniudiciofeparabitafuis,dicens: Djfccditeame ma-ledi0li,8ic.lt;i[Etquod illeliumiliarefpieic.irimeappa ret, quia^fiambulaueroin medio tribulatiotiis] tu deusCuiuifi'cabis me] d eftjçioanimo facies me tri bulationcsillasrecipcre Camp;fÓeriam[fuper tram ini inicorû tuorum^jideft, fuperimmicos ,qui mihiex ira.nS lt;x merito inco mala faciunt,[;extendifti ma-num tuam Jid eft, opcrationem tuam, quia de qiii-bufdamuindicafti.quofdameuâ conuertiftj; famp;o'e-xtera tua] i.propitiatiotuarialnümeffcir ^jdeft, illarfum me (.uftodiuit à conformitate eorum.ljjDo* minusjiamextendit manu fupcrinimicos.amp;adhuC [^rerribitet promejuindidfaminimicisiamp;ipfeiuftuJ motus pieiate fupproximosfuos, iienit fe ad ipfuni deum.precâdoeismifericordiâ dei,fie dicensiOf do«; mine mifericordia tua in feculü Jquia toti feculo ex-hibuifti mifericordiamiSi ideo d dominef opera ma nuum tuarüjideftjpfos homines qdicunturipeeia' le opus tuum[;nedefpifias3.t.nonfubrrahaseis hic cratiam,propter quod damnarenturin ahauita.

Domine probafti me.3 Pfalmusifteconuenit uero Dauid qui hic loquitur. Pfalmus dico di rigcns nos in fine,id eft, ad ipfius Chrifti con-ïormitatem. In hocpfalmo Chriftus eft materia l'e-cüduinutranqjnatiiram: pauca quidë tangens de di-binitate, (cd plura quidcm exequens de fua hiimanî täte. Oftendit enim fe humilia fiiftinuiffe ad modum ïliow hoim.iit humilitate ueram côprobec fuam hu' tnanitatem:oftcdit Si altifTima, iteluti in refurreétio ne,K cum per ipfum tenebræ Iniius mundi illuminate funt.K alia magna,ut per hæc comprobaret fc no folum homincmdïcut Si ibiiBeatus quiintelligit fu- pf^b^o per egenum SC pauperem;hoc autcm uoluit prophc ta de ipfo pronundare contra feftasquorundâ h.T-teticoriim.qui eum negauerunt uerum hominë ehe: Ultitudinemuero contraludæos.quicumfolumho-ininem.ôc non deû arbitrati funr.ln primapartepræ tnifTaeft fumma ,quam poftea per pfalmi traélatunt oftédir.Cfcientiam dei de fc Chrifto habttam, K per îpfum Chriftum mirabilem faélam.In fcâa.quar in-eipit; Qiio ibo à fpiritu tuo; oftendit tantam deipo-tentiam.qiiam nullus poffit effugererSi propter quï tenebræmundi nôpotuerüt occultari, imoipfe peâ niûdi tenebras illuminauit.ln tertia,qux incipinCô-fitebor tibij^a ternbiliter magnificatuses : oftëditfs hudare deû probcneficqs q fibi confert. In quarta.q incipit: Mihiautênimishonorifi'cati funtiondit p fe bonos exaltandos,malos deprimendos acdamnah dosiponirinfinequandâcôclufionë.cumdicit.Pro-ba me deusitantâ altitudinê Chrifti defcribensjntert dit pfiiaderecü fionorabilë,ut ci dcbitü cxhibeamus honoré, ^Vox filq ad patrëCdneJpater tuCrfibafti ibcjnô ^deopathaliquidfuifTctdubiû in Chrifto,

uel in aliqua aliare,fed probaRi dicir.id eft.probatS aliis often difti per mulca expérimenta, uelitt cü ten-rariis fuir ä diabolo,K ci nullo modo confenfit,8i pria morte fc iicracem efle confirmauit : probafti di» CO, [ 81 cognouitti me] .i. cognitum amp;nbsp;placitum tibi me habuifti: ^tu] domine [cognouiftijid cft, appro bafti, CfeiTion em ] id eft,requiem f mcam 3. f.morte meam,in qua requicuià tumultu huius feculi : [K] cognouifti Erefurrcftionc meam ] quia 8^ eâ fecifti, Si tibigratam habuifti. Inhocuerfuubi dicitfe^ba-tura,ficutalii homines ,p bantur,dicit fe habere feflio nem,ideft,mortc,de fe humilia loquendo, fîgnificat nobis ucrâ fuam humanitärem ; cü uero nominat fuî refurre^tioncm.al ta de fc dici t: fie in hoc uerfu bre uitertangiturfumma totiuspfalmi.Notaqahicuri* turartificial|^rdinc : priusemiticipit àglorificatiôe, deinde à refurreftione Kpafiione: ad ultimü ab ute-ro,ideft,abincarnatiôe. ^Probafti dico,cognouifti, ctiâ Cintcllcxifti cogitationes meas de longe] id cft, mulcoanteq cogirarem.quiaabætcrnoenam [in-ueftigaftj] id cft,plane cognouifti [femitas meas].b occulta operamea,Koccultauoluntatis,[amp;funicu lum meum ]idcft,indicium ,fcilicet,d(rcretioneni, quam ego habuiintcr bonum Kmalum : tu'inue-ftigafti, id cft , perfeéle cognouifti,ficut perfcfte in-iieftigata plene cognofeuntur. Alia tranflatio habet, diredhoncm meâ. Perfuniculum uero direélionein Si redlum indicium accipere pofiiimus, quia in funicu lo carpcntarii.Sf aliioperarfj dirigunt operafua. flEt non tmcognouifti,fed[eti3 omnes uiasmeas] .i.omnia manifefta opera mea, [præuidifti] multo anreq ficrentùdeo ficdico inrellexifti, præuidifti, Si firailia, [qnianonefl:fermo]finere. Vndealiadicit tranila-

TERIVM CO MMENT. 721 tranflatio.nôdolus, [in lingua mea] : cum dicit fe in lingua non peccaße,in qua grauius eft flare, innuit fe nec jn aliis cecidifl'e: 8f per hoc fe deo per omnia bene placuifle,quail dixiifecOum inuefligafli cogicatiöes Adæ primi parentis,femitas.iudicium.Siuias.acfÜH orum eius,quia dolofa cognouifti,difplicuerunt tibi: me autem per omnia cognofccndo,nihil in me inuc-nifti.in quo offenderetur oculus tuus. Ecce J quid enumcrem per fingula: C tu domine cogn ouifti omia nouiflimaj fcilicet,de humilitate mea, J oia fanti qual mca,ueluti de diuinitate mca,qua tecum habes confubflantialem tibi ab xterno; C tuformafli me3 fecundumhumanitatem.amp;Cfuper mcjformatûho-minem f pofuifli manum tuam 3 id efl.uerbum tuu, ideft,filiumtuum,quo operaris,induiflimexhumagt; nitati.^Dico tu me formafti, amp;nbsp;ego fcientiam tuant feci mirabilc:amp; hoc eft; ffcientia tua] id efl,lex tua.f. Euangelica doflrina,inquamanifcflatur uolunras tua.CeftfaftalhominibusCexme] idë.exmcapræ» dicationeSiopcratione,[mirabilis] qain cacogno fcütremiffionëpftörü fieri p lefum.K uitâæternâ iu-ftis dari,amp; ppetuas pccnasimpqs.Sf ideoilläfcientiä admirant 8C no tmfad^a efl p me mirabilis/ed etiä p me [cofortara efl J Knô titubât, fed ira firmit efl (îra incordibus hominu .utnccpericulo mortis poifint ab ea dimoueriiego fic mirabilem feci, fic cSfortaui, Camp;Jtamcn [non potcro3fecundum humanitärem, lad earn 3 fcientiam adxquari, id efl, ipfi deo,in quo nihil efl aliud fcientia.qipfadiuinitas. ^UQuci ibo, Pars fecunda. Eenedico nonpotero ad earn adæqus ri,quia tjraeft poteflasin cadem qudd nullus potcfl* cffugere eamihoc dicit : [ Quoibo3 ego remotus[d fpiritutuojidtftjàfpiritufanfto? [KquofugiamJ

«•cmotusCàfacietua^.i.àpr^fcntiSimanifefta COgrtf liôcrua^Perfaciempcrfonâ paths hic intciügit.quï idcofaciem nom inat, quia omnia pracfentia fünf ci, quafi m facie fita^^Nufquä pofTumus faciem effugc-rc.quia Cfi afcendero in cœlüjficuc uere afccndir, [tu illiccsdîdefccnderoad infernum] quo uere defcëdit anima Humana cum diuinitate, fades. 3 ^Si penna# measJi.operadiuinafporeftatis.quæcgodimifî.eJi quo ipfè fui in poteftate ludæorum.quia nec feci mi* racula.necctiamprædicaui, ffumpfero diliiculoj.i. in refurreéf ionc fafta dikiculo, f K habitauero in ck* tremis mans3id eft.in cxtremitarc fcculi, fed iam nô uiucns uita mortali. Chriftus cnim refurgens à mor* Rom .fi ruis,iam non morirur.Qtiodaüt ipfe extra mundi ui tam uiueret, fîgnificauit cum ftetit in littorCidifcipu-lis nauigïtibus 111 mari,quod (îgniffcabat in eis.g» ad-liuc uira mundi uiucrcnt, AnteqChriftus refurgerer, turn difcipuli nauigarcnt, ipfe pedibus defuper mare ambulauit,fîgnifîcans in feipfo.quod adhuc in mun* do j5ccllofo iKueret.^JSi ita fumpiero pennas,ades; Si ' ucrcadesCetenimillucj .futhabitêincxtremisma ris.i. ut fîmextra uitâ mortale, fmaniistuaj.i.opa-liotua.fdeducetme.nSf ctiaminimmortalitaterae perfeucrarefaCict;K hoc eft; f Slt;dexteratua3 i.filius ïuus.f.uerbum tuü mihiunitüf tenebitme.] Ego dicodcxterarencbit,C843etiamfdixi3.i.deIibcraui, [forfîtan tenebræ. 3 Ironicc,qHa(îdiceret:Cum tanta fit ei poreftas.Si dcxtera fua ita me teneat, ftultitia cft, fiquis putat^qj tcnebrac,id eft.tcnebrofi iftius uitç Cinejualeantconculcare: tenebræ non eum fconcul tabuntjfedpotiusfnoxji'homines pleniignoran-tiaSë peccatis inhac uitamel etiam mortui retenti in morte inferni,faâi L illuininatio ineajidcfifillumi-iiati

Mti à me,crût Ein delirrjs mcis 3 id cft.in paradifo. Pa radifusnanlt;ÿ dclitiae interpreratur.illosenim quos inuenit apitd inferos, duxitin paradifum. Hiaurent qui uiuunt,iam fpe funt in paradifo,licet nondum re. i^tdeo eritfaârailluminationoiflis, quia tu deusiilu minabis tenebras noftcro: Si hocelï : C quia rené-bræj id eft.illi qui funt tenebrofi propter igtioraniiâ, Enon obfcurabunrurà rc 3 id eft, non permirtes eos obfcurari.fed potiusinuminabütur.ESiletiâ EnoxJ ïd £ft,obfcuri,8f peifundatiinpcccatis, EtUmninabi-turlà te,8i deinde ctitEficut diesjid eft, ftcut aliquis fapiens.qui nunquam in tanta profunditate peccato rum permâferitîdico nox illurainabitur,8lt; E^^nr te* nebnecius.ita Si lumen eiiisOquiaquantacognofcët aliquipeccatafua,tanramrccipientil]uminationem9 VodeAuguftinusiQiiatenus liomoagnofcir,ca:enus fibi deus ignofcit.^Ethæc omnia ex hoeprouenienf, f quia tu poftedifti renes meos3 .i.fortitudinc amp;dire ftionein meâ.Cme fcciftifortëÔümmunem a' pftô,ct dir£ftum,non pronum ad illkira; non tm dico pofle lt;lifti,fcd e tiâ E fufeepifti mamp;dc utero matris roeç 3 fine iioluprate carnis me côcipi uolnifti, Sipoflea fine pec catoc5feruafti.*ÇConfïtebortibi.Parsrertia.Etquia xenes meosita pofl'cdifti, p me tenebras illuminafti, Bicæterafccifti.ideoEcôfitebor tibi3.i.laudabote:8i iraerico,Eqamagniùcatus es3 gt;gt;. magnusapparcs.K liocEterribiliter3quantü ad maîos.g in futura däna-tionc attendunt fibi in iudiciondeo magnificatus.q» topera tuaj dereparatiôehumanigeneris,Si caetera qua’facis,funtEmirabilia, Si anima meacognofeetj inaoperaEnimis3.i.ualde. HicinuchiturcÔtrailIos, qui putant Chriftü folum corpus Iiumanum.nccani-(namhunianâaccepiiTe.lt;{Non tantum funt nota mi

hi opera tua,fed etiäinferioribusiK hoc eft: [os me-« HmJidcft.ecclcfîa.CquodJos.tutfccifti ] quandoqj [in occuko]id ë,tempore prophetarum.qui per fo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

las figuras corpus Chrifti cftc iudicabant ecclefiâ : os illud meüCnon eft occultatum à tejqa non occulta-« fti.imo manifeftafti qd erat de oftibus meis. Vcl in oc culto.i.inbaptifmo,8i dnicicorporiscôfecratione.et i in alqs facramenris ecclefîar: [ Kfubftâtia meajnô eft occultata ira [ in inferioribus terræ]. i.in Gen tibus.q func inferiores ludæis, quia ftne lege ßne cultudei prius erant.Cognofcunt efh fubftantiâ Chrifti Genquot; teS.Keum uerum deum efte ueiyhominem credür, Qiiodecclefiaosdicat Chrifti,habet figura in creatio Gene.2. ijg tnuIierisexprimohomine.SicuteiTioseftfumptû de uiro ad creandâ mulicrë,8i locus oftis carne reple-tus cftjficChriftus eeelefiæ fuæ os futi.i.roburamp; diui nicatem fuâ contulit.qa omnes fideles fuos fanfti fpi ritus participes effecit.particepSeffeftus fuæ illiushu

Efhc.f. manicatis: VndeApoftolus.cumdeuiroSimuliere difputaret,ait:Sacramentii qdem magnü eft; ego aüt I dico in Chrifto Si ecclefiâ. Subftantia mea nô eft oc cultata in inferioribus,fediimperfeftumeü].i.coni pletionem corporis mei,qfuturaeft in alia uita.qux nondüeftpfedla,[uideruntoculitui] .i.foluseogno iiifti, [Si oës3illi,q in æterna uita, licet modo definr, côpiebunt corpus tuum.uel meum,fcilicer, [ inlibro tuo feribentur ] id eft, in æterna memoria tua inde-lebiliter permanebunt.Si æquales erunr, [formabü-tur dies 3 lucen tes,id cft,cognitionem diuinam haben tes. Vei utaliatranflatiohabet.formabunturdq.uel dei.f.à diuinitate, quæ formabit eos de tenebris in lu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

cein:uclformabunrur,[8inemo3formabi{ Cmeis3 qa nulli poterun c conferre iuftitiâ; Vnde Apoftol us;

Qptenimplantatautquirigat nihil eft, fed deus qui ••Coftf* incremcncûdar.Vel poffumus accipere imperfedlü, qd adlmc decft corpori Chrifti,nifi qui de eccleßa fue rit. Velfidicatunimperfeclü ineum.i.illos.quiin haC uita corpus meüperficient.uideruntoculi tui.i.præ-uidifti:8i ficut puidifti.fic implebis, quia ocs illi quos præuidifti adillamgfeólionê.fcribenïinlibrotuo.i. in memoria tuamel in mcipfo.qui fum liber,ad cuiuj conformitatem fcribuntur alq.Si ncmoineismänemo dicitiEgo fum Paulinus,uci Pecrinus,fcd Chrifti-anus. ÇMihi aüt.Pars quarta. llli quos præuidifti fcri bërur.illiaütquiiam funtCamici tui^ó Cdeus]uelut apoftoli,iä[funt honorificatijSihocfnimisn.i.ual-de:SihocCmihi].i.ad honoré meum, ga per me eft honor K Cprincipatus eoBi] .i.poteftas,qua fuper reges terrç habet, teft nimis] .i.ualde, fcöfortatus] ga adhuc apparet in fucceifonbus Petri,8lt; alioiv apofto-loH«,i|Dico principatus eft cöfortatus,amp;illi nöpauci funt,fed ego [dinumerabo eos. Si 3 üli Cmultiplicabu tur]numero K uirtutibus[fup harenä ] .fut multo digniores fint,g fît harena.i.infrudluofi hoies: 8i hæC multiplicatioexhoc^ueniet, ga ego Cexurrexi,^! tnEadhucfum tecü]occultusficutpnusfui,quia nö-dum eft manifefta oibus mea potcftas quæ tandëin iudicio omnibus cognitaerit. Nota ^imirtioncfaftS Abrahæ.hanc.f Multiplicabo femëtuü fupcrftellas Gen.tfc cœli.Sëc.Perftellasfruiflifïcâtes intclligimus,glicet numeropaucioresfînt.plures tamenfuntin uirtutâ Si bcnefîciis dei:perarenam uero fteriles accipimus.

Amici tuifunthonorifîcatijêëc.fed o [ deusfîoCci-deris].i.damnaueris [peccatores3iradiccnseis:Cui ri fanguinum declinate à me 3 per difîimilitudinë, ad quë po teftis per folam fîmilitudinë accedcre. Vel i ta:

V ere fum (ccum,quia 8i illos uiiüfico.quos tu uiuifp cas:8ó illos occido, quoS tii occidis;amp; hoceft.fi occi-dcijs:Si perhocnotat eum æqualcm patri.ijldeo dif ceditc, Cqiiia didtis in cogitatiöejhocfcilicet; [acci-f iaiitjChriftianiilIi.i. rcmoueantànobis C fiuitatej fuas^.i.conucntioncsfuas.habitätcsCinuanitateJ.i. inanicer.quia nubcs mania colunt.^Si tu ita ocfi-' deriSjK ego oc£jdä:8i hoe eft: [nonne qui oderunt te dfic oderâj .i, gratiam fubtrahebï.oderJ uti^, [8f J etiam [fuper inimicos tuos tabefeebam ] .i.dcficiebï dolore pro inimicis,^ tuos S^cuum nomen impugns bant. IJ Perfeflo odio oderam illos. 3 Perfeélc odit, g qdmalüeftodir.K qdeft cxdeo.f.crcaturä.diligitJ 8lt;qu!a fic oderS.ficut inimici {ui,itaetiâ [inimtei fafti funr mihij mebabentes odio. Vel fi fit in litera,accipi *ininuanicateciuicate5,ficdi(;amu9;SioCi;tderis deus pdores in pélis.Kcöuertes ad iuftitiS.ita dkens obfti natisimalis: Virifanguinu declinate à me.gadicitis in cogiratiöc.i.murmuratis côtrame ; fi ficotcideris, illioccifific accipiant ciuitatesfuas .i, prioresfeóbas (uas in uanitacc, quia uana reputabun t.quar prius di» lexeiiint: tu dicis obftinatis,declinate, amp;nbsp;nonne ego eofdem odcram?8lt;c,^Gon£lufio eft ex prædidlis.qfî jta dicat: Quandoquidem ita me probafti,amp; hæc bo-lia inde prouetiicnt.ergo d [deus proba me3 .i.pro'’ batum ortende per aliquas tentationes,[ 8i feito cor xnciimj.i.faccognofciuoluntatcmmeä:^ etiä [in-terrogame] .f.pcrmaximatormenta facinquiriuo Imitate meam.f.perquæftiones: [ S!. cognofee femi-tasmcasj.i.faccognirasy probahiles.ftriftioresK occultas mas mcas.qiEt3fic[uidc,fiuiainiquitatis in mecftj.i.fim nieapparëcueftigiadiabolnhocdiatg fimile,gaficut ucftigiaferpctis in lapide no apparent.

îeci in pulucrcjta ucftigia diaboli in forti iiiro.f.Chri /^o,nôapparucrütquâtûcunqîàdiabolotêtaret;C8lt;3 cü uidcrisin menuîlâeffeiniqiiicaKm.Ededucmeirt Ilia jtcrna].i.in sctcrnitarc.q pcrme fafta eft peruia.

