EXPLI

CATIO EPISTÖ.

LAE PAVLI APOSTO« li ad Philippenfest

AvtoRe iÖAM-» tie BrcntiOi

FRAPÏCOFORtr EX: OflFicina Petri Bruba chn j Anno M. D, XLVIIt

MICHAEL

GRBTTERVS PASTOR Ecclesiae, q_vae est ha.

lat Sueuorum, ad du am Cathari' nam , Pio Ledori S, D» '

V M nonnulla in Epi* ftólam Pauli ad Philip* pcnfeSjè chartis D, loS nis Brentlj, pratcepto* ris et affinis mei amiciP

fimi,meo more, 5gt;C in meum folius u* film, literis breuitcr notafscm,cöten* der unt à me amici quidam,piæ dodri tieftudiofi,multis uerbis,ut exempIS ipfis utendum defçribcndum cre* derem.Quod officium, ut non debui amicis tam pia petentibus reeufare^ itanon potui fingulis pro mea uolungt; täte, Si ipforum opportunitate præ* ftare, Vifum igitur cft ea fie notata,ty pis uulganda dare, ut cui libet ijs uti, fcicile ac nullo plane negocio liceat, : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ai

6 P I s T o L A.,

Scd quia hoc non erat fine autoris co fcnfu fufcipiendum,expofui ei meuni inftitutum, Ilie uero aduerfari^ æ rC' clamare,ac nclcio quç,caufàri,tenuio fa hæc efscjquàm quae Ecclefiac Chrigt; ftiobtrudi debeant, SCextareantea, inter recentiora icripta, eruditos Si pios Optimi uiri D , Chriftophori Hoffmann! in hanc Pauli Epiftolam commentarios.Ego autem contra in' ffando impetraui tandé,ut per ipfum liceret mihi in hac re,quod uellem,fa' cere,Quare, quod inftitui,pergo etiS prompco animo exequi, ôi ipero me ftudiofis piaedodrinæ nec ingratam, ncc inutilem opcram nauare« Filius i' pfe Dei tribuit Paulo hoc cognome, ontüamp;' ÛAoyîçjhoceftjUafculumcIc' dum,quogeftetur Qicircunferatur nomen eius ad genres Qi reges, Hoc autem uaiculum tanto thelauro im' plctum,certius cognoicendum,amp;fpc nitius incrorpidendum, remote oper culo^proponere,id quod Bt prjs expll cutioni'

EP IS TOLA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9

catiotiibus, nullum ne eft operæpre^ ciumfRedè ÔC præclarè mihi de fcri' ptis Pauli diuus Hieronymus iudica* reuidct:Quotiefcunlt;ç,inquiens,Paii tólego, uidcor mihinô uerbaaudirc, tonitrua. Et, Quocuncp refpexe* fis,fulmina funt.Sed cùm nônulli feu âr(?îius 8C grauius ftertunt,feu hebe^ dores habcnt fcnfus,quàm ut hæc tO' nitrua amp;nbsp;fulmina percipiât, non erit, puto, fuperuacaneus labor, fi quis qualicuncp intcrpretationis fuæ ope* faenitatur,utillis ueternum cxcutP âtjôôcosad attentionemexciiet4N5 ignoro,ad mouendos hominum aru^ mosjipfa coeleftia Pauli uerba, efficaz Clora per fpiritum (and um cfse, qua^ uis alia Humana uoce, Sed ut Paulû, uelcefsatoresaudiant, ueltardiorcs fcdeintelligant, noftrum ccrtc ftudi um confcrendum eft^ Et,ut de hac ad Philippcnfes Epiftola dicam,etfi nub bhîcinftituta eft integra difputatio, qualiseft inEpiftola ad Romanos

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLA.-

ad Gahtas, tarnen continet res tarn obfcruabiles, SC fententias tarn infig'’ neSjUt qui nos de î)s admonèt, SC eas nobis diligêtiusintuendas proponit, magno fauore,tanquàm eœleftis the-' fauri index, merito fit compkdédus, Scripfît cam Paulus cum Romæ, iam iride ab initio Martyrum ofRcinæ, in uincuIiscfsctjSC uerfaretur inextrC' mo capitis fui diferimine, eo nimirum temporc , quo natura hominis inetu mortis occupata, nihil nifi exitia SC in tcrneciones meditarifolet. Quefoau tern te,uide mihi,quam fuaues, quam lucundas , quam plane cœleftes hagt;-beat in tantis periculis cogitationes. Nunc mortem uocat lucrum fuum: nunc cupit difsolui ÔC efse cum Chri' ftotnuc ingenti gaudio exultât, quod j'mmoleturjfuper hoftia,utipfc loqui tur,SC facrificio fideiEcclefîæînunc obliuifeitur ea , quaefuntà tergo, SC contendit redà ad fcopum, ut accipp *t Êgaliuovfupernæ uocationistnuncia dat

E P r s T o L A.

noftrum in cœlisînSc expedat aduenientem feruatorcm Ic fumChriftuirijSC reddentem humilc •pfius corpus conforme corporifuo gloriofo, Deni«^ tanta læticiageftit, utiamnô amplius uinculis tenerijfed cœlum ipfum,ab omni cœlefti ange* lorum, Patriarcharum ÔC Prophet^z rum cœtu obuijs ulnis cxcipiendus, adiré uideatur lt;nbsp;Quid ergof dicemus ne Paulum fortiorcm fuifsc filio Dei, qui ad confpedum mords tanto mC' tu contremuit,ut fudor eius fadus fit fanguinCusf’Sed nifi filius Dei afsum* pfifset in fc humanas imbecillitates, uicifsetmortcm,Paulus non potu îfset tanta animi celfîtudinc mortem afpicerc.Quod igitur fecit,nô eft car* nisnatura Jcd uirtus Chrifti. Omnia, inquitjpofsum per Chriftum, qui me corroborat.EtiterumiViuo noniam «go,fed uiuit in me Chriftus. De tan* tis rebus Ledorem in pcrcurrendo Paulo admontre, fi non magnæ eft

Ç P I s T o L A.

induftn'æjCerte pij eft offîcij. lam âf il lud in hacEpiftoIa infigne eft, quod de Philippenfibusdicit: Vobis dona' turn eft,pro Chrifto, non folum utin eum credatis,uerumetiatn,ut pro illo patiamini, Donum Dei uocat,prop' jerChriftum,ôô confefsionemEuan' gelij eius affligi,Quod fi diligenter co gitetur,fieri no poteft, quinmaximû omnibus pijs,hoc triftifsimo Eccicfie tempore,fblatiû afferat. Quid, quod cum fufeipit Philippenfes cohortan' dos,ut habeac cundem affedum, qui fuit in Chrifto, paucis quide, fed tam proprijs,tarn diftrtis uerbis fiC humb litatem SCmaicftatcm Chriftidefcri' bitjUix ut alias magis perfpicue literis adumbrata extent. Quanti præterea preçij hoc itep-i Amy eft,quód cum pre' ftantifsimam operum fuorum iuftici' am commemorafset,addit;Omnia ar bitror damnum cfse propter excellé' tiam cognitionis Chriftt Icfu Domini mçi, propter que omnia pro damnis duxi,

EP IST o LA.quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

duxij 8^ ludico cfse hoc eft, ruderafeuftercora, ut Chriftum lU' crifacjanijUt^ rcperiar in ipfb, no ha^ bens mcam iufticiam,quç eft ex lege, fed eam,quæ eft per fidem Chrifti.ô^ quat eft ex Deo in fide ♦ Hoc Pauli di' ^um, non dico,plwribusexplicai'c, fed tantum his uerbis in medium pro ducercjannoneft uniuerfamnonfo' lum Iiidaeoriim, Sgt;C Turcarum,uer3gt; etiani Monacliorum QC Sophiftarum impictatcm pcrfpicuç refutarcc'Sed quid faciorSingulæ periodi Pauli,fin* gutafunt oracula, etiamfi aliquoties deminutifsimis tantum rebus loqui uideantur.Horum ufum,cum hac eX' plicationes indicent,non eft,mea qui' demfententia, cur faftidiantur. Hoc uoluijamicifsime Ledor, præfari, ut intelligas me honefto conlilio p*o ftudio has Brentij explicationes in lu cem dedtfse ♦ Oro autem DeumPa' trem Domini noftri lefu Chrifti, ut çonferuet fpiritu fando fuo in Ecclc'

A f

, IPTSTofc/Ä..

Ca ucf am amp;nbsp;redam dodrinam ÜuaA gcltj fui j ÄS renouer ac inflarrimet. mentes noftras, ut hanc dodrinam honeftis moribus ÖC ptjs exemplisor nemus, ac cam confirmato animo ad uerius inferi etiam portas profites' mur« B ene ac foeliciter uale,ex

f Hala Sueuorum die xxv.Fe bruartj, AnnoM« D.

XXXXVUI.

flPOAirOMENON»

nleuidcturjUtpoft |Xî »nterpretationc Epi

ftolac Pauli ad Gala tas, fufcipiamus in^ terpretandam Epi* ftolatnad PhiIippcnfes»Paulus enitn ad Galatas fcribens, unum tantum ar gumcntum principaliter tradat, uP dclicet, quod fola fidc propter lefum Chriftum iuftt coram Deo repute* mur, SC rcprehendit eos, qui ab hac dodrina defeccrunt ♦ Ad Philippêfes autem fcribens, uaria argumenta at* tingitjUt folet in familiaribus EpiifO' Üs fieri, fió laudat Philippenfes, quod in liera dodrina Euangcltj conftite* tant.Itacp in Galatis reprehenduntur defedores , SC admonentur ut refi* pifcant.In Philippenfibus comendan tur confiantes,Sc admonetur,utper* gant,ac perfeuerent.Sicut enim defc* dores S)C peccatores refipifccrc de*

ÀRG VM ENTVM. betttji’ta pij in iuditia^fîde confiantes, pergcre debcnt gt;nbsp;Dicemus ergo pri' inum de Philippenfibus ♦ De his mub nilippt fcnbit Lucas in Adis xvi. Philippf ionu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Maccdoniae, fita in pri'

ma eius parte.Hanc urbS fcnbit Dio' dorus quondam Kf»y/Aaç didam, fed regem Philippû cognominafse eani ciuibus audam, â fuo nomine Philip' ƒ pos,Verba Diodori funt:Mtt« Ai. rmif T« •^êÂ9û6f» îiâi TToXiy Kglwf^ç, Tdturiy pitbyep-» ^i^îvsroUfiiP'iewf TrfàJ J3{gt;£M0;lt;J', No cft autem noftri inftituti omnia de urbe referre hoc locOjQuæ fcriptorcs cradiderunt fed tantum commemo' rabimus eajquæ faciunt ad noftrum propofitum, Quare primum uidca* mus quomodo Euangelij praedicatio perucnerit ad Philippefes. Nam Pau* lus profedus ad Troade uidit talem uifionem, Vir Macedo ftetit et depre catus eft eum diccszProfedus in Ma* cedoniam fuccurre nobfs.Hacc fuit di

uina

E P I s T o L AE. *

ufna uocatio.Nam qui apparuit Pau* ÎOjfuit angelusjcuius curx commen* data fuit Macedonia ♦ Duo hïcdoce* Angeli cußa munAlterum^quód angeli curent re gna hominum,alioqui Satan cÔtinuo omnia turbaretjuec fieri pofsetjUt E* uangelij prædicatio uel ad régna per^ ueniretjuelin regnis diu duraret. AIx terunijquôd etfi angeli optime fciunt Euangelion,tarnenChriftus Domi' nus noftcr inftituit externum miniftc tium prædicandi Euâgelij per homi* nesperagendum.ldeo^uoluit ange lus non ipfe concionari Macedonia Euangelion/ed uocauit Paulum» No Kinißerium ‘gûur expedâdifuntangelidecœlo, VerbihomU tjui nobis adnuncient Euîgelion, fed nbsp;nbsp;nbsp;no» o»

^udiendifunt hominesadhoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commè

Apoftolicam dodrinamafferétes» Deinde uidendum eft quâtis miracu^ lis Euangelî) prædicatio confirmata fit in Philippis.Nam in hac ciuitate eu *'ata eft puella Pythonifsa ♦ Adhæc, poftquàm Paulus Sylas tllic capti

I

* A RSV MENTVH

fucrunt,career nodufuafpontepagt; tuit ex fubito terræ motu. Accedit 56 hocmiraculü, quod euftos careen's, qui erat feipfum interfedurus , fta' » timfadus eft Chriftianus, Domini, «nquiens, quid oportet me facere, ut faluus fiamrAt illi dixerunt:Crede in Dominum lefum, ÔC faluus eris tu domus tua.Memorabile didum,quo comprobat, quod iuftificemur corä Deo fide fola propter Içfum Chriftû» Eft amp;nbsp;hoc inter miracula céfendum, quod magiftratus Philippenfium it:3. mutât, ut Paulo ÔC Sylæ, quos ante» in uincula conicCerat,fupplex fiat, non clam interficiat eos, quod fortaf' ds altjsintali cafucontigifset,feddi’' mittat eos, etiam precibus oneratos, liberos. Sic Deus mirabiliter tuet mb niftros fuos. His SC multis alijs mira' culis confirmata fuit praedicatio Euä' gelfj apud Philippenfes . Quod cum ita fe habet, diccmus nunc de Epiftd' la,Pa«I«s enimApoftoIus erat,amp;r no

licuit

ep IST o LAB. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

ticuit ei in uno loco habitarc. Cum igi tur no potuerit auditoribus fuis fcm^ per uoce uiua Euangclion adnuncia* rejfecit id aliquotics abfens fcriptis, ÔCmifitcis concioncs mandatas litc^ f*Sj quas nos uocamus Epiftolas, Sfc Philippenfibus mißt hâcicriptam lt;oncionem,quam interpretandam fu fcepimus. Conftat autem uartjs argu nrentis.Nunc enim Paulus agit gratP as,nuncorat,nunc monct,nunclau* dat,nunc coniblatur cos. Tria au tern praecipuc agit. Vnum eft, quod docc at afflidiones pioru cedcrc eisinbo* num.Hatedodrina eft necefsariain Ecclcfia,quia necefsarium eft ut obe* diamus Deo infuffereda manucius. Ad quam obedientiam excitamur co fyderatione uttlitatis afflidionum. Al tcrum eft, quod hortatur ad concor* diam, ne quid faciant per contentto* nem. Eft Có hæc dodrina necefsaria. Tertium eft,docet cauendos else im* pios dodores circunciftonis feu med

argvmentvm;

torum humanorum,ct fedandam ef-(e folam illam dodrinam, quac eft dc ïufticia fidei in Chrifto.Hoc argumé' tum couenit cum eo,quod eft rrada^ tumin Galatis.Scripfit autem Paulus hancEpiftolam è Roma, in qua crat Hindus propter Euartgelion Chrifti» HÎC confydera mihi pietatem Paülu Surgct cnim in iudicio adücrfus om* nes reges,principes ÔC magiftratusi qiiod ipft in fummis delicijs ftullairt habeant rationcm Ecclefîæ ,Paulus autem habuerit maximam Ecclefiaïjt fuarumcuram,ctiâinuinculis ♦ Nen tantopcrc curæ ei fuit,quomodo ipft liber fiat,quam quomodo Eccicfiæ ft lus côferuetur. Hoc autem tempore, quod didu quocp miferabile eft , hat rcgioncs,in quibus Paulus prædica^ uit Euangelion Chrifti,agnofcunt ijri pietatem Mahumeticam,amp;r feruiunt T urcicac tyränidüQuod primum degt; beret excitare principes orbis Chrfi ftiani ad recup erandas amiftas regio nes,

EP IST o LAE, 9 nés, ut prædïcatio Euangclq pub h' ce ibi reftitueret ♦ Deinde debet nos excitarc ad timoremDei« Nam bis rcgionibus,quibus Paulus prædicagt; uitEuangelionDei, Deus non pe^ percitj quod docftrinâ Pauli non con feruauerint ea pietate, qua initio ma lores eorum accepcr unt multo mP nus pareet noftris regionibus , nifi ftudeamus Euangelio Chrifti dili-gentius obedire»

CAPVT

A V L V S ET T I« MOTHEVS.

Paulus cùm fit autor huius Epi^» ftolæ, adiungit ta* menfibiTimothe^ ntn in infer iptione.Cuius rei una eau faeftjqudd Timotheus optime no' tus erat Philippenfibus, SC cumPau

IN CAP. I. EPIST. AD PHILIP.

lo prædicauerat tbi Eiiangelion^qU'^ adniodutn apparet ex Adis ci,xvb quo ïn loco liabes, qua occafiôe Pati lus Timotheum fecum afsumpfenG ôC adEcclefîasinftiruendas cire um duxerit. Altéra caufa eft, cura Pauli pro Ecclefijs, Timotheus enim cum Paulo collatus , eratiunenis5(edad erudiendam Ecclefiam utilis ÔC ido' neus.Cùm igitur non licuerit Paulo femper ÔC perpetuo cuEccleliispet manere, ac uideret fe iam feneâutc cofi'cijUoluitTimothemn fecum cir cumducerc, 8gt;C collegam habere, ut eum fana dodlrina Euangelij educa^ tum,relinqueretpoft fe utilépafto' rem Ecclefijs, amp;nbsp;confulcret pofterf tati. Hoc eft exemplum,quo monc' mur,ut unufquifqî noftrûm,nontâ' turn pro fe curer, léd etiâ pro pofte' ritate,nonut pofteritas magnas Si multas habeat diuitias,amp; late domf Polki'i/M CU netur , Sed ut fitEcclcfiaChrifti a' r* iiob.i l'it. pudpofteros« Magiftratusigiturfti feipiat

EXPLICAT. IOAN. BRENT* la fcipiat cura in fcholariim ÔC Iitera' rum , quibus ChrtlHana doCln'na perciptatur» Prluati autem homines ' hoc agaat, ut SCipfiliberosfuosad utilitatemfutiiræ Êcclefiæ educenu Etfi cnim non pofsunt omnes pucri addifcendas literas tradi,ôf in difcc* dis litcris pergcre , omnes tarnen pofsunt fie debent erudiri in dodri* na Chriftïanæ religionis * Parentes cnim cogitatedebent, quodpueris • maxime omnium necefsaria fit do' drina religionis , quippe quodper puefros propaget Ecclefia ad pofte* ros,Mortuis enim parentibus fucce dunt liberi ad côiugia,ex quibus de* inde altj nafeuntur liberi, qui SkT ip* fi erudiri debent in dodrina pieta* tis, Quod fi illi priores nihil fani di* dicerint à fuis parentibus, quid ip* fidocerent fuos pofteros C Ét præ* 1 fertim hoc tempore, necefsaria eft hæc cura parentum, cûm tanta fit difsenfio in r eligione, Sgt;^ immineanc ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B i

IN CAP. 1. EPIST. AD PHILIP.

ctiä ceruicibus noftns Turea SC ioi' pij Pontifices.AdquodSChoc acccquot; ditjquod tarn pauci dent operam fa/ cris literiSjUt Ecclefia paulopoft habitura uidcat idoneos miniftros« Quare necefsarium eft, ut parentes fufeipiant diligentem liberor um fuo rum curam,ad erudiendum eosin dodrina religionis.

SERVI lESV CHRISTI.

Hoc epitheton, quod Paulus uo* cat fe ÔC Timotheum feruos Chrifti, non eft Paulo ucl in orc, uel in cab' mo natum,fedeft iapientifsimocon filio afsumptum. Vult enim hoc epi' thetototamEccIefiam PhilippenfiS una cum Epifeopis SC Diaconis eo' rum,imo uniuerfam Ecclefiam Chit fti,in toto orbe terrarum admonc' re,quanta diligentia SC follicitudinc fedâda fit uocatio Chrifti SC dodrf naEuangelq eius. Aliud enim eft mt lAinißer. niftrum,aliud fcruum efse, Mim'fter propric dicitur, qui ad tempus fer^ uit)

EXPLïCAT. ÏOAN. BR.EN. w

Uit,nee in omnibus, fed in aliquo eer to officq généré, qualcs funt officia^ Icsprincipum ♦ Seruus autempro^ Scruut. prie dicitur,Corpore addidus,quo' rum ca fuit quondam conditio , ut quiequid acquirerent, dominorum cfsetjSC domini haberent in eos po^ teftatem uitæ SC necis, Atep adeo fer ui quondam necefsc habuerunt toti pendcre ê poteftate uoluntatc do uiinorum fuorum , ac nc latum qui* dem URguem â domino difeedere, lî Ue iufsu ÔC permifsudomini. Taies ferui Chrifti fuerût Paulus 6lt; Timo theusTalcsferuiChrifti debent eC' feomnes Chriftiani.Nam in omnp bus adionibus, in ocio SC nc^ocio hocunum curâdum eftjUtobfequa* uiuruoluntati Chrifti, ôt^inmanus Chrifti refpiciamus ♦ Vnde SC Pau* lus ad Romanos fcribens,ait;Libera fta peccato, ferui fadi eftis iufticiæ, quemadmodum praebuiftis mem

l’r a ucftra fcrua,6Cc.Hîc autem con B J

ÎN CAP. I. EPIST. AD PHILIP.

fydera mihi pcruerfifsi'mahominiitn inftituta. Paucifsimi cogitant, quod fint Ô6 debcant cfse feruiChrifti,fed alius ?diam feruitutem fufcipit,cui to turn fe tradit.Nam nonnuib tradunt fcagriculture,Ethuic ita feruiunt, ut nodes atque dies nihil aliud cogf tent 3 ac minimam interim curam itn pcndunt ad dodrinam religionis df fcendam,SC adferuiendumChrifto. Alius tradat opificium, dC huic tO' tus ita intcntus eft, ut multis hebdo madis uix cogitet de Chriftianifmo. Eft qui fedatur conuiuia, alius fe^ daturpuellaSjamp;T huic rei ita feruit, ut nec nodu nec interdiu quicfcat, Breuiter, fuum cuiqueeftftudium (ui feruit, cum interea paucifsimi co gitent fe efse feruos Chrifti* Quid f rgo inquisf'Num non feruitur Chri fto in agricultura nbsp;nbsp;opificio f Cer''

te poteft efse etiam in his feruifus Chrifti, Sednos loquimurnuncdc peruerfis hominum inftitutis. Nam magna

EXPLICAT. IOAN. BREN, i» magna pars hommS colentis agros, hocaguntjUt per agiiculturamac' qin'rant opes, ÔC parent fibi ocium, ac fiant ociofi dues ôC conuiuentur. Hic eft præcipuus cor um finis, ita^ que funt ferui agriculturæ, non fier' uiChi'ifti, Cùm tarnen agri eolendi efisent hoc fine,non tanquàm pr æci' puum ncgotiû in terris^fied tanquàm accefisoriumj ut in hac uocatione dfi fteremus ucramdodrinam reh’gio' nisjobediremus uocationi EuangC' ItjjSC fieruiremus Chrifto, quo iuftifi Cad, pofisemus uincere mortem, peruenire ad regnum Dci. Idem fien dendumcftde opifîcio . Opificiac' nim fiunt per fie diuinæ ordinationes. Magna autem pars opificum fieruit non Chrifto,fed opifîcio, quia exer' cent opificium ad hune finem,ut pa^ rent fibi opes ÔC ocium, quo pofisint , intranquillitate conuiuqs uitam fuamduccre,Hic aûtnoneft rcdîus finis, Sed fieruitus Chrifti débet cfisç

B 4

ÏN CAP. I. EPIST. AD PHILIP, finis noftcrjUideUcctj ut fine laborC' muSjfiue ociemurjfiue uigilcmus,fi' uedormi'amus, inChnftofimus,e Chrifto pendeamuSjUt cognitionc eins inferamur in mortem ipfius, QC participes fiamus refurrediois eins,

OMNIBVS SANCTIS, QVI SVNT PHILIPPIS.)

De Philippenfibus antea.Sunt au tem quædam dicenda de fandis ho' minibus,etfi de ça re alias fæpe didS S^nfhhoics, clKNam fandor um nomine non Ufr niunt tantum mor tui in ChriftOjUec ueniuntMonachiSC eremitæ.Sedhi proprie ucre Sgt;C perfedè dicötur fan di homincsjqui funt concept! è Spf ritu iandojnec ullum habent peccagt; turn, fiue originale fiue aduale, fed habent perfedam iufticiam, SC im^ plent legem Dei perfedè . Horum fandor um non eft nifi V N V SjUi* delicet, Dominus nofter lefus Chrf ftus.De quo etiam apud loannem di citur : Nemo afcendit in coelum, nifi qui

EXPLICAT. IOAN. BREN, u qui defcendit, hoc eft, Nemo eft iu-ftus ÔC fandus,præterfilium homi' Bis, qui eft lefus Chriftus, Deinde, Sandi dicuntur hi, non quihabent perfedam iufticiam in fua natura, fed qui credunt inunum ilium fan* dum, qui eft Chriftus, SC funt mem bra eius per fidem.Hi etfi femper re tine t inhac carne peccatum, nec un* quam perfedè fatisfaciunt legi Dei, Urnen dicunturfandi propter Chri ftumjinquecredunt.Vnde apudlo annemdiciturî Sicut Mofes exalta* uit ferpentcm,ita oportet exaltari ft* Iiumhominis,utomnis qui credit in eum, nonpereatjfedhabeatuitam aternam.Habere autem uitam atter nam,eftcfseiandum. Hine uocat Paulus Romanos , Corinthios, E* phefios, Colofsenfes, fandos,qui ta tnenomnes erant adhuc peccatores in carne fua,ÔC nonulli eorum iuxta carnemquo«^ uiuebant. Vocantur autem fandi,propterea quod crede

IN CAP. I, EPIST. AD PHILIP.' Ï3antinuerumfanlt;5^umlefum ChrP ftum,SC participes erant fandorum facramentorum Chrifti.Kæc de no' mineSandi.Nuncuidc quod fit offi cium fanëlorum, Num officium eo' rum eft deferere politicas uocatio/ ncSjö^ feccderc in cremum tquot; Sic de officio Sandorum iudicauerunt hy' pocritæ.Primum ergo officium eO' rumeftjUtpugnentcum peccatoo' riginiSjÔ^ compefcantaffedus eius, ne dominentur in nobis.Hoc autem fit fide,inuocatione nominis Dei, tradatione uerbi Dei. Deinde oftici wm eorum eft , ut unufquifi^ fedet politicam fuam uocationem ex fide, amp;nbsp;obedienter ,iuxtaucrbum Dei» Hæc eft uita fandorum in hac terra.

VNA CVM EPISCOPIS ET DIACONIS.)

Scribit Paulus non folum ad uub gum Ecclefiæ Philippenfium,fed eti am ad Epifeopos Diaconos eorS. Cum uero audis nomen Epiftopi 8^ Diaconi,

EXPLICAT. IOAN. BRENi ’M

t^iaconi, non funt tales Epifcopi ÖT Diaconi imagtnandi,quales hoc tcm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

pore efse folent. Nam Epifcopi hoc lempore hi uocantur,qui emunt pal liumèRomanoPontifice3amp; domi-nantur in Epifcopatibus more Prim cipum amp;nbsp;Regum huius feculi, nub lam interim aut minimam curam Ec clefiarum habentes , nifi quatenus dominium exercendum eft ♦ Diaco-niautemuocantur , qui confecran-turab Epifcopo fuffraganeo, ut ha-^gt;eant autoritatem legendi textum Euangehj ad mifsam.Sed in Ecclefia apoftolica multa alia erat ratio Epib lt;^oporum et Diaconorum.Nam Epi EpifcopL icopi hi dicebantutjqui ab Apoftolis in unaquauis Ecclefia eledi erat, ut prarefsent cöcionibus diftributio nibus iäcramentorum. Qiios etiam presbyteros uocabant , quorum al-i:erum eft nomen ofFicq, Epifcopus cnim ffgnificat fuperattendenteraî altcrum nomen aetatis dignitatis«

quot; IN CAP. I. EPIST. AD PHILIP;

Presbyter enim figtii'ficat fem'orcm feu fenatorcm. Diaconi autem hi uo Dweoftfc cabatur,quiexternas facultates Ec' clefiætradabant, quemadmodum docet locus in Adlis cap.vi.qui S)C i' pfi concionabantur Euagclion,quo' ties id opportunitas ÔC necefsitas ex Êofeebat ♦ Cum igitur Epifeopi

Waconi,quales funt in regno ponti^ Eciojprorfus recefscrint,non foluffl à forma J fed etiam à dodrina Apo-' ftolicajHon funt ipfi amplius ueriE-pifeopi ÔC Diaconi Ecclefiæ.SedcS perfequuntur Euangelion Chrifti, uitSdi funt.Caucte, inquit Chriftus, a Pfeudoprophetisjamp;^c.

GRATIA VOBIS ET PAX)

Salutatio,qua Paulus foiet Epifto las nbsp;nbsp;conciones fuas inchoare,

cocludere. Hacc falutatio initium efl amp;nbsp;finis concionum Pauli, Dices aU' te:Quid mihi cum PauligratiafNe* mo poteft mihi gratiam dare,prçter .«num folum Deum rPaulus autem . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;etß

EXPLICAT. IOAN, BREN. U ètfi fandus fuit, homo tarnen fuit» Qu o mo do ergo pofset mihiali'quä , gratiam dar ef SC qua fronte audet ' hi hanc autoritatem arrogate, quod offerat Ecclefiæ gratiam SC pacern? . Videamus autem primum quid fit I gratia Dei ÔC pax. Nam gratia Dei fignificat fauorem Dei, quo Deus compleditur credétes fuos. Pax au* Um fignificat omnem tranquillitate ôf foelicitaté. Paulus ergo oflfert Ec* clcfiae: gratiam ÔC pacemDei,nonut autor,fed ut minifter. Vnde addit:A Deo Patre noftro, ÔC Domino lefij Chrifto.Deus enimpaterfauetho* *ninibus,6C uuh eis dare fempiternä folicitatem.Hçc funt cœleftia bona, Fauet autem Deus hominibus pro* pter filium fuu lefum Chriftum, qui meritus eft fua obedientia, ut Deus omnes eos fuo fauorecopledatur, qui credunt in Chriftum.Porro, hie Huor Dei non eft nobis inter tot ad* Uwfa ÔC mortes manifcft«s,Ncc orgt;

- IN CAP. I. EPIST. AD PHILIP;

dinauit Deus angelos,g Temper ma-* nifeftis fignis appareantjSC adnunci ent ac reuelent nobis hunc fauorem fuum,ficut potuifset efficere uno ml tu,ut quouis mane amp;nbsp;ueiperi defce^ deret angelus de coelo uifibilifer,0^ adnûciaret nobis Dei fauorem « Sed uifum eft d ordinäre homines in nu' cios fauoris fui Jtalt;^ primum ordina uit Apoftolos ÔC miniftros Ecclefie, qui adnuncict gratiam Dei 8^ pac^* deinde uocauitquoslibetpiospriua tim,ut alter alteri adnuciet gratiam amp;nbsp;pacem Dei,id quod fieri fokt, c3 dicimus ; Bonus dies,Bonus uefper, Hæ enim optiones funt coeleftes nS' cfj, imo cœleftia oracula,nobisihoc propofita,ut ex ipfis capiamus certi tudine diuini erga nos fauoris.Qua' renequaquam eft dicedurn, quid ad me hie aut ifte homof' quoraodo pof fet ipfe mihi gratiam diuinam darecquot; 'Nam quod ad hanc rem attinet, Dc' us fie ordinauit, ut homo homini fit

angC'

EXPLICAT, rOANf. BRBN. i* angelus. Qua ex re admoneatnur, utnullumcontemnamuSjfed omni* bustanquam angelis noftrisbencfa cereltudeamus.

GRATIAS AGO DEO MEO in OMNI.)

Exordium Epiftolæ. Confiât aûl fignificatione gratiarum adioniSjó^ precationis. Nam Paulus fignificat feagereDeo gracias pro Philippen* fïbus,quód fadi funt participes Eua gelijjSé precarijUt hocDcibenefici* umaugeatur,2lt; crefcatinteripfbs« Hæc eft captatio beneuolentiæ, id quod in exordio fieri folet ♦ Porro manifeftum eft , fcripta Pauli efsc oraeula fpiritus fancfti ♦ Quare fin* gula eius uerba, pro fingulis thefau* fis cœleftibus fufcipicndafunt.Pri* mum igitur cum ait ; Gracias ago, obferuandumcft,quódincer culcus amp;nbsp;facra Dei, non obcinet cxCre* mum locum, gtaciarum acffio. Age* re cium Deo gracias pro beneficijs

IN CAP. I, EPIST. AD PHILIP.'

CrtttUrum fuis, tam necefsarius cultus eft, qui orarcjaut dare elcemofynamjaut ho norarc parentes.Nam in hoc præce^ pto : Non accipies in uanum nomen Domini, exigitur etiamuthonore^ lt;nus,6lt;^ uencrcmur nomen Dei gra tiarum adione.'V nde alias dicit Pau lus Ephc.quinto.Gratiasagétes fem per de omnibus,tn nomine Domini

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noftrilcfuChrifti.Eti.Thefsaloni.v.

Sempergaudetc, indefinenterora' te. In omnibus gracias agite ♦ Deus autem cxigit hunc cultum à nobis, non quod ipfe fua caufa delet^ctur humanis Iaudibus,fed ut per hue cul turn nos ipfi cxcitemur ad afsedam dam noftram falutem,SC ad perage' dos ueros ac ipirituales Dei cultus» Primum enim,qui agit grattas Deo pro acceptis benefictjs, is admonet fèipfum humifttatiSjne fuperbtat ad' uerüis Deum, neue aliquid arrogct fuis uirtutibus.Quid cnimhabcs,^d non accepiftif Nihil autem übi arro'

EXPLICAT. IOAN. BREN, «r

gare,fed humilian corä Deo,eft gra tifsimus Dei cultus, amp;nbsp;magna Dei gloria. Deinde, q agit Deo gratias, afsuefacit fçipfum,ut fit contentus præfentibus Dei bénéfices, Natura cnimitaaffcdifumuSjUt nonfimuss contéti præfentibus, fed fcmper pki ta,ac maioraafFetflcmus.Hçc eft ma gnaingratitudo crga Deum. Nos e* nimnôdumfatis gratiarumegimus proacceptisbcneficiîs,necpræfcn-tiameritifumus .Gratiarum autein aclio excitât nos ad animiæquitaté, utaccèptis amp;nbsp;præfentibus contenti fimus. Hæcanimiæquitaseftmag' nus cultus Dci.Prætcrca,gratiaruni aftioadmonct nos obcdicntiæ crga Deum, ne per inobedicnriam abalie neinus à nobis benefactor cm no' ftrum. Obedicntia autcm in manda* tisDci,magnuscftDei cultus. Po* ftremo , quîeftgratuspro acccptis

i bencficiisjhicinuitatbcncfaclorcm, ' Ut plus largiat.Cupit autcm Deus

IN CAP. I. EPIST. AD PHILIP.

nobis femper bcnefaccre « Quare ut fubinde plura nbsp;maiora Dei benefi'

da accipiamus, fetnper Deo agenda funt gratiæ pro acceptis benebeijs. Addicur;D HOME O,Cur non po tins Deo noftro.^Nec hoc male didS fin fs c £ J at ta m en ma 1 ui t D co Ai E O dicere. Voluit enim iGgnificarc, eum efsc iierum Dcum^quem ipfeEuan^ , gelio fuo prædicarct . Omnesenim genres gloriantur de Deo, St habet quâdam cognitionem Dei, fedpaii/ cifsimi funt J qui cognofeunt uerum _ Deuin, Cicero aicNuIla sjes eft tam unitQcgno. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;immaiueta,quæ ctli igno

feendut. ' r^GqualemDeum habere deceat,ha bendum tarnen feiat. Videmihigen tcs,quæhoc temporein terrisfunt, Iudei,Turcç,Chriniani,Hiomncs ia dantfefcireDcum,SC tamcnneclu dxi,nec T urcæ agnofeunt ueru Dc' uin.quianonagnokûc eum Deum, qui milk unigenitum fiiium fuum in bifiicmundifm» Voluit autem Delt;

us

I

BXPLICAT. IOAN. BREN. iS

US ab üutio orbis fuis epithetis cog' nofd. Ante Abraham didus elt Dc' us promifsor contritoris capitis fer' pêtini. Poft Abrahâ didus eft Deus Abraham,Ifaac SC lacob, quod pro' miferat fe ex horum femine datuiQ Chriftum. Poftea dieftus eft Deus, qui eduxit Iftael ex Aegypto. Nunc cùmuenitChriftus, dicif, qui mihe unigenitum filium fuum feruatorc interram/^ui ergo hoc tempore n5 credit in eum Dcum,qui mißt unige uitum fuum h!ium,is no credit in uc rum Deum. Sicut tempore Patriar* charum, qui no credebant in Deum Abraham, Ifaac £lt; laccb, non cre^ debant in uerum Dcum.QuareU' nigenitus filius Dei, SC prtcdicatio Pauli cognofeenda funt, ut uerum Deum cognofcamus . Prartcrca, cum Paulus dicit, DEO MEO, Ggnificat, quanta fiducia uero Deo adhæreat , Sunt entm, qui fenti' unt,Deum mifericordem quidem

C X

C nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ÏN C AP. [. EPIST. AD PHILIP, cfseper Chriftu fandis hominibiis, nefcio quibus,nonautem fentiuni Deum ipfis efse mifericordem ,Ne' cefse autem eft, ut unufquifquc crc' dat,Deum etiam fuum ipGusDeum efse,ld quod fit,fi credamus in Chrf ftum,quódfolus ipfefitpropiciatio noftra.

IN OMNI MEMORIA VE» STRI SEMPER IN PRE» CATIONE, Cfc.

Memim't Paulus Philippenfiuni in orationibus fuis, ÔC precatur pro omnibus.Quo exemplo docetnos, quid nobis inuicem debeamus in hac terra, Non eft hîc fenno de fan' dis in Domino quiefcctibus,dc quf busnuncnon eli dicendi locus,fed de fandis in terra , Hi debent fibi iæ uiccm hoc officium,ut pro fe mutuo orcnt.Solcnt autem homines duplf citer contra hoe officium peccare» Primum negledu proximi, Dicunt enim ficut CainïNunquid euftos fra tris

EXPLICAT. IOAN, BRENT, t? tris mci fum egofHçc cft impia uox: ünufquifcp enim noftrum debet eP fe alterius cuftos,uidelicet cura et O' ratione.Deinde peccatur contempt tuproximi. Dicunt enim : Ad quid hic aut ille mihi utilis efse poteftÆft Sc hæc uox aliéna ab animo pietatis ftudiofo.Nullus enim inter Chriftia^ nos eft^qui non fit nobis utiliSjUidcU cetjoratione fua. Nullus eft qui non indigeat aliorum orationc. Nec Re^ ges necMonarchæ pofsunt bona co feientiadicere de cxtremopaflorc, hic non eft mihi utilis. Quarccum res itafe habeat, conferamus inuice noftra officia, benef aciam us proxi-mis noftriSjUt participes efficiamur orationum corum. gt;

CVM GAVDIO FACIENS PRECATIONEM.)

Quidc'gaudet ne Paulus inpreca tionCjCum fit in uinculisc'ÏDocetau^ têhîcprimum, quódinuinculisaut affiidionc nihil prius nobis faciendu

C 3

ïN CAP. r. EPrsr. ad phtlip;

fïc,lt;^ut confirgiainus adDeumpcf precatibnem.Suntimptj incredii Ii,quiopprefsi calamitatibus, aut U' furpant diras exccrationes, aut agi' tant tantum confilia de parandis hU' inanis auxilijsjne requiïentes quidc ÏJeunijamp;T cùm admoncntur deßdu cia in Dcum liabGnda,êô de ïnuocan dû nomine Degfolent ridicule l efpd derc:C^uid mihi de Dco côcionarïsf' diu mihi cxpcdâdum crit,donee af' lata Columba I'nuolet in osmcû.SiC

in ComcGdia,quæ elf humante tu tælpcculum,cûm quiQjiam dixifset,

Dijs fum fretusjdcos fperauimus, Refpondet alter:

Non ego iftud uerbum empfitem ntiuih'tio y

Nam omnes mortales dijs funt frctijfed tarnen

Vidi ego dijs fvetosfa^pc multos decipi.

Hæc cfl aiiharis impictas, ma gna Dei contumcIiXqua.quot; non appa^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ret

EXPLICAT. IOAN, BRENT, lo

tct quidcm tarn atrox^ quam eft; holt; ïnicidium fiC latrocimum inter homi Hes, in cöfpcdlu autcni'^ei maxime liorribilis eft. EtG cnim nemo debet kegligere fuum officiö, ut libcrctur, ^uoquo mod j licite poteftjab aducr fis,tarnen prima omnium cura afflp cli efse debet,ut auxilium apud DO MINVM Deum quæratjamp;Z folius ÖeiPatrisperlefumChriftum auxi fio cöfidat. Hoc ofticium maxime o^

WnivîexigitDcus,ôô ut cxcitet nos ad hoc faciendum,immittit nobis af-flidiones.Sumusenimferui fub' ditiDei,etagimus uitam inprincipa tu acprotectionc cius.Ncc licet no' fiisaliumdominüagnofcerc, quam t^ominumDeumnoftrum .Dauid feruus tuus, 2lt; filius ancillae tuæ.Seruorumauté fubditorum

eft, ut in incurfionibus boftium, aut alijs calamitatibus,non quærant alic nos dominos, fed confugiant adlc^ gitimum fuum magiftrum , cut in

C 4

IN CAP. I, EPIST. AD PHILIP.

' dicarc debent,quid accident,Hoc ni fifecerint, grauiusfolcntpunin,^ 11 multas aliÿs politicas leges uiola* ret.Legitimus enim magiltratusno poteftferre, utfubdiri, fefprctoô^ contempto, confugiant ad alienurn dominum.Cum igitur nos fimus fcr uiDcijCxigitur à nobis, ur calamita' tes,quæ immittuntur, primum om' nium referamus ad Dominum De^ umnojÎTumjamp;Sinuoccmuseius aiP xilium.Hoc idem exigit à nobis prb mumpræceptumdecalogùNonha' bebis alicnos deos coram mc,Quod non uetat tantum,ne adoremus ido» laaut fîdiicios deos,^ moregentiû, Sed etiam ne confugiamus in aduer fis ad aliéna auxilia. Deinde, qi PaU' lusdicitfeprecaricûgaudio, docet qiiam conditionem piæ prcces habe re debcant.Piaî enim preccs debent rarere tn(ii[ia,Ced impictæ fintgaip dio. Non loquimur nunc de carnali, externe, feu ciaili gaudioaut: câchtn

natiouc.

