Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

X

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Bucheii Coiiection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http.7/repertorium. library, uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge

• • the back board

arior

S. oc 1456

Historia Gentium

Octavo

Rariora

S. oct. 1456

ÏEHOrA KINDEX

lîue

DE REBVS GAL

HA^^^ATIO

Pfal.CXVIIL

DOMINO fadumeftiftudtiamp;cft mirabil^ in Oculis nofhis.

y9x Jubili falutù in tabernacttlis Itiflorïl: Eextera D O M J NI res praclarof egit ; Dexter a DOMINI faperior fuit : Dexter a DOMINI ret fraclaros egit.

y

B R 1 M 7«,

In Tyfografhia Bernhardi Petrtf

TÈHorA riNDEX SIEt

‘DE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;GALLL

CIS n A(^f!{^AT 10 PRIMA.

KtciA hodi'e ömnis duas in

{lartes iciflà cft. Vna,coru»i qui Gîallia ia egcSj quitus Francorum gnum conftitutum, lüpraChri- , Ïtiana Rcgna omnia, adolcuit olim atq; floruit, iacrofanólas

eflc volunt. Altera eorum, qui res nouas quæ-rirant, hominum cgcntium amp;nbsp;facinoroforum : quorundam ctiam cæca fupcrftitione furenti-um. Illis Rex caput : Caput iuftum amp;nbsp;legiti-mum: His fomiliaGuiflum; infertumcaput, öcrnonftrofum, dignum fuo corpore»

Scd illi qui Regis Icgumq; audoritatem in-violatam volunt, in duas amp;nbsp;ipCi partes diuifi funt : Eorum, qui Deo magis oljcdiendum, . quam liominibus cenfent : à D f o, amp;nbsp;faluo Dei iure, Regipræftanda officia feruitiaquc“*• omnia. Horum caput amp;’Dux Henricus Rex Nauarræ ; primus Rcgij Francorum fanguinis Frinceps;amp; hodic Regni fucccffioni proxinius » Hugonotos hos vocant. Alij à Rege Icgitimo, tcti pendent, quicunq; tandem illc fit,nituruS'* yc fit. Politici hi,amp; Regij vocantur. Guifiani,^ coniuratione olim ad Euangclij vericate, id eftgt; palicfef ' Chriftum orbe Chriftiano tollendum iniu, Côîàntiit Coniurati dicuutur.

Sed

, s cd de Giiifianîs, rcmrtalnus Iatiufq5''re-petam, res ipfa poftulat : amp;nbsp;video obfcuiiorem elle his locis eorum originem : ingerium eo* rum pîerofq; aut ignorare, aut diffimularc.

Cuifioru. Guilîa familia, Francifeo primo imperanre, ort’amp;in- primum èLotharingia, in Gallium pedemin-«lemcn- tulif^egens. Creuir, folitaRegum,populiquc Gallic! in exteros benignirate, ad opes amplas ;

' quas deinde, malis artibusamp; flagitio immen-lum auxéfe, Vaftus animus, (quod de Catilina proditur,) immoderata, incredibilia, nimis alla cupiebat. Régna, prouincias, quibufcum fuerunt aliquando amnitate coniuncli tan-quam fibi débita, inflatus vanâ atq; improba me animus appetebat. SicHierofblymitanum, ncSiculum, llcNeapolitanum, palàm titulis fuis adfcribunt. Sic Danicumfibi deberi; in-iufte Se per vim ab alijs occupari, haud obfcu-rc fremunt. Sic Gallicum, quod gens Capena, annos ampliùs fexcentos, iufto clementiq; im-perio tenet, Caroli Magni pofteris reftitacn-dum, olim eriam lib ris editis Se confiiftis gene* ris fui dcfcriptionibui', imprudenter conten-dunt.

Fraueife’ Francifeus Guifius, impcrante Henrico 11. Giiifius expcditionem Italicam auidcpetijt, fufeepitq; ; Cladij.F. Regnum Ncapolitanum palam Regi Henrico, re autem vera iibi petens. Inde nuptias Scotiæ Rcginæ,quæ erat ci ex forore neptis,cum Francifeo Franciæ Delphino conciliauit ; vt ea ra-tione , amp;nbsp;audoiitatem in Regno luam firma-ret,amp; lîbi luifiie, comparata auótoritate, viam ad