ERipe .ne. 3 Vox ^iplietæ.uel alicuius iufti.non rm in propria pfoua fua.fed ecckfix;, SC 4irigie nos in finem.Materia eft ipae«Ie!îa,pofîtainê pcricula.Siexteriora 8C interiora ln prima parte pre-catnr libcrari à periculis exterionbus, q faciüt dæmo nes rcntando.ucl per miniftros mala infercdo.Si eti2 linguishæreticow In fecûda.q incipit: Dixi dfio deus ineusestii.prccaîliberariabinterioribiispericulis.f, à defiderio in teriori. f. ne fomes pftï inft igatus afpira tione diaboli,poflitfibidominari.In tertia.quæinci* pit;Caput circuitus eonitenunciat damnationem eo-rum.quiecclefiam pcrfequîitur,amp; remuncrationcnt eorum.quipaticntcrfuftinent malaipfoium ; SC pet Jioc intendit nos admonere ad fortitudinem.f.ur ui-rili animo amp;cxterius Kinterius tentationibus refifta rnuszperliocfecuri.gjcü uultiidni habitabimus. ^Et anteq ponar pericula, petit liberationem, fie dicens» tEnpemedne3.i.faccefiaiemaI.i fab liominema-loj.i. diabolo,quem dieit hoïem.quia eum ipfc effet Creatus fpiritus.fecirfelniniülurulentam perpiaua# concupifeentiastetiâ Cà uiro iniquo] .i. hoïe miuiftro diaboli,qui dieit iniquus.ga peccac fine caufa in proxî miiiuiw ideo dieit,ga hi tales funt potetes Si fortes irt lioc fceulo:à tali uiroCeripe me 3. i. fac mala ceffare, quæipfimihifaciunt.^Oftcnditexreriorapericula.i quibus pcnitliberari,qi!afi dieat. Ideo neeefleeftuc eripias,quia homo malus Siuiriniquus cogitauit ad-

ucrfummc.CquiJperfiduntquæCcogitaucrütincor dejid eft,cum magna curainquifieruntOniqtatesQ Sdnon tmcogitaiierunr, fedetiâ Ccôftitucbantpliaj contra me,amp;hocCtotadic3.i.affidue:quianunquam eft ccclefia fine impugnatione diaboli, miniftroriî cius.ij[Oftcndicquæprælia,quiahærctid prauisfen' tenrqs fuis ccckßam perfequunturdnde dicic; facile-rüt lingiias fuas fîcut ferpenres 3 fcilicct.acuras eK-quifîtas fenccntias fibi præparaiierunt, unde poßienC dto transffgere corda auditorum.ficutferpentes per linguam uirus mittctes,quia uenenofa SL nociua erâc uerba corum,fient morfus ferpentismec mirum fi uer ba crant uenenata.quiaUfub !abqs]id eft, fub fingiiif Ceorumj.r.in cordibuseorumtquædicunturfublin guis,quiaquæin cordibus latent,perlinguas manife ftantunerat Cuenenum 3 id eft, odium inuidia con tra ccclefiam, [afpidum 3 .i.îiicurabile.quia non pote rat abftrahi ab eis per pr^dtcatores det,fieu t nee uenc nu ab afpide per incantatorcs.^Dico cripe,ut ceflent malatinterim ailt dum immittun t mala, [ cuftodi me de manu3 i.dcpoteftate[pdtSris3.i.diaboli, q c cau fa totius póli; C ab hoibus iniquis eripe me dnej u t ceflien t mal a q mihi factü t. Qyi 3 Itoks iniq fcogi ta uerunt fupplantaregrefius meos3 • i bona opa mca, qfi faeerct foueä in uia,in q me pcipitarec;ruppfantat hæreticus greirum,qn alicuihabëtireólüfenfum feri pturx,apponit intelleólü fuit prauü,8ëin eü fidele ingt; ducit: etiä f fupbi 3 uelut hære tici, g de fe pfuinunt,80 P feiuftiflearifeinteIligüt,Cabfcôderunt 3.1,latenter paraucrutflaqucu milii3.i-Iatenti;deceptioné. ïJDi CO abfconderunt laqueu, Si. illü multiplicem Si forte feeerunt:hocdicit;C8ifunes3.i. tortuofasfentcntias, ti fibqnuicem conncxas,qbu$ firmiccr ligarent a1iq$gt; quafi

TERIVM COMMENT. 72gt; quafî funibiis, Cextendcrunt] .i.extenfc X mulciplici ter paraierun c.ut fi aliquä fen ten tiam eoiv euirarem, inde incideremin alias.cxtenderunc dico, Cin laque umj ut per funcs i 1 los illaquearët me, 8i hoe [iuxta icer] nó inuia.f. (ïfidelempolTuntdecIinarearefta uia.tunc polTun t illaqueare:fed dü cft in uiajrö com-prehenditurà laqueis illoiy : cü non potuerunr me illaqucare oceukis perfuafionibus ,£pofueruntfcan dalum miliin i- manifeftä impugnationem.qua mc fi'bi conformarent: iL hoe qiioq; iuxta itcr.quia nulla impugnatio poteft nocere iufto.dum reftauia ince-dir.^Dixidomino. Parsfeeüda. Hiceftdiapfalmus: Kquiainter tot periculamcconreruafti.ideoCdixï domino] id cft .fie oraui ad dominü.gaCdeus meus es tu] .i.qiic ego mihi fado familiaremudcoCexau-di domine uocëdcprecationis mcæ] contra interna pericula, de quibus difturus eft. tj Dico exaudi ,8C óEdominc domine:] magnum declarat in geminan do fuum affeftum.quia tu esCuirtus] .i.qui mihi de-diftiuirtutë contraextraneapericula:uirtus dico f.fa lutis mcæ] idcft.qua: mc fecit faluapi à fupràpofitis periculis.quia tuCobumbrafti].ideft,obumbratio-nemtuam,ne aliquemæftumfentirct.pofuiftiEfup caput meum ]id eft,Chriftü,8i hoefin die belli]hoc eft,in die paffionis, in quo ipfe cü diabolo pugnauit: quo deuidio, genus humanü liberauit. ^Et quia be neficia iä mihi prxrogafti, idco d Edomine ne tradas mepeccarori] .i. diabolo,àdefîderio meo].i. ginoti tantum accëdaturfuggcftionediabolifomes pccca-ti,qui adhuc in carne noftra eft,ut per hoc tradamur in dominiü diaboli : ideo opus eft precari ne tradas, qaEcötramecogitauerunt] diaboliSi miniftrieins, fed tu domine Ene dcrelinquas me] fubrrahendo gra

tiam.Cne forre cxaltctur38^ glorientur.fimepotn« rut fibicöformarc^Capur.Pars tcrtia.Diapfalraus, Ncc dignu cft g, ipft cxakc cur, ga SC [ caput corn 3 i. diabolus, LeftCircuitus3quinungreifteiticcdk.ül {cmpcircüeundo. 8C [labor labioniipforum3.i.»ner» dacium.ad quod cöponëdum eft laborandü : qui cm uerü dicic,nonlaborat ueritas gfeipfam ic oftendit credibilcinilaboripfcopcriet co'sj.!. inuoiuttSC üla queabi t eos. Vel, nc tradas me pcccatori, feparató i bono defiderio meo, q defiderioad te pucnire iiolo. •netga tales funr, idco[cadentfupeos3.i cócercnc ipfos[carbones 3 -i. ardores mali concupifcentiarü, SC tâdçm [ detjeies eos in ignë3 icternii SC hi tales po ßrj[inniircrtis3uelutiinigne præccdente facieiniu dicis, [non fubfîftcnt3quiainuoliienturil!oigne,6C inducenturin tcnebrasgternas:iufti ueroincreparip ilium ignctranfibunt.RIIcemponit caufam damna» tioniseorum commixtim SC damnationc.q.d. Ideo non fubfiltcnt.ga linguofi funt.SC [uir linguofus 3-*’ qui inconßderate loquitur, non attendes quid dicat. Prou. 10 [nondirigcturjadboq^opa. Vndc Salomon in Pa rabolis.ln multiloquionô décrit peccatü [in terra J .tinhacuita, fairem[uiruminiuftuni malacapiétiil jntcritu3 .i, in fine. Bcne dico.g, mala capien t eos, qmegoperfpmfiftm [cognoui.qd dns faciet indicium 3 i. remunerationem lufto ludicio fuo [ in opis 3 ucri, [8C3facictCuindnflâ paupem^gadânabiteos, gfnospaupercs pfcquuntur. ^Malun bac uita perfe quuntur paupercs, [uerunramc3per medias eorutn tribulationcs [iufti confitebürur nomini luo J .i.lau-dabun i te, CSC 3 ideo iplî [rciti habitabüt3 xternaliÉ [cum uultu tuo3.i.in prçfentia tua.uidentcs te facic adfaciem,8Ccogno(cen(çs,0cut SC cognitifmic.

D Omine clamaui 3In hoc quoqj pfaimo Jgt;phc ra uel alius iufttis de fc Si alijs iuftis loquitur. Si funt materia ipfi iufti.in periculis clamâtes

*d dominum. In prima parte clamat ad dnm,ne ma Ie cogitet ; uel et(i male cogitet, ^d cogitationes fuac non prorumpcrin uerba:uclfimaleetiäloquatur,ne fuam defendat malitia, ad quod uidet fc pronû, non tmex natura carnis, fed etiâ ex malow confortio.qui hacc om nia faciunt ; qui SC male cogitantes,mala loquot; quuntur.K fuam defendunt malitiä.In fecunda par-te.quar incipit : Corripiet meiuftus:oftcdit fe potius cligere correftiones iiiftorum, q oleii.i.adulationc peccatoris:oftëdensctiam, ggt; cü mali non poHiint p dolum ^fitere,faciunt ctiS manifeftasperfecutioes: 8C contra hoc ponit fuam deprecationc.Intentioefi', lit in tribulationc folum diuinû auxiliS eligamusre-fugium.*5Quafi ita diceret: Vos pofiti in tribulatiöe, folum diuinu uobis fumite auxiliii, exempio mei,qa ego in tribulationc lt;»Cdfie3fempCclamaui ad tc OSC idco fexaudi me] clamaui Si clamabo,K [cû clama» uero ad re,intede uoci mcz. jDicedo clamaui SC cla mabo,notât alfiduitatem orationis.JjJDico intende. Si perilla intenfionefdirigaturoro mea in cöfpcélu tuOjfîcutinccfum ] quodpofitum fupigncm.reddic bonii odore, ita oro mea incenfa igne cöpunftionis, placeat tibi,8i fit ffacrificium ucfpcrtinüj.i.in fine ui tat meat: nec quaiccu facrificiu.fed Celeuatio manu» um ] .i.dircófio E mcaw] bonaw opcrationü. IJ Dico clamaui, SC tu' Cdnc] placatus p hâceleuationëma» nuu, Eponecultodiäorimco.i. cordimeo.nemale cogi të. Os idco cor df^quia ficut os hiat ad refeAio»

në.ita cor inhiat K defiderat rcfi'ci diuina gratia, oRium circunftan tiæ] quod circunftet, quod obftru at labia,ne malü loquancur.ponc [Jabiis meis3 etiamfi prorumpuntuerbaillicita aliquando.Cnon declines cor meum in uerbainalitixj^ quammali'* tiam in telligat, déterminât .G C ad exeufationes ] faci endas Cin peccatis^ ut pcccata exeufem: Si quiafxpe uidet multipliccs daricxcufationes,addir,Qadcxcu'* fandasjexcufationes.ln ucteri lege fîebât matutina fiCuefpertina facnficia,feducfpertinadicebanturma ' gis dco plaCerc, myftice tamenmam per matutinum fignib'caturnoRrumfacrifïcium.faüuminaduentu Chrifti:per immolationem agni ad ucfperam, fîgnifi catur ChriRiimmolatio in fine temporum. Éodem modo hæc dicQtur matutina facrißeia .i.bona opera in iuuentute fadatuefpertina nero, bona opera in fi-* ne.^ Quod fi hoc fecero, ero Qcum hominibus opc-rantibus iniquitatemj .i.unus deillis.quicxcufant peccata fua: fed combjnaborponit Hieronymus.fed non communicabo cum hominibus operantibusini quitatcm:8i non tantü cum minoribus, EfedSinö c3 municabo cumelcftiseorumjideft.cum potentio* ribus ÔC prælatisin malitia, ut pereorum confortiu excufem peccata mea.ficut ipfî faciunr.lt;|] Corripi-ctme. Parsfecunda. Noncommunicabocum illis, fedpotius Ecorripietmeiuftus.Kincrcpabitme,3 Corripere.quan turn ad hoc quod leuiter defiRet: in-* Crepare, quantû ad hoc quod muleis cöminatiöibuS opuscR:Vnde ApoRolus: Argue opportunc.impor tune.Et iterum: Argue, increpa,obfecra:incrcpa di* co Ein mifericordia] pia affeftiôe, ut remoueat à ma )o^poRto.iuRuscorripiet, Eoleum aûtpeccatoris] id cR, adulatio uel blandithc ,qu3c mulcent Si ungûc

TERIVM COMMENT. 755 oleum [nonimpinguet caput meum]ideft,n5 fadet aliquamclationemin mente mea.^Ideo opus lit iiiftus corripiat.K oleum non impinguet.quia adiuichabeo de peccato aliquid.-Só hoc ë; [^quoniä SC adhuc oratio mea in benepkcicis eorum] peccatow, quiaadhuc placent mihi, qux etiä ipfisplacent,ficut hxc terrena: ideo dico oleum peccatorum no impin guet.quiaCiudices eorum]peccatorum.i.fapientes, U lundli petraejid eft, Chrifto,amp; fundati fuper eum, non ut redlam h'dem habcant ; fed quodammodo * dicunt bonumdeipfo, nonutdiliganteum ,fedut alios decipiant,(icut hæretici. Alia tranflatio habet, iuxtapccram;ethitalesEabrorptifunt3.i.po(îtiin ui tifs profundiftimis. Oleum eorum non impinguet caput meum ,fed ipiï potius faudient uerba mea] .u prxdicationem meamiquæ funt audienda, EquoniS potucrunt ] .tuera fun t:fed quamuisaudierùt, tame nihil profuit illis,quiaElîcut craftitudo terrx erupta cft fuper terram ] id eftjCraffitudo exiës de terra.cor-rumpit aercm,amp; immittit cladc hominibus.lîc Ediflï para funt offa noftra] ab illis,id c.fortiorcs de cede* fia,fcilicet.martyres.difïipata dico, Efecusinfernum] id cft.ad modum eorum, qui reputantur digniinfer no, fedEquia ad te domine domine oculi mci] funt: BCquiaEin tefpcraui]ideoEnonaufcras]àmc Eani niammeam]ideft,quicquid fit decorpore,nepmit tas auferriab cis animam meam.qi Sed potius Ecufto di me à laqueoQid cft,adulacione,8( alijs occiiltisin-fidqs, Equemjlaqueumipfi Emihiftatuerütjutme illaquearent, E K abfcandalis]idcft,à manifeftis p-fecutionibus.Eoperantiuminiquitatem,^ Me quidc euftodies, Epftôres ] autem E cadet in retiaculo eius] iniqujtacis,qui per fuam iniquitacc illaqueantur, SC. irrerit

7Î4 D. HäYMONIS in PSAL-irretiti erunt.Cfgo]autc[fingularitcrfuml i.incöbi natus^non cöiunftus illi$,|2donec träfeä^ (Ic hac uita.

VOfcmea] ExlùftoriamittitnosadaHegoriï .f.quod ßcut Dauid fugieus Saul.Iatens in fp« lunca, orauir,CarncmortaIe perfpeluncam fîguramus.quia quad indigna habitacto dminicatis trat ut abhiftoria nos remoucat,ponit intelleftuni. . Acfi diccret:Pfalmus iftediciturintelIeLluî.î.quodquot; dam fecretura continens.f.non de hiftoria agens,fed defîgnifïcato:quiPfalmusDauideif oratio.i.ipdus Clirjfti:oratio dico habita.cum ipfe Ciiriftus effet in fpelunca.i.in carne mortali.Hic pfalmus ideodicituf oratio,ga quiegd côtinet.uel oratio c,uel caufa ora-tionis inducitur, 81 p huncpfafmü ad orandum mfor mamur.Materia ëChriftus.orâs in téporefragilita-tis fuæ.In prima parte ponitorationê,8i illud côtra quoderat,fcilicet,dolos ludæowjn fecunda.quæiii-cipit : Clamaui ad te dne: ponit item orationëfuam ad parrem.K petit ut anima fua ab inferno eripiatur, in quo pendet omis expeélatio fideliiim. Intërio eff, nos exemple fui informare ad orâdumlt;ÇQ«aii dice-ret Chriftus quihic loquitur: Fratres inter mala bu-lus uitæ pofiti, nolite ceffarc ab orationc .cxcniplo mei inftrufti, qui pofîtus in fpelunca fragilis camis, [clamaui adJpatreraCdiïmlK hoc [;uoce mea]ga non diffentiüt opera mea ab oratione: quia quod uo ce rogat.comprobat opéré dignum effe,ut fibi Hat tdi . Co clamaui,amp; no ad horam, fed ad dnm [deprecatus fum] .i.affidue oro.K hocfuocc meaO^Dico clama adhiicLeffundoJ.i.cü magna copia ^feroCora tioneni

TERIVM COMMENT. 75? tîonèmeSJmanrurâCincôfpcftuciusj.i.in bnpiaci to iplîus Côi Jetiä C tribiilationë mea ^nuciojira qd fitfantcipfum] deiim.i.inbnpladtoipfius.^Dico cffandp oronem,Âi hoc cü omi humilitatcdioc dicit CindcftdëdoZl.i.in derelinqucdoC^Plt;Timc»jnon dt to à dco darij.imd q [ex me] eft.i. ex naturahuma-tiitatis.q nunq bonus eft.fed /cmpaliquâ mouct ela tionëded qa fie dercliquifpmilJü, idéeCtii]dnc Ceo gnouifti],i. apjibaftiC^^cmitas meas] d. operanôes inca?.^Pûlîtaoratione,ponitjIludcôna qd orabar: qfî.d. Ego ficoraui, amp;nbsp;inranta humiîitatc, 8^ fin hac ma in qua ambulabä.abfconderut fuperbi] .Cludæi, tlaqueummihi].i.oc£ult3 mortem,amp; quæcQç occulta mala, fl Iplîquxficruiit mihimortëinferre.SC tune ego CeôRderabamaddexterâ] .i. itipotiorem partëd.difcipuloK, [;Kuidcbam]cosC8i non cratj inter eos.Cqui tognofccret mej deum efTe, cum prt tisdixiffetciPetrusîTues Chriftusfiliusdciuiui.Itc: Mat.iS. Si oportuerit memori tecü.non teiiegaboïKfignifi cat hic tempus illud fiiar parfionis, qn apcftoli abic- Ibidem, runt retro.reliftoeo.fllllinon cognoueruntme.fed fugierütCà meJueroCperqtfuga] .L nô fugi.fed po tius pmifi me in mortë dari hbcratiôe ahouz C nô eft ] tune inuëtus ali g s Cq reqiiirat aninil mtâ] xi.qui ucllet paffionë meam jmitari.flClamaui ad te domine.Parsfecunda.Abalijsauxiljûnonhabui.fed cognofeens te unicum meü refugium Cclamaui ad tlt;. dne] pater omi deuotione, f dixj, tu es fpes mea] ue» nbsp;nbsp;nbsp;quot;

■luti cum m cruce dixit, Pater in manii.s tuas comedo LüCat. XJ fptnmeum. Magna nobis eSmendatChriftusfuahu milttatê g fp ad deü patrë clamauinei fuü comendat fpni.cü fibihabcretcandëunitâ diuinitatëad quâ clâ wäret, cuifpmpoffeteômëdarexcinhachumibtare nos

nos uoluit fibi conformarc,ut nihil in nobis confida« mus.fed omia à deo expeólemus:dixi tu es fpes mea, S^dixicues [portio mea in terra uiuentium Jquali unus quæroelfe de illis, qui uiuent in cælefti terra. ^Dixi tu cs fpes mea,Si tu domine tn que fpero, tende ad deprecationcm meam ]de remotione ma* lorum faftamjCqi’iahumiliatusfumnimisJga exi* Philip.t. naniuimeipfum.formamfcruiaccipiens. ißSicquidc intcndc.Clibera me à perfequëtibus me]ôi opus eft tquia confortati funt fuper me] quâtum ad corpus, quod permiiTum eft eis à deo in mortem dare, Ira dico libéra me.fcilicet t^educ animâ meam de cufto* dia] id eft,de inferno, ubi animx illorum fidelium â diabolo retinentur, Si cuftodiutur.ediic dico, Cad c5 fitëdum nomini tuo] ideft, de mea eduftiôe laudeî nomen tuü, Si à me, Si ab aliis libératis p me: Si ne* cefte eft ut educas.quoniam [me expeftant iufti] li-beratoremfuü, [doneeretribuasmiliijdandorcfur reftionem pro mea obedientia. Alia tranflatiohabet, cduc de carcere.

IN PSALMVM CXLIL Titulus. PfalmusDauid,cumperfeque-batur euin filiusfuus Abfalon.