EXPLTCAT. IOAN» BRENt u hatione, Quis (anus illa requireret bafflidionibiisfCum Chriftus pr-C' caret in monteOliueti, ut tranfiret calix crucis à fe,non fenfit extcrnuin gaudium,fedpotius fudauit fangum neum fudorcm prac triftitia.Prccam dum nobis eft hoc temporc pro diui noauxilioaduerfus holies Ècclefiæ Chriftt Et tanta eft calainitas eorû, qui opprimuntur ab aduerfarijs piæ dodrinXjUt nequaquàm libeat aut li ceat riderc,Quod ergo cli gaudium •lludjquodinorationehabendü eftc Gaudium cli, non carnale,fcd fpirf tualc,QuaIe autem hoe fit, facile in* telliges ex antithefi» V ide rnilii hypo critas, de quibus Chriftus dicit incedant tetrici Só triftes , Hi nullo gaudio orant, quia non audent læta confcientiaaccedereadDeum , abhorrent à confpedlu Dei,propterea quód fidentes fuis operibusjdubitât de mifericordia Dei, dubitant de ZX' auditione Dei, Hæc cftimpia dC in-

C 5

- IN CAP. I. EPIST. AD PHILIP.

, crcdula triflftj'a. Gaudium ucro eft,' cer ta fiducia mifcricordiæ Dei, quae non poteft cóeipijnift propter Chru ftum filium Dei.î-Iæc cer ta Deimife ricordia,maximum eft gaudium,ma ximum folatium in orationc. Precan tes cnim dcbeinus fccuri SC ls:ti cfse de fauorc Dei, propter Chriftû, qui nobis Deum reconci liauit.Tale gau diumhabuitipfeChriftus in oratio' ne lua^in monte Oliueti.Talegaudi' umhabuit Paulus in uinculis.Scie' bat enim Deo placere fua uincula propter Chriftû,quod DeusglO' rificaturus eftet ipfum per uincula, Talegaudiumdcbemus et nos habe I reinorationcaduerfusTurcam, ( alios hoftes Ecclefiæ,uidelicet,qu^d ctfi Turea et reliquiadueriarij deuo rant multas gentes,non tarnen deuo rabunt Chriftum,amp;r Ecclefiam eius. Et quanquam auferant nobis regnS tcrræ,non tarnen poisunt nobis au^ f-ene regaum ccelorum , Sed quod eft

EXPLICAT. IOAN. BREN. » til illudbonumapud Philippcnfes, propter quod Paulus tantas agit l^eo gratias in oratione fua pro Ph^ lippenfibus f Supra enim dixit:Gra' lias ago Deo meOjCtc.Porro quo bo '

gratias Deoffequitur;

Q.V0D VENERITIS IN COMMV«

NIONEM EVANGELIE

Quidinquiesc' nihil ne aliudÆx' pedabâ longe aliudjUidelicct, quod ageret nomine ipforû gratias Deo, quod dedifset cis multa frumenta 0^ uina,quódfertilis efset annus, quod omnia efset uili prccio uenalia,quód urbseorum efset una ex praecipuis urbtbus tetius Macedonite, ôcfc.Hçc quidé funt magna dona Dei,pro qui bus etiam agendæ funt Deo gratitc. Sed C OM M V NIO E V A nbsp;coww«»

gel 11 maximum omnium bene ficiumDei eft,quod poteft ciuitati lebonumgt; contingere. Euangelion enim , in^ quit alias Paulus,ell potentia Dei ad falutem omni credenti, Euangelion

IN CAP. I. EPIST. AD PHILIP. •

Chrifti donat nobis Chriftum ♦ Quo donate 06 acceptOjhabcmus Deuni propiciumjremißafunt peccata,ad' optati fumus in filios ÔC hacredes Dei,patet nobis cœl3, ÔC feruamur in morte, adaccipicndam cceleftcm liærediiatem.Communioautcm E' uangelij eft communio omnium ho' rum bonorum, Etubicuncçefthæc communio feu participatio, ibinihil poteft nobis obefse, ncc captiuitas, necfames,necmors. Vbiautnocft hæc communio,ibi nihil prodeftnec potcntia, ncc opulcntia nec fanitas, Quare communio Euangclij eft jprç ftantifsimum omnium bonorû,qu3E pofsunt duitati cotingere, Cum aut nos fimus beneficio Dei in eadem comunione, danda eft opera gratitu dinc,ut no cxcomunicemur, fed boquot; nisillis Euagelij perpetuofruamur,

PSR.SVASVM HABENS HOC IPSVM, QVOD IS Q^Vl

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;COEPtT.Crc.

Bonum

BXPLICAT. rOAN. BRENT. »»

Bonum opus, de quo Paulus lo^ quitur,cft communio Euangelq,cU' ins Philippenfes funt participes fa-lt;îîi.Confidit ergo Paulus^quod cum Philippenfes cœperint diuina deme tiaparticipes fieri Euagelij,perfeue-tent etiam in EuSgclio,donee omnia Euangclrj ;bona reuelata fuerint in aduentu Chrifti. Primum igitur do-cet hoc loco PauIuSj quod non fuffi-cit bene incipcr c in EuangeliOjUifi C' dam perfeuer es ufcp ad finem ♦ Initi-nm cnim eft propter finem . Quare nifi finem fuum confequatur, nihil profuerit.Præterea, Deus tales nos iudicat,quales difeedimus ex hac ui-ta.Nofter enim finis, prout hoc loco de fine Ioquimur,uitç noftræ finis di dtur,nô quod nihil poft mortem fu-perfitjfed quod poft mortem non fit amplius fpacium pœnitentiæ.Necef ft igitur habemus perfeuerare in uc raEuangeltj fi'de,uftp ad finem uitæ hoftrae.SauI et ludas bene coeperUt,

■ (N CAP. r. EPrST. AD PHILIP., fedquûnon perfeuerârunt in fnce* piOjperierunt perpetuo ♦ Vulgo fogt;; îemus bene incipere pietatem, cùm confidentes in concionibus Eccle^ (îae J cogitamus nos deinceps fum-main daturos operam pietati, Sed raû.quot; ut defcendimus è templo aut tlefîcimus ad noua fcelei a,aut teuer timur ad uetcra, Nihil igitur prode^ rit nobis bonuin initium, nifi perfe^ uereinus in picrate , Deinde quod Paulus dicit, Dcum perfcdutum, qiiod cœpitjnonet nos, ne quicqua noftris uiribus adfcribamus. Vt ein non fu.m us meriti initium boni ope^ ris in nobis,ita non pofsumus mere* ri perfedlioncm boni opetis,fcdonv nia funt Gratia ôô dementia Dci.Phi lippenfes, utnonfunt mcriti, quod reuelatum litipfis Euangelion , ita nonpofsunt mereri,ut pcrfeucrent in cuâgeliojfed cft gratia Dei.Qiiidd Torpeicemus ergo,SC ilcrtemiisfe curè,quôd perfeuerantia non côftct noftris

EXPLIC AT. IOAN. BRENT. Mi noftiis mcritis fed tâtum dementia DeitNeqaaL^.Paukis non docei ilia PhilippenfeSjUt fiant ignaui,fed ma* gisut excitet in ipfis foJlicitudinem, gratiariim adionem, cbedientu* Nam cum honcui homines cogno' feunt perfeuerâtiam communionis Euangdij,quæad falutcm noftram necefsariacih ,nonefse fitam in noquot; ftra manu, fed in manu cicmemiæ Dei, tunc excitâtur principio ad ora tionem,uthoc donum pijs prccibus àDeopetant 1 deinde excitantur ad obedientiam , nc Dcumfuis federt' bus irritent ad indignationcm, quo commoueatur,ut excludat nos à co* munione Euangelij fui. ludæi fuerût gens eleda, in cômunionc codeftiû bonorum,Sed non pcrfeuerârunt in bac cômunionc,quia non obedierût Deo,fed prouocauerunt eum ad ira cundiâ, Fuimus SC nos genres hade nus in cômunione Euâgdij. Obedie dumigiteft Deo, ut côfcruet nos in

IN CAP. I. EPIST. AD PHILIP.

hocbono, pcrficiat, Poftremolt;p additur: Vfque in diem Icfu Chrifti» etc.no Ügiüficat Philippcfesillos au' ditores fuos uidîuros ufcp ad nouifsi mudienijSed fignificat, quod indie feu aduentu Chrifti, reuelanda fint Goeleftia bona,quorum per hdem fa ói fumus participes ex Euangeîio» Pone cnini tria tempora, Vnum eft huius uitæ. In hoc tempore cognoP cenduseftChriftus , difeendumeft Euangelion.Et quanquam efficimur ex Euangclio per fidem filijDeiac hæredes cceleftium bonorum, tame nondû reipfa fentimuseabonaper^ fefta fruitioe, fed ambulamus inad^ Uerfis ufcp ad mortem. Quemadino dû enim paruuli funt fub tutoribus, nec diffcrunt à feruis : ita nobifcö amtur in hoc feculo. Akerum eft té* o

pus intra mortem ÔC generalem rC' furreeftionem feu aduêtum Chrifti. Hoc dicitur improprie tempus,quo ad nos uidelicet homines adhuc up uentes,

BXPLICAT. IOAN. BRENT,

Uentcs J non quo ad Chriftum ci' Ues eœleftes in altero mSdo, coram ’luibus mille annifunt minus quam Unus dies.Intra hoc ergo tépus, corgt; pus quiefeitin terra ab ærumnisfîC Uboribus fuis, quos pertulitinhac terra,animxautem piorumuiuunt •nChrifto, infummatranquillitate, fpe 8C expedatione ucnturæ refur» tedionis,Hodie,inquit, mecum cris InParadifo.EtjCommédo inmanus tuas fpiritum meS, Et, Cupio difsob ui 8C efse cum Chrifto.Nondum au* tempercipit anima totum gaudium eœlefte, donee ueniat ultima Refur^ rcdio.Tertium tempus,quod èC iç' fum dicitur improprie tempus,eft ç-ternitas illa, que inctpit in nouifsimo die, in qua reipfa fruemur perpcx tuoomnicœlefti fœlicitatc ♦ Sed ut

1 banc accipiamus S)C fruamur ea,ela' 1 borandum eft in primo illo tempore j liuius uitae ufep ad mortem. Quarc magna eft ofeitantia eorum,qui trän

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D

ÏNCAP. ï. EPIST. AD PHILIP, f gunt æcatem fuani incurîj, ficut dH agncolæ funt pro ignauifsim» halt; t)endi,qui tempore fementis ocian^ tur aut helluantur,

SICVT IVSTVNL EST MIHI, o-c,

lure quodam hæc bona uobis pre cor opto, propterea quod habca uosin uifeeribus meis,hoc eft, ego tantum uos diligo, quantum meip^ fum. Quid ad hoc diccmuscnûPaU' ïus impicuic Icgcm can'ratis perfe^ cfic^nam ÔC alias ditit: Cupiocfsea'' nathemapro fratribus mcis.Etficiit de Paulo in lege caritat/s proximi fcribitur,tta de lofia fcribitur in legc diledionis Deijiiîj. Regum xxiij.Sî' mills illi non fuit ante eum,quireuer' tercturad DOMIN VAlDcum in omni corde,in tota anima^Sifc.Er' go ne Icgem impleuit perfede C Ni* hil minus . Nam inhuiuicemodilo' cis,primum confÿderanda efl genC' nlis fcutentialcripturæ,quôd in co'-ipedu

KXPLiCAt. IOAN. BRENT. 4# fpedu Dei nullus homo iuftificetur«

I Ët,quôd Caro non pofsit legem Dei ' itnplerCjficut Paulus docet. Deinde ' lentiendum eft, quod fcriptura lo* ! quatde hominibus,uthominibus, I üidelicet,quódficdilexeruntDeuni ôfproximumjquantum fieri poteft

S inhacimbecillitate carnis.Nam peC' ! catum Temper iahæret carni,nec mo I fituvjdonec homo moriatur.Bt femgt; per manet illud firmum, quod iufti* ficemur tantum propter Chriftum per fidcm» Quare , quod fecerunt lofias QC Paulus, fuit quidcm obc' dientiaDeo grata, non fuit autem perfcda impletio legis, quæ non fit

1 in nobis, in hac quidein uita, nifi im i putatiue ♦ Cæterum , quod additî ! Quod habeam uosin uinculis me* isjquibus dcfcndo SC confinlio B* uangelion , exponit quid fint uin* cula, captiuitates 6l mortes corur , I qui patiuntur propter Euangeli^ on Chrifti, Sunt enim defenfio

f D .

IN CAP. Î. ÊPIST. AD PHILIP.

confirmatio EuSgeltj, Vnde QC Mat tyria,hoc cft,teftiinonia uocatur. demusautem exmartyribus certiHi dinem Euangeltj ChrifttEthnicarC' ligio fuit diuulgata per uniuerfum pene orbem terræ, Et tarnen nullos unquàm habuit idoneos martyres» Turcica religio uagatur nunc latifsi »ne,fed nec illa habet martyres ♦ lu' daica religio habet etiam fuos quof dam afseclas Sed8C illa caret poft Chriftum martyribus,nifi ß qui pro-* pter feditiones aut alia fcelera afflilt;ftl funt.Et præcipui martyres Chrifti^' nifmi funt ex Iudæis,ut funt Apofto IijStephanus 0^ alij.Solaautem rcli' gio ChriftianifinijUidelicet, quódl^ fus fit Chriftus, expiator peccatoriJ noftrorum, ÔC feruator noftcr,haec, inquam,fola religio habet martyres, hoc cft,tales teftes, qui non propter aliquodfcelus, fed tantum propter confefsionem Chrifti,rapti funç ad fuppIicia,ÔC teftificatifunt fanguinc

RXPLÎCAT. rOAN. BREN. »,

*c morte fua ueritatcm Euangcitj ChrifttPrimus omnium poftpraedi cationem Euangclij, ÔC lohanncm Btiptiftam,fuit lefus ChnTtus ipfe, Huncfequuntur deinde difcipulic' •us,Stephanus,lacobus amp;nbsp;alij Apo* ftoli . Poftea inchoata cft laniena Chriftianorum inter ludaeos ôé Eth* nicos.Hieronymus ait:Nunus eft to •o anno,præter Calendas lanuarias, dies,quo non afflidifupplicio z no* ftris,quingenti martyies numeren* *ur,8fc.Quarecùmntmentio mar* •yris alicuius,admoneamur de ueri* •3te certitudine Chriftianifini ad* uerfus oés alias religiôcs. Sed dices: Sipafsioncs fgppliciafunt confir* matio ueritatis religionis, an non fiC furta aut latrocinia erunt religiofa operafquandoquidem homines cti* patiuntur mortem propter fur*

•a et latrocinia.Item multi Donatiftç Circumcelliones, multi item Ana wptiftac fufeeperunt mortem pro*

D 3

TN CAP. L ÉPrST. AD PHILtP.

pter fuas hærefcs » Ergo ne haerefcs j erunt ireritas religionisf'Dc pafsioni | bus fuï?: et htronum facih's cft refpo fjo,quód patJuntur mortem nó pro pter aliquam refigioncm, fed prop-- , termamfcftafcelerajquæ apudom' nes genres damnata funt.De hæreti j CIS autem confyderandum eft, quod quemadmodum nonnuUi fæpe à Sa-tana tanta fun'a exagitantur,utfiW l'pfis côfcifcant mortem, ita ÔC miild decipiuntur uanis opi'nionibus, ut malintmortem ferre, quàmabopi* in'one ccdere.Nam ut pafsio fit ucrô tcfi:imontum,necefi;e eft, quod relt-, gio,quam pafsio teftificatur fit per

le liera SC recela. Sicut cnim in rebus ciuiîibus teilis falfam caufam nonfe-cit ueranijfed ueram caulam confirm mat ueram, ita in rcligione, martyr non facit ipfàm rcligionem ueram,fi antè fuerit felià,fcd fi per fe fucrit ue ra,tunc martyr confirmât ueritatem çius^Clirifiiana autem religio per fc’

EXPLICAT, IOAN. BR.EN. iS

cft uera, reuelata dc coelo, teftifica* ta per Prophetas , confirmata per miracula, ac præcipue exdtationc mortuorum . Quare fi accefserint martyres, publicohominûteftimo' nio côfirtnatur Jdeoep maximus ho' nor eft coram toto cœlefti coetUjpa^ ti propter Chriftum,

CVM SITIS OMNES MIHI CON

SORTES GRATIAE,Crc.

Aliacaufa,propter quam Paulus optime fperat de Philippenfib. quia, inquit, eftis participes eiufdem gra^ tix mccum. Hæc eft communio San lt;?lorum. Etfi enim non omnes fandi habent cadem dona perfonalia, ÖC priuata,ficut ncc Philfppenfes ha* buerunt hoc donum,qudd rapti fuc tintinParadifum, quemadmodum Paulus,omnes tarnen habent eunde Chriftum,eundcm patrem Domini Chrifti,fiC cadem bona ad ueram fa-lutem necefsaria . Multum autein prodeft hanc concionem cognitam

tïN CAP. r. EPIST. AD PHILIP.

habere.Primum enim prodeft ad co firmandamfidenu'nafflidione. Ec* clefia cnim confiât in omnibus malis amp;Sferuatur.Scruabitergoó^is, qui eft membrum Ecclefiç,quia eft com munio Sancftorum. Deinde prodeft ad retundendam arrogantiam ÔC co temptumproximi. Sicut Petrus iu' bet maritos humaniter tradare uxo res,quod fint confortes eiufdemgra tiacjiia nullus Chriftianus debet alte rum Chriftianum contemncre.Solc mus after alter! fuum lionorcminui dere.Afius quifpiam itafaftiditpro' ximum,ut nec cum ipfb federe uelit. Abhacarrogantiaabducitnos com munio Santftorum. Cogitandum e* nimeft, quodneccfsehabemusfer* re,ut is,quem cotemnimus,idem no bifcum coefum inhabitet, cur ergo nonpatcremur, utetiam in eadem terra aut codem foco terra: nobifcQ federetfltcm habcmus communcm Chriftum , communcm orationem demtni'

ÈXPLICAT. IOAN. BREN, ijf dominicain,communia (âcramcnta. Quæ ergo eft ilia infolentia, quod nonuelimus ferre,ut participer no^ bifcum minora bona,ca uidelicct,iii quibusDeus uultnos inuicem red* dercparticipesf

testis est mihi DEVS,ere. ;

ET ILLVD ORO, VT CARITAS,crc.)

Verfatur Paulus adhuc in cxor* dioEpiftolæjôiS captatbcneuolenti* am,cumtcftatur,quanto amorc co* pleâatûr Philippenfes,5C qu5to de* fyderioproipfisapud Dcum inter* cedat, Videamus ergo quae bona, quae beneficia Paulus precetur, Ut I Philippenfibus contingant:Oro, in* quitjUt caritas ucftra(hoc eft, uos ip fi.Sic enim loqui folemus T ua pr u* dêtia.T ua dignitas,hoc eft, T u ipfe) magis cxuberct,8óc.Orat Paulus uC fiant magis ac magis diuites feu exn berates.In quibus rebusî'num in ex* lernis diuitijs i De his nc uerbS qui*

D f

' ÎN CAP. r. EPIST. AD PHILIP;

dcmfâcit.Has folas mundus quærft,* et putant homines fe propter has pa randas natos efse.At hæ dim'tiænul' lam afFerunt falutem, fed potius affc runt prrnidem, nifi magna diligent tia ÔC pietatc adminiftrentiir . Qui uoluntjinquitPauluSjditefcerejind' dunt in tentarionem, QC laqueum ôi^ cupiditatesmultas, ftultas ac noxf as,quæ demergunt homines in exiti um ÔC intcritum.Quare Paulus non precatur Dominum,ut faciat Philip penfes diuites extcrnis opiBus,fed precatur, ut faciat cos diuites in dua bus rébus. Altera eft Agnitio, uideli cet Chrifti SC uerbi Dei,ac experien tiarerum fpiritualium,ut cögnofca^ mus,quæ funt Deo placentia,amp; nO' bis adfalutem utih'a.Hoc cft ncccfsa rium bonum.Oportet enim nos an* te omnia habere cognitionem Chrp fti^qua iufbficemur ÔC feruemur, Hæc eft, inquit, uit3 xtern2,ut cog* «ofeant te uerum Deum, 8^ quem' mififti

eXPLICAT. roAïT. BREN?* ï®

mififti Icfum Chriftum, In hac au* tem agnirione, non eft r etrofpicien* dutn, Nemo, qui admouit manum adaratrum SC retrofpicit, aptus eft tegnoDeûNeceftcefsandumôC O' tgt;andum,fed femper eft ultra pergc dum,ut magis ac magis cognofca* tnus Chriftum ac beneficia eius, óC 1 j ut rebus ipfis intra nos experiamur,

Uihil efse certius quam Chriftum re* gnare.Praeterea ut experiamur fen*

ipfo,quód utile nobis fit,ut aliquo ties affligamurjSC non femper pro li fiidine noftra exaudiamur . Ignaui fiom{nes,qui funt dediti uentri, nihil i Curant rcrum fpiritualiumjfed com* pïrant fe ad aliorum hominum mo* teSjamp;Sadexternos rerum euentus* Acprimum,quodad rcligionem at* tinct,crcdunt Sx:^ faciuntfacra,quçui dent uicinos fuos facere.Nec afficiS* tur magna cura rcligionis.Deinde fi tes foehciter fuccedunt,gaudent,Iac* Untjuiuunt pro libidine,nec patiunt -

nr CIP. I. BPIST. AD PHILIP;

fc coerced, Poftremo, fi infœh'cita» on‘t«r,triftantur,deîjciunt animum Sé defperant,nec patiuntur fe confo latione crigi.SicuuIgouiuitur« At Paulus longe aliud exigit, longe alû ud precatur pro Philippêfibus, imo pro tota Ecclefia.Pctit enimjUt dite* fcant in agnitionc, uidelicet Chrifti, Sé in expedeta rerum fpirilualium, nimirum ut reipfa intelligant SC Cen' tiant.folam Chrifti religione cTse ccr tifsimam,SC afflidiones in hoc fecU' lononefsemalas.Exeinplo eft Paulus ipfc,qui orans utauferatur ah ip fo SatS colaphiiansjpafsus eft repul-lam, fed poftea reipfa fenfit, q» hæc afflidio fucrit ei utilis. Ad confeque-damautem hanc experientiam,diligenter eft cognofeendum uerbum Ôeijæobferuanda funt cofiliaDci ex uerbo eius ♦ Quare uita Chriftia-na non eft ignauum ocium,nec eft la borcorporalisjfed eftmagnadilige-tia in rebus fpiritualibus, utfempef profi-

BXPLïCAT. rOAN.' BREW, n ptofidamus in uera pi'ctatc » Altera fes,in qua Paulus precatur,ut Philip penfes ditefcant, hacc eft,ut fintim-pkii frudu iufticiÇjUt fint diuites bo nisopcribus.Non ait, Vt exubereti» ‘fino frumentOjfed ut exubereti« fruduiufticia:,quae contingit per Ic fiitn Chriftum ad gloriam et laudem E)ei,ut nemini fitis ofFcndicuIo, ÔCc» Has diuitias oportet quemuis pium pofsidere ♦ Non enim pracceptum éft, utditefcas opibus terrenis, fed pracceptum eft,ut diteicas opibus in fticiac.Primum autem,iufticia noftra eftfolus ChrifluSjUidelicet, fi credit wusinipfum ,reputamur corâDèo •ufti propter Chriftum.Deinde hate •ufticia Chrifti no donatur nobis, ut fit intra nos ociofa , fed eft uelut fc» roen.Semenno proijeiturinagrum Ut prorfus cotnputrefcat, fed ut fru* ferat.Sic etiam donatur nobis lufticia Chrifti, ut ex ea affcramus amp;udum.Qiïcm frud«m,quot;'Ambul3k

. . IN CAP. L EPIST. AD PHILIP.

dum eft fine ofFendicuIo , ducenda cfthonefta uita.Non hclluandum, nonblafphcmadum, 6C hoc fempcr cauendum eft, non uno die aut alte* rojfed uftp ad diem Chrifti, hoc eft, per omnem uitam noftram.Sed qua ob caufamhic frudus iuftitiæfacicn dus eft î* num ut mereamur cœlefte beatitudinemfHacc opinio cfset con tra iufticiam fidei in Chriftum. Ad* dit ergo Paulus : Ad gloriam ÊC lau* dem Dei,Bona cnira opera facienda funt,nonopinionc meriti,fed utglo* rificemusDeum,ut gratiasei aga* nnrSjUt bono fimus excmplo,quo et alios ad agnitioncm Dei inuitenws Sc cxcitemus.

Hadenus Exordiö hufusEpi* ftolacjfequit nunc Narratio.

; SCIRE AVTEM VOS VO« LO FR ATR ES, c^c.

, Haec eft narratio huiusEpiftolæ. Compleditur autem multos locos ufer,adhnem.Principio confolatur Philip*

EXPtrCAT. ÏOAN. BREN. , t» Philippenfes, SC horuteoSjüc fîanç pufillantmes in fide Euangelrj prop^ ïcr uincula fua. Paulus enim cö hacc ^cnplit, erat captiuus Romat ^jpter Euangelion Chrilb', Docet igitur,qgt; PMliuitii uincula fua intantum non fint impe-dimento Euangelio,ut potius cédât

' ad profedumEuangelij, Et additur tatiojquia hac occafione diuulgatur

I Euâgelion non inter pios tantum Sé bulgares homines, fed etiâ inter auH cos in prætorio Imperatoris. Pij ou fiunt confidentiores exemplo Paulig Itacp fit, ut prædicatio Euangcltj di* Wulgctur tam per pios,g per impios incredulos.Eifi enim nonnulli(in quit)recitant caufam meam inuidio* fc contumeliofe,tarnen etiam hoe wödo Chriftum contra ipfor urn uc* luiitatem predicant. Hic locus dilb genfer eft confyderandu« SC obfer* uâdus:docet enim nos,quod aduer* fa perfccutioncs magis iuuant Ec

i défia,q perdunt eâ.Hoc pertinet ad

IN CAP. I. EPIST. AÖ PHILIP.

Mana carnis iudicia refutanda. Cum Paulus conijceretur in carccrcs, Si poftea ctiam occideretur,ficut ct Pc trus,exiftimarunt imbcdlles aut rC' rum diuinarum ignari,adum Si cO' clamatS efse de Chriftianifino, pro' pterea quod capita huius rcligionis Apo/iolcru erant occifa.Sed Deus rem ita adnii won pro» niilr3uic,uc mors Pauli 8C Petri plus ikße((leße. profueritEcclefiæ, quam obfuerit.

Veritas enim Euangclij confirmât» «ft fanguine eorum . DuodifcipuH proficifccntes ad Emauntem poft mortem Chrifti, aperte fignificant fcdciperalsc de regno Mefsiæ,ftd mors Chrifti fuit uia, qua regnum Chrifti maxime promouit. In Ifraél capiebatur area propiciatorij à Phils tiRtgin ftinis.Quæ res uidebatur efse inter' necio totius religiois Ifrseliticx, Vn de Eli ad mentionem captæ arcæ, fta obftupuitjUt fubitanea morte pc rierit. Et tame ca arcæ abdudio cefi fit in iUuftrcm gloriam uerx religio

BXPLICAT. IOAN. BASN. »

nis»Vide uRegJiij.SC v.Só viCum dcuaftaretur Hierufalem à Babylo'

s, óc ludæi abducerentur captiui ^dBabyloiuamjUidebatur coclama^ tumefsede totareligione ueriDet ca occafioc religio uerafparfafu'

•tper totam Monarchiam Babylonv cam,hoe cft, per totam terra ♦ Quid Ecdf/Î4i« ergo eft quod Deus Ecclefiam tam aduerjis con adinirabiliter per aduerfa cóferuatc' {eruitur. Hoe idcirco folet Deus faccre,ut illu ftret induftriam magiftertj fui, ÔC ut rrosad rede credédum afsuefaciat* Nam fiDeus conferuaret fuamEc'

1 elefiam per externam potentiam QC profperum externarum rerum cue^ gt;tuin,tune non reuelai ctur induftria potentia eius.Sicut eruditio medi ei non cognofcitur ex durabili hom»

I ’rûfanitatCjfedexmagnitudinemor torum,ex quibus medicus homines libcrat.Præterea fi Deus non confer

I uaretincolumitatêEccIefiæ,nifi per externam foclicitatem tunc nullus

IN CAP. I. EPIST. AD PHILIP.

pofset certo confidere, fc in mortG uirtutc ChriftijConferuari ad uitam* ' Hue pertinet etiam exemplum no' ftritcmporis.Euangelion enim did na. clemcna apud nos reuelatum efl, Aduerfarij multas infidias excogiw runt,quibus uoluerunt Euangelion opprimere. Multas bullas ædiderût aduerfus EuangelionjMuItos truci' darunt.Scd hac occafione adiuuerût pottus curfum Euangelij, quam im' pedicrunt. AUj enim ex pietate, all) ex inuidia, alq ex curiofitate /parfe* runt Euagclionin alias nationes.Ef' go,inquis,noneft orandum contra adu2ria,nec eft pugnandum aducr* fus T urcâ,aut alios publicos hoftes, fedpermittendumeftjUtTurca crii deliter in nos grafseturfMinimeom nium. Vnufquifcp fuum debet face' re officium orando pugnâdo.Sed fi omnino acciderit externa infoelicf tas uoluntate Dei, non eft fentien' dum, quodea infcelicitas fit inter'

necio

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;) •

EXPLïCAT. rOAN. .BREN.. ti

nlt;cioEcclefiæ,fcd quod dementia j Dei ucrtatur in Ecdefîæ utilitatem»

^icut SiC lofeph adfuos fratres dicit; Voscogitaitis deme malum, Deus ^utcmuertitinbonum,8Cc»

1 AtTAMEN QVOVIS modo S(* VE PER OCCASIONEM.o-c. Gaudet Paulus de profedu Eua*

1 gclij.Gaudct quod Chriftus adnun^ ^etur,etiamfi multi loquant de Chri fto,nonut laudent eum,fedut daim ’^ent,hac tame oecafione Chriftiglo tiauulgatur.Excmplû nobis in PaU' lopropofitum eft,ut maxime omni'

i Utngaudcamus de prçdicatiôe Cbri ; ft* profedu EuSgelij, Licebit qui' dem nobis etiam gauder e de fanita' te corporis,de ubertatc amp;nbsp;abundan tiafrugSjde externa paee , maxime autem omnium gaudendum'eft de Euangelio Chrifttllla enim bona no fiint firma fufticientiaaduerafcE' licitatem. Euangclion autem Chri' fti maximum omnium bonum eft, te »

IN CAP. I. EPIST. AD PHILIP.

Nam propter Euangclion conftitU' untur régna pohuae.Propter Euâ gehon dantur nobis necefsaria hu' ius uicx. Viuimus enim,ut cognofca mus Deum amp;nbsp;afsequamur foelicita' tem,quam ccrte non afscquimur, ni fiperEuangclion Chrifti,quod eft potentia ad falutem omni credent ti.Quare maxime omnium propter profedlum Euangclq gaudenduffl cft.Dices autcm:Quid tu Paule gaii des de profedlu Euangclij, cum fis captiuusrquomodo potes concipe' re aliquod gaudium in captiuitateJ* Ad hoc refjjondet Paulus ipfe ÔC ait.' Noui quod hoc mihicedetinfalut?, ôfc.Et moxadditur:Mihi uita Chri' üas eil,ÔC mors lucrû. Hic eû: uniis c præcipuis locis huius Epiftolæ. Quare diligenter eü adnotâdus. Ca ptiuus cft Paulus,ôf iîcripoteftjUte PäutoomnU capttu’Wtc ducatur ad^ fupplicium. m bonum ce nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aie : Noui qudd cedet mibi

dunt. in falutem quicquid aeddaie, fiue di

mittar

EXPLICAT. IOAN. BRENT, it mittar hbcr,fiuc occidar.Primum er go, Vndehoenouit Paulus:'Addi* luriPcrueftram deprecahonem 0^ liibminiftrationem fpin'tus,iuxta ex ; pedationctn 6^ fpemmeam , Noui j boc,inqutt,ex prccibus ueftn's. Vos i oratis pro mca falute, Deus autem icfpicit orationem piorum. Noui eti imhocefpirituChrifti, qui ex Euan ' gelio concipitur.EuägeIion enim di* dt:Beati eftis,cùm infedati uos fuc* lint homines propter me . EtChri-fins dixitjNon cadit capilluSjamp;Tc.Ex bis certus fit Paulus, quod quiequid ^tciderit ei,cedat d in bonum, Sicut

ad Romanos ait:Diligétibus De* ’’m omnia cooperantur in bonum, Deinde uidendum efr, quomodo cc ‘Jat Paulo in bonum, quiequid ei ac-» ddcritjfiue mors fiue uita, Addit er* gohuius rei caufäm dicens:Manife* ftabitur Chriftus in corpore mco,fi* «e uiuam fiue moriar. Nam uita mi* bi eft Chriftus,mors autem lucrum,

E Î

tNTAP- T. EPrST. AD PHILIP.quot; St dimittar liber SC diutius uixero, tune fieu t ego credo in Chriftuin,ô6 Pduliuitd î^^beo propter ipfum iufticiam ac ut chriHiii. æternanijita omnes adiones ai tx mex eo tendunt, ut Chriftum a' Irjs prædicern,ô6 Chriftus ubiquein orbe terrarumilluflretur. Totauità’ ' mea fine in animo coram Deo, fine in adionibus meis corâ mundo, con fiftit in Chrifto.Hoc folum ago, hoc fois uiuOjUt Chriftû magis ac inagis* et ipfe agnofeâ ÔC alijs prxdiccm.Sp eutuitaauaricftpecunia, quia din noducp nihil aliud agit,quàm ut pC' cuniam colligat. Et uita cbriofiftmt conuiuia,quia nodes atquc dies hoc «num meditatur,ita econtraChrP frus dicitur efse uita Pauli, quia ut credit in eum,ita nihil aliud agit aut rneditatur,quàm ut in Chriiio cre^. Mort Iftcrtf. fcatjamp;TChriltumgforificet.Morsaii tem lucrum,Quomodot'Lucrum di citur,quia mors Pauli multos lucri' hdtj ufagnofeant EuingdionAd hæc

I EXPLICÄT. rOAN.' BRENT, i«

hæc lucrum dicitur qm'a per morte

I liberatur ab omnibus pcrfccudoni* bus,5^ confequitur firmam felidta' tem inChrifto.Qirod ergo hoc loco Paulus de fe loquitur,hoc elaboran* dum eftjUt unufquifq; in fc uere fen* hat, QC in fuum ufum transférât. Fit autem nunc fermo de pijs,nö de im* pijs hominibus ,Nä impijs nulla res

i cedit in bonum,fiue régna, fiue prin cipatus, fiue uita,fiue mors. Pijs aut

i omnia funt adiumento in bonü. Exc pligratia’.Siquispaupertate premP tur, ficut Paulus captiuitate, debet

Tx lt;t* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;K 7 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

; cum Paulo dicere ex animo: Vita biChriftus eft,mors aut lucrum,hoc „um, cftjfiDeus uoluerit ut in paupertatc uiuäjChriftus uitamihi eft, quia ut ^nChriftum credo,ita QC. iuxta uoca honem Chrifti ambulo, fi uoluerit Wie in paupertatc mori, tune mors lucrum mihi, itaque cedit mihi in

h. fionum quodcunque acciderit.Aua tiis dtcit:Vita mihi pecunia,mors

». IN CAP. {. RPrST. AD PHILIP/’

mihi difpendium, Sicut ôC ebriofu» atnVita mihi uinumjamp;S mors pcrpe tua ßtis.Sed pius li graut morbo cor ripitur,dicefc poteft cum Paulo: Vi ta mihi Chriftus,mors autem lucrß» Quodcunque fiet,bonum mihi erit* Vnde autem hoc agnofcam CPrimö cxfpirituChrifti, quia Euangelion docet Chriftum fatisfecifsc pro peC' can's noftrtSjSC fancHificafse credcngt; tibus in ipfum,omnes afflidtoncs, a* deolt;^ mortem ipfäm.Deinde ex pre cibus totius Ecclefiac, quæ non pof funt efse uane.EccIefia enim ubique orat, Pater nofter, Rcmitte débita noftra,' öfc» libera nos â malo, SéCt Quare dcbemus ÔC nos diligenter pro ahjs afflidis orarc, utôônosuf cifsim queamus conlblationem ex alienis precibus concipere, ।

QVOD SI CONTINGAT Kb

HI VIPERE, £A RES.)

Paulus propofita una. QC morte, dubitat quid eîigcre’debeat, Habet

ex

EXPLICAT. IOAN« BREN, jr èx utracp parte rationes, quæ ipfunï, mouerepofsét:Vtoccidatur Hatur, lucrum eft, quó difsoluatur • Oc uiuat cum Chrifto. Vt autem uû uat in hac carne, Ecclcfiæ adhuc ne* ccfsarium fuit.Quare cùm ipfe dubi tet,reponit euentum rci in manum Dci.Exemplumcft,qu.ô SCnosdo* cemur modeftiam in cligenda uita aut morte. In qua re homines nullQ modumferuarefciût.Namcùm fœ* lices funt in hoc mundo, nihil minus cupiunt quam mortem. Et ad mor* tis mentionem pallefcunt SC trepi* dant.Cùm uero funtinfœliccs,ibi tô exclamât miferrimelO morsubies, quando uenis C cur tam diu cefsas^ Attputinam in primo balneofuffo* catus efscm, Haec magna eft immo* deftia ac etiam impietas. Oportet e* . îiim nos femper paratos efse ad obfc quédum uoluntati Dei.Si uult ut ui* Uamus aliquandiu in infoelicitate hu ills feculijobediendum eft. Quis em

E ,

- IN CAP. I. EPTST. AD PHtLTPl fcit .cuinecefsaria aut utilis fit uit» noftra c* Si uult ut deferamus huius feculi fixlicitateiTij quam habemus, amp;nbsp;moriamur, fequenda eftuocatio Deijquia manet nos maior fœlicitas ,/n altero feculo. Ad bos mores afsue fadamus nos. Hoc autem fit confy' dcratione ofRcq noflrri, quoddcbelt; mus DeOjitem rccordationc carum rerum , quas in Chrifto habemus. Pr ctcrea cogitatione infl:abilis,cadu cæ infoeb'cis foelicitatis huius fecu li.Dcinde Paulus darifsime definit, quid fit uita corporalis, quid mors, 6C quid poft mortem crcdcntibus in Chriftum accidat, cum ait:Cupio eorpo* difsoim'j SCefsc cum Chrifto. Nam r . i^ur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Difsolui fignificat hanc

corporalemuitam nonefsenificar* ccretn, in quo quis tencatur ligatus Sc uincftuSjtte habeat ueramfœlicita temjæ ne uiuat cum Domino fuo Chrifto. Etfi cnim Chriftus femper nobifcum eft in hac uita, tamcn prx mole

EXPLICAT. IOAN* RR EM. S

Riole hutus corporis ÔC ibrdiuin ani^ Riæjqtiibus propter peccatum oru ginalc infedi fumus , non pofsu^ Rius capere inhac carne frudum fee licicatis, quam habemus in Chrifto, Itaque hæc corporalis uita,non eft nifi career, in quo ligatis manibus öf pedibus tenemur , ne fruamur Chrilfo Domino noftro ♦ Qui ergo hoc folum agitjUt in hoc feculoui' «US maneat, is perinde facit ac fi captiuus deledaretur turriautcar-cerefuo, ÔC nollet egredi, cum libe^ rum efset ♦ Deinde ex uocabulo, Difsolui , manifeftum eft , quod mors non fit ultima linea rerum j uc ille aitjSedfit tantum iblutioauiu' culis , quibus homines detinen* tur ininfoelicitate huius uitæ.Mors habet iucunda epitheta, Hîc uocagt; tur difsolutio Uinculorum, alias uo^ catur fomnus ♦ Talern effecit mor^ tein C HRIS T VS. Et pq fruun-tur hoc bcneficio Chrifti î impio^

IM CAP.’I. EPIST. AD PHTLIPj rum autem mors eft pefsima, Qua' re confyderemus mortem nonqua*' Il's appar Ct,fed quale earn fecit Ch ri' 1 ftus. Hue accedtt,quod cum Paulus aitiEfsecum Chrifto,figruficatanP ADiMe bio» piorum hominum poft morte rSpe/lmor» m^ere dC cum Chrifto foeh'citer tn««»» commorari, ufcp ad nouifsimum dp Cbriflo. em,quo recipient corpora,utunacS corporibus fuis fceliciter uiuâuQua lis autê hare fit uita, nemo potefthu' mana ratione afsequi» Animae non audiunt,non uident ,nô loquuntur, non ambulant. Hæc enim funt offi' cia eorporalia. Animae autem ducut nitam ipiritualem,amp;c»

ET HOC CERTO SCIO, QVOD MANSVR.VS.)

Haee eft prophetia, quam Paulus non accepit ex generali Euangclio, lt;êd ex fingulari reuelatione fpiritui lantfti.Quod autem prophetat, hoc impletur, quia dimittit liber ex haC C3ptiuitate,0f prxdicat Euangclion adhuc

EXPLICAT. IOAN. BRENT, idhuc x.annis.Dicit autcm fe liberu dimittendum,non infuum ufurrijfed *n ufum Ecclefîæ.ln ucftrum,inquit j profedum amp;nbsp;gloriationem, m'delk fftjUt pofsitis ccrto cognofcerc QC Sloriari, Dcö cxaudifse ueftras pre* tcSjSCc.Hocdocet, quodfilibere* •nur exafflidione,non liberamur ut nobis corporaliter benefaciamus, ^edut firn us proximis ufui. Vt cnim •^onfumus nobisnati, itanecnobis tcftituimur fanitati aut Iibertati.

tantvm vt dignvm est

EVANGELIO.)

Prædixic Paulus fe rediturumex faptiuitate ad Philippenfes. Addit gitur corredionem, Videbatenim multos efsCjqui multo magis cupic-fcant Paulum præfentem habere, $ ’’cdàinuocatione Euangelq ambu* ïare.Putabât fufficerc fibi Pauli præ ^èntiâ pietatcm, proptcreaquod PâuIus erat clcdum Dei organon, faptus in tertium coclum, QC aedidc'

*

tn CAP. I, EPIST. AD PHILIP.

rat multa miracula ♦ Quarc fcnric' bant nihil fibi deefse ad pietatem dC : falutcm,fi modo Paulus cfsetprX' fenSjac interim non dabant multam operam obedientiç,quam debebant j uerbo Dci.Sicut ÔC quondam ludaci putabantfibiad pietatem fulRccre, quod haberent fecum templum PBc rofolymitanum,dicentes:Templum , Domini,templum Domini,ôt'e. lere j miaevtj, Hane opinionem corrigé Paulus,ÄS ait : Siue rediero, fiueab^ , fens fuerojdate uos operam, ut am' ' buletis digne Euangelio.Salus enim ueftra non in hoc fît a eft,ut fiin prae' fensuobifeum,fed ut digne ambit' letis Euangelio,quod à me didiciftis. Quid ergo eft Euangelio digne am' ; bulare.''Euangclioneftquo adopta' mur in filios Dei, dC efficimur dues ccdefies. Prithum ergo filij Deinen abutuntur nomine Dei ad execratio nes.Hoc enim faciût filij Satanæ. De indcÉlijDeiâ: dues cœleües.nôin-

EXPLICAT. IOAN, BRENT. 40 uident,non litigant, non excr cet im* pofturaSjnonhelluanturjnon feda* tur molhcicm,non fcor tant, fed funt candidi,exercent lufticiam, fedätur fobrtetatem, caftitatem 5C reliquas uirtutes.Ergo Euangeh'o digne am*-bulare,efl: heneftis uirtutibus opera dare.Nam Euangelij fedatores non agnofeuntur efu carnisindie Vene tis, fed agnofciintur refipifeentia ÔC mutationeuitæ in melius,uidelicct fi impoftor fedetur iuftitia, fi ebriogt; fisfedetur fobrietatem, fiblafphe* mils fedetur honeftatem.