Regnum inuadcndum faccret. Deus iam tum, præcipuos Regij fanguincs Principcs,R.c-gni proccres non paucos\ c Nobilitate 8c plcbc quam piurimos,ad vcritar s Euangelics cogn;* tioncm vocaucrat. Cardinalis, Guibj illius Fra- ardina ter, homo variusamp; (ubdolus, cum crcfcere mcdiosper ignes, Euangclicorum numcrum cerncret, infinuare fc aliquando, animis corn, fiéla pictatc, ftuduit ; Spcrans facile per tantara mukitudincm, moueri aliquid in Gallia poflè. Sed cum illos à rebus nouis ahenos, pietaci dc-diroSjPiiacipibusfuis,quorum nonnulli pic-tatena haud hóle fequebantur, addiólos, cerncret, aliud fibi capiundum conlllium ccnfuit. Dignum vidcbatur pofleris Garoli Magni, qui Carol! Princcps aböminationem in templum Dei in- M. pofto* duxilict, abominationem eandem tueri : Eins “• prætcxtu, Principum Rcgij fanguinis, non au- I ótohtatem modo labcfaaari, fed vitam ctiam, in pcriculum vocari poHc: Regnum ptoccribus

’ amp;nbsp;Nobilitate amp;nbsp;ciuibus bonis dilpoliari : Regis Auguftam Maieftatem infringi ; amp;nbsp;ilium obedientiae zclum, quo fuit hadenus plebs no-bilitasq-, Gallica, illuftris, cxtingui. Ita Regni cinilinn» veluti vacuam amp;deftirutam poilelfioncm inua» bellornn» di. Hoc animo excitata in Gallia ciuilia bclla, caufa.

amp; Principes fanguinis aliquot, 8c è Nobilitate proceribuiq; plurimos c plebe innuraeros vi-ros bonos fortefqj hauferunt. Vbi bclli'cx rationes parùm fucccdebant, Pacis nomen indu-dum, fub quo cædcs horrendæ, crudcliter itq-, perfidiofe patratæ.

A gt;nbsp;Sed

Henricus . SedFtäncifcus, de quo dixi, Guifius, Caro-f ï*ono iiupcrantCjapud Aurclianum iä;’,iaä;a 'vidit Ipci luæ fundaraenra. Succeflit vanitati eius atq; audaciæ j non autem bcllicæ virtuti, H enricus filius. Cuins egregia indoles, Magi-Hro Cardinale patruo crcuir. Sub hoc,Coniu-lationis ( quam Ligam vocant ) iada dudum femina, in lucem prodicrunt. Ea inter Pontifi-cem, Hiipaiium, Italixproccres, Lotharingos lt;( in quibus Guilij ) Sabaudum, aliofq; Principes magnos, quos hie rcticeo, ad veritatis lucem extinguendam,atq; Imperia légitima fub-ucrtendainitaprimùm eft. Hilpano dcbcllau-da Anglia ; Guilio Gallia committitur : Sabando Geneua amp;nbsp;Hcluctij comendantur: alijs ahæ, vcluti prouinciæ, affignatr.

Sed Guifio, Regnum Galliæ, quam Religio magis cordi elle. Debari hoc familiat fuæ,iam-dudum palam prædicabat : facili amp;nbsp;annuentc rontifice,quiiGaroli Magni pofterisfcilicet, dignitatis fu® reftitutionem atq; amplihcatio-nem Iperaret. Dicam obiter. Religioni atq; pictati, (vt illa fæcula ferebant ) pra: cçtcris ad-dida ex animo lempcr fuit Capetia gens, fed Pontificum dominationi infefta.

Igitur illc impatiens morx j atq-, regnandi incredibili cupiditate ardens, dum le Hiipanus in Angliampræparat, erumpit Anno i ƒ8 y.

Hili* po- nbsp;nbsp;Alénfonio mortuo,Rex Nauariæ Henricus,

ftremi fucceflioni Regni proximus amp;nbsp;iure ipfo amp;nbsp;iu-belli ce-dicijs omnium norabatur. Hums iniignes ma-C8*i«, turafqj virtutes Giuhuji oderat metuebatq;. Ac* cedcbac

cedcbar,Hifpanus inftigator,qui ne Belgio ani-mum Galli ferio adijcerent,valde verebatur : amp;nbsp;Nauarrenum, cui Régna aliquot detinct iniu-ftcj quàm minimum cfle cupiebat. Itaq; impli- Hifpanï care Galliam bcllo inexplicabili, amp;nbsp;eo Napar- laimus. rcnum obrucrc cupiebat. Poft multa Régna, varijs artibuSjiure iniuriâ,occupara,cætcraquç rapcrc ijfdem artibus non poteft,ca, ne ad Mo-narchiam Orbis propcrantem forte morcntur, turbare atq-, ciuilibus diflcnfionibus euertcrc, propoiïtum illi. Itaq; Guifium fatis fuopte in-gcnio furentem magis magifque accendit : petunias fumptui pollicetur, numcrat.