Omitie exaudi orationë meam] Pfalmus ifte conuenic Dauid ,id eft, cuiqj uero poenitenti, faitus quâdo fïliuscius .i. carnalis motus, Si alius quilibec malus adlus, qs fîbi homo p fuâ culpâ genuit:pcrfequebaturcum.i.affligebat multis angu ft iis, Si eqeiebat cü de regno .i.de ilia dignitate,in q homo creatuseft, iïeut Abfalon perfecutuspatrë fuit fuit,Si de regnoeiecit.Materiaefthic ueruspœnitës; Si fîcut in alijs pccnitentialibus,ita etiam hic bonutn hnêoftcndicpccnitentij. in prima parteponitora-i tionem

TERIVM COMMENT. 757 tionem conceffiuam.non excufando culpam fuam,et narrat fuas miferias,ut iudicem ad mifericordiam c5-moucat.ORenditetiam feIrene ad ipfutn iudicem c5 uerfum, u c fic dignus uideatur, fuper quem iudex pia affeftione moueatur.Infecunda,quxincipit: Vcloci ter cxaudime:precatur cito cxaudiri.8lt;in uiam reóli deduci.Si affirmât g, ficfiet fibi. Et hic pfalmus eft u-nus defepeem pcenitctialibus,qui numerus aliquid nobisnotat:fcd quia cum fintfeptem dies,per qs uni uerfum tempus agitur, (îc feptem pfalmi pœnitentiquot; aies per fingulos dies nobis ncceflariam effe pœnitc-tiam oftendunt.Intentioeft.nosadpccnitentiamin* uitarc exemplo fui. nbsp;nbsp;Quafî diceret: Dum fuperbus

fui,K peccare mihi placuit, nô fuit iuftum ut me ex-audires,fed quia iamdolco de peccatis.K deinde cef* farcftudco.ideo C domine exaudiorationem meam, amp;nbsp;obfecrationem meam 3 ideft.obfecrationem per crucem,Sf per natiuitatem,8f lîm i li a, quæ quidem fa cienda eft.ubi magna incumbit ncccriitas: illam mife ricordiam.obfecrat ionem non dicam exaudi.fed Eau hbus pcrcipe] .i.diligenter attende.K hocEin uerita te tuai id «ft,ut uerus apparcas in promiifis, quia ,p* miftfti exauditurum ilium,qui fe humiliauerit, diecS: Conuertimini ad me,8i ego conuerraraduos:6^hoc ZacKh eft; Eexaudi me in tua iuftitial id eft,hoc exigit rua iu ftiria,utpromi(ratuacomplea$;bene dicitin tuaiufti tia,quiainrelligiriuftitiam dei femper in mifericor-dia effe.flDico exaudi,E amp;nbsp;non intres in iudicium cû feruo cuojid eft,ut fecundü mérita me indices, Equis nôiuftificabiturin confpedlutuoomnisuiuens jga refpedtu tui,nullus inucnjturiuftus,ncqueprophera, neç apoftolus,nelt;5 angelus etiam. Ideo precor uc non intres in iudicium, E quiainimicus 3 id eft.filius

7î8 D. HAYMONIS in PSAL-nieus,fcilicet,carnalis motus, feftperfecutus jpraiA fuggereiidoCanimarrt mcam ] id eft.rationem mefj

Chumiliauit 3 id eft.depreflit, Q uirani mcam in rer-ra3ideft,ut terrcnis ipfa anima adhæreret;8t etiam f collocauit me in obfcuris 3 ideft.in profunditate uî tiovü, I^fîcut mortuos fcculi3 id cft, quoflibet infidc-Jes, quos peccatis irretitos prorfus feculum pofl'idet: f amp;3ideo Cfpiritus mens anxiatns cft fuper mc3 id c, de me,hoc cft.compunftionem êi dolorem habui de peccatis meis,amp; Ccor meum 3 id cft,ratio mea, C con-* turbatum eft in me3 quia ex me nefeiebam, quomo' do dehaccaptiuitatepoflem exire.lt;^fEc inhac curba* tiôeCmemorfui dicrum antiquorum 3 id cft,in qui-bus alqs pœnitentibus mifcricordiâ exhibiiifti, Cme-ditatus fum in omnibus operibus tuis 3 id cft,omnia opera tuareduxi in meditationem.ut ex cis mihi pa-rarem aliquamconfolaticnem, [8^ in faâ:is3qu'gt;c di cuntur,Cmanuumtuarum3fcilicet,intaftis, quæmi, fcricorditer fccifti antiquis, Abrahæ Ifraelitico po, pulo,8£ alijs iuftis,faciens Si mihi,cum me tibi humi-Jiarcm,8iin huiufmodi faftis,Cmedirabar.3 ^Etn3 tantum meditabar,fed etiam [expandj3 id cft,eleua-ui,Cmanusmeas3ideft,operationes meas,nonadui film hominum.ideft,non adfauorem populi,fedfad te3obtinendum.Quidplura^Canimameaficut terra fine aqua tibi 3 quia ficut terra fine aqua hiar,8i defidc rat infufioncm aquæ,ita anima infufioncm fpiritua-Jis gratiactK per hoc oftendit fe dignum,cui parcat iu dex.^VcIociter.Parsfecunda. Quia itaficiuit anima tnea,8^quia ficexpandi,idcoo Qdneuclociterexau-dimc;38Cdcbesfaeere,qa [defec1tfpiritusmeus3.fi il le fpiritus,qui ex hole eft. f. fpiri tus fuperbig. E t ga dcfecitfpiritus prxfumptionis.f ^amehumilto tibi, idea

îdeof ne aucrtas facie tuäa' me ] .i.cognitioncm tu3 atlt;p præfentiâ.'S^ (ï auerccris facie, nulla diftan tia eric inf me humilc,[K] alios fuperbos.-fedpotius [ero fi milisnillisfupbisfcicfccdentibiisinlacûj .i.in^pfun düinferni.^Nöauerrasdico.fed potiusCfacmihiaui dita mifcricordiä tuä 3 .i. pie audicä fentëriam tu3 de rerailTioe pdôrîi.SChocCmaneJ.i.in principio mex illuminationis 8(cöpunflionis:audiunt ^dam miferi cordiï, fîcut Dauid P Nathan ,ppberam dcadulterio cödonato:alij per angelu.alii per puriratcluæ confei-.^3^ cntiæ.fcfiioïvpftôrü habere remiffionëintelligiint; ideoauditä fac mifcricordiä^fga in tcfpcraui.J ^Ec per auditam mifcricordiä fnoram facmihiuiä in qua ambulë.qa ad re Icuauianimä meam. 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in uia

ambulaucro.fialiq inimiciuenerinr.q me uelint im-pedirc.tn C dne eripe m e de inimicis meis 3 quia ego E c5fugi3nô ad aliquod humanu refugiii.fed Cad te 3 ideo Cdoce me faccre uolmnate tuam 3 qd debes face re,Câa deus meus es tu3cuifamiliare me facio. *|Di-co cripe.notä fac uiam. Si facics,qaC fpiritus tuus bo nils deducet me 3 p femitas iuftitite fin terrä rcdîam^l .i.in terram uiiientiu, quam fob refti pofTidebunt.SC interim Cuiui£ïcabismc3adexp!ëda mädaratuaCrf»-pter nomen tuum dncjquiaiefus diceris.i.falutaris, quia non pro meritis.fed pro mifcricordiä tiia:amp;hoc fin æquitate tua3 quiahocexigicæqtasrua.utuiutfl ces 84 deducasillum,q fe tibi humiliât. Viuificabi» me,84 feduces animämeä de tnbulationc3 idc fug-geftione pflörü, C in mifericordia tua difperdesj oësCinimicos meos3 i illicitosmotus, §in meinfuc gunc.^Difperdcs.utiamcotrame nSinfurgant,C8£ oës q tribulant anima m earn 3 tarn malos hoies.q dx niones,Cpcrdes3tandc, Cqmcgo fcruus tuusfum.J.

BEnediftus. jPfalmus iftc conuenit Dauid pflt;gt; plictæ.qui hic loquitur,habitus aduerfusGohS, id eft^diabolum. Loquitur enim pfalmus de ui étoria,quam fecit Chriftus de diabolo,per qua uifto riä fanfta ecclelïa de potefta te in i m i ci cripi tur ; 8i hac Chriftiuiftoriam intelligit fignificari Dauidafuaul ftoria,qu5 ipfe habuit deGolia. Materia eft ipfa Chri fti uiftoria,per quam fafta eft ipfa hberatio noftra. In prima parte gratias agit de fua iiióloria, quam d' men inducit gratia fîgnificatæ uiftoriæ Chrifti, pe tit ut incarnctur,8^ ueniat ille, qui deuince t Goliä, SC nos depoteftate ipfius Golix libcret.In fecunda.qux incipit:Deuscanticumnouum cantabo tibi: dicit^' pheta tam in perfona fui.q in perfona oim liberatoiit, quod ipfe cantabit dno amp;nbsp;in nouo, 8f in uetcH refta-men co,pro libcratione quam fecit ei dns 8L fuis fimi* libus de diabolo 8C malis hominibus.Si muhä defcri* bit eoRt malitiam. Intenditnos inuitarc.ut duo grati as referamus deuiflohanpftrxhberationis.iïcutipe prophet» gratias agir, 8^ de fua ^pria uifloria de Go lia,àmaxime de uiftoriaChrifti.per qua fpphcta fci-pfum ciim alijs iuftis liberari intelligit. Hunc pfalmü ultimü ponit deoïbusillis,in qbusphiftoriasaliqd ITgnifïcabac.ucl ubi ad patientiä, uel ad cxteras lïmi** les uirtutcs admonebar.Cxteriuero fcqucntesfeptc laudes Dauid dicunt.ideo quiahicponit uióloriï no' ftrx liberationis;pcr hoe innuens, g, li quis extera in alqs pfalmis pmonita bene cuftodient,in hac uióloria Chrifti,deGolia]iberationëinucniet.lt;|Acftalios in« uitaret,dicés:Fratres (ï uos à diabolo liberati eftis.no lite uobis afcribcre,fed in dnogracias agite, ÔChoc exê

TERIVM COMMENT 74’ plomei.gnihilpermecontraGoliä.fedoiapcrdntn j cgi.K inde fi t [ benediftus dns deus meus, qui docet *' nbsp;nbsp;' *

nianus meas] .i.opcratiöes, [ad præliü J : per me ein nefciflem côtraGoliâpræliari. [SC digitos mcosj.i. cöfilia mea,docet [ad bellum. ] Ideo per digitos uo-lût intelligi cöfilia,ga ficut digiti de manu procedur, ita de corde cöfilia.qfi quadä rationeexeunt : docuie cnim deus confiliübonum,ueluti quö eminus contra Goliam pugnarct.item qn docuit eum, ut fundä fecS portaret, SC in hoc lapillos cleftos fecum portaret in pera paftorali.^Ponit item aliadei beneficia,ad cn mulacionë gratiaiu atflionis.quafi ita diccrct; ideo fit benediftus exaltatus deus,quia docet manusuteni quiaipfe eft mifericordia mea.ga longü cifet enumerate oîa quæ fibi fccit:paucis uerbis multa dei bcnefi cia cöprehcdir.fic; [mifericordia meaj i.qui mihi fe cit mifericordiamthäcuult intelligi mifericordiam, quia elegit de omnibus fratribus eum,qui löge uide-bantur digniorcs.Öf fecit eum inungi in rege. Prima I.Rlt; uniflio fa^a efi in domo patris fui Ifai à Samuele,fub fpeciefuturi regni: [öCJipfe deus eft [ refugium me-üm [ad que refugi.deponcs arma omnia, gbusfuer? indutusmein côgrcflufuffocareràGolia,uttantop5 dere armow prefi'us, confilium aliter pugnandi apud deum inuerii : per quem fecurus fui Con tra Goliam: [fufceptor meusjquia ipfe deus in tara dignitatc me fufcepit.gj cum dfem paft or quidam,homo parui ge-neris,fecit me gcncrum Sauhs,[8i3quafi parem ipfi regi; [liberator meusHquiaabomniperfecutioe Sau lis,mehberauir.l5IProteólor meus ] qui ocmimpu-gnationem ipfius Saulisceffare fecit,uelutiin morte Saulis: [8f]hocideofecir,ga[inco fperaui3.i.ocin fpemmcaininipfocollocaui, [quifubdit populum

i tneum^i.dcquoegounuseram.f.Ifraeïiticum.Cfiib me] qa me regê eow conftituit.^Oftendit ipfehis gdiftis bcncficiis indignus erac, 8lt; pariter ois homo ' Iiberatioiie.quam ponit, faótam ex uiiftoria Chrifti, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Continuatio : Haccoïa beneficia mihi fccifti, fed ego

liis oibus eram indignus:K oCdfie quid eft] .i.q mlis res [liomojcui tam mirabile qd fecifti, Cquiain^ noruifti ei; ]innotuit deus hoïbus per ^pria prxfenti am in aduêtu Chriftiünnotuit prius Dauid interna ,p uiffone.quid .i. g cara K pretiofa res eft h5;3ihocid-eo, ga innotuifti ci p afTumptä humanitatë , g per fe uiliftimuserat.dico gdeft liô,Caucfiliushoïs].i.quâ--tædignitatis.g per ie nihi!penitus:amp; hocideorCquia rcputascüj.i, magnipretijfacis, quiapartieipëfacis fterngbeatitudinis.Cü dicithö.ituelligitprimüparc ïCctte.J. tëjhoïem.gnoncarnalicöcupifccntiacreafusfuit.^a deus de limo terræeü formauic. Cum aut dicir.filius liois.uilitatë ois generatiöis ondir.ac fi diccret:Qua-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lifCunt^ efiiec hô.uel in carnali cicupifeentia natus.ueî

mS.per fe nihil crac. Ideo diço gd eft Chomo] quia tfimiJisfaftus eft uanitati] .i.Ieui,uanæ,8ë cito tranf îtoriæ reiJadtus ideo dicit.quia creatus fuit in pfedli-one 8ëftabilirate,fed ipfe uiolans obedientiâ/ecit fcgt; îpfum U3nû,mortalë Së tranfitorium.Së de malis fuis fion ineufae Creatorc:bene dico uanitati.ga umbræ fi milis faillis eft:8ë hoc dicit: □ dies cius fîcut umbra pquot; lereiinr. ] Modo oftenditquô deus,qui erat tantæ dignitatis,innocuit,gadefccdir^5lt;carnënoftrâ aifum pfîc.Côtinuatio; Homo uanitati fimilisfaüus eft,fed tiiCdne]uerbü,Cinclina cœlos tuos].i.humiliaecc-leftia, ueluti angelos fanilos, quos cfeus humiliauir, cum humanitatem noftram eispræfecit.Si eos gpri* U S crant foliti adorari ab hominibus, fecit ferui tores hotni-

TERIVM COMMENT. 74Î ilOffiiniimânclinadico, [ amp;nbsp;d£fccndc]ideft,darnem Hoftram tibi adiuge : de quo defcenfu Apoftolus ait: Ph*P • Cum in forma dei effet, exinaniuit femetipfum, for* mamferuiaccjpicns.dcfccndcdico,8CficCtangemö* tes] idcfir,potentes 8(. ftiperbos huius uitat, afpira in-terius, CSi fumigabunt 3 id eft.gcmitus magnos amp;nbsp;la thrymas ex igne piæ compunftionis cmittent.^ Di co defcendc, Sfetiam Q corufeationem] idcft.difta proFhctaium,8CaIiamdiuinamfcripturam,qu£infe* jpfa eft Ineens 8icorufcä$CfuIgura]uelfuIgora,utr3 que t nim dkitur,ideft,manifefta, nbsp;nbsp;nbsp;per hoeCeosJ

id eft,montes prædiftos fdifTipabis ] id eft,à mafta g-ditorum feparabis.quiaaliqui exillis faluabuntur, femitte fagittas tuas] idcft.apoftolos tuos.qui corda hominum transfigunt amore dei, [Sf eonturbabij cos]montes adbonum,quiamouebunturadporni-tentiam.^UConuertit fe ad patrem.Tu domine fili di co defccnde,8i tu dne pater f emittemanum tuamD idcftfilium tuum, per quern tu omnia operaris.Cde al to] .i.de fublimitate,in qua es, 8( Ccripe me]dc po teftatediaboli.CSi libera me de agsraultis] .i.dein-undantiamaloru.CKdc manu].i.depoteftate[;alie-norüfiliorü:]alicnidieüturànobisfiliidiaboli.ldeo opus eft uteripias abeis.qm ipfifunt.fquorumos lo cutumeft uanitatem] .f.quamlibetcontradiuinam Fententiam:fSi dexteraeorum ] .i.opcratio eorum, quæmelior uidctureis,eft[;dexterainigtatis.]^De-us canticü nouum.Pars fecunda. Dieo eripe,8i fihoC feceris.Ccanrabo tibicanticii nouum].i.annunciabo perbaptifmü peceataremitti.ueram'qjefferefcólionë corpus Si fanguine Chrifti, Si cætcra quæpcrtinct ad nouum teftamcntum;8ictiamEpfallamtibi].i.benc dpcrabor tin pfaUerio]. i. in fpirituali opcratione cic

744 D« HAYMONIS IN PSAL-fupcnoribus refonSceiPfalterio dico C dccachordoj .i.deccm chordis refonance.dccem.f.prxcepca legis adimplcnte. ^Tibi dico, [qui das falutem rcgibus] id«ft,remifüoncm pdlörum.f.fidelibus.quibenere-guntfeipfos;tu dico,Cquijintcraliosreges [redetni ftijme C DauidferuumtuutndegladiomalignoJ.L de poceftace diaboli,uel dc liæretica perfuafîonc. Vel per DauidipfumChriftum poiTumus accipere.q pretium fanguinis fui àmortalitarc atqjpall'ibilKace redê ptusefl:^ tu qui pretiü dedifti4)nobis,Ceripe me] de illo eodem gladio maligno.i.de poteftate diaboli, qui dicitur gladius, quia malos à bonorum fociecate difcernit. ^Ec eruc me de manu Bliorum alienorum, quorum os locutued uaniratem , Si dexteraeorum dcxtera iniquitatis.]^QuorüBlq. Hicdefcribitma-litiameorum,quorum in hoc dexteraeorum dexte-ra iniquitacis, quiaillum Colum iudicant beatum.qui abundathis bonis temporalibus. PoCTumus tarne Bc allcgorice legere;[Filij quorum] .i.difcipulifunt[fi cutplantationes ] quia Brmiteradhxrent fententijs magiilrorum: Cnouellæ]quta non recipiunt Bdëpa-criarcharum Sfprophetarum.fcd in Cuis hæreCtbus no uellas Cequunt Ceflas,SC ipß tales Temper perfeueranc [in iuuentute fua] qa ad antiquitatem ueritatis prio rum patrum nunq redcunr,fedfemp nouas feélas fe-quuntur,8C inueniunt alias nouas.^ Filiæ coi^] .i.co gitationes Si prædicationes eorum,quas ex feipfis ge Itérant:quas ideo uocat B'lias,quia Tunt inBabiles, nec habent radicem ueritatis:hæ tales filiæ Tunt [compo-fitæjid eft, artificioTe inuentæ Si faftæ: Si etiam [cit cumornatæ]quiaundiquerhetoricis coloribusTunc ftipatæ,8i alifs artibus, [ut fimilitudo templi] ut fint finules templo.i. habitatioiü dei:fîmiles ideo bene di

rit, quia ip(î non fuut habitatio dei. lt;5Promptuaria corum 3 i.corda eorum, de quibus ipfi promunc ma las fententias, funt [ plcna^id eft ,redundâda muleis malis arcibus eruftantia] quia ex nimia plcnitu» dine proferunt fenrentias, fed illæ funr inftabilcs.qa fî impugnetur ab aliquojllt fugiür [ ex hoc in illudj id eft,ex iftararione ad aliam, SC icem in aliam.S^ (ic inftabiliterpermiihas faciunt diuerticula rationes. IJEt opus ê UC me libères ab eis,ideo,qa foues eow] îdeft,inferiores,Si minus fapictes,funtCfœtofæ]qa muhos ftatim habet difcipulos,qa nullus adeo infir mus inter eos, q no ftatim haberec multos fequaces: fed illi taies funt f abûdâtes in egrelTib’ fuisj qaquâ-to magis in hæreftbus fuis multiphcâcur, tanco à con fortiofanôæecclefiæfemouëtur fboucs eorum].i. fortiores Si magiftriaIiorü,funtCcra(ra;3id eft.tcm-poralibusdefideriis impinguatæ. Maccriæ].f ali-cuius artis.uel munitionis coi^Luon eft ruinajquâ^ turn ad upinionem eon,quinon xftimant,ut aliquo modoeorum rationum ualeac firmiras impugnari, tneqj träßtus] iterum quantü adcosCnet]^ clamor] uerbi dei eft fin plateis j id eft, in la t is defideriis feo-rum. 3 Quiaenim perlatü huiusfeculidefiderium defluun c, nô refonat inter eos uei bum diuinum,fed potius edixerunt beatum populü cui hæc fun t3qux prædiéia funt. f.qux habent cales filii ornes,Sic. Ipfî huiufmodi populum dicunc beatum ,fed ego g uerâ teneo fentêtiam.dicoex mea parte, quiaCpopulus] illeeftCbeatus.cuiusJeftEdominusJillequiêCdeus eius3ideft,qui creatorem fuumelcgitfibidominunt cui feruiat. C um dici c ad Iiter3, oues eoRt fu ut fœto-rx,uc eoR2notecftuIticiâ,fubdit:abundâtesinegrcfii bus fuis.i.nonfunt ftabiles huiufmodi oues,fed cito

74^ D. HAYMONIS IN PSÄL-' cgrediuturdcuita.i.ocs hmoi diuitifinftabiksfune» IN PSALMVWt CXLIIIk

EXaltaboJ Hic laudatur ipfc Damd.i.ChriftuS, d prophcta qui loqui tur,8^ ipfa laus Chrifti efl: marcria.Modus.Inprimapartedicit felauda-tunim deumJn fccuda ponitnouem modos.quibuJ landeteum, quacincipit; Generatio laudabtt opera tua.In tertia,quæincipit: Miferator Ï5£ mifcricors do minusîcxplanatmodosillos.rcfpondcnsillisfîngulis inodis laudis. Intendit inuirare ad laudcm dci.cxem plo fui. Hosfeptem pfalmos, qui fequuntur,connue ponit de laude dei, innuens per hunc numerutn.qui c par numero dierum, per quos totum tempus uolui-* iur,utjHfi'ngulis dicbuslaudem dominodicamiis. lt;(îQu3(îita alios inuitarct: Laudatc dfimexeplo met, quiaegoEcxaltabo te deus meus rex 3 fedm effentiS annunciabo alijs dignitacë tuxefTenti^.in quantü po tero cä notifleare, f K benedicä nomini tuo J .i. ma-gnifleabo nomc tuü.Sf hoe [in Icculü] pfcns,E8i in fe culumj fubfecutiuü liuius Efcculi^inquofandlima xime dctim laudät: Ö^ficut monuit hos orare.monec nos laudare.iJEt hoe non femel in ui ta, fed [p fin gulos dies bcncdicä tibijfedm effentiä E laudabo nomen tuü in feculü, 8lt; in feculumfeculijqd ideo fa ciendumeft.quiaipfc Edfis]eft Emagnusjfcdm poten tiä ESi laudabilis] fedm opera 8lt; bnficia,q facit fi delibus fuisiSi hoenimis ga nullus faris digne poteft laudaredeum ; ESf 3 fïcut laudis cius non eft finis.ita Ccius magnitudinis non eft finis] ga nullus fufficien ter potentiâ eius enunciare pöc. Gnatio.Pars feda. Ego laudabo,necego folus, fed Egnatio 3 ludaeorS, gnatio 3 GentiüElaudabüc opera tuaj.tipfuni, atKtt

