PAVLI APOSTOLI PRIO rem ad Timothcum epjftolam ftrtbutioncs xx.aiitorcTho ma Venatorio*-i-

D, XXXIH»

C HRISTO PATRI AC DOMI 'nOjD. I o A N N I SchoperOjapud ‘ fontes falutarcs Abbati dignifît

V I Stdgirit£ illiuf, philofophi e^ui» pur^hontinilfui repet KatjT^'jfaS'rin poffe arbitrantur, cui prorfta uni uerfa ndturalium rerum cognitio contigerif.ncminem effe ^ui,hifce de relut,abfoluta mundo potticeri pof» fitfcientià : quod fullimior fit earumuirtui, qiidmut ut homine mortali, exiguo,quo hic intérim in territ agere licet, temporis /päcio, perueßigari queat. Et haud ctecutiunt tlli quidè, meo iudicio, hac in parte, i^am omntbut eadem in re laborätihut,condntibtl!qi haäemis,ut in intimos iRos nciturte receffut inlromitt tcrcntur,longeconirdeuenijfecompertum eß.Siquit dem ea cognitio,quie totuigilias, tot laboref,ceu iure quodam mcritißimo, fequi maxime debuit, uix tenui quodam iRis fenfu contigit: er aßeflu ut iniaginatum tam totin fuum iRu mundus fdpiente,ne ßierare quit dem ampliuf debeat.Quod fi in cognoßendafluxaru reru ueritaie,pro innata fibi Ciecitate,tdm caligat hu nianm inteReiluf ; quie erit hebetudo eariiis noßrte, ubi

EPISr DEDICAT, tót «Ott propharMyfed f((cra:tto mtrndanii, fed fupert munddnd:no carni amp;nbsp;fanguini confentaned, fed ^iri tui duntdXdt coprchenfibilia,proponuntur^ Qÿales proßdo funt omnes ab Apoftolo fun^lo cSfcriptte epi ftol^e. Qudrum tanta femper ab'optimis quibuf^i flimata eß fublimitds yUt omne prorfus humane fda pientLe fupercilium qlongißimepoßfedeßiexer'Htt. V nde t^'tepurgdtu d ßce cdrnis leihrein requiriwt. Tdttt enim mdgnificd reßrtd fapientid funt omnidt ttt ßcile omnes omnium philofophorS drgutids elude re, omttid rhetorum ornamentd contemnere qucdnt, Etmeritb quidem. liidmdedeoquiefcribitiquicqide grutid dei,de mifericordid quoqs e^ diledione dei er» gd peccdtores:rurfii( dutem deßde uerbi,qudfer» Udmur (redentes,nutld unquam hummd cogitdtio fd» tis,z^ pro fiMgnitudine rei cuiufq; coeipere,nulld uer boru Hdturd pro dignitdte interpretdri potuit hddet nus: uel quid crdßt funt fenfus cdrnis noßr£, ucl quitt «niuerfd uerborum fupeüex, dddiuini uerbidiuitidt toUdtd, pdupertds et inopid cenferi poßit. Etcnim o» mnis humdnte rationsperjpicuitiis,dd percipiedd PdU lintephibfophi£fdcrdmetd,tdmeß,fineß^iritu Chri fti,eißcjx,qudm efl noibtte oculus dd faits rddios 'm» tuendos idoneus, Ueq; uüd interim,dum hac dico,dni Dium meum libido fubijt deterrendi mortdles d PdUa lintcphilofophia ßudio,dutdlioqui ad meliorem ßu».

gem contenJentet remorari. lllud dunlitxat indicare fgt;lacuit, quid pro^ndis omnia fcatent myfteriji, non flatim ad quorumuis uoluntatem fefefubmittere j^iri turn illorum,fed ad eoe peruenirc tantu, qui iam ipfis carnalibtK affèdibuf, ueluti m deditionem réceptif » fuperioref euaferunt : quicarnem fuam crucifixerunt cumaffräibuf lt;7 concupifcentijt, ut fcribitur : qui^ lam fefeexercent, exemplo beati uirh in legedomiM die ac node. Proinde ad nuUum magis,quàin ad Pan lin^ philofophie ftudittm inuitandas effemortaliuM mentes,iure equidem extjiimauerim. Etenimfi efurif, Ambrofiam j^irat hie tibi /piritus dci, qua fimem efn rientis iujlitiamanimie fedarefolet. Si ßtiin paterift Nf(!?3r propinatittc,quo fitimedT incentiuacamis qua;qi extinguit gt;iinuduf es, ueßem oßendit iUe,qudgt; baptizatuf in mortem Chrifli,reßige/centis charitaa tif incommoda lt;i tearceof. Si teih cares, munitiones donat ille,quibuf anima aduerfuf bißfla tentationum generamunirefepoßit. Ciuod fi cuitarn Udrilt;ediui» ti£ fordent,abundet licet

Et eß præterea mirißcui in dicendo artifix apoßoliH Paulus : nam omnes dicendi formof, ceu Proteus quh , , dam,imitatur:nuncmetam ej trepidationempeccait Î tibus incutit,nunc trißitiain obifcitjnunctueluti auto» ra ritatent^^

htdtemhtibenhäpertcimpetit : nunc rurfuiconfoUà ttir,ac uerbd fubmittit, ueluti^; ßxK in terrain lumi» nibuf^uerecundiuf qutedam carpitjd quod potißimu in oratore qu^runt fapientes. Porrö ß cum hii con» fuetudinëhabere debemtu, qui nos ßcercpojßiftt me Hores,quetn,quiefo,poß chrißum admitterepareß, fi Paulum eccleßd cdtholica exclußeritf Kemo ßrtior illo,nemo in ßrendis,pro Chrißo, nfalis conflantior^ Hic eß enim quem null a ttnquam aßliflio,null£ angtt ßi£,nullieperfecutiones, nonßmes,non nudit(K,non periculum,nonglddius,neqi mors,neq; uitd,neq; an^ geli,neq;principdtuis,neq-poteßates, neq; inßantia» neq; ßturd,neque altitudo,neque proßtndum,ncqi ul Id creaturd dlidpotuitfeparare à dileâioe dei. Quid pricterea dodiui, uel ipfis Athenis, uifum eß unquai Ojii falutem prtedicdns,non eminentia rhetoricifera monisinßruduSfdnnuncidbat teßimonium deixratq; fermo ittiui non in perfuaforijs humdnlt;efapientilt;e uer bis, fed in oflenßoneßiiritus er potenthe, ut uirtutis noßrte bafts non eßet in fapientia hominum,fed in po tentid dei. Hic eß iUe,qui nec quiequamfeire fe exißia mduit,ntfi lefum Chrißum, Gr hunc crucißxumiper quemßbi mundus, er uicißim ipfe mundo erat crucia fixus. Sed hic tarn mundo uilis er abiedus,quem non orbis dngulum prædicatione fud repleuitf Quos non populos dd confortimn Chriflidtitereligionisaddua

9ci(?Ä« non,per potentiam Jjuritu^ dei, ab Hierofoty tnis,ad iHyncit ufq;,omniaimpleuit euangelio chri^ fli f An non idem in chriflum mentis defiderium, ß* nemalignitate affcâuum cdrndlium,adextremu ufgt; gueuitæhuiuf aâumperdurauili Hic eft qui perfid dem chrisli, reßrmatui ad imaginem dei (quatenM conueniebat in terra adhuc degenti ) dicere non eru» buit-.Viuo iam non ego,fcd iduit in me Chriftus.Etite ru»):Noftra,inquit,conuerfatio in ccelis eft,ex quo et fcruatoremexpcikimui, dominumießvm chriftum» qui transßgurabit corpus noftrum humile,ut conßr* mereddat corpori fuogloriofo,[ecundum cfftcaciam» qua poteft etiam fubi/cere fibiomnia.Hacnimirulau dabili inftruäus pertinacia, ßrtiteriuxta prafixatn fignuminfequebaturadpalmam fupernie uocattoiüi dei, omnia qult;e à tergo funt obliui[cens:geftiensqi ani mo ft quo modo poftet olim ad imaginem dei plette re ßrmari,qu£ ut maculam ncfcit,ita nullam infirmitaa tis iniuriam admittit. Çaterum er hoc ad laudes Apo ftoli fanäi accedit,quod qui iHum audiüt,chriftu au* diunt'.ftc enim ipfead quoßdam loquens, teftatur: An experimëttvm qu^ritis eiusgt;qui in mc loquitur,chrU fti i iino quia uh‘qtie]^iritum Chriftireftrtmeritoli* bertatem aftequuntur, quicuc^ animum philofophle iHius utftruiät,ad!jciunt.Proindeego,propitio chri ftoiinhaneharcMm, Chriftianèduntaxat philofo*

phiihdi gr4tid,defcendi:ex omnitus^-, quM itlim itoi ntiiK kgimus cpi^olii, priorê iUam ad Tnnotbcui» tranfmißd,enarraitdä fitfcrpi,fuccinfiâ qtiidé uerbii, fed plurimis tame fubinde refirta myßerijs.quiemeri to ad epifcopii, aid î« kSk-sper« exerettata quem« piamdrafmißa uideri queat,etidfi aU^^qui nuOa in cd Timothcificiffet menttonë ApoßoIuf .Qiiainre etß ad ßngula tio potuit aßitrgcrc animut noßer, propti rcaq; minui apoßolico cidmini fatifßäu putabut qui dam, {üos primit iws ad comunë humattie fortii mifc» riam remittimus, dum intelligant,ttemtnem eße wfer mortijl« ,qui exaüd in rebus [acris pr^ßiterit cogni tionem. Semper enim humanlt;e mentis nubilit ßigiunt qua;dä,qute nifi poß exuta mortalitatë,incognitioiiS twßram peruenirefrs eß.Deindefufcepta; pruuinciie magnitudinë ,cü noßra tenuitate coßrre æquu eß,ui* dereq; num alili quempia mihi in hoc feribudi gencre propofuerim fcopu,pr^terq Chrißu,(y pietatë.Faa tfor (tut eße qitiedä etiä in hac epißola,qute attentii le äoriscfanimtimcr iuditiumCT fenfumrequirunt: quad genus eß in primis dcuiduis, cap. y. locus, ubi ait-Auniores uiduas reijee: cÜenim lafeiuire cœperint aduerfus Chrißu,nubere uolunt,habentes codemnoat tionem,quod prima fidë reiecerint.Uuc locüßJfo qui damde uotis monaßieis inteUigüt: quaß uero apoßoa It tempore eadë uotoric ratio, atq; hodie fub Pap,e re gno eß cernere,in eccleßaChri/tißterit, Ego,quia na

putiilS uUos tdta ctecitate labordtes un^ fitturos,^iù per reprobu nialititefu^ fenfum uim ßicerent dpoßo^ licis ucrbif ,paulc) m'muf forte,rei dignités pofluldd bat,hue loeit expendi, Ciuitn^ ji perrexerint cotende re pertinaeiiif aduerfarij ueritatis, et ad fua impia uo ta detorquere hue locu uoluerint:ebtendcmu« or not ad idem quoq; pertinere, ^uod uetat uidua eligi mino rem annisfexagintaxrittqi inualida omnia uota,gult;e ante earn ætatë ßlt;!ki fùerint. N o enim Apoßolus fide prima ibi uoeat uotit mo»aßiee{,ßd fidem, qua in bit ptifmo Chrißo nomen damus eredëte!:quâ deinde ß* iiem,nugt;xut eotemnere, lafeiuire^aduerfws Chriß» ceepiffent qu£dä,petulantiores'ex illii publieis, qbui alebantur,eeeleßlt;efumptibmfid,g,reijeiebant. Sed tniffa fint heemeq; enim digni funt aduerfarij quibtti fu digladiemur ampliut, qd’multo ßntinfirmioret, ^utimpetu apoßoliei ßiiritui unq fußinere queant, Ciüod reliquü eß,ego hofee nieos, qualefeuq; tandettt fint, laboref, Paternitati tuie nominatim dieareuo» lui,eum quad mei erga te ßgnü ßnt amoris,ttvm quoi tui in me cfßcij teßimoniu ubic^ legat Paulintc philo fophiie üudioß. Seripfi aitt ota q potui modeßißime, ae ßmplieißime-.eitraqiomne oßentatione uioi perfe^ cutut ßim omnes-.quibufputaiùadid,quoduolebamt peruenirepoßc. Beneualeat R. P. T.euimeiterm» atq; iterit eomenio. Ex tiorimberga,fexto Caleitd»

Aequusquidicatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,6o.b.6i.(t

Agmlarum natura. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y.a.b

Bo«i trituranti os no alligare,^uonudo inteOu gendum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;104.6.10T.4

CAtabaptiftiftaxantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iy.fr

CbrfmobnwhtJrtmpdtM/êrKW. uä.6 Charitas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20.4.6

Chrißidiuinitas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;».t.50.4

Chrißiduoaduentus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I4x.ilt;

Chrißit patrem unis cßc,quomoda j«tentg.i4x.amp; Chrißusunicauiaadfalutem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49.4

Chrißianicharitatemamant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;is.a.b

CibinuUiprohibiti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78.4.6

ConiMgitw» ^Mlt;tre dic4f«r. Confiientiamala. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5«.4

D Ebbord ()rophetilt;e donum habuif. too.it Deut unit omncs fuluos fieri,qwmodo intelli •' gertdum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^y.b.^-ó.it

Diacont priut probentur.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6-j.i

Diffiuidndum cum quibui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u4.fr

Diuitu ijiwmodo utcnd,e. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1293

DiwïifaaamiMpocBrfi«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^t.b

Diuitiarum Stilpho contemptor.^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;140.fr

Ecclcß^ ^latuf perturbdfut. Ecclefie mdli pr^ficiendi non funt, Eleäio 4 deo pendet.

Epifcopiu dptui fit dd docendum. Epifcoporum ßlforum pœnA. Epifcoporunt uxores quälet e^e debednt.

ÿo.b

4o.ilt; iij.fr 4^'^ 82.fr gj.'* 4i.^ I27.‘lt; 140.'*

ÄO.lt;lt;

Epifcopi

CrationefmKgic^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40.6.4i.lt;lt;

Orationisutilitàf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4o.((.4i,((

Patiëntie lam» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i57.lt;(

P4uperumddfitcur4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^6.a-b

Peccdta hominum quontodo corrigenda, Pereufforqui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;éo.b

Phinees impudicös perßdit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jx.rf

Pietoi guid proprie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^y.a

Pietatifnatura. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si.t.gi*

Pœnitentia in tribut conßßit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gz.4

Propbengt;do(j«?M uariunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5i.5.5x.lt;(.amp;«

109.«lt;

gendum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6j.ab

Timothcilaut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijb

Vidua paupcrcttlalaudatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loz.b

Viduarum partitio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ç-^.a

Viniincommoda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uo.b.ia. tl.b.iti.a b

Vir imperet muUeri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15.6

Vitia facile addifcuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gz. a

Vxoresnudtaxconceßitlex. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^.b

PA VLI APO STO LI SANCTl phorem adTimothcum epiftolam diftribudones xx,autore Thoma Venatorio*

IHIL NATVRA melitu, omnium fire purentum animis, infeuit, quim quod liberos fuos,r9 bur pofteritatii, utinge^ nuiis artes imbibant, optima mis quibufq; do^hribut co mittereftudent.Etfi enint ilgt;fi aliquando parentes non perinde honeflois profit tentur artes, tarnen utquamoptime inftitutos habeat filios,nihil non falutaris opene impendunt: nec quiet quam efi cuius dulcedine magis capiantur parentes» quàm fifilij à reile fapientibus, non perinde maleina flituti uidcantur. Sæpe enimgloria filiorum,parent tes alioqui obfeuros,daros reddidit : quemadmoduan non raro uidemus,parentu gloria,filios,alioqui ignlt;t uos,euehi. Semper enimfiliorum gloria adparenlet tranfit tamp;rurfusparentum gloria in filios dertuaa ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b

ANNOT. IN EPIST. PAVLI tur:id quodnMgntu tüeapud Griecos theologui,elef gcinti cquidcm carmine ficexpreffit:

KvJilffjij} nKilO^l TiKVUp xAi@',£d? TiXtiW/|gt; hp •nKiüjp, ^vvfi , i(^ ^vvop ovalt;/lamp;'» Tran/ttutadcanos natorugloriapatret, (hoceßt

Rurfui ut ad natos gloria f^pe patrum: Sic manet baud raro communis gratia utrofq;.

Sed quorfum hæci dieet mihi aliquis. Audite in Chri flo mihi chariffimi. Ego nos tmiuerfos, qui chriflo turnen dediinus,filios iure apoßolorum uocaueriWt quodbinos potiffimum uerbofalutisgenuerintchri îlo. Et nihilo fecius etiain doihres uoco, qui per ßgt;i^ ritum chrifli doäi m^rfleria regni calorum, nos ru* des adhuc rerum ßgt;iritualium, adplenam falutis no» ürce cognitionem inflituere queant. Rt id genus apo» üoli ßmul funt omnes, quos chriflus in mundum tni fit uniuerfum, docere omnes gentes omnia, quæ ipß priut iüos docuer at.Paulus autem apoßolus,cuiusin prtfentia priorem ad Timotheit epißolam enarra» dam fufeepimus, no tmo nomine reliquos in docendi tnagißerio fuperat.uel quod «i tertiu ufq^ coelum ra» ptus ea uidit, qtu homini eloqui fas non eß:uel quod plus omnibus alijs edr laborauit et fcripfit in euägelio Chrtßi. Sed diutius in laudibus illius immorandum no eß; ipfumpotius » ai Timotheußeferibentötaudite.

Aulus apoftolus lefu Chrl iuxta delegationcmdei feruaton's noftn', S)C domi;: lefuChrifti,quieftfpes noftra.

'VtTimothewm in officio epifcopali, ttcrelilt;]uis « cUßte chrifti dilciplmis inftituat, pio quodam artifi cioautoritaté fuam cumprimis infinuare ftudct Apo ftolus:quod ipftnon folumhic,uerumeti4minftngut lis epiftolis ficere pLtcuit. ïd autan ab eo non ftne ra» tioneftäu maiores noftri tradiderunt. Potuiffêt alio» qui contemni àludieis,ut qui baud italonge lege Moft defciuiffêt, ac prtctérexpeékttionem omnium, ttouain qudndam,ac longe etiam diuerfant,quàm qult;e per legem eft,iuftitiam annunciaret mundo:àgenti» bus autem incredulis minus fidei ac roboris inueniffit doârina famUa, fi autor fuum nomen non ftatim in ipfo dodrmefalutaris limine inftnuaffet. Ne porro dodrtna fua tanqua ab homme profèdn impume con Itmni poffetmeex eorowi »umero effè crederctw, de

ANNOT, IN EPIST, PAVLI loitn.io (juibiKChrißuf dicit: QuotquotMtemeuenerunt,lù rci ftmtcy latroncs : ne crederetur currcre, ante^uS Kicre.if tnißus effekautprophctare, antequä loquntuf adeii eßet dom'muf.Legatutnfedicitno Mofttautalteriiu» fed lefu (.hrijîi: docens interim quidnam crcdcntes per chriflum 4deoßgt;erare erpoßint fydebeant. Prtererea. quia d deo mißiM cßgt;proculdubio tutu non tß,aüdtdmperillunegligercgrdtid. Ham quemad» nwdu ipji integru n3 erat deprecari hancapoftola» . tut fuißinäione,quod no humanitus,fed iuxta delegd tioncm,fiue imperium dei,illi obuentffet, cui impium fit notteparereiitd ingratinomen baud unqium effu giet,quifquii lüiut admoiütionibM mentem(ne acqui« efcat fanis doärinis) fubduxerit. Proinde ne quifpid addubitaret folumpatrem^exclufo fiUo,uocdfje hunc admunitsapoflolicu,ddiunxit:Etdomini lefu Chri» üi,qui eft[pa noflra : qui utiq; (, ut loannes teflatur) lOitfl.i uerbumeßinprincipioapud deum,operaturq; codé modo, quo pater in omnibus. Omnia uocat^cMn pä» tre, quiC ubiq^ utcunq; uocantur : omnia reijeit, qui ïoan.j ubiq; Utcunq; reijciuncur. Et nemo uenit ad patrem, nififilio duäore. Neq; item pater iudicat quenquam, fed omne ludicitm dedit ßlio ut omnes honorent fi» iium,ficut honorant patrem. Quicquid igitur dßlia iniungitur, à patre iniunóhim effe interpretamur, lorfB.io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfemet chri/tus dixit ; Ego or pater uttutn

PRIOREM AD TIMOTH* J pnnw.Et htec eß ßgt;es noßrit,de qiu, hic lotjuitur Apo fioltu: nempcttintamßtiljechiritatemdei (cuiimir ^ttcguid hiibct hic mundits, acaptum reßrre debet) ut fûiuïu pro nfib^ redimen Jis in mortem tradiderit. Quemrurflm, tjiMadimmortalitatem refufeitauitt txemplam eße uoluit credentibiif infe,ne priefenti» bitis nulu oppreßi, nliqM ex parte uel fuccivmberét, ueldeßierationemadinitterent. Siejuidem utiüeiant KOK morttMr ampliut, utitli mors ultra non dominât RotM-t tur : ßc ßem ejfefidelibui, perßlium chrißum-,^^ fe eripi paße à malis, ac tandem uel fero, poß uarios cafiUtpoß tot diferimina rerum, hcereditatem filioru deipercepturos. Quocirca,quibut hacßetiacuu eß cor,frM/lrlt;t HIk chrißiM feruator pr^edicatur. Euer* uataenim ßgt;e in Chrißu/m, omnia deßierationi pat teant oportet.

Sunt qui confidant in uirtute fua ,alij in inultitua dmc diuitiaru/m ßuarum gloriantur, alij fiiam ü^itü cumIud£isfiatuëtcs,iufiitiædeino fubduntur. QU£ omnia nonpoßuntnonßlfam gloriationem parère Ht corde humano : fané contra id quod doininuf per propbeum loquitur:Nonglorictur fapiensin fapien Hic»quot;?.? tw fua, neq^ firtis in fortitudme fua, neq; diues in di» uili/sfuis.EtapudaUumprophetam: V£ æternido» Amos-^ loris d.munciatur his,qui opulentia fuaocclt;ecati,co» piereiit in monte SanMriie,(y no in domino dtofuo.

Quinctiitm in E-faid Jfra'éliticipopuli conßißo defcü Utur, quod relish in dcum fße, i« regent Aethiopilt;e ac Aegypti ßgt;ei fuic anchoram ßgerent; 4 qua fße tan dem exciderunt. Nam uidentes ignominiam confab deratorum fuorMn,nMgii timebant, cr confimdeban turab Aethiopiapaulo anteJpefua, crab Aegypto gloria fua. Sed quid praterea aitprophetafanéiufl Et dieet habitator mfuUhuiut in die itta ( Hierufaa tern cr terram Iuda,propheta infuU nomine coprea hendit,quod hoflibuf undequaqi,tanqua inßßi marii fiuâibui circumuallata ejjent omnia:uel quod ab ori» ente mari mortuo t ab occidente mari magno aUui^ tur.) Hæccine erit fßes noßra ad quoi conßtgimui itt auxiliu/m,ut liberarent nos à fàcie regis Aßyriorum? Eß er alius apud alium prophetam locus,quo plane . maledicitur,quifquis dominu non pofuerit ßiem fuä^ ^'^7 Kalediâus,inquit, homo quiconfiditin homine, (7 ponitcamem brachium fuum, cr à domino recedit cor eius. Cuius ratio à fapiente quodam,his quide uer bis aßirtur ; Spes,inquicns,impij,quafi lanugo,qu^ àuento toUituncr tanqiiä /puma gracilis, queeàpro ceüa di/}gt;ergitur:cr tanquä ßtmtts, qui 4 uento dijfu* fus eß:et tanquä memoria hoß)itis,unius diei pralet reuntis.Contra Apoßolus inßar fapientis architeäi, non aliudßmdamentum ßgt;ei noßrteponit,quam chri ßum filium dei, doeem huncunum er folum eße in -, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quem

PRIOREM AD TÏMOTH* 4 ^uemßierduermt patres nojlri,(ut aitprophetd)ßgt;e pfal.tl rauer'mt liberati ßnt: ad quem clam4,uerint,cr fal ui fÜli fint : i« quein ßgt;eraucrmt,nec fenferint confita fionê. Acideo/jiirituffdnóhis per Hierentiatn ,beaa turn prlt;edicauit uirum, qui confideret in domino, efa fetq; dominus fiducia eius-Futurmn enim ut fittanquS lignum quod plantatur fuper aquas, quod ad hunto» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

tem mittit radices fuas,neqi timet cu incaluerit teßas, Etenim ßlium eins uiride femper,neqitinquam timea bit tempore ariditatis, nuüo non tempore firens frua âum. An non talis tibi uidetur fùijfe Hiob, qui dicea batiBtiam ß occiderit ine,in ipfo f^erabot Talis ipfe loj.jl T)auid qui dixit : Non cnf?» j« areu meoßgt;erabo, gladius meus no faluabit me. £t de patribus olim fan âis loquens,ait ad deu'.No enim in gladio fuo poffede runt terram, cr brachium eorum non faluauit eos, fed dextera tua, or brachium tuum, iUuminatio uultus tui,quoniam complacuißiin eis. Q»4 rcßidit eß,ut nuüi prorfus deinceps creaturlt;eßderent, fed in dextera zy brachio dei fui ffem fuam ßxam haberêt. Et meritô quidemiut enimalio loco idempropheta et rexteßatur:Deusfeutumeßomnium Jperantiumin t.Reg.it fe ; iino nemo unqua /perauit in domino, zy conßifus Eccl.it eß. Hacßducia ßetusalibi Apoßolus,defe,fuiq;ßa milibus,dicebat:Gloriamurfubßgt;eglori£dei. I4ec id foliim,uerumetiam gloriamur fuper aßlidionibuSt

fdentes^guod afflifiio piitientiam pitridt,pittientiii ue roprobationem,probdtioMtcm ^em.Porro ßiestto pudefrdt, quod diledio dei ef^^ufa fit in cordibus no^ üris per fpiritum fanihint, quidiitiaeflnobu. Hdc Jfgt;e animati, ttduerfui i^Uccq; uel durißima, perfi/let fiirituf nofier, alioqui ficile fuccubiturui in aduer» tionid,8. fis.Siquidem quomodoinperfecutionibiu durabit

carnem, iüiiuq} deßderia adhuc fequitur ƒ An non eß dfßäus carnis inimicitia aduerfus deumfcontrarid le gi diuintc, cz e«i nunqudm fubijci queat? At qui idtn ffiiritudei agi cœperut, quidßlij deißtnt,neqi homi nem,fed deum ferudtorem hdbent, ßdtim eripiendi î ntdlis fj^etn concipiüt,pdtienter expeädntefjqutepeit Chrißum promifßd eß,gloridmfiliorum dei. Interim utßdes erfjes in ddmirdtionein uenirent dpudhonti ne{,no ßdtim oculis noßris fubijeere uoluit deui,qate præpdrduit diledoribuf fuK.Et licet,qui Chrißo nod tnen dedimw, feidmu^ pr^eßitdm mundo fdlutem pef tnortë iüiuijtdmen edm fdlute nodum dfßeäu zy frui tione bonorü dei tcnemus,fed ß^e dutdxdt ddhuc qult;e HO uidëtur,expeëikimui. V t enim dlibi loquitur Apot ßolut: Spe fdluißdi fumui.Speidutem qu£ uidetur, non eßfßes. Qjtod enim uidet quii, quidßieretiSi dutem quod non uideinits,ßgt;erdmui, per pdtientidM cxpeëkimuf. QudinreintelUgimusjpeindturänon

PRIOREM AD TIHOTH. 'lt; eonßitutum,i(t quod promiftt,(}rteflarepoßit:(leinde KT 'mfiniu fapicntiæ, ut qui congruo er tempore er loco laturuf fit opem fjierantibuf in (e: pofiremo tant efje bonum,cleinentent er ueracem, ut quad promit phnonfitncgaturui unquam.Bt blt;ec eß lila f^es qui hie aUatant Apoflolui dicit mundo perchrißu, qult;e uti^ parua aut abieéki ejje non potefl, fed magna, er gloriofa: utpote qu.e nuüis periculis aut laboribus ce dit,nec uüa cruce,aut tribulatione conßernata fuccüt lit,femperqu£ àtergo funtobliuifcens ,ad eauero Philip. quaàfi-ontefiMit förtiterenitent: iuxtapr.efixumfit gnunt infequituradpalmam fupern^ uocationisdei, feiens perpatientiam expeékiri debere (tanquam uix aliquando peruenturi fimits) promiffant nobis tot tiesinchrißofalutem.

\ itaq; Paulus qui non fernere, fed uoluntate /}gt;irit ti« dfbet iwperio lefu chrißi uocatus eß apoßolus, feribit hanc epißolam.

BrcKK épigraphe, fed qute magni quippiam in fet fecomprehendit. Doélurus nanq; Timotheum, non quam latcpatcdtterra,noncoeli ßgt;acia,nonßfderum ttices, non Solis luna;q; uel ortus uel occafus, in qui» bus olim philofophi curiofe magis quam pie fudarut: fed uelutiimag’mem quandam fubijeit oculis, iuxta quam fefe componat quicunqspraficiendi funt eccle^ b 5

ANNOT* IN EPIST* PA VLI fie ChrißiiSedhec:poflea. AuJißii Timotheum ue* rum er genuinum uocari filium, non qutdem carnif* fed filium infide,utic}; ïefu cbrißi. Quefilitttio hof eß mclior,quo fcmüiuf eß uerbum ueritatii,per quod renufeitnur, qudm glorii carnis noßre. Poßq enim quifpiitm purifieäuerit animain obediendo ueritdti(ut i.Pct.i Petrusdicebat)intell{gitquim ßt incdpax bonorum ächprintd lüd ex Addm riAtiuitdf.rurfiK qiùm fitido nedcrundiq;cdpdx bonorum ßgt;irituidei,{lld que eßex femine imm^rtdli per ferinonem uiuentis dei, et mdnentis in efernum-Ndin ut dlibi quoq; ßriptu eß: Mco.i Ef tios dem deßinatd uoluntdteprogenuit » fermone ueritdtif,ut effeinuf primitie queddm ipfdrum cred* i fwrftram.Ti«/« ßlios hdbctdem,tttqui tdndem heret ditdtem dccepturi ßnt cum Chrißo omnium pdterno» rum bonorum in caelo.qui hic interim, quid filij lucii funt,ßcundum lucem,que chrißuf eß,dmbuldnt,fru äu edentes/ßiritm, quißtut eß inomnibonitdte,er iußitid,er ueritdte.Hi non rdro ßlij uocuntur Abrd» blt;f, qaodßdei iüiut uirtutem fequdntur er indolem, Aliqudndo filij ßjonfie er ecclefie, quod dem (ibi il* los fide lt;2quot; mifericordid deßtonfiuerit.Quinetidmfi* lij dei uocdntur,quod deum ut pdtrem dmore Integra profequdn tur, quem obferudnt unicc, er in cuius fi» num omnid uite huim dduerfd effundunt,ut qui folm eriperefuoSjÇ^ pofiihey uelit, Huie filidtioni nunq defiiit

! PRIOREM AD TIMOTH. ff deßtit ueritä4 dei, fiue ante legem, fuie fub lege, fiue poß legem. Et licet ufq;adecgt; lex neminem ad perß» , flionemadduxerit,utipfe etiam i/[ofes or prophétie fandi 'utter filios, deputentur 'm feruitutem generals anciUa; : tarnen ^udtenuf lex etiamßiiritualii eß, non aliud habens ßmdamentum falutii,quàm fummum iU Ium lapidem angularem Chrißum leftun,cr ipfe Mo fes er propbetlt;e filij ßierunt liberté, non quidem uel ri^tur^,nel legü igt;£r.^licio,fedfola adoptionis gratitt in Chrißo: quaßäum efl,ut CT ipß tuto ,cum fili/s no ui teßamenti clamarent: Abba pater. Etenim er ipfi l^iritu dei ducebantur. Nee alia fides exhibendee ad» hucgrati£ tempore,patres commendauit deo, quant hodie manifißata Euangelij gratia credentes com» mendamur.Vna'Creademfidei uirttis adiußitiant imputata eßerpatribuf fub lege adbucconßitutü, quteerfilifs exutis iam ab onere legis. Ha;c dices,no illos 'mtelligo,quoru cor no erat redum cum deo,er ad quorum cognatos chrißiu dicebat : Voî ex patre diabolo eßis ; fed lÜos duntaxat 'mlcHigo, qui fide er operibus refirebätpatrë fuum Abraham. Hincillud eß prtecurforis officiu,ut Euagclißa teflatur, conuer tere fcilicet corda patru infilios. Quo cu difficiles fe praibcrët ludai, ac in carne dutaxat Abrahteglori» antes,dicerent : Genus fumtis Abrahit: ipfeBaptißa amarè 'mtempeßiuam ittorii gloriatipnë perflr'mxit.

ANNOT* IN EPIST» PAVLI uocans eos progeniem uiperdrtim,quod nthil cornmtn ne hdberent cum uirtute, O' fetnine ueri lüius Abrd* bi«,CZ quad more uiperarwm contra eof, qui fe in lua cem ßiiritui afferere conabantur, in fur gerent,ac oca ciderent. Quales etiamnumhodieuifuntur,quilucé loM.f gt;fou£ grati£ miniußrentes, diligunt tenebras magis quam lucem,ne forte ft in luce ambulauerint, arguait tur Opera iüorum. Ob earn caufamab Apofiolo alibi t.Theß.r ßlij noüis er tenebrarivm uocati funt. Et à Prophetdi Pfal.61 filij alieni,filij uanitatis,filij mendaces.Et apud Efaia Efait.i am,ingratitudinis rei arguuntur lud£i,cumaitdomi nut:Pilios ettutriui,erexaltaui,ipfiautem jjireuerut tne.ïndignui, inquit,uidebar eis, qui effent pater eo» rum, quos infiar dulcißimi patrisafjèéîu profequtia tut fim fcmper.non folum corporis cur am gerent, lió folum ittis proßiiciens in temporalibui,fed neq^ inten num hominem relinquetts : enutriui illos uerbo meo, per legem er prophetas, ac tandem iHot exaltauiiir facerdotium,er inregnum.Porro quos tantum dde» xit,er in quorum oculis mirabilia operates efl in ACa gyptOjin mari rubro,in terra Canaan,in qua deinde, (eieäis,interß{lfsq;illiusregibus) fedes pofuerunti illiinquam,quiiamßlifdei perfidem effedebebant, gens peccatrix, populut grauis iniquitate, fernen ne» quam filij fcelerati uocantur àdomino.Et Mofes «o* tamfàcere uolei}s ingratitudinem populi illius » aefi» mul

WhI etiam pudore perfùndere ingratos,dicebat: Pec* Deut.jz cauerunt ei, O' nonf.lij eiut in fordibut. üeneratio prauaat^ peruerfa ; hteccine reddti domino po pule ftulte e:}- infipiensi Nunquid no ipfe eft pater tuM qui pojjèditte,cr/icit,c:r creauitteiNon fèrt ingrates fi Iios dominus, Noibi/«nf or adulterini, qui aliutn in terris,pr,etereumquießincoelis,uocätpairem. Ha Matth.z} twit olim er fynAgoga baud paucosfilios, fed omnes firè tiofi habuit, non deo. Habent etiam filios fuoi tranci/cus, Dominicus, 'Benediâus,Bernhardus:er‘ quidtmfxcundi funt lüi infilijs: fed quam uereor non tjje prafentem fcecunditatem ex uerbo dei uiuentis permanentis in teternum. Qult;efigt;es, qux ufilitas eflfilqs,toties plena bucca pietatem, fanüitatëq; pa» trum fuorum perfcndre,fi ipfi uentri obfequätur,ab» fdRt^ poß deos aliénas, quos non coluerunt patres eortmti Deplorati homines,cr bis fefe perdentes, er quad 4 patribus ( quorum inani pietatis titulo, plus tequo eßeruntur ) fide er dtleäione degeneraruntt er quod needum hodie fanis dodrinis acquießentest inconßantis fibi humane rationis fùnws diligunt,er fequuntur.Rarum eßfilios nonre/rrrcpaternos mot restât ex noßrii iRis,quidam preeter ustlgare iüudpa ternum nomen,nihilprorfus oßendunt, ut iam optit mos paires,adultermis etiam conjfiurcarifilijsutdea» mus.AquihepuRos ,quibus actes uifus aduerfus folis

ANNOT, IN EPIST, PAVLf , rddios hebetatur, ab ijciunt, et tanquam à natura fuit degener antes,fàmi er morti cxponunt.Non fecut ß* éiurut eß dem,qui cum diu nos exemplispatrum tati quant laâe ßrinfecut aluerit, tandem, nifi grant defeamus inuirum perß^lum ,niß aßuefcamuf er folido uerbi fui cibo, abijeit t ac morti nos perpet ‘ tU/eexponit.

Quemadmodtitn autem euangelicte philofophi^ fßlendor non ante innotefeere potuit mundo,nifi pri» US lucerna üJiofaic^ legis extingueretur : ita hodie quoq;,nifi htecplufquam hypocriticaßliatio ßerilet fcat, non poteritfidei fcecunditas latius propagari. Quum olim Sara, quiaßerilis ejfet, ab Agar de/pet iiuihaberetur,ßcutdiuinus ßgt;irittts inlibro Genet Gene.i^ fe(»sluculenterindicauit, dominus tandem abeaucl ferà,er Ml ipfo etiamnum ultimo limine uitte, ßerilit tatis opprobrium abßulit : ßgnificans fihos gratiie nonexhuius carnis fubßantia, fed per repromißio» nem nafei debere. Sic enim ait ad Abraham: in Jfaae ( qui ßlius erat promißionis ) uocabitur tibifeinen^ loan.i Et loannes Euangeliila,ijs duntaxat ius ßliorum dei adferibit, qui non ex fanguinibus, neque ex uolunt täte carnis, neque ex uoluntate uiri, fed ex deo nati ßnt. Erat,quod inßeias ire queatnemo,fxcunda olim fynagogaludteorum, ut euius ßlij circuncißot ne,ßgno foederis er amicitilt;e dei, certioresßili, Mt numero

PRIOREM AD TIMOTH. 8 ««Micro filiorum foli recenferentur ; conlrü flcrilis erat Centilitas, guia, iuxta Apoftolum, abalicnati erant gentes i republica ifracUs, is- extraneï à teßa mentif promißionis, Jjiein non habentes, deo^; caren tes \n mundo. N«»c «ero quie multos filios habuit 'm» firmata eß, er flcrilis peperit multos, Etenim qui quondam erant longinqui » propinqiä ßäi funt per fanguinein Chrißi. Vndeecclefia ex gentibus con» gregata, tantam filiorum numerofitatem er ad fi» dem chrißi properantium alacritatem ,admiratio» «e operumdei capta, admirando dicit:Quis gc» nuit mihi ißos ? Ego ßerilis, er non pariens, tranft migrata er eaptiua, er ißos quis enutriuit f Ego de» relifkt ©• fold i iHi ubinam hic f Hlt;fc dicit domi» nusdeus: Ecce leuaboddgentesmanummeam,er dd populos exaltabo fignum meum (Leuaremanum, er exaltare fignu/m, uocationis fymbola funt per uer bum crucis Chrifii)eyofjèrentfiliostuos i« hI«w, er tuas fuper humeros portabunt. Et adhuc alio loco fixeunditatem ecclefiæ oßendere uolens ,per Prophetam dicit dominus : Lauda ßerilis qute non paris, exulta qult;e non pariebas, quoniam multi filij defertie gt;nbsp;magis quam eins qult;e habebat uirum. Hiec foecunditas f^iritualis eßudeoque ad immortalitatent «oj tranfmittit, C«ro gignit paulopoß mör«i.'rof.

ANNOT* IN EPIST* PAVLT hic nafcimur uit£ leternte. Connenienfer autem iHof* quorum Opera etßudio priinum imbibimtM doärina Chriflhpaterni nominii honore dignamurjUt qui not quodammodo genuerint, cum per eo! rcnafcentiit iOa aquie er J})iritui nobis innotuit. Sic iUe idem Apoßo» lus naßer, cum Corinthij, qui primum ab ipfo iicrbtt ueritatis audierant gr receperant, per fàlfos dein* de apoflolos aliud edofli, iam periculo proximi ef* [ent: ipfcofftcÿfui partes ejjccenfuit, adtnonere itlof animo uere paterno,tanqiiam filios, ne unquam feili* cet agfiitamfuo labore ueritatem aut proderent, aut t.Cor.4- amittercnt,dicebat:Nam etß tttnumeros p^dago* gos habeatis in chrißo,non nmltos tarnen habetis pa tres.Siquidem in chrißo ïefu,per Euägelion ego uos G4I.4 gcBKt.Eoi/ewdmore in Galatas affréfus,loquitur: lioli mei,quos iterivmparturio, doneeßrmetur chri flus 'm uobis.Eadem cura er folicitudine baud ita du* dumeccleflte chrifligenuerat Timotheum.Nec eß prteterea quiequam quod poenitere debeat utrunque» Hon caret gloria [uapater gt;nbsp;ut qui talem genueritß* lium, cui tuto comsttittere queat dominici gregis cu» ram Kabet er filitos quod glorietur, ut cui talis conti gerit pater,qui non ab hom'mibus,fedalefu chrißo, acdeo patre uocatus fit, ea tantum proponere mun* do,qult;e ad fantc doärinic negocium, ac diuinlt;e filia* tionispropagationem proprie conducunt. CieteriM ne

PRIOREH AD TIMOTH» 9 ne Tmothem prater nwdit unimo 'mtumefceret, aut illi, cuiui opera in fide chrifli initiatui primum fitea rat,taittte filiationis gloriam^tan^Min autori tribue» ret, or non potiu^ gratite Gr mifericordia: dei:( duo ut percepta fùerint, non potefi non fiqui pax cf tranquiüitai confiientiantm ) erudito, pcncq; diuina falutationii generc,totiM humanlt;efaluti^ criummâ, cr caput, tribut duntaxat uerbis, plenißime complet XUS efl,dicens:

Gratiajtnifericordiajpax, à dco pâtre noftrOjôd domino lefu Chrifto,domino noftro*

Principio gratiam, fiuefiuoretn dci, irte GT india Gratid* gnationi,qute femper comitantur peccatum,opponitt ficmifericordid dei,miferite human£:fic pacem, pœ» nlt;e,quieGripfà,iuftequidem,peccatum comitari fb» Irt.Vt autem à peccato deterreret animos noßros, ut coUapfie ac pene iam confraäte confcientiæ, aliquant adhucfalutis futeJ^em conciperent, toties gratis fiue fiufons dei meminit, cuius utiq; beneficia fiaibim eß» ut umdicem dei manwm eß'ugerimus, Gratiam autent dei non femel, non impigre, fed frequenter iterwm ata que iteruminßillat auribus noßris, ne fctlicet unqui printie iUius tranfgreßionis obliuio nos capiat,ex qu4 'va nos primum ira dei deriuata eß,demde ntiferia, ar pixtM iußo dei iudicio infiiäu. itct^ cum gr^tiunt

dci irie opponit, certiora not frcere uo^ luit,quàin ««Ho neq; fegif Klofaictt pr,efiäto,netj; ul* b operum noßrorum reßitäu ferudti fimui,fed foltui benefido diu'mi ßuoris : id quod quibufdam fcribent Epbe.i hiiquidemuerbKteftittur: Gratiit,mquieni,efiK ßer» udti perfidenttid^ imh exuobis. Dei donum efl, non ex opcributtne quif glorietur. Et rurflm alio loco di Rom.^ cif.omnet enim peccauerunt, cr deflituuntur glorin dei:iuftificanturautem gratii per tüiut gratiam, pef rcdetnptioncmqult;eeft in chriflo iefu,(^c.i^utldco» tnendanlurhic opera,nuUa mérita humana, nuHte hu man^ uoluutatis uira ,fed gratia,munificeniia, bene flciumq;miferentisdeiC}uiddicemutadhiecisifalu ii no/lr^e caput ex gratia, utiq; iam non ex operibtu: alioqui gratia iam non efl gratia. Neq^ item a dm ini» eulo legif Moßaic^ab iradei ßeruati fumui ; nam leX fliiritum feruitutis ad timorcm miniflrat, ideoq,- nihil ad perflflionem ducere potiiit,nec quicquam ueræ li» bcrtatis habuit. Contrà,lex fl)iritt(i uitte per Chrißu lefum fold banc manumiflionë dare potefl à iure pec» cdti er mortif. Sed quid hoc efl aliud, quàm quoddam mifericordiie dci erga nos beneficiumiVoco praterea Ktflericor» mifericordiam dei,[ummam iÜam ab teterno exi» dia. âentem beneuolentiain,qud deuf ipfe, qui fumme mife ricors efl,fummtemifcrue innotefcere uolutt. blam de Epb.2 t» qui diues efl in mtflricordiaÇquafl in flfe^ trans flrtf» - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' tniflriam

PRIOREM AD TIMÖTH» id-Î lt;nbsp;ntiferiam noflram ) proptermukitm charitatemfua, qiu dilexit nos,ettitm cum ejjeinuf mortui per delikat conuiuificduit nos unicum chrißo, ut propheta lo» quitur.Vulneratiis eßpropter iniquitates noßrii5,atif Pful-rf tritus cß propterfcelera noßrd- Difciplina pdcis nod ßr« fuper eum liuore eins fan^ti fumiu. Promdc uix alio loco immenfa iUa mifericordiu dei, cum fuma IM humunie propdginis miferid tarn graphice exd preßaeßiUtapudLucam htßoria hominis ab Hie» Luc.io rufalem in Hiericho defcendentiStCr »t Utrows inci» dentis, indicauit : qui j^oliatus ueßibus, hoc eß can» dore innocenti^e exutus ac widneribus inßtäis ( ex Mtaenmpeccdtimi[eria,ult;irijs undique in/eßamur KuIis ) femknortuus Sanuritano curandtts relinqui» tur. Magna, proculdubio miferia ßterit oportet, ad cit ius curationem neque Mofes, neque Aaron, neque ulli dli/ prophetlt;e quantumuis alioqui j^iritum dei hau» fißent,idoHeirepertiftMtt ; folus Samaritanus mife» rtcordia motus, hunc ßbi relióium exißmans, in iumentum fuum impofuit, dum fcilicet peccata no» fira ipfe pertulit in corpore fuo, fuper lignum. Et «t i.Pcf.a quandoque prtßin^ ualetudini reßitueretur , htte« rim oleum iBius uulneribus ac uinum inßidit, duxitqi in lt;ü«erfo«iü» , curam eins diligenter agens. Ne. porro quippiamlüi tarn mifere aßeih,in abfentin miferatoris fui, ad rccuperandam prißin^e fanitati^

Uigorcm,dcc(fct, duosdc/Mrios hoßiiti, donee plate cohmIc leeret faucita,liber aliter erogauit,admonenst »e unquä no euram illiui ageret:nam ipfe eu olim re dient (redituruiejlautem mnubibut eoeli cumuira tute cr gloria tnulta ) perfoluturum fe promißt ^uic guidprtetereaitifumpfiffet expenfarum. Quanquani autem nufqium non relueet lUiut miferieordia, tameH HJ |jilt;c una peceati iniferia,imperueßigabilem miferi» Cordte dei magnitudinem tanquam in Ißeeulo Heet in» tueri. Sunt qui infinitam potentiä dei admirentur,ut qua ereataßnt heewniuerfa ex nihilo : alij fapientii illiut in admirationem dueunt, ut qua fie eondita ab ipfo,eonferuat cr gubernat. Veru hec ipfa etfi ma» gnafntfmeritoqi admirationem adßrant ereaturih tame quia ex equo expoftta funt omnibut, neq; ipfo( demones latere po/funt. At miferieordie dei magnitu dinem,non demones uUi,fedtinum mortalium genttt reiie 'mteÜigit : fiquidem miferieordia fua dews uoluit nobii non folumpotentiam O'fapientiam fuam eom» tnendari,uerumetiam elementiam fuamadmirabilio» remreddere, eamq; fine elementiam, fine benefieen» tiam,omni prorfut hominum generi ex equo comma nem elfe uoluit. VoSiquefotmihi hominem date, cut faltem pe^s fapit, uel ex inßltcißimis mundû hune inhabitantibus, qui non uel in ip fis iam prorfum det ploratis aliquando rebut, multipliciter erga fefe eon* f^exerit

PRIOREM AD TIMOTH* it f^exerit miferantts deiclementidm.Quis ungudHüt, aut qith nwioeß, aut quißtAin erit ßiturui, ({lä iure ßfe extra jjgt;dciofißmu mifericordije dei campum re» cipere qutatiAudco diecre,operu)H dei non eße altui qitod tarn late pomeria regiti fui dilatarit,ac ipfa de qua in priefentia loquimur mifericordia. Id ne qun me fineautoritate fcripturte dicerearbitretur,myßttu ib lun pfilten teßem citabimut t cui alioqui baud lUtben ter acquiefcereuos didici haäenui.Verba pfalmo ceit leßmo quadra^efimoquartoßchabent: Suauiidomi» nut uniuerßs, er miferationes eiw fuper omnia ope» raeÜKMirabilii eß rerum omnium, atq; adeo homia «is ipßus creatio:fed reßitutio hominis tanto eß mint bilior, quato eß homo reliquis creaturif deo fimilior^ Perdiderat enimhomo imagine dei,ad quam in prina cipio condituf ß(erat,indueratq; alieni,nempe diabo» li,nonconditoris,fcdpri!edatoris tmaginem. Condi» dijfe hominem ut eßet,potentilt;e dei opat eßtreparaf» fe hominem ut bene eßet,ut ad prißinam dignitatem» tandem uelpoßltminio rediret^ mifcncordite dei iure Optimo adferibimut. Sedtam latum mifericordilt;e dei pelagM, qui uniui duntaxat horlt;e ß)acio percurrere queat,an inter mortales reperiatur,non temere affirm ntauerim: certe ex bis quos ego nouerim, «emo tanU pr^ditus eß eloquentia,qui iußu pro dignitate rci cti* fomion inßituerit unquam. DitHtd rex propheU

Cap. r t Annot» in epist» pavei fanäui, oflendere uolens, deum ipfum non uno falteit milcricorditt beneficia adefjë nobii,fed iufto,ceu qw dam honoru/m fiorum thefauro ,quotidie penè obrucf Pfal.si re mundum,dicebat : Mifericordia dotnini plena, e/l y 6 terra. Et rurfiim : lAagnificata cß ufque ad ccelos mife ricordia tua.Quodconfiderans Apoftolus noßer,dea urn ipfmn, patrem mifericordiarum uocare non dubi i-Cor.i tauitfUtqui, quad eficommiffum in AdampeccatuMt ignofiere uelit : imo non folum ignofiere peccatwMt fed cr confolatorem agere ,fi quando in uariat cu teil tationes turn a/fiiâionc! inciderimuf. Nam quoquo nof uerterimus» mifiricordia domini contemplantuf Dculi noflri, ob id opinor,Ethan iOe Ezrahita in gra Pfal.SS tiaruaâionêprorüpens,dicebatMifiricordiaxdomi ni in teternu cantabo. Et quida qui hoc dicebat, in fi , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;priuf defiendifie crededuf eft,ac cor fitu omni uitiorii

ternaconjpurcatu reperilfi:mox deindepatëtifiintof mifiricordit deicäpof ingreffum e)fi:nimiru quodin tellcxerit Propheta fanâus,nutluejfiopu{ dei, cuiui gloria no quodamodo obfùfiaret[umma iüaeytoties à nobis pr,edicata mifiricordia dei. Ideoq; fidenter di 1^9 xiffi Dauide: Qjionia apud dominu mifiricordia, ej copiofaapudeu redeptio.Et ip fi redimet ifraël, ejc, Intellexit inquam Prophetacyrex [andus, q fit peri culofum,fi ab hoibus mifiricordi,e fua manti abflra» bat deus, Nam omnia iUaiuniuerfefalutis nofirte my gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fieria

- PRIOREM AD TIMOTH. tt; lt;nbsp;9 fieri ii,^uod filim dei cttrnem mduit,quod mortum efl propter peccata itaflrd t quod refurrexit, C!r afcendit adcalos, quod^ fedens 'mdexterapatrii mterpcUat nbsp;nbsp;nbsp;' j

pro nobis, uni mifericordiie dei jeceptu refèrre deceL Olim inifericordiit dei in un4 duntaxat ludta prtedu » cabatur, nunc per Euangelion diUtatur prorfum in omncs fines orbis terrdrum : nunc uero exomni pttr^ te impletur, quad olim patres tanto defiderio füturS expeikibat. Ni«c uere adefi quod /piritufianélus per OS Prophet^dixit: Mifericordia er ueritof obuiaue» pfal,34 runt fibi,iuftitia et pax ofculat^e fitnt. Ndin quod deus olimmifericorditer,gt;nultisq; inodis promiferat,tandS mijjo ßlio exhibuit,ut fic ueritas cxhibentis,cu miferi (ordia promittentis conueniat: ut ficiußitia er pax in mutuos fe recipiant amplexus. Efi autem hic tufittia, fides iUa qua nos committimus uerbo tarn mifiricordi ter promittentis dei, qui ueraciter omnes 'm chrifto promißionesprioßare uoluit: quam iußUiam nonpo» teß non fcqui pax er tranquiÜitas confeientiarum : id PdX* quodluculenterad Ronunot firibens, Apoßolus no* lußificati ergo ex fide, pace Rom.» erga deiim,pcr (fominum no/lrum lefum.

Chriflum. Eadecaufa chrißusab Efaiaprincepspa Bfak.f cis uocatur, cuius pax nunquam ßt 'muenturafinem. Atq; h£ceß paxilla er tranquiUitas confeientiaru,^ cutus hic mem’mit Apoßolus, quit rede fideles pojl

J ANNOT* IN EPIST» PÄVLI gußatam tUam grtttiam er mifcricordiam dei comiU tur,quit mAximc deflitituntur imp if,ficut dixit domio **^P^1‘*^gt;*lt;^lt;tfgt;tpfophetlt;irum fuorum: Non efl pax impifs. I ffrjMMg; inquietud'mö lüorum oflendenh^it: Impif qudfinMreßruent, quadquiefeere non poteft, Quod reliquum eß,orabimtu deum, ut penitiu men» tes noßrds omni impietate exuat,ut contra peccati ty» rannidem uera nos animi pace tranquiüitate pr^» mmiat, crut in amorem ipßuf ardenti ßgt;iritui defi» derio rapiamur, per gratiam ty mifcricordiam Chri AMEN.

CVim ßt h^c,qua i« pr^efentia enarrandä fuße» pimuf, epi^ola,cr cuinä feripta ,aud^is. De» inde ne quis poßhac frußra defudaret incognitione ^atite er mifcricordiec dei : aut aliunde eit deo in anti citiam redire poße contenderet, praterq per unant iu flitiamßdei,qult;e fola gratia er mifericordia, quibuf» cunq; tandem uereadeß,ut adftt,paratur: gratiü dei ir£:mifericordiam,comunigeneris humani mißriet pacem,p(xn£,quantum licuit,oppofuimus:quod uera pax üquot; tranquiUitas confeienttæ nemini contingat,ni» fi gratia er mifericordia dei:qu£,ut mihiperfuadeo, adhuc tenetis. Nunc uos qu^efo rurfum animi auret ^ßirte,er audite, quid primum tantuf pater, à fiUif fuo

PRIOREM AD TIMOTH» l, /Ù3 dcpofcät. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Quemadmodum, inqui't, rogaui te, ur rcmaneres Ephefl, cum proficifcerer inMacedoniam,itafacKo: utdenuncics' quibufdam,ne diuerfam fequantur do* drinam,nec attendant fabulis Qi. genca logijs nunquam finicndis, que quxftio« nes præbent magis quam ædïfîcationê dei,quæ eft per fidcm»

Non dormifcit boniu paflor, nedum etidtn cm lont geabeßigregc, fed undigne feduló pro/})icit, nequtt parte defint ouibut pafcua uit^e : ne qua parte lupM fanâumcontrifletouile. Talis eße debet ingenuipat Horisouium chrißi iMtura, guifemper conuerfos ai ChrtßiM uegetiorc! infidei ueritate reddere^remput blicam ecclefilt;e coBapfam erigere^ac ftmul curam tot tilts corporis ChriHi,promptißime in fefe transferre Ü- queat cz »cfit. Quanto putamus ßudio fanäißit MUS Apoßolus Timotheo commendarit uerbu/m iBui coeleße,at(j; iBud fuo labore iaihim euangelicte philo fophi^ fernen,ißas fandißimas leges j^uas iBi pulcher rimlt;e Epheßorimt ciuitati tradiderat, non ad eiterten dam eorum rempublicam,neqi urbem tyrannidi fubt ijciendam, fed potiits ad falutem ciuium, dignitatem ' reipublicie, uerieg; libertatis deftnßonein flta^} prit Murn id agit cum Timotheo, ut denunciet quibufdam,

Cap, I ’ ANNOTÉ IN EPIST, PAVLI ne diucrf^mfcquantur doârmam, hoc eft,ne poßhdi pfeudapoftolis lut fit fua fomnia inftillare,uel auribut nel mentibiM fidelium: diligenterai perj^iciat,ne tut* ^amecclefiit pugOMtem ab Euattgelto chrifti recia piat doârindm: idq; denundandum exiftimat cr pua blice UHiuerfihtypriuatim fingulis. Nam ft turn uot fis pfeudapoftolorum fiicceffut ajfiraffet, quanta ii* éîura animarum,aut quanto turbine ruitura fùijfe ere ditis,altoquifirmißima,cr baud ita loge ante ab ipfo met Apo/lolo,iaßtl fidei fimdamentaiVerun ne tana tin labor interiret, fed femper magis magiiq;,qui Epbefum ineolebant,in fide Chrifti redderentur alaa criorehip/e in Maeedoniam, Euangelij propagandi gratia» proftdut,omne iUud eonjêruâdif,m fide chri ili,Ephefiorunt ecclefite negocium, in Timotheu eon ßrre uoluit, ut cuitu fides cr prompta w membrn chrifti charitas, iampridem iBi iniwtuerint. Ef ernt Timotheus cum fummis animi dotibus exornatus » id quod alio nugif opportuno têpore dicetur, turn in re biisciittlibus,utappuret,nobiliter i»ftitutus,quibus ft fideigratia acce/ferit, magnum ac pene diuinum red* ditnt hominem : cui^ ßcile paraturßeultas, er (iw latandi imper^ Chrifti » er conferuandlt;e Chriftia» n,e libertatis.

Vocat autem diuerfam doärinam, quiequid ft» in pnritatem conftgt;urcatt quiequid candorem chaa ritatii

PRIOREM AD TIMOTHgt; 14 -n'Uf« ob/ùfcat. Udei diutrfum c/l , quicquid fi» dem proximi Ifdit: qualiseffc ^ueat doäritta opet rwn, citrafideiadininiculum : uel fatitfrätonc! ittif, quit gratiiin O' miferlcordiitn dei non ubiqucagno» fcunt : tjualis eße poteß illit,noflro etiam tempore, primum o plu/ijuitm tyrannice introduin Romni Pontifices potentia, de clauibut O iure ligaudi, ab» foluendiq;, er fi^ult;e fumt alite id genus impoßurie, ^busuarie ac propè»finite Chrtßiantefidci dero» gattm eß haäcnuf ; quic ^uod longius à Chrißi in» flituto abfunt, hoc minus funtconfentanea facrisli» teris, minime uero utilia populo Chrißiano. 1» hanc fententiam dieebat Chrißus : Qgj fcdnda/i^dtten'fcMrfnb.ig ttnum depufiUis ißis,qui in me credunt,expcdit ei, fujfiendetur mola aßmuria mcoHum eius, ac demerga tur m profimdum maris. Hoc genus etiam eß,guod in, Adis firibitur : quia defeenderint quidam À ludtea ht A«3o.iy Antiochiam,ubi tune Paulus unà cum Barnaba,Euan gelif negociusneurabat, docuermtq;fratre{,dicentesi Hifi circuncidammi fecundum morem Mofi, non pote. fiis eßefalui. Etorta eß baud parua dißeptatio Plt;tHlt; (0 ac Barnabte aduerfiis iUos, adeo utfintcompul» fi afeendere adapoßolos acpreßyteros Hierofoly» mam, fuperhac qu^ßione.Tunc quidam Pharifieorn /upercilio tumentes, contra iußificantls fidei gratia^

legem adhuc circuncißonii docebdttt. C urn autë acru terdifceptiirent pdrtestfurrexitPetrut dicent : Vin fratretiuos fcitis,zy'c.Et iterum:Quid tentatii deumt ut impondtur iugum fuper ceruicet difdpuloru, quod ne^ patres noßri,neq; «ot portare potuimusfSed per gratiam dommi tefu Chrifli credimut nos faluos lùtu» ros,quemddmodum iUi. Nonpoterant ferre ohm primäres iüi ecclefiæ fanflæpræfides,fi quippiam uel leui ex parte incontumeliam euangeUcic gratis re» dundaffèt: adeo non putabant efje tutum i» rebus fa» cris ludere, aut diuerfa CTpugnantia tradere. Quid bodie diâuri effent fanHißimi apoftoli, fi tam incon* ftantes fibi undiq; concertationes,non quidem de laM caprina, quod aiunt,fed de magnis illis acpra^cipuisfi dei noftrte myfierijs, de Baptifnw et Eucharifîia noui teftamenti fignis ,quibui propenfumerga notamoré fuum teflari uoluit deus, audirent^fi tttas citro uitroei confcriptas legerentmueâiuasfqute tam nihil profunt prouexiffefidem Chrifii,utetiammuifum apudalie» nos chrifiianu nomen ficerint. Magis nocent iHi euan gelico negocio, hac fua diuerfa doârina,quàm qui pii làm nos impugnant Turclt;e. Ht en'm quiapalàm ho» fies funt,f£pe in nos progrediëtes,uiài à nobis inglo rij ad fua redierunt: dli autem quia femper in ore ha» bent chriftum, quianobifcum in euangelio laborare Midentur, fitcile capiunt incautos, fiude imponunt im»

PRIOREM AD TIHOTH. iç perilis. Turc^earnMhahentfirrwncrflammMt^ui» bminuifccra noßra cruddißime ^uandotjjgraßan^ tur,quibitt corpw hoc occidere poßunt, antmam ocd den non poffunt:at iBi ßllaciff uerborum, pcrfudßo» nibM,injidtfs^;inflruâi,^uô frcilim ßimpliciummen tes fibi cociliant.Fortes funt perfu^ßones illte,cr qult;tf nifioculatißimut, nbsp;nbsp;in ßacris Uteris exercitatißimus

tutó euadere queat. His artibus columbinam ßniplici tatem ßmulanttcr qui optimi funt inter lUos, tarn fua wordicuttuentur,tlt;imfuah£cnoud. fuperflitiofe fe» qwtntur,ut impie nMgU in chriflum pr^uaricari uet lint,qu4m latum ctlt;Imum,quod dicitur,abinflituto re eedere fuo.Perinde frciunt illi, atq; olim ßciebant qui diuerfa tradebant Epheßfs amp;nbsp;qult;e ex diametro pu^ gnarent cumfidei fimplicitdte, quim illi5,dumprie» fens ejfet,lt;tnnunciarat Paulut. Nonfecusßciunt, qiä charitatem in proximo hedunt, hoc eß, qui turpis Uta cri gratia,ßatrum neceßitates negiigunt, et ut Io4»s nesait.Qjii habueritfubflantiammundi,cruiderit i.ioan.} fratrem fuum egentmn, er clauferit uifeera fuaab eo, quomodo charitas dei manet in eo ƒ Et funt qui turbof excitant, ob quafiunq^ alioqui caufu leues : uel quia non reddunt tributum, cui tributum: nec uedigal, cui Rowrf.ij «ffligdhnfc timorem,cui timorem:nec honorem, cui honorem: fané homines fua qu^rentes,nec fatis capi» Nnt Chrifliauiecharitatis latitudinem-Certccbrißsa

tliud exeinpio CTUcrbo docuit. Ham cumdominui effet rerum omnium ob id^ nuüi nurtali regi iure fùbieâionii deberet quicquam, tarnen obfetjuuiia e/i nonnunquam exaihnbus tributorum, in hit dunta* ^at,quæuerampietatemne quicquä Ixdebant. Ndi» qtiodam tempore ne offfndiculo effet ijf qui tributd Kdltb.iy exigebant,aitad PetrivmiAbiadmarCymittehamu» er eum pifeem quiprodieritpriinuf,tolle : er aperto ore miui, inuenies flaterem ? aedpe cum, er da lUif pro me er te. Hec aliud docuit uerbo. Qjium cnim tri butaria effe coepiffet Romanif 4c ob ti in diuerfoi [cinderentur fcntentiaiiaffirmantibut qut^ bufdampendidebere tributum Clt;efari, quod lüiui au fficio tranquiUam liceret agereuitam:ali/s contradi^ centibusdndignumq; duccntibufffi populitt deo dicaa tU! pfmeipi idololatriie tributarily fieret.itaq; rogat tuf chrißty,blande quidemffed dolofe tarnen, liceret ne dare cenfum Clt;efari,an nofmirabili qua erat pra» i ditui fapientia,rrffondit:Quid metentatis Hypocria liattb.zt oflendite mihinumifina cenfui. At iUiobtulerunt ei dennrium.Et ait iüistCuiuf eß imago htec,er inferi ptio^Dicunt ei:Clt;efaris. Tune ait Ulis : Reddite ergo qui funt Ctefaris,Ctefdri:ct qult;e funt dei,dco. Paulut ne quid charitati diuerfum admitteret etiam cum Itber bCor.y gjjgf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omttibuf feipfum feruum ficit, quo

rilÄ«, ut nedum wi liberif alio{[ui rcbult; contrarium il* li^uippiamadmittere dwerent. Contrà fanèquim noßra tcmpeftate frciunt guidam qui cum abem» tint ifide, fieri nequitut »on diuerfa, ab apoftoloa rm doärina,tradänt.Quifidem chrißi non habet» in fide Chrißi aliot inßituett Qttifuopte ßudio frigia duf eß,alio! inflammabiti qui fua quitrit^not mutual charitatifreâecommonerettficile nimirum diuerfit Chrißian^philofophM pr/edicabit,cui in primii dea tß capttt falutis humanlt;e,fides ; facile inxharitaté com inittit, qui fummam legis er prophetarum charitatê îgtioritt .Tales quia ffiiritu Chrifli carent,facile ad ua niloquiumdilabuntur.Quinetiamquoplures fibi fà» bulls fuis concilient, quandam pietatis (ne dicam ima pietatis) «of4m i« oc»Iw mundi circunfirunt,cum prorfits animo ipfo pietatem Cf odiant cr execren» twr. Sfd 5«o magw adhuc tarn impiie pietatis dot cumentum prabeant imperitis, doâi funt prolixai ^uafdam patru enumerare genealogias,id quod com» mune habent cum Kofaicæ legis prtedicatoribus i quemadmodum etiam turn cum uiueret adhuc apoßo lus,quidam fife plus lt;equo uenditabant,ficut in epifitt b ad philippenfis indicauit ipfi, Naw c««j illi ma gno ßudio in carne fua glorientur, quod fiilicetefii °’’ fint circunctfi, quod effent ifraëlittc, er feinen Aa baljlt; ; ip/ê f(0n ««Ht Iwciw r( federet »utpotf («

♦ I ANNOT. IN EPIST. PAVLl iuxta legem Mofi circuneifio contigijjet oibuo die* (ffetq; ex genere lfraelif,de tribu Beniamin: Hehrf* tit ex Hebrieif.iuxtit legê Pharifieus,iuxt(t jludiit {gt;ef fequem ecclefiâ:iuxti( iußitiä ^Uie efl in lege,fléîui if* ireprehenflbilis: ttiinen htec-,quie alioqui iUi lucrd eße poteräntiomnia arbitratut efl propter Chriflum dd* nnd eflfê.Apud imperitos Idudé fortaflit mereturtdH» tut pdtrucdtdlogut,tdntd ordinit dignitdt,tdtd cdrtiif nobilitdf. At dpud deum ut non efl reflteâut perfond rum,itdnibilpietdtisbabet titulut ,fi hunc dut lUum hdbuifle nos dicdmiit uel pdtrem uel doHorc, niflflde cr operibut bonis reflrdmus iUos, quorum nomine et doârind tdntoperc nobis bldndimur. C^uid prodefl hdbitu qudnddm in terris dngelieam exprimere,feu ft tnuldre potiut,uitdm, ft /ftiritu Chrifli deflituti, db hæreditdte ftliorumdei excluddmur t Non funt filij dei,qui alium in terris,pr£ter unum deum,uocdnt pd trem. No» hicloquiinurdepdtribut carnis noflrit, quorum honori prtefenti loco,nihil derogdtum iriuo lumus,quorum uel dpud plane impios femper flit pri nta dignitdt .Scdexijsomnibutd quo petere poflis fat lutem,cr in Adamdeperditam femel naturam recut perare,pr£terquam unum deum,inuenies nuHu: into ab iHis etiam feikirum pdtributiBenedi{lo,I3ominia cOiPrancifco, alijscji idgenutcerimoniarum patrU ^ut,fi quisfalutcmffterarit » non magispromouebit^ quant

PRIOREM AD TIMOrm 1? quint ft impij lu dtei hodie fefe pro ueris er gernunis Abrithiefilifs uenditarêt: ob illamq; carnis dtintaxat circiittciftone,ftatim fe cœlo dignos iafiitent: qudnda ij ueri ludlt;ei ftnt,non qui prteputium camis refccunt, fedquif^iritu Chrifthomniit uitiit ex animo precis dunt. Hmc t(tm uarilt;e inecckftam Chrifti paulatim irrepferunt quteftionei ,qult;e hoc funt nocentiore!,qu9 wmiM habent függeftoremftiiritu dei. Qttia ueroftnt plex eft Euangelio philofopbia, frigidas tUof er inex plicabiles quieftiones ut non adntittit,ita non agnoftit eos, qui ut in precio habeantur, curiofe magis quim pie Ulis addiüi funt. Qu^ftiones, dubitationem ex /c generdrtt pr(efentißimS,fidei fanä,e peftê. Qjilt;tftiot «es dtßidereftciunt fratres, cit uel imperitia^uel terne ritas iüii coiuniki ftterit. Quteftiones turba/s excitât» inteftina bella cocitant,ciuitatcs euertunt,uulgu in rlt;t bient armant,rtges in bella prouocät,facerdotes inuti les reddut,ftlios aduerfut parêtes exafperant,feruos aduerfuf dominos in mutuas ctedes inflammät. Et quis omnia enumerarit quteftionum incomoda,quibus iant penè totut coflagrauit orbis? Nibil enim interim dicS de monachoru /ibulis,quibus fruftra iam mundo fuas precestfua mcritaobtrudut.Hodie inutiliter de uerbis exnte dominic£ qu^rentibus, quanta fe oculii iüorunt obfudit caligofqui ft compendia ac ftmplicißime uert t« chrifti utfunt fimplicißima,fidem haberent,nun^ 4

In tot diucrfitrum opmionwm capita dijjefhti effet iattl tnudm. Quid dicam de Catabaptiflis, gui incxtricaa biles tÜos quttfiionum labyrinthos ingreßi,etfidei no* firte folida ßindamenta, quantum quantum poßunt, euertugt;Mt,e:y pignora noßra, atq^ adeo filios noßrott nißpaiam inoculit ecclcß^fidem fuam teßenturt ab iUa in^ßimabili baptißni gratia, excludunt^ Homi» nescumprimisßupidi,G-a mente fßiritutfanäi atiea ni. Non hic dicam quie præterea habeant lUi m con^ uiuijs abfurda,qult;e agant in cubiltbut obfcana. Kac ify alia longe abfurdiora gignunt nobis ßbulte lUa, quie quießionespr^bent magK,quàm tedificationem dei,quæ eß perfidem»

Porrà fideles dei, omnes iUof uel inanes fibulas, uel fuperciliofas quteßiones, quæ dißidia zy pugnas uerborum adfèrumt fecum,una ilia Herlt;e charitatis co g^itione,declinare queunt. Nam charitas Z!r fumma, caput diâks eß i chrißo,tum legis,cum propheta rum. Hane quifquis uere tenuerit, non amat in rebus falutis noßrlt;e,cotentiofas quießiones,et qu^e dubitatif onem augcant magis q pietateifedpie credent omnia diuinæ difficfationis myßeria,captiuam ducit omnetn cogitationem ad obediendu Chrißo. Sedlibet ipfum potius Apoßolum fie de charitate differente audire.