lam titulus bcllo quæritur. Regnum Gal- Belli tîtu-licum palàm petere,etiam ipfi, quamuis Caro- las Reli-ri Magni nepoti, videbatur durum nimis. Nee S*®' tuliflent ingenia Gallica, Religionis ipecie im-ponendum erat vulgo. Hïc Pontifex operam ïuamcómodar In Regem Nauarræ tanquam hærctrcum, fulmenfuumdirafoi contorquet: “»'Tæ®** vanoiciu,amp;m auctoris caput redituro. Tonat j, in templis, amp;nbsp;cœlum terræ mifeent Conciona- papa. tores ; Natio hominum inquics, amp;nbsp;turbandis imperijs nata. Dominationê ipfi fibiquærunt : „atör»«. quam, ftantibus legimis Imperijs, obtinerc nó polfunt. Itaqj mouent femper aliquid,mi(cent* que ; vt turbidis rebus publicis, res ipli fuas lenfim promoucant. Horum lè animis inftnua-uerat Gnifius : amp;nbsp;per hos plebeculse, muliercu» larumq; animoSjamp; fupcrftiticlas mentes ftbi in omne icclus deuinxerat. Hi Nauarrenum infe-üantur clamoß,Guifij pictatctn,fortitudinöm,

A4 3c c(e»

gatunim, îaftirabat. SolusNauarrenus, pxnî triennium, tot hoftium tantas vires ïùftinct. Nullus ci Anglus, nullus Heluetius, null’ Germanus in auxilijs ; Galli pauci aderant. Sed c-rat cum ipfo Devs: quia amp;nbsp;ipfe , cum Deo, Illi pugnant,oppugnant : nihilexpu-gnant.

NauarrcnuSjCui infignis pietas,admirabilcm prudcntiamamp; inuiótü animirobur pcpcrcrat, vrbes capit non paucas : hoftem profligat, non remel. Ita illi, tantis viribus, nihil agunt : hie, nullis viribus, multa magnaq; peragit. A De® hoc eerie : qui, vt femel ex nihilo creauit cun-dla : ita amp;nbsp;cottidic ex nihilo admiranda in ocu-Nauaneni lis noftris perficit. lam quadrienniumNauar-Pietas, renus,grauiffimumonus ceruicibus fuftinct. Fortkudo’ necfuccumbitiim?» nee facigatur. lam qua-incompa- dricnnium,bcllum inipar cxcipit, nee vincitur: faUht. imovincit. Dicam quod res eft. Ccnticscum hofte ipfe congreftus cftinunquam vi(ftus,lem-perviclor. Centies cum hofte manum ipfe co-feruit : holies quam plur.^ mos vulneribus affli-xit, manu cepit, morti dedit : Ipli adhuc inta-clumvulneribus corpus. Gaude,HenriccRex Nauarrx ; fub vmbra Omnipotentishabita^. Nolim prætciirc, quod Rex ipfe in eo fcripto profitctur,quo Mæniuin, rebellem amp;nbsp;læfæ Ma-ieftatis rcum, publice dcclarat, quodque mihi compertum aliunde fatis eft ; Guihum, atquo ipfum adco Hifpanû de fœdcrc cum Rege Nä-uarræ traélationem inftitucre voluillè : condi-tiones amplas atque magnificas propofuiftè :

Ounuo

Omnibusquc modis eius amicitiam expctiflc.

. Sedilli nulla cura impijs amicitia, nullum foe-dus. nonjfi móccs dent aurcos,amp; Régna mun-di oftentent.

Tandem, poft multorum varies laborcs, Exercitu» ra.agnis fumpribuSjtanquam ingenti machinaj Germanic? cducitur in Galliam è Germania numcrofus in Galliaiw exercitus : qui NauarrenumjRcgijs cxcicitibus prclEim,amp; diu laborantem liberarct. Hicjdum cum bofte Nauarrenus certat, Sc expedite fc impeditusconatur: dumad Gouttalium cum loieuho pugnat : (vndc memorabilis illa acqu« Vnica Euangelicorum, a tot feculis, inter tot nationes Euangclicas, vióloria) Hic, inquani, exercitus miferè dilapfus, ruina fua, magnum mâlum rebus Gallicis dédit.

Guilîo J ne quid aperte in Regcm moueret, vnus Nauarrenus haclenus obftat : Vnus tot annos Regcm, Nauarrenus faluus, feruat. lam deipcratas,ilio cafu,rcsNauarrcnas Guifius pu* tat. Fallus : Non enira Nauarreno in equitibus amp;nbsp;cutribus, fed in D e o, Ipes : amp;nbsp;ex ea, cetta faills. lam amp;nbsp;Hilpani in Angliam apparatus, confide quo lupta dixi, expcditioni paratus videba- HumiuRe tut. Itaq; duplici fiducia, ingens facinus, nee gem. auditum in Gallijsvnquam, aggreditur Guili* us. Regê caperc, amp;nbsp;euftodiae monacliali man* date, aut vita priuare, patat ; inde libi Regnum allcrere. Multa ad hoe illi tota Gallia, iam du- F’«'“'*' dumcallidccomparata. lamatmatos Luteti-am clàm inducit ; Plebem, quam Concionato-tum opera habebat in manu,ad fcditionem fu*

fciuc.