Ittendentes ipfa opera fua: Si item ƒ pter potëtiam; liocdicit:C6ipotentiä tuäprormnciabuntjSihiccft alius modus laiidandi deü, l|[lcë C magnificentiS glo tiacloquenturj .i. gloria magnificam: Si gloriædico Cfaufticatistuac].! habitæ de tua fanftitatezSi hic eft alius modus Iaudädi,qd planius ponit Hieronymus, dicens:gloriâmaieftatisfuæ,Sifélïtatis tuæloquent £8imirabilia tua] id eft,miracula qua: fecifti, ueluti jndiuifione maris Rubri Cnarrabunt]8i hie eft alius modus, aliacaiifa laudandi:^Etuirtutcm terribi IiLim tuOR! dieent].f.illam tua uirtutc,in qua tu terri bills appares.ueluti ilia quæ fafta eft in Aegypto de Pharaone Si fuisiSi hic c alius modus: [Si magnitu-dinë ruä3ineffentiaCnarrabüt].^Ethiccalius modus. [Memoria abundantiæ fuauitatistUKcruóla-fcunt] .i.memorcs de fuauilïima Si abundant! dulce dine tua, ut dereparationc human! generis p gratia. eruâabunt.Si ^nuneiabunt cam ahjstSihic eft aims modus C Si iuftitia tua exultabût].!. cum cxultatiôc annütiabut.^Ethiccft alius modus.Miferator.Pars tcrtia.Et rcfpôdit ad hoc qd prius dixit,Iaudabit opc ra tua : Si cxplanat quomodo ^pter opera laudâdus fît deus. Continuatio: Adproximum ideo debent cxultarc.eruftarc.quia [dfis] qui in natura fua[mi-fer!eors3cft,ipfecftetiamfaftusCmiferator].i.exhi bës nobis multas miferatiöes, uelut in pria creatiôe, îimaxïe inrecrcatiôetadhocg, dixit, potëtiâ tuä^-nütiabür.cu multas pofTctondcrealias deipotëtias, ucluti 9) tenet terra ita in uacuo.Si fimiliamtiâ tn po-ïius elcgit.fcdm gj pftörcs cxpcótar Si cödonat pftj Vfidicit epatiës3ga non ftatim punit.imóexpeftat cöuerlïonë [Si multü miferieors3 qm quätücücp fint «tagnap^ta.SiginntitncrabiliaJpfc tn cödonat illi, qui

quifehumiliât,K ad eum conuenicur.i|Contrahoe i^dixcrat,inagniEcentiamglorixloquentur,refpon dec, dices illam magnifîcam gloriam fuaucm e(Te ex* plorâtibusearn. Continuatio:Dominus cEpatienS, Si carrera q difta func, ipfe Cdominus]cft fuauis j idcft.dulcisamp;iucüdusCuniiierfîs] guftätibusipfum Pial JJ. ficut 8i alibi dicit : Guftate SC uidete.quàm fuauis cft dominus QSi Jintantum eft fuauis, grCmiferationeï cius]funt[fuperoniiaopa eius] quia prx oïbus be neEcijs eius 8f uirtutibus opérât, dar nobis alras mife rationes,id eif .remuneratiöcs xternç uitæropera aûc quæ à nobis haben tur.àdco punientundiabolus etiS fecundum fubilantiam quia creatura dei eft SC opus, hanchabebit mifcrationem,quia in xternû fubftan* tia non peribit, fed propter ncquitiam fuam xternis affligetur incendqs : SC quia fuauis eft,ßc facit mifera tiones fuper omia opera fua,ideo apparct,quod ma* gniHcenriacius fît gloria . ^Confîteant tibidomine. Oftcndirfanflicatcm,cum quibufdam iniuftus uidea tur dominus, cü permittat malos in hac uita profpe* rari, SC iuftos multisincommoditatibus pcrturbaris qfî ita diceretiQuia talia facis [^confîtcan tur tibi do* mine omnia opera tua Jideft, caufafînt,cur rationa* biles creaturx te laudent fanéli tui benedicant ti bi3attendcntcs fandam aclaudabilem difpofîtionc in tuis opcribus,ueluti fî fîat fcrcnitas, cum nos plu* uiam expe Aamus,ucl ccôucrfo,atrendun t hoc à deo fanftificari,8C certa difpofîtionc fieri Ad hoc refpo det quod fupra dixcrat.mirabilia narrabunt:8f ofté* ditillamirabilia.Continuatio:Dicofanftibenedicét tlbi,fif Cgloriam regni tui diccntjid eft, mundû iftö, firmamenrum in quo tu regnas,oftendcnt glorio* fum SC ornatum cum feipfo potentiam tuam lo-* quen*

TERIVM COMMENT. 74, Suentur]quia oftcdent te ^priapotcntiahx^oniia gubcrnare. Refpondet ad hoc:8£ uirtutcm terrtbi-* hum tuoqi. Continuatio:Potcntiä tuam loquentur, amp;nbsp;gloriam regni tui dicen tfut nota faciant filiis ho-minum potenciam tuam ] ucluti Petrus Klohänes, cum claudum fanaO'ent, QC omnes mirarcntur.dixc' runtnonelïcopusfuQ,feddominiIefuChrifti.Camp;3 Aftu t. etiam notam faciant Q gloriam magniftcentiac regni tui] id eft.q gloriofum ,'8i g magnificum fit regnum tuum.^ Ad hoc refpondet:K magnitudinem tua nar rabunt.Continuatio:Bene dico magnificentiä regni tui.quiaCregnum tuum]eft [rcgnuomnium fecu-lorumjquia æternü, 8( in illo regno tuo habes xtcr num dominiü QSi Jhoc dicit; Cdominatio tua in omi gencratione SCgeneratione.] «(I Refpondet adhoct abundStix fuauitatis tux.Continuatio : Dominatio cftinomnigcneratione.Siipfc Cdominus fidelisin omnibus uerbis iuis □ id eft,ucrax,quia fideliter adina plet.quicquid ipfe promifir, [8i ftnftus in omnibus operibns fuis 3 id eft, irreprelienfibilis,licet uideatur à ftultis quxdam iniufte difponere. 4|[ Per hoc etiam apparet abundä tia fuauitatis, quia Comnes qui cor» ruunt] .i. illi qui proni funt ad peccandum,[;alleuat dominus Iquia fi uelint confentire ei, non perducut ad aftum uoluntatem eius, nbsp;nbsp;omnes illifos]id eft,

illos.qui iam deciderunt in afïû peccati, ferigit 3 con donSdo eis.fi’ uelint poen itère dado gratias.fl Rcfp5 det ad hocduftitiâ tuam exaltabut : oftendit ipfam dei iuftitiam.Continuatio : Quia eleuas.Sf quia eri» gis,iam C oculi omniû 3 intentioncs tin te fperant do niine.S^ tudasefcam illorum3idcft, fine fpirituale, fiuecorporalem.uelutiDanieliinlaculeonü.Khoc 0^^} x Cm te pore opportuno3 ga etfi no ftatim qn petitur, digni

7Ç0 D. HAYMONIS IN PSAIgt; , digni aliquidadeß-.tndac quando iudifat opporta* num. HJEt in hoe ctiam iuftitia tua apparebic, qui» [apcris tu manum ruam .i.large difpenfas benefiei#’ tua C8i impies omne animal] fcruiens cibi ratione 8C ftudioEbencdiélioncJ.i.incremëtouirtutum. •plu-“ ftus □eft Edominus in omibus uijs fuis] id eft.n omi'-bus difpenfationibus [ SC fanftus in omnibus operi* bus fuis]ideft,in omnibus effeftibus ipfarum difpé* fationum, Qiiomodo deus iuftusfit, luftus inter bonos, oftendit. Continuatie: Dominus in prædi-ftisbonisiuftusê, öiinhoc apparet quodiuftuseft, quiaipfeE dominus propeefl; omnibus inuoeäribus eu m .omnibus inuoeâtibus eum]dico Ein ucritatej In ueritate inuotareeft, pura immaculataintëtio ne caufa falutis, animg fux ad dominü clamare.S^ ndgt; fuperi1ue,fed id petere, quod animæ falutem ualeac 2. Cogt;12 cöferre. Sed quiaPaulus fuperfluo rogauit.quiare-« motio ftimuli carnis ad animæ falutem non erat ido nea.idconon eft exauditus à dominoifîcinuocâtibua propc eft dominuSjid eft.pro mifericordia complcn» quodipfipetunt. Hypocritæautc.quifauorëpopulî quærun t,in ueritate deü non inuoeät. ^Et uere ^pe eft, quiaipfcEfacietuolütarem timctiumfe].i.com plebir.amp;ffipfitaceantESideprecationem eoßiexau diet ]fafta uoce continuaL’Si ] tandem Efaluos faci* eteosjinæternafaluatione. pfVfçnunc onditquó deus iuftus fit in bonos ,nunc deinceps communitec quomö in bonos 8f in malos,diccnsiECuftoditdnï omnes diligentes fe,8f omes peccatores difperder. J ^CöcIufiofupradi^arurolaudationü. Et quiadnS hæc omia facie t, quiequid ali) facian t E laudationetn dominiloqueturos meü.KjexemplomeiEbencdi cat omis caro nomini fanftocius]8C hiepatet intenquot; tiot

tio.omis inquam caro/cilicet, ferai 8i libcri.pucri 8C. lèncs:8lt;liocnSadhoram,fcd [infccidumjpræfens,

''J“ Audaanima meadominum, j Inhocpfalmo gt;nbsp;9 eft materia laudatio dei,9lt;intendi(nosinuira ••**^readlaudemdci exëplofui. Modus: In prima parte monita anima fua ad laudüdum deum, monec aliosnec5fiditinprindpibus,idcft,uclin dxmone, «elin homine ,qui netf fibi,necaliigt; falutempoffunc pracfrare.In fecüda, qux indpit:Beatus cuius deus Ia «ob.oftcndicfperandum eiTc in dno.dcfcribëdocutn talent,qui digne rémunérer fperanres in fc.^ Qttafî ira diceret; Superior ratio regens 8f premes carnalita tem fuï,ó Canima mea] .i.animalitas, q milii debe« Rruire [ lauda dnm^ anima aütbenc côtortara dicit: flaudabodnmin uitameaj.i.in aliauita.q mea pria SiC felix cric fpfallam ]. i.bn operabor f.deo meo quädiu fucro3 i. p totum repus iftius uitae.^U Eteo-dem mô uos aüj pfallire cxcplomci illud coulîliii qd «lihi tribuo debetis infeg.f. Cnolitecôfidcrc in prin-cipibus] .i.in dæmonibus.g funt principes iftius m3 idi;Vndein EuâgcIio:Ecccprincepshuius mudieqeie 4ur forasC neqj in filqs lioïm J .i.in liominibus,tin g* busj tant principibus q Iioïbus [non eft falusj ga fe-üpfos faluarc nô poflunt.ncdü alios faluarenr.ucl fine neqj fie dicerur: Nolite confidere in principibus.i, în potetibus hôibus hiiius uitg,qa ipfi funt filij lioîms 8i lioc eft.in filijs hominû,8fc. fl Benedico ^d in illis non eft falus.quia Cfpüs cius ZllioisCexibit 3 3 corpo-

terrain3ut cinis fiat: terra m dicoEfuâ ßunde ipfe fut ratfaftus.Kcxordium diixcrat;S[ in ilia die] quado ' ficexibicfpiritus.CcogitarionescorumJqinafibidi-uitias parandas.SC maxima régna fubfterncnda pun ueraut.ut rex angelorum, C penbûc. J^Pars fccüda. In iüliis hominum non eil fperandum,ciim nec fc,neC alios iiiuare poiTnnt.fed in illo fpcrâdum ell, qui dat beatitudinem,8C facit cætcra qua: fequuntur : Si hoc cft:Ille cft Cbeatus.cuius ] cft C deus Iacob ]id eft, qui fibifacit deum eum.qucm habuit Iacob deumSi ille deus eftCadiutor eius] ad bene operâdtuideo quoqi cft be3tus,qaCfpes eiusjeft Qin domino deo ipfiusj in quofperandum eftbene.quiaipfeeftCquifecit ccc lum Si tcrram,mare]ad literam.Siut remoueat erro rem quorundâ, qui dicebant qua fdam beftias failat effe à diabolo,dicir, [ Siomniaquæineis funt] fecil ipfe deus.-dicunt nanqj i uftici.g, diabolus caprâ fecit, alq qibufonem: cum ornes laudationes dei trahan tur à fupra diâ:is in alio pfalmo nouem modis, iftud rcfpitit ad opera. Ideo eriam fperandum cft in eo, quia ipfe cftCqui cuftoditueritacc]ideft,impletj^-milTionemfuam, ^in feculumjid eft,per omnia tem pora iftius feculi: Si illud pertinet ad hoc quod fupe» nus dixittabundantiæ fuauiratis:Siipfe [^facit iudiciü iniuriam patientibus]quia quando^ ludicauitcoS» Cdatefcamefurientibus]8ifpiritualem,8i corpora* lemtnoncmdatrpiritualemrefeélionemnifieiuricn tibus.ideft.defiderantibus.f.fîtienribus iuftitiam: Si hæcduo pertinent adiuftitiâ.^Iftc ctiam[dominuf foluitcôpeditos] ligaminepeccaron.ucl obfelfione - dæmoniorum.f.dæmoniacostueladlireramcompe

Actult; )2 ditos.ficut Petrum in carcerefdominusjetiam minât cgcos jideft,ignorâtibus dat cognitionem fo'i

TERI VM COMMENT. 70 tod adlkeram,ficutTobiani,8ialios multos.^lpomi Tob,11» nuserigiccliios3condonandopeccata, Cdominusdi ligit inftosj quia roborat in iiirtutibus, lt;|I Dominus cuftodit adiienasnid eft, illos qui in hoc mundo ma-nentemciuitatcm non quærunt.fedinquiruntæter- Heb.lji narn.qiios cuftodit à pcrpetratione.K iniquorum cS formitatc, CpiipillumJ id cft,ilium,cuius pacer mor-tuus eft diabolus,8lt;matcruoluntas fecularis: nbsp;nbsp;nbsp;ui-

duam^id cft, illos func defolati afubfidiohuius fe-culi,Cfufcipiet3in æterna tabernacula, 3 econtra [ uias peccatoriim difperderj .i.inutiles facicr. ^Hæc quæ modo difta funt.abundantiam fuauitatis often-dunr.ContinuatioiDominusdifperdetuiaspeccato-rum,8i ifte Cdominus regnabit in feculaij determi nat quem dominü rcgnare dicat,fic.ô [ Sion 3 id eft,o cccle(îa,iftceftCdeus tuus3qui fie regnabit Qin gene-ratione3hac,Camp;in generatione3futura.

Laudate dominum,quoma. 3 Rem inhocpfaU mo materiam habet propheta laudationë dei: hanc fcilicet.quoddcus congrcgatecclefiam fu am in unioncm hdei de uniuerfts partibus mundi.No ta quod in titulo huius pfalmi apponunt Aggæi 8iZa chariæ.-ifti enim in captiuitate Babyloniæ detenti.re ditum poft feptuaginta annos futurum prophetaue-f unt, plus intelligentes fpiritualem reditum ad ccclc-ftem Hieruralcm,quàm corporalem adfuam patriâ. Modus: In prima parte monetreligiofos amp;nbsp;perfefti-ores de ecclefîa ad laudem domini, oftendens qd de-us ecclefiam fuamde difperfis pertotum mundum ædift'eet,8^multabenefîciaeisconférât. In fecunda, qua:incipit:Pra:lt;jnite domino in confeffioncimonet

alios adhuc négligentes ad laudandumdeum.SioS* dit eis, quodin hutnilibus beneplaccat domino,in fö perbis uei'o noniôfperhçc intendir ad laiidem dni in-Mitare. nde dicinCLaiidate dominü] uoccK opc-ratione, Cqnoniam pfalmusjid eft.buinfmodi lauda tio cum bona operationeCeft bonus 3 8i utilis alicuï fic laudanti.Qdeo noftro3 qui nô eft talisqiiales func dp GentiumXfit laudatio; 3 non qualifcun^.fed C iu-cunda 3 -i. pura intentionefafta.nonprotemporaü commodo.fed profolo deopromerendo, Cdecoralÿ fît 3 ld eft,ex pura confdentia, qux non propter pftä Reell le f3cientisuilefcat.Audifttsenim,quiananeftfpcciofa ’ nbsp;nbsp;lausÎ ore peccacoris. Aliadiftinftiopoteft fieriilioC

pfalmo,fed nô habeturex autoritate.ficLaudate do' ininum,quoniam bonus eftpfalmus.fic dco.fed iuc5 da laudatio.*|ldco dico laudatc.quoniam [doniinus ordificans Hierufalem3 id eft, ccclefiam fuam.qurSi hic iam pacem iéquitur.Si tandem deum in omnipa-lt;euidebic,KE£ongregabit3in caecelefia.nonlocali' ter,fcd fpi rit ua liter, amp;nbsp;in unitatem, uel unanimitatê, in eandem Q difperfiones congregabitlfraeli.s3fi' dem ,i, uiros quos ipfe facit Ifrael difperfos per onieS partes müdi.^D lHe cögregabit, fq fanat cötritos cor-dc3,i.illos,g habet cötritü cor amp;humiliatü cötritos corde bene déterminât,ga qbufcuncç modis corpus affligaï.fi coreleuef, nö curat deus affliftioncs ipfius; cötnros ucrocordefanatdominuscondanandopec-cara.Cöi omncscontririoneseorum3ideft,ipfos có' tritos.KpriuatosueradignitareCalligatJdominus, ïd cft.cöfolidat, ut reducat ad priftinam dignitatem. Afimilitudine medici dicit.quifraélaofiacolligat«

■/eRÎVM comment. 7ÇÎ tôfert gratias fuas,quitus reformat nos antîquo uuk tui.quem perdidimiis pcccato primi parentis. Qui numerat multitudincm flellaruni^K omnibus eis no mina uof ar. j Si ad literam dicatur,magna tarnen pa tentia intelligitur. Poifumus ramen allcgorice fie di-ccre: Dominus fanat K alligat contritionesA fie facit eos ilellas lucentesin ecclefia,Si multitudincm il-lanim ftellarum numcrat,ideft,omnes illos numéro coraprehendit.quia nullum abrjcic, fed omnibus 4»-üidet neccflaria,8i omnibus eis nomina uocat.uel uo cans eftjunumquenquecognofcitperfuam propric-tatem.uidelicet.iftum cognofcitfimpliccm.uelutDa uidùlluni manfuctum, uelut MoyfcnntaK alios pet fuasproprietates ,quas ipfeidem in eisoperatuseflr, bas taies proprictates iîgnificat per nemina ; quia fî-cutaliquis per nomen diftinftam cognofcitpei fonâ, ira dominus per lias ^^prierares diftinftas cognofeit petfonas.^Et quia talia facit,ideoCmagnus] eft [do minus: 3 non dieo dominus quem gentiles fuum faci unt,fcd[nofter; 3 bic intelligiturperfonapatris:C8C magna uirtiis eius3intelligitur pfona filij, quem uir-tutem dei nominal,quia per ipfiira deus potcntcroïa regit,Si omnibus dominatur: f fapientiæeius: 3bic quoep filius intelligitur: [non cft numeruslquia inf» nita incöprelienfibilis eft ilia dci fapientia. Vel,n5 eft numerus,quia unica 8^ (îngularis eft.'uel,fapicciæ, id eft.filii non eft numerus, id eft.non poteft mimera ri diucrfusa'patre,quia idem cum patre, fecundu Ai» guftinum, qui dicic in hoc fermone : Legimus in fan-éto Moyfc,ideo non eft numerus fapicniix eius, nul la enim alia fapientia poteft huic comparari.fed fapi-cnUicPlatonis,8( aliorum philofophorum, poftunc

D. HAYMONIS in PSAL-aliæ multæ comparari ; ipfum ßlium fapicntiam del dicic, quia per ipfum dominus omnia fapienter fecit K difpofui nbsp;nbsp;Dico hæc ^difta fade dominus. Si hoc

non quibuflibet,fedmanfuetis:liocdidt: C fufdpics] in gloria Cmanfuecos dominus, humiliansautem pec catores ufcj ad terram ] id eft,ad appetituin terrenita lis, nbsp;nbsp;Prædnite.Hic habet alia nanilanojncipite.in

quo intelligimus hoc diftum efle non perfcftis ,fed *’cghgcntibus.Continuatio.Quiadns fufdpic mäfue tos,8i alios repelIit,ergoCpracdnitc]id eft,noliteeP fe negligentes.K expedtare indicium,fed ftatim prj' dnite[dominoin confeflionejid eft.cöfitcndopeC' cataiCpfalhtejctiam deonoftro in cithara] .i. ope* ribus corporis.fdlicct.in adliuauita. flQuiopcrit etc lum]id eft.diuinam fcripturam.quæ con tinet arcana dei,Cnubibus]idcft,quibufdaænigmatibus, ucl ob-feuris figuris prophetarum, ut non pateant omnibus fecreta cœleftia, CSd] tarnen in nubibusillis [parat terræ]ideft,ecclefia:,Cpluuiam]idcft,fpiiitualë do* ftrinam:parat bene dicir,quia deus itaaliquâdo ape* rit fcripturas.ut fideles fui inde refi'dantur.^Ipfe qui* dem aperit,[qui producit in montibus] ideft,alcio* ribus uiris.ueluti fanftis apoftolis, [fœnü ] id eft,fo* lidatum cibum.adfuftentationem maiorum 8i forU' orum; [8d herbam] id eft.teneriorem cibum,fcihcer, fuauem Sdhumilem dodlrinam.ficutdidt ApoftoluS: I.Cor.Z. Sapientibusfapietiam loquor.Et alibüLac uobis de' di potum.non efcam. Vel per montes potentes huiuS feculi intelligimus, in quibus deus præparatad opuS prædicatorum.SdquorumIibetferuientium fibi, fee' num,idcft,afpcriorem cibum;8dherbam,id cft.miti* orcmiquiaquandoi^datprædicatoribus fuis panem tantum Si aquam,aliqu3ndo bonos pifeeshæc

Cferuitiitihominumjideft.fcruitoribushominü.f, prarcficatoribus.Só cæteris miniftris ccdcfiæ,q reuera feruiunt hominibus, dum nodle die^ deum pro ipfis orandoincerpellant.^Qui darjetiamCiumentisJid eft.manfuctis.qui iam non recufantonus dieiporta-re.Lcfcam ipforum]ideft,eis conuenienrem,tam fpi ritualem, quam corporalem, £amp;pullis eoruorum ] ,i. filiis gentiliü.quifunt corui.id eft.denigrati in pec-catismonfimilesmalispatribuscorum.fedCinuocä'» tibuseumj.i.degenerannbusànigrcdinepatrumifi-cutetiam deus ad litcram pullos curuorum, quospa tres deferunCjpafccrc à rore aeris dicitur, quandiu al-bi func,8i donee fibi aflimilantur. Et ifte dominus Cnonhabcbituolunratem3ideft,beneplacitum,Cin fortitudine equi]id eft,infuperbis [nee in tibqs uiri3 contumacis,ideft,ingambis graeilibus8^habilibus adbenecalccandum.f.in cultu corporis,quæperunâ partem.f.per crura fignificar,Cbencplacitumeritei3 Alia tranflatiohabet, in tabcrnaculis uiri:amp;perhoc notamus conuentus fiipcrborü. In talibus non eil beneplacitum domino,fedCbenepIacitumeft domino fuper timentes cum:38i quia timent eum,ideo Cef fantamalo, in eis quifperant; ] non in meritis, fed Cftiper mifericordia eins ] Kideo bene operantur,