Porrô finis præcepti, eft charitas ex puro corde, amp;nbsp;confeienria bona, QC fiide non

PRIOREM AD TIMOTH» i# non fimulata : à quibus aberrarunt qui* dam, deflexerunt ad uaniloquium, uo« lentes eile legis dodores, non intelli^a gentes quae loquuntur,ne(^'dequibus alTeueranu

Totiuidiui»lt;euirtutem legis, ^ttucis quidëuerbit eomprehèdihimà unitts charitatis noie,quic^uid ubit gue efl fitnilaru fcripturarit coplexus eß. Qjtid enim aliud docent uniuerfe fcriptur£,q ßdem in deu et chtt fitatc erga proxmitiQuifyuis perfidei donii intelli» git ia.quia ftuids er bonus eß dominus deus,nihil de» eß poßhac,niß ut charitate rejjiodeat tütic beneuole» ti£ dei.Quie charittis,ut altbi loquitur Apoßolus no» fier,eß plenitudo legis. Vbi aut eß plenitudo,ibi pro» RotM. culdubio deeß nihil: etenim qui manet in chantate, 'm i, df0 HMFtrti quia deus charitas eß : qui uero in deo eß, quia in fine et plenitudine legis eß,fupra lege iam uti» que afcendtt,nec iamuUa alta premitur lege,charitlt;t tem olco legis habens. Ciumetiä mtcUigit, talcm eße naturächaritatis, qu£ nuüisobt'meriqueatoperibits legis,fed qult;e gratis per ffiiritumfanäum 'mfimditur cordtbus fidehum. Et ficut credentes poßimt omnia, tta charitate refrrti fußirunt omnia. Nihil durum eß amanti. Hine ilhe uoces erumpunt: Qjiis nos Ronw.S feparabit à charitate dei i num aßiiäio i num an» ÿifiminwn perfeqtmùoi num/àmes i numnudttasi

Cap» I ANNOT. IN EPiSn PAVLÏ ntim periculumfnum gIddiuifEt licet arduu /it,prord fumq^ omnei uira fuperet huntitniU, guod de unitate deitdeq; dileflione illiut i» lege Kofes prlt;eccpit, di* Deut.6 (ens: Audi ifrael, Dotninui dem tum, dem uftm efl^ Diliges dominu deum tuum ex toto corde tuo, zj eX tot(t anima tua,Gr ex totaßrtitudine tua.Tamen quif ciuis uere per fide uerbi dei iUuminatus eß t huic per» inde nihil horum impoßibile uidebitur.Qjiia enimue re unum deum eße nouit,uere etiam iVum 'mßgt;iritu et ueritate adorat, cr colit, reputans nihtl extra himc ipfum er unicum deum adoratione ßue cultura t di» gnum.^amalio modo 'mteÜigereeßenißunum deu» comune eß etiam 'tmpijs, ipßß; demones iUud ignori re non poffmtt,gui ad limperiu iHim contremißunt. Proinde cuim adhucfßiritm uclßde uel ße aliorfum rapitur,huie neci;ßde{,ncq- ßcf eßeerta 'm folum CT unicu deitßeduaga qutcdam er 'mcoßans opinio,quit nunquâ außt fefc ßrtiter mßrorum portif opponere, tantum abeß ut ex toto corde, er anima, er ßrtitu» dine diligatdeum.Et quanquä negari no queat, prte» ceptum hoc de diligendo deum,dum adhitc peregr'ma mur à dom'mo,à nobis,ut nihil deßt, 'implerino pof» fe,tamëquodü modo impleri dicimm,cü quiequid no» bis deeß,mifcricordiafua dem ignofeit. Itaq^implen» tur etiä pra-cepta dei, ab his qui luteas has domos ad» hue incolunt: implcntur autem no quidem uiribm aut operibus

PRIOREM AD TIMOTH JSgt; operibtamißrii, fed plane grada Grtnifericodiadei ignofcëtis.Hinc itta uox: O ninia pojfum i« eo,qui nie Philip.^ corroborat.Et Chri(lui,cum rogarent difeipuli, quii poteßfaluuffierif re/pondit : Apud hommes hoe im» MdUh.i^ poßibile eß,apud deum autem omnia poßibilia funt. Ham etß prlt;ecepta dei grauiora fint,quàmutnofupe rent uires noßras,tamen qute grauia funt, fi /piritimi charitatis hauriamus 4 deo, lenia nobis uidebuntur. lit quem fenfum O' Chrißu loquentem tCradfefe uo» cantem omîtes itlos quiimportabili iugo legii preme* bantur,aut alioqui pcccatoru confeientia mtuf dißor queb4ntur,accipimus:Venite,inquit,admeomnes qui ii laboratis croncratießiSiO^goreßciUabouos. Tol lite iugum meunt fuper uos,0- difeite à me,quodmitii fm o humilia corde,o inuenietis requiem animabut ueßris.Iugum enim mett fuaue eß,et onus meu leue.Et Joannes i« epißola fua, charitati adferibit, fi quando prompte et alacriter prlt;eceptis dei aduigtlauerimus, dicens:Haceßcharitasdei,utprieceptaeius ferues mus. Et pr£cepta eius grauia nonfunt, quia diffuna dente jpiritu fanélo in corda noßra charitatem,arden tioribui rapimur m deum animi5,qui robur, quod fuf ficiat,infirmitati carnis noßrie addens,jpontaneos O’ alacres reddit fu£ legis obferuatores. Cjuanq,quod ante etiam diilum eß, plenum o ex omni parte cona ftminMtamprieceptoru dei impletionc, »cmitti adhuc

' Cap» I ANNOT» IN EPIST» PAVLI i« ttrris agenti,fedfiiturlt;e duntaxat filicitiiti, concedi muf. Qnu enim temere fibiperfuddeat, idfcfe com» prehendiffi quod Paulut ipfe tejldbittur fe nondam comprehendiffef Ncc irfro fidfd funt qu«e diximuf, impleri fcilicet 4 nobii prteceptadei, dim quod in* fi^cicntite no Arte deeA, ipfe deus mifericordtter dut contegit, aut non imputât nobis, aut ignofcit, Nfc latuitpi/ßimumpatremdeum, cum prteceptadaret, pondus ittorumhumanas excedereuiresifednobis in» terim confulcreuoluit,utpropriie quifque admonere» tur infuffù:ientilt;e,fciremusq} ad quemnam iuAitite ß» nemniti prouiribusoporteretquenq;. Cxterum ne» no fé re Ac inhoc primo etmaximo prlt;ecepto ex» ercuerit,nift fe quoque in fecundo, quod iUi eAftmi» le,exercent,nempe,eiliges proximim tuum perin» de ac teipfwnt. Euidens documentim dileAionis dei, ft diligatur proximus. tiamut loannes ait: Siqnis dixerjt, diligo detm, zy fratrem fuum oderit, men» dax eA.Ciui enim non diligit fratrè fuum quemuidit, deum quern no uidit, quomodo poteß diligeret Et hoc pr,eceptu habemus ab eo,ut qui diligit deu,diligat fiatrë fuum. Dico aufem fratrem, omnem qui indi guérit opera noAra,fiue malus ftt,fiue bonus. Si ma» lus,amandus in hoc eA,ut uiAus beneuolentia noßra, uelfero corpori ChriAi myAico conglutinetur.fibo» tMs,ametur 'm eo ChriAas, cuius^iritucooptati fu»

PRIOREM AD TIMOTH* lO nut w iut filioru dei.Felix ftudiu charitittis,p'er quad iugoChrifli fubduntur etium peccatorts. Felix uiäu!» quo imU etiurn O' inimici aluntur. Felix labor, cuius puiHrnn egeni expeâant. Vere euagelicipeóhris can dor,qui pro jratribut no folum ufq; a d reru externa* rum iaihird, fed ufq; ad extremu uit^ quoq^ huiut di fcrimenhaudgrauatim dijfunditur: o merito quids: amat enitn com/tumi fratrum faluti magis quàm com modo proprio confulere chrißiana charitat. Qjtod fl freut quit freent, non efl charitat dei in eo, tantutn abefl utfrnem legit diuintc apprehenderit. Vulgaris efl charitat, fi quando beneuolentia profrquarit de te benemeritumifi diligat diligentem te,fi benefreeris ei, qui poßit refrrre gratiam tibi. At perfrâti erit chari» tat, fl aniini tui candorem iuuandi fludio, deprehen* dant alieni,atq} adeo inimici, er hi à quibut ad te ni^ hil redire queatgratis, ficut chriflut priecepit, di* cens'.Diligite inimicos ueAros, beneprecemini deuo* jütfU,y uentibut uos,benefreiteijs qui uos odio profrquuntur: orate pro ijs qid Udunto infrékintur uos,ut fltis ft* lif patris ueflri,qui efl in cœlis, quia folem fuum exo* riri finit fuper malos ac bonos, er pluuiam mittit fu* periuflos er iniuftos. Eth,ec proximi perinde acdei dtleäiojuulgaris non efl,neque nature efl, fed per Ifti ritumfanAü gratis coceditur. Nam diligereproxiinit ex corde puroiconfeientia bona,er ftde no flmulata, d 4

Cap4 I ANNOn IN EPIST* PAVLI euangelic^ duntaxat uirtutisopui efi.Ex quibits te deprchenditur ijuid uoluerit Apofiolui, ciwn dice» ret:Finispriecepticharité: ^ua ftdefitf nihil confvri totiuf legis obferudtio nihil reâe dgitur uel crgti de» untfUel ergdproximu.Proinde alio loco copiofe gui» dem,'fed neccffario tarnen, de hac ip fa charitate, gut plenitudoiuel finis efi pneceptoru dei,differuit,eam^} inter potiora dona jfiiritus dei,exceUentiorë uiam uo t.CofA^ eauit,dicens:Silinguishominuloguar, ey angeloru, charitaiem autcm no habeam,fiâus fum ts refonans, autcymbalumtinniens.cr clt;etera gu£ ibi fèquun* tur.Etne obijciat quifpiam,legem quafi innumera co tinereprtcepta, quibus ofiicia erga patres infinuatt tur:ipfe in epiftola ad Romanos breui jifciculo totius RoWrf.JJ legiifitmma compleAitur,his quidem uerbis: üemim quicquä debeatis,nifihoc,utinuicemdiligatis. Uam qui diligit altcrum,legem impleuit. Siquidem illa;No adulterabis,non occides,no fitraberis, nonfitlfum te» flimoniii dices,non concupifces,^^ fi quod aliud prlt;e* ceptum,inhoc fermone fummatim comprehenditur, nempe,Diligesproximu tuum ficut teipfum.Diledio proximo malum no operatur. Confummatioitaq; le» Col.J gis efi diteâio.Ad Coloffenfes fcribens,charitate uin» culum perfiâionis uocare no dubitauit, quod ibi nul» Itis fit defiâus, vbi charitiis,perjrâio legis diuint ad efl.Pofircmo lUud quoqs annotabimm de charitate,ut fiquifpii

PRIOREM AD TIMOTH* 2t fi quifpiditt dotid dei iuxta diuturnitate temporis lt;tfli met,no fidem,non l}gt;em ,fed charitatem e(fe diuturnia rem-.nempechiiritds, utidem teflatur Apoßolus, nun quam excidit, ßueprophetitc abolebuntur, ßue lin» guie ceßdbunt,fiue feientid abolebitur. Et itcru:Nunc autem manet fides,j^ehcharitdi,tria h£c,fi:d maxi» md in bis chdritds. Quod dicit chdritdtem eße mdxi» mdmintribus,dddurdtionemtemporis utilt;ji re/pet xit.NSq; fides poß huius tempord uitie,necejjdridn3 trit, quod tune no dmplius perjpeculum in lenigntda te,fedßcie ddfreiem uidebimus. Sedneq;jßesneceßd rid fifturo feculo,quod idm dmplius no expeikibimus promißiones dei impleri, cum ed idm, quæ promifit deus,in finunoßro tenedmus, CZ fecurc poßidedmus^ Quid igitur refldt,nift quod fideles poß hdne uitdm, fe totos per chdritdtc in deum colligites,in quo omnid ttidenttomnid poßident, nihil poßhde hdbentes, quo, fe,extrd deum,intenddnt,fedfecuri idm, in deo tdn^ infummoerfolo bonoquiefcunt.Et hie eß ultimus dnimiefidelis grddus, imo pdtridcr trdnquiüd ueri» tdtispoßeßio. AMEN.

QVdnqud fudpte ßionteinEudngelieddoäri* n£ cdpocurrere feiret Apoßolus Timotheu, tdmen prêter oßieiimtfuttm eßerdtus,ft currenten

Cap* I ANNOT* IN EPIST* PA VLI reâe guident difcipulü,comiß^e prou'nteite no admo^ neret faltem. Quandoguidë cr gui curfu certant f£^ penumero admonentur, no foluw ut alacrei currantt fed etiam uttuto currät,ne alacritate nimia extra me tarn firantur. Nam gut tintorem cr prudentiä amit» tunt,facile mcidunt 'm pericula ; er fiducia uelocitatit non raro currentem perdidit. td guod m facris guog; literifidoäii aliogui uirii,contigi/ie coperimtu. Quii enim nefeiat guàntfœde aliguädo labantur guida,cti» am 'm plants fcripturlt;e locis,cr ubi minimS e/l pericu ti,gu't i« pr£ruptiscrlubricis locis,inof)infifgradi^ untur pedibufi' Adeo non tutiem efl fidere uiribus pro priji.Außrtanobis fua dona detis,niß timoré fanébgt;, Cffolicitudine guadâ pia cuflodiantur. Nec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[o

mniculofos illos er frigidos,guàmfidentes proprijs ni tribut ,ßßidit fpiritus dei. ''iui defides funt, ßcile peri clitantur'mfide,ßcile àcharitate, feopolegisexci» ilunt,cr aduanäoguiu prolabuntur, Quales etiänum hodiepaßim uidere licet,gui mani doihrum nomine, proueris ßlfa,pro luce tenebras,pro chrifto Belial, pro uita mortem adßrunt eccleßte Chrifli. Catcrum guia ßlfo doär'm£ titulo tument, nimirum uolentet effe legis doiiores,anteaguä caput er perßäioncm le gis,cl}rißum cum bonis fuis cognoucrint, iure exc£» ' eantur 4 deo ,ut non 'mteüigant, gu£ loguuntur, neg;

Were omnino inutilcm d(imnArct,fa()ienter in co fcqucntibm epifcopu ecclefite chrifli inßituit,dicens:

Sciinus aut quia lex bona e(i,(i quis legitime utatur:fciens illud, §d iurto lex non fit pofita, fed iniuftis ÔC inobfequêa» tibusjimpijs 6C peccatonbu'rreuerêtib«-SC propham's, patricidis,matriddis,ho* micidisjfcortatoribus, mafculorS concii bitoribuSjplagiarqs, mêdacibus, perius« ris,öd fi quid aliud eft, §d fanæ dodrinx aduerfatur fecundS cuangelion glorix beati dei, quod concreditum eft mihi.

Ne(jj bodie défunt, qui legëpriedicat:fed quia legé «0 reâe interpretâtur,m ntortê et exitiù fuiabutütur dlioqui bonA ejl,ijs qui refie iüiui fenfunt cal lent. Vnde qui refie fenfuin legis tenët, fciit t legë effe figt;iritualë,atq; adeô fpirituales eliâ requiri aOiâustelt;( ut legitime impleatur. Nam afjvflu camis ut maxime impleatur in oculis mudi,certe in oculis deh nifi afji* flußgt;iritus,no impletur:quodut alibi teßatur Apoßo lus,aßvflus carnistmors fitiaßvflus ueroJ^iritus uita Rom t er pax:imö affrflus carnis,inimicitia eß aduerfus de» wn,nec legi dei fubditur, fiquidem ne poteß quidem. Neque hi qui in carne funt,deo plaeere poffunt. fiert non poteß, ut qui carnali aßväu ducuntur, morbunt animifui uideant: tantum abeß ut officium legis rede

Cap, I ANNOT. IN EPIST. PAVLl inteUigant, ut non tarn ccelu à terra diflet, quant iüi à uera et genuine cognitione legis abfunt, Proinde oput iegis eß,terrere printu confcientias, into omne iüud to tins rationisiudiciuda)nMre,atq; prorfus ontnes mor tificare uires camis noflrue: ueruntamen fic conterri* tM confcientids, cr in deßgt;erationem cr mortem ada^ dastreßituere lex no poteß ; unde præterquam quoi oflendit peccatH,prtcterqud quod terrenturconfden» tiie reuelatione legis,etiam aliud eß opus iUius » neni^ Gala-i pejUtad Galatas loquitur Apoßolus : Lexpadago^ gus noßerßiit ad chrißum, ut ex fide iußificarcmur: qu£ fides antequi ucniret,fiub legecußodicbamu,r,co clufi in eamfidem,qu£ erat reuelanda. Atpoßqua ue nit fides,nonatnplius ftdr p^dagogo fumus. Quoi quid eß altud, quàm perfidem ChrißicSterritas ante officio legis confcicntias ,acpenè iam confi-aékis at(^ txtinfias humane nAtur£ uires, erigere, confolari» atq; in prißin£ eyper peccatit exut£ innocenta can dorem reßituitPorro terroris, cr confiifionis confci* tntiarum qu£fiunt potifiimu uerbo legis, ipfe nos ty pus iamiam firen d£ legis admonet .Cumenim datu» Exo^dz rus effet legem deus t terretur populus uehemcnter, cr, ut fcriptura loquitur, caperunt audiri tonitrua, ac tnicare fulguratCr nubes denfifiima operire mon* tern : clangorq; buccm£ uchementius perßrcpebat, cr titnifit populuf qui trtd in eaßrts,llem, totus mons

SWtxi fitmabat, eo quod defcendijjet dom'mui fuper eum 'm igne, amp;nbsp;afcenderet fitmm ex co ^uafi de ßrtM ce. Stat'mt^ capitefequeti,uolensj^iritujjänäuioßeit dere,qtMm Mrijs cum dej^erationif tumpeccati j}ie ürii concutiantur humMlt;e confcicnti£,fi quando ue^ re uim legis fentiant,de populo legifficloquitur:Cutt Exodao äus (tutem populus uidebat uoces nbsp;nbsp;lampades, fo

ritum buccinætnwntem'^ ßnuntem, er perterriti ac pauore coneußi fleteru^t procul, dicentet Moß : Lot quere tu nobis,er audiemus:non loquatur nobis domi nus,ne ßrte moriamur.Hic Moßs niß nuture çy uo» cew er oßieiu comutdfßt,hlt;tud dubie peri/lßttt,quit bus tarn lt;egre fuit audiße et uidijfe tot irafeentis dei fi gtiA. ituqs iam no legislators, fed Euangelißd agens, dicebat-.Nolite t'mere;ul en'mt probaret uos, uenit de US,er ut terror iUiuseßet in Kofcw, nbsp;nbsp;no peccaretis.

ClUte uox niß coßße iam,ad ßcte iudicis dei,conßieit tilt;e infonuerit,haud fieri poteß, ut unq aduerßts inß» roru portas ßliciter fumatur beüu. Et eß praterea üt fiificädis peccatoribus cumprimis neceffaria cognitio peccatorü,qua qui carent, quia nondü conßnduntur, no terrëturàficiepeccatorufuoru,iuflificanté gratia no requirunt. Dauid ad increpantis prophetic ucrbti coßfus,gratiie beneficiu implorat,dicens:Peccauido mino.Dixitq;itliprophetaNathan: Dominus quoqs tranßulit peccatum («iwn, non merierK, Q^o uerbo

tnox ut credidit Dauid, omncm illam cordif fui mali^ tum flue concupifcentiam euer lit, humiliter commit* tenfpeccati fui miferiä.diMmie mifcricor dite. Nam uegt;^ bum domini quiu omnipotent ejl, jiper fidem capin'-tur, omnes humani cordi, tentationcf uincit, omnia mala mortificat, nec quicquâ efl quod uirtute fua non txpugnet. Videbatur fibi Dauid ante reuelationë pee cati,atq; adeo priusq iudiciu domini ipfi mnotui/fet, perpulchre quidëualere: atcognitapeccati tyranni* de,reuelatoqi iudicio domini,hic labor, hic mctus cr dolor coanguflabant undiq; cofcientiam.cr nifi mox tUiperEuangelijpriedicationem Propheta tanquam auxiliäres copiât mifi{fet,nimiru baud unquâ conjii* tiffet Dauidi fecuritat aut tranquillitat mentit.

Itaq; non legitime utiturlege, quifquis no fide mi fericordi.e dei, fed legis admimculo tuftificari content dit peccatores. Nlt;lt;m kx quid efl aliud, fine gratia, quàm litera occident fquàm adnimiftratio mortis, condemnationisi paulut defe,fuiq; fimilibut loquens: «.Cor.j Si ad aliquid idoneifumut,i»quit,id ex deo efl,qui idoneos ficit nos miniftros noui teflamentiinon liter te, fed fl)iritut. Nam litera occîdit, j^iritut autern uiuifit cat.Vnde colligimus,etfi quifpiam legem doceat,f^iri ttimlegis non doceat,abuti iHum lcge,quodfcopiim Ie gis ignorât. Lex perfe ine/ficax efl, dare peccatorù but falutem ;imà ip fa efl occafio pcccati,dum carni uolun*

uoîiMitatë dei detegit,cui no ()oteft no reluikiri n^tu» ra noftrtt.Eß aut lex, oceafio peccati, no quod mala ßt,no quod in culpa ßt» fed quia peccatu no cognofci tur nifi per lege. Sir alibi loquitur Apoßolut naßer :

ö- concupifccntiä,inquiens,non nouijfeitt,nift lex R0M.7 dixijfet: No« concupifeef. Sed occafione accepta,pect catitm per praceptum genuit 'm me omnem concupia fccntiain.Et iterton; peccatum occafione accepta per pr£ceptum,decepitme, er p^ tTiud occidit. Itaque lex ipfa quidemfanäa,Gf praceptum fanäum,cr in ßim,Z!r bonimi. Ergo quod bonum cr4t, mihi /àâum eßmors^ Abfit.ïmà peccatum. Adhanc fententiam multa dijferit Apoßolut in epißola ad Romanos, caa pite feptinw. Nos breuiter hic dicimus abuti eos lege, qui per opera legis auocant à Chrtßo fimplicioris tur blt;e mewtej.QKod dico, apoßolico calcula confirmaue rim. Ad Galatas dicit: Si data effet lex,qua poffet uis G4I.5 tti)iclt;(re,«erecxlfgecjjct iußitia. Sedconclufitfcria ptura omnia fub peccatum, ut promißio ex fide Ic f« Chri^idareturcredentibus.Etalioloco ilußitiadei Rom.5 perfidemlefuChrißi 'momnes,crfuperomnescos, quicredut.Nonait,qui operibus legis iußitiä quarut. Ndotft de Abrdbitm fic loquitur: Si Abrahä ex operi iuf iußificatus fùit,habet quodglorietur,at non apud deu,(ititd enim feriptura dicitf crediditaut AbrahÜ

Cap« I ANNOr« IN EPIST« PAVLI deOiCrimputatueflei adiuflitiam. Eiueroquiopertl tur,meren no impuMur fecundu grtttiam,fed fecun* dwfn debitu. Porro ei qui no operatur, fed credit in eä qiàiu/iificittimpium,igt;nputaturjidesfutiadiuflitiitm.

J^tut.zy ni oinoxij fumut,ficutferiptu eß : Execrabilis omnii Gid.j quinonMnferitinomnibin,qute feripta funtinlibro legii,utßciat, Cluodautem inlegenuÜutiußificetuf apud dcum,paldm eß. SiquidemOquot; Propheta teßd* Abacue.z turduflui ex ßde uiuet. Lex autem no eß ex fide, fed qui ficerit eu homo,uiuet in ip fis. Chrißus nos redeinit ab exeentione legis,dum pro nobisfidus eß execrd* tio.Quid igitur operaifruäus funt iußtficanlis homi^ nemfidei, Qjture igitur tot opera in lege prtecipi* unturM exercentefe in bis populo ,imbecillitatis fute admoneretur, difeeretq^ promißam iUam in chriflo implendte legis fidem defideraretac no tam ip fi, quant nos feiremus, folius efie munerismiferentis igno» feentis dei,fiquo modo abexecratione Icgis liberaa mur. Hacuia legis, cuius impletio quamlongißime humanus uires excedit,omnes fub peccatum conclufit deus,ut omnium mifereatur:hoceß, ut ipfi foli accea ptumfiratur,quicquid eß ubiq^ falutis, feiremusq^ ex tam uarijs lapfibus, tranfgrefiionibus, cr peccatis» multiplicem iUam mifericordia dei fußiicere.Non dia co peccandu ejfe,aut in peccato nMnendiim,ut miferi cordiant

CJfdiam daexperiamur t aut ut gratia aiun* det. Abßthoc à nobis : ^ui enim mortui fumuspeca Rottt.^ cato, quomodo poßhac uiuemus i« eodem ? An rur» fum nos accommodabimus feruos pcccati ad mora tem f Qttt ßub lege funt t ut execrationi obnoxif füntfita peccatores ßntoportet. Not quia fub gratia fumus, ej per Chriftum liberati à pe» cato, non tantum ferui ßäi fwmus iußitiit, [cd zr legem iam nuüa ampliiu ex parte csgnofcimuS} tan* tum abeßut iram quam lex operatur,timeamus. Vn» de qui operibus iußificari qult;erunt, ij cum uiro ßulto [uperarenaitt tedificant. vt enim cireuncißo, [abbaa Matt.'j tum.facrificia in carnibuspecudu, neomeniie,lotioa »et jCT (tltic id genus leges, no iußificabant populunt tempore legis ; ita gratiic quoque tempore, nulla not opera iußificant,neq; eleenugt;[yna„neq; oratio, neq^ ie iiinium,fed ea tantum ßuifus funtiußititetqu^e eß per fidem lef« Chrtßi.Ha;cquicunq;norunt, er [entiutt non beneficia legis operum, [edgratite dono iußi tant [uHt,ideoq; pofita lex lüis non eß.Quid enim iUis lese præfcriberet, qui quemadmodu dei iam agun» tur,ita in omni [cientia jfiiritus longe reäius inßia tuuntur, quam ulllt;e unquä prießribere queant leges ?

NuQit igitur nunc eß codemnatio ( qute nifi legis po» Rontlt;S pulum manet ) ijs qui infiti[unt Chrißo lefu, qui non iuxtacarnemuer[atur,iediuxta/fiiritum: ficut defe»

Cap* I ANNOT* IN EPIST* PAVLI Gul. y fe dixit idem Apofloîia ncfler: Lex ßjiritui uihe per Chriffumlefutnjibetum me reddidü à iurepeccati et mortii. L.t )ws ergo ubi jjiritu dei du(imur,non fumiif i-Cor.J fub legembi autem ßiii i:tn dei,ibi cr libtrtof. Et bild les reddutur beneficia ßiiritut dei,utfinuÜa ejfitlex, cuim metuiuitijs abßmendtim,tamcn fuapteßionte, er ut quidam dtxit,uirtutis amore,nihil contraria ha neflati admiffuri fint U'nquam.Cteterum lex puniendi peccata,ijs duntaxat inftituta eft, qui fi'igidi charitaa te,aut uitam, aut res proximi temere er per uim inua fermt,aut alioqui pro libidine fiia tranquiUum reipu» , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;blic£ ftatum conturbant.lJain quemadmodu, fii quan

do putruerit membrum» à corpore abfeimditur, ita t« republica fi qui ordinationi dei re/iflunt, à reliquo corporeßuregladi/merito abfiinduntur. Quienim talia agunt,quie fana; doârinte er Euangelio glorie beati dei aduerfantur, iure legis aufteritate coercen* tur ; carebuntq; magiftratus crimine, fi qui lege noit ad odium,non ad uoluptatem,non ad reliquos priua» tos animi affiäits abutuntur, fed communi duntaxat reipublic^ tranquillitati,imö glorilt;e dei ftudentes,poe nos infligant delinquentibiM. Promue idem CT unus tfidegis, cz nunceuangelij tempore,jfiiritus ,punieit di,perdendi^ malos: alioqui cur Apo^olut poteflaa iifftfiupereminentiorem,deiminißrumiuocauit, ulto» rem ad iram ei qui quod malum eft ftceritiVndefima giftratut

PRIOREM AD TIMOTH» 19 ^i/lratui, ea parte qua m'mißer dei eft, à delinquentie buf iuftam exegerit poenam,non utiq^ tumtne fuo,fei eiui cuiui eß minißer exigit. Hine iniuße uel deo^ uel lcgi,cniui exequutor eß magiflratus,perditionem fu» am imputaucrint iniußiiUicy inobfequentef^impif C? peccatores, irreuerentes er prophani,patricid^, niatricid£,homicid£,fcortatore{, mafculorum concit bitores, plagiarij^ mendacei er periuri, qui fibijpßs autores funtperditionK,poßquä in profitndtim peec4 torum uenientes,contramMem legis dei in proximS ftuirc, er omnes lanax admonitiones /fernere coepee runt. Hune quentadinodum Euangelion glorix beati dei, quad conereditu erat apoßolo Paulo, nullam ii genm pcccatoru /^icciern in fuis agnofeit-.ita nihil due bitant,quin ab eo qui iniuße egit, equide iuße famene da eß poena. etiam ex natura legibus coUigunt» quas femper premium fcilicet er poena comitantur» N4t» leges quia iußa uolunt,iniußa prohibentiiußos pr^mijs et honore profequuntur,iniußos autem proe bro er pxnis aßiciunt. Sed iam quid prieterea dieat Apoßolus nofler,audiamus.

Et gratia habeo^me qui potente red« didit Chrifto lefu domino noftro, quia fidelem meiudicauit ponendoinmini^ fterium, qui prius eram blafphemus, ßC perfequutor, ÔC uiolentus : fed ÔC

Cap^ î ANNOT. IN EPIST* PAVLI mifericordiam adeptus fum, quod igno fans fecerim per increduhtatem, ' Primü hicgrattant habet deo,gui roburtf)Ji(ah'oa qui tanto muncri haudquaquam idotteo ) in negocio euangelico fujjrcerit, quodconßanter coraitt mundo gloriam çhrifti tefu,contra omncs infulttu fatante affcrueriihaàentif : guod toties comijjus cum hoßc, ttunquä ceffirit, nunquä non uifkriä Jjgt;erauerit, (y Mcerit,ad nuHum unquä canentif tuiie claßicum,haa ftam autcbpcum abiecerit. Deinde quoddcuf ipfum tantafidciudicaueritdignit, ut omnium augu/fißimS iüam euangelic£ dißienfationii prouinda ipßi com* tnittcre uoluerit, cututique, ß prioris uitlt;e ingenium fßedcstomnia diuerfa, ab hac erumpentii Euangelij gloria cotiiigcbant. Ham prim, inquit.,quia bla/ßhea tnm eram in nomen Chrifli, quigloriam tHim amaß fem^ Quinetiam perfequutm[um cum uiros^ tum ma lieres,qui chrißit fcquebantur: fed neq^ iUuduerbis V conuieijs duntaxat à meßdum eß,fed infupcr (y à uiolentia non temperabam mihi, ufq; ad uerbera, ujq; ad carceref, ufq} ad fanguinc, ctedes nbsp;nbsp;mortem,

perfcquutM fmhhoc utta; inftttutu,quod nunc periea lo proprifcapitd tueor, neq; unquam tueri deßnam, dum me uita manet,düJßiritus hos reget artus. Hunc cum taliißiermiy ncque tarnen ob id a^ernatuf efl me

ai Utero matrii mea in Eumgeliußlij fui dileóli: pitr t'm igiwranter, er fuitibi qutilam cenuihitione legis piternit,cuitu glarM tunti ßciebam, ut reputa^ rem obfequium me pr^ßare deo fi quim poffemßra tißime oppugiMremt qiiicquid w» obfufcutionem lUiut cedere uidiffem. No» cmw tanta c£citateobrutiu, ut me uel fcienter, uel malitiofe euangelic£ luci oppo» fuiffèm-Antor legü tiofaiclt;e, quam twm folam fanäi effefolam perß^lioncm continerc iudicabam,ut pera tinacius Chrifiidoärin£repugnarem impulit. Fecit baec Paulus cum nondu lUi arcanum lUud diuinae dû f^enfationii myßeriu innotuilfet : cmmi nondum uocat tus eßet 'm nou£ legis lucem • Porro noßro hoc fecula quam excufationem habebunt aduerfarij Chrifli, qui Chrißum proßßi,chrißipr£cones extinguunt, dea placentes pr£fcribu»t {Dcni^ boc agentes uolunt ne fidei,ne religionis ,ne pietatis, ne aliarum qu£ docuit Cbrißus meminiffi liceat. Quid tandem expeilMdti Kobis,niß iut er fis omne ab bis deleri, quibus uel in primis cur£ eße debentres qu£cunq; mortaliufVtü nam uel ferö intelligant,qu£ trahuntur hic paßim co tra banc indignitatem fußiria : qui gemitus, qui ßna gultuf audiantur. Vtrnaadmonitionemnoßrä admit tant,priufquä hic penitus uertatur rerum orbis:ut'ma femel animu adijciant,ut uere confultum uelint,er fia bi,z^patri£. Sed quorfum rapior imprudens f Vos

quttfo promptitudinem mettm boni confulite. Fateor»^ pronuilia,fed opportune promu fui. Namin tanto re rum omniu turbine,ß quod ajßeriuf excidit uerbumt non audacite noflrio ,fed atrocitati rei attribucndum. Oportuit enimey neceffario htec contra hoßes uerita tiSiContra Chrißiantc libertatis oppreffbres, cotra di uini uerbi contemptorcs diximus, qui obßinata cæcia tateeytnalitia,mendaciu dcßndunt, aduerftu orient tem Euangelij ueritatem. Fecerat olim iüud er Pau» luSiCum legis adhuc Mofaicæ ßudio inßnßiis perfe» queretur chriflum. Sedqtiia gratiam deinondum ex hge inreQexrr4t,nec quiequam obßinata malitia cont tnißt,reß)exit eum,mi[ericordi£ fuie oculis,deut : ß* flamq; eß deinceps, ut pro ßudio legis, ßudium £7 amor cuangelicte gratüe fuccederet,eoq; nunc arden» tins chrißi laudes pr^dicaret gt;nbsp;quo uehementius ante mitts odio tenebatuncr quos ante conuieijs maledi dis pcrfequebatur,nunc affedlu uerlt;e charitatis coin» plederetur: er quos uiolentia fua 'm carceres coniece» rat,nutte ne poenis uüis cederent,admoneret. Ethlt;ee eß ilia ttimirum exuberantißima gratia ,cuius hic me» inmit,dicens:

Exuberauit aiitcm fupra modum gra tia domini noftri cum fide ÔC diledione, quæ eû per Chnüum lefum.

quot;Vide Apofloli humilitate, quim fe deijcit, qwn ontnia gratine tribuit. Tantum enim abßiit ut le gis beneficia gratiä fit confe^itutui y ut fempermagis

peccatum peccato cumularit. Nh»c fine itHo legii adm'miculo ex blajfihemo, perfeipiutore, iüo^ lento nfiiilui efi talif, gratia cr benignitate dei, qua* lern nos hodi'’priedicamM.Ciu'mnontamexubera^ uit peccatum Pauli,guiin exuberauit gratia dei i» ila lo,cum fide er dileäionc : hoc eß, gratilt;e beneficia, omnem ißatn iufiittam legis mancameffc 'mtellexit,et imperfi;{i!im,e]uod nuüa opera legis quantumuis jpet ciofa.iußificare queanthominem in oculis dei,ßdfide duntaxat Chrißi perfeißam confequi pojje falutem, abfqueoperibiis legisiid quad alio loco feripfit: Arbi» Row., j«ierts,/î(/e iuftificari hominem,abfq; ope» ribus legis. ïpfe quoq^ reperiri cupit in Chrifio, non phil.} habens fuam iußitiam ex lege (iuxta quam utiq; irre» prehenfibilis uixerat) fed earn quie per fidem efi Chri fii. Et ad Galatas loquitur : Si, inquit,per legem efl iuflitia,igitur Chriflusfruflra mortuus efl.Et iterum: Qjiicunque,ait,per legem iuflificamini, Ù gratia excidtflis.

Sic ißi proculdubio contigerat olim etiam dile» flio, fed uulgaris, fed impcrfinfy.Suos enim duntaxat Hebr £os,carne ärcuncifos,er qui Mo faic£ legis flu» dio tencrentur, amore comple^lebatur : at cos qui

Cap, r AHNOT, m episk pavli fecut er ant ajfeâi, tanquÂ 'mimicos odioperfetjuebdf tur, tantum abefi utiuxta quod Chriflut expofuit lea gem,inimicos diligeret. ffiunc uero gratia deißäum efl, ut indifcrimmatiin ïudlt;eos, CJ- gentes anwre »•Cor.9 profequeretur ^quo pluresChriflo lucrißiceret-.imo otnnibiis ßäuf eß omnia, ut omnino aliquot feruaret. Et hiec tam magna non lex Moß, no uttiC carnis uiret fuppeditarumt ipß,fed gratia dommi noßri cum fide Crdileâione,qult;eeflpcrchriflu lefum . Proindene quern poflhacpeccatoru magnitudo abßerreret, quo tninui fe cum deo 'm gratiam pofje redire exiflimaa ret,certißimis ac ualidißmis fimul argamentis,deier gapeccatoret benignitatem aperuit,dicens:

Certus fermo, SC dignus, quem mo^ dis omnibus ampledamur, quod Chri« ftus lefus ucnit in mundû, ut peccatores faluos faceretjquorû primus fum ego*

Primant recuperatie falutis uiamfidße dicit, quod Chrißui lefut uenerit in ttuindu, ut peccatores faluos ficeret. Vnde ne que poßhac admiratio habeat, quod Paulo peccatori tam augußi tnuneris fùnélionem con eefferit deus ; doccmur hie, quo magis font ingentia quieilli concredita funt, eo magis mfinitam miferentis del atqi hiCc largienlis fußn'cere debemus benignitatë, qui non uni Paulo,fedprorfum uniuerfis peccatoribus in film

PRIOREM AD TIMOTH. 25 in falutë aduenerit.Quæ utcerta funt indubitatii, ita ab omnibuf credi excipi decet. Ndm tnodum [criptu eji: No» milit dem filiu futim in nutn dum,ut condemnet mundum ,fed ut [eruetur mundut per eum:qui credit in eum ,non condemnatur : gut uea ro non credit,tarn condemnatm eß, guid noncredidit i« nomen unigenitifill/ dei.

Porro Paulm ipfe inter prtecipuos fe peccatores conntimerat,ut exemplo fui, etiam religuos utcungue turiji fceltribm con/purcatos ad pœnitentiâ er fident Chrißi petticeret,gui de feipfo dixit: Non opus habet ij gui ualidt funt medico,fed gui male habent. Et rur* fus:Non ucniuocarc iußos, fed peccatores ad poenia tentiam.Itcm; Venit ßlim hots guterere er faluußa Lucte.i^ cere guodperierat.Sic etiam murmurantibm contra fe Pharifeis, guod peccatores reciperet, er cibum ca peretcmnillis,rej^ondit:Qttis ex uobis eß honw,gui ly habet centum oues,erc.Tandcm concludens: Dlt;co uo bii,mguit,guod ita gaudtu erit in coelo fuperuno pec eatorerefipifcente, magisguàm fupernonagintano» stem iußis,gui non indigent p oenitentia. Latenter indi cans,Pharifteos iniußos ejfe coram deo,etfi aliogui in fiitia legis O' operumfupra modu coram mundo fut perbi uideantur. Solos aulem peccatores, er eos gui efuriunt er fitiunt iußitiam,a chrißo animaru noflra riimpafloref adprißinä rcduciinnocentiam. ingens

Cap« I '■ ANNOT« IN EPIST. PAVLI mifericordiii dei condondre nobis pecatd : fed non mi norgr(ttilt;t,fi condondtis peccatis,poflh(tc ipfim prte^ ' fidio iufie uixerimus « Hoc enim er iuftu eji^ erfidei nojlrx ndturit exigit. üdm peßimi fint oportet,gui im tnemores uinculoru, immemores er liberationis, dd pnßinte uitlt;e fordesredeunt. Satßteratolim fic dedi» tos ßuffe peccatis,dntequa in morte Chrißi baptiz^ti effanus.Sedpoßeaq mortui peccdtis, rendti aiitgri* tite, conueniens efi ea omnia, quæ prim ad euangeli/ pnefcripta retnorabanturnot,abijcere.Citiocirca ne lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;putares ideo mifericordiam adeptum ejfe Paulum, ut

^uod reliquu erat huius uitie turpiter in pecealis exi» geret,er no potius ut dementia dei in iüo, credituris w Chrifluifiaurotemporipatefceret,ut poßcondo» natum priortsuit^e peccatum, nihil poßhac indtgnu fide chrißiand, ht oculis dei admitterent, quo fe alief nos freerent à uita ieternd,fic dicit:

Verum ideo mifencordiam fum ade ptus, ut in me primo oftenderet lefus Chriftus omnem clementiam,ad exprilt; mendum exemplar ijs, qui credituri cf* fent in ipfo,in uitam aeternam«

Adhuc perfißit 'm arguméto magnitudinis peccdta rit fuoru.lam nuUtK 'm ecdeftachrißidejperationi lo Ffaî ji fus rdinquitur. Mifericorditt domini pletM eß terra, ait Proa

' PRIOREM AD TIMOTH» ;o «t propheta. J^cmo prtefamat,nemo deprecetur hac dei noßri mifericordid.üam quod uocamur ad uitatn tternAnttmifericordid dei pr£uenit nos : quodin tarn duns uittehuius cafibusperdurt(mus,»ti/ericordiit dei fubfequitur «os.Ncwo deßieret, cum hic audiat Pau» lum,qui blaßihemia, perfequutione, zSquot; uiolentia in Chrikii er Chrißianos quämiiltos, no dico æquaue» rit, fed etiam fuperauerit,mifericordiä e(fe adeptu.ln fumma,hic ad j^em ueni£ prouocatur peceatores, ad tnenenturq;, utßduciäomne conRituant inbonitate Chrifli, qui fàHus efl nobis fapientia à deo, iuflitiaq;, i» Cor.i CZ fanâificatiOfCr redemptio.Quia aut magna de Chriflo dixerat,ne quis hunc tanq abieiiu alique hot minem,utquëlud£iincrucë adegerint, cotemneret» ac ßrtaßis propterea regem iÜu feculoru, immortat lem,inuifibilé,folum or unicu deum patré excludere quibufda uidereturßta deo patri honoré er gloria tri buil,ut tarnen Chrtflu filiii, àgloriapatris no exclut dit. Sic enim Chriflus dixit:Ego cr pater unit fumus. 10tin.iOt Etiterü:Qui non honorât filiu,non honorât patrem y quimifit iUum-Nos patrem 4 fllio,aut flliwm à pâtre» no feparamussnec /^iritum fanélu à pâtre cr filio fet cernimus:fed quemadmodu unam deitatis nAturâ, ita unam 'm uocandispeccatoribus,patris O' fiHj nbsp;nbsp;flgt;it

ritus fanéli mifericordi£ uoluntaté ejfe credimus,dici ittiisq; fidenter tio tam ore quant eorde eum Apoflolo:

Regt autcm feculorum immortali» inuifibiii'jfoli fapienri deo honor, gloriagt; in fccula feculorum» Amen.

HAftent« ctrtißimii docwinentis uftu ejl Apo/la lutfOliendens mifericordiA dei cAput effe tfs humante. Nam dem, penes quem puniendi nos int trat, non folum non puniuit, fed ultra etiam pajfut eß uerbum fuu carnem fieri,ut nos iUim morte, uttit ’ ,etcrn£ affiereret.Quid hac charitate,fiue mifericor* diadei,mAimcogitarepoteß humanit peäm fQuis poßhac diffideret tarn uehemcnter amanti nos deoi Qttis maleßgt;eraretpoßhacf An non maxime cSmen dauit fuam charitatem erga nos dem,cum adhuc eßea Row.jr mmpeccatores,ipfefiliu pro nobis 'm mortem dediti

Nonne multo magis iußificati numc fangume eim, fer vabimur per ewm ab iraiNam fi cum 'mimici effemm, reconciliati fiömm deoper morte filij eim,nónne mul to magis reconciliati feruabimur per uitam ipfimi Certe Apoßolm,ne quid horum furda aure pertranß ret Timothem,ne quid diuerfum fano doäfmie 'm cct clefiam Chrißi latenter irrumperet, autoritate, qua pater'm filiumutifolet,admonet,'mo pr^ccpto etü obßringit illum,ne unquä non prophetijs,qu£ de ipfo fr£eejfierant,re^ondcat:ae unquä miltti£ fu£ tarn fa lutari.

PRIOREM AD TIHOTH. Jt lutt(ri,per [ocordum deßt. Nlt;t»n blt;fc dum negkxift fent quidam,mifcrandu circa fidem Chrifli naufragiit pajjos ejfe.Certe fi rcliqua omnia in unum coeantpec cata,nihil ent hoc Icelere grauiui, nec aliquod magu txtimefcendii chriftiano epifcopo,quàmfidcirobur aut per inertiam,aut per arroganttä amittere. Foedifi fimivm ßierit militi,ab eo duce,in cuiuifefe iandudunt militiamfide adflrinxerat,m aduerfarioru caftra de» ficere.Porro nc quod maximaru uirtutum oput detre ßtiretTimotheui,ne quamfanflißimie huitu militia gloriam non ßrenueajßequeretur,omni, quo maxime potuitßudio,cr fidei fandie conßantiam, zx moruw integritatem iüi,hit quidem uerbis commendauit:

Hoc praeceptum cömcndo tibi fili Ti motheCjiuxta propheiias5quæ de te prç cefTerQt, ut milites in eis bonam militiä, Habens fidem SC bonam confcientiam, qua rcpulfa nonnulli circa (idem naufra gium fecerunt, quorum de num ero eft Hymcnacus 2C Alexander,quos tradidi fatanaCjUtdifcantnon maledicere,

Tr« hodie mßgnes trafkindi (c nobii loci ojferut: er ç«i merité cum dignitatecr magnitudine fua, tunt mcuria noßra er culpa,animis noßris dolorem incu» fiant-.partim qwd nulla hodie eernAnturprißina (ie

Cap* I ANNOT. IN EPIST. PAVLI tdtis ucßigia^ad quorum exemplar reßitui poffet iUi iam pettè coUapfa eccle/iafiiciereipublicte ßicies: paf tim quod Çepenumero,non quæ optima, fed qu£ peßi mrf dantur confiUa projßere eueniant, ut iam neeejfe fit uera dicentem, odium fibi conlrahcre,non imperi* ti folum i^algi,uerumetiam iUorum, de quibui fcriptu

Sap• I cfl,quod dicant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;rTp c/liKCUoPi

CTt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;npiiy isj c^ciUfiaincu. rt'lS

tfyoti H(atSp, Noj »ifcj/o fedui tarnen memores gio» ri£ chrißi, memores officijnoflrhprimumdepro» phetia,^ iUii^ fignificationc dicemuf: Deinde de iiti litia Epifeoporum ; Tertio de medendorum peccato» rum modo,cr quatenm uel recipiendi,uel ampuiandi fint peccatores. Nonhic autem omnia corradereeß animus,quic 'm hanc rem did po fient:fed ea duntaxat profiram,qu£ 'mtelledu noflrum utcunq^ iuuare uide buntur. Itaq; de propbetilt;e dono quadam altius repe» tenda cenfeo, cuius non unum muniK efl, feduariiMt» Quibufdäenimrerumduntaxat imagines qult;edade» monflrantur : cieterum quia fidecarent,mtellcâucr fidentia earum defliluuntur: cuius rd cuidens nobis do Gdte.41 ctWMcnfi“ prtebuit Pharao, qui cum per fiomnium ui» difièt feptem boues pulchras zy crafios nimis, con» tràfeptem alias fœdas,conjifhsqimade : rurflmq;, feptem ffiicas puUulantes in culmo uno,plenas atq; mofos, alias quoq^ totidem jpicas tenues, acpercuffas uredine.

Kredtne, deuoratttes omnent priorum pulchritudiné» Bott fMtcllexit, quoduidere poterat. Vnde Jofeph è cnrcere adduäus rerum fjgnificantiam illi aperuit, dicennSomnium régis unum efl.Qute/iiiuriis eßde» Ui oßendit Pbftraotii. Septem boues pulchrlt;e,cr fe» ptem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pleitte, feptem ubertatis aitni funt : feptem

quoq; boues tenues atq; mactlentæ, et feptemßgt;icte fc» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

nues,et uento urentepercujfe, feptem anni uenturtc funtßmis. Quod aut uidiüifecundo ad eandem rrt» pertinent fomitiU}firmitatis indicium eß, co guod fiat fermo del, nbsp;nbsp;uelociitt impleatur. Eandemrutionew

habel,cumNabuchodonoforuidiffet fomnium, cuius Dittl.t poßea myßerium Danieli per uifionem node reuela^ turn eß. Porro iüud non unis impijs uidcmusaccidijji utfiitura uiderint,no autem intettexerint: fed guibufa J dunt optimis,deoq; charifiimis,eadem contigiffe Icgia mus.Nam Iofepbo,quod dominus fratrum fuorum fit Gwe.57 turiMejJètjiictwpfrui/îofifmfiofle oßendit. Jnnouo guoijueteßamento,cumirruiffetfuperPetrum men« Aßo.io tis excefjùs, uideratq; caelum apertum , ac defeen» dens ad fe uas quoddam,uelut linteum magnum, qua» tuor initijs alligatum,fummitti è coelo in terram, hi ^«0 erant omnia quadrupedia terne, beßi^q; cr re» ptilia,C!r uolatilia caeli,non utiqueßatim quid lUa fi» gnificaretdemond:ratio,intellexit, donee per f^iritS frndumdeuifioneeertior fieret.

Quinctiam plané nefcientes quidam affiduntuf f^iritu prophetia;,dum quod loqimntur, no intcüigut ipfi,nimirumaliô re/picientes, no attendentes ,quod «3 à feipfis loquuntur.Cluid impudentiuf Caiphaid tarnen iUeuniuerfo fimulcongregato pontificum pharifieoru concilio,impellente fc ßgt;iritu prophetiiff lOifn.ii inhiecuerbaprorupit: Vos,inquiens,nefdtis quicqr nec perpenditii quod expedit uobis, ut unus homo mo riatur pro populo,ac non tota gens pereat. Hoc aute femetipfo non dixidut teftatur Euangelifia,fed ctan e/fetpontißx anni iUiut, uaticinatus eß, quod Hie/uf moriturus eßet pro gente, üquot; »on tantum pro gentet fed ut filios dei, qui erant dißerß, congregarct in unum.An non prophetiteßiritu pollebat Balaam rf Gene. 14 probtos ille,qui mercede conduâits ab hoße, quo ma» gil dirts malediâionibus intenderetßwc magis benedi âionibus populum dei cumulabati

Olim ey Saul, quem poßea abiecit deui,inter pro phetas,ut iUi Samuel prtedixerat, connumeratus eßgt; I.Re. 10 Quodßäuin prouerbiit abiß : Nunquid ey Saul in» ter propbetasf Verum non iUi perpetuö manfit pro» ».Re.iÄ phetiteßiritui. Nam,ut poßea fcribitur: Spiritus aut domint receßtta Saul,eyexagitabateum ßiritus ma ■ lus à domino. ïudicia domini funt hitc, qui etiain im» .pifsutitur, ad fuinominisgloria. Vtitur enimmalis uel ad uindidam peccatorîiiuel ad probations elcSioi rum,

PRIOREM AD TIMOTH» » rum. Et qiidmuis qui nuiut efl, uolugt;Htdte gt;nallt;i,qult;t f3r,editui cß^bonis nocere uelit, tarnen noeendi potet ßatem non babet,niß ab tllo,qui omnia certif pr^ßei» entia; fu£ gradibu^compleäitur,coccdatttr.Sic Chri ßm Pilato dixit:Non haberes in mepoteflatéullam, lOtfn.i* ttifi datum tibi eßet defuper.