(citât. Rex, perïculumvidct: nee medenpö-Çuifi’ Re-1efl: igiturLutetiaconfcllim excedit., Guiliug jïu. agit, fidem Parifienfium fatis expertus : et(ï clapfum ïibi Regem dolebat: Regie loqui, feribere: magiftratiis viros bonos amp;nbsp;Regi fidos, abroga* re : faéliofos fupponcicdoca vrbis mumta prç.-fidiis fuis firmare: pccunias Regias pro arbitrio ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;traólare : Omnia denique pro Rege agerc. Co*

gitarc nihilominus qua rarionc Regem com-Rcei recö- prebcndcret. Excufat fc apud Regent, fed ita, çiliatiir. vt, non fubditum, cum Rege, fed Regem cum Ordint» (ubdito, ctiam abicótiflimo loqui diceres. Rej indiiü- tandem componitur. -Dies locufq; dicitur,quo regni ordincs conueniant. Ibi, Regis Ordi-numque fententia Nauarrenum fucceflionc regni indignum iudicatum iri, Guifius non du* bitat. Ex co, futurum in poteftate fua Regem Regnumque.

Parantur ad conuentum Ordinum, orania. Guifius fiios,perprouinciasdimittit, quipre,. cio, precibus, minis, vel qua alia ratione Giui-um , Nobiliumque libertärem corrumpcrent, vt fcilicet , homines fuarum partium, cum mandatis, quæ prxfcribebat iplc, ad conuentum mittcrentur.

^baudut Dum rebus fuis in Gallia Guifius intentus eft, Sabaudus qui amp;nbsp;fibi Ipolium c iaccntc Gallia pent , Saluicnfcm Marchionarum occupât. Infœlix puer. Sedeum caftigandum ßernati-bus relinquo.

Ckifsis Hi- Intcrim,cum clalTe Hifpanica D e v s è cœ-fp«nica. lo pugnar. Afflatu D e i pcricrunt, amp;nbsp;à vento lob. 4' cius abfumpti funt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non

Non tcrrcnir Claffis Hifpanica: infelici fuc-«cffuGuifius. TrahebarcumadpœnamDfivs. O'^innm Conueniunt Rlæfis Ordines : Ordincs Guilij Vencno tinfti. Ad Guilîj nutum omnia com^o-nuntur. lam fummæ Regni dignitatcs, ei ira-Uibufq. dccernuntur. lam Regni ipfius admi^ niftratio omnis,amp;tantum non Regium nomen tribuitur. Guilianum tumvocari, autConiu-ratum, laudi ; Regium dici, probro palàm ha-bebatur. Nclcio,an haec Régi fuipeAa; debue* runt certè. Socios Regni pati. Regibusinfo. lens. Monctur intérim vndiq; Rex: caueatfi-bi ; conlHtuilié Guilium manus ei inferre, amp;nbsp;Lurctiam vi rapere Rex ipfe publico feripto te-ftatur, Aurr.alium Guifij patruelem, amp;nbsp;Mæni-umeiufdem Guiiîj fratrem ( ij Bleiîs aberant ) certos ad ie hommes mifilîe, qui vehementer monerant, hbi profpiceret : ni properer, breue ei falutis tempus conceflum. Monetur amp;nbsp;ipfe Guifius, non elle quod nimium Régi fidat. Êx-cidit Guilio vox: vox audax: Non audct,inquir. Rarodiuturnacftferuipotentia, quæ ipfi do- Guifi’iuflu mino tevribilis cfl. Rexigitur, amp;audaciaGui- R'gi’ne-Cj commotus,amp; pcriculo fuo territus,vocatum ad fc XIII. Decembtis, veteris ftili, quæ erat olim dies Veneris, pugionibus confodi, amp;nbsp;Regni turbatorem, ad Regnum manifeftó adfpi-rantem, in Regis vitam manifeftó con^iran-tem iuffit. Eadcm hora capti,Cardinalis frater. Kt poft eij Inuillæus filius, Elbufi’ patruclis : alijq; fadtio- Cardinalii, rhs eiufdem. Cardinalis, poftcro die, quod au-^laciffimi hominis,tanquara ferse beftiç diutur-

ftioB

nîor CU Prodi a, pcriculofior cfic videbatur, Con-lud. 5. foflhs eft iuiiii Regis. Sic pereant omnesinimi-

I citui,Dominc;lt;^uiaütemdiliguntte,ficucSol in ortu fuo iplendct, ita rutilent.

