E X P o s I T I o

V E R I S S I M A IV.

’.WP- XTA ET SVCCIN-

' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C T A.

. DE REBVS NVPER BELLO GE-

S TI S INTER ALLOBROGVM

■ R E G V L V M ET HELVETICAS

REGIS GALLIARVMAV-XILIARES COPIAS;

VBI SVO LOCO PAVCIS Q, V O-

Qjr E MENTIO FIT, DE PRÆL1S iq quot;v ARIO EVENTV HACTENVS

INTER REGIOS EXERCiTVS ETSEDITIOSOS VTRINQ.

C O M M I SS I S.

»b Ji ADDITIS Q.VÆ EX ITALIA EODEM Visi«SPECTANTIA BONIS AVTORIBVS

SCRIBVNTVR NVNCIAN-T V R

Ijocrat. in PanicY.

Movoi* av rSr à,7roXa,vQa,p,iv tuv mv^vvav tuv ttçoç ^p,ot.ç Àv]Sç,èi Teuç èfZTTH^tMç tmç èx t^tuv

K N G N 3 T KL RAVRA-

C O R V M.

CIO 10 XXCIX.

abfque contro-' Chriftiane amp;nbsp;bene-Leólor , Sabaudicos amp;nbsp;’^^’’^^^H^kicticos Geneucnfesqj motus, qui iam in apertum Öc cruentum bellum cruperunt,maximi momcnticfTejpro-pterea nemini, cui grata Refpubl. atque OrtbodoxaRclligio (vti ccrtè omnibus eC fe debebant) curæ eft vitio vertendum ex-iftimamusjfi qui decuenturei anxijatque folliciti, de omnibus rebus, vtigeftæfunt, è certis authoribus, certiores fiericupiunt, quum difficile,interdum etiam penè voLjov fit, ex tot ôc tam varij s atque contral ijs nuncijs atque rumoribus, certum aliquid ôcidquodresefl, colligere : Quamobrem nos operæ precium fadluros exiftimaui-mus,fi rem omnem,quafieri potuit,breui-tate,quàmverißimèamp;fimplicitercompIe-ólcremur amp;quafi oculis fubijceremus. Res auteminviciniaRcipub.Gencuenfis,dein-de ad lacus Lemani ripas geftç ita fe habent. Conueniente tandem exercitu in Gaienfi præfeôlura ôc pagis vrbi Geneuæ vicinis, quumplerifqueplaceretarcis illiusinrupi-

A 3 bus

bus fitæ êc accefTum æquc ac tranfitum ift-hac exiguo præfidio contra qucmcunque exercitum amp;nbsp;vim rnaximam facilimè pro-liibcntis, quam vulgo Clufam appellant, oppugnationem alia ex parte repetere, vt tota interior regio occlufis femel illis luræ montis faucibus, libera amp;nbsp;tuta efTet ab o-mnihoftiumincurfione: vicit turn eorum

fentcntia, incertum quo confilio, qui to-Tranfitus tumcxetcitumpctvibemGeneuamfquod totiuspcc quidem non iineomnis intericóci agri va-dirionen Itatione neri potuifle vnulquifque iponte fiuin.“'“’ conijciet)in alteram lacus ripam traijcien-dum cenfuerunt : vbi Tononio cum cir-cumiediis aliquotarcibus vitro fefe deden-îippa-'’ te,Ripalia, eb deuediis ex vrbe Geneuenfî maioribustormentisjoppugnaricœptaeft. Is locus neque fitu,neque antiqua vlla mu-nitione fed fofla tantum recensdudl:a,amp;; vniusmenfis opera congcRo aggerecom-munitus,quum acriùs refiil:eret,quàm no-nulli cxiftimafTentjÔclioftis ex vicinis mon-tibus fefè oflentareGdatisque nodtu fignis, accenfis videlicet facibus,præfidiariorum militumamp; obfèfTorum animos confîrma-reGeccc

ret,ecce de oppugnatîonc defpcrates non-nulÜHelucticarum copiarum duccsfan ini- rum quo* tiiim à Solodurcnfib. faólumambigimus) nimialieni