Eß adhucaltud prophetic genuttubi non folwn imagmei rerum demonßrantur prophetiSi fed er in* teüigentia rerum indubitata mente concipitur:quales funt illie,Efaiie,HieremitefDanielif,er aliie id genus ttf ror«w prophetarü uifiones. lÜi enim propheticunt accipientes donu,nott folum prlt;edixertint iw clt;tmw uerbi dei aduentum,fed er ocuüs mentis fuæ conj^e» xerunt:er ut maturaret aduentum fuum deuf, etiatn tumerebris fußgt;irifs deßderarunt. Qttia aute omnU iam in Chrißo copleta ejje cernimus, qu£ de lUo pra dixerunt prophetic,iure in prefentia huiufntodipro phetiic munus mittente5,de alio nunc,noßro feeulo bS tum utili quam neeeßario, dißeremus.M.eminit bwiK« dd Rowartos fcribens Apoßolus, inter prccipua uaria alioqui cor pari ecclefi£coüatacharifmata:Ha Rom.u bentes, inquit, dona iuxta gratiä datam nobis uaria» fiueprophetiamiuxta portionemfidei.Kam quiafi* des,fumma ercaput eß rerum fßiritualiu.propbetiä» lanquä utilißimum i« eccleßa donum ( fi tarnen fidei fortionem non excedat ) primo loco ponere non duu

Utauit. Et quid prieterca nomine prophetite mteSigè uelit,no obf':ure iti priore dd Corinth.epiH. dperuit,gt; ubicum fnulta de donis ßjiritus, quibu^s udrie corput Chrißi eccleßd fcmper afficitur,dixilJet,tdndé ßcin* fit: Seéleminicharitatë,tct?tuleminifi)iriluiitia,nMgif CZ ’4 tdinen ut prophetetis.Dixcrdt prins dd complemcntu corporis chrifli,deiiw ipfumpofuißeinecclefidjprid mum dpoßolos,deinde prophetds, tertio doih)res,def inde poteßates,deinde dona. fdnAtionum,fubfidid,gUd herndtiones,generd lingudrum. Nullum in his tamud rijs dotibus, tdwnecejjdrium ecclefite duxit,dcpro* phetid- donum.Ndtn dit: Quiloquiturlingud,nonho minibus loquitur^fied deo-.nuUus enim dudit: fitiritu ue ro loquiturmyfterid.Cieterum qui prophetat, hoinid nibus loquitur tcdificdtionem,^' exhortationem gt;nbsp;CT eonfoldtionem.Qui loquitur lingud,feipfum tedißcdt: lt;tt qui prophet dt, congregdtionem ædificdt. VolodU tern omnes uos loqui linguis,mdgis tumen utprophes i-Theffix fciif. ppßqudm Thefidlonicenfes hortdtus effet, ne ffiritum extinguerent,mox fubdidit ; Prophetids ne 4. nbsp;nbsp;nbsp;. d/ßerneminitnihtliequeinccclefia neceffarium dui

rc«f, dc prophétie ffiiritum . Hunc ffiritum hd» bent quicunque fenfumChrtftigenuinumex fcriptu* ris fdnUis nobis afivrunt. Et tumen in his quoquc' ecclefid Chrißi diferimendgnofeit. Ndin quod dd fen « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumfidei,

’PRIOREM AD TIMOTH» )4 fwn fidci attinetifinguli ideodoceri opui habent, alioqui qui fenfum fidci nott caüet, quomodo alijf gt;ny» fleru fidci apcrirct f Hine mtbi perfuiideain par efl, noti aliter accipi hic prophetias ,qu£ de Timotbco præcefferant -, quam ealt; reuelationes » quat per Jfiiria tmfanélum acceperat Apoßoluf, ut certo fciret,dia g«!MM fjjè Tiwotbt’ttwi, quem tarn ample, faitäißimi uerbidci,proumcie preficeretmec ob aliud,opinor, iQt impofuitmanus coram ecclefia, quàin quodiüumt cognouijjet poüere prophétie ßiiritu. Vliaam hodie ab eccle/ia falubriter aufirre queamuf » ne cuiquant poßhac ex media imperiti uulgi coüuuionc, temera» rioaufu mhecfacratißtma feripture fattflemyßea ria , irrttMJpere liceat. Ndin qui » ffircto ordine com mmitatii, temere »eyut prouerbio dicitur,illotis pe dibui ,traikindis fe i« ecclefia myflerijs ingefferit» quid quefo aliud,quam turbof excitabit ille^Dona ffii rituf fanäi uteunque uariafint, non tarnen i« deßrua äionem corporii ecclefie dantur, fed in edification nem duntaxat: effet alioqui Jpiritiu fanflui, non pan cis, fed diffenfionum J^iritus. Aut fi quenque indiferin minatint ad traikinda fidci myßeria admitticenfen mus,curprophetasconßituit deus, inedificationent tcclefie^ Non poffuni induciego ,ut eredam conn ducere chrifiiano orbi, fi quibuflibet reliwgiwmi«

Cap» I ANNOT. TN EPIST. PAVLt inte^rum,mterpretari in conucntu ecclcfîæ [criptut riK.Quoddicam,nemo fanut improbabit (modo (et culi iioßri mores no ignoret) (juorundä plufqua audii ci impudentia fikfiti ejfe,ut hodic magnd ex parte obli teratam conßgt;iciamus prißbtie iHiut er ueric apofto licte eccleßte jiciem.Quid no enim periculorum imtni nereputamus nobis,ßab cccleßa propheticJpirituitt fecîudemusi Quod ratio eß in corpore humane, hoc prophetia i« eecleßafidehil Außrrationemacorpot re himiano,quid preter beUuam conßituesfEximeab eccleßaprophetic donu,quid preter monßruw relitt ques,dum uarijs patet erroribus, dum nuUa iam mertt braoßßcij (ui partes gnauiter obeunt^Quod ideouet hementius dico,ne quid per contentionem, aut prit* terordinem er decorum in publicK congregationit ius tentemus,

Clt;eterMn quia uarijs undiq^ premitur eccleßa mat lis, non eritaliaprofligandisßdeihoßibus armatura eßtcacior nobis,ac propheticj(irituf, Atq; utinä in hac bnperaloris noßri militia, eo tnunere, quo nuUu apud chrißianos augußius eß,ßc ßinganturEpifcot piquiq;,utßbi laudem magna,cccleßc uero multant MJ(/c reporfrnf utilitatem. Proinde hoßes quibus cum congrediendii, haud obßure in epißola ad Ephefiot Eph.^ rccen(entur:Quoniä,inquit Apoßolus,noneßnobis luéita aduerfus (anguine er carnemtfed aduerfus prin cipatus.

ti(gt;dttK,(lduerfut potefldtes,dd»erfui tnitclidominoSr reäorcs tenebrdru/m feculi huittf, dduerftu J^iritudlee dßutidf tn cxkßibm.Deinde ne ignoremm guibitfni armis potißimant pugndndum gt;u)bK,his quidem uert bis,qudfi cldßicum ’!ntonins,dd pugnd «of euocdt, di cenf.Ciuäpropter ajßtmite uniuerfam drntdturd dei^ ut poßitis reßßere in die nulo, zy^omnibiu perdfiii» fiare. State igititr Itvmbis circuncindi^ baltheo per ue ritatem,cr induti thoracem iußitite,ZT calciati pedis bui,ut paratfßtifad Euangelion pacis : fùperomniit djfumpto fcuto ßdei,quo poßitii omnia lacula malt il» Utts ignitd extinguere:galcamq; falutaris accipite,^ gladimn ßgt;iritus,qui eß uerbum dei. Alio loco arma, uocduit iußitiie,quibus à dextris cy ßnißris fefe tutan z.Cor. « turm'mißrichrißi’ Et iterant: Arma militiienoßr^ z.Cor.io «0« mtbaIm funtytyc. Porro ut huic totifctncl incü» beremiK militite, denuó adTimotheu fcribens admo» netjite prindpi noßro Chrißo,cui iam olim in bapti» fmo nomen dedimui,dduntim duntaxat temporis mo ment'tntjfed continuedcperpetuàiUelin medijs turbi

ißis indiuifim adb^reamus, qui femperpro re» gid fua magnificentia uarijs milites fuos uirtutibus itlu ßrdtidugetiOrndt.Nunqua non uigilat,nuHquä abeß fuis:infirmos tutatur, erigitproßrdtos,adittttatcer» tantes,er ßmul uióhribus premia decernit. Sed quid loquitur Apoßolusi Nemo g«i militât,implicatur ^’Timo.t

Cap, I-f ANNOT. IN EPIST. PAVtl uitte negocijs,utei qui fe in militiant delcgit,plt(celt;tt. Not a/cripti in militittm Chrißhcur dciem deßrimutl cur non perftjiimns in deleguto ofßcio^cur bd lo retro abimuficuranimumdeijcitniis, qui tam certi fàfli fumut, ad immortalii uit£ gaudia commigratu* roj nos, fl quando pro Cbrifto occubuerimia ? Olift apoßolifanäi,ctß in medio luportim pofiti,facile ti* men omnes mundi huius infultm contemnebant, in w ioan.i6 quidixit:Confidite,ego uicimundu.Noj contrd deivin,neq} homines animo habentes,dum fatrapiiSt ft monarcbaiagimui:dumauä,ritia,luxu,ambitionein» ftruâhdum difcordite feminaria alimtn, dwm magts magisq; in nouas fubinde ßtüiones fcMimtift tatißimif ßdei noßr,efinibus paulatim exutmur. Tan turn ualet femel à paupertate O' ignominia critcif Chrifli, ad opes cr gloriam mimdi deficere. quàm fitindecoru,uos,qult;s, prtediti eßis prudenMtß* eile iudicabitis. Sequitur:

Hiecduo coniunóbi fimul, cum deo, tum homittta bits commendant Epifcopum. Nam fides uerbo . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueritatis dei nitftur,qui fenfus lÜius expers fverit, hua

ius quoque uitte mores fiicile inficiuntur. Et qui eo in» fideUtatis labitur^ut promißionibus dei ininiis capita tur,quonudo Iheékitte, cum fidei, tum turtutis exemt plu^i»

' PRIOREM AD TIMOTH* ' Jffl pIi(tedituruieflfCiMonwäo,qt(icufgt;idit(ttibutpriU(t» * tiißiperatutifua quierit, non quie lefu Chrifli, eccle» filt;e comnoda quiereretXui uitijs mjrâut e/l animits, alioriwt mores reâe jornMret i No« credo. Et hoc titmus credo, c{uo miniis h£c duo fine periculo difiun gi pojfunt. Qui eniin infidelitatis morbo laborat» huius non pote/i e/fe bona, confcientia. Nee wir««». Ctwji cnim impura mens ey uita /uermt,nthil j^ei re» liquum lam e/l, mox fidei nauem errorumpro - j cellis con(juaffatam , näufragio corripi, zy tnergi, Vtenimfinejide impoßibileciipliceredeotittt fine ■fide nemo falubriter m portam filatis appeUerepo»

QuoddicimuSfdeprehenderat uerumeßcApo ftolus, in Hyinenieo ey Alexandra : Hi enim in per» fidi£ fcopulos impingentes ,primum ipfi Ù chrißo deftHionem paranmt deinck or chrißi doärinam conuicijs incejfere cceperunt. Qïjoj «deo fatan£ fe dicittradidiffe3UtdifcerentnonnMledicerc:iiutcer» '■gt; te ne quis poßhac fimile in ecclefia fcandalon de» fignaret, Erat olim non alia atrocior in ecclefia Chri^ii poena, ^uàm fi Ruanda publice peccantest fanis admonitionibus non acquieuiffent , à reliquo quot;nbsp;corpore abijcerentur . Habet Ecclefia more in» dulgentißime matris, difciplinte uirgam , cjua fi» lios fuos , fi ^ui intemperantius agere uoluerint,

»M 0^10 conferuet. Habet O' glddiwm iuflitu, ut eos ^ui ruptis operantis per dileâionëfidei claußr^,prie eipitet inijuitqjpeßima ßruntur» uelcoherceat,uel omnino à fe[e refecet. Ipfa enim utrobiq; ßgt;onfi fui uo lOiffl.; «m audtt:Qr eu/m didt: Hifi quis renatus (ùerit ex d» qua Ifiiritu fanih,non mtrabit regttum coeloru-et Kdtt. T cum dùit: Hifi abimdaueritiuftitia ueßra plufquäfiri barum er phdrifeorü,n3 poteßis ingredi in regntnu Cal.T coelorum.Ecclefia audit Apoßolu cum dicif.Vos i«H bertatemuocatießisßatres. Sediüud infuper ctiaiit tton negligit audire,quod fequitur.Tantu ne liberldté inoccafionemdetiscarni,fedper charitatem feruite uobif muicent.Quod fi quißiiam malitiic fu£ uelame» twithabueritlibertatentiis etfi latueritecclefiamtin oculisdeiexcomwticatuf cß. Et quifquisaliud, quim Chnßut er apoßolijdocuerit, iure Jpiritus dei atnpn tatut eß à comwtione bonorum Chrißi, sic Apoßo» lus ad GalatM prtedixit; Clt;eteru,inquit,etiam fi no!* aut angelns è coelo pricdicauerit uobis Euangelion» prieter id quod priedicauimus uobis^anathema fit- Ad alios fcrtbens,deciinaredocet, quotquot pugnantid ft Ronj,i6 na do{irinlt;e traderent. Ham, ait, quieiufinodtfunt» dommo left Chnßono feruiunt,fedfuo ucntri,etper blandiloquentii er aßentatione dccipiunt corda fint pliciwm. Porro ecclefia amputationspeccatoris nott ob aluid excrcet, mfi ut peccati magnitudinem agnoa feenst

PRIOREM AD TIMOTH. \7 feem trcfipifcat k , tjui pecciiuit-.ägenditmq; femper iit xtaprtefcnptu Chrifti.Debet autem priecedere ad» monitio priuf^uam amputetur peccatoryne quid ßrte per crudelitatem ,cr no potius per compaßione age» re uideatur eccleßa:neq; odio habendtu eß que fie am putauerimiUyfed lugendufyfed decUnandtu. Nam iu» xtaapoflolieum pr^ceptamy fi quisfanif fermonibtu WON oSediMcritjNibil coinercij habendum cum iUo y ut pudore fuffiundatur : neq; uero uelut inimicuf haben» dus,fed admonendiu ut frater.Nam diligenter prof^i iendum nobif ,ne acerbitate correptionis,deffieratio» ti locum aperiamus. Videndu etiam,ne quid candori Chrißiano diuerfum adinittamitS,in excludendis pee» caioribut: ne difficiles fimiu in recipiendis, memores patrisnoffri qui dixit: Siimpiusegeritpoenitenttäab E:çecb-t8 ommbiM peccatis fuis,qua; operatus efiycr euftodierit tmniapræcepta mea,crficerit iudiciucr iufiitiamt «i« uiuetyCr no morietur: omnium iniquitatum etuf, quasoperatus efi,non recordabor.Id confiderans D4 uidyduebat: CorcontrituQrhumiliatudeut non de* Pfal.^o ßgt;ictet. zt ChriftiiS uarijs equidem exemplis nos do» cuit,ne quen contemneremui,fi refipifceret.tpfc pec» catricem contra expeéhtionem pharifeoru omnium, dimißis illi prim peccatis, reeepit : cum peccatoribus erpublicanis Conner fatui efî : Utrowem iwcruce ferà refipifcentem,adcô «on contempfit, ut paradifum tQi

Cap« I ” an not. in EPIST. PAVEI promitleret.lpfeeumquiin btronet iticiderat, mife* ricordb mottti, w iumentum fuum ponenf t cumuib Quidmultiif }pfe ejl qui peccatu fwßrapertulitin corpore fuo fuper ligitum,quo peccatis mortui, iußi* fi^ uiueremut. ipfe eß qui calamum conquaffatum nonpenittiscontriuit,neclinumadhucßimiganiexi» ' tingui paffin eß. Sed redeamuf nuncunde digreßi fumut.

Prteßiterit fcire ,qudlifhdm fornu, excommunia cdndis peccdtoribui fer.nudd ßt, reltquii in ecclefid perntAnentibut. Defcripta eß autetn huiits reißrm» accuratißime in euangelio Matthäi, capite decimi* olbtuo: neq^ unuf temere iudicij huiuf partes ufurpd, quod penes totam eccleßam effe uoluit Chrißm, Si ü- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccauerit in te ßater tuus ,uadecr argue eum inter

te or ipfum folum: (non dixit,exclude : fed argue ) ß te audieritflucratut es ßatrem tuum.Sequitur: Si» U'quot; re te non audierit,adhibe tecum adhuc unum, aut ùs,ut in ore duorimt, aut trium teßium, con(ß‘t( ' omne uerbum:( neque bis,quitanquam tefles/atrati criminit uocati funt,ius,excludendi peccato^ni,cont petit.) Qÿod fl non audierit eos,diceccle,'tlt;e, Qjiod fi neque eccleftam audierit, fit tibi uclvc ethnicus publicanus. Amen dico uobis, qult;eciinqi aUigaueritis fuper terram,erunt Ugata in c«lo; cr qu£( tinque fol ueritif

ueritisfupcrterrant,eruntfoluti'mcxlo. Ruiut ßr» nta exemplum, quod imitemur, in priore ad Corina thios epiflola, capite quinto,legimuf, ubi Apoflolut cumacriterobiurgaffeteohqui turpißimum (àcinui uidiffent,nec prohibuijjent ( contigerat enint,utquia damnouercamfuant,uxoriilocohaberet)ait: Nam nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;■

ego quidem ut abfcns corpore,priefens autem ßgt;iritu, iant decreui tanquam pr£feni,ut is qui fie hoc patraa uit,in nomine domini noftri iefu Chrifii,congregates uobisermeo jfiiritu,unà cum potefiatedomini noflri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

kfu Chrifli, tradatur fatanlt;e, ad interitum carnis, » quo fliirituf faluui fit in die domini icfu. Qtiainreila Ud inteüigimus,tollendum eflè è medio ecclefiteeunit ^ui per publica crimina oflrndit :uthic erat, qui uxo • rem patris fui habebat. Deinde non units Pauluf, aut Petruf,fed tota fimul ecclefia exclufum pronunciat. Tertio nec Paulus,nec epifeopus alius,imo nec ecctea fia id propria poteflate reâe tentauerit, fed poteflate domini noflri iefu C bri/îi. Poflremo quod, tradere fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ; î

tana, tantum concludat corpus,non etiam animam, fi is qui peccauit,refipifcat. Nam alioqui fi contea mnet quis ecclefia cenfura,is ad morte peccatit comia i,Ioan,T fit,imcgt; blaflgt;hemiä flgt;iritulfanâi «on declinauit,quod fàHum tam efl irremißibile, ut Chriflus illud neq; hic Matt-i» »fcp in fiduro remittcndupradixerit, Ecclcfianetnia

«cm fie excludit lt;i tonw ffjiritm, ut redeuntem no ue^ lit r£cipere,aut cajligatit çr emendatu no fuum agn» fcere.Namcr 'mEudngeliofiltumpecctttorë refipit feentem, lt;tc redientent ad fe, pater cum gaudio exce* pit. Et Paultts, quem prim u»à cum eccleßa Corin» t.Cor.t thiorum excluferat,recipiiubet,neiinmodico dolore abforbeatur qui eß huiufmodi. Si quit uero einendari contempferit,ii iuxta pr^eceptu apoßoHcum, redpi» Jn z. epiß. endiu indomum non eß,necaue ei dicendu.Ct^ienint Ioannis nbsp;nbsp;nbsp;dixerit lUi aue,comunicabitoperibus eins malis. eÆ

i-Cor.jr craliudpr^eceptuinepiAolaadCorinthiof: Siqtüt, inquit ApoRoli(s,cumßater appsUetur,fùerit feorta tor,aut auaruf,autßmulacrorum cultor,aut conui» dator,autebrioß{s,dut rapax,cumciufmodi ncci» bum quidem capiatis.

Quodß quis hiecomnia paruipenderit,neq; ob id pœnitentiâ agere duxerit, diuinte ultioni relinquédut eü, ac uelut ethnicus cr publicanuf uitandus, Olim Htm.ii eum chore, Dathan,cr Abiron contra Koßninßt» perbia ßfa loquerentur, diruta eA terra fub pedibus eoram.cy aperiens os fuum deuorauit illo5,cum taber tiaculis fuis cr uniuerfa fubAantia eorum ; defeende» runtqs uiui in inßrnum-

Ojtod ß eiiain deus ulcifci dißulerit,ipßq; peccato res contumacius in peccatis perdurauerint, ipß mani fißisprodimtargumentis,tales cffefefe,inquos, tanq

w publicie tranguillitatis ho/les ,dnimaduertere er Rom-ij pq^itcrdc6e4t«ß(lt;ordi«4U 4 deogladij pote^ias» Namcragricollt;e gt;ut frondentef conferuentramot, er lt;]ui digiM laborif priemia jjiondcnt, non fommt Mdulgent,nuüam^; remittunt opérant.

Sic contra, qutbut eß:,pofl curant,(ucew antarus. Aut adeo üeriles,ut nutto tempore fruäum » Expcékire queant,fiantmis ultricibuf iHof Obijcient,neu culta cadant pereuntis amore» Heu pereat filix reliqui pricAantia ruris.

Poflremo ß quißgt;iam ab impifs, uel cupiditatepecuu Kiitrum )Uel libidine uindicandi,uelalteriiis ßniflri affrâta gratia excluditur, moneo ,ne timeat. Bentt tnim eritis,dixitchriüui,cu maledixerintuobis hot mines propter me. Prlt;edixit hocßituru con/è{[ortbut fuii Chrißia,tte quid offinderentur, ctim eijeiendi eft fent à fynagogii patrumfuorum. Venturu enim temt, loan.i^ pui,ut quißquK interficeret eoj, nrixtrnre t«r cuft« fe prteßiare deo.Sed ne nimio dolore conficerentur,pojl ' pauca,qu£ confolationein afjirre queant maftii ,adt iecitilterumuidebo uof,ergaudebitcor ueflrum gt;nbsp;o* gaudium ueßrum nemotoUet4 uobis.Clt;eteru quema admodum beati prtedicantur à Chrtßo, qui perfeqttu tionem patiuntur propter iußitiamuta no pojßunt na rßie beati,qui prêter mentem Jßiritus dei, ab eccleß^ ureentur. Qutnimo omnet dite impiorum maledit

Cap» I - annoti in Episr. pavli fiioncs ,in benediâiones cejjurie funt pijt, or ueritatë fequétibut.ltd dominuf dpud Malach.dduerfui Leuiti jSdîdch.2. et generis fàcerdotes loquiturtMaledica benediâioni» pftldoS l,usueflris.Etinlib.Pfal.iußidicittdddoniiitu:Mdle dicët iiïhtuaüt bencdices. Et rcâe quidë. NeÇj enint hoiSo/èd domini eft falws^qui eß deus benediâus in fe^ cula,Ainë. DlSTRIBVTfO V NEmo eß,ut opinor,qui nefeiat quanta femper cumfidei timt uitte fynceritatereliquam mul^ titudincm antecederedebeantEpifcopi^quamq; non reële epifcopi tnwus fubeat,qui morum duntaxat ho» neßatereliquos fuperant,nifi etiam ecclefi,e prlt;efcri» bere norit qua; cumprimis illi ßnt falutaria, quteq;ad reâe uiuendum untuerfo iUius corp ori conducant:ali» oqui quantum J^eëhitteuit^ moribus tedificat,tantum deßruitiubi minus delegato officio incubuerit. Quid ' • enim prodcritßipß falutis propria domum fupra pe tram fiindare uideatur,fi ofcitantia zy inertia fua fu* pra arenam tedificet eccleßaf Aut qua; utilitas, fi ipfe deßntibus faluatoris bibere uideatur, dum interim ee eleßacißernas,qute,ut Propheta teßatur,aquas conti Here non poffunt, fequatur No« eß bonus medicusi qui uni fibi,ne tegrotet,aduigilat,niß etiam alioru ina iommodis obuiam uenire,cr queat,zy uelit.Chrifius in Euangelio fidele cr prudentë appcUauit feruu,qui

’ PRIOREM A» TIMOTH» ,1- , pore. Ad lt;juod prudêter er religiofe Timotbcu hort tatur Apoß.utfalicetcomiffumßbi gregem chrtßi, primum omniu in eo pietatii officio imbuat,^uo nHÜii tflin ecclefia utiliiu. Itaijue aboratione auff)icaturt ^uod oratio utgloriam dei,tta prorfttmoéj pr^fenttf uitie neeeßitates copleéhtur.Verba Apofl. fle habet:

Dhortor i'git, ut ante omia fiat deprccationesjobfecranonesi mterpcllationes, graharuadiq nes pro omib.hoibus, pro regibus amp;c, S«ttf quibiM baud tnagni preiij uideätur effe oratio nes,ciult;eflüt in publicif cogrcgafioHiàm, ideog^ pa/t fim rf prophanis iHis quibufdä negligutur.gt;ridétur bi mihi comunes illospeccatoru noftroru morbos,aut no agnofcere,aut quod iuxta eft,dißimulare. Quod »oa ftroprlt;efertim tempore intêpeftiueflcerint.Nam dif* flmulare tot undicj; «of circunftantium incomodorum genera,qtdd efl altud q peccala,ingratitttdine noflra» inoculis dei reddereciimulatioraf Cacut fitoportet, ^uif^uii hodie non uidet flatu reip. chrißiane multis modis corruptißimum Stupidus ac uicinus morti, ^ui tommmein hunemorbum non fentit. Dennjue ho/tif tfl,lt;]ui cum Opern/irre gueateccleflæ,abflinet. Por* rö gwi hodie in ecclefla funt rertim tumulM, non dlio pharmaco meliiu [edaripo/Junt,^uàm orationct V - nbsp;nbsp;nbsp;«3

Jtlud uero tarn /tliciter tentabimus/i odia itta intefli^ ni,ß dißidilt;t,fi fimultatef,cr alia id genui impietatii tnembra,d corpore m:gt;'flico amputduerimui,abiece» rimut,profcripferimui.iubethoc,utßciatnut, chria ihK:hortdturad hoc chrißiapoßoluf. Turpißim» ßterit contemnere prteceptu Chrifli:nec mmtti turpCt fi ad tarn fanihiadhortante Apoßolu non audiamuff tuim adhortatioprorßts perünetad omnes: ad iua(* nes er fenet, ad coniuges er coclibes, ad plebeios V principes, ad calamitofos erßrtunatos, ad diaconef er epifcopos.Breuitcrt utnemo ab hac comuni pecca tortun mißeria imnwnis eß,ita nemo ab hoc orationis oßieio excludicur.inßliccs er ingratifint oportet, promifßan 4 Chrißo oratoribuf fuis felicitatem, per focordtam fuam amittunt.Qjfod ß (juiequa cß(ut nud tafunt) in rebusß)iritus,quodminus contanterin eca de flam aggredi conueniat,imö quod oporteat nequaa quam intermittere,certe oratio eß, qua, non eß aliud placandie ir£ dei efßcacius. C^ui magicis clarent arti bus,nihil non impi/s orationibus fuis tribttunf.dumqi nimisßult£ ac fuperßitiofe fidei ßtndamentis nitan» tur,audent tarnen jßondere fibi,quicquid libet.Et uide mus nonnunquä lUis tanquä uirgula,ut aiunt,diuindt fuppeditari qult;edam, prteter comunem hominu expe dationem. Beceptu eß enim 4 quibufda,tantum uirtu tis inejfe magicis ißis acfuperßitiofis orationibus, ne dican

PRIOREM AD TIMOTH* 4.I dùion interim, impree4tioniamp;(M, ut qui iütu cuUent» iBrtle adliilti rebuf opem fiire, aut contra morbos r^ âe ualentibus cum uelint t injirre norint or poßinL Tempeßatcs cicrc,cy tonitrua,concutere etiam fidmi nibus,terramci;,polam^.lios porro quantu putabi» mus ualebit Chri^ianlt;e congregationis addeumue» rumanßdeuera, habita oratio : ß tantum htec flulté quorunda imprecatio ualet,qutbus alioqui incognito ejl ChriftianiC orationis uirtus i Longe alia efl uirtut Chrißiana orationis, quam qu£ nugante ore, in ter« ris qiuefcat:fed amore bonitatis dei accen/d, et Jßegta rixfiliorum dei ereihl, ajfumptis columbtc pennis lt;(4 ccclttm feipfam transßrt, totam lüam peccatoru (uo^ rum mißriam,coram patre mtfericordiaru reponés, ommbus feculi hitius curis ßih fuperior,longe omnef poß fe relinquens bwMjnos teßus. Tales ordtoret re« quirit deus, ut Chrißus Santaritanlt;e aperuit, dicenst VenithoratCrnunccß,quandoueriadoratoresado* Ioait‘4 rabuntpitremin ßpiritto ueritate.

Admonetalibi Apoßolus quofdi,utconßantipie t.Theß.f tate,fub quouis fèrtume ludibrio gaudentes, inceßan» ti6i« precibus,gratiam agerent deo patri per C bri ßum.Non eß cur in aliquo difßdentue nulitm «oj re« mordrt debeaLDeus noßeromnipotens eß,bonus efi, ' uerax eß.Et quidem quodomnipotens eß, quodmife» rkorditer promifit,ucracitcr prlt;e|l((re poteß. 0514

Ucrobonui eß,timcndum nobis non eßt ut opcm coii fùgientibiis dd ß Idturus non fit, dut firre nolit.Quii autcm uerdxeß, into cjuid ipß cßticritds ipfd,fe» ip^wm utique negdre non potcß. Quin fieri etiam ne» quitutnon oculis mifiricordiiefu£,rejfiicidtin or««* tionem humilidntium dniinM fuds, iuxtd quod legi» pfdl-ioi fniisdpud pfalntiüdm ; Ref^cxitinordtionem humi» lium,cr non eßd/fierndtus preces eortim. Nunc licet premenï nos undtquc maid, confißdnt dduerfus nos prælid, drinenturinnos principes iUi cr reges gen» tium, perfequantur in nobis Chrißum , fieuidnt ni» hilominits etidm in nos iHa, peccatum, mors, infir» nils: nos tuti tumen bene /fierabimiis,inempe certiores • /àâi promißionibus tdin potentis, fam boni, fantq; ueracis dei-.neq^ moripofihac pro nomine régis no» ßri,ßrmidamus. Audi qu£ m pfalmis adcofolatione P/dl ^^ iußorum,loquiturßgt;iritus propheticustClamaueruf, inquit,iufli,er dominus exaudiuit coj,er fx omBi'fci« tribuldtionibus eoru libcrauit cor .Et iteruiAd te da» mauerunt patres noßrhffierauerunt ef libcraßieos. Ad te clamauerunt zy falut fàfli fitnt,in te ßjcraueriit VnonfuntcÔfùfi.QUie idea dicimus,ncqtiid dißidd ■ mus, de tam magnifids promißionibus dei,fcientes, quia ficut iuflus eß deus in omnibus uijs fiiis,ita quoq; P fiai. 144 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuocantibus femueritatet

'RPIOREM ad riMOTH. 4.2 ' quinetiaitt ttoluntatcmtimmtiumfefadet,crdeprea fdtionem eoramexttudiet, O' ftluot faciet idos. Utec f^es’m tribulatione pofitii,efto.

Quicunque pom ad priinum ßatim orationis [u£ Mnpettww, fi »0» exaudiantur, rctroabeunt, digne de deo [entire non po/funt, qui confiantes requirit ora» tores i adeóque uina templa hoe efi corda humilia» 'm quibiis habitet, qui nullum iüi exauditionis tertnia num prteferibunt. Talls erat Hiob quando dicebat: Etiam fi occiderit me, 'mipfo f^erabot Et DiMti confianter dixit ; St ambulaucro t« medio umbr£ mortis, nott timebo mala « quoniam tu mecum es. Et Algt;riiblt;tni patienter firebat,donee, iuxtapromifi fionem dei,filium accepifiet. Ac totiK itte fimul Jfraa eliticus populus, per annos quadraginta in dc/èr* to circumadus, tandem promiffte terrte hteredita^ tem poffedit. Apud Efaiamamarißime àfiiiritudei perfiringuntur, quicontemptafide er mifcricordia,' ob nefeio quam boni operis /federn, tempus O' lo» ' c(«n dco confiituunt, quo fint exaudiendi. Sed domb ■ nusait potißimum refigt;icerc feadhumiles O'fi’iritu Efa,£fi conßados,ac trementes ad[ermones [uos.Oportet au tem ut oratio cum fi'uéhi ad nos redeat,certam aliqua neeeßitatem includat, alioqui haud uideo quidnam bo

Neg^parum refirtan Pharifteufßßu elatm^an puhli canuf humilitate fiiirituf prteclitiu,orationem findatt cuimreinosadmonct Chrifius apudLucam cap. i8. wti cum ucr£ oralionK uirtutem, tummanem filfie opinionis oßentationent,uidere licet.

l’icq; ita orabimuf, quafi deo guippiam daturi tnuf,àguo utig;pofiimuiy ut rebut noflrtsconfulere uelitûmô guia uarijs i« huiut inundi pelago conguafi famur,ac ueluti obrubmrmaloru proceUis, nifiipfi mature opent laturus fit, fiufira iam aliunde auxiliii ßgt;erarcliccat:fiuftra imminentem capitibus noßrü interitumcffugcre,decliHare,propulfare.

Proderit omniu maxime,ut bona fit oratio, fi mi* fericordiacrcharitate,fidei tefiibut, muniatur,fan* Tobu.u (h Tobia ficdicente: Bona eft oratio cum ieiunio (T elecmofyna, magis guàm thefaurot auri recondere: guoniam elecmofiina i morte libérât, er ipfa eft guit purgatpeccata,erficit inuemre uitam teternam.Hif uirtutibut fi careant,gui ad ecclefiam confluunt, fiu* ftra ad dcum clamabunt. Nam,ut in Prouerbijs ait Sa Prouer.ii piensiQuiobturât auret fuat ad precetpauperu, cr Prouer. a ipficlamabit,ernon exaudietur.Etiterum:Ciuipro nut eft ad mifiricordiam,benedicetur. Ciuifgnbuero glorilt;eadhuccupidutcft,aut turpi lucro inhiat,dut opibus ftudet,aut uoluptatet uenatur,aut allot adulte rinos mundi huiut amoret, in contumeliä chrifti ada niferit»

PRIOREM AD TIMOTH* 4j â promißis dei bonify tju£ niß rede credcna ttf mdnentjhaud immérité cxcludetur.QuinetMm ßc oraithno inße^uettteriudieitimuindicis deiinßproa uocauit, tantum °abefl ut iramiÜiuf longiut Àfe ar*lt; tere potuerü. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Noj igitwr 'm primis apo^lolicte doürlnie acquie^ fcentet-tipfam mox luuentutenoßram» atq; adco ipßt pignora noßra ,ßcä ctmabulis ipßs inßitMmttf, ut mox ab oratione tarn falutari, uera; religionis rudia mentaaujßi:entur:crnequid Mtquadiuerfum mana dato Chri^li 'm oratione fuaquoquo modo prtefumät, ßd dißant,iuxta quod hic dicitRpollolttt,ante omnia deprecationes fieri debere, pro omnibut hominibuf, I Cf pro bis qui addiâi nobifium funt Chri^o, nbsp;nbsp;pro

bis qui Chriftum ’m nobis perfeqttuntur,ut quam fieri queat,latißime propagetur chrifliana orationis fru« dt«. Pro iüis quide,ut in eo quod eße cceperuftt,cona firmentur,ßmperqj uegetiores 'm bonis operibus red dantur : pro bis ucro ut er ipfi quandoq; conuertan^ tur ad deum noßru, 'mdies^ magis ac magis 'mnote^ feat gloria cruds Cbrifli. Deinde er reges feculi hu^ IJ iui orationibuf noHris compleéhlmur, ut quibut tuen da pads publica à deo concredita fit poteftas,ut fub» ieii^ fibirégna,amotisperturbationibus,in iuflitia , gubernent,acmpace er tranquillitatc cußodiant.Ete Rim boepublicatranquilUtatisbono,nibil eßproo

Cap»Il annot. in epist. pavli^ tnouendis diuinif laudibuf coducibiliuf gt;nihil ad cornu ■ muneshuius uit^ incontmoditates profligandds

III cdcius.Tertio interpeüdbimui etiampro his,qui pec catorum magnitudineconftifi, Idpß ittmfiint,itut ld* pfui [unt proxinti : ut perceptu mentis tranquiUitäte, difcdntin medijs etum inßrni horroribus ,fide c^-f^e I ni in Chriflum rejpicere. Poflremo,fi quid in bis omni* bus cofecMifiierimus,quid dei beneficio cotigit,iiglt;in tur iUi gratiurumddiones, 4 quo, ceu finte, quicquid cß ubiquc bonorum,defluxit.

H£c itd ßeri olimdiudteis uoluit dominus, cum ddmodum 'm durum ubducendi effent feruitutem, fub flW‘i9 îJdbuchodonofor rege Bdbylonis, dicens: C^uærite pdcem ciuitdtis,dd qud trdnfmigrdre uos ßci,et ord* tepro Cd dd dominum, quid inpdce illius eritpux uo bis,Qtiod prteceptumpoßed,qui cdpti tenebuntur 'm Bdbylone,hdud fegniterfecuti,dd fdcerdotes, orreli quos qui Hierofolymis remunferdnt, mittentes, pete* bdt,ut ordtionibus fuis reges ,dlioqui impios,deo com Sdruch.i menddrent:Ordte,inquiunt,prouitd I^abuchodono» . nbsp;nbsp;for regis Bdbylonis,et pro uitd Bdlthufur ßlij eius,

det dominus uirtutem nobis, or illuminet oculos no* ßros, ut uiudmus fub tvmbrd Nabuchodonofor régis ' Baby lonis,cr fub umbrd Bdlthdfdrßlij eius, O'fer* uidmuseis multtsdiebuSiO inueniemusgrdtidmin conßie^iu

Um ut maxime, peccaM noßris id exigentibu!» inter impios principes uitam degcrc oporteat,quiaa mnia dei beneßcia paruipendant, qiu omnes dei mia nMcontemnantf tarnen id quod reuera /àciendum eß, minime prtetcreundum lt;1 nobis, ne quo modo publia cam tranquillitatcm perturbemu5,ne uïtijs noßris laa ceßiti principes, feuiendi illis in nos ultra addemus materiam, Mirum quim ubique Apoßolus poß coa gnitionem chrißi, qult;e eß per fidem Chrißi, uitlt;e candorem in fuis requirat. Quid enim aliud ad Phia pl}(lipp,t lippenfes fcribens orat,quàm ut fidcm^cbaritatis oßr cijsy inaculis mundi redderent commendatioremf Orodnquit, ut charitas ueßra adhuc magis acmagis exuberet in agnitione, omniq; intelligentia,ut probe tis qu£ fint pr£ßantia,ut fitis fynceri,ac taies,ut nea mini fais ofjèndiculo in diem chrißi, impleti fruâu iuüiti£,qui cotingitper lefum Chrißum adgloriam

V UuJent dei. Etalio loco dicit : Nullt dantes uHam Roni.i; ojjènfionem, fie ut in die honeße ambulemus. Vult hifee oßieifs mtctitoî ejfe Chrißianos femper, fie pergere om«cs, ne quid unquam euangea lica projißione tndignît in ocua ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lis uel dei uel mundi

Namjiwqttif.hoc bonum cftó^ acceptó, coratn ïeruatorc noftro deo, qut cödos homines uult faluos fieri ÔC ad agnitio;« ncm ucritan$ ucnire*

Pendent hiec À fuperioribiM.Vten'nn co muni mof tilium uitte nihil e^fuduiitt uel falutare nugii : atquf ipfitregum crprincipu mundi huiuf concordia, iM pronwuendte Eucingelij graiitc nihil eß tranquillitate temporiidcconwdumnMgis.üam inter ßrepitus bei« li,inter tubtu,inter ßragef,dtq; adeà inter ipfdf dcce» ptM, datiUq} uicißim ctedes, qult;e poteß effè propit» ganditpietitlitßgt;ctiQ_uis loan, quod tempm uerbo falutis concedetur gt;nbsp;tela inter media, atque horren» tes Marte ßiroresi lUicquißiiä ßliciter ad honeßate nwrum adhortabitur,ubi ridetur religio iubi facra mi feentur prophanis, ubi uis inßrtur uirginibin,foedM tur aliens nuptieei Q«M uitam tuto pnedicauerit in» ter homicidlt;n,aut ubi uiderit: Sternere clt;ede uiros ,et Acneid-io meenia cingereßammiii Cuitn non periditabitur 'm nocentia, ubiomniuuitiorwmædi conßiexerit exem» plaf ubi qiiod cuiq^ libet,licet{ ubi quifi^ impune he» dit,rapit,occiditi

^^*’^2** Quippeubifàs uerf«/m,dtlt;js neßs,tot beUa per orbe» T am multit (celerwm jicics,non uUits aratro Dignuf hotugt;f,fqualletft c^dudii ariu colonis,

Et c«r«lt;e ri^dum fàlcct conß^tntur i« enfent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Iltnc WHct Euphrate!,illinclt;3ernunia bellum f Vicinæ ruptis mter fe legibus urbes

Proinde niß in concordiä redeat mundus ,niß phicidi dcquietitm uitam degamus,no uideo,qua parte poß» fc(«c ueritatis cognitio latius propagari queat. Etß t«im deus cunBos hommes uult faluos ßeri,tame niß ad agnitionë ueritatis uenerint, faluos fieri nonuult. Eß autem h^c ueritas,Chrißus : quem qui fide agno» uerit,is reäe,ut quidä dixit,hauriet falutem à domi» no.Porro ßceß chriflus ueritas, ut pr^eterea nthil fit quam ueritas.Veritas diuinitatis,ueritas humanitatts, ueritas iußitite,fanäifieationis ,redemptionis, falutis, pacis,or ft qua funt hisftmilia,quibus uarie mifericor diamfudm,ergapeccatores,declarauitdeus.chrißus uere panis uit£,ficut loquitur ipfe in Euangelio loon* nis’.Qui uenit ad me,no cftiriet ; cr qui credit in me, losin.i «0« fitiet unquä. Neg'; uero exißhnes cuiq; liberu effe ueniendi adchriftu:gratiæ beneficium eß, ac pater* nabeneuolentite dei fignum. Sicen'm dixitueritas: Omne quod dat mihipater,ad me ueniet, nbsp;nbsp;eum qui

uenerit ad me,non eijcio ßras. Vbi dure patrcmfilio, gratuitam iüam eleÀioné,qua de mundo eligimur iw Cbrißojdccipimtw. Sic quod deinceps dixif.Nemo p9 le|t «cnire ad mejitifipater, qui mißt me,traxerit c«;

Cap* II ANNOT* IN‘ EPIST* PA VLF nihil aliud ßgnificat,quam patrein elcéhs iam ante 4 fe,incognitioneinducereueritatiSygua;eß ipfe chru ftu5-,qui dicitiEgo fum uia,ueritaSiO' uita.

Quodfi quidam erunt quiarcentur à falute, hoc ideofit,quia in cognitionem chrifli, iuße perpatrem duâi non fiint.Habet autem deui in eligendis atq^ per dendis hominibui uelut in lutofiguluf, poteftate: or alia fÀcit in honorem,alta uero in contumeliä uafa:uo cans ea qu£ non funt,tanqua ea qu£ fumt. Quinetiam folidumfùndamentii deißatthibens ßgnaculumhoc:

•a.Timo.i Uouitdominui,quißntfui: zydifcedatabiniquitate omnisqui nominat nomen Chrifti. Proinde quad hie dixit ApoflolitsiDeui unit omnes homines faluosße« riioßendit non uüam apud deum eßeperfonaru aeee»~ ptionem,ßed inquauis gente,qui timet ipßum^z!' ope»^ ratur iußitiam-,is acceptut eß iUi: id quod Lucas didi* Aih.io ciffe Petrum i«rfifîw apoßolieis teßatur. Itaq^per tro pum non infi-equentem facræ fcriptur^e dixit, oinnes homines faluos fieri, quando nuUam nationë, nuüos hominußatusäreuelata per Euangelion gratia ex»

Katt.sj cludit.Sic chrißusorantemprofilia Canana’äexau dit,eamqi ueroris filioru pane refiflam,dimißt: oßen-dens non unos duntaxat lud£os ad Euangelij gratiam Ioan 10 pertinere,fed (ygëtes.Sic alibi dixitiEt alias oues ha beo,qua;nofuntexhoc outli,illasquoq; oportetme adducere, er uoeë mtä audient, er fiet unu ouile,er

■•PRIOREM AD TIMOTH. A-S tMtiifpciflor.Rurfuw^ji;!Vlultialgt; oriente or ocddente uenturi funt, accumbent cum Abraham,tfadc,e^ Iacob in regno cœlorum. Quod Chrißm dixerat'.ali gt;nbsp;Of o«es habeo'.ac multos etiam uenturos ab oriente • occidente qui fint accubituri cum Abraham, ifaac O' Iacob:hoc Apoflolus dixit,omnes homines. Intelligi» 4. mus itaq; uerum effe quod dicit,omnes homines faluos fieri:àquibui nempenon exigitpoenas, quibiu miferi corditer peccata fuacontegit deus.Iamfi^clle locus hic àtotoadpartëteremittit,nonfecusacpleriq}alijîna dicant, quibus fpecialis quidam uniuerfitas continet tur: ut quod chriflus dixit : Ego fiexaltatusfiteroà loatt.n terra, omnia traham ad meipfum. Et in epiftola ad HfèrfOJ : Extremis diebus illis toquutus eft nobis Hebr.t per filium, quein conftituit hieredem omnium. Et . alio loco,poftquamdixit:Quoniaminillo complacia turn eft patri uniucrfam plenitudinem inhabitaret tandc def^eciali quadä uniuerfitate loquens,fubiuna Xit:Etpcr cum recociliarecunffu erga fe, pacificatis ' P^gt;' funguincm cruds ei’os pereundem, ftue quxiit terra funt, ftue qux in caelis. Nec zrfeo incerta eft uo* , luntas dei,nec inane conftliu poteti£fu£,nec inualidu . promifttonis uerbu,ft qui id manferint,quod funt,hoc , ell,uafa ira;apparataininteritit.Omnesenimquibut lt;nbsp;tarn magniftca promiftt deus,faluantur:o' ut hie inte rim ad agnitione ueritatis uenire queantidat ipfe lege

H(erc.ji fuam in uifceribiM eortwitUt eß apud HicremiS, (y itt corde eorum fcribiteam,eritq;ei5indeum, v ipfi erunt ei in populit. Jam nuUa eß ampliits Iudlt;eo prlt;s rogi(tiud,nuRa gentili diffidentia. Nam quicutt^; ba* ptizatieflis,inquit Apoßolui,chrißu induißis. Nort Glt;I.J e/l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Græcutmon eß fcruut,necj; Uber: nS

eß ntAfcului acfamina.. Omnes ettim uos, unuf cflit in Chrtßo Jefu.Quod fi uos eßis Chrißi, igitur Abra hlt;e fernen eßis,cyiuxta promißionem,ha’redes.lta(J;

Ibùl.g inChriHoJefunegicircw»cifioquicqualet,neq;prlt;e* putiu, fed noua creatura:ciu£ potißimüfit renouatio» ne mentis perßiiritum fandum, dumuetws iDe homo indies magis magis^;corrumpituriuxta concup/ßen tiaa erroris : refurgit uero nouus ille, qui iuxta dcum condittM cß,per iußitiam crfanHitatcmueritatis : iit Chri/lolefuferuatorenoßro. AMEN.

HAflenuf immenftm illam, iuxta décréta uolu» tatis dei, bonitatê,in iußificandis peccatoribuf conßgt;icerelicuit:imöadmißiiam ineognitionë latitu dinis,cr logitudinK,proßinditatiiq;, er fublimitatiSt däeäionis chrißi, intelligimui Euangelium, non ut olim legem-,in una tantum ïud£a,fcd longeîateq; in uniuerfos fines orbis terræ,grati£ fu£ radios expan* furumtut uere iam ittipleatur,quod J^iritus propheti* eus per

cut per Of Diuidts cecinit,his quidë uerbis: A folis or PßJ.toS tu ufq; ad occafum,laudabile nomen domini.Porro ut t(na eft patris er ßlij in creandiSt conferuandiscji r» but,cum potefloiitum operatio, ficut Chriflut dixit: Pater meut ufq; modo operatur, crego operor: qui» but uerbif utiq; parem,no diuerfam fibi cum patre po teßatem eße fignificauit:ita lt;eque una eß uoluntas pa trii crfilif in attrahendif -, iufiificandisq; peccatoria but.quod inhtccuerbateßatur Chriflut:H£ceß uo» ioan.t luntat eiui, qui mißt me, patrit: ne quid perdamex omnibus qu£ dedit mihi.Et iterum:H£ceßautem uo luntas eius qui mißt me,utomnis qui uidetfiliu,Gr cre dit in eum,habeatuitam ieternä,zy ego fufcitabo eum in nouißiino die. Vnus eß deus pater crßlius er Jßiri tus fandusiuna item uoluntas deitatis in faluandis pec catoribus.Quicquidfalutis eß ubiq;,ab unofcilicet patre,per unum nempe chrißu,offirtur:non uni dun taxatgenti,fedprorfus omnibus,qui faltemeuangeli» c/eueritatislueem non reßigiunt. C^uod Apoßolut noderiuxta pie ac dode fie expreßit, dicens:

Vnus enttn deus, unus etiam condlt; liator dei amp;nbsp;hominum, homo Chriftus Iefus:qui dedit femetipfum prectum re* demptionis pro omnibus, ut effet tefti* monium tempohbus fuisanquod poft«

n'tatem dico m c H R i s t o, non men;» tior ) doâor gentium cum fide 6C ue-« ritate.

■ Qwirf umti eft deiKpater filim : conuenienter non plures, fed untim duâitaxdt conciliatorem dei (7 hominum,ejfe dixit. Ham ficut lex, quamuis faniht s,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neminem tarnen ad perjèâioncm duxitùta quifquit ex

Adam carnem peccati contraxerit,quantumui5 incul pata: uitlt;e in oculis noftrii appareat, fruftra tarnen re 'conciliandte reliquæ multitudinis patrociniunt filgt;i ufurpat. Qjiî enim alios in gratiam oftènft, per pec» catum noftrum,dei duxerit. qui ipfe obnoxiia fit eiuf» dem fcilicet oftrn/ionis i» deum ? Oportet eum,qui reigt; ronciliandi tnunut fufeepit, quamlongißime abejfe ab his omnibut,qult;e reconciltandam, per fe iam,plt;(r tem,fcedarunt.

gt; At Chriftuf qui folus à iure peccati ztr mortis U» ber,nonfua quærens, fed noftra, folus mentem patris reiteplacare potuit. £t ut dixit Apojloliis,fecunda ad Cofmthios epiftola,capite quintoiQui non nouit pec catttm,pro nobis pcccatum ficit,ut nos efftceretnur iu ftitia dei per tllum. Et qui cxecrationi legis prorfum Gal-i debuit nihil,ut nos redimeret ab execratione legis,fÀt üusejipro nobis execratio.tpfc cnim}UtBfaiascapi» te quin» !

‘PRIOREM AD' TIMOTH» 4.8 te ijuinijMgefimotertio prtedixerat, uulnerdtui efi propter iniquitates noflriU, attritus eft propter fee» lera noftra-Difciplina pacis noftrie fuper cumiey U» t «ore eius fanati fumus.Tanti conftitit reconciliare deo patri peccatores,tdntiiuftificarepeccatores,utchri» nbsp;nbsp;. 1,

ßiw mifehdw noftram, gloria; fute longe anteponere «01J dubitarit,quo fic mundo per/èâte, cum mifericor di£,tum dileâionis demonftraret exemplum. In quas fife fub'mde no mutauit ßrmas,utperfuaderetnobis» nonejfeprteterfe quenquam, cuius opera réconcilia». 'tioNciM admitteret paterXum peccatoribus manductt '«it;ncc Pbitri/æos àconfortiofuocxclufit, modo op» ■portune»importune ad meliorisuitæ ftugemuerbo fuo perduceret.Leprofos mundauit, paralyticos folo uerbo ad communis uitte officia idoneos reddidit.Cte» cis,claudis,debilibus,cy reliquis id genus »qui aduer» fa aliqud ualettidine adftâiftàffent,utres fufftcit. De» nique ey mortMoj reddidit uitte priftime. Ad nutum eius elementa mutata funt.Btquiin pfmcipio erat uerbum apud dcum, Gr perquem frfh, funt omnia.» ‘ efurijtyUt nos pane caelefti fatiaret» de quo quiederit» loatt.^ uiuet in aternum. Sitiuit » ut nos aqua tÜa potaret,de qutiquibibcrit»no fitietintetemum,fedftetincoßtts ibid.a^, aquie falientis in uitam teternam. Quid nuiltis ? qui mortidebuit nihil, pronobismortem oppetift. Mor» tuus cft autetnpropterpeccata noftra» Gr refurrexit rçnj,4

Cap» Il ANNOK IN EPIST. PAVLÏ propter iitfîificdtionënoflri.AJeô nojlra onmiiiinfe traitslulttchrilîuffUt ctiam peccata noßra,fua()Jlt;! uoluerit.Sic E.fai.iflo(juitur:PJpofuitdoininutineif iniquitatem ommu noßru. Sic Bjptifla fanflut oßent loan-t dens:8cce,inqutt,agnui dei,qui toBttpeccatit mundi-Hic talii dc tantiu, folui innoceniid faa tnprimun ßgt;lcndore,munditidmq; reßitucre potuit humanit gt» nui.Solui ad prima,cramijjam per peccatu, digni» tatcmredeundi ßgt;em nobii freit. Solut romph^eam il» Cfne.ji lamflammea, cr uerfatiltm, qua fires paradiß, quit ligno uita: appropinquaret impune, eußodiebat, ^mouit. Solus coüoeatos,anteparadißm uoluptaWf angelos infleâere potuit. Hic talis ac tant us, quia nul» lis affèflibus carnis peccati infills, nuüi parti M» gis ßuduitifed fideliter utriufqi caufasagens,utrobi(^ promenât laudem.zy bomim,ex iudice deo,patrein: deo,ex inimicis hominibus,amicos, atque adeo ex feruispeccati,filios ficit iußiti^e. Ardua res, neceuiq; frcilis frélu,inter duos omnino contrarias partes, ita fe rebus accomodarifUtnuUi magtsparttu fruißiui» deri queat reconciliator. Nos raro quidem ita reconci liationem contrariarii partium fufiipimus,ut non alte rius faltem inimicitias incurramus . At chrißus ita rem compofuit,ut non minus Itfam à nobis partem, quam nos,qui Iteßmus,perpétua ßbi amore deuinilos reddidtrit‘Et pater quidem dtligit film,ficutferip tum

PRIOREM ADTIMOTH. 49 fÄ: Pater diligit filiuni,cr omnia dédit illi 'm manum. loan.y Et KOI niftßlium diligamu^, fruflra réconciliâtü no» bif patrempoüicemur. Ciuemadmodit enim ^uinon y honorât ßlium,no honorât patrem gui mißt iUu : i(lt;t 5«i no diligitßbumon diligit patrem gui mißt lüum. Noi autemtaitloannes'mepißolafua,dtligimuieum, i.loan.^ guoniä ipß prior dilexit nos. Qui habet filium, hat r bet uitam-.gui non habetßlium dei, uitamnon habet. Hiwir guia pro nobis omnibus tradidit pater,guomot Rom s do etiam cum lüo no omnia nobis donauiti Hic e/l ßa tnë illudAbrah£promiffum,in guo benediccda: efßent Genc.n omîtes gentestid guod etiam Apoßoliis adGalatas Gai 5 fcribens diligenter obferitauit,Et ne guis per altußr» tè,pr£terguâ per Chrißü,accejßum effe ad detm ßbi pcrfuaderet,adRonutnoi fcribens,admonet: lußifica ti,mguiens,perfidem,pacem habemus ad deimt, per dom'itiu noßrum iefum Chrißü,per guem cz contigit nobis,ut ßdeperdticeremur t« gratiä hanc,in gua ßa mus,cr gloriamur fub fße glorite dei.Et ne guis, po» fieaguäßrte ad uomitü peccati per carnis mbeciRitii tem redire contigerit,dicat:peccaui,maior eß inigui» tlt;w mea,guàm ut ueniam merear, occlufaeß mihi gra tiioianuit.NuicnMlooccurrmi Apoflolus'm eadêalt;t Romanoi epißola,confolatur iam lapfos, ne unguain ueniie lßemabgciant,guado Chrißus mterceffor pro Hobis apudpatrem effeuoluerit,gui partes noßras

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b

Cäp» II ANNOT. IN EPIST. PÄVLI nnnqud no ßrtiter tufandas fufcepit,lt;^uem nunguS no ^om.8 rfHcfit pater, dicens : Chrißut cfl quimortuia eß, into qui fufcitatui cß, qui etiam efl ad dexteri dei, qui cr intercedit pro nobis. Eiufdem eß fentëtiie,quod in epi* i.loilt.2 ^iolaIoannis legitur:Filiolimci,inquit,htec fcribo uo bis,nepcccetis: ey fiquispeccauerit, aduocatuhabet mus apud patrë,ïefum Chrißü iußum. Et ipfe eß pro pitiatiopropeccatisnoßristno pro noßris autem tatt tum, fed pro totius mundi . ipfe præterea deus, iüud, reconciliandi peccatores,oßiciu, cum iuramëto tradi dit Chrißo, ne quid unquä poßhac mali de deo ßbi co Pfat.io^ ciperetpeccatoris animus.Sic Dauiddixit:lurauit do minus,or no pœnitebit eum,tu csfacerdos in tetemu, fecundü ordincm Melchizcdeck.Ciui fecundü ordine * “ Aaronis ßterant facerdotes,legimus plures : at fecuna dumordinë Melchizedeck,præter unumChrißutn HO /fgtiMMî quenquâ. Accedit hoc ad maiorem di* gnitatein c hrißi,quod qui erant facerdotes fecundiM ordinem Aaronis,per mortem noßnebantur perma ncre in lt;€ternum : er quia habebant O' ipß infirtnitit tem,neceffeßdt lüisprimumpro peccatisproprijs ui* iïimas o^rre,deinde o pro peccatis populi. At

Heb.7 Chrißus naßer, ut in epißolaadHcbrieos legitur, quia manet in £ternum,perpetuum habet facerdottu, undeofaluos fàcere adplenu poteß ,qui peripfusn adeunt dcum,femper uiuens,ad hoc ut interpeüetpro iUisz

iUii. Conueniebat autem ut qui recondliationis tnunui fufciperet,maiits aliquod er effet er poffet quim relt qui omîtes,qui ex Adamcontritxeruntpeccati camé. St eitim redemptor prteterett nihil cft aut poteft aliud, q«d,» quos reditnendos [ufcepit,non uideo cur redem» ptor,redemptis melior effè queat. Sed quid dicit fcri* ptura de Chrtfto ƒ Talis enim decebat ut effet nobii ibideitt pontifix puts,innocens,tinpollutut,fcgreg(ttus à pec eatoribui,er fublimiorcœlhfiâui, cwt non fit quoti» die neceffc, quemudmodum iUis pontifictbus, print pro propri/s pecedtis uidimds offèrre,deinde pro pec catii populi.Ndin id ficit femel,cum femetipfum obtu lit. Et iterumtCbriftuf dcccdens pontifixfùturoru bo Ibid.9 norum,per muius er perfidiuf taberndculu,non md nufiidu,hoc eft, «3 bwi»« ftruâufte, neq^ perfanguù* «cm hircoru ac uitulorû, fed per propriîi pnguiné 1« greffus eft femel in finôh,d’temd redemptione inuen* td.Etpaulô poft fequitur:Ob idnoui teftdmëticocilùt tor eft,ut morte intercedente, dd redemptione eurum pr£UAricdtionwm,quæfiierdnt fub prioriteftdmento^ Si qui uocdti funt,promifiionent dccipidnt £ternlt;e b« reditdtit. Vbiq; feripturd fdn!bi unu nobii pontificent proponit,qui foins fit potent fummn nobis pldcdre pit rente. Acceddmus igitur cufiducid dd thronu grdttie, ihid. 4 ut cofequdmur mifericordid,er grdtü tnuenidmus dd Rom-} opportunu auxiliii. Huncenim nobis propofuit dent

Cap* Il ANNOT. IM EPIST, PAVLI reconaliatorè pcrfidë,intertieniente ipfiui fangumc» Hic homo C hrißw ïcfuf,qui dédit femetipfum prcciii redcmptionis pro omnibuf: no pro iuditii duntaxaty fed prorfum pro omnibus: idg^ certißmo docmento teftari uoluit mundo,dum mißis in mundu uniuerfunt lUC-iA’ upoßolis, pr^edicari iußtt in nomine eius panitentiar ac remißionem peccatoru in omnes gentes. Cuius legd tionis hic fe Paulus pneconem apoßolu dicit. Do» Worein uero genttu fe dicit,quid non tarn lußitias legif lÄofaicte,quaruignArierdntgentes,fedun4mßdeiM ßitiam, folaeuangelicd ueritatein/iruäusydocebdt.

Volo igitur orareuiros in o« (Se^wtKr: mnt locojfuftollentes puras manus abf^ que ira 6C difceptan'one*

Vtcunq^certdmenfit inter Jud^eos SdnuriU* nos fuper ddorationecrcultudeùcerteApofiolus no in uno tantum tlierofolymisconßru0h templo, quod îudiei uolebdnt'.neq^ in montibus,id quodpcculiareßt 1oan.4t ißcoUtn Samaritanis, loannes Euangelißa teßiseß: fed prorfum in omni loco orandu eße cenfet chrißida nis:quod no ßt locus, quem fua prtefentii no impleat Kdtt. 6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrißus aliam ob caufam oratoresfuos pu

blicum ßigere, er fecretu cubiculi petere uoluit,quam ut oßentdtionem in operibus ßigere nos doceret, quo tum uitioimpenßuslaborabantphariflt;ei. Quodfiue Ibid.T ra nonfunt qu£ dico,curaltbipr£cepit,dicens?Stclu (tat lux

PRIOREM AD TIMOTH» $t cfit luxue/lrd coram hominilgt;ut,ut uidcant ueßn ba HA Opera, glorificent^i patrem ueßru, qui eß incaea Us^Orandu igitur et in propatulo,fedßne oßentatioa ne pharifauatorandu nbsp;nbsp;i« abdita, fed ne mens 'm ter

ris uagetur, fed furftmt ererbt, cupiditatibiu carnii peecati uelut fitb iugum redaäK,feqi totam, omnemj; lÜam peccatorii fuorant imferiÄ, coram patre mifcria cordiarum reponat: id quod 'm pr^efentia docet Apo» ßolus,dum uiros 'm orationibus mit leuare pur as mA niiStßne ira et difccptationejjoc eß,fine odio, zir prA «0 aliquo animi aßväu erga proximu, E/l autem fum pta metipbord A facris dcorum, ubi debebant omniA effepura. Hmedominui apudE-faiamfacra populi fui,tanqua impura abommatur : ui^imas, holocaua ftlt;t arietum,cr adipem pinguiü, ©• fangume uituloa rtim,Z!r dgnorum,cr hircorü ; neomeniam quoq; er fabba‘.um,aliaiqißßiuitates,dicens:Cum extenderitis E.faiA-t manus ueßras, auertam oculos meos À uobis, er cum miltiplicaueritis orationem, non exaudiam. 5ilt;in«s cfjim ueßr£ fanguine plenæ funt. Et no folum oratioa nem,fed ipfum etiam iciunium populi fui ajpernatur» nifi animus ipfe ab ira er difeeptatione purus fit. Ecs ibid.ji ce,'mquit, ad Utes er contentiones ieiunatis. er relia qua,qu£ apud eundem prophetä adnwdu longa ora* tione,cum ludieis,tanquä aduerfarijs,cxpoßulans,lo quitur doinintiS’Chrißus in EnAgcIio no ante intmus Matt.r b Î

ad dltare offrrri uoluit, nifi reconciliato prius fi-atre. Nam deuf imp uftelaturm non efl, fi Ruanda uindi» candi libidute impaticntiiK aducrftis proximum in* Kat. 6 furgimui. Sic dixit Chriflu^:Si remiferitif hominibuf errata fua, reinittet zj uobis pater uefler coelcßiit Quad fi non remiferÜKhominibus errata fuanec pater ueßer remittet errata ucßra.Nuc ergo uocanté not ad fe, imo exhortantcm, prouocantemq; not ad mutuam charitatem, audiamm ita loquentem domi* Ep.« nuw.Quiefcite agere peruerfe, difcite benejàcere.

Qunerite indicium, fubueniteopprejfo, indicate pu* ptüo, deßnditeuiduam,zyuenite, zj arguitemedicit dominiK. Sifùermtpeccata ueflra ut coccinum,qM/i nix dealbabuntur: er ßßcerint rubra quaß uermicu* luf,uelut lana alba erunt. ttacintegritatuitte non ab unis tantum uiris exigitur in oratione,fed cràmu lieribus,quasnon tarn ab ira eranimi amarulentia abeße decet, quam ab omni intemperantiori orna* tnento abßinere , maxime uero ubi tota fe conßrt adorationem eccleßa : qua de re hanc Apoflolifen* tentiam audirc libet.

Confimiliter muli'eres in amiclu modefto, cum uerecundia öd caftitate or nare femetipfasj non lortis crinibus, aut auro, aut margantis, aut ueftitu fumsi

PRIOREM AD TIMOTH» 52 ptuofOj fed quod dccet mulieres profi« tentes pietatem per opera bona.

Vt qui abieflior ejl hubitut, Chrißum größten« tibuf multcribut non congruit :4ta nec qui fantptuo^ for eß,decet. Et qute magnificentiuf conMntur-,'w ex t»flt;tcro,ßcileimpudiciti£ patent. Dumenim ficcoa tiuintur,fieri nequit,qain in congregatione aut uideri (tut uidere uelint : qu£ mala ut fapientes dixerunt» pißmeomitaturfrons meretricis, qu£ pudoremne» feit. Nantutferiptum efl : Fornicatio »nwitcris i» ex» Eccl.ii cellentiaoculorum,iT i« palpcbrii lüiut agnofeetur. Q«i« er muiter i« orzzAtu meretricio deferipta efl in Prouerbqs,garrula,udga,quietisiniputienh^'t^e^pt Prouer.^ prehendens iuuenem deofculatur, dc procaciuultu blanditur,decipienf anintam illiui gt;nbsp;Ntbtl btc aeerbigt; Ui dicam.Optar'm ecclefi£faltetn unum Phineen,qui NuMl-iX :t:elo glortiC dei duftus, perßderet impudico!. Quid ueliin, UOÎ qui fapientes eflii, intettigitii. Pudicitia in muliere pr£cipuwm ornamentwfn. Et ^u« pudiciti£ coniugali ßudet,ßcile ab iinmoderatisfiemptibm aba ftinet.Fiam quia mariti fui cß, nuUi magis placereßu det:pr£tereiindem no nouit alter u. Et ideo uiro data eflmulierjutfubieäamtanq carné propriadiligat» non requirat uliendtn.Sic dem dixit:P.runt duo in car ne una.hoc eßidenuo in unum redirenhqui paulo ante Gene, x

Cap, ir ANNOTt IN EPIST* PAVLI un'j.'m flier ant. tJam nifiintmum redire iußifjet, un'Mj fiierant,ßcilefeparatio occafionem dediffètalo Ephe.r tertuf -Hmciüud ApoßolicelebraturiC^uidiligit fua uxnrem,feipßi/in diligit.Nemo enim unquâ fuamipß^ Ui carnein odio habuitimo enutrit,ac jiuet cain,ßcut dominuf eccleßain. Ef plt;lt;«lè po/l : Suam quiftjuc uxorem diligat tanqua ßeipfumiuxor autem reuered* tur uirum juu. Porro parum diligit maritu, parum pudica ejje conuincitur 5«« ontatu ueßium imnda placere geßit. Nlt;ti« duro cr margaritis, CT ueßiM fumptuofo,caßlt;ie mulierii corput non tam ornatur, proflituitur. Nihil lt;eqttc ad irritandos uulgi animos ualet^ac quad arte operoßi» comptumeß, Mulier qua: folicita eß ut pulchrior fit corpore quàm mente» ut mundo magis quàm marito placeat, frcile alienum 'niflammat animu. Semper eRdeßrmif, qu^e naturali pulchrituäini, Icnocinio fuo,uim inßrt. Ç^uidenint eß aliudycapillot mutare »ßciem er oculos inficere, Jfcculumconfulere,amtâuiauru Mtexere,quàm deu donorum fuoru accufare f quàm matrem naturä cor» rumpereeCiuid liberüàdeocreatumcorpws»auro» er lapidibus peregrmis oneratiifSi liberté cßis 0 nui liera,cur digitos preinit aurum cur catena liberam conßringit ceruicemf Ciuid tarn preciofam oßenditii luxuriam,fi marilis i'eflris,imö ß chri/lo ettam pld» cerc ßudetu ^Satis exeulta eße/'C hrtßo, CZ marito ß délit

PRIOREM AD TIMOTH» ÿj deli,quam cum pudicitia omauit natura. Qualis prte terea ejje debeat Chriftianaru mulieru ornatin, dili» getißme,ut omnia, complexut efl apoßolits Petrus, prioris epiflol£,capite tertio,ubi omatu tllum extern num minime probat, qui fltus efl i« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capiBo»

ram, et additione auri,aut in paUioru ami^:uerunt is potiflimu comendaturornAtus,ubi occultus, qui efl w corde,homo,careat omni corruptela,ita ut/ßiritus -placidusflt ac quietus,quifl)irittu t« oculis del magni flea ac fumptuofa res efl. I^am ad eum modu olimcy fanäa ilhe muliercs fperantes in deo, comabant flfe, Cr fubditæ erant fuis uiris,quemadmodu Sarra obedi uit Abrahæ,dominu tBum appeUans. Hoc efto etiam« num hodieq; cafl^ mulieris ftudium, htec cura.

Porro non fatis eft,fl habitus duntaxat externi ho neftateerpudicitia abethnicis flccmantur chriftia^ nte muliercs,nifl iy pudicus cy rlt;tra« fermo iÜas com mendet eccleflie: qua de re fle loquitur Apoftolusi

Muller 1'n filentio difeat cum omni fubi'edione , Cætcrum mulieri doccre non permittOjneegautoritatem ufurpa« re in uiros,fed elTe in ûlentio*

Silentiu,prompts ad difeendu animteflgnum efl, Q«od fl rcperiantur muliercs qu£dam,qult;e habeant Cr inteüi^anhquod itlios d,ocere po{fent,non tame oh b r

W ht publica congregatione,(iocettiiiparta fibi arrot ganter ufurpent. Niti» ƒ» indecorum efl apud ethnit co{, mulierem, dofhrii partes in publicis concioni* but fuflmerc'.quàm foedam puîabimiiscrit, in ecclea fia fanihgt;rum,ubi uiriconueniunt,fiimpudenter dot cendiprtefiâuram inuadat mulicrf An non hoc efl au toritatem ufurpare in uirosfMulieri diébiin efl à deo: Gaî.y Sub uiri poteflate eris,cr ipfe domhtabitur tui. Agno fcant imperium uirorum,agnofcant fortem fuain, nec habita folumgt;uerumetiam filcntio fidem fuam teflent tur. Hoc enim nature ordo requirere uidctur. Non I.Cor.ii enint efl uirex muliere,fed mulierex utro.He^ con» ditui efl uir propter mulierem,fcd mulier propter uit rum. Quod fl qult;e flirté immemores fortis fu£,impen fiutloquacitatis morbo labor are cceperint, quàm ut facile mederi poßint »iUte [altem mcminerint quo'fo pr^ceptt Uhus, quod alibi Apoflolus nofler tradidit, lt;nbsp;»Cor, 14 j/jccrtf ; Mulieres ue/lrte in ecclefljs [leant, nec enim permiflfum efl illisutloquantur,fcd ut fubditieflnt: qucmadmodum lex dicit.Quod fl quid difcere uo* lunt,domi uiros fuos interrogent: nam turpeefl mulie ribiK in coetum loqui. Et merito quidem. Ham fleut prior ßrmatus efl uir, dehtde mulier: ita iuris damit nandi primordia accepit uir, non mulier. Prowt/c fl tapfambttmanie naturte infliicere hbet t nott uir, [ed mulier

PRIOREM AD TIHOTH» $4. ïnulier mdgiftra peccati ßih, eß,ut idm non immerito docendi munere priuetur, qult;e prior uiro perditionis doärina impofuit. Scd ApoßolMn audiamus.