AVDI AM DE VOBIS QVOD STE TIS IN VNO SPIRlTV,erc,

Enumerat nunc Paulus aliquas Birtutes quas debemus fedari, ut di gnè Euangelio ambulemus.Steds, ' ’nquit,in uno fpiritu, 6ó una anima, 1 hoc eftjSitis unanimes.Non fitis co^ tentiofi.In quo ergo confiftit unanp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. .

mitasfPrimum in fidc.Cöfcntiamus in rccta religtonc ♦ Nam qm non a- ' gnofeunt redam religi'onem, cum

.IN CAF. ïi EPIST. AD PHILIP.

his debcmus quidem externam pamp;' cem habere,non autem in impietate aut imquitace « Deinde unanimitas confiftitmcaritate,ut in rebus me* dfjs libenter inui'cem cedamus, ÔC i' lioruin infirmitates feramus. Sequû tur aliud quod ad uitam Euangelio dignam pertinet. AÆuuantes decep tantetn fidem Euangelij,hoc eftjfuf' tecie patienter affliÆoncs quæ uo^ bis accidunt propter fidem Euange lij, ÔC non terreaminifcrocia aduep fariorum.Sed quomodo,inquis,pof' fumus eas patienter ferre,no ter' reri ab aduerfiirqsf'Sequitur:Qiiæ il L's cft caufa perditionis,uobis autcnt làlutis J ÔC hoc à Deo . Obferuabile cft,quod dicit : Qiræcuni^ aduerfa* rq moliuntur aduerfus pios,funt pio rum ftlus, Ô(S impiorum internecio. Nam quemadmodum fi quis, calcf trat aduerfus fiimulû, Içdit feipfum, non ftimulum,ita fi quis perfequitur pios,magis feipfum quàm pios l^dit, ExeiU'

EXPLICAT, IOAN. BRENT. 4^

Exemplum habcs in Pharaonc ÔC Iß racliusjinludæis ÔC ApoftoIis,inGe tibus QC Chriftianis,06c,

QVIA VOBIS DONATVM EST PRO CHRISTO.Crc,

Hortatuseftantea Paulus Philip pcnfes j ut patienter ferant aduerfa, ö^non terreantur furore aduerfa* horum,Ac addidit argumentum ab Utili» Vobis enim,inquit,eft caufafä^ ^miSjUon quidem propter mérita ad 'icrfitatis humanæ,fedin Deo,hoc ^ftjpropter clementiam Dei, prop--ïctChriftum.Nunc additargumen*’ j ïnmabhonefto.Vobis donatumeft I pioChrifto,nófolumutineumcre* I ^itisjuerumetiam ut proillopatia^ j ”'*ni,ó(^c.Honeftifsimum eft non(b

^iimin Chriftum credere, fed etiam

pifopter Chriftum affligi. Hoc autc ^ftuobisdonatum diuinitus. Ergo ^cbemushoc donum Dei diligéter Confcruare . Apparet autem magv

IN CAP. I. EPIST. AD PHILIP, oijfse in difcipulos Pauli, poft rcccf fum cius z Phtlippis.De quo uideA' lt;fïa Apoftolica cap.xvi.Cçterum bic ( eftetiamunus e præcipuislocishU' ' ius Epixtolçjuideîicef,qiiôd patipro ! pterChriftum, aut propter iufiida, feu iniuria affici, fit maximum do' num Dci.Nemo fere eft qui non tre pidet ad affliftiones nbsp;nbsp;iniurias Cafte'

rendis,Ec cum inaffiiftioibuSj quas ' propterpcccatamcritifumus, ob' inutefcamus,maximè tarnen excla^ mamus de ifßtdiionibus, quæ nobis immcritis aeddere uidentur. Solc' mus enim dicereiNon ægre ferrem lianciniuriam aut côtumeliain,fi fal temmerituseCsem,SCc, SedneCd' I mas quid loquamur.Primum, ruiC : ftmus eCt etiä inter CceleratiCsinJos, quifeficeatur afflidionemaut Cap' plidum eCse meritum,Ingeniahama na funt ad fuam cuiq? Icuandam cuf pam nimio plus facunda ♦ Deinde, quid eft, quod exdamemus nos Iibe

ter

EXPLICAT. IOAN. BRENT«-- 4lt; terlaturosfupplj'cium,fimodomeri tiefsemusfÄnueio mallemusefsc fontes,quam infbntesran magis fce^ Urati^innoccnteamp;fQuæ eft hcc in* ûnia’fPoftrcmo.Çredere in ChriftS •naximum eft beneficium Dei, fed ûonfolum credcre,uerumetiampa* fi propter Chrift3,multo maius eft beneficium, Sic SC magnum eft be* neficiumiuftcfacere, fedmultoma* ’usbeneficium eft iniufta propter in ftitiainpati.Dicamus initio de eo be Oeficio,quod eft credere in Chriftu« Hoc eft maximum beneficium Dei* Confer cum alijsbeneficqs, nullum

I leperies quod excellat.Cacfareama* . Uftas ingens donu Dei eft. Diuitiæ, finicas corporis,magna funt benefi* eiaDei. At hæc dona ncc iuftificant, oec fer liant in morte, nec reponunt habentem ca,in coelû,Sunt aqua ilia, dequaChriftus dictt,Quibiberic ex hac aqua, iter urn litict. Quiautem tredit in Cluiftum,is confeqiiitur in

F *

IN CAP. I. EPIST. AD PHILIP.

ftitiam SC falutcm.Nullum igitur be neficiS maius poteft homini à Deo contingere, quam cognitio SC fides in Chrillum.Hæc eft, inquit,uita terna,uttefolumuerum Deumco* gnofcatjSC quern mififti lefum Chri' itum.Sed hoc donum loge omnium excellennfsimu eft, fi non fol urn ere dis in Chriftum,uerumetiam Q don3 tur nbi, ut 8^ propter Chriftumpa' ! tiaris aduerfa. Hos uocat Martyres« Prim um enim qui affiiguntur prop' tcrChriftum, fiuntChriftoconfoP mesjgcfiant eâdem crucis imaginé, quam Cbriiius filius Dei geftauiL Eftautenvmaximus coram Deo Si toto ccclefticoetu honor,eademim«» gine incedere ornattt, qua Chrifias inceCsic^Sicutmagnus cfthonor,fi jt qais gefiaucrit potentifsimi princi-' pis figna,quibus ßc omnibus formt' dabUis ôiinaiolatusjita QC Satannc' cefse habet formidare eum qutincC' ditornatus ßgno quod eH

crifXt

EXPtrCAT. tOAN. BREN. «

ctux ♦ Non inteUigas autcm fignum crucisdigitis formatutn,fedaducr' fis geftatum. Deinde pati propter Chriftum adimplet pafsiones, quae idhuc défunt corpori Chrifti.Coló* ’•Nihil decft quidem pafsioni pcrfo^ nç Chrifti,qua expiatafunt peccata, deefse ei dicitur, quod membra

Ecdefiæ ferre debent ad teftimoni' -'Im Euangelij.Hanc indigentiam di' dtur adimplere is,qui propter Euâ' gdion affligitur. Quod cum fit ma* gnus honor coram Deo cœlefti lt;:ottu J manifcftum eft,magnum ho' norcmefse,pati propter Chriftum, Adhatc Deus non folum præcipit ut bonafaciamuSjfedetiamut mala pa tiamur .Inter pafsiones autem malo' turn praccipuS eft pati propter Chri ftum.Quare QC hacc pafsio eft pracci puus ac pracftantilsimus cultus Dei, Practerea Paulus Roma, odauo ait: Siquidem compatimur,ut QC una cum ipfo glorificemur. Et alias: Si

F 3

rNCAP. T. EPIST. AD PHILIP.

fufFcnmus Ôif conregnabi'mus. Non merentur quidem martyres fua pafgt; fionc regnum ccclornnijfed quo ma iorapatîûtnr,eo inaiorem honorem habent ni regno coelorum ,quod con tingit gratia ÔC dementia Dei prO' pter Chriilum.Gaudctc, inquit, 5C cxultate,quiarnerces ueftra magna eft in ccelis.Qitare non eft dolcdum propter affl!diones,quæ accidunc propter Chriftum,fed potius gaudc dû eft.Sicut Apoftoli gauififunt, quod digni cfsent hab ici, qui ,ppt2f Chriftiîm afHigerentur,

CAP^ IP

ONITIO IN CHR.I« o, crc.

___Paulus è priorclaU' datione infert exhortationem.LaU' dauit enim Ph’b'ppenfes à donis cce^ leftibus.

EXPLfCAT. fOAN. BREKT. 4Ï leftibusjuidclicctjquód tantis donis j fint præditijUt nó folum fint credent tes in Chriftunijfed etiam fint mar ty tesChrifti. Nunc ergo hortatur eos Ut nonabutantur his do nis. Maxima tlonum cft credere in Chriftum.Per fiocenim folum iüftificamur ÓC fcrquot; Uamur,Maximum eft doniï pati ad' I Uerfa propter Chrift um 6C efse mar ! tyrem, Non eft autém fentiendum, quódliceaf his donis ad difcordiam, adcontentiones^adrixasj æ ad con^ tnmeliam proximi contra caritatem äbuti.Sed necefsitas fidei exigit,ut fi I ’Uus inter nos unanimes feruc' •nusmutuam caritatem.Martyrimn tnim etfi excellentifsimû eft donum Deijtamé nihil eft fi defuerit,caritas» AdCorinthios dicitur, Si tradidero Corpus meum ut comburar, carita* temaûtnôhabeamjnihil utilitatis ca pio.Cû ergo necefsaria fit inter Chri ûianos caritas ÔC unanimftas,{nftigt; tuit nûc Paulus exhortatione ad una

rwcAP. rî. EPrsT. AD PHiLrp. i nitnJtatéjac malta coaceruat ad mO' 1 ucndum affecfium Philippêfiuni, ex quibus apparet magnum fuifse difsi dium inter eos. Si qua^inquiens, ad' monitio inChrifto, Similiter fitis af fec?li,candem caritatem habentes,«' i nanimes,idcm fentienrcSjCtcd’rimö ergo uidendum eft, in quibus rebus confiftat unanimitas. Confiait aut^ it! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’nitio in anit^tc ueræ religionis ôC ß

conji^tat. nbsp;nbsp;dei.Non debemus efse unanimes in

falia r ehgione cum impijs, fed in uC' rarcligionecumpijs * Vera autem religio ea eft,quam docent Prophc' ticaamp;^Apoftolicafcripta, SCquacha , bet teftimonia uctcrum ac purioris Ecclefiæ,amp;Sc,Deinde unanimitas c5 i fiftit in Ulte honeftate ÖC iufticia:N3 cnim debemus unanimes efsecunt fceleratiSjininuidia^in impoftura,in furtOjinlatrociniOjCtc.Hçc unanim» tas aliquotiesreperitur inter negO' ciatores,inter coniuges. Inter negO' ciatores alter alteri cupit imponere»

Inter

EXPUCAT. IOAN. ^REK. 4f ïnter coniuges alter altcri precatur ï’iorté.Sedhæc unanimitasfumma «ftdtucrfitaSjhic confcnfus fummus ïftdifscnfus.Quareomnino fugicn ^us.Vnufquifcpautem difcat ab al-ïerobonauitacfuæexenipla:hæc eft ‘lera concordia « Pratter ca unantmi-tas cófiftit in rcmittendis illatis iniu-lijs ÔC contumelq s aut damnis. Cari tas enim exigit, ut non exigamus o-innia fummo iure à proximo, fed li-bcntcr condonemus alijs fua delicla in nos.Nam fi omnia cxigimus fum-mo iure à proximis, idem faciet etia Chriftus de nobis ♦ SummûiusDel aduerfus nos illud eft, quod cum no tacimus legem,omnes fumus obno--xij perpétuât damnationi ♦ Confiftit ctiam inalijs rebus unanimitas, de quibus Paulus mox, Nos his nunc contenti erimus.Hortatur ergo Pau Iiis,utPhilippenfes feruent inter (c hanc unanimitate Suf caritatem.Hor tatur autem eos primum ab autori-

F f

ÏNCAP. n, EPIST. AD PHILIP.'

täte adiTJonitiom’s Chnfti.Si qua, in^ ' (}t,eftadnionino inChriftOjhoceft’,

li uultis audirc admonitionem Chri I Ih’jdebetis efse unanimes.No.n.fini' plex quifpiam homo,fed Chriftus i' pfe admonet nos caritatis 8C unani' ïnitatJs.Inhoc,inquienSjCognofcent quód fin's difcipuli mei, fi caritatcm mutuam habucritis.Et hoe eft mam datummeum,ut diligatis inuicem» Quis autem admonenti, imó fiC ob' fecranti Chrifto non obfequeretur^ Deinde hortatur à iucundis tis benefietjs à Deo acceptis.Si quod folatium diledioni's, hoe eft, fi un$ accepiftis aliquod folatium,aliquam confolationem à Chrifto, quæ uobis dileda, iucunda ÔC grata fuit, certe nunedebetis cam meminifte,amp;ad declarandam gratitudinem ueftram fcruarc unanimitaté,Alij altjs rebus uolunt fedecIararcgratosergaDc' am.Hypocritæmultis uerbis, muh tis iciünijs^SC ahjsrebus. Verè am

tem

EXPLICAT. IOAN. BREN,

tcm pi] openbus cantati's ÔC remiP fione iniun'arum. ßoftea hortatur à fommunione fpin'tus ♦ Vnus eft' ChriftusjUnum eft Euangelion.Ac^ cepimus unum fpiritum , uideliccC, quodfenti'amusDeum noftrum Pa trem efse, dC nos filios eius propter. Chriftnm, Só quod uno fptritu adop tions inuocemus Nomen Domini» Hæccommunio fpiritus debet nos txcitarcadcaritatem,quiafi conten damus ÔC difsentiamus inter noSjUO wanet fpiritus fandus, fed domina^ tur fpiritus Satané. Vbienim eft dif-fidium,ibi eft dominium Satanæ.Po ftremo hortatur ab humano affedlu tnifericordiæjquem debemus habe--re erga captiuos. Paulus erat captif uus,amp; rogat Philippenfes,ut fint u* nanimes,ac præftent ei hoc officium Concor diae, u t accipiat aliquod gault; diumincaptiuitate.Debent autcf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fe mifericordes crga captiuos. Qua» re debent ÔC Paulo hoc officium prç nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

ftare«

IN CAP. II. EPI ST. AD PHILIP;

NE QVID FIAT PER CONTEN« TIONEM ET INANEM

GLORIAM, crc.

Homtur Paulus Philippenfcs ad concordiam ÔC unanimitatcm.Oftc-' dimus autem fupra in quibus rebus confiftat unanimitas,Nunc Paulus, docet, quibus rebus conferucmus concordiam,utnondemus occafio' ncm difcordie.Primum,nihil,inquit, fîatpercontentionetn.Solet aliquo' tics fieri,ut necefse habeamus à pro' ximis iioftrisdifscntire,ut fit in con' rultationibusjitcm in legitimis accU' lationibus aut defenfionibus ♦ Quid ergo hie faciédum f Ne quid fiat per contcntionem.Vulgus ioletaduer-» (artjs fuis contumcliofirsime contra dicere.Solënia uerba funt,Mentitur m nequatn.Hoc eft turpifsimu. De* betnus enim exponere fententiaffl noftram fine contentionc, fine alte* rius contuinelia , fed fimpliciter ôf bonis rationibus * Contentio enim parit

i EXPLfCAT. IOAN. BREN.

parit difcordia, ÔC eft pcccatum ad'

1 ucrfushanclegem:Diligcsprox{ma tuutn fïcu t tcipfum.Et, Nó occidas« bemdc;Ne quid fiat per inaiaem glo ïiam.Ambitio, arrogantiaautfuper Atrogiifttié bia parit etiam difcordiam. Arrogan tiaautem eft faftidire proximum,ia' lt;Sare fua nobilitatem, fuas diuitias, fuam prudentiam, ac præ illis donis alios contemnere. Hoe eftpeccatS aduerfiis dilcdioncm proximi,ct pa rit multa mala inter homines. Quid ergo faciedum; Per humilitatem,in' quit^animialium quifep fe præftan' tiorem exiftimet. SeAanda eft uft' tus humilitatis5quæ in hoc confiftit, ut alter alteri cedat,8C alterum prac' ftantiorem iudicct. Cauendum ante eft, nefitimpia 8gt;C ftultahumilitas.

Impia humilitas eft, cum quis fetHa* HumilitA tur impictatem maiorum fineiudv cio.Et dicit fe idco hoc tacere, quod nonuelitcfse prudêtior maioribus. Stulta humilitas €ft,fi quis feiens pia

IN CAP. I. EPIST. Ad PHILIP.

gcre ItteraSjUellct exiftimare jgnarS lii:crarum,niclius fcirc literas pfnge' re : aut fi quis mediochter prudens, uellet hominem natura fatuum fud* care fapientior em, V era autem hU' militas eft, partim fi quis non arro' gat fibi quÇ; non habet aut nouit,par tim,fi quis fuo illuftri dono feruit ini noribus, V t agnofcamus nos pecca^ tores coram Deo.,hæc eft humilitas, quia ucritas,non enim habemus na' turaiufticiam, Item princeps feruit fuapotentianon tantum nobilibus, fed etiam paftoribus, Item Chriftus maior feruit difeipulis minoribus, Nam idcirco debet alter alterum ft præftantiorem fentire, ut feruiat ef Vulgus contra facit,.unufquifcpiU' dicat feipfum præftantiorem,SC exf git ab omnibus feruitutem,cùm ipft nulli interim feruiat ncc ulliofficia fua præftet, Nota de Johanne Epf fcopo Alexandrino, quern uocant Eleemofynarium, Is iubens paupe/ res

EXPLfCAT, (O A N. BREN. 4» res uocare, dixit ad miniftrum, V ca dominos meos, Exiftimauit cnim fenecefse habere pauperibus ferui* tc.Cuiautcmquisferuit, cum pro domino habeat necefseeft. Siclibe^ tigt; domini funt Patris,fic fubditi funt domini magiftratus fic infirmi funt domini hominum fanorum Addit Paulus Ô5 aliud præceptumjad con* cordiam unanimitatem pertix Bens : Nefua quifque fpedictisjfed tluæ funt aliorum. Optime hoc dief ^tur, fed pefsimè obferuatur « Proxp wus, inquiunt, egomet fura mihi» Quid ergofSi necefse habent Chrû ftianialiorum SC nonfua commoda curare , quæ erit confufio rcrumt* Num cxigitur ut princeps tradai fu^ uin principatum alteri, 8C abeat ip^ ie in eremum, nefcio quofnum di/ uesnecefse habet cedere bonis fuis uicino,amp; mendicareCMinime Dc/ het quidem unufquifque uocationt I^eiobedire.SiDeus eijeiat principe

IN CAP. IL EPIST. AD PHILU.

lt;c regno,aut auocec dinitem à dtuitijs futSjObfequcndum eft Deo, fed fine Dei uocatione, nec princeps ncc dk ues necefse habent fuas maieftates amp;nbsp;diuitiasalijs tradere. Quid ergo eft,Ne fua quif^ fpedetisr hoc figni ficat, quod unufquifque debeat fins donisjuis ofbeqs, feruire aIijs,fiC no fuatantum commodafpedare,ftd etiamalioru. Item quod debcamus iuftè inter nos negociari, 8^ nullt d' Proxmico* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quantum licet, Nam quipar

cur4^ tirefopcsfuasuel inter multos, uel re ^uitt. nbsp;nbsp;nbsp;inter p!Uicos,8gt;C interim cum familia

‘ fua mendicarec,quid aliud faceret, § qgt; nec fibi,nec alijs prodefsetfSi ein» cxépligratia, tria aut quatuor milia aureorû diftribucret in quatuor mi' lia ciuium, tune fingulis ciuibus ce' derentfînguli tantum aurci. Quid hoc magnid'pfè autem interim necef Ce haberet altjs oneri eCsé^St uerd U' ni tantum daret omnes fuas faculta* tes,tqnc «num tantum redderet dt'

EXPLICAT. IOAN. BREN. 4^

Uitem, interim autê multis obefset, uidelicet familiar fuac ÔC bis quibus i necefschaberetpoftea propter mé' dicitatem oneri efse« Quare procu* rarcaliorum commoda,non fignifi' tat eis tradere omnes tuas facultas tesjfed pro uirili fuccurrere inopiar, officio tuo eos adiuuarc,atcp iufte

I cum ipfis negociari,

i IS ENIM AFFECTVS SIT IN VO

BIS, Q_VI FVIT ET IN CHRISTO, Cfc.

lufsit Paulus Philippenfes unani' mes ÔC humiles efse, ac nihil facere contentiofe ac ambitiofe . Nunc ad' ditcaufam huius uel iufsionis ucl ex hortationis,Idem,inquicns, affedus debet in uobis efse, qui fuit in Chri' fto.NamChriftuseft caput noftrö, nos membra cius.Debent aut mein' brafententiam capitis itdari.Item Chriftus eft Dominus nofter, nos ïutem ferui Chrifti.Debet aute fer' iius compararc fe aduolütaremDo

. IN CAP. n. EPIST. AD PHrLîF;

mini,ItemChriftus eft feruatorno' Iter, NosaûtbencHcioeius feruarf» Debent autem hi qui beneficia accc' pcrfltjdeclarare fei'e gratos ergäbe* nendoresjôt^ uirtutes eoruin imita* ri.Itcm Ciiriftus propolitus eft in ex emplum t tlebenms igitur exempio cius obedire , Quis ergo aut qualis fuit affetftus in ChriftofHîc nuncob (eruamihi pulcherrima deferiptioné Chriftijquam Paulus hoc loco literis fuis mandauit,quæ ÔC diligentifsime confyderanda eft. Vix enim tam pau cis uerbis ufq extatilluftrior defcri* ptio Chrifti.Dicit ergoîQui cum eft fet in forma Dei,nö rapinam arbitra tuscftjSCc. Vidcamusprimumfen* tentiâhuius defcriptionis,deinde ex cutiamus fingulas particulas . Hæc cii autem ftntentiaiEtfi Chriftus cii uerusDcuSjæqualis Deo Patri fuo in ccelcfti dominatione^ex qua pofu ifsetnee hominem afsumere, neefe in feruitutem conijcere,fed maiefta*

tem

tXPLICAT. JOAN# B R. EN.

Icm fuam palàm oftêtare.Non enini ïapuit maieftatem ÔC domination Uetn diuinam fed habet cam natura fuaabæternotldeo nonnecefsehan buifset cam difsimularc, tarnen ma^ bitnoftræ falutis gratia domination nemfuam quodam modo, utitadi* cam,exucre,fiC traderefefein ferui* tutem, ac afsumere hominem,omni bus imbccillitatib US humanis obnon ^um, tandem etiam fubire turpifsp, tnam mortem, idcpfecitutnoslibcn raret ab omnibus malis, Si ergo fili-US Dei non quæfiuit fua,fed quæ no ftrafuntjCerte exigituretiä à nobis utfimus humilcs,ölt;r qramus aliénas utilitatcs.Hcc eilfententia Pauli, Vi deamus nunc particulas defcript’O' nts.Quicumcfsct,inquit, informa DeijHonrapinam arbitratus eft efse Deo çqualis.Hîc tribuitPaulusChri ftotria* Vnucifjqj fitinformaDei, hoc eft,qgt; habeat forma,natura 5lt; cf çijri fentiâ Dei, ac fit uerus Deus. Vbi,nlt; firm

IN CAP. It EPIST. AD PHILIP, eft forma(hoc eft) natura efsenti'a Deijibi certe eftDcus ipfc uerus.Ac res ipfa probat,Chriftum efsc in fot' ma Def,hoc eft, uerum efse Deuni. Vicit enim morte, refurrexit à mor/ tuis fua uirtute, Hoc autem eft foK' us Dei. Adhæc diuulgauit fua uirtu/ te Euangelion in orbem terræ,æ at/ didit nomine fuo per Apoftolosmf racula,quod etiam eft foil us Dei. Co igitur hæc perfecerit Chriftus fuo nomine,fua uirtute,manifeftum eft, quod fit uerus Deus. Alterum quod t fit Deo æqualis. Chriftus eft Deus, ÔC Deo æqualis,quomodo hæc coæ Chrißut nbsp;nbsp;«cniuntfOptimê, Vnus tantum eft

Deoæqualif, Deus , eisentia, fed in bac unadf uina eisentia tres funtdiftindæhy/ poftafèsjfeuperibnæ.interhas auté Chriftus eftiecunda peribna.Idco/ que dicitur Deo xqijalis,qai3 ettfc' cûda perfôna in una diaina eCsentia, Eft enim æqualis Deo Patri in efsen lia, in maieftate, in omnipotcntia, in domi

EXPLICAT. rOAN. BRENT. '«

Hominatione. Ter «um »quodhanc atqualitatem Dei non rapuit.Non ra pinam, ïnquït arbitratus eft cfse fc sjqualem Dco,Sed habuit eam equa litatcm fcu maieftatem natura lua îb ætcrno, à pâtre fuo. Satan uoluic quondam rapcrc æqualitatemDci, fîd dciccQus cft. Chriftus autein fili* UsDei habet earn natura fua,tdeoc]p *iô necefse habuifset earn ceIare,diP fimulare ÔC inanire.Nam quæ acqui luntur uel furto uel rapina,ea necef* fccftcelare SC abfcondere.Quæ au' tcm acquiruntur iufte ÔC legitime, «apublicê ufurpantur SC oftentan* tur.Cùm homines pofsident precio* fîm ucftem aut donatam aut emptâ, tune dicunt fe earn geftareintrepi* de.Nec rapui, inquiunt, nec furatus ^Umeam.Sic 5C Chriftus nonrapuit ucepraedatus cft diuinam fuamna^ turam,tnaicftatem 6C dominationê,' ftd pofsedit cam natura fua ab atter^ ftOjhaereditate uidelicet,à Deo pâtre G ?

' tN CAP. n. E^IST. AD PHttTP. fuo.Qiiarcnonnctcfse lubuitcam occultare, amp;nbsp;tam bumtliter inbunc mundum fufcepta fcrui forma ueiiilt; re,ac inrerum omnium cgcftatcui' tam duccre.Nihilominus tarnen inagt;' nimt feiplum. Venit occultata auf difsimulata maiclfate fua, fufcepic hominem omnibus mifcrijs obnoxf iim,fadus eft infans, cgés, affiicniSj

tandem crucifixus.Hoc exemplu diligenter in Chrifto confydcrandö eftjUt nos ctiam difcamus efse huud leSjamp;T nobis inuiecm feruirc, aut er* rata alioi^ condonarc.Eft quifpiâ af-fedusiniun'aautdânods pofset ius fuü perfequij 6C efficere ut is,qui in-iuriam aut damnum intulit, punirez tur, ac damnum compêfaret.Sed co gitandum eft exemplum Chrifli,qui ÔC ipfc no eft pcrfecutus ius fuG.lté, Alter fuit altcri contumeliofus in fa-miliâ cius,Pofset aût uindidâ ab eo fumere,fcdcogit.âdum eft exemplS Chr»fti,qm fummam habuit maieft«

temj

EXPLICAT. rOAX. BRENT, fi tem,5lt;rtarnen non iiolm't ea ntiad perniciem hominum jfcd porius ina* niiiit fefe,ut homines fer «arec,

Perfc^iicmur er relique p4r* ticulM.

ScdJnaniuitjinquit, femetipfum, Quomodo ergo Chriftus inanim'c, lt;luomodo cuacuautit fefe f Nu fic fc* •pfiimeuacuauit feu uacuefccit, ut iüumcndo hominem,non manferit uerusDeusfAbfinfemper enimfu' feeptohominc uerus manfit Deus, Stdinaniuit fe, prim um afsumendo hominc.Potuifset enim pro maiefta te 0^ potetia fu a hominem contenez tCjSc hominem oino non afsumcre, Nonpotuit cogijUt induerct hokm« Nihilominus tame maluit hominem afsumere,uthomincliberaret,^hogt; minem contemnerc, SC permittcr^, uthomo intcriret.Hæccft: inanitio feuhumiliatiomaiefi-atis diuinæ.Dc inde inaniuit fefe afsumpto iam ho* mine, Quare cum fit uerus Deus,-

- !N CAP. n. EPIST. AD PHILIP.

Sc afsumpfenthominem, potuifsct ftatiin ab ipfa natiuitate, non foluni perfedus efse homo, fed ctiä often* tare in hoc homine diuinam maiefta tern , ut plané nullis aduerfîs fuifset ob Aoxius, fed tâta fuifset gloriajQua tarn uel in transformatione eius, uel poft refurrccftionem fuam habuit ôi oftendit.ln Chrifto enim Deus ct ho mo unaeftperfona,attame nee hoc fecit, fed inaniuit in afsumpto hofflf nefuammaicftatcm, SSuoluiteum hominem,quem fufccpit,efse obno* xiumomnibus humanis miferijs calamitatibus , prætcrpeccatum. Quod ut Paulus perfpicue explicet, tres addit particulas, Vna eft, Fop ma ferui fumpta.Filius enim Dei no afsumpfit fimplicem hominem, fed hominem feruum.Inter homines nf hileftabiecftius feruo. Necefse ha* bet feruus ex alieno arbitrio pende* re,poteftas uitar SC necis dus fitz eil in manu domini fui, Sic ÔC Chriilas afsum*

EXPLICAT. IOAN, BRENT, ö afsumpfit hominem feruum,non do minumjUo liber um.Natus eft in fta^ bulojR.eclinatus in prçfepi. Parère» eins obtulerunt ad redemptionem cius tantum par turturum. FugerSt cum ipfo in Äegyptum, educauernt Cum labore manuum fuarum. Hacc omnia funt ftruilia. Adultus autem •pfe nullam habuit dominationem, led fadus eft aliorum hominum fer* uus.Peregrinatus eftdcciuitate in ciuitatem,ut Euangelion adnuncia* tet j medicatus eft hominum mor* bis, lauit difcipulorumpcdcs.Hoc certe eft feruum efse, no dominum» Altera particula eft : In fîmilitudine hominum conftitutus.Filius Dei ho mofadus,potuifsetcoelcftibus tantum qualitatibus am'mi ÔC corporis iiti,uidelicet,ut animo nullam fenfil^ let triftitiam,nullum timorcm,nulls dolorem, ÔC corpore nullum fenfif-let frigus, nullam famem, nullam fi-tim,nullam fatigationem .Potuifset

*quot;lN CAP. n. EPIST. AD PHILIP?' else löge oim eloquentifsimusjô6 fiî perare eloquctia Oemofthenem ac PIatonem,fed uoluit propter falutê hominû limilis efse hom!nibus,abf(^ “ ' tarnen pcccato.Itacpcfurijt,fîtqt,fii' dauit,alfitjdolm't,tnftatus eft,obno^ »'us fuît omnibus aduerfis,adeoqp i' pfi mord. Eloquentia fuit tnediocri'i quantum fatis fuit ad mintfteriQ præ dtcandi Euangeltj,ôifc,Tcrtia parti' cula, Figura repertus ut homo. Vt forma ad fubftantiam, fimilitudo ad qualita têjtta figura ad quantitate rC' ferenda eft.Potuifsct Cnim Chriftu® figura fua corporalf fupcrarc oém g* gantca molem^ attain en fufeepit tan turn mcdtocrem hominis ftaturâ, SC mediocrem membroijz decentiaffl, qualis in mcdiocri uiro efsefolet.Po ftremOjUt nihil in eo feruiliû rct^ de' Cl)ri/li lydérarctur,præbuitfehumilem,fe' dus eft Deo patri Cao obediens ufep ad mortem,eâcp turpifsimâ. Potuil' fer magniis heros efse, fed abiedus

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efs«

EXPLICAT. tOAN. BRent. » tfseijoluinPotuifsetocs alios mord tfaderCjCcd maluit ipfe mortem fubi ■■c^Potuifset honcfta mortem in mili da fuicipere, fed maluit turpifsimä fubire, quia fic placuit patri fuo, uc ^urpitudine mortis expiaret turpiti: dinem peccati.Erat cnim peccatum fxpiandum,pdüm aöt no poteft nigt; filupplicio expiari. Qitarenecefsc fuit ut filius Deifufeiperet miferurri bominemjquo eiset ftipplicio obno ^ius.Si hoc fecit fumma maieftas,de S^emus et nos nobis inuicem feruire, uteodemaftediucum Chriftoprae-didmaieftate eins fruamur»

' QVAP R.O PTER DEVS EXAL«

TA VIT ILLVM IN.)

Expofuit Paulusin quantamhu-' militatem demifèrit fefe filius Dei le dis Chriftus.Nunc exponit, in quan tamfiiblimitatcm Deus Pater eurrt exaltauerit.Nam Chrfftus etfi eft na tura et forma uerus DeuSjtamenaf* f«mpQt hominem eum^ feruum,ôfi

IN CAP.U EPIST. AD PHILIP, afsumpfit omncs humanas imbccilli rates,ac fuit obediens Deo patri uP que ad turpifsimam mortem. Quid ergo fadum eft f Num pater derclk quit filium fuum in ilia humilitate,in morte,in inferno,in fepulcro terracJ* Nequaquàm,fedquâtohumilius fc' fe deiecit, tanto fublimius exaltatus cft.Primum enim,quia Chriftus de* fcenditininftmas partcsterræ,boc eft, fad us eft omni« abiedifsimus, êi nonfolum defcédit in terrampcr fcpulturam fed etiam in infcrnuffl, fufceptis doloribus inferni,quo nihil eft inferius, idcirco Deus cxtulit ill« no (blum fupra terram,ÄS homines, ac omnia quç in terra funt,fed etiatn fuper coelum,fuper angelos, amp;nbsp;oni' nia quae in coelis funt. Ad Heb.dicit, Fadus fublimior çœlis ♦ Deus enim pofuit thronum Chrifti non inter an gelosjfcd fuper omnes ercaturas in coelo in terra,adcqcp pofuit thrO' num eiusaddextramfiiam:Sede,in' quit»

EXPLÏCAT. tOAN. BREW, ff

^tiitjad dextram meam.Et Ephe.iiij« Afccndit fuper omnes cœlos ♦ Item Ephe, i. Sedere feeït eum ad dextr» in ccelefhbus ,fupra omnem prm tipatum ac poteftatem^et uirtutem, dominationem, nbsp;omne nomen

quod nominatjöCc.Quid ergo fublü gt;nius Chrifto C In Efaia autem capitc Xxxxrj.dicit Dominus’.GIon'am me^

altcri non dabo.Cum ergo Deus dederit Chrifto diuinitatis ÓC maie* ftatisfuæ gloriam,manifeftum eft,qgt; E^hriftus non fit tantum homo, fed 'tiam uerus Deus.Non enim potuif ffttantac maieftatiscapaxefse, nifi Uerus efsetDeus.Deinde donauttil li nomen, quodeft fuper omne no^ •ucnjSC c.hoc eft, Deus ita exaltauit filiumfuum, utomniatamineoelo, quàminterra, 8ë fubterra debeant ^umagnofcere dominöfuum.Subic «t entm ei omnes crcaturas,quocun que nomine uocent ♦ Cacterum cum dicitur, DonauJt ei nomen,quod eft

.a« CAP. U. EPIST. AD PHILIP.

fupcr omne nomen, non intelligent dumeftdcexternoaliquo cognomt ncuellcfuuel Chrifti ♦ Multi enirn fuerutjquiuocatifuntlefuSjUtlofua filius Nun, Icius iilius Syrach, lefus pontifex in Z^achai ia^â^Sc« Multi etia tuer untjqm uoeati funt Chrifti.SauI dicffuseftChrißus , fimiliter Cyrus Efa.xxxxv.SCc.Sed hoc loco nomen fumiturpro reipfa, ficuc alias fæpeî Exempli gratia : Nó cR aliud nome, in quo oporteat nos faluos fieri, hoc elf,non eft alia res,no eft aliud quid/ dam,quoferuemur,præter ChriftiL IremlQtiicuiKp inuocauerit nomen Domini, hoc elf. Dominum acDeu ipfum,ialuus erit.Etin Prouer.No' men Domini carris fortifsima. Hoc elf,Dominus ac Deus ipfe.Siinilitcr Ephe.i. Fecit federe eum fupra om^ ne nomen quod nominatur, non fo' lurn in hoc feculo,uerumetia in futu i-o,ô6c. hoc eiiX'jpra oem rem, quæ efi uel in hoc ucl in altero feculo.Ot

mnia

fiXPLIÙAT. lOAM. B RB ft', fô ftinia igit tâ tn cœlo,^ in terra ôf fub terra debét fubieda eße Chrifto, ga

ipfe fubiedus fuit omnibus, Cœ^ leftia afBixerunt euin,Sol retraxit la ’'ienfuQ,æftus folisfuit eimoleftus, hterrahôminesmultismalis affeec tunt eum,Fouea terræ detinuit eum tnortuum uft^ in tertiû dicm ♦ Quid dicam de Satana f hic mouit omnem UpidenijUt eumnonfolîï affligeret, Utrumetiam omnino perderet.Qua reDeusuicifsim fubiecit Chrifto o-mnia,ut necefse habeant corâ eo gc* nuaflederCjôô ipfum Dhm fuum a* dorare.Quod autê Paulus ait : Vt ia noielefuomne genu fe fie(ftat,Sôc» non fie intelligendum cft,qp necelsa-» riSfitjUt prolato hoc nomine, holes femper externa genua fledere debt ant.Hæc eft quidem pucniis cerimo nia,Só propter pueros ufurpanda a* Iiqiioties,præfertim in conuentu Ec clefiÇjCG licet.Nee eft intelligendu qgt; coeleftia aut inferna habear exttrna

IN CAP. n. EPIST. AD PHILIP.

Sc corporalia genua,quae fledât/cd hoc uocabulo exprimitur fubiedto adorario.Fledere enim genua eft fefe alter» fubqcere SC eu»n adorarc» Dedit ergo Deus pater hancmaic' ftatem unigenito la Iio fuo,quód ont' nes rcscoclcftcsjterrcftres £lt; infer' nç deb eant ipfi fubqci 5lt; eum adora rCjamp;r quddomnes linguætam ange lorum, ut »ta dicam, quam hominu, debeant lefum cofiteri uerum Chrv Hum Dnm, ut Deus Paterper ip' fum glorificet.Qui enim honorât lîH um, honorât SC Patrem. Quid ergo cft,»nqu»s,qgt; non omnia adorât Chr» ftum ÔC fubijciuntur à 'C Vide quot funtludæï, quotTurcæ, quot inter Chriftianos.qui contemnunt ac etti blafphemia affi'ciunt Chriftum Si Chriftus efi pofitus in thronû Dei, 6C aidée ac audit omnes impiorunt blalphemias,quomodo potefttacc' rcfquomodo toIerarefCur non pro ijeû ignés ÔC falmia» in contempto' tes,

EXPtICAT. IOAN. BRENT, rr

•■cs, quo cacteri haberent timoremf Hoc certe facer et, fi tarn carnalis ÔC præcipitis efset iræjquàm nos homi* ’lEs cfse Iblemus.Nunc autem conni Uetfjü quodam confih'o ad blafphe^ •nias contumeliasimpiorum.Pri* •num quia omnesuirtutesfunt per-» feâifsimæ in Chrifto. T olerantia au tcm èC patientia fijnt inter præcipu-^ is uiriutes ♦ Quarc patiens eft amp;nbsp;to* Urans,ut cognofcamus etiâ bas uir* tûtes in Chr ifto perfeôlas efse. Pati* tnsautemeft, utmali impijhabe int fpacium poenitentiæ,K.om, i}.6lt; tj-Pct,iij,Deinde Chriftus conniuet, quianondum eft tempus nouifsimi dieiStatuit enim têpus puhlici et ge neralis iudicij, quo reuelaturus eft maieftaté fuam.Suffert ergo interea Hafphemias patienter, donee Icgiti* mû tempusadueniat.Et tnmanife* ftis argumêtis declarauit ac compro bauit,fe datum efse in tantam maie* ftatem , quantum Paulus ei tribuit*

H

IN CAP. n. EPIST. AD PHILIP.

Declarauit cnim id refurredione \ mortuisjemifsionc fjjin'tus (andi, di

uulgationc Euangclq fui in orbcm terræ,amp;f dcfenfione EccIefiæ.Nifî C' nim inter tot odia ÔC pcrfecutioncs îudacorum fiC Gentium cóféruafset EccJefiam fuam SC adhuc conferua' retjiamdudiiperijisetEcclefia.Cuni autem côferuetur inter medias per fecutiones, manifeftum argumentfl eft, Chriftum federe ad dextraDe^ Sc regnare in coelo dC in terra.