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P -r» nbsp;nbsp;• T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II abclloSab

ad Cenlium Regis Legatum accedun t n or- »uako. tantes, vt omiû'a obfidione Galliam verfus, ipfividelicet Regi non in Sabaudia,fcdin Galliamilitaturiducantur. Recufàthocfa-cereCenfius,teftatusfefe cumexercitus re-liquij s vel Ripaliam recepturum, vel illic, ß ßt opus,moriturum. Ita repreflisillis, cùm poßridie inßaurata eßet oppugnatio , amp;nbsp;Germani peditcs paucis ex ßiis deßdcratis, ad ipßim pene intiinum propugnaeulum ßrenue admodum peruaßßent : en circiter vcfperam hoßes ex montibus prorumpen-tes , Martinengo duce,fefepartimTono- Irruptio in ® .. n • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cafttaHeU

nio , partim regiis caltris magno cum tu- uetua. multußnferunt, ßibßdium obßßis allatu-ri, vel Tononium (altem recepturi : quo minus ante id obtinuerinbfatentur omnes diuinitus potius,quam hu manitus faólum, Heluetio milite (quamuis tempcßiue præ-monitovt fefequifqj inßiaßationeadlio-flisimpetumexcipiedum compararet)ad-niodum tarne negligenter hue illuc dilcur-

A 3 rente,

rente, vt penê'eximprouiïb accipi infignis clades potuerit : fed Deo ipfo coclitus toni-tru Scpluuiahofteni verberante ôeauerten-te,Heluetiisq5 paulatiin interim congloba-Martinen» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;([æg otdiiies dcdudtis,ipfoMarti*

“'»If- nengo in altero femore icfu maioris Sclo-pctbcui milites adminiculum adhibere Ib-lentjquoilliiuffulticertioreamp;minus vacil* lanteióhudeftinatum locum figunt, quod genus armorum vulgo Mofquetum vo-amp;‘3“ cant,grauitcr fauciato, ôc duobus cæfis ex præcipuiseiusequitibus commilitonibus, Sanciergo videlicet ôc Virio, ftatim hofti-les copiæ^non paucis in ipfa fuga Sclopcto-rum grandine partim vulneratis,partim in-teremptis, fefe ad fiiorum præfidia in montes receperunt,quos fiHeluetii fortitereffent infccuti,probabile eft, profligari pror-fus totum ilium, qui nunc omnia in agro Geneuenfi populationibus amp;nbsp;cxcurfioni-bus non folum infefta reddit,fed etiam tan-tos fibi Spiritus fumere fecit, vt à minis ob-fidendiGencuam baud abftinuerit hoftis, Sabaudicas copias iam de fuga profpicien-tes, potuilfe. Vbi manifeftum nobis exemplum

plum ob oculos pomtuf, quotiefcunquc armalegitima, non temerè,fed reprius ma--ture deliberata, ad propulfandasillasiniu-•rias,hofti fidem violanti amp;nbsp;infidias nobis ürucnti,necefrarió,amp;felicibus aufpiciis,femel fumpta,pauGorum malcferiatorum in-folentia importunitate j aut deponere, aut alio transferre cogimur, fine fufeepti belli frufi:rati,qui eft,autorePlatone,quies autoritas, plcrunqj nos poftea maiorib.

turbisamp;difficultatibusimplicari.PoftridieRipalia (’c-vero padi obfefii de deditione Ripaliæ amp;nbsp;pïturr^* fiiafalutCjVtfibi liccret enfibus folumcin-óhis,tutó inSabaudiam fefe recipere, locum Hcluetijs tradiderunt : Ib i præter armorum vim amp;nbsp;annonæ copia,repertæ funt maximæ triremesduæcû minoribusquatuor,egre-gièfabrefaâ:æ,amp;omninaualiinftrumento'quot;jquot; quot;** infi:ruôtifiîmç,nimirum ad redigendum la-cum in Sabaudi potcftatemamp;oppugnan-dumetiamGcneuenfiumportumcompa-ratæ,quas poftea, exceptis inftrumentis, vt minime neceftariis reliqua præda à militi-bus direpta vnà cum ipfo propugnaculo in-ieôtus ignis abfumfir. Sunt qui adduétis ra-

refe-

tionibus affirmarc non dubitant, fi vir quidam fords amp;nbsp;rei militaris peritus præfidio Ripaliæ præfuiffet , in tanta auxiliorumôc hoftium vndiqueimminentiumôcequita-tu abundantium vicinitate, Helueticis co-piis re infedta amp;nbsp;cum dedecorcjnec non ali-qua clade obfidionem foluendam fuiffe. Iftis verb tàm profperè ac etiam præterex-{peótationcmgcfiis,quumveluti Deo ipfo præeunte pateret facilis ad interiorem re-gionem aditus Sabaudo ipfo Remilium opidum aliquot vlteriùsmiliaribusdi-ftans, ad fuftinendam obfidionem com-muniente, repente fummo confenfu, ne Bernatibus quidem, quod penèincredibi-le eft,renuentibus: aliis,ficuti qui interfuc-rrgentpro. runtj'cferuntjfequuturam agto vaftato pe-feitiouem . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 • • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

inGaiiiam nutiam prxtendcntiDUs,aliis conqucrenti-

bus fibi à Cenfio promiflis amp;ad cxpugnan-das montium fauces neceffariis fefe detti-tui,non iamfimpliciterjvt antea,fedfcrió admodumamp;nó fine minis fefe in Galliam duci poftularunt iidem centuriones. A.b hoc intempeftiuo propofito , cum nullis verbo-

verborum lenociniis reuocare militum voluntatern Cenfius Legatus potuinet,nec cxprefsè recufare änderet, veritus ne id peius efTeGmemor,procul dubio,Virpruden-tiflîmusillius Sophoclei rcótè huctransfe-rendi dióli:

«Ç lt;^vva.T dvïiç nonnullis etiam Gallis for-talTedefuisdomibuspotius, quam de Ge-neuenfibusaSabaudo liberandiscogitan-tibus,pctiit,vtquodcoraniex illis intellex-ifletconlcriptummanibusq; ipforum fub-fignatum fibi traderetur , quo impetrato ipfemet celeribus equis Bernam aduolans fecum id afFcrcndum amp;nbsp;BernatiumSenatui comunicandumduxit.lbifiue, vt honcfti-or prçtextus huic tam repentinç amp;nbsp;inexfpe-ôlatæreiinueniretur, vt nonnulli fufpicati funtjfiue quód res itafeliaberct (in quam opinionem magis inclinandum exiftima-mus) Regiæ litteræ rcpentè compar uerunt, LktercRc quibus lubebatur Cenfius Heluetiorum copias in B urgundiæ fines traducere ; qubd coniuratorum ingetcs efient vires, ad quas breui etiam elTent accefiurç conduôlæ Ger-manorum equitum amp;nbsp;peditum mercena-- i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B riæço^

fiæcopiæ. Alij non abipfoRcgeJfedàTa-quot; uannaregiaiLim nunc copiaium inducatu Burgundiæ præfeôlofcriptas fuifleLitteras iftas tcftari non verentur: Lubriciimitaque cft altcrutrum afTcuerare. De hoe autem Û-tis ócnimis fatis conftat,Cenfio, vt diximus Bcrnam profcólo,vbi haudqiiaquam du-bitandnm quin res Dominis Bernatibus non minus certè quam præfentem contra Sabaudum imparatiorem, reibenègercn-dæoccahoncm pcrfcqucndicupidis difj^li-cucrit,pcritis óccordatis viris nequiequam conqucrentibus pulcherrimam occafio-nem óc cxploratam vióhoriam data opera negligi, veriti ne earn paullb póft fruftra quæfiturieflcntjtunc vfu rerum edoefti non ignorantes ÓT//z.aT«i/ içi tq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ré-

T6üv,dv oizcct^o} 7ra.^iÄyiÄvöa.(ri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ro

ô^(Zi/,â-èo^i?\€iciç TO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tluù’ni'^V(rv7\.-‘

T^a^^ebeiv -, TO TTd^ov^ct yca^ov crvvoi.'yuvi^eiv. Verum cum deteriorfententia,vt plerunqj ingrauiftimis deliberationibus vfu venir, meliorem vicifret,nec Ccnfioreuerfovllis rationibus ac precibus locus apud obftina-citerfeftinantesdaretur faófumeft, vttotæ

illæ

illæcopiæ adquindccimdies amp;nbsp;amplius'i- „ .

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Excrcnui

gnaui ocio torpefcentcsj, niu quatenus mi- Re^iuj u-feros rufticos omnibus iniuriis obnoxios amp;nbsp;immcrcntes, aut de rcfiftendo nihil cogitantes opprimendo quida dcfudarint (qua in re, vtiobleruatum eft, aliquot, obliti fe ihilitiæ nonlatrocinijs nomen dedifte,ftre-nuam opcram fuam,egregia certe cum lau- moUsbade , probare fategerunt) in Geneuenfium fibïin“quot;“ vicinia hæfèrunt,vtraque lacusripadeferta circumiacentem regioncm omni prçfidio nudatam (ni ft quod Bernâtes ad defenden-dam Gaienfem amp;nbsp;T ononienlcm præfcétu-ram quatuortantùmpeditû lignacolloca-Tant)quamuis hoftiû iniuriç ôc direptionib.

fpub.Geneuenfisrnon ignara malimifèris fucurrere difcens , viide vt cum noftrolo- (ïum libe* rr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ ’ /ralitas.prß

quamur llocrate,o/mf7g/HQai//éç T'ôçciL^yQp,^ pcitudoamp;

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~lt;l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• beneficea»