Tioa.ilt;’. IndignatioRegis,inquir fapicns, nuncius mortis ; amp;c vir fapiens /plàcabit cam. Sed Regi dcGuilio aliter fupplicium iurncre, intutum fuit : Ad aulam enim ipfam, Guifiana faólio, tanquam gangracnaperuencrat. Captiuos^pu? blico fupplicio feruandos putauit : vt ordinaria iuris via, amp;nbsp;publica corum confeibonc, ilia extraordinaria in Guißum animaduerlio, ne-celliria fuilfe probarctur. Incidunt fæpc mor-bi J in quibiis li methodicorum rationcm tene* as, cadem ratione xgrotum périmas. Ipfe fibi rger quandoq; non expedlato medico, venam aperit : Et fubita nouaq; mala, fubita nouaque turtiuj. rcnicdia pofeunt. Parmenioncm Regnum af-fcdtantcnijpcr inlidias tollcridum e medio Alexander M.curauit. Vulgo illc militum crat ac-ceptuSjin poteftate habebat cxercitum. Anim-aduertcre in cum aperte nonpoterat, nificum aperto rcrum fuarum pcriculo. Angliæ Rex, JroiTard. ni faUor,Richardus,patruum fuum, Cloccftriç Ducem, res nouas molientem,, amp;nbsp;populum co-citantem, clam, per fpeciem venationis ex Anglia abduânm, ftrangulari iuflit. Illcfummo Duci, cuius fideli feliciq, opera vfus erat fæpif-limc; Hic,patruo Regioq-, languini non peper-cit. Quid Regem, cum ipfius vita,Rcgniq; fa* lus,in prælentiflimum periculum vocarctur, parccre Guifio voluifles? Homini,nulla rc,ptcr*' quam inlàna dominandi cupidine,infigni.

-GaifiorMm cadauera, Re^e mandante. Car’-«lifcx capinbus minuit : inde cxuffit : cincrcs in Äcrcm Ligcrimq-, fparfit. Ecce qui in viros fortes, ficarios immittere ; qui innocentes capito priuarc qui facros ignes, in pia capita accen-dere, qui (ufpendere, qui mergetc Sanóforum corpora ridens folebat : Is confoflüs iacuit ; ei* caput impium iufta carnificis manus abftulit j «ius truncu cadauer vltor ignis confumpfitzCi-neres, partim venti tulerunt,partim aquæ hau-ferunt. lam Vltorcm non imminerc impijs De-«m dicito.

Quatriduo poft fublatum Guifiura , Rex Naii^ NaüarræNiortium , primariumin Piólonibus ra: Nioiti-oppidum, commodiffimo loco fitum,rebus ad um capin bellum viétumq-, neceffariijs inftruótiffimum, vno folo è fuis dclidcrato, capit. Eo capto, alia non pauca, deditionem fecêrc. Ad maiora, magno impetu properanti, D e v s manum in iecit. Ex continuis grauiffimisquelaboribus, Eius mor-quos vix quifquam ^ius ferat, in grauiffimam graui», pleuritidem incidit. Ea nobis optimum Regem ; prudentiffimum Ducem , fortiffimum Militem, pxnè rapuit. VidiiTes turn in eo,quod vidcrunt multi; incredibilcm in re bellica con-ftituenda Prudentiam; (nam in propinquo erac hoftis, numero militum longe lupcrior ) Con-ftantiam in iTiorbo admiraoilcm ; pietatem amp;: fiduciam in D e v m, qualem hçc seras non fert. Defperantibus de cius falutc omnibus, ipfe, in Di VM fperabat ; cuiusfingillatim cnarrabat, dccantabat bcncfaóla.Scrua hunc nobis porrb,

Dbys.

' Ds Vs J Principcm : qaem.tnmrcddidifti Ec-clefiæ tu«, non fruftrâ Scrua, qiûra d’utillî-inc.Vidc, mi D e vs, quo human« mentis pro-. rumpatcuriolitas. Hune fi nobis rapis, quis Gregem tuum ducet ? Scio : ex lapidions, vt fi-lios Abrahæ, ita populo tuo Duces fufeitare potens CS. Certè, li ex bis quos nouimus ; veic ex lapidibus. Magnos, fortefq; viros video, fi folos video : Si ad hune comparo,Vmbræ funt. Nemo,cuius ccruix fuftinendo tanto oncri fuf-ficiat, quantum hie, infpedtante orbe Chriftia-* no, fuftulit. Sed tibi D e v s, gregis tui, cterna cura : E^o homo, ad humana dcicendo.