PROINDE DILECTI MEI QVEMADMODVMJ

Concludit Paulus cociunculaw, quam habuit de humiliatione Sf cx' altationc Chrifti, ÔC accômodathacc ad ufum, Affecîijinquitjdebemus ef fe,{îcut Chriftus, g cum eftet in for* ma Dcijhumiliauit ft,SC obediuit uo iStati Patris fui,ideo^ exaltatas Qiiarc debetnus ÔC nos humiliari, noliro iuri hbéter cedete,ut obedia' jnus uoI«ntatiDei,SCmutuâ ferne/

mus

Explicat. ioan. brent, f« fnus pacem. Vulgaris uidef hæc do' ^rina,3C tritifsiina,fed cft ualde nc' tefsariajUon ad conferuandam tan-tum tranquillitatem inter homines, ftdetiam ad rctinêda beneficia Dei i tiiChrifto. Maximus eft hominu er* tofjquod cxiftiment fe debere om* , ttia fummo iure aduerfus proximS i perfcqui.Et fiquidremiferint,putät fumtnum efsc damnum. Qtiare Pau lus proponit exemplum Chrifti,ut hiinc errorem excutiamus.Primum fnimChriftus eft Dominus nofter, nos ferui eius. Dominus autc humi^ liauit fe,ccfsit fuo iuri, uc pacem face f et inter Deum St^ homines,et ut uo lütatiDeiobedirct.Quare debemus Pos exemplum Domini feeftari. Ser* Uns eniin non eft maior domino fuo» Eeinde , fi quid ad obediendum Deo,2C ad conferuandam pacem, tetniferimus ,non eft damnum, fed lucrum» Chriftus enim,cùm humi* liafset fe ufque ad mortem crucis^

H *

ÏN CAP. IL EPIST. AD PHILIP.

non pcrfjt, fed cxaltatus eft in fum^ mam mafeftatcm ♦ Si'cut ergo ChrP lio optimè ceCsit humtlûtio, l'ta eti^ optimècedithominibiiSjfi quid rC' mifen'nt de fuo l'ure propter Deuoi feu uocationê DefC^id igiturfnuf ii ne licet publico iudicio caufain fui agere fNihil hîc loquimur de pubK' cis magiftratuum ordinationibus, quæ funtdiuinæ, quibus utipoteü qui necefse habet uti, led loquimur de priuatis hominum aflFcÆbus Si contentionibus, Nam fiue quispU' blico iadidoXiueprtuata tranfadiO' ne^cum proximo contenderit,fem' per hoc præftandum e{i,ut feructur candidus animus,utnon cupiatprO' ximo nocere, ut finecontumeliaius fuum exponat, QC ut obedienterfii' fcipiatjquicquid iudices aut paciHca tores pronunciauerint, Hue cniffl pei-tinet,qaodCbri{ius aicDicEc' clefîæ:Amen dico tibi,quodcunqae ligauedds in [erris,eaïltgatâin ccn' lis,

EXPLICAT. IOAN. BREN, J*Sjô^ quodcuncp folueritis in terra, witfolutum in cœlïs,Matth.xvirj» tîON TANQVAM IN PRAE.

SENTlA SOLVM.crc.

Apparet ex his uerbis Philippen* ^WjCum Paulus adhuc cum ipfis ef* ^ctjtranquillos fuifsc. Poftquam au* difeefsit, fcdiciolbs inter fc fadlos ^fsCjac contendifse ipfos de præftan excellentia dignitatis propter dona Dei.Monetigitur Paulus eos, utôô in abfentiaciusfint tranquilli. Exhoc loco uidcmuSjquantum Dei beneficium fit, tarn in Repub.ciuili, qiiàm in Ecclefia,unus homo auto* fitate pracftans.Experientia enim co gnitum eft,quod Deus concefsurus uciregnisterrac, uclEcclefiæ tran* quillitatem, digit heroes, quorum autoritatc nbsp;nbsp;potentiareliquiin offi*

docontineantur.Nam ubi atqualis eftpotcntia,dignitas et autoritas,ibi rarifsime conftat cocordia. Poft Per ficiregni diminutioncm,rnulta erât

H 5

IN CAP. n. EPrST. AD PHILIP.’ j bellajinultae madanoesinterra.Ex ! citatur ergo Alexâder Macedo, qui orbemredderettranquillum, Poft Alexandrum,cùm Reguli ÔC Princi ■ pes æqualis efsent potentiæ, creber rimæ erant feditiones, bella, cædes, | ut zo tempore orbis nonfuerit nifib , niena,donee cxcitarentur Romani, qui orbem redderent tranquillum« Quod de tota terra dieftum eft, intel ligendumeritdeunaurbe, in quà fi omnes fenatores uolunt efse æquali terdigni dC iapientes, fiunt inter fe diieordes, Excitatur ergo unusaut alter autoritäre praeïlans, quem ali) admircntur,8C qui feditiofos comp^ feere qucat.Sic in Ecclefi'a Paulus e^ rat autoritäre cxcellens. Vbi ergoip fc eratjibi erat SC pax, Vbi autema* berat,ilji oriebantur difeordiæ QC ri' xç.Monet igitur Paulus,ut Philippi fes non folum in prefentia, fed etiam in abfentia fua fint tranquilli. Etfi C' nim Paulus abfens eft, Deus tarnen

♦ft

EXPLICAT. IOAN. BREN, sa

lt;tftprüfens,quemomnes uereriÖC timcre debent.Vnde additur:

CVM TIMORE ET TREMORE VB Stram ipsorvm salvtem

OPEREMINI.

Hoc cft , Etiamfi ego non fum prüfens uobifcum , filius tarnen Dci j qui eft ad dextram Patris, co-Win quo omnia genua fledlenda Hint, femper uobifcum prüfens eft« Hune debetis timerc j hune expa^ Uefecre QC trcmerc , ne quid turpe ïutindignum coram tanta maieftaquot; tefaciatis. Nihil pofset nobis tam U' lilecfscadexcitandamin nobis pie^ tatem J qu^ fî femper cogitaremus nos ftare coram illuftri ilia maieftatc Chriftij qua cft præditus in cœlo •n terra, fiC quæ femper inuifîbiliter præfens cft. Monere fôlemus ftu^ diofos piac dodrinæ, ut fingulis die^ bus manc recitent fymbolum ApO' ftolicum« An exiftimatis quod hoc idcircofiat, quia Deus deletftetifta

H 4 ,

IN CAP. ir. EPIST. AD PHILIP, uerborumrecitatione faut quiahac coinmemorattone ineamus aü'qiiam gratiamapudOeum propter ucrba ipfafProfedto ob bane caufam fit,ut haccommemoratione admoncatii' nufquifcp feipfum de immenfa ilia 0^ Temper præfenti maieftate Dei pa' tris, filq ipiritus iandi,quo conci' piamus fidem,timeamus peccare,co lamus tâtam maieflatemjâ^ obedia^ mus uocationi eius.Dicimus : Crea^ torem cceli âf terre omnipotentem. Item: Sedet addextrampatris.His uerbis ponitur nobis ob oculos ma' ieftas Dei alioqui inuifibilis,ut timea mus de contremifcamus.Contremi'' feere autem debemus,non at deipC' remusdcialute , fed ut caueamiis pcccata, ficutfilius fblet timcre SC cxp^ucCccrc patrem,

NAM DENSEST QVI AGIT IN VOBIS,crc.

' Paulas iuCsit PhilippenCcs , ue prxCeasfaeritf üaeabièaSfUef'

EXPLICAT. IOAN. BREN, «rt

boDomini obedire, SC exemplum Clirifti fequijUt fint unanimes, 8C u* nufquifcp quçratalterius utilitatem. l^ofsct ergo quifpia obijcere : Quid tuhortaris nos ad obedientiam Dei, ad mutuam caritatem, cùm tarne ^tias hominem peccato ita obr uturn tficjUt non pofsit aliquid boni face*, te,aut etiam cogitare f' Non fumus -(inquit aliäs)idonei ex nobis ipfis co g'tare quicquam.Ad hoc refpondet PaulusdiceslDeus eflrquiagit in uo ^is Qc uelle SC perficerc fupra uolun tatem feu animi propofitum, Eft 8C una ex praccipuis gnomis huius Epiftolac.Quarc diligenter confyde tanda. Ac initio jquod ad naturales hominis uires attinet, homo poteft duiliter bona cogitare,SC perficere, ^uaptenatura, qua habet ex diuina ercatione. Cognofeit enim qudd fit P^cuSjSC quod nulli hominum fit no eendum, quod non fit furandum, q^ uonfit adultcrium committendum,

H ,

' tN CAP. IT. EPtST. AD PHILIP., hæc ut cogitarcjita etiä ciuilitcr per* ficcre poteft^Ncc ullus habet excufa tionein,Natin'a cóccptus fum in pec • catis,crgo non pofsum me abitinere à furto aut aduIterio.Sed hæ natura^ les cogitationes amp;nbsp;operationes duo habet uitia feu defediis, Akerum ui tium eft, quod non fatisfaciunt legi Dci,nec fint pcrfeda iufticia foram Dco.Alterum eft, qudd inualcfcétc Satana,ne hac quidem cogitationes in hominc conftant,ac perdurant,u£ probant exempla Neronis, CaligU' lac aliorum monftrorum.Quid er go aducrfus hæc uitia faciedum efk' Noneftconfiftcndum inrra naturae uireSjfcd feftinandü eft ad Deß per Chriftum filium fuum.Dcus eniin it cft,qui agit primum,ut uelimus bo' - num quod Deo placet:deinde ut cti àm perficiamus, non quidem omni' no perfeeftè in hac carne, led tarnen vitra propofitumnoftrum, hoc eft, plus unquamcogitauerimusjamp;f animo

eXPLICAT. IOAN. BREN. «*

animo propofuerimus.Nam ubi uul gataledio habet pro bona uolunta* tCjlegendum eft,ultra bonam uolu^l tatem feu propofitum, hoc eft, plus quam ante propofitum fuit in ani* mo.Similes locutiones funt i.Cor. x. èC Eph.iij.Exempli gratia. Abraham fuit uir fan(ftus,SC tarnen priufquàm I iufsifset Deus ipfum offerrefilium fuum, nunquam cogitauit fc pofse uelle perficere,ut madarct fïliû. At poftquam Deus hoc ei mandauit additis promifsiôibus,tunc primum cgitineô Velle,deinde etiam perfid cere, plus quam animo fperauerat. Nunquam enim antea cogitauit fc pofse cum fiiio proficifci ad locum maâationiSjSC educere gladium ad occidenduipfum.Sicô^ de Mofedi* cendumeft.Mofesno potuitfecum cogitare,quód liberaturus efset Ifta eléex Aegypto. Vidit hocomnino efse impofsibilc , Poftquam autem Deus madauit ei reditu in AcgyptO,

mCAP. It EPIST. AD PHILIP.

primum egit in eo Veile, ctiafi Mo^ ïès hanc uocationem muleis modis detrediareudeinde egit in eo perficc re,plufquam ipfe fperauerat. Vide

Paulum:Is nunquam potuit fibi inanimum inducere,priufquam con uerfus eßet ad Chrillianifmum,ut Ecclefiamiuuaretjfed poftquamuo catuseftdiuinitusj egit in eo Deus primum Veile,deinde plus perficc/ re,quam Paulus ipfe cogitafset.Hçc idcirco nobis cognofcenda propo^ nuntur,ut initio difcamus uolunta^ tem Si perfedionem boni operis no noßris uiribus j fed tantum dement tiac Dei adicriberetdeinde ut uocati diuinitus ad aliquam fundïionem au xilium Dei inuocemus à quofolo eft Veile Sd per ficerc. Poftr emo ut diuinis uocatiónibus no abutamur, fêd ambulemus in ijs obedienter, ne auferatur à nobis Velle et pei fîcere, Samfôn abutebatur uocatione fua, ideoaufercbatabeoperlîcere, Sed poftea

EXPLICAT. IOAN. BREN. fff

poftea tarnen refipuit.Saul abuteba turfuauocatióe,i'deo^ ablatum eft ciperficere,Slt; perijt.Quid ergo eft, ciuod alias Paulus aitt Veile mihi ad' cft^pcrficere autem no inueniof Rcgt;^ fpondeo: Perficere totamiufticiam non eft in homine,Sed perficere qua ïum in hac carne pofsibile eft,datur I per fpiritum fan(ftum,de qua perfe^ ftione Paulus hîc in Philippenfibus •oquitur.

OMNIAFACITE sine MVR M VRATIONIBVS.)

Paulus dedit praccepta de mutua Concordia 0^ unanimitate.Nuncadz ^•tpræceptumquodamp;T ipfumpertî netadfcruandamconcordiam,SC e cuiusobferuatione bt,ut etiam congt; cordiaobferuetur, Omnia, inquics, fecitefine murmurationibus ÖC di-fteptationibus, hoc eft, nolite inter «OS mutuo fic duriter molefte ac contentiofe loqui,quemadmodum porei inter fe gr unniût, Primum cm

IN CAP. II. EPIST. AD PHILIP.' tails gongyfmus feu grunnitus argil mentum eft malæ educan'onis.Nam ubieftdifciplinalioncfta, ibi homt' nes beneuoléter feinuicem alloquû' tur.Et retinetur hæc modeftia inter iiiimicos, ft modo honefte fuerint C' ducati.Deinde gongyfmus iniciS eft animiiinpatientis QC uirulentita coräDeo,quam coram hominibus. Impatientiaautem peccatû eft, Præ' terea gongyfmus eft occafio multo' rummalorum.Quaremerito debet pq ab hoc uitio cauere.

TALIS VT NEMO DE VO BIS QVERfPOSSIT.erC.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Generalis dodrinajSó omnia ge*

ncra externac uitæ inter pios conti' vitiëdi regu nés.Quidmultac'inquit,Tribusaut t geaeralis. quatuor uerbis defcribâ uobis, qua' lem debeatis uitam in hoc mûdo dU' cere . Primum fie uiuatisj ut nemo poftit de uobis queri: fitis inculpati, In quacunque repub.duxeritis uitâ, obferuate ciuiles leges illius reipiib, Mon

R X P L rCAT. (0 A N. B R C N. .

’Non pcccetis aducrfus pubh'cas pohncas legcs.Dâte cenfum, tnbu' tum,SC quicquid iuxtapubhcam or^ dihationem dcbucritis . Chriftus e* nimnonfedtfuos Chnftianosita Ip beros,ut non debcant parère publia cis legibus,fed potius ut debeant O' mnihumanæ ordinan'ont obfequû Dcinde,Sitis fynceri,hoc eftjinnoce tes,Nullt hominum nocearis, fed po tins benefactatis, tâ amico quàm int-wico. Efse autemi'nnocentem,aut nulli noccre, late patet ♦ Continet e* nim in fe hæc præccpta,No occidas, NonfureriSjNon committas adulte tiutn, Non dicas falfum teftimoni' ttnijNonconcupifcas rem alienam, ôi^c.Adhæc, Sitis ut filtj Dei irregt; ptehenfibiles. Non fufïïcit ut duca* tis uitam, qualem ducunt honefti ci* ties huius mundi, fed qualem decet ftios Dei, amp;nbsp;hæredes cœli. Nam Baptifmo adoptati fumus in filfx

os Dei, Qc dues ccelçftes.Debenius

lt;N CAP. H. EPIST. AD PHILIP.' I

igttur uitam ducerc ficut decet fih'oJ Dei amp;nbsp;dues coeleftes irrcprehenfi' bilem.Nemo quidem caucre potcft, ne homines male loquantui de ipfo, fed cauendum eft,ne pofsint uere de nobis male Ioqui,quia fumus hit) , Dei.Turpifsimum eft,fi quis ex no* bilibus oftentet ftemmata fua publi' ce , 8é interim ducat inhoneftam, foedam ÔC omnibus uictjs contami' natam uitam.Sic et turpifsimum eft, geftare figillum filiorum Dei, SC U' men interim uiuere ficut ibient filij Satanæ.Nec abfcp ratione,tam incul pata Sc irreprehcnfibilis uita ducen' da eft,q’j4a uos com habeatis fcrmo^ nem uitac, qui eft Euangelion, lucc' tis in medio nationis prauæ SC tor' tuofæ, tanquàm duo luminaria, Sol S)C Luna,in mundo.Hîc obferua qua lis fit fortuna Ecclefiæ Chriftiin hoc mudo.Nam Ecclefia Chrifti no con^ grcgatur in unum locum in his ter/ riSjfed diiperia eii inter omnes gen/

I EXPLICAT. roAN* BREN, tf ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nccefse habet ui'uereinter nagt;

1 tiones prauas ÔC tortuofas ♦ Mitto ^oSjinqiiitjficut cues in medio lupo j ’’um.C^arc multa aduerfa ferenda i funt^Deinde etfi ueri pij iæpenumc' I fo funt contemptifsimi, tame fi quis J iudicaueritjfunt ueluti lurnina

■■■a coram Deo ÄS hominibus * Cora 0eo,quia Deus propter pios bene* ^cit mundo SC conferuat mundurrt»

lucent in oculis Dei.Oculi Domi ( ^ïifuper iuftos.NulIa rcfpub.confta-tetjfinoncfsetEccIefia in terris co* tam Deo luces* Coram hominibus, ^uiafiquis gloriatur de cognitionc Öeiac Euangeltj cius, etfi alias con^ tcmnitur,tamcn uita eius diligenter obferuatur.Si paululum errat, tunc Ortincs clamanr.Eft nc hoc Euange* ^'cumcSicut cclipfes folis SC lune ma gis bbfcr uabiles funtjquàm occulta^ bonesaliarurnftcllarum,ira fi quiS impius impie agit,paucifsimi obfet' Uatu,amp; de co conqueruntur.Si aute

I

IN CAP. n, EPIST. AD PHILIP, quifpiamjqiii gloriatur deEuange* liOj leuiter tantum peccaueritjüiiru, quanta conuitia, quantac contumc' liæ in cum, I'mo 0^ in Deum, quem profitetur, protjciuntur,

vr GLORIARI POSSIM IN DIEM CHRISTI.)

Monuit Paulus Philippenfcs,ut ducant uitam irreprehenfibikin, fi' cut dccet filios Dci.Nunc addit caU' iam cur tâtopere cupiat,ut ipfi piahi uita ducant. Vt glorian\inquif, poP fim tn die Chrifti, qgt; no inuanum CU' currerim aut laborauerim.HocdP dû Pauli non eft ofeitanter confydc' randif.Nam præter generaliaprçce pta Deijunufquifcp priuatim fua ha' bet uocationé. Et tn homines foknlt; in uocatione diuina fegnes admodû ÔC ignaui efse,præcipuè propter du as caufastAltera eft^quiaiuftitn uitc non habet fœlicem hiccefsum in hoc mundo. Rede facientes funt in hoc mundo infcelices.AItcra eft,quia iu' ftitia

EXPLICAT. IOAN. BREN, aft ftida noftra nullum habet mcricû co

1 ram Deo. Olfenduntur ergo homu nes 06 cogttâîK^rn'd diligenter face-» res bona,cum uidcas iultitiâ cfsein^ fœlicé, ÔC audias câ nullius efse me^ riti coram Deo c' Sed Paulus uno ôc alterouerbocorrigithîc ignauiâno ftram,ac docet ctiam nos rede fent« re de iuftitia opcrû noftroï^z. Vt glo-rian,inquit,pofsim in dicmChrifti» Primumcùm aitdndicm Cbvifti,fig f', nifîcat q,etfi iuftitia opeiû nolb oi« fitinfœlixinhoc mundo,tarnen non eft infœlix in die, in aduentuChrifti innouifsimo die. Multa quidem co* ttiitiacelebrâtur in terr is,muite diC' tæfunt, in quibus fperant homines publicam rcformationem,u t iufbtia promoueafjCt iniuftitia impediatur» Videmus autem q? hominum dietis resfubinde pciorcs fiât.Quare Chrt ftus ftatuit gcncralia comitia , genc' ralemdiçtam,in qua omnia eil refor inaturus,Adhanc diçram clftappcb*

IN CAP. IL EPIST. AD PHILIP.

landSjCumiuftida eftinfœh'xinhoC ; mundo.Sedhæc, ùiquis, nimis diu j differtur. Non certe diutius, quain Deo uifom eft. Omnia ftium habent gt;nbsp;tentpus,Agricola necefse habet eX' pecftare tempus mefsisr Videaute quatos interim labores 06 infœlicita tes fuftineat.Non enim continuOjUt fade fementem percipit frudum, j fed iementis obruitur terra, poftea ager nimbus opplefjaliquotiesgran do minatur malum,quicquid ege dtj neCefse tarnen habet expedare donee ueniat meisis. Noftrae autew meßis tempus eft Dies Chrifti,qu^' admodum Prophete fiC Apoftoli cla , re docuerSt, Quare ctfi interea tent poris iaüida e(i infœltx, tame in die Chdfli erit foeliciftima , Nam quod uideatur nobis tempus nimis longS cfse,noftra culpa,noftrum uitiS eft, Aut enim non credimus hunc dient aliquando futurum,aut non diligent ter cogitamus de benehcio,quod no bis

BXPLICAT; IOAN. BREN, ar

in hoc die propter Chriftum con Ginget.Accedit huCjquod dies ChrP fti nulla int egr a horadifferaturpoft ^otporalem uita hominis, Etfi enim ^oc tempus, quo uiuimus, uidetur ^obis longum,tarnen his qui dormb iintinChrifto, mille annifunt fient 'ïnus dies aut una hora ♦ Computa Bunc ad diem mortis tuæ , amp;nbsp;quot ^nnos inucneris, tot funt ufe^ ad dié Chrifti.Nam intra mortem tuamêC generalem diem Chrifti, nullum up detur mortuis ne moments quidem interefse«Quare fi longum apparet ieinpus,noftra eft culpa,no Dei.De inde quod dicit, \t gloriari pofsim, oftendit bona opera fua habere glo' tiationem, fua laudem coram Deo« Etfi enim non expiant peccata^nec mcrentur aeternam foelicitatem, ta^ menhabentfua commendationem, amp;nbsp;fua quae dam mérita. Nam fi non peccauerimus, fed ambulauerimus in bonis operibus,tunc manemus in

I 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

IN CAP. n. EPIST. AD PHILIP, ChriftojCt laudabimur in die ChrifH coram uniaerfa crcaturajMatt.xxv. Efuriui,2Cdediihs mihi ederc,5Cc, Hæc opera commendable Chriftus tn pijs corain omnibus angelis SC ho minibus^corâcoelo terra. An non hæc erit magna lausf'Quare ambula dum eil in bonis operibus,ut confc' i quamur talem gloriam in cœlo. Sed quid,inquies, Si labor nofter in tcr^ risiuitirritus.^ExcmpIigratia.SiPhi fippenfesdefeciisenta Pauli dodri' na J num Paulus inuanu laborafsetf ficut defecit ab ea tota Afia,ij,TiinOf I, Reipondeo: Paulus inuanum qui' dem Iaborauit,fireipicias cos,qui de | fcccr unt à dodirinaquot; cius, fed non in i uanum laborauit fibi SC fuæ faluti» Reportauit ipfe Cuam mcrcedem, C' tiamfi illi Chriilum abneo;arunt • Sic sc paterfamiliasreporratfuammer cedcm,fiEimiliamrcdeamp;r picedu' ; caueritjCtiamfi familia dcfîciatad ini pictatem, IuxtailludEzcchielis:Tiî

tuam

EXPLICAT. rOAN. BREN, et tuam animamliberaftf,

QVINETfAM sr IMMOLOR SVPER HOSTIA ET

I . SACRlFICrOjCrc.

j Nullum acccptius facnficium in I tern's fuit Deo, præterquàm facrifi' eium Chrifti filij fui. Et quia credeiv I tes in Chriftum fiût participes Chrp ; ftijideo ÔC ipfi dicuntur hoftia ÔC ia^ ■ crificiu.Et Apoftoli,qui prasdicatio* Be fua uocant genres ad fidcm, dicS' ’ tur facrificare genres. Porro in quo* ' Uis facrificio fuerunt fuæ immola* tioncs farinæ libamina uini', que*

I admodum eft inLcuitico.Paulus igi ! tur dicit fe gaudere, quod morte fua ^•timmolatiofuper hoftia fidei Phi* I’ppenfium , quia Philippenfes funt facrificium.Mors autem Pauli eft im Biolatio feu condimentum huius fa* erificq,propterca qi morte fua Phi* ^ippêfes confirmantur in fide Euan* gclij, Obferua autem,quod Paugt;

I 4

IN CAP. IL EPIST. ad PHILIP.

!us uocet mortem fuarn^immolatio^ ncm. Vb‘ hoc cognomen inuenitur^ Certe in morte Chrifti, Cum enim mors Chrifti fucrit immolatio Deo grata, fit utmors omniQp/orumfit Deo grata immolatio propter Chri' ftum.Quarc ft mortem fie in Chri' fto confideraucrimus,nô erit nobis grauis molefta.

SPERO AVTEM IN DOMINO IE«

SV, ME TIMOTHEVMBRE»

V.I MISSVRVM, crc.

Diximus ab initio huius Epiftolç, quod Paulus non tratftetunum tan' turn argumentum in hac Epiftola, quemadmodum in maiori parte Epi ftolaead RomanosÔl Galatas.Sed tradatuaria argumenta, Etftenim ipargit hinc inde femina praccipuæ partis do dr in æ Chriftianæ de iuftifi cationefidei, tarnen Epiftola magis eft familiaris ÔC monitoria,quam di' dadica.Acantehortatus eft Philip' penfes ad conftantiam in Gde Euam

jEXPLICÄT. IOAN. BRENT, ff»

geh), 5C ad mutuam caritatcm atcp foncordiam:Nunc fignificat fe furumadipfosTunotheum ôé Epa* phiodirum,u£perhos cognofcant, tjuanta folhcitudtne curam corum gerat,dC uicifsim cognofcat, quo in ftatu lint ipforuin rcsi Atcp häc quf^ detncaufamprætexk, Sed maxime Omnium mittit cos,ut coferuent Ec* clefiäPhilippcnfium in ueradoëlr?'* na.Dicemus ergo primum de Timo ^heo.Namcùm Paulus huncfcmiG fiirumfignificatjdiligenter commen datcum,ö^ laudat uirtutes cius,idç ftcithoc confiliOjUt Philippenfes do ^n'nam eius obedienter fufcipianr,

ouin ;ignofcant,pro Paulo,cocio* ’latorem Euangelij ♦ Ac initio uide qwâtaPauli fît cura ^îEcclefîaChri* ftijCtiamin uinculis fuis.Captiuus te ’'ebatur,6^ necefse habebat quouis ’’lomentofupplidum mortis expe* ^are, tarnen hoc prxcipuè agit, hoçunum curat,ut Euâgelion inEç

ïNCAP.’n. EPisT. Aó pHrlrp; iclefiaChrifti reóè æ piè doceatui'» Hoc cftgaudiunijhacc eft confolatiO Pauli in uinculis fuis-.Óbfer uabile eX C'.Tipluinjquod principes, magiftra^ tus ÔC priuati quicp imitaripro uùi'y amp;: üocatione fua deberent.Principû ofticium eftjUt hoftes Ecclefiæ com* pefcantjô^ omnem opéra dent, quo ïnEcclefiauera dodrrina conferue* tur.Priuatorum officium eft, utfuo quifque ftudio adiuuet Euangelij profccftum . Nam ft recffa doc^rina in Ecclefia conftiterit, omnia reli* quafaluafuntjCtiamfi uarijs affliA onibus uexemur. Si autem non fue* rit Cana. dodrina Euïgelq , omnia re liqua aduerfa ftint,ÓC pernidofa,eti' amfifoelicifsimeinhoc feculo uiua' mus.Deinde Paulus etü nunc aliud agit,tarnen uno ucrbo tribuit Chri' fto diuinam naturam di. maieHaté, cum ainSpcro in Domino lefu.Non cnim fperandum,non conffdendum ■cftjniffinDeum.Paulusautem ipe* rat

RXPLICAT. IOAN. BRENT..r»

^îtinlefum.Iefusigit uerus eft Degt; ^s.Adlîæc adniiruftratio omnium re

non pertinet nifi ad Deum.Paix ^^sautem tribuit lefu omnium rcrS ^dminiftrationemjCumaitjScfpcra-*'£ quod lefus fit effecfturus aut con' fefsuruSjUtmittatTimotheû. Qua* ’’cpcrfpicuèindicatlefum efseuciiï t^eum.Sednûcuideamus à quibus uirtutfûus commendet Timothegt; Um:Neminem,inquitjhabeo, qui pa danimo, ÔCc. Et mox.Omnes qu^' luntquæ fuafunt, Slt;c. Ac rurfusî Probationcm eius noftiSjquôd ut fi' liuSjôi^c.Commendat Paulus Timo theumà duabus clarifsimis uirtuti' bus, Altera eft,quôd Timotheus no dciêruerit Paulum præceptorem ae amicumfuum infummis necefsitati bus.Vnde uocat eum ófLÓ4'öxö'',eiuf' dem animi Ô6 fententiæ : q, Tû moth.iiij.fignificat etiamjquôd cùrn teliqui omnes deferuerint ipfum, fperet fe ab ipfo non deferenduïri«

IN CAP. ir. EPIST. AD PHiLfP,

Hate eft optima quidem m'rtus, fed i rartfsima inter homines.Namhomf î ; nes folct efse amici fœliciûj quia fpe^ i rantaliquamutilitatcmexipfis.Dc' ■ । feruntauteminfœlices,quia nonup ; dent ullum emolumentûjquod ex infœlicibus cófequi pofsint. Hoc eft ; ; magnum fcelus,quia Deus dixicDi liges proximum tu5 ftcut teipfum, ( । £6 maxime omniû reipexit ad infoeii . citatem proximijUt adiuuemus eu,fi cutpetimusnosininfoelicitateadiil' , uari.Qui autem tue deferit amicuffl । feu proximum,ex diametro pugnat j cumdileeftione♦ Quarc plane exuif hominem,ac tab's homo ne inter por cos quidem locum habere debet, quippe quod porei fi audierint por* cum grunnientem et periclitantem, (blent accurrere Qi. figniff care fead' luturos.Prarterca, quemadmodum tab's deierit fiios amicos in neceisita te,fta aicirstm deferitur in faa necef Iitate à Deo ipfb .luxta illud: Qua menfura

eXPLICAT. rOAN. BR8NT. M

•nenfura,etc ♦ Et: Qui obturât aurcs ^dclamorem pauperis, clamabit SC •pfcjncc exaudictur.Sed cum uidea^ •’ius homines ita affedlos,ut déférât îtnicos in nccefsitate, quid facienda ^ftcManendum eft in uocatióe Dei, •ïtc eft propter homines malefacien ^«m.Danda eft opera , ut Deus fit ptopicius ÔC amicus. Quare fi perv imminet,etiamfi déférât nos ïniicijiuuabunttarnen nosalicni.Si Hec illijcerte non defer et nos Domi-' '^usnofter. Altera uirtus Timothei fltit,quod non curauerit quçfua,fcd ^uatfuntlefuChrifti.Nam aliquico ’’’ites Pauli adhxferunt ei, cum adz ^ucfoelixefset, SC liber ambularet, ptædicauerunt etiam Euangelion ^hrifti, cùm adhuc fecurum cfsct, S^dpoftquam Paulus uintftus fuit, pracdicatio Euangelq conftitit pc hculo uitæ, abiccerût profefsionem Euangelq ,ac fedati funt lucra huius feculi.Hoc fadum etiam eft noftri®

IN CAP. n. EPIST. AD PHILIP.

tcmporibus.PauIo ante cum glorio-' fum crat cfse facrificulum , magna hominum pars admouebant Iibc^ tos fuos ad Eccleliaftica officia* MoxcùmreuelatoEuangelio, diïv piebantur opes EccIefiafticæ,6C mi' niitcrium Euangelij conftabat peri' cu!o uitÇjpaucifsimidabant opcram literis ad fufcipiendas fundionesEc cIefiafficas,EtinuiiIo;o,Multifedan tur Euangelij confefsioncm,cum E' uangelion eft fœliXjat ft fuerit info' • bx,tuncmaximapars quærit, quæ i'ualu.nt, non quæ Icfu Chrifli. Ma' gna hare eft non inconftantia tant«, fed etiam impietas fumma perni' CIGS .Namhomo naturafuaftudio' fus eft commodi ôtf lucri fui.Hoc ail' f'’m non eft ucrçquærere, quæ fua Jjnt/i quis contempto autnegkdfo Chrifto fua agit ciuilia négocia, Sed fi primum omnium ftudiofus fuerit gloriæ Chrifti, Nam homo ad hoc creatus uocatus eft,ut querat De

uni

EXPLICAT. IOAN. BRENT, ri

: ^tnperChriftumfih'umfuum: Ad»

I Xvij.Præfinqt præftituta tcpora,prç ■ fixierter minos habitatiôis eoi^i, uc ^uçrcrêt Dcûjamp;fc. Vides nos in hoc '^featos SC in terrain ordinatos efse, i ’^tquæramiisDeiimjidquodfitper • Cliriftum fi hum Dei. Quare qui cô* ^^ptü adtnegledo Chriftofua agit ßegona,is in tin non curat quac fua funtjUtetiam fua omnia commoda lucra amittatjSC côijciat fe in per-petuam pcrniciem.

®edoperaeprecivm arbitra, TVS SVM EPAPHRODlTVM.ftC.

Paulus commendauit ante Timo ^hcum,nunc commendat Epaphro^ ditum.Sequitur ergo legendajUt uo f3tjEpaphroditi,quem Paulus turn hacEpiftola ad Philippêfes remifit, K.CS autem fie fe habet : Epaphrodû Ws fuit concionator Euangclij apud ^nilippenfes,id quodex eo fufPhihppë

Paulus uocat eum fratre çoncior Kcollegam fuû,SC Anoftolû Philip Mör,

. IN CAP. n. EPrsr. ad philiî». pcnfium. Cùmautem Philippenfes audtjfsent Paulum Romæ captiuS dettner j,mifcr unt ad eum Epaphro' ditum J qui nomine totiusEcclefix Philippenfium Paulu in uinculisin/ uiferet,ac deferret ei munerià Phi' iippenlibus , quibus murteribus tC' ftabanturfuamerga Paulum grad' tudinem.Poftquam ergo EpaphrO' ditus Romam peruenit,obtulit Pau Io munera pecuniam Philippcnfi umjSC miniftrauit Paulo in uinculis» Interea autem temporis correptus fuit periculofa corporis ægritudine, ut pene dê uita eius delperaretur» Sed conualuit iterum Dei mifcricor dia.Quare Paulus remittit cum ad Philippenfes cu hac Epiftola,ód hof' tatur eosj ut excipiant et tradent eS omniftudio amp;nbsp;honore« Hæc eft le-* gcnda,ut uocâtjEpaphroditi,quam Paulus hoc loco defcripfît t In qua multa ueniunt obfcruanda. Etfi hçc , vident minutiora j [quàm ut^ de fpûs tan(â

EXPLICAT. rOAN^ BREN. rf tinta pópain Ecclefia pracdicari de* ^eac.Quidcnimilludtam excellens

I nbsp;nbsp;nbsp;Vnus erat Paulus captiuust V' nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;..

•tus Epaphroditus, uir coram mun* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

^0 non magnx reputationts* Et Ec* ^lefia Philippcnfium ex paucis abie» ’^is ciuibus colleda erat. Propter Iios ne algeremus in teinplo, ut legé

I datn eorum audiamusCSed hæc qua tumeunep tibi abieda 8C humilia ub dtntur,debcnt nobis commendatio fl efse,quam frequentia ilia comitia Principum, SC expeditiones magno fnmRegum.Nam multd plus utili» tatis pofsumus confequi ex illis no* ftris minutarum rerum, ut uidétur, narrationibus,quam ex commemo' titione principalium regiarum v ftirutn adionG.Ac primum de Pau* lo.Is plurimum commendat Philip* penfibusEpaphroditum. Vocat eu fratrem,CoIlegam,Cornmih'tonern»

, Iribuitëtiam ei cognomen Apofto* K Paulus prorfus arquat fibi Epa*

fN CAP. n, EPIST. ad PHfLfF.

phroditum, quamuis Paulus multiaf donis fuperauerit eu. Fuit cnim rap* tus in terciutn coelum. Edidit multa tniracula,óf c. Et tamé collocat Epa^ phroditû iuxta fc. Magna air tas, 8C ad imitationcm nobis propofita, hoc eft uulgarc uitiû inter homines,

Q quis akerum exceilit paucis tan' turn numn's, aut aliqua dignitatc non admodumexcellenti, continuo tob lit Cf iftas, cotemnif prac fe proximo, 6C omnia. agit,quibus pofsit proxb mum opprimerc.Hçc arrogantiano eft fimplex peccatum,ficut furtuni aut homiddium, fed eft peccatGge' nerale aduerfus totum compcndiS Icgis de caritatc:Diligcs pr oximum tuum ficutteipfum.Talepeccatum defignabat initio Satan inter ange* los. Contcmnebatpræieomncsali' os angelos, ÔC uolebatDeo æqualis cfte.Deiedlus igitur eft in profonds inferni. Taie etiam peccatum defig' nauit Cain ergafratremfuum Abel.

Metuc »W bA. fc..,.----- t

CXPLICAT. IOAN. BREN. »4 Metuebat nc Abel fieret ei æqualis. Volebat folus efsc dominus teirç,et ocddit Abelem, Seddeletuseftipfc pofteacum totapofteritate in dilu” uiOjSC dum adhuc uiucrct, nulla un» quàm habuit tranquillitatem, Imitc^ mur igitur non Satanam, no CainG, fed Paulum, ut non folum feramus, quo proximus emCrgat, fed etiam idiuuemus eum noftra quacunquc pofsumus opera. Deinde habent 60 Philippenfes fuamlaudcmjquodpu blicalegatione uifitauerint Paulum eaptiuum, 6C miferint ei pecuniam, fumptum Si alia. Dchacrenon eft nunc dicendi locus^ne auditores nO' ftn(ut multi corum funt fufpicaces) exiftimarent nos hæc explicare,quo nos miniftri ccclcfiæ honorificenti-Us tradlaremur.Dc Epapbrodito au tem confiderandum eft. Hie fufcc-pit longam SC pericblola n pcrc' grinationem^a Macedonia ufquc ad

K » nbsp;nbsp;nbsp;gt;

.J

TN CAP. n. ÉPIST. AD PHTLIR

Romam, ut captiuo Paulo munera defei rct,ac Romæ feruiuit Paulo in uinculis periculo uitat fuæ, Vnde 6^ CommilitoPauiiuocatur. Hate eft uirtus commendationc dignifsima, ac ueremartyrium,ut uocant.Præte rea Epaphroditus in hocoffiicio afte tftus fuit maxima ægrotatione, Hîc ergo uide mihi quomodo fefe gerat PhiJippcnfes Sé Paulus in morboE^ paphroditi.Philippenfcs maxima af-ficiebantur trifiida., Et Paulus ipfe magno dolorc conipiebatur fuper eius infi'rmitate, ac dicit eiï reftitutui eCse fanitati ex mifcricordia Dei, nc doloréhaberetiuper dolorc, uideli' cetjfîgnifîcâs fe niaximo dolore affli gcndufuiise,fiEpaphroditus exhae infirmitate mortuus faifsec, Quid hoCjobfecro, rei eftf'an no çgrotatio nes immittunf ex uohintate DciÆf ^6ne,SâSiidolent de Dei uoIStatei Prçterea an no mors efi liberado ex tnalis hiftus fecnli f Et Paulus fuprà dixit:

€XPLICAT. ÏOAN. BREN, y?

’iixiuCupio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efse. cüChri

ftotQuomodo ergo nuncdoletde Biorbo EpaphroditifRelpodcoiVe futn quidcm eft, quód morbus non •nimittatur nifi uoluntate Dei, Non cadit capillus de capitc fine Pâtre, I^eus autem non immittit proximo ’iiorboSjUt alter gaudcat Slt; iubdet, Tcdut altcrius caritatem probet, 06 condoicntiâ eius exdtet.Sicutenim proponit diuitibus pauper es, ut di* iiitum Ifberalitatê exerccat, ita pro* ponit Cam's infirmos, ut officium fa* Horum exerceat,Quarc infirmi uifi^ UndifuntjôS fignificandum ipfis eft lîm uerbiS quàm opcribus,quôd co ^üleamus.CondoIendumaût eftim f^firmocodo fitnjOjPrimum propter Deum^quia Ôeo placet mutua diletff io.Sicut pa* Wplacet, fireiiqui filij condoleant cum eo filio, q uirgis perçufsus eft, Deinde propter infirm um, quia,in' lîrmitas non eft fine pcriculo animç. Multi fiât peior es infirmitatc. Cùm

K J

F

ÏN CAP. n. EPIST. AD PHILIP. , Vrgo proximus uevfct in periculo, condolendum eft,ÓC fubuenicndum quomodocanc^ pofsumus,ficut con . dolemasci,quemiiidsmusin aqua periculûfe mergi.Poftremo propter nos,quia partim periculum eft,ne in fïrmitate priuemur bono amico, par tintadmonemur ex aliéna infirmita' te de noftra conditiôe, m excitemur adrefipiftentiam, SC fecïcmur uoca* tionem Dcf.