»/8Ç TTçoiTWQviôùç g7rûMV8i//ûM,tum aniioiia cuius 0». fatis amplam copiam infuturos vfus rcfcr-uatamhabuitjdcquafcitc orator in Archidam O'.fZiy CLTly nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TQV ßl'oV,gt;^ f}

TTo^a. t£v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;êr/jtumarmaetiani

quæfunt inermibus alioqui plurimismili-

B 2 tibus

tibus diftributajiberaliter depromendo amp;nbsp;fuppeditando fingularem ftiam caiifTam banc iiiuandi promtitudinem ôc erga Regem Galljæftudiumamp; obfequium(ergao-mnes autembeneficetiam fuam) teftatum fecit. DieXIV. itaquemenfisMaiiNeoco-mum verfijs difcefierunt copiæRegiæ inde Exercitus ad Lingonas perMompclgardenfiumfincs Heiueticus itcrcontinuantcs,nuncimpetrato perBur-dioncs in aundiæcomitatum tranfituin Galliam pe-Galliam Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

contendit. netraflc amp;nbsp;luflu regis a Domino Tauannes, equitum fclopetariorumque non contem-Difceden. ncndo numcfo cxccptas amp;nbsp;dcdnôlas dubi-pisniiffa. urn nulkimeft.Promifittarnen Geneuenfi-bus fanóhc Cenfius, vbi copias equitum amp;nbsp;peditum Galloium à quibus exfpeólaretur RegSS ^'^^^cpeiit (cum iam prxfcrtim regem con-ftetpluribus in locis, in irruptione Turo-nenfifcilicet,amp; poftcanonprocul à Turö-numfinibusperNauarrenumfin Britannia per SuefibnumDucem dcfundli Condêfis Principis fratrem oyttoTrar^/oi/finNormannia deniq^MompenlciüduÄujnecno fortitu-dineamp;celeritateDominiNoæiinfoIuenda obfidioneoppidiSenlei furore coniuratq-

rum

rum comprcfïîfTe ôe infigni vióloria potitu^-fefè effeélurum vt omnis hiccxercitus^tuc futurus multo qu'am nunc validior,pacata, quod facile futurum fperatjBurgundia, in Scgufianos,quæ cft Sabaudi ditio Lugdu-nenfi amp;nbsp;Matilconenfi prouinciæ contigua, totis virib.irrumpatrnec prius communem lioftem perfèqui definat, quam velprorfus co profligato vel à vióf ore pacis legibus ac-ceptis.Hçc quidcm illius fuerunt difcedcn-tis confilia amp;nbsp;promifTajquç v t i ad rationem belli amp;nbsp;Gcneucnfium ftudium viciHim, vt par erabpromerendum, valdè necefl'aria amp;nbsp;appofitavidentur,itafpes eft ilium, pro fua fingulari integritate operam daturu vt pro-midis Ret.Etfiautemtota circumiacete re-gione (qui fruólusbelli cffc femper folent) pecorib’ partim latrocinio ablatisôc laniis quoquc Lugdunenfibusadcurrentibus di- ' uêditis,partim deuoratis,parfim in vrbem pabulo deftitutam compulfisdefolata, incommoda iflhinc adduóti exercitus fentia-tur,difficultatefquc cotidie 5cpericulafefc ofFcrant, ob tuendum propugnaculum cuihollis omnibus viribus incurnbere fata-

B 3 gir^ta-

Gencuen?amp;^’ tamciicuidcns cft, Dco Optimo Ma-fiumfidu- ximo hæc omnia manifeftè gubernante xniconftan S,P. Q, Gencuenu aoimum diuinitusmi^ rum in modum fuggeri amp;nbsp;voluntacem for* titer pcrfercndi, quicquid vfu illisvenent, iTC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iJUî.ya,lt;^p^QV^v]iç ^4g7aZ?'\py’

y/oi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r£v ai/cf^óai/jait idemO*

ra'tör, tö Çpi/

ttqTâûùv^^èazrórw yg-vó/u,èi/ov,d7ra.v]£lt;ri. Nee etiam dubitandum quinampliflimo Senatui Gcneuenfi D o MINVS De VS prudentiæ conftantiæ neceflarij s adiumentis,vt fèmper haébenus, ita nunc quoque non dcfuturusgt; nee cæteri amp;fœdere amp;nbsp;eiufdempcriculi focietatcillis proximè coniunéti Bernâtes, præfertim vel iuapropugnando officium faófurióc prifti-næ virtutis atque fidei memores futuri fint. Hæc certè fpes non folo carnis brachio,vt impijs qui in curribus atque equis confi-düt,itaefficaxeftamp;certa,vthoftiumquan-tumuis ferocium amp;c Gygantum more cœ-lum quafi oppugnaturorum minas atrociC fiimas extremaque omnia,ob indignatio-ncm,fcilicct nihil exanimi fentcntiaóc pri-dem