Adam, inqutt, prior formatus eftgt; deinde Eua : amp;nbsp;Adam non fuit deces ptus, fed mulier feducîa, obnoxia fa« da eft tranfgreffioni : falua tarnen fiet per generationcm liberorum, ü mans ferint in fide ac diledione, SC fanäifis cationejCum caftitatCt

Forntdtioncm Ad£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ubro Genefetcs

didicintM. Nrfnt poßedquam omnid pulcherrimo or» dinc inßruxißet dem ,Qrquaß fiorentißimum quod» dam regnum, omnigenis reßrtum diuitijs, mundum hunc fupraq; infraq; reddidifjet /plen^duntfqucnt tantis bonispr^ficeret, cuicunäki fubeßent condita, qu£ tellm,qu£ continet aer er £quor, quaß rein ar» duam dggrejjuritm, ac uelut mature fecum delibe» rante,ßcqidicentemdeit, Mofes introducitiFaciamm hoiem dd imaginem zir ßmilitudine noftra, er prlt;* fit pifeibm mans-,zy uolatilibm cceli, e:!r befliß, uni» tterfeq; terr£,omniqireptili, quodmouetur in terra» Etficitdem hoiem ad imaginéamp;ßm(litudinem fuat

CapUI ANNOT. IN EPIST. PAVLI äil itrnginem dec ereauU iUu, rndfculwrn Gr fa'minjnt ereauit eos-cr ctetera qu£ iüicfirofequitur dchomim KofcSidonec uentum e]i ad id, quod ferpettf dixit äd nMlierë:Curpr£cepit uobif deut, ut no comcderctii ex omni Ugno paradiß^Ad quod E.M ßc rej}iondit,ut occaßonem dederit ruin£ • Hine cfl quad hic tit apo» HoIm: Adam no ßätdeceptut,fed nwlier feduih.hoc eß,mulier ßerpentii diaboli promißis crcdula,ac ßu* flies no tarnßmuitate quimpulchritudinci!leóhi,prie ceptumdei prior cotempßt: ac demdeuirum intuita, perniciofMniüißuflumporrigens, und ßcumomne ntorticliugenttf im exitmm pertraxit. Porrö non ßc lo quitur Apoßolu^, quaß non eliam preuaricatia ßt Rom.j Adam-.alioquiquomodo ad Romanos ßriberet, quad regnaucrit mors ab AdM,ufq; ad floßen? Et ad Co» t.Cor.ij rmthios : I» Adam omnes moriimtur. Sed hoc uolitit indicare, quodpreeuaricatio primum apprehenderit tnulierem:dcinde etiam uir, qui mulierem tanquS du» cein comitabatur,peccatiim contraxerit, Conucnicns eßtUt quee olim uiro dux gt tnagiflra erat ad pecca» tum^umcuirii fequatur adßalutem. Nihileflpoßhac quod cuiufquä redeundi jßem ad dcum renwrari que» at. Delettvm eß chirographum peccati: latißima uia, per mortem Chrißi,ad uitam iam patet omnibuf.No liteigtturanimudcqceretö multcres,fed oculos uerti» te iampotiuf 4 ruina,ad refurreflionë ; à peccato, ad gratiä-.

^atiam:i morte,ad lätam. Nam etfi docendi 'm con» gregationeßcultof adimituruobis,adhuc tarnen am» plißimus bcneßciendi campus reliâus eß uobis. NdW prfctcr id quod probe curam geritis domus, etiam lia

gignendis, educandisq; ad gloria Cf laude noît dei,fedulo ßudiu impenditis.Omnia uobis, quæ uiris, reftruauitdeiu.Vna uobis ßdes, cum uiriS'.unucuM» ris baptißmA:{itius utrifqs mediator,homo Chriflus Ic fw. Cluorit primu illud coinunëuitie Chrißianieiußi tiam contmet,ßne ulla,uel fexut,uel conditionis accea ptione;reliqua amorem dei indifcrimmatim çy in uia ros,iy ‘wi m«Iiercî magnifiée comendant. In fumma» doccre mi ecclefia multeri no conceditur:abunde filtx reputabitur,fi quie in fide Chrißipermanferit,fifilia OS ßuos in fide ac dileäionccr fanäificatione,cunt pu dicitia educates, iugo Chrifli fubmiferit. QUifdiiln funt,nemo 'm dubium uocet,nemo defperet.fidelis (era mo,zy haudquaquä temcre uelßlfo prolatia ab Apa üolOifed neceßariötfed pie,cr iuxta mentem jfitritut Chrißi, qui eß benediäus deus 'm ßcula, AMEN.

SI quid unquäachrißoper apoßolorumnunui accepit ecclefia , quod nußam temporis iniurtant {entire conueniebat,tlludpr£cipue unumepifcoporii in ecclefia eligendorit ius interire nö debuit, Sed ô tent

Cap.II ANNOT, IN EPIST* PAVLI pora,ô more}. Eó ÎJotfj'e uetttiun ell,ut non nifi tyrans niibeüatoresjfcortatores, ambitiofi, (]ult;eflum aman» tes^iidhitnctamplenam foUcitudinii prouinciam irt loan.io rampant: lires jcilicet cy latrones, non per ofliam tn ouile Chri/ii intrantes, Ex tain multis enim qui hodie funtepifcopi,miram, fiunumaut alterum inueniof» quiyut par ejl,fufcepto ofjicio uitlt;e innocentia re/pon^ deat. O utinam hoc unum,ex tam innimeris, qu£ re^ {laurationem deßderant,incorruptum, ufque ad no» üra tempora,ecclep£ manßffet,ut eos duntaxat tant Jßei,7nto muneri pra-fècijjèttqui non dignitatK,fed oj)i cij.non qult;eßtis,(ed laboriiinon tyrannidK,fed mife» ricordite deßderio ducebantur : aut qui alioqui longlt;i uit£ confuetudine probati, per inte^ritatem moruM, Chriflian£ menti! documentum pr£buiffent. Nondn bium quin haberemitsiam rempublicam Chrißiana florentißimam,ac dues cumßudiofos rerum facrarut tumChrißiZT tùrtutis amantißimosmuneq; eximio pad! bono ß'ueremur,cum rationes dißidioru omîtes, in communem eccleßarum concordiam, atque trän» quiUitatem temporum, commutatos effe uideremu!. Hon dicam quant inique agatur nobifeu/m, cum uiola t£ religionis iniuriam ßrre,fand:ißima4 leges labeß» änxi, autoritatem uere apofloltcain perpetuis tene» br^! obrui, acrurfwm einergentem Euangelij uerita» temßrro, flammaqs crudelißime impetiab impijs,

KO« tarn amaro ammo cemere, uerumetiam impune perftrrecogimur. Porro quiaommno reflituendaeß tarn multii moetic deßmata ecclcfï^ ßdef,id nuUa ar tefreiliut agemm,^ fi primu quiprimi uidentur in ec clefia,in utam ueritatitduxta apoßolicu prlt;eceptü,re ducantur. Hisemmcu pace in ordinëredaflis, factie uniuerfarcrüchriftianaru erfumma eyfalufredi» bit.bJam ft quipricfunt uirtuté ftbiprapofuerint fcoa pMn,neceffe fiierit lande cape ffendte uirtutis uiam in» grediantur qui fubfunt. Quad quifquii «o intettia git,aut,quod iuxtaefl, negligtt,ßuflra epifcopiojfia ciuMj amiit,fic dicente Apoflolo:

A.\.Oportetigiturepifco^ pum irrcprchenfibilêeflè, 1 unius uxoris maritü, uigtgt;« lantern, fobrium, modeftü, hofpitalem, aptum ad docendum : non uinolcntum, non percuflbrem,non turpiter lucri cult;* pidumtfed acquum, ah'enum à pugnis, alienumab auaritia.

^ui bene proefje feiunt : fed etiam i plane bitt nihil eft gubemandi feientiadneognitu mAgis,no^ Hun^udappetantur: eo^; magiicoiunturafte^i lUat ^uolui:ru inde cumulattuf ad fefe redire jberauerint. Sic in republica pkrunq; qui funt ignAuißimi,gtiberit KAcula rerum,nMgiftratus,confulatuf,tribU'Mattu ap petunt:ftcin ecclefia fan^ru,ut auguftißimu, ita pe riculoftßiinu munus,diuim uerbi pr^fidiurä, leuißi» tni quiq;no rrfro cocupifeunt: cr,quod dolcndum mlt;t giSjinuadüt no infrequ£ter,ac impura temeritate fua probrk exponiMtt.Promde quiita pr£elfeuolunt,ut ne profint ulltßUis eripiendaguberuMula reru^ne ob fint multfsQuomodo autë irreprebenfibilii erit, qtä fro cura or folicitudine gregii Chrifti,uoluptate{ fe» ihlturtEtquomodo alios reâe inftituet, quiipfepro ncgocio,ociü:pro labore,dcfidiu appetite Olim eit plt;lt; üfnwj nos pricftigift fuis debaccharetur philofopbia: CM armis aduerfam nos dimicarent mudi huius prtnei pes-.epifcopi Chriftianoru nihil non magnifteu, nihil non honc/iîi moliti funt.Etenim philofophi^priefti* giiis,ualidis fcripturig diuine argamentis eludebant: arma uero aut integritate uit^e aut uirtute orationis facr£ amouebant.Hmc tttæ tot ad uirtutë capeftêndi confcriptæ adhortationes'.tot adrelinquenda uitta de ' teftationes. Hinc reliqiu iHa clarißimorum uiroruntt quot;nbsp;' iKlut ex equo Troiano,reconditaru difaplinarit mo« numenta.

PRIOREM AD TIMOTH* $7 »WMifntdjprodjcrtMlt.Et reäe quidem.Uttm mfurgeit tiliiß fubinde nouii quotidie 'm ecckfiam C hriflhcunt erronim,tum perfequnfionit proceüis,ctiam ß crimi neuacet epifcopus, non autem er affatim facris Ute» ris,(y reiiquis honeßif difdplinis imbutuf fit, fritßrit tantooneri,i»ualidos biwncros fupponit.

Sed Apoßolt uerbti,no quidem luxta numeru, fei iuxta. pondui,ipfamq; fententiam expendamut.Sicdi eit: si quit epifcopi tnnnui appétit,honeßum oput de» fiderat.Mugt;nuf epifcopi,honeßuopui appeUauitifei iQdm dom'mandi alijs cupidinem, utpræeffe tantum, «o autem er prodeffe queai,honeflu opuf uoeare n«« fus non eß, Promde ne quis temere, aut minuf lt;t de9 uocatiK,ad tantum munuf,i[lotif pedibut, ut dicitur, irrumpat,meminerit qult;elb feriptu eße, neminem ßt bijpß ufurpari debere honorem, nifi à deo priiu uoce Hebr.T turiquemadmodü ef Aaron:alioqui iudicium domini haudquaquä effugiet, qutfquif ßtcrit itte: fed uel turpi ter conßifus,Hel lepra perfidia: cum Oziu pereußiu à, 1.Paratip. domodomini ei/cietur. Nadab eyAbiufill/ Aaron, (16. quiaalienum ignem intulißent in templum domini, quodnoneisprueceptu ß{erat,egreßuiignisädomi» Leui.io no,deuorauit eobcz mortui funt coram domino.Cho re, er Dathan, er Abiron, quia impudenter contra Nowi.itf Kofen,uocatum er mißum iÜum à deo ducem popua Ihloquebanturtterra fub pedibut eorumaperiensot

I Cap’nr ANNOT. IN EPIST« PAVLI fuum, deitorauit iUo! cum tabentdcuUs fuis, mh^ ucrfu fubftantia eontwi. Et hi c/uidem ut impudenM argtKtntur,ita pufiUanimitatis notatur Mofes, qui no ßatim uocantem fe deum fequutus /ùerit. Num poß j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jmdta documenta,quibus uocationis fute certiorfieri

EXod-}gt;^ poterat,dtxitctddominu:Obfecro domine, mitte que milfurus es. Sed quid in/èrt fcripturctiiratus dominus in Mo fen,ait: Aaron fraler tuus leuites,f:io quod clo» quens fit. cz cietera que in Exodo profequitur ffiiri* Hiere.i tus dei.Quod Hiercmiasait: A,a,a,domine deus, ec^ cenefcio loqui,quia puer ego fum.quibufda modeßi^ ac uerecundie uerba uidentur. At ego impudenter fi* cijfe Hicremiam, iure quidem optima, affirmaueritit^ Dum enim impudenter,ne dicam tcmere,detreébt of ficium uerbi in gentes, uoluntati diuine contradicit. Quis autem tutô uoluntati dei refiftiti' Petrus refifies ChriRo,dicens:Non lauabismthi pedes ineternum: 104». 15 audit: Si non lauero temo habebis partem mecum. Et ad Hieremiä indigHAndo loquitur dominus:lioli,int quit,dicere quia puer egofum, quonü ad omnia qult;e mittam te,ibis: cr uniuerfa quecunq; mandauero ti» bi,loqueris.Et prius cunikinti Mofi dixerat: Quis fi citos hominisfautquisfibricatus eß mutucr furdu, uidentemercecume nônne ego ? Proinde fapicnter Efaie. 6 Efaiam ficifie mteUigo , qui mox ut audiuit: Ecce te* tigi labia tua,Gr aujireturiniquitas tua,z^ peccatwn

lt;««gt;« mundabitur.percontanteq; deo,acdicente:Quê tnittainf er guis ibit nobis? needum fatii inicUigerett guid eiiniunélurns efjet deus, omniprorfus proferi» ptu pufiHanimitate, conflanterait ; Ecce ego, mitte me. Noluit prophetu fanilus acceptie grätige per fo» cordiam deejje:noluit talentum uerbi fanäi in terrant defôdere.Vndc contemptis periculis,gult;e uera dicen* tes plcrung; comitantur,intrépide feje omnibus mß» roriMn portis oppofutt,nu)dö placeret diuma; uolun» tati.Nondico guafinatur,e beneficio tantomuneri fujjiceret:[ed guia gratiÜ confeguutus, guia ablatant ejje jibi atiguitatem audiuit,minijlerium fufeepit. Sic Paulusultro feoffert,dicens:Domme,guidmeuisfrs Aók)-^ cere? Vnde etiamnum hodie fi guifpiam non fua, gu£» re«f ,[ed gu£ lefu chrifti,fed gu£proximi,epifcopa* tarn appetat,guia honeßu opus defiderat,cr guia no mmus prodeffe,guim prteejfe defiderat, nemo ftudtS ülius iure,tanguam impium,calamniabitur.

Porro guemadmodu gui geflis maiorum noffrorti rebus impenffus dclefhntur,illorug; imagines m ta» bulis,tangui ad uirtulem incitamcntagu£di, pofleri tati tranfmittere fludcnt,eos fibi eligunt piókres, gui guamproprijßime,utficloguar,ipfas rerumfacies, fubijeere gueanthommu oculist lu gui ecclefi£ guber nacula fufcipiunt,no tarn boni fint,guàm optimi opor tet,ut à guibus toti jimul congregationi,ceu guadi ex

Cap.in ANNOT. IN EPIST. PAVET tabcUa expreffàm Chri/lilt;inlt;e uitæ imdgin£m,petere Jiceat, Certe baud pa rum re/èrt,ttt ii, qui prifftcitur multitudinhiMcct omni crimme:boc efl,ne uUam cd» lumnidndiuitamfudm, mundo præbeatoccafioncm: alioqui nihil utilitatis in ecclefiam redundat, ubi dtßi detuitacum oratione doèhris. Cum autcm zj pudi^ citid cotncndetdoétorcmddeo dicit: Vniut uxorii md ritum.Olimfublege expeikintibtis ucritdtcm ddhuc (Mngelicd, Iud£is,utfilios qudplurimos procreurét, plures fimul habereuxores permijjum eft. Qjiod ho die jufiamidpud eoi qui Chrißo nomen dederunt,noit caret impudicicordis fuj^ictone. Ham eo tendereuide tur,quo folent ed qUiC caßo lUi Chrißi cr ecc[ep£ co^ iugio contraria femperab optimis quibufq-Juntexi* flimatd. Voluit igitur Apoßolus epijcopucjfeunius uxoris uirum, no ludaica comaculatum intempérant tia,non gentili conßiurcatu fcortatione. Neç; ot id 4 fecundis etiam nuptijs excepit epifcopum, modo reli» quis dotibus non etiam deßituatur epifcopo dignis. Verba epißohc fie habenf.Mtae yuuouKat De uiro uniiu uxoris loquitur, no qui femel duntaxat nupferit. Uodie 'm hac una re ultra citroq^ contendi» mus’.an epifeopus» mortua uxore priore, ducens alte rdm,arcendus fit ab officio,an fecus.Cur aliarum uir tutwn tarn nuüam habemus rationem, cum eas omnet in omnibus quidê Chrifiidnis,cumulatim uero in epi»

/copo reijairit Apoftoluf f No» cfl uirplttriatn uxot rum, quidefiinikl priore, alteram duxerit. Sic enint alio loco de tiidw cj- incoiugatis lot]uitur Apojloltu: ^od jifèno continent,mquit, contrahant matrima i.Cor.j nium. Ndtw frftit« efl matrimoniu contrahere, guàn uri.Et iterain:Soluft« es ab uxoref ne iju^ras uxorë: quod fi duxeris uxorem,non peccafli. Dixerat enint pritis: Propter flupra uitanda,fuam quifq; uxorë haa beat,zy fuum qu£q;uirumhabeat. A qua legeuiduu epifcopum no excludimui , neq; ab officio propterea arcenduducimM,nifi quem ßrte iteraticoniugij um» culumàcbaritate remoretur,autalioqui fegniorent plus tequo reddiderit t« minijlerio uerbi.

Neq; hoc folum, fed uigilare debet epifcopus. liebet enimfic mente habitare fecumepifcopus, ut nunquä cufiodiam fuam deferat, fed femper uigilans, undiij;omniapro]fiiciat,nequa parte hoflis obruat mcautos.ïdeoq; tales ffieculatores diâi funt,quod fei» licet epifcoporu munus fit uigilare pro populo pri» mumideinde zy annunciare, arguere quoq; Gr incre» pare,exhortari^,fi quandouiderintimpendentë cer uictbus populi,gladiumir£ dei.Sic dominus ad Eze* E:^ecfj.5 ebifjet» loquitur,dicens ; Fili hominis, ffieculatorem dedi te domui ifraél.cr cietera.

ANNOT. IN EPIST. PAVLI lucrißcüt chrtfio: id tarnen ea mtdeflia ßcit, ne tet ßes dei oculos,ofjèndat. Vult itaci; epifcopi änimii i uoluptatibuf zy cupiditatibut obfcanis liberrimuM ef]ie,gui^; omnia honefle trantjuiUe etiam in oculii mundi agat.Vitdequemadmodum deßflux,ita exceß fiu quoque in uitio numeratur.Etenim defifiut, pro» pter imbeciüitatcm fuam, ab omni prorfm pr£claril aiiione repellitur. Exce/fui autê,uittum magif omnh bui intra^flnbile, quianullum recipit nwdwm, diutur KUi efjenonpoteß.Uinc iüa apud Horatium fenten» tia nthile/icelebriui:

Eft modiu in rebut,ftmt certi deniq; ftnest Q«oî ultra,citra^,nequit conftftere reäunt.

Sequitur: Modeftum. KSlt;r(ziop,id eft, moratuni, Koc dicit:talit ftt in tUa comunit uitæ conuerfatione, ne cuiufquam oftvndat aftgt;eäum: neunquam inhone» ftum deftgnet:ne grauitatem remittat.

Ko/^italem. Magnu donam in ecclefta chrifti ho fpitahtat. Qnandoquidem cum Chriftiana charitoi quamlatißime pateat,non illot folum, qui aßidueilli conucrßantur ; uerumetiam lUos, qui propter iuftitia pcregre alio ßefe recipiunt,tanquä fud membra agno» feit, iuuat, diligit. Huiut ofpeif partes ßufeipere not admonet etiam Petrus,dicens ; Ho/^itales eftote erga uos inuicem,ftne murmuratione.Et autor eptftohe ad ’3 Hf 6rlt;fo$; Ho/^ttaiitatis, inquit, ne fitis immenwres.

Aptum ad docendu. JltJ^ccK^iKop. No« fatis ejl tii qui eccleftte prteeß, uirtutibui multis prtecedere ffiultitudinem u^ilgi, nifi etiam refle uc prudenter in» ßruilus ßserit ad docendti,quießint ßgt;iritus dei, Vnde Chrtßus dpoßolos fuos uocauitfalterr£ :ac deinde Matts poßrefurrelt;!lionemamortuis,aperuitillis fenfwmgt;ut utc.z^ inteüigerent fcripturas,ne fcilicet uel inßpienter tra» (hrentfcripturax,uelerrores aßirrent mundo. Ne porro in hoc officio fegnior eßet Timotheus,alio loco illiim ad idipfum conßanter fubeundum adhortatus cß:Stude,inquiens,teipfu)nprobatum exhiberedeo, i-Tim.z operarium non erubefeendum, rede fecantein ferino't ttem ueritatis. Sic ad Titum feribit etiam : V t, inquit, Tit. t potens ßt exhortari perdodrinamfanam, créons tradicentes conuincere.EgregiadoS)neq; alia eccle» ßlt;e ßandorum tarn neceffiaria.

NonuinolentH.TTx^aivop, quaß dicas uinodedi» twn.Qui enim uini auiditate capiuntur, nonnunqua immitius contra peccantes inßtrgunt. Olimlegecau» tumeratne facer dotes,imo nefummusquidempontit Leuit.to ßx,cum accederét ad attare,uinu biberent. Hoc quid aliud eß, q quod hic repetit Apoßo. uolens miniflros eccleßie fobrios effe er uigilates, neq; multo uino fer» Metes ,maxime aïit citm ad exoraudit dominu eccleßa

Cap, ni ANNOT, IN EPIST, PÄVLI Prouer.if eonufnitfNonpr^tcribo hic Salonwnis pneceptwm^

Ne i»tuetirif,i)tquit,umum guando flaue feit, cum pel lucet 'ut uitro color eiui. ingreditur bUnde ,cr'mno» uißimo nwrdebit ut coluber, zyficut regulm uenenA diffundet.Eflitaq; ApofloU fenftu, ne quid 'mhonei fiiui defignaret epi flop M,calore u'tni accenflu: ne flt uioribtM 'm delmquentet debaccharetur uerbis,fed le* nitate potiui er mänfuetudme, exemplo Chrifti,pec catores 'm uiam reduceret.

Non percu/fl)rem,pt» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quad ad 'tmpro

titatemconuiciatricis rmgutcmigis pertmet, tjuànt ad’inMnuü uiolentiam: at^} buicflntenti,efubflribtmt ttiam grtecanica flholitf.percuflorent hic non ejfe eum,quimanibut affligat quenqua, fed qui 'mtempe* ftiue 'mcefflitjCr flatrum perceUatanimot.

Non turpiter lucri cupidu. C^i taies funt,iimArè quidem perfirmgunturapudprophetiu: præcipueue E^ecb.j4 roiipudEzechielcin,cap.}4.Viepaftoribiis ifraël, ••Pft-r qui paflebant femetipfbs,erc.Et Petrus apoftolus ait: Paflite quanta 'm uobis efi gregem C hrifti,curant tUius agentef no coa{le,fed uolentes: no turpiter aflè* ékintes luerwm, fldpropenfo animo : neq; ceu domi» nium exercentes aduerfus cleroi,fed fie ut fltis exem* plaria gregis,

Sed lt;equi!m,alienu à pugnis,alienum ab auaritia» Aequtis effle dteitur, qui 'm nuUam nMgis partem deelt nat:

«dl ;qui itd iujlitia: owtore rlt;tpitur,ut tarnen mifericor diam,({ue manfuetudinem in puniendis peccatonbui* «0 exuat : nrq; itd mifericordite dedititf eß, ut iußitine rigorew dmittdt. Dimm cnim iußitid mifericordid ex» Merit,non iam iußitid, fed crudelifM, nonunquä uero wnmdnitdî appettdtur.Et mifericordid dum iußitii perdit,contemnendi deum homine{q;,ianudm dperit. Vnde quod inter utruftlt;^ ferudtur, «etcret lequitdtem öppcHdriMit. Qudßt,ne quo modo per mifericordii pnnire contemnat epifcoput publicefàcinorofoi, né MC nimi£ feueritdtis, mifericordid exuent, drgudtur. Talern lequitdtem ubiq; requirit dommui,db omni6«s qui puniendii dliorum dcliHis conflitMuntur. Hine il llt;c totiej apud Mofen repetit£ leges : Non declincfis Dcuf.i ad dexterd,neq} ddßnißrd.Ef.Quod iußumeß iudi» catcjfiue ciuii ßt itte,ßue peregrinui: nuUd erit dißait tia perfonaru.Et iteriMM:I«dtcc$ ©• mdgißrdtut con itid i« flitues in omntamp;us portii tuts, quds dominus deus tuus dederit tibi,pcr ßnguhu tribus tuds, ut iudicent popu Itttti iußo iudicio,nec in alteram partem déclinent, ld enint demum reóle exequi potcrit epißopus ,fi etidm à cotttentiontwM pugnis qudmlongißme dbßt : ft nihil per iram dut præcipitdntidm deßgnduerit:ß prorfus db omni dudritid drgenti er duri dlienui fiterit.Porrà quomodo contenderet,qui eum fequitur, qui ne conte» deret mortem pro nobis oppetijti Aut ^«omodo aiM«

Cap. Iir ANNOT. IN EPIST. PA VLI rttia;ßuderet,^i omnid prtefentis uitlt;e commo Ja pro Jamnis dudt,ut cbrißu lucrißciatf Sed htec uetertvm epifcoporu ortumettta. Hodie paßim 'm aulis epifco* porum fcorta, pro uxoribuf uifuntur’.'mtemperan* tid,pro fobrietdtc ac modeßia: cxpilationchpro ho» ßgt;itaIitdte:uctMtiones,pro falutaridoärinA: pcrpota tiones,pro leiunio et uigüantu: intcrdu etiam fummte ' cdflitdtis loco reccnfenturmodumte ill£ dc fempcr c'a fuet£ demrginationes. Cieteruorandm nobii eß do» minut,o frdtrehut quid meßii nuiltd eß, ipfe gratid er bemgmtdte fudt operarios uere dpoßolicii dotibuf wßruäoft'mmeß'em fuammittere dignetur : cut ho» nor er imperium 'm feculd, AMEN.

NEfdam o)«H« epifcopi chrißidni doles ettu» merauimuf. Reßant quadd, quds utind tanto fruâu endrrdre udleä, quanto ßudio animos meus itt hoc incubit. Atq^ utinä quemadmotÜi exterior Ule no* ßer homo corrupi ,internus uero renouari dicitur, in dies ßngulos-.itd quæ nunc eß eccleß^ ßdes paulatim intereat,donecplenerenouata,dcin prißinä mundi» tidtn reßitu{a,fponfo fuo;ßdeter in occurftmi uenirct Crquedheraudeat.SeduereornepltKoperis fit hac inparte,hasidminuetcrataxmaculas er rugaspeUc» re,q proponcre. Nam ea eß hodie conditio eorit omni um,qute inßdurationcnt in ecclefia defiderant, ut cito

PRIOREM AD TIMOTH* 61 guide (tb optimii ad peßima dcficerint: ut autem reßt ciatttur,longo tempore,multo labore opu^ efl.Quod dico,/icile probabit,quifquii intellexerit, q ßciliißt àuirtutead uitia defeenfui-.aerurfum q ßt arduum i uitijsadttirtutisculmendfcendere • Proinde epißopi munuf,guia no efl populäre,nec ofletationi obnoxiüf nec in uerbiißed in operibui,no in auratK paHijhaut tyaris gemmeiru podere onußis,fed in fanditute ßgt;iri tiK confißit,quo mtgisdprimo zy archetypo candoa re degenerduit,hoc magis infiflendum, ut reßituatur. Quod t(«n rede ßeri dicemuf,ß hi tantu adminißrait dii eccleßlt;e rebus pr(eßcidntur, qui pr(eter citterdt fgregidx uirtutes, quibus orndti ejje debent epifcopi, etii tüud ad cumulum uirtutum fuartvm adijeiunt, ut domibuf fuis bene pr(eßnt:id quod,Apofloloßcreßa rente,cogno feere licet.

Qui fuæ domui, inquit, bene pfæfit: qui liberos habeat in fubiedione cum omnireuerentia» Quod fiquis propnac domui præcffe non nouit, quomodo ec clefiam dei curabit f Non nouitium, ne inHatus in condemnationem incidat ca« lumniatoris. Oportet aût ilium ôi bonS habere teftimoniumab extraneis,nein probrû incidat,et laqueû calumniatoris*

Solent^uibus minorit rcipublicæ muniacomittMt tur,fi ea cum laude gejferint, ad maiora de’mcepf uo» cari:nempe guodper h,tc minima toti comunitati eui deniintegritatii fi/ædocumentu pTiebucrint, quibui tutô iam credi poßit totiiM reipub. cr fumma, (y fa^ Itu. Qjii porrà in his mmutioribiK ofjicijs indiligen^ tiares fùerint reperti,hi,ne apud ethnicos u»quam,ut niaioribus prieefjènt,locitm habuerunt.lam uero qua modo totiuf eccleßte gubemacula, infirmis humerif, fulîincbit,quino fcdulà proprite domui curamgeffè^ ritiQui parue fàmtliiefute no fufficit,quonudo toti ß mul congregationifufßcieU Ç^ui domeflicos non eut luc.tà rat,aliénas curabitfchriflus in Euangclio dieit: Qui fidelii eft in minmo,cr in multo fidelis eß ; er qui its minimo iniquuseß,is cr in multo iniquus efl. Mofes 4 iw edibui faceri fui p rius exercetur,ac deinde ducatus illi,populi lfrael,à deo comittitur. lofeph imperiiM Co»e.4i no ante fufcepit, quàm fides iütus in admini* firanda re domeflica,Pharaoni innotuijfet.Qutd fan i.Reg.ig ^lui Dauide^atquiisdiligentempriufnauduitopéra domi apud patrem,nec ullum^pafcendis ouibuf,laboa rem recufauit ; eratcj; in priuatis iHis damiif patcme rebtu, baud indiligenteredoflitt. Deinde cunt Dea Opt. ^lax.pldcutffet,prêter fiiem or expeikttionê, crpatris er fiatrit omniu,àpropheta, fanHißimo il la Samuele,in regnumunsitur. ChriflufbonosCrfi^ deles

PRIOREM AD TIMOTH» dcics feruos uocäuit,qui in paucK fjxékita-fidei docif mentum dederint : ideoq; ntAioribiM prtefidendof di^ gnoscenfuit.E.4m fimilitudinë feijutitut Apoßolut, di cebat:Sic nosexißimcthomo,ut minißros ChriflifOquot; i.Cor.4gt; dißienfdtores myßerioru dei. Cluodfupereß autem, lüud reguiritur in dißgt;cnftttortbiM,ut fidelis^uis repe riatur. Si dif^enfatores dlienlt;ejimilt£fumus, nempe Chrißi:undc nwjMrchidiUa in domu Chrtßi irrepfit, qui diccixtc RfgfiM me um no eß de hoc mundo^An no Joan.ig deus idoncos nos ßcit minißros ( no» rfgcj,non fatra nbsp;nbsp;cor.j

pds) noui teßantentiiQuidßrepitus illi,quidpomplt;e ßciuiit in regno Chrißi, ubi omnia J^iritudlia^effe perhibentur f Petri« «e Cafarem egit, aut monara cham:qui audiuità chrißo:Non ita erit interuos,fed Matt.io quicunq; uoluerit inter uos magnus fieri,ßt ueßer mia mßer: nbsp;nbsp;qui uoluerit inter uos primus effe, ßtueßer

feruus.Sicutfilius hominis no uenit ut ßbi minißrare» tur,fed ut ipfe minißraredcy ut daret animä fuam re demptionem pro multis. Chrißus ultra oblatos ei ho» nores contempfit ; nam (y rex ßeri noluit. Minißer 104», obtinebit, qult;£ tantopere frßidiuit dominus eiusf Do« mini« crucem ßrre HolMit,miniflcr in delicijsuerfabi» tur^Kortificare membra noßra iubemur, qute fuper terrain funt:nos immerß uoluptatibus,diutnas admo» nitionej audirecontemnimusf tionfirct deus poßhae tantam feruorit fuorum arrogantiam, impudiatiam»

Matt. 14- perditionii, uëturtK c/t dominuiàn die quo no expe* äät» et hora qua ignorât,or diffècabiteos,partê^it lorît ponet eit h^fpocritts.lüic er it ploratiit,et flndor dentiu.Sed redeainus ad Apofl. utdeamufq^ quidpr.e terearequiratab epifcopo.Qu!,inquit,liberos habea at,in fubieäione,cü oiflni rcuerentia. v oluit à princi» piodeus,ut probe editcarentur bberi, ßcut Mofes di» Deut.4 xttiîie obliuifcarisuerborü quieuiderut oculi tuhGX ne excidant de corde tuo cunflii diebus uitæ tua. Do» cebis eaßlios ac nepotes tuos, crc. Porró lUi parebut alieni,cuifilij [ubijei detrefktntt C^io paélo totam ec cleßa moribui fandis inßituerit,qui ßlios fuos intepe» rantiut uiuere pennittitt Ciuid putas utilitatis allatu» rus eß eccleßte, c cuiuf domo cateris peccatoru pro» Ecek.y dittur exëplatNo fruflradixit quidâiSißlijtibifunt, erudi illos ,et curua iüos à pueritia iUortt. Et rede qui dem. Neq; enim paru eßßc uelßcaßuefeere 4 iuuen» Prouer. iz tute.lmôproucrbiüeß,ait Sal.Adolefcësiuxtauiam fuä,etiä cü fenuerit,non recedet.Bonü aütuiro, cion Thren.^ portaueritiugüdominiabadolefcentiafua.Citiodco Tobia.^ ßderans TobiM,dicebatadßliu:l'ili,inquit,omnibiii diebiK uitte tua in mente habeto deu, er caue ne ali» quando peccato confentias, etpratermUtoipracepta ^inoßri. Turpeerat apud Lacedamonios, fi cuius Ifbert patriot mores minus reßrrent. Etquihoneßa

PRIOREM AD TIMOTH» 64, pro rap ublicæ'incolumitate/ubire detrcff^jjênt,ext trentit ignomtnia rcputabunt dignos ; neciatt^uâ fuos agnofccbânt,qui fèrtè pedem retulijjent, necpropa» ' trilt dignitatepugnandoautuicijjcnt,autßrttteroct cubuiffatt. Celebratur quoddam mulierii Spartatue rtdmodtw» elegans, ac ßrtißima matre dignum. Epi» gramma. Uam audiensfiliuturpitcrreliquißeaaem belli,indignitate rci permota,occurrens,manibu! ma ternis uitä itti ademit.Epigramma hic fubfcripl'imusz rvptvopiJivvctKctKomvttTrecÄiv’jyoTroptK TTOÄb

TTCUc/Tièp tç JTOTf«* CùKVp iivm TTs/eeXplOia «VTift nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!t7r«7amp;' HKxeri

cpSóypcp üè\K7a(iamp;ÓKa^ o-Tnxç’T«! sTr^v yivoifiß^ mSquot; i'/dUxûû TrxTftiAx, ylt;ÿVirxpt tilimn ut ex acie nudum conjjgt;eilii LacitnA, in patriam celeres fèrre fubinde pedes: Progrediens contra,atq; haßa nati ßrit hepar» Hac fuper exanimem,uerba habuit,puerum: Non es Spartanum gern» ,i,pete tartara dixit, Quando es mentitm nempepatrem er patriam, Qjiod ft tantut fiat olim,apud incredulat gentes,fid» fie uirtutis honor,ut fammo uituperij loco ducertnt,ft quädo in filijs,patrie honeftatis nulla cernerëtur ue» ftigia : quä putabimuf exeufationè habebit epifcopui

Cap.ni ANNOT. IN EPI sr* pavli (4 cuiui doärinii pendet reliqM mtdtitudo ) gui filiof habetinobedienteSifaptoreSiimpudicos, quales Helt faeerdos domini, habuiffe filios fcriptura teßatur^

cum frigidim quim patemam poteflatem conueniea batiincrepafjetiiuxtii uerbuguod ei dixerat uir dei, unodie, duo filij ophni er Phincehinortui funt. Jpß guoq; Helidefeüa corruens retrorfum iuxta o/îww, fraâii ceruietbuf,mortuuf eß.

N ii^v^p,quaß dicuus nuperplantatimi. Sic eitint uocit eum PMltii, qui hdud ita longe ante per bapti» fmi gratiant corpori Chrißi implantatut e/fet.ln Ro Rom.f ntanis lt;rv(aipv7vQ,hoc eßcomplantatos uocauiteost qui in morte Chrifli baptiznti funt. Proinde eum qui nuper uel ex gentibttf,uel ex lud^is adfidem chrißi conceßiffet^ne eccleßaßico muneri prteficeretur fapi* mtißtme cauit Apoßolut. Autenim qui rudis adbue erat,rerum Chrißianarü eßirre fepoterat infolenti* itf ,acplui tequoplacere fibi, quaft units ipfe er folut in oculis deidigniusrepertui fit, quibreui temporif ufu,inipfosuflt;ßfecretiores religionis noßrlt;eadytui adinitterctur, ad quod nondum reliqui longa J^irituf exercitationeperuenißf^entiquaßbeneßciu daret Chri diianii,ac no potiut acciperct ab eis. Sed eßofane, ut uir quij^ii

uîr guifpiam bonut uel ex Iud^is,uel ex gentibu^ âj Chriflu cocedatiitifi tttmé uitte mtegritnte conuerfio» nis fute/jiecimë prtebuerit,niß logo têpore difcipulut rc r« chrißiaturit /ùerit, non poterit iUi tuto doëhris officium comtnitti. Porrô ßhocipfumcontemnittur Apofloli prteceptü, habent CT gentes, CT lutUi ( fX hisenimolim vioejiy7t ) tjuod CT religionem noffrS rideantfCT fortem chriffianorum miferam dicant, ut ^ui nemmem inter nos habeamuf, cui tutb ecclefite eu ram traderepoßimuf . Atlt;j; hiec uoluit Apoftoluf cii diccret: Ne inflatus incidat in condemnAtionem calu» tnniatoris.Ciui enim plus iuflo in fuperbiam effèrtur» calumniatorum linguai haudquaquain effùgiet. Sc« quiturinepiflola:

Oportet autem ilium SCbonum ha* bere teftimoniû ab extraneis, ne in pro« brum incidat, QC laqueû calumniatoris*

Nortboc dicit,quaß non poßint aut debeant calua mniariincredulidoëlrinâ euangelicam, cum ipfum» met chriflum calumniatißnt Iudtei,diccntes: Seducit turbot: comouitpopulMn à Galiltea ußj} hue. Sed ne porrô illi,^uicoflituendut eff epifcoput,impingipoßi ßtpublicu crimen,neper calumniâ iure impetipoßit ut homicida,autßir,aut ßcinoroßK,aut alienAru/m re rumcurioß(i,queinadmodumdixitapoftoluf Pelrut. Cuius in hoe parte, uel uito, uel doârina impetitur,

ecclcfhe pr^eficienduf no efl. Huiufmodi aut conflitui epifcopiK debet qui lt;eque apud wimicos atq- amicoi omni crimims fuflgt;icione careat.Ncqi,hocdicens,cxa cluflt eü,qui diu lam in Chritlianifmo flgt;cibittecucort tterfationis, tum eruditions fljecimcn priebuerit, au* éhsq^falutari iam doarina,fuflmends rebis ecclefltt fujflcere queat-.modoab i»mticif,à quibut iampridetU adchriflü tranflerat,teflimoniu bonu eoparatü habe at. Neq; id [ats ab co qui ecclefite p rieefl, ut ipfe per wnocentiä uit£ omnibis comendetur,nifl et miniflrof habeat taler, qui pcritide ac ipfe à cr'minibut fini alicnitquod hsuerbis oflendit Apoflolui,diccns:

Miniftros indem compofitos, no bi^ lingueSjnô multo in'no deditos, no tur* piter lucri aui'dos, tenentes myften« dei cum pura confcienna:atc^ hi proben tur prius,deinde miniftrent fic,ut nemo poflit illos criminari,

vult per omnia refljodere moribm epifcoporu di aconot,ac primit ne fint bilingues adnwnet. N4 ^«i U les funt,dolo et fraude no carent.Vult autApofl.mini ftros ecclefi£ coflätes effe in uerbis et operibus, nec id arundinè 4 uento agitari, neq; ex tUbs elfe,de quibut Pfal.i) dicitur-.Linguis fuis dolofeagebät, uenenu afliidufub pfaite.T labqseorii'.quidicutbonu maluietmalubonuiponé»

, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tes tene

PRIOREM AD TIMOTH» eS f«tenebfiM luci,zy lud tfnebrdcponentef aiMruin dulce,er dulce 'm etnurÜ. Apud Saloiwnê, diuma fa» Prouer. S pientii(,os bü'mgue æqiie deteß4tur,ac arrogantidtfu perbii,et uiam prauä. Et d/tJW» hicreditdtëbilinguX' ^dc.g c«Mt peccittorib.zy inuidis pofuit,dicen{:ltnproperiu Cf cottttmteli^ nuluf hæreditabit,et omnis peccatort inuidmer bil'mguii. lacobits 'mepiß.fua,taliuhoim Ucob.f lmgu4,incoercibile tmlum uocareno erubuit,ut(ju£ pletM fit ueneno nwrtißro. Nßns ex codéßra« mme emittit dulcé er anurd ttquü? Nuguid poteßfra trff mei,ficuf oleM gignere, aut uitifficut ƒ Sicnullut ßns ßlfam er duld poteß iedere aquä, Bilmguet nue uituperdt,lt;]ue paulo ante laudarät: nunc pdlint eue« hunt,que dim uirulentù Imgute/fiiculis impetui: p4 üm amicitiâ fimul4t,clanculum 'mfidiiufiruunt. Vtr duplici animo inconßans eß,m omnibus uijs fids. Bt i bilmguibus nihilo minus cauendum. Admiratus eß olim Satyrus ( fi Aniani fibulatoris apologo credia mus ) hoiem, necuit^iUius confuetudinêdiutius ßrre potuit,quod inn ex umo ore,er calidu,(y frigidu Jfiia rarecoperifiet.Nos ittimmißeriitmpauperes eSmit temus,qui inconßantia lingue prieditus eßfOlim non nifi opttmiciues preficiebantur ecclefie boms, qui eg fideliter in eleemofynam pauperum dißribuerent. Qjtainreipfi apoßolos,utuerbo falutii commodÎM inuigilarent,fubleua,runt:cuius reiadhuc ueßigium in

No« fziwlto J4i«o deditos. Non folum 4 temulentid abelJe mmißros uoluit, fed etfi minui mebrientur,tti men ab 'mmoderatiorc uini ufu abßmere,quod imma died ui»i auiditM, animi neruos, ad omne opui pr£a clarivm,redddt imbeciUiores. Diuin^ fapientiæpr^e» ceptum eß, ne reges immodieeaffuefeerent «mo ; Ne ProttfT.51 forte, inquit,bibant, cr obliutfcantur iudiciorum, C-mutent caufam filioru pauperis. Qjiod hie no min'oa ri fludio à tninißris faniboru requirit Apoßolus : ad* dens etiam,tteturpiterbtcrumqtioquo modo per and ritiam feäentur. Nam qui animu fuum priuatis lucrii dddiAtimhabet, difficilime purlt;isnMnus,abecclefue bonis,retraibirui eß. Mementote quiefo Acham iHi*

' âi{s,contrd mandat» domini de andtbenidtefibi clint ufurpduerat quædâ:,quern ob id, aduerbu Jofue,uni* 4.Rfg-T wer/f«ifraëllapidibusobruit.KemctoteGieziiBinb quiplics iußo lucru fequutus, a Naaman Syro,argen tu or ueßes mutatorias, prater mente Helifei domini fui, acetpiens, lepra percutitur. Sic hoc loco turpiter lucri auidos, duaros inteUige, zr pecuniie inhiantes-C£teru quod ait.Tenentes tnyßenu fidei, cumpn r4 confeientia: idem eß cum eo, quod fuprà capite pri , mo dixerat : habens fidem ey bonam confeientianti qua repulfa, nonuUi circa ßdem naußagi» ßcerunt.

Hoc cfl, ut per fidem firnuti,nihil dubitent depromif fis dei-.cr utfideibono,uitlt;e ^uoij; innocentia reffion* dcat. Cohærent cnim fides ey bona, conficientia, ita ut fi fidem amttM, confcientiam (ynceram perdideris oportet. Quiautemfideminconcuffam er confident tiam bona m coniungu'nty bi nc^j dicunt aliudt neque agiMtt i]uicquä,c]uod no priiu m corde perfidem fena tiunt. Eft enim fides fenfus mi/cricordi£ dei, quo qui caret,conftientiapericlitcturoportet, ideo apoftoli feptem Ifieihttt probitatis utros,plenos ß)irilufanf A^io.^ ^tCrfdpientia,huic négocia præftcerujit.Quemad »nodfwn awtem prudens quiftnä paterßmilias, no fta» tim empto 4 fe fieruo domm fut curam demandai,fed tnulto hunc prius tempore explorât, an probus,an improbtis appareat: ita in eligendis faniftorum mini» ftris,nulliprot'miMcommittenda bonoru ecdefia;ad» tniniftratio, nifi poft acceptum baptifmu, fidem fttatn diu iam coram ecdefia, iwtegris mortbus manififtant ßcerit.Sic nec epifcopu firre uoluit,qui effet neophy» tus.Acideo ait ; Probentur prius, deinde miniftrent fic,ut nemo poßit tlloj crimiwari : ^mod wi fuperiori» bus copiofeetiamab eptfeopo requifiuit,quemcunt otnni prorfus ecclefiie frmilia irreprehenpbtlem ejje uoluit,non tarn in oculis mundi,quàmdei.Cui pr£ce pto ctiamitiHM bodic ex tequo parère debemiis zj pri» Mtim finguli,et publice uniHerfi,per Chriftu dominü noßr«,AMBN. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ii 5

HAudfibi Apoflolui fttùfidffè arbitratuf eß,ft epifcopis duntaxat, rcliijuis ecclefix ßrif certa gu^edam ojficia^ceu rcgulttm uit^ quandS prlt;efcriberet,nifi etiam libcrot er uxoret lUorum ad honeßiCuitte conuerfationëinßituilJet.I^am elt;t eß hif die mortaliwmconditio,ut tametß doëkr ipfe per(efe tnodeßia uitlt;e tedificet, ac in infinitum uerbis de uirtu tibui différât,nifi tarnen er uxor,er frmilia,eam dot flrinam per opera exprefférint, non tantum fermone fuo prodeß, quantum nocet intemperantia domeflit corum. Si uero er ipfa fitmilia uirtutem uerbi fanât per opera tellatur, dignuf fide cenfebitur epifeopuft ad ea muitant reliquos, à quibitt non abhorret ipfiuf '- fimilia, Quodfifimilia noßra peccatis adhuc capit tur,nec ut liberetur ftudcmtit: qut alienum admonebi kM.io mm,utpeccatualiquoddecrmetiCiuomodo Jpoliatle» cruulneratum,utin euägelica htftoria traditum efl, cum Samaritano,reâe curabimut, qui noßra er not firorum uulnera non curamuff Videndum potius,ne fauciatu proprio morbo,peccatis noftris occidamus: dum ad paenitentia prouocamus alios, dum fftemfaln tis,cr mifericordiä dei patris promittimus, ipfifecuri interim in uia peccatorum ambulantes, neq^ ffgt;em u»t guam falutis concipimus,neq; mifericordiie dei abyfi film confideramus. Poterit autem htec omnitt, eo effie caciuf

PRIOR'EM ad TIMOTH. ■ ffS Cittiiu c-etcris comemittre epifcopiu, quo mdgif uxor iUiui ad Apofloli prlt;eceptum,nioribin fandii} accefi ferit. De quo fic fcriptum efi:

telicißima furgentis adhuc ecclefi^ tcpora {uerint oportet,cum quoJintegra eptfcopii nubendipoteflof tr4e,tu«i quod talet ducebät uxores,à quibui huiufmo di uitte integrity tuto requiri pojJet.Eß aut uxor or» namentii er gloria domiK,modô (î uere pietatëfufci» piat,ß uere mariti fut mores reßrat. Vt enim epifeo» pos er mini/iros irreprehenßbiles effe uoluit Apofia lus, ita er uxorcs. Epifcopus rebui aduerfis non ce» dere,neque item inpro/^erisnoncerla lÜiconjilio» rum ratioconßare debet. Et fapientißimus iUe eft, qui icquo animo utriufq; ßrtuntc flatum expedat, nec iUiuf iniquitate fucctimbit unquam. Eandem fiue fa» pientiam, ftue modeßiam dicas, ab uxoribut mini» ftrorum requirit Apoftolut . Ç^ua de re, non ue» rebor hie er ex ethnicorum comœdijs aliquid ad» mifeere, quod facris Uteris confentiat. Nam pers contanti cuidam,qu£nam mulier uideretur multa fapientißima : re/ponfum eft : quie cum res fecun» défunt,fe poterit nofcere,er iüa qute lt;equo ani» mo patietur fibi efte peins quàm fiat. Hine qult;e»

rfrfW, cum ttcerbius obiurgdretur 4 guoddin ,fidenter phutui tu pro fedicebat : Nort cgo ittatn mihi dotem duco ejje, Amphil. guic doi dicitur : fed pudicitidm, ej pudorem, fe» datum cupidinem, Deüm metutn,pdrentu dmorem» V cognatum concordiam : Atcj; ut munißcd fim bo* itii,profim probis. Amplißimum patrimoniü, fi hifce dotibuf accejferit chrißi fides. Erant bis dotibus prte ditiffolim uxoresiRiepdtridrcharu zy prophetdrit» üodie ne tales hohe ant epifcopii contra diuinit pr£» ceptum i contra dpoflolicof traditiones, nuptia dlii ttufiruntur, Pro'mde impiitf fit oportet, quifquiidd Apoftoli prteceptu ambulante epifcopi uxorem,cona tticijsincelferit. Quodfiqu£funt intemperantiores, ac minut confiantes in obeundis chrifiianis rebus» mores iRarum zir inconfiantiäfidei potius doleamuf» non coniugium itituperemus,quod benedicente deo,iit vemedium incontinentilt;e datum efi hominibus. Porro qute pudic£ funt,qu£ neminë offi^ndunt,nimirum iRlt;e nonnunqud adambulandu inuiauirtutis conftantiot res funt ipfis uiris.Et in fubleitandisproximi neceßita tibus,proniores funt foeminaquot;. Parcius ututur diuitijs quam uiriiac ideo citius eleemofynæ beneficiu in pau peres Chrifii cofirunt. Ornamentoru zy ueftium infi gnqs tarn no cupiunt placere,quam quad mundo (er* uire no uolunt. Placet magis abteätis cultus,qudm p» rfor abicäus. Satispreciofus efiornatiiS} qui honefte mundiif

ntundui eß fordidns no eft. Talis SufanMfilict Hel» Ditnie.i^ chi£,uxor ioachim,pulchra niinis,er freie decora fr iße pcrhibetur,ijuie uticj; modeftia moritm, er mun» duia cordis longe reliquas corporis dotes fuperabat.

Titlt5 Sfjrdi, adcuius potißimumexemplumreliquM uxoresuiueremonetinprioreepiftolaPetrni:quieli cet,ttt fcriptura loquitur,pulchra nimis, tarnen, meo iudicio,in ofticijs pietatis, marito fro Atrabdmo, ni» hdorepertaeftinfrrior. Sunt praterea plures alia;, ad quarum excmplu,ft fefe compofrerint epifcoporu uxores,contemninequeunt.Sedhlt;ecmijJa fint. Pro« inde quid amplius ab epifropo, er miniftris, requirat Apoftolus,uideamus.

Diaconi fintum'us uxon's marin, qui libcris rede prefint,amp; proprijs familijs» Nam qui benemtniftrauerint,graduni fibibonum acquirunt, multam liberss tatem in fide,qu3e eft in Chrifto lefu.

Eddcm funt pr£ccpta,quibui p4ulö ante obliga» ueratepifcopum- Marituf dutem unttu uxor^ eft,cui bonordfcik iüud inter omnes gentes conittgitoh er cu Hebr.igt; ixle impoQutum,p(uf^U(( fcortatio,plufqua uQk adul teriumcomplacet: feiens quodfeortatores er adulte» ratores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft deus. Proinde no minor quin»

cura ,non aliud fludittm,m educandis lil)erii,ac guier' iuiida/imilia.Vtrobiij;fapienter circunjbicknduin» ne uel parentes ßudium reâæ educationis remittant, ne ßlij patcrnas cafligationes minui patienter firant. Tte utroque autcm in Prouerbijs diiiivm eß. De hoc prolter. ij ßc: Ftlàn fapiens,doar'ma patris: qui autent illuforeß,non audit^cum arguitur. De iüo autem ßc: Qui,inquiens ,parcit uirg^,odit ßlium fuwm: qui au* îbid.19 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diligit tüum, mßanter érudit. Et iterum : Virga

at que corrcfiio, tribuit fapientiam : puer autem qui dimittitur uoluntati ßi£,conßindit matrem fuam. üoa ^cutai tacßlexMoß,qutecontumacem proteruuw ß* hum, qui non audit patris ac matris imperium, GT coërcitus obedire contempferit, populo ciuitatis la» pidandiimcxponit,utaudienshtec uniuerßis tfra'él,’ pertimefcat. Qua lege non folum m'mißrorum ßli* OS perßringit Mofes,fed prorßts uniuerforum, Quod ideo acerbiui à me diflwm eß,ut intcmperantißim^ iuuentutisnoßrieinobedienliam uelobtunderem pe» nitui,uel faltemaliquaex parte plus ilh iuxtà timo» risacpudoris Meuterern.

* N«»ic redeundum, ad ApoßoU uerba. Qiiid eß quoddlcit : Qui bene minißrauerint,gradMnbonum fibi acquiruntiCr multam in fide libertatem ƒ An qui bene mimßrat res fan{hrum,ßatimper gradus aßen furus eß ad epißopi ußque fublimitatem f Non hoc ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uult

' PRIOREM AD TIHOTH. '70 quot;nbsp;uult Apoßoluf. Neijue mim habuit tot olim inutiles gnduf ecclefta (iinäorum,quot hodieeücernerein eccleßtt RomatM.Nonhabuit inquam eccleßaolim dignitdtes fed oßicm : non honores, fed labores.Tii WC» /t quißgt;iam minißrorum, per fidei libertatem^ eoufque afcenderit, ut er prophetite donum i deo ac» i^^piißprobabiliterintelligipoßit,nonrepugno,mot do ßc uifum fit ecclefi,e,fi epifcopi offieijs, tanquant dignuf,priefici4tur. Nos tarnen craliamfententiam affrrimus,qult;e magis exprimere uidetur genuinum apoßolicorum uerborum fenfum. Itaquefenfuf eß ; fi qutjpiam fic eß aßväus^ut talentum fibi concreditum, hoc eß, doni«n 4 deo acceptum gt;nbsp;non in terram deß» diatffedfideliter adtotius ecclefhoutilitatemimpen» dit, it tanquam per gradua quofdam,in eodem dono proficiendo,afcendit, donee femper magii magisq; ec clefu prodeffe,er uelit,cr queat. De quo Chrißus di xit:Omnihabcnti dabitur, er abundabit. Sic gradii Matt.it fconuMi dcquirere,efl augmentü donorum ß)iritus dei capere, quidiuidit pecultariter unicuique ficutiMilt. i.Cor.a Porrc) quifquis accepto dono,inerti fe deio addixerit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

tdittum abeß ut illi augeatur donum,ut etiam eo,quod habere uifiis eß,iußodeiiudicio,priuetur. Infumma, pergradum bonum, er hbertatem in fide eos inteUi» git,à quibus nuiorem fubinde femper eeclefia fibij^e rare poßitutilitatem. Sequitur;

Hæc tibi fcribo/perans forCjUt uenia ad te citö:quod ü tardius uenero, ut noi® ris quomodo oporteatin domo dei uerlt;s Pari : quæ eft eccleiîa dci uiuentis, colu^ mna ôf ftabilimentum ueritatis.

Kicc dicit,ne nimis uifendi ntdgißri deßderio cäpe retur dißipulut. Et ijuanguä ita ßcum conflituerat, ccetumiUutn Epheßn^ ccdefi/e breui quidem inuifut riim,tainen quid ßgt;iritui dei dgebatur imperio,mcri^ tó dinbigere uidetur, dtt fe ad iüos recipere quedt, dtt miniis. Sed tarne quicquidiüudeß, certiorem reddere uoluit Timotheu,quogt;Mgt;do oporteret wtcrm, in ab* fentid fud,in domo dei conuerfari:qult;e eßdnquit, ec* (leßd dei uiuentis,columns GT ßabilimentu ueritaW, Conßrtdutem eccleßam Chrißiam)ru,cttm fynd* gogd ludæoru : quod [ynAgogd umbras tantû rcrum fequutdßtcrihneq; unqua perprlt;edicdtioné legis, ue raciter dd cognitionem uiuentis dei pertingere potue* fit.Lexcnim nihil ddperjiâionëduxit:quod umbras fdltem, no ueritdtem hdbueritfiiturorii bonoru. Eccle, ftd dutem quid no umbras, [cd ipfam ueritatem fequi* tur,iure templu dei did meretur.ludaici templi lapi* des no accrefcebant, imo nec lapis[uper lapidcm man ßtjquemadmodu Chrißusprædixit. Atinhoctcm» plo ipßemet Cbriflus lapis eß angularis, imo fimda* mentum.

PRIOREM AD TIHOTH. 71 mentum,quodt0twmcr folum totiuf ^dtficÿ molem fuHincClapif fcilicetuiuuhab hominibuf guide repro batut,apud deum uero eleüin: de guo alibi etiam diet tur^guod ipfefitfùndamentu apoßolorit propheta Ephe.i rim,fuper guod tedificamur zy nos, ueluti uiui lapi» t-Pet.i deSidomiu ^iritMlis,(àcerdottû (anäMn,ad oßvren* dum ßiiritiMles hoßios, acceptabiles deo per lefum Chrißum. De hoc templo in poßeriore ad Corin» thios epißolamanißßius dieituriNamuos,inguit,te» i.Cor.^ plum eßisdeiuiuenliSfßcut dixit dem: Inhabitabo in iUa, zy inambulabo t er ero iUorum dem, zy ipfi eruntmihipopulm.

Dicitur aulein hiec eccleßa columna er flabilimé» tumueritatis,guij ßindata eß fupra firmant petrani: guain nuUm defiendens imber, no uenientiafluminaf iJiaU.7 non ßantes uenti deijeere poffitnt. Nam credentes uer bo promißionisdei firmathaduerßm omnes errorum turbos,aduerfm impioritm perfegmitiones, aduerfim prineipis mundi huim infultm, deniip aduerfm omnê » ittfèroru portarum poteßate mfraäi,inconcußig; in finem ufq; perdurant.Sic chrißm dixitiEt port£ in» ibid.it firorumnonprietulebunt aduerfm earn.Hine iUud inilgatißimü iaikttur oraculum : Eccleßa, guia regi» tur àfiiiritu fan{io,errare «o poteß. Et iure guident^ Ndm guia Chrißufeguitur,gui uia eß ad patrem,im» poßibile füerit errare lUttm.Qtiomodo autem no e/jet

m quot;-ANNOT. IM EPISr. PAVLI col»m»4 ueritatis, qute cbrißum ftvmmä ilhim pdtrü etxleflii uentite habet,qui proculäubio ßüi /ponfant fuam non patitur^Aut quomodo non fortiter aduerfus morte dimicaret, quteuita 'm fe Chrißü pror[iff cum omnibui bonis fuis,copMiturt Ihec admonëda, hicc pTiedicanda m domo dei:ubi no umbra bonoru oßeti duntur,fed ipfemet chriflus uia,uentas, er uita prue dicatur: ex quo lüud uera pietatis myfteruvm innotu^ it credenttbus,de quo fie dicentë audiamus Apoflolu:

Et dtra controueifiam magnum eft pietatis myfterium. Deus manifeftatus eftincarnejiuftificatuseft in fpiritu, fus eft angelis, pracdicatus eftgentibusî fides illi habita eft in mundo, receptus eft in gloria.

Sex perord'mem recenfet,quafingul4 citra omne dubitationcm,mAgnis refirta funt myßerijs.

S de primo dicam,quid mirabiltut quùmdcum apparet Phüip-3 nbsp;nbsp;mundo,'m carne nurtali ƒ Qui inßrmadei erdt,

ßrmam ferui accepit, (y habitu muentus ut honu)gt; Qui tnprincipio uerbum apud deum,carnem induit-t-IodH.i -De quo Joannes ait : Quod erat ab 'mitio, quod audit uimui, quod uidimus oculis noßris, quod perj^exi* mus j er manus noßra contreëhuerunt de fernume uita,er uita manißßata eß, ey uidimus,etiam teßat

w«r;Cr annunciamuf uobii uitam iciernam,guteer4t ttpud patrentjQT manififlata ejl nobii. Qjuando uifuf tß^^uando tnanißßatuf efifium pucrnatuf cfltwbif, tttjn filiufdatut eß nobis'.cum nwlttfirie-, multù^ ntodii prr miraculd diuinitatit fux gloriam oßendir^

Sed hoc quod fequitur duriiu ßrtaffe ijuibußdä ui» debitur. Dicitehim:Iußtficatui cß injjiiritu. An non H ipß deiM iußißcat impium? A ijuo iußificatione acce» pitdeuf^num ab angeUi,dUt ab homintbuiifed ange» U Gquot; homines ab ipfo iußificatione expcóhnt. Quor fum igüur hac tenduntiDe aßumpta humanitate «er bi dci dicuntur hlt;ec. blunc ueroguiadeuicrhom» Untis eß chrißus,deui iußißcatui eße dicitur.no qui» * dem in abßraßo,ßue in fubßantid, alioquideitds ipfit iußißcata elßet,quod abfurdum eß, CTplanè impium uel cogitare humanum peéhts ; fed in aßumpta feriä ßrma.de qua Euangelifla lounncs : pater diligitßli» lorfn.j um, (2quot; omnia dedit w mdn« eius. Et in Pfalmorum Itbro: Dilexißi iußitiam, cz odißi iniquitatem, pro» pfal,^^ pterea unxit te deus, deus tuus oleo llt;£titilt;e præ eon« fortibus tuis. Siquidemita inChrißum bommemo* mnes iußitite riuosinfudit pater, ut placuerit ipß, Col.» in iHttMj om«e$ tbefdurot fapientiæac feien twrecon» dere : planeque uoluertt ut in iUo inhabitaret omnü plenitudo deitatis corporaliter.tdeóque in Ewangelio loannw cap. primo fcribiturtPlenus gratia cz uc» loiw.i

(^ap. Ill ANNOT. IN EPIST. PAVLI ritate. Et de plenitudine citu nos omnes accepimuStty gratia pro gratia. Gratia fcilicet iußificantis nos deit pro gratia iuftißcati chrißi:ciuia ipfcß^his eß nobis fapientia à dcoitußitidq;, zy fanäificatio, er rcdemu i.Cor.i pt!o,titquemadmodumßriptum cß: Quigloriatur» 'm doinino glorietur.

III Vifuteß dngelis. Non folum etvm hont'mibtts in terra conuerfatu^ eß,fed er angelos hoc myßeriu Id» tere no potuit.Mox enirn nato in came domino, uigv lantibus paßoribid aßitit angelus,atej; expaueßenti» iMc.i bus dixittNetimeatistEcceenim annunciouobisgau dium magnu, quodßturu eß totipopulo, quia natui eß uobis hodie feruator. Acfubitôßih eß cu angelo tnultitudo milttiæ coelcßis,laudantiu deum, er dicett» tium-.Gloria in altißimis deo,er in terra pax,hoitiini Viatt.i^ bus bona uoltmtas.Legimus er dlio loco,domino nti» nißraße angelos. Et Petrus apofloltis de hißemyßf» t.Pet.i rijsfanflificatisinchrißodicit:Qtftenuncannuncid

11 n Pradicatus eßgentibui.Sicaprophetisßre omni Efaie.^ bus,tumpræcipueab Efaia,priediflH : Populus, in» quit,quiambulabat in tenebrisuidit lucem magnamt habitantibus in regione umbræ mortis, lux orta eß eis.Sic Simeon nieiußus, chrißumhmtenadreuela» tioneni

tianem gentiu dixit. Et C hrtßut priedicitri iußit 'm na mmeeimpcenitentidincir remißioncin peccittoram, in omnes gentes,

Nee ß(it 'meffiettx hiec prlt;edietttia. Nitw quad nnï h fapientid h («nitnA » nullte humanie perCudftonis ui* res ejßcerepotuerunt,hoe tutu Cf fimplex lUttueriM tis oratio prteßitit,ut fides iüi adhiberetur 'm uniuer* fo gt;nugt;tdo:alioi}ui (juid opus fùerat mifijje pr^edicato* nuQit fides habenda erat tam 'mufitato in ocnlis rnwnf/i myàerio i Nw«c dutew non jruflra exiuit fo* nuspr£dicationisapoiloloru,fedutfcriptumeft : lUi nero egreßi,prlt;edu:auerunt ubilt;j; domino cooperan» ff .Cr ferntonem confirmante,per figna fequentia.

Hinc 'm terris, er in ccelo receptus efi m glo» VI rii(.lrt terris quidem, guod remißionem peccatorïi ac Aih.ia ccptMriM fit per nomen eins, quifjuis crediderit in etim. Et «t omnes honorent filiu, ficut honorant pa* loan.r tremzimó utomnis Imguaconfiteatur gt;nbsp;quod domtnu4 Philiptt fit ïefus ChriRus ad gloria dei patris. In cœlo autemt quod deßruiki morte, fàmulantibus angelis uiilor in cœlum confeenderit, nimirum in dextera dei fedens» ut 'mterpeUet pro nobis: qui nihil non impetratàpita Ire,5i4i eß deus benedióhtSt AMEN.