ET CEKTEFVIT INFIRMVS, IT A VT ESSET VlCl* NVS MORTIcrc

Dicamus iterum de morboS^^Ç' grotatiôeEpaphroditi. Multa enim offerunt fefe in co admiranda. ^^ic C' nim Epaphroditus fuit uir iândus, etiâ Pauli teftimonio.Mifsus cft Ro^ mamabccclefia ßntfta Philippenfi' um, profeeftus eftad Paulum fam lt;ftû. Fuitamp;T profeeftionis ncgocium faneftum, Detulit enim Paulo fàm (fia Philippenfium munera. Habes

eXPLICAT. TOAX. BRENT. »• t)iafanda. Et tn Deus pcrmittit, ut Epaphroditus décidât in pefsimâ ç* S^otationem, adeo ut fieret uicinus »Uorti.Quid etiam hoc eft, (p Paulus *ïôreftituit eumfanitati mirabiliter, habuerit donum ^dendoi^mi' •■aculorum.In Acfbs cap.xix, diciturî Virtutes non uulgares çdebat De-'JS per manum Pauli, ita ut etiam fu-pcrinfirmos deferrentur à corpore ^iusfudaria amp;nbsp;femicinda,amp;^recedc •^tntabeis,amp; fpiritusmali egredere 'ur, Cur ergo hoc loco non mittit fu jJariS fuS Epaphrodito tam diledlo, tam fandum negoctum tradan-, hutfaneturfEt Ad. xxviij.fanatpa 'tem Publtj febribus ÔC dyfenteria Eborantem, ÔC multos alios infir-•tjos in infula Meltte ÔCc. Sed nihil ^’c iniqui uelà Deo uel à Paulo er-Ea Epaphroditum fadum eft. San-J^icnim non in hoc crediderunt in Chriftum, 6^ ambulant in uocatio-Re Dei, ut fint immunes àmalo-

K 4

IN CAP. n. EPIST. AD PHILIP.

rum cotadu in hoc feculoj âf ut per fr uantur fcelicitcr hoc mundojfed ut cum in hac carne omnia afflidion« genera perferenda: fint, pofsint ad' uerfa fortiter fuftinerCjôC futuram fœlicitatem accipere.Nam fandi ne cefse habent duobus nominibus in hoc mundo afflidionibus expofitief fe:Altero, quod fint hoinincs carnc circundati, quorum maledidio eft, Infudore uefcerispane tuo.Cuniig* tur coniunguntur cum humane gc' nerc carnis æqualitate (etfifpiritufe parantur ) quæcuntp funt carnis in* commoda, funtipfis cum humano gencre comunia ♦ Altero, quod fint , fandi,quos Satan magis affligit liquos.Hac enim lege credidit Chri* ftianuSjUt feiat plus fibi quam cacte/ tis in hoc feculo laborandum, quip' pecui magis fit cum DiaboIiimpH' gnatione ludadum.Sed quod Deus hoc permittat, ut Sandi plus quam exteri in Tandis fin's operibus affli'

gantuf

EXPLICAT. rOAM. brent.

gantur,fua habet eacp optima 2C du uinifsima confilia.Primum eniin,me tuit faluti piorum.In rerum enim foe licitatehomines’fiuhtfecuri ÓC igna ui, ac ofticiorum fuorum neglet^o^ res.Quare Deus immittit aduerla ptjsjUtinfuis officijs contineantur. Infame 0£^ ficimagis fblcmus fobri) cfse,quam inabundantia uini 8^ fru' inenti.In fanitate fumus negligentio rcs oratiÓis,quam in infïrmitate ÄTc, Deinde hic mundus , quia pracfens eftjSC iucundus uidetur, folet adfe homines allicere,ut ponant fpem fu^ «'n! in rebus huiusfeculi, nee pofsût perfuaderi,utlibcnter hune mundu dcrclinquant.Quarc Deus immittiC pijs multas Ô6 magnas afflidiones, ntdifcant huncmundumodifse, 8C concipiant defyderium futuri feculi, Nam quemadmodum magiftratus eum captiuum in carcere fortius Ip gat grauius oncrat, quem.-uidct carcere deledari,nee petere libéra»

K s

IN CAP. n EPIST. AD PHILIP. tionem.Hoc autem idcirco fee« ma' giftratus,ut intjeiat capttuo defydeH urn liberationis,amp; cogat cum deprc canfqualorescarce’ris. Ita htcmuiî' dus career eft piorumjquo homines folent deledari. inijeit ergo Deus pi is grauifsima quæque aduerfe, tan$ »nncula,ut adigat eos ad petitionem redemptionis.Practerea DeusprX' parauit pijsinalterofeculo maxima prcmiajque nullus humanus captus comprehendere poteft.Ad maxima autem coronamnonperuenitur,ni' fi maximo cerfamine* Imponit igi' fur grauia certamina ptjs,ut fintprg paratorum premier um capaccs.Ad tiaec Deus finit pios affligiin uocati' one fua ambulates, ut fint excmplo impijs,quó refipifeant.Nam fi iuftus afficitur fupplido, impius amp;nbsp;pecca-tor ubi comparebitf Et fi indicium incipit à domo Dei,quis erit finis eo' rum,quinoncreduntEuangcliof' Si Deus permifit,utEpaphroditus » fandus

EXPLICAT. roAN. BREN, rl ^ändus m'r, in tam fanda profedio' *iMncideret in grauifsimum ac pene •’iortiferum morbum, quid impijs *unc Romae exiftentibus continget, Qui ftudent omnibus fcelerum gene i’ibusf' Quarccumoriuntur aduer* ftin uocationc Deiô^ négocie fan* lt;^o,noneft exiftimandum, Deum ‘iormitare , ôi. noftri oblitum efse, fed maxime tunc uigilarc j QC falu* tern noftram curare. Quod autem J^aulus non fanauerit Epaphrodi' turn mifso fudario , etiam fuas ha* bet fuas caufas . Primum enim, donum aedendorum miraculorum Don fuit datum Apoftolis propric^ tatCj ut co pro fua ipibrum uolun-täte uterentur, fed datum eft, ut eo uterentur, quâdoDeouifumcfset, prçciperetur à Deo ufus eis.Cum igitur hoc loco Deus non præce^ périt Paulo, uc fanaret Epaphro' ditum mirabiliter ,non licuit Pau* ÏQ, pro fua ipfius cupiditatc , lilt;c

IN CAP. n. ÉPIST. AD PHILIP.

faciendum fufcipere. Adhæc ChrP ftus contulit in Apoftolos donuin acdendorummiraculorum , non u€ pijinhoc feculo foeliciter uiuerent, fed ut ueritas Euangchj confirmarc tur ♦ Epaphroditus autem non ind^ gebat miracuIiSjquippe, qui ante de ueritate Euangelij certificatus erat. Quare non æditur in ipfo externum miraculum. Præterea Chriftus non uoluit, ut omnes ægroti,præfertim pii,mirabiliter in hoc mundo fanare tur,ne uidelicet pij.qui pofteainm« do cfscntjfollicitarentur ad deipera* tionem,finon ipfi mirabifiterin acgrotatione fualiberaretur Jam aU' tem cûm uidemus non folum pios uulgaresjfed etiam Apoftolos ipfos in Ecclefia recens nata nonfemper ab aducrfis fuis liberates efse,fpera/ mus ncc nos à Deo derelicftoSjetiâlî nullum in nobis externum miracU' fum ædatur.Caeterum,quôd Paulus aitjMifertus eft Deus non illius ram

turn,

EXPLICAT, IOAN. BREN, rf tum,fed etiam mci,8Cc,fignificat,do na Del cor.ferr i in quempiam non ip fius tantum caufa,fed propter proîd nmm,Sapientia,fanitas,diuittæ, polt; tentia,dantur propter proximum. Quare utendum eft ip fis ad commo dum proximi.Poftremo Paulus co* niedat EpaphroditumEccIefiæPhi* l'ppenfium.In precio,inquit, habete ö^c.Docet autem eos, qui fuftinenC pericula in uocatione Dei,noncfsc tcmeritatis rcprehendendos, ut im* portuni homines facere folent,di* Gentes : Cur non continuit fe domij*

Sic enim nihil fortafsis mall ei accidifset : fed po* 'i dus inprecioha* bendos«

ÏN CAP. m. EPrST. AD PHILIP.

CAPgt; IIP

VOD SVPERESTFRA TRES GAVDETE.)

Sçpe nunc dixiïnus, hanc epiftolam PauK cf fe famiüarem, et confta

re uarijs argumctis. Cum igitur PaU ïus fupra cófblatus fit Philippenfes, ÔC dcfcripferit ac commendauerit is Timotheum QC Epaphrodituni, hortatur nunc eos,ut caueanta do* dloribus drcundfionis ♦ Sed priuf^ hoc agitjîubct eos gaudere, ô£. bono animo efse, idquc ïn Dommo. Fuc' runt enim hadcnus triftes. Primum propter perfecutioneSj deinde prop ter m'ncula Pauli, prætcrea propter çgrotatione Epaphroditi. Nunc ait' tem omnis triiiidæ cauïâ fublata cft. Nam perfccutio non ofRcit, fed prodeH: EuangeliOjquemadmodum in primo capite didum eût Vincu' laPaU'

EXPLICAT. IOAN. BASN. e»

U Paali fimtliter funt occafio diuul gandi Si confirmandi Eiiangelif» Adliarc, Paulus reccpit fe rcditu-rutn ad ipfos quanquam paratus fit mori propter Chriftum. Poftre ino, Epaphroditus redit incolumis, Quare nullam habent caufam tri-fticiæ. Etfi autem nunc difficillima funt tempora,tarnen 8i nos habe* tnus magnas caufas gaudq,non qui-dem carnalis, fed fpiritualis. Gra* uis eft rerum penuria, hoftis exter* nus imminet ceruicibus noftris, 06 eftmetus futuræmortalitatis. Ac' cedunt Si aliae acrumnac ♦ Multa h«c funt, Si magna pcricula : At «naiora Si excellentiora funt bene* ficia Dei. Habemus cnim Euange* lion de lefu Chrifto , ex quo ma-nifeftum nobis redditur , Primûm, quomodo confequenda fit remifsio peccatorû, SCquod Deus fit nobis propitius propter Chriftû, id quod prias ignorauimuslt; Alius enim quç'

IN CAP. n. EPIST. AD PHILIP.

finit remifsionem peccatorum in cu* ctilla,alius in mifsa^alius in indulgcn tqSjSCc.Deinde^qu^ fit ueraiufticia, adhæc,qiiæ fit ratio mortis, adeoç omnium afflidionû.Poftremo, quæ fit uerauiaadæternam beatitudine» Hec funt maxima Dei beneficiajqug fi probe perpendamus, afferunt no' bis fummum gaudium,etiam in mÇ' dijs ærumnis, Sed audiamus exhoP tationem PauIilEadem fcribere uo' bis,me quidem, SCc ♦ Cauete canes, cauete malos operarios,cauete con' cifionem.Hgc eft grauifsima ÔC feuß rifsima admonitio, ac uidet efse uaf de contumeliofa. Vocat enim aduer farios Cancs,Hoccine,mquis, cftf' uangelicum^hoccine cfi Apoftoli* cum^'An non Chriftus iuftit Apofto (os fuos efsc mites SC manfuetosduT fit,Sed quod Paulus agit non eft co , uicium,fed officium. C^od ut intelH, gamus,confyderandum eft, quifuC' rint hi,in quos Paulus tarn feueiiter

inueba ■

BXPLICAT. lOAK. BREM, tt 'nuchaturSC cauereiubeac.Fucrfic ^utem docflores circuncifionis, uidc ^cet hl aut horum fimileSjde quibus •ïiASis XV, fcriptueftjquidocebat, Nifi drcuncidaminl fecundum mo'

Mofi,non potcftis efse falui. Non ’^tem crant amplius ludæi, fed fadi fiint Chriftiani.Docebant autem ad ^^utem necefsarium efse, nó folum ^tedere in Chriftum,fed etiam fufcp pcrecircöcifionemjUthomines me* ■■ito circuncifionis iuftificarentur co ïam Deo,Hi commifcebant inter fe Chriftianifmum Sgt;C ludaifmum.Do* ^ebant Chriftum 8C mérita operum ’fgis fimuI.Tales hoe tempore funt, ^ui fimul docent Euangelion Chri* religionem Papifticam, ac me* •^‘tahumanae iuftitiaç,Dicunt creden ’Jutn quidem efse in Chriftum , fed ' '^iifsam quoqj celebrandamjUt meri ’ fo huius facrificq confequamur rC' ^ifsionem peccatorum, in Chrifto '*ïipetratam,Diftribuunt facramen* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L

'--IN CAP. in. EPIST. AD PH It TP» turn coenac domtnica.',nunc Tub unagt; nuncfub duabus fpcciebus,Et om' nino confundunt inter fe Euangdi-' onChrifttacpontificias impietates. Tales uocat Paulus Canes,id^ md tis nominibus.Primum,quia funtƒ« pudentes, ficut canes ♦ Circumeunt per urbes ÔC fatnilias, ÔC quacrunt f h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decipiantjUt fuo uentriferuwt»

chores

tnaitoru me. proripiunt,Sicut canes ad nido riorum, rem culinarum feftj'nât.Ddndc prx di'catio eorum no eft fuaui's cantus, fed tantum latratus ululatus(hoc eft ) non eft Euangelion, fed potius terror, quia faciunt ex Chn'fto iudi' cem humanorum mentor urn «Ad--hacCjfkut cam's reuertiturad uomi'/ tum,0^ omnia deuorat inAfcrimina tim,ita fii omnia confundunt, ÔC im ter Ce dexfirina fua commifcct,ac po* pulo credendum proponunt. Quaz re cognomen canis optime couenit cis, Vocat etiâ ipfos malos operarû

EXPLICAT. IOAN. BRENT. Ó os.Sicut.n, infidèles mercenary ma-gis perdant uineS ædifîcant.Solêt ^nim uites clam e'xcindere,qijas dns uineæ putat adhuc in terra fgis radi-tibus hærcre,ita hl docfiorcs perdôt Hincâ Dni,nô çdificât earn, Vocat et ®os Côcifionem,qixo uocabulo fignf ficat doefiores circûcffîonis magis ec cîefiam Chrffti côcidcre,^ conltrue^ •■e fie eôferuarCjUt apte uocentur do ^ores condfionis.Sicutjfi quis præ-’licatores mifse diccret cos reefie uo 'arijMefsprediger, qiria metiuntur t^eo Humana mérita, Se obtr udût ci fertam meritoi^t fuoïjt méfuram.Dp cunt enim,quôd in hoc feculo pœnv ^entia agenda fit uno peccato mor fall fepté annos, Dicût pro conuitio dandam Se menfurandam cfse elec^ •iiofynam trium aut quatuor numo* •■um,8ec, Habemus cognomina im^ pioi^ dodoi^, que Paulus idcirco re dtatjUt fignificet, quâta fit impictas perucrfic dodrina?, Si quanta dih'gc

L 2

IN CAP. in. EPIST. AD PHILIP.

tiacauédifintdoAorfes mcritorum. i Nee eft conuicium ,fed officium in j PauIo.Sicut enim Samfon elcëlus fn

o

it ad deuaftandos Philiftinos, amp;nbsp;ma^ giftratus ad perfequendos SCtruci' dandos latroneSjita Paulus uocatus fuit ad refutandam impiam dodri-nam,SC ad refelledos impios dodO' res. Quare,quemadmodum magi' ftratusnonpeccathomicidio, cuiii legitime trucidât latrôes, ita Paulus non peccat conuitio, cum uocatim^ pios dodores canes ÔC malos opera rios, His enim uocabulis unit terrc' re auditorcs Euangelij,ne præbeant his aures,quippe qui indigni funt, quibus utcanibus fides adhibeatur* Et turpifsimum eft, efse difcipulum cam's,ÔCc.

NOS ENIM SVMVS CIR» CVNCISIO, crc.

Paulus feuerifsimè inuedus ett in pCeudoapoRolos^qui prædicabât, Sc cxi^zbunt circunciftoncm, tan$

nccefsa

eXPLICAT. IOAN. BRENT. «»

necefsariam ad falutem. Sed quia hi l^abebant magnam fpeciem fui infti-^utijidcirco Paulus docet, qui fint uc fi circuncifi 6ó ludxi : Non cnim ne^ gari poteft^quin ludci fint pofteri A brahae, qui acccpit circuncifionein à t’eOjSC cuius poftcritatem Deus Z' ^egit in fuum peculiarem populum, adeo manifeftum eft,quodIugt;-daeiiam inde ab Abrahamo liabue--fint ueram rcligionem, Negari item •'On poteft, quin fcriptum fit de ur^ be Hierufalem ,hoc eft, de uera Ec' ficfiaDeijEfa.Iq. Non adrjeiet ultra, 'll pertranfeat per tc incircuncifus ^immundus« Quouerboprophegt; ^a fignificat,eum nullum habiturum ’ocum in ecclefia Dei, qui fit incircS^ Quare necefsarium eft,ut ofte ^atur, qui fint ueri coram Deo circü 8C ludæi. Nos(inquit) ftrmus cir* funcifio, qui fpiritu Deum colimus, gloriamur de Icfu Chrifto.Fateor

HUidemcircuncifionem illam extern L 3

IN CAP. nr, EPIST. AD PHTLIP; nam fuum habuifse ufum ante ad' uentum Chrifti, fed qui tantum cap ne circuncifi funt, non funt ueri dr' cundü, necueriludæi, Externa C' ninxcircuncifio non ell ea quacco' ram Deoualet, neccxternusluda' ifmus is eft, propter quern pofsit quis faîutemconfequi.Sed nos qui colimus Deitm fpiritu,Só credimus in Chriftum, ac habemus gloriatio' nem noftram, no in carnalibus mcri tiSjfed in lefu Chriftojfumus ueri dr cuncifi ueriludæi. Videamus er* goquidfitDeumfpiritu colcre, gforiari in Chrifto, ut etiam intelli-gamus,quomodo hi, qui Deumfpi' ritu coluntj fint ueri ludæi, amp;nbsp;ha* bcant ueram ucterem Religioncm* Ac primum , Deum fpiritu cok' re, non eft fuftiperc m»nachatutn, ' facere opera monaftica, Hos c/ niin uocarunt hadlenus rptritualrs Dei cufcores ♦ Nam monachorum opera fucrunt potius carnalesi quâm

I

EX^LrCAT. IOAN. BRENT.

^uamfpirftualcs cultus Dei. Deitif ^CjDeumfpiritucolere, non eft de ï)eo tantum in corde cogitate, amp;nbsp;in toelum oculis refpicerc. Hoc pof-funt hyçocritæfacere. Sedeft De* Um Here ÔC ex animo diligere, De* Um ex fide inuocarc , 8C cos diui^ Uos ac fpirituales Dei cultus facet?, ^ui per externos 6^ catnales Dd cultus adumbrantut. Exempli gra* tia : Citcuncifio cftcarnalisDeicuf tiis , QC adumbrat circuncifionem cordis, uidelicetjUt circuncidatur cor ab incredulitate , ab impietate, amp;nbsp;ab omnibus carnalibus afFedli^ bus * Proponantur ergo duo, quo' rum unus habet tantum carnalem circuncifionem , SC interim fit plc' nus impietate , SC altjs carnalibus affedibus , Alter autem caieat externa circuncifione , credat au' Ciroineiß tern in Dcum Pattern Domini no^ V ftrilcfu Chrifti ex animo, SC compe* feat per fpiritum fanClum catnales

'LN CAP, nr. EPIST. AD PHILIP., afieó:tis cordis, tunc hie Here eft dr' cuncifus coram Deo, ille autem iu' dicatur pro incircuncifothic eft fpiri tualis cultor Deijille autem carnab's» Aliud cxemplûdn lege inftituta funt facrificia^holocaufta, pacifica,ôf alia quæfunt adumbratioChrifti, Sunt ergo duo, quorum alter offert exter num arictem, 8C non credit in Chrf ftum, fed credit in fuum facrificium, Iperat Ce hoc facriheio confequi rc' miftionem peccatorum. Alter nullu offert externum arietem, fed credit in Chriftum adumbratum per arietê oblatum, Certe hie colit Deum fpiri tu, ille autem colit cum tantum car' nc. Hie eft uerus Iudçus,uerus Del cultor, ille autem illegitimus able (ftus. Aliud excmplumdn lege prohi betur efus carnis fuillæ, quo monct fpiritus faneftus, nc quis ducat uitam fuillam. Sunt ergo duo,quorOunus abftinet fe à carne fuilla, fed interim non abftinet fe ab impura uita. Alter

autem

EXPLFCAT. IOAN. BRÇN.. jS? ®utem uefcitur came fuilîa, fed abfti » •'etfe ab impuritate ukæ. Hic ergo ^erus eft ludæus, uerus 6C fpiritua* cultor Dei, ille autem tantum car *ïalis SCc.Sic dicendumcft de extern •'aordinatione Deiin templo Hiero ^olymitano, ÔC de uera adoratione,

Pater inuocatur per filium, Co- . ^2re autem Deumfpiritu, eftueros fpirituales cultus Dei facere, qui per carnales adumbrati funt, ut dili gereDeû ex animo, inuocare ciex fide,6C ucrboeius exfide obedire, Gloriari autem in IefuChrifto,Prf' •îium, non cft uerbis multa loqui de Chrifto Sé Euangelio eius. Deinde non cft gloriari de nomine tantum Chriftiano, amp;nbsp;de accepto baptifmo, ac coena dominica,fed cft confidcrc, çDeus donauerii nobis Chriftûfill Um fuum, amp;nbsp;quod in iudicio fuo rc' i^ciat tantum iufticiara QC mérita fi lijjac propter filiö agnofcat omnes, quotquot inipfum credunt,iuftos ct

*'tw CAP. m. EPIST, AD PHILIP?

hærcdes cœleftium bonorum, ludet habcnt alias gloriationcs,funt circß' dfi,aguncfabbata, faciüt aliaope ra legis,Dc bis gloriantur, ÔC fpcrät fe merito horum operum confecu' ruros foelicitatem, Hoc eft confide^ re in carne. Hypocritac recitant mul tas pfcculas, obfer uant quacdam fta ca ieiunia,fufcipiunt quafdam perc' grinationes,audiunt Mifsas, De hi» gloriantur in confpcdu Del, ÖC poh licftitur fibi propter ipfa rCgnum coelcfte. Hoc eft confidere in carne. Pij autem faciunt quidem ea bona opcra,quac Deus praccepit j non au« tem confidunt meritis eorum, fed t« tum confidunt öf gloriantur demC' ritislefu Chrifti, Audiunt, MoriCquot; «'s j nee potes te feruarc tuisoperf bus,Rclpondcnt ergot Rede,non pofsum me feruarc,fed Chriftus uf uit,amp;r feruat me.Audiuntrdamnabe riSjUcc potes per iufticiam tuam eua déire, Refpondent : Rede : Meritus

fum

EXPLICAT. IOAN. BREN. • «i fum damnaiionem, fed Chriftus eft •ufticia mea QC falus. Qui ergo fic co lunt Deum fpiritu, Sgt;^ gloriantur de ChrillOjhi funt ueri Ifraclitacjucri po fteri AbrahaCjôChabentueram uetc tem fidem ac religionem. Primum «nim,haec religio fuit inftituta in Pa* ndifo , Sc prædicata inter Patriar^ thas, Nee quifquam Patriarcharum ûluus fadus eft fine hac religione lt;1«;Chrifto. Deinde, Circuncifio lu* 'laica SC omnes cultus ludaici, non ftïnt inftituti propter fe, fed tantum propter banc religionem, uidelicet, ’^tdoceretur 6C conferuaretur uera •■eligio de Chrifto inter homines, SC hommes Deum fpiritu colerent* Qiiar e,qui Chriftum habcnt,amp; De ‘»m colunt fpiritu,hlt; funt uera circO* cifiojhabent ucram religionem SiC fa lutem,SCc.

Él QVISQVJam ALIVS VDi DETVR FIDVCIAM.rtc.

' Paulus graiïiter inuehitur inPfeu

IN CAP. Iir. EPIST. AD PHILIP, doapoftolos, qui exigebaiit circun^ cifioncm tanquam neccfsariam ad faIutem,6C pracdicabant nonfufficc' refolum Chriftumadiufticiam, fed neccfsarium efse, iuftidâ operibus Icgis mercri ÔC parare,Ac antea qui' dem tribuit his dura,ut uidetur, ept' theta, uocauit cos malosoperartos Sc cancs.Nunc autem opponit eis fu urn ipfius exemplum, ut compcfcat arrogantiam corum, Nam gloria' bantur de meritis fuis ôC praerogatf uis,quas habebant ex lege.Dicebat, Quidc'Nos fumus Ifraelita: à maiori' bus noftris, à Patriarchis, Seruauf mus legem Domini ab ineunte xta' te,pertulimus circuncifionem iuxta ordinationem Dei,abftinuimus nos à carne fuilla, ôC omnino ambu’quot; 'if mus in lege Dei irreprchcfibiles. Et nuc accipimus Chriftum,que lex no bis promifit.An no propter ilia prio ra mérita, longe maiorcs æ plures prxrogatiuas habercmus apudDc' uni.

EXPLICAT. IOAN, BREN.

unijquàm Gentes illç,quç ctiamG ac cipiant Chriftum, tarnen fuerunt ab «neunte ætate idolatry,non agnoue* ' tunt legem Domin«, cÔtaminatç fuc tunt omnibus generibus fcelerum, ßf uixerunt uitam fuam in omni im* «nunditiaCAn nö has prçcelleremus coram DeoCHec erat gloriatio pfeu doapoftoloi^i, qui praedicabant una Cum Euangelio etiam mérita operQ Ugis.Äc omnino tale quid erat,qua* leaudiuimushistemporibus aliquo tics ab hypocritis. Poft^ enim audi* uerüt Euangelion ofFerre unicuiuis credent«' in Chriftum, remifsionem pcccatorum gratis, ftatim refponfa* tunnQuid CNos totannis duximus honeftam uitam, obferuauimus ieiu tua,recenfuimus multas preces, dor miuimus in nuda terra, ftifcepimus longinquasperegrinationesjinftitui «nusmultas mifsas,ôiSalia fecimus, Quæ ergo efset illa çquitas, q, æqua rentur nobü coram Qiriftolu,^qui

■- IN CAP. ni. EPIST. AD PHILIP.

ab ineunte ætate fnhoncfte uixcrut, nuIU unq bona opera fecerût,fed tin accipiunt nunc una nobifcQ ChH ftum per fidern^ Haec eftdia querela,quç extat apud Matt.ca.xx. Hino uifsimi unam horam fecerunt in opc rCjamp;S iilos pares nobis fccifti,quipor tauimus pondus diei ÔC çftum, Paulus ergoopponit gloriationipfeudo apoftolorumfua feu mérita feu ho-nefta opera, ôiS prærogatiuas, quas liabet.Opponit aute ea non ut iadet fuam dignitatem coram Deo, fed ut liac occafione pofsit uanitatem pfeU doapoftolorum refutare.Putant(in-quit) fe ibios fuifsc honeftos bene meritos ab ineSte çtatc. Sed audi tu: Non hi foil fuer unt honefti,Sunt eti' am alij homines, quod did folet, ultra flumen. Si quis gloriationé in car ne, in carnalibus operibus, in extern nis meritis operum Icgis habere ui-dctur,egoplus aiqs habeo. Prim um cnim.Circuncifus fum odauo die.

Non

EXPLICAT. IOAN. BREN.

Non fum profclytus, non fum aduc* ha, fed natus ludæusjlfrael ex genc^ fc, Hebracus ex Hebrato . Defndc futnex tribu Beniamin, quae tribu» fie placuit Deo, ut ex ea primum re gem cligcretjÔC inftitueret in regio' he eius tcmplumac federn regni lu* da.Hierufalcm enim,in qua fuit tem t plum ÄS fedes regum Iuda,fita fuie

•uforte tribus Beniamin,Adhæc,iu-ïta legem,hoc eft,traditiones feniôx tum,quæ 8C ipfae pro lege habeban* fur, iiim Pharifæus, Hæc fuit exquv fitifsima fedaludæorum, 6C præcp puaacfandifsima inter Sadducacos

Efsaeos.Qualis apud nos fandlifsi tnus omnium monafticoi^ ordinum fiabitus eft ordo Carthufianorum» Cum igitur Paulus dicit fc foifse Phä hfæumjfignificatfe fandifsimam ui* tam obferuafsc ♦ Deinde iuxta ftuquot; dium perfequens Ecclefiam , hoc eft, non fui tepidusSC frigidus lu* dæus ac Pharifacus, Qiiales multi

IN CAPÏ m. EPIST. AD PHItii-. funt,quiitafcdantur fuam religio' nem,uttameninterim non rcprC' hendant, non damnent alias religio' lies J nec magno zclo fuam curent -religioncm.Ego autem, inquit Paii/ !us, fuitanto zelo ludaifmi SC Pharf faifmi accenfus , ut etiam perfectquot; tus fimEcclefiam Chhfti, quiapU' tabam earn efse ludaifmo , hoc eft, uerac religioni contrariam ♦ Si ergo mérita operum legis aliquid ualenG certe ego optime meritus fum, qoi ficfum legem tutatuSjUt etiam ad' uerfarios ufqp ad mortem perfccU' tusfim'.Poftremo, luxta iuftitianij quae eft in legejacftus irreprehêfibû lis,hoc eft, Non colui externa idola, Sabbatum feruaui,Honóraui paren tes,Non fum furatus. Neminem oC' cidi,Non commifi adulterium. BrC' «iter , Egi uitam inter ludæos irre' prehenfibilem, iuxtalegem. Quid uultis amplius c' An hæc non funt fatis magna et excellétia opcra^'Qua

re

eXPLrCAT. IOAN. BREN.

fcfi ifti gloriantiir de operibus aut I ■’lehtis eorum, ego certe multo ma* ’ g’s gloriari pofsu. Sed quid uult fibi taec Pauli gloria tiofNon certe,laude humanâ quærit, fed propofuit in me dium,ut hac occafione exponat fen* tentiam fuam de his meritis, Sgt;C reiü' tetiacflantiam pfeudoapoftolorum» Dicit enim:Quç mihi crât lucrajioc tftjquæ uidfebantur magna efsc me* hta coram Deo, ea eóperi efse dam* na,fi confero ca ad doi5:rinam Euan gelij Chriftijqui folus eft omne luci^i tneum. Praeterea iudicaui ea mérita cfseffKü'fiaÀaJioc elfjreietflamenta, feu quifquilias, tantum ut Chrilhim lucrifaciam, amp;nbsp;in Ch.rifto iriueniar, Hic obferua , quæ epitheta Paulus ttibuat operibus legis, non cerimo* ■^libus tantum,fed etiam morali* bus, hoe elf, ijs,quæ homines ex de* calogo faciût.Nam uocat ea Rcieëta menta damna, feu impedimenta, Primû, funt reiedamenta,funt quif*

M

4

IN CAP. KI. EPIST. AD PHILIP.

quiliæ,funt putamina,qiiia SCfiMö^ fes perfecfla opera praccepK, tarnen quatenus ab hominibus fiunt,non funtperfedaiufticiacorâDeo, nec merentçternamuitam. Si aSt opera Decalogi talia font, muko magis ta^ lia flint opera Pliarifaica, monaftica. Sc his fimilia. Deinde uocatur dam' na feu impedimenta, ad confequen' dam ueram iufticiam. Quid audio, inqiiis fSunt ne bona opera impedi menta ad ueram iufticiam f Ac tok' rabile efsct,fi hoc diceretur tantû de cerimonialibus operibus legis Molâ ïcæjUidelicetjde circuncifione, SC id genus altjs. Nunc aut Paulus tribuit hoc epitheton omnibus operibus k giSjfiue cerimonialibus fiue moralf bus, Dicit enim, luxta legem Pharf feuSjiuxta iufticiam,quæ eft in kgc, fadus irreprehenfibilis.Hîc compte hêditfimulccrimonialia SC moralia, Sc uocat ea omnia Damna,feu impe dimenta ad ueram iufticiam. Quid ad hate

EXPLICAT. IOAN. BREN. ‘50 ^dhæc dtccmusf’ Pcccabhnus nCjamp;2 ^mbulabimus inomnigenercfcele-' fum,ne bonis opcribus fimus impegt; ûimentoucræiudiciæf Abfit. Hæc obiedio non eft noua, fed extat cti-^ni in Epiftola ad Romanos capite Jtxto : Manebiinus in peccato , ut gtatiaabundet C Refpondco, Pau^ bscum uocat bona opera , quæiu Wa legem fiuntjimped.'mcnta confie tjuendac ueræ iufticiæ,nonloquitde Ipfaopeï^î fiuhftanria, fied de opinio-ne,quamhoïcs de his opcribus con-tiperefioIcnt.Etfi cnim cerimoniç et •udicia Mofiaica abolira fiunt,exigunt tamë à nobis bona opera in Decalo-gopræccpta: Paulus ca fummo ftudio feeftatus eft, poft agnirSChri ftum,docuitq3 ficeftanda, Sed homi-’'îsbabent impiam opinionem de o-peribus Icgis,quia fientiunt, quod ca opera, quæ ipfi faciunt, fint perfeefta ^ufticia, ÔC fint mérita æternæ uitæ» opinio quâdiu eftinliominibus, M *

IN CAP. irr. EPisT. AD PHrtrp.

impedimetocftjneagnofcaturChrP i । ftizs, hoc eft,ne accipiatur uera lufti' cia in Chnfto. Vnde ÔC ad Corinth^ nbsp;nbsp;'

os ait: Velamc cordibus illorum iin* pofitum eftj cum legitur Mofes. J j lamen eft opinio, qua putant fuao/ peraeftc mérita foelicitatis, eCse i perfedam iiiRicUm, Qua opinio* ne ftante, non agnofcitur Chriftus» PoftquamautemChriftus fueritag I ' nitus, tunc aboletur uelamen, Ita* ; ' que Paulus, cum a/t, bona operaef' i, fe damna et impedimcnta,non loqiii nbsp;nbsp;'

turdcfubftantiaoperum,fedde opi i nionehominumper collationemad Chriftum. S O L VS enim Chriftus eii uera ôtT perfeda iufticia, Quem nbsp;nbsp;‘

quiacceperit per fidem habcbit 86 ipCc ueram 06 perfedam iufticiam, ’ quxdeincepsbonisoperibusutcua que in hacuitadedaratur^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

NON HABEN5 KEAM. IV* , ‘

STICIAM EX LEGE,(yc. , RecitauiC Paulus opera iufiicioq fua-,

BXPLICAT. IOAN. BRENT, ßiacjquam hab uit ex lege. Recitauit ^Utem non ut de ea carnalner gloria ’^etur,fed potiuSjUt earn uihpcderet, abiecftam doceret.Quam ergo ha ' betiufticJâ.^Omnmo emmopuseft 'uftj'ciajUt faluus fias . De hac igitur •ufticia nûc loquitur, ÔC ait: V t Chri* ftum lucrifaci'am,ut in ipfo inueniar, non habens meam iufticiam ex lege, earn, quæ per fidem eft Chrilti, ^c.Obferuabile dibtum,quod óó u^ numeft èpræcipuisfententîjs, quæ 'n toto nouo Teftamento fcriptae ex ^^nt.Docet cnirn duplicem cfse tuft» tiam,De qua tufticta fcmper fuit co^ ttouerfia in orbe interuerèpios ÔC ^ypocritas.In hac controuerfia, Ca^ 'noccidit AbeleirijPharifaci pcrfecu^ fiint Chriftum ÔC Apoftolos , 8é ^octcmpore Pontifices perfcquuigt; ^nr prædicationem Euangelq.Quaz fc diligenter confyderandurn eft de

duplici tufticia Altera .n. cft ex ^fge,hoc cft, ex bonis oper ibus,que

M 3

r N CAP. in. EPIST. AD PfilLIR

ivpi.ia bonarum uirtutum. VtcQquifpi ’ anifccflarur externos rituspublkæ reJigioniSj nonafticitcontumehano men Deijljonorat parentes, non oc^ cidit liomines, fed libenter eis ernti condonaf,non furarur,ncmïni impo ' nifjdat dedmaSjieiunat, luuat egen^ tes,nondefignat adultenum,fcddu^ j cithoneftatn ôC cafta ««am, adeoep agît Uttam coram homimbus nonfo ium irreprehenfibilem,uerumetiangt; commendabilem. Hare lufticia uoca, tur lufti'cia legis jfeu bonoru operö, quæ habet fuam dignitatem, utilita-’ tem,atq3 necefsitatcm.Dignitaseft, quod fit à Deo præcepta ôtf mâdata, amp;C quod Deo placeat. Vtihtaseft,(}gt; in homine pio Cit gratitudopro maxi nbsp;nbsp;.

mis beneßeijs, quæ Deus per filiurn fuum cótulit: quia etigraticudo, inuicat Deum ad conferenda etiam alia beneficia. Gratiarum cnima-(fiio,etibcacdi(fiio SCmuhiplicatio

CXPLtCAT. rOAN. BREN. 9» acccptibcnefîcîj. Ncccfsitaseft, q» nifi quts fcdctur hanc iuftkiâ, quac bona naturalis legis operajfeu mora les uirtutes cxigit manifeft e fignifigt; eet,fe non habere Spiritum fandu, autucramfidcminChriftum. Nam ubi eft Spiritus fandus, ibi nonpo^ tcftfecontincre, quin det opera tu bonis ac pqs uirtutibus ♦ Quare iu^ fticia operum necefsaria eft « Cur er go J inquis, Paulus uocauit hanc iu-fticiam anteareiedamentuin,aut dä nuuijfeuimpedimentumf Et punc omnino abnegat earn, QC ait:Non Habens meam iufticiam.quç eft ex le ge f Refpondeo, Paulus no difserit Hoc loco abfolute de iufticiaopcru, ciuemadmodum in alfjs locis facit,ut Roma, duodecimo, SC fequentibus capitibus Sed difserit de ea per cob larionem ad ueram SC perfedam iu fticiam, 8ó ad indicium Dei. Tarnet bcnimiufticia operum,quæ homo M 4 nbsp;»

IN CAP. nt EPIST. AD PHILIP, fadtjdigna eft er utihs,amp; necefsana, tarnen non poteft hominem tn iudi/ cio Dei fei uarc,Propterea, cp quan' quam lex prçcipiat pcrfecfta bona O' pera^tn homines fie corrupti ftintjUt nunquam facia nt operibus fuis per^ fedam iufticiam Jn iudicio autc Dei nihil conftat,nifi quod perfetftum fit fiC integrum, nee ullumhabcat uitfi um.Quare hæc operum iufticia non poteft üdor em luum in iuditio Dei feruare. Quæigitur iufticia nosfer^ uat.^Audi Paulum : Nonhabcns,in' quit,mcâ iufticiam ex lege, hoc eft, nonaHcrens earn ad iudiciumDei, lit ea confidam,fed habês iufticiam, quae eft per fidem in Chriftum , SC quæ eft ex Deo in fide. De hac iuftf cia fic fentiendum eft : Nullus hoîm uere SC perfetftc iuftus eft.Solus aU' tern Chi iftus films Dei omnemim^ pleuit iufticia. Solus perfecftc iuftus eft,quinon folum iufticia fua potuit conftare coram humano iuditio, fed etiam

EXPLICAT. IOAN. BREN.

ctiam coram diuiho* In humano iudi do dihgêtifsimèinqutfiti funt telles ^ducrfus Chn'ftum, fed nullus inuêgt; tus eft idoncus, qui potuerlt allquld mall de ipfo teftlHcarl. Concilium lut dæorum,quoduocauerunt

uel ut ludaci corrupte uocant, Sane-tlrin,fummum uidellcet Conflftorlû 3pud ludæoSjquarflult telles tam de dodrlna,quàm de ultaChrillûSlc C' tlam Pilatus ac Herodes, fed nihil tnaliinucnerunt in eo, tamPohtifi-tes,quam cluilis magillratusjtam ec defiafticum,quam politicum iudici-Um. Adduxit 06 Deus ipfe lefum Chrillum adfuS tribunal, S)C explo-tauit omnia eius exadifsimc. Inhor-toOliueti lletit Chrillus coram Dei tribunal!,inuentus tarnen ell iullus, tjuia dixit : Non quod ego uolo, fed ’juod tu uis .In cruce,quando clama-uit: Deus meus, ut quid me dereli-quifti: lletit coram tribunal! Dei,fed •uuentus eft Iullus,quia commenda

M ƒ

ÏN CAP. m. EPIST. AD PHILIP?.

Ult Deo fpiritum fuum,quod no pogt; tmïsct facere,nifi uere fuifset luftusj Conieefius fuit in mortéjquæ eft fup plicia peccatoi^î fed finf in mortem' uentus eft iuftus,quiarefurrexitter tia die. Mors enim no potuit eö deti ncre,quod certe potuiftet, fi inuengt; tusfuifsetini'uftus, Itacplefus Chrk ftus muentus eft iuftus coram iudi-ciOjtam humano quam diuinOjCuius rd ctiam habet teftimonium è cœlo* Hic eft films meus dilecftusjin quo mihi bene complacitum eft. Porro, Deus pater tam clcmens eft erga ho mines, qgt; Chriftum filium fuum om' nibus audientibus Euangelion dus, 6^ credentibus in ipfum, itatotum donet, ut etiam una cum ipfo omnti . dus bona tribuat. Qÿi proprio GHo fuo,inquit,non pepercit, fed pro no' bis omnibus tradidit ilium, qui fie* ri poteft, quod âf non omnia nobis cum ipfodonetf'Quaredonauitetiî credentibus iufticiam Chrifti,ut qui ' in

4

EXPLICAT. IOAN, BRENT. 94 ^nChriftum credit, côfidat fc feruan 'ium iuflicia ChriRi. Atep hçc eft iu-ft’cia ex fide Chrifti, ÖC iufticia dei in ^de,uidclicet,q) Deus imputet ptc' iufticia Chiiftioibustis,quifidc ’cceperöt Chriffutn,öt perfidemfa '^ifunt mebra Chrifti. Sicut enitn in ^loie membra fniunthis honoribus, Huibus caput afficit,ut fi caput coro' ’latur regia corona,etiä manus SC pe ^Es fruunt eo honore,quia Sgt;C ipfa iix *Jgt;tätur coronata : ita cö Chriftus fit ^3put pïjjô^ pius fit membrum eius, fruitur pius honore,maieftate,6C iu* fticia Chrifti. Quare dandaeftope-‘ '^ajUtfimus membra fubcapite Chrl ßo,utpcrfe(ftciuftipropter Chriftö ■■Eputemur.

VT COGNOSCAM ILLVH ET POTENtIAM crc.)

Paulus cocicnatus eft de duabu» •uftitijs,Altera eft ex operibus legis, Altera, ex fide propter Chriftum. Nunc igit expo nit quis pcipuefitla«

IN CAP. ÏII. EPIST. AD PHILIP.

bor ipfiuSjquod maximum opus,^^ ' î in hac uita faciendum fufccperit. O' i mnia, inquiens, habeo pro i cieda^ ( mentiSjtantummodo ut cognofcam i Chriftum ac potentiam refurredio* i nis iliius, ÔC communionempafsio' i num, SCc ♦ Altj alia curant, alij alia j agunt. Pfeudoapoftoli hoc unum a' ;, guntjUt cognofcant circuncifionem ', Ct alia opera legis,que cum fecerint, nbsp;nbsp;,

confidunt fe falutem confccuturos , propter fua mérita, Alij dies nodes' nbsp;nbsp;,

que cogitât de Humana philoibphia, , ÔCfentiunt fe iatisiuRoSjCtpro hU' manæ rationis didamine uitam a' ! , gant. Alij ftudet tantum placere hO' ' minibus,5(Sputâtresfuasinoptimo i ftaru collocatas eCsCjCi ctuiliter hone fti habeantur, 3é âb hominibus laii' dentur.AIijfunt adhuc fordidiorcs. Nullam cnim habenc rationemullf us rebgionis 3ut honeftatis, tantum curant uentr cm opes.Hçc funt di ucria faominum ftudia, Quod ergo

eft

EXPLîCAT. IOAW. BREN.

«ft ftudium Pauli; Hoc, inquic, mca unum cft ftudium , ut cognofcatn Chriftum, ut cognofcam comunio^ ncmpafsionum,SC potentiam refuF recftionts eius,ut dum ego fio confor ■nis morti ejus,fiam etiam partïcep» feCurrecftionis eius. Qiiod PauH ftip dium fuit,hoc debet QC noftrum ftu' dium efse.Quod ut faciamus, diligc ter confyderandum eft, quid utilita^ tis cognitio Chrifti pafsiôis ÔC rcüJV' «edionis eius afferat. Cognitio igi' tur Chrifti eft uera ÔC æterna uita, Ôicit enim Ioan.xvq, Hæc eft uita ç* terna,ut cognofcât te folum uerum ôeuin,Slt; quem mififti lefum Chrû ftiim.Àc perfedaquidemcognitio ôei fïlq eius, non poteft homini **thac uita contingere, quemadmo' poftea fequitur ,Nôc autem co-' gnofcenda eft pafsio 8C refurredio ^hrifti.Hæc fi rcdècognofcantur, ^fterunt pcrpetuam utilitatem. Pri-ergo pafsio eius cognofcenda

IN CAP. nt. EPIST. AD PHILtP., eft. Habet autem duplicem confide' ranonem.Altera eft, qj pafsio Chri' fti fit expiatio peccati noftri coram Deo nbsp;reconciliatiocum Deo. Alte

ra eft, cp pafsio Chi ifti fir mortifica' tio peccatiadhuc in carne noftrahç' re nt is, öó fitiandificatio omnium af flidionum,quas in hoc corpore et in mortifîcâdopdô fufferimus, HæC eft communie afflidionum Chrifti, conformitas mortiseius. None' nim rede cognofeitur pafsio Chri' fti, fi tantum habeatur pro expiatio' nc præteriti peccati, Sef non etia pro mortificatione præfentis adhuc peC' cati.Dicit cnim alias Paulus:Quicun que baptifati fumus inChriftum, in' mortem eius baptifati fumus.SepuI' tiigitur fumus una cum illo per bap tifmum in mortem SCc.hoc eft, paf fio ôf mors Chrifti debet in nobis ef . fe effi'cax,ut mortificet affedus car' nis,ncpcccatum regnet in mortali noftro corpore. Qj.iarc,qui adhuc ambulat

eXPLTCAT, IOAN. BREN. 9« »iibulat in pcccatis, feu obfequitur pcccati, is nondum habet '•erain cognitionein pafstom's Chri nec eft,particcps eius. Nam com •’iunto pafsionis Chriftiin hoc confi ^tit,non folum ut capiamus exea ex P'ationem peccatorum præteritoi^, ctiam mortificationem pracfen^ piimadhucpeccatoijî. Hoc fiinno' l’is fiat, tune efficimur conformes ■’iorti Chrifti. Deinde cognofeenda etiam uirtus refurredionis Chri Hæc fimilitcr duplicem habet ^ouiiderationé. Altera eft,quód Re* ^urredio Chrifti afferat nobis refur fflt;^tioncm à morte ad perpetuam “lt;iam amp;nbsp;fœlicitatem, Altera eft,(p ^cfurrciftio Chrifti a ffcratcreden' öuirtutem faciendac iufticia?, feu am ^ulandi in nouitate uitæ. Rom .vi» Qyemadm odum excitatus eft Chri

ex mortuis, per gloriam Patris, *^a nos innouitate uitæ ambule-■»»US, Nâfîinfîticij, fiecQuarc uthi.