dem fufccptorum confiliorum norma'amp; præferiptofuccedercjflocci facere facilimc amp;nbsp;retundere queat, fedomnipotentisDei in optima amp;iuftiflima caufTa promiÛLiSjôc tum fociorum tum aliarum Eccleßarurri Orthodoxarum, quas illi coniundliflimas efTc notum e{l,nitens illam Rempub.fuftcn tat. Ex bis, beneuole leólor, ctfi paucis, tarnen verifbmis verbis ^reigeftaçeuentum amp;quo in locoturbae iftæÔc ciuitatisGene^ uenfis res fintj fatis,vt fperam’,intellexifti. Qu^ara fortiter interea pracßdium propu-gnaculigt;(cuius an tea mcminim.us) amp;nbsp;féliciter contra omnes Sabaudi ingruentcs copias rem geffcrit in confpccfuamp;fuorumöc Ducis ipfius, öc miraculose potius diuinir tulque quam fuis amp;bumanis viribus HI. Non.Iunij tantum exefcitumprofligaritôc in turpiflimamfugamconieceritjhic r(*p^-tere nihil opus elfe arbitramur«, quum ea vernacula lingua quam verilfimc'confcri-pta publice exilent.

Ad res Gallicas qubd attinet,interclufis omnibus itineribus rariusamp;plcrunqjnon fatisfide digna fignificantur. Delphinates

miran-

mirantur multi, in Sabaudiam ficuti con-uencrat non irrupifie:Sed meminifie debe-bamus in omnibus aóhionibus,multóaut-em magis in huiufinodi grauilïimisturbis inteftinis plurima confilia falutaria inter-rumpi cafu amp;nbsp;necefiitate, amp;nbsp;non volun täte intcrmiti.Nam TroMà TTè^et kvâikqç

c^;t^K.Occitaniinferiores pacatifiimi funt,quódeo vfqueconiurati nonpcnctra-rint : Superiores ac præfèrtim Tolofatcs, qui inter coniuratos,maxime infaniuerunt Caiiiæ^a-M'omorantius grauiterpremit. Tota ci-Sæ ’uilïs huius belli 'moles Cifligeranarn Galli-N’“arte- amvexat. Nauarrenusaufiis fefe rem cornons rcx, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;«•! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-I r

mittere,hoftibus quidcm omnibus rormi-dabilis,bis'(fiprorfiis eft verum quodmtfl* tis ex iocis nunciatur) quam optimè rem

tis.Et (pcïânt ömncs,(quód vt ratum fit pijs cunólisa Deo cfi: contendendum precib^J fore vt ilium partim fumma integritas ad-uerfus apertos hoftes tueatur,partim ncccf-fitas tanta, vt cius auxilio præfcnti,ne fi maxime quidem velit, carcre pofiit, quiequid adhuc in Galliaptorfiis non infanit, aduer-fus in-

fus infîdiasfcruct.Duobiis pretcrcalocis nem-pc in Brittannia amp;nbsp;inNormannia Rcgi j coni u-ratos infigni cum ftrage fnpcrarunt.Memora-biliainprimis funt, quænuperrimèadCaftel-luni Chameretu in Piccardiæ finibus, ac Bqn-noniamaccidiïTeconftanteraffirmantur. Scd-in Campania contrarium acciditnon procul Trecisjamp;adhucpcrguntfurerepræcipuçciui-tatcs, vt plané fit adhucGalliæ facies lacera amp;nbsp;miferabilis. Reliquum nunc eft, antequam fi-nem fcribcndi faciamus,vt quafi Colophonis acCoronidisloco a priori narratione ikSaliéna conneófentes quæexitaliaadturbas Galli-cas fpeófantia nunciantLTr,beneuolum Leófo-rcm amp;nbsp;èv non celemus, baud dubitan-tes,plæraquemoreHifpanisfolito,cfflatiusad terrorcmaliis incutiedum, Scitaaftuté verbis cxaggerari,nc hominum cogitationes óc men tes in magnis illis Hifpaniæ régis ab Anglica clalTegrauitcrvexatianguftijsamp;periculisdefi- * xæ fint,fedquafirebus omnib.faluis,integris éccx eius animi voto fluentlbus,potentiæ eius terriculamcntis aconfilio ôcinfiituto nauan-di iuftiflîmæ caufiæ ttrenuamoperamabfter-reantur.Nonenim prudentifiimu Regemfu-git id,quód Ifocrates in Panegy :proponit yvat-