QVjefint Chrißianorum epifcoporum cuni do* tes,tumo^eMjdjpttimum audiuimus. iHi

locxn.ly nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid 'm uite ucra manent, ab agricold pdtre iOà

cceleftt indies magis mdgifqi,p€ruerbufideh purgdt tionè acdptut,donee fludio er curd gratia: lüitts, clt;» pio/ißime bonoru operit ßudibus refpodere queant. Cum »anq; ßnt platatio patris caleflif, tarn non poft funt no ferre bonos ß uiius, q quod tegre eft animo ilt lorum,no poffe »j omniti« reßrre Chrißu: qui folttt omnes boni epifcopi partes in fe qplentßime abfoluit. VeUent mquä,fi poffenhin omnibus refèrre chrißu» i.Pet.i paßore er epifeopHanimari! noßraru, quidefeipfo lodB.io uerißime dtcere potuit: Ego fum paßor bonus, er dni ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mam meä potto pro ouibus meis, er uitam aternd do

Quid uero nouißimis temporibus, dlieni quida ib his uirtutibus, gubernaculd eccleßte fanéhru dcceptu ri erant : quales olim habuiße ifraelem ab Ezechiele Ezech. 54 percepimuf,qutpdfcebantfemetipfos: laccomedebat ouiü,er Idnis earü operiebätur.er quod craßü erat, occidebanttgregëdiit domini nÖ pafcebanf.quod'int ßrmu,no confolidabät,erquod lt;egrotu no fanabant: quid inquam alieni, ßsres er latrones dliunde 'm ouile Chnßi afeenfuri erant,qui no chrißu,fed aliu quent dam loge diuerfum ab mgento er natura Chrißi, imi taturi eßent: nempe paßore illumßultu,de quo domi» 'Zdchd.it nus adZachariam propbetä loquitur,dicenst Adhuc fume»

tibi uafa paflorii ßulti:quia ecce cgo fu* fcitabo pdßore i« terrd,quickreliihno uifitabit: di» Jperfam no ^Uieret,cr contritu no fanabit: et id quoi ßahno enutriet,cr carnes pinguiü comedet,cr ungu laseoru dijJoluet.O paßor,ö idolu,dcrel(nquensgre gern. HÏC tanta; crudelitatis paßor, eww membris fuis pfeudepifcopiSi bis nouißimis temporibus 'm mundo, imo 'm teinplo dei fedens,Gr oßetans feipfum eße dcu, regnaturui,defcribiturhoc 4:cap.ab Apoßolo. inte rim tarnen folicite admonet nos,ne aures aut animuin prabcamus dofirina iüius, quam dodrinam damo» niorum, er impoßuram appellat,dicens:

Piritus autê certo loqui'tur,' in pofterioribus tem ^^^x^^i^poribus defdfeent quidam à fide,attendetes fptritibus impoftoribus,ac dotflrinis daemoniorum, per fimulationem falfilo quorum,cauterio notatam habendum confeiendam, prohibendum cötraherc matrimonium»

In/iußwm fàcinus, ac fuperßitione plenu, quod BOMißtmii téporibus ecclefia lUa malignantiu deftgM tura eßet,Apofiolus noßer cerlif nonuUu perj^iritii

Cap.IlII ANNOT. IN EPI S T* PÄVLI fan^iam, argittnentii deprehenJerat. Neque enitit eoadhnc tempore, fjtiritus itte cugnitor fuluroruM eccleftæoblatiif eratAdquodudrijt fcripturlt;e fanU^ loci! ,certà cognofcere licet. Nam idem Apoßolm no üer alibi eiufdem ßgt;iritui numine afflatui,prtefl)ytef ASh.io riiecclefiteEphejinlt;elo^ttens: Ego,inguit, nouihoct ^uodingreffurifintpofl difcefjùntmei2,lupi grauef wi uos,no parcente! gregi. Per idem fèrè tempus dam ex his,qui ab urbe Hierofolyinoru, Antiochiam Ibid.n concejferant,noie Agabus,ßgnificabatper/jiiritutn, fimem magnam futur à in toto orbe terrarû : quæ de» indeaccidit fub Claudio Clt;efare. Ottales autem affU tus iUifint, fîteor ignorare me,utputa qui nihil horit fenferim unq. 'Heq; itémagnoperelaborandunobis, utßitura pr^efciamustcu præcipue quod dominus apo Afh.i ßolis dixeritfciamusition eß,mquit,ueßru noßetent Luc.tz pora, cr articulos temporu, quos pater in fuaipfius coßituit poteßateiquin potius prtecMis,lubricte car ws noflr.£,lubis:ac accenfis, bonoriî operu, lucernis, expeâemus dominu noßrit à nuptijs reuertcntem : ut eu uenerit cr pulfauerit,conßßm aperiemus ei.

Porrà nouißima, fiue poßeriora tempora diilA funt, quibus Euangelion magni dei prlt;edicari coepit. î^on enim alia reßat poß Euangellf prtedicationem, innouatio tmindi,prlt;eterquâ quæ in fecundo aduentu Chrißißttura efi.Erat quidem Euangelion, etiâ temo pore

PRIOREM AD TIMOTH. 7$ pore legii^fed reuelandu ddhuc.Nam etiam ante pra dicatum per apoßolos Eudngelion,fcripturlt;e fanä^ reuelandü mundo Euangelion prædixerunt. Rcjjic* xit hue Apoßolufdlio loco,cum diccret : Htec dutem i.Cor.io omnid infigurd contigerunt iïïif : feripta uero ßmt propter ddmonittonè noßri,i» ^uos fines feculoru ma ciderimt. Nee uolHit loannej in epiüola fud,fcri bens:Eilioli,m(}uit,nouißimti tempuseß.Nec quen^ tnoueat, ^uod Paulus hic dicit,vstçote xcugoie, ii eß,poßerioribuf temporibus. Joannes uero ait : 'mtifgt;(eisjp:quodnouißintdhora, fiue nouißimum tempus interpretari polßumus. Rejfiexit ad Chrißiaa na tempora Jdcob patriarch a, quando congregatisfi Gene. 49 dnn««fWKit qute uétura effent Irr 'reSp ^pigSip^quodinterpres noßer,in nouißmiis diebust uertit.SicapudEfaiam:Eterit,inquit,tp 7x2:Eßahe.t TCUÇ prieparatus mons domus domini in uertice montiumiZ^r eleuabitur ßuper colles. Eß prlt;ete reaomneiüudtëpusàprimo Chrißiaduetu,adfecun du ufq; nouißimujfiue poßerius tempus.Omnia enim, loan.19 ut Chrißusdicebdt,cofummata funt.Et in Galatisple Gal.4. nitudo temporis dppellatu eß. I» cuangelicis Uteris, i Chrißo,undecima hora uocdtur,qua ociofi in uejfierd um mudi,in uineäcaleßis patrisfimilias coducuntur»

In bß itóijj «If tmii temporibus,quibus maxime pro l^iciendum ne dies lüa domini nos tanquant

fi(r,incdutos opprimeret,exoriturof quofdd dicUApa Hiere.i ßoltii, gut reliih fönte illo uiuo deo, cißerndtfeguad turießent,gu£,utlogtur Prophetd,no poffunt cotine re dgud:hoceß,4 fide in Chrißu, inroburcdrniffu^ cofiderëf.gui 4 uerbo dei,ddhudntu coßitutiones de* ficerct.Quæ guide defiâio, primu per eu uiribuf ro* bordtd cß, de guo mj b.ec uerbd dpud Ddniel.fcriptli JDanie.u eß:Et,mguit,eleudbitur,crmdgnificdbiturdduerfat omnë dcti.Et dduerfi^ deu deoru loguetur mdgnificlt;(f er dirigetur,donee copledtur irdcudid. Et deu pdtrS fuoru no reputdbit, crit in cocupifcentijs fixmind» ru,nec gueng deorwn curdbit,guid dduerfics uniuerfd confiurget.Deu dut Mdozim in loco fuo uenerdbitur, deu guéignorduerut pdtref eius, colet duro cr df gento,et lapide prcciofo,rebusg; preciofit. Agere cce pit tUe, etidmdu uiueretddhuc Apoßolut,myflerium iniguitdtii fute. Cuiuf dduentu$ fecundu operdtionë fd t-Theß.i tdnx effie defcribitur,cu omnipotëtid,et fignts,dcpro digijs inëddcibiiS,Qr cu omni deceptione iniußitite,in hii gut pereut,proeo guoddtleâionëueritdtii no re» ceperunt in hoc,ut fdluifierët. Et proptered mittet il lis deus eßicdcid illufionis,ut creddt menddcio,ut iudi centur omnes gut no crcdiderut ueritati,fied dpprobd ueruntiniuflitid.Nimirü iBeeß,cuius membrd,ubiue ».Pcf.x hementcr,ut Petrus teßdtur, fitßuofii Udnitdtis uerbd infonueriitt, inefeunt hotes pcrconcupifcentidscdrnis uoluptd»

- «oIupUfièMî. eos gui uere dujugcrtint^ eos gui errore couerfanturtdii lüis libertdtê poUicëtur, eu ipß ferui fmtcorruptionii.Ci^i O' cUm indueët feëlas pernicio fujCtid deu gui iÜos mercatus efl, abnegates -.accerfen te$ fibgpfis celerë interitu: o pleriq; feguëtur iUoru exitia^per guot uia ueritatis makdtüis afficietur, er per Mdritiä fifiitijs fermonib.de uobis negociabutur: guibus iudiciu iam olim no tardai,o perdttio iUorum no dormitat,Htec copiofim adduco, utßiatis guinam iUi fint impofioreStOdoëbres dodrinie d^moniorü» No unadutaxateßperfona Anticbrißi:inges corput tß,uaßißimu regnu efl. Dicitur guidé homo peccati, filiiu perditionis'.at potefloi iHiui ualtdior efl omnibus huiui mudi regnis. Ac idea à Daniele,rex.no unius ß Danie, S eiei,fed/àcierudidusefl.Etloan.ineptfl.fua:Et ficut, i.loan.a, inguit,audtftis,guodAntichriflus uéturus fit,nuc An» tichrifti multi ßdi funt:gui guide operarij dolofi funt, fumpta perfona apofloloru Chriflitatg; baud mirum, guandoguidéipfefatanas träsjiguraturinangelulu* a.Cor.u cts. No magnu efligitur.fi o miniflriitliusperfonam it» fe träsftrunt.guafi fint miniflri iuftitia;, guor it finis erit iuxta opera eorum. Itag; fub fipeciepictatis, atg; rfdeo in ipfa ecclefia dodrina o poteftas Antichrifli, per eos potißimu guifida. fandimonia ffiiritiis, caute rio notatä habuerintcofcientid,oflëtabitur : ficut feri ptu eft.guod Antichrtftui in tëplo deifilfuruf fit,atg; ^ftcntituriisfeipfumeßedeum. I 4

Porró cum malta fînt,quil)Hi Antichriflui cum re gno fuo,Chriflum mpugttat:cum malta fint, quibut euangelicam ueritatem obfcurare nittmtur, ueri iUi ittimici crucis chriflt : duo tantu hic ab Apoßolo re» cenfentur:Coniugÿ ßilicet ablatio,c^ ciboru fiiper» fiitiofa abfl'mentia. Ex cjuibiu facile coüigtmtu not, illis,'m reliquii conßitutionibat fuitadhibenda fit fidet,qui tant ubicj; gloriâhotnmu queruntpotua, quant gloriant dei.S ed ut paucis de coniugio aliquid dicam. Certe Chrißus decœlibatu laquent, non, in» quit,omnes polfufttcapere,fed quibus datum eß: libe rum nubendi iuf reliquitomttibHi,quimnwdicè igné concupifcentit carnis fuæ, urerentur. Antichrißuf, quot femel donis fuis, crapula,diuitift,dignitatibas, potentia,acfuperflitiofis iHis ementitlt;efanâimoniieti tulis fibi conciliauerit, adeô uotiuo ccelibatus capißro ronßri»git,ut prias flupra iHis permittat, cz adulte» ria,cr alia id genus 'maudite libidinis portenta, q ut alicui fuorum coniugij remediu (quod niagis ttnpera» lut chrißas,quam confuluit)tutô qult;erereliceret.îio hoc uoluit àpr'mcipio conditor rerum deus. Nam cre Cene.i auit deus honi'ment,ad imaginem fimilitudinéfuâ: adimaginem dei cre auit illum, mafculu/m crfcemmS creauiteot.îionfolum tnafculus creatus dicitur,fei Cr fcxminaiatq; hoc duplici fexu etiantnum hodie co ßathunianitgenat .Hon ettimfruflradeusdupliecnt haue

PRIOREM AD TIMOTH» 77 ' . ’ hiinc maris er fixmin£ HAturam creduit, fed 'm boc crcdMitjUtd«« bf n4t«rlt;e coniMtgerentur : undeetii iduerfdrij ueritdtificoniugiu uocant, ubi niiu er tn'md coe'unt 'm unum: id quod Adam J^iritu dei edo» äiii mfellcxitJicensÆterunt duo 'mcdrneund.Prlt;e Gene.t cepit etiitm deui,ut h£ dute credited ft odlurtet atque idmfimul coniunäic crefeerent ,multitgt;licdrentur^. 111(5 prieterc4 mirundam qudndam mutuæ charitatis fiammä 'mfeuit,utuiqudddm ndturdli JèranturtiUi tdm fdnfh precepto credtoris,obtemperdre. Neque dbhoccrefeendi,propdgdndiq; præceptoquifqudta excipitur, nifi quem ipfemet deui, fublimiore iIlo dc omîtes biwMdiiftó uires excedente doiio digndbitur.

Hite re moties Apoßolut noflermo dufus ell,quic^ qud exigere d Cor'mthqs, quoddiuerfum diMWto prte cepto uideri poterdt.lpfe ndnip cum prteceptudomit i’ Cor.7 ni,de uirgMjifcwSjHo baberet,cdute tdntum erfdpien» terconfuluitiüis,necuißrte mijeeret Idqucutdquo tdndera qui fe explicdre uellet,fine periculo confeieu» tiicmequiret.Nouerdt Apoßoluf, qudm eßet fiibliiltc domim Htrg(«i(lt;w,cr qudmpducis dfjtmn.NoHcrrtt »i bilo freit« tdmen etwm honorabile eße Ht(er omîtes Hebr.iJ gentcsconiugiu,ercubile impoüutu.Hdflcnus nemo IJircuit e(4m qwi epifcopi munus dppetijt, ^«od bone* ßumoputfitepifcopimunut. Eumqui propter ßu» prd uitdndd connuamp;ium dppetit, quid honeßum oput t 1

Capjni ANNOT* IN EPIST* PA VLI defiderat,cur jjgt;ergt;tigt;nuifAitmhoneßamoput deßdet nhquhdum uritur,coniugiuapf)etitfNo puio.üe^ enim no uere diäu eß ab Apofl. Propter flupra uitait dlt;t,fuä quiflj} uxore habeat,cr fuu qutecj; uiru. Et rumtSatiuf c/i matrimoniS cotrabere,q uri. Vos capita eflis in populo,flrre poteßis,ut fcortis contifce antur miniflri fanóioruwi' Heus hodie qute Circeani^ titos ueßros tarn ab oinnihoneßate,in tarn foedä turpi tudiné transfDrinauit,ut magis placeat hypocritici ii la quorundä er uereimmuda puritas,q nudit illud ac uere caflupaucorttconiugiitfOfecula,ö mores, atq; o blaflthemiiis. In p reeio habetis qui fcortii communis canttqui caAi conubij leges fequutur, exploditis,pro fcribitis,acignecrfirro impetitisi Sedpauli/perhic animidolore cotinebo,quädo hac m re Antichrißido ärina, plus fatis iam annis aliquot pietatis fpecie pijt mentibus impoßtu efle,inficitu ire queat nemo,/altem cui peäus fapiat. Itaq; ad altera partem doHrin^e diC tttoniorum, cuiuf hic meminit Apoßoltts tranfitum ficiamut.Ait Apoßolus:

lubentium abftincre à cibis, quos deus creauic ad fumendum cum gra^* tiarumadione fidelibus, SC bis qui cou gnouerunt ueritatem : quod quiequid crcauitdeusjbonüfitjet lühil retjeiendu, fictim

PRIOREM AD TIMOTH» 7» ÎÎ cum grariarumadione fumatur » Sana äificatur cntm per fermonê dei, ac prea cationem.

O impudcntid.E.tidmui^Mn iHcmibois quotididnü imperio fuo Antichriüuf pdulatim per hypocrifim fubdere ßuduit.Tdtn dnxie quterit undiq; lucru:ubilt;Ji frduditritid tendit^ne ^uid fein uniuerfts eredturis dti abfeondere, dc dreæ ißitM fK0»KÎlt;înlt;c infidinu effuge» re quedt. Hoc hofiii noeentior C hriüi,quod hiec d git fub prietextu pietatis, quod titulo fdnäiinoni£ mun» do commenddtur.QucectecUdit, qwgt;dprlt;tpoüerunt iudicium,ficpictdtis pdrtem, in deleéhtciboru/m po* nercjMt eoj quifecus fentiunt,pro hareticis ducdmufi Cur »on potiiit dd dpoüolicdin reguUm ambuldt mm f Qjii, iufjuit, ueßitur, non uefeentem ne deßm Rom.14 cidt.Et qui non uefcitur,uefcentem ne iudicet. Qwt «c fcitur,domt«o «efeitur, grdtilt;w cttiwdgit dco : er «Ort uefeitur,domino non uefcitur,et grdtids dgit deo. Et dlid quiC in epiRold dd Rontdnos feqiiuntur : quic omnid liberd effe prædicduit ApoAolut, modo quie funt pdciijfeäcmur.cyqute lt;edificdtionis, diu« frglt;» dliuMJ : ne oßvndiculum pondtur fratri dut Idpfus occdßo enitn eR regnum dei cibtu depotuf, Not» i (quid diferimen iHorftwi -, nihil bdbet momenti d4 tterdm pictdtcin ) fed iuHitid zsquot; pdx , zsquot; gd«dta uw in jßiritu fdn{k. Sed qute eil blt;cc fuperslitio»

^apuiir ANNOT» IN EPIST* PAVLI ne dicam impietai,fîc prifctpto ligare ßdelef» ut fine peccdto uefci non liceat cibis, tjuoi ex £quo deus créa uit ad fumendu cum gratiaruaâionefidelïbttsi Fidelia lgt;ufdico,quorum confcientix liberlt;e ejfe debent à qui buslibettraditionibus hominu,paparum,epifcopo» rum.Neq; in hoc acceperunt autoritatem, ut quoquo modo obligarent confcientias fratrum.Neq; enim hod mines,hominum confcientijs prtee/fe debent,id quod vCor.^ ^lihi tfßiftur ApoflolusiOmnia inquiens, ueftra funt, fine Paulus,flue Apollo,fiuecephas,fiuemundus,fi^ Meuita, fiue mon, fiueprlt;efentia, fiue fùtura : omnia inquam uellra funt,uos autem Chrifli, chriflus uero dei. Ex quibus id tandem coUigimus,quod reuera eß: Papam,epifcopos,cr minißros reliquat, non priM^ tis,fed publicis ufibus datos: non fud.,fcd noßra qu‘e» rere debere.Nonaliam epifcopis deditdominus auto Matt.iS ritatem,quàm abiens in caelum apoßolis fuit dédit, di cens:Euntes ergo,doceteomnes gentes, baptizantes eof Ml nomiwc patris filij,zy j^iritus fanfli, docen tes eos feruare omnia qult;(cunq^ pracepi uobis. No» praccpit autem Chrißus ab hocuel hoc ciborugene* abßinendum cifefidelibus : fed indiißrenter or fi* ne omni ciborum deleâii,docuit dicens:Non quod im grcditur in osiimpurat hominem, fed quod egreditur ex ore,hoc impuru reddit hominé - E quibus tandem ficeoncludinii(s:indignii e/fequauis reliqua creatura dei,

PRIOREM AD TIMO TH» 79 dei,^»ifquKfmecogmtionecre4torii,uel icamibut, uelalijs cibifiuxta humanum dekäuin, dbßmuerit, fdnlt;e doärinie rc()ugniit,qtdflt;juii ucl leuem pie^ tatif partem in ciborum deleäupofitam effè arbitra» tur,Extant huiiu fiipcrßitionis,noßrii adhuc tempo» ribut no obfcura ueßigia,dum pleriq;ßatk diebk fic ab efu carnium,Quorum,laäis quoq; nbsp;nbsp;butyriabßi»

nentiUt tninui crimen exißiment,fürari,ßmä proxi» mi mendacio conßgt;urcari,firnicari, quam dtebus thx faut fabbati, ut fic loquar,camibus uefcL Qttod malum equidem no ex apoßolica doärina, fei ex Antichrißi fuperßitiofa pietate,reliflum eße uide» tur. Sic enim docuit Apoßolui: Nc gww, inquienf,uos Col. (t(4icet in cibo aut potu,aut in parte diei ßßi, aut no* uilunijiaut fabbatoru ,qult;efunt umbra rerum ßttura» rum, corput autem Chrißi.Nec te moueat, quod CF infidèles utuntur creaturis dei: er Apoßolui hiefide» lium duntaxat meminit. Nam infidèles etiamfi no ra» ro abßinent ab efu carnium,aut huiufmodi,quia tarne fide in Chrißu carent, fuperßitiofa religione commo ti,abßinentt immérité) beneficilt creatura dei abijei» «ttt.No» enim ut ßiiritui camem fubijeiant, fed ut iu» ßitia quippiä per hoc fibicumulent,abflinent.Quoi er ip/twn lüis in cumulum damnationis cedit: er quoi prater fidem abßinent,er quod ex operibits fuis iußi ficari quarunt.ïideles autem omnicreatura utuntur

finepeccato-.ututuruero no adoflcntationë,uel aduä luptatéffcd ad neceßitate et gloria dei,(}ui hæc omnia creauit ad fumédu,cugratiaruaflionefidelib. I« ƒ«« Tit.i fntt : omnia pura,puris.Porrc) poüult! etinjidelibuft nihil eß purujed polluta eß tBoru et mens et confcicit Porrö ideo pura funt omnia puris, guia pUf (tia^ rificätur Ulis omnia, et fanäißcätur per fermoné dei, er precationë.i.fanüificatur per uerbu dei (cui credi ntuf ) in fubßdiit huius noßrte mortalitatis, ne utentes creaturis dei,peccemits.Ideoq; er preces ad den fundi tnuf,ttt nos quotj; inhis minimis, oculis mifericordi‘e fult;ere/^iciat:actandeilliprocollatis in nosclemëter Û . beneficijs,gratiasagimws.liamlicetbona:ßntcreatu r£ dei omnes,ut lAofes teßatur, tamë nobis bona non funt,nififide ucrbifanili,cr gratiarumadione digni reddamur. De his(ait rurfus ad Timotheu Apofl-)ß e^omoneficeris flatres, bonus eris minißer iefu Chri* d:i, enutritui in fermonibus fidei, bonaq; doÜrinat quam ufj; fequutus es.

Cofulcrc uult miniflru,perfuadere quoq; er coin* tnoneficere,non aîit imper are, quippe qui rex no flt, fedminiflerduntaxat erdij^enfatormyflerioru dei. Qjiemadmodu Timotheus hauddubie fltit,qui ab ipfli ufl^ cunabulis in fermone fldei, ac fana dodrina'enua tritus,nb potuit non conflanter ajferere Euangelion

HAud magno ßudio doceri potcrimut, 'm ^uent tor^ueri dcbeât, hlt;ec qute nuper audiflii, apo» ftolicaoracultttfireflecognouerimui lt;lu,e quondam gefjirit leroboam ille rexlfraekqui nS fatif effeputa Mt,ft ipfe peccatii peccato ddderet,nift Cf illud ceu in . cumuls fuperadderet,ut Z7 ifra'él peccaretcotra doa m'mS dcum fuS. tiam ipfe ( qutepeßimif femper funt ßudia)iuxta conßliu cordis fui,nouos fubinde facriß» cidi ritivi excogitauii:facerdotes excelforu inßituittla cum,cu ipßs fdcnßcijs mutduit,cr tëpord,quo jfraea km lt;1 Kcri dei cultu aucrteret. Infuperc odio V atinüi dttoatrociuf, Dduidiciregnireliquidf,infeikltu( efl, ut per uim occupdti à fe rcgni uires ßdbiliret.Sed «cc fic durarepotuitpoteßdi illiui:imö earn ob cdufamth mtts leroboam euerfa cß,excel fa dcßrult;!kl,fdcerdotet interfiäi. Proinde quod olim leroboam, fub lege ad» hue conßitutis iud^is,ßiicere non erubuih hoc idem re uelati tempore Euangelij lt;«gcre coepit,homo ille peca cdti,ßlius perdttiis, qui in tcmplo dei fedenSt eßntur aduerfut omnem qui dicitur deus t aut numen : quan» do Cf regnum, facerdotium /^irituale, hoc eßtuet rum er genuinam ueri dei cultum * À populo fant fh, ßiecte qiiidem pietatis außrre non timuit\ ae alios Jonge 4 uerbis domini diuerfos ritui 'm eceka ßam fan^rum mduxit : (^uem niß muture f^iritn

Cap.ini ANNOT. IN EPIST« PAVLI oris fui interficiet deits,non uideo qui Chrißi regnant latitupropagiitionëreciperequedt. Regnu chrifli, quia fdcrum e/l^prophanin cr dniles/àbuhu no dgno fcit.Regnu Antichh/li, prteterqud ßbuld,nihil eA, An nonfibuld eü,quoddicunt quidd,dc etidm pertid tidcißimetueri condntur, quod qiiicquid Pdpa(etidnt fi pdrum re/^ondedt uerbis diuinis ) Adtuerit iüud protinut fub peccdti mortdlis peenA, ferudndum effef Non exercetur in hit tninißer chrißi, fed potius quit fdnAntdoflrind decent,qu£ cr pietdtem promouent Cbrißidnd,hi£cdocet,in his uerfdtur, in hisfefe exer eet;id quod hifie uerbis i Timothto requirit Apoß.

Caeterum, inquit prophanas Scania les fabulas retjce:quin potius exerce te^ ipfum ad pietatem.Nam corporalis ex«! crcitatiopaululum habet uiilitatisiatpic las,ad omnia utilis eft,ut qux promiftîo nes habeat uitac præfentis ac futurae Jn«« dubitatus fermo,dignus^,qui omni!* I busmodisapprobeturgt;

Admonuerdt difcipulam, de hts qui in nouißiinis temporibus exorituri effent doârin£ d^monioru dfi fertores. Nuncneprophdnis cr dnilibus fobulis dni* mum ddijcidt,commoneßu:it. At uero prophdnds uo» eat fibulds,quicqttid no in lüd fdcrofdnikt eudngelice doéirin^

PRIOREM AD TIMOTH. 8t do!îrîtt£ penetralii admitti ineretur. Aniles autentt lt;iuu propter ineptam loquacitaté,nihil utilitatis adß runt auditoribuft ueluti fi ^ui/piam in exponendisfi» dei my/ieri/s multiloq’MS iÜm unuf, qua 4 femel cce» ptisjibulis nunqttd defillunt,imitetur: ii nimiru (ernt per peiores remittit lt;iuditores,nunquA meliores.Qtii biti ineognita efi ueru unimi pietiu,fdcra er prophaa tuperindeelfeducunt. Et quanqui zelum dei habe» re HidcMtur -, quid tarnen feientia er iudicio J^irituf Rom.to carent,itnà quia iußitia fidei carentt nonpoffunt non Chrißo, Belialtiußitite, iniußitiam : operi dei, quad Joan.^ rß fides in chrißu, opera ab hominibus excogitata, einteponerc. HtMc iü^ tot loqudcißimteac uerepro» phan£ in ecclefiam irrepferunt quteßiones, nempe: An Papa errarepoßit: an unmerfiinecclefia Chris ßi exißcntes,pr£ccp tis tRius fine omni tergiuerfatios ne,obedire debeät: An oblatrandum tlli fit,à doiÜiori bus,fi cum quotidie innamerat myriades animarü fe» cumadinfi:rn'Mndetraxerit: Anchrißus, anVapdf caput ecclefia militantii: An facerdotes erdiaconi re gni papißichperpetuo, ceu quondam qui Cybeles fa» cris pr£erant,coelibes uiuere debeant : An iuxta feri» nium peâoris fanâifiimi Romani pontificis, mérita Chriflhdijfienfari pofiint : An grauiter in deum pec» cent, qui pecunia tlleâi.pro defitnilis fratribus par» ticipant menfe chrifii: An blajfihemits fit in promif»

fum 0- benedidtwi Abrahæ fernen,^ui operibuf pro^ prij{ tribuit, tjuod fcriptunt fanikt ubicfi grdtiit dei adfcribit.Kt alia id genui initMnerit,quibui uarte iatn tnultif rcfro annif mpofitit eß Chrißia/tif mentibuf. Quiddicant de totprophanii uocibuf,guibuioptiniif aliugui ingenijs haäentu tÜufum eß,ab itieptif quibuf dum aßnisfnon enim dieam Theohgis. Ueq^ enim fdo crlt;euideri debent uocet iüde,quas totief,in contumelM ßiiritui fcriptur^ fanäte,ingemmant quidatnichard Äfr facerdoty: purgatoriui locui,poß cbtercstititerf ceßio fdnihru,poß exutam mortalitaté : aureola uif ginumimeritum congruitnuffa facrtßcium : atq; ho’C Oquot; hii fimilia nos quidem habemui inter ea qu^ O'ß no dodrino repugnant, er quo garruhtaiis aniculi rum tmitantur intemperantiä. Vtinatn intemplimi fuum redeat aliquando C hrißiu, expulfurus omnes il Mattai los er uendentes er ementes, priufquä etiam lUa quo ttobiiadhuefupereß parua,bono ^ei,portio, in luneatn abeat latronunt.

Sedexploßsiamprophanisillisant'eularu comeit tis,tanquä adulterantibui fynceritatem reltgionis, ad pictatem conuertimur,quo quidem inßgt;em diuino be neuolentio animos noßros erigit. Ea eß enim pielatif natura,ut unàmfefeer föntem er caput bonitalif dei,occludat,nempe, quopromißiones habeatuito profcntnacfrturo. InteÜigimusautem nomine pieta tiicr

PRIOREM AD TIMOTH» 8» tjj Grfidei puritatem, er uitte opt'mte reäitudmem» qute potißimum in fe continet primu : ucrum ilium in fpiritu uerititte cultumytimorem ,dmore,con/rßiof nentj; deiidemde patrilt;e,parentu,amicorum,inimico rumyßtperiorum quoq^ er in/rriorum ttnwrem.Qÿte omnia citrafidei pietatein rede prteßari non pojjunt. Poterit ßrtaßu er exercitatio honeßorit oßieiorunt nonihil in oculis inundi prießare, ut Äpoflolufad Ro tnanos fcripßt:fed niß earn fideißneeritas pr^ecejjêt »■it,p(jr«wi,imö nihtlinoculis deipromoucrit.No» reijeimus exercitia honeßoru ßudiorum, qute ad uir» tutem incitamenta ejfe ^ueant alijs : imo omnino exer cendain ejfe ducimuffidei chriflian)ealtitudiné,mot dó rede meminerimiis,quod dixit Apoßolus; Qjtic« quid noeß exfide.peccatunt eß. Non eß piettu uera» qu£aut fibhautcreaturis alijs iußißcandi, faluandi^ uirtutem tribuit. Vfrlt;lt; pietas ut 'm animoßta eß, ita uerbis pro maießatc fua fatis definiri, tem» pore item aut loco p ritfcribi poteß. E.t ea, de qua hie loquimur,pietas,omnê, cundziru in fe uirtutum, na* nbsp;nbsp;I

Tria funt in quibus cordatiolim Theologi,chri^ üianam pcenitentiä confißere rede arbitrait funti'm eleemofyna,oratione,er ieiunio: qutefingulaàchri üoßnEuangelioKacTKUiatthtcum pulchre, feruata Matt.é

Eleenwß/tM omne iUttd in fe coplefliturfludiu,^uo proximit uarijs uit^e huiui ncceßitatibuf fublcuamiiSi ut ftmt admonitioncs fatite in peccatis,confolationes in dcß^cratione,re{bi inßitutio in uia uirtutum, quibut» ut bottA fit aniniA, indiget. Deinde etiam ueße, cibor poiu,te£kq;,fi neceßitof ingruerity inopiAtnßdtrum propulfamitfihis enim corporii potißimum incomnta da propeüuntur.

II Oratio autem omnes ilhut contemplationef in fe re cipit,quibuf in deum rapitur humanuf animus : quo» ties intribulationeconßitutifpedibiis det humihter prouoliiimur, uniuerfas fiuepriuattisfingulorit,ßite publicas uniuerforu neceßitatcs iUi exponimus. Dea mde etiam lediones facroi compleäitur orationis nd tura,quibm fe mentibits noßris non raro aperit deui-Præterea omnes iUas exhortationes,quibits in concio nibits iUis publias, per minißros uerbi fanäi, ad cor loquiturdeus,notam ßiciens hominibus uoluntate fuS.

Ill leiunio continetur quicquid corpus hoc noßru in feruitutemßpiritus redigere poteß ; ea funt maceratio Col.j carnis peccati,labores honeüi,Gr uigiliteimori quo* tidicaßiMus er concupifeentijs ueteris Adte: morti ficare membra tcrrcßria,ßuprum,immunditia,tno[* liti:m,concupifccnt;ä malam.,er auaritiam,atqi adeo exuere ueterem hominë,qui corritmpitur iuxta concu pifeentidt

PRIOREM AD TIHOTH. 8, cupifcentiiü erroris : renouari uero/^iritu menfis,cr inducrc nouttm homine^ijui iuxta deum conditttt eßt per Mßitiam,cr fanflititcm ucritiitis- At(j; 'm bis qui dem tribuf con/ißit tota Chrißiani uita er ftlus.

Sed ut rede inteüigju quad dico,totiui ordine nea gocif,ceuperexemplu fubijeiam oculis. Siquißiatn conßeäa neeeßihte proximi, craßo faltem cartidlis ptetätii ajßäu duiliu,beneßcij quippiS in iüwm con» tulerit,exerettatio quidem eß,qu£ inßcic mudi huui utique contemni poßtttimö ut nuius (beam aliquidt^ non eurent huiufmodi exercitationes merecdefua, fed temporali duntaxat,n0n etiamßirituali. Sic obßetri cibufin Aegypto benefiajfedeitm legimtn, quod in Exod.t populum fuum mifericordta exercuiffenttquod timoa remdei,longe prlt;ecepto impij regts antepofuiffent. No« eurent etiam pakte donkfuk, licet mox à uento dißgt;ergendte,ac tn ignem mittendic : non fecus achy a pocrit(e,exereitationu fuarum mercedem recipere dia cuntura Chrißo, nempe popularis aurte gloria, Oquot; prteterea nihil, fieri enim poteß,ut quißiam ’m oculis mundi pie uitam tranfigere uideatur (quemadmodunt hypocritte,de quibus f^pe chrißus ) tarnen in oculis dei abom’mabilis fit pietas illius. Contra fieri poterit, ut quißiä plané impießcere in oculis mudi uideatur, qui uere uiam pietatis 'm oculis dei incedat. Sic Mara tbafororentihaudfatis pio zlt;:lo accufat, quad extera Zuc.io

Capjni ANNOT. IN EPIST. PAVLI niiüiuf,in chriflum,gt;nittißeri/ partes negligeret.Sie Abraham immolando ßlium fuum, non folum aduer* fus deum iinpie,uerumeliä aduerfus naturam crudeli ter incedere uideri poter at incredulis, cy quibuf uera tinimi pietof incognita adhuc manebat. Atquitotiut negocij caput, fidei oculis, penitius introjjiexerintf Abrahamum no tantum no crudeliter, fed er pie iua xta ac fapienterfèciffê iudicabut. Detu enim,no Abra hantui,folicitui ef[e debebat, quo promißio Abrahit faihijcomplerefur .Hine no omnis ftatim exercitatio promißione habet prafentii uitte ac ßiturlt;e,fed ea du* taxai qua eu animi pietate coiunffn eß. Qualis eße i,Cor.9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uel Pauli,qui omniaßätis omnibui,ut omneslu

Exod.}i crijàceret : uel Mofhqui propter filios ifra'él ex libro uit,e expugi optabat,faltem populo fuo peecatii ditnit fhilip.a teret deucuel chrifli, quicu i» firma effet dei, firma ferui accepit,humilians fefe ad morte ufq;,mortem aut crucii.Alioqui fi omnii exercitatio,pietat eft dicenda, qui ßt ut copiæ illlt;e,phalanges,cohortes quoq; ac re* liqu^omnesmilitumlegiones,minime pietatis nomi* ne à nobis cenfeanturf An quia dixit quidam:

Luean.io NuUafides,pietasq; uiris,qui caflra fequunturt Venalesqi manuit ibi phas ubi maxima mercesi tat'miab exercendo,iuflasillasmilitu copias, exerci* tumuocarunt, quod fife illic milites fub ar mis exer* ceant.Quinctiä ingenitim exercere dieuntur,qui poß longe

PRIOREM AD riMOTH. 84. lange in honeßis difciplinis nAMtam operam,lucubrit tionibuf nliguot^ingenij fui uimexpcnütur. Ciuan» ^uam nee hi quidem ßußra exercentur. Nlt;tm prie» terquiin quodfecum hcititm quctnddm laborü fuorunt percipiunt uoluptatem, etium, dum admirationi funt mundo,præmium ßudioru fuorum recipiunt laudem» Clhiii porro huiufmedi exercitationei corporales funt, nec ßgt;iritu fatK refirunt,ideo paru utilitatis ad^ (irre dicuntur : neq; quiequa pr£terea habent, quint quod quærunt pr^miü laudis bwwattie. At uera pie» tMpr^terqua, quod tUi excerni hominii benediÜiones promittuntur, etiam interni hominis benedidiontbus no eßdeßituta. Qjtodutrunq; Abrahamo fàâæpro» mißiones oßendunt. PoßquÜ enim dixiffet deus: Egrea dere de terra tua, CZ de cognatione tua, er de domo patris tui:fubiunxit,dicens:Faciamq; te m gentem ma, gnAm,er benedicam tibi,er magnificabo nomë tiüt, rrisq; benedtilus. Benedicam benedicentibus tibi, cy tnaledicam maledicëtibus tibi. Et aliam, qu£ inpleni tudine temporum adimplenda adhuc erat, adiunxit, per quameredentui mentes inßiem capefceniLe olim» future uit£,ßlicitatis,erigerentur, dicens : Atq^inte benedicentur uniuerfe cognationes terra.Eadem pe nè,imô per omnia eadem,uerbis duntaxat parum im» mutatis, promifit deus ifaac, er Iacob patriarchis^ qua ante promiferat Abrahatno. Ndi» poß oamp;itHMt w 4

Gfne.ir Abrdhæ,bene dixit deut ifdäc ßlio tim. Ipfe ettim htm buit,ut feriptura tejiatur,poffeßiones ouiu,cr arme» torum,amp;fàmiliieplurimü. Et apparutt iSi dominus ibid.ii dicens:EgoJumdem Abraham patris tui : noli timere,guia fgo tecum fam. Benedicam tibi,t:y^ multi plicabo fernen tuum} propter feruum meuAbraham. iacobo autem eandem beneuolentiä repetent dicebat: ibid. 18 Egofumdem Abrahäpatris tui,etdem tfaac.Terri 'm qua dormis,tibi dabo, er fcm’mi tuo, eritq; fernen tuü quafi puluis terrlt;e.Dilataberis ad orientë,et occi denté,er feptentrionè,ermeridiê : er benedicétur in teer infem'metuo cuda: tribm terrte.Ueq- his tantu beneuolentite fult;edona promifit dem ,fi:d prorfim etia reltquis omnibm,qui luxta regulam uerbi fiti ambuht Deut.zS turiejfent; idquod longa oratione 'm Deuteronomio Mofes complexm eft. Hodie non mmora per chriflu promittuntur credentibm Euangelio. i^am omnent prorfim cibi,potm,'mdun!entiq; nobis pr^ripuit foli» cttudinemtdcumq;, ceu patrem, horum omniit in fefe Mdtt. 6 curam tranftuliffe oßendit,dicens ; Nouit enim pater ueftercaleflis,quodopm habeatis hisomnibm : qu'ta potim quterite primii regnum dei,er iuftittam eim,et hlt;ec omnia adijeientur uobis.Et htec eßpietas cui ada iundtim ejfie dicitApoßolm promißione prtefientis ac fùluræ uitte. Quod fi qui pij holes operibus fefie exa treent adbuc,adextirpandmpcnitmomnes reliquias peccati.

PRIOREM AD TIMOTH. 8ÿ p eceatùtdliiciunt,nutld legis con(eientiii,fed fold U» be rtdte f}gt;iritus addäi. Sine igitur edantfideles, fiue bibdnt,fiHe quid dliud ßcidnt,omnid in glortd dei ßci» unt. Sic Pdulus femper ntdgis mdgisqi corpus fuum i.Cor.^ caftigdt,Gr M feruitutem redigit,quod illud fibi dd uti litatem ecclefiic dei,conducereuidebdtur. ^«icj fibi iuftiti^i'm oculis dei, ob lÜds qudntuuispreelards exercitationes poüiceri dufus efi ; qudndoquidë uitam illam,qud uiuebdt in carne,perfidcm uiuebdtfilij dei. Qal.t Atc^ hic efi indubitdtus iUe fermo,dignusq;, qut omni bus tttodis dpprobetur. Qjtodfi uerd no funt qtM dia xfmus,fru/ird Apoftoli fanfli prtcdicdndi Euangelif pirtcs fufceperusit,fru(ird tot pericuiditot mortes fubierunt.Ndmnifizy hicpricfensdcoelo duxilium, J^irilu mentis fult;e pr^gußajfent,nifi immortdlitatem ^ur£ uit^ d deo ddri fi)erdjfent,neq; labores, neque mortem ßrti dnimo contempfiffent : fed dut turpiter, quod uerum efl,dißimuldre,dut impie ar manibus ar pedibus Mj dduerfariorit fententum dbire oportebdt. Cuius rei fidem fiieitApoßolus,pdUcis quidcm uerbis, fed qute cum mlt;ueflate,qudndam etiam animi firtituo dinem pr^fefirdnt,dicens:

Nam in hoc amp;nbsp;Iaboramus,öif probris afficimur,quod fpcm fixam habcmus in deo uiuente,qui eß feruator omniü ho«

Contcmptor periculorS itniinitf ex ndtun pietit» Korn.8 tw nafcitur.Hineuoces ilhe: Quiinof feptrabit à di» leâione deitnwnt afflifliot num angufiiat num perfe» ^iMtiotnum ßinestnum nuditäiinum periculumfnum glddimtEt c£teru ^Ute capite i.epißoU ad R.om. fe» qmntur.Siqaidcm ßmal cum chrißoputimur,ut er 1 uni cum iîli} glorißcemur, reputund^ no funt pares aßUäiones priefentis temporif itdgiorium,qu£ Natbj reuelabiturerga nos.Et ideo beati ejjeprædicantur 4 chrißo,quiperfecutionë patiuntur propter iußitia. Et beati,inquit, eßis,cu probra iecerint i« iios hoieSt cy inß^ti ßierlnt, el dixerint omne malu uerbu ad» ucrfMuos,metttieKtes,propterme. Nam ut Petrin apoßolus dixitiSiut Chrißianinaßligituraliquif,ne pudefiat,imö glorificet deu in parte haciquandoqui» dem et tempus eß,ut incipiat iudiciu à domo dei. I^eq; ent m fieri poteß,ut no odiat difcipulos Chrißi mitdus, loan.ir quëadmodu feriptueß-.si de mundo fiii(Jetis,mundin quodfuu eß,diligeret:quia uero de mudo no eßis, fed not do mundo,propterea odit uos mitdus. Et Ibid.i 6 tterii hiec omniafùturapredixit Chrißtis:Alienos,in quienStàfynagogisfÀcientuos : er ueniel tempus, ut quifquis mterficiet uos,arbitretur fe cultum prießare dt’o. Et tantùm poft tot horrendtif cy duras gt;nbsp;quas in mundo

mundo habituri erant fui,affliäiones, confoUtionem a(liecit,clicës:Sed bono ßtis animo, ego uici mundunt» HtttcßäU)Ut eleäi dei,cu Apoßolo,no folu glorien« tur fub jße gloriæ dei:uerumetiÄ gloriätur fuper afft {lionibuif4^iêtes,quodaffiâiopatientiâpariat, pati Rom.f entia uero probationem,probatio aut ffem: qult;ejßes quiafixa eft in deo uiuëte ( à quo ceu fonte bonorum, omnia omniuhoîmproficifcuturbeneficia,prlt;ecipue uero fideliu)nb deflituet quenq- Hlt;ec itaq; Chrifliani eptfcopi autoritas eflo ; Primit pr^cipiat ne quid per contemptum feu prudentet, quod oculos dei offndere queat,defignétfubditi.Deindeeos,quiperignoranti2 deliquerutfdoceat.Et poteß prarceptu epifcopi ßrmit dine ac amaritudine mixtu ejfe,donee autoritate uerbi fanflhtotâ lila manißßefàcinoroforu turpitudinê uel cohibueritiUel radieitus euulferit.Doëlrina aitt magi firurefirredebet Chrißu,quidixit:Difciteame,quia Miift.ii tnitis fum,cr humilis corde. Alioqui fiaußerttc, aut crudelis fit doëhgt;r,quomodo paruulii, hoe eß,fimpli cibui iUis in mudo,cr peccatorii iam podere plut fa» tis depreßii,promißä in euägelio gratia perfuadebiti Certe chrißui magno,eu modeßiie, tu amoris ßudio tales,utad fefe ueniät,inuitat: Venite, inquiet, ad me omnes,qui laboratit zy onerati eßis,zy ego reßeiUa» bo uos.lüu imitetur Chrißianus doëhr, prtecipiëdo'. mius mores zy animu reßrat,doeëdo. Cui fit honort zy poteflas ,in omnia fecula.A MEN.

SApientef ac maiores olim wflri, no tam grandes lüos dierum,quant florcntes adhuc ,etate uiros f£ penumerozr honoribusejofjicijs publicise magna cum alacritate pr^ßcere confueuerunt. Etenim qui» cuttq; uel urbii uel patrie rebus, fapienter t:}- cum uir tuteconfului{}et,aut alioquiaffiiékimrempub.ab ho» ßtbus in Ubertatem rurfus aßeruißet, Ole nimiru pro magnitudine ßufceptiperuuli, pulcherrimâ àciuibus fuis laudem reportabat,Seneâus etfi, ob longa lüam multarum rerum experientiâ, utilis effè queat admi» ntflrandtsrebuspublicis,quia tarnen, utFlaccus Lyri eus uatesdixif.Kultafeneincircumueniunt inconw» da:haudpricter decorumßierit, ft nonnunquâ etiatti iuuentuti habenos rerum cbmiferimus:prlt;ecipue fi qui integritate uitie,prudentia etßgt;ei!kltaaliqua m rebut gerundii animi Mole,fe nobis comendauerint.Voco gutem iuuentutem tempus tHud quod ab anno duodet trigefimo mcipit,ac in quadragejimuquintum ufq^ de finit. NdW fl Aî. Verront credMMiWjMÙrfboMJdBitü» gradue quMs partitur: atq; unicuiq;, prêter extre» tnum, anni quMecim aßignantur. Itaq; lt;i natali die ad annum ufq; quintumdecimu,pueri, hoc e/l, impu» tes uocantur hommes :deMe ad trigefmu ufq; annii, abadolcfcendo,cognom'manturadolefcentes.Tertio, Ä trigefimo ad quadragefimuqumtum ufq;,iiiuenes ap

PRIOREM AD TIMOTH» 8? pcÜMtur,guod eo potißimu tempore rempubliçÂ mi re militari iutiare poßittt. A ^uadrageßimo uero quin to anno, ad fexagcßimuußj;, 4 feneóhtteßenioref uo^ cantur,quod primum tune fenefeere corpuf indpiat. Qißntus autem deinde er ulttmus gradus, totum il» lud ußq- ad finem uit£ tempus comprehendit, que qui attmgunt,Àfenio fene^ appeUâ tur. Hippocrates ,paua là diuerßiM quàm Varro,in ßcptem/^acta partitui eß uitamhumanä: acprimumiüudßeptem prtmisannis compleäitur:noflri inßntiamdicunt. Secundudecem er 5«itfMor inclußit: nos pueritiam uoeare pofßit tttus:quando uario ludorum genere, luä£, cythar£t ac etiam literarum ßudio, exerceri iam mcipimus. Tertio,duodetrigcßimu annum poßuit finem,quidam adoleßcentiamuocarunt. Quarto,trigeßimuquintum tribuit annum : nos iuuentuté dicimuf , quod eo terni» pore uigor in corpore regnet, quod lt;etatis perfiäia tunc adeffe incipiat.Qu!nto,quddragefimufecundunt aßignautt:quod tempus,lt;etas uirilis 4 multis appeHa» tur:tuncenim res pr£claras,opes,regnum, eruióh» rias alfiébimus. Sextolfiacio,quinquagefimufcxtunt annum tribuit,er feneibis 4 nobis dicitur, quo tempo re prudentice ßudendu eß. Septimo er poflremo ultit tnum uitlt;e tempus aßignauit, quod ßenium 4 quibufdÜ uocaripercepimus,quädo mutiles effe coepej tmus ge nerationi, ac decrepiti fupremu uit£ diem ßecuri iant

Capjni ÀNNOr* TM EPIST* PAVET cxpcÆwMi«. Hlt;ec forfait copiofitu à me diéh funh ut patienter Jirre ^ueat morofa quorundam loqueitdi breuitoi'.quoru muidiofam cenfuram,nihil moramur in pr^efentia, cum prafertim non allô reßiexeriinuff quàin ad iÜußrandam apoßoliclt;e maießatis gloriâf ad percipiendum apoßolicorum uerborum fcnfum: idcoque h^c tanquam parer^a baud grauatim fua peradiecimui , quibits cr fidem cr ainorem crglt;lt; , Chrißum CZ ecclefiameim teßari plaçait. Sed mine ipfiimmet Apoßolum gt;nbsp;ad Timotheivm fcribentem, audiamui.

Nemo, inquit, luuentutem tuam dca fpiciatjfed efto forma fidelium in fermo^ ne,in conuerfationcjin dileâione, in fpi ritu, infidc, in puritate.

QuanquamucritM religionif Chrißian^e prorfut omnem hamanne [apientite altitudinë tranfcendat, ta» men quia lUiutßtndamentu eß deut, nuüa «état beneß (iortmt eiui incapax effe potefl. Maiora enim funt do tiAdei,quàmutuel fencâute, ueliiKientute excludi queant.tmônonnunquamaiorem mundo admiratio» nem adßruntdona dei luuenibus coüata quàm feni» buf,mdoâK quàm fciolis,ßultif quàmfapientibutiß» cut luaclenter alibi de priedicatione crucis mdicauit i.Cor.i ^p.oßolus.Nam,inquit,poßquämfapientia dei, non cogtiouit

tognouit mundm per fapientiam dcum, uiftvm rfl deo per flultitiä pricdicationis faluos ßcere credentef. cz ^cliqua quic mj priore ad Corinthiof cpißola, capite primo,in hanc fcnientia[equtintur.Hutui reiprieter opoflolos crucis Chrifli prtedicatores, cxemplo efje queant pueriiOiapud Danielem, quibiu dedit dem Oaujcl.t fcientiäm zy difciplinam in omni libro cz fapientid. Et, Ht fcriptu eß, quu eis loquutm ßußet rex Nabu» cbodomgt;for,nonfunt itiuenti tales de uniuerfis utDa» niel, Ananias,Mtfacl er Azarias. Omne enim uerbu fapientiee V inteüeäus quod fcifdtalus eß ab eis rex, inucnit i« w decuplu fuper cunilos artolos et magos, qui er ant'm wiiuerfo regno eius. Sic no iam uetulo lüo Ueli,fed Samuelilongeadhucnatuinßriori, cumno i.Reg.^ fßet ntanißßa utfio 'm lfrael,apparuit dominus. Et de Tobialegitur: cum eßet itmior omnibus'm tributes Tot.i ptalim, nihil tarnen puerile geßit inopere. Deniquc er Hicrrmta« lüe'm utero nutris fanäißcatus pro* Jiiere.i fheta, cum mißionem adgentes deprecaretur, dice» rétque : Nefeio loqui, quia puer ego fum : audiuit: Noli dicere, quia puer ego fam. Nam quod neque ietas,nequelonga rcruMi exercitatio donare pote»^ rat,hoc gratia lUi coneeßit diuina. Et quod inßeias ire no poßttmus,iuuenis erat Hieremias,iuxta exter» ni hots ætatem-.fed quoniä dominus dederat uerba fua, more eius,quibus primü euelleret,deßrueret,dijßer»

Cap.nn ANNOT. IN EPIST. PAVLI deret, deinde etUm lt;edißctiret çj' pläntarei :ßflu eß ea uirtute uerbornm,ne quid unquam diuerfum uerbo dei admitteret^ne quid puerile uel faperet uel agerct, Optandum er nobis,ut non tarn pro letate externi QT mox interituri corporis,neq; pro officio epifcopdli,q pro intemi hominis iüuminatione, profiilu,grauitd* te,conffdntid, fdpientidergrdtiddpuä deum er hod mines,prefi)yteri,hoc efi feniores dppeUemur.Tdlettt fiiiffeTimotheü noneft quoddmpltus dddubitcmus: itiuenem quiJé lt;etdte corporis, fed cunumfide er dot Sdp-^f ärind ffiiritus. Nurn, ut feriptum eftiSeneäus ucnerd bilis e/t,non diuturnci,neq; dnnorum numérocompur tdtd. Cdni funt dutem fenfits hominis,er tetds fcnechi» tis uitd immdculdtd. Proinde Apoffolus breui enumet rdtionc ceu grddu quodü uirtutum, omne lÜud chri* ffiani epifcopi officium complexus eft. Nurn qui hifee uirtutibus munitur, facile contra obldtrdtores ueritd* tisconfißet,neq; quifquä hunc, ceu ignauum nuncipi umdliquod,tutôuerbisdift/àâis Idceffcre dudebit. ,

Porró qui iMlt effe forma fidelium in fermone,pri mü ffudet ne unq ueritdtis nomine menddciti uendicef. nelenociniodutfwo uerborumimponat fimplicibusi ne finißros dffèâus, blandiloquentia linguæ occultet: ne dmbigua,pro certis temeredefindatine quid,quod reuera falfum eft,uerbis obfcuris,ecclefiie chrifii per fuadeat .Hamea opinio firè femper recepta fiät ab oninibust

PRIOREM AD TIMOTH» 8» omnibiKtUt eiufmodi fint hominif mores, cuiufmodi e/l oratio. tdcoéj; fapicntes dum hiec diligentius penß» tauij}eHt:fermonein,dixeriint, ßmulacrum eße/i^h)» rum. Uimirii oßendentes,exoratione periitde acitt fpeculoßieükiri cuiußj^hommis mentem. Apoflolut ad Coloffmfes ßribens, quatenut erga magnos, met diacres,er inßmos,ciimgratia er fermonehumanita tiSftum 'm bis etiamprudentilt;e temperamento,utendü effet oßendit:Sermo,in^uicns,ueßerfempercumgra ^‘’^•4 tia,ßtfaleconditM,ut(ciat'tf,quomodo oporteat uos tinicuilt;];rel^ondere. NecquicquSmagisTheffalonia Tbeß.» eenßbits optare uidetur,lt;juàm ßc corda iüoru àchri üo er deo patre conßolentur, ut quam fieri queat con ßantißmii rcperiantur 'momni fermoneeroperebo» -KO. In aitera quoq; epiflola hortatur Timotheum, ne quid improboru fermonum admittat, quod hi femper ad maiorein ducant impietate .Nam,ut dicit,talis fier» mo per'mdc ac cancer morbtu paßionem habet. Quitt tnultisftalem effetmlt epifcopum ecclefite Chrißi, ut oinnis illiusfirrmo prêter chrißian£ mentis imagine refirat nihil. Atqui hoc non fatis fiierit eptfeopo. Vite rius promouendu erit,ut fcilicet uitie conuerfatione, er morumboneßate reliqna multitud'më antccedat, Alioqui neq; doär'ma auide fufeipitur,cuius uitacons temnitur.Et chriflus nihilo fecius etiam cum dixijfiet MOtt.f adapaflolos: Voscßisluxmundi:prot'musfic infit:

(3ap*nn ANNOT. IN EPisr. pavli sic luceat lux ueflra coram bomi'nibM,utuidcantueo ftra bond opera,glorificentq;patrem ue/lrum,quieß in caUi. Ob id opinor O' Apoftoliti naßer 'm pr^ee^ dentibm, epifcopum eße uoluit irreprehen/ibilem: quod confuetudo eptfcopi, totiuf ccclefite corpuf dlimc ad fui imitationem peüicere queat, ßue uirtute preeditui fttille,ßue uitiorum prauitate corruptuf-Porrö ne quid per manem gloriam, aut hypocnßin (quibtü nonuüi uerbii duntaxat o operibui in ßiccie bonis,mundo comendaricupitint)defignAret epifco^ pus,fubiunxit etidm:ln dtleätone:ut in obeundis oßi cijs indifcriminatim rapiaturerga omnes.c^uia enint epifcopiminißri ChriHi funt,quia dißenfatores ntya fleriorum dei funt,conueniens cß,iUius fe mentem ßi^ ritu charitatis reßrre,qui tarn nos dilexit, ut pro pcc catoribus mortem crucis fubire non fit dedignatus.

Adhuc autem ne mente fe efiirat epifi:opus,ac do^ no Jfiiritus dei,non omni ex parte re/fiondeaPdieitM J^iritu. Qualesnimirüoraioresetiam requiritpater I0M.4 coeleflis, qui adorent eum in ffiiritu, non qui flrepita tantum labiorum uocem intendunt. Eodem modo hie Apoßolui epifcopi inunus ex ßiritu o animo, fine ßi co, fine dolo ,aut fimulatione aliqua, conflare prlt;ecif pit.Deindeait etiam.Infide : quo uerbo conflanliant animi 'm perfèrendis perfequutionibus propter iußi» tiam,'mteüigo, Olult;euirtuf, quäui^scomuniseße de» beat

PRIOREM AD TIMOTH. 03 Ifdt Chriflianis omnibm, Cit tarnen predpuc ab bis requiritur,qtti dom'micie ßmiliie,tanquä uiua euange licte perßdionis exemplaria,præponuntur. Pojire^ Mo,inpuritate,adii{nxit:qua noce, omnem iUamdia (tirant uirtutum nituram,ceu circula ^uodain inclua fit. Et ne quid praterea Timatheum lateret, quad ad fimtmä pafloralis ojficij fcientiam pertinet, tUiuf etiÜ i« legendii Uteris(acrii diUgentia requirif.quoqi uld« . critatein.iIUus accenderet magts, ac etiam antmü difci puU in jfiem uidendi tnagiflnnn erigeret, bis quidcnt utitur ucrbis:

Donec uenero, attende ledi'om, ex:^ hortationi,dodiinae. Ne neglexeris^d in te eft donum, quod datum eft tibi per prophetiam cum impofitionc manuu, auton'tate facerdotij»

Q»i4 en'm quibufda iunior e^e uidebatur Timoa lheus,quagt;n ut tantx prouincilt;e unus fufficere paffet: ideo^.quod fitcile conieduris coUigitur, prtecep tarit aduentumdefideraffe difcipulum, ut cuitu magijleria indies magis ad tuendas comißi officij partes, reddere tur babiliortcuitu cum flatim defiderio fatisßtcere nea quiret, interim ad facrarum literaru ledionem iUunt remittit ApoffoltuM iuxta iUiiu regulain,cr exhora tarentur négligentes ,cr docerétur errantes, vtiinuir

ANNOT. IN EPIST» PAVLI fnim exhortatione uel adeos ^ut moerore, ex cognit' tionc peccatorimi lt;iffiduKtur,uel qui fegniora m uid mandatoru dci currunt, Doär'mct aut indigent, qui nondum perfide cognitam habentueritatem,quosfii,» die à ueritate euangelica abcrrare catingit. Qui quo niant no malitite propofito, fid fimplidtatis deleîiut in rebui ]jgt;iritui Iabuntur,docendi funt quant no con* ueniat deleébis hois, in fi/ecient bonus, cum ueritate uerbi fandi.Vnde caute à ratione carnis,ad f}iiritu,i tncndacio, ad ueritatem, tanquä ad fontem e:!r caput boni perducendi funt.l^eq;enim tutum efi, uel homi* nibus,uel angelis,aures autfident prtebere, nifi cerfi iUos iuxta finfwm uerbi det loqui finfirimuf. Solet i.Cor.ii cniin,ut firibitur,nonanquäfatanas,in angelum lueis fife transfirre,quofiiciliusimponatincautis. Sic pri* tnis paradifum adhuc incolentibus parentibus, impôt Cene.^ fuit firpcns,ctt’m diceret: Hequaquant moriemini,fid eritisficut dij. Sic Petrus tenebraspro luce adeptust Matt.i6 indignu ducebat,fipateretur Chrtßus,dicens;Propi tius ttbi fis domine,nequaqua erit tibi hoc. Et rurfutn Ibid iy Mofin,Iîcliam,hocc/îlegemcrprophetas,àchri» flo diucUerccupiens,diccbat:Dominc bonu efi nos hie e(fi,fi uis fitciamus hie tria tabernacula,ttbi un urn, et Mofi unam, cr Heli^ unum. Semper coUoquiintur Mofes GT Helios cum chrifio. iJunqua rede ab Eua geho Chrifii,feparanturlcxc7prophetie.Elon ergo tria lUif

trix iUis tibernuculit ficiendii, quiitdo tctntii uicinita» te coniungMtur,utß^ile coUoquipoßint: qutindo tait to Jpiritui dei gluUno deuiadi fint inuiccm, ut nifi. cti periculofitlutii,diucm queant.Qjuid enim lex, (qua» teniKIfimrudliiefi) prüder Chri/iu cr dodrinam il» liitf ffiiratfCiÿtd tot llgna-,tot uidintte, tot facrificia legif,prêter unain chrißi inortë repr£!êntantfHinc diccbjt Chrifitit: Sicut Mofes exultauit ferpenté in de loait-f fertodta exaltari oportet filium hominic utomnis qui credit in eum,no pereat^fid habeat uitum Sterna. Et «Ii6itudæüi loquebutur-.Sidnquit, Mofi crcdidijje ibid-T tis,credidijjetii mihi ; de me enim lUe fcripfit. De prophetis, quam £gre poßint diueüi à C bri/io, omnia fieri oportuerit, qu£ illi de chrißo pr^edixe» runtdpfe difcipulii oßendebatßta loquerts: H^cfiunt LUC.i^^ ucrba qu£ loquutui fumad uos, cum adhuc eßem uo» bifi:um,quod neceffie ßret impleri omnia, qu£ fcripta funt in lege MofitCr prophetis,et pfalmis de me. At» que htec docenda com mifiit dißipulis fuis.