IN PSALMVM CXLVII, Titiilus. Alleluia Aggæi amp;Zachariæ, LAudaHierufalem dnm. ] Eccleftam quam lu-perius oftendit de difperftone iftius feculi à domino congregari,iam congregatam,8i in coclc ftibus colloeatä.monet in prima parte deum laudare de tätapacc.SI tanta fecuritate. In fecunda, q incipit: Qui emittit eloquium;ondit multa beneEcia,q dcu9 fecit nobis in hacuita,utphocnosfecurosreddatde

fccurifateæterna.Inrcndicaiît.utetiâinaliis.tnoncre nos ad laudëdei.Vnde dicits QLauda Hierufalc do-minü]qu£iamespofita infecuritateçtcma:8^t)[Si-on]quæ iam fpecularis,flaudadeûtuü.3 Bandeuo-* cat Sion Hierufalc: fed Sion inquantü diuinä ^fen' tiam contëplaf, Hierufalë inquantü cum deorcgnat, Sf in pace 8i in trâquillitateppetuaeollocatur.^ ld* CO lauda,E qm côfortauit feras porta» tuarum 3. i. te coHocauic in fecuritate:portasdf habere ætcrnas Hic rufalë jjpter aditu: côfortatas dr habere feras,ga nul lus poiî dië iudici) in trare poterit ineatn:feras ing c5 fortauit,C8f filijs tuisinte3cxiftënbus,Cbenedixir3 oïmoda bndiftiôc. •jBenedixit ille, Cqni pofuit fines tuos pacë 3 ga etiâ inter eos qui ctunt in ul tinta man fiôc.crit pax exul ratio; L8f fatiat te adipe frumëtil .i.ipfa diuinitate Chrifti.lt;J Qui emittit cîoquiü.Pars fecunda. CQyi emittit eloquiü fuum3 .i.filiü fuir; f ter ra:3 *-*f’ mundum:8f Cfermoeius3eloquii,uclipfius dci.f.prïdicatio,Ccurrituelociter3.i.diffunditurper totummundû. ^Qui3etiâCdatniuë3 .f.frigidosSC Snduratos in pólis,Qficut Janâ 3 ut alios doólrinafua calefaciant,K[;rgt;chuIä3 .i.excæcatos multa ignoran tia,Cfpargit3.i.illuminat8fdiiiiditàma(faperdito», t fieu t cinerë; 3 g a fieu t cinis infiifus fup terra,impin-guar eam,8ffactt fruëlifcrâ.ficipfi qui prias eranc rc' bula,illuminantaIios,8ifaciütfruôlificate.lt;fMittit3 cria C cryft al I« fuutn ficut buccellas3. i.illos qui p mul tos annos erant frigidi.Së obduratj in pflïs, ficut buc cells panis,utfintalijsrefeóliohominibus,fed Caff® facië frigoris eius 3 nbsp;nbsp;ante illos,qs deus iufto iudicio

fuoin pólis obdurat,Cquisfiiftinebits'3 .i. gs poterit pcrfiftcre.quin ftatim côfentiarcis^ficur ante Pharao Exod.7 t^oy[e3 uix potuit pfift€re,ga eius corerat indura tuw«

tum. lt;5 Nullus ing potent fuftinere ante facicfrigo-tis.fed deus C emitter uerbum fuum ] prædicationis, t8i]pcamCliqucfacictca]niuem fcilicetjamp;cryftal-lum,amp; alia quae prædidlafunr, CfpiiitusciusJ f.fpiri tusfandtus.CflabitJfupereos: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etiamCftuenta-

ejux] id eft, deftrinx niultæ exibuntde populo illo. Vclhicoftenditautlioritatem,quia deus mittet uerbum in ludæa,quia fie fuit prxnüriatum,^ Ipfe emit terfpiritum,Cqui]perpr!efentiam corporis Cannun tiac uerbum fuumjid eft.pracdicationeni S^doftrina fuam.CIîicoh]populoilli,8^annuntiat CiuftitiasO.i, quomodo fiant homines iufti, [8^ iudiciafua]ideft. quomodo tempore omnia difponanquo iudicio alios digit,alios reprobar, CIfraelJpopuloilli perpr«-fentiam corporis. Vel, annuntiat uerbum fuum per apoftolos,8^ alios prxdicarores:8iiuftitiasamp; indicia fua lacob Si Ifrael.id eft, illis qui faciunt fe fimilcs la-cob,id cft.luftarores: Ifrael, id eft,illis qui fun t ui-dcntesdeum.t|IHaccfecit lacob, CnonJautemCfecic talitcromninationijfcilicet Ciudiciafuanonmani-feftauit cis. ]

LAudare dnm de ccclis. 3 Hie itci^habct pheta materiam laudem dci,Modus: In primaparre monct cocleftes creaturas ad laudem dei. In fe-lt;unda,quac incipit: Laudate dominû de tcrra:adnio-iier terreftres creaturas ad laudem ipfius dei,que lauj in alia uita plenius SC perfeftius fieoSi omnes ad laude iniiitarc eft fuaintctio,diccns:^ Vos creaturæCdc coclisj tcccleftes creaturae.Claudate dnm;] Si no lin uos inferiores, fed etiam uos qui eftis Ein cxcclfis] .i. Cherubim Si Seraphim CUudatc eft:] no idco inuirac

angelos adlaudem dei.ut aliquädo cefïent.uel eo ma nentcmagislaudent.fedfîcadmonendo.oftcnditaf-fedluin fuum, fcilicet gj fibi grata cft laus cow. Lau dare cum omes angeli cius]id cft.uos quos ipfe mit-tit ad legationcm fuam in mundum: 8i uos C omnes uirtutesciusjfcilicet,qui nuntii noneftis, C laudatc cum. 3 lt;^Laudate cum fol Si luna,laudatc cum omes ftellæ,8i] quid per fingulat’uniuerfum flumen J lau* deteum.Sifoldicaturhaberefpiritum.K luna,Slt;cæ-' tcræftelîæ.perfepolTuntdcumlaudare :finon,bene te laudant,quiafuntmateria quare te laudamus. Nó quia uirtutes unius funt.Ktamen quandoqj pro omi-« bus ponuntur,ut hic:quialongum eft fibi omnes ciiu merare.^il Laudatc cum cœlicœlorumj propter hoc dicit.qj multos intclligit.CK aqux quæj in rei uerita teffunt fupercoclosjundcnobis pluuiadcfccndunt per cataraâ;as cccli, flaudent nomen dominij id eft, materia nobis fine laudandi deum,attcndentes inter Cætera,g, cum ill« aquae quae fpifti corporis fun t,tenc antur fubtililTimo corporc cccli, ualde mirari poflu' inus,8óalaudedciceirarc non debcmus.^ Ideolau' date, C quiaipfedixit] idcft,uoluir, [Öifaólafunt] omnia,ideft, ordinata de compofitione quatuor de inentorum:^ etiam ipfam materiam fecit:8lt; hoc eft: [ipfe mandauic] id eft,fi'rmi£ ftatuit, fSi creata fun t] etiam ipfa elcmenta, unde poftca extera ordinauit. Inhocuerfu bene ait contraillos, qui dicunt miindu deocoxtcrnum.lt;,IIpfaelementaintcrcxteraordina uir.pofteacaquæfecit, Cftatuitea ] permanfuraCin fcculum]ideft,pcrtotum tepus præfentisuitac,C8t

Mat.i4 infeculuni]fubfccutiuumhuiusCfccuh].Cumdica' tur in euangclio:Ccclum SC terra tranfibut, Sihic di^-canturpermanere,non tarnen funt cotraria, quia nó dicun-

dicuntur tranfîrc fecundumfubftantiam, fed p fobs qualitates:8i illis ita ftatutisCprxcepcum pofuit ,8C non præteribit] præceptüillud.quiaficut difpofuir, fie adhucpermanct.qjLaudatc dominum.Pars fcäa, V os cœleftes fie laiidatc, 8i c tiä uos Ede rerraj id eflr, terrenx çrcaturæElaudatcdominum. ] Eligicquaf-dam nonas creaturas.in qiiibus uidec multos homines aceufaçe deum, Si iniuftü reputare, Si proponit nobis.qui^fi quis diipolîtionem dei cognoûat.in eis cum intelIigit,fiCutinalriseflelaudandum;Siindcdi citEdraconesjlaudate dominum,per qsucuidemus deu$ punit hoftesfuos cxmeritis. Velfecundum Au guftinü jdracones.i. uiæ ilia: fubtcrraneæ,qbus dra-cones incedunf, SiC maxime in quibus eft aqua, quia ignea: naturaefunt.Si ibi refrigerant ardorem fuum: ESi ornes abyiTOideft, profunditates maris.in quitus deus punit inimicos,laudatcdominü.i.prxbete nobis materiâ laudis, Sic. Si quicquid fit in hac uita, licet iniufie uideatureffe faffa.in aliaquidcm,qn co-giiofcemus quo confilio dei fintfafta,et-ut nobis ma teria laudis. ^Jgnis]ctiâ.i. combuftiofolis maxima, K E grandojquxcontundit fegctcs.'Simultis mo-dis nocet Cnixjetiâ, Si Eglacies.fpiritusprocellaw] idcft.magnus uentorü impetus, qui dimergit naues in mari.Siuindicat deum de nautarû iniquitate.præ-bcant nobis matetiam laudandi deum-.quamuis hxc omnia uideantiir ftultis à deo iniufte fafta,tamc de-bentnobis inhocpræbere materiamlaudâdi Equæ faciun t uerbum eiusj id eft, per omnia feruiunt iiolû tati eins dei. ^Montes Si omnes colles,ligna frufti-feraSiomnes cedri]prxbcaiic nobis materiâ laudis. qjBeftiænid eft,leones Si urfî.Si extera indomita ani malia.f.crudeles beftiar,E8i uniuerfa pecoraHut bo-

lies K carrera animalia domica. f præbc anr laude deo per rationalem creatiirä, ffcrpcnres amp;nbsp;uolucres pen natæ] Supradifta omia ad literä intelledla, hoc ino, ut didïum cft.Iaudent deum.f. gj præbcant nobis ml teiias Iaudädidcum;po(funt etiam allegoriccficdif-Cuti.Per draconcs nan^ 8i abylTos, SiC extern prædi* ft3,(îgnificantur mah fcciindum diuerfa genera ma-lorumqiwcfuntin eis . Dracones.idcft, crudeliflimi honiincs;abyfri,idcft, profundifl'imiinuitqs.-ignis.i. illi gin ardorc cöcupifcentiarumfuntigrando.ideft'» ini,qui contundunt famflos fuis tribulationibusmix^ id elt.frigidiin peccatis;glacics,id cft.congelati frig» re infideliratisîfpiritus procellarnm, id eft, homines facientes procellas.i.perfecHcioncs in fandlos, fiigan do de loco ad locum : qui eines facnint uerbum dei^ cumrcdcüradfidem 6i adlegemdei.MomesJdeft, fupetbi;amp; coUes.ideft, minusfuperbijignafruftife-ra,id eft, fruftum bonorum operum reddentes : ce^’ drijid eft.odorem fpiiirualium uirtutumin fe haben tes.Beftiar.i.fylueftres.f.rudesSi imperiti:amp; pecora »i.manfuetiferpctes.i.uenenatihoicSjUtha-retici ÖC uolucrcs.i.philofoplii.qhabentpcnas.i.fapictiasdi* iierforum libroui.perquas dieütur uolare.i.excelle-» tiorcsaliisefleafti ocs mali conuerfilaudantdnm.i. dehisomibus eligitfibidnsaliquos gin futura uita in quicte collocati laudabunt dnm.^BKeges terra?K omes populijficut confules,[principes 8i omes iudi ces terræ.J^Iuucnes Ä uirgines] .i.diucrfi fexus [fe nescüiunioribusj.i. diuerfa? ætates,[laudentnomc dni.quia exalratü eft nome eiusfoliusJfKUC ait Apo Pliil.î, ftoIus;Donauic iîli nomë, gd eft fuper omne nomér Pc*quot; fiquot;Si'lä- C‘^öfeifioeius]dei-i.laus débita ipfi tlcOjCft[fupercoclûôi terrâjgancc ceckftcs.nec

terrenæcreaturæportunteüfufficicrer laudarc |quot;amp;3 Slledeus C exaltauit cornu popult fuij .i. akitudinê: jgaltcccin haciiicaalcitudjnemaliquâhabeat,tnipfa ■Iticudo P multas aduerRtatcs deprimitunfed in alia uita ica cxalcata cric, g, nulla adueriîtacc poterie de-primi.EtComibusfanélis eiiis^iiCexaltatiSjCftChy-(nnusj .iJauscucantico.gfîneintermiffionelaudac dominum:fanftisdico.f. [filqsIfraël JKnondico tamalibusfiliis ,fed C populo appropinquantifibi] deofcilicec.facienti fc tîmilem ipfîdeo.

Z” 'Antatcdnocanticûnouum.] Hiceft itère ma-V_gt;tcria laus dei. In prima parte monct fandos iS in æterna quiete habitantes laudarc deum.In fecun-da,qu£ incipif.Exultabunt fanëïitdcfcribit gaudium poteiïates quas ipiî fandi in alia uita habebunt: Si. iniiitatnosadlaudem/icdiccns: Vos Ifrael iâ uiden tes deû in ilia æterna HicrufalCjCcantate] illi CdnoJ dccreationecœliSiterræ amp;c. Ccanticünouü j.f.de reparatiôe qua fecit deus p incarnationc filq fm:nec moncoomnesadlaudemeius.quianoneRfpeciofa Ec^cli. |f laus in ore pél5ris,fcd fit [;iaus eius in ccclefi'a] in col ledlioneLianftoi^t. ]Non tm moneocâtarc.fedctiâ Içtctur Ifrael 3 .i-perfedliores,in eo qui fecit eu Cquia iam eopræfentefruitur: [SifiliæSionJidcft.fragi-liorcsilliôf minores, Ccxultcntinregcfuo 3 quetn præfcntemhabent.K quoreficiuntur. Velfiliædicie ut utrût^ fcxü côprehendat:c5 tra illos.Q dicür foemi-neumfexumnon effercdemptü.^Laudët3etiâCno-' men eius in choro3id efr,in côcordia,amp;'Cpfallanf ci in tympano ôi pfaltcrio3 non quia in fuperna patria bis inftrumentis utantar, fedgaiidebunt de remu-tierationc quant habebunt de co, quddhic fucrunt

7^4 D. HAYMONIS IN PSAL-tytnpanum SC pfakeriutn. Perpfaltcrium intelligun tur 11 Ii,qui fpiricuali operatione deo feruiüt,fïcut con tcmplatores.Per tympan ri,quod fit per corium mor tiu animalis, intellignnturilli.quifcipfos morti tra-dunt pro ueritatis teftimonio, ficut fanéti martyres. Nota ga chorus eft uariaRi uocü platens cöcordia.q cöcordia charitatis fignificatjn qua laudadus eft de-I.Cotl6 us,iitait Apofiolus: Omniauefirain charitatefiant.

Vcl chorus eft muficuminftrumëtum.cutus chordx compares uoces.nccdifcordcs rcddiint: K poftiimus liicnotare principales uirtutcs;fidem,cudicit:Laus in ccclefiafanflorumiïpemjCÜ dicit :LxteturIfrael; charitatem, cum dicit.Laudentnomc eiusin choro. lt;5Cötinuatio;Ideo pfallite.SëC. [quia bcneplacitum eftdomino3 in habitationeillaCin populofuolga nihil inuenit in eo.undc oftendatur [Si]proprer hoc ctiam pfallanr, quia Ccxaltabit mâfuetos in falutë] rternam.^Exultabunr.Parsfecunda.ItemCfanfti] illi ficexaltatiCexultabnnt in gloria] KElxtabunf] no exterior!canore .fed[in cubilibusfuis]ideft,in confeientijs,^ Et non tantum interius exultabunr, fed eriam extenus:SChoc dicit: fcxultationes dei] .i, id eft.laudes dei cum ^^Iratiôe faâ:x,crunt fin gut-' ture eorum fid eft,in corpore K ore E8ë in manibus] id eftjinpoteftatibus Ceorumjerunt Cgladq anci* pi tes ] id eft, uerbum dei, quo ipfi incident, SC fepa-rabunt bonos amahs: qui gladiifuntancipires, quia SCiS’ utrarp parteincidunt.uctcri.f.8ënouoteftamento: uel quia in hac uita feparant uitia SC à corpore, SC ab anima, Gladij pluraliter dicit. quia fingulx perfonx urenturgladioillo. lt;|IAdquidcruntgIadiiin roani-* bus^f Adfatiendamuindiilä innationibus] ideft, tn illis, qui legem nonhabucrunc;Sf ad faciëdas [Zlt;quot;' crepa-

TER.IVM COMMENT. 7^5 crepationesin populis J qui male ufifunf.^Et Cad al ligandos reges eoruin] populorü Cin compcdibus] id eft,in æternis pœnis,ex qiiibus nulle modo pote-runtfeexolucreC Sinobilescorûjideft, nobiliorcs de omnibusCinmanicisferreisJ quiapunienturma nibuseorum,quibiisin præfenci uiramalum fiCiniit rias intulerunt.^Quid fingula enumerc^Ad hoc gla diumhabebuntin manibusCutfadâtin cisjregibus amp;nbsp;populis Ciudicium côfcriptum Jid eft, iudicëc cos fccüdumhocquodin prophetis Si alijs librisfcriptü lt;ft:ueluticum dicent: Difcediteame malcdiftiin ïgnem acternum : Si C hæc gloria J non eft tantum fanftis apoftolis uel fummis fanftis, fed C omui^ bus fanftis eius]crit,quôdhabcbunthancpoteftatê confentiuntt cnim diuinx fen tentix. ut quo tidic fie infandaecclefïa. Excômunicat qdcmepifcopus.ut os cedeftx, cui confentit ecclefia tota,dicens,amen.

LAudate dominum in fanftis] Hiciterum înuî tat propheta ad cantandû alleluia, non adhuc tendentes ad patriam.fed iam pofitos in thala mo regis,iam gaudëtes nuptrjs, iâ conformâtes ima gini dci.ad quod admonuerac à principle libri. Materia eft laus dei,iam quidem nuptialis. ^Etoftëdic undc debeât laudare dominum, quomodo,dieëst LLaudate dominum infanflis eius^id eft.in confide tatione fanélorum, quos ipfe mifericorditer iuftifica uit, mirabilicer remuneraui t Claudatc eum ] ctiam fin firmamento^id eft,in confideratione firmamen ti.f gj nos ita firmauit, 81. in tâtarequic collocauit,gj iam nullus,ncqj homo, neep diabolus poterit aliquo modo nocere firmamccoCuircutis eius Jdei .f. quod

ipfe deus cum magna uirtutc fecit. Ad hoe emut nol in illa requit coHoearec, Si imaginifux cöformarer, fccitfiliîîfuû incarnari.amp;etiä mortis tormetoaffligi •ULaudate] ctiam [eum in uirtutibus eins] .i.de hoC gjipfc tradet regnum deopatri:8i habet aha tranfla* tio,inpotenratibuseius;Elaudatc]quofp[cüfecun-dum inultitudinemmagnitudiniseiusQncutmagni ludo deifinc fine eft, ira fine fine I au date eum: in bac uitacnim.quæbreuis eft,amp;fînem habet,non poteft laudari deus fcäm fuä magnitudinem, Ofienfo unde fît laudandusdeus.ofienditquöfitlaudadu$,diecns: £]audatecüin fonotuba?.]Pertubä.qhortat hoies adbcnû,uel3dfeftiuitatc,intelhgüturfanftiprædic» tores,q nos hortanrur ad pugnä contra uitia. Si deo feftiuitarë celebrarc;qfi ita dicerct: Vos fanéli præco nes laudatc deum de prxroio urx tubx.K ueftrç ex* hortationisrEJaudarceutnJfimiliterEinpraltenoSC cithara] .i.deremuneratiöepfaltcrif.i.contcplatiuf,

,p præmio aftiujuitx.q percitharam figmficatur, ficutanreoftenfuineft. ^Laudatc eü in tympanoSC choro] .i. de pnemio urx mortificatiöis, ßcut fanfti martyres, g per tympanü habetur;8^ 43 mereede con cordix Si unanitniraiis quä in hac habuiftis:q concor dia per chorü intelügitur.in quo fit conformis fonusa Elaudate cu in chordis SC organo] Per chordas^quæ multü attenuätur SC extendütur.K dulcê fortum red düt.intelligunturilli qui feipfos atténuant affligedo per ieiunia.per iiigilias, SC aliis modis.S^ ad deum fe femper extendunt,nihil facientes ,pfauore,fed omia amore dei, K opibus fuis duke SC iucûdam ,pferunt dco cantilena. Per organ ü,in quo multæfi'ftulxunl Concordia reddüt.inrclligunf illi, in gbus multa gfia uirtutûad unütendunt,^ côcordiacharitatis collk gantuf

TêRIVM comment. 7«7 gantur.q.d.Laudarc eum de præmio iiciïræ atténua *ionis,amp; de pmio cScordiæ, quâ in multis habuiftis, '^Laudate eüin cy mbalis bn (onScibus.laudacc eü m cymbalis mbilatiôii. ] Per cymbala ubi duo fnnul p-xutiiirur.intelljgütur ill(, q feinuicc exhortârur.uc bn tefoncc deo i adtnia uitariiel ut iubilct.i. tâtâ mcte cô cipilt lacfitiâ.q nô fufficiâc uoccexprimcre.q.d. Lau tiare deü^remuneratiöe lira: bonçcxliortatiôis. qd pîuraïC oisfpûslaudetdnm3.i.uosocsfaéii fpûalcs Bicorpore fpüaliSi iiibriIi.Bndiiftus deus.Arnc Lau darceü.^Q Gloria pfi. Ifte uerfîciilus poftunüqucnq, {sfalmü câcacur, ideo.f. qa unufqfq; pfalm’ (îue (11 ex: hortatorius, fmedclaude dei trailer,deliiftoria.uel qcuntç mô fiat,femp fit coogationc ttinitatis.Sicigiî «xponat; .i.fama cü laudc frequëtercarnet amp;nbsp;,pfcracur à nobis, Cpatri,8i filio,8lt; fpiritui fftôj ut in oîbusopibusnoftrisfphonorificcîdeiisSi laudeî, lïcut A plus hortat: Siue manducacis,fiuc bibitis.fiue l, Co.10 aliudfacitis,ola in gloria deifacite.Tücegdcm glo-rificaJ deus in oïbus ogibus nris,qn déclinâtes in ma lisaftiôibusnris fîuecogitatiôibHsbnuolutn*,amp;C bn ogatnurt nô terrcno»appetitu,fed cœlcftiû affcilu;

qcqd boni agimus,totû diuinæ mifericordix afcri bimus: ncctnideodicoutgloriafîtpri.utnüc tmlia beam caufas nouas,qbus admoneâ eû glorificari.fcd [fiel.i. ƒ his caufis offerat glaCut] nbsp;nbsp;nbsp;qbusCerat]

offereda K reddeda gFia[in principio.i.an mûdi cô* llitutionê,[8inûc3.i,inprenti,C8ifp jerit.CKJeric tin^futuraCfeculaJcôftâtiamultisÈfecuIiSjamêJ.i, fiar,Kitewfir, Scmpcmfuit deus mifericors,licet ali quâdo nô effent qbusmifereret,fedomipotesfemp benignus,8C qdfmr eft Si crit, quia immôrtaliS eff SL Ktcrnus.Pro his igit oibus Si dignü Si iuftü eft ut fp à creatiu '

creaturishonorifïccturK magnificctur. BcncdufluJ deus, atnë, Scicdum.g) triplexc modus cogirarionu ncquam:Vnuseaw.quædcliberatione Si propofïco pcccandi,meutern concamin3t;aliusearüm,quacde'-leiflationc qmdem peccandi meutern perturbât, ncC tameu adconfenfum peecati pertraliüt : tcrtius catv, quæ naturali motu meutern percurrentes,non tame liane ad paträda peceata illiciunt, quam à bonis,quæ cogitate debuit,impediunt: ueluti cum pbantafmata rerum, q aliquando fuperuacuegeftauel didlanoui-mus,ad mem onä reducimus.qrü crebra retraftatio quafi importuna muRaiti improbitasoculoS cordis circiiuolare,ac fpüalemeiusaciêinquietarcmagiS,5 cxcæcare côfueuit. h. cunftis aût his cogitationû neq Pro.14. genenbus caftigari monuit Salomon,cü dicit;Omni cuftodiaferuacor tuû,qmex ipfouita,pcedir:cuiu$ monitafequëtes,agamusfolicite,utfi qd confenfu ppetrâdi facinoris m animo deliquimus, cito hoc c3 fen‘ione,8i dignis pœnitëtiæ fruftibus abftergamus. Si delcëlationepeccâdi nos tëtari fenferimus, uoxiï deleilationë crebris precibus ac lachrymis,Crebra rc cordatione ppctuæamaritudinis pellamus:amp; fi nos folos ad banc^puIfandamfufïicerenonpofTeuideri mus,fratrum quçramus auxilia,ut qd noftris uiribus nequimus, illow confilio K interCelTione fumamus. Multum enim ualet deprecatio iuiti alTidua Si ficuc Ucobi.ç idem jimifit.Oratiofideifaluabit infïrmü,K aliéna« biteüdns,Sëfiinpftisfi't, dimittcturci,gafupuacii-iscogitationibusadintegriicarcrcnô ualemus.HaS inquâtü poirumusintcrceiTiSebonaRf cogitationîi. Si maxie frequëti fcripturani meditationc fugemus.