ÏN CAP. nr. EPIST. AD PHILIP.” qm'obfequuntur capiditatibus car* nis^non cognofcQtrede pafsionetn Chrifti, tti W, qui non fecmnt opera , (uftici'æ,non cognofcunt redè uirtu tern refirrredionis Chn'fti. Nccefsa^ num autcm eft,ut mortifîcêtur peC' cata,amp;^ utambulemusinnoui'tate ult; tæJNemo emm eft tarn negligens {3.' Iutisfuæ,quincupiat efte particcps refurredioms ÔC gloriæ Chnfti. Re gnat enim Chn'ftus in coelefti glo' ria^âr habet m'tâfœlicifsimam.C^ic qm'd autem agimus in tern'Sjadcon feqnendam foehcitatem agimus, Û noneoeleftem, cette terrenam. Ep fienim errare fblemus deledu, tarnen non erramus affedu.Cupimus enim fceh'citatem,etiam qualemcun que.Non poftumus autem gloriac amp;nbsp;foelicitatis Chrifti participes fieri, nifi fiamus conformes morti eius. Atnonfumus conformes morti C' ius nifi mortificemus cupiditatem peccati, SCambuIemus innouitatc uitæ«

ÜX^LICAT. tOAN. BRÊtîT. ^9-Wtæ, Quare neccfsaria eft mordfîcâ ^'ocarniSjad quam cùm àfflidionesj ^uas Deus nobis immittitjplurim« ^onducant, fequitur neccfsarias qcp afflidionesjquæ 8gt;C ipfæ fandilï funt pafsioneChriftijUt quicûcp ^ispertulerit ex fide j fiatparticeps fefurredionis Chriftû

Non qvod appréhendé« R IM, AVr P E RFECrvS, eïrc.

Paulus dixitjfe arbitrari omnia dl *1111x1 efscjpropter excellentem cog-*igt;tionem Chrifti, nbsp;nbsp;hoc unum âge-

habeat iufticia Dci quæ eft ex Hçc uerba uidentur non efsc a-^enaàiacflantia, Ô6 apparent fie dici, perindcaefihaberet iamperfedam ^ügnitionem Chrifti, ôC perfetftâiu-fticiam Dei. Ae potuifsent Pfeudoà poftüii ex eo acciper e occafioncm ci. ^Umniandiaut aceufandi Paulum ar-•^ogantiæ. Quid f Tu ne is es,qui ag-dofeis Chriftum pcrfctfte f qui totus ^siuftus totusm bcatus Corrigit

’ IN CAP. III. EPIST. AD PHILIP.

igttur n5c Paulus dictafua,amp; expo* nit fententiam coijz, No quod apprc hederim,aut perfedlus fim,SCc. hoc eft. Quae dixi dccogm'tione Chrifti, S)C iufticia Dei, non eo dixi, q, Chrl' ftu in hac uita perfcëîè cognofcam, iuxta diuinam eius naturam, aut tO' tus abforptus fiin in fpiritu, fed fub' inde magis ac magis fetfter, ut Chrf ftus mihi notior fiat, ÔC iufticiaDci perfidem in me augeatur« Egoap' prehenfusfumaChrifto. Laborof gitur,ut SC ipfe apprehendam Chrf ftum, ficutabipfoapprehefusfum* ' Itaqp obliuifeor præterita, Qi. fedor tantum futura, Quæ apprehendi iä, per fe quidem multa SC magna funt, fed prae r eliquis,quæ adhuc appr ehe denda funt, nihil mihi efse uidentur. Quarc femper ulterius pergo adpfi xum terminu, ut afsequar palmam cœleftis uocationis Dei per ChriftÖ SCc. H^c Paulus de feipibfcribit,fed pertinet exemplum eius ad uniuer-fam

Explicat. ioan, brent.

Ecciclîam. Dixit cntm Chriftus Paulo: Ele(?lümihi organon eft, ’ll portee nomen meumcoramRegl » ^tis Principibus, Sfc. Cùm igftur 'licitjfe anhiti, ut ad feopum pergar, ô^afsequatur brabium feu palmant ^3eleftis uocationis per CliriftumjUi 'iendS nobis ell, quis fit feopus Chrlt; ftianopræ fixus, amp;nbsp;quod fit C§«Ê£Îcf» 'locationis coeleftis,ut ÔC nos excite^ »wr ad übliuifcenda pra’tcrita.amp;f ad ^danda rcliqua, que adhucfuper' f«nt, Acdefcopoquidem,2Cfine, ’ebrabiohominum, altj aliter iudi' ^ant, Mahumetes prçfcripfit fuis fe ’^atoribus talem feopum ac fi'nem, Slualis poreo potius, quàm fano ho' oiinijConuenirec, Dixit fuo5 fcëlato Ksafsecuturos paradiG gaudia,quç 'locet conftarc amœnis hortis,iucun ^iscÔuiuqSjSC uenufiis mulicribus» îdoc cft cœlefte gaudium metiri tau turn uoluptatibus corporcis. An n5 porei tales tantum uoluptates

N .

» IN CAP. ni. EPIST. AD PHILIP.

feólantur i ludæi Rabini pollicctur fuis fec?latoribus conuiuium depif ce, ac optimo ÔC uetuftifsimo uino, putant hoe cfse brabium fupcrnç uocationis.Sed uerus finïs’SC fcopus hmnanæ foelicitatis, ac brabium feu præmiïnn cœleftis uocationis eft,uc ra cognitio Domini Dei noftri, uidc licetjUt cognofcamus ÓC intueamur Deum æterna uifione, quemadmo^ duin Deus ipfenosnunccognofcit. loan.xvfj, Hæc eft uitaaeternajUt co gnofcant té uerum Deum, óf qucm iniiifti lefum Chriftfi. Eti, Cor.xiij. Cognoicam tune, quemadmodS co gnirusfum. Et ûloan.iij, Nunefilij Deifumus, quoniam ft apparuerit, fimiles ei erimus, quoniâ uidebimus eum heuti eft. Quare uidere Deum ficuti eft, óf frui ea uifione, eft perpe tua noftra uita ac fcehcitas. Hoc Ôffi no poft umus in hac uita perfede co gnoftere, tame Iicebit aliquo modo ex rebus corporaltbus percipere»

Quanta

eXPLTCAT. rOAN. BREN 99 Quanta,obfecro, cft uoinptas agrigt; tolæjàidere campum fuum plenum frumentis i Quód fi accedcret pr^te fea præfrns fruitio frumenn', fine ah' metu affliëïtonis, an non ludica* fet cam efse partem fummæ fœh'cita tis f Et tarnen campus frumed eft in ter mimmas partes creaturæ, Deus 3utem creator ipfe, non eft una tan-' tum pars boni,fed eft fummum et to turn ipfum bonum. Et quicqüid per partes in alqs creaturis difperfum fftjhoc cótinetur omne inuno fo ^oDeo. Quicquid enim boni eft in tteaturisjhocafolo Deo eft, Itac^iic t^eus cft omnia in omnibus, Cum ^tgo uidctur Deus fichti cft, tHc ba^ ^entur omnia in Deo bona,quçcrrq?

uniucrfis creaturis per partes niï ^ttampotuifsent colligi, EJæcuifio *ftfcopus,fînisj brabiumbumani ptopofiti, Ad hoc brabiû confequen ^SjOrdinatus ÔC uocatuseft homo, ^on poteft autcm fieri, ut hune finS

N 3

’ ÏN CAP. ni. EPIST. AD PHILIP;

pevfedè in hac uita confequamur# Nunc cognofcimus, inquit Paulus, ex partCjin çnigmate,pcr fpeculum. Tunc autemladeadîàcicm. Quid ergo in hac uitafaciendum C num O' ciandumc'numindelicijs pecca^ tis uiucndfl C Nequa^, fed laboram dum amp;nbsp;faciendum eft, quod Paulus exemplo fuo fieri docer, Cognofeen dus elf Chriftus per fidem, cognofi cendaelf palsio Ä^refurredfioChri fti,qua fit, ut peccata fugiamus, ÔC uirtute fedemur. Deinde obliuifce^ da funt fuperiora feu prçtcrita,ô(f fc danda funtpofieriora, feu fufura* FIoc late patet. Primum enim, quæ^ cûcp mala prçien'tis tcmporibus dc/ fignauimus,obliuiffamur ea,âf non turbent nosjitaurdclpercmus,fcd reijciamiis ea in pafsionem, in inor^ tcm,in /ànguincin Chrifii, cauca' mus in futurum,ne pccceinas.Dcin de,qtrgcuncp bona feceriinus, obliu/ feendâ i'unr. Non cft de ipfi's glorian

dum.

EXPLICAT. IOAN. BREN. lo. dum, non cft t)s confidendö, fed per gcndöad ulteriora, ÓÓ exiftimemus Hosnunquam fatisfecifse uocan'ont Hoftrac. Poftrcino, quamcunq^ Del 0^ filij eins cognitionehabueriinus, Bon fimus eafic contend,ut non per gamusamp;crefcamus, fed obhuifca' Biur quac à tergo funt, ÓÓ enitamur adea,quatafrontefunt. Pergamus femper Deum et Chriftum fih'um e^ ius melius ÓÓ redius cognofccre,no quidembumanis commentis,fcd di-Uinis literj^quç nobis funt ^pofiræ, ut exipfis crefcamus inagnitiôe def Non ein fenticndum eft, q? in hoc fe-culo fit ftatus cognitionis foclicita tis noftrç, fed q? in alrero tantum fc-culo percipiatur, ^d in hoc feculo in choatur.Quar e fempcr pergendum tftin cognofcendoDeo,2lt; facienda Uirtute.

QVOTQVOT ITAQVEPER. FECTI SVMVS,HOCSEN

TIAHVS, crc.)

IN CAP. m, EPIST. AD PHILIP-.

Paulus expofuitjqucd ipfius pi 36 nbsp;nbsp;,

cipuumamp; maxixnum omniûfitne' i gocium in hactcira,uidclicet J (ÿU* , boretjUthabeatiuftidanijnoneain, j quæcftexlegCjfedquæcflperChri i ftum : de qgt; omnia iudiçct pro dam* no de reiedamento, tantum ut cog* : , riofcatChrifium,acuirtutemrcfur* ; r cdîionis dus. Nunc autem accomo I dat fuum exemplum ad uniuerfam Eccicfiam, dC hortatur omnes pios, utcxcmplutn fuufcd:entur: Quot-^ quotjinquicSjperfedifumus.Quidt annonpaulo ante dixit;Non qgt; ap' prehedci im, aut iam pcifedtus fim» Et, Nondum arbitror me afsecutS Cquot; quomodo ergo nunc tarn fe, alios, perfiedos cfse fignificat i Quod di* dt, Perfcdli fumus, non intclligit de perfedione cognitiois aut uitæ.NuI lus enim hominum eft, qui queat ef* fe cognitione diuinant reij?, ÔÔ fandi tatcuitç, in hac terra totuspfedbus, fed intelligit de afsedatioe perfedx dodripoç '

eXPLICA-T. IOAN. BRENT, to» dodn'næ Euangelîj. Et eft fenfus : Qi_iotquot perfect! funius, hoc eft, ^Uotquot feeffamur perfedam, nez ’’ïtn, certam, redam dolt;^îrinatn Euâgehj, dcbcmus'iufticiatr. noftrS tantum quærcre in Chrifto, SC non 'nineritis opei^ legis ; debemusitc hoc folum fpedar e hoc folum age.^ te,ut cognofeamus ChriftumjôC pQ tentiam refurredionis eins. Quod fi quid alioqui prçterea facichdû çft, fioc Dominus ipfe fuo tempore per Spiritum fandum docebit ♦ Neep elt; omnia pofsunt literis comprehe di. Et tarnen hoc non eo dicitur, qgt; Ift ceat cuiuis fingere, quæ libet, 8C ci. obtruder.eEcclefiæ pro oraculis Spî titus fandi, Sed tenendus eft canon Chriftianæ dodrinx, conferuanda cftreguIaEuangchj Chrifti, quâ ex f*rophetica amp;nbsp;Apoftolica dodrina didicimus, ut mancamus in ucra SüT pia côcordia.Memorabilis Sgt;C neceC faria admonitio, Nó pofsunt omnia

N ,

IN CAP. III. EPIST. AD PHILIP, quxfentienda SC fadendafuntjite* ris atcp concionibus comprehend^. Infiniti flint cafus hominum, QC mU' tantiir fuis temporibus.Chriftus au* tem promifit Ecclefiæ Spiritum fan' clumjqué Ôé mifit Apoftolis, ac prae terea recepit fe Ecclcfiam nunqaàm derelidurum. Ecce,inquicns,ego uobifeum fum omnibus diebus,uf que ad confummationem feculi. Quid ergo ad hate dicemus i Num quia Chriftus promifit fc fpiritu ftn' lt;So affuturum pijs perpetuo,(dcirco quicquid unufquifep, qui fe iaâat ef fe in eeclefi'a Chrifti, ibmniauerit,8C cxcogitaucrit,agnofcendum eftpro oraculo fpiritus fandit' Hoc quidem exigunt pontificesjqui gloriantur fe cfsc ecclefiam, quæ nun$ deftitua* tur fpiritu fancflo.Scd hoc uanifsimÔ eft. Paulus enim non fimpliciter do' cet Spiritum fant?lum cfsc,quicquid quifque pro fuo arbitrio excogitauc rit, Sedaddit; Attamenadid,quod , afseeux

EXPLICAT. IOAN. BRENT, m ^amp;ccuti fumusjcadem procedamus ’’cgula , ut fimus concordes , hoc

Non iicet cuimsfingere, quod ^bet, Sé id pro oraculo fpiritus fan-

Ecclefiac obtruderc, Sed tenen* dus eft canon Chriftianæ dodrinæ, ^tnendus eft fcopus Euangelij Chri* fti, ad quern omnia reliqua dirigi 0^ ^ccominodari debent« Dicitur C' uitn alias: Si angelus de coelo aliud , Euangelion prædicaucrit, anathe-oia fit. Canon autem feu régula Ehriftiana: dodtrinac eft, quod Ie- ” fiisfilius Mariæ, fit uerus Mefsias,à Prophetis promifsus, ucrus Deus fid uerus homo , Si quod folus is expiauerit pcctata noftra morte fiia, ac refurrexerit à mortuis prop* ter iuftificationcm noftri. Nec fit a* liud nomen datum nobis fub coelo* ^nejuo oporteat nos faluosfieri. Et quod ex fide obediendum fit uocatt* oni Dei,non ut mcreamur rcmifsio*, né peccato�d ut agnofcamus nos

IN CAP, riT. EPIST. AD PHILIP, gratos pro remifsióc peccato)^, iant perfidem propterChriftumacccp' ta. Hic eft præcipuus canon Euange 11} Chrifti. Hie canonjbcc régula fem per eft feruanda. Ad hanc omnia alia lunt cxigenda, Si quid cum hoc ca^ none pugnauent,manifeftum eft, cjgt; non fit oraculum Spiritus fandi. Si quid cum hoc canone conuencrit, et nftert manifeftam utilitatem, agnof' ccrtdum eft pro pia fententia. Exiga mus ergo aliquot genera dodrinaijt ad hunc canonem,ut uidcamus qusc fintoracula Spiritus fandi, amp;nbsp;quae non. Pontifices iadantfeagnofeere Chriftum,dicunt fe tenere locu Chrl ftiin terris, 5C fententiam fuam cfsc fententiam Spiritus fandi. Inftituc/ runt autem Mifsam priuatam, inftp tueruntperegrinationes, Adquent ufum in quern finem f uidelicct, ut horum opei}? meritis expiarent pec* cataiiiuorum ä' inortuo�utim* petrarentur à Deo uaria generafee licttatis

1 'EXPLfCAT. IOAN BREW. Kgt;t 1‘citatis huius terræ. Quid ergo nS haeclentcutia conuenit cum canone noftro f Nequac^, fed pugnat cum ix pfoex diametro. Ergo manifcftuin cftjCpnonfitoraculum Spiritus fan* ^ijfed fpiritus maiigni. Mahumet di ut,archangclum Gabrielern fibi ap-«’ paruiftfe,0(S reuelafse ,Chriftum no dsc Deum^aut filium Det Item ac-ceditad Deumfine mediatoreChri ftojfed per mérita fuoi^ opei^,feu Z' lteinofynç,amp; fuaßt precum.Hoc ,pr ‘^^uonc noftrOjCon* firinato Propheticis ÔC Apoftolicw ^triptis,ac Infinitis miraculis.Quare hie Gabriel Mahumetis non fuit ar* gelus Spiritus fandi, fed angelus Sa tanæ. Spiritus nocturni refpondc-' tant aliquotles coniuratoribus fuis, $ patlantur grauifsima tormenta in •gne purgatorio, fed pofsint liberari ledione triginta mifsai^,aut alqs qui bufdam operibus.Hi funt manifefti spiritus Satanç, propter ea refpôla

ïN CAP. rrr. epist. ad PtïtLrK corum pugnent cum canone Chrifti anac dodrinae» Anabaptiftac dicunc infantes non efse baptiiandos,quo ß gnificant infantes non habere pecca turn, ac per hocinnuuntjChriftum nó efse pafsurn pro infantibus. Hoc »nanifeftè eft contra canonem Euan gelq, qui habet , quod Chrißss paP fus fit pro omnibus hominibus,fiqui dem omnes peccauerunt, infantes fiC adufti. Item nônuîli corum loquS tur bîafjîhemè de cœna dominica Chriifci. Vocant cam particulam ra^ parum. Item fentiunt fc merito dere iidfionis fuarum facuîtatum, confe* qui apud Deum remifsioncm pecca torum. Hæc omnia funt contra ca* jionemEuangcIq, Qiiare nonfunt diuinæ, fed SatanicæVeuelationes, Contra autcm, tnnodris Ecclefijs, in quibus is Canon publice pdicatur multaquideminftitutafunt, Cocio' namur,pfallimus,catamus, oramus, fumimus ccenam Dili, aha faci'

mus,

exPLrcAT. roAN brem, »oi

**gt;iis’.hçc afft no funt inftituta contra fÄnonetn,Sed fccundum doc^rinam fanonis, 8^ ut docflrina canonis cx' plicet,ac relt;fle cognofcac. Quare no ftra ecckfiaftica ordinatio,eft ordina ïiofpirkus fanÆ, quæ fiCpro tépo ris ratione mutari poteft,feruato tan tiim Canone, ut maneamus in ue U fideChrifti, Sc caritate proximf,

ESTOTE IMITATOR.es MEI fr.atr.es crc.)

Cum non omnia,quæ in doSlri* I na pietatis cognofcenda ÔC tenen* da funt, literis comprehendi que*, ant, propofuit Paulus Canonem fell regulam, ad quam inftituti fu* tnus, Sc ex qua debeamus rcli* quacognofcere, Hacc régula cft doSlrinae Euangelïj de Chrifto, fx qua doClrina facile iudicari po* ttft de quouis alio doCirinæ ge* nere. Nunc autem proponitno* bis fuum exemplum , Imitatores, inquit, mei eftote fratres, ÔC cïet.

IN CAP. IIL EPIST. AD PHILIP.

In Ecckßa cni'm Chrifti duo prxci' puè nobis confideranda funt, efî: dodirina, altei^z exempla Apofto Ioi?î.Chiillus enira,quem feimus cP fe uerum Mefsiam, leruatorcm no' llrum, amp;nbsp;de quo Pater teftificatus ell : Hunc auditCjCommcndauit n»* bis autoritatem Apoftoloi^,etiufsi£ nos eorum ucrbûaudirc ♦ Quiuos audit,me audit. Et,Paracletus docc' bit uos omnia. Et, Accipite fpiritunt fandium,Qiiorum remiferitis pecca tajSdc, Qui crediderit ÔC baptifatus fucrit,faluus erit, Ac inter Apofto' loscommedauit præcipuè Paulum, quemuocateledlum organon^rapu itcp eum in tertium cœlum, ut orna' ret cum Apollolicaautoritäre. Qua rc tarn didla q fada, hoc eft, dodrP na de exempla Apoftolorum,obfcr' uanda funt. De dodlrina quide PaU' li non eft hoc loco pluribus dicendS, quippequæ manifeftc extat, ôi. fin' gillis diebus exponitur. De cxcplis autem

eXPLïCAT. IOAN. BREN. «alt;

^Utem eius aiiiraaduertendum eft* tjuódfiat hïc fermo non de quibuft Ills facftis Pauli, fed ijs, quæ ut Äpo' ftolus fecit. Habuit enim Paulus eti^ äinfuas infirmitates. Vide paroxyft hium, qui fuit inter Paulum Suf Bar* liabam,A(ft.xv. quæ contentio duo* turn fancftifsimorum uirorum fuit Opus carnis,non propofitum nobis Utimitemur* Siquidautcm Pîulus fecit ut Apoftolus, hoc nobis ad ex* cmplum propofitum cft.Q«id ergo eft illudrquot; Paulus totum minifteriunt ' fuum dir exit in gloriam Dei, utili

tatem proximit Item Paulus ma* hit obijcere fcfe uitç periculis,^ ne* gare Chriftum. Paulus non habuit tantum rationem fuae falutis, fed ctû amaliorum, adeoque intantum, ut Uoluerit efseanathema, quo Ifraelp tæfui feruarentur, Quis infirmatur* inquit, ÔC ego noninfirmorf' Et ttiulta alia extat exempla Pauli,qua£ Cette nobis imitanda proponuntur*

O

. ÏN CAP. nr. EPIST. AD PHILIP. Cæterum, cum Paulus iiifsifsct fii' urn exemplum imitari, fufcipitque' relam aduerfus inobedientes. Étfi, inqui'enSjmcum exemplum in feclâ' da dodn’na Chnffianifmi imitandu eft,tarnen proh dolor magna pars hominum alio fpeeftat. Loquitur au' tern Paulus non de Echnicis 8C perfe cutoribus Euangelij, de quibus alia» dicit; Quid attinec de his, qui foris funt, iudicarequot; Sed loquitur de Chri ftianis , qui agnofeebant Euangeli' on. De horum ignauia StT focordii conqueritur,id^ no fimpliciter, fed obor ds lacrymis : De quibus, inqui' ens, fæpe dixi uobis, nunc autem 5«^ fiens dico. Cogita,obfecro, quanto amore profecutus fit ecciefiam Chri fti Paulus, ôf quantum doluerit de interitu ignauorurn hominum. Eft hoc exemplum imitandum, ut do leamus de proximi noftri interitu, fv deEcclefiac periculis, quæcerte . hoc tempore maxima omnium funt,. 'gt; Sed

EXPLICAT. IOAN. BRENT, lo« Sed quid illudcft, quod Paulus de compiuribus Chridianis conqucrP. turfPriraùmp'nimicifuntjinquit,cru nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;.

cis ChriiH» Qiiomodo hoc dicis Pau U f Num coatumeh'ofe loquuntur

Chrillo crucc cius f Num crur Cem cius pedibus conculcant f Nc* quaquam« Volantiridcri Chriftia' nijUoluntuideri fepra:clare fentirc decrucc Chrißi. Sed dicuntur ini-tuici erucis Chrifti, propterea quod nullam uolunt ferre afdidionem pa^ tienter et nomine Chrifti.Nam crux Chrifti non ea tantum dicitur , ad quam Chriftus ipfe affixus eft, fed ctiamea,qu3c propter Chriftumin^ fertur,SC queChriftiano exquacuep caufaaccidit. Paucifsimiaut funt eti 3tn inter Chriftianos, qui talecruce ferre uolunt. Ali j cniin orta pcrfecu tione mufsitant,filenr,difsimulant, acetiam abnegant Chriftum ac E* Uangelion eins. Hi funt uere inirni* ci'crucis Ciirifti, Alij nihil uolunt

O a

. rN CAP. in. EPIST. AD PHILIP.

aduerfi à proximo in hoc mundo fuf ferre, Sed fi quid incommodi eis ac' cidcrit, tunc mox inuidia ôé iracun^ dia inflammantur,execranc«r aduer ûriumjpefsima de eo ipargunt, ncC aliter fegerunt,quamli cßenta dæ' monibus obfefsi.Hifunt uerè inimi' ci crucis Chrifti, Ac licet quidem ex cutcre à fe affliÆ'one, ü hoc ßeri pO' teft falua pietate, et obedietia,quain uerbo Deidcbcmus. Sedficincan* defcerejexccrari,infanire,Ô£r nihil no malorum uidifsim inferre, hoc de' mum eft crucem Chrifti manibus QC pedibus conculcarc. Et tarnen maxi ma pars Chriftianorum talem duett uitam, Quare non eft mirum,quod T urea obtineat regna Chriftiano%' ÔC ednterat crucem Chrifti contu' meliofe, cum hoc idem faciant Chri' ’ ftiani ipli pefsimis fuis moribus, De^ inde, Qiiorum Deus, inquit, uenter eft. Quid poteftdiciadmirabiliusC' Maxima pars non Ethnicorum, non

ludæO'

EXPLrCAT. roAN, BREN. »07 ludarorunijnon Turcarumtantuin, fed ctiamChrjftiano^ adorant ueiv tremfuû pro Deo. Sed quis Chriftu anorum hoc fateturr Nihil uidetur ipfis admirabilius dici. Vidcamus i* gitur quid fituentrem pro Dcohalt; bere.Non eft auteni exiftimandum, quod inanibus laborarc, aut alia ne* gocia ciuilia exercerCj ut uidtum pa* reSjSe uentrem pafcasjfit per fc ado' fare uentrem pro Deo. bed uenter illoi^ Deus efse dtcitur,qui primum præ parando uidu nullam habent tationcm dodlrinæ Chriftianæ, non curant follicitè Euangelion Chrifti, Putant auditum et difciplinam Euan gclij efse rem extraordinariam, ad ft non ualde pertinente, inftitutam tantum ornamenti gratia, 8d obfer-' uatam propter ueterem confuetudi Qualesadumbranturinpara* bola nuptiarum, ad quas uocati non ucniunt, fed excufant, alius uillam, alius boucs, alius uxorem. Deinde O

IN CAP. irr. EPIST. AD PHILIP, adorant uentrcm pro deOj qin prO' pier uitfîum nugantur, peierant,0lt;f dant operam doll's, ac nnpoliuris» Adorant lii uentrcm pro Deo , qui colunt uerutn Dcum , tantum obhanccaufam,ut tribuat I'pfis up (fiuhi, Nam hoc finehadcnusamul tis mifsatum, pcregn'natum, ÔC mo nachifatum clL Habes quanta fit fdolatfiaetiam inter ipfos Chriftia' nos. Etmiramuradhuc, qui fiat,lt;p T urea tantas inferat calamitates or' bi Chi iftiano. Pollremo, Qui ter' teftria,ait,curant. Sunt enim , qui CÛ non babeant eura uiëlus, quippe, quibus fatis fit opum, curant potem tiamjhonorem^SC uoluptates huius feculi,quainrc pcccat etiammaior pars Chriftianoi^?. ItaqueChriftiani ipfi fjntblafphemi in cruccChrifii, funt ido!atræ,adorant uentrem Sf tcrrcilria bona pro Deo. Quare noniniuria deflet Paulus interitum eorumiac facile conijci poteft c la'

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crymrs

eXPLÏCAT^ IOAN. BREN, rés ^fymis Pauli, quantus interituseos Bianeat. Quód fi uoluerimus eftu' gerehunc interitum jcffugiendaeft ••npietasj ut (eruemur*

NAM NOSTRVM mÂÎTtOltx EST IN COELIScrc,

Paulus inftituit antca grauifsimâ tjuerclamdemonbus Chriftianoi^, quaeres quantum dolorem afferat cordi cius ,etiam lacrymis luis tclia^ tus eft. Conqueritur enimQhi J qui font auditores Euangeltj, ôô uclunt uideriChriftiani, fintinnnici crucis ChriHt,adorent ucntrcm pro Deo, curent terreftria. Nihil uolunt ad Uerfi patijfunt impatientes in omni' bus afllidionibus, Sgt;C quçrunt tantS carnalem fœliciratcm. Exire non uolût, pati rccufant, adeoqp fie folc^ mus nos gcrere,quêadmodû canes, fi qui cafu ccciderint in pterfluenté aquâ, Hinolût inaquafuffocari, 8C tn fi quis manfl extédat, ut extrahat eos, mordicus apprehendût ipfumî'

4

tN CAP. in. EPIST. AD PHILIP.

‘ fra nos non uolumus fcrrc aduerfa liuius fcculi,ôlt;r tarnen cum Deus ex tendit mantis fuas, ut nos fcruct, ÔÔ ad meliorem uitam ducat per mor' temjfugîmusDeum,SL odimus con filiaeius» Hxc eft magna bominum morofitas. Qiiid ergo faciedum eft, inquis^aip hominibusf AdditPaU' iusîNoftrum politeuma,hoc eft,nm nicipatus,eft incœlis» Eft 2C hocU' num è præcipuis ditftis facraï fcriptu rx, Ac manfteftu eft’, quod cum Pail lus raptus fit in paradifumjSC audic' rit ibi diuina uerba, nihil tern ere effu tiat, fed proponat nobis uerba fua diligentifsime ponderanda. Quare hoc dieftum non eft ofeitanter per currendum, Politcuma, inquit, hoc eft,ius noftrac ciuitatis feu municipa tus nofter in cœlis eft. Non eft in ter ris, quemadmodtim carnales exifti' mât,fed in cœlis. Nam homines poft quam adoleuerint, primùm omniS follicitifunt de loco habitationis, ÔC de

EXPLFCAT. IOAN. BREN. «09 de iure ciuitatts alicuius^ih qua ÔC tu Ufintjôc alimenta fibi parent, Quod fi cui hçc foziiciter contigenntjputat reinfuam mpptimo ftatucollccata cfse, prudcntis quidem hominis cft,parare fibi domiciliû et alimentû. Sed exiftimarc, banc unam efsc no* ftiam fcelicitatemjamp;^ hoc unQ agcre. Ut ricglcdla picrate et obediêtia Dei, paremus nobis iura terrcnæ ciuita* tis J hæc demû maxima cfl impietas. Non cnim habemus hîc interris ma/ nentepa ciuitatem, fed municipatus nofter eft in coelis, Primû enim uide^ amus, auomodorecipiamurinmu^ nicipatu ÔC in iura cœleftis ciuitatis« Non enim pofsumusfrudû accipegt; te ciuitatis cœlcftisjnifi ante rclati fu erimus in numei^ ciuium coeleftiG, ErgoChriftusDominus nofter,cö antèexpulfieramus è Paradifo,im^ petrauit fua mortc,ut hominibus da tetur itérât ius cœleftis ciuitatis.Cûcp homo baptifatur in Chtiftum,amp; cre

O

ÎN CAP. nr. EPIST. AD PHtLtP.

dit in cum, tunc confcribitur in cata' logum cœlelhuciiiiuiTi, amp;nbsp;rcdditur particcpsomniumbonorji in cœlis, Ephe, tj. Per Chriièum aditum habe mus utriep in uno fpiritu adpatrem» lam igitur non eftishofpites Sgt;C inco' ie,fcd cociues fancfiioi^, ac domcfrici Dei, Deinde uidendû crit, quæ fint iura priirilcgia cœlcib's hçredita^ tis. Nâ qui funt ciucs in terris, fua ha b et iura, fja priuilegia. Defendunf efh ab hoftibus SiC latrôibus, quanta quidem humanapotcn'tia per magi' ftratû fieri potefitdefcnduntur ab in iuria uicino^. Vtunturæquo iure, utuntur publicis SC commuhibus a' quis atep pafeuis, Si quis ciuiS à præ' donibus lçdit,omncs alq ciues tuenf eum. Et alicubi, fi quis ciuium fame præ inopia rerum premitur,datur ci alimcntum ex publico,inhofpitali, Vnde dici folet, Quod fi quis emit fi bi ius ciuitatiSjCmit fibi prçbendam, ut uocant. Sic SC hi, qui fiunt cœle-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftes

EXPLICAT. rOAN. BREN, n» ftes c)ucs,fua babent iura, fua priup legia. Nam coelcftes ciues tunfunt ab bofte SC latrone Satana, Satan no poteft eis nee morbis nee morte no* ccre. Et fi quid ad uerfi incidcrit, tue coeicftis magiftratuSj 60 totus ecele^ ftium ciuium,exercitus adiuuant eit, Adhæe,qui babent iura cœleftis ciui tatiSjpcrcipiüt etiam bona coeleftia, üidclicct,remifsioncmpeccatorum, iufticiam, liberationem â morte, ÔC îttcrnamfœlicitatem. Sedquemad^ ttiodum in terrena ciuitate , is qui habet ius eius ciuitatis, Primum ne cefsc habet, ut obediat publicisk' gibus, alioqui notatur publica igx nominia, SCreijcitur e ciuitate: ita etiam q,quifunt coEleftesciues;negt; cefse babent feruare leges cœleftes, quæfuntdc dilcdtione Dei pro^ ximi, Debent nomen DOMINI Honorare , ÄS proximis beneface * re , ac boneftam uitam ducerc « Deinde, is qui uult frui public»

INCAP. nr. EPrsT. adphilip.

bonis tcrrcnæ ciuitatis, necefscba' bet etiam ferre grauamina eins ciui' taris,quae {ùnt,confcrre tributum,et Reip. feruire, pro fua qirifcp uocatio ne. Sic ÔC feréda funt grauamina cœ leftis ciuitatis, Hæc funt uariæ affli' dlioncs, quæptjsaccidunt. Ita(^,fi quis eijcitur in cxilium propterChri Itum, tune proficifeendo in exilium, facit feruitutem Reipub, cœleftis, ïtem,fi quis fert inopiam propter iU' fticiam ncgociationis fuæ, tune facit oiBciû, aut, ut uoeât,feruitutem,per tinentem ad ciuitaté cœleftem.ltem, fi quis adiuuatpauperemfuapecu' nia, tune confert tributum ad Rcm^ pub, cceleftem,Hxc ßC id genus alia grauamina ferenda funt coelefti ciuiî fedlibcraîifsime compenfantur, Vt in ciuili Rcpub,fi quis pauca côfcrat in cômune,collocat in tuto omnia rc tiqua fua bona: ita cceleftibus ciuib. pro his grauaminibus reddStur per petua bona. Non funt pares afflidf

ones

EXPtrCAT. rOAN, BRENT, «1 Ones huius tempons^inquit Paulus, îdfutiiram gloriam, quaereuelabit *11 nobis. Quare cu municipatus nO' fter eft in cceliSj non hoc agendîï eft, Ut uentri feruiamus, fed ut Domino C)eo noftro icgi cœlefti obediamus, ÖC uocationem eius fedremur,

EXQVO ET SERVATOREM * EXPECTAMVS,

Sunt ÔC hçc cxhortatoria,quibus I^aulus admonet auditores Euange* lij ,ne adorent uentrem fuu proDco, ftd cogitent cœieftia, quandoquidê politeuma nofti^t fit in cœlo, ôifnorr gt;n terra, Etfi autcm Paulus utitur fimplici tantum expofitione, tarnen qdiligentius obfcruemus didta Pau lijColligemus z uerbis cius argumen tatioes, Propofitum igitur Pauli eft, ut exhortetur nos ad quærcnda cœ* leftia.Curandajinquitjfunt cœieftia, non terreftria. Hie eft ftatus.hoc eft •nftitutS Pauli, in hoc quidem loco, t'riina ergo ratio exhortatiois eft,cû

I N CAP. ni. EPfST. AD PHILIP.

ait : Noftrum politeuma eft in coelo, non in terra, Cœleftia igit curanda funt. De hoc aut fupra diximus.Nnc fequitur alia ratio exhortandi. Ex tnquit J Sgt;C fcruatorem expedlamus. lEx quo nimirum politcumate coelc' fti y uel ipfo cœlo,cœleftia (unt qux* rcnda,non terreftria, quia expecla* mus Scruatorem no è terra,fed e cœ lo. Veniet cccelo,qui nos feruabit et libérable ab omnibus aduerfis, In to ta terrajCt in oibus f errenis rebus ni hil eft^quod nos pofsit fcruare: non cibus,non potus,non diuitiæ, non fa nitaSjUon regnajuon poteftas,nó ho notjHon dignitas. Nulla eft regio in terrisjC qua uenturus lit uerus ferua tor noftcr, Qirondam è Babylone, e SuCiSje Macedonia,è Roma uencrut magni potentifsimi monarche, hi uero inagis opprefserut homines, § adiuuerunt, É folo autem cœlo ue^ nit uerus ^ernator, Quarc cœlum iwlpiciendum eft, cceleftia quærenlt; daôf

EXPLICAT. IOAN, BREN, m da Ô5 curanda funt, Cù m autem dki mus jufpicicdum eise cccIunijSif cœ leftia quçrenda,non docemus fuper ftinoncm monafticanijUt concluda.' mus nos in fecrctum aliquem locu, 8Cnihilagamus aliud,præterquam q)imaginemur,nefcio quæ Cherubi ca 2C Seraphica in cœlo : fed ea cœle ftia intclligamus,quæ defciibit Pau^ lus ad Colofscn, capitc tertio. Exuv ftis,inquiens, ucterem hominem cS fadis fuis, induiflis nouû, Vcrus homo eft,qui deledatur ftupris, im^ mundicqs,mala concupifccntia, aua riciajïa,indignatione,malcdicentia, turpiIoquentia,6Cc, Hic homo terre ftris eft,ideotp exucndus.Nouus ho mo deledatur in lefu Chrifto,SC ho* neftis uirtutibus.HçCjUidelicet Chri ftus,5lt;:^ bonæuirtutesexfîde,func res cœleftes ♦ Quare hæc nobis in haccorporali uita,præomnibus agt; lijs rebus , curanda ÔC quærenda Iwnt, Deinde quoddkit: Expedia;

ï N CAP/ in. FPIST. AD PHILIP, musjfuppeditat etiain nobis materf» am argumentiî Cœlcftia funt nobis curanda, quia nulla non bora, nullo no momenco expedandus nobis eft feruator Chriftus c cœlo. Si ccrti cC-femus,nos multS tcmporis uicfturoS in hoc fcculo, fi ccrti efsemus, Chri' ft urn no aduentuiji adhuc in mille art nisjfortafsis haberemus occafioncrrt qucrcdi terrcftria. Nunc aut manife ftü eft, nihil nobis certius efsc hora mortis, Chriftiaductufore exim' prouifo, Veniet, inquit, ficut fur irt node, Veniet paterfimilias, qua ho raferuus minime iudicaucrit. Qua' renunquam non quærendafunt co2 leftia, ut femper fimusparatiad CX' cipiendum Chriftum. Adhæc dC' bet SC hoc nos excitarc , quod dicitl lefus Chriftus Seruator ♦ Curanda cnim funt cœleftia, quia Chriftus ad ueniet his,qui curant cœleftia, no ut crudclis tyrannusjfed utclcmcntifsi mus Seruator, Impij curantes tantÛ terrcna,

EXPLICAT. IOAN. BRENT, ng tcrrcnajHCcefse habet mctuere Chri ft» aduentum,quia uenit ipßs ut feue rus iudex, Nobis autem,qui credi-mus in eu, Veniet SER.VATOR, Quare cœleftia quærenda funt, ut parati fimus cxcipere ipfum in aduc tueius, InEuangelioMatthaci, fer' gt;nbsp;Uusquidatfamulicio cibum intern' pore,expédiât aduentum domini fui obcdientifsime, Quiaöt cœperitC' dere ac bibere, nbsp;nbsp;percutere confer'

Uos,non poteftgrato animo de ad' Uentu domini fui audire, Et pauld poft:Scrui,qui talenta fua auxerant, ilacriter excipiunt dominum. Alius ïutem feruus,qui talentum fuum ab fcondcrat, trépidât ad aduentum do •nini fui, QCc ♦ Deinde debet etiam nos ad quærenda cœleftia excitare, beneficium, quod Chriftus affert no bis fccuminaduentufuo. Hocaute beneficium maius eft,^ quod uerbis ^xplicari poftit. Transfigurabit, in' 4nit,corpus noftrum hunftlc. nt con

' IN CAP, m. EPIST. AD PHILIP,

forme fiat corpori fuo glon'ofo.HoC nbsp;nbsp;j

efi maximum beneficium , No« ' , funt quaerenda corporalia. Quidi' j ta c’C^jia corpus, quod nunc geftaf' i, mus, humile eft, abiedium eft, mor nbsp;nbsp;j

tale eft, corruptibile, putrefaÆ' oni obnoxium elb Qui ergo cor' , i pus curat, quid aliud facit, quàmq» j , paretuermibusefcamT'ChriftusaU' ) tem redder corpus noftrum confor * . me fuo cœleftiSC gloriofo corpori» Quare quaerenda funt cœlefria» •Confer nunc humilitatem corporis noftri, cum gloria corporis Chrifti, ' uidebis magnitadinem huiusbe' i

nefieij. Refurgetquidem idem cor' pus hominiSjquod in hoc fcculo uix' It y fed refurget alijs donis ornatS, ft' cut Paulus copiofe docct,i.Cor,xv. Nam corpus noftrum in hac uita eft mortale, Chriftus autemrefurgenS à mortuis, reportauit ex morte cor pus immortale. Ergo Ô^Yioftrum ent immortak.ItenbCorpus noftRr

in

EXPLICAT. IOAN. BREN. 114 inhac terra indiget cibo, eft obnoxi' Um uarrjs atfliiftionibus*jeft graue, nou pót nilî pedetênm moueri, 5Cc» Chriftus autem fufcitauit corpus ftix Um nulhus cibi iudigens, nullis pafsi ombus amplius obnoxium/am agp le,t^ cft fpiritusjper oïainoffenfe pe netrans,adeocpfedens ad dextram Dei,hoe eft, præditumdiuina maie-ftate.Taleigicur erit óif noftrumcor pus, Quare Omni cura in hoe ftudi' Umincumbendil cft,ne amirtamus tantæ gloriæ expeólationem. Amit timus autem earn, li curamus terre* ftria, Ô6 conténimus Chriftuac uoca tionem eius, Vide em mihi hoim inla nia. Alius tam immenfam gloria ne* gligit aut cótemnit, ^apter pauculos taiitö numosialius ,ppter aliquot me Ciras uini; alius propter euanidâ cor pons uoluptaté, Qirid eftinfania, fi hçc nô eft,uidelicct,ob tam uiles rcs tanta maieftaté abq cere; ludicamus Ëfau ftultifsime fccifse, q, propter

t

IN CAP. III. CPIST. AO PHILIP, pulmcntum uendiderit primogeni' , ta,multo Ikiltiorcs hi funtjqui prop ' tei' tamuilcsres uendut,autpotius abijduntjtantam fœlicitatem in coz' 1 lis, Poftremo ne dubitaremus de po tcnria Chrifti, qua efficiet,ut corpus noftr urn fiat conforme corporifuo, I addit Paulus: Secundum efficaciam, quapoteftfibifubijcereomm'a, Hîc L* tribuit Paulus Chriflo omnipotent^ am. Ergo manifeftedocct, quod fit h uerus Deus, Nemo enim eft omni' potcns,nififoIusDeus, Quarecum 4. Chriftusfi'tomnipotens, ÔC præte'^ (} rea promiferit,fe excitaturu nos in nouifsimo die, ad accipienda fecum t; hæreditatem cœleftcm,non eft dubi Ç um,quinrcdditurusfitnoftrum cor (,• pus conforme gloriofb fuo corpo* (. ri, S)C omnem fœlicitatem nobiP

cumcommunem habiturus, Ç Û modo nos curemus (;

cœleftia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

’Caput tj

EXPLIC AT. TO AN. BRENT. «»

CAP^IlIb

R O IN D E F R A=‘ TRES MEI DILE.‘ CTf, AC DESYD E RATI, CZC.