Cohintato- Pcruulgata Guifiorum, Duels amp;nbsp;Cardinarum furor, lis, morte, Coniurati in furoiera aguntur. Eo-rum crat in plcrifq; Gallic vrbibus ingens mul-litudo, ad quoduis parata fcclus, feu ingenio fuo, feu inopia, feu metu pcenarum, fiuc etiam fuperflitionc, quæ, vbicæca hominis mentem inualit, horrendos edit partus, Aurehanenfes inprimis amp;nbsp;Parifienfes, olim cædiura in Euan-gclicos antefignani : Picardi etiam nonnulli, apertam defedtionem moliuntur. Regios om-nes, id eft, viros bonos amp;nbsp;moderatos, aut trucidant, aut carccribus mandant. Sed Luteti-am Mænius confeftim aduolat: Aumalius Pi-cardix vibes, qux à Rege defecerant, Ambia-num amp;nbsp;Abbatis villam occupât. Aumalij frater, quem Equitem Aumalium vocant, Aurcli* mum, Blxfis, nefcio qua arte faluus pcrucnit. Hi duces hodie Coniurationis, amp;nbsp;defedionis habentur. Mçnium,mortUQ fratre,lpes Regni,

quæ nihil vnquam Riader moderatî, incitât î habebaturantea minus ferox. Aumalium ca-dem cupiditasamp; nonnullatortalîisipes tenet. Equitij fua ctiain fomnia, calcar addunt. Sed hi fuos quifq; âd flagitiofillîmum quodq; faci-nus impcllcre, vt (et lcrum conicientia veniç dcfpcratione fidos liahcant. Hinc in Regiam Maieftatem Pariiîeniiû incredibilis furor. Rc-gias ædes diripiunt : infignia lacérant, concul-cantq; : effigies confpuunt, amp;nbsp;difeerpunt : tan-quam animalia fera in ipfa inanima fæuiunt. Ipfe Regius Senatus , Parlamcntum vocant, jgnominiofe amp;nbsp;inaudito fcclere , ab infimæ amp;nbsp;pudendæ fortis honnnibus fœdiscarceribus'in-clufus. Régi, ne verbo quidem fua dignitas feruatur ; publicis etiam feriptis, Henricuni Valelium vocant, olim Regem. Accedit Con-cionatorum, qui iam pænc vbique, difeordia-rum amp;nbsp;feditionum tubæ funt, encra rabies.Po-pulumfatisperfefurentem, clamGribusamp; c-iulatu concitant. Guifium,Galliæliberatorem, Patificnfiuna feruatorem, Carholiex Religio-nis vindicem vocitant : Regem : Tyrannum, Herodem, perfidum, carniheem, atneum cia-mitant. Et nuius odio, in Regis Nauarræ verii* fimas laudes, imprudentes exfpatiantur ; Magni, amp;nbsp;Rcgij animi Principem, Rcligionis fux conftantiflimum obferuatorcm, fama, fideque intcgra,clementiâ in dcuiôfos hoftcs,ctiam no-ftibus admirandâ prçdicandàq,. Sed Sorboni-cumTheologorum Collegiurn,ex D.Pauli do-ftrinâ, populum fidc Régi débita liberum amp;

ß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Säciä**

Sacramento folutum pronunciant :licere populo, contra Regem luum, pecunias colligerc, coiiiurarc, arma ferre, pugnare,

Hæc tibi merces,Hcnrice Rex, ab ijs repen-ditur, pro quorum otiofo ventre, tu olim rot labores fufcepifti,totie.s pugnafti, toties vicifti : pro quorumTyiannidepatrios campos, ciui-um tuonini fanguinc imbuifti: pro quorum falote, tuam Regniqj tui falotem neglcxifti. Eti-am Romam mitris,amp; benefafti veniam à Papa petis Î Non agnofcis confilia il la omnia,quibu3 pænc regno viraq-, fpcliatus es, Romæ fabrica-ta? cccrebroamp;diuina mente bcatiflîmi Partis profeda JMalcfaótorum, à Deo veniam exora. Benefatfis, amp;nbsp;huic quidem tanto, tam raroin patriain tuam beneficio, fua lans ætcrnùm mancat. 'Cardinalem,tibiRcgnoq-, imminentem, luftwlifti. Bonum faóhum : amp;: voccfcriptifque bonorum omnium celebrandum. Ob hcc tibi Gallia tua omnis,flexis genubus gratias agit: laudefq; cantat. Sed Cardinalem : An non fub-ditumtibiîAnr.ô tuis tuorumq; bcncficijs,non luis fuorumve meritis magnum ? An non in te. Regem fuum confpirantem ? An non præfen-ttin Regno tuopeftem immittentem? Quç hîc Pontificis notioî Apage mihi iftos homines,qui Rcliüionis Ipccie, folutos iè legibus humants, dcàMagiftratu liberos iudicanr. Apage mihi Rcligronem ilfara , fi modo ilia Religio eft, qutv iocicratis humanæ diuinum vinculum ioluit. Audloritas poteftafq-, tua à D e o, quam nemo homo, nifi magno cum fuomalo , vno folu-

foluîtiSedtUjRcXjCauc, ne Bonum faftum purumq^ fadis iftis commacules ; Caue, ne cc Romano rurfus Into immergas : tcnax eft, amp;nbsp;vix vnquam ex co emerges.