C fZlKÔSÇ)

ait: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yêoç n

Tiiç S-^O^CiClÇjT^Ç vTTi^ r£v ;^içiMiSy(r(ô%^i'a.çTigt;yèÂiv^i^ia.çdâ^oi^o-fZiVYiÇ^VTTQ A TVÇ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;à.TrÔ.Q'nç ifJ.TCifjLTrôfJLiVYïÇ,

iTTi TW t£v ï;:(ôç£vTtfZûùÇ(ûUf7roçèvaftivriç.î)e maxi-mis eorum apparatibus quilàcro foedeiecon-iunélifünt, paffimiam apud vos quoqueper-cicbuifre,nondubitamus. Quinquaginta vi-rorum millia cóaóhum iri quidam iaólitant: in bis decemHeluetiorumj,viginti Germanoru

Eil““ millia, bonamq^ partemhuiusexcrcirusfum-tibusPontificis,qui caput fiteiufdemfoederis fuftentatum iri ferunt,proximofq; ab hoc Re-Principes gcm Hifpaiiix, Duces Sabaudiæ Ferrarùe prædicant; Mantuæ dücem quidam adduntgt; ali} h une fe cxculafie amp;neutrarum partium efi-fe adfirmarc non dubitant.His omnibus Tra-ûlpinos complûtes,cùm lacritùmprophani ordinisadiungunt,totiufqj exercitusimpera-vrbînati- totcm, Duccm Vibinatciii conftituût. Ferra-tins exocet' rienfèm enim,dignitatem banc detreâzafie di* MtSfti- cunt.Alij etfideeodemfocderenibildubitant, tamêapparatus hoc tempore tàminfignesvix cxfpedtandoscxiftimant,Hifi:gt;ano alibi impe-ditOjPontificc ita comparato,vt alijsauthor potiùs quàm adiutor ad rcs tantis conatibus amp;fum-

fumtibus nouadas effe foleat:cæteris deniqj principib. exemplo Sabaudi recentiflïmo do-ólis,quampericulofum fit in fè,vulgi opinio- , ne, maiorem potcntiam prouocare hæretico-rumfin quos promifcuè omnes idê fœdus iam olim percuirum,aliquoties iam renouatum di cunt.Illudamp;verifimilius^cmeliorib.autonb. ConfiliuM fubiungitur,Pontificem dubitantem incertu hoftemne^an amicum amp;nbsp;filium obediente Regem Galliæhabiturus fit,in omnemeuentum fibi prolpicere ita ftatuilTe, vt fi opus fit fentêti-amin ilium excomunicationis publicare minore metu ôcmaiori efficacia pofiit. Itaqj oóto peditam,duo equitum millia conferibere Ra-tuifTe, iamqs huiusreidudhaperditionemEc-clefiafticam initia,ediâ:umque ipfius publica-tum,vtnemoexipfiusfubditis alienis ftipêdi-ismercatjVtmerentes, nifi emanendidiutius Gxpreffam impetrarint veniam, domum intra certum tempus redeant.PoRremó huius exer-citusDucemVrbinatemdefignatum, qui tarnen an domo longius abiturus fit multi dubi. tant, cum folus fit amp;nbsp;metuat ne occafio non tam ipfius honorandi,qu'am itaablegandi vt nunquamrcdeat,quæratur.His omnibus ad- tuvrbsamp;; J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*’4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ■ agcrAuc-

aunt vroem oc agrum Aucnionentem nlaiora nioncnfiï»

C 2 abeo-

abeodemrontificerequirereprçfidia,qiieni-fifubmittantur, præfcôlumillislocis,de eui-denti ipfornmamittcndorLimpciiciilo,fima-ior boftium vis ingruatproteftari.ConfiIia verb amp;: conatus ciufmodi, prout ex ipfis etiam Cardinalibus prudentiores quidam amp;nbsp;rerum peritiorcs, vt importuniores amp;nbsp;his tempori-bus minime conuenictes reprehendantmul-tis notumeft. In bis Cardinalem Hobenem-pbum feruntPontibeem adij(re,eiquemultis oftêdibc, baud expedite,vel ipfi vel fedi Apoft: vt cum regeGalbæacerbiùs agendo aniamipfi cum bæreticis fc arélitis coniungendi, ôebis in Italiamipfàmqj adeb Romam inuadendi co-pijs innumerabilibus occafionem ptæbeat; Pontificis quam admonitionem eundem Pontifieem in gSiia- Pciorem partem accepiireamp; ilium inftantem rum Rege. vrgcntemvebcmentiùs è confpeólu lüo ab-ire iuIblTe, bunc verb nibilominus ineodem loco amp;nbsp;propofito permanfide, adeb vtPontifex prior ab eodbcelferitiratus amp;in proximu cubiculum fecontulerit. Significatur etiam, non modb Cardinalem loieufium, fed etiam vtrumque régis Galliæ Legatumordinarium Legquot;?vr-Roma cum plcrilque be Roma GalÜs dilceflifle,alios ctiamliulus natiouis ab «zeedaac»