Poftqua Paulus multa docuitj ad^ I---dit nunccxhortati f öricm, ut auditores eius confient in dotfirina. Etfi enim non infiituit '•^hac Epiftola intégras difputatióes '^cfiimmis ÔC pcipuis articulis Chrû ft’anæ doCtrinæ, ficut tnEpifioIaad Romanos amp;nbsp;Galatas, tamê attingit ^pitadeiuftificatione, quæ efi per proptcrChrififl. Nonliabens l'nquit)fneatn iufh'ciam exlegc, fed ^arn, quæ eft per fidcm Cbrifii, SiCc, ôocet de cruce perferenda propter Chriftum: docctpios poft banc uû tamuiuercin Cbriftofœlicitcr : ino ''et feefiandos efse fruefius fidei, ac p '■pueprçftandam efsernutuam cari

P ?

tNCAP. rm. EPIST. AD PHILIP* tatcnijficut Chrifrus fefe humiliaui'f» Hortatur etjam,ne fecflemur uoltip' tatem uentn's' fed agamus cnrani coelcftis falun's. Et multa aha. Nunc igttur hortatur cos J ut inhac ccrta, ptafiC firma dodrina confient, per' durentac perfiflant. Primùmcnini ommQ necefsariuin eft ad falutcm, utccgnofcamus ueritatem cceleftis dodrmæ, Ôl concipiamus deea pie rophorian,hoc eft,firmamcertitU' dinem, ne quouis uento dodn'nx circunfcramur,0£f femper dffcamus, nunquam autem ad cognttionem ue n’tatis perueniamus. Nam ad hoc officium créa«, na«‘, SCeducati.fu' mus. Deus creauit hominem ad ima ginem ÔC fimih'tudmcm fuam, hoc eft, uthabeat notttiam Dei,quaho' mo fit fi'mih's imago Dei. Non créa uit nos ad imagincm agrorum, pecu n!æ,uini, rcliquaruin crcaturarS, fedadimaginem Dei, uthancfetQc' mur, AdhgCjDcus ft quem ex I'nfan'

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«'a

BXPLfCAT. IOAN, BREN. ns tfapcrdiicitadiuucntutem ÔC fenc-^Sutern, nonidcirco falt;it, ut hie ho* •notniedatjbibatjâSinambus labo* tetjfed ut Deum per dodrina coele*. ftem cognofcat.Et Deus datholad hunc ufum ahincnta,dat pacem, dat publica incolumitatê, utahquandiu confeructin uitajdum cognofcat uc titatem cœleftis dodirine, qua Deus cognofeit, Qiiare ad lalute noflram piimùm oim necefsarium eft, ut pa* temus nobis fcicntiâ reijz diumarû, cofequamur certa uentatê pie do lt;ftnnç,Hanc aût difcemus ex fenptis ippheticis Qi. Apoflolicis.Deinde proximu efi,necefsariG erit ad faîutê HoftrâjUt in eo,^d didicerimus, firmi tercôftcmus, nee patiamur nos ab ta ueritatc feduci.Etin hac parte pet ^picue uidemus, quanta incuria uub gushoimdodlrinâ ChriflianiTmi au diat. Nam cum audiunt, uel rabu* ^am Papifticum, uel Anabaptifticû, M etiam Iuda:um,in medium affer* t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P. 4

IN CAP. IKL EPIST. AD PH IL I ƒ

fc aliquot teftimoniaScripturÇjtum protinus admirantur incipi' unt de dodrina Euangelij, quam au diueruntjdubitarc.Hoc manifeftum argumentum eft, qj non audiuerint cocionesEuangelr) aliqua cura, nee conceperint deEuangelioChriftifir mam lentcntiam. Quomodo ergo hi conftabunt coram Satana, finon pofsunt conftar e coram hominefEt Paulus dicit : Si angelus aliud Euan' gelion adnunciauertt, anathema fit. Cnm igitur oportet nos piam docftri nam tanta ccrtitudine tcner c,ut nec angelus earn nobis extorqucat,quid fentiemus de his, qui uno aut altero didlo hominis patiuntur earn Ebi eX' cuteref Quarenecersariumeft,^ Paulus admonet Ecclefiam,ut in do' tftrina fibi ab Apoftolis tradita firmi ter conftet. Sed interim uide mihi, humanitcr, g fuauiter Paulus Philip penfes fuos alloquitur. Vocat cos fratreSjid^ non limplicitcr,ftd dik'

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dos

EXPLICAT. IOAN. BREN,

âos ac defyderatos. Addit infuper î* Gaudium ÔC Corona. Fratris cogno ^rätrü: cog» tnen,etfi honcftifsimum eft5ac præci puèpijsconuenitjhoc tarnenuarijs’^^^quot;”*'* fuperftitionibus ab ?mpijs nunc for f didatum eft. Prünum^ fordidarunt il lud Monachi, qui (è uocauerunt Fra treSjFrater Abbas,?^ Frater Conuc tus, quafi uero reliquijquos uocàrSt laicos feculares, no efsent fratres in Chrifto. Deinde,reddiderunt hoc cognomen inuidiofum feditiofi ru^ ftici, qui ÔC ipfi ic uocarunt fratres, ad pr ædandas uidelicet hominum fa cultates. Deinde hoc tempore red* dunt hoc nomen inuifum Anabapti* ftac j qui arbitrantur fe folos fratres in Chrifto, cum tarnen fefe à uera fra ternitate Qiriftiana feiunxer unt. Di cuntur autem foli ueri ac pq Chrifti* äni,fratres. Etprodeft hoc cogno*

*^en ad fidem SC caritatem. Fides confirmatur, quiainhoc cognomi* •'c comprehenditur ille articulus,

P f

s TN CAP. mi EPIST. AD PHILIP.

CommuniofandoHi ♦ Omnes enim, pij funt hæredes Dei,SC cohæredcs Clirifti : hoc eftjfunt fracres in accipl enda coelefti hçreditate. Hoc certc il luftrius ÔC nobilius cft,g fi quis efset in fracernitatc regioru liberoi?^. Ad caritatem aurc miituam excitamur, cum audimus Fratres,quippe q? hoc cognomen admoneat unuquemuis fui amoris Suf ofFicij, quç debet proxi mo fuo. Vocat autem Paulus Philip penfes Coronam fuam,hoc eft,orna mentum î quia Philippenfes diligun t€r didicerant à Paulo Euangelion, Sc multa propter dodrinam Euan' gelij pertulerant,atcp collantes per' durauerant. Sunt igitur ornamcntu Pauli coram Ecclcfia in terris,amp;5 co' ram Deo SC angclis in cœlo* Sicut Prouerb. xtj, mulier honefta corona dicitur uiri. Et cap. xvij. filtj bene C' ducati dicutur corona fenum paren tum,6Cc. Pofthxc Paulus hortatur duas muliereSjEuodiam SC Syntych €n,uc

EXPLICAT. IOAN. BRENT, n»

CHjUt fint concordes. Ex circunftan/ ‘ tia uidemus, quänccefsan'a fit inter Chriftianos concordia, Paulus enim cx carcere fcribit, ut fint concordes. Non meminiTset liuius rei intantis fuis periculis,nifi fentiret concordia cfse necefsariam. Pr etcrea hortatur Paulus etiam alios , ut reconcilient has duas mulieres. Oinnino enim necefsarium eft, ut ducamus uitanî concorditer. Vbi enim eft mutua d» fcordiajibi non manet Chriftus. De^ us J inquit, caritas eft. Quimanet in caritatCjin Deo manet. Adhæc, ubi non eft mutua caritas,ibi non poteft efse inuocatio. Quâtum ergo ibi ma loFU oritur, ubi nec eft Chriftus, nec eft inuocatio i Quod aût Paulus di' cit : Rogo te compar Germana,qup dam r cfcrunt ad uxorem Pauli. Di-cunt enim eum habuifse uxorem. A Itj negant, QC referunt hoc ad uirum quendanijcarccris cuftodcm , de quo in Aclis, captte decimofexto ♦

IN CAP. nn, ËPIST. AD PHILIP.'

All) fentiunt his uocabulis defignari praccipuum epifcopumapudPhilip penfes.Qirakcuncp autem id fit, cer teChriftianifmo nihil addit, nihil au' fertjfiue Paulus habucrit uxorem, ß ue non habuerit. Nam Petrum habu ifse uxorem conftat. Et Paulus com mendat coniugium in omnibus pijs, fiue auditoribuSjfiue miniftris Euan gelij.InChrifto enimlefuutno quç' rit, fiue quis fucrit ludacus, fiuc Grac cuSjfiuc uir,fiue mulier, ita non quae ritur,fiue quis fit in coniugio, fiuc in cœlibatu, tantummodo,ut unufquif que piam SC honeftam uitam ducat infuouitæ genere. Circuncifio, inquot; quit Paulus,nihil eft, Ita coniugium .nihil eft, Coelibatus nihil eft, fed ob' fcruatio mandatorum Dei aliquid cftjfiCc.

Cæterum quod addit Paulus hoC loco,QVOR.VM NOMINA SCRIPTA SVNT IN LV BRO VITAE, admonetnoSjUt pcrquira'

EXPLrCAT. IOAN. BREfT. «gt;

pcrquiramiis,qs fit Iibcr m‘tç,et quis ufus cius, Multum em Si. fçpc ot mc tio huius libri infcnptura, In Exó» ca.xxxij, didtMofcsï Sinondimit' ' tas etSjdele me de libro, quem fcnp' fifth Et in Pfal.lxvitj. de impîjs perfc cutoribus dicitur: Deleantur de Ip bro uiuentiû, Si cum iuftis non Icrî* bantur.Et apud Daniclxa.xq» Salua biturpopulus,quiinuétusfuerit fcri ptus in libro.In Apoc.ca.xxi. Non in trahit in nouam Hierufalem, nifi qui «wm fcripti funt in libro uitæ agni. Cum (/«„j nbsp;nbsp;nbsp;.

•gitur totiesfiatmentio huius librf, operæprecium eft cognofcere, quis fitifte liber, utcognofcamusjquo' tnodo Si nos pofsimus confequi, ut inipfumconfcribamur* Non eft au* tem fentiendum, q? in cœlo fit talis fxternusliber,aut eiuftemodiRc* giftrum, quale habent diuites huius ftculijinquibus confcriptafunt no* •nina fubditorum Si debitorum,fed cftipirituale Si cœlefte regiftrum.

IN CAI’, nil. EPIST. AD PHILIP, nec quicquam aliud eft, gratuita il laeledto Dei,qua Deusllbiexom' ni hoîm numero ante conftitutioné huius mundipropofuit, quos ferua' reuelit.Sic enim Paulus dicit Ephe. I. Elegit nos inipfo antei^ iacerenc fundamenta mundi. Quodfi Deus numerauit ftellas cœli, 06 quod mh nutiuseft,capillos capitis noftri,cer-te numerauit Su coftripfit etiâ quos ad perpetuam Erlicitatëferuareuc' lit. Hoc ergo Dei propofitC,hec e!cx dio, hçc pdeftinatio, hec numeratio dicitur liber uitç,Porrô,{i quis uolue , fit irrumpcre ad luce inaccefsam dh uing maieftatis abfi^Chrifto, tunc fieri non poteft,ut aliqua cognitionc fcripturç huius libriafsequat,fed po dus excçcabitur, 36 dubitabitdefua falute, ac etiam defperabit. Nemo e^ nim, uel tarn lapicns, uel tarn iuftus eft, qui queat fua fapientia pcrfcruta ri hanc arcanam Dei fcripturam,aut iljftida fuamcreri, ut inter nomina huius

EXPLIC at. rOAN, brent, no huius Scnpnira: contineatur. Sed bene habet. Poüquàm Chriftusad' uenit et vcuelaius eftjtunc reuelatus eft ctiam liber uitæ,atque adeo,u£ uere dicamiis, quod res eft, hie liber uitæ eft Chn'ftus ipfe Dominus no' fter. Nam in Chrifto lefu reuelatum eft, qui pertineant ad æternam falu^ tem, qui ad ætcrnain condemnation nem. Qiii credit filio, inquit, habet uitam æternam. Quiuerononcre' dit filio,non uidebit uitâ, fed ira De» manet fuper ilium. Quare hoc tem* pore facile efthunc libfum legere, cognofccrc,quis fit in eo feriptus, propterea quod quifquis inueniat fe per fidé in Chrifto, is etiâ feriptus fit libro uitæ. Potuerût 8C Patriarche boc cognofeere ab initio or bis ter* taE,uidelicet,quantû potuerût cogno fixere de Chrifto promifso. NOcaüt propius eft nobis falus, poft^ Chrix ftus reuelatus eft. Ergo in hoc libro nullus Turca,nullws impiiis Ivjd^us,

IN ÇAP. Mil. EPIST. AD PHILIP.

nullus impœntïcns ncbulo, nullus pertinax hypocrita fcnptus eft nifi conuerfi ad Dominuin, agnofcant Chriftum. Soli hi in co fcriptifunt, quiuereinChriftumcredunt. Etut hunc librum legamus, non eft opus ut cum ingeniofifsimis hominibus aftendamus in ccelum ad perfcruta-da arcana Dei, Sed debemus cQ fim' plicibus paftoribus accederead prç ièpe, in quoChriftusiacuit : debe/ mus Chriftum pro nobis hominem facftum,pafsum ÔC crucifixum infpi' cere, fiquidem nos in Chrifto in' ueniamus, tunc legimus nomen no' ftrum in libro uitæ. Quid ergo erit bis,quoi^ nomina fcripta funt in hoc libro i Nam qui conftribuntur inter terreftres unius urbis ciues,hi habet fuapriuilegia,5C fua beneficia. Muh to maiora habent, qui côfcripti funt ia catalogo cœleftium ciuium, 8C in libro uite, Primum, qui in hoc libro fcriptus eft , habetur illuftriftimus

coram

EXPLICAT. IOAN. BRENT, fi«

Coram tota coelefti curia,Sunt homi* Hes cenucs, qui admirantur oftcnta* tores infignium maiorum fuorum. Sc dolent qgt; ipG nullam habent clari' tudinem acamplitudinem, Item,in pontificiareligióc longus catalogus tccitatus eft mortuorum ex libro, in publicis concionibust Pauperes igu tiir putauerunt fe coram Deo obfcu ros,quodno potucrint facultatibus ftiis emere publicam ipforum fa* «niliæ eorum mcntionem. Paulus an tcm in hoc loco fignificat, quomodo pofsit quis ueram claritudincm conlt; Icqui, Quorum nomina(inquit) func in libro uitæ.Danda igitur eit opera, ut fis in libro uitae fcriptus, tune ha* bes claritudinem cœlefiem, SCeris illultris in coclo SC in terra.In memo* tia, inquit, æterna crit iuftus, 6C ab iuditione mala non timebit. Deinde qui fcriptus eft in hoc libro , eft in perpétua protedione Dei. Non por -teft ci nocerc nee paupertas , neç

IN CAP. mr/EPrsr. ad philfp. morbus, nec mors ipfa. Habet eni'm publicum 0^ faluum,ut uocantjÇom dudum, etiam aduerfus Satanam. Ethaec protedio nun^ non ell fir^ ma. Sufcipiunt 8C principes huius feculi fubditos in Cnam protedionc» Sed exempla teftantur, quod multi Ipolientur à latronibns, etiamfi pro' mifsa fit eis publica protedio, Qpos autem fufcipit DeusinfuamprotC' diionem,hifemper tutifunt, etiamfi ingrediant in mediam mortem.Sufi cipit autem in faam protedionem eos, qui Ccripti funt in libro uitat. Quçlb igitur tc, qua ratione confer quar, ut ÔC ego inhunc fibru confcri barf Breuiseftrefponfio, CredeE^ uangeliOjCredein Chriftum,ô(r feda reuocationem Chrifti obedientcr, tunc ftatim nomen tuumin hunclfi brum infcribitur.Quod fi uero incre dulus fucris, 8£ ambulaueris in fceïe ribus,tunc etiamfi nomen tuS icrip' turn {aeric in hoc libro , delebitur.

Sicut

BXPLICAT. rOAN.' BRENT, lii

Sicut fixpra c Pfalmo Ixviïj, didum cft:Dcleanturde h'bro uiuentium, SCc. Et Hiere.xxtj. Si lechonias fuc^ n't annulus in manu dextera mca, •ndeeucllameum, Habes quid fit liber uitæ, uidelicet,Chriftus ipCe^ Curandum eftigit,utin ipfum per fide conlcripti fimus, Si maneamus in eo per fidei obedientiam.

GAVDETE IN DOMINO SEM PER, ITERVMCZC.

Alia exbortatio, lubct Paulus Phi lippenfcs fuos Temper gaudere, âC hequis exiftimet eihoc uerbum te» mere excidifsc,repetit : Itcrum,in^ quiensjdico uobis, gaudetCjUt inteP ligatis hanc meam exhorfationem cf lefcria. Quid ergo dicemusfQuo' modo alias dicitur: Væ uobis, qui detis nunc, quia lugebitis Si ücbids:' Et quomodo fieri poteft, ut holes in hocmGdo Temper poTsint gaudere, cS magis accidât eis aduerfsi proT-

2

fNCAP. mi. EPIST, AD PHILIP.

peraç’Ridendumnc eftamp;f gaudcn* dum, in fixnere amicorum/n captiuf täte proximi lt;nbsp;Primóm, Paulus non loquitur de illo cfïufo ÓC incpto rifu, quem homines cbrtj inter fe excitât. Hic rifus aut uerius tumultus,iudica tur etiam ab hominibus huius fecuU inhoneftus ÓC^fugiendus, Deinde non loquitur etiam de ciuili aliogt; qui honefto gaudio et rifu,qui et fuo tempore inter honeftos tolerabilis ell,tarnen fit aliquotieSjUt fit import tunus, ut fi quis gauderet SC rideret publicè in funere amici,aut in alijs ca lamitatibus proximi. Omne tépus, inquit Salomon, habet fuum têpus. Eft têpus gaudendijcft tempus flen--di. Et Paulus alias inquit, Gaudetc cum gaudentibuSjflete cum flenti' bus. Hoc enim eft officium piar caru tatis. Sed loquitur de gaudio QC rifu, fpirituali. Vnde non fimpliciter di^ cit: Gaudetc femper, Sed difertêad* dit,In Domino. Qtiid ergo eft gaudi

urn

EXPLICAT. IOAN. BREN, »»

Umfpirituakj’ quid eft gaudium in Bominor'Si r êdè definicris,nihil cer tC aliud eft, quam gaudium illud, iQd concipit mensexcertitudine bono' rum ipiritualium, quae contingunt credenti propter lefum Chriftum. Nam Euangelion Chrifti docet, q» deus fit placatus nobis propter Chri ftum,0iS remittat peccata, reputet nos iuftos,adoptet nos in filios hç redes omnium cœleftium bonorum propter Chriftum, Et quod nulla fit afflidio,nullum mortis genus,quodi pofsit efse detrimento his, qui funt in Chrifto, Cum ergo humana mens adhibethuic Euangelio fidem,tunc concipit talcm fccuritatem Sé tran* quillitatcm, ut etiamfi fradus illaba* tur orbis, tarnen non abijciat animu, fed femper lacto fit corde in conljje* du Dei, nimirum certa, quod nulla afflidio,quamuis grauis,pofsit ci in* commodo efse coram Deo, Haec icgt; curitas, hacc tranquillitas orfe ex cer

Q. 3

. IN CAP, mi. EPrST. AD PH (LIP.

titudine Euangcltj Chrifti Stf fide, ‘ dicitur gaudium fpiritualc, feugau diumin Domino. Itaquefieri folet, ur in uno pro homine fimul fit cx' fernus flctus feu trifiicia in hoc mö^ do, Si uerum ac fpiritualc gaudium acrifus in Domino. Vide mihi lo' bem. Is amittebat liberos ineen' diOjßd facultates fuas cx irruption ne hoftium, Haec certe calamitas non potuit externo Si effufo rifu excipi, Sed attulit ei magnum dolo' rem. Interim tarnen , quia fuit uir pins , retinuit gaudium in Domi' no, Si latatus eft fpiritualitcr, quia cet tus fuit, quod hæc calamitas non fit ipfi cxitio , fed preparation!' ad inaiorem coram Deo foclicitatem. Sume etiam exemplum à Dauidc. Hie eijeiebatur à filio è regno fuo. Fuit ergo tunc tempus flendi. Sed Dauid in medio fletu retinuit gait' dium ipirituale , quia cognofeebat ex prernifsione Deij quod Deus ef

fet

«XPLICAT. IOAN. BREN. «4 fcc ipfi propidus, ÔC quod hoc exilt' Um non cfset ipfi damno. Chriftus ipfc captus 6C crud affixus, afficitur quidem'trifticia ufque ad mortem, attamen gaudet fpiritualiter : Ho-die, inquiens,mecum cris in parade lb, Ec paulo ante: Amodo uidcbi-tis filium hominis fedentem à dex* tris DeijSC uenicntem in nubibus. Sic fiC Paulus gloriatur in uinculis fuis. Vincula affcrunt trifticiam, Certitudo autem diuinæ gratiæ af* fertgaudiumSCgloriationcm, Gio* riamur,inquit, in afflidionibus, Et, ïbant Apoftoli gaudcntcsàconfpe-du concilîj, quod dignifuifsent pro Chrifti nomine pati. De hoc ergo gaudio concionatur Paulus Philip-penfibus, danda eft opera, ut hoc gaudium rctincamus femper in ad-uerfis. Sequitur alia exhortatio,

MODESTIA VESTR.A NOTA S (T OMNIBVS)

Hac cxhortationcmonctnosPau

IN CAP. nil. EPIST. AD PHILIP.

luSjUt cum omnibus hominibus mo defti'am feu xquitatcm feruemus,0^ non cxigamus fummo iurc,quod no bls dcbetur,nec interpretemur alio' rum uel dida ucl fa da feucriter, fed iuxta atquitatem ÔC redam modéra^ tionem, Nam ivnezt?, quod interpre tantur modeftiam, fignificatmode* ratam aequitatcm, quae adhibetur ad mitigandam feueritatem Icgum, In^ tcrpios ergo nihil eft fummo iurea^ gendum, fed fecundum modcratam aequitatcm. V uigo dicitur :SummÖ ius, fumma iniuria. Et germanice: Zu fcharpfmacht fchertig. Nam ut conferuetur humana (bcictas.neccP faria eft moderatio inter homines. Magiftratus ft uolucrit omnia exige re fummo iure, nihil erit durius. Pa-* terfamilias, ft à familia fua omnia pro fummo iure cxigatjuon potcrit com fcruariincolumitas familiac. Muka cnim ignofeenda funt,ad multa con« niuendum eft. Ad eundem modum

debenC

EXPtrCAT. IOAN. BREN, ni debent ÔC priuati inter fe æquitatem feruare. Alius debet alteri aliquam ftimmam pccuniæ, lam fummo iurc, poteft creditor debitorem omnibus bonis exuere, 8C in exilium adigere« Ac nccelse quidem eft, ut magiftra* tus ad coercendam helluonum info-« Icntiâ hoc ius exequatur: Sed fi nuf-, quaiTijinnuIlo ca(u,adhibeat aliqua çquitas, magna crit crudelitas. Alius eft ab altero iniuria affedus, qui po* teft fummo iure iniuriatorem con ijeere in publicam infemiam. At fum mum iusjfumma eft iniuria, Hîcfer* Uanda eft çquitas ac modeftiajCt ful* cipienda eft honefta tranfadio atlt;p pacificatio. Sic amp;nbsp;dida Si fadaalio* rum funt interpretanda, no pro fum ma feueritate,fcd pro çquitatc Si hu manitate. Imitandum eft exemplum Dei, cuius feruifumus,Deus habet legem,cuius fummo iure omnes ho* mines efsent damnati,fed adhibet at* quitatem,dat Chriftum ftliumfuym

0. f

lt;N CAP, nil. EPIST. AD PHILIPS

pro pacificatore, qui réconciliât nos cum Deo, Sóinftituit talem pacific cationem , ut quotquot credunt in Chriftum,nondamnentur, Inora^ none dominica dicitur : Rcmitte no' bis débita noftra, ficutfilt;nos,£Cc» Quare fi uolumus,ut Dominus ce dat defuo iure, certe cedendum e-rit nobis de noftro iure. Nota eft parabola de duobus debitoribus, Macthxi decimootflauo . Scruus fummo iure agebat cum conferuo, quare etiam quod rcmifsum ei erat, repetitur.Ncc eft damnum,fedlu' crum, quod quifpiam de fummo fuo lt;ure remittit, Quicquid enim re* linquiturnomine pacis ÔC tranquib litatis, hoe reputat Deus pro eleegt; moiyna. Et alias dicit Chriftus? Bea ti mites,quoniam terram haeredita* buht.

OOMINVS PROPE EST, NI« HIL SOLLiCirr SITIS.)

' • - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luftit i

EXPLICAT, IOAN, BR.EN. u«

lufsit Paulus pios modeftiam feu aequitaté pracftare crga omnes ho' mines, Sed homini obfecuturo huic prçccpto uaria incidere folent.Cogi tat enim , Quid facias Si fedaris Çquitatem,fiC cedis de tuo iurCjmag nam facies rerum tuarum iaduram, fpoliaberis omnibus opibus tuis« Nihil tibi nee alimentorum , nee Ueftimentorum relinquetur» Quo igitur te uertes t Huic cogitationi obuiam procedit nunc Paulus ♦ Et dicit : Nihil folliciri fitis« Non fit uobis curse , ctiamfi aliqua rcrum iadura facienda eft. Deponite ont/ Hem rerum follicitudinem, 8lt; uiuire alacres,Iseti,Ô£r fecuro animo. Sed foc præceptum uidetur magis ab* furdum, quàm prius illud de remit' terido fummo iurc. Quid ergo fibi uult Paulus hoc prscceptof Non iubet omnem follicitudinem indifcrl minatim abtjcere, ÔC ducere uitam ’gnauam. Vnufquifqp cnim débet

IN CAP. IW. EPIST. AD PHILIP.

cfse follicitus, hoc eft, ftudiofus, ut Deo obediatjUt uocationi fua: diligC ter feruiatjUtofficium fuum legiti' mum facial ♦ Vnde SC Paulus ij. Co' rinth .xi. dicit fc curam SC follicitu^ dinem omnium Ecclefiarum habU' ifec. Et fupràdixit Timotheö rè fuiftc follicitum pro Philippenfi' bus* Quare fifollicitudinemintelli' gas pro ftudioj certe ea ab omnibus cxigitur. Omnium enim hominum cft ftudiofefacere,quodeft fuioffï' ci}. Sed hoc loco cùm Paulus prohf bet follicitudiné, uetat ne quis fufcf piat impiam QC fceleratam follicitudi nem. Hæc autem dicitur impia fbllû citudo, quae coniunda eft cum pec* catOjamp;T impellit ad peccatum, uideli cet, cùm homo fie eft de imminent! pcriculo follicitus, ut caueat, ÔC ftu' deat periculu cauere impietate, pdo -amp;C fceleribus. Exempligratia : Saul follicitus fuit de regno fuo, ne amitlt; Ut illudjfed liberis fuis conferuet.Et

hxc

EXPLICAT. IOAN, BREN, nr hæc follkitudo perfe nondum fuit impia. Liberis cnimrelinqucrehçre ditatem regni, no eft per fe impiumî fed cùm hæc folh'citudo fie eum pef-fundat, ut perfequatur innocentent Dauidem, ÔCquanquàm fentiebat Dauidem cfscin regem uücatû,ta' menftudetrcgnum fuum contra or dinatîoné Deiad liberos fuos tranfi mittcre,tunc demum feda eft impia follicitudojquac uerbo Domini pro* hibetur. Aliud exemplû: Pontifices

Pharifæi foHiciti erâtjiic amitterêt ^entern 6C regnum fuum, neue tota regio à Romanis deuaftaretur. Hæc follicitudo adhuc eft non tolerabf lis tantum, fed Si commendabi * lis» Sed cùm hæc follicitudo impellit eosad perfèquendum Chriftumih' hocenté, utoccafione eias caueant •mminens periculum, tune fit impia follicitudo. AliudtPaterfamilias folli ritus eftjUt alat familiam fuamjne fa-jne intereât. îdçc follicitudo natura'

, IN CAP. nn. EPist. AD parLrp;

Il’s eft, nee eft per fe damnanda ♦ Sed cum impellit eum ad impofturas, ad furta, ad latrocinia, tunc fit impta follicitudo. Et ut de exempio Pauli dicamus, lufsitPauIus antea pios feruare æquitatem, ôf non cxigere fummum ius, ne fiat fumma ini'U' n'a, Qin' autem remifsurus eft ali' quid de fummo fuo iure follicitus fit de ladura rerum fuarum, Ethçc follicitudo nondum eftcondemnan da.Sed cum adigit hominem, ut ma-* lit fufeipere contentiones, 0^ turba-' • re pacem, ÔC fefe quo quo modo po-r teft uindicare, ut fuum ius rctineat, etiamfi pcccct, tunc fit impia follicfi tudo.Sic ergo non debemus cfselbl-Iiciti,uidelicet,ne pccccmus.Nam fi' cri non poteft, ut per peccatum me' deamur follicitudini, ÔC caueamus pericula,fed potius augemus follicP tudinem QC pericula,adeo^ quod ti memus, accidit nobis fi ftudeamus idpeccatis ac fcelerib, cauere. Quid

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ergo

EXPLICAT. IOAN. BR.EN. «e ergOjinquiSjtn metu pcriculorum ct foilicitudine faciendum eft Docet Sc hæc Paulus : In omni ( inquiens) precadone ÔC obfecratione cum gra darum adione petitiones ueftrç in* notefcant apud Deum, Precatio eft, cum penmus, ut liberemur à malis. ObfecratiOjCum pedmus,ut condn* gant nobis bona, Gratiarum adio, cum declaramus, tum uerbis tum fa dis, qgt; præftita beneficia fint nobis accepta.Docet ergo Paulusjquod in foilicitudine 6C metu futurorVm pC' dculorum,non debeamus fufcipere Confilia peccandi, fed potius obedi* endiDeOj SC offerendi Supplicatio-nesnoftras coram Deo, SCpetamus a malis libcrari, 8C bona nobis dona' rijfiC utgratiasagamusprobenefi-cijsanteacceptis, Nam quemadmo dum prudentes uiri foknt confu' 1ère opprcfsis,ôC conquerendbus de iniuria proximi, non ut feipfbs ulcifcantur, QC fufcipiant bdiqm gC'

• ‘1 N CAP. niL EPIST. AD PHILIP.

rcndum aduerfus proximum, fed ut offèrant magiftratui libellum fuppU cem,tnquo exponät fuam calatnïU tem, de petant auxilium eius : ita Paulus prudenna fpiritus fandtoP natus y docet follicitos Si metuentes pen'cula , non ut peccent aduerfus Dcum/ed ut Deo ofFerant libellum fuppliccm perorationem de preca^ tionem. Nouitquidem ante Deus, quid nobis accident, feduultut de nos per orationem ipß exponamus, quo fides noftra cxcitetur, de miferi cordia eius per nos illuftrctur. Sed quid fi Deus reijeiat, ncc exaudiat fupplicationénoftramfDe exauditi one Dei nihil eft dubitandum. Dicit cm Paulus: DOMIN VS PROPE, EST. Nönfithïc iermo de eisentia Dei, qua Dominus femper ubitp prope eft omnibus creaturis. Coelu ôe terra implet. Per ipfum uiuimus, mouemur de ftimus. Sedfitfermo de j^nore,de dementia, de gratia de

exaudi

EXPLICAT. IOAN. BREN. , «9 tiôc DeL De hac Dei propingtate di cit ur PfaLcxxxxiiij.Propc cd DomP nusomaibus inuocantibus eü,inuo cantibus cum in ueritate. Hi aut in* uocat Deu in ueritatc,qui manent in Dei uocatiöe ac obedicntia, ac cofi* dentes de fauore Dei, propter ChrP ftS, precantexfide, SumeexemplS Unü aut akei^ ex ijs, que fuprà red' tauimus. Paterfamilias follicitus eft dealimentisfamiliÇjSC metuit famé, Quidfaciatf Num medebitur huic follicitudini furtis impofturisfNe qua^jfed offerat Domino fupplica* tioneminueritate, Quomodof Pri* Riùm perfeueretinobedientia Dei, nonfeftetur impofturas, deinde cre dat Dcum efse ipfi propicium prop* ter Chriftum. Poftremó inuocct De Um ex hac fide,SC pergat in ucra obe dientia, Hoceft Demn inuocarcin ueritate,

ET4PAX DEI, QVAE EXVPB RAT OMNEMczc)

R

IN CAP. mi. EPIST. AD PHILIP.

Hxc Hue fit prccatio 05 optioi fiue uaticinatJOjCerte diligenter congt; fidcranda eft, quid fibi uelit. Voca* bulahuius didi non funt nobis igno ta, fed fenfus nbsp;nbsp;nbsp;ufus eins fortafs/s

noneftcuiuis cognttus. Pax,inquic, Dei, quæ exuperatomnem intellc' dum,cuftodiac 5Cc.Primùmdiccn' dmn eft de pace Dei, Eft enim pax huius nmndi, quæ 65 ipià cil maximum beneficium, Ô5 diligett' fera Dcopetendum, In pace enim non folum licet educate liberos ho-nefte, ÔC publice aepriuatim negO' ciari, led etiam dare operam audieiv do Ô5 difeendo uerbo Dei, Vndc Paulus alias iubet orare pro magi/ ftratUjUtuitam ducamus tranquib lam cum pietate, Debacautem pa* cc Paulus nunc in hoc loco ad Philip penfes non loquif,feddepaccDci, quae per Chriftum contingit, Sicut amp;nbsp;Chriftus ipfe a^ud loannemait; Pacem^meam do «obis,nonquam m«nd«8

EXPLICAT, IOAN. BREN. «»

tnundusdatjfiCc. Videamus igicur 4«« fit pax Deijpracferum cum Pau l«s addat, quac fuperat omnem intel ledum, Diciturautem paxDeire^ cöciliado Si padficatio, quæ eft per Chriftum inftituta inter Deum 5i p axd«lt; homincmi, Hacc pax maiora aff ert nbsp;nbsp;/«,

homini beneficia , quam humanus intclledtus comprehcndere qucat» Primùm enimcfficitjUtDeus repu lt;et hominem iuftum , ctiamfi ge* ftet adhuc peccatum in carne Ôu fanguine. Cum au tem fit fermo de præicnti Si manente in carne pec* tato, non intelligimus crafsos illos frudus peccati, uidelicet,extcrnuni furtum , adultciium , latrocinium, «mpofturamjâCc^Hæcpcccata non remittuntura Deo cum perpetran* tur^amp;S cum non agitur poenitentia, Sed fit fermo de peccato origina-lijfemper in carne hçrcnti. Hoc pec^ catum etfi pracfens manet, tarnen propter pacem Dei non impux

R t

IN CAP. nn. EPIST. AD PHILIP, tatur homini credentiin Chnftum» Deinde pax Dei efficit, quod Deus adoptet hominem infuum filium hgredem cceleftium bonorum.Hoc, ficut prius iilud, de remifsione peC' . catietiam in carne manentis,benefi' cium eft incnarrabile, ÔC quod fupc' ratomnem humanum intelleduffl. Nam quisiuxtahumanam rationem iudicanSjintelligerepofset, quomo' do filius hominis tot malorû obnoxi uSjamp;S qui non aliter in hoc feculo aft fligatur,quam filius diaboli, adopta' tus fit in filium Dei,06 fadus fir,ut ft ta dicam,Deus ipfe, nimirumjadop' tiuusf Adhçc pax Dei efficit,ut quægt; cunque adueriaaccidunt hoftiini in Chriftum,huius pacis autorcm, ere* dcnti,ea magis funt ipfi commoda et . Iucra,(^ incommoda et damna.Supc rat Ô6 hoc beneficium omnem huini num intelledum. Quis enimintellft gathumâna ratione, quomodo fiat, quod paupertas Ô6 çgritudo,ô6 alias aftîidio*

EXPtrCAT. roAN BREN. . Ui afflidioncs magis profint quamoblt; fintfPoftrcmó pax Dei cftkit, quód C)eus fcruet hominem in morte, ut non moriatur jfcdhabcat æternam Uitam. Quid hoc beneficie admirabi liuscoram humanarationed Kæc e^ him ,q U ia uidet hominem mori, ficut ! brutum animal,putat ctiam anima fi 1 tnulcum corpore interire. Etfi enim ' hiimanç rationi aliquo modo cogni' ta eft immortalitas animæ tarnen in tentationibus cxcutitur QC hçc cog^ nitio, ut fentiat neep Deü efsc neep animamefseimmortalem. Cumigi* tur pax Dei tâta beneficia afFert, op' tat Paulus, ut Philippenfium corda amp;nbsp;cogitationes hac pace confcruen^ tur óó euftodiantur. Scdquomodo, • inquisjhoc folet fierft Et quid facere ' debemuSjUthacpace euftodiantur cordanoftrafquot; Recenfeamus ergo a^ liquot cordis ac mentis cogitatióes, óf tcntationcs, ut ctiam cognofca* mus,quomodo corda euftodiantur ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R 3

r IN GAP. im. EPrST. AD PHILIP.

I

pace Dei. Pn'ncipio, cum reuelatur liomini iudicium de peccato £lt; de ira Dei, tuiic oriuntur in corde 8^ mente uariæ cositationes. Metuit o

cnimcor, nc Deus abieccrit homP ncm,ne uelit eum perpetuo damna^ re,aut faltcm nehabcat ullam eius rationê, fed finat eum périre. Quid ergo fit f Nifi cuftodiatur cor, ruit indefperationëamp;S perpetuam inter necioncm. Cufioditur autem pace Dei, uidelicct, ut confideremus per fidem, quodChriftusinftitueritin' ter Deum SG hominem pacificatio' ncm, 8C reconciliationcm, qua Dc' us rccepit fe homini pcccata remit' tere» Deinde cum irruunt uarixca lamitates, uidelicet,paupcrtas,mor' bus aliæ afflidliones tunc huma* na mens cogitât fc derelidâ à Deo, nee ullum efsc cœlefte auxilium» His cogitationibus péritcorSC ani* mus hominis, nifi fufientetur. Su* llcntabitur autem pace Dei, cum co fideramus,

EXPIrICAT. IOAN. BREN. «» ûderamus, lt;j inftituta fit inter De*, Um ÔÔ homfncm padficatio,his con* diti'onibus, utnullacalamitas fitliO' mifuincommoda.Pofircmo cum uc lilt morsjhic turn oiiuntur uan^eco* g’tationes in corde. Cuenim homo noniwdeatnifi prçfentem mortem, cogitatfeabirein xiernu nihil, ficut fiiitantea, cum nondum natus cfsct. His tctationibus homo périt,nifi CU' ftodiatur. Cuftodifur autem pace Dei, qua fadum eft, utDeus con* feruet hominem in media morte ad acternam uitam. Quarc cum Pau* lus optât Philippenfibus , urcufio-diantur corda corum,pace Dei, exu perante ocm humanS intellcdû,cer tc optât ets maxima felicitate.Addi* tur autdn Chrifto lefu.Hçc eftneccf faria additio, qa pax Dei non contin githomini fuis meritis, fed tn\pptcr Chriftû.quieftautor huiu.s pacifi'ea*. tionis. Non enim poteft ullushoîm ûiueniii, quiDeum réconciliai ct cS

4

IN CAP. nn. EPIST. AD PHILIP.

homine.AdamjNoCjAbrahamjEfà-' ias, Si r cliquas cœtus piorum fue* runt qmdem uii i fandlifsimij non ta* men potucrunt cfsc mcdiatorcs Si reconciliatores inter Deum Si homi ncm.Quare ut in nullum hominem, quamuisfanólum, ita in nullum hU' manum opus eft confidendum. Ne* cefsc igitur fuit,ut filius ipfe Deifuf' ciperct hoc ncgocium,£C expiaret u ram Dei fuo opere, fuo uidelicet ft' crificio. Quareinfolum Chriftum confidendumeft, ôôEuangelio hu* lus obediendum, cum omnes qui in Chrifto per fidem confiftunt, fint pa cificatiæ reconciliaticum Domino Deo noftro.

QVOD RELIQVVM’^EST FRA TRES, QVAECVNQVB SVNT VERA crc.