Cæterum quia in his fimilibuf fcripturlt;e fandlt;e fit cramentis, finejpiritu prophétie, infiliciter defudat mortalis inteUedusiimà nifi eliam pofl acceptum prit pheti£ ßiiritum, manififlo eledionis figno quifquant ad id muneris uocctur, merito indignas reputabitur, quiali/s diuinadißienfetmyßeria. Primif enim quia mereenarius eß (fie cbrifius uocdQora uenictis lupi, loan.to

Capjlir ANNOT* IN EPIST. PAVLI uerio uita occludcre neguit. Deinde,guia non per ofii um,fed tiliunde,in dominieu ouile afcendit,ßeri no po tcß,ut falubriter penclitantibtu fubueniat, errantct dtrigdt,Udcillante! dc nutdntc$ confirmée. Vndc hoc toco dit Apoftoluf.Ne neglexerif quod in te ejl donü-Donwm uocdnt /fiiritum feripturds interpretdndi, dC eleHioncm lÜdm fiueuocdtionem, qud tdnqudm figno (impofitione fcilicet mdnuii pre/byterq, fiue feniorü) ad hoc tarn drduum epifcopi tnunitt decldrdtut fite» rdt Timotheui. Non erdt necejfdrid iüa olim frequét tdtd mdnuum impofitio, fed tdnqud ex lege cominuft eminusq; drreptdfUt cuites cerimonidrit fiifltes nondS plene exoleuijjet. pr^ecipue dpud eos, qui ex luddif ad Chriftuntconceßerdnt. Porro hdcmanuit impofi* tione fignificdbdnt ueteres olim,penes ecclefiam tut et autoritdtem effe legendi epifcopum ; eumqi moribui epifcopo dignis prlt;editü elfe, quem hdc nota reltqutc fongregdtionifcnioresinfinudffent. Pr^ferea neque cuiqudmtemeremdnufimponebdnt ueteres lUitheo* togi, nifi longd priics confuetudine, er uitam, er do» drindm tüitu, qui dlijs praficiendus erdt, exploraf» fent.Vigebdt adhuc prlt;ecrptMti apoftoltcu, quo ad» i.Tim.r monemur,ne mantes cuiquä cttöimponat epifcopus» Bodie jecuf aguntur omnia: nam ea nunc eft ßre epi» fcopt commcnddtio,no fi operibus fanäis incumbat, fed fi potentid tyrannica prtcflct.Etisnut.c melior eft, cuiepes

(ui opes inägK guim fides it precio funt. Olim k met lior doäior huMjtur, non qm pli{s auri poßidet bit, fed qitifenfum)fiiritus reddebitt expreßins ; qui fie mente fecumhdbitiret,ut nunquS, cufiodiamfuant defereretifeduigilanterundique proffiiceret, ne qud, pirteinfirorum port^, dduerfui ecclefidtn chrifli» pr£iiilerent. Ideo^ cr ffieculatores dicuntur tales: quodfcilicet epifcopi officium fituigilare propoput lo primujdeinde O' annuncure,arguere qitoq; o int crepare,exhortariq;,fiquando uidcrit impcndentem ceruicibits populi gladium irx dei. Sic dominus apud Ezechielem loquitur ; Terra,cti induxero fupcream Ezteh.i} gladium, O tulerit populus terrx uirum unum de no uißimis fuiSiO conflitueru eum fuperfejpcculatorc, O lUeuiderit gladium uenientem fuper terram,o ce cineritbuccinatOannunciaueritpopuloiaudiens aut quifqids lüe efi fonum buccinx,cr no obferuauerit,ue neritq; gladius, o tulerit eum, fanguis ipfius fuper caput eins erit.Sonum buccinx audiuit tOnofc oba feruauit,fanguis eins in ipfo erit. Si autem fe cufiodiet rit,animam fuam feruabit.Quod fi/peculator uiderit gladium uenientem. ocxtera apud eundem prophet tam,quxfequuntur. Apoftolus alibi quoq; fcribens Timotheumfuum obteflatur per deum, ne unquänon ßrtiterepifcopi muras obiret: Attuùnquit,uigila in z,Tim.4 omnibus,obdura in afiîiilionibustopus perageeuam

CapJIlT ANNOT. IN EPIST. PAVLI gelilîie,mmiftcriü tuum ad plenum probatu rcddito-I^cq^iUud prlt;etereimdu ei,cui apoßolicie pra-ßäur/e ßndio delegatunijudtcnui uocationis fuie document pf^bere debeafmo qtädcm ipfe dimtaxat inorum hu ttcßate,fed doärm^ ordinc. Cina in re hoe quiß^i ßudere debet,ne unquä ex ^^oß, chrißum:ex ehrt* Jlo,fAofenßcidt'.hoc eß, ne uerbo legii pro Euange* lio,autrurßtf uerbo Euangelij, pro lege turpiter abu tetur.Lex terret,cSminatur peena: Euangclion conß tatur,condonatpeccata.Porrci uerbum legis, etiamfi terrcat,etiamß pœnâ infligat, nihil eß eo tarnen effi* cacius ad human£ mentis fuperbiam deißiendä.l^ani quemadmodu fi morbi grauitas cognoßatur, medici* »M deßderaturdta cognita peccati grauitate, auxiliu liberatoris dei implorâtpeccator. Quimox ut anxi^ qutcrere caeperit gratiam, niß mature uerbo Euang( lijilli fuccurras, fieri nequit,ut conterrita ad uerbwm legis conßientta, diu in tamancipiti confliâiperfi* fiat. Solent cnim qui uel leuiter filtern de^erationis li men calcauerint,mox deti/m ipfu/m uel impotentia; ar guerCfUt qui peccatoribus,etfi maxime uelit,ignoßct tre non ppßit : uel malitbe notant illi innrere,ut etiant fi poßit,nolit tarnen commiferere pcccatoribus. Qu^ duo maxtme impedimento fimt, ne ßfe ad fiugem bo Kam recipere queat animus.üam ea protinus ut an» mum occupauermtpeccatoriSjGr Ifiem nbsp;nbsp;rebur co*

PRIOREM AD TIMOTH» 9J fequendie deinceps falutis cnerMnt,pnflerntMt,iugu hnt.Hisigitur infiflcndu,tn hii medituncKi cbrißiaa no epifcopo,utnon mimu fttniSkirumfcripturarußu^ dio,quimuit£mtegrit{ite,fanperreddAtur'melior:ii quod Timotheo comendarc pcrgit Apoßolut,dice!:

Hæc exercCjtn hi's efto, ut tuus profc dus manifeftus fitinomnibus»Ättende tibqpfi Sgt;i. dodrinæ: pcrfifte in bis, Nam id fi feceriSj tcipfum feruabis, dC cos qui tc audierint.

Uupliciter incumulumßlicitatiscedere dicit,ß tpißopiM officij [ui partes, ztrfedulo, ztr conßanter tueatur. Sitjuidcm ubi morum fynceritoi, do{lrinlt;e ue ritatcmcommcndaucrit,ßeri ncquitquo mmm er fe)gt; ipfumer auditores fcrucl epifcopus. Clui enimnoit fua quicrittfcd c[U£ lefu chrißi:^ui nuUa hypocriß in dclegato ßbi muncre'mficitur : qui animumhabuerit ab omni inuidia, auaritia, ambitionc alienwm, qui omnia uere et ex animo er doeet er ßieihfolicite pro* J^iciens femper ne alijs pr£dicet,ipfe reprobat efficitt tur^ii inqudm ßcile er feipfum er reliqtiam multitudi nem feruabit.Ciuomodo enim qui reile docet,nec mi» nat rede uiuit,in exitium alios abduceret^ Duplici no mine uttlis eß, qui, quod alios doeet, uiuit. Primutn enim çy- eonfcientinelua fatisßtcit, quia fatisfreiente

Cap.llir ANNOT/IN EPIST» PAVLI totd illi falutis humiiitte ratio conlldt.Deinde cr aliat in fj^em confcqucdæftlutii erigit,per Chriflu ferudto rem ttoßru,qut eß benediäiu in feculd detis.

CVmepifcopui 0Î co dutoritatis ßfligio conßitu titf ßt,^uo m ecclefia,nelt;j; fubliiniiet, neej^ fan* Him aliquid inteUigitur : anteymnia caute circunjjiif ciendwm itti, ne quid unquam in corrtgc«(/ij peccato* ribut, eudngclicd manfuetudine Mjdig««»« rfdiwiftrft. Etcnim quipr^eß eccleßte, non tam [oliätM e^je de» iet ut fcienlid fcripturaruM funikirtim, dcuit£ intc» gritdte rcliqtiam congregdtionempr(eceddt,qudm ne feuis obiurgdtionibU'S aliorum uitia dcriui infcHe» tur : prtecipuc fi qui tales funt, j» quibiK uitæ adhuc melioris indicia quoquo modo conßgt;iciuntur. Apoßo» lus magis femper amari cupiebat, quàm timeri,id quodtot bénigne atqu: falutares iüius admonitiones teßantur,quie Paulinie philofophiteuel leuiterini* tiatum latere nonpo/Jûnt. Qui porrà fecus aßrHus fùerit,ut timeri uelit plufquam amari, huictu baud re He ecclefia; gubernaculacommiferis. Debet cnim epi fcoptis modeßtßime peccatis obuiam eundo, catenus autoritatem oßendere, quatenus, ß fieri qucat, uniuerfits iiehcmenter charus, aut [altem niß peßimis terrorhe/fie uelit. VeUe in[uper cr priuatim fingulo»

PRIOREM AD TIHOTH. '9}. fmgulorum, er publice uniuerforwm animos autflet fiere adpietatem, autcohercere faltem quorundam inteinpeßiuä peccandi licenliam. I« rebus fibi tionfolum natu feniores ,fed er iuniores ; non folum anus, fed puettas quo^ue er uiduas : imo omnem eetas tem, omnem ßatum Chrißiana quadamßmiliaritate er (tmicitw coniungere debet.üuUam igitur admoni» tio tüius ajperitatem contineat, nuüam inuidiam,nul lamfteuitiam,nullam contumeliam ; fed cenfura qua» dam charitatis ceu prudentia ßgt;iritus,ubi opus ßierit, delegati oßicij fui partes moderetur, ne quando uer» bis aßgt;erius quam expedit, in uüarn cetatem dtbac» chetur. Qgrf de re Apoßolum fic prtecipientem au» diamus.

Eniorem ne fxui'us obiur^s gesjfed adhortare utpatrê, iuniores ut fratres, mulie» res natu grandiores ut ma« tresjiuniores ut forores,c3 omnicaftitate»

Tantum abeß ut epifcopo ius ßt exercetida; tyran nidis in fubditos,ut etiam iüum ab omni prorfus im» moderata obiurgatione alienum eße uelit Apoßolus.

Cap,nil ANNOT, IN EPrST, PAVLI Qtti enim imnu)tlfr4liut,uerlgt;ii 4crioribtu,(iduerfii/ii» delittgueittes infur^it,hic pr^eterquA quodimportuntt h4c fiu Acerbitate odium ßbi condli4t,etiam tyr4nni dii fußiicionent baud infrequentcr incurrere uifu^eß. Intempcßiuum medcndi genui,humunis errati5,4crilt;f ribuiuerbiSiObuiamire'.quanijuA ZT hoc interdit in» tcmperantiuf peccuntei remedio, innocentiu^reßituti fint. Hum qucmadmodtt quifeilione! cfufturdi in tnorbii pcriculojihitc totum corput percat adhibent, non hoc agunt lit intcritn4nt,ut nudum malo accumu» lent, fed ut feucritate doloris ttel minuant uel adiinat, quod 4ttdóhim Ienit4le,null4 curutionii figna oßende bat. Stc non alia ratio in corrigendii hoininit err4tii habenda : aut enim adnwnitionibtn fanäis acquiefcit peccator, fy in finumecclefiie cumgaudio recipiturt aut ad frugcm bonam redire contemnit,zy in aliorum cum tintorem turn confolationécotcmptorë pnnienh diuiniautoritatcinuerbi demonflrat ecclefla Chrifli* Atq; in hiiepifcopui omnSubiq; finiflram fuj^icioné decltnare fludens, nihil unqud odio aut amore peruet fo in delinquentes defignabit : fed mentor chriflianie difcipHn£,feruat4 ubiq; charitate(qud fine nunquant reäe fruélus admonttionis fanâa: expetitur ) omni prorfui extequo letatipharmacumcorreptionis at» tempcrabit.Quia enim medtcui animarit dicitur,f4» K4,re,non noccre debet epifcopm.Nain et poleftoi iUi data

Jdtaeftàdom'mo/tn teilificationc,non indeflruâio» i.Cor.io Item. Expedit firtaßis nonu^tiuÄ peccantes acrius in» crepare,[ccttndum ^uod pauló poß adnwnet Apoflo lui etiam,inquiens : E05 ^ui peccant,coramomnibia argue. At indifcrimwatim m i]uoslibet,guibuskbet de ciußs inuchi,ut irdti,ita inconfiderati,parum^i cxcr citati in philofophia C hrißiand eß hominis. Secus ßie rit in caußs fupra modu grauibm, ubi négligente aut fonnolentum eße epißcopum nuÜo paflo conuenit.

Paulin uehementi ac pleno ßgt;iritu w Galatoi mimm dus eß,quod ab euangelica libertate, rurßn ad tugu Ifloßaicelegis dcficißent:Miror,iKguit,guodà Chri» GdI.i flo,ijuiuocauit uos per gratiam, adeo cito transféra» mini 'm aliud Euangeliumiquod no eß aliud,niß quoi funt,qui turbant uos, er uolunt inuertere Euangeliu Chrißi. Neq; ueroßemel duntaxatußu eß hacobiur» gatione.J^am etiam in confequentibiu oßendit, quod , increpationedigndadmiferint,cèuó»Tsstllos appel» lans,ac earn ob rem duplici nomine culpandos oßen» ditier quod ab tmpoßoribui perfuaß. dodrinä ipfiwt tleuarent,er quodcelcrrimepcrfuafi,obferuationent legis Mofaicieattollerent.Potuißet mitius agere cum Galatis Apoßolut,ß quamdiutißime in ßanAdoilriM perduraßent. Ciuanquä nec iUe immerito reprehendi tur,qui poß longum temporis fßaaum à ueritate uer» bi diuini reßlu. Ctcterum qui nwx in bcUo ad primii

Cap.v ANNOT* IN EPIST* PA VLI cattentii tubie claßicum, haftatn c glaäiu abijciuntt extrem£ de fe ignom'mite jpecimë déclarât, (^ut poß agnitant femel ueritatem,rurfM ßituroru umbrM dun taxai bonoru fcquuntur,quoniodo non magnä obiur gationem,ne dicain interim condemnationem,meren turfPorró ne quid tale defgmircnt Corintbij, fed in ea^quam baud itaprideni imbiberant, doârma Cbri iliperfeuerarent-.ne quandoß, ajjnrante gratia det, iUis daretur Apoßolui,ipfum longe aufleriorë,quant uellct, effentuifuri.cominatur lUis uenturii fefe in uir ga außcritatis correëlionis, niß mature, in uiain i.Cor.4 Cbrißi redirepergant.Quiduultisfmquif.Qum uir^ ga ueniâ ad uos,an cum charitate zyJjnritu Icnttatiii Vnde cum hie dicat: Seniorem ne f^uiiu obiurgcs,ßd adhortareutpatrem,crc. delcuioribuf errata aecia piendafiint,quibui leniquadamac paterna caßigaa tione fubucniendu ; id quod alibi Apoßolut naßer de« clarat,dicens:Formam,inquit,habetofanorû ferma« num,quos à me audißi cumßde er charitate in Chri«

Ibid Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;domimi no oportet pugna*

re,fed placidu e/feerga omnes,propenfum ad docen« dumjolerantem malos cum manfuetudme.Quemad« modum autem uenia digni fnnt,qui per ignorantiam, rudes adhuc Chrißianic philofophite, in rébus ßgt;iri« tus exceffèrinttita puniendi funt qui temere, crebri« Mue eadem inredcliquefint. Prunus lapfusimpru« dcnti£

denti£ imputari poterit:iterum atcji iterum labi nuli tu tribuitur. i^nmetieß: peßhnorit confuctudo,ut ßent per itnmemores ßnt beneficioru chrifthnunguahone îliC uitte inftitutu fequantur, qum femper ad priftmtc uitie fordes rede ant. Vcrum(ut apo/lolm VetriK fert« pfit)4ccidit lUió id quod uero prouerhio dici foLetz ca nii reuerfui ad fuum ipßus uomitum : nbsp;nbsp;fut lota., res i. Pet.t

uerfa ad uolutabrtvm coetti. Bis peccantes: ez quod be nignitate coeleflis patris abutuntur : nbsp;nbsp;quod ultra fia

bi/pfis mortem adfcifcunt,dcnu6 dommi iram contra fefenouis fubinde peccatis prouocantes. Chrtßusin Euangelio grauißitnu efjè peccatum dixit,fi cui, poß Matt.n agnitam ûéritatem,temerc relabt contigerit,ujqsadeo «t immundo ßiiritu redeunte in domu fuam unde exie ratjpoßeriora hominis illiut longe fiant peiora prios ribui.Vnde quondam prtemonuit^dicens : Ecce fanut ïoan.j fiâiit es,ne poßhac pecces, ne quid detenus tibi cons tingat. Et adulteramin gratiam recipiens, dicebat: Vade,c:rpoflbacnepeccaueris.Porrócunt Pharifei lbid,i neq; uerbis neq; openbus uüis mduci poffent,ut crede rent ipfu/m feruatorem mundi:cuq; prorfus iam omnis ablata ejfet,redueendi ißos ad pœnitentiam, ßies: tan dem in eos ardentißimo zelo ßomaehatus eß. Cuiui rei ueßigia paßim ubiq; in euangelica htßoria uifuns tur: qute 4 nobu, quia plurima ßsnt, breui tempore recenferi nequeunt.

Proind: in tnanißflis diutiuf immorandu non eßt quin potitu dd td nunc qu«e de uiduis traduntur præ* ccptd tranßtutn nMturcmui 3 dc quihuf ftc fubitmgit Apoßolitf,loquens:

Vtduas, inquit, honors, quæ uere ui^ duæ funt.Qiiod fi qua uidua hbcros aut nepotes habet,difcantprimum propria domum pie traâare,Slt; uicem repende^* re maiohbus ♦ Hoc enim eft honeftum, Sgt;i. acceptum coram deo.

Hodiecpi/copi hoede uiduii decrettmi ignordntt aut quod iuxtd eß ignordre fe ßmuldnt. Noî «c ro dpo ^lolicdttt ordindtionë non turn fdnëkim quMi neeeßd^ ridnt dueitnuixumq; qui hdrutn rerum nuUdtn habcd dt notitidmihdudqudqud, idoneumcenfentttt,cuituto tUd ecekfidßieoru bonorum credi debedt dij^enfitio. Itdq; Apoßolui honordndds eße docet uiduds, fed edt duntdxdt quie uerefunt uidult;e. Udm de dlijs q Uteßl* fo uiduitdtis nontine tument, ut nihil pr^cipit Apoßo lt»,itdnolimtemere curdmiüdrumin ferecipidt ec» cleßd.Quideniin oblitcedignitdtisfute, chrißidnum nomen,turpiter uiuendo,dehoneßdnt:merito duerftn tur CM fideles,ne quad ficere dudent ißtc, dpprobare uidedntur ipfi. Porro non fimplex eß uiduaru condi» tio. Alid cnim liberos fußulU3 needum dmifit,cr illos non folutn

PRIOREM AD TIMOTH» « tionfolum extentiftUKtyciuilibut difdplinii imbu» endos curat, uerum multi magis 'm f^iritiu paLeflrtt exercendos ducitmeccorporalem duntaxateducatio» Itemimpendere, fed er animi pietatem implantare^ iÜif fludetiUtriufip erpätris er nuiris in fefe transfi» rens affväum. Alia nullos omnino fi^ulit liberos, er h^co^ium fuum'mcognatos er affines transfirre debet. Alia qute fuftulit quidé liberos, fed iam eos ext tulitiQrhtec meducatione nepotum,fi quifunt,occit pari debet. Alia quie ‘m delicijs agens,qu^ ne^ libera rum curam mfe,ut par eft,recipit, neq; fimiliam re^ ^egubernAt,neq; fyncere erga cognatos er affines af ffdn,qult;e hic ab Apoßolo uiuens mortuaprtedica» tur.Et efl alia ndjtlo feciits uiduarit partitio’.Aut enin aniK funt,nec propulfandis pnefentis uitlt;e mcomodia re$ domi fuppetit,er h«e ad eccleßie horreum fi confit giant,er recipi er ali debent: fecut fi ex reliäis, pofi obitum mariti, bonis uiuere queant. Si porri qutepiä eßflorentis adhuc ^tatis, autalioqui Itberalis ßrm^ pr^ditadote,maiorem in modu cauendumneaceeßia oneiUiuf m'muatur ecclefiie fumptus. Nam autfimt ut ßrtunlt;e propriig amplitudine ali queant,er ecclea ftie,ut alentur,obtrudend£ non funtiaut humilet funt Vtenuiorii firtunee, erneedum uidebiturcongruü, ut ecclefiie priefides curam iUius in fe recipiant : neeft dotibuicomendentur omnibus,quits alioqui ab uniuer

ff requirit uiduif Apoßolm.Nam ut ab ætate florid4 iuxtà ac fDnnlt;e beneßcio^frcilis efi ad mcontmentiattt lapfui,tta non raro calumniandi mßituta noflra, rigi dl iUi Chrifiian£phtlofophi£ cenforet ,arripuere mA teriam.Vnde nuncjuäreähtncon/ültu erit cum ecclea ftifftum uiduarum /imie, quam ß fcdulo taks ejje ßut deant,ne quidunquam inhoneßie fujßicionis itt oculot nuindi traijciant. Requiritenim Apoflolu^ fingulare nurum 'mtegritatëin uidua,utqHamoptimuf fibiquif que coniugem ambire no didiitet. H4c enim condition ne,omné prorßu finißramßi/ßidone,imö etiS omnef ßnud miquioris ßrtunieflatus declMare,ucl potitit propulfare licet uiduii. H^c dicens, non deterreo uk duas à cont'mentiie bono, fed ne qu^q^ paßim ad ecck ßtt minifterium redpiantur adtnoneo, nempe cautc agendwm:ne dum lüis cofulitur,ecckfia grauelur,ob idc^ qui fuperfuntfumptus iUius, mmut reltquisfuffl» ciantalendis paupertbus, Quod ßreperianturqult;et pofl elatum mariti flinuf,continentilt;e ftudia deleäent tur} iOas nihil hac noftra condone remoramur, quo minus perpetutecontinentiefludio uacent. lllud uero admonuerim fepius,no tutum effe,uoto ad id obftrin gi,quod uix unus aut alter citra periculu tentatät un» quam. Qjte porro tempérant ab iterando coniugio» , .. etiamß nullt fint illis liberi, nuUi nepotes gt;nbsp;nuBe ne» | ptes,tarnen nec fic odj locus relinquendut efitquin po nbsp;nbsp;j

RPIOREM AD TIMOTH. pS titu fuccedant in liberorum et nepotwm locum, paufgt;e re j ecclefiie,fratres Z!rforom,membru chrtjihquo» ruw curain dum in fe recipiunt,Qmne, dubio procul, ocium iners cxcluditur,omne t^dtum leuatur. üoc/i ociofa chnjlunu charitM,femper adeß proxmi ne^ ceßiti(tibut:nunc moret firmat iuuentutif,nunc bene» ficentid [ua afficit quoflibet cr dignoi cr indignor. il los in deo diligenst bos autem propter deum no ßtßi» diens. Mlt;lt;wr« reuerenter colit,honoré iUis ttmoré impendent. Aequules aut temulari, aut uincere ßudet uirtutibM,ubiq^ Innocentis ac uers uiduitatts fus ßa gUA relinquens. Inßrtores ex squo dtligit omnet, ae tton rarOiprster fextos nAturä,omnes ßrtuneKfuas pe riculisobijcerenon dubitat, modofingulorumtutari queat faluté.Qÿonihil print, nihilpotiut,nihtl antiquiut ducit unquam. Sed iuuat audire quid rurfitt de uiduarum ßatu literif prodiderit Apoßolus.

Porro, inquicns, quæ uere uidua eft ac defolata,fperat in deo,et perfeuerat in obfecrationibus ac precaciontbus nodu die^. Porro quaeindelictfsuerfatur, ea uiuens mortua eft.Et hæc praecipe ut ir« reprehenfibiles fint.Quod ft qua fuis,0(S maxime fàmiliaribus nonprouidet,fidê abnegauit,et eft infideli deterior, V idua

^jjp, V ANNOT. IN EPIST. PÄVLI allegatur non minor annis fexaginta, quæ fuerit unius uiri uxor, inoperibus bonis hominum teHimonio comproba^ ta,fi filios educauit,fi fuir hofpitalis,fi fan lt;fiorum pedeslauitjfiafflidis fubmini»» ßrauitjfi in omni opere bono fuit afli* dua.Porrö iuniores uiduas retjcc : cum enim lafciuire cccperint aduerfus Chris» ftum 5 nubere uolunt, habentes conde* mnationem,quod primam fidemreiecc rintjfimul autem QC ociofç difcunt circßs» iredomos: imo non folum ociofæ, ues» rumetiam garruig QC curiofae,loquentcs quæ non oportet ♦ Volo igitur iuniores nubere,liberos gignere, domum admi” niftrare, nullam occafionem dare aduer ' fario, ut habeat maledicêdi caufam. lam enim nonnull« deflexerunt, fecutæ fata nam. Quod ü quis fidelis, aut û qua fide lis habet uiduas, fuppeditet tilts, ÔC non oneretur ecclefiatut ijs, quæ uere uiduae funtjfuppetat.

Audiflis Ô uidult;e apoßolici culminis decretum: äu dißii flatu! ueflri dignitatem:audißi! nthilo fcciut eti* tm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uel igwmitiM utlpanii maneat tßai,qult;e in

PRIOREM AD TIMOTH. 99 deliciji yiiut fecuf quim conuenit,uitte huiitt exegerint portionent. Audiflis inquttm pixnä, ceu horridu quoi dam dir£ comiMtionis jùlmentin uos detorqueri, nifi mature ad bottam frugem redeatis, Porró fiuereui^ du£ eflii,quemadmodu crcenferi Oquot; appeUariuul^ tis,cur mundo placere fludetii in liberis, qui tam nihil in difciplina ßiiritut educantur ƒ Cur alio, quàm ofjï^ cij uejlri munut requirittrejjiicitii ? Cur alio adijcitii t animum t quàmnominii ueflri fignificatio permittiti Cur qutcdä uefirûm (fcio enim omntno ejjè quafdam, quie hunc ueftrum ordinê,nimium deteßandis peccant tis con/purcarunt haâenut, quax necdum hodie cont ßiurcajje paenituit) conuiuia alioqui honeßaiinhonet flif/idtulis deboneßantf Aliic ( quod cumingenti ani» mi noflri amaritudine percepimiu) auxiliatrices mat nut fuM à fubleuandit pauperibut,relraxcrunt. Aliie (quod turpitudinê quandam fapere uidetur) ueße pre i ciofa ac gemmis omantur,non deo,fed uirif. Aliie co» mam fücanhßybio oculot inficiunt, rfc in chords non tam turpiter ambire adulterum,quàm ambiri ab iUis, Mitto reliqua cutn beneuolentiæ erga proximu, tmn I pietatis erga deum ßudia, in quibutplerteq; ueflrünt ! nbsp;nbsp;nbsp;aut nihil,aut param faltem prifcic cr C hrißianie inte

uiam ,uel ferô,reducite grejjum. Proponite uobisiUit firifutt uiduarum exempla, ad quarum temulationent

Cap, V ANNOMN EPI S T, PAVLI hortdtur «oj Afgt;oßo!ut, imà per Apoßolum Jjiiritut fan/lM érudit uof. Videte quanta fan flimonia fub lea gis adhuc Mojaicte umbra, claruer'mt uidua; fanfl£. Bt utquafdâ, exempli gratia-,adducä: quid 'm Judith pulcherrimaru uirtutum deßderare poßitu no uidco, Quts nonadmiretur tat» ingcntisanimi Jßiritu i« ƒ» mmaiipfa enm non tarn hoßem ßfiÜit fapicnter, patri£ immmens periculüpropulfauit fèrtitcr. Qtto fiävnonunasduittaxatmulieret 'm admiratione fui traxit,fed ex tequo uiris etiam uniuerfit quondä,qui» fi ßuporem meutere uifa eß, M agna multeris uidUiC in deumpicta(,magnui 'm patriamanwr,C}jtis porro rffe queat,quë lateat fummailliui i» fummaopulenM frugalitasihbcralitaffcontmentiaf Qgß cultum diui* ntmi,qui potißimu mß)iritue^ueritate confißit,itti^ US ignorât fHabuit prlt;etereahlt;ecuiduacopioßßime mundo placendi matcriä: pfmcipio^ut ßrm£dignia tateß^ilc reliquat gentis fu£ puellas antecedebat, itd er generis claritudme,cr opulcntißimo patrimonio, acßmulicij numeroßtate quamlongißime poßß re» Judith.8 Imquebat ctetcros.Erat eniin, utfcrtpturie ßgt;iritus lo quitur,elegantiajjgt;eéiunimis,cuiuir fuus reliquerat diuititumultat, er ßmiliamcopiofain,acpoffißiotief armentis boom,er gregibus ouiumplenas. Ciu£uca ropaulo ante priemißtfcriptura fanamp;n, illam,iuxtit deerctumApoßoli tt^re uiduam fidße declarant, ut quiC

Ipdfune anchorä no dlio giMtn in domino fixant hjÉuerit. Verbafi:ripturlt;e fiehabentiln fuperioribas gt;nbsp;inquitdomutfuæficitfibi fecretum cubiculü,m^U9 ciMM pueÜK fuis claufa morabatur : zy habenf fuper lumbos fitot ctUcium gt;nbsp;ieiunabat omnibiu diebuf uitlt;e fax,prêter fabbata eyneomeniaf^ zy fifladomut tfraëLQuid dicamde reliai lüa Lapidoth,Debbo» ra^quic prophétie poüentdono geminam,zy iudicit zy ducii perfonAtn in populo dei fuji'muitf Ipfa enim* tu feriptura tefiatur,iudicabat populu in iUo tempo« re,afiendebantcjiadeam filtj ifraelinomne iudicM. Magna iüÙKfiterit tartiu oportet, ut cuius iudicio tat Hirorum milita regerentur,cuius arbitrio ducerentur txercitus,qute duces ehgeret, belli adem mfiitueret, acpoptüam ab hoftibus definderet. Q«w taie quip« piam ’m famina,qult;e ufiq; uidua iam zy defolata,^e rare aufus fiiiffetlAtqui dem mirabilis inoperibus fu« if, etiam manibm uidu^ gt;nbsp;uidorite laudem inclufit. t N am prêter commune foeminei peihrii captît, zy li bertatem conferuauituidua,zy ûg» dédit populo,et imperium äugens non tam iuflitia zy prudëtia,alifsqi id genus regi/s uirtutibui Celebris, quàm admirabiUs. efihabita.Huic fuccedit üoemi lüazy uirizy filioru Rutb.t folatio dejiituta,quit admirabiliuirtutum fuaru gra* tia nurum fuam Ruth Moabitidem,ut patriot abiura tetdcos^exit-.quiedc'mceps nunquâ 4 laterefocrus

Cap*v ANNOn IM EPIST» PAVLI fuædiuelli f)otuit,fed indefinentcn/dh^ens itti,dice» quiefo aduerferii tnihi ut relinqua te cr abe* iim.Quocunqi enim perrexert5,pergiim,cr ubi mo» ntalùerii,O' ego panter morabor.Populm tuus,p9 pulut meuiiZy- dem tuui,deui mens : quæ te terra ju» fceperit merientë,'m m moriar, ibiqi locumacapum fepulturlt;e.Hlt;ec mihiJàeiat deus,cr biecaddat finolt folanwrsme te feparauerit. Vtrobiq; magna piet tax,magnus amor:fed non mmor eft qult;e iüisàdeo co tigit mruineratio.Nam e:}quot; Ruth, diuino utiq^ focrut fut confilio, marilum reperit Boozte3‘ üoëmi nu» tus fut beneficio no unam paupertatis farcitiam pro pulfauit,fed nbsp;nbsp;feneüutis çj- orbitatis folatiu inuenit:

id quod baud obfcure publica tlla nudieru congratu» Ti.uih.4f l(itioo(iendit:Benediàus,mquinnt,dominus,qui non cß pajfus ut deficeret fuccefforfàmilit tut,ij uocare tur nomen eius 'm ifraël, ij habeas qui confoletur ani tnam tuam,ej enutrietfeneéhitem : de nuru enim tua natus eß qui te diliget,ij multo tibi melior eß, quàm fl feptem haberesßlios. Jpfa autem üoemi mox natu flium,ex nuru fua Obed,m gremio fuo pofuit, nutri» eisacgeruit obibat officium. Euttquâ arâiushanc uuruum C7 focruû inter fe coijffe amicitiam comper» turn eß,quam hocpropoßto exemple nwnßrauimus.

^.Rtg.ty Adducamtts hue etiam uobis uiduam exgcntibus, Luc. 4 SdrepuzMw iHam Sidoniam,ttu{ricem ij hoffiité Hc • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lit»

PRIOREM AD TIMO TH» lOi tiie,fanât iUim ifraèïit^ prophétie: qute 'm extrc* DM rerttm omnt»m penuria, 'm/imtma tcOurif fterili* tate,crfuioblita (nefitmentaudienJi uerbum Amoi.i dom'mi palentur) prophetam fanäu pafcere nS dubi tauit. Et uidete dileäißimi,qu(intitift illi,fM ho/^italit la(,pepererit mercedem. Nam earn fic cofolatur pra phetadom'mi: lie,ittquit,tmeiu. thecen'mdicitdo» m'mut deui J frail : Hydria fitfmie no deficiet, nec lety thus olei mmuetur ufq; 'm diem, 'm qua donünus datu» rus tft pluuiam fuperfitciem terrie.Qnieabiens, ficit iuxta uerbum Heliic. Et comedit ipfct GriütttCy do» Wits eiiit : CT ex illa die hydria fitrmie no deficit, Gr le chy tuf olei non eß imm'muttis, iuxta uerbum domini, quad loquutus ßterit in manu Helilt;e. Felix penuria, qua; non minus figt;iritui,quàm corpori peperit abun» dantiam. Felix er uidua,ex cuius paupertatis penu, tantam liberalitatem finfit propheta: qui tanto ho/^i talitatis munere deleikitus,ext'mäum uidutefiliu, mi rabili orationii fuicuirtute,uitte reßituit prifl'mie. Conueniens enim,ut cum faenorc redderet propheta, quod tamalacriter iSiimpenderatuidua. Nam et ft exiguum effet munus uiduie,tamen boni confulere, ac maiori beneficia penfare debuit propheta. Sed hic lov giui morari uidebimur, fi omnia, qute huccumulari queant,adduxerimus. Proinde bene et religiofe ficeri tis, fi quoad maxime fieri poteft,Gr reliquas uobis

Cap» V ANNOT» IN EPIST» PÄVLI ante mentis oculos ponere ßudueritis uidtMi,quaru f» tM,ceu qutedam pulcherrimaru uirtutum exempla t fitere Uterlt;e nobisdepingunt. Atej^primuqu^fo dilia t- Miff, quot;f genter conßderate iHam Maccabæorum fratrum mlt;*» treat.Hæcenim filios fuos,in unius ac uerideicultu, ita ab tpßs,quod dicitur,cunabulis inßituerat,ut plus in diuin.e legis obferuattoneßducia;,qudm in uüa uel foltdißima mundi ßUeitate f^ei coüocarent. Videbat fanflißima tnulier innocetißtmis adoleßcetibtu omni* ßrif generis intentari tormenta : Speüabat mater ehanßima pignorafua exquißtii obifci cruciatibus'. deniq;uidua e^ defolata,ßgt;emgeneris, atq; iÜud ex* optatißimii iamiam mgruentis fene£iutis fuæ folatiiM mtfere torqueri,rdptari,ac tandem fuis in oeuUs diu* tins afßiilos natos,deßcere con/pexit. Porro cum nec dum tanto ßieädculo crudelißimus acinfanguinëaui dißimus tyranni animus fatiaretur, in ipfam deinde omnia ßc aßgt;icientem,acfilios fuos fortiter quidem,td tormenta momentanea contemnerent adhortantent, feuere animaduertere iußit impium caput.

Quod fl quibufdam ßrte inßrmior eß animuSt ideoq;imbeciÙitatemhic nobis fexus obif dentes da* mabunt,duriora effe htecßcinora quam ut intrépide quieptam fequi poßit:illlt;e quiefo tarn prlt;epoßere timt die, Annam iBain Phanuëlis filiam fibi proponant, Lue.z de qua tarn magmfica Euangelißatn teßari percepi* muSi

mui,qu(e non in delicif{,non tw luxu uititm agent, fed totum animu ad obfequium (jromißifemwis Abrahlt;e adijciebat: nonmoUe otium feilabatur, fed ieiunijt ac deprecationibiK feruiebatdie acnode. Ab/linet anut ab omni inordinato fermone:ab otiofit cr prophanit fàbulit quamlongtßime recederefiuduit,ac magna ma deflia^magno nihilominut ßgt;iritu loquebaturde cbri ßoiomnibuf qui expedabant redemptions Hierofoly mis.tJonrepetiuit Annaconiugiumgt;ut liberius pro» tniffiim mundo Meßiam expedaret.Hodie qutedäßb id non iterant coniugij ußum, ut liberiut genio uolu* ptatis 'mdulgcant:qu{U in uiduaru numero, qult;e uere uidH£ funt, tantum abeß ut rccenfeat Pauluf gt;nbsp;ut eM uiudf ,mortuaf effè pronunciet.

Sequebantur olim cr chrißu houd ittaudatte mu» lieret qu(edam,minißrantes illi de/acultatibus fuis,no iHalt-ij ob aliud op'mor,quàm ut uicißim uerbo uit^ ab iUo re ßcerentur:quarum ftudiu utpium, ita honorificu fu» iffehaudtemerepr^dicamus. At hodie no longe pe» tendi, quibusbenefrciantuidult;enoßrte,fi quie domi non babeat 'm quos mifericordiam exerceant. Vndiq;

Chriflus nobis occurrit, nudus, infirmus, 'm carcere Matt, detentus,efuriens, fuient,hoßiiciocarens. Imo nunc p tempuf eß,quo inudta opus habent mtfericordia fra» tret noflri, membra nobifcum corporis chrißi, qui ißhoc hycmali tempore uarijs modis affliguntur,qui»

ti« confulitur leftate. Aeßas eitim ad propulfait daincomodauitiejangequ'am hyemt pauperibut eß comodior,uel^uiatiwiuberitis adiUos redit pr^entiu exlabore,uel quia phaba^iicalcßfUradijs, nuditaté fuam boni confulentchnada etiam gaudent terra ca* ptare foporent. Contràhyeme corpora afficit frigut ßrii,intm uifcera difcruciantur ßme. Altp abhisoffi eqsnentinemexcludimui,no diuites Crafot,non inof pet lrot.N«nlt;lt;ßrtuna cum ofßcijt mifericordiæ pu* gttat,nifi quam inßdelitat muidentia ßaterifte cha ritatis comitantur. Nam qui in tanta rerum anguflia eonßitutuf,utminut iUiliceat perinopiam fubuenire pauperibui teiio,ueßitu,alimento: meminerit qult;efo, Mar.^ quod Chriflutdixtt apoßolis:Quifquii enim, inquitt ad bibendti dederit uobis calicem aquie, nomine meo^ quofitis chrtßi, amen dico uobis,nequaqua perditu^ ruf eß mercedem fuam.Nemo ad tantam inopiam re^ da^teß,utuniuer/diUifitmtladempta ßnt beneß» ciendi inßrumenta.Kegnu coelorum,ait quidam, tan* tum ualet, quantuhabet. Sufficit animut admifcri* cordiam proptut i eyqui nullibi quam in Chrißo/}gt;ei fu^eanchoramfixit.Hinc/i/ium, ut chrißm uiduant lKf.it pauperculam,multi{diuitibutprteßrret.Namhi o» mnet ex eo quod illii exuberabat, magna quidé mitte bant ingazophylaciu:hlt;ecautem ex pcnuria fua uni nerfamfubflantiam quam habebat mißt, Nullum mu nuf tarn

BUf Um cjje p0teß minutitm,quod in oculii dei non fit mitgniim,modo ex fide, in templa ilU Chrifli uiua, ulitcri er prompto animo mittatur.

Vo( qttiefo Ô uiduie,ut quodfemel deuobis prtthu Perorain ijlii Chrifiianæ pietalif ß’ccimen, magna femperuir» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

tute cumttlaliu! oflendere, per/piritS chrifli uelitii. Uaäenutenimqiuedamueflrüm innullobene pieta» tisojficio perfiftentes,intemperantifiimte etiam uitte fiena laxaru^t: quodno immerito uniuerfi corporit ecclefite animu perculit. Vidimus er uidtjje pudet quo loci res ecclefite deuenerint,in quos infilicitatif fcopu» los deciderint ilhe nu^quam fatis laudatte apoflolica uirtutes. Sed iam melioris indicia uoluntatis confina eio,iamrefipifcenti5animifigna oftenditK,dum uea ftra hic defideria fentio, dum fingultus cy gemitus au dio,dum humeihiri lachr:)gt;mM genof uideo. Cteterum ut copiofius offtcif ueftri uos commoneam, rurfum ai Apoftoli uerba-yCr uiduax,er eos qui uiduax habent re mitlo. Nftm Apoflolus breuiter quidem, fed tarne pul cherrimo narrationif ordtne, omnes, quibus uere uia dutcs prieditas efieconuenit, uirtutes recenfuit. Qtii^ bus ft ex animo addiâte fiteritis,non dijfido, quitt bre ui ueflrum qutedam in fitmmtm ufqi uertepietatis fifii gium fint afcenfurie,gratia er benignitate dei er fire uatorisnoftriChrifli. AMEN.

HOnorenttguëpaulô ante uijuis impendi uoluit ab ecclcßa, eum ntic preß)y/terif,qui bene prie funt,conduplicatu difcertùt:nec (mmeritô.Nam fi Dt omedcf iudicio Neftort!, ut Homertu tradit, dignuf babebatur,quëuniHerfi Grlt;ecorucu duces,tu müitef i« bdnoreßbi prießrrettquod er beüo nbsp;nbsp;cSfilioßci

le rchquam multitudinem poß [e dejßiceret, diccns: lliadt^ Tvt/leußUfTrtft (oSüt tt-j KflCfo? wt,

Kalt; jßaA« ttî[« Treévreei ofavAiKce: tTrÄop tep Jsof Cunilis 'm beUopr^eflantioreß Diomedes, (hoc eß, Confilioq; inter primas longe optimui unuf.

Et fenior iüe Phoenix, AchiUi fuo, magna honorif pr,eßttione,'m animü reuocat,quod fua potißima ope ra er bellator er orator euafijjct, duabut rebiu quia bus quämaxime 'mter mortales honor coparatur, hif quidëuerbiitAK/ltta-KbfjtSLuiu

ZfjSijniu.TrçHKTHpi'tibçyup. Qjtorufen tentiä ita reddere libet: lllt;ec ego te docui omnia Achil les,Scilicet orator rerimt ut Jpet^biUs ej)ês,Et ßmul ■ inßruäuf pugn£,jormatuf er armii.Et idempo'eta, medicäuiritm, no ob aliud q quod corpora medendi feientiä habeat,'mntimeris alijs pritßarc dixit: leêfgo! ibiJ-it mT/icSii «^eep, Hiec eu ita fe habeant,apudgentes idololatrlt;u,nos quipropiusdeu ipfum cognofeimm, qui chrißtt mduimus, quo loco, qM

PRIOREM AD TIMOTH» 104 ^uo honore dignos iudicdbitniu,quoi (uintegrilt;‘ tateuit^,^ /ingularis gutedä diuwte legii peritta,no bis comendatfquos/piritus fanäus gubernidis ecclet fix rebus prxficitiTanto enim ^ui laborant m dtßgt;en fatione uerbifanäi,honore funt' digniores, qudm qtâ prophanis prxfunt rebus,quanto fubUmior eft animu quant corpus. Porró apoftolicis uiris no unam dunta Xat uitx fubftdiu debetur ab ecclefid,(ed cr obediétix honor,ne eleuetur autoritas uerbt dei, cuius ftinfiio ut femper eftfalutariSfitanunquam no neceffarid gregt Chriftidno. Vnde qui otium feéiantur uoluptdté, qudlongißime ab cede fix borreo arcendi, ne quod di gnis debetur,otiofi,cr Udlidi,cr qui fibi opertbus mu nuum parare uidÜpoßent,turpiter mjumant. Sublea uanda eft pauperu inopia, er quorit manus, fiue per feneibitegt;ßue per aduerfam aliqua corporis ualetudi nem remorantur,quo minus parando cibo fufficiant. Nonrttttdecet ecclejîâin otiumalcrequenq-.tantüaba eft ut hodie wilgus iüud facerdotu ( mutiUa ponderx terrx, et qui dütaxat fiuges cofumere nAti)iure c co» muni diftributionu borreo, alt aut poßit, aut debeat: qui hoc funt nocentiores eccleftxhoftes, quo magts, prxtextu religionis,ßgt;eciem malt prx fe ßrre uiden» tur. Sed quam fint prx exteris habendi in precio, qui uerboEuangelifprxfunt inecclefta,Apoftolus ht/ce quidemuerbisaperuit^dicens: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Qui bene præfunt presbyterijdupH* ci honore habeanturmaximo ij, qui la^ borantin fermone Sn^dodrina. Dicit cm fcriptura:Boui triturâti no obligabis os. Et:Dignus eft operarius merccde fua.

Mdgna apo/lolici pcihrit ßpientia - N4m pul* cberrimo /}gt;iritur fanfli artificio, amp;nbsp;ecclefiie commtn ddtminißrosuerbi,fummoqi inpredohabcndof do* cet: cr nihilofecius ctiam miniflrif ecclcfi^ curä com tnittit,adecgt; ut nun^uA otio aut torpore intenthfed ere bro fufeeptomunerhperßudiumc^ lubortm diuin^ legis,rejjiottdeant.Qÿod ne aliter qui/piatn,quint de cettinterpretdripoffèt/enlentiiefua aftipulatores ttd duett Kofen (y Chriflu. Illum,quodfidelem fegejje* nt olim minijlnm in domo dei,Û eßt fynagoga ïfidè lif:hunc,quod cum natura fit deus,dus autorittu,fine periculo,contemni nonpoßit. Sed quiddicit Kofesi Boui trituranti non obligabis os. Cuius pracepti ger* manamintelligentiam, ft quisdefiderat,exprioread Corinthios epißola,petere licet. Vbi hunc in modum argumentatur Apoßolus: Si indignum eß,iuxti dità* na legis fententiam,bouem qui ad triiuram circudu* titur,firaudari pabulo : indignu non erit fi ApoAolh pradicatione Euangelij uacantes, nullum in ecclefia propo/itum habeant pramium^quo ceuj}gt;equadani mercedà

PRIOREM AD TIHOTH, lOJ merccdis honrjl£,pr£fentM [oltntur mcomodd uitæi Sed prlt;eflat Apoßoliuerba fublcnbere, 'm gratiä eo^ funtjqui ttondum norunt, aut quad iuxtàefl, audire cotiteiniwnt,quod ßc dom'miu ordmauit, ut qui Euan gelionannunciant,ex Euangclio etiamuiuant. Sunt tn'un qu£dam uaturlt;e iudicio fic recepta apud hoies, ut ea nc deuf quidem 'improbare uelit, modo ßdem 'm Chrißimticaputfalutii,no amifer'mf.qualia juntqu£ bicex Apoßolo adducemuf.QuiSi'mquit, militât fuis fiipendijs unquâf quis plantat u'meam, dt ß-ufbt nm non editf Aut quit pafcitgregem,cr dc ladegre gis non edit ƒ Et ne quis putaret hac hominü tantum iudicio dici,fubiimxit:ln lege Moß fcriptumeß: No« obligabis os boui trituräti. Nunt boues cur£ funt deoi anhoepropter nos omnmodicit i ÿropter nos en'mt hocfcriptam eßiquod fub fße debeat is,quiarat, ar a» re:z^ qui triturât fub fße,ßiei fu£ particeps effedea beat.Si nos uobis J^iritualia fein'mauimus,magnu eß, ß nos ueßra carnalia mejJuerimiiS!' Pro'mde quifqu'is ßgt;onte comunicauerit ecclefiæ, precioßßimü animit pabulum,Euangelij uerbunt,älius uicißim m fe recia pere egeßatem, ty fubleuare, fi poßint, debent fidet les. Nlt;tm ut alibi teflatur Apoflolm naßer, communi candum eß iUi, à quo coüapfus per peccatu animus, furfus 'm fßem (3'robur erigitur, ut utrobiq; Gr ofßa ciorum Gr donorüßat commutatio. Communicet au tent, 'mquit, qui catechizütur fermoite, ei qui fe ctttr«

chizät in omnibus bonis. Et mcrità guident. Uam iui Ktttt.io xt(t chrifli etum fententiam : Dignutefl ofterurim Lwc.io mcrcfdc/jfct.Noj porrô hic genera uitte operariortntl l in frw duntaxat diuidemus ; Vnum guod liberum eft, necullispublicisfîinâionibusaddiâum,in guo tarnen fnulti tnulta ac diuerfta feguuntur ftudia: atq; lüt uni^ uerft operum fuorumrecepturi (unt mercedetn : fiue contemplationem rcriwn drcdn^rio« feguentes, uitant tetemanitftue honeftii operibuf uacantes,dignos labo rum fuorum fruóhts ; ftue mmundis uoluptatibm in» ÏI mcrft,fupremain,poftgaudiapanam.Alterucorum _ eft qui rebi/i publicis prlt;efräifunt. Et iUi quidem am^ plum alijs beneßeiendi campum mgreßi, modo fecun dum ea,qute honeftte leges tradut,incedät: zy ft quod alios uixiffe uolent,ipft non fegniter uiuere pergant, lUiquo funtemmentiori dignitatis loco conftituti, eo magisànobisinpreciohabendi. Eft prieterea aliud quoddam ceu tertium operarioru genus, ad quod po^ tißimum rcßtexiffe chriftum autumo, quando pr^edi caturis Euangelion Apoftolis pr^dpiendo dicebat: Ne poßideatis aurum neq^ argentu, neq^ æs in critrne nis ueftris,neq; peram ad iter,neq^ binas tunicas, nei^ calciamenta,neq; uirgam. Ne porrô putarent,nuttunt omnino hiceuangelifantibuspropofitum e/Jèprient» um, ipfe certa quadam ittos, ceu pr,emij cuiufdam ße eonfolart uolwhdtcens; Dignus eft operarius mercet de/tu.

PRIOREM AD TIMO TH. icff ie[ult;i. No» deßituet pijßimut pater uiiluf folatio, quibitf tanto ßudio meßi^ fute curam commifit. Expe ditof rebuf mittere placuit,nc grauarentur farcina di uitittrum,ne ßrmidarent pdupcrtatis iitgwm. tnunant ueritatem mtentos effè uoluit. In contentiontbuf prot phanis nonnunqud dnimum lotjuendi adduntdiuitiie: pdupertM dutem loquendißdueiarn haud'mßcqueter bominibui ddcinit. At uero quibut ueritdt ipfd cardi tß,ut Cd nihil unqud ducunt antiquiuf, ita fummdin il Um loquendi libertdte,ßue ut Grlt;ed loquuntur Tmß ÿnlt;rixp,nunqud fibi eripipdtiuntur. Atlt;^ tales nuüis opibits reddiitur duddciores, nuUd iiiopta timidiores: fcientes ucritdtem occultdri non pofjc, ctiamß terrie inßdidtur.Non enimidemeßueritdtK atq^menddcif finis. Verittis iuopidmno raro er regibiK conciliduttz contra menddciu ftepe opulentißima, perdidit régna. Qnemddmodu autem primum lüud operariorum get mis,tranquille agerenequit, nifidb altera,quo de fet cundo loco diilunt,pendeat,oculosqi illic defixos hat beat,ubi mconßanti£ fu£ tanquä certa qult;edam reine did expeiklre, cuius^ iudicio, fi Utes er contentiones ittciderint, rurfus 'm concordite umci^ld redire queatz itd ne^ fecundit fiubfißere rede poteß,nifi à tertio,tatt qudm 4 cdpite ßlicitatis humante pendeat. Quandot quidem fine uerbo dei non ßlum omnes hommes exei funt, [cd etiantomnidprorfui humana confiliaiMM

ANNOT. IN EPIST. PAVLI e/Je deprehenduntur. Defcendit autcm cognitio ucrii Àdeoprimum in menta humanof per apo^ioloru plt;f tißimum mim/icnu. luxta ^uê modu dixit alibi Apo ^otn. 10 üolui-.fidesex auditu, auditui autem peruerbu deh Qjiod ß cui magißratiK contingit, qut ipfealienusßt Ù fideChrtfli,lt;juai non illic uirtutes opprimt inuidiai uilisiUic omnii iußitid,omne! ßinul deßreä^e bonte le ges,aßidu£ßditionet,aßidute c^des: nuRaßdef,nula la amicilia certa:udrilt;e iRic quotidiecxpilationes,op preßiones,direptioncs. Breuiter,m ipfaetiam 'mti* mlt;i,optimi cuiufq;,uifcera graffatur impiantanitf» Adeo non parui re/èrt reipublic£,chrifltani,an igno rantes Chriflipr^fidantur.

CtetcrumquiaChriflusapo^olo! fuotno reges» non principes,non fatrapiis ejje uoluit,fed miniflrost indignum fe probet Santo officio,quifquis aut animo, ob accepti minißerij autoritatem,effèrtur infolentiut» aut alio quoquo modo eccleßam,ni)uis fubinde c J /c excogitatis traditionibus,onerareßudet. Vtenimno noßra eß eccleßa,/ed Chrißidta non noßraifid chri ^li dißgt;enfanda myßcria. iRud uero in prints requiri turindißgt;öfatoi‘ibus,ut ßdus altquis reperiatur. imo tiniuerfamlUam in homintbus gloriationem quamloit gißime abeffè ab eccleßa uoluit Tarfenßs, quando di l.Corj cebat:Itaq; ne quisglorieturinbommibus .Omnid ndnlt;^ ueßra funt , ßue Pauliss, fiue Apoüo, fiue cc* phttSf

PRIOREM AD TIMOTH» 107 phM,fiue munduiffiue uitii,ßue nwrs^fiue priefentia, flue fùturu-.omniit in^udm ueflrafunt^uoi äutem ehrt fiitCbrißut uero dei.Non enim decet cos qui femel per Chrißum ucceperuntßiiritum libertatis er adoptioe nK,rurfutperjjgt;iritumtimorK addejperationis fcot puloi adigantur.Aegreßrcbat Apolloluf,cumuidea ret Galdtdf ad mßrma er egeiu contterfoi elementar Gul.4 quad dies obferuitrent,er menfes,cr temporu,er dna nos. Et Colo fenfes nihilo fecitts etiam admonet, di» Col.i eens: Ne ^m:s igitur uos iudicet in cibo er potu,Mt in parte diet ßßi,aut nouilunifaut fubbatoru, qult;e funt twibra reram fùturitrum,corpiu autem Chriüi. Por rö utin omni er facrarum er prophanArü rer«»» ad» miniftratione illi multis noïbu^ obfuntecclefice chri» /li,qui,ut inanem uulgiauram uenentur,priefunt:itlt;i longe funt noeentiores,qui turpis quæflmgratia c«» rant populum Chrifiianü ; quos equidem amarè per* Jlringit dominât apud Ezechielem propheta,dicens: Vapafioribut ïfraël,quipafeebant femetipfos.l^óna negreges à paftoribut pafeuntur f Llt;lt;c coinedebatist CZ Ianis operiebaminiierquod eralfum erat oceideba

gregem autem meant non pafeebatis. Et multa in hanc fententiamapudeundemprophetam dicuntur. Et Chriftus iußit,gratuitc) durent apofloli, quod ab Muttdo ipfius f^iritit non minus gratuitö accepijjent. Eande fententiam, uerbis nmnibil immutaiis, fic in priore

Cap, V ANNOT, IN EPIST, PAVLI fua epiftota, cap.quinto, expreßit dpcflolui Pctmf, i.Pet.r loquens:Pafcitequdntumin uobii eß gregein chrißi, curani tüiw agentes non coaäc,fcd uolentes:non tura piter aßeihntes lucriwi,fed propenfoai!tmo:neq; ceu dotniniii exercentes aduerfm clcros,fed fic ut fitis ex» eniplaria gregn.Prtebuit huim rei euidens fignuApo Holm noßer,quando aceerfais ad fe preßyteris eccle Alh.zo ß^,qu£ erat in £phe/b,fludium cj- laborem fuum il» /m inculcans,ne quo pa(lo poß dißejfum fuum diuer» fi aut pugnantia docerét: ne quid tanto minißerio in» dignuttttuel per inanem glot iam, uel turpis lucri gra tia de/lgnarent. Argentu,inquit,cr aurum, aut ueHé nuüim concupiui : tmö ipßfcitis ,quod neeeßitatibus ineis,crhiiquimecuinfunt, fuppeditauerunt manui hie.Omnia oflendiuobis, quod fic laborantes oportet fufi:ipereinfirmos,ac meminil/e uerbormn doiitini le* fu,quoniä ipfe dixit: Beatum eß dare potius quamac cipere. Atq^ htec haHenm de honore eoriim,qui prte» funtfdiximm. Quiaueroplerunqiiniquiora funtiu» dicia uulgi, quamutficile feueriorem admonitioneni ferre queant : ideoq; qui pra funtficilime odium incur t'erecalumniatoris:docet,nequa, ßrte leuiexcaufa, uUam contra prefbyterum recipiat accufationemepi» fcopuf,ficloquens:

Aduerfus presbyterum accufationê I ne adtniferis, nifi lub duobus aut tribus teflibi»

PRIOREM AD TIMOTHgt; ic8 tcftibuSf Eos qui peccant, coram omni* bus arguetut ôd cæteri timorem habeât»

Quiitepifcopi /^eculatores uoamtur^fummopere proßiiciendii illis,ne quid in accufutionibuf prater of ficij fui dignitatem dcfignent.Çiult;e enim aduerfui fe» niorem afjiruntur delationes,ut fepe ab inuidia delà* toris proficifeuntur, ita non raro uanic coinproban* tur.Neporro aliud, quàm tanti o^eij partes requi* runtiin aceufationibus defignarentine omnem paßint Cr tanquä fx triMio coüeânin inceffendi materiam, ratam ducerent,uoluit duobut aut tribus teftibus con uinci delinquentesjprifcipue feniores: quorum autori tas-,ad unius dmtaxat delatoris teflitnoniu,eleuari na debet. Sic dominus fub lege adhuc degenti populo fua preecepit me unquä aduerfus delinquentcs,auteos qui poft deos aliénasabiuijfent,unius teftimoniu fatis ejfe ducerent. ^^emo, inquit,occidatur, uno contra fe di* -Deut.ij centeteftimoniii. Etiterum:b!onftabitteftisunuscon ibid.iÿ tra aliquem,quicquid ittud peccati cr fàcinoris fùerit: fed in ore duorum aut trium teftium,ftabit omne uer* bum.Sed hie fcio tacite obijeient mihi quidam, intern* peftiue hec inprtefentia adducià me,quodeacaufis potißimum,ut aiunt, criminalibus feruire uideantun ut iam non ip fis epifcopis,quibus nulluin cum iure gla dij comercium,fed magiftratibus,qui ea in eminentia conftitutifuntfUtminiftrideior ipfiabApoftohuo* Row.q

Cap, V ANNOT. IN EPIST. PAVLI centur,ultoref ad iram eis, qui, quod malum eft ftcea rint,dißn fint. Ojiibui egofic reftiondeo : Epifeopis perittde ac magiftratibuf htec diita effe:his,ne quid ft mltrorum ajftâuumincorrigendis proximideliâis admttterent,acper id tyrannidis notam contraberct: iUii ,nc nudis deUtorum uerbis pirn icquo aures inclU narcncine temere auditK proximi exceftibtti infulta* renf.nequemexcluderent aut contemnerent ,priusq per diligentein itiquifttionc accufdti delißuin cogito» uiftent. C^od ft cuiuf uita duobui aut tribut teftibut fàlfo quidem,uel coram epifcopo, ucl coram magiftra (H inceßitur,ipft uero iudicet ( pofteaquâ ut in delati criminif notitiamuenirent, diligenter ftuduerti»t)nul la ftlfte accufationii ftgna deprehendcrint,ipfos omni no iuxta reguUin legit ab Apoftolo hie repetitam,'in^ cedere debere arbitror. Nc^; enw» cenfeo tantx legii autoritatein uiolandam effte, qua duobut aut tribut te« ftibut crederc lubemir. ob id malut eft 'm oculii dci,quem ftc uel excludit epifcoput, uel morti addicit magiflratUf.Quinpotiiit qui Cbrtftianus eft, omnia ho’c inter alia pene mnumera mundi huiut mala,quit uarie nos manent,collocat, mcmorilliut, quod ChrU Matt, J Hut dileihribuf fuii dicit ; Beath'inquiens, qui perfea quutionem pattuntur propter iuftitiam,quoniä ipfoa rum eft regnum ccxlorum.Beatieftif, cum probra iet (erint in uof hokf, çy infeätiti fùcrivt, dixefmt omne

PRIOREM AD riMOTH» 109 owue mulum uerbum aduerfus uos mentietes propter tne. Sic olim iudicio lefabelii, périt iußißimui Nrf« both,non ob aliud quam quod uincam fuam, quam à patribui fuii hæreditario iam olim acceperat iure,di( re negajJetAchab regi Samarine. Cijaa ex re,cu lt;egro tare coepißet rex,nwx ac lefabel ipfa caufam £gritu dinii cognouit,fcriptii nomme regis Uteris, anulo re« gio fignans, mißt ad maiores natu ear optimates, qui erant i« ciuitate eins, er habitabant cum Naboth. Qui tandem duobus teßibus,ßli/s B elial,uiâus,ac ue luti bla/ßhcmus qui/pia m dcum,lapidibus iniuße ob» rutus eß. Sic duoßlfi teßes, Chrißum accufaße, cord Caipha principe ßacerdotu, ßcribuntur. Et Stephaa nus perfàlfos teßes conuiólus,lapidatus eß. Jpfc autc Aih, -j poßtis genibus,clamauit uoce magna:domi»e,ne ßaa tuM illis peccatum hoc.Magißrum fuum 'm hoc imita tus,qui aitadpatrëiPaterremittcillis,nefciumtenim Lxc.xj quid fäciant.

Clt;eterune quîs putaret Apoßolum hiec imperia duntaxat humano dixiße,er non potius diuino, ipfum Timotheu obteßatur primum per deum,in cua iusoculishiecomniaaguntur:demde per chrißam, qui hartem rerum er ßtmma eß er caput : tertio per fanihs angelos,qui operum noßrorü er teßes ß^e ëhtores habentur,utnihilperanimi propenßone in corrigendis aliorum erratis deßgnet, ut nuüo aut ß»

Cap. V ANNOT, ÏN EPIST* PAVLI uore,aut odio,attt alio quouii finiflro afjréhc hue uut illucra[gt;{ittur,dicens:

Obtefton'nconfpedludei SCdominf lefu Chrifti, SiC eleêïorum angeloriim, uthæc femes fine prædpitatione ludis: cij,nihil factens iuxta propenfionem ani mi. Manus cito ne cui imponas, neque communices peccatis alients ♦ Temet« ipfum purum îerua,

Häc conteßationCfUt dixintut,f{immS integrifatë ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ht Kclcfiaßico iudicio eußodiri uoluit • Quæ integrii

trft non in unis tantum cognofeendis caußs requin po teß,fed longe magis etiam in eieiüione tninißroru ßr» turi debet. Porrà quulis eße debeat,cui tutb committe re poßis eccleßaßicant adminißratione, in fuperiori» tgt;uf,capitetertio,fatiifu(Krq;diäumeß. Ciui fccuft quam iUic di£iuni,ßcerit, is comunicabit peccatis alie tüs. Siquidemfummupericulumeccleß£imininet, czlt; uel inutiles,uelparuintegri prteficiuntur, (iÿi enim Matt. T alijs prtelucebit,qui ipfeßt clt;ecusiAutß fal inßtuatuf ßterit, quomodo contra peccati putredinem falietur mensproximif Signißcat enim tUa olitn ßequentata manuum iinpoßtio eleäionem illam,qua alicuinoit tarn honor, quàm labor cy doârina in eccleßa conce tlüur,qui tarn fit omni uirtutmn genere priedituf, ad quem

PRIOREM AD TIMOTH» iio g«f m in otnnibm tentittionibui uniuerfi fitnul affltfii, tuto fcfe rcdperc er poßint er debeant. Qui ßcfeepi fcopi officio idoncum prlt;ebuerit,ut nuUi gubcrnAcullt;t eccleftie coinmendet, niß ^uem feierit er moribus er uita tantte prouincilt;e reffgt;ondere,is demum eft qui pu rum [c cuflodit 4 peccatis alienii, perfidem Chrifti le fu,qui cum patre er ffgt;iritu fanib uiuit er regnat de« US,in omnia fecula. AMEN.

AVdiflis quanto fefe damnationis periculo ex« ponat epifcopus, ß quando indignisecclefiie adminißrationem obtulerit.Nam alienoru peccatorii in fe fupplicium recipit,quifquis elcflionis fua: calcu» Ium adieccrit indignis.Nuncaliam no minus neceffa« rtam quam utilem admonitionem adfirt, ne fcilicet in tantis laboribus conflitutus epifiopus, ualetudinem ta më propriam,fi licite fieri queat, negligat. Ham qult;e biec eff contemplatio,fic indulgcre /piritui, ut carné cxtinguasfHon hoc dico,qudfi turpe fit abftinere à ui tto: neq; item quafi turpe fit, fi quijßiam no abffineat. Heq; enim toanne{,quia abflemius uixit,fan{lior:ne« Katt.il que chriflus , quia cum peccatoribus bibit, deterior cß fiiéhii-Quanquâ huius er alia ratio aßignari pofgt; fitmempe uariß modisftuduiffeciim loannë tum Chri fiuM, ut ludteos ad poenitentiain cxcitarent, Sed lu«

Cap, V ANNOT. IN EPIST. PAVLI d« ne^ loiinnis lt;tujleritate,neqi humanitatc Chrißi» ut agennt panit£nUiim,funt compunâi. Qhlt;lt; derc alii!plura.tiuncdemedijs, utuocant, dicimits, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfe neq; bona funt,neq; mala-.quod omißa nihil adi

tnant uer^ pietati, qwd quæfita nihil addât fanftimo nit( jj^iritm: quodgenui eße qucantieiuniü,ßßi dich aîimentiaut tegumenti dcleéîus • Ciualezyiüudßät qiuod uino,ad tempM,abßinuit Timotbeus, de quo il» lumßc admonct ApoßolM,dicens:

Ne pofthac bibas aquam, fed uino paululo utere propter ftomachum tu^ um,ôô crebras tuas infirmitates.