Inquifidone pro hærcticis arrcptos amp;: in vincula conicólos efle. Spargunt quidam,Ponti-ficemSabaudo triginta millia aurcorum men-

O

ftrua ad belli flimtusfaciliùs tolerandosfup-peditare J quod alij nondum plane credunt. Prælertim cùm le fcire aiunt, ab eo demPonti-fice eundem Sabaudum grauiter repreben-Sdusï' fum,qui plura de fe ipfepollicituseffetquàm præftare poffet nimiaque fecuritatc amp;nbsp;audacia fua hæreticis ianuam in Sabaudiam irruendi aperuifïèt. De Italorum decem millibusinMilwlta-Hifpaniam confèribendis haólenus fama ma- fpania con net. Sunt verb qui adfirment nefcioquàmvc-^“’^'“'^“’’' rèFlorentinum fratrifuoPetro, cuieiusmili-tis cogendi negocium datum fit, vtcditionc fuavel mille viros confcribat,nolle concederc.

Vixpriorcs literas pcrlegereatq; amicis communica-re licuit,en aliæ recentiores Roma à nonnullis jqui ad fecre-tifsima quæque penetrare, fedconticerecognitaintcrdum nonæquèpofluntjalijs quidematquealijs verbis Italicis,fed fenfii plane eodem confcriptx, fuperucniunt, ex quibus ap-paret prioraterriculamenta immanium illorû apparatuiim êc Hifpanorum ampullas amp;nbsp;felquipedalia verba nonnihil refrixifle.-Verùmfummaearum itafe liabet:Ingcntem qui-dempercepiflePontifîcem Max.dolorem,ex euentu finiftro adeo amp;nbsp;inopinato rcrum Gallicarûamp; Allobrogicarum;M.ul tô verô grauiùs bacipfa re cumaffligere,quôdconfilia iplî-us no alij tantûm,fèd quidam ctiam ex ipfis Cardinalibus,vt prçcocia reprchendere non dubitant.ln bis Cardinalem Al-tempfiûeôprorupifleaudaciæ,referunt,vtdicerct,rubmu-

B 3

taret

'tarût fentcfîtîam,ne ineoquidemipfo conc’auijquotumc-xat ,aiit illo loco Rom« tutiim fore, ab bxreticorum rabie amp;nbsp;furore,qui certatim in Italiam confluxuri in fedis Apoft.pcr ‘ niciem elTent. A.d tantum verô dolorem qualicumulum ac-cefsilîeperhibét,quôdhincSabaudt,hinc facri frederisLe-gati,exprobrare ipfi quodammodonon funt Tenti,eosqui ledis Apoft.caufi fefuaq-, omnia in fummum periculumcon ieciflent,adeô ab ipfo ncgligi amp;contcmni,vt promiflaauxi-lia nulli adhuc precibus vel obteftationibus obtinere potuc-rint; at contra xllumde Sabaudo excufalTe , quæ is luucnili feruore, praeter paóta conuentatentaffct, nimiaq; præcipi-tantia perdidiflet ,eafeprxftare neq;poflê nequedebere.-lc quidemab initiocaulamprobafle occupât!abillo Marchio-natus SaluGiani,nepereum bæretici in Italiam irruerent; illud autemnunquam confenfiire,vteiufdem ditionisarccs aliquot fôloaequaret,nullifq;dum inftrüôlus viribus, maio-ri audacia quàm prudentia Hcluetios in fè prouocaret.Con-iuratis auté in Regem Galliæ fpem auxilij fecit potiùs quàm cadem præftat hadcnus,valdeque dubitatur, anvelhi,vel Sabaudus,quemdiximus, fummam maiorem vllamab iplo obtenturinnt.Nihilominusdenouistributisconflandæ im-menße pecuni« Audio cogitare, decimam ab vniuerfo Italix clero, Sc portorij nomine à fingulis frumenti modijsduos lulios cxadurus affirmatur, maiprine lucro an difpendio? çùm odium in fc populorum,vix iam nu nç fuftineat, hac yna ratione audlurus maxime Sccumulaturus fit, Namquód Hi-fpani potcntiä,nemini non fufpefta amp;nbsp;exofii, auxilioq; in o-mncm euentum tutus fore cenietur, id anceps admodum vi-deturatque lubricum,çùraincertum adco fit,qiiemexiturn tot amp;nbsp;tantabella,quibus ille fiiaculpa circumuentus eft vn-di^ijhabitura fint, tamq; adfeófca Scadflida valetudine, tan-taq; virium imbecillitats,fcxagintalcx annos natus drei-ter,diuturnior fore vixcredibilc fit. Curx quidem amp;nbsp;lolli-çitudines,quib. diesnoftefq; corexeditur,haudilli multum ad vitam diuturniorcm proderunt. Quaraobrem cruciari ilium dificntaneura non vidçtur^fibi tot regnoruraatq; popu-