COndtebor. 3 Hk akribitur cituIus.CanticSEfa ix prophetx.quia Efaias in prxcedencibus fux prophetix uerbis cafum hominis, iram dci micigatam.Sihominem adpriftinam digniratére-paratum perfilium incarnatum propherac. Materja cft Chrifti aducntus.Modus.Q) oftendit qug bona ex illoaductuliomintbusproueniant.lnrentio e(l,hor' tari ad laudem pro incarnationefiIti.lt;çVoxfiIijpro-phetantis:EConhrebor tibi dominc3idefi:, laudabo te, Equoniam iratus es mihijid eft,toti humano ge-neri,culpa parcntis,amp; Econuerfus eft furor tuus 3 id ê, ira tua dimittendo peccata, Eamp;confolatns es me 3 fpe Kternx beatitudinismon ideo confiretur.q) iratum fu iHe intelligir.fed quia de ira ad mifcricordiam conuer fus fit. Ec£c3ita confolatus es me,ggt;Edcus3iratus prius,modofaftuses E faluatormcusjaboriginali peccato mundans,ideo deinccps Eagam 3 id eft,pro« mouebor in uirtucibus E Educialiter 3 id cft, fecurus fum de prxmio,fî quid bonigeftero.Enö timcbo3di'* abolum ,uelpeccatum quod habitat inmortalicor** pore.quiaifteialuatorrefrenabitutrunqj.tdldeonon timebo, Equia dominus fortitudo mea] eft contra il la, E8i cft laus mca3 id eft,faciet me laudabilc in xter nauita: E8^3 hæc omnia ideo funt mihi,quia creator Cfaftus eft 3 ualens creaturx Emihi in 3 ætcrnam Eia-lutem. 3 •HHaurietis. Coniicrtit fc ad illos,qui erant in tempore incarnatiôis;qua(îdicat.Egoin xnigma« tc prophetico fpiritu faluädum me uideo, uos autem aperte fhaurietis aquas3 doftrinx Kbaptifmatis Ein gaudio3fpintuali,Edcfontibus3id eft,de multiplid abundä tia EfalMatorij,8C j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alte» E clieetis3 S^ad^

moncbitis alios [in illa die] incarnationis, [conlïtÉ-minidomino.Só inuocarc nomen eins] i. præparatC uo$ dignos ad inuoc andum .IJ Notas facite. Hoe eriä dicetis: [Notasfadtein populis] prædicando[adiii ijcntionc.s eins] .i.faliiationem.SC omnem uiatn fapi eiiriæ Si feientiæ, qaam inuenit Si oftendit fideJibiiS fuis: Si ncitclitisnomendciufurpareuobifaimfi'eiic Adam fedt,fed remper[mementotequoniamexc£l fum eft nomen eins] Si punit fuperbos.^ Hocetiam lt;iicctis:[Cantate]ifti[dno,qjTiÏinhis[magnificcfe cit 3 Si digim? eft laude:8i dice tis ctiam:[arinundate Iioc3.i,hancfal'iationë,[inuniucrfaterra3ubiq!Gé-tium,ifta lalus ocs colligit.^Exulta. Quafi omnibus ia eft annuntianda,fedtu ()[habiratio Sion] .i.o uo9 .ludiipnncipaliter,[exulta8ilauda]ideo,[quiafan àhis Ifraellid eft,ille q fanélificac Ifrael,eft [magnuS in medio tui3 de uobisnatus,inter uosconuerfarus«

CantiCiun Ezechiæ regis luda cum ægrotaret.Si de infirmitatc fua conualuiftet.

EGodixi. 3 CanticumiftudeftabEfaiafcriptîî, tarnen non nomineciusintitulatur/ednomi-ne Ezectuæ, qui ab Efaialoquensindudtur.

Ezecluas cum in miiltis deo deferuiret, in hocpecca inr.quod cxcelfa non abftulit, undcà deograuiinfir-jritare pcrcufiiis,ab Efaia meruit audire:Difponc dö xnui fuæ,quiamorieris tu,8i non uiues.llle ergo grain compunftione conuerfus ad parietem.peccata de-fleuic,8i rurfum ab eodem Efaia audire meruit,qiiod deus pœnitentia illius placatus.quindccim annos iii-tæùiperindüxir. Poftquamigitur Ezecliias deinfir-juitatc conualuitjioc deo canticum liberatorifuocc dniqui quo Si pcccaii fui Si inflrmitatis tneminit, uc

TICVM EZECHIAE COM. 771 ex oppofito tribulationis, grador appareat modus li beratiöis. Matena eft ipfe Ezechias in infii mitate po fitus,amp; ab infirmitate liberatus. Modus cft.quod o-ftëdit quarcin illam infirmiratcm corrueric, propter peccatafua, Kqualiterin infirmitatefe habuerit.fci* lieer,quam grauicerpernituent,^ qliterperpccnitc-dam purgatopeccato,conualuerir.Intcnrio eftjior-tari ad poeniten tiam. Notandum eft.E faiam in uerbo domini loqueiicem.êSi uieinam mortem annunnan-tem.Ezechiæ non eiTc mentitum.quamuis illc conua luit Dominusenim fub eonditione foletloqui, quia dicit:Morieris,nifipccnitueris.lt;| VerbaEzechiat.re-colentis qualiter in infirmitate febabucrit : C^go 3 duminfirmarerCdixi]ideft,deliberaui,C Vadamad porras inferi in dimidio dicrum meorum ] quia dies meos non confummaui in ftudijs bonorum operum. e|Qiixfiui,8i ideo, quia uidi propter pcceata mea,8C anteeonlummatam uitam me in infernoponëdum, Cqu!efiui]àdominoprecibus8{ compiinftionc cordis, C refiduum annorum meorum 3 ut prolongato uitxfpario.quod in meimperfeftumerar.cöfurama rem flidco quæfiui bona, ut perficerem.quia fi nor» pcrficerë.CdixiJ.i.delibcrauijCnon uidebodominS deum in terra uiucntium.3 Solebam mihi aggratula riin circuitu illius, qui reparatus eft quietem quam Adamperdiderat,fed nö uidebo ultra inter illos, qui funt terra uiuentiü.^ Non uidebo. Expofitio præce-dentis uerfus. Vere non uidebo,quia Cnon 3 ad falutc Cultra afpiciâj fi modo moriar, ÓhominemJ quë in-telligo in Iiumanitate uenturum, Camp;J nö alpitiä ipm cundemEhabitatorem3quierithabitatioCquictis3 Quafi diceret : enict quidë ad loea in qetudinis/ed

tarnen eritliabitatorquietis,ultranonmorien$.lt;|Gc neratio mea ablata ë :3quafidiccrec:Et^^moriaritI-confummat^s,utnon pcrfidam bona.tuncille egrc-* giuS de fcmine meo nafcitunis ertt, à faluccmeaabU tus. Vel.generatio pioruni Si eleftorum à niecft elö-gata:mea,id eft:,inrerquo$ me futurum intellexeram, L8^ conuoluta eftamequaritabernaculum paüonj Perfimile loquitur.quaß tanta uelocitate remora eft âme foderas fandforum ,fi inconfummatus moriar, quam dro conuoluuntur tabernarula.hoc eft, tenco ha paftoria,quandomutantpafcua.lt;^Praedfaeft.Id-cononafpidäjquiaCuita meaprxdfacftjideft.noii perfed bona, qufdebui,[;iielut à tcxente. 2 Perfimile dicirillius textons,quipriurquäperficiatur tota tela, præddit partem quam texuic. Ertextormeus.fdJi-cet,deus, Cfucddit me: J non dicam.cum iam altquid texutfiem.fed Cdum ordirer adhucj id eft, dum ad be ne agcdum me præpararem.fucddit me:8^ præcifant uicam didt,non qd mortuuS effet,fed præ nimia gra-uitarcinfi!rmitatis,quiaparumdefuitä morte. lt;^Dc mane uftpaduefperam finies me.J Qjiafi ideofucei-dit,Siquafi mortuummefuilfe, quiaprxnimia infir mi are fingulis diebus dicebä: O domine de hoc mane ufcpad uefperam finies me.-Kuefperif fperabaral Si dicebä.Cufqjad manej finies mane.^Ideoficfpc-rabam, quia infirmitas à deo immiffa, C ficconthuit omnia ofl'a mea, quafi leoj confringit omnia quæra puit. De mane. Propter oppofitam fimilitudincni de leone, repetit, Et qafimilis erat leoni infirmitas, ideo dicebam: C Dc tnane ufcp ad uefperä finies me. 3

Haftenus diétumcftde grauitate infi'rmiratis: 6C quiapropterpeccacafcilicetconcigit.Iuc depccniren tia

TICVM EZECHIAE COMM, 77J tiapeccatorum incipit, quamin ipfa infi'rmitate buit, quad diceret; Video quidé propter peccata häc infirmitacem euenilîc, fed ad dominû £(îc clamaboj tota mentis intentionc Cfîcuc pullus hirundinis] qui maxie os aperit in clam ore,8lt; fie ctiâ fmeditabor ut coIüba3clamandopftâingemifcâ.^Attenu3tifunt. Quia ^ponebâ clamare gemere,idco [^oculi meij ideft,affeftioncsmcæ,CfnnrattenuatiJideft,rcmo-ta eralTitudine terrx clariores fubtiliorcs eâetfb.SC per hoc Cfufpicientes inexcelfum]fcilicet,in deiim diredli, Domine.Oculidico dicëtcs, [domine uim] infirmitatis Epatior] à (îmili illius,qui in caufa depri mitur.Si aduocatum quærir. inde dicitjfed tuErefpô de pro me]id ê, fis aduocatus meus. lt;11 Quid dicam^ Quafi admitatus peccata fua, 6^ iufiitiam illius, quS inuocat, dicit : Inuoco te ut libérés me,fed [quid di-camjcxhocquodinuoco te^Eautquid refpondebit mihijipfe deusïQuomodo fiet ipfe deus aduocatus, C cumipfefecerit ] hanemihiinfirmitatem propter peccata mea ?Quafidiceret; Quâuisintelligo iratiï, 8C poenam inferentem mihi propter peccata mea, tfl per cordis compüdtionc fcio placatum, Si me ab in-firmitate fanaturum. Rccogitabo.Quafidiceret: Et fi refponderis pro me Si ab infirmitate me fufeita ueris, Erecogitabo tibi oës annos mcos Irccôpenfan dobona fingulis bonis, qux feci in ptentis annis meis,3 in amantudine animæ mcæ] .i. in graiii cordis cöpüftione.Dne.Proponitinfirmitatc carnisnS caufa excufatiöis, fed caufa facilius impetrandi EOnc fi fie uiuitur3 Si in tâta carnis fragilitatc.quæ peccatis non poteft refiftere ESi ] fi Ein talibusjpélïs eft [uita fpûs mei^.i.fcnfualicatis rne^.qd mea caro nihil dogt;

cet Sifuggerit nifi pifla.qd reuera eft; quädiu hS in car ne fubfiftic, tue iufte Ccorripies]. j»correptû 8i emen-datü [mej facies per iftä infirmitatë, amp;fpatiü cmenda di tribues, Q 8ë 3 deinceps Cuiuifieabis me]iuftü8ifan ftum efficies.-Si uere debeo corrigi Sëcmendari.fi fpa tium prolongatum fuerit.quia Cecce modo hoc reco gnofco.quod fin pace] dumpopulus torus pace habet,amp; tutus eft abinimicis.cft iftaCmeaamantudo] infirmitatisCamarilTima.] Dum torus populus me-cum in bellicperiditarctur.nonpoterammeamcul-pam ira artendere, fed per hoc qd folus punior.popu lo incolumi,ideo coperiohoc expftis meis cotigifte. lt;rnaür.EcceincipitoftenderequöeonuaIuir:qualï diceret; Amaritudo eft mihi, E tu aüt eruifti 3 indulge dofpatiüuirlt;e,Eanim3mcä,utnonperiret:38lt;p hoc cruifti.quia Eproiecifti poft tergum tuum oia peccata nica3obliuioni dedifti cödonando: Quiaideo me eruifti.ut ereptus côffterer, ga aliter no poffem cofite ri.gaCnon infernus confitebiturtibi,3 Nulluspoftg in inferno eft pofitus, poteft re laudarc, fic necegoff ibi ponercrexigentibuspftis.C neqjmors3.i.aliquis in pcccatis mortuus.etiamin hac Claudabit te3(ieuc decet.ficnccegofiin pecc3tisperfeucrarc:amp; illiEqui defeêdütinlacü3gt;lt;ninfernum,uelprofundüuirioitt, £ non expeftabunt ueritare tuam 3 .i. in came filp tui ^mjffam fibi utile non inrcljigür;fîc nec ego.fi in peC catis morcrer.uelfîinprflispcrfeuerarë.incarnationé filii tui futurâ non intclligerc mihiprofuturam.^ Vi uens.Illi non confirebuntur, fed Euiucns3 i-folus in uir£utibusLuiucns3in præfenii,Kin beatirudinc poft morte,Eipfc3folusEcöfitebiturtibi:38f idee me uiui fiicafti,ut tibi côfïcerer,^Confîcebif tibi dico.. Si aligs

ïllorum uiuifi'catom faft u s E pater ] K doft or alijs, E fa ■ cietfilqsjquos docetEnotä ueritatein tuam].i.pro- Ezcc» iS miffiones tuas,g» non uis mortem peecacoris, fed po tiusut conucrtatur.K uniat;EficucÄcgoliodie3nogt; tifico per infirmitatcm fanationem mcam.^ Et ut poflim cöfiteri Edomine] ficut cccpifti,dein ceps E fal uummefac]8Calios,E8lt;3ccmmuniterEpfalmo5no ftroscätabitnuscunftis dicbusmtæ noftræindcmo dominiHnon in excelfis.ficut liucufrg promififti,

EXultauic. 3 Anna diu perperîa opprobrium rilicatis abæmuIafuaFcnennaamp;tïliiseius,ratt demfoccüdata, SC Samuckfiliofuo.fîtut mos crat.in templo addufto, quafi pro gratiartim aftio-ïie cecinit hoe canticum domino. in quo etiam pro-plietat falutem, quâ dominus tempore ipfîus Samu** dis.amp;' peripfumSamuelcm fafturus eilet Ifraelitico populo. Per Annam prius ftenlem.poftea fœcunda-tqm,fignificaturgentilitas,qua?prius defpcftaaludg is,poftea conuerfa,IudæiseftpracIara:pcrFcncnnatn ludaicus populus, qui ante à dco acceptus, poftca cft repudtatus:pcr Samuelem, Chrilius.qui futurus erat falus ludaicipopulijideft.omniscredentis. Matena cft Filius Anna? à dco datus.Moduscft.quod ofrendic qualiteripfa Anna pro filio fibi dato fc habuerit, fti-licet, qd deo datori gratias retulit,amp;quid per ipfutn Samuelecontigit.fcilicet,faluspopuli ,Si deftruftio hoftium. Intcntio cft,hortarj ad laudcm dci.pro im-petrationealicuiusbenefi'cii- Rf Vox Anna:,deacce-pto filio congratulantisiEExultauit cor meum in do minojqd dedit miliifiliuni,E8f cornu meumj.i.de-* fcnfiotneacöcraimproperiüftehlitatis, Eexaltatu.

eft in deo meo ] non in me fuperbiui,fedin omnibm me gratam exhibui deo. lt;,IEt ipfum filinm CoS me-um 3 quod mihi prius improperantibus refpondere no audebat, mo Ceft dilatatûfuper inimicos meos] quiahabeo quid refpondeä æmulx ftlijs eiusndeo cxaltarafum, quialæcarafum infalutarituo^ideft, infilio.quëprouideo falucarem populitui.per ceda^ to.*{Non eft faniflus. Et quia dedit falutarc.per hoc apparct.quod Cnoneft3aliquisLianftusuteftdns3 qui tantüdem ualeat. Vere non eft xque aliquis fan ftus, Cnctp em eft alius extra te»3 Nullus eft fanftus, nifiperCte.SfnScftJaliquis [fortis]in dandisbene ficqs.potcnsCficutdeusnofter.] ^ErgoCnolite] tu xmula ftlij Philiftxi.quos incelligo deuincëdos in facerdotio ftlij mei, multiplicare loq fublimia] fitut uftphucCgloriantes. 3Non tninouanon multiplice tis.fedetiâCueteraHquæ folebatis^fcrre, C recédât de ore ueftro Jideo recédant, Lqult;3 dens] omia pnc uidcns, cu uoscxitumreinon intelligatis.iadantiæ ueftræ pœnam prgparabit:hoc dicit.quia Cdeus feien tiarum dominus eft,8ë ipß præparâturjid eft.anreq fiant, cognofcunturCcogitationesJhominum.^ Et quianouit côfcientias ucftras fuperbas,8( meam hu^ militatemjdeo uos depofuit.Së nos exaltauitihoc di fit; CarcusJ id eft.poteftas.Cfortiü^id eft, æmulæ 8£ 8C filiorum, 8i Philiftinorum, Cfuperatus eft] p mel fœcunditatë.Së per fortitudinë fudjoR!, CK infirmi] ego et mei,ucl etiâ Hebrxi.modo p iftum Hliü Cfunt accinfti robore. ] t i!li,qui C prius repleti] fucrant ptâte K diuitijs.modo C4’ panibus] quibus faturarê tur, Cfc locaucrûtjK feruict ut mercenarii, CS^JP’’* usCfameliciJutegoipfauelludxi, Cfaturatifunt.J

^onrc.EgopauIatim tltumcreui,S£aducrrarn de creucrunc,donee ad maximam uilitacem deuenerüt: hoc dicit: Édonec Rerili$3 id eft,cgo ucl ludja potiu$, impotës refiftcre Allophilis, Cpcpcritplurimos,8d3 tllaæmuIaCqu? multos habuit filiosjucl Alloph;lr, qui multos habebät bellicofos.Cinfirmata cft,3lt;|î Ec hoc quod ego fum faturata.S^ illi infïrmati, hoc eft ß [dominünqui quosuult Cmortih'cat,S(3quosuulc CuiuificatJ Kmortificatos CdeducitadinferosHuc ibi perpetuoremaneant, C0i]quofdam freducit] qaprxuidebat iuftosin Chrifti refurreiflione rcdult;* cendos.^ DominusJetiam Cpauperem facit8£di* tat^lndiuittjs, ChumiliatSffubleuat^ in potelfati* bus.^Ipfc dico Cfufcitans depulucrejideft, deinfe-riorigraduCcgenum3ficut me.uel meum populum, CK dcftercorclid eft,de magno opprobrio 8iabic-ftione Cpauperem crigens 3 in magnam dignira te m.