Magnuf ßterit Timotheuf oportet, qui eateniM ec cleßaßicis incubuerat muniji, donee longo iain labo» re,magna uiôhi! aß)entate,crebrtM Homachi infirmi tates cantraxißet i folieite fequens Chri^um, qui fuii iMcai prlt;ecipiebat,dicens ; Cauete autem uobis, ne quando grauentur corda ueAra crapula Cir ebrietate. Sunt autem hoegenM baud paucte, apud fapientem, cum fcntentilt;e,tum adhortatione{,tum cominationes, qui* but deterret nos ßiritus [apientilt;e,ne uino leßuemut, ne uentri dediti fimut. Nam qui intemperantiut aßi* dent uino, prteterqua quod egeßatem nonnunquäer morbos contrahunt, fœdi etiain cr inabiles, obeundis rebut ß)iritut redduntur.Videtur hue re/^exiße Solo Prouer,zo mon,quandlt;} diccbat'.Luxuriofa res ui»amiamp;'tumul tuo[a

PRIOREM AD TIMO TH» in tuofa ebrietM .Quicunfj; his delcóhtur, non erit fapi^ ens ,Jdeog; alio locoprlt;ecipit, ne regibtK quidcm de^ tur uinum,dicen{: tioliregibw dareuinum,guia nul Pro«cr.ji IttMi fccrettvm,ubi regnatebrictdA.ne forte bibentei ob liutfcantur iudicij,zy mutent caufam filiorum paupe rum.EtapudEfaiamamarèc/utdem perflnnguntur, Efäi^.y quiconfurgebantmanetutuino teüudrent. Pofcntrs fcilicet ad bibendum uinum, uirißrtef ad mifcendant ebrietatem. Quiiußificabant impiumpro muneri^ bit'S, er iußitiam iuAiaußrebant ab eo. .H^ec diceit» tes,non ufum,fed abufum uini damnamus.i^am ut qui dam fapienter dixitiExultatio anim^ er corporis uia Ecf/.ji num moderate potatum tfanitas eil animte er corpos ritfobrius potus titanonminus uerequànt fapienter dixittVinimtmultum potatum, irritationë er iram, er ruinas multasßcit.Amaritudo animie tunum mul* tum potatum. Et oßas propheta,uini auiditatem cit firnicatione conßrrenondubitauit,dicens : Fornicat ofex.^. tio, (S' uinum, er ebrietas,außrunt cor. Et Ezechiel crapuhe fludio camprimis tribuit ifraëlis deuaftatiot ttem,quo uitio olim er Sodomam laboraffe dicit: quitt comparatione peccatorum Sodomam uel atquabat, uel uincebat liierufalcm,reëie lUius foror à prophet taappellatur;Ecce,inquit,h(eceßiniquitasSodomlt;e fororis tuæ fuperbia,faturitas panis, er abundantia, er otium ipßus, er filixrum eius ■ Hine tanto fludio

Cap. V ANNOT» IN EPIST» PA VLI Ephe.r admonet quofdam Apoflolugt;s,loguens:Nolite inehrU Rom.i^ ri uinOiin quo luxm ell.Et in epifiolu ad Roma, horo tatur,ut quammaximepoßimuf, abijciamut opera te nebrarum. Vbi comeffattones cr ebrietates inter ope Gal. T ra noäis reponit.Et in epi^lola ad GalatMiinter opo i.Cor^ó racarnii ebrietatem recenfet. Et alibi,ebriofot inter eo! numerat qui regni dei htercditatem non fint recea pturi.Quocirca admirandæ uirtutii Timotheus fiiea fit oportet,qui fic inter ipfa etiam ftomachi incommo daàuinoabfiinct.Atquanto fefe dedecori exponunt epifcopi noftri, qui non modo non abflinent uino, fed in ipfa etiam reih ualetudine feéhntur ebrietatcmi Quiaenimplus fatis Baccho cr Veneri capiuntur, quomodo non datamtllain Chriftoregi noflro,perde rentfidemf Qui dicunt:

Viuamui hodie,uiuamus dum licetf Lcetic^ carpamus quicquid id eji boni. Tibet nunc crines liquidis perfimdere odoribuSt interqs iocosagerecr lepidas Veneres.

Antot. 6 Aut qui dormtittin leâis ebumeis,ut propheta Amos teftatur,^' lafeiuiunt in firatis fuis. Qui comedunt agnum de gregCyOquot; uitulos de medio armentitqui caa nunt ad uocem pfalterij,ficut Dauid putauerunt fe ba iere uafa cantici,bibentes uinu/m in phialis tCr optit mo un»

Wo unguento delilgt;uti,nihilp4tiunturfnpercontriti9 MC lofeph.Qjui tales funt,quomodo no plures fibi fin» gerent deostimà quomodo uUum crederent cfie dcimt qui brutis fimiles, in omitia prieciptti curfit rapiun» tur uitid Admonet Apoftolus dificipulum, non ut abundanter, fed parce, fiu modice,uino utatur:noit ob aliud,ç[uàm ut flomacho,Zir infirmitatibus itUs cre bris fie confuli uidcbat.lam contra in nobisßciuntqui damsaut enim crebris iÜis compotationibus dolores fi bi afeifeunt, aut uertiginemcontrahunt, aut chira» gram,aut podagram,aut reliqua,quie midta funt,in» commoda uitte inductmt. Quidhic dicam de bis, qui non pocula tantum, fed er profluuia ficcareuiden» tur:qui non pateris tantum,fed quafi quibufdamcum utribus,tivmdolijs ,infiutint uiniUquoresi Ciute dea hinefequantur libidines obfcoenlt;e,turpiloquia, adub teria,ciedes,quid attinetdicere^quie notiora (unt, q ut quenquä latere queant.Ingens tempejlas ebrietas,qute immanitate fua fimul er animä er corpus naufragio exponit. Hine fides exulat,figt;es languet, charitasfria gefeit, humilitas fi)iritus,arrogätiacamis fuperatur: iuftitiä,tyrannis occupat:caftitas,adulterio configt;ur» catur:uerita5,mëdacio obruitur:lux,tenebris obfitfea tur.Breuiter, uniuerfum hoc hoint genus,diuerfo ab bonefiategradituritinere. Btenitn ut Efaiasteflatur, tnalü bonu,er bonü malum dicuntsponentes tenebras

Cap»V ANNOT. IN EPIST. PAVLI Ikcci« jCz lucent lenebrttf: ponentes amarum ’m dulce, KSquot; dulce 'mamarunt. Et rurfum iUorum, cum'mores, tum mgenia,diit'ma fapientid,equidem graphice hifce Sapien- z nerbisexpreßit^dicens : Venite, inquit, crfruatnur bonisquicfuntiO' utamur creatura tanquä in iimei» tute celeriter.Vino preciofo,cr unguentis nos mplea tnufiCr non prætereat nos flos temporis,crc. Ef nam omnia ebrij hominis opprobria defcripferiti Qjtis noßflidiret incompofltas illas uoccs:Ede,bibef lude:quibi(s uocibus belle magiftrum fuum reflrunt Sardandpalimi,quia conflmiles tediderit iam olim tiïe voces,Pudet hicreßrre tétras tUas eruikitiones, gr a» ues exhalationes,turpiloquij,crebrasq; permêfas in» gem'mdtiones'.Eddmitszy bibdntus,crdsenim moriea nuir'.Qralid id genus ’mdignA,qute,tanquam mdterfl lids,fecumddßrttemulentid, Htec intempefliuos poa lypofldrchds iUos cr deo et hom'mibus 'muifas reddit. Jiæccr priudtis cr publicis rebui ingens ßmper ad» ßrreuifaeflnocamentum.Et ueluti naußagißetiam pofl ßdatdmtempeftdtein,remanetiaäura: ita temu lenti-e non uno duntdXdt,ßd z;;- ßquenti die malaßn» tiuntur. Etenim ea efleius natura,mox ut mentem ho minis obruerit,degenerem reddere homme, de ipflmi omni prorfas exuere prudentia, manfuetud'me,ßrti» tudme,humilitdte:contrà uero inuehere omniu uitio» rumgt;ceu lernam quandâmaloru, twbam. Cur piget attenderc

PRIOREM AD TIMOTH. il) titlendere mandato régis noflri tarn pio, um iußo er fdluUri^ quad omnibus ex lequo conftituit,dicens: At tenditc ne ßrte grauentur cordu ueftraebrieute er Luc.zt crapula. N^m ebrietatis ægritudo foLt eß qiu cu cor pore cranimumreddit debilem. ïn reliquis fieri po» iefl,ut iuxU Apofiolum,cum mfirmdturcorpus,tune z,Cor.^ robii/lus fit figt;iritus:er ubi externus homo corrwmpi tur,internus Urnen renouetur in dies fingulos.At quie temulentiam comiutur infirmité, corpus fimulamp; animum corrumpit,figt;iritum cum carne uitiat,omnilt;t membra débilitât,manum,pedem: linguam ad turpia refoluit, aciem oculoru/m obfufeat, mentem obliuione uelat,ut nehoiem fe feiatefie,qui iu/loplusuini fucco capitur.Sed finamus iUos tarn male ßrtes ad bibendu umum,ut propheta uocat,uiros,Um male er de fe,et Efaittif de reliquo humano genere meritos:properemus potù usadea, quæ deinceps apoftolica autoritas_ hunc in modum proponit,dicens:

Quorundam hominum peccata ante manifefta funt, præccdentia ad iudiciâ, quofdam uero amp;nbsp;fubfequuntur ♦ Con« fimtliter QC bona opera ante manifefta funt, amp;nbsp;ea quæ fecus habent, occultari nonpoftunu

Cap.V ANNOT. IN EPIS T. PAVLI ttonnihil audißis. Ncmpc debere epifcopum non folti propriji carcreuitijs, fed cauere etiam at^ÿ etiam ne njAlos ecclefite rebm proficiat unquS:lt;jua i» ve qui ne gligcnsßierit,non uideo finiflrtim fußgt;ieione qui poft ft effugcre. Duplidter enim rem uidebitur, cy quiit cognouit iam ante malum effe, cut delegauit numm ec clefaßicum 1 Cf quia per negligentiam tam ardu^ proumctiepr^ßcit inexploratum. Porrè fi,poß dili» gentem explorationem,delufum fe fenferit epifcopm» ipfe,quilt;tapoßoltcumdecrettim bac in parte fequ/u,* tm eß,culpa caret. Nam prteuiderCy qualis quis ßttu* rm fit, foUm dei eß', qui nouit omnia antequam fiant.

i.Rfg.iö Homo enim uidet ea qute parent, dominm autem int Hiere.17 tueturcor.Etapudüieremiamdicitur: Egodominui fcrutanscor,Qr probant renés.Quod cognofeens So* 5'Rcg- 8 bmottjdwftdt.T« noßifolm cor omnium filioru ho* _H(o{).ix minum.EtNiobait.tpfenouiterdccipicntem,e:yeit qui decipitur. Promdc cuiuispromptü eß cognofeere fiictem humaiwrü operum (externam iBam dico ope* rum /fieciem) cietcrum qult;e fecreto in an'tmo quis ge* rat,nemo reäc intueri poteß. Id quodoUm, Momunt quendam,m tarn admirando opificio,equidem amarè rcprehendiffe,finxit antiquttM. It nanq; er opificent hominis calumniatm eß, quodnon etiam fineßras tHi in peäore addidiffet, quibus perfpici pofient, qult;£ 'm ipjo fecretiori cordis receffu laterent. Atqui fic uifunt eß deo»

tfl dcot guemadmodum dixit Apojloliu: ut nemo ho* t.Cor.t Mi«!«n no feere ^ueat, qute funt hominis, nifi /^iritu^ hominis qui eß in eo. Vnde quandiu inexploratd no* bis mAnferint alienApeccatu, pr£ceptuni Chri^i fe* quendivm duco, qui fuos omnem penitus temerariam condemnAtionem quamlongißimeßigere docuit: Noa lUtitt.“^ lite,inquicns,condemnAre, ne condemnemini- Et qui* bufdum Apostolos naßer fcribens,dicit: Neuntetem i.Cor.4 pus quiequam iudicetis,donec uenerit dominus,qui er iUußruturus eß oecultu tenebraru, et puteßdet conß üu cordiMt.ditiid quæfo aliud fibi uolunt iUæ aut co* ßmtles ßntenti£,quätn ut ea, qu£ hic per hypocrifiin occultantur,nee tmquam produntur i« mundo, fittu* ro régis Chrißi iudtcio producenda relmqudmusfSût , autem quorundam peccata modo quide occulta, rete* gendauera poßea,de quibus didum eß : Exßudibits Nldtt- J eorum cognofeetis eos .Et illos,doneeprodantur lt;1 lu* ce, patienter ßrre debet epifcopus. Sic ludam tulit Chrißus,donee nemo difcipulorum fuorain cognouit quia diabolus effet,quiaproditor elfet.l^on,inquain, prius à confortio f10exclufitproditorem,quàm ipfe* met cum exclt;ecationis, tum perditionis fute documen* tum paUm iain mundo oßendiffet.Tune enim primii iubet utpergat, dicens : (^uodßcis ,ßccitiits. Qii£ Ioan-tf uerba(ut obttercy hoc uos moneam)eiedionem 4 confortio eleißorunt concluduntmon autem, utple*

non relieuiftim eß, proditionisprlt;eceptitmcom prehendunt. l^amtotiesiamfrußraproditore fuum admonuerat ChrißiK,cuitu falutem fieri poß fit,quareblt;(t:fed ipfe quouK ddamante durtor, ontnc fanamadmonitionemfemper nugis ntAgtiq; contemn nerecapit.Vnde, quod abit JudtU cr périt, ludicilim dei eße dicimus, cuiuf profindifiti nuUi unqui mortd Imm ƒ(lt;lt;« exploratafiut haHentos. Hlt;ec idea dico, ne quern u^quÄ temere abijciamui d confortio noßro,ne fiflidiamui quenquä, nifi in quo certa exctecationis in dicia deprehendere liceat. Porro de ijs, quorum pec» cdtaiam ante manififla fitnt mundo,fententiam firre baud admodum eH difficile, lam enim ut in oculii dei matt-7 ittdicata funhita fideles ea, tanquâ patres mähe arbo rif ßullus,ignorare nonpoffant. tJeq; enim cotligut de f^'mis utiam,ncq; de trtbulisficuf.Proinde mala ar bor, bonos ßulius firre non potell.Neq;,iuxta Apo Gai I üolum,occuliari poffunt opera carnis:quit funt hiec: adulterium,fiortatio, immunditia, lafduia, fimulaa crorumcultui,ucneficium,inimicitite, lis, temulatioa nes,irlt;e,concertationes,fiditiones,filht,muidite,clt;e* des,ebrietates,comeffationes,zy bis fimilia:de quibus prædico uobis,quemadmodû er priedixi,quod qui ta lia agunt,regni dei hlt;eredes no erunt. Nos porro quia C h rißi Jfiiritu accepimus,iuxta mentem iOiuf fiuHus ^damtts;charitatê,gandiü,pacem,lenitatê,benignita

PRIOREM AD TIMO TH» iiç tem,bonitatent,fidein^tMnfuetudinein, tempcntntM. K((m qui hifce uirtutibut uitant fuum inflituerunt, ni» ntirMK iam pridem uniuerfis operibut curnis ubrenun ciantehfémpernugistnagif^ ânpeüuntur ad hone» Haper ChrtHum domintim noßrum, qui uiuit ey re» gnat deiu 'm omnia fecula. AMEN.

EcdumcelJätapoßolicui ßgt;irituf primo do» cere eptfcopos, de'mde admonere eos, quoi

uel natiuitofjuel bellum,uel alia id genui finißra uitte ßrtuna,in feruitutem coniecit. Nam quia non aliui eß quad ex aquo libertati conßrre poßi5,reperti funt qui feruitutem,ipfa etiam morte duriorem ducerent» Q34 in re Apofloli prieceptum audiant itli,

Vicunc^ fub iugofuntfer# ui,fuos dominos omni ho^ noredignosducantjne no* men dei et dodrina male au diat. Qui uero fideles ha« bent dominoSjHe contemnant,quod fra tres fint,fed magis inferuiant, quod fide les fintac diledi,qui beneficentiæ parti« cipes funttHæc doce ô^exhortare* ä ï

VI ANNOT. IN EPIST. PAVLI chrißiani^quiper bäptifmu inueram libertateM afjcrti lam funt,ut non fua quarunt^fed qut iefuchri comuni omntu tranquillitati confulentes -, nuüi no humanecreäturte fubduntur propter deu. Q«c»» admodii autem Chrißi regnu non efl de hoc tnitndo, ita nbsp;nbsp;C hrißianorum liberté temporaria no eß, fed

aternd. Hkc qui animum fuu tranfmiferit,ßcile uariS iUudin mundo feruitutis genm contemnet.tJam utfer wtuf lUd perpétua non eß,ita neminë dlibertateßiiri tuf excludit,modà ßt nemo quifadis fe moribus:,ob* iat£ per chrißu manumißioni!,redddt indignu. cot gitemui potius q magna ßt human£ naturlt;e ferui* tu^,im(gt; miferid potius quam undiq^ ßeruUis fefe of firatmiferid,undiq;mifera feruitut. A quibtt! utli» herum effet genm mortalium, deut hominem induit: omnem iHam peccatorum feruitutem in unum ßliunt tramßrens : Id quod ab Efaia luculenter diâum efl: Efdiie. 4 j Seruire me ßcißi i« pcccdfts tuis,pr^butßi mihi laboa rem in miquitatibut tuis. Earn noflra peccatd,noßra iniquitates,in tantam feruitutem deiecerunt ßlium dd Chrißum, quifemetipfum inaniuit, ßrma feruifuma Philip,z ptd,inßmilitudine hominum conßitutiUjhoc efl, in fimilitudine carnis peccati ueniens, Z}- figura repéra tus ut homo,humilcm pr^buitßmetip{tim,ßidus obe diens ufque ad mortem, morlem autem crucis. Hoe quiddliudefl, quàtn quod Chriflus feruiuit propter peccatd

peccata noßra abolêdafHinc iU^ noces: No itcceptßii Rom. g ßiiritu feruuutii iterit ad timoré, (ed accepißif /ptritu adoptions,per (fuë clamamus, Abba pater. Ec iterit abo loco:QHoniäaut eßisfilif, emißtdemfßiritußt Gal.^ li/ fui in corda noßra clamante, Abba pater, itaq; iam HO eß ferMis,fed filimiquodßßlim,Qr hatres deiper Cbrißu. Kurfumq;: Non cnra dedit nobis deusßiiritu z.Tiltt.t timiditatis, ßd potentite ac dileflionis (3-fobrietatis.. Atq; ideo ut potentia regni Chrißi no conßßit in hiße fluxis zr caducii rebm ullis, fed in iußitia, pace, CZ g(lt;«iiio Jßiritus fanéli : ita uirtus bbertatis noßrte noit roW.i4 eß in hac uulgan uiuendi licetia,ßd quo eß à peccato libcrior,hoc magis nos coßringit in officio charitatis. ynde qttino ob aliud,q quia Chrißiano noiecëfeturt inuito dommo ßto,iui feruitutb detrc(klrit,iüe procul dubio nondit nouit q ßt oßiciofa,q ßt omntb. propter Chrißit expoßta,uera er inuincibilii lüa Chrtßiano» rü chartt.iS.Qua in re Apoßoli noßri ßudiu coßdera re licet,qui OneßmüiÜufuu(iure enimUhus Oneßmu dixerim, nä R.omte iUu in uinculis genuerat Cbriflo) tnagni^ fubinde precibm hero fuo recociliare no dubi tauit.tndignum,opinor,ratm, ß ßigitiuus feruus hae fua fuga(quäuis ea ad Chrißit iHi uia ßiijfet)immode» ratius cotrißaret liberale lüit Philemonisherifutani nii(m,hols alioqui non minm in reliquos fanéhs, q in ipfum etiä AposloHtiolßcioß.

At hicfcio rogabunt c}tàdiiin,qiùbtK nulla prætea rea cognita ßät haâenus fcruitus aUa-, prteterquâ uut garis lUa, qua quiJ}gt;iä,j^emerce(Us itteâus,fua]jgt;on^ te,ad pr'tfcriptum duntaxat tempuf aliquod, alteri» Its /epoteftati fubijcittqua de hic loqui Apoßolum »5 inteüigtmiis:fed de alia, qua homo uel natiuitate, uel captiuitate,uel alio id genus cafu in alterius poteflate isiciderit.Rogabttnt,inquam,hicquid.am,fit'neàdea cr(ccundwm hoiemiüa,de quahic loquitur Apofiot lus,feruitus.Proinde ne diutius fu/pendam animos ue GcrtC-9 ßros,quoddico,accipitcpaucis. Cham, ut mihiquidé uidetur,primus in fcriptura fanikl feruns ßiiffe perhi betunquem non alia ratione fanfiißimus pater Eoe alijs fubiecit,quam propriaßlij id exigente malitia. Sic enim fcripturæ loquitur /piritus: Euigilans autent Hoe ex uino,cum didiciffet qutoßcerateifiliusfuuf ininor,ait: lAalediäus Cbanaan, jeruus feruoru erit fatribiisfuis.Dixitqi-.Benediólus dominus deus Sem, fit Chanaanferuus cius.Dilatet deus laphet cr habi* tetintabernaculis Sem ,fiiq- chanaan ferutis eius, tieq; uero impios tantum cr peccatores,fcd cr iußot non raro cr deo charos hiec (eruitus apprehendit» Quidenimlofephiinnocentiauelpulchrtus uel fan* Ulus habuit ilia olim uniuerfaßtnul ißaelis ßmiliaS Gene,)7 Hifiuaëlitis in feruum uenditur, cr à ßatria bus uenditur.tie^prtfterea quiequâ lüi obßit carnA lis ma

PRIOREM AD TIMOTH. «7 tisillaferuitni^quo ininui Gr libertuf ejjetdei. Qtt?« Gr yfraéliticut populiu admodtim dura 'm Aegypto prcmebatur feruitute,donee iâi cum Abrabam,l[dac er iacob fæderis recordaretur deus. Cuius deinde li» bentionunefiHos, er reliquü huius genlis pofleritd temialiqua caperet obliuio, i« htmemodumparenti» bus præceptum eß per M.ofen : Cum interrogauerit» Exod.ij 'mquit,filius tuns cri(s,dicens: quid eß hoc^ reßgt;onde» bis eiAn manußrti eduxit nos dominus de terra Aw gypti,dedomo feruitutis. duinetiam de'mceps cum 'mgrati beneßdorum dei,contemptmt ad mandatu li» beratoris fui uiuere coepijfent, 'm longe duriorem ab» dudi funt ßruitutem. De qua nimirivm iüa Kieremite prophette uerba mtettigimus : H^e dicit dom'mus.i Hiere.zr Pro eo quad non audißis uerba mea, ecce ego mittam er dßumam uniuerfas cognationes Aquilonis, ait do» minus,^ Nabuchodonofor regem Babylonis feruum mcum,eradducam eos fuper terram iflam, er fuper habitatores eius,er fuper omnes nAtiones,qute 'm cir» cuitu iüius funt,er 'mterficiam eos. Ponam eos 'm ßu» porem er m ßbilum er 'm folitud'mes fempiternits» Perdamq; ex eis uoccmgaudij,er uocem lietitilt;e:uo» cem jßonfi er uocem ßgt;onfe, uocem mol£,er lume lu cernie. Et er it uniuerfa terra eius'mfolitudinem, et in ßuporemier feraient omnes gentes ißlt;e regi Babylo» lt;,, nisfeptuagintaannis.Atuerocumcoepijfent'mpleri '

(^aP' VI ANNOT. IN EPIST. PAVL ffptuagintä annî, rurfum mifericorditer in prißmätn libertatem affcrti funt, id qttod idem teßafur prophet jlierelt;i9 tit:CiuiaheecdicitdominM:Vi/itabouos,C^fujcitdt bofuper uos tterbum meum bonu, ut redueam uos ad locumißum. Videt CT hic huiut fcruitutis iugumnon ejjc aliud quint peccati pœnam,qua ingratifepc elet âi, tto» infrequenter pleâuntur ƒ Sic regno amp;nbsp;po» pulo ludte ( CHIU'S peccatum ßilo ßrreo infcribendunt pr^dicit propheta ) comminatur dominus, dicens:

Hiere,i7 £t relinqueris fola ab htereditate tua,, quam dedi tibi : feruirc te ßciam 'mmicii tuis m terra,quant ignoras.

Neq-pr^eterea minus eße poteß Chrißianus, qui huiufmodi feruos quaßpermanus, à maioribus h^re ditario iure acceperit:ne^ item,que ea feruitus ßcap prehenderit,i libertateJpiritus exclufus eß.Cuius rei fatiseuidens fpecimen præbet fanäißimus iHe Abra» ham,qui cr dco placuiße, cr ißiu[modi feruos habu» ißefcribitur. Proindeneq; feruos iÜiusßßidiuit domi nus,quando et iUos à figno foederis,circuncifione, no exclußt:oßendens nimiru cr eos qui pricfunt, eos qui fubfunt, nulla equidem dignitate meritoru dißare apud deii'.modc) utrobiq; no ft qui tantam dignitatem indignis moribus conßgt;urcet. Verba fcriptur,e fubfcri ^‘tte.i.^ bam.Tulitaut,inquit,Abrahä HifmahelfiltH fuit, et Ofnnes uernaculos domusfute,uniuerfosqi quoseme» rat,zy-

PRIöREM AD TÎMOTH* Ii8 rdf ,er cun^hs ntdrcs examnibusuirisdomtti fu£,cr circuncidit carné præputij eorum i flatim 'ut ipfa die, ftcut pritceperat ci dem.

Quid quoddatninm cura feruoru agens, feptimo ißosannomanumttendosprtecepittdicens: Siemeris Exod.zt feruum liebrieu,fex annis feruiet tibi,'m feptimo egre Deut, ij dietur liber gratii f Quanquä hanc über täte folislu* tLeis ejfeuoluerit. Nam alia lege feruosexgcntibm conflringit: Seruus, 'mquiens, er ancilla fint uobis de Leuit.iT tiationibrnquteincircuituuefirofuntiCr de aduenis qui peregrinantur apud uos, uel qui ex bis nati fieea rmt 'm terra ueßra. Hos habebitis ßmulos, er baerea ditarioiure tranfmittetisadpojieros, ac poßidebitis tn litcrnum,

Attamen ne uel fieexißimentdomini, omnia li» Cere eis 'm feruos quæ libët. Ne ferui omni prorfm fe libertateexutosputarent,alia legecautu efl,utfifia rox ßrte domini animm atrocim,quàm par eß,m fer ui caput feutre pergeret,er iüe,faluti fuie confulens, fiigii elaberetur,diuerteretq; ad proximum quempia, ncisßgientemad fefe feruum, firocientt dom'mo fuo ad puniendum uel proderet, uel traderet.Verba legis fie babent: Non trades feruü domitto fuo,qui ad te con Deut.ij (ùgerit. imô ut alio loco dicitur: Si pcrcujjcrit quifpia Bxod. il oculü ferui fui,autancillte,er lufeos eos ficerit, dimit tet cos liberos,pro oculo quem eruit. Adcó feruos non

Cap* VI 1 ANNOT* IN HPiST. PAVLI deßituil curd [uddeut^utlibertate dotundumuolue^ rit, ft guemßrte crudeliui autetiam x^uoinciuiliu« tnänffctherilis furor. Hiecpdulàfùftuttra^lare li^ btät, ut qui ßrte feruorum loco funt,cqnidcm fc fciat hoc nugis perdurure mi officio debere, quo mdgis in libertatem jfiiritut per filiutn chriftumadmittuntur^

Sunt præterea plura loci teflamenti noM,qui non ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tum feruos quim dominof offixij fui commonefuiant.

Ham indignum quid comittere magiftratus aduerfut eoj quibus ordinata ädeopoteftdtepr^fiäifunt,Aa poftolut in epiflola ad Romanot uetat, ubi iüud ada Rom.ij dit ; Dei enim miniftcr eft tibi in bonutn : fignificans utiq;nonproptereaineminentia conßitui quenquant ut fticere illi liceat quod libet: fed meminiffè uelînt, q non fit tyrannis,fedminifteriupotius blt;ec tam ardud in alios conceffapoteftoi.lmô quiaminiftri deiuocana tur,non tam fibi,quàm bis quibus prtefunt proffiicere debent, ideo^ dixit Apojloluf ;TIBI IN B O» N V AI: fubindicansprofTâô,quihoc duntaxat,ut prlt;eftt,minilteriunt ambit, non autem ut beneprtefit, hoc efl,ut reipublic£ pi profit, eum effèuafta torem cr morum or Icgum Chriftianaru.Tum in epi ^lola ad c ormtbtoj feruum à liberto non exclufit, i« t.Cor.7 hisqu£funtfalutis,dicens : Vnufquifq;ineauocatioigt; ne,inquauocatuifitit,maneat. Seruus uocatuses^ne fit tibi (urtetquinctiâ fi potes liber fieri, potius utere.

PRIOREM AD TIMOTH» iij» Etcuim gut 'm dont'mo uocatut eflferuuf, libcrtiM do» mmiefl. Similiter er gui liber uocatm fi/it,feruttfefi Chrifli. Precioemfitißiiflis, fwlite fieri feruihoim. Dc'mde ad Calatas firibens, attendit non effe apud Gal.} deum perfonarü acceptionem,pofieaguä quiettnq; ba ptizati ftint,Chriftiim induerint.I;^onefl,mquit, tu» dlt;eus,ncq; Graecus:non efi fermu,neq} Uber : non eil ntafculus ac fixm'ma. Omnes enUn uos uttus eftis m Chriflolefu.Qumetiäalijsferibensquampotefimax Col.} xime adnwnct, imo prtecipit potius in domino, ne tnendacio utantur alius adtterfus alium, pofteaquant exuiffentucterem hominecum jàâis fuis, mduifientq; nouum, qui renouatur ad agnitionem er imaginent tilts,qui condidit lüum : ubi non eft Grlt;£cns zy ïudtea US, circuncifio er p rieputiwm, Barbants er Scytha» ferusis, Uber, fed omnia 'm omnibus Chriftus. Etite« rumquatentis ferui m officio dom'moru fecont'mere debeant,ait : Serui, obedite per omnia ijs,quidom'mi funt fecundum carnem, non obfequijs ad ocitlum exhi bitis,tanquä hominibus placere ftudetttes,fed cü fin» plicitate cordis,timentes deum. Etqux lUic fequutur,

Contrà uero er dom'mos,utcerttfiimo gradu que^ ant adfilicitatem contendere, admonet, docens inte» rim ne tantum oculos 'm abieihs lUos mundo homi» nes,feruof,defigant,tanquam qui nihil commercij htt bcant eumfalutcifediHud potius cogitcnt,quàin nulla

Cap» VI ANNOTf IN EPIST« PÄVLI fit in ocuIk ddinif^ualittK tfedomncs ex tequo aut Epbe-4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumtK,Mt unitf ejl dem cr pater omniu,qui fut

ROM.6 neeyferui in mortem Chrifli baptizati funti Nonne liberati Àpecc(ito,feruifràifuntiuflitite? Quintu à here ittudpotim cogita, q no fit tutu atrocim traiklt re mit,qui iam perfidë filim dei fiâhit ejl, qui haret dei,fi-ateret cohteres Chriflt, qui co/nunem adoption nif ^iritû in baptifmo adeptm, eiufdë corpora myfti cimembrit fiióhtt, eodtm precio in ueram libertatent ajfertuf.Et hteccum ita uerefe habeant,couenien{ «3 cft,contcmnere eum, qui cum tibi tot fanëh ty nuOa non ex parte defideranda fumma; ßlicitatis cocunt comercia.Sed ipfiufmetApojloliprieceptu audite:qui cuw» feruos officij fui admonuijfet, tandem quæ partes

Ephe.6 fintdominoru,ficinfit;Et uos domini eademfàcite er» ga mos,remitlëtes mina^: fientes,quod er uejier ipfa rum dominus ejl in coelis,ncc perfonie rejpeëius ejl Cot 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilium, Et alibi: Vos, inquit, domini a:quitatë er

t Hanc qui fquutur régula, ut feile per uirtutë man fuetudinis omniu in fefe accendüt amorë, ita per uitte honeftalë omnë quoq^ à fe tyrannidis remouebunt fut ffiicionë.Et hoc equidë fiu:ient,nifi uicißim er ipfi, in fequoqi dei nojlri iram prquocare uelint. Quod f*

PRIOREM AD TIMOTH» na dum contempts dei [equi [ölet. Deinde nifißrlunii dignitati e:y [aluti [uce male confultum uelintf ßcicnt:quorum prtmu illud calamitalem, alteru igno miniant,tertium mortem or exitium[œpenumero ad« ßrre [ölet: id quod in Pharaone uidere licet. Verum KXoi, hic rurjum uos quoqueö [erui [ermo nofler appellat, quos ut uolo dominorum[uorum [ententijs non temere reluLbiri,ita nolo paßiin aut diilis contumelio[e oba firepere,autßdisodio[c iit[ultare,ne duplexfimul malum uobis co[ct[catii:altcruw, ut odium dominorti in uosconucrtatis:alteru, utinuißuulgiquoc^ homia Kibus,neq; deum noffe uidcamini,quirede ßdis pr£ mia decernatineq; inßros credere, qui uos àmalis ab» jlerreant. Et quanquä uehementer durit efje uideatur, hac tn[eruitute tanqua in crgaflulo quodä diutius co» tinerf.tamen bis qui no queunt comode[eruitutis iugii excutere, haudpaitlö melius cfl [ubhoc perdurare, quam excitata, ob ne[cio quas quamlibet res friuolas, feditione,ad libcrtatcm alfurgcre. Hon eft enim in hac libertate[umma illa beatoramcoUocata ftlicitas.Hec ojficit,quo minus qu£ honefta[unt[equaris. Imo quitt momentanea eß,ut [tc dtcam, tantum in dies [ingulos decre[cit,quantum in te cre[cit amor Qhrißi,perquc Una jimul omnibus fidelibus libertas contigit à pec» loan. 8 cato'.quießdeusbenedidus in[ecula. AMEN.

Diximut nimiru fuit pro tempore, quæ fit fer* uorum conditio, quod effe iüit debeat ergu da*, tninosfuo! officium : quod item fludium dominoru ad feruos: z^quomodo prmx natiuitatis impuritat ex lequo uniuerfos peccati feruot conflituat: er quomoda eomunititta datte perChriflum manumiffionit ratio uniuerfot à iure peccati er mortit liberet,ut iam er in feruitute carnit,libertat ftare poßit ffgt;iritut: er in li* bertate camiSfferuitut deinihilo mmut ctiam confi* Here queatmempe cum er domini er ferui per unum Epbe.4 dominum,perunam fidem,perunumbapttfma,per unum deum er dominum omnium, in unitate fj^tri* tut,per uinculumpacit coniunguntur. Neg- c»:«} ty» rannidem exercebunt domini,fi cum humilitaté feruo rum,er diligens in obeundit officijs fludium uidentet, memincrint,quanto fit deus potentior, cui uelint no* lintipfi etiam tyranni fubejfe cogantur,qui in chrifto filio omnes ex æquo diligit fideles,nuüam neq^ perfo* narum,neqi conditionum re/fieillum babens. Proinde tteq; ferui aduerfus herile caput criflat impatientius erigentffi cum meminerint,quàm no fit tutum refifle* reels, quos in tantum honorem eueilos cernimus,ut von tarn uocenturquàm uere etiam fint miniflri deizut Rom.tf dei ordinationi magis quam hominibus reflflant, ÿi^nq^ reftiterint tllis. Hiemincrint potius fe curit effe deo.

PRIOREM AD TIMOTH» IM effê deo,nec ungui non i()fosmiferkordiiefuie oculis rejjncere, etiaminipfit Acgypto, fornacefcilicetfir» rw gt;nbsp;ut fcriptura loquitur : ctiitin fub ipß{ in Baby» Ione Aßyrijs.Demum eîiHud meminerintf nuüam ef» fe in mundo, prêter peccatuni} ßruitutem, quieJßk ritum d Idudibuidei reuocariuut poßit aut debeut» îüdm per bdptißnumßt, ut CT ferui in populum dei tranßire queant, ubi ium nuüa fit er ipfis condemnut . tio,cam hii qui infiti funt Chrifto lefu: quod iam non Rom. i ampliui iuxta curnem uerfantur, fed iuxta ßiiritum» Qjtdndoquidë er ipfi in eleëiortt albo recenfentur,de quibuf tarn magnified per Efdidm loquitur dominuft . Populu,inquit,illumßrmduimihi, laudemedm nar» EfaiiC.^^] rabit.^unc porro de hk qui feeus,quàm diëlum, dot cuerint,quid fentidt dpofiolicut J}gt;iritui,uideamuf.

Si quis diuerfam fequi'tur dodrina, 6C non accedit fanis fermonibus domini noftrilefuChrifti, ÔÔei quae fecundum pietatem eft dodrinae, is inflatus eft, ni^ fail fciens,fed infaniens circa quaeftiones ac difputationum pugnas,ex quibus na feitur inuidia, contentio, maledicentia, fufpiciones malar,fuperuacaneæ conflis dationes hominum mente corruptorOf, Sc quibus adempta eft ueritas, qui exiftt

Cap. VI ÄNHOT. IN EPIST. PAVLI mant quæftum efle pietatem.Seiungere ab hl's qui eiufmodi funt.

Hie Apoßolm coj mibi do(bres producere uidet tur, qui plus qudm par eft ittflati fcientia, immemoref charitatis,pro liber täte ftgt;iritus, ne fdo quid carnalis ac commentitite libertatis introdueunt. Qui et ft Chri ßo initiatiftnt,tarnen nondu fatisper ftdem radicati in charitiite,fed uelßlfo opmatæ fcientiie titulo turgi* di,uel tnali£ inftitutionh fute mdgiftris plus lt;equo aftgt; fentientes,non capiuntChriftiantecharitatislatitudit nem.Quinon ddeo deplorandinobis effent, ft ffipfos duntaxat inexitium coni/cerent, nifi fteruilem etiam ftmplicitatem unà fecum cr traherent (2' perderent: dwm fcilicet fiunt ftmplicioribus fteditionum autores. Quo fiifto tandë neep deo grati,neq- hominibus amda tiles reddentur. Vera fcientia,ut e/i pacifica ac mode ßa,ita fuperciliu arrogatiie nefeit. Contra,mfeitia ut eft turgidi fftiritus,ita no tantit no prodeft latius prot pagandis euagclic^ philofophiie rudimëtis,fed cy lx dit nonwnq:idquod hodie paßim eft cernere,dtt quit dam quo funt indoéliores,hoc funt in exponendis,ftt ue ut apte dicdm,torqucndis,peruertëdisq; facris fcri pturis,duddciores. Nccfeire dignantur,ait Hieronyt mws,quidprophetje,quidapoftolifenferintifedddfen fum fuum incongrua aptdnt teftimonia, quaft grande fitjGT no uitiofiffimii dicendi genus deprauare fenten tids,ej'

PRIOREM AD TIMOTH. lU Um,er ad uoluntitte flMm facramfcripturitriihere repugiuntem. Proittde nihil flulttiu habet nuximuf hic orbts,quàm eoi,qui cum fint autpeßimi, aut inda äißimi,tarnen,ut funt mpudentes,magnoßnritu in» doia£ maltitudini pcrfiiadere nitutur,nihil effe pror» ubtip cum pietatif tumfcicnti£,lt;juod non pr^ßa» re queant tpß,cuitu non abfolntamajjequuti lam fint cognitionem.auos Chrißtanos non eße ,uclhocde» prebendes argumenta,quod leuibat qutbufque de re» b'U, tanquam de lana, ut aiunt, caprina, fronte ru» gofa, teßuanti ßomacho, inflatit buccis, candenti» bus interim oculorti lumintbuf ,digladiantes, omni4 furfum,deorfiimq^ eonfundentes, nunc tnfolentius ge» fiire, fi quando apud promifiuam inconßantss uulgi mu'titudmem fomitta fud„atq; adco mendacia fua ina» ni cum plaufu perorarint, nunc impotentim nwgi animo, fi cum à doâtoribuf er cordacioribus infei» ti£, imóßultiti£fu£ admonentur, coarguuntur'ue^ tieque udißre hoc ßciunt crebriut, quàm ij quibm nuUum unquam cum honeßis difciplinii jùit confor» tium. Nihil tarn odtt Chrißiana philofophia quàmß rox er paulo pertinadus tn dijferendo ingeniu : con» trà,nihtl tamamat q pacem, unitate, er tranquiüita temanimoru . Vndeerfiniiciuseßepoteßtranquila la,et ab uniuerfis fimul perturbationibui libera con» fcienUa. A.d quidenimaliudobteßatur Philippenfet r gt;■

• Apoflolm noftcr, nifi ad mutua charitatetn, ad ident fenticntcm /jgt;iritumfex quibiK oritur tandem lUa, Ion ge maior quàm hicdicere queam, mentK träquiüitax» Philip. 1 Si qua igitur,inqitit,confalatio in chri/to, ft quod fot •i* lattum dileflionif/i qua communia/jgt;irituf,fi qua uia fccra ac miferationes,complete meum gaudiu, ut fimi liter affré}ifilif,eandem charitatem habentes, unanit mes,idem fentienter.ne quid fiat per contentionemaut per inanem gloria: fed per humilitatem animi, aliu/m quifqi fe prtcfiantiorë exiftimet: ne fua quifiq^ Jfieäe* tis,fed unufqutfq- qu£ funtalioram.Et merito quidein iOos ut charitatiincumbant admonct Apoftolus-Nant efto fané fint quidam no tam propenfi quàm doâi etia am ad di/fiutationë,tarnen nonnunquä confultius fitea, ritnb fcientiâ,fed charitatë fequi: quod, ut alibi did* *-Cor,8 tur,fcicntiainfiat ichàritasuero lt;edificat. Scientid enim ut tumorem animi non raro fecum adfirt., ita tu» morem contemptus proximi fequatur oportet,ac de» inde iniàdia comitatur cotemptu: deinceps autem con. tentianes,rix£, conuicia,impia; in deumfujfiicionest dißidia,atq; ex his uari£ iUie ac contra ueritatem pu» gnantcs oriuntur fedte, quie hodie uirtute /fiiritus dei aut tandudutn fiaccefcere caperunt,aut certebreui pàfi cum omni gloria fua interituric. Tune demû ucre fapere incipient,cum Jpiritui fan{lo,firox lUud inanii ^loriie fuperciliitfubmiferint. Alioqui,nifi per humili , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tâtent

PRIOREM AD TI MO TH. 'n^ Mem fpiritui, adfanflie fcriptur^ cognitionë ajjttr« èere,iiut qutcqui fublimku zy in arduo poiïtu contin gere,non po/funt. N um quia fcriptura fanëbi à /piria tu deieß,eitu capaccf ejje no poffuntelati etßbi pliii lt;equo placentes homunciones-.propterea quad,ut Pet i.Pctr Deutfuperbifreftßit,humtlibugt;sautem dat gXatiam.lS.t diuinui Pfaites ait: Dominus humilia rct Pfalm.itz. fjgt;icit in eoelo or in terra. Id quod ex prophanis fcrit ptoribus animaduertens quidam fcripfit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cbtudi.

ïnquinat egregios adiitéki fuperbia mores. Et alius: Sequitur fuperbos uii^r i tergo deus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Seneca in

Nam ficiamolim ab ætemo uifum eßdeo,quifemper Hercu.fit» quiefunt ßulta in oculis mundi eligit,ut pudeßceret fa rente, pientes. Sic femper uerbumcrucis fapientibus mundi fiultitia fiat,ut périrent ; Al „otw, qui no gloriamur i. Cor.t in fapiétiacamis noßr£,fed in domino,qutfalutêcon fequimur,idemuerbumcrucis,potentiadeieß. Scrit ptum eßenim: Perdam fapientiä fapientium,(y intel ligentiaminteUigentiit reijciam.'Vbi fapiensfubi fcri ba?ubi dißiutator feculi huius^ Hanne infätuauit deus fapientiä mundi huiusfHampoßquä in fapientia dei, noncognouit mundus per fapientiam deum,uifum eß deotper ßultitiam prtedicationis faluos fùcere credent tes. Apoßolus naßer dif^utationu contëtiones uitans, acfiinpliciueritatis oratione ßetus, fuperciliofis ali* oqui dij^utatortbus refurrèâionis m^/flcria perfuafit.

Ciui fluerbiscotendereuoluiffet, guiduispotitüper» fudfijfct, bominibM alioquind pugnas uerborumßr ntatis-,i]udm hominem deum effe Chrißti,qui mor* tepropridthutndnumgenuf ipeccati tyrannide libe» raffet,de deinde refurreâione etiam fua, uniuerfs ß» mul credentibus refurreâionisß)em ßciffet. Ecclefitt Hctr.ij Chrtfli,utperegrinasdoiürinai no agnofeit, ita perti naeiiM contendendi eonfuetudinë non habet. Clt;etcru, i.Cor.ii mqiiit Apofloluf,fi quis uidetur contentiofui effe, no! huiufnwdi confuetudinem non habemu!, neque eccle» fitC dei. Sic ipß alio loco amieè er humiliter con» tulitEuangelion,quodpr£dicabat inter genta, cu/i» hii qui crant Hierofolymii apoflolis : neque tUi qui cum inprecio effent, imà quia et columns uidebäfur, quicq tarnen per infolentiam aut fupercilium in diff u tationem uocabant, ex ijs qu£ Pauluf er EarnAbot dttuliffent : quin potiu! dantes iQw dextro! focieta» tis,utin gentes ,quemadmodumipfi i« circuncifo» ASIo. 6 nem,apoßolat’.tßngerenlur. Stephanuf uirplcnus fi de, er ffiritu fandlo, quanta quicfo modeflia, quanta conftantia er grauitate fcripturas fanikis citât, ut gratiam er gloriam mortu Chrifli annunciaret 1«* lt;/zw f ut uelainen legis, quod cordibus illorum ad fjunc ufque diem, quum legitur ^ofes ,it»pofÎ!uni (ß,aufirreti

ectit corcUtii uirii impiorum op'miones reßUere dcri» iK:mo cogitate potim iüo! omni telorum, ut uocant» genere non tarn oppugnandohijuam expugnandohß ^uandononaliternegociopictatKconßltum fore ui» debitur. Sic Mofes er Pharaoni, er cundii fapienti» but Aegypti, magno, intrepidoq; reftßebat anima» Chriflut Pharifeos i« ßciemprafeidit, quotiet ueria tati pertinaciut reluékirentur. Eteam fequutut Ba^ ptißa ait adeos: Progenies uiperaru, quis uobis fub» tnonßrauit,utßgeretis à uentura ira^ Propheta Nlt;ta than, non eß ueritut inficiem compere Dauid rca i.Reg-^^ gern, quod minut candide in uia deiambulajßt,qu0d que eaßide adulterium homicidio cumulajßt. Magna quoqueHeliatßgt;iritu,regiAchabad ßuenienti,ac j.Reg.iS Äcf«fj:T»fie esiUe, quiconturbax ifracli reßjon» dit : Nort ego turbaui ifrael, fed tu er dotnut patris tui, quidcreliquißis mandata domini, er ßqutiti eßis Baalim. Apoßoli,ut autoreß in AHis Lucat, cuprin Aófo.T ceps facerdotum paulo duriutiHot uerbis inuaderet, ne loquerentur in noie lefu,replerentq; Hicrofolyma dodrina falutarit conßanterrej^onderunt : Obedire oportet deo magis quam hominibut. Ely mat magitt, proconfulem Sergium remorari conabatur,ne fer» monem dei,quem equidem auide fitiebat, è Barnaba er Paulo audiret. Qtjjtf Paulus ut animaduertitt repletut /^iritu fanifb) ) mtentis in eunt oculis, dixtti

O pkne omni dolo, cr omni ucrfutia fill diaboli, inia mice omnis iufiitu, non deßnis inuerterc uilt;u dom'mi reâai^Et nnnc ecce manta domini fuper te,cr eris cte cuf non uidensfolem ufc^i ad tempia.Hicß Apoflolut nmt homme,ut appdret,uerbo[o cj' obflrepero, uer» bis nonnihil contcndiffet pertinaciui,potuijlèt procot ful in medio ultro c^roq; fufcept£dif^utationis leßu, aut mcndacij fluäibia obrui,aut conflantiä requirere in dpoflolo chriflidno. Cotemnendus eratpotiui ma ^WiUt qui pdlàm oppugnaret ueritdtem dei. Contra ß animum caelefliphilofophid dignu attulijßet, in ßii» ritu lenitdtis ab Apoßolo erat inßituendui. Sic Philip Aiîo.8 put (y ipfe dpoßolut Chrißi, cum Eunuchum uidet ret duiditdte cognofcendlt;e ueritatis teneri,magn4 hut Efaiit.jf militate,ex Eßtid,iUi expoßiit chrißum effefiliu dei.

Qui ß ßiinoß) aliquo ußa ßujjet JyÜogilmo, (ut rixof iy pugnat, iÜ£ fubinde ßtgicLe dijßutationes genet rant) pugilem magit quam Chrißianu à fe dimißffet. Et animo per fe prompto ad pie{atem,nullii, ut uerit tali dcquiefcat,fophißicis oput eß argutiß, fed ßmpli cifermone ueritatis,in Jßiritu Icnitalis prolato. Pr.c* Hat nbnunquä ccdcrr mâgis,quàm cum inflatis iliis dißiutatoribus, ey qui omnia facra prophanaq; * in quàflienem uocant, paulô pcrtincdiut confligere.

Cur ea quarimut curiofius ,quoru nuÜam humanu pe ^s inucnirc poteß rationem ( An quia admirationi

PRIOREM AD TIMOTH. 125 e/Jc cupimuf mundo fat gut homimbui plftcentfäit re» gi!« Pfaites, eonßifi funt, guoniädeiu ßireuiteos. Et Apoßolus noßer loguitur : Nrfw Jt haäenui, inguit, Gal-t hominibui placuijfem, Chriftiferuusnoneßem. An guitt humane falutis myßeria, humante rationis nubi lofubij cere, aut plané lud tenebras conßrre gueeri» muscatea funteiufmodt,ut citra oculum fidei, cotem plari haudguaguäpoßint. Qui credit,no guarit.Si» gtüdem ut uera fides,omnes gu,eßiones tolltt,ita gute» iHones fidemipfam fußieihmreddunt. Quanguam non negarint conduccre fimplicioribm ,fipiecr mo» deße fruättoßs guießionibits,ut fidei robur magis fitl» ciant, doäiores ac fubindei» rebus fiiiritus exercita« tiores cofuluerint. Q«» porro citra pietate guierunt, aut,ut Apoßolus hic loguitur,gui infaniunt circa guæ ^Hones,ac dißgt;utationum pugnas, tantum abcß ut ßgt;i ritum chrißihabeant, ut longius etiam à proßtndis uercfacrisfidei myfierijs arceantur. Et funt alio» quifuafronte moleßte pijs auribus ßultte guteßiones. Ncc guicgua oßicit magis,mfirmis adhuc w fide Chri Hi mentibus,guàm nugatoria lüa zy inutiles innume» rabilium gueeßionit temeritas. Quid attiwt i« çm.«» Hionem uertere guod nonnunguam tutius creditur, quàin exploraturi No» ideo,guia naturam dei nefd» mus damnabmur,fedguia bonitatiiUius no fidimus, quta iudicium illius no ßrmid(tmus,guia peccata peça

vr ANNOT. IN EPÏST. PAVLt cdtis cumulamtuiiuße ms panA, comitatur. Non pua deat chrißiantMt nefcire, quotnodo pater deut ge» nuerit filium deiem ab teterno, quomodo ab utroque procedat fpiritns fanäus : fatis fit itti humiliter tret dere, conßanter confiteri, patrentgenerare filium^ filium uero genitum à patre ante fecula, Jfiritum falt dunt autem ab utroque procedere : neque tarnen tret eße dcos, fed tres tmwm deum. Proinde hac 'm re Am Ambroftus brofij fententia aßipulatur nobii : Scrutari, mquit, fuper Luca non licet fuperna myßeria ; licet feire quod natus fit filiui.non licet difcuterequomodo natusßt. lUud mihi negare non licet, hoc quærere metus eß. Quid enim 'm rebus diu'mis, qult;e longe adem h umanlt;e fapienthe fuperant, hifce mesrtis, amp;nbsp;nunquamfiniendis dißiu» i.Timo.z tationibuspromoueas,non uideo. Certe Apoßolus na fierpr£tennittendaspræcipit difcipulo fuo hafeepro phanax uoctim 'manitates : ad maioremenim, 'mquit, proficient iinpietatem.Habetenim hic fermo itloruin, qui omnia curiofiux quàm oportet in qua-ßionem uoa cant,ut cancer morbus,paßionem fuam, er qui pr^a terea ad nuüam conducit utilitatcm,fed ad fubuerfio* nemaudientium caüideexcogitatur. Cogitent chri* fttani,q non conucniat,utcurioficxploratorcs afeena boteer,IS dant 'm régis fiicaßra, cum feriptum fit:Qui feruta* tar eß maießatis,opprimctur 4 gloria. Pt iure qiiidë. Nit»» i(f quo de fi-igide difeeptant quidam, aut eß ina coinprea

PRIOREM AD TIMOTH» nff comprehcnfibile hummo mgeitio, o- iatn refHut ere dimui iiïud cjuim inueßigiiuerimttCitutcomprehendi poteß ab hoinimbut,quod qu^ritur,Gr tarnen neq; il lud reéle in netitiam tuant utnerit,nifi prteuia oratio^ nis humilitate accejjeris : quandoquidem, ut Chri» flus dicit, myßeria falutis, non nifiparuulis, hoceß M.att.u humilitate fidei pr£ditis, reuelari uoluit pater itte coe leßis. Et aqu£ Syloe,utper Efaiamloquitur dem, Efai^.i fuapte ttAtura uadunt cum filentio. Et ueritas ipfa ut nihil ttnquatn corruptionii in feß recipit,itanihH inanium qutcßionum agnoßit. chrißiani,ut paut là ante diólum, quarunt quidem, non tarnen ut 'm* flruäiores m paUßram defeendant, aut hont'mibm ut placeant: fed ut ueritatem inueniant, 'mue ntæ ere* dant, crédita: deferuiant. Qj^od ft qui,omnia eu* riofim mquirentes,et omnia 'm quaflionem uertentes, reperiantur, iUos ego tanto m'mm Chriftianos ejfe cenfuerim, quanto magis curiofitati iüorumfidei hu* militas cogitur cedere. Ndf» /i quterunt, ignorantz fl ignorant, non credunt : fl non credunt, non funt Chrißiani. Quia. autem cy mente corrupti funt,frcile adimitur iHii er ueritas, omnis corrupti^nis expert. Denique quid putas pietatis poßident, qui 'm rebus piß tarn impie confliékintur, ut nihil unquam inde ad eecleflam redire queat utilitatis ? vidimus, amp;nbsp;uidiffe pudet, 'm theologico conflit ufque ad bilis

CZ ßotMchi euerfionë mcaluiffê gaofcUm ■ chrifliitni pie ntAgii q contentiofe de rebus facrii tnquirut.Kam quii ßiiptumfanäum acceperunt,^ui efl amorpatris Crßli/-gt;omnes prorfvm turbâf cr contentiones odiut^ Neij; item Ruanda cognofcend,e ueritatis gra» tia conucnitur) apud illos,ßnißrie fußiicionis tMßitur occafio. Gaudet fe uiflus ab igiwrantia 'm cognitionc • ueritatis tranfijffe: ne^; uidor mfolentius animum ex tollit,quod fratri duxßterit ad Chrißu:qui efl cum pa tre er l^iritu faitilo deus benediiius infecula. Amen.

HAiSett«^ abunde epifcoporu munus profequua tui efl apoflolicus fermo : itempe oportere eunt gui ej]e uelit eptfcopus,no folum doârinie fattdieprifi aantia,ueritmetiamnugt;ru integritate, aefludio uirtU tis reliquam multitudmë anteceÜere.Ad quod ut quif» piam citra fùcu » tantee prcuincite dignus reperiatur» animus humilitate orationis inflituendus uenit. Alioa qui cuius elatus eß animus, ( etiamfi feientia prteflat) qui chrifli an'maru noßrarum pailoris uefligia imi» tabiturfScientia inflat, ait ApoAolus, charitas tedtfit cat.Et chrtflus ci«» omnia feiret, necquiequä tüum lateret,rMgis tarnencharitate nobiscommendariuo» luit quam fcientia:quanquä er feientia in C hriflo, no ‘ iüi inanis arroganliteoccafionë priebuerit: quiprte«

PRIOREM AD TIMOTH. 117 fcrcd nihil quint meram churitatem, profunda ffiri» tut humilitatemJfiirahatfemper. Hine epifcoput er paAor animarum no^rarum uocatut eA, ut qui nos tanquä oues errantes,proprilt;e uittc dißgt;endio,in pria üinant dignitatem reRituerit. Cui non modo oppref» fos pondéré peccatoru engere placuit, (ed etiam unit uerfas fnutl hoMes incurfioncs procul 4 nobitprot pulfare::nec propulfare tantu,fed incomparabiliquo ([am genere chantatis omnes in fefe recipere infultus inimici. Et blt;cclt;lt;fg'; bis fimilia multo maxmafùerunt inchriüo. Verit oportet epifcopufitmlexemplari fuo Chri^o reffondere,nec tmq non mentit oculos in lUu defigere, nunq no iUü er doilrinlt;£ et uittefanâù monia refèrre.Deniq; cum ChriAo regnu mundidet teAarijOpes contemnere,quieAu fùgcre,euangelicam frugalitatem amarememinem ledere, prodeffe omnia but. Atqui hodie paßim lUi no Ari palliati epifcopi, qu^eAum feceruntpietatemtquo jiAo non aliud magis olim apud pr'mores ecclefilt;e ChriAi proceres, inuia fum fùit.NoAri ft uere talei fuut, quales feeffè tumen tibut buccitprtedicare non dubitant, cur aduerfut do Arinämagißrifui fhrißi,mamnwnlt;eplus quimdeo Matt.i inferuiunt^Cur darnnit pecuniit tarn ßrurtt impatien terfQuando manu aperiret inopi,qui pecuniam ania ma: anteponit^Sed qua de epifcopis dicimut,( fifapta tit) ad uos quoqipcrtincrc reputate. Omnes cnim ex

Eft autem 3 fwgKit, quæftus magnus, pieras cum animo fua forte contente. Nihil enim tntulimirs in mundumj ui^« delicet nee efferre quit quam poftumus; lédhabentes alimenta, ôd quibustega« mur,his contend ei imus.

DocMit uitandos efje qui quteßui gratta ucritatent déférant,qui nihil de ^turo Jperarët,fed quomoda in prafentife tranfigât, quêadmodu Ambroftus annota uit,prouidëtcs,ficut et reltqute mudanx fe{llt;e omnet, quai cüßat propter praßntia lucra inuétas-At qui ue re ßdeles funt,ßudent no tam priuatiiq publicii mui» gilare comodii’.pietatë fuä z^aliji per mifericordtä inßnuätes.Sciunt enimpietatëpromißionet habere et prtefentii ßtturie uitiO.Saunt q nihil queantper fo lidtudinë cogregare: id quod pulchre nos docet chri ßus,quädo omnes iüas inanes curas ac folicitudines in Matt. 6 patrë fuu coeleßëreijeereiubet,dicës;Dico uobis,ne ß tis foliciti uit£ uelir£,quid efuri fais,aut bibiturimeq; corpori ueßro quibus mdumëtis ufuri. er cater a qu«e I fequutur Mat.cap.6. Porro quademëiia mortalium tepit animos^quis tarn inexplcbilis auaritiießtim, in tamplacidoe:yaduerä filicitatë tendenti animanti, cxcitauit,ut umbratiles lÙas mudi huius diuitias fu/fia cerecoeperitfCurtantislaboribus (^fudoribus, (ut interim

PRIOREM AD TIMOTH* 128 interim no dica c{olo{,frauJet,et iüicitos contm^hu» ^uibui Um totut pcnè muduf uarte excrcetur)tam in» ftabilesQTinoxpoiinof relinquèdtu perquirimm di uitiiU fCiiiid Tantali hortos fu/^icimus, quorum inte» rim nuüus ad nos uere rediturm eß ßuäus f Quid Croeß Lydoru tyränoydiuitiee tült;e fult;£ cumulatißimlt;e obßerint,iampride ex alijs cognoßere potuiflis. Imo ßne ßieiiaßis tüius in Euäg. diuitis,cuiu{ ubcrosfrua Lwc.ii éhis ager aßeres,cogitabatintraß,dices: quidßciäj quod no habea quo cogregem fruäiis ineosfEt dixit: Hocßciäidcflruihorrea mea,o- mdiora cxtrMÖi, er iÜuc cogregabo omnia quæ nata funt mihi bona meat CZ djci aniWÆ meæ: Anima,habes multa bona repoß ta in annos multos,requieße,comede,btbe,gaude. Di xit aut iüi deus: Stulte,hac node animä tuam repetut abs te:quæ uero paraßi,cuius erut? Et tandc cocludit dominus,dicës:Sic qui recodit ßbi,nec eß rrgrf deu di ues. Alibi ßiinis coparauit Chrißus diuitias : alibi iniu ibid. 9 ßii mämona uocauit:quodraro quideparëtur ingen* lbid-i6 tes diuitiicßneiniußitia.Eereenimnüq oplimisdiui» tUcotingunt peßimißepepro arbitrio abundat, nee unq no co modis comoda fuccedutiquibus in rebus pau pertate diuitùe uincere uidetur. diuitiie incitamëtet probet dißiuëdi delicijs, dum eos quibus adfuntmultit fubinde noua ßmper ajßciunt uoluptate. Sed habe» antßbi hanefuam inconßantißimä uoluptdtc diuites.