Inter tanças has turbas,vt in hominum ma- Mors Rar gna turba quis, ctiam alias inliguis, force cla- gmx Ma-oicur, ita vcluci elapfa eft Regia mater Cacha-rina;dcquafilercmalo,quàrnpaucadicerc. .

oedpoftquamvidet Rcx^Coniuratioms re-liquias ctiaranum caudam moucrc ; ne force fautoies fubdicis fuis cxccrifuc hærcrct hac in re fcrupu- hoftes lus aliquis : Mænium, Aumalium,ciufque fra- ftribit. trem Equieem, publico fcripco, digmeatibus atque honoribus omnibus pnuat : Infidos, rc-bclleSjÂsMaieftacisconuiôtos déclarât : Eos co* rumq; p0ftcros,quiqui illi lint, qui aut confilio aut opera, adt re aliqua, ope illis ferent, codem loco habet. Ab his illifq-, graues fe pœnas ex^ pctiturum profitetur. Idem in vrbes.Lutctiam, AurclianûjAmbianû, limilcfq; alias conftituit.

Sed Partium vires, intra extraq; Regnum, quæ quantæq-jhnt, breuiter videamus.

Coniuratijvrbes Regnialiquot ampliffimas Partiuna tenent ; in ijs peffimum quemq-, Sc vilillimum : vires, quo quis honcftior,co ab iliorum cohlijs actio-iiibulq-,alienior. E Nobilitaccpænè nullus in partibus eft : nifi qui olim Guiftæ familix addi-/ «us, candem nunc cum ipfis fortunam experi-ricogitut: auc qui facinonbus coopertus, vel alicno xrc obrutus, in fanis parcibus, partes nullas inuenic. Auriargenciquevim, excon-flatis fanótorumyquas vocaiit, reliquijs,confc-

2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccrunta

cciTtnt, ab opukntioribus, quos vtbibus clau-fos tenent, magnam pecunix fummam cxegc-runt promifcuc. Sed dcftitutaNobilitatc plebs, feditionibus aflueta,infueta Bcllo, turbam potins, turbandis rebus aptam, quàm cxcrcitum, hofti profligando comrnoduin, conficiet. Ipfa luopteingcnio varia amp;nbsp;mobilis, leui moincn-tü, partes mutabit, amp;nbsp;duccs fuos, qua Icuitatc fccuta cft, eacein deferct. Quidam eriampœ-nitcntia duéli, pioftquam abicritillc furor, Sc Regi) nominis Rcucrentia rcdxrit , Ducum fuorum languinc defedionis maculam cona-bunturelucrc. Illa autem conflata pecunia ef-fluet cito : præfcrtim, cùm in earn quàm pluri-ini inuolent : amp;nbsp;de ca partem fibi quifq;, tanq de præda, pofcat. Exaclioncs, fi repctantur, plebcm commouebunt. Nulla enim inter cos Regis certi,nulla Magiftratus Icgitimi teueren* tia. Nullum in vulgo confilium, nulla ratio. Omnes libi Reges, omnes Duccs funt.

Vibei Sed hîc nota mihi, Chrilliane, amp;nbsp;vide, Vr-fanguine bes,quæ Anno ijyi. tot inHocentum Chri-piorû in-(tianorum fanguincm crudeliffimc fuderunt, Cœ^ura omnes , quamuis ab inuicem longe diflitas tis funt. 'V’^loti confpirationc quadam, amp;nbsp;ligno dato , in Regem luum furentes. Quid hie aliud quàm iuftum Deiiudiciu exfpcólas Î Exl|ieä;a, Chri* ftianc,amp; fpeótabis Namque tu Devs,V!t.onura Pfal 127. I^EVS.iuftuspopulituivmdex,mernoreris,vt gcllcrinr,illi,cum vaftarent Icrulalcm tuam.

Dedtrunt cadauera feruorum tuorumcibura volucrib’ cœli. Sc carncm fànôtorû tuoium bc-ftijs

ftijs tcrræ. Effudcrünt fänguinem corum cire* gt;nbsp;Icriifalem,ranquam‘aquam.Beatus, O filia Bv bylonis, qui redder tibi ea, quæ intuliili nobis, Beatus, qui apprehendet filios tuos allidctquc ad petram.

Externa autem auxilia, quæ habere polHnt, non video. Oculos in Hifpaniam vertunt. Habet Hiipan’ domi,quæ agar. Parmcnfis,e]uan-^ tum cgo quidem arbitror, res fuasin Belgio confirmandas, quam aliénas curandas iudica* bit. In Italia, Pontifex, ne quo modo Regis animum amplius oftcndit, cauendum fibi pu-tabit, amp;, 1'1 quid tcntarc velit, fulmina contor* quebit bruta,amp; quæ nemo, nili brutus ipfe,eurer. Horentinus amp;nbsp;FerrarienliSjfpedfabunt hos tanquam ludos, amp;nbsp;mouere quidem in Italia ahquidpioirunt : extra Italiam, eoru vires haud valdc cxtimefc.is. Sabauduin continebunt vires Regiæ amp;nbsp;Heluetiorum,quç temeritatis cius vindidtampetitum properant. Reftat illis vna Germania, quæ meicenarium forte militem præbebit. Ira eft mos.iplî Chriftiani eriam An-tichrifto, accepta pecunia feruiunt, amp;nbsp;animas fuas Sathanæ vitro mancipant.