Ad hoc erigens, Cut fedeat cum principibus.K folium glorijteneatjficut imperator. lt;|[Etipfepotcft, Cdominienim funtcardines terrç3 hoceft.ultimi fines terræQêi pofuitorbemjhoccft, te fi'rmamctum tfupereos3cardincsi|lDominus etiam ipfcpoftquî «xaltat fanftos Cferuabit] ne peccctCpcdes fandtow fuorumj id eft,fines ipforum, quia ad bonum finem perduceteos, CK3cxpofito, Cimpii CoticcfccntJnS audentes mutire.ncchabcntes bonum quod,pfcrâr, pofiti tin tenebrisj inferni, iam cöticefcent.Kf qa3 ille tantum quiCuir3eft,Croborabitur3in futuro.SC hocroburentCnoninfuafortitudinc3fed dei.*(f Vir quidem fortis apparebit, fed Eaduerfarii eius3 exper tesdiuinxfortitudinis LformidabütJ SC timidiappa tebunt ante Edominû, SCjipfe exiftes [in cœlis,tona

bit 3 per tuba archangcli horribilitert^fupcripfoSjdi Matt.lS censJtemalediftiinignctnæternû.Vclantegueni-ac adillud iudiciü.in hoe pfenti intonabit in ccclis.i. pcrapoftolos. geisprædicâdo annuntiabuntfuturï niifcriatn. Et nö mirü fi forniidauerin t, quia Qdo-niinus3in illoiudicio Ciudicabit omnes fines terræ] id cft.cuiufcuncj modi homines,S^ hoc per filiumiSC hoc dicit; [K dabic imperiü regi fuo 3 Chhfto,QSi J îniIloiudKioCcornu3ideft,altitudinë,quod mqui-biifdâdeprertumuidctur.CfublimabitJuc huius Im* maniratiomniafubqciantur, ^Chriftilui3.j.filq,per Samuele fignificati. Allcgoriccpoteft pfalmusita totuslegi. Voxecclefiarde GentibustExulrauitcor meiiin domino,qa afiiimptafum ad fidem.-S^ exahz turn eft cor meii in deo mco, qa defenfioncm habe© c3tra improperäres ludxos. •jjDilaratû eft os meum fup inimicosmeos,qa habeoquidcis refpödeä.ipfos iä excæcatos p mcä illuminationê, qa Iztata fum in falutari tuo,qa fide fihj tui faluatoris l'ufcepi. O ludçi nolitefupme multiplicarc loquifublimiagloriâtcs.

•JEt recédât uerera,qu£ impropcrarefolebacis.lde» recedant,quiaarcus.i.potentiafortiü luda-oAi,eftfii peratus p nos, q modo plus in telligimus quàm ipfi: K infirmi, id eft.nos accinifli fumus robore ftientix, ^Etalq ludæipriusreplecifapiencia, modo propa* nibus fe locaucrunt. efieéli funt lumen gen cilium,uc Eccii K P'ïnem uitj intelleftus acciperenttSi famclici genti*. les ,priusdeum ignorantes,faturati funt feientia.

^Tandiu creuit, donee gen tilitas prius fteriIis,pepc-gt; rit plurimos in fidë ; Si ilia ludxa, quæprius multos liabebatfilios,in cultum deiinftruftos,infirmata8£ CKcsvwa eft. Etnô mit« fi gentiUtasita creuit, qma dn$

tlRshocfccir,mortificatexc£c3do,ctiIluminädouiui ficar;dcducit ad inferos tnorrificatos.reducit uiuifica tos. ^nEt idednspan pesfacitIudfos,amp; ditatgctilcs, iC liumiliacfuperbos Iudæos,8C fublimat gctilcs hu milcs.lt;|I Sufcitas dcpuluere,id eft, de ignorantia ege num gcntilem, amp;C. de ftercoreidololatriac ipfum pau peremengens. lt;ÇAdhoc,utfedearcumprincipibus, id eftjCum apoftolis,8f folium gloria: tencat in æter-na beatitiidine.^ Domini cnim funtcardines terrât ficutexpofttumcftufque infi'nem,

CAntemus domino. 3 Filijs Ifrael per mare ru-brumeduftis, quafiprograriarum aftioccan Exo,If. tauit Moyfes domino,q inimicos corum fubgt; mcrfcrathoccanticumlaudis, K Hlios Ifrael cantare docuit.Mariafororefua præeunte (itharizante,in quoprxhgurauitlxtinamfanflorum, quiperbaptf fmum fubmerfts uitqs.euaferunt.fiC deo gratias refe-runt. Materia eft tranfitusfiliorum Ifrael per marc Rubrum.8i fubmerfto inimicorü. Modus eft, quod oftcndic fe profualiberatione ,amp;hoftiumfubmer-fione deo gratias reddere,amp; per qd tranfttus iftc coti tigcrit, fcilicet, per dexteram fortitudinem dei : Si. propheratetiamquid in ipfoitinere poft tranfitum euenturum ftt,fciliccr,qualitereos deus ab omnibus in uia obfiftentibus liberabit, donee inducat in terrä ^miffionis.Intctio eft, Iiortari ad laudem dei ^spter ipfum tranfitii. ipVox Moyftdcliberatiöeapplaudc tis: Cantemus dno.gloriofc cm magnifteatuseftHcii in Aegyp to opcratus fit muha,in hac fubmerfiöc ho fiium eUrior apparuit^quia LcquumJ.i, totam pom

pam tL fuperbiam, 1^8^ afcëforem^idcftjpfum Pha raonë milites cius [dciech in mare, j ƒ ortitudo tnea, De terminât qui$ fît ille, qui ita gloriofc magnlt; ficatus efî.fcilicct,^dominus]quafîille ita magni* ficatus c ,eft Cfortirudo Si laus mea] $ facit me forte Sëlaudabilë CSëjipfcfafluseftmihünfalutë ^fub* merfîs hoftibusH Ifte] ide eft [deus 3 creator C meus. Si Jideo Cglorificabo cüj 8lt; nö nouus de’, fed Qdeus phs mei] Abrahä Si aliorü.CSë exaltabo eS]8t ideo eft laudandus.^Dominus.Ét potuit proticere.S^ cfîe in falutc.K ipfe Cdominus]eft Cquafî uir pugnator] contrainimicos fortiterpugnans:K fi nefeitis quis fît,egodi(;ouobis,Comnipotensnomceius:currus3 bic déterminât quem equum.K quem afeenforem li» perius mtellexerat.-quafi dicerct : SC quia ë pugnator SC omnipotens, ideo proiecit Qcunus Pharaonis]K ipfum Pharaonem cumfuperbiaSë pompafua:8lt;n3 ipfum tantum.fed [^exercitum eins ] id efî,totum co« mitatü eius.Eproiedt in mare.] eCEt non tm quoni' bet,fed f eiei^i principes eius fubmerfî funt in mari rubro]K quiapotuiifent fubmergi,8i iterum emer-gere,addirQaby(ri]id eft,profunditatesaqua^t[^ope ruerunt eos.de feenderüt in profundum quafi lapis 3 id eft, ad fîmilitudinem lapidis ad inferiora defeëden tis femper.^Dextera tua domine.Incipit détermina reperquidfubmerfîonem iHam fecerit,fcilicet,p for titudinem dextræ.id eft, operationis fuæ:hoc dicit;

O [^domine] ita iHi fubmerfî funt.Sf in hoc eft [dexte ra tua]hoc eft, operatic tuaCmagnifîcata eft in forti tudine^id eft.tn hoc forti opéré. Vel,magnificata eft in fortitudinc, quafî recognita eft fortis elfe : Si uere dextera tua eft fort«, quia tdex tera tua ]id c,opérai tio

lt;10 8^ uirtus tua, non eafus Uel mutatioclementi Cp» cufTitinimicii] Pharaonc.CSê in mukirudinc gloriaf, tuçj.i.î mukiplicigFia depofuikiaduerfariosmeosj tocâ fainikâ Phafaonisl|Mirifti trâ tuâ. Adliuc ondit qliceroperarus Rc, tu[mifikt ira tuâ^luper eosQquJ deuorauiteosjin aqua, tam cico(^fîcuc3 ignit uorat [kipul2,Sf in fpiritu furoris tuijin turbineuêti.qitS iratus iramififti, C^ongregatæ funt aquae] fuper eos, ^Sed priufquam illi ingrederentur, [ ftetit unda].h diuifaeil aqua,quod en mirü, quia ipfa ek in fua na-turaCflueni:] 8C non tin iuxta ripam diuifa ekaqua, fedetiam Qin medio maricongregati funt abyiTiJqli wurus à dextris Si à fînikris, abyk i,id ek.profundira tes aquarum : Si ideo quia uiditaquam ftanretn.f di xitinimicus:Perfequar8{compreliendam,diuidam fpoliajmeis militibus, quatipUrapueruntab Aegygt; ptqs.Cinipic^icur anima mea]illisfpolii$,uotûme' um fatiabo. ^Etfuperipfosteuaginabo^non retra ham ab occiiionefgladium meum: interiîdet cos nianusmca.]^Ip(êita difponebat.fedffpiis tuus] ucl turbo, [;ilauit]immiflus, CSC operuit eos mare, fubmerit funt quafi plumbü in aquis uehemetibus. ] ij Et quia ita forti ter egiftt, «{[domine gs (îmilis tui în fortibus] id eft.intcrfortesfK præter fortitudin?, Cquismagnificus]eft [fimilistuiinfanftitatef] Si quia ira en [ terribilis atq; laudabili$, Si faciens mira bilia] (kut tu? lt;|Et in ilia fubmerfione [extedini]. i, inagnifïcafti[manum tuâ]iden,operationem tu-âj Si deuorauit cos terra [id cn,fpes terr{,quia uidebât terram nudâ. Dux fuini. Hic incipit oûenderc 41-phetando ex parte,qualiter eos per defertum tradu» xit uf^ in terram promilfionis: Si populo tradudo, [dux

gtt D. HAYMONIS IN CAN-duxfuifti inmifericordiatuapopuloquëredemiftij i|{Et porrafti cü in forntudine rua ad habitaculü fan-ftum mü 3. i. in Hicrufalc.ubi fanfti ficaris. E t i n tc rimd'i tranfircnc pdefertum, afcendcrütpopuli] in occurfutn.Si nocumëriimcis.CSi iratifunc]quocl trafirent fines eorum :8i déterminât qui populi, fci-licet, Cdolores obtinuerüthabitatores Philiftiim.]

EtCtuneconturbatifuntprincipesEdomj.i Idu-mæow, qui de E fau defcendenint: [^robuftos Moab obtinuittremor^jllis tranfeuntibus.CobriguerütJ timoreComnes habitatores Chanaan. ] I^Irruat fug eos. Propherando dicit, quafi dicerctdpiï timebunc

hoe cöcedo, [irruat fup eos formido] mentis, [8C pauor^corpoiisCtn magnicudine brachifruijin ma gnafortitudine. ^Et oro ut contra Ifracl [fiant im-inobiks qfi lapisdonec pertranfeat] .i.per loca corû träfea t C populus tuus dne] non tm per loca quæ-dam,iëd[donec] omino[pertranfear populus tuus iftequein pofledifti ] ufqjinrerrä promiffionis.ilIlE’t ficuroro,itafiet,quia tu [introduces coslm terran* promiifionis[6i3firmiccr[plantabisin môtehacre-« ditatistuar]qmötanaludlt;ca;fcilicet,in [ftrmifljmo habitaculo tuo, quod operatus es dne] quod tu illis præparafti: lt;|fE t ilfud habitaculü quod tu illis dedifti, cftfanëtuariü tuü dnej quiaibifanlt;fl:ificabis[qdffr-mauerüt manus tua;3 nt quädiu obcdirët tibi,firmi€ illud renerëttK ifte [dns 3 qu i ifta offiia operatus cft, [regnabit in {ternü3.i.quantüaliqspoteft cogitare [8i ultr33qua aüqs poteft cogitare. iJEt poftumus certi ede.quod hxc omnia, quat adhuc reftät,opera-bitunqd poteft uideri per prineipiü opent,ut exhibi-tioptcntoi^fitçerttcudQ fu(uro!)t;hocdicit. [Ingref-*

fus eft cnim Pharao cïi airribus 8i equiribus eius in ln,irc,0i rcduxit fup eos dns aquas maris ] lt;)[ Filif aûc Hrael ambulaucrun t per ficcû in medio eius. AIlc-goriceporeftlcgi. Voxfidcliuminbaptirmopurifi-eatorum.Si de diabolo, 8C uitiorum deftruélióe deft glonficantium; Nos purgati in baptifmate câtemus domino, gloriofe cm magniffcatus eftin hacnoftra tccreatione.plus qua'm in prima creationeudeo can-temus.quia equiim.id eft, totam fupcrbiam diaboli, S^ipfumdiabolumafcenforemhuiusequi,deiecit in ware,quia porcftatcm quam cxcrcebarfiipertornm Iiumanumgcnus.inbaptiiatis perdidir.^Forricudo wea 8i laib mea dominus.ficut expofitum eft.K ipfe lt;um fir creator omniii.faftns eft crearura.iialcns mi-hi inæteniâfalutë. fl|[Ifte deus meus, Kglorifi'cabo «um.deus patris mci Abiahç Sî alioiwmel caput Chrt fti.qui eft pa rer baprizatoru : Vnde dicit Apoftolus; Caput Chnfti deus. DominusquafiIlirpugnatoro- t. Co.II. mnipotens nomen eis.currus.f.determinatio eft, gs fît afcenfor currus,id eft.illos malos, qui multi cögrc gantur in eadem militia, adportädum Pharaonem, id eft.BecIzcbub principem dæmoniorum, 5f omnë cxercitu eius.id eft,minores diabolos, proiecitin ma re, quia iam n on habent tan tarn efficaciam nocendi inbaptizatis. ^Eleéli principes cius fubmerfi funt in inanrubro,in (anguine Chfi. Dextera, Qiiafi dice rer: Per filium tuum hxc omnia operatus esidextera tua percuffit inimicum,id cft,diabolü:8lt; in multitu-dincgloriætuç.i in multiplici gloria natiuitaris.paf* fïoms.rcfurrcftiöis.depofuifti aduerCarioS meos malignes fpiritus.*|I^**’ft*- Adhuc ondit quomodo de-pofuit 8C fubmerfic ; mififti iram tuâ, qux deuorauic

eos ficutftipulä :Si in fpiricufanólo miniftratarc tuï furoris, ficuteft miniftergratiarum, prartcr ablatam potcftateminbaptifmo, congregatæfuperipfosma lignes fpiritus amp;nbsp;ranltiplicatar funt aquæ, id eftjtri-bulationes,quod erit in future, quädo torquebücur in inferno. (^Sedinterimante diëiudici} ifctitunda, SC prolögata eft.unda fluens.id c,poena inundans,qa nondum torquen tur. Adhuc augmëtar pocnam rc-feruata,dicendo,abyffi,id eft.illæ profiindiflïmac poe nae,cögregatar,id c.referuatæ SC multipbcatæin medio mari . l^Etideo,quiauidit diabolus inhocpræ-fentipœnam dilatam,dixit; Perfequariftos quos ui-dco mihi fubtraftos, 8C comprehedam per pcccata: diuidamfpolia,ideft,uirtutesaiiferam:implebitur.i. fatiabitur, anima mea.id eft, dcfîderium meum,qui3 noloutinIocoundececidi,fubftituantur.lt;,fEtfinon potcrodeceptiôibusprofi'cere, euagiiiabopcrmcos miniftros gladium meum, ut rerrore moucan tur, 8C înterficiet cos manus mea corporaliter. lt;|Flauit.Ipfc itadifponebat perfequi SC interficerc, fed fpiritus tu-us fandlus flaiiit SC conturbauit eos.et poteftate du imminuit, ôi operiiic eos marc, aqua baptifmi.K ita opcruit.ne rurfus refurgerct in priftinam poteftatë; liocdicit:fubmcrRfunt quafîplumbumin aquisue-hementibus, quæ magna poteftatem habêt. QuiJ Emilis tui in fortibus dominct'iicut expoiïtü eft .^Ex tendifti in baptifmo.ita poteftatepriuafti : SC quanta ad diem iudierj, extendifti.id eft,dilatafti,8f amplifi-caftimanum,ideft,uindiéfamtuam,quamillis infères. ^Et illis ita fubuerfîs, SC ad maiorcm poenâ defti natis ,duxfuifti perdefertumhuius uitxpoftbapti-fmû populo que redemifti pretio fanguinjs.in mifc-ricor'

TICVM MOYSI COMM. 7«^ ricordatua,tdeR,ininuIuplicigraciarumIargitione« Et portafti cum in fortitudine tua ad habitaculum faniflü tuum.ufque in xcernam bcacitudincm. Ad quam beatitudinc dum tcnderct, afccnderunt ut cos dccinerentpopuli.ideft.muliitudo uitioium,ucl ma lorum hominum,S^irati funt contra cos tribulando. Exponit per partes, malorum:quafî diccret; Et qui« uincere non'potuerunt.idco dolores obtinuerût ha-bitatores PhiIiftiim:Philiftqm inrerpretatur.potiöe cadens, Kßgnificat ebrios terrenis.qui fanéios uolüc peruertcre:quod qanon poflunt,dolcnr.i|{Tunccon turbati funt principes Edom ,ideft, fanguineus.qui fanflos pfequitur: robuftos Moab obtinuit tremor. Moab legeabutens interpretatur,8^ ßgnificatince-ffuofos.S^ alijs uittjs obnoxios: qui omnes dolent de perfcuerantiabonorum.SC timent pccnas,quæ p eot annuntiantunomnes habitatores Chanaan. Chana-an, id eit ,defcenfus, Si ßgnißcat in infîma uitiorum detrufos,qui dolent,quodnon pofTunt detinere.i|(r-ruat. QuaE dicerctdfti mali ita uolun t fandos peruer ^cre, fed imiat fupereos formido8lt; pauor in magni-tudine brachq tui, id eft,Eltj.lt;|Fiant immobiles quail lapis donee pertranfeat populus perhanc uitam.uf^ ad ccrlcitcm uitam, populus tuus iitc quem pofîcdi-(ti.lt;ÇEtitaEet:introduces eos,8f plantabisin monte hæreditatis tuæ.id eft, in coelcftem beatitudinem.fci ticer.ErmüTîmo habitaculo tuo,quod operatus es do tnine timentibus te. 111 ud opus dico, fanduahum tuum domine, quianihil coinquinatum intrabit in il lud.Cactera perfe patent.

Äbtct T~\Omineaucliui.3 Abacucintercæferapropbt * I Itiæfuæuerbaeriatn Chriftinatiuitatcm pro-•**'plicrac,de qua, quoniam magnam utilitatem prouenturS intelkxic,lioccanricutn cxuitaciöisdco cednit.in quo materiam habet ipfam Chrifti incar-nationem paffionetn.Modus eft, quod enumerac Sidetertninat bona.quç per ipfam natimtarem homi tubus funt impenfa.ln tentio eft, hortari ad laudê de j proincarnationcfilti.^lIDomincaudiui] perinterna locutionemCauditionem tuam2|idcft,illudquod de te audiri facis ab aIiis,f£iJicer, incarnationem filij, [SC timuij quia rem co tra naturam in tellexi. ^Domine, Quafidicerct;Rcsqindem mirabilis eft,fediam ultc-riusinde mirabor.qiiia intelligo te potentem, ut fad as contranaturam:hoc dicit : [ opus tuum domine3 eftCiftud3idcft,tuæomnipotctiæcongriium: amp;hoc opustuum domineEuiuifi'caJidcft,uiuidutn Sapotes oftende,8i efficax, SC pluribus notum;quod quidem tempore mexfterilitatisnon continget, fed Qin medio annorum^ in plenitudine temporum, quando e-ritquafi cor annorum. ^In medio annorum. ] Quad dicercnEtfîcutegooro.iratu ffaciesnotum ] illud opus,id eft, illam incarnationem, C recordaberis 3i in opcrisadimpletionCjEmifericordiglprimo hom» ni pofitat ,fed propter pcccatum fubtraftæ, amp;nbsp;quad obliuionidatæ,Ecum]prius Ciratusfueris jhomini ipfi.lj Deus. Quia occulte locutus erat tn ænigmarc, ideo aperte déterminât quod opus,Si quam audiiio-Item intellexerat.E Deus ab auftro] id eft,ab Aegy-pto,unde aufter flat.Eueniet] ad terrä Ifrael defûélo Mat .t. Herode.VndedicibEx Acgyptouocauiffliummeuî Ofee. tl. ESiJipft idemEfanftusjuenietEde monte Pharâ. ]

Pharan locus eft in Acgypto.qui Pharos dicituif.tur-hs in ora niaris:undcreges terræillmsPharaones di cuntur.Deus.ex natura patrisifanftus, ex humanita' te,lt;([Op£ruitcælos.Etille cüdeusSi fanélusftt.CgIo riaeius operuit cœlos]id eft .illos qui maiorcs (unr, obtenebrac fua clarirate:8fetiam illuminât mino-rem lucem illorum.maion lumine fuftundens,[8lt;tcr ra] tota [plena eft laudis eiusjid eft, tcrreni laudanc eum.uel pereumlaudabiIesfiunr,lt;|Splendoreius.Elt;: ce de pafrione;8i poftquam[fplendor,eius3per totS mundum [ur lux erit] tunc [ cornua] crucis crût [in manibus cius, ]ißEt quamuis ita magnus, tarnen po terit crucifigi, quia [ibi] id eft,in tempore paffionis, f abfconditaeft fortitudo eiusjquandofe totum tra didit in poreftatem crucifigentiuniiS^ ex hac crucifixi one magnautilitas prou£niet,quia illo refurgcte [an tcfaciemjideft.prarfentiam [ eius.ibit mors] Side-ftruetur, quia per cum facultas refurgendi omnibus datur.lt;JEt per eius refurreétionê[egredictur diabolus Jfortis armatus de domo quam prius poftederat, I'UCat.lI, [ante pedes eius,] ubicuq)ipfeper infpirarionc inccf ferit:8idiabolus perdensiusfuum,[ftetit,8{]ereftus in immortalitatem.Kimpairibilitatem.Émenfus eft terra].[per mcnfuram,quos uoluit.detcrraaccepit: quosnoluit,reprobauit.lt;|Et[aipexit].i.merirafin* gulorum pen fault, [ 8i diflbluit gen tes ] à frigore infi deIitatis,[Kmontesfcculi].i,potetiores8lt;luperbi- i oresinhocmundo,[fuîKlontriti].i.recognofcendo pcclt;ata,humiliati 8Ó ualde compunóli.^HEt etiä [col les mundi].i,fecurârii potentes, [ funt incuruati]ad pœnirentiam, [abitincribusa;ternitatiscius]per iti nera,q facit æternitas inmudo, prædicando p ipfam

humanitatem Chrifti.K per eins apoftolos,^ VidiJ etiam.i.id eft.prophctico fpiriruintellexi, qd têtoria Aethiopiar] hoceft.illi ,qui n igri fuut in uitqs.K in tS torqs morantur affidue.in illis milirantcs, turbabun* turperpœnirentiamCpro iniquicate 3 fua pncrerita: SCe tiam C turbabun tur] per pccnicen tiam CpeIJcs ] id «ft, militantes in tentorqs, quæ fi'ebant depellibus: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

pellesdicoCterne] idefr, pofleftçàterrcnis.quifunt [Madian ] id eft,dedinantes iudieium.id eft .non ere dentes fc puniripropterpeccata. Madiä eft populus, qui obftitit iCraeli ingredient! terram promiftionis, Silfîgnifïcant illos,qui fandlis tendentibusadbeatitu dinem,impedimenta parant. Nunquid.Determi' nat per quid ifta côueriïo fïat.fcilicet, per dodlrinam Si baptifmu.quod ßcdicit: [Domine] qui prius uin-