Cap* VI ANNOT. IN EPIST* PAVLI Habeant nihilom'mut eiiam fibi curdt illäi omneh^ui bus udrie exercentur uel dum paupertate t'ment, ud dum dnxie,ut durum infididnt, circumeunt. Eflo fd» né pduperes niinui confoldtionum in hoc feculo capi» dnt qudm diuil£s:dt mn idea diuind etidm conloldtio» ProMfr.iS ne cdrcnt.Sicut enim fcriptum efl : Mclior efl pdi/per dmbuldns i« fimplicitdte fM,qudm dûtes inprduii iti» Pfdlnt.^6 neribus.Et regiits Pfdltes : Melita,m^uit, efl modicii iuflojuper diuitidf peccdtoru multds. in eudngelio Lu lMc.16 c£ legimuf diuitemfltiffe quendd,purpurd ue/iientent fecrbyflojcr quotidie comelJdntei»flgt;lendide. Atqui iUe frflu diuitidrum exctecdiui, non rejpiciebat idcen tern ad idnudtn fuam pduperem:ob quod ar 4 diuitijs uere permanentibui exclufus fcribitur.Quid iUo dutn uiueret fublimiutfquidflgt;lendidtiti i« hoc feculoi Cott tri uero quid miferum ntagif Ldzurof quid foediuft quid abieiliui in oculif mundifHutic ne,diues lUe, mi cts,qute cddebdnt de menfd,digttAbdtur. Tu dutem fl flnem utriufq; contempterii,uidebif proculdubio, tUii tn fumniA rerum omniu cgefldte agere uitdm,infldin^ mis crucian,nec effe quenqud,ex tarn copiofo famuli» tio fuo,qui iUi uel guUdmuqute in refrigerium æflualt tK lingua:ininiflret. Exdduerfo,dflluerehunc bonis omnibus,confolationem capere,fecure agere, cy iüa i.Cor.i idmpoflidere bonA,quie oculusnonuidit,craurisnO’ (iudiuit,iy m cor hois non afccndcrunt, qult;epræpa»‘ uit deus

Vduit dem diligentibiu fe. QUiinqudmnechocjic fcri ptum eßiUt prorfui ab uniuerßs ßnguli Chrifliani ar ceantur diuitijs: quandoquidë diuitiiC res qutedam me diafunt,qua quis aut bene aut feem uti queat. Sic Abrahamüfanäit tÜum patriarchant diuitias poßes Gene.tJ diffe (criptura fanikt cömemorat, nec tarnen lüi obfte tijfe opes, quo minm apud deum paupertate ßgt;iritut comendabilis effet.H'mc fàfium,ut quo fempcr, bene» diäione dom!W,reddebatur ditior, hoc fe magis in ob (equium proximi effundebat. Neminem unquam per dolum circuinueniebat,ncc quiequaper ufuram poßi» debat:fciens diuitem fe fàâunt, non ut aliéna aut cons cupifceret,aut raperet,fed ut egenis fubueniret, utpe regrmoi exciperet. Quo fàëb) tantü ille plaçait deo, ut er angelos hojpido fufcepijfe legatur. Rejficiebat ibid.iS fandißimm patriarcha no 'm iüos auri ac argenti the fauros,quibm abundab at,fed 'm etvm,qui credentibm tumpromittebatur,(^hrißum,m quo funt omnes thes faurifapientiiee^feientiec dei reconditi.QUa diuitia; non paßim omnibm co/nunes funt, fed itlis duntaxat qui uere à ßgt;iritu fan£h edodi 'vnuocant nomen domia ni.Quid dicam de ifaaeßlio iUo promißionisfAn non er ipfe thefauros ßbi reeödidit in cœlofita fané. N«» g«£tm enim non curam geßit iußitite, nec quiequä per iniuftitiamcongregareßuduit. Poßem hic innumera biles coinemorare uiros et nwlieres uctcrif teflamëti,

^ui in fumma rerum affluentia, fumtnä ctidm paupef tatem JjiiritU! amplexi,quo nMgis diuitite afflucbant, fcoc nimiw cor illif upponebant. Et hac quidam ante datum legem, quidam etiam fub ipfo datie iam legif tempore, ©• ante promulgatam Euangelij gratiam, fàciebant. Porrô nos quam putabimus inueniemus ex cufationem, quibus b^c omnia cognita, quibws uere iüuxit mdubitata iUa er iam olimpromiffa ueritasi Confideremtts potiiis omnem iOam à cunabuUs comi« tantem nos miferiam : imo eupiditatem nofirant rea primatindigctttia iUaprima,cum omniprorftts er pedum,er manuum, er rcliquorum membrorum au« xilio dcjittucremu,r,ipfa,tanquam nutrix,bumus nu« ditatem wßram miferata,exceperit. Qtitc fuperbia, quam non iUa prima: natiuitatis miferia deprimeretl T^ibil bttulimus in mundum, ait Apo^olus. in/picia« mus natura twßra paupertatem. Cogitemus quid« nam fnntis, quid mox füturi. EaUacias diuttiarum re cenfeamus : minißrabunt hac omnia, ut opinor, hu« militatis materiam. Quid fuß^icimus ingentes regum thefaurosf quidrepoßtos in annosplures prouentus quarimus i quid auri talcnta innumera recondimus? quid lucris per ßngulos inhiamus diesf An quia eßer« re hac omnia nobifeum credimus ? Sed obßat, ne id crcdamus,ßgt;irttus fanäus per Apoßolum dicens:bii« hil intulimus in mundiim,uidelieet nee efjrrre quiequS

PRrOREM AD TIMOTH* ip poljifinus. Htcc ft ex animo auditis,Gr uera efte credi tis:qu^ dementia ueftra, illos iam toties redargutos à nobis, rurfus frequentare dolosf Adhuc fraudes inter uos conjfiiciuntur, adhuc iniu/li contrairs cxcrccm tur:quibus rebus in hac ipfa ciuitate ueftrajomneßu» dium impendunt quidam,non tam ut iufte, quàm iniu» dieetiamcircumueniant fratrem in négocia. Dicite» qu£fo,mihi,ubi phasfubiius iftquomodocunque,o’ quandocunq;,acqualiacunq;,auidius quàm chrifiiai namfrugalitatemdecet,feä:imini lucra ? Mementote qu£fo quod dominus dixit: Non poteftis deo feruire et i^tt. S mammonie.ln memoriam reuocate, quod alibi deters rendo nos à nimia diuitiarum cupiditate,dixerit: Fact Marc.io lius,inquiens,eftcamelum per ßramenacus ingredi, quàm diuitcm in regttum dei ingredi.F.t fapiens quida dixif.Qjii aurum diligit,no iufiificabitur. At nos qui Eccleft.^s Chrifto nomê dedimus, ut per fide iuftificatos nos efji fenferimus,ita omnë lUam rerit priefentiu curâ in deii proijcimus,fcicntes,ut Pefr«f apoft. dixit, quoniä ipft cura eft de nobis.Fhec quifidei oculis intuentur,fàcile contemnent Ma omnia,qu£ una hora,Z!r breui tempo rispunël9,eripipojjunt. t^agnainfania fitgientesCf inftubiles fequi diuitias. Magna ctecitas» Mius copiant defiderare hodie, cuius eras contra te clàm armantur manus. Hoftis domefticus diuitia : hoftis abfeonditust cuius manum non effugiet auarut. Siquidë ult;e iQi«

perpetiù doloris combtatur dom'uiut per Prophetä: Fßtlm. 48 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i« uirtute fudtZy in multitu»

dme diuitiartvm fudrum gloriantur. Et in protierbijs Pronfr.n Qui confidit indiuitijf fuif,corruet:iufliauté qudfiuirens ßliügerminabunt.Nam quiiuflitunt,ad omnem fe^rtunæ flatum accomodare ncrunt: proßje ris non e(jvruntur,aduerfis no fuccumbunt: fduntpau pertatein ßrrecum patientia: fciunt nihilo feciiis ctiÄ Cr diuitidf poßidere citm liberalitate. Quorü de nu» Philip.4. mero quidüdtcebdt:Ego,i'nquit,didiciin quibuf funtt ijs contentus ejjè : noui C}- humilis ejjè,tugt;ui e:y excels lere,ubiq; in omnibus inflitutm fitnt, v laturari» cr abundare, cr penuriumpati : omnia pojjiim per Chrtßum, qui me corroborât. I^ouerat utiq; iUc qui h:ec dixit,quàm nihil in fe uertefilicitalis continetêr, imaginariie ill^ diuitilt;e,quibus alioqui prophanû uul gus miro ßudio ajßcitur. Stulti qui rebus inanimatii confidundrelido uero deo, à quo,ceu immenfo bono» rwii pelago, omnes ßuuntdiuiti£. Ç^uid recondere uultis ô auariiqui nihtl in hune mundum intulißisiAn quia creditis,cum hincmigraueritis,auru/m cr argen tinncomitaturu uos, quo magis eonßdeui reddamini ocf.lis chrißif Nonputo quenquâ tam eße finecere» bro,quihoccredat. Nam ut ßgt;iritus fanóhisperSos Sopho.i phoniam propheta loquitur : Argentu eoi «m cr aus rum corum nS ualebit Itberarc wt j i» die irte, ßroris dominé

PRIOREM AD TIMOTH» iji dowwùltrfÇ; habMc j alimenta, er guibu^ tegamur, hif contenti fimM.Vertamus potius oculos aduolati» lia cocli, qttia no fermt, nelt;j; metunt, nc^ conuehunt in horrea,er pater naßer eoeleßis alit illa. Conßdere mus liliaagri quomodo crefcant: non laborant^neque nent. Attamen ut Chriflus dixit, ne Salomon quidem, in uniuerfa gloria fua,fie amióbit fuit, ut unü ex bis» Qjiin potius quteramus primü regnum dei 0- iußitM ei:is,erh£comnia,ueluti parua (y minuta, adijeiena tur nobis. No» quenqud deßituet deus, niß quemfidei bono deßitutum uiderit. No» c»fm uidi, inquit Pros Pfalnt-3^ pbetadußum dereliftu,nec fernen eins quærens pané, imà inquirentes dominum no minuentur omni bono. Pauper non efl,qui habet deum patrem. At quifquis deum non habuerit, etiam ß Croefos jßiret, er l^y» d.is,nihil eß iHimiferum magis, id quod conßquenter ex Apoßoliuerbis aniniAduerterelicet,ubißcait:

Cætcriim qut uoluntditefeere, inci^ dunt in tentationem dC laqueum, ÖC ca^ piditates niu!tas,flultas, ac noxias, quæ demergunt homines in exitium dC inte=s ritum. Siquidem radixomnium maloriï eft ftudium pecuniæ : quam quidâ dum appetuntjaberrauerunt à fide,ÔC feipfos implicueruntdoloribusmulcis*

No» dixit fimpliàter, qui diuites funt,incidunt »» tentutionem crhtqueum ; fed quiuolunt ditefcere, Vtique non ipfudiuitids damndns,utquie resqult;e» dum funt media, fed uffèâum » amorem, cupiditut tem f er folicitudinem nimium habendi : iuxta quod pfulttt. Propheta etiam dicit : Diuitiio fi affluant, nolitc cor matt.6 apponere. Namutdiélumeflàchriilo : Newopo« tc/l duobws dominis feruire. tion potefiis dco feruit re er mammonte. Quid prodeß opibuipoliere, fi fides in chrißmnnon acceffleritl Aut quidprodeA tbid.t6 homini, ait Chrißus,fi lucretur uniuerfum mun» dum j anintte uero fu£ detrimentum patiatur f Ter« reut faltem nos, quod hic ait Apostolus, auuris taut quam inpoenam ef ultionem à deo comités datos» tentationis laqueum , er innumerabiles cupiditates fiultas ac noxias, qu£ ufque in exitium, er interit turn comitentur auari animum. Pccwa nanque auut riti£ efl, nunquam fatiuri, femper egere ,femper ret natii fubimde nouis cruciari curis. Cteterum auuritia tantum ab omni honeftate ubefl , ut earn malorimt omnium radicem uocari Apostolus uoluerit. Hi«c mihiperfuddeam par efl, non effle ullam alioqui inter udriastUaspeccatorum fflecies,qu£ cum iflhocaudt riti£ mulo conflrri queat. Hlt;ec enim una efl qu£ unit uerfu fimul ht fe compleilitur uitia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qu£t

PRIOREM AD TIMOTH. ijî fw, Ml nmnos corradere poßit t dolut {quanta foli» citudo ZSquot; curai nie raß'ma pupilloram,cruidua» rum: hiclabores erfudores pauperum:hic inipfii fu/mma rerum abundantia, mifera er calamitofa mia feria :hicin miferia, anxi£ er mßlices diuiti^ : hic abfoluta,er prlt;efentis, er ßtturlt;e uitte 'mßlicitof ; hic oinnii miquitatis erflagitiorum fentina. H£c efl iUit trinnyi teterrima t qutebeUa excitât, quæ ßtrtafuoa det, er latrocinia committit, qu£ adulteria confea erat, qute phoi, quie iuf uiolat : in fumma, qute nia hil reât defignat unquam. Qult;e mala omnia, com neminem ueßrum latere poßint,(itaenim eßeauaa ritiie malum, experientia nos docet)operam dabia tis t ne unquam tarn late patenti malo animumadija ciatii. Qjiod ut compendia ßcere uelitis er poßitis, tum poenam omnibm nobis hodie denuncio eruenia am. PœB4in i nifi mature àpropinquo imminentem capitibuf noßris iram dei placauerimus. Veniam, ft eia mantis er uocantis ad fe nos dei noßri admonitioa nes gt;nbsp;in intimas ufque animi noßri receffui admiferia mits.Tuncenim iure poenam deprecamur^cum admif forum orationibus er lachrymispurgationem ftceria mus.Decetenimutquicotemnendomandata deiprte uaricati fumus,rurfum nobis iUius amicitiam paeniten do cociliemut.Proinde bene ftceritis,uos qui auarititc ßuduißishaäenMfUt quosauaritiauellra ßgt;oliaßif»

Capt VI ANNOT* IN EPIST* PAVLI nunc uicißiin liberaliMe ueflra reficidtK. Nunc quie^ fo documentdfideiucflrteprielgt;ete:nuncpduperes md gnc numéro confpiciuntur:nuncßme,proh dolor, ex tingui quofddm dudimiu : quofdS, fine teâo nufere de» gere; quofddm nudos dttibulare, uiélum qult;ercrc, clantdre lamentabiliter, nec effe inter opulentos lüos guenquä guiadclamores iUorum comoueatur. Q«(( de re,ut femel Ubere dicant, quod fentio, ipfe quotiet audio miferabilef iHohGf fimper magis fubindein al tum afcendentes clamores pauperu, loties contremia fco,toties horrefcitdnimus ,confurgunt comæ ; uidca orc^ tnihi non tarn hoiem,miferiam fuam conquerena tem,audire, quam Chrißum ipfum, in hominemife* rOidona fua repetere. Videor mihi audirc inhortanté Matt.j nos ad mifericordia chrißüm,cr dicentei Beati mifea ricordes,quoniÄ ipß mifericordia confequentur. Rur^ Prouer.ii fm diam iüud Sapientii : Quiobdurat aures fuas ad preces pauperu,cr ipfe clamabit, et non exaudietur. EtiUud nihilo minus etiam deterret me, quod in epi» Idcob.i ^ola tacobifcriptumeßiludicium abfq^mijericordid erit ei, qui nonprlt;efiiterit mifericordiam. Nam ficut

Hiob.6 Hiobdicebat.QuitoUitabamicomifericordia,timo» rem domini derelinquit. Proinde refte iam intcUigitis, - - quam non fit tutum negligere paupercs ; imo fi fapi» mus,nunc tempus cß, utiuxta Prophetie uaticinium, E.faiie,yi frangdmusefurientipanemiamp;'egenosudgosqsindu» camus

PRIOREM AD TIMOTH. i}j 1 camiM fub teéÎMn: C}quot; uidentes nudoh operiamur eos: V necarnem twflram äe/jieäui habeamut. Nunc ad nos diuertit chrißui,excipiamut lUumcumzacheo Luc.i^ gaudentes:excipi4mui iUumi»pauperibm-,efurien» tein,fitientem,hojjiit£itt,infirmu, nbsp;nbsp;catenat ßrentct

ut er nos audire tandem digni inueniamur, dicentent eleflis fuis; Vcnitebenediüipatris mei, poßidete paa Matt.zs ratit uobts regnum à coftitutione mundi;Efuriui enim

dedifiis mihi manducare:fitiui,Z!r dedißis mihi bia bere:hoßgt;es eram,z^ coUegißis metnudus^zy operua ißis me:inßrmus,zy uißtaßis me;in carcere eram,zy uenißis ad me; Amen dico uobis, quod ficiflis uni de hisfratribus meis ini»imis,mihi jicißis.SicomniSyqui promts eß ad mifericordiam y benedieetur à domino deo paire z^ßlio zy ßgt;iritu fan£h), cui eß honor (y gloria'mfecula. AMEN.

Ab auariti£ uitio ommum teterrimo auocare nos uolens Apoßolus, primo incomoda iüius enumerauityZ^ tanqua in tabula depinxit : deinde taa eite quidem ad mutute charitatis ofßcia inhortari coea pitydocens interimynihil fcelefiittSt quam amare pec» niam.Contràynihil chrißiano nomine digniuSyquànt contemptis iUisauri er argenti thefaurisyueris uacare diuitijs.yocatautemutrasdiuitidSyiußitiamypietatet

Cap* VI ANNOT* IN EPIST. PAVLI ßdem,chttritatem,patientia, nunfuetudinc : guM hitl)uerit,ut uere diuet did potefidta qui di ceirueritt ' fimm£ de fefe miferiie documetd priebet. Certu enint tniferilt;e fignu,ea recondere, u^dc neq; lÜi qui recona dit,nf^‘tl‘Pfru/iu)nexpeókirelicedt. Imo quid proa dcß,dit Chrißus,hommi,fi lucretur uttiuerfum muna dum,dniin£ uero fute deirimentußdat Igitur fàdte uobis dinicos de mammand miquitdtis. Mementote r . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod fcriptu eß:Cluipdrcèfemmdt,pdrcè meteb

J-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I^0nnedeiußoquoq; dicitur:Dißgt;erßtdeditpauperi

buf,iußitid eiui manet in feculû feculUDixit quidam: Regnum cœloru tantum udlet,qudntu habet.Habuea

liitßqMi funt régna cœloru promittentë. Zacheus Luc.19 dimidio bonorum (uorum ’m pauperes erogato^fiUut, ttd Abrahampromißionis,fräut eß.Vidua,mia nuta duo 'm gazophylacium mittent,ma.gis omnibutf quimiferant 'm gazophyladum,commendatur. No« f«»«t donorm precid,fed aßräut fynceritat apud de umteßimantur.Pro'mdenemoeß 'm earn ßrtuntstea nuitdtemdetru[us,quinon queat,fiuelit, iHudfummit ßlidtatii regnum comparare. Non re/rrt quantu fit, quad erogatur,modô nefciat finißrd,quid ßdat dexte ra.Affiâutcornmendatpredummon quantitof. Aßi éiut fiidt ut donum, quod per fe alioqui exiguum eß, frräo fito omnet lüdtmundt hmus diititidf moculis

PRIOREM AD TIMOTH* 134. deifuperet. Super quti rechrifli quoique (ententiain audireUbet : Ciuicunq;, inquitgt;(idbibendum dederit LUit. 10 uni ex pußüis bis poculum aqute jrigidic tantum in nomine difcipuli,amen dico uobii, non perditunu eß inercedemfuam.Nos porro utinojjicifs, quod aiuntt mifericordia indies magis magisq; alacriores inuenia nmrihifce uirtutibus,ad quas Timotheu fuum inhora tatur ApoMus,prteditifimui oportet.Itaq; dicit:

Tu uero homo dei, ifta fuge : fedare autemiuftitiam,pietatem,fidem,charita teiTi,pattenoam, manfuetudinem : certa bonum certamen fidei japprehende ui^ tarn æternamjad quam ÔC uocatus cs, öd profefTus es bonam profeffionem cos rammulns teflibus»

Nemo poterit auaritiie malututo uineere,nifi hifce ftuduerit uirtutibus quie cum auaritia ex diametro,ut aiunbpugnät.Ciiaut Chri/lian^e dodrinie et fummct O'caputfitamordei ctproximi, Apoßolus maxime ad hoc inhortari, into impellerequafi uoluit difcipuli animu. Vnde fex perordine recenfet, quibus ßudere debent no uni duntaxat epifcopi,fed er prorfus uni« uerfi, qui nomine cenfentur chrifiiano . Quorum tria,qult;e primo loco ponuntur » deo nos commen« dant, quod uerui ille amp;nbsp;gernuutuf dei cultus fine his

Cap- vr ANNOT. IN EPrST* PAVLI conflitre non poßit. Reliqua,qtM omniti charitatvs of ficu in fefe concludunt-, proximu rcß)icere uidcntur. lußitia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iußitiam hic uoctit,quct quii aduerfia omnein ib

IttrnKiitioru/m uim or concup ifcentiam ,inui(l(K perdu Prouer. iz nt: ut iuxtu Sapientisprbuerbiu : Non contrijlet iu» ßuniiquicquideiacciderit. Sicut alibi idem Apoßolut Epbe.â noßertthoracem iußitiicaßu/mere nos monet, ut fcili^ cetabomnibiu uitijs tuti,imniunesq;feruemur. Nrfi« auarus ut immunis à pcccato non eß t ita tutus ab ira dei non eß. Et quo magii per auaritiam 4 iußttia re» ceßerit,hoc plus trißiti^ habet. Cuius rei euidês docu mentum nobis dédit adolefcens iUe ad quern dixit les Matt.i^ fus:Siuisperßihtsejfe,uade cruendeomniaquieha besjt:^ da pauperibus, cr habebis tbefaurtim in cces lotcr ueni fequercme. Quoduerbu,cumaudiffetado Icfcens ,abijt trißis: erat enim habens poffeßiones mul tas. Et nos etiamnu hodie uidemus equidë non unuin adolefcentem, fed innumerabiles penè decrepitos iam fenes,fdicernios, exannorum iam canos, qui omnes non quod melius eß,fed quod rationi ipß utilius uides bitur,eligunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;et tam pauci funt^qui llt;etii/m hoc

Euangelicte gratite nuncium cum gaudio audiunt. Omnes iüi tentationis temporetreli^ Chrißo,abeut trißes. Affuetienimdiuitijs ,quomodo paupertatem amarentiQui moüibus ueßibus amiciuntur, crin do tttibiK regum funt,quomodo nudumillumgt;i^ omnem rcriwn

■PRIOREM AD TIMOTH» ijj rerum mundi huiut contemptorë chnjlim fequerena turfProindealienifutithidiußitia,ad quam nos hic Apofiolui inuitii. Vocal autcm iußitiam, habitum ib Ju)n,quo qui precditus eß,femper quæ iußa funtietiäß, nuÜam prlt;eje firrc uidcantur utilitatem,eligit.

Pofuit deinde pietatem: qua quid eß aliud, quam Pietas aßräio quadam, qua in amorem pariter zy- ueneras tionem uniusucri (S' fummi dei fidehu rapiuntur inen tes? Vnde Z3-pios homines dicimus, qui rede callent diuini cultus fcientiam:qui rede norunt quatenusdilia gendus à nobis deiu.hoc cß,qui neruos omnes in dilea^ dionc deiintendunl, qui ad nuEum unquä tentationis impetum à reditudine ßdei deßedunt ,fcientes domi* nu/m pios c tentationeeripere zypoffe crucUe.Et i-Pd.z hæc eß iRa pietas,quie ad omnia utilis eß: de qua noni hil diximus fuprà capite quarto.

Tertio locofidem pofuit : qua quiprlt;editißterint, quta à mifcricordia diuin£ promißionis pendcnt,nulo la unquam rcrum mundi huiuscura tanguntur sfedß cut feriptum eß : Mor« funlillis alicni ab auaritia, contenu his qu^e adfunt. l^anq; mquirentes dominum Pfalm.^j. non minuentur omni bono.Et iterum: Nouil dominus jö dies immaculatorü, ZT hæreditas eortvm in teternum erit. No« conßindentur in tempore malo,zy in diebus fimis faturabuntur.ttaq^ ßdes fenfum mihi mifericor» dite delßgnificare uidctur,qua indubitatam quandain

Cap* vr ANNOT* IN EPIST* PAVLI expeóhtionem condpimiit -, coram qult;e promt fit det ut:hoc efl^qua certi reddimur,nunquä diuiWMn nobis llcbr.u prteßdium ab/üturum. Sine qua fide, impoßibile eß placeredeo.

Charitas Nuncdehis,qult;efectindolocopofiitafunt,Grpro ximmn reß^iecreuidentur,dicemus-E,tprimo quident erga proximum charitatis officia fequi iubet difcipua him. Nam cr Chriflus no alio fymbolo cognofci fiuos Io4n.iJ MolKtï,5«4)«obfequijs mutuce charitatis,dices: 1« boc cognofcent omnes,quod dificipuli mei fitis,fi charitaté habueritis inter uos matuam.Longiorfiero, fi omnia quie de charitate did qucant,adducere pergam. Vn» de qui paucis encomiu iUius audire geßit, is caput ij. priorisad Corintbios cpißolie,petat. Item caput ij. epiflolte ad Romanos: uidebit proculdubio quàm non fit res fùcata,aut otiofum quippiam Chrifliana charit tas : uidebit quàm late pomœria bonitatis fult;e extent dat. Vnde cr charitas à quibufidam file deficribitur, ut fit integra animi declaratio. Cuius uirtus non in uer» bo aut lingua, fied in opere cr ueritatc confiiflit, ut in i.Ioan.j epiflolaloannisapoßoliprima,ficriptumefl. Nunefi ibid. 4 quijpiam inter nos dicat:Diligo dcum,cr fratrem fiuu oderit,mendax eß.Qui enim no diligit fi-atrem fiuum quern uidit,deuni que non uidit,quomodo poteßdili* gcrefEt hoc prteceptum habemus ab eo,ut qui diligit d€um,diligatcrfratremfiuum. Efl enimcharitasin proxia

PRIOREM AD TIMO TH» i}(S proxm«, gtußßgt;eculu/m quoddam, amorem dei rea pr^fentani.Nemoprimiim hoc er maximum in lege mandatum feniauerit, ut ex totu uiribm diligat deUf * ttiß feruet cr alterwrn guodilli eß ßmile,nentpe, Dili gesproxmußcut teipßim .Noneßcur hiceffugtMii qu£rëf,diciit:Hic nuluf efi, nihil ad me illiuf inopia. Ingratui efl,indignuf cui benefiiciam.Ließt ßmä,no» cuit aliquando,proß(it nunquam. Vndc quæfo iüa 'm Chrißiano «4t(lt; efl non chrißiana querelaf Si menta hrum es capitis Chrißi,cur miferiam membri tui noit agnoßisfcurcarnemtuamßßidisf Etenhn dominut apudEfaiamproximi noßri non fecusaccarnisnoa ßr£curamhabereuoluit,dicens: Frangeeßtrientipa Eßtia.rs nem tuum, er egenos, uagosq;, 'mduc mi dom« tuam. Cum uideris nudum, operi eum » er carnem tuam ne dcß!exeris, Sed multo ßgnißcantius dixit Apoßoliis: MulthinquienSiUnumcorpus fiimus in Chrißo,ßngu Row.u li autcm,alter alterius membra. Cur membrum i«o» pia laboranSfßibleudre ncgligis, pro quo uitam im» pendit caput,puta ChrißusfCogitapotius membrum corporis tui pcrire,ß tua culpa pereat proximus. Tc feruaßi,ubi proximus auxilio tuo feruatur. Si mem» brum es capitis Chrißi, cur aduerßus caput mßtrgis tnembrum^Capitisßententiacß:Diligiteinimicosues Matt.r flros :bencprcccmini deuouentibus uos : beneßeite his,qui uos odioprofe quuntunoratepro bis, qut U*

Cap» VI ANNOT. IN EPIST« PAVLI dunt er infeiiantur uosM fitis filij patris ueßri, qui tiom-12. i« cœlii.Quod confidcrans Apoßolus,dicelgt;at: Si cfurierit'mimicM tuut,paße iütvm ; ß ßtit, da lUipo* tum • Hoc enimßßcerii carbones ignis coaceruabis in caput ittius,

Porro ßeutinhumano corpore membra eminent tiora,initgt;ecittioribus.adß{nt, er imbecilliora eminen tioribusnoninuident,ßdulrinq;erhtecer iüa mut tuas operas in comune corporis bonum conßrunt:ita i« eccleßa quod membru membro impendit-, ßmul in uniuerßim corpus redundat. C^ua de re rurßtm Apo t.Cor. 11 iioli uerba recenßbimus. Ciuemadnwdü,inquit,cors pus unum eß, er membra habet multa, omnia ucro membra corporis unius,multa cumßnt, unum ßmt corptis:ßcer Chrißus. Etenim perunum/piritumf nos omnes in unum corpus baptizati ßimus, ßue tu» djei,ßue Graeci,ßue ßrui,ßue liberi, er omnes unum fßiritum haußmus. Etenim corpus non eß unü incm» bram,ßd multa.Sidicatpes,nonfumm4nus, no ßim de corpore,num idcirco non eß de corpore ƒ Et ß di» cat auris, non fum oculus, non fum de corpore, num ideo non eß de corpore ? Si totum corpus oculus,ubi auditusfSi totu auditus,ubi olßihisi üueaut deus po fuit membra,unuquodq; ßngulatim in corpore, que» admodu uoluit. Quad ß ejfentomnia unu membru, ubicorpusibiuncautem multa quidem membra,unu ucro

uero corpM. At non poteß oculns dicere manui, non eß mihi opuf te:aut rurßm caput pcdibut, non eß mi hi Opus uobisiimo multo potius t (iu£ uidentur memt bra corporis imbcciUiora elJe,necejJaria fiinf.cr lt;}ult;e putamus minus honeßa eße corporis, bis honore ma torein appontmusieir indecora noßri,copiofiorem de corem habent. Clt;etcrum qua: decora funt noßri, noi» indigent: fed deus fmultemperauit corpus: eicuideea rat,copioßorein addcns honoreme fit dißidtu m cor» pore,fed muicem alia pro alijs eandem folicitudinent gerant membra.Et fiue patitur unum mcmbrU, fimul patiuntur omniamembra: fiue glorificatur unü ment brum,fimul gaudent omnia membra. Vos autem eflii corpus Chrißi,cr membra ex parte. Htec paulo co« piofius decharitate diximus,fißrteanimos corS qui auariti£ malo iampridem ad omnia charitatis officia obriguerunt, rurfus igne fraternie dilcäionis inflama mare queam. Ham quifquis ita charitate refriguit, ut animum eius iam nulla magis incomoda proximi tana gant, hic proculdubionequepatienter ßretaduerfa» neq; pro Chrtßo animam fuam pofiturus eß unquam.

çjuiauero omnes,qui pieuolunt wuereinChria Patientia üo, perfequutio primum excipiet: ut ßrtiter firret aduerfa difcipulus,patienti£ ittum comoneßcit.Por» rö ubi nuOa incumbit aduerfitas,nuJla patet patietia. Ham patientia eß confiant quadä animi ntaduerfit

Hc^r.u tolerantia. SicdutorepiflolæadHebr.iuietnofcura rerc per tolerdntia in fgt;ropofito nobis cert amine, ret adfidei ducem cr confummatorê ïefum,lt;}ui propropofito fibigaudio pertulit cruce, ignominiit contempta,cr ad dextera throni dei confedit.Et alibi Gal.y fipoßolus noßer,patientidinterfi'uâus ßgt;iritus recen fuit.Et rurfus cum /rutlta Cf prtecipiM minißrorudei figtM ex ordine recenfcre uellet, 4 tolerantia maloru a.Cor.S initiaorationisfult;ehabuit,dicen(:l^e^uamufquSdet mus oßrnfione, ne reprehendatur minißeriivm: fed in omnibus comendemus nofipfos,ut dei minißri, in tole rantia nudta, in affüâionibuSiin neceßitalibus, in an xietatibiis,in pIagis,Cfc- Et chriflus apoflolis fuis di t«c.îi cebat,guodinperfelt;juutionibus,no nifiper patientit am,feruaturi effent animas fuas. î^eq^enim aliter fe» ibid-i men uerbifanili,o perpatientiâ,fruâu/irrepoterit.

Porrô quifquis excitatas contra fe perfequutionu proceUas coflanti tolerantia fuperauerit,is dubio pro cul etiä proximi tmbecillitatë,imnugt;bili qua pr^editus efi manfuetudine,ßrre no grauabitur.Eß enim mant Kafuetudo fuetudocerta animiconßitutio, aduerfus irlt;eimpetu: qua ßt,ut qui robufli funt,animo moderato infirmoru ^al.g firanterrataiiuxtaquodad Gala.fcripfitApoß.Era tres, inquit, etiam fi occupatus ßerit homo in aliquo deliib), uos quiffirituales eßis, inflaurate huiufmodi ^iritu mafuetudiitiijeofiderans tcmetipfum, necftu , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lenteris.

■ PRIOREM AD TIMO TH» ijJ f enterns, inuicé alij aliorü onera (gt;ortittc,(y fic copies te legë Cbrißi. Cluin ipfemet Apoß. no raro ufus eß foilt;c itnimi lenitate,md,gii dominÄdi poteßate: guod tarnen no minus pro autoritate delegati ßbi ofßcij ß,^ cere potuijjet,niß illud coducere magis ad propagaa tionë chriflianiereligionis iudicaßet. NceBi'i« abuti uiderelur poteßate fua in Euang. dicebat: Etenimcu »-Cor.j liber ßm ab omnibus,omnib.mcipfum fcruîifia, cjuo plures btcrißicia-lnfumma,ßiäu! eß tnfirmis guaß in firmus.Omnib.fréius eß omnia, ut exomnib.aliguos feruaret.Non ßatim perdëdut eß,gui errat, fed admo nendustfed docendus.SicChnßus non ßatim perdidit aut auerßitus eß peecatores, fed mÜßtete ad poenitena tiam iHos inuitans,de regno caeloru primu docuit,dea inde ut fe fequercntur ßiblata in humeris cruce,iußit. Hoccertameneßo epifcoporuthoc ßudiu. Adhuitii migißri prlt;efcripta no tam doëlrinâ,q uitâ fua omné coponant. Huncrefrrâtuerbo, hue exprimant uita^ Quad nunq redius fècerint, q ß cotempto diuitiaru amore, ßdei certamen ingreßi ßerint. Audeo dicere, nuüâ perfequutionë, nuÜâ hiereßm tantîi obfcuraffs epifcoporti gloriâ,qudntu diuitie iült;e,magnis regib, pares.obfcurarut: quia enim regnis mîidi gubernâdts prießciutur hodie epifcopi,ßcile iüis in cotemptu abit regnu Chrißi. Et quia gladium carnis gerunt,quo uel potentißimisregibui firmidabilesfunt, facile uileß^^

illis glddiuij^iritui,lt;j»i eft uerbum del, q«o fteti olim er muniti epifcopi fani!li,pdtenttßima fitnul er floret tißima régna in unitatemfidei pertraxerunt. Porri quemadmodum qui auariti^ certamen [ußcipiunt, tUis longe uilißimum propofltü eft fltpendiUsnempe mors letemd'.itii quifidei uirtutibus (e dedunt,precioflßimu fibi propofltum habentpr£miu, nempe uitam telert nam. in ore omnium eft, nimirit Celebris iUa Platonis fentenlia,qua florere dixit duitates, fi autphilofophi imperarent, aut imperatores philofopharentur. At ego reäius ualere crediderim rempublicam eccleflis Chrifti,ftilli duntdxatprieficiantur,qui quod docent reâum,fentiunt,er quod fentiunt,uiuunt: quino quie runt quiefua funt, fed qu^ lefu Chrifti, fed qute fra* trum.Hodie paßim eft uidere pduperes,(uerd tempU flgt;iritus fdnäi) 'media er nuditate r'mgi, cum 'mterirn maniinatd tUa et hominum mdnibus extruSkt templa auroergentmis reft/lendeant : quo flib) impenfe equi dem gaudent epifcopi noftri. Qui utinam uel paucos extantdconfiliariorum fuorum turba 'mueniant, qui libéré illorum auribtts obftrepere duflnt tUud Perfq: Satygt;z DicitePontifices intemplo quidfiicitdurumf

Sed mijjd flnt htec. Hunc dd certdmen fidei, unde pa» rumper digreßi, ordtio noftra dirigdtur. Non eft bot num certamen,ubidudritiæ cedit dnimiu:ubi incont fliäti honeftorum, inhoneftorüq;, honefta cedunt int honeflüi

PRIOREM AD TIMOTH, 159 honcflts:ubi uitia uirtutcs fuperant. Atquiuerebonü ccrtitmcn cji,ubifideipreefidio pugna contra hoßes fu ßipitur.nttm per ßdem htcßlij dei [Mnni,ac etiam ßt^ turi fumus filij dci.Deus enim deßm^ta uoluntate Ucob.t progenuit not fermone ueritatis.At uero quicquid ex i.Pet.i deo ndtum eß,uincit mttndum'.cr hicceß uiilorMqult;e Mittcit mundiim,ßdes noßrd. Quit eßguiuincit mun» dum,niß gut credit guod teßm eß filiufdeif Senßt häc in fe adtnirabilein dMin£ potenti£ uirtutem Paulut cumdiceref.Omniapoßwm 'm eogtüme corroborât. Epbc.4 Et ßdt hic,guod negari non poteß,aduerftit omnet ho ßium incurßit femper uigilanttßiiniis,ita ut null£ ung fe latuermt hoßdet guantumuii biandientet mßdi£. Nihil unguamindignum officio fitoadmißt, fed fcma perconßatum iam aduerlut pignoraChrißlbeUu»! aut feite er fapienter adminißrauitt er cotnpefeuit, aut certe fapienter efficit ne quid diffiendij fentiretß» det in Chrißum. H£c omnia enim Paulut ißc noßer haud fegniter pr£ßitit.Proinde ß monere,perfuadef re,animare,ducere,ineitare aliguando hunc noßrtmi audiei,nimirü inteüigetiguàm penitut nihil iUi deßt pulcherrimarumuirtutum.Prudenter diffionitaciet, fandißime admonet,perfuadet firtiter,animat fèlicit ter,ducit diligenter, incitât^; efficociter. I« bîî omnb but filicißime exccüit.Quid ni etiam? dux magnut ßt trit oportet,gui tam confidenter de fefe dicerc na erna

ap. VI - ANNOT* IN EPIST* PAVLI j.Tt)n.4 liuit:Certamè,Mquit,l)onü decertaui, curfttm cofum*' tnAM,pdëfcrudui:quoi fupereß repofita efl mihiiußi tiæ corona,^uä reddct mihi domintu in iUo die,qui eß iußiu iudex. Atq; ad hunc modum certare conuenit Chrißiam!!,ciuiitnimiprimucu()iditdtes,ttiiaritia,irtt cundM,elationë,libidinë, magis uißbileshoßes um Epbe.6 cere giiudent,Sic alibi admonet Apofl. Quod fupert efljnquit,flaires mei,fltisßrtes perdominuw,per^ potentiaroboriiilliustinduite totam armaturädei, ut poßtiis flare aducrfutaflultui diaboli. Adhäcmilitia, uocatü dtcit Timotheu^ nimiru pr.emiu hinc reporta turiuyuitä æternâ.Keceperat aut etTimotheusfepro uirili fua fufeepti muneris magnitiidini, honeflo hoefi dei fanfia certamine,refl)onfuru,idq; coram multis te fiibiit.Cuiiu rei nugnitudo hue tendere uidetur,ut cef furi fint omnes ßmul epifcopi labores, in uniiu ehrt» ßi, gut eß paflor cr epifcoptu animaru noflraru,g[o ria, i^ inecclefl.eguaiüitu monitifaufcultat,falute. Etenm guiuereepifloptu eß, nihil ung antiguiut du cit gloria Chrifli,cuietiamfemper eccleflä in fide, et pietate audiorë, uegetioremg; reddere cupit: gui eß uere dem benediäus in fecula. AMEN.

MAximo iampridem religionis noßrte damno pontificum opes creuiffe maiores noflri fenfl» runt. Q«o enim plus femper diuitiaru epifcopis accef fit,hoc ßäi funt tnfilétiores, adeô ut iam pene nulht

PRrOREM AD TIMOTH» 14.0 fit iÜii uer£ citra pietatis-.dcttitj; uixalilt;juii boit£ jj^ei adhucfupcrefl,guo rejipi[cêtilt;e locufejjequciityadeo defgt;rjunta apud tUaj funtomnij,ddió de/peratj. NÂ ut no dicjm 'mterim, qfuntqiädäinhK arliu bonaru ignari, ingenio prorfu^ ab omnib. cultioribiif dilctpli nisjbborrëte, crad nuüu honcflaru rent ufum ido^i nci,zy in obeudit ecckßje rebm ßupidi: inopes uirt tutu, q fefe indief magis mjgisq; ipfo impurißimo uia tioruiugofubijciat, ut iainteripfosepifcopohquterii mu! eptfcopos. Vt h£c, inquü, fileü,quis inexplcbilê auttriti£ illoru fitimpro dignitatedefcripferittqs ßu« p raomnij er adulteria cnwnemretfquis cxpilationes pjuperufquis oppreßiones uiduaru et pupiUorufquit exilia nbsp;nbsp;c£des,quibu5tid immanitatè ufep in fuoi dea

bjcchjti funt quidâîquis dut feuitiä in uicinos,aut per fidiä in exteros fjtii exprimereti Adde bis odiu plus^ Vdtinijnu in reges,inproceres,quos ipfi coteptim ua cat feculares.Neq; ißud porro futis efl,(èd et Ro. C£d fare contéptui habet, cuius facrofanëlâ maiefiatê noit ante rata (àciüt,q calculus fuffragiorufuoru acceffè rit. Sed iâ fatis comuné eccleß£ forte lamctati fumus, Supereß, ut quid pr£tereaàTiinotbeo fuorequirat Apoß.audiamu^. Prçcipio tibi, inquit, in confpeciii dei,qui uiutfîcat omnia,et (e« fu Chrifti, qui teftatâ fecit fub Poncio P» lato bonâ ^feffionê,ut fentes preceptû, immaculaïusjirreprehêfibilisjufcp ad ap t 4

VI ANNOT» IN EPIST» PAVLI parittonem domini noftri lefu Chn'fti: quam temporibus fuis oftenfurus eft ik Ie bcatus folus princepsjrex regnant tium,SC dominus dominantium: qui lus habet immortalitatem, lucem habis tans inacceflam, quern uidit nemo homi num , necß uidere potcft : cui honor 8C imperium fempiternum. Amen.

Kaud fatii efl,fi in oculis duntitxat mundi uidedtur diuittdf (temporaridf tUdi^contemnere epifcoput^ni^ ft etiatn iudicio dei tall'S inueniatur, qualem (e lj:e£hn dumprtebethominibm.Etenim non raro ethypocri* tlt;e contemptorem rerum omniu priefefirunt dnimti. Et philofophos olim non infrequenter diuttias jpreuif» fe legimuf: quorum de numero Stilponem quendit ftt^ iffe memoriteproditu efl. Nam cum ilium rogaret De tnetrius,num quid rerum fuaru diffgt;endij,m direptio« neurbis Megarenflu, paflus effet ; negauit iUc quicq ablatumflbi. Nam,inquit, omnia mea mecum porto. Dignißima reuera uox laude, fl ut efl magniflce, itd non prater fidem chrifli effet prolata. Sed quia ia» âantite ffiritu proffóki, c(mm hypocritif rémunéra» tionem accepit,nempe humante, O' mox peritura lau dis auram:quemadmodudehifce flue honorit flue diui Matt,g tiarumcontemptoribiis dixit chriflus: Amen dico uo bis,r€ccperunt mercedemfuam.Quanto bac in re fi» licior

PRIOREM AD TIMO TH» 141 lictor ApoßoliM, qui unica ßdei uirtute in deunt reßgt;i cienitiUuniqifuper omnia fußticiem,dicebat: Nihil i-Cor.6 habentes,ey omnia poßidentesf e«»« pauper eß qui deum habet^in cuim manu funt omnia. An non it* liufeßterra,i:^plenitudoeiusiQuandonoadeß iüe nobtsf incejjanter munificentiä fuam nobis declarat, dum concipimur,^^ dum nafcimur,cr dum rena» fcimur. vbiq; ey undequaq; parentis curam impcn* . dit: pafcit,fiuet,regit,conferuat. Qt^odconfiderans regius iUc pfaltes confidenter dicebat : Dominus pa* Pftlm.ii feit me,nihil mihi décrit,in uberrimis pafeuis eoüoea» uit ine. Quin una zy Chrißi er publice eleéhrum uni uerforum, erpriuatimßnguloru uox eß, confitentiu er priedicantium fummä lOam er uere paternam foli citudinem, qua nunq ittos deßituit deus. ( Qzim enint Chrifius caput eß eleôlorum,eleâiautem corpus funt chrißi,iure meritißimo unam effe er capitis nbsp;nbsp;cor*

porw uocem confittmur.Quoniä tues,inquit, uniuer ibid,it fum corpus elcäoru,qui extraxißi me deuentre, /pes mea ab uberibus matris meæ, in te proieâus fum ex utero. Deuentre matris meie,deus meus es tu, ne dif* eeßeris 4 me. Ecce quanta fecuritas Chrißiani. Deiw» habet non tarn conditorem,quàm parentem,omnipo* tentem,ueracem,mifexicordem. Non eß curdiffiden* ti£ malum admittamus. Equidem quia omnipotent eß,quod promifit prlt;eßare poteß-.quia ueraxeßjimi

^uia ueriha eß, feipfum negare non poteß, Nunc etü ( quin baniu eß,tit»endu no eß, ut opent clnmûtüfUi ni fclaturus no alioq:{i mißrerinolic. Ciuiwmo fieri nequit unqun, ut no rcjpiciat in orationè hitmtU Pfitlm.ioi antiuanimnxfuiu,iuxtiiquod[criptueß :Refpexitin orationè huntiliu, nee a^ematm eß preces eoru. Ex tant late pateti mifèrëtis dei bonita te, pendere Timo» th cum fuu unit Apoüolus: præcipiès lUi interim corn ' deo t cuiuniadeß uirtute propria, uita perpettto, ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CT 4 quo uiuit quicquii tandc ttiuit. Et corä Chrißo,

qui ab eo ad quod à patre mißui uenerat,detcrrcri nS potuit:quin accufantibits eit ludteii ad tribunal Pilatit coüantcr delegate ßbi proüincilt;e partes, etiam uitte proprite dißgt;endio,tutatus eß. 'No» c/î hoc boh raana datu/gt;n,f(i dci,fed chrißi:per hominem tarnen ad ha luc.io mines aüatum.ficut dixit chrißus-.Qjti uos audit,me audit:etqtàuos l^ernitfmeßgt;ernit:quiautem me jper 'nit,)pemit eum qui mißt me,lt;:iuodßnoniuxta uerbu Chrißipr^ceperit epifcopas eccleße, iUe hauddubie iudiciu Chrßti,etiamß maxime conetur, ejfugere ne» quit.Nam Chrißus utiq; uenturus eß olimiudex ut'ua rjw» zy mortuoruiid quod uarijs fcripturie fandtelo* cis probare queam,niß res uobis notior eßet qutpra Italione noßra egeatis. Qt^isnefciat enim in couentia ius noßris quotidie folitam fieri huius rei conßßionei (^idfßquQcrebriutobfirepuiauribusueßriStq ut ChnfiS

PRIOREM AD TIMUTH, 14.2 Chriftu HO regem dütaxat effè credereti^,lt;}ui fuos ado ucrfm inmicot tutatur:non facerdotë tantu, ^ui patri no! co mende t : fed cr iudiccm ex tequo uniuerforü, ut qui omniti iufie iuxta ac iniuße fkiiorü decernendi aca eaperit poteflatettn Euang.loanniidixiffe chrißule gimuf,à pâtre fibi data poteßate iudicandi,etM quas 1041). r tenus filius botseß. Adtuitgitq; ; Holitemirariboc, quia ueniet bora,in qua omnes qui in monumëtis funt, audient uocê eiuf.cr prodtbut,quibona fècerut,in re furreëlionëuitæ:qui uero mala egerüt,inrefurre{lios né codemnationii. Fuit primus cbrißi aduétut, pro» pter formas paupertatis,C!r igtwminia crucis, qutbus tegebatur interim gloria regni dei,iudicio rationis bit mante uilis:ideoqi ex iÜa omniu logefoecudißima I«» dteorum gcnte,tam reperti funt pauci,qui animo uere Candida amicitia iUius ambirent. Atnopauci iüum cti omni dofirina fua,no fecusacnihilihoïem,imóutar reptitiu cotemnebant. Porro ille alter et qui adhuc ex peécHtur aduétus cbrißi, utcrit gloriafus,ita cotemni ab inimicis no potcß. No e«iw bic iudicabitur ipfeiid quad prima in carné aduentu iüißcerut inimiciifediu dicaturus aderit, in tequitate utiq;, omnes iußos deßit dés ac uita lt;eterna donäs ireprobos uicißim cruciädos tradés perpetui incédqflämis.Gaudebutf€iußiàcor pore peccati ereptos, et corpore glorificato circüda» tos, ad imortalitatisgloriäcomigraturos.Stridebut

vr ANNOT. IN EPIST. PAVLI dentibiu fuis peccdtores, ut iuflum or btexorabilem a/}gt;exermt iudtcein : cuius uenerdttdi uultus maiefluté ut jirre patienter nonpoffunt, ita cenfuram iHius efftt gere non poffiMt. Aderit autëhic dies temporepviea defnitoàdeo:qui eft betttuStGrfolusprinceps,rexre gnantium,er dominus dominäntiu:qui folus habet int mortalitateinftucem habitant inacceftain, quem uidit nemo homtnwn,neq; uiderepoteft.Cum tantam audit dei patris efte gloriä,ut folus propriam er no aliun» deacceptam habeat beatitudmem^atq; principatum» ne putes propterea d tarn immenfa beatitudine exclu» fum in filium.Nam licet omnia d patre acceperit fili» usttamen itd dccepit,ut etiam propria filij did queät^ Etentm quatenus unus cum patre deus eft filius er ipfe immortaliseft, habitatq; er ipfe lucem humanis fenfibus isiacceßibilem. Quie omnid quatenus imteUi» gidebeant,uno,ex tarnmultis,faltem Chriftide fe fe» toan.to üimoniomdnifeftumßciemus. Ego, imquit, er pater untvm fumus. C^uoddiihtm no tantum fiibftanti^uni tatem exprimit patris er fili/» fed er potentite» régi» minis,er dominationis, immortalitatis quoq^ er inac celfe lucis itqualitatem in fefe concludit. Inuifibilcnt autemdicit deum,quod incomprehenfibilis fitereatu tta: deus.Vndecum in feriptura fanéb, fandos homi» nés uidijfedeum leginius,eo modo inteüigitur, quate» tun in j^ecie er comprehenfibili aliqua firma homi» '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nés ma»

PRIOREM AD TIMOTH, 14J Hfs nMeßatcm eiui ferre poteraitt. Legitur in libro QenefeiüS quoi dixerit Iacob, utiq; patriarcha fan* Gene.ji ihn: Vidi dominü ficie adßciein: cum tarnen angelit domini/ùilJèfequentiadcclarent.EtEfaiasdixit:Vidi Efaù,^ domittu fedentem fuper folium excelfum.quod no aU* ter intelligimtu,quàm quod uideritmaieftatein dei,eo m{idO}quo capere poteß hanc lucem humana imbeciUi tM. Subßantia fiuc natura dei, hoc mima efl compre* henfibilii creaturte, quo earn magà humante rationis caligo mueßtgandam fufceperit.Porrà utaliquafal^ tem ex parte luci tam fanâlt;e co municemia, proderit omnium maxime,inconßans tenebricofærationisiudi cium relinquere^z}quot; ad reconditam in chrißo beatitu dinii lucemperfidei uirtutem concedere: in quo,ficut feriptumeßifuntomnesthefauri fapientiee ey feien* çol.^ ti£ reconditi. Etiterum : Quoniamin Mo inhabitat omnis plenitudo deitatis corporaliter. Imô qui eß figt;lendorglorilt;egt;cr expreffa imagofubßantitedeipa Hcbr. 1 quifquis ßde cognouerit, huic utiq; cr pa* ter deia incognitta effe no poteß,ßcut ipfc philippo roganti,atqi dteenti: Domine, oßende nobis patrem, ioun.14. amp;'fufficitnobis:rcßgt;ondit : Tanto tempore uobifeum fum,Qr non cognouißi meiPhilippe,qui uidit me, ui* ditpatrem.Ad hunemodum cr Kofes inßraminepe £xod-trie poßeriora dei uidiße fcribitur: hoc eß,uerbum in principio apud deiim,Qr in tempore carnem frfium»

Cap* VI ANNOr.' IN EPIST* PAVLl fidei oculii utcuftq; cr ut iBi exfjedieèat, niA contemplateeß. Siede Abrahama ad tudeeos dlt;t lO(in-i mine re/^ondit : Abraham pater uefter exultauit ut uideret diem meum,Qr uidit,Gr gauife eß. Capiebât - maximam 'm animo fito dulcedinem, ueceref iBi cum patriarchte turn prophets, ß quädo feiüii quantulua cun^; O' qualicuftip gloria fu^e parte communicaffet dee.Scicbantenim eamcognitionemi cui nihil defitt nuUi contingere pojje mortalium, ßd foli ßbijpfi oquot; comprehenßbilem o cognitum eße deum . Uaque CJM» dee in eoßlicitatis culmine conßitute fit, ut nia hil iBum latere poßit ; epißoptim ea anbnipuritate prteditum eße conuenit, ut ne porrô uelminutißia mum fmißrte aâionis defignet, quod oculos lÜos é omnia mßieientis dei oßendere queat. J^equit enmt idonee eße,ut alios quoque doceat, qui ipfefcatet hy pocriß,audritia,odio,inuidta. Quomodo militi£ dei addiéhim fcieme,qui uxori, libcris ,parenttbe, ret ßmiltari, amicis, o al'ijs id gene fecularibe negoa »•Cottf cißimpenfießudet^ Commendeme noßpfos magii in tolerantia multa, in aßhüionibe, in neeeßitati« be,in anxietatibe,in plages, in carceribe, in fedia tionibe, o ulijs id gene uirtutibe, que recenfet Apo^lole capite fextopoßerioris ad Corinthios epi ^lollt;e. Niß enim hifee rerum incommodis, ceu ortuia mentis quibufdam cpifcopalibe, animo ßbi reäeß» âorum

TRÏOREM AD TIMOTH» T44 Horum confcio,cordm deo placcre fludeant epijcopi» Ko uidco qui lüos exiflimitredel)e4,ut minifirot Chri ßi-,cr dij^ienfatores ui^fteriorum dei. Pudet inttmpe i.Cör.4 ranttßimos quorundam mores reférre. Riderepotius libel, tanquam pingues Epieuri de gregeporcos: C?, Q«i Curios fimulant, cr BacchattAlia uiimnt. Non eji iüis hodie libidinofiut quicquam, nihil aua» riits, nihil tnoUin, breuiter,nihil in omnia uitia pro» cliuiui, Diceres Crcefos jpirarc quofdum : quofdam j Kfro Philoxenum exprimere: plerofque autem Surdanüpalos defidia, luxu, uoluptate reßrre. Sed de his, quia multa fingulis diflributionibiu addtt ilafii'ttt,nihil efl quad amplius itddttm. Superefl qult;e fub filtern epiftohe fcribit Apoßoltis prteceplainon tam audire quàm exequi.

His,mquit, qui diuitcs fiint in præfênrî feculo praecipe^ne elato fint animOjOcc^ fpem ponant indiuitijs incertis,fed in dco uiuentCjqui prebet nobis omnia aß« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fatim ad fruendum,ut bcnefaciant, ut d( uites fint operibus bonis, ut faciles fint ad imparticndumdibenter cómunican« tes, recondcntes fibijpfis fundamcntu bonum in pofterum, «t appréhendant aciernam uitatnf

Quia fieri ne^uit, ut in tanto chriftiMoru nwme^ ro non etiam inuenianturquibui diuitite iüte tempos mrite contigerunt,prtecipere tUisimlt cpifcopttnt, ne pKiefidium filicitdtis fu^ ponant in rebus incertis, qu£ ne umbra uerte filicitatis dici merentur, fit atem nis illis cr femper permanentibus bonis confer ant ur. Qua in rediuitem iUum etfangelicum conftderatet^ui ffierans in multitudine diuitiaru fuartim diccbatani» Luc.ii tnæfùæ: Anima, babes rnulta boiu repofita in annos multos,requiefce,comcde,bibe,gaude. Dixit aute lüi deus:Stulte,hacnoâeanimam tuant répétant abs te: quieucroparafti,cuicedcntfEtfubdtdit cbriftus: Sic qui reconditfibi,nec efl erga deum diues. Solet firè femper diuitias comitari timor animi, quem deinde fequiconfueuit contemptus dei. At uero contemptus dei ut exitiim fecum adfirt,ita hominem prorfum uni uerfis fimul CT' humanitatis cr dileâionis legibus ex» uittid quod opportune exemple euangelico perjfii» cuimßciemiis. Proponitur nobis homo quidam qui lue.iô crat diues,quiq^ induebatur purpura et byffo, cT epu labatur quotidie /filcndidc.crc- Hic fi diligenter atten das,multa iniquitas in hocdiuite fiât. Etenim eu pof» fet maxime,non beneficit pauperitquo folum fiiîo mi fer in oculis dei cenfèri potuit. Vnde cr aceufatur qudfi diuitias fuas in iniquitatepoffederit, non ob ali» ud,quàm qmd fiatern^e miferi^e no efl mifertusgt;Non enint

PRIOREM AD TIMOTH, 14? enim legitur ^uod fctnguinem ßidcrit innocëtein,quod fcortdtui ßtmtinecfedUjs idgeniu uitijs fœdarit: fed hoc uftum tdnqtfÂ damnationii iull£ fuie zr cdput fumnM adducitur, quod diues ltierit,quod delicijst luxuriiq; diffl'icns, no habuerit inifcrationii aßväut ad eum qui ante ianudtn fuam conficlu^ hulceribui id cebdt.Huiufmodi finehuminitdtis afßäahomines, equidem amare perßringit domittm apud Ezechiele fub perfona HierufielS»cuitt^ dbomindtion« cum Ion« gd idm ordtione,iino dura magiSyC^j pro rei Migni« tdte dccrbd expoßulatione p ro[eqmtut effet, tdndem dit'.Viuoego,dicitdommusdeiK,quidnonßcitSodoa Ezsch.tS nid, foror tud ipfd nbsp;nbsp;filite eim, fient ficifli tu nbsp;nbsp;ßli£

tUte. Ecce htec ßut iniquitdt SodoiUtefororK tult;e : fua perbidffdturitds pdni^ (3quot; dbunddtid,(3' ocium ipfiui crflidrum eitK,Z3 mdnu egeno lt;3 pduperi no pora rigebdt, Q,alt;e omnid ßrenue lt;emuldtut eß iüe,quo de pdulb dnte dixerdt doininiK,diues. Ciuin ctiamnu ho die reperire licet,qui u»d cum Sodonu, fuperbid et df nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

rogdntid exctecdti, omnid qult;e hic recenfet Apoßolui plena humdnitdtiipr£ceptd,ceu frigidd qu£ddm,Gi‘ exipfo abieä^pdupertdtis drmario deprompta com nienta, leuidliquo cdchinno excipicntes,minui{ ed du cunt, q alioqui uilißimos ueßimentifuifloccos. Ciuia bui nos uicißim feuerdm iUdm diuin^ fdpientiæ coinia ndtionetn obtrudentes,dicimus : Qgw «oe(lt;«Gez r(a Pnucr.t , , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H '

Cap*VI ANNOT. IN EPIST. PAVLI tiuißis cxtcndimai^um meant, er non fùitquiaj^icet ret. Deljiexiflii omne conftlium meum,cr merepatia \ nes meof neglexiflis.Ego quoej; w interitu ucflro ride bo,erfubfannabo,cMn uobis id quod timebalif dduet tient. Cum irruerit repentitu calamitiis,cr interitiu quafi tempeft^ ingruerit, quondo ueneritfuperuos tribuldtio CJ- angußia. er ctetera qua diuina fapien* tid. dduerftts contemptorcs [uot recenjet. Proinde qui diuitijsexciecdtianinwplut tußö effiruntur, quanta do per officia chdritdtif,ffiirituf paupertatem exprit mere queant,equidein feire non poffum. Scriptum cfl LUC. ig dutem : omnisqui feexaltdt, humiliabitur. Et quoi hominibiit exceljum eft, dbominadum eft coram deo.

Frotter^ id Etiterum : Abomindtio eff domino,omnis drrogans. Eft dutem arrogantid comes elati dnimi,qudm no po» teft no fequi cotemptus er dei er proximi. Qui uero ànobiscontènitur,hdudprompto animo miftricordii tn iUum exercemiu, Sed quid dicit fcripturafanfkt

Idcob.i Judicium abfq; mifericordia erit ei, quifquis nonpra» ftiterit mifericordia. Si tantum fidei poßidemuf,qudn turn de nobispr^^dicant quiedam longius a nobis dißi tænAtiones,cur tam èmmaturos, imô dcres,hoceft in dignos diuinlt;e plantafionis, tedimus ffuâus t Non eft curoccaftonemfibi deeffe queratur quifqua .Namin fumma annonio difficultate,innumerabiles undique fe offirunt nobis egeni}nudi,frmelici,affii(li,ualetudind, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rijt

PRIOREM AD TIMOTH. I4.ff rij,i« (juibtK omnibus ad ingentem er gloria tnium uocatnos deus. Sed iUi lt;juo indies maiori numea ro prodeunt, hoc tnagis conandS nobis, nc quo modo tlabi fînamus pulchcrrimam hanc bcneßcieitdioccaa fionem. in alijs ßrtaffe rebus nonnunqua prtejliterit cun^i^ri: at in hoc négocia omnis mora turpis,omnis celeritas honefla. Occupate igiturhanc, qutcfe uobis ultra ot]vrt,ö diuites, occafionem. Agite,conftderate quäta f'unul uobis gloria er utilitas in hoc pulcher rimajicinorepropofttafit. Dumenimaliorum inoa piam,diuitijs uejlri5,fubleuatis, uobisinterim ueras diuitias i« ccclo recoditis.Dum alios ab iniuria necef» fitatis dcfènditis,ueftros interim animos cibo confolaa tionis fandie reficit deus.Hoc ßudium ueßru, hoc cer tarnen ueflru eflo.Heq; enim (ß Chriftianieflis) pria uata uel propria quifq^ fuapublicis,hoc eßalienis iwo coinwodw anteßrre debetis,quod,ficutfcriptum eß: Charitasnonquieritquiefuafunt. Atq^inhocbeneß i.cor.ij ciendigenerenunq eß ociofa,nunquamnon officioa facharitas. Studetenimfemper modis omnibus fupa petias ßrre laborantibus, præfentes neeeßitates pro» pulfaredmminentibus aditu priecludere. Breuiter,ne minem à bomtate fua excludit,nimirum patrem fuum caeleßcm in hoc fequens,quifolem fuum oriri finit fua Matth. r per malos ac bonos,er pluuiam mittit fuper iußos et iniußos.E,t hoeeßperjeäumiUudChriflianoru

Cap* VI ANNOT. IN EPIST. PAVLI quodfcmper fibi conßat, quod officium fuum abijcit,fcd fanner uinccm, ad ardua ßudium fuum comer tU,copiofc, dira fi-audctn

Î,Cor.9 aut moleßiä corporalia feminans, utiq^ largam poflt hacà domino redpere ffierans meffiem.Huiui bonitat tis tanquam exemplum uobii adducam fandißimum lîiob.2^ Hiob,quidtraomnemiad7intM defefe dicebaf.Ocu» lui eram cteco,crpes daudoputer er am pauperu.

lbid.}t Et iterid Si negaui,inquit,quod cupiebant pauperes, Cr oculos uidute cxpeóhre paffius ßim. Si comedi buc ccUam meantfolui ,cri{on comedit exeapupittuf, Qtpa ab adolefcentia mea,mecum creuit compatien^ tia,cr ab utero matris me£ complexus fivm earn. Fo* ris no manßtpercgrinui, cr oßtum meum uiatoripa , tuit. Huius uos exempla,utpauperibuf,ceu mcmbris ueüris confultum fit,contendite.Elon enim alio conß Iio magis codliatmir deo, quàm ft iuuandis fratribut ßudeamui omnes. Vnius corporis membra fumus os mnes. lam ft paupercs fißidimus, nónnecarnem no» ßram (fie enim dominus apud Efaiä uocat proximit noßrum ) exofam habemus ƒ Nonne quod uni mem» bro außrtur,toti corpori aufirturiNe fnamus quee» fo ut intereät membra noßra.Rieminerimus hoc olim inalum i« comunem corporis iniuriam conceffitrum» quod modo ßngulis membris comune uidetur,nifi ma turc laboratibus ffiatribus opemßramus. Capitis no

firi uoxeß:Qäod uni ex minimis meùßciflis,Mihiß MOttbaT ciftis.Efuriui,cr dediftis mihi edere.Sitiui,eydediflis ntihi bibere crc.t^e quæfo committite,ut huiufmodi i uobis 'm Chriftucontumeliiefirodi/jJeputentur.Pro pter ipfum enim abundamus hifce rebus tëporurijs» Imà ipfe cum pâtre et fpiritu fanëlo unus deus e/i,qui prabet nobis omniu affatim ad fruendum- îs ßbi acce ptum refiret,ft quid beneficiorü m proximum cotton cauerimus. Qult;e omnia hue tendunt,ut quantpoteß fieri celerrintefluxis iÜis cr 'mcertis diuitijs

dicamus: hoc eß,ut ex hifce terrenis copijst thefauros rcponamusinccelo: feminates tranfitoria, utique meffuri permanfura. E.t hoc cfi quod dicit hic Apoflolus,debere fibi diuites recodere /undamenttmt bonum in poßerum, ut appréhendant uitam aternâ. Erat olim Apoßolo noßro, cteterûqi ecclefijs Chrißi 'mgens ßudium cura fuper coiïatione in pauperes, ctiam fi longius dißiti habitarent: cuius rei ueßigiimt eß cernerc in epißola ad Kotnanos cap. ly.er inpo=i flerioread Corinthios,capitibus oähuo ey nono. At uero quee hodie noßra eß focordiaiquæ frigiditésani mum noßrunt moraturfqui ne iüos benefieëtia noßra dignamur, qui fe uifendos femper prabent oculis no» ßris,qui auribus noßris crebro quidë miferis iüis da» mortbus fuis obßrcpunt: qui fe totos 'm conßedu no» ßrum abijciunt,fuam finguli mifiriam prodëtes,quea

Cap.VI ANNOT. IN EPIST* PAVLI ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ruilt guifij; uoce orat, obfecrät,ol)leßittur,urgetq;,ut

pr£fcntem neceßitatein,Gr fi non uincere totam, fab tem dUgttd, ßbi ex parte lenire lieeat : utrunq^ autent fine mumficentia ditiorum fieri nequit. Huius itague do{lrinee,tanquiim depofiti cuiuffiiam ingentis thefau rhTimotheum fuiwn commonefiicit Apofloluf,ne fcili eet aliam doärinatn qute uel prophand uocum inani» täte, uel fitlfo nominate fcicntiæ titulo inflatur, ctan eudngelicafimplicitdte coinmiteret. Nam quia euan» geliea doärina ab uno ßiiritu ueritatK or concordiee prodita eß, diuerfa utique aut pugnanlia neque ad» mittere neque tradere poteß. Dicit autem :

O TimotheCjdepofitiim feriia,deuitf tans prophanas uocû inanitates, 6ó ops: pofitiones falfó nominatæ fcientiæ, qua nónuHi profitentes, circa fidem aberra:: runt.Gratia fit tecum. Amen*

Et hic ab epifiopo uigilantiam cr fidem requirit Apoßoluf,ne fcilicet unquam in utranque,quod pro* uerbio dicitur,aurem dormiens,inertia; fomno oppri maturtne concreditam fibi dominicampecuniim, in* Mattb.ar ßarferuimutilis,!nterramdcfidiat.Çiuodquomoda ßeere ii:y pofiit ii:y debeat,equidëepißohe huiui cap. primo baud obfcurc diximui, cf uos iampridem dtdt c^is,quàin non pofiit firrc inanes dij^utationes chri ßiaM

PRIOREM AD TIMOThI 14-8 fliand (gt;hilofophilt;i,guod fublimior ßt,qudm utpaßin ex Milgo (juiuK in reconditos tütui atque arcanos re» ceffw irrumpere queat. (^idam dum impenßm ßo» phiflicK contentionibut ßudebant, J ßde Chrißi, ceu falutis farnntAjexciderunt : tantum abfidt à uera feien tia rerum ßiiritualium, inconßans iUorum doihina. Noßrie doârinlt;e or fumma or caput eß credere, no dißiutare. cbrißm ait ; Qui crediderit Cf baptiza» Mrfr.iÄ ƒ(«ßerit,faludbitur. No dicit,quihumami ratiocina tionibuf, aut opinionibuf inter fe no coueniêtibuf ad» diâiiißierit:fed fimplicißimeait: Qui crediderit er baptizatut ßterit, faluabitur. Sed defidc alio magis opportuno tempore differemut.Nunc deü opt.max. oro i ut quod in pauperes agitare uos fummo ßudio, aßiicio, infinem ufque non ex moleßia aut ex neeeßi» täte ( Nam hilaremdatoremdiligitdeus) agere pofi

fitis. Neq; enim meliut uUiim eß opus, quam quod nos bonitate fua Cf deo Cf homini

index;
MdHUMft Impofitio ob
Mitnut im^xjitendie cuiqudm non tentetre.	9i.fr
làdtrimonij laut.	yi.lt;t.fr
Menducium perdit regnd.	106.4
MeretridiM orndtm.	y2.4
Miniflris uerbi debetur uiâut.	loy.il
liifericordid dci.	9.b
Mifericordiiedciencomiiwt^
Momicuiufdatn apophthegms.	113.fr
Hofes pufillanimitdtis notatur.	y7.fr
Mulieris C.hrifliaitteomatus.	y5lt;«
In nudicres biuehitur, lt;^ult;e ornalum nsturalem infi»
ciunt. yi b HuUeris ornsmentum pudicitid.	yt.4
Hulieris officium.	rr.A
Hulieris diâum fapiens.	68.4
T^T Aboth iudicio lefdbelisperijt» ipsif	109.4 64'.fr
üoemittirtutes.	100.4
Périt noit iußificdnt. Operariorum genid uita triplex,	21.4
Périt noit iußificdnt. Operariorum genid uita triplex,	ioy.fr
Orrtre in jfiiritu.	89-amp;
Ordre in fide.	89.fr
Orandum in omnibus lock Chriflidno.	yo.fr.n.4
Orandum pro pecedtoribus.	45.fr
Ordddum ^udre.	42.fr