lorum

lorum domino amp;nbsp;plcrorumq; opinioftC paulló afl tè inuido, inuliercii]am,cuius ipfeditionem omncm.prçeuntePontifi. cùdonatione atqj inucftiturajïpe iam dudumdcuoraflet,ta-tumfaccflerencgocijjtantaqjhoctemporoaudaciaefTe^vtin jpfuminuadereHifpaniam,eamq; ferro igniq; tentarenon Vcrcatur? Hxc illi tantaTrapptia-t'ei, quafî certiflimamcladem èlt;pèaÂfAolt;Pix,yûiiÇyt Chryfoftomi verbo vtamiir)prxfèntifce-rent,fcribunt,quantamvnquâaliàs vfurpaflenonmemini-ïuus. Litteris Hifpanicis cófirmatur, claflem quidem An-glicam in Coronnae portum lam appulfam, arceq; illius prç-lidiarijs interfedis potitam cflö,famamqs de Mauris in Gra-natæ Regno tumultuantibus, inccrtam tarnen Ipargijnon quieturos certè verifimile eflè,prxfertim fi claffis eadem pro puis ad ipfos acceflerit, amp;nbsp;Rex Feflius illius ope militem in Hifpaiuamtraiecerit^autbellumHifpanoin Aphricamoue-rit;ad hunc quidem ócLufitaniam quoq;tuendam triremes omnes Hiïpanicas,qux in Italia funt, exceptis XVI. in Hifp. euocatasjmilitemq;Petro Medici,cuîusfupcriùs mentiofa-Äa,partiminRcgneNeap'olit. partim in Hetruria amp;nbsp;alibi confcribinegociumdâtum,fcXqueâutdecemmilliainHifp, milia iri, confîrmatur.IJctrurix quidem Magnum Ducem ratione Principatus Senenfis,quamcius benebeio tenet,de-ledus non penitus prohibere pofle , fæcem itaqueditionis omncmexhaurire,amp;inutili turbadimifla optimum quenqî belloque aptifsimumfibi referuare. EundcmPontificemid agcrcj vt Veneti Regem Gall.eo adigant authoritateamp;in-terceGione fua, vt in fpeciem faltem aliquo modo morem gerere pofsit ipfi,quàmcxcommunicationisfulmen(quod alias pafsim flocci neri^prxlentifcat) maiorefuocumpr«-iudicio amp;nbsp;autoritatisiadura,cuibrarefrufl:racogatur jaliunde emanat. Sans quidem conftarcaiuntjipfuBi varia fufpi-candi Sc fibi profpiciendi rcÄiiis occafionem ijfdem Veneti» incautius loquendo dcdifle.Haäenus ex litteris Romanis.

At pene obliti fuifiemus, quod primo loco ponendum fucrat, Ducem Mcdinam Sidoniam infelicemillum 8c in-- quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gloriuin

glorium Clafsis Hifpanicae præfcd û, ant confcicntia rei ante annum male gcftxjamp;quod nullum fibi in pofteruin ad Re-gisPhilippiamp;Kiccefloruragratiamaditumpatcrcominare-tur jaut quia infidiaseciam vitæ fuac ftrui animaduerteret, fponte fibi exfilij pœnam elegifle, folum patrium vertilïe, amp;nbsp;cilm nuper exfilium luumRegi Gallis fruftrà fe com* mendafle videret, ad Regem Fefsis ,fufceptis Mahometa-nis lacris, abnegataque Relligione Chriftiana dcfcciflêji plerifqucjincertum quidem quam bonis autoribus, affirma-ri intelligimus.'Hinc multi conijciunt, Parmenlem Ducem, cuicumSidoniaeademinfelicitas nonfolum communis fu-itj/ed etiam quantumuis aureosmontes pollicitushaAenus nihil laude amp;nbsp;cxpeélatione dignum geflerit, fed plerunqu« euentu fruftratus fuerit, huius viri cafu vehementer commoueri, amp;nbsp;morbo potiùs animi quàm corporis laborarc.

TW öew cT