Ceit *7* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuamin aquis diluuij exercuifti,8i aquas Ae*-

* Aegyptios inuerrifti,Cnunquid] adhuc [iratus es in fluminibus] fcripturarum. ut conuertas eas in fangui nem,id e.in falfumintelleftum literalem, ut potatos occidät;quafi dicérctîNo'n cftâmpïîiïs iratus.fed iam cftucrusS^falubrisintelleflus: [auc] nilquideftad-huc [furor tuus ] id eft.con tin ua tio iræ tuæ.ficu t pri.« us exercuifti iram tuam, ita modo cxerceas continue [in fluminibus ]iram tuam.quafi diceret:Non,fed fi-cut prius côtinuc iram tuam exercuifti per aquas, ita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

modo cotinue per doftrinas fcripturarum mifereriss ' [uel]eft adhuc[in mari indignatio tuatquot;] Non eft, fed flcut in man Pharaoncm S^fuosoccidifti,itaex oppofito holes in baptifmo modo faluos facis.^Qui afeendis. Ecce quomodo facis fcripturas falubres:qlt;t ita dico: [q afeendis fuper eqs tuos] .i.fup apoftolos

TICVM ABACVC COMM. 7g, mos,qui tepcrmundumferunt.ES^quadrigætuæfal uatioj fcihcet,quatuor cuangelia, fuiK faluacio popu li tui.Euangelia quadrigædicunturproptcrquatuor de Chrifto prædicata.natiuitatem.paiTionem.refur-reftionem.K afcenfionem.^JEt per eos equos [fufci-tansfufcitabisjcontiriueCarcum tuüjideft.ueterem legem, quæ priuserat inutilisad literam intelledla: modo per legem nouam intcndifti,8^quafi chordam in areu pofuifti.K ad noticiam multorum direxifti: K ctiam fufeitabis t iuramentaj id eft, firm as promifiio nes,Cquælociituses3nonuni tantum.fedmultisCtri bubusjficut Ifaac Si laeob. Si aiqs, diccndoJn femi- Gcn.Xt,' ne tuo benedicenturomnes tribus terræ.ucl oês Gen tes.^UFluuios fcindes.Etperillam doftrinâlcgisfufci tatâ [feindes] id eft,falfificabis,Cfluuios terræ3ideft, abundantes doflrinas terrenorum.qui uolunt nega-repartum uirgini$,8£ aliahuiurmodi:amp;cumitarein-* des.Quiderunt te aqua:3ideft,inmultifonafapienti» affluentes:tiK] ipfi quidem diôli C montcs]præfu* perbia,Cdoluerunt3 profalfifieatamortifi'catafapiê tia:K illis infirmatis,Cgurgesaquarum tran(îit]id?, abundantiaimpetus tuxdoflhnæperomncs illoru cauillationes inuiolata tranfiit.ufcp ad terminos mun di.l|Et in illo trâfitu Cabyffusjin feculari feientia 4)-fundi(rimi,ad detincndüCdcdit iiocera fuam ] id efl’, falfam difputationc;Sfcumperfallaccs difputationes non poflet uincercCaltitudo].i.fuperbiamp;C potentes, Cleuauit manus fuasJpercutiendo.^SedtamëCrol] id eft,ipfc Chriftus, E 8^ luna 3 .i.ecckfia.contra illos impugnantes fîrmiter Cfteterunt in habitaculofuo] infoliditate mentis fuæ: Si perhocqcFitaftetcrunr, CibuntJ Gentes ad fïdem [in luce fagittagi tuarû3.i.

D. HAYMONIS IN CAN* apoftolorum,K maxime ibunt C in fplendore fulga räcis haftæ tux] id eft.per prædicationcm Chrifti,qui fuit quad fulgurans hafta ad comparationcm fagit-tarum.^Et hot mitibus Si pacificis uerbis illi nolue-ninccornierti.tuuero f conculcabis] Siconuinccn-do couertes Q c erram ] id eft,idos terrenos, [in fremi tu] id eft,in fremêtc Siuiolenta prgdicatione. [Siob-ftupefaties] id eft, ftupidas immobiles quantum ad priora opera reddes illas [ Gentes ] gctiiitaci dedi tas,[in furore]ideft,in furentiSiComminanti prxdi carione, quando comminaberis infernales pocnas, Et turn bene poteris faccre.quia cum tu prius cffes tn occulto,paucis cognitus, modo per incarnatioem filii[egrelTusesinfalutcm]multorum,ualcsinf3lu-tem [populi tui.in falutem cumChrifto tuojquaft di ccret, p Chriftum dabis illam falutem. 1|Populo tuo es in falutem,fed [caput ]id eft,diabolum,[percuffi-fti de domo impq ] id eft,de cordibus malorum s [Si jpfum fundamentum eins] .i.illos in quibus fortjter cratfundatus,Cdenudafti]abillo diabolo[ufquead Collum ]ip(ïusdiaboliuinciendum8ipuniendumx' ternaltter:perfimile loquitur,ftcutaliquis captiuus, qui ad potnam duciturper collumligatus. ^Et inte-* rim tarnen dum nö dimittisiraæternaliter[maledilt; xifti fceptris éiiis ] J. minuifti poteftatcm eius,quam prius exercebantin omnestSi maledixifti [capki bel Jatorum cius]id eft,illis principibus,qui inter bella-tores Si perfecutores funt capita Si maiores.capiti di co Sifceptris [uenientibusaddifpergendû meuttur bo] mareconcutir.ljllpfi ueniuntaddifpergendum, „ fed nihil lucrabuntunquiafî ocddunt corpus,anima ****^'*®’ occidcrenon pofrunr;hoc;dicit;[ exultatioeorum] perfe*

TICVM ABACVC COMM. 791 perfequenrium mc,Cfïciit]cxultatio [ ipfiuS.qiii dc-uorat pauperem in abftonditolloco; £um ille prf us credidiiïet ilium elfe diuircm.Sf per mortem illiiu fchabitunim diuitias.illointcrfeélo.rccognofdcpau perefn efle,S£idco nihilcf!clucratiim.q[Viam. Vere exuhatio eorum inatiis eft, ga per medium eow per-fecurorumEfedftiequis tuis^ideft, fandis teferenti-bus,fuiam]8f tranfttum[in mari] idcft.in mundo, fcilicer, fin luto aquarü multarum ] in loco ubi liint aquxmultæ.carnalfS concupifcentiæ.quægencrant lutum.in quo pedes affccT:ionuin inffguntur, fed fan-di bonarum planta aftedionum luiumliuiufmodi cgrediuntur. iÇAudiui.Quafïdicerct.ianditranfcûr, fed tarnen in Iiac iiia tribulantur grauiter : hoc diet« f audiuijquid in hacuia contra tranfeuntes machiné tur, f Siuentermeus ] ideft, infirmitas carnismear, f conturbatus eft]cx fragilitate carnis meac.Sf [labia niea contremuerunt] id eft,in timorccarnisannun* ciaucruntuerbi(mdei[àuocc]illorum audita,id eft, intclledis quas illi prxparabant.^Ingrediatur. Caro timuit, fed tarnen non ideo ceflabo,ponus[ingre diaturputredo] etiamfubtermccorruptio [in oifi-bus meisjufqueetiamad olfa;C5^]ipfaputrcdocti-am[fubtermcfcateat]hoceft,antepermitrerem me itaaftligi,ut iicrmcsdc corporemeoeffluercnt.qjld-eo patior, [ ut in die tribiilationis ] quando illi per-fecutores rorquebuntur in inferno, [ reqiiiefcamSC afeendam ] in ccclum [ ad populum accindum no-ftruinjadconfortiumillorum, quifucruntpopiilus nofter.id eft.nobis in fide SC opei ibus fiiniles,qui fuc runt in hacuita benefuccindiamp; praeparau. Ficus. Etuere tribulantur,omnia enim bona q in hoc mun- 1

afferent cibum, tfAbfcindeturdeouili pecus.Sf non crit armencum in prjfcpibus. 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem Jlli fuit

bonis perditis contriftantur,[ego autem 3 adepra be atitudinefgaudeboin domino, Sieas-ltaboindeole fu meo. 3 lt;|Et idem é deus dominus 3 eft [fortitudo mca3inhocpræfenti, [ Kponct3inhacuita [pedes meosquafî ceruorum3 ica cito afcendere faciec,fîcu( ceruuscito afccndir, [8Ó deducet me uifl:or3infuttt- ■ to[fuperexcelfa3cœli[inpfalmis canentcm.3

Canticum Moyfî. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1'

AVdite cocii. 3 Prxdixerat dominus Moyfen [ moricurum efl'e, poft mortem fuam Ifrael in terram promiffionis induccdum,amp; ibi pec 1 caturum,ut 8C alienos deos adorarct,quare mirabilis ter deus eos afftigcretiquare ne uidereturex impoic- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

reque debet deo imputari, qui ft non peccarent, cult; ftodiret cos. Enumerac autem hie MoyfeS bona qu( deus fecit eis,Surcontra mala quç ipft reddiderunt ei, ctiam poftquam tot periculis crept os, induxit in ter ram promiiTionis, undemeruerunt grauiter puniri, 8( ab hoftibus concukari.In prima parte oftêdit hæc quæ hic doccr,ualdc efte ucilia,unde cam maiorum q minorura inuocat teftimoniumifii hoc cft : lt;nbsp;Audite ccfh

«eli quæ loquar, audiat terra uerba oris mei; quaÜ diccrecOnines audiant, Si cognofcentes uerumefle approbenc, S(. poftcris annunrient. Concrcfcat iti pluuiam doftrina mea.] Ecce quod utile eft, corda auditorum ft erilia concrefcerc facit fœcundari, (î* cut aqua terram: Cfluat ut ros eloquium meum 3 ad utilitatemite am terrenorü,quideiudicti$dci male fentiunt.iyQuafîimberfuperh,erbam,S£ quafi ftillx fupergramina,quianomêdominiinuocabo; jquall diceret; Omncsaudiredebctis.quia inuocabo tefti-monium eorum quædico, nomen domini. Date« Hie incipit narrare, quae bona fecit illis, unde prius inuirat eos ad bene operandum;âi hoc eft: E Date ma gnificentiam deonoftrolideft,extollite quätumad uos.eum qui in fe magnus eft, quod debetis.quia oia toperadeiperfefta func] in omnibus quæ feciteft perfeftio, fSi omîtes ui æ eius ] qiiibus uenit ad homines, funt t iudiciaO redle difpofita,amp;fi qugdam occulta, ilDeusfideliSjSi abfqueulla iniquirate;Ccom-mëdar eum.Eiuftus^etiam eft deus, ESireftusJhoC eft, uiac eius. Vel ft iuftus reftiis, C peccauerunc èi3quiactiamilliqui iufti uidennir,peccatoresfuna comparatione: nbsp;nbsp;nbsp;non ]id eft, nunquid etiam [fi'lif

tins] funt tin iordibus^ Jfuntutitp, etiam illiquiui-den tur filfl. Vcl fic:Iuftus eft, rc£fus eft dominus, non ftlq pcccauerunt ei,8ë illi non ftlq eius funt in lor dibus. Genetatio praua 8ë guerfaj Increpatio : qff diceret: Illi non filii funt praua generatio, thçccine reddis domino populeftulceôlinfipiensî’] malafct lice 181 peruerfa. Nunquid no ipfe eft pater tnusQ quafi diceret s Non debcres hæc reddere, quia pater tuus multafeCit nbi: hoceft ; tqui poiledit tej re-

gédoCK fedcet creauit teJPræpoftcrus ordo.lt;|Me* mentodicrum anriquoiuj in quibusbonaexhibuir» [cogita generationcs fingulasj quibus fîngulis bene fecit.*BInterrogapatrë tuüSiannüntiabit tibi.maio-« restuosj poft Abraha.Haac, deinde lacob.Kficper fingulaCK dieet tibi Jbona q fecit an tiquis.^QuSdo diuidebat.Subditqugfccic.f.qnaltiflimusdiuidebac Gentes : non ante cöftitutionem turns legitur faéia diujfîo Gentiu/ed tunc corpitK quot fucrunt capita amp;nbsp;principes in gigaribus illis, tot diuifiones linguara fadhefunt in eis.In Hebræo, 8i in fuis reniâfît lingua Hebra:a,Qa noncôfenfit alqs. Pofteaaded imminu-tuseftille numerus cölentiü ununidcü, ut tempore Abrahæ uixinuenircnt duodccitn. Ipfietia didlücft. Exi de terra tua,amp; de cognatiöc ttia:amp; hoc eft:qn al tüTimus diuidebat Gentes J .i.quando feparabat fili-o$ Adam]per linguarum uarictatein faftaeft fepa-ratioilla: quandoCeöftituit tenninospopulorüj Sufpenftue ufqj inuc:Pars autë domini, Sic.fcäm lin-giias terminantur populi, per quas cft principalis di uifio,quodpoftcafub cadem lingua diiiiß funtpo-puli ; fub diuiftonc iuxta numcR: angelorü dei ponüt alq.quiaftngulis populis delegatiangcliadcuftodiS, SC iuxta numerumillorum angelorura eft numerus populorum maiorü;amp; etiam infidelibus populis de* ieganturangeli adcuftodiendumprimam naturam in illis, quæ bona eft creatura dei, An unufquifç h5 liabeat angelü.nö eft certum nobis.is eft fenfus, [iuxta numerumfiliorumifrael Jutangeli uocctur fili) Ifrael.Vcljuxta numerü filioi^Ifrael, qa tot animas induxic Ifrael. i. Iacob, in terram Aegypti.f/eptua* ginta,ideft, tot fuut uariciates linguaiySdcdin lin*-

jua's populorum. •JParsautem dom ini. Quad dicc-ret: Alios fub angelis conflituir/edCpopulus dni eft pars eins] quia eü fpiritualitcr qiiafi in manu Tua cu* ftodiuic , cui tamëfamiliärem fuü Midiaekm dele-gauit, C lacob. ] Hic cft ille populus ^funiculus hæ-rcditatis eius ] quem fïbi inbabitandu elcgit.^Inuc-nit. Subdit adhuc bonaquçfecitpopuIoilliCinuenic eum in terra deferta] Abrahâ Hiiz Clialdæow popu lum fuum in Aegypto, Cinloco horroris],f,dcferto, CÖi uaftac folitudinis circuduxit ciï 8ó docuit, K cufto diuitqfi pupillâoculi fui .3 Sicutaquila^uocansad uolandû pullos fuos,ec fug eos uolitäs^nfuel cal or, «eluctusnoceat eis.fic deus fa',ii fuis, [cxpädit jlon ge Calas fuas]proteftiones, C aflumpfit eum.atc^ port auit in humeris fuis. 3 •^Dns folus dux eius fuitj quafi diceretilpfe totü fecit, CSi nöcratcüeoCpop^ lo Cdeus alienus. 3Poftgenim uenit ad dcos alienos, deftruftus eft. Cóftituit eü fupcr cxcelfam terra 3 Hierufalem.quæ in uerticc eft.ueleccleliam, CntJ ibi .fcomederetfrudlusagrorum3 tä corporales g fpiri tuales.^UEtCut ftigeret meldepetra38ifiad literani fît lapidofa terra illa, tarnen abundat ibi mel,8f inue iiiturin arundinibus ; de fignificato patct.Coleum'qj de faxo3quia inter faxa oleæ crefcunt. Butyrum 3 corrupte,qua(ïbouiscafeü, Cdearmentojbutyrum daftrina maiowCSf lac de oHibus3doófrina in mino ribus, Ccum adipelinteriori deuotione, fagnorü arietumJmaioR! 8i minoiuCftliorumBafan.jTerra Bafan pafcuofacft.amp;eftultralordancjnquibus tribus dux habitaucrunt. ^Et liircosjper qs pocnitëtes fignificantur, Ccü medulla tntici.K fanguincm uuæ biberentjad liceram funt rubicundæ : myfticum pa

75« D. HAYMONIS IN CAN-tet.^lneraflatusjcum (îcabûdarer,fuperbîuit in dif* 3lienis,id eft,idolis à deo diiicrfis. ^Dcum qui te ge-nuit dereliquifti, 6C oblitus es domini creatoris tui J Incrcpatio interpoli ca;(|lV idit dominus,Sf ad iracü-diam concitatus e(b,quia prouocaucrunt eum filq 8i fîliæ. ^Narrationcmrepetic. Viditmalaquæfacic-banr.QSi ait; Abfcondam faciem meam ab eis:]pri-us illuminabar, dum facies fua ad cos erat conuerfa: fed faciemabrcondit,dum auxiliumfubtrahit : confiderabonouifTimacorum J quiapræcipitantur în grauilTima mala. Et mcrito.quiaCgeneratio p-iicrfaeft.ôCinfldcles filq. 3*[[ In eo qui non cft deus] ideft.colcdoidolüpro deoquod nô eft deus. Cin eo qui nôeftpopulusjid cft.recipiendoGentes qui nô cft populus meus.Hic prophetat côuerfionè Gentium , fin gcteftultanid eft,gcntilibus qui ftulti crât prius.dum fine cuitu dei uiuebant,[irritabo3ut inui dcant illis reccptis ad fidcm f K ardebit ufque ad in-ferni nouiftima. 3 It^ præfcnti enim incipit pœna m a-lortim duratura in ætcrnum : neque punit deus bis.

Propter hoc in idipfum [deuorabit terram 3 id cft, terrcnos.l|Côgrcgabo3multiplicabo.^Fame.3ini indcfertocorporali fîgnificatoperillos fpüali.aucs materiales dcuoraucrüteorum proftratorum in de-ferto. Dæmones funtaues.quideuorâtfpiritualitcr. ^Trahcntiumfuperterramatqueferpentium31ioc cft, quifunt ferpentcs in terrcnis Kuoluptuofis, [fo-risuaftabiteos gladius, 8^ intus pauor] itaadliterä fa^um eft in ilbs: idem fpiritualiter fit,quia cxterius afiliguntur.interius torqucbuntur; [.iuuencm3ncc fcxui ncc xtati pepcrcit.^Et dixi. Cum hate mala fi'c renr,eisfdixijideft, uidétes hoc diccre feci; fubinä funt

TICVM MOYSI COMM. 757 funt? ] illiquipriusa' deo potentes fuerunt.Cceflare faciamJuerbadei^^HocfictinfuturoCfcdjinternn Cpropccriram inimicorüdiftuli]ideft,propter gentiles qui hocfibi imputarent. Gens abfque] uerba Moyft totüdc illis.^Quomodo pcrfequcbacur unus mille. jHocpriusfaciebanc.fedconuerfo modofit in cis;^Ëc hocCideo.quia deus] qui prius Cfuus.uen diditeos]ideft,afcalienauic, QK dominus conclu-fit eoï]inrerhoftes, ita ut non poffint liberari. Et inimicieciamnoftrifuntiudlces]Siteftesdehoc,ga nunquamaudebant eosinuadere.niiïquando fcic-ban t dcum eis iratum proprer peccata. ^De uinea So domorutn ] eft C uinea eorum ] quia de mala radiée eorumfunr progeniri,8i fimiles iIIis,C8i botrus: J foemininum eft, de illis qur apud Græcos in os deiï-i)ür,amp; apud nos fœminini funt generis, utfynodus, 8ic.ç Nonne hare conditafunt?] Verba dci.quafi di-ceret: Hicquæfecerunt, non funt abfeondita mihi [in thefauris meisjideft ,in fecretis difpodtionibuy. •ÇTcmpore conuenienter à mc difpofito Cut labatur pes eorum 3 peccenc in prarfenti. ^luxta eft dies 3 id eft.prope eft, [Sf tempora] quibus punientur,[fefti nan t adefïe] id eft.appropinquant. V idebit ] id eft, uidcri faciet, [ quod infirmata fit manus, id eft, opc-ratio,ueladdefendcndumcontrahoftes,C8iclaufi] in ter muros,ut defenderen t fe, fcilicet.fortiores [rc-fidui] minores Sidebiliores : 8i dicent hare uidences, •I Leuaboadeorlum manum] hocdeChriftoafccn-dente,uel defuisquos afeendere facit. Viuoegoin «cternum. ]Ecce iuramentum dei, 8i fupponitquid iurat, fic:l|[Si acuero] qu od uerc erir. ijDe cruore oc äforü]fcilicet,tncbnabof3gittasC8idccaptiuitarlt; capi-

798 D. HAYMO.IN CANT. MOY. capitislid eft, qui eft caput inimicorîi: capitis dicol t nudati C tune omni poteftate fua priuati. Verba tra dlafuntdehocquod captiui tondebanrurK uendc-banrur. Laudate genres populum eius.quia fan guincm fcruorum fuorum ukifeetur. Ec iiindt-ftam rétribuée in boftes corum, K propicius

erit terra; populi fui. Gloria patri Sf fi-lio K fpiritui fanfto.Sicur crat in prin cipio.K nunc, 8c fem per, SC in fc' cuIafecuIorum.Amen.

MONIS IN PSALTERIVM, SI-AIVL ET IN CANTICA ALI-QVOT, Q VIE VS ECCLESIA per'INDE ATQVE PSALMIS DAVIDIGIS