Addit Paulus epilog urn, in quo fummatim comprehendit omnia gc ncra bonorum operum ac uirtutu, quas pi) fedari debent. Facit autem

Im)C

EXPLICAT. IOAN, BRENT, «j hocfuo quodatn confilio. Primum proponit genera m'rtutum fumma^ tinijqm'a omnj'a fpeciatim S)C ßngula tim inbrcui epiftola coprehendi non pofsiinc. Deinde fupràdixityfepræ Chrifto arbitrari opera legis damna Sc ftcrcora efse. Quare ne quis fenti at Paulum damnare bonas amp;nbsp;honc^ ftas uirtutes, quas Deus exigit,pro* ponit nunc præcipua carum uirtufu genera. Sc iubet ea diligentifsimèfe' dari.Haec,inquiens,cogitate,que et didiciftiSjSC accepiftis, 8C audiftis,ct «idiftis in me, hæc facite, Quæ ergo funt iliac' Primum, Quæcunc^ funt uera. V er um opponitur fiClo äut fal fo. Paulus igitur non uultpiosefse hypocritas, SC facere fiClitia opera, quéc nullum habentteftimoniuufer'-bi Dei,fed exigit uera hona opcra,uc fas uirtutes, Fiditia aute opera funt, phylaCleria Pharifæorum , fimbriae fcribaru, cucuHi Sc funes monacho^ tum,non uti calceis coriacciSjfed lig'

R 5

5-ïN cap. nîL EPIST. 'AD PHILIP;.

,neis, religionis gratia, 8i infinita id -genus alia.In hi's operibus netp Chri Utana necp politica iulticia confiflit, fed facienda funt uera opera, quç ue l e boni funt, nbsp;nbsp;habent teftimoniS

uérbi Del. De his operibus extat de calogus, Deinde addit : Quaecuncp funt hoceft, ueneratione df gna , ÔC quæ habent aliquam in fe grauitatem ac rcuerentiam» Quo nomine exigit Paulus jUt Chriftiani non fedentur artes ridiculas, iocii' larias, fcurrilcs p.«Tiu#Ti)^r(«ç, qua lis fuit iilius ars, qui grana ciceris ex fjiacio diftantc mifsa, in acum contf nue fine fruftratione inferebat, queni cùm fpcciafsct AIexâder,do' (ufse dicitur eiufdé leguminis mo' dio» QuodquidempracmiiSfuitilIo opere dignifsimum. Taies funt fu^ nanibuli,prçftigiatorcs,gauckler,hi mdrcichcr,ôfc. Hæ artes nullam habent uenerationem, nullam gra» uitatem , fit indignæ funt artis, nomine.

RXPLÏCAT. rOAN.' BR.ENT. w* nomine. Quarc exigtt Paulus, ut Chriftianus ab his ambus caueat, Sc fcdetur honcfta, fiue ilia opifi' cia reipublicæ utilia ac neccfsaria, fiuc alias honellas uocationes, Se* quitur:Quæcunquc iulla, Nonfo' ium fedandafjnt honcfta,feuftu' dia feu opificia, fed etiam iufta, hoc eftjin honeftisftudijs SC opificibus iufte agendum eft. Muka cnim funt genera uitç per fe honefta et pia,fed homines abutuntur his ad iniufticv am.Honefta eft mercatura.Sed funt qui in mercatura dant opcram impo fturis , Empttones 0^ uenditiones permutationcs funt contratftus perfe liciti, Scd nonnulli ucndunt frumcnta iniuftc,quia exponCt ipfa carius,quam forum ferat,propter di lationem folutionis, Alij emunt ali* cna débita minimo prccio, quç cmp tio ctiamfi aliquotieslicite fieri po' left,tarnen habet malam fpcciem, Ahj hoc folum agunt,ut permutent

‘ IN CAP.niL EPIST. AD PHILIP.

cquos,quac negociatio uix fieri po* teil abfcp impolturis. Hæc iniufta fu ’ gicndafunt Chriftiano, óC facienda funt iufta, fecundum legem Dei ÓC politicas ordinationes.Hoc praecep ' turn referendum cft ad illud dccalo* güP^on fureris. Deinde addit, Quæ* cuncp pudica, Hïc exigitur honefta pudicitiainconiugio, dC extra coniu gium.Incersus,uefiitus,uerba,collo quia,fakationes,choreæ,carmfna, di Óa et fa(5la omnia Chriftianorum de bent efsc pudica. Hoe pracceptum refertur ad illud decalogCNon moe* chaberis. Poftea fequitur,Quæcun' que ■7içôo-(p( Aïjhoc eft, grata ÔC plau* fibilia hominibus. Non iubet Paulus peccare in gratiam hominum, fed ea iufta,eapia fiCrecftafecerejquæho' minibus gratafunt. Quid autem eft hominibus gratum ÔC amicumfSer* uare fidem promifsam,iufte negoci* urn adminiftrare, fubuenirc egeno, Honorare p erib nam fenis, moderari affeclui

EXPLrCAT. rOAN, BRENT, ut affcctui iræ. Archytas dixit ad uilIiçS negledlorem: Sumerern de te fuppH cium,nifi tibi iratus eisern« Hare uir* tus tam admirabilis uifa eft homini' b us, ut earn literis mâdauerint.Athc nis quidam ultimæ fenedlutis cùm fpediatum ludos in theatrum ucruft fct,eum^ nemo e ciuibus fefsum re* ciperetj ad Lacedæmoruos legatos forte peruenit, qui etate bois moti, ucnerati funt eum afsurgédi officio, ôf federn inter ipfos dederût, Quod ubi populus afpexit, comprobauit banc uirtutem maximo plaufu« Hç'c et id genus alia,quç pia amp;nbsp;iufta funt, ac bominibus placent, fe(ftanda funt Cbriftiano« Vnde SC additur: Quç' cuncp boni nominis, fi qua uirtus, fi qua laus, bæc,inquit,cogitaté,bæc fa cite,SCc, Qiiid autem pro bis confe* quentur pijf Deus, inquit,pacis crit uobiftum. Si bæc fçdemini, tune du ectis uitam tranquillam, bCneficio DeiJncœlis habetis quidem regnu

■ IN CAP. nil. EPIST. AD PHILIP.

paratum propter Chriftum, nec‘ potcftis illud confequiiucftris me* ritis, quia datur uobis tantum ex gratia SCclementia, Sedfiuolucri' tisetiam in terris tranquillam uitam ducere, quantum quidem inhacre* turn perturbationc licet, tunc fe^ dlandæ Cunt uirtutes illacj de quibus Paulus hacftenus nos admonuitjôfc.

GAVISVS SVM IN DOMINO MAGNOPERE.Crc.)

Philippenfes miferunt Paulo per Epaphroditum pecuniamjqua fuam inopiamfuftentaret, qucmadmodu pofteacopiofius exponitur. Quart Paulus fignificat nunc hoc'benefici' urn ÔC hancbeneuolcntiamfuifse fi' hi gratifsimam:Gauifus fum, inquiti in Domino magnopcre^quoduelta dem iterum mei mcmincritis,2t migt; himunera ueftramiferitis , id quod aliquandiu intermififtis , non qui' dem quod dcfuair uobis uoluntas«

fcXPLICAT. rOAN.,BRENT. »« fed defuit opportum'tas, Sed ad hçc dkct qmïpiam Momust QuidC PaU' lus uchcinenter gaudetde mifsafîC donata petunia, âf interim perfirin' git Phjiippenfcs,quód non frequcn* tius ei dona miferint.Dicit enim,iam tandem reuiguiftis, hoe cft,reflcrui' ftisiquali diccrctjfuiftis iam aliquan-diu tardiores, ÓC quafi marcidi 6C ridij nunc autem refloruiftis,amp; iteijï fcr fis fr udlum. An non hare funt ar^ gumentaauariciæf’Sunt ergo amp;nbsp;poftoli auarif Et quis horum ac alio' rum facrificulorum auariciam expie re pofset;’ Has cogitationcs Paulus facile in quibufdam,qui nihil non re*-prehendcre calumniari in miniz ftris eccIefiçfolentjCxoriri intclligit, Quare exponit caufam fuælçticiæ, Ac primum amolitur à fe fufpicio' nem auariciæ, proponit in fe op* timam Sd utilifsimam formam cius affedus , quem unufquifque pius ü) omnibus, quæ ei in hoe feculo

t,IM CAP. UIL EPIST. AD PHILIP.

accidut,habercdebet.DiJicijinqui'tj concentus efse his, in quibus fum, hoc eft,rebiis, pr^fentibus ,fiue fint diuitiæ jfiiue paupertas, fine abundâ' tia,fiuepenuria. Nouihumilis efse, hoc eft, in abieefto uitæ generc uerfa ri. No Ui excellere, hoc eft, clams Ct nobilis efse. Noui faturari,nó quf dem helluari,fed fan's ciboi^ in lauto couiuio accipere,noui ôC efurire.No ui abundare,hoc eft,diues efse,noui

penuriapatijSC pauper efse.Oni' nia pofsu per Chriftu, qui me corro^ borat.Hæc eftfapientia SC potentia, •qua unufquifque pius Chriftianus præditus efse debet. Alq unamtan» turn hafurn kientiamSC potentiam habcnt.Nam filij huius feculi uolunt tantum feire SC pofse,diuites, glorio fi,abundantes et faturi efse.Non pof funi efse pauperes QC abiedi, fameli ci ÔC inopes.Hypocritæ autem fentf unt pios deberetantilefse iordidos, abiecftos,ô^ ieiunos. At pius Çhriftv

anus

EXPLICAT. IOAN. BREN, «r «nus debet utrunc]^ nofse ÔC pofse, Uidehcetj ut quicquid accident, auc Deus immifcn't, æquo animo ferat, obedience fcfc exhibeat erga De^ Um, nec pcccet, fiue contingant diul tiae, fiue paupertas. Hane feientiant nouit lob, qui tam in diuitijs, quàm inpaupertate perdurauic in obedi* cncia,0iS dixit : Dominus dédit, Do' minus abftulit, Nouit dC Dauid hac feientiâ, qui potuit opilio efse 8C rex. At tarn in regno,$ in exilio fer* Uauit obedientiam erga Deum, Sic

Mofes nouit agere paftorem oui* Um, paftorem populorfl, hoc eft; abictftus 6C clarus efse, abundare et penuriam pati. Hane autem feiend* am nemo poteft rede ex 'naturali fua ratione ac uoluntate concipcre, fed nccefsc cft,ut difeamus et accipi amuS earn à Chrifto, per Ipiritu fan* dum,6lt; Euangelion,quod eft or* gano fpiritus fandi. Omnia, in quit, poftumper Chriftum mecorrobo*

tM CAP. ni!. EPIST. AD PHILIP.

rantcm. Videamus crgo quomodo Euangeh'on docet nos hanc fdennS,' ut et nos eamdifcamus.Eft cai'm uni cuiuispio necefsarta.NamEuangC' lion docet, quod Chriftus recocih'a^ uerit nos cum Deo pâtre, ÔC tj hacc terrena bona,no fint uera bona, fed cademûfintuera,quç côparauitno bis Chriftus, uidelicet rcmifsio pec* » catorû, Adoptio in filfos Dei, côfer-' uatio in morte, fie uitaeterna. Ergo *! qui hoc creditjCt accipit ChriftS per fidem, is nouit etiam per ChriflÆr dp ues efsCjac diuitqs rede uti, quia no confidit diuittf SjCcd Chrifto,nopec^ cat propter diuitias, fedmanetinob fequio Chrifti r edemptoris,et dat o* perâ, ut fit diues bonis operibus, et adiuuandispauperibus. Deinde, B uangelion docet Chriftum fufeepif fc, fine perfonarü rcfpedu, pàupegt; rcs egenos,ficut et ipfe pauper fu it: Venire, inquit, ad me omnes qui oncraci eftisjôfc. Nemo aût inter a^

flidos

EXTLlCAT/tOAN. BAEN.

flidos huius mSdi magts oneratus ' uidetur y pauper, Quare qui ag^ nofdt ChriHö taucrc paupcribus, is ctiâgrato animo fuffcrt pauptatent

. certa fÏducia conccpta,quód fan's di ues fic,qui cö ChrilÏo pauper fit.Di* CIC Paulus alias ij, Corin, vi. TancJ nihil habétes,amp;!^ omnia pofsidcntcs: (hoe cft) nihil ^pemodüexternara diuitiarû hab emus,attamé capimus fir uda etiam maximarum diuitiarû: quia quod ahj capiunt z fuis diuitqs, nos capimus è noftris minimis bo' nis,propter Chrillö,ad quern folunv

, afpiramus, QC in quo folo acquiefei* mus, Idem dicendum erit de illuftri 6C obfeuro uitæ gencre, Nam E' uangclion docet, apud Chriftum non efsc perfonarum refpedum, fiue quis dominus fuerit, fiue fer-uus. (^are qui illuftris eft in hoc feculo, SC credit in Chriftum,is ag* noftit per Chriftû,quôd nonmaior fit coram Deo,propter Ihumanam

' IN CAP. mr. EPïST.AD purtrp.

glomm,fed potius minor, luxta illud: Qui inter uos maioreft,mi-’ nor fit, Itaque manec in obedien' (ia, non contemnit proximum, fed demittit fc ad prçflanda officia prox fmo. Non grafsatur crudeliter in tnalefadorem, fed fcr t inimicum flc* quo animo, Alexander Magnus cum accepifset quendam, qui irnpe teretipfum conuietjs, Regium eft, inquit, cum benefeceris, male audi re, ImoChriftianum eft jcumfoc' ris rex, non uindicare iniurias.Max ima uirtus Alexandri fuiftet, fiac* cefsiftet cognitio Chrifti, Deinde Euangelion docet, qgt; Chriftus con* fiteatur ,flC illuftrem reddat eum, qui ipfum coram hominibus confeP fus fuerit glorificauerit. Ergo qui uiuit in obfeuro uitac genere, credit in Chriftum, çquo animo fert obfturitatem, proptcrea quod feiat (e cora uniueria cozlefti militia prop ter Chriftum illuftrem efse,

ATTA*

BXPLïCAT. rOAN. BRENT, o* ATTAMEN RECTE FEClSTlS

QVüD SIMVL crc.

' PAulus inftituit laudationcmlp beralicacis PhilippenfiSergafc, Na Philippenfes antea bis miferöt Pau* lo pecuniam, cum cfset Thefsaloni* -cac, ita ÔC mifcrSt ei id Romam per apoftolu fuum Epaphroditum. Lau dat igitur hanc eorS liberalitatcm^et tarnen ut amoucat à iè fufpicióem a^ Uaritiac, loquitur aliquotics quafi co tcmptim de donis ad ipfum mifsis,’ No iuxta penuriam, fnquit, loquor, 6óc. Noui faturari Si efurire jBoui a budarc Si pcnuriam pati 06c.Et nöe addit : Non qgt; requiram munus óif c, Hacc fignificant Paulum apoftolico' Si geaerofo animo præditum ,noti hoc agere , ut alienis laboribus in ocio fruatur , fîcut hadcnus mo*' nachûncc magnifacere ifta alioruni* dona, quantum quidem ad fc atti liet:nec ita admirari aliéna munegt;

IN CAP. nn. EPtsr. ad philfp’ ra, ut propteripß aduerfusDeuw pcccare uelit,5C impietatem uel ap* probare, uel ad earn coniuere, Sicut inertes et ignaui homines folctprop ter unam mêfuram uini aut coenula, quoduis fcclus defignandû fufn'pc* re. SedncPaulus uideaturdamna' rc,ac tan^pedibus conculcarepio' rum beneficia, inftituit nunc laudad onem eorû bencficiürû,quç pij com ferunt in apoftolos, in cgenos,0if aU os,quibusca dcbentur, Comemo' rat quidem, quid beneficij contufc' rint in ipfum priuatim Philippenfes, fedineacomemoratiôeQîargit qua ,fi femina uerborû,quibus fignificat, quâti fiât in côfpedu Deibenefîcia, quç pij côferût in apoftolos,in mini' ftros ccclefiç,ôi^ in egenos, innomi' ne Chrifti. Ac initio facit mêtioncm Rationis dandi accipiendi.Poftca quoqj dicit frucflû cxuberantcm ad Rationcucftram. NomineaôtRati onis, intelligit hoc loco Regiftrn,ut nos

*BXPLfCAT. IOAN. BREN. «4«

nos loquimurjinquo conTcrfbuntur accepta fiC expcnia» Itacp fignificat DnmDeum noftrum habere Regi-ftröjin quo côfcribat omnia ea, quæ nomine eins in apoftolos amp;nbsp;egenos côferuntur.Nô funt qui4ê tam craG fa négocia in cœlo,quôd beneficia pi orö conferibantur externo atramen to Sc papyrojêd quia nobis pro no' ftra imbecillitate neceiseeft huma* na transferre ad diuina ,cxphcamus E nomê Regdlri infcripttoniSjinc moriamjUt ita dicâ,et gratia dei^qua •Ue agnofcit ÔC benenolo animo ac^ cipit ca beneficia, quç pq prçftât fu^ is, Dixit cnim:Quicunlt;p dederit in nomine meo, uni ex minimis meis poculSaquç frigidç tantS, no perdu turns efi; mercedê fuam. Inter mini* ttios aßt, quos Chriftus ccclefiç fuac cômédauitjprimûfût apoftoliet mu iMÏfri ccclcfiç, qprçdicarût Euîgeli on Chrifti, Potuifset enim Chriftus «X Apoftolis SC tniniftris fuisf^cerc,

S 4 '

îm cap. mr. epi st.’ ad p h r liK principes flC reges huius terræ, Sed uoluit eos paupcres efse, QC alienis ftipédij s uiuere, Quare iufsit eccicfi am cis benefacere, QC inopiam corfl fuftentarc, ut experietia dtfcat, quo animo eccicfia crga Chriftü ipfum affeda fit. Nä quod Chriflrus uidet confcrri in minifirS fuum, hoc idem fentic homines in ipfum collaturos, fi adhuc prüfens in terra uit5 agerct. Deinde inter minimos funt uiduç et pupillû Pofset QC illos Deus nutrire' ÄT conicruarc mirabiliter de cœîo,fi cut Ifraclitas in defcrto conferuauit, fed finit cos paup'cres,ct proponit e* ós pijs alendos,ut,pbctfidcctcarita tem eorS. Si enim nihil côfcrtur his, tSc ne Chrifto quidê ipfî aliquid con ferrétur. Poftrcmo inter minimos funt alij pauperes aduenticq indi gcnac jPofset Deus ctiam hos fine hominum ope confcruare , fed fi* nit eos pauperes , iubet eos a* tére, ut uideat, num homines ogt;

bediani

EXPLICAT. IOAN. BREN.

bediant uocationi Deu Sunt qui« dçm multi paupercs, quifceieribua fuis meriti funtpaupertatem, Sed quid facias,cum iam non fblum funt paupercs,fed etiam fencs et infirmi, lt;ta «t nc pedibus quidem confiftcrc pofsint i Nä deferendi funtf nequa* quam» Deus enim iqfsit tune legi* timepunirc fcelerajcöm eft tempu® puniendi. Poll quam autem ipfe lu* (èipit aliquem puniendum, tune iu* bet hommes mifereri dC opemferrc. ïnfamiha domeftica,fèruusnonde bet blandiri htio peccanti,fed potiua pro fuamodeftiaobiurgarctPoll^ aSt pater punit filiû, ibi tum no licet feruo filiSincreparCjfed debet ei bl5 dirij'et patris ira placare.Eode modo habere fe debet mores famlliç dei,ut familiäres Dei tû arguât peccatorea 4) fuo offlciOjCÛ peccâc,et cû deus ad hue coniuet.Poftç^ aût Deus Incipit pdôrcs punire,tiïc prçftâdafunt ei®, omma quar polsumus humanitatli

S f

ïHCAP. rot EPiST. AD’PHrnp.’

bencuolentiç ofßda,Deus em no condituit nos uindices,cùin ipfefuf' cipit uirgaminmanu,fedlubet no« «fse mifericordcs erga afflitios. Fin' gamustaiemcafum» Siquisutderet «idnum afcenfuj^^ inarborem,cqua uix fieri pofsct, quindeddcret, ac crura fua frangeretjan non hoe efset humanitatiSjUt moneret eum,ne af' ccndcretfSedcómillenegleda mo nitione, nihifominusafcaideret,ac poftcadedderet, âiSiaceret in terra ïradis cruribus miferrimus,numno tantum e(set,fedcnam anfiliendum efset in cum pedibus,ut ct manus cius contercrent ''Meritu» quidem efset negiedionem fua inox bedienria,Sed officium exigit, ut adx fuuecur. Sic de paupere quondam fcclerato fentiendum cft,ó^c« Habe« qui inter minimos funt numerandi, Nunc uide qutbus rationibus PaU' kis fignificet his minimis benefacien tfURi efsc« ltuuo,ut fuprà dixi,propo nit

BXPLrCAT. rOAN. BREN. 14* ponit Rcgiftrum Dei, quo figm'ficat 01a beneficia his minimis collata, ef' fe gratifsima DeOjncc DeS un^ obU Uifci eoi^,fed uelle compenfare max-imis beneficijs. VndeóiS pofteauo' cat ea beneficia, frudO exubetâtem in ratione, feu RegiftrS, quód Deus confcribat in regifii^t ftium beneficia his minimis collata S^c.Alias dicitur. Qui parce feminat parce metit. Et qui Icmentem facit libcnter,ac benig ne largiendo, copiofe mefsurus eft, ïtaqp pij clcemofynarij funtoptimi negociatores. Reponunt enim pee« niam fuam in coelum, QCc,

ODOREM BONAE FR.A GRANTIAE cre,

Paulus ornât infigni cognominc et epitheto dona,quçipfi à Philippenfi*

' bus mifsa funt. V’oeat em ca Odoré -bonçfragrâtiçjhoftia accepts QC gra tarn Deo. Qiiid hoc fibi uelit epithe ton,operarprecium eft fumma dili' gêtia côlidcfarc. Nam in lege Mofai ca holoeaufia rcliqua genera faed

IN CAP. nrr. cpist. ad phtlip. fictorum acccfa igni in oblationem, uocantur odorfuauifsimus Domi' no, 0^ hoftia Deo accepta. Cum C' nim Abel facrificaret, mifit Deus ignem de cœlo, qui fuccenderet ob' lationem,ut Deus declararec hoc miraculojhoftiä Abelis fibi efse gra* tarn. Et cum Noe egi efsus efsetex Area,obtulitDomino holocauila. Quae intantum placuerunt Deo, ut ftatim promif€rit,fe non amplius de kturum homines dituuio.ini, Samii clis vrjj Samuel offert holocauftum pugnantibus Ifraelitis cum Philifti' nis,ct Dominus flatim ita terruit ho ftes,ut abieÆs haftis fugam inie^ rinc Cum igitur Paulus tribuit epi' theton hoftiæ Si odorisfuaueolen' tis,donis,quæ ipfi mifsa erant,mani* fefte fignificatjhçc dona Philipp enfl urn ita accepta else Deo, ut propter ipfa daturus fit cis magna et muf ta beneficia. Nó folö auté fcriptura tri* buic donis, quac apofiolis data funt« hoc '

EXPLTCAT. lOAW. BRENT. 14» hoc epitheton, fed tribuit etiam alîjs fam bonis operibus, quàmmahs af-flidionibus. Primum enim in cpifto la ad Hebrços cap. xitj, confefsio no minis Dei, beneficentia, SC commué’ nicatio erga homines,uocantur ho* ftiæ ôi uidimac. Et additur, Talibus uidimis placetur Dco. Ergoerudi* refamiliam indodrina pietatis, cft uidima,quam offert parens, 6^ pla* cet Deo, Item, dare egcno eleemoiy nam,aut fubuenir c oppreiso ,defen* dere iniuria affedum, funt hoftiac ÔC uidimac,quac pracbent Deo fuauifsi* mum odorem,Sô funt d gratiCsimxJ Deinde Paulus Ro.xîj. uocat omni» corporis noftri opera et afflidioncs, hoffias SC uidimas.ObfecrOjinquit, «os per miferationes Dci,ut præbea tis corpora ueftra hoffiâ uiuentem, fandam,acceptaDeo, ÔCc, Ergo g cbullicnte cffèruefccnteirarcpri* i mit cam, offert Deo hoftiam. Item qui caffigat corpus, neüt ineptutn

, IN CAP. Iffl. BPIST. AD PHlLtP.

ad fuas Fundioncs: qui moderato efl?^ cibo Ct potUjOfFert Deo hoftiam, Ite, qui non quatrit uindidam, fed con^ donat proximo iniuriam,hoftia eft Deo gratifsima Jtem,qui fuffert pati enter aduerfa,offert Deo uitftimam. Vnde ÔC fanAiipfi dicStur holocau* fta,Sapicntiat itj Tanquam aururn in fornacc probauit illos, ÔC quafi ho locaufti hoftiam accepit lilos* Sed quid, inquies,ad hoc dicemns, quod in lege holocaufta SC uitftimæ dicuft' tur efse peccatoi^ expiatioesc' Cum igitur omnia opera et affl diories uo cantur etiam nomine holocaufii, iiidimç,nunquid funt ca,quibus exlt; piantur peccatafprarfertim cum Da nielis iiij.dicitur: Peccata tua elcemo fynis redime, iniquitates tuas mu fericordrjs pauperum. Et Ecclefiaft, iij. Aqua extinguit ignem ardétem, 6? eleemoiyna refiftit peccatis,fiCc» Quid ergo ad ifta dicendû erit t'Hîc tonfideramihi,^ facrificia legis dieu

tur

BXPLfCAT. IOAN. BRENT.' tur quidem cxpiationes peccato

Deo graca,non autem prop* terfctpfa,autaó:ioncs operumillo* rum,fed tantum propter unicum (à* cnttcium Domini noftri Icfu Ghri* (li,quod his fuit adumbratum « Hoc enim unicum facrificiû, eft ucra pec* catorum expiatio coram Deo, 5C re* conciliatio cum Deo.Sicetiamope* ra ÔC afflidiones pic^ dicuntur facri ficia expiatoria pro peccatis, ôf Dea placere,nonccrtepropter ipforuxn opcrjz adioncs ÔC pafsiones, fed tm propter Icfum Chriftum, ex cuius fide ucl hunt uelfufferuntur.Certift fimum enim eft, quod nullum opus humanû Deo placeat,nifipriusho* mo ipfc placcat Deo. Nam quern* admodum inter homines, bcnefici* Um non eft hominiacceptum,quod ei exhibet inimicus, quem edit, quern habet pro capitali hoftc , its Deo nullum opus hominis eft gratû, hill homo antea fit ipß grams. Deus .

IN CAP. nil. EPIST. AD PHILIP’

lt;ntm abominatur etiam manifeft? bona opera in impijs. Oratio eius(iigt; quit)fiat in peccatum ♦ Cum extent Mericis manusueftras^nonexaudia, ctc.Et Eccl.xxxiitj. Qui offer tiacri' ficium ex fubftantia pauperum,qua fi qui uidimat filium in conQjedu patris fui âfc. Quare neceisariû eft, îî uoluerimus Deo gratum offerte (acrifici(Xm,ô(S accepta officia facere, ut nos ipfi prius fimus cum Deo re* conciliati ÔC Deo accepti, Quomo* do ergo eflSeimur Deo gratif Noa certe nifi per fïdem propter lefum Chriftum. Si cnim crediderimus in Chiiftum,quod ipfe expiaucrit pec-cata noffra,tuncfumusDeoaccep* ti. Poftea omnia opera afflidio' nés eius, qui cft Deogratus, erunt ctiam Deo accepta,non quidé prop ter adionum ipiarum mérita,fed ta-turn propter Chriftum. Sicut pared placet etiâ ineptiç pueri fui, quia pu creftgratuSjqug alioqui efsêteiab ominabiles«

EXPLICAT. IOAN» BREN. h?

, ominabiles. Quare cfl fcriptura uo' cat opera piorum facrificia^redemp' tiones peccatorum, ut apud Danie* IcnljSC Ecclefiafticum,non tribuit o*

; pcribus maieftatem Chrjfti,fed tan* tum uult ßghificare, quod hæcope* ra fint Deo grata,propterea quód O' perans eft gratus Deo propter Chri ftum. Dclocoautem Danielis alias copiofe didum eft,

' nbsp;DEVS AVTEM MEVS IMPLE«

BIT OM NE.)

Philippcnfes miferunt Paulo cap* tiuo 66 afflido munerajUt his fuccur rerent necefsitatibus eius.Quare ut agat ipfis gratias, adnunciat eis hoc Euangclion,06 hanc promifsionem, que ad bcnefîcoSjô6 eos qui in necef htate fuccurrunt proximojpertinet, Deus,inquicns,meus fupplebit quic quid opus fucrit uobiSjÔCc, Deus gloriofe iuxta diuitias fuas fuccurret ! ueftris necefsitatibus, idque prop* terChriftum, propterea quod uos . ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T

/N CAP. mi. EPISr. AD PHILIP.

fuccurreritfs meænecefsitad. Quo4 Paulus dicitjUon eîi humanum fom* niumjfed diuinum oraculum. Ha:c eniiTi eft ordinatio Dei,quod uclit Ip beralifsimusefse crga eos,quifunC liberales erga afflicftos ÔC indigentes auxilio. Pfalm, xt Beatus qui intelli' git fuper egenum pauperem, in die mala liberabit eu Dominus. Do minus cöfcruabit cû dC uiuificabit, fiCc.Prouer. ix.Foeneratur Dno,qui miferetur pauperis, amp;nbsp;uicifsitudine reddet ei.Ec Pfal, ex. Difperfit dedit pauperibusjiufticia eius manet in fc' culu feculi.Et alias Paulus: Qui mub turn feminatjCopiofe mefsurus eii. Vnde Sc inIegedicitur,Deut.xxiiij. Qiiando mefsuerisfegetem in agro ÔCc.patieris uiduam,pupillum,adue nam auferrc,ut bencdicat tibiDomi nusDeus tuusin omnioperemanu um tuarum, SCc. Addit autem Pau^ iusiSupplebit gloriofe, et fecundura diuitiasfuas,hoceft, DE.VSconv penfat

EXPLICAT. IOAN. BREN.

pcnßthumanä beneficentiam, non auarè 2C parua menfura, qucadmo^ dum hoies pauperes dC auari faccre folenuSed cöpenfat eä gloiiofe,mag na gloria Äfabundantia,Sc cöpenfat cam iuxta fuas diiikias, quç funt in^' ftimabiles. Nu’la afit maior eft neccC fitas in morte, net un^ homines maiori indigent ope Dei, q in mortis necefsitate. C^arc Deusbeneficos tuncprecipuèc5feruai,ôifliberaliter eorum beneficentiâ ccmpcnfat,cùni mortis periculo comprchcnduntur, Sed quam ob caufam Deus bene* facit bencfaötoi i; Num propter me rita operum^ Nequaquam,fed pro pterChriftum. Vnde SC Paulus ad* dit, Inlefu Chrifto, Contra autcm, quifunt duri, 8C nulla cura tangun* tur de alienis nccefsitatibus, hi cti* amdeferuntur à Domino, cumipfl indigent ope Domini. Prouerb.xxt Qui obturât aurem fuam ad cla* moretn pauperis, ipfe clamabit, 1' 1É

y IN CAP. nil. EPIST. AD PHILIP.

'6c non exaudietur.Et Genc.xxxxrf* fratres lofeph maximo difciimine, ut putabantj comprehcnfi dicebanC inter fe : Mcrito hoc patimur, quja peccam'musinfratrem noftrunijiiP dentes anguftias animæ illius, dum deprecaretur nos , 6C non audiuP mus. Iddrco uenit fuper nos iftatri bulatJo, Habes et exemplum in Pha raone. Hie nun^ uoluit exaudire clamorcs miïerorum Ifiaëlitarum» Quarc comprchcnfus in periculis ‘ nbsp;marts, non eft exauditus à Domino*

Nam ut brcuiter dicam , Talcmie gerit Deus crganos, qualcs nos ge* rim us crga proximos noftros : ÔC Deus repofuit uniufcuiuftp coelujUt ita dicam, in domû proximi fui.Nam uidet nosnaturainuidos,duros,6C immifericordes efse, et hoc unuage re, ut no indigeamus aliéna ope, nc quales nosfumus crga alios,tales ex periamur alios crganos.Quod cum Deus optime fciat, uoluit pniufcugt;

BXPLÎCAT. rOAN. B R B 57. «4? iuCc^ cœl5 rcponcre in domû proxigt; mi fui, utdifcainus mifericordiain, QC fentiamus nullum efse tam poten tem ôf diuitem,qui nonindigeat alie naopc*Sed fîcut mifer homo indf get ope fælicis hominis,utaccipiat ab eo terrenum auxilium, ita fœlix homo in his terris indiget ope miferi hominis, ut accipiat per eum diuinu auxilium, Facite,inquit,uobis amf cos de mammonainiquitatis,ut cûm defeceritis, recipiant uos inæterna tabernacula, Sed gd inquiesfLiben ter multa exponere, fi modo feirem cui efset dandum, qui qs non abute^ retur ♦ Video cnim plerofque donis SC cleemofynisplurimumabutùRe* fpondeo : Non nego quin præfentia inalefada, etiam egenorum ÔC alio^ tum legitime punienda fint, Sed fu^ turanon funttemerè præfumenda, Praefens cnim necefsitas eft confide^ randa. Et de necefsitate iudicandum non eft duriter QC immifericorditer.

mCAV. nn, EPIST. adphilip;

fed ciuiliter.Si eni propter futurafee kra,quets,qiii in prçfentia mifer eft, defignare pofset, non elset eifubuc* niendunij tunc Deus ipfe fçpcnumc ropeccafset, quod tarnen impiû eft cogitatu.Deus enim bcncfecit mifer rimis Ifraelitis in Aegypto. Libera^ nit eos ex Aegypto, coferuauit eos in deferto.Et tarnen feiebat futuram corum impietatcm^idolatriam et fcc Iera.Sciebat etiam futurum, ut cruci figerentfiliumfuum. Sed DeusrC' fpexit prçfentem necefsitaté, be' nefecit eis.Sic ÔC Chriftus (anauit de Cemleprofbs,homines miferos,ôi^ tarnen nouem futuri crant ingrari, mhilominus tarnenChriftus refpex it pracfentem calamitatcm, fiC benc' fccit cis.Abutimur SC nos benefieijs J Dei,Sc tarnen Deuspræftitit-ea no' bis. Vetus dieftum cft,Patrcmfami' lias non pofse ferreferuum, quillt prophcta,hoc eft,qui cum iufsus fu' critjUt in agro laborer, amp;fcmcntcm

faciat ■

«XPLICAT. IOAN. BR. EN. 'r^» faciat,concionet de futura tempcfta-tc,et propheter frumêta fore per grâ dinem deuaftanda, idcocp nó cfsc ie* minandum. Sic et Deus non pot nos feruos fuos ferre prophetas, in tali quidé cafu âfc. Nam nos^ut miniftri Deijdebcmus noftrum officium, ^d præfcntiarequirunt J faceie, futura autem Dcocurandarelinquere.

DEO AVTEM ET PATR.1 NOSTRO.)

Concludit cpiftolâ doxoîogia.Et.« j fi.aûthæcamp; ffmiles locutioncs funt j uulgaresjtn non funt ofcitanter prç tereûdçjfed quato uulgariorcs funt, tanto dignior^s obferuatu.Commu' ncs efh æ uulgarcs rvâ)p,xi ac dicfla liabent femper aliquid latcntis cner» giæ , propter quam etiam confer quuntur publicam autoritärem. Pri rnùm ergo Paulus non fruftra dicit, DEO ÔC PATRI noftro. Cur addit. Patri noftro f uidclicet, ut difcernat ueruDcSab oibus alj|sffdictjsdfjs.

T 4 nbsp;nbsp;'

t IN CAP. nn. EPfST. AD PHILIP.

Nam Ethm'cus gloriatur de Deo, Turca gloriatur de Deo , ludaeus gloriatur de Deo, Hypocritæ glorû antur deDeo,fcclcratus gloriatur de DeoïhoruaStornniöDeus non eftuerusDeus,fedfiditius, Qiiia cùm aut ignorent,aut contemnant Chriftum filiumDci, per quem fo^ lum crcdentcs adoptanturin filios , Dei, nonpofsunt Deum utpatrcm fuum agnofcere. Et ut fimp'iciter dl cam, non pofsunt orarc dominicam orationcm,Patcr noRcr.Deus cnim non eft pater corum, quia abqciunt fïlinmDei,proptcr quem Deus fit nollcr pater. Ideo^inuocatioEth^ nici,Turcç,Iudaci,hypoçritç,uanifsi ma cft.Solus aût Chriftianus colit et inuocat uerum Deu,quiaagnofcit eum pattern fuum efse, propter fi* liumIcfumChriftô. Quondam pri' ufqu5 rcleuatus efset filius Dd car^ ne, difccrnebatur Deus uerus his Epithetis ab altjs drjs.Dcus qui pro^ tnific

EXPLICAT.' rOÄN. BR EN.'

mifiit Abrahæ fernen benedidum»' Deus qui eduxit Ifraelitas

pto. Deus qui habitat inSion ÔCCt’ Nunc autem difcernendus cft epû thcto patris Domini noftrilefu Chri fti, propter quem Deus etiam no' fter pater fadus eft. Omnis ergo gloria accepta ferenda eft huic ucgt; ro’ Deo in fecula feculorum ♦ Ac primùirijPotcntiarôif fapicntia funt gloria. Debemus ergo Deo pa^ tri acceptam ferre omnem poten* tiam. Si fapientiam, uidelicet, quód fit r er um omniû creator ÔC admini* ftrator.Hanc gloriam nô accepta fc* rebat Deo rex Babylonis Nebucadgt; • nezar.Ideocp correptusfuit furore* Hanc gloriam non ferSt Deo accep tam impatientes in aduerfis, qui di-cût aduerfanonaccidifsefibi diuina uolûtate Sic, Deinde clemetia et mi fericordia eft gloria.Eft ethçc gloria Deo tribuencla,ut fcntiamus,crcdagt;-mus Si confit6amur,Dcum efse cle*i

Jn CAP. mr. episT. ad phtlfp; p

tpcntê et mifericordé patrcm. Hanc lt;nbsp;gloria non tribuut ei hypocrite,quia confidant fuis meritis. Hanc glori amnontribuuntcidamnati. Quód fi pofsibilc efset, ut Satan SC damna ti hanc gloriam tribuerét Deo,tune cófequerent ÓCipfi falutem,ói^c, Eft 6if iuilafeueritas,gloria, quç ipfa eft tribuenda Deo ut credamus amp;C confiteamur Deum efse feuerum iudicem impietatis 8C impoeniten tix, Hanc gloriam non tribuunC Deofcelerati homines impœnf tentes. Nonfolumautem tribuen^ da eft Deo gloria mente, cogitatf one, ÄS uerbis, fed etiam faëlis.Non loquor de geniculatione, quæ tantum eft puerilis difeiplina, fed de o-bedieatia. Gloria cnim Deieft, fi homines obediant præceptis cius. Exempli gratia: Qui remittitprox imo erratum, glorificat Dcum,Qui non rcmittit, afficit Deum contu-mclia. Qinbenefacitcgeno,glorifiât

EXPLIC AT. IOAN. BRENT. V* ficat Deiim. Et fic dcalijs opcn'bus obedientiçdicendum cft.McIior eft enim obedicntia, quam üiâimæ,

SALVTATE OMNEM SANC» TVM IN CHRISTO.)

PRi'mum Paulus adfcnbit epifto læ mutuas falutationes , ut docea« thriftiarufmum non cfse monachiß munij hoc cft, abdicationem ommu humanorum afFedluum. Monachi enim putärunt perfecQionéChriftia nifmi in hoc conftarc, fi quis abdat fc in angulu quendam eremfjamp;T nuP loafFedluhumano erga alios homi* ncs tencatur.Hçcftoicitas difplicct Deo,qui uult, ut nos mutuo diliga* mus, ÔC inuicem omnia bona precc* mur, id quod per falutationes figni ficatur. Et prj quife mutuo faluta* uerintjhabcnt diuina bcnedidioe ef ficacesfalutatfócs.DeChriftopho' rofinxcrüt,quód quiimagincm cius manc uidcat, uefpcri ridcat, Haec quidem fabula eft, fed allcgork«f

INCAP. nn. EPIST. AD PÖftrK

Quilibet Chnflianus dicirnr Christ ftophorus. Is ergo fi mane prccatus fuerit fuo uicino bonum diem, fem ttendum eft,quód fit coeleftis preca* do, ÔC afferat benedidiionem totf us dici, fi modo ex fide recipiatur» Deinde Paulus uocat omnesChrf ftianos adhuc uiuentes,Sancfos,fed additJnChrifto lefu. Habent pij fa as infirmitatcs, Sed quia eredunt in Chriftum, hahentur coram Deo ut iuftijita et fandîi,propter Chriftum, quemadmodum fæpe alias didlum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

eft* Sed Sc hoc obferuandum eft,

quodPaulilsdicit, Eos quifunt ex

Caefaris familia, falutarc Philippem

fes* ErgoSCnonnuIliauliciCaefaris

Neronis fuerunt Chriftiant Vides

regnu Chrifti dilatare fefe in omnia

genera uitç.Ncro fuit crudelifsimus

6C fceleratifsimus tyrannus, Præte'

rea aula principti ubiq? pefsime an-

dit,Et tamé habuit aula Nerôis fuos

Chriftianos. Nam quiuolueritefse

pius

EXPLICAT, (OAN, BREN. «a

plus, licebit id etiam in media Baby ïonCjôs^ ß periculofiim eff, ibi uitam agcre jubinihilpij uelagitur,ueldi' dtur, fed omnia impleta funt pefsi* mis exemplis. Inter ha?c conftare, magno fpiritu opus eft. Poftremo optât Paulus Philippenfibus grati* am Chrifti. Hoc eft fummum bo* num y quo omnia alia contincntur, Danda igitur eft opera jUt hoc bo* num confcquamur per fidcm,SC c,

Habes explicationem epiftolar ad Philippcnfes, In qua non tradatur quidem unum argumentum tan* turn, fed uaria obferuatu dignifsi* ma conferibuntur. Continet mul* tas egregias fententias : Mihi uiue* re Chriftus eft, mori lucrum ♦ Datum eft uobisnonfolum crede* re , fed etiam pati propter C H R L ST V M. Chriftus eiimefset in forma Dei, non rapinam arbitra* tus eftjcfsc feæqualemDeOjfed fe met ipfum exinaniuit, for mam fcr ui

• IN CAP. mi. EPIST, AD PHILIPÎ . »

acciptensj Ô6c Arbitrer omnia dam num cfsc propter cxcelkntiam cog nitiôis lefu Chrifti Domini mdjS^c* Noftrum politeuma eft in cœlïSjUrv de etiam feruatorem cxpedamus Dominum noftrum lefum Chri' (him, SCc, Hæc præ altjs precipue obfcruanda ÔC alta men tc reponenda

funtSCc

FINIS.

FR ANCOFORTI E X officina Petri Brubachij, AnnoM.D.XLVUl.