Sed à Rege, ftat Galliæ robur, Nobilitas o-mnis, ipfe Dux Ducum, amp;nbsp;fumraus ætatis no-ftræ Imperator Rex Nauarræ : Prouinciæ,exce-ptis Vroibus aliquot, omnes. Portus amp;nbsp;acceC* fus Regni omnes, quibus prohibere Vrbibus commeatum poflit, interim cquitatu agros il-Ictfum vaftare amp;nbsp;populari.Salinas tenet omnes. Vr facile fit Coniuratos ad fummara omniuna

B 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;term»

înopiam adduccrc. Extra Rcgnum,pa-ttbit cius àuro Germania, crime ipfi Priher-pes, acceptorum â maioribus eins bcncficio tum memores. Scoriae Rex !gt;c Heluetij,fœderi, Regina Anglia:, Veneti, alijquc amicitiæ non dccrunt.

RexNauarrr ; Etfi humanac ci vires non défunt : Oculos ramen in cœlum rollit. Inde cerium auxilium fpcrat : inde falurem certus ex* /peótat. Nee vnquam Ipcrauit, cxfpeólauit fru-ftra. Alta ilia vox tua,Hcnricc Rex Nauarr3E,i5lt; vere Ctriftiano ipiritu édita. Si me omnas genres J ctiam folum circumdederint, Spero quod per nomen Domini cxcifurus fum cis. Me-rito ipcras in Domino Deo tuo ; mcrito eius in tc beneficia prædicas. Speâa Cœlum : Mille ibi legiones Angclorum, quorum vnus, totos exercitus, hominum Centum Odloginta quinque millia, vna noéle deler. Et hic qui te circumfundit acr, cquis plcnus eft, curribufq, igneis, auxilio tuo parans. lilos non ell, quod moleftis fumptuo(if.]uc legationibus ambias : quôd magnis ftipcndijs cmas : Fide, tui iunt. Nouilli inimicûs amicofquc pariter valiant: holles perdant, fuos illælos feruant. lam te D B V s illc, illc cxercituum D e v s, infanrem inter infcllos cxcrcirus lcruauit: Adolelcentem illc tc pcriculis innumeris libcrauit: Virum illc te,inGuifianacæde lcruauit, d» ciuitate fan* guinum cduxit, in domum fuam deduxit. 111e venena, ille enfes,quibus centies petitus es,abs ts aucrtit. Illc te snedios inter boites, protexit,

pro

'pro te pugnauit t pro te vfcït. üle napér proïe* cit ad pedes mos hoftcm tuum. Qui artna tua fugcrar, imbellis: is, cum illo Dbo tuopu* gnans,merita morte cccidir. Idem illctc Devs tuns, vcluri de lepulchro retraxit, ic morri cri* puit. Idem ille hoihum tuorum rcliquias,ho-die iratus perfcquitur. Expcóta paululum, amp;nbsp;illos in fcroetipfos ruentes videbis. Gaudc igi-tur, Rex, TuaDrofaluscuraEcft. Afylutuura ic arx tua, Devs tuus. Is tc hodiè liberationum luarum illuftre exemplum conftitu'it, in quod intucamur, quod fequamuroroncs.Atqucvti-nam tot hodie, aut nihil agentes aut male ageil tes Principes, icqui malintexemplumtuum, quam aut male agere, aut tempus inerti otio luderc. Sed illos i'ua manent. Tuvero perge* Perge indefelÏus, perge intetrit’. Nos tc fcqui-mur,Tu Chriftü iequerc.Illac in coelum via eft*

At tu, Auólor Chriftiani nominis, lEsv,fer-ua, protege, auge hunp Regem, gregis duóto-rem tui, »Sccum co laniäum gregem tuum. Nos verb, populus tuus-,amp; grexpafeuoruni tuoru m, te celcbrabimus in fæculum,iSc per o-mne æuum pnjdicabimus laudes tuas. Recolc-mus Indicia tua à condito mundo, amp;nbsp;nomini tuodabimusgloriam Amen,

Pfalm. ƒ 8.

Lçtabirui iuftus cum viderit Vltionem, Pedes fuosi» fanguineinipi) lauabit.

Et dieet homo: Certcluftum manet fuus fmftw : tè «ft CsTS iudicans in terra.

F I